SUMMA SANCTI THOMÆ HODIERNIS ACADEMIARUM MORIBUS ACCOMMODATA SÏVK CURSUS THEOLOGIÆ JUXTA MENTEM DIVI THOMÆ INSERTIS PRO RE NATA DIGRESSIONIBUS IN HISTORIAM ECCLESIASTICAM OPERA ET STUDIO F. CAROLI RENATI BILLUART REVINIENSIS, ORDINIS FF. PRÆDICATORUM, S. THEOLOGIÆ DOCTOR1S, ETC. EDITIO NOVA, ACCURATE EMENDATA Accedunt index testimoniorum ex bibliis desumptorum indexque generalis et alphabetical rerum atque verborum. TOMUS VIII DE CÆTERIS VIRTUTIBUS JUSTITÎÆ ANNEXIS? DE FORTITUDINE ; DE TEMPERANTIA? DE SACRAMENTIS IN COMMUNI ET DE BAPTISMO PARISIIS APUD VICTOREM LECOFFRE, BIBLIOPOLAM SG VIA DICTA BONAPARTE, 90 1886 TRACTATUS WK CÆTERIS VIRTUTIBUS JUSTITIÆ ANNEXÎS, ET VITIIS OPPOSITIS. I). Th. a. Q. 101, ad 122. Absolutis iis quæ spectant religionem, supcrest ut agamus de cæteris partibus potentialibus justitiæ, quæ sunt pietas, observantia, dulia, obedieutia, gralitudo, vindicatio, veritas, amicitia, liberalitas et epiikia. DISSERTATIO I. DE PIETATE, OBSERVANTIA ET DULIA. D. Th. QQ. 101, 102, 103. ARTICULUS I. De piclale. 2.101. a. Un a. J.-C.—Dico 1°Pictas de­ finitur à S. Aug. lib. 83. Quæslionum, q. 3. ex Cicerone : Virtus per quam sanguine junctis patriceque benevolis officium cl dili­ gens Iribuilur cultus. Ibid. o. — Eæp/icati/r.’ITomoefiicilurdiversimode aliis debitor secundum eorum di­ versam excellentiam, et secundum diversa beneficia ab eis accepta ; in utroque autem Deus summum obtinet locum, qui et excel­ lentissimus est, et est nobis essendi et gu­ bernationis primum principium. Secunda­ rio vero nostri esse et educationis principia, sunt parentes et patria a quibus et in qua nati et nutriti sumus; et ideo post Deum est homo maxime debitor parentibus et patriæ. Unde, sicut exhibere debemus cui tum Deo, ut primo nostri esse et gubernationis principio, qui cultus dicitur religio :ila de­ bemus exhibere cultum parentibus et pa­ triae, ut secundariis principiis nostri esse et educationis; qui cullus dicitur pietai. 2· 101. a. 3. ad 2.—Quia tamenquæsunt creaturarum per quamdam superexccllentiam liansieruntur in Deum, ideo sicut Deus est et dicitur superexceilcnier Pater noster, quia longe excellentiori modo est principium essendi et gubernationis quam pater cl patria : ita cultus Dei per excellen­ tiam nominatur pietas: omne opus bonum quo Deus coniur, dicitur opus pietatis, r-t qui exercent dicuntur pii. Et hoc est Dill. το.·τ. viii. usitatissimum etiam in Ipsis S. Scripturis. Ibid. a. 1. ad 2. — Item, quia Deus prae­ cipue laudat opera misericordiae quæ sibi præ sacrificiis placcrc testatur, ideo vulgari­ ter opera misericordiae dicuntur opera pie­ tatis, misericordes dicuntur pii, et Deus ipse in nos misericors dicitur plus Pater. Ibid. o. — Porro in cultu parentum includiturcullusomnium consanguineorum, non quod sint nobisessendi principium, sed quia inipsisparcnlumsanguisexistit,eosqueidco repræsenlant. Et in cultu patriæ includitur cultus convicium et omnium patriae amico­ rum , quia in ipsis ut in nobis favorem et auxilium patriæ conspicimus, et ideo illam nobis repræsenlant. Itaque objectum quod pietatis, est cullus et obsequium ad quæ ordinatur ; objectum cui, sunt parentes et patria; objectum for­ male sub quo, est debitum ratione principii ortus nostri. Hoc debitum maxime respectu parentum dicitur communiter non posse reddi ad æqualitatem : quod intelligilur in eodem rerum ordine et obsequiis ordinariis. Nihil enim vetat in alio rerum ordine et obsequiis extraordinariis, quin beneficium a parentibus cl patria acceptum adæquetur, imo et vincatur, ut si filius eripiat patrem a morte instanti, aut ipsum convertat ad ve­ ram fidem. Imo debitum patriæ non vide­ tur tanti momenti, cum videamus summos viros quibus omne solum est patria, hunc vulgarem patriæ affectum, licet alias non contemnendum, non magnifaccrc. Q. 101. a.3·— Diro-2° Pietas est virtus spe­ cialis. Colligitur ex didis, quia nempe h^het speciale objectum, scilicet ru tum et obse­ quium parcnlibusct palriædebiium, oualo nussuntsocuiutarium principium ortus uxi« DISSERT. tri. Ubi autem est specialis ratio debiti, ibi est specialis pars justiliæ ab aliis distincta. Ibîd. ad 3. — Nec obstat justitiam lega­ lem etiam tespicere patriam, id enim fit sub diversa ratione, pictas respicit patriam se­ cundum quod est quoddam essendi princi­ pium, et justitia legalis secundum quod est bonum commune. Ibid. a. 2. o. — Dico 3° Ultra cultum etobsequium quæ per « debentur parenti­ bus ut parentibus, debentur alia per acci­ dens, scilicet subventio in necessitatibus, v. g. ut visitentur, si sint incarcerali; cu­ rentur, si sint infirmi ; sustententur, si indi­ geant. —Ibid. ad. 4. — Quæ omnia sub de­ bito obsequio continentur, et in quarto De­ calogi præcepfo, quod pertinet ad pietatem, per honoralionem parentum intelliguntur, ut ipse Christus interpretatur. Malth. 15. Ibid. ad. 3. —Quamvishæc autem obse­ quia debeantur ex pietate omnibussanguine juncliset patria} benevolis, non tamen æqualiter omnibus,sed præcipueparentibus; aliis autem secundum propriam facultatem et de­ centiam personarum, ut specialius dicam infra. I. ART. II. debitus ex lege ecclesiastica, ut si concurrat obligatio audiendi sacrum et succurrendi patri periclitanti, omisso sactoe, succurren­ dum est patri, quia præslal obligatio juris naturalis quam humani. 2. 101. ad. 4. item q. 289. a. G. o. et quodi. 3. a. 16. o. — Exhis colliges l°quod, qui adhuc est in sæculo constitutus, si ha­ beat parentes qui sine ipso commode sus­ tentari non possunt, non debet eis re­ lictis religionem ingredi, quia transgrede­ retur prarceplum dehonoralionc parentum; nisi forte ipse sine urgente salutis periculo in sæculo remanere non possit. Dixi, qui sine ipso commode sustentari nonnossunl, ut indicarem non solum extre­ mam sed etiam gravem necessitatem paren­ tum impedire filium ingredi religionem. Li­ cet enim S. Th. hic et Quodi. cit. non expri­ mat gravem, sed videatur tantum loqui de necessitate absoluta, tamen q. 189 citata, clara exprimit gravem, dumsicuti nos uti­ tur lermino commode. Ibid- _ o ' Si vero parentes sine filio non admodum ægrc vitam transigere possint, li­ citum esset ei desertis parentibus religionem intrare; quia filii non tenentur ad sustenta­ ARTICULUS II. · tionem parentum nisi in casu necessitatis, Utrum occasione religionis sint prœtcrmit ut dictum est : unde Dominus, Malth. 8, et lenda pietatis officia? Luc. 9, reprehendit discipulum qui nolebat 2· 104. a. 4. o. — Dico, contingere non eum slalim sequi, intuitu paternæ sepul- ' posse ut occasione religionis praetermit­ turæ, quia erant alii per quos illud opus im­ tenda sint veræ pietatis officia. pleri poterat, ut ait S. Qhrysosl. in hunc Ibid.— Quia religio et pietassuntduæ vir­ locum Malth. I tutes; nulla autem virtus alii virtuti contra3° Si, non obstante gravi necessitate pa­ rialur aut repugnat ; sed si quid virtuti con- rentum, filius ingrediatur religionem et pro­ trariatur, jam desinit esse actus virtutis et fiteatur, valebit quidem professio ; sed sus- [ fit malus : unde non potest esse quod pietas pensa manent ejus exeeutione, tenebitur et religio mutuo se impediant, ut propter egredi, si aliter parenti non possit subvc- | actum unius actus alterius excludatur. nire; quia ingredi non poterat, obligatione ILid. — Quapropter, si quoddam opus subveniendi jam contracta. Ita post Navar, quod videtur pietatis, puta quoddam offi- | et alios Sylvius hic. cium in parentes, contrariatur religioni, ita , Hie Hic q. 1Ό lut!.. et quod lib. cit· cit. — 4° 4U Set! Sed SÎ si ut nos retrahat a cultu Dei debito, non erit i ost professionem filii paler incidat in dicveræ pietatis opus, quia non fiet circumslan- tam necessitatem, extremam, lain gravem nécessita tern t et non extremam lia debiti modi; non eslenim debitus modus quamvis filius possit egredi consentiente præquod bomoplus tendat adedendum patrem lato ut patri subveniat, non tenetur tamen, quam ad colendum Deum, cum debeat homo nec etiam potest, prælato repugnante ; quia parentes præ Deo odisse, hoc est, minus qui est in religione professus, statu mutato, amare, Malth. 10, et Luc 14. necampliussub patris potestalesed sub præ» | Dixi, si nos retrahat a cultu Dei debito; lato exislens,repulaturquasi mortuus munquiasi cultus Dei sit liber, debet praeter- do! unde per hanc spiritualem mortem de­ mitti, etobsequium reddi parentibus noces- obligatur a cura pendenda parentibus , sisitatem patientibus. Similiter si sit tantum i cut etiam deobligaretur per muriem u?m< DE DUMA. S poralem. Tenetur tamen, salva sui praela l i Ibid. a. 2. o.—Etenim gubernare, est mo­ obcdicntia et suæ religionissiatu, pium stu­ vere a liquos in debitum finem,sicut nauta gu­ dium adb'bere ut ejus parentibus subvenia­ berna t navem ducendo eam ad portum; om­ tur. Per quæ ultima S.Thomæ verba paid ne autem movenshabetexcellentiam quam­ eum non poncre omnimodam paritatem dam el virtutem supra id quod movetir.Un­ quod hunc casum inter mortuos corporali­ de in superiore duo consideranda sunt: 1° testate in ter , et religiosos mortuos spirituali 1er ; sed excellentia status cum quadam velle duntaxal religiosum professum non subditosi 2° ipsum gubernationis officium. teneri subvenire parentibus etiam in gravi Ratione excellenti» debelur ei honos, qui necessitate, nisi quatenus fieri potest salva est testimonium excellenti» alicujus. Ratio­ obedieutia et regulari observantia quam ne officii gubernationis debetur ei cultus, professus est. Ita post S.Tb. Cajet, bic, Syl- qui consistit in qu LO fTG GS3 uio, dum scili­ cet aliquis eorum obedit imperio, et vicem vester, v. Religio 2, Silviushic et alii. Dixi, gravem el extremam necessitatem ; pro beneficiis eorum suo modo rependit ibîd. a. 1. ad 2.—Et quia qui excellunt quia si esset extrema aut quasi extrema sic, ut probabile non esset posse subveniri pa­ scientia et virtute et aliis egregiis dotibus, rentibus aliter quam per egressum filii, pro­ licet non gubernent actu, sunt tamen idonei babilius est quod posset et teneretur egre­ ad gubernandum; debetur etiam ipsis honos di, petita licet non obtenta licentia praelati. qui reductive pertinet ad observantiam. Ibid. a. 2. ad 2. — His vero qui quidem Quia tunc maxime urget praeceptum de ho­ norandis parentibus, a quo utpole naturali sunt in dignitate constituti, tamen super nos et divino nemo per votum eximetur rimo prælationem non habent,sed super alios, non censetur emissum votum nisi sub hac debemusetiam honorem, sed diversimode: conditione, salva lege natures: unde etiam nostris quidem superioribusdebemus debito extranea in pari necessitate constituto id legali, ad quod scilicet reddendum homo præstari deberet, quanto magis parentibus. lege compellitur ; illis vero qui nobis non S. Thomas autem non meminit hujus ex- sunt superiores, debemus debito morali, trcmæaut quasi exlremæ necessitalis(intel- horest, ex quadam honestate. ligendus est enim superius de gravi et quK ; Ibid. a. 1. o. — Ex dictis colliges 1· obser ·> sitinfra extremam),quia extrema necessitas vantiam esse virtutem distinctam a pietate, rara est, et in ea non solum parentibus, sed quia habet distinctum objectum; pietas enim etiam extraneis, ut dixi, quilibet etiam ipse defert cultum debitum alicui ut principio or­ prælalus tenetur succurrere. tus; observantia vero debitum ut principio gubernationis: quæ debita cum sint diversas ARTICULUS III. rationis, sicut beneficia quæ inde oriuntur, De observantia. constituunt diversa formaliter objecta. Observare, est aliquid anxie speculari seu Ibid. a. 4. o. — Colliges 2°pietatem praee­ notare: unde veneratio qua colimus eos qui minere observantiae, in quantum reddit cul­ sunt in aliqua dignitate , dicitur observan­ tum personis magis conjunctis et quibus ma­ tia, eo quod eos veluli anxie contemplemur, gis obligamur. tum rcvtrendo, tum considerando num nos­ Si dicas nos magis obligari erga princi­ tro indigeant obsequio, vel quid nobis impe­ pem quam erga patrem sic, ut si uterque fo­ ratum velint. ret in necessitate constitutus, praeferendus 2· 402. a. 2. in a. a. c. — Dico Obser­ esset princeps patri. R. id deberi principi, vantia definitur a S. Aug. lib. 83 Quæslio- non praecise ut me gubernat, qua tamen ra­ num , q. 31, ex Cicerone: Virtus per quam tione illi debeo observantiam, sed quatenus homines aliqua digni la le antecellentes quo­ gubernat patriam el bono communi est ne­ dam cullu et honore dignantur. cessarius, qua ratione debelur illi officium Explicatur. Dicitur, aliqua dignitate pietatis aut justitiae legalis. antecellentes /per quoti intclliguntur supe­ CATITULUS IV. riores qui nos gubernant. Sicut enim pietas De dulia. defert cultum parentibus, quia sunt auctoresvilæ nostræ, ita observantiasuperioribus, 2. 403. «. 4. o.—Duæ sunt partes obser­ quia suul auctores gubernationis nostræ. vanti» , dulia scilicet et obedieatia. DISSERT. II. ART. I. Dulia potest accipi dupliciter , uno modo homines qui volunt honorari, requirunt tes* late et communiter, secundum quod exhi­ timomum suæ excellenti® : atqui excellen­ bet reverentiam cuicumque homini, ratione tiam sive Dei sive allerius possumus sola co­ cujuscumque excellenliæ; et sic continet sub gitatione et interiori acluanimi testari ef ve­ se tanquam species pietatem et observan­ nerari coram Deo qui est inspector cordium, tiam, et alias varias hujusmodi virtutes que ΐ secus quoad homines qui nec vident occulta homini reverentiam exhibent · alia enim e. cordium, nec eis quicquam declarare possu­ alia ratione honoratur rex a subditis, paler mus nisi persigna sensibilia : ergo. a filiis,duxa milii bus,magistera discipu­ Ibid.—Ilæcautem signa sunt triplicis ge­ lis, etc. Alio modo potest sumi stricte du­ neris : 1° verba honorifica ; 2° actiones hono­ lia, prout secundum eam sen us exhibet re­ rific®, ut inclinationes, obvialiones, et alia verentiam domino;nam dulia græce, dici­ hujusmodi; 3° res exteriores, puta, mune­ tur latine servitus. rum oblatio, imaginum institutio, collatio 2· 403. a. 3. o.—Dicol°Duliastrictesum- dignitatum, quæ ideo per tropum solent ap­ pta quæ honorem et debitam servitutem ex­ pellari honores. hibet homini dominanti, alia est virtus ala2· 403. ad. 1. — Ilinc colliges 1° reveren­ tria quæ exhibet sen itetem divino Domino; tiam non esse idem quod honor : nam reve­ bæc pertinet ad religionem, illa ad obser­ rentia ex una parte est causa honoris, in vantiam. quantum scilicet aliquis ex reverentia quam Ibid. —Prob. Ubi est alia ratio debiti, ibi habclad aliquem, moveturad eum honoran­ necesse est quod sila ia virtus quæ debitum dum; ex altera parle est finis honoris, in reddat : atqui alia ratione debetur servitus quantum aliquis honoratur ad hoc utinreDomino et hom'ni ;scu alia ratione domi­ I verentia habeatur ab aliis. nium competit Deo cl homini :crgo. Prob. 'Ibid. a. 2. o. — Colliges 2° honorem non inin. Deus plenarium et principale domi­ deberi nisi superioribus, non quidem solis nium habet respectu loliusclcujuslibelcrea- supcrioribusjurisdictioncaut gubernatione, turæ, quæ totali 1er subjicitur ejus potestati; sed omnibus qui in aliqua bona qualitate homo autem participat quamdam similitu­ sunt superiores seu excellentes ; honor enim dinem dominii divin i, secundum quod habet est testimonium cxccllenliæalicujus, ut dic­ particularem potestatem super aliquem ho­ tum est. Id tamen sic intcllige, non quasi minem, vel super aliquam creaturam. Ergo. qui honoratur debeat esse excellentior ho­ Cætcrum adverte (quod jam notavi dum norante, sed vel quibusdam aliis vel etiam de religione), has v ces græcas, lalria cl du-1 ipso honorante quoad aliquid, etsi non sim­ lia, idem omnino significare, nempe servi­ pliciter. Et sic palet quomodo aequales ab tutem; sed quia in u'raque lingua, lamgræca æqualibus, et inferiores a superioribus pos­ quam latina, non habetur vo ahulum quod sint honorari. De his jam dixi dum de de­ propricsigniticel cultum Deo convenientem, tractione et contumelia. usu Ecclesiæ receptum csl ut lati ia significet DISSERTATIO II. cultum Dei, et dulia cultum crealuraruin, maximcbealorum in patria. Quamvis enim DE OBEDIENTIA CT INOBEDIENTIA. non simus eorum sei vi servitu er torosa, vili D. Th. QQ. 104, 105. et abjecta ut mancipia, attamen propter eo­ rum excellentiam debemus illos æslimare et ARTICULUS I. revereri tanquam nostros dominos, eisque Quid sit obedienlia? profiteri honorariamsubj clionem,qualiscsl illa de qua A post. Galal. 5 : Per charitalcm 2· 404. a. 2. ad 1. — Dico 1° Obedienlia servile toviccm. est Virtus per quam aliquis sui superioris 2· 1. o. — Dico 2° Honor qui per prœ^epto obtemperat, ex intentione salisfc duliam sivclate sive stricte sumptam exhibe­ ciendi eius pracepto. tur, coram Deo potest consistere in sulo in­ I Ibid. — Dicitur, ex intentione satisfaciens teriori mqtucordis; coram hominibus autem , dicjusprœcepto, ut distinguatur ab ohedienconsistit in signis exterioribus. tia materiali et latesumpla.Duplex enim dis­ Ibid. — Quia honor nihil est aliud quam tingui debet obedienlia : una materialiter et ttolinxouiLun do excellentia alicujus : unde late sumpta pro exeeutione cujuslibct actui 4 QUH) SIT OBEDIENTIA? virtutis præeepti; altera quam hic defini­ que modo innotescat (scilicet ut præripions )» mus, formaliter et stricte sumpta pro exe­ est quoddam tacitum præceptum vel inteleutione actus boni præeepti, quia præcep- ligit solum desiderium absque voluntate lus est. Oncdicnlia materialis, est quædam præcipiendi et obligandi. Primo modo indu­ generalis virtus seu potius circumstantia cu- bie est prompt *or vera et proprie dicla obejuslibet actus boni præeepti ; ct inobedienUa dienliaquam si expeeiaret expressum præ­ sic etiam materialiter sumpta, generale pec­ ceplum, qiii ibie.4verum præceptum, liret catum seu circumstantia generalis cujusvis tari tum. Secu ndo modo est etiam promptior, peccati. Obedienlia autem formalis, est spe­ non quidem in actu formalis et strictæobecialis virtus; et inobcdicnlia formalis, spe­ dienliæ, sed in præparalione animi; qui ciale peccatum. Unde enim absque ullo præceplo voluntati supe­ Ibid. — Dico 2° Obedienlia formalis est rioris morem gerit, ostendit voluntatem specialis virtus ab aliis distincta; quia habet promptissimam et paratissimam illi obedire speciale objectum, nempe præceplum su­ si præcipiat. Possel etiam inlelligi de obeperioris formaliter qua præceptum. Cum ienlia vulgo dicla, ut supra. enim inferiores suis superioribus mulla de­ Hic. q 81. a. 6. o. — Dico 3° Si obedienlia beant exhibere, inter cætera hoc est unum cmsideietur essentialiter ex pario objecti, speciale, quod teneantur eorum prœccp e l inferior religione; quia religio magis de obedire : unde ex præceplo opus fit debitum p opinquo accedit ad Deum quam obedienet necessarium factu, neiiolctur auctori Ia: lia, in quantum religio operatur ea quæ di­ superioris. recte et immediate ordinantur ad honorem d vinum. Dices. Neque religiosus prælalo, nequ Hic. q. 1O'i. a. 3. o. — Si vero considere­ filius patri, neque servus domino dicili perfccleobediens,qui expeclat præceplum, tur obedic ilia accidcnlalilcr ex parlc r'ns elabsquceo nihil vult facere : ergo objcclun» q >d contemnit ut inhæreal Deo,est ma\i ia formaleobedienliæ non est præceplum. Vr. i er virtutes morales, quia majus bon ai deS.Th.hica. 2.o.,dicit : Tantovidetur ole contemnit, scilicet voluntatem propriam, dienlia promptior, quanto expressum proe quam cæieiæ virtutes morales quæ contem­ ceptum obediendo prœvcnil, voluntate supe­ nunt an urn bona externa. Ibid.— Dixi, inter virtutes morales; quia rioris intellecta. R. D. ani. Non dicitur perfecte obediee certi m est virtutes theologicas quibus Deo obedienlia stricte et theologice sumpta, Λ’. secundum sect immediate inhæremus, pra> obedienlia genoralim et vulgo dicla, C. an', cel’creab-oluteobedienliæctaliis virlulibus el N. conscq. Hæc autem vulgo dicla obe- mor.i ibus. opponas contra primam partem illud dientia, est quædam virtus qua quis volun­ tati superioris morem gerit, sive praecipi; I, vul are 1. Rcg. 13, Melior est obedienlia sive non; hoc enim per se peculiarem ht- quam vclimce, id est, quam sacrificium nestalcm habet, conducilque maxime ad bo­ quod est actus religionis. nam et suavem gubernationem, polcslquc Ibid, ad 1.—R. sensum S. Sci ipluræ osse, imperari ab aliis virtutibus : si enim id fa­ quod méfier sil obedienlia quam oflerrexicciat subditus ex reverentia in Deum cujus timam sine seu contra obcdienliam ; loqui­ superior vices gerit, erit religionis; si ex tur enim ibi Samuel de Saule, cui melius reverentia in ipsum prælalum, erit actus fuis*et obedire Deo quam pinguia animalia observantis. Amalecilarum in sacrificium offerre, contra Ad D. Th. Non est quod de ejus mente Dei mandatum. dubitemus, cum nostra conclusio ct cju« Addo o! cdicnliam quæ Deo præstalurex probatio sint ex ipso ibidem iisdem fere ter­ reverentia ejus, esse meliorem nudo actu reminis , riec vci ba quæ objiciuntur contraria li io is;quia talis obedienlia involvilcliam sunt. Qui enim voluntate superioris intel­ religionem. lecta, prævenil ol odiendo expressum ejus Petes uliumomnisobedienliasit ejusdem mandatum, vel in voluntate superioris iu- rationis scu speciei? telligil verum præceptum, licet tacitum lar Ante responsionem , nota diversas esse po­ tum; ut enim dicit S. Th. immediate anti rtales imperandi quas respicit obedienlia. objecta verba, Voluntas superioris quocum­ alia est divina, alia humana ; hæc, alia cc- DISSERT. II. ART. II. clesiasLica, alia politica sea civilis, sub qua A. 2. ad 4. et a. 3. adi. —-Nihil impedit ·:· in tellige domesticam. tamen quin diversarum Virtutum actus in Fundatur poteslasdivina in ratione causæ unum et cumdein actum obedientiæ concur* ct effectus, quia causa naturaliter habet rant : ut si jejunesin quadragesima ut satis­ potestatem in effectum, ct cum Deus sit facias praecepto, erit actus obedientiæ; si omnium causa, ila est omnium dominus. hancobedientiani præslos ex reverentia erga Ab hac divina potestate derivantur omnes præ'atos, erit actus observantiæ : si ex reve­ humanæ potestates, sed diversimode. Po­ rentia Dei, erit actus religionis; si ad refrætestas humana spiritualis seu ecclesiastica nandas concupiscentias, erit temperantiæ ; derivatur a Deo per positivam ordinatio­ si ut sis aptior ad serviendum Deo, erit ite­ nem , quatenus poteslasdivinacommunica­ rum religionis. Art. 2. ad. 4.—Utrum vero possit dari ac­ tur humanitati Christi cui data esi omnis potestas in coelo et in terra, Alatth. 28. A tus obedientiæ qui non sil simul actus alte­ Christo descendit in SS. ponliiicem ut ab rius virtutis? R. a/firmalive, ut si praecipiat ordinario in vicarium, ab isto in omnes rec­ aliquid quod ex sesil indifferens,aut prohi­ tores ecclesiasticos. Potestas humana civilis beat aliquid quod non six ex semahim, pr®seu politica derivatur a Deo per naturalem cisc ad probandam obedientiam subditi. S» rerum institutionem; hoc ipso enim quo quœras ad quod vilium pertinebit transgres­ Deus condidit singulos homines sui juris, sio talispræcepti, supposito quod non fiat ex eisque indidit naturalem inclinationem ad contemptu, tunc enim foret inobedientia vitam socialem et politicam, censelur de­ formalis : R. fore actum inobedientiæ gene­ disse communitati quæ ex singulis junctis ralis. Palet ex prima conclusione. exurgit, potestatem se et singulos regendi ; ARTICULUS II. naturaliter enim ex potestate partium in Utrum in omnibus sil obediendum ? unum lotum coeuntium,resultat poteslas to­ Hic a. 1.4. et 5. o.—Dico.Obediendum est tius cui partes naturaliter subsunt, et a quo naluraliler reguntur; a tota vero communi­ Deo in omnibus; homini vero superiori obe­ tate derivatur poteslas per commissionem in diendum quidem , non tamen in omnibus. Prima pars patet, tum quia Deus est om­ reges ad principes, et ab his ad officiales in­ feriores. Similiter hoc ipso quo Deus instituit nium dominus et quoad omnia, nec quid­ conjugium maris et fœminæ ad procreatio­ quam illicitum potest jubere; — A. 4. o. — nem liberorum, censetur concessisse potes­ tum quia sicutDcus est primus motor om­ tatem parentibus in liberos, quia, ut dixi, nium quæ naturaliter moventur, ita etiam naturaliter causa habet potestatem in effec­ est primus motor omnium voluntatum : er­ tus ; et etiam marito in uxorem, quia natu­ go, sicut naturali necessitate omnia nalurarale est agenti movere patiens, et causæ prin­ liasubdunlurdivinæ motioni, ita etiam qua­ cipali instrumentum ; in conjugio aulem vir dam necessitate justili® omnes voluntates se habet ad instar agentis et causæ princi|ia- tenentur obedire divino imperio. Secunda pars probaturi0 ex variis S.Scrilis. Quantum ad potestatem herilem, esta Deo mediante auctoritate reipublicæ, qua pluræ locis. Gen. 3, et Ephes. 5, Deus jubet servitus, seu herilis poteslas est instituta. uxorem obedire marito,Exod. 20, et Ephes. His nolatis, quæ pro diversis materiis scitu 6, filios parentibus ; Corinth. 3, servos do­ mino, ct generaliter unumquemque suo su­ necessaria duximus, ad quæstionem. A.2. ad4. et a. 3. add.— R. Omnes obe- periori. Rom. 3 : Omnis anima potestatibus dienliæ sunt ejusdem speciei. Ralioesl, quia sublimioribus subdita sil; i Petri 2: Subjecti obedienlia non respicit auctoritatem præci- estote omni humanæ creatura propter Deum, pienlis in ejus commodum ct honorem, ne­ sive regi quasi prœcellenli, sive ducibus tanque ut est tanta vel tanta, sicut reverentia quam ab eo missis ; Rom. 13 : Qui potestati respicit excellentiam propter quod diversifi- resistit, Dei ordinationi resistit; Ilæb. 0 : catur secundum diversitatem excellenti®; Obedite praepositis vestris, ct subjacete cis ; sed respicit præciseauctoritatem præcipicn- ei alibi. Art. 4. o. — Prob. 2°. Quia, sicut ex ipso tis ut habentem sufficienter potestatem prædpiendi et obligandi, qualiscumque sit illa ordine naturali divinitus instituto inferiora poteslas. in rebus naturalibus necesse habent subjici QÜRUM IN OMNIBUS motioni superiorum, ita similiter innurnanis ubi superiores movent inferiores per rationem et voluntatem; movereautem per rationem et voluntatem est imperare. Art.f». o. — Ex his sequitur etiam fideles Christianos teneri obedire saccularibus po­ testatibus quamvis infidelibus ; quia fides Christi uæestprincipium jusliliænon tollit ordinem jusliliæ a Deo institutum , secun­ dum quem ad conservationem status rerum humanarum interiores subjiciuntur supe­ rioribus. Art. 5. v.—Tertia pars conclusionis patet; quia excipiuntur duo casus in quibus homo non tcnelurobedirc homini superiori · 1° si aliquid præcipial contra mandatum majoris superioris; 2° si præcipial id ad quod non se extendit ejus poteslas. Ibid. — Quia, sicut potest contingere du­ pliciter quod aliqua res naturalis non movea­ tur a suo motore, uno modo propter impedi­ mentum quod provenit ex tortiori virtute altcriusniuvenlis, alio modo ex defectu ordinis mobilisa 1 motorem ; ita similiter ex duobus potcsl coidingere quod subditus suo superio­ ri non teneatur in omnibus obedire . uno, propter praeceptum majoris potestatis; unde S. Aug. Serrn. 6 de Verbis Dom. Si quid lus­ sent cïitator, numquid est libi faciendum, si contra proconsulem iubeal? Rursus : Si quid proconsul iubeal, el aliud imperator, numquid dubitatur, illo contempto , illi esse ser­ viendum? ergo si aliud imperator, aliud Deusiubeal, contemplo illo, obtemperandum est Deo. Adverte tamen, non essesubdili examinarcsilne licitum vel illicitum id quod praecipit superior, tenerique ipsi obedire, nisi constet aperte esse contra Dei aut superioris potesta­ tis mandatum : neque etiamsi dubitet an sit licitum, dispensatur ab obedientia; quia su­ perior habet jus praecipiendi et exigendi obedienliam quo spoliari non debet propter du­ bitationem subditi. Debet ergo subditus deponeredubium. elsibi persuadereseposseel teneri in tali casu obedire, juxta illud S. Ber­ nardi, dePræccptoclDispens. cap. 12: QuidquidviceDcipraicipil homo, quod non sit cer­ ium displicere Deo, haud secus omnino acci­ pientium esi quam si vracipial Deus. I >.id.—Alio modo non tenetur inferior suo superiori obedire, si ei aliquid præcipial in quo ei non subdatur. Non subditur autem homo homini in his quæ perlinent ad inte­ SIT OBEDIENDUM? 7 riorem motum voluntatis, de quo fusius dum de legibus; neque in his quæ ad naturam cor­ poris perlinent, quia ornnes homin·1* natura sunt pares, non hoc sensu quod, altent » s >la natura , nulla foret hominum inrqualitas, sed liocsensu quod, quant uni ad ea quæ«peetant naturam, hoc est, corporis sustentatio­ nem el prolis generationem, omncL. homines sint æqualessic, ut nullus in cis habeat po­ testatem super alium, nec ullus alteri olx-dire teneatur per scloquendo, et secludendo vin­ culum vel voti, vel aliud quo quis se ob­ strinxerit. Unde regulariter neque sei vi do­ minis, neque filii parentibus lenenturobedircdematrimoniuconlrahendo, de religio­ ne profitenda , de virginitate servanda , aut aliquo alio hujusmodi, de quo fusius modo. Ibid.—In hisergo solum tenetur subditus suo superiori obedire, quæ perlinent ad dis­ positionem actuum el rcrum humanarum ; neque adhuc in his generaliter, sed deter­ minate secundum rationem superio!itatis, sicut v. g. miles duci exercitus in his quæ perlinent ad bellum, servus domino in his quæperlinenlad servilia opera exsequenda, filius patri in his quæ perlinent ad discipli­ nam vitæct curam domesticam. Dices 1° Apost. Coloss. 3. dicit : Filii, obedite parentibus per omnia; el postea : Servi, obedite per omnia dominis carnali­ bus. Ergo. Ibid. ad. 1. — 1?. verba Apostoli intelligenda esse de omnibus quæ perlinent ad jus palriæ vol dominalivæ potestatis. Dices 2° Ecclesia præcipil jejunia quæ corporis conservationem spectant. Ergo. Λ. jejunium quale præcipit Eccle-ia aut religio non impedire conservationem corpo­ ris, cum non prohibeat alimentationcm, se 1 tantum de ejus modo el ordine disponat : quod non excedit potestatis ejus limites. Dices 3° Sicut religiosi profitendo Vovent castitatem ct paupertatem, ita elobcdientiam : atqui tenentur quantum ad omnia servare casi i talem el pau portatom : ego si mi­ litor quantum ad omnia tenentur obedire. Ibid ad. 3. et quodlib. 10. a. 10. ad 1. —· Λ. D. maj. Sicut, etc. ita profitentur obedienliam quantum ad omnia, N. quantum ad regularem conservationem secundum quam suis prælatis subduntur, C. Disparitas est ergo, quod votum conlinenliæel pau­ pertatis respiciant speciale genus actus, sed votum obedientiæ respicit gencrahter oro 8 DISSERT. II. ART. III. nes actus : unde nisi determinaretur ejus non assentior, siquidem certum sit totam generalitas, esset religionum confusio, quia obligationem voti ab intentione voventis pendere. Id autem diei non potest nec etiam ad idem omnes tenerenlur Ibid.— El ideo ad illa sola obedire tonen­ implicite intentum seu volilum, quod sst tur religiosi,quæpossuntad suam regularem explicite et formaliter nolilum. conservationem perlinere; et hæc est obeSt dicas cum laud, auctore, id saltem eas dienlia sufficiens ad salutem. Si autem in debuisse intendere· esto, sed non intende­ aliis etiam obedire voluerint, hoc pertinebit runt, imo expresse excluserunt : unde sequi­ ad cumulum perfectionis, dum tamen illa tur quidem quod debuisset esse talis obliga­ non sint contra Deum aut contra professio­ tio, non autem quod rcipsa sit. Quapropter, nem regulæ; quia talis obedientia esset illi­ tametsi supponeres vota religionis in moniacita. Unde potest (rrplex obedientia distin­ libus ex natura sua et necessario absolute exi­ gui : una sufficiens ad salutem, quæ scilicet gere clausuram (quod tamen est falsum), obedit in his ad quæ obligatur; una per­ mallem dicere in hac hypolhesi hæc earum fecta, quæ obedit in omnibus licitis; alia in­ vola esse nulla, quam eas obligari ad id quod discreta, quæ etiam in illicitis obedit. positive cl formaliter noluerunt se obligare· Petes utrum moniales, etiam illæ quæ non sicut, v.g. qui voveret paupertatem sub ex­ voverunt explicite clausuram et in quarum pressa conditione etiamsi interna, quod li­ monasteriis nunquam fuit servata, possint liorum usum suarum rerum nollet abdicare, a suis supcrioribuscompolli ad illam, eæque votum ejus esset nullum, nec eo teneretur. peccent mortaliter si obedire recusent? Quia tamen non admittitur exterius pro­ Λ. affirmative. Quia, licet forte clausura fessio religiosa sub hac aut simili conditione, non contineatur explicite in regula, nec ad ideo in foro exteriori præsumitur absoluta · illam directe pertineat, continetur tamen unde non est mirum quod SS. ponti lices clau­ implicite et ad illam indirecte perlinet, qua­ suram omnibus omnino monialibus indi­ tenus, ut experientia compertum est, aliquo stincte injungendam mandaverint, quippe modo est necessaria aut saltem maximecon- quæ, ex dicta praesumptione quod earum veniens ad observantiam voti castitatis in professiosil absoluta, ad eam compelli pos­ monialibus : —ibid, quodlib. oit. — atqui sunt in foro exteriori, et si ex resistentia qui vovet explicite aliquam religionem vel orialurscandalum, ad illud vitantium tenen­ regulam, vovet implicite ea quæ ad illam re­ tur obedire. Confer quæ dixi supra de obli­ ducuntur, ut sunt illa quæ vel necessaria vel gatione voti. valde utilia sunt ejus observationi. Unde, ARTICULUS III. ut praveniatur objectio, non coguntur tales moniales ad amplius quam promiserint sal­ Utrum filii et fUia-familias ita sint liberi in statu eligendo, ut nullatenus quantum tem implicite. ad hoc pendeant a voluntate parentum ? Confirmatur. Bonif. VIII, cap. Pericu­ loso, dcStatu Relig. in6,1.3, lit.16; PiusV, Art. 5. o. — Dico 1° Filii et liliæ-familias bulla Circa pastoralis, clGreg.XIH, bulla per se loquendo sunt omnino liberi in eli­ Deo sacris, stricte præcipiunl ut omnes om­ gendo statu sive religionis, sive ordinis sacri, nino moniales, etiam illædequibusestquæs- sivecælibatus, sive matrimonii (saltem in tio, ad perpetuam clausuram compellantur. communi quoad matrimonium)sic,ulquanNemo autem dicet hosSS. pontifices præci- tum ad hoc nullatenus pendeant a voluntate pere id ad quod eorum potestas se non ex­ parentum, nec peccentsi iis nolentibus eli­ gant, aut iisvolcnlibus non eligant. Est com­ tendit. Dc hoc casu late disserit Silvius hic, cui munis cum D.Th.et pa(cli°eTdictis in ter­ tamen non assenlior quoad omnia. Videtur tia parte conclusionis praecedentis articuli. enim docere quod, etiamsi diclæ moniales Suppi, q. 47 a. 6. o. —2° Quia in matri­ expresse intenderint in sua professione non monio cl in aliis statibus assignatis, estscrse obliga» c ad clausuram, atque sub ista ex­ vitus qnædam perpetua ad quam parentes pressa conditione cl restrictione interna vola cogere non possunt linos, aut filias, cum sint emiserint, possint nihilominus ad eam cogi, liberæ conditionis. Neque dicas secundum et peccare mortaliter si renuant, lluic, in­ jura antiqua, patrem posse vendere filium quam, assertioni simpliciter et indistincte in servum : disparilas est, l°quod servitus 0 UTRUM FILII ET FILIÆ-FAMILIAS ITA, etc. non exigat amorem sicut exigit matrimo­ rent inviti, puta , si contradicant ex io, ex nium maxhne, et etiam alii status, ut eo­ morositate, vel ex avaritia quod nolint dare rum oblationibus alacriter et expedite sa­ dotem, vel quia volunt inducere in religio­ tisfiat; 2° quia servitus non est perpetua , nem, etc. ipsimet graviter peccant, et non cum servus possit se redimere, secus in aliis peccat filius contrahendo, quia nihil debe­ mus parentibus contra rationem. Ilicnon in­ statibus. Dico 2° Quartum ad matrimonium in consulte advertit auctor modernus esse non particulari cum tali persona, non possunt semper justam parentibus causam contradi­ etiam parentes cogere filios aut filias, neque cendi, quod filius nobilis ducat ignobilem, isti tenenturobedirepropterrationesjam da­ aut dives pauperem, si aliunde dotes animae tas : —Ibid.—Possunt tamen parentes filios cl spes certa pacific® conversationis forlunæ aut filias inducere ex rationabili causa. Et damna compenset tunc sicut se habet filius ad illam causam, Porro matrimonia sine parentum consensu ita se ha'et . d præceplum patris, utscilicet contracta essevalida, constat ex Trid sess. si causa illa cogat de necessitate vel hones­ 24,de /fe/br.cap. 12, ubi dicitur : Jure dam­ tate, praeceptum palrissimiliter cogat epula, nandi sunt illi, ut eos sancta synodus ana­ si pater jubeat filio ducere talem puellam, themate damnat..... qui jalso affirmant ma­ quia vel eam defloravit, vel tale matrimo­ trimonia a filiisfamilias sine consensu pa­ nium est necessarium ad sedandas invete­ rentum contracta, irrita esse, et parentes ea ratas inimicitias, aulad sustentandam ino­ rata vel irrita facere posse. Quibus verbis piam patris, etc. Puto tamen filium in hoc corrigit seu revocat aliqua jura, si quæ fue­ casu debere acquiescere non tam vi præcçpti rint, quæ videbantur irritare talia matrimo­ obedientiæ, cum juxta S. Th. quoad statum nia. Sed de hac quæst. latius dum de matri­ pater non sit superior filii, quam vi prae­ monio. cepti pietatis ex qua filius in talibus circum­ Ex didis colliges 1°, gravissimi peccati stantiis (enetur acquiescere voluntati patris, reos esse parentes qui, sive directe metu, vi, facturus alioquin illi magnam injuriam in fraude, sive indirecte durius cum liberis agendo in victu, vestitu, verbis,signis,etc. re gravi. Dico 3° Similiter possunt parentes justis cos invitos compellunt ad religionem, cleri­ de causis impedire matrimonium filii aut catum aut matrimonium, quia contra justi­ filiæcum tali persona sic, ut peccet morta­ tiam agunt violando filiorum libertatem, et liter filius aut lilia si, inconsultis aut ratio­ eo gravius peccant quo graviora mala inde nabiliter invitis parentibus, tale matrimo­ nata sunt sequi ; quot enim inde maledictio­ nium contrahant; quia, cum parentes te­ nes, imprecationes, desperationes, impudineantur prospicere filiis in omnibus, præci- citiæ, sacrilegia , adulteria, etc. quæfilios et pue in eligendo statu, et in iis quæ oneribus filias in hac vi ta miseros, inaltera miserrimos matrimonii sustentandis necessaria sunt, efficiunt! Jure itaque a Trid. sess. 25 de Re­ justum est utsuperhancrem consulantur, cl gular. cap. 18, excommunicantur qui quo­ eorum rationabili voluntati morem gerat fi­ cumque modo virginem, viduam, aut aliam lius; proimleque graviter peccat si non con­ mulierem invitam, ad ingrediendum monas­ tra obedientiam, saltem contra pietatem cl terium,vel ad suscipiendum habitum,vel ad reverentiam parentibus debitam, si ipsis in­ emittendam professionem cogunt; item hi consultis, aut ex justa causa invitis, matri­ qui ad id consilium , favorem vel auxilium dant, qui vel ingressui, vel susceptioni habi­ monium contrahat. Id etiam insinuat S. Scriptura, Eccles. 7, tus , vel professionis, praesentiam , consen­ ubi dicitur de patre: Trade filiam.... et ho­ sum vel auctoritatem scientes interponunt. Nola hæc verba : ad ingrediendum mo­ mini sensato da illam ; et S. Ambros.cap. Honorantur 32, q. 2, dicens, non essevirgi* nasterium, vel ad suscipiendum habitum. Ex nalispudorismarilum eligere,sed judicium his enim inferunt Navar. Suarcs et alii, co­ gentes fœminam ad monasterii ingressum, parentum esse cxpectandum. Dixi, parentibus ex justa causa invitis, non ut profiteatur, necui habitumsuscipial, qualis est, v. g. si matrimonium sil in dede­ sed ut ibi saeculari habitu retenu cducetur, cus familiæ, si puella sit make indolis, etc. Si poenas hic contentas incurrere. Vide Remis­ enim sine justa causa cl irrationabiliter fo­ siones Gallemarl in hoc caput, Iit. E. DISSERT. Π. ART. IV. 10 Colliges 2°, etiam graviter peccarc paren­ tamen peccati dispositive inducitadeontem· tes qui sine justa causa filios aul filias, sive plum, secundum illud Proverb is : impius directe, sive indirecte ut supra, impediunt cum in profundum venerit peccatorum, con­ aul retrahunt a statu assumendo : si enim a temnit. religione vel clericatu, non solum peccant Uæc inobcdienlia formalis est contra du· contra justitiam violando libertatem filio­ plex praeceptum, scilicet contra praeceptum rum, sed etiam contra charilatem eos retra­ quod ex contemptu violatur, a quo habet ra­ •Il hendo a meliori bono et majori Dei obsequio; tionem formalis inobedientiæ, el con Ira prae­ sia matrimonio, ultrapræfatam injustitiam, ceptum quo talis violatio ex contemptu pro­ innumeris peccatis ipsos exponunt. Ubi nola hibetur,videlicct..Von contemnes prœccplum conc.Trid. cit. cap. excommunicationi etiam superioris; non violabis illud ex contemptu; subjicere cos qui sanciam virginem vel alia­ et cum istud, ulsuppono, non contemnatur, rum mulierum volunlalcm veli accipiendi, ex hac parle est inobcdienlia materialis. Si vel voli emillcndi, quoquo modo sine causa queeras utrum delur etiam praeceptum quo impedierint. praecipiatur obedicnlia formalis? videtur Dixi, sine jusla causa; quia si subsit, non quod non, quia subditus abunde satisfacit sunt culpandi parentes : v. g, si noverint fi­ praecepto, dum opus præceplum facit prop­ lium ob complexionem infirmam, aut pra­ ter intrinsecam ejus bonitatem, seu ut pla­ vos mores, aul ignorantiam et hebetudinem, ceat Deo ; Plenitudo enim legis est dilectio. esse religioni seustatui clericali ineptum; si Q. 405. a. 1.0.—Dicol0Inobcdienliafor­ matrimonium cum tali impediunt, quia est malis est peccatum mortale ex genere suo, pravæ indolis, aul infamis, ut jam dixi, re­ quia contrariatur charilati per quam spiri­ licta tamen libertatecum altera contrahendi. tualis vita habetur; exigit enim charilas Dei Item non sunt culpandi, quin potius lau­ utejus mandatis obtemperemus; in præcepdandi parentes qui ad tempus tantum se op­ tisautem divinis conlincturquod etiam supeponunt voluntati liberorum, uteorum voca­ r’oi ibusobediamus. Contrariatur insuper di­ tionem et constantiam probent : caveant ta­ lectioni proximi, in quantum superiori men no diutius hanc probationem protra­ proximo ex intentione subtrahit obedien hant , aut sub praetextu probationis, suæ ma­ tiam quam djbet. I is voluntati indulgeant. <* Potest tamen fieri veniale, non solum ex indcliberalioncaclusquodesl omnibus pec­ ARTICULUS IV. catis commune, sed etiam ex levitate mate­ De inobcdienlia. rial,seu poliusex imperfectione contemptus. I Q. 405.0.4. ad 4. —AOta,inobedientiam Ita post Cajet. Sylvius, Lessius ct alii. Duplex itaque distingui debet contem­ non secus ac obedicnliam dupliciter accipi ; 1° materialiter et late, pro transgressione ptus, perfectus ct imperfectus. Perfectus est, cujusvis praecepti absque contemptu, ct sic quandoquis renuit in toto subjici superiori, ' non est speciale peccatum, sed generale ex quovis contemptu sive praecepti, sive po­ quoddam, seu generalis circumstantia om- testatis, sive, praicipicnlis procedat i lia per­ nispeccati;2°formaliterct stricte, pro trans­ vicacia , etiamsi praecipientem non ratione gressione praecepti, ex ejus aut praecipientis potestatis,sed obaliamcausam contemneret, contemptu, ct siceslspeciale peccatum foi - puta, obdefectum scientiae,prudentiae, no­ mali obedientiæ oppositum, id confessione bilitatis, vel ex ira, odio, etc. Et inobedieutia i ex tali contemptu perfecto procedens etiam aperiendum, quando est mortale. Hic.q. 486. a. 9.ad 3. — Tunc autem ali- inrelcvi,est scmpcrmorlalcpeccatum,quia, quis transgreditur ex contemptu, quando iicel ressit levis, intentio tamen qua directo voluntas ejus renuit subjici ordinationi legis, tendilcontra totam suporioritatem, renuens et ex hoc procedit ad faciendum contra illam; absolute et in ulla rcipsi subjici, ct propter si enim propter aliquam causam particula- hoc Iransgrcdiensejuspræceplum,importat ] rem, puta concupiscentiam vel iram,induci- gravem contemptum et gravem injuriam, turadaliquid faciendum contra statutum leImperfectus contemptus est, quando quii i gis.xion peccat ex contemptu, sed ex aliqua ■ 'nuit subjici superiori in aliqua re lanium, , alia causa,etiamsi frequenter ex eadem causa sive gravi sive levi, paratus ipsi obedire in vel alia simili peccatum iteret. Frequentia aliis, etiam ex quovis contemptu sive prae· ■ SUMMATIM REFER. PECCATA FILIORUM, etc. H cepti,sivepræcipieniis procedat illa recalci- ad bonum, quanto aliquid est me’ms, tanto tratio. Inobcdienlia ex fali contemptu pro­ Deus vult illud magis impleri; non rdeboroo. cedens , si sit in re gravi, est mortalis, quia' Unde in praeceptis Dei , quanto præccpium licet contemptus sil imperfectus, est tamen dalur de meliori, lanio est ejus inol edientia gravis ratione materia* ; si sit in re levi, esi gravior. Lbi autem obligamur ex solo homi­ venialis : excipe nisi forte Deum ipsum præ- nis præcepto, hoc est, quando cum praærpto cipicn tern aut ejus præccptum tanquam inu­ superioris non concurrit speciale Dei man­ tile et vanum contemneret; id enim furcl datum decadem materia , non est gravius blasphemum. peccatum inobedientiæ ex eo quod majus Quod S. Th. hic ad 1 dicat, peccatum ve- bonum prælcrilur, sed ex eo quod præterinialenon esse inobedientiam, intelligcndum lur illud quod est magis de intentione præ­ est de inobcdienlia formalieaque perfecta et cipientis. Quapropter non est verum inoheabsoluta, qua quis simpliciter cl absolute di­ dientiamin re magnasemper esse graviorem citur inobediens. Item, quando addit pro ra­ quam in re parva , sed tunc solum quando tione, peccatum veniale non esse contra prœ- præcipiens intendit magis obligare adeem ccptum, sed prœler praeceptum, eodem sensu magnam quam ad parvam. accipiendum est quod non sil contra prae- ! Cætcrum regulariter præsumitnr homo ccptum perfecte, quatenus non evertit finem præcipiens magis obligaro ad rem magnam praecepti, qui eslcarilas, etideo tantum prae­ quam ad panam, nisi constet de contrario. ter præcep um. Etenim S. Thomam agno­ In religionibus aulcm usu receptum est, su­ visse peccatum veniale esse contra legem, periorem non censeri velle stricto et suh pec­ notum relinquitur ex hujus partis q. 110, a. cato morlali obligare nisi id exprimat hisaut 3 et 4, et ex 1,2, q. 71, a. 0 similibus formulis : sab præcepto formali ; Q. 105. a. 2. — ico 2° Una inobcdienlia in virtute Spiritus sancit ct sancta obedienpotest esse gravior altera dupliciter: uno mo­ tiee. Id tamen non impedit quin peccet mor­ do ex parte præcipientis , altero modo ex taliter is qui communi mandato foret inobe­ parte præceptorum. diens formalitcr ct ex perfecto contemptu. ibid. — Ex parle præcipienlis ; quia , Petes utrum inobedientia qua contemni­ quamvis omnem curam homo apponere de-. tur præcipiens, gravior sil inobedientia qua beat ad hoc quod cuilibet superiori obediat, contemnitur præceptum? lamcn est magis debitum quod homo obe­ Ibid.—/?. affirmative. Quia ex reverentia diat superiori quam inferiori potestati. Cu­ præcipientis procedere debet reverentia præjus signum est, quod præccptum inferioris cepli. Unde peccatum quod directe perlinet prætermittatur, si sit præcepto superioris ad contemptum Dei,sicut blasphcmia vel ali­ contrarium. Unde consequens est quod, quid ejusmodi, gravius est quam inobedien­ quanto superior est ille qui præcipit, tanto tia formalis qua contemnitur aliquod ejus ei inobedientem esse sil gravius ; ct sic ino­ præccptum sine expresso Dei contemptu. bedientem esse Deo est gravius quam inobe­ ARTICULUS V. dientem esse homini. Summatim referuntur peccata filiorum in Si dicas inobedientem homini esse semper parentes, et siibdilorum in majores. inobedientem Deo, quia Deus præcipit obeEr dictis in praecedentibus articulis con~ dirc homini superiori · esto ; nihilominus fieri potest quod, qui contemnit præceptum stat filios debere parentibus pietatem , hoc hominis superioris, non contemnat illud ge­ est, honorem et obsequium, etf>> necessitate nerale Dei mandatum, ita ut esse possit for­ auxilium ; adde et amorem , quatenus ut malis inobcdienlia erga hominem superio­ principium nostri esse, sunt nobis conjunc­ rem, et materialis tantum erga Deum. tiores cl habent rationem majoris boni pos! ibid.—Ex parte præceptorum ; quia præ- Deum: subditos vero debere superioribus cipicnsnonæqualilcrvullimpleri omnia quæ observantiam, hoc est, honorem ct obedienmandat, sed magis caquæ habent rationem tiam. Porro parentes ut tales sunt etiam su­ finis,etP-aquæsunt propinquiora fini,quando periores; unde, sicul religio est eminenter scii icet intentionem suam format secundum pietas, ita pietas est eminenter observantia. rerum proportionem; quod semper facit Hæcomnia continentur his verbisquarlipræDeus, quia,cum voluntas ejus perse feratur I ccpli Decalogi : Honora patrem tuum et ma* DISSERT. Irem luam: nomine patris cl ma Iris, intelligendo parentes et alios superiores; et nomine honoris, intelligendo omnia officia parenti­ bus et superioribusdebita. Antequam ad particularia descendamus, notandum 1° odium, malevolentiam , inju­ riam, contemptum, etc. Quæ respectu alte­ rius forent levia, esse gravia respectu paren­ tum, quia strictius eis quam aliis debemus amorem, cultum et obsequium. Nola 2°eos qui ita peccant in parentes, ut si idem agendocontraalios peccarent morta­ liter, duplicis peccati mortalis reos esse, ni­ mirum contra justitiam cl pietatem. Nola 3°lilios aut liliasqui sine justa et ra­ tionabili causa aliquid, licet non ex se ma­ lum, faciunt aut omittunt, ex quo praevidenl parentes exacerbandos, contristandos, aut in gravem iram concitandos, peccare graviter contra pietatem, amorem cl reve­ rentiam parentibus stricto jure naturali et divino debitam : sic gravis peccati accusatur Esaü, quod sine causa acceperit uxorem do iif abus Chanaan, unde sciebat patrem suum Isaac contristandum. Si tamen sit justa et rationabilis causa id acendi vel omittendi, et ofensio seu conti is alio parentum ex corum morositate, mclancolia, malevolentia, malitia, etc., irrationabiliter oiialur, non peccant filii aut liliæ illud agendo vel omit­ tendo : sic non peccavit Jonalhas Davidem impense diligendo, licet id ægerrime ferre' pater ipsius Saül. Ilis notatis. f9 Contra amorem parentibus debitum» 1° Peccant graviter filii, dum eos interius odio, contemptu, indignationeprosequui lur, dum de eorum adversis gaudent, de prosperis dolent, malum eis exoptant, | ula mortem, licet non ut malum parentum, sed ut bonum pioprium : unde damnata estai) Innoc. NI hæc propositio : Licitum csl alsotulo dis dirio cupire mortemputris, non quidem ut matum patris,sed ul bonum cu­ pientis, quia nimirum ei obventura csl pin­ guis liœ iditas. 2U Graviter peccant filii, dum parentes cxterius albigunl et molestant verbis duris, aspectu Imo, gestu coniemptivo, subsan­ natione, irrisione, injuiiis, contumeliis, maledictis, verberibus, etc. UndcExod.21 · Qui maledixerit patri suo vel matri, morte moriatur. 3® Quando malum, sive temporalesive I. ART. V. spirituale, ab eis pro posse non avertunt, ut dicam fusius infra. Intellige semel pro semper, filios peccare mortaliter in his et sequentibus, quando et deliberate agunt et materia est notabilis. Contra reverent am parentibus debitam. Peccant filii verbis, signis, factis et de­ fectu. 1° Verbis; dum illos duris, asperis, inur­ banis, injuriosis, contumeliosis, maledicen­ tibus aut exprobrantibus verbis alliciunt, sive in absentia, sive quod pejus est in præsentia : bæc enim et quæ numero 2 et 3 se­ quuntur, quamvis sint contra amorem, qua­ tenus internum odium et contemptum ad­ junctum habent et manifestant, quatenus tamen exterius exhibentur, sunt etiam con­ tra reverentiam parentibus debitam. 2° Signis; dum risibus subsannationibus, gesticulationibus, simulatis eorum actibus, illis sive præsenlibus sive absentibus illu­ dunt. 3° Factis;ut si parentes percutiant ctiain ley'tcr, imo etsi tantum manum aut instrumcii.um ad percutiendum levent, id enim graviter reve.enliæ paterna; adversatur; item si c domo, e societate repellant; item si accusent aut lestentur contra parentes in ji dicio sive civili sive criminali, nisi ad aver­ tendum malum commune aut divinum : commune, ut si pater conspiraret contra re­ gem aut patriam : divinum, ut si paler disseminaiet hæieJm et alios corrumperet : qu a bonum commune aut divinum est prae­ urendum bono priva Ό etsi paterno; vel etiam nisi paler alimenta filio injuste denccare . 4° Defectu ; si juxta morem patriæ con­ sueta reverentiae paternæ signa non exhi­ beant, ut si alloqui, salutare, conversari, assurgere, caput aperire, locum cedere, cer­ tis temporibus bene precari detrectent ; item si cos agnoscere recusent, rusi forteex agni­ tione sequatur lilio grave damnum sive in vita, sive in bonis fortuna·, sive in honore, puta,si pater esset publicosupplicioallectus, si gravissimi criminis, v. g. hæresis, prodi­ tionis, etc., reus esset: inhisinquam, et similibus casibus non videtur damnandus filius qui, absque nilo interiori contemptu parentes, dissimularet. Contra ohedienliam parentibus debitam, Γ r i'linonobedientesparentibusse« SUMMATIM REFER. PECCATA FILIORUM, etc. rio ekslricte præcipientibus, in rebus ad cu­ Contra subventionem debitam parentibus. ram paterna.» spectantibus ; nimirum l°in Peccant filii, 1° dum non subveniunt pa­ iisquæ spectant bonos mores et salutem, ut rentibus in necessitate spirituali v. g. si nosi pater prohibeat ebrietates, scortationes, conversationes malas aut periculosas, popi­ gligant in periculo mortis eis providere de confessario et sacramentis necessariis ; si cos nas, Icca scandalosa, ludos prohibitos, etc. a testamento condendo, a piis legalis, abisve aut præcipiat frequentationem sacramento­ disponendis pro salute animæ suæ sine justa rum, calcchismi, concionis, ut orent mane causa impediunt; si legata , aliave opera pia et vespere,etc. testamento ordinala, non dico omittunt, sed 2° In his quæ spectant disciplinam do­ etiam quam primum fieri potest non im­ mesticam, v. g.quod filius de rebus domes­ plent; hæc enim dilatiosæpe defunctis pur­ ticis nihil dcstruatautalicnet, quod vesperi gatorii poenas luentibus est damnosa : item non vagetur, quod certo tempore, domum si parentes aliena detinentes aut rapientes, redeat, quod talem personam in domum non curam salutis négligentes, certis vitiis gravi­ inducat, etc. bus addictos modeste ct reverenter admo­ In his, inquam et similibus peccant filii nere per se vel per alios non curenL mortaliter vel venialiter pro gravitate vel le­ 2° Dum non subveniunt parenlibus in ne­ vitate materiæ. Ita ut, si transgressio præcessitate corporali: utsi incarcéra tosliberare ceptivel prohibitionis sit jam aliunde mor­ non satagant, si infirmos non visitent, non talis, ut ebrietas, v. g. erit duplex peccatum, consolentur, curationem pro posse non pro­ nimirum intemperantiae et inobedientiæ curent ; si injuste vexatos non defendant ; si ferrnalis, si nempe sit ex contemptu ; secus, graviter, et si non extreme, indigentibus ne­ erit quidem inobedientia materialis, sed ir­ cessaria ad vicium et amictum pro facultate reverentia formalis. sua non subministrent ; si prælcxtu religio­ Porro censetur materia gravis respectu nis ingrediendæ ifios in tali necessitate de­ obedienliæ, quando independenler a præserant, ut latius dixi art. 1 de pietate, con­ cepto vel prohibitione, foret jam peccatum ci. 2. mortale facere vel omittere ; item quando Circa sanguine junctos. graviter conducit ad pravos mores, ulsæpius iterata frequentatio popinæ,autlusus prohi­ Etquia jUtconstat ex dictis art. 1. pietas biti ; vel valdeabducit a saluted bonis mori­ non solum respicit parentes qui nos imme­ bus, ut notabilis negligentia in frequentandis diate genuerunt secundum carnem, sed sacramentis, concionibus aut calechismis. etiam secundario omnes sanguinejunclos, Dixi 1°, parentibus stride ct serio prœci- quatenus parentes nobis repræsentanl:hinc pientibus ; quia agere contra monitiones et peccant contra pietatem qui eis denegant directiones ordinarias parentum , et si ali­ amorem, reverentiam ,elin nécessita te sub­ quando sit peccatum , quando scilicet res ventionem, plus tamen vel minus, secundum aliunde debet fieri vel omitti, non erit tamen quod plus vel minus accedunt ad parentes. peccatum inobedientiæ. Quapropler qui odio, malevolentia, inju­ Dixi 2°, in his in quibus filii subsunt pa­ riis, contumeliis, verberibus afficit avum, renlibus, quæ sunt duo assignata, nimirum proavum, patruum, amitam, fratrem, soro­ quæ spectant bonos mores ct disciplinam rem, ct probabiliter consanguineos collate­ domesticam. In aliis enim quæ vel sunteon- rales in secundo gradu, cisque in necessitate tra mandatum superioris, vel ad quæ non non subveniunt (idem videtur dicendum de se extendit potestas paterna, non subjiciun­ affini bus), debent hanc circumstantiam patur nec tenentur obedire filii. Unde filius rcnlclæ explicare in confessione , quando non tenetur obedire patri præcipienli frau­ offensa est mortalis,quia novam speciem ma­ des in contractibus , rixas, duella, etc. nec litia», nimirum contra pietatem, actui supe­ filia malri præcipienli frequentationem, raddit. Idem dicendum de iis qui inobedienchoræarum, spectaculorum, conversationes tes sunt avis cl proavis in regravi quia etiam periculosas, matrimonium cum viro impio. debenteisex pietate obcdicnliam. Quid nutem filii et filiæ debeant parentibus Dixi, probabiliter alios consanguineos in in eligendo statu, cl quomodo in hoc pec-t secundo gradu;q\üa usque ad hunc gradum cent, diximus supra art. 7. Require ibi. | inclusive videtur pietas graviter obligare, DISSERT. 11. ART. VI. erga remotiores vero leviter. Unde respective Porro educatio corporalis importat proviad istos, est tantum culpa venialis conlra pie­ dentiam vitae, victus el status, edueatiospi, tatem: sicut qui injuria afficeret concivem, riiualisinstructionem, exemplum el correp­ quamvis peccaret contra pietatem, et ideo tionem. Ad hæc tenentur parentes erga pro· hæc circumstantia foret mutans speciem, lex ex justitia : unde, si eorum defectus id hae quia tamen est levis ex pietate obligatio erga materia sint aliunde pcccaminosi, commit­ concives, foret ex illa parte culpa venialis tunt duplex peccatum in confessioncaperientantum, non cxplicanih necessario in con­ dum, quando est mortale, ut si pater maledi­ cat lilio, aut coram cum blasphemet, etc. Ad fessione. quod attendere debent pœnitentes cl confes­ Circa superiores'seu majores. Superiores quos respicit observantia sunt, sorii. Hinc 14 1° reges, principes, gubernatores, duces , magistratus, etsimiles qui jure aliis praefi­ ciuntur in ordine ad bonum publicum ; 2° tutores el curatores, qui juri et loco paren­ tum succedunt quoad educationem mino­ rum cl pupillorum, el bonorum illorum administrationem ; 3° qui dicuntur patres spirituales,episcopi, pastores el palrini ; 4° magist ri; 5° heri; 6° mari tus respectu uxoris, et uxor respectu mariti quantum ad debi­ tum conjugale. Adde el senes. His ergo omnibus inferiores seu subditi debent ex virtute observanti® honorem et obedientiam, non in omnibus quidem , sed in iis ad quæ eorum potestas et officium se extendunt, ut dictum est, adeo ut peccent conlra superiores eo proportionali modo quo dixi filios peccare contra parentes, eos odio, contemptu, injuriis, subsannationibus, ver­ beribus, etc. afficiendo, otiis inobediendo intra limites suæ potestatis. Et si peccatum sit mortale, debelhæccircumstantia superiorilalis exprimi in confessione, quia est spe­ ciale peccatum conlra observantiam. Conlra amorem debitum/iliis. Peccant parentes qui filios suos aut filiaj odio, malevolentia, quovis pravoafleclu pro­ sequuntur; qui domo coscjiciunt, eorum as­ pectum non ferunt, imprecationibus exani­ mo obruunt, verbcribussinc cuusa affligunt; qui dum uni totum affectum impendunt, alios ut adulterinosaul extraneos despiciunt, etc. Non sunt tamen condemnandi parentes qui filiosob culpam gravem, correptionis causa et ad tempus, indignationem.testan­ tur, alloqui recusant, domus ingressum pro­ hibent, exemplo Davidis erga Absaloncm. Contra educationem corporalem. Peccanti0 matres mortaliter vel veniali ter pro qualitate ruateriæ, quæ fœtu concepta noxia cduntaul bibunt, saltant, currunt, immoderatelaborant, onera portantaul levant. 2° Quæ tempore lactationis se non obser­ vant, prolem in eodem lectosecum collocant cum periculo suffocationis, quæ non raro ac­ cidit; item quæ alieno lacte nutriunt sine causa : ubi enim causa adest, non peccant; ubi deest, peccant venialitcr. 3° Peccant graviter patres qui uxores præ ARTICULUS VI. De obligationibus et peccatis parentum erga gnanlcsinhumane tractant, exasperant, per­ cutiunt in grave damnum fœtus. filios, superiorum erga inferiores. 4° Peccant saltem venialitcr patres et ma­ Quia obligationesparcntum et superiorum tres qui tempore purificationis aut menstrui, correlativæ sunt ad obligationes filiorum cl impuris vacant commixtionibus, ex quibus inferiorum , naturalis ordo postulat ut, his swpe nascuntur proles monstruosae, gibbos®, discussis, iilascxpcndamus. difformes, infirma:. fl § Γ. — De parenliuus. 5° Peccant parentes qui prolibus in neces­ Dico 1° Generaliter loquendo, parentes sitate constitutis, aut nondum per æla lem debent filiis amorem cl educationem tam sibi sufficientibus, non ministrant necessaria temporalem quam spiritualem. Quantum ad ad vicium et amictum, juxta suum statum; amorem el educationem temporalem, id ip- qui non curant ul discant scientiam,artem sa nalura dictat et clamat, ul palet in ipsis i opificium quo honeste vivant; qui volentibus brutis quae suos fœlusdiligunt et nutriunt assuincresiatumdccenlcmetsibicouvcnicnEt quia homo esi ad finem supernaturalcni lem non succurrunt, aut quod pejns esi imelevatus, ipsieliam mcumbilcducatiospiii-1 pediunt, ul dictum esi supra ; qui cum in tutualis. turum mediis legitimis thesaurizare debeV IU vw III.··* 11 · | / v b. κι v 111 j iu 1 | LAI JIVH LUIUIH 11 v UKKUIH uvl v II l|(l I H j Ul ll lllj DE OBLIGATIONIBUS ET PECCATIS, etc. 15 rent filiis,omnia dilapidante! assumunt co- alii spurii. Naturales sunt, qui nascuntur ex messationibus, compotationibus, lusibus, personis habilibus ad contrahendum inverse prodigalitati bus,etc. prolesque miseras re­ matrimonium; spurii sunt, qui nascuntur ex linquunt, qui absque urgente necessitate persjnis inhabilibus ad contrahendum inter proles exponunt in templis, viis publicis, se matrimonium, ulex incestuosis, arlullexenodochiis, quo casu tenentur resarcire ris,sacrilegis. Id tamen indiget aliqua expli­ dam na i I lata magistrali bus au Ivere paupe­ catione, pro qua vide dissert. 2 de contracti­ ribus, nisi forte ex opulentia xenodochii bus, ari. 3, § 6 Hares ex testamento. R. 1° Certo constat parentes debere filiis jure præsumatur fundatores intendisse cuillegitimis sive natui alibus sive spuriis amo­ jusvis generis hominibus providere. rem et educationem spiritualem, non secus Contra educationem spiritualem. ac legitimis : ulrorumque enim sunt aeque Peccant t° parentes qui per se vel per altos parentes. Eadem ratione constat debere filiis non instruunt filios inonmibusnecessariisad naturalibuscducationemcorporalem.Solum salutem, nuniruin in rebus fidei, sacramen­ est dubium an hanc etiam debeant filiis spu­ torum, mandatorum Dei et Ecclesiæ, etc, riis, propter quædam jura quæ videntur id qui cos honestis el chrislianis moribus im­ prohibere; sed dicendum hæc jura, vel jure buere, eorum vilia et malaspropensioncscx- canonico esse correcta, vel valere dunlaxat tirpare, a malis consortiis avocare non sata­ pio foro exteriori; alioquin injusta videren­ gunt; qui cos spiritualibus exercitiis divini tur, utpote contraria juri naturae : exigit officii, catechismi, concionis, sacramento­ enim jus nature ut parentes necessaria vitae, rum, etc.addicere non curant; qui, quod victui et amictui provideant prolibus, quo­ pessimum est, ad odia, inimicitias, rixas, quo modo a se fuerint genitæ. Præter hæc ta­ duella, impudicitias, usuras, lui ta, rapinas men nihil possunt parentes filiis spuriis dare et similia, consiliis, hortationibus, consensu, causa mortis, jure id prohibento, quod pos­ approbatione, jussione inducunt. sunt filiis naturalibus deficiente prole legiti­ 2uQui scandalose coram prolibus jurant, ma. Vide dissert. cit. blasphemant, impudice agunt aut loquun­ R. 2° .Mater debet prolem sive naturalem tur; qui injuriis, imprecationibus uxores, sivespuriam lacte alere usque ad triennium proles, domesticos afficiunt; qui notoriis vi­ completum (non solebant olim infantes ante tiis, ebrietatibus, impudicitiis, usuris, ctc. triennium ablactari, Gloss, in L. Ncc filium sunt addicti; qui de pietate et rebus sacris mox ciland.) ; ad cæteras expensas tenetur impio subsannant; qui raro ecclesiam, sa­ pater, sicut et ad alimenta post triennium cramenta, conciones frequentant : efficacius ùsquequo ipsa proles possit sibi providere, enim movent exempla quam verba. L. Nec filium, C. de Patria potestate, lih. 8, 3° Qui nunquam aut raro, aut indulgen­ lit. 47. tius quam par est, filios corripiunt, saepe con­ Quod si mater lacte careat, aut non lac­ tenti verbis dum adhibenda forent verbera ; tandi justam causam habeat, etiam ad lac­ et e conlra, qui morosi et impatientes, con­ tationis expensas tenetur pater, ipso defi­ tinuo elin omnibus liliosaut filias reprehen­ ciente mater. Similiter deficiente patre in dunt, lacessunt, clamant, obmurmurant ; prehendis necessariis ad vicium et amictum qui severius quam par est, aut ex impetu ire post triennium, tenetur mater; poterii ta­ potius quam charilalis impulsu corripiunt, men has omnes expensas repetere a patre vi­ nec emendatis placari volunt. Ex quibus vente , vel a tutore existente, vel etiam a filio contingit filios in iracundiam el indignatio­ aliqua bona possidente, modo se fecisse aninem adversus parentes incilari, et aliquando moea repetendi protestata sil; alias reputa­ in desperationem aut pusillanimitatem in­ bitur amore filii gratis fecisse, L. JVrsencidere, juxta illud Aposl. Coloss. 3 : Parentes niMs34, ΓΓ. de Negotiis gestis, lib. 3, tH. 5. nolite ad indignationem provocare ves­ Non potest tamen repetere mercedem laboris tros, ul non pusillo animo fiant. in alendo lilio impensi, quia id non videlur Pc/cjquid filiis illegitimis debeant paren­ rationabile nec amori materno congruum. tes? Hinc inferes quod, si pater sil beneficia­ Nola. Filii illegitimi, hoc est, extra matri­ rius, ncchabeat bona patrimonialia, possit monium legitimum nati, alii sunt naturales, et debeat ex reditibus beneficii prolis neces. 16 DISSERT. Π. ART. VI. sitalihus subvenire ; si enim in eis possit et exemplum totus componitur orbis. In his, debeat succurrere pauperibus, α fortiori inquam, et similibus peccant contra justi­ propriae nroli. Nec obstat constitutio Pii V tiam , quia ad hæc tenentur ex officio. quæ videtur id prohibere erga spurios; inDico 2°Supcriorcsspirilualcs,qualessunt lelligenda est enim quando aliter potest illis episcopi et pastores, debent suis subdilisedusubveniri. Idem cense de patre religioso qui cationem spiritualem, scilicet instructio* habet liberam quorumdam bonorum admi- nem, bonum exemplum et correptionem, nislrationcm : secusdc aliis; imputet enim quia sunt eorum pastores cl patres spiritua­ sibi stulta mulicr quæ consensit illi quem les; item et orationum suffragia, quiasunt sciebat nec eam ducere nec prolem alere medialores inter Deum et homines. Hinc graviter peccant animarum recrores posse. Dico 2° Tutores et curatores debent pu­ etiam contra justitiam, qui absqucsuilicicnti pillis et minoribus curam in temporalibus capacitate onus pastorale suscipiunt; qui etspirilualibus, sic nimirum ut eorum bona pravis moribus sunt suis ovibus scandalo; fideliter administrent, et eorum educatio­ qui ad turpia provocant ; qui calhcchismum nem spiritualem procurent, non secus ac aut conciones negligunt, aut habent quidem, ipsi pr rentes, quia auctoritate publica eorum sed quæ captum et inlelligentiam audien­ DÎTicio succedunt. Unde peccant mortaliter tium superant; qui hærelicos, si quos sibi et tenentur ad restitutionem, si pupillorum subdiloshabcant, et peccatores, maxime pu­ aut minorum bona dilapident, si usurpent, blicos, ut concubinarios, usurarios, blassi sua culpa pereant, si non augeant cum phemos, ebriosos, etc. ad meliorem frugem possunt. Item peccant mortaliter, si notabi­ reducere non satagunt, sive privatis sive pu­ liter negligant eorum instructionem et cor­ blicis instructionibus, adhortationibus, ob­ reptionem , si malis exemplis aut verbis ad secrationibus, correptionibus, et tandem censuris, si opus fuerit; qui parochianorum vitia provocent. confessiones nisi tempore paschali audire re­ § II. — De superioribus. cusant : quamvis enim parochiani ad confes­ Dico 1° Superiores temporales, quales sionem nonnisi semel in anno sint adstricli, sunt reges, principes, toparchæ, magistra­ parochi tamen tenentur cos audire toties tus et similes, debent subditis administra- quoties rationabiliter petunt, nisi justo im­ lionem jusliliælam commulativæquamvin- pedimento delineantur; qui visitandis, in­ dicalivæ, politiam bonorum morum, boni struendis, admonendis, administrandis in­ communis et tranquillitatis publicæ conser­ firmis sunt notabiliter négligentes; qui nun­ vationem, propagationem cl defensionem; quam aut raro pro parochianis orant seu sa­ ad hæccnim instituuntur, et in hunctincm crificium offerunt. bona et subsidia ipsis conferuntur ; nec præDico 3° Patrini filiis spiritualibus, heri sunt ut sibi, sed ut populis prosint. famulis et ancillis, præceptores discipulis Hinc graviter peccant qui judices ignaros debent etiam ex ollicio educationem spiri­ aut coi ruptos constituunt; qui populum tri­ tualem, nimirum instructionem, bonum butis, impositionibus ultra modum multi­ exemplum et correptionem; quia patrini plicatis gravant ; qui in oneribus aut favori­ sunt patres spirituales, et heri aut præccpbus distribuendis justitiam dislribulivam lores tenent locum pati isquoad educationem non son ani; qui homicidia, duella, furta, spiritualem servorum cldiscipulorum. Hinc peccantcontia justitiam patrini qui, usuras, blasphemies, perjuria, incœstus, adu'leriact similia crimina bono communi deficientibus paienlibus et parochis, filios noxia tolerant aut non puniunt; qui mere­ spirituales rerum fidei ignaros non ins­ trices, lupanaria, spectacula lasciva aut im­ truunt, vilain dissolutam agentes non corri­ pia, jurgia, compotationes tempore inde­ piunt, aut ipsi sunt malo exemplo. Raro ta­ bito in popinis, in quantum possunt non im men urget graviter hæc obligatio instruendi pediunl; qui pauperes, viduas et pupillos et corripiendi inter catholicos, propter cu injuste vexatos non detendunt; qui securitati ram parînlum, parochorum et præccpUviarum publicarum non invigilant ; tandem rum. qui licentiose vivendo, populis sunt scanda­ Similiter contra justitiam magistri qui lo : ut enim fert tritum adagium. Avips ad scholam, catechiscaum , aut ea quæ bonoa DE OBLIGATIONIBUS ET PECCATIS PAR., etc. respectant, negligunt; qui falsa et scan- rem suam, excepta fornicationis cauta, facit dalosadocent, qui correptionem negligunt eam moechari El Apost. Ephes- 5 : Propter aut indiscrete puniunt, qui dissolute vivunt hoc relinquet homo patrem et marrrm suam, in scandalum discipulorum. et adhœrcbiluxo) isuat, cierunt duo incarne Similiter iterum contra justitiam peccant una. heri qui sedulo non invigilant ut domestici Hinc peccat graviter maritus qui diu abest fidei rudimenta saltem calleant, ecclesiam et ab uxoie, absque ejus consensu aut causa sacramenta frequentent, mane et vesperi legitima, qualis est, v. g. mandatum ro­ orent, diebus dominicis et (estis officiis divi­ gis, utilitas reip familiæ necessitas. Simili­ nis, missæ praesertim intersint, periculosa ter peccat uxor quæ maritum alio commi­ consortia non frequentent, pie et Christiane grantem comitari renuit, nisi grave dam­ vivant; qui delinquentes non corripiunt, aut num corporale aut spirituale inde ipsi im­ inhumane cori ipiunt, eos quandoque ut ca­ mineat, aut nisi maritus absque gravi ne­ nes potiusquam uthomincstraclando;tan­ cessitate ad remotissimas partes, puta, ad dem qui ipsis malum exemplum præbenl. Indias discedat, aut tandem nisi de loco non Unde Apost. 1 adTimolh.5 · Si quis suorum mutando pactum fuisset in contractu matri­ maxime domesticorum curam non habet, fi­ moniali. dem negavit, cl est infideli deterior. 3° Sibi debent conjuges debitum conju­ Insuper heri debent ex contractu domesti- gale; conjunguntur enim ut eo mediante cissuiscompensationem pro laboribus.Unde multiplicetur genus humanum : unde gra­ peccant juxta materiae conditionem qui pac­ viter peccat compars, et mullorum peccato­ tam mercedem aut denegant, aut minuunt, rum occasionem præbel, quæ compacti ra­ aut differunt; qui necessaria ad vicium re­ tionabiliter petenti illud denegat, nisi infir­ cinant, qui infra infimum pretium condu­ mitas, periculum abortus aut quid similcexcunt, aut nulla prævia conventione solvunt ; cuset. Sed de hoc latius, dum de matrimonio qui infirmos negligunt aut expellunt. Non 4° Necessaria ad vitam et sta Peccatumava- Vocatur etiam, Ephes, ΰ, idolorum servi- I 26 DISSERT. III. ART. VIII. lus, propter cluo : lu quia, sicut idololatra fraus ; si contra personas, erit proditio, ut sc subjicit crcaluræ exteriori, ita et avarus, patet ex Juda qui ex avaritia prodidit Chris­ diverso tamen modo, ille ad colendum, iste tum. ad immoderate amandum propter usum : ARTICULUS V1IT. 2° quia, sicut idololatra agit propter idolum De prodigalitate. lanquam propter finem in quo ponit fidu­ ciam , ita avarus propter materiam idoli quæ Prodigalitas est erogatio superflua rcrum suarum. est aurum et argentum. Ibid. ad 3. — Item, dicitur peccatum pe­ 2-119. n- 4. o. — Dico’l°Prodigalilas op­ riculosum et insanabile; quia latenter irre­ ponimur avariliæ secundum excessum ct de­ pit sub prætcxlu necessitatis pratentis vel fectum diversimode. Nam in affectione divi­ futuræ, et sub pallio virtutis occultatur, tiarum avarus excedit, plus debito eas dili­ quasi esset providentia in futura circa neces­ gens; prodigus autem deficit, minus debito saria vitæetdeccntiastatui.Undecum pauci carum sollicitudinem gerens. Circa ipsas di­ suum morbum agnoscant, difiicilesananlur. vitias exteriores excedit prodigus in dando, Q. 418. a. G. o. et nd 1. — Non est pecca­ deficit in relinendo et acquirendo : avarus tum merecarnale, quia non perficitur in car­ autem e contra deficit in dando, et excedit nali delectatione; neque mere spirituale, in accipiendo et relinendo. quia versatur circa objectum corporale; sed Ibid, ad 1. — Potest tamen contingere medium inter peccata pure spiritualia cl quod idem sit simul avarus et prodigus se­ pure corporalia. cundum diversa, puta prodigus in dando, Ibid. a. 7. o. — Dico 4° Avaritia est vi­ avarus in acquirendo ; sunt enim qui, ut suæ tium capitale; quia vitium capitale dicitur ex profusioni sufficiant, undequaqueper fas et quo tanquam ex capite seu fonte multa alia nefas surripiunl. vitia oriuntur secundum rationem finis : at­ ibid. a. 2.0. — Dico 2° Prodigalitas op­ qui ex avaritia mulla vilia oriuntur secun­ ponitur etiam liberalitati ; quia liberalilas dum rationem finis. Quot enim peccata prop­ ponit modum secundum rectam rationem in ter pecuniam (quæ est objectum avariliæ) erogandisdiviliis, quem modum non servat, sive acquirendam sive relinendam commit­ sed tollit prodigalitas. Non itaque præcisccx tuntur lanquam propter finem ab avaro in­ quantitate dati pensandus est excessus pro­ tentum Ijam paid ex dictis conclusione prœ- digi; nihil enim impedit quin aliquando cedcnli, et magis patebit exsequenti. Unde plus eroget liberalis quam prodigus; sed ex Ibid. a. 8. o. — Dico 5° Sunt septem filiæ eo quod non eroget secundum diclamen recavariliæ quasenumerat I). Gregorius, lib. 3 f læ rationis, quatenus dat ubi, quando, Moraliüm, cap. 31, scilicet: Obduratio cor­ quod, et quibus dare non debet. Ibid. — Hinc sequitur 1° prodigalitatem dis contra misericordiam, inquietudo .vio­ lentia, fallacia, perjurium, fraus cl pro­ esse peccatum, 1° quia omne quod recedit a medio virtutis peccatum est; 2° quia, licet ditio. Ibid. — Prob. Filiæ avariliæ dicuntur ea prodigus sil rcrum suarum dominus, habet vitia quæ ex ipsa oriuntur, præcipue secun­ tamen dominumsuperiorem, nempe Deum, dum appetitum finis : atqui sic est deseplem contra cujus voluntatem de iis disponit. Ibid. a. 3. o. — Sequitur 2' esse minus assignatis.Ergo. Drob. min. Avaritia in duo­ bus excedit · 1° in retinendo, et secundum peccatum quam avaritia : 1° quia avaritia hoc ex illa oritur obduratio cordis.qvod mi­ magis differta virtute opposita, magis enim sericordia non emollitur ut subveniat mise­ ad liberalitatem perlinet dareinquosuperaris; 2n excedit in acquirendo, et hoc dupli­ bundat prodigus, quam acciperevcl retinere citer, secundum affectum et secundum eflee- in quo superabundat avarus ; 2° quia prodi­ tum. Prout excedit secundum affectum, pa­ gus est mullis utilis, avarus autem nulli,sed vit inquietudinem et curas superfluas ; prout nec sibi ipsi; 3° quia prodigalitas est facile excedit secundum effectum, quandoque uti­ sanabilis , scilicet per aetatem et egestatem tur \ i, quod perlinet ad violentiam; quan­ quam sæpe causal ; non sic avaritia, ut dic­ doque dolo : quod si fiat in verbo simplici, tum est. erit fallacia; si addito juramento, erit per­ Sequitur 3°prodigalitatem secundum se jurium.;si dolus committatur in opere, erit esse tantum peccatum veniale : 1° quia est I DE DONO peccatum quam avaritia, quæ secun­ dum se est tantum venialis, utdixi art. prae­ cedenti ; 2" quia prodigus est dominus sua­ rum divitiarum , ct divitiae sunt ex intimis bonis: unde nonvidetur mortalis inordinatio ibi sistendo. Potest tamen esse peccatum mortale : 1° ratione fi nis, u t si opes profundantur propter finem mortaliter malum , v. g. propter lu­ xuriam; 2° ratione damni inde sequentis, ut si sua prodigendo fiat prodigus impotens vel ad solvenda debita, vel ad procuranda ne­ cessaria familiæ; aut, ut profuse expendat, omittat facere eleemosynas in gravi necessi­ tate ; 3° ratione specialis obligationis super­ flua erogandi in causas pias, ut in ecclesias­ ticis beneficia lis. ARTICULUS IX. De epiikia seuaquilale. 2.120. a. 2. ad 2. — Epiikia <1 icitur a verbo græco tct, id est, supra , et quod est justum, quasi supra justum ; latine redditur aquilas. Dico. Epiikia seu aequitas, est virtus di­ rective legis, ubi deficit propter universale. Ibid. a. 1. o.—Explicatur. Cum huma­ ni actus de quibus dantur leges , in singula­ ribus contingentibus consistant, quæ infini­ tis modis variari possunt, non est possibile aliquam legem institui quæ in nullo casu deficeret ; sed legislatores attendunt ad id quod in pluribus accidit, cl secundum hoc legem ferunt, quam tamen in aliquibus ca­ sibus serva re esset con Ira æquitalem juslitiæ ct conira bonum commune, quod lex seu le­ gislator intendunt .Sic,v. g. lex instituit quod deposita reddantur, quia hoc ut in pluribus justum est ; contingit tamen aliquando esse nocivum, pula,si luriosusrcposccrctgladium depositum quando csl in furia , aut al 1er in impugnationem palriæ. In his ergo ct simi­ libus casibus malum esset sequi legem posi­ tam ; bonum autem , praetermissis verbis legis, sequi id quod poscit juslitiæ ratio ct communis utilitas, quod csl quod intenditur a legislatore, cl ad hocordinalur epiikia. Un­ de patet quod < gem erat instituendus ad virtutem, primo matris, quoscumque superiores. Ibid. a. 6. o.—Tandem, sicut per præop i luit quasi jacere quoddam fundamen·, tum religionis, per quam homo debile or­ fatas partes potentiates juslitiæ religionem dinatur in Deum qui est ultimus linis hu- scilicet et pietatem, debitum redditur ali­ quibus determinatis personis quibus homo manx voluntatis. ibid. —Sed quia (et hoc secundum atten­ ex aliqua speciali ratione obligatur, ;la per dendum ) in ordine generationis, antequam justitiam ipsam proprio dictam aliquis de­ prima pars constituatur, contraria elimpe- bitum reddit indiscriminalim omnibus : et diincnla loin debent; piius enim agricola ideo,post tria prima præcepta ρ<·ι linentia purgal agrum quam semen spargat . ideo ad religionem qua reddilur speciale debi- DE PRÆCEPTIS JUST1TIÆ QUÆ SUNT, etc. 29 lum Deo, et post quartum quod est pie­ dinatam uxoris aut rei alien® concupiscen­ tatis qua redditui parentibus speciale debi­ tiam , etiamsi non appareat, esse contra jus­ tum, ncccsse fuit quod ponerentur consc- titiam : ut si quis inordinate concupisceret quenler aliqua præcepta pertinentia ad jus­ uxorem alienam, etiamsi nollet eam possi­ titiam proprie dictam quæ indifferenter dere quandiu est alterius; item, si quis omnibus debitum reddit. concupisceret rem alienam justo quidem ibid. ad. 2. — Et ad hoc ponuntur cex ul­ pretio , sed contra voluntatem domini , tima præcepta quibus prohibemur inferre ut fecit Acliab erga vincam Naboth, 3 nocumentum proximo . l°in persona ejus: Reg. 21. Λ’οη occides, ibid, quod est quintum prae­ 1. 2. q. 400. a. 4. o. — Quantum ad di­ ceptum, ubi sub homicidio tanquam sub visionem et distinctionem præceptorum De­ principaliori intelliguntur omnia nocu­ calogi, non una semper fuit inter catholi­ menta personalia. 2° Per sextum præcep- cos sententia. Esichius, semoto præcepto lum vetamur illi inferre nocumentum, de sanctificatione sabbati, eo quod non esset maxime per libidinem in persona illi con­ observandum ad litteram secundum omne juncta : Non moechaberis, ibid. 3° Per sep­ tempus, sic distinguit, ut primum præceptimum prohibemur nocere ei in rebus exte­ tum ponat : Ego sum Dominus Deus tuus rioribus corporalibus : Non [urium [acies, Secundum : Non habebis deos alienos coram ibid. 4° Per octavum prohibemur ei nocere me. Tertium : Non [acies sculptile. Quar­ in rebus externis incorporalibus , scilicet tum : Non assumes nomen Domini Dei tui fama et honore : Nonloqueris contra proxi­ invanum. Quintum : Honora patrem et ma­ mum tuum [alsum testimonium , ibid. trem, etc. Sextum : Λion occides. Septimum · 5° Per nonum prohibetur voluntas adulte­ Non moechaberis. Octavum : Non [urium randi, et per decimum voluntas furandi : [acies. Nonum : Non dices [alsum testimo­ ATon concupisces domum proximi, ncc de­ nium. Decimum : Non concupisces. siderabis uxorem ejus, ibid. Ibid. — Altera sententia fuit Origcnis qui Equidem per septimum et octavum præ­ pro primo præcepto ponit : Ego sum Domi­ ceplum quibus prohibetur adulterium et nus Deus tuus, non habebis deos alienos. Se­ furtum, etiam dubio procul prohibetur eo­ cundum: Non [acies sculptile. Tertium : rum voluntas, sicut per præcepta, Non oc­ Non assumes nomen Domini Dei tui in va­ cides, non loqueris [alsum testimonium, num. Quartum : Memento ut diem sabbati prohibetur voluntas homicidii et falsi testi­ sanctifices. Alia sex ut Esichius monii. Ne quis tamen putaret his praeceptis Ibid —Tertia ct communis sententia est .‘olum prohiberi opera externa adulterii et S. Aug. Q.71 iirExod. qui distinguite! dis­ furti, et non eorum voluntatem, quales ponit præcepta Decalogi eo modo ct ordine erant plui os inter carnales Judæos, eleliain- quoin Ecclesia catholica distinguunt theo­ num sunt inter rudes Christianos, voluit logi cl catechist®. Deus hanc ulramque concupiscentiam spe­ ibid.— ( ndcad primum momentum Esichii. Zhquod præceplum de sanctificatione cialibus et distinctis praeceptis prohibere. Q. 122. a. 4. et 4. 2. q. 4(10. a. 5. ad 5.— sabbati inconvenienter positum fuisset inter Ideo vero concupiscentiam adulterii cl furti præcepta Decalogi, si nullo modo ad Decalo­ potius quam homicidii ct falsi testimonii gum perlineret. specialiter prohibuit, quia adulterium ha­ Ibid. — Ad secundum, R. quod, cum bet rationem boni delectabilis, furtum ratio­ sciiplum sil, Mallh. 6, Nemo potest duobus nem Ioni utilis, cl ideo fortius ct frequen­ dominis servire, ejusdem rationis esse vide­ tius animum alliciunt : homicidium autem tur ct sub eodem præcepto cadere : Ego seciinmim se, sicut cl lulsum testimonium, sum Dominus Deus tuus, et : Non habebis suit iotius horribilia quam concupiscibi­ deos alienos. lia ; v ils» enim hominis sicut et veritas natu- I Ad tertium ejusdem et primum O vigenis taliter am m tur. ' R. quod facere sculptile vel similitudinem Potest addi cum Sylvio, quædam his duo­ non sit prohibitum, nisi secundum hoc ut bus ultimis præccptis prohiberi quæ non | non colantur pro diis; nam in Tabernaculo svalfle tmnlirrte ct obscure *<*ρ(ΐπν· el | Deus prætipd neri imagines verapnim . ■·.,· r,' > · pu- muti. d : ·■ iiibiorJ Eiud. 25. Gode peilinct ad idem proecejREV. ΕΜΜΕΠ MURPHŸ sr BERNARD’S SEMINARY ROCHESTER, N. Y. “Üx 30 DISSERT. tum :Non habebis deos alienos, et: Aon faet« sculpti le. Ad ultimum utriusque R. quod, cum cu­ piditas ur.oris aliens pertineat ad concupis­ centiam carnis, et cupiditas rerum aliena­ rum ad concupiscentiam oculorum, sicut Deus distinctis præccplis harum cupidita­ tum actiones prohibuit : Aon moechaberis, Aon [urium [acies ; ita el ipsas cupiditates. Nota. Plures hic instituunt tractatum spe- I. ART. I. cialem de præcept is Decalogi ; nec male; sed Âuxta S. Th. methodum , omnia quæ hanr materiam spectant suis piopriis locis bincel inde explicamus. Ea enim quæ perninent ad tria prima præcepla fuisse discussa habes in dissertationibus dc Religione ; quæ spectant quartum praeceptum , in dissertatione de Pietate ctObservantia ; quæ perlinent ad sex alia præcepla, in tractatibus dc Justitia eide Temperantia. TRACTATUS DE FORTITUDINE ET VIRTUTIBUS EI ANNEXIS. D. Th. a. Q. 123. ad Q. 140. DISSERTATIO I. DE FORTITUDINE ET VITIIS OPPOSITIS. QQ. 123,24,25,26,27. ARTICULUS I. Dc ipsa virlule fortitudinis. Fortitudo est virtus moderans motus ani­ mi circa quæcumque terribilia, præserlim circa pericula mortis sustinenda vel repel­ lenda. Colligitur ex Auctore per totam Q. 123, et patebit ex dicendis. Q. 423. a.l.o. — Dico 1° Fortitudo est vera virtus. Ibid —Prob. Virtus definitur quæ facit bonum habentem , et opus ejus bonum red­ dit ; bonum autem hominis estesse secun­ dum rationem : atqui fortitudo facit homi­ nem esse secundum rationem : ergo. Prob. min. Id quod impedit quominus homo re­ cedat a bono rationis propter difficilia et pe­ ricula , sed contra firmat animum ad ea juxta rectam rationem vel toleranda vel pro­ pulsanda , facit hominem esse secundum ra­ tionem : atqui id vocatur fortitudo ex analo­ gia ad fortitudinem corporalem qua ea quæ corpus valide impellunt, homo immotus sustinet aut repellit. Ergo. ibid, a. 2. o. — Dico 2° Fortitudo proprie sumpta est virtus specialis. ï bid. — Declaratur. Fortitudo potest sumi dupliciter, lulalcclgencralilcr, proqualibcl firmitate in bono honesto : et secundum hoc, est generalis v irtus scu potius condii io cujuslibel virtutis; ad virtutem enim,juxta philo­ sophum, 2 Ethic, requiritur firmiter et im­ mobiliter operari , idqucmaximequandoesl perfecta.2uSumitur fortitudoprospcciali fir­ mitate animi in sustinendis et repellendis his in quibus maximedifficilecsl firmitatem habere, scilicet in gravibus pcriculiset maxime mortis ; et sic sumpta fortitudo est virtus specialis, quia ibi est speciale objectum et specialis difficultas in bono rationis reli­ nendo. Si dicas quamlibet virtutem, si est per­ fecta, ad id sufficere; castus enim, v. g. in gradu heroico nullius mali metu impelli potesl ad violandam castitatem. Q. 123.0. 7.0. — R.alias virtutes id præslarc, non ex allectu boni fortitudinis,qualenusscilicelcongruum est rationi ut sic tem­ perentur timores ctaudaciæ, qualiter decet virum fortem ; sed ex allectu propriæ hones­ tatis, ct quia id necessarium est ad finem suum : unde potius id praestant imperando quam eliciendo; idcoqucdebet assignari ali­ qua virtus quæ id præslet ex affectu illius boni fortitudinis perse, cl eliciendo. bid. a. 3. 4. et 5» ο. — Dico 3° Forti­ tudo immediate versatur circa timores ct audacias, dios el illas moderando secundum rationem : mediale circa pericula el praeser­ tim circa pericula mortis; quæ tamen talia DE IPSA VIRTUTE FORTITUDINIS 11 Ôot.ut honest e suscipi seusustineri possint. | puta justitiam,castitatem, fidem, etc., ut si ltd. a. 3. o. — Ilæc conclusio habet quo intentetur mors judici nisi ferat inm-Mm luor [ aries probandas. Probantur duœprio- sententiam ; virgini, nisi consentit.slurxar«..Ad virlnl<’m fortitudinis perlinet remo­ lori; fideli, nisi fidem abneget. vere imped mentum quo per aliquid dif­ Ibid. — Et quamvis pericula mortis qu» ficile voluntas retrahitur a sequela rationis : imminent ex aegritudine, vel tempestate atqui mala aut pericula quæcumquc nullius maris, vel ex incursu latronum, vel ex alia voluntatem retrahunt a sequela rationis, simili causa, non videanturalicui imminere nisi quia timentur : ergo fortitudo imme­ ex hoc quod prosequatur aliquod bonum diate versatur circa timores cos cohibendo, honestum, nec ideo per sc et directe sint ne quis pericula nimium timeat, et ex eo­ materia fortitudinis : quia tamen ex inten­ rum timore a bono rationis recedat. Et quia tione operantis possunt suscipi vel sustineri oportet hæc pericula non solum firmiter to- propter aliquam virtutem (ut qui amico lerare, sed etiam quandoque pro circum­ peste infecto inservit, qui navigat in mari stantiis aggredi et repellere, quod pertinet periculoso propter aliquod pium negotium ) ad audaciam, hanc etiam, ut maneat intra aut saltem propter ipsum bonum fortitudi­ limites rationis, scilicet ut non temere sed nis, quia nempe sic congruit viro forti; ideo prudentei aggrediatur, aut etiam fugiat si etiam perlinere possunt secundario ad for­ necessesit, moderatur animi fortitudo. titudinem. Colligcs2n cconira latrones,sicarios, ducl2· 123. a. 4 o. et ad 1. — Probatur ter­ tia pus. Quamvis fortitudo firmet animum lanles, injusta bella gerentes, nonhaberevein omnibus malis el periculis, ne illorum ram virtutem fortitudinis,sed similitudinem metu a bono honesto deflectat, non tamen tantum, nec dicendos osse fortes, sed teme­ ex toleratione cujuscumquc mali reputatur rarios ct crudeles, quia non subeunt peri­ homo simpliciter foriis, sed ex hoc quod cula propter bonum virtutis. Neque dicas præfatos posse hæc pericula bene tolerat maxima mala ; ad rationem enim vidulis perlinet ut rcspicial ultimum subircpropler ipsum bonum fortitudinis, ut seu pc. .telum, et, ut ait philosophus, vir­ dcsuperioribus dictum est, quia, ut dixi, tus ex perfectioribus actibus suis metienda materia inhonesta repugnat virtuti el est il­ est ; atqui inter omnia mala corporalia, lius incapax : ut itaque sive affectus interni, maxime terribile est mors quæ tollit omnia sive actus externi sint materia fortitudinis, corporalia bona : ergo fortitudo versatur requiritur quod sint per se tales, ut accen­ piincipaliler ct primario circa pericula mor­ dente moderatione fortitudinis, sint absolute honesti et rationi consentanei. tis, secundario circa alia pericula. Q. 12. a. 6. o. — Dico 4° Sustinere, id est, ibid. a. 5. o. — Probatur quarta pars. Quia cum loililudo sil virtus, ct ideo in bo­ immobiliter sistere in periculis,est principa­ num tendat, consequens est quod, nonnisi lior actus fortitudinis quam aggredi; quia propter bonum et honestum, firmet ani­ fortitudo est magis circa timores reprimenI dosquameircaaudacias, ut dictum est pri­ mum adversus pericula. Confirmatur. .Materia virtutis non potest ma parte conclusionis praecedentis : atqui esse inhonesta, alioquin virtutis rationi re­ susti nere sequi turre pressi on em timoris, ag­ pugnaret el ejus capax non esset, sicut ma­ gredi autem moderationemaudaciæ : Ergo. Dices 1° Difficilius est aggredi quamsusteria quæ repugnat figurationi non est ca­ pax figuras sta tuæ : ergo virtus fortitudinis tinere : atqui virtus est circa difficile et debet sersari circa pericula quæ suscipiun­ bonum ut, dicitur communiter ex philotur aut sustinentur propter aliquod bonum ! sopho. Ergo. Ibid, ad 1.— R. N.maj. pQuia videtur honestum, seu, ut dicit philosophus, prop­ aliquis sustinere ab aliquo fortiori inva­ ter optimum. Hinc. Ibid. — Colliges 1° fortitudinem versari dente; qui autem aggreditur, invadit per maxime circa pericula quæ imminent in modum fortioris : difficilium est autem pu­ bello justo sive. ommuni, sive particulari ; gnare cum fortiori quam cum debilioris® qin.i in bello communi justo subeuntur pe­ Quia qui sustinet,jam sentit pericula im­ ricula propter bonum commune, in bello minentia,el illequi aggreditur,babetea ut pa...culari justo propter aliquamvirtulem, lutura; difficilius est autem nonmodovit, DISSERT. I. ART. II. præsentibus quam a futuris. 3° Quia susti­ magis mensuranda est magnitudo virtutis**, nere importât diuturnitatem temporis, sed eundum rationem boni quam secundum ra­ anqiiis potest aggredi ex subito motu; diffi­ tionem difficilis. cilius estau’em diu manere immobiliter, Petes utrum foriis delectetur in suo acluf quam subito motu moveri ad aliquod ar­ Ibid. a. 8. o. —Anteresp. nola,duplicem duum. I esse delectationem , unam corporalem quæ Dices 2° Majoris potenti® esse videtur consequitur ex sensibus corporalibus, maxi­ agere quam pati : atqui aggredi est agere, me ex tactu corporeo; aliainanimalem quæ sustinere est pali. conscquilurad apprehensionem anim®, non Ibid, ad 2. — 7L D. min.Sustincreest pali solum sensitiva?, sed etiam intellectiva?, ex quoad corpus, C. quoad animum, N. Est quo capite potest etiam dici spiritualis. Hoc cnimactusaniin® fortissime inhærenlisbo- notato. no: virtus autem magis attenditur circa ani­ /L fortem ex una parte delectari in suo mam quam circa corpus. actu delectatione animali, quia delectatur in Ibid. a. 11. o. — Dico 5° Fortitudo est ipso opere virtutis, et in ejus fine tam remoto virtus cardinalis. quam proximo ; ex alia parte habere unde Ibid — Prob. Ill® virtutes inter huma­ dolcat etiam animaliter, dum apprehendit nas dicuntur cardinales, quibus inest ex­ amissionem propria?vita?; item et corporali­ cellenter una ex quatuor conditionibus omni ter , dum sustinet diros dolores, (lagei Ia, vul­ virtuti communibus,quæsunldtscrelto, rec­ nera , etc. titudo, firmitas, el moderamen: atqui forl'üuIbid. — Et quamvis virtus fortitudinis dini inc-st excellenter firmitas, quippe qua faciat ut per hujusmodi dolorum vehemen­ firmatur animus non solum adversus volup­ tiam ratio non absorbeatur, neca recto deli­ tates, sed etiam adversus mala et pericula, ciat, facit tamen sensibilis dolor non sentiri et ea non qualiacumque, sed maxima, scili­ animalem delectationem, nisi forte per supecet mortis : ergo. Consule 1,2, q. 61, a. 3 rabundantem Dei gratiam et consolationem et 4. spiritualis anima? delectatio superet et voluti 2 123. a. 12. o.—Dico 6°. Fortitudo non obtundat vim doloris corporalis, ut accidit praecellit inf er omnes virtutes cardinales, sed quibusdam SS. martyribus, specialiter S.Tiburlio, qui,cum super carbones accensos nu­ est ordine dignitatis tertia. ibid. — Prob. A'irtules æslimari debent dis plantis incederet, dicebat sibi videri su­ secundum bonum rationis; hoc autem bo­ per roseos florcsambularc.Dolorem vero seu num essentialiter habet prudentia, est enim tristitiam animalem ex apprehensionevil® perfectio ipsius rationis in qua residet; et ex amittenda?, superat delectatio virtutis, in ea dictatur medium omnibus virtutibus : quantum homo præfcrt bonum virtutis cor­ hujus boni effectiva est justitia, quatenus ad porali vit®, et quibuscumque ad eam per­ illam pertinet ponere ordinem rationis in tinentibus. rebus humanis, etiam illis qu® ad alios or­ ARTICULUS II. dinantur : hujus boni fortitudo est conser­ De Martyrio. vativa moderando timores periculorum D. Th. Q. 124. mortis, el temperantia moderando delecta­ Martyrium græce, dicitur latine testi­ tiones tactus, neci illi el isl® ab isto bono rationis abducant : atqui quod essentialiter monium : usu vero ab Ecclesia recepto sumi­ dicitur, potius est eo quod dicitur effective, tur pro testimonio singulari veritatis Chris­ et hoc est potius eo quod dicitur conserva­ tian® per tolerantiam mortis, ut dum quis tive, et majus est esse (irinum contra peri­ pro tide aut alia virtute non deserenda mor­ cula mortis quam contra voluptates . ergo tem subit. Hoc modo acceptum martyrium, inter virtutes cardinales polior est pruden­ tribuitur et ipsi morti pro veritate tolerata*, tia, secunda justitia, tertia fortitudo, quaita ut cum dicimus aliquem subiisse martyrium, et actui quo pro veritate sustinenda ipsa temperantia. - bid. ad 2. —Si dicas vir tutem esse circa mors acceptatur; cl de hoc ultimo est quæsdifficile el bonum, fortitudinem autem esse •io. Unde circa difficillimum· R. rationem virtutis ma­ 2-124. a. 1. et 2.0. — Dico l°Marlyriiur gis consistere in bon · ;uam in difficili; unde c.-l actus virtutis fortitudinis. DE MARTYRIO. 33 Ibid. a. 1. in n. s. c. — Prob. prima cct tamen ipsum martyrium non causet inpar.*, quod sit actus virtutis. 1° Quia præ- slrumenlalitcr gratiam, sicut causant sacramium beat’tudinis non nisi virtutis actui de- menta : de quo fusius dum de baptismo, bclur : atqui debetur martyrio , juxta illud * Dices 2° contra secundam ’ pariem. Λ QuæliMalth. 5: Reati qui persecutionem patiuntur bel virtus, præserlim si sit perfreta, sufficit propter justitiam , quoniam ipsorum est i ulamorcsui honesti mortem perferat, quanI do mors est necessaria ad hunc finem, v. g. regnum calorum. Ergo. Ibid.o—2° Quia ad rationem martyrii castitas, si mors sit necessaria ad eam conperlinet firmiter stare contra persequentium I servandam. Ergo. Prob.anl.Ejusvirluliscst impetus in veritateeljustitia, juod est bo­ amare finem el media necessaria ad illum, num rationis : atqui virtutis cC firmare in necmmusefficaxestefTcctus castitatis ad bo­ bono rationis. ErgOj num proprium, quam effectus fortitudini? Ibid. a. 2. o. — Prob. secunda pars. Ad ad suum. Ergo. fortitudinem perlinet ulconfirmct hominem Despondet Lessius concedendo inde pro­ in bono virtutis contra pericula mortis, illius bari martyrium seu mortis perpessionem præserlim quæ est in bello, ut dictum est art. posse procedere ab aliis virtutibus absque præccdenli : atqui manifestum est quod in formali actu fortitudinis; plerumque bmen marlyriohomo firmilerconfirmclur in bono virtutem forliludinissc immiscere, quia raro virtutis, dum fidem et justitiam non desci it aliæ virtutes eum gradum perfectionis obli­ propter pericula mortis, quæ in quodam cer­ nent, ut solæ ad hoc sufficiant ; attamen, sive tamine particulari a persecutoribus immi­ martyrium procedat ab effectu fortitudini*, nent : unde canit Ecclesia de martyribus , sive alterius virtutis, juxta communem SS. Fortes [acti sunt in bello. Ergo. Patrum loquendi modum, sempcrdicendum Dices 1° contra primam partem. Omnis osse actum fortitudinis, tum quia est in ma­ actus virtutis est voluntarius : atqui marty­ teria fortitudinis, tum quia procedit ex sum­ rium quandoque non est voluntarium, ut pu­ ma animi firmitate in bono. Hæc autem tride innocentibus pro Christo occisis. Ergo. animi firmitas in bono, qua quis est paratus Q. 124. a. 1. ad 1. — R. quosdam dixisse mortem subire potius quam illud deserere, quod Innocentibus acceleratus sit miracu­ passim a Patribus voratur fortitudo; nullus lose liberi arbitrii usus, ita ut etiam volun­ enim fortitudinem ad has angustias restrin­ tarie martyrium passi sunt : at quia hoc auc­ git, ut solum id respicial quod virum fortem toritate S. Scripturæ aut Patrum non com­ decet, et solius hujus boni intuitu operetur. probatur, imo contrarium Patres asserunt, Respondet Sylvius virtutem quamlibet, ut videre est apud S. Aug. Serm. 66 de di­ equidem firmare animum in bono sui ob­ versis, el Ep. 28; apudS. Petrum Chryso!. jecti; hoc tamen non obstante, ubi occurrit Serm. 152el alios : ideo melius dicendum est, specialis aliqua ct insolita difficultas vincen­ quod martyrii gloriam, quam in aliis propria da, cujusmodi est stare contra pericula mor­ voluntas meretur, illi parvuli occisi per Dei tis, peculiaris virtutis esse animum contra gratiam sunt assecuti ; nam effusio sanguinis illa firmaro, nimirum fortitudinis; dantur propter Christum vicem gerit baptismatis : enim virtutes speciales ad superandas spe­ unde sicut in pueris baptizatis per gratiam ciales difficultates. Ad probationem, dicit baptismi meritum Christi operatur ad glo­ ejus virtutis equidem esse amaro finem et riam obtinendam, ita el in occisis propter media per se ad hunc finem ordinata, et ad Christum, meritum martyrii operatur ad hæc affectum ejus esse efficacem ; secus au­ palmam martyrii consequendam. tem si media sint insolita, valde ardua et Sunt ergoSS. Innocentes dicendi marty­ difficilia; ad hoc enim indiget auxilio alte­ res, martyrio sumpto non pro voluntaria rius virtutis, illius nimirum ad quam talia mortis acceptatione propter Christum, sed media per se spectant. Ulraque responsio pro ipsa morte propter Christum tolerata; potest sustineri : secunda tamen est confor­ quomodoetiam nunc foreni martyres infan­ mior litteræ Auctoris. tes nondum haptizali, qui in odium Christi Dices 3° Martyrium est actus charitalis, aut religionis chrislianæ occiderentur. Ex juxta illud Joan. 5 : Majorem hac dilectio­ tpioinjcresin martyrio conferri gratiam non nem nemo habet, ut animam suam ponat vi operis operantis, sed vi operis operati ; Ii- I quis pro ovibus suis. Ergo. Bill. t. vhi. DISSERT. I. ART 2.124,·. 2. ad2.—Λ· D.ant. Martyrium Non obstat, inquam; inde enim ad summum estactuscharitatis moventis et imperantis, sequitur talem malle omnia deserere quam transeat ant. elicientis, N. anl. Sic enim est Christum negare, non tamen velle absolute omnia deserere ut Christo placeat, quod es· actus fortitudinis. Dixi, transeat antecedens, quia indiget set actus dilectionis super omnia. Sit paritat explicatione. Non est ergo sensus quod mar­ in illo qui mallet mori quam fidem amico tyrium semper imperetur a charitate habi­ datam violare : non sequitur inde quod di­ tuali. licet ita olim senserint Alcnsis, S. Bo- ligat amicum super omnia , cum forte sint nav. Paludanus elalii plures antiqui; cons­ mrlta alia quas vel dare vel facere pro amico tat enim quod adultus nondum justificatus, noL’et, nec eum ideo pro fine ultime habeat. si cum vera attritione de peccatis mortem Neque est sensus quod sit semper major pro Christo subeat, sit vere martyr, siqui­ charitas illius qui subit martyrium quam dem, ut tradunt SS. Patres apud Sylvium, aliorum ; cum certo constet B. Virginem 3 p. q. 6Ô, a. 9, çuœrïtur2, et dixi supra ex superasse omnes martyres in charitate, licet D. Thoma, Effusio sanguinis propter Chris­ martyrio vitam non finierit. tum vicem g9ril baptismi;ad baptismum au­ Hic q. 124. a. 3.0, —Sensus est ergo quod tem salutarem non requiritur quod proce­ inter humanos actus, nullus est quo magis dat a charitate habituali. Sensus ergo est, demonstrari possit perfectio charitalis,quan­ quod martyrium sit opus maxime idoneum do habetur, quam martyrio , quasi diceret· quod a charitate habituali imperetur, quod- Majorem dilectionis probationem nemo ha­ quede facto imperetur, si insit. Potest etiam bet quam dare animam pro amicis ; quii esse sensus quod semper imperetur a chari­ tanto magis ostenditur aliquis rem aliquam tate. vel habituali vel actuali per auxilium Dei amare, quanto pro ea rem magis amatam moventis,licet nondum inhabitantis; nullus contemnit, et rem magisodiosam eligit. Ma­ enim est vere martyr, eo saltem modo quo nifestum est autem quod inter omnia alia oportcl ad salutem , sine aliquo amore Dei bona præsentis vilæ, maxime amat homo super omnia : vel enim est justus vel pecca­ vitam ipsam, et econtrario maxime odit iptor : si justus, est in charitate habituali; si am mortem: unde sequitur quod is qui su­ peccator, debet esse vere pœnilens ; non est bit malyrium, non possit suam dilectionem autem vera el sufficiens poenitentia ad salu­ probare aliter magis quam per martyrium. tem sine aliquo amore Dei super omnia, ut Ibid.— Dico 2° Si martyrium considere­ docemus de contritione. tur secundum speciem, respective sci licet ad Si autem est amor Dei super omnia , ex virtutem a qua elicitur , non est actus maxi­ illo regulariter procedit acceptatio mortis ma} perfectionis, quia sic est aclus fortitudi­ pro Christo, quamvis possint concurrere alia nis, quænon est maxima virtutum. motiva , ut spes gloriæ , metus inferni, di­ Ibid,—Si vero consideretur ex partechagnitas fidei, etc. ritaty imperantis, in tantum est actus maxi­ Quodl. 4.q. 10. a.1.— Quantum ad verba ma} perfectionis, in quantum est maximum Christi, non est sensus quod ipsa mortis per­ signum dilectionis, ut modo explicatum est. pessio pro Christo, prœcise secundum se, sit Jbid. a. 4. o.—l)ico 3° Ad perfectam ra­ essentialiter dilectio Dei super omnia , aut tionem martyrii requiritur quod aliqui» eam necessario involvat. Patet ex illo 1 Cor. mortem sustineat pro Christo. 13 : Si tradidero corpus meum, ita ut ar­ ibid.—Probatur Martyr dicitur testis fi­ deam, charitatem autem non habuero, nihil dei christianæ per quam nobis visibilia pro mihi prodest. Et certum est mullos esse qui invisibilibus contemnenda proponuntur, ut parati sunt mori potius quam Christum ne­ dicitur ad Ilebræos 11. Ergo ad perfectam gare, et tamen sunt luxuriæ, ebrietati, odio rationem martyrii requiritur quod homo tesfraterno et aliis peccatis mortalibus actuali­ tificetur hanc lidem,ostendensopere se om­ or addicti. nia præsenlia contemnere ut ad futura cl Neque obstat si dictu eum qui paratu*.) est invisibilia bona perveniat. Suis amo. Atqui fundere vitam pro Christo, esse etiam para­ quamdiu homini remanet vita corporalis, tum cætera omnia cl ipsas voluptates quibus I. nondum ostendit opere se corporalia cuncU 1 ruitur in vita, propter ipsum deserere, at- despicere. Ergo, que adeo reipsa deserit mortem acceptando sUpp. ·. 96. 6. ad. 7,— Hinc inferti 34 35 DE ΜΑΒΤΓΒΤΟ. l°cos qui tormenta passi sunt propter Chris­ Ibid. — Unde multi coluntur in Ecclesia tum , sed non usque ad mortem, non osse ut martyres, qui non sunt occisi directe perfecte et complete martyres ·. quod etiam causa fidei, sel vel propter reprehensionem verum est,etsi tale vulnus aut talem crucia­ adulterii,ul S. Joan. Bapt. S. Lam'nertus et tum passi sunt ex quo mors naturaliter se­ alii; vel propter defensionem jurisdictionis qui debebat, sed miraculose sequi prohibita ecclesiastic®, ul S. Thomas Cantuariensis; est, ut in S. Joanne Evang. qui in ferventis vel propter conservationem castitatis, ut olei dolium missus, ex eo divinitus illæsus plures SS. virgines; vel propter alias virtuevasit: quamvis tamen ob bonam martyrii te„. partem sint et dicantur incomplete ma tyres, Hinc etiam inferes hæreflcos non posse et quidam ex bis ul martyres ab Ecclesia co­ esse martyres, quia si occiduntur propter fi­ lantur. dem quam profitentur, ea fides non est fi­ Hic a. 4. ad 1. —Inferes2°B. Virginem des Christi , cum eam non teneant propter non fuisse vere et proprie martyrem , sed auctoritatem Christi, alioquin omnia fidei metaphorice tantum et incomplete seu si- tenerent pariter; sed ipsorum est fides non militudinaric, propter vehementissimos do­ supernatural utique, sed humana et ac­ lores quos passa est in anima ex morte Filii. quisita : unde non moriuntur propter fidei Suppi. oit,——.Inferes 3° cum e contra esse veritatem. Quapropter S. Aug. Concil. 2. vere et proprie marly rem qui, accepto prop­ in Psal. 24, dicit: Martyrem non poena, sed ter Christum lelhali vulnere, miraculose vel causa facit; pœna est communis latroni et aliter aliquandiu supervivit, si tandem ex martyri, haeretico et catholico, sed causa illo vulnere occumbat. Idem dicendum si dispar. vulnus non sit ex se mortale, et tamen exin­ Petes 1° utrum sint martyres qui occi­ de mortem incurrat, modo non intercesserit duntur in bello justo pro defensione reipuncgligenlia mortalis in curatione ; quia ve­ blic® adversus infideles aut hærclicos qui fi­ rum est quod vulnus acceptum pro Christo dem Christi corrumpere moliuntur? sit prima occasio mortis.—Ibid, et hio a. 4. Ibid, ad 3. et in Sup. q. 96. a 6. ad 11. ad 2.—Similiter, si ex carcere , exilio, ine­ —R. affirmative, modo militent non intui­ dia, rapina bonorum, etiamsi sincvulncrc tu aliquo humano , puta , stipendii mili­ mors sequatur. II· taris, honoris mundani, aut boni commu­ Hic a. 5. o. — Dico 4° Non solum qui di­ nis, præcise sine relatione ad Deum, sed ex recte pro tide Christiana , sed etiam qui pro zelo fidei et religionis Christian® ; quia sic cujusvis virtutis Christian® ofticio, aut qua­ occiduntur propter Christum , et testimo­ vis offensa Dei vitanda mortem appetit, vere nium sua morte perhibent veritati fidei. Ita dicendus est martyr. post S. Th. censet Sylvius in utroque loco Ibid, in a. s. c.—Prob. 1° ex illoMatth. citato. 5: Beati qui persecutionem patiuntur prop­ Dices cum Lossio et Layman. Ie Hi non terjustitiam,quod peri net ad martyrium: voluntate, sed necessitate victi, mortem op­ atqui ad justitiam perlinet non solum fidos, petunt. 2»Nongerunt similitudinem Chris­ sed etiam ali® virtutes. Ergo. ti patientis, qui cum pateretur, non commi­ Ibid. o. —Prob. 2° Martyr est testis qui nabatur, 1 Petri 2, sed tanquamovis coram morte sua perhibet testimonium veritati fi­ tondente se obmutuit, Isai. 51. 3 Tales Eodei qu® per Christum nobis innotuit : unde clesia non colit ul martyres. Ergo. martyres Christi dicuntur, quasi testes ip­ R. ad primum, N. ant.Sl enim hi vellent sius: atqui qui propter Deum cujusvis virtu­ cedere hosti et negare fidem, non occideren­ tis Christian® epus deserere, aut opus ma­ tur· ergo voluntate mortem oppetunt, non lum committere recusat, el ob id mortem minus quam si fugiendo occiderentur. Ad sustinet, perhibet testimonium veritati iidei? secundum, R. eosgercresimilitudinem mor­ ergo. Probatur min. Quia sic protestatur, si tis Christi, si non quoad omnes circumstan­ non verbis, saltem factis, se credere Deum tias, saltem quoad principale, quatenus pro talem virtutem exigere et remunerare, tale veritate et virtute mortem voluntarie sus­ opus prohibere cl punire, quod est veritati tinent, quam, si hosti cedere vellent, pos­ qua? per Christum nubis innotuit, testimo­ sent vitaro. Sic, qui fugiendo tyrannum oc­ nium perhibere.Ergo. ciditur, non gerit similitudinem mortis DISSERT. I. ART. II. Christi quoad omnia , et tamen est ve­ ni licum sponte in ignem prosilierunt, quaj re martyr. Ad tertium iY. eonseq. Hi enim Ecclesia colit ut martyres? Hic q. 64. a. 5. ad 4. — R. eas a quibus* possunt esse coram Deo vere martyres 7 quamvis ut tales ab Ecclesia non colantur; dam excusari propter inculpatam ignoran­ quia Ecclesia neminem prosanclo habet ni­ tiam , quia licet sui ipsius occisio sit contra si post diligentem inquisitionem ; de o«- jus naturæ, potuerunt tamen inculpate igno* CUm bent ibas autem in bello adversus infi- rare an non in talibus circumstantiis esset delcsaut hærcticosnon soletinstiluereinqui- licita. Sed melius cum SS. Aug. e! Thoma sitionem, quia difficilior est, cum in eo dicendum est eas excusari, quod id fecerint phircs militent vel hærctici, vel schisma­ ex instinctu Spiritus sancti latenter id sug­ tici, vel facinorosi, aut alii ex mero mo­ gerentis ct jubentis : unde canit Ecclesia dc tive humano absque ullo respectu ad S. Appollonia, quod in ignem se projecerit majori Spiritus sancti flamma intus accen­ Deum. Sed utrum qui, seposita causa fidei, oc­ sa. Et merito coluntur ut martyres; quia li­ ciduntur in bello justo propter defensionem cet non sint occisæ a persecutoribus, hi ta­ boni communis tantum , sint martyres, si men sua persecutione fuerunt causa cur,ne tamen militent cum relatione ad Deum , a virtute deficerent, vitam suam perderent. puta ,ut satisfaciant debito justiliæ legalis CONSECTARIA PBÆCEDENTIS DOCTBINX. qua tenentur erga rempublicam ? Non ita Dc conditionibus requisitis ad verum el salutare martyrium* constat. — Hic a. 5. armiens ci lue vitarent, vel prævcnienics manus car- I occidatur propter Christum,absque eu 86 DE MARTYRIO. 37 exP,at ide martyrio cogitaverit, cssemarty- rium tollere obligationem ve] adimplendi quia in ea dispositione censetur mors præcef'a, vel adhibendi media per $e,-,d sa­ ίο modo voluntarie suscepta. lutem instituta aut necessaria, cun* ipmm, bîd/α. 1. ad 1.— Quantum vero ad in- ut jam dixi, non sit per se institutum ad tol­ fanlcsqui propriam voluntatem afîerre non lendum peccatum. Quapropter si homo cui possunt, eam supplet specialis gratia , sicut imminet martyrium non sit baptizatus,de­ bet baptizari, cl si sit post baptismum relap­ in baptismo. Ibid. a. 5. o. et ad 2. —Tertia conditio est, sus, debet confiteri, ubi tamen uiriusque ut acceptetur mors propter causam hones­ fuerit commoditas. tam ct piam, ita ut causa mortis sit opus Obj. 1° hunc actum, Volo mortem subire virtutis Christian® in ordine ad Deum ct pro Christo, includere poenitentiam saltem propter Deum. Undequi moreretur procon- victualem qu® videtur sufficiens. fessione veritatis geometric®, aut alterius R. id quidem esse verum, si talis actus pro­ scienti® profan®, non esset martyr; secus si cedat cx amore Dei super omnia, et subito pro vitando in ea re mendacio, quatenus id raptus ad martyrium, vel ex fervore chariest contra doctrinam Christi ct displicet Deo. talis, vel oblivione aut ignorantia non recor­ Similiter si quis moreretur pro virtute mo­ detur peccatorum ; sed nego hunc actum ne­ rali, quia dedecet philosophum, non esset cessario etsempcrimportaredileclionem Dei martyr; secus si quia dedecet Christianum. superomnia,ul dixi loco prius citato prim® Quarta conditio est dispositio interior conclusionis, ct cum nudo sumptum absque quoad gratiam ct charitalem, et hæc majo­ tali dilectione aut formalispœnitenti® motu rem patitur difficultatem. sufficere, propter rationes mox allatas. l°Nonpr®rcquiri gratiam sanctificantem Obj. 2° verba Christi, Malth. 10 · Omnis autcharilatcm habitualem, nec proinde con­ qui confitebitur me coram hominibus, confi­ tritionem perfectam qu® justificat, constat tebor et ego eum coram Patre meo ; et hæc S. cxdidis conclusione prima hujus ari. argu­ Th. 3 p. q. 87, art. 1, ad 2 : Passio pro mento tertio ubi soluta sunt qu® objiciuntur Christo suscepta purgat ab omni culpa et ex Joan. 15 et ex S. Th. hic art. 2. Si prae­ veniali el mortali, nisi actualiler voluntaterea objicias illud 1 Cor. 13 ; Si tradidero tem peccato invenerit inhaerentem; atqui eorpus meum, ita ut ardeam, charitalem au­ qui peccati non recordatur, aut qui recorda­ tem non habuero, nihil mihi prodest; el il­ tur seddeponilsimplicitcraffectum ad illum lud S. Th. 3 p. q. 66, a. 12, ad 2 : Effusio absque ulteriori attritionede prælerito, non tanguinis non habclralioncm baptismatis si habet voluntatem actualitcr peccato inhae­ (it sinecharilalc. R. h®c intelligcnda esse, rentem. Ergo. R. ad primum, simili modo dictum esse non necessario de habitu charilatisqua homo constituitur Dei amicus, filius cl hærcs regni, de baptismo, Mare. 16 : Qui crediderit et sedde charitate vel habituali vel actuali, hoc baptizatus fuerit, salvus erit : el tamen re­ est, sincero Dei amore qualis esse solet in quiritur attritio ad baptismum. H® ergo et catechumenis cl pœnilentibus. similes scntenliægeneralesintelligunlur sub 2° Non sufficit in peccatore precise hic certis limitationibus, nimirum si adsint actus : Volo mortem subire pro Christo, se­ aliunde requisita. cluso omni motu pœnitenti®; sed requiritur Q. 424. Hic a. 1. adi. — Ad D. Th. Re­ vera poenitentia scuatiritiodc omnibus pec­ quirit equidem quod martyrio plectendus catis saltem mortalibus. 1° Quia si baptis­ deponat affectum ad peccatum, sed per ve­ mus hanc requirat in adulto, a fortiori mar­ ram poenitentiam; non enim plus tribuit tyrium quod non est institutum contra pec­ martyrio quam baptismo. Effusio, inquit, catum sicut baptismus. 2uQuia nemo a Deo sanguinis pro Christo vicem gerit bap­ aversus per peccatum, potcslipsi reconciliari tismatis ; ad baptisma autem requirit in nisi per motum contrarium, qui est motus adulto motum pœnitenti®. Etaliundeapertc pœnitenti® : unde Trident, sess. 24, cap. 4, sibi contradiceret, ut patet cx verbis ejus cit. declarat motum contritionis saltem imper- supra ex q. 66 terti® patiis. j iectæ quovis tempore fuisse necessarium ad Insl. Juxta SS. Patres, martyrium super** impetrandam veniam peccatorum. 3° Quia eminet baptismo : ergo, quantumvis re­ I nullum est fundamentum asserendi marly- quiratur motus pœnitenti® ad baptismum , DISSERT. I. ART. Ill. non sequitur eum requiri ad martyrium. tionisactum; cur itaque non existimemus Λ. D. ant. Martyrium supereminet baptis­ Deum opitulatione graliæ suæ mentem ho­ mo quantum ad vim causandi gratiam, quasi minis disponere ad hunc actum, si pro ve­ illam causarct absque dispositionibus quas ritate fidei animam suam positurus sil? Idrequirit baptismus. N. quantum ad alias que etiam hisloriæ testantur, et mullorum prorogativas. C. Prima est, quod non solum experientia comprobavit, eos qui ad marty­ culpam, sed etiam culpae possibilitatem au­ rium destinabantur aut aliquid pro fide ca­ ferat, et hominem aclualiter introducat in vi­ tholica patiebantur, ardentissima charilatc tam beatam;—3. p. q. 66. e. 42. o.—secun­ flagrasse. Sic etiam discurrit Cajet, hic a. 2, da, quod non sil'lanlum mystica clfiguralis § Num martyrium, repræsenlatio Passionis Christi, sicut baptis­ ARTICULUS IIT. mus fluminis, sed vera et realis imitatio; De vitiis oppositis fortitudini, nempe de — Suppi, q. 96.0.6. o. — tertia, quod ultra timiditate, inlimiditate et audacia. præmium essentiale beatiludinis, etiam as­ Q. 125,120, 127. sequatur aureolam. Nota. Timor inordinatus de quo hic agi­ Obj. 3° Si ad martyrium salutare prærcjuiralur motus pœnitenliæ seu attritio quæ tur, est excessus in timendo, et derectus in includat aliquem Dei amorem super omnia, audendo. Ex primo capito dicitur timiditas, merito poterit Ecclesia de mullis martyri­ ex secundo ignavia; sed propter affinitatem bus dubitare an sint beati, ac proinde pro ulrumquc communi vocabulo dicitur timi­ illis orare, contra illud Innocent. Ill, c. ditas. Intimiditas seu vacuitas justi timoris Cum Martha, de Celebrat. JIIiss.§ finali, ex est defectus m timendo ; audacia seu teme­ S. Aug. Injuriam jacit martyri, qui orat ritas est excessus in audendo el aggrediendo; pro martyre ; non enim Ecclesiæ certo con­ ubi vides non sumi hic timorem cl audaciam tai saltem slalim an tales habuerint hunc præcise prout sunt passiones, sic enim sunt secundum seindiflerentcs,sed prout impor­ pœnitenliæ motum. Ergo. R. 1° hoc argumentum esse in omni sen­ tant defectum seu excessum harum passio­ tentia solvendum: sic enim ipsum retorqueo. num. 2.125. a.4.2.et3.0. — Diro. ITæc tria, Si ad martyrium salutare requiralur ul qui eo plectendus est deponat saltem alTeclum ad timiditas, intimiditas, cl audacia , sunt pec­ peccatum, quod omnes admittunt, merito cata opposita fortitudini, quandoque mor­ dubitare poterit Ecclesia de mullis martyri­ talia, quandoque venialia. 2.426. a. 4. et 2. o. — Prob. prima pars. bus an sint beati, ac proinde pro illis orare; non enim Ecclesiæ certo constat saltem sta­ Hæc tria deflectunt a regula seu medio rcctæ tion an tales deposuerint allectum ad pecca­ rationis, nimirum, timiditas timendo quod, tum, siquidem contrarium possit conlin- quando, ubi non oportet, vel plusquam opor­ tet;—2· 127. a. 1. et 2. o.—intimiditascconffere, ul dixi supra. R. 2° Ecclesiam non slalim aliquem pro tra non timcndoquod,aulquando,aut quan­ S. marly recolere, nisicerto ipsi constelquo- tum timere oportet; — ibid, a.e.a.j.o.— modo se in confessione et passione gesserit. audacia audendo seu aggrediendo quod, Inierim, inquit Layman ex Durando, pie quando , ubi non oportet, aut plusquam credendum est nunquam hominem volun­ oportet. Ergo. Ibid. a.a. 0.2. o. —Prob. secunda pars. tariam mortem oppetere pro Christo, nisi ardentis cliarilalis actu procedente. Cum Fortitudo, ul dictum est, versatur circa ti­ enim ista voluntas moriendi pro fide revelata, mores cl audacias, illos cl illas moderando sitaclus ex objecto prostantissimusclsuapto secundum diclamcn rcctæ rationis, scilicet, natura difficillimus, quadam congrua ne­ ul neque nimius sit timor, neque nullus; cessitate impetrata Deo uberiorem gratiam neque nimia sil audacia, neque nulla; sed per quam disponatur ad cliarilalis operatio­ utraque passio in medio seu intra limites nem; alioquin Deus videretur deficere in rcctæ rationis consistat · atqui timiditas ex­ necessariis, cum major gratia sil necessaria cedit in timendo; intimiditas deficit in ti­ ad difficiliorem actum. Est sane communis mendo; audacia excedit in audendo : ergo doclorum, tidcliumque omnium persuasio, opponuntur fortitudini. morituris omnibus esse n ium dilec- i 2.125. a. 2. o. — Circa limorcin obscr88 II l> * QUOT SINT PARTES FORTITUDINIS? 30 nndum est, quod loquamur hic de timore I præfidit et alios contemnit quasi ab illis non quiesl circa pericula mortis, circa quæ maxi­ possit lædi aut superari ; 3° cx animi stoli­ me versalur fortitudo ; non de communi li- I ditate qua quis ita sit hebes, ut non videat more qui in omni peccato repentur. Cum quibus periculis sit expositus. Adde pro au­ enim linior nascatur ex amore, cl in omni dacia, eam etiam plerumque oriri ex appe­ peccato inctedalur amor inordinatus, ita cl titu vanæ gloriæ; regulariter enim audaces timor · sic avarus amat divitias , et inde ti­ sunt jactabundi, el volunt videri fortes, cum met amittere illas , luxuriosus voluptates , sint timidi. ambitiosus honores, etc. Solus ergo limor Petes uirum timor excuset a peccato? qui versatur circa gravia pericula, maxime Q. 425. a. 4. o.— Λ. quod timor inordi­ pericula mortis, opponitur fortitudini. natus de quo hic est quæstio, non excuset Prob. tertia pars. Deordinalio passionum a toto, bene tamen a tanto, quatenus mi­ si in se sistat, nec ad aliud grave malum nuit voluntarium. impellat, cum sil deordinalio rei secundum DISSERTATIO Π. se indifferentis, non excedit culpam venia­ DE PARTIBUS FORTITUDINIS. lem : ergo timiditas, intimiditas et audacia non sunt mortales, nisi ratione mali vel pe­ A. Q. 128 ad. Q. 140. riculi ad quod movent ; — Q. 425. a. 3 o. — itaulsi timor impellat ad grave malum, erit ARTICULUS I. mortalis; si ad leve, erit venialis : ul si quis Quot sint partes fortitudinis? timore mortis transgrediatur præceptum D. Th. Q. 128. obligans sub mortali, peccat mortaliter; si ç 428. a. unico o. — Nola. Alicujus vir­ obligans sub veniali, peccat venialitcr. Si­ militer si ex intimidilate aut audacia, quia tutis , ut jam antea notavi, possunt esse par­ quis se exponit gravi periculo, puta mortis tes triplicis generis, subjectivae, intégrales vel mutilationis, peccat mortaliter; si levi et potentiates. Fortitudinis non sunt partes lanium periculo, peccat venialitcr. subjectivæ, quia non dividitur in multas Ubi adverte hujusmodi malitiam in pas­ virtutes specie distinctas, cum sit circa ma­ sione non esse distinctam a malitia vel mali teriam valde specialem, scilicet circa peri­ vel periculi quod incurritur, proindeque cula mortis quæ sunt omnia ejusdem ratio­ non explicandam necessario in confessione ; nis licet alia aliis majora. Ibid. — Assignantur autem ei partes in­ ul si metu mortis pejeres, sufficit dicere te pejerasse,quia in tantum timor iste est ma­ tegrates et polenliales. Sed partes integi ales lus mortaliter, in quantum est causa per­ non sic sunt inlelligendæ, quasi cx ipsis jurii : unde non habet aliam malitiam mor­ coalescat virtus fortitudinis, sed quia ad in­ talem quam perjurii. Excipe duos casus tegrum ejus officium requiruntur. Parles Primus est, si metuas malum aliunde pro­ autem potentiales sunt, qu® cum fortitu­ hibitum sub mortali, ut si metu non adul­ dine in aliquo conveniunt el in aliquo dis­ terandi pejeres; quia timor non adulterandi, conveniunt, et ideo illi adjunguntur ut se­ sicut illius amor, est secundum se malus cundari® principali. indeprndenter a perjurio. Secundus casus Ibid.—Dico. Fidentia, magnificentia, ut, si sis paratus quodeumque peccatum patientia et perseveranti· sunt paries tam committere potius quam amittere rem, puta integrates quam potentiates fortitudinis sub vitam pro qua times;quia malitia hujus dis­ diversa ratione. positionis vidciur specio distincta a malitia Ibid, —Prob. Duplex est actus fortitudi­ vel perjurii, vel homicidii, quod occasione nis, ul dictum est, aggredi scilicet el susti­ data perpetraresad vitandam mortem : unde nere. Adactum aggrediendi duo requirun­ debes explicare in confessione te talem ti­ tur : unum, promplif udo animi ad pericu­ morem habuisse, et ex illo te tale crimen lum subeundum, et hanc confert fidentia admisisse. seu fiducia ; qui enim confidit se ma­ Nola insuper intimiditatem et audaciam lum imminens superaturum, prompte ac seu temeritatem oriri cx triplici causa : 1° ex facite periculum subit. Alterum est stre­ eo quod quis vitam suam minoris faciat nuitas in exeeutione illorum qu® fidenter quam oportet; 2° cx superbia qua quis sibi inclinavit, el hanc conteri mnrrvfte^ntia. DISSERT. JI. ART. II. quam definit S. Aug. ex Tullio, Rerum ma­ animi; magnus autem animus solus ille est gnarum cl excelsarum, cum animi am­ qui non nisi ad magna aspirat, magna cogi­ pla quadam et splendida propositione, cogi­ tat, æstimal magna, parva negligit ct vilitatio atque administratio, id est, exeeutio; pendit. ut scilicet amplo ct fidenti proposito exccuDicitur in omni virtutum genere; quia ni­ tio non desit. hil vere magnum est in rebus humanis pra> Ibid. — Ad alium actum fot Mtudinis qui 1er virtutem, quæ facit hominem simpliciter est sustinere, duo etiam requiruntur, quo­ bonum in hac vita cl beatum in æterna : opera rum primum est, ne difficultate imminen­ autem virtutum non sunt omnia æqualia, tium malorum animus frangatur per tristi­ sed alia parva cl mediocria, alia magna ct tiam ct dolorem, cl decidata sua magnitudi­ ardua, ut magna vilæ austeritas, magni pro ne; cl quantum ad hoc ponitur patientia : animarumsalutc labores, magna ingravibus secundum, ne diuturna difficilium passione malis patientia; et ad hæc magna inclinat homo fatigetur ct desistat; ct ad hoc ponitur magnanimitas. Si dicas quamlibet virtutem, si perfecta perseverantia. Ibid. — I laque, si hæ virtutes considcrcn- sit, inclinare ad magnum in suo genere, v. fur ulversantescirca materiam fortitudinis, g. perlecta abstinentia ad magna jejunia, ctc. Ibid. a. 4. ad 2. —R. quamlibet virtutem scilicet pericula mortis, sunt quasi partes in­ tégrales ipsius, utpotesinequibus integrum inclinare ad magnum in suo genere sub rafortitudinis officium non habetur, bi vero tioncpcculiarishoncslalisquam habet exsua considerentur ut versantes circa alias mate­ natura, et magnanimitas sub ratione magni rias in quibus est minus difficultatis, sunt ctardui : v. g. perfecta abstinentiae virtus in­ virlulesdislinclæa fortitudine, cui tamen, clinat ad magnajejunia, non quia magnact quia eam imitantur, adjunguntur ut sccun- ardua, sed propter propriam abstinenti® ho­ dariæ principali, cl ideo dicuntur partes ejus nestatem quam his operibus imprimcrcconlendit, cl quæ propter operum magnitudi­ potentiates. Ibid, nd6. et q. 129. o.6. et7.et q. 137. a. nem iliustrior est; at magnanimitas inclinat 4. o. — Nota. Prædiclis adjungit Macrobius ad illa, in quantum habent rationem cujusmagnanimitatem, securitatem ct constan­ dam excellenti®, seu quia sunt magna et ar­ tiam. Sed hæ continentur sub prioribus, dua atque consentanea magno ct generoso magnanimilasclsecuritassublidentia, con­ animo, magnisct superioribus principiis in­ stantia sub perseverantia. Etenim fidentia structo, magnis gratiæ auxiliis adjuto, ma­ importat credulitatem mali vitandi, seu bo­ gnis præmiis illecto; qui enim hæc perpen­ ni consequendi cl inde spem conficiendi : dit, facile inlelligil magna virtutum opera utrumque paril magnanimitas ; facit enim sibi congruere. Dixi 3°, magno honore digna; quia ma­ ut id quod est arduum credatur fieri posse, cl ejus desiderium injicit, ut patebit modo : gnis virtutum operibus magni debentur ho­ unde S. Th. q. scq. ponit magnanimitatem nores, non solum ab hominibus, sed maximo loco fidcnliæ. Securitas est perfectio fidcnliæ a Deo. Et quia ex appetitu aul contemptu excludens timorem cl anxiam curam. Con­ honorum, homo promovetur ad magna aut stantia pertinet ad perseverantiam, quia ad abcisrctrahilur( qui enim nimium appetunt utrumque pertinet firmiter persistere in bo­ honorem, illum non quærunt ubi, quando, no, licet tamen secundum quid differant, quomodo oportet, ut ambitiosi cl vanæ gloriæ cupidi ; cl qui contemnunt, sunt vecor­ ut dicam art. pcnullimo. des ct pusillanimes ad magna), — bid. α. ARTICULUS IT. 1. ο. — hinc fitquod honores sint materia rcDe magnanimitatequæponitur loco fidcnliæ molacirca quam versatur magnanimitas, ct D. Th. Q. 129. appetitus honorum materia proxima; quem Q. 129. a. 1. ad3. a. 4. ad 1. et a. 8. o. ct | appetitum sic moderatur, ut neque nimius alibi.— Dico 1° Magnanimitas est virtus in­ neque minor sit quam oporlel, honorumclinans ad magna in omni virtutum genere I que usus sit talis, ut neque in honoralioni , honore I bus extollatur animus, neque frangatur in Explicatur. Dicitur nd magna inclinans ; I dchonorationibus. quia magnanimitas dicitur quasi magnitudo actum primarium magna40 de magnanimitati , QUÆ PONITUR, etc. nimi tat is, adcoque finem ejus principa­ lem et objectum formale, esse tendere ad magna magno honore digna , non quidem propter honorem, sed propter eorum excel­ lentem, ratione cujus sunt honore digna ; actum vero secundarium esse moderari ap­ petitum ct usum honorum, ul dictum est, in ordine ad magna patranda : sicut in for­ titudine actus ejus primarius est sustinere claggredi; secundarius est moderari timo­ res cl audacias; ejusdem enim virtutis est promovere ad bouum et tollere ejus impe­ dimenta. Q. 129. a, Ί. o. — Porro neque quoscumque honores respicit magnanimitas, sed ma­ gnos dunlaxal; quia circa parvos versatur alia virtus innominata, nisi quod vocelura suis extremis philotimia, id est amor honoris;el aphilolimia, id esi, sine amore honoris; virtutis enim estel laudabile quandoque amarehonoiem, quandoque non curare de honore, prout scilicet utrumque moderate licri potest. Idcirco etiam quamvis magna­ nimus parvipendat honorem mundanum, quia fragilis est et caducus, atque bonis cl malis communis ; attamen verum et soli­ dum ex virtute honorem apud Deum, sanc­ tos et probos, æslimal et secundario appetit. Sed stalim insurgit dillicullas cur circa a| petitum parvorum cl magnorum hono­ rum assignetur duplex virtus ( eadem difficu lascurrit de liberalilale ct magnificentia circa pa. vasci magnas pecunias), et non as­ si ne ur duplex circa parvos cl magnos ti­ mores, circa parvas ct magnas concupiscen­ tias, circa parvas ct magnas iras, et siede caeleris virtutibus; sed una cl eadem forti­ tudo moderatur parvos ct magnos timores, eadem temperantia magnas et parvas concu­ piscentias, etc. Ibid.— R. hanc esse disparitatem. Tota ratio virtutis moralis in eo sita est, quod pas­ siones circa quas versatur contineat in mcdioseuintra limitesreelæ rationis. Quamvis autem omnes passiones habeant vim resis­ tendi i a ioni tam ex parte sui qusm cx parte oh ccorum, sunt tamen quæ habent ma­ gnam vim resistendi rationi principalitercx parte passionis, quælain vero principaliter exparte rorum quæ sunt objecta passionum. Passiones autem non habent magnam vim resistendi rationi, nisi fuerint vehementes, eoquod appetitus sensitivus in quosunt pas­ siones naturaliter sulwlilur rationi, ct ideo 41 virtutes quæ sunt kcirca hujusmodi non po­ nuntur nisi circa id quod est magnum in illis; versatur enim virtus, ut communiter dicitur cx philosopho, circa difficile et bonum, proindeque ad parvum non opus est virtute, sed suificil ipsa ratio cui non mullum resis­ titur. In passionibus autem quæ habent ma­ gnam vim resistendi rationi, principaliter ex ipsis rebus exterioribus quæ sunt corum objecta, utcupiditas pccuniæclhonoris(sub pecunia intellige omnia ad vitam necessaria ut possidenda ), oporlet esse virtutem non solum circa id quod est maximum in eis, sed etiam circa mcdiocira et minora, quia res exterius exislcntcs etiam si sint parvae, sunt multum appetibiles adeoque vinci dif­ ficiles , ulpole ncccssariæ ad vitam hominis, pecunia ad vitam animalem, honor ad vitam politicam. Et ideo circa appetitum pecunia­ rum sunlduævirlutcs : una circa mediocres, scilicet liberalitas, altera circa magnas, sci­ licet magnificentia. Similiter circa honores sunlduævirtutes:unacirca mediocresquæ, ut dixi, est innominata, sed cx suis extre­ mis nominatur philotimia cl aphilolimia ; et altera circa magnos honores, et est ma­ gnanimitas. Consule Cajet, in hunc locum. Urgebis. In passionibus quæ habent ma­ gnam vim resistendi principaliter ex parte passionis, eadem virtus quæ primario ver­ satur circa id quod est in eis magnum, se­ cundario versatur circa id quod est in eis parvum : v. g. eadem fortitudo quæ prima­ rio moderatur magnos timores, secundario moderatur parvos, et sicdccæleris. Ergo si­ militer de iis passionibus quæ habent ma­ gnam vim resistendi rationi principaliter cx parte objectorum, ita ul eadem magna­ nimitas quæ primario versatur circa magnos honores, versatur secundario circa parvos; et siede magnificentia circa pecunias. Ibid. — R. 1° IV. suppositum ani. Dixi enim quod in passionibus quæ principali­ ter habent vim resistendi rationi ex parte passionis, non opus sil virtute, nisi sint ve­ hementes, quia alioquin ad eas moderandas sufficit ratio, cui naluralitersubdilurappetitus sensitivus in quo hæ passiones subjec­ tantur. R. 2 > Dflfoin praefatis passionibus, etiam quando non sunt vehementes, opus esse vir­ tute, et eas secundario regi ab eadem virtu­ te a qua primario reguntur, dum sunt vehe- w • I I DISSERT. II. ART. II. 42 mentes; id tamen dici non potest de magna­ hoc facit pro iis quæ magna sunt, ct sub ra­ nimitate ct magnificentia. Et ratio dispari- tione magni boni consequendi ; operatur latis politur ex eodem S. Th. principio, enim magnum in actu fortitudinis sicut in nimirum quia quoad priores, eadem virtus actibus aliarum virtutum. Unde philosophus attingit rnrgnum ct parvum in sua materia dicit quod magnanimus non sil.atz^9xt*9V-s$ subcadcm ratione formali, eo quod magnum id est, pro parvis periclitans,scd/*r/a)oi4vd^oc et parvum in illis non constituunt diversum id est, pro magnis periclitans. Dices contra primam pariem conclusio­ statum , proindeque non mutent rationem honesti. Sic,v. g. eadem fortitudo quæ mo­ nis. Vii tutis proprietates sunt laudabiles: deratur magnos timores ex molivo propriæ atqui magnanimitas habet proprietates plo­ honestatis, ex eodem molivo moderatur par­ res vituperabiles: ergo. Prob. min.i° Oppo­ vos; similiter castitas circa magnas ct parvas nitur humilitati, quatenus magnanimus se concupiscentias, mansuetudo circa magnas dignum reputat magnis et alios contemnit. ct parvas iras, etc. At vero in passionibus 2° Magnanimus non est memor beneficio­ quæ vim magnam resistendi rationi princi­ rum. 3° Est otiosus et tardus. 4° Utitur iro­ paliter habent ex rebus exterioribus, quæ nia ad multos. 5° Non potest aliis convivere sun t honores cl pccuniæ, parvum et magnum nisi amicis. 6° Magis appetit infructuosa inducunldiversas rationes formales honesti; quam fructuosa. Hæcex philosopho. Ergo. 2.129. a. 4. ad 4,—R. Nihil horum, qua­ quia cum magni honores et magnæ pccuniæ non sint nisi paucorum , diversum statum tenus ad magnanimum perlinent,esse vitu­ efficiunt, ac proinde mutant rationem deco­ perabile, sed maxime laudabile. Unde ad pri­ ri et honesti: unde , qui sunt digni magnis mum. Quamvis magnanimitas ct humilitas honoribus, aut magnas expensas sunt factu­ in contraria tendere videantur, non sunt ta­ ri, in moderando horum affectu elusu aliam men contraria, quia procedunt secundum sane rationem honesti ct decori spectant et diversas rationes. Magnanimus se magnis adhibent, quam soleant communiter homi­ dignifical secundum considerationem dono­ nes in mediocribus. rum quæ possidet ex Deo; dumilis se parvi­ 2-129. 3.4. et 5. o.—Dico 2° Magnanimi­ pendit secundum considerationem piopriæ tas est vera viriusftb aliis distincta, perlinens infirmitatis. Magnanimus contemnit alios ad fortitudinem, ut pars ejus potentialis. secundum quod deficiunt a donis Dei; hoc Ibid. a. 3. o.—Prob. prima pars. Ad ra­ est, non tantum cos appretiat ut pro eis ali­ tionem virtutis moralis pertinet,ut in rebus quid indecens laciat: humilis alios hunorat humanisservetur modusct bonum rationis; præsertim superiores, in quantum in eis ali­ atqui magnanimitas ponit modum rationis quid inspicii de donis Dei. circa magnos honores ct magna opera mag­ Ibid, ad 5.—Ad secundum. Sic intellinis honoribus digna. Frgo. gendum est, quod non sit magnanimo ac­ Ibid. a. 4.0.—Hinc patet secunda pars. ceptable beneficia ab aliis recipere , quia Quia virtutes distinguuntur cx objecto, mag­ eis majora rependit, eo quod in actu gratinanimitatis autem est, ut palet, objectum tudinis sicut in actibus aliarum virtutum speciale, ab objectis aliorum virtutum dis­ vult excellere; quo facto, nihil est quod me­ tinctum. Ergo. mor sit accepti beneficii. Ibid.—Ad tertium. Magnanimus dicitur Ibid. a. 5. o.—Prob. tcrliapars. Magnani­ mitas convenit cum fortitudine, in quantum otiosus et tardus, non quod deficiat ab ope­ firmat animum circa aliquid arduum; deli- rando ea quæ sibi conveniunt, sed quia non citautemab illa in hoc quod firmat animum ingerit se quibuscumque operibus, sed so­ in eo circa quod est facilius firmitatem ser­ lum magnis quæ diuturniori et majori per­ vare. Ergo. Prob. min. Fortitudo firmat pensione indigent. Ibid.—Ad quartum. Ironiu non sumitui animum contra pericula mortis, magnani­ mitas circa magnos honores ct excellentia hic prout opponitur veritati, sed pro qua­ opera aggredienda: atqui facilius est hoc pos­ dam dissimulatione, quatenus magnanimus terius quam prius. Ergo. non totam suam magnitudinem monstrat, •· f * *Λ Ibid, ad 2. —Equidem verum ct quod maxime inferiorum multitudini cui odiomagnanimus etiam alacriter suscipiat peri- sum foret, quod quasi se jactaret. cula mortis, quando recta ratio postulat, sed i ibid Ad quintum. Non convivit, scili- DE VITIIS OPPOSITIS MAGNANIMITATI. 43 cet familiariter, nisi amicis, ut vitet adu­ ambitio honorem; inanis gloria famam ct lationem et simulationem quæ pertinent ad opinionem ; unum per defectum, scilicet pu­ ( animi parvitatem : nemini tamen est mo­ sillanimitas. rosus aut molestus, sed convivii omnibus et $ 1. — De prmiimptinne. magnis et parvis decenter, prout recta ra­ Q. 130. a. 1. ct 2. o.—Dico. Praesumptio tionis regula postulat. est peccatum oppositum magnanimitati per Ad sextum. Sensus est quod præfcratho­ excessum. nesta, licet infructuosa, utilibus. Ibid. a. 1. o. — Prob. prima pars. Prae­ Præter has magnanimitatis proprietates, sumptio, quæ et præsidentia dicitur, est qua plures alias enumerat Aristoteles. 1u Modice quisaggrediturvel aggredi conlendilidquod honoribus, etiam magnis et a bonis viris superat vires illius : atqui hoc estcontra le­ oblatis, delectari; a vulgo et ob res parvas gem naturalem omnibus rebus ex divina oblatos contemnere. 2° In prosperis et ad­ ordinatione inditam, juxta quam quælibet versis moderatum se praebere. 3° Neminem actio commensuralur virtuti agentis, nec aut vix quemquam rogare ; quia quæ ab aliquod agens naturale nititur ad agendum aliis potest accipere vel parvasunt, vel pro­ id quod excedit suam virtutem. Ergo. pria industria potest acquirere magnani­ Dum dico præsumpluosum aggredi supra mus. 4° Libenter alteri operam praebere. vires suas, intclligc vires quas velinscipso 5° Cum magnatibus praestare se magnum; vel in aliis paratas habet;—4. 2. q. 109. a. nimirum non cis adulando, nec sinendo 4 ad 2. —quod enim possumus cum auxilio suam libertatem ab eorum auctoritate op­ amicorum ct maxime Dei, non censeri de­ primi; cum mediocribus moderatum. G°Non bet nobis impossibile,quia, ut ait philoso­ se locis aut [unctionibus honoratioribus in­ phus. Quod possumus per amicos, aliqualiter gerere; hoc enim est potius ambitiosi quam per nos possumus. Unde non sumus præmagna ni m i. 7°A perte od isse et aperte amare, sumptuosi, quando aggredimur opera vir­ quæ scilicet sunt amore vel odio digna, quia tutum aut cis nos voto adstringimus sub timentis est sententiam occultare. 8° Non confidentia divini auxilii, quod Deus pe­ facile admirari, nihil enim ei magnum est, tenti ut oportet non denegat. Hic. q. 130. a. 2. o.—Prob. secunda pars. nempe in rebus humanis. 9° Non memi­ nisse injuriarum; hoc enim vilis est animae. Magnanimitas, ut dictum est, consistit in 10n Non cupide loqui de hominibus ; nec medio, non quidem secundum quantitatem etiam aliorum adulator esse , neque male­ ejus in quod tendit, quia tendit in maxi­ dicus. 11° In rebus quae necessario perfe­ mum, sed in medio rationis quod est secun­ renda: sunt, aut parvae,non esse queribun­ dum proportionem ad propriam facultatem: atqui hoc medium excedit præsumptuosus dus aut supplex. Petes utrum bona fortunæ, puta, divi­ tendens ad id quod est supra suam falcultis, potentiæ et amici conferant ad mag­ tatem. Ergo. Si diras juxta D. Th. q. 14, a. 2, et q. 21, nanimitatem? ibid. o. S. nd 2.— R. Magnanimus bona a. 3 o, praesumptionem opponi partim spei, fortunæ secundum se contemnit, in quan­ partim dono timoris. Q. 21. a. 3. o. ethica. 2.ad 1.— R. equi­ tum non reputat ea magna pro quibus de­ beat aliquid indecens facere. — ibid. o. — dem praesumptionem qua quis, ex nimia diQuia tamen ad actus virtutum deserviunt, vinœ misericordiæ confidentia, cxpeclat a per divitias enim , potentias ct amicos ha­ Deo veniam peccatorum absque poenitentia betur facultas magna operandi, ideo bona autgloriain sine meritis, non opponi magna­ fortunæ conferunt ad magnanimitatis exer­ nimitati , sed partim spei, partim timori, citium tantum; quoad habitum enim po­ quia nihil præsumit de suis viribus, sed de Dei misericordia; et de tali praesumptione test esse magnanimus sine illis. non est hic sermo, sed de praesumptione qua ARTICULUS III. quis tendit ad aliquid supra suas vires, ut si Dc vitiis oppositis magnanimitati. quis prætcndcrct posse propria virtute ab­ QQ.130,31,32,33. « sque Dei gratia, bene vivere et salutem con­ Magnanimitati opponuntur tria vitia per sequi, ut olim Pelagiam. Et hanc dicimus excessum -.praesumptio quæ respicit opus ; opponi magnanimitati. DISSERT. I Hicibid. ad 3. — Hoc vitium procedit ex errore culpabili desuis viribus; nullus enim alien at aliquid supra suam facultatem, nisi in quantum æstimat suam facultatem ma­ jorem quam sil Circa quam potest esse er­ ror dupliciter : uno modo, secundum suam quantitatem, ut cum quisæslimal se habere majOrem virtutem, vel scientiam, vel aliquid hujusmodi, quam habeat. sic sunt præsuinptuosi qui, absque sufficienti capacitate, suscipiunt officia judicis, advocati, pastoris, confessarii, etc.; qui usurpant potestatem quam non habent, vel majorem quam ha­ bent, ut si diaconus vellet sacrificaro, ju- , dox sæcularis cognoscere de causis ecclesias­ ticis; qui, absque dono prophetiæ aut mira­ culorum, tenlaret futura prædicere aut fa­ cere miracula; qui propria auctoritate ct non prævio longo studio Scripturarum ct SS. Patrum, Scripturam sacram interpre­ taretur, etc. Alio modo est error circa ge­ nus rei ex qua quis se dignificat, ut cum aliquis se magnum et magis dignum aesti­ mat, ex i;uo non est magnus nccdignus,puta, propter divitias vel aliqua bona fortunæ. Dixi, ex errore culpabili ; quia si error non esset culpabilis, neque voluntas inde consequens aliquid aggrediendi supra suas vires, foret culpabilis et præsumptuosa : ut cum quis, inculpabiliter ignorans conditio­ nem rei, attentat aliquid supra suas vires, non est præsumpluosus. Hoc peccatum est mortale quando pro­ venit ex errore culpabili circa fidem , aut quando fit cum damno notabili proprio vel alieno, ut in medicis, advocatis, confessa­ nts, etc. item in his qui sine causa rationa­ bili se occasionibus proximis peccandi inge­ runt, de suis viribus praefidentes. 41 . ART. III. magnanimitati quæ versatur circa honore, coordinate ct secundum diclamcn reel® ra­ tionis appetendo. bid. a. 4,0. — Potto honor appetitur inordinaletripliciter : l°quandoaliqui6que> rit honorem de excellentia quam non habet, ul si velit honorari ul doctus, cum sil igna­ rus; vel habet quidem, sed csl quid vitupe­ rabile potius quam excellens, ul si velit ho­ norari de peccato, vel de re acquisita per peccatum, v.g. de potestate usurpata ; vclsi non sit vituperabile, non esi tamen honora­ bile, aut non tam honorabile, utsi quis velit multum honoiari propler divitias. ibid.— 2°Quandoquis sibi honorem cu­ pit, non referendo in Deum; bonum enim excellens non habet homo a seipso, sed est quasi quiddam divinum in eo, cl ideo non debetur illi honor principaliter, sed Deo. J bid. — 3° Quando in honore qui defertur appetitus quiescit, non referens illumadutililalcm aliorum; illud enim in quo homo ex­ cellit, daturhominia Deo, ulex eo aliis prosil. Unde in tantum debet homini placere testimonium suæ excellenti® scu honor qui ab aliis exhibetur, in quantum ex hoc para­ tur sibi via ad hoc quod aliis prosit. Hinc non capio quomodo Lessius hic dub. 3, n. 22, colligere prætendil ex D.Thoma hic art. 1, ad 3, quod, Si honor appetatur mode­ rate ex re bona,nullum erit peccalum, etiam­ si nullus alius finis specietur ; cum, ut pa­ let, S. Doctor hic diserte contrarium asserat, nec in responsione ad 3, quamcilal Lessius, quidquam (ale innuat. Neque referi quod honor sit aliquid secundum se indifferens; neque enim res indifferentes sine peccato appetuntur in individuo, nisi propter ali­ quem honestum finem, ut in appetitu di­ vitiarum. § II. — De ambitione. Ibid, ad 4. — Honor itaque appetendus 2.431.a.4.o. — Ambitio est appetitus estsecundum rectam rationem,scilicet, ubi, inordinatus honoris. Honor autem, ut jam (piando, et quomodo id exigit salus vel alia alibi dictum est, importat aliquam reveren- ' utilitas proximi, aut officii proprii conditio, liam alicui exhibitam in testimonium excel­ aut aliqua altera justa ratio seu utilitas, sic, lenti® opis, ut detectionem capitis, inclina­ ut vituperabilis foret qui non curaret de tionem corporis, cessionem primi loci, erec­ honore, ubi cl quando recta ralio dictat esse tionem statute, oblationem dignitatum, cl servandum vel quaerendum. similia. Si dicas honorem esse praemium virtutis; Ibid. a. 4. et 2. o.—Dico. Ambitio est pec­ cuique autem licitum esse appetere praecatum oppositum magnanimitati per exces­ I mium sibi debitum ibi sistendo. sum. Palet ; quia hoc ipso quod eslappctilus i ibid, ad 2. — R. honorem non esse prae­ inordinatus, est vitiosus, cl ex hoc quod sil mium virtutis quoad ipsum virtuosum, quasi appetitus inordi naius honoris, opponilur I honorem tanquam suæ virlutis præmium DE VITUS OPPOSITIS MAGNANIMITATI. expetere possit, cum illi ælerna beatiludo ?bid. a.d, ο. — Palet ρι ίιηα part Quia sit ipsi pro virtute merces proposita : sed di­ quodlibel vanum appetere, vitiosum est et citur honor esse præmium virtutis exparte inordinatum, juxta illud Psal 4 : Ul quid aliorum hominum, quatenus cum non ha­ diligitis vanitatem elquœrilis mendacium? beant aliquid majus quod virtuoso retri­ Ibid. —Potest autem gloria dici vana tribuant quam honorem illum eis exhibent vir­ pliciler. Uno modo, ex parte rei de qua quis tutis quodammodo honestandae gratia. gloriam quærit, puta, cum quis gloriam Est autem hoc peccatum secundum se ve­ quærit de re quæ non est, aut quæ mala niale lanium, cum sitduntaxat inordinatus est, aut quæ non est gloria scu saltem tanta appetitus rei secundum se indifferentis. Fit gloria quantam quærit digna. vero mortale 1° si quis in honore ponat ulti­ Alio modo, ex parte ejus a quo quis glo­ mum finem; 2° si honorem quaerat ex ali­ riam quærit, ut si quærat gloriam ab his quo peccato mortali, aut proplcraliquod pec­ qui discernere non valent ad id quoti lau­ catum mortale vel propter eum sil paratus dant sil gloria dignum. peccare mortaliter; 3°si quaerat cum gravi Tertio modo, ex parte ipsius qui gloriam alterius damno vel injuria. quærit ; si nempe appetitum gloriæ suæ § III. — De inani ·Inria. non referat ad debitum finem , puta , ho­ Inanisgloriasumitur hiepro ipsoappetitu norem Dei vel proximi salutem. inanis gloriae : unde ipsa non est peccatum, Ibid, ad 3. —Non erit ergo inanis gloria sed objectum peccati. nec appetitus gloriæ vitiosus, si quis quærat 2.132. a.4. o.— Gloria claritatem quam­ gloriam ex re quæ ea sit digna , et non plus dam significat : unde, juxta S. Aug. tract. quam sit digna ab iis qui rem illam explo­ 82 in Joan, glorificari idem est quod clarifi­ ratam habent, et ob honestum finem, puta, cari,claria; el quia quod clarum osta mullis ad hoc ut Deus glorificetur, vel ad hoc ut conspici potest et a remotis, ideo proprie per homines proficiant ex bono quod in alio cog­ nomen gloriae designatur quod bonum ali- noscunt, vel ad hoc ut ipse homo ex bonis cujus deveniat in multorum cogitationem quæ in se cognoscit per testimonium laudis et approbationem , et siedeiinitur commu- alienae, studeat in eis perseverare clad me­ tcrgloria, postS. Ambros. Clara cum laude liora proficere: et hoc sensu laudabile cl ha­ nolilia de bono alicujus; seu etiam,post Tul­ bere curam de bono nomine, ct providere lium, Frequens de aliqua [ama cum laude. bona coram Deo et hominibus; non autem Importat itaque gloria notitiam et laudem, in hominum laude inaniter delectari. cl consequenter famam ; fama enim in opi­ Q. -132.a.2.o.—Secunda pars conclusionis nione et laude consistit etiam palet; quia cum gloria sil, ul dictum ibid. a. 2. o. et q. 1U3. a. 1. ad 3. — Ab est, pars cl affectus honoris, eadem virtus honore autem distinguitur dupliciter. Vel magnanimitatis quæ versatur circa appeti­ accipitur gloria pro laude quæ Iit verbis, et tum honoris, versatur etiam circa appetitum sic distinguitur ab honore tanquam pars a gloriæ, utrumque moderando. Ergo inordi­ loto seu species a genere, quia honor exhibe­ natus appetitus gloriæ magnanimitati contur quibuscumque signis sive verbis sive fac­ trariatur, — 1 bid. ad 1. ct 2. —Adde quod tis; vel accipitur gloria pro clara excellentiae cupidus vanæ gloriæ habeat pro magno quod nolilia, cl tunc gloria est clïeclus cl linis ho­ parvum est, scilicet inanem gloriam; et hoc noris; ex hoc enim quod alicui exhibeantur iterum conlrarialur magnanimo. testimonia honoris, ejus excellentia apud eos ibid. α. 3. ο.—Dico 2° Inanis gloria se­ clarescit. cundum se’est tantum peccatum veniale , bid, o. — Ex quo palet gloriam non esse quia non simpliciter conirariaturcharitali, secundum se quid malum, nec consequenter cum sit tantum inordinatio appetitus rei se­ ejus appetitum nominare aliquid vitiosum, cundum se indifferentis. sed posse esse vel bonum vel malum, prout Ibid. — Dupliciter tamen Iit mortalis. 1° fuerit secundum aut contra rectam ratio­ Ratione inalcriæ de qua quis gloria·-ir; ut nem; secus de appetitu inanisgloria·. Endo. Siglorietur de aliquo falso contra Deum aut ibid. a. 1 et 2. o. —Dicol" 1 nanis gloria fidem, ul rex Tyri de quo, Ezech. 28, dici­ scu appetitus inanis et vante gloriæ est pec­ tur : Elevatum est cor tuum cl dixisti, Deus catum oppositum magnanimitati. ego sum. Vel si gloriclur de donis De<, quasi 46 DISSERT. Τί. ART. HL a Deo non accepisset, juxta illud 1 Cor. '< : a ' excellentiam quam homines maxime de» Quid hub's quod non accepisti? si autcm 0.'·- siderant, est multum appetibilis, et oxcjuj Cfpis'i, quid qloriaris quasi non acceperis^ appetitu inordinato multa vitia oriuntur, Vel Ji glorielur ex aliquo peccato mortali, ut patebit ex conclusione sequenti. Ergo. îbîd. ad 2.—Ideo vero potius Inanis glo­ pula, due Ιο, homicidio-, fornicatione, etc. quia es! facti mortalis approbatio: secusta- ria ponitur vilium capitale quam ambitio, mon si de modo fact i, puta , do industria , quia gloria est effectus et finis honoris qui audacia, fortitudinequacum crimen est pa­ est materia ambitionis; ideo enim aliquis tratum; quia id potest stare cum criminis im­ amat honorari, in quantum per hoc æstimai se in aliorum notitia forepræclarum. probatione. Ibid. a. 5.—Dico 4° Convenienter cum Ib>d,—Alio modo fit mortalis ex pane glorianlis, si nempe habeat gloriam pro tine D. Greg, assig Hur septem filiæ inanis ultimo, paratus pro ea adipiscenda transgre­ gloriæ : scilicet, jactantia, •n*œsumplio no· di præccptum obligans sub mortali, vel or­ vitatum, hypocrisis, pertinacia, discordia, dinet gloriam ad finem mortaliter malum , contentio ct inobcdienlia. ibid. — Prob. Hæc vilia dicuntur filiæal· vel eam quæiatcum gravi damno proximi, ut si propter eam recuset retractare erro­ terius vitii capitalis, quæ ad ipsum ut ad rem quem docuit, aut medicus nolit in mor­ finem nata sunt ordinari : atqui hæc septem bo periculoso cui est impar, assumere so­ nalasunl ordinari ad inanem gloriam quæ est manifestatio propriæ excellcntiæ : ergo. cium. Ç. 132. a. 4. o.—Dtco 3° Inanis gloria est Prob. min. Homo potest inordinate tendere ad manifestationem suæ exccllentiæ du­ vilium capitale. Ibid.—Nola ante probationem,quosdam pliciter : uno modo directo, et hoc per poncre superbiam unum de vitiis capitali­ verba, et sic est jactantia ; vel per facta, quæ bus ; ct hi non ponunt inanem gloriam in­ si vera sint habeant aliquid admirationis, ter vitia capitalia , aut confundunt utram­ est prœsumptio novitatum quas quis exco­ que propter earum affinitatem : superbia gitat, vel quibus utitur, ut excitet apud enim est appetitus inordinatus propriæ ex­ alios admirationem et ita glorificetur; quod cellenti®, ct inanis gloria appetitus inordi­ accidere potest in variis rebus, ut in opi­ natus manifestationis hujus excellenti®. A lii nionibus, in modo loquendi, in vestibus, in ponunt octo vitia capitalia , et inter ea su­ supellectili, cibis,etc. Si falsa sunt, est hy­ perbiam et inanem gloriam ut duo. Ita Cas­ pocrisis. Ibid. — Altero modo nititur aliquis ma­ sianus, collât. 5, cap. 2; S. Joannes Damas­ nifestare suam excellentiam indirecte, qua­ cenus- tract, de Octo passionibus, et alii. Ibid,—S. Greg. lib. 31 , Moral, cap. 31, tenus vult ostendero se non esse minorem ponit septem vitia capitalia , inter quæ nu­ altero : et hoc quadrupliciler. 1° Quantum meral inanem gloriam , sed excludit super­ ad intellectum, et sic csl pertinacia, per biam, eo quod sit potius mater et regina vi­ quam homo nimis innititur suæ senlcnti® tiorum capitalium quam unum speciale ex nolens meliori credere. 2° Quantum ad vo­ illis. Et hoc rationabiliter; superbia enim , luntatem, et sic est discordia, quatenus non ut dicetur infra , est appetitus inordinatus vult propria voluntate recedere ut aliis con­ propriæ excellenti®. Ex omni autem bono cordet. 3° Quantum ad locutionem, et sic quod quis appetii, quamdam perfectionem csl contentio, dum aliquis clamorosc verbis et excellentiam consequitur, ct ideo lines contra alium litigat. 4° Quantum ad fac­ omnium vitiorum ordinantur in finem su­ tum, et sic est inobcdienlia, dum scilicet perbi®: unde videtur quod habeat quamdam quis non vult excqui surerioris mandatum. generalem causalitalem super alia vilia , et Ergo. De his omnibus, excepta præsumpnon debeat computari inter specialia vitio­ tione novitatum, açî'.jr variis in locis hujus rum principia qu® sunt vilia capitalia. Ilis partis. § IV. — De pusillanimitate. notatis. ibid.—Prob. conclusio. Vitium capitale Pusillanimitas est, qua quis refugit ag­ dicitur quod mullorum viliorum est princi­ ri ili xel facere aliquid, quasi nimis ma· pium cl causa, maxime in genere caus® fi­ g iuin cl superans ejus vires, cum revera nalis* atqui gluria propler propinquitatem non superel. Inlellige vires quas habet eUt DE MAGNIFICENTIA ET VITIIS OPPOS. praesto habere potest per se vel per alios pa­ secundapars. Magnificentia inclinat ad ma­ ratos. gnum opus magnis et proportionalis sump* Q. 433. a. 1. ct2. o.— Dico. Pusillanimi­ ^libus faciendum, secundum quod recta ratio tas est peccatum oppositum magnanimitati. postulat : ergoesl virtus, cum servel medium ibid. α. 4. ο. — Prob, prima pars. Omne rationis in magnis, quamvis ex parle quan­ quod con Ira ria lur naturali inclinationi est titatis rei quam facit, consistat in externo · peccatum, quia contrarialurlegi naturæ: at­ cl ost virtus specialis, cum sit objectum spe­ qui pusillanimitas con!rariatur naturali in­ ciale, nempe magnum opus et magni sump­ clinationi : ergo. Prob. min. Inest unicui­ tus ad illud proportionalis. Unde que rei inclinatio naturalis ad exequcndam Ibid. a. 4. o. — Palet etiam tertia pars. actionem commcnsuralam suæ polcnliæ, ut Quia magnificentia conveni tcum fortitudine palet in omnibus rebus tam animatis quam in aliquo, et in aliquo ab illa exceditur. Con­ inanimatis : atqui, ut dixi, pusillanimitas venit in hoc quod tendit in arduum el diffi­ refugii agerc quod cslcommensuratumsuæ cile, sicul lorliludo; deficit ab illa, quod il­ polcnliæ. Ergo. lud arduum in quod tendit magnificenlia, ibid. a. 2. o. — Palet secunda pars. Quia habeat tantum difficultatem propter dispen­ magnanimus ex animi magnitudine tendit dium rcrum, quod est mullo minus quam ad magna secundum rectam rationem; pu- periculum person® circa quod versalur for­ sillanimusaulem ex animi parvitate se retra­ titudo. Ergo. hit a magnis contra rectam rationem. Ergo. ibid. a. 3. o. — Dico 2° Magni sumptus, Ibi.l. —Hoc vilium oritur ex ignorantia copiosa pecunia el copiosæ pecuniæ amor, culpabili suæ conditionis, sicut dixi de prae­ sunt materia circa quam versatur magnifi­ sumptione : unde limor deliciendi in his centia. quæ falso aestimantur excedere facultatem, 1 bid. — Prob. Ad magnificentiam, ut dic­ ct ex illo timore pusillanimitas non csl mor­ tum est, perlinet intendere ad aliquod ma­ talis, nisi retrahat ab co ad quod sub peccato gnum opus faciendum : atqui ad hoc quod mortali tenoris. aliquod magnum opus fiat, requiruntur pro­ portionali sumptus ; non enim possunt mag­ ARTICULUS TV; na opera fieri nisi cum magnis expensis, De magnificentia et vitiis oppositis. el ad magnos sumplus requiritur copiosæ D. Th. QQ. 134et135. pecuniæ erogalio, a qua quis impediri po­ Q. 43'i. a. 2. o. - Ad magnificentiam per- test per nimium illius amorem : ergo sump­ . linet facere aliquid magnum, ut ex ipso no­ lus magni quibus utitur magnificus ad mag­ mine patet. Magnificentia enim est quasi num opus laciendum, copiosa pecunia qua inngnd [acere. Facere autem dupliciter ac­ ulitur ad sumptus magnos faciendos, ct cipi potest: 1° communiter et late, prout si­ amor pecuniæ quem moderatur ne sump­ gnificat omnem actionem sive transeuntem lus magni impediantur, recte dicunlur ma­ sive immanentem; 2° proprie,prout signi­ teria magnificcnliæ. ficat actionem transeuntem tantum seu ope­ Si dicas liberali la teiu versari circa usum rari aliquid in exteriori materia, ut facere pecuniæ. domum et alia artis opera quæ dicuntur Ibid, ad 4. et 2. —Π. liberalitatem vetproprie faclibilia. sari circa usum pecuniæ mediocrem cl or Ibid — Si ergo facere sumatur commu­ dinarium; magnificentia autem circa mag­ niter, et consequenter magnificentia pro num in usu pecuniæ:unde libcralitas sufvirtute qua tali factione Iit aliquid magnum, licit quidem ad superandam difficultatem magnificentia non est virtus specialis, sed quam quis patitur in expensis ordinariis fa­ diffunditur per omnia genera virtutum, et ciendis simpliciter et præcise ex affectu pe­ est cujuscumque virtutis perfectio, aut ipsa cuniæ, non ad superandam longe majorem magnanimitas; secus si [aceresumatur pro­ difficultatem quæ reperitur in magnis ex­ prie el consequenter magnificentia. Unde pensis ex affcclu magnitudinis, summæexIbid. a. 4. 2. et 4. o,— Dico 1° Magnili- pendendæ : unde ad id major requiritur vir­ ctnlia proprie sumpta csl virtus specialis an­ tus quæ præslal in magnis id quod liberanexa fortitudini, ut secundaria principali. lilas præslal in mediocribus, et csl magni­ Ibid. a. 1. et 2. o. — Probatur prima ct ficentia. DISSERT. II. ART. V. Cur autem ad magnum et parvum in pecu­ ibid. add. o.—Prob. prima pars. Magnj. niis sicut et in honoribus assignetur duplex ficus principaliter intendit magni ludincta virtus, et non assignetur duplex ad parvum operis, secundario magnitudinem sumplus, et magnum in aliis virtutibus, dixi supra quam non vitat ul faciat magnum opus. ï a. 2, dc magnanimitate,conci. 2; require converso. parvificus intendit parvitatem sumptus, ei ex consequenti parvitatem ope. ibi. Posset etiam opponi pauperes posse ha­ ris, quam scilicet non recusat, dummodo bere virtutem magnificentiae, possunt enim parvum sumptum faciat ; sicut si quis,v.g, habere omnes virtutes non secus ac divites, eleganti ædificio, puta templo, tectum stra­ et tamen non posse facere magnos sumptus. mineum imponi velit, ut parcat sumptibus. ibid, ad 4. —It. pauperes posse habere Unde patet quod parviiicentia sit defectus» virtutem magniiiccnliæ quoad habitum et proportione quæ debet esse secundum r;· actum principalem, qui est interior electio tionem inter sumptus et opus; proindequ? qua qui»decernit opera magnifica facere, si vilium oppositum magnificentiae per delec­ fa»v as adesset ; non vero quoad actum ex­ tum. Ibid, ad 3. — IIoc vilium non est plus teriorem, ad hunc enim requiruntur bona fortunæ ul quædam instrumenta. quam veniale, nisi cum retrahit a magno Petes 1° quomodo magnificentia differt a opere, quod secundum legem Dei, puta, magnanimate? ex voto aut testamento, fieri debet. ibid. a. 2. ad 2.—7?. differre ut speciem Ibid, ad 2. o. — Prob. secunda pari. a genere; quia magnanimitas intendit mag­ Βανκυοία, quæ Latine redditur consumption num in omni materia; magnificentia vero inepta operositas, est cum aliquis excedildein determinata et speciali materia, nempe bitam proportionem expensarum ad opus, in opere fao-'ibili. plus expendens quam dignitas operis secun­ Petet 2° quo sensu dicitur ex philosopho, dum rectam rationem exposcat, ul si, v.g. 4 Ethic, magnificum non esse sumptuosum convivis ignem ex cinnamomo strueret : ergo erga scipsum ? est vitium oppositum magnificentiae perciIbid. a. 1. ad 3.—It. quod ,cum ad mag­ cessum. nificentiam pertineat facere aliquid mag­ ARTICULUS V. num; id autem quod pertinet ad personam De patientia. uniuscujusquesilaliquid parvum compara­ D. Th. Q. 136. tive ad id quod convenit rebus divinis vel Q. 436. a. 4. o.—Patientia definituraS. communibus: ideo magnificus non princi­ pali'er in e dit sumplus facere in his quæ Aug. lib. de Patientia, c. 2, Qua mala perii enl ad propriam personam, non quia arque aniiKo toleramus, ne animo iniquoto bonum suum non quærit, sed quia non est na deseramus per queead meliora pervenia­ ma num. Si quid tamen in hisquæ ad ip­ mus;—ibid.a.4. ad2.—aD.Th. Quaquii sum perlinent, magnitudinem habeat, hoc laudabiliter se habet in patiendo quae praetiam ma. nifice magnificus prosequitur; si­ senlialiter nocent, ul silicei non inordicut ea quæ semel fiunt, v. g> nupliæ, vel nateex eis trislelur. ibid. a. 1. o. — Dico 1° Patientia est vir­ etiam quæ sunt permanentia, ul construc­ tus. tio domus. Ibid. — Prob. Virtutes morales ordinanEi ano "colliges inter opera magna ad quæ tendit magnificentia, primum locum turad conservandum bonum rationis contra oblinere ea quæ spectant cultum divinum, impetus passionum : atqui inter alias pas­ ul altaria , templa, vasa sacra , et similia ; siones, tristitia efficax est ad impediendum his proxime accedunt monasteria , domus bonum rationis, quatenus habet vim illam pia*, hospitalia : secundum, ædificia sæcu- deturbandi a suo statu : ergo nccesse est dari laria ad bonum publicum ; ternum, quæ aliquam virtutem perquam bonum rationis conservaturcontra tristitiam, ne scilicet Irisperlinent ad usum proprium. Ç. 13>. e.1. et 2. o. — Dico 3° Magnifi­ titiæ ratio succumbat; et hoc facit patientia, centia· opponuntur duo vitia, unum per de­ ul patet ex ejus definitionibus. j fectum, quod dicitur parvi ficentia ; aliud Aclusitaque primarius hujus villulis est ( ce^.u . quod vocatur Gæce pavxvsitt. ipsam tristitiam et afiliclioMcm animi c' ■ DE PATIENTIA. pratentibus nialisorlam moQerari, ut virum pa'ientem decet et recta ratio præscribit, sic scilicet, ul plene sui compotem relinquat, nea bono rationis præ tristitia recedat. Actus secundarius est moderari actiones externas, verba et gestus sic, ut interna moderatio in illis reluceat, nec quidquam indecori per tristitiam foris agatur. Porro si patientia hanc moderationem operetur ex allectu solius honestatis quæ in ipsa moderatione reperitur, estvirius spe­ cialis ab aliis distincta ; si vero ex affectu pe«viiaris virtutis quæ per tristitiam impedi­ tur, non est viriusspcciaiisabaliisdislincta, sed modus et perfectio cujuslibel virtutis : quælibet enim virtus, maxime dum est per­ fecta, potest ex affectu propriæ honestatis resistere iis quæ illi adversantur ; et sic dicitur patiens, v. g. qui ex affectu pocnilenliæ patienter tolerat dolores morbi. Confer quæ dixi diss. 1, s. 1 de fortitud. conci. 2; et diss. 2, a. 2 de magnanimit. conci. 1. Ibïd. a. 3» o. — Dico 2° Quamvis patientia sit viro christiano summe necessaria, non est tamen potissima virtutum. Jbid. — Prob. Tanto principalior est vir­ tus et polior.» quanto magis et directius or­ dinat hominem ad bonum : atqui directius ad bonum ordinant hominem virtutes quæ sunt conslilulivæ boni, quam illæ quæ sunt impedilivæ corum quæ abducunt a bono, inter quas reponitur patientia. Et sicut inter casquæsuntconstilulivæ boni, tanta aliqua est potior quanto in majoribus bonis statuit hominem (unde virtutes thcologicæ, fides, spes, charilas, quæ constituunt hominem in bono divino, sunt poliorcs prudentia et for­ titudine quæ constituunt hominem in bono morali) ’ ita inter cas quæ sunt impedilivæ eorumquæ retrahunt a bono, tanto aliqua est polior quanto id quod ab ea impeditur magis a bono retrahit. Subsumo. Atqui plus a bono retrahunt pericula mortis circa quæ 'ersalur fortitudo, vel delectationes tactus circa quas est temperantia , quam quævis adversa circa quæ est patientia. Ergo. Est tamen, ut dixi, summe necessaria viro christiano, quia sunt frequenlissima mala hujus vilæ quibus abstrahimur a bono; — Ibid, ad 5. — et hac ratione Greg. Horn. 35 in Evangel, vocat patientiam radicem et cu­ stodem omnium virtutum. Ibid. a. ά.ο. et nd 3. — Dico 3° Polientia Bill, t viii. est pars fortitudinis tam rwMentiafis quam in­ tegratis sub diversa ratione. Ibid. o. — Palet prima pars.Qnia annec­ titur fortitudini tanquam secundaria princi­ pali , in quantum fortitudo versatur circa pe­ ricula mortis quæ sunt poliora mala quarn quævis alia adversa, circa quæ versatur pa­ tientia. Ibid, ad 3. — Palet diam secunda pars. Quia timores periculorum mortis circa quos versatur fortitudo, causant etiam tristitiam quam moderatur patientia : unde concurrit ad perfectum officium fortitudinis. Ibid. a. 5. o. — Dicol·1 Longanimitas partim differta patientia, parlim convenit cum illa. Differt, quia objectum palienliæcst ma­ lum , objectum autem longanimitatis est bo­ num ; est enim longanimitas qua quis tendit in aliquod bonum post longinquum tempus oblinendum ; sed quia ex dilatione boni spe­ rati causatur tristitia quam moderatur lon­ ganimitas; tristitia autem est objectum pa­ tienti» , ex hac parlc conveniunt patientia et longanimitas, sicut et constantia qua quis constanter sustinet laborem in continuata excculionc boni. Et propter illam affinita­ tem , longanimitas cl constantia sub patien­ tia comprehenduntur. Unde Tullius, lib. 2 de Inveni, definit patientiam, quodsitifoncslalis cl utilitatis causa, voluntaria ac diuturna perpessio rerum arduarum cl dip ficilium : quod dicit arduarum, pertinet ad constantiam; quod dicit difficilium, perli­ net ad patientiam; quod addit diuluma, perlinet ad longanimitatem. Petrs utrum patientia possit haberi sine gratia? Q. 13G. a. 3. o. — R. 1° Patientia Chris­ tiana qua quis æquanimiler tolerat hujus vi­ te mala propter Deum, si sit perfecta quoad statum, non potest haberi sine gratia sancti­ ficante ; quia non potest haberi sine charitate qua Deus diligitur plusquam omnia bona creata, quorum privatio ingerit tristitiam et dolorem ; charilas autem non potest haberi sine gratia gratum faciente. Ibid, ad2. —R. 2° Patientia Christiana, non perfecta quoad statum, qualis reperilur in pœnilenlibus et catechumenis nondum justificatis, potest haberi sinelia gratum faciente, sed non sine auxilio graliæ aclualis; quia est bonum supernatural ad quod homo non potest tendere per virtutem suas natur». 50 DISSERT. II. ART. VI. ibid. — Λ. 3° Patientia, ulest virtus præ- 1 2,q. 109, a. 10,sed pro conlinualioncop cise, qualis reperitur in ethnicis aut iis qui ris virtuosi,qualecumquesit, usque ad finr·, tolerant patienter mala tantum propter ho­ quern ratio praescripserit sicut, v. g, qu nestatem hujus virtutis, aut ob aliquod aliud miles perseveret usque ad finem certaminimolivum humanum, ut in eo, v.g. qui prop­ Quia tamen sunt quædam virlutes-quanj ter sanitatem corporis æquanimilcr sustinet actus per totam vitam durare debent , sic. frisliliasetdolores morbi aut curationis, po­ fidei,spei etcharilatis, quia respiciunt fine test haberi sine gratia proprie dicta, qualis totius vitæ humanæ, ideo respectu illam: scilicet requiritur ad opus salutare, quia est non habetur perseverantia completa, nisii: bonum commcnsuralum naturæ humanæ; termino vitæ. ibid. a. 1. et 2. ο.— Dico 1 ° Perseveranti non tamen sine aliquo auxilio Dei animum roborantis. est virtus specialis, annexa fortitudini utseQuando vero aliquis dura tolerat propter cundaria principali. illa quæ vitiose diligit, non est patientia, sed Ibid. a. 4. o. — Prob.primapars. Per duritia : non enim omnis qui patitur partici­ verantia de qua est sermo, est habitus qœ pat virtutem palientiæ, sed qui laudabiliter quis eligit et proponit persistere in Ix» patitur. opere usque ad ejus finem secundum quo: Ad oblinendam vero patientiam quam dixi recta ratio dictat, non obstante molestiae, valde necessariam viro christiano, juvat con­ diuturnitate operis proveniente: atqui bl siderare: 1° patientiam Dei tolerantis pecca­ habitus est virtus, eum ordinet ad bonum tores; 2° patientiam Christi morientis pro et est virtus specialis, quia illa persistenti nobis; 3°patientiam sanctorum ; 4° fructus in bono opere diuturno importat .speciale: I alientiæin u traque vi la, satisfactionem pro honestatem et specialem difficultatem. Erg< peccatis in præsenli, gioriamætcrnam in fu­ St dicas immobiliter persistere in open tura ; 5° redemptionem a pœnis inferni et virtutis, perlineread omnem virtutem. purgatorii; 6° mala impatienliæ: hac enim Ibid, ad 3— Ii. id quamlibet virtutes amittitur meritum palientiæ, nun minuitur præslare ex intentione et affectu proprii li­ malum, scd potius augetur; imo ipsa impa­ nis :v. g. temperantia facit jejunantem pritientia est malum crucians magis quam ori­ sistere in jejunio usque ad finem quadra; · ginale malum undecausalur; tandem impel­ simæ propter propriam honestatem , el’ lit ad p ura peccata. de cæteris. Sola autem perseverantia fac? Hujus virtutis primus gradus est tolerare persistere in bono opere propter honesthtm sine murmuratione; secundus, sine lamen­ quæ reperitur in continuatione boni operi’, tatione et quærimoniis apud alios ; tertius, repugnante tædio ex illa diuturnitate pro­ cum gaudio sicut Apostoli qui ibant gauden­ veniente. tes a conspcclu concilii, quia digni habiti Ibid. a.2. o. — Prob. secunda pars. For­ pro nomine Jesu contumeliam pati. titudo firmitatem servat in his in quibus dif­ Palientiæ opponitur per defectum insen­ ficillimum est firmiter persistere, scilicet in sibilitas, cum quis nullis malis sive propriis periculis mortis: ergo huic virtuti adjungitur i sive alienis ullo modo tangitur; id enim ne­ et secundaria principali omnis illa virtus cu­ que humanæ naturæ, neque vitæ sociali est jus laus consistit in sustinendo firmiter ali­ consentaneum, sed sapit brutam stolidita­ quid minus difficile. Subsumo. Atqui susti­ tem et inhumanam duritiem. Per excessum nere difficultatem quæ provenit cx diutur­ opponitur impatientia, ul cum quis nimium nitate boni operis, laus est perseverantis, ex malo tristatur, aut cx tristitia seu dolore nec hoc est ita difficile sicut sustinere peri­ a bono recedit. cula mortis. Ergo. Ibid. a. 3. o. — Dico2°Constantia partira I ARTICVLL’S VI. convenit cum perseverantia , parlim dilkrl I De perseverantia el vitiis oppositis. ab illa. Conveniunt quidem in fine, quia ad j D. Th. QQ. 137,138. utramque pertinet firmiter persistere in 2-137. ». 1. ad 2,— Nota. Perseverantia non sumitur præcise pro illo magno dono quo quisin juslitia perseverat usque ad fi nem vitæ, quod est proprium electorum, do quo bono; differunt autem secundum ea quæ difficultatem afferunt ad persistendum in bono. Nam virtus perseverantiae proprie fa­ cit persistere in bono contra difficultatem DE DONO ET PRÆCEPTIS FORTITUDINIS. 51 qu® provenit ex ipsa diuturnitate actus ; nimirum, ut quarto dono correspondeat constantia autem facit firmiter persistere in quarta bealiludo, el attenta etiam aliqua bono contra difficultatem quæ provenit ex convenientia ; quia fortitudo in arduis con­ quibuscumque aliis exterioribus impedi­ sistit : est autem valde arduum quod aliquis mentis. non solum opera viriuosa faciat, sed etiam Ibid. n. 4. o. — Utrum vero , ad perseve­ quod faciat cum insatiabili quodam desi­ randum injustitia usque ad ünem vitæ, opus derio. sit auxilio speciali gratiæ, respondebimus af­ Potest etiam dici quod secundum conve­ firmative q. cit. 109, in 1 2. nientiam ipsi correspondeat octava beatiQ, 138. α. 1. et 2. o.— Dico 3° Duo vitia ludo ; Beati qui persecutionem patiuntur opponuntur perseveranti® : unum per de­ propter justitiam. fectum, quod dicitur mollities ; aliud per ex­ 2- 140. a. 4. o. — Dico 3° Convenienter cessum, scilicet pertinacia. in lege divina praecepta fortitudinis tradun­ jbid. a. l.o.— Mollities est, cum quisob tur; quia finis legis divinæ est ut homo indifficultates quæ in continuatione boni ope­ hæreal Deo. Ergo convenienter præcepta ris occurrunt, facile ab eo recedit contra dic- legis divinæ de fortitudine (idem dic de aliis tamen rationis; mollis enim dicitur qui tan­ virtutibus ) traduntur secundum quod con­ genti facile cedit. Vocatur etiam inconstan­ venit ordinationi hominis in Deum. tia : huic vicina est impatientia qua quis, Ibid. a. 1. — Et propter hoc dicilur Ja­ difficultatibus victus, facit aliquid illicitum; cobi 4 : Resistite diabolo, el fugiet a vobis; unde dicitur impatiens moræ. Vides hic non t Petri ult. Cui resistite fortes in fide; et agi de mollitie quæ est species luxuriæ, dc Malth. 10 : Nolite timere eos qui occidunt qua in tract, sequenti. corpus, sed potius timete cum qui potest ani­ Ibid. a. 2. o,—Pertinacia est, cum rjuis in mam et corpus perdere tn gehennam. Ibîd. ad 2. — Dantur autem magis ne­ incepto opere perseverat plus quam oportet gative præcepta fortitudinis quam affirma­ secundum diclamcn rationis. tive; quia lex in suis præceplis attendit com­ ARTICULUS VII. munem instructionem : vix autem potest dari communis instructio de iis quæ sunt Dc dono et praeceptis fortitudinis. vitanda. D. Th. QQ. 139 et 140. ibid. a. 2. o. — Dico 4° Convenienter in 2-139. a. 4. o. — Dico 1° Donum forti­ lege divina dantur præcepta non solum de tudinis est qualitas infusa qua quis, cx actibus fortitudinis et aliarum virtutum speciali motione Spiritus sancti et præter principalium, sed etiam de actibus secun­ connaluralcm modum agendi, pervenit ad darum cl adjunctarum virtulum. — J bid. finem cujuslibetoperis inchoati cum fiducia — Quia lex divina perfecte informat homi­ evadendi omnia pericula contrarium timo­ nem de his quæ sunt necessaria ad recte vi­ rem excludente : per quod distinguitur a vendum : atqui homo ad recte vivendum virtute fortitudinis quæ movet secundum indiget non solum virtutibus principalibus, connaluralcm modum agendi et absque tali sed etiam secundariis cl adjunctis : ergo. fiducia, an realitcr, vel ratione lanium dis­ Possunt tamen excipi magnanimitas el ma­ tinguatur, disputatur 1 2, q. 68. gnificentia , quæ cum importent quamdam Ibid. a. 2. o.—Dico 2° Dono fortitudinis, excellentiam, non tam sunt necessitatis juxta S. Aug. correspondct quarta beati- quam perfectionis; el ideo de illis danda tudo : Beati qui esuriunt cl sitiunt justi­ fuerunt consilia magis quam præccpla. Hæc tiam, secundum ordinem enumerationis, de fortitudine, tertia virtute cardinali. TRACTATUS DE TEMPERANTIA ET VIRTUTIBUS ILLI ANNEXIS. I). Th. a. Q. 141, ad Q. 170. DISSERTATIO I. TEMPERANTIA , VITIIS IPSI OPPOSITIS ET EJUS PARTIBUS IN GENERE. D. Th. QQ. 141,142,143, 144, 145. ARTICULUS I. Quid sil temperantia, quodnam ejus objec­ tum , qua regula? Q. 141. a. 1. et 2. o.—Temperantia, ut ex ipso nomine palet, significat quandam temperiem, id est, moderationem. Duplici­ ter sm.ijur : 1° communiter ct late, prout importat moderationem rationis in qua­ cumque materia morali; et sic est commu­ nis omni virtuti : 2° specialiter, prout im­ portat moderationem in materia aliqua , quæ maxime allicit appetitum; et hæcest antonomasticc leni] orantia. Secundum enim consuetudinem humanæ locutionis, aliqua nomina communia restringuntur ad ea quæ sunt praecipua inter illa quæ sub (ali com­ munitate continentur; sicut nomen urbis accipitur antonomaslice pro Horna. Temperantia hoc ultimo sensu sumpta , definiri potest Virtus moderans appetitum circa delectationes tactus. Pro cujus elucidalione. ibid. — Dico 1° Temperantia est virtus specialis. ibid. a. 1. o,—Quod sit virtus palet; quia temperantia, ut dixi, importat in ipso no­ mine temperiem seu ordinem rationis : dc ratione autem virtutis est, quod inclinet ho­ minem ad bonum rationis. ibid. α. 2. u.—Quod sil virtus specialis, etiam patet; quia hic agimus de temperan­ tia antonomaslice sumpta, prout importat moderationem rationis in aliqua speciali materia quæ maxime appetitum allicit, ut patebit ex sequentibus. Dices contra primam pariem. Nulla virlus repugnat inclinationi naturæ; est enim in nobis naturalis aptitudo ad virtutem : atqui temperantia retrahit a delectationibus ad quas natura inclinat. Ergo. Ibid. a. 1. ad 1. — Λ. Dist. maj. Nulla virtus repugnat inclinationi naturæ huma* næ, ut humana est et rationi subdita, C. ut natura eslpræcisc, seuulbeslialiscsl,.V el ad hunc sensum dislincla min. N. conseq. ibid. a. 3. o.— Dico 2° Temperantia ver­ satur circa concupiscentias et delectationes ibid. — Probatur. Virtutes morales dan­ tur ad conservationem boni rationis contra passiones rationi repugnantes. Duplex est autem motus passionum animae : unus pro­ secutionis boni corporalis et sensibilis ; alter lügæ mali corporalis el sensibilis. Primus repugnat rationi propter immoderantiam, non enim bona corporalia cl sensibilia secun­ dum se repugnant rationi, quin potius sunt illi instrumenta ad bonum, sed quatenus appetuntur immoderate et contra ordinem rationis. Secundus repugnat rationi, non se­ cundum suam immoderantiam , sed maxi­ me secundum suum discessum, prout sci­ licet, fugiendo mala sensibilia, discedit a bono lationis : ergo, sicut fortitudo de cujus ratione est præslare firmitatem, versatur præcipue ciica passionem perlinentem ad fugam scilicet timorem , el ex consequenti c rea audaciam ; ita similiter temperantia quæ, ui dictum est, importat moderatio­ nem, vcrsalur præcipue circa passiones ten­ dentes in bona sensibilia, scilicet concupis­ centiam et delectationem, el ex consequenti circa tristitias quæ contingunt ex absentia talium delectationum. Ibid. o. h. et 2. o.— Dico 3° Tcmperan* tia versatur principaliter circa delectationes tactus; secundario et ex consequenti circa delectationes aliorum sensuum, sed maxime gustus. ibid. n. 4. o. — Probatur prima pars. | Temperantia versatur principaliter circa de· leclaliones alimentorumctVenereorum :at- 53 QUID SIT TEMPERANTIA, QUODNAM, de. qui hujusmodi delectationes consequuntur ve in individuo sive in specie ; et hoc modo sensum tactus. Ergo. Probalur maj. Sicut perlinent secundario ad temperantiam, ut fortitudo versatur principaliter circa timo­ dictum est ; 2° quatenus oorum sensibilia res cl audacias maximorum periculorum sunt secundum se delectabilia prop er sui quæ sunt pericula mortis, ita temperantia perfectionem el convenientiam ad sensum, circa concupiscentias maximarum delecta­ v. g. quia sunt sonora , odorifera, pulchra, tionum: atqui delectationes cibi, et potus, et etc., absque ordine ad voluptates tactus; et venereoruin sunt maximæ. Ergo. Probalur hoc sensu non sunt proprie materia fempemin. Tanto aliquæ delectationes suntvehe- ranliæ, quia cum sic non pertineant adopementiores, quanto consequuntur operatio­ raliones vite conservativas, non sunt vehe­ nes magis naturales ; delectatio enim con­ mentes, nec habent illam principalitatem sequitur operationem connaturalem : atqui ut circa eas antonomaslice temperantia di­ delectationes ciborum, et potuum, et Ve­ catur : ct ideo nemo dicitur lemj erans aut nereorum consequuntur operationes maxi­ intemperans quod aspectu cœli, autædificii, me naturales. Ergo. Probalur min. Opera­ autcantu, aut odoribus moderate vel immo­ tiones animalibus maxime naturales, sunt derate delectetur; neque etiam gustu præcicxquibus conservatur natura individui per se, ut patet in iis qui vina aut obsonia pro­ cibum ct potum , ct natura speciei per con­ bandi causagustant ; - bid. ad 5.— imo junctionem maris et fœminæ. Ergo. neque tactu , si non sit ad operationes con­ Q. 141. a. 5. o.—Probalur secunda pars. servativas vite, sed delectet propter quam­ In delectationibus quæ perlinent ad con­ dam proportionem tangibilis ad sensum aut servationem vite, sive in individuo , sive in alia ratione, ut contingit in quibusdam specie, consideratur aliquid principaliter el lusibus circa (actum versantibus. aliquid secundario : principaliter quidem ibid, ad 3.—Dixi, respective ad homi­ ipse usus necessariorum , puta , fœminæ ad nem; quia solus homo, inter animalia, hoc conservationem speciei, vel cibi ctpotus ad secundo modo delectationes sensuum . seu conservationem individui; cl ipse ususho- i eorum sensibilia considerat ; solus quippe rum necessariorum habet quamdam essen­ homo delectatur coloribus, odoribus, sonis, tialem delectationem adjunctam. Secunda- etc., propter ipsum sensibilium objectorum rioaulem consideratur circa utrumque hunc perfectionem aut suavitatem, absque ordi­ usum , aliquid quod conducit ad hoc quod ne ad voluptates tactus;cætcravero anima­ ipse necessariorum usus iit magis delectabi­ lia , minime, sed eis duntaxat delectantur lis, sicut pulchritudo automatus fœminæ, sa­ quatenus imaginationem cibi vel commix­ por aut odor delectabilis in cibo : atqui, ut tionis ingerunt, horumque cupiditatem exci­ (lictum est, temperantia versatur principa­ tant: sic v. g. lupus non delectatur figura , liter circa ipsam essentialem delectationem odoro, aut balatu ovis per se, sed quatenus ususncccssariorumquicstin tangendo: ergo apprehensionem escæ vicinæ excitant; sic versatur secundario circa delectationes alio­ aves cantu delectantur, non obdulcedinem, rum sensuum, visus, gustus, olfactus, audi­ sed ut ad escam aut conjunctionem excitat, tus Pt odora tus, in quantum sensibilia horum cujus signum est quod non delectentur nisi sensuum conferunt ad magis delectabilem voccsuæspeciei; non enim passcrdelectatur usumrerum neccssararium quæperlinent ad cantu hirundinis, sed passeris , eique res­ lactum; ejusdem enim virtutis est moderari pondet. Solæ ergo delectationes tactus ct finem et ea quæ sunt ad finem. quæ ad illas conferunt, sunt nobis cl bestiis Ibid,—Etquia gustus est propinquior tac­ communes, et ea parte una cum illis conve­ tui, imo, juxta philosophum, taclusquidam, nimus percipiuntur; unde maxime turpitu­ ideo temperantia est secundario magis circa dinem et dedecus conjunctum habent, cum gustum quam circa alios sensus. nos similes bestiis cdiciant. Dices 1° contra primam partem conclu­ Ibid. α. 4. ad 3,—Porro, ut hæc clarius percipiantur, nola delectationes sensuum sionis. Delectationes spirituales sunt majo» rcspeclivead hominem posse considerari du­ ros quam delectationes corporales tactus, pliciter, ln ut jam dixi, quatenus eorum ut dicitur I 2, q. 31 , a. 5 : atqui, prop­ sensibilia referuntur ad delectationes tactus ter concupiscentias delectationum spiritua­ inliisquæspcctanl conservationem vite, si- lium , aliqui deliciunt a statu virtutis, v. g. ··* *- C4 DISSERT, propter curiositatem scienliæ : ergo tem­ perantia non est solum circa delectationes tactus. Ante responsionem, nota. Delectationes spirituales dicuntur quæ sequuntur opera­ tiones mentis, vel etiam phantasiae, ulsunl ca quæ ex contemplatione cujusvis verita­ tis, sive divinæ sive naturalis, oriuntur; item quæ ex honoribus, ex narratione his­ toriarum aut fabularum cl similibus causis procedunt. Corporales sunt quæ per sensus externos percipiuntur. Hoc notato, Q. 141. a. 4. ad 4. — R. quod , quamvis delectationes spririlualcs secundum suam naturam sint majores corporalibus, tamen non ita percipiuntur sensu, et per conse­ quens non tam vehementer alliciunt appeti­ tum sensitivum, contra cujus impetum ad­ hibetur virtus moralis ad conservandum bo­ num rationis. ibid.—Vel dicendum quod delectationes spirituales, perse loquendo, sunt secundum rationem, nec nisi per accidens refrenandæ, in quantum scilicet una delectatio spiritua­ lis retrahit ab alia poliori ct magis debita. Dices 2"contra secundam partem. Præcipua delectatio cibi et polus videtur sita in gustu. Ergo. Ibid. a. 5. ad 1.2. et 3.—R.N.ant.Quio, ut dixi in conclusione, præcipua et essen­ tialis delectatio est in ipso usu seu fruitione rei necessariæ ad vitam; fruitio autem el usus cibi aul polus non est per gustum, sed per contactum maxime dum trajicitur per oesophagum: unde iis qui cibum aut polum appetunt, non satis est vina seu escas gus­ tare, nisi etiam degluliant ; nec qui saporum oblectamentis excedunt dicuntur intempe­ rantes, sed delicati. Quia tamen sapores de­ lectantes sunt signa convenientis alimenti, ex saporibus gustatis magna voluptas capi­ tur, atque inde fit quod mulli intemperanter edant et bibant; et ideo diximus circa hanc delectationem præcipue versari secundario temperantiam. Ibid. α. 6. ο. — Dico 4° Regula temperantiæ sumenda est secundum necessitatem præsentisvilæ. Ibid, in arg. s. c.—Probatur i°ex S. Aug. lib. dc Moribus Ecclesiæ, cap. 21, dicente : tr Habet vir temperans in rebus hujus vilæ d regulam utroque Testamento firmatam , e ut corum nihil diligat, nihil pcr se ορρο­ ύ tendum putet, sed ad vitæ hujus atque of- -Ί I. « » » •’■n» ' ART. I. liciorum necessitatem, quantum satis «ζ usurpet utentis modestia non amantis jj. feclu. » 1 bid. o. — Probatur 2° Finis est regula eo rum quæ sunt ad finem : atqui delectabilia secundum tactum et alios sensus circa qui versatur temperantia, ordinantur ad ali. quam hujus vitæ necessitatem tanquamad linem. Ergo. Ibid. adi. —Ubi adverte me non dicer necessitatem vite esse linem temperantic, hujus enim finis est bcaliludo, sed esse fi­ nem eorum quibus utitur temperantia : unde, cum dicimus necessitatem vitæ csx regulam temperantiæ, inlelligimus non de temperantia secundum se, sed de tempe­ rantia secundum caquibus utitur. Ibid, ad 2. et 3. — Per necessitatem au­ tem non inlelligimus solam necessitatem ab­ solutam,quadicilur necessarium id sinequ) res absolute esse non potest ; sed etiam ne­ cessitatem secundum quid, qua dicitur ne­ cessarium id sine quo res convenienter ct commode esse non potest, attentis nimiruni omnibus circumstantiis person®, dignitatis, officii, sanitatis, honestatis, opulentiæ, etc. Uno verbo,sub necessitate intelligitur etiam commoditas el convenientia respective ad circumstantias. Et quia alius est finis temperantiæ, prout versatur circa venerea, ct alius prout versa­ tur circa cibum ct potum (sunt enim diver­ sa necessitates), ita etiam est diversa regula. Regula temperantiæ , prout versatur circa venerea , est ab eis omnino abstinere extra matrimonium ; in matrimonio autem iis duntaxal uti causa generanda prolis (intelligc petendo debitum), ul latius diceturde matrimonio: quia hic est finis usus Venereo­ rum. Regula vero temperantiæ , prout versatur circa cibum et potum , pariter sumitur cx line propter quem hæc sumuntur; et est bo­ na corporis valetudo atque idonea mentis ad suas functiones dispositio , seu, ut dicit S. Aug. supra, viteeet officiorum necessitas; idcoque nec plus nec minus, nec alio modo sumi debent quam ad hunc linem : nisi forte id foret necessarium ad finem majoris mo­ menti, v. g. ad satisfaciendum pro peccatis. Regulariter ergo qui plusaul minus come­ dit vel bibit, vel sxpius, vel alio modo, vel aliasrcsquam congruit valetudini el mentis functionibus, non servat temperantiæ re­ QUID SIT TEMPERANTIA, QUODNAM, etc. 55 gulam; sicut nec qui solius voluptatis causa go. Non est ilaque sensuum delectatio se­ comedit aut bibit, quia istud inotivum non cundum sc mala, ut dicebant Manichiei,sed est per se honestum , sed brutis commune, bona; nedum in ordine naturae, sed eli am in nec cibus est ex natura institutus proplcrvo- ordine morali, si secundum dictaroen rcct® rationis tcmperelur. luptalem, sed voluptas propter cibum. Estautem insensibilitas vitium rarum in­ ibid. α· 7. n,—Dico 5° Temperantia est ter homines; pauci sunt enim qui delectati ovirtus cardinalis. ibid,—Probatur. Illa virtus dicitur prin­ nes sensuum minusquam oportet appetunt, cipalis ,eucardinalis, cui inest excellenter Est secundum se veniale ; erit tamen mor­ una ex quatuor conditionibus omni virtuti tale si quis ideo omittat id ad quod sub mor­ communibus, quæ sunldiscrclio, rectitudo, tali tenelur, ul reddere debitum comparti, firmitas el moderamen, ul jam dixi art. 1 de sumcrecibum vitæ necessarium , etc. aut si fortitudine: atqui temperantiæ excellenter cx errore Manichaeorum delectationes refu­ incot moderamen :ergo. Prob. min. Tempe­ giat Unquam perse malas. Ibid. — Nullum autem erit peccatum, rantia moderatur illas passiones quæ diffi­ cillime frænanlur, scilicet concupiscentias quin potius erit opus laudabile ab iis absti­ eldelectationes tactus : ergo. Prob. ani. Quo nere ob honestum aliquem finem, puta, ob magis aliquid est naturale et magis ad vitam sanitatem , ad agendam poenitentiam , ac necessarium, eo magis difficile est ejus amo­ vacandum contemplationi divinorum, ad sa­ rem moderari· atqui, ul diximus supra, de­ tisfaciendum voto aulpræcepto, etc. Neque lectationes tactus sunt maxime naturales el id ad vitium insensibilitatis perlinet, quia fit carum objectum maxime præscnli vitæ ne­ secundum rectam rationem. Ibid. a. 2. et 4 .o.— Dico 2° Intemperan­ cessarium. Ergo. tia est vitium inter humana maxime probro­ ARTICULUS II. sum el infame. Quod sit vitium palet; quia De vitiis oppositis temperantiae. opponitur virtuli quatenus excedit medium D.Th.Q.142. rationis quod statuit temperantia in delec­ Temperantiæ opponuntur duo vilia : tationibus. unum per defectum, et est insensibilitas Ibid. a. 4. o.—Quod sit vilium maxime icu stupor* aliud per excessum, et est intem­ probrosum clam palet : 1° quia maxime re­ perantia. Insensibilitas est, cum qu ita pugnat excellentis hominis, quatenus eum iivcrsatur delectationes sensuum maxime nuasi servum subjicit delectationibus quæ tactus et gustus, ut nolit eis uti ubi,quando, sunt ipsis el brutis communes; 2° quia in eo quomodo, aul quantum recta ratio dictat nihil apparet de lumine rationis, nihil inge­ esse illis utendum ; intemperantia e contra nii, nihil industriae aut generositatis, nihil est, cum qui delectationes sensuum appetit quod etiam secundum quid hominem deceat, ubi,quando, quomodo recta ratio dictat sed brulalis tantum elcæcus, exlinclo quasi non esse appetendas aul plusquam dictat lumine rationis, ad pastum cl venerem imesse appetendas. Colligitur ex tota quæs- ΟΡ·"Β. lione 14*2. Ibid, ad 5.—Dixi, inter vilia human i , Ç. Ή2. a. 1. o,—Dico 1° Insensibilitas quæ scilicet attenduntur secundum passio­ est peccatum. nes aliqualiter naturæ humanæ conformes ; ibid,—Probatur. Omne quod contraria- sunt enim quaedam vilia humanæ naturæ lur ordini naturali est vitiosum: atqui insen­ modum excedentia, ideoque ferina potius sibilitas contrariatur ordini natural· : ergo. quam humana, elhæcsjnt magis exprobra­ Prub.min. Natura; hoc est, aucloi naturæ bilia , ut si quis delectetur comestione car­ delectationem apposuit operationibus neces­ nium humanarum, aut coitu besliaium seu sariis ad vitam hominis, el ideo ordo natu­ masculorum. Reductive tamen videntur ralis requirit ul homo in lanium hujusmodi etiam perlinere ad genus intemperanti® se­ delectationibus utatur, quantum juxta dic- cundum quemdam excessum , quatenus a tamen rationis necessarium est saluti hu­ dignitate ct nalura hominis longius rece­ man®, sive quoad individuum , sive quoad dunt. speciem*, atqui huic ordini contrariatur in­ Utrum vero in extrema necessitate liceat sensibilitas, ut palet ex ejus definitione', er­ comedere caruem humanatu ? Negative re- DISSERT. ï. ART. Ili. 56 solvit Silvius hic, nisi forte per modum me­ versatur circa delectationes tactus quæ didicamenti in modica quantitate el valde al- vidunlurin duo genera. Nam quædam orterala. Affirmant alii communius. dinanlur ad nutrimentum ; et in his quandinanturad Dices 1” Sunl alia peccata graviora in- tum ad cibum est abstinentia, quantum ad temperantia : ergo magis probrosa. 2° Pec- potum inebriantem est sobrietas. Quædam cala inlcmncranliæ sunt maxime coininu- vero ordinantur ad vim generalivam; clin nia : atqui quæ sunt magis communia vi- his quantum ad delectationem principalem dentur minus probrosa, eo quod his horni- coitus el castitas, quantum ad delectationes nes minus verecundantur. Ergo. j circumstantes, quæ sunt in osculis, tactiIbid. ad 1. — R. ad primum, N. conseq. I bus, amplexibus, etc., est pudicitia. ·.--------.· ----·-------Ibid.— Partes polcnliales alicujus virtuIbid. Quia------gravitas peccati sumitur ex deordinatione ab ultimo tine scilicet Deo; infamia lis principalis dicuntur virtutes secundaris, autem sumitur ex turpitudine quæ atten­ quæ modum quem principalis virtus obser­ vat circa aliquam principalem materiam, ditur secundum indecentiam peccantis. Ibid, ad 2. —Ad secundum, dist. min. eumdem observant in quibusdam aliis ma­ Quæ magis sunt communia videntur minus teriis minus principalibus el minus difliciprobrosa secundum opinionem hominum, libus. Perlinet autem ad temperantiam mo­ C. min. secundum naturam ipsam vitio­ derari delectationes tactus quas difficilli­ rum , N. mum est moderari : unde quaecumque vir­ Nota. Intemperantia dicitur a philosopho tus, quæ moderationem quamdam operatur vitium puerile, non quod pueris conveniat, in aliqua minus principali materia et resed quod homines pueris indisciplinatis si­ frænat appetitum in aliquod delectabile in­ miles efficiat : 1°Sicut puer delectabilia ap­ ordinate tendentem, potest poni pars tem­ petit, non attento ordine rationis, ita in­ perantiae, sicut virtus ei adjuncta. temperans. 2° Sicut si puer propriæ volun­ Ibid. — Hæc autem inordinatio triplici­ tati dimittatur, in illa crescit : ita intempe­ ter contingit : 1° in interioribus molibus rans, si satisfaciat suæ concupiscentis, hæc animi ;2° in molibus exterioribus; 3° in ex­ majus robur accipit. 3° Sicut puer emenda­ terioribus rebus tur dum coercetur, ita intemperans dum Ibid. — Quantum ad primum , praeter ejus concupiscentis resistitur. motum concupiscentiae tactus quem mode­ ratur et refrænat temperantia, 1res motus ARTICULUS III. inveniuntur in anima in aliquod tendentes. Primus est motus voluntatis commotæ ex De partibus temperantia in genere. impetu passionis; el hunc motum refrænat D. Th. Q. 143. continentia, ex qua iit ut, licet pars infe­ Q. 143. a. unico o. — Dieo. Sicut forti- rior hominis patiatur immoderatos concu­ tudinisetcujusvis alterius virtutis cardinalis piscentiae motus, voluntas tamen non vin­ sunt partes triplicis generis, intégrales, catur. Secundus motus interior, est motus subjectivæ et potenliales, ita cl tempe­ spei tendentis inordinate in excellentiam rantis. aliquam ; el hunc motum moderatur sive ibid. — Explicatur. Partes intégrales refrænat humilitas. Tertius motus interior, alicujus virtutis dicuntur quædam conditio­ est iræ tendens in vindiciam; et hunc mo­ nes requisilæ ad actum istius virtutis inte­ tum moderalurscu refrænat mansuetudo se gre el bene exercendum : et secundum hoc, clementia. sunt duæ parles intégrales temperantis, Ibid. — Quantum ad mutus exteriores, scilicet verecundia et honestas ; integrum hos moderatur modestia. Quantum tandem enim temperantiae officium in duobus con- ad res interiores et omnem apparatum cxlcrsislil, in fuga turpitudinis, ad quam juvat num, ponitur moderatio, quæ et superflua verecundia, el in amore decoris, ad quem respuit el nimis exquisita non requirit. juvat honestas. hone-tas. Sunt igitur quinque parles polcnliales Ibid. — Partes subjectivae alicujus virtu­ lemperantiæ,continentia, humilitas, mantis sunl ejus species; species autem virtu- sucludo, modestia el moderatio; licet ali­ tum diversiticantur secundum diversitatem quando modestia sumatur generalius, dequo objecti seu malcriæ : porro temperantia 1 vide infra u. 160, ari. 2. 57 DE ABSTINENTIA. nis claritatem, scilicet ut suo tempore, loco ARTICULIÎS IV. et modo fiant ; atqui hoc ipsum esi hone­ De verecundia cl honestate. slum. Ergo. D. T. QQ. 144 cl 145. Adverte tamen, actum virtutis non dici Ç. 144. a.lo. — Verecundiacsltimorop- honestum el decorum, nisi quatenus inte­ probrii cl consequenter actus turpis ex quo riorem pulchritudinem per aclus externos causatur opprobrium. Quia (amen est etiam prodit, quia aliter non innotescit. verecundia de probro præscnle aul prælcIbid a. 3. o. — Dico 3° Honestum est idem rilo, el timor esi lautum de futuro, posset re cum utili et delectabili, ratione tamen dia quod verecundia sil quædam animi per­ distinctum. turbatio de probro, quæ, si sit de futuro, Ibid. — Probalur. Idem officium virtutis, erit timor, sidepræsenliautprælerilo, erit in quantum habet quemdam decorem ex or­ dolor. dinatione rationis, dicitur honestum; in ibid. — Dico 1° Verecundia non est virtus quantum conducit ad assecutionem beatituproprie dic ta, sed passio laudabilis, quæ ideo dinis, dicitur utile; etin quantum est con­ quandoque dicitur virtus late. veniens appetitui rationali et ipsum quietat, Ibid. — Probalur. Virlus est perfectio, el est delectabile : unumquodque enim natu­ qui deficit a perfectione deficit aratione vir­ raliter delectatur in suo convenienti. Ergo. tutis: atqui verecundia deficit a perfectione Ibid. — Sic itaque omne honestum est de­ virtutis:ergo. Probalur min. Qui est perfec- lectabile cl utile, sed non omne delectabile lussccundum habitum virtutis, non appre- ! est honestum : quia potcslaliquid esseconvehendit secundum illam aliquid exprobrabile I nicnssecundum sensum el non secundum ra­ el lurpe quod sil sibi faciendum et difficile j tionem , proindeque delectabile, sed non ho­ vitandum : atqui verecundiaapprehenditali- nestum. Omne aulem utile simpliciter tale quid exprobrabile el turpe quod sit sibi la­ est honestum , quia utile simpliciter est id ciendum ; esi enim, ul dictum est, timor de quod conducit ad assecutionem ultimi finis, probrocx turpi actu laciendo, a quo prop- quod solum honestum et' ii tuosum piæslarc lerea refugit, propter quod ciiximusesse par­ polcst; secus tamen si loquamur de utili se­ iem inlegralem lemperanliæ. Ergo. cundum quid, potest enim aliquid inho­ J bid. — Quia tamen verecundari nec plus nestum esse utile ad aliquem finem parti­ nec minus quam decet secundum diclamen cularem. rationis, esi bonum el laudabile, el bonum Ibid. a. 4. o.— Dico 4° Honestas speciali­ cllaudabile in actibus humanis ac passioni­ ter sumpta, seu potius amor honestatis spe­ bus dicitur communiter virlus; ideo vere­ cialiter sumptæ, est pars intcgralis lempccundia quandoque vocatur virtus. Plura ur­ rantiæ. ca hanc materiam in Auctore. ibid.—Explicatur. Honestas seu decor Q. 445. a. 4. o. — Dico 2° Honestum est I potest sumi dupliciter: 1° generaliter, pro idem quod virluosum et decorum. conformilate aclus cum judicio reelæ i ado­ Ibid. — Probalur. Honestas, secundum nis, et sic convenit omni virtuti, ul patel e.r nominis etymologiam, est quasi honoris sta­ praecedentibus ; 29 specialiter, pio eo quod tus; unde ex hoc videtur aliquid dici hone­ opponitur maxime turpi: et sic est pars intestum quod sit honore dignum. Honor aulem gralis lemperanliæ; quia ad temperantiam exccllentiæ debetur, et excellentia hominis perlinet repellere id quod esi turpissimum attenditur maxime secundum virtutem : er­ et indccenlissimum, scilicet biutalc»Volup­ go boneslum est idem quod virlus seu virluo­ ia tes. sum. DISSERTATIO Π. Ibid. a. 2.0. — Esi etiam idem quod pulDE ABSTIXEM'ÎA, JEJU.XiO ET GULA. chrumscu decorum; quia sicut pulchritudo D.Tli. QQ. 146,147, 148. seu decor Corporalis consistit in debita mem­ brorum proportione cum quadam coloris ART1CLLUS I. claritate el suavi (ale, ila decor seu pulchri­ De abstinentia. tudo spiritualis consistit in hoc quod conversalio hominis seu actiones ejus sini bene ο. 14A. n. 4. et2. o.—D tionem eucharistiæ; de quo in rnaleria de cepium, est etiam actus virtutis abstinenliæ. Probatur prima pars, 1° ex variis ulriuseucharistia. 2"Sumitur pre abstinentia cibi et polus que Testamenti et SS. Patrum locis, quos secundum regulas communes temperanti®, longa serie refert Bellanninusde Bonis ope­ in ordine ad proprium finem qui est bona ribus lib. 2, c. 12, el alibi ; in quibus com­ corporis el mentis dispositio ad suas func­ mendatur jejunium ut opus virtutis. Ibid. a. 1.—Probnlur 2° Ex hocaliquis ac­ tiones. Hoc jejunium vocatur morale et phi­ tus esi vir tuosus quod versetur ci rca objectum losophicum. 3° Sumitur pro abstinentia cibi el polus, bonum cum relatione ad finem honeslum· majori quidem quam exigit communiter atqui hoc convenit jejunio de quo in conclu­ temperantia secundum proprios fines,sed sione : ergo. Probnlur min. Hoc jejunium quam tamen exigit secundum alios fines ad versatur circa delectationes ciborum repri­ quos ab aliis viriulibus ordinatur, puta, ad mendas, el assumitur principaliter ad tria: satisfactionem pro peccatis, ad rcfrænalio- 1° ad carnis concupiscentias reprimendas; nem luxuriæ, etc. unde Apost.2 Cor. 6 : In jejuniis, in casJejunium hoc tertio modo sumptum , vel (ilale. Quia per jejunia castilasconservatur ; est arbitrarium, cujus varia exempla ha­ ut enim dicitS. Hieronym. lib. 2cont. Jov. bemus in vitis Patrum, et etiam num in re­ Sine Cerereel Baccho friget Venus. 2° Assu­ ligiosa piorum praxi ; vel est lege statutum, mitur ad hoc ut mens liberius elevetur ad scilicet vel lege particulari alicujus commu- sublimia el divina contemplanda : unde Da­ nilalisaut religionis, vel lege communi to­ niel 10 dicitur quod, post jejunium trium tius ecclesiae, quale est jejunium quod di­ hebdomadarum,revelationem acccpil a Deo. citur communiter ecclesiasticum, de quo 3U Assumitur ad satisfaciendum pro pecca­ potissimum hic est quaestio. tis : unde dicitur Joel 2: Convertimini ad Ibici, a. 2. adi. — 4° Sumitur jejunium me in loto corde vestro in jejunio, et fletu, melaphorice et improprie pro abstinentia a el planctu. Et hoc est quod S. Aug. dicit in vitiis el peccatis. Scrm. 230 dc tempore ; « Jejunium purgat Ibici, a. d. ad 3. — Certum est 1° jeju­ » animam, mentem sublevat, propriam carnium natui æ quod dicitur jejunium jejuni, » nem spiritui subjicit, cor facit contritum el quo quis dicitur jejunus antequam comedat, «humiliatum, concupiscenti® nebulas disconsistat in pura negatione, non esse actum » pergit, libi’inum ardores extinguit, caslivirtutis. » latis verum lumen accendit. » Ergo. Si tamen consideratur ut privatio cibi Q 1 M. a. 2. o. — Probatur secunda pars. quem quis sumere potuisset ct quo se vo­ Omnis actus virtutis qui est circa aliquam luntarie privat in honestum aliquem finem, materiam, ad illam virtutem perlinet quæ hoc ipso est jejunium jejunantis ct ex pro­ medium in illa materia constituit; quia ea­ positio eligentis, proindeque actus virtutis, dem est materia actus et habitus : atqui jeju­ ut dicam modo. nium attenditur in cibis in quibus medium Certum est 2° jejunium metaphoricum constituit abstinentia : ergo jejunium est ac­ non esse actum unius virtutis, sed vel om­ tus abstinenliæ, elicitus quidem ab illa, im­ nium virtutum, vel saltem charilalis, qua­ peratus autem ab aliis virtutibus ad quarum tenus omnes virtutes complectitur. Ilis po­ fines ordinatur, puta castitate, perniten­ sitis. tia , ct u/ dictum est in priori probatione. Dico 1°. Jejunium morale est actus vir­ Solvuntur objet tutis abstinentiae saltem acquisitae. Quia virlusabslincntiæjUt dixi, est virtus Obj. 1n contra primam partem secunda moderans delectationes ciborum secundum conclusionis cum Lulheranis ct Calx inistis diclamen rationis : atqui jejunium morale qui quidem concedunt jejunium valere ad nihilcslaliud quam abstinentia ciborum mo­ coercendam carnis petulantiam, adoratio­ derata secundum diclamen rationis. Ergo. nem, ad signum pernitenti®; negant autem Q. 1ά7. b. 1. ct 2. o. — Dico 2° Jejunium esse actum virlutisquo quid a Deo mereamur, sumptum pro abstinentia rigidiori quam ipsi satisfaciamus, aut aliquid impetremus. CO DISSERT. IT. .ART. II. Sic ergo arguunt : omnis actus virtutis est retici quem verisimile est esse quemdam Hi­ Deo acceptus : atqui jejunium non est Deo larium secte Luciferianæ. Certum est enim acceptum, secundum illud Isaiæ58: Quare S. Ambrosium longe aliter sentire de jeju­ jejunavimus el non aspexisli? Ergo. nio, ut palet cx lib. dc Ecclesia el Jejunio, H. JJ. maj. Omnis actus virtutis nulla c, 3, ubi dicit : Jejunium refectio.... anima prava circumstantia vitiatus, est Deo ac­ vila est angelorum,culpa· mors....remedium ceptus, C. prava circumstantia vitiatus. Λ’. salutis, radix gratias... hoc ad Deum gra­ Tale autem erat jejunium dc quo est sermo du citius pervenitur. apud Isaiam : unde conquerenlibus IsracII. 2° Dalo quosdam veteres orthodoxo? lilis, Quare jejunavimus clnon aspexisli? sane sic intellexisse Apostolum, hujus et illo­ respondet Dominus : Ecce indie jejunii ves­ rum sensus non est, quod jejunium nihil aut tri invenitur voluntas vestra : quasi diceret! parum prosit, sed quod sil minus utile quam Non bene jejunatis, quia jejunando nimis pietas quæ ad omnia utilis est. Obj. 3° Jejunium non servat medium virindulgclis vestris pravis affectibus. Non igi­ tur jejunium reprobavit, inquit S. Micron, t lis : ergo. Prob. ant. .Medium virtutis non lib. 2 coni. Jov. c. it, sed quale vellet, osten­ m nuscorrumpitur diminuto quam superadit. Eodem modo respondendum est iis quæ bundanti : atqui jejunium importat dimiproferuntur ex Jerem. lielZachar. 7. Cæ- nu um cibi. Ergo. , Ibid, ad2. et in ά. d. 15.q. 3. a, 1. quæsterum jejunium esse gratum Deo et apud ipsum valere, probantS. Scripluræin pro­ tiunc. 2. ad 1. —/L N. ant. Ad prob. D. batione primæ partis, et plures aliæ. maj. Corrumpitur diminuto, si diminutum Obj. 2° Juxta Apost. 1 Timolh. 'i, Corpo- sil contra rationem, C. secus, Ύ. Et ad ralisexercitatio admodicum prodest: atqui huncs· nsum D.min. N.conseq. Itaque me­ per corporalem exercitationem plures anti­ dium virtutis non accipitursecundum quan­ qui intellexerunt jejunium : undeS. Am- titatem seu æqui distantiam ah extremis, bios. in hunc locum dicit : Jejunare enim el sed secundum rectam rationem. Ratio au­ abstinere a cibis, non mullumprodesl. Ergo. tem judicat quod , propter specialem cau­ il. 1° juxta S. Clirysost. Theodorcliim, sam, aliquis minus sumat dc cibo, quam Thcophylacturn, OEcumcniumctalios, fal­ sibi competeret secundum communem sta­ sam esse banc Apostoli inlclligcnliam. «Qui- tum, v. g. propter infirmitatem curandam wdatn, inquilS. Chrysost. Horn. 12 ad lau- aut propter alia opera corporalia expeditius n data veri a, boc Apostolum dejejunioaiunl agenda, ct multo magis propter spiritualia «dixisse, sed prolecto errant : neque enim mala vitanda aut bona prosequenda ; unde « est corporalis exercitatio jejunium, sedspi­ contingit quod id quod est parum uni, puta ll ritualis; nam si corpoiaiis esset, corpus sano, sil salis alteri, puta infirmo. « protecto uutriret, cum autem illud maceret Ibid, in h.— insuper sciendum est quod » el extenuet, macicqucconlicial, corporat s medium virtutis non consistat in indivisibili, d omnino dici non potest. » Inlclligil ergo se ! habeat aliquam latitudinem, intra quam Apostolus per corporalem exercita onem, v lussalvalur etiamsi termini illius'a’iludistudium corroborandi corporis more athle­ nis (quos praetergredi salva virtute non ,:cel) tarum ; familiare est enim Apostolo sumere sermone determinari non possint : et ideo similitudinem ab a'hletis, ut palet cx 1 Co.. qui dimittit a’iquidquo licite potest u'i, non 9, v. 2; Galal. 3, v. 7; Philipp. 5, v. 14; est slalim dicendus a virtutis medio recedere. Timolh. 2, v. 5, ct hic. Unde cum dicit: Obj. 4° contra utramque parton conclu­ Exerce te ad pietatem, nam corporalis exer­ sionis ejusdem. Jejunium de quoin conclu­ citatio ad modicum utilis est, pictas autem sione secunda, non solum consistit in abs­ ad omnia utilis est, sensus est : Exerce te tinentia a superlinis cibis; hoc esi enim de more boni athlete ad certamen virtutis, hoc necessitate lemperantiæ, cl sic omm s tem­ enim vere utile est in h c et altera vita. Qui perantes forent jejunantes, quod est ta' uin; autem exercent se ad co poralc certamen, sed consistit in abstinentia a nccesiariis. jarum lucrantur in hac vita, nihil inaltera. atqui id neque vii tuosum est neque licitum: Qua* autem 'idforuntur cx S. \mbrosio, ergo. Patel prima pars min. quia virtus Γ0Π«ιιη1 Vm’’ 'nnnil Ide. v vΊ·*> ne ·»ό ‘eoi ί ;mlia· non rrîiil necessaria, sod su- 61 ÜTRUM ET QUO JUKE PRÆCEPTUM, etc. Obj. 5° Intemperans potest jrjunere : at­ luia subtrahere sibi necessaria, est dare sibi occasionem mortis, quod non est licitum : qui tunc ejus jejunium non erit actus vir­ Aon enim differt, inquit S. Ilieron. deCon- tutis lemperanliæ seu abstinentiae qua 5ec. d. 5, cap. Non mediocriter, utrum caret. Ergo. R. D. min.Non erit actus abslinentiæ de magno vet parvo tempore leinterimasAtrgo. Ibid quæstiuDO. 2, ad 3. ot hie a. 1. ad 3. facto ab ea elicitus, C. min. natus ab illa — It. D. maj. Jejunium consistit in absti­ elici, N.min. Dum ergo 'icimusjejunium nentia a necessari is si m pl ici ter, N. a neces- esse actum abslinentiæ,sensusestquodsil jariissecundum quid, C.Et ad huncscnsum nalusabeaelici,quiaesl in ejusmaieriael D. min. N. conscq. Explicatur. Nccessa- ejus moderamenservat, eide facto elicereriumaccipilur dupliciter in cibis: l°ad con­ lursiadesset: sicut dum latro redditdeposervationem vitae, etad talem valetudinem situm, dicitur facere actum justiliæ ; quia quæsilsufticiensad eaquæ incumbunt pe- hæc redd i lio narrata est cl ici a justi lia, licet ragendasiveex officio, sive ex societate eo- de facto non eliciatur, quia non est. rum quib uscum vivimus, si ve etiam ex chaPlura hæreticorum argumenla recurrent ritaleet propter majorem utilitatem: el tale tum articulo sequenti, tum maxime infe­ necessarium subtrahere perjejunium, ne­ rius, dum de delectu ciborum, ari. 7. que est virtuosum, neque licitum; subtra­ ARTICULUS III here en im quod estsimplicilernecessarium ad vitam, est se interimere (hoc tamen ne­ Utrum ei quojure præceptum si tjejunium? Nota. Euslacbiani et Aeriani quarto sæcessarium est valde motficum, quia natura paucis contenta est); subtrahere quod est culo, negarunt jejunium esse in præceplo; necessarium ad ea operand q uæquisobliga· sic enim discurit Aerius apud S. Epiphatur,eslconlra rationem, et juxlaS. Ilieron. uium.llæresi 75.« Sedncque jejunii inslilococitalo.dc rapina hostiam jejunii offer­ » tuendi ullaratioesl:hæcenimomniaJure ; subtrahere tandem quod est necessa­ » dæorum propria sunt eleuidam servitutis rium ad alia opera utiliora sive charitalis, » jugo subjecta; quippe justo nulla lex est sive alia, quamvis ex officio non debita, » posita, sed parricidis et matricidis dunest indiscretum; unde idem S. Ilieron. » taxat el id genus aliis : nam si jejunare ibid, dicit: Rationalis homo dignitatem » omnino decreverim quacumque libuerit amittit qui jejunium charitati, vel vigi­ » die,sponteetinlegralibertatejcjunabo.» Quam theologiam cum suam fecerint Luthe­ lias integritati sensus prcefert. ibid.—2° Accipitur necessarium ad opti­ ran! et Calvinistæ (quo pudore videant), eammam corporisdisposilionem : et quia caro dem etiam cum istis hærelicis damnationem insuorobere consislensdiflicilius spiritui a concilio Langrensi, anno 324, latam su­ subditur, ideo necessarium ad valetudinem bire coguntur. Hoc autem concilium can. sicacceplam, quamvis licite accipi possit, 19 anathemati subjici til Ium qui,absqucnetamen laudabiliter etiam subtrahi potest; cessitate corporea, tradita in communi je­ eltalis subtractio, licet non sil dc necessi­ junia et ab Ecclesia custodita superbiendo tate virtutis temperent iæ erit tamen saltem dissolvit. Contra quos omnes. eliciti ve ab illa et imperative ab al ia virtute Q. H7. a. 3. o. — Dico 1° Jejunium in adcujuslinem hæcsubtractio ordinatur. communi, jure naturali præceplum est : ibid. — Neque dici potest quod indejeju- quoad determinationem vero temporis et nanssibi occasionem mortis alterat, quia modi jure ecclesiastico. talissubiraclio vix aut nevix mortem acce­ xbid. — Probatur prima pars. Unusquis­ lerat; nam corpus humanum frequentius que tenetur ex naturali ratione uti remedio ex superfluitate quam ex defectu mortales quo indiget: atqui jejunium in communi est ægriludines incurrit: unde illud Galeni : remedium ad deletionem culpæ prælerilæ Suinma medicina est abstinentia; etexpe- el cohibitionem future, ac ad elevationem rienlia constat abstinentes frequenter diu- mentis ad Deum, qui sunt lines nobis ne­ tiasvivere.Cum i laqueprædicia subtractio cessarii ; ergo jure nature tenetur unusquisse habeat ad utrumque, scilicet ad prolon­ que jejunium adhibere in quantum est sibi gandam vel breviandam vitam, non potest necessarium ad prædicta. dici occasio mortis, ibid— Probatur secunda pars. Sicut ad DISSERT. II. ART. III. sæcularcs principes perlinet praecepta lega­ Q. 147. a. 3. o. ad 2. — Dico 2° Lex ec­ lia juris naturalis detcrminaliva tradere de clesiastica jejunii secundum se obligat sub hisquæperlinent ad utilitatem communem mortali. Est communis contra Angelum , v. Jejuin temporalibus rebus, ita a fortiori ad praelalos ecclesiasticos pertinet ea statutis præ- nium,n. 14,et paucos alios qui nolunlpræcipcre quæ ad utilitatem communem fide- repla humana obligare sub mortali, nisit ut lium pertinent : atqui Ecclesia statuto de- non agatur contra illa cx contemptu vel cx terminavit tempus et modum jejunii : ergo, consuetudine. Major constat tum cx paritate potestatis spi- j Probatur. Leges obligant pro quantitate ritualis ad temporalem, tum cx potestate li­ materiæ sub mortali vel veniali, nisi con­ gandi data Ecclesiæ, Joan. 20el 21 ; exilio trarium constet de intentione legislatoris: Luc. 10 : Qui vos audit me audit, qui vos atqui jejunium, utpole opus, virtutis et ho­ spernit me spernit;cx præccplis per Apos­ mini ad salutem necessarium aut valde tolos factis, Act. 15. Confer insuper 1 2, q. utile, est ex suo gvncrc materia gravis. 96, a. 4. Minor etiam constat ex generali Ergo. Major probatur dum de legibus,et consuetudine Ecclesiæ pro lege ubique re­ palet, quia nisi teneatur hæc regula, nulla alia erit discernendae obligationis; recurrere cepta. Confirmatur. Principes et magistratus enim ad intentionem legislatoris, nisi deca hæretici quandoque indicunt jejunia, utpa- aperte constet, est divinare, maxime cuin let in Anglia et llollandia. Quæro : Subditi i hæc sil ordinarie conformis capacitati malenentur vel non tenentur servare ista jeju- teriæ. Confirmatur cx gravissimis pœnis quibus nia qualiacumquesint?Si teneantur, quidni fideles Ecclesiæ pariter jejunia præcipienti Ecclesia subjiciebat olim violatores jejunii: obedire debent? Si non teneantur , remitto * nam concilium Langrense, ul dixi supra, argumentum ipsis principibus et magistra- ’ cos subjiciebat anathemati. Similiter canon 1 6S inter Apostolicos, ct canon. 5G synodi tibus, fustibus non verbis probandum. Respondet Dallæus, indici posse ab Eccle­ l’rullanæ; ct si sint clerici jubent eos dcsia communia jejunia cx temporum perso- poni. Uæ autem pœnæ non solent ferri in narumque causis ac necessitatibus, nulla peccantes venialiter tantum. VerO pOSSC indici Stata Cl perpetua. ί,,ΓΑ damnnla AlorinrlrnVIl Hinc jure damnata nel est nh ab Alexandro VI! Sed contra. Qui potestatem habet indi hæc propositio num 23 : Frangens jejucendi jejunia pro emergentibus rei chrislia- nium Ecclesiæ ad quod tenetur, non peccat me causis, parijurehabel auctoritatem stata mortaliter, nisi ex contemptu vel inobediem in perpetuum jejunia praecipiendi, si causæ (ia hoc lactat, puta, (juta non vult se subji­ illorum sint perpctuæet certis vicibus recur­ cere præcepto. Advertit tamen Cajetanus in summa, rentes: tales sunt causæ jejuniorum eccle­ siasticorum , scilicet, ul jam dixi, deletio v. Jejunium, cap. 3, n. 6, quod is qui ab­ culpæ prælcritæ, cohibitio fuluræ, elevatio sque fraude violat jejunium , putans bona mentis ad Deum, refrænalioconcupiscenliæ tide se habere causam sufficientem, quæ taquæ; causæ sunlpcrpetuæ : cl ultra illas je- men non sit, non peccat saltem mortaliter; junium quadragcsimale specialiter est insli- quia, inquit, non censetur transgressor prætutum ut chrisliani ad festa paschalia se præ- cepli, cum per se ct cx intentione non agal parent,ulquccarnismorlificalionequodam- contra illud; nec etiam ita per accidens cl modo Christo commoriantur; quæ causæ materialiter opcialur ut redeat peccatum in singulis annis recurrunt. naturam suæ formæ, nisi forleagal ex ignoItaque jejunium ecclesiasticum de quo ranlia ita crassa ul dolo æquiparclur. IU nunc et in sequentibus ei il sermo, est absli- etiam post Cajctanum , Navarrus in Manu. nentia cibi juxta modum ab Ecclesia præs- c. 21, num. 20, citans S. Antoninum, 2 p. criplum. Hic autem modus hia complecti- lit. G,c 2,§ Ante. Item Sylvius hic a. 4, tur ; primum, abstinentiam a certis cibis, versus linem. nimirum a carnibus ; secundum , unam Solvuntur objectionts. tantum refectionem; terlium, tempus hu­ Oi>j. 1° cum modernis haereticis. Oblieajus refectionis. De quibus dicemus distinc­ tis articulis. Nunc. I lio jejuniorum pertinet ad jugum et servi- UTRUM ET QUO JURE PRÆCEPTUM, etc. intern Iciis Judaicæ a quo Christus nosli- esse jam solos legitimosjejuniorum Christia­ beravit : unde jejunare ex obligatione, est norum. Disparitatem autem inter utraque jejunia profiteri legem veterem, quod est supersti­ assignat S. Hieron. Epist. 54ad Marcellam: tiosum; Ergo. R. l°hoc ipsum esse argumentum Eusta- « Nos, inquit, unam quadragesimam secunchianorum et Accianorum quos Ecclesia » dum traditionem Apostolorum toto anno, quarti sæculi damnavit in concilio Lan- » tempore nobis congruo, jejunamus. Illi grensi; illuc nostrates hærelici quærant so­ » tres in anno faciunt quadragesimas, quasi » tres passi sint salvatores. Non quod et per lutionem. Interim R. 2°N. ani. Non enim observamus jeju­ » totum annum, excepta Pentecoste, jejunia nostra vi veleris legis, sed vi legis Ec­ )> nare non liceat, sed quod aliud sitnecesclesiæ, neque sub iisdem caeremoniis et ex » sitate, aliud voluntate munus offerre. » iisdem causis cx quibus servabantur lega­ Igitur error Montanistarum non erat in eo lia. Est sane argumentum risu dignum : ' positus, quod quadragesimalejejunium ob­ Lex velus præcipit jejunia : ergo lex nova servandum esse ex præcepto contenderent ct non potest præcipere, quasi Ecclesia non observarent ipsi sicut catholici, sed quod, possit praecipere opera bona, quia Synagoga præter quadragesimam abEcclesia observari prius praecepit : perinde est ac si dicas : Lex Solitam, duas alias quadragesimas seu xero­ velus præcepit orationem et eleemosynam : phagias necessario esse observandas conten­ ergo nova non potest præcipere. I derent ex logea Montano lata. Catholici vero Neque magis ab hac obligatione nos libo-1 alia quidem jejunia præter ante paschale esse ravit Christus quam ab obligatione obe- licita fatebantur, sed esse necessaria perne­ diendi legitimis superioribus tam sæculari- gabant ; nec Montano ac suis pseudoprophebus quam spiritualibus, quam et contra ubi­ tissisinesseeam auctoritatem hæcjejunia cx que urget. Libertas ergo qua nos donavit præcepto instituendi asserebant, quam ag­ Christus est libertas 1° a servitute peccati ; noscunt in Ecclesia cui Spiritus sanctus jugi­ 2° ct consequenter a servitute diaboli; 3° a ter assistit secundum Christi promissionem. servitute legis Mosaicæ maxime cæremo- Et hic est Montanistas interet catholicos connialis, cujus jugum erat grave ct vix porta- ' troversiæ status quem dissimulat Dallæus. bile, Act. 15. ! Hoc autem semel constituto, valida erant Obj. 2° cum eisdem. Disciplina Ecclesiæ catholicorum contra Mon Ia niskis argumen­ modernæ circa jejuniorum observationem ta. Et 1° superstitiosa merito videbatur illa est eadem cum disciplina Montanistarum. disciplina et Christi verbis Apostolicisque Ergo rejicienda. Probatur ani. 1° Catholici sententiis repugnans, quæ phanaticis tan­ moderni sicut Monlanistæ pari modo jeju­ tum Montani sociarumque muliercularum nant in certos dies, in abstinentia a certis prophetiis fulta erat. 2° Merito catholici in­ cibis ex lege stata et inviolabili. 2° Antiqui cusabant Montanistas quod, Galatarum in­ catholici impugnabant olim eodem modo et star, diesel annos observabant, quod coin­ iisdem argumentis jejunia Montanistarum, quinari putarent hominem per ea quæ in os quibus nunc Calvinistæ impugnant jejunia inferebantur, quod essent cx genere homi­ moderriorum catholicorum, his nimirum num ab Apostolo damnatorum qui nuptias S. Scripturis : Non hoc esi jejunium quod ct usum certi cibi erant prohibituri, quod tltgi;Quod intra in os non coinquinat ho- denique illorum xerophagiæ ethnicam su­ minnn; Esca non commendat Deo, et aliis. perstitionem redolerent. Quid enim aliud Ergo. credi poterat de semiviro illo Montano, ct R. N. ant. Ecclesia catholica etiam jam do Prisca ct Maximilla, insanis fœminis, probabat et observabat stata sua jejunia si- quæ novas prophetias mentita*, una cum il­ culinunc, tempore quo Montanistarum je­ lo haeresiarcha novas leges Ecclesiæ statuen­ junia damnavit; cum illa sint cx traditione di, novaque indicendi jejunia insolilasquo Apostolorum, ut probabimus infra, et tes­ abstinentias auctoritatem sibi arrogabant? tatur ipse Tertullianus Montanisla, lib. do At immerito Calvinistæuæc adversus nos Jejunio, c. 2, dicens . Certe in Evangel i argumenta contorquent, cum facile probe­ illos dies jejuniis determinatos putant (ca­ tur, ul patebit etc dicendis, nostra jejunia ab tholici) quibus ablatus est sponsus, et hos Ecclesia instituta, vel ab Apostolis accepta, Ci DISSERT. IL ART. IV. ex ohedionlia quam Ecclesiæ matri debe­ mus , religiose observari ct observata semper fuisse. Confer art. præcedenlcm clart. 7. Obj. 3° aim quibusdam catholicis contra secundam conclusionem. Violatio jejunii est tantum peccatum inobedienliæ : atqui inobedient'a non c-l peccatum mortale nisi sil formalis, proinde.jue cum contemptu. Ergo. Pi olatur maj. Quando Ec lesia prohibetaliquid quod non est per sc malum , hujus legis ti ans; ressio non est nisi peccatum i nobedientiæ : atqui esus carnium , aut multiplex in die rc.cclio, non est quid perse malum.Ergo. H. lu N. maj. Ad probationem, N. maj. Est enim id proprium vera? legis cujuscumquea iquid prohibentis aut præcipicntis in materia alicujus virtutis, ut actum (alis vir­ tutis non necessarium , faciat necessarium hoc ipso quo faciendum praecipit, ct omis­ sionem ejus culpabilem in eodem genere vir­ tutis, sic, v.g. dum Ecclesia præcipii clericis recitationem breviarii, facit ut hæc recitatio sil actus necessarius religionis, ct ejus omis­ sio peccatum contra religionem. Cum igitur jejunium sit in materia tempcranliæ, Eccle­ sia illud præcipicns facit ut sit actus necessa­ rius tempcranliæ, cum alioquin non forel necessarius si lege non praeciperetur ; et con­ sequenter qui jejunium ab Ecclesia praecep­ tum violat, pecca! contra temperantiam ct non solum contra obedientiam. R. 2" IV. primam min, Quando enim maleiia inobedienliæ est gravis, etiam inobedientia materialis erit peccatum mortale, ut docet SvRius hic. Quantum ad alia argumenta haeretico­ rum, confer infra articulum de delectu cibo­ rum, el ari. decimum dc univcisalitate hu­ jus obligationis. ARTICULUS IV. Utrum convenienter determinata sint tem­ pora jejunii ecclesiastici? Q. 447. n. 5. o. —Dico 1° Convenienter dctci minata sunt tempora jejuniorum ec­ clesiasticorum. Ibid — Probatur. Convenienter indicta sunt jejunia illis temporibus in quibus opor­ tet homines a peccato purgari cl fidelium mentes in Deum eleva* i per devotionem; ad hæc enim duo maxime ordinatur jejunium, uldicium esi: alqm homines a peccato pur­ gari cl ad Deum elcvai maxime convenit anlesolemnitatem paschalem, ul recte mys­ teria dominicae Passionis et resurrectionis celebrent, seque ad confessionem et com­ munionem praeparent ; similiter in vigiliis præcipuaruin solcmnilatum quae sunt dcvolius celebranda? ; item ii. quatuor anni temporibus quibus ordines conferuntur, a ducamus jejunia, neque ad exorandum rem devotionis aut pœnitenliæ, vel propter » Deum genibus succidamus. » Similiter S. instantem necessitatem publicam aut privaI tam, non essecondemnandum Aug. Epist. 119, cap. 15. Si opponas quod Mclchiades papa ad episIbid.—Quapropter qui paschali tempore aut diebus dominicis jejuHft ex contemptu copos Hispaniæ scribal, quod Jciunium Do­ hujus moris Ecclesiæ, aut ex errore Mani- minici dici cl quinta· feria nemo celebrare chæorum qui veram Christi resurrectionem : debeat, ul inter jejunium Christianorum et negabant, aut ex sio'-' daritalis desiderio, ■ gentilium, veraciter credentium ct hercti- Bill. t. viii. DISSERT. II. ART. V. I corum, vera el non falsa discretio habeatur, refertur de Consec. dist. 3, cap. 14 : res­ pondeo quod tunc temporis gentiles et hærelici assignatis diebus jejunarent, ad quo­ rum ideo od'um ct detestationem pontifex prohibet chrislianis jejunare iis diebus. Ces­ santibus vero his motivis, abolevit lex. Quarilur utrum praeter assignata jejunia sintvcl fuerint alia jure communi p'æccpta pro lota Ecclesia? Pro responsione accipe sequentia. 1° An­ tiquitus foria quarta et sexta cujusli be thebdomadæ erant jejunio consecratae . feria quarta, quia hac die Judas convenit de tra­ dendo Christo, ct Judaei de co occidendo con­ silium inierunt; feria sexta, quia ea die Christus passusesl. Ita S. Aug. Episl. 86 ad Casulanum. 2° Sabbato , in memoriam sepulturae Christi, jejunabant olim plcræque ecclesiae Occidentales cum Romana ; non tamen Orientalis, neque inter Occidentales .Me­ diolanensis , ut palet ex hac vulgata respon­ sione S. Ambrosii ad S. Aug. interrogan­ tem pro matre sua : Quando hic sum (Me­ diolani scilicet), non jejuno sabbato ; quan­ do Romas sum, jejuno sabbato : ad quamcumque Ecclesiam veneritis, ejus inorem servate, si pali scandalum non vultis, aut facere. Hujus discrepanliæinterccclesiam Orien­ talem cl Occidentalem causa fuit, quod in Orientali essent quidam haeretici, ut refert Epiphan. de Simoniacis, Hærcsi 21, et de Marcionilis, Hærcsi 42, qui affectabant je­ junare sabbato, ne viderentur lætari de quiete ct operibus Creatoris, quem verum Deum esse negabant : in quorum odium ct detestationem, ecclesia Graeca prohibebat jejunium sabbati, excepto tamen sabbato Majoris hebdomadae. 3° Fuisse olim universale jejunium kalendis novembris, constat ex Isidoro, lib. ! de Ollie, cap. 39; item el kalendis januarii per triduum, constat ex concil. Turon. 2, can. 13. 4° Sen atum etiam antiquitus fuisse jeju­ nium per adventum, tradit Innocentius III, cap. Consilium, tit. de Observat, jejunio­ rum. De diebus Rogat, dictum est supra. 5° Utrum hæc omnia jejunia fuerint ob­ servata cx devotione tantum , an etiam ex praecepto, non - ilia constat excepto forte jejunio sabbati,*quod videtur fuisse præ- cepluin in ecclesia Romana ct pluribus ec­ clesiis Occidentalibus. At vero constat ex populi christiani communi sensu et praxi, saltem nunc, nullum cx his esse universa­ liter in præccpto. Quod si in quibusdam ecclesiis particularibus quædarn adhuc vi­ geant, standum est consuetudini. G° Feria sexta et sabbato cujuslibet heb­ domadae, item tribus diebus Rogationum, est obligatio sub mortali abstinendi a car­ nibus : ita obtinuit consuetudo, salva ta­ men consuetudine contraria in certis locis aut dispensatione; quia in Gallia , in Bel­ gio et pluribus aliis provinciis licite come­ duntur carnes sabbatis inter Nativitatem Christi et Purificationem B. M. Virginis, etiam ipsa dic Purificationis si sabbato eve­ nerit, ut declaravit concil. Carnolenseanno 1526. Idque facium arbitror, sive quia le­ gem de abstinentia a carnibus diebus sab­ bati ab initio non acceptavit plebs Christiana, nisi retenta veteri libertate præfalis sabba­ tis carnes comedendi, sive quia contra le­ gem latam et acceptatam usus contrarius postea invaluit. Quantum ad feriam sextam , si in ea in­ cidat festum Nativitatis Christi, est speciale rescriptum Honorii III ad episcopum Pragensem, his verbis : « Explicari per Sedem » aposlolicam postulasti, uirumsit licitum » illis qui nec voto nec regulari observantia » sunt astricti, carnes comedere quando in » sexta feria dies Dominicæ Nativitatis ofr j» currit? Ad hoc respondemus quod illi qui « nec voto nec regulari observantia sunt as· » (ricti, in sexta feria, si festum Nativitatis » Dominicæ dic ipso venire contigerit, car» nibus propter festi excellentiam vesci pos» sunt, secundum consuetudinem Ecclesiæ » generalis. Nec tamen hi reprehendendi » sunt qui, ob devotionem, voluerunt al>» slincre. » Refertur cap. Finali, Extra. de Observant, jejun. lib. 3, lit. 46. Hinc oritur dubium, utrum religiosi qui­ bus sola regulari observantia non obligante ad culpam indicta est abstinentia carnium, ut sunt Dominicani, possint absque pec­ cato comedere carnes die Natalis Domini, si in feriam sextam inciderit? Λ Juxta communiorem sententiam posse. Ita Abbas, Sylvester, Armilla,Tabiona, Sa, Lopez et alu q os citât et sequitur Loth, tract. 7, q. 4, art. 3; item etiam ii qui se­ verioris sunt discipline, Henrietta a S. C,7 DE UNA, VEL MULTIPLICI REFECT, Hr Ignalio, Natalis Alexander, lib. 4 , art. 7, utrnmque sufficere videtur unica comestio, reg. 7, ex Prospero Fagnano in cap. Ex­ per quam scilicet homo et naturæ satisfacit plicari; quia, inquit laudatus Fagnanus, et tamen concupiscentiae aliquid detrahit, erga talcs religiosos non habel locum cxcep- diminucndocoineslionum vices. Ergo. Si quœrasuïânnm extel hocEcclesiæ prae­ liotlequa hie, quia loquitur tantum de his qui ad abstinentiam obligantur ex voto vel ceptum? R. reperiri in ipsa institutione je­ (xrtijula. Ii autem quibus indicia est hæc junii ab Apostolis, non scripto facta , sed abstinentia ex regula non obligante ad cul­ verbo et exemplo. In jejunio, inquit Cajetapam, stride et proprie non obligantur, ca­ nus, communiter intelligilur unica refectio, none Denique, § Etsi legibus, dist. 4. quia Ecclesia, indicendo jejunium, secuta Addi potest quod, si non eximantur vi dis­ est exemplum Patrum veteris Testamenti, pensationis pontiliciæ, quia forte ibi exci­ qui jejunantes tantum semel reficiebantur : piuntur, videantur saltem exempti vi con­ unde etiam per unicam refectionem distin­ suetudinis generalis, de qua est mentio in guuntur jejunantes a non jejunantibus ; et rescripto, sicut ex pari causa eximuntur, ideo non dicimur jejunare feriis sextis et nullo contradicente, sabbatis intra Nativita­ sabbato, neque diebus dominicis in quadra­ tem Christi et Purificationem 1L Virginis: gesima, licet a carnibus abstineamus , quia hæcenim consuetudo generalis, ut derogans nimirum possumus pluries refici. legi communi quæ etiam ante rescriptum , Dices 1° Non laxatur jejunantibus quan­ ulex ipsopalet, jam vigebat, sicut neminem titas cibi ; ergo nec numerus comestionum excipii, ita omnes afficit, relicta sola voti aut taxari debet. Palet consequentia, quia jeju­ rcgulæ obligatione. nium, ut dictum est, est actus abstinentiae quæ non minus observat quantitatem cibi ARTÎCULTJS V. quam comestionis numerum. De una vel multiplici refectione in die jeju­ Ibîd. ad i. — R. N. consequentiam. Quia nii. quantitas cibi non potuit eadem omnibus Jam dixi supra ad integrum jejunium ec­ taxari propter diverses corporum complexio­ clesiasticum tria requiri : primum, unicam nes; ex quibus contigit quod unus majori, refectionem ; secundum, quod hæc unica re­ alter minori cibo indiget ;sed,ul plurimum, fectio sumatur hora a jure statuta et non omnes possunt naturæ satisfacere per uni­ ante; tertium, abstinentiam a certis cibis, cam comestionem. scilicet carnibus, ovis et lacticiniis. Unde je­ Dices 2° Licet pluries in die bibere : ergo junium cui deest aliqua ex his tribus con­ ct pluries comedere. Solutioni hujus argu­ ditionibus, non est nisi imperfectum ct se­ menti reservamus infra § integrum. miplenum jejunium, quale agitur m diebus II. — Ulr/‘b duplex. Si autem sil brevior mora, puta, t poposcerit ob operis laborem nost re/edio- . DISSERT. II. ART. V. ntm vespertinam, etiam el in quadragesima, acetarium,etc.; quidam butyrum ct caseum; pari modo el quando officium mortuorum quidam pisciculos paucos non coctos, sel celebratur, priusquam lectio completorii le­ fumo duratos, aut aceto maceratos; quidair gatur , bibant. Deinde potui additum est etiam coctos, item ct legumina cocta, im frustulum vel panis vel alteriuscibi, ne polus cl jusculum coctum ex his quæ licita suntir. noceret. Et ne tempus ofliciis vilæregularis collatione, ut ex vino vel cerevisia, vel aqua destinatum in ea actione tereretur, lectio­ cum pane, herbis, butyro, vel oleo condi­ nem seu collationem spiritualem quæ in tum. Cum enim, inquiunt, licoftthæcsuclaustro seu capitulo fieri solebat, his diebus mere seorsum in collatione, quidni panier in refectorio habuerunt, et hunc ad refecto­ liceret sumere jusculum ex his commixtis cl rium aditum his verbis significabant, ire ad coctis confectum, cum nihil referat caliduir collationem, ire ad lectionem collationum ; vel frigidum sumatur? Negant alii, conten­ et sic nomen collationis ad serotimam illam dentes ignis concoctionem mullum mulan materiam subjectam, ita ut alium ex ea ci­ refccliunculam translatum es*. Verum non in solo potu, adhibito frustulo bum faciat nutrition! magis servientem. alicujuscibi solidi per modum medicinae, ne Quidam generalius determinant posse sum polus noceret, semper stetit hæc collatio, sed quæ in jentaculis apponi solent vel præmilli aucta est tandem ad aliqualem nulrilioncm, in refectionibus ad excitandum appetitum, ac per modum cibi sumpta cœnula evasit. vel postponi ad sigillandum cibum, en dis­ Quando hæc initium habuit non satis con­ sert. Quidam tandem volunt non esse attenden­ stat. Videtur quod tempore D. Th. (obiit anno 1274) nondum erat in usu : ubicumque dam qualitatem ciborum, sed quanlilalen enim S. Doctor agit de jejunio, illud reponit duntaxat, ita ut ex omnibus cibis esuriali­ in una refectione, nulla mentione facta col­ bus, seu qui die jejunii licite sumunlurk lationis ; ct Constitutiones nostrae, circa hæc prandio, piscibus, leguminibus, ovis, etc., tempora cdilæ, non nisi polus meminerunt etiam liceat sumere in collatione modo ser­ his verbis ; Infra tero lectionem bibere po­ vetur quantitas. Ita Cajelanus, inSummula, terunt.... data benedictione ab hebdoma­ v. Jejunium, cap.l, n. 9, dicens, non refero dario : Largitor omnium bonorum benedicat quid quisque sumat, si modum non excedit polum servorum suorum. Probabile est tunc Ita Bonae, de Præceplis Eccl. disp. ult. q. 1, cœnulam fuisse introductam, quando anti­ puncto 3, citans Asor.Tolet.Abul. Reginald. cipata est hora refectionis a vespere ct tertia Filiuc. Ila Loth, citans Jacob. Marchant, in Domcridianaad meridiem; cum enim, si post Résolut, pastor, p. 2 ,c. 5 ; Wiggcrs tract, dc tam maYuram diei refectionem, homines ni­ Temp. c. 1, dub?4. lia eliam SporTP, in Ap­ hil amplius cibi sumerent, dillicilc noctu pend. ad 3 præceplum Decalogi, sect. 2, somnum capere possent, consuetudine pau­ §3, η. 32, citansPctrum Marchant. Tribun, lulum invalescente, cœnula vespertina fuit parle2, tract. 12, lit. 3, q. 3, dub. 1, cujus ratio est: Quia cum collatiuncula illa tole­ introducta. U. Cælerum, quidquid sit dc origine hu­ rata sit, seu permissa ad aliquam conforta­ jus uœnulæ,nuncsaltcm constat esse licitam, tionem naturæ propter infirmitatem huma­ non solum nc polus noceat, aut somnus im­ nam , nihil refert quocibo esuriali illaconpediatur, sed eliam ad aliquam nutrilionem forlatio fiat, modo non excedatur. ex indulgentia matris Ecclesiæ, hanc relaxa­ In tanta opinionum varietate, rectius de­ tionem in sua lege tolerantis. Id amittunt cere mihi videntur qui dicunt standum esse unanimiter theologi, clconfirmal praxis om­ probat® consuetudini regionis in qua quis nium etiam timoratorum. vivit. Quia cum collatio orium habeat a con­ Sed circa quantitatem et qualitatem cibo- suetudine, etiam consuetudine modus ejus lum sumendorum in hac cœnula, tanta est regi debet. sententiarum varietas, ut vix duos sibi con­ IV. Circa quantitatem non minus dissen­ sentientes reperias, el fere tot sint senlentiæ tiunt auctores, dum alii ad unam panis un­ quot capita. ciam cum dimidia restringunt, alii ad duas, Ili. Circa qualitatem : quidam permit­ alii ad très, quatuor, quinque, sex exten­ tunt solum panem; alii cum pane fructus dunt : quasi vero quivis panis aliusxe ci arborum crudos, poma, pira, uvas, cerasa, esurialis sil ejusdem virtutis nutritii#.·. DE UNA, VEL MULTIPLICI REFECT, etc. 73 er altero non sit substanticr, et quod sufficit tum respective hoc sensu, quod qui plus in­ uni omnibus sufficiat. Relictis ergo his opi­ diget plus sumere possit quam sumitur com­ muniter , non autem quod qui minus indiget nionibus ut infundatis el arbitrariis, Alii assignant pro quantila‘c collationis minus sumere debeat quam sumitur com­ leveaut semiplenum jentaculum , alii quar­ muniter, sed minus quam qui plus indiget. tam, alii quintain , alii sextain partem or- Sicut quia lex jejunii permittit sumere unam dinariæ refectionis; sed hæsententia?viden­ integram refectionem, quisque, sive indi­ tur etiam arbitrariae, et nisi aliquid addatur, geat sive non, potest eam sumere absque patiuntur easdem instantias ac prior, υ transgressione legis : ii autem qui plus indi­ Itaque, salvo meliori judicio, duosun* at­ gent, possunt sumere largiorem quam sumi tendenda, juxta quæ regi debet quanti.as solet communiter, absque eo quod qui non collationis. Primum est consuetudo cujusvis indigent teneantur vi legis abstinere ab ea regionis inter timoratos recepta ; non enim quæ communiter sumi solet. In hoc tantum est una in omnibus . sic in frigidioribus re­ est disparilas, quod in plena refectione lr\ gionibus plus concedi solet quam in calidio­ nullatenus taxet cibi quantitatem, itant non ribus; in his partibus salis communiter as­ indigens qui lautius pranderet non peccare· sumitur pro cœnula quod æquivalel medio­ contra legem jejunii, sed contra tempora; cri jentaculo, aut quarlæ lerliævc parti re­ tiam tantum : in refectiuncula autem con­ fectionis ordinariæ. suetudo taxat in communi et secundum c 2n Inspicienda est conditio personæ jeju­ certam qi ntitatem, puta, æquivalcntem nantis; plus enim concedi debet seni seu de­ mediocri jen culo, ultra quam communi1 er bili quam adolescenti aut robusto, plus vo­ non itur; non prohibet tamen quin pera raci quam fame carenti; idque ratio suadere cidcns quis possit plus sumere, si nem e udetur.— Q. 447. a.C». ad 1. —Siculcnim, plus indigeat. Cæte um id unum omnibus juxtaS. Th. Quantitas cibi non oportuit ea­ et semper est observandum, ut sic aitcmdem omnibus taxari in refectione propter perclur cœnula quod non vertatur in cœdiversas hominum complexiones, ex quibus nam. Petes T’ quantus excessus requiritur in contingit quod unus majori alter minori ci­ bo indiget : ita nec oportuit eadem omnibus collatione ad peccatum mortale? R. meo sensu talem requiri qui seorsim taxari in refectiuncula, quæ permittitur etiam ad indigentiam naturæ aliqualiter su­ sumptus sufficeret ad alleram collationem : sicut dixi supra, talem quantitatem suffi­ blevandam. Dicimus itaque quod ex primo capitcquis- cere ad fractionem mortalem jejunii. Petes 2° utrum liceat sumere collationem quepotostsumercin collatione tantum quan­ tum sumi communiter solet in sua patria, ' meridie, prandio in vesperam dilato? R. non licere sine causa: quia est contra eodem semper principio, quod collatioa con­ suetudine vim habeat. Ex secundo capite, consuetudinem Ecclesiæ. Hæc tamen trans­ potest plus sumere etiam quam sumi sident mutatio non est nisi venialis ; quia non est violatio jejunii quoad substantiam , sc I communiter, qui plus indiget. Sed dices forte. Si collatio debeat sumi res­ quantum ad circumstantiam non multum pective ad conditionem personæ, itant plus gravem, cum difficilius sil sustinere famem, sumere possit plus indigens, minus qui mi­ sumpta mane collatione, ad vesperam , nus indiget : ergo nihil sumere debet el po- quam suscepto prandio. Occurrente autem leslqui nullatenus indiget, quales sunt plu­ aliqua causa rationabili quæ non debet esse rimi quibus unica plena refectio abunde sui- ! multum gravis, v. g. itineris, studii, lec­ ficit ad sedandam famem per totum diem el tionis , aut concionis habenda·, alicujus ne­ ad naturam sustentandam : atqui hoc videlur gotii peragendi, amici adventuri, etc., inconveniens. Ergo. nulla est culpa. Ita communiter. It. N. sequelam majoris. Quia licet ex se­ Petes 3° utrum vigilia Nativitatis possi* cundo capite collaliosil respective, ex primo sumi largior collatio? (amen capite est absoluta, ita ut quisque con­ R. negative, nisi ubi viget consuetude suetudine permittente possit absolute sume­ contraria (non videlur vigere in his parti­ re quantum communiter sumi solet in sua bus), aut nisi labor assumendus in cantu patria, sive indigeat sive non. Unde est tan- plurium horarum cxcuscl. DISSERT. II. ART. V. $ V, - Utrum juxta S. Thmici /totus solva t jejtiniiim ? Nota 1° Ex his qui contendunt potu solvi jejunium, quidam concedunt non solvi potu aquæ simplicis. Ita Natalis Alexander, lib. 4 Thcol. Dogmat. et Moral, cap. 5, a. 7, reg. 14, his verbis : Aqua quidem secun­ dum sc non nutrit, et ob hoc non solvit je­ junium. Non sic tamen S. Th. in 4, d. 15 , q. 4, a. 4, quæstiunc. 1, ad 1 : Aqua, inquit, etsi solvat jejunium nalurœ, quia aliquo modo nutrii, non tamen solvit jejunium Ecclcsiœ, quia Ecclesia non attendit in sta­ tuendo id quod quomodocumque nutrire po­ test, sed id quod principaliter ad nutrien­ dum ordinatum est. Alii paulo liberaliores concedunt quod, licet vinum, cerevisia, sicera ct similes liquores nutriant, liceat tamen cis uti extra horam refectionis ex ne­ cessitate, seu ad extinguendam sitim ; sed ultra sumptos frangere jejunium. Ex alia parte quidam plus æquo indul­ gentes, ita volunt licitum esse omnem po­ tum , ut etiam sumptus in fraudem jeju­ nii , causa sedandæ famis et nutriendi, non solvat jejunium , nec etiam si aliquid cibi sumatur toties quoties bibitur, ne polus no­ ceat. Idem censent de chocolat sumpto ad nulrilionem et exlinclionem famis. Nola 2° Esto potum non prohiberi lege jejunii, ul modo dicam, certo tamen con­ stat cum qui bibit sine necessitate extra ho­ ram refectionis, agere contra finem prae­ cepti, peccare contra temperantiam et jeju­ nii meritum perdere vel in loto vel in parte : m toto, si sil immoderantia mortalis; in parte, si sit venialis, eo modo, v. g. quo qui in fine orationis voluntarie distrahitur perdit cx illa parte meritum orationis. Qua­ propter omnino culpandi sunt qui non sine iidelium scandalo dies jejunii agunt in po­ pinis, seque vino aut cerevisia ingurgitant. Sed utrum etiam peccent contra legem je­ junii" quæslio est secundum mentem D. Th. quæ ut magis elucescat vix aliquid de meo proferam , sed omnia fere ex S. Duc­ tore cujus etiam verba contra id quod con­ suevi, distincto caractère notabo. Itaque Dico. Juxta S. Thomam polus proprie sumptus secundum se non frangit jejunium. Probatur 1° S. Doctor hic a. 9, sibi pro­ ponit secundo loco hoc argumentum . Si­ cut homo nutritur cibo, ita et potu.... srp non est proh ibiium quin bibamus plurio diversis hori ■ diei ; erqo etiam non débel I cw prohibitum jejunantibus quin pluria comedant. Cui argumento respondet ad se eundum his verbis decretoriis ·« Jejunium » Ecclesiae non solvitur nisi pei- ea quæΕτ­ η clesia interdicere intendit instituendo » jejunium ; non autem intendit Ecclesb » interdicere sumptionem ( alias abstint* » liam ) potus, qui magis sumitur ad alUs » rationem sedandam cl digestionem cihc» rum assumptorum quam ad nulrilionem, » licet aliquo modo nutriat; ct ideo lio » pluries jejunantibus bibere: » ergojuxt. S. Thomam potus proprie sumptus secuti dum se non solvit jejunium. 2° Ibidem immediate subjungit : « Si au» lem quis immoderato potu utatur, pote » peccare et meritum jejunii perdere ; sini' » etiam si immoderate cibum in una o » mestione assumat. » Subsumo. Atqu qui cibum immoderate sumit in una ctmestione non frangit jejunium, sed pecti, dunlaxat contra temperantiam ; ergo juxli S.Th. polus proprie dictus , etiam immo­ derate sumptus, secundum se non frangi jejunium. | 3° In 4, dist. 15, q. 3, a. 4, quæsliun·. 1 o, discurri : « Jejunium dupliciter solv» tur, uno motio quantum ad meritum, ii » quod homo vel non meretur, vel minus » meretur; ct de hacsolulionc jejunii non » intendimus ad praesens.... Alio modo sol» vilur jejunium secundum quod estai) Et» ciesia institutum..... et de hac solutione «jejunii nunc quaerimus. Ad hoc autem « praecipue valet considerare intentiones » statuentis. Intendit autem Ecclesia ccr» tum modum statuere manducandi, ul » scilicet semel in die jejunans manducet: » cl ideo si aliquorum sumptio secundum » quæ manducatio solet compleri itcrelur, » jejunium praedicto modo acceptum solvi» tur. Si autem aliqua sumantur quæ ad » manducandum de se non sunt ordinata, » sed ad alium usum, qui usus communiter » manducatio non vocatur, talis cibi vel ρο­ ή i us sumptio praetor manducationem unam » ante vel post, non facit esse binam man» ducationem; cl ideo talis sumptio jeju« nium non frangit. « Subsumo. Atqui pe­ ius proprie dictus, non est de se < dinalus ad manducandum, sed ad potandum,et ejus usus communiter manducatio non vocatur; »- DE UNA, VEL MULTIPLICI REFECI’, etc. ergo juxta S. Th. polus proprie dictus se­ quis peccaret bibendo. Deposita autem h i, cundum sc non frangit jejunium. conscientia per saniorem doctrinam D. Th. 4« Ibidem ari primum : « Quamvis ali- non teneretur a potu abstinere, nisi secun­ » quis polus aliquo modo nutriat, tamen dum leges temperantia» et forte scandali vi­ Biiose non ordinatur ad nutriendum , sed tandi. » magis ad bonam dispositionem eorum quæ 2° Potus per accidens frangit jejunium , » nutriunt, ut scilicet per membra dedu- quando sumitur in fraudem jejunii : quia, u cantur ct in stomacho non comburantur : inquil S. Doctor supra cil. violat legem qui p unde sumptio potus manducatio non di- in fraudem legis aliquid facit. At quando » citur ; cl ideo qui potat extra horam unicæ quis censetur bibere in fraudem legis, non » refectionis, non dicitur bis manducare, el est una omnium sententia. Quidam id fieri j) propter hoc nec statutum Ecclesiæ fran- putant quando quis bibit immoderate, aut » git, nisi fraudem facial, quia legem vio- cx sola voluptate sine ulla necessitate Ita iilatqui in fraudem legis aliquid facit. » Pontas, v. Jeune, cas. 12 ; Hcnricus a S. IgErgo juxta S. Th. potus proprie dictus se­ nalio, lib.lt, c. 3; et sic etiam videtur sen­ cundum se non frangit jejunium. lire doctissimus Sylvius hic. Ilæc plana sunt, nec commentariis indi­ Sed non sic S.Thomas : aSiquis, inquil gent : unde meo sensu caecutiunt in meri­ » hic a. 6, ad2, immoderate polu utalur, die qui S. Doctoris mentem in dubium re­ » potest peccare ct meritum jejunii perdere, vocant. » sicut etiamsi immoderate cibum in una co­ Dixi 1° potus proprie diclus, qui nimi­ ii mestione sumat. » Sed qui sumit immode­ rum, ul dicit S. Doctor, cx sua natura el rate ct ex sola voluptate cibum in una co­ principaliter ordinatur ad refrigerationem mestione,non ideo censetur agere in fraudem et digestionem licet aliquo modo nutriat, jejunii, nec peccare contra legem jejunii, ul sunt vinum, cerevisia , sicera, aqua, ct sed contra temperantiam tantum. Ergo. alii similes liquores. Unde lac, mei,juscu­ Item S. Doctor in 4 loco citato, ad 3, ait : lum bouillon, chocolat, cl similia, non cen­ « Quidam dicunt quod si electuaria Corne­ sentur potus, quia licet non dicantur man­ ll dantur ad delectationem, solvunt jejuducari , neque proprie polari, sed sorberi, » nium; si autem causa mcdicinæsumanlur, potins tamen secundum se ordinantur ad » non solvitur jejunium [electuaria sunt mrnulrilionem quam ad refrigeralioncm et di­ ii dicamenta saccharovel meile condita,v.g. gestionem, el sic sunt magis cibus quam po­ » confectura!). Sed statutum legis positiva» lus; el ideo frangunt jejunium. » non attendit intentionem observantis, sed Quantum ad thé et café, quamvis aliquo » ipsum actum, eo quod modus virtutis non modo nutriant, ratione jusculi herbarum, » cadit in praecepto, sed est finis præccpli ; aulfabarum et sacchari, cum tamen secun­ » sed ex intentione potest aliquis mereri vel dum se sumantur principaliter ad refrige­ » demereri î et ideo dicendum quodelecluarationem ct digestionem , videntur mihi ha­ » ria, etsi aliquo modo nutriant, non tamen bere rationem polus, nec solvere jejunium, » hic est principalis usus eorum; unde nec nisi forte multum lactis el sacchari immis­ » loco manducalionissurni consueverunt, et ceatur, el sumantur in magna quantitate. » ideo talis sumptio jejunium Ecclesiæ non Dixi 2°, secundum sc, quia per accidens » solvit, quamvis homo possit totaliler vel polus potest solvere jejunium duplici modo. » in parte ex hoc meritum jejunii perdere, Ie Ratione consuetudinis ; si enim in aliqua » vel etiam mortaliter peccare, si silimrnoprovincia vel dioecesi vigeat consuetudo pro » dcrala libido ; non tamen est transgressor lege communitor accepta, abstinendi a potu « præcepti Ecclesiæ, nisi in fraudem sumeextra horam refectionis, servanda est; si­ » ret, autsi cis quasi aliis cibis uteretur ad cut enim consuetudo potest præscribere con­ » famemextinguendam.» Ergosumerepra> tra legem, ita etiam potesl vim legis obti­ cise immoderate et ex voluptate electuaria , nere. Quod si non vi consuetudinis hæc ab­ a fortiori potum, non est agere in fraudem stinentia servaretur, sed ex falsa opinione legis jejunii nec eam transgredi. quod lex jejunii secundum sc ct vi sua· insIlle itaque, juxta S. Thomam, dicendue tilntionisad illam obliget, tunc ex sola con- estsumere potum autelectuaria in fraudem , ·p,.ron(,;) d fnrie ratione scandali legis qni, utdicil S. Doctor in Irxln præce- 76 DISSERT. Π. ART. V. denti, eis utitur quasi aliis cibis ad exlin- I cise agat in fraudem jejunii, sed qui sumit quondam famem et ad nutriendum; vel, in magna quarKitate per modum cibi: sic ul dicit hic a. 6, ad 3, qui ea assumit per etiam sumptum potum fatemur solvere je­ modum cibi. Hoc autem assumitur per mo­ junium ; sumitur autem, ut jam dixi et mo­ dum cibi, quod assumitur ad sedandam fa­ do adhuc-dicam , per modum cibi, quando mem el ad nutriendum, ad id enim ordi­ sumitur ad extinguendam famem et ad nu­ natur cibus. Qui igitur eo animo sumit po­ triendum. tum aul elecluaria, agit in fraudem legis, Omisi minorem, quia potest negari, clpa­ el ideo peccat vel mortaliter si sumat in ma­ ri las asserta; (-um enim elecluaria, ut pluri­ gna quantitate, vel venialiter si in parva. mum solida, manducentur etsmtvaldesubsEx his colliges hoc famosum el ubique de­ lanliosa, si sumuntur in magna quantitate, cantatum adagium , Liquidum non frangit moraliter loquendo et in apprehensione ho­ jejunium, ex duplici capite esse falsum, nec minum , censentur comedi et sumi per inoa S. Th. unquam traditum, quin ab ejus dum cibi : hic enim res moraliter agi et judi­ mente prorsus alienum. cari debet; secus de potu qui, cum sit liqui­ 1° Quia, licet omnis potus sit liquidum, dus el minus substantiosus , quantumvis non tamen omne liquidum est polus, ut pa­ sumatur non censetur moraliter comedi, nec tet de lacte, jusculo el aliis, ut dixi supra ; sumi per modum cibi ad extinguendam fa­ solus autem potus propriediclus, juxta S.Th. mem et nutriendum, nisi id formaliter in­ non frangit jejunium. tendat bibens. Inst. 1° Qui potu utitur immoderate ex 2°Quia, juxta eumdem S. Doclorem, po­ tus etiam proprie dictus potest per accidens sola voluptate, non eo utitur ut potu: ergo frangere jejunium, si nempe sumatur in ut cibo. Probatur ani. Potus secundum D. fraudem jejunii per modum cibi, et etiam, Th-, est qui ordinatur ad refrigerationem cl ut dixi, ratione consuetudinis. digestionem, atqui qui utitur potu immode­ rate, non cum ordinal ad refrigerationemel Solvuntur objectiones. digestionem. Ergo. Obj. 1° S.Th. hic a. 1, et 3 o, dic»? jeju­ R. N. ant. Ad prob. D. min. Qui utitur nium assumi ad concupiscentias refrænan- potu immoderate, non eum ordinat ad re­ das, ad elevationem mentis ad Deum cl ad frigerationem ct digestionem , et tamen ex satisfactionem pro noceatis; et ad 2, quod Si se, hoc est, ex sua natura et institutione ad quis transgrediatur legem hoc modo ul im­ id ordinatur, C. ctcxscad id non ordinatur, pediatur finis quem intendit legislator, pec­ jV. Non dicit autem S. Th. id esse potum cet mortaliter talis transgressor : atqui qui quem notans ordinat ad refrigerationem el immoderate bibit vinum aulcercvisiam, im­ digestionem, sed id quod dese, hoc csl, ex sua pedit finem quem legislator jejunii intendit, natura ct institutione, ad id ordinatur. Sicut scilicet retrænationem concupiscentiae, ele­ «pii immoderate cibum sumit, quamvis eum vationem mentis ad Deum, etc. Ergo. Ita non ordinet dc facto ad extinguendam fa­ Henricus a S. Ignalio. mem clad nutriendum, sed ad solam volup­ 2° S.Th. hic a. 6, ad 3, dicit quod, Si ali­ tatem, quia tamen ex se ad id ordinatur, re­ quis in fraudem elecluaria in magna quan­ manet cibus. titate sumat per modum cibi, solvat jeju­ Insuper, dato primo antecedente , potcsl nium : atqui eadem est ratio dc potu maxi­ negari consequentia. Ex eo enim quod quis me substanliori, ut est pinguis cerevisia,aut non utatur vino ut potu , non scquilurquod vinum generosum. Ergo. Ita Sylvius. utatur ut cibo ; sicut ex eo quod quis non IL ad primum. Fateor eum qui transgre­ utatur pane ut cibo, non sequitur quod eo di tu r legem hoc modo ut impediatur finis le­ utatur ut potu. Potusenim ctcibus non sunt gislatoris, peccare mortaliter ; sed qui bibit contraria immediata. extra horam refectionis non transgreditur Inst. 2° Qui immoderate utitur potu vali­ legem, siquidem lex non intendat interdico- diori in magna quantitate, v. g. cerevisia re sumptionem polus, hic a. 6, ad2. crassa, aut vino generoso, quamvis formaliAd secundum. Data minori, N. conse­ ler cl explicite non intendat uti per modum quentiam. Non enim dicit S. Th. quod qui cibi in fraudem ad extinguendam famem et wrnil elecluaria in magna quantitate, præ- ad null itionem ; hoc ipso tamen quo seiilil DE UNA, VEL MULTIPLICI REFECT, etc. 77 ex eo in se famem cxtingui cl corpus mul­ cum sit alius. Et ideo S. Doctor, in Summa tum nutriri, de facto fraudai legem, sicquc hic ad 3, utrumque pro uno el eodem acci­ videtur saltern virlualiler et implicite uli pit, scilicet agere in fraudem ct sumere electali potu per modum cibi in fraudem. Ergo. tuaria in magna quantitate per modum cibi, Λ. non ila visum luisse Doctori Angelico. dum dicit quod issolvit jejunium qui in frau­ oSiquis, inquit hie ad 2, immoderate potu dem clecluariainmagna quantitate assumit b utatur, potest pcccarc ct meritum jejunii per modum cibi : quibus verbis explicat quod » perdetc,sicut si immoderate cibum in una sumere in fraudem, sit sumere per modum b comestione assumat:» porro qui cibum cibi, ct significat quod sumere in magna immoderate sumit in una comestione, non quantitate præcise non sit sumere in frau­ censetur fraudare neque violare legem jeju­ dem , nisi sumatur per modum cibi. nii, nisi id formaliter intendat : ergo neque Cætcrum mihi sane mirum est velle per qui potu immoderate utitur. tot diverticula el illationes scrutari mentem Itaque negandum csl antecedens. Nemo S. Doctoris, dum ipse eam formalissimis et enimdicitur fraudare legem, qui facitquod patentissimis lerminis prodii : audi ergo iex non prohibet, nisi co animo faciat ut iterum, argumentator, el acquiesce : «Jcjufraudet legem , sed dicitur uti jure suo Si » nium nonsolvilur nisi percaquæEcclesia dicas neminem habere jus bibendi immo­ » interdicere intendit instituendo jejunium; derate: fateor vi præccpti temperantiae ; ne­ » non autem intendit Ecclesia interdicere go vi præccpti jejunii, quia eo non prohibe­ » sumptionem potus : » hic ad 2. Item : « Si tur: unde peccat contra temperantiam, sed » quis immoderate potu utatur, potest pccnon contra praeceptum jejunii. » care ct meritum jejunii perdore, sicut si Inst. 3" S. Th. in 4 cit. ad 3, loquens do » immoderate cibum in una comestione asdectuariis, dicit quod Quis esset transgres­ » sumat. » Ibid. Item . « Sumptio polus non sor præccpti Ecclesias si ea in fraudem su­ » dicitur manducatio, ct ideo ille qui potat meret, aul si iis quasi aliis cibis uteretur » extra horam unicæ comestionis, non diciad famem extinguendam; ergo juxta S. Th. » lur bis manducare, et propter hoc ncc slaaliud est sumere elecluaria in fraudem, aliud » lutum Ecclesia: frangit. » In 4 citato, ad 1. ea sumere per modum cibi ad famem ex­ Quid vis clarius? quid expressius? tinguendam: porro non videtur quomodo Obj. 2° Primæva lex jejunii interdicebat non sumpta per modum cibi sumantur in omnem polum extra horam refectionis: ergo. fraudem, nisi quando sumuntur in magna Probalur ant. 1° ex jejunio veteris Testa­ quantitate, eadem autem videtur esse ratio menti ad cujus instar inslitutum csljejunium dc potu. ecclesiasticum. Esdras jejunans panem non 11.1°mejant assignasse disparitatem inter comedit cl aquam non bibit, Esd. 1, c. 10. elecluaria el polum, ita ut qui elecluaria su­ Jejunium Ninivitarum fuit in abstinentia mit in magna quantitate, moraliter censea­ panis cl aqua:. Homines cl jumenta non gus­ tur comedere ct sumere in cibum, licet id tent quidquam, nec pascantur cl aquam non formalitcrnon intendat: sccusdepotu. bibant, Jonæ3. 3° Ex testimonio Patrum. S; Greg. NisseΛ. 2°ly aul non hic sumi in vi copula: dis­ junctivae, sed apponi majoris explicationis nus, in Orat in principio jejunii : Amarum ergo : sicut si diceret S. Doctor : Si er in est, inquit, jejunium, sed dulcis paradisus; fraudem sumat iis utendo quasi aliis cibis ad molesta est silis, sed prope csl fons ex quo famem extinguendam. Sic cum dico : Si qui biberit non sitiet in alernum S. Fruc­ Paulus qui vendidit equum Petro ipsum tuosus , episcopusTarracon. cum duceretur defraudavit, aut equum morbidum pro ge­ ad supplicium, oblatum potum recusavit , neroso supposuit, tcnelur ad restitutio­ quia jejunii dies erat ct nondum advenerat nem ; ly aut non sumitur disjunctive sed hora nona,proutrcfcrl S. Prudentius, hym­ explicative, ita ut sensus sil . si Paulus no sexto Perisicphanon, his versibus : fraudaverit Petrum ipsi supponendo equum Jejunamus, ait, recuso potum, NonCum nona diem resignat hors ; morbidum pro generoso, tenetur ad restitu­ Nunquam conviolabo jus dicatum , tionem. Similiter in nostro casu. Certum est Nec mor» ipsa meum sacrum rosolveU enim quod uti clectuario ut cibo sit modus Sylvanus abbas, ut refert Rutinus, nb. 3 fraudandi legem, nec apparet quod piæter DISSERT II. ART. V. de Vitis Patrum,c. >(6, discipulum sitientem mævum rigorem ex indulgentia remiserit. et aquam bibere volentem prohibuit, eo quod Hujus intentionis benignae matris Ecclesi» esset jejunium. Ergo. mihi testis est omni exceptione major Doc­ Hæc objectio non impetit directe conclu­ tor Angelicus qui Romæ vixit, summis pe» sionem nostram in qua præcise agitur de Cilicibus el aliis Ecclcsiæ prælatis notus et mente D. Thomæ. Probat autem, si quid familiaris, cui proinde melius quam cuivis probat, errasse S. Thoma m; sed quia id om­ alteri contrarium opinanti perspecta fuit nino falsum existimo, ideo ad argumentum intentio Ecclesiæ in hac communi lege, et R. 1° ipsum nimisprobarc, adeoque nihil. cujus scripta tot encomiis non célébrassent Ex eoenim sequitur quod non solum vinum, SS. pontifices, quin potius emendari curas­ sed nec aquam liceat bibere, urgente siti, sent , si tam apertum errorem docuisset. cx ia refectionem: quod non admittunt ipsi- Testis est insuper constans praxis omnium etiam eruditorum et timoratorum in ple· mel adversarii. R. 2°N. ani. Ad probationes, nego iis pro­ risque orbis catholici provinciis. Insl. Juxta SS. Patres, olim toto tem­ bari hanc unquam fuisse toti Ecclesiæ legem impositam abstinendi a potu extra horam pore quadragesimæ erat interdictus polus rercctionis. Imprimis quæ alTeruntur ex vini, ul paid ex Cyrillo Jerosol. Catechesi veteri Testamento nihil omnino probant. 4 : Jejunamus, inquit, a vino d carne; et 1° Quia jejunium Esdræfuit arbitrarium, et cx constitutionibus Apostolicis S. Clemen• · · ^▼ · · · Λ < ·J · · · t jejunium Ninivitarum luit ipsis singulare et lis, lib. 5, can. 19, ubi legitur : A vinotl exliaordinarium. 2° Quia esto jejunium ec­ carnibus abslinelein iis (liebus. Ergo. II. Exhac instantia nihil contra nos. Non clesiasticum sil ad instar jejunii veteris Tes­ tamenti , non debet tamen illi in omnibus cnim in ea agitur de abstinentia a quocum­ assimilari; alias sequeretur quod nobiscum que potu extra refectionem, sed de absti­ deberent jejunare jumenta, nec liceret nobis nentia a certo genere potus, scilicet vini, non quidquam comedere aul bibere per lotum solum extra , sid etiam intra refectionem, diem sicut de abstinentia a certo genere cibi, sci­ Quæ vero objiciuntur ex SS. Patribus non licet carnium. Exeo autem quod prohibi­ etiam sufficienter probant. Possunt enim tus fuerit usus vini etiam in ipsa refectione, intelligi vel de jejunio arbitrario ex fervore non sequitur quod prohibitus fuerit quivis devotionis rigidius assumpto, vel de jejunio alius potus, sive intra sive extra refectio­ obligatorio quod sibi privata lege aul voto nem. Et cum nunc iste rigor non vigeat imposuerant seu impositum habebant ex amplius, ususque vini permittatur, eo licet severiori disciplina alicujus instituti. Aul si uti non secus ac alio potu, sive intra sive loquantur de jejunio ecclesiastico, intelli- extra refectionem. Imo neque omnino cer­ gendi sunt juxta morem alicui provinciae tum arbitror usum vini fuisse unquam particulari proprium, non toti Ecclesiæ lege communi jejunii toti Ecclcsiæ interdic­ communem. Et eo difficilius adducor ut tum; proindeque præfatæ auctoritates incredam legem jejunii ex sua institutione telligi possunt vel de concilio, vel de more unquam interdixisse polum extra tempus alicui provinciae proprio, non toti Ecclesiæ comestionis, quod S. Thomas aperte contra­ communi. Id milii suadet S. Thomas, qui rium indicet, siquidem licentiam bibendi hic art . 8, ad 1, docet Ecclesiam lege jeju­ non cx consuetudine aut indulgentia Ec­ nii com enienlius interdixisse usum carnium clesiæ, sed cx ipsa jejunii institutione ubi­ quam vini et leguminum , quia licet hæc que repetat : dicit enim hic ad 2 ; Jejunium tria conducant ad libidinem, id tamen præsnon solvilur nisi per ca quæ Ecclesia in­ lal esus carnium subministrando humorem terdicere inlendil instituendo jejunium (au­ qui diu manet, vinum autem ministrando dis instituendo); non cnim inlendil Ecclesia j calorem, et legumina ministrando spiritus, interdicere sumptionem polus. Similiter qui calor et spiritus cito transeunt. in 4. cit. o, et ad 2. j Obj. 3° Ex hac quam dicimus S. Thomæ R. 3° Dato ani. scilicet quod Ecclesia in sententia sequitur quod , qui præ nimio prima jejunii institutione abstinentiam a potu non potest manducare, vere jejunat potu intenderit, saltem constat quod nunc el melius jejunat quam qui abstinet in pane eam amplius non intendat, huneque pri- el aqua, quia hic sumit unam refectionem 78 I * DE HORA SOLVENDI JEJUNII. quam ille non sumit: atqui consequens vi­ detur absurdum et a mente S. Docturis alie­ num. Ergo. R. 1° majorem universaliter sumptam non essev ram. Si enim is nimium polasset in fraudem jejuni i, aul contra consuetudinem in sua provincia receptam, ut explicui su­ pra,vere non jejunaret. Sed extra hos casus. R. 2“ talem vere jejunare hoc sensu quod non peccet contra legem ecclesiasticam, non autem hoc sensu quod tale jejunium sit illi meritorium. Ad id quod additur, nego ipsum melius jejunare; non enim ille melius jejunat qui magis abstinet ex molivovirlulis.Unde, v. g. qui abstinet in pane el aqua ex avaritia ut parcat sumptibus , nonmcliusjejunal quam qui ordinario modo abstinet ad carnem domandam, aut ad sa­ tisfaciendum pro peccatis. 0bj.4° Polus est pars refectionis : atqui permittitur tantum una refectio : ergo bilensexlrarefcctionishoramsumitplusquam unam refectionem. R. D. maj. Polus est pars assumpta ut ci­ bus reficiens, Λ. assumpta uteiborum vehi­ culum el digeslivum,C. El ideo.sumpta extra refectionem, non tacit alleram rcteclionem. Petes l°utrum sumere liceat leve quid cibi ne potus noceat? R. Si polussit necessarius, licet ; quia lune sumitur per modum medicinae : nec probo quod dicit Ilenno, potum necessarium soli­ tarie sumptum nunquam nocere. Si non sil necessarius et sæpius iteretur cum cibo levi, non licet ; quia lunc moraliler loquendo cen­ setur potius sumi per modum cibi quam per modum medicina». Petes 2° ulrum ad sedandum sitim liceat manducare poma, pyra, cerasa et similia ? R. negative absolute loquendo. Quia hæc sunt vere cibus, el ideo dicuntur manducari et non bibi. Quia tamen in casu politionis sumuntur quasi potus, el aliunde sunt cibi valde leves et leviter transeuntes, longe majorin eisquanlitas requiritur ad frangendum jejunium quam in aliis cibis. ARTICULUS VI. Dehora solvendijejunii. Dicoi0 Prioribus Ecclesiæ sæculis, hora solvendi jejunii communis extra quadrage­ simam erat nona, hoc est, tertia poineriliana : intra quadragesimam protendebatur ad vesperam. / 79 Probalur prima pars. S. Epiphanius , in fine librorum adversus Ilæreses, dicit : Quarta ct pro sabbato jejunium statutum est usque ad horam nonam. S. Aug. Epist. 48 ad Januarium dicit, horam solvendi je­ junium esse nonam. Cassianus, Collai. 21, cap. 23, scribit horam capiendi cibi esse no­ nam. Patebit adhuc ex sequentibus : unde Piobalur secunda pars. S. Micron, in Epist. ad Eustochium dicit, monachos sol­ vere jejunium post horam nonam , excepta quadragesima in qua districtius vivitur. S. Bernardus , Serm. 3 de Quadragesima : « Hactenus, inquit, usque ad nonam jeju» navimus soli, nunc usque ad vesperam je» junabunt nobiscum universi reges el prin» cipes, clerus ct populus , et ignobiles, sin mul in unum dives et pauper. » Concilium Cabilonense, anno 650, et refertur cap. So­ lent, de Consecrat, dist. 1, sic habet : « So» ient piuresqui se jejunare putant in qua» dragesima , mox ut signum audierint, ad «horam nonam comedere; qui nullatenus » jejunare credendi sunt, si ante manduca» verint quam vespertinum celebretur olli» cium : concurrendum est cnim ad missas, » el auditis missarum solemnibus ct vesper« linis oiEciis et largitis eleemosynis, adei» bum accedendum est. Si vero aliquis ne» cessitale constrictus luerit, ut ad missam » venire non valeat, testimata vespertina » hora, completa oratione sua, jejunium » solvat.» Ex quibus colligitur tunc tempo­ ris missam celebrari hora nona, hoc est ter­ tia pomeridiana; post missam vespertinum officium, quo completo refectio sumebatur : unde promiscue apudSS. Patres refectio in dic jejunii dicitur coena ,cl non prandium. Dico 2° Sæculo decimo tertio mos obtinuit ut omnia jejunia indistincte solverentur hora nona, seu tertia pomeridiana. 2.447. a. 7. o. — Hujus moris testis est S. Thomas hic art. 7 o, ubi etiam rationes congruentes profert. Prima : quia est com­ munis consuetudo hominibus comedendi circa duodecimam in summo solis ascensu: abstinendo autem per tres horas usque ad tertiam, habelur aliqua notabilis castigatio carnis, nec tamen per lioc mullum gravatur natura : ergo. Secunda : quia hora nona, id est, tertia pomeridiana, convenit passioni Christi quæ completa fuit hora nona quando inclinato capite tradidit spiritum ; jejunan­ tes enim dum carnem suam affligunt, p*»- «ο DISSERT. Π. ART. VI. sioni Christi conformantur. Ex quibus babes male a quibusdam intclligi S. Thomam de hora nona inchoata el non complota. Dico 3° Nunc hora solvendi jejunii est ciiea meridiem. Ila passim obtinuit consuetudo, vidente et annuente matre Ecclesia, hominum in­ firmi ali indulgente. Paucis post annis a D. Thoma , consue­ tudinem hanc obtinuisse testatur Durandus, ejusdem sæculi scriptor, in 4, dist. 15, art. 3,q. 9, his verbis : Comedentes in qua­ dragesima el quibuscumque aliis jejuniis, circa horam sexlam ( id est duodecimam ), non peccant; quia tam Papa quam cardi­ nales, praelati ct religiosi sic observant. Hanc mutationem horæ nonæ in sextam esse rationabilem, probant Cajetanus hic et Bcllarmin. lib. 2 dc Bonis operibus, cap. 2; quia quando homines solebant sumere re­ fectionem circa meridiem, hora conveniens solvendi jejunii eral tertia pomeridiana. Hæc enim dilatio trium horarum erat con­ grua carnis mortificatio, ut dictum est. Ergo cum nunc soleant homines refici, sive jen­ tando sive prandendo, circa nonam matu­ tinam , hora conveniens solvendi jejunii est circa meridiem ; ibi enim ut ante intervenit dilatio trium horarum. Antiquæ tamen con­ suetudinis voluit Ecclesia manere quædam vestigia : unde in quadragesima ante refec­ tionem cantantur Vesperæ, in aliis jejuniis cantatur Nona. In 4 cit. a. 4. quœstîunc. 3. —Dixi, circa meridiem; non enim Ecclesia intendit arc­ tare ad subtilem temporis inspectionem, quasi oporteret accipere astrolabium ad cognoscendam comestionis horam; sed suf­ ficit si circa illam horam quam Ecclesia de­ terminat, jejunans sumat cibum. Unde usus invaluit tam apud regulares quam saccula­ res, ut possit comedi ad medium duode­ cimae, imo in his partibus, saltem apud saeculares, hora undecima. Dico-i° Qui absque legitima causa nota­ biliter anticipat horam refectionis in die je­ junii , peccat mortaliter. Est sententia probabilior el tutior Cajet. Navar. Sylveslri, Pahidani, Sylvii, Mar­ chand) el aliorum, contra Lessium, Lay­ man , Toletum ei alios. Ratio est, quia transgreditur praeceptum in re notabili · hæc enim conditio jejunii noabililer facit ad carnis mortificationem quæ est finis præccpli; dicitur autem materia notabilis quæ notabiliter conlrariatur tini legis. Dices 1° Hæc conditio non esi essentialis jejunio, sed accidentalis tantum, cum Ecclc-ia pluries circa illam variaverit. Ergo. In 4. cit.'a. 4. quocstiuncul. 3.—R. ln A ani. juxta S. Th. qui disertis verbis dicit. Cum Ecclesia instituit certum tempus co­ medendi jejunantibus, qui nimis notabilité anticipat, ieiunium solvit; non dicilur au­ tem solvi jejunium omittendo id quod ip-i est accidentale. Ad probationem, R. ex ea nihil evinci, siquidem Ecclesia etiam varia­ verit circa unam refectionem, permittendo collationem; nemo tamen dicit abstinen­ tiam a multiplici refectione, prout nunc observatur, non essede essentia jejunii : in hoc ergo sila est essentia jejunii, in quo il­ lud statuit Ecclesia pro diversis temporum congruentiis. i R. 2° Dato ane. N. consequentiam. Sire enim hæc conditio sil essentialis, sive acci­ dentalis jejunio sufficit eam præcipi ab Ec­ clesia, ul censeatur peccare mortaliter qui eam omittit in notabili quantitate. Dices 2° Mortificatio seu difficultas qua ' minuitur anticipando refectionem, augetur et compensatur diuturniore dilatione colla­ tionis, et sic in idem rodit. Ergo. R. N. ani. Ut enim omnes fore fatentur ct experiuntur, major et præcipua difficul­ tas jemnii est ante primam refectionem, qua plene sumpta facile expcclatur hora collationis, etsi quandoque contrarium per accidens contingat. Dixi, absque cauta, legitima, » rctici, sed catholici, edomandi corporis » causa, propicr animam in orationibusamd piius humifiandam, non quod illa esse imυ munda credant, non solum a carnibus, ίο­ υ rum a quibusdam etiam lerræ fructibus w abstinent, vol semper sicut pauci, vel ccru t is diebus atque temporibus, sicut perquaυ dragesimam fere omnes, quanto magis » quisque vel minus, seu voluerit, seu poυ luerit. » Ergo voluntaria ct non neces­ saria cx lege communi fuit abstinentia a carnibus. Idem S. Aug. lib. de Moribus Manichæorum, cap. 14, nullam agnoscit abstinentiam a carnibus nisi quæ suscipitur vel ad com­ primendam delectationem. ... vel ad luen­ dam infirmitatem propter illa quev sacrifi­ cantur atque libantur, vel propter chanta- DISSERT. II. ART. VII. tern, ne fratrcsoflcndanlur. Ergo nullain hac cessario, eo quod carnes a malo deo conditas de re legem ecclesiasticam agnoscit. arbitrarentur; isti sponte ad libidinem edo­ Julianus Pomcrius, lib. 2 de Vila contem­ mandam, vel fratrum offensionem vitan­ plai. cap.24,ail : Vcrumlamcn sic abstinere dam, vel propriam infirmitatem tuendam, vel jejunare debemus, ul non nos jejunandi ne forte idolothytis incaute vescerentur. Po­ vel abstinendi necessitati subdamus, nejam test etiam dici sub primo titulo legem Ecnon devoti, sed inviti rem voluntariam fa­ clcsiæ contineri, siquidem Ecclesia hanc ciamus : unde ibidem docet licere propter abstinentiam imperet ad frænandam libidi­ quoslibet advenientes abstinentiam inter­ nem. mittere : ergo idem quod ante. Ad Julianum Pomerium, dicoipsumpaS. IsidorusIIispalensis, lib. 2 Sentent, sive riter loqui de abstinentia perpetua sponte ile Summo bono, cap. 42, dicit, non quali­ suscepta. tatem ciborum, sed eorum cupiditatem ca­ Adlsidorum. Loquitur de qualitate cibo­ vendam. rum secundum se spectata, non vero de qua­ Thcodorctus, lib. 5 Ilærclic. Fab. cap. 29 litate ciborum ut interdictorum ab Ecclesia^ de abstinentia a vino et carnibus loquens, siquidem legem abslinentiæ certis diebus dicit : Ecclesia vero de his nihil lege decreviI, astruat, lib.l do Divin.Oflic.c. 36 et sequen' neque etiam horum usum interdicit. Simili­ Ad Thcodorctum, R. ipsum loqui de absuter in cap. 14 Epist. ad Rom. 10. nentia perpetua a vino et carnibus qualem S. Epiphanius, in Expositione fidei catho­ Encratitæ et Manichæi observabant, quoi lica*, postquam dixit Ecclesiam consuevisse malam horum naturam censerent, Patet ex in quadragesima jejunare exceptis domini­ adjunctis primo loco; Abstinentia, inquit,o cis, ct hebdomadam ultimam xerophagiis vino esuque carnium ct reliquam contimntransigere, narrat varios esse mores circa liam, non similiter ac hcerctici amplectitur abstinentiam, quosdam nempe ab omnibus (scilicet Ecclesia) ; hi enim ab his tanqumr, carnibus abstinere, alios a quadrupedibus abominandis abstinere praecipiunt; Eccle­ tantum, sed avibus vesci, alios a carnibus et sia vero nihil de his prœcipil, etc. Fere simi­ piscibus abstinentes, cascum sibi permit­ liter secundo loco citato. tere, etc. Ergo. Ad S. Epiphanium, R. ipsum n. 22 de R. ad primum locum S. Aug. hæc verba, Jejunii quadragcsimalis ritu quidem agere, quanto magis quisque vel minus, seuvolue- verum n. 23, ubi varios abslinentiæ morts rit, seu potuerit, referenda esse non ad abs­ refert, de quadragesimal i jejunio non am­ tinentiam a carnibus, sed ad abstinentiam a plius loqui, sed de abstinentia ct aliis ob­ servantiis, ad quodvis anni tempus indiffe­ quibusdam terne fructibus. Jn feres ex solutione data. Ergo illos pau­ renter spectantibus. Obj. 3° ex historia ecclesiastica. Sozomecos quos S. Augustinus dicit semper absti­ nuisse a carnibus ct a fructibus, necessario nus, lib. 1 Hist. Eccles, cap. 11, narratSpietex lege abstinebant semper a carnibus, ridionom, tempore quadragesimae, pere­ libere tantum a frudibus; utramque enim grino adventanti apposuisse carnes suillas propositionis partem, et paucos scilicet cl sale conditas, et eas cum ipso manducasse. fere omnes, afficiunt hæc verba, quanto ma­ Theodoretus, in Historia Religiosa, in gis quisque vel minus, etc. Ita Dallæus. Martiano, refert ipsum induxisse avitum ad 7L N. illationem .Quia juxta ipsum S.Aug. ipsum adventantem, ante vesperam cibum alia est ratio abslinentiæ quadragcsimalis, sumere, et dixisse: Scimus charitatem je­ alia abslinentiæ perpeluæ quam magis fer­ junio praes tantiorem : hac enim divina le­ ventes sibi imponebant. Illa necessaria ex gis est opus, iciunium two potestatis nostra lege, ista voluntaria. Patet ex Scrm. 64 de arbitrii. tempore, cil. in probatione conclusionis. Socrates, lib. 5 Hist. cap. 22, narrat di­ Ad secundum locum S. Aug. R. ipsum ibi versitatem fuisse in abstinentia a carnibus, loqui non de abstinentia a carnibus certis etiam quadragesimali, inter catholicos sui diebus ab Ecclesia præscripta, sed de absti­ temporis, quorum quidam cum piscibus nentia ;i carnibus perpetua quam Manichæi etiam aviculis vescebantur, affirmantes ex sibi imponebant, ctquam quidam catholici aquis eas esse conditas. Idem ex ipso Nice­ observabaul, diversa tamen ratione : illi ne­ phorii*. 84 83 Eusebius, lib. 5 Hist. Eccles., cap. 3, re­ silio Cilice, exprobranto Joanni Scytopolifert Al ibiadem per visionem, Attalo mar­ tano quod, cum sanctam quadragesimam tyri factam, reprehensum fuisse, quod in tribus hebdomadibus concluderet, ne iis qui­ carcero pane ct aqua contentus abstineret a dem esu volatilium abstineret; ut refert Photius, in Biblioth. cod 107. carnibus. Ergo. R. ad Sozomcnum, 1° non constare esse Ad Eusebium, R. non agi ibi de abstinen­ vera quæ refert, Ium quia juxta I). Grego- tia ecclesiastica, sed de abstinentia volunta­ riuni, lib. 6, Epist. 31, multum mentitur; ria in pane ct aqua quam Alcibiades in carIum quia Rutinus, lib. lollist. cap. 5, ubi cere servabat sicut prius consueverat : ethoe dcSpiridione agit, nihil de hac re loquitur. inconsiderate, lumquia ex tanta abstinentia 2° Sed, dato veram esse hanc historiam, tempore et loco ubi nccjubebatur neeexpedico Spiridionem carnes hospiti apposuisse dicbal, offendebantur alii fideles incarcérali; urgente necessitate, cum alii cibi non sup- tum etiam quia, cum incarcerati frequenter pelercnt, cl ipsum carnes cum hospite man­ tormentis subjicerentur, indigebant cibis ad ducasse, ut reluctanti quod quadragesima vires conservandas ct reparandas. Prudenesset scrupulum excuteret, cumque suo liæ ergo erat aliquid remittere tunc de se­ exemplo ad vires prope delicientes eo cibo veriori abstinentia, quod ct fecit Alcibiades reficiendas invitaret : quod omnino licitum ab avito monitus. Confer art. primum et est. Id lotum palet ex ipsa historia, prout re­ secundum hujus dissert. Obj. 4° cum Kemnitio. Quidquid dicant fertur a Sozomeno. Quinimo ex ea constat legem esse tunc de abstinentia carnium; si catholici ut amoliantur suspicionem Manienim unicuique fuisset liberum edere car­ chæismi in prohibitione carnium, attamen nes, Spiridion cum audivisset neque panem rationes quibus hanc prohibitionem stabilire neque farinam esse domi, antequam carnes conantur, ostendunt in eodem ipsos luto cum suillas juberet apponi, non praemisisset ora­ antiquis hærelicis hærcrc. Ergo. Probatur tionem, non petiisset veniam, et peregrinus ant. l°ex benedictionibus quas ad suos cibos non abnuisset vesci carnibus appositis, eo adhibent ; hæc enim indicant cos credere hos quod se chrislianum esse diceret, prout re­ cibos esso immundos. 2° Refugiunt carnes eo quod in homine pravas carnis concupis­ fertur in dicta historia. Si instes cum Dallaeo, non esse verisimile centias excitent : atqui hoc ipsum est vete­ Spiridionem episcopum in cremo habitasse, rum hærelicorum fundamentum. Ergo. R. apertam Kcmnilii calumniam evinci nullumquc habuisse vicinum a quo saltem panem peteret ad reficiendum hospitem : ex hoc quod extra tempus jejuniorum, car­ R. non constare ex ecclesiastica historia, nec nibus cl cujusvis generis cibis utamur, imo aliunde, an jam esset episcopus Spiridion in ipsis jejuniiscxcausa legitima : quod plane cum praefatum hospitem excepit, an vero demonstrat nos non credere eos secundum agricola ruri vitam degens, qualem ante epi­ se esse immundos; quod enim per se im­ scopatum fuisse narrat Sozomcnus. Unum mundum est,semper est immundum: unde constat, tunc ipsi non fuisse praesto panem, illi antiqui hærclici nullo unquam tempore sed tantum carnes suillas sale conditas1, et carnes comedebant. alios cibos facile ipsum comparare non po­ Ad primam itaque probationem, insulsa tuisse vcrisimillimum est, alioquin panem est prorsus Kcmnilii argumentatio, ex qua saltem emi jussissct quem apponeret hospiti nempesequilur Ie nos etiam credere panem cl aquam esse secundum se immundos, si­ cum carnibus. Ad Theodorelum, It. Maelianum non car­ quidem etiam benedicantur in Ecclesia, nosnes,scdolcracl legumina hospitiapposuisse, que ideo ab istis debere abstinere. Sequitur cl hoc quidem in jejunio perpetuo adeoque 2° paucos posse etiam extra tempus jejunii arbitrario, non ecclesiastico. Ha constat ex carnibus vesci, quia pauci sunt qui curant eas benedici. Sequitur 3° nos etiam in jeju­ ipso Tbcodorcto loco citato. Ad Socratem, R. ex abusu quorumdam niis carnes his benedictionibus purgatas Ecclesiæ’ disciplinam inferri non posse. posse libere comedere, quæ omnia sunt in< Porro abusus fuit esus ovorum temporequa- sulsa cl absurda. _____| sicut ct insulsa ratio ad ilb’in Benedictiones igitur et exorcismos quan(Iraccsima* exciisandiim.Abusum fuisseconstatexBa-! doqueadhibemus non solumcirca cibos,sal DE ABSTINENTIA A CARN. OVIS ET LACT. y?: *' I 86 DISSERT. II. ART. VII etiam circa varias alias creaturas, non quod I tum uni parum est alteri, quod huic ride tu putemus eas esse secundum se immundas lautum non est tale isti, et condimentum aut a diabolo inquinari, sic ut cis uti non Ii- quod placet uni non sapit alteri. Quaprop­ real nisi benedicantur, scdquia scimus dia­ ter restabat ut regulam communem et cer­ bolum, Deo permittente, sæpoeisuti in nos­ tam statueret circa aliquod cibi genus quod tram perniciem, et ideo eas benedictione seu secundum se magis delectat el magis nutrit, signo cnicis munimus, Deumque precamur quales sunt carnes, ut dicemus modo. ut non sinat res illas a diabolo converti nobis Obj. 5° Jejunium est institutum ad car­ in malum. nis macerationem ejusque concupiscentias Ad secundam probationem anteced. Neque refrænandas : atqui magis concupiscentiam uto ipsos haereticos inficiari quin esus car­ provocat potus vini quam esus carnium, se­ nium sit libidinis incentivus, cum id Patres cundum illud Proverb. 20 : Luxuriosa res passim agnoscant, probet ratio, testetur ex­ est vinum; et quidam pisces æque delectabi­ perientia. Sed non ideo nos, plusquam ipsi, liter comeduntur ac carnes, imo magis delec­ carnes esse secundum se immundas dicimus, tabiliter quam carnes macilenta* aut caseus sicut nec vinum aut legumina, quæ tamen aridus ; neque tamen vinum et pisces prohi­ suo etiam modo sunt libidinis incentiva; quia bentur: ergo nec carnes debent prohiberi. Q. 447. a. 8. ad 1. — R. 1° quantum ad non in hunc finem a Deo creata sunt aut con­ cessa in cibum, sed ut moderate sumpta cor­ vinum. Ad actum generationis tria concur­ pus reficiant. Abusus ergo vescentium im­ runt, calor, spiritus et humor; calorem mi­ moderate carnibus, non ipsarum natura nistrat vinum, spiritus legumina quæ sunt damnatur. Non ego, inquit S. Aug. lib. 10 inflativa, carnes humorem : calor et spiri­ Confess, cap. 3ί, immunditiem obsonii ti­ tus cito transeunt, sed humor diu manet: meo, sed immunditiem cupiditatis. et ideo magis interdicitur jejunantibus esus Quod autem assumunt hæretici moderni, carnium quam vini vel leguminum. hoc ipsum esse fundamentum veterum hæ­ Ibid, «d 2. — R. 2° quantum ad pisces. reticorum, probat cos esse peregrinos in doc- Ecclesia jejunium instituens intendit ad id trma Patrum: testatur enim S. Aug. Iib.de quod communius accidit; esus autem car­ Ilæres. cap- 4G, Manichæos non comedere nium secundum se et communiter est ma­ carnes animalium, quia dum occiduntur fu­ gis delectabilis quam esus piscium, magis­ git ab eis anima et remanet corpus a malo que confert ad nutrimentum, ac per conse­ principio factum : σ Nec vescuntur, inquit, quens plus importat meteriæ spirituosæ, » Carnibus, tanquam de mortuis vel occisis quamvis in quibusdam aliter se habeat ; sed »·fugerit divina substantia, tantumquo ac hoc est per accidens intentioni Ecclesiæ, n tale inde remanserit quod jam dignum non quæ cum non possit de singulis particulari­ » sil in electorum ventre purgari ; » et infra : bus disponere, debet attondere ad id quod » Nam et vinum non bibunt, dicentes fel per se ct ut in pluribus accidit. » esse principum tenebrarum. » S. Epipha­ Nec te moveat quod pisces delicati, ex­ nias de Encratitis dicit : cr Animata abomi- quisitis condimentis praeparati, sint com­ » nantes interdicunt non continenti® gra- munius magis delectabiles quam caro ma­ » lia, neque honestae vit®, sed ob timorem cilenta aut caseus aridus; sic enim res nori » et imaginationem ,ut non condemnentur spectantur secundum se . sed ut justa sit » ab animatorum esu. » comparatio, debent comparari simpliciter Inferes. Ergo sufficiebat Ecclesiæ prohi­ carnes cum piscibus , delicatæ cum delica­ bere abusus immoderatculentium ■J carnibus, tis , arid® cum aridis, recentes cum recen­ lauliliis et condimentis, nec proinde deb - tibus: et sic nemini dubiam est quin esus bat ipsam cibi qualitatem interdicere. carnium sit magis delectabilis et magis fini R. N. illationem. Cum enim Ecclesia, jejunii repugnans quam esus piscium. Et eujus intentio orat per jejunium domare quia ova et lacticima non prohibentur prin­ concupiscendam, et carnem spiritui subji­ cipaliter, ut supra dixi, non oportet com­ cere, deberet ideo statuere certam aliquam parare ova ct caseum cum piscibus, sed cum ct communem regulam, hanc non poluil leguminibus ; certum est nutem quod ova et statuciecirca MdlUll v VII v>d. ad 5.—R. S.Thomas huic auctoritati adhibet tres expositiones cx SS. Chrysos. Ilieron. et Aug. Communior tamen est hæc. Christus se sponsum vocat, quiasic appellatus fuerata Joanne Baptista, Joan. 3. Discipu­ los suos vocat filios sponsi : filii sponsi ditunlur pronubi el amici dati sponso comi­ tes, honoris gratia, cujusmodi triginta dati sunlSarasoni, Judic. 14. Sensus ergo verbo­ rum Christi est : Sicut non congruit pronuhis lugere seu jejunare, quamdiu durant tempora nuptialia quæ lætitiæ plena sunt ; ita non congruit discipulis meis luctibus el jejuniis frequentibus ac extraordinariis ad­ dici , sicut vos Pharisæi el discipuli Joannis voluntarie addicimini, quamdiu sum cum illis. Venient autem dies cum auferetur ab eis sponsus, scilicet per mortem vel ascen­ sionem meam, et tunc lugebunt et bunt, sicut reipsa facium indic Apostolorum. Repones. S. Ilieron. in hunc locum Ma tth. dicit : « Quamdiu sponsus nobiscum est, ct » in lætilia sumus, nec jejunare possumus » nec lugere : cum autem ille propter pecca» Ia a nobis recesserit, tunc indicendum est » jejunium, tunc luctus recipiendus. » Ergo. R. S. Ilieron. duntaxat velle quod jeju­ nium, qua parte est luctuosum, hoc est, as­ sumptum pro peccatorum expiatione, non convenire justis. — :bid. ad 5. — Duplex enim juxta S. Augustinum distingui potest jejunium : unum tribulationis et luctus, quod assumitur pro peccatis commissis eluendis, el hoc non convenit justis perfec­ tis; aliud lætitiæ, quod perlinet ad gaudium mentis in Deum elevalæ vel elevandæ, ct hoc convenit perfectis. Dices 2° Cassianus, Collât. 121, cap. 29, asserit justos quadragesimali jejunii lege non teneri, sed duntaxat mundanos et vitiis de­ ditos; additque justos,superveniente honesta el sancta necessitate , audere stationem je­ junii absque ulla dispensatione laxare, quod negat peccatori Itus. Ergo. R. D. ant. Cassianus asseri’ justos non teneri lege jejunii, ut cogentf ?C. 11 diri­ gente, N. Patet ex solutione primi 'irqumenti. Quod autem dicat justos et noi im­ pios, ex honesta necessitate posse larare legem jejunii, nihil aliud vult quam quod justi, qui per totius anni curriculum je­ junia protrahunt, facilius jejunii præceplum solvere possint, quia tum apud se tum apud alios corti sunt quod non cx in­ temperantia id faciant, sed ex vera neces­ sitate, quam terreni homines qui, deliciis perpetuo inservientes cl genio indulgentes, levioribus dc causis et sæpc iiclitiis jejunia solvunt. El si quid aliud intendat Cassia­ nus, deserendus est, ut pote contrarius menti et praxi Ecclesiæ. Eodem modo exponendus est S. IsidorusHispal, lib. do Offic. Eccles., cap. 38, ubi exscribit sententiam ct verba Cassiani. Dixi l°in conclusione, omnes chrisliani; ideoque non solum catholici, sed etiam hæretici lege ecclesiastica jejunii adstringuntur : quia cum per baptismum fiant Eccle­ siæ subditi, ejus legibus tenentur · secus infideles ct pagani,quia defectu baptismi non sunt Ecclesiæ subditi. DISSERT. Π. ART. X. Dixi vigesimum primum atalis annumt edendæ ipsis porrigi, ut jam dixi alibi, mod» completum adepti. Pro quo. absit scandalum. 2.147. 4. o. ad 2. — Dico 2° Nemo ante Dices 1° Plurcs ante annum vigesimum vigesimum primum ælalis annum comple­ primum indigent jejunio ad cohibendam tum , tenetur integre vi legis ccclcsiasticæ carnis petulantiam. Ergo ad illud te­ nentur. ad jejunia ecclesiastica. Ita mentem Ecclesiæ interpretatur con­ R. D. consequens. Ergo ad illud tenentur suetudo a D. Thoma asserta et doctorum ac vi legis naluræ, C. si nempe alio remedio piorum praxi prope generali firmata. Sic peccatum vitare non possunt ; vi legis eccle­ etiam post D.Th. docent S. Antonin. Palud. siastical, iV. Hæc enim non intendit obli­ Sylvester,Cajet. Roscii. Navarr. Sylv. Less gare ante assignatum tempus, ut colligimus ex consuetudine et communi sensu docto­ Pontas, et innumeri alii contra paucos. Ibid. — Ratio etiam adslipulatur. Quia rum, sed judicio prudentis confessarii relin­ in pueris, ante assignatam ætalcm, est evi­ quit determinandum quid in certis casibus dens ratio non jejunandi ; tum propter de­ facto sit opus. bilitatem iialuræ ex quo provenit quod indi­ Instabis. Quidam ante vigesimum pri­ geant frequenti cibo ct non simul assumpto ; mum ætatis annum adipiscuntur statum tum etiam quia indigent mullo nutrimento augmenti et naluræ robur. Ergo hi saltem propter necessitatem augmenti quod fit dc tenentur lege ecclesiastica jejunii. R. N. consequentiam. 1° Quia cum Eo residuo alimenti : ergo quamdiu sunt in statu augmenti, quod est, ut in pluribus, eJesia in suis legibus attendat ad id quod non hausque ad finem tertii septennii, non tenen­ I e immunitor accidit, ct communiter . . · 1 i.eatur status augmenti ante hunc termi­ tur ad jejunia ecclesiastica. Ibid.—Conveniens tamen est ut etiam num, ibi fixit tempus obligationis, iïa quod hoc tempore se ad jejunandum exerceant ame illud nemo teneatur, sicut post illud plus vel minus secundum modum suæ omnes tenentur etiamsi quidam nondum ælalis : quod est consilii, inquit hic Cajela- attigerint statum augmenti. 2° Quia alio· nus, et non præcepli : giatis itaque doctor quin incerta nimis ct ambigua foret obli­ Daelman hic astruit obligationem sub ve­ gatio jejunii, cum non facile dignoscatur quando quis præcise attigit statum aug­ niali. Quandoque tamen, magna tribulatione menti. Repones. Pueri qui ante primum septen­ imminente, in signum pœnitcntiæ arctioris etiam pueris indici possunt jejunia, sicut nium attigerunt usum rationis tenenturad legimus dc jumentis, Jonæ 3. Possunt etiam sacrum audiendum, ad confessionem an­ ipsis imponi aconfessariisjsi id necessarium nuam et ad abstinentiam a carnibus. Ergo visum fuerit ad coercendam carnis petu­ siimlilcrqui ante vigesimum primum ætatis lantiam, sicut et ipsi possunt ultro se voto annum attigerunt statum augmenti, to­ nentur ad jejunium. adstringerc ad jejunandum. Dixi integre; quia certum csl omnes, ubi . R. Dato ant. N. consequentiam. Quia adepti sunt usum rationis, quod in pluribus nullibi nobis constat esse mentem Ecclesiæ accidit in fine primi septennii, teneri ad [ ut qui attigerunt usum rationis eximantur pariem jejunii quæ est abstinentia a carni­ i prioribus legibus, sicut constat nobis ct bus : tum quia id fert generalis consue- consuetudine el communi sensu doctorum ludo, quæ est optima legum interpres, c se mentem Ecclesiæ ut qui non attigerunt tum quia carnes non sunt ita ipsis neces- vigesimum primum annum eximantur a *ariæ ad debitum naluræ augmentum , Ic. p jejunii. Insuper facilius dignoscitur sed sufliciunt alii cibi et plurcs rcicclic- imis rationis quam status augmenti. Omisi antecedens, quia non itaccrloconnes. Et de hoc imperfecto jejunio intclligcnda sunt jura, si quæ sint quæ pue­ s at, quin forte posset negari. Dices™ Son est determinata aetas ad fi­ ros doli capaces astringant jejunio. Ante vero usum rationis, neque a carnibus absti­ niendam obligationem jejunii. Ergo nec ad nere tenentur, sicut» nec amentes ; quia le­ inctoandam. Pro solutione hufus argumenti, ges Ecclesiæ non alliciunt nisi ratione uten­ tes : unde possunt etiam ab aliis carnes I Dico 3" Non est determinata a?tas ad fi' UTRUM OMNES AD JEJUNIA ECCLES, etc. 93 niendam obligationem jejunii, sicut ad in­ Quantum ad me allinet, magis mirarer choandam. Unde male quidam assignant Liamas se dicere testem oculatum oraculi sexagesimum annum pro termino fmiendæ vivæ vocis ; auricularem potius dixisset, non hujus obligationis. enim dicimur videre vocem, sed audire : Halio conclusionis et disparitalis c-vl^juia oraculum autem vivæ vocis, est concessio nullibi apparet quod Ecclesia assignaverit a summo pontifice orelenus facta sine scri­ hunc sexagesimum annum aut alium pro ptura : Lesana ibidem, quod si forte ab ali­ termino fmiendæ hujus obligationis, sicut quo hoc vivæ vocis oraculum exaratum vi­ constat ex consuetudine el communi sensu derit Liamas, et ideo se dicat testem ocu­ doctorum, ut jam sæpe dixi, determinasse latum, pari jure me etiam hujus testem vigesimum primum annum ad inchoandam oculatum pronuntiabo. hanc obligationem. Cælerum si de isto vivæ vocis oraculo Altera disparitas aut potius ratio hujus certo constaret, absque scrupulo aut cuju» diversæ dispositionis Ecclesiæ est, quia sta­ vis admirationis metu illi adhærcrem ; sed tus augmenti et roboris communiter et ut quia non constat, conclusioni standum esse in pluribus habetur certa ætate, non autem existimo. senectus, alii enim senescunt anno quadra­ Petes 1° utrum religiosi professi qui non­ gesimo, alii quinquagesimo, alii sexage­ dum vigesimum primum annum comple­ simo, alii septuagesimo tantum et ultra, vere, teneantur ad jejunia ecclesiastica? ita ut quandoque videantur septuagenarii R. non teneri vi legis ecclesiaslicæ ; quia aut sexagenarii vegetiores quam quinqua­ nullibi habetur Ecclesiam prius sua lege re­ genarii aut quadragenarii : et ideo non po­ ligiosos quam sæculares velle astringere. tuit assignari certa ælas ad finiendam obli­ Tenentur autem vi et pro modo suæ regulæ, gationem jejunii sicut ad inchoandam. Qua­ sicut ad ipsa jejunia regularia, scilicet, vel propter obligationis fmiendæ aut conti­ sub culpa mortali aut veniali, si regula nuanda» regula repeti debet ex debilitate sic ad hæc obliget, vel sub poena tan­ seu infirmitate senio causata. Non diffiteor tum si regula non nisi sub poena obliget, tamen quin circa sexagesimum annum satis ut in nostro Prædicatorum ordine. Ratio frequenter talis sil infirmitas, quæ excuset est, quia adolescentes absolute loquendo, si non a toto saltem a parte jejunii. jejunii capaces, possunt renuntiare indulDices. Hieronymus Liamas, 3 p. Me­ genliæ el privilegio Ecclesiæ, sicut renunthodi , c. 5, §20, asserit Pium V. anno 1570 tiarentsi se voto privato ad jejunandum ob­ declarasse vivæ vocis oraculo, sexagenarios ligarent, aut jubilaeum lucrari vellent. Petes 2’ utrum religiosi exempti te­ non amplius adslringi jejuniis ecclesiasticis, sequehujus declarationis fuisse testem ocula­ neantur ad jejunia mandato episcopi indi­ tum. Ita referunt Loth, Sporeretalii.Ergo. cata? R. non teneri vi legis episcopi, quia ejus Huic argumento respondet Franciscus Benno, q. 7 de Jejunio in fine, his verbis : jurisdictioni non subduntur; posse tamen « Miror quosdam auctores etiam modernos teneri vi consuetudinis, si ita vigeat in pro­ d huic privilegioadhærere, cum omnia vivæ vincia, aut ratione scandali. > vocis oracula fuerint per Gregorium XV Si dicas religiosos exemptos teneri obe­ » etUrbanum VIII expressissime revocata.» dire episcopo ferenti censuras vel interdic­ Verum fortasse vicissim mirabuntur isti tum, aut instituendi dies festos : ergo et auctores moderni, hunc lapsuin ab crudito indicenti jejunia. theologo esse admissum, reponentque ipsi 1 R. N. consequentiam. Quod enim tenean­ Gregorium XV etUrbanum VIII ea dun- tur obsonare interdicta am dies festos e; taxat revocasse vivæ vocis oracula quæ con­ mandato episcopi, hoc est specialis disposi­ cessa sunt collegiis, capitulis, ordinibus tio Ecclesiæ facta in concil. Trid. sess. 25 religiosis aut eorum prælatis, non vero quæ de Regular, cap. 12. Nullibi autem habolur concessa sunt generaliter omnibus fidelibus similis dispositio pro aliis legibus episcopa­ (quale est id de quo agitur ), ut patet ex libus. Ita Pontas, v. Rogations, cas. 2post ipsis terminis revocationis ulriusquc ponti­ Sylvium et plurcs alios. ficis apud Lcsanam, lom. 3, v. Oracula Petes 5° utrum peregrini teneantur jctunio sui territorii vel loci in quo sunt? t’l 1X8 coris. D4 DISSERT. II. ART. XI. Λ. teneri jejunio loci in quo sunt. Ita I pro eodem festo, neque duplicem iu ann» communius. quadragesimam agere. Id quidem verum Patet i° ex vulgato responso S. Ambrosii est per se, per accidens autem contrarium ad S. Augustinum interrogantem pro matre ' contingit. Sic perse teneris j?junare semel sua Monica : σ Cum Romam venio, sab- ; pro S. Laurentio, et per unam quadragesi» l>ato jejuno : cum Mediolani sum, non 1 mam in anno : per accidens tamen potest » jejuno : sic et lu ad quamcumque forte 1 contingere quod non tenearis,si nempe sue· n Ecclesiam veneris, ejus morem serva, si cessive reperiaris in locis in quibus tempus » cuiquam non vis esse scandalum, nec obligationis elapsum est aut nondum adveD quemquam libi. » Habetur Epist. 118, I nil, v. g. iu dioecesi Rhcmcnsi feria quarta, el refertur cap. Illa, dist. 12; unde com­ et in dioecesi Leodiensi sabbato sequenti; aut mune proverbium : Si fueris Roma, Roma­ si discedas ex Anglia nondum absoluta qua­ no vivito more ; si fueris alibi, vivito si­ dragesima , et adventes in Galliam quando cut ibi. est absoluta : ulrinque a jejunio eximeris. 2°Quiaid exigit uniformitas in regimine ' Qui autem sentit commodum, debet sentire elexacta legis observantia; nihil enim fre­ ■ et incommodum, ut fçrl regula juris, quentius est quam ut, occasione alicujushos- Ii Inferes 3° ex eodem semper principio, pilis a jejunio liberi, alii jejunium frangant. eum qui invitatur ab amico ad prandium, 3° Quiasic obtinuiteonsuetudo : undegra- ubi non est jejunium, posse illic comedert viter offenderentur fideles si viderent ali­ carnes quas domi suæ comedere non poluisquem advenam vescentem carnibus die je­ . set propter jejunium, nisi forte illuc iret in junii. fraudem jejunii, hoc est, præcise ut mandu­ Ex quibus rationibus jure præsumitur cet carnes, alias non iturus : quia, juxta hanc esse legislatorum mentem, ut sicut a l axioma juris, fraus el dolus nemini patro­ ,egi bus sui territorii eximuntur absentes, cinantur. Neque dicas eum uti jure suo ; no­ sic teneantur legibus loci in quo reperiunlur. mo enim habet jus agendi in fraudem legis. De quo fusius dum de legibus. ARTICULUS «XL Hinc infera 1° eum qui discedit a loco De causis excusantibus a jejunio. ubi non est jejunium, posse refectionem mane sumere ; et si ad locum ubi est jeju­ Causa excusans a jejunio, generaliter lo­ nium adveniat circa meridiem, posse iterum quendo, una est, nempe impotentia moralis cum aliis prandere et sero collationem su­ qua quis non potest sine gravi suo vel alte­ mere. Quod si sero tantum adveniat, vide­ rius incommodo jejunare. Adhancrevocae tur quod non possit nisi collationem ut alii lur omnes aliæ causæ assignari solitae, ut sumere. E contra, si discedat a loco ubi est infirmitas, labor,peregrinatio, paupertas, jejunium, non potest manesumerejentacu­ pictas, etc. Unde lu 4. dist. 15- q. 31. a. 2.;qumstiunc, 4. o. lum, nisi aliunde excusetur ; sed ubi adve­ nerit in locum ubi non est jejunium, se ge­ — Dico 1° Infirmitas praoscnsvel imminens rat ut alij non jejunantes. Quia, ut dictum in tantum excusat a jejunio, in quantum est est, potest et tenetur obsequi moribus loci aut saltem creditur juxta experti el timorati medici, aut eo deficiente alterius viri pru­ in quo est. Inferes 2° (*) ex eadem ratione, quod qui dentis el probi judicium, vel incurrenda, in hac dioecesi Leodiensi jejunavit vigilia vel aggravanda, vel non sananda si servetur S.Laurentii, incidente,v. g.in feriam quar­ jejunium. Est communis eleeria ; quia jejunium.est tam, si sabbato sequenti sit in dioecesi Rhcmensi in qua hoc jejunium transfertur ju ab Ecclesia institutum ad morlificatioucin sabbatum, teneatur iterato jejunare. Idem quidem naturæ, non vero ad ejus destruc­ censeo de eo qui hic jejunasset tota quadra­ tionem· Audis me, ubi necessitas non est evidens, gesima, si adveniret in Angliam ubi adhuc duraret quadragesima propter obsen antiam requirere judicium medicii avi viri pruden­ tis; quia infirmi solent essv in hac materia veteris calendarii. Neque obstat nos non teneri bis jejunare plusæquo vel indulgentes, vel scrupulosi : <*1 IIm rpâolulio dit» »ute abroyilioocoi jejunii item me requirere judicium medici e.x perl· ct k*U LiUXCUlU,’ et timorati ; quia frequentes suntmedie> sok DE CAUSIS EXCUSANTIBUS A JEJUNIO. titulo tales et ita ad urbanitatem informati ut omnibus promiscue exemptionem a jeju­ nio petentibus nonnisi annuere noverint, quorum sane judicium tuto non sequuntur infirmi. Ex hac conclusione inferes 1° non omnes iulirmos eximi a toto jejunio , sed quosdam 3 toto , quosdam a parte,prout scilicet exi­ git ratio infirmatis : el ideo quosdam pos­ se manducare carnes, non tamen plures refectiones sumere ; vel e contra plures re­ fectiones sumere, sed non carnes ; quos­ dam posse jentaculum sumere, alios pinguio­ rem collationem; quibusdam sufficere in­ vertere ordinem refectionum, collationem meridie, coeuam vesperi sumendo. Unde me­ rito ad instantiam episcojji Gandensis dam­ nata eslab academia Lovanicnsi,anno 1G57, hæcpropositio: «Qui dormire nequit nisi i vesperisumpta coena ,non tenetur jejuna­ li re, imo neque in prandio collalionepi sui mere, quamvis hoc modo isti incommodo i> obviare posset :quia nemo tenetur perver­ ti tere ordinem refectionum. » Ingres 2° mulieres praegnantes aut lac­ tantes, qua* infirmis annumerari possunt, eximia loto jejunio quoad abstinentiam a j lnribus refectionibus. Ita communiter con­ tra paucos. Quia abundantioremcl frequentiorem cibum exigit fœtus quem gestant aut lactant; imo peccarent si jejunium saltem in rigorcobservare vellent.ob nocumentum in­ de fœlui aut proli imminens. Non tamen eximuntur ab abstinentia a carnibus, quia abi cibi sufficiunt; excipe casum quo mulier pragnans immoderata passione ferrelur in carnes, cui ne fœtus ex denegalione patiaurdclrimcnlum recusari non debent. Inferes 3°cum qui nunceslsanus, sed cui ex certis aut vere probabilibus indiciis imaiine.l morbus, eximi a jejunio pro quanto accessecstad avertendum morbum ; simililerqui ex infirmitate convalescit, proquanto necesseesl ad reparandas vires Inferes 4° neque impotentiam reddendi ' debitum inter conjuges, neque maciem aut pallorem quo vel uxor viro, vel puella proco se minus gratam ad tempus exhibet, per se loquendo, esse infirmitates seu causassullieientes eximendi ipsas a jejunio. ' Quantum ad primum , scilicet redditio­ nem debiti, ·" quia ad id conjuges non se obligarunt in omni eventu, sedsahis man­ ibiis Dei «i Ecclcsi® ; 2" quia tempus jqju- i nandi est tempus longe fieri abamplexibus, ut religiose observat hic Sylvius. Imo non desunt theologi et canonis’æ nui conten­ dunt conjugem petentem debitum tempore jejunii peccare: pro quo citant Patres et ca­ nones; sed advertit Navar. in Manu. c. 22, n.71, Patres elcanoriesesse inudligendos de prima consummatione matrimonii, quam reponunt inter solemnitates quæ prohiben­ tur tempore quadragesima. Insuper idom Navar. ibidem existimat has canones esse antiquatos. Quantum ad secundum,quia futiles sunt prorsus hæ raliones,nec ullam per se indu­ cunt impotentiam aut difficultatem jejunan­ di. Ecquod enim grande malum si ad tem­ pus uxor minus arrideat viro, puella procu? Dixi, per se loquendo; quia per accidens , puta, si ex impotentia aut deformitate unius parlisjure timeantur inalleraincon linentia, graves iræ, odia, blasphemiæ, aut grave de­ trimentum, posset compars , suadente lege charitaliscui cedunt leges human®, tempe­ rare jejunium quantum necesse est ad illa mala avertenda. Similiter, quamvis uxor marito violatio­ nem jejunii jubenti secundum se obedire non debeat, quia praestat obedire Deo quam hominibus , potest tamen per accidens, si nempe ex recusatione, præfata aut similia immineant. Q. 147. a. 4. ad 3. et in 4. cit. — Dico 2° Secundum jus antiquum, labor non neces­ sarius etiamsi gravis, non eximii a jejunio ; quia dimittendum est id quod non est neces­ sitatis ut servetur id quod est necessitatis. Labor autem gravis necessarius ad bonum sive proprium sive alienum, eximit a jeju­ nio; quia non videlur fuisse intentionem Ecclesiæ statuentis jejunia , ut per hoc im­ pediret alias pias el magis necessarias cau­ sas. Ita , inquam , secundum jus ariliquuni S. Thomas ct cum eo omnes fere antiqui cl multi moderni. Verum, inquit Sylvester, v. Jejunium, n. 24: « Eugonius IV, anno 1440, circa hoc » fecit magnam modificationem, indulgens x> quod artifices lalioriosa opera exercentes, a et rustici, sive sint divites sive pauperes , a non teneantur ad jejunium sub praecepa ίο, ut refert Bosella,el alias ru doctis » audivi. » Hucusque laudatu Sylvester. Eamdeni Eligenti IV declarati nem referi Basteus, v. Jejunium 2, u. 7, fiù verbu r 1 oc, 1 I DISSERT. TI. ART. XI. » Opifices snas artes exercentes, aul coloni » colendis serendisqueagris aul alii ejusmo» di rebus operam danlcs, sive sint divites, » sive pauperes, ad jtjuniasub peccato morT) tali non tenentur et a confessariis absolvi » possunt, consulendo illisui in eleemosynis » aliisque piis operibus occupentur.» Idem referunt ex laudalis operibus Loth , Ucnno el alii: divitibus autem non est necessarius labor. Quapropter. Dico 3° Secundum jus novum, in hac Eugenii IV declaratione fundatum, omnis labor honestus cum jejunio incompossibilis, etsi non necessarius, modo non sil in fraudem jejunii susceptus, eximit a jejunio. Hanc sane summi pontificis declaratio­ nem , a tot viris fide dignis relatam, eo faci­ lius arbitror esse veram, quod videam esse in praxi etiam apud timoratos : neque enim pœnitcntesnequeconfcssariidisculcresolent an labor qui adfertur ut causa excusans a je­ junio fuerit necessarius necne, sed an fuerit gravis et jejunio incompatibilis. Ex his conclusionibus inferes 1° agrico­ las, fabros, sive ferrarios, sive lignarios, sive stannearios el similes, item fossores, cæmentarios, pistores, fullones, coriarios, typogra­ phes prælo insudantes ( non tamen compo­ nentes) , cursores longum aul molestum iter pedibus agentes, et alios artes valde laborio­ sas exercentes, eximi a jejunio propter gra­ vem defatigationem ct debilitatem cum jeju­ nio moraliler incompossibilem. Inferes 2.°e contra, propter oppositam ra­ tionem, pictores, sartores, barbitonsores, acu pingentes, cantores, musicos, mercato­ res, medicos, chirurgos, pharmacopolas, an­ cillas, famuloscommunia ct levia ministeria familiæ obeuntes, notarios, scribas, magistratusetaliosoflicialcs, quorum laborabsque gravi difficultate potest cum jejunio compati, ab ejus lege non eximi. Unde Alexander VII damnavit hanc propositionem : « Omnes of» ficialcs qui in republica corporaliter labo» rant, sunt excusati ab obligatione jejunii, » nec debent sc certificate an labor sit com» patibilis cum jejunio. » Sed quid de sutoribus, textoribus, aurifi­ cibus ct sculptoribus? Quidam cos excusant a jejunio, quod putent gravem eorum labo­ rem; alii non excusant, quod putent levem. Nos cum Sylvio existimamus hos el similes quorum dubius est labor, prudeniiæ confes­ sorii esse remittendos, ul, attento labore et personarum complexione, eos a jejunio li­ beros vel ad id obligatos pronuntiet. 'Idem censeo de judicibus,consiliariis,ad­ vocatis, lectoribus, scriptoribus, scholasti­ cis confessariis et prædicatoribus.Quieuim cx illis mediocriter, ut fieri solet, studio in­ cumbunt, nullatenus eximuntur a jejunio; qui acrius, plus vel minus, secundum quan­ titatem studii ct persona* conditionem,exi­ muntur; ita ul qiiandoquesunicre possit pin­ guiorem collationem, quandoque cœnam, quandoque jentaculum, quandoque totali­ ter eximantur, quantum scilicctad unitatem refectionis: sic, v. g. qui a mane ad vesperam confessiones exciperet, qui tota quadrage­ sima quotidie aut fere quotidie concionem haberet cum magno studio et labore, puta, quia est ingratæ memoriæ, aut conciones re­ center cusas pro prima vice recitat; qui diu nocluque ad componendum aut docendum libros evolvit, totaliter a jejunio exemptum quoad abstinentiam a pluribus refectioni­ bus , non secus ac cæmenlarium , arbitror Sicut enim labore corporali spiritus vitales exhauriuntur, ita labore spirituali spiriUu animales, qui non sunt minus ad vitam ne­ cessarii. * lnfcres3n præserlim cx tertia conclusione, eos qui nonex necessitate aul officio, quales sunt plerumque ii de quibus hucusque ser­ monem habuimus,sed honesta*recreationis aul exercitationis causa aliove line honesto iter aul laborem suscipiunt, v. g. venantur, piscantur, invisunt amicos aut urbes, iter agunt pcdibuscum possint rheda aut navi, et similes, etiam eximi a jejunio ubi defati­ gatio est gravis ; a fortiori si peregrinentur ex devotione, nidicam Herum modo in quin­ ta conclusione. Dixi 1° in conclusione, labor honestus; quia sola defatigatio ex labore inhonesto ct illicito, non eximii a jejunio, curn præsumi non possit Ecclesiam relaxare legem suam in favorem peccantium ; secus tamen si ex labore illicito sequeretur aut immineret in­ firmitas, tunc enim currit lex naturalis con­ servandi vitam. Distinguendum est itaque hic inter infirmitatem et solam defatigatio­ nem quæ non est infirmitas, sed solum ma­ jorem difficultatem parit jejunandi, quam sane tenetur ferre elsuæ iniquitati imputa­ re debet peccator. Unde merito Academia l.ovanienMS damnavit hanc propositionem : Defessus ex quocumque labore licito vel il- DE CAUSIS EXCUSANTIBUS A JEJUNIO. ο. v. g. (pudet referre) cum feeminis commixtione, liberatur a lege jejunii. Dixi 2°, modo labor non sit in fraudem legis susceptus ; quia, ut communiter dici­ tur el feri regula juris, fraus ct dolus ne­ mini patrocinantur, nec. ul anlc jam dixi, præsumi debet Ecclesiam vel'esuam legem relaxare in graliam eorum qui quærunt il­ lam fraudare, et ventri indulgerc. Hinc qui suscipit iler aut laborem præcise ut exima­ tur a jejunio, alias non suscepturus; qui itineratur pedibus, alias ascensurus equum, aul currum, aut navim ; qui venatur alias non venaturus, etc., vere non eximitur; nisi, ulmodo dixi, cx nimia deratigatione sequa­ tur aut immincal morbus. Petes 1° quoad iter, quantum ct quale re­ quiratur et sufficiat ad eximendum ajejunio? R, Quidam requirunt qualuor leucas, quidam quinque, quidam sex, alii plus, alii minus. Item quidam eximunt solos itiné­ rantes pedibus, alii etiam itinérantes equo aul curru. Sed hæc si generaliter statuamur arbitra­ ria sunt : quamvis enim salis communiter loquendo, quatuor aut quinque leucæ vi­ deantur requiri ct sufficere in hac saltem pa­ tria montibus frequenti,potest tamen contin­ gere quod, attenta ilinerantis complexione, aerisinlempcric, majori viarum asperitate, itineris diuturnitate, plus defatigent duæ aut 1res leucæquam quatuor, quinque, sex aut septem. Similiter, quamvis incedentes tquoaulcurru regulariter non multum de­ fatigentur, nec ideo communiter eximantur ajejunio, potest tamen contrarium contin­ gere : sic si diu incedas equo molesto, cursu præcipiti, flante vento valido, aut tota die curru non pensili super pavimento aspero el in locis præruptis, plus sane defatigaberis quam si pcdcslcr quinque aul sex leucas con­ ficeres. Non potest ergo certa regula statui gene­ raliter pro omnibus cx longitudine viæ, ne­ que ex modo itinerandi pedibus, scilicet vel equo autcurru ; sed hæc repeti debet cx ipsa lassitudine e» debilitate naturae restauratio­ nem postulantis, causata per ilinerationem, qualiscumqiie sit. Sed quæ ctquanta lassitudo requiratur, non magis facile dixerim. Marchantius apud Sporcr ponit hanc regulam : Quandocumque iler ita hominem alterat, ul absque aliquo unio suo, vd negotii notabilis pro quo Bill. t. vtn< 97 vadit,jejunium non possiteommode servare, excusai ajejunio Verum,cum Ij aliquo de­ trimento et ly commode valde late pateant, vixilinerantem roperies qui juxta hanc regu’ain adslrineatur jejunio. Leve enim dctrimen!um,estrt//qT/odde(ri»/renlum,Ptqiia·· bscumque difficultas non est commoditas. Nullusesl autem itincransquijojun etab Patres quantum ex temerario accessu ded trimenli caperetur, convenientes, quadrac ginla dies jejunii, precum, audilionisvcrd bi Dei cl conventuum designarunt.» R. vel S. Chrysost. ibi non loqui dc prima 103 quadragesima; institutione, sed de illius de­ signatione ad omnia illa pietatis chrislianæ officia quæ ibi recenset; vel nomine Patrum intclligere Apostolos, quo sensu ipse met Paulusdixit:ATmn ctsihabcalis mulla millia pœdagogorum in Christo, sed non multos pa­ tres; in Christo enim Jesu per Evangelium genui vos. Et certe in quo Patrum seu episco­ porum conventu ante S. Chrysost. instituta luisset quadragesima in universa Ecclesia ? Nonin aliqua synodo provinciali, hanc enim auctoritatem non habet pro totaEcclcsia; non in generali, nam Nicæna supponit jam in­ stitutam, ut vidimus ; Consiantinopolilana nihil dequadragesima decernit: nulla tamen alia synodus œcumcnica prælerhas duas an­ te S. Chrysost. habita fuit. Dicendum ergo S. Chrysost. intclligere quadragesimam ins­ titutam ab Apostolis quos hic nomine Pa­ trum appellat, idque elucescit ex serie homiliæ. Obj. 3° Victor Antiochenus quintosæculo, in cap. 2 Marci, docet neque a 'Deo neque ab ejus Spiritu ullam legem jejunii esse latam; ct postea concludit: «Quod si vero quadra» gcsiinale, vel aliud quodeumque jejunium » definitum habemus, propter ignavos et ne» gligenles, quonimirum quoqueiiofficium » faciant, præfmitum habemus ; studiosi » namque pietatique dediti , certo animi » consilio propensaque voluntate jejunium » illud persolvunt, magis quam ulla omnino » logis aut præccpti vi compulsi.» Ergo* R. Victorem Antiochenum solum ibi asse­ rere Apostolos non fuisse obligatos jejuniis legis Mosaicæ et Pharisæorum aul discipu­ lorum Joannis, ulpalet ex contextu; christianosque modo pietati debitos servare jeju­ nia ecclesiastica, non sicut Judæi, lege co­ gente, per temporalium poenarum inflictio­ nem, sed libera electione et virtutis amore. Obj. 4° S. Aug. Epist. 86 ad Casulanum, dicit : «Ego in evangclicis ct aposlolicis lit» teris, totoque instrumento quodappella» tur Testamentum novum , animo rcvol» vens, video praeceptumessejejunium: qui» bus autem diebus non oporleat jejunare el «quibus oporteat, præcepto Domini vel » Apostolorum non invenio delini tum* Ergo. R. 1°S. Aug. in hac Epistola nullatenus agere de jejunio quadragesimæ,sed dejejuniosabbali contra quemdam Urbicum , qui contendebat more Romanorum omni sab- 104 DIGRESSIO HISTORICA. balo esse jejunandam. Unde sensus S. Au­ Obj. 7° Berno, Augiensis abbas circa an­ gustini est, non esse determinatum a Chris­ num 1014, lib. de Rebus ad missam perli­ to vel Apostolis qua feria per anni circulum nentibus, c. 2 et 7, reponit quadragesimam extra quadragesimam sit jejunandum, sed inter ecclesiasticas consuetudes a Patri­ hoc cuiqneliberum juxta morem suæ eccle­ bus et non ab Apostolis institutas. Ergo. siæ. 2° S. Aug. ibi loquitur de præcepto R. hunc abbatem a temporibus Aposto­ quodsit scriptis exaratum in sacris Litteris, lorum remotissimum, majorem non mereri ul palet ex contextu, non de præcepto quod fidem quam SS. Hieron. et Leo. Obj. 8° Chronicon Eusebii, ad annnm sil ore traditum, quale dicimus essepræcep13G; Rabbanus Maurus, lib. 2 de Jnstit. tum quadragesimæ. Jnsl. S. Aug. Epist. 119 ad Januarium , Cleric, cap. 34; Ruperlus, Tuiliensis abbas, cap. 17, quadragesimam tribuit soli Eccle­ lib. 4 de Divin. Ofiic. cap. 9, referunt insti­ siæ consuetudini , sicut neophytorum octo tutionem quadragesimæ Thelesphoro, pon­ dies post Pascha, et eos ejusdem facit ori­ tifici Romano. Ergo. R. ad Eusebium, ipsum referre quid ali­ ginis cum quadragesima ; aUt quadraginta d i"i dies, inquit, ante Pascha observentur, qui sentiant, non tamen approbare. En ejus » Fcclesiæ consuetudo roboravit, sic etiam verba : Quadragesimale jejunium a Theletjd utocto dies neophytorum dislinguantura phoro per hoc tempus inslilulum acprarep» cæteris,id est, ut octavus primo concinat.» lum quidam scribunt. Insuper Chronicon Eusebii esse in hoc interpolatum, nec is gentius, ut verisimile est, praesidentes, ex prompta et expedita probatio in omnium » simplicitate et imperitia ortam consuclu- oculis versabatur. /L Non assero mentitum, sed forte de­ » dinem posteris tradiderunt.n Obj. 2° Socrates, lib. 5Hist, dicit eos qui ceptum. Sed, esto fuerit mentitus, id nulli Romæsunt, 1res septimanas ante Pascha, incredibile esse debet, qui conspexerit DalSabbato ct dominico exceptis, jejunare; qui Imum ipsum in referenda Romanæ et Galautem in Illyria .Græcia ct Alexandria, licanm ecclesiæ disciplina de jejunio impu­ ante sex septimanas Pascha praecedentes denter fuisse mentitum ; scribit enim lib. i jejunium quod quadragesimale vocant in­ de Jejunio ct Quadragesima, c. 2, pastores Romanæ ecclesiæ docere reprehendi non choare, alios ante septem. Ergo. Idem testantur c\ ipsoSozomenus, lib. 7, posse, adeoque ecclesiastice vere jejunare, c. 19; Cassiodorus, homo Romanus, in His­ qui hora sexta prandent et vespere coenint... toria tripartita; Nicephorus, lib. 12, c. 31. Neque aliud inter dies jejuniis sacros ct cos R. Socratem hac in re fidem non merer;, qui sunt a jejunio liberi discrimen apud eos 1° quia partibus, si non erroribus Novalia- quidem apparet, nisi quod carne illis absti­ norum addictus erat. Quamvis enim hærc- nent, his vescuntur : certe ecclesiæ Romance sis Novatianorum nihil cum hac quaestione pastores nihil aliud vel imperant r> Jejunium vernum in quadragesima, æsli1 vum in Pentecoste, autumnale in mense s septimo, hyemale autem in hoc qui decio mus est celebramus, » aperte colligitur SS. pontificem consuisse singula quatuor an­ ni temporum jejunia esse traditionis apostolicæ. Ilis victus argumentis Dallæus Calvinisla, lib. 4 de Jejun. c. 7, respondet, ecclesiam Romanam tempore S. Leonis equidem jeju­ nia servasse quatuor anni temporibus, sed negat hunc fuisse universalis Ecclesiæ mo­ rem. Contra S. Leo, scrm. 7 de jejunio decimi mensis, cap. 2 dicit : « His autem conversioBiiibus per providentiam graliæ Dei addita usant sancta jejunia, quæ in quibusdam » diebus ab universa Ecclesia devotionem j)observanliægcncraliscxigerent.»Etserm. 4dejejunio septimi mensis, cap. 2 : « Quamp vis autem unicuique nostrum liberum sil d voluntariis castigationibus proprium cor­ ii pus allicere... quibusdam tamen diebus ab » omnibus oportet celebrari generale jejuB nium ; et tunc clïicacior est sacraliorquc d devotio, quando in operibus pietatis totius » Ecclesiæ unusanimusctunus est sensus. » Inlclligere autem per lotam cl universam Ecclesiam, urbis Romæ ecclesiam ; per omnts, solos Romanos cives; ct per generale jejunium, quod solis Romanis est proprium, ut lacii Dallæus, non solum est ludere ei. ca­ villari, sed aperte abuti terminis. /fc/wul hæreticus, S. Leonem non repo­ nere sicuti nos jejunium æslivum post Pen­ tecosten, sed m Pentecoste. Verum jejunium in Pentecoste ct post Pentecosten idem est S. Leoni, qui etiam illud post Pentecosten diserte collocat, Sermone 1 de Jejunio Pen­ tecostes prius laudato. Probatur secunda pars conclusionis 1° cx concilio Mogun lino an no 81 3, sub Leone 111 el Carolo Magno, can. 34, ubi dicitur : « Constituimus ut quatuor anni tempora .d' 10· » omnibus cum jejunio observentur, id est, » mense rnartio, hebdomada prima..... si» militer mense junio. hebdomada secun» da .. similiter mense septembri, hebdo» mada tertia, ctin mense decembri, heb» domadaquæfuerilplenaantcvigiliarnNa» talis Domini. » Refertur dist.76, c. Consli luimus. 2° Ex concilio Salegunstadiensi, in eadem dioecesi Mogun ti na celebra te anno 1022, ubi vocatur incertum jejunium quatuor tempo­ rum , et paulo aliter quam in Mogun tina sy­ nodo assignantur tempora jejunii. Refertur ibidem, cap. de Jejunio. 3° Ex epistola Goffridi abbatis arca an­ num 1129, in qua quaerit ab Hildeberto, episcopo Cenomanensi, in qua hebdomada junii jejunia essent celebranda. Ergo. Dices 1° conlra primamparlcm conclusio­ nis. In quibusdam breviariis Romanis legi­ tur decima quarte octobris sanctum Calixlum papam instituisse quatuor anni tempora quibus jejunaretur. Ipse Calixtus, in episto­ la ad Benedictum episcopum, quæ citetur a Gratiano, dist. 7G, c. Jejunium, scribit quod jejunium quod ter in anno celebraba­ tur, quater sit celebrandum ; unde eruitur saltem unum ex jejuniis quatuor temporum ab ipso fuisse institutum : el pontificale Damasi, quatuor illa jejunia ab ipso Calixto tradit instituta. Ergo. Quidam respondent in correctione bre­ viarii, loco priorum verborum, hæc esse substituta : Constiluil quatuor anni tempo­ ra , quibus jej unium cx aposlolica tradilione acceptum, ab omnibus servaretur : ex quo colligitur hæc jejunia fuissequidemabApostoiis instituta, sed cum varietas accidisset circa tempora quibus observarentur, Calix­ tus ea designavit. Ad ejus epistolam, respon­ dent sensum esse quod restituerit consuetu­ dinem quater jejunandi, quæ apud aliquos ex parte collapsa erat, ite ut nonnisi ter je­ junarent. Ad pontificaleDamasi, dicunt eo significari Calixlum fuisse primum, non qui hæc jejunia instituerit, sed qui scripto man­ daverit id quod pia traditione prius servaba­ tur. Sed R. brevius, et epistolatr Calixli el ponti­ ficale Damaso adscriplum ^cx quibusdam breviariis in cpscranlquæobjiciuntur, nunc ab eruditis explodi ut apocrypha cl supposi­ tion, proindeque nullius aullcvissimæ auc­ toritatis esse. DISSERT. Ill 110 Dicm 2° Tertullianus, lib. de Jejunio, cap. 2,scribit Christianosdocercnullum ab Aposlolisimposilum jejunium præter quadrage­ sima !c. Ergo. 11. nullain lidem esse adhibendam Tertul­ liano scribenti contra catholicos, ex quo ab ipsis in Montani hærcsi m defecit : docebant quidemchristiani nullam aliam quadragesimame-sesibi impositam præter quadrage­ simam antepaschalem(cum ipscTertullianus eum suo Montanoplures astrueret) ,scd non ullum aliud jejunium. Quædam alia argumenta præoccupavimusin dissert, præced. in qua etiam suilicienter diximus de origine aliorum jeju­ niorum sive abstinentiarum. DISSERTATIO I. DE SOBRIETATE ET EBRIETATE. D. Th. QQ. 149 et 150. ARTICULUS I. De sobrietate. 2.449. n. I.o. — Nota. Sobrietas dicitur a servanda bria, id est, mensura: unde generalissime sumpta , significat omnem moderationem animi a mensura non devian­ tis in quacumque materia. Hoc sensu dixit Apost. Rom.12, sapere ad sobrietatem. Mi­ nus late sumpta , sumitor pro temperantia quæ mensuram servat in delectationibus sensuum; hoc sensu dixit Apost. Tit. 2: So­ brie,juste el pie vivamus. Strictius sumitur pro virlutcabstincnliæ; hi enim dicuntur so­ brii, non solum qui parce bibunt,sed etiam qui parce manducant. Strictissime tandem sumitur pro moderatione potus inebriantis; de sobrietate hoc sensu sumpta hic agimus, quæ definiri potest : Virtus moderans affec­ tum ct usum polus inebriantis: ad cujus ma­ jorem elucidationem. Ibid.—Dico l°Sobrietas versatur circa po­ tum inebriantem, ejusaflcctumct usum mo­ derans. ibid.—Probatur. Virtutes quæ ab aliqua generali conditione virtutis nominantur, il­ lam materiam sibi specialiter vindicant in qua difficillimum et optimum est hujusmo­ di conditionem servare: sic, v. g. fortitudo versatur circa jæricula mortis, temperantia circa delectationes tactus : atqui numen so­ brietatis sumitur a mensura, ul dictum est, ART. I. et in usu polus inebriantis est optimum et difficillimum servare mensuram , quia usus moderatus mullum confert, ct modicus ex­ cessus millium lædil, sua fumositalc caput perturbans. Ergo. Ibid. n. 2. o.—Dico 2° Sobrietas est virtus spe ialis ; quia ubi est speciale impedimen­ tum rationis, ibi ncccssc est esse specialem virtutem ad illud removendum ; virlusenim moralis ponitur ad conservandum bonum rationis : atqui potus inebrians habet specia­ lem rationem impediendi usum rationis, in quantum perturbat cerebrum sua fuinositate: ergo ad removendum hoc speciale im­ pedimentum rationis requiritur specialis vir­ tus, quæ dicitur sobrietas. ibid. a. 4. o.—Dico3°Quamvis sobrietas omnihus conveniat, quia omnes fugere de­ bent mentis perturbationem et peccata inde nascentia, peculiari tamen ratione convenit adolescentibus el mulieribus; item iis qui aliis præsuntjsive spiritualiler sive tempo­ raliter, etsenibus. Ibid. — Adolescentibus , quia propter fervorem sanguinis ct spirituum, est in cis major pronilas ad concupiscentias quas oportet rcfrænari per virtutem. ibid. Mulieribus, quia*'facilius pcrlurIr.ntur, nec est in eis sufficiens robur men­ tis ad hoc quod concupiscentiis resistant : unde secundum Valerium Max. lib. 2, c. 1, mulieres apud Romanos antiquitus non bi­ bebant vinum. Ibid. Senibus, quia in eis ratio vigere de­ bet ad aliorum eruditionem : unde Apost. Tit. 2, monet senes ul sobrii sini. Ibid. Iis qui præsunt spiritualiler, ul sunt episcopi, et alii Ecclesiæ ministri, quia mente devola debent spiritualibus officiis insistere : unde Apostolus inter cæteras vir­ tutes episcopo necessarias, ponit sobrieta­ tem. lis vero qui præsunt temporaliter, ul sunt reges, principes, magistratus, etc., quia per sapientiam debent populum sul>ditum gubernare. ARTICULUS II. De ebrietate. Quid stt , rf qutve />t t cutum ? Q. 450. a. 4. o. Nota. Ebrietas dupliciter a <·'; i potest : uno modo, prout significat ipsum defectum rationis qui accidit ex mullo vino potam ( per vinum hic iritclligc omnem polum inebriantem); et secundum hoc DE EBRIETATE. Ill ebrietas non nominat culpam , sed defeo i esset proprie ebrius, licet posset peccare si tum pœnalcm consequentem cx culpa. id ipsi voluntarium esset. Ibid. — Alio mode ebrietas nominat acQuidam addunt definitioni, voluptatis tum quo quis in hunêdefectum indicii; qui causa. Verum, licet sic ordinarie fiat, id laadus potest causare ebrietatem dupliciter : men absolute necessarium non videtur , aruno modo, ex nimia vini fortitudine præter bitiarnurque eum qui, repugnante potu, cx opinionem bibentis; cl sic etiam ebrietas complacentia pro amico aut metu mortisbipotest accidere sine peccato, præcipue si non beret usque ad privationem usus rationis, exnegligentia hominis contingat ;cl siccrc- forepropric ebrium, sicut puella foret pro­ ditur Noe inebriatus esse, Gen. 9 : alio modo, prie fornicaria, quæ metu mortis consentiret cx inordinata concupiscentia elusu vini; et fornicationi. sic ebrietas ponitur esse peccatum, et contiRatio est ·. quia, licet intemperantia, cunelursub gula generatim sumpta, sicut spe- jus ebrietas el fornicatio sunt species, versecies sub genere ; dividitur enim gula gene- lur circa delectabile secundum sensum, non ratimsumpta in coinessalionem cl ebriela- est tamen neccsse quod versetur circa de­ leni, ut dixi supra. lectansactu, ut patet in ipsa temperantia Itaque ebrietas, ul est peccatum, definiri quæ opponitur intemperantiæ ct versatur potest ex S. Thoma : Voluntarius excessus pariter circa delectabile secundum sensum, in potu inebriante usque ad defectum usus Qui enim manducaret moderate cibum scrationis. eundum se delectabilem, sed in quo nullam Dicitur 1°, voluntarius, dum quis se sci- perciperet delectationem, ut non infrequenlicet, attenta vini quantitate aul qualitate ter accidit viris sanctis mortificationi de.lipropriaqueconditione, prævidctscinde pri- lis, verum actum temperanliæ exerceret ct fandum usu rationis; aut dubitans non cu- proprie foret temperans : ergo similiter qui ral inquirere : quia tunc defectus usus ratio- immoderato utitur potu secundum sedenisindescquensestvolunlariusindircclescu leclabili, licet non actu delectante, est proincausa. Unde το voluntarius afficit non so- prie intemperans, el si usque ad privatiolum actum potandi, sed etiam ipsum defcc- nem rationis, proprie ebrius. tam rationis inde sequentem, in quantum Ibid.— Confirmatur 1° ex 1). Th. qui prævisus fuit aut potuit ac debuit praevideri reponit peccatum ebrietatis in inordinata secuturus cx tali potatione. A fortiori si es- concupiscentia et usu vini, scu potus incsd directe vol i lus in se; ut si quis biberet cx- brianlis : atqui qui sine voluptate excedit presse ut privaretur usu rationis, quod raro voluntarie in potu usque ad privationem accidit; usus rationis, inordinate concupiscit ct suDicilur, in potu inebriante; quia in hoc mil polum inebriantem. Ergo. distinguitur ebrietas a gula stricte sumpta, Confirmatur 2° cx praxi. Non enim pœseu comessatione, quod hæc sit excessus in nitentes se accusant quod voluptatis causa riboet potu non inebriante, ebrietas in potu se inebriaverint, neque confessarii idinquiinebrianle : non enim comessali© dicitur a runl : ergo. His praemissis. tnmcdendo, sed, ut observat Sylvius cx Ca2.150. a. 1. o. ad 2. o. — Dico. Ebrietas lepino post Varronem, dicitur a Como, qui t plane voluntaria, etiamsi semel tantum adpiid antiquos habebatur deus crupu/a·; era-! missa, est secundum se peccatum mortale, pulaaulem committitur clin cibo clin potu. I Dixi, etiamsi semel tantum admissa, Ex quo sequitur ex una parte quod, cx- ; contra quosdam qui contendunt, praesertim cessus in potu non incbrialivo, ul lacte, vel ex S. Aug. ex S. Thoma in prioribus opuseliaminclinativo, sed non de facto inebrian- culis, solam assuetudinem se inebriandi I te, scu non pertingente usque ad defectum esse peccatum mortale, rabonis ( hæ enim particular additæ sunt ' Probatur 1° ex S. Scriptura. Apostolus promajori explicatione prioris particulæ in- Gal. 5, recenset ebrietatem inter peccata ebriante non sil proprie ebrietas, sed gula I quæ a regno Dei excludunt : Manifesta scu comessa lio cl crapula, ut dicam infra, sunt, inquit, opera carnis. ... homicidia, Exaltera parle sequitur quod , qui aliunde ebrietates, ccmcssationcs ct his similia.. quain cx potu , puta , ex odore lupuli, aul quoniam qui talia agunt regnum Dei non I wlfilu tabaci, privaretur usu rationis, non I conscqucnlur. El Rom. 13, enumeral ebrie- ίW DISSERT. III. ART. II. talem inter opera tenebrarum quæ abji­ cienda sunt, ut possimus Christum induere. Nec refert quod alibi Apostolus nominet ebriosos •ebriosi autem sunt qui ebrietatibussunlassuefacli, quia sufficit quod alibi nominet ebrietatem; non enim omnia in omnibus locis dicuntur. Probatur 2° ex SS. Patribus, Bas. Ποηι. 14; Ambros. lib. de Ecclesia , et jejunio c. 16; Chrysosl. Hom. 58 in Matth. Ilieronym. Episl. 83, cl in cap. 5 ad Galatas; S. Cæsario, Serin. 131 cl 132, in Anpendice operum S. Aug. et aliis, qui acriter in­ vehunt in ebrietatem ut peccatum mortale. Ibici. — Probatur 3U Graviter repugnat reclæ rationi quod homo sciens et volens se privet usu rationis et potestate propinqua ad illum : atqui hæc præslal ebrietas plene voluntaria : ergo. Probatur major. Inter alia hominis bona præslantissimum est usus rationis, quo nempe a brutis distinguitur, bonum virtutis exercet et peccata declinat. Ergo. Ibid.— Confirmatur. Ebrietas exponit ebrium periculo plura ct gravia mala per­ petrandi : quod si forte non sequantur, sunt tamen nata sequi ex illa. Ergo. Solvuntur objectiones. »4 Obj. 1° Gen. 43, legimus fratres Joseph fuisse inebriatos cum illo. Ergo. R. sensum esse, non quod biberint usque ad defectum usus rationis, sed ad satietatem ct hilaritatem. Vox enim ebrietas seu ine­ briatio, sepæ usurpatur in Scripturis pro salicta tect hilaritate, ut psal. 35, inebriabun­ tur ab ubertate domus tuœ /similiter alibi. Obj. 2° S. Aug. Scrm. 41 de Sanctis, aut potius S. Cæsarius, Horn. 8, alias S. Au­ gustino adseripta cl inter ejus sermones re­ lata, dicit ebrietatem esse peccatum mortale, si assidua sil. Et S. Thomas, q. 2 de Malo, a. 8, ad 3; et q. 7, a. 4, ad 1, docet semel inebriari esse peccatum veniale, assiduo au­ tem inebriari esse peccatum mortale. Ergo. Ibid. α. 1. — R. ad S. Aug. seu Casa­ rium, assiduam ebrietatem ab eo dici pec­ catum mortale, non propter solam itera­ tionem , sed quia non potest esse quod homo assidue inebrietur, quin sciens cl volens ebrietatem incurrat, dum multoties expe­ ritur fortitudinem vini et suam habilitatem ad ebrietatem ; cum c contra qui semel tan­ tum inebriatur, possit ignorare et vini for- titudincm cl suam infirmitatem, cl .* jb omni peccato excusari. Ad D. Thomam. Quidquid hac in re senserit junior, ccrlo ccrlius est cum nobiscum hic sentire, cum ex ipso et conclusio­ nem ct ejus probationes et præcedcntem responsionem habeamus. Neque solum hic, sed etiam in cap. 14 ad Rom. lecl. 3; in cap. 5 primae ad Corinth, ct, 2, q. 88, ari. 5, adi, camdem tenet sententiam. Obj. 3° Qui se privat usu rationis per somnum non peccat. Ergo nec qui per po tum. TLy.con.wyuoitmni.DisparilasestPquol somnus privet tantum actual, usu rationis, non propinqua potestate ad illum, sic, ut dormiens possit ad illum redire quando voluerit; potest enim ante somnum disponere ut tali hora qua voluerit excitetur, el exci­ tatus slatim est idoneus ad sua munia. E contra ebrietas non tollit tantum usum ra­ tionis, sed etiam potestatem propinquam ad illum, nec potest ebrius illum pro nutu recuperare, sed necessilatur in ejus priva­ tione remanere quamdiu durat eflcclusimmoderatae potationis, ita ut, etiamsi vigi­ lans, sil ineptus ad sua munia. Altera disparilas est, quod privalio'usus rationis per somnum inducatur naturaliter, mediante quiete sensuum ad reparandas naluræ virês; per ebrietatem autem indu­ citur violenter ex causa illicita, vigilanti­ bus sensibus ipsis. Sed quid, si quis aliquo pharmaco se pos­ set slatim ab ebrietate expedire? R. eum nihilominus peccare mortaliter, vel quia privatio diuturnior usus rationis per se nala est sequi ex suo actu ; in mora­ libus autem attenditur id quod perse cl or­ dinarie contingit, non quod per accidens: vel quia non est certum quod ipse ratione carens sumet istud pharmacum, aut quod ipsi sfatim porrigetur ; vel quia non constat dari tale pharmacum, quod sic subito ab ebrietate liberet absque violentia naturæ il­ lata cl capitis gravi læsionc. Obj. 4° Ex subitanea aut diuturna capitis gyralione, ex odore lupuli aut recentis cerevisiæ, ex suffitu tabaci, quandoque quis Iit rationis impos:atqui non ideo arguitur pcccali. Ergo. R. ubi id foret plene voluntarium, non esse ab omni peccato excusandum : ægro tamen peccati lelhalis accusarem , quia ιο­ DE EBRIETATE. gulariler in his casibus, aut non absorbe­ tur totaliter ratio, aut absorbetur mediante somno, aut slatim sibi restituitur : caelo­ rum si quid horum inebriaret sicut polus, eodem modo foret vitandum. Obi. 5° Non est peccatum spoliare volen­ tem bonis suis. Ergo nec se volentem spo­ liare ratione propria. R. N. consequentiam. Disparitas est, quod homo sit dominus bonorum forlunæ, et possit ideo cedere juri suo. Secus autem de bonis naturalibus, praesertim ratione. APPENDIX. Petes 1° utrum ut ebrietas sit peccatum mortale, requiratur totalis privatio usus ra­ tionis? R. negative, nisi velis neminem esse mor­ taliter ebrium quin fiat brutum aut trun­ cus; sed sufficere existimo notabilem ra­ tionis perturbationem, qua iit ut homo vix aut ne vix remaneat aptus suis actionibus communibus saltem et facilibus dirigendis ; quia tanta perturbatio videtur graviter re­ pugnare rectæ rationi. Petes 2° quibus indiciis possit dignosci an liomo ita sit ebrius, ut peccet mortaliter? Aule omnia debet confessarius diligenter perpendere an ebrietas sit plene voluntaria saltem indirecte.—Ibid. o. — Si enim quis nesciat potum esse immoderatum et ine­ briare potentem* potest esse ictas sine peccato ; si percipiat potum esse immode­ ratum, non tamen æstimet esse inebriare potentem, ebrietas poterit esse cum peccato veniali; si proveniat ebrietas ex nimio ca­ lore, nimia loquacitate, aliave indispositione non praevisa, poterit esse sine peccato, aut cum peccato veniali pro quantitate negligenliæ in prævidendo : sed, supposito quod ebrietas sit plene voluntaria in quan­ tum eam homo praevidit, aut debuit ac po­ tuit humano modo praevidere. R. ad quaestionem, 1° ridiculum plane esse quod quidam dicunt, eum non esse mortaliter ebrium qui potest adhuc equum vel currum praetereuntem declinare ne lae­ datur, domum redire, lectum repetere; id enim ct canes faciunt. 2° Quamvis linguae balbuties, gressus ti­ tubatio, rerum circumstantium apparens gyratio, salis saepe indicent ebrietatem mor­ talem, non sunt tamen certa ejus indicia, tum quandoque contingant remanente fere Bill. t. vih. 113 integro usu rationis. Idem de vomitu, qui quandoque ex nimio potu vere inebriante procedit, quandoque absque ebrietate ex vi­ tiosa polus qualitate aut ex indispositione sumentis. 3° Certiora ebrietatis mortalis indicia sunt. 1° si quis faciat ea quæsui compos nunquam facit, ut si vir aliunde modestus et probus blasphemet, turpia dicat aut faciat, rixas moveat, vasa confringat, uxorem , liberos verberei, et similia ; 2’ si rerum principa­ lium quas gessit sequenti die non recorde­ tur, hæ enim facile relinentur; secus res minutae quæ vix advertenler fiunt; 3° ut jam dixi, si suis actionibus communibus et faci­ libus dirigendis vix aut ne vix sufficiat. Petes 3° utrum hi qui excedunt in potu inebriativo, absque tamen defectu rationis* quia vel a naiura vel assuetudine facti sunt potentes ad bibendum, aut quia norunt ali quo pharmaco impedire ne deficiat ratio^ peccent peccato ebrietatis proprie diclæ? R. eos certo peccare, non tamen peccato ebrietatis proprie diclæ, sed peccato gulæ, quandoque vemaliter, quandoque •1« mortali­ ter, pro ratione excessus Prima pars est contra vigintidocloresParisienses qui, quaestione secunda resolutio­ nis quæ extat apud Pontas, r» ivresse,con­ tendunt ex D. Thoma tales esse reos peccati ebrietatis: at immerito. Nam dicitS. Doctor hic, art. 2, ad 2 : « Plus sumere in cibo vel d potu quam necessesit, pertinet ad vitium » gulæ, quæ non semper est peccatum mor­ )) tale; sed plus sumere in potu scienter us­ )) que ad ebrietatem, hoc csl peccatum mor­ » tale : ebriolas autem, inquit, a. 1 o, no­ » minat actum quo quis in defectum {ratio­ nis incidit. » Ergo ubi non csl defectus rationis, non est ebrietas. Is etiam est sensus communis hominum qui non reputant ali­ quem ebrium, quantumvis potaverit, si de­ c» fectum rationis non patiatur. Asl, inquiunt, juxta S. Thomain hic art. 1 o, Ebrietas oritur ex inordinata concu­ piscentia ct usu vini. Bene quidem oritur, non tamen in hoc consistit, nisi inlelligas vini de facto inebriantis. Reponunt. S.^Doctor ibidem ad 2, dicit: Immoderatus usus tiniest in quopeccali ra­ tio consistit. Distinguo* vini ut inebriantis, C. non inebriantis, N. Addo verba S. Tho· mæ non salis fideliter referri; sic enim ha­ bet S. 1 hornas : immoderatus tuus vini est f!4 DISSERT. III. ART. 11. itluntarius in quo peccati ratio consistit. ut dixi, potationes sunt inebrialivæ respec­ Quæ verba sensum omnino diversum impor­ tive ad potantes, quorum quidam plus,qui. tent; his enim vult duntaxat ostendere S. dam minus absque ebrietate putare possunt, Thomas lationem voluntarii, in quo ratio sed quia ex eo prævidelur secutura ebrietas: peccati consistit, non dresse ebrietati, quia quod si non sequatur quia ex intentioneimactu.'· cx quo causatur esi voluntarius. Id evi­ pcdilur, non fuit prævisa, proindequenon denti r pilet ex collatione argumenti quod cadit sub lege prohibente ebrietatem; si au­ sibi objicit cum responsione. tem non sequatur quia per accidens et præ· Dices insuper. Privatio usus rationis per ter intentionem impeditur, fuit prxvisad se nata est sequi cx illa potatione : atqui, ul indirecte volita in causa, sicque cadit sub supra dictum est, in moralibus attenditur id lege prohibente ebrietatem, cujus reum quod est per se, cl non id quod est per acci­ constituit coram Deo potantem. dens. Ergo. Secunda pars responsionis palet. Si enim, It. D. maj. Privatio usus ration?.! per sc ut diximus supra, possit esse mortalis ex­ nata eslsequiex illa potatione perscita te lo­ cessus in cibo absque ebrietate, quando gica, seu ex natura rei, N.maj. quia pota­ nempe est enormis, quidni in potu? huctiones non sunt inebrialivæ nisi respective que videntur spectare maledictiones lalæin ad potantes; quod enim est nimium uni, S. Scripturis. Isai. 5 : Vœ qui potentes estis quandoque non est salis alteri ; et quod est ad bibendum, cl viri fortes ad miscendam inebriativum unius, non est incbi ialivum ebrietatem, id est, liquores inebrialivos. El alterius : perscitalc morali, seu ordinarie et Proverb. 23: Cui vœ... nonne hisqaicomut in pluribus, C. maj. Unde, respectu illo­ morantur in vino et student calicibus epo­ rum qui ex intentione el electione liberi ar­ tandis? Ubi autem S. Sc. iplina comminatur bitrii, possunt impedire el de facto impe­ vœ, solet reputari peccatum mortale. diunt ne ex illa potatione sequatur privatio Porro quantus debeat esse excessus, ut rationis, non est dicenda perseinebrialiva, censeatur enormis proindeque mortalis?dif­ ncc illi dicendi sunt ebrii proprie: sic apari, ficile posset bic determinari ; id enim pen­ qui sumeret venenum ordinarie ct ut in plu­ det non solum cx diuturnitate potationis, ribus occisivum,sed cujus vim vel ex robusta sed etiam ex quantitate et qualitate liquo complexione, vel aliquo pharmaco, certo ris, ex capacitate aut incapacitate potanti» sciret et intenderet elidendam, non cSSCl aliisque circumstantiis : unde excessus qui ideo homicida sui censeretur enormis respectu unius, posset Inferes. Ergo qui ex intentione impediret non esse enormis respectu alterius; item inconvenientia nata sequi ex fornicatione, posset esse enormis in quantitate unius li­ non esset i eus pec ali fornicationis; item qui quoris cl non alterius. ex intentione impediret ne ebrietas auferat Petes 4° ulium Txor teneatur reddere de­ potentiam propinquamad usum rationis, ab bitum marito petenti in ebrietate? ea aliquo pharmaco sc slalim expediendo, /f. non teneri cx justitia , quia illa petitio non peccaret saltem mortaliter peccato ebrie­ ebrii non est actus humanus magis quam tatis, quod supra negavimus. somniantis, ac proinde non potest conjugem Ii. N. utramque sequelam. Ideo enim pro­ obligare. Ime nec posset quandoque uxor hibetur fornicatio, quia perse et attenta na­ reddere, si nempe periculum subessct effu­ tura actus, ex ea sequi natus est defectusedu- sionis seminis aut suffocationis fœtus. His cationis prolis; sive autem sequalursive non, seclusis, potest contingere quod teneatur slat semper quod ex seelex natura actus se­ reddere ex charitate, si nempe animadver­ qui natue sit. Similiter ebrietas prohibetur, tat in mai ito periculum pollutionis aut com­ quia per sect attenta natura rei, nata cslau- mixtionis cum alia. ferre potestatem propinquam ad usum ra­ ARTICULUS IIT. tionis; siveaulern auferat dc facto, sive non, semper stat osse per se cl ex natura rei na­ Utrum liceat sc vel alium inebriare causa mortis vitandœ aut sanitatis recuperan­ tam auferre. At vero excessus in potu non da? prohibetur lege prohibente ebrietatem, quia <*x eo per sc et ex natura actus nata est sequi Id non licere cousa vitanda* mortisabali* ebrietas; nullus enim est absolute talis, sed, > quo intentatae, estc.ommunior sententia: H5 UTRUM LICEAT SE VEL ALIUM IXEB. etc. Neque dicas ad proprie dictam ebrietatem id licere causa sanitatis recuperandae cx consilio medici, est plurium el gravium requiri quod polus sumatur causa voluptatis; auctorum sententia, Cajetani hic,Sylves- id enim S. Thomas non requirit, nec revera tii, v. Jejunium, q. 3, Navarri in Man. requiri ostendimus in definitione ebrietatis. Obj. Ie Potus in casu non est immodera­ c. 23, n. 119 cl aliorum. Hunc autem ulti­ mum casum esscmclaphysicum plui es exis­ tus : ergo. Probatur am. Regula sumendi timant, quia non credunt dari talem mor­ polus est bona cprpors valetudo el praesentis bum qui non nisi ebrietate sanari possit. vitæ necessitas, u dici S. Thomas hic ad 3, Cæterum in hypothesi quod detur. el patet cx didis de temperantia : atqui j>oDico 1° Probabilius est non licere sc ine­ tus inebrians supponitur in casu necessarius briare, neque causa viland® mortis ab alio vita»aut valetudini. UndeS. Thomas ait ibi­ intentata;, neque causa sanitatis recupe­ dem : « Sicut quandoque contingit ut cibus randæ, Ila S. Antonin. Angelus, Fumus, » vel polus qui esi moderatus sano, sil su­ ri perilous infirmo ; ita etiam potest e coi> Sylvius et alii. Quantum ad primam partem, formalis » verso contingere ut ille qui est superfluus est auctoritas S. Aug. aut potius nunc S. » sano, sit moderatus infirmo. El hoc modo Cæsarii, Scrm. 295 in Appendice S. Aug. » cum aliquis mullum comedit vel bibit seα Solent, inquit, ebriosi ita sc excusare ut » eundum consilium mcdicinæad vomitum j> dicant : Persona potens me coegit ul am- » provocandum, non est reputandus super» piius bibam, cl in convivio rogis non po- » lluus cibus vel polus. » Ergo. » tui aliud facere. Ad excusandas excusan­ Λ. 1). ant. Polus in casu non est immode­ ti das excusationes in peccatis ista prælen- ratus respectu sanitatis recuperandæ præ» (limus, ct quod implere noluimus, non cise, transeat ant. non est immoderatus res­ » potuisse non dicimus... Etiamsi ad hoc pective ad bonum rationis servandum, N. » veniretur ut diceretur : Aut bibas aut mo- ant. Undead probationem dicendum quod » ricris, melius erat ul tibi caro tua sobria regula polus sumendi aut cibi, sil quidem d occideretur, quam per ebrietatem anima necessitas præsentis vitæ, non tamen quo­ » moreretur. » modocumque, sed convenienter ad bonum Respondet Lessius id intelligendum esse rationis; virtutes enim morales ordinantur dc casu quo quis, in odium virtutis tempe­ ad bonum rationis servandum. —Hicq. 4L ranti®, alterum cogeret ad ebrietatem, vel a. 6. nd 3. — Et S. Thomasspecialiter de vir­ do eo qui, initio coactus, sponte tamen pos­ tute temperanti® dicit : « Temperantia restea sc inebriat ; sed has glossas osse mero » picil necessitatem quantum ad conveniengratuitas ct pro libitu lictas, patet ex toto » liam vitæ, qu® quidem attenditur nonsor (intextu. » lum secundum convenientiam corporis, Probatur utraque pars ratione. Quod est » sed etiam secundum convenientiam cxlcexsc ct intrinsece malum, nullo fine coho­ » riorum rerum, puta divitiarum el oflicionestari potest aut licere, alias non forel in- » ruin,elmullo magissecundum convenienIrincesc malum : atqui, ul patet er didis, » tiam honestatis, el ideo philosophus subprivatio voluntaria usus rationis per nimiam » dii quod in delectabilibus quibus tempepotationem, est ex sc intrinsece mala. Ergo. » ratus utitur, non solum considerat ut non Confirmatur. Veraci propria ebrietas est » sint impedilixa sanitatis et bon® habilusecundum omnes peccatum mortale atqui » dinis corporalis, sed etiam ut non sint in hoc casu est vera el propria ebriolas : ergo, » præler bonum, id est, conlra honestatem. » —ibid. o. — Probatur min. ex S. Thoma Porro huiicalasscubonum honestum est bo­ hic a. 2 o : Quando, inquit, aliquis benead­ num rationis qua· absorbetur nimio potu vertit potum esse immoderatum d inebrian­ inebriante. tem , ct tamen magis vult ebrietatem incur­ Repones. S. Thomas, sub finem respon­ rere quam a potu abstinere, tatis dicitur sionis ejusdem ad 3, supponens quod polus ebrius, cl sic ebrietas est peccatum mortale : inebrians non sit nccessàims ad provocan­ atqui is de quo in casu bene adveriil polum dum vomilumzquia juxta ipsum polus aquæ esse immoderatum cl inebriantem, et magis tepida· potest causare hunc cITeclum , convult cbiiclaleni incurrere quam a potu al ludit : Et ielrn propter hanc causam non r.rslinere. Erco. cusarctur ab cb> iclalc ; ergo in suppositione ·— lift DISSERT. ΙΠ. ART. III. quod potus inebrians esset necessarius ad vomitum, ul hiesupponimus, sentit S. Tho­ mas quod excusaretur ab ebrietate. Λ. A . quentiam. Ul enim recte obseival Sylvius hic, S. Doctor simpliciter ne­ gat potum inebriantem esse necessarium ad vomitum, el ideo non excusari illum qui ita potaret. Quio autem foret dicendum casu quo talis polus esset necessarius, non expri­ mit, eo quod non credat necessarium. Obj. 2° In casu non intenditur privatio usus rationis, sed sanitas tantum ; ergo non est ebrietas formalis, sed materialis tantum. R. D. ani. Non intenditur directe priva­ tio usus rationis, C. ani. non intenditur in­ directe el quidem efficaciter, N. ani. cum scienter ponaturcausa cx qua praevidetur se­ cutura. Quinimo potest dici ebrietas in casu, directe intenta ut medium ad sanitatem. Insl. Licet matri prægnanti sumere me­ dicinam directe tendentem ad sanandum morbum, licet inde timeatur ejectio fœtus inanimati : ergosimiliter licet sumere potum directe tendentem ad sanitatem, quamvis inde sequatur privatio usus rationis. R.N.consequentiam. Disparitas est, quod in secundo casu, potus directe tendat ad ebrietatem, cum sumatur ul inebrialivus. In primo autem casu, medicina non tendit directe ad ejectionem fœtus, quia non sumi­ tur ut ejectiva, nec ut ejectura illum, alioquin nec licita foret. Urgebis. Qui cx rationabili causa narrat peccatum alterius, undesequitur ejus diflamalio, non censetur reus diffamationis for­ malis, sed materialis tantum. Ergo simili- ter. i’ R. N. consequentiam. Disparitasest quod non sil detractio formalis nisi sil injusta; non est autem injusta, ubi filex causa ratio­ nabili , quia tunc diffamatus non csl ratio­ nabiliter invitus. 01j. 3° Non absurdum ju icet recta ratio ed breve tempus usu rationis destitui, ut re­ cuperata sanilatemiiniarationismcliiis præstentur, quemadmodum etiam dormienti­ bus contingit. Ergo. R. N. ani. Absurdum enim judic t recla ratio fieri mala moralia ut eveniant bona temporalia : probavimus autem quod , pri­ vare se violenter usu rationis ct potestate propinqua ad illum , sit intrinsece malum non minusquam mendacium aut forniçatio; unde, sicut recta ratio non dicUt licitum cs-| se mendacium aut fornicationem ad salvan­ dam vitam, ita nec se inebriare. Quod addi· tur dedormienlibns, solvimus articulo pracedenti, obj. 3. Obj. 4° Licet sibi amputare membrumad salvandam vitam : ergo ct sc privare ad tem­ pus usu rationis. R. N. consequentiam. Disparitas est 1«, quod recta ratio dictet bonum totius esse servandum cum detrimento partis in eodem genere; non dictet vero bonum inferioris or­ dinis esse servandum cum detrimento boni præslanlioris et superioris ordinis, quale est bonum rationis respectu vilæ temporalis. 2° Muli Ia lio, præciscsccundum se, non est intrinsece mala, cum in pluribus casibus li­ ceat,sed tunc solum quando non subeslcau· sa legitima ; ebrietas autem est intrinsece mala, sic ul in nullo casu liceat magisquam mendacium aut fornicatio : unde si argu­ mentum concluderet, probaret pariter lice­ re mentiri aut fornicari ad salvandam vi­ tam. Dico-2“ Non est licitum alterum inebriare aut inducere ad ebrietatem jussu vel sua­ sione , propter quodeumque malum vitan­ dum, sive mortem, sive deflorationem, sive proditionem civitatis aut patriae. Sequitur cx prxcedenli ; quia sicut ine­ briare seipsum est intrinsece malum, ita ct inebriare alterum ; non sunt autem facien­ da mala ul eveniant bona. Rom. 3. Confir­ matur. Non esset licitum inducere aliquem ad fornicandum propter assignatos fines, etiamsi aliis mediis obtineri non possent: ergo neque ad se inebriandum , cum ebrietas non sil minus intrinsece mala quam for­ nicatio. Dicwcum Lcssio, cap. 3, dub. 4. Licet suadereel inducere ad minus malum ul vi­ tetur majus: atqui hic nihil aliud fit, licet non ita exprimatur : v. g. scisaliquem ccrloocC:suium inimicum, adulterium commissu­ rum, proditurum civitatem, etc. Tu ipsum inebrias aut inducis ad ebrietatem, ut sic fiat im, ’tens ad perpetranda hæc scelera, sicque peristud minus matum majus impe­ dias. Ergo. R. D. maj. Licet inducere ad minus ma­ lum reduplicative qua minus . ita quod ob­ jectum inductionis sit omissio; aut, ul ita di­ cam, minorilas majoris mali, (', maj. ad minus malum absolute, Y. El ad Imncsen· sum delincta mhioi i, .Y. Consequendam· I ; ; I I I UTRUM EBRIETAS SIT GRAVISSIMUM PECC. etc. 117 Veram est ergo quod, cum quiscerloanimo el turpia, nec a peccato formali excusantur concepit perpetrare aliquod peccatum, li- nisi defectu voluntarii : hoc ipso autem quod ceat ipsi suadere ul non committat totum , ad ea impellis aut inducis, sunt libi volun­ $cd pai torn dunlaxatformaliler aut virluali- taria : unde quod in aliis est peccatum mate­ 1er inclusam in toto : ul si volenti furari riale tantum, Iit lilii formale. Petrs quid censendum sit de amico qui ex mille,suadeas furari centum tantum; volenti occidere, ut spoliet tantum aut verbe­ urbanitate et amicitia urget amicum ad po­ ret et sic dimittat; volenti adulterari, ul for­ lum, unde tandem inebriatur? Hio q. 450. a. 4. ad 3. — R. Sicut ille qui nicetur tantum cum soluta indeterminate : ndenti prodere civitatem, ul potius expoliet inebriatur excusatura peccato si ignoret for­ ærarium, quæ sunt exempla Lcssii ; quia titudinem vini, ilact ille qui invitat aliquem inhisel similibus non suades homini ut pec­ ad bibendum, excusatur a peccato si igno­ catum faciat, sed ut pariem peccati omittat ret lalcmesse conditionem bibenlisutexhoc qui a toto non potest abduci; ita quod objec­ potu inebrietur. Sed si ignorantia desit, neu­ tum tuæ suasionis sit omissio autdiminulio ter a peccato excusatur, vel mortali si uter­ majoris mali. At inducere hominem ad pec­ que praeviderit aut prævidcre potuerit inde catum etiamsi minus committendum, quod secuturam ebrietatem, vel veniali si fuerit ille nec formaliler nec viduali ter decreve­ venialis tantum negligenlia in praevidendo. rat committere, est vera inductio ad malum Hinc Inferes 1° provocantes seadhaustusæquapeccati cl scandalum activum ; et quamvis inducens in animo suo spectet impedimen­ les, non raro peccare mortaliter, quia inde tum majoris mali, actio tamen ejus, ul ex­ non raro sequitur ebrietas, quam possunt terius fit simpliciter et absolute , inducit al­ ct debent prævidere. terum ad novum peccatum , non minus Inferes 2°gloriantes quod alios inebriave­ quam si ducerem eum ad lupanar, ul, car­ rint, secundum sc peccare mortaliter ; quia nalibus delecta lion i bus occupatus, grave ma­ gloriari seu sc jactare dc peccato mortali, lum quod meditatur non perficiat ; quod non peccatum mortale est. puto a quoquam admitti ut licitum. Unde Inferes 3U ministrantes potum iis quos tantum abest ut illius de quo in casu pecca­ prævident se inebriaturos'*, peccare mortali­ tum minuam, quin potius augeam, cum ter, nisi excusentur ratione notabilis damni prætcr malam voluntatem gravius peccatum exdencgalioneseculuri, ut dixi latius art. 9 committendi, quam non tollit, sed tantum de jejunio. Require ibi. Quid dicendum tam de potantibus quam sopit ebrietas, inducam ipsum ad novum ebrietatis peccatum. Non ergo videtur excu­ dc ministrantibus potum tempore divini of­ sandus cum I.essio is qui, captus a latroni- ficii, diebus dominicis et festis? busctad tabernam ductus, ipsos inebriavit Λ. Quamvis id secundum sc non videatur ut fugeret. mortale peccatum, non enim puto tam riSed numquid saltem licitum foret coope­ gorosc prohiberi, imo dum fit ex necessitate, rari ad hoc, ut proditor aut alius graviter nullum sit peccatum : si tamen fiat, ut sæpe peccaturus se inebriet prætcr intentionem, fieri solei, cum scandalo, puta,si publice, v.g. provocando ipsum ad polum generosum si cantando, clamando, nugando, saltan­ cujus vim ignorat, aut clam infundendo in do, etc., difficile a peccato mortali excusa­ potu aliquid inebrians? Afprmal Layman rem tam polanlcsquam ministrantes polum. cum pluribus rcccntioribus, quia talis isto Id enim graviter offendit pios ct notabiliter repugnat religioni, quameopræsertim tem­ potu non peccabit. /{.nihilominus id mihi non magis licitum pore colere debent fideles. videri quam si impelleres puerum , amen­ ARTICl LUS IV. tem, aut ebrium ad impudica, ad blasphe­ mies, aut similia jure nalune mala. Quem­ Utrum ebrietas sil gravissimum peccato­ rum ? admodum enim hæc tibi imputarentur ut Q.450. λ. 3. o. — Dico. Ebrietas non est causæ morali, ita el hujus ebrietas. Horum ratio est, quia quæ per sc ct intrinsece sunt gravissimum peccatorum, est tamen gravo mala c'. turpia, idcoque jure naluræ prohi­ cl maxime fugiendum. Ibid — Probatur prima pars. Peccata bita, aquocumquc fiant, semper sunt mala DISSERT. III. ART. V. qua? sunt directe coniraDeum sunt graviora brianlur. Quorum exempla sine scrupnh peccato ebrietatis. Ergo. Probatur ant. Tan­ secuti plcbeii, comessaliones et compotatio. I to gravius csl peccatum quanto majus est bo­ nes et inde natas ebrietates*in consuetudi­ num cui directe opponitur et quo privat : at­ nem vertunt : Peccata autem, inquitS. Aug, qui bonum divinum est majus quam bonum Enchirid. c. 80, quamvis magna el hor­ humanum : ergo peccata quæ sunt directe renda, cumin consuetudinem venerint, aul contra Deum sunt graviora peccato ebrieta­ parva aut n ulla esse creduntur. tis , quod directe opponitur tantum bono ra­ ARTICULUS V. tionis humanæ. Dices. Saltem inter peccata quæ opponun­ Utrum ebrietas excuset a peccato mala qua ex ea fiunt? tur virtutibus moralibus, ebrietas videtur grav issimum ; quia peccata quæopponuntur Dico 1° Ebrietas involuntaria excusata aliis virtutibus conlrnriantur lanium ratio­ peccato mala quæ ex ca fiunt, quia non sunt ni : ebriolas autem tollitusum rationis.Ergo. voluntaria neque in se neque in causa. ïbîd. ad 2. — R. quod plus habeat mali id Unde sequitur quod, si ebrietas sit tantum quod contrariatur rationi, quam quod ad venialis ob defectum sufficientis adverlcnlij horam usum rationis tollit; usus enim ra­ cl voluntarii, peccatum inde sequens, v.g tionis qui tollilur per ebrietatem potest esse blasphemia, sit etiam tantum venialis; quia bonus el malus, sed bona virtutum quæ tol­ cum sil tantum voluntaria in causa, non est luntur per ca quæ contrariantur rationi, magis culpabilis quam ipsa causa. sunt semper bona. Dices. Pollutio secula cx lac ibus libidiro ; Probatur secunda pars, 1° auctoritatibus sis inter conjuges est mortalis : atqui tamen Scripluræcl Patrum, quas retulimus in pro­ illi tactus sunt lanium veniales ; ergo simi­ batione conclusionis primi articuli. liter. Probatur 2° ratione. Ultra quod ebriolas, R. N. consequentiam. Disparilascsl, quod ut diximus, tollit ab homine bonum ejus tactus libidinosi non sint veniales cx imper­ præstanlissimum, nempe usum rationis ct fectione deliberationis,sed quia fiunt intra li­ assimilatur bruto, est insuper ipsi fons el mites matrimonii ; cum ergo proxime in­ radix plurium cl gravissimorum malorum fluant in pollutionem clsinl deliberate volili, tam spiritualium quam temporalium. itact ipsa pollutio csl perfecte volita in sua Primi generis sunt impudens libido mul­ causa; nec proinde habet unde cxcusclura tiplicis speciei, rixæ, contentiones, pugnæ, mortali. At ebrietas quæ est causa hlasphehomicidia, blasphcmiæ, etc. miæ in casu posito, non esi perfecte voli'a, Secundi generis sunt infirmitates omnis nec consequenter blasphemia exilia sequens, generis, podagra, chiragra, membrorum unde a mortali excusatur. tremor, capitis dolor, viscerum resolutio, Ibid. — Dico 2° Si ebrietas fuerit plene sanguinis corruptio, lingux balbuties, sen­ voluntaria et culpabilis, non excusat a pec­ suum dissipatio, memoriæjactura, mentis cato mala quæ prævisasunt aul debuerunt hebetudo, bonorum forlunæ dilapidatio, etc. ac potuerunt humano modo prævidcri ex ea ILtc enim et alia ex ebrietate sequi, infausta secutura ; quia tunc sunt sufficienter volun­ cl quotidiana experientia lestante, nemo non taria in causa. novit. Excusat autem si nec prievisa sunt nccpo­ Petes quo ergo fato pestis tam exitiosa tuerunt humano modo prævidcri cx ea secu­ vulgo æsiimelur leve peccatum apud certas tura; quia tunc non sunt voluntaria neque iu seneque in causa. Quamvis enim causvit itiones? R. Quinque causas assignat doctissimus voluntaria, non est tamen voluntaria ul Sylvius, quarum præcipua reducitur ad pra­ causa effectus qui non potuit ralimsabililcr vam consuetudinem, introductam sub præ- in ea cognosci. textu testificandi et fovendi sinceram amici­ Dices. S.Th.hico,dicit peccatum sequens tiam,quam istæ natio nes præ cæleris colunt. ebrietatem esse voluntarium cx hoc quod In hunc enim finem ipsi primates clopulen- ebrius se inebriando dat operam rei illicitæ. iores viri, aliunde honesti el probi, convivia I « Si actus præcedcns, inquit, quo nempe ,v sæpc imtiluunl, sæpius potationes urgent, | » inebriavit, fuit culpabilis, sic non totaliter id majores haustus excitant, ac tandem ine- w aliquis excusatur a peccato sequenti, quod 118 119 UTRUM EBRIETAS EXCUSET A PECCATO, eU, d scilicet rcddilur voluntarium ex voluntate bet jus eundi ad ecclesiam, nec tenetur $ praecedentis actus, in quantum scilicet abstinereab auditionemissæ utistud pec­ d aliquis dans operam rei illicitæ, incidit in catum impediat : et sic sexcenta alia.Sed » sequens peccatum. Ergo non requiritur quandocausaestsecundum se illici ta,nul­ lus habet jus eam ponendi; undesi effectus quod fuerit praevisum. 11. S. Tbomam debere sccum conciliari. malus sequens ex illa fuit prævisus aut po­ Docet autem S. Doctor 1,2, q. 20, quod tuit prævidcri, imputatur moraliter ul vo­ effectus sequens non addat ad bonitatem aut luntarius, quia datur opera rei illicitæ quod malitiam actus ex quo sequitur, nisi sit debuit omitti. Sic interpretantur S. Th. Capræcôgitalus aul sequatur per se, proinde- jclanus, Sylvius, el alii ejus interpretes. que potuerit facile prævidcri. Et q.7(>, a. 3, Repones. Cui voluntaria est causa, volun­ (locet quod, (pii percuteret aut occideret ho­ tarius est effectus; ut enim dicitur commu­ minem, sciens esse hominem , nesciens au­ niter, qui vult causam vult effectum. Ergo. tem esse patrem, reus esset homicidii, non R. D, ani. Cui voluntaria est causa, vo­ tamen parricidii ; ct tamen vacat rei illicitæ. luntarius est effectus qui ex causa sequitur El sane quod invincibiliter ignoratur, per se et ut in pluribus, C. sic qui vult for­ nullo sensu potest dici voluntarium : atqui nicari publice, vult scandalum inde secu­ eflectusqui non fuit prævisus, nec humano tum, quia id facile potuit prævidcri : cui modo prævidcri potuit secuturus ex actu voluntaria est causa, voluntarius est effectus sive licito sive illicito, invincibiliter igno­ qui per accidens et ut in paucioribus sequi­ ratur. Ergo non csl voluntarius, nec per tur, subdislinguo : si ponens causam non consequens culpabilis. habeat jus illam ponendi, ut explicatum Confirmatur. Effectus malus sequens cx est, el insuper effectus fuerit prævisus aut actione licita, in qua nec fuit prævisus nec potuerit prævideri, C. secus, -V. Patet ex potuitprævidcri,* csl involuntarius, quia diclie. esi invincibiliter ignoratus. Ergo etiam se­ Hinc inferes 1° ci qui solet in ebrietate quens cx actione illicita. Unde, secundum blasphemare, rixari, impudica agere aut communem senlcn iam , Judas accedens ad dicere, el similia , ultra peccatum ebrieta­ Tliamar excusatur ab incestu, quod igno­ tis hæc omnia imputari ad culpam, el in raret eam esse suam nurum ; el tamen va­ confessione distinguenda, qui vel praevisa cabat rei illicitæ. fuerunt, vel potuerunt facile prævidcri se­ Al forte actio mala, quia mala, majorem cutura. Imo, quamvis per accidens de facto ingerit notitiam effectus? sed cl hoc falsum non sequerentur semel, horum tamen est est, ct contra præscnlem hypothesim : sup­ reus eo quod ea voluerit in causa ex qua ponitur enim quod nec prævisus fuit, nec * ' pii solent ; idque est explicandum in con­ putuit humano modo prævidcri. fessione. Dicendum itaque quod S. Thomas sup­ Inferes 2° eos qui per ebrietatem scienter ponat in objectione, effectum quem dicit sibi causant morbos, podagram, v. g. gra­ esse voluntarium, fuisse prævisum aut po­ vem capitis dolorem, etc. ad plurcs dies, tuisse prævidcri : nec tamen ideo frustra peccare etiam mortaliter contra charilatem dicit esse voluntarium cx eo quod detur propriam, iisque imputari omissiones misopera rei illicitæ; quia , licet ut effectus se­ sæ de præcepto, jejunii ecclesiastici, recita­ quens ad causam sil voluntarius , requira­ tionis breviarii, quas præviderc potuerunt tur quod fuerit prævisus aut potuerit præ­ secuturas cx morbo per ebrietatem causato ; vidcri , id tamen non semper sufficit ; sed imo etiam valde probabiliter teneri ad res­ instipet requiritur quod ponens causam titutionem pro rata omissionis officii. Inferes 3° e contra, eum qui solet in ebrie­ unde sequitur, non habeat jus illam ponen­ di : etenim Christus, v. g. prævidil multa tate dormire aut ridere aul pacifice se gerere, mala secutura cx Evangelii prædicatione, si semel accidat quod blasphemet aut rixetur, non tamen fuerunt ipsi voluntaria, quia ha­ id ei non imputari ad culpam, quia non po­ bebat jus ponendi causam. Sic etiam puel.æ tuit humano modo præviderc secuturum; modeste oi natæ eunti ad ecclesiam, non csl imputari ad venialem culpam, si levis fuit voluntarium peôcalum adulescentis eam in­ ratio timendi no sequeretur. Quia in lanspicientis, licet illud præwdcril ; quia ha­ lum csl voluntarium el imputabile, inquan- 120 DIGRESSIO HISTORICA. •Τ Ί tum fuit prævisumaut potuit prævideri. 1 Ia bes itaque quod in ebrietate etiam mor­ tali, peccatum sequens quandoque mortale, quandoque veniale,quandoque nullum. Petes 1° quid dicendum de illo qui pro prima vice se inebriat, respective ad effec­ tus sequentes ex ebrietate? B. non posse dici ipsi omnino involunta­ rios, quia fuit illi causa timendi ne, ra­ tione privatus, plura non facienda faceret; neque omnino voluntarios, quia non potuit certo praevidere quod aliquid mali, et quid mali faceret. Unde censeo peccata inde com­ missa non omnino excusari, quia non sunt omnino involuntaria; minui tamen, quia minuitur voluntarium. An autem usque eo minuantur, ut de mortalibus liant venialia ? dicat me doctior, aut audacior. Petes 2° quandonam peccata ex ebrietate commissa imputantur ebrio, an-quando se inebriat, an quando ea committit? II. imputari inchoative quando se ’ iebriat, consumma live quando ea mmittit, ut dicitur dc peccato ornis nisin tractatu de Actibus humanis. solute et proprie ebrium, sed mero dun« taxat incaluisse. Ita posseintclligi ebrietatem Noe tradunt S. Chrysost. Horn. 29 in Genes. Janseniuj in cap. 31 Ecclesiastici, et Estius hic. Ratio est, quia vinum jam fuisse in usu ante Noe indicat S. Scriptura, Eccli. loco cit. ubi di­ citur : Vinum ab initio tn jucunditatem, non ad ebrietatem creatum. Quod autem di­ catur Noe plantasse vincam, eodem sensu debet intclligi, quo dicitur cœpissc exer­ cere terram, rursum scilicet replantansquæ erant disjecta per diluvium; proindeque vir­ tus vini non fuit incognita Noe qui tunc erat sexcentorum annorum : atqui non est ve­ risimile virum justum se potu, cujus vis conscius erat, ingurgitasse usque ad puden­ dam ebrietatem. Ergo. Nec obstat vox S. Scripturæ inebriatus; hæc enim non semper in S. Scripturis acci­ pitur pro absoluta ebrietate, sed etiam su­ binde pro largiori cl hilari, honesta tamen polus sumptior.e, ut patet ex cap. 23 Gen. ubi de Joseph ct 'ra tribus ejus dicitur : Bibcruntquc cl inebria'i sunt cum eo ; ctex j 1 Machab. 16, ubi legitur : Cum inebria­ tus esset Simon ct filii ejus; etPsal.35: DIGRESSIO HISTORICA. Inebriabuntur ab ubertate domus tuœ. DE EBRIETATE. NOE ET LOTH. Non obstat etiam quod dicatur Noe inve­ Noe, (ransactodiluvio, egressusdc arca, recunde nudatus : non enim hæc nudatio coepit vir agricola colere terram et planta­ necessario est adseribenda turbationi ratio­ vit vineam ; bibensque vinum inebriatus nis ex ebrietate, sed vel motui naturali dor­ est ct nudatus in tabernaculo suo. Ita nar­ mientis vel casui ; facile enim contingit quod ratur Gen. 9. dormientes, præsertim si potu etiam abs­ Loth, egressus Sodoma, ivit Segor, el que ebrietate aut aliunde incaluerint, ope­ cum illic adhuc timeret conflagrationem, rimenta a se projiciant. ascendit in montem el ibi mansit in spe­ Hic q. 450 a. 4. o. — Dico 2° Ad minus lunca cum diabus filiabus, quæcum crede­ æque probabile est Noe absolute el proprie rent nullum virorum remanere super ter­ fuisse inebriatum : non peccavit tamen se ram, una et altera die patrem inebriaverunt, inebriando, imo ejus ebrietas fuit mystica. Prima pars est Thcodoreti, q. 56 in Ge­ dormiverunlquc successive cum illo ut ejus semen suscitarent, el sic conservaretur ge­ nes. S. Chrysost. Horn. 29 in Genes. S. Cynus humanum : ex coque conceperunt et rilli Alexand. lib. 11 Glaphyrorum in Genes. pepererunl, scilicet natu major Moabum | S. llieron. Episl. 22, c. 4; Alcuini, Lyrani, qui fuit pater Moabitarum, natu minor Dionysii Carlhus. Abulcnsis, Pererii ct alio­ Ammonem qui fuit pater Ammonitarum. rum communiter. Isquc videlur S. Script I luræ sensus magis obvius et naturalis. Ha Gen. 19. Secunda pars est communis contra Cal­ Quantum ad Noe, quæslio est utrum ab­ solute cl proprie inebriatus fuerit, el in hac vinum, et palet, quia Noe inexpertus cl nes­ hypothesi, utrum se inebriando peccaverit? cius vim vini, illud bibit sicut antea bibe­ Quantum ad Loth, ulrum tam ejus ebrie­ bat aquam. Ipseenim primus vineam plan­ tas quem inde secutus incestus cum filiabus tavit, non quod antea ab initio mundi non fuit plantata eta Deo cum aliis plantis crcfuerit culpabilis? Pro quo Dico 1° Probabile est Noe non fuisse ab- I ala, sed quia primus lenascenlcs post dilu- DE EBRIETATE NOE ET LOTII. riiini variarum vitium radices plantavit, in vineta distribuit, excoluit, ex carum race­ mis, postquam adoleverunt, liquorem ex­ pressit et bibit, quod antea non fuerat factum. UndeS. Chrysost. Horn. 29 in Genes, ait : σ Verisimile est quod antea et ab initio fue­ rit in sex illis diebus vinea creata.... nec ta­ li men usum fructus ex illa manifestum h fuisse. Nam fci fuisset ab i ni lio notus om­ nino Abolis tempore, inter oblatas hos» lias el vinum libassent. Verum quia ignodrabant adhuc fructus usum, planta hac rusi non sunt : hic autem (Noe scilicet), d agricultura studiosus et magnæ diligcn» tiæ, forte etiam frudum degustavit, el n contritis botris vinum fecit coque usus Best. Elquia neque ipse gustaverat prius, » neque alium sciebat qui gustaverat, igna» rus qua mensura uti debebat, per ignod rantiam in ebrietatem incidit. Ad locum Ecclesiastici qui objicitur in prima conclusione, II. vinum ab initio crea­ tum fuisse in jucundtiatcm, quia a mundi exordio fuit creata vitis cx qua vinum ex­ primi potest. Si dicas non esse verisimile quod, toto tempore ante diluvium, nemo frudum vilis gustaverit, R. forte gustatum fuisse esu, non potu. Tertia pars est S. Augustini, lib. Ifi dc Civitate, c. 1, ubi dicit, Noe ebrietatem fe­ cisse propheticis gravidatam sensibus eluc­ tatam tegmine; el Ilicron. contra Lucifcrianos, ubi hæc habet : Egressus cx arca Noe vineam plantavit, ct bibens dc ea ine­ briatus est : notus quoque in carne Christus Ecclesiam plantavit cl passus est. Nudatum patremirrisit major filius, cl minor texit; cl Deum crucifixum irriserunt Judici cl honoraverunt gentes. Dico 3° Ebrietas Loth non videlur posse excusari a loto saltem peccato, etsi forte a tanto: bene tamen ejus incestus. Ila S. Aug. quoad utramque partem, lib. 22cont. Faust, c. 44, ubi ait : Culpandus est quidem Loth, non tamen quantum ille incestus, sed quantum illa meretur ebrietas. Prima pars probatur. Illa ebrietas fuit voluntaria Lotho. Ergo. Probalur ant. Non est verissim.'le Lothum, virum divitem cl hospitalem, ignorasse vim vini, quam ipsa· ejus liliæ bene perspectam habebant. Ergo. Si dicas Loth liberalius bibisse, ut suum el tiliarum moerorem liniret, respondet S. 121 August, lococit. talem adhibere consolatio­ nem non decuisse virum justum. Si addas aliqua Sodomitarum arte, mixtis fortasse aromatibus cum vino, potuisse filias paucis poculis patrem inebriare, respondet ibidem S. Aug. Mirum si hoc Scriptura divina ta­ cuisset. Inst, cum Sylvio, in cap. 19 Genesis, Loth cx moerore ct itincic fatigatum atque inde siticulosum, plus solito bibisse, et prætcr omnem expectalionem inebriatum fuisse. R. Dato sic accidere potuisse in prima ebrietate, non tamen in secunda quæ se­ quenti die contigit; cessaverat enim turn defatigatio et exinde nata sitis, atque Loth, prima edoctus ebrietate, ad secundam ma­ gis debuisset esse circumspectus. Nec sane verisimile est quod ait doctissimus Sjlvius, ipsum nescivisse se prima nocte fuisse ine­ briatum. Cælcrum hæc quæ objiciuntur probant quod in conclusione dixi, Loth ex­ cusari, si non a toto , saltem a tanto. Secunda pars quæ est communis, proba­ tur contra Natalem Alexandrum. Ille in­ cestus non fuit Lotho voluntarius neque in sc neque in causa : non in se, quia rationis impos, ebrius nempe, illud commisit ; non in causa, quia in ca nec provisos fuit, nec potuit humano modo provideri : quis enim tale quid cx ebrietate secuturum unquam somniassel? Ergo. UndeTheodorelus,q. 70 in Genes, dicit : Nemo profecto merito Loth reprehenderit ob istam mixtionem; nescie­ bat enim quid ageret. Quantum ad tilias Loth : SS. Iron. Chry­ sost. Ambr. et alii ipsas excusare conantur : sed probabiliter est ct communior sententia S. Aug. lib. 22 coni. Faust, c. 43, qui licet eas aliquatenus excuset quod non ardore li­ bidinis, sed ad conservationem generis hu­ mani, quod periisse isto incendio putabant, cum patre essent congressae, dicit tamen : Potius nunquam esse matres, quam sic uh patre, debuerunt. El ratio est, 1° quia error quo credebant lotum genus humanum periisse, non videtur invincibilis, cum perspicerent urbem Scgor servatam; aut saltem ea dc re patrem po­ tuissent cl debuissent consulere. 2° Dato hunc carum errorem fuisse invincibilem, non ignorabant saltem invincibiliter illici­ tum esse se patri miscere, siquidem cx hor­ rore facinoris non ausæsunt illud proponere m DISSERT. IV. ART. I. patri, sed ipsum inebriaverunt ut ab ebrio men specialiter de apostasia a vera fide. Ilij el nc.cicnle extorquerent quod a vigilante præmissis. Ibid, a 4.2 et 3. o.^Dico 1» Castitas pro­ elsano nunquam obtinuissent. prie sumpta est virlus speciahs distincta a! abstinentia. DISSERTATIO IV. Ibid. a. i.o. — Quod sit virlus, paltl; DE CASTI 1A TE, PUDICITIA ET VIRGINITATE. quia ratio virtutis in hoc consistit quod <: D. Th.. Q. 151 el 152. aliquid secundum rationem modificatum: atqui, ul dictum osl, castitas est moderatio secundum rationem delectationis venereæ, ARTICULUS I. scilicet, ut nec plus nec minus, nec alio tn:.· De caslilatc el pudicitia. pore,, loco, modo, fine cis utamur, quam Ç.15I. a. 1. et 2.0. et ad2.—Nota 1° Cas­ exigat rcctæ rationis præscripluin secun­ titas dicilur a castigando. Sicut enim pueri dum præsentem statum. Ergo. Ibid. 0.2.0. — Quod sit virlus specialis, dum castigantur, emendantur ; si vero suæ voluntati dimittuntur, pejores fiunt : ita etiam paid/quia habet specialem materiam, concupiscenti® quæ assimilantur pueris, scilicet concupiscentias delectabilium qui dum refrænantur, minuuntur ; si vero nu­ sunl in venereis. Ibid. o. 3. o. — ouoa sil distincta ab ab* triantur, per hoc quod cis consentitur, au­ gentur. Et quamvis omnes concupiscenti® slincnt a probalur. Ubi sunl divers® rati» indigeant castigari a ratione, quia tamen nes delectationis, ibi sunl diversæ virtute: concupiscentia delectabilium in venereis est earum moderalivæ : atqui delectationes icveh ementior, ideo circa hanc concupiscen­ nercorum sunl diversæ rationis a delectatio­ nibus esculentorum. Ergo. Probatur min. tiam antonomastice dicitur castitas. Ibid. a. 2. o. — .Vola 2° Castitas dupliciter Delectationes proporlionanlur operationi­ sumitur: uno modo proprie, etcslvirlus mo- bus quarum sunl perfectiones : atqui op deraliva delectationum in venereis juxta rationes perlinentes ad usum ciborum qui­ diclamen rationis. Secundo modo improprie bus natura individui conservatur, ctopera­ et metaphorice sumitur pro moderatione dc- tiones perlinentes ad usum vencrcorum qui­ leclalionisquæ oritur ex conjunctione men­ bus conservatur natura speciei, sunt divci -·. tis ad objectum. Sicut enim in conjunctione generis. Ergo. corporum est delectatio Venereorum, ita in Exhiscolligcs materiam proximam cas­ conjunctione mentis ad res aliquas est quæ­ titatis esse ni itus interiores circa venerem; dam delectatio, quæ si sit in conjunctione materiam remotam esse aclus externos, pu­ mentis ad id cui debet conjungi, abstinendo ta coitum, tactus, oscula, etc., officium se ne delectabiliter conjungatur iis quibus ejus, hos aetu> tam internos quam externos non debet conjungi,dicilurcastitassp ri na- vel comprimere, vel secundum normam ra­ iis, secundum illud 2 Cor. 10 : Despondi vos tionis componere. uni viro, virginem casiam exhibere Christo. Ibid, a 3.ad 5.— Dico2°Triplex distin­ Si autemdcleclabilitermensconjungalur re­ guit 1 castitas, conjugalis, vidualis ct virbus iis quibus non debet conjungi, dicilur fornicatio spiritualis, secundum illud Jer. 3: Conjugalis est, quæ abstinet ? voluptati­ Tu autem fornicata es cum amatoribus bus carnis illicitis et utitur moderate licitis mullis. in matrimonio; vidualis,quæ post solutum i bid. — Et sic sumpta castitas, est gene­ matrimonium abstinet in posterum ab illi­ ralis virlus, quia per quamlibet virtutem re­ ci lis el licilisin matrimonio; virginalis,quæ trahitur mens ne rebus illicitis delectabiliter nunquam has voluptates experta, ab omniconjungatur. Principaliter tamen ratio nu- bus omnino lam licitis quam illici lis abstinet jus castitatis consistit in charilatc ct aliis vir­ in perpetuum. Prima est in prœceplo, se­ tutibus theologicis, quibus mens hominis cunda el tertia in consilio. immediate conjungitur Deo:sicut fornicatio ibid. a.4. o. — Dico 3" Quamvis castitas spiritualis, licet extendatur per omnia pec­ ct pudicitia sæpc pro uno ct eodem suman­ cata mortalia quibus homo relicto Deo con- tur,si tamen stricte loquamur, pudicitia non ungilur creatura ul ultimo lini, dicilur la-1 est castitas, sed specialis ejus circumstantia. ■ Λ · a · λ ■ · * « » a a a..aaaaa I 123 DE VIRGINITATE. ibid. — Pro. alur. Pudicitia dicitur a pu­ do claustrum vnginalcintegrum senaverint. dore, in qii.i verecundia significatur : unde El dc virginitate hoc modo sumpta loquitur pudicitia est proprie circa illa de quibus ho­ S. Aug. lib. 4 contra Julian. cap. 8, dum ipmines maxiinc verecundantur, qualia sunt >um redarguit quod virginitatem el pudici­ venerea, propter rebellionem membrorum tiam pro re eadem usurpet, et dicit virgini­ genitalium et quasi absorptionem rationis; tatem esse rem corporis, pudicitiam animi ; adeo ul concubitus ipse conjugalis, qui ta­ hanc posse permanere, illa violenter ablata. men honestate nuptiarum decoratur, vere­ Vir initas sumpta pro quodam slalu castita­ cundia non cai eat, et erubesccrcn t conjuges tis duo importat : primum, quod persona illum coram aliis exercere· Verecundatur non si voluntarie polluta ; secundum, quod autem homo, non solum de ipsoconcubi tu , sit in proposito sic se servandi nisi matrimo­ sed etiam de quibusdam ejus signis, ut sunt nio jun atur. Et hoc modo pueli® nubiles aspectus impudici, oscula, tactus, etc. Et caslæ, dicuntur virgines. Restat ergo solum qtra hæc solent magis deprehendi, ideo pu­ didi cultas de virginitate prout est virlus. Pro dicitia magis respicit hujusmodi exteriora quo Ibid. — Nola 4° in actu vcnerco tria posse signa ; castitas autem magis ipsam vcncream commixtionem : ergo pudicitia perlinet ad considerari : primum cx parte solius corpo­ castitatem, ut ejus circumstantia specialis. ris, scilicet violatio signaculi virginalis; se­ cundum ex parle corporis et animæ, scili­ ARTICULUS II. cet ipsa resolutio seminis, delectationem Dc virginitate. sensibilem causans ; tertium ex parte solius In quo consistai et utrum sil licita ? animæ, scilicet consensus in hanc delecta­ η. 152. α. 1. ο. — Nola 1° Virginitas dici­ tionem, aul propositum ad illam perve­ tor a virore. Sicut enim illud dicilur virens niendi. El quia virginitas consistit in his el in suo virore persistere, qui nimio calore rebus removendis, quærilur quomodo ad noneot adustum : ita virginitas hoc importai illam se habent. Pro quo quod persona cui inest, immunis sil a con­ Ibid, — Dico 1" Ad virginitatem morali­ cupiscenti® adustione, quæ esse videtur in lcr sumptam pro virtute, per accidens se consummatione maxim® delectationis cor­ habet integritas carnis; materialiter sc ha­ poralis, qualis est Venereorum delectatio. bet abstinentia a delectatione venerea ; forNola 2° VirginMas sumitur dupliciter : malitcr propositum perpetuo abstinendi a 1°naturaliter, pro integritate membri geni­ tali delectatione. talis in utroque sexu, qualem nascendo cx Ibid. — Prima pars patet, tum quia mo­ beneficio natur® habemus; 2° moralilcr, ct ralis actus non consideratur per sc, nisi se­ hoc iterum dupliciter, vel pro quodam statu cundum ea quæ sunt animæ, tum quia • aslilalis, ut explicabo modo, vel pro spe­ amissa integritate carnis potest remanere ciali virtute a castitate distincta, quæ deli­ virginitas moralitcr ;sicnim casu autalilcr nitur juxta S. Aug. lib. de Virgin, cap. 13, cilia omnem consensum, membri integri­ Incarne corruptibili, incorruptionis perpe­ tas con umperclur, non magis præjudicarcl tua meditatio, hoc est, propositum; vel virtuti virginitatis quam si corrumperetur communiter, Firma voluntas perpetuo ab­ manus aul pes. stinendi ab omnibus delectationibus vencIbid, — Patet diam secunda pars. Quia rcis, quarum præcipuaeslin resolutione se­ sensibiles passiones sunl materia actuum el minis, quia ad earn omnes alii aclus vcncrci, virtutum moralium. — Ibid. α. 3.o. et ad 1. etiam ipse coitus, naturaliter ordinantur — Verum quia per hoc quod cx proposito Nola 3° Virginitatem naturaliter sump­ ; abstinet quis a delectatione venerea , con­ tam consistere in integritate carnis, patd ex servat carnis integritatem, hæc ideo potest rjus notione data. El hæc virginitas intclli- etiam dici e>se materiale virginitatis moragilur in communi modo loquendi, juxta liler sumpl®. quem illæ pueli® dicuntur virgines, qu® IliiJ.ii. I o. — Tertia tandem pars diam hanc integritatem servant, quamvis aliunde paid. Quia ratio moralium*formaliler ct sint pollutae. Hunc usum sequitur Ecclesia complcctiv e consistit in eo quod est rationis in virginum consecratione a qua non repel­ bid. a. 2. o. — Dico 2° Virginitas pia, luntur variis modis voluntarie pollutæ, mo­ moralilcr sumpta pro voluntate perpetuo 124 DISSERT. IV. ART. Π. abstinendi ab omni delectatione venerea , non est illicita. Est contra Luthenum et ejus sequaces. Ibid, ίη arg. s. c. — Probatur 1° aucto­ ritate S. Scripturæ.Nihil illicitum recte caditsub consilio: atqui virginitas recte cadit sub consilio ; dicit enim Apost. 1 Cor.7 : De 'virginibus autem præceptum Domini non habeo, consilium autem do. Et postea ; Solutus es ab uxore, noli quærere uxorem. Præmiserat autem : Volo, hoc est opto, omnes vos esse sicut me ipsum, coeli hem sci­ licet. Et iterum : Dico non nuptis el vi­ duis , bonum est illis sic permaneant, sicut elego. Item palet ex cap. 19 Mat th. ubi Christus approbat eos qui se castraverunt, hoc est, vencreis illecebris renuntiarunt, Propter regnum caelorum. Ibid. o. — Probatur 2° ratione. Illud non est illicitum in humanis actibus quod est secundum rectam rationem : atqui pia vir­ ginitas est secundum redam rationem : ergo. Probatur ani. Pia virginitas abstinet ab omni delectatione venerea propter bo­ num animæ et ut liberius vacet contempla­ tioni rerum divinarum : atqui hoc est se­ cundum rectam rationem : ergo. Probatur min. Recta ratio exigit ut his quæ sunt ad finem utamur secundum eam mensuram quæ congruit fini : atqui bona corporis, qualis est dicta delectatio, sunt propter bo­ num animæ tanquam propter finem, sicut bona exteriora, v. g. divitiæ sunt propter bonum corporis tanquam propter finem ; el inter bona animæ, bona contemplativae vitæ sunt potiora bonis vitæ activae, juxta illud Luc. 10 : Maria optimam partem elegit: er­ go est secundum rectam rationem quod he­ mo abstineat a voluptate corporea propter bonum animæ, ut liberius vacet contempla­ tioni divinorum ; sicut foret secundum rec­ tam rationem, si abstineret ab aliquibus re­ bus exterioribus possidendis propter bonum corporis. Confirmatur exemplo Christi, B. Virgi­ nis el plurium sanctorum qui semper man­ serunt virgines. quod est in paradiso comede; ita etiam e?| præceptum legis naluræad conservationem speciei, quod ponitur Genes. 1 : Crescite n multiplicamini, cl replete terram. Ergasicut peccaret contra præceptum legis natu· ræ, qui abstineret ab omni cibo, utpoteia· ciens contra bonum individui; jta etiam peccat contra præceptum legis naturæ, qui omnino abstinet abactu generationis, utpote faciens contra bonum speciei. Responderi potest, hæc verba Genes.Cres* cite, etc., non esse praecipientis, sed benedi­ centis et beneficium (fecunditatis conferen­ tis. Sed dato esse præceptum naturale de conservanda specie. Ibid, ad 1.—R. N. min. Ad probationem, N. consequentiam. Quia præceptum de con­ servanda specie respicit totam multitudi­ nem : ad præcepla autem quæ respiciunt lotam multitudinem , non tenetur quilihel do tota multitudine; quia mulla sunlmulliludini necessaria, ad quæ adimplenda unus non sufficit. Sicut, v.g. in exercitu, quidam castra custodiunt, quidam signa deferunt, quidam gladiis decertant : quæ tamen omnia debita sunt multitudini ,sed per unum im­ pleri non possunt. Cum itaque multitudini hominum non solum necessarium sit quod multiplicetur corporaliter, sed etiam quod spirilualiter proficiat, sufficienter provide­ tur humanæ multitudini, si quidam carnali generationi operam dent,quidam vero, ab hac abstinentes, contemplationi divinorum vacent, ad totius humani generis pulchritu­ dinem ct salutem. At vero præceptum datum de comestione necesseest quod ab unoquo­ que impleatur, quia aliter individuum con­ servari non posset. In ό. Dist. 37. q. 3. a. 2. ad 2.—PotCStaddi insuper. Etsi supponeretur hoc praecep­ tum esse datum singulis, quia tamen est af­ firmativum non obligat ad semper, sed tan­ tum in casu necessitatis; nunc autem mul­ tiplicato sufficienlergencre humano elplurimis generationi vacantibus, nulla est necessi­ tas : unde etiam in hac hypothesi, nullus in particulari teneretur nunc,vi istius præcepti, vacare actui generationis,sed posset lauda­ Solvuntur objectiones· Obj. 1° Omne quod conlrariatur præ- biliter abstinere ab il'o majoris boni gratia, cepto logis naluræ est illicitum : atqui vir­ exemplo, ut jam dixi , Christi, B. Virginis ginitas contraria tur præcepto legis naturæ : cl plurium sanctorum. insl. Si omnes vellent manere virgines, ergo. Probatur min. Sicut est præceptum mulus periret : ergo illicita est virginitas. legis naturæ ad conservationem individui, 11. Λ*. consequentiam. 1° Quia secundum quod tangilur Genes. 2 : De omni ligno DE VIRGINITATE ultimam solutionem, dato quod in necessitateurgeatpræceptum affirmativum matri­ monii,non sequitur quod urgeat nunc quamdo nonest necessitas. 2» Quia pro absurdo haberi non debet quod mundus pereat,cum, etsi omnes nuberent, sit aliquando peritu­ rus. 3” Cam mundus sitcrealus ad implcndum numerum electorum, si omnes permaneren'tvirgines, quales optat esse Apostolus supra citatus, possent existimare tunc esse completum numerum electorum et finem mundi adesse. Cæterum: Noli metuere, inquicbalS. Ilieron. Joviniano, ne omnes vir­ gines [iant ; di flicilis res est virginitas, ct ideo rara, quia difficilis. Obj. 2° Virginitas recedit a medio virtu­ tis. Ergo. Probatur ant. ex philosopho, 2 Ethic, cap. 2, dicente : Qui omni voluptate politur, neque ab una recedit, intemperatus est;qui autem omnes [ugilsicul agrestis, est insensibilis. Ergo. Hio ad 2.—R. N. ant. Ad probationem , dico quod, qui abstinet ah omni delectatio­ ne præter rectam rationem, delectationem quasi secundum se abhorrens, sil insensibi­ lis sicut agrestis ; at virgo non abstinet ab omni delectatione, quasi eam secundum se abhorrens, sed a venerea tantum , et hoc quidem secundum rectam rationem, quia propter bonum animæ. Medium autem vir­ tutis non secundum quantitatem, sed secun­ dum rectam rationem determinatur. Unde de magnanimo dicitur, quod sit magnitu­ dine extremus, medius tamen, quia est ex­ tremus eo modo quo oportet. Obj. 3° Poena non debetur nisi vitio : at­ qui apud antiquos puniebantur secundum leges illi qui semper cœlibem vitam duce­ bant: unde Plato secundum S.Aug. lib. 4de Vera Relig. sacrificasse dicitur naluræ, ut perpetua ejus continentia tanquam pecca­ tum aboleretur. Ergo. R. D. min. Puniebantur illi qui semper cœlibem vitam ducebant ex aliquo motivo humano, C. ex motivo supernatural i, JY. Le­ ges enim feruntur secundum ea quæ ut in pluribus accidunt ; hoc autem erat rarum apud antiquos, ut aliquis amore divinæ ve­ ritatis conlemplandæ, ab omni venerea de­ lectatione abstineret, quod solus Plato legi­ tur fecisse : unde non sacrificavit, quasi hoc peccatum reputaret, sed perversae opinioni civium cedens, ut ibidem S. Aug. dicit. Insuper istæ leges, etiam attenta sola 125 legenaturali,non erantjustæ, nequeetiam erant universales; nam Vestales ?pud Romanossurnmo honore habebantur, etquæ ex illiscorruptæ deprehendebantur extre­ mo supplicio afficiebantur. Obj. 4" cum Lulhcranis. Nemo potest scire an conlincnliæ donum habeat ; dicit enim Aposl. 1 Cor. 7 : Qui non se continent nubant. Ergo. R. N. consequentiam. Ut enim quis pro­ ponat, imo el voveat servare perpetuo cas­ titatem , non est necesse quod certo sciat se illius donum habere, sed sufficit quod sciat se id posse divina gratia’adjutus; sicut ut quis fiat chrislianus, non est necesse quod certus sil se nunquam a fide recessurum, sed sullicit quod sciat sc ex divino auxilio posse in ea perseverare. Quædam objiciuntur ex. SS. Ilieron. et Aug. quibus videntur agnoscere legem fuisse apud Judæos de matrimonio ineundo, et necessariam fuisse huic legi obedientiam. R. Tirinus, in cap. 7 Deuteronomii, di­ cit S. Ilieron. non bene intellexisse hæc verba Exod. 23 el Deuteron. 7 : Non erit apud te sterilis ulriusquc sexus, tam in hominibus quam in gregibus tuis , quasi importarent legem, cum significent tan­ tum benedictionem fecunditatis ; fecundi­ tatis enim non est in potestate hominis, et brutorum greges non sunt præcepti capaces. Sed verius fortasse atque decentius vide­ tur dicendum tam S.Ilieron.quam S. Aug. usurpasse legem improprie, pro consuetu­ dine quæ tunc vigebat apud Judæos, ut om­ nes nuberent propter spem procreandi Mes­ si® ; ct similiter usurpasse obedientiam seu necessitatem respective ad hanc consuetu­ dinem. Idquc eruitur l°quia ipse S. Ilieron. lib. 1 contra Jovin. et Epist. 118, agnoscit Josue, Eliam , Elisæum ct Jcremiam per­ mansisse virgines; 2° quia S. Aug. lib. de Virginii, cap. 4, expendens votum a Deipara nuncupatum, contrarium dunfaxat vocat moribus Judæorum : Hoc , inquit, Israelilarum mores adhuc recusabant. 3° Quia nemo nescit ulrumque S. doclorcm virgini­ tatem summis laudibus extulisse. Cæterum, dato fuisse in antiuur. iege prae­ ceptum dc matrimonio, saltem nunc certo constat ex Christo, Matre ejus, S. Joanne Bapt.S. Joanne Evang. cl infinitis prope anis sauciis, atque ex Apostolo supra citato, hoc præceptum abolevisse in nova lege. 126 Ί I J i I .1 I DISSERT. IV. ART. HI. Alia argumenta require in supp.q. 41 art. sine hac praeparatione animi, nemo poHt 2, ubi disputatur an matrimonium cadat sub esse virtuosos. præcepto. 1. 2. q. 65. 0.1. nd 1. — Quando autem dicitur virtutes esse connexas, inlelligitur ARTICULUS HI. vel actu vel in proxima dispositione quali* Utrum virginitas sil virtus specialis? est dicta praeparatio animi ; illud enim In­ Q.152. a. 3. o. — Dico. Virginitas est vir­ here dicimur, quod in promptu est ut In beamus,secundum illud philosophi,2 Plm. tus specialis a castitate distincta. Quod sil virtus patet, quia disponit ho­ Quod parum deest, quasi nihildecsscvidelui Obj. 3° Omnis virtus restituitur perpuminem secundum rectam rationem, ut arti­ nilenliam : atqui virginitas non resliluitu. culo præccdenli dictum est. Ibid.—Quod sil specialis virtus a castitate per poenitentiam : unde S. Hieron. dicilad communi distincta probatur. Ubi est specia­ Eustochium : Cum codera, Deus post' ,^on lis ratio boni, habcnsspecialem excellentiam, potest virginitatem post ruine reparari ibi invenitur specialis ratio virtutis, sicut Hic q. 152. a ... nd 3. — R. D. maj. Om­ patet in magnificentia, quæ est circa magnos sumplus ; et ex hoc est specialis virtus dis­ nis virtus quantum ad suum formale resti­ tincta a liberalitate quæ communiter se ha­ tuitur per poenitentiam, C. maj. quantum bet circa communem usum pccuniæ ; atqui ad su_m materiale, N. Non enim si quis se servare immunem ab experimento vene­ magnificus consumpserit divitias suas, per re® delectationis, habet specialem rationem poenitentiam peccati restituuntur eidiviliæ. boni et quamdam excellentiam laudis, su­ similiter qui virginitatem peccando amisit, pra hocquod eslseconservareimmunem ab non recuperat per poenitentiam virginitatis inordinatione venereæ delectationis, quod materiam, scilicet integritatem carnis, sed respicit castitas communis :crgo virginitas recuperat virginitatis propositum, si reda est quædam specialis vir* ushabens sc ad casti­ ratio id ab eo postularet. Ibid.—Porro circa materiam virginitatis tatem sicut magnificentia ad liberalitalcm. est aliquid quod miraculose reparari potest, Solvuntur objectiones» scilicet, integritas membri quam diximus Obj. t° Nulla virtus inest nobis a natura ; accidenlaliter se habere ad virginitatem. atqui virginitas inest nobis a natura. Ergo. Aliud autem est quod nec miraculose repa­ Ibid, ad 1.—R. D. min. Virginitas quoad rari potest, ut scilicet quod qui experluscst suum materiale inest nobis a natura, C. voluptatem veneream , fiat non expertus. quoad suum formale, N. Sic enim includit Non enim Deus potest facere ut ca quæ facta propositum integritatem naturalem perpe­ sunt, non sint facta, quoniam ad praeteritum tuo servandi, quod non est nobis a na­ non est potentia, utdicitur 1 p. q. 25,art.4. tura. Inst. Atqui virginitas non potest réparai i Obj. 2° Qui habet unam virtutem habet etiam quantum ad suum formale : ergo. Proomnes, scd aliqui habent alias virtutes el baturant. Formale virginitatis est proposi­ non habent virginitatem, ut patet in conju­ tum servandæ integritatis ; atqui hoc pro­ galis. Ergo. positum , amissa semel integritate, est im­ Ibid. ad 2.—R D. mai. Qui habet unam possibile ; non enim potest conservari quanvirtutem habet omnes quoad formale, C. do non potest recuperari. Ergo, quoad materiale. N. Et ad hunc sensum dis­ R. N. subsumphim. Ad probationem , D. tincta min. N. consequentiam. Etenim ipsi min. Amissa integritate, etc. propositum conjugali debem habere in præparatione cam servandi absolute est impossibile, C. animi propositum prædiclæ integritatis ser­ servandi condilionate, N. Igitur reparatio vandæ si hoc ipsis competeret : sicut pauper virtutum inlelligcnda est sicut connexio ca­ qui non habet materiam magniiiccntiæ, po­ rum, ct proplerca, inquit Cajetanus, sicut test tamen iu præparatione animi habere decrepitus potest esse foriis, cl pauper mapropositum magnificos sumptus faciendi, si gnilicus, ita corrupta persona potest esse sibi com| eterel ; similiter qui est in prospe- virgo quoad formale, scd sed (amen tamen cum aliqua litate, habet in præparationeanimipropo- differentia: aliter enim formale virtutisdeSilum adversa aequanimiter tolerandi : cl j terminat materiam suam quando est, clali- UTRUM VIRGINITAS SIT VIRTUS SPECIALIS? terquando abest. Quando adest, determinat nAsolule; Sic cum adsunt multæ pecunia?, magnificus eas determinat absolute ; dum absunt, determinatcondilionate tantum cl in præparatione animi; el sicut ideo salvatur in paupere virtus magniiiccntiæ saltem in proxima dispositione, ut dixi supra, sic in corrupta seu conjugata salvatur virginitas formalitcr in proposito servandae integrita­ tis, si adesset. Et lioc sufficit. Neque tamen inferas corruptam pœnitentcmaul conjugatam, essedenominandam virginem. Denominatio enim absoluta de­ sumitur ab habitu actu inhærenle et mate­ riam absolute determinante ; sic pauper non denominatur magnificus, neque is cui omnia arrident, vir patiens. Adqequod denomina­ tio virginitatis denotet integritatem carnis. Obj.4° Nulla virtus perditur sine peccato, sed virginitas perditur sine peccato, nempe per matrimonium. Ergo. Ibid, ad 4.—Respondet S.Thom. hic, quod virginitas secundum quod est virtus, impor­ tat propositum volo firmatum integritatis perpetuo servandæ, unde nunquam amitti­ tur nisi per peccatum. Ex quo infert Caje­ tanus hic, virginitatem juxta S. Doctorem , non esse virtutem specialem a castitate dis­ tinctam, nisi sit volo firmata ; et S. Th. hic retractasse quod junior dixerat in 4 loco mox citando. Alii voro, ut Paludanus, in 4, d. 33, q. 2, art. 1, conclusione 1; Dominicus Solo, in 4, d. 49, q.5, art. 2; Sylvester, v. Virginitas, q. 1, quos sequilur Sylvius hic, volunt vir­ ginitatem etiam sine volo esse specialem vir­ tutem a castitate distinctam. 1° Quia sic considerata, habet specialem rationem boni, specialem excellentiam supra castitatem, spccialcmquc difficultatem. 2 ’ Quia habet specialem peccatum sibi oppositum, nempe stuprum simplex, quod nulli alteri virtuti opponitui prælerquam virginitati etiam sine volo. d S. Th. respondent, cum sic loqui de virginitate, secundum gradum perfectum et prout communiter colitur ; siquidem in­ quiunt, S. Doctor in 4, disl.33, q. 3, art. 2, ad 4, apertius dicat, quod completa ratio virginitatis, prout eslvirlus, sil in illis qui habent propositum custodiendi integritatem usque ad finem, sive sine voto, sive cum voto. El ibidem, dist. 49, q. 5, ari. 3, illis tantum virginibus aureolam deberi, qua> 127 propositum Imbuerunt rh ginilatem perpe· tuo serrandi, sive hoc propositum voto firmoverint, sive non. Juxta quam sententiam, ad argumentum respondendum est : D. majorem. Nulla vir­ tus, quantum ad suum formale, perditur sine peccato, C. quantum ad suum mate­ riale, N. Similiter ad minorem. Virginitas, quantum ad suum materiale, perditur sine peccato per matrimonium, C. quantum ad suum normale, N. Nam el ipsi conjugati habere debent propositum sonandi integri­ tatem, si recta ratio id exigeret, a quo si recedant, peccant. Obj. 6° Virginitas condividitur viduitati et pudiciliæ conjugali : atqui neque vidui­ tas, neque pudicitia conjugalis sunt virtu­ tes distinct® a castitate communi : ergo nec virginitas. Ibid, ad 5. — R. N. consequentiam. Dis­ parités est, quod castitas conjugalis in hoc solo habet laudem, quod abstinet illicitis voluptatibus, unde non habet excellentiam supra communem castitatem. Viduitas au­ tem addit quidem aliquid supra castitatem communem, non tamen pervenit ad i l quod perfectum est in illa materia , scilicet ad omnimodam immutationem venere® volup­ tatis, sed sola virginitas. Et ideo sola virgini­ tas ponitur virtus specialis supra castitatem) sicut, proportione servata, magnificentia supra liberali talem. Insl. Vidua majorem patitur difficulta­ tem in abstinendo quam virgo, propter re­ memorationem delectationis : atqui tamen non est ideo virtus specialis : ergo nec vir­ ginitas. In 4. d. 49. q. 5. n. 3. nd 1. — 7?. D. maj. Vidua patitur majorem difficultatem secun­ dum quid, C. simpliciter, N. Quamviscnim, propter rememorationem delectationis, vi­ dua patiatur in abstinendo difficultatem quam non patitur virgo, majorem tamen sustinet virgo in continendo difficultatem ex aliis capitibus. 1° Enim virginibus con­ cupiscentiam inflammat experiendi deside­ rium, quod cx quadam quasi curiositate procedit. 2° Eis concupiscentiam auget æstimalio majoris delectationis quam sit se­ cundum veritatem, et inconsidéré lio in­ commodorum quæ huic delectationi con­ junguntur. Insuper, ut dixi, viduitas non attingit ad id quod perfectum est in illa ma­ teria. ■*28 DISSERT. IV. ART IV. non esse malam, stultum tamen essi»se t; illam adstringere, nisi quis certus Sin Utrum virginitas sit excellentior matri­ habere donum continentiae. Ita Lutheru·, monio ? in Epithalamio, et Calvinus, lib. 4 Institut Nota. Sensus quæstionis non est, utrum cap. 17, !8eU9,quosanathematisubintegritas carnis sit excellentior usu aut jecit conci!. Trident, sess. 24, can. 10, Ii» contractu matrimoniali præcise; hæc enim verbis: « Si quis dixerit statum conjugaquæstio magis est physica quam moralis; » lem anteponendum esse statui virginised, comparando statum virginitatis (sub » tatis, vel cœlibatus, et non esse meliusa· quo intellige coelibatum) cum statu matri- » beatius manere in virginitateaulcœlibalu monii, prout hi status diversas vivendi for- » quam jungi matrimonio, analhemasit. » mas continent, sit ille isto excellentior? Ibid. — Itaque conclusio perlinet ad Pro quo. fidem, el prater laudata decreta, probatur Hic q. 152. a 4.0. — Dico. Virginitas est l<»exemp!o Christi qui virginitatem servavi! excellentior et melior matrimonio. et virginem matrem elegit, quorum exemHanc conclusionem negavit olim Jovi- plasecutisuntpropeinfinitiutriusqueseius nianus, cui cum neque nupsisset, neque Ibid. — PrôôaZur2°auctüritate,raiioDe nubere vellet, propter molestias conju-etexemplo Apostoli, I Corinth.7, ubidicit: gales, contendebat tamen, non plus esse De virginibus autem præceplum Domini meriti servare castitatem quam uti matri- non habeo, consilium autem do tanquan rnonio : contra cujus errorem scripsit S. misericordiam consecutus a Domino ut sim Hieronymus, et quem concilio coactodam- fidelis.... qui sine uxore est, sollicitus ml navit Siricius papa apud S. Ambros. Epist. quæ Domini sunt quomodo placeat Deo; 80. ubi sic loquitur pontifex : « Nos sane qui autem cum uxore est, sollicitus estqus »> nuptias non aspernantes, accipimusqui- sunt mundi, quomodoplaceat uxori, etdivi» bus velamine intersumus; sed virginum sus est. Et mulier innupta et virgo cogitat » nuptias Deo devolas majore honoriii- quæ Domini sunt, ut sit sancta corporeel » centia veneramur. » El immediate sub spiritu; quæ autem nupta est cogitat qui jungit : « Facto presbyterio ( id est conci sunt mundi, quomodo placeat viro... Igitur » lio presbyterorum), omnium nostrum ct qui matrimonio jungit virginem suam » tam presbyterorum et diaconorum, quam benefacit, ct qui non jungi! melius facit... )) totius etiam cleri, una fuit sententia, ut Beatior autem erit si sic permanserit se)) Jovinianus, Auxentius, Genialis, etc., < posteritas successionis humanæ, sed ut amplam hæreditalem ipsis relinquant, » melior virginitas per quam regni cœles- et alia plura varia quibus videmus passim » tis hæredilas acquisita. » sic occupari conjuges, ut vix dimidiam Recentes hæretici, antiquis pejores, horam in die, imo quandoque in hebdo­ scripserunt virginitatem non solum non mada Deo et saluti suæ consecrent. esse matrimonio præstantiorem, sed His auctoritatibus accedit unanimis Pa­ esse superstitionem impiam , si assuma­ trum consensus. Pro quo vide SS. Aug. Hietur in cultum el obsequium Dei; el licet ron. Cyprian. Ambros. Basihum, etc. assumptam ob hujus vit® utilitatem et Ibid. — Probatur 3° ratione. Bonum ani­ majorem evangelici ministerii facilitatem. mai est potius bono corporis, ct bonum vi· ARTICULUS IV. QUIBUS MODIS AMITTATUR VIRGIN, etc. tæ contempla t ivæ, bono vitae activae: atqui pia virginitas ordinatur ad bonum animae , secundum vitam contemplativam, quod csl cogitare ea quæ sunt Dei ; conjugium autem ordinatur ad bonum corporis, quod est cor­ poralis multiplicatio genens humani, et )crtinel ad vitam activam qua vir ct muier, in matrimonio viventes, ncccsse ha­ bent cogitare quæ sunt mundi , ut dicit Apost. citatus. Ergo. Confirmatur. Matrimonium secundum se, convenit homini secundum pariem infe­ riorem qua similis est brutis; virginitas au­ tem formal iter sumpta, convenit homini se­ cundum rationem qua similis est angelis. Ergo. 2.152. a. tj. o.—Dico 2° Quamvis virgi­ nitas sit maxima virtutum inter species cas­ titatis, præcellil enim conjugali ct viduali, non est tamen maxima virtutum simpliciter; illi enim præcellunt virtutes thcologicæ et virtus religionis, quæ versantur immediate circa Deum aut res divinas; item virtus for­ titudinis martyrum qui, ut inhæreant Deo, vitam postponunt ; item virtus religiosorum qui in eumdem finem postponunt propriam voluntatem el omnia quæ possunt habere, cum virgines ad hoc postponant tantum venercam voluptatem. Ergo. Dices i°conlra primam conclusionem. S. Aug. de Bono Conjug., cap. 21, dicit. « Sicut d non est impar patientiae meritum in Petro d qui passus est cl in Joanne qui passus non » est,sic non est impar meritum continentiae » in Joanne qui nullas expertus est nuptias i) el in Abraham qui filios generavit : » at­ qui majoris virtutis majus est meritum : ergo virginitas non est potior virtus quam castitas conjugalis. ibid. η. 4. ad 1.— R. D. min. Majoris virtutis majus est meritum, cæteris paribus, C. exteris impari bus, N. Explicatur. Itaque is qui virtutis majoris opus exercet ex majori affectu erga Deum, majus habet meritum quam qui virtutem minorem exercet ex mi­ nori affectu erga Deum; sed qui minorem virtutem exercet æquali ac prior allectu in Deum, paratus majorem virtutem exercere si sibi conveniret, æquale meritum habet quoad præmium essentiale, quia tale meri­ tum non solum pensatur cx genere actus, sed rnagisex animooperantis. Habuit autem Abraham animum sic dispositum, ut para­ tus esset virginitatem servare si esset tempori Bili. t. viii. 129 congruum, ex quo meritum continentia conjugalis in ipsoæquatur merito continen­ tia virginalis in Joanne, respectu praemii essentialis, non autem accidentalis quod di­ citur aureola : sicut Christus, qui venit man­ ducans el bibens, non habuit minorem ab­ stinentis virtutem quam Joannes Baptista, qui venit neque manducans neque bibens. Unde subjungit S. Aug. ibidem, «quod » Joannis cœlibatus et Abrahæ connubium » pro temporum distributione Christo mi» litarunt, sed continentiam Joannes etiam » in opere, Abraham vero in solo habitu n habebat. » Dices 2° Bonum commune potius est bono privato:atqui conjugium ordinatur ad bo­ num commune, virginitas autem ordinatur ad bonum privatum tantum. Ergo. R.in D.maj, Bonum commune est potius bono privato ejusdem ordinis, C. superioris ordinis, N. Conjugium autem ordinatur ad bonum commune corporale, scilicet multi­ plicationem corporalem generis humani, ct virginitas ab bonum privatum , sed spiri­ tuale , ideoque superioris ordinis. Unde .V. consequentiam. Ibid. a. 3. — R. 2° N. minorem pro seeunda parte. Non enim virginitas ordinatur tantum ad bonum privatum, sed etiam ad bonum totius Ecclesiæ, partim quia virgi­ nes expeditæ a curis sæculi, sunt in statu perfectius vacandi Deo el ipsum precandi pro se et pro aliis; partim quia frequentia earum bona opera, tam vi cliai itatis quam earum intentionis, fiunt communia mem­ bris ejusdem corporis; partim tandem quia decor qui in cis splendet, exornat Ecclesiam cujus sunt illustrior portio. Dices 3° Matrimonium est sacramentum conferens gratiam, non virginitas. Ergo. R. N. consequentiam. 1° Quia non insti­ tuitur hic comparatio inter matrimonium ut sacramentum ct virginitatem, sed inter sta­ tum matrimonii ct statum virginitatis, ut dixi supra. 2° Quia gratia sacramenti com­ pensatur percopiosiorem gratiam quam con­ sequuntur virgines, offerendo suam virgini­ tatem Deo, divinisque frequentius el devo­ tius vacando. ARTICULUS V. Quibus modis amittatur virginitas , el utrum amissa possit recuperari? Dico lu Mrgiuitas naturalis amittitur ir9 430 D1SSEIU'. IV. AKT. V. reparabiliter in viro per copulam, in mu- nem morosam pollutionem sibi semel proliere per reserationem claustri virginalis, curaret, amittere irreparabiliter virginita­ sive hæc reseratio fiat per copulam volunta­ tem quam non amitteret irreparabiliterqui riam, vel involuntariam sive per aliam tur­ sodomitice centies foedaretur absque pollu­ pitudinem. tione, cl hunc habere aureolam qua priva­ Palet, quia virginitas naturalis consistit, retur alter. it dixi, in integritate membri genitalis, quæ Dixi, saltem in iis qui attenta (elate «uni reparabiliter violatur per copulam aut ve­ capaces seminationis. Quia S. Th. loco ci­ ctationem claustri, sic, ul puella sic cor­ tato, videtur excipere impuberes semina­ ii pta non sil amplius materia stupri, nec in tionis incapaces, his verbis: —Ibid.— «Si >u communi denominetur amplius virgo. » luxuria contra naturam tempus perfecta» In 4. d. 33. q. 3. α. 1. ad 4. — ÜÎCO 2" » ælatis præveniat, cum non adsit seminis Virginitas mora Ii ter sumpta pro virtute, » decisio, cl per consequens nec delectatio amittitur non solum per pollutionem vo­ » completa mentem suffocans, non amilliluntariam aul consensum in delectationem » lur virginitas quantum ad id quod est ma· carnalem, sed per simplicem consensum in » teriale in ipsa.» Advertit autem Cajetanus rem veneream, etiam seclusa pollutione aut hic in tine, sexum fœmineumesse capacem delectatione, ut si quis simpliciter propone­ seminationis ante pubertatis annos, etiam ret nubere, aul fornicari, aul tangere im­ in sexto ælatis anno ct supra ; unde mulie­ pudice. Quia tunc delicii a proposito per­ res longe citius possunt irreparabiliter amit­ petuo abstinendi ab omni re venerea, in quo tere virginitatem quam viri. Ne tamen ex hac exceptione certo inferas, sila est virginitatis virtus. Ibid.—Dico 3° Virginitas amissa persim­ viros seminare impotentes ex infirmitate, plicem consensum in rem veneream potest non etiam amillercirrcparabilitcr virginita­ reparari, amissa per pollutionem non potest. tem peractus libidinosos. Quia , ut subdit Ibid.—Dolio est, quia in primo casu pe­ laudatus Cajetanus ibidem, differt puera rit tantum id quod est formale in virginita­ viro per infirmitatem impotente, quod puer te, scilicet propositum, remanente materia­ est per se impotens, vir autem infirmus per li ; in secundo autem perit irreparabiliter accidens impotens, ct propterea puero per quod est materiale,scilicet incorruptio seu se dcesl materia stupri, viro autem per ac­ immunitas ab omni experimento delectatio­ cidens : ac per hoc puer remanet virgo per nis venereæ quæ esi in resolutione seminis : se ex parle maleriæ et corporis ; vir autem atqui polesl iterum assumi propositum ser­ remanet ex parte corporis per accidens virvandi incorruplioiiem quæ permanet, non I go. El propterea non estdubium quin pueri polesl autem si perierit nisi, ut dixi a. 3, in | virginitas sit reparabilis per poenitentiam; præparalione animi ; quia electio servandi sedansit etiam reparabilis sic perdita infir­ ineorruplionem quam quis nunquam ami­ mi viri virginitas, non facile dixerim ; tra­ sit, non exigit quod nunquam contrariam hitur forte id quod est per accidens ad id electionem habuerit, sed quod nunquam ha­ quod est perse. IlaCajel. buerit contrariam corruptionem. Dice 5° Virginilasamissa persolam delec­ Dico-'r3 Vei ius videtur virginitatem amis­ tationem morosam, etiam accedente con­ sam per actus libidinosos, ut sunt copula , sensu in opus, probabiliter potest reparari, tactus, aspectus turpes, etc Eliam non se­ nisi sit talis delectatio, ut ex ea nata sit se­ cuta pollutione, non posse /rparari, saltem qui pollutio. in iis qui attenta ælalc sunt capaces semina­ Primam partem cnlliqo ex praecedenti tionis. doctrina Auctoris, quia posita sola delecta­ Quia, feel de facto non habeatur delecta­ tione etiam cum consensu in opus, remanet tio quæ est in resolutione seminis, cujusim- adhucquod est materiale in virginitate, nem­ munilas est præcipua materia virginitatis , pe immunitas a delectatione quæ est in deci­ est omnino per accidens, cum actus ex na- sione seminis, in quaS. Doctor reponit pr®turasua cl ex intentione agentis eo tendant ; cipue materiale virginitatis, cl ideo docet, judicium autem in moralibus fertur de iis ut dixi, pueros antequam sint seminationis quæsunl per se ct non per accidens. El sane, capaces, per actus impudicos non amittere mirum esset cum qui per solarnldelectado- virginitatem quantum ad materiale. Vk Γ UTRUM i.LXljlUA biï EX GENERE , etc. Necobstal virginitatem importare cliam propositum abstinendi a similibus delecta» lionibus morosis, quia id importat tantum secundario ct lanquam materiam minus principalem, cum, ul dictum est, præcipua delectatio sit in resolutione seminis, ad quam aliæ delectationes cl actus lubidinosi per se ordinantur, ct qua obtenta quiescit passio. Quapropter ex instantia bene proba­ tur revera amitti virginitatem per delecta­ tionem morosam, non tamen irreparabili­ ter, quia remanet ejus materiale principale Secunda pars eadem probabilitate gaudet ac præcedens conclusio; si enim talis sit delectatio, ut ex ea nata sit sequi pollutio, quamvis de facto non sequatur, videtur esse de ea eodem modo ratiocinandum ac de acti­ bus libidinosis ex quibus per accidens non sequitur pollutio, licet ex iis nata sil sequi. Petes utrum violata aut polluta in som­ no, ebrietate, amentia, aut per vim, amit­ tat virginitatem moralem? ibid. a. 6et7.—R. Si violatio aul pollutio fuerit perfecte voluntaria in causa, tollit irreparabiliter virginitatem , ut si mulier hac intentione iret dormitum aul se ine­ briaret ul cognosceretur a viro. Si ai.ie ct post displiceat, nullatenus tollit. Si vero cum sit involuntaria in causa, post factum tamen placeat, tollit quidem virginitatem, sed reparabiliter per poeni­ tentiam , quia approbatio illa subsequens non facit actum praeteritum esse volunta­ rium; nec de facto inducit, ul suppono, corruptionem cujus immunitas est mate­ riale virginitatisIbid, ad 6. — Qui tamen violenter cor­ ruptam duceret, iiercL irregularis defectu significationis; quia in significationibus sa­ cramentorum magis attenditur quod exte­ rius geritur quam quod interius ; cl pnecipue si per vim violata fuerit sui compos, quia cum propter delectationem nimiam ratio in illo actu suflbcctur, difficillimum est tali delectationi dissentire in statu illo, ct ideo præsumptio videtur esse quod consen­ serit. 131 lector, ora mecum : Ure igne sancti Spiritus renes nostros ct cor nostrum, Domine, Ul libi rasio corpore serviamus et mundo corde placeamus, per Christum, Virginem, Virginis Filium cl virginum Sponsum. Arnen. ' ARTICULUS I. Ltrum luxuria sit ex genere suo peccatum mortale ? Q. 153. a. 1. o.ctad 1. — Nola. Luxuria dicitur a luxando, seu solvendo animum, et cum nihil magis luxet animum , seu , ut dicit S. Aug. 1 Soliloq. cap. 10, nihil tam ex arce dejiciat animum virilem quam delecta­ tio venerea, ideo luxuria proprie significat excessum seu superfluitatem in delectatione venerea. Secundario autem cl minus pro­ prie translatum est hoc nomen ad signifi­ candum omnem excessum non solum in rebus ad hominem perlinentibus, ul in ci­ bo, potu, vestitu, ædibus, hortis, etc. sed etiam in rebus creaturas irrationales spec­ tantibus ; sic agni cl hædi lascivientes, ar­ bores copiosiores ramos emittentes, agri nimium feraces, luxuriari dicuntur. Ibid, ad 3. — Similiter libido, quamvis generaliter significet omnem vitiosum libi­ tum, seu cupiditatem animi, specialiter ta­ men , ex communi usu loquendi, significat cupiditatem delectationis vcnercæ. Luxuria itaque definiri potest, appetitus inordinatus delectationis vcnercæ. Delecta­ tio venerea autem est quæ consurgit ex com­ motione vel alleratione partis inferioris ob motum spirituum generatione servientium, qualis percipitur in ipsa poilutione aut copula. Dicitur venerea, quia naturaliter ordinatur ad promovendam generationem, cui deam Venerem præsidem faciebat insa­ niens et impia gentilitas. Ibid. α. 3. ο.— Dico. Luxuria est ex ge­ net c suo peccatum mortale. Ibid, in nrg. s. c.—Probatur 1° ex Λ post (ialat. 5, ubi inter opera quæ excludunt a regno Dei, enumerat luxuriam. Ibid, o.—Probatur 2° ratione. De ratione luxuriæest, ul ordinem ct motum rationis DISSERTATIO V. excedat circa venerea: atqui talis excessus est ex genere suo mortalis: ergo. Probatur DE LUXURIA. min. Quanto aliquid est magis necessarium, I). Th. QuæSt. 153. tanto magis oportet ut circa illud rationis Lutulentum hoc cœnum , mortiferum ordo servetur ; et per consequens graviter spirans fictorem, ingressurus, Christiane | v iliosum est si ordo rationis piælcrmitlalur : DISSERT. V. ART. II. 52 atqui usus venereorum est valde necessarius libet, possit uti; solus Deus est absolute ad bonum commune, quod est conservatio Dominus sicut vitae, ita et corporis ; prægeneris humani, sicut cibus necessarius est scribit autem homini rationem sui dominii ad conservationem individui : ergo excessus in proprium corpus in ordine ad debitum circa venerea prælcr id quod requirit ordo finem, el illi concessit usum non quemlibi rationis, est mortalis ulpote in re gravi. sed decentem, ut ipsa ratio naturalis dictat: Dices 1° Praecipuus actus veneretis est facit ergo injuriam Deo, qui inordinate uti­ emissio seminis; atqui (alis emissio non est tur coi porc suo per luxuriam. peccatum : ergo. Probatur inin. Semen est Nota. Hoc peccatum fieri veniale ex io· superfluum alimenti : atqui in emissione deliberatione actus, ut accidit in omnibus aliarum superfluitatum non est peccatum. aliis peccatis, nullus dubitat : sed utrum Ergo. possit esse veniale ex lex itate materiæ, con­ Ibid, nd 1.— R. N. Àd probationem, D. troversia est inter theologos, quos tamen maj. Semen est superfluum alimenti quo puto convenire in re, exceptis pauc <,et indigetur ad conservationem speciei, C. quo differre tantum penes modum dicendi. Sit non indigetur, N. Aliæ autem superfluitates itaque. humani corporis sunt quibus non indige­ ARTICULUS II. tur, ct ideo non refert qualitcrcumqueamitUtrum in peccato luxuria) detur levitas tanlur, salva decentia actus humani : unde materia)? est disparitas ab emissione seminis quæ ta­ Nota l°hicesse distinguendum inter ma­ liter debet fieri, ut conveniat fini ad quem teriam sensualitatis et materiam luxuriæ, eo indigetur. Inferes. Ergo saltem in his in quibus se­ seu veneream. Materia sensualitatis est de­ men non est prolificum, ut sunt eunuchi, lectatio orta ex proportione objecti sensibi­ frigidi, mulieres quæ non patiuntur am­ lis ad sensum, visibilis nempe ad visum, plius menstruum , hujus emissio non erit audibilis ad auditum, gustabitis ad gustum, tangibilis ad tactum, etc. ut tangere rem peccatum. Λ. N. illationem. Quia non cessat lex ex mollem, lenem, etc. audire vocem sonoram, eo quod cesset finis legis inadæquale et circa videre pulchrum objectum, gustare cibum quosdam particulares tantum, seu, ut dicit sapidum, etc. Materia venerea est, ut dixi, Cajetanus hic, quia id est per accidens. Prae­ delectatio orta ex commotione spirituum ge­ cepta autem moralia attendunt ad id quod nerationi deser vien t iu m. De delectatione sensualitatis, quæ etiam secundum naturam est, et non ad id quod per accidens in illa complexione vel ælate dicitur organica, non videturdiflicul(as;pn) invenitur. Per se autem semen a natura or­ certo enim habeo, saltem speculative, ad­ dinatum est ad prolis generationem, alio- mittendam in ea levitatem materiæ, atque quin semen non esset : ct ideo circa semina­ deea imprasentiarum dicendum quod dixi tionem quamlibet communia praecepta quæ supra degula, conclusione prima et secunda, maxime a fine qui est generatio sumuntur, eam nimirum propter se quaesitam, non ex­ servanda sunt, quantumcumque per acci­ cedere culpam venialem, quia est tantum dens tunc generatio sequi non possit. Falsis­ inordinatio rei secundum se indifferentis. sima est ergo et destructiva moralis Chris­ Unde, sicut qui audit vocem sonoram, qui tianae consequentia allata. Ita doctiss. car­ gustat cibum sapidum, praecise propter de­ lectationem organicam seu sensualem inde dinalis. Dires 2° Quilibet potest licite uti, ut li­ exortam, non peccat nisi vcnialiter : ita non bet, eo quod suum est. atqui in actu venero peccat nisi vcnialiter, qui aspicit pulchram non utitur nisi eo quod suum est, nisi forte mulierem, aut tangit ejus manum seu ia· ciein, praecise propter delectationem mere in adulterio, aut raplu. Ergo. Ibid, «d 2.—Λ. D. maj. Quilibet potest organicam seu sensualem, consistentem, ut licite uti, ut libet, eo quod suum est pleno jam dixi, in quadam proportione etconforjure, C. eo quod suum est non pleno jure, mitate rei visæ vel tactae cum organo visus Λ’· Et ad hunc sensum distincta min. A’. vel tactus; ita ut non sit aliud quam delec­ consequentiam. Igitur homo non habet ple­ tati'» dere pulchra quæ videtur, aut de rc num jus in corpus suum, quasi de eu, ul blanda, mulli, tenera quæ tangitur, absque UTRUM IX PECCATO LUXUR1Æ DETUR, etc. alia eujuscumque rei turpis delectatione. Ita consents. Antonius, Navar. Sanchez, Lessius, Gabriel, Molanus, Asorius, AGraffiis, Fillucius, quos citat ct sequitur Sylvius hic art. 4, conclus. 4; item Wiggerius, Comitolus, Colvenorius, Vincenlius Baronins, 1 oth. Boudart, quos citai et sequitur Henno in 6 præcep. Decalog. q. 9. art. 1, concl. 2, et, ut puto, communiter contra Cajetanum : imo et videtur S. Thomæ qui hic, art. 4, non agnoscit oscula libidinosa, nisi ea quæ fiunt ob delectationem peccati mortalis, ut forni­ cationis. De hac materia redibit sermo infra dum dc impudicitia tactus, etc. Cætorum, quia a delectatione sensuali ad vencream, maxime in sensu tactus aut vi­ sus, faci lis est progressus, consultum est om­ nibus castitatem amantibus, hic delectatio­ nibus organicis non immorari. Quæslio itaque restat dc commotione seu delectatione venerea utrum plene volunta­ ria, seu volita, quæcumqucsit,etiam levis, semper sit peccatum mortale? Potest autem esse volita vel directe in se, vel indirecte in causa tantum. Ilis positis. Dico 1° In re venerea directe in se volita et intenta non datur parvitas materiæ, ex­ cusans a peccato mortali. Est communis contra Caramuclem el ad­ modum paucosalios ; plurcs enim qui viden­ tur sentire oppositum, intelligcndi sunt dc re venerea indirecte tantum volita, ad sen­ sum sequentis conclusionis. Quidam conclusionem probant ex hoc quod quæcumque carnis commotio etiam levis sit inchoata pollutio, proindeque ma­ tera gravis. Verum incertum est istud fun­ damentum cl a mullis negatur, nec nobis probatur. Insuper plus probat quam inten­ dant isti auctores. Pro quo. Nota : commotionem carnalem quando­ que esse gravem, quandoque levem saltem physico, ct inter actiones ex quibus causari solet, quasdam esse remote influentes in il­ lam, quasdam proxime; item quasdam esse quæ remote cl per accidens influunt in gra­ vem, perso autem ct proxime in levem : v. R. simplex osculum oris ad os, aspectus fixus et morosus pulchræ mulieris in faciem, tac­ tu^ levis cl transitorius superioris partis ma­ millarum cl similia, meo judicio, influunt per sect proxime in levem commotionem, remote ct per accidens in gravem, quia, licet nen habeant c.xse vim sufficientem ad com­ /’ 133 movendam graviter naturam, habent tamen ad commovendam leviter. Igitur si quæcum­ que levis commotio sil inchoata pollutio, Ideoque materia gravis, sequitur quod ac­ tiones præfatæ quæ Der se el proxime in­ fluunt in cam, sint peccata mortalia, quia non alia ratione tactus impudicus, v. g. est peccatum mortale, nisi quia per se proxime influit in commotionem carnis; cl tamen hanc sequelam negant isti auctores, qui pas­ sim docent tales aspectus, aut oscula, aut tactus, ex joco, levitate, aut simili causa fac­ tos non esse peccata mortalia. Hac ergo pro­ batione omissa, melius. Probatur conclusio cx periculo ulterioris ct turpioris consensus, qui inseparabiliter annectitur consensui directo in levem delec­ tationem. Cum enim natura cx sua corru­ ptione sil maxime fragilis in hac materia, atque tota proclivis in has delectationes, et insuper bæcindocilis passio, semel volunta­ rie admissa, mentem excæcet ct tanta vi vo­ luntatem rapiat, ut illi figere terminos sit difficillimum, ne dicam impossibile, vix aut ne vix fieri potest quod quis directe consen­ tiat delectationi carnali in se, quin sil peri culum proximum in aliquid ulterius el tur­ pius consentiendi : atqui id quod dc se foret veniale fit mortale ratione periculi proximi incidendi in mortale. Ergo. Confirmatur cx damnatione hujus pro­ positionis ab Alexandro VII : Est probabilis opinio quot dicit, esse tantum veniale oscu­ lum habitum ob delectationem carnalem et sensibilem quæ cx osculo oritur, secluso pe­ riculo ulterioris consensus ct pollutionis. Atqui si in re venerea directe in se volita daretur levitas materiæ, tale foret osculum habitum ob delectationem carnalem quæ ex illo oritur Ergo. Unde sententia nostræ opposita non videtur posse nunc amplius sustineri. Porro adverte illam propositionem pec­ care , non quia dicit tale osculum esse ve­ niale si secludatur periculum, sed quia, in­ quit Slcyartius, ad tegendam turpitudinem suam, supponit id quod est impossibile, aut certe metaphysicæ raritatis, nimirum posse in tali casu secludi uericulum ulte­ rioris consensus. Dices 1° JuxtaS. Aug. lib.2 cont. Julian, cap. 10, et Scrm. 6 do Verb. Apost s.epc concupiscentia non lethali 1er, sed vcnialiter vincimur. Ergo, DISSERT. Π. S. Augustinum loqui dc concupiscen­ tia cui non pleno deliberate consentitur ; ab ea enim tunc venialiter vincimur. Dires 2° Inter conjuges datur materia le­ vis in re venerea. Ergo etiam inter solutos. R. N. Consequentiam. Disparitas est, quod inter conjuges consensus in levem commotionem non habeat annexum peri­ culum consensus in actum ulteriorem mor­ talem , siquidem actus ulteriores sint ipsis liciti; secus in solutis. Dices 3° Talis est delectatio qualo est ob­ jectum, sed objectum est leve. Ergo. R. D. maj. Talis est delectatio quale est objectum, secluso periculo peccati mortalis, C. attento periculo peccati mortalis, N. El ad hunc sensum distincta minori, N. con­ sequentiam. Dices 4° In aliis peccatis directe in se ve­ litis datur levitas materiae. Ergo cl in isto. R. N. consequentiam. Quia in aliis pecca­ tis non intervenit periculum proximum pec­ candi sicut in isto. Dico 2 in re venerea indirecte tantum volita in causa, datur parvitas materiæ ex­ cusans a mortali ; ita quod, qui voluntarie ponit actum cx quo sive per accidens sive per se sequitur levis commotio, modo in se displiceat, nec adsit periculum consen­ sus in illam , peccet venialiter dunlaxat. Est communis, si non quoad verba, sal­ tem quoad sensum. Ii enim fere omnes qui negant dari levitatem materiæ in re vene­ rea , plerumque intelligunl de re venerea directe in se volita tantum, ut palet in theo­ logis Societatis qui, cum secundum suas leges teneantur docere, et de facto doceant non dari levitatem materiæ in re venerea, passim tamen docent, oscula , tactus, as­ pectus in partibus honestis causa ’evitatis, joci, etc. cx quibus ordinarie crilur quae­ dam commotio, non esse nisi venialia peccata, cl consequenter dari levitatem mate­ riae in re venerea indirecte volita in sua causa. Probatur 1° In re venerea directe ir. sc volita non datur levitas materiæ ob pericu­ lum proximum consensus ulterioris : atqui ubi non est consensus in ipsam rem levem vcncream in sensed tantum in sua causa, non est periculum proximum ulterioris con­ sensus, ul testatur quotidiana experientia. Ergo. Probalur 2° In aliis peccatis datur levitas 134 V. ART. II. materiæ, v. g. in ebrietate, gula, furio, tie ergo a fortiori in hoc peccato admodum naturali, familiari, facillimo el frequenti!· simo, ubi abest periculum gravioris pe. cati, ut in casu conclusionis. Nec sane proferri potest ulla ratio sulliciens disparitatis Scio hanc proferri, quod omnis commo tio carnalis etsi levis, sit inchoata polluta,, quia, juXla Galenum et medicos, ut fertur, omnis carnalis commotio nihil aliud c l quam motus humoris spermatici per spi­ ritus generationi servientes incalescentis, el ct lumbis per certas arienas ad membrum genitale descendentis, quod est inchoata pollutio. Verum jam ostendi hocassumplum nimif probarc.Insupcr ipsum nego. Quamvis enim levis commotio carnalis sit quædam decisio humoris spermatici, est tamen levis decisio ctlongcadhucdistansa completa pollutione, nec magis debet dici inchoata pollutio quam jurgium dicitur inchoatum homicidium, aul haustus immoderalusdicilur inchoata ebrie­ tas. Quod si morose contendas dicendam esse inchoatam pollutionem, dicam inchoatam leviter ct remote, sicut pari jure dicam haus­ tum immoderatum esse inchoatam ebrieta­ tem leviter ct remote, ct ideo ulrobiquc cul­ pam venialem. Repones. Ista levis commotio est saltem dispositio ad pollutionem, utpote ad quam ex natura sua tendit. Ergo. R. D.ant. Est dispositio proxima, N. est dispositio remota, sicut rixa ad homicidium, haustus immoderatus ad ebrietatem , C. El N. conseq. Non est enim damnandus pecrali mortalisqui vult indirecte tantum elin causa dispositionem remotam ad peccatum mor­ tale, alioquin omnes occasiones remotæ pec­ candi forent peccata mortalia, quod nemo dixit. Confirmatur conclusio ab inconvenienti. Si homo teneretur sub peccato mortali vitare omnem actionem ex qua sequitur ordinarie levis commotio venerea, sequitur quod opor­ teret damnare, ut plurimum, peccati mor­ talis, conversationes non necessarias viro­ rum cum mulieribus,juvenum maximccum puellis, colloquia familiaria, varias recrea­ tiones honestas secundum se, in quibus fa­ cillime intercurrunt aspectus blandi, verba demulcentia, tactus, oscula , amplexus in partibus honestis, ex amicitia, joco, levitate, utpote cx quibus plerumque oriuntur leves UTRUM LUXURIA SIT PECCATUM CAP. etc. moins vcnerci i atqui hæc, quamvis sint fu­ gienda, pauci sunt tamen, si qui sint, qui ea damnant peccat» mortalis, ubi abest pe­ riculum consensus in ipsam venerem , nec ea est praxis confcssariorum in tribunali : ergo. Confer quæ dicemus infra dc osculis, (actibus el similibus impudicitiis. Quarilur utrum possit dari actus Vene­ reus qui non sit peccatum? ç. 453. o. 2. o. — R. affirmative, scilicet actus conjugalis in matrimonio. Quia non est peccatum, quando homo ulilur modo cl (inline convenienti rebus propter finem bo­ num ad quem sunt ordinatæ : atqui talis est usus matrimonii ad conservationem generis humani : ergo. Dc hoc latius dum dc matri­ monio. ARTICULUS III. Utrum luxuriasil peccatum capitale, et quæ ejus filiae? 2.453. a. 4. o.—Dicol0 Luxuria est pec­ catum capitale. Ibid. — Probatur. Illud est vitium capi­ tale quod habet finem multum appetibilem, cujus appetitu homo procedat ad multa pec­ cata perpetranda : atqui finis luxuriæ est maxime appetibilis, nempe delectatio Vene­ reorum, quæ est maxima. Ergo. Recte notat hic Sylvius quod, quamvis origo vitiorum ex capitalibus attendatur po­ tissimum secundum rationem causæ finalis, non attendatur tamen solum secundum il­ lam, quasi omnia alia vilia oriantur ex af­ fectu finis peccati capitalis tanquam media ordinata in eum ; sed sufficit quod vel ex af­ fectu vitii capitalis homo sit paratus alia in­ currere, vel quod cx ipso secundum rationem causæ efficientis aut dispositive procedant. Et hoc insinuat S. Doctor, tum hic ad 1, ubi docet originem aliorum vitiorum attendi potissime seen udum rationem causæ finalis; clsimiliter 1,2, q. 64, a. 4, dicit vitia capi­ talia dici ex quibus alia oriuntur praecipue secundum rationem causæ finalis: ubi zbpræcipue cl rô potissime, salis indicant etiam oriri secundum aliam rationem. Et hic q. 158, a. 6, docet iram ideo esse vilium capi­ tale, quia ex illa mulla vilia oriri possunt, non solum ex parte objecti scu secundum rationem causæ finalis, sed etiam cx suo im­ petu quo ira mentem praecipitat ad inordi­ nata quæcumquc agenda. ibid. a. 5. O. et ad 4. — Dico 2° Conve­ 135 nienter assignantur a D. Gregorio octo filiae interioresluxuriæ, nempe cæcilas mentis, inconsidcralio, præcipilalio, inconstantia, O amor sui, odium Dei, affectus præsentissæculi clhorror futuri ; el ab Isidoro quatuor exteriores, scilicet turpiloquia, scurrilia, ludicra cl stultiloquia. Ibid. o. — Probatur prima pars. Quando inferiores potentiæ vehementer afficiuntur ad sua objecta, consequens est quod superio­ res vires impediantur el deordinentur insuis actibus : atqui per vilium luxuriæ appetitus inferior vehementer intendit suo objecto propter vehementiam passionis ctdeleclalionis : ergo per luxuriam maxime superiores vires, scilicet ralio el voluntas, deordinantur. Subsumo. Atqui quatuor sunt deordinalionesin actibus rationis, totidem in ac­ tibus voluntatis ; rationes enim sunt quatuor actus in agendis : primus, simplex inlelligentia quæapprchendit aliquem finem ut bo­ num ; ct hic actus impeditur per luxuriam, et quantum ad hoc ponilur cæcitas mentis qua fit ul luxuriosus pro fine debito ultimo vel medio non apprehendit eum qui vere est talis, sed aberrat ct alium finem indebitum sibi constituit. Secundus actus rationis est consultatio de mediis; ct hic etiam impeditur per luxu­ riam, el quantum ad hoc ponitur præcipilatio qua fit ut homo non adhibeat delibera­ tionem sufficientem circa media ad finem. Tertius actus est judicium de agendis, qui etiam impeditur per luxuriam ; el quantum ad hoc ponilur inconsidcralioqua iit ul quis deficiat in seligendis mediis inter plura ad finem aptioribus. Quarius actus est imperium rationis circa agenda, qui etiam impeditur per luxuriam ; ct quantum ad hoc ponitur inconstantia qua fit ul luxuriosus non exequatur id quod de­ cernit esse faciendum : unde Terentius in Eunucho, de quodam qui dicebat se reces­ surum ab amica, ait : Hac verba, una falsa lacrymula restringet. Ex quibus etiam patet peccato luxuriæ maxime everti prudentiam quæ in prædictis actibus consistit. Ibid. — Ex parte autem voluntatis conse­ quitur duplex actus inordinatus, quorum unus est appetitus finis ; cl quantum ad hoc ponilur amor sui quo luxuriosus non «nl.um se inordinate amat, id enim est commune omni peccato, sed quo amat carnem suam cl ejus voluptates sic, ut in cis ultimum fi­ «30 DISSERT. VI. ART. I. nem suum constituai : el per oppositum po­ nitur odium Dei qui prohibet et punit delec­ tationem concupitam. Alius actus voluntatis est circa media ad linein, elquantum ad hoc ponitur affectus praesentis sæculi cui luxu­ riosus ita adhæret propter suas voluptates, ul in co semper vellet manere ; el per oppo­ situm horror et desperatio futuri sæculi : horror, quia luxuriosus scit per mortem se privandum suis voluptatibus cl gravissima tormenta pro eis subiturum ; item despera­ tio, quia luxuriosus dum nimis detinetur carnalibus delectationibus, non curat per­ venire ad spirituales, sed fastidit. Ibid, nd 4,—Probatur secunda pars. Cum lux .riosus habeat cor turpibus cogitationi­ bus plenum, de facili in turpia verba pronnnpit : Ex abundantia enim cordis os loq -ihtr, Mallh. 12; et sic ponitur turpiloq : inm.l lem quia luxuria inconsidcrationem H praecipitationem causai, efficitulluxurio­ sis ac dicat aut faciat quædam minus ho­ ne a ad risum aliis excitandum , quod di­ ci.ur srurrilit is. Et quia luxuriosus delec­ ta donem quæril, verba sua ad delectationem oi d a', el sic prorumpit in verba ludicra ; u de videmus huic vitio deditos, colligere e libris certas narrationes turpes ct ludi­ cras, quas coram aliis quasi ludendo cl ob c a. do loferunt. Tandem cum luxuria exercet mentem, luxuriosus prorumpit in stultiloquia, ulpolc cum suis verbis praefert delectationes quas appetit quibuscumque aliis rebus. crilcgium ad adulterium, dicens esse quoddam adulterium spirituale, quatenus mulier vovens continentiam, quoddam spirituale matrimonium facit cum Deo, infra tamen, a. 10, expresse ponit speciem distinctam luxuriæ. Itaque Ibid. a. 1. et 10. o. — Dico. Sunt septem species luxuriæ, scilicet fornicatio simplex, adulterium, incestus, «iuprum, raptus,sa­ crilegium et vitium contra naturam. Ibid. a. 1. o.— Probatur. Species io pec­ catis desumuntur ex diversitate objecti for­ malis : atqui in peccato luxuriæTotsunt di­ versitates objecti formalis quot sunt species assignats · ergo. Probatur min. Diversa ratio objecti formalis in peccatis desumitur a materia sub diversa repugnantia ad ratio­ nem :alqui in peccato luxuriæ reperitur re­ pugnantia ad rationem, uno modo quoad finem actus vcncrci, et hoc dupliciter, vel quia impeditur generatio prolis, et sic est vilium contra naturam ; vel quia impedi­ tur debita educatio et promotio prolis nat®, et sic est simplex fornicatio : alio modo per cornua rationem ad alios homines,ct hoc quin· luplicitcr, vel quia fœmina est nimis pro­ pinqua, nec ideo servetur illi debitus honos, et est incisius ; vel quia alteri est juncta ,et sic est adulterium ; vel quia est sub potes­ tate parentum , et est stuprum si non infe­ ratur violentia , raptus vero si inferatur; vel tandem quia non servatur debitus honos propter votum aut legem ecclesiasticam, el sic est sacrilegium: ergo. Quantum ad (ac­ tus, oscula et similes impudicitias, reducun­ DISSERTATIO VI. tur ad speciem ad quam disponunt, v. g. si liant cum soluta, ad fornicationem; si cum DE SPECIEBUS LLXL1UÆ. conjugata, ad adulterium, cl sic de cælcris. D. Th. Q. 154. Dices 1° Peccata conjugum sunt in genere luxuriæ, adeoque in aliqua specie, non in assignatis. Ergo. ARI ICILISI. i R. Peccata conjugum sunt secundum sc Quot ft quæ sini species luxuries? I vel mortalia, vel venialia: si sint secundum 0.154. n. 1.0. — Sanclus Thomas, Ma- se mortalia, reducuntur ad aliquam cx pr.c; isiium Sententiarum in 4 , d. 41, cl Gra­ diclis speciebus, ut congressus in vaso inde­ tianum 3i>, q. 1, c. Lex illa, secutus, re­ bito, ad vitium contra naturam; in loco sa­ censet hic quinque species luxuriæ, naluræ cro, ad sacrilegium; petitio debiti in habente humans non repugnantes, scilicet fornica­ affinitatem cum uxore, ad incestum. Si au­ tionem , adulterium , incestum, stuprum el tem sint venialia secundum se, ut tactus, raptum, quibus addit sextam repugnantem oscula, etc. non perlinent ad praedictam di­ naluræ humanæ, quæ communi vocabulo visionem , quia non sunt in genere luxuriæ dicilurviliumcontra naturam.—Ibid, ad 3. simp'icilcr. sed ’uxuriæ secundum quid; — El quamvishic,solilasuarevercntiautens I praedicta autem divisio Iit in genere luxuriæ simplici in auctores, inquit Cajelanus, reducat sa- I| simpliciter, quia iit secundum inordinalio- DE FORNICATIONE. ncin seminationis quoad substantiam actus, et non quoad modum, aut alias circumstan­ tias veniales actus liciti. Dices 2* Genus luxuriæ non potest con­ trahi per differentiam alterius generis ad constituendam speciem, una enim species non potest esse sub diversis generibus : at­ qui differentiae adulterii, incestus , stupri, raptus et sacrilegii, sunt alterius generis, scilicet vel injuslitiæ, ut in adulterio, stu­ pro et raptu; vel irreverenti® in sanguine junctos, ut in incestu; vel irreligionis, ul in sacrilegio. Ergo. R. D. maj. Genus luxuriæ non potest contrahi per differentiam altcriusgeneris ad constituendam speciem proprie el metaphysice sumptam, C. speciem moraliter sump­ tam, N. Hoc autem ultimo sensu tantum species assignat® dicuntur species luxuriæ, moraliter scilicet et juxta vulgatum modum loquendi quo minus communia dicuntur species, etsi solum per accidens communem aliquam rationem contrahunt. Sed quamvis pertineant ad duplex genus, v. g. adulte­ rium ratione injuriæ quæ Iit compar li, per­ tinet ad injustitiam, rationecarentiævinculi conjugalisad luxuriam, dicuntur tamen po­ tius species luxuriæ quam vel injuslitiæ vel irreligionis,etc. 1° Quia luxuria se habet in illis fonnaliler, cum sc habeat per modum linis, alia vero genera materialiter ; sic adul­ tera, v.g.regulariter loquendo, non quæril facere injuriam marito, sed suæ concupis­ centi® satisfacere, ctsic de cæleris. 2° Quia hæc peccata committuntur in malcria luxu­ riæ el per actum ejus. ARTICULUS II. Dc fornicatione Nota. Fornicatio aliquando sumitur pro quovis illicito concubitu; sic Mallh. 5 , su­ mitur pro adulteri? cum dicitur: Quicum­ que dimiserit uxorem suam , excepta for­ nicationis causa, facit eam moechari. Quan­ doque el communius accipitur pro determi­ nata specie luxuriæ quæ delinitur, concu­ bitus soluti cum soluta corrupta ; cl solet designari per hæc verba , fornicatio sim­ plex, ul ostendatur eam nulla alia graviore circumlanlia inlici. Dicitur 1°, soluti cum soluta; id est, per­ sonarum quæ sint liberæ non solum a vin­ culo mali imonii, sed etiam a mutua cogna­ tione, vel affinitatem gradibus prohibitis. 137 a voto continenti®, ab ordine sacro ct violen­ tia. Dicitur 2°, corrupta , quia si sil virgo, erit stuprum ct non simplex fornicatio, ut dicetur infra. Circa fornicationem simplicem triplex fuiterror: primus Nicolaitarum , Gnosticorum cl quorumdam Græcorum, qui docue­ runt fornicationem nullo jure esse illicitam. Idem adhuc tenent hujus temporis Anabap­ tist®, qui concubitum promiscuum permit­ tunt ct agunt. Alter error fuit Durandi, qui in 4, d. 33, q. 2, n. 10, docet fornicationem jurc naturæ non esse nisi culpam venialem ; quod autem sit mortalis, hoc habere a lege, positiva. Tertius error fuit Caramuclis, lib. 3 Theolog. Moral, n. 1C00, et quorumdam aliorum, qui docuerunt fornicationem nul­ latenus esse intrinsece malam , sed solum esse malam quia lege positiva est prohibita. Ctfnlra quos. Dico 1 De Tide est fornicationem simpli­ cem esse peccatum mortale. Probatur 1° ex S. Scripturis, Deuter.23. Non erit meretrix de filiabus Israel, ncc scortator de filiis Israel. Non offeres merccdem prostibuli, nec pretium canis in do­ mo Domini Dei tui..... quia abominatio est utrumque apud Dominum Deum tuum. A post. Rom. 1 , fornicationem annumerat iis peccatis quæ qui faciunt, digni sunt morte. 1 Cor. G, dicit: Neque fornicarii, ne­ que idolis servientes, neque adulteri, neque molles, neque masculorum concubitores, etc. regnum Dei possidebunt. Galal. 5 : Mani­ festa sunt opera carnis quæ sunt fornica­ tio, immunditia, impudicitia, luxuria, etc. Qui talia agunt, regnum Dei non conscqucnlur. Similiter Ephes. 5, el Hebr. 13 , ct Apocalyp. 21. Ncqucdicas nominefornicationisinlellLi inS. Scripturis, luxuriam in communi. 1° Quia id est aperte falsum, ut patet ex locis citatis ad Cor. ad Galat. ad Ephes, et ad Ilebr. ubi fornicatio cum variis aliis specie­ bus luxuriæ ut ab ipsis distincta recensetur. 2° Dato gratis assumpto, nihil ex illo evin­ citur contra conclusionem. Si enim luxuria ul sic damnatur peccati mortalis : ergo cl fornicatio simplex quæ est ejus species Probatur 2° ex concilio Vicnn. Clemen­ tina de Haereticis, cap. 3 /Id nostrum, lib. 5, ubi inter varios errores Beguardorum cl Beguinarum, damnatur hic : Mulieris oscu­ lum , cum ad hoc natura non inclinet, est 13B DISSERT. VI. ART. II. mortale peccatum : actus autem carnalis, I naturaliter non solum ad generationem, cum ad hoc natura inclinet, peccatum non sed etiam ad nulritioncm, educationem el est ; maxime cum lentatur exercens. instructionem prolis. Id palet paid cx natura Probalur 3° cx Patribus. S. Fulgentius j seminis et proli necessitate secundum cor· Epist. 1,c. 1 : « Fornicatio nunquam potest pus et secundum animam· Frustra enim » esse sine gravi crimine ; in quo licet non esset generatio, nisi debita nutritio seque­ a dubitemusdamnabiliter peccare hominem retur , quia generatum non remaneret de­ » ab uxore disjunctum, damnabilius tamen bita nutrilione substracla : elin specie hu­ » fornicari existimo conjugatum : utrum- mana proles non solum indiget nutrilione d que autem Scriptura sancta judicandum quantum ad corpus, ut in aliis animalibus, » ct regno Dei pronunciat alienum. » S. sed etiam inslruclioncquantumad animam. ( hi v sost. Horn. 22 in 2 ad Cor. Quoties scor­ Nam animalia habent naturaliter suas pro­ tatus es, toties condemnasti teipsum. Simi­ videntias quibus sibi providere possum ; liter alii Patres. Quantum ad probationem homo autem ratione vivit, quem perlongi a ratione, proponetur conclusione sequenti. temporis experimentum ad prudentiam per­ venire oportet ; unde necesse est ut filii a Unde, Q. 154. a. 2. o.—Dico 2"Fornicatiosim- parentibus quasi jam expertis instruantur, p’r x est intrinsece mala mortaliter; proin­ nec hujusmodi instructionis sunt capaces deque non solum est mala quia prohibita, mox geniti, sed post longum tempus,et præcipue cum ad annos discretionis perve­ sed prohibita quia mala. Probalur 1° cx condemnatione hujus pro­ nerint. positionis ab Innoccntio XI: «Tam clarum ibid. — Suppono 2° quod in animalibus » videlur fornicationem secundum se nul- in quibus sola foemina non sufficit ad edu­ » lam involvere malitiam, et solum esse ma­ cationem prolis, a naturæ auctore indictum li lam quia interdicta, ut contrarium omni- esse, ut mas et foemina post coitum com­ d no rationi dissonum vidcalur. » Est vige­ maneant quousque ncccssariuin est ad pro­ sima prima. lis educationem ct instructionem, ut patet Probalur 2° Si fornicatio non esset intrin­ in quibusdam avibus quarum pulli indigeni sece mala,4 sed sola lege positiva prohibita , foveri, ct cibo aliunde quæsilo nutriri, ad sequeretur quod gentes qui hanc legem po­ quæ cum non sufficiat sola femella , a na­ sitivam ignorarent, fornicando non pecca­ tura inditum est mari in talibus ut comma­ rent . atqui (alsum consequens cl Apostolo neat fcmcllæ ad educationem foetus. Mani­ contrarium: ergo. Probalur min. Apost. lo­ festum est autem quod ad educationem ho­ co citato Cor. ubi postquam dixit : Neque minis non solum requiratur cura matris a fornicarii, neque alii quos ibi enumerat , qua nutritur ad tempus, sed multo magis regnum Dei possidebunt, subjungit allo­ cura patris a quo est instruendus, defen­ quendo Corinthios: El heee quidem fecistis; dendus , corrigendus et in bonis tam inte­ sed abluti estis, sed sanctificati estis, sed rioribus quam exterioribus promovendus; justificati estis in nomine Domini nostri proindeque ncccssum est ut in specie hu­ Jesu Christi el in spiritu Dei nostri. Fue­ mana sil naturale vinculum seu societas rant ergo Corinthii per fornicationem, dum maris ad determinatam fœminam, non ad adhuc in gentilitate detinebantur, sordidi, breve tempus, sed diu cl per totam vitam; immundi, injusti. Item Apost. loco citato sic enim secundum se exigit debita prolis Ephes. 5, ubi postquam dixit, quod omnis educatio. Hanc autem societatem matrimo­ fornicator, aut immundus, aut avarus non nium xocarnus. ibid, et hic a. 2. o. — E® principiis habet hareditatem in reqno Christi et Dei, subjungit : Nemo vos seducat inanibus ver­ ' sponte (luit ratio a priori conclusionis : hæc bis. propter hac enim venit ira Dei in filios scilicet. Fornicatio simplex est concubitus dii fidentia, hoc est incredulitatis, adeoque I secundum se privatus ordine naturali ad gentes non imbutas præceptis S Scriptura-1 suum finem, scilicet educationem prolis jum.Ergo. proindeque secundum se importat inordi3. Cont. Gentiles cap. 422. — Ante pro- nationem quæ vergit in grave nocumentum, 1 ‘ ' I a 11 q 11 a m| non solum ejus qui cx tali concu' itu nascicerium, seminationem humanam ordinari lurus est, sed etiam boni communis cl so- DE FORNICATIONE. rictatis human®, ill qüam plurima cl pes­ sima malairruuntex mala educatione mem­ brorum : ergo secundum se est peccatum mortale. Probatur ant. Debita educatio pro­ lis in specie humana exigit inter marem et feminam diuturnam societatem post coituin, ul patet cx didis ; atqui fornicarius concubitus secundum se, neque supponit, neque importai hanc diuturnam societatem maris el fœminæ, quin potius contrarium importai; csl enim soluli cum soluta, hoc csl, eorum qui nullo inter se vinculo sunl de­ vincti , ex quo ill quod, quantum est ex na­ tura aclus fornicarii /pars post coitum pos­ sit pro libitu deserere compartem, prolem nonagnocerc, nullam ejus curam gerere, quod sane frequentissime accidit, el conscquenter pessima prolis educatio. Ergo. Nec obstat si dicas fornicalores posse in­ ter se pacisci el jurare de cohabitalionc quamdiu necessaria erit ad prolis educatio­ nem, aut aliter illi providere. ibid.— R. enim id esse per accidens actui fornicario, per se autem illi convenire ut partes non teneantur post coitum comma­ nere cum per ipsum nullo vinculo ad hoc arctentur in quantum fornicaloressunt, nec prohibeatur quis, quantum est ex ipsa ra­ tione actus fornicarii, ad quamcumquc aliam accedere, ct ideo quantum estex se est aclus privatus naturali ct debito ordine adcdiicationem prolis. Quod cigo fornicator post coitum diu commaneat mulieri, et eam juvet ad prolis educationem, facit quidem quod fornicatio aclu non noceat proli cl bono communi, sed non tollit quin sit se­ cundum se nociva et deordinata a tine ge­ nerationis; imo id ipsum aperte ostendit ipsa provisio ordinata ad educationem pro­ lis fornicari® ; nam si non esset deordinatus cl per se nocivus iste concubitus, non oporteret ejusmodi provisiones adinvenire ul proles sine nocumento evadat, sicut non providclur concubitui matrimoniali, quia non est secundum se nocivus proli. Porro in actibus humanis bonitas aut malitia spe­ cifica attenditur secundum id quod illis con­ venit perse, non autem secundum id quod illisconvenil per accidens. Itaqucdiffci entia inter perse et per accidens, inquit hic Cajclanus, monstrat fornicationem esse pecca­ tum mortale, ct solvit omnes difficultates. Repones. Si quis projiciat Iapidem illuc ubi quis facile lædi polcst, sed adhibita dili- 139 gcnlia provideat neullus lædatur, non peccat jaciendo : similiter si quis sumat venenum mortiferum , sed cujus vim antidoto elidat, non peccat, nec est sui homicida. Ergo simi­ liter fornicarius si provideat ne nocumeplum accidat proli. R. N. consequentiam-Disparitas est, quod actui fornicario per se conveniat privatio na­ turalis ordinis ad debitam educationem pro­ lis ; at jactui lapidis non convenit per se lae­ dere, sed per accidens, in quantum fit im­ provide, ct proptcrca si auferatur ly impro­ vide, quod quia accidens est potest auferri, tollilur culpa ; sed a fornicatione non potest tolli illa privatio quæ perse incsl. Idem dic de sumptione veneni, quæ non est secun­ dum se illicita nisi in quantum estoccisiva; potest autem tolli ab ea per antidotum quod sil occisiva seu tendens ad occisionem,sæpe enim venenum per antidotum fit sanatis um medicamen. Dices 2° Fornicatio simplex non contraliatur neque dilectioni Dei, neque dilec­ tioni proximi; non dilectioni Dei,quia non est directe contra Deum ; non dilectioni proximi, quia per hanc nulli homini fil in­ juria. Ergo. Ibid, ad. 4.— R. fornicationem contrariari dilectioni proximi, in quantum secun­ dum se importat inordinationem quæ vergii in nocumentum prolis nascitur®. El nola me non dicere quod de facto noceat proli, id enim potest impediri, sed quia secundum se involvit inordinationem quæ vergii in no­ cumentum, seu quæ est nociva. Unde csl essentialiter peccatum in materia luxuriæ, consequenter in materia injustitiæ. Inst. Si quis fornicetur cum vetula aut sterili, ex qua cerium sil non nasciluram prolem, hujus fornicationis inordinatio non vergii in nocumentum alicujus. Ergo. R. D. ant. Non vergit in nocumentum ali­ cujus per accidens, C. per se, N. Quia om­ nis concubitus in vase naturali per se ordi­ natur ad generationem, et ex co secundum se potest nasci proles, alioquin congressus matrimonialis inter steriles foret illicitus: quod si de facto non nascatur ob conditio­ nem personæ, hoc csl per accidens; adeoque semper stat quod inordinatio concu­ bitus fornicari secundum sc vergat in nocu­ mentum proximi. Repones. Melius est proli nat® cx fornicationcsiccsscquamnoncsscsimpUciler.Ergo. 140 Se t t s .·® Λ IU DISSERT. VI. ART. Π. R. N. consequentiam. Alias sequeretur mana majus est bonum hominis jam nati quod adulterium eliam esset licitum, cum cui opponitur homicidium, quam bonum melius sit proli adulterinae sic esse quam hominis nascituri cui opponitur fornicatio; non esse: quamvis ergo melius sit absolute bonum autem hominis nascituri est majus proli fornicariae sic esse quam omnino non quam bona exteriora quibus opponitur fur­ esse, non tamen ideo excusantur parentes, tum. Ergo. quia supposito quod generationi vacent, non Dices. Furium opponitur jusliliæ, fornisolum debent proli esse absolute, sed in nicalio temperantiae : atqui eo gravius est quantum possunt debent bene esse, ut pa­ peccatum quo præstantior est virtus cui op­ let in ipsis animalibus quæ proles suas ex ponitur, el justitia est præstantior tempe­ ipsa lege naturæ nutriunt, defendunt, etc. rantia. Ergo, Dices 3" Peccatum mortale non cadit sub R. D. min. Eo gravius est peccatum quo præceplo : atqui Ose. 1, praecipitur a Do­ præstantior est virtus cui opponitur, cætcris mino: Vade,sume tibi uxorem fornicariam, paribus, C. cætcris imparibus, N. Nam si cl fac libi filios fornicationum. Ergo. oppositio unius peccati ad nobiliorem virtu­ R. his verbis non præscribi Oseæ accedere tem sit in re levi, et oppositio alterius pec­ fornicarie ad fornicariam, sed eam quæ erat cati ad minus nobilem virtutem sit in re antea fornicaria, sibi datam a Deo, accipere gravi, gravius erit hoc secundum peccatum in uxorem legitimam : unde non dicil sim­ quam primum . sic, v. g. beslialitas est pliciter : Sume tibi fornicariam, sed : Stnnc gravius peccatum quam furtum unius llolibi in uxorem fornicariam. El cum subdit, reni, licet hoc sil contra justitiam cl prius Fac tibi filios fornicationum, sermo est vel contra temperantiam. Bonum autem homi­ dc tiliis ex fornicatione præcedente genitis, nis nascituri secundum se est quid gravius quos, ducendo matrem, quasi in filios adop­ bono exteriori. Adde quod, licet fornicatio taret, vel de liliis quos ex ipsa uxore pro­ sit essentialiter contra temperantiam, est crearet, qui dicuntur lilii fornicationum , tamen consequenter etiam conlra justitiam. non a fornicatione patris, sed a priori for­ APPENDIX 1. nicatione matris, ul palet ex capite se­ quenti in quo dicitui : Filii fornicationum l'aria quastiones retolvunltir circa fornicationem) sunt, quia fornicata est mater eorum. Petes 1° utrum possit dari ignorantia in­ Cum autem S. Th. hic ad 2, dicit, quod vincibilis de malitia fornicationis? Osce non peccavit fornicando ex præceplo R. posse dari inter barbaros rudes ct divino, non vult Oscam proprie fuisse for­ agrestes quibus deesl instructio ; Q. 5. de nicatum, cum ibidem addat hunc concubi­ malo a. 2. ad 3. — quia hujusmodi inordi­ tum non debere dici proprie fornicationem, natio, cum non manifeste contineat inju­ sed vult ita nominari, referendo ad cursum riam proximi, non est omnibus manifesta, communem, secundum quem potuisset vi­ sed solum sapientibus per quos debet ad deri fornicatio, secluso præceplo divino, aliorum notitiam derivari. Ha post S. Thocum mulier esset fornicat ia, ncc de matri­ mam , Solo, Asor. ct alii quos citat cl se· monio haberetur certitudo. Adde quod 1,2, | quilur Sylvius, q. 100, art. R. ad 3, diserte assera’ quod Petes utrum sil simplex fornicatio, suffiOsco ncc moechatus, ncc fornicatus fuit. Ita ciatque pro tali confiteri, si quis cognoscat Sylvius hic. viduam, si servus suam dominam, si Chris­ Q. 154 a. 3. o. — Dico 3° Fornicatio sim­ tianus gentilem aut judæam , si lutor aut plex non est majus peccatum quam peccata curator pupillam vel minorem? quæ sunt contra virtutes theologicas ct reli­ R. quantum ad duo prima affirmative. gionem , neque majus quam homicidium ; Quia est congressus soluti cum soluta , ct est tamen majus quam furtum. quamvis interveniant quædam circumslanIbid.·—Probatur.Gravitas specifica peccati | tire, non videntur tamen notabiliter aggradesumitur ab objecto, seu a bono cui oppon* vantes. Ila Sylvius hic, qui idem censet dc lur : atqui bonum divinum cui opponuntur duobus posterioribus casibus. Sed quantum peccata conlra virtutes theologicas el religio- ad tutorem aut curatorem cui cx oflicio nem, est majus quam bonum humanum incumbit cura non solum temporalis, sed cui opponitur fornicatio, el inter bona hu-1 spiritualis pupillæ aut minorennis, videtur 141 DE FORNICATIONE. circumstantia notabiliter aggravans. Quan­ tum ad coiQressum chrisliani cum gentili auljudæa, probabile est perlinere ad ratio­ nem sacrilegii, ul pole conlra reverentiam debitam religioni ct sacramento baptismi. Dum enim Ecclesia damnat conjugium fi­ delis cum infideli, videtur etiam prohibere quamcumquc commixtionem, cum sit idem molivum rcvcrenliæ, scilicet erga nostram religionem et sacramentum baptismi. Ita Lessius, Sporcr , Dclugo , conlra Asor. Tambur. el Sylvium hic. Petes 3° quid censendum de copula cum alterius sponsa de futuro, an silsimplex for­ nicatio, an adulterium ? R. non esse proprieadullerium, quia adultciiurn, ut dicam infra, est alieni Ihori vio­ latio; neque eliam esse simplicem fornica­ tionem, quia non est soluti cum plencsohila. siquidem sponsa defuluro sil obligata tra­ dere suum corpus illi soli cui per sponsalia promisit; sed reduci ad adulterium sicut imperfectum ao perfectum sui generis ; — Ibid. a. 7. ad 4. — quatenus nempe fit inju­ ria sponso cujus Violatur jus, si non in re saltem ad rem ; idcoque est circumstantia explicanda in confessione : idque verum est sive agatur desponso, sive desponsa ; paresi enim in utroque jus quantum ad mutuam obligationem corporis tradendi. Neque obstat si dicas sponsos per sponsa­ lia non promittere abstinere a concubitu alieno. R. id promittere si non explicite, sal­ tem implicite, quatenus promittunt mutuam traditionem corporum in eo statu in quo reperiunlur. Idque sic esse patet cx eo quod, secundum communem sensum, censeatur gravis injuria irrogata sponso, si ejus sponsa ah alio cognoscatur ; aut sponsæ, si ejus spon­ sus aliam cognoscat. Petes 4° utrum liceat abrumpere copulam fornicariam? R. l°Qui ex displicentia ct odio peccati copulam fornicariam abrumpit eliam cum seminatione extra vas, bene facit clad id te­ netur; quia nullum est instans in quo quis non teneatur cessare a peccato actuali. Per­ ditio autem seminis inde secuta est per acci­ dens ct præler intentionem, subestque legi­ tima causa cam permittendi. Confirmatur. Ita excitatus ad copulam, ut nisi eam pera­ gat sil seminaturus extra vas, tenetur cam non peragere : ergo qui cam inchoas it abnim pero. R. 2° Qui, in affectu peccati perseverans, inchoatam copulam abrumpit cum semina­ tione extra vas metu infamiæ aut cx aliquo simili molivo humano, peccat duplici pec­ cato, scilicet fornicationis inchoatæ, el pol­ lutionis. 3°Q)ui iisdem rnotivis inchoatam copulam abrumpit absque seminatione, novo peccato non inficitur; non videtur tamen sufficere si accuset lactum impudicum, sed debet ex­ plicare se penetrasse vas, quia est inchoata fornicatio. Petes 5° utrum vir qui fœminam inducit ad fornicandum, teneatur hanc scandali cir­ cumstantiam exprimere in confessione? R. Si paratam aut facile consentientem induxit, quamvis sit scandali reus, non ta­ men tenetur exprimere in confessione, quia ex communiter accidentibus praesumitur ct confessarius facile intclligit virum petiisse : ita Layman cum aliis. Secus, propter oppo­ sitam rationem, si alias nolentem cl invitam precibus, promissis, blanditiis, muneri­ bus, etc. induxit. Petes G° utrum qui ter peccatum fornica­ tionis aut aliud commisit cum Iribus fœminis, teneatur exprimere in confessione fuisse tres fœminas, an sufficiat dicere : Ter forni­ catus sum? R. Quantum est ex capite fornicationis, non tenetur exprimere numerum fœminarum ; quia in omnibus est eadem specie ma­ litia. Si tamen eas induxerit, tonetur talione scandali. Meminerit insuper confessarius inquirere a fornicaloribus, an proles ex fornicatione nata sit, aut nascilura ; an natam non expo­ suerint, aut neglexerint; an prolis coni op­ tionem impedire, seu abortum procurare non lentaverint ; an antequam ad copulam pervenerint, sæpe eam non desidciaverint, aut de ea delectati fuerint · ad hæc enim pec­ cata interna plures pœnitentes maxime ru­ des el rustici non attendunt, qui solos actus externos peccata reputant. APPENDIX II. De connibinatti et meretricio > Petes 1° utrum concubinatus et meretrluiin distinguantur specie a simplici forni­ catione? R. negative; sed sunt diversi gradus ejus­ dem speciei. Meretricium dicitur, cuin quis accedit ad 142 DISSERT. VI. ART. II. eam quæ est publice dxpôsîta; concubinatus, v ice confiteatur ? absolvendum affirmant^. cum habet consuetudinem accedendi ad ali­ biena , Sanchez quos citat ct sequitur nos­ quam determinatam, sive eam domi habeat, ter Loth, idque aperte insinuat Sylvius hit sive non. Concubitus vero cum ca quæ ne­ Quia cum pœnitens nunquam promiserit, que csl publica neque consuetudinaria, re­ nec ideo unquam fidem fregerit, non esi ra­ tinet nomen simplicis fornicationis; sed ubi­ tio cur confessarius credat ipsius præsenlem que est soluti cum soluta, ut supponitur, dolorem aut propositum esse fictilium, unds ideoqueintracamdemspeciem fornicationis. tali pœnitenli credere debet. Nihilominus. R. verius videri non esse regulariter ab­ Attamen meretricium est aliquo usque gravius fornicatione, quia non solum esi solvendus etiam prima vice : ita Navar. in contra bonam educationem prolis, sed etiam Manu. c. 16. n. 20; nosier Sylvester, v. Con­ aliquo modo contra ejus vitam, cum ex me­ cubinalius, q. 2 : Chapeauville, de Cas. Re­ retricio non soleat nasci proles. Attamen, servat. inline; Pontas,v. Absolution,cas. 13 juxta Sylvium cl alios, non videtur neccssc et alii. explicare in confessione an fornicatus quis Ratio est, quia confessarius habet legi­ fuerit cum meretrice vel cum alia, modo ex­ timam causam suspicandi defectum sin­ primatur numerus; quia, jnquiunt, hæc ceri propositi, si non ex priori infidelitate circumstantia non est notabiliter aggravans, quam nondum admisit, saltem ex hoc quod forte quia actus secundum se est generali- communiter accidit in similibus. Vix enim vus, cl solum per accidens ex conditione unum reperies qui id sincere promittat; person® impeditur generatio, sicut si forni­ quod palet ex hoc quod vix sil unus qui, se­ caretur cum \elula aulsterili. mel absolutus, fidem promissi teneat el con­ Concubinatus autem est et fornicatione cubinam ejiciat : cx quo verisimiliter colli­ cl meretricio gravior, quia superaddit sta­ gitur non sincere promisisse. Imoifaloquod tum el permanendam in peccato, vidclur- sincere hic el nunc promittat, ct quod ex , que necessario aperiendus in confessione, eo capite possit confessarius eum absolvere si non ratione majoris gravitatis, saltem vel | ul judex, non potest tamen ul mcdicu»,quw talione scandali quod plerumque sequitur, ut medicus tenetur pœnitenli remedia ne­ vel, etiamsi absit,quia alioquin confessarius cessaria praescribere contra relapsum : uni­ non cognoscet sufficienter pœnilcnlis sta­ cum autem remedium in hoc casu contra tum, quo permanente, concupisccnliæ cl de­ relapsum est, ul prius ejiciat concubinam, sideria mala in infinitum multiplicantur , quia si antea absolvatur, verosimilius non neque poterit convenienda remedia pro­ ejiciet, ut communiter accidit, sicquc rema­ scribere. nebit in occasione proxima peccati. Quod autem legatur in veteri Testamento, Dixi in conclusione, regulariter ; quia sanctos viros habuisse concubinas, conc t- sunt casus in quibus id liceat prima vice : binæ ibi intelliguntur vera» uxores quæ ha­ i°si ex certis cl singularibus indiciis probabebant quidem jus ad concubitum, unde | bilius sil confessario pœnilentem sincere dicebantur concubin®, sed non ad adminis- promiltere cl fidem promissi servaturum, tralioncm familiæ, sicut illæquæ dicebantur quod licet, uldixi, rarum sil, potest tamen uxores.Similitercum injure,4 cl5,disl. 3i. contingere; 2° si pœnitens concubinarius cx concil. Tolct. dicitur, Christianis aut non sil sui juris, nec possil concubinam eji­ uxorem aut pro uxore concubinam habere cere, ul filius familias respectu ancillæ; 3° in licere, per concubinam etiam intclligilur I periculo morlis, in quo casu non solum liceveri nominis uxor, quæ tamen nondiccba- rei prima vice, sed toties quoties, quia in turuxor, quia non erat juncta matrimonio extremis extrema sunl lentanda; 4° si cx cum certis solemnilatibus quæ alias ex jure I dcnegalione absolutionis sequeretur gravis civili requirebantur ad matrimonium In foro ! infamia aut grave scandalum, ul si pastor exteriori. deberet in die festo omittere sacrum paroPetes 2° utrum concubinarius sil absol- ! ebiale, modo aliunde appareat sincere pœvendus antequam ejecerit concubinam? ! nitens. Regulariter non esse absolvendum, si se­ Pelcs 3° utrum concubinarius, nolens ex­ mel aut bis (idemproni' : fi egerit, satis con­ pellere concubinam aul ab ejus consortio de­ venit inter auctores: sedan, etiamsi prima sistere, possit in aliquo casu absolvi. quod DE FORNICATIONE. i 1 1 i i i i generalius quær i solet, utrum liceat perma­ nere in periculo proximo peccandi, el talem in aliquo casu absolvere? Navarrus, in Manu. cap. 3 ,n. 15,loquens dcoccasionepruxima, respondet affirmative, positis quatuor conditionibus. Prima est, quid sil poenitudo praeteritorum ; secunda, verum propositum non peccandi, cum se in­ venerit in ea occasione; tertia, credulitas quod Deo juvante non peccabit in ca ; quar­ ta, quod subsit rationabilis causa non sescpaiandi ab illa. Equidem in ea sum opinione, quod proxi­ mum periculum peccati non sit secundum se peccatum formaliter, sed occasio duntaxal peccati, proindeque quod aliqua ratione possil cohonestari. Sic secundum jura , capite Consultationi, de frigidis, duo conjugati quorum matrimonium ratione impotentis est nullum, permittuntur simul cohabitare ul frater el soror, non sineevidenlissimo el proximo periculo plurium immunditiarum. Idem censet laud. Navar. de duobus conju­ gatis quorum matrimonium csl nullum ob impedimentumoccullum, exquo tamen nat® sunt proles, quos dicit posse simul coha­ bitare ut fratrem cl sororem ad evitandum scandalum, donec adveniat dispensatio. Sic etiam puto chirurgum, etsi in hac materia frag'lem clsæpc lapsum, posse mulieri pa­ vienti, nullo alio opitulante, manum obslelricanlcm adhibere, ne simul fœtus cum maire pereat. Tunc ergo solum periculum proximum peccandi imputatur ad pecca­ tum , quando quis censetur illud gratis velle clamare, juxta illud Eccli. 3 : Qui amat pe­ riculum, in illo peribit. Quia tunc censetur velle et amare peccatum, cujus periculum csl occasio el causa proxima : qui autem ur­ gente aliqua gravissima ratione in illo per­ manet, aul illud incurrit, non tam dici po­ test amare periculum, quam illud subire aul pati. Verum rarissimam arbitror hanc gravis­ simam rationem quam Navarrus indulgcntiori vocabulo nominat rationabilem cau­ sam, maxime dum attendo ad haec Christi verba, Mallh. 18 ; Si oculus tuus scandali­ sai (e f erue eum cl projice abs te; bonum est tibi cum uno oculo tn vitam intrare, quam duos oculos habentem mitti in gehennam ignis: quorum verborum sensus est, quod omnia quæ sunt nobis causa el occasio pec­ candi, quantumvis chara el necessaria, si- 143 eut est oculus, postponere debeamus saluti periclitanti. Quam enim commutationem , dicit alibi Christus, dabit homo pro anima sua? Ut ergo ad concubinarium redeamus, R. 1° Si sit nolorius, nullus est casus in quo ipsi liceat manere cum concubina, aut eam fre­ quentare, quia tunc non jam est periculum solum peccati, sed peccatum formaliter, nempe scandalum ; non licet autem nec ad instans permanere in peccato formali. Ex quo etiam inferunt plures theologi quod, li­ cet concubinarius resipuerit, aut forte nun­ quam talis fuerit, si tamen sit aut remaneat lama de concubinatu, teneatur mulierem quæ habetur ejus concubina deserere prop­ ter scandalum, donec veritas legilimæ con­ versationis appareat. R. 2° Sive sit nolorius concubinatus, sive secretus, censeo non posse concubinarium retinere concubinam in casibus qui vulgo proponuntur. Et 1° certum est non posse, quamvis concubina sil ipsi valde utilis ct alia famula difficile inveniretur, ut patet ex con­ demnatione sequentis propositionis per Alexandrum VII : « Non est obligandus con» cubinariusad ejiciendam concubinam, si » hæc nimis utilis esset a- quidam multum attendant ad dolem virgi­ scribercm, in his pudendisct importunis in­ nalem , hi non videntur ®qui rerum æstiterrogationibus faciendis, dum menti occur­ ma tores, qui, in matrimonio ineundo, ad rerent, graves molestias passum esse et aliis carnalia transitoria magis attendunt quam creasse, mihique raro fuisse satisfactum. ad essentialia, nimirum ad sponsæ lidclitalem in servanda tide conjugali, ad ejus Ergo. pietatem in educandis prolibus, ad ejus Solvuntur objectiones contra ultimam conclusionem, dexteritatem in administranda re domes­ Obj. 1° Stuprum virginis etiam consen­ tica , etc. tientis pervertit ordinem naturalem , juxta Hæc solulio est probabilis ; sed ex ea se­ quem claustrum virginale debet manere in­ quitur quod, qui vi opprimeret virginem tegrum usque ad matrimonium, vel usque non peccaret mortaliter, ratione virginitatis ad mortem. Ergo. ablatæ, sed solum ratione violenti® illat® R. D. ant. Pervertit ordinem naturalem ad copulam illicitam , qualis foret respectu in re levi, C. in re gravi, 2V. Explicatur, corrupt® : sicut, v. g. qui vi auferret ab Ista perversio ordinis naturalis potest consi­ alio quadrantem, non peccaret mortaliter derari dupliciter. quoad modum et quoad ratione rei ablatæ; ct consequenter satisfa­ rem. Quoad modum, est quid grave, quia iit ceret iste violentus stuprator accusando se per modum graviter illicitum, nempe for­ vim intulisse puell®, non explicando con­ nicando. Quoad rem vero, quæ est amissio ditionem virginitatis. Quod non puto con­ integritatis in qua sita est ratio stupri, est cedendum juxta primam conclusionem. quid leve posito consensu virginis, quia tunc Quapropter, dato virginitatem esse suffi­ cessat injuria, quod est in eo præcipuum et cientis valoris apud homines, ut ejus vio­ grave. lenta ablatio constituat peccatum mortale /nsl. 1° Signaculum virginale est quid superadditum violenti® pari qu® fieret cor­ grave, saltem in ordine ad tamam ct statum rupt® ( non enim constat essciniquos rerum suscipiendum, ulpote singulare virginis or­ æslimalorcs, ul dicit præcedens responsio, namentum, rpio se viro reddit gratam, na­ qui illam magni æstimanl, imo oppositum tural donum honori matrimonii reservan­ videtur verius el colligitur ex communi sen­ dum, ac tandem virginitatis custos : ergo su et cx supremo ac justo moerore quo af­ ejus amissio est res gravis. fligitur virgo violenter dcQora ta); respondeo Respondent aliqui negando signaculum hanc malitiam gravem qu® sila est in inju­ virginale esse rem gravis momenti. Vel enim, ria virgini illata, cessare per ejus consen­ inquiunt, consideratur naturaliter vel mo­ sum in stuprum , sicut cessaret si ab ea conralilcr quoad aestimationem hominum. Si ' sentiente auferrem centum nummos; re­ naturaliter, nihil est aliud quam scissio levis manet tamen in tali stupro sufficiens dcpellicula·, vel pa li. ii reseratio; clulrovis . lormilas ad constituendum peccatum vcmodo, est admodum le\is læsioqu® nec tol­ I nialc, ul dictum est. I DISSERT. VI. ART. IV. 148 Inst. 2° Virgo non potest in id consen­ per accidens ratione evuîgationis t sicut etiam sequi possunt ex evulgationc forni­ tire. Ergo. R. D. ant. Non potest licite, C. non po­ cationis illius quæ jam secreto erat corrup­ test valide, seu citra cujusque injuriam, ta : unde non constituunt malitiam nioilaN. Habet enim, ut dixi, proprietatem cl Icm in stupro secundum se. dominium sui corporis ad hunc usum, non Obj. 3° In certis dioecesibus, non reser­ minus quam oculorum ad videndum. Unde vata fornicatione simplici, reservalur stu­ sicut qui abutitur oculis ad malum, peccat, prum : ergo signum est stuprum supendnemini tamen facit injuriam : ita quæ uti­ derc fornicationi mortalem malitiam, ve­ tur suo corpore ad hunc usum modo illicito, nialis enim non solet reservari. peccat; sed nemini facit injuriam, nisi le­ R. 1° non solum circumstantiam stupri vem parentibus ob custodiam ipsis a natura reservari, sed ut conjunctam fornicationi, demandatam, tam circa virgines quam cor­ quæ inde fit gravior. Et ideo potest reser­ vari slupium etsi non reservetur fornicatio ruptas. Inst. 3° Virgo non potest valide con­ simplex. Quod si hæc pura circumstantia sentire in abscissionem membri, nisi ab- reservetur, ulvult Steyarlius, quod tamen scissio sit necessaria ad conservationem to­ non probat. R. 2° hos episcopos sequi sententiam op­ tius. Ergo nec in amissionem signaculi vir­ positam quæ ipsis videtur probabilior. Vel ginalis. R. N. consequentiam. Disparitas est, potius, sicut in hac diæccsi Leodicnsi,se­ quod puella habeat majus jus in proprium cundum Chapeauville, reservalur stuprum, corpus ad usum copulæ quo aufertur signa­ quod est violenta defloratio virginis, non culum virginale, quam in propria membra violentia stricte dicta, sic enim est raptus, quantum ad eorum abscissionem ; quod pa­ sed violentia morali quæ sita est in precibus tet ex eo quod possit absque necessitate importunis, ut explicui supra conclusione inire matrimonium, non possit autem abs­ prima. que necessitate abscindere sibi membra. ARTICULUS IV. Adde quod physice loquendo, membrum De raptu. sit gravis momenti, non sic pellicula aut Raptus potest dupliciter considerari : leul complicatio virginalis. Inst. 4° Conjux non potest valide consen­ est species iuxuriæ ; 2° ut est impedimentum tire adulterio compertis, ita ut per hujus­ matrimonii : quæ duo auctores plerumque modi consensum abstergatur malitia adul­ non salis distinguunt. De raptu ul est spe­ cies luxuriæ, hic est dicendi locus; quatenus terii. Ergo nec virgo stupro. R. N. consequentiam. Disparitas est, est impedimentum matrimonii,spectat trac­ quod adulterium non solum sil contra jus tatum de Matrimonio : quia tamen quædarn personale conjugis, sed etiam contra jus habent communia et unum per aliud inno­ status conjugalis : unde, dato quod possit tescit, hic de utroque dicam. Unde sit. conjux valide cedere juri suo personali, ex 5 I. — De raptu ut e l species Itixttnœ, quo per adulterium non fiet ipsi persona­ Dico. Raptus, ut est species luxuriæ, rn liter injuria, non potest tamen valide ce­ dere juri status, eo modo, v. g. quo cle­ vis illata cuicumque personœ aut ejus pa­ ricus non potest cedere juri sui status cle­ rentibus causa explenda libidinis. Scio communiter definiri quod sil abduc­ ricalis. Quapropter, supposito consensu ma­ riti in adulterium compactis, remaneret tio violenta cujvscumque personae causa ex­ semper injuria facta statui et juri conjugali. plenda libidinis. Et quidem in .Iuie, cap. At jus virginis in corpus ad copulam est Lex illa, dist. 30, a.l, exprimitur per ab­ jus personale tantum, cui proinde valide ductionem. Prior tamen cMinilio videtur conformior S.Thomæel rationi. 1"— Hio cedere potest. Obj. 2° Ex stupro virginis etiam consen­ q. 151. a,7. o.—S. Thomas docet quod raptus tientis sequuntur gravis moeror ct indigna- , el stuprum concurrunt in idem, quando ahlio parentumob lamiliæ dedecus, item sæt c | quis violentiam inferladvirginem it fici ledo inimiciliæ, rixæ, cædes, etc. Ergo parandam : ubi non requirit ab I c oneni. R. hæc non sequi per se ex El infra ; QualUcrcumuue violentia adul, DE STUPRO. 149 proindeque etiam absque abductione, salva rapta graviores induit qualitates : ita ul si tur ratio raptus. Et iterum infra : Stuprum sit conjugata, sit raptus et adulterium; si tine raptu invenitur, quando aliquis absque Deo sacra, raptus el sacrilegium ; si ejusdem violentia illatione, virginem illicite deflo­ sexus, raptus el sodomia · et sic de eæleris. Dicitur 3° vel ejus parentibus; quia ad rat: ergoubi intervenit violentiæ illatio, est raptus. Verum quidem est quod ibidem po­ rationem raptus ut est species luxuriæ, non nat exempium raptus in abductione, dum est necesse quod violentia semper liat per­ dicit : Puta cum ipsa puella consentit, ul per son® raplæ,sufficit quod fiat ejus parentibus violentiam de domo patris abstrahatur. Sed seu tutoribus, aul custodibus ab iis constitu­ hoc probat esse quidem raptum cum puella tis sub quarum cura exislil persona rapta, violenter abducitur, el non quod solum tunc quia tunchabetur violentia; qualitercumque autem adsit violentia, salvatur ratio raptus ul sit raptus. 2° Non est de ratione raptus ut sic, quod est species luxuriæ : sive ergo rapta raptori res rapta abducatur de loco in locum, sed consentiat reluctantibus parentibus, sive solum quod violenter auferatur a domino consentiant parentes reluctante rapta, est vel custode praesente et reluctante, etiamsi raptus. non abducatur, sed ibidem consumatur, vel Sed quid si rapta consentiat, nescientibus videlineatur; ita utsola violentia sit essen­ parentibus? tialis raptui et ipsum a furto distinguat: sic, R. non esse proprie raptum, quia nulla v. g. qui panem vel vinum abaliquopræsente est violentia, in quo consistit essentialiter el renitenle vi auferret ct ibidem consume­ ratio raptus. Dicitur a quibusdam raptus se­ ret, esset verus raptor ct non lanium fur. ductionis, sed melius ab aliis dicitur fuga, Ergo. quæ tamen reduci potest ad raptum, quia Confirmatur. Vis illata alicui ad explen­ licet fiat sine violentia, non fit tamen sine dam libidinem, non est simplex stuprum, injuria parentum , quatenus eorum cusloul palet ex articulo praecedenti; non simplex diæ praesertim puellæ a naiura ct lege comfornicatio, aul simplex adulterium, incestus missæ sunt ad certum tempus, regulariter vel sacrilegium : ergo raptus. usque ad vigesimum quintum aetatis an­ Quidam dicunthancvioientam oppressio­ num , quo fiunt annis majores , el ultra nem in eodem loco esse raptum generatim quem abductio puellæ uliro consentientis, clcommunitcr dictum, violentam autem ab­ etiam repugnantibus parentibus, non est ductionem esse raptum specialiter sum­ amplius dicendus raptus, neque proprie, ptum. Transealpcr me licetista dislinctiun- neque improprie; quia tunc nulli fit in­ cula, modo admittatur cum S. Thoma quod, juria. qualitercumque adsit violentia, salvetur veri Hæc autem injuria quam patiuntur pa­ raptus ratio : et ita censent S. Antoninus, rentes ex fuga seu raptu seductionis puellæ Navarrus, cap. 16,n.3;Chapeauville,cap. virginis, est major quam ea quam patiuntur 11 de stupro q. 1. His positis. ex simplici stupro virginis consentientis, Explicatur definitio. Dicitur vis illata quia non solum defloratur virgo,sed etiam seu violentia, per quod inlelligitur solum subducitur eorum cuslodiæ, regulariter vis aul violentia physice et proprie dicta, seu cum scandalo, diffiunatione et familiarum etiam metusquiconscalur gravis,saltem res­ discordia, non raro cum rixis et cædibus. pective ad personam, puta, metus reveren- De fuga seu raptu seductionis fusius dicam lialis respectu puellæ, non vero fraus aut $ sequenti. Dicitur 4° causa explenda libidinis; quia preces importunae : quia ille non dicitur proprie rapior, qui dolo aul precibus impor­ si sit ex alio molivo , puta, ul persona rapta tunis alienum extorquet, sed qui vi aperta, fiat servus aut ancilla, aut vcnumdelur, aul saltem metu gravi injuste incusso. non erit species luxuriæ, sed alia species I Dicitur 2° cuicumque persona; quia hic raptus qui dicitur plagium. Quamvis autem ' non agitur ul in stupro desola virgine, sed raptus de quo hic, habeat suum comple­ sive sit irgo, sive corrupta, sive soluta, sive mentum per expletionem libidinis, erit ta­ conjugata, sive mas, sive frrmina, imo men verus raptus ex sola intentione, copula vçrtinqii æcumque sit persona, est material non secuta. râptus, qui est eo gravior quo persona. Ex dictis colliges Io virum qui uxorem 150 • > I Γ I DISSERT. VI. ART. IV. suam de ingressu religionis intra bimestre deliberantem, vi illata cognoscit, aut in hunc finem edomo parentum violenter ab­ ducit, probabilius esse raptorem ; quia, in­ quit Sylvius hic post Asor. Bonae. ctFilluc. uxor ulitui jure quod ipsi conceditur cap. Ex publico, Extra, lib. 3, lit. 32, el hoc jus violat vir vim inferens ad consummationem matrimonii, vel ad abductionem in hunc finem. Colliges 2" sponsum qui sponsam de fu­ turo volentem abducit ab libidinem sine matrimonio explendam, reluctantibus pa­ rentibus, esse etiam probabilius raptorem, juxta eumdem Sylvium post Sanchez, Asor. el Filluc. quia ad id jus non habet per spon­ salia , et violentiam veram facit parentibus. Si dicasS. Thomam hic ad 4, oppositum docere ex can. Lex illa, d. 3G, q. 1 el ex cap. Cum causa, Extra, lib. 5, lit. 17, respondet laudatus Sylvius S. Thomam el jura loqui de raptu sponsæ consentientis in ordino ad matrimonium legitime contrahendum, ut dicam § sequenti. Vel etiam posset dici sen­ sum S. Thomæ et juris esse, quod talis in jure non reputetur raptor, propter aliquale jus quod habet in sponsam, non autem quod non sit talis coram Deo, et revera ratio con­ vincit sic esse. Colliges 3° eum qui copulatur fœminæ dormienti absque prævio ejus consensu, non esse proprie ct in rigore raptorem, quia non est ibi proprie dicta violentia ; est tamen re­ ductive rapior, quia, cum supponatur in­ vita mulier, per fraudem quæ ibi inter­ venit censetur ipsi fieri aliqualis violentia; saltem est injustitia explicanda in confes­ sione. Idem cense de eo qui sine vi copulam extorqueret a puella ante usum rationis, seu ab ea quæ hujus peccati foret ignara. Colliges4° eum esse vere raptorem qui, sive voluntarie abductam postea renilcnlcm violenter cognoscit, sive violenter abductam postea consentientem cognoscit; quia ulrobique est violentia in ordine ad libidinem ex-dendam. Petes quomodo se gerere debeat mulier vi oppressa, ut non peccet coram Deo? Λ. Debet 1° interius non consentire de­ lectationi , sed ipsi positive dissentire. De­ bet 2° exterius positive resistere oppressori loto corporis connisu, motu, agitatione, pugnis, alapis, etiam clamando, si sit spe^ '•ubsidii impetrandi; uno verbo, in quan­ tum utiliter potest et rationabiliter debet alioquin eo ipso quo quantum potest et de­ bet non impedit, censetur consentire: unde Exod. 22, domi stuprata jubetur lapidari, non stuprata in agro, quia domi potuisset utiliter et debuisset clamare, non in agro. Utrum autem clamaro debeat cum peri­ culo vitæ aul famae? respondeo : Si speret se Deo opitulante non consensuram interius veneri, quod difficile fateor, non puto te­ neri ; modo tamen exterius semper quan­ tum potest resistat opprimenti. § Π, — De raptu ut est impedimentum matrimetvi, Circa hunc raptum ita statuit concilium Tridcntinuin.sess. 24 de Reformatione ma­ trimonii, cap. 6 : « Decernit sancta syno» dus, inter raptorem et raptam, quaindiu » ipsa in potestate raptoris manserit, nullum » posse consistere matrimonium. Quod si » rapta a raptore separata et in loco tuto el » libero constituta, illum in virum haben » consenserit, eam raptor in uxorem ha· » beat: ctnihilominus raptor ipsc,acomue » illi consilium, auxilium ct favorem præ· » bentes, sint ipso jure excommunicari, a< » pcrpetuoinfameSjOnmiumqucdignitalur » incapaces:ct si clerici fuerint, de propri » gradu decidant. Teneatur praeterea rap» tor, mulierem raptam, sive eam uxorem » duxerit, sive non duxerit, decenter arbi» trio judicis dotare. » Quæstio est itaque de quo raptu inlelligendum sit Tridentinum, an de omni? Id melius erui non potest quam ex molivo seu tine qnem habuit concilium in condendo illo decreto. Porro motivum seu finis conci­ lii fuit consulere libertati matrimonii, ul palet ex loto contextu decreti, et omnes fere concedunt. Unde. Dico. Raptus inducens impedimentum matrimonii et alias pœnas præscnli decreto latas, est omnis cl sola abductio violenta mulieris invitæ causa ineundi cum illa ma­ li imonii. Patebit ex explicatione termi­ norum. Dicitur 1 , abductio; el hoc vide·'"' indi­ care concilium dum dicit,quamrfiu ipsa i·1 potestate raptoris manserit, et, si rapta <· raptore separata cl in loco tuto ct libri constituta, etc. sicque communiter inlcll gunl auctores. Si tamen liceat meum pr feri o judicium, existimo verba concilii pos etiam sano sensu inlclligi de violentia illata Ur. RAPTU. 151 absque abductione de loco in locum : cl nul­ puella , iit parentibus violentia , est vere et lus du bi Lal quin sit raptus dirimens matri­ proprie raptus , secundum jus cl I). Tho­ monium,Si quis, v. g. puellam peregrinan- mam tergo. Ita Franciscus Henno. R. I). maj. Concilium decernit absque Icm, nui extra domum paternam exislenleni, vi delineret in loco ubi illi occurrisset, tdla limi talione explicita, (ra nsea(;implici ta, causa contrahendi cum illa matrimonii , I .V. Hoc ipso enim quo agit de raptu in or­ etiamsi dum cessante vi sponte consentiret, dine ad matrimonii libertatem, salis indicat nisi posita extra potestatem delinentis; huic se loqui de raptu qui hanc libertatem laedit, enim violenta» detentioni congruunt verba (pialis est solus raptus in rapiam el non concilii naturali sensu intellecta. Ut enim in parentes ejus : sunt enim duæ species prius dixi, ille cum omni proprietate dicitur raptus quas juxta laudatum Cabassutium rapere seu rapior, qui rem domini præsen- utrumque jus canonicum ct civile agnoscit, tiset inviti violenter surripuit, quamvis il­ cap. de Ruptoribus 36, q. i, cap. Cum cau­ lam de loco in locum non transferat, sed sam, de Ruptoribus ; cl 1. Raptores, cod. de ibidem consumat aul destruat. Nisi forte ' episcop. el Cleric. diros hanc violentam detentionem in nostro Et sane, si verum foret assumptum patris casu esse virlualem abductionem, quatenus Henno, sequeretur quod concilium suo de­ præsupponit mulierem de loco in locum creto comprehenderet 1° raptum masculi a esse abductam , aul saltem a sua libertate fœmina, quod ipse diserte negat; 2° raptum abductam in potestatem alienam. Quod non causa libidinis tantum , quod infra negabi­ abnuo. mus; 3n raptum in ordine ad servitutem aut Dicitur 2°, violenta ; et hæc violentia de­ venditionem raplæ , quod omnes negant: bet inlclligi ul § praecedenti de violentia hi enim omnes raptus sunt vere el proprie physice sumpta, aut etiam de metu gravi raptus. injuste incusso; puella enim quæ gravi et Insl. cum eodem. Concilium non intendit injusto metu perterrita raptorem sequitur, solum prospicere libertati matrimonii : er­ go. Probatur ani. Si concilium solum inten­ censetur violenter abducta. Ilæcautem violentia debetinferri persona» deret prospicere libertati matrimonii, eo ip­ abduclæ , unde addidi persona invita,nec so quo puella abducta consentiret, cessare sufficit quod inferatur parentibus aut tutori­ deberet impedimentum; atqui etiam tunc bus, si persona abducta sponte abductio· i perseverat quousque sil posita extra potes­ , Consentiat : per quod 1° differt hic raptus a tatem raptoris. Ergo. R. N. ant. Ad probationem, N. sequelam. raptu ut est species luxui iæ.Et ratio est, quia, utdixi,pcrhocimpedimenlum concilium vo­ Quia quamvis puella vi prius rapta, postea luit consulere libertati matrimonii cl ob­ libere consentiat in matrimonium , quamviare gravissimis inconvenientibus quæ ex diu tamen manet sub potestate raptoris, matrimoniis coactis nata sunt sequi, ut pa­ est justa ratio suspicandi quod non omnino tet ex eo quod decernat mulierem cui visa libere consentiat, sed exterius tantum metu raptore illata fuit, non posse ab eo duci in aul (ædiocoacla, intus vero sit semper invi­ uxorem, antequam ab ejus potestate erepta ta. Elideo concilium , ad majorem caute­ suæ libertati sit restituta ; quæ causa cessat lam ac deliberationem lirmiorcmque liber­ in ea quæ suæ abductioni consentit, quan­ tatis assertionem, prudenter requirit sepa­ tumvis restiterint ejus parentes. Ita censet rationem a raptore. Adde id etiam recte a Cabassut. juris can. Theor. et Praxis, lib. 3, concilio statui et in pœnam raptoris, cl ut cap. 26, n. 21, qui improbabilem p enun­ dcterrcalura rapiendo ,dum scit per raptum tiat sententiam oppositam; item Sanchez, non juvari ad matrimonium, sed potius im­ Coninch., Hurtado , quos (itat ct sequitur pediri. Quæ ratio semper eo tendit utsarLoth ; item Perez , Gobai, quos ci at cl se­ tatccla maneat libertas matrimonii. Aliud quitur Sperer; item Steyaert, de Sacramen. ejusdem theologi argumentum de clericis Matrim.§17, cl novissime Daclman de Im- recurret modo. Dicitur 3°, mulieris; et in hoc ilerum pedim. raptus. Dicet. Concilium Trident, decernit abs­ distinguitur a rapiunt est species luxuriae, que ulla limitatione raptum dirimo o ma­ qui versatur indifferenter circa masculum trimonium ; atqui raptus quo, consenti, (de aut fteminain : iste \ ero non est nisi mulieris, Ί 152 DISSERI. VI. ART. IV. qua'iscumquc (amen sil, sive virginis , sive I lius libidinis explendae, non nocet libertati corrup æ, sive meretricis, sive solutæ, sive matrimonii, nec in illud influit magis quam cenju.a æ. Ratio petitur ex ipso decreto; raptus qui fieret causa servitutis aut vendi­ nam concilium expresse loquitur dc raptore tionis : ergo. Unde. el rapta, non de raplricc et rapto, et cum sil Confirmatur i° Raptus mulieris eo fine ut quid pœnaleet odiosum, non debelextendi venumdelur aut ut serva /iat, csl verus el ultra terminos legis. Ita communiter contra proprius raptus : atqui non subjacet pœnis Steyarlium, cujus tamen opinio non csl im­ hujus decreti : ergo nec raptus causa libidi­ probabilis, sequenti rationi nixa. nis explendae. Objicit enim quod sit identitas rationis in Confirmatur 2° Motus gravis injuste in­ utroque sexu , quia hac lege concilium in­ cussus, sed non in ordine ad matrimonium tendit servare libertatem matrimonii, quæ contrahendum, illud non irritat : ergo nec ralioæque currit in viro rapto ac in muliere violentia quæ infertur alio motivo quam rapta : atqui ubi csl identitas rationis legis contrahendi matrimonii. ferendae in utroque sexu, lex utrumque Dices cum Francisco Henno. Concilium sexum obligat , ut patet in impedimentis subjicit pœnis decreti clericos raptores:at­ criminis cl allinilalis. Ergo. qui hi non rapiunt causa contrahendi ma­ Λ.Tamen, N. maj. Magiscnim urget hæc trimonii, sed solius libidinisexplendæ.Ergo. ratio in muliere rapta quam in viro rapto, Λ. i°N. maj. Non enim ibi concilium lo­ tum propter infirmitatem sexus cum prop­ quitur dc clericis raptoribus, sed fautoribus ter frequentiam casus; satis enim frequens raptorum, quos ideo excommunicationi el est quod viri rapiant mulieres ad matrimo­ degradationi subjicit, ut paletcx contextu nium, rarissimum autem cl vix auditum qui sic habet : Nihilominus rapior ipse ac quod mulieres rapiant viros. Cum ergo non omnes illi consilium, auxilium cl favorem soleanl leges ad insolita attendere, verisi­ preebentes, sint ipso jure excommunicali.... mile est consilium voluisse consulere cl in­ etsi clerici fuerinl, de proprio (/radit tiedfirmiori sexui cl frequeniiori malo, non dont.Ubi evidens est το e Isi clerici fuerint vero comprehendere casum insolitum et in fcrii ad praebentes auxilium,consilium,etc. quominuspcriclilatur libertas matrimonii. qui ponuntur in plurali, et non ad rapto­ Nccobstal quod mulieres faventes rap­ rem qui ponitur in singulari, ita ut sensus tori excommunicentur vi laudati decreti, sit : et si clerici fuerinl præbcnlcs consi­ non enim magis infrequensestquod mulie­ lium, etc. alioquin non dixisset in plurali, res faveant raptoribus quam viri, neque hic cl si clerici fuerint, sed in singulari, cl si ciequidquam facit major aut minor infirmitas rictis fuerit, nempe rapior. sexus; unde est in utrisque quoad hoc iden­ R. 2° Data maiore, N. min. El 1" clerici titas rationis. minorum ordinum possunt raperccausa ma­ Dicitur 4° tandem, causa matrimonii cum trimonii contrahendi. 2° Eliam clerici ma­ rapla ineundi ; el per hoc iterum distin­ jorum ordinum possunt rapere causa matri­ guitur a raptu ut est species luxuriae, qui iit monii contrahendi, sinon jure, saltem facto, causa explendae libidinis. Ita communius sicut ipsi conjugali. El quamvis eorum ma­ Rodriguez,Vega, Conninch,Sanchez, Hur­ trimonium sil jam aliunde nullum, non de­ tado, quos citat el sequitur Loth ; item Spo- buit tamen concilium cos excipere, tum quia rer, Daelman cl alii plurcs, contra Bonaci- generaliter decernit de omnibus raptoribus, nam , Sa, Henno, etc. Imo in declaralioni- nec est insolitum plura impedimenta erga busconciiiiTridenlinicditionisAntucrpien- eumdem concurrere, tum quia cos subjicit sis 1633, typis JoannisMerusii, declaratione aliis pœnis ibidem latis. in præsens decretum legitur fuisse decisum Posset insuper objici concilium loqui de a sacra Congregatione die decima tertia jan- raptu absque limitatione, raptum autem narii 1586, raptores ob aliam causam quam causa libidinis esse vere raptum. Sed hanc ul in uxores ducant, non comprehendi a con­ objectionem solutam habes in explicatione cilio. parliculæ violenta. Ratio pelilur semper cx molivolegis,quod Non dubilo tamen quin, qui abductam est consulere libertati matrimonii : atqui i mulierem causa libidinis, postea expleta liraplus qui non frl causa matrimonii. sed so-1» ItiiliriP bidine, vi vi delineret ad matrimonium contra- DE RAPTU. hendum, subjaceret omnibus pœnis præsenlis decreti, non quidem vi abductionis causa libidinis, sed vi detentionis violenta? ad matrimodium; quia, ut dixi prius, hæc vio­ lenta dcler.tio habet rationem raptus. Ex dictis colliges 1° cum qui non sibi sed alteri jubenti aut consentienti rapit mulie­ rem ad matrimonium, non incurrere cum illa impedimentum matrimonii, quia non est proprie rapior sed minister cl instrumen­ tum raptoris. Incurrit tamen excommuni­ cationem et alias pœnas latas in fautores rap­ torum. Ipse autem jubens aut consentiens cui rapitur niulicr, incurrit cl impedimen­ tum cum illa el alias pœnas decreti ; quia ipse est principalis cl proprius rapior. Qua­ propter, si quis libi neque consentienti ne­ que scienti rapiat mulierem , probabile est quod neque tu, neque rapiens incurrat im­ pedimentum: non tu, quia nullo sensu es rapior ; non exequens, quia pro alterius ma­ trimonio non pro suo rapuit, dc quo solo ta­ men videtur loqui concilium. Ita cum aliis Sanchez apud Sporer de Sacram. p. 4, cap. l,sect.l, §4. Colliges 2° rapientem qui, poenitentia ductus aut aliunde impeditus, non abducit rapiam usque ad locum destinatum , sed in via sistit, incurrere dictas pœnas, quia vere rapit, estque verus raptor. Pelcs 1° utrum sponsus qui sponsam dc futuro rapit ad matrimonium, sit vere rap­ tor ct incurrat pœnas latas in raptores? 2.154. a. 7. o. ad 4.—R. l°Si rapiat con­ sentientem reluctantibus licet parentibus, ad matrimonium legitime pelliciendum, excusatura crimine raptus, proindeque non incurrit pœnas, quia ex desponsatione habet aliquod jus et in sponsam ct ad matrimo­ nium cum illa contrahendum. El ita statui­ tur can. Lex illa, d. 36 , q. 1 , el c. Cum causa, Extra, lib. 5, lit. 17 de Raptoribus , Ius verbis : « Respondemus quod, cum rap» tus ibi dicatur admitti, ubi nihil ante dc n nuptiis agitur, iste raptor dici non debet » cum habuerit mulieris assensum, et prius « eam desponsaverit quam cognoverit, licet » parentes reclament a quibus dicitur cam » rapuisse. » — Ibid. — Poterit tamen ab­ ducens peccare propter violentiam illatam parentibus, si, non prius Lentalis aliis mediis, eam adhibeat. /L 2 Si abducat invitam, etiamsi ad ma­ trimonium perficiendum , juxta Sylvium 153 hic, quem sequitor Pontas, v. Empêche­ ment de rapt, cas. 5, el plures alios, est verus raptor ex pœnas incurrit, quia , licet habeat jus ad compellendum via juridica sponsam ut perficiat promissimi matrimo­ nium , non babel tamen jus vi illam com­ pellendi ad matrimonium. Petes 2° utrum, postquam legitime duxit raptam in uxorem, adhuc subjaceat aliis dccreli pœnis? R. affirmative. Palet ex ipso decreti lexlu qui sic halxct : « Quod si rapta a raptore se» parata, cl in loco tuto ct libero constituta, » illum in virum habere consenserit, cam » raptor in uxorem habeat : ct nihilominus » raptor ipse ac omnes illi consilium, au» xilium ct favorem præbentes, sint ipso » jure excommunicat!, ac perpetuo infa» mes, etc. » Poles 3U utrum ha? pœnæ incurrantur ante sententiam judicis? R. impedimentum dirimens el excom­ municationem incurri ipso facto, ad infa­ miam autem, incapacitate»! ad dignitates et earum privationem, requiri sententiam judicis. Ita Sanchez apud Loth ; quia, in­ quit, infamia? pœnaclalia? huic annexa? non incurruntur ante sententiam judicis, ct sic videtur esse in usu. Pelcs 4O an non sint aliæ pœnæ statuts, sive jure civili sive canonico, contra rap­ lores? R. Jure civili, 1. Raptores, c. de Raptu virgin, cl in Authent. de Raptu mulier. rapior cujuscumque mulieris honesta? sive caina libidinis, sive causa matrimonii, ct omnes coadjutorcs morte puniuntur el amissione bonorum quæ rapta?, seu mo­ nasterio, si sit monialis, applicantur. Item raptor dcpichcnsus in flagranti crimine, potest impune a person nis raptis conjunctis interfici. In regno Gallia?, raptus mera? seductionis etiam pœnæ mortis plectitur, ut patebit cx infra dicendis : raptor vero inhonesta? mulieris pœna arbitraria pu­ nitur. Jure canonico, c. Raptor 33, ct e. Statu­ tum 34, 27, q. 2, raptor alienæ sponsa?, primo poenitentia? publica? addicitur ; se­ cundo manet sine spe conjugii, etiamsi rapta separata consenserit : csl tamen solum impedimentum impediens, quod in mullis locis in dissuetudinem abiit : tertio Iit servus rapta?. <54 DISSERT. VT. ART. IV. Λ. N. an(. quoad omnes parles. Hoc ipso cnim quo concilium loquitur de raptu, plus· quam evidens est ipsum loqui de raptu vio­ Honoratus Tournely, q. 8 dc impedimen­ lentiae, cum non detur alius, ut probavi. tis inatrim. art. 1, § de impedimento raptus, Raptus autem quem Tournely vocat seduc­ vocat raptum seductionis, cum puella blan­ tionis, non nisi abusive ot valde improprie ditiis ex voluptatis illecebra, aut quocum­ dicitur raptus, sed potius fuga dicitur. que alio molito seducta consentiens, rapto­ Instat. Cum puella e domo patris abduci­ rem sequitur, etiam, ut colligitur ex totius tur volens ac consentiens, raptus crimen § contextu, parentibus nescientibus. Hoc haud dubie intervenit: atqui tamen nullacsl nos supra vocavimus fugam. in rei veritate violentia. Ergo. Hunc autem raptum contendit subjacere R. N absolute majorem, in hypothesi pœnis concilii Tridentini, et esse impedi­ scilicet quod nulla etiam violentia fiat paren­ mentum dirimens matrimonium. tibus, quæ videtur esse hypothesis adver­ Hæc singularis opinio confutatur 1° iis sarii. Quod si supponas fieri violentiam pa­ omnibus rationibus el auctoritatibus quibus rentibus, erit quidem raptus in parentes, supra , circa particulam violenta, probavi­ sed insufficiens ut incurrat pcenas decreti,ui mus raptum in solos parentes, consentiente probavimus supra circa particulam trfopuella, non subjacere pœnis decreti : si lenta. enim id verum sit dc raptu in quo fit paren­ Urget. Tlcnricus III, Galliarum rex,in tibus violentia, a fortiori ubi nulla reperi- famoso edicto, art. 42, raptum per seduc­ lur neque in parentes neque in puellam. tionem et subornationem definit; sic enim 2« Raptus seductionis, seu abductio mu­ loquitur Gallice : « Voulons que ceux qui lieris consentientis, non reluctantibus pa­ » se trouveront avoir suborné fils ou filles rentibus , puta , quia nesciunt, non csl » mineurs dc vingt-cinq ans, sous prétexte raptus, nec nisi abusive ct valde improprie » de mariage ou autre couleur, sans le gré, dicitur talis : atqui hic est quæslio dc solo » su ou vouloir cl consentement exprès des raptu proprie dicto ct de co solo loquitur » pères et mères, ou des tuteurs, soient puconcilium Trid. Ergo. Probatur maj. Vio­ » nis dc mort.» Latine; « Statuimus ut, lentia est de conceptu essentiali raptus : » qui filios vel filias nondum viginti quinque atqui in casu nulla reperitur violentia, ne­ » annos natas, prætexlu matrimonii aut que in puellam, neque in parentes. Ergo. » alio quocumque, sine expresso parentum Objicit 1° laudatus theologus. Antiqua » vel tutorum consensu ac beneplacito, sejura tam civilra quam ecclesiastica raptum » duxerint, capite puniantur. » Renovatus seductionis statuerunt impedimentum diri­ est ac denuo confirmatus hic articulus a mens matrimonium. Ergo. Ludovico XIII, edicto anni 1639, art. 2. R. hæc antiqua jura, falente ipso Tour­ Ergo. ne!) ibidem , a saeculo nono in dissuetudi­ /L N. ant. IToc enim edictum non solum nem abiissc : quod etiam aperte constat cx non dicit, sed nequidem innuit seductionem eo quod juxta illa jura, rapior nunquam de qua loquitur esse vere raptum. Statuit possit habere raptam in uxorem, etsi sit quidem in eam poenam mortis; sed quid ad separata a raptore et, suæ libertati resti tu- I nos? Non quaerimus hic qua pœna mera se­ ta , liberrime consentiat, cujus contrarium ductio puniatur in Gallia, sed an sit verus sancivil Tridcntinum citatum. Adde theo­ I raptus ct talis qui subjaceat pœnis concilii logos non agnovisse in his juribus antiquis Tridentini, quod hæc instantia nec leviter nisi impedimentum impediens tantum dc attingit. quo hic non est quæslio, sicut nec de jure Reponit. Mera seductio non minus gene­ antiquo , quod est praesertim civile, sed de rat malum quam violentia. 1° Pariter fami­ novo canonico per Tridcntinum. liarem pacem turbat et honorem labefactat. Obj. 2° Concilium Tridcntinum loquitur 2" Lædit etiam libertatem puellæ in ordine dc raptu, nulla facta distinctione violenliæ, ad matrimonium : cum enim leneræct mol­ neque ulla potest firma proferri ratio qua liori puellæ per blanditias illuditur, vix ipsi ostendatur verba ipsius ad solum raptum permittitur ut serio attendat ad gravitatem violenliæ restringi debere. Ergo, ct momentum contractus quo se obstringit. Confutatur opinio Honorati Tournely circa raptum quem vocat seductionis· DE ADULTERIO. id quem si attenderet, ab eo haud dubie de­ que assertionem snœ libertatis. Hæc autem locum non habent in impedimento quod di­ sisteret. Ergo. JI. 1" id quod objicitur dc turbatione famil- citur vis ; hac enim cessante, cessat impedi­ liaruin et honoris labefactatione, non esse ad mentum. Ad quid teneatur rapior sicut ct stupra­ rein. Non cnim concilium pcrsæpe lauda­ tum decretum intendit providere paci ct ho­ tor, expendimus dum de restitutione in ma­ nori familiarum , sed libertati matrimonii. teria dc jure et justitia. De raptu Benjamitarum dicemus in di­ Quod additur de læsionc libertatis puellæ in ordine ad matrimonium , negandum est : gressione speciali ad calcem dissertations non enim censetur puris blanditiis lædi li- præscnlis. oertatem quæ sufficiat ad matrimonium , ARTICULES V. alioquin vix ulla puella valide contraheret, Dc adulterio. cuin vix sit ulla quæ proci blanditiis non affi­ ciatur ad matrimonium. Sed efficacius Q. 15audivisset. Quidam distinguunt inter pernitentem jungil enim immediate : El hoc ideo, quia quæaliquoties tantum confessa est, cl illam maxima familiaritas est inter sacerdotem quæ frequenter ct ordinarie confitetur. Sed el confitcnlem, el ex hoc ista prohibitio est contra : vel illi distinguunt secundum jma ' inducta (aud s), ut tollatur occasio pcccanantiqua, vel ex natura rei. Primum dici non di. Ergo sublata ista prohibitione, cessat potest; tum quia ista jura sunt abrogata, fœdusac tale tantumque peccatum, Dixi 1", peccatum confessariisimplicis tum quia, etiamsi vigerent, non distin­ guunt ; imo , præcise vi confessionis etsi ' quia si confcssarius esset pastor, foret cirsem'd factae, hoc peccatum prohibent, ut cumslantia necessario explicanda in confespatel cx textu. Non secundum , quia si ex sionc. Quia tunc pastor peccaret contra ofllnalura rei nihil sequatur cx confessione cium , cum ex ofticio teneatur etiam extra semel facta quod debeat explicari, non se­ confessionem suas oves a peccato arcere cl quitur etiam ex confessione sæpe ct fre­ bonis moribus imbuere. Dixi 2°, absque omni respectu, ad sacra­ quentor repetita, cum omnes sint ejusdem mentum. Pro quo. rationis quantum ad hoc. Dico 3° Confcssarius, occasione vel præSi dicas ex frequentia confessionis oriii familiaritatem inter confcssarium cl poeni- lexlu confessionis, impudica agens cum tentem. Despondeo 1·· id esse per accidens, pœnitente, aut ad impudica aliavc peccata cum contrarium sæpe contingat ; sunt enim sollicitans, sive tunc sive postea perpetran­ plurcs pœnitentes qui, quamvis ordinarie da, gravissimum sacrilegii peccatum com­ eidem sacerdoti confiteantur, nunquam ta­ mittit propter gravissimam irreverentiam men ipsum nisi in tribunali alloquuntur : quam infert sacramento, eo ejusvc occasioimo non rari sunt qui ejus aspectum ct con- ne aut prælexlu abulcns ad peccatum. Ita sortium omnino fugiunt. Respondeo 2° non ' communiter. omne id unde oritur familiaritas inter sacer- I Contra hos confessorios sacrilegos, inhodolcm cl fœminam aiTcrrc circumstanti? m nesta sic perpetrantes aut ad inhonesta sic notabiliter aggravantem, nisi spccialilei ab sollicitantes, Gregorius XV, bulla Universi Ecclesia prohibeatur, ut palet in ipsa coha- dominici, confirmans bullam Pii IV, de­ bilatione sacerdotis cum ancilla ct multis cernit pœnitentes teneri eos denuntiare or­ aliis. Unde, quamvis talis familiaritas orta dinariis locorum, seu Inquisitoribus, man· cx sacramento pœnilentiæ, fuerit causa datque confessai iis ut moneant talcs perni­ congrua ob quam Ecclesia olim specialiter tentes de ista obligatione. prohibuit peccatum confessarii cum pomi- 1 Iluc spectant duæ propositiones damna· lente, cx (pio contrahebat malitiam specia­ tæ ab Alexandro VI i. Prima : « Confcssarius lem , cessante tamen ipsa prohibitione , » qui in sacrarnentali conlessione tribuit nihil csl secundum se, neque in sacramento » poLuitenli chartam postea legendam, in 9 DE SACRILEGIO CARNALI. p qua ail venerem incitat, non censetur solplicitas.se in confessione, ac proinde non o est denuntiandus.» Sccunda : Modus evaB dendi obligationem denuntiandas sol I ici taitionis esi, si sollicitatus confiteatur cum i» sollicitante ; hic potest ipsum absolvere d absque onere denuntiandi. » Vtjrutn hæc bulla Grcgorii XV , inquit Pontas, v. Confesseur 2, cas. 17 , non habet vim in Gallia, quia non fuit ibi promul­ gata. α In nostris partibus, id est, in Gcr« mania, inquit Sporcr supra citatus, in i) tanto rigore bulla non csl usu recepta, ut » notant doctores Germani omnes : certe » difficile foret in Germania honestis ma» tropis cl puellis id onus imponere : pru» denliæ ergo confessarii relinquitur tam » grando malum impedire. » Hæc ille, quæ forte etiam nostratibus conveniunt. Cæterum notant auctores, hanc obliga­ tionem denuntiandi non urgere quando confcssarius creditur fraterne corrigibilis, quando esi emendatus, quando ex denun­ tiatione timetur grave malum, mors, vul­ nera, infamia, etc., item confcssarium non debere facile in se suscipere onus denun­ tiandi, ne zelolypiæ aul odio irritais mu­ lieris forte faveat, injuslæquc diffamationi innocentis concurrat, ut non semel contin­ git. Referi Lcsana, lom. l,cap. 19, n. 34; quod, cum quidem episcopus cogere vcllcl regulares sub juramento ad observandum id quod in dicta constitutione Grcgorii XV, § Mandantes, continetur, prohibitus sit id facerc a sacra congregatione episcoporum ct regularium, septima novembris 1642. Vide cumdcm ibidem el fusius Dianam, Résolut. Moral, tract. 4. ARTICULUS VIH. De sacrilegio carnali. Dc sacrilegio in communi egimus in trac­ tatu dc Religione, disseri. 4, ubi require plura huc spectantia. Hic quæritur tantum de sacrilegio in materia venerea. Delinitur, violatio rei sacra: per actum venereum, Hicq. I54.a.1.o.— Dicitur species luxu­ riæ, quia dum actus unius virtutis vel vitii ordinatur ad finem alterius, assumit spe­ ciem illius; sicut furtum quod propter adul­ terium committitur, transii in speciem adulterii : ergo violatio rei sacræ quæ com­ mittitur propter luxuriam, transit in spe­ ctem luxuriæ, sicque est luxuria saciilega. 163 Pro quo vide Caje Ian. in hunc articulum. Per rem sacram, in dciimlonc inHIigilur persona sacra, locus saccr, cl quæcurnque res sacra alia a persona vel loco. Qua­ propter triplex esl species sacrilegii carna­ lis, sicut el sacrilegii in cornmuni, ut dixi loco citato de Religione; scilicet persons, loci et rei, tanloque gravius quanto sacra­ tior est persona, locus vel res, ct quanto giavior profanatio, ul dixi loco citato. Quantum ad personam saeram. Persona sacra hic dicitur quæ est Deo di­ cata ad servandam castitatem per votum, sive sil solemne per professionem religio­ sam, sive solemnizalum per susceptionem ordinis, sive simplex. El quamvis quidam opinentur per votum simplex personam non fieri sacram,sed requiri auctoritatem pu­ blicam , pro quo vide dc Religione, conce­ dunt tamen hujus peccatum in materia luxuriæ, reductive saltem pertinere ad sa­ crilegium; ita Sporcr. Ex quo habes no­ mine personæ sacræ non comprehendi de­ licos minorum ordinum, neque nox i lies nondum voto obstrictos. Itaque commillur sacrilegium cx i ac parte, 1°quando persona sacra luxuria con­ taminatur, sive interne per delectationes morosas aul consensum in actum luxuriæ, sive externe per actus impudicos tam in se quam in aliam personam etsi non sacram; 2° quando persona non sacra concupiscit personam sacram, aut cum ea impudice agit : quamvis enim non sil sacra, violai tamen affectu vel actu personam sacram ; quod si tantum a persona sacra patiatur im­ pudica , cooperatur saltem ejus sacrilegio; 3° quando ulraquc persona complex est sa­ cra : et tunc csl duplex sacrilegium , sicut in adulterio, quando ulraquc pars est con­ jugata, csl duplex adulterium : cl hoc est explicandum in confessione, ulpole multi­ plicans numerum peccatorum. Petes 1° utrum sufficiat pœnitcnli dicere se peccasse contra votum castitatis, aut se peccasse cum persona voto castitatis obstric­ ta, non explicando qualitatem voti au sit solemne vel simplex? 11. sufficere si lanium voto simplici ob­ stringatur, quia sic lotam peccati malitiam exprimit. Idem censeo si sit sacris initiatus, quia votum quod emittitur in susceptione ordinis sacri, csl etiam votum simplex, 164 DISSERT. VI. ART. VIII. quod dicitur sotcmncseu potius solemnizaR. Videtur quod non, quia non vovit turn, quia conjungitur cx lege ecclesiastica castitatem alienam sed propriam : sicut si susceptioni ordinis sacri, sive traditioni ad ulerque volo jejunandi teneretur, el unus sacrum ministerium, ul dixi de Religione, I alteri consuleret non jejunare, consulens non peccaret contra volum suum. Nccob­ dissert. 4, de voto, ari. 5. Si vero agatur dc religioso, non sufficit, stat quod alteri consulens impudica censea­ saltem secundum communiorem sententiam tur velle et amare impudica; amat quidem de accusandis circumstantiis notabiliter ag­ ct vult in alio, sed non in seipso, nisi ca gravantibus, quia cum votum solemne ad­ consulendo alteri eis ipse delectaretur. dat promissioni voti simplicis traditionem, Quantum ad lucum sacrum· ut ibidem docui cx D. Thoma, obligatio Nomine loci sacri, jam dixi loco citato de voti solemnis est multo strictior obligatione voti simplicis, si tamen specie non diffe­ Religione intclligi locum auctori ta te publica rant; ct ideo ejus transgressio vel cslvspocic deputatum cultui divino, seu sacris officiis, distincta , vel saltem notabiliter gravior quales sunt ecclesiæ ct coemeteria ; ct utra­ transgressione voti simplicis : debet ergo in que, si non secundum jus, saltem secun­ tali casu explicari conditio voti solemnis. Ita dum praxim communem consecrata aut be­ communiter Thomistæ contra plures alios. nedicta , c. unico de Consecrat, ecclcs. in G, El puto id sufficere, ncc requiri quod pœ- lib. 3, lit. 21 ; non tamen sacristæ ncc ea­ nilcns explicet sc ulterius esse sacerdotem rner® adjacentes, ncc ecclesiæ dcstruclæ, aut episcopum, aut sc alias teneri voto sim­ ncc oratoria privata aut eremitoria non con­ plici. Ita docet Dc la Cruz in 2 praeceptum, secrata aut benedicta , quamvis episcopus a. 2, n. 15; Coninch. de Sacram, disp. 7, dederit licentiam in cis missam celebrandi, dub. 4, n. 18, ct alii. Quia, supposito quod quia hoc non obstante, possunt ad nutum obligatio sacerdotis ad servandam castita­ domini ad usus profanos converti; item ne­ tem sit cx voto, ut tenet probabilior opinio que claustra, ofïicinæ, ccllæreligiosorum, cum I). Thoma, hæc obligatio est ejusdem licet tamen in favorabilibus, puta, quoad rationis cum obligatione voti solemnis, imo immunitates,tam monasteria quamsacnstia quid minus eminenter contentum in majo­ cl cameræ adjacentes ecclesiæ intra triginta ri; etenim volum solemne importat totam passus locis sacris annumerentur, c. Quam­ obligationem voti sacerdotalis, aut alterius vis, caus. 17, q. 4; imo quoad præsenlcm voti simplicis, ct aliquid plus, ul palet cx effectum , Bas. Pontius non improbabiliter didis : ergo inutile videtur utramque ex­ censet claustrum in quo sepeliuntur mortui esse locum sacrum, si sit benedictum quia plicare quando major exprimitur. A forliori non tenetur pernitens explicare censetur coemeterium. in confessione se pluries idem votum suum Si quaeras utrum quaelibet pars ecclesiæ iterasse, ul docent Sylvius et l.essius hic; sit locus sacer respective ad præsenlcm ma­ quia secunda promissio ejusdem rei non in­ teriam? respondeo cum Navar. Grailla, ducit novam obligationem in promittente, Sanchez, Nugno, Coninch. et aliis quos ci­ ncc novum jus tribuit promissario,sed con­ tat ct sequitur Bonae, de mal. q. 4. p. ul­ fertur idem quod prima promissione repe­ timo, propos. 2, illud spatium dici locum tito titulo ; omnis enim obligatio ct omne sacrum quod spectat ad interius corpus ccjus quod secunda promissione induci posset, clcsiæ a lecto interiori usque ad parimenjam priori promissione inductum est. Sicut tum. Unde, respectu hujus materiae luxuria?, ergo, cum quis inter homines iteratam ejus­ non reputatur locus sacer lectum exterius dem rei promissionem violat, non commit­ ecclesiæ, parietes exteriores,nisi inserviant tit duplicem infidelitatem, sed unam tan­ pro muro coemeterii, caveæ fabricatae sub tum nec multo graviorem propter iteratam pavimento, nisi sil locus sepulluræ aut ibi­ promissionem, ita nec in promissione facta dem celebrentur divina officia ; turris seu Deo. campanile; item chorus a corpore ecclesiæ ΡγΙ«2° utrum qui voto castitatis adstric- separatus, ut saepe contingit in ecclesiis motus consuleret impudica alteri pari vuto non nialium, quia cer.setur tunc oratorium pri­ adstnclu, peccaret contra volum el foiet vatum, quod tamen sic intelligo, nisi sil, sacrilegus ? sicut ecclesia , per consecrationem aut ber I ’ 165 DE SACRI LEG IO CARNALI. nediclionem cullni divino deputatus. Dico, Hinc qui in templo existons concupiscit respectu prcrsenlis materia1 , quia quoad mulierem, non est sacrilegus, nisi forte immunitates ea omnia habentur pro locis intendat ilrdem explore libidinem, quod rarum est : quia hac intentione seclusa , sacris. Igitur sacrilegium carnale committitur censetur id velle secundum morem commu­ per copulam carnalem aut quamcumque vo­ nem excqui alibi loco et tempore oppor­ luntariam seminis Immani effusionem in tuno. loco sacro, cap. Ecclesia, dist. 68, ct eodem Si tamen præfati actus impudici forent cap. de Consec. dist. 1. l)ico , seminis hu­ admodum enormes, ul si vir palam coram mani, non seminis bruti, neque humoris I omnibus ante altare tangeret impudice mu· medii inter semen et urinam. Non est au­ lici em, si comœdiæ lascivæ ropræscntarentem necesse quod effundatur in pavimen­ tur in templo, censerentur sacrilegi, non tum ecclesiæ, sed sufficit quod effundatur quidem cx jure positivo, sed jure naturæ, in vas naturale, seu in alium locum. quia ex natura rei ct secundum sc repu­ Veles 1" utrum seminis effusio debeat gnant notabiliter et directe primariæ sanc­ esse notoria, ut sit sacrilega, ct locus sacer titati loci, invohunique contemptum gra­ censeatur pollutus? vem loci sacri, non secus ac si, v. g. quis haR. probabilius negative cum Lessio, Loth I bercl locum sacrum pro stabulo aut latrina. cl aliis contra Tolcl. Asor. Coninch. el alios I Item si præfati actus sint ita impudici, ut quos citat el sequitur Has. Pontius libro de­ per sc influant proxime in pollutionem, cimo, cap. 10., n. 15, Ratio csl, quia Eccle­ licet de facto per accidens non sequatur, sia non solum prohibet talem actum ilei i juxta Sylvium ct Bonacinatncitatos, contra­ publice, sed absolute fieri, in reverentiam hunt cx hoc capite specialem malitiam in loci sacri, quem per immunitatem a tali confessione explicandam. Quod tamen non spurcitia vult honorari, licet, ad vitandos I videtur omnino certum. scrupulos ct molestias, non jubeat abstineri Petes 3° utrum copula conjugalis possit a tali loco, ncc necessariam velit esse re­ licite el absque sacrilegio exerceri in loco conciliationem nisi lactum sil notorium ; ‘aero? quia, inquit Lessius, quamvis in sc ipsa sil R. Quidam absque distinctione affirmant læsa sanctitas loci, non csl tamen læsa in de omni copula conjugali, sive interveniat mentibus hominum, ct ideo Ecclesia non necessitas sive non. Ila Gerson, llalensis, jubet reconciliationem, quæ propter appre­ Henriques, Sa el alii quos citat ctsequitur hensionem hominum est introducta. Simile Basil. Pontius, lib. lOdcMalr.cap. 10 n. 13. est in actu cui annexa est excommunicatio, Hæc ejus ratio: quia copula conjugalis in quem qui facit revera excommunicatur, li­ loco sacro non habet labem sacrilegii ex na­ cet non teneamur cum vitare nisi sit publice turali aut divino jure, sed tantum cx lege denuntiatus. ecclesiastica, statuente certis actibus violari Confirmatur. Notitia hominum non pol­ locum sacrum : atqui nullibi id statuit dc luit locum sacrum, sed facium prohibitum, copula conjugali : ergo. Probatur min. In licet quia csl occultum non teneamur absti­ cap. Significasti, de adult, agitur de copula nere ab illo loco tanquam a loco polluto : ubi clerici cum alterius uxore. In cap. Ecclesiis, nutem factum iit publicum, nullo alio actu dist. 68 et eodem cap. de Consecr. dist. i. interveniente, indiget reconciliatione. Ergo Item cap. fin. deConsecr. cedes, tantum di­ ante notitiam erat pollutus. citur violari ecclesiam si cujuscumque, hoc Petes 2° utrum etiam colloquia , aspec­ est, sive viri, sive fœminæ, pollutione ma­ tus, oscula, tactus impudici in loco sacro culetur ; eo autem verbo non significatur ac­ sint sacrilegia? tus maritalis : ergo. Ita Pontius. Hæc sententia non videtir probabilis R. negative cum Sylvio hic; Coninch., disp. 7 de poînitentia, n. 22; Sanchez et cpiam impugnant omnes auctores mox ci­ aliis quos citat, cl sequitur Bonae. Ratio est, tandi et quæ nititur falso fundamento : ad quia id solum quo ecclesia polluitur habet argumentum enim Pontii, .¥. mni. Ad ejus rationem sacr ilegii : atqui sola seminis effu­ probationem, dico ipsum malo legisse aut in­ sio jure positivo prohibetur ut polluens lo­ tellexisse textus juris. Etenim in cap. Ercum sacrum, non vero alia impudica : ergo. clesiis, dist. 66, siclegilur : « Ecclesiis scinol 166 DISSERT. \1. ABT. IX. » Deo consecratis, non debet iterum conse­ seatur re laxare suam legem; huic enimiril cratio adhiberi, nisi aut igne exust®, aul continenti® periculo occurrere possunt con­ » sanguinis effusione, aul cujuscumque se- juges oratione, jejunio el aliis mediis, sicut » mine pollui® fuerint, n Similiter cap. facerent si diu ab invicem abesse cogerentur, Ecclesiis, dc Consecrat, dist. 1; el cap. aut alter diulurno morbo delineretur. El finali, a'e Consecrat. Ecclcsice. Nun dicunt hinc patet disparilas ab effusione licita san­ ergojura : Sicujuscumque pollutione macu­ guinis in sui defensionem, quia csl libi vera letur, ut fingit Pontius, sed : Si cujuscum­ necessitas, cum supponatur non possealilcr que semine polluatur : quæ verba sensum vitari mortem, in tali autem necessitate leges omnino diversum important; el per lyctyur- ecclesiastic® non obligant. Quantum ad cumque semine, palet aperte significari non Apostolum, dico ipsum hoc dixisse fccunsemen fornicarium, aul mollitiem lanium, dum indulgentiam, ut patii cx ejus verbis, sed etiam semen conjugale. cl casu quo nullum obstaret Ecclesia? præAltera sententia resolvit quaestionem sub ccplum; alioquin sequeretur quod nullus distinctione, nimirum,actum conjugalem esset casus in quo foret illicitus actus conju­ ob periculum inconlinenliæ in alterutra galis, quod csl falsum. Et ideo hæc senten­ compacte exercitum in loco sacro, non esse tia nobis videtur probabilior. sacrilegium, sed licitum : puta, si conjuges Quantum ad res sacrat diu delineantur in ecclesia, ul jrolcst contin­ Committitur sacrilegium carnale, quando gere tempore obsidionis seu excursionis mi­ literis , cl alteruter non possit continere. Ita circa eas aut earum interventu aguntur im­ Sylvester, Richaidus, Angelus, Tolctus, pudica, ut si in linteamina aut vasa sacra Asor, Coninch. Lcssiuset alii plures. Ratio semen effundatur, si cereus benedicius, aul, est, quia in eo casu copula non censetur ab quod est horribile, sacra eucharistia ad phil­ Ecclesia vetita; hocenim esset nimis durum, trum amatorium adhiberetur ; si res sacra, nec salis congruum indulgenti® Apostoli, maxime sacrificium miss®, promi tterelui I. Corinth. 7 : Nolite fraudare invicem, nisi aut daretur in pretium actus carnalis ; secus, μ ι tc ex consensu ad tempus, ul vacetis ora­ si actu peracto, in signum benevolenti® of­ tioni ; el iterum revertimini in idipsum,ne feratur. Si autem quid impudicum petatur lentet vos satanas propter incontinentiam per obtestationem Dei seu B. Virginis aut vestram. Ergo quando csl periculum incon­ alicujus sancti, erit potius blasphemia quam sacrilegium. tinenti®, id non csl prohibendum. Petes utrum sil sacrilegium exercere co­ Confirmatur. Quando in ecclesia sanguis m sui defensionem licilc effunditur, aut se­ pulam, sive conjugalem sive fornicariam, men per pollutionem nocturnam, ecclesia cum reliquiis aut similibus rebus sacris ad non polluitur, quia ubi nulla csl culpa con­ collum aulalibi appensis? Respondetur communiter negative, nisi tra loci sanctitatem, nulla csl violatio : ergo nec quando semen actu alias licito effundi­ id liat in contemptum hujus rei sacr®, aul adhibeatur a I ipsum actum venereum; quia tur. II®c sententia est probabilis. Tertia sententia lend hanc copulam con- alias concomilanler tantum el materialiter ju£alem in loco sacro esse illicitam cl sacrile­ se habent ad copulam, nec moraliter cense­ gam, sive petendo sive reddendo, etiam in tur gravem injuriam illis inferri. Idem puto periculo inconlinenliæ propii® vel aliens, dicendum propter camdem rationem , si sa­ a fortiori causa delectationis aut sobolis pro- cerdos alba indutus fornicetur aul impudica crcandæ. ItaS. Antonin. Soto, Turrccre- agat, licet contrarium sustineant Marchanmala, Sylvius, Joan. Andreas, Navarr. Ca­ tius et Ilenno; secus, si gestaret corpus jetam quos citai cl sequitur Ponlas, v. De­ Christi , propter singularem reverentiam voir conjugal, cas. 14. Quorum quidam quæipsi debetur. hanc sententiam probant, quia, ularbilranARTICULUS IX. lur copula cunjugalis in loco sacro, est jure Dc peccato contra naturam. natura?prohibita; sed hac ratione omissa, quam non puto veram. Hicq.454.0. H.o. — Nola. Dupliciter Ratio cmvtnienlior videtur,quia nulla in aliquid in hac materia dicitur contra natu­ lalicasu csl necessitas obqva n Ecclesia cen­ ram: uno modogcncialiter, quia repugnat DE PECCATO CONTRA NATURAM. 167 reriæ rationi, qnod est commune omni vitio halur affinitas : et insuper hær nomina trihtxuiiæ;alio modo stricte, quia ulterius hui solent luxuriæ naturali. Qitapt opter si repugnat ordini et modo quem natura in­ reservaretur adulterium aul incestus, hæc stituit in actu venoreo ad generationem , non essent reservata. ad quam solam est a natura ordinatus : Ibid. a. 42. o. — Dico 2° Inter peccata ct hoc peccatum specialiter dicitur euntia luxuriæ peccatum contra naturam csl gra­ natuiain, quod, ul palet, est species dis­ vissimum in genere luxuriæ. Quia trans­ tincta luxuriæ, cum habeat specialem de­ greditur id quod csl secundum naturam formitatem. determinatum circa usum venereum ; cae­ Ibid. — Dico l°Sunt quatuor species pec­ tera vero transgrediuntur tantum id quod cati contra naturam. est determinatum per rationem : atqui pri­ ILid. — Probatur. Actus venereus, ul cx mum csl gravius secundo : ergo. Probalur co possit concipi proles ejusdem speciei , min. In quolibet genere, pessima est prin­ quatuor requirit: 1° concubitum duorum ; cipii corruptio ex quo aha dependent : at­ 2°camdem in utroque naturam specificam ; qui principia rationis sunt ea quæ sunt se­ 3°diversitatem sexuum;4° modum conna- cundum naturam; nam ratio, præsuppolutalem concumbendi ; ergo sunt quatuoi sitis his quæ sunt a natura determinata, species peccati contra naturam. Prima , si disponit alia secundum quod convenit. absque omni concubitu, causa delectationis Ergo. vcncrcæ, pollutio procuretur, quod dicitur Dixi, in genere luxuria ; quia in alio ge­ immunditia, ab aliquibus mollities. Se­ nere, ratione circumstantiae adjuncte, alia cunda, si fiat per concubitum cum re di­ peccata luxuriæ possunt esse graviora ; v. g. verse speciei, v. g. cum bestia aul d.emonc, pollutio in genere luxuriæest gravior adul­ quod vocatur beslialilas. Tertia , si fiat per terio , sacrilegio, etc. ; tamen adulterium ra­ concubitum ad indebitum sexum, hoc est tione injustiliæ est absolute gravius, ct sa­ ad cumdcm, puta, masculi ad masculum, crilegium ratione irreligionis. vel fœminæ ad fœminam , quod dicitur soXbi. 154. 0.41.0. — Dico 1” Pollutio sive dicis. Advertunt etiam auctores, eum qui mollities,est voluntaria emissio semini* hu­ semel aut iterum committit sodomiam , his mani citra omnem concubitum. Icenis constitutionis l’ianæ non esse subji­ Explicatur. Dicitur 1% voluntaria/quia ciendum , quia loquitur de clerico qui exer­ hic agitur dc pollutione ul est peccatum, ret sodomiam ; aliquis autem dicitur aliquid non est autem peccatum nisi sit volunta­ exercere quod illud non semel aut bis, sed rium. Quapropter quæcumque pollutio she frequenter facit, sicut dicitur mercaturam in somnis sive in vigilia, quæ non est vo­ exercere qui illi frequenter addicitur. luntaria neque directe in se, neque indi­ Petes 1° utrum sodomita seminans extra recte in sua causa, non imputatur ad pec­ vas, sive lentaverit illud penetrare, aut catum. etiam penetraverit et se retraxerit, sive Dicitur 2°, extra concubitum et non extra non, incurrat pœnaslatas ct reservalionem, vas tantum, ul quidam ponunl ; quia in fceubi sodomia est reservata? minis sæpius accidit pollutio per solam de­ R. negative. Ita communiter; quia cum cisionem seminis in vase genitali, absque pœna el reservatio sint odiosa , non intclli- ullo eflluxu exteriori, licet etiam quando­ gunlur afficere nisi peccatum consumma­ que exlra emittatur; hanc autem decisio­ tum ; consummatur autem sodomia per nem seu resolutionem sensibiliter perci­ seminationem intra vas. piunt mulieres, cl in ea magna voluptate Petes 2° utrum sodomita debeat expli­ afficiuntur, qua completa saliantur el quies­ caro in confessione an fuerit agens aul pa­ cunt : idque sil pollutionis fœmineæ indi­ tiens? cium confessariis, quorum plerique fallun­ R. Mihi probabile est quod non. Ita Loth tur, dum putant eam ul in viris semper ex­ et alii quos citat ; quia hæc circumstantia terius (lucre, idcoqucsolum interrogant et non mutat speciem , nec videtur notabiliter attendunt in heminis an non senserint hu­ aggravaro; sicut in fornicatione peccatum moris (luxum exteriorem , cum tamen sæpc masculi agentis non est alterius speciei nec ulterius patiantur humoris modii ( de quo multum gravius peccato fœminæ patientis. modo ) (luxum absque pollutione, el e con­ Si dicas in sodomia agentem seminare, tra interius veras pollutiones absque tluxu non patientem : respondeo etiam in forni­ ad extra. catione foeminam non semper seminare, Dicitur 3°, extra omnem concubitum; nec tamen inde videtur multum minui ejus quia si fiat in coneubilu naturali, erit for­ peccatum, neque aggravari peccatum ma­ nicatio; si in concubitu innaturali ex parte sculi, sic, ut talis circumstantia sit expli­ instrumenti, scilicet in vase posteriori, erit canda. Insuper, raro, ut puto, contingit altera species luxuriæ quam cum S. Thoma patientem in his immunditiis non semina­ dixi modum innaturalitem concumbendi. re. Si iterum opponas peccatum agentis Dicitur 4°, «eminfe humani, ul dislinesse gravius cl gravius puniri : esto, sed id qualur a tluxu seu distillations alicujus hu­ non probat esso notabiliter gravius, sic, ut moris medii inter urinam ct verum semen, oporteat confiteri. qui a vero semine mullis conditionibus dif­ Petes 3° utrum, dum sodomia exercetur fert : 1° quod sil minus mordax et magis inter consanguineos aul affines, conjugatos, aquosus ; 2" quod habeat diversum meatum voto adslriclos, etc., contrahat malitiam in­ et quandoque misceatur cum urina ; 3° quod quandoque insensibiliter (luat ; 4“ quodgulcestus, adulterii, sacrilegii, clc. R. affirmative; eo tamen sensu quodixi* tatim in minori quantitate absque impetu supra,art. præccdcnti, prima conclusione,- el ejaculatione decidat. De illo humore, sui» finem. Scio quosdam id negaro dc con- juxta Cajetanum tom. 1 Opusc. tract. 22,q. sangnincif aut affinibus in gradibus solo unica ; Layman lib. 3, sed. 4, n. IS el alio.· jure positivo prohibitis. Sed vide quæ ad hoc communiter, cum sil ineptusgenerationi, non est magis curandum quam de sudore, respondi art. G hujus dissert, in fine. quando Huit absque carnis commotione, 4 (70 ι 7 DISSERT. VI. ART. XI. juæ tamen etiam non raro intervenit. (locent omnes pollutiones secundum socs Dico 2° Pollutio dividitur 1° in simpli- ejusdem speciei. rc./iquæ, prælcr malitiam pollutionis, nul­ Quidam (amen excipiunt, parce,verecun­ lam aliam habetadjunctam, ul si omnino de lector, pollutionem in orc, volunlque libor proprii corporis tactu aut aspectu se esse quamdam speciem luxuriæ quam alii polluat, sistens in sola propria delectatione : innominatam relinquunt, alii irrumatio, et qualificatam quæ, prælcr malitiam pol­ nem nominant. El sane hæc putida molli­ lutionis, habet aliam adjunctam, vel ex j ties tam enormiter a ratione ct natura de­ parte objecti cogitati, vel cx parte persona· | viat, ut, si non constituat speciem distinepolhilæ aul polluentis. tam luxuriæ, saltem camdcm notabiliter Ex parte objecti cogitati, ul si quis se pol- aggravare non sit improbabile. : j ndo cogitet de consanguinea, uxorata , 2° Dividitur pollutio in voluntariam di­ Pro sacra, de masculo, etc., tunc pollutio recte in sc ct voluntariam indirecte inau­ t ier malitiam propriam induit malitiam sa. Unde ' · ’ incestus, vel adulterii, vel sacrilegii, vel Dico 3° Pollutio directe in sc voluntaria, .· .,’υη .ΰυ,οίο.,οΐ ideo conditio person® cogi- est ji re netura· mortaliter mala sic, ut nullo I. læcsl in confessione explicanda :siaulem line possit unquam cohonestari. Est com­ (at in delectatione fœminæ ut sic, super- munis el certa. !dil tantum malitiam simplicis fornicatio­ Latini passim hanc conclusionem pro­ nis.Quod si se pollueret coram statua vel ima­ bant ex Apost. 1 Corinth. G, ubi dicilhVrgine, talo erit ejus peccatum qualo appre­ que fornicarii.... neque molles.... regnum hendet objectum in hac statua vel imagine, Dei possidebunt, infelligcndo per molles nimirum fornicationis si simpliciter fœmi- pollutioni deditos, unde ct pollutionem vo­ nam apprehendat, sodomiæ si masculum, cant mollitiem ; verum Graeci per moliti bcslialitatis si pecudem, horrendi sacrilegii inlelligunt pathicos, seu patientes in copula si aliquam sanctam. sodomilica. Cætcrum potest aliunde pro­ Ex parte persona· polhilæ aul polluentis : bari ex eodem Apostolo, nimirum Galat.5, ut si religiosus sacerdos uxoratus, etc., se et Ephcs. 5, ubi etiam a regno Dei repellit aul alium polluat, aut ab alio polluatur: immunditiam : nomine enim immunditie cxplicand® sunt conditiones person® pol­ omnes libidines innominata; significantur, luentis aut polhilæ, ulpote supperaddenies ut notat S. Ilicron. et præserlim hæc in malitias specio diversas, ut patet. 1 qua est specialis immunditia. Ex parte vero modi se vel alium pol­ Probalur ratione a priori. Iste actus est luendi, aut instrumenti ad hoc adhibiti, contra primarium finem ad quem semen non videtur regulariter superaddi malitiam ' est a natura seu naturæ auctore destina­ specie distinctam, nec camdcm notabiliter tum, qui est conceptio prolis et generis hu­ aggravari; ut si quis sive intra manus, sive mani propagatio : ergo est intrinsece ctjuro inter ubera aut femora mulieris se polluat ; naturæ illicitus sic, ut nullo fine, sive tenitem sive aspectu, sive osculo, sive tactu talionis sedandæ, sive morbi sanandi, sive quocumque corporis proprii vel alieni, vel mortis vitandae etiam in principe, possit un­ rei turpi, sive intensa imaginatione Vene­ quam cohonestari, quia naturæ rerum sunt reorum, sc vel alium polluai : hæc omnia immutabiles. Hinc Poeta gentilis solo lu­ materialiter ct per accidens se habent ad mino naturali instructus, ad quemdam Pon­ pollutionem, nec sunl mala nisi per ordi­ ticum hujus criminisscrvum, ait: Quod per­ nem ad illam, ideoque nec speciem mutant, dis, Pontice, digitis, homo est , nec camdcm notabiliter aggravant, nec in Probalur a posteriori. Si ullo unquam confessione necessario sunt explicanda , asu liceiol sibi vel alteri procurare pollu­ modo explicentur qualitates personarum, tionem , cum in ea homines maxima vohipdicendo : Me pollui cum tali ve! tali ; aut, lato afficiantur, facile ea licentia abuteren­ Talem vel talem pollui ; aut, A tali vel tali tur cieam ad infinitos prope casus .·> tende­ pollutus jim. Ita Donacin. de Matr. q. 4, rent, sicque, ea voluptate coni enti,’matrimo­ puncto 10, propos)t. 4 ; Sporcr de Sacram, nium cl legitimum generandi modum cum cap. 3, sect. 5, § 4. Favent Cajeta n. hic maximo speciei human® detrimento ncgliari. 11; Navar. Asor, Tolclus, Loth j qui i gercnl : in hoc ergo sicut cl in pluribus aliis DE POLLUTIONE. non est attendendum præcîsc ad damnum actuate quod sequitur, sed ad damnum quod sequeretur aul sequi natum esset si semel liceret; quod quidam vocant malitiam cxtrinsecam. Jure itaque Innocentius XI proscripsit hanc propositionem . Mollities jure naturæ prohibita non est: unde si Deus eam non interdixisset, sape esset bona el aliquando obligatoria sub mortali : est 49. Dices. Licet ad conservationem totius cor­ poris elicere sanguinem aut etiam ampu­ tare membrum : ergo cl semen ejicere. R. N. consequentiam. Disparitas est , quod lam sanguis quam membra sint par­ tes corporis el propter solum bonum indivi­ dui inslilutæ, paries enim sunt pioplcr bo­ num totius · unde rationi consentaneum est ut de eis disponamus prout convenit bono individui. At semen non est pars corporis, ncc propter bonum individui, sed totius speciei institutum : unde eo uti non possu­ mus, nisi eo modo quo posset generationi servire. Adde cx detractione sanguinis, aut ubscissionc membri, cum sil perse molesta, non esse periculum quod eo medio abutan­ tur homines in destructionem individui aul speciei humanæ, sicut est in pollutione, si causa sanitatis liceret. Repones. Vasa spermatica sunt etiam pro­ pter generationem, cl tamen causa sanita­ tis licet ea exscindere : ergo similiter. R. N.consequentiam. Disparitasest, quod ista vasa sint veræ partes corporis : unde dc illissicut dealiis partibus possumusslatuere. Semen autem non est pars corporis ncc pro­ pter illius bonum, sed propter solam gene­ rationem. Militat insuper secunda disparitas ad priorem instantiam data. Petes 1° utrum non possit saltem adhiberi medicamentum corrumpens semen aul il­ lud transmutans in sanguinem, vel alium humorem, ut sic corruptum aul transmutalum expelli possit? R. Negat Diana p. 6, tract. 6, resol. 37. Affirmat Sanchez lib. 9 dc Mal. disp. 17 , η. 15 ; item nosier Loth trac. 16, q. 3, a. 1 ; nec video cur id sil illicitum, si fieri possit absque sensu libidinis, nisi forte dicatur camdcm esse rationem ac de abortu foetus inanimali; sod (amen mullo longius semen distat ab homine quam foetus inanimatus. Petes 2° qua ratione pollutio cl aclus sudo- 171 milici in fremînîssinl peccata mortalia con­ tra natu: am? jJIæc in fœminiscsse peccata mortalia pro constanti supponitur, inquit Cajclanus hic a. 12, ulpote ab univorsa Ecclesia accepta­ tum; nullus enim apparet catholicus contra­ dicens. Sed quæstio est qua ratione in via Aristotelis et D. Thcinæ, hæc sint peccata mortalia contra naturam : docet enim Aris­ toteles semen muliebre non esse nisi emis­ sionem superfluitatis uteri, neque active ne­ que passive concurrere ad generationem, sed esse quid ipsi extraneum el solum men­ struum esse materiam generationis. S. Tho­ mas, cx parte Aristotelem scculus, docet semen muliebre osse quid imperfectum in ratione seminis, nec esse necessarium gene­ rationi. De quo vide Cajctanum hic, a. 12. Di (licui las est ergo, quomodo, in hac maxi­ me S. Thomæ sententia quam plures susti­ nent et quæ videtur aptior ad defendendam summam B. Virginis puritatem in conce­ ptione Christi, pollutio in fceminis sil pec­ catum mortale contra naturam. R. duplicem modum videri nobis proliabilem. Primus est, quia licet semen mulie­ bre non sit absolute necessarium genera­ tioni, est tamen ipsi utile cl ad eam commo­ dius, medius cl perfectius peragendam a natura ordinatum, sive ut adjuvans semen viri, sive ut adjuvans menstruum; ct hoc videtur insinuasse S. Thomas cum dixit se­ men muliebre, non sicutdixerat Aristoteles, esse quid extraneum generationi, sed quid imperfectum in ratione seminis; et patet cx hoc quod lanium delectationem ejus emis­ sioni non annexuisset natura si nullatenus ad generationem concurreret. Porro abuti non solum necessariis a natura ordinalis ad generationem, sed etiam utilibus, est pec­ catum mortale : sic peccaret mortaliter qui sc vel alterum uno oculo privaret, quamvis non sit absolute necessarius, sed utilis tan­ tum ad videndum. Secundus modus est, quia licet seminatio mulieris non sit necessaria immediate gene­ rationi, est tamen necessaria concubitui, et eo mediante, generationi, quod colligitur ex Minima delectatione quæ huic seminationi annexa est : sæpius enim mulier refugeret concubitum,si non perciperet ineo delec­ tationem; delectationem aulem non nerciperet, si non seminaret. Aula. Juvat Ipccxxribcrcverbac«ud.To- DISSENT. VI. ART. XII. 173 teli, in Summa, rap. 13, n. 10 ct fl. « Esl » autem hoc peccatum, inquit, dillicillima· » emendationis, quia occasio fere semper p est cum homine; el adeo universale, utcrcd diderim maximam pariem damnatorum » hoc infici peccato. Vix puto esse aliud cf» ficax remedium, nisi frequentissimam » confessionem cum uno eodemque confes» sario, ut liai 1er in hebdomada si fieri pos» sil; est cnim hoc sacra men lum maximum » frænum,ct qui hoc non utitur,non sibi pro» mittat cmendalionem, nisi per miraculum » a Deo factum, aut rarissimum privilc» gium. » Hæc laudatus cardinalis, quæ etiam conveniunt aliis luxuria’ peccatis. Major est difficultas de pollutione indi­ recte voluntaria in causa. Pro quo sit nunquam tibi acciderit, non est voluntarii nee culpabilis. Secundum, quod agens possil causam cognitam amovere ct non amo­ veat, nemo enim peccat in eo nuod vitare non potest. Tertium, quod teneatur amo­ vero; si enim non teneatur amovere, quin e contra habeat jus illam ponendi, non est ratio cur censeatur velle effectum inde su­ culum contra formalem ejus intentionem, sed potius debet censeri velle uti jure suo aut aliquid aliud intendere cx sua actione. - Neque dicas quod, hoc ipso quo sequitur ma'us effectus ex mea actione, tenear illam amovere : id enim omnino falsum est; |>ossum enim habere aliunde justam rationem permittendi seu negligendi malum effectum ex mea actione secutum, sive quia bonus quem intendo ipsi prævalet aut æquivalei, ARTICULOS XII. sive quia actio mea leviter influit in illum, Dcpollutione voluntaria indirecte in causa. sive aliter. Aliud siquidem est velle directe malum aut illud facere ex intentione, quoi Utrum e' r/uando sit peccatum ? nunquam licet, quia est intrinsece malum; Nota, quod jam alibi notavi, nec piget aliud velle et ponere causam unde sequitur repetere. Voluntarium directum el in se di­ malum , illud non intendendo, sed permit­ citur, quidquid per se procedit a voluntate, tendo duntaxat ; quod saepe licet quia non seu omnis actus qui per se el in se intendi­ est intrinsece malum. Sic, v. g. Christusct tur a voluntate : ut si quis occidat hominem Apostoli non tenebantur omittere praedica­ intendens occidero, occisio est ipsi volun­ tionem Es angeli i, licet inde plura mala se­ taria directe; si quis se polluit intendens qui viderent ; sic rex non tenetur omittere pollutionem , pollutio est ipsi voluntaria di­ bellum justum, licet inde praevideat mullos recte; etsi nunquam osso licitam dixi arti­ innocentes gravandos aut occidendos; sic culo superiofi. Voluntarium indirectum di­ injuste invasus non tenetur omittere mod citur quod quidem in se non intenditur, ratam defensionem , licet inde prteiideal tamen ratione alicujus in se volili el intenti laesionem invadentis; sic puella licite vadit prævidetur secuturum, el ideo censetur ad templum, licet sciat se turpiter aman­ voluntarium et intentum indirecte ; dicitur dam ; sic licite venduntur venena et arma, etiam voluntarium in causa, voluntarium licet multi praesciantur iis abusuri; ct alia interpretative, moraliler, praîsumpte ; similia passim occurrentia , dc quibus jam quia ex hoc quod quis vult el ponit causam, alibi el adhuc infra. præsmnitur velle ejus effectum, licet ipsum Et hoc maxime verum est, quando effcc· in se non velit aut intendat. (us malus non sequitur per se cx tali causa Docent autem communiter auctores, ad seri per accidens, puta, ex conditione mavoluntarium indirectum tria requiri. I ii- teriæ aut interventu alterius causae; cum mum, quod praevideatur aut pranideri pos- enim tunc malus effectus supponatur ba­ sii moraliler secuturum ex causa, quia quod here causam aliam ab ea quam ponit agens, non est cognitum non est voluntarium : non csl cur praesumatur ab ipso volitus el quod etiam verum est quamvis causa sit il- intentu·., si aliunde habeat congruam raliolicita, quia licet agens potuerit ct debuerit nem agendi. Imo id etiam verum csl, licet illam secundum se vitare, ct ideo peccavc- ■ rfleclus malus per se sequatur cx tali causa, rit non vitando , non fuit tamen in ejus po- si hujus causa? duplex sil effectus æque «in­ testate vitare illam nt est causa talis eiTcclu?-, ' mediatus, unus malus el alter bonus, ct quia ut sic. non orat ipsi cognita ; unde , v. 1 bonus prævalcal seu saltem æquivalcat mag. pollutio secula ex ebrietate, quam seen- i 'o, ut latius explicui ex D. Thoma, disseri, twain praevidere non potuisti, puta, quod | 10 dchomicidio,ari. 5,§1, prob. 4; confer —r-- DE POLLUTIONE VOLUNTARIA, etc. qu® ilfic dixi : et dissert. 8 dc restitutione, ari. 13, § 6 dc participante. Ut ergo dignoscatur quando debeat vel non debeat omitti causa propter malum ef­ fectum , sive per se, sive per accidens se­ cuturum, comparari debet malus effectus cum bono, et quantus sil influxus causæ in offectum malum. Si enim gravis sit malus effectus, maxime in damnum proximi, ct levis bonus, tunc est gravis obligatio amovendi causam, etsi leviter influentem : quia charitas jubet nos non solum non causare malum proximo, sed etiam in quantum commode possumus, illud impedire. Si sil levis malus effectus et gravis sit bonus, nulla est obligatio amo­ vendi causam etiam per sc influentem, quia tunc subesi ratio negligendi seu permittendi minus malum propter majus bonum. Si tan­ dem nullusbonus effcctusscquaturex causa, quinimo ipsa sil mala, leviter tamen influat in effectum malum non perniciosum proxi­ mo, erit obligatio levis amovendi illam, nempe juxta rationem influxus; cum enim effectus non sit voluntarius nisi in causa ct kvilercontineatur in causa, leviter cslin ca voluntarius, adcoqucad culpam levem tan­ tum imputabitis. Ex his positis principiis fluunt sequentes conclusiones. Unde Dico 1° Quando actio cx qua prævidetur secutura pollutio, est secundum se licita ct simul est necessaria aut utilis, non est illi­ citum eam ponere proplcr pravisam inde pollutionem, nec ipsa polluliocst culpabilis, modo absit consensus aut periculum proxi­ mum consensus in illam. 2 154. a. 5. o. et 3 p. q. 80. a. 7. o. — Est D.Thomæ qui molitur malitiam aut inculpabilitalem pollutionis noclurnæ ex causa : ita ut, si causa non sil mala, nec pollutio est mala; si venialis aut mortalis, pollutio est venialis vel mortalis. Sive autem pollutio eveniat nocte dormiendo, sive in vigilia, modo non intendatur, perinde csl, ut pro­ bat Cajetanus tom. 1 Opuscul. tract 22, q. unica. Est etiam, poslS. Thomam, S. An­ tonini p. 2, lit. 6, cap. 5 ; Cajet, loco citato, et in Summa, v. Pollutio; Navar. in Man. cap. 16, η. 7; Less. lib. 4, cap. 3. dub. 4; Lavman lib. 3, sect. 4, n. 16; Sylvii hie a. 11,conclusione 1 ; Syheslri, Sa, Sanchez, Bonae, ct aliorum passim. Probatur. Nemo tenetur omittere actio­ nem secundum sc licitam, necessariam vel 173 utilem propter aliquod leve tnalum cx ea prælcr intentionem secutum, maxime si se­ quatur per accidens; neque ex tali actione posita potest hoc malum ceuseri an agente volitum seu dici ipsi voluntarium indirecte, palet ex principiis positis : alqni sic est in casu conclusionis. El 1°, ut supponitur, ac­ tio est secundum se licita, necessaria aut uti­ lis. 2° Pollutio inde secuta prælcr intentio­ nem est leve malum, exiguum aut pene nullum incommodum alTert sive individuo agenti, sive humanae speciei, ul per se pa­ let; non enim ex tali pollutione præter in­ tentionem accidente, natum est sequi in­ conveniens, quod artic. superiori probavi­ mus natum esse sequi ex pollutione directe i n se volita. 3° Sequilur per accidens ex causa posita ; hæc enim, ulpole necessaria aut uti­ lis, habet effectum alium el bonum, elipsa pollutio habet aliam causam in agente, ni­ mirum propensionem el miseriam naturæ per peccatum corruplæquæ maxime in eam influit, cui etiam sæpc adjungitur singulare temperamentum. Ergo. At forte dices. Aspectus et tactus partium secretiorum alterius sexus, quales exercet, v. g. chirurgus morbi sanandi causa, viden­ tur per se influere in pollutionem. R. hos equidem actus secundum se as­ sumptos, et non ut media ad honestum fi­ nem , perse influere in pollutionem, secus apprehensos ul media necessaria ad sanita­ tem ; quia non movent nisi ut apprehensi a phantasia, apprehensi autem a phantasia ut media necessaria ad curandum morbum, non habent vim concitandi libidinem; Quod si cum ea apprehensionesimul subrepat alia, ul rei delectabilis, caque moveat, hoc est per accidens cx miseria naturæ et prælcr in­ tentionem agentis, non ex natura objecti sub ratione medii ad sanitatem considerati. Ita Lessius. Sed, ct dato hos actus etiam ut inedia necessaria apprehensos, per se in­ fluere in pollutionem, stat nihilominus com clusio ; quia horum est eliain alter effectus bonus æque immediatus, nimirum sanatio morbi, ct hic effectus æquivalcl, imo longe prævalet pollutioni prælcr intentionem seculæ. Quando autem unius causæ esi duplex effectus æque immediatus, unus bonus alter malus, et bonusæquivalet malo, nihi’pro­ hibet bonum intendi ct malum permitti, ut dixi in nolamine ct probavi cx D Thoma, locis ibidem citatis. Et ideo dixi in proba- I > 174 DISSE KT. VI. A KT. XII. tione, maxime si sequatur per accidens, nt alia similia esse licita, quantumvis ex ei» innuerem majorem esse veram., etiamsi se­ provideatur secutura pollutio, el eam ipsam quatur perse. etiam pollutionem ossea vulpaimmanent. C'onfirmatur conclusio ex Cajelano , Dixi 1° in conclusione, quando actio de n Opusc. cit. (loquitur de pollutione ex audi­ licita, est etiam simul necessaria aulutilis: tione confessionum proveniente). Volunta­ quia si in his elsimilibus nulla esset utilitas, rium indirecte, id est, quia est in potestate essent peccata venialia vel mortalia ratione voluntatis, non imputatur voluntati ex eo pollutionis secuturo, prout in eam parum quod possit facere cl non faciat, sed ex eo vel mullum innuerent. Sic incedere equo quod possit ct debeat facere et non faciat ; cum æque commodo posses curru, certo situ sed in proposito, pollutio hæc non cadit sub cubare cum possis allero æque commodo, voluntario nisi indirecte, quia scilicet volun­ talibus cibis uti cum possis aliis æque sanis, tas non divertit ab auditione quæ est ejus est peccatum veniale ab his non abstinere, causa. Et quamvis voluntas possit, non ta­ propter prævisam inde pollutionem; quia men tenetur divertere a tali actu auditionis, licet, ul dixi, pollutio quæ non est perse cogitationis ct similium : ergo hoc non im­ intenta aul procurata, sed ex necessitatemaputatur voluntati. Declaratur minor. Quia leriæ atque naturo impulsu provenit, non nullus artifex debet omittere inchoationem sil gravis inordinatio , est tamen aliqua in­ aut prosecutionem operis propter defectus ordinatio, mentem perturbans clad malum consequentes ex necessitate malcriæ; stulte incitans sic, ut causa etiam per accidens illi enim aliquis omitteret constructionem ser­ proberi non debeat, sed vitari si commode re vel gladii ex eo quod rubiginem contra­ possit, alioquin censetur voluntaria saltem hent, propterea quod ex ferro liant, clsic imperfecte, ul modo dicam. Dixi 2°, modo absit consensus aut pericu­ de aliis : pollutiones autem ct stimuli carnis in proposito contingunt ex necessitate ma­ lum consensus in ipsam pollutionem; clhoc teri®, ex co quod res venerea est materia sit dictum semel pro semper. Quia, ul patet purganda, lavanda, disputanda, praedican­ ex articulo pratcedenle, consentire directe da, cogitanda ; exinde naturali sequela sc- pollutioni in se, est semper mortale, ct con­ quilurcommulio carnis, etc. Testatur autem sequenter hujus consensus periculo proximo hoc non solum experientia, sed doctrina se exponere : hoc autem periculum quisque tertii de anima, ubi in cap. De molivo prin­ advertere polesl ex propria expcrcintia, aut cipio, vult Aristoteles quod quandoque, in­ ex present) voluntatis dispositione. Dico 2° Quando actio ex qua prævidclur tellectu non præcipienlc, ex imaginatione moveatur pars aliqua corporis, etc. Non igi­ secutura pollutio est peccatum veniale, sive tur debet homo propter defectus contingen­ in genere luxuriæ, sive in alio, leviter cl re­ tes ex necessitate malcriæ vcnercæ, omittere mote lanium inlluens in pollutionem, ipsa non solum necessaria, sed utiles cogitationes, pollutio inde secula, est tantum veniale pec­ locutiones, auditiones, etc. Nam alioquin catum, nec per consequens est obligatio ab­ oporteret aul angelos aul viros valde privilé­ stinendi ab illa actione, nisi sub veniali. Est ul procédons S. Thomæ, juxta prin­ giâtes lanium de ejusmodi disputare, au­ dire, elc. cujus oppositum ecclesiastica habet cipium positum demetienda culpa pollutio­ consuetudo el ratio docel. Hæc eminent, cl nis ex causa, item ct aliorum ibidem lauda­ torum. Unde Cajetanus 2 2, q. 64, ari. 8, doctiss. cardinalis. Hinc ergo colliges, studere rebus Vene­ dicit : Aclui materialiter mortalis , quando reis causa docendi aul discendi, confessiones non eslvoluntariusnisi indirecte el in causa, præscriim heminarum excipere, cum cis judicandus est secundum illam causam ; cl honeste el ulililcr conversari, eas secundum ideo effusionem seminis humani extra imtmorem palriæ amplecti, quando sine gravi trimonii actum, posse esse solum veniale de­ offensione intermitti non polesl, equo in­ finitum esi, quando actus in causa sutum cedere, corio ei commodo silu cubare, cibo fuit peccatum veniale, ul patet in pollutione aul |H)lu calido sed salutari moderate uli , I nocturna, ex delectatione veniali per diem mederi in partibus secretioribus allcrius habita , consequente. sexus, proprias a sordibus mundare, servire . Probatur 1° In tantum pollutio est pecca* infirmis aul in balneis, hæc inquam cl plura I minosa, in quantum est voluntaria · atque DE POLLUTIONE λOLUNTABIA, etc. 475 in casu est tantum voluntaria imperfecto el ' ex se, Ium ut sunt causa pollutionis, quia losecundum quid : ergo est lanium pcccami- v iter lanium el remote influunt in illam; nosa imperfecte et secundum quid, hoc est, ipsamque pollutionem consequenter esso venialilor. Probatur min. In casu est tan­ tantum venialem, /ntelliqe semper, molo tum voluniaria in causa cl ratione causce : absit periculum consensus in illam. Idem atqui continet.ir tantum imperfecte cl se­ dic a fortiori de causis venialibus ct remoto cundum quid in causa, sive causa est lanium influentibus in alio genere, ul de nimio aut ini; cifcclc cl secundum quid illius causa , calidiori cibo et polu el similibus. Dico 3° Quando aci io exqua perfecte prae­ ulpotc leviter lanium cl remote induens in videtur secutura pollutio csl secundum sc il am. Ergo. Probatur 2° Ideo peccat agens in casu po­ mortaliter malaetsimul notabiliter cl proxi> sito, ratione pollutionis scculæ, quia non me iniluens in pollutionem, ita ut ex ea nata amovet causam illius : atqui non tenetur sil sequi pollutio, tenemur sub peccato morsub mortali eam amovere : ergo. Probatur fali abstinere ab illa actione, non solum ra­ wiin. Non tenetur lu ratione causa? secun­ tione sui, sed etiam ratione pollutionis sodum se, (juta secundum se est lanium ve­ culuræ, quæ alioquin erit mortaliter mala. nialis, neque ratione pollutionis scculæ, Quia ejusdem moris csl velle effectum ct quia pollutio non intenta in se, sed ex con­ ejus causam propinquam, nisi, uldi.ri in ditione malcriæ ct impulsu natura) princi­ prima conclusione, subsit gravis et justa ra­ paliter proveniens, non est grave malum tio illam causam ponendi, quod esse non neque agenti neque speciei, ul dictum est, potest ubi causa est secundum sc mortaliter alioquin non posset permitti propter levem mala. utilitatem , quod tamen omnes concedunt, Hinc colliges, diuturnas et intensas cogi­ ul prima conclusione dictum est ; sicut, v. tationes, seu delectationes impudicas, aspec­ g. homicidium non potest permitti propter tus, taclus, amplexus, oscula , turpiloquia levem ulililalcm quia est grave malum.Ergo. quæ sunt peccata mortalia in genere luxuDices. Si quis poneret causam venialem , riæ, sive cx objecto secundum se obscœno, puta, jaceret ex levitate aut joco per fenes­ sive cx affectu libidinoso, si cx illis pre vi­ tram lapides, cx quo prævidcrel secuturam deatur pollutio secutura, licet non intenda­ nioricin transeuntis, hæc mors forci ipsi tur, esse regulariter peccata mortalia, non voluniaria, cl peccassct mortaliter ponendo solum in se, sed etiam ut rausa pollutionis ; ita ul pollutio secuta debeat explicari in hanc causam. Ergo similiter. R. N. consequentiam. Disparilas palet cx confessione, ulpotc voluntaria elmala mor­ dictis, quia mors aul mulilalio hominis est taliter. Quia hæc graviter cl proxime in­ grave proximi damnum, nccalia dalur causa fluunt in pobutionem. Dico, regulariter ; quia «unt quædam ac­ quam ista projectio : unde gravis esi obliga­ tio eam amovendi, nisi forte æquale dam­ tiones mortales etiam ingencrcluxuriæquæ num ponenti immineret; secus de pollutione non videntur notabiliter ct proxime influere prætcr intentionem secula cx causa levi, ut- in pollutionem, ut est, v. g. *?onscnsus inpQtequtcnon est grave malum cl Label aliam slantancus in delectationem carnalem, cl causam in natura. | quæ ideo, ratione pollutionis scculæ cl ut Quod autem pollutio in Joc casu sil sal­ ejus causa, probabiliter non videtur morta­ tem vcnialiter mala, palet, quia csl aliqua­ lis. Ha Sanchez et Salas apud Loth. Idem a liter voluniaria in causa el in se lubcl ali­ fortiori ct probabilius videtur dicendum de quam inordinationem, ul dictum csl supra actionibus quæ sunt peccata mortalia in alio poil primam conclusionem. genere, v. g. ebrietate, quia h® actiones mi­ Hinc colliges, locutiones,lectiones, can­ nus adhuc induunt in pollutionem quam ac­ tiones turpium vanas et inutiles, item as­ tiones mortales etiam transile·»® in materia pectus, tactus, amplexus, oscula, quæ venia­ luxui i® Ita Bonae, q. 4 de filat, puncto H); lia sunt in malcria hixuriæ sive cx imper- SporcrdeSacram.p. 4,cap.3,secl.-i, re .3, fcclioiio actus, sive ex pravitate materia*, si citans Navar. Snares, Layman cl*alios : ct liant ex levitate, curiositate, joco et alio mo­ ideo dixi, ct simul notabiliter influens, Si objicias, S. Thomam metiri malitiam livo non libidinoso, etsi ex his prævidealm Kculura pollutio. esse tanli/di venialia tum j pollutionis cx causa, ut s®pe dixi, respon* ' DISSERT. VI. ART. XIII. deo id verum esse de causa pollutionis ut causa est ; talis autem actio cx causa polhitionisesllanlum venialis,quia leviter influit in illam, licet sit aliunde mortalis. Advertunt insuper auctores quod qui po­ suit causam mortalem pollutionis, si ante­ quam eveniat pollutio ipsum causæ pœniteat, pollutio sequens non ccnselur amplius ipsi voluntaria et culpabilis, quiacausa desi­ nit esse voluntaria : unde non tenetur eam explicare in confessione, quia jam nullam habet malitiam et suflicicnlcr expressa csl in sua causa. Ila Loth a. 4 sub finem, ci­ tans plurcsalios. Nota bene. Quæ hucusque dixi dc causis pollutionis, a fortiori dicenda sunt de cau­ sis delectationis seu commotionis carnalis quæ est quid minus pollutione elvia tantum ac dispositio ad illam. Unde 1° ponere cau­ sam honestam, necessariam vel utilem ex qua providetur secutura commotio carna­ lis absque periculo consensus in illam, nul­ lum est peccatum : cl nota minorem adhuc requiri utilitatem quam ad pollutionem , quia, utdi.xi, est quid minusin genere mali quam pollutio. 2° Ponere causam venialem leviter ct remote influentem in commotio­ nem carnalem notabilem, ct peccatum ve­ niale. Dico commotionem notabilem, quia ponere causam perse proxime influentem in commotionem levem, secluso periculo con­ sensus in illam, csl tantum peccatum venia­ le, rationcilliuscommolionis, quia, utjam dixi initio hujus dissertationis, datur parvi­ tas materiæ in hac re volita tantum in cau­ sa. 3° Ponere causam proxime et notabili­ ter influentem in gravem commotionem ab­ sque urgente necessitate, csl peccatum mor­ tale ratione istius commotionis. Petes utrum ad expellendum semen cor­ ruptum aut sedandum pruritum in veren­ dis, liceat ea fricare cum periculo effusionis veri ct prolific! seminis? Respondent ay/irnuilivcThomasSanchcz, Fillucius, Reginaldus, Bonae. Joannes San­ chez et allii quos citat Loth, tract. 16, q. 3, a. 5, el sequitur quoad speculationem ; quia 1° secundum omnes , licitum csl chirurgo videre cl tangere verenda fœininæ causa cu­ rationis , quamvis inde praevideat pollutio­ nem secuturam. tactus autem, aut frica­ tio pudendorum propriorum minus movent quam alienorum, praesertim diversi sexus. 2° Quia licitum est in bello justo ponere ac- lioncm ex sc tendentem ad occisionem in­ nocentis, prætcr tamen intentionem forma­ lem agentis, ut in expugnatione urbium. 3· Licitum est mulieri praegnanti sumeremedicinam causalivam sanitatis, licet sequatur inde prætcr intentionem abortus fœtus ina­ nimali : ergo similiter. Hæc illi. Verum cum ista fricatio cx se directe el proxime tendat in pollutionem, ncc islæ infirmitates mihi adeo graves videantur, ccn» sco potius esse patienter tolerandas quam (ali remedio curandas. Attamen si revera es< set in isto pruritu ingens dolor verendorum, ut quidam dicunt, aut ex semine corrupto immineret gravis morbus, juxta posita ante principia, non damnarem illum quinonhabcnsaliud remedium, illud adhiberet,seclu­ so periculo consensus in delectationem aut pollutionem. ARTICULUS XIII. Dc pollutione nocturna. Utrum ct quando sit peccatum. Pollutionem nocturnam vocal S. Doctor eam quæ accidit in somno , quia somnus node capi solet. Q. 154. a. 5. o, 3· p. q. SO. a. 7. o. ct in 5. d. q. a. 4.—Dico 1° Certum est pollutio­ nem nocturnam secundum se non haherera­ tionem peccati, ulpote involuntariam;quia in somno non habetur perfecte liberum ju­ dicium rationis; perfectum enim judicium dc aliqua re non potest a nobis naturaliter haberi, nisi per resolutionem ad principium cx quo nostra cognitio orilur, omnis autem cognitio nostra orilur a sensibus qui ligan­ tur in somno. Ergo. Quod si aliquis non dormiens intendat pollutionem in somno, aut eo utatur lan­ quam instrumento ut eveniat, puta, certo situ ea intentione cubando, sive quia praevi­ dens turpe somnium, aut se impudice tan­ gendum, ideo somno sc dat : in hoc quidem casu patiendo pollutionem peccaret cxcculixc , eo modo quo quis emittens sagittam peccat eo instanti quo occidit inimicum, non tamen clicilive aut imperative, quia tunc non agit cxjudicio aut electione, sed tunc solum quando formavit talem inten­ tionem. Ibid. — Dico 2° Perpendenda est ma­ litia pollutionis nocturna cx suis rausis, sicut supra diximus de pollutione indirecte tantum in causa volita quæ accidit in Vtgi- UTRUM LICEAT GAUDERE SECUNDUM, etc. lia;esi cnitn eadem ulriusque ratio, uldixi I tus est motus carnis, non subjacet ultoi iuj voluntati vigilantis, et quamvis subjaceret, cx Cajelano. Ibid.— Explicatur. Triplex esse potest cohiberi non posset absque notabili grava­ causa pollutionis nocturnæ: corporalis, ani­ mine corporis et periculc infirmitatum: malis cl spiritualis, seu, ut dicitur secundo quapropter potest illum permittere lan­ loco citato, spiritualis intrinseca ct spiritua­ quam effectum causæ naturalisquæ amplius lis exlrinseca. Corporalis, est superabun­ impediri non potest. Prætcr Auctorem, ita dantia humoris seminalis vel cx superflui­ censent Gerson, Sa, Sanchez apud Sporer et tate alimenti, vel ex speciali temperamen­ alii plurcs. Idem dicendum videtur de qu* to: item et resolutio hujus humoris vel ex cumque pollutione involuntaria, sive in delibilale naluræ, vel per nimiam calefactio­ somno, sive in vigilia eveniat, cum si tu iri us­ nem aut aliam commotionem. Cum enim que ratio eadem quantum ad boc,ul jam humor seminalis superabundat in corpore, dixi cx Cajelano. vel quando facta est hujus humoris resolu­ ARTICULUS XIV. tio, somniat dormiens ea quæ perlinent ad Virum liceat gaudere secundum rationem expulsionem hujus humoris suporabundandi pollutione nocturna mere naturali et tisaul resoluti, sicut etiam contingit quando involuntaria, aut etiam eam desiderare natura gravatur cx alia aliqua superfluitate, effectu simplici? puta urinæ, ita quod quandoque formantur Quod hic dicemus de pollutione nocturna, in imaginatione phantasmata ad emissio­ videtur propter puritatem rationis idem di­ nem similium superfluitatum. Ibid.— Causa animalis seu spiritualis in­ cendum dc pollutione mere naturali et ex trinseca, sunt cogitationes et delectationes omni capite involuntaria, quæ accidere po­ praecedentes in vigilia, ad ruam reduci pos­ test in vigilia. Certum est 1° esse peccatum mortale gau­ sunt omnes acliones exteriores quæ pollu­ tionem causare possunt. Spiritualis exlrin­ dere de pollutione nocturna propter volup­ seca est dæmon lentans ct commovens tatem, aut eam sub ea ratione desiderare, phantasmata dormientis in ordine ad talem ul articulo prxcedenli dixi ex D. Thoma; quia objectum est mortaliter malum, cum effectum. Ibid. — Igitur pollutio nocturna est vel delectatio venerea sil a natura ordinata ad non est peccatum, pro conditione causæ in solam generationem in actu conjugali. Certum est 2° pollutionem sub quavis ra­ qua fuit prævisa aut potuit ac debuit prævideri. Si causa non sit culpabilis. nec ipsa tione desiderare efficaciter, ita utdesiderium erit culpabilis ; si causa sit culpabilis vcnia­ eam causcl aut vi illius adhibeantur media liter, leviter et remote influens in illam, I ad ejuseventum, esse pariter peccatum mor­ erit venialis; si causa sit mortalis, graviter tale, quia tunc fit voluntaria ct non remanet el proxime inllucns in illam, erit mortalis, amplius mere naturalis. juxta ea omniaquædixi arliculu præcedente. Certum est 3°licilum esse gaudere de bono Piles quid sil censendum de pollutione effectu pollutionis, puta, de sanitate aut ces­ inchoata in somno el continuata in vigilia? satione tenlalionis per illam causata; item In 4. cit. qunestiuncul. 1 ad 5.— R. Qlli licere pariter illum offectum desiderare, quia plene expergefactus complacet pollutioni in utrobique hocobjeclum est bonum. Item ea­ somno completio, vel actu fluenti propter dem ratione licet gaudere quod absque pec­ delectationem, peccat mortaliter ; quia com­ cato et mere naturaliter evenerit pollutio. placet rei mortaliter malæ ; ista tamen com­ Qnæslio itaque devolvitur, utrum licitum placentia non facit pollutionem præleritam sit do pollutione mero naturali et omnino in­ esse peccatum , quia ipsius causa non csl, voluntaria, gaudere propler bonum finem , sed ipsa in se est peccatum. Si sil tantum seu quatenus est causa boni effectus, puta, semicxpergcfaclus, aut ex subreptione sit sanitatis aut cessaliomsa tentatione; pariter (alis complacentia, peccat vcnialiter. Tan­ utrum sub eadem ratione liceat eam deside­ dem si placeat ut naluræ exoneratio, vel al- rare desiderio simplici el inefficaci ? levialio, peccatum non creditur. Partem negativam tenent Solo in 4, d. 12, Ibid. —Nec lenelur ejus fluxum actualem q 1, a. 7; Lopez, Medina, Àsor. Zumel. eolijberc, quia ex quo in dormiendo excita­ Rodrigues, Sylvius hic, Henno ei alii. II Bill, t, vm. 12 DtabEiu. Π. ART. si nlcnliacslvere probabilis; attamen allir- polluito quando esin voluntate houûiù.t 4 maliva mihi aliquo usque videtur probabi- graviter si non nocens actu , saltem no ; η ïior tum ab auctoritate, tum a ralioue. Unde quia ejus voluptate, si liceret, illecti Imi i(>4.d .o, q. j. n. 4. quœstîuncui. 1. ad 5. nes négligèrent legitimum concubitam '· — Diro i" Si pollulio mere naturalis habita , totalem naturæ destructionem , ulsupraciiri somnis, placeat ut naturæ exoneratio aul i plicui : at natura , quando eam profundit, habet suos tinos sibi consentaneos, quodsane aPcviatio, peccatum non creditur. Ita in terminis S. Thomas. Scio quidem liquet cx eo quod ab initio mundi sil ita dis­ Sylvium interpretari hæc S. Docloi is verba posita, sic egerit ctagat absque ullosuidis­ non de pollutione ipsa, sed dc ejus effectu, pendio : sicut, v. g. licet sanguis sit a nalum nimirum dc exoneratione naturæ : at, pace institutus ad vitam individui, illum tamen doctissimi viri, non dixit S. Thomas, si pla­ natura quandoque cllundil, non in perni­ ceat exoneratio naturæ, sed, si placeat pol­ ciem suam, sed c contra in sui ipsius salu­ lutio ul est exoneratio naturæ, sive ut est tem ct conservationem. R. 2· Ralo pollutionem naturalem eno causaexoneralionisnalu;^- Ei sa ne si S.Tho­ mas intellexisset non de pollutione ipsa, sed nocivam naturæ, istud tamen nocumentum de ejus bono effectu, non dixisset quasi sub est leve cl abundanter compensatur bono ef­ formidine, non creditur peccatum; ccrlo fectu secuto propter quem de ea lælatur hu­ en incertius est apud omnes, licitum esse mo. Islud autem nocumentum, si revera gaudcrcdesanitalcobtenta per pollutionem. detur, esse leve ρα/et, ut dixi, cx ipsa expe­ Hanc sententiam post S. Tiiomam docent rientia ab initio mundi, idque negare noi gravissimi ihcologi, S. Antoninus, p. 2, possunt adversarii qui nobiscum concedunt lit. 6, cap. 5 ; Cajetanus, Sj Ivcslcr quos ci­ posse permitti propter levem commodita­ tai et sequitur Navar. in Man. cap. 16, n. 7. tem : quod non potest dici de iis quæ grave IlemTolelus, Angelus, Lessius, Tannerus, nocumentum afferunt, puta de morte, muLayman ctalii plures quos citat etsequitur lilallone, incendio, etc. El hinc palet ruponsiosd paritatem faciam dc morte patris; noster Lolli, iract. 16, q. 3, a. 6. Probatur ratione. Pollutio mere naturalis mors enim est omnium damnorum gravis­ el ex omni parte involuntaria, nullo jure simum, quod non satis compensatur per prohibetur, neque naturali neque positivo ; bona forlunæ lilio obventura : sed ponecfnon eoi enim actus humanus, sed effectus fectum cx morte naturali secutum praeemi­ mere naturalis cl indifferens,ul sternutatio, nere malo mortis, puta : sil pater luus haul sudor, proindeque non csl in se pecca­ rannus, reipublicæ ct religioni per omnia tum nequidem materialiter, ul fatetur ipse exitiosus, plane liceret tibi de ejus morie na­ Ilcnno, nobis in hac parte adversarius : linis turali gaudere, imo ipsam affectu simplici au'em propter quem dc ea babclur gaudium ct inefficaci desiderare ob bonum rcipublir.c est bonus : ergo cx nullo capite illicitum est et religionis. — 2.2,q. 76. a. 1.o. — Inde dcca gaudere secundum rationem : tale est dicit S. Thomas, «esse licitum optare ma­ enim gaudium quale csl objectum el ino- » lum alicui sub ratione utilis, puta, cum » aliquis optat aliquem peccatorem pali ali­ livum. Dices cum patre Ilcnno. Talis pollutio » quam aegritudinem aul aliquod impedi­ quamvis naturalis el indifferens, csl tamen » mentum , ul vel ipse melior efficiatur, vel nociva naturæ, quia semen csl ordinatum » ut sa>tcm ab alioi uni nocumento cesset. » Rico 2° Pollutionem mere naturalem cl ad generationem : non licet autem gaudere dc rc aliqua etiam naturali ct indillcrcnti involuntariam affectu simplici cl inefficaci propter bonum finem, si sil alteri nociva : desideraro propter bonum finem, non vi­ sic, v. g. non licet filio gaudere dc morte na­ detur etiam peccatum. turali patris propter pinguem hærcdilatcm Ita tenent et tenere debent quotquot doipsi obventu1 am, Wpahtex proposilionc 14 · cent primam conclusionem ; ex illa enim sequil ur : quia si licitum sil gaudere de facto, ab Innoccnlio XI damnata. 71.1" aturam non esse sibi contrariam licitum est desiderarent liat; gaudium enim nec sui rsiusdeslruclivam ; proindeque el- nascitur ex desiderio oblenio ipsumquesup* fusio seminis quæ esi ab ipsa natura non po­ ponit, unde sunt ejusdem inoris. Adde qu·· I test nec debet dici naturæ nociva. Equidem praeteritum el lulurum non variant natu· UTRUM LICEAT GAUDERE SECUNDUM, etc. rain actuum, quando procedunt cx eodem mulivo, ut palet in vidua et sponsa , qua­ rum hæc de copula futura, illa de prælcrita sibi complacet. Confirmatur. Objectum talis desiderii, ut dixi,nou csl malum nequidem materiali­ ter; finis propter quem desideratur est bo­ nus : ergo cx nullo capite est malum. Quapropter, cum dicitur pollutionem in sevolilam ct intentam, esse semper pecca­ tum mortale, intelligcndum est de volition·* efficaci, aul de pollutione in se cl propter se, non propter bonum finem volita, Su ι·ιπ ΐ i ohjtciiore· Obj. 1° Voluntatis efficacis cl inefficacis csl idem objectum : atqui non licel velle eflicaciter poilulionem. Ergo nec inefficaciter. d. D. maj. Est idem objectum materiale, C. maj. est enim utrobique pollutio: csl idem objectum formale, N. Sic, v. g. sil pauper qui desiderat inefficaciter facere elee­ mosynam, et aller eliam pauper qui idem desiderat efficaciter : uterque habet idem ob­ jectum materiale,scilicet eleemosynam, non tamen formalc:quia primus vult tantum elee­ mosynam simpliciter secundum se,alter vult illam per furtum quo vitiatur ejus bona inten­ tio. Similiter iu nostro casu, idem est obi cctuni materiale voluntatis efficacis cl inctlicacis,scilicet pollutio, non item formale : objec­ tum enim formale volunlalis inefficacis csl pollutio, ul habenda per causas mere natu­ rales propter bonum finem; objectum vo­ lunlalis efficacis est pollutio habenda per media voluntarie adhibita, quia intentio ef­ ficax movet ad electionem mediorum ; unde in hoc casu pollutio desinit esse natui alis cl Iit voluntaria; in primo autem remanet naturalis et fil tantum valita. Aliud enim volitum, aliud voluntarium; voluntarium procedit a voluntate, volitum csl objectum voluntatis: sic pluvia est volita ab agricola, non tamen ipsi voluntaria. Quando autem objectum non est malum , non e. l ma a ejus simplex volilio, licel non sil semper lici­ tum illud velle efficaciter aut facere. < humque patebit mndo. Obj. 2° l.itiiiim est facere scu procurare quod esi licitum velle: undcS. Thomas in hac parte q. 70 , a. 1, o, dicit : Γarere ali­ quid cl illud velle se consequun'at in boni­ tate cl malitia : atqui nnlli lice: facere seu procurare poilulionem. Ergo nec velle. 179 Jl. IJ. maj. Licitam csl facere quod licet velle facere, C, quod licet velle ficri, N. Ita ipse Sylvius, nobis hic contrarius,'mlerpro tatur S.'1 hornam loco citato. Vel aliter :lk cot facere quod licet velle efficaciter, C. quod licet velle inefficaciter, .V. In idem redit : plura sunt enim quæ nobis licel velle fieri ab aliis, aut velle inefficaciter, qua tamen non possumus facere : sic, v. g. mihi licel velle homicidam a judice occidi, nor. tamen ipsum occidere; sic mihi licet velle inefficaciter mortem illorum qui rempublicam aut religionem conculcant, non tamen r» is inferre; — 2. 2. q. 70. a. 1. o. — sic juxta S. Thornam supra citatum, licet velle morbum peccatoris, ul non amplius noceat, non tamen illi procurare. Instabis eum eodem Sglrio. Juxta S. Thomain ex 1). Augustino, Hoc licel orare quod licet desidet are : atqui non licet orare Deum ul tibi dormienti eveniat pollutio, cum sil per se mala. Ergo. Quibusdam [orte videbitur neganda hu­ jus argumenti minor cum sua probatione etiam ex ipsis principiis qiiorumflnm advet sariorum qui tenent nobiscum, pollutionem mere naturalem non esso cx natura sua ma­ lam , neque materialiter neque formalitcr, sed esse clfcctum pure naturalem qualis csl sternutatio aul emissio humoris superflui per aures; ila interminis P. Ilcnno, ut jam mo­ nui supra: qualcergo inconveniens, si petam a Deo effectum mere naturalem ad bonum iinem? Omissa tamen hac solutione. II. 1). maj. Hoc licel orare quod licet de­ siderare efficaciter, C. maj. quod licel desi­ deraro inefficaciter, .V. maj. Hoc ipso enim quo adhibetur oratio ad oblinendum objec­ tum desiderii, jam non amplius sistitur in­ tra limites desiderii simplicis cl inefficacis, sed lit efficax ex ipso medio adhibito, cl i|>sum desiderii objectum non remanet sim­ pliciter volitum, sed Iit voluntarium , cum procedat a voluntate per medium adhibi­ tum. Quapropter admittentia csl minor arg iwnii, non propter ejus probationem qua·, ut dixi, csl falsa, sed quia adhibita oratione desiderium pollute.·..·. Geret efficax et ipsa pollutio non maneret simpliciter vot'ta, sed etiam esse voluntaria. Quantum nutem ad I). Thomam, patet osse inlclligon!umdrdosideriocflicaci,quia il.’foquilur do desiderio honorum temporalium, quæ licel efficaciter desiderare· 180 Fr W / DISSERT. VI Obj. 3° Non licet gaudere propler bonum finem do homicidio, adulterio, perjurio cl si­ milibus in ebrietate, amentia, aut ex igno­ rantia perpetratis, ul putei cx hac proposé lionc al) Innoccnlio XI damnata : Licitum est filio gaudere de parricidio parentis a se in ebrietate perpetrato, propter ingentes divi­ tias inde ex hœrcditale consecutas; neque etiam desiderare allectu licet simplici ut sic eveniant; quis enim non horreat lilium qui desideraret occidere patrem in ebrietate, propter ejus hæredilatem capessendam , puellam qui cupercl vim sibi dormienti in­ ferri propler utile matrimonium consequen­ dum? Ergo. R. concesso antecedente, N. consequen­ tiam. Disparitas est jam insinuata et clara. Homicidium, adulterium et similia non sunt aclus more naturales, sed cx natura sua petunt esse aclus morales el liberos, sunlquc jure naturæ prohibiti, proindeque intrinse­ ce el ex natura sua mali, soloque defectu ra­ tionis cl voluntatis liberæ excusantur a cul­ pa formali. Hæc aulem causa excusans non repcrilur in eorum desiderio seu gaudio, quæ proplcrca sunt mala formaliter, utpotc ac­ tus liberi do objecto materialiter cl intrin­ sece malo. Hæc enim tenenda est regula : quoties causa excusaris a peccato factum ex­ terius, non repcrilur in ejus desiderio vel gaudio, tunc licet factum sit liberum a culpa, non est tamen liberum a culpa ejus desiderium vel gaudium. Pollutio aulem vi naturæ proveniens non est aclus homi­ nis, nec ejus voluntati subjectus, sed aclus naturalis,seu naturalis evacuatio naturæ, si­ cut sudor et aliæ expulsiones; proindeque nullo jure prohibetur, et vacat omni culpa, non defectu cognitionis aut libertatis, sicut homicidium aut adulterium ,sed quia nulla lege prohibetur, utpotc effectus more na­ turalis : unde velle illam ut talem, non con­ trahit ullam malitiam. Inst. Si voluntas ad illam libere concurre­ ret, non vacaret culpa ; ergo vacat culpa tan­ tum defectu cognitionis cl libertatis ul h<,«nicidium. R.D.ant. Si voluntas concurreret ad illam causando el procurando, non vacaret culpa, C. quia tunc desineret osse mere naturalis cl licrcl voluntaria ; si voluntas concurreret simplici affectu seu gaudio, N. quia tunc re­ manet mere naturalis cl lii lanium volita. Poinsl auloinoscsiinulicilei tliiiellh aci 1er ART. XV. volita, quia non est ex se mala etiam mal·rialitcr, utpotc effectus naturalis nulle jure prohibitus. Homicidium autem, adulte­ rium, etc. non possunt esse sic volita,quia sunt peccata materialiter, utpotc lege pro­ hibita et solum defectu voluntatis quæ tunc adesset, a peccato formali excusata. Obj. 4° Tenetur quis pollutionem natu­ raliter linentem cohibere si possit absque suo gravi incommodo · ergo non potest illam desiderare. Ita llenno. R. 1° juxta S. Thomam supra citatum, pollutionem fluentem non posse impediri, elduloquOd possit, id tamen licri non posse absque notabili incommodo, ut dixi prius. Lndcneganduincslsupposilumanlecedentii. R. 2· Dato ant. D. consequens. Ergo non licet illam desiderare secundum sc, C. pro suo commodo, N. Sicut enim secundum theologum 1’ranciscanum, non tenetur eam cohibere cum .suo incommodo, ita potest illam desiderare pro suo commodo, nec aliud nos intendimus. Insuper non satis sibi constare videlur laudatus theologus ; docet enim infra q. 11, non esse obligationem saltem sub mortali resistendi molibus car­ nalibus naturaliter oboi lis, quia sunt natu­ rales et nullo modo in se peccata ; si aulem id verum sit de motibus ad ipsam pollutio­ nem, cur non de ipsa pollutione? Cælcrurn hanc quæslionem verbis Navarri loco citato absolvo. « Ob rationes quibus » in præsentia respondere nesciremus, e. » ob prædiclorum quos sequimur auclori» talem, hanc pariem sine ulla contentione » pervicaci cl præjudicio ejus qui contra con» tcndcril, sub correctione debita tenemus.» ARTICULIS XV. De delectatione morosa in materia venerea. Quamvis delectatio morosa per omnia peccatorum genera vagetur, ct dc ea ex pro­ fesso tractet Auctor 1,2, q. 74, nc tamen aliquid desit præscnli tractatui, quæ spec­ tant delectationem in hac particulari mate­ ria , in qua frequentior est, nunc expediam per distinctos paragraphos. Unde sit 5 I· — Utrum delectatio moro a in materia v*uc· rea sit semj er / r< catam mu· tale ? In 2. d. 24. q. 3. a. 4. o. et ad 2. — JVoM 1° Delectatio ul sic, est aclus appclilus sive rationalis, sive sensili vi, quiescentis seu sibi complacentis alquc oblecinntis circa rem vel 1 181 operationem aliquam sibi convenientem. instanti possit perfici peccatum morosæ Delectatio venerea est illa quæ oritur ex delectationis per voluntatis consensum , srd commotione spirituum generationi deser­ dicitur morosa a mora rationis, quate* vientium. Talis autem commotio seu Con­ nus ratio eam plene adverlcn·®. vel ei concupiscentis motus , ul jam notavi , oriri scnlit, vel non repellit prout potest et de­ potest cx variis causis, ex dæmone tentante, bet , sicquccirca eam immoratur, eo sensu ex temperamento, complexione aut debi­ quo quis oilicio suo non fungens, dicitur litate naturæ, ex nimia calefactione, ex esse in moi a. Quæstio est igitur utrum sim­ nimia quantitate aut calidiori qualitate ali­ plex delectatio voluntaria tam de apprehen­ menti , cx superabundantia humoris semi­ sione seu cognitione, rei vcnercæ, quam dc nalis cl similibus, tandem ex objecto rcalitcr ipsa rc venerea apprehensa aut cognita, se­ viso, lacto, vel per imaginationem appre­ clusa voluntate operis exequendi, sil pec­ henso; objectum enim per imaginationom catum mortale? voluntatem enim ipsius apprehensum fere æque inovcl ac si esset operis esse mortaliter malam nullus dubi­ tat : ante cujus resolutionem , rcalitcr præsens. Pro quo Suppono ex his quæ (raduntur 1,2, q. 74 Nota 2° dupliciter aliquid posse nobis licii præsens, uno modo rcalitcr in se, alio citata, nullum concupisccnliæ motum ha­ modo vi phantasiae; et ulerque modus de­ bere rationem peccati formalis etiam ve­ lectationem ejusdem rationis ponit, ul palet nialis, independenler ab omni consensu cx his quæ in somno accidunt, dum imagi­ saltem indirecto seu interpretative volun­ namur comedere, bibere, etc. Quod etiam tatis, proindeque motus venereos qui prae­ docet S. Aug., lib. 12 de Civit., cap. 19. veniunt omnem rationis deliberationem aut El ratio csl, quia phantasia habet vim sen­ quibus voluntas resistit, nullatenus impu­ suum exteriorum : unde sicut res quando a tari ad culpam etiam venialem. Patet 1° cx concilio Tridenlino, sess. 5, parle rei est præsens, sensibus causal delec­ tationem, ita similem paril delectatione.n can 5, ubi definitur concupiscendam quæ quando vi phantasiæ apprehenditur ul præ­ manet ad agonem, non nocere non consen­ tientibus, nec appellari ab Apostolo pecca­ sens , licet a parte rei non sil præsens. 4.2. q. 7ά. a. 8. o. — Nota 3° in qualibet tum vere el proprie, sed quia est ex peccato rei apprehensione, sive per sensum, sive el ad peccatum inclinat. 2° Ex condemnatione sequentium pro­ per intellectum, posse duo considerari, sci­ licet ipsam apprehensionem quæ est quæ- positionum pcrSixlum V clPium V. Con­ dam actualis rei notitia, cl ipsum opus seu cupiscentia sive lex membrorum et prava objectum apprehensum : delectatio aulem ejus desideria quæ inviti sentiunt homines, non solum ex opere seu objecto apprehenso, sunt veræ legis inobcdicnliæ : est 51 inter sed etiam ex ipsa apprehensione oriri po­ Ilaianas Prava desideria quibus vere non test; apprehensio enim seu cognitio veritatis consentit et quæ homo invitus patitui, sunt aut rei raræ vel nova» maxime delectat, prohibita præcepto, Non concupisces ; csl quamvis sil quandoque rei cujus usus vel 50, idem 75. 3U Auctoritate ct ratione SS. Augustini el exercitium nihil voluptatis contineat, sed quandoque sil tristissima cl odiosa : sic Thomæ. S. Aug. lib. 1 Retract, cap. 13' delectantur homines lectione , auditione , (,'squc adeo peccatum voluntarium malum nana'ione praeliorum , latrociniorum cl si­ est, ut nullo modo sil peccatum si non sil milium quæ displicent ; item recordatione voluntarium. El lib. dc Duabus Animab. malorum quæ sustinuerunt absque ulla in cap. 10 : Non nisi voluntate peccatur. — bis complacentia; sic delectatur doctor aut Ibid. λ. 2. ad 4. et per lotam q. — S. 1 bostudens inlclligenlia operum quæ ad gene­ mas : Non peccatur nisi voluntati licui rationem concuTunl ; confessarius cogni­ primo mainte, aliis aulem pohn iis pec­ tione peccatorum in materia luxuria·: sic catur sicut ab ea motis. 4° Ilulione. Actus qui nuVam habent de­ curri' .ir ad spectacula rerum etiam tristis­ pendentiam a ratione neque ut operante, simarum. Ibid. a. 6. nd 3. — Nola i" Delectatio neque ut permittente, neque ut négligente morosa idem est ac voluntaria; non enim tel dissimulante, non sunl aclus humani, dicitur muiosa a mora temporis, cum uno quia non sunl aclus hominis iu quantum DE DELECTATIONE MOROSA IN MAT. etc. 182 DISSERT. VI. ART. XV. homo est, scilicet per rationem et volunta­ tionem ipsam : atqui cogitatio seu cognk tem ; nullus autem actus est vere et proprie lio ipsa fornicationis secundum sc non est peccatum, nisi sit humanus, aut hominis peccatum mortale, cum sil in Deo, cl patet qua homo est. cx lertio nolamine, sed quandoque veniale Et hic sensus est non solum omnium lanium, puta, cum aliquis inutiliter cogitat theologorum, sed totius generis humani, de fornication?; quandoque aulcmsinepecexceptis nostris sectariis ; ita ut actus nostri cato, puta, cum aliquis utiliter cogitat dcca, i sint vel non sint peccata, sint magis vel mi­ sicut cum vult de ea prædicare vel dispu­ nus peccata, secundum quod sunt vel non tare. Ergo. Ibid,— Dico 2° Delectatio morosa, sive sunt, sunt magis vel minus a voluntate, seu voluntarii ·. unde motus qui dicuntur primo- consensus directus cl plene deliberatus in primi nullatenus consentur peccata, quia delectationem ipsius rei vencreaerealiter aut nullatenus sunt voluntarii; secundoprimi per apprehensionem præsenlis, est semper peccata venialia, quiasunt imperfecte volun­ peccatum mortale. tarii; perlecte deliberati peccata mortalia. Ibid.—Matio est, quia quod aliquis cogi­ Non tamen semper requiritur voluntatis tans, v.g. defornicalione,dcleclclurdei|>so consensus positivus el directus in ipsum mo­ fornicationis actu, hoc contingit ex hoc quod tum , sed sufficit vel indirectus in causam, affectio ejus inclinata sit inhuncactum, seu vel interpretalivus, quando nempe homo illum amet, etsi opere complere non velit: po esi el debet aut praevenire aut reprimere undo quod aliquis consentiat in (alem de· hos motus, cl non facil. lectationem, hoc nihil aliud est, quam quod Quod S.Thomas 1, 2, q. 7i, art. 3, ad 2, ipse consentiat in hoc quod aflectus suus sit dicat hominem per rationem posse vilarcsin- inclinatus in fornicationem ; nullus enim gulos motus Concupiscentis sed non omnes ; delectatur nisi dc eo quod amat autcsl con­ ad 3, quod molusscnsualilatisralionem præ- forme appetitui ejus ; atqui quod aliquis eli­ veniens sil peccatum veniale; in2,d. 21, q. gat cx deliberatione quod a Occlus suus con­ 1, art. 2, quod lentatio quæ est a carne sil formetur hisquæ sunt secundum se pecca­ peccatum ineo qui leniatur, non autem quæ ta mortalia, qualia sunt omnes actus vencrei, est a mundo vel diabolo nisi accedat delec­ est peccatum mortale : ergo. Uno verbo: qui tationi consensus; cl 3 p. q, it,ad 3,quod delectatur voluntarie dc re mortaliter mala, tentatio quæ esta carne non possit esse sine hanc amat el voluntarie illi afficitur , quod peccato : tria prima loca inlelligunl ejus in­ est mortale. terpretes dc molibus qui, quamvis praeve­ Nola. Quando verodubitatur an delecta­ niant perfectam deliberationem sequuntur tio fuerit de cogitatione ipsa, vel dc re co­ tamen ad imperfectam, sicque secundum gitata; si cogilaliocum delectatione frequen­ quid potuerunt impediri, unde fiunt venia­ ter absque necessitate aut utilitate se inge­ lia. Quartum inlelligunl, quod non possit rat, signum est delectationem esse de re co­ esse sine peccato prævio, scilicet originali. gitata, quia hujusmodi frequentia cogitatio­ Pro quo cl pro quibusdam locis D. Aug. nis absque necessitate vel utilitate, videtur vide Sylvium loco citato. Quantum vero ad oriri ex prava inclinatione affeclusad res ip­ præceptuni, Non concupisces ; per illud non sas. Si autem laliscogitatio non sit importu­ prohibentur motus involuntarii, sed necis na , sed sequatur judicium cl moderamen demus consensum, juxta illud Ecclesiastici rationis, signum est quod delectatio sit tan­ IS : Post concupiscentias tuas ne cas. tum dc ipsa cogitatione. Cave Limen, facilis His notatis clsuppositis de quibus latius est descensus in hac malcria a delectatione alibi. cogitationis ad delectationem rei cogitate, Xbi<1, a. R. o.—Dico ln Delectatio volun­ præserlim si sit inutilis cl vana cogitatio: taria de cogitatione aut cognitione rei vene- unde qui huic diu immoralur, periculose reæ, non est de genere peccati mortalis, sed exponit. quandoque est peccatum veniale, quando­ Dixi l°in conclusione, esse semper pecca­ que nullum. tum mortale; quia , ul paid cx diclis initio Ibid.—Ratio est, quia delectatio dc co­ dissertationis, non datur levitas materia* in gitatione se», cognitione, v. g. fornicationis, re venerea directe in se volita. sequitur inclinationem affectus in cogita­ Dixi 2°, consensus directus; (lo adstricta , contrahit plicentiæ, peccare tantum vcnialilcr , milii malitiam inccslusct sacrilegi:; si sit de per­ omnino probabile csl; certum vero si ali­ sona ejusdem sexus, malitiam sodomia* ; si quam resistentiam adhibeat, etsi non om­ dc bruto , malitiam bestialilalis, etc. quia nem quam potest cl debet : neque necesse actus humani qualis est ipsa delectatio vo­ csl quod, perseverante pertinaciter tenla- luntaria, speciem habent ab objecto suo for­ lione, continuo contra nitatur, sed identi­ mali. Nola. DocetFianciscusncnno,in nonum dem ctper inlci valla. Quod si, adhibito ra­ tionabili conatu, nihil proliciat, potest né­ præceptum Decalogi, q. 1, conclusione 4. gligera el contemnere, secluso semper peri­ delectationes dc aspectu, tactu, o quidem, quando continua cogitatio auget Colics excitas i in me vel in alio commotio­ d pect ali incentivum sicut esi luxuria; unde nem carnalem aut j olhilionem, tacendo an 188 j I* i* ry M< DISSERT. VI . ART. XV. peractus, autaspcctus, aut oscula, modo sui I leriorut in re, sed ul in cogitatione præcÎMis ct complicis conditiones explicet ; « fortiori I a circumstantia legis aul voti : ergo similiter, satisfaceret dicendo ; Toties delectatus sum qui delectatur dc moniali ut pulchra, pr®carnalilcr circa talem vel talem personam, | scindendo a circumstantia vol-, e*4 solum non explicando an circa actus, aut oscula , reas fornicationis cl non sacrbegii; quia aul aspectus; bone tamen si fuerit delecta- | jectum huius delectationis non est copula ut lio circa copulam aul pollulionem,quia cum in re,sed ul in phantasia, præcisa a circum­ bæ differant specie ab impudicitia el dis­ stantia voti; cl sic de eæleris. Quare alii ad aliam probationem confu­ tincte sint accusanda, ita et delectationes circa ipsa. Hanc tamen resolutionem di udio­ giunt, hanc scilicet : delectatio de copula cum muliere repraesentata præcise ut mu­ rum censura specialiter subjicio. Dillicultas est ergo hic, utrum delectatio lier esi, desumil ab ea malitiam fornicatiomorosa sine desiderio operis faciendi, tot I nis, licet non sil de illa sub ea formali ramalitias contrahat quot habet objectum, si |ι lionc maliliæ (nemo enim intendens malum ab illis proscindat, seu eas non apprehendat, operatur), sed tantum.sub ratione delecta­ quamvis aliunde noverit inesse . ul si quis bilis, quia ad peccandum formaliler sufiicit delectetur dc copula cum muliere quam qui­ quod implicite cl interpretative intendatur dem novit conjugatam et consanguineam, malitia : ergo similiter desumit malitiam innon tamen quatenus est conjugata aul con­ cestusclsacrilegiijsi noverit illam mulierem sanguinea, sed præcise quatenus est mulier esse consanguineam el Deo sacram. Confirmatur 1° Hoc ipso quo novit has sibi conveniens, ut regulariter fit; difficultas est, inquam, utrum talis sit reus non solum qualitates inesse, implicite saltem reprae­ fornicationis aut mollitiei, sed etiam adul­ sentantur, ideoque indirecte ct interpreta­ tive censetur de illis delectari, quatenus terii et incestus. Plures negant, plures affirmant, e!, ut I mavult delectari dc hoc pravo opere co­ iterum fatear, ulrinquc probabiliter: unde gitato cum muliere quæ habet prodictas qualitates, quam, non obstante earum no­ utriusque fundamenta proponam. titia, ab hac delectatione abstinere : sicut Sententin affirmativa prop onitur. censetur interpretative velle malitiam ope­ Quidam partem affirmativam probant ris, qui non obstante ejus notitia ab opere bacralione,quodnon solum voluntas operis, non vult abstinere. sed etiam delectatio simplex de opere sequa­ Confirmatur 2° Si istæ praecisiones ali­ tur naturam operis, quod probant Ium cx quid valerent in praxi, sequeretur quod de­ I). Thoma 1,2, q.74, a.8, ad 4, et q. 15 de lectatio morosa potest vacare omni culpa, Verit. a. 4, ad 8, tum ratione, quia actus est v. g. si quisdclectareturde muliere proulcsl objectum delectationis; actus autem qui­ mulier, praescindendo non solum a consan­ cumque, cum sil tendentia in objectum, se­ guinitate aul vinculo, sed etiam ab hoc quod quitur naturam illius el ab eo speciem su- | non sit sua, talis non esset reus neque in­ mit. cestus, aut adulterii, neque fornicationis. Sed stalim occurrit responsio dicens, ol - Ergo nullius. jcctum delectationis non esse actum exte­ .Alii tandem dicunt id esso speciale in de­ riorem prout ponitur in rc, sed prout est in lectatione morosa Venereorum, quod, cu :i imaginatione præcisum asuis circumsta r.liis excitent ardorem corporis ct materiam li­ proindeque non conferre actui plus maliliæ bidinis, tendit cx natura sua ad opus ex :<*rquam sic præcisum contineat; S.Thom.iui num, cujus est principium, non minus quan­ vero loqiii de delcclationcquæ fertur in ac­ tocius cl oscula; non sic in aliis matei iis. ita tum exteriorem, pi oul est a parte rei absuue Bas. Pontius lib. 10, cap. 16, §2;et Bonae, praecisione. dc Alat. q. 4, p. 8. [dque confirmatur a simili. CarthusiaSextentui nei*ottv·πpe. petrandiaclum exteriorem ; qui enim se tionem de illis ac de laclibus ct osculi' · >n.c obligat ad non iornicandum, se etiam obli­ enim versantur circa objectum ut est m re ga! ad non volendum fornicari ; sed non sic curn omnibus suis circumstantiis, islffiauomnino de mera delectatione. Quæro enim tern circa ipsum ut ab illis præcisum. cur, qui se voto adstrinxit ad abstinentiam Ilis (amen non obstantibus, a carnibus, ul Minimus, possit absque sa­ Dico. Regulariter in praxi non est tree crilegio delectari de esu carnium, et qui vo­ I dendum a prima sententia. Qui , qui bunt præcisc ιιο.ί fornicari exterius, non pos­ ! jusmodi delectationibus dediti sunt, regula­ sit absque sacrilegio delectari de fornica­ riter desiderant opus a quo non abstineat, tione : difficile invenietur disparitas. nisi vel defectu opportunitatis, vel metu inPropter bas rationes, hæc secunda sen­ famfcc aut prcnæ temporalis, vel ex alio si­ tentia mihi videtur probabilior, et in hoc mili molivo humano. utilior quod, secundum illam, melius cl fa­ Hinc inferes, regulariter interrogandos cilius inlelligilur quomodo liceat delectari esse pœnitenlcs de qualitatibus objecti vcde ii·. quæ sola lege positiva sunt prohibita nerei circa quod morose delectati sunt, nrc el variis aliis. sudicere si simpliciter dicant se delectatos • Unde, ut aliqualiter satisfiat argumentis fuisse in materia venerea , aul circa aliquam primœ scntcntiæred primum jam rctpon- mulierem , sed explicare debent an mulier sumcsl; ad secundum, solutio ibidem insi- | sit conjugata, aut consanguinea, aul nio* nuataest. Idcndelcctatiodefornicalionecon- nialis, etc. trahitcjusmaliliam (ormalem, licet hæc non Dixi regulariter, quia si probabilius con­ intendatur explicite, quia sic non potest in­ stet non adfuisse consensum in opus, nec tendi , sed tantum implicite; nemo enim , proximum illius periculum, ut contingere ul dictum est, intendens malum operatur : polesl pernitentibus timoratae conscienliæ, secus qualitates delectabiles objecti. Altera qui cum non soleant his obscœnilalibusxosolutio est, quod malitia sit de intrinseca luntarie immorari, sæpe lamen dubitant ratione fornicationis, aut cujusvis trans­ an non irrepserit consensus in delectatio­ gressionis legis, a quo proinde praescindi nem, aul si consenserint, certo tamen sciunt non potest ; secus qualitates accidentales ob­ cl affirmant se non consensisse in opus ex­ jecti. ternum, nec illud desiderasse; talibus, in­ Ad confirmationem. Ille de quo in argu­ quam, puto probabilius, juxta secundam mento, ut eximatur ab omni peccato, non sententiam , sufficere si simpliciter se accu­ sufficit quod præscindat ab eo quod non sit sent , vel sub dubio, vel certo dc consensu sua, sed debet etiam vere apprehendere in delectationem absque eo quod cogantur quod sit sua, alioquin peccabit, si non pec­ explicare conditiones objecti, explicato ta­ cato fornicationis, saltem impudiciliæ aut men voto proprio, si forte eo teneantur. mollitiei. J IV- — Heiolyuntnr plurii thffsCulltdti circa Ad ultimum respondeo .delectationem ap­ ea nitieo» materiam. petitus sensitivi, non solum in materia ve­ Petes 1n utrum peccet sponsa vel vidua, nerea, sed in quacumque alia, importare commotionem spirituum el alterationcm de copula carnali futura aul prælcnla corporalem; definitur enim passio ut sic : oblectans? R. Si sponsa do futuro delectetur secun­ — 1.2. q. 22. etseq. — Motus appetitus sen­ sitivi ex imaginatione boni vel mali, cum dum rationem et non carnalitcr de copula transmutatione corporali, ut docent com­ ut futura el legitima , non peccat saltem muniter theologi cum Auctore. Quapropter mortaliter. Si voro delectetur carnalitcr dc si, hoc non obstante, delectationes in alL copula futura quidem, sibi tamen per ima­ irrlrria non contrahunt omnes malitias ac­ ginationem præsente , peccat mortaliter. tus cxlerioris, ul concedunt auctores hujus Idem dic de vidua respectu copulæ prætcargumenti, ita nec in hac materia : ideoque ti’.-v. Ratio csl, quia in primo casu ddci ta­ dicendum ul ante has commolioaes ex na- lio csl de copula quatenus erit aul fuit ii· 191 DE DELECTATIONE MOROSA IN MAT. etc. cita ; in secundo, de copula ul præsenli quæ R. 2° 1). ani. Esi effectus copulæ licita est illicita Possunt ergo sponsus cl sponsa tendens tamen hic el nunc ex se ad pollu­ gaudere quod suo tempore exercebunt legi­ tionem , C. secus, N. Vide quæ dicam infra time actum conjugalem,sive illud gaudium de tactibus inter conjuges. sil propter sanitatem recuperandam, sive Petes 3° utrum qui vellet fornicari, aut proptermeliorcm conditionem temporalem, morose delectari, tangi vel tangere impu­ sive etiam propter voluptatem intra lines dico, si liceret, sit reus lelhalis luxuriæ? matrimonii percipiendam, similiter viduus R. negative. Quia ,ulsuppono, non vult ct vidua, quod exercuerint: seclusa tamen actu fornicari, neque actu delectatur, sed pro tunc omni commotione voluntaria. vellet lanium , delectaretur tantum si lice­ Petes 2° quid censendum dc delectatione ret. Hoc autem nihil aliud exprimit quam morosa inter conjuges ab invicem absentes? cogitationem dc voluntate seu delectatione R. Probabilius videtur delectationem vc- non quæ sil, sed quæ esset dc fornicatione nercam dc copula in conjuge absente, esso si purificaretur a sua malitia, a qua cum peccatum mortale. I la Sylvester, Navarrus non possit purificari, ideo non vult de facto el alii contra Cajetanum, Med. Less, cl plu­ neque de facto delectatur dcea : cum autem talis voluntas in hac hypolhesi non foret ies alios. Probatur. Delectatio venerea ca est quæ mala, cogitatio de illa non est etiam mala, habetur cum carnis commotione : atqui bæc nec proinde malus csl voluntatis consensus carnis commotio in conjuge absente non in illam cogitationem. At si sic cogitando aut loquendo actu ve­ ordinatur cx natura sua ad copulam, sed ad pollutionem, eo quod, ul dicam infra dc lac­ lit fornicari, aut actu delectetur dc fornica­ tibus, nihil censeatur conjugale cl ordina­ tione, certum csl quod peccet mortaliter; tum ad copulam nisi fiat inter conjuges : quia objectum talis volilionis aul delecta­ unde,sicut tactus aut aspectus impudici so­ tionis actualis csl fornicatio intrinsece mala, litarii in conjuge absente, sunt peccata mor­ non obstante posita conditione, quæ nihil talia, idem prorsus vidciur dicendum dc■ de facto mutat in re. Idcmcenscsi, sic cogitando aut loquende», illa commotione delectante. Dices. Delectatio de copula etiam in con­ cupiat de facto fornicationem esse licitam ; juge absente, est dc actu ct objecto licito. quia hoc csl velle inversionem ordinis cl le­ Ergo csl licita. gis naturalis, quod csl quid gravius quam R. Ik ani. Est do actu licito cum commo­ j velle de facto fornicari, sicut csl gravius tione illicita, transeat; cum commotione velle regem a suo principatu dejicere, quam licita, N. Si ergo non ratione delectationis ejus præccptum transgredi. Idem dic df prae 'se non sil illicitum in casu posito de­ omnibus quæ sunt intrinsece mala. At si agatur de re mala quia prohibita . lectari, saltem ratione commotionis annoxæ tendentis ex se ad pollutionem cl non ad contrarium est dieondtm : ulsi qui>, ·.. g. cupiat non osso prohibitum matrimonium copulam in conjuge absente. Inst. Commotio illa est dc se indifferens in tortioct quarlo gradu consanguinitatis, ad pollutionem aul ad copulam. Ergo potest ut possit nubere consanguinea' ; non enim videtur grave malum velle affectu ii.efiic.;! a conjuge absente ordinari ad copulam. R. N. ani. Cum enim talis commotio so­ non osse talem legem , sicut nomo damnat litaria, sicut ct ipsi tactus cl aspectus soli­ peccati mortalis cum qui, fame urgente, cu­ tarii in conjuge absente, non sunt actus pit non esse tali dio jejunium. conjugales, ex natura sua non ordinantur Ex didis inferes 1° cum qui dicit : Si non ad copulam , sed ad pollutionem , nisi forte ossem religiosus inirem matrimonium , Si I aulo ante copulam acciderent ; quæ enim hæc mulier non esset conjugata vellem eam liunl ex incontinenti, moraliter simul fieri habere uxorem, seclusa actuali delectatione, non peccare mortaliter, quia istæ conditio­ (cnsentur. Repones. Commotio illa est effectus co- nes abstergunt malitiam objecti sub hiscondilionate voliti. Imo nec peccaret mortaliter pvlæ licilæ habilæ vol habendæ. Ergo. R. 1° id nimis probaro; probarct enim qui actu vellet non esse religiosum, aul talem Hcere sponsis delectari vencrce dc copula mulierem non esse conjugatam, qvua non lutura el viduis de prælcrila. est juris naturæ quod sil religiosus , neque <92 DISSERI'. VI. ART. XVI. quodmuliersitconjugala.Dicamlamen cum | qui dicitur etiam finis operis. Finis nutem Cajelano,v. Peccatum, similia desideria fa­ extrinsecus seu operantis potest esse vel ln> tuas esse ac diabolicas lenlationcs el peccato mslus el licitus, ul urbanitas, amicitia, etc.: saltem venialia, sive propter otiositatem et | vel venialiler malus, ut curiositas; vel ruorvanitatem , sive propter periculum actualis 'abler nialtiS, ut delectatio. Aliamcn Nola 2", non omnem delectaΙίοηοήί esse delectationis venereæ. Infercsto* e contra cum qui dicit: Forni­ mortaliter malam ; pote-l enim hic distingui carer si non essem religiosus, si non time­ I triplex delecta lio : una honesto el amicabilis, rem infamiam, si non esset infernus, pec­ quæ exurgit, v. g. cx occursu seu pra-^nlia care mortaliter si hæc cflcral optative et ri ­ unici et testificatione ejus aul noslræamivera sit lalisejus præsens voluntas fornican­ cii’a·; altcrasensualis seu organica, quieondi posito ista conditione, qui,a quamvis po­ lur ex < onfoiinitote sensus ad sensibile, v. neretur non abstergeret malitiam fornica­ g. visus ad visibile, tactus ad tangibile, ?». tionis: secus si sic loquatur cnunliative. ila litu ad ntidibilc, etc. Tertia venerea, <|im ut significet non actualem voluntatem , sed ΟΙ cum commotione camis circa genital i tantum propensionem naturalem volunta­ et spirillum generationi desertion i iimi, ul tis ad fornicationem, nisi obstaret talis con­ supi«3 diximus. Tandem oscula, tarins, aspectus, ex parte ditio; quasi diceret ;Talis est frag’lilas m a ut si me non deterreret sub imitas statu ob ecii, alia dicUntui honesta , quæ fiunl in mei, (cniationi succumbeim : tunc no< t pariibus c rnoris hones.is; alia inhonesto, peccatum, sed propriæ infirmitatis t·· - quæ fiunt in pudendis aul v irinis partibus. Hicq. 7 >'i. n. h. o.—Di'O t» OsCllh, amfossio. plexus, tactus, asper us, ole. 'mæcuniquc Nota hic. Quamvis auctores vidrao'ui i' etiam in pacibus inhonestis facta, ner scel ter se contrarii circa pnesentdii dilFridi Icm,si tamen attentius legantur,idem sen­ rcundum ’dm ■** icm non sunl peccata. tiunt; qui enim volunt desideria condition. - Quia quod est secundum se peccatum, nun· Ia de re intrinsece mala esse illicita, suppo-1 miam potest esse licium ; ha*c aul m pnsnunlquodaclu volunta'feratur in i anis I unl ir - eri, ut omnes concedunt cl diista conditione, seu de ea aclu delecte!ui ;c r m modo-Ergo. ita communiter eum Auc­ htc vere malum est, ul dixi. Qui aulem · - tore. Ibid—Dico2° Oscula, amplexus, tactus, gant esse illicita, supponunt non o>so ,oce us, etc. q anlumvis levia el in parti­ tualcm volilionemobjecli, necaclualem d bus honestis, si liant ex seu cum affectu de­ lectalionem de illo , sed tore lanium si p. ■ licarelur conditio, aclu aulem esse ianltm lectatio is venereæ, sunt peccata mortalia. consensum in cogitationem dc voliliio e , Ito ei am communit'*! cum Auctore. Ibid.—Ratio est, quia, ut dictum est suquæ esset si poneretur condi io; quod non est malum, quando conditio, si pon< relui , pra dedeleetolione morosa, non solum con­ abstergeret ma'itiam obedi. ' sensus in actum mortalem , sed in delecta­ Nola insuper, quod quæ hucusque dixi­ tionem aclus n orlalis, est peccatum mor­ mus de delectatione morosa cl de desidciii tale ; a qui hic habetur consensus in delec­ conditionalis in materia luxuriæ, extenden­ tat onem actus mortalis : ergo. Probair tia sini ad omnes alias peccatorum mate­ mii or.\'c\ ila delectatio cum qua aut prop­ rias, nisi quod sil majus peiiculum el fr< - ter quam fiunt hi aclus est de ipsa copula quentior lapsus in materia venerea quam in aul pollutione repraesentato , cl sic certo esi aliis. delectatio peccati mortalis; vel esi de ipsa commotione vcneiea quæ ex illis ac'ibus ARTICULIS XVI. oritur, el sic est etiam delectatio peccati Dc impudicitia luctu*, ns-uli, amplexus, mm la'i% quia hæc commotio esi ejusdem aspcclus, turpiloquii, etc. rai’Otiis ct moris cum ea qu«T est iw copula Nota ln oscula, taclus, «aspectus, etc. pos­ vel poHu ionead quam per sc tendit contra te considerari tripliciter : 1" per sectseeun- ! ordinem natuiæ, cum a natura su ordinata iluin speciem ; 2° iratione causa* motiva, see | ad solam generationem in aclu conjugali; ' * etiam operan­ i ergo. Nec. obstat quod forte commotio sil lini' cxlrinsoci, qui dicilur tis; 3° ratione allectus seu linis intrinseci» I levis quia, ul dixi supia , dalur levitas DE IMPUDICITIA TACTUS, OSCULI, etc, 193 nialcriæ in re venerea directe in sc volita. I fiunt propter delectationem peccati r; orta­ Hinc inferes; eos graviter hallucinari qui, I lis : ergo. Major communiter ><''i.-uuur cum praTalos aclus leves exercent sub præ- cum Auctore, et ratio evinci msmisus Icxtii urbanitatis aut amicitiae, putant sc a enim in delectationem sequitui naturam peccato immunc^si delectationi carnali inde delectationis, cl ideo si delectatio non silae exurgenti afficiantur. Peccant certo morta­ peccato mortali, nec erit mortalis consensus liter si non ratione istorum actuum præcise, in illam. Minor etiam palet. Non enim hic saltern propter consensum in delectati?!.em agitur de delectatione sive fornicationis sive venercam ipsos comitantem. commotionis carnalis, sive aliorum actuum His duabus conclusionibus generalibus vcnereonim, sed solum de delectatione orta pnemissis lanquam præainbulis, ad parti­ ex convenientia sensus ad suum objectum , ut auditus ad vocem sonoram, visus ad pul­ cularia descendo. Unde Ibïd.—Dico 3° Oscula, amplexus, tactus, chram imaginem, tactus ad rem mollem, aspectus in partibus honestis lacta causa ur­ teneram, etc. quam natura operationibus banitatis, amicitiæ, pacis, reconciliationis sensuum annexuit, et quam nemounquam clsimilibus, secluso consensu in delectatio­ dixit esse secundum se mortaliter malam, nem, si inde exurgat, aut consensus pericu­ quin nec vcnialiter , sed indifferentem, lo, sunt licita. Ita communiter cum Auctore. quam si quis referat ad bonum finem, Patet non solum ex usu generis humani erit bona ; si propter se quæratur, erit vecl moribus primorum Christianorum qui so­ nialiter mala ; quia operatio non est a na­ lebant etsi diversi sexus se osculo salutare, tura institua propter delectationem, sed de­ juxta illud 1 Thessal. 5: Salutate fratres in lectatio propler operationem, ut alibi jam osculo sancio ; sed etiam ratione: quia Laies dixi. Ergo. actus non sunt cx sc turpes, turpitudo nulla Confirmatur 1° Nemo peccati saltem morintenditur auladmiltilur, ut suppono; finis I talis damnat nutrices aut ancillas quæ, scinsuper est honestus et legitimus, scilicet I clusa delectatione carnali, aut tnrpi inlenteslilicatio unionis animorum , amicitiæ , tione, tangunt, osculantur molles infantium benevolenti», etc. Ergo. carnes : atq*ui tamen adest ibi delectatio sen­ Unde etiam est licita delectatio honesta cl sualis ct organica. Ergo. Confirmatur 2° Comedere et bibere ob amicabilis ex his amicitiæ signis proveniens; sicut enim licitum est delectari dc amicitia, delectationem gustus, est agere propter de­ benevolentia, pace, ita el de ejus signo, tes­ lectationem sensualem et organicam : atqui tificatione ct usu, quia ubi actio aliqua est id nemo damnat peccati mortalis : ergo ncc lilica, licita est etiam delectatio ipsi annexa. tangere, aul osculari propter eamdem de­ Ita Sylvius hic. Loth et alii. lectationem. In his tamen servanda est decentia sta­ Dixi, tamen periculosa, quia facile con­ tus : non autem decet ecclesiasticos, maxi­ funditur delectatio sensualis eum venerea, me religiosos, his signis testari suam amici­ et facilis est ab illa ad istam progressus, tiam erga personas alterius sexus. propter sympathiam et affinitatem ulriusDico 4° Præfala oscula, tactus, aspec­ que. Quapropter si tactus ct oscula præser­ tas, etc. in partibus honestis ob solam de­ lim, ob delectationem sensualem morose lectationem sensualem seu organicam facta, fiant aul pluries eodem momento repetan­ non sunt peccata saltem mortalia, sunl ta­ tur, non facile excusarem a mortali, quia sic facta videnturnon leviter infiuereincommen periculosa. lia S. Antonin, p. 2,Iit. 5,cap. 1, §9; motionein ct delectationem vicinjm, nempe Navar. Lcssius, Sanchez, Gabriel, Molanus vencream. a Graffiis, A*or. Filluc. ct alii quos citat el Dico 5° Præfala oscula, amplexus, tac­ sequitur Sylvius hic conclusione4,contra tus , aspectus in partibus honestis, facta ex Cajclanum. levitate, joco, curiositate, et alia simili Ibid, ct q. 15. de vent. « ά.ο. — Proba­ causa, non excedunt peccatum veniale. Ita Sanchez, Bonacin. Filluc. quos citat tur. Ea sola oscula , tactus , aspectus sunl libidinosa cl consequenter peccata morta­ el sequitur Sylvius hic conclus. 2; item Nalia, quæ fiunt propter delectationem pec- var. in Man. cap. t i, n. 42; Layman, Lolli cali mortalis : atqui ea dc quibus agitur non ct alii communiter. Bill. t. VHl. 13 T 194 4 J I DISSERT. VI. ART. XVI, Hatif> ext, quia hujusmodi actus non sunt clsi in partibus secretis, non stint liliidisecundum semali; alias, nt dictum est, nosa ivc consequenter mortalia, II. I), ant. Quu? fiunl propter debi UImnunquam licerent ; sed sunt mali tantum ex causa, ergo non sunt mali plusquam causa: nem peccati mortalis, ly propter diteate atqui causa vel levitatis, vel joci, vel curio­ finem operantis tantum, Λ. ly proper di­ sitatis, aut similis non est mortaliter mala. cente finem operantis vel operis. C. Fini autem operis seu intrinsecus in lalibusU' Ergo. Dico 6« Oscula et tactus alieni corporis libuselosculis inhonestis est vel copula». diverdsexus in partibus genitalibus aut vi- pollutio, vel gravis commotio carnali», H cinis, sive immediate, sive mediante solo quam directe tendunt etinquam graviter in­ indusio facta, etiamsi ex levitate, joco, cu­ fluunt: unde qui talesactus vultabsqueju·. riositate, aut simili causa, seclusa urgente ta causa, censetur velle finem intrinsecum necessitate, sunt regulariter peccata mor­ seu effectum illorum : quapropter neganto talia. Idem dic de lactibus immediatis ejus­ est consequentia. Nec obstat quod S. Tho­ dem sexus, etdeaspectibnsetiam immedia­ mas faciat paritatem in eo qui dateleemotis diversi sexus. Quia hæc omnia graviter \vnam ut inducataliquem in hærijsim,quii influunt in copulam aut pollutionem, seu S. Doctor ponit exemplum in eo quod e»l saltem in gravem commotionem carnalem. notius. Vide Cajetanum hic, Dixi I·, regulariter ; quia sunt quidam Consectaria praccdentis doctrina: casus qui possunt excusari a mortali: pro Ex his conclusionibus colliges 1» quoi quibus vide infra cormllarium 5, 6 et 9, Dixi 2°, alieni corpori»; quia tactus et commotio carnalis prævisa ortaexoicolii, a fortiori aspectus proprii corporis, aut| tactibus, amplexibus aspectibus socundom etiam aspeclusalieni ejusdem sexus non ita tertiam conclusionem factis, non sit culpimoventad libidinem, utdicam adhuc infra, bilis; ex factis secundum quantam ct quinDixi .3°, seclusa urgente necessitate, utest tarn, sit venialiterciilpabilis secluso in utr . necessitas medendi in partibus secretiori- quecasuconsenauspericulocxfaclisiietuiibus, aut inserviendi egrotis, vel in balneis dum sextam conclusionem, sit mortalis, (quamvis longe satius foret ad hæc ultima Pro quo vide articuliin un decimum de oflicia assumere personas ejusdem sexu-j, pollutione indirecte voluntaria, quia hi tactus aut aspectus apprehensi ul Colliges 2’virum qui ex levitate, joco, media sanitatis aut necessitatis, non ita etc., osculatur fœminam in facie, faciem phantasiam et carnem commovent ; quod si ejuscollum,scapulas manu tangit, manum, ex alia subrepente apprehensione delecta­ comprimit, digitos aut brachium contor­ bilis, graviter commoveat, hoc est per ac­ quet et similia, non nisi venialiterpeccsrv; cidens ex miseria natura·, et praeter iiitei.-'.siniililerdefmminare.specluviri. Idempulo ----------------- .---------- .----------------^J·· tionem agentis, cui, cum habeat justam dicendum Io osculo oris ados, nisi liat » t · causam illos actus ponendi, non imputa­ de morose, aut stepius in eodem tampons tur effectus secutus. articulorepetatur crispat i set gustatis labris Insuper, datu etiam quod hi actus per se aut nisi ait columbinum, immissa scilfcrt influant in commotionem, habent nihilo­ lingua unius in os alterius; sic enim factum minus alium effectum bonum æque imme­ quamvis ex joco aut levitate, aut etiam ad diatum qui potest intendi, malo permisso contestandum amicitiam, videtur graviter ut dixi supra arlic.il de pollutione ; vide. influere in commotionem carnalem, ideoIntelhge semper, modo absit periculum qua non excusandum a peccato mortali. consensus in ipsam delectationem Vene­ Navarrus in Manuali, cap. 14, n. 42. ream indo ortam. excusat a mortali tactum mamillarum e.r Dices. S. Thomas hic art. 4, O, docet, ea joco et honesto amore, absque mala intuisola oscula aut tactuses.se peccata mortalia Hone; quamvis, inquit, si serio fieret, aiits, nosa qua» bunt propter delectationem pec­ posse a mortali excusari, si leviter flat in cati rnoi talis, v. g. fornicationis. Ergo qua* parte superiori; secus, non. fiunt propter jocum, curiositatem, levita­ Colliges 3" virum ex levitate aut joco Un­ tem aut alios similes fine» non mortales, gentem obiter mulierem e regione puden- DE IMPUDICITIA TACTUS, OSCULI, Hc, 1«5 donnn supra vestes, a mortali posse excu- nrrn;id tamen non videtur vaearcpericulo. ari, quia id graviter non videtur influere PeUt circa quartum corollarium .quomo­ in commotionem ramalem. do debeat se gerere mulier quæ tangitor a Colliget 4· mulierem quæ etiam absque viro? affectu libidinoso permittit se tangi in par­ II. Si (angatur in partibus inhonr-rtis, de­ tibus pudendis aut vicinis, item moroso in bet omni modo moraliler possibili tangen­ mamillis, peccare mortaliter; quia non so­ tem repellere. Moraliler autem dicitur im­ lum sic tangere, sed etiam sic tangi mullum possibile, quod adhilæri non potest absque influit in venerem. incommodo tali quod præpondcret, aut sal­ Colliget 5° impuberes ejusdem sexus se tem sit æqiialc perpessioni hujus laetus, impudice tangentes cx joco aut levitate , quale foret periculum mortis, infamiae, gra­ posse a mortali excusari ; quia tales tactus vis jacturæ bonorum ct similium si tangenti inter hujusmodi, ut plurimum adhuc ve­ resisteret;inqmbuscasibus,juxta Lessium, neris expertes, non videntur multum in­ lib,4, cap,3, n. (>4,clLolh,non teneretur fluere in commotionem carnis: secus prop­ mulier tactui exteriori resistere, quia talis ter oppositam rationem , si fiant inter pu­ Laetus secundum speciem non est malus ex beres etiam ejusdem sexus, nisi (ortefiant parte mulieris, sicut foret fornicatio, si ta­ valde obiter ct leviter juxta Sylvium hic con­ men libidini interiori consentiendi pericu­ clusione tertia et quosdam alios; quia sic non lum absit ; quod cum ego rarissimum cl dif­ videntur graviter commovere naturam. ficillimum existimem, etiam arbitror mu­ Colliget 0°ancillas, nutrices, etc., dum lierem regulariter teneri resistere omni moinfantes lavando, spoliando, induendo et dopossibiliellicito, quidquid ipsi immineat. alias, eorum pudenda cx levitate aut curio­ Si autem tangatur mulier in partibus ho­ sitate tangunt, ordinarie non peccare mor­ nestis, sed advertit animum libidinosum taliter, quia id non influit graviter in vene­ tangentis, distinc.tioneopuscst. Vel tangitur rem; nullo autem modo peccare, si id ex præsentibus aliis, qui er resistentia mulieris necessitate faciunt, secluso semper affectu pravam de tangente seu ampleclenle suspi­ libidinoso. cionem conciperent, vel non. Si primum, Colliget!” cum qui seipsum tangit in ve­ non tenetur se subtrahere, quia subest eau, a rendis exjoco, levitati; aut curiositate, excu­ negligendi alterius peccatum ; si secundum, sai i communiter a mortali; quia proprii tenetur, quia tenemur impedire peccatum corporis tactus minus movet quam alieni; proximi quando commode [Mb*umue. fla cavcatlamen a morositate et frequcnliori re­ Sylvius hic, conclusione prima, el alii. petitione absque causa , sic enim factus vi­ Specialia circa aspeetuf. detur non leviter excitare venerem: si au­ Nota , aspectum esse sensum magis ele­ tem id fiat ex rationabili causa necessitatis, vel utilitatis, ut medendi, mundandi, etc. vatum ct minus materialem quam Lictum, minusque ideo movere ad libidinem. Quo vacatomni culpa. Colliget 8" eos qui citra necessitatem tan­ tamen nonobstant, dixi in sexta conclu­ gunt genitalia pecorum grandiorum, licet sione, aspectum deliberatum partium pu­ exjoco , levitate aut curiositate etiam abs­ dendarum aut vicinarum diversi sexus, quo­ que affectu libidinoso , committere pecca­ vis fine liat, excepta necessitate, esse peotum mortale, quod spectat ad bestialilalem; calum mortale, quia graviter inlluil in ve­ quia tales tactus notabiliter commovent ve­ nerem : juxta enim majorem vel minorem nerem. Dixi citra necettilalem, quia si ne­ influentiam in venerem, seclusa prava in­ cessitas adsit, puta , ad medendum , aut ad teritione , malitia asper tus sicut et tactus est eos copulandos , secluso affectu libidinoso , pensanda. Ex quo principio el statutis con­ culpa vacat. Dixi etiam ; pecorum grandio­ clusionibus, rum , quia minorum animalium , ut catu­ Colliget 9° aliquos non improbabiliterexlorum , Mitim, etc. genitalia tangere ex le­ nisarea mortali cum qui ex curiositate aut vitate, jo o, curiositate, non videtur gravi­ levilalcadinodum leviter et obiter, aut e loco ter conimotivurn naturæ, ideoqncnon esse remoto aspiceret pudenda alterius sexus : mortale. Quod quidam etiam concedunt, quia talis aspectus non videtur multum can. • )si agitarentur usque ad seminis effusiu- m» commolitus. Idem dic si aspiciens, etiam 196 DISSERT. VI. AUT. XVI. non ita leviter nec eminus, sit puer aut val­ aut curiositate imagines vel statuas exhiben­ de senex, vcl aliunde frigidissima? com­ tes personas grandiores in partibus puden­ plexionis in quibus proptcrea videtur abesse dis nudas, non excedere probabilius pec­ periculum commotionis carnalis. Ita Syl­ catum veniale; quia artificialia minus mo­ vius hic post Sanchez, Bonae., etc. Idem « vent quam naturalia. Dixi, exhibentes per­ fortiori est dicendum dc aspiciente infantes sonas grandiores, quia de infantibus vide­ nudos etiam diversi sexus; id enim parum tur certum : sicut enim aspectus infantis movet. nudi nihil aut parum movet, a fortiori as­ colliges 1U° esse peccatum lethale ex cu­ pectus ejus figurai ; et sic absque scrupulo riositate vel levitate aspicere virum et iœiE'- passim exponuntur etiam in templis. nani coeuntes, quia id est valde provocati­ Conficientes autem priores statuas seu vum libidinis : secus propter oppositam ra­ imagines obscœnas personarum grandio­ tionem. aspicere animalia coeuntia, aut rum , item eas exponentes aspectui, cer;.. peccant mortaliter propter scandalum. Et eorum genitalia. Colliges i 1" aspicere ex curiositate vel le­ ideo non semel miratus sum eas exponi 14 vitate faciem, crura, collum, humeros, pec­ hortis vel aulis illorum qui tamen aliunde tora nuda mulieris, non esse ex se peccatum videntur pii cl timorati, el quibus quando­ mortale, secundum Sylvium hic conclus. 4. que cx oflicio incumbit eas undequaque etiamsi id fiat cum delectatione organica amovere. Colliges 15° aspicere cx levitate aut cu­ ejus pulchritudinis, albedinis, etc. Si enim hæc tangere non sit mortale, « [ortiori nec rio itate cohiœdias exhibentes turpia, ges­ aspicere. Puto tamen aspectum morosum tibus aut factis, probabilius osse peccatum pectoris nudi, cujus ncc lactum simpliciter mortale, quia id videtur grave veneris in­ el absolute exemimus a mortali, non carere centivum. Certo autem peccant mortaliter periculo, ct quem ideo non facile excusarem qui eas exhibent, aut qui eas permittunt, dum possunt et debent impedire, quales a mortali. Colliges 12° aspectum non valde morosum sunt magistratus, principes, etc. ex curiositateaut levi late pudendorum ejus­ Circa turpiloquia. dem sexus, ut contingit inter viros simul Colliges 1G° turpia loqui, audire, scriben natanlesaut inter fœininassimul se lavantes, non esse mortale, quia non graviter provo­ legere, canere cx seu cum affectu libidinoso, cat ad libidinem; secus puto, si sit valde aut ad eum inaudientibus, legentibus ex­ citandum , esse mortale peccatum : cx ne­ morosus. Nota hic quod , cum ex natationibus in cessitate aut utilitate, puta, ob doctrinam , locis publicis in quibus natantes videri pos­ ob veritatem historia», superiorum informa­ sunt a personis diversi sexus, multa el gra­ tionem , morum correctionem ct similes via mala oriantur, lelhalitcr peccent el na­ justas causas, nullum est peccatum ; ex cu­ tantes ct ii quibus eorum cura incumbit, ut riositate, vanitate, levitate, recreationis pro­ sunt parentes el magistratus, si eas non pro­ priæ vcl alicnæ causa , secluso, ul ante, hibeant nccimpediant. Imo rcclc monet rc- scandalo aut periculo consensusin venerem, ccntior theologus, non expedire ul adoles­ peccatum veniale. Ita quoad hanc ultimam centes simul natent, nisi secretioribus par­ partem S. Antonin. Cajet. Navar. Tolcl. cl tibus coopertis, propter multas spurcitias alii quos citatel sequitur Sylviusq. 153,a. 5. conclus. 2. Ratio csl, quia verba aut quæ alias committi solent. Colliges 13° aspicere scipsum in partibus scripturæ, praesertim sic accepta, longe mi­ secretioribus ex levitate aut curiositate, non nus moVenl ad libidinem quam tactus aut esse peccatum mortale juxta Sylvium hic cl aspectus. Hic inlelligc etiam litteras ama­ communiter, quia propria minus movent torias. quam aliena. Ovenduni tamen a nimia mo­ Ratione autem scandali, lelhalis peccati rositate aut frequention repetitione abs­ ici sunt qui componunt, scribunt, vendunt que causa; id enim indicat affectum libi- comoedias lascivas, narrationes amatorias, dinosutn. Aspicere autem propter necessi­ vulgo romans et similia scripta turpia, ex tatem, vel utilitatem,nullum est peccatum. quorum lectione tot in dies animæ pereunt. Colliges Id» aspicere obiter ex levitate Rcclc monel Sylvius loco citato, conclus. DE IMPUDICITIA INTER CONJUGES. 3, non slatim peccati mortalis accusandos esse oosqui, dum obsemna audientes aut le­ gentes rident el gaudere videntur, si revera non de ipsa re turpi, sed solum de artifi­ cioso aut lepido modo vel rei, vel dictio­ nis aut scriptionis rideant seu delectentur, vel etiam ne ab aliis irrideantur aut convitiis lacessantur; id enim non excedit cul­ pam venialem : modo tamen per suum ri­ sum nulli sint scandalo, neque videantur auctoritatem præbcre verbis turpibus aut ca cohonestare, neque velint æslimari quod talibus oblectentur; nam si aliquid horum adsit, peccabunt mortaliter. Nola bene. Quando in his omnibus tacti­ lius, osculis, amplexibus, aspectibus, tur­ piloquiis, etc. contingit esse peccatum mor­ tale, necessario explicandae sunt in con­ fessione conditiones sive peccantis, sive ob­ jecti circa quod versabantur. Si enim morta­ liter tetigisti aut aspexisti conjugatam , per­ linet ad adulterium ; si consanguineam, ad incestum, et sic de reliquis. Pariter si tu sis conjugatus, volo aslriclus,etc. Id quidam negant dc aspectibus præcisc delectantibus absque desiderio operis, quod non est om­ nino improbabile. Hucusque dc impudicitia inter solutos, nunc de eadem inter conjugatos pauca di­ cenda sunt. Sed antea Petes utrum sponsis dc futuro aliquid plus liceat in hac materia quam solutis? /i. probabilius negative. Unde sponsus qui sponsam suam de futuro oscularetur honeste sed affectu libidinoso, seu tangeret in secretioribus , non minus peccaret quam solutus, quia copula est adhuc illi illicita, proindeque ea quæ ordinantur ad illam cl sunt cum illa ejusdem rationis. Secluso tamen affectu libidinoso, posset illam os­ culari aut honeste tangere ad fovendum honestum amorem, in ordine ad matri­ monium. ARTICULUS XVII. De impudicitia inter conjuges. Varie possunt peccare conjuges circa finem el usum actus conjuga iis; de quo in tractatu de Matrimonio. Hic quæro brevilerdeeorum impudicitiam tactibus, aspeclibus, elc. Unde. Dico l°Qiiæcumquc oscula, tactus,am­ plexus,aspectus,turpiloquia libidinosa in­ ter conjuges praesentes,cilra periculum pol- 197 lutionis cl intra terminos honestatis nalir ralis, sunt licita , si iianl in ordine et ex in­ tentione copulae; sunt autem peccata dimtaxat venialia, si in cis sistatur necordinentur ad copulam. Patel prima pars. Quia quibus est lici­ tum principale, licitum csl accessorium et medium ordinatum ad illud : atqui oscula, tactus , aspectus, etc., sunt accessoria ad copulam et media ordinata ad illam, ct hæc est licita conjugibus. Ergo. Quidam cliam non improbabiliter exmsanlabomni culpa si liant ad fovendum mutuum amorem, qui csl matrimonio valde necessarius. Secunda pars, quod sint peccata si sola libidine sine ordine ad copulam fiant; quia lunc frustrantur ab agente suo fine natu­ rali el debito. Tertia pars, quod sint tantum pe-cab venialia, est communis contra paucos, ct probatur : 1« Illa voluptas venerca non qurritur extra matrimonium, se 1 inaclusuaptc natura ordinato ad copulam licitam ,ad o que nihil ipsi deest ut sil bonus, nisi cir­ cumstantia finis debili ex parte operatTs : atqui ex tali defectu non efficitur cu pa plus quam venialis : ergo Probatur mi­ nor. Ex communi regula morali, exc ·$sus seu inordinatus usus rei alias licitæ non est nisi venialis culpa, ul patet in ipso actu conjugali, qui cum debeal exerceri propter generationem, exercetur propter Probatur 2? Matrimonium facit ut copula habita propter solam voluptatem sit tantum venialis : ergo pariter facit ul quæ natura sua ordinantur ad copulam non sint nejora. Dices. Ultra copulam non plus licet con­ jugalis (piam solutis, cum linis matrimonii sil generatio, ad quam sola copula conducit. R. D. ani. Ultra copulam solitarie sump­ tam , 7V. ultra copulam ct ea qua· ad ipsam dc se ordinantur el disponunt, ul sud præfata, C. Cui enim licet principale, ul dixi, licet accessorium. Repones. Supponitur in conc’u ione ea lior» sine ordine ad copulam. Er o R. D. ani. Sine ordine ex parteoperantis, C. sine ordine cx parte operis, Λ. II a enim per sect indcpcndcntcr ab operante, dicunt hunc ordinem. Dixi, intra terminos honestatis natura­ lis; quia lota illa indulgentia non e>ldj’.a 1 \r F IJ Ι· 198 DISSERT. VI . ART. XVIL conjugibus nisi quatenus praedicta secun­ onini fiuntex incontinenti,moralitersimiil dum naturam cl redam rationem ordinan- fieri censentur. Si secundum,non videntui turad naturalem clhumanum concubitum : actus conjugales, sed actus solitarii unius unde magis vel minus peccant quo magis hominis per se ordinali ad pollutionem, vj minus hos limites trangrcdiunlur. Tunc adeoque peccata mortalia. autem solum censentur conjuges graviter De delectatione morosa in conjugibus transgredi hos limites quando attentant aut a osent i bus, dixi articulo præccdcnte. admittunt aliquid sodomiticum, vel agunt I’urcc , caste lector, si hucusque tuos cum periculo pollutionis : extra hos duos oculos el aures tot obscoeni talibus opplcvccasus, quantumvis actus sint turpes, non rimus ; ad id nos coegit maxime necessaria videntur excedere peccatum veniale. tum confessoriorum cum poenitendum in­ idemque videtur dicendum quamvis co­ structio in hac materia omnium frequentis· pula foret conjugibus impedita ab cxlrin- sima : quædam hinc cl inde excusamus a scco, scilicet propter impotentiam super­ mortali, non ut impotenti passioni Iræna venientem matrimonio, aut propter peri­ laxentur, absit, sed solius amore veri, cl culum abortus in uxore partui vicina, aut quia lepram a lepra distingui ncccssum est. propter Ecclesiæ prohibitionem, v. g. in Verum memento et alta mente repone, marito qui cognovit sororem uxoris suæ. viam hanc undequaque esse lubricam, Quia in duobus prioribus casibus, prælati quam quis semel ingressus, quot gressus actus etiam tunc ordinantur ex natura sua lui lapsus facit ; ignem esse proditorium ad copulam per se licitam, et tantum illi­ cujus minima scintilla sæpe, chou! saepius, citam per accidens, a qua circumstantia magnum incendium causai. Fuge ergo, cxlrinseca non vitiantur, cum ad copulam il­ dilecte mihi, fuge occasiones , non dico licitam, nec ex natura rei, nec cx intentione proximas, sed remotas el remotissimas; conjugum, ulsuppono,ordinantur. In tertio nihil in hac materia leve reputes, si gravia autem casu, cum talisEcclesiæ lex sit poena­ certo cavere cupias ; fugere in hoc condictu lis prohibens tantum copulam, non debet ex­ vincere est : fuge crapulani, fuge otium, tendi ultra copulam, sed potius restringi. fuge somnum prolixiorem , fuge cogitatio­ Dixi 2n inter conjuges: unde nes , aspectus , colloquia , consortia quæ Dico 2° Tactus cl aspectus libidinosi pro­ spirant libidinem; mortifiât membra «tiacl prii corporis in uno conjugo, saltem altera lac Deo hostiam viventem ; ipsum instanter parte absente, sunt peccata mortalia; est ct frequenter ora cum Propheta, ul creet communis contra paucos. in te cor mundum cl spiritum rectum inno­ Probatur. Actus illi in homine solitario, vet in visceribus tuis; sacramenta pmnipci se cl cx natura sua ordinantur ad pollu­ tentiæ et eucharisliæ religiose frequenta; tionem et non ad copulam , quia nihil cen­ Virginis singularis patrocinium devote in­ setur ordinari ad copulam, nisi inter conju­ voca, ut lc culpis solutum, mitem faciat el ges fiat. Ergo. castum. Arnen. Confirmatur. Conjux non hahot potesta­ DIGRESSIO HISTORICA. tem in corpus proprium ad usum Venereo­ DE LAPIU HLIARCM SILO PER. BESJAMIT1S. rum nisi per accidens, scilicet ut hic el nunc z/J articulum ή. possit copulari cum conjuge : ergo extra Narratur cap, 2, lib. Judic. quod, cum casum cl finem copulandi cum conjuge, tribus Benjamin bello pene excisa esset, tales actus sunt illiciti. Dixi, saltem altera parte absente; quia exceptis sexcentis viris qui in solitudinem quidam volunt, quod etiam præsenle com­ fugerant, et omnes alii Isracl i læ juramento porte tales actus aul aspectus solitarii in uno sc obstrinxissent non dare illis tilias suas in conjuge, sint mortales ; sed distinguendum uxores, ne tamen lota Iribus periret el simul puto : vel conjux habet animum copulandi servaretur religio juramenti, primores po­ saltem casu quo sil excitatus, vel non habet. puli quibus tunc reipublicæ cura incumbe­ Si primum, non videntur mortales, quia bat: præceperunt Bcnjamilis ut proxima tunc propler circumstantias cl contiguila- solemmlate in Silo celebranda, ex virgini­ tem videntur inchoative cl in bus Israeli licis choros ducentibus loi rape­ urna conjugales cl ad cupulam rent quoi ad copulanda conj ugia el redinte- DE CONTINENTIA ET INCONTINENTIA. 199 grandam tribum csscut necessaria1. Qua>t’o DISSERTATIO VII. est ergo utrum hoc Benjamitarum factum fuerit raptus, cl in co peccaverint? 1)K VAIITIBUS POTBNTUtlBUS TCMPEBANTIX Dico. Hoc Benjamitarum tactum non fuit ET VITIIS OPPOSITI». verus raptus, nec in eo peccaverunt BenjaD. Th. a. Q. 155 an 170. milæ. Ita Lyranus, Cajet. Eslius, Tiiin. Menoch. Sylvius et alii contra Abulensern. Partes potenlialesalicujus virtutis dicun­ Probatur. Ad rationem veri cl illiciti tur, ut patet ex dictis, qüx ejus modum imi­ raptas requiritur quod violentia sil injusta, tantur in quibusdam materiis secundariis. sic enim inlclligi tur in ejus definitione , Tempcranliæ parles potentiates numerantur alioquin non foret injustus, proindeque nec a I). 1 horna, continentia, clementia, man­ raptus : alqui in facto Benjamitarum non suetudo, modestia, cujussunt qnaluorspeluil injusta violentia : ergo. Probatur inin. cies, scilicet, humilitas, sludiositas, mo­ Henjaniitæ id egerunt auctoritate publica , destia motuum exteriorum corporis, ct mo­ scilicet, de mandato primorum populi, ul destia externi apparatus de quibus et vitiis palet cx textu, penes qnos tunc erat aucto­ oppositis succincto dicemus in præsenti dis­ ritas publica, ct propter bonum commune, sertatione quæ finem imponet tractatui. ne scilicet tota tribus Benjamin alioquin ARTICULUS I. cxlinguerctur ; non enim Benjamitæ ducere poterant alienigenas lege prohibente , el De continentia el incontinentia. aliunde omnes alii Israclilæ juraverant se Petes 1° quid sil continentia? non daturos illis filias suas. Ergo. It. Continentia, relictis variis acceptioni­ Dices. Benjamitæ fecerunt injuriam tum parentibus qui habebant jus tilias suas aliis bus, consideratur hic moralilcr, prout im­ tradendi, tum puellis ipsis qua' invita? rap­ portat firmitatem voluntatis ne ad illicita diffluat : — Q. 1 r> a 4. a ' 1, —el sic conside­ tas sunt ad matrimonium. Ergo. R. Λ’. ant. Posito enim quod auctoritate rata si sumatur generaliter, es' abstinentia publica jus facium fuerit Bcnjamilis tilias ab omni re illicita;—ïbid. η.1. o. si speSilondas rapiendi ; ii, utendo jure suo, nulli cialilcr, est firmitas voluntatis qua quis re­ fecerunt injuriam proprie dictam. Insuper, sistit quibuscumque pravis concupiscentiis quamvis tam puellæ quam pareilles fuerint quæ in eo vehementes cxislunt. —Ib>d.a. inviti in raptu, postea tamen intellecta ra­ 2. o, — Et quia concupiscentiae sccunduir tione restaurationis tribus Benjamin, ulri- lactum alimentorum el maxime vcncrcoque matrimonio consenserunt, el verisimi­ rum, sunt v eho nient io res ct difficilius supe­ liter antequam puellæ cOgnosccrcn lut a Ben- rabiles, eo quod magis sequuntur inclina­ tionem naluiæ in conservatione individui ct jainilis. Repones. Saltem Benjamitæ tali facto in­ speciei, ideo continentia proprie dicitur, duxerunt Silonitas in perjurium, quia el dispositio voluntatis qua resistitur pravis ipsi juraverant cum aliis se non tradituros concupiscentiis circa tactum, hoc est, circa tilias suas Bcnjamilis. Imo clipsi primates alimenta, sed ct maxime circa venerea. id præcipiendo suum etiam juramentum — Ibid, ad 1.2, 5. et 5.— Unde qui resistit passionibus in materia tempcranliæ, præviolarunt. Ergo. R. N. ant. Silonitæ enim non juraveram sertim in vcncreis, dicilur simpliciter conti­ quod non permitterent tilias suas jungi Ben- nens ; qui autem resislil passionibus in aliis jamilis, sed quod eas illis non traderent, materiis, non dicilurcontinens simpliciter, sponte scilicet cl libere, quomodo parentes sed secundum quid , ul continens iræ- con­ li adore solent tilias suas. Similiter primates tinens avaritia1, continens honoris, clc. domnis populus non juraverant quod nullo — Ibid. n. 1.0.— Quidam diam continen­ nudo procurarent uxores Beniainitis, sed tiam nominant, perquam quisabomniomJngul* ‘° suis tantum filiabus juraverant ninodeleclaiione venerea etiam licita ab­ quod eas non traderent Bcnjamilis, ul palet stinet; unde Apost. Galal. 3, continen­ er t x.u. Quidam contendunt insuper eo1- tiam castitati conjungit; sed hæccoincidit primario cum virginitate, secundario cum uili juramento non luisse obstrictos vidui lato. DISSERT. VII. ART. IL £00 Petes 2° utrum continentia proprie dicta. I continens et in co qui non est conlinnn't quia in utroque prorumpit ad concupiscen­ sil virtus? Ibid. a. 1. —/LContinentiaabelaliquid tias pravas vehementes : ergo continenti? de ratione virtutis, in quantum peream fir­ non subjectatur iu appetitu sensi ivo, sed in matur ratio contra passiones nc ab cisdedu- voluntate, quæ per continentiam disponitur caturjnon tamenallingilad perfeci.im ra­ ul eligat resistere concupiscentiis pravis a tionem virtutis moralis, secundum qtram quibus se vinci sinit incontinens. Vide Ca­ etiam appetitus domat uret subdituri alioni, jet. in hunc articulum. Ex dictis colliijen a sic, ul in eo non insurgant tam vehementes contrario quid sil incontinentia. Pro qua cl tam frequentes passiones rationi contra­ vide si lubcl Auctorem, q. 156. riae. Largius tamen accipiendo nomen vir­ ARTICULUS II. tutis pro principio laudabilium operatio­ Dc mansuetudine el ira. num , possumus dicere continentiam esse virtutem. Petes 1°quid sil mansuetudo? Ibid. a. 4. o. — Itaque differt continentia 2.157. a. d. et 2. o.—R. Alansuctudoest a temperantia sicut imperfectum cl inchoa­ virtus moderatrix iræ.—Ibid. a. 3. o,—Est tum a perfecto ct completo. Temperantia pars potenlialis lemperanliæ; quia sicul enim appetitum sensitivum rationi subjicit temperantia consistit in rcfrænatione con­ et quasi edomitum tenet; continentia illi cupiscentiarum vehcincnlissimarum cibi ct insurgenti cl adhuc reluctanti resistit. Ito­ j venereorum,itamànsuetudoinrcfrænatione. num rationis per temperantiam usque ad I concupiscentiæ minus vehementis, scilicet appetitum descendit, per continentiam in iræ. Dicitur autem pars potenlialis alicujus voluntate sistit, ut palehil ex petitione se- jI virtutis quæ illam imitatur in aliquibus maqucnli; vicit temperans, pugnaladhuc con-j1 teriis secundariis quantum ad modum, ut linens : unde non malca quibusdam compa­ (lictum est. ratur continens illi qui feras agrestes cicu­ Peics2°quid sil ira et an sit semper mala? randas accipit, temperans illi qui cascicu2- 45S. a. l.o, — /L Ira est passio ap­ ravil. Idem dic de continentia secundum petitus sensitivi a qua vis irascibilis denoquid respectu aliarum virtutum. I minatur. Delinitur appetitus vindicta. Un­ Hæc tamen non sic inlclligcnda sunt, ' de, cum vindicia possit benevel malcapp' i, quasi temperatus nullos amplius sentiatre- ira dc se neque est mala neque bona , sed bellis concupisccnliæ motus; contiariurn I quid indifferens quo benevel male uti pos­ enim probant exempla sanctorum, etiam ip- sumus. Si ergo vindicia appetatur secundum siusmet Apostoli; et juxta Tiidcnlinum, redam rationem, ira est bona el laudabilis, sess. 5, concupiscentia remanet ad agonem imo et naturæ utilis ad sui conservationem; in hac misera vita. Sed sic sunt inlclligcnda, quemadmodum enim amoris passio incslho­ quod in temperato régulai iter nec tam ve- mini ad prosequendum bonum conveniens, hementes nec tam frequentes exsurgant mo­ ita passio iræ ad propulsandum malum dis­ tus, cl saltem insurgentes facilius ct pcrfec- conveniens, ne in eo repellendo natura tor­ liuscomprimal, quatenus per habitum tem- [ pescat; undo illud Psal. 4 : Irascimini cl peranlix appetitum sensitivum rationi sul>- nolite pi crure. jcclurn tenet.Exsurgunt tamen adhucsæpe, Dices. Ira turbat rationem et rationis ju­ chou ! sæpius, sive ab cxlrimccis, puta ali dicium impedit. Ergo. ’ objectis, ab alimentis aut arlc dxmonis; sive Ibid, ad 2. — R. D. ant. Ira antecedens ab intrinseco fomite, qui, ul dixi ex Ti iden- turbat, etc. C. ira consequens, Λ”. Itaque lino, relinquitur ad agonem. ira dupliciter se habere potest ad judicium Petes 3° utrum coi 'incnlia subjectetur in rationis : uno modo anlecedcnlcr, et sic il­ voluntate an in appclilu sensitivo? lud imj edit atque obnubilat si, dum adver­ Ibid. a. 3 o. — R. non subjectari in ap­ titur, non cohibeatur intra limites rationis; petitu sensili Vo, sed in voluntate ; quia om­ ct dicitur ira per vilium . alio modo cvnsonis virtus in aliquo subjecto existons, facit quenter, quatenus postquam ratio delibe­ illud difb ire a d spositionequam habet dum ravit ac ordinavit dc vmdieta, Ume insm-it subjicitur vitio onposilo : atqui appetitus ad ejus exccutionein ; et hæc ira es' h.ma sensitivus commi modo sc habet in coqui esi | cl dicitur iia per zelum, nec impedii Udi- DE MANSUETUDINE ET IRA. 201 cium rationis et sanum consilium quod jam I itamen esse veniale, vel ex imperiec'ionr ao pia ccssil cl a quo procedit, sed e conlra ju­ tus, vel ex levitate materia:, ut si vindicta vat ad promptiorem ejus exeeutionem , et injusta quæ appetitur sit levis , ct quod sj (piam‘is in exeeutione aliqualiter rationem ac u inferretur non esset peccatum mortale turbet ct ejus quietem impediat, quia tamen pu a , si aliquis parum trahat puerum per concurrit ad excqucndum id quod justum capillos, aut aliquid hujusmodi. est, nec tollat ordinem rationis qui ex præIbid. — Ira vitiosa ex parte modi, non ccdcnlc judicio stabilitus est, non imputa­ est ex genere suo peccatum mortale ; quia tur vitio, sed virtuti; non est enim conlra exce- us in passione aliunde indifferenti, ut rationem virtutis, ut intermittatur delibe­ est ira, non excedit culpam veni a ten;. Po­ ratio rationis in exeeutione ejus quod est a test tamen fieri mortalis, si nempe ita sit ratione deliberatum, sicut palet in arte quæ i vehemens ul vel signis exterioribus, puta, impediretur in suo aclu , si dum debet age­ spuma, clamoribus inconditis, conlorsiore, deliberaret de agendis. Nec etiam refert nibus,enormiter dehonestet imaginem Dei, quod ratio sit præstantius bonum in ho­ creaturam nempe rationalem , vel noceat mine; non enim quod est nonnihil impediti- ! graviter valetudini, vel grave scandalum vum ad horam boni præstanlioris est sem­ I generet, vel cx ea iratus sil ad peccatum per malum, sed quandoque melius : sic mortale animo paratus. contemplatio est præstanlior actione, quan­ Dices. Omnis ira meretur damnationem doque tamen actio qua impeditur, in aliquo æternam; dicit enim Dominus, Mallh. 5: casu csl melior. Omnis qui irascitur fratri suo, reus erit Petes 3° quandonam ira sit peccatum? judicio, quod intclligilur de judicio ælcrnæ Ibid. a. 2. o. — R. iram esse peccatum damnationis. Ergo. quando non continetur intra limites rcctæ I Ibid, ad 2.— /L quod Dominus loquatur rationis, et vocatur proprie iracundia: quod I ibi de motu iræ quo quis appetit proximi contingit dupliciter, scilicet ratione objecti occisionem aut quamcumque gravem læsioel ratione modi. Ratione objecti, nempe I nem, quo etiam sensu ibi dixit : Qui direvindiclæ quam appetit, si appetat puniriI I vit fratri suo Raca , reus erit consilio : qui cum qui non meruit, vel ultra quam me­ autem dixerit fratri suo Faite, reus erit ruit, vel contra ordinem juris, vel non prop­ gehennae ignis ; scilicet ex ea ira qua mor­ ter debitum finem qui est conservatio justi­ tem illius desiderat cl intendit. Ostendit tia; cl correctio cuipæ, sed ex odio. Ratione enim ibi Dominus non solum homicidium modi, si nempe motus iræ immoderate ef­ externum esse peccatum mortale in judicio fervescat sive interius sive exterius, etiamsi divino, sedet iram qua quis proximi mortem aliunde appetatur justa vindicta. optat, cujus ponit 1res gradus: primum, Non est tamen æslimandum motum iræ quo quis simpliciter interne irascitur; se­ esse immoderatum prœcise, quia magnus est cundum , quo quis exterius iram manifes­ cl gravis, sed quia excedit dictamen ratio­ tat erumpens in voces inordinatas et confu­ nis, attenta qualitate culpæ, conditione pec­ sas indignationis. Raca enim nihil deter­ cantis el aliis ciicumstanliis. Etenim Chris­ minate significat, nisi motum indignantis; tus gravi ira commotus fuit quando nego­ tertium quo erumpit in contumeliam aper­ tiatores flagello ejecit de templo, Joan. 2. tam cl determinatam , ul Fatue ;el tandem Ma that hias commendatur quod videns Ju- ipsum homicidium facto completum, seu dæum idolis sacrificantem, accensus furore, quodvis aliud grave nocumentum. illum trucidaverit ; quia in his casibus recta Petes 5° utrum ira sil majus peccatum ratio exigebat gravem iram. E conlra Ileli quam odium vel invidia? reprehenditur quod in filios graviter delin2.158. a. 4. o.— R. iram secundum sect qm mes u inori ira commotus fuerit, quia ex parte objecti esse minus peccatum quam majorem », hoc ca^u exigebat recta ratio. odium cl invidiam. Quia quamvis ira eum Pries 'r η "inn ira vitiosa sil ex genere odio cl invidia in hoc conveniant, quod ma­ fuo ·■'<’(,ruo mortale? lum proximi appetant, in hoc tamen diffe­ b. . 3.0. —R. Ira vitiosa ex parIe ob­ runt, quod odium appetat malum proximi jecti e>t ex gem re suo peccatum mortale; qua malum cl eo tine ul illi male sit, id enim quia conti aiiaiu· < haiilali eljusliliæ. Potest apprclicndilulsibi bonum;invidia nutatur M AttX'K .JT SU DISSERT. VII. ART. HI. 202 dc boiiu proximi quatenus ex eo videtur pro­ lium ex parte sui ipsius, in quantum exeo* pria “xcftlienlia obscurari, ideoquc eliam gitat diversas vias vindiclæ, et talibus cogi­ malum ejus appetit, scilicet privationem is­ tationibus animum suum replet ·. cl sic po­ tius boni, ut suam existimationem servet il­ nitur tumor mentis. Alio modo consideratur libatam, proindequeex affectu proprii boni ira secundum quod est in ore; cl sic cx ira nempe propriæ gloriæ ; ira autem appetit duplex inordinatio procedit : una secundum malum proximi sub imagino et specie juslæ hoc quod homo in modo loquendi iram vindiclæ, nullus enim est irasceris qui non suam demonstrat ; el sic ponilur clainor per prætendat, etsi falso iræ suæjustam causam quem inlelligitur inordinata el confusa lo­ qua se excuset : atqui pejus est appetere ma­ cutio, ul Raca de quo supra. Alia cliain est lum sub ratione mali saltem mediate quam inordinatio, secundum quod aliquis pro­ sub ratione boni, et pejus est appetere ma­ rumpit in verba injuriosa, quæ si sint con­ lum sub ratione boni exterioris quod est vana tra Deum , erit blasphemia; si contra proxi­ gloria, quam sub ratione rectitudinis jus­ mum, contumelia. Tertio modo considera­ liliæ: ergo.El ex ea parte etiam ira est minus tur ira secundum quod procedit usque ad peccatum quam concupiscentia; quia melius factum ; et sic ex ira oriuntur rixæ, perquas csl bonum jusliliæ quod appetit iratus quam intelliguntur omnia nocumenta quæ facto bonum delectabile vel utile, quod appetit proximis inferuntur ex ira. concupiscentia. Petes 8° utrum sil aliquod vitium oppo­ Ibid. —Ex parte vero modi irascendi, ira situm iræ per .defectum? habet specialem inordinationem præ assi­ Q. 458. a. 8. o. —R. affirmative; quia si­ gnatis vitiis, propter vehementiam el velo­ cut laudabile est ex judicio rationis infligere citatem sui motus : inde enim clamores in­ pœnam quando et quomodo infligi débet, conditi, verba exerrantia, gestus indecentes, ita vituperabile est non infligere quando cl os spumans, membrorum conlorsioncs, to­ quomodo debet infligi. Hoc autem vitium tius corporis enormis el noxia commotio, caret proprio nomine ; sed potest dici iræ, juxta illud I). Grcg. 5 Mor., cap. 31 : iræ scu indiscreta patientia cl stolida indulgen­ suæ stimulis accensum cor palpitat, corpus tia, quæ bono communi est maxime nociva, tremit, lingua se prapcdil, facies ignescit, utpote qua foventur crimina. Inter hoc vi­ exasperantur oculi, cl nequaquam recogno­ tium cl iram mediat mansuetudo utriusqua scuntur noli. moderativa. Petes G° utrum ira sit vitium capitale? ARTICULUS TIT. Ibid. a. 6. ο. — R. affirmative Quia hoc De clementia cl crudelitate. vilium dicitur capitale ex quo mulla vitia exoriuntur : atqui babel hoc ira, quod ex ea Petes 1° quid sit clementia ? mulla vilia oriri possint duplici ratione, Ibid. q. 157. a. d. o.—R. Clementia est 1" ex parte sui objecti quod multum habet virtus moderatrix poenarum ex affectus le­ dc ratione appclibilitalis, in quantum sci­ nitate, in quantum jusliliæ ratio patitur. licet vindicta appetitur sub ratione justi vel Ibid. a. 2. ad 2. — Dicitur moderatrix honesti quod sua dignitate allicit; alio modo pœnarum, quia si cssel totalis pœnæ remis­ cx suo impetu quo montem ad inordinata sio, non foret clementia, sed venia. quæcumque audenda et agenda præcipitat. Ibid. a. 3. ad 1.—Dicitur ex affectus le­ Petes 1° utrum convenienter assignentur nitate , quia scilicet quis proximo bene alli­ sex liliæ iræ, scilicet indignatio, tumor citur, ejusque malum abhorret; nam si, mentis,clamor,contumelia, blasphemia cl amore vel timore aul muneribus corruptus, pœnas moderetur , non exercet aclum clcrixa? Ibid. n. 7. o. —R.affirmaliveexS. Grog, mentiæ nisi materialem. lib. 31 Moral., cap. 31. Ratio est, quia ira Ibid. α. 2. ad. 3. — Dicitur in quantum potest tripliciter considerari : uno modo, se­ jusliliæ ratio patitur. Non enim clementia cundum quod est in corde, etsicex ira na- inclinat contra ordinem justitia* cl reclæ ra­ «cuntur duo vilia : unum quidem exparte tionis diclamcn ad mitigandas pœnas quas ejus contra quem homo irascitur quem re­ quis subire debet secundum legem aul con­ putat indiguum ul sibi talc quid fecerit; et suetudinem ; sed attentis circumstantiis kic pomiur indignatio. Aliud autem est vi­ facti, personæ, causæ, modi cl aliis, judical ])E MODESTIA El EJ LS SPECIEBUS. 203 quando peccatum est cx malitia commis­ sum, vel quando populus csl dur-e cervi is nec nisi pœnarum severitate potet. a. 2. o.—Ex his colliges humi­ bus, conviviis, supcllcctilibus, quem mo­ deratur alia species modcsliæ quæ dici po- litatem præsupponere actum intellectus, t csl modestia cultus. Elsie sunt quatuor spe­ nempe cognitionem propriorum defectuum cies modestis, quæ ideo explicatius definiri (.inquam regulam dircclivam appetitus, es­ potest : virtus qua quis intra modum ct li­ sentialiter vero consistere in appetitu quem mites sui status , ingenii el fortuna·, quan­ moderatur cl cohibet nc feiatur ad excelsa. tum ad motus tam internos quam externos IT ideo est proprie dircctiva cl inudcraliva cl omnem rerum suarum apparatum, se motus appetitus. continet. De his quatuor speciebus ct vitiis Pclcs2° utrum homo possit el debeat se .... .. per humilitatem subjicere? oppositis per distinctos $$ acturi, pL Ibid. a. 3. o.—R. affirmative. 1° Quia in s I. — Dr humilitate* homine duo possunt considerari, scilicet, id Petes 1° quid sit humilitas? quod est Dei, et id quod csl hominis. Horni· 2*16l.a. I, nd 1.— R. Humifi* tur; sextus, se æslimare aliis viliorem; septi­ solute, C. quia noverat suam excellentiam mus , subjicere se Deo cl hominibus propter ct impcccabilitatem cx unione Verbi, se­ Deum; octavus, in robus aut functionibus que ideo esse omni honore dignum ; secun­ exlernis amplecti quod est abjectius. dum quid, iV. Noverat enim sanctissima il­ Petes 1° utrum hi omnes actus humilita­ lius humanitas totum sc habere a Deo , ct tis competant superioribus erga subditos? quod si a divinitate desereretur, relabcrclur R. actus interiores ipsis competere, juxta in ignorantiam et peccandi pronitalem. Hac illud S. Aug. in Regula : Coram Deo pra·itaque ratione fuit interno judicio vere hu­ lalus sil prostalus pedibus vestris. Quan­ milis; divinitati profunde subjectus,ei omne tum vero ad actus exteriores, opus est dis­ bonum et omnem honorem sibi exhibitum cretione, Ne, ut dicit idem S. Aug. ibid. referens. apud eos quos oportet esse subjectos, dum Petes 4° quem locum humilitas obtineat nimium servatur humilitas, regendi fran­ gatur auctoritas. inter virtutes? Ibid. η. 5.0.—R. esse inferiorem virtuti­ § 11. —— De superbiai bus theologicis quæ habent ultimum finem Petes 1° quid sit superbia? nempe Deum pio objecto; item virtutibus R. Superbire,secundum nominis etymo­ intellectualibus quæ ipsam rationem ordi­ nant, in cujus ordinatione consistit virtus logiam, est quasi super ire,seu supergredi humana ; item justitia præsertim legali quæ et superare:— Q. 162. a. 1. ad 1. —unde facit appetitum esse juxta rationem beneor- superbia potest generaliter sumi pro omni ilinatum universaliter. Aliis autem humili­ co quod superexcedil; quo sensu dicitur tas v idelur potior: quia facit hominem or­ Isai. 60, ad Sion: Ponam te in superbiam dinationi tum rationis tum appetitus bene sœcu lorum, id est, in celsitudinem et glo­ subjectum quantum ad omnia; çuæïibel riam; et Proverb. 8 : -V< 'um sunt divi­ autem alia virtus, quantum ad aliquam tia! cl gloria opes superna·, id est, rnamateriam specialem tantum. Excipe for­ gnæ. Frequentius tamen solet superbia ac­ te obcdienliam quæ eliam affectum bene cipi, prout hic accipitur, tin malam par­ ordinat ad lolam legem ; hæcijue videtur tem, — Ibid, «d 2. et a, 2. o, —el delinitur : DE MODESTIA ET EJUS SPECIEBUS. ·■ 208 DISSERT. VII. ART. rv. Appetitus in-ydfaalus propria excellentia. 2.1«2. a. 2, o. — Hinc sequitur super· Explicatur superbiam esse peccatum speciale, quia ha­ Ibid.o. 3. ad 2. — Dicitur 1" appetitus ; bet speciale objectum , nempe propriam quia, licet superbia supponat actum intel­ excellentiam. Potest tamen dici peccatum lectus unde causatur, scilicet, consideratio­ generale, secundum redundantiam quam­ nem aliorum defectuum ct propriorum meri­ dam in alia peccata, quatenus ex superbia torum ultra e. aliter quam sint,—Ibid. o.— oriri possunt omnia peccata duplici ratione: formalilcr tamen est in appetitu irascibili, uno modo per se, in quantum alia peccata quia objectum ejus est arduum, nempe pro­ ordinari possunt ad finem superbiæ qui est pria excellentia ; sed quia arduum quod res­ propria excellentia ad quam ordinari potest picit superbia, invenitur et in sensibilibus omne id quod quis inordinate appetit; ali» el in spiritualibus robus, ideo appetitus modo indirecte el quasi per accidens, sci­ irascibilis non sumitur hic proprie prout est licet removendo prohibens, in quantum pars appetitus sensitivi distincta a concu­ homo per superbiam contemnit divinam piscibili, sed sumitur largius prout inveni­ legem per quam prohibebatur a peccando, tur etiam in appetitu rationali : unde in dae­ secundum illud Jereni. 2: Confregisti iu· monibus qui carent appetitu sensitivo, po­ gum, rapisti vincula, dixisti: Non serviam. nitur superbia. Petes 2° quot sunt species superbiæ? Ibid, a. I.o. — Dicitur 2nappetitus inor­ ibid, a. 4. ο, — R. quatuor numerari a dinatus; quia inordinatum cs clcontra rec­ S. Grog. 23 .Moral, cap, 7. Prima csl, cum tam rationem, quod quis tcndal per volun­ quis æslimal bona quæ habet, habere a tatem supra id quod facit superbus, sic dic­ soipso ; secunda, cum æslimal ca se baberea tus quia super vult videri : nabot enim hoc Deo, sed propriis meritis; tertia,cum arro­ recta ralioptvoluntas uniuscujusque feratur gat sibi bona quæ non habet; quarta, quando in id quod est sibi proportionalum. Unde in bonisquæ babel, cæteris despectis, vult paid quod superbia sit peccatum. illis præferri plus quam decet. Dicitur 3° appetitus excellentia; quod inHæ autem quatuor species superbiæ pos­ telligitur non solum de respccliva excellen­ sunt variis modis exerceri : 1" si superbus tia, sed etiam de absoluta. Non solum enim bonum , juxta aliquam ex his speciebus, in is est superbus qui vult aliis præccllcre, sed animo suo æstimel cl ibi se extollat ;2°si etiam is qui vult simpliciter excellere supra velit ul ita æstimelur ab aliis; 3U si illud id quod est, sive de aliis cogitet quibus v ull opere vel verbo declaret ; 4° si saltem optet præccllcre,sive non : —ibid. a. 5. o.— cum tale bonum vel tali modo habere ut extol­ tunc sc extollat supra id quod sibi csl præ- latur. Ibid. acU. — Catcrum adverte non esse lixum secundum divinam regulam cl rectam rationem in quo consistit superbia. ncccsse quod superbus formaliter el serio Dicitur 4° propria excellentia, id est, judicet se bona habere a seipso vel suis me­ personalis; quia objectum superbiæ est ex­ ritis, alias foret hæreticus; sed sufficit quod cellentia personae : sicut enim humilitas de­ absque formali judicio apprehendat illa lanpictionem person® intendit, ita superbia quam sua et a sc dependentia , non consi­ quæ ipsi opponitur, exaltationem person® derando distincte quomodo illa acceperit, quæril: ct per hocdislinguiturabambiljone, et imle se extollat quasi a se aut suis me­ præsumplione et inani gloria. Nam objec­ ritis haberet : sicut si pauper qui alicujus tum ambitionis est excellentia in honoribus bonis affluit, inde superbiret quasi desuis, cldignitatibus: praesumptionis, excellentia licet sciret esse aliena. in operibus; inanis gloria», excellentia in Petes3°utrum superbia sit peccatum morfama clgloria. Hæc tamen a superbia origi­ lalc? nem ducunt cl ipsi deserviunt. Quia enim Ibid. n. 5. o. — R. esse cx suo genere pec­ superbusinordinaleappctil propriam excel­ catum mortale, quia super hia humilitati op­ lentiam, ideo iit quod intendat magnos ho­ ponitur : humilitas autem proprie respicit nores cimagnasdignilales,quod aggrediatur subjectionem hominis ad Deum : ergo a præsumpluosa opera, cl quod appetat ma­ contrario, superbia respicit defectum hujus gnam famam clmagnam gloriam, ulex his subjectionis, qui defectus secundum sect ex genere suo csl peccatum mortale, 4>sc praecellat et magnifiât. DE MODESTIA ET EJUS SPECIEBUS. Est nutem in individuo superbia morta­ lis quando quis ita sc extollit nl Deo el di­ vina; leiii se subjicere Mugiat, quasi ista subjectio foret læsiva suæ excellentia·. 1’1 hæc dicitur superbia completa , quæ est in dæmonibus, raro in hominibus. Item, juxta Sylvium cl Navarrum, subernia csl mortalis quando superbus inrun it omnino deliberate in duas primas species , ila scilicet, ul efferatur omnino deliberate, scæstimans quasi bona haberet a se aut ex ineritis, vel veli I ila æslimari. Quantum vero nd alias duns ultimas species, non videtur superbia esscmOrtalis, nisi res fuerit gravis momenli ;utsi superbus ignarus arroget sibi excellentiam in arlc medendi vel advocandi cum gravi detrimento proximi, vel si cum gravi aliorum contemptu velit illis prae­ ferri; item si sit cum gravi Dei irreverentia, aut superbum reddat paratum ad peccatum mortale. In cæterisesl venialis ; maxime ta­ men fugienda, quia ex ea mulla mala sca­ turiunt ct spiritualia impediuntur. Petes 4° utrum superbia sil gravissimum peccatorum? Q. 462. a. 6. o. — P. Superbia ex parte conversionis ad bonum commutabile, non habet quod sit gravissimum peccatorum ; quia celsitudo quam superbus inordinate appetii, secundum suam rationem, non ha­ bet maximam repugnantiam ab bonum vir­ tutis. Sed ex parte aversionis a Deo, su­ perbia nimirum completa, habet maximam gravitatem : quia in aliis peccatis homo a Deo avertitur vel propter ignorantiam , vel propter infirmitatem, sive propter deside­ rium cujuscumque alterius boni; in super­ bia vero completa, homo avertitur a Deo per sc et directe, quia nolle subjici Deo et ejus regulae, quod est proprium superbiæ completae, est directe ab eo averti. Et ideo averti a Deo est quasi consequens in aliis peccatis, perse autem ad superbiam perli­ net. Et quia id quod est per se semper po­ tius est eo quod est per aliud, sequitur quod superbia sit gravissimum peccatorum se­ cundum genus suum, quia excedit in aver­ sione quæ formalitcr complet peccatum. Quod tamen inlelligc de peccatis quæ, licet directe avertant a Deo, non tamen habent pro objecto ipsam aversionem a Deo, sicut habet odium Dei, propter quod csl gravius peccatum quam superbia,qurè licetdirecte avertat a Deo,non tamen habet pro objecto 307 ipsam aversionem, sed propriam excellen­ tiam, ratione cujus cum nolit subjici Deo, ab illo avertit; non subjectio enim e*t tp n aversio. Petes 5° utrum superbia sit primum om­ nium peccatorum? Ibid. a. 7. o.—n. superbiam esse primum omnium peccatorum perfectione, eo sen-u el ea ratione qua modo diximus osse gravis­ simum omnium peccatorum.—Ibid.adl.— Est etiam primum peccatum causalitate , hoc sensu quod quodlibet peccati genus ex superbia natum sil oriri ; quo tamen sensu potest etiam avaritia dici primum pecca­ tum, cum ex ea quodlibel peccatum etiam natum sit oriri, juxta illud 1 Timolh. 6: Cupiditas omnium malorum radix. Item superbia est primum peccatum tem­ pore, juxta illud Eccli. 10: Initium omnis peccati est superbia, ct Tob. 4 : In ipsa (su­ perbia ) initium sumpsit omnis perditio. Patet etiam quia ct Lucifer in natura an­ gelica, cl Adam innatura humana primum peccaverunt superbia ; illo ita inordinate ap­ petendo suam excellentiam, ul voluerit esse similis Allissimo; iste appetendo similitu­ dinem Dei quantum ad scientiam boni el mali, sicut serpens suggesserat Evæ, ulpro­ bat S. Doctor q. sequent. Petes 6U utrum superbia sit vilium ca­ pitale? Ibid.n. S.o.—B. Quosdam,considcranles superbiam secundum quod est speciale pec­ catum, connumeraverunt vitiis capitalibus, sicquc numerabant octo vilia capitalia , sci­ licet superbiam, inanem gloriam,avaritiam, invidiam,iram, gulam, luxuriam, acediam. Alli, inter quos S. Greg. 31 Moral.cap. 31, considerantes generalem superbiæ inilucntiam in omnia vilia, non connumeraverunt aliis vitiis capitalibus, sed posuerunt regi­ nam ct matrem omnium viliorum capita­ lium. Occasione peccati superbiæ, S. Thomas instituit très quæstionesde peccato primi parentis. Dc quo nos alibi. § III· — />e sCudiwiMe rt cn· Q. 466. a. 4. o.—P-les 1° quid sil studio­ si las? II. Sludiositas nominatur a studio. Sludium autem, relictis varii» acceptionibus, proprio importat vehementem applicatio­ nem mentis ad aliquid , cl cum mens non 208 DISSERT. VIT. ART. IV. appliccturad aliquid nisi cognoscendo illud, sequitur quod sludiosilas,quæ, uldixi, no­ minatur a studio, vcrselur circa cognitio­ nem ; — 2. 467. a. 4. o. — non larnen hoc sensu quod cognitio sit ejus materia proxima, veritatis enim cognitio per se loquendo bona est, nec virtute indiget ;sed materia proxima studiosi talis est ipse appetitus veritatis cognoscendæ qui potest esse bonus vel malus. I laque, ut quæslioni respondeam,—Ibid, et q. 466. a. 2. o.— Sludiosilas estvirtus mo­ derans appetitum cl studium veritatis co­ gnoscenda: secundum regulas recloe ratio­ nis. 2- <66. a. 2. o. et ad 5. — Explicatur. Est in homine quantum ad cognitionem du­ plex inclinatio. Exparte animæ,inclinatur homo ad hoc, quo i rerum cognitionem de­ sideret; unde philosophus, in principio Melaphysices, dicit quod omnes homines natu­ raliter scire d siderant. Ex parte vero na­ turæ corporalis, homo inclinatur ad hoc, ut laborem inquirendi scientiam vitet : datur ergo sludiosilas quæ utramque inclinatio­ nem intra limites rationis contineat, nc sci­ licet vel excedat in in juirenda scientia, vel labore territus deficiat, hoc est, ne in curio­ sitatem aut pigritiam diffluat. Quatenus re­ frenat immoderatum appctitumsciendi, est pars potentialis tcmpciantiæ, utpotc virtus secundaria ei adjuncta ul principali virtuti, eam nimirum imitans in modo moderandi concupiscentiam naturalem. Quatenus vero impellit ad studium , non obstante labore, non perlinet ad temperantiam, sed potius ad fortitudinem ; el quamvis cx hoc secundo capite nominetur, ut dictum est, primum tamen est illi essentialius quam secundum : nam appetitus cognoscendi per se respicit cognitionem ad quam ordinatur sludiosilas; sed labor addiscendi est impedimentum quoddam cognitionis : unde respicitur in hac virtute per accidens quasi removendo pro­ hibens. Ex didis patet, studiositati opponi du­ plex vitium extremum, scilicet curiositatem per excessum ct negligentiam per delectum. Et ideo Petes 2° quid sit curiositas? R. Curiositas generdim sumpta, signifi­ cat curam superfluam circa res inutiles : sic dicimus curiosum in vestibus, in suppellcctili, in sermone, in arte, in rebus externis conquirendis, etc. quod tamen etiam quan­ doque sumitur in bonam partem pro erra diligenti et rationabili. Proprie autem sumpta, importat diligentiam superfluam in cognoscendis rebus quæ vel oihil ad nw pertinent, vel captum nostrum superant, co precise animo ul sciamus ct discerna­ mus. — Q. 467. «. 2. ad 4. — Nam si id liat non allectu cognitionis sed operationis, puta, ut eorum usu et non cognitione de­ lectemur, non erit curiositas formaliter, sed materialiter tantum : sic qui cupit au­ dire musicam ut ejus harmonia delectetur, non ut distinguat voces et de iisjudicet, non csl formaliter curiosus. Potest ergo definiri curiositas : appetitus inordinatus cogno­ scendi. Ibid. a. 4. et 2. o. — Versatur autem vilium curiositatis tam circa cognitionem intellectivam quam sensitivam. — Ibid. a. 1. o. — Circa cognitionem intellectivam, duplici modo generali : 1° ex parte finis, si nempe quæratur scientia ad malum finem, puta, ad superbiendum, aut aliis nocen­ dum; et hæc est tantum curiositas mate­ rialis, ut dictum est; 2° cx ipso modo in­ ordinato appetendi scientiam ; el hocqnadruplicitcr : 1° in quantum per studium minus utile retrahimur a studio necessario; 2° si quis studet aliquid addiscere ab eo a quo non licet, ut a dæmonc vel a magis; 3° si appetat cognoscere veritatem circa creaturas non referendo ad debitum finem, scilicet ad cognitionem Dei ; 4° si studeat ad cognoscendam veritatem supra proprii ingenii facultatem, quia per hoc homines dc facili in errores labunlur. Unde dicitur Eccli. 3 : Alliora te nc quaesieris, cl forliora te nc scrutatus fueris, et in pluribus ope­ ribus ejus nc fueris curiosus. Et postea se­ quitur : Mullos enim supplantavit suspicio carum el in vanitate dclinuil sensus carum. Ibid. a. 2. o. — Similiter circa cognitio­ nem sensitivam versatur duplici modo vi­ tiosa curiositas ; cognitio enim sensitiva ordinatur ad duo : uno modo tam in homi­ nibus quam in aliis animalibus ordinatur ad corporis sustentationem, quia per hujus­ modi cognitionem homines et alia animalia vitant nociva et necessaria qu. urunt ; alio modo specialiter in homine ordinatur ad cognitionem intellectiva:» , sive speculati­ vam,sive practicam: apponere ergo studium circa sensibilia cognoscenda , potest dupli­ citer esse viliosuiij ; uno modo, si cognitio DE MODESTIA ET EJUS SPECIEBUS. 209 sensitiva non ordinatur ad aliquid utile , Ibid, «d 2. — Et quia motus exteriores sed potius hominem avertit ab aliqua utili sunt quadam signa interioris dispositionis, consideratione ; alio modo , in quantum I juxta illud Eccli. 19 : Et visu cognoscitur cognitio sensitiva, ordinatur ad aliquid vir, <1 ab occursu /aciei cognoscitur sensa­ noxium : sicut inspectio curiosa mulieris tus; item quia per istos motus aliis exterius ordinatur ad concupiscendum, et diligens convivimus, juxta illud S. Aug. in Regula, inquisitio de aliorum factis ordinatur ad In omnibus molibus vestris nihil fiat quod detrahendum. cuj usquam offendat aspectum: ideo si hujus­ Petes 3° quale peccatum sil curiositas? modi motuum exteriorum moderatio præR. esse secundum se duntaxat peccatum stetur, ut quis se exterius talem exhibeat veniale; quia non videtur magna inordina­ qualis est interius, erit imperative a virtute tio, quod homo curam superfluam adhibeat voracitatis; si ul neminem offendat, sed e in cognoscendis rebus quæ ad ipsum non contra ul gratum ct commodum in convictu perlinent. Potest tamen fieri multipliciter ! se exhibeat, erit imperative a virtute affa­ mortale ex circumstantiis. 1° Ratione ma- bilitatis de quibus supra; utrinque autem Icriæ, ut si cognitio alicujus rei sil prohibi­ erit elicilivc a virtute modcsliæ. Ex quo pa­ ta jure naturali vel positivo : sic mortaliter tet, hanc virtutem esse apprime utilem ad peccant qui legunt libros prohibitos, aut vitam socialem, ad bonum nomen et ad amatorios cum periculo consensus; qui cx proximi ædificalionem. Huic virtuti oppo­ curiositate inspiciunt partes secretas alterius nitur per excessum petulantia, per defec­ sexus; qui tentant per vires naturæ cogno­ tum rusticitas seu morositas. scere mysteria fidei ; qui expiscantur secre­ Postquam S. Thomas, art. 1 hujus quaes­ tum confessionis sacramcnlalis ; qui spec­ tionis, egit dc modestia in exterioribus mo­ tant duella saltem palam ct ex proposito; tibus elgestibus seriis, tractat in sequenti­ et ii excommunicantur per Trid. sess. 25 , bus articulis de modestia in motibus ludicris cap. 19. 2U Ratione finis, ut si lentes aliquid cl jocosis, seu de ludo dc quo sufficienter scire ad graviter nocendum proximo. 3° Ra­ diximus ari. 5 ullimæ disseri, dc Contracti­ tione medii, ut si arte magica, vel indu­ bus. Illuc recurre. cendo aliquem in peccatum mortale, velis $ V. — De modestia exterioris apparatus. aliquid scire. Petes quid sil modestia exterioris appa­ Negligentia quæopponitur studiositati per delectum, est voluntaria omissio sciendi ca ratus ? 2.469-a.l. o.— R. Est virtus qux in ap­ quæ quis scire tenetur pro suo statu cl con­ ditione. Est mortalis vel venialis, prout obli­ paratu rerum exteriorum, puta vestium, ga t io sciendi ct negligentia est gravis vel levis. supellectilis, conviviorum , etc., moderatio­ nem rationis adhibet. Quamvis enim in ipsis § IV. — Dt modestia exteriorum motuum. rebus exterioribus non possit esse virtus aut Petes quid sit modestia exteriorum mo­ vilium, potest tamen esse in homine qui il­ tuum ? lis bone vel male utitur. Potest autem iis 2· 468. a. 1. o.— R. Est virtus motus ex­ male uti vel per excessum vel per defectum ; ternos corporis temperans secundum prae­ el utrumque dupliciter : uno modo per com­ scriptum rationis. Cum enim motus exte­ parationem ad consuetudinem hominum riores hominis sint liberi, el per rationem ejusdem conditionis cum quibus aliquis vi­ ordinabiles; ad imperium enim rationis vit; Turpiscslenim, inquit S. Aug. 3 Conf, membra externa moventur; ct id quod sub­ cap. S, omnis pars universo suo non con­ jicitur ordinationi rationis possit bene vel gruens : alio modo cx inordinato affectu male ordinari, manifestum est quod circa utentis, sive consuetudinem senet, siv e non. Ibid. — Porro hæcaflectus inordinatio per horum motuum ordinationem constituenda sit virtus moralis. Ordinatio autem horum excessum potest contingere tripliciter el per motuum attenditur quantum ad duo : uno defectum dupliciter. Per excessum : l°si ali­ modo, secundum convenientiam personæ quis cx superfluo cultu, gloriam hominum, secundum se; alio modo, secundum conve­ aul alium malum linem quærat; 2»si quæ­ nientiam ad alias personas, negotia, tem­ rat delicias; 3° si nimiam sollicitudinem adhibeat in suo apparatu sive conquirendo, pora clloca. Bnx» t. vi». S10 DISSERT. VII. ART. IV. sive conservando, sive aptando. Per defec­ tum : 1" c\ ncgiigcnlfit hominis, qui non adbibet studium vel laborem ad lioc quod exlegiori cultu utatur secundum quod do­ cet, ut si cx pigritia trahat vestem per ter­ ram; 2° si ipsum defectum exterioris cultus ad gloriam ordinet quod perlinet ad hypocrisim. Adhibetur ergo virtus quæ hujus­ modi inordinationes secundum proscrip­ tum rationis corrigat. Ibid, ad 2.—Notandum tamen quod illi qui in dignitatibus constituuntur vel etiam ministri altaris, pretiosioribus vestibus quam exteri absque vitio induantur, non propter sui gloriam, sed ad significandam excellentiam sui ministerii vel cultus divini. Similiter non semper qui vilioribus quam cætcri vestibus utitur, peccat : si equidem hoc faciat propter jactantiam vel superbiam ul se exteris prxferat, vitium est ; sed si hoc faciat propter macerationem carnis vel hu­ miliationem spiritus, ad virtutem temperanliæ perlinet. Prxeipue autem compotit vilibus vestimentis uti, iis qui alios ct verbo et exemplo ad poenitentiam horiantur, sicut fecerunt Prophet æ dcquibusApost.IIcb.il, dicit : Circhicrunl in melotis, in pellibus caprinis, egentes, etc., cl sicut faciunt etiam nunc religiosi. VI. — De ornatu mulierum. Γ­ ? Q. lG9.a. 2. o. — Nola 1° Quamvis circa ornamenta mulierum sint eadem attendenda qnx § prxeodenti communiter dicta sunt circa exteriorem cultum, nimirum, mulieΙΟ S posse peccare in ornatu vel per compa­ rationem ad consuetudinem, vel cx inordi­ natione affectus quatenus quxruntgloriam, delicias aul alium Ii nem malum, vel nimiam adhibent sollicitudinem; specialis tamen dc illis quæstio instituitur, tum quia cultus muliebris id habet speciale quod viros ad lasciviam provocet, tum quia mulieribus esi magis familiare ornatum cl pulchritudinem affectare. Nota 2° cum Cajclano hic cultum corpo­ ris ad quatuor posse ordinari : 1° ad foven­ dum corpus conii a injurias acris; 2a ad le­ genda verecunda naturæ; 3° ad servandam decentiam status juxta consuetudinem pa­ trite ; 4° ad f /vendam ct augendam pulchri­ tudinem. Primum est necessitatis ex parte corporis. Secundum est necessitatis cx parte amuix. con forme; dictai enim i cela ratio, ut quili­ bet prout eum decet sccundnm mores pa­ trite, honorabiliter procedat in vita politica et statum suum condecoret. Restat ergo dif. licultas de quarto; pro quo. Hic. a. 2. o. et ad 4. et in cap. S.Isaiain fine. — Dico 1° Mulieres matrimonio juncl.e vel ad illud aspirantes, possunt liciteinlendereornatum pulchritudinis, ul placeant viris quos habent aut habitura sunt, atque ut eas ab aliis mulieribus retrahant, servato tamen moderamine rationis : secus illæquæ viros non habent nec volunt habere, el sunt in statu non nubendi. Ibid. n. 2. o. — Probatur prima pars. Mulieres nuptæ aul nubendae possunt licite intendere placere viris; nuptæ ut conser­ vent, nubendæ ut habeant, juxta illud Aposi. 1 Cor. 7 : Quai nupta est cogitat qui sunt mundi, quomodo placeat viro; quoi etiam debet intelligi de nubenda, alioquin innupta maneret : atqui id quo mulieres na­ turaliter ct maxime placent viris est pulchri­ tudo quam natura illis contulit ul illecebram et vinculum amoris atque officii conjugalis; oportet, inquit laudatus Cajet, hic, mulieres amari ul pulchras ad habendos vel conser­ vandos maritos bene dispositos : ergo pos­ sunt licite intendere ct procurare pulchritu­ dinem, cl si minor sit, eam arte juvare cl augere. Ibid. — Halio sccundœ partis est, quia quæ non sunt nuptæ el nubere nolunt, non habent legitimam causam ornandi se ut pla­ ceant viris; ita ut si se ornent ul viros all concupiscentiam provocent, peccant mor­ taliter ; si autem ex quadam levitate vel etiam vanitate, ut habeantur pulchra, pec­ cant tantum venialilcr ; quia non est ibi gra­ vis deordinalio, sed quædam jactantia ac vana gloria. Et eadem csl ratio quantum aJ hoc de viris studiose se ornantibus. Ibid. — Liramque partem confirmat S. Aug. Epist. 73 ad Possid. his verbis : Nolo dc ornamentis auri vel vestis pnrpropcram habeas in prohibendo seriti ntiain, nisi in eor qui, ncqueconjugalincquc conjugari cupien­ tes , cogitare debent quomodo placeant Deo. Non vult ergo S. Aug. ornatum pulchritu­ dinis facile prohiberi nuptis aul nui endb, quia eo licite uti possunt, sed iis tantum qui nubere nolunt; quia non subest ratio utendi. I Dixi in conclusione, servato moderamine rat ovis; hami datur in ornatu aqua- DE MODESTIA ET EJUS SPECI EBL'S. '211 cumque muliere, erit peccatum, cuin om­ sobrius ct moderatus ornatus non proh i b nis e, cessus si' vitiosus. Quale autem sit pec­ tur mulieribus, sed superfluus , inverecun­ dus et impudicus. Insuper in prioribu Eccatum, an mortale , an veniale? Ibid, ad 2. — Dico 2° Excessus in ornatu clesiæ sæculis major requirebatur modestia mulierum perse loquendo et abstrahendoab in mulieribus ad ædifirationem ethnicorum, omni adventitia malitia, non est mortalis. tpia de causa hi ornatus potuerunt a patri­ bus prohiberi. Ita communius cum Auctore. Prob. Excessus in appetitu rei quæ non Inst. 1° S. Cyprianus loco cit. dicil mu­ est de se mala, non est mortalis, ut patet in lieres etiam nuptas quae fucantur , manus appetitu inordinato divitiarum, honoruinet Deo inferre, impugnare divinum opus , similium : atqui esse ornatum et pulchrum Deum videre non posse, sed cum diabolo non est quid de se malum, sed indifferens. arsuras. Ergo. Confirmatur. Talis excessus secundum se Ibid, ad 2. — R. quod mulierum fucatio non est contra Dei aut proximi vel ipsius de qua S. Cyprianus loquitur, sit quaedam utentis cbarilatem; non enim inde vel ho­ species fictionis, quæ non potest esse sine nor Dei, vel proximus, vel utens læditur. peccato: unde S. Aug. Epistcit. dicit: Fu­ Ergo. cari pigmentis quo rubicundior vel candi­ Ibid. — Dixi, per se loquendo, etc. quia dior appareat, adulterina fallacia est, qua per accidens ratione annexæ alicujus mali­ non dubito etiam ipsos maritos se nolle de­ tia;, potest esse peccatum mortale. 1° Ra­ cipi. Non tamen semper talis fucatio estcum tione linis, si fiat propter lasciviam aut in peccato mortali; sicut nec omne mendacium contemptum Dei. 2° Ratione scandali, ut si seu omnis fictio est peccatum mortale ; sed (piis veste ita tenui ac subtili utatur, ut pu­ solum quando fit propior lasciviam vel m denda non satis tegantur; quia hoc est de se Dei contemptum : in quibuscasibus loquitur turpe et grave libidinis incentivum : dc nu­ S. Cyprianus. Sciendum tamen quod aliud datione pedoris dicam modo. 3° Ratione sil fingere pulchritudinem non habitam, cl prohibitionis, ul si genus quoddam vesti­ aliud occultare lurpiludinom ex aliqua causa menti seu ornatus esset stricte prohibitum. provenientem, puta, cxægriludincvel aliquo Hem ratione variarum aliarum circumstan­ hujusmodi ; hoc enim est licitum, quia se­ tiarum quæ occurrere possunt. cundum Apost. 1 Cor. 12 , Quce putamus Obj. 1° contra ulramque conclusionem. iqnobiliora membra esse corporis, his hono­ Ornatus mulierum etiam nuptarum prohi­ rem abundantiorem circumdamus. betur 1 Pct. 3, his verbis* Quarum (scilicet Insuper, quamvis fucatio adbibita ad fin­ mulierum) non sil extrinsecus capillatura gendum nativum eoiorem, sit fictio culpan­ aut circumdatio auri aut indumenti vesti­ da ,ut diclurn est ; si tamen eam adhibeat mentorum cultas: ubi Glossa S. Cypriani in mulier, non ea inlcntioncut decipiat, sed ut lib.de Habitu virg. dicit: Serico el purpura simpliciter appareat pulchra, vigente præinduta·, Christum sincere induere non pos­ scrlim hujusmodi pigmentorum usu quo sunt : auro ct margaritis adornata ct moni­ lil ut vix decipiantur nisi qui volunt decipi ; libus, ornamentamentis et corporis perdide­ idque faciat vel jubente marito (quamvis runt; quæindicant culpam mortalem.Ergo. enim, ut dixit S. Aug.soleant mariti nolle 2. 1fi9. n. 2. o. ad J. — B. cum Glossa Iw? adulterina pulchritudine decipi, sunt ibid, quod mulieres eorum qui in tribula­ tamen qu» was uxores sic ornari cupiunt), tione orant, contemnebant viros, cl ul aliis vel ulipsumabalienisamplcxibus retrahant, placerent se pulchre ornabant, quod fieri aut alia 6* causa rationabili, ut forte fece­ prohibet A post, tanquam grave malum ; in runt Judith et Esther, non puto culpandam. quocliam casu loquitur S. Cyprianus. Non Quod culpet S. Thomas, ul asserit P. Ilcnautem prohibclconjugatismulieribus ornari no, nullibi video : dicil quidem S. Doctor ul placeant viri°-,nc detur eis occasio pec­ quod fucatio dc qua loquitur S. Cyprianus candi cum aliis. Inde Apost. 1 Timoth. 2, sit quædam fictio quæ non est sine peccato, dicit: Mulieres in habitu ornato cum vere­ sed non dicil quod omnis fucatio sit fictio. cundia ct sobrietate ornantes se, non in tor­ Eamdem hallucinationem reprehendit Syltis crinibus.aut auro, aul margaritis, aut I vester, in Summa Angelica, v. Ornatus, q. teilcpicluwu.l’ei quoddalur inlclligi quod I 4. Sic etiam non videtur culpandus vir ve| 212 DISSERT. VII. ART. IV. mulier qui cx rationabili causa utitur coma adoptiva scu capillis alienis simpliciter ad ornatum, eo modo quo utimur lana ovium, vel pellibus aliorum animalium ; nisi forte per hoc velit decipere fingendo esse proprios, quo casu erit 1 i Clio venialis, ut dictum csl dc fuco. Inxi. 2° Mulieres quæ fucantur adullcranlopus Dei el illud emendare volunt, quod cedit in gravem Dei injuriam. Ergo. It. N. ani. Non enim in hoc spectant opus Dei qua Dei csl,scdopus naluræ; natura autem potest juvari per artem : sic natura nas­ cimur nudi, artecooperimur ; sic mulli nas­ cuntur deformes aut membris debiles qui arte sanantur aut juvantur. Obj. 2° Sicut non congruil mulieri quod veste virili utatur, ita ei non competit quod inordinato ornatu utatur : atqui primum csl peccatum mortale: ergo, Prob. min. cx le­ ge Deui. 22, Λ’οη induatur mulier veste vi­ rili, nec vir veste muliebri. Ergo. Ibid, ad 3.—R. N. min. Quamvis enim in veste alterius sexus consideratum secun­ dum se el abstrahendo a circumstantiis, præ se ferat aliquam deformitatem, eo quod non conveniat conditioni personæ secundum con­ suetudinem, ct possit esse causa lasciviæ; tamen non est ita natura sua malum, ut ex circumstantiis cohonestari non possit, puta, si sit ncccsscadseoccultandum ab hostibus, vel propter defectum alterius vestimenti vel propter aliquid aliud hujusmodi : undosi cx levitate vel vanitate fiat absque scandaloaul periculo proximo lasciviæ, erit peccatum veniale tantum. Adprob. min. cx lege Dont. II. hanc legem esse judicialem, vel cæremonialem, ideo latam, quod gentiles tali mutationchabilusabuterenluradidololalriæsupcrstilioncm ; evanuilaulcm per Christum. Obj. 3° Ornatus mulierum el provocati­ vus ad libidinem. Ergo. R. D. ani. Est provocativus remoto et na­ turaliter, C. proxime cl vitiose, Λ". Est enim provocativus sicut ipsa pulchritudo quam ornat; pulchritudo autem naturalis non csl proxime cl vitiose provocaliva, sed remote tantum naturaliter; alioquin conti­ nuo peccare, pulchra mulicr se præbcns conspectui hominum. Vide Cajet, hic § Ad horum, el § seq ad pi imum. Insl. Saltem nuditas pectoris csl vitiose provocativa ad libidinem : atqui hæc re­ ponitur inter ornamenta inuleirum. Ergo. R. D. maj. Nuditas immodica pectoris csl vitiose provocativa» C. nuditas modica, N. Mulier itaque modice nudans pectus pro consuetudine palriæ absque prava inten­ tione, potest excusari, juxta Sylvium, Ca­ jet. Navar. et alios, quia pectus est pars cor­ poris honesta quam ncc natura nec pudor absolute tegi jubent : hæc tamen consue­ tudo quantum fieri potest est extirpanda, el qui illam primum introduceret graviter peccaret, quia insolita magis movent. Quæ autem ita immodice nudant pectus, ut me­ dia ubera nuda appareant, nullatenus sunt excusandæ, cum tam immodica nudatio non ita parum sil provocativa, el magis per­ tineat ad lasciviam quam ad pulchritudi­ nem. Idem ferme dicendum de iis quæ qui­ dem ubera habent cooperta, sed linteolam tenui, ut rcmaucant intucnlibus perspi­ cua. Circa præcepla temperanliæ dc quibus S. Doctor agit q. 170, hoc unum occurrit notandum ; — ç. 470. a. 4. o. — nimirum inter præcepla Decalogi convenienter tradi præceplum negativum de temperantia, sci­ licet prohibitionem adulterii, non solum secundum quod opere exercetur, sed etiam secundum quod corde concupiscitur; quia ca præcepla ponuntur in Decalogo, quæ vel directius ad charitalcm Dei cl proximi ordi­ nantur, vel directius illi opponuntur ; charilali autem proximi maxime opponitur adulterium , per quod aliquis usurpat sibi rem alienam, abutendo scilicet uxore proxi­ mi.— ibid. a. 3. —Præcepla vero affirma­ tiva de temperantia non conveniebat re­ poni inter præcepla Decalogi; quia prae­ cepta Decalogi sunt quædam universalia le­ gis divinæ principia, unde oportet ea esse communia. Usus vero temperanliæ varia­ tur secundum diversa tempora, sicut dicit S. Aug. dc Bono Conjugali cap. 15, ct se­ cundum diversas hominum leges el con­ suetudines, ut palet in jejunio. El hæc de temperantia cælcrisque virtu­ tibus cardinalibus, ad majorem illius glo­ riam qui omnium virtutum csl auclor el largitor. TRACTATUS DE SACRAMENTIS IN COMMUNE D. Th. a. Q. GO ad Q. 60. -*---------- ii> OO€ —— ■ SUMMA DOCTRINÆ CATÏIOLICÆ DE SA­ » tuor characterem non imprimunt, elreiCRAMENTIS IN COMMUNI. » leraliunem admillunl.fi EX CONCILIIS FLORENTINO ET TR1DHNTJNO. —Dcrrclum COncilii Flbrenlini pro inslruclione Anncnorum. SubTugen. IV, nnno S. Thomas Opusc. 5.— a Novæ logis sep- B loin sunt sacramenta : videlicet baptis» mus, confirmatio,eucharistia, poenitentia, » extrema unctio , ordo ct matrimonium. »Ouic multum a sacramentis differunt ann tiquæ legis. Illa enim non causabant gra» liam, sed eam solum per passionem Christi » dandam esse figurabant : hæcvero nostra » cl continent gratiam, cl ipsam digno sus» cipienlibus conferunt. Horum quinque » prima ad spiritualem uniuscujusque hod minis in scipso perfectionem ; duo ultima, »ad lotius Ecclesiæ regimen multiplicatio» nemque ordinata sunt. Per baptismum » enim spiritualiter renascimur ; per con» firmationcin augemur in gratia el robora» mur in tide : renali autem el roborati, » nutrimur divina eucharisliæ alimonia. oQuodsi per peccatum ægritudincm incur» rimus animæ, per poenitentiam spiritua­ li lilersanamur; spirilualitcretiamelcorpo» raliler, prout animæ expedii , per extre» main unctionem : perordinem vero Eccle» sia gubernatur et multiplicatur spirituali» 1er; per matrimonium corporaliter auge» lur. Ilæc omnia sacramenta tribus perfi» ciunlur, videlicet rebus lanquam materia, » verbis lanquam forma cl persona minis» Iri conferentis sacramentum cum inten» lione faciendi quod lacii Ecclesia , quo­ ji rum si aliquod desit, non perficitur sacra­ li mentum. Inter hæcsacramcnta, (riajiunt, )i baptismus, confirmatio ct ordo, quæ cha» raderem id est , spirituale qm ddam si­ li gnum a ca'teris distinclivum imprimunt » inanima indelebile. Unde in eadem per­ ii sona non reiterantur. Reliqua veto qua- Canones concilii Trulenllni ile sacramentis in communit Scss. 7, 3. martii 4547. sub Paulo III.— I. «Si quis dixerit sacramenta novæ legis » non fuisse omnia a Jcsu Christo Domino » nostro i usti tuta, aut esse pl u ra vel pauciora » quam septem, videlicet, baptismum, con» firmationcin, eucharistiam, poenitentiam, » extremam unctionem, ordinem el matri» monium; aut etiam aliquod horum sep» lem non esse vere el proprie sacramcn» tum : anathema sit.» II. «Si quis dixerit ea ipsa novæ legis sa­ li cramenla a sacramenlisanliquæ legis non » differre, nisi quia cæremoniæ sunlaliæ, » ctalii ritus externi : anathema sil. » III. « Si quis dixerit hæc septem sacra­ li menta ita esse inter se paria, nl nulla ra­ il lione aliud sil alio dignius : analhcma » sil. » IV. «Si quis dixerit sacramenta novæ le» gis non osse ad salutem necessaria, sed su» perflua ; et sino eis, aut eorum volo, per » solam fidem homines a Deo gratiamjus» ficationis adipisci; licet omnia singulis ne» ccssaria non sint : anathema sit. V. « Si quisdixerit hæc sacramenta prop» 1er solam fidem nutriendam instituta fuis» se: anathema sit.» VI. «Si quis dixerit sacramenta novæ le» gis non continere gratiam quam signifi» cani; aut gratiam ipsam non ponentibus » obicem non conferre, quasi signa tantum » externa sint accept® per fidem grati® vel » juslitiæ, cl not® quaedam Christian» pro» fossionis , quibus apud homines discer» ininlur fideles ab infidelibus: analhcma » sil.» VII. « Siqui· dixerit non dari gratiam per » hujusmodi 'a ’.amenta semper el omni! » bus, quantum csl cx parte Dei, etiam si £14 DISSERT. I. ART. I. j> nte ea suscipiant: sedaliquando et aliqui» bus: anathema sit.» VIII. aSi quis dixerit per ipsa novæ legis » sacramenta cx opere operalo non conferri » gratiam; sed solani fidem divinæ promisi' sionis ad gratiam consequendam suilicc» re: anathema sit.» IX. « Si quis dixerit in tribus sacramen» lis, baptismo scilicet, confirmatione et or» dine, non imprimi characterem in anima, » hoc est, signum quoddam spirituale el » indelebile , unde ea iterari non possunt : » anathema sit.» X. « Si quis dixerit Christianos omnes in » verbo ct omnibus sacramentis adminis» trandis habere potestatem :analhemasit.» XI. « Si quis dixerit in ministris, dum » sacramenta conficiunt et conferunt, non » requiri intentionem saltem faciendi quod » facit Ecclesia : anathema sit. » XII. «Si quis dixerit ministrum in pcc» calo mortali existentem , modo omnia es» senlialia quæ ad sacramentum conficicn» dum aut conferendum perlinent servave» rit, non conticere aul conferre sacramen» tum: anathema sit.» XIII. «Si quis dixerit receptos ct appro» batos Ecclesiæ catholic# ritus in solomni » sacramentorum adminislralione adhiberi » consuetos, aut sine pcccatoa ministris pro » libito omitti, aul in novos alios per quem» cumque ecclesiam pastorem mulari posse: » anathema sit.» Q. 60, in proerm.—Post considerationem eorum quæ perlinent ad mysteria Verbi Incarnati, considerandum est de Ecclesiæ sacramentis quæ ab ipso Verbo incarnato habent efficaciam : ct 1° de sacramentis in communi; 2° de unoquoque sacramento­ rum in speciali. De sacramentis incommuni quinque con­ sideranda sunt : 1° quid sil sacramentum ; 2° do necessitate sacramentorum ; 3° de c!fectdiussacramcntorum;4°de causa eorum ; I? de numero. Unde sit a sacro et maximo occulto dictum, quasi sacrum secretum, multipliciter sumi potest: vel pro eo quod habet in se sanclitalcin; vel pro eo quod dicit ordinem ad hanc sane* tilalcrn, sive signi, sive causæ, sive aliam quamcumque habitudinem ; sicut a sanitate quæ est inanimali , denominatur sanum, non solum animal quod est sanilalissubjectuin,sed dicitur medicina sana in quantum est causa sanitatis, etmina in quantum est signum sanitatis. Unde olim apud priscos Latinos sacramentum sumebatur pro pecu­ nia quam litigantes deponebant in Ineo sa­ cro , cl quæ peribat ei qui causa cadebat. Ita Cicero in Orat pro Milone. Apud juris­ peritos sumitur pro juramento. In S. Scrip­ turis sumitur frequenter pro ipsa re sacra occulta : sic Tob. 12, Sacramentum regit abscondere bonum est. Apud Patres , conci­ lia et theologos,sumitur pro signo rei sacra; sic etiam in S. Scriptura, Ephes. 5, con­ junctio viri cl mulieris dicitur magnum sa­ cramentum , id est, signum conjunctionis Christi cum Ecclesia ; cl 1 Tiinolh. 3« Incar­ natio dicitur magnum pietatis sacramen­ tum, hoc est, signum. Unde liærelici infundate nobis exprobrant novitatem hujus vocabuli. Signum instrumentale scilicet apud lo­ gicos cx S. Aug. esi id quod præter speciem quam ingerit sensibus, aliquid aliud facit iu cognitionem venire. Quæslio est igitur utrum sacramentum, prout hic sumitur cl prout de illo agunt Pa­ tres, concilia el theologi, sil in genere signi et non causæ, sicque debeat definiri per signum tanquam per genus, el non per causam. Hio. a. 1. ct 2. o__ Dico. Sacramentum, hoc esi, canemonia illa sacra a Doo insti­ tuta quam sacramentum vocamus, est in ge­ nere signi;sicquerecte definitur signum rei sacra sanctificantis nos. Signum est genus, de quo in præsenli ari. cæleræ particule), differentia, de quibus art. seq. Prob. 1° Loquimur hic de sacramento DISSERTATIO I. prout est quid commune univocum sacra­ PE QU1DD1TATE SACRAMENTI. mentis veteris el novæ legis : alqui latio si­ gni, non ratio causæcsl quid commune uniD. Th. Q. 60. \ cum sacramentis veleris cl novæ legis: ergo. Prob. min. Sacramenta veleris legis AMICULUS T. non sunl causa graliæ nisi improprie ei l’h iim sacramentum sit in genere signi ? i moralitcr, proprie autem sunl signa. Ergo. Q GO a l.o.ad·? et3.— Sacramentum I 1 'rub. ■_· lie ratione sacramenti prout est 215 nDeo institutum, csl quod sil aliquid ex­ esso proprie cl univoce sacramenta. Sed abs­ ternum^sensibile , dicens ordinem ad rem que eo quod recurramus ad retractationem sacram : atqui id non requirit vatio came, /L 2» S. Thomam ibi agere (ices com­ sed bene ratio signi inter homines :eig.> mentatoris, variasque sacramentorum d*iisacramentum jure reponitur in genere si­ niliones explicaro, quæ cum continerent gni , et non causæ. Major csl ccrla , quia nedum quod in sacramentis est formale, DeUS instituit sacramenta tam veleris quam scilicet rationem signi, sed etiam id quod novæ legis tanquam cærcmonias exteriores est materiale cl adjunctum , scilicet ratio­ religionis cl illius potestativas, ul palet in nem causæ, juxta illas dixit S. D. rationem immolatione Agni paschalis, in circumci­ sacramenti, nimirum quoad materiale ct sione cl in omnibus sacramentis novæ legis. formale, complei i per rationem causæ el si­ Unde S. Aug. lib. 19 contra Faust, c. 11, gni, ct id quod significat tantum , non esse In nullum , inquit, religionis nomen coa­ sacramentum nisi secundum quid,elana­ gulari homines possunt, nisi aliquo signa­ logice convenire cum sacramentis novæ le­ gis. Hic aulem partes magistri agens,el tra­ culorum sacramentorum visibilium con­ sortio colligentur. Minor diam patet; quia dens definitionem sacramenti secundum id ratio causæ abstrahit ab hoc quod sil spiri­ quod in eo loi male esi tantum, aliter locu­ tualis vel sensibilis. Deus enim qui est pri­ tus est. Obj. 2’ Sacramentum non est signum na­ ma causa sanctificationis noslne, spiritus est, spirilualemque actum æqueac corpo­ turale, neque ad placitum : non naturale, ralem assumere potuit ad illam inslrumcn- naturaliter enim illæ cærcinoniænon signi­ laliter causandam; secus autem dc signo ficant gratiam sanctificantem ; non ad pla­ inter homines, quia connalurale est homini citum , quia signum ad placitum est ens ra­ in hac via sensibus utenti, ul per sensibilia tionis, scilicet relatio significationis ad si­ gnificatum; sacramentum autem non esi deveniat in cognitionem insensibilium. ens rationis. Ergo. Solwnlnr ubjfCliunes· II. N.anl. pro secunda parle. Ad pro'at. Obj. 1°S. Th. in 4,d. 1, q. 1 a.l, quæs- I). min. Sacramentum pro materiali non liunc. 3, approbans definitionem sacra­ est ens ralionis, C. pro formali, Λ’. Est enim menti datam a Magistro Sent, quæ est hæc, significatio relatio ralionis ad significatum, Invisibilis graliœ visibilis forma, ul ima­ ul dictum est. Nec tamen dici debet ens ginem gérai d causa cristal, (licit : « Defi- ralionissimpliciter cl absolute, sed cum ad­ i) nilio illa completissimo rationem sacra­ dito tantum, scilicet secundum suum for li menti designat, prout nunc de sacramen­ male; — In ά. d, I. q. 1. n.1. Qurestiunc. S to lis loquimur ; ponitur enim cificientia adi. — quia concreta accidentalia cl arle» sanctitatis in hoc quod dicitur, ul causa facla qualia sunt sacramenta , licet consti­ » cristal, etc. » Et in resp. ad 5 : « Sacra­ tuantur per formam, non tamen supponunt li mentum, inquit, non dividitur per sacra­ in praedicatione pro forma, sed pro mate­ li menta veleris cl novæ legis sicut genus ria seu subjecto : sic falsum esset dicere sim­ » per species , sed sicut analogum in suas pliciter et absolute : Cathedra esi figura, : partes, ut sanum in habens sanitatem cl album esi accidens, etc. Inst. Signum dicitur simpliciter ens ra­ «signans eam; sacramentum autem sim­ ii pliciler esi quod causal.sanctitatem; quod tionis : atqui sacramentum secundum nos «autem signat tantum , non esi sacramen­ dicitur simpliciter signum. Ergo. II. Λ’. maj. Quia signum sicut sacramen­ to Ium nisi secundum quid, cl ideo esse «causam potcsl poni in definitione sacra­ tum est concretum accidentale, supponens li menti, sfcul habens sanitatem in delini­ pro Mibslralo materiali, quod est ens reale ; falsum enim est dicere, signum esi signifi­ to lionc sani. » Ergo. Ilcspondcnl Dom.Solo, Cabrera, Joan, a catio : quæ tamen significatio est ipsum ens S. Th. cl alii, S. Thomam re attentius ralionis. inspecta , hanc sententiam retractasse in Ilepones. Saltem juxta nos non sunt sa­ sua Summa , cum in hoc ari. expresse do­ cramenta nisi dependentor ab intellectu; ceat contrarium, cl art. seq. item ait. 3 q. quod est absurdum, cum, nullo intellectu saqncntis, doceat sacramenta veleris legis cogitante, sacramenta permanentor sint in UTRUM SACRAMENTUM SIT IN GENERE SIGNI? DISSERT. Ecclesia ab institutione Christi. Prob. ant. ex «lictis, .«aeramenta constituuntur forma­ li 1er iær ens rationis, quod nullum habet esse nisi per intellectum fingentem. Ergo. II. D. ant. Non sunt sacramenta nisi de­ pendentor ab intellectu quoad conceptum entilalivum, C. quoad conceptum denominativum, N. Vel ul ante : quoad suum for­ male, C. quoad suum materiale, N. Istud aulem materiale denominatur sacramen­ tum independenter ab intellectu; quia en­ tia ralionis ratiocinatae, maxime quæ se­ quuntur ad denominationes extrinsecas ab aliquo actu humano provenientes, licet quoad esse actuale ralionis, non sint nisi per inlellcc um : tamen ratione sui fundamenti denominantur talia independenter ab in­ tellectu: sic posita semel institutione judi­ cis aul docloris, dicilur homo permanentor judex aut doctor; posita semel institutione vocum ad significandum, dicuntur signa in libro clauso. Ilie autem sensus commu­ nis atque doctrina fundatur in hoc prin­ cipio D. 1 II. — Iu 1. d. 2. q. 1. a. 3. ad 5. — « Ea quæ pendent a ratione ratiocinata, v duplicem habent firmitatem,scilicet fir» mitatem sui esse, et hanc habent ab in» tcllcclu; ct firmitatem suæ veritatis, ct » hanc habent ex re cui conformantur, » seu ex suo fundamento. Igitur hoc ipso quo entia rationis habent fundamentum proxi­ mum, ita qeod non chimærice, sed cum fundamento conveniant subjecto, habent sufficiens esse ad denominandum absolute cl simpliciter; quia quamvis non habeant formalissimum esse existentiæ, quod tan­ tum consequuntur per intellectum, atta­ men indcpendentcracognilionc habent con­ cern emrc subjecto, non licte,sed mediante fundamento quod subjectum habet ut ipsi tribuatur tale ens rationis; et ila in his en­ tibus alia est ratio conveniendi el denomi­ nandi , alia existendi. Obj. 3° Genus quod est ens rationis non potest contrahi per differentiam rcalem : atqui differentia contrahens sacramentum ut sic, est rcalis : ergo. Prob. min. Diffe­ rentia sDccifica sacramentorum novæ legis a sacramentis veteris legis est quod illa cau­ sent gratiam, non ista, ul definit conc. Florent, in Decreto Eug. IV : causare au­ tem est quid reale. Ergo. _ It. N. min. Ad prob. N. min. Et assigno aliam differentiam specificam ct essenlia£16 I. ART. I. Icm , scilicet significare gratiam tali modo, nempe præsentem dandam vi passionis Christi jam adimpletæ per ipsa signa sacramcntalia, quod non competit sacramentis veleris legis. > > Verum, quamvis esse causativum gratia non sit essentiale sacramentis novæ legis, non uegamus tamen id ipsis per se compe­ tere, et non mere accidenlaliter. Id aulem varie a variis explicatur. Dom. Soto vult causare esse propriam passionem sacra­ mentorum novæ legis; Serra id ipsis com­ petere ratione maleriæ; alii esse conditio­ nem requisitam ex institutione Christi,aut ut modum completivum significationis eo­ rum. Has intclligenlias non improbo, sed subjicio sequentem. Sacramenta novæ logis possunt considera­ ri dupliciter : 1° præcise secundum rationem signicl talis signi, ila ul attendatur solum id quod est in latitudine signi. 2° secundum quod includunt non solum institutionem signi, sed talem institutionem a Christo, qua voluit ul id quod instituebat in signum graliæ, foret etiam illius causa et suæ pas­ sionis instrumentum. Itaque considerando sacramenta novæ legis primo modo, causare non est ipsis essentiale formaliter, quia cau­ sare est extra genus signi ; sed est tantum es­ sentiale præsuppositive, quatenus signifi­ cant gratiam dandam , non utcumque, sed dandam per ipsamet sacramenta : qeae si­ gnificatio vera non foret ri non praesupponatur quod causent gratiam. Considerando au­ tem illa secundo modo, causare convenit ipsis per se essentialiter formaliter; non equi­ dem cx ipsa ratione signi et sacramenti, ul dictum est, sed ut sunl novæ legis etsubordinata tali institutioni Christi, qui voluit ut essent simul sacrament* et suæ passionis instrumenta. Igitur ad conc. Florent. Non dixit sacra­ menta novæ legis differre essentialiter formaliter in ratione sacramenti a sacramentis veleris legis per hoc quod priora causent gra­ tiam : unde ul salvetur ejus auctoritas, suf­ ficit quod per illud differant Lanquam per adjunctum aut præsupposifum ex tali insti­ tutione Christi , aut aliquo alio modo ex prædictis. Inst. 1°Esse causativum graliæ est essen· lialc formaliler sacramentis novæ legis in ra­ tione sacramenti : ergo. Prob. anl.-Est es­ sentiale formaliler sacramentis novæ legis UTRUM SACRAMENTUM SIT IN’ GHNERE SIGNI? 217 ο 60. a 4. ad 1. — R. N. maj. Quam liesse signa praefica graliæ : atqui praclicare est causare; praxis enim est operatio. Ergo, Λ. 1°argumentum nihil concludere, quia osse signum practicum convenit etiam sa- j cramenlis veteris legis, ut dicemus. R. 2°N.anl. Adprob. D.min. Praclicare est causare per se vel per aliud , C. semper perse, N. Signum dicitur speculativum vel practicum ab intellectu speculativo vel prac­ tice, quippe cujus est instrumentum ad ma­ nifestandum suos conceptus ; intellectus enim conceptus suos per signa a se derivata explicat. Sicut igitur dicilur intellectus practicus, non quia per se causal opus', causatur enim per potentias exteriores, sed quia co­ gnoscendo dirigit potentias exteriores ad il­ lud efficiendum, el in sola speculatione ol>jecti non sistit : ita signum dicilur praclicum, non quia facit opus; id enim, ul jam dixi, est extra latitudinem signi; sed quia ex mente instituentis significat, non præcisead manifestationem significati, sic enim foret signum speculativum tantum, sed in ordine ad illius confectionem , sive inierim |>er illud signum,sive per aliud. Sic, v. g. promissio exterior seu contractus aliquid dandi vel faciendi est signum practicum ; at­ tamen neque promissio neque conlraclusdal aut facit, sed significat tantum in ordine ad donationem aul confectionem significati, el non ad solam ejus manifestationem. Inst. 2° Imagines sacræ, concio el alia plura significant in ordine ad opus, exci­ tant enim ad devotionem el sanctitatem : atqui tamen non sunl ideo signa praclica. Ergo. eri admiserit S. Th. in 4, q. 1 , parlescommcnlaloris agens, ut diximus, hic Lam^n illam negat et docet sacramentum dici a sanctitate quæ non significatur per moduin causæ efficientis. Medicina autem a qua di­ citur medicamentum , se habet ut causa ef­ fectiva sanitatis : unde omnia quæ ab illa denominantur, dicuntur per ordinem ad unum primum agens. Inst. 4° Sanctitas a qua dicilur sacramen­ tum, sc habet etiam ul causa saltem forma­ lis. Ergo sicut medicamentum quod dicilur a medicina ut a causa efficiente, ponitur in genere causæ ct non signi, ita et sacramen­ tum. R. N. consrq. Disparitas est, quod quæ denominantur ab aliquo primo in genere causæ efficientis, possunt ab ea participare rationem causæ efficientis, quia hæc est i communicabitis, ul patelin instrumentisct adjuvantibus; quæ omnia induunt rationem causæ efficientis : at vero quæ denominan­ tur ab uno principali in genere causæ for­ matis, non possunt vi talis denominationis importare rationem causæ, quia causalilas formalis ipsi soli formæ informanti conve­ nit; alteri vero, quod non csl forma, com­ municari non potest. Inst. 5° Causare est quid principalius in sacramentis quam significare : ergo sacra­ mentum debet potius poni in genere causæ quam signi. R. N. Conseq. Quia, Reel causare grati.i u sit quid principalius, el ex hoc capite possit dici sacramentum , sicut medicina dicilui In \. d. 4. q. 4. a. 1. quæst. 4. nd 3. — i . sana, quia causal sanitatem in animali: qui.* D. maj. Significant in ordino ad opus per se tamen non est quid commune univ cuin elex mente instituentis, N. per accidens et omnibus sacramentis, nec secundum s<· i n­ ex mente alterius agentis, C. Imagines enim quirit quod sil aliquid externum sen>i.*.i el voces quæ in concione adhibentur, cx in­ quale debet osse sacramentum, ul I xi ■> stitutione sua habent tantum repræsenlare idoo non potest e^c genus in definitione sa et manifestai e; sed quia præsupponunlur cramonti. rcpræsenlaliva el manifestaliva, assumun­ Inst. 6° Character sacramenlalis ct corpus tur abalioagontc in ordine ad opus aliquod : Chrisii in eucharistia sunl sacraimmla ; at­ atsignum quod dicitur practicum, habet ex qui tamen non sunt signa sensibilia. Ergo. In 4. d. 1. q. 4. a. 1. quæst. 5. ad 3 infra mente instiluenlisquod significet non solum ad manifestandum significatum, sed etiam q. 63. a. 4. ad 2. — R. charactei cm sacraul in finem dirigatur cl execution! man­ mcnlalcm cl corpus Christi in cu< harislia non dici sacramenta , nisi secur-ium quod detur. Inst. 3· Sacrmcnlum dicilur a sacrando, conjunguntur signis seits» bili bus, characlw sicut medi* amentum dicilur a medicando ordinationi, corpus Chris'* speciebus panis seu a medicina : atqui hoc pertinet ad r.i- ct vini. lionem causai et non signi. Ergo. I DISSERT. I. ART. II. 118 ARTICULUS II.I Quale signum sil sacramentum? Articulo precedent! expedivimus quæ spcctantgcnus sacramenti, in hocquærimus dc ejus differentia. S. Th. in hoc eodem art. 2, resolvit omne signum rei sacre qua sanc­ tificantis homines esse sacramentum, sicque reponit ejus differentiam in his particulis , rei sacrae sanctificantis homines. Ad cujus majorem elucidalionem, Dico. Sacramentum est signum ad placi­ tum, placlicum, sacrum tam ex parte rei si­ gnificantis quam cx parte rei significat®, permanens et stabile. Probantur el explicantur singulœ partes Sig um a l phicmun. sacrificium a sacramento, quod sacrificium immediate ordinetur ad cultum Deo exhi­ bendum, sacramentum vero ad disponen­ dum ipsos cultores. Unde suscipiente , quodammodo iis consecrantur, non per ve. ram causalilatcm efficientem aut formalem intrinsecam , sed per deputalioncm seu dcnominalioncm extrinsccam : sicut constcrari ct sanctificari dicuntur quæcumque cultui divino deputantur. Si inferas. Ergo sacramentum perlinet ad vii tutem religionis, ct consequenter ad genus qualitatis. R. id posse concedi rationr* materi®, non form®; nihil enim obstat quin eadem res secundum diversas conside­ rationes pertineat ad diversa predicament... sic in subjecta materia, baptismus, v. g. si consideretur ut actio , pertinet ad praedi­ camentum pclionis ; si in ordine ad signifi­ candam gratiam, ad genus signi; si ulor­ dinatur ad cultum divinum , ad virtutem religionis. Attamen cum sit cærcmonia externa, non pertinet ad religionem formalilcr sed objective, ita ut ejus usus debeat quidem esse religiosus, possit tamen non esse le'igiosus, sicque osse sacramentum sine actu religioso, ul in malo ministrante aut malo suscipiente. Unde reponi debet in genere signi ct non in genere religionis seu qualitatis. Q. 60. a. 5. o. — Ratio est, quia quamvis ratio sacramenti fundetur in aliqua simili­ tudine rei significantis ad rem significatam, v. g. ablutionis corporalis ad ablutionem spiritualem in baptismo ( quo sensu intclligcnduscslS. Aug. Epist. 23 dicens: Sacra­ menta habent quamdam similitudinem ca­ rum rerum quarum sunt sacramenta, quam si non haberent, omnino sacramenta non estent ; quia nempe Deus sic et non aliter instituit). Nunquam tamen res corporalis potestex natura sua determinate significare, præserliin modo sacramentali et practico, Signum iaernm ex palle, vei sign[/icalti. rem spiritualem, qualis est gratia el sancti­ 60. a. 4. et 2. o. — Patet cx definitioni ficatio nostra. Quod posset opponi, solutum sacramenti, quod dicitur signum rci sacra csl art. precedent!, obj. 2. Sed difiicultascst cujus rei sacr® : an sancti­ Signum pmclii um, tatis tantum imperfect® seu legalis, ul Δ. 2. o. ad 4. ct 2.— Quo sensu inte’li- opinantur Cano et Bellarminus; an perlectae gendum sil practicum in signo, declaratum sanctitatis per gratiam sanctificantem? Ibid. a. 2. o. — R. esco signum perfect® estait, precedent!, obj. 3,insl. i. Ibid.—Prob. Sacramentum nedum nov® sanctitatis per gratiam habitualem , et quilegif sed el veteris, a Deo institutum est non dem in ipso usu sacramenti conferendae, id meram rcprescnlalioncm rei sacre ut hoc est, sanctificationis actualis. Prob, prima pars. 1« Ex definitione sa­ imago aut figura aliqua , sed ad sanctifica­ tionem hominum, el ut illud suscipientes cramenti tradita a I). Th. ct communiter ejus usu sanctificarentur · Signum rei su­ recepta, quod sit signum rci sacra? sancti­ er inquit Auctor, in quantum sanctifican­ ficantis homines ; sanctificatio autem legalis seu alia quæcumque distincta a sanctifica­ tis homines. Ergo. tione per gratiam habitualem, non csl nisi Signum inentm er parte rei signtfcantu. impropria sanctificatio. Hic a. 4. ad 2. ct 1. 2. q. 102. a. 5. — ITOC 2° Quia alias sequeretur Ecclesiam ct non est cærcmonia sacra ad cultum Dei ordinata ; solum Deum posse instituere sacramenta, quia, ul dictum est, sacramenta sunt insti­ cum ipsa possit instituere cl dc facto insti­ tuta tanquam cæremnui® religionis prote­ tuat cærcmonias sacras significati i vs legalis stati v«e. — Ibid — El in hcc partim differ I cl imperfect® sanctitatis, ul est dispensatio QUALE SIGNUM SIT SACRAMENTUM? 210 ab irregularitate, absolutio ab excommuni­ vim propriam causandi gratrm, qnaæm habent sacramenta novæ legis; non a .-m catione, tonsura clericalis, etc. 3’ Quia significare sanctitatem legalem ejusdem gratiæ collationem in ipl ab ii iI). Th. hic a. 2, definiente sacramentum, quod sil signum rei sacrœ, in quantum doa causa formali vel finali, non a i? in­ hæc res csl sanctificans homines, hoc csl, cludendo unam ad positionem alteri.i>: qui i rei sacræ formaliter el reduplicative sancti­ nihil impedit quin eadem gratia sil simul ficantis : ergo in ipso usu. Et in 4 . d. 1, causa formalis el finalis; quæ enim est for­ q. 1, qua’sliunc. 1, ad 3, dicit serpentem malis, simul csl finalis; et quæesi finalis, æneum non fuisse sacramentum , quia, si aclu habeatur : csletiam formalis; si vero quamvis esset signum rei sacrœ sacrantis, actu non habeatur, non est delectu sacra­ menti, sed suscipientis ponentis obirem. non tamen in quantum est sacrans actu. 2° Omnia sacrificia, omnes cærcmoniæ Unde non intellexit S. T). de. grnUa per mo­ legis Mosaicæ, utpole umbrœ futurorum, dum causæ finalis utcumque, sed in quan­ Christum praefigurabant, adeoque el gra­ tum est sanctificans homines, h c est, in­ tiam suo tempore dandam , el tamen non cipientes, ul dicit in definitione sacramenti : talis autem gratia in ipso usu sacrament ali erani sacramenta. 3"Tandem, sacramentum .egis novæ in­ conlei lur si nihil obstet ex parte suscipien­ stitutum ad deletionem peccati originalis, tis. Dici etiam p dost gratiam rignificari ul ct circumcido legis scriplæ in eumdem causam finalem in ordine ad legem anti­ finem, certo significabant gratiam in ipso quam secundum se, respectu cujus gratia est usu conferendam , sine qua non potuisset finis; significari autem ul causam formalem deleri peccatum originale · eadem autem respectu suscipientis. Ad quartum, adhibenda est eadem solu­ est ratio dc aliis saciamentis. Dices Γ· Concilium Flo. ont. in Decreto tio, scilicet, sacramenta veleris logis osso to­ Eug, IV, definit sacramenta veleris legis taliter prognostica respcclivead ipsam legem non causasse gratiam , sed solum per pas­ in qua omnia contingebant in figura futura» sionem Christi dandam figurasse. 2’ S. Th. logis novæ, non autem respective ad susci­ hic a. 2, ad 2, dicit immolationem Agni pientes. Potest etiam dici sensum c DISSERT. 220 admittendam in sensu D. Th. liquet ex rcsp. immediate præcedcnte, in qua diserte dicit serpentem æneum non fuisse sacramentum, quia, quam/is esset signum rei sacra sa­ crantis, non lamcn in quantum sacrans est aclu. Signum stalile et permanens. * Μ Qrria sacramenta, ut dictum est, sunt coremoniæ religionis, ct, ut dicit S. Aug. fun­ damenta stabilis Ecclesiæ, per quæ fideles in una religione permanenter colligantur : ergo debent permanere quamdiu permane­ bit religio. CONSECTARIA. TRÆCEDENTIS DOCTRINÆ. Ex dictis colliges, 1° nos recte cum Auc­ tore definivisse sacramentum, Signum rei sacra nos sanctificantis. In tellige signum ad placitum, permanens et praclicum actu gratiæ nos perfecte sanctificantis. Signum est genus supremum, per quod sacramentum convenit cum omnibus signis; signum rei sacra, genus infimum, per quod convenit cum pluribus signis rei sacræ, quæ non sunt sacramenta; tios sanctificantis, differentia per quam ab illis differt. Cum hac definitionecoincidit hæc tradita in Jure, D. 2 de consec., cap. Sacrificium : Invisibilis gratia forma visibilis; item hæc communis : Invisibilis gratia signum sen­ sibile, ad nostram sanctificationem divini­ tus institutum. ATrid. sess.!3,cap. 3, defi­ nitur : Symbolum rei sacra el invisibilis gratia forma visibilis, sanctificandi vim habens. A Catcchismo Rom. : Res sensibus subjecta, qua cx Dei institutione sanctitatis et justitia tum significanda tum efficienda vim/tabel.IIæduæ ultima definitiones pro­ prie conveniunt tantum sacramentis nova legis. Dices. Sacramentum est ens seu aggre­ gatum per accidens ex rebus et verbis, ex ente rcali el rationis : ergo non est definibile. R. D. Sacramentum est ens per accidens in genere physico, C. in generc morali seu artefact!, N. Ut enim dicatur ens per acci­ dens, non lufficit quod plura contineat, sed requiritur quod illa contineat sine or­ dine ad unum , ut acervus lapidum; sacra­ mentum autem plura continet, sed cum or­ dine ad unam significationem : unde est ens per se definibile in ratione signi seu arle- L ART. IL facti : sicut, v. g. domus, qnia diversaSpartes continet in ordine ad unam figuram, est ens per se definibile in ratione arlefacli, Colliges 2° sacramenta non*essc tantum sigilla divina promissionis seu testimonia justiliæ accepta, ut volunt hærelici. luQuia sigilla et testimonia alicujus rei, ea debent esse certiora ct clariora : sacramenta autem non sunt clariora el certiora divinis pro­ missionibus quæ continentur in Scriptura sacra, a qua c contra sacramenta habent suam certitudinem. 2° Qui fictus suscipit sacramenta non certificalur de obtenta jus­ titia : ergo. Quandoque tamen dicuntur si­ gilla a SS. Patribus, sed hoc sensu quod fi­ deles ab indelibus distinguant. Si dicas circumcisionem fuisse Abraha· mo sigillum justitia fidei, ul dicit Apost. Rom. 4. R. id verum esse ex speciali privi­ legio respectu Abraba tantum, eo quod es­ set futurus pater credentium, non vero res­ pectu posterorum. Unde idem Apost. Rom. 3, varia privilegia cl utilitates circumcisio­ nis recensens, omittit quod sil testimonium justiliæ accepta, non omissurus si ita esset. In b. d. 1. a. 4. quæstiunc. I. ad 3.—Col­ liges 3° plura quæ lamcn sunt signa rei sa­ cræ, excludi a ratione sacramenti. 1° Ex­ cluduntur omnia S. Scriptura verba, cru­ ces ct imagines sacræ; quia sunt instituta tantum ad repræscnlandum ct non ad si­ gnificandum praclicæ gratiam qua sanctifi­ cantem. Ibid. — îo Excluduntur transitus per mare Rubrum , petra fundens aquas, man­ na, serpens æncus, et similia ; quia non ad­ hibebantur ut aliquis sanctificationis effec­ tus actu perciperetur, sed solum effectus alicujus beneficii temporalis , ul curatio , cibatio, refrigeratio, etc. 3° Excluduntur hæc Christi verba ad Magdalenam, Remittuntur libi peccata, lolio pedum, descensus columba, lingua ignea, insufflatio in discipulos ; quia licet forte hæc fuerint signa praclica gratia, non sunt tamen instituta ul cæremoniæ reli­ giosa permanenter observanda in Ecclesia. De lotione pedum fusius infra , dum de nu­ mero sacramentorum. 4° Excluduntur innumera caremonia veteris legis , quia significabant tantum emundationem ab aliquo impedimento seu immunditia legali, seu sanctitatem legalem I cl imperfectam, non perfectam per gra- 221 Chrisli, scilicet graliæ, el prognosticum seu prænunlialivum future gloriæ, jjxta illud quod ex eodem S. Doctore canit Ecclesia : O sacrum convivium in quo Clu i situ sumi­ tur, recolitur memoria pusionis ejus, mens impletur gratia, et [mura gloriæ nobis pi­ gnus datur. Sacramentum aulem veleris legis, licet etiam hæc Iria significet, pri­ mum tamen diverso modo; est enim pro­ gnosticum, non rememoralivum passionis Chrisli. Ibid. adi.— Dices. Sacramentum non est signum ambiguum, alias prebercl oc­ casionem fallendi : atqui quod plura signi­ ficat, est signum ambiguum. Ergo. R. D. min. Quod significat plura, quorum unum non ordinatur ad aliud, est signum ambiguum, C. quod significat plura, secun­ dum quod cx eis quodam ordine efficitur unum, N. Sic, v. g. hoc nomen, homo, non est signum ambiguum, licet plura significet, scilicet animam ct corpus, quia illa signifi­ cat prout ex eis constituitur una natura hu­ mana : similiter sacramentum significat tria prefala secundum quod ordine quodam unum sunl seu unum officiunt, scilicet sanc­ tificationem nostram. · Repones. Analogum non desinit esse ana­ logum et prebere occasionem fallendi, licet plura significet prout dicunt ordinem ad unum : ergo pariter sacramentum. R. N. conscq. Disparitas est, quod ex eo quod analogum plura significet prout dicunt ordinem ad unum , non ideo denotat quod ex parte significati sil unum simpliciter, sed quod sint plura simpliciter inæqualiter par­ ticipantia unum principale commune, el sic solum proportionaliter ct secundum quid unum. At sacramentum non significat plura prout simpliciter dicunt ordinem ad unum principalius commune, quod inaequaliter cl proportionaliter participant; sed potius illa plura significat ul ex cis ordino quodam unum efficitur : unde ex parle significati denotatur unum simpliciter, sicut in signi­ ficato hujus vocis homo, ul dictum csl. Siquieras ulterius quodnam cv bis trinus principalius significet sacramentum ? R. significare principalius, hoc csl, ex­ pressius gratiam sanclificantert, quia illa formalilcr el immediatus concurrit ad sanc­ tificationem nostram, passio Christi autem el gloria mediante lanium gtalta concur­ runt. QUALE SIGNUM SIT SACRAMENTUM? tiam ; vel, ut dicit Auctor , — Q. 60. a. «d 2. — significabant sanctitatem Christi qua sanctus est, non vero sancti talem qua per ea sanctificamur. Unde si aliquando a Patribus dicariur sacramenta, csl impro­ pria locutio. 5° Excluduntur aspersio aqu® bcnedicla·, consecratio altaris , cl alia sacramenlalia ; lum quia non ox scipsis nec cx institu­ tione divina, sed tantum ex pietate operan­ tis aul ex sufi'ragiis Ecclesiæ vim aliquam habent in ordine ad sanctitatem ; — vbid. nd 3.— tum quia significant tantum dispo­ sitionem ad sanctitatem , cl non porrectio­ nem sanctitatis; res aulem denominatura fine el complemento. 6° Excluditur sacrificium ; quia sacri­ ficium primario ordinatur ad cultum ipsi Deo in se exhibendum, sacramentum au­ lem ad sanclificalioncm hominum. Nihil impedii tamen quin idem possit esse simul sacrificium cl sacramentum sub diversa ra­ tione; cl sic est eucharistia in nova lege ; sic etiam erat in antiqua immolatio Agni pas­ chalis : fuisse sacrificium constat, fuisse etiam sacramentum tradit Auctor hic art. 3, et q. 73. Colliges 4° sacramenta nostra univoce convenire cum sacramentis antiquæ legis in ratione sacramenti ; quia ulrinque sunl si­ gna praclica graliæ sanctificantis, ul expli­ catum esi ari. 1, obj. 3, insl. 1. El quod posset opponi ex D. Th. solulum csl ibid, obj. 1. Petes utrum sacramentum sit signum unius rei tantum? Ibid. a. 3. o.— R. sacramentum tria si­ gnificare, passionem Christi, gratiam sanc­ tificantem el gloriam. Prob Sacramentum proprie dicitur quod ordinatur ad significandam sanctificatio­ nem nostram, seu rem sacram in quantum est nos sanctificans : patet ex dictis : atqui in sanctificatione nostra tria possunt consi­ derari, videlicet ipsa causa sanctificationis noslræquæ est passio Christi, et forma nostræ sanctificationis quæ consistit in gratia , ct ultimus linis sanctificationis nostra; qua* est vita ælcrna. ergo sacramentum hæc tria significat. Itaque sacramentum novæ legis est si­ gnum remémoralivuni ejus quod preccssit, scilicet passionis Chrisli, demonstrativum ejus quod in nobis efficitur per passionem DISSERT. I. ART. IV. ARTICULUS ΠΤ. Utrum sacramentum sil res sensibilis? Intelligimus hic rem sensibilem prout abstrahit a re proprie dicta et verbo ; ita ul sensus sil, utrum sacramentum sil signum sensibile, quodvis sit istud sensibile, sive res, sive verbum. Dico 1° Omnia sacramenta tam anliquæ quam novæ legis constant dc facto rebus sen­ sibilibus. Pitel 1° ex S. Scriptura, quæ omnia ulriusquc legis sacramenta exponit per res sensibiles; 2° ex definitione sacramenti tra­ dita in jure, et a conciliis Florent, cl Trid. probata, scilicet quod sil invisibilis graliœ forma visibilis; 3°cxS. Aug. Traci. SO in Jean, dicente dc baptismo : Accedit verbum ad elementum, el fil sacramentum. 2.60.a. ά. o. — Dico '1° Ratio sacramen­ ti, ulesthomini proprium afqueaccommodatum, necessario exigit ul instituatur in re­ bus sensibilibus. Prob. Sapientia divina unicuique providet secundum modum suæ naturæ : unde di­ citur Sap. 8, quod syavilcr disponit omnia; ct Mallh. 25, quod dedit unicuique secun­ dum propriam virtutem : atqui connalurale est homini ut sacramenta quibus utitur in­ stituantur in rebus sensibilibus : ergo. Prob. min. Connalurale est homini ut per sensi­ bilia perveniat ad cognitionem spiritua­ lium ct intclligibilium : atqui res quæ per sacramenta significantur, sunt spirituales ct inlclligibilcs, quibus homo sanctificatur. Ergo. Suadent plures congruent iæ. 4° Congruit homini, qui constat corpore ct anima, ul habeat sacramenta corporea cum Spiritu graliæ. 2° Congruit omnipotentia? Dei, quæ ostenditur in hoc quod sensibilibus rebus salutis remedium præslet 3° Congiuit jus­ titiae divin® scu humiliationi hominis, ut qui peccando subjecit se sensibilibus crea­ turis, in suo remedio etiam utalur rebus sensibilibus. 4° Congruit rationi sacramenti prout csl institutum ut cæremonia religio­ nis; cærcmonia enim religionis exhibenda Deo ab hominibus, debet esse sensibilis ct exterior. Dices. Deus potuit elevare actum inter­ num, puta, orationem internam, ut s: ni- actus interior in hac hypothesi foret sacra· mentum ; foret cnim signum praclicumgratiæ.Ergo. Quidam negant maj. ct dicunt repugnaro dari signum quod non sil sensibile; quia juxta definitionem S. Aug. signum est id quod præter speciem quam ingerit sensibus, facit aliud in cognitionem venire. Verum respondent objicientes id esse verum de si· gno inter homines usurpari solito, cl ad hunc sensum illud definivisse S. Aug. al non designo in tota sua latitudine, quod siedehet definiri : id quod mediante sui nolilia, in alterius cognitionem deducit. Utut sit dc illa sententia; nec enim nos scrutari delec­ tat quid omnipotentia Dei possit absolute, II. Data maj. D. min. Atqui talis actus interior in hachypothesi foret sacramentum, proprium ct accommodatum angeloaulspi­ ritui separato, C. proprium et accommoda­ tum homini, ul fert conclusio, N. Solutio patet cx ratione Auctoris, qui etiam in resp. ad 1, addit inlelligibilia non habere quod sint signa (saltem prout instituuntur inter homines), nisi in quantum sunt per aliud, id est, per aliquid sensibile manifestata. ARTICULUS IV. Utrum sacramenta constent rebus cl verbis, cl quomodo resci verba in illis se habeant ? Posito quod sacramentum sit quid sensi­ bile, quœrimus nunequid sit istud sensibile, an res cl verba, cl quomodo se habeant in sacramentis? Circa quod quadruplex csldif licultas breviter resolventia : prima, an in sacramentis verba rebus convenienter ad­ jungantur? secunda el tertia, utrum sacra­ menta constent rebus et verbis tanquam ex materia ct forma, iisque ut partibus intrin­ secis ct essentialibus? quarta, utrum verba in sacramentis sint concionaloria, an consccraloria ? Et hæ omnes difficultates spectant potissimum sacramenta nova; legis, ul pale· bit cx mox dicendis. § I. — Utrum in sacramentis verba tebus conve­ nienter adjungantur? Tntelligc res et verba vel formalitcr vel .equivalenter, ul explicabitur modo in sol. argumenti. — Q a. 0. a(i 2. — Item intelligc per res, non solum substantias phy­ sicas, ul esi aqua in baptismo, panis cl ti­ III num in cu< harislia,oleum in confii mala ne; nullam involvit contradictionem : atqui iste sed cliain actiones murales, ulsunl actus 223 UTRUM SACK AMEM A CONFIENT REBUS, etc. .His in sacramento pœnitcnliæ, con­ ideo non ita expresse significabant Chris­ sensus mutuus contrahentium in sacramen­ tum sicut sacramenta novæ legis, quæ atj to matrimonii. ipso effluunt ct quamdam similitudinem Ibid.o.— Dico. In sacramentis saltem no­ ipsius in se habent, ut dictum est; et idcirco væ legis verba rebus convenienter adjun­ in sacramentis veleris legis non adhibean­ guntur. tur verba quæ, ul diximus, principatum si­ In nrg. s. c. — Prob. ln ApOSt. EpbeS. 5, gnificandi oblinent: unde nec in ritu cir­ dicit : Christus dilcail Ecclesiam cl Iradidit cumcisionis , neque in immolatione .Agni semetipsum pro ea, mundans eam lavacro paschalis ullum legimusverbum adhibitum. aquœ in verbo vitea. Et S. Aug. jam citatus Utebantur tamen in veteri lege aliquibus tract. 80 in Joan. Accedi verbum ad elemen­ verbis in his quæ ad cultum Dei pertinent; tum, cl fit sacramentum. sed erant cærcmonialia, non sacra mental ia, Ibid. o.—Prob. ratione. Sacramenta quæ, saltem ut in pluribus. ut dictum est, adhibentur ad hominum sanc­ Dices. Matrimonium in nova lege perfi­ tificationem ul quædam signa, possunt tri­ citur ordinarie solis verbis, ct potest perfici pliciter considerari , cl quolibet modo con­ solis rebus sine verbis, ut nutibus in mutis. gruit eis quod verba rebus sensibilibus ad­ Item sacramentum pœnitcnliæ potest per­ jungantur : ergo. Prob. ani. 1° Possunt con­ fici solis verbis, ut in eo qui non habet nisi siderari ex parte causæ sanctificantis, quæ peccata linguæconfitenda, el contritionem est Verbum incarnatum , cui quodammodo suam solis verbis exprimit. Ergo. sacramentum conformatur in hoc quod rei R. res ct verba intclligi in conclusione forsensibili verbum adhibetur, sicut in Incar­ malilcr vel virlualitcr seu æquivalenler, ut natione carni sensibili est Verbum Dei uni­ notavimus. Itaque per rem in sacramentis, tum. 2° Considerari possunt cx parte homi­ intelligitur omne illud quod vel est res pro­ nis sanctificandi qui componitur ex corpore pria, vel ponitur loco rei ; per verbum inlclct anima, cui proporlionalur sacramentalis ligitur vel verbum proprium , vel quod [>omedicina, quæ per rem visibilem corpus tan­ nitur loco verbi : illud autem dicilur poni git et per verbum abanima creditur. 3°Con­ loco rei, quod se habet ul determinabile et siderari possunt exparte ipsius significatio­ complcbilcin ratione significandi per aliud nis sacramentalis. Juxta autem S. Aug. lib. clarius significativum ; illud dicilur poni lo­ 2de Doct. Christiana, c. 3, cl rei veritatem, co verbi, quod est alterius minus significati­ verba inter homines obtinuerunt principa­ vi (Iclerminalivum el completivum ad cla­ tum significandi ; quia verlia diversimode riorem significationem : quia, ul dictum est, formari possunt ad significandos diversos verba habent principatum significandi ; ct conceptus mentis; ct propter hoc per verba res in sacramento se habet, ut modo dice­ magis distinete possumus exprimere quod mus, ul materiam , adeoque ut determina­ mente concipimus. Ergo ad perfectionem bilem ; verbum autem ut formam, adeoque significationis sacramentalis necesse fuit ul ut delcrminalivum. Cum itaque in sacra­ significatio rerum sensibilium per aliqua mento pœnitcnliæ verba pernitentis se ha­ verba determinaretur; aqua cnim signifi­ beant determinabilia ad clariorem sacrai care potest ct ablutionem propter suam hu- menti significationem per verba absolutio­ miditatem, et refrigerium propter suam fri­ nis, ponuntur loco rerum cl sunt res virtuagiditatem ; sed cum dicilur, ego te baptizo, liter. Idem dic de matrimonio inquoverba manifestatur quod aquaulimurin baptismo unius ul habent rationem traditionis, de­ ad significandam emundationem spiritua­ terminantur per verba alterius, ul habent lem. rationem acceptationis, ut dicemus suo lo­ Dixi, in sacramentis saltem nover legis. co : inter mulos autem nutus scu alia sigua Eadem enim ratio non currit pro sacramen­ sunt æquivalenler clvirlualitcr verba. tis veteris leg's; quia juxta S. Aug. lib. 19 cont. Fauct. c. 16 , alia debent esse sacra­ $ II. — Utrum sacramenta naitr legis Cononi re' US tanquam materia * ri vrib « tanquam f rmenta rei præsentie, el alia rei fuluræ ; rem ma , el ut pultibus esfentialibus ? enim præsentem clarius manifeslamusquam futuram : sacramenta autem veleris legis Observandum has voces materia d forma, prænunlia erant tantum Christi venturi, ct respective ad sacramenta, non luisse hi UjU 224 DISSERT. I. ART. IV. nisi circa annum 1215, usurpatas primo a Guillelmo A nlissidiorensi, cum nullibi ante ipsum, nccapud Magistrum Sent, reperiantur. Legimus quidem apud S. Aug. lib. 1 de Peccat. Merit, c. 34, formam sacramenti, ct in concilio Milcvitano formam baptismatis ; sed per formam inlclligebanl totum ritum seu cæremonias sacramenti , non præcise verba. Aliis ergo terminis exprimebant an­ tiqui quod nunc vocamus materiam ct for­ mam. Quandoque dicebant mystica si/mbola, quandoque signum el rem invisibilem, quandoque sacramentum cl rem sacramentalcm, intelligentes per signum seu sacra­ mentum, quod nos per materiam ct formam intelligimus, et per rem invisibilem aut sacramcnlalem , effectum sacramenti ; quan­ doque verbum cl elementum, ul S. Aug. tract. 80 in Joan, sæpius res cl verba. A tempore aulem Guillclmi Anlissidior., hæ voces maleria el forma, respective ad sa­ cramenta , fuerunt communiter receplæ in scholis, ct usu ac sanctionibus Ecclesiæ con­ secrat», ul patebit modo. Unde Dico. Sacramenta novæ legis constant cx rebus ct verbis lanquam maleria cl forma, ct ut partibus intrinsecis et essentialibus. Prima pars est definita a concilio Flo­ rent. in decreto unionis his verbis : a Hæc » omniasacramenla tribus perficiuntur, re« bus tanquam materia , verbis lanquam » forma, cl persona ministri conficientissa» cramentum cum intentione faciendi quod » facit Ecclesia : quorum si aliquid desit, » non perficitur sacramentum, » Cone. Trid. sess. 14, cap. 3 ait : a Docet prætcrca » S. synodus sacramenti pœnitentiæ for» mam, in qua præcipue ipsius vis sila est, » in illis ministri verbis positam esse : Ego » le absolvo, etc...., sunt aulem quasi mad tcria hujus sacramenti, ipsiuspœnilenlis jd aclus. d Longe antea S.Tb.hicart. 6, ad 2, dixit: e Ex verbis et rebus lit quodammodo unum » in sacramentis sicut cx forma cl materia, » in quantum scilicet per verba perficitur » significatio rerum, υ Et ari. 7, o : In sa­ cra.neniis verba sc habent per modum for­ mae, res autem sensibiles per modum ma­ 2. 60. a, 6. o. — Ratio hujus csl quain jam expendimus § prxCedcnli. Illud habet rationem maleria?, quod est determinabile et pcricelibile per aliud ; illud habet ratio- i nem formæ, quod est alterius dclormirwfivurn cl pcrfcclivum : atqui in omnibus sa­ cra men lis res determinantur per verba ; res enim sunt cx se indifferentes ad multa si­ gnificanda , per verba aulem determinati· lur ad unum ; sic aqua csl indifferens ad significandam ablutionem aut refrigeratio­ nem ; cum aulcin dicitur, te baplizo, de­ terminatur ad significandam ablutionem spiritualem : unde S. Aug. tract. 80 jam cil. in Joan. Detrahe verbum, quid cstaquanùi aqua? Accedil verbum ad elementum, et fil sacramentum. Secunda pars sequitur ex prima. Nam malcria cl forma sunt parles essentiales eujusvis compositi, sive naturalis, sive arti­ ficialis aut moralis. Et licet in artificialibus materia sola sit pro qua supponunt, quia est lota illorum substantia, non tamen ipsa sola est in qua essentialiter consistunt; non enim, v. g. lignum est tota essentia cathe­ drae, sed forma est ipsi intrinseca el essen­ tialis per modum complementi essentialis, cl sine illa non salvatur essentia arlefacli. Atqui cx dictis res et verba sunt lanquam materia ct forma in sacramentis : ergo. Unde Auctor infra, q. 90, a. 2, o,ait, quodlibet sacramentum distingui in materiam cl for­ mam sicut in paries essentia;. Elin 4, d.l, q. 1, a 3, ad 2 : }'erba el res sunt de essen­ tia sacramenti. Solvuntur objectiones* Obj. 1° contra primam partem conclusio­ nis. Maleria ct forma compositi debent si­ mul uniri : atqui in sacramentis novæ legis res cl verba non debent semper simul uniri ; valet enim baptismus, v. g. si verba paulu­ lum praecedant aul subsftçucntur ablutio­ nem. Ergo. .a Quidam ncganl min. cl contendunt ad validitatem sacramenti res cl verba saltem in parte debere esse simul in eodem instanti physico. Ita Glossa , in cap. Delrahs. , i, cl Cajet, tom. 1, Opusc. tract. 16; Navar­ ros, in Manuali, c. 22, n. 12 et 17. Sed hæc sententia communiter rejicitur. Unde R. D. maj. Materia el forma compositi [ debent simul uniri simultate physica vel I morali, C. semper simultate physica, iV. Quamvis enim in compositis substantialibus ■ maleria el forma debeant semper uniri simul simultate physica, non tamen semper 1 In compositis artificialibus : sic prædicatUin UTRUM SACRAMENTA CONSTENT REBUS, etc. et subjectum sunt maleria ct fonnain pro­ positione, cl tamen non sunt simul physice. El id maxime verum est in compositis neu­ ralibus, ul csl sacramentum; talis enim sufficit simultas quale csl compositum : cencclur autem moralis simultas inter mala­ riam cl formam sacramenti si secundum communem loquendi modum salvetur veri­ tas formæ, el censeatur secundum mora­ lem æslimalioncm allicere materiam. « Non o debet, inquit Dorn. Solo in 4, d. 3, q. » unica, a. 8, usque adeo slrictim hoc simul » intclligi, sed morali modo, hoc est, ut d humanus usus habet : qui enim phyalam » ori admovens ait : Ego bibo, et continuo » bibit, simul censetur id dicere ct facere... » Pari ergo ratione si quis prius dicat : Ego n le baplizo, vel, Ego le chrismo, et proli» nus mergat vel chrismate ungat, sal est : « illud enim proximum lempuscensclurhu» mano modo præsens. a Cavenda est lamen nimia interpolatio; si enim tanta esset ul, speciata natura sacramenti, secundum usum humanum verba non censerentur servare suam veritatem el allicere materiam , non perficeretur sacramentum. Vide pro praxi observationem in calce §. Obj. 2° Significatio est forma sacramen­ torum : ergo non verba. R. D. ani. Significatio est forma totalis sa­ cramentorum, C. partialis, N. Significatio itaque graliæ sanctificantis est forma totius compositi sacramenlalis, sed verba ratione clarioris significationis sunt forma partialis respectu rerum quas ad unum significan­ dum determinant : sicut humanitas csl for­ ma totalis hominis, anima forma partialis corporis. Insl. Si verba haberent rationem formæ respectu rerum, id haberent vel ratione si­ gnificationis sibi naturalis et propria», vel ra­ tione significationis supernaturalisa Christo cis communicata». Non primum, quia signi­ ficatio quam naturaliter habent in quibus­ dam saltem sacramentis, esi impcrliiiensul determinet significationem rei in ordine ad significationem sacramcnlalem, v. g. le abluo in baptismo. Non secundum, quia si­ gnifica lio sacra mentalis proveniensex Chris­ ti institutione est unica, cadens supra res cl verba seu totum compositum. Ergo. R. id verba habere ratione significationis naturalis, non absolute, sed ut determina­ tions et expressioris; nequeadlnmpra cise Bill. t. vni. 22t ul talis, sed ut assumpta» a Chrislo in or­ dine ad sacramentalem significationem ί.ιcet enim significatio sacramenlalis sil ex impositione CIiii-I , supponit tamen in re quæ c.igitur ad talem significationem, ali­ quam congruentiam ct similitudinem cum rc significata; el quanto umplior fuerit si­ militudo, tanto expressior erit significatio sacramenlalis : cum igitur verba expressius significent quam res, ratione istius modi expressioris ut assumpti a Chrislo, complent cl determinant significationem confusiorem rerum ; el ideo verba sunt forma, res ma­ leria. Obj. 3° contra ulramque pariem conclu­ sionis. Speciessacramentales in eucharistia, transacta consecratione, sunlsacramcnlum : atqui hoc sacramentum non componitur cx verbis, verba enim consccraloria transie­ runt. Ergo. Quidam non ignobile? auctores propter hoc argumentum censent quod, quamvis sa­ cramentum cuchansliæ in fieri componatur ul cætcra ex rebus cl verbis lanquam cx ma­ leria ct forma et ut partibus essentialibus, in facto esse tamen sil excipiendum a con­ clusione; hoc enim illi proprium est quod non consistat in usu sicut alia, sed in re per­ manenti, scilicet in spcciebtis consecratis. Altamen non minus probabiliter cum aliis Responderi polcsl negando min. Ad prob. D. Verba consecralorin transierunt formaliler, C. virlualiter, N. Sic enim remanent in speciebus quæ virtute illorum sunt conse­ cra tæ. Et hoc sufficit ut sacramentum dicaturex illis componi; sicut ad hoc ut mixtum dicatur componi cx clementis, sufiicil quod virlualiter remaneant in mixto. que inde inferas melius dici sacramentum componi cx rcbusclillarumdcterminalione per verba quam cx verbis; quia illa determinatio est illorum virtus : unde dicitur cum prop iolale verba remanere virlualiter, el ex illis sacramentum componi. Insl. Verba consecrationis sunt causa ef­ ficiens sacramenti cucharisliæ : ergo non sunt pars ejus essentialis. R. D. conseq. Ergo non sunt pars ejus es­ scnlialis sub eodem respectu, C. sub diverso respectu, V. Itaque verba consccraloria, quatenus convertunt materiam panis cl viei in corpus cl sanguinem Christi, sunt causa efficiens sacramenti ; quatenus aulem con­ tusam significationem inaleriæ determinant 15 r DISSERT. I. ART. IV. 22(? îv! (sjc «.lenimenti seu nd significationem sa· monti diversa simultas, major vel minor rocramcnie'ein, sunt ejus forma : nihil obstat quiritur ad validitatem sacramenti. autem præsertim in moralibus, quod ίΛ... Itaque in sacramento eucharistia; requi­ Stih diverso respectu exerceat munus causæ ritur major, imo physica simultas;quiali.ee cliicientiset formalis. Sic conscnsuscsl causa pronomina hoc cl /i»c sajis^ienolanl mate­ efficiens cl formalis contractus. riam debere osse physice præsenlcm, ul ve­ Repones. Compositum non potest multi­ lificetur forma. tii cai i, non multiplicata forma : atqui sa­ Minor requiritur in sacramentis baptismi, cramentum multiplicatur, non multiplica­ confirmationis, ordinis et extrema; unctio­ tio verbis; dum sub una verborum prolatione nis. consecrantur multæ hosliæ, tot sunt sacra­ Quamvis enim eorum formæ importent menta quot sunt hosliæ consceralæ, et ta­ tempus præsens, baptizo, signo, etc. mora· men una est verborum prolatio. Ergo. liter tamen loquendo tempus præsens ad­ R. D. maj. Compositum non potest mul­ mittit aliquam latitudinem , el censemus tiplicari, non multiplicata forma formaliter præsens quod immediate præccssil vel im­ vel virtualité)·, C. semper forma Ii 1er, Λ’. .Id mediate sequitur : unde in his sacramenti hunc sensum, I). min. N. conseq. Dum ergo si inter materiam el formam intercedat sub iisdem numero verbis consecrantur plu­ parva morula, puta, unius.i ve, quibusdam res hosliæ, forma multiplicatur virlualilcr ; videtur adhuc perfici sacramentum; secus, si< ut dum simul baptizantur plurcshomines, si longius tempus intercedat. In sacramento pœnitenliæ quod exerre­ forma baptismi mutiplicatur virlualilcr. Irgebis. Non multiplicatur compositum, tur per modum judicii, ccrt'*m est quod ma­ non multiplicata forma formaliter . sic ubi teria, sciliccl actus pomi tentis, debeant præsunt duo homines, sunt duæ animæ forma­ cedere formam, hæcquc videtur posse lon­ giuscule differri : quidam dicunt a sero ad liter. Ergo. R. I), ant. Won multiplicatur compositum mane sequentis diei; quidam ad 1res aut physicum, non multiplicata forma lormali- quatuor horas; quidam ad horam; alii istas ter, (’.compositum morale,Λ’. Exunoenim I omnes moras longiores reputant, quia licet consensu virlualilcr multiplici possunt Γιοι i in judicio forensi post examen el confessio· nem rei possit ita, imo ad plu es dies, differri decem contractus. sententia , non sic tamen , inquiunt, in sa­ otsfRviMu rno praxi. cramento pœnitenliæ secundum commu­ Circa simultate n m it^na et firma in sacramentis. nem pruden.lum sensum, ad quem debet attendi in præsenii materia : nemo enim Diri in solutione primi arq. secundum dicet hodie confessum posse valide non : ccommunem sententiam, simultatem mura­ rata confessione post ocliduum absolvi, s ul lem materia? cl formæ sufficere ad validita­ tamen neri potest et (it in judicio forens:. tem sacramenti: idque quia sacrament unient In saciamento matrimonii cum silcourompositum morale cx institutione Christi .1 actus, quamdiu perseverat moral i 1er conab hominibus exercendum el recipiendum, -en,us unius, etiam post plures mensos po­ consequenter humano et morali modo. Ncc test accedere consensus alterius, sicut in verisimile est Apostolos qui, Act. 2, legun­ diis contractibus : et hoc palet quando matur una die baptizasse tria millia hominum, itimonium contrahitur per procuratorem, sic aspersisse aut effudisse aquam, ul tan­ nuntium, vel litteras in locis distantibus. geret omnes baptizandos eodem instanti Horum omnium ratio jam sæpe dicta csl, phjsico quo formam proferrent. Dixi item, quod sacramenta sint quædam composita tunc haberi simultatem moralem maloriæ lificialia, n ri phy‘ea sed moralia, ab hoet formæ, quando speciata sacramenti na­ linibus exercenda el recipienda , ideoque tura, secundum communem loquendi mo­ -Io eorum consistentia judicandum non scdum salvatur veritas formæ, et censetur se­ •undum principia physica precise, sed se­ cundum humanum usum allicere materiam cundum principia moralia el judicium pru­ cl unum morale signum constituere ; secus, denlum : prudentes aulem judicant spectata non haberi simultatem moralem ncc perfici •ujuslibct sacramenti natura , parvam dis­ moramentum. Unde pro diversitate sacra· tantiam officere uni, nonnisi magnaru alteri. UTRUMQUE SACBAMEMA CONblENl LEBL'S, etc. 227 El hæc quantum ad valorem sacramenti. I vent el excitant (idem justificationis promisNunc vero quoad licitum. Imprimis cer­ sæ, cui fidei e! non sacramento justificatio­ tum est in sacramento pœnitenliæ et matri­ nem tribuunt, ut dictum csl alibi. Tandem monii licite postponi lormam materiæ, cum concedunt posse aliquo sensu dici consecraaliter fieri non possit. In aliisvcrosacramen­ toria , quaemis rem ab usi» profano ad sa­ tis, baptismi, confirmationis, ordinis et I crum et reli.iosum transferunt, sed non extremæ unctionis', omnino illicitum csl qualenuse!Iiciuiitqu>d significant, grati m postponere totaliter formam materiæ* aut scilicet ct sane ita em : contendunt enim, et materiam formæ; ita ut à peccato mortali non csl apud ibos dogma capital·, hominem non videatur excusandus qui baptizando , v. g. justificari per gia iatn internam, sed per im­ pariem saltem formæ non pronuntiaret an­ putationem jusliliæ Christi, ut vidimus de te linitam ablutionem : quia secundum om­ gratia. Hoc ullimoexccpto, præsens contro­ nes pcccal mortaliter qui sine causa sacra­ versia forcl levis momen ti el quasi dc nomine. mentum exponit nullilali el ministrat du­ Catholici namque non negant concionem bium dum potest certum; sacramentum au­ seu instructionem præmiltendam esse sa­ tem sic collatum est dubium , cum plures ct cramento conferendo adultis, quia debent graves auctores illud reputent nullum. Er­ instrui dc rebus fidei, ul cum fruclu sacra­ go. Unde quidam inferunt sacramentum mentum suscipiant, juxta illud Christi ad præsertim baptismi el ordinis sic collatum, Aposlolos: Euntes docete omnes gentes, bap­ tizantes cos in nomine Patris,etc. Sed ne­ esse repetendum sub conditione. Cælerum, consultum est sacramentorum gant hanc instructionem aut concionem ministris, ut in omnium collatione curent perlinere ad esseuliam sacramenti ; in idadhibere majorem quam possunt materiæ queeonsentiunt quidam exadversariis. Hem et fonnæ simultatem ; in sacramentis bap­ non negant catholici verba sacramentorum tismi , confirmationis , ordinis et extremæ posse dici sigilla et pignora divinarum pro­ vinctionis , applicando materiam , formam missionum, el aliquo sensu pertinere ad con­ proferant ; in sacramento pœnitenliæ, pe­ cionem, qualenus valent ad excitandam ob­ racta confessione, imposita clacceptata sa­ jectis e fidem ct pietatem ; sed volunt quod tisfactione, slalim absolutionem impendant; sint insuper consccratoria, non solum quia in matrimonio post expressum consensum i em transferunt ab usu profano ad s; rum, unius, alter e vestigio suum exprimat. Cum sc i etiam miia efficiunt quod signi >nt, enim materia el forma debeant constituero puta hæc verba, te baptizo, ablution m spi­ unum signum sacramentale,consultum est ritualem animæ a peccatis per gratiam; ct ut meliori quo possunt modo conjungantur. hæc, hoc est corpus meum, oræsenliam rcaIcm corporis Christi. Ex quo patet hanc con­ $ III. — Utrum verba sacramentorum sint /hn· ti overdam proprie pertinere ad quæst. de missoria el concionatona , an consccratoria ? causalitate sacramentorum , dc qua infra. Quæstio duplici sensu potest inlelligi. 1° Attamen pro more scholarum Dico 1“ In collatione sacramentorum non An in collatione sacramentorum debeat ne­ cessario præmilti aul adhiberi promissio, csl necessario praemittenda aut adhibenda, seu concio cxplicaliva promissionis , qua' I ul pars eorum essentialis, concio qua auconcio vel promissio sil pars essentialis sa­ dientes instruantur de promissionibus divicramenti? 2' Utrum verba quæ sunt forma ! nis, dc sacramentorum institutione cl ef­ sacramentorum, sint promissoria et concio- fectibus. natoria , non consccratoria? Ulrumque vi­ . Prob. 1° Essentialia sacramentorum fue­ dentur sustinere Lutherani et Calvinistæ , runt a Christo determinata, ut dicemus in­ præcipue secundum ; quoad primum enim fra , pr.remue in sacramentis baptismi et cucharistiæ, quæ duo agnoscunl hærelici : non omnes consentiunt. Dicunt itaque verba sacramentorum esse atqui si concio prærmtlcnda aut adhibenda, promissoria , quatenus si non expresse con- esset ipsis essentialis, essentialia sacramen­ •ineanl promissimos divinas, saltem ad illas torum non essent a Christo determinata ; tot jam facias mentem revocant, el eas quasi enim forent diversa- conciones quot foient sigillant. Dicunt eoncicnaloria , quatenus diversi concinnatores. Ergo. alia voce prolata, in audientium animis mo2° Infantes el amentes valide baptizamur, 228 DÏSSERT T. ART. IV. et id non negant hæreticî, q S. Pelr. Epist. 1 , c. 3 , dicit: Vos similis former salvos fecit baptisma, non carnis depositio sordium, sed borne conscientia} interrogatio in Deum. In Gr.rco vox quam Latinus interpres vertit üi/errogalioncm , .♦‘gnificat stipulationem seu pac­ tum, quod nempe ba pii zalus init cum Deo. Ergo verba sacramcntalia sunt verba pacti ct promissionis. Ita Lulhrrus. R. T’ Esto , \oco interrogationis poni de­ beat pacium seu sttpulalio ; non sequitur ipsum baptisma esse illud paetum, neque hoc dixit S. Petrus: sed quod baptizandus UTRUM SACRAMENTA baptizanti interroganti an renuntiet inun­ do et diaboL, respondens sc renuntiare, ineat pactum eum Deo, ratione cujus tan­ quam dispositionis el conditionis, virtute sacramenti iit salvus. Sed R. 2° hunc textum aliunde salis obscu­ rum plus nocere quam favere novatoribus. Ibi enim S. Petrus comparat baptisma Arcæ Noe: Arca autem Noc non fuit merum pac­ tum aut signum pacti cum Deo, sed revera continendo octo animas, eas salvas fecit cor­ poraliter : ita ergo baptisma non solum csl pactum aut signum pacti cum Deo, sed sua virtute salvat animas spirilualiler , non abluendo carnis sordes, ut lotiones et bap­ tismata Judaica, sed sordes aniinæ seu con­ scienti®, eam interrogando in Deum , id csl, eam explorando, probando, et quasi lixivio emundando, sicquc perfectam cl mundam Deo exhibendo. Obj. 2° S. Aug. Tract. 80 in Joan, dicit : Unde tanta vis aqua, ul corpus tangat ct cor abluat? nisi jaciente verbo, non quia dicitur,sed quia creditur : atqui lidcs habe­ tur cx concione : unde addit S. Aug. cx Apostolo : — Q. 00. a. 7. ad 1. — lloc csl verbum fidei quod prœdicamus. R. sensum S. Augustini non esse, verba sacramcn talia non esse pronuntianda, ut fa­ tentur ipsi bæreiici, neque nullam vim ip­ sis inesse sine fide actuali, cum S. Doctor contra Donalislas totus sil ut probet bap­ tisma sine fide datum et receptum valere. Sensus est igitur, verbum operari in sacra­ mentis, non quia dicitur, id est, non se­ cundum exteriorem sonum vocis,sed quia creditur, id est, secundum sensum verbo­ rum qui tide tenetur. Soipsum clare expli­ cat S. Aug. verbis immediate sequentibus: Nam, inquit, in ipsoverbo aliud csl sonus transiens, aliud sensus manens. Ex quo in­ fer! S. Thomas quod, licet non sint cædcm voces quoad sonum apud omnes, quia ta­ men csl idem sensus, ideo cujuscumquc linguæ verbis proferatur talis sensus, perfi­ citur sacramentum. Ad id quod addit S. Aug. ex Apostolo: hoc csl verbum fulci quod prœdicamus , verum csl hoc sensu quod Apostoli hujus verbi sacra men talis vim el efficaciam prædicaverint el annuntiaverint. Vel intclligendum csl dc verbo generaliter sive consccralorio viveconcionatorio, ul ex­ plicabitur in sol. sequenti. Inst. S. Aug. post hæc verba: Hoc csl CONSTENT REBUS, etc. 229 verbum fidei quod prœdicamus, subjungit : « Unde in Aciis Apost. Fide mundans cor» da eorum ; ct Petrus Apost. Sic nos bap» lisma salvos fecit, non depositio sordium » carnis, sed conscientia bona: interrogatio: » hoc csl verbum quod prœdicamus. d Et in fine sermonis concludit :« Totum hoc » fit per verbum dc quo Dominus ait : Jam » vos mundi cslis propter verbum quod lo» culus sum vobis. » Atqui mundari per fidem , per conscientiæ interrogationem, per verbum quod locutus est Dominus post ultimam cœnam, non est mundari per ver­ bum consecratorium ,scd concionatorium . ergo verbum in sacramento est conciona­ torium el non consccralorium. R. Data min. N. conscq. Quia S. Aug. ibi non loquitur de verbo præcise ut sacramcnlali, sed generaliter de verbo sive fidei sive sacramentorum quo mundamur. S. Doctor enim eo loci explicanda susceperat hæc Christi verba : Jam vos mundi estis propter verbum quod loculus sum vobis; et facit sibi quæslioncm cur non dixerit Chris­ tus : Jam mundi estis propter baptismum quo loli cslis, cui respondet dicendo quia, sive in sacramentis siv c extra, semper verbo mundamur: si enim fiat mundatio in sacra­ mentis , vis mundandi oritur cx verbis; si extra, fit necessario per fidem ; fides autem cx auditu, auditus per verbum Dei : unde mundatio semper cx verbo oritur. In co igitur loco, cui maxime confidit Calvinus, S. Aug. loquitur modo dc verbo sacramcntali, modo dc verbo concionatorio, ct sine æquivocali >ne, quia ulriusquc verbi carac­ tères distinguuntur. Et sic cum concludit : Totum hoc ft per verbum dc quo Dominus ait: Jam vos mundi estis propter verbum quod loculus sum vobis, non restringit ver­ ba Christi ad sermonem ejus post ultimam cœnam , sed intclligil dc verbo generaliter ; ita ut sensus sit in S. Aug. Vos mundi cslis propter verbum meum, sive quod me eoncionantc audistis, sive quo in baptismo sanctificati cslis. Urgebis cx S. Ambrosio qui, lib. de Mys­ teriis, cap. 13, dicit : « Aqua sine prædica» (ionc dominicae crucis, ad nullos usus fu» tura' salutis est.... sicut ergo in illum fon, icm Moyses misit lignum, ita et in hunc > fontem sacerdos prædicationcm d< minie® crucis mittit, ct aqua iit dulcis ad gra» liam. i> Ergo. 230 DISSERT. I. ΑΠΤ. V. ÏI. S. Ambrosium per prædicalioncm do- | nis est ex parle formæ, quæ csl quodamminicæ crucis, inlclligcre verbum consecra-*i modo finis et terminus maleriæ : materia tonum et non concionalorium ; non enim enim requiritur determinata, utsilprupurconcio mittitur seu dirigitur in fontem, ut tionata determinatae formæ. Ergo. loquitur S. Amh. sed in audientes. Unde Solvuntur objectione*· lib. 4 de Sacramentis, c. 4 : Ubi, inquit, accessit consecratio, de pane fil caro Christi. Pro solutione objectionum nota, ad veri­ Objiciunt insuper hæretici, sacramenta a tatem conclusionis nostræ sulliccre si reset SS. Patribus vocari signacula, sigilla, pi- verba a Deo sint determinata immediate vd gnoia. Sed neque nos id negamus; addant mediate, in genere vel in specie. duntaxat sigilla, signacula, etc., praclica Obj. 1° contra primani pa rieni. Salus a nicl effectiva illius quod significant, cl con­ mæ est magis necessaria quam salus corp ­ veniemus saltem quoad rem. us : atqui in medicinis corporalibus potest una res poni pro alia in ejus defectum ; ergo ARTICULUS V. I multo magis in sacramentis quæ sunt nicUtrum res et verba in sacramentis novæ dicinæ spirituales ad salutem animæ. legis sini el debuerint esse a Christo deter­ Ibid. a. 5. ad 2. — Λ. Λ’, conscq. Dispa­ minata, Usque proinde sil nccessc uli ? ritas est, quod res habeant naturaliter sibi Dicoln Resci verba in sacramentis novæ inditas virtutes conferentes ad corporalem legis sunl de facto a Christo determinata, salutem : cl ideo non refert si duæ carum eamdem virtutem habeant, qua quis utatur: idcoque nccessc csl illis uti. Prob. Christus est auctor sacramentorum sed ad sanctificationem non ordinantur e> novæ legis, ul infra dicemus : atqui ille di­ aliqua virtute sibi naturaliter indita, sci' citur auctor compositi qui illius materiam solum ex institutione divina : cl ideo opor­ cl formam instituit alquc determinat. Ergo. tuit divinitus determinari quibus rebus sen­ 2· 60. a. 5. ct 7. o. — Dico 2° Res ct verba sibilibus sil in sacramentis utendum. Obj. 2° Si ratio D. Th. valeret, probaret in sacramentis novæ legis debuet uni a Chris­ to determinari. etiam in sacramentis legis naluræ malcrias Ibid. a. 5. — Prob.de rebus. In usu sacra­ esse a Deo determinatas : atqui falsum con­ mentorum duo possunt considerari, scilicet sequens , cum nihil sil assignable determi­ cultus divinus ct sanctificatio hominis, quo­ natum a Deo in lege naluræ quo deleretur rum primum pertinetad hominem pcrcom- peccatum originale : ergo ct ani. paralioncm ad Deum, secundum cconverso Π. D. min. Atqui res sacramentorum perlinet ad Deum per comparationem ad legis naluræ non sunl a Deo determinata’, hominem : atqui, licet possit pssc in potes­ immediate, C. mediate, N. Dicendum igi­ tate hominis determinare sibi res quibus tur, divina institutione revelata Adæ et ab Deum colat, non tamen ad ipsum pertinet ipso posteris indicata, prælixum fuisse ho­ suo judicio assumere res quibus sanctifice­ mini ul pro sacramentis ct deletione peccati tur, sed ad solum Deum. Ergo. Prob. min. originalis adhiberet protestationem exterio­ Sanctificatio hominis est in potestate Dei rem fidei ; quo ritu autem quove signo illa sanctificantis : atqui non pertinet ad ali­ protestatio fici et, interiori hominis iiis’’ncquem determinare quod csl in potestate al­ tui delci minandum a Deo relictum fuisse. terius. Ergo. — ibid, ad 3. —Et ratio hujusdisparilalis 2“· 7. — Prob. a fortiori dc verbis. cum sacramentis novæ logis est, quia sicut In sacramentis requiruntur res determinat® in statu legis naluræ homines nulla leg· a Christo : ergo mullo magis determinata exterius data, sed solo instinctu iuierioii verba. Piob. conscq. In sacramentis verba sc I movebantur ad Deum colendum , ila otia u habent per modum formæ, res sensibiles ex interiori instinctu determinabatur cis per modum malcriæ, ul dictum csl : atqui quibus rebus sensibilibus ad Dei cultum in omnibus compositis ex materia ct forma , uterentur. Postmodun· vero nccessc fuit principalius ad esse rei requiritur determi­ etiam exterius legem dari; tum propior nata torn· a quam determinata materia : or- obscurationem legis naluræ ex peccatis go. Proh. min. In omnibus compositis ex hominum ; tum etiam ad expressiorem materia el forma, principium deter ruina ii0- significationem grati® Christi, per quam 23t UTRUM RES ET VERRA IN SACRAMENTIS, etc. humanum genus sanctificatur: et ideo etiam ordinis conferretur p i aliqtf I signum <·π notasse fuit res expressius determinari qui­ -ibile, significativum potestati·. quæ tradi­ tur, et p r vcrlxi hoc i · :>n exprimentia. bus homines uterentur 1.1 sacramentis. Inferes. Ergo magis*arctatur via salutis Utrum autem hoc · num c:t ibile R. N. conscq. ct paritatem. Disparitas detur anqurvnlcrc -o baptizo seu abluo, cum est, quod in hac voce patrias, secundum ad abluendum non semper requiratur im­ se considerata , etiam non attenta bonitate mersio; inquit Solo. Existimant tamen alii intelligenlis, relinquatur dispositioni per valere, quia contendunt hæc verba baptizo, accommodationem usus communis trahi abluo, lingo ; mergo . esso vere synonyma. possit ad eumdem sensum cum voce patris; Vide infra diss. 1 dc bapt. a. 1. Pro certo in hac autem voce matris, secundum sc autem non valeret si diceretur, mundo,[ considerata, nulla similis relinquitur dis- DE METATIONE IORM/E ET MATERIÆ, etc, 235 positio, sed alium omnino sensum importat; i ret baptismum, qui diceret baptizando: etsi idem sensus inlelligalur per eam im­ In nomine Patris el Filiiel Spiritus sancti portari ac per vocem patris , hoc lotum pro­ ego te baplizo ; non videtur autem conficere venit per accidens ex bonitate et perspicacia si diceret, Patris ego te baplizo in nomine inlclligcntis, et· non cx ipsa voce secundum Filii el Spiritus sancti’ SC juxta accommodationem usus communis. I Ibid.—7° Per interruptionem verborum Ibici, u. S. o.— 4° Mutatio lormæ fit per forrnæ; quæ si tanta sit ut non censeantur additionem alicujus termini, quæ si variet moraliter loquendo verba in unam oratio­ sensum debitum,erit essentialis; alias ao nem convenire, erit mutatio substantialis; cidcntalis. Si vere additio sil sensus ambi­ secus, accidentalis. Hinc si consecrans post gui, consulenda est intentio ministri, an in­ hæc verba , hoc est, sternutaret, el slatim tenderit verum aut falsum sensum ; et si postea subdcrel, corpus meum, conticeret falsum an eam protulit ut partem forrnæ, sacramentum ; similiter qui baptizando post an forte per modum appendicisaul precum. hæc verba, ego tc baplizo, dicerel confulanHinc conficeret sacramentum, qui bap­ libus, laccle, el slatim reliquum forrnæ pro­ tizaret in nomine Patris omnipotentis, ct sequeretur, etiam conficeret sacramentum. Filii unigeniti, et Spiritus Paracleti ; si- Vide observationem in calce, art. 4. mililersi adderet, cl beata Virgo tc adju­ Octava tandem mutatio est, si verba mu­ vet ; item si adderet, clin nomine beatœ Vir­ tentur in nutus, scripturam aut alia signa , ginis, intendens tantum ejus patrocinium el hæc est substantialis, nisi in matrimonio invocare, ct non baptizare in nomine ejus, SII· — Quale sit peccatum mutare materiam rt sicut in nomine Patris. Pariter conficeret eu­ formam sacramenti ? charistiam sacerdos qui, Calvinislarum erro­ Dico 1° Mutatio sive substantialis, sive re imbutus, post legitime pronuntiatam for­ mam , hoc est corpus meum, subjungeret, etiam accidentalis forrnæ vel materiæ sacra­ non ut quid essentiale forrnæ, sed per mo­ mentorum , csl ex genere suo peccatum dum precum , cl illud in cœlis adoramus , i mortale ; quia est profanatio rei sacræ , cujus figuram tantum in terris nobis exhi­ adeoque sacrilegium . atqui sacrilegium ex bet ; modo tamen retineat intentionem fa­ est genere suo est peccatum mortale. Ergo. Dixi, cx genere suo; quia ex defectu ciendi quod facit vera Christi Ecclesia , quævis illa sil. Non conficeret autem, si plenae deliberationis ct cx levitate materiæ quis cum Atianis baptizat cl, innomine Pa­ potest esse veniale. Si pelas quando dijudicari poterit esse tris majoris cl Filii minoris, etc. Dc additione vero quæ non corrumperet mortale peccatum , an veniale cx gravitate verum sensum , sed tantum fieret cum in­ vel levitate materiæ? II. 1° Quando mutatio est substantialis, tentione inducendi novum ritum in Eccle­ sia, vide primam conclusionem ct ejus ex­ facta cum plena deliberatione sive cx indu­ stria, sive cx ignorantia crassa, sive cx gravi plicationem. ibid —5° Per subtractionem. Si, ul de negligentia, semper est peccatum mortale; præccdcnti mutatione dictum esi, tollal hic enim non datur parvitas materiæ, cum sensum debitum sacramentalcm , erit sub­ fiat semper gravis injuria rei sacræ seu sa­ stantialis mutatio; alias accidentalis tan­ cramento, quod nullum redditur per muta­ tum. Hinc qui in forma baptismi subi ice­ tionem substantialem. Dico, cx ignorantia ret ego ,cl in forma eucharisliæ enim , con­ crassa seu ex gras i negligentia ; si enim esset ficeret sacramentum ; ly enim quippe de­ levis aut ignorantia aut negligentia, a morservit tantum ad seriem narrationis, el non I tali posset excusari : at in ministris ex ollicio ad significandam conversionem panis in raro excusat ignorantia, cum ipsi scire te­ corpus Christi : secus si taceret aliquam neantur ea quæ sunt sui officii. personam Trinitatis, autly meum in forma I Ii. 2° Quando mutatio est accidentalis, judicio prudcnlum æslimanda est gravitas eucharisliæ. Ibid, ad 3.—6° Per transpositionem ver­ vel levitas materiæ, nec alia certa regula borum forrnæ, quæ, pariter ul ante, si tollat assignari potest. Hinc mulli volunt pecca­ sensum sacramentalcm , erit mutatio sub- tum veniale esse tantum ex levitate materiæ, •lanlialis; secus accidentalis. Hinc confice­ si quis in forma consecrationis omitteret 236 DISSERT. I. ART. VI. enim, si in lingua vulgari baptizaret, si loco probabiliori in aliis materiis : ergo etiam baptizo diceret abluo, etc. secluso tamen cum agitur de sacramentorum valore. contemptu et scandalo; fore vero mortale, II. N. conscq. Disparitas est quod in aliis si lingua vulgari consecraret, si in forma i materiis, dum aliqua sententia est probabicalicis omitteret, qui pro vobis effundetur, lior, non est lanium probab'lior speculative etc. Pro quo prudenter discernendo atten­ et irise,sod est etiam probabilior practice, dendum est ad rigorem usus scu preccpti, seu csl probabilius illam posse teneri ; quia quantitatem scandali aul contemptus. si forte sit falsa, excusatur coram Deo qui Dico 2° Qui deliberate sive in forma, sive eam tenuit, quod secutus fuerit id quod ve­ in materia, sive in caeremoniis sacramento­ risimilius erat verum , cl fecerit quod in se rum non servat ritum el modum suæ eccle­ csl ut attingeret veritatem ; sicque agendo, siæ, cx genere suo peccat mortaliter; quia nulla rei sacre irreverentia periclitatur. At facit contra præccptum Ecclesiæ in materia voro, licet,dum dc sacramenti valore agitur, religionis, adeoque est sacrilegium. Ergo. aliqua sententia de materia vel forma sit Quando autem in individuo erit mortale probabilior speculative et secundum se, aul veniale, judicandum est, ul in prece­ practice tamen non est probabilior, scu non dent! conclusione , arbitrio prudenium , est probabilius illam posse teneri, quando attendendo maxime rigorem usus aut pre- oppositum est tutius; quia major probabi­ cepli, scandali aul contemptus. Hinc ex litas non eiTicit ut materia aut forma sil valicommuni sententia peccaret mortaliter, qui | da, si revera ita non sit, adeoque non exlraex industria non misceret aquam vino ; hilur sacramentum a periculo nuditatis et similiter si sacerdos Latinus uteretur fer­ irreverenti®· mentato sine gravi necessitate, aul uteretur Cætcrum si sententia aliqua de materia forma G reconnu in baptismo; item si mi­ aut forma sacramenti ita esset probabilior, nister ex officio scu solemnitatis baptizaret ul foret moralilcr ccrla cl communiter hasine catecbismis cl exorcismis, vel sine berelurvera, cl opposita licet tutior vix ha­ lumine aul vestibus sacris consecraret. Ve­ beret aliquid probabilitatissiveab intrinseco niali ter autem lanium peccaret, qui in sive ab cxtrinseco, multis videtur non con­ alministralionc sacramenti pœnitcnliæsino demnandus qui priorem sequeretur : tunc rausa preces Misereatur cl alias omitteret. enim censetur materia aut forma ccrla ; cl Dico 3° Peccat mortaliter qui in admini- alias continua foret perplexitas el impossibi­ v ratione sacramentorum utitur materia aul lis sacramentorum praxis, cum nulla sit forma dubia ct incerta, ubi certa haberi sententia cujus opposita aliquid probabili­ potest: in casu vero necessitatis, ubi certa tatis sive ab intrinseco siveab cxtrinseco ha­ presto non est, potest el debet uti materia bere non possit. eu forma dubia, saltem sub intentione Ratio secundas partis est, qnia cum sacra­ ronditionala. menta sint propter homines instituta, mi­ Ratio primee partis est, quia tunc sine nus maluin csl ul sacramenta periculo nulcausa ct necessitate exponitur sacramentum litatis exponantur, quam ut homo illis abso­ periculo nubilatis ct irrisionis : nec enim lute privetur; prodesse quidem poterunt, tua probabilis aul probabilior sententia effi­ nocere non poterunt : dc duobus autem ma­ cere potest ut materia aut forma sit valida, lis minus csleligendum ; el irreverentia quæ si revera non sil ea a Christo determinata. alias subcssel, abstergitur ratione necessita­ Ergo. tis cl intentionis conditional®. Ergo. Hinc Innoc. XI damnavit hanc proposi­ APPEHDIX I. tionem : «Non csl illicitum in sacramentis » conferendis sequi opinionem probabilem De repetitione materne settjorrna saeramentalir. Dico l°Qui certus est do invaliditalc sa­ » de valore sacramenti, relicta tutiori, nisi » id velet lex , conventio aut periculum cramenti, defectu sive maloriæ sive forma*, » gravis damni incurrendi. Hinc sententia debet adhibita materia vel forma valida ip­ ■ probabili utendum non ?st in collatione sum absoluto repetere : sicut · contra qui >» baptismi, ordinis sacerdotalis aut episco­ certus dc validitate sacramenti, ipsum repe­ tit etiam sub conditione,sacrilegium com­ palis. » Est prima inter innocentianas. Dices. Licitum csl uti sententia saltem mittit ; cum ista repetitio sil profanatio clir- DE MUTATIONE FORMÆ ET MATERIÆ, etc. 237 risio sacramenti adeoque grave sacrile­ distinguitur, sine conditione proferatur, ut, gium. Ego le baplizo. Dico 2'· Qui ralion’Jjililcr dubitat dc va­ Formæ condilionalis septem vel octo pri­ lore sacramonri, d**bel ipsum repetere sub mis Ecclesia; sæculis nullum fuisse usum conditione . ita ex jure cap. De quibus du­ probant eruditi, ex hoc quod in variis du­ bium. Ratio repetitionis, quia minus peri- biis dc valore baptismatis SS. Patres, con­ )»< ,·<(<’ Immine · c ' · ' i i ' ' ' m j’1 '■·- pus; el in hac subjectione mentis ad Deum cali χ noraliler, ut putei ex secunda ratione. consistit nostra sanctificatio, seu animæ per­ El ([nando infra , art. 3 el 4 , adhuc quæril fectio per gratiam ct scientiam seu notitias dc homine secundum statum peccati, non sanctificationi necessarias.Tanta aulem erat quæiit de stalu peccati generaliter, ul hic Dei superioris dominatio, ?t causæ inferio­ facit, sed determinate pro aliquo s atu pec­ ris ad Deum subjectio in isto statu, ut vi et cati , [in a , ante Christum in lert <» ari. ct exigentia hujus status superius nullo modo pqst Christum in quarto. Nusquam autem dependeret ab inferioribus in ea domina­ procedit conclusio præsens de homine se­ tione exercenda, sed per seipsum sine me­ cundum statum gratuitum ct quodammodo diis inslrumenliscxlrinsecissuilicientcr mo­ præternaturalcm innocenliæ originalis, de veret inferius ac dirigeret in iis, in quibus quo art. seq. in eo enim homo quodam­ pro illo statu inferius per se superiori de­ modo extrahitur extra conditiones suæ na­ bebat subjici ct ab eo perfici ( hoc csl, in turæ. perfectione animæ per gratiam el scientiam, Dices. Gratia et passio Christi sunt suf­ ut dictum csl); alias enim status innocen­ ficientes ad salutem humanam : ergo super­ liæ non foret perfectus, si in illo non e.-v-et fluunt sacramenta. (alis perfecta subordinate et subjectio men­ Ibid. ad 2. ct 3. — B. quod gratia ct pas­ tis ad Deum, et partis inferioris ad supe­ sio Christi sunt sullicientesin genere uo seu riorem , nedum quidem in ratione entis (sic quoad vim sanctificandi el salvandi, debent enim semper subjicitur ), sed etiam in ra­ tamen homini applicari [applicantur autem tione supernatural! et morali sanctificatio­ ipsi convenienter per sacramenta, ul pro­ nis et in rectitudine virtutis. batum est. Nota insuper, dum loquimur cum D. Th. dc perfectione animæ per gratiam et scien­ ABTICULUS Π. tiam, nos non inlelligerc qualcmcumquc Utrum diam ante peccatum fuerint homini scientiam naturalium , ncc etiam omnium necessaria sacramenta? supcrnaluralium, sed eam tantum quæ gra­ Nullum in statu innocenliæ de facto ex- tiam comitatur in ordine ad sanctificatio­ titissc sacramentum communis est theolo­ nem, cl quæ correspondct fidei sive habi­ gorum sententia ; tum quia dc illorum insti­ tuali , sive actuali, quæ cum gratia confer­ tutione in hoc statu tam in S. Scriptura tur nunc per sacramenta ; in nullo enim quam in traditione altum csl silen ium ; statu potest homo justificari sine aliqua vd tum quia ille status brevissimo tempore du­ cognitione fidei, vel scientia supcrnalura­ lium. ravit, ideoque fuissent inutilia. Sed difficultas csl utrum vi status nullum Nota tandem, sacramenta esse quædam ineo fueritsaciamentum, seu utrum insti­ instrumenta corporcaquænosmanuducunl tutio sacramentorum habeat aliquam oppo­ ad res supernaturales, scilicet ad gratiam sitionem seu repugnantiam cum sta u in­ sanctificationis, et huic annexam supe.na­ nocenliæ, non quidem secundum poten­ tui alium cognitionem; hic est enim unus tiam Dei absolutam ; quis enim negat Deum sacramentorum scopus el finis. Ilis not. lis, Ibid. o. — Prob. conclusio. Ea cial rec­ absolute potuisse in quovis statu instituere sacramenta? sed secundum suavem cl con- titudo status innocenliæ, ut in eo superiora naturalem providentiam. Affirmat S. ’.ho­ dominarentur inferioribus, ct nullo modo rnas et cum eo Thomistæ; negant p'urcs dependerent ab eis, in iis scilicet in quibus alii, quorum aliqui ideo volunt qu d sista- sita erat seu exercebatur hæc dominatio cl tus innocenliæ diu durasse!, revera lui seni subjectio, et quæ adeam pertinebant ; sicut enim mens suberat Deo, ita menti suberant instituta in co sacramenta. Ç. 61. a. 2. o. — Dico. Ante peccatum vi inferiores animæ viros el ipsi anima' con­ status innocenliæ nec necessarium nec con­ fins. Unde huic ordini ac rectitudini iuc mgruem foret si anima perficeretur quantum veniens luit institui sacramenta. Ante probationem, nota rectitudinem cl ad scientiam cl quantum ad graf.un per ordinem status innocenliæ in eo consistere, aliquid corporale; hæc enim animæ perfec­ quod mens perfecte Deo subesset, menti tio perlinet ad hanc rectitudinem, et per intuMWC* amniaa vires, cl ipsi animæ cor- eam habebatur : atqui si in co fuissent sa- DISSERT. II. ART. Π. MO 41 cramcnta , homo accepisset suam perfectio­ I ria etiam secundum conditionem nature nem quantum ad gratiam et scientiam per elevatae. aliqua corporaliaet sensibilia ; sacra, tentum II. D. min. Alqui cx hoc provenit quod enim est aliquid‘corporale el sensibile ad connalurale sit homini ut spiritualia natusanctificandos homines et ad cos instruen­ ralia cognoscat per sensibilia, C'· win. spindos do robus supernaturalibus ordinatum : tualia «upernaturalia , Λ7, min. el contrq, ergo in statu innocentiæ homo sacramentis I Explicatur. Res spirituales quoad sui co­ non indigebat, non solum in quantum sa­ gnitionem sunt in duplici dil’crentia : aliæ cramenta ordinantur ad remedium peccati, cnim sunt quæ naturali Iu mi ne cognosci pos­ sed cliam in quantum ordinantur ad animæ sunt, ut est existentia Dei, natura angelica, perfectionem. etc. Aliæ quæ solum lumine supernatural! Confirmatur. Cessante fine primario sa­ possunt cognosci, ul sunt gratia, habitus in­ cramentorum, cessare debent ct sacramen­ fusi, Trinitas et omnia mysteria nosiræ re­ ta : atqui in statu innocentiæ cessaret fi­ ligionis. Equidem modus connaturdis co­ nis primarius sacramentorum : ergo. Prob. gnoscendi ros primi generis est per sensibi­ min. Finis primarius sacramentorum est lia in homine ; quia eorum cognitio perse sanctificatio utentium ct cultorum Dei : at­ oritur a sensu , cl inde ascendit ad cor ho­ qui lalisfinis tunc cessaret : ergo. Prob. min. minis : modus aulem connaluralis cognos­ In illo statu homines nascerentur sancti, ct cendi res spirituales secundi generis non est sanctitas esset donum naluræ cl non perso- persensibilia ut per media in homine;quia næ: ergo. eorum cognitio non orilurper sc cx sensi­ bus, sed ex superiori revelatione fidei des­ Solvuntur objtctionet. cendit. Quare signa seu media sensibilia so­ bj. 1° Sacramenta sunt necessaria homi­ lum per accidens possunt homini necessaria ni secundum conditionem humanæ natu­ esse ad eorum notitiam, quando scilicet ho­ ra, sicut dictum est art. præccd. atqui ea- I mo aliquam repugnantiam patitur ex parle dim est natura hominis ante et post pecca­ sensitiva in tali cognitione, sicut patitur mo­ tum : ergo cliam anlc peccatum homo indi­ do in statu naluræ corruptæ, aul paterctui gebat sacramento. in statu naluræ sibi rcliclæ; secus autem in Id. ad 2.—R. D. maj. Sacramenta sunt statu innocentiæ in quo inferiora perfecte necessaria homini secundum conditionem subjiciebantur superioribus. naluræ, vel puræ el sibi rcliclæ, vel pecca­ Insl. 2° Connalurale est homini in hoc to subject®, C. maj. ad statum innocentiæ statu innocentiæ ut cognoscat spiritualia elevatae, N. maj. El ad hunc sensum D. cliam supcrnaturalia per sensibilia: ergo. min. Atqui eadem est natura hominis ante Prob. ani. Connalurale est homini ut cog­ el post peccatum , et idem naluræ status, noscat etiam spiritualia supcrnaturalia per N. min. ct diversus naluræstatus, C. min. species haustas cx objectis sensibilibus, cl Quia ergo in illo statu per subjectionem per­ per conversionem ad phantasmata, nisi cog­ fectam Deo, homo a Deo immediate sancti­ noscat per immediatam revelationem , quæ ficabatur, inconveniens fuisset illi statui ut corte non debuisset fieri singulis hujus sta­ hæc sanctificatio acquireretur per inferiora [ tus hominibus: nec etiam queri nascerentur instrumenta; hoc cnim arguisset imperfec­ cum scientia omnium supcrnaluralium,sed tam subjectionem ex parle animæ et ini- I per acquisitionem el disciplinam seu tradi­ perfectam dominationem cx parte Dei in tionem haberent, ut docet D. Th. 1 p. q. animam; supcrnaluralium enim instructio 101, a. 1. Ergo. per sc petit descendere a superiori, el non R. N. ant. Ad probat. D. conseq. Ergo fieri persensibilia lanquam per instrumenta connalurale est homini ul etiain spiritualia manuduccnlia , nisi ratione infirmitatis supcrnaturalia cognoscat por sensibilia, naluræ, quæ perfecte Deo non subditur. lanquam per objecta, C. lanquam per in­ Jnsi. 1° Ineo statu elevationis homo sem- strumenta quibus subjiciatur, A7. Explicaper componeretur cx corpore cl anima : at- ' lur. Intellectum per sensibilia cognoscere qui cx hoc provenit quod connalurale sil | dupliciter inlclligilur : uno modo quantum homini in spiritualia cognoscat per sensibi- I «d acceptionem specicruin ab objecti», <ί lia : ergo sacramenta sunl homini nccessa- · uan. dcncndcnlia non csl imperfectio in in- / VIRUM ETIAM AME PECCATUM FU ER. etc. telleclu humano; tum quia hoc ipsi cx vis­ ad coadunationem in una religione, ad au­ ceribus naluræ connalurale esi; tum quia gendam gratiam. Ergo. id iit per vim et perfectionem intellectus R. Cessante fine pi iinario sacramentorum agentis : unds, proprie in hoc intellectus qui csl sanctificatio nostra, cessare etiam r<.* non subordinalur objectis, sed potius sibi lionein ponendi sacramenta ; et si forent ea subordinat. Alio modo intellectus perfi­ signa ad protestandum fidem, ad coaduna­ citur a sensibilibus, ct per ea cognoscit qua­ tionem in una religione, non forent tamen tenus per ea tamquam per media cl instru­ sacramenta , quia non forent ad gratiam menta manuducitur ad res supernalurales, seu sanctificationem nostram ordinata. quarum cognitionem cx influxu superiori Ad augendam autem gratiam connaturaliai ere debeat, sed cx infirmitate ct retar­ lior foret modus per actus proprios ; sicut datione partis sensi tivæ impeditur hunc in- I enim non acquirebatur per applicationem fluxum suscipere, ct ideo infirmitati ejus exteriorum sensibilium, ita nec debebat condescendendo, perfectionem illam quæ per eam augeri. Obj. 3° In statu innocentiæ fuissent sacri­ sibi cx influxu superiori debebatur, accipere ' dcbei per media sensibilia. Nec enim , ul ficia : ergo ct sacramenta. Palet conseq. a jam dixi, supcrnaturalia quæ lumine fidei paritate rationis. Ideo enim homo in illo vel alio infuso nascuntur, habent per se statu uteretur sacrificiis, quia homo constat cx sensibilibus accipi, sed cx superioribus anima cl corpore, et in utroque debet Deum descendere : non quod species infusas sem­ colere : ergo pari ratione debet uti sacra­ per ad id requirant, sed quia instructio cl mentis. R. N. conseq. et paritatem. Disparilas est traditio hujusmodi cognitionis potius petit fieri per Spiritum sanctum, ordinantem i 1°, quia sacrificia cx ratione dicta sunl de species haustas ab objectis vel aliunde, jure naluræ, adeoque in omni statu debent quam ad illam per instrumenta sensibilia I esse : sacramenta aulem non sunt de jure manuduci. Porro, licet non sit contra per­ naluræ, sed cx congruentia ct cx benepla­ fectionem status innocentiæ quod homo de­ cito dix ino ; 2° quia cultus Dei externus est pendeat ab illis rebus sensibilibus a quibus Deo debitus ex subjectione quam habet ex natura sua dependet ; csl tamen contra homo ad Deum , non solum in spirituali­ ejus perfectionem quod homo dependeat ab bus, sed cliam in corporalibus : sanctifica­ illis rebus a quibus cx natura sua non de­ tionem aulem hominis fieri persigna sensi­ bilia, non est quid debitum naluræ humapendet. Replicabis. In illo statu homo uteretur n», quando talem statum habet ul perfec­ vocibus externis, scriptura , imaginibus el tissime Deo subjiciatur; quia tunc cx vi aliis signis lanquam instrumentis ad me­ subjectionis hujus sanctitatem babere debet. Obj. 4° Matrimonium est sacramentum moriam juvandam. Ergo in mullis perfici uxta Apost. Eph. 5 : atqui matrimonium debebat ejus mens persensibilia. /L T quod homo in isto statu uteretur fuit institutum ante peccatum, ul palet his signis ad externam communicationem, Gen. 2. Ergo. 2. Gl. a. 2. nd 3. — R. quod matrimo­ cl ad inlelligcnda ea quæ ipsi non debeban­ tur secundum propriam sanctificationem cx nium luit institutum in statu innocentiæ rectitudine status, nec id repugnat; non non secundum quod csl sacramentum, sed vero ad ea inlelligcnda quæ ipsi debeban­ secundum quod csl in officium naluræ. Ex tur secundum interiorem et propriam ejus consequenti tamen significabat aliquid fo­ sanctificationem vi rectitudinis hujus sta­ turum circa Christum ct Ecclesiam, sicut el omnia alia quæ in figura Chrisli præccstus. R. 2° quod uteretur illis lanquam instru­ scrunt; quæ tamen non dicuntur sacramen­ mentis sibi subordinalis. Si autem fuissent ta nisi improprie ct alio sensu. Ex didis colliges quod, si etiam diu du­ sacramenta, soli Deo subordinate luissent ut instrumenta Dei, non hominis, qui ideo rasse! status innocentiæ, nullum fuisset m eo sacramentum. Sed illis subjiceretur. Pe les an, perseverante Adamo in justitia Obj. 2° Vari» erant utilitates propter quas congruum erat instituere sacramenta originali, et posteris ejus peccantibus, fui$in hoc statu , v. g. ad prolcslalioncm fidi i, scr.l instituta saciamcula? Bill. r. vm. 212 DISSERT. Π. ART. III. Λ quod »? sa'ton non fuissent instituta diversasque difficultates in hunc articulum ejusdem rationis ac nostra, vi præsentis accumulent. decreti. Quia nostra, n” præsentis décret i, Q. 61. o. 2. o. et in 4. d. 1. q. d, a. 2. sunt in remedium peccati vel originalis, vel qua-st. 3— Dico. Post peccatum ante Chri­ actualis cx originali provenientis, et habent stum tam in lege naturæ quam in lege virtutem cx passione Christi, qui in hac scripta , tam pro peccato originali quam hvpolhesi juxta probabiliorem sententiam pro actualibus, debuerunt esse sacramenta. nun venisset. Prob. 1° cx Patribus, S. Aug., lib. 5 con­ An vero fuissent instituta alterius ratio­ tra Jul., cap. 11 : « Nec ideo, inquit, crenis? Cum id pendeat cx beneplacito divino, » dendum est, ante datam circumcisionem, nec quidquam haede re sil revelatum, res « famulos Dei, quandoquidem eis inerat est dubia ct incerta. » Mediatoris fides in carne venturi, nullo » sacramento ejus opitulatos fuisse parvulis ARTICULUS III. d suis, quamvis quid illud esset, aliqua I trum posl peccatum ante Christum debue­ d ncccssariacausa, Scriptura latere voluerit, rint esse sacramenta ? a Nam elsacrificia eorum legimus, quibus Nota 1° naturæ per peccatum corruptæ » utique sanguis ille figurabatur, qui solus triplicem distingui statum. Primus est sta­ » tollit peccata mundi, υ Idem Innoc. Ill, tus legis naturæ ab Adamo usque ad Moy- cap. Majores de baptismo el ejus effectu. sen ; secundus legis scriplæ a .Moyse usque 2. 61. a. 3. o. — Prob. 2° Sacramenta ed Christum; tertius legis gratiæa Christo sunt signa sensibilia invisibilium rorum , miibus homo sanctificatur : atqui post pecad finem sæculorum. Primus dicitur legis naturæ, non quia catum ante Christum sive in lege naturæ, excluderet legem supcrnaturalem ; in ea sive in lege scripta, fuit conveniens hujus­ enim observari debebant supcrnaluralia modi signa institui tam pro deletione pec­ præccpta iidci, spei el cbaritalis; sed quod cati originalis quam aclualis. Ergo. Prob. in ea nulla esset lex mandato Dei scripta, min. Post peccatum nullus salvari potest sed lex naturalis solo naturæ instinctu, el nisi per fidem in Christum redemptorem , lex supernaturalis sola Dei inspiratione juxta illud Rom. 3 : Justificati gratis per quasi per modum naturæ, erant cognitæ. gratiam ipsius, per redemptionem quee csl Nola 2° quod, licet status legis scriplæ in Christo Jesu, quem proposuit Deus pro­ rigorose tantum inceperit a Moyse, ab pitiationem per fidem in sanguine ipsius, Abrahamo tamen coepit se insinuare, el ad ostensionem justiliæ suæ, propter remis­ slalus legis natura; declinare per circumci­ sionem præccdcntium delictorum..... ul sil sionem , quæ cral quædam præparalio ad ipsi justus, ct justificans eum qui esi cx legem scriptam. fide Jesu Christi. Et illud Act. 4 : Non esi Nota 3° el suppone, in utroque statu legis aliud nomen sub caelo datum hominibus, in naturæ cl scriplæ fuisse remedium, saltem quo oporteat nos salvos fieri. Alqui post pro peccato originali ; cum constet ex S. peccatum ante Christum, conveniens fuit Scriptura Adam el multos alios justos ab esse signa sensibilia quibus homo hanc suam ipso fuisse emundatos. Id etiam colligitur fidem in Rcdemplorem futurum protesta­ ex voluntate Dei salvandi omnes homines. retur. Ergo. Minor patet cx his quæ dixi­ Videtur etiam eadem ratione supponen­ mus art. 1 hujus disseri, el superius , dum, fuisse remedia pro peccatis actualibus, nempe id esse conveniens homini, 1° ratio­ quævis fuerint. Quæstio est igitur utrum ne naturæ. corporeae; 2U talione naturæ per pro talibus remediis in utroque statu legis precatum sensibilibus subjects; 3’ ut per naturæ et scriplæ instituta fuerint sacra­ salubria signorum sensibilium exercitia a menta, sive anis fide­ lium ab infidelibus. 2° Cum Lutheranis cl Cah inistis, qui quamvis Socinianos impugnent, el verbis magnificis videantur quandoque extollere DISSERT. III. ART. I. viridem et efficaciam sacramentorum, ita dum producendi gratiam, scilicet tiopert ut crederes ipsos hac in parte catholice sen­ operantis el ex opere operato. Gratiani pro­ tire, nihilominus nullam in cis vim aliam duci cx opere operantis, csl illam conferri agnoscunt quam excitandi objective fidem, a Deo intuitu operis, quatenus ab operante qua sola volunt nos justificari. Quandiu laudabiliter el rnoritotie procedit, sive in· m adhaerebunt suo capitali dogmati, nos tuitu fidei, pietatis el meriti operantis. Gra­ scilicet non justificari per gratiam scu jus­ tiam produci ex opere operato, esi eamaDeo titiam internam, sed per imputationem ex conferri intuitu operis, non ul procedit lau­ ternam justitiæ Christi, cl cam nobis im­ dabiliter ab operante, sed ut esi a Christo putari per solam fidem seu fiduciam qr a institutum, seu est eam produci vi et effica­ firmiter credimus nos esse justos, de quo in cia operis externi per virtutem sibi supertract, dc gratia ; fateantur necesse est nos­ naluraliler communicatam ultra meritum tra sacramenta ad nihil aliud valere quam ministrantis et recipientis, non tamensine ut excitent in nobis hanc fidem justificali- dispositionibus ex parle subjecti recipientis vam. Imo dum ad sacramentum fidem prae­ requisitis, non quæ habeant vim effectivam viam requirunt, supponere debent nos esse effectus, aul operi exicrno scusacramento justificatos ante sacramenti susceptionem, vim conferant, sed quæ se habeanipermo· sicque sacramenta non esse nisi signa ste­ dum removentis obicem graliæ el condi­ rilia justificationis accept®. tionis sine qua sacramentum effectum suum Observandum 1°, causam ut sic dividi in non produceret. El quia hæc dispositio in causam per accidens ct causam perse. Causa suscipiente non debet necessario esse ulti­ per accidens est conditio sine qua effectus ma , sed sufiicil quod tollatur obex ; hoc se­ non poneretur, in cum tamen non influit : mel posito, sacramentum vi operis appli­ sic csl, v. g. approximate ignis ad lignum cati confert gratiam , ut dum cxattrito fa­ comburendum, vel siccitas ligni. Causa per cit contritum. Quod si contingat dispositio­ se est quæ aliquo modo influit in effectum : nem esse ultimam, ultra gradum graliæ ct est duplex, physica ct moralis. Iterum huic dispositioni corrcspondentem, con­ utraque duplex, principalis el inslrumen- fertur alter gradus correspondons operi ex­ talis. Causa principalis physica esi quæ vir­ terne applicato sacramento. Hinc colliges quam falso , quam calum­ tute propria per rcalem influxum effectum producit : instrumenlalis physica est quæ niose hærelici effutiunt, nos nullam dispo­ virtute a causa principe sibi transeunter sitionem requirere in suscipiente sacramen­ communicata effectum producit. Sic pictor tum, ul per illud justificetur. Quam calum­ est causa principalis physica labellæ, peni- niam merito retundit conc. Trid. sess. 11 cillus causa instrumenlalis physica. Causa de pœnit.cap.4, his verbis : Falso quidam principalis moralis est quæ merito proprio calumniatur catholicos scriplores, quasi movet elallicil causam efficientem physicam tradiderint sacramentum poenitentia abs­ ut det esse rei, ita ul juxta hominum exis­ que bono motu suscipientium gratiam contimationem ipsi attribuatur quod causa ef­ frrre, quod nunquam Ecclesia Dei docuit. ficiens ponat effectum. Instrumenlalis mo-^ Non minus insulsum csl quod dicunt, ralis est quæ id præslat virtute sibi a causa ' nos per istas particulas cx opere operato, principali morali communicata , v. g. filius j iulelligeic sacramenta conferre gratiam vir­ vegis de patre bene meritus, est causa prin- tute sua naturali ct tanquam causas prima­ F’palis moralis cur rex concedat veniam reo ; rias cl principales. Hæc sunl putida men­ I gains autem sive epistola quam ad pa­ dacia el larvæ quas libcraliler lingunt, ul trem dirigit, ul suo nomine hanc a patre habeant quod oppugnent el nobis expropatiam impetret, est causa moralis instru- brcnt. Quis enim catholicorum somniavit hrntalis. Non est hic quaestio dc causa prin- unquam aquæ cx natum sua vim inesse lipali physica aul morali gratiae; certum sanctificandi animam ; aul eam , ct non quippe est quod solus Deus sil causa prin- Deum esse causam principalem graliæ? ( :; alis illius physica, utdiximus in tiacl. de —Xîic q. (»2. n. d. o.—Probat hic S. Th, cl a· t a,clhumanilasChrisli causa principalis cum eo omnes catholici , sacramenta non m ralis, ut diximus in tract. de Incarnai. esse causam principalem graliæ, quia non Observandum 2", duplicem distingui mo­ agunlcx virtute suæ formæ, nec assimilant 240 UTRUM SAUIAMEMA NOVÆ LEGIS, etc. 247 sibi elTi'clnm , quod est proprium causæ hujus explicatio, sumiturqire td pro ipso principalis. His igitur calumniis depulsis, Spiritu sancto, vel igne cliarilâtis ;ol in aqua praecedit n Spiritu Diro.Sac. atnenlanovælegisgraliamconfe- priori textu I unicxopere operato non poncntibusobicem· sancto, et sic non potest esse ejus explicatio; Prob. Gratiam conferti per sacramenta tum tandem quia S. Scriptura debet intel­ ra opi re operato, nihil est aliud, ut patet ex ligi lillcraliter, ubi nullum est inconve­ dictis, quam eam conferri vi Cl ratione ope­ niens ; nullum est autem si baptismus con­ ris sacramentalis posit i el applicati, Ul est a feratur in aqua, secus quod conferatur in Deo institutum, et non vi et ratione fidei igne. Adde quod « igne, in secundo textu seu meriti siveniinMrantissive suscipientis, possit intelligi lillcraliter de igne qui supra licet requirantur in suscipiente dispositio re­ apostolos apparuit die Pentecostes. Ita Da­ movens prohibens : atqui hujusmodi cau- mascenus, 1. 4 Fidei, c. 10 ; vel de igne pur­ salifatcm sacramentis novae logis tribuunt gatorii , ul intelligunt Orig. tract, ü in Scriptura, concilia, Patres, ratio theologica, I Mallii, cl Horn. 24 in Luc. SSJlilarius el etsi denegetur, sequuntur Inconvenientia ; Hicron. in commentariis ad hunc locum, ergo. Prob. minor per singulas parles^ I Confer, dissert. 1 de bapl. art. 3, obj. 1. De confirmatione, Act. 8 ; Tunc impone­ L'jr Scriptura* bant manus super illos, et accipiebant Spi­ De Baptismo, Joan. 3 ·. Nisi quis rena­ ritum sanctum. De eucharistia Joan. 6: Qui tus /uerit cx aqua el Spiritu sancto, non po­ manducat meam carnem el bibit meum san­ test introire in regnum Dei. Ephes. 5 ; Mun­ guinem, habet vitam alcrnam...., Caro mea dans eam lavacro aqnte in verbo vitee. Tit. vere esi cibus , el sanguis meus vere eel po­ 3 : Salvos nos fecit per lavacrum regenera­ lus. De pœnil. Joan. 20: Accipite Spiritum tionis et renovationis Spiritus sancti. sanctum, quorum remiseritis peccata remit­ Respondet Calvinus, ha?c testimonia , I tuntur eis. De extrema unctione Jacobi 5 : maxime primum quod est expressius , non inducat praslnjteros Ecclesiæ , el orent su­ Osse inlelligenda de voro baptismo aquæ, per eum, ungentes eum oleo tn nomine Do­ sed figurate dc renovatione inicriori per mini, el oratio fidei salvabit infirmum, el alSpiritum sanctum ; ita ulper aquam signi­ leviabil eum Dominus, el si in peccatis sil, ficetur ipse Spiritus sanctus, qui nos spiri- remittentur ei. Dc ordine 1 Tim, 4: Noli lualitcr purgat et mundat instar aquæ, seu wgligere gratiam qiia in te est, qua data sicut aqua mundat corpus : sicut in his ver­ est libi per prophetiam cum » mposiltone ma­ bis Matth. 3 : Ipse vos baptieabil tn Spiritu num presbyterii. Dc matrimonio, licet non sancio cl igne , significatur per ignem me­ habeatur expresse in S. Scriptura , constat ex pcqielua Ecclesiæliadilione illud nume­ taphorice Spiritus sanctus. Sed contra. Huic Calvini interpretationi rari inter sacramenta, sicque camdem esse oppono 1·’ constantem traditionem Ecclesiæ rationem de illu aede aliis, insuper gratiam quæ ab exordio hunc textum Joan. 3 sem­ ejus commendavit Christus, dum præsenlia per intellexit de baptismo aqu® , et cx eo sua nuptias in Cana Galilææ cohonestavit ac ejus necessitatem collegit. 2° Si iste textus sanctilicavil, sicut gratiam baptismi com­ debeat intelligi metaphorice, non dc baptis­ mendavit cum aquas Jordanis sanclificavit, mo aqua», sed tantum de Spiritu sancio, I ut dicunt SS. Patres, C) rillus, Maximus. rodem m tdo poterunt intelligi omnes alii etc. In his igiUir omnibus sacra? scripturæ S. Scriptura? textus, ubi (it sermo dc bap­ I textibus, habemus quod gratia , Spiritus tismo, ct sic baptismus aquæ non poterit sanctus, remissio peccatorum , vita aeterna probari ex S. Scriptura , quod non admittit ! tribuantur non fidei seu mento ministran(‘alvinus. 3° Non juvat ('.alvinum compara­ ! liuin scu suscipientium sacramenta, sed ipsi tio cum textu Matth. 3, tum quia Ecclesia operi externo seu sacramento externe pe­ semper I aplizavit in aqua , nunquam in racto. De his iterum fusius dum de quolibet igne, qua? praxis est optima interpretatio i sacramento in particulari. rei horum S. Scriptura?, ct probat priora ' Ex conciliis. esse inlelligenda lillcrnlilcr, posteriora me­ Concilium Cmislnntinop. 1 , in Symbo­ taphorice; tum quin in posteriori textu « igne sequitur Njm itu sancto , sicquc csl lo fidei quod canit Ecclesia ; ('onfitemur DISSERT III. ART. I. 248 vnuni baptisma inremissioncm peccatorum. Ambros. lib. 1 de Sacram., cap. 4 :. I!· Articulo superiori probavimus conira hæ- j el physicam : ul cum dico : Scripsi calamo, I UTRU.M SACRAM. NOVÆ LEGIS GP. IT. c'c. TH domus constructa est per artificem, natus ' natio exii insecai, qms dicat eam esse rore subtiliorem, in aqua haplis.n.di comb In, est cx semine, etc. Equidem non negamus lias particulas ess® fluentem el incompletam? Item S. Nisscnns, in Oratione cil. di» il, diam nliquandosignilicarc causaiilalcm mo­ ralem lautum, (piando nempe manifestum vir I ulem el efficaciam tiaplismi e.*>se ineomest sermonem esse de sola causalilaie morali prehensibilem , nullaque ratione vr[ orle d non physica, ul cum dicilur ; Precibus explorari posse ; S. Aug., lib. 19 contra obtinuit graliam , per sententiam judicis Faustum, esse inenarrabilem : unde Tract. rcus occiditur, per præccpta el leges sou RO in Joan, stupens cl mirans exclamat: prieccpliscllcgibuspaxreip. serva Ia est, clc. I Unde tanta virtus aqua;, ul corpus tanqal AI negare non possunt adversa» ii, iis diam el cor abluat? AI si foret tanlum virtus particulis signilieari proprio cl liilcralilcr moralis, non esset incomprehensibilis nec caiualitatcm physi|is quibus utuntur tribuunt vi naluræ, salitis est, juxta regulam communiter re­ in sacramentis adscribunl virtuti Spiritus ceptam, ubi res csl dubia, inlclligere S. pancti : unde non est timendum inconvcScnpluram in sensu naturali el obvio de | niens si islæ similitudines urgeantur socuiicausalilaie propria cl physica , si nullum se­ I ilum quod eorum verba sonant. R spondet *2° el ante ipsum V. Henno, quatur absurdum, ul icvera nullum sequi­ comparationes istas tenere quoad effectum , tur, sicut patebit ex aoL obj, Prob. -2· ex I a i bas etiam art. superiori nun vero quoad modum efficiendi. Volunt laudatis. S. Leo, Serm. 4 de Nalivil. dicil : itaque lautum Patres, sacramenta vere can­ « Omni homini r iia·· enti aqua baptisma- ' cro g, aliam in nob’s abslrahen ’>» a modo » tisinstaresi olerivirginalis, eodem Spiritu · causandi, an plnsice, au moraliter lanium. » sancto replente fontem, qui replevit cl J Sed contra. 1° Hæc responsio directe » virginem. » El Serm. 5 : « Virtus Allissi- j pugnat cum textibus laudatis : dicunt onim » mi quæ fecit ut Ma ia pareret Sabalorcin, ; SS. Paires ad instar , id csl, co lem modo. » eadem fecit ut rcg-nerel unda credcn- ergo a modo causandi non abstrahunt. *2° Si » lem. » S. ChrySost. Horn. ‘25 in .loan. non inlelligunl modum causandi pervirtuQuod est matrix embrioni , hoc el /ideli i lem physicam in sacramentis, sicut inlelliaqua. Nisscnus, Oral, de HapI, comparat gunl in exemplis quæ proterunt, omnino aquam taptismi sem ui cx quo generatur impropria, imo falsa erit eorum locutiohomo. Cyrill. Alex., lib. -2 in Joan,, c. 11, · pii enim, v. g. precibus, suasione, aut aquæ ferventi, que ca'elacla ab igne, non stipendio oblato movet sacerdotem ad crlealiter quam ignis urit. Islæ .autem compa­ unmdum , e>l causa moi.dis sacrili. ii ; mrationes causaiilalcm physicam exprimunt, p <>prieautem omnino, imo falso diruetur nec sine violentia ad causaiilalcm moralem n ? r Icci ssc sacrum ad instat sacerdols. 3 Si non intellexissent modum operandi vir­ trahi poscunt. item Terlull., lib. de Papl., cap. i, dicil tu em physicam, non potuissent vere liccre aquas baptismi vim sancii/icandi combibere, eam combibi in aquis, esse rore snb'ilio· S. Aug. Serm. dc Epiphania, hanc vim esse rem, /luentem cl incompletam, inc<> nprerore subiitiorcm ; S. Thom. esse /luentem el hcnsibilcm cl inenarrabilem .’ hæc cmin dc incompletam. Hæc autem de virtute physica sola virtute physica in sacramentis, el non lanium verilicari possunt, et non de morali : d v ul cum enim ista sii ens rationis seu denomi- t uiu^ nec nisi inepte el ridiculeexciamasst i » 252 DISSERT. HI. ART. II. S. Aug. qua tanta vis aqua, etc. sicul inepte el ridicule exclamaret qui diceret : Quæ tanta ris chirograph., it co oblato solva­ tur pecunia ? Despondet P. Ποηηο , « Ridiculam e » conlra fore Patrum admirationem , si » mirarentur sacramenta gratiam causare « physice : nam si possunt physice, inquit, » id etiam posset musca per potentiam obe» dicnlialem. Quis autem miretur quod ali­ » quid possint sacramenta circa gratiam a quod potest musca ? » Sed contra. Equidem posset musca quod nunc potest aqua, si Deus rntiscæcontulis­ set virtutem quam aquae contulit, ct illud merito in musca mirandum foret, quod nunc in aqua miramur. Audiat relorsionem argumenti. In sententia Scotislarum po­ tuisset statuere Deus conferre gratiam ad motum seu internecionem muscæ, sicut sta­ tuit conferre ad ablutionem aquæ. Quis au­ tem miretur quod aliquid possint sacra­ menta circa gratiam quod potest musca? Hæc ergo responsio frigida est admodum ct plane insufficiens. Instat cl cum ipso Tournely. Miramur solem stetisse ad vocem Josuc, cum tamen vox Josuc ad id lanium moralilcr concur­ rerit. Sed conlra. 1° An vox Josue physice vel moralilcr ad id concurrerit, S. Scriptura non exprimit; et ideo nihil inde certi pro adversariis. 2° Sed esto vocem Josue ad id concurrisse moraliler lanium, non miramur vim vocis Josue, sed miramur Deum advo­ cem Josue, velut ad signum , soli moram injecisse : neque id miraremur si quotidie contingeret. At vero S. Aug. el alii Paires non mirantur Deum ad positionem baptis­ matis conferre gratiam, sed mirantur ipsam vim aquæ quæ lania csl, ul corpus tangat et animam abluat, quamque dicu.it incom­ prehensibilem cl inenarrabilem. Stet ergo verum esse quod dixit celebris Eslius, post ventilatam hanc quaestionem inulramquepartem, sententiam nostram, si attendantur SS. Patrum dicta, esse pro­ babiliorem. Proluitur 3° auctoritate ct rationibus D Thoma*. 1US. Doctor, art. 1 hujus quæst. quærcns utrum sacramenta novæ legis sini causa gratiae? imprimis docet quod per aliquem modum causent gratiam. Deinde quærcns per quem modum , sic dicit ; « Quidam di· »cunl quod non sunt causa grati® aliquid » operando, sed quia Deus sacramentisad» bibilis in anima gratiam operatur : el po» mint exemplum de illo qui aflerens denai) rium plumbeum, accipit centum libras ex n regis ordinatione ; non quod denarius ille » aliquid operetur ad habendum prædiclæ » pecuniae quantitatem , sed hoc operatur » sola voluntas regis. » En ipsissima sen­ tentia adversariorum , illam autem rejecit S. D. sic enim prosequitur: σ Sed si quis « recte consideret, iste modus non tran» sccndil rationem signi : nam denaiius a plumbeus non csl nisi quoddam signum o regiæ ordinationis de hoc quod pecunia » recipiatur ab isto... Secundum hoc igitur » sacramenta novæ legis nihil plus essent » quam signa gratiæ : cum tamen cx mullis » sanctorum auctoritatibus habeatur quod » sacramenta novæ logis non solum signiti» cani, sed causant gratiam. » Rejecta ita­ que hac sententia, nostram sic adstiuit: « Et ideo aliter dicendum quod duplex est » causa agens, principalis et instrumenla» lis. Principalis quidem operatur pervii lu» lem suæ formæ, cui assimilatur effectus; » sicul ignis suo calore calefacit : cl hoc » modo nihil potest causare gratiam nisi » Deus...... Causa vero instrumcnlalis non » agit per virtutem suæ formai, sed solum » per motum quo movetur a principali » agente : unde effectus non assimilatur in» strumento , sed principali agenti ; sicut » Iccius non assimilatur securi, sed arti » quæ csl in instrumento artificis. Et hoc » modo sacramenta novæ legis gratiam cau­ » sant; adhibentur enim ex divina ordina­ » tione hominibus ad gratiam in eis eau» andam. Vnde S. Aug. cont. l aust. lib. » 19, can. 19, dicit : Hac. omnia scilicet sa» cramcnfalia fiunt cl transeunt, virtus n tamen Dei qua per ista operatur, jugiter » manet. Hoc autem proprie dicitur instru» mentum , per quod aliquis operatur : unde » 'Iit. 3 : Salvos nos fecit ver lavacrum rc» generationis. » Sit cacus aut praejudiciis occupatus, qui hic non agnoscit causalitatem physicam sa­ cramentorum c$se de monte S. Th. sic enim et non alitor loquimur Tbomisla* Ilis igi­ tur verbis S. Doctor non solum conclusio­ nem nostram asseruit, sed compendio com­ prehendit quæ hucusque dixi ex S. Scrip- * 253 tura cl Patribus : el insuper rationem fun­ sacramentis alio rnodo-quam significatum in damentalem conclusionis posuit. Hinc enim signo; dicunt enim conciby sacramenta Sic arguo. Juxta S. Thomain , concilia nova· legis continere gratia n quam signifi­ ct Patres, sacramenta novæ legis sunt plus­ cant·. ergoalitcrcontinent quam significan­ quam signa grati.e : atqui in sententia ad­ do; item earn continere aliter quam sacra­ versariorum noi transcendunt rationem menta veteris legis, quæ tamen erant signa signi : ergo. Prob. minor. Sacramenta non graliæ: atqui gralia non continetur in sa­ sunt actus morales meritorii aut salisfac- cramentis novæ logis continentia locali, ut lorii, neque finis, qui propria bonitate mo­ aqua in vase, gralia enim cum sil aliquid veant Deum ad conferendam gratiam, sed spirituale, non occupat locum. Neque con­ illum lanium m ivenl, quatenus sunt signa tinentia formali , ul accidens continetur in suæ ordination > et promissionis, qua sta­ subjecto , quia cum sit qualitas spiritualis tuit ul quoties adhiberentur, conferret gra­ permanens et completa, non potest inhaerere tiam, sicut chirographum aut sigillum regis subjecto corporco : ergoconlinonlia v irtuali, movet ipsum ad conferendum beneficium , ul effectus in causa, non principali, ul dic­ tanquam signum suæ voluntatis cl ordina­ tum est , sod instrumental·, sicut planta tionis. Ei go. virlualilcr continetur in semine , effectus lYci/uc (liens movere Deum ad conferen­ artis in instrumento artificis: cl hoc sensu dum gratiam virtute meritorum Christi, sacramenta dicuntur a Patribus et thcoloris quæ con i icnl : non enim in hac sententia vasa graliæ , quo sensu arma dicuntur in concipi po’esl sacramenta continere merita Scriptura vasa mortis cl indignationis. 5«i>Christi, ni i quatenus sunt signa ordina­ sumo. Atqui si sacramenta sint tantum cautionis ct promissionis Dei vel Christi , qui sæ morales graliæ, non possuct dici conti­ promisit ct ordinavit ul quoties rite adhibe­ nere gratiam aliter quam ul signa signifi­ rentur, conferretur gratia , quam nobis sua catum ; sicut, v. g. chirographum regium , passione promeruit. Neque enim putandum quamvis sil causa moralis infallibilis ct est mei ita Christi contineri in sacramentis, efficax collationis pccuniæ, non polcst ta­ sicut pccuniæ in bursa aut accidens in sub­ men dici quod pecuniam contineat alilcr jecto, ul dicemus infra ; crassa est hæc ima­ quam signum dicitur continere significa­ ginatio : sed el falentem adversarium habe- tum. Ergo, mus. Audiatur Honoratus Tournely hic in 3° S. Th. a. 'i ejusdem q. probat in sacra­ lineart. 2: « Sacramenta , inquit, certo ct mentis dari virtutem inslrumenlalem ad » efficaciter movent Deum cx pacto quo sc inducendum sacramenialem effectum, quæ « libere obstrinxit , ad gratiam conlcrcn- proporlionalur instrumento, quod non ope­ » dam iis qui dignou! oportet iis utuntur, ratur « Nisi in quantum est motum a prin» in quo uno eorum moralis causalilas ct » eipali agente , quod per sc operatur. Et » efficientia posita csl. » Hoc autem, et ma­ » ideo virtus principalis agentis habet per­ nifestum est nihil aliud est quam signum » manens el completum esse in natura; vir­ padi seu promissionis d vinæ: sicul sigillum » tus autem inslrumcnlalis habet esse tran­ aut chirographum regium est signum vo­ » siens ex uno in aliud cl incompletum, si­ luntatis regi·, qui ordinavit ul ad ejus exhi­ » cut cl motus est actus imperfectus ab agen­ bitionem solveretur hæc summa , v J con­ » te in patiens. » El ad I : « Dicendum, in­ » quit, quod virtus spiritualis non potest ferretur hoc officium. 2-S.Th. a. 3cjmdem quæst. probat gra- » esse in re corporea per modum virtutis tiam contineri in sacramentis novæ legis du­ » et completa·, sicut ratio probat. Nihil ta­ plici mo k»: uno modo sicut in signo ; allero » men prohibet in corpore esse virtutem modo sicut in causa, non principali, sed in- ' » spiritualem instrumentaient, in quantum slrumcnlali, nem] csccuwlum quamdam in- | » sci licet corpus potest moveri ab aliqua substrum nlalcm virtutem , quæ csl fluens ct » stantia spirituali ad aliquem effectum spiincompleta in esse natura·. Quod soli causa- » ritualem mduccnduin.» In his autem ma· lilali physice comp terepoiost. El nilcstum est non posse inlclligi nisi causaliHinc sic argumentor. Juxta S. Th. item lalem inslrumenlalem physicam. El art. G , vim causandi gratiam , quam iuxlaconc. I lirent. in decreto Unionis, c'. Tiid. sess. 7, can. G , gralia continetur in dcncgal c.amentis veteris legis, adscribil UTRUM SACRAM. NOVÆ LEGIS GRAT. etc. r 254 fi Λ C' if* J DISSERT. III. ART. If. sacramenlisnoYæ legis: loquitur autem ibi ergo quod quisquis per circumcisionem prode causalilate physica, ul evidentissime pa­ testaretur fidem Ecclesiæ in Chrislum vento­ tet ex ejus ratione, quæ est hæc. Si sacra­ rum , ad quam proteste lioncni, non uleiat menta veteris iegis causaient gratiam , id aclus personalis, sed rationeohjccli, nidi­ haberent cx se seu propria virtute , vel cx cam inita, Deus conferebat gratiam. Scio passione Christi. non ex se, alioquin non quosdam adversariorum negare clrcmnd· fuisset necessaria passio Christi ; non cx pas­ sionem esse institutam in remedium peccati sione Christi, quia nondum erat. Denegat originalis, ct per eam conferri gratiam. Sed ergo sacrameniis veteris legis causa Ii tat em dc hoc infra. quæ exigit existenliam rcalcm causæ ; cau­ 4» Juxta S. Th. Iiic ari. 5 q. 27 de Verit, salitas autem quæ exigit existenliam rcalcm art. 4 ct quudlib. 12, art. 14, sacramenta causæ, est indubie physica, cum ut causæ novæ logis et humanitas Christi eodem ge­ morales causent, non debeant necessario nere causæ concurrunt ad productionem exislerein re, sed sufficit quod existant in graliæ; quia humanitas Christi csl instru­ apprehensione intellectus, ulpatelin causa­ mentum conjunctum divinitatis ad gratiam lilate finis. producendam, ct sacramenta sunt instru­ Ex his Herum sic formo argumentum. mentum separatum : instrumenta autem Juxta S. Th. conc. Florent, in decreto Unio­ separatum movetur per conjunctum, us ba­ nis, SS. Patres ct theologos, sacramenta culus per manum : unde, ut ait S. D. a. 5 novæ legis causant gratiam nobiliori ct per­ cit. oportet quod virtus salutifera a divinitate fectiori modo quam sacramenta veteris le­ Christi per ejus humanitatem Christi con­ gis : atqui sacramenta veteris legis causa- currat instruincnialitcr physice ad produc­ bant gratiam moraliter; erant enim signa tionem graliæ, ut probavimus cum S. I). protestaliva fidei in Chrislum venturum, in tracr. de Incarnat, diss. 13, a. 2, § 2. ad quorum positionem Deus conferebat gra­ Ergo. tiam intuitu futurorum meritorum Christi. Λ. P. Franciscus Ποηηο ex opposito prin­ Ergo. cipio contra nos sic arguit : a Non est tri­ Si dicas in hoc differre, quod sacramenta » buenda nobilior causalitas sacramentis novæ legis causant gratiam ex opere operato, » quam Christi humanitati, sed ncc Christi » passio ncc humanitas physice ciliciunt gra­ non sacramenta veleris legis. Contra. Gratiam conferri per sacramenta » tiam . sed solum meritorie seu moraliter, ex opere operato potest intelligi dupliciter, » ut doccl Trid. sess. G, c. 5. » Ergo. Notentur hæc verba, utdocelTrid.sess.tj, active ct passive. Active, quatenus sacra­ mentum confert gratiam per virtutem phy­ cap. 5. Pace doctissimi viri, ne vcrbuliun sicam sibi transeunter communicatam, ultra quidem hac de re legitur in laudato capite, meritum et dispositionem sive ministrantis clqui id alicubi in Trid. reperet il, ci il mihi sive suscipientis : et hoc csl quod adversa­ allcr OEdipus. Equidem Trid. cap. 3, doccl rii sacramentis novæ logis denegant. Pas­ homines justificari, dum per meritum pas­ sive, quatenus ad posilionem sacramenti sionis Christi gratia illis tribuitur; el independenter etiam a merito vel disposi­ cap. 7, quod causa meritoria justificationis tione ministrantiselsuscipientis, lanquam nostræ sit Christus. Id cl nos aperio ore pro­ a causa efficiente seu meritoria, Deus con­ fitemur : at dixitne concilium, Christum fert gratiam; et sic adversarii intelligunt seu ejus humanitatem non causare gratiam sacramenta novæ legis causare gratiam : physice, sed solum meritorie seu moraliter? atqui hoc etiam modo sacramenta veteris Nunquam, nullibi, inquam,definivit conlogis, saltem circumcisio, causabant gra-[ cilium, quod certo constat inter theologos, liam : ergo. Prob. subsumptum. Ad posi- | Chrislum esse causam meritoriam graliæ. tionem circumcisionis Deus conterebat gra­ an insuper sil etiam causa physica, quod tiam remissivam peccati originalis, inde­ COnlroverlilur inter theologos, intactum re­ pendenter a dispositione suscipientis, qui liquit. Hanc observationem omittere non sæpius erat infans illius dispositionis inca­ liquit, ne quis hac falsa citatione deceptus, pax; item el conferentis, siquidem juxta existimaret D. Th. sententiam el nostram S. Aug. Epist. 203, collate a Samaritano de causalilate physica Immanitatis Christi infideli el idololatra, valchat. Sufficiebat esso a concilio proscriptam. » UTRUM SACRAM. NOVÆ LEGIS GRAT. etc. 5° Sacramentum pœnitcntiæ causât phy­ passim supponit Tournely , causahtatem sice gratiam : ergo et alia sacramenta; ea­ moralem esse æque propriam, perfectam ct dem enim est ratio omnium. Prob, ani. ellicacem ac causalilatem physicam. 1° Ex I). Th. qui in 4, d. 14, q. 2, a 4. dicit Prob. min. 1° a prion. Deus cum sit su­ dicit quod Poenitentia ul csl sacramentum, premus omnium Dominus, potest assum..."' effective tollat peccatum ct parte macules, quamlibet creaturam et instrumentum ad quia gratiam tribuit, sicut inducens albe- producendum omne quod non crcalur, sive dinem,aulertnigrcdinem. 2’ quia forma sa­ spiritualesivecorporeum; id namquenullam cramenti pœnitcntiæ est per modum sen- involvit implicandam, et ita docet S. Th. tenliæ judicialis : judex autem per se reum infra q. 75, a. 4. Atqui gratia non crealur, absolvit, clnon alium excitat aut movet ad sed educitur dc potentia obcdicnliali auiabsolvendum. mæ, ul docuimus in tract, do Gratia, disseri. Item verba consecrationis physice concur­ C, a. 2. Ergo. 2° A posteriori. Ignis infernus runt ad transsubslanlialionem : atqui juxta est corporeus, ct tamen elevatur a Deo ad S.Tii. infraq.70. a. 4ct rei veritatem, verba producendum effectum spiritualem, scilicet consecrationis eo modoconcurrunt ad trans- verum dolorem in dæmonibus et anima bus subslanlialionem quo alia sacramenta con­ separatis : unde S. Aug. dicit quod torqueat currunt adsuoscffcclus; ergo. Major eslD. miris sed veris modis : ergo nihil vetat idem Th. a. 4 cil. Et palet, quia quando Christus dici de sacramentis respectu grati*. 3® Pa­ in ultima cœna consecravit, operalus csl tebit min. ex sol. objeci. physice suis verbis illam transsubstantalioSolvuntur objectiones. nem : atqui verba consecrationis proferun­ Obf. 1° ab auclorilate SS. Pairum, Cypu tur in persona Christi a sacerdote. Ergo. Ex his et pluribus aliis quae omitto, ne tæ­ Ambros. Hieron. Aug. etc. qui expresse do­ dium afferam, vide, lector, quam parum cent productionem gratis soli Deo esse tri­ sobrie, quam et contumeliose P. Bernal, a buendam. Ergo. patre Henno laudatus, dixerit eos qui cauR. SS. Patres inlelligendos esse de cama wlilalis physicæ assertionem S. Doctor» tri­ principali graliæ, non instrumentait : sicut buunt, esse ignorantes, ineptos philosophos, enim adversarii volunt inde non excludi summe stupidos cl incredibilis oscitantia : causalilatem moralem graliæa sacramentis, quamque falso ipse Henno pronuntiavit S. ita nos eodem jure volumus non excludi Thomam nullibi asseverasse sacramenla causalilatem inslrumentalem physicam. esse causas greftiœ physicas. Mirum est hunc Inst. S. Hieron. super cap. GMatlh.dieit theologum pro »norc suo non advocasse in quod, Sicut sacerdos antiques legis leprosum subsidium aliquem textum D. Th. obtorto mundum vel immundum facit, sic et hic collo intellectum, utsolam causali la te m mo­ alligat vel solvit episcopus vel presbyter. ralem sacramentorum S. Doctor» affingeret. Atqui sacerdos antique legis non mundabat 6° Tandon» Causalitas physica non est physice leprosum. Ergo. deneganda sacramentis, si sil possibilis : R, Hoc argumentum esso objicicienlibus Atqui cslpossibilis. Ergo. U Iraque pramis- solvendum : neque enim sacerdos antiqua sa est probanda, legis mundabat etiam moraliter leprosum, Prob. maj. Tum quia admissa causalilate sed tantum lepram a non lepra distinguebat. physica in sacramentis, cum omni proprie­ Illic itaque S. Hieron. inculpat duntaxal sa­ tate ct rigore explicantur dicta S. Scripluræ, cerdotes qui arrogabant sibi potestatem vel SS. Patrum et conciliorum; lum quia con­ damnandi innocentes, vel absolvendi no­ fert ad dignitatem sacramentorum. Quod centes, ul patet cx tolo contextu. probatur. 1° Agere csl pcrlectio : ergo agere Insistes. S. Th. hic art.4,ad 4, dicit quod. non solum moraliter, sed etiam physice, « Sicut in ipsa voce sensibili est quædam vis dicit majorem perlectioncm. 2° Concursus » spiritualis ad excitandam intellectionem physicus est pcrieclior morali; quia con­ » hominis, in quantum procedit a com όρ­ cursus Qioralis non tam agit quam actionem η tionc mentis; hoc modo vis spirituali- est causæ4obtinet ; concursus autem physicus » in sacramentis, in quantum nrdinibhir a vere rt proprie agit, atque effectum vehit e » Deo ad effectum spiritualem. »w\t |ui suiu emillil : ergo. Unde tafatmeM qood vie in voce exist^nsad excitandum 1h»h>h DISSERT. III. ART. II. 256 nis intellectum, cat moralis tantmn. Ergo. R. JV. min. Quamvis enim significatio vo­ cum silquid morale pendens ab institutione hominum, supposita tamen institutione, vox habet vim physicam immittendi suas species in sensum auditoris, ct pereas con­ ceptionem loqucnlis in ipsum transfunden­ di. Ita similiter institutio sacramentorum ad significandam et causandam gratiam, est quid morale dependens a voluntate Christi i at supposita hac institutione, habent vim physicam causandi gratiam in anima. Quædam alia quoad S. Th. vide in tract, de In­ carnat, diss. 3, a. 2, § 2. Obj. 2° ex quadruplici conditione requi­ sita ad causam inslrumcntalem physicam, sic. Ad rationem causæ instrumenta lis physicæ quatuor requiruntur : l°debet existere ; quod enim non est, operari non potest; 2° de­ bet rcaliter contingere subjectum iu quod agit, non enim potest agere in distans : sic serra non facit scamnum, nisi tangendo lig­ num ; 3° debet habere actionem praeviam qua agat dispositive ad effectum causæ prin­ cipalis ; alias non esset in genere causæ, sed esset purum medium delalivum virtutis causæ principalis ; 4° debet recipere aliquam virletum a causa principali, qua virtute red­ datur de impotente potens ad effectum cau­ sæ principalis : atqui hæ quatuor conditio­ nes desunt sacramentis novæiegis respective ad gratiam : ergo. Prob, minor distincte per singulas partes. • » 4 ' Defst existentiit. Prob. Quandosacramenta producunt gra­ tiam, non existuntamplius : ergo. Prob. ant. Sacramentum non producit gratiam , nisi quando est omnibus suis numeris absolu­ tum, perfectum et completum : atqui non est perfectum et completum, nisi postquam ultima syllaba fuit pronuntiata; hac au tern pronuntiata , evanescit nec existit amplius sacramentum : ergo. Hoc argumentum mul­ tum extollunt adversarii, eo nos mire impli­ cari atque ad ambages ct angustias reduci decantat Tourncly : huic non nisi verba el voces , futilia el inconceplibilia a nobis re­ poni asserit Hcnno. An ita sit comprobe­ mus. Igitur w R. hanc difficultatem esse trivialem , el omnibus entibus successivis qualia sunt sa­ cramenta, excepta eucharistia, communem, nec ipsis philosopbiælyronibusincogi.i Um. Enimvcro per motum localem ncqniritur physice ubi permanens z per aiteralioncrn producitur physice forma substantialis; cl tamen ubi non habetur,*nisi cessaverit πιο* tus; et dum forma substantialis producitur, non est amplius alleratio ’ quamdiu enim est motus non est terminus, ct quando csl terminus, non cstamplius motus. Kalio est, quia entia successiva desinunt per instans exlrinsecum seu per primum sui non esse, in quo verum est dicere · Jam non sunt et immediate ante erant ; in instanti enim non potest esse pars fluens, quod tamen est de ratione motusseu entis successivi. Attamen, clhoc bene adverte, istud instans quod dicitur ipsis exlrinsecum, hoc sensu quod non sit pars fluens, ad ipsa pertinet ut terminus et complcmcnlumintrinsecum, sicut punctum in linea ct superficies in corpore. Et quam­ vis non existant amplius in ratione culis successivi diUm effectus producitur, ratione tamen hujus complementi intrinseci, vere dicuntur illum producere. Hæc, inquam, docentur discipuli in scholis ; quibus ideo nec mire implicamur, nec ad ambages el an­ gustias reducimur; quæque non sunt tan­ tum vcrbael voces, futiliaelinconceplibilia; neque inver limus notioncmcausalilalisphysicce quam philosophia suppeditat, ul ite­ rum exprobrat Tourncly ; sed c contra tra­ dimus rectam notionem causalilatis entium successivorum, quam tradunt communiter philosophi. Itaque Ad arg. D. ant. Quando sacramentum producit gratiam , non existit amplius, sic tamen ul aliquid sui remaneat, C. sicut ni­ hil sui remaneat, N. Quamvis enim desierit in ratione motus et entis fluentis, remanet tamen ejus mutatum esse seu terminus qui est ipsi complementum intrinsecum ,cl in quo vi motus immediate praecedentis produ­ citur gratia : sicut vi motus localis imme­ diate praecedentis in instanti ejus extrinseco producitur ubi, vi altcrationis immediate praecedentis »n instanti ejus extrinseco pro­ ducitur forma substantialis. v Inst. Sacramenta ficte suscepta, rece­ dente fictione producunt gratiam : atqui tunc nec existunt, nec in aliquo sui rema­ nent. Ergo. R. 1° cum pluribus,sacramentaquæim­ primunt characterem, licte suscepta, rccedcnteiiclione, causare physice gratiam ; quia I remanent in charactere quem Deus eleva! UTRUM SACRAM. NOVÆ LEGIS. GRAT. etc. ► ut, recedente fictione, producant gratiam. fictione, ut probabilius est de sacramentis Id etiam probabile reputat Joannes a S.l h. non imprimentibus characterem, nihil inde dc aliis sacramentis, in quantum relin­ contra conclusionem nostram quæ intclliquunt in voluntaie determinationem qua se genda est de. sacramentis, quando concur­ subjecit sacramento, quæ determinatio ul runt omnes conditiones requisite ad camavirtus sacramenti physica operatur, rece­ lilatem physicam , quarum prima est realis dente fictione; sicut cx amore finis manet exislcntia causæ. Neque inde infera» cum in voluntate delerminalioqihysica qua sede- Tourncly, Nullum co in casu lorum habere quoique generalim ex Scripturis el Pit Iribus tcrininal ad media. Primam partem hujus responsionis plane pro physica sacramentorum efficientia con­ absurdam pronuntiat Honoratus Tourncly. gessimus. Quidni enim S. Scriptura el Pa­ Aldebuisscl religiosus censor parcere saltem tres loculi sint de sacramentis secundum Doclori Angelico cujus est ista responsio in quod usu communi recipiuntur et recipi de­ 4, q. 4, d. 3, art. 2, quæstiunc. 3, his ver­ bent , salvisque rerum naturis et condilionibis : «Ad tertiam quaestionem, dicendum j bus requisitis? u quod in baptismo imprimitur character Derst contactus physicus. » qui est immediata causa disponens ad graProb. Sacramenta non tangunt physice » liam ; cl ideo cum fictio non auferat cha» raclcrcm, recedente fictione quæ elTectum animam quæ est subjectum graliæ , ul patet » characteris impediebat, character qui est inaqua baptismi, cl maxime in sacramentis » præsens in anima , incipit habere cflec- pœnitcntiæel matrimonii, præserlim quan­ » tum suum, cl ita baptismus, recedente do celebratur inter absentes. » fictione, effectum suum consequitur. » R. I). ani. Sacramenta non tangunt phyInstat theologus Sorbonicus. Character | sicc animam contactu suppositi, C. conactu non est pars, sed effectus sacramenti, neque virlulis, N. Et hoc sullicit ad causalil dem spiritualis regeneratio ad characterem , sed physicam. Modo enim virtus causæ perve­ ad baptismum tanquam ad causam refertur. niat ad subjectum, nihil refert quod causa R. equidem characterem non esse partem, sil absens supposito. Sic sol, supposi taliter sed effectum sacramenti : at juxta S. Th. distans a visceribus lerræ, in cis tamen con­ est effectus immediate dispositif us ad gra­ tinuo agit contactu virtutis cl influxus : sic tiam. Quæ ergo absurdilas ut, recedente magnes attrahit ferrum, supposilaliter di­ fictione quæ clTcctum characteris impedie­ stans , contactu virtutis. El quamvis nun ita bat, character qui est præsens in anima, in­ esset in naturalibus, sic tamen foret in in­ cipiat habere elTectum Cæterum hæc est strumentis divins virtutis, quorum virtu­ doctrina S. Th. quam nullus, ul puto, ex­ tem ipsa virtus divina ubique præsens, sub­ cepto Tourncly , absurdam cl plane absur­ jectis immutandis, prout vult, præsentem dam dicet. Nihilominus regeneratio spiri­ reddit. tualis tribuitur baptismo el non characteri, Dec st actio prtevie dispositiva ad ejectum causa quia non est a charactere nisi ratione bap­ principalis» tismi. Prob. Sacramentum est quid materiale et Repones. Quando sacramentum suscipitur sine fictione, gratia non confertur mediante corporeum, cujus actio propria est corporea : charactere: ergo nec quando ficte suscipitur. atqui agens materiale el corporeum non po­ R. Juxta responsionem D. Th. posset ne­ test actione propria operari dispositive ad gari ant. siquidem dicat quod character sit productionem graliæ inanima. Ergo. R. D. min. Agens materiale non potest immediata causa disponens ad gratiam. Sed dalo ant. N. conscg. Quia , cum sacramen­ actione propria operari dispositive ad pro­ tum non suscipitur ficte, influit formalilcr ductionem graliæ, cx parte rei operatæ , C. perseipsum in gratiam : unde non opus csl ex parte modi operandi, N. Explicatur. recurrere ad influentiam \ii tualcm median­ Non csl dc ratione instrumenti physici quod te charactere ; secus, quando fictesuscipitur. actione propria agat in subjectum dispositi­ /L 2° ad principale argumentum cum ve ad clTcctum causæ principalis ex parte aliis. Eslo nTillum sacramentum fide sus­ rei operatæ, hoc est, non est necesse ul ik ceptum conferret physice gratiam recedente subjecto producat aliquem priorem eflecr Bill. t. viii. SOS DISSENT. III. ART. TT. tum, qui disponat ad cflcctum causæ prin­ cipalis; id enim proprium eslduntaxat in­ strumentis causarum creatarum , quæ cis utuntur e.x indigentia : sic artifex utens se­ curi ad faciendam cathedram , indiget ut jropria actione scindat ; sed sullicit quod agat dispositive ex parte modi operandi, hoc est, quod habeat propriam actionem modificativam virtutis principalis in se receptæ, qua acliont constituitur in genere causæ, et non csl purum vehiculum seu pu­ rum medium delalivum virtutis causæ prin­ cipalis. Hanc autem actionem propriam ha­ bent sacramenta ; sic aqua corpus abluit, et mediante hac ablutione, per virtutem sibi communicatam, animam abluit. Inst. S. Th. 1 p. q. 45, art. 5, ex hoc prin­ cipio, quod instrumentum debeat propria actione operari dispositive ad effectum cau­ sæ principalis, probarnullam creaturam pos­ se esse instrumentum creationis; quia creatio est productio totius entis de nihilo : ergo intelligit de actione disposiliva ex parte rei operatæ : undo pro exemplo affert securim quæ propria actione agitdispositive exparte rei operatæ ad effectum artificis. R. N. conseq. Quia hoc ipso quod instru­ mentum dcJiet habere actionem præviam , sive producat aliquid disponens ad effectum causæ principalis, sive non, bene probatur quod no^possit esse instrumentum creatio­ nis; quia cum illa actio creata sitaccidens, necessario petit esse in aliquo subjecto, et esse illius immutativa, non totius produc­ tiva, ut est creatio. Ad fert autem S. Thomas exemplum securis , ul ex eo quod manifes­ tius est manuducat ad concludendum uni­ versaliter quod omnia instrumenta debeant operari dispositive ad effectum causæ prin­ cipalis sive ex parte rei operatæ, ut instru­ menta naturalia, sive ex parte modi operan­ di, ut instrumenta supernaluralia. Nam S. D. 2,2, q. 78, a. 1, ad 1, expresse docet Deum posse elevare actum interiorem hominis ad patranda physice miracula; cum tamen cer­ tum sit actum interiorem hominis non ope­ rari dispositive cx parte rei operatæ ad pa­ tranda miracula. Subsume». Atqui gralia creatur: ergo non polesl dari instrumentum physicum ad il­ lam. R. N. subsumptum. Gratia enim non creatur, sed educitur de potentia obedienliali aniiræ, ul probavimus in tract, de Grat. dissert. (>, art. 2. Quia producitur ut acci, densinhaerens, ut constat ex Trid. sess. C, can. 11. Quod autem producitur ut inhae­ rens, non creatur, siquidem fiat depeuden· 1er a subjecto cl cum illioc immutatione. Vide loco cit. Dtest virtus participata a Causà principale Prob. Illa virtus vel esset spiritualis, vel corporea : non spiritualis, quia non posset recipi in subjecto corporeo, quale est sacra­ mentum ; quidquid enim recipitur, ad mo­ dum recipientis recipitur : non corporea, quia non posset elevare sacramentum ad ef­ fectum spiritualem : ergo nulla. Ante responsionem , observandum varia esse auctorum placita circa naturam hujus virtutis sacramentalis. Suares cum quibus­ dam aliis confugii ad potentiam obedientialem omnibus rebus creatis congenitam, im­ mediate activam omnium effectuum supernaluralium , mediante solo concursu gene­ rali Dei simullaneo. At jam probavimus in tract, de Visione beatifica, hanc potentiam obedientialem activam esse chimæricam: tum quia foret simul naturalis et supernaluralis,quod implicat: foret naturalis, quia, ul dicunt, ejst omnibus congenita; foret supernaturalis, quia quælibel potentia specificaturab actu ad quem datur, et est ejus­ dem ordinis cum illo; tum quia per hujus­ modi potentiam invertitur omnino ordo graliæ et plura sequuntur inconvenientia Hac enim posita , frustra ponuntur in hominevirlulessupernaturales infusæ, frustra character sacramentalis, frustra lumen glo­ ria? ad visionem beatificam, frustra gralia sufficiens quæ det posse ad actum primum. Supposita enim in homine potentia obedientiali immediate operative cujuslibet effectus sii perna lura lis, mediante solo concursu ge­ nerali simullaneo, quæ sit cuilibet conge­ nita , homo connaluralius per illam eliciet actus supernalurales quam per habitus supernaturales scu qualitates infusas superad­ dita». Imo sequeretur omnes res crcalasesse sacramenta , quia essent omnes aplæ el constitute in actu primo ad producendum gratiam , mediante solo concursu simul­ laneo supernatural!. Vide latissime con­ tra hanc potentiam obedientialem activam Joan, a S. Th. hic disp,*24,arl. 8,dub. 8. Alii dicuntsacramenlmnconstitui instru­ mentum physicum graliæ, non per virtu- UTRUM SACRAM. N0VÆ LEGIS GRAT. etc. > 25· torn aliquam intrinsece receptam, sed per | primo virtutem scindendi, non tamen arterferentem ipsi virtutem activam seu in actu tinel ad prædicamentum qualitatis ; licet primo, respectu effectus principalis agentis : tamen si motus consideretur secundum quod quia de ratione instrumenti est, quod agat importât ordinationem moventis ad motum, in virtute principalis causæ lotam agendi ponatur in prxdicamento passionis. Sunl vim illi conferentis, cl in hoc distinguitur a iterum verba S. Doct. ibid, ad 1. præmotione physica. Ratio illorum est, quod Hæ duæ posteriores sentcnliæ sunt pro­ in aliis instrumentis naturalibus, puta serra, babiles, nec multum discrepant ; ambæ enim securi, calamo, etc., non videtur quod arti­ conveniunt hanc virtutem reductive perli­ fex qualitatem aliquam completam vel in- 1 nere ad qualitatem, et in hoc tantum viden­ completam ponat in instrumento, sed solum i tur differre, quod juxta primam sententiam motionem artificiosam, quæ in instrumento reducatur ad genus qualitatis, quia est inse totam vim in actu primo ct secundo confe­ qualitas incompleta; juxta secundam vero, rat ad effectum causa'principalis.Licet enim, 1 vjuia μΠΙΗΊρίΟ , Cl quia v.n est invii·» motus na ipiitOUUt· qualitate Ul ul a principio et v.g. serra per suum acumen habeal in actu | ad qualitatem ul ad terminum. Quapropter 2S0 DISSERT. III. ART. II. quam voluerit lector eligat, non magni re­ autem virtus sacramentalis recipitur in fert. Itaque crarnento, quia in eo recipitur ratione po­ Ad arg. R. hanc virtutem esse spiritua­ tentiae obcdicnlialis passivæ, quæ competit lem , saltem eo modo quo ens incompletum, omnibus creatis sub ratione generali entis viale et transiens potest esse spirituale; quia, creati el substantiae crcake. Dixi, transeat ut dicit Auctor, q. 27 de Veril. jam cit. a. 4, minor. Unde ad 5 : « Virtus illa, neque potest dici corR. 2° N. min. Ad probat. N.ant. et expli­ » porca, neque incorporea proprie loquen- co definitionem datam accidentis. Quando » do; corporeum enim et incorporeum sunl ergo accidens definitur ens in alio existent, » dillcrentiæ entis completi ; sed proprie di- seu cujus esse est esse in subjecto, non est » citur virtus ad incorporeum, sicut motus sensus quod accidens habeat propriam exi· » dicitur magis ad ens quam ens. » Et ad stentiam a subjecto tanquam a principio for­ prob. in contrarium , 1). ant. — Q. 62. a. 4. mali, habet enim a propria forma unde sine ad 1. —Virtus spiritualis completa et per­ subicclo potest divinitus existere, ut in eu­ manens non potest essein subjecto corporeo, charistia ; sed sensus est quod, cum sit debi­ C. ant. virtus spiritualis vialis cl incompleta, lior existentia, indigeat ad exercitium exiN. ant. Ratio dispari talis csl, quod cum ac­ slendi subjecto firmante etsustentanteillam. cidens completum ct permanens sit tantum At vero si istud officium Deus in eucharistia propter subjectum cui inhæret, ct non prop­ potest accidenti præslarc sine subjecto, qua­ ter aliud ad quod continuo tendat, debet re non pos et per subjectum corporeum? ipsi subjecto propoitionari : e contra virtus maxime cum, ut dictum est, in eo non re­ vialis ct incompleta, licet ea parte qua est cipiatur ut est formalitcr corporeum, sed accidens, dependeat a subjecto, quia tamen ut est ens ct substantia. est quid viale tendens in aliud, debet illi inst.'2° Accidens corporeum etiamsi via­ propoitionari potius quam subjecto ; via le non potest subjectari in subjecto spiri­ enim qua via uliique termino a quo el ad tuali : ergo a pari nec spirituale in cor­ quem commensuratur. Unde ad axioma, poreo. quidquid recipitur, etc., verum est quando R. N. conseq. Disparitasesl, 1» quod ac­ receptum habet esse permanens cl comple­ cidens corporeum, cum sit extensum, exi­ tum, secus si habeat tantum esse incomple- gat subjectum extensum; ct quamvis divi­ lum et viale, tendens ac elevans subjectum nitus possit separari a quantitate actuali, ad aliquid nobilius el surpernaluralc; tunc non tamen a radicali, quam proinde debet en rn non debet esse secundum modum, sed supponere in subjecto : alaccidens spirituale supra modum subjecti. Adde pro altera so­ non exigit subjectum spirituale el inexlcnluti r»e, hanc virtutem sacramcntalcm non sum, ut ipsum est ; potest enim osse totum recipi in subjecto corporeo, quatenus est in tc.to, el totum in qualibet parte, ut vi­ corporeum formaliter, sed quatenus est ens dere est in anima rationali, quæ corpus in­ ct substantia, ul dicam modo. format. 2' Disparitasesl, quod accidens sit Inst. lu Accidens spirituale, sive sit tran­ perfectio subjecti in quo recipitur; corpus siens sive permanens, non potest exi tere autem natum csl perfici a spiritu ei ei obeexistentia corporea, existentia enim propor- dirc, non spiritus a corpore : natura enim tionaiur subjecto quod actual: atqui si vir­ inferior per elevationem ad superiorem no­ tus sacramentalis recipei clurin subjecto cor­ bilitatur el perficitur; sed natura superior, poreo, exisleret existentia corporea ergo. dejecta ad interiorem, deprimitur cl des­ Prob. min. Accidens habet existenliam a truitur. subje lo in quo recipitur; definitur enim, ens in alio existons, seu cujus esse est esse in subjecto. Ergo. 9 Έχ dictis colliges quo loco sit habenda R. 1° distinctione mox insinuata, D. min. opinio quam novissimus scrip lor, Lauren­ *» V '-s sacramentalis reciperetur in sub­ tius Berly, tribuit Ægidio Romano, et cui jecte <·ογ|Όγοο quatenus est corporeum for­ ipse subscribit, nimirum sacramenta esse maliter, exisleret existentia corporea , tran­ causam instrumentaient physicam graliæ, seat mm. -i reciperetur in subjecto corporeo non directam quæ per motionem princi­ quatenus e>t ens et substantia , JV. ntn.Sic palis agentis attingat effectum, ut (bHabra QUAM GRATIAM CAUSENT SACRAM, etc. scamnum; sed indirectam, quæ propria ac- I tionc producit aliquid physice, cui virlute supernatural! ciTeclus supernaturalis, scili- I cet gratia, conjungitur : eo modo quo in­ strumenta agricolæ non habent vim vcgelativam, nec illam tribuunt semini, sed hæc ciliciun L circa terram, quibus jungitur vege­ tatio salorum. Verum consideranti patel hunc modum non recedere a causalilate morali, nec puto ullum esse Scotistam qui illi subscribere re­ nuat. Quod enim instrumenta agricolæ sint causa indirecta physica vegetationis satorum, ideo est quia id quod physice efficiunt, ex na­ tura sua disponit physice terram ad vegetatio­ nem : at id quod physice efficiunt sacra­ menta, v. g. ablutio corporis, nullatenus ex natura sua physice disponit ad ablutionem animæ, sed tantum moraliter, quatenus Deus ordinavit ut ad positionem hujus sa­ cramenti seu clTcctus ejus physici, infunde­ ret gratiam ; sicque non aliter causal quam ut signum divinæ ordinationis, quod est mera causa) itas moralis. Unde perperam laudatus theologusarbilratur huic senienliæ esse adhaerendum, quod videatur satis per· spicua el possit Thomistarum el Scotistarum argumentationibus confirmari, cl ab harum neutris aliquid patiatur incommodi. Cum enim non recedat a sententia Scotistaruin,eadem patitur incommoda, cteisdem argumentationibus impugnatur. ARTICULUS ni. Quam gratiam causent sacramenta ηοντ legis, an primam vel secundam? Prima gratia dicitur quæ nullam aliam supponit in subjecto cui infunditur, ul dum pr imum justificatur peccator; secunda, qua.* supponit aliam praeexistentem cl illam au­ get, ita ut non sintdiversæ graliæ, sed di­ versi gradus ejusdem graliæ. Inter sacramenta novæ legis quædam di­ cuntur mortuorum, quia sunt per se primo instituta pro iis qui, privati gratia, sunl spirilualiter mortui per peccatum : et hæc sunl baptismus et poenitentia. Alia dicuntur vivorum, quia perse primo sunt instituta pro iis qui jam spirilualiter per gratiam vi­ vum : el hæc sunlalia quinque sacramenta. Dico 1° Sacramenta mortuorum per se causant primam gratiam ; sacramenta vivo­ rum per se causant secundam. Prob. Sacramenla per se causant id ad î>61 quodpcrseprimariobunlinstilutaaChristo? omne enim quod competit sacramentis, est ex libera Chrisli institutione : alqui sacra­ menta mortuorum per se primario sunt in­ stituta ad causandam primam gratiam, sa­ cramenta vivorum ad causandam secundam : ergo. Prob. min. Illa sacramenla sunt insti­ tuta per se primano ad causandam primam gratiam, quæ per se primario sunl instituta ad delendum peccatum mortale, sive origi­ nale, sive actuale; quæ autem supponunt peccatum deletum, non sunt instituta per sc primario ad causandam primam gratiam , sed secundam ; peccatum enim mortale de­ letur per primam gratiam : atqui sacra­ menla mortuorum,scilicet baptismus el per­ nitentia, sunt perse primario instituta ad delendum peccatum sive originale sive ac­ tuale; cætcra vero sacramenla supponent peccatum deletum cl ad alios effectus ordi­ nantur, puta, ad conscnalionem vel aug­ mentum graliæ. Ergo. Confirmatur. Ideo baptismus et poeniten­ tia dicuntur sacramenta mortuorum, quia supponunt subjecfum mortuum per pecca­ tum et privatum vita spirituali gratiæ; cæ­ tera dicuntur vivorum, quia supponunt subjectum vivere vi ta spirituali gratiæ ; ergo gratia quam illa producunt est prima, et quam ista causant est secunda. Confirmatur prima pars. Si baptismus et poenitentia supponerent in subjecto gra­ tiam ex vera contritione obtentam, non es­ set homini faciiiu? via ad justificationem cum sacramentis quam sine sacramentis: quod dici nequii. Sed de hoc argumento et objectionibus uberius alibi. Dices contra primam partem. Greg. Ma­ gnus, Horn. 26 dicit: Aon debemus nos per pastoralem auctoritatem solvere , nisi quos auctorem nostrum per suscitantem gratiam cognoscimus vivificare. Ergo. Λ. sensum S. Grcgorii esse , quod sacer­ dotes non debeant sacramcntaliter absol­ vero nisi cos qui per gratiam actualem ex­ citantem sunt rite dispositi, ideoque inci­ piunt vivificari, dispositive scilicet. Dico 2° Aliquando et per accidens sacra­ menta mortuorum causant secundani gra­ tiam, ct sacramenta vivorum primam. Prima pars communiter admittitur, el patel in eo qui perfecte contritus accedit ad sacramentum baptismi vel pernitentia»: in illo enim hæc sacramenta non causant pri- A * Λ I » l*'1 DISSERT. HI. ART. III. 262 mam gratiam, cum illam jam supponant m contra secundam pariem jj. ex contritione perfpeta : ergo secundam ; Solvuntur objectiones cundai conclusionis. non enim manent sine effectii. Obj. 1° Effectus sacramentorum novæ le­ Seeunda pars quæ patitur difficultatem, 1° videtur insinuata Jacobi 5, ubi de ex­ gis qui pendent cx sola institutione Chrfcli, trema unctione dicitur: Si in peccatis sil, nobis tantum innotescere possunt vel ex remilientur ei. 2° Ecclesia in collecta petit S. Scripturis, vel ex conciliis et traditione ut eucharistia sil ablutio scelerum. 3°Eam Ecclesiæ, vel denique ex ratione evidenti expresse docet S. Th. in pluribus locis : de petita ex singulari conditione et propria extrema unctione in 4, d.23, q. 1,art. 2', natura ejus sacramenti de quo agitur : atqui quæsliunc. 1, ad 1; de eucharistia infra, ex nullo illorum capitum probari potest q. 79,art. 3, de confirmatione, q. 72, ari. 7, peccata mortalia per accidens remitti in ad 3, his verbis: « Si aliquis adultus in ipsa reali eucharistiae sumptione. Ergo. Ita o peccato existens cujus conscientiam non Honoratus Tournely q. 7 dc effectibus euo habet, vel si etiam non perfecte contritus charisliæ, conci 2 Qui tamen q. 4 de effec­ d accedat, dummodo non lictus accedat, tibus sacramentorum in genere, ari. 1, n per gratiam colla tam in hoc sacramento § An per singula, etc. staluil hanc conci. » (confirmationis) consequitur remissionem « Sacramenta vivorum possunt per accidens » peccatorum. » » primam conferre gratiam, et sacramenta Prob. ratione 1° Juxta Trid. sers. 7, can. » mortuorum secundam » El in probutio7,sacramenta gratiam conferunt non po­ ne : « Si quis eo quo par est pietatis ac relinentibus obicem : atqui qui solum attritus » gionis affectu atl sacram mensam acccdepost confessionem in qua bona fide putat se » ret, cum aliquo tamen mortali peccato, absolutum, cum tamen non sitex malitia sa­ » cujus post diligens examen sc reum esse cerdotis, accedit ad sacramentum altaris, » ignorat, eucharistica communio per acrinon videtur ponere obicem : ergo recipit » dens primam in eo produceret sanctifigratam , ,ron secundum , cum sit tantum » cantem gratiam. » Quomodo hæc conci­ attritus, ergo primam Sic tamen ut non sil liari possunt, viderint quorum interest. duplex gradusgratiæ, sed unus cum duplici Inierim formalitate, nimirum nutrientis quæ est R. i» ad min conclusionem nostram ali­ per se, ct vivificantis quæ est per acci­ quod fundamentum habere in S Scriptura dens.· el in praxi Ecclesiæ, aperleque tradi a S. Prob. 2° Sacramenta mortuorum per ac­ Th ut palel cx prima probatione 2° Data cidens possunt causare secundam g aliam, minori, 1) maj Effectus sacramentorum ut communiter admittitur : ergo similiter nobis tantum innotescere possunt certo el sacramenta vivorum possunt per accidens infallibiliter vel cx S. Scripturis, vel cx con­ causare primam ciliis, etc. C maj. probabiliter, Λ". maj. Itaque verisimile est quod, quamvis Hoc ipso enim quod neque S. Scriptura, Christusinstiluerilsacramcnla vivorum pri­ neque traditio, neque Lcclesia huic senmario ut conferrent secundam gratiam , et lenliæ contradicunt, etsi nihil circa illam voluerit quod per se et cx intentione non asseruerint, cla D.Th. et gravibus theologis assumerentur ad obtinendam primam gra­ salis communiter defenditur, estque insti­ tiam; secundario tamen instituent ut con­ tutioni el fini sacramentorum consona, poferrent primam gratiam in casu quo non lesl absque ullo vitio sustineri ut probabilis esset dispositio sufficiens ad suum proprium Obj. 2° Sacramenta id solum causant quod et primarium ellectum, scilicet secundam significant : atqui sacramenta vivorum si­ gratiam , bene tamen esset dispositio suffi­ gnificant tantum secundam gratiam ct non ciens ad primam gratiam, ul incasu proba­ primam. Ergo. tionis et all·-, similibus; sicque quod solum R. 1° D. maj. Sacramenta id solum cau­ requisierit pro sacramentis vivorum rc<‘- sant per se quod significant, C. per acci­ pien 'is statum graliæ prudenter existima­ dens, N. Nihil enim obstat qum catiralilas tum *. idque ctdivinæ bonitati el hominum per accidens extendatur ultra significatio­ conditioni, pro quibus instituta sunl sacra­ nem , ut palet in sacramentis mortuorum. menta, valde consonum videtur. 2" D. min. Sacramenta vivorum significant 263 tantum secundam gratiam ex primaria et Ad Catcchismum Horn. Loquitur de effectu directa institutione , C. ex secundaria ct eucharisliæ qui est per se et ex primaria in­ · indirecta institutione, N. Christus igitur stitutione. instituit sacramenta vivorum primario ut Obj. Obex ad effectum sacramenti vi­ conferrent secundam gratiam, sic tamen ut, vorum est peccatum mortale:atqui non tol­ si illam perarcidens non invenirent in sub- litur per attritionem existima Lira contritio­ jccloaliundead eam disposito et non ponente nem. Ergo. R. 1° j). mai. Obex ad effectum sacra­ obicem, illam per accidens causaient. Inst. i° contra utramtpie solutionem. Sa­ menti vivorum est peccatum mortale , spec­ cramenta vivorum supponunt essentialiter tata primaria et directa ejus institutione, C. vitam spiritualem per primam gratiam; spectata secundaria et indirecta ejus institu­ sunt enim instituta ad illam firmandam, tione, subd. Est peccatum mortale cognitum roborandam, conservandam ct nutriendam, et non retractatum per «inceram attritio­ «eque illam supponunt : ergo nullo modo nem. C. ignotum vel retractatum per veram illam significare aut causare etiam per acci­ attritionem, N. dens |K)ssunt. 2° D. min. Peccatum mortale non tolli­ Λ. D. ant. ut ante. Sacramenta vivorum tur per attritionem existimatam contritio­ Jlteiiia primaria et directa institutione sup­ nem , solam, C. per attritionem cum sacra­ ponunt essentialiter, etc. C. attenta secun­ mento , N. Sacramentum enim vivorum daria ct indirecta institutione, N. Solutio prius prioritate naturæ ad effectum pro­ patet cx dictis. prium , tollit peccatum, sicut in genera­ Inst. 2° Eucharistia est instituta per mo­ tione prius natura tollitur forma corrum­ dum cibi et potus spiritualis : atqui cibus penda , quam nova introducatur; sequens cl potus non possunt etiam per accidens enim non esset, nisi prior recessisset Unde suscitare mortuos. Ergo. Undo cone. Flo­ sacramentum supponit obicem ablatum ad rent. in decreto Unionis, dicit : Omnem suum proprium effectum effectum quem materialis cibus el potus Inst. -(«Attritio solum existimata seu pu­ quoad vitam agunt corporalem, hoc idem tativa non sufficit ad effectum sacramenti quoad spiritualem hoc sacramentum opera­ mortuorum, puta pœnilenliæ: ergo nec con­ tur. El Calechismus Rom. parle 2. de tritio solum existimata seu putativa sufficit eucharistia, ii. 5i , Constat, inquit, que­ ad effectum sacramenti vivorum, puta eu­ madmodum mortuis corporibus naturale charisliæ. alimentum nihil prodest, ila etiam animæ R. N. conseq. Disparitas est, quod defecquæ spiritu non vivit, sacra mysteria non lusattritionis sit obex in omni peccatore ad prodesse. justificationem , quia vera pernitentia, quæ O II. D. min. Cibus et potus materialis non non habetur sine attritione, fuit omni tem­ possunt etiam per accidens suscitare mor­ pore necessaria ad justificationem : at po­ tuos, C. min. cibus et polus spiritualis, Λ'. sita attritione, existimata contritione, et Disparitas est 1°, quod cibus ct polus mate­ per eam habita vora poenitentia, defectus rialis non sunl in se vitales cl convertuntur contritionis est quidem obex effectui sacra­ in substantiam aliti, ideoque illud vivens menti vivorum secundum primariam ejus supponunt : at cibus spiritualis, qui fon­ institutionem el per se, sed non secundum tem ipsum vitæ continet, non convertitur s 'cundariam ejus institutionem ct per acci­ in substantiam aliti, sed convertit alitum in dens. Inst. 2° Christus non requisivit dispositio•J. se, ipsumque vivi fica re potest. 2° Disparitas csl,quod in mortuo spiritualiter remaneant nes lanium putativasad receptionem sacra­ semina et initia vitæ spiritualis , nempe mentorum, sed veraset reales. Ergo. R. D. ant. Christus non requisivit dispo­ fides, spes el attritio, sicque accedentem ad sacram mensam cibus vitalis poterit vivifi­ sitiones tantum putativas, etc. Utquisaccecare : at in mortuo corporaliter nulla rema­ dal dignus positive, C. ul quis accedat dig­ nus negative, hoc est, non indignus,seu nent semina >eu initia vitæ animalis. Ad cone. Florent. Ex hoc quod cibus spi­ sine indignitate el obice, N. Obj. i ° Effectus alicui causæ proprius ritualis habeat omnem effectum cibi mate­ rialis, non sequitur quod non habeat alium. non potest ab alia causa produici ; atqui QUAM GRATIAM CAUSENT . 'ACRAM. etc. I V.' N 1* I 264 DISSERT. III. ART. IV. prima gratia est effectus proprius sacra­ I sitis confert ex opere opcralo, mxqualcm inæqualiter dispositis. menti mortuorum. Ergo. Est expresse I). Th. loco cit. in marg, Λ D. maj. Effectus alicui causæ proprius non potest ab alia causa produci in causis ubi ait de baptismo : « Quidam cum majori, naturalibus, transeat; in causis cx libera « quidam cum minori devotione ad baptis* institutione, N. Sicut enim Christus insti­ » mum accedunt, cl ideo quidam plus, tuit sacramenta mortuorum primario ut » quidam minus de gratia novitatis acci» causarent per se primam graliam tanquam » piunt : sicut etiam ab eodem igne accipit effectum proprium, ct, secundum quod » plus caloris qui plus ci appropinquat, licommuniter admittitur, secundario ut cau­ « cct ignis quantum est de se aequaliter ad seront per accidens secundam gratiam, qui » omnes suum calorem diffundat. » Ex (pio formatur argumentum ul supra. est effectus proprius sacramenti vivorum : ita instituit‘sacramenta vivorum primario Sacramenta operantur ulcausæ naturales: utcausareni per sc secundam gratiam tan­ atqui causæ naturales operantur proportio­ quam proprium effectum, el secundario ut nale ad dispositionem subjecti : sic, ul sis­ causarent per accidens primam qui est ef­ tamus in exemplo D. Th. idem ignis plus fectus proprius sacramenti mortuorum. Igi­ I calefacit proximum, minus remotum ; ma­ tur prima gratia non est omnimodo effec­ jorem calorem produicit in ligno sicco, mi­ tus proprius sacramenti mortuorum, nec norem in viridi; æqualcm in æqua Ii ter sicco secunda sacramenti vivorum, sed tantum ct proximo. Ergo. Est etiam Trid. sess. G, can. 7, ubi post­ ex suppositione quod sacramenta mortuo­ rum non reperiant primam gratiam in sub­ quam dixit baptizatis conferri gratiam juxta jecto, el quod sacramenta vivorum illam mensuram quam partitur Spiritus sanctus, addit, ct secundum propriam cujusquc dis­ reperiant. positionem ct cooperationem. ARTICULUS IV. Dices. Si plus gratiæ recipit magis dis­ Utrum sacramenta æqualem causent gra­ positus, illud plus provenit ex ipsius dis­ tiam ; el qua dispositio requiratur ex positione : ergo non ex sacramento. parle suscipientis ad ejus consecutionem ? II. D. ant. Illud plus provenit ex ipsius dispositione tanquam ex conditione sine qua $ I. — Prima difficultas resolvitur. non, C. tanquam ex causa efficiente, subd. Dico 1° Abstrahendo a dispositione sub- I Si sermo sit de gratia non sacramenlali, jecli, sacramenta specie distincta ex se inx- causata ex opere operantis, transeat; si qualem conferunt graliam ; solo numero sermo sit de gratia sacramenlali, causata distincta, æqualem. cx opere operato , N. Quando itaque in sus­ Prob. prima pars. Juxta cone. Trid. I cipiente est dispositio de se sufficiens ad aug­ sess. 7, can. 3, sacramenta novæ legis non I mentum gratiæ, duplex recipit augmen­ sunt inter se paria, sed unum allero est di- j tum, unum correspondons dispositioni tan­ gnius : ct hoc manifestum est in eucharis- I quam merito, altorum correspondons sa­ tia quæ realilcr in se continet fontem omnis cramento ; at si dispositio non sil cx sc gratiæ. De exteris vide Auct. infra q. 64, sufficiens ad augmentum, unum tantum art. 3. Atqui causa nobilior el dignior ex se recipit cx sacramento, cui dispositio con­ nobiliorem producit effectum. Ergo. currit ul conditio sine qua non. Confer tract, Prob. secunda pars. Sacramenta operan­ de Gral. diss. G, a 3. tur ad instar causarum naturalium . atqui § II. — Secunda difficultas resolvitur. duæ causæ naturales solo numero distinctae, v. g. duo ignes ex se æqualem omnino ca­ Dico 1° In sacramentis mortuorum, ad lorem producunt : ergo el duo sacramenta percipiendum primarium eorum eff ectum, solo numero distincta, v. g. duo baptismata scilicet primam graliam , requiritur elsufcx se, abstrahendo a dispositione subjecti, iicit in adultis dispositio quæ sil saltem at­ æqualcm graliam producunt. tritio supernaluralis, actualis vel xirlualis. Hic q. 69. a. 8. o. — Dico 2° Attenta dis­ Prima pars, quod requiratur in adultis positione recipientium , idem specie sacra­ dispositio actualis vel virlualis ct detestatio mentum æqualcm gratiam æqualitcr dispo- peccati, quæ si.l saltem attritio, patet 1° cx UTRUM SACRAM. ÆQUALEM CAUSENT, etc. 265 conc. Trid. sess. G , cap. 6, el can. 9 , ubi tionc vel aliter, nihilominus recipit hunc delinitur impium non justificari nisi dispo­ effectum. Ila Soto, Joannes a S. Th. Serra, natur per motum liberi arbitrii. Idem do­ el communius Thomiste cum extraneis cet S. Th. t,2. q. 110, a. 2, hac ratione, contra Cajet. Conk is. et quosdam alios. quod forma lixa et permanens secundum Est disertis terminis D. Th. infra q. 79, communem providentis cursum non intro­ a. 8, ubi quærens an per peccatum veniale ducatur nisi in materia disposita. Adde quod impediatur effectus eucharistiæ? Primo dis­ homo per peccatum fuit aversus a Deo per tinguit inter peccata venialia quæ sunt prae­ actualem conversionem ad creaturam : ergo terita , el peccata venialia quæ sunt actu non potest dici conversus nec justus, nisi exercita. De primis dicit quod nullo modo per detestationem peccati el motum contra­ impediant effectum hujus sacramenti ; de rium voluntatis, avertatur a creatura et secundis dicit quod impediant quidem effec­ convertatur ad Deum. Vide tract, de Gral. tum secundarium hujus sacramenti, qui est diss. 6, a 3. actualis refeclio spiritualis dulcedinis ; quia Secunda pars, quod sufficiat attritio, est nemo delectatur de re quam actu non con­ expresse D. Th. in ■'», d. 6, q. 1, a. 3, ad 5, siderat ; sed non impediant primarium ef­ ubi ait ; Ad hoc quod homo prœparcl se ad fectum , qui est augmentum gratiæ, et ideo gratiam in baptismo percipiendam, prœc.ri- dixi in conclusione, primarium effectum. gilur fides, sed non charitas ; quia sufficit Hæc sunt verba S. D. α Secundo autem moattritio pracedens etsi non sil contritio. » do peccata venialia (id est, actu exercita) Prob. ratione. 1« Juxta Trid. sacramenta » non ex loto impediunt hujus sacramenti conferunt graliam non ponentibus obicem: » effectum, sed in parte; dictum est enim atqui attritus non ponit obicem gratiæ, sed » quod effectus hujus sacramenti non solum c contra positum retractat : ergo. 2° Si re­ » est adeptio habitualis gratiæ vel charilaquiratur contritio ad sacramenta mortuo­ » lis, sed etiam quædam actualis refeclio rum, nunquam causa bunt primam gra­ » spiritualis dulcedinis : quæ quidem imtiam, et sic non erunt sacramenta mortuo­ » peditur, si aliquis accedat ad hoc sacrarum , nec instituta ad delendum peccatum. » mentum per peccata venialia mente disPatet sequela ; quia contritio nunquam est i) tractus; non autem tollitur augmentum sine gratia, cum sit ultima dispositio ad il­ w habitualis gratiæ vel charitalis. » Omnes lam. Se I fusius de hac malcria in tract, dc præclari ingenii nervos intendit Conlenson, Pœnilcntia. ul ab hac auctoritate se expediat, sed in Tertia pare, quod sufficiat attritio vidua­ cassum. Neque enim S. Doctor loquitur dc lis, palet; tum quia in entibus moralibus, peccatis venialibus quæ sunt præterila, sed qualia sunt sacramenta, non requiritur de iis quæ sunt actu exercita ; neque de dis­ coexislentia physica dispositionum et for­ tractione naturali, sed venialiler culpabili. ma?, sed sufficit moralis, ul alibi diximus; An autem inlelligendussil S. D. non solum tum quia alias forent continui scrupuli ct de distractione venialiler culpabili ex ncglianxietates , dum quis paulo ante absolutio­ gentia aut tepiditate, sed etiam de ea quæ nem bene dispositus el attritus, ex distrac­ ultro el ex industria est quæsila aut admis­ tione nalmali suæ attritioni non attenderet. sa ; videtur respondendum affirmative, cum Dixi, in adultis; quia in infantibus el generaliter loquatur S. Th. dc omnibus pccpei peluo amentibus nulla requiritur dispo­ catisvenialibus; el id probat ratio sequens, sitio actualis, quia sunt illius incapaces. nisi forte dicatur hujusmodi distractionem Insuper ubi non est peccatum propria vo­ plene deliberatam , licet ex objecto venia­ luntate commissum , non videtur propria lem , fieri mortalem ob reverentiam debw voluntate retractandum. tam huic sacramento. Equidem non diffi­ Dico 2“ In .sacramentis vivorum ad per­ teor hac de causa esse debitum dcccnliæ, cipiendum primarium eorum effectum, sci­ imo el legale sub peccato veniale adhibendi licet augmentum gratiæ, non requiritur actualem devotionem ; at esse debitum obli­ necessario dispositio actualis vel vidualis, gans sub mortali, ita ul dicla distractio Sed -ullicil habitualis, scilicet status gratiæ. plene deliberata evadat murlalis, licet ita Unde etiam si aliquis in actuali susceptione contendat laudatus theologus, ego affirmare peccet venialiler, puta, culpabili distrae- non ausiin. Quod autem S. Th. dicit de / DISSERT. HI. ART. IV. 2G6 eucharistia, a fortiori dicendum est de aliis sacramentis vivorum, quæ non requirunt tariLim reverentiam el dispositionem. Prob. conclusio ratione. Sacramenta con­ ferunt gratiam non ponentibus obicem : atqui qui est in gratia et venialiler mento distractus aut titillante vana gloria ad sa­ cramentum vivorum accedit, non ponit obi­ cem gratiæ : ergo. Prob. min. 1° Solum pecratum mortale est obex gratiæ ; non ve­ niale, compatitur enim cum gratia. 2° Si is qui cx negligentia aut tepore est venialiler distractus, poneret obicem graliæ, hoc ipso peccaret mortaliter; ponere namque obi­ cem primario et substantiali effectui sacra­ menti, et advertentèr reddere et sumere sacramentum informe, secundum commu­ nem sententiam, est peccatum mortale: atqui falsum consequens, nec illud admit­ tunt adversarii. Ergo. Confirmatur. Eucharistia quandoque con­ fertur phreneticis in articulo mortis, ex­ trema unctio sæpe moribundis usu rationis privatis, confirmatio infantibus; in quibus omnibus non est devotio seu dispositio ac­ tualis et virtualis : atqui tamen in eis cau­ satur augmentum graliæ ; alias frusira hæc sacramenta conferrentur, imo nec liceret conferre, utique certo el scienter informia. Ergo. Solvuntur objectiones· O6j.l°S.Th. in 4, d.2,q.2, a.l,quæsliunc. 3, dicit: « Cum hoc sacramentum (cucha» risliæ) perficiat conjuugendo fini, ad hoc υ quod effectum suum plene habeat in su» mente, oportet quod adsit actualis devotio. « Absque peccato mortali potest effectus d hujus sacramenti impediri ; ita quod ali» quis augmentum gratiæ non consequatur, » nec tamen reatum peccati mortalis incur» rat. » Ergo. Respondet Soto, S. Th. seniorem et doc­ tiorem in Summa mutasse sententiam ; cum loco a nobis cil. non solum in corporc art. sed ad 1 el 2, oppositum diserte doceat. At Serra existimat idem in utroque loco do­ cuisse , sed hie in -Summa clarius loculum fuisse. Non enim S. D. in 4 dicit peccata venialia er toto impedire effectum hujus sa­ cramenti . sed , Ad hoc quod effectum suum plene habeat in sumente , oportet quod adsit actualis devotio. Plene autem habere offec­ tum suum , est conferre non solum habi­ tualem gratiam , sed etiam actualem refec­ tionem dulcedinis spiritualis : ad sic aulem plene habendum suum effectum, etiam io Summa docet requiri actualem devotionem, Unde cum in 4 addit : Absque peccato mor­ tali potest effectus hujus sacramenti impe­ diri, ita quod aliquis augmentum gratia· non consequatur, nec tamen reatum peccat'· mortalis incurrat. Per augmentum graliæ non intclligitquodcumquc augmentum gra­ tiæ habitualis, sed augmentum craliæquod provenit ex additione spiritualis refectionis actualis, quando virtute hujus sacramcnli charitas excitatur in actum, cl ferventior Iit ob majorem dispositionem actualis devo­ tionis. Ita laudatus Serra. Insl. 1°S. Th. infra q. 80, a. 8, ad G, de eucharistia dicit : Maxima devotio requiri­ tur in sumption·· hujus sacramenti, quia tunc percipitur sacramenti effectus. Si maxi­ ma , ergo actualis. R. S. Th. loqui dc debito dcccntiæ aut etiam legali sub peccato veniali, quod non negamus, vel de effectu adæquato hujus sa­ cramenti. Insl. 2· S. D. infra q. 87, a. 2, o, dicit : Habentibus usum liberi arbitrii non con­ tingit esse infusionem graliæ sine actuali motu liberi arbitrii in Deumct in peccatum. Ergo. R. S. Th. ibi loqui de infusione graliæ extra sacramentum. Dc quo alibi. Opponunt insuper adversarii S. Bonavcnluram , qui in Brevi, p. 6, c. 9, dicit quod, Qui tepide, indevote el inconsiderate,acce­ dit, judicium sibi manducat cl bibit; quia tan'o sacramento contumeliam facit. Ergo. R. neque ipsos adversarios hæc verba ad­ mittere sine modificatione el explicatione. Videtur ergo dicendum, vel S. Bonavcnluram non tam theologice quam concionaloric ct per piam exaggerationem loculum fuisse; vel inlclligercdc indevotione, quæ sil tanta ut evadat mortalis. Quantum ad quosdam alios Patres, qui videntur r quircre devotionem actualem, maxime pro receptione sacramenti cucharisliæ, nullatenus nobis opponuntur. Nos enim etiam requirimus ex decentia, imoex debito sub veniali, propter reverentiam quæ specia'ilcr debetur huic sacramento in quo Christus rcalitcr continetur, imo necessa­ riam omnino dicimus pro consequendo i effectu ejus adæquato, scilicet, non s * UTRUM GRATIA SACRAMENT. ADDAT, ctc. p.igmenlo gratiæ habitualis, sed etiam spi­ rituali refectione actuali. Nec aliud evinci potest ex Patribus. Ubj.2n Ad omnem actionem, consequen­ ter ad infusionem gratis requiritur mutuus contactus agentis el passi : atqui mutuus contactus inter Deum el hominem adultum csl per motum liberi arbitrii. Ergo. Λ. D. maj Ad infusionem gratiæ ex opere operantis requiritur, etc. C. ex opere ope­ rato, N. Tunc enim sullicil ut non ponatur obex gratiæ. Vel dic adesse motum liberi arbitrii in voluntaria susceptione sacramen­ ti , qui sufficit pro sacramentis vivorum. Inst. Gratiæ infusio iit juxta mensuram aclusel dispositionis actualis recipientis. Ergo. R. I). ut ante.Gratiæinfusio exopereope­ rantis, C. exopere operato, N. Hæc enim fit etiam juxta mensuram graliæ habitualis, quæ est dispositio sufficiens ad sacramenta vivorum : licet verum sil, ubi tantum est hæc dispositio habitualis ct nulla actualis, minimum concedatur augmentum graliæ , sicut concederetur, v. g. infanti baptizato cui confirmatio aut eucharistia conferretur. Obj. 3° Qui se præbet indignum gratia, non crescit in gratia : atqui peccans vcnialiterse præbet indignum gratia. Ergo. R. I). maj. Qui se præbet indignum gra­ tia indignitate mortali, non crescit in gratia, C. indignitate veniali, subd. Exopere ope­ rantis, C. ex opere operato, N. Insl. Per peccatum veniale nemo fitsanctus aut sanctior. Ergo. R. I). ant. ut ante. Per peccatum veniale nemo Iit sanctus aut sanclior cx opere ope­ rantis, C. cx opere operato, subd. Attenta ratione mali in peccato veniali, C. attenta actus substantia, N. Itaque actus venialiler malus potest considerari vel sub formali late mali, et sic non concurrit ad infusionem gratiæ; vel secundum substantiam , prout csl libera susceptio sacramenti, ct sic con­ currit lanquam dispositio sufficiens ad infu­ sionem graliæ cx opere operato. Obj. 4° specialiter pro sacramento cucharisliæ. Hoc sacramentum datur per modum cibi cl potus nutrientis : atqui cibus cl po­ tus materialis non nutrit ncc augelsincaclu vitali nutriti : ergo nec iste cibus et polus spiritualis sine actu vitali animæ. R. N. conseq. Disparitas est, quod cibus ct polus materialis convertatur ab alito in ejus substantiam, ideoque indigeat actu vi- 267 tali : at cibus spiritualis e contra convertit recipientem in se, juxta illud dictum S. Aug, Arc tu me mutabis in tc sicut cibum carnis tua·,sed tu mutaberis in me.Unde ut nutriat cl augeat, non requirilactualemdevotionem in recipiente, sed sufficit quod non ponat obicem. Obj. 5° Si in qualibet susceptione eucha­ ristia; sine actuali devotione cum solo statu graliæ, augeatur gratia, sequitur quod gra­ tia cl charitas tot sacerdotum , quos par < t crederecclcbrarein statugratiæ,sil maxime intensa : atqui id non est verisimile , cum tanta gratia et charitas ut plurimum nulla­ tenus se prodat exterius, nec intus erumpat in actus ferventissimos. Ergo. R. 1° argumentum posse retorqueri in ad­ versarios : admittunt enim ad augmentum graliæ sufficere actualem devotionem etsi exiguam, et non requiri maximam : in qua sententia sic argumentor. Si in qualibet sumptionecucharistiæ cum exigua devotione actuali augcalur gratia , sequitur quod gra­ tia ct charitas tot sacerdotum , quos par csl > credere celebrare cum aliqua saltem exigua I devotione actuali, sil valde intensa ; at­ qui, etc., ut in precedent! argumento. Ergo. R. 2° non esse dubitandum quin plurimi sint sacerdotes quorum maximo intensa est charitas, quæ licet non se prodat exterius perinsignia opera, quæ non semper occur­ runt, se prodit tamen in officiis solito occur­ rentibus, ct in hoc maxime quod se conser­ vent in gratia contra continuo insurgentes tentaliones; illa enim charitas non est parva ncc otiosa quam aquæ multæ lot tenlationern non possunt exlingucre. Quod aulem in actus fcrvcnliores sæpc non erumpat in­ tus, provenit cx quotidianis peccatis venia­ libus quæ fervorem charilalis remittunt. In aliis vero per peccata mortalia amittitur gra­ tia, quæ postea difficile ad cumdcm gradum recuperatur, flisadde, accedenti ad eucha­ ristiam sine ulla actuali devotione, tenuissi­ mum, ut jam dixi, gradum gratiæ conlerri ARTICULUS V. Utrum gratia sacramenlalis addat aliquid supra gratiam communiter dictam, et quid 'f Gratia communiter dicta, *st gratia con­ siderata sub ea precise ratione qua facit ho­ minem Deo gratum, ct habet annexas quasi proprietates virtutes cl dona in potentiis ani- 208 II DISSERT. III. ART. V. mæ, ct quam ideo Auctor vocat gratiam vir­ tutum e( donorum. Quaestio est utrum gra­ tia quæconferlur per sacramenta, ad aliam aliquid addat, et quid. Hic q. 62. a. 1. o.—Dico 1° Gratia sacra­ mentalis addit aliquid supra gratiam com­ muniter dictam, seu gratiam virtutum et donorum. Ibid, in a. s. o.— Prob. 1° Si gratia sacramenlalis non adderet aliquid supra gra­ tiam virtutum ctdonorum,frustra sacramen­ ta habentibus gratam , dona ct virtutes ad­ hiberentur : atqui in operibus Dei nihil iit frustra: ergo. Aeque dicas ad hoc tunc de­ servite -aeramenta quod gratiam augeant; ad id enim augmentum sufficeret idem sa­ cramentum sæpius iteratum. Ibid. o.— Prob. 2° Gratia communiter dicta sive gratia virtutum el donorum da­ tur ad generalem ordinationem actuum anima*; sacramenta autem ordinantur ad aliquos speciales effectus in vita Christiana exercendos quasi cx officio et ratione sta­ tus :sicbaptismusordinatur ad spiritualem generationem, qua mortui peccatis vivimus in Christo tanquam ejus membra ; confir­ matio, ut tanquam milites Christi firmiter stemus in fide; eucharistia, ut spiritualiter nutriamur, augeamur ct perficiamur; et sic de caderis : atqui ad hos speciales effec­ tus requiritur gratia specialis. Ergo. Con/irmaluri0 Si per quodlibet sacramen­ tum non conferretur aliqua gralia specialis, scd solum gratia communiter dicta , sacra­ menta nostra nonnisi rilucxternodiffencnt, nec plura debuissent institui , sed unum suffecisset : utrumque dici non potest. Ergo. Confirmatur 2° Qui justificatur extra sa­ cramentum , recipit gratiam communiter dictam , virtutes cl dona , el tamen non re­ cipit gratiam sacramenlalem. Ergo. Dico 2° Gratia sacramentalis non est ha­ bitus realiler distinctus a gratia communi­ ter dicta virtutum cl donorum , neque so­ lum auxilium speciale transiens, sed novus modus intrinsecus perfectionis seu specialis vigor gratia.* communiter dictæ superaddi­ tus, cum ordine seu exigentia cl jure ad auxilium actuale suo lempore conferen­ dum. Ita Joan, a S. Th. Cabrera, Nugno , Serra , Contenson et alii contra Cajet. Solo, Gonct. ct alios, quoad acundam pariem con­ clusionis. Probatur prima pars. Effectus specia­ les ad quos ordinatur gratia sacramentalis, non sunt realiler el substantialiter dis­ tincti ab effectibus gratiæ communiter dio* tæ virtutum et donorum,.scd modalilcr tan­ tum, quatenus fiunt quasi ex officio, cl ra­ tione status connaturalilcr et ex speciali vi­ gore; ergo ad illos non requiritur novus habitus realiler distinctus ab habitu gratiae habitualis communiter dicta?. Prob. ani. Sic effectus quem causal poenitentia sanan­ do , baptismus regenerando, extrema unc­ tio allcviando, substantialiter fit per habi­ tum gratiæ virtutum cl donorum; ctquam­ vis baptismus remittat lotam poenam, nihil est tamen ibi substantiale distinctum, sed modalilcr tantum, secundum majorem ejus­ dem graiiæ extensionem : sic etiam effec­ tus eucharistiae, qui est nutrire et augere animam spiritualiter, fit substantialiter per actus fcrvenliorcsvirtutum ; offectus confir­ mationis, qui est firma fidei confessio, est substantialiter actus fidei ; effectus sacra­ menti ordinis, qui est debita sacramento­ rum exeeutio, est subslantialitcr actus re­ ligionis; tandem effectus gratiæ matrimo­ nialis, qui est caste vivere, fidem mutuam servarc, seque mutuis officiis juvare, est substantialiter actus, vel jusliliæ, vel charitalis, vel castitatis. Ergo. Confirmatur. Gratia sacramentalis est gratia sanctificans; qui enim illam recipit, vel sanctificatur si sit peccator, vel fit sanc­ tior si jam sil justus : atqui si esset habitus realitcr distinctus a gratia habituali com­ muniter dicta, non esset sanctificans: ergo. Prob. min. Proprium est gratiæ habitualis commuritcr diclæ sanctificare, imo est ejus effectus formalis : ergo non potest per alium habitum realiler distinctum præstari ; ef­ fectus enim formalis est ipsa forma commu­ nicata. Secunda pars colligitur ex I). Th. qui hic ait. 2, ad 1, dicit. « Gratia virtutum cl » donorum sufficienter perficit essentiam » animæquanlum ad generalem ordinatio» nem actuum animae; scd quantum ad » quosdam effectus speciales qui requirun» tur ad vitam Christianam , requiritur » sacramentalis gratia, » quæ nempe perfi­ ciat essentiam animæ in ordine ad illos spe­ ciales effectus : ergo, juxta S.Th. gratia sacramcntalis est quid intrinsecum clpermaneus, I perficiens essentiamanimæ. Auxilium aulcm I actuale non est quid intrinsecum perma- / 2di» Iram. Erat eadem entitative et substantiali­ ter cum nostra; habebat tamen quemdam modum perfectionis, quemdam vigorem quo perfecte subjiciebat partem sensitivam rationi ct corpus animæ. quem non habet nostra. Itaque, ul ad singula descendamus . gra­ tia sacramentalis baptismi est gratia habi­ tualis cum perfectione el vigore speciali ad novam vitam in Christo instituendam, ad remissionem totiusculpæ et pœnæ et ad rite suscipienda alia sacramenta, cum ordine, ex:gentia el jure ad auxilia actualia huic adeptæ regenerationi conservandæ et ejus actibus necessaria. Gratia sacramentalis con­ firmationis est gratia habitualis seu ejusaugmenlum, pariter cum speciali vigore cl ro­ bore ad fidem alacriter et fortiter etiam in vitæ discrimine propugnandam, cum ordine et juread auxilia hisactibus necessaria. Gra­ tia sacramentalis eucharistiæ est gratia ha­ bitualis cum pari vigore et ordine ad auxilia pro anima spiritualiter nutrienda et specia­ liter Deo unienda per fervenliores actus vir­ tutum. Gratia pœnilenliæ est gratia habi­ tualis cum pari vigore et ordine ad auxilia necessaria pro peccatis plangendis, delendis et cavendis. Gratia exlremæ unctionis est gratia habitualis cum pari perfectione et or­ dine ad auxilia pro tollendis reliquiis pec­ catorum, morbo alleviando aul patienter ferendo, et præparalionc animæ ad felicem mortem contra extremos lenlaloris impetus. Gralia sacramenti ordinis est gratia habitua­ lis cum pari vigore cl ordine, etc., ad recte exercendum cultum divinum el sacramenta administranda. Gratia matrimonii est gra­ tia habilualiscum pari vigore etordine,etc., ad fidem mutuo servandam, ad conjugaliter et caste vivendum, ct ad onera matrimonii ferenda. Neque temoveatquoddicamus, cum jure ad auxilia gratia·, quasi id derogaret gratiludini gratiæ; istud enim jus fundatur in sola liberali elgratuita Dei promissione, qui fidelis est in suis promissis, nec dccsl in necessariis : unde nihil otlicil gratitudini gra­ tiæ , sicut illi non obesi quod gratiam com­ muniter dictam sequatur jus ad communia auxilia. Dices 1° S. Th. hic ari. 3, nulla facta mentione'de aliqua perfectione intrinseca et permanente, dicit tantum, graham sacramentalcm addere supra gratiam com- UTRUM GRATIA SACRAMENT. ADDAT, etc. nens, perficiens essentiam animæ, sed ap­ plicans tantam potentiam adactum. Elin resp. ad 3, dicit quod Gratia sacramentalis habet se ad gratiam communiter didam sicut ratio speciei ad gmus , speciei scilicet incompletae ct modalis (gratia enim est spe­ ciei atomae), eo modo quo, v. g qualitas magis ct minus intensa , digitus erectus ct digitus inflexus distinguitur. Certum estautem speciem modalcm el incompletam ad­ dere aliquid intrinsecum generi. Neque va­ let si dicas cum Cajet, et Solo, S. Th. loqui de gratia prout abstrahit ab actuali et habi­ tuali ; manifestum est enim tam ex corporo articuli quam ex solutionibus argumento­ rum, ipsum loqui de gratia habituali sanc­ tificante. Prob. ratione. Sacramenta, ut dictum est, ordinantur ad diversos et speciales effectus perlinentes ad vitam christianam efficiendos ab homine : atqui ad id, secundum consue­ tum l’rovidenliæ cursum, non sufficit auxi­ lium Dei actuale transiens, sed requiritur aliquid in homineintrinsccum et permanens per modum principii, cui correspondent et connaturalilcr proporlionclur auxilium is­ tud transiens ct operatio ad quam datur ; exigit enim suavis et consueta rerum dispo­ sitio, el connaturalis agendi modus, ut in omnibus causis principalibus qualis est ho­ mo respectu suorum actuum, operatio sup­ ponat in operante principium operationum sibi connalurale el proporlionatum. Ergo gratia sacramentalis non addit solum supra gratiam communiter dictam auxilium tran­ siens , sed modum quemdam intrinsecum ct permanentem per modum principii, quem dicimus perfectionem el vigorem specialem gratiæ communiter diclæcum ordincctexi­ gentia auxilii suo tempore conferendi. Neque dici potest quod istud speciale auxi­ lium supponat gratiam communiter dictam tanquam principium cui connaturalilcr cor­ respondrai : alias sequeretur quod gratia sacramentalis daretur pariler extra sacramen­ ti, cl quod nihil quidquam adderet etiam per modum actualis auxilii ad gratiam commu­ niter dictam. Confirmatur. Gratia sacramentalis, maxi­ me secundum Thomistas, procedit effective a sacramentis: atqui auxilium actuale non efficitur a sacramentis. Ergo. Hujus rei aptum exemplum habemus in gratia justitiæ originalis comparata ad nos- DISSERT. 111. ART. V. muniter acceptam auxilium divinum /atqui permanens, vol non : si primum, habemus auxilium divinum non est quid permanens. intentum ; si secundum, recurrunt rationes Ergo. nostra?· R. 1° non esse insolitum apud S. Th. per Ex dictis colliges gratias sacramcntalcs auxilium divinum intelligi aliquid habi­ essentialiter inter se differre specie ; respec­ tuale et permanens : sic 1,2, q. 109, a. 1, tu vero graliæ, acciden la liter modalitcr dicit requiri auxilium graliæ ad hoc quod tantum : sicut, v. g. inflexio et erectio inter homo resurgat el quantum ad habituale se essentialiter differunt, respectu vero di­ donum el quantum ad interiorem Dei mo­ giti acciden tali ter modalitcr tantum. tionem, Petes an gratia sacramentalis possit con­ R. 2° D. min. Auxilium divinum forma- ferri extra sacramenta? R. de lege ordinaria non conferri ; quia liter in se non est quid permanens, transeat; radicaliter in suo principio connaturali, N. tamen Deus gratiam non alligavit nccessaCum igitur auxilium actuale, juxta consue-1 rio sacramentis, nihil repugnat eam dari tam providentiam et connaluralem modum extra sacramenta. agendi, debeat corrcspondere alicui prin­ Inferes ilaque ex dictis quod, quamvis cipio operativo, hoc ipso quo S. Th. dixit Deus aliis qui sacramenta non suscipiunt, gratiam sacramcntalem superaddere auxi­ non soleat auxiliis deesse quibus adjuvantur lium divinum ad speciales effectus, implicite in iis operibus ad quæ tenentur, speciali intellexit connalurale ejus principium. Vel tamen titulo adest illis qui sacramenta susci­ dicendum quod perauxiliuminlellexitqua- piunt ratione specialis perfectionis graliæ lemcumque confortationem specialem supra el juris quod ipsis tribuunt sacramenta ad gratiam communiter dictam, quam ideo auxilia specialia pro actibus specialibus sa­ non nominavit gratiam, eo quod non sit cramentorum necessaria. gratia realiter distincta, sed tantum modus Vides, amice lector, quanta cura quisque gratiae. invigilare debeat ne amittat gratiam sacra­ Dices 2' Effectus ad quos ordinatur gratia mcntalem, vel ne illa indignum se praebeat sacramentalis, non sunt diversi ab actibus sacramenta indispositus recipiendo. graliæ virtutum ct donorum : v. g. protestari S.Th. art. 3 hujus q. docet gratiam conti­ lidcm , qui est effectus confirmationis, est neri in sacramentis novæ legis, non solum actus fidei ; imo quandoque contingit quod ut signatum in signo, sed etiam uleffectum aliquis sine sacramento confirmationis lidcm in causa instrumental!. Art. 4 docet in sa­ fortius profiteatur quam confirmatus. Ergo. cramentis novæ legis esse virtutem causati­ R. 1° hoc argumento probari pariter non vum graliæ, quia ponendo quod sint causæ requiri auxilium speciale, quod non admit­ instrumentales graliæ, necesse est ponere tunt objicientes. 2° D. ani. Effectus ad quos quod in eis sit quædam virtus instrumenla­ ordinatur gratia sacramentalis, non sunt lis transiens et incompleta ad inducendum diversi substantialiter ab actibus graliæ vir­ sacramcntalem effectum. Art. 5 docclsacratutum cl donorum , C. modalitcr, N. Ili menta novæ logis habere virtutem ex pas­ enim vi graliæ sacramentalis eliciuntur qua­ sione Christi ; tum quia sacramentum csl si ex officio cl ratione status, tanquam a instrumentum separatum, humanitas Chri­ membris viventibus Christi per derivatio­ sti instrumentum conjunctum ; dc ralione nem specialem ejus graliæ capitalis. Unde autem instrumenti separati osl quod mo­ quod non confirmatus fortius proteslelur veatur per conjunctum, sicut baculus per (idem quam confirmatus, hoc provenit cx manum ; tum quia sacramenta novæ legis majori conatu et intentione, sed non agit præcipue ordinantur ad duo, ad tollendos ex officio et ralione status, neque ul mem­ defectus peccatorum , ct *d perficiendum brum vivens Christi per specialem deriva­ hominem in his quæ perlinent ad cultum Dei secundum religionem christianam . at­ tionem a gratia ejuscapitali. Inst. Quare non sufficit quod gralia qui Christus liberavit nos a peccatis nostris, sacramentalis ad suos effectus superaddat præcipue et speciali modo per suam passio­ graliæ communiter diclæ jus ad auxilium nem , non solum efficienter et meritorie, sed speciale ? el satisfacloric; item per passionem suam R. Vel illud jus csl quid intrinsecum initiavit ritum chrislianæ religionis, offerens 270 1 r |A I' fl ; UTRUM SACHA eeipsum Deo oblationem el hostiam. Ergo. I conclusio circumcisionem fuisse inslitulain Ilis non immoramur, quia sufficienter expli- in remedium peccati. Dc quo infra. cata sunt art. 1 e' 2 hujus disseri. f \RTICtLUS VI. Utrum sacramenta veleris legit gratiam s0]() |)c0 OpPran[e u|(ra meritum rccipicncausarent? (js cl ministrantis: atqui circumcisio sic 2.62. <.'6.0.— Dico 1° Sacramenta veto- conferebat gratiam parvulis. Ergo. Prob. ris legis non caueflicicndum. Ergo. prium capitis, ul diximus in tract, de Grat. El hoc sensu inlelligimus Apost. Galal. 4, el dato quod possil impetrare aul mereri dc dum vocat sacramenta veleris legis infirma congruo, non tamen nisi mediante molu tl egena elementa, el quædam SS. Patrum illius cui gratia conferenda est cujus esi inleslimonia quibus deprimunt hæc sacramen- capax parvulus :alioquin Ecclesia sicut tune, ta; item conc. Florent, dum in decreto i a el nunc posset parvulos suos sinccæreUnionis dicit sacramenta veteris logis a sa- monta externa per solum actum internum cramenlis novæ logis differre, quod Illa non sanctificare, sicque non indiguisset nec incausabanl gratiam, sed eam solum per pas- digeret sacramentis pro parvulis. Sed veritionem Christi dandam figurabanl; heer tas cslquod, etsi per impossibile nullum esset autem continent gratiam; clipsam digne mei itum, nulla charitasin Ecclesia, et mituseipicnlibus conferunt. nisterconferendo baptismum, idem dic de 1.2,q. 104.n.4. q.<02. a. 5. ad.5.q. 103 circumsiouc, intenderet facere quod facit a. 2. — Quamvis autem hæc sit praecipua Ecclesia, perficeret sacramentum et gratiam differentia inter sacramenta utriusque legis, conferret. sunt tamen aliæ plures. 1°Nostra sunt pauDires.S.Th.infra q.70,a.4,o, dicit cir ciora. faciliora, et a Christo immediato in- cumcisioncm justificasse ex fide suscipienti· slilula. 2" Sunt diversi ritus, et in veteribus aul ministrantis : ergo non ex opere operato nulla forma determinata servabatur. 3° etiam passive, sed ex opere operantis. VerEranl signa nostrorum cl ad lempus insti- ha sunt D. Th. e In circumcisione conféré luta. » baturgraiia non ex virtute circumcisionis, In 4. q. l.q, 2. n. 6. qutrit. 1 nd 2 ct 3. » sed virtute fidei passionis Christi cujus si— Dico2“ Circumcisio conferebat gratiam » gnum erat circumcisio, ita scilicel quod parvulis ex opere operato passive. Supponit I a homo qui accipiebat circumcisionem, pro· DISSERT. III. A1U. » fitebatur se suscipere talem fidem, vel I baptismi, modo conferat baptismum curo » adullus pro se. vei alius pro parvulis. Un- debita intentione, perficit sacramentum. » de Apost. dicit Rom. quod Abraham acQuantum vero ad circumcisionem pro j) cepit signum circumcisionis signaculum adultis et alia sacramenta veteris legis, res d justifia:; quia scilicet justitia oral ex fide videtur valde ambigua el obscura. Multi tej) significata, non ex circumcisione signiti- nent ea non conferre gratiam nisi ex open υ canfe. » operant is, sicut quodvis aliud opus bonum, Λ. D. ant. Juxta S.Th. circumcisio justi­ sic, ul ultra meritum operantis nihil grati® ficabat ex fide suscipientis aut ministrantis conferant, nec accedentem attritum faciant ad instar sacramenti, independenter a me­ contritum. E conlra Cabrera, Soto, Eslius, post rito nlriusquo, C. anl. ex fidetanquam cx merito alterutrius, N. ant. ct conteq. Quan­ Kugoncm et S. Bonavcnluram volunt cir­ do enim dicimus circumcisionem conferre cumcisionem (idem videtur dicendum de gratiam ex opere operato, et non ex opere j aliis sacramentis) conferre gratiam adultis, operantis, non excludimus absolute opus non solum ratione meriti, sed, uldicilSoto, operantis, sed excludimus illud ut meritum ratione fidei instar sacramenti, quatenus graliæ : fides autem ministrantis applicata per circumcisionem applicatur, quod nos parvulo per circumcisionem, ut est actus modo dicebamus cx opere operato passive; person®, nullatenus est meritoria graliæ; ita ut, juxta hunc theologum, accedens at­ sed ad ejus protestationem seu applicatio­ tritus fieret contritus, arbitra turque hanc nem per circumcisionem, tanquam ad si­ esseopinionem D.Th.infra,q.70,a.4,ad5, gnum divinæ promissionis, Deus confert ubi S. D. docet per circumcisionem remitti gratiam; ct hoc sensu intelligimuscircum­ adultis non solum peccatum originale, sed cisionem conferre gratiam parvulo ex opere eliam actuale, quod falsum esset si suppo­ operato passive, ct non ex opere operantis. neretur contritus, et cx attrito non fieret Audiatur S. Th. loc. cil. in 4, clarescipsum contritus. Item quiaS. Th. ibidem nonaliam explicans, cl expressis verbis sententiam ponit differentiam inter circumcisionem cl nostram asserens. « Ad 2, inquit, diccn- baptismum quam quod baptismus liberal n dum quod fidesaliena non juvabatinquan- ab omni reatu pœnæ, quia, in eo confertur '■ » tum erat actus personæ, sed ex parte illa copiosior gratia, non circumcisio ; cl in cor­ d qua respiciebat objectum suum, scilicet pore articuli, quod baptismus conferat gra­ » Christum, quod erat medicina totius na- tiam ex virtute passionis Christi peraclæ, » luræ, in quo habebat quamdam similitu- circumcisio autem in fide Christi venturi; » dinem cum sacramentis nostris, inquan- id est, baptismus physice et cxopere operato » tum justificabat ex objecto quasi ex opere active, ct circumcisio moraliter ct cx opere » operato, non autem ex opere operante. » operato passive, ut explicuimus. Et ad 3 : « Formatio et informatio fidei sunt Verum esto, ut pluribus placet, non esse » conditiones ejus ex parle operantis, non tribuendam sacramentis veteris legis hanc » autem cx parte objecti, et ideo informitas praerogativam quod , sicut sacramenta novæ » fidei in parente non impediebat effectum legis, faciant ex attrito contritum, attamen » salutis in filio. Impediebat autem in ipso, omnem graliæ causalitalcm sic tribuere me­ » quia informitas illa proveniebat ex aliquo rito operantis, ul nihil reservetur sacramen­ » quod erat contrarium saluti, scilicet ex to, videtur repugnare notioni veri sacra­ » peccato mortali. » Apertum est ergoS.Tho- menti, qualia sunl sacramenta veleris legis: mam per fidem cujus intuitu conterebatur nam sacramentum verum debet differre a gralia, nihil aliud intcliigerc quam protes­ non sacramento, nosque aliter sanctificare tationem fidei in Christum per circumcisio­ quam non sacramentum ; alias ut quid illud nem, aulsi velis, ipsam fidem ul protesta­ diceretur sacramentum et non istud? Atqui, tam , applicatam et significatam per circum­ si sacramenta veteris legis causent tantum cisionem, quit unique inierim esset minis­ gratiam ex opere operantis, sic, ut lota gra­ ter, aut quidquid interius crederet, modo liæ causalilas compeial merito operantis, et intenderet tacere quod Deus hoc signo in­ nulla sacramento, nullatenus differunt a stituerat; ciatenim ibi tota fides requisita : non sacramentis; quodvis enim aliud opus nl nunc quidquid interius credat minuter bonum quod non est sacramentum, eodem £78 r *71 UTRUM ET QUÆ SACRAM. NOVÆ LEGIS, etc. ' i prorsus modo confert graliani. Neque dicas DISSERTATIO IV. quod sanctificent sanctitate legali ; id enim non sufficere ad rationem sacramenti pro­ DE ALTERO EFFECTU SACRAMEXTORtM, bavimus dissert, i , a. 2. OUI EST CHARACTER. Respondet Joan, a S. Th. sacramenta ve­ D. Th. Q. 63. teris legis differre ab aliis bonis operibus et Character est vox græca significans no­ cærcmoniis religionis, quod sacramenta es­ sent signa practicegraliæ, continentia pro­ tam vel signaculum quo vel unus ab alio missionem ct pactum Dei : at vero quod- distinguitur, vel ad aliquod officium depu­ cumque opus bonum , quaevis alia caeremo­ tatur : sic pecudes solent charactere distin­ nia religionis, ex fide per charilalem ope­ gui; sic qui deputabantur mililiæ, solebant rante peracta , cral pariter signum pracli- antiquitus insigniri aliqua nota corporali cum graliæ, continens promissionem el pac­ quæ dicebatur character militaris. A theolo­ tum Dei ; promisit enim Deus gratiam cui­ gis usurpatur pro signaculo quodam spiri­ libet operi bono procedenti ex fide per di­ tuali per sacramentum animæ indelebililectionem operante, ut vidimus in tract, tcr impresso, quo fideles deputantur ad ea quæ sunt cultus divini. De illo quærimus dc Grat.et hinc Confirmatur. Si sacramenta veteris legis 1° utrum cl per quæ sacramenta confera­ causent tantum gratiam modo dicto, sequi­ tur ; 2° quid sil seu ad quod prædicamentur quod fuerint instituta in gravamen po­ tum pertineat. Deinde varias circa illum tius quam in utilitatem populi; siquidem quæsliunculas resolvemus. sine illis non minus quam cum illis posset ARTICULUS I. obtineri gratia. Utrum et quæ sacramenta novæ legis cha­ Respondet laudatus Joan, a S. Th. ex racterem conferent ? Aposl. Rom. 3, dicente : Quid ergo am­ Hicq. 63. a. 4. o.—Dico 1° Quædam sa­ plius Judœo est? aut quæ utilitas circumci­ sionis? Mullum quidemper omnem modum. cramenta novælegis conferunt characterem. Est dc fide decisa a conc. Florent, in de­ Primum quia credita sunt ci eloquia Dei. Sed centra. Evidens est sensum Apostoli creto Unionis, et a Trid. sess. 7 , can. 9 , esse, quod crédita sint eloquia Dei non cir­ contra Wiclcfistas, Lutheranos et Calviniscumcisioni prout est sacramentum respec­ tas, qui absolute negant ullum characterem tive ad gratiam , sed religioni Judæorum , per sacramenta imprimi, contenduntquc cujus circumcisio oral tessera ; sicquc rema­ Innoc. III, qui obiit anno 1216 , esse pri­ net quod ipsa ut sacramentum sit inutilis, mum illius inventorem. Quidam conclusionem probant cx illo 2 et a fortiori alia sacramenta. Sed cl verius arbitratur Estius, responsionem quam hic Cor. 1 : Qui unxit nos Deus, qui el signavit facit Apostolus, non spectare secundum nos cl dedit pignus Spiritus in cordibus nos­ membrum suæ interrogationis, hoc scilicet · tris, ct ex quibusdam aliis similibusS. Scripaut quæ utilitas circumcisionis? illi enim luræ locis. Alii vero arbitrantur nihil certo respondet cap. sequenti ; sed primum , hoc evinci posse cx S. Scripturis, quia recte intelligi possunt dc sola gratia. Ulutsil, scilicet : quid ergo amplius Judæocst? Prob. conclusio ex traditione. S. Dionys. Videtur itaque dicendum sacramenta ve­ teris legis moralilcr aliquid graliæ ex opere deEccles, llicrar.c. 2,dicit Deumacccdcnti operato conferre passive, ct non totum ha­ ab baptismum tradere sui participationem ; beri ex merito operantis ; sive dicas Deum cl addit: perficiens ipsum divinum ct com­ eorum intuitu aliquem graliæ gradum con- municatorem divinorum per characterem. ferre ultra illum qui debetur merito, sive Hinc S. Th. in 4, d.4, q. 1, a. 1, dicit quod Deum eorum intuitu augere vel devotionem, a S. Dionysio prima traditio characteris vel fidem, vel attritionem, vel contritionem, nolnsudrenit, scilicet proprio nomine.scripquod est saltem concurrere mediale ad gra­ to expressa. S. Cyri Ilus Jcros. in præfat. ad Cateche­ tiam ; sive aliquid aliud quod volueris, modo in cis salves rationem sacramenti prout dis­ ses. Magnum, inquit, sane ex/ propositum tinguuntur a non sacramentis, ncc in ra­ hoc baptisma, captivitatis liberatio, pecca­ torum remissio, mors peccati, anima regetione sacramenti sint inutilia. Bill. t. viii. 18 1 274 DISSERT. IV. ART. I. neralio, vestimentum candidum, signacu­ lum /anctum el indelebile. Et Catechesi 4 : Spiritus sanctus tempore baptismatis ani­ mam obsignat. Quibus verbis Si-1). aperte distinguit characterem sicut etgratiam a ritu externo, sicut erfeclum a causa ; et ab ipsa gratia, quod illesit indelebilis el non gratia. S. Rasilius, Horn. 13 in S. Baptisma : Quomodo, inquit, vindicabit te angelus ? quomodo eripiet ex hostibus , nisi agnoverit signaculum ? Quomodo dicturus es (u, Dei sum, si nolas ac insignia nonexhibeas? S. Chrysost. OraL 2 in Epist. ad Ephes, dicit nos in anima signari per baptismum , quomodo Judci in corpore per circumcisio­ nem signabantur. Signum autem circumci­ sionis erat perpetuum. Idem dicit S. Epiphan.Hsresi 8;S. Ambros. lib. 1 de Spiritu S. c. 6, Etsi, inquit, specie signemur in cor­ pore , scilicet per sacramentum seu ritum externum, veritate tamen signamur in cor­ de, scilicet per characterem. Videantur in­ super S. Joan. Damasc. lib. 4 Orlhothoxæ fi­ dei, c. 9; S. Greg. Nazianz. Orat. 40. S. Aug. Epist. 23 , Consecratio, inquit, reum lacii harelicum, exlra Domini gre­ gem habentem dominicum characterem. Epist. 50 sub finem , malo cbrisliano inter­ roganti cur non iterum baptizaretur ad ablutionem peccatorum, respondet : Quia non facio injuriam characteri imperatoris, cum errorem corrigo desertoris. Tract. 5 in Epis. Joan, de malo Christiano : Charac­ terem, inquit, impositum habet, sed desertor vagatur. Lib. 6 contra Donalislas, cap. 1 : » Salis eluxit pastoribus Ecclcsiæ calholicæ » toto orbe diffusae, per quos postea plenarii » concilii auctoritate originalis consuetudo » firmata est, etiam ovem quæ foris errabat » et dominicum characterem a fallacibus » deprædatoribus suis foris acceperat, vc» nicnlcm ad chrislianæ unitatis salulem, » ab errore corrigi, a captivitate liberari, a » vulnere sanari , characterem tamen dc» minicum in ea agnosci potius quam irn» probari. » Tandem S. Aug. contra Donalist as passim probat malos non secus ac pro­ bos recipere verum baptisma, illudque ncc iterari nccamitti posse' cum ergo ficte ac­ cedens non recipiat gratiam , el actus ipse transeat, apertum est esse aliquid aliud quod recipiunt mali", quodque manet in illisindclcbiliter ·. boc autem quid est aliud quam character? Huic ergo traditioni innixus Innoc. Ill, cap. Majores , lit. 42 dc Bapt. loquitur de charactere impr per baptismum tanquam de re nola et communiter recepta in Ecclesia ; sicque nonnisi per evidentem fal­ si ta tem potest trad tanquami rimusauctor illius. Ex eadem traditione conc. Florent, in decreto Unionis, ct Trid. sess. 7, can.9, hoc dogma definierunt : verba sunt Tridentini : «Si quis dixerit in tribus sacramentis, » baptismo, confirmatione et ordine, non d imprimi characterem in anima, hoc est, » signum quoddam spirituale et indelebile, » unde ea iterari non possunt , anathema » sit. » Ratio conclusionis a priori nulla est præter institutionem Christi, quæ nobis in­ notescit per traditionem el definitiones Ec­ clesiae. Ratio congrua Auctoris est hac, Quicumque deputatur ad aliquid cerium , consucvitad illud consignari, sicut milites qui adscribobantur ad militiam, antiquitus sole­ bant quibusdam characteribus insigniri ; atqui fideles per qhædam sacramenta de­ putantur ad aliquid spirituale agendum vel recipiendum perlinens ad cultum Dei : ergo congruum est ut ad hoc aliquo characlcrc spirituali consignentur. Q. 63. a. 6. o.— Dico 2° Tria tantum sa­ cramenta, scilicet baptismus, confirmatio ct ordo, conferunt characterem, non alia quatuor. Per tria assignata conferri characterem jam vidimus definitum a Trid. Per hæc au­ tem sola conferri, et non per alia quatuor pariter definivit conc. Florent, in decreto Unionis, his verbis: α Inter hæcsacramenta » tria sunt, baptismus, confirmatio ctor» do, quæ characterem, id est, spirituale » quoddam signum imprimunt indelebile » in anima : unde in eadem persona non » reiterantur.Reliqua vero characterem non » imprimunt, et reiterationem admittunt. » Ibid, in a. s. c. — Suadetur 1° ratione, quam insinuant concilia. Sacramenta in quibus imprimilur character, non reiteran­ tur, eo quod character est indelebilis : at­ qui tria tantum sacramenta assignata non reiterantur; alia autem quatuor admittunt reiterationem. Ergo. · Ibid. o.— 2° Character, ut dicemus art. seq. est potentia per quam homo ordinatur UTRUM ET QUÆ SACRAM. XOVÆ LEGIS, etc. ad ca quæ sunt divini cultus, sicque ad agendum vel recipiendum quæ spcclant di­ vinum cultum; omnis cnirn potentia est ac­ tiva vel passiva : atqm solum per tria sacra­ menta assignata‘ ornei lur potent ia ad agen­ dum vel recipiendum ea quæ pertinent ad cultum divinum, cl non per alia quatuor. Ergo. Prob. prima pars minoris. Ad agentes perlinet sacramentum ordinis, quia per illud confertur bomini potentia ad alia sa­ cramenta conficienda cl ministranda. Bap­ tismus pertinet ad recipientes, quia per il­ lum confertur potentia valide recipiendi alia sacramenta : unde dicitur janua aliorum sa­ cramentorum .Confirmatio pertinet ad agen­ tes ct recipientes , quia per illam confertur potentia ad congruenter recipienda alia sa­ cramenta el ad profitendam ex oflicio fi­ dem Christi tanquam ejus miles. Sicque per baptismum homo adseribitur familiæ Christi , per confirmationem adseribitur ejus militiæ, el per ordinem deputatur ad sacra ministeria obeunda. Prob. secunda pars minoris. Quamviscætcra sacramenta ordinentur ad cultum divi­ num per modum actionis; omnium enim susceptio scu administratio est exercitium cultus divini ; non tamen conferunt poten­ tiam ad aliquid ulterius agendum vel reci­ piendum, pertinens ad cultum divinum. Sic per poenitentiam, per quam homo libe­ ratur a peccato, non confertur ipsi denovo aliqua potentia ad aliquid agendum vel re­ cipiendum inordineadcultum divinum,sal­ tem sacramonlaliter, etsi moraliler; sed duntaxal restituitur in pristinum statum. Similiter eucharistia non ordinatur ad ali­ quid agendum vel recipiendum sacramentalitcr, cum sit potius finis ct consummatio omnium sacramentorum. De duobus aliis sacramentis, scilicet matrimonio et extrema unctione, mentionem non facit Auctor, quia ros est evidens; matrimonium enim non dat potestatem ad aliquid spirituale sacramcnlaliler, sed tantum ad corpus conjugis. Pariter per extremam unctionem non con­ fertur homini potentia ad aliquid ulterius agendum vel recipiendum sacramonlaliter in Ecclesia militante , cum sil potius janua ad egrediendum cx illa. Ergo. Solvuntur objections herretteoruni. Obj. 1° De charactere altum csl silen- Î75 lium in Scripturis:ergo non debot admitti. R. Dato ant. N. coneeq. Tacente enim Scriptura sufficit nobis traditio, ct cx tra­ ditione definitio Ecclcsiæ. Insl. 1'· Plurcs veteres theologi negant characterem, aut ipsum utrem dubiam pro­ ponunt. Ergo. R. 1° iterum ut ante. Datn ant. N. conscq. Fides enim non ex privatorum opina­ tionibus , sed ex Ecclesiæ definitionibus pendet. 2® N. ant. Quidam enim veteres scholastici disputant tantum vel de natura characteris, an sil quid relativum vel ab­ solutum , et in quo prxdicamento sil repo­ nendum ; vel dc vi probationum, an admit­ tendus sit ut dogma fidei aul ul opinio pro­ babilior tantum ; quia tunc Ecclesia nihil adhuc definierat. Insl. 2° S. Aug. qui apertius videtur indicasse characterem, inlelligil per cha­ racterem ipsum sacramentum , vel fidem Trinitatis, ul in Sermone ad plebem Caesa­ riensem de Emerito Donatista. Ergo. R. S. Aug. loqui in sensu causali, qua­ tenus per sacramentum scu invocationem Trinitatis in ritu exteriori baptismi, im­ primitur character in anima. Inst. 3° S. Aug. dicit ibid, quod charac­ ter exterius agnoscatur ; et revera character secundum nos est signum distinctivum : signum autem est quid sensibile et exte­ rius. Ergo. R. characterem agnosci exterius ex causa. Hoc ipso enim quo cognoscimus aliquem esse baptizatum, scimus ipsum esse cha­ ractere insignitum. Insl. 4” S. Aug. ibid, dicit quod si Do­ natus quando schisma fecit, baptitarel in nomine Donati, desertoris characterem in­ figeret: atqui nullus fuisset character Do­ nati. Ergo. R. 8. Aug. argumentari ex hypothesi. Volebat probare vim baptismi non pendere a fide el probitate ministri; quod ut proIraret, sic arguebat : Si Donatus instituisset baptismum, a quovis conferretur in nomi­ ne Donati, imprimeret characterem Do­ nati : ergo baptismus a Christo institutus , a quocumque in ejus nomine collatus , im­ primit characterem Christi. Quæ argumen­ tatio bene concludit ex hypothesi. At vero sicut S. Aug. non credebat quod baptisma institutum a Donato fuisset verum baptis­ ma, ita ncc credebat characterem al co DISSERT. IV. ART. II. baptismate impressum esse verum charac­ terem : et ideo subjungit immediate : Ego quando vocarem ad unitatem, si inveni­ rem desertoris characterem, extermina­ rem...'.. anathematizarem. Nunc vero ipse desertor characterem fixit imperate* is sui. Quia nempe Donatus conferebat baptis­ mum in nomine Christi. Obj. 2° Probamus quædam sacramenta iterari non posse, quia imprimunt charac­ terem : ergo non possumus probare ea im­ primere characterem, quia iterari non pos­ sunt ; alioquin committeremus circulum vitiosum. R. 1° conclusionem nostram non in hac sola ratione fundari. 2° Non est circulus vi­ tiosus cum probationes procedunt in di­ verso genere causæ; sic enim probamus causam per effectum, et effectum per cau­ sam , et ita hic contingit : probamus sacra­ menta non posse iterari ex charactere tanquam ex effectu, el probamus characterem imprimi ex illis sacramentis tanquam ex causa. Insl. 1° Tonsure non iteratur, neque ma­ trimonium cum eadem persona, et tamen neutrum imprimit characterem : ergo male infertur quædam sacramenta imprimere characfcrcm cx eo quod non iterantur. R. ad primum, nihil repugnare tonsu­ ram iterari, et de facto olim iteratam fuisse in cujuslibetordinalionissusceplionerefertMorinus, p. 3 Sacr. Ordinat, ex. 15. Unde quod nunc non iteretur, facit sola Ecclesiæ con­ suetudo. Ad secundum. Matrimonium ite­ ratur cum diversis personis, cthoc sufficit ut non imprimat characterem. Quod au­ tem non iteretur cum eadem persona, pro­ venit ex vinculo quod non nisi morte alte­ rutrius conjugis dissolvitur. Inst. 2° Ideo baptismus iterari non po­ test, non quia imprimit characterem, sed quia 1° csl institutus in remedium peccati originalis, quod est unicum ; 2° quia est ja­ nua ad Ecclesiam et ad alia sacramenta , quæ semel aperta iterum aperiri non debet; 3° quia ei promittitur vita sterna, promis­ sio autcnrDei csl certa. *. R. has rationes esse insufficientes: prima, quia qui ficte recipi» baptismum, non con­ sequitur remissionem peccati originalis, ct tamen non iterum baptizatur; secunda, quia hæillicus Ecclesia exiit ’.ergo redeunti ilcium aperienda csl janua, nun per bapti­ smum sed per poenitentiam ; tertia, eucharfo· tiæ annexa est promissio vilæ*ælernæ, el tamen eucharistia sæpc iteratur. 2, 63. a. G.—Obj. T· Sacramenta veleris legis non imprimebant characterem; ergo ncc sacramenta novæ legis. Ib. ad 3— R. N conseq. Quia major est excellentia ct virtus sacramentorum novæ legis quam veleris : hæc enim non habebant in se spiritualem virtutem ad aliquem spi­ ritualem effectum , ut habent sacramenta novæ legis. Adde per cirumcisionem, cujus nola erat perpetua, populum Judaicum ab aliis sufficienter distingui. Obj. 4° Qui nunc deputantur militiæ cor­ porali , non nolanlur charactere : ergo ut servelur proportio, nec qui deputantur mi­ litiæ spirituali. *3 R. 1° N. ani. Nam etiam hodie milites no­ tantur charactere dislinctivo, si non incor­ pore, saltem in vestibus. 2°2V. conseq. Quam­ vis enim hæc proportio inter utramque mi­ litiam sit congrua, non tamen est necessaria; sed in his tota ratio facti est voluntas facien­ tis. 3° Per characterem spiritualem magis relucet excellentia sacerdotii Christi et sa­ cramentorum, eorumquevis et efficacia, ct »1« res suaviori modo disponuntur : unde con gruum csl illum constituere in his qui sa­ cramentis initiantur', etiamsi non ponatur in adseriptis mi’itiæ sæculari. v Ex dictis colliges, juxta Ecclesiæ defini­ tiones, tria de cha.actcrc esse fide tenenda : primum, per tria tantum sacramenta , bap­ tismum scilicet, confirmationem et ordinem imprimi ; secundum, quod sit signum in­ delebile animæ impressum, de quo redibit sermo infra ; tertium, quod sacramenta quæ illum imprimunt non debeant iterari. Cætera quæ characterem spectant, permittun­ tur disputationibus scholæ. ARTICULUS IL Quid sil character f Variæ sunt circa hanc difficultatem auc­ torum scntenliæ. Durandui vult cb.aracierem esse tantum denominationem exμΰιse­ ca m seu relationem rationis, sic ut cutaquis deputatur a roge ad aliquod ministerium. Alii volunt esse quidem quid reaie, non ta­ men absolutum, sed rclalivup.i, sive relatio* nem realem ab exirinscco advenientem: tribuitur communitor Scoto, reclamante taI men patre Henno. Cætcri th cologi conimu- 277 Prob. 1° Non potest assignari fundamen­ tum hujus relationis: non enim est ipsa es­ sentia animæ aut aliqua ejus facultas; alio­ quin omnes animæ haberent characterem : non gratia, dona aut virtutes; malis enim et peccatoribus imprimitur character . non ipsa actio sacramenlalis, hæc enim transit remanente charactere, non potest autem re­ manere relatio realis sine suo fundamento proximo. St dicas actionem sacramentalcm remanere virtute, assignandum est quid sit ista virtus remanens; nihil autem aliud esse potest quam ipse character. 2 Character est ad agendum vel recipien­ dum quæ sunt cultus divini : atqui relatio non ad est agendum vel recipiendum, sed lo­ tum ejus esse est ad aliud se habere. Ergo. 3° Relatio non terminat immediate actio­ nem realem , sed resultat cx posito funda­ mento et termino : atqui character imme­ diate efficitur el imprimitur per actionem sacramentalcm. Ergo. Dico 3° Character est qualitas secundas speciei, nimirum potentia. Prob. prima pars, scilicet, quod sit qua­ litas. Character non est substantia, s?d acci­ dens inhærcns animæ : non est quantitas , est enim quid spirituale : non csl relatio , ut dictum est; neque actio aut passio, quæ cito transeunt, character enim csl permanens ct indelebilis; neque ubi,silus, quando aut ha­ bitus ; hæc enim sunt modificationes entis corporei, scudenominationes ab extrinseco: ergo restat quod sit qualitas. Patet conse­ quentia a suflicienti enumeratione omnium praedicamentorum. Ib. in a. s. c. ad 4. et 2 —Prob. secunda pars, scilicet, quod sit potentia. 1° Charac­ ter non csl forma aut figura ; hæc enim sunt determinationes quantitatis materialis, cha­ racter autem csl quid spirituale : non est passio aut patibilis qualitas, quæ sunt qua­ litates sensibiles ct cito transeunt ; charac­ ter autem est spiritualis et indelebilis : non est habitus aut dispositio ; dc dispositione palet, quia est facile mobilis ; probabitur de habitu, de quo csl difficultas. Nullus est ha­ bitus qui se possit habere ab bene et male ; nam habitu virtutis nemo male utitur, et habitu malitiæ nemo bene : atqui character ad utrumque se habet; quidam enim eo utuntur bene,quidam male. Ergo. Dices cum Suares. Dum D. Th. dicit quod nullus habitus possit se habere ad bene QUID SIT CHARACTER? nitor (Jocent characterem esse quid reale ab­ solutum de prædicanicnlo qualitatis : sed cum sint quatuor paria seu species in hoc prædicanicnlo, scilicet habitus ct dispositio, potantia c< impotentia, passio et patibilis qualitas, forma ct figura, disputatur ad quam speciem pertineat. Bellarm. Suares, Vas­ ques et quidam alii volunt perlinere ad pri­ mam speciem cl exse habitum ; S. Thomas cum suis vult perlinere ad secundam spe­ ciem ctcsse potentiam; alii ad tertiam, alii ad quartam revocant. Dico 1° Character non est mera denomi­ natio cxtrinseca seu relatio rationis. Prob. lu Juxta conc. Florent. etTrid. cha­ racter est signum spirituale indclcbiliter animæ impressum et inhærcns: atqui id non nisi abusive dici potest dc denominatione cxtrinseca seu ente rationis : ergo. 2° Cha­ racter est principium agendi vel recipiendi : atqui id dici non potest de denominatione extrinseca seu ente rationis : ergo. 3° Ex quolibet sacramento tam novæ quam veteris legis resultat denominatio cxtrinseca, et ta­ men nec sacramenta veleris legis nec omnia novæ imprimunt characterem : ergo. ^Hae­ retici negantes characterem sunt damnati : atqui non est verisimile eos negasse deno­ minationem extrinsecam in suscipiente sa­ cramentum :ergo. Propter has rationes hæc sententia mullis videlur erronea, aliis ta­ men reclamantibus. Dices. Cum rex deputat aliquem ad ali­ quod ministerium, nihil reale illi imprimit, sed exurgit tantum denominatio extrinse­ ca : ergo similiter in sacramentis. Et hic csl facilior modus explicandi quæ spectant cha­ racterem, quam eum reponere in qualitate intrinseca quæ vix inlelligi potest. R. N. conseq. Disparitas est, quod rex in ministro quem deputat, supponat capacita­ tem ad ministerium, non conferat : Deus autem in iis quos eligit non supponit capa­ citatem el idoneitatem, sed eligendo cos ca­ paces el idoneos efficit ; sicut diligendo, non supponit bonitatem quam diligat, sed eam infundit, quia amor ejus est effectivus. Ad id quod additur de majori facilitate explicandi characterem, R. theologum non debere atfanderc ad id quod facilius est, sed ad id quod conformius est sensui cl modo loquendi Ecclesiæ. Q. 63. a. 2. nd 3. — Dico 2° Character non est relatio realis. W8 DISSERT. TV. ART. IL vol male, et quod nemo bono habitu male utitur, nec malo bene, vel inlelligil de bo­ nitate aut malitia simpliciter in genere mo­ ris, vel de bonitate aut malitia in materia propria cujuscurnque habitus. Si primum , falsum est I). T. principium , siquidem habitibus intellectualibus, v. g. scientia el arte quis potest bene vel male uti in genere morali. Si secundum, falsu in est I). Thomæ assumptum , scilicet quod character sil ad utrumque in propria materia : siqui­ dem, quovis modo quis utatur charactere, conficiat semper sacramentnm. Ergo non concludit arg. D. Th. Sed contra. Quovis sensu intelligatur S. Th. concludit ejus argumentum , et 1° si intelligalur de bonitate aut malitia in pro­ pria materia ; quia propria characteris ma­ teria seu objectum non est sola physica sa­ cramenti confectio , sed ut pertinet ad cul­ tum divinum et ad perfectionem vitæ chrislianæ; adeoque in hac propria materia se habet ad bene et ad male ; qui enim sacrile­ ge utitur illo, male utitur ad cultum Dei et perfectionem vitæ chrislianæ. El sic jam isto sensu concludit arg. Si vero secundo sensu intelligatur, scilicet de bonitate vel malitia simpliciter in ge­ nere moris, etiam concludit ; quia licet ve­ rum sil de habilibus intellectualibus mere speculativis, aul physice tantum praclicis. ulesl scientia et ars, quod possumus illis uti bene vel male moraliter, falsum est tamen de habitibus intellectualibus praclicis moralitcr. Porro charactec-cum non sit qualitas intellectualis mere speculativa , sed in ordi­ ne ad opus scu practica ; nec tantum physi­ ce practica, sed etiam moraliter, quia , ul jam dictum est, est in materia morali, sci­ licet cultus divini et perfectionis vitæ chri­ slianæ; si ad bene vel male in tali genere morali se habeat, ul de facto se habet, non erit habilus , sed potentia: adeoque etiam hoc sensu concludit argumentum. Ibid. o.—Prob. 2° Character est id per quod homines per se primo ordinantur ad ea quæ sunt divini cultus secundum ritum Christianae religionis: cultus autem divinus, secundum ritum christiawe religionis, consislilvcl in recipiendo aliqua divina , vel in tradendo aliisxsic per baptismum et confir­ mationem disponimur a Ί recipienda alia sacramenta, per ordinem ad ea aliis traden­ da : atqui ad ulrumquc requiritur per se primo potentia ; nam ad tradendum reqiij. rilur potentia activa, ad recipiendum poten­ tia passiva. Ergo. Inlellige potentiam physicam et physio operantem , et non tantum moraliter, i quidam Volunt. 1° Quiav potentia morafl·, qualis est, v. g. in jumce vel prœtore,e:i relatio ralionis seu denominatio cxlrinsm tantum; character autem non csl relatif, ralionis aul denominatio cxlrinscca, ulpri> bavimus. 2" Sacerdos consecrans aut absol­ vens concurrit inslrumentaliler physice ad Iranssubslantialionem el absolutionem, ul etiam superius diximus. 3° Quia de polrnlia morali, qualis est in judice seu praetore, non potest dici quod sit impressa animæ el quod sit indelebilis, sicut concilia dicunt ik charactere. Si dicas cum Ilcnno quod operatio pinsica sil superflua, quia ad confitendum,v g. fidem coram tyranno sufficiunt habitir fidei ct fortitudinis. Λ. hac ratione probari pariter esse superfluum sacramentum con­ firmationis; sine illo enim cum solis half, tibus fidei el fortitudinis posset quis abso­ lute confiteri fidem coram tyranno. Dicen­ dum itaque quod, quamvis Christus sine sacramentis cl charactere potuisset absolute nos salvare, voluit tamen per institutionem sacramentorum el impressionem characte­ ris nos aptiores reddere non solum inoraliler, sed etiam physice ad ca quæ sunl di­ vini cultus. Ecquis enim dicat sacerdotem nonalium habere potestatem supra corpus Christi verum el mysticum quam praetor habeat supra cives? Dico 4° Character non csl per se directe in secunda specie qualitatis, sed reductive tantum. Prob. Hæc spiritualis potentia est instrumentalis, sicut supra dictum est de virtute quæcsl in sacramentis : atqui virlusquæcst in sacramentis non est in genere scu specie per se et directe, sed reductive tantum,c» quod sil quotidam incompletum : ergo simi­ liter character non est per se directe in spe­ cie qualitatis, sed reductive tantum. Major patet, qu*a habere characterem sacramenti competit ministris Dei, minister autem sc habet per modum instrumenti, ul dicit Phi­ losophus, 1 Polit. Dices. Ideo virtus sacramentorum, cui S. Th. comparat characterem , non ponitur directe perse in genere vel specie, quia lia- 279 VARIÆ QUÆSTIUNCUIÆ CIRCA CHAR. etc. bot esse fluens el transiens : atqui charita- diminutam, ministerialcm clparticipatam; ter habet esse permanens : ergo non con­ in Christo autem est tota potestatis plenitu­ do el sacerdotium supremum. Adde quod cludit ratio D. Thomæ. R. virtutum sacramentorum non ideo prae­ notari charactere sil proprium servorum, cise i>oni indirecte el reductive in genere militum , membrorum el possessionum ; vel specie, quia habet esse fluens et tran­ Christus autem est caput, rex et dominus siens , sed cum si hujusmodi, habet esse in­ omnium. completum cl imperfectum in suo genere Petes quodnam sil subjectum imme­ seu in ratione virtutis : imperfectum autem diatum characteris? reducitur ad perfectum sui generis. Ex hoc Ibid. a. 4. o. — R. 1° Character non sub­ autem quod character sit potentia inslru- jectatur immediate in essentia animæ, sed mentalis et ministerialis, est quid imper­ in ejus potentia. Quia character, ut diximus, fectum in suo genere, hoc est, in ratione est quoddam signaculum quo homo insigni­ principii et polenliæ;cl in hoc facit vim tur ad suscipiendum vel tradendum aliis S. Th. ideoque subsistit ejus paritas cum quæ sunt divini cultus ; atqui divinus cul­ tus in quibusdam actibus consistit, et ad virtute sacramentorum. Contra tertiam conclusionem plurima actus ordinantur polenliæ animæ sicut proponuntur argumenta. Sed quia, ut ait essentia ordinatur ad esse : ergo character Solo, hæc quæslio est in visceribus meta- non subjectatur immediate in essentia ani­ physicis abstrusa, el ideo cunctis molestior mæ, sed in ejus potentia. Si dicas, juxta definitiones conciliorum quam theologis necessaria, ideo ab his absti­ nemus. Videri possunt apud Gonet. fusis­ Florent, et Trid. characterem imprimi in sime apud. Joan, a S. Th. anima : R. imprimi in anima mediate, quia Hic tamen notare juvat cum eodem Solo, imprimitur in ejus potentia. Ibid, ad 3. — R. 2° Character immediate quo sensu intclligcnda sint varia quæ di­ cuntur de charactere ; dicitur enim quod sil subjectatur in intellectu practice, non in vo­ potentia, relatio, figura, lumen, signum , luntate. reset sacramentum. Itaque secundum quidProb. prima pare. Character ordinatur dilalem ct essentialem definitionem, est ad ea quæ sunl divini cultus : atqui cultus qualitas, quæ est potentia supernaluralis : divinus consistit in quadam protestatione hæc potentia est fundamentum relationum fidei per exteriora signa : ergo convenienter quibus efficimur Christo similes, infideli­ ponitur character in ea potentia in qua est bus dissimiles. Dicitur signum ratione sa­ fides. Subsumo. Atqui fides est in intellectu, cramenti sensibilis; dicitur lumen el figura ct quidem practico. Ergo. metaphorice; dicitur tandem reset sacra­ Prob. secunda pars. Voluntas est princi­ mentum : res, quia causatur a sacramento; pium bon® aul malæ operationis : ergo et sacramentum, quia ratione sacramenti sen­ qualitates ipsi inhærcnles respiciunt bonum sibilis, ul dictum est, csl signum ulterius aut malum. Subsumo. Atqui character, graliæ. ut dictum est, abstrahit a bono et malo. Ergo. ARTICULUS Ul. Dices. Exhibere cultum Deo est actus Varia quasliunculce circa characterem religionis, quæ est in voluntate : atqui cha­ breviter resolvuntur. racter ordinatur ad cultum Dei. Ergo. R. D. maj. Exhibere cultum Deo, si con­ Petes 1° utrum character sit participatio sideretur cultus Dei cx parte nostra scu sub­ sacerdotii Christi? Q. 63. n. 3. o. — R. affirmative. Quia jecti , est actus religionis, C. si consideretur character, ul diximus, est id per quod fide­ cx parte objecti, scu rerum quibus exercetur les deputantur ad rcccpicndum vel traden­ hujusmodi cultus, N. Explicatur. Cultus dum ea quæ sunt cultus divini secundum Dei potest considerari dupliciter : 1° ex parte ritum chrislianæ religionis : atqui omnis nostra seu subjecti, el tunc, est reverentia ritus chrisùenæ religionis derivatur a sacer­ quam Deo exhibemus, religiose nos subji­ ciendo illi, estque sic actus religionis. Se­ dotio Christi. Ergo. Si quaras u tru m in Christo sit character ? cundo modo potest considerari cx parte ob­ JI. negative; quia character dicit potestatem jecti scu rerum quibus excreetur hujusmodi * ■*■■■ 280 DISSERT. cultus : res autem ill® sunt quidam ri lus auf cæromoniæ quibus ut valide factis, pro­ testando excellentiam Dei secundum fidem quam dc illo habemus, colitur; ct tales ri­ tus, (ales rærcmoniæ, invalide sacramenlalitcr liant, non sunl actus religionis, sed respiciuntur a charactere : unde non dixit S. Doct. quod character ordinetur ad cul­ tum divinum, sed ad ea quæ sunt cultus di­ vini. Petes 3° utrum character sit indelebilis ? Quamvis hanc quæslionem a conciliis Flor, et Trid. definitam jam ostenderimus, attamen ad majorem clucidationcm iterum examini subjicimus. Pro quo observandum est ·» indelebilis posse duplici sensu intelligi · 1° respective ad omnipotentiam Dei, el hoc sensu certum est characterem posse deleri, sicut ipsa anima et ejus potentiæ in quibus subjectatur, possunt destrui a Deo; 2° secundum legem communem et attenta characteris natura. Et hoc sensu procedit quxslio. Unde 2. 63. a. 5. o. — R. Character est inde­ lebilis. Prob. 1° Character sacramentalis, ut dixi­ mus, est participatio sacerdotii Christi : at­ qui sacerdotium Christi est ælernum, juxta illud Psal. 109 : Tues Sacerdos in ælernum. Ergo. Prob. 2° Character non potest destrui phy­ sice a suo contrario, quia cum sit potentia, non habet contrarium, neque moraliter in pœnam peccati, quia etiam peccatoribus imprimitur; neque per accidens ad destruc­ tionem sui subjecti, quia ejus subjectum, scilicet anima secundum pariem intellecti­ va m, est secundum se incorruptibi 1 is. Ergo. Dices. Gratia est participatio divinæ naturæ, quæ est ælerna et immutabilis : atqui hoc non obstante gratia non est indelebilis : ergo nec character, quamvis sil participatio ælerni sacerdotii Christi. Ibid, ad 1. et 2. — R. D. maj. Gratia est participatio divinæ naluræ per modum formæcompletæ, C. per modum formæinslrumentalis, ut character, N. Gratia igitur csl forma complota, el dalur animæ ul ea me­ diante operetur tanquam causa principalis juxta suum liberum arbitrium; el ideo da­ tur juxta conditionem animæ libere ct mu­ tabiliter operantis : al vero character est vir­ tus instrumentalis, cl ideo sequitur conditioncsagenlis principalis a quo natus cslmo- V. ART. I. I veri; agens autem principale, scilicet Deus, est immutabile. Replicabis. Sicut gratia, sic charactere utimur quando volumus : ergo nulla dis­ paritas. R. D.ani.Sicutgratia, sic charactere uti­ mur quando voiumus, se I div«r«> 'n. C. et eodem modo, N- Etenim 1° homo gratia utitur utcausa principalis, charactere vero ut causa instrumentalis; ct ideo gratia dependet a mobilitate volentis, non vero character. 2° Homo gratia utitur quando vult bene tantum, non vero quando vult male, tunc enim destruitur gratia; charac­ tere vero utitur quando vult bene et male: unde gratia habet contrarium scilicet pecca­ tum per quod destruatur, non vero cha­ racter. Ibid, ad 3. — Hinc colliges characterem manere post mortem in coelo et in inferno, quia quamvis post hanc vitam non maneat exterior cullus, remanet tamen finis hujus cultus; ct ideo pnsf hanc vitam remanet cha­ racter, in bonis ad eorum gloriam, in malis ad eorum ignominiam : sicut etiam charac­ ter militaris remanet in militibus post adep­ tam victoriam, in his qui ricerunt ad glo­ riam, in his qui sunt victi ad poenam. Ex quo ullerius colliges quod, si sacer­ dos resuscitaretur, non esset iterum bapti­ zandus, neque confirmandus, neque ordi­ nandus : secus de conjugibus resuscitatis, qui iterum forent copulandi, quia vincu­ lum conjugale morte dissolvitur secundum Apost. 1 Cor. 7. DISSERTATIO V. DE CAUSA SACRAMENTORUM. D. Th. Q. 64. Duplex csl sacramentorum causa, insti­ tuens et excquens seu ministrans; de utra­ que in hac dissert, agemus : 1° et breviter de institutore sacramentorum ; 2° el fusius dc eorum ministro. ARTICULUS I. Utrum omnia novæ legis sacramenta sini immediate instituta a Christo? Hicq. 6'j.a. 4. o. — Suppono 1", solum Deum per auctoritatem propriam esse auc­ torem principalem omnium sacramento­ rum ; quia illo solus potest auctoritate pro­ pria conferre rebus sensibilibus virtutem r UTRUM OMNIA NOVÆ LEGIS SACRAM., etc. 281 causandi gratiam, quæ est suæ naturæ par­ dicil Aposl. Quid igitur est Apollo? quid vero Paulus ? Ministri ejus cui credidistis. ticipatio. Suppono 2°, cx communi sententia theo­ Et cap. 4: Sic nos existimet homo ut mi­ logorum, sacramenta tam legis naturæ nistros Christi, et dispensatores mysterio­ quam legis script® fuisse immediate a Deo rum Dei. 1 Petri 4, omnes Ecclesiæ rectores instituta; Moysen autem el angelos fuisse vocantur dispensatores multiformis gratia tantum illorum sicut el ipsius legis promul­ Dei. Ergo. gatores. In lege scripta putei dc circumci­ Confirmatur 1°S. Lucas, Act. 1, narrat sione, Genes. 17 ; de aliis in Exodo el Lcvi- Christum post resurrectionem per quadra­ tico. Idem dicendum est de sacramentis le­ ginta dies conversatum fuisse cum Apostolis, gis naluræ; cum nullum sit fundamentum loquentem de regno Dei, id est, de Ecclesia dicendi quod Deus alicui fecerit potestatem Dei ædilicanda eladministranda : ædificatur illa instituendi. Neque refert quod tunc ho­ autem et administralurEcclesia per fidem et mines determinarent signa sensibilia in qui­ sacramenta. UndeS. Leo, serm. 1 de Assens, bus consistebant sacramenta; quia qui hæc cap. 2, dicit : Non ergo ii dies, dilectissimi, signa determinabant, non eis conferebant qui inter resurrectionem Domini ascensio­ vim significandi aut causandi gratiam, quod nemque [luxerunt, otioso transiere decursu; requiri, ur ad institutionem sacramenti, sed sed magna in eis confirmata sacramenta, solus Deus qui statuerat sanctificare homi­ magna sunl revelata mysteria. nes per signa sensibilia ab ipsis determi­ Confirmatur 2- Nullum est sacramentum nanda. Determinabant igitur tunc homines cujus mentio non habeatur in S. Scripturis, materiam sacramenti, sed sacramentum ut jam alibi vidimus, et infra probabimus , non instituebant. dum de singulis agemus; ergo par est eorum Quæslio est itaque de sacramentis novæ institutionem immediate ad Christum re­ legis. Non omnia esse a Christo immediate ferre. Hem sacramenta veleris legis, infirma instituta contenderunt quidamanliqui theo­ egena elementa, fuerunlimmediate a Deo logi. Hugo Vici, et Magister seni, consue­ instituta; quidni sacramenta novæ legis, runt extremam unctionem post ascensio­ longe præstanliora cl eflicacioria ? Prob. 2° exSS. Patribus, Ani Bros. lib. 4 nem Christi ab Apostolis fuisse institutam. Alexander Alensis et S. Bonavent. docue­ de Sacram., c. 4 : Auctor sacramentorum, runt confirmationem institutam fuisse ab inquit, quis est, nisi Dominus Jesus? de Ecclesia in concilio Meldensi an. 845 ; cum coelo ista sacramenta venerunt. S. Aug. I. tamen in ejus canonibus nihil de institu­ tie Vera Relig. c. 17 : Ab ipsa Dei sapientia tione confirmationis legalur,sed duntaxal nomine assumpto;a quo in libertatem vocali can. 44 prohibeatur corcpiscopis confirma­ umus, paucasacramcnla saluberrima con­ tionem conferre. Can. 45 velatur episcopis stituta sunl, qua· societatem christiani po­ propler sacrum chrisma aliquid muneris puli, hoc csl, sub uno Deo liberté multiluaccipere. Can. 46 præcipitur ut nemo sa­ ainis continerent. Idem Episl. 18 ad Janua­ crum chrisma nisi in feria quinta Majoris rium. Hæc autem intelligi debere dc insti­ hebdomadæ conficere praesumat. Contra hos tutione immediata, patebit ex modn dicendis. itaque, juxta sententiam nunc communiter Prob. 3° auctoritate concilii Trident, sess. 7, can. 1, qui sic legitur· Si quis dixerit receptam. Ibid. a. 4. ad4. et 5— Dico. Omnia no­ sacramenta novæ legis non fuisse omnia a va* le is sacramenta fuerunt immediate a Jcxu Christo instituta....anathema sil. Ubi quamvis particula immediatesitomissa, eam Christo instituta. Prob. 1°argumento in S. Scripturis fun­ tamen esse de mente concilii sequentibus dato. Si cui mortalium Christus contulisset momentis evincitur. 1° Ex communi sensu et modo loquendi, potestatem instituendi sacramenta, maxime Apostolis, qui post Christum lapidem an­ ille dicitur instituere qui per se immediate gularem sunt Ecclesiæ fundatores : atqui inchoat, statuit, determinat, instituit: sicut non contulit Apostolis : ergo nemini. Prob. illedicilur præcipere, qui per se immediate minor. Apostoli in S. Scripturis pluries sc præcipit; unde sicut quid praecipit Ecclesia, dicunt ministros ct dispensatores sacramen­ non dicantur pneccpl.i. Christo, licet Eccle­ torum, nusquam institutores. Sic 1 Cor. 3, sia præcipial auctoritate a Christo deleg.ii·: 283 I DISSERT. V. ART. I. ita nec sacramenta dicerentur instituta a Obj, 1° S. Aug. lib. 3 de Doct. Christ, c. Christo,si essent instituta ab Ecclesia,quam- [ 9, dicit de sacramentis : Ipse Deus cl apo* vis auctoritate a Christo delegata. lolica tradidit disciplina. 2° Idem Epist. Si dicas. Christus dicebatur operari mi­ 118 ad Januar. recensens baptismum cleuracula quæ Apostoli ejus virtute operaban- I charisliam ul instituta a Christo, addit : tur; Deus dicilur efficere quæ per causas se-1 Et si quid aliud commendatur in Scriptueundas efficit : ergo similiter potest dici , ris. Quibus verbis videtur agnoscere taninsti luisse sacramenta quæ Apostoli vclEc- j tum duo sacramenta a Christo instituta, clesia ejus auctoritate instituerunt. aul saltem nonnisi ea quorum institutio R. N. conseq. Quia ex usu loquendi, dum ' refertur in S. Scripturit. 3" Auctor Scnnonomino causam efficientem, ■distraho a nisde ablutione pedum apudS. Cyprianum: causa immediata vel mediata ; dum aulem Ipse summus sacerdos, inquit, sui est sa nomino institutorem, intelligilur is qui sta­ cramenli institutor el auctor; in rœtcris Spi­ tuit, determinat cl csl auclor immediatus, ritum sanctum habuere doclorem. Ergo. sicut dictum est de eo qui præcipit: non It. ad primum, sensum S. Augustini esse enim, v. g. de ritibus ct caeremoniis sacra­ quod, quæ Dominus tradidit ut institutor, mentorum ab Ecclesia institutis dicimus eadem Apostoli tradiderunt ul promulga­ quod Christus illos instituerit, quamvis Ec­ tores. Ad secundum. S. Aug. cx pluribus clesia statuerit potestate sibi a Chrislo com­ refert duo sacramenta exempli causa, ct alia missa : cl hoc maxime verum est juxta mo­ agnoscit, non quæ instituuntur, sed quæ dum loquendi concilii. Nam commendantur in S. Scripturis, sive eorum 2° Cone. sess. 14, can. 1, definit extre­ institutio referatur, sive non : omnia aumam unctionem de qua est praecipue diffi- lem commendari in S. Scripturis jam dixicultas, fuisse institutam a Chrislo et a Ja- mus, dum de effectu primario sacramencobo promulgatam : non dicit explicite a torum , et iterum dicemus dum de singulis. Chrislo immediate institutam, el nullus dt>- Ad tertium. Dum iste auclor dicit homines bitat sic intellexisse; nam si esset instituta in caleris habuisse Spiritum sanctum docimmediate a S. Jacobo ct eo mediante a torcin, non intclligit in cæteris sacramen­ Chrislo, non esset ratio cur sola promulga­ tis; alioquin esset contra ipsos objicientes tio tribueretur Jacobo, ct institutio soli qui ultra eucharistiam agnoscunt alia sacra­ Christo : ergo pariter cum superius dixit menta , saltem baptismum esse a Christo omnia sacramenla esse instituta a Chrislo, immediate institutum ; sed in caleris quæ intclligit immediate. spectant eucharisliæ celebrationem, ut sunt 3° Si Ecclesia aliqua sacramenta insti­ ritus, liturgiæ, jejunium,etc. quæexapostuisset , posset eorum substantialia mulare, tolica traditione habemus. Petes 1° utrum conclusio nostra sit de sicut potest mulare eorum ritus quos insti­ tuit : atqui id diserte negat Trid. sess. 21 , tide? cap. 2, declarans esse in Ecclesia potesta­ R. Propter argumenta deducta cx Trid. tem mutandi ritus sacramentorum , salva Bellarm. Decanus, Vasques, Gone! el alii eorum substantia. Ergo. plurcs tenent partem affirmativam; negati­ Ibid. — Suadetur conclusio congruentiis. vam Eslius, Solo, Card. Gotti, Tournely, Ratio enim a priori est voluntas Chrisli. Bcrli el alii, præscrlim duo insignes theo­ 1° Non erat congruum sacramenla institui logi Flandri qui concilio interfuerunt, Joab hominibus propter utilitatem fidelium , docus Raveslein in Apologia decretorum ne spem ponerent in homine a quo haberent concilii adversus Kemnilium, cl Ruardus sacramenla; 2° ne propter diversitatem sa­ Tappcrus in Explicatione articulorum fa­ cramentorum schisma in Ecclesia oriretur, cultatis theologicæ Lovan, hac ducti ratione, sicut contigit illis qui, 1 Corinth. 1, dice­ quod concilium in sua definitione non dixe­ bant : Ego sum Pauli; ego autem Apollo; rit immediate : ct quamvis ratiocinationi­ ego vero Cephœ; 3° ne in Ecclesia essent bus theologicis clare, ut nobis videtur, evin­ multa capita. 4° Christus csl fundator Ec­ camus hanc esse ejus mentem, i ii tamen ad clesiæ; Ecclesia aulem fundatur per fidem definitionem fidei sufficere negant ; carel sacramenta , priusque debet esse fundata puntque Bellarminum quod dixerit inuti­ quam instituantur ministri in ea operaturi. lem 1'orc definitionem concilii, si non in- 283 telligcretur immediate, quia nullus unquam possit solo imperio el nutu, sic disponente negavit sacra men ta esse a Christo mediate Deo, conferre gratiam : in his, inquam, instituta; proferunt enim plures haereticos nulla apparet implicantia : atqui in his sita qui allinnant sacramenta quædam neque est potestas excellentiae, ul patel ex notamediate neque immediate esse a Chi isto mine. Ergo. Confirmatur. Quamvis ut homo dicatur instituta, sed esse otiosas superstitiones , commenta el deliramenta humana vel dia­ instituere sacramentum, non sufficiat quod bolica. determinet rem sensibilem, cui non ipse, Ilis attentis, videtur probabile quidem , sed Deus annectat vim significandi seu cau­ at non certum, conclusionem nostram esse sandi gratiam, ul fiebat in lege naluræ ; suf­ de fide; neque qui eam negaret incurreret fici l tamen si homo habeat potestatem huic nolam bæreseos, sed temeritatis tantum. sigpo sensibili a sc determinato conferendi Petes 2° utrum Christus potestatem ex­ vim significandi seu causandi gratiam : at­ cellentia; secundum quam instituit sacra­ qui non repugnat quod Deus puro homini menta, potuerit puro homini communicare? possit talem potestatem delegare, cum in Q.64. a.4. o. — Christus in sacramentis hac hypothesi Deus semper esset auctor el duplicem habuit potestatem, unam aucto­ causa principalis graliæ, homo vero causa ritatis supremæ quæ ipsi competit secun­ ministerialis tantum, principali subordina­ dum quod Deus, el per quam agebat ul te. Ergo. auctor principalis in institutione sacramen­ Hanc doctrinam ante S. Th. tradiderat torum : hanc nulli puræ creatura» potuisse ! S. Aug. tract. 5 in Joan, ubi ail : « Potuit communicat i, sicut nec ipsam essentiam di­ » Dominus, si vellet, potestatem darcalivinam, indubium est. Aliam habuit potes­ » cui servo suo, ul daret baptismum vice tatem ministerii principalis seu excellentia; » sua, et transferre a sc baptizandi polcsquæ ipsi competit secundum quod homo » talem, cl constituere in aliquo seno suo ; » cl tantam vim dare baptismo translato in conjunctus Verbo. Ibid, ct a. 3. o. — Hæc excellentiæ potes­ » servum, quantam vim haberet baptismus tas quatuor importat : primum, quod ejus » datus a Domino. Hoc noluit ideo, ut in meritum operelurin sacramentis ad eorum » illo spes esset baptizalorum, a quo se bapeffectum; secundum, quod saciamenta in » tizalos agnoscerent. » ejus nomine administrentur ; tertium , quod Prob. secunda pan. Ie Christus ut homo potuerit instituere sacramenta; quartum, csl instrumentum conjunctum ; purus ho­ quod potuerit effectum sacramenti, scilicet mo , quavis gratia polleret, esset instrumen­ gratiam, sine sacramento, sed solo imperio tum separatum. 2° "hiistus ratione hujus conferre. Quæstio est utrum hanc potesta­ conjunctionis ad divinitatem, est principium tem excellentia; potuerit puro homini, hy­ meriti et satisfactionis infiniti valoris, quod postatice Verbo non unito, communicare? puro homini competere non potest : ergo, Ibid. a. 4. — R. Christus potestatem ex­ quamvis potestas excellenti» quoad sub­ cellentia» secundum quam instituit sacra­ stantiam possit commun cari puro homini, menla, potuit puro homini communicare, non tamen in ea perfectione el eminentia non tamen in ea perfectione ct eminentia quæ est in Chrislo. Et quamvis Auctor hanc modificationem explicite non apposuerit, quæ sibi competit. Probatur prima pars. Nulla est implican­ claro tamen indicavit ibid, ad 3, dicens quod tia 1° quod Deus tantam graliæ plenitudi­ si Christus hanc potestatem excellentiæ aliis nem puro homini conferat ul mereatur aliis communicasset, nihilominus i;w csselcagratiam non solum de congruo, sed etiam put principaliter, alii vero secundario. de condigno, licet non rigoroso, quod nul­ ARTICULI S II. lam supponi* gratiam; 2° et quia gratia cx Quis sil sacramentorum ministerT ejus merito conterretur, quod sacramenla in ejus nomine administrentur, 3° quod po­ Q. 64. a. 7. o. — Liico 1» De ‘e e ordin.*testate delegata et dependente a suprema in­ ria solus homo, non angelus, esi sacramen­ stituat signa sensibilia quibus annectat vim torum minister. Prob. In S. Scripturis ubi agitur de sa­ causandi gratiam; 4° quod independenler ab his signis sensibilibus seu sacramentis I cramentis, soli homines designantur eurum QUI SIT SACRAMENTORUM MINISTER? 284 DISSERT. V. ART. II. ministri. Sic Christos, Luc. 22, solis homi­ nibus dixit : Hoc facile in meam commemo­ rationem. Solis hominibus, Matth 28 : Docelc omnes gentes, baptizantes cos in nomine Patris*etc. Solis hominibus, Joan. 20: Ac­ cipite Spiritum sanctum; quorum remise­ ritis peccata, remittuntur eis. Apost. Heb. 5: Omnis ponti fex ex hominibus assumptus. Act. 20 : Posuit episcopos regere Ecclesiam Dei. Jacobi 5 : Infirmatur quis ex vobis ? inducat presbyteros Ecclesia. Ergo. Ratio a priori nulla est alia praeter volun­ tatem Christi. Congruentiae sunt : 1° minis­ ter principalis sacramentorum est Christus ul homo, ex cujus passione virtus sacramen­ torum derivatur : ergo conveniens erat ut minister minus principalis non foret ipsi superior secundum naturam, qualis est an­ gelus. 2° Ecclesia est visibilis, sacramentis visibilibus coadunatur, recipientes sacra­ menta sunt visibiles : ergo congruum erat ut etiam per homines visibiles administraren­ tur. Dixi, de lege ordinaria ; quia de lege ex­ traordinaria et potentia Dei absoluta,angeli possunt esse sacramentorum ministri : si­ cut enim Deus virtutem suam non sic alli­ gavit sacramentis, quin possit sine sacra­ mentis effectum sacramentorum conferre; ita etiam virtutem suam non sic alligavit Ec­ clesiæ ministris, quin etiam angelis possit virtutem tribuere ministrandi in sacramen­ tis. Et ila quandoque contigisse testantur variæ historiæ. Sic, teste Niccphoro, 1.11, c. 20, S. Amphilochius ab angelisconsecratus fuit Iconii episcopus, hanequeconsecra­ tionem ratam habuerunt cæteri episcopi. Teste Clemente VIII, in bulla canonizationisS. Agnetis de Monte Poliliano, angelus ci sæpe porrexit eucharistiam. Teste Petro de Natalibus, lib. 8, c. 130. et Molanoad 29 sept, basilica S. Michaelis ab ipso fuit consecrata. Si dicas angelos non vere loqui, cum ta­ men verba sint necessaria ad sacramenta : R. angelos non vere loqui locutione vitali, posse tamen in assumpto corpore loqui lo­ cutione significativa, quod sufficit ad sacra­ mentum. Quodaulem dixi tam in conclusionequam in exceptione dc angelis, idem propicr eas­ dem rationes dicendum est de animabus se­ paratis. Cælcrum observandum est quod, quia boni angeli sunt nuntii veritatis,si aliquod sacramentale ministerium a nonis angelis perficeretur , esse*, ratum habendum; quia deberet cOnst^re hoc fieri voluntate divina. Si verodæmones,qui sunlspiritus mendacii, aliquod sacramentale ministerium exhibe­ rent, non esset ratum habendum. Quidam ulterius anxie quærunt utnim homo beatus, miraculose resurgens in cor­ pore glorioso, aul apparens in assumpto, es­ set minister ordinarius an extraordinarius sacramentorum? R. breviter, fore ministrum extraordina­ rium, hoc sensu quod soli viatores ordinarie conficiant sacramenta ; quia propicr neces­ sitatem el frequentiam sacramentorum mi­ nister ordinarius debet nobiscum ordinario conversari : non fore tamen ministrum ex­ traordinarium hoc sensu quod indigeret po­ tentia extraordinaria, sed sufficeret ordina­ ria vi institutionis Christi absque nova com­ missione; quia relineret characterem, et posset adhibere essentialia sacramenti, sci­ licet materiam el formam : et ila supponit S. Tb. hic ad 2, sicque ut conferens sacra­ mentum perlineret ad Ecclesiam militan­ tem, quamvis illud recipere non posset; quia recipere sacramenta perlinet ad illos qui vel gratiam non habent, vel habitam augere pos­ sunt, quod non competit beatis. Λeque refert Christum in institutione sa­ cramentorum allocijlum fuisse viatores, ut vidimus supra ; non enim ideo ad solos via­ tores potestatem restrinxit: sicut, licet solos præsenles sil allocutus, non tamen ad solos præsenles potestatem coarctavit; sed abso­ lute concessit praesentibus el eorum succes­ soribus, nulla apposita conditione status viæ. Si dicas insuper inde sequi quod sacerdos vel episcopus damnatus cum corpore, posset consecrare aut ordinare : R. posse quidem; at Deus hujus potestatis exercitium non per­ mittit : sicut multa possunt dæmones quæ Deus fieri non permittit. Dico 2° Non omnes Christiani habent po­ testatem administrandi omnia sacramenta. Est dc fide contra Lutherum, qui, quam­ vis fateatur nominem nisi legitime vocatum posse usum sacri ministerii sibi arrogare, contendit tamen potestatem ministerii om­ nibus baptizatis, etiam mulieribus ct pue­ ris, esse concessam : cum ocontra Calvinus eam ita restringat, ul ne quidem urgente necessitate permittat laicis baptizare. Veri- I QUIS SIT SACRAMENTORUM MINISTER? 285 • as catholica est, neminem esse idoneum sa- cium, camdcm potestatem accipiant a rege, cramentorum ministrum, excepto baptismo sed diversi diversam ; quidni a lortioriin Ec­ in casu necessitatis, et matrimonio in sen­ clesia inter omnes respublicas ordinatissima? tentia Auctoris, nisi qui por legitimam or­ Obj. cum haereticis. Omnes Christiani dinationem ad id acceperit potestatem. sunt sacerdotes; omnes enim 1 Petri 2, di­ Prob. l°ex concil. Trident, sess. 7, can. cuntur genus elcclum, -regale sacerdotium. 10. ubi delinitur Si quit dixerit Christia­ Et Apocal. 1, S. Joan, dicit : Fecit nos no» omnes in verbo el in omnibus sacramen­ regnum el sacerdotes Deo Patri suo. Ergo. tis administrandis habere potestatem, ana­ R. D. ant. Omnes chrisliani sunt sacer­ thema sit. dotes vere et propric per ordinationem ad Prob. 2° Juxta S. Scripturam diversa offi­ sacra munia obeunda, N. metaphorice, qua­ cia in Ecclesia diversis committuntur, ul tenus offerunt Deo spirituales hostias,quæ non si I schism a in corpore, î Cor. 12. Etideo sunt bona opera, C. Ila seipsum explicat Christus in Ecclesia constituit quosdam apos­ S. Pelrus, ibid. v. 5 : Ipsi, inquit, tanquam tolos, quosdam pastores, quosdam doclores, lapides vivi supercedificamini;domus spiri­ in opus ministerii, in aedificationem corpo­ tualis, sacerdotium sanctum, offerre spiri­ ris Christi, Ephes. 4. Neque quisquam hunc tuales hostias, acceptabiles Deo per Jcsum. honorem sibi vindicare potest, nisi qui vo­ Adde fideles dici sacerdotes eodem sensu quo catura Deo tanquam Aaron, Heb. 5. Atqui ibidem dicuntur reges; manifestum est au­ si omnes fideles haberent potestatem admi­ tem dici reges metaphorice, quatenus do­ nistrandi elconficiendi quodlibelsacramen- minantur suis cupiditatibus. tum, nulluin esset discrimen inter membra Inst. 1° Christus in ultima cœna,Luc. 22, Ecclesiæ, omnes haberent cumdern actum, omnibus fidelibus in persona Apostolorum idem officium, nulla foret inter eos subor­ præsentium, dixit : Hoc facite in meam com­ dinate et compago, omnesque sibi assume­ memorationem : atqui per hæc verba Apos­ rent hunc honorem non specialiter a Deo toli sunt instituti veri sacerdotes. Ergo. vocati tanquam Aaron. Ergo. R. D. maj. Si hæc verba intelligantur de Neque dicas Apostolum loqui de usu, non sola receptione eucharistiæ, C.si inlelligande potestate. Loquitur enim dc potestate tur dc ipsa consecratione, N. Alioquin om­ quam Apostoli a Christo, Aaron a Deo ac­ nes fideles non solum possent, sed etiam ceperunt; idque confirmat exemplo Christi, tenerentur consecrare, cum ibi sit præibid. Heb. 5, qui, inquit, non semelipsum ccptum : quod tamen negant ipsimet hae­ clarificavil ulponlifex fieret, sed qui loculus retici. Sed de hoc alibi. csl ad eum : Filius meus es tu : ego hodie Inst. 2° Omnes chrisliani sunt fratres genui te. Christus autem non usum tantum, Christi : atqui Christus est vere et proprie sed ct potestatem a Deo accepit. sacerdos : ergo et omnes chrisliani. Prob. 3° ex perpetua praxi Ecclesiæ, quæ R. D. maj. Omnes chrisliani sunt fratres nunquam ad sacramentorum adminislralio- Christi per adoptionem, C. per naturam , nem, excepto baptismo, nisi legitime ordi­ N. Non autem eadem sunt jura fratrum ado­ natos admisit. Unde celebris Osius Cordu­ ptatorum et naturalium : imo neque fratres bensis apud S. Athanasium, in Epist. ad naturales in familia bene instituta habent imperatorem Constantium, dicit : Non te eumdem locum et eadem munia. immisceas rebus ecclesiasticis, nec nobis his Inst. 3° Christus, Malth. 20, damnat is­ de rebus prœcepta mandes, sed a nobis potius tam diversitatem graduum inter pastores et hæc ediscas : Ubi Deus imperium tradidit, plebem ; dicit enim : Qui voluerit inter vos major fieri, sil vester minister. Ergo. nobis ecclesiasticas concredidit. Ergo. R. N. ant. Ad prob. Christus' ibi com­ Prob. 4° Si in veteri lege non fuit licitum se immiscere sacris ministeriis, nisi iis qui mendat humilitatem increpando immodera­ erant de stirpe Aaron; unde rex Osias, 2 tam cupiditatem filiorum Zebedæi; non ve­ Paralip. 0, fuit severe punitus quod usur­ ro evertit hierarchiam ecclesiasticam At, ul paret sacerdotum munia; quidni « fortiori jam monui, hæc materia iterum redibit dc in nova lege, in qua sacratiora sunt minis­ singulis sacramentis. teria? Item si in omni republica, in omni Petes utrum minister active concurrat ad regno bene ordinato non omnes idem olli- enectum sacramenti? DISSERT. V. ART. III. 286 64. e. i. o —R affirmative. Quia eadem est ratio ministri et instrumenti; utriusque enim actio exterius adhibetur, el sorlitureffeclum ex virtute principalis agen­ tis, quod est Deus: atqui sacramenta active concurrunt adeflcctum · ergo el ministri. El ideo sacerdotes dicuntur vere absolvere, baptizare, etc. q ARTICULUS ΠΤ. Utrum per malos ministros sacramenta va­ lide conferri possint? Per malos ministros intelligimuscosomnesqui non sunt in statu gratiæ,tam in fideles ct paganos quam fideles, lam hærclicos quam catholicos, dvosinl excommunica ti, suspensi aut dégradait, sive non. Posset equidem pro­ poni duplex quæslio, altera de probitate, altera de fide ministri, ut facit Auclor hic ari. 5 et 9, el plures alii ; sed propter affini­ tatem, utramque conjungimus; utriusque enim sunt ferme eædem rationes et una se­ quitur cx altera. Si namque fides non requi­ ritur in ministro ad validitatem sacramenti, scquilurquod non requiratur statusgratiæ, qui sine fide haberi non potest. Sæculo tertio exortus esi error asserens non osse vera sacramenta ab hærelicis cl schismaticis collata. Hujus erroris primus auctor fuit Agrippinus, unus ex prædecessoribus S. Cypriani in sede Carthaginiensi circa annum 217, ul testatur S. Aug. I. 2 de Bapt. c. 7 ct 8, el Vinccnlius Lirinensis in Commonil. c. 9. Hunc Agrippinum se­ cutus est S. Cyprianus cum plur ibus episco­ pis tum Asiæcum Africa;; licet etiam multi reluctarentur. Hinc acris concertatio inter Cyprianum el Stephanum papam circa vali­ ditatem baptismi ab hærelicis collait : de qua abunde infra in digress, historica. Sæculo quarto ineuntc, Donatislæ,ul prae­ textum haberent rejiciendi consecrationem Cæciliani in episcopum Carlhaginensem factam a Felice Aplungilano, quem tradi­ tionis sacrorum codicum insimulabant, dixerunt sacramenta collata ab hærelicis ex­ tra Ecclesiam, eul ab improbis intra Eccle­ siam, esse nulla. Deinde suum dogma emol­ lientes, distinxerunt inter peccatorem oc­ cultum el publicum ; el sacramenta ab oc­ culto peccatore, non a publico, valida osse dixerunt. Ha referi S. Aug. lib. 2 contra Episl. Parmen, c. 13. Postea Albigenses cl Valdenscs sacra­ menta a quocumque malu ministro collala rejecere. Ulterius processi Wiclellislæ, ea lanium sacramenta valida consuerunt, quæ a ministris prædeslinalis conferrentur ConIra quos omnes 2. Q4·a· 6» ct θ. — Dico. Mali ministri etiamsi hærelici, imo ct pagani, valide conficiunt sacramenta, modo aliunde omnia ad illorum validitatem necessaria adhibeant, materiam scilicet, formam el intentionem faciendi quod facit Ecclesia. Conclusio quantum ad paganos spectat tantum baptismum; hoc enim solum sacra­ mentum potest ab illis confici. Quantum ad peccatores et hærclicos spectat etiam alia sacramenta, si sint legitime ordinati. Unde sacerdos vel episcopus peccator seu haereticus valide baptizat, confirmat, con­ secrat, etc. Prob. 1° ex S. Scriptura. Joan. 1, dc Christo dicitur : Hic est qui baptizat in Spiritu sancio. Quibus verbis non significa­ tur Christum solum esse ministrum sacra­ menti, siquidem etiam ejus discipuli bapti­ zarent, sed potestatem baptismi ad ipsum solum perlinere, ministerium autem ad Apostolos : alqui malus minister non polesl impedire potestatem Domini : ergo. Ita ra­ tiocinatur S. Aug. tract. 5 in Joan, addens. Quid tibi facit malus minister, ubi bonus est dominus? Confirmatur. Qui baptizati erant bap­ tismo Joannis, iterum delebant baptizari baptismo Christi ; qui autem erani baptizati a Juda baptismo Christi, non iterum bap­ tizabantur : ergo baptisma Christi a per­ verso etiam ministro collatus esi validus, quoniam semper est baptisma Chrisli qui baptizat in Spiritu sancto. Ila S. Aug. ibid. « Dedit Judas, inquit, et non baplizatum » est post Judarn ; dedit Joannes, el bapli» zalum est post Joannem : quia si datus » est a Juda , baptismus Christi erat; qui » autem a Joanne datus, Joanniserat..... n Sic ergo quos baplizavil ebriosus, quos » baplizavilhomicida, quos baplizavil adul» ter, si baptismus Chrisli oral, Christus » baplizavil. Non timeo adulterum, non » ebriosum, non homicidam ; quia cohim» bam attendu, perquam mihi dici lur : Hic » est qui baptizat. » Prob. 1ncx traditione constanti Ecclesia·. Hæc autem traditio constat 1 ex solemni rescripto Slcphani papa?, quod refert S. Cy- U UTRUM PER M \T.OS MINISTROS SACRAM., etc. prianus, Epist. 74 ad Pompeium, his ver­ bis : σ 1 robore tenebatur orbis terrarum, ethæc » sola opponebatur inducere volentibus no» vitalem. »3 'S. Cyprianus ipse agnovit hanc consuetudinem el traditionem in ec­ clesia, eamque impugnare conatur, Epist. 71 ad Quintum: Non esi, inqnit, de consue­ tudine praescribendum, sed ratione vicendum. Epist. 74 ad Pompeium : Consuetudo sine veritate ,ycluslas erroris est. Epist. 73 ad Juhajanum : Sed dicet aliquis : Quid trgn fiet iis qui in praeteritum de hatresi ad Ecclesiam venientes, sine baptismo admissi sunt? Quo in loco, inquit S. Aug. lib. 2 de Bapt. c. 9, aperte indicat fuisse aliam con­ suetudinem Ecclesiæ. El cap.7 probat con­ tra euindem Cyp. hanc consuetudinem esso ex aposlolica traditione dem alam, quia qua1 per universam custodiuntur Ecclesiam, nonnisiab ipsis tradita el commendata cre­ duntur. Prob. 3° er conciliis, quæ suis definitio­ nibus traditionem hanc firmarunt, ct con­ clusionem nostram decretorie asseruerunt. Concilium Arelatense anno 314, can. 8, « De Afris, inquit, quod propria loge sua » Oluntur ul rebaptizent, placuit ul si ad » Ecclesiam aliquis de hæresi venerit, in» lerrogent cum symbolum ; el si pervide»rint cum in Patre, ct Filio, ct Spiritu » sancio esse baplizatum , manus ei tan­ ti tum imponantur.... Quod si interrogatus d non responderit hanc Trinitatem, bapp lizctur. » Concilium generale Nicœnum 1 , anno 325, can. 19, decernit rebaptizandos esse Paulianislas, quia formam baptismi non servabant, ul tradunt S. Aug. lib. de Hae­ res. c. 44; S. Ilieron. in Dialogo adversus I.ucifei ianos, cl Innoc. 1,22 ad episcopos Macedonia1 c. P Canone autem 8, jubet Catharos seu Novalianos qui formam sona­ bant, admitti persolam manuum imposi­ tionem. Ex quo evidenter sequitur omnium han ticorum baptisma, prætcr Paulianistarum et eorum qui non servabant turmam, cx mento concilii esse admittendum. Concilium Conslantinop. 1, secundum jcncralc, anno 381, can. 7, decernit non ‘287 esse rebaptizandos Arianos, Maccdonianos, Novalianos , Sabbatianos, Tesscradecadilas et Apollinaristas; sed Eunomianos, Monlanislas seu Phryges et Sabellianos ; quia nempe primi servabant ritum essen­ tialem sacramenti, non posteriores. Dc Eunoinianis testantur Sozomenus, lib. 6, C. 26, et Theodorctus lib. 4 Haeret. Fab. de Monlanistis, S. Greg. Naz. Orat. 14 de Pace; de Sabellianis, S. Aug. Hier. In­ noc. I, paulo supra citati. Cone. Constantiense, sess. 45, damnat hunc ari. 4 Widleffi : Si episcopus vel sa­ cerdos existai in peccato mortali, non ordi­ nat, non conficit, non consecrat, non bap­ tizat. Cone. Trid. sess. 7, can. 12: σ Si quis » dixerit ministrum in peccato mortali exi» slenlem, modo omnia essentialia quæ ad » sacramentum conficiendum aut conferen» dum perlinent servaverit, non conficere » sacramentum, anathema sit. » El ibi­ dem , can. 4 dc Bapt. n Si quis dixerit bap» lismum qui etiam datur ab hærelicis in « nomine Patris ct Filii el Spiritus sancti, » cum intentione faciendi quod facit Ec» clesia, non esse verum baptismum, ana» thema sit. » Prob. 4” ex summis pontificibus. Trætcr Stephanum jam laudatum qui lam constan­ ter restitit Cypriano elaliis rebaptizantibus, Siricius, desinente sæculo quarto Epist. ad 1 limei ium Tarraconensem : « Prima itaque, » inquit, paginæ luæ fronte signasti, bapli» zalos ab impiis Arianis, plurimos ad fidem » catholicam festinare, ct quosdam de fra» tribus noslris eosdem denuo baptizare «velle, quod non licet; cum hoc fieri ct » Apostolus velet,el canones contradicant.» Innoc. I, ineunte sæculo quinto Epist. ad Victricium Rolhomagensem, can. 8, dicit : « Ut venientes a Novat ia nis vel Mon tensi·* » bus per manus tantum impositionem sus» cipiantur; quia quamvis ab hærelicis, t;:» men in Chrisli nomine sunt baptizati. » Nicolaus I, ad Consulta Bulgar, c. 104 : « A «quodam Judæo, inquit, nescitis utrum » christiano, an pagano, multos in patria » vostra baplizalos asseritis , e·. quid de his » sit agendum consulitis. Ili profecto si in « nomme sanctæ Trinitatis.. 7 baptizati » sunt, constat eos non esse denuo baplirar, « dos. » Cap. Romanus, de Consecrat dis: 4, dicitur: « Romanus pontifex non !i .m- • Ί 28S I DISSERT. V. ART. HI. » nem judicat qui baptizat, sed Spiritum Dei o subministrare gratiam baptismi, licet pa» garnis sit qui baptizat. » Eugenius IV, in decreto Unionis : /n casu necessitatis etiam paganus el haereticus baptizare potest. Ibi lisl. c. 18 dc malis ministris : « Tales Ipsi slantiam , sed quoad exeeutionem ministe­ » Cypriani temporibus baptizabant...., rcrii tantum; hoc est, illi contulisse facultatem » missionem tamen peccatorum non dabant, exercendi munus suæ ordinationis a quo » quæ per orationes sanctorum , id est, por suspensus erat, quia fuerat illicite ordinatus » columbæ gemitus datur... Non enim ra­ ab hæreticis. Eadem solutione excipiendum il pluribus ac fœneratoribus diceret Domieste. Per illicitam. Quantum ad ordinatio­ « nus : Si cui dimiseritis peccata, ditnilnes simoniacas, esse validas quantum ad » tcnlur illi; si rui tenueritis, tenebuntur. substantiam, patet, tum ex eo quod nova et » Foris quidem nec ligari aliquid potest nec antiqua jura eas mulctent suspensione exe- » solvi, ubi non sit qui aut ligare possit aut cu tionis ordi nis, ergo ea s su ppon U n t va 1 idas ; ii solvere; sed solvitur qui cum columba tum quia in cone. Rom. torn. 9, pag. It 00, » fecerit pacem, elligatur qui cum columba Nicolaus II declarat quod, ratis ordinalia » non habet pacem,sive aperte foris sil, sive simoniacis, in acceptis ordinibus perma­ » intus esse videatur. » Et I. 5, c. 22 : neant ;ergo supponit ordinat ones simonia­ « Consentimus Cypriano haereticosremissiocas esse validas. Itaque Greg. VII declarat » nem dare non posse, baptismum aulem ordinationessimoniacas in/jrmrz.r ct irritas, » dare posse, quod quidem illiscl flantibus non quantum ad substantiam, ^cd quantum » ct accipientibus valeat ad perniciem lan­ ad exeeutionem ordinis. De quo fusius suo ii quam tanto munere Dei male utentibus : loco. » sicut etiam maligni cl invidi, quos et intus Ad quintum. Pelagius non intelligit eu­ » osse ipse testatur, remissionem pecca to­ charistiam, sed corpus Christi mysticum, il rum da re non possunt,cumeos baptismum scilicet Ecclesiam, vullque apud schismati­ » dare posse omnes fateantur. » 4" Constat cos non esse verum Christi corpus mysticum, S. Cyprianum j Firmilianum cum plurimis ncc ullam cum ipsis ineundam esse societa­ tum Orientis cum Africæ episcopis etiam tem. subjungit siquidem immediate : « Nec conciliariler congregatis, rejecisse baptis­ » emm divisum esse Chrfctum potent quis- mum hærolicorum ut invalidum, iisque hd» quam sine Apostoli reprobrationo confin­ hæsissesanctos Dionysium Alexandr. Basiii gere : unam , ut sæpe dicturn est, quæ lium,Athanasium, Optatum Milevilanumet » Christi corpus est, constat esse Ecclesiam, Cyrillum Jerosol. probabilius videtur. Ergo. » quae in duo vel in plura dividi non potest ; ft. ad primum. S. Ambrosius loquitur » simul enim cum ab ea quisque recesserit, non de ministrante, sed do recipiente, el di­ » esse destitit in Ecclesia, d cit quod >i rit perfidus, id est, si mm teneat Ad sextum. Sensus est quod, qui est ab rectam fidem, baptismo non mundatur sed unitate Eccleuæ alienus* non habet jus con­ polluitur. 990 291 Ad secundum, S. Hieron. alludit ad si­ rit pacem ; et ligatur, qui cum columba nnn gnificationem vocis eucharistia , quæ signi­ habet pacem. Intelligit ergo Christum non ficat gratiarum actionem , et dicit ad hanc , dedisse raptoribus cl feneratoribus potes­ ut legitima sil et Deo grata, requiri non so­ tatem solvendi eos qui cum columba non h.> lum verba consecrationis, sed etiam probi­ bent pacern, id est, malitiæ suæ consen­ tientes; dedisse aulem potestatem solvendi tatem sacerdotis. Ad tertium. Nemini dubium esse potest eos qui cum columba fccerini pacem, id quin S. Aug. habuerit rnfa sacramenta col-1 est, qui a malitia seu schismate et hæresi lata a malis ministris, quicumque fuerit, revertuntur ad Deum el unitatem Ecclesiæ. non solum ex locis citatis in conclusione , Lib. 5, c. 22 cil. dicit haereticos baptizando sed ex aliis innumeris, maxime cx septem non darcgraliam accipientibus, «qui Lauto libris integris contra Donatislas; qui ad va­ » munere Dei male utuntur: et, ut subdit, liditatem baptismi requirebant fidem in » qui fratres a quibus diliguntur oderunt ministro : si namque S. Doct. non requirat » clin ipsoodio baptizantur' quibus tamen fidem in ministro, quomodo requireret gra­ » postea correctis non rursus baptismus datiam quæ fidem supponit? Manifestum est » tur, sed ipsa venia , quam tunc accipere igitur textus objectos habere alium sensum » non meruerunt, in vera conversione præquam quem illis tribuunt objicientes. Itaque » statur; imo in ipsis verbis objectis, eos Respondent plurimi cum Estio , S. Aug. » baptismum dare posse omnes fatentur. » loqui dc gratia seu remissione peccatorum , Item lib. 6, c. 4, clarissime se explicat di­ non quæ viriute sacramenti confertur, sed cens, malum, « sicut perniciose habet bapquæ per orationes sanctorum el gemitus co- » lismum, ita etiam perniciose tradere, non lumbæ, id est, Ecclesiæ impetratur. Sed » quia tale aliquid tradit, ncc quia talis trahæc solutio, licet non improbanda , diffi­ » dit, sed quia tali tradit. » Sic enim legen­ cile aptatur omnibus verbis objectis. Rc- dum est, cl non cum Lova mensibus, quia ponuntalii , S. Aug. arguere conlra Dona- ' talis tradit, contra omnia exemplaria edita tislas ex eorum principiis, scu, ut dicitur, et MSS. ut observant patres S. Mauri, ct argumento ad hominem ; quasi diceret : evincit quod immediate sequitur: prosequi­ Vos, Donatistæ, rejicitis baptisma hærelico- tur enim S. Aug. « Nam cum malus tradit rum el peccatorum publicorum, quia non » bono, id est, in unitatis vinculo, veraci possunt dare Spiritum sanctum quem non » conversione mutato, inter bonum sacrahabent, el sine quo nullum pietatis sa- » mentum quod tiaditur, el bonum fidelem ciamentum esse potest; atqui peccatores » cui traditur , tradentis malitia non sepaocculti etiam non habent Spiritum sanc­ » rat. » Hæc sunt plane decretoria cl in tum , cl tamen admittitis eorum baptisma : aperto ponunt mentem S. Aug. juxta solutio­ ergo etiam admittere debetis baptisma hae­ nem datam. Vide ibid.c. 6. Neque obstat reticorum el peccatorum publicorum. Sed quod e vestigio addat :« El cum illi veraciter neque hæc responsio videtur clarc cl adæ- » ad Deum converso peccata dimittuntur, quate satisfacere argumentationi. His igitur » ab cis dimittuntur quibus ipse veraci con» versione conjungitur. » Id enim dicit vel solutionibus in sua probabilitate relictis, R. sensum S. Augustini esse, malos mi­ de gratia obtenta non per sacramenta, sed nistros sive bærcticos, sive schismaticos, per orationes sanctorum in unitate Eccle­ sive peccatores, non conferre per sacramen­ siæ : vel si dc gratia sacramentali, inlellita graiam iis qui consentiendo eorum sive gil per fideles bonos ipsam Ecclesiam, in cu­ hæresi, sive schismati, sive malitiæ, ponunt jus et Christi ejus capitis nomine et virtute obicem : sicque non defectu potestatis in ministri conferunt gratiam; Ecclesia enim ministro, sed defectu dispositionis in sub­ in bonis potissimum consistit. Gratia ergo jecto; si enim malus bono sacramentum confertur a bonis, id est, ab Ecclesia seu conferret, gratiam ipsi communicaret.Hanc nomine Ecclesiæ, cujus boni sunt polior solutionem ex ipsis textibus laudatis cl aliis pars; non quod mali ministeriosuo eam non eruo. Lib. d cil. postquam S. Doctor dixit conferant, sed quia eam non conferunt no­ Christum non dedisse raptoribus et fœnera- mine suo, sed Ecclesiæ, nec ut suum, sed ut toribus potestatem solvendi et ligandi, sul>- Ecclesia bonum. Ad quartum, Ecclesia per summos pontU juigit. Sed solvitur, qui eum columba feceUTRUM PER MALOS MINISTROS SACRAM., etc. 1 291 DISSERT. V. ART. III. fices, per concilia et innumeros Patres Re­ baptizantium errorem proscripsit, idcoque cum illa S. Cypriani et collegarum auctori­ tatem in hac causa respuimus, et S. Augus­ tino deEpist. Cyp.ad Jubajanum ioquenti, 1. 2 contra Crcscon. c. 32, subscribimus. a Ego, inquit, hujusepistolæauctoritatc non » teneor; quia litteras Cypriani non ut cano» nicas habeo, sed eas ex canonicis consiy dero, et quod in eis divinarum S. Scripluy rarum auctoritati congruit cum laude ejus » accipio, quod autem non congruit cum » pace ejus respuo... Non accipio, inquam, y quod de baptizandis hæreticis et schisma» maticis B. Cyprianus sensit ; quia hoc Ecy clesia non accipit, pro qua B. Cyprianus y sanguinem fudit, y Quantum ad alios sanctos Patres in ob­ ject. laudatos, Dionysium Alex. Rasilium, Alhanasium, Optatum, Cyrillum, quid censuerint in hac materia, sigillatim expen­ demus in digress, hist, ad calcem hujus diss, ponenda. Sed quidquid sit, dicimus inierim, non ex paucorum opinione, (idem Ecclesiæ esse æstimandam, sed cx communi, firma et constanti omnium aut plurimorum sen­ tentia, maxime ex decretis conciliorum cl summorum pontificum, ut docet Lirin, in Commonil. c. 39. Solvuntur objectiones a ratione. Obj. 1° Sacramenta ordinantur ad emun­ dationem culpæ et collationem gratiæ: atqui infideles, haeretici, peccatores, cum sint im­ mundi, non possunt alios a peccato mun­ dare, secundum illud Eccl. 34 : Ab im­ mundo quis mundabitur? neque conferre gratiam quam non habent, quia nemo dat quod habet. Ergo. 2· 64. a. 5. ad d. — B. D. min. Mali ministri non possunt mundare ncc conferre gratiam virtute propria, C. virtute Christi, N. Hoc enim per eos facit Christus sua po­ testate sicut per quædam instrumenta , ct ideo effectus consequitur in suscipientibus sacramenta, non secundum similitudinem instrumenti, sed secundum configuratio­ nem ad Christum. Ad id ergo quod additur, neminem dare quod non habet, quod erat commune dictum rebaptizantium, pariter csl distinguendum. Nemo dat quod non ha­ bet neque actu neque virtutescu causalitate, C. quod non hal*** xlu, habet tamen vir- tute et causalilatc, N. Quilibet autem homo habet sacramentum el effectum sacramenti virtute, quatenus Deus potest illo uti tanquam instrumento ad efficiendum sacraI mentum et producendam gratiam. Insl. ln Christus , Joan. 20, Apostolis dixit : Accipite Spiritum sanctum;quorum remiseritis peccata, remittuntur cis. Ergo minister debet habere Spiritum sanctum seu gratiam, ut per sacramenta peccata aliis dimittere el gratiam conferre possit. R. 1° hoc argumentum quod est Donatistarum, contra ipsos militare; admittunt enim peccatorem occultum posse sacramen­ tum e! ejus effectum conferre, et tamen non habet Spiritum sanctum. R. 2° I). conseq. Ergo minister debet habere Spiritum sanc­ tum ut conferentem legitimam potestatem administrandi sacramenta, C. ut sanctifi­ cantem ipsum , N. Ncc plus probant verba Christi. Insl. 2° Sacramenta soli Ecclesiæ data sunt : atqui hæretici sunt extra Ecclesiam: ergo non habent sacramenta. R. D. conscq. Ergo non habent sacra­ menta ulsua, C. ut sacramenta Ecclesiæ,N. Sicut Scriptura sacra quæ apud illos inveni­ tur, non est Sciiplura hærelicorum, sed Ecclesiæ. Inst. 3° ITærelicus non est membrum Ecclesiæ : ergo non potest esse minister Ecclesiæ. R. N. conscq. Quia Deus potest uti instru­ mentis non solum conjunctis, sed etiam separatis, uldiximus ex Auctore in proba­ tionibus. J? Insl. 4° Caput non influit in corpus per membra mortua : ergo nec Christus per hærelicos aut malos. R. I) ant. Caput naturale, C. quia cum influxus ejus sil vitalis, non communicatur nisi per membra viventia; caput morale, quale est Christus, jY. Vel aliter. Christus non polesl inllucre per hærelicos tanquam per membra , C. nec enim sunt membra Ecclesiæ, tanquam per instrumenta , .V. Potest enim per quodeumque voluerit, sive viveris, sive mortuum, elfeclum intentum producere. Insl. 5° Non est saltu® extra Ecclesiam . ergo hæretici, qui sunt extra illam , non possunt salutariter conferre sacramenta. R. D. conseq. Ergo hæretici non pnssunt conferre sacramenta salutariter sibi, C. sa- v 293 closia : ergo hæretici qui sunt extra Eccle­ siam valide non baptizant, R. N. conseq. Ii enim qui baptizantur eliam ab hæreticis, generantur filii Dei ab Ecclesia, quia ejus sunt sacramenta quæ mi­ nistrant hæretici. Sicut enim, inquit S. Aug. lib. 5 de Bapt. cont. Donat, c. 24, Sara cx utero Agar ancillæ jure conjugali genuit Abrahæ Ismaelem ; sic Ecclesia utitur utero ancillæ, hoc est, Heresis, ut ex divino se­ mine scilicet baptismate, quod ejus est, Christo sponso suo filios procreet. Insl. 9° Sacramentum est actio ministri; ergo si actio ministri sit immunda et sacri­ lega, sic erit sacramentum, consequenter nihil proderit, sed potius nocebit. R. actionem mali ministri esse malam in' genere moris, non vero in genere signi a Deo instituti, in quo consistit ratio sacra­ menti. Obj. 2e specialiter de paganis. S. Aug. lib. 2 adversus Parmen, c. 13, ct lib. 7 de Bapt. c. 53, videtur dubitare utrum baptis­ ma collatum a pagano sit validum. Ergo. R. S. Aug. nihil hac dc re voluisse affir­ mare ; quia, ut ibid, dicit, nondum erat in Ecclesia definita. Cum autem nunc a sum­ mis pontificibus et conc. Florent, sil defi­ nita, nullus restat dubitandi locus. Aliunde, quamvis S. Aug. rem tanti momenti non­ dum in Ecclesia definitam pro sua modestia asserere non vellet, indicat tamen eodem cap. 53, se ita affectum, ut haberet ratum baptisma ubicumque cl a quibuscumque ver­ bis evangelicis consecratum ; et rationes quas urget contra Donalislas, ul plurimum militant pro baptismo dato a pagano, sicut pro dato ab hærctico. Pro tota materia hujus articuli confer, diss. 2 de bapt. a. 2. UTRUM MALI MINISTRANTES SACRAM. PECC. hilariter suscipientibus qui non consentiunt eorum hærcsi el in necessitate recipiunt, N. Ili enim non sunt extra Ecclesiam. Insl. b» Hæretici non habent jus in sacra­ menta Christi : Quæ enim conventio Christi cum Belial? 2 Cor. 6. Ergo. II. D. ant. Hæretici non habent jus in sacramenta Christi, id est, illa illicite et illegitime habent atque administrant, C. id est, illa non habent, N. « Aliud quippe est, » inquit S. Aug., 1.3 conlra Donalist.,c. 10, » non habere aliquid, aliud non jure habere, » vel illicite usurpare. Non itaque non sunt b ideo sacramenta Christi et Ecclesiæ, quia » eis illicite utuntur, non hæretici solum , used eliam omnes iniqui et impii ; sed ta» men illi corrigendi aut puniendi, illa vero » agnoscenda cl veneranda. » Et lib. 5, c. 15 : Multa contra jus dantur,non tamen ideo vel nulla vel non data dicuntur. Sic qui volo simplici castitatis est obstrictus, non habet jus ineundi matrimonium, initum tamen valet. Neque qui sacramentum suscipit ab haeretico in necessitate, ejus hærcsi non consentiens , ullam habet societatem seu conventionem cum hærctico ut haereticus est, sed ut est minister ct instrumentum auctoris sacramentorum. Insl. 7° Qui csl expulsus ab Ecclesia non potest exercere munia Ecclesiæ : atqui hærelici sunt expulsi ab Ecclesia. Ergo. R. D. maj. Qui est expulsus ab Ecclesia non potest exercere munia Ecclesiæ licite, transeat; posset enim in casu necessitatis licite baptizare : valide, subd. Si auferatur ab eo potestas , C. si non auferatur , N. Nulli autem homini aufertur potestas bapti­ zandi. « In quo baptizarentur gentes, in» quit Optatus Milcvit., lib. 5 conlra Par­ ii men., a Salvatore mandatum est ; per » quem baptizarentur , nulla exceptione d discretum csl : non dixit Apostolis : Vos » facite, alii non faciant. Quisquis in nonmine Patris et Filii ct Spiritus sancti » baptizaverit, Apostolorum opus imple» vit. » Neque eliam aufertur hæreticis legitime ordinatis potestas alia sacramenta valido conferendi, quia remanet character. Excipitur tamen sacramentum pœnitenliæ, quia ad illud requiritur jurisdictio quæ ab hæreticis aufertur. Insl. 8° Per baptismum homines generan­ tur lilii Dei : atqui filii Dei generari non ossunt nisi a Christi sponsa, quæ est Ec- ARTICULUS IV. Utrum mali ministrantes sacramenta pcccenl? Hic q. 64. a. 6. nd 3. et in 4. d. 24. q. 1. a. 3. qutrstiunc. 5. nd 4. —Prænotanda est di­ stinctio inter ministrum solemnilalisseu ex oflicio, el ministrum necessitatis. Minister solemnitatis seu ex oflicio dicitur, qui spe­ ciali consecratione ad ministerium sacra­ mentorum est deputatus, ul sacerdos con­ secrans aut absolvens. Minister necessitatis est, qui nulla consecratione deputatus, sa­ cramentum ministrat propter necessitatem, ut laicus baptizans. 294 DISSERT. V. ART. IV. Hic oit. ο. — Dico 1° Minister solemnilatis conficiendo vel ministrando sacramenta in peccato mortali, peccat mortaliter. Prob. t°cxS. Scriptura. Non minus, imo magis requiritur mundities in ministris sa­ cramentorum novæ legis, quam anliquæ; hæc enim illorum erant figuræ tantum el umbræ : atqui in ministris sacramentorum antiquæ legis requirebatur mundities cl saiicutas sub gravi peccato: ergo. Prob. min. Isai. 5Î; dicitur: Mundamini, qui feriis vasa Domini. Exod. 19 ; Sacerdotes quoque qui accedunt ad Dominum, sanctificentur, ne percutiat eos. Levit. 21 : Sancti erunt Deo suo, et non polluent nomen ejus. Ibid. 22 : Omnis homo qui accesserit de stirpe vestra (Aaronis)adea qua consecrata sunt,., in quo est immunditia, peribit coram Do­ mino. Gravitas pœnæ indicat gravitatem culpæ. Ergo. Prob. 2° ex Jure, Extra. Dc tempo­ ribus ordinandorum, cap. ultimo de ma­ lis clericis decerni’, quod si non pœnituerint, monendi sunt ct sub interminatione divini judicii obtestandi, ul in testimonium suae damnationis in susceptis etiam ordini­ bus non ministrent. Ibid. Dc cohabilalione clericorum, c. Quasilumest, idem pontifex pronuntiat quemlibet clericum, pro morta­ li peccato, quoad seipsum constat esse sus­ pensum, Prob. 3° ex Patribus. S. Dionysius c. 1 Ecclcs. Hierarch, dicit quod, Malis non est fas tangere symbola, id est, signa saciamentalia. S. Aug. lib. 2 contra Epist. Parmen. c. 10 : Omnia, inquit, sacra//oteslatis, consequenter nisi ut pu­ blicus Ecclesia» minister, ut palet dumsacerdos absolvit pœnitenlem morti proxi­ mum. Neque tamen inde sequitur quod minis­ ter sil perplexus, et, sive absolvat sive non absolvat urgente necessitate, peccet; quia cum contritio sit actus spiritualis el instantancus, ul jam dixi, potest conteri etsic li­ cite absolvere. Dices cum patre Henno. Gravas videtur irrevei entia quod hostis Christi et servus drinonis præsumal in nomine Christi scien­ ter et advorienter immundus immunde trac­ tai e ea quibus in Ecclesia nihil sanctius aul magis divinum habetur. Ergo. It. neque S. Thomam neque innumeros pene theologos cum ipso sentientes, appre­ hendisse hanc irreverentiam essegravern in eo qui non cx cilicio , s>'d in necessitate bap­ tizaret aut corpus Christi in lenam projec­ tum colligeret ; sicut nemo apprehenderet giavem injuriam esse regi illatam, si rus­ ticus illi in casu, necessitatis el pej acci­ dens inserviret hila veste amictus, etiamsi elegaiitiorcm hab< re posset. Λ (que dicas cum objiciente,S. Th. loqui de ministro necessitatis, cui ob instantem baptizandi mortem non suppetit tempus eliciendi contritionem. Nam 1° cum, ul dixi, contritio sil actus interior, potest cl. i in instanti, sicque non datur casus in quo non possit haberi : et hoc ipsum ibidem di­ cit S. Th. 2° Hac evasio aperte repugnat textui S. D. Proposuerat sibi argumentum quod si malus minister peccet adminis­ trando sacramenta, contingeret aliquando uod esset perplexusct ad peccandum adac­ tos : si enim non ministret, dum urgente nc■•/i t tenetur, peccat, ct si ministret, etiam peccat, Despondet S. D. quod istud inconveniens mm currat, quia potest pœni« : '1 supposito quod nolit poenitere, > i ,| sjf p<*ri> eXVS* UTRUM MALI MINISTRANTES SACRAM. PECC. in peccato existons, ad tale ministerium ac­ cedat. · Dices 3" Confirmatus, profiteris in pecca­ to mortali lidcm coram tyranno, agit ex oflicioel utad hunc actum consci ratus ; -ir": liter conjuges exercentes actum conjugalem, ad quem acceperunt potestatem et graham per sacramentum : atqui tamen nec ille m ■ isti peccant. Ergo. 11. D. min. Nec, ille nec isti peccant, >·. eorum actiones sunt sacramentales , ... cl eorum actiones non sunt sacramentales, C. Conclusio autem nostra est de ministro con­ ficiente vel conferente sacramentum, adeoquede actione sacramenlali, id est, de a tionequæ vel sit factiva sacramenti, aut proximo conducat ad ejus confectionem, vel quæ sil sacramenti facti distribuliva : quod diligenter adverte pro pluribus casibus in­ fra deducendis. At vero neque professio lidei coram tyranno, neque actus conjugales suntactione sacramentales, scu actiones faclivæ sacramenti aut illius distributivæ. Ibid, ad 3.—Dico2.'> Sacerdos et a fortiori laieusexistens in peccato mortali, non n-.·cat saltem graviter baptizans in casu neces­ sitatis; secus ministrans in aliis sacramentis. Ita communiter cum Auctore contra pau­ cos. Prob. prima pars. Quamvissanctitas Chris­ ti el sacramenti sil ratio formalis ob quam minister debeat esse sanctus , obligatio ta­ men in ministro habendi sancti.atom ion oritur ex ipsa Christi d sacramenti sancti­ tate præcise secundum se, sed ex il‘a ; .> plus requirere quam rituale Romanum, quod «niversæ Ecclesiæ proponitur. ' Quantum ad secundam partem conclusio­ nis, constat imprimis requiri contritionem, quia notum est attritionem siae sacramento nonsulficeread justificationem; non requiri vere contritionem in re, sed sufficere pru­ denter existimatam. ! Prob. Slalub graliæ in re non requiritur *__ UTRUM LICEAT SACRAMENTA PETERE, etc. 299 necessario ut quis eximatur a peccato indi­ « nuum injectione in clericum, sententiam gna) tractationis sacramentorum, sed sufli- » latam a canone adeo notorie constiterit cit quod prudenter existimetur talis : ergo » incurrisse, quod factum non possit aliqua similiter contritio. Prob. ani. 1° Qui po^ » tergiversatione celari , ncc aliquo suffraconfessionem se reputat prudenter justili- « gio excusari ; nam a communione illius, catum , si forte non sit, vel ex malitia con- f » licet non denuntiatus fuerit, volumus ab* fessarii absolutionem simulantis vel aliunde, » stineri juxta canonicas sanctiones, o et in hoc statu sacramenta ministret, a ne­ Hanc bullam partim refert conc. Basimine censetur reus sacrilegii seu indignæ leense anno 1435, scss.2G, sed exceptionem tractationis sacramentorum. Ergo. 2° Quia facit majorem, declarando osse etiam vitan­ alioquin, cum nemo possit esse certus se dos omnes notorie cxcommunicatos, qua­ esse in gratia, foret onus intolerabile ct infi­ cumque de causa sint excommunicati : et nitorum causa scrupulorum. hoc decretum concilii Bas. cum sua exr pSi dicas Deum non requirere dispositio­ lionc insertum in Concordato Leonis X cu n nes tantum putativas, Dist. Deus non re­ Francisco I, refertur in conc. Lit. V, sess. quirit dispositiones tantum putativas, ut 11. His tamen non obstantibus, More et usu quis positive dignus ministret, C. ul sine Ecclesiæ receptissimum esi, inquit Solo in i, novo peccato ministret, N. d. 22, q. 1, a. 4, ulnon vitemus nisi illas duas excommunicationum species, quaspr rARTICULUS VI. dictum concilium ( Consta nliensejji/Arii.. Virum liccal sacramenta petere el recipere a El ila absque ullo metu tenendum esi. El re­ malis ministris? vera omnes notorie bæretici, quales sunt Inter malos ministros, quidam sunt ab Lulherani, Calviniste, etc., sunt notorie Ecclesia tolerati, quidam non tolerati sed excommunicati; nemo tamen censet illos vitandi. Tempore D. Thomæ, omnes excom­ esse vitandos. municat!, suspensi, dcgradali, etc., erant Observandum est autem quod, qui no­ vitandi ; sed nunc a tempore concilii Con- mi nalim condemnati sunt de aliquo crimiiio stantiensis in bulla Martini V Ad evitanda cui annexa est censura, ut excommunicatio scandala, ii solum sunt vitandi qui nomi- hæresi, censeantur pariter nominalim hac natiin sunt excommunicati, suspensi, dé­ censura innodati, ideoque non tolerati. Observandum insuper, duplicem esse nogradai!, etc., aut qui sunt ita notorii per­ cussores clericorum, ul nulla tergiversa­ toriclalem, facti scilicet el juris : facti, tione excusari possint. Refertur hæc bulla a quando facium vel censura est ita manifesta, S. Antonino 3 p. tit. 25, c. 2, his verbis : ut nulla tergiversatione celari nec ullo juris « .Ad evitanda scandala et multa pericula suffragio excusari possit, ul explicat bulla « quæ conscientiis timoratis contingere pos- Martini V: notorietas juris, quando quis » sunt, Christi fidelibus tenore præsenlium per sententiam judicis declaratur hoc cri­ » misericorditer indulgemus, quod nemo men admisisse, vel hanc censuram incur­ » deinceps a communione alicujusin sacra- risse. In Gallia, ul notant Jucnin, Tournely » mentorum administralione vel receptione, cl alii ,sola notorietas facti, puta , in per­ » aut aliis quibuscumque divinis, vel extra, cussione clerici, non sufficit ulquis sil vitan­ « prætexlu cujuscumque sententia aut cen- dus, sed requiritur notorietas juris; nec » suræ ecclesiastica a jure vel ab homine male: cum enim plerumque sil difficile dis­ «generaliter promulgate, tencatur absli- cernere an facta possint vel non possint ali­ » nere, vel aliquem vitare, aut interdictum qua tergiversatione celari, vel aliquo juris » ecclesiasticum observare, nisi sententia suffragio excusari, efficacius sic juxta in­ » aut censura hujusmodi fuerit in vel con- tentum conciliorum occurritur scrupulis ct » tra personam, vel contra collegium, vel anxietatibus timoratorum. His observatis, Dico i° Urgente mortis articulo, licitum » universitatem, ecclesiam, vel locum ccr» tum, vel certam terram a judice publicata est petere cl reciperequædam saltem sacra­ » et denuntiata specialiter et expresse : con- menta a malo ministro non toleralo, si to­ » stitut ion ibus apostolicis et aliis in conlra- leratus absit. De baptismo ita definitur injure 24, q. 1, » rium facientibus non obstantibus quibusv cumque. Salvo si quem pro sacrilega man- cap Si quem 40, ex S. Aug. lib. 1 de BapL 300 DISSERT. V. ART. VI. cont. Donat, c. 2, his verbis : « Si quem ciscus a Jesu Maria. Idem censet præfatui » forte coegerit extrema necessitas, ubi ca­ auctor post Sdarem ct Cornejo dc matrimo ll tholicurn per quem accipiat non invene- nio, in casu quo moribundo esset maxime » ril, el in animo pace catholica custodi ta , necessarium sive ad salutem , sive ad grave » per aliquem extra unitatem catholicam commodum temporale filiorum, ut ducat in » positum acceperit quod erat in ipsa ca­ uxorem concubinam, eteo potissimum quod jo tholica unitate recepturus, sistatim de hac in nostra sententia sacerdos non sil minister d vita migraverit, non eum nisi catholicum matrimonii ; similiter censet cum iisdem » deputamus. Si autem fuerit a corporali ratione boni communis dc sacramento ordi­ » morte liberatus,'cum se calholicæ con­ nis , in casu quo in aliqua provincia remota ii gregationi etiam corporali praesentia red­ esset penuria sacerdotum, nec esset nisi ii diderit, unde nunquam corde discessc- unus episcopus nominalim excommunica» » rat, non solum non improbamus quod tus. Hos duos ultimos casus refero, non af­ » fecit, sed etiam sccurissimeque lauda- firmo. » mus. » Hio. q. 64. a. 6. ad 2. — Dico 2° Extra De pœnitentia pariter definitivi Trid.sess. mortis periculum, possum ex legitima el ra­ 14, cap. 7, ubi ait : « Ne hac ipsa orcasionc tionabili causa petere et recipere sacramen­ » aliquis pereat, in eadem Ecclesia Dei cus- ta a quovis malo ministro tolerato, sive sit » todilumsempcr fuit, ul nulla sit reservatio parochus sive non, sive sit paratus sive non, » in articulo mortis:atque ideoomnes sacer- si tamen absit bonus qui possit et velit con­ » do les quoslibet poenitenlesa quibusvis pcc- ferre. » catis et censuris absolvere possunt. » Ha communiter cum Auct. cit.ubi dicit: Ratio horum est, quia quamvis adultus » Quamdiu minister ab Ecclesia toleratur, possit per solam contritionem cum volo sa­ » ille qui ab eo suscipit sacramentum, non cramenti sine ipso sacramento salvari ; lon­ » communicat peccato ejus, sed communige tamen facilius, tutius el efficacius cum » cat Ecclesiæ, quæ eum tanquam minissacramento salutem consequitur : idcoquc » trum exhibet. » pia materEcclesiasaluli filiorum consulens, Ratio csl, quia dum poto sacramenta ex non vult in tanto periculo ubi de æternitate legitima el rationabili causa a malo minis­ agitur , cos propter improborum culpam tro, bono deficiente, utor jure meo petendo tanto præsidio fraudare. Adde quod , cum rem bonam et mihi utilem ab eo qui potest in mortis articulo urgeat præccptum divi­ bene eam præstare; quod si male ministret, num baptismi cl poenitentiae, huic derogari imputet sibi, nec teneo ob ejus malitiam , non potest per præccptum ecclesiasticum notabilem utilitatem meam praetermittere: quo prohibetur communicatio cum excom­ sicut subsistente legitima causa possum pe­ municatis. Quando ergo dicitur excommu- tere mutuum ab usurario , juramentum a nicatus privari per Ecclesiam jurisdictione, juraturo per falsos deos, ct similia, ul alibi id intclligitur extra mortis articulum, ul pa­ probavimus. Ergo. tet exTrid. cit. Dixi, ex legitima causa, el si alius minis­ Propter easdem rationes , videtur quod ter bonus absit; quia ex præcepto charilatis in casu quo moribundo nec eucharistia nec et religionis tenemur, ubi commode pos­ absolutio posset conferri, flccrct etiam pete­ sumus, impedire peccatum proximi ct irre­ re ct recipere extremam unctionem a mi­ verentiam sacramenti. nistro non tolerato ; fieri enim polesl quod Si petas quæ sil legitima causa aul nota­ iste moribundus sit tantum attritus, et per bilis utilitas? extremam unctionem , sicut per absolutio­ R. regulam certam etgcneralem non possa nem , fiat contritus. statui. Ex communi tamen sensu potest De sacramento eucharistiae multi etiam dici quod, ultra casus præcedenlis conclu­ opinantur id licere in mortis periculo, ob sionis, etiam cos quos dubios aut probabiles secundam rationem datam , nempe , quod tantum proposuimus, inter legitimas causas præccptum divinum dc eucharistia sumen­ recenseri possint præceplum audiendi mis­ da, quod tunc obligat, prævaleal præcepto sam, communicandi in paschale, confitendi humano. Ita Solo,Navarrus, Nugno, Sua- semel in anno, imo confessio el communio res, Runacinas, quos citat et sequitur Fran-l icrqualervc in anno, occasio lucrandi jubi- w__ DE INTENTIONE MINISTRI. 301 læum aut indulgentias in locis in quibus ra-1 super ubi lex non distinguit, nec nos distinræ sunt ; item si non possim sine gravi in- guere debemus; bulla autem non distinguit commodo confiteri alteri præsenti licet bo- inter parochum ct non parochum, sed unino. Attendi etiam debet status mali minis- cuique fideli concedit posse communicare Iri ; si enim non sit pastor , videtur gravio- cum quocumque excommunicato tam in rem causam requiri quam si esset pastor cx spiritualibus quam in temporalibus. officio obligatus; item majorem si sil graDixi quod non peccet^ saltem graviter, vioribus peccatis aul consui is obstrictus. quia videtur quædani dissonantia el indeCæterum hic observandum est quod , '.enlia venialis, poteresacrainenia ab cxcomquamvis omnibus sit consultum inter con- municato quando adest non cxcommuniscientiæ rectores digniorem cl utiliorem catus qui æque utiliter possit conferre. Si tamen iste excommunicatus non re­ eligere, nemo tamen teneatur, imo ne­ mini liceat inquirere animo censorio in vi- quisitus se ingereret administration! sacra­ lajn ministrorum; hujusmodi namque in­ mentorum, graviter peccaret;quia bulla in quisitio forei odiosa pœnitentibus et inju­ nullo excommunicato» relevat, nec in eo­ riosa ministris; sed unusquisque reputari I rum favorem data est,sed fidelium tantum. debet bonus, nisi probetur malus: unde li­ ARTICULUS VII. cite peto sacramenta ab eo quem scio pridie De intentione ministri. aul aliquandiu antea peccasse, quia præsurnere possum ct debeo quod resipuerit et Hic primum cum haereticis, deinde cun sufficienter se disposuerit ad administratio- quibusdam docloribus catholicis est decer­ nem sacramentorum ; nisi forte ipsum no­ tandum. verim esse consuetudinarium aul cauleHaeretici nullam requirunt in ministro lialæ conscienliæ. intentionem faciendi quod facit Ecclesia, Ad id quod objici solet, S. Hermenigil- sed volunt quod ritus sacramentalis, sive duin recusasse communionem ab episcopo mimice et irrisorie repraesentatus exloeus, Ariano, respondetur ita se gessisse, quia sicut histriones in theatris aliorum perso­ impius pater hujusmodi communionem ab nas cl facta repraesentant el fingunt, sive ab co exigebat in signum professionis Arianæ. ebrio aut amenle exercitus,sit verum sacra­ Dico 3° Attento jure concilii Constan- mentum. Ila Lutberus de Civit. Babyl. liensis in bulla Martini V, probabilius non « Non enim, inquit, in conferentis tantum peccat, saltem graviter, qui in quovis casu «quantum in suscipientis fide vel usu sita etiam sine causa petit cl recipit sacramenta » est virtus baptismi, sicut legitur exemab excommunicato toleralo, si prudenter » pium de quodam mimo per jocum baplijudicet ipsum esse cum Deo reconciliatum. » zato. «Et in art. 12, inter cos quos LeoX Quia ex dicto jure licet omnibus fidelibus damnavit : « Si sacerdos, inquit, non serio communicare cum excommunicatis tolera­ «sed joco absolverit, si tamen credat se tis sicut cum aliis peccatoribus : atqui pos- » esse absolutum, verissime absolutus est. « :um in quovis casu, etiam nulla urgente Et quamvis Calvinus, Kemnilius et alii causa, petere ct recipere sacramenta a pec­ rccentiores hoc Lulheri dogma emollirc vi­ deantur, ac tantum rejicere intentionem in­ catore reconciliato. Ergo. Neque ullo modo verum est quod qui­ ternam , constat tamen cx eorum capitali dam dicunt, hoc jus intclligendum esse de dogmate, cos nullam in ministro requirere parocho excommunicato tantum, non de intentionem faciendi quod facit Ecclesia : riio quocumque qui non tenetur ex ollicio uno ore enim omnes tenent sacramenta ni­ ministrare : nullum namque indicium est hil aliud esse quam signa quibus excitatur in bulla summi pontificis hujus restrictio­ in nobis fides qua justificamur. Quovis au­ nis, imo contrarium evidenter apparet; in­ tem modo frequententur, sive mimice et ir­ tendit namque pontifex occurrere scandalis risorie , sive a stulto vel ebrio, seclusa qua­ et scrupulis timoratorum ob communica­ vis intentione faciendi quod facit Ecclesia, tionem cum excommunicatis , tam in tem­ semper sunt signa quibus fides in nobis ex­ poralibus quam in spiritualibus; profecto citari potest; idqueprobat Kemnilius 2 pan­ admodum diminute et vix ex parte occurre­ ic Exam. cone. Trid. ad can. 11. sess. 7, ex ret, si de parochis tantum inlelligercl. In- paritate cum verbo cvangelico : « Ex quo in- Ί DISSERT. V . ART. VII. a telligitur, inquit, quod, quemadmodum » verbum Evangclii praedicatum sine ul’a * intentione, esse verbum Evangclii non » desinit, et qui ei asscntilur, justificatur, » quantumvis perversam , tam interiorem » quam exteriorem, vel etiam nullam ba­ tt beat minister: ita neque desinit esse sa­ jo cramenlum , modo applicetur forma ma­ tt teriæ, etiamsi absque intentione recta ap» plicelur, sed e contra cum perversa inte» riori vel exteriori, vel etiam nulla. » Quidam doctores catholici, improbato sa­ cramento exterius mimice ct irrisorie fre­ quentato, seu ab amente, ebrio, vel dor­ miente colla lo, dicunt requiri et sufficere ad perfecliommsacramenti, quod minister ex­ terius serio ritum peragat, quamvis interius ridere, fingereel jocari, aut actum materia­ liter ut naturalem et profanum exercer? tantum intendat; et hanc intentionem vo­ cant exteriorem, de qua § subseq. 1° Itaque contra hærelicos dogma fidei adstruemus ; 2° contra catholicos externæ intentionis de­ fensores disputabimus; 3°de variis qualita­ tibus intentionis requisilæ disseremus. § I. — Dogma catholicum de intentione ministri contra hxrcticos assentur. I L< f *1' B I Hic q.6'i.n.S.o. — Bico. Ad perfectionem sacramenti requiritur in ministrointentiofacicndi quod facit E' clcsia ; ita ut sacramen­ tum exterius mimice cl irrisoriescu a minis­ tro rationis irnpote collatum , sit nullum. Prob. i°cx S. Scripturis. Apost. i Cor. 4, dicit · Sic nos existimet homo ut minis­ tros Chrisli et dispensatores mysteriorum Dei. Atqui nemo dice l ministrum cl dispen­ satorem regis qui non serio et ex rationis proposito,sed mimice et histrionis instar, vel dormiens aul ebrius mandata et munera regis dispen aiel. Ergo. Item Chri tus non solum sacramenta in­ stituit, sed cliam illorum potestatem Apos­ tolis tradidit, jix a illud Joan. 20 : Quorum remiseritis peccata , remittuntur cis; quo­ rum retinueritis , retenta sunt. Atqui potes­ tas faciendi vel non faciendi non csl nisi in iis rebus quæ cx deliberatione cl proposito agunt. Ergo. Confirmatur. Si judex vel dormiens vel ebrius, vel extern' mimice sententiam ab­ solutionis proferret, nulla censeretur ejus absolutio. Ergo sim'iter. Prod. i’etrconcïlit·. Conci Conflant» seu. Λ ult. in constitutione Martini V, præscribit ul suspectus de hæ e i Wiclclli interrogetur, « Utrum credat quod malus saerrdos cum » debita materia el forma et cum intentione » faciendi quod facit Ecclesia, verc conficiat, » vere absolvat, vere baptizet, el vere con» ferat alia sacramenla? » ubi supponit ineniionis necessi atem. Cone. Florent, in Decreto Eugcnii, de­ clarat quod « Omnia sacramenta tribus per· » ficiunlur, videlicet rebus lanquam male» ria, verbis tanquam forma, ct persona mi» nislri conferentis sacramentum cum in» tcnlione faciendi quod facit Ecclesia. » Cone. Trid. sess. 7, can. 11, sic definit: « Si quis dixerit in ministris, dum sacra­ » menta coniiciunlet conferunt non requiri υ intentionem saltem faciendi quod facit » Ecclesia : anathema sit. j> Prob. 3° rationibus theologicis. Prima. Quando aliquid cx se est indifferens ot pot os t ordinari ad multa, si effici debeat, opor­ tet quod per aliquid determinetur ad unum: atqui quæ in sacramentis aguntur, sunt cx se indifferentia et possunt ordinariad multa; v. g. ablutio aquæ in liaptismo potest fieri ex joco vel serio, potest exerceri ut naturalis el profana, nimirum, ut abluliva aut sanative corporis tantum, vel ut sacra et religiosa. Neque dici potest quod determinetur ad esse sacrum el religiosum per verba te bapti­ zo, etc. quia-ct hæcsunl indifferentia ul si­ gnificent naturalem ablutionem corporis, vel sacram lotionem animæ : ergo rest l quod res el verba debeant determinari per intentionem ministri, nihil enim aliud est Msignabile. Ibid, ad 1. — Secunda. Ministri sacramen tor u m su n t i ns t ru mon ta Ch risti noni nanimata, sed animata cl ratione praedita : at­ qui hujusmodi instrumenta non solum mo­ ventur, sed etiam movent seipsa cx delibera­ tione el intentione. Ergo. Ibid, in a. s. c. — Tertia. Ea quæ sunt pr. ter intentionem, sunt casualia : atqui non est dicendum de operatione sacramen­ torum quod sil casualis; id enim repugnat cum ministri tum sacramenti dignitati. Quarta. Collatio el ministratio sacramen­ torum sunt actus morales ; ergo humano modo, id est, ex consilio el intentione pera­ gendi; ul quid enim Christus constituisset I homines sacramentorum ministros, nisi ut hondnum el non brutorum mnro uefterervutl DE INTENTIONE MINISTRI. Prob. 4° aosurdis. Si vera esset haere­ ticorum sententia,sequeretur i° quod mater abluens dono infantem a sordihus sub in­ vocatione Ί r inita lis ul bene illi sit, ipsum baptizaret; ·>■ quod stultus infundens e fe­ nestra catechumeno transeunti situlam aquæ, proferens jocando formam baptismi, ipsum baptizaret; 3U quod sacerdos lector mens® apud regulares qui legeret caput vi­ gesimum sextum Matth. omnes panes men­ sa? appositos ct omnes vini phialas conse­ craret : hæc autem aperte sunt absurda. Ergo. Hæc argumenta pro majori parte redi­ bunt §seq. ct alia adjicientur. Solvuntur objectiones hirrtticorum· Obj. 1° ex historia ecclesiastica. 1’ S. Alhanasiusadmodum puer, ludenscumaliis pueris in lit tore maris, cos baptizavit : hunc autem baptismum ratum habuit S. Alexan­ der Alexandrite episcopus, ut refcrunlSozomenus, lib. 2, c. 17; Nicephorus, lib. 8, c. 15; Rufinus, lib. 1 Hist. c. 14.2° Puer llebræus paritor ab aliis pueris ludentibus in lillore maris fuit baptizatus, quem bap­ tismum probavit episcopus Constantinop. apud cumdem Nicephorum, lib. 3,c. ult. 3»S. Gcnosiuscirca annum 286, mimice repræsentans in theatro mysteria nostræ reli­ gionis, subito conversus, ab allero mimo baptizatusest, qui baptismus non fuit itera­ tus, idcoque reputatus validus. 4° Ex S. Aug. Epist. ad Alipium 67, nunc 227, colligitur quemdam Dioscorum archi theatrum, nugaciter ludentem in theatro, el mysteria religionis nostræ subsannantem, recepisse baptismum , qui probatus fuit, siquidem omnis ab to fuerit deli ta nugacitas, ut scri­ bit S. Aug. Responsioni præmilto , ritum sacramontalem posse duplici modo exerceri per jocum et ludum : 1° ul vere intendatur fieri quod facit Ecclesia, quamvis secundario refera­ tur ad ludum et animi oblectationem tanquam ad finem extrinsecum ; 2’sic, ut om­ nino simulate et mimice repraesentetur,co modo quo Judæi coram Christo genuilcctebant cumque regem salutabant. Sacramen­ tum lioc secundo modo collatum per jocum est nulhnn, quia luduscsl actioni sacra mon­ tait intrinsecus, idcoque integritati sacra­ menti nflicil : al primo modo collatum est validum, non minus quam sacramentum 303 quod minister administrat lucri causa; si­ cut enim intentio lucri est extrinseca sub· stanliæ operis et ipsam non destruit, ita in­ tentio se recreandi. Hoc praemisso. Ad primum, R. l°hoc factum magna sup· positionis suspicione lahorarc; si enim cre­ damus S. Ilicron. in Chronico, S. Alexan­ der non fuit ordinatus episcopus Alexan­ dria; nisi anno 321 ; anno autem 325, S. Atha­ nasius jam diaconus et doctrin® fama cele­ bris, interfuit Nicænæ synodo, et anno seq. 320 , mortuo Alexandro, ejus successor re­ nuntiatus est. Ex qvo sequitur, Athanasium annos ad minus vig nli ct duo natum fuisse tempore quo S. Alexander inauguratus fuit episcopus Alex. Si vero alios audiamus, Pagium ad annum 311, ct patres Bcncdiclinos S. Mauri in vita S. Athanasii, S. Alexander creatus fuit episcopus anno 313; sed cum omnium consensu constet S. Athanasium S. Alexandro successisse in sede Alex, anno 326 , consequenter tunc annum saltem tri­ gesimum attigisse (juxta enim canones et mores hujus temporis nullus ordinabatur episcopus ante annum trigesimum, nec us­ quam legimus Arianos Alhanasio expro­ brasse quod junior arripuisset episcopatum, quod procul dubio non omisissent, cum id exprobrarent Pauliciano S. Hieronymi fra­ tri ), sequitur saltem quod anno 313 quo Alexander fuit consecratus episcopus Alex. S. Athanasius decurreret annum ad minus decimum septimum, idcoque non esset ad­ modum puer et impubes, ct ex Rulino nar­ rant Socrates ct Sozomenus, sed capax per­ fecta? deliberationis ct intentionis. Insuper diversitas auctorum in circumstantiis facti referendis indicat suspicionem. Socrates re­ fert Alexandrum prætercundo hunc ludum vidisse ; Sozomenus, dum convivas solus cxpeclarct; Nicephorus, dum in loco subli­ miori esset. Adde Rutinum, a quo alii hanc historiam exscripserunt, illam referre nullo alicujus probati auctoris testimonio fultam. R. 2° data veritate hujuz facti, S. Alhanasium intendisse serio facere quoti por epis­ copum fieri viderat, licet id ad recreationem referret; narrat enim Rutinus, primus hu­ jus historiæ scriptor, Alexandrum el pue­ rorum interrogatione deprehendisse quod illi omnia secundum religionis nostros ri­ tum serrassent, quod S. Athanasius non­ nisi catechumenos, ut orat ipse, baptizas* set > el hnhubwt InlcntloMin fat lendi qtitn 304 DISSERT. V. ART. VII. per episcopum in ecclesiis geri mos erat. Ad secundum, R. pariter pueros baptixando hunc puerum Judæum, intendisse facere quod viderant fieri in ecclesia, quam­ vis id retulerint ad recreationem ut ad fi­ nem exlrinsecum ; narrat enim Nicephorus hunc puerum Hebræum non fuisse invi­ tum, omnes cæremonias consuetas adhibi­ tas fuisse, trinam immersionem cum invo­ catione Trinitatis observatam fuisse, pueros baptizantes deduxisse baptizatuin in eccle­ siam ubi communionis signum accepit, et antistitem Constantinop. jussisse ul etiam in illo quod deesset, juxta mysterii exeeutionem, compleretur. Quod potest intelligi vel de baptismo conferendo, quia jam an­ nuerat , vel de confirmation. Ad tertium, R. 1° multis videri fabulo­ sam hanc baptismi S. Genesii historiam, 1° propler silentium veterum : Ado enim primus post sexcentos circiter annos hanc historiam refert ; 2° propler auctorum disso­ nantiam : Ado narrat Genesium baptizalum fuisse a sacerdote christiano ad thea­ trum vocato, alii ab allero mimo edocto ab angelo, alii ab ipso angelo; 3° propler nar­ rationum ineptias : ineptum enim et om­ nino inverisimile reputant quod sacerdos Christianus mimi rogatu theatrum conscen­ derit ct ludentibus mysteria religionis ope­ ras suas locaverit; item quod angelus inter histriones partes suas egerit, aut monuerit mimum ut serio Genesium baptizaret, cum e contra debuisset prius monere ul se ad fidem converteret, et a re sacra in theatro facienda potius abstineret. Respondent quidam , S. Genesium baptizalum fuisse baptismo sanguinis, et non fluminis. Etsi prætcr Adonem et alios, op­ ponas martyrologium Rom. in quo baptis­ mus el martyrium S. Genesii referuntur ut duæ actiones diclinclæ ; respondent mar­ tyrologium Rom. non secus ac breviarium non esse inconcussæ fidei, sed correctioni subjacere. R. 3° probabilius, supposita veritate facti, S. Genesium baplizalum fuisse a sacerdote christiano, non in theatro , sed extra paulo post suam conversionem, et stalim raptum a militibus ad imperatorem Diocletianum qui præsens aderat, cum fidem nostram coram illo constanter confiteretur, capile damnatum fuisse. Unde martyrologium Rom. quod subitam S. Genesii conversio- nem, baptismum et martyrium refert,de | tempore et mnrrstro baptismi silet, Ad quartum, R. 1° juxta receptiores ope­ rum S. Aug. editores, ex fide rariorum cedicum, non esse legendum archilhealer, hoc est, comoedorum dux, sed archiater, id est, medicorum princeps, qui cum re­ ligioni chrislianæ ante conversionem sæpe insultasset, suscepto baptismo, omnis tu ab co deleta nugacitas. B. 2° dato legendum esse archithcater, et hunc in theatro sæpe lusisse Christiano­ rum ritus, non tamen inter ludendum ctin theatro fuisse baplizalum , sed extra in so lemnitate paschali post votum pluries emis­ sum et neglectum de suscipiendo baptis­ mate, ut refert ibidem S. Aug. Obj. 2° cx Patribus. 1° S. Aug. lib. 7 de Bapt. c. 53, dubitabat utrum baptisma lu­ dicre et mimice collatum esset validum, dicitque expectandum cade re divinum judi­ cium per alicujus revelationis oraculum: ergo antiquitus non erat saltem asserta no cessitas intentionis faciendi quod facit Ec­ clesia. 2° Idem tract. 80 in Joan. Dicil : Accedit verbum ad elementum, et fit sacra­ mentum : nulla itaque requiritur intentio. 3° De Conscc. dist. 4, cap. Baptismus, ex. eodem S. Aug. trac. 5 in Joan, dicitur: « Non timeo adulterum , non ebrium, non » homicidam , sed columbam attendo per » quam mihi dicitur : Hic est qui bapli» zat. o 4° S. Chrysost. Hom. 85 in Joan, dicit : « Neque angelus neque archangelus » quidquam in his quæ a Deo data sunl effi» ciunt,sed Pater, Filius et Spiritus sancυ tus omnia facit : sacerdos el linguam et » manus præbel; neque enim justum est » propter alterius malitiam ad salutis nos» træ symbola fide accedentes oflendi. i> Et ibidem comparat sacerdotem impium asinæ Balaam per quam locutus est Domi­ nus. Idem S. Isidorus Peius, lib. 2, Episl. 57. Ergo. Ad primum, R. hoc quod S. Aug. expectabal et optabat, scilicet divinum judicium per alicujus revelationis oraculum, comple­ tum esse per definitiones et oracula duorum conciliorum generalium , Florent, et Trid. perquæ nunc saltem , si non antiquitus, asserta est necessitas intentionis faciendi quod facit Ecclesia. Vel dicas S. Augusti­ num non dubitasse an baptisma mimice ct sine ulla intentione faciendi quod facit Ec* * 305 DE INTENTIONE MINISTRI. clesia collatum , esset validum; sed an mi­ que sacerdotes ministris principum; sicut mice baptizans posset habere banc inten­ autem mandata ministri in somno vel ebrie­ tionem, sicutdiximusS. Athanasium luden­ tate vel cum ludicra simulatione facta, nu!· do habuisse. Etenim ipsi minii, quamvis lius sunl roboris , ila nec sacramenta a sa. plerumque (icte omnino et simulate se ge­ cerdol i bus non humano modo aut non serio rant , ut, v. g. dum se aut alios occidere si­ collata. Idem est scopus Isidori, qui loco ci­ mulant, possunt tamen interdum intendere tato dicil quodomnisqui recipit sacramen­ facere, el revera faciunt aliquid quod ad de­ ta, cx improba sacerdotis vita nullo damno lectationem animi referunt: ut dum con­ aflicilur. Obj. 3° a ralione. Verbum Dei concionavivium repraesentaturi , veros cibos come­ dunt et comestionem illam ad suam ct alio­ torium prolatum absque ulla intentione vel rum oblectationem referunt. Juxta hanc etiam jocose, efficax est : ergo cl verbum interpretationem cupiebat definitionem et sacra mon tale. oraculum , non quoad factum particulare, R. N. conseq. Disparitas est, quod ver­ utram hic vel iste habuerit intentionem suf­ bum concionatorium sit signum speculati­ ficientem ; id enim internum est ct defini­ vum tantum et vim habeat a significatione tioni Ecclesiæ non subjacet ; sed generaliter sibi indita ; unde cum retineat significatio­ quoad probationem vel improbationem sa­ nem quovis modo et a quovis , etiamsi a cramenti hoc modo collati. Cæterum impu- psittaco , proferatur , retinet etiam suam dcnliæ merito arguuntur bærelici qui no­ vim el efficaciam : at verbum sacramentale bis hic objiciunt S. Aug. dubitantem de tali non est signum speculativum tantum , sed sacramento nihilque de eo affirmare auden­ etiam practicunqhoc est, ultra sibi inditam tem absque definitione et judicio Ecclesiæ, significationem habet efficere aliquid , sci­ dum ipsi contra iteratas Ecclesiæ definitio­ licet sacramentum, el hoc habet cx institu­ nes et judicia pertinaciter contendunt hu­ tione Christi, qui voluit ulad hunc effec­ jusmodi baptisma esse validum. tum proferrentur humano modo : nisi dicas Ad secundum, R. S. Augustinum tantum sacramentum posse perfici a psittaco. illic velle demonstrare aquam unde sump­ Insl. 1° Ideo secundum nos minister sa­ tam absque verbis cvangelicis non esse sa­ cramenti debet habere intentionem,quia est cramentum baptismi ; dicit enim : α Dc- dispensator mysteriorum Dei : atqui cond trahe verbum, cl quid est aqua nisi aqua ? cionator est dispensator verbi, el tamen ut d Accedit verbum ad elementum, et fit sa- verbum sil efficax, in eo non requiritur in­ Dcramentum.n At non dicit verbum non tentio. Ergo. debere accedere ad aquam per actionem hu­ R. concionalorcm proponentem verbum manam cum deliberatione et intentione. Dei mimico, vel dormientem aut ebrium et Ad lerlium. Non legitur in S. Aug. unde sine ulla legitima intentione, non esse actu islecanon desumptus est, ebrius, sed ebrio­ dispensatorem verbi : verba sunt tamen effi­ sus, el ita nunc legitur in emendatis decreti cacia, id est, excitant conceptus in audiente; editionibus. Ebriosus autem non dicil ac­ quia, ul dictum est, habent hanc vim ex si­ tum, sed habitum seu consuetudinem ,quæ gnificatione sibi indita , quæ remanet non non impedit quin homo possit habere rec­ obstante ministri dispositione;secus verbum sacramentale. tam intentionem quando non est ebrius Jnst. 2° Minister rogis sino ulla intenliono Ad quarlum. S. Chysost. nihil aliud eo loci intendit, quam ostendere improbita­ per solam exhibitionem litterarum, aut de­ tem ministri non tollere virtutem sacra­ nuntiationem mandati regii, suum officium menti, quæ osta Deo. Dicit sacerdotem prae­ implet, quavis intentione id faciat. Ergo si­ bere manum et linguam humano scilicet militer. R. D. ani. Minister regis qui sit præcisc modo cum deliberationcet intentione, non brutorum more ; adhibet comparationem nuntiu*el delator mandati, C. qui sil mis­ cum asina Balaam eodem semper line , ut sus cum potestate faciendi cl non faciendi ostendat dona sacramentalia non esse ab ho­ prout libuerit, N. Duplex ilaquedMingucnminibus, sed a Deo, non excluso tamen ho­ dus est minister in civilibus: unus qui sim­ minum ministerio. Mens S. Doctoris palet pliciter defert voluntatem regis aut rei publi­ ex his quæ habet ibidem ; comparat nam- ca». cl dicitur nuntius, præco, orator ; el ilie 20 Bill. t. vjm. « 4 306 DISSERT. Y. ART. VII. quavis intentione, quovis modo prodat man­ datum, suffiat: alter est qui deputatur cum potestate faciendi et non faciendi secandum propriam deliberationem el judicium, qua­ lis est judex, consul, prælor, etc., et is debet ageie ex d liberatione el intentione; nemo enim parere*, mandato vel sententiæ judicis aul prætons dormientis, vel ebrii, vel mi­ mice agentis : hujus aulem secundi generis sunt ministri sacramentorum. Inst. 3° Ministri sacramentorum sunt in­ strumenta : atqui in confectione operis non attenditur intentio ministri,sed causæ prin­ cipalis. Ergo. 2. 64. a. S. ad 1.— II. I). maj. Sunt in­ strumenta animata, C. inanimata, N. EtD. min. ud sensum majoris, N. conseq. Solutio patetcx probationibus conclusionis. Quædam alia argumenta quæ contra prae­ sentem conclusionem militant, proponentur et solventur §seq. 1 S II. — Qtitr intentio requiratur et tufliciat in mi· nistro ad perjeclionem $aeramenti ? :L H'1 Probavimus § præccdentî contra hærcticos, requiriin ministro intentionem faciendi quod facit Ecclesia, el hoc admittunt omnes catholici : at gravis inter eos orta est contro­ versia a ducentiscii citer annis, quid sil intelligcndum per has particulas, quod facit Ecclesia. Plura namque spectari possunt in eo quod facit Ecclesia : 1° ipse ritus exter­ nus præcisc et materialiter; 2° ritus ul fre­ quentatur sacer et religiosus in Ecclesia , abstrahendo ab hoc quod sil vel non sil in sc talis; 3° ul est absolute in se sacer el reli­ giosus seu sacramentum; 4° ulestcausa ef­ ficax graliæ ct characteris. Et hinc diversi­ tas opinionum. Quidam ergo volunt perfici sacramenta modo minister intendat facere et faciat ex­ terius serio ritum externum , quamvis in corde non intendat facere quod facit Eccle­ sia, sed fingere tantum , simulare aul irri­ dere, vel exercere præcisc actum materiali­ ter. El hæc intentio vocatur externa , non quod non sil interna , omnis enim intenlio esi aclus voluntatis, sed quia ejus objeclum esi Ι'Ίιιηι externum et per illud certo phy­ sice manifestatur; impossibile namque est quod homo sui compos sponte laciat quod non vult facere. Alii dicunt ad integritatem sacrament requiri quod minister intendat ritum extexr num, saltem secundum quod frequenlaluj in Ecclesia, sou ut sacrum Pt religiosum in Ecclesia Dei, quæcumque illa sit. El hæc in­ tent io vocatur interna, quia ejus objeclum, icilicel ratio rei ut sacræ in Ecclesia , qu® potest adesse et abesse a ritu exteriori, non est exterior, sed sola mente concipitur, cl per eam intentio non manifestatur certo physice. Alii existimant requiri intentionem fa­ ciendi ritum externum ul absolute in sc sa­ cramentum, seu ut frequentatur in ecclesia Romana. Alii tandem requirunt intentionem fa­ ciendi ritum externum, non solum ul ab­ solute in se sacrum, sed etiam ul graliæ pro­ ductivum. Primæ sententiæ auctor communiter di cilur Ambrosius Calharinus ordinis nostri, primum summi pontificis theologus in conc, Trid., postea nominatus episcopus Minorensis, deinde arch i episcopus Compsensis in Italia, cui subscripserunt Alphonsiis Salmeionius Soc. Jcsu el Marius Scribonius Minorila. Surit quidam, inter quos novissi­ me Honoratus Tourncly, qui conantur re­ vocare sententiam Calharini et Salmeronii ad secundam , contenduntque cos tantum exclusisse intentionem faciendi ritum ex­ ternum ut absolute in se sacrum ct sacra­ mentum atque ut graliæ effectivum, non intentionem faciendi illum ut sacrum el re­ ligiosum in Ecclesia Dei. At illustres Calha. rini vindices, Vincendus Conlcnson clHya­ cinthus Serry primam sententiam cx inte­ gro illi adscribiint, et merito : postquam enim Calharinus in opusculo de Intentione ministri, dixit requiri in ministro intentio­ nem faciendi quod Christus cl Ecclesia facit, eliami si ipso nihil credat fieri, in quo a sen­ tentia communi non recedit, proponitquæslionem : Si minister omnia exterius faciat qutr jubet Ecclesia, intus aliud servet ani­ mo, ita ut intendat derisorie baptizare, salisne hoc fuerit, ut completum dici possit baptismi sacramentum? Hanc quaestionem affirmative resolvit, el auctoritate S. Th. at­ que multis aliis probare contendit. Hancsenlenliam ex recentoribus, præter Conlcnsonum et Serrium jam nominatos, propugnant Farvacque, Decocq, Duhamel, Juenin , sub aliqua tamen restrictione, saltem illustriores ejus patroniContenson r Serry, Juenin, etc. Nolunt cmm hnuc et· 307 DE INTENTIONE MINISTRI. ternam intentionem sufficere in omni casu, consecrare, absolvere, etc., potest concipi sed Ium demum quando minister rogatus quod agat in nomine Christi el Ecclesia, confert sacramentum in loco sacro, aliisque vere baptizet, consecret, absolvatî præser­ circumstantiis adhiberi solilis, sicque se ex­ lim cum opus externum serio peractum el hibet Ecclesiæ ministrum;quia dicunt per in circumstantiis sit indifferens, ul amplius has circumstantias externum ritum de se dicam infra , ul in nomine Christi ve) alte­ indifferentem determinari ad esse sarra- rius |>eragalur, ul sil sacrum yel profanum, nientak, « Ritus externus, inquil Juenin, ut sit absolutio in foro externo lanium, an » dissert. 1 de sacramentis, q. 5, cap. 2 , eliam in interno. »a.3, §1, ex seipso aendel ul sil sacra, Hanc conclusionem probant omnia fere sed eliam a minhlro; el insuper fit serio el argumenta quæ produximus § præcedenli humano modo extra circumstantias, el lacontra hærclicos : hæc instaurantur el alia men sine intentione intei na non esi sacra, proponuntur. Unde secundum adversarius. 3° Eumplum ignis Prob. 1° ex S. Scripturis. Juxta S. Scrip­ admoti stupæ est prorsus ineptum ; ignis turas § praeced. citatas, ministri sacramen­ namque ex sua natura est necessario comtorum sunl dispensatores mystcriomm bustivus , cl ritus externus etiam serio Christi et Ecclesiæ, caque conficiendi vel peractus cl in circumstantiis, non est ex non conficiendi habent potestatem : ergo natura sua necessario sacer, sed opus υιο­ debent in nomine Christi el Ecclesiæ ea mi­ ί ale quod perficitur per voluntatem el in­ nistrare , baptizare, consecrare,actum judi­ teritionem «geniis : pone quod combustio cialem exercere , cie. AI quomodo qui, ac- ignis sil opus morale sicut collatio sacra» lum externum seno el in circumstantiis per­ incnli, el igni stupæ sdmolo dicas. Nolo agens, intus dicil, Nolo facere quod Chris­ ul comburas, non comburet. 4° Si islud tus institui t et Ecclesia facit, nolo baptizare, exemplum valeat . poleril sic argumentari j / B08 ι V p · ? < ’Si * 3' v >1 .9' >ll ■ill fl I DISSERT. V. ART. VII. Lutheranus : Ignis mimice admotus stupæ, tenlionem externam quæ est inseparabilis a illam comburit : ergo minister mimice pe­ materia ct forma serio applicatis, requirit ragens ritum eitcrnum, conficit saeramen- internam. turn. Respondet Contensonus, hoc argumento, Prob. 2° cx conciliis. Ad perfectionem si valeret, probari quod ad perfectionem sacramenti juxta concilia Florent, et Trid. sacramenti minister etiam deberet inten­ § superiori laudata, necessaria est in mi­ dere facere rem sacram seu sacramentum nistro intentio faciendi quod facit Ecclesia : absolute in se et ut productivum grati®, atqui qui habet tantum intentionem exter­ hæc enim Ecclesia facit. quod tamen non nam , non intendit facere quod facit Eccle­ admittimus. sia, sed fingere tantum et simulare, et tota Sed contra. Non admittimus quidem ne­ disparitas inter ipsum ct histrionem est cessariam esse intentionem cxplicitam fa­ quod histrio sit derisor apertus, iste autem ciendi rem absolute in se sacram et veri no­ derisor occultus. Ergo. minis sacramentum gratiæ productivum; Si dicas. Facit ritum externum quem at admittimus et sustinemus requiri ad hæc facit Ecclesia : ergo intendit facere quod intentionem implicitam , quatenus qui ex­ facit Ecclesia. plicite intendit ritum ut in Ecclesia sacrum, Contra 1° Ecclesia non facit ritum exter­ implicite intendit verum sacramentum gra­ num utcumque, materialiter scilicet, ut tiæ productivum , quia hoc secundum con­ rem naturalem et profanam, sed ut sacram tinetur in primo. Sed qui intendit ritum et religiosam; hoc autem ille non intendit externum materialiter tantum ut rem na­ facere, sed fingere tantum. Histrio qui mi­ turalem et profanam, non intendit etiam mice repræsentat actionem sacramcnlalcm, implicite illum ut sacrum, quia hoc secun­ facit ritum externum materialiter, et tamen dum non continetur in primo, cum ritus non intendit facere quod facit Ecclesia, sed externus materialiter exercitus sit indiffe­ deridere. Similiter mulier quæ infantem rens ut sit sacer et profanus. domi lavat cum invocatione Trinitatis ul Confirmaturi Cone. Trid. sess. 14, cap. bene illi sit, facit ritum externum, ct tamen 6, delinit non perfici sacramentum pœninon dicitur quod intendat facere quod facit tenliæ, si sacerdoti animus serio agendi el Ecclesia. Item qui non postulatus ct priva- vere absolvendi desit. Ubi concilium, præ­ tim formam profert supra materiam sine ler intentionem sêrio peragendi rilumex- j intentione interna, aut qui nescit hæc fieri ternum, aliam requirit vere absolvendi, id ! ab Ecclesia , juxta adversarios non facit quod est, intentionem exercendi actum judicia- j facit Ecclesia, ct tamen ritum externum lem in foro interno et perficiendi rem sa­ facit. Quid ita? quia cum dicitur aliquis cram , ut in Eccleria fieri solet. facere quod altcr facit, id intelligilur forRespondet Juenin ct Scrry, concilium maliler et non materialiter. duntaxat damnasse errorem Lulheri, asse­ Confirmatur 1°Laudata concilia, præler rentis ratum esse sacramentum mimice col­ applicationem formæ ad materiam, requi­ latum et validam esse absolutionem joco runt intentionem faciendi quod facit Eccle­ datam. sia : atqui intentio externa est inseparabilis ' Sed contra 1° Per hæc verba, animui ab applicatione formæ ad materiam : ergo serio agendi, proscribitur error Lulheri de præler intentionem externam , aliam re- i collatione mimica et jocosa sacramenti : erga quirunt, scilicet internam. aliquid aliud intendit sacra synodus per hax Si dicas intentionem externam etiam esse sequentia , elverc absolvendi, nimirum in­ separabilem ab actu externo, quando nempe tentionem internam; quod quamvis exsf mimice peragitur. pateat, ulterius inde probo quod Lutherus Contra. Quando concilium Florent, de­ non solum dogmatizabat sacramentum jo­ finit sacramentum tribus perfici, scilicet cose ct mimice collatum esse validum,sed materia , forma el intentione faciendi quod etiam sacerdotem non exercere actum judi­ facit Ecclesia, loquitur de materia et forma cialem , nec vere absolvere a peccatis, sed serio applicatis ; his enim solum perficitur tantum declarare esse remissa, quod sequisacramenlum, ct ultra hoc requirit inlcn- tur cx communi eorum principio, solam tioneni faciendi quod facit : ergo præler in- I fidem justificare, el paid ex eodem capite 309 limus, nisi intellexerit sententiam Catharini sicut eam intelligunl Vasques el Tournelius, scilicet, non requiri intentionem internam ad effectum sacositionibus, inter quas numero 23 legitur ea DE INTEXTIONE MINISTRI. Trid. ubi definit absolutionem sacerdotis α non esse solum nudum ministerium ve) d annuntiandi Evangelium, vel declarandi d remissa esse peccata , sed ad instar actus d judicialis , quo ab ipsovelut a judice sen» lentia pronuntiatur. » Primis ergo verbis damnatur primus error Lulheri, posterio­ ribus secundus. Ergo concilium, præler in­ tentionem externam quæ est in seria pro­ nuntiatione formæ absolutionis, exigit in­ tentionem vere absolvendi seu exercendi actum judicialem in foro interno, prout lit in Ecclesia Chrisli. 2° Qui ritum externum serio ponit ct intus in corde dicit, Noloal>solvere, esto habeat animum serio agendi, quod mox examinabimus, non tamen ha­ bet animum vere absolvendi, sed simulandi lanium ct subsannandi. Ergo. 3° Dato gra­ tis concilium damnasse duntaxat jocosam collationem sacramenti, nihil inde obtinent adversarii; non enim concilium damnat tan­ tum jocosam collationem quæ exterius sc prodat, ut autumant adversarii, sed etiam Internam; dicit enim, si desit animus serio agendi : qui autem interius vult tantum si­ mulare ct fingere, licet id non manifestet exterius, non habet animum serio agendi. Instant. Concilium post verba laudata subjungit : a Nec is esset nisi salutis suæ » negligenlissimus qui sacerdotem jocose » absolventem cognosceret, et non alium » serio agentem sedulo requireret» » Ma­ nifestum csl ergo concilium loqui tan­ tum de eo qui sic animum jocandi exte­ rius prodit , ut pœnitens id dignoscere possit. Unde card. Pallavicinus, lib. 12 Hist. cap. 10, cx his verbis infert senten­ tiam Calharini non esse a concilio rejec­ tam. Contra D. conscq, Concilium loquitur lanium de eo qui sic animum jocandi exte­ rius prodii, ul id pœnitens dignoscere pos­ sit, quoad imputationem culpæ in pœnitente, C. quia sciens et volens se exponit aperto periculo nulli talisabsolutionis, quod non facit qui nescii cum jocari : concilium loquitur tantum de co, etc., quoad inte­ gritatem sacramenti. JV. Sive enim exterius profit irrisionem, sive solum interius irri­ deat, deest ipsi animus serio agendi et vere absolvendi, quem requirit concilium ad va­ lidam absolutionem. Quantum ad illationem Pallavicini, eam nl legitimam cum pluribusaliisnon admil- 310 I DISSERT. V. ART. VII. de qua agitur, subjungit; « Quibus mature b consideratis, idem sanctissimus statuit et B(iecrcvil31 supradictas propositiones tand quam temerarias, scandalosas, etc. resd pective esse oamnandas el prohibendas , d sicut eas damnat et prohibet. » Ergo im­ médiates summo pontifice emanavit liocdecretum. 4° Dato non a summo pontifice, scd ab Inquisitione genei ali immediate emanas­ se, approbante duntaxat summo pontifice, ideone contemnendum, et judicioquorumdam privatorum theologorum postponen­ dum ?Ilacigitur missa responsione, Respondent 2° hanc propositionem , cum sil indefinita elgeneralis, comprebendalque casum quo quis per jocum el irrisionem ex­ ternam baptisma conferret, esse falsam , idcoque damnatam in sensu Lulheri, cujus dogma quidam in Belgio renovabant, aut dicebantur renovaie. Ita idem Jucnin, Sor­ ry ctalii. Sed contra. 1° Falsum csl hanc proposi­ tionem esse sic indefinitam ct generalem,ul cliam com prehendat casum baptismi per ir­ risionem externam collati : manifestum namque est ipsam loqui de eo solo qui, se­ rio ritum externum agens, intus apud se re­ solvit , Non intendo facere quod facit Eccle­ sia. Id aperte indicant hæc tria vocabula quasi de industria adhibita, ut praeoccupa­ retur futilis hæc cavillatio : Qui intus , in corde suo, apud se resolvit : non ergo qui ex­ teriori signo, vel irrisione, resolutionem suam manifestat. Insuper, in ca sermo csl decoqui omnem ritum adhibet; seria autem applicatio formæ ad materiam perlinet ad ritum externum. 2° Ul quid novum decre­ tum ad proscribendum hærelicam assertio­ nem quæ tam aperte, tam expresse, tam solcmmler damnata est in concilio Tridcntino, etiamsi a quibusdam diceretur inno­ vari ? Numquid quotidie catholici transeunt ad parleshæreticorum oleorum errores dam­ natos asserunt? Ideone clïormanlur nova decreta ad cos damnandos? 3° Scd cl fig­ mentum est, quosdam theologos in Belgio Lulheri errorem in hac parte renovasse, cum nullus hujus asserti auctor assignari possit : quin e contiaauclorei propositionisdamnalæ illam intelligcbant de eo qui serio ritum ixlernum ponit d in eo sensu esse damna­ tum agnoverunt, idcoque abea propugnan­ da deinceps abstinuerunt, ul testatur 11<’li­ rions a S. Ignalio, theologus Belga I. 1 d< Sacrament, c. 11, subfinem; etFnncisau Henno, aller theologus Belga, diserte pro­ nuntiat : « Dicta propositio desumpta ester » thesi cujusdam docturis mihi u.eniti ti w familiaris, qui precise adversariorum » sententiam sustinebat. » Respondent 3° propositionem saltern com­ prehendere casum quo minister, metu gravi et injusto adactus, servaret ritnrn externum clintus diceret, Nolo baptizare; itemelra­ sum quo non in circumstantiis consuetis, scd privalim, non rogatus, neque in lora sacro ritum externum serio adhiberet, cum intentione non faciendi quod facit Ecclesia : in quo utroque casu fatentur non valere sa­ cramentum , ideoque propositionem esse falsam ct jure damnatam, ita Scrrius. Scdconti a primum. Actus cx metu gravi e'iam injuste incusso remand simpliciter voluntarius, consequenter cx illo capite, si cælera adsint, propositio non csl falsa nec jurc damnata quoad baptismum de quo lo­ quitur, nec quoad alia sacramenta, excepto matrimonio, quod metu gravi injuste in­ cusso initum jure ecclesiastico irritatur. Contra secundum. Propositio loquitur de eo (pii omnem ritum externum observat : ergo de eo qui ministrat in circumstantiis qna requiruntur ad ritum externum clad vale­ rem sacramenti. At dc eo communi effugiti latius infra. R< spondet 4° laudatus Scrrius, cap. 12, propositionem loqui deeo qui intra scdice­ ret: Non intendo facere quod facit Ecclesia: at negat in suo systemate ministrum id in­ tra se dicere posse, quia supponitur minister serio el libere faciens quidquid Ecclesia fa­ cit ; implicat autem ul qui serio cl libere fa­ cit quod facit Ecclesia , intus intra se dicat, Non intendo faccrequod facit Ecclesia. Erg i. Scd contra. 1° Non sibi constat praeclarus auctor; dixerat enim cap. 9, « ministrum » impium libcjc serioque omnique semoto « joc i -a amentum publice ministrantem, » illud idem nullatenus irritare, tametsi » secretam occullamquc irritandi volunla» lem animo gerat, acsccum ipse mente in» terna deliberet, Non intendo facere quod » facit Ecclesia. » 2° Jn hac suppositione volvitur systema Calharini ct propugnatur ab omnibus ejus defensoribus : nam quæslio est an minister qui ritum externum serio peragitet interius dicit, Non intendo facere q odl.i ii Erxlcsia,perficiatsacramcnlutn: DE INTENTIONE MINISTRI. supponitur ergo in eo systemate ministrurn sicinlus dicere posse; quod si id negetur, nulla erit controversia, tunc enim minister intendit non solum exterius, sed et interius (acere quod facit Ecclesia, janique non ex­ ternam solum, sid etiam internam inten­ tionem habebit. 3° Scd et in hoc allucinalur Scrrius, quod putet ritum externum serio peractum, esse id quod facit Ecclesia, quem cum ponit minister non potest serio dicere, Non intendo facerc quod facit Ecclesia. Allucinationem deteximus probatione secun­ da. Insuper ritus externus potest spectari dupliciter : 1° ul res naturalis ct profana, qualis præcise esset si non esset institutus a T.hristo in signum sacrum; 2°ul caeremonia «aera et religiosa in Ecclesia, et hoc est quod facit Ecclesia, ut dixi loco citato : liquet au­ tem ministrum posse velle facere exterius rem naturalem ct profanam, el interius di­ cere, Nolo facere quod facit Ecclesia, scd volo simulare tantum. Respondent 5° Post damnatam hanc pro­ positionem, plures theologi apprime catho­ lici cl eruditione præstanles, sententiam Catharini libris editis sustinuerunt, scilicet Jucnin ,Gcneltus, Natalis Alexander, Sum­ ma Alexandrina jussu Benedicti XIII Romæ edita. Item hæc sententia persaepe defendi­ tur Romæin publicis circulis, probante, ul illic moris est, Sacii Palatii magistro. Hæc autem nec lieront, nec permitterentur, si hæcsententia decreto Alexandri VIII esset inusta. Ita iterum Scrrius qui religioso pro­ fitetur se, quo tempore illud decretum edi­ tum est, consullores qui in ferenda sententia judices fuerant, interrogasse, num Catha­ rini sententiam eo decreto proscribere vo­ luissent, eosque id pernegasse. Scd contra. 1° Huic integræ responsioni sufficeret reponere, non omnes libros con­ tinentes quasdam projx)sitiones damnatas semper damnari a S. Sede, vel quia non semper illi deferuntur, vel propter alias ra­ tiones. 2° Ad singula. Quid Jucnin censeat de decreto Alexandri ct qua veneratione il­ lud prosequatur, vidimus supra. AVqo Gencltum tueri opinionem dc intentione ex­ terna, sallam in editione septi ma Parisiens) 1095, quam lego. Natalis Alexander post­ quam multa scripsit de sententia Calharini, concludit quod si casus occurrat, in hac «m/injm'micconsulcndussil episcopus. Sum­ ma Alexandrina vult tantum non requiri in- 311 tenlionem producendi effectum sacramenti, non ipsum ritum ut sacrum in Ecclesia. Calliarini sententiam saepe defendi Romæ in publicis circulis, negolcrudit. P. Lambertus Gaud, ordinis nostri, ·η academia Acmo­ nensi doctor aggregatus et prefer-:r pobli­ cus , in dissertatione theologica quam solide adornavit adversus theologum Patavinum, illustrem scilicet Scrrium eruditionis prae­ stantia cl fama ubique notum; et post in­ quisitiones ca dc re factas referi ex testimonio duorum sacerdotum congregationis Doclrinæ Cliristianæ, quorum alter ab annisquindecim, alter ab annis triginta Romæ com­ morantur, esse in urbe neminem qui opi­ nionem de extern® intentionis sufficientia vel tueri publice, vel privalim dictare au­ deat. Ad ultimum, supposita veritate pro­ testationis Scrrii, qua pro sinceritate ct re­ ligione colcndissimi viri in dubium revocare fas non esse arbitror, respondeo illos consul­ tores Romanos intellexisse sententiam Ca­ lharini co sensu quo illam inlelligunl Vas­ ques, Tournclius cl alii, scilicet, per illam non excludi intentionem faciendi ritum ex­ ternum ul in Ecclesia sacrum , sed faciendi sacramentum formal iter in se et ul gratiæ productivum. Confirmatur ista tertia probatio px dam­ natione hujus alterius propositionis ab In· noccnlio NI, anno 1679 : Aon est illicilurr in sacramentis sequi opinionem probabi­ lem de valorc sacramenti, relicta tutiore. Atqui sententia dc intentione interna quam propugnamus, est tulior quam sententia dc externa intentione quam propugnant ad­ versarii : ergo. Prob. min. Adversarii con­ veniunt nobiscum sacramentum cum in­ tentione interna collatum esse validum, ct nos negamus cum majori parte theologo­ rum cum sola intentione externa collatum es ’'validum, Ergo. Si dicas cum Conlcnsono, nec nostram sententiam esse tutam , quia exponit peri­ culo sacrib'gæ iterationis sacramentorum. Respondeo nullum esse periculum iteratio­ nis sacrilega» quando probabilius est sacra­ mentum esse: sed esto esset æque probabile non esse iterandum, apposita conditione abstergitur periculum sacrilegii. Verum ct ipsimet adversarii, cogente veritate , agnos­ cunt nostram sententiam esse tutiorem , si­ quidem in casu quoquis esset baplizatussine intentione intcrna,dicanl consulendumo 312 DISSERT. V. ART. VII. se episcopum vd summum pontificem ; ila » quam abusum declarat. Et facta relationi Natalis Alexcnder et Farvacques. Confu­ n horum decretorum S. R. N. Urbano VIII, giunt equidem ad testimonia S. Aug. el Si d Sanctitas sua annuit, et ab omnibus ubi» Tiiomæ,Innocentii I Vet plurium theologo­ » que servari, et in missali Roma o noviter rum lam veterum quam rccentiorum qui­ » imprimendo apponi mandavit, » Ita legi, bus conanturdemonstrare suam sententiam lur in capite missalisex registre dccreloruir esse probabilem ct probabilissimam; sed ir­ sacra* Rituum congregationis. Ntque dicat rito conalu ; hos enim auctores nullatenus hoc decretum esse intelligendum de rubricis ipsis favere ostendemus.infra. Et, quamvis tantumcærcmonias missæ prascribcntibus, concederemus eorum sententiam esse pro­ indefinite enim loquitur ; imo dicit per om­ babilem, negare non possunt nostram etiam nia rubricas esse servandas, non distinguens esse probabilem, cum, fatentcScrrio cap. 14, inter rubricas cl rubricas, dicilque prælexsit frcquenlior el communior in scholis : et I tuin aut consuetudinem contrariam esse aliunde cum sil tutior, stat vis argumenti. abusum. Adde plures ecclesias particulares Prob. 4° ex communi sensuel praxi Ec­ quibus licet habere missalia propria, inter clesiae. In rubricis missalis Romani de de­ I quas Parisiensem , has rubricas suis missafectibus in missarum cclcbrationeoccurren- Jibus inseruisse. Non ergoillærubricæcen» tibus, § 7, sic legitur : « Si quis habeat co­ sendæ sunt opiniones privatorum theologo­ ii ram se undecim hostias et intendat con­ rum , sed definitiones et leges Ecclesiæ sa­ ii sccrarc solum decem , non determinans cerdotibus præscriptæ ct ab eis sub peccato n quas decem intendit, in his casibus non observandæ, ila ut Gavanlus, Commentai, « consecrat ,quia requiritur intentio, d At­ in rubricasmissalis, parte3 , lit. 11, prop. qui in hoc casu est intentio ritus externi, 2, expresse dicat rubricas quæ spectant pa­ quæ a seria prolatione formæ superdebitam nem, vinum, intentionem, etc,, obligaresub materiam inseparabilis est, adsunt consue- mortali. læcircumstantiæ, el tamen non est sacra­ Ad secundum. Nemo non videt esse me­ mentum : ergo præter intentionem exter­ rum figmentum ad eludendum argumen­ nam est necessaria interna. Item si decem tum excogitatum; ubi enim in Decreto vel designet quas consecrare intendit,illæ erunt minimum indicium hanc rubricam esse res­ consecrata* ct non undecima , quamvis sit tringendam ad illum qui signo aliquo exte­ præsens ulaliæ : unde hoc? non defectu ri­ riori manifestalse non intendere consecrare tus externi qui adhibetur cum circumstan­ omnes undecim hostias? Nullum plane: sed tiis debilis, led ratione intentionis interioris propositio est indefinita, nulla distinctione qua dicit inlusse nolle consecrare hanc un­ restricta ; ubi autem lex non distinguit, ncc decimam hostiam. non distinguere debemus. Hoc argumentum ita contemnitSerrius, Respondel insuper quidam recentior, ut irrisoric vocet lepidos theologos qui illud 1° in his rubricis contineri falsa el incerta. proponunt. At videamus num forte non sint Incertum namque est quod § 3 legitur non îepidæ ejus responsiones. Itaque confici sacramentum eucharistia* si panis Respondet 1° rubricas missalis Romani non sil iriliccus; plures enim theologi id non esse Ecclesiædefinitiones, alii dicunt, negant. Falsum autem est quod § 5 legitur, leges ex quibus peti possit argumentum post verba consecrationisapud Latinos usur­ decretorium , sed privatorum quorumdam pari solita : Si quis autem aliquid diminue­ theologorum resolutiones de moribus el ru- ret vel immutaret dc forma consecrationis, bricisscribenlium; 2° illam rubricam inlcl» non conficeret sacramentum ; cum certum ligendam esse de eo qui aliquo signo exte­ sit Græcos non proferre omnia verba con­ riori indicaret sc nolle omnes hostias conse­ secrationis calicis quæ proferunt Latini crare. 2° Multa quæ sunt dubiæ fidei referuntur Sedconlra. Ad primum. Sacra congrega­ in breviario Romano, quidni in rubricis? tio Rituum sic decernit: α Demum renovan- 3° Consilium hujus sacerdotis foret insul­ » do decreta alias facta, mandat sacra Con­ sum et ridiculum; si namque vult tantum ii gregalio, in omnibus el per omnia servari consecrare decem hostias, cur undecimam » rubricas missalis Romani, non obstante non removet? si non removet, omnes con­ » quocumque praetextu, et consuetudine , secrat. 1 DE INTENTIONE MINISTRI. 313 Sed contra. Ad primum. Panem triticeum Scd contra. Ad primum. Peccata jam re­ esse materiam eucharisti® declaravit conci­ missa, si denuo subjiciantur clavibus Ec­ lium Florentinum in decreto Unionis : unde clesiæ, cx communi theologorum sensu, id non dici debet incertum. Cæterum dis­ sunt materia absolutionis, et r:;„no justilicaputant theologi quid nomine tritici sit in- tus sive per contritionem perfectam, sive per anteriorem absolutionem, itent® abso­ tclligendum. Ad secundum. Rubrica non dicit simpli­ lutionis csl capax. Sed non sistamus in sa­ citer qualibet mutatione formænon confici cramento pœnitenliæ : dum iteratur sacra­ sacramentum, sed addit: Si in ipsa verbo­ mentum exirem® unctionis, adhibetur nova rum immutatione verba idem non significa­ materia et nova forma, el subjectum est capax hujus sacramenti iterati : ergo est rent, quod subticuit respondens. Ad tertium, N. conseq. Quod enim refe­ nullum, non defectu sive materiæ, sive forrantur dubiæ hisloriæ bonis moribus non πι®, sive subjecti. ergo defectu intentionis repugnantes, nullum sequitur inconveniens; intern® ; ergo et alia sacramenta, est enim at grave foret, si proponeretur et asserere­ eadem ratio de omnibus. Ad secundum. Ex canone laudato habe­ tur sententia de nullitate sacramentorum quæ foret falsa aut dubia. mus quidem conditionem esse exterius ex­ Ad quartum. Esto sit ridiculum et insul­ primendam , non quod id sit necessarium sum consilium hujus sacerdotis, non est ut impediatur iteratio sacramenti alias va­ ridiculum ncc insulsum quærere et definire lidi , quasi non sufficeret conditio mente re­ quid inde sequatur, ct quid facto opus si tenta, neque hoc dicit pontifex ; sed quia casus contingat, sicut contigisse certo testa­ ila convenit maxime ubi esset periculum tur doctiss. Berti, sacerdoti dioecesis Sam- scandali ex iteratione sacramenti,ut dicam miniatensis, qui cx simplicitate el ignoran­ infra : communis namque sensus et praxis tia resolvit apud se undecimam hostiam non est, quod absolute sufficiat si conditio sil consecrare, ulcommunicaturo quem nove­ tacita ; neque puto id negari ab adversariis. Prob. 5° auctoritate ct rationibus invic­ rat sacrilege ad sacram mensam accedere, absquecælcrorum scandalo porrigeret parti­ tissimis D. Th. quas & praecedenti jam deli­ culam non consecratam, ncc tamen hanc ex bavimus. 1° S. Th. hic q. 64, a. 8, ubi est professo aliarum numero amovit, nc id communicaturusdeprohcndcrel. Ita laudatus theologus. quærit utrum intentio ministri requiratur Confirmatur. Praxis communis Ecclesiæ ad perfectionem sacramenti, sic ratiocina­ est, ut in dubio dc valore sacramenti cujus- tur : Quando aliquid se habet ad mulla , cumque, eliam iterabilis, ul sunt sacra­ oportet quod per aliquid determinetur ad mentum pœnitenliæ cl extremæ unctionis, unum si illud effici debeat : atqui ea qu® in iteretur sacramentum sub intentione condi- sacramentis peraguntur possunt diversimo­ tionata, ita ut, si primo collatum validum de agi, sicut ablutio aqu® qu® lit in baptis­ fuerit, secundo collatum sub conditione sil mo, cl hæc verba te abluo, seu baptizo, etiam nullum : unde autem nullum? non ex de­ in consuetis circumstantiis possunt ordinari fectu intentionis extern®, hoc csl, insepa­ et ad munditiam el ad sanitatem corporalem, rabilis a ritu externo serio posito in solitis cl ad ludum, ct ad alia hujusmodi : ergi. circumstantiis : ergo defectu intentionis in- oportet quod determinetur ad unum, id est, ad esse sacramcntale per aliud; ergo per ternæ. Respondent 1° hoc sacramentum denuo intentionem ministri distinctam ab inten­ collatum sub conditione esse nullum, puta, tione ponendi præcise actum externum serio sacramentum pœnitenliæ, defectu materia', et in circumstantiis solitis, consequenter per scilicet peccatorum qu® jam nulla sunt, et intentionem saltem faciendi aliquid ut sa­ defectu subjecti quod jam supponitur abso­ crum in Ecclesia ; nihil enim aliud est assiibile. lutum ; 2" conditionem debere exterius ex­ S» dicas S. Thoma m hic dictis immediate primi, ut jubet Alexander III, cap. Dc quibus, Extra, de Baptismo el ejus cflcctu: subjungere quod hæc intentio delcrminaliva sicque sacramentum iteratum, quod antea exprimitur per verba qua in sacramentis crat validum, esse nullum defectu inlon- dicuntur : atqui inlcnlioqu® exprimitur per I verba sacra me. ■ 1 a l oncst intentio interna tionis extern®. 314 DISSERT. V. ART. VII. faciendi quod facit Ecclesia, si quidem hæc » lio ministri potest perverli dupliciter :unn secundum nos possit abesse ab expressione » modo respectu ipsius sacramenti, pula, verborum. Ergo. » cum aliquis non intendit conferre sacra* R. D. min. Intentio quæ exprimitur per » mentum , sed derisorie aliquid agere; ct verba saejameu'alia non est necessario et » talis perversitas tollit veritatem sacrainenindcfcclibilitn- interna, C. ordinarie ct se­ » li, præcipue quando suam intentionem cundum moralem æstimalionem , Λ7. Hoc » exterius manifestat. » Ergo etiamsi exte­ ipso enim quod quis serio cl religiose pro­ rius non manifestet ct omnia serio el in fert verba sacramentalia super legitimam circumstantiis peragat ; quia particula pramateriam ex communiter accidentibus, cipue sic casum minus dubium exprimit, certo moralilcr conjicimus ipsum habere in­ ul implied magis dubium, ul omnibus per­ tentionem internam faciendi quod facit Ec­ vium csl. Sensus itaque S. Th. est, quoti clesia. cum aliquis intendit in sacramentis deriso­ 2° S. Doctor ibidem ad 1 , dicit quod re­ rie agere, si exterius suam perversam inten­ quiratur in ministro ea intentio qua se sub­ tionem manifestet, tollat veritatem sacra­ jiciat principali agenti, ut scilicet intendat menti præcipue, id est, non solum in se, facere quod facit Christus in Ecclesia : atqui sed etiam in judicio Ecclesiæ ; si autem non qui, ritum externum serio el in consuetis manifestet exterius, tollit etiam sacramen­ circumstantiis peragens, apud se resolvit, tum in se, sed non in judicio Ecclesiæ. Nolo facere quod facit Christus ct Ecclesia, 4° S. Doctor in 4, d. 3, q. 1 , ari. 4, sed simulare tantum aut rem profanam fa­ quæsliunc. 3, ad 3, el infra q. 60, ari. fi, cere, non sesubjicil Chrislo principali agenti, ad 3, docet quod, qui baptizaret per trinam ul intendat facere quod facit Christus ct Ec­ immersionem pronuntiando integram for­ mam in qualibet immersione, si intendat clesia, ul paid. Ergo. Con/irmalur hæc ralio. Minister non per­ perficere sacramentum post primam im­ ficit sacramentum , nisi velit uti potestate mersionem , erit perfectum sacramentum; sibi a Deo data ad conficiendum sacramen­ secus si intendat perficere lanium post tri­ tum; accepit enim hanc potestatem ul ea nam immersionem. Loquitur aperte S. Th. humano modo el libere ulatur: atqui qui , de eo qui ritum externum scrio et in cir­ •(inscius actum externum posse peragi abs­ cumstantiis consuetis peragit, quo non ob­ que eo quod sit sacramentum institutum a stante, ul sit sacramentum vult pendere ab Chi isto, sic illum peragit, etiamsi serio cl in intentione ministri non externa, quæ sup­ ircumslanliis,ul tamen vclilintus simulare, ponitur in ritu externo scrio el in circuinul ritum mere naturalem exercere, nolens lantiis peracto a quo csl inseparabilis : ergo lacero quod Christus instituit et facit Eccle­ interna. Neque dicas cnm Scrrio, S. Thomam lo­ sia; ille non iuli uti potestate sibi a Deo tra­ qui dc illo qui manifestaret exterius suam dita, ulpalcl. Ergo Si dicas cum Scrrio, id quidem non velle intentionem non perficiendi sacramentum wluiitale pi ivata, \elle tamen voluntate mi­ nisi post Irinam immersionem , ut fit apud nisterial! : conlra. Non vult voluntate mi­ Græcoset fiebat olim apud Latinos. Ne enim nisterial! qui non x ull esse Chi isti ct Eccle­ vel unum est verbum in utroque textu S.Th. sia· minister : illeaulem non vult osse Christi quod hanc restrictionem indicet; nec exem­ el Ecclesia? minister , qui iulus dicit, Nolo pla prolata sunt ad rem. Apud Græcosenim facere quod Christus instituit el Ecclesia fa­ non profertur integra forma in qualibet cit. Si respondeas iterum quod ille non velit immersione, sed una tantum Trinitatis esse Christi cl Ecclesiæ minister voluntate persona nominatur; sic etiam olim apud privata, velit tamen voluntate ministerial! ; Latinos : loquitur aulem S. Th. de eo qui ibit cavillatio in infinitum. El ego pari jure integram formam in qualibet immcrsiuue dicam quod Lulhcranus joco ministrans sa­ proferret. Aide ulrumque textum, 5U Ibid. d. 11, q. 2, art. 1, quæsliunc. 3, cramentum, non velit esse Christi minister voluntate privata, velit tamen volunlale mi­ ad 1 : « In sacramentis, inquit, est duplex nisterial! : nec video quam dabit respondens » intentio : una quæ ordinatur ad perfee» tionein sacramenti, el hæc csl essentialis disparilalcin sufficientem. 3« S. Doctor ibid. a. to, o, dicit : « Inlcn- d sacramento. » El Opusc. 5 : « Si non sit DE INTENTIONE MINISTRI. » debita forma verborum , ct si non sil v debita materia, ct si minister sacramenti μ non intendit sacramentum conticere, non » perficitur sacramentum. » Et infra : « In d articulo necessitatis non solum diaconus, u sed etiam laicus et mulier, imo paganus, vetiam haereticus potest baptizare, dum» modo sei vel formam Ecclesiæ, et intendat » facere quod facit Ecclesia. » Quibus texti­ bus ultra formam el materiam scrio adhibi­ tam, quæ perlinetad intentionem externam, requirit aliam, consequenter internam. 6° Non minor, imo major requiritur in­ tentio in conferente sacramentum quam in recipiente : atqui juxta S. Th. infra q. G8, ait. 7, ad 2, Si in adulto deessel intendo suscipiendi sacramentum, esset rebaptizan­ dus. Sicut ergo si adultus interius diceret, Volo ablui corporaliter, non spirilualiler et saciamcntalilcr, non valeret baptismus ipsius : ita si minister interius dicat : Volo abluere corporaliter, non spirilualiler el sacramcntaliter ; ipse sacramenlaliter non baptizaret. Communes ad hæc omnia adversariorum responsiones cl effugia jam prmvenimus inter probandum , sed hæc specialius et efficacius sunt adhuc convellenda cl pracludcnda. Unde Prob. 6” convellendo fundamenta adversæsentcnliæ ct ejus clfugia praeludendo. 1° Ideo secundum adversarios sufficit ad valorem sacramenti intentio externa in ministro, nimirum, quod ponat serio ma­ teriam ct turmam seu ritum externum , quamvis intentionem retineat; imo dicat intus, Nolo facere quod facit Ecclesia , sed volo simulare, irridere, aut rem mere na­ turalem el profanam peragerc, perinde ac si Christus hunc ritum non elcvasscl ad rationem sacramenti ; quia hoc ipso quo aclus externus scrio ponitur, seu applicatur forma malcriæ, necessario fit sacramentum, seu quod facit Ecclesia. Hoc ipso enim quo in artificialibus compositis applicatur forma malcriæ, necessario resultat compositum, non obstante quavis intentione agentis : sic qui applicat colores tclæ, imprimit sigillum ceræ, adhibet ignem slupæ, quid­ quid interius dicat aut velit, tela pingitur, ccia sigillatur, stupa comburitur : unde contraria ministri voluntas in hoc casu est ineilicax,clul ita dicam nollcilas.Atqui plusquam falsum csl istud assumptum. Ergo. 315 Prob min. mutipliciter. 1° Aclus exter­ nus etiam serio peractus, est adhuc, ut diciirn est superius, indifferens ad multa , et potest ordinari sive ad munditiem aut sani­ tatem corporalem, sive ad simulationem, sive cxerccri ut actus mere naturalis : ergo restat adhuc determinandus per intentio­ nem. Neque dicant materiam determinari ad esse sacramentale per formam, v. g. in baptismo ablutionem determinari per hæc verba, cqo (e abluo, seu baptizo; quia etiam hæc forma est indifferens ut significet ablu­ tionem sacram vel profanam. 2 Verba in 'aeramentis non habent ralionem formæ independenter ab intentione interna minis­ tri : ergo, quantumvis scrio applicentur ma­ teri® sine illa intentione, non efficiunt com­ positum sacramentale. Prob. ant. Verba in aeramentis non sunt forma formaliter, sci­ licet, sumpta materialiter vel in significa­ tione aliqua naturali et profana, sed tunc domum quando sumuntur ut sacra, seu ut significativa et effectiva simul rei sacra; sunt enim signa non speculativa tantum, sed praclica cl efficientia quod significant: atqui non sunt significativa cl effectiva rei sarræ si desit intentio interna ; id enim non habent ex se etiam serio prolata : ergo per intentio­ nem agentis. Et in hoc est maxima allucinatioadversae sententiae, quod aestimet ver­ ba, hoc ipso quo serio proferuntur, esse for­ mam sacramenti; possunt equidem dici for­ ma, sed materialiter tantum et non forma­ liter, nisi accedat intentio ministri determi­ nantis ad significationem sacram el effecti­ vam significati. 3° Minister serio peragens ritum externum, sed intus nolens facere quod Christus instituit ct Ecclesia facit, sed volens c contra simularo aut irridere, vel facere rem mero naturalem ct profanam, non se subjicit Christo ul principali agenti, ncc agit ul ejus et Ecclesiæ minister, ut pa­ tet, sed lanium talis exterius apparet : ergo non facit quod Christus instituit, nccquod facit Ecclesia; id enim facere non potest cnm sil instrumentum, idsi ut subordinalus c iusæ principali cl agens ul ejus ct Ecclesia; minister. 4® Si admittenda sit ratio adver» sa riorum, sequitur quod malcrscrio abluens domi puerum sub invoca lioneSS. Trinitatis, ul bene illi sit, perficiat sacramentum, quod non concedunt. 5° Exempla quæ afferunt non sunt ad rem; applicatio enim colorum ad Idam, impressio sigilli ad ceram, adhi- ·*'.?■ f I lie >il DISSERT. V. ART. VIÏ. bitio ignis ad stupam, sunt ex se delermi- Sed et alibi hujus effugii oblitus, non aliam natæad suos effectus, non vero ritus exter­ sibi esse mentem aperte significat, dum di. nus ciam serio peractus, ul probatum esi. serte affirmat, non ritum cxtcrnumdetcrnilNec vident inde firmari errorem haeretico­ nari ad esse sacramentale ex intentione mi­ rum : quamvis enim jocando cl ridendo ex­ nistri in his circumstantiis, sed e contra mi­ terius applices colores tclæ, sigillum ceræ, nistros ipsos ex ipsis circumstantiis deter­ ignem stupæ, erit piclio, sigillatio et com­ minari ad agendum tanquam Ecclesiæmibustio : si ergo valeant hæc exempla, ritus nistri. «Tales, inquit, ibid. num. 7, tibi exteinus etiam mimice peractus erit sacra­ » ministros exhibet Catharinus ritum exter mentum, quod csl haereticum dogma Lu- » num libere serioque celebrantes, in iy theri. 7° Tandem omnes probationes nos- )) maxime circumstantiis cx quibus deter· træ, quæ sunt de ritu externo serio peracto, » minantur ad agendum tanquam Ecclcsiæ hoc adversariorum fundamentum concu­ » ministri i 11 iusque nomine. » Et cap. 14, tiunt. Relegantur. « Seria, inquit, externi ritus et celebratio, Ilis itaque rationibus pressi ct oppressi » a Catbarino nobisque hactenus propu· rccentiores adversarii, alio confugiunt, ct » gnata uti ad valorem sacramenti suffjsystema Calharini attemperantes, dicunt in- » ciens, non illa solum est quæ joco ludoque tentionem externam non sufficere in omni » opponitur, sed et illa quæ in his circumcasu in quo ritus externus serio peragitur, » stantiis fiat cx quibus sacerdos determinased quando serio peragitur in circumstan­ » luradagendum ut minister Ecclcsiæ ejustiis adhiberi solitis, ut in baptismo, si mi­ » que nomine, u Quamvis ergo in his Ser· nister rogatus illud administret, præsente | rius imponat Calharino qui nunquam mepalrino, in baptisterio, indutus vestibus sa­ minit circumstantiarum, aperte saltem li­ cris, etc. Ex his enim circumstantis, in­ quet, juxta ipsum, totam ritus externi dequiunt, ritus externus determinatur ad esse terminatioicm ad esse sacramcnlale et mi­ sacramcnlale, ct tunc sacerdos se exhibet ut nistrorum , ad hoc ut agant tanquam Ecclc­ ministrum Ecclesiæ. Ita Jucnin ct Senius, siæ ministri ejusque nomine, esse a cir­ ut vidimus in prænotaminibus ad conclu­ cumstantiis. Posito itaque hoc esse com­ mune principium adversariorum, sionem. 2q Præcluditur hoc ultimum eorum ctTuSerrius tamen, ne videatur omnino rece­ dere a D. Th., dicit ritum externum deter­ gium. 1° Ritum externum a circumstantiis minari ad esse sacramcnlale, non præcise ct non ab intentione ministri ad esse sacraa circumstantiis, sed ab intentione qua mi­ mcntale determinari, figmentum est, nul­ nister se determinat illum perficere in his lum habens neque in S. Scripturis, neque circumstantiis. Sed quis non videt id ad fu­ in Patribus, neque in conciliis, neque in cum esse dictum, et, non obstante diverso pontificum definitionibus fundamentum, modo loquendi, rem camdcm significari; cujus nec meminerunt primi hujus opinio­ sive enim dicas ex circumstantiis, sive ab nis assertores, sed ab Antonio dc Dominis, intentione ut in circumstantiis ritum deter­ incunle præccdenli sæculo, primum exco­ minari, putei non exipsa intentione, sed cx gitatum, I. 5 de Repub. Ecclesiast. c. 12, ipsis circumstantiis totam determinationem cl a reccnlioribus usurpatum. 2° Est di­ haberi, siquidem eadem intentio externa recte contra D.Th. qui disertis terminis ubi­ extra circumstantias non determinaret. Et que docet ritum externum serio peractum ita sentire ipsum Serrium colligo lu cx ver­ determinari ad esse sacramentale per inten­ bis ambiguis el quasi inter se pugnantibus tionem internam ministri, nec ullibi me­ quibus suam mentem exprimit; ait enim minit circumstantiarum pro illa determina­ cap. 15, n° 2 : « Ritum per seindifferen- tione, ut cx ejus textibus laudatis putet. d tem D.Th. appellat extra debitas circum­ Enimvcro intentio juxta S. Th. determinans ii slanlias qui ex ipsis circumstantiis desini' ad esse sacramentale alia esi ab ea (pia mi­ « esse inditlcrcns, determinaturque ad esse nister, v. g. in baptismo intendit ablutio­ » sacramcnlale per intentionem ministri, λ nem ul mundantem , aut sanantem corpo­ Porro si t* ipsis circumstantiis ritus exter raliter, ul constat cx primo texi./ citato nusde-inii esse indifferens,quomodo restat atqui minister baptizans in circumstantiis determinandus ner intentionem ministri? consuetis potest non habere aliam inlculio* U DE INTENTIONE MINISTRI. 317 nem quam mundandi aut sanandi corpora­ I sent circumstanliæ coasuetæ. 3’ Sequereliter : ergo non ea est intentio quam requi* )tur quod circumstanliæ essent aliquando rit S. Thomas; 3° Quæcumque dixi numero essentialiter requisitæ aA substantiam sa­ [rrscedenli ronlra sqsterna Catharini dc ritu cramenti , quando nempe abesset intentio exlernose peracto, militat etiam de illo pe- interna, quod dici non potest, cum cir­ ractoin circumstantiis : in his namque ritus cumstanliæ sint institut® ab Ecclesia quæ externus csladhuc indifferens, ct potest mi­ nihil polesl circa substantiam sacramento­ nister illum peragere vel mere materialiter rum.Tandem hoc effugium præcludunt om­ ul rem profanam, sicut fieri solet in balneis, nes probationes nostræ conclusionis, ul in nihil cogitans aut intendens de sacramento ; singulis notavimus; et insuper, ut videbi­ vel simulare tantum exterius el irridere, vel mus in sol. obj. subjicit sententiam adver­ illum ut sacrum in Ecclesia exercere : et si­ sariorum omnibus fere difficultatibus quas cut si intendat ul sacrum perficit sacramen­ nobis objiciunt. tum , ita si non intendat non perficit. Item Dico 2° Ad veritatem sacramenti non re­ minister sub his oiicumslanliis retinendo quiritur in ministro intentio explicita pro­ intentionem , non se subjicit Christo prin­ ducendi effectum sacramenti, neque effi­ cipali agenti, neque est aul agit ut ejus el ciendi rem absolute in sc sacram , scu veri Ecclcsiæ minister, sed apparet tantum. nominis sacramentum, neque faciendi quod Item verba in 1rs circumstantiis non deter­ facit ecclesia Romana ; sed sufficit implicita minantur ad significationem sacram ct ef­ quæ habetur in generali intentione faciendi fectivam significati, id namque pendet ah quod facit vera Ecclesia quæcumque illa habente potestatem ct voluntatem, sicque sit. Est communis quoad omnes partes. non sunt formal i 1er forma sacramenti. Va­ Prob. prima pars. 1" Ex S. Aug. Epist. lent ergo circumstanliæ duntaxal quoad ad Bonifac. 98, alias 23 . ubi de parvulis ab nos, quatenus his positis certi sumus mn- hærelicis baptizatis dicit : « Non enim propralilcr ministros habuisse intentionem fa­ » terea illi non regenerantur, quia non ab ciendi quod facit Ecclesia, non vero quoad » istis hac intentione offeruntur. » 2 ’ Ex S. Th. hic q. 64, a. 10, ubi probat substantiam sacramenti in se. Nam 4’juxta Ecclcsiæ definitiones, tria tantum sunt es- m i n isl ru m qu i perv ersam ha bet i n ten lion em lenlialilcr requisita ad valorem ct substan­ circa tinem scu effectum sacramenti, nihi­ tiam sacramenti, scilicet materia, forma lominus eflicere verum sacramentum ; ut si ctintentio ministri; circumstanliæ autem sacerdos conficeret corpus Christi ad vene­ non sunlcx his tribus, sicque elevare non ficia , aut baptizaret mulierem ut ea abute­ pessunt ritum externum ad rationem sacra­ retur; quia, inquit, prius non dependet a menti. 5° Si ritus externus determinaretur posteriori. Et ibid. ari. 9, ad 1, ait : « Ιλ­ a circivmslanliis ad esso sacramcnlale, se­ η col minister credat per id quod agilur ex­ queretur 1° quod ebrius aul amens, maxime » terius, nullum sequi interiorem effectum, si non agnoscatur talis, illum serio in cir­ » non tamen ignorat quod Ecclesia catholica cumstantiis peragens, conticeret sacramen­ n intendit per hujusmodi quæcxterius agun­ tum :quod aperteLulheranis favet; 2° quod » tur, præberc sacramentum : unde, non paganus qui dc Ecclesia nihil unquam au­ » obstante infidelitate, potest intendere fadivit, rogatus serio ablueret infantem in » cere quo i facit Ecclesia, licet æstimet id luco sacro, prolatis formæverbis, nihi aliud » nihil esse. El talis intentio sufiicil adsacogitans aul intendens quam illum abluere » crânien tum. u corporaliter, ul fit in balneis, vere illum 3 Ex praxi el communi sensu Ecclcsiæ baptizaret. quod nemo, ncc,ut puto, ipsi quæ recipit ul validum baptismum verbis adversarii admittunt ; cum iste paganus ni­ cvangelicis collatum a pagano, judæo, vel hil dc Ecclesia cognoscens, putansque a se re­ hærelico, qui nullum intendunt ex eo effec­ quiri ablutionem corporalem, nec implicite tum salutarem , quippe quem vel ignorant nec explicite, nccdirecle ncc indirecto, nec 'cl negant aul irrident. Ita definivit Nicoin sc ncc in alio posset intendere facerequod ! ns I, Besponso IOi ad consulta Bulgarofacit Ecclesia : el tamen iste paganus ba e- riiin , et refertur cap. A quodam , dist.4 de rel intentionem externam quæ est irisCj a- Consec. 4« Sacramentum semel valide collatum rabi'isa i itu externo serio posito, el ades- 318 I DISSERT. V. ART. VH. habet cxse, scuex sua institutione, vim et cfticaciam producendi effectum sicut aliæ cause necessariæ, proindeque producit ef­ fectum, absque eo quod ministrans dc illo cogitet aut illum intendat, imo etsi contra­ rium intenderet; ut qui semel admovit ignem slupæ, quidquid velit aut intendat, ignü comburit stupam. Secunda pars est D. Th. in 4, d.6,q. 1 , art. 3, quæsliunc. 2, ad 1, ubi dicit : « Quam» vis ille qui non credit baptismum esse sa» cramentum, aut habere aliquam spirilua» lem virtutem, non intendat dum baptizat «conferre sacramentum, tamen intendit » facere quandoque quod facit Ecclesia, etsi » illud reputet nihil esse; et quia Ecclesia » aliquid facit, ideo cx consequenti et im» plicite intendit aliquid facere, quamvis » non explicite. » Insuper constat ex dictis quod Ecclesi; habeat ratum baptisma collatum abathæo, pagano, autjudæo, qui tamen non inten­ dunt perficere rem in se sacram, seu quod habet rationem veri sacramenti, cum potius hunc ritum ut caeremoniam superstitiosam reputent. Tertia pars constat etiam ex dictis. Quia Ecclesia recipit baptisma collatum a Calvinis(is,qui tamen non intendunt facere quod facit ecclesia Romana, quam apostatam credunt, sed quod facit ecclesia , v. g. Genevensis quam putant esse veram Christi Ecclesiam. Sufficit ergo intentio explicita faciendi quod facit vera Christi Ecclesia quæcumque illa sil ; quia cum vera Ecclesia sit Romana et faciat veri nominis sacramentum gratia et characteris productivum , in generali in­ tentione faciendi quod facit vera Ecclesia , implicite continetur intentio faciendi quod facit ecclesia Romana, et perficiendi rem al>solute in se sacram verique nominis sacra­ mentum graliæ et characteris effectivum. Requiritur autem intentio explicita fa­ ciendiquod facitveia Ecclesia; quia hæcinlentio in nulla alia continetur, non enim continetur in intentione faciendi præcise ri­ tum externum serio, cnm possit hæc inten­ tio esse absque intentione faciendi quod fa­ cit Ecclesia, ul probavimus. Non requiritur tamen quod hæcinlen o explicita faciendi quod facit Ecclesia si in actu signato, quas; minister debeat expresse vol mente dicere : Volo facere quod facit Ecclesia ; sed sufficit quod sit in artu exer­ cito, nimirum quod advertetis el volvas fa­ ciat quod novit ab Ecclesia fieri. Solvuntur objectiones contra primam con< hilimirm Objectiones ex triplici capite potissimum petuntur: 1° ex praxi el definitionibus Ec­ clesiæ; 2· ex SS. Aug. et Thoma, »Ί quibus­ dam veteribus scholasticis; 3° ex rationum momentis. Diligenter attendat lector ad systema recentiorum, qui dicunt intentionem exter­ nam extra circumstantias adhiberi solitas, non sufficere, sed tunc requiri internam ad veritatem sacramenti ; sufficere autem in his circumstantiis, ex quibus , ut aiunt, ritus extcrnusdolorminaliirad esse sacramentale· 'rixta enim illud systema, vix ullum n «his < pponiml argumentum quod euntia ipsos non possit retorqueri, ul patebit. Objectiones cx prart rt tlrfi iliombu» Ricteu* Obj. lu Ecclesia ab omni retro antiquitate semper attente inquisivit quæ essent sacra­ menta dubia, suspecta , inita : irrita sa?pe pronuntiavit quibus dcesscl forma vel mate­ ria; item quæ ab ebriis aut energumenis, vel mimice essent collata ; suspecta quæ ab æreticis de Trinilate male sentientibus, etc. nunquam vero inquisivit an requireretur ii4 terna intentio, nec pronuntiavit inita .-sse jiiæ illa deliciente conferrentur : atquinulla potest afferri raliohiijus silentii, quam quod iæc interna intentio non requiratur ad inegritalem sacramenti, sed sufficiat ritus ex­ ternus serio peractus. Ergo. R. 1° retorquendo argnincnlum· Ecclesia antiquitus non inquisivit an require.ctur intentio interna extra circumstantias con­ suetas, nec definivit eam requiri : epgonon requiritur : quod negant adversarii. R. 2° N. min. Ideo enim antiquitus de in­ tentione minislii non inquisivit, ncc defini­ vit Ecclesia, non quia illam non judicabat necessariam, sed quia de ca nulla tunc mo­ vebatur quæstio, el habebatur ut certa moraliter hoc ipso quod ritus “xlornus serio peragebatur. Ubi autem dc ea mola fuit quaestio, definivit saltem consecutive ejus necessitatem inconcilio Elurent, ei Trid.et ul nobis videtur, expresse in condemnatione hujus propositionis : Valet biplismus, etc., atque in rubricis missalis Romani, ulpalel ex probationibus. DE INTENTIONE MINISTRI. Inst. l°Ecclesia approbat sacramenta col- I lata a judæis, paganis et hærelicis : atqui est fundata ratio dubitandi an hi habeant in­ tentionem internam: ergo illam non requirit R. 1° retorquendo argumentum. Ecclesia approbat sacramenta collata a judæis, pa­ ganis et hærelicis privatim cl extra circum­ stantias; valet enim judicio Ecclesiæ bap­ tisma quod pater haereticus conferret suo infonti : ergo intentionem internam extra cir­ cumstantias Ecclesia non requirit. Quid ad hoc adversarii ? R. 2° D. min. Est ratio fundata dubitandi an hi habeant intentionem internam effi­ ciendi veri nominis sacramentum et produ­ cendi ejuseilectum, C. intentionem faciendi quod facit Ecclesia, N. Hæc enim jure præsumitur hoc ipso quod adhibent serio ritum in Ecclesia celebrari solitum. Nec aliud pos­ sunt respondere objicientes in suo systemate dc necessitate intentionis inlcrnæ extra cir­ cumstantias. Insl. 2° Ecclesia definivit contra Donatislas sacramenta verbis cvangelicis conse­ crata, nulla ministrorum improbitate pol­ lui scu impediri : atqui sub communi no­ mine improbitatis continetur omnis impro­ bitas, consequenter perversitas intentionis quæ est quædam improbitas. Ergo. R. 1° nullum sacramentum esse verbis ndfqelicis consecratum, nisi per intentio­ nem internam ministri. Verba enim, te baptizo, te signo, etc., cum diversam patian­ tur ugniiicalioncm , non consecrant mate­ riam, uiM per intentionem faciendi rem sa­ cram ut?ta christianis; alioquin sacramen­ tum collatum privatim cl extra circumstan­ tias a ministrequi non haberet intentionem internam , dcbeict dici consecratum verbis cvangelicis cl validam , quod negant obji­ cientes. R. 3° per improbitatem intclligcndam esse improbitatem fidei cl morum, non per­ versitatem intentionis ; nulla enim fuit in­ ter Donatislas ct catholicos controversia de intentione ministri, sed de ejus moi ibus ei fide. Unde ad mtn. A. sub communi ·όmim*improbitatis comprehendi quamcumqueimprobitatem, cum certum sit, etiam fotentibus adversariis, ministrum qui jocose confert saciwmentum, vel vitiat formam aut extra circumstantias retinet intentio­ nem , nihil conficere, sicquc aliquam miUblri impiobitalem oQWrc sacramentis. W9 Insl. 3° Synodus Ebroicensis 1576, Ro(homagensis 1581, Rhemensis, Tolosana, Aquensis circa idem tempus, prohibent rebaptizari etiam sub conditione haptizalos ab hærelicis : « Quia , inquit Rolhomageii» sis, constabat Calvinistes in publico co·.u » baptizare in forma verborum cl materia » a Christo instituta, nec de hoc facte am· » bigi poterat. » nihil de in fi n lione. Idem Aquensis. Ergo existimabant ad sacramenti veritatem sufficere ritum externum seno pe­ ractum in publico cœtu , quævis intentio fuerit. Similiter Nicolaus I, Responso 104 citato ad Consulta Bulgarum, delinit bap­ tismum collatum a judæo vel pagano esse validum si servaverit præscriptam formam: de intentione iterum nihil : ergo illam non existimabat necessariam. R. 1° retorqueo argumentum. Ncquelaudatæ synodi, neque Nicolaus I quidquam definiverunt de necessitate intentionis in­ tern® extra circumstantias : ergo existima­ bant illam non requiri. Consequentiam ne­ gant objicientes, nos quoque uegamus quam inferunt. Unde R. 2° N. conseg. Quia bæc illarum syno­ dorum definitio facte est contra eos qui re­ quirebant intentionem internam non ten­ tum perficiendi ritum ul sacrum, sed etiam producendi gratiam remissivam peccato­ rum. Ita disertis verbis synodus Rolhomagensis ante verba laudate cap. 4 de Sacra­ mentis: « Quia, inquit, dubitabant non» nulli dc valore baptismi ab hujusmodi » hærelicis collati, eo quod non haberent d intentionem baptizandi in remissionem » peccatorum. » Unde hæc definitio exclu­ dit quidem necessitatem intentionis effectus sacramcntelis, non intentionis faciendi rem ut sacram in Ecclesia. Ideo aulem svnodi votant rebaptizari sub conditione publice, non occulte baplizalos, non quod supponat publice collatum validum, quacumque in­ tentione fiat, sed quia de baptismo publice collate est certitudo moralis quæ non est de baptismo occulto, cum uni mulieri priva­ tim baptizanti non ita facile eradatur. Ita iterum se explicat ibidem laudata sy nodus Rothomag. ,Ad Nicolaum papam, R. nihil definivisse de intentione, quia interrogatus fueial de concione ministri, non de ejus intenti one, an ratus esset baptismus a judæo vel pa­ gano. f 3 4! V & |i I •I tb ■J1 M F w ,11 >i II DISSERT. V. ART. VII. Ir^i. 4J Paptismu a S. A th a nasio puero inter ludendum sociis pueris collatus ; item collatus puero Ilebræo ab aliis pueris luden­ tibus : item collatus mimice S. Genesio in hcatro, fue unt rati habili, nec iterati; tern baptism · collatum a Ludovico Gaufrcdo, parocho Massiliensi, qui morti proxi­ mus testatus est se quidem ritum externum baptizando servasse, sed interius retrac­ tasse quod agebat exterius, et infantes quos baptizabat diabolo devovisse : hoc, inquam, baptisma Sorbonæ el aliorum theologorum judicio habitum fuit ut validum. Similiter ordinationes Petri Lavardini, episcopi Cenomanensis , quamvis pariter in extremis positus declaraverit se nunquam habuisse intentionem ordinandi, proba (æ fucrunt, nec Ecclesia eas iterari jussit. Ergo. R. Iribus primis factis historicis jam satis­ factum esse § præccdcnli. Unum addam, mirum esse hæc adversariis nobis objici cum et ab ipsis sint solvenda : neque enim ipsi agnoscunt cum Lutheranis valida esse sacra­ menta quæ joco externo aut mimice confe­ runtur. Quantum ad duo facta posteriora, tot ri­ mas patiuntur, ul cx his nihil quod obji­ cientibus faveat extundi possit. 1° Hæc duo facta esse falsa ct supposita asserit erudit. P. LambcrtusGaud, in jam laudata disserta­ tione adversus Serrium. Dc Gaufrcdo, ipsum nunquam fuisse pa­ rochum Massiliæ, sed simplicem beneficia­ rium dunlaxal in ccclesiaS.Mariæ ab Aquisflu entibus (Dcsacoules), probat ex testimo­ nio D. Giraud, actualis pastoris hujus eccle­ siæ, cx opere de Tragicis historiis, cl ex de­ creto senatus Aquensis contra dictum Gaufredum, in quo non parochus aul pastor, sed solum beneficiarius parochialis ecclesiæ S. Maria* ab Aquisiluentibus appellatur. Item probat Gaufiedum morti proximum nun­ quam declarasse se infantes quos baptizaral, in nomine diaboli absqueinlerna intentione baptizassc. 1° Quia auctor Tragicarum his­ toriarum, qui secundo post Gaulrcdi mor­ tem anno opus suum edidit, cl in quo varia dc isto impio sacerdote narrat, nihil habet dc dicta declaratione quam procul dubio, si vera fuisset, non omisisset. 2° Quia, licet Gaufrcdus de variis ctcnormibuscriminibus accu-alus cl interrogatus, nunquam de eo de quo agitur fuit interragalus, ul constat cx Kilimonio viri dignissimi qui, rogatus , acta judicialia ad Gaufredi causam spectanlia diligcnler ct attento perlustravit. Equi­ dem verum csl quod, mortuo Gaufrcdo, sparsus sil rumor in vulgo hu impium sa­ cerdotem infantes baptizassc in nominediaboli : sed verisimiliter inde ortu» csl isle ru­ mor, quod Gaufrcdus confessus fuisset se Magdalenam Paludanam, jam in nomine Trinitatis baplizatam , iterum in conventu Sagarum baptizassc in nomine diaboli. De Petro Lavardino probat laudatus pro­ fessor Avcnionensis nullum hujus nominis ex illustri familia Lavardinorum inlcrepiscopos Ccnomancnses recenseri ; unum fuisse nomine Carolum, alterum nomine Philibcrtum a Ludovico XIV, anno 164S, designa­ tum : huic Philibcrto equidem a quibusdam ejus æmulis dictam declarationem fuisse alliciam, et inde plures dissertationesdcex­ tern® intentionis sufficientia a doctoribus Parisiensibus editas fuisse ; at Sambovium hac de re consultum, calumniam esse asse­ ruisse : Nicolaum L’IIcrminicr , doctorem Parisiensom et ipsius ecclesiæ Ccnomancnsis canonicum, theologum atque archidiaco* num, R. P. Josepho Roux provinciænoslræ Tolosanæ provinciali testatum fuisse, cxrclationccorum qui cum Philibcrto Lavardino vixerant, ipsum morti proximum declarasse quidem Parisiis coram parocho S. Sulpit» qui ipsi sacrum viaticum ministrabat, se dolere quam maxime quod a sua dioecesi abfuisset sæpius sine causa; at ne verbum quidem habuisse de declaratione alia,çuam proinde puram putamque calumnia»! exis­ timabat. 2° Data veritate horum factuum, equi­ dem, quorumdam theologorum privatorum judicio, sacramenta sine intentione interna celebrata fuerunt probata, valida clab epis­ copis quibusdam iterari prohibita. Verum id non evincit Ecclesiæ sensum, nec verisimilceslquod ita nunc sentirent episcopi post damnatam propositionem ab Alexandro VIII, Valet baptismus ,ctc. Insuper si qui­ dam theologi cl quidam episcopi ita consue­ runt, aliter alii theologi ct episcopi. Plures enim qui baplizali fuerunta Gaufrcdo, ex rumore quod cosbaptizassc! in nominediabol , iterum, ut communiter dicitur, bap, tizati sunl. Illustris quædam Camina quæa Fusio, pastore ecclesiæ S. Lucœ Parisiis, baptizata fuerat, retenta, ul dicebatur, inI tenlionc. iterum baptizari obtinuit,falcnU V — DE INTENTIONE MINISTRI. ipso Serrio C. f>, n. 7. Episcopus Ccnomanensis Lavardini successor, dc cujus ordina­ tionibus ortum erat dubium, plures cx suis presbyteris iterum ordinavit, cx his quæ le­ guntur apud Sambovium lorn. 3, cas. 17. Idem torn. 5, cas. 3, refert quemdam episco­ pum jussisse rebaptizari quos a presbytero qui suam intentionem retinuisse dicebatur, baptizatos fuisse resciverat. 3° Sacramenta colla ta , ul refertur in his fartis historicis, potuerunt merito'censeri a theologis ct episcopis non iteranda, non proplersullicientiam intentionis externæ,sed ex dupiici alia causa : 1° quia cum voluntate impia devovendi infantem diabolo, aut non conferendi ipsi , seu ordinando , gratiam el characterem , potest subsistere intentio fa­ ciendi quod facit Ecclesia, id est, ritum qui habetur in Ecclesia sacer cl religiosus, ut probat S.Th. bica. 10, et nos supra proba­ vimus; 2° quia hujusmodi ministris, qui dicunlse non habuisse internam intentionem, nonadhibelur fides, sicut non adhibetur fi­ des ministroasscrenliseadulterasse formam aul materiam sacramenti, nisi el certis indi­ ciis probet : sicut item non adhibetur fides viro vel mulieri asserenti se non consensis­ se matrimonio , non solum quia id asserit in proprium commodum , quia non diligit uxorem, ul interpretatur Serrius; sed etiam­ si in proprium incommodum , quia vere, vidcnlibiiselscientibusaliis, diligit uxorem, sed limei Deum offendere accedendo ad il­ lam. Neque dicas confessionem culparum in articulo mortis esse sinceram ; non enim mu­ lieri morienli el confitenli se prolem con­ cepisse ex adulterio fides adhibetur nisi pro­ bet, neque quidquam cogit «Hadhibeatur ti­ des sceleratis moricnlibus, qualis, v.g. fuit Gaufrcdus qui, ut fert historia , busto pro­ ximus, dicitur mortuus voluntate firmata in malo, confidens se post mortem aereis po­ testatibus esse aggregandum. Est e contra fundata ratio timendi ne, quem in vita ges­ serunt animum Ecclesiam irridendi, eumdem retineant in morte. Obj. 2° et simul inst. Inneccntius IV, scribens in cap. Si (piis puerum, 3 Decretal. Iit. 42 de Bapl. aperte definit sulliccre ad integritatem baptismi intentionem exter­ nam, nec ullatenus requiri internam ; dicit enim :« Non csl necesse quod baptizans sciat equid sil Ecclesia, neque quod gerat in B1I.L. T. VIII. SM » mente facere quod facit Ecclesia ; imo si » contrarium gereret in mente, scilicet non » facere quod facit Ecclesia, sed tamen facit, » quia formam servat, nihilominus baptiza» tus est. » Hœcveluli pro se decretoria alte decantant adversarii ; at quam immerito, patebit cx dicendis. Imprimis observandum est, opera Innocenlii IV edila fuisse Lugduni, dum erat ad­ huc privatus doctor: unde ejussententia, fatente ipso Serrio, quævis tandem illa sit, est privati docloris, non Romani pontificis, nec in juris canonici pariem venit ; nunquam enim fuit inserta decretis juris cap. Si quts puerum , quamvis oppositum quidam falso scripserint contra fidem omnium exem­ plarium. Observandum insuper, textum Innocenlii non integre ad præsens institutum re­ ferri , immediate enim subjungit, dummo­ do baptizare intendat. His praemissis, R. Innocentium IV excludere duntaxat intentionem explicitam Imis , scu effectus sacramenti, non vero internam intentionem ipsiussacrarncnti seu ritus ul sacri in Eccle­ sia, sed e contra ipsum aperte cl certo requi­ rere: quod ut manifestum fiat, nccessc est integrum ejus textum rcierre. Dicit itaque : » Ad hoc ut aliquis baplizalus sil necessa» rium est quod baptizans intendat bapti» zare, non tantum balneare vel carnes Ia» vare. Nec tamen videtur nccesse quoad » effectum baptismi, quod sciat quid sil b.ip» tismus, scilicet, quod ibi infundatur gra» lia, vel quod sit sacramentum ; nec etiam » oportet quod credat hoc ipsum , imo etsi » contrarium credit cl tollin’ reputat truf» fam el deceptionem ; tamen baptismus » suum habet effectum. Item non est neccs» se quod baptizans sciat quid sil Ecclesia , » nec quod gerat in mente facere quod fa­ il cit Ecclesia ; imo si contrarium gereret in » mente , scilicet non facere quod facit Ec» clesia , sed tamen facit quia formam, ser­ ii vat, nihilominus baplizalus est dummodo » baptizare intendat. Unde si quis in casu » ncccssitalisconslilulus, vel etiam sine ne» cessilate vadat ad Saracenum et dicat , » Baptiza me, et doceat eum formam , et ii ille Saracenus baptizet, non credens pci n immersionem aliquid fieri nisi madefacii tionem ct non intendat eum baptizare, » vel etiam madefacere secundum intentio· » nem petentis, id est,ut baptismus ope o DISSERT. V. ART. VII. J* I » tur quidquid operari potest, et ipse bapti» zans tanquam minister conferat quod alii » baptisantes conferunt, licet non credat u ipsuafyossealiquidopcrari, verebapliza» tus est ; sed si hoc non intenderet, non » baptizaret. Ncc est necesse quod aliquan» do sciat quid in his Ecclesia intelligat, vel » etiam quod sciat vel credat Ecclesiam » esse.ΰ Hæcqui attenta etnon praeoccupata mente legerit, aperte assertam fatebitur ab Innocentio necessitatem intentionis inlernæ ad esse sacramentale, et exclusam duntaxat ne­ cessitatem intentionis ad effectum sacra­ menti; sicque Innocentium stare pro nostra, non pro adversa sententia. Etenim diserte distinguit Innocentius inter baptizare, et balneare seu lavare carnes, et dicit quod baptizans, si servet formam et intendat non balneare aut lavare carnes ; sed baptizare, sacramentum perliciat.Ergo praeter formam serio positam, praeter ritum externum re­ quirit Innocentius intentionem non exter­ nam quæ est inseparabilis a ritu externo , sed internam, non balneandi aut lavandi carnes, hoc est, ponendi actionem natura­ lem, sed baptizandi, id est, elliciendi ac­ tionem ut sacram in Ecclesia. Enimvero juxta adversarios, qui serio ponit ritum ex­ ternum , quamvis intus dicat, Nolo bapti­ zare, sed volo balneare seu lavare carnes, perficit sacramentum. Ad id expresse negat Innocentius : ergo aperte contra ipsos pro nobis stat. Insuper dicit Innocentius quod, si minister non intendat conferre quod alii baptizantes conferunt, non baptizat : qui­ bus verbis requirit intentionem implicitam effectus baptismi , non explicitam quam prius excluserat; non potest autem esse in­ tentio implicita effectus bap’irmi, nisi in intentione explicita faciendi rem ut sacram in Ecclesia, quia tantum ut sacra ct non ut profana producit effectum. Tandem si Innocentius esset inlelligendus ad sensum adversariorum , neque esset necessaria in­ tentio faciendi ritum externum, quia dicit non esse necessariam intentionem faciendi rilum externum, quia dicit non esse neces­ sariam intentionem faciendi quod facit Ec­ clesia. Ecclesia autem juxta adversarios fa­ cit tantum ritum externum, sicque vale­ bit sacramentum ab ebrio, dormiente aut amente co latum. Quando ergo Innocentius dicit non esse necessoquod baptizans gerat In mente U cero quod facit Ecclesia , imo quod si ccntrarimn gererct in mente, scilicet mm b cere quod facit Ecclesia, perficeret baptis­ mum, excludit duntaxat, ut jam dixi,», cessitatem intentionis explicita» (inis sen effectus sacramenti, seu, ut ipse formalissime dicit, quod baptismus operetur quid­ quid operari potest secundum intentionem petentis baptismum ; non voro necessitatem intentionis esse sacramentalis, siquidem, ul dictum est, præler formam requirat ex­ presse intentionem non balneandi aut la­ vandi carnes, sed baptizandi. Sensus illius itaque est quod , quamvis minister nesciat baptismum producere aliquem effectum, neque quid sit Ecclesia, et ideo ex illo pri­ vato errore nolit facere quod facit Ecclesia quoad effectum baptismi, si tamen intendat baptizare et non balneare aut lavare carnes, hoc ipso intendit ritum in Ecclesia sacrum cl implicite ejus effectum , sicque sacra­ mentum perficit; neque enim ista intentio destruitur per intentionem quam habetti privato errore Ecclesiam nihil esse et bap­ tismum nihil producere. Dices. Innocentius in primo membro ta­ lus àj'ali jam excluserat intentionem finis seu effectus sacramenti ; in secundo ergo membro, dum excludit intentionem fa­ ciendi quod facit Ecclesia, aliam intentio­ nem excludit, scilicet ipsius esse sacramentalis. Unde post primum casum, tanquam novum subjiciens, dicit : Item non esi ntcesse quod baplizatus, etc. R. Innocentium etiam in secundo metabro aperte loqui de intentione effectus sa­ cramenti ; loquitur enim de ministro qu: non intendit baptizare seu madefacere l·’eundum intentionem petentis baptismum, id est, ut baptismus operetur quidquUoptrari potest. In utroque ergo membro casus est de intentione effectus sacramenti, sed sub diversa ratione : in primo membro csl de ministro qui nescit quid sil baptismus el quod ibi infundat gratiam ; in secundo membro est de ministro qui nescit quidril Ecclesia, ct ideo quasi novum casum sub­ jicit Finalitcr itaque el summalim eo redu­ citur textus Innocentii quod , sive minister nesciat quid sil baptismus el quod gratiam producat, sive nesciat quid sit Ecclesia, mo­ do baptizare intendat ct conferat quod alii I baptizantes conferunt, et non tantum bal DE INTENTIONE MINISTRI. 823 neareaut lavare carnes, quidquid aliud In ut jam dixi el patet ex textu, inclinatur ut mente gerat, vere baptizet ; et hoc nos di­ credat alterum esse validum ; atqueadeo sup­ ponit primum validum, ul dicat quod si si­ cimus. mulatio proflatur, non repetatur, quod non Objectiones ex SS, Augustino et Th· veteribusque dixisset si de ejus va'orc dubitassel. Videtur scholasticis· ergo certum, baptisma fallaciter et simulato Obj. 1° cx S. Aug. lib. 7 dc Bap. contra animo traditum el Misecptum in Ecclesia, Donat, cap. 53, ubi inler varios casus hunc habitum fuisseabS. Aug. ralurn et validum. proponit : an sil minus probandum baptis­ Subsumo. Atqui qui fallaciter et simulato ma quod a mimo repente converso extra animo baptizat, non habet intentionem in­ Ecclesiam suscipitur, quam illud quod in teriorem , sed exteriorem tantum. Ergo. Ecclesia recipitur, si tradens ct recipiens fal­ II. Ü. subsumplum. Atqui qui fallaciter laciter seu simulato animo agant. En ejus cl simulato animo baptizat fallacia ct simu­ verba : « Sed arbitremur etiam fallaciter latione intentionis, non habet intentionem c aliquem dantem, cum el tradens ct acci- interiorem, C. fallacia et simulatione fidei, B piens fallaciter agant in ipsa unitate ca- N, Loquitur autem S. Aug. non de simula­ » tholica : utrum hoc magis baptisma sil tione seu fallacia intentionis, sed fidei, vo«acceptandum, an illud quod in mimo calque illum fallacem qui, non habens rec­ B(iudo) datur si quis existât qui fideliter tam fidem de verilatc au·, efficacia sacra­ » subito commotus accipiat? an, quantum menti , illam tamensimulatconferendo bap­ a ad ipsos quidem attinet homines, pluri- tisma quasi ipsum crederet verum sacra­ b muni distet inter credentem in mimo mentum grnliæ productivum, ideoque fal­ d (ludo) ct irridentem in Ecclesia, ad ip- lit. Hæc autem fallacia non impedit quin B sius autem sacramenti integritatem nihil possit intendere generaliter facere ritum ul » intersit?» Huic quaestioni respondet S. in Ecclesia sacrum. Aug. supponendo quod baptisma fallaciter Hunc esse legitimum sensum S. Aug. datum et acceptum in Ecclesia sit validum, mullis constat. 1° Tota controversia inter S. et inde propendet ul credat susceptum a mi­ Aug. ct Donatislas contra quos agit, fuit de mo converso extra Ecclesiam sit etiam va­ fide et non de intentione ministri. 2° Ne lidum. «Si enim, inquit, nihil interest ad unum verbum in toto textu S. Aug. proferri » integritatem sacramenti in ipsa catholica potest quod exprimat simulationem inten­ b Ecclesia, ulrum id aliqui fallaciter an ve­ tionis. 3° Dicil fallacem de quo loquitur, si li raciler agant, cum tamen idem ulrique ejus fallacia prodatur, puniri excommuni­ b agant; cur extra intersit non video quan- catione, nusquam autem apparet in Eccle­ B do ille qui accipit, non simulatione pal- sia statutam fuisse excommunicationem si­ B liatus, sed religione mutatus est. An plus mulantibus intentionem, sed bene haereticis d valent ad confirmandum sacramentum illi occultis, cum deteguntur. 4° Opponit fal­ d veraces inter quos agitur, quam ad frus­ laciam de qua loquitur, fidei : « An plus, ti ira nd u m illi fallaces a quibus agitur et in υ inquit, distet inter credentem in mimo et u quibus agitur? Et Union si postea proda- υ irridentem in Ecclesia ? u Ergo intelligit D tur nemo repetit, sed aut excommuni- fallaciam fidei el non intentionis. 5* Oppo­ vcando punilur illa simulatio, aut pocni- nit fallaces veracibus : α An plus, inquit, i tendo sanatur. » » valent ad confirmandum illi veraces inter Neque dici potest cum Bellarminoct aliis | » quos agitur, quam ad frustrandum illi falquibusdam , S. Aug. non resolutive sed du­ » laces a quibus agitur? » Per veraces au­ bitanter loqui, co quod immediate subjun­ tem inlclligil societatem credentium, ut gat : « Sed nobis lutum est in ea non pro- paulo post explicat dicens : e Ubi autem πο­ B gredi aliqua temeritatesentenliœ quæ nul- υ que societas ulla esset ita credentium, ηοB Io in catholico regionali concilio coepta, υ que illequi ibi acciperet ita crederet, etc. » fi nullo plenario terminata sunt. » Hæc 6” Paulo supra dicit : « Praeteritis majorum enim verba referuntur ad baptismum a mi­ p statutis, non dubito etiam illos habere bapmo extra Ecclesiamsusccptum,nonad bap­ » lismum qui, quamvis fallaciter id accitismum fallaciter in Ecclesia datum et ac­ » piant, in Ecclesia tamen accipiunt, vel ceptum ; ex supposita enim validitate istius. p ubi putatur esse Ecclesia ab eis in quo- ; π 'F ' ■I ' Ί * nt DISSERT. V. ART. VII. jd rum societate id accipitur. » At vero ha- | cl accipiens fallaciter in unitate cathôtka, bemus quidem statuta majorum dc valorc [ atqui qui sunt in unitate catholica habent baptismi collati absque fide seu cum fallacia fidem Ecclesiæ, a fide enim Ecclesia babet mentienle fidem, sed nullum prorsus de va- quod sit una. Ergo. lore baptismi collali sine intentione; aut R. N. ant. Ad probat. 1°AT. min. ruw» ostendant adversarii. 7°Tandem S. Aug. eo­ 5. Aug. Ipse enim 1.4 coni. Donat., cap. 1β, dem sensu sumit fallaciam in dante et acci­ agnoscit hærclicum posse baptizari cirem*, piente, ul palet; non est autem verisimile nere in unitate catholica. 2° D. min. Qui S. Aug. existimasse valere sacramentum in sunt in unitate catholica interius et vere, adulto qui non haberet intentionem illud habent lidcm Ecclesiæ, C. qui sunt in uni­ tate catholica exterius ct apparenter tan­ suscipiendi. Neque hic omittenda est retorsio solita tum , N. Inst. 3° Juxta S. Aug. non differt quoad argumenti. Augustinus absolute affirmat agentem fallaciter verum conferre sacra­ integritatem baptisma collatum fallaciter in mentum, nec ullatenus requirit quod con­ Ecclesia, a baptismo collate in ludo a mimo: ferat in circumstantiis consuetis . si ergo atqui si intentio interna requiratur, erit intelligat dc fallacia intentionis et inde pro­ inter ulrumque differentia quoad integri­ betur non requiri intentionem interiorem , tatem ; quia baptisma collatum a mimo in perinde probatur contra adversarios eam ludo foret sine intentione, collatum fallacia fidei foret cum intentione, sicquc differrent non requiri extra circumstantias. Intt. 1°S. Aug. fallaces agnoscit in Eccle­ quoad integritatem. Ergo. 7t 1° S. Aug. quamvis propensus esset nl sia catholica, veraces in hærcsi : « Quids»t » sceleratius, inquit loco citato, in Ecclesia crederet baptisma collatum mimo converso » fallaciter accipere, an in hæresi vel schi- esse validum , id tamen noluisse affirmare, » smate sine fallacia? » Atqui fallaces falla­ sedsuam sententiam dubitanter proposuisse. 2° N. min. et e;»s probationem. Potest cia fidei non sunt in Ecclesia catholica, ct vcraccs veraci la te fidei non sunt in hærcsi. enim contingere quod quis ludendo habeat veram intentionem faciendi rem sacram in Ergo. Λ. D. min. pro utraque parte. Pro prima, Ecclesia, quam referat ad suam recreatio­ fallaces fallacia fidei non sunt in Ecclesia nem, ut dixi § præced. de S. Alhanasioel catholica interius et vere , C. exterius et aliis. quoad apparentiam, N. Pro secunda parte: 3° Si intclligatur hunc baptismum colli­ veraces veritate fidei supernaturalis non sunt tum fuisse omnino jocose cl mimice, tunc in hærcsi, C. voraces veritate fidei humanæ, aberit intentio externa ; non est enim inten­ N. Quamvis enim hærelicus in uno amittat tio externa quando minister actionem serio fidem supernaturalem circa omnia alia fidei non perficit : ergo vel sine ulla intentione nostræ mysteria, quia nullum credit ex erit validum istud baptisma, quod est hæmolivo divinæ revelationis ; potest tamen relicum , vel dicendum adfuisse internam. habere fidem humanam de aliquo, etsi Adde retersionem argumenti de baptismo careat quoad alia , ut palet in Calvinislis privatim collate, ad cujus integritatem abji­ qui habent fidem humanam de mysterio cientes requirunt intentionem internam. SS. Trinitatis et Incarnationis, non dc Inst. 4° S. Aug revera dubitavit an mysterio Eucharistiae. De ejusmodi autem baptisma collatum mimo omnino ludicre cl veracibus loquitur S. Aug. qui lidcm huma­ jocose, adeoque etiam sine externa inten­ nam habent de veritate et effectu sacramen­ tione, esset validum. Dicit enim laudato ti , licet quoad alia errent, sicut fallaces cap. 53 : α Utrum approbandus esset baptisinlclligit qui circa veritatem et effectum » mus qui sic daretur, divinum judicium sacramenti errant ; et tales vcraccs in hæ- m per alicujus revelationis oraculum, conresi posse reperiri certum est. » cordi oratione et impensas supplici devoInst. 2° S. Aug. per fallaces intclligit non » tione gemitibus, implorandum esse cen· qui sunt solum exterius in cœtu fidelium, » serem. » Ergo longe magis dubitavit de sed qui sunt de Ecclesia, scu habent fidem necessitate intentionis interna*. Ecclesiæ. Ergo. Prob. ani. Inlclligit eos qui R. 1° retorsione argumenti, cl subsumo. sunt in unitate catholica , (radens, inquit, 1 Atqui tamen juxta adversarios, requiritur k DE INTENTIONE MINISTRE 325 intentio interna in collatione privata bap­ nem non concurreret, nisi forte ubi ma­ tismi : ergo et ab ipsis est solvendum argu­ culosa peccatoris conscientia ignoran tur. mentum. Hæc constant ex S. Aug. cap. 5 citato : « An R. -2° S. Aug. non dubitasse an baptisma υ forte, inquit alloquens Petilianum , cum collatum mimice et sine intentione faciendi » baptizantem perfidum ille qui baptizatur quod facit Ecclesia esset validum; sed du­ » ignorat, tunc Christus dat fidem, Mnc bitabit an inimice baptizans posset habere » Christus est origo et radix ct caput? O intentionem faciendi quod facit Ecclesia. » humana temeritas et superbia! Cur non Vide obj. 2. § præccd. » sinis potius ut semper Christus det fidem, Inst. 5° S. Aug. probat contra Donalis- » chris'ianum dando facturus? Cur non sinis las, sanctitatem et conscientiam ministri » ul semjier sit Christus origo Christiani, non esse necessariam ad veritatem sacra­ » in Christn radicem christianus infigat, menti, iis rationibus quæ pariter probant | υ Christus Christiani sil caput? » Ita ul non esse necessariam ejus intentionem in­ quæslio inter S. Augustinum ct Pelilianum ternam. Sic lib. 1 contra litteras Pctiliani, non tam esse de sacramento conficiendo, cap. 1, probat sanctitatem et conscientiam | quam de sacramenti confecti virtute cl cfminislri non esse necessarias, quia est oc­ ficacia : at vero nos neque somniando quid culta; cap. 3, quia cum sil occulta, salus simile c< gilamus. Profitemur cum Ecclesia baptizatorum esset semper incerta; ibid, catholica, Christum esse causam principa­ quia spes ponenda foret in homine; cap. 5, lem nostræ sanctificationis, ministrum au­ quia baptizatorum origo el radix non est tem ad perfectionem sacramenti concurrere homo baptizans, sed Christus : atqui hæ om­ per intentionem ul instrumentum, sicut nes rationes militant pariter contra inten­ concurrit per materiam el formam, et etiam tionem internam. Ergo. falentibus ipsis adversariis per intentionem R. 1° retorquendo argumentum. Atqui extra circumstantias. Unde, sicut in eorum hæ omnes rationes pariler militant contra sententia neque spes ponenda est in homi­ intentionent internam, quam necessario re­ ne, neque baptizans est origo, radix et quirunt adversarii extra circumstantias. Sol­ caput baptizatorum ; sic nec in nostra : et vant ergo priusquam opponant. utrique discimus cum Apostolo : Neque R. 2° N. miri. 1° Enim longe major est qui plantat est aliquid, neque qui rigat, incertitude conscientiæ et sanctitatis minis­ sed qui incrementum dat Deus. tri quam ejus intentionis : illam nec certo Inst. G°S. Aug. lib. 3 contra Cresconium, scii se habere ipse minister, istam cerlo c. 8 : « Qua monte, inquit, operetur inicognoscit ; illa difficillime, ista facillimo ha­ » nisler, qua laboret intentione, non cubetur. Unde, hoc ipso quod minister serio » rente. » Ergo. sponte ritum externum peragit, ejus in­ R. 1° et hoc esso solvendum ab adversa­ tentio est moraliter certa, non vero ejus riis, cui curandum de intentione dicunt, sanctitas et conscientia ; ideoqtie si requi­ dum sacramentum administratur extra de­ reretur ministri sanctitas cl conscientia, bitas circumstantias. semper incerta esset salus baptizatorum, 2° S. Aug. ibi loquitur de intentione, secus si requiratur intentio; nec magis erit non quæ respicial confectionem sacramenti, incerta cx necessitate intentionis, quam sil sed ejus effectam; cum enim dixisset Cres­ incerta ex necessitate materiæ aul formæ cemus · a Sicut qui plantat el rigat, non quæ potest secreto corrumpi : hæc autem » r.isi fidelis colonus el diligens adhibetur : o aliqualis incertitudo non officit certitudini respondet S. Aug. « Quasi vero quod inlimorali, qua major non habetur in negotio » gdclis colonus plantaverit, propter ejus insalutis. 2°S. Aug. probat in sententia Dona- » fidelitatem, non germinet vis sæminis...... tistarum, præserlim Petiliam contra quem « qua mente operetur, qua laboret inlenagit, spem salutis fore ponendam in bapti­ » lione, non curent. » zante-cl hunc esse caput el origincin bapliObj. 2° ex D. Th. S. Doct. in 4, d. 6, q. 1, zatorum, quia Petilianus contendebat quod a. 2, quæsliunc. 1, ad 2, cum sibi propo­ sanctitas baptizantis baptizalum mundaret suisset hoc argumentum : α Intentio homiel sanctificaret etiam ut causa quasi prin­ » nis non est alicui certa nisi sibi : si ergo receps, ita ut Christus ad hanc sanclificalio- » quiralur intentio ad baptismum, non erit 1 I / « ; i. ’ t r < ■ .· ( il· i L .·* 326 DISSERT. . ART. VIL > certum de aliquo quod sit baptizatus, nisi si» expresse in verbis ministri est Citerior d apud cum qui baplizavit, et hoc csl inconHanc objectionem prai se ferre difficulta­ » veniens quod homo sil in tanto dubio salu· tem non diffiteor; sed imprimis observarid lis. » Respondel .'«Ad hoc duplicitersecun- dum quoad textum ex4senlent. desumptum » dum diversas opiniones respondetur. Qui­ probabilius videri secundam responsionem li dain enim dicunt quod, si desii mentalis non proferri a S. Th. ut suam, sed ul quo­ d intentio in baptizante, non confert sacra­ rumdam theologorum sui temporis, ul fate­ li mentum baptismi, tamen in adulto supplet tur ipse Calharinus ; tum quia in corpore d fides et devotio effectum baptismi... si au- ejusdem quæsliunculæ et ad 1 et 3, requirit » tem sit puer, creditur pie quod summus non solam expressionem intentionis per ver­ » sacerdos,scilicet Deus, defectum suppleat ba , sed præter materiam cl formam ipsam j) el salutem ei conferat... Alii dicunt quod intentionem baptizandi et sacrainentalia d in baptismo cl in aliis sacramentis quæ conficiendi ; tum quia verba quibus constat d habent i· forma actum exercitum , non forma baptismi, dicuntur in ea responsione » requiritur mentalis intentio, sed sufficit instituta ab Ecclesia. Quis autem credat S. » expressio intentionis per verba ab Ecclesia Thomam ex propria mente dixisse formam » instituta, ct ideo si forma servatur, nec baptismi esse institutam ab Ecclesia, cum » aliquid exterius dicilur quod intentionem ipse doceat, et fide sil certum esse institutam » contrariam exprimet baptizatus est. » El a Chrislo? Neque dicas formam haplismi inhacpræsentiquæstione64, a. 8, ubi quæ- dici institutam ab Ecclesia quoad modum et ril utrum intentio ministri requiratur ad ordinem tantum : nam Apostoli ante Chrisli perfectionem sacramenti, numero 2, idem passionem eam usurpabant secundum eumargumentum sibi proponit et similiter res­ dem ordinem et modum quem a Chrislo pondet : « Circa hoc est duplex opinio : Qui- acceperant, et, sicut nunc, baptizabant di» dam enim dicunt quod requiritur men ta - contes: Eqo le baplizo in nomine Palri$,el » lis intentio in ministro, quæ si desit non Filii, el Spiritus sancli. » perficitur sacramentum : sed hunc effccNeque etiam valet si dicas, S. Thomam u tum in pueris qui non habent intentionem in Summa loco citato, eamdem responsio* » accedendi ad sacramentum, supplet Chris- nem proferre ut suam; nam non est omnino » tus qui interius baptizat ; in adultis au- eadem ulriusque responsionis doctrina. In4, » tem qui intendunt sacramentum suscipc- dicit non requiri intentionem mentalem,sed d re, supplet illum defectum fides et devo- sufficere expressionem intentionis per verba » lio. Sed hoc satis posset dici quantum ad ab Ecclesia instituta; in Summa, dicit re­ » ultimum effectum qui est justificatio a quiri intentionem Ecclesiæ : in 4, loquitur a peccatis, sed quantum ad effectum qui est tantum desacramentis quæ habent in forma o res el sacramentum, scilicet, quantum ad actum exercitum ; in Summa, nullum exci­ d characterem , non videtur quod per devo- pii. Sed eslo foret eadem ulriusque textus » lionem accedentis possit suppleri, quia doctrina, nihil velat aliter juniorem, aliter » character nunquam imprimitur nisi per seniorem sensisse, ul de facto probabilius υ sacramentum. Et ideo alii melius dicunt contingit in casu. Verius itaque existimo « quod minister sacramenti agit in persona cum P. Gaud quod, si S. Doctor unam ex » totius Ecclesiæ cuius est minister ; in ver- his duabus responsionibusadhiheat utsuam, d autem quæ profert exprimitur intentio prima potius quam secunda sil illi adserid Ecclesiæ, quæ sufficit ad perfectionem sa- benda ; lum quia erat communior tunc tem­ d cramenli, nisi contrarium exterius ex- poris, sic enim censebant Magister, Alex. S. » primatur cx parte ministri vel recipientis Bonavenlura et alii; tum quia ipse S. Th. » sacramentum. » Ex his textibus manifes­ in 4, d. 3, q. 1, a. 2, q. 3, ad 4, dicit quod, tum est, juxta S. Thomam, ad perfectionem in casu quo, una persona Trinitatis nomi­ sacramenti non requiri intentionem menta­ nata, puer vel sacerdos moreretur, creditor lem seu internam, sed sufficere externam ; quod invisibilis Sacerdos supplealdefeclum^ rejicit enim mentalem, et dicit sufficere in­ Hanc tamen sententiam senior tactus in tentionem Ecclesiæ expressam in verbis Summa abdicavit. Cœterum quidquid sit de quæ profert minister, nisi contrarium ex­ textu cx 4 sentent, desumpto, remanet sal­ terius exprimatur : intentio autem Eccle-. tem difficultas in texluSummæ, ubi con- ■U- DE INTENTIONE MINISTRI. 327 stat S. Doctorem loqui cx propria sententia. I Quidam ergo respondent, S. Thomam per Solutioni præmitio 1°, incredibile esse intentionem Ecclesiæ quam dicit sufiicero S. Thomam his paucis verbis evertisse quod ad perfectionem sacramenti, non inlclligere loties et Um expresse alibi asserit, atque ex­ intentionem quæ sit in sola Ecclesia ct non cludere necessitatem intentionis internæ et in ministro, sed etiam quæ sil interius in sufficientem existimare solam expressionem ministro faciendi quod facit Ecclesia, et verborum, cum in eodem loco diserte asse­ quam idcirco vocat intentionem Ecclesiæ; rat ritum externum ex se indifferentem dc- quia quod primum et proxime Ecclesia in­ herc determinari ad esse sacramenlale per tendit, csl facere ritum sacrum ; qui hunc intentionem ministri, ministrum tanquam ergo intendit, intendit facere quod facit Ec­ instrumentum animatum debere per inten­ clesia el habel intentionem Ecclesiæ. Enimtionem se subjicere Chrislo ut principali vero si per intentionem Ecclesiæ quam S. agenti; art. 10, ministrum qui non intendit Doctor (licii sufficere ad perfectionem sacra­ conlicere sacramentum, nihil efficere; in 4, menti , non inlelligeret etiam internam in­ d. 11, q. 2, art. 2, q. 3, ad 1, intentionem tentionem ministri faciendi quod facit Ec­ quæ ordinatur ad perfectionem sacramenti, clesia, sed solam intentionem quæ habituaesse essentialem sacramento ; Opusc. 5 , si liter in Ecclesia reperitur, manifeste sibi minister non intendat sacramentum confi­ contradiceret in eodem articulo, in cujus cere, non perfici sacramentum, et hæreli- corpore et in resp. ad i et 3, requirit in mi­ cum posse baptizare, dummodo servet for­ nistro intentionem etiam internam faciendi mam Ecclesiæ et intendat facere quod facit quod facit Ecclesia , ut probavimus. Hæc Ecclesia; infra q. 68, a. 7, ad 2, intentionem solutio, quamvis non sil communis, sat ta­ suscipiendi sacramentum esse necessariam men mihi arridet, eam præ cæteris amplec­ in suscipiente vide probationem sextam : titur erudiliss. professor Avcnionensis in incredibile est, inquam, S. Thomam qui laudata disseri, potestque meo sensu susti­ hæc et similia diserte asserit, existimasse neri adversus oppugnantes instantias. Igitur Inst. 1° S. Th. primam opinionem quæ solum ritum externum serio peractum, se­ clusa quavis alia intentione, esse sacramen­ requirit intentionem mentalem in ministro, tum; nisi velis S. Duct, palpabiles, non se­ rejicit; postquam enim eam retulit, dicit: mel, sed pluries, non in dissitis locis, sed in Alii melius dicunt : ergo per intentionem eodem loco, contradictiones asseruisse. Sed, Ecclesiæ non intclligit intentionem menta­ etsi verum sil quod praetendunt adversarii, lem seu internam ministri. /i. D. ant. Opinionem quæ requirit in­ Præmilto 2°, hunc nodum, in quo vim maxime faciunt, es*e etiam ab ipsis solven­ tentionem mentalem rejicit, præcisequia re­ dum. Dicunt enim non sufficere externam quirit intentionem mentalem. N. quia dicit intentionem, sed requiri internam quando quod, si desit intentio mentalis, Christus minister privatim non rogatus, nec in loco suppleat defectum sacramenti in infantibus, sacro, atque extra alias circumstantias ad­ in adultis aulem eorum devotio, C. Palet ex hiberi solitas, sacramentum ministrat : at­ textu: sibi objecerat S. Doclorquodsi re­ qui S. Th. non distinguit inter sacramentum quireretur intentio interna ministri, salus cum circumstantiis vel sine circumstantiis foret incerta : huic objectioni adhibet duas collatum, sed dicit absolute ct generaliter responsiones in quibussupponil necessariam de omnibus sacramentis et quovis modo se­ esse intentionem internam, el tamen non rio colla lis, in verbis quas profert minister , ideo esse incertam salutem. 1° Quia, licet re­ exprimi intentionem Ecclesiæ, quæ sufficit quiratur intentio mentalis, attamen juxta adpcrfeclioncmsacramcnti,nisi contrarium quosdam Deus vel devotio suscipientis sup­ exterius exprimatur : ergo si per hæc verba plet defectum sacramenti, et sic non est in­ rejicit necessitatem intentionis internæ, ob­ certa salus. 2° Rejecta hac responsione quan­ jicientes habent D. Thomam sibi æque ac tum ad id quod dicit Deum aul devotionem nobis contrarium ; ct quidquid dicent ut ab suscipientis supplere defectum sacramenti, hac difficultate se extricent, pro nobis dic­ verius ct probabilius dicit quod i» verbis tum habebimus. Inierim inter varias solu­ quæ profert minister exprimatur intentio tiones, duas propono quæ mihi videntur Ecclesiæ, quæ sit etiam interna ipsius mi­ nistri intentio faciendi quod facit Ecclesia probabiliores· J*** 328 DISSERT. V ct quo'! hæc intentio suffiri t ad perfectionem * I»1' sacramenti, abi contrarium non exprimitur exterius; c i sic etiam tollitur anxietas circa veritatem sacramenti. Quamvis enim nontm omnimode et physice certum, ministrum habere intentionem internam quam verbis exterius exprimit, id tamen est moraliler certum , ct hoc suificit ad sedandam animi anxietatem; non enim niajor habetur certi­ tudo in negotio salutis, ut jam dixi, neque prudenter limentur anxie pericuia et re­ mota rarissime contingentia, solique haere­ tici certitudinem absolutam et inconcussam salulisadstruunl. Sicut ergo pœnitenscredit sineanxietateseesseabsolutum, quia, quam­ vis absolute fieri possit quod sacerdos absol­ vens vitiaverit formam absolutionis quæ se­ creto profertur, est tamen moraliler certum eam integre fuisse prolatam; ita in casu de intentione. Non enim est minus certum, ministrum sponte serio ritum externum pe­ ragentem habere intentionem internam fa­ ciendi quod facit Ecclesia, quam certum sil ipsum formam vel baptismi vel pœnitcnliæ pronuntiasse. ReplicabisR. S. Th. in secunda respon­ sione loquitur dc intentione, qua stante po­ test minister exterius exprimere contrarium et irritare sacramentum : atqui minister qui habet intentionem internam faciendi quod facit Ecclesia, nihil potest exterius expri­ mere contrarium quod rrrilct sacramentum; etsi enim joco illud conferret, perficeret ta­ men sacramentum, stante illa intentione in­ terna faciendi sacramentum. Ergo. R. N. min. Potest enim minister cum illa intentione interna, sive ex errore, sive ex ignorantia, siveexinadverlenlia vitiare exte­ rius formam sacramenti ant adhibere mate­ riam illegitimam, ct sic cum sua intentione nihil efficere. Alii respondent quod, quando S. Th. dicit quod in verbis quæ profert minister exprimi­ tur intentio Ecclesiæ quæ sufficit ad perfec­ tionem sacramenti, non intclligat quod suf­ ficiat hæc intentio Ecclesiæ verbis ministri expressa ad perfectionem sacramenti sim­ pliciter et quoad se, sed quod sufficiat ad perfectionem sacramenti secundum huma­ nam certitudinem ct quoad nos; cx hoc enim vitatur inconveniens objectum in argumen­ to, quod quilibet esset incertus suscepti sa­ cramenti. Hoc ipso enim quo videmus mi­ nistrum sponte serio applicare formam ma­ ART. VII. teria.· , nec exterius contrariam intentionem demonstrare, moralilcr corti sumus de ve­ ritate sacramenti, ut modo dicebam, nec alia certitudo requiritur ad tollendam anxi* talem; sicque responsio adæquate satisfacit argumento. Unde sic in forma distingui). Intentio Ecclesiæ in verbis ministri, si con­ trarium exterius non exprimatur; sufficit ad perfectionem sacramenti, quantum ad humanam existimationem et moralem cer­ titudinem, C. sufficit ad perfectionem sacra menti in se ct secundum se sumpti, N. Si­ militer S. Th. excludit intentionem menta leni tanquam necessariam ul habeatur cer­ titudo moralis, C. tanquam necessariam ul perficiatur sacramentum, subdislinguo ul unie. Ul perficiatur sacramentum in se,A’. ut perficiatur in judicio Ecclesiæ el con­ scientia suscipientis, C. Hæc solutio est Cijetani, Solo, Nugno, Cabrera, Vincentii, Baronii, Goncti, eminentiss.Gotti, Suaris, Valentiæ, Becani, Bcrli, et communior tam apud Thomislas quam apud extraneos. Hanc autem esse mentem S. Thomæ, colligitur non solum ex his quæ habet in corpore ejusdem articuli, el inresp. ait et 3 et alibi, ut vidimus, ubi aperte requirit intentionem internam : neque solum cv ipso argumento, cui debet correspondes so­ lutio, ut mox dicam, sed ex ipsis verbis ob­ jectis; enim non sufficere quoad nos inten­ tionem Ecclesiæ verbis ministri expre -ain, si contrarium exterius exprimatur. Ergo censet non sufficere quoad Deum si contra­ rium interius minister exprimat; siculenim contraria intenlioexlcrius expressa necessa­ riam intentionem destruit quoad nos, ila contraria intentio interius expressa destruit intentionem necessarium quoad Deum. Neque dicas quod contraria expressio red­ dat prolationem formæ non seriam sed ri­ diculam ; serii, quippe est, quia est confor­ mis inlernæ intentioni, et ideo scria, quia sincera. Insuper si contraria intentio exte­ rius expressa reddat quoad nos prolationem formæ non seriam, sed ridiculam : ergo in­ terius expressa reddit prolationem formæ apud Deum non seriam , sed ridiculam,el per illam minister non se subjicit Christo ut principali agenti. Inst. insuper. Quando S. Th. dicit in pri­ ma responsione, quosdam auctores mentaIcm seu internam intentionem requirere ad perfectionem sacramenti, loquitur de per- DE INTENTIONE MINISTRI. 32® feclione sacramenti simpliciter el in se versari is quando idem argumentum nobis sumpti ; sic enimintelligebanlisti auctores. objiciunt, quoti, quamvis intentio mentalis Ergoqflaudo, rejecta illa opinione, dicit in­ ad perfectionem essentialem sacramenti re­ tentionem Ecclesia verbis ministri expres­ quiratur , non tamen sequitur quod nemo sam sullicere ad perfectionem sacramenti, sil certus suscepti sacramenti, quia hoc ipso inlclligit etiam dc perfectione sacramenti in quo minister pronuntiat verba supra ma­ sect non solum quoad nos. teriam, nihil contrarium exprimendo,certi /L N. conseq. Quia non rejicit primam sumus moralilcr cum habere intentionem sententiam quatenus requirit intentionem mentalem requisitam el ideo esse perfec­ mentalem ad perfectionem sacramenti in tum sacramentum. El hic est planissimus se, sed quatenus, supposita illius necessi­ sensus responsi collali cum argumento, in tate, dicit nihilominus haberi certitudi­ quo non magis S. Th. intentionem inter­ nem salutis (de qua erat argumentum), per nam negat quam nos negamus cum eidem lioc quod Deus suppleat effectum sacra­ argumento respondemus. Tandem, ul iterum repetam, ner repe­ menti, ul paulo antea dictum est. Undo in secunda responsione, supposita eliam ne­ tere piget, advertant adversarii in his om­ cessitate mentalis intentionis ad perfectio­ nibus sc suo gladio transfigere. Quando nem sacramenti in se, dicit haberi nihilo­ enim minister privati m cl extra circum­ minus, sed aliunde, certitudinem moralem stantias ritum externum serio peragit sine salutis, nempe expressionem seriam inten­ intentione interna , in verbis quæ profert, tionis Ecclesiæ in verbis ministri, quod suf­ exprimitur intentio Ecclesiæ, ncc contra­ ficit ut certi morali ter simus ministrum ha­ rium, ut suppono, exterius exprimit; el ta­ buisse intentionem mentalem necessariam, men fatentibus adversariis hæc intentio Ec­ ct sacramentum esse peractum, nisi con­ clesiæ sic expressa non snflicil ad perfec­ trarium exterius exprimatur. tionem essentialem sacramenti, sed requi­ Repones. S. Th. in argumento quod sibi ritur intentio interna ministri opponit et quo vult probare non requiri in­ Obj. 3° celebres quosdam veteres scho­ tentionem internam ministri ad perfectio­ lasticos quiCatharino praeiverunt cl pro in­ nem sacramenti, loquitur dc perfectione tentione externa steterunt. .Magister Sen­ sacramenti de uua loquitur in titulo arti­ tentiarum , in 4, d. 27, docet quod consen­ culi ; alioquin thesi m quam isto argumento sus externus verbis expressus sine interno impugnandam sibi proponit, non attinge­ faciat matrimonium. Petrus Paludanus, ret : atqui in titulo articuli agit de perfec­ in 4, d. 6 , q. 2, dicit opinionem dc inten­ tione sacramenti ii. se, ut omnes fatentur : tione externa posse delendi, el argumenta ergo el in argumento quod sibi opponit. in contrarium solvit. Sylvester, vebo ZtapSubsumo. Atqui debet in responsione agere lismus, lit. 3, n. 12, dicit opinionem de ex­ de eadem perfectione de qua agit in argu­ torna intentione sustineri posse et hanc S. mento, alioquin illud non solveret : ergo in Thomam defendere. Ergo. responsione agit de perfectione sacramenti R. 1· Estohos el quosdam alios antique « in sc ct non quoad nos lanium. scholasticos intentioni extern® favisse, sunl /?. D. ultimum consequens. Ergo in res­ privati theologi qui conciliorum decretis, ponsione agit de perfectione sacramenti in summi ponlificisdefinilioni, Ecclesiæ praxi se, ut probet illam non esse incertam, si el aliis probationibus nostris praeponderare omnia exterius rite peragantur, C. agit de non va’ent. perfectione sacramenti insc, ul probet eam R. 2” ad primum. Magister sententiarum consistere in his solis exterioribus, N. So­ in 4 , d- 6 , express** doeet ad integritatem lutio mihi plane evidens est cx argumento. . baptismi requiri intentionem baptizandi ; in Sensus enim alicujus responsionis æstimari loco vero objecto, loquitur de matrimonio debet cx objectione cui respondetur; obji­ quoad forum exterius , ut ipsum explicat S. cit aulem sibi S. Th. quod, si intentio men­ Th. ibid, in expositione textus. talis requiratur ad perfectionem sacramen­ Ad secundum. Licet Paludanus concedat ti , cum illh intentio non sit nota, nemo es­ hanc opinionem defendi posse , dicit tamen set certus suæ salutis seu sacramenti sus­ ibidem contrariam esse tenendam ul com­ cepti. Respondet sicut nos respondemus ad- muniorem cl luliorcm. DISSERT. V. ART. VII. 330 Ad tertium. Equidem Sylvester fuit du­ valet, etsi ipse interius nolit absolvcr», bius infer utramque opinionem, vult tamen Mandtoiarius exterius indicando mandilun quod ii quis sit baptizatus sine interna in- superioris, aut faciendo quod jussit, r. ? le»''One, sil rebaptizandus sub conditione. dando eleemosynam præscriplain, viliifc Neque dicit S. Thomam tenere sententiam suum munus adimplet, etsi interius oblec­ deexterna intentione, sed videtur, inquit, tetur animo. Contractus a notario publi tenere. co intus reluctante peractus est validut Ergo. Objectiones n ratione. R. duplicis generis distingui niinislrm Tædiosus forem si omnia argumenta quæ seu deputatos ab aiiis ad certa negotia,u a ratione proferunt extern® intentionis de­ jam observavi superius. Quidam sunlmcri fensores exscribere vellem: plura ex jam nuntii, deferentes duntaxat aliorum volun­ dictis solutionem habent : quapropter præ- tatem ; alii deputantur cum potestate pnj cipua duntaxat proponam. suo judicio ct arbitro faciendi vel noni;· Obj. 1° Ministri sacramentorum sunt in ciendi : hujus secundi generis sunt ministri rcpublica Christiana tanquam person® pu­ sacramentorum , ul probatum est. Legatublic® qu® nomine Chrisli et Ecclesiæ sacra itaque seu minister regis vel rcipublicæ,ii munia obeunt: ergo in eis necessaria est et sit primo modo deputatus, valent ejus adi sufficit intentio qu® ipsis, ul sunt person® exteriora sine intentione; et talis erat Aman public®, competit. Subsumo. Atqui inten­ in casu : secus in secundo modo sit depu­ tio ritus externi a Christo instituti serio pe­ tatus. Idem dicendum de mandalario. Sen­ ragendi competit eis ut sunt person® publi­ tentia judicis solemniter prolata sine inten­ ce, alia autem interior contraria competit tione absolvendi, valet duntaxat in foro ex­ eis ut sunt privat® person®. Ergo. teriori, non interiori, nisi quando accedenti R. Omisso ant. D. subsumplum. Inten­ reipublic® consensu firmatur; quoddicino tio ritus externi serio peragendi a Christo potest de Ecclesia respectu sacramenti quul instituti, ul a Christo instituti et in Ecclesia de se est nullum. «Juxta unanimem Iheo:acri, competit cis ut sunt person® publi­ » logorum sententiam , inquiteard. de l.tcae, C. ritus externi serio peragendi mate­ »go, disputat. 8, sect. 2, n. 18, nullus rialiter , ut ritus naturalis el profani seu ir- » actus legitimus validusct in foro conscicnrisorie, N. Patet ex dictis probat. 2. » tiæ, quando iit absque interno consensu, Omisi ant. Qui enim in casu necessitatis » licet in foro exteriori existimetur validus... baptizat sine solemnitate, item judæus, aut » Et de hoc nulla est controversia apud tbc hæreticus baptizans, non se gerunt ut per­ » logos cl juristes.» Notarius non facit con­ sonas ct ministros publicos Ecclcsi®, ut tractum, sed scribit tantum : faciunt autem docet Auctor hic a. 6, ad 3 ; neque minis­ contractum ipsi contrahentes, sine quorum trans extra circumstantias, ul docent obji­ consensu interno est invalidus. cientes : ergo iis saltem foret necessaria in­ Adde pro relorsione“solila, his argumen­ tentio interior. tum probari non requiri intentionem in­ Inst. lu Ministri sacramentorum sunt in ternam in ministro qui privatim et extra Ecclesia sicut legali prmcipum in rcpubli­ circumstantias sacramentum administrat, ca civili, sicut judex constitutus a rege in quod negant objicientes. . ferenda sententia, sicut mandatarius respec­ Insl. '2 Poterat Christus sic instituere sa­ tu mandati superioris, sicut notarius respec­ cramenta , ul valeant independenter ab in­ tu contrahentium: atqui acta legati nomine tentione ministri : atqui sic fieri congrue­ regisexterius peracta sunt valida, quidquid bat : ergo. Prob. min. Sic enim magis ina- ; ipse legatus interius contradicat ; sic , v. g. nifeslarclur Dei potentia el sapientia, et nuivalide transferret dominium alicujus pro- gis innotesceret Deum esse causam princi­ vinci® nomine regis, quamvis ipse interius palem, hominem vero solum instrumentanon consentiret ; sic Aman, quamvis hæc lem. Ergo. verba, Sic. honorabitur quem rex honorare R. 1° hoc argumento probari sic etiam voluerit, contrario animo proferret nomine Christum instituisse sacramenta, ut privaregis, verumtamen honorem Mardocluco ex­ lim extra circumstantias collata valeant sine hibuit. Sententia judicis solemniter prolata intentione interna; cædem enim congnicn- DE INTENTIONE MINISTRI. 33*. tiæcurrunt : unde nimis probat in sententia R. i ' totum argumentum parilcr pro­ ubjci iilium. bare, si quid probat, non solum non re­ R. 2··Ν. min. el ejus probalionem. E con­ quiri intentionem internam ad perfectio­ tre enim magis elucescit divina virtus ct sa­ nem quando ritus extra circumstantias serio pientia, quod sic per hominem tanquam peragitur, aut dum mater abluit domi in­ instrumentum causet gratiam, ut ejus mo­ fantem cum prolatione verborum, quod dum agendi connaturalcmconservet; atque negant adversarii; sed etiam quod sacra­ hoc magis dignitati sacramentorum el mi­ mentum collatum ab ebrio, amcnle, vel nistrorum congruit, neque per hoc minui­ mimo valeat ; sil enim ebrius, amens aut tur in Deo ratio causæ principalis, nec in mimus qui jocando disponat lignum in ministro ratio causæ instrumcnlalis. formam calhedræ,applicet coloreslabel l.c, Obj. 2° Nihil aliud requiretur in minis­ imprimat sigillum ccræ, quantumvis in­ tro quam quod intendat facere quod facit terius contradicat, resultat cathedra , pic­ Ecclesia : atqui qui serio facit ritum exter­ tura, sigillatio. Vide probationem secundam num intendit faccre quod facit Ecclesia, el sextam. quidquid intus intendat : ergo. Prob.min. R. 2° A’. ant. Ad prob.N. maj. Ad prob. Ecclesia facit ritum externum. Ergo. D. Verba sacramcntalia sine intentione in­ R- 1° Retorqueo argumentum. Qui sacra­ terna prolata sunt forma materialiter, C. mentum ministrat privatim extra circum­ formalilcr, N. Cum enim etiam serio pro­ stantias sine intentione interna, facit serio lata sint adhuc indifferentia ad significa­ ritum externum ; et tamen, falcnlibus ad­ tionem sacram vel profanam, non determi­ versariis, non intendit faccrc quod facit Ec­ nantur ad significationem sacram sub qua clesia. Idem dic de muliere abluente domi sunt formalilcr forma sacramenti, nisi per infantem cum prolatione verborum. Unde intentionem internam ministri. El in hoc, R. 2° N. min. Ad probat. D. ani. Eccle­ ul jam observavi, maxime allucinatur ad­ sia facit ritum externum materialiter ul na­ versa sententia. turalem ct profanum, N. ul sacrum cl a Quantum ad id quod additur de duplici Christo institutum, G. Sic autem non facit voluntate contraria, verum est quod, quan­ minister sine intentione interna. Vide pro­ do versantur circa idem objectum, absoluta superat condilionalem , sicut contingit in bationem secundam. Insl. 1° Impossibile est quod minister se­ naula circa easdem merces. At secus si ver­ rio peiagcns ritum externum, non faciat sentur circa diversa objecta ct utraque sil sacramentum, quantumvis animo oblude­ absoluta, ul in casu; intentio enim externa tur : ergo. Prob. ani. Peragendo serio ri­ versatur circa opus indifferens, interna cirm tum externum applicat formam maleriæ : opus ut sacrum ; utraque csl absoluta, posatqui ex applicatione formæ ad materiam suntque simul consistere, ncc una superatur necessario resultat compositum, etiamsi ab altera. Insl. 2° Verba sacramcntalia , imo totus renilcnle voluntate interna agentis; ut ap­ plicata forma cathedrae ligno, necessario ritus externus sunt signa sacra cx institu­ iit cathedra; applicatis el dispositis colori­ tione Chrisli : atqui signum semel institu­ bus in tela, necessario fit pictura ; apposita tum , si exterius proferatur aut exhibeatur, forma sigilli ccræ, fit necessario sigillatio, significat id ad quod significandum csl insti­ quantumvis agens intus contradicat. Ergo. tutum. Ergo. Item sunt medicamenta , Patel maj. Quia verba sacramcntalia sunt medicamenta autem sanant independenier forma, et res sensibiles sunt materia. Est ab intentione interna medici. R. 1° hoc argumento probari verba sacra­ ergo in tali ministro duplex voluntas contra­ ria : una absoluta, qua vult ponere eide mcntalia serio prolata super materiam præ(acto ponit ritum ; altera conditional.*! qua scnlem , non solum a ministro privatim non vellet fieri sacramentum, et hæc supe­ agente el intus reluctante, sed etiam ab ratur a prima : sicut nauta qui simpliciter ebrio, amente, mimo, psittaco, esse sacra el absolute vult projicere merces in mare ct conficere sacramentum, quod est hæreliurgente tempestate, el conditionatc vellet cum ct absurdum. Unde R. 2° D. maj. Verba sacramcntalia sunt non projicere ; quæ secunda voluntas su­ sacra signa ex instilulione Chrisli depenperatur a priore absoluta. *** il I Ί 332 DISSERT. V. ART. VIL denier ab intentione interna ministri, C. csl locutio interna, sed eliam actum rofofc independenterab illa, N. Insuper esto vera | talis quo optamus el intendimus Deum esset minor de signis mere speculativis, adesse nobis teslem. falsa est de signis praeficis quæ cfiiciunt Inst. 5° Juramentum promissorium sine quod significant, qualia sunt signa sacra- animo jurandi obligat : ergo est validum. mentalia; id enim non habent ex se, sed cx II. 1). ant. Obligat in foro externo, C. in voluntate illius cui data est potestas efficien­ foro interno, subdistinguo. Obligat vi jura­ di quod significant : sic autem in sacramen­ menti , N. obligat ob scandalum et damnum tis est minister. Ad secundum, disparitas quod evenire solet promissario si non sene­ est, quod medicamentum a naiura habet tur, et secundum aliquos, ob reverentiam vim sanandi : at ritus externus non csl ex quæ debetur divino Numini, eliam cxlcrius se determinatus ad esse sacramcntale, sed lanium invocato, C. Inferes. Ergo qui sic jurat et qui jura­ debet ad id determinari per intentionem internam ministri ; semel vero determinatus mentum hujusmodi violat, non csl perju­ et perfectus, tunc ad instar medicamenti rus, quod videtur damnatum in hac propo­ sanat independenterab ulteriori intentione sitione proscripta ab Innoccnlio XI : Si quis juret se non fecisse aliquid quod revera ministri. Insl. 3° Hoc ipso quo quis vult conficere | fecit, intelligendo intra sc aliquid aliud sacramentum etiamsi intus nolit conferre quod non fecit...... revera non mentitur, effectum sacramenti, confert tamen. Ergo nec est perjurus. Ille enim non jurat animo similiter, hoc ipso quo vult facere actum vocandi Deum in testem falsi quod exterius externum, etiamsi intus nolit facere sacra­ exprimit, sed veri quod in mente retinet. mentum , facit tamen. Item qui adhibet Ergo. signa quæ scit osse magica, etiamsi ea nihil R. propositionem damnatam non agere æstimet el animo derideat, facit tamen de eo qui juramentum fictum violat, sed de eo qui juramentum facit; et illeliccl non sit quod magi faciunt Ergo similiter. R. ad primum. .V. conseq. Data est mox perjurus stricte, quia ille dicitur stricte per­ disparitas, quod saerarz/mtum valide con­ jurus qui vel falsum jurat vel veruni jura­ fectum sit ex s* determinatum ad causan­ mentum violat, est tamen secundum quid dam gratiam ; agP enim tunc >;t aliæ causæ et latiori sensu perjurus ; 1° quia est per­ necessariæ : al opus externum non est ex se jurus exterius; 2° quia dicitur perjurium determinatum ad esse sacramcntale, sed ad minus stricte omne juramentum illicitum, kl debet determinari per intentionem mi­ juramentum autem fictum est juramentum illicitum. Insuper ad falsitatein et damna­ nistri. Ad secundum, R. quod si illa signa quæ tionem propositionis copulalivæ, sufficit scitesse magica nolit intus adhibere ut ma­ quod una pars sit falsa, qualis est certo hac gica, sed simulare tantum et irridere, non in dicta propositione, revera non mentitur. Addam, el, quamvis forte ad nauseam, faciat quod magi faciunt. Adde retorsionem utriusque argumenti repetere non desinam, totam hanc instan­ conlra intentionem internam quam requi­ tiam de juramento probare conlra ipsos runt adversarii in collatione privata sacra­ adversarios. Si enim iunmemum solemne sine animo jurandi sil verum juramentum mentorum. Insl. 4° Juramentum promissorium serio et obliget, etiam juramentum privatum sine emissum exterius sine voluntate jurandi, animo jurandi est verum juramentum ct esi verum et validum juramentum. Ergo obligat. Ergo si quid valeat h.rc paritas, similiter sacramentum sine intentione illud probat sacramentum priva tim collatum et extra circumstantias sine animo interno il­ conficiendi. R. N. ant. Ad rationem enim juramenti lud conficiendi, esse validum, quod est veri et validi requiritur animus jurandi seu conlra adversarios. vocandi Deum in testem, ut prolavimusex Obj. 3° Athæus, paganus, vol judæus pos­ communi sententia in tract, de Religione, sunt valide conferre baptismum, ul dixi­ dissert. 5, art. 1. Quia juramentum est mus conclusione secunda : atqui pcrliinvocatio divini Numinis, invocatio autem j ciendo serio ritum externum, non possunt importat non solum actum intellectus qui | habere inicnlionem internam faciendi rem Μ DE INTENTIwn MINISTRI. 533 sacram, siquidem illam ut caeremoniam su-11non intendere baptizare infantem; hic inperstiliosam reputent, cl Ecclesiam impio- I fans fit sucerda», fit episcopus, fictitius sci­ rum conventum. Ergo. licet ; diu vivens omnem clerum su® diœceR. D. min. Non possunt habere intentio­ sis renovat, nulli erunt in ea sacerdotee, nem faciendi rem sacram, absolute in se nullum sacrificium, nulla peccatorum ab­ sacram, C. ut sacram in Ecclesia, N. Quam­ solutio, nullus clerus, proinde nulla eccle­ vis enim irrideant Ecclesiam, et ejus caere­ sia quæ ex clero tanquam ex poliori parte moniam superstitiosam et impiam in se cre­ constat. Quod autem in una dioecesi contin­ dant, non ignorant tamen eam frequentari git , in pluribus et in omnibus contingere in Ecclesia ut sacram et religiosam : unde, potest, sieque Ecclesia deficere. Sequitur dum intendunt facere quod facit Ecclesia 3° quod valor sacramenti penderet a probi­ eamque ceremoniam peragere eo modo quo tate ministri qua intentionem hanc secun­ fieri solet in Ecclesia, non obstante eorum dum nos requisitam adhibeat : diximus au­ privato errore, habent intentionem inter­ tem supra probitatem in ministro non re· nam ct perficiunt sacramentum. aSi vero, quiri. 4° Sequitur quod salus hominis, Spi­ b inquit Doctor noster Angelicus hic, art. 9, ritus sanctigralia, virtus sanguinis Christi » ad 1, patiatur fidei defectum circa ipsum ab hominum arbitrio pendeat; quod plus » sacramentum quod exhibet, licet credat possent nocere homines quam juvare Chris­ » per id quod agitur exterius nullum sequi tus, et hominem non solum plantare et ri­ b interiorem effectum, non tamen ignorat gare, sed etiam incrementum dare. 5° Se­ b quod Ecclesia catholica intendit per hu­ quitur quod innocentes plecterentur propter ll jusmodi quæ exterius agit præbere sacra­ malitiam aliorum. Ergo. R. i° retorquendo argumentum integrum. li mentum : unde, non obstante infidelitate, b potest intendere facere quod facit Ecclesia, I Juxta adversarios requiritur intentio inled licet æstimet id nihil esse ; el talis intentio | rior dum sacramentum confertur privatim » sufficit ad sacramentum, d cxlra circumstantias consuetas : ergo qui sic Insl. Episcopus ordinaturus protestatur baptizatur, incertus erit suscepti baptisma­ se nolle ordinare excommunicatos; ct tamen tis, et si revera defuerit intentio ista, fac­ hi vere sunt ordinati, siquidem illos Ecclesia tus sacerdos el episcopus, nullum sacrifi­ suspensione mulclet, non reordinarejubeat. cium perficiet, nullum absolvet, nullum Ergo. ordinabit, sicquc deficere poterit Ecclesia, R. 1° hoc argumentum militare contra valor sacramenti pendebit a probitate mi­ adversarios qui dicunt ritum externum serio nistri, salus hominis et gralia ab ejus arbi­ peractum non sufficere ad sacramentum, trio, plus poterit nocere homo quam Chris­ tus juvare, et dabit homo incrementum, si contrarium exterius exprimatur. 7?. 2° episcopum id protestari ad terrorem innoccnsqucpleclclur propter malitiam alio­ tantum : at ubi compertum existimat nullum rum : ergo neganda est necessitas intentio­ adesse excommunicatum, vult omnes prae­ nis internæ extra circumstantias. Item in sentes ordinare : et sic non vi ritus externi omni sententia catholica requiritur ad per­ præcise, sed vi internæ intentionis sunt or­ fectionem sacramenti certa materia et certa forma; hæ autem Sc vitiari possunt, ul vi­ dinati. Obj. 4° ab inconvenientibus. Si vera sit tium nulli nisi ministro pateat. Ergo idem sententia nostra, sequitur 1° quod nemo quod prius, nullus suscepti sacramenti erit possit esse certus suscepti sacramenti, ncc certus, poterit Ecclesia deficere, valor sa­ ideo suæ salutis, ubi sacramentum csl ne­ cramenti pendebila probitate ministri, sa­ cessarium necessitate salutis, quia intentio lus hominis ab ejus arbitrio, plus poterit interna nulli potest ess*' nota ct certa : unde homo nocere quam juvare Christus, homo S. Th. in 4, d. 5, q. 2, art. 2, quæstiunc. 1, incrementum dabit et innocentes plectentur dicit quod ea quæ pertinent ad substantiam propter aliorum malitiam. Hæc devorent et sacramenti debeent esse certa ; et inde negat solvant adversarii priusquam illa nobis ob­ bonitatem ministri esse dc substantia sacra­ jectent. Interim menti, quia non est certa. Sequitur 2° quod R. 2° ad primum , D. Sequitur ex nostra Ecclesia possi l deficere : ponamus enim pa­ sententia quod nemo possit esse certus sus­ rochum, ritum externum serio peragendo, cepti sacramenti, certitudine physica el on> V ϊ* fi. ’· m I t .! A ·; 834 IΛ i Si/ II! I DISSERT. VI ART. VII. nimoda, C. certitudine morali, N. Hoc ipso a probitate speciali qua materiam et U enim quo minister sponte serio ritum exter­ main integram adhibet; a probitate mini­ num peragit, cerium est moraliter ipsum stri generatirn sumpta pro recta ejus ce». habere intentionem internam faciendi quod ! scientia cl sanctitate, de qua fuit questio facit Ecclesia, quam verbis exprimit; hæc inter S. Augustinum et Donatistas, et nos enim facillimo habetur, nec abesse potest supra, N. Ad quartum, cliam D. Sequeretur quod nisi cx mera malitia ministri, quæ supponi non debet nisi certis indiciis constet. Neque salus hominis el gratia absolute sumpta penalia certitudo haberi potest in sententia ad­ deret ab arbitrio hominum, JV. potest enim versariorum dc necessitate intentionis in­ I Deus sine sacramentis el quo voluerit modo terne extra circumstantias, ct in omni sen­ 1 salutem el gratiam conferre; salus el gratia tentia catholica dc necessitate formæ et ma- ut oblinenda per sacramenta, C. Sic etiam teriæ ; major autem certitudo morali non pendet ab hominum arbitrio quoad positiorequiritur nec reperilur, ul jam dixi, in ne­ nem formæ et materi®, nec reputatur in­ gotio salutis. Quis scit enim an amore vel conveniens. Unde non sequitur quod homo odio dignus sit? El ita docel ipse Scrrius in plus posset nocere quam Christus juvare, eum posset Christus independenter a sacra­ Vindiciis Calharini, cap. 4. Ad I). Thomam. Ex eo quod debeant esse mentis gratiam conferre, et homo virtutem moraliter certa quæ spectant sacramenti sacramenti semel valide peracti impedire substantiam, recte infert S. Doct. non esse non possit : nec etiam sequitur quod homo necessariam ministri probitatem, absque det incrementum principaliter, quod Pau­ eo quod ex eodem principio liceat inferre lus voluit excludere, scd instrumentaliler non esse necessariam intentionem : quia cum lanium. Ad quintum. Suscipiens sacramentum sanctitas difficile habeatur, et multi appa­ reant probi qui intus sunt mali, imo ipse vel est justus, vel obnoxius peccato origi­ qui nullius criminis est sibi conscius, co­ nali aut actuali : si hoc secundum, Deus ram Deo aliquando non sil justificatus, lon­ non punil innocentes permittendo defec­ ge minor haberi potest certitudo de probi­ tum intentionis in ministro; si primum, tate ministri quam de ejus intentione quam quod inde puniatur innocens, est per acci­ verbis exprimit, quæ facillime habetur et dens el præler Dei intentionem : sicut dum quæ non decsl nisi cx speciali el expressa I permittit non adesse qui sacramentum con­ malitia, quæ supponi non debet sine gravi­ ferat , vel adesse qui adulteret materiam bus indiciis, ut jam dixi. aul formam, non semper est ex intentione Ad secundum. De lide certum est ex pro­ puniendi, sed propter allioree el secretio­ missionibus Christi, Ecclesiam non po*se res rationes sibi soli nolas, sed semper deficere; de fide non est hunc hominem esse Justas, baptizalum. Ergo ex hoc quod possit con­ Obj. ultimo. Non minor requiritur interitingere hunc hominem non esse bapli^a- tioinsuscipienlesacramentum quam in con­ lum, insulsum est inferre Ecclesiam posse ciente .atqui non requiritur intentioinledeficere, quasi, prion casu posito, non ha­ rior in suscipiente, quia lin ocentius III, beat Christus unde stet promissis, lia sob t cap. Majores, extra dc Baptismo ; concil. simile argumentum S.Th. in 4, d. 24, q. 1, I olci. IV, pt D. Th. in 4, d. 6, q. 1, ari. 2, art. 2, q. 3; neque ideo recurrimus ad mi­ q. 3, dicunt valere baptismum metu sup­ raculum, ut quidam sugillant, sed ad com­ pliciorum susceptum . baptisma aufein me­ munem providentiam «pia Deus suam Ec­ tu suppliciorum susceptum , sine intentio­ clesiam quam indefcclibilcm instituit, gu­ ne interiori suscipitur. « bernat , nisi dicas esse miraculum quod R. 1° more solito indo probari contra ob­ Deus non permittat Ecclesiam deficere ex jicientem non requiri intentionem intrrio adulteratione formæ aul materi® irj sacra­ iom in ministro conferente privalim et extra mentis. circumstantias Ad tcriium, I).Sequeretur quod valor sa­ R. 2° Λ. maj. Cum enim minister sil cramenti dependeret a ministri probitate agens ex cujus intentione ritus externus e«t ipecialiqua intentionem internam adhibet, determinandus ad esse sacramcmale. mi»C. 61C etiam dependet in omnium sententia | jor in eo requiritur intentio quam in susct- v ____ DE INTENTIONE MINISTRI. eicnte, qui est patiens et cujus intentio non est (letenninativa ritus externi ad esse sacramcnlalc, sed dispositio quædam ad il­ ium. Nec in hoc sibi constat Serrius cujus est hoc argumentum : nam , juxta ipsum cap. 12, non valet sacramentum collatum a ministro metu mortis, et tamen contendit hic quod sacramentum simili metu sus­ ceptum valeat: ergo minor in suscipiente re­ quiritur intentio quam in conferente. Item cap. , docet quod , licet amens aut dor­ miens possit valide baptizari, non tamen possit valide baptizare; quia, inquit, in conferente desideratur intentio absoluta, in suscipiente sufficit conditionata : ergo minor in suscipiente quam in conferente. R. 3° jY. min. Scd de illa art. scq. S III. — De qualitate intentioni» Interna requiilta ad integritatem sacramenti* Supposito cx § præcedenti, requiri ad perfectionem sacramenti intentionem in­ ternam in ministro seu intentionem fa­ ciendi ritum externum qualem Ecclesia fre­ quentat ct ut in ea sacrum ct religiosum : quærimus qualis debeat esse illa intentio? Nam multiplex solet distingui intentio. 1° Dividitur in actualem , virlualem, inrerpretalivam ct habitualem. Actualis est, qua quis actuali ct expressa volilione vult aliquid, ut dum aliquis actu vult baptizare, consecrare, recitare Horas. Vidualis est, quando quis vi intentionis actualis prxlerilæ aliquid agit. Intcrprctativa dicitur, quæ nec est ncc fuit, sed præbct funda­ mentum existimandi quod esset si cogita­ retur, aut rogaretur, aut casus contingeret. Habitualis dicit puram concomilantiam ali* cujus habitus aut consuetudinis absque ullo live actuali, sive victuali influxuvoluntatis in actum , ut si justus dormiens recitet preces. Hæc fusius deduxi in tract.de Ulti­ mo Fine, dissert. 1, a. 5. Vide. 2° Intentio distinguitur in explicitant qua aliquid intenditur in scipso, et implicitam qua aliquid intenditur non in scipso, sed in alio in quo continetur; dc qua etiam dixi loco citato. 3° Alia csl intentio in actu signato, ut cum quis dicit expresse ore vel mente, Volo hoc facere , volo celebrare, volo baptizare; aha m actu exercito, ut dum quis absque h> quod dicat expresse,Volo facere, facit tamen sciens cl advertens quid laciat. 3*J 4° Alia est intentio absoluta, quæ a no lia conditione pendet ; alia conditionata, qua aliquid intenditur non absolute, scd depen­ dentor ab aliqua conditione, Jam dixi in tecunda concliuione praeco dentis §, intentionem faciendi qmxl facit Ecclesia seu ritum in ea sacrum cl eo modo quo illum frequentat, debere esse explici tam, quia in nulla alia priori intentione continetur ; intentio enim rilus externi est indifferens ul sit rilus sacer vel profa­ nus , ul sincere peragatur vel irrisorie ; in­ tentionem autem rilus, ut absolute in se sacri,seu sacramenti in se productivi graliæ , non necessario debere esse explicilam, sed sufficere si sit implicita, quia contine­ tur in intentione explicita faciendi ritum ul in Ecclesia sacrum ; talis enim rilus est sacramentum ct causa gratiæ. Certum est insuper, non requiri inten­ tionem in actu signato, scd sufficere inten­ tionem in aclu exercito ; hxc enim xquivaIcl primx, cum impossibile sit quod aliquis sui compos sciens el volens faciat aliquid ei non vclil facere. Restat igitur difficultas de prima cl quarta divisione. Unde Dico 1° Ad integritatem sacramenti non sufficit intentio interpretative, nec habitua­ lis: non requiritur actualis; requiritur et sufficit virlualis, si tamen minister sil sui compos. Prob. prima pars. Quia intentio interpretativa non est dc facto intentio, sed disposi­ tio ad illam, cl forct duntaxat si de ca aclu rogaretur aut cogitaretur. Neque obstat quod videatur sufficere in suscipiente sacramentum, v. g. in adulto qui, in articulo mortis sui impos, valide re­ cipit extremam unctionem de qua susci■ A O quain quod enim, ut jam dixi el dicam, re­ quiratur major intentio in ministro quam in subjecto, adultus catholicus qui voluit lutem, voluit implicite omnia media neces­ saria et utilia ad salutem, consequenter exIremarn unctionem : unde haac intentio in illo non est mere interpretative, et potest ali­ quo sensu dici virlualis implicita quoad sus­ ceptionem sacramenti. Prob. secunda part. Intentio habitualis, ul dixi, est qux solum concomilantiam ha­ bitus aut consuetudinis importat, sine ali­ qua deliberatione aut intentione praxedente; aut qua' si prtccessil, nullatenus neque Me DISSERT. V. ART. VII. •tclualilcr neqne virtualiler influit in actum, citato, esse quamdam determinationem re­ irno contrariam intentionem patitur, ut pa­ lictam ex prima intentione; illam autem tet in eo qui cum habitu chari tatis peccat determinationem esse aliquod diclamen or­ venialiter: atqui cx tali intentione non iit tum cx primo, unum enim oriturcx altero, actus humanus, cum possit haberi in dor­ Quantum ad (Jurationem , ibidem dixi miente, ebriu, vel amente. Ergo. probabilius durare quandiu per contrariam Si dicas S. Thomam hic a. 7,ad 3, docere intentionem non revocatur, quia non vide­ intentionem habitualem sufficere ad perfec­ tur aliud assignable. Vide ibidem. Sed quia, ul etiam ibidem observavi, tionem sacramenti, R. S. Doctorem per in­ tentionem habitualem inlclligere vii lualcm, quamvis duret virlualis intentio, non taul manifeste pute/extextu/dicilenirnta Li- men semper influit in opus agentis haben­ » cct illo qui aliud cogitat non habeat inten- tis illam, operae pretium est pro praxi elpro » tionem actualem, habet tamen habitualem tollendis variis scrupulis, scire quando in­ o quæ sufficit ad perfectionem sacramenti; fluit in opus et operans agit ex illa ; quod n puta, cum sacerdos accedens ad baptizan- non ita facile dignosci potest. Respondi loco citato, tunc dignosci vir» dum, intendit facere circa baptizandum » quod facit Ecclesia : unde, si in ipso actus lualcm intentionem influere in opusclagens » exercitio illius cogitatio ad alia rapiatur, ex illa agere, quando quis sui compos cl mo» cx virtute prima·, intentionis perficitur ralilcr agens, etsi nihil dc priori intentione » sacramentum. » Ubi evidens est has parti­ cogitet, est tamen in ea mentis dispositione culas cx virtute primœ intentionis, signifi­ ut reflectens supra se, vel ah aliis interroga­ care intentionem virlualcm. Unde non pauci tus quid aul quare agat, sta* patris censetur moraliler perseverare meus i ditione et acceptatione corporum in indio et tuus consensus et contractus perfici. At I duo, error circa personam est en or cire· .Μ DIGRESSIO HISTOR. DE CONTROV. INTER STEPHANUM, etc. 339 substantiam rei, etideo initat contractum. » rebaptizandos censebat. » Quidam autoPriée 3° utrum ad integritatem sacramen- niant Tertullianum Agrippino praeivisse, ti requiratur attentio lam in ministrante sed obscura sunt Tertulliani verba, Suppono 3°, S. Cyprianum, Agrippini quam in suscipiente? R. negative, excepta forte extrema unc­ successorenr non immediatum, et Firmitione; quia neque ex S. Scriptura, nequ? lianum, episcopum Cæsarccnscm, cum plu­ ex conciliis, neque ex definitionibus ponti­ ribus Orientis el Africæ episcopii, circa me­ ficum , neque cx Patribus erui potest neces- «dium tertii sæculi, Agrippini sententiam sitas attentionis tam in ministro quam in secutos, revera censuisse et propugnasse suscipiente ad perfectionem sacramenti : baptizatos ab haereticis esse rebaptizandos. unde ministrans aut suscipiens voluntarie Hanc suppositionem ut minus veram, con­ distractus valide ministrat aut recipit, pec­ tra unanimem theologorum sensum, im­ cat tamen propter irreverentiam faciam sa­ pugnare aggressus est nuperus scriptor, cramento, etiam mortaliter si sit contemp­ Baymundus Massorius, ord. Minorum Contus aut periculum errandi in forma vel ma­ ventualium. leria. Verum quantum ad Firmilianum, cons­ Dixi, excepta forte extrema unctione; tat 1° ex ejus Epistola, inter Cyprianicas quia cum ejus forma sit deprccativa el ad | 75, quæ quamvis desideretur in editione orationem requiratur attentio, ut alibi do­ Manutiana, reperilur tamen in omnibus cuimus, quidam volunt quod minister vo­ aliis editionibus el in vetustissimis codici­ luntarie distractus non oraret, adeoque sa­ bus, adeoque tmmerito rejicitur ut supposicramentum non conliceret; quod tamen alii} tilia a laudato auctore. 2‘ Constat ex Dio­ negant, dicentes formam hujus sacramenti nysio Alexandrino apud F.useh. lib. 7 Hist. non esse orationem ul est opus operantis, Eccles, c. 5. 3' Ex S. Basilio, Epist. 1 ad sed ul est sacramenlalis. Amphilochium. Quantum ad S. Cyprianum, pariter con­ DIGRESSIO HISTORICA. stat ex Eusebio lib. 7 Hist. Eccles, c. 5; ex OB CONTROVERSIA ISTER S. STP.PHAWVM PAPAM ET S. Basilio prius citato; e\ S. Hieron. ad­ I. CYPRIARUM CIRCA BAPTISMA HÆRETICORUM. versus Luciferianos ; ex S. Aug qui in li­ bris coni. Donat passim laudat Epistolas Ad art. 3 linrri. ■ i mum a commu­ 71 ad Quintum et Episl. 73 ad Jtibajanum ; nione Ecclesia* defecerint, cum in Litteris ex S. Aug. I. 2 de Baptismo ad Bonifac. c. S. Cypriano tributis unitas Ecclesiæ maxiulliino cl alibi; el cx Vincenlio Lirin, in me commendaretur. R. S. Aug. non tam suam quam quorumCommonil. n. 9, ubi hæc habel : « Quond dam igitur venerabilis memori® Agrippi- lain dubitationem referre; aut si suam, »nus, Carthagincnsis episcopus, primus kIco tenus est, ut hypoihetieo systemati slad omnium mortalium conlra divinum cano- I hiliendo non sufficiat. Quod patet 1° quia, » nem , conlra universalis Ecclesiæ tregu- Epistola laudata ad Vincentium, postquam : « Quanqnam desini qui hoc d lam, contra sensum omniurr consacerdo- ! dixit . ............. .................non .......... » tum, conlra moremelinslilula majorum, | » S. Cyprianum prorsus non sensissecon- 4 I il I I * J’ DIGRESSIO HISTORICA 340 » tendant, » addit : σ Nos tamen non ne- 3° an S. Cyprianus ct Firmilianus crroreni « gamus illud sensisse Cyprianum. » El deposuerint? 4° an hi et cætcri rebaplizan lib. ii de Baptis, c. 15, loquens de Epistola les ab omni culpa excusari possint? 5° an S. Cypriani ad Stcphanum, dicit : « Nam ipse Stephaniis in errorem oppositum df « el ipsam in isto cœlu consacerdotum Icc­ non rebaptizandis ullis hærelicis lapsus fue­ ii tarn esse dixit; quod facium omnino non rit ? 6° an sint alii Patres qui sententiæ re­ » dubito. » 2° Quia in Epistola citata ad baptizantium adhæserunl?7° tandem, quodVincentium, probat duplici momento has nam sit istud concilium plenarium a quo Epistolas esse S. Cypriani; tum ob styli si­ loties S. Aug. contra Donatislas dicil defi­ militudinem cum aliis scriplis S. Cypriani ; nitam fuisse banc de non rebaptizandis hætum quia in his maxime commendat Eccle­ relicis controversiam ? Quas omnes quæssiæ unitatem, nec vult quemquam aliter lioncs sectionibus sequentibus expendemus. sentientem a communione removeri : « ncSECTIO i. » minem judicantes, inquit, aut a jure com» munionis aliquem, si diversum senserit, Utrum S. Cyprianus ct ejus colleger existimaverim controversiam de baptismo ad /idem pertinere, » amoventes, » apud S. Aug. lib. 2de Bap­ eamrjue ul talem dejiniverit Stephanies ? tismo, c. 6 ; quod est aperta damnatio DoDico 1° S. Cyprianus cum collegis sibi natislarum qui a catholicis recipientibus baptisma bærclicorum tanquam ab immun­ consentientibus non existimavit controver­ dis se separaverant. Porro si cx Epistolis siam de baptismo haereticorum perlinere ad S. Cypriani damnantur Donalistæ, quo­ fidem, sed ad disciplinam tantum. Probatur 1° Id perlinet ad disciplinam modo a Donatistis fabricatæ dici possunt, ut fingit recens criticus? 3° In libris dc Bap­ tantum et non ad fidem, quod unicuique li­ tismo, S. Aug. urget passim EpistoIasS. Cy­ berum est credere, cl cujus est diversa el priani tanquam germanas, nullum dubi­ libera praxis inter catholicos, salvo vinculo tationis indicium proferens. 4° S. Aug. ex­ pacis : atqui controversiam de baptismo hae­ cusans errorem S. Cypriani, non dicit eas reticorum talem existimavit S. Cypria­ ipsi immerito allingi, quod peremptorium nus cum suis collegis : ergo. Maj. palet, luisset pro justificatione S. Cypriani, nec quia circa ea quæ sunt fidei non est li­ omisissetS. Aug. si ila res esset;sed dicit, bertas, sed ea credere ct agere omnes te­ vel Deum hanc ei veritatem non aperuisse, nentur ; una enim fides , quamvis possit vel nondum in concilio plenario tunc fuisse esse diversa disciplina. Prob. min. S. Cy­ eliquatam, aut ipsi non salis innotuisse uni­ prianus in Epistola ad Stcphanum ait :« C®· versalem Ecclesiæ consuetudinem, vel hanc » terum, scimus quoniam quod semel imlabem lucccharitalisct falce martyrii eluisse. » biberint nolle deponcrc, nec propositum Hujus noslræ suppositionis veritatem erudi­ » suum facile mutare, sed salvo inter coltissimus scriptor, Laurentius Berti Augus- » legas pacis et concordia* vinculo, quælinianus, adversus novum ejus impugnato­ » dam propria , quæ apud sc simul sint rum lato el docto calamo propugnat 1. 31, » usurpata, retinere. Qua in re nec nos vim » cuiquam facimus, aut legem damus, cum c. 15, a quo hæc pauca deliberavimus. His itaque suppositis , pluies quæsliones » habeat in Ecclesiæ administralionc vofacti dc ista concertatione interStcphanum » Imitatis suæ arbitrium unusquisque prœet S. Cyprianum cæterosquc tum Africa.· «positus, rationem actus sui Domino redcum Orientis episcopos ipsi consentientes » diturus. » In Epistola ad Jubajanum: conlrovcrlunlur inter eruditos ; 1° utrum Cy­ « Hæc tibi breviter, inquit, pro nostra meprianus cum aliis episcopis sibi consentien­ » diocritale rescripsimus, nemini præscritibus hanc dc baptismo hærelicorum ite­ » bentos , aut praejudicantes , quominus rando quxslioncm ad fidem vel ad disci­ » unusquisque episcoporum quod pu(:neplinam tantum perlinere existimaverit? cl » rit faciat, habens arbitrii sui liberam fautrum S. Stephaiius illam ex cathedra tan­ » cultatcm. » El in præfalione concil. Garquam dc fide definierit? 2" an Stephaniis thag. ubi aderant octoginta septem epis­ Cyprianum , Firmilianum el alios ejusdem copi, dicit : a Superest ut dc hac ip*a re sententiæ de facto oxeommumcaverit, an I >· singuli quod sentiamusproferamus.n tantum excommunicare minatus Iu rit ?| » minem judicantes, aut a jure commu· Μ----- DE CONTROVERSIA INTER S. STEPHAN., etc Ail » nionis aliquem, si diversum senserit, re- et volens probare cum injuste comminatum Μ · fuisse excommunicationem contra rebapti­ d moventes. » Respondent quidam, S. Cyprianum præ zantes, dicil : apud Romanos « Circa colo humilitate noluisse alicui legem imponere; » lirandos dies pascha» et circa multa alia diquia quæslio , quamvis eam crederet esse fi­ « vinærei sacramenta , esse aliquas diversidei, non erat tamen salis discussa et eli­ » tales, nec obsonari illicæqualiler omnia quata, sed ita obscura, ut cuique in re non­ » quæ Jlierosolymisobscnantur : secundum dum universalis Er'V’siæ judicio definita , » quod in cætcris quoque plurimis prori n» ci is mulla pro locorum el nominum diverliberum esse sentire quid vellet. Sed contra i° S. Cyprianus dicit episco­ » 'itate variantur. Nec tamen propler hoc pos habere libertatem sentiendi el faciendi «ab Ecclesiæ calholicæ pace atque unitate quidquid libuerit in administralionc Ec­ «aliquando discessum est. » Ergo, juxta clesia, ct ea relinere, salvo concordiæ vin­ Firmilianum, sicul controversia de dic pas­ culo, qua: usu sunl usurpata. Ilæc profec­ chalis et diversitas rituum in sacramentis to non fidem, sed meram disciplinam spec­ perlinent ad solam disciplinam, ita etrebaptant. 2° S. Cyprianus suam sententiam dc lizalio tunc temporis credebatur ad meram rebaptizandis hærelicis reputabat dubiam disciplinam perlinere. Prob. 4° ex S. Basilio qui, cum esset ejus­ vel certam ; si dubiam , quomodo sanctissi­ mus cl humillimus antistes in re sibi dubia dem sententiæ cum S. Cypriano,in Episl. tam mordaci slylo contrariam sententiam et ad Amphilochium , dicil : « Sed quoniam rescriptum Slephani papæ lacerabat ? si «nonnullis Asiaticis omnino visum est, certam, quomodo vir prudens, consultus in » propter mullorum oeconomiam eldispenre sibi certa ad (idem perlinente, potuisset » sationem, eorum baptisma suscipi , suscirespondere unicuique liberum esse sentire » piatur. » Et infra dc Encratitis : u Qi: d cl tenere quod vellet? Poluisselne Athana- » hoc universali œconomiæsit impedii.., nlo sius ante concilium Nicænumdiccrcliberum » futurum , rursus consuetudine utendum esse Arianis sentire quæ vellenl dc consul)- » esi, el sequi oporlct Pati es,qui quæ q oad stanlialilale Verbi? S. Cyrillus Nestorianis » nos pertinent providerunt.» Prob. 5"ex S. Aug. qui, lib. 2 deBap!i«mo de divinitate Christi ante concil. Ephesi** contra Donat, cap. 9, dicit in bac quæslione num ? Prob. 2° S. Cyprianus admittit hapliza- actum esse de consuetudine, el solam con­ tos ab hærelicis qui absque rebaplismo in suetudinem S. Cypriano objectam esse, cui, communione Ecclesiæ admissi moriunlur, cum non esset recc-pla in Africa, nec esse posse salvarii. Ergo non existimabat rcbap- universalisEcclesiæ ipsi innotuerat, re-istetismum ad fidem perlinere. Prob. ant. cx bal :« Consuetudinis robore, inquit, teneS. Aug. lib. 2 de Bapl.,contra Donatislas, » batur orbis terrarum, et hæcsola opponecap. 13, ubi de S. Cypriano loquens, dicit: [ » batur inducere volentibus novitatem. »Et α Sed cum arbitraretur eos qui extra Ec- infra :« Hanc autem fuisse consuetudinem • · * · «m · · t·· » clesiæ communionem baptizarentur, hap- » Ecclesiæ, quæ postea, multis discussis am» tismum non habere , credidit cos tamen « bagibus, perspecta veritate plenario con» In Ecclesiam simpliciter admissos, prop- » cilioconiirmatacst. «InsuperS. Aug.ibid, «ler ipsius unitatis vinculum posse ad ve- cap. 3 , agens de opinione S. Cypriani, ad » niam pervenire. » Idque probat ex ip­ ipsum excusandum, dicit. « Concilia plcnasius S Cypriani Epistola ad Jubajanum in « ria sæpe priora posterioribus emendari, qua dicil : « Sed dicet aliquis. Quid ergo de « cum aliquo experimento rerum aperitur » his qui in prætcrilum de hæresiad Eccle- « quod clausum erat. » Palam est S. Aug. lo­ » siam venientes, sine baptismo admissi qui de rebus non ad tidem sed disciplinam «sunl? polens csl Dominus misericordia: spectantibus,cum in rebus fidei concilia ple­ » suæ indulgentiam dare, et cos qui in Ec- naria sint irreformabilia. Obj. S. Cyprianus exponit sententiam » desiam simpliciter admissi, in Ecclesia » dormicrn.it, ab Ecclesiæ suæ muneribus suam de rebaptizandis baptizatis ab hæreli­ cis, tanquam perlinentem ad fidem. l°Quia » non separare. » Prob. 3° Firmilianus, in Episl. adS. Cy­ Epistola ad Jubajanum dicil a Christo non prianum, proscindens resci inluin Slcpbaiii, esse datam hærelicis potestatem baptizandi ; F * · .9 Λ Λ 9 iI 342 DIGRESSIO HISTORICA de fide est autem cum non posse baptizare, I 74, vocat opinionem S. Stcphani errorem; qui non habet a Christo potestatem bapti­ Epist. cit. ad Jubajanum , dicit suam sen­ zandi. 2° Ibid, dicit in baptismate esso ori­ tentiam esse a Spiritu sancto revelatam, esse ginem fidei el spem salutis. 3° ibid, eadem fidem et veritatem Ecclesiæ. Ergo. fide credit nuPum esse sacramentum ab hæ- , R. ad primum. S. Cyprianus vocat senrcliciscoIla(uui,quacreditunumesseDcum, I lenliam S. Stcphani errorem, sed nonconunam fidem, unam Ecclesiam. Ergo. 1 tra fidem. Non enim hoc ipso quo aliquid R. 1° communi solutione ad totum argu- est verum, ejus contrarium est hærelicum. mentum, familiare esse his qui opinionem Ad secundum, I). ul ante. Dicit suam sen· aliquam tenent in re theologica, eam pro­ lenliam esse revelatam, esse fidem Ecclesiæ bare ex S. Scripturis, quæ autem proferunt formalitcr et expresse, N. .illative et argniex S. Scripturis sunt quidem fidei, at non live, C. Vel sumit revelationem ei fidem ideo consequentia quam inde inferunt. Sic latiori sensu pro omni veritate cujuscumque Asiatici probabant suam opinionem de ce­ ordinis quæ a Deo qui est prima veritas, lebrando paschate luna decima quarta, in manifestatur. quamcuinque diem incideret, ex testimoniis Addam ad cumulum , pluribus videri vetcrisctnoviTestamenti, et tamen omnium neque ab ipso concilio Nicæno quæslionem consensu hæc controversia non spectabat fi­ hanc fuisse decisam de fide, sed tantum per dem, sed disciplinam. Ul autem certius di- Trident, sess. 7, can. 11, in dogma fidei gnoscalurquæsitmenscorum qui disputant, transiisse. 1° Quia, quamvis concilium, magis attendenda csl eorum praxis quam can. 19, jubeat rebaptizari Paulianislas ei speculatio; si enim , non obstante dissidio vetat rebaptizare Novalianos, non tamen speculationis, censeant cuique liberum esse anathemate ferit eos qui aliorum hærelico· senlire quid velit, ct non obstante diversa rum quam Paulianistarum baptisma non praxi, servent ejusdem communionis vincu­ receperint, quod tamen fecisset si hanc lum , manifestum est eos existimare suum quæslionem ad fidem pertinere consuisset. dissidium spectarcdisciplinametnon fidem, 2° Quia post concilium Nicænum erant ul palel in Quarlo-dccimanis. S. Cyprianus adhuc in Oriente et in Africa qui hæreliitaque et ejus collegæ mulla proferebant ex eorum baptisma rejiciebant, ut palel ex S. Scripturis, ut probarentdisciplinam suam S. Basilio, qui S. Cypriani et Firmiliani non quidem revelatam esse et esse fidei, si­ disciplinam sectabatur. Repones. Noverant S. Cyprianus et collegæ cut revelatum est et est fidei esse unum Deum , unam lidcm, hærclicos non habere necessitatem baptismi ad fidem perlineret Spiritum sanctum, etc., sed esse fidei con­ ergo existimabant ad fidem pertinere quæformiorem et tenendam : sicque momenta stionem de rebaptizandis invalide baptiza­ probationum reputabant fidei, sicut ab om­ tis, quales esse dicebant baplizalos ab hae­ nibus reputantur, at non res his probatas reticis. R. D. conseq. Ergo existimabant ad fidem scu conclusionem illatam. Itaque R.2° ad singula. Ad primum. Esi quidem pertinere quæslionem de rebaptizandis in­ de fide quod, qui non habet potesfatem bap­ valide baptizatis , si tenerent tanquam tizandi, non possit baptizare : an non dicit dogma fidei esse invalide baplizalos, C. S. Cyprianus esse de fuie hærclicos non ha­ secus, Λ’. Porro, cum S. Cyprianus etcol­ bere potestatem baptizandi. Ad secundum. legæ apprime scirent suam opinionem de Similiter dicit baptismum esse originem invalidilale baptismi haereticorum non esse fidei cl spem salutis : at non dicit contro­ solemni Ecclesiæ decreto definitam, illam versiam baptismatis esse originem fidei et non apprehendebant tanquam certum fidei spem salutis. Ad lerlium, N.anl. Equidem dogma, sed ul quid fidei conformius, conse­ S. Cyprianus, ex eo quod non sil fides el quenter non existimabam quæslionem de Ecclesia apud hærclicos, inferebat non esse rebaptizandis sic baptizatis a 1 fidem perti­ apud eos baptisma, sed illationem non ha­ nere , sed permittebant cuique sentirc quid bebat ita certam de fide, sicut habebat non vellet, cl conformiler ad suum sensum, esse apud hærelicos veram fidem el veram iterare vel non iterare hujusmodi baptis­ Ecclesiam. mum pro diversa ecclesiarum disciplina. Insl. S. Cyprianus,Epist. ad Pompeium Dico 2° Senscrit necne S. Slcphanuscon- DE CONTROVERSIA INTER S. STEPHAN., etc. Iroversiam de baptiamo hæreticorurn per-| lineread lidem, quod incertum nobis est, I earn saltern ex cathedra tanquam dogma fidei non definivit. Prob. Ad definitionem alicujus fidei dogmatis ex cathedra, requiritur quod sum­ mus pontifex illud loti Ecclesiæ solemni ritu, tanquam fide divina credendum, sub anathemate proponat, ut dicemus alibi : atqui talis non fuit definitio S. Stcphani circa praesentem controversiam ; non enim damnavit rebaplizalionem tanquam con­ trariam traditioni dogmatis, sed consuetu­ dinis, neque suam definitionem toti Eccle­ siæ lide divina credendam proposuit, sed duntaxat per privatas litteras S. Cypriano el collegis direxit. Dices cum Honorato Tourncly. 1° Eccle­ sia in concilio plenario, de quosæpeS. Aug. probavit sententiam S. Stcphani et eam tanquam de lide definivit. 2° S. Stephanus excommunicationem comminatus est con­ tra rebaptizantes; id autem non fecisset in read meram disciplinam spectante. 3° Vin­ cendus Lirinensis, in Commonit. cap. 9, id allii mat. Ergo. R. ad primum. 1° N. conscq. Esto enim concilium plenarium hanc quæslionem tanquam fidei dogma definivisset, non sequitur quod S. Stephanus ita prius eam definierit. 2° Probabile est mullis, ul modo dicebam, concilium Nicænum , quod Tournelius exi­ stimat a S. Aug. laudatum, eam ul de fide non definivisse. Ad secundum, N. min. In rebus enim ad disciplinam spectantibus potest papa comm nari anathema contra refractarios, ut fecit Victor contra Quarlodecimanos. Ad tertium, N. Dixit enim tantum Vincenlius de Stephano : Sanxit nihil innovandum, nisi quod traditum est: sunt autem traditiones solam disciplinam spectantes. SECTIO n. Utrum Slepfinnus papa de factn excommunlcnvent S. Cyprianum, Firmihantim ct alios rcbu] li~ zanies ? Dico. Stephanus papa comminatus est quidem excommunicares. Cyprianum, I irmilianum ct alios rebaptizantes, sed de facto non cxcommunicaviU Baronius id concedit de S. Cypriano, ne­ gat de Finniliano el aliis rebaptizantibus. Sed dc utroque ct aliis. 343 Prob. 1°S. Cyprianus, Epist. 74 ad Pom­ peium, de decreto Stcphani loquens, inter plura alia quibus S. Pontificem perstringit, dicit ; a Dat honorem Deo, qui hæreticorurn » amicus et inimicus Christianorum, sacer» doles Dei veritatem Christi et Ecclesia « unitatem tenentes abstinendo* putat? Si » sic honor Deo datur... abjiciamus arma, d manus demus in captivitatem, tradamus » diabolo ordinationem Evangelii, s etc. Non dicit S. Cyprianus, abstinet aut absti­ nuit, sed abstinendos putat, qua phrasi non significatur excommunicatio lata, sed fe­ renda, et loquitur indistincte de omnibus rebaptizantibus. Prob. 2° S. Aug. lib. 5 de Bap. c. 25, « Stephanus, inquit, abstinendos putaverat m qui de suscipiendis haereticis priscam con» suctudinem convellere conarentur. Iste » autem (S. Cyprianus) quæslionis ipsius » difficultate permotus et sanctis charitatis » visceribus præditus, in unitate cum eis » manendum qui diversa sentirent. Ita » quamvis commotius, sed tamen fraterne » indignarentur : vicit tamen pax Christi in » cordibuseorum, ut nullum intereos schis» matis malum oriretur. » Et lib de Unico Bapt. cap. 14, « Cum ergo, inquit, Stepha» nus, non solum non rebaptizaret hærclicos, d verum hoc etiam facientes excommuni» candos esse censeret... tamen cum eo S. u Cyprianus in unitatis pace permansit... » nec ulla facta est a S. Cypriano el eis qui » pariler de baptismo sapiebant, ab illorum » communione divisio, υ Si ergo vicerit pax Christi, si unitatis pax permanserit, si nulla facta sit communionis divisio, nullum ortum schisma, nulla cerlo lata fuit excommuni­ catio. Et loquitur S. Aug. non solum de S. Cypriano, sed etiam de eis qui pariler scnlirent. Prob. 3° argumento negativo. Eusebius, lib. 7 Hist. Eccles, c. 3, S. Hieron. Dialogo I adversus Lucilerianos, Vincenlius Lirin, in Commonil. c. 9, referentes hoc dissidium, 1 nihil habent dc excommunicatione lata, sive in S. Cyprianum, sive in Firinilianum,siv* in alios, quam procul dubio ut singularem et præcipuam hujus controversi» circum­ stantiam, si revera lata fuisset, non omisis­ sent. Confirmatur. Cum Donatislæ continuo opponerent catholicis exemplum S. Cypria­ ni qui haereticos re baptizaverat, catholid DIGRESSIO HISTORICA L· * qui contra illos pugnabant, præsertim S. » phano loquens, nihil aliud innovari nisi Aug.non omisissentrcponereS.Cyprianum. » quod traditum est : quasi is innovet qui ideo fuisse excommunicatum, si ita res es­ » unitatem tenens, unum baptisma uniEcset, el tamen de illa excommunicatione » clesiæ vindicat, et nouille utique qui unilata altum apud illos silentium. » tatis oblitus mendacia et contagia profa* Prob. 4° et specialiter de Firmiliano. S. » næ tinctionis usurpat.» Dionysius Alexandrinus, in Epist. ad SixInsl. S. Cyprianus in præfatione ad con­ tum, Stephani successorem, apud Euseb. cilium Carthag. dicit posse unumquemque lib. 7 Hist. Eccles, c. 4, luquens de Sle- sentire libere quod vellet, quia nullus est phano, dicit: « Antea quidem litterasscri- qui se episcoporum episcopum constituat, » pseratde Heleno et Firmiliano, deonini- et cæteros terrore tyrannico ad suum sen­ » bus denique sacerdotibus per Ciliciam, sum adigat, indigilans his verbis S. Stepha» Cappadociam cunclasquc finitimas pro- num. Ergo. » vincias constitutis, seseobeam causamab R. 1° hæc verba obvio sensu intellecta op­ » illorum communione discessurum, quod time posse referri ad episcopos præsentes, » hærelicos rebaptizarent... de his omnibus quorum nullus se episcoporum episcopum » ego ad illum epistolam misi, rogans atque dicebat, nec alios terrendo in suas partes » obtestans, » ne scilicet Slephanus hos om­ trahebat. 2° Scdestohis indigitari S. Stcphanes a communione separaret;quod omnino num, referuntur ad minas excommunicaverisimile est eum obtinuisse, cum ab illo | tionis, et non ad excommunicationem dc tempore fuerit sopitum solemne istud dissi­ faclo latam. dium, et de illo nihil amplius legatur apud Obj. 2°Firmilianus, in Epist. ad S. Cy­ antiquos. prianum, inter Cyprianicas 75, aperte dicit Confirmalur 1° Ecclesia Græca Firmilia­ et se et S. Cyprianum cl alios ejusdem sennum colit ut sanctum dic vigesima octava tenliæ fuissecxcommunicatos. α Quod nunc, octobris; ipse etiam alluit duobus conciliis » inquit,S. Slephanus ausus csl facere (scicelebratis Antiochiæ anno 265 el 269, ad­ » licet discedere ab unitate), rumpens adversus Paulum Samosatenum, el Patres in » versus vos pacem.» Deinde alloquensS. Epistola synodica ipsum vocant bcalœ recor­ Stcphanum: « Lites, inquit, cl dissensiones dationis virum ;at siexcommunicatus fuis­ » quantas parasti per ecclesias totius munset, neque ut sanctum coleret Ecclesia, nec » di? Excidisti enim teipsum, noli tcfallecommunicassent cum ipso Patres Antio­ » re, siquidem ille vere est schismaticus, qui cheni, neque eum dixissent bcalœ recorda­ » se a communnione ecclesiasticae unitatis tionis virum, præsertim cum incertum sit » apostatam fecerit; dum enim putas omnes an se retractaverit ante mortem, sicque » a te abstinere posse, solum tc ab omnibus mortuus extra communionem ecclesiæ Ro- » abstinuisti.» Postea refert S. Stcphanum manæ. episcopos a concilio Carthag. Romam mis­ Confirmalur 2° SiS. Slephanus Firmilia­ sos , noluisse « ad sermonem saltem collonum excommunicasset, S. Cyprianum et » quii communis admittere, » et præcipisomnes alios rebaptizantes eodem vinculo se, « ne quis cos in domum suam recipeilligasset, una enim erat omnium causa , et » ret, ut venientibus non solum pax ct comdum aliquis error proscribitur , lata in as- I » munio, sed el tectum el hospitium nega sertoresexcommunicationis sententia, mo­ » relur. » Ergo. ris eslut omnes propugnantes eadem censu­ R. Firmilianum iratum et plus æquocomra feriantur : atqui, falenle Baronio, S. Cy­ inolurn in S. Stcphanum propter litteras prianus non fuit excommunicabis. Ergo. cjusincrcpatorias et minaces, el quod durius Obj. Ie Sanctus Cyprianus, in Epist. ad excepisset legatos , minas exaggerasse, ex­ Pompeium, dicit S. Stephanum unitatis communicationem comminatoriam, quasi fuisse oblitum. sc. > Ad secundum. l°Quod tempore. S. An ducentis ferme annis S. (Aprino po ferie­ ris Orientales errorem dc baptismo depo­ suerunt, non probat quod S. Cyprianus, Firmilianus cl eorum colligæ resipuerint. 2° S. Aug. arguit cx concessis a Cresconii. argumento, ut dicunt, ad hominem, sci­ licet ; Si Orientales, ul asseris, suum dc- 346 DIGRESSIO HISTORICA posuerint errorem, quarc vos non deponi­ I rius excipiendo decretum S. Stcpbani, k tis? Quare vos a catholicis sejunxistis, el sumque injuriis ct dicteriis afficiendo,que« non potuis servastis communionem exem­ ut Ecclesiæ caput suumque superiorem ve. plo S. Cypriani, quem lantopere laudatis? nerari debebant, vidciur extra conlrovtr· Utrum autem verum esset quod dicebat siain. Vidimus supra quæcontraS.SlephaCresconius, non expendit S. Aug. num immerito protulit Firmilianus;S.Cp Ad tertiam, non una est responsio. Qui­ prianusvero, Epist. ad Pompeium, de eo­ dam respondent, inter quos Tournely, dem SS. Pontiiicedicil:«N'ain intercalco, S. Hieronymum Joqui de episcopis Afris » vel superbe, vel ad rem non pertinenti», qui concilio Arelat. interfuerunt; sed cum » vel sibi ipsi contraria, quæiinperilcalqu» concilium Arelat. celebratum fuerit anno o improvide scripsit, etiam illud adjunxitoi 314, et tertium Carthaginense, in quo » diceret, etc. a Hem : » Fit autem stud:. episcopi cum S. Cypriano haereticos esse re­ » præsumplionis et contumaci® , ut quii baptizandos statuerunt, anno258, id est, μ magis sua prava el falsa defendat, quam sexaginta circiter annis ante concilium Are­ » alterius recta el vera consentiat, etc.* lat., episcopi qui secundum S. Hieronymum Hæc contra SS. pontificem non putoaquobærelicos rebaptizandos statuerent, erant quam excusanda. Sed quæstio csl utrum vel mortui vel extrema senectute gravati. ipse eorum error sit excusabilis. Alii minus fundatam reputant S. Hieron. Dico. Error S. Cypriani et aliorum re­ opinionem. 1° Quia extra ipsum in tota re­ baptizantium cx mullis capitibus est excu­ tro antiquitate nullum hujus novi decreti sabilis, non videtur tamen juxta S. Aug.ab extat vestigium; quod si extilisset frequen­ omni prorsus culpa immunis, maxime post ter eo usi fuissent S. Aug. el alii contra Do- S. Stcpbani decretum. nalistas, cum tamen S. Aug. fateatur nulli­ Prob. priina pars. 1’ S. Cyprianus cum bi extare. 2° Quia Donatistæ auctoritate ter­ suis arbitrabatur causam de rebaptismo ad tii concilii Carlhaginensis maxime gloria­ meram disciplinam perlinere, ut probatibantur , attamen si alicubi, maxime in hoc mus, ideoque cuique provincia in ea suas concilio fuisset emissum istud novum de­ leges condere et proprios usus habere. 2· cretum. 5° Quia tempore concilii Arelat. Nihil innovavit S. Cyprianus cum suis col­ sexaginta ferme annis post obitum S. Cy­ legis , sed hœrebat consuetudinis induclaai priani , vigebat adhuc apud Africanos mos Aqrippinocl nonnullis perA [ricamcoepistb· rebaptizandi. Ex quibus inferunt, dimisso pis etiam per concilii sententias, qui majo­ Hieronymo, potius standum S. Augustino , rum traditionem deseruerant, quod nisi fe­ qui in Africa commorans, res Afrorum me­ cissent, nec contra illam tam sancta animi lius noverat, quam S. Hieronymo Romæ ratiocinari ausa fuisset. Ita S. Aug. lib. 2 vel Hierosolymis existent!. Vel dicendum deBapt. c. 8. 3° Rebaptismus probatus fue­ S. Hieronymum cx eo quod videret suo rat ab octoginta circiter episcopis, elratio­ tempore Afros admittere baptisma haereti­ nes quæ opponebantur non erant tales, quicorum, ex odio contra Donalistas, inductum bus illa talis anima moveretur, S. Aug. fuisse ut crederet Afros hunc errorem depo­ ibid. ell. 1, c. 18. El e contra rationes S. suisse post concilium tertium S. Cypriani. Cypriani tales erant, ul S. Aug. ipse lib. 2, Alii tandem respondents. Hieronymum c. 4, dicat se in ea sententia fore duhiuin, loqui de episcopis, non habita ratione per­ nisi firmaretur Ecclesiæ concordissima auc­ sonarum, sed ecclesiarum, id est, dc eccle­ toritate. 4° Neque S. Cyprianus, neque ci siis qui tempore S. Cypriani errorem rebap­ consentientes unquam ruperunt vinculum tizantium statueram, ct tempore S. Hiero­ pacis, ut passim urget S. Aug. contra Donymi ab hoc errore recesserant. Secundæ nalislas. 5° El maxime quia etiam posl S. vel tertiæ responsioni, prout placuerit sub- I :Stephani decretum non erat satis distinctum scribat lector. inter substantiam sacramenti el ejus effec­ tum, scilicet gratiam; putabanlcnim rebap­ SECTIO IV, tizantes S. Slcphanum decrevisse et prætenUtrum S. Cyprianus y Firmilianus et iis consen­ dere baptisma hæreticorum iis consentien­ tientes excusari possint ob omni culpa? tibus conferre gratiam, apud ipsos esse reCyprianum et Firmilianum peccasse du- missionem peccatorum cl salutem posscob- DE CONTROVERSIA INTER S. STEPHAN., etc. 347 (inert extra unitatem Ecclesiæ, idque S. I immediate sequentibus; prosequitur enim Slephano exprobrat S. Cyprianus, quod S. Aug. « Extant B. martyris Cypriani in tfleclum baptismi majestati nominis Iri- » ejus litteris magna documenta , ut ad buat. Palet ctiain cx rationibus S. Cypriani » illum jam veniam de cujus auctoritate et aliorum rebaptizantium quas art. 3 de­ » isti carnaliler blandiuntur. » Ergo prius duximus, idque expresse affirmat S. Aug. non fuerat loculus dc uno S. Cvpnano, cum initio lib. fi de Bapt dicens : « Nec ob aliud nunc ad illum jam specialiter veniat. Non d illis temporibus., visum est quibusdam., minus manifestum est ea quæ dicit ultimo g non esse posse apud bærelicos vel schis- loco spectare errorem S. Cypriani, non ejus » maticos baptismum Christi, nisi quia non commotionem in S. Stephanum, σ Quod o distinguebatur sacramentum ab effectu » ergo, inquit, ille vir sanctus dcbaptismo n sacramenti. » Locum integrum retulimus » aliter sentiens quam res se haberet ( audis art. citato ; ita ul si hæc distinctio clare ex­ » errantem, non insolentem ).....charitalis planata luisset, verisimile sit quod S. Cy­ » ubertate compensatum est el passionis prianus cl ejus socii S. Slephano consensis­ » falce purgatum. » sent, maxime cum S. Cyprianus non neget Prob. 2° Difficile videtur posse ab omni Laptizatos ab hærelicis, ad Ecclesiam re­ omnino culpa excusari llrma el perseverans deuntes, posse absque novo baptismo salu­ resistentia S. Cypriani el aliorum rebapti­ tem consequi propter unitatem Ecclesia: in zantium S. Slephano pontifici sanctissimo, qua recepti luerunt, ut etiam vidimus su- quem ipse S. Cyprianus alibi agnoscebat ut pia cx S. Aug. lib. 2 dc Bapt. c. 14. supremum Ecclesiæ caput et rectorem, suProb. secunda pars cx S. Aug., lib. 1 de perioremque suum. Bapt., cap. 18, ubi 1° vocat rebaptizantium SKCTIO v. j’iaxim , humanæ infirmitatis errorem. *2° Dicit hunc errorem charilate unitatis Utrum S. Stephanus decreta mo contra Rebaptl· zanles, tn errorem oppoutum lapsus sit% appro­ redditum fuisse venialem. « Qua enim , bando omnium promiscue hareticorum baolisma? n inquit, charilate absente cælera inaniler » habentur , eadem præsenle , quædam Dico. S. Stephanus decreto suo contra u vcnialilcr non habentur. » 3° Dicit quod rebaptizantes, non approbavit omnium pro5. Cyprianus « ad martyrii coronam meruit I miscue hærelicorum baptisma. n pervenire, ut si in ejus lucidam mentem Est contra Blondellum ct Marcum Anto­ » cx humana conditione nebula irrepserat, nium de Dominis, hæreticos, elcxcatholi­ d gloriosa serenitate fulgentis sanguinis fu- cis contra Launoium cl Dupinium, qui con­ d garetur. » 4° Dicit ejus errorem charilatis tendunt S. Stcphano ratum fuisse baptisma ubertate compensatum fuisse et passionis quorumcumque haereticorum etiam absque [alce purgatum. forma evangelica collalum. Vim apertam facit tcx.ibus S. Aug. Gas­ Prob. 1° ex ipso S. Stephani decreto in par Juenin, cum dicit S. Aug. hæc referre quo maxime vim faciunt adversarii. Refer­ non ad praxim et errorem S. Cypriani et tur a S. Cypriano, Epist. 74 ad Pompeium, aliorum rebaptizantium , sed ad modum his verbis : « Si quis ergo a quacumque duriorem quo S. Cyprianus excepit decre­ » hæresi venerit ad nos, nihil innovetur tum S. Stephani. Enimvero quæ primo et » nisi quod traditum est, ut manus illi imsecundo numero retulimus profert S. Aug. » ponatur ad poenitentiam. » Id unum ergo non de solo S. Cypriano, sed de omnibus voluit S. Stephanus ut servaretur traditio, rebaptizantibus el eorum errore ; dicit quod etiam testantur Euscb., lib. 7 Hist., enim : « In qua (quaestionede rcbaptismo) c. 3:-S. Hieron. adversus Lucifer, et Vins si aliud alii cl aliud alii adhuc de ista cenlius in Commonil., c. 9. Atqui ct sem­ > quaestione salva pace sentirent... humanæ per fuit in Ecclesia traditum non omnium a infirmitatis errorem cooperiret charitas promiscue haereticorum baptisma, sed illud » unitatis... qua enim absente, etc. » ut solum quod sub forma a Christo instituta, supra. Apertum est hæc respicere non so­ id csl, sub invocatione Trinitatis confertur, lum S. Cyprianum, sed omnium errorem esse validum. Ergo. Hæ itaque particulae, rebaptizantium qui in communione Eccle­ a quacumque hæresi, restringuntur per has siæ manserant, quod apertius Iit ex verbis quod traditum esi, ad illos hæreticos qui 348 DIGRESSIO HISTORICA formam Ecclesiæ sonant. Id adhuc magis constabit ex sol. obj. Prob. 2° cx Firmiliano et S. Cypriano. Firmilianus, Epist. ad S. Cyprian, de S. Ste­ phani decreto dicit : « Illud quoque absurto dum quod non putant quærendum esse, d quis sil ille qui baptizaverit, eo quod qui » baptizatus sil, gratiam consequi potuerit to invocata Trinitate nominum Patris el Fi­ ji) lii ct Spiritns sancti. » El S. Cyprianus, Epist. ad Pompeium etiam de S. Stephano loquens, dicit : « Aut si effectum baptismi « majestati nominis ( scilicet invocationi » Trinitatis) tribuunt, ut qui in nomine » (id est auctoritate) Chrisli ubicumque cl » quomodocumque baptizantur, innovari ct » sanctificari judicantur. » Ex quibus paid S. Cyprianum et Firmilianum S. Stephani decretum intellexisse de baptismate collato a quibuscumque hærclicis, sub invocatione tamen Trinitatis. Prob. 3° Tota controversia inter S. Slcplianum et rebaptizantes fuit de fide minis­ tri, nullatenus de forma sacramenti, ul constat cx rationibus rebaptizantium quas supra art. 3 discussimus : ergo decretum S. Stephani contra rebaptizantes spectat tan­ tum fidem ministri,non formant sacramenti. Prob. 4° Sententia S. Stephani ea fuit quæ nunc est ct semper fuit in Ecclesia : atqui Ecclesia nunquam approbavit, neque nunc approbat baptisma collatum sine debita for­ ma. Ergo. Min. constat. Prob. maj. 1°ex S. Aug. qui continuo in libris contra Donat, antiquam Ecclesiæ consuetudinem decreto S. Stephani dicit esse vindicatam. Etlib. 2 contra Gaudentium Donat.c.8, « Dic mihi, » inquit, utrum illo tempore, quando sc» eundum vos (Ecclcsia)omniumcriminum u reos sine baplismo recipiebat per S. Slc» phanum cl innumerabiles ejus toto orbe « collegas... malorum contagione perierat » an non perierat? » 2° Ex Vinccnlio Lirin, in Commonil. cit. ubi de S. Stephano ait : » Inlelligebat enim vir sanctus el prudens » nihil aliud rationem pietatis admittere, » nisi omnia quæ fide a Patribus suscepta » forent, eadem fide filiis consignarentur... » Quis ergo tunc universi negotii exitus? » Quis utique nisi usitatus el solitus? Re­ to tenta est antiquitas, explosa novitas. » 3" Ex Facundo Herm. confia Mocianum di­ cente : S. Stephani potius quam S. Cypria­ ni sententiam tenet Ecclesia. Prob. 5° Si S. Stephaniis in errorem cp. peritum errori S. Cypriani lapsus esset, lota tunc Ecclesia a fide defecisset, siquidem omnes tam episcopi quam fideles tentiæ vol S. Cypriani vel S. Stephani adb rorent. Ergo. Obj. Decretum S. Stepham de quo prola­ tione prima, quo decrevit venientes α quacumque hœresi non esse rebaptizandos. II. has particulas a quacumqne hami, ut jam dixi, intelligendas esse in subjci materia et sub restrictione quam indim: verba sequentia, nihil innovetur nisiqud traditum csl; idcoque de veni entibus a qua­ cumque hærcsi formam legitimam servante. Præler dicta , confirmatur hæc responsio ei I Eusebio, SS. Hicron. el Aug. qui euindcm j loquendi modum tenent, quos tamen neno accusabit approbasse baptismum hærclicrumsinc verbis evangelicis collatum. Eust'l·. lib. 7 Hist. Eccles, c. 2, « Per id tempus, n inquit, non mediocris controversia exorta » est, utrum eos qui ex qualibet hœresi t^n» vertuntur, baptismo purgari oporteret; » quippe antiqua consuetudo invaluerat, ul » in hujusmodi hominibus sola manuum » impositio cum precationibus adhibere» tur. » S. Hicron contra Lucifer, dicit «S. » Hilarium confiteri a Julio, Marco, Sjl» vestro cl cælcris veteribus episcopis simin liter, in poenitentiam omnes hœrclicosswr » ceptos. » S. Aug. lib. 5 de Bapl. c. 5, « Homines, inquit, occulta nescio qua in­ to spiratione Dei detestantur, si quis iterum » baptismum accipiat ubicumque jam ar.r» perat. » Sicut ergo constat hos laudalfo Patres, non obstantibus particulis univera· libus, nunquam admisisse baptisma colla­ tum sine invocatione Trinitatis, ita quoque ccrio constare debet de S. Stephano, non obstante particula ex quacumque, praeser­ tim cum in ipso decreto apponat particulas restringentes, et nunquam inter ipsumcl rebaptizantes fuerit controversia tie forma baptismi, sed de fide ministri. El hæcesl ratio cur S. Stephaniis in decreto non di­ stinguat inter haereticos qui sonarent for­ mam el eos qui non seivarcul : sed cumS. Cyprianus rejiceret omnium luereticorum baptisma propter delectum fidei, S. Sicphanus nullum rejiciebat propter i>tumdi> fretum. Inst. l-S. Cyprianus, Epist. 7i intel! ·ν; deci cium S. Stephani de baplismo sub qua- DE CONTROVERSIA INTER S. STEPHAN., etc. 349 18, num. 21, adulterationem form® cumque forma collate. Dicit enim ; « Effer- cap. i » Ium baptismi majestati nominum tri- tribuit solum Marci Lis ct Colorbaseanis; ;> htiunl, ut qui in nomine Christi ubicum- concilium Nicaenum solis Paulianisüs; et iique et quomodocumque baptizantur, in­ S. Aug. I. (> de Rapt. c. 25, dicit facilius ii novati et sanctifîcati judicantur. » Ubi inveniri harcticos qui omnino non baptiparticula quomodocumque, indicat baptis­ zmt, quamqui non illis verbis (evangelicis) baptizent. mum sub qualibet forma collatum. Ergo. Scio quosnam contendere, cx Timotheo H. ex ipsis verbis constareS. Cyprianum loqui tem una ratione cos rebaptizamus. Si aurasse, etS. Stephanum errasse. apud Eusebium. dum esse S. Hieronymo qui S. Dionysii » tem prohibita est apud vos rehaptizatio Ad secundum. Non dicit S. Dionysius μ SECTIO vi. Epistolas integrasci suo tempore exstantes » sicut a Romanis, alicujus œconomiæ granoluisse rebaptizare hunc senem,quiar zfri sint alii Patres qui rtebnptizantlum sententia lum habebat ejus baptismum, quod indi legit, quam reccntioribusqui tantum frag­ » lia, nostra tamen ratio vires obtinet. » adhasenint ? Hinc concludit necessarium esse congre­ menta referunt ct legerunt, maxime cum bie dixisset si revera ratum habuisset;te ista fragmenta non aperte evincant S. Dio­ gari concilium in quo ista controversia di­ Quæstio est do SS. Dionysio Alexandrino, I se non ausum rebaptizare, quia in corona nysium improbasse rcbaptismum, ul palel rimatur. Basilio, Athanasio, Optato Milcvitano et nionc Ecclesiæ diu fuerat el Corporis Do Ex his manifestum videtur S. Basilium exsolutionibus. Cyrillo Jerosolymitano. minici particeps. Erat aulem opinio Rebap· Hæc ad instructionem studiosi lectoris cum S. Cypriano el Firmiliano quos appel­ ' tizantium, eos qui admissi fuerant ad allai? De sancto Dionysio Alexandrino. in utramque partem. Urget pro una parte lat, omnium hæreticorum haplisma rejicere per ipsum unitatis vinculum, sine nor auctoritas S. Hieronymi, urget pro al­ el omnes uni calculo subjicere. Ipsum Rebaptizantibus adhæsisse testa­ baptismo posse salutem consequi, ut referi Neque dici potest, ut quidam opinantur, tera argumentum ab officio mediatoris pe­ tur S. Hieron. de Scriptoribus Ecclesiasti­ S. Aug. lib. 2 de Bapt. c. 14, ut supra vi­ tilum, cui non videtur plene satisfactum. S. Basilium loqui de hæreticis qui non ser­ cis , cap. 69, his verbis : « Hic in Cypriani . dimus. Ad conciliationem autem ulriusque opi­ vabant formam baptismi. 1° Quia solos Pe» cl Africane synodi dogma consentiens, Ad tertium. S. Basilius ibid, dicit Pepo· nionis, quidam dicunt S. Dionysium pri­ pusenos nominat qui eam non servabant. » de hæreticis rebaptizandis, ad diversos | senos non baptizare in præscripta forma,«d mo quidem rebaptizantibus adhæsisse , 2°Quia omnium hæreticorum baptisma cum » plurimas misit epistolas quæ usque hodie in Patrem et Filium et Montanum et Pris· sed postea decreto S. Slephani se subje­ S. Cypriano ct Firmiliano rejicit : falsum d exstant. »S. Hieronymo subscribunt Ba- cillam. Ex quo sequilur si valeat argumen­ cisse. est autem omnes hærcticos temerasse for­ ronius, Natalis Alexander, Berti et alii plu- tum, S. Dionysium admisisse baptisma abs­ mam præscriptam. 3° Quia pro ratione rei­ De sancto Dasilio. rcs. E contra Jucnin, Tourncly ct alii, cx que verbis evangclicis collatum ; quod nullo terationis baptismi non profert defectum quibusdam litterarum S. Dionysii fragmen- modo est verisimile. Quapropter dicendum Videtur S. Basilium in errorem Rebap­ formæ, sed fidei ct Spiritus graliæ. 4°Tan­ tisquæapud Eusebium exstant, conantur S. Dionysium ratum habuisse baptisma Po· tizantium consensisse; quia in Epist. 1 ad dem quia rejicit baptisma quod, ipso faillum ab hoc errore vindicare sequentibus | pusenorum, non ubique et absolute, sed Amphilochium, 1° distinguit 1res classes tente, admittit ecclesia Romana ; nunquam momentis. I ubi juxta diversam disciplinam haeretici non eorum qui ah Ecclesiæ communione sepa­ autem ecclesia Romana admisit baptismum l°Quia in Epist. 3 ad Philemonem, dicit I rebaptizantur; si tamen sub cvangelica rantur, scilicet Hæreticorum, schismatico­ in quo non servata fuisset forma præscripta. scab Hercula prædecessorc suo accepisse forma baptizarent Pepuseni. Quamvisenim rum et Parasynagogarum. Hærcticos vocat Quod posset opponi ex concilio Nicæno in « eos qui ab hæreticis veniebant...... post Montanistæ non servarent præscriptam for­ qui inpræcipuis fidei capitibus errant, ut quo hæc controversia fuit definita contra » multas preces purgatos ad communionem mam baptizando, iste tamen error Peposunt Ariani, Manichæi, Valentiniani, Ncs- Rebaptizantes, quo tamen posterior fuit d admittendos esse : nequaquam existima- senis quamvis ejusdem sectæ non tribuitur toriani, Pepuseni, etc., schismaticos, qui S. Basilius, solvetur sectione sequenti. υ mus iterato baptismate eis opus esse. » ab Epiphanio hæresi29, nequeaS. Aug. propter ecclesiasticas causas inter sc dissi­ De sancto Ath anas to. 2° In Epist. ad Xistum, dicit se noluisse | de hærcsibus , n. 26 ct 27 ; vel dicendum dent; Parasynagogas, qui criminibus con­ rebaptizare senem quemdam atlestantcm ! S. Rasilium minus accuratum fuisse in reQuibusdam videtur S. Athanasium Re­ victi, se canonibus subjicere recusant et baptismum quem ab hæreticis acceperat I ferenda sententia S. Dionysii, quod non conventus privatos agunt. Qua distinctione baptizantibus esse accensendum propter se­ nihil commune cum nostro habere, proin- absque fundamento dicilur, cum in Epist. facta, dc coruin baptismo sic pronuntiat : quentia ejus verba Orat. 2 contra Arianos : deque petentem ut vero nostro baptismo ad Maximum philosophum, ipsi immerito i Visum est ergo ab initio haereticos qui- α Ariani in periculum veniunt amittendæ initiaretur :«Quod equidem facere, inquit, affingat errorem Anomæorum , ut vidimus » dem omnino rejicere. » Et postquam dixit « mysterii integritatis. Nam si in Patris et » nou sum ausus, sed diuturnam illi com- dissert, proœmiali de Deo trino, a. 3. Pepusenos baptizare in Patrem ct Filium » Filii nomine initiamur, illi autem verum d munionem ad se sufficere dixi. » Ad quartum el quintum. Verisimile est ct Montanum ct Priscillam, addit : « An­ » non pronuntiant Patrem, ulpote qui id 3° S. Basilius, in Epistola ad Amphilo­ Rebaptizantes advocasse patrocinium Dio­ ii tiquis visum est, S. Cypriano scilicet ct » quod exipso est, ejusque naturæctsimile, chium, asserit S. Dionysium ratum ha-1 nysii Alexand. siquidem ipse instanter in­ d Firmiliano, cos omnes hærcticos uni cal- I » negent; cum item verum iidem negant Fibuissc baptisma Pcpuscnorum. tercesserit pro ipsis apud S. Sedem,scri­ » culo subjicere, Calharos cl Encratitas ct » lium, aliumque nominant, quem ex ni4° Et præcipue, S- Dionysius fuit media­ bens sententiam Firmilianiα probatam in u Ilydroparastratas et Apotactitas. » Pro » hilo creatum comminiscuntur; qui fieri tor pro pace redintegranda inter Rebapti­ » maximis episcoporum conciliis..... non ratione subjungit : quia α Qui se ab Ecclc- » potest ut prorsus vacuus ac inutilis non sit zantes et Sedem apostolicam, verisimileque » ab Afris solum,sed superiorum episco· d sia abjunxerunt, non habent amplius in » baptismus qui ab illis datur, in quo quiest ipsum suis precibus obtinuisse ut S. Ste­ » porum temporibus in ecclesiis populo· osc gratiam Spiritus...... Et non possunt » deni insit religionis simulatio f secundum phaniis non ferret excommunicationem «sissimis, ct in conciliis Frairum apud s amplius Spiritus sancti gratiam aliis præ- » aliam versionem : cum id non nisi species quam comminatus fuerat, ut dixi sed. 2, » Iconium et Synnada et apud alios quam obero a qua ipsi exciderunt, υ Attamen » sil ct inane simulacrum ), sed revera niprob. 4. ‘ ..·.·■·· Neccnnn liil ad pietatem queat conferre? Necennn » plurimos, » sancitum esse rebaptizandos 2di Athanasius agnoscit Arianos legitimam for­ absque rebaplismo admittebant.4° S. Atha­ mam servare: etiamsi, inquit,quicuip Ario nasius ignorare non potuit neque decretum sentiunt, quæ scripta sunt recitent, prolo- concilii Arelatensis de non rebaptizandis quanturque ipsa nomina. 3° Quia Arivii hærelicis, pluribus enim annis in Gallia tunc saltem accusabantur violare formam commojatus fuerat ; neque decretum conci­ baplismatis, alioquin in Nicæna synodo eo­ lii Nicæni de rebaptizandis solis Paulianis» rum baptisma luisset reprobatum, sici tb.ip- lis et n.,n aliis hærelicis, huic enim concilio lisrna Paulianislarum , cum tamen Nicæna interfuerat ; neque Silicium, cui erat coælasynodus omneshærclicos susceperit, excep- nous, in Epistola ad llimcricum'larraco tis Paulianistis, ut dicit S. Ilieron. in Dia­ ■;en>em nt validum admisisse baptismum logo adverrsus Luciferancr, el colligitur ex Aii.inorum, in qua addit ita a toto Oriente el Oecidcnleobscrvari. Ilis non obstantibus, concilii decretis. Unde Znst. S. Athanasius , laudata oratione R. cum pluribus aliis, S. Alhanasium per hæc verba nihil aliud significare quam contra Arianos, dicit 1° eorum baptisma quod Arianorurn baptismus sit inutilis ct esse inane religionis simulacrum, ergo nul­ vacuus quoad effectum gratiæ in adultis qui lum quoad substantiam ,2υeorum baptisma ipsorum hæresi communicant, non vero tam diversum esscavcro baptismate quam quoad substantiam et characterem. Il.ec au­ creatura diversa est a Creatore, ergo idem tem responsio innititur sequentibus mo­ quod prius,3° Ideo dicit nullum, quia carent mentis. 1° S. Athanasius dicit Arianos venir fide, licet nomina proferant ; sicut Gentiles, in periculum amittenda· integritatis bap­ licet Deum in ore habeant, vere tamen tismi : si autem consuisset esse nullum , Deum non colunt. 4°Comparat baptismum dixisset eos amisisse integritatem baptismi, ! Arianorurn baptismo Paulianislarum , qui et non tantum venire in periculum amit­ certo erat nullus etiam quoad substan tiam. tendi. Dicit ergo cos hoc periculum incur- DE CONTROVERSIA INTER S. STEPHAN., etc. R. hæc omnia recte intclligi de effectu non dcsubstantia baptismi: undead primum , dicit baptisma Arianorurn osse simulatio­ nem in religione seu inane simulacrum , quia nihil ari pietatem confert iis qui consen­ tientes errori Arianorurn illum suscipiunt. Ad secundum. Est tam diversum a vero bap­ tismate quantum ad effectum gratiæ, quam creatura diversa esta Creatore. Ad tertium. Qui lidem non habet, licet nomina proferat, non dat sacramenti effectum , scilicet gra­ liam , suscipienti qui ejus erroris est parti­ ceps, unde inutilem aquam habet, quippe cui desit pictas ; sicut gentiles inutiliter Deum inore habent, quem non verum agnoscunt, nec vere colunt. Ad quartum. Comparat baptisma Arianorurn baptismati Paulianistarum, non quoad substantiam , sed quoad effectum ; quia non magis confert gratiam propter defectum fidei et pietatis in iis qui adhærcnt Arianorurn doctrinæ, quam bap­ tisma Pauliaoistarum. Movclautem nonnullos quod S. Athana­ sius hic dicat Paulianistas proferre nomina, cam tamen eorum baptisma sit a concilio Nicaeno reprobatum, quod adulterarent for­ mam baptismi ; sed advertendam S. Athanasium non dixisse cos sonare integram formam, sed tantum nomina proferre: forte enim proferebant solum nomen Patris, aut etiam Filii ct Spiritus sancti, sedeumexpressionesui erroris. Vel dicendum tempore epis­ copatus S. Alhanasii fuisse quosdam Paulia­ nistas qui integram formam proferrent. Dc S, Optato Nileuitano* Est cliam quædam difficultas in vindi­ cando S. Optatum Milevitanum ab errore Rebaptizantium , propter verba sequentia quæhabet 1.1 contra Parmenianum : « Vi» des,inquit, frater Parmeniane, hærclicos »a domo veritatis satis extorres, solos ha» bcre var.ia et falsa baptismata quibus in­ ii quinatus non possit abluere, immundus d emundare.'. Bene clausisti hortum hærci) licis: bene revocasti claves ad Petrum... nvobis vero schismaticis, quamvis in ca» tholica non sitis, hæc negari non possunt, »quia nobiscum vera el communia sacra­ li menta traxistis. » Quibus verbis videtur manifestum S. Optatum rejecisse baptisma hærclicorum , cl tamen admisisse baptisma schismaticorum. II. S. Optatum loqui de baptismo hærctiIJlLfc. T. VIII. SM corum qui juxta formam evangelicam non baptizabant. Veritas hujus responsionis pa­ tet, 1° quia loquitur de hæreticis qui com­ munia nobiscum sacramcrila non traxerunt el habent diversa baptismata , ergo cl diver­ sas formas sacramentorum; 2°qui loquitur de hærelicis qui Symbolum vitiant : per Symbolum autem inlclligebatur lunc tem­ poris invocatio Trinitatis. Sic in concilio Arelal. 1, can. 8, dicitur: « Si ad Ecclesiam » aliquis de hæresi venerit,interrogent eum » Symbolum, et si praeviderint cum in Pa» tre et Filio el Spiritu sancto baplizatum , » etc. «Sic S. Aug. lib. contra Donalishs c.25 : aCælerum , inquit, quis nesciat non » esse Christi baptismum, si verba tvan» gelica quibus Symbolum constat, illic » defuerint ? » 3° Quia S. Optatus lib. 5 ad eumdem Parmenianum, ait: «In quo » baptizarentur gentes a Salvatore man» datum est, per quem baptizarentur, nul» Ia exceptione discretum est. Non dixit » Apostolis : Vos facile , alii non faciant. » quisquis in nomine Patris ct Filii et Spi» ritus sancti baplizaveril, Apostolorum » opus implevit. » Unde concludit : Ergo nomen est quod significat, non opus. Ibi­ dem impugnat principium commune Re­ baptizantium :« Redeo nunc, inquit, ad il» lud vestrum quod dicitis : Qui non habet n quod det, quomodo dat? Hæc verba in le» ge scripta non sunt. Nam si , ul vultis, » homo dat, Deus vacat : cl si Deus vacat » et apud vos est omne quod dandumest, ad » vos sit conversio, quos baptizatis in nomi» ne vestro tingantur, n Item ibidem, pro­ ducto circuinscisionis exemplo, sic scribit : « Semel facium servat salutem ; si iterum » liat, potest afferre perniciem : sic baptisma » Christianorum Trinitate confectum con­ » fert graliam ; si repetatur , facit vitæ jac­ » turam... Aqua igitur sola ct vera illa est, » quæ non dc loco, non de persona, sed de » Trinitatccondila est... Non licet postTri» nilatem in eadem Trinitate hoc iterum fa» cere, » id csl, baptizare. Hæcsane omnem nebulam circa mentem Optati depellunt, aperteque ostendunt ipsum lib. 1 corum tantum hærclicorum baptisma rejicere qui non servant formam. Nec refert quod ibid, aquam Praxcæ ct Palripassianorum vocet mendacem; appel­ lat enim mendacem, non quia non est ve­ rum baptisma, sed quia ob defectum fiiici 23 I 354 DIGRESSIO HISTORICA in suscipiente, non confert, ut dicit, vitam, criminum mortem , nativitatem immorta­ lem et cœleslis regni comparationem, quam credes lis fides ct Trinitas præstat. Inst. l°Opthtus intclligil de hæreticis dc quibus intciligebatPanncnianus;dicit enim lib. 1 citato : α Dixisti apud hærelicos doles » Ecclesiæ esse non posse, ct recte dixisti ; » scimus enim hærclicorum ecclesias sin» gulorum esse prostitutas. «Atqui Parmenianus intelligebal dc omnibus hæreticis, rebaptizabat enim omnes. Ergo. R. equidem Optatum inlclligerc et fateri omnibus hæreticis deesse doles Ecclesiæ, ut dixerat Parmenianus,atnon omnibusdeesse vera sacramenta; hoc enim ultimum intclligit sub restrictione de his qui non serva­ bant formam : Bene hæc omnia, inquit ibi­ dem, potuerunt ad solos hærelicos perlinere qui falsaverunt formam. Et hoc sufficiebat scopo Optati ; intendit enim in hoc primo libro probareParmcniajmm, rejiciendo baj)tisma schismaticorum perinde ac hæreticorum, sua etiam sacramenta abjecisse, cum Donatistæ essent veri schismatici : quasi di­ ceret : Benedixisti non esse vera sacramenta apud hærelicos qui falsaverunt formam sa­ cramenti , sed male negas esse vera sacra­ menta apud schismaticos qui servant for­ mam seu, ut ait, qui nec possunt novum ali­ quid aut aliud agere, nisi quod jamdudum apud suam didicerunt matrem ; alioquin apud tc, id est, apud Donatistas qui sunt schismatici, nulla forent sacramenta : cl ideo subjungit : Salis te miror, frater Parmeniane, cum schismaticus sis , schismaticos hæreticis voluissejungere. Insl. 2° S. Optatus non minus fidem quam invocationem Trinitatis exigit ad validitatem sacramenti ; cum enim lib. 5 distinxisset 1res species in celebrando baptismo, primam in Trinitate, secundam in credente, terliam in operante, dicil primam ct secundam esse necessariam. Ergo. R. Optatum per fidem credentis, ibi inlelligcrc fidem adulti suscipientis baptismum quam existimat esse necessariam, non vero fidem ministrantis; ibi enim expresse dis­ tinguit personam operantis, id est, confe­ rentis baptismum, a persona credentis, cl dicil personam operantis simili auctoritate esse non posse ac invocationem Trinitatis et fidem credentis seu suscipientis sacramen­ tum. De S. Cyrillo Jerosnlymltnno. Illum inter Rebaptizantes quidam niin* rant, quia in præfatione Catechcseonditit· Soli hæretici rebaptizantur, siquidem priu illud non erat baptisma : ct ibi loquitur io, distincte de omnibus. Respondent aliqui, tunc temporis non­ dum inolevisse in aliquibus ecclesiis Orien­ talibus inorem rebaptizandi hærelicos,eo quod non inlelligcrcnl esse per illationem definitum in concilio Nicæno ratum esse baptisma hærclicorum ; Cyrillum autem in concilio primo Constanlinopolitano cui in­ terfuit, suam priorem deposuisse senten­ tiam , cum subscripserit canoni 7, in qoi eorum tantum hærclicorum baptisma rejici­ tur qui formam adulterant. Respondent alii, S. Cyrillum non loqui de omnibus hæreticis, sed de iis solum qui for­ mam non servant ; idque probant ex texto graeco in quo non habetur, ut fert versio la­ tina, siquidemprius illud noncralbaplisma, sed, ubi vel quando prius illud non erat baptisma:hæcenim particula Graeca Wt, inquiunt, non significat siquidem, sed ul/i, simul, quando ; ita ul sensus Cyrilli sit, solos hærelicos rebaptizari, non semper, sed quando non conferunt verum baptisma ob adulteratam formam. SECTIO Tll. Quodnawi concilium plenarium totius orbis fnttl· lexeril 0\ /lugustinns , in quo toties dicit dcjfoi* tam et terminatam fuisse controversiam de bap tismo haereticorum ? Suppono contra paucos, hoc concilium non esse neque Alexandrinum anno 362, neque Constanlinopolitanum primum anno 361, neque Capuanum anno 389; quia con­ cilium de quo loquitur S. Augustinus cele­ bratum fuit post mortem S. Cypriani et ante nativitatem ipsius Sancti Augustini; postea tamen , inquit lib. 2 dc Bapt. c. 9: « Dum » inter mullos ex utraque parte tractaluret » quaeritur (controversia Rebaptizantium), » non solum inventa csl, sed etiam ad pio » narii concilii auctoritatem roburque pro» ducta est, poslS Cypriani quidem pas· » sionem, sed antequam nati essemus.»Na* . Λ A .· _ —. tus est autem S. Augustinus anno 355. Quæstio itaque vertitur do concilio Nicæno primo el de concilio Arclalensi : Norisius, Bossuclius, theologi Lovanicnscs, Nicolai, À DE CONTROVERSIA INTER S. STEPHAN., etc. 355 Natalis Alexander ct alii mulli stant pro I papa in synodo Romana; ejus causa denuo concilio Nicæno ; Marea , Sirmundus, Lau- tractata ct judicata fuerat in concilio Arclanoius, patres S. Mauri et alii, pro concilio tensi ; hæc probe sciebat S. Aug. qui sæpc Arclalensi. In utramque partem disputant appellat judicium Arclalcnsc contra DonaHaberi, Juenin, Tournely ct quidam alii : tislas, attamen dubitat an causa Cæciliani, adeo dilliciie est hunc nodum solvere. Ve­ interpellantibus Donatislis, p»-l judicium rum quæ tanta sit utilitas in hujus nodi so­ Mclchiadis, iterum fuerit judicata in aliquo lutione, ut pro illa tanquam pro capitali fi­ concilio plenario : ergo non habebat conci­ dei dogmate tam acri contentione sc digla- lium Arclalcnsc pro concilio plenario. En dicnlur quidam auctores, plane non video. verba S. Aug. Epist. cit. 43, alias 162 : Nc tamen omnino vacuus dimittatur lector, « Ecce putemus illos episcopos qui Romæ quod probabilius nobis videtur, contractiori » judicarunt, non bonos judices fuisse; res» labat adhuc plenarium Ecclesiæ universæ quo poterimus stylo exponemus. Igitur Dico. Probabilius videtur S. Aug. conci­ n concilium , ubi etiam cum ipsis judicibus lium plenarium totius orbis, in quo toties » causa possit agitari, ut, si male judicasse dicil linitam esse controversiam de baptis­ » convicti essent, eorum sentenliæ solvcmo hærclicorum, intellexisse concilium Ni­ » rcntur.Quod utrum fecerint probent ; nos caenum primum, non concilium Arclatense. » enim non factum esse facile probamus cx Prob. 1° Concilium de quo S. Aug. est » eo quod lotus orbis non eis communicat : plenarium lotius orbis concilium, lib. 1 de » factum csl, etiam ibi sunt victi, quod Bapt. c. 7; ex universo orbe christiano, lib. » ipsa eorum separatio manifestat. Sed la­ 2,c. 3; universæEcclesiæ concilium, ibid, ir men quid postea fecerint imperatores, litc. 9 : atqui hæc non convcniuntconcilio Are- » teris sufficientissime ostenditur. Judices lalcnsi cui adfuerunt episcopi Occidentis n enim ecclesiasticos tantæauctoritatis epistantum; convocatum enim fuerat a Constan­ » copos, quorum judicio et Cæciliani innotino qui tunc soli Occidenti imperabat, im­ « centra cl eorum improbitas declarata est, perante in Oriente Licinio Augusto ; neque » non apud alios collegas, acd apud impo­ illi sive per sc, sive per suos legatos præfuit li valorem accusare ausisunt,quod male jusummus pontifex’.conveniunt autem conci­ » dicarent. Dedit ille aliud Arclalcnsc judilio Nicæno primo, quod, omnium consensu, » cium, aliorum scilicet episcoporum, non fuit primum generale cx toto orbe catholico » quia jam ncccssc erat, sed eorum perverconvocatum, ctcui præfuit S. Sylvester per » sitatibus cedens et omni modo cupiens lan­ ii tam impudentiam cohibere. » Ex his evi­ suos legatos. Ergo. Confirmatur. S. Aug. concilium quod vo­ dens est S. Aug. dubitasse Jan causa Donacat plenarium et totius orbis opponit con­ listarum contra ordinationem Cæciliani post ciliis provincialibus cl nationalibus : atqui judicium Romanum, in aliquo concilio ple­ concilium Arclalcnsc fuit nationale tantum, nario fuerit iterum judicata , quin potius nempe Imperii Occidentis, ut dictum est : conserecl dicere loco plenarii concilii datum ergo. Prob. ant. S. Aug. lib. 1 dc Bapt.c. fuisse a Constantino judicium Arclalcnsc; 7.dicil quod circa quaestionem hanc dc bapt. idque inde corroboratur, quod S. Aug. ex conciliorum in suis quisque regionibus di­ separatione Donalistarum ab omnibus ca­ versa statuta nutaverint, donec plenario lo­ tholicis probet judicium Mclchiadis pro Cae­ tius orbis concilio, quod saluberrime sen­ ciliano non fuisse rescissum. At si suppo­ tiebatur, eliam remotis dubitationibus fir­ suisset hujusmodi concilium plenarium cx eo maxime cl non ex sola separatione Do­ maretur. Idem lib. 2, c. 3 ct 4. Ergo. 2° S. Aug. in Epist. 43, alias 162 ad Glo- nalistarum , eorum damnationem probasriurn et Eleusium, ct Epist.53 ad Genero­ set : ergo manifestum est S. Aug. non ha­ sum, meminit concilii Arda tensis; at nus­ buisse concilium Arelatcnse pro concilio quam illud vocat plenarium aut universale, plenario. Argumentum videtur perempto· aut lotius oi bis, sed solum judicium Arela- rium. 4° In concilio Nicæno controversia dc tense, judicium aliorum episcoporum : ct dc Constantino dicit : Alios episcopos voluit bapt. hærcl. rcipsa fuit definita , si nonformalitcr cl explicite, saltem illative ct per apud Arelatum judicare. Ergo. • · Cæci lia nus absol u tus fucra t a Mclchiadc necessariam consequentiam Nam can. 8 356 m" t I DIGRESSIO HISTORICA recipit baptisma Novalianorum, can. 19 re­ jicit baptisma Paulianistarum, non alia dc causaquam quia Novaliani servabant legili mani rormand, non Paulianistoe. Ex quo se­ quitur cauci Ii u m approba re ba ptism um qu o rumcumque bæreticorum qui formam evangclicam adhiberent,cteorum tantum rejicere qui illam adulterarent. Ita ipsemetS. Aug. de Hæresibus, n. 44. « Istos sane Paulinia» nos, inquit, baptizandos esse in Ecclesia » catholica Nicæno concilio constitutum » est : unde credendum est cos regulam » baptismatis non tenere, quam secum a multi hærctici, cum dc catholica discedc» rent, abstulerunt camque custodiunt. » S. Ilieron. in Dialog, contra Lucif. scribit, Nicxnam synodum omnes hxrcticos sus­ cepisse, exceptis Pauli Samosateni disci­ pulis. Siricius papa, circa annum 397, in Epist. Decretali ad Uimcricum , c. 1, ait : « Quos (Arianos) nos cum Novatianis aliis» que haereticis sicut csl in synodo (Nicaena) » constitutum, per invocationem solam se]>» tiformisSpiritus, episcopalis manus impoDsitionc, catholicorum conventui socia » mus. Et Innocentius I, ineunto sæcuto quinto, Epist. 22 ad episcopos Macedoniae, c. 5, ait:Dc ipsis tantum ( Paulianistis) esse præceptum (a synodo Nicaena) ratio ip­ sa demonstrat. /Ideo vulgatum erat tenr porc S. Aug. cx Decreto synodi Nicaenae st los Paulianislas esse rebaptizandos et rron alios haereticos qui legitimam formam reti­ nebant. Nihil ergo obstat quominus nomine concilii plenarii dicamus S.Aug. intellexisse concilium Nicaenum, cum id negent adver­ sari , maxime quia arbitrantur in eo conci­ lio controversiam hanc non fuisse defini­ tam. Obj. 1° Concilium Arclatense fuit plena* rium :crgo. Prob. ant. 1° Fuit cx diversis cl prope infinitis locis, ut scribit Constan­ tinus ad Chrestum, Syracusanorum epi­ scopum. 2° Illi adfuerunt sexcenti episcopi, ut scribit Ado Viennensis, in Chronico. 3° Concilium Arclatense secundum , can. 18, dc primo concilio Arelal. dicit : α Ad » quam urbem cx omnibus mundi parti­ li bus, præcipuc Gallicanis sub S. Martini d tempore, legimus celebratum fuisse con­ ti cilium, d Ergo. R- 1° Dato ant. N. conseq. Non enim quærimus hic principaliter an concilium Arelatensc fuerit plenarium, sed utrum S Aug. illud intellexerit loquendo de baptis­ mo haereticorum. 2° N. ant. Certo enim constat concilium Arclatense non fuisse neque plenarium, neque generale aut œcumenicum,'*um lue­ rit convocatum a Constantino qui tunc soli Occidenti imperabat, ncc ipsi preiucril summus pontifex per se vel per suos lega­ tos, nec inter Ecclcsiæ concilia generalia numeretur. Ad primam probationem. 1° in Graeco non habetur cx infinitis, sed ex diversu quæ necessum csl recensere : unde Sirmundus vertit, cx diversis compluribus, P. Ni­ colai ex indicibilibus. 2° Esto sit ex prope infinitis, scilicet cx prope infinitis sui im­ perii , ne cogeretur in una Epistola singu· los recensere ; et hic frequens est loquendi modus. Ad secundam. Dato sexcentos episcopos Arelate convenisse, non ideo prcbarelur fuisse plenarium totius orbis concilium: sed N. ant. Nam probabilius censent et probant Baronius, Natalis Alex, ct alii, fuisse lanUim ducentos. Et sane incredibile est losge majorem numerum episcoporum convenisse ad synodum Arclatensem quam ad Nicænam, quæ, devicto Licinio, ex toto orbe congregata est. Igilur codex Corbeicnsisa quo Ado hausit errorem, corrigendus ester codice Colbcrtino qui fuit olim ipsius ecclc­ siæ Arclatensis, et in quo legitur simpliciter coctus episcoporum, non sexcentorum. Ad tertiam. Patres secundi concilii Arelalcnsis locuti sunt per exaggerationem, ad commendandam ecclcsiæ Arclatensis digni­ tatem. Neque enim patres primi concilii ita sunt locuti in Epistola synodica ad Sylvestrum , sed dicunt lanium se cx diversis provinciis advenisse. Insl. 1° Quamvis concilium Arelatensc non sit generale et cecumenicum, potuit lamen a S. Aug. inlelligi nomine concilii plenarii. Ergo. Prob. ani. S. Aug. agnovit concilia plenaria quæ non erant generalia ctœcumcnica; sic concilium Bagaicnsc Do rialistarum vocat plenarium , lib. 2 contra Epist. Parmen., cap. 5 et alibi. Similiter in codice canonum ecclcsiæ African** , idem nomen ci tribuitur, sicut el conciliis natio nalibus. R. 1° Dato ant. N. conseq. A potentia enim ad actum non bene concluditur affir­ mando. 2° D. ant. S. Aug. agnovit conci- DE CONTROVERSIA IN 1ER S. STEPHAN., etc. lium Bagaicnse plenarium simpliciter, Λ. I concilium plenarium Donatistarum, C. El dto vocaverit concilium plenarium simpli­ citer, nunquam tamen vocavit plenarium totius orbis aut universæ Ecclcsiæ, sicut vocavit id de quo agitur. Eredi m sol liones adhibendæ sunt codici canonum ecclcsiæ Africans. Insl. 2°S. Aug. per concilium plenarium totius orbis intellexit Arclatense. Ergo. Prob. ani. 1° Scrm. 2 in Psal. 32, dicil Cæcilianum purgatum fuisse el Donatislas victos judicio universi terrarum orbis : hoc autem fuit Arclatense ; 2° lib. 2 de Dapt., c. 8 cl 9, vocat illud concilium transmari­ num, Arelate autem et non Nicæa respective ad Afros est transmarina. Ergo. II. N. ant. Ad primam probat. Non dixit S.Aug. Cæcilianum purgatum cl Donatislas victos judicio universi terrarum orbis ; sed deCæciliano dicit : « Purgavit se in trans» marino concilio : consensit huic judicio « universus terrarum orbis, υ Audis : con­ st usit judicio universus terrarum orbis, non judicavit. Ad secundam. N. min. Nicæa enim respectu Afrorum est etiam transma­ rina , cx ipso S. Aug. qui , lib. 2 contra Crescon., cap. 37, dicit Bithyniam esse Africanis liansmarinam ; Nicæa autem est urbs Bithyniæ. Obj. 2’ Si dogma Rebaptizantium fuisset Nicæni concilii generalis cl oecumenici decreto proscriptum , id non ignorassent S. Athanasius qui illi adfuit, S. Basilius, S. Optatus Milevitanus cl S. Epiphanius : atqui ii id ignorarunt. Ergo. Prob. min. S. Athanasius, Orat. 2 contra Arian. S. Ba­ silius , Epist. 1 el 2 ad Amphilochium , S. Optatus Alilevit., lib. 1 contra Parmen, propugnant dogma rebaptizantium , ct S. Epiphanius, in Expositione Catholicae fidei, dicil controversiam de baptismo hærelicorum nondum essesynodali judicio decisam. Ergo. Hoc argumentum extollunt adversa­ rii, sed vitreum est. Nam R. 1° retorquendo illud. Si dogma Re­ baptizantium luisset proscriptum decreto concilii Arclatensis, quod juxta adversarios fuit plenarium totius orbis, cx omnibus mundi parlibus congregatum, el cui adfue­ runt sexcenti episcopi, duplo plurcs quam concilioNicæno, illud non ignorassent lau­ dati Patres : atqui tamen ignoraverunt in sententia objicientium. Ergp. 357 R. 2° D. maj. Si dogma rebaptizantium fuisset Nicæni concilii generalis decreto proscriptum formalitcr et explicite, id non i noravsent laudati Patres, C. si fuisset p oscriptum illative tantum , -V. maj. et omissa min. D. conseq. Ergo non fuit pro­ scriptum decretis Nicænis in mente lauda­ torum Patrum, transeat; in mente S. Au­ gustini, N. Cum enim, ut diximus, hoc dogma in concilio Nicæno non formaliter ct explicite, sed tantum illative proscribatur, aliter de illo potuerunt sentire laudati Pa­ tres, aliter S. Auguslinus^ct ipse attendere ad consequentiam ad quam alii non atten­ derent : hic autem quærimus non principa­ liter quid ct quomodo definierit Nicænum concilium circa baptisma hærelicorum, sed quid dc illo senserit S. Aug. Dato ergo præfatos sanctos Patres censuisse nihil in dicto concilio definitum fuisse , non sequilur quod eo fuerit Augustini sententia, sicut ncc fuit Hieronymi, Innocentii et Siricii, ul patet ex superioribus. R. 3° De SS. Athanasio et Optato dixi­ mus sect, præccdenli, cosque ab errorc re­ baptizantium vindicavimus. Ad S. Basilium qui fuit Firmiliani successor, non ideo re­ jecit baptisma hærelicorum quod ignorave­ rit decretum Nicænum, sed quia existimavit illud spectaro non fidei dogma, sed disciplinæ variabilis secundum variam regionum consuetudinem. Ad S. Epiphanium. Non dixit controversiam de baptismo non esse synodal) judicio decisam, sed non esse synodali judicio derisum rebaptizandos esse Arianos, prout quidam catholici rebaptiza­ bant, quorum ideo temeritatem arguit. Urgebis tandem. Si S. Augustinus censuit concilium plenarium in quo finita fuit controversia de baptismo bœreticorum esse concilium generale Nicænum, quare illud non nominavit, cum id maxime profuisset causæ quam defendebat contra Donatislas? El ego vicissim quæro si S. Augustinus ccnsuit concilium plenarium in quo fuit li­ nita controversia hæc, esse concilium Arelalensc juxta adversarios, universale lotius orbis ex infinitis locis, ct omnibus mundi parlibus convocatum, quare illud non no­ minavit, cum id parilcrsuæ causæ profuis­ set ? Non nominavit ergo concilium Nicæ­ num , quia inter passionem S. Cypriani cl ipsius S. Augustini nativitatem erat pri­ mum cl unicum concilium plenarium toliui DISSERT. VI. ART. I. 358 orbis et univers# Ecclcsiæ, quod neminem nem, ul dixi de ministro, dissert.5,a.5; eadem enim est ratio utriusque : exceptoUlatebat. men sacramento eucharistia.» ad quod requi­ DISSERTATIO VI. ri tur confessio. Adeas loca citata. Restat ergo quæslio de seen udo el quarto. DE SUBJECTO SACRAMENTORUM. Primum discutit Auctor infra q. 68, a." Circa subjectum sacramentorum quatuor de baptismo. Secundum q. 80, a. 6 de eu­ quæri possunt. 1° Quodnam sit? 2° Utrum charistia; sed quia hae duæ quæstioncsspcc. ad integritatem sacramenti requiratur in tant etiam alia sacramenta, eas hic examini eo intentio illud suscipiendi? 3° Quæ dispo­ subjiciendas duxi. Sil itaque sitio necessaria sit ul licite ct cum fructu sa­ ARTICULUS I. cramenta recipiat? 4° Utrum indigno pe­ An cl qua intentio in adulto suscipiente tenti liceat ministrare sacramenta? sacramentum requiratur ad ejus integri­ Circa primum nulla est difficultas. Cer­ tatem? tum est enim 1° solum hominem viatorem dc lege ordinaria esse sacramentorum sub­ Dico 1 Excepta eucharistia , requiritur jectum, sunt enim instituta a Christo ut ad integritatem sacramenti in suscipiente media gratiæ et salutis adipiscendae, oued intentio interna suscipiendi illud ul rem m competit solis viatoribus, non beatis inde- Ecclesia sacram , seu quam solet Ecclesia lectibiliter, nec damnatis irrcparabililcr. conferre, idcoqucqui se habet mere passive, Dixi, de lege ordinaria ; quia ita instituit seu, ul dicunt, nculraliter, neque volens, Christus : an autem si voluisset, angelos el neque nolens; u fortiori epii reludatur, non beatos quibusdam sacramcntissubjiccrc po­ percipit sacramentum. tuisset? Nulla videtur implicantia. Excipio eucharistiam, quia cum consistat Certum est 2« omnem hominem viatorem in re permanenti , indepcndcnler a quads csscsubjcctum capax baptismi. Palelex usu intentione tam suscipientis quam minis­ Ecclcsiæ quæ cl infantes cl amentes bapti­ trantis, remanet sacramentum. zat. Et ratio est, quia baptismus est abso­ Prob. conclusio auctoritate conciliorum, lutae necessitatis ad salutem; dc omnibus summorum pontificum ct sanctorum Pa­ enim dixit Christus, Joan. 3 : Nisi quis trum. Concilium Cartilagineuse Ilf, anno renatus fuerit cx aqua cl Spiritu sancio, 397, can. 34 , dicit: « Ægrolanles si per non potest intrare in regnum calorum. » se respondere non possunt, cum voluntaCertum csl 3°solum hominem baptizalum » lis corum testimonium hi qui sunt periesse subjectum capax aliorum sacramento­ » culo proprio dixerunt, baptizentur. » I bi rum ; quia per solum baptisma homo iit do­ aperte requirit intentionem suscipiendi sa­ mesticus Dei et membrum Ecclcsiæ : et ita cramenti. Concilium Arausicanum I, anno est janua ad alia Ecclcsiæ sacramenta. 441, can. 12, sic statuit : « Subito obmutesCertum est 4° non omnem baptizalum es­ » cens, prout status ejus est, baptizari aul se subjectum capax omnium sacramento­ » poenitentiam accipere potest, si voluntatis rum ; i n fa n tes en i m c t a m en tes per pe t u i non » aut praeteritae testimonium aliorum versunt capaces pœnitcnliæ; quia hujus sacra­ » bis habet, aut præsentis in suo nutu.» menti materia sunt actus pœnitcnlis; ne­ Ergo idem quod prius. que extremæ unctionis instilutæ ad delen­ innocentius III, cap. Majores, dc Baptis­ das reliquias peccatorum actualium, neque mo ct ejus cITcclu, Extra, lib. 3, Iit. 42, im­ matrimonii ad quod requiritur consensus primis rejicit opinionem eorum qui dicunt deliberatus cujus sunt incapaces. Sunt au­ quod « Sacramenta quæ per se sortiuntur tem capaces confirmationis et eucharistiae, » effectum, ul baptismus el ordo cætcraquc cum olim utrumque illis conferretur : item » similia (adverte obiter sermonem non esse masculus ordinationis, cum nihil obstet. n de solo baptismo , ut fingit Vanroy), non Circa tertium. Patet cx didis dissert. 3, » solum dormientibus et amentibus, sedinari. 4, §2, pro sacramentis mortuorum re­ » vilis ct contradicentibus, et si non quoad quiri saltem attritionem; pro sacramentis » rem, quantum tamen ad characterem con· vivorum statum gratiæ saltem prudenter » feruntur.» ITanc, inquam, opinionem re­ existimatum per confessionem vel contritio­ jicit : « Quia, inquit, qui fuissent inviti et AN El' QUÆ ΙΝΊΈΜ10 l.X ADULTO SUSCIP., etc. 359 reluctante simmers!, saltem ratione sa-I stituentis sacramenta, quæ vdnntas colli­ » cramcnli, ad jurisdictionem ecclcsiasli- gitur cx doctrina et praxi Ecclcsiæ., ul B cam perlinerent : unde ad servandam re- ct didis cl sequentibus rationibus et con­ Dgularn chrislianœ lidci forent ralionabili- gruentiis. l°Non est verisimile Christum vo­ B ter compellendi. Verum id est religioni luisse de lege ordinaria justificare, filium ac b christianæ contrarium, ut semper invitus haeredem suum constituere adultum, ned et penitus contradicens ad recipiendam quidem de sua justificatione cogitantem , a d etservandam christianitatem aliquis com- fortiori reluctantem. Confert tract, de gra­ d pellatur. « Deinde delinit» Illum qui nun- tia , disseri. 6 , a. 3, ubi probavimus homi­ d quam consentit, scd penitus contradicit, | nem adultum non justificari per gratiam, b nec rem , ncc characterem suscipere sa- nisi ad eam se disponat per motum liberi Bcramcnli, etc. g Tandem declarat g cha- arbitrii. 2° Cum quædamsacramenta , præ» raderem non suscipere dormientes cl serlim baptismus et ordo, ad certum vitæ 0amentes, si priusquam amentiam incur- genus adstringant, et grades obligationes d rerentaut dormirent, in conlradiclioni- ! imponant suscipientibus, manifesta* rationi B bus persisterent ; quia in cis inlclligilur consentaneum est, utad id non compellantur » contradictionis propositum perdurare, se- nisi volentes. 3° Christus sua sacramenta B eus autem si prius catechumeni exlilisscnt instituit, ut humanis actibus perficerentur a et habuissent propositum baptizandi : tam exparte suscipientium quam ministran­ » undo tales id necessitatis articulo consue- tium : ita exigit dignitas sacramenti, su­ » vit Ecclesia baptizare. » blimitas finis illius, scilicet justificatio et sa­ Rituale Romanum Pauli V vetat nc bap­ lus hominis atque ipsius conditio, qui non tismus conferatur ei « qui usum rationis ha- moro brutorum, sed ratione debet regi ct » huit ante amentiam, et nunquam oslcn- agere, maxime in salutis ælernæ negotio; » dit voluntatem baptismi, aut intentionem, idcoquc receptio sacramenti non secus ac d aut petitionem illius. » ejus collatio debet esse humana, cl quamvis S. Aug. lib. 4 contra Donat, c. 24 : « Si sit passio, non tamen coacta, scd voluntaria, «proco, inquit, qui respondere potest, ut ait Autorq. G8, art. 7 cil. ad 1. » alius respondet, non itidem valet » sacra­ Hanc autem intentionem debere esse in­ mentum. ternam, id est, intentionem suscipiendi rem S. Th. infra q. 68,a. 7, ad 2: « Dicen- ul sacram in Ecclesia seu quod Ecclesia fa­ » dum, inquit, quod si in adulto deesset in­ cit, nec sufficere intentionem recipiendi rem it tentio suscipiendi sacramentum, esset profanam, aut simulandi, vel ludendi, est d rebaptizandus ; si tamen hoc non consla- diserte S. Thoms, in Supplemento mox B rct, esset dicendum: Si non es baptizatus, citato : elpalet, quia qui intenderet recipere b ego te baptizo. » El in corpore, cx pro- rem profanam, aut simulare vel ludere, non fessoprobat ad validitatem baptismi requiri intenderet recipere sacramentum. intentionem illud suscipiendi. Insuper q. Dico 2° Hæc intentio requisita in susci­ 45, a. 4 o: « Si aliquis,inquit, ablutionem piente ad valorem sacramenti, non debet n exteriorem reciperet, non intendens reci- necessario esse actualis, neque proprie vir» pere sacramentum , scd ludum ct dolum tualis, vi scilicet cujus moveatur ad susci­ » facere, non esset baptizatus.» Et in 4, d. 6, piendum sacramentum, seri sufficit quod q. l,a. 2,q. 3 : « In adultis, inquit, et in aliquando præcesscril ct non sil revocata , » habentibus usum rationis , in quibus po- ideoque moraliter perseveret, exceptis poe­ » test esso contraria voluntas actu vel habi- nitentia ct matrimonio. Vocatur a quibus­ » tu , requiritur ct contritio sive devotio ad dam intentio interpretative, ab aliis habi­ » percipiendam rem sacramenti, ct inten- tualis ; posset etiam dici late virlualis, quia, » lio vel voluntas ad recipiendum sacra- licet, ut dixi, suscipientis vi illius non mo­ B mentum. In pueris autem absque utroque veatur ad suscipiendum sacramentum, cx » percipitur et sacramentum cl res sacra­ eo tamen quod præccsscr it,'censetur volun­ li menti ; et similiter est in carentibus usu tarie illud suscipere. Paid conclusio ex dictis. Juxta enim In­ b rationi, nisi contraria voluntas habitu nocentium III, Paulum V, S. Th. ct Ec­ d insit, non actu.» Halio a priori est voluntas Christi sic in clesia: praxim, amentes aut aliter usu ra- b J I « MO 1 ί I I I I I i DISSERT. VI. ART. I. bonis carentes baptizantur, si prius habue .1 more cl rationabiliter polesl et debci coo­ riri l voluntatem suscipiendi sacramentum ferri ac suscipi, scilicet in casu necessitatis, et illam non lin ------revocaverint in periculo mortis , in amentia perpelua perpetua,t Undo non requiritur tanta intentio in sus- | vel etiam extra casum necessitatis, sed cum cipicnteacin ministrante; quia, ut jam no­ advertentia el cognitione. Halio «l,quia tavi superius, minister cum sil agens, debet homo vi suæ primæ intentionis sive expli­ habere intentionem qua? sit principium ac­ cita? sive implicitæ, non censetur prudenter tus humani et determinative ad esso sacra­ velle sacramenta suscipere, nisi tempore, menti : suscipiens autem est patiens, etsi ritu et modo quo conferri solent Christia­ voluntarius, cl illius intentio non requiritur nis. Unde, etsi quis ante mensem vel ali­ ut sil principium aclus humani el delermi- quot dies habuisset intentionem sive expli­ n ali va ad esse sacramenti, sed tantum ul citant sive implicitam suscipiendi baptis­ dispositio subjecti, el sic suflicit quod illam mum , confirmationem, ordinem,etc.,va­ aliquando habuerit ct non retractaverit. lide non susciperet in ebrietate, somno, Excepi pœnitenliam cl matrimonium; amentia transitoria , ignorantia, etc., nisi quia cum in istis sacramentis aclus susci- forte ejus intentio expresse se extendisset ad pientum sensibiliter expressi, sint illorum hos casus, tunc enim valide sed illicite sus­ sacramentorum materia, nonsuflicit quod ciperet. aliquando præcesserit voluntas ea susci­ Sed quid , si non intendat quidem ex­ piendi , nisi adsint isti actus ex quibus con­ presse sacramentum suscipere in ebrietate stituitur sacramentum. Adde quod in ma­ vel somno, praevidet tamen se in ebrietate trimonio contrahentes sint ministri. Unde vel somno baptizandum, confirmandum, amens, quamvis ante amentiam habuerit ordinandum, etc., clin illa prævisionesola, voluntatem confitendi aut contrahendi, non sine intentione, se inebriat vel somno dat ? potest absolvi aut contrahere, quia non po­ H. illum invalide suscipere sacramenta. test ponere aclus ex quibus constituitur sa­ Ratio est, quia intentio indirecta seu in cau­ cramentum, scilicet confessionem doloro­ sa non censetur se extendere ad id quod se­ sam aut consensum sensibiliter expressum. quitur per accidens ad causam libero posi­ Dico 3"Quantumadsacramenta baptismi, tam, nisi cum tenemur illud vitare, cum confirmationis, eucharisliæ et exlrcmæ unc­ tali enim intentione posset subsistere con­ tionis, suflicit intentio implicita ea recipien­ traria , v. g. honesta mulier ob justam cau­ di, inclusa, puta, invita Christiana, vel pro­ sam modesto ornatu procedens in publicum, positio vivendi christianc. Quia hoc ipsoquu cx quo praevidet aliquem peccatarum, non quisvivitautproponitvivere pie cl catholice, censetur ullo modo velle hoc peccatum, sed habet implicite et sufficienter intentionem e conlra non vult : censeretur tamen velle si utsibi conferantur omniasacramenla sibi ad ob aliquas circumstantias teneretur hoc salutem necessaria aut valde utilia, qualia peccatum vitare in proximo. Unde in casa sunt assignata. posito, talis homo vellet sufficienter pecmExcludo poenitentiam et matrimonium lum irreverentiae in susceptione sacramenti; propter rationes mox allatas in præccdenti quia tenetur illam filare, non tamen cen­ conclusione, item et ordinem ; quia cum non seretur sufficienter velle sacramentum, quia sil ita utilis particulari ct inducat magnam non tenetur vitare, sed potius sumere, non status mutationem gravesque obligationes, quidem in illo statu, sed bene dispositus. nemo polesl censeri illud sacramentum in­ Adde quod posset absolute habere inten­ tendere in generali proposito vivendi Chris­ tionem contrariam susceptioni sacramenti. tiane, nisi de eo aliquando voluntatem ex­ Solvuntur objectiones contra primam conclusionem, pressam habuerit, aut certe aliquid inten­ dat in quo includatur intentio ordinis. Obj. 1° plura exempla eorum qui inviti Cæterum, pro explicatione ulriusque con­ et reluctantes aut saltem nescientes ordi­ clusionis, observandum csl hanc intentio- nati sunt. Inter illa tria sunt notiora et sonem habitualem sive explicitam sive impii- lutu difficiliora. Primum csl Pauliniani, citam suscipiendi sacramentum, non suili- fratris sancti Hieronymi, de quo S. Epiphacere ut in omni casu ct modo suscipiatur, mus, “ ta H SHU Epistola inter llieronymianas SO, sed tunc solum et eo modo quo christiano I nunc lio, ait: « Ignorantem cum el nub AN ET QUÆ INTENTIO IN ADULTO SVSCIP., etc. 361 lain penitus habentem suspicionem per Dc Pauliniano enim scribit ipseS. Epipha» mullos diaconos apprehendi jussimus el nius ibidem : tes ei timorem Dei el compellentes ut mi- » mandatorum Dei. « Neque obstat quod os ) nislraret. » Alterum exemplum est Bas­ teneretur, non enim id coactionis,sed potius aient qui, in Epist. ad Valenlinum et Mar­ necessarii consensus est argumentum ; quia cianum imperatores, quæ extat act. 11 moris erat tunc, ut qui juraverat se non conc. Chalcedon en sis, narrans quomodo a suscepturum ordines, non ordinabitur, ne Memnone Ephesino antistite fuerat ordi­ perjurii reus esset, ul palet ex S. Basilio, natus episcopus Evazorum, dicit : « Ego Epist. ad Amphiloc. c. 10. El id timebant «aulem non acquiescebam, sed ab hora qui os Pauliniani tenebant, Ne (orte libe­ p tertia usque ad sextam coram altari me rari se cupiens, inquitS. Epiphan. adjurap plagis afflixit, ct sanctum Evangelium ct rcl nos per nomen Christi. Nullum autem pallare sanguine est impletum » Tertium fuisset periculum perjurii si, voluntate nun­ exemplum csl Macedonii eremitae in ver­ quam assenlienlc, ordinati fuissent. Idem tice montis, de cujus ordinatione facta a probat factum Bassiani; ul quid enim lamFlaviano Antiocheno scribit Theodorelus, diu cæsus, nisi ut tandem præberet consen­ in Hist. Religiosa, c. 13, quod Flavianus sum ? Talis aulem consensus, licet sil invo­ Macedonium, « de montis vertice per spo­ luntarius secundum quid, csl tamen volun­ il ciem objeclæ accusationis abduxit et sub tarius simpliciter, ul communiter docetur ϋ mysticum sacrificium altari admovit , de his quæ fiunt cx metu, el mox dicemus. «cooplavilquc in numerum sacerdotum: Quod autem dicimus de bis duabus ordina­ «cumque, peracla liturgia, hoc illi quidam tionibus, dicendum est a fortiori de ordi­ « indicassent (ignorabat enim prorsus quid nationibus S. Ambrosii, Paulini, Nepoliani, « egissent), primum quidem convitiis ver- S. Augustini cl similibus quæ referuntur. » bisque asperis proscidit universos, deinde Quantum ad ordinationem Macedonii «arrepto baculo quo innixus propter se- quæ majorem patitur difficultatem, quidam « nium incedebat , pontificem ipsum el dicunt ipsum consensisse iis omnibus quæ «alios qui aderant insecutus csl. » Profe­ religiose peragebat circa illum Flavianus, el runtur item ordinationes S. Ambrosii, Pau- ideo implicite suæ ordinationi. At probabi­ lini, Nepoliani, S. Augustini cl quorum­ lius respondent alii, ejus ordinationem fuisse dam aliorum. Ergo. irritam , nisi postea ipso consentiente itera­ Λ. duplici modo aliquem dici invitum ct tus si t ritus sacer ; idque sat innui l ipse Tl icocoactum respectu suæ ordinationis. 1° Sic, i doretus, addens : Scimus sane haud laudan­ ul neque precibus , neque rationibus, ne­ dam mullis visum iri hanc narrationem. que minis vicius unquam annuit, sed sem­ Proferuntur insuper ordinationes sancti per obluctatur , vel omnino inscius ordina­ Grcgorii Thaumaturgi et sancti Danielis tur; ct hujusmodi ordinatio csl invalida. Slylilæqui dicuntur ordinali absentes: ve­ 2»Modo, sic, ut præ humilitate se indi­ rum inde probaretur etiam validam esse or­ gnum reputans, cl reverentia erga sacrum dinationem absque manuum impositione el ministerium motus, primum reluctatur, inateriæ applicatione, quod nemo admittit. sed tandem auctoritatis pondere, rationibus, Hæc igitur exempla nihil ad praesentem suasionibus , minis vicius consentit, el talis controversiam conferunt, ct dicendum has valide ordinatur, quia adest sufficiens con­ ordinationes vel factas fuisse divinitus mi­ sensus: clitain mullis contingere scribit S. nisterio angelorum, ul narratur de conse­ Aug. Epist. ad Donat. 204, nunc. 173. cratione Amphilochii episcopi Iconiensis,vel c Mulli, inquit, ut episcopatum suscipiant, ! postea fuisse suppletos ritus ordinationum. Insl. Civis potest invitus promoveri ad » tenentur inviti , perducuntur, includun« lur, custodiuntur, patiuntur tanta quæ consulatum,ubi id exigit bonum commune: « nolunt, donec eis adsit voluntas susci- ergo catholicus Ecclesiæ subditus ad sacri ordinis gradum, ubi id poscit utilitas Eccle­ « piendi operis boni. » Talos fueruni Paulinianus el Bassianus. siæ. b 362 R|l· i’ ip •T .1" K ’ uV V ■f : * il I1 » DISSERT. VI. ART. L Λ. N. conscq. Disparitas potitur, 1° cx voluntate Christi quæ nobis constat cx definilionibus, praxi ct communi sensu Ecclcsiæ. 2’ Promotio civis ad consulatum csl tantum denominatio extrinscea nihil ponens in promoto, cldeputatio ad exterius minis­ terium coactioni subjectum ; homo cnim ho­ minem adactus externos cogere potest. At ordinatio sacra , gratiam, characterem , po­ testatem ecclesiasticam ponit inanima, ubi Ecclesia non habet potestatem cogendi, quam licet dare potuci it Christus, non de­ disse tamen constat ex probationibus con­ clusionis. Potest ergo catholicus invitus de­ putari ministerio altaris, sicut civis regimini exteriori,el tenetur in necessitate consentire et acceptare, el hoc probat pari lasargumcnl i; alsi renuat peccat quidem, sed nil efficitur. Hicq. 68. a. 7. ad I — Repones. Qui reci­ pit alapam, invitus recipit, ct tamen recipil. ergo similiter dc sacramento. R. N. conscq. Disparilas csl, quod recep­ tio sacramenti sil passio voluntaria; rcccppio autem alapæ, passio coacta. Obj. 2’ Ecclesia approbat baptisma metu suppliciorum susceptum, ct sic baplizalos cogit ad mores Christianorum , ut patet ex concilio Toletano circa baptizatos tempoic regis Sisebuli. Ergo. R. N. conscq. Quia quæ fiunt ex metu sunt simpliciter voluntaria, neque obstat voluntas contraria conditionala ; vellet qui­ dem non suscipere baptismum, sed ne detrimentum patiatur vult simpliciter et absolute recipere: patetin mercatore pro­ jiciente merces in mare metu naufragii. Et quamvis sic metu adacti possent reti­ nere intentionem internam suscipiendi rem ut in Ecclesia sacram: hoc ipso tamen quod ritum externum , ul fieri solet, suscipiunt sicut alii, Ecclesia quæ non judicat de in­ ternis, præsumit in loro exteriori voluisse susciperesacramenlum et esse vere baptiza­ tos, el ideo cos c>g’ts’a:e religioni chrisliana> quam in baptismate perceperunt. Ila res­ pondet Innocent. Ill, cap. cil. Majores. Obj. 3° Ipse Innocentius, ibid, dicit : « Tunc ergo characterem sacramentalis im» primit operatio, cum obicem voluntatis » contrariæ non invenit. » Ergo saltem non requiritur in suscipiente consensus positi­ vus , sed sufficit quod non sil in eo volun­ tas contraria el neutraliter se habeat. Earndem sententiam tonet Glossa. Ita Cajclanus. R. N. conscq. Utrumque cnim requirii In nocentius, ct consensum positivum, cl non resistentiam cxtrinsccam. Delinit cnim dor· mientes ct amentes non recipere characte­ rem , si antea habuerint contrarium propo­ situm ct non retractaverint; c contra reci­ pere, si habuerint antea propositum bap­ tismi. Ergo requirit Innocentius non solum quod suscipiens non sil contrarius,sed etiam quod sit consentiens. Quando itaque statim concludit sic : « Tunc ergo characlaremsa» cramcnlalis imprimit operatio, cum obi» ecm voluntatis contraria: non invciiilob«sistentem : » per obicem voluntatis tonfrarid! intclligit non solum resistentiam posiCvarn, sed etiam dissensum negativum scu carentiam consensus, ila ul ex nega­ tione, inlelligenda el supponenda sil affir­ matio contraria, scilicet : cum obicem ioluntatis contraria: non invenit obsistentem, sed voluntatem in consensu perseverantem; alioquin ejus illatio non corresponderclulri que membro definitionis præcedentiscxqin elicitur. Glossam non moramur quia non est tantæ auctoritatis. Obj. 4’ cx S. Aug. 1° S. Docl. 1. 4 Con­ fess. c. 4, narrat quod quidam amicus fe­ bribus laborans, cum desperaretur, baplisatus et nesciens, mente atque sensu absenUssimus zalqui is non habuerat intentio­ nem suscipiendi baptismum , cum scribat S. Aug. quod cum deflexisset ad supersti­ tiosas ct perniciosas fabellas : ergo. 2° Tract. 26 in Joan, dicit : Accipere quisquam potat sacramentum nolens, credere non polal nisi volens. Ergo. R. ad primum, N. min. quamvi en ni S. Aug. eum deflexisset ad perniciosas Ί .-upcrliliosas fabellas, is tamen seramlidcm, licet nondum germanitus ct penitus tene­ bat, ut scribit S. Doctor, erat catechume­ nus baplismumque desideraverat : cumque S. Augustinus baptismum ejus irrideret : « Ita irridentem exhorruit ut inimicum, » admonuilquc mirabili el repentina libcr» talc, ul si amicus esse vellet, talia sibi » dicere desineret. » Quæ omnia ex ipso S. Augustino ibidem probant /alsam esst minorem argumenti. Ad secundum. S. Aug. loquitur dc susceptione eucharistia:, ul pa­ le/ exlextu ; dicit enim : « hitrarc quisEc» elesiam potest nolens, accedere ad altare » potest nolens, accipere sacramentum pou lest nolens, credere non potest nisi vo- AN ET QUÆ INTENTIO 1.N ADULTO SUSCIP., de. 363 R. 1° baptismum non esse tantum insti­ lens,» Quod si contendas S. Aug. loqui etiam de baptismo, dicam ipsum ita loqui tutum in remissionem peccati originalis, respective ad infantes, aut ad adultos se­ sed etiam actualis quod proprio consensu committitur. 2° N. sonseq. Ex hoc enim cundum quid tantum invitos. Obj. 5° Concilium Florentinum definit quod peccatum originale contrahatur sine tria tantum concurrere ad perfectionem sa­ consensu propriæ voluntatis, non sequitur cramenti , materiam , formam cl intentio­ quod sine consensu debeat dimitti, sed eo nem ministri, nihil do intentione susci­ modo qui Deo placuerit. Placuit autem Deo pientis. Ergo non requiritur. quod adultis, qui sunt capaces consensus el /{. N. conscq. Quia concilium loquitur dissensus, non dimitteretur sine proprio tantum de iis quæ sunt communia omnibus consensu, quatenus homo adultus sine motu sacramentis : intentio autem suscipientis propriæ voluntatis non justificatur dc lege non csl necessaria omnibus sacramentis, sci­ ordinaria, ut dixi dum dc gratia loco supralicet susceptioni Eucharistiæ ct baptismo citalo. Neque convenit ut sine proprio con­ pro parvulis cl amentibus. sensu induat novum statum el graves obli­ Inst. 1° Quod est necessarium in uno ad gationes. substantiam sacramenti, csl necessarium Pcles utrum fides requiratur in susci­ in omnibus. Ergo. piente ad valorem sacramenti? R. D. ani. Quod csl necessarium in quid Inf. q. f?S. a. S. o.— R. negative, excepta essentiale, C. quod est necessarium ut dis­ pœnilenlia. Palel cx usu et praxi Ecclesiæ positio subjecti tantum csl conditio sine qua quæ ratum habuit baptismum quem hærenon, subdistinguo. Si subjectum sil capax lici sub legitima forma receperant : cl ita illius, C. si sit incapax, ul sunt pueri ct expresse resolvit S. Aug. lib. 3 dc Bapt. amentes, N. c. 14. Ralio est, quia sacramentum non per­ Inst. 2° Quod non est essentiale uni sa­ ficitur per justitiam hominis dantis vel sus­ cramento , non csl essentiale alteri : at­ cipientis baptismum, sed pervii tutem Dei qui intentio subjecti non est essentialis alieni Excepi poenitentiam, quia, ul jam non se­ sacramento cx dictis ·. ergo nulli. mel dixi, ejus materia est actus pernitentis, R. C. lotum. Non enim dicimus inten­ scilicet actus contritionis scu attritionis qui tionem subjecti requiri essentialiter ad sa­ non potest esse sine fide. cramentum , sed tantum ut conditionem cx Si opponas Optat. Milevit. qui lib. 5 ad­ parte subjecti versus Pannenalicil necessariam esse fidem Inst. 3° Perfectio sacramenti tota est a suscipientis sicut invocationem Trinitatis, ministro. Ergo. et S. Ambrosium qui lib. 1 de Spiritu sanc­ R. D. ant. Tota est a ministro ul a causa to, c. 3, dicit sine fide Trinitatis vacuum efficiente, C. ut a conditione requisita, A'. esse sacramentum. Inst. 4°. Non requiritur consensus homi­ R. ad primum, juxta Optatum necessa­ nis ut generetur : ergo nec ut regeneretur riam esse fidem suscipientis sicut invoca;?per sacramentum. nem Trinitatis, sed non in eodem gr.· R. N. conscq. Disparitas est, quod gene­ invocatio namque Trinitatis nccessari; rari sit quid naturale cujus subjectum ne­ ad substantiam sacramenti, scu, ul · cessarium est homo, incapax consensus vel Optatus, sine qua res non potcsl geri: : dissensus, antequam sil genitus. At regene­ autem suscipientis est necessaria ad effectum rari per sacramentum est quid morale, na- sacramenti; sicquc ly sicut non dicit omni­ turæsupcradditum clindcbilum,subjectum modam paritatem. .id secundum, S. Am­ capax consensus ct dissensus sanctificans, brosius pariler loquitur dc effectu ; res enim constituens ministrum in foro interiori, gra­ quæ non obtinet offectum ad quem est in­ ves inducens obligationes : hæc autem licri stituta, recte dicilur vacua. non conveniebat absque ejus consensu. ARTICULUS II.’ Inst. 5° Baptismus est institutus in re­ missionem peccati originalis : atqui pecca­ Utrum liceat ministrare sacramenta pec­ catori ea pelcnli? tum originale sine intentione ct consensu Infra q. SO. n. 6. o. et ίη4. d. 9. q. 4. a, 5. contrahitur : ergo sine intentione ct con­ q. 4. — Peccator vel csl publicus vel occu!· sensu remittitur. b DISSERT. VI. ART. Π. tus. Publicus dicitur, vel evidentia juris, dando sine urgente causa sanctum canibus, quando scilicet in judicio est criminis con­ cum magna sacramenti irreverentia, abu­ victus aut confessus, vel evidentia facti quod teretur suo ministerio quod est illi datum nulla tergiversatione celari potest. Hoc ulti­ ad ædiffcalionem et non ad destructionem, mum non ita facile dignoscitur; non enim et concurreret absque necessitate peccato solum attendi debet numerus testium, sed saltem externo alterius, internumquefove­ qualitas delirii, loci, personarum quæcri­ ret ; cl si esset publicum, magnum genera­ men noverunt, ita ul censeatur prudenter ret scandalum. ad communem notitiam venisse, vel brevi Dixi 1 , extra mortis periculum; qui» perventurum. Peccator occultus diciturcui cum sacramenta sint propter homines, in deest evidentia juris aut facti. Item pecca­ extremis extrema sunt lentanda, ct potius tor sive occultus sive publicus, vel publice I exponitur sacramentum irreverenti® quam petit, ut si cum aliis ad sacram mensam ac-I iprivetur homo in tanta necessitate,sacra­ cedat; vel occulte, ut si privatim vel etiam mento quod prodesse potest. Debet tamen palam sed solus petat, eljninislcr non para-1 conari minister in quantum tempus permit­ ius aut alio detentus, honeste prætcxit suas I litet facultas adest, ut peccator morti proxioccupationes sine scandalo et diffamatione | mus det eo modo quo potest signa pœnllenpclenlis. tiæ, etiam publica si sil publicus. Ibid. — Dico. Peccatori occulto occulte Dixi 2°, excepto sacramento poenitentia; petenti, ct publico sive occulte sive publico I quia sacramentum pœnitcntiæ est omnibus petenti, extra periculum, mortis deneganda peccatoribus secunda post naufragium tasunt sacramenta, excepta poenitentia, pI in hala, ad quam ideo omnes peccatores etiam aliquo casu matrimonium. Est communis. | sceleratissimi, sive occulti sive publici, com Ita Rituale Romanum de eucharistia fugere debent : idque probat praxis confes­ quoad utramque partem. Quantum ad pri­ soriorum qui omnesadmittunlelsecunduni mam, « Occultos vero peccatores, inquit, dispositionem cujusque absolvunt, differant » si occulte petant, et non cos emendatos aut remittunt : neque inde ullum inconve­ » noverit, repellat. » Quantum ad secun­ niens natum est sequi pro tama pœnilentis, dam, a Arcendi sunt, inquit, publice πι­ I aut tranquillitate reipublicæ. ο digni, quales sunt excommunicati, inter- ; Dixi 3°, excepto etiam matrimonio in « dicti, manifcsliquc infamos, ut merclri- i aliquo casu ; quia in vicinia haereticorum, o ces, concubinarii, fœneratores, magi, sor- propter tranquillitatem reipublicæ, tolera­ » tilegi, blasphcmi, et alii ejus generis pu­ tur matrimonium cum parte hæretic?, to hlici peccatores, nisi de coi um poenitentia eique consequenter peccatori publico mi­ » constet, ct publico scandalo prius satisfc- nistratur sacramentum. Id autem ad alios » cerint. » casus non est extendendum , nisi cx gravi Notanda sunt bæc ultima verbo , nisi de causa ab Ecclesia approbanda. eorum poenitentia constet, ct publico scan­ Multi etiam excipiunt casum quo minister dalo prius satisfecerint. Ex quibus palet non nisi cx confessione sciret crimen polen­ quod non sufficiat emendatio sed ct requi­ tis sacramentum; quia nunquam licet uti ratur reparatio scandali per conversionis no­ scientia confessionis cum confusione cl ru­ titiam. Si tamen occulte petat, ct ministro bore pœnitcnlis, cx quo redderetur sacra­ præsentibusque, si adsint, constet dc ejus mentum valde odiosum. Et ita videtur defi­ conversione, sitque certum quod conversio nivisse Eugenius papa, cap. Si sacerdos, de simul cum perceptione sacramenti innotes­ Officio judicis ordinarii, Extra lib. 1, tit cet, videtur quod tunc non sil denegan­ 31, cap. 2. « Si sacerdos, inquit, sciat pro certo aliquem osse reum alicujus criminis, dum , cum nulla appareat amplius causa D vel si confessus fuerit ct emendare nolue­ denegandi. Ratio utriusque partis est, quia cx hoc )) rit... non nominatim potest eum remo­ quod sacramentum denegetur peccatori oc­ » vere a communione... Quia non ut judex culto occulte petenti, vel publico publice » scit, sed ut Deus. » aut occulte petenti, nulla sequitur ejus dif­ Equidem S. Th. junior in 4, d. 9, q. i, famatio aut aliud inconveniens. Consequen­ art. 5, q. 1 , videtur docere oppositum, ter minister peccaret contra religionem secutus doctorcs sui temporie, Alensem, 364 f UTRUM LICEAT MINISTRARE SACRAM., etc. 365 Richardnm, elc. Sed interpretatur Sylvius, plerumque impossibile, cum vel ipse solns scilicet, si ex alia causa quam criminis au­ crimen nosceret, vel testes, ut plerumque diti in confessione possit honeste se excusa­ accidit, recusarent ferre testimonium. Si re. Alii dicunt S. Th. seniorem factum tacite secundum, datur ansa sacerdotibus quem­ retractasse in Summa quod junior docuerat libet impune diffamandi : et hinc jurgia, li­ in Sententias ; quia infra q. 80, a. G cit. ubi tes, scandala, turbatio Ecclesiæ et rcipublix professo quaerit utrum liceat denegare cæ, dum minister justam .suscipiens injus­ corpus Christi peccatori petenti, et ubi ideo tam diceret rcpulsam: et alii judicarent pra­ opportunum fuisset hanc priorem suam opi­ ve vel de sacerdote, quod injuste repellat nionem insfere, omnino omittit. eum qui bene audit ; vel de suscipiente , iWd. — Z>ico2° Peccatori occulto publice quod gravi crimini subjaceat; vel etiam de petenti non estdenegandum sacramentum, Ecclesia, quod toleret sacerdotes, viros pro­ ubi sine ejus diffamatione ct scandalo dene­ bos etintegræ famæ diffamantes. Hæc mihi ministrat Angelicus Doctor , gari non potest, ut si cum aliis accedat ad locis citatis in margine* a Quia, inquit q. sacram mensam. Est etiam communis et certa, et ita de- » 81, art. 2 o , Christus nobis debuit esse Hnitur in jure G, q. 2, cap. Si tantum, » exemplum juslitiæ, non conveniebat ejus Extra 1.1, tit. 31, cap. Si sacerdos et cap. » magisterio, ut Judam occultum peccato.Von prohibeat , de Consec. d. 2. Et ita » rem sineaccusaloreetevidentiprobatione, semper observatum fuit in Ecclesia. « Nos, » ab aliorum communione separaret, ne per » inquit S. Aug. Hom. 351, olim 50, inter » hoc daretur exemplum prælalis Ecclesiæ » 50, a communione prohibere quemquam » similia faciendi. » El ad 2 : « Ideo Christus » non possumus..... nisi aut sponte confes- » Judam non repulita communione, ut da»sum, aut in aliquo, sive saeculari sive » rct exemplum tales peccatores non esse » ecclesiastico judicio nominatum atque » ab aliis sacerdotibus expellendos. » Et in » convictum. » Et Rituale Romanum de 4 cit. aQuia alias daretur facultas malis sacer­ eucharistia, « Occultos, inquit, peccatores, dotibus pro suo libi to punirc maxima pm» si occulte petant, et non eos emendatos » na quos vellent, d «agnoverit, repellat : non autem si puNeque dicas Christum non dedisse Judæ » blice petant, ct sine scandalo ipsos præ- suum corpus, sed simplicem panem : id » tcrire nequeat. » enim falsum probàbimus cum Auctore ad Hujus conclusionis varii varias adferunt q. 81 citatam. rationes, ut quod sacerdos sit minister pu­ S» ulterius dicas inde probari quod etiam blicus, idcoquc debeat uti scientia publica ; peccatori non petenti liceat dare sacramen­ quod baptizalus habeat jus ad sacramenta, tum, quia Judas non petebat: ft. Quod cum quibus non potest privari publice, nisi pu­ Judas inter alios discumberet, nec posset blice constet jus suum amisisse ; item quod sine scandalo repelli, censendus sit tacite habeat jus ne diffametur. His et aliis ratio­ petiisse, quod omnibus parabatur. nibus omissis, quæ graves et intricatas pa­ Et hinc cvanescuntomnesobjeeliones. tiuntur objectiones. Si enim objicias 1°, quod peccator per Infra q. 81. o. 2. o. et ad 2. et in 4. d. 9 peccatum amiserit jus ad sacramentum ; 2* q. 1. a. 5. q. 1.—Arbitror juxta Auctorem, quod possum manifestare furem ut resti­ rationem fundamentalem conclusionis esse tuat ablatum, etiamsi inde infametur ; 3° voluntatem Christi quæ ex ejus facto nobis quod profanatio sacramenti sit majus ma­ innotescit, cum corpus suum non denega­ lum quam diffamatio indigne accedentis,' vit Judæ quem noverat peccatorem : quod 4· quod nunquam liceat concurrere ad pec­ factum Apostoli et Ecclesia apprehende­ catum alienum ; 5° quod præceplum sit ne­ runt ut exemplum quod sequeremur ; et gativum , Nolite dare sanctum canibus ; 6° hinc præceplum in Ecclesia, ut ex ejus tra­ quod non possim reddere gladium volenti ditione et praxi constat. se vel alium occidere ; 7° quod possim apeIdquc meri to propter gravia inconvenien­ rirccrimcn volentis se occidere corporaliter, tia quæ alioquin sequerentur. Vel enim ul impediam , etiamsi inde diffametur ; 8’ minister teneretur probare crimen, vel non : quod non liceat ponere hostiam consecra­ si primum , onus foret ipsi intolerabile ct tam in loco sordido, neque dare petenti ad 366 > DISSERT. VU. ART. I. magiam ; 9° quod sacerdos possit dare hos­ tiam non consecratam : Hæcomnia, inquam, ct alia hocuno verbosolvunlur , quod in his omnibus non ha­ beamus voluntatem Christi, sicut habemus in rasu conclusionis ; quippe qui illam ma­ nifestavit suo facto in exemplum nostrum , cedens hac in parte juri suo non quidem in favorem peccatoris, qui ideo non excusatur, sed in favoiem ministrorum el pro tranquiliiia e Ecclesiæ , cl forte proplcralias causas sibi nolas. Ad singula lamcn succincte R.Ad primum. Peccator amiserit necne jus ad sacramen­ tum ; sufficit quod ministro sit obligatio cx voluntate Christi illi ministrandi. Ad secun­ dum N. conseq. Quia manifestationem peccalorisad sacramentum accedentis prohibuit Christus propter gravia inconvenientia, quæ non resultant ex manifestatione furis. Ad tertium, D. Profanatio est majus malum peccatori suscipienti, C. ipsi ministro, N. Ipse enim non peccat, ncc profanat, sed facitid adquod tenetur cx volunlalcChrisli. Ad quartum. Minister non concurrit posi­ tive ad peccatum alterius, sed permittit tan­ tum ex justa causa; quod in pluribus aliis contingit. Ad quintum. Præccplum est ne­ gativum conditionatc, si Christus non dis­ pensaverit cl juri suo non cesserit : vel non est dandum sanctum canibus sine causa, sicut non est occidendum sine causa. Insu­ per istud præccplum ad litteram est de non annuntiando Evangclioiisqui instar canum illud dilacci ant. Ad sextum, N.ant. Si sub­ sit jusla causa, v. g. ad evitandam mortem mihi intentatam. Aliunde non adest ibi vo­ luntas Christi. Ad septimum. Pariter id non prohibuit Christus sicut prohibuit manifes­ tationem peccatoris occulti petentis publice sacramenta. Adde quod ex manifestatione volentis seipsum occidere non sint nata se­ qui inconvenientia sicut ex nostro casu;] tum quia est dc raro contingentibus ; tum quia facile potest probari luria aul amentia volentis seipsum occidere. Ad octavum , Λ’. conseq. Ulrumquc enim in casu ncc permi­ sit nec præcepil Christus, sicut præccpil in casu conclusionis. Adde quod cx causa lice­ ret eliam ponere in loco sordido, puta, ne conculcaretur ab infidelibus, Ad ultimum , IV. ant. Quia in sacramento veritatis non de­ bet haberi ilelio ct mendacium lacto, neque licet dare scienter occasionem idololali ia.·, etiamsi materialis tantum. Aliunde ista ra­ tio non currit pro sacramentis aliis ab eu. charistia. DISSERTATIO VII. DE NUMERO, ORDINE ET CÆREMOMIS SACRAMENTORUM, NECNON DE SACKAAIEV. TALIBUS· D. Th. Q. 65. ARTICULUS I. Dc numero sacramentorum. Hicq. q. 65. a. 4. o. — Dico Sacramenta novæ legis sunt septem, nec plura, nec pauciora : scilicet, baptismus, confirmatio, eucharistia, poenitentia, extrema unctio, ordo et matrimonium. Est de fide contra Lulhcranos cl Calvi­ nistes, qui duo vel tria tantum sacramenta agnoscunt; quidam enim baptismum elcœnam dunlaxat admittunt; alii addunt his duobus confirmationem, alii poenitentiam, alii ordinem : ila errantes inter se divi­ duntur. Prob. 1° ex S. Scripturis, quæ de quoli­ bet sacramento mentionem faciunt : loca retulimus disseri. 3, a. 4 ; require. Item referemus dum de singulis sacramentis. Prob. 2° cx constanti Ecclesiæ praxi cl sensu. Ecclesia quovis tempore damnavit cos qui septenarium sacramentorum nume­ rum temerabant : sic sæculo tertio damna­ vit Novilianos, qui neophytos non confir­ mabant; sæculo quarto, Manichæos, qui nuptias damnabant ; sæculo decimo quarto, Wiclcffislas, extremam unctionem reji­ cientes; sæculo decimosexto, Lulhcranos, Zuiiiglianos, Calvinislas, quorum alii duo, alii tria tantum sacramenta admittebant, ul dictum csl. Confirmatur ex summo consensu Eccle­ siæ Græcæ ct l.alinæ in statuendo septena­ rio sacramentorum numero. Hunc probant ritualia Græca, edita a Jacobo Goar; (de­ monstrat Leo Allatius ; item Jeremias, pa­ triarcha Conslanlinop. qui, in censura qua perstringit Augustanam Lulhcranorum Confessionem, testatur in ecclesia Graea septem sacramenta,ncc plura nec pauciora, recipi. i'rob. 3° cx conciliis. Concilium Lnndonienseanno 1237, auctoritate OllomsS.Sc- DE NUMERO SACRAMENTORUM. dis legati celebratum , numerat septem sa­ cramenta assignata. Concilium Florentinum, in decreto Unio­ nis anno 1439, sic definit : σ Novæ legis » scplera'sunt sacramenta, videlicet ba|>» tismus, confirmatio, eucharistia, pœnii> lenlia, extrema unctio, ordo el malrimod nium ; » nullo Graecorum contradicente. Concilium Tridcnlinum, sess. 7, can. 1, sic pronuntiat : « Si quis dixerit sacramenta « novæ legis non fuisse a Jcsu Christo Do» mino nostro instituta ; aut esse plura vel s pauciora quam septem, videlicet baplisu mum, confirmationem , eucharistiam , » poenitentiam , extremam unctionem, or» dinem ct matrimonium; aul eliam alid quod horum septem non esse vere el pro» prie sacramentum : anathema sit. » Prob. tv> ex Patribus. Tertullianus anti­ quissimus scriptor, I. de Prescript. c. 40, meminit baptismi, confirmationis, eucharistiæ et summi pontificatus, id est, ordi­ nis; pœnitentiæ lib. quem inscripsit de hoc sacramento; item ordinis, lib. ad Uxorem c. 7, ct de Prescript. c. 41, ubi addit ægrotorum curationem, id csl, extremam unc­ tionem ; matrimonii, lib. 2ad Uxorem c. 8. S. Aug. lib. 5 de Bapt. c. 20, memorat baptismum, eucharistiam cl oleum, id est, extremam unctionem ; item oleum, Epist. 119; confirmationem , 1. 2 contra Liti. Pe­ tiliam c. 104 ; ordinationem, 1. 2 coni. Epist. Parmeniani cap. 13, cl 1.1 de Bap­ tis. c. 1 ; poenitentiam , in Psal. 146; ma­ trimonium , 1. 1 de Nupt. cl Concupisc. c. 10. Alii vero Patres modo unius, modo al­ terius, prout occasio se oflcrcbat, memine­ runt. Hinc Magister Sententiarum , qui floruit circa medium sæculi duodecimi, septena­ rium sacramentorum numerum tanquam rem in Ecclesia constanter el communiter receptam adstruit, nemine redamante , quamvis in pluribus aliis mullos habuerit impugnalorcs. Deinde S. Th. ct omnes scholastici, excepto uno Durando qui ma­ trimonium e numero sacramentorum ex­ punxit. Prob. 5° ratione congrua Auctoris, cx similitudine vitæ spiritualis cum corporali. Ad vitam corporalem tum privatam cum publicam septeni sunl necessaria. Γ Gene­ randus est homo; 2° augendus cl roboran­ dus; 3 ■ nutriendus; 4° si infirmatur, sa- I 367 nandus ; 5° reliquiæ infirmitatum removendæ; 6» quia est animal sociale, constituendi superiores qui rempublicam et societatem regant; 7°quia csl mortalis, ne pereat so­ cietas, necessaria csl legitima maris et fœminæ conjunctio ad propagationem. Ila ad vitam spiritualem , quæ conformilatem ali­ quam habet cum corporali, septem sunl necessaria. 1· Per baptismum renascimur; 2° per confirmationem augemur ct robora­ mur in fide; 3° per eucharistiam spiritu nutrimur; 4° per poenitentiam sanamur; 5 · tolluntur reliquiæ peccatorum per extre­ mam unctionem; 6° per ordinem consti­ tuuntur superiores qui Ecclesiæ societatem regant; 7° per matrimonium lit religiosa prolium propagatioelChristiana educatio; non enim est solum in officium nature, sed est etiam sacramentum graliæ. Solvuntur ohjrctior.es. OM. 1° Neque in S. Scriptura neque in Patribus invenitur septenarius sacramento­ rum numerus ordine cl expressis verbis de­ finitus; imo quidam Patres duorum tan­ tum , alii trium, alii quatuor meminerunt. S. Dionysius Areopagita , de Ecclesiasl. Hierarch, ubi prolixe tractat dc sacramen­ tis c. 2, 3,4,5, baptismi, confessionis , eucharisliæ ct ordinis tantum mentionem facit; c. 7, obiter pœnitentiæ, sed nullate­ nus matrimonii et extremae unctionis. Jus­ tinus in Apologia baptismum et eucharis­ tiam tantum nominat. S. Cyrillus in suis Catechesibus, cl S. Ambrosius I. dc Sacra­ mentis, his addunt confirmationem dun(axat. R. N. conseq. Sufficit enim quod in S. Scriptura cl Patribus inveniantur res ex quibus colligitur numerus septenarius sa­ cramentorum, quod ita esse probarimus. Neque ullus Patrum unquam asseruit esse tantum vel duo, vel tria sacramenta ; sed modo duorum, modo trium, modo plu­ rium meminerunt, prout occasio fcrcbal et suo proposito conveniebat. Sic S. Dionysius non meminit matrimo­ nii clcxlrcmæ unctionis, quia ex professo non agebat de sacramentis, sed dc actibus hicrarchicis, seu officiis sacris quæ in Ec­ clesia solemniter cl cum quadam consccralione excrccniur. Ncc tamen omnino siluit de extrema unctione, dum cap. 4 loquitur de consecratione sacri olei, quo nomine -*· || II DISSERT. VII. ART. L «68 intelligitur non solum chrisma, aul oleum ctiam occultari. S. Chrysost. Horn. 18ini catechumenorum, sed etiam infirmorum. Corinth, inter secreta recenset ordinatio­ Juslinus agit dc baptismo ct eucharistia, nem : si ergo valeat argumentum, debent quia intendebat retundere calumniam gen­ hærclici agnoscere sacramenta extreme tilium, qui dicebant christianos baptizari unctionis el ordinis. malefica superstitione, et cos apponere in Obj. 2° Lotio pedum est sacramentum : sacra mensa carnes infantium trucidato­ ergo sunt plusquam septem sacramenta. rum. SS. Cyrillus cl Ambrosius ibi ins­ Prob. ani. 10 Est signum sensibile. 2° Est truunt catechumenos, ct ideo loqucnlur signum graliæ : Joan. 13, 8 : Si non laven dc baptismo, confirmatione cl eucharistia, (c, non habebis pariem mecum; v. 10· quæ solebant tunc simul cis dari. Qui lotus est non indiget nisi ul pedes la­ Inst. cx S. Aug. 1° S. Doctor, ispist. vet , sed esi mundus lotus. Quæ verba signi­ 118, nunc54, cl lib. 3 de Docl. Christiana ficant mundationem a peccatis venialibus cap. 9, numerat tantum duc sacramenta, quæ post gratiam baptismalcm committun­ baptismum scilicet cl eucharistiam. 2°Tract. tur ct significantur pulvere pedum. Ei v. 120 in Joan, dicit cx latere Christi fluxisse 7 : Quod ego facio tu nescis modo, scies au­ sacramenta Ecclesiæ, quod et alii Patres tem postea. Quæ verba indicant significa­ dicunt. 3 Consuetum erat antiquis religio­ tionem mysticam in ea lotione latitare. Esi nis mysteria gentibus occultare. At juxta signum a Chrislo insliluluin et præceplom, S. August, in Psal. 103, duo tantum, bap- v. 14 : Si ergo ego lavi pedes vcslros Domi­ tismuset eucharistia occultabantur : « Quid nus et magislcr, el vos debetis alter alterius » est, inquit, quod occultum est ct non lavare pedes ; exemplum enim dedi vobis, » publicum in Ecclesia? Sacramentum ul quemadmodum ego feci, ila el vos facia­ » baptismi, sacramentum eucharisliæ : lis. Atqui hæc tria constituunt verum sacra­ » opera enim nostra vident pagani, sacra­ mentum. Ergo. li menta vero occultantur illis. » R. N. ant. Namque lotionem pedum non . R. ad primum, S. Augustinum alibi fuisse a Chrislo Domino institutam et praecep­ aliorum sacramentorum meminisse , ul tam tanquam sacramentum , certo cons­ probavimus : imo ct in iis ipsis locis objec- tat ex ipsa Ecclesia quæ septem tantum tis alia esse quam duo nominata aperte in­ agnoscit sacramenta, et cujus disciplina dicat; dicit enim primo loco : « Sicuti est veria et inconstans circa hanc pedum lotio­ » baptismus Trinitatis nomine consecratus nem, evidenter probat eam nunquam ha­ » et communicatio corporis ct sanguinis buisse ut sacramentum. S. Ambros. 1.3de j> Domini, etsi quid aliud in Scripturis Sacram, c. 1, tcslatur ecclesiam Romanam, d canonicis commendatur, n In secundo omnium matrem , eam non observare. Ec­ loco : Siculi est baptismus el celebratio cor­ clesia Hispaniarum , teste S. Isidoro, lib. poris Christi ; quo loquendi modo mani­ 6 Elymolog. c. 7, non solum pedes, sed feste palet hæc duo cx pluribus aliis pro­ caput baptizandorum lavabat dominica Palmarum : unde hæc lotio dicta est Capi­ ferri in exemplum. Ad secundum. Sub duobus sacramentis tilavium. Eum dem morem servatum fuisse cælera comprehenduntur, quia baptismus in Galliis refert Alcuinus, I. de Ecclesiasti­ est janua aliorum sacramentorum, eucha­ cis officiis. Deinde ecclesia Hispanica, in ristia finis et præslanlissimum omnium. concilio Illibcr. can. 48, prohibuit lavari a Aliunde S. Aug. loquitur ibi de aedificatione sacerdotibus et clericis pedes eorum qui Ecclesiæ ad quam concurrit sanguis re­ baptizabantur. De ecclesia Africana scribit demptionis,per quem soluto pretio redempti S. Aug. ad Jan. Episl. 55, alias 119. c. sumus, ct baptismus, per quem regene­ 18 : « Ne ad ipsum sacramentum baptismi ramur. » videretur perlinere (lolio pedum), mulli Ad tertium. Duo numerat, sed alia non » hoc in consuetudine recipere nolueexcludit; imo alia asserit ibidem, dicit » nmt : nonnulli etiam dcconsuctudineauenim : « Munus sacramentorum in baplis- » ferre non dubitarunt. » Ex quibus evi­ t mo, in eucharistia et in cætcris sanctis dens est lotionem pedum nunquam habitam » sacramentis. » Insuper S. Basilius, de fuisse in Ecclesia ulsacramcnlum a Christo Spiritus sancio c. 2, dicit olei unctionem institutum ctpræceptum, sed in quibu*· 369 tlain ut caeremoniam ecclesiasticam. Insu- | ter et sint justi quamvis peccata venialia 1 Λ· ·«. . w-W - · M*· · per si lotio pedum esset sacramentum re­ committant. Ila Estius et Ticinus postSS. missivum venialium, ut volunt, cur seme) Aug. Rupertum et Bemardum. Tandem lanium u.zanno et non quotidie adhibetu»·, horum verborum, Tu nescis modo, scies tum sint quotidiana peccata venialia? cur autem postea, sensus est : Tu non intelligis ante baptismum adhibebatur, cum peccata modo causam et mysterium hujus lotionis; tenialia non dimittantur ante mortalia, sies autem postea, cum mysterium hoc vo­ quæ per solum baptismum diluuntur? bis exposuero, v. 12 : Scitis quid fecerim vobis, etc. ItaqueAdprob' nego quod sit signum practicum j Inst. S /i.nbros. lib. 3 de Sacramentis, _.·-----r----- j---------vi---------------------------------------------------gratiæ confcrendæ istius lotionis, quod cap. 1, dicit, ritum illum lavandi pedes requiritur ad rationem veri sacramenti ; sed non ad humilitatem , sed etiam ad sanctisignum fuit humilitatis et charitatisa nobis lificalionem institutum fuisse : « Ideo, in­ cxcrcendæ pro remissione venialium, qua­ ii quit, lavat pedes, ul in ea parte in qua rum virtutum per hanc lotionem Christus » insidiatur est serpens, majus subsidium dedit nobis exemplum, juxta illius verba : » sanctificationis accedat. » Et h'b. de Mys­ Exemplum dedi vobis, ul quemadmodum teriis, cap. 6 ? « Ideo, inquit, planta ejus tgo feci, etc. Hæc igitur verba, Et vos de­ » (Petr ) abluitur, ut hæredilaria peccata betis alter alterius lavare pedes, metapho­ u tollantur ; nostra enim prooria per baprice sunl inlelligenda de praecepto humili­ » tismum relaxantur. » S. Bernard. Serm. in cœna Domini, 1°an­ tatis et charitatis. Ista : Si non lavero te, non habebis pariem mecum, non signifi­ numerat sacramentis lotionem pedum, α Ad cant graliæ promissionem per hanc actio­ « hoc, inquit, id est ad communicationem nem conferendæ , sed comminationem pri­ » gratiæ, instituta omnia sacramenta , ad hoc eucharisliæ participatio , ad hoc pevandi Pcirum vel consortio et familiaritate Christi, vel sacra mensa quæ parabatur, » dum lotio, ad hoc denique ipse baplisvel regno coelorum ; non quod hæc ablutio i) mus. » Deinde dicit pedum ablutionem ul talis esset absolute necessaria, sed obe-i esse revera sacramentum, significans remisiientia. Horum autem verborum, Qui lo- sionem peccatorum venialium : .Yarn inus est non indiget nisi ut pedes lavet, sed quit, ul de remissione quotidianorum mi­ nt mundus totus, sensus csl quod, sicut qui nime dubitemus, habemus ejus sacramen­ tel lotus est lotus, id csl toto corpore, mun­ tum, pedum ablutionem. Denique probat dus, nec indiget alio lavacro, nisi quo pe­ ablutionem pedum fuisse factam non solum des lavet, qui pavimenti pulvere, quod cal­ ad humilitatis exemplum, sed etiam ut sa­ cat, iterato infecti sunt ; sic vosqui baptismi cramentum , ad venialium peccatorum ex­ lavacro estis toti mundi, solum leviori ali­ piationem. » Vis, inquit, nosse quod pro sa­ qua lotione indigeni pedes, id est, effectus li cramenio illud est, non pro solo exemplo • · . · · . enimi vestri, qui ex terrenarum rerum pul- s factum? Illud attende quod Petro dictum vere in quo versantur, subinde leves sordes , » est : Si non lavero te, non habebis parcontrahunt : recte enim per pedes signifi- » lem mecum.... Unde scimus quia ad di­ cantur effectus ; quia sicut corpus pedibus, υ luenda peccata quæ non sunt ad mortem ita anima movelur affectibus. Hæc autem υ et a quibus plene cavere non possumus lotio perficitur contritione, sacramento pœ- . » ante mortem , ablutio ista pertineat? Ex nilentiæ, humilitate, charitate, etc., quo- u eo plane quod offerenti manus et capui mm hæc externa lolio symbolum fuit. Quod » pariter abluendum, responsum est : Qui addit, sed est mundus totus, non significat » lotus est, non indiget nisi ut lavet pedes. » eurn ex omni parte mundum esse, qui pe- Ergo. des adhuc immundos habet, sed quod per i R. ex dictis, hos et alios Patres qui simi­ baptismum ita sil mundus, ut possit sim­ liter loquuntur, sumere sacramentum latio­ pliciter dici mundus et justus, etiamsi una ri sensu pro omni signo gratiæ seu remis­ aliqua parte adhuc parum sil immundus. sionis peccatorum, quamvis illam non effi­ Ex quo sequitur contra sectarios , quod re­ ciat : quod tamen requiritur ad rationem generati per baptismum, aut reconciliati veri sacramenti novæ legis, quod estgratiæ per pœnitenliam, recta vocentur simplici- signum non speculativum tantum, sed prac·:· DE NUMERO SACRAMEVFORUM. A Bill. t. VIII. 1 DISSERT. VII. ART. II. 370 licum, id est, per se effectivum illius quod ex S. Th. est sacramentum · ergo sunl piu*. significat. Neque enim usquam dicunt is­ quam septem sacramenta. lam pedum ablutionem habuisse perse vin» R. D. ani. El omnes sunt sacramenta ab­ sanclilicandi aut peccata venialia remit­ soluta ab ordine ad unum principale cui dctendi. serviant ct quod participent, N. ordinata linque ad S. Ambrosium. 1° Dicit illum ad unum, scilicet sacerdotium cui deser­ ritum institutum fuisse non solum ad hu­ viunt et quod participant, C. Ratione autem militatem, sed etiam ad sanctificationem, ; hujus ordinis ad unum principale, omne significandam scilicet, non tamen efficien­ ! ordines dicuntur anum sacramentum. Undt dam, nisi per humilitatis ctcharitalis exer­ neganda csl conscquenlia. Sed de hoc argu­ citium, cujus hæc lolio fuit symbolum cl mento alibi. exemplum.2° Per hæredilaria peccata, non ARTICULUS II. intelligit peccatum originale quasi per bap­ tismum non dilueretur, siquidem expresse Dc comparatione sacramentorum ad in­ vicem. dicat lib. citato deMysteriis, el 3 de Sacra­ mentis, In baptismo omnis culpa diluilur: Hæc comparatio potest attendi tripliciter sed per hæredilaria peccala intelligit concu­ t" penes ordinem qui ipsis competit respec­ piscentiam qua ab Adamo hæredilarie el ex tive ad suos proprios fines; 2° quantum ad naturali nativitate contrahimus. quamque dignitatem ; 3<* quantum ad necessitatem. vocat peccatum, quia ex peccato csl clad i ç. 65. a. 2. o. — Dico 1" Sacramenta res­ peccatum inclinat. Ha scipsum explicat S. pective ad lines proprios, convenienter sic Doctor in Psal. 48, ubi quod lib. de Mys­ ordinantur : baptismus, confirmatio, euteriis vocaverat hæredilaria peccata, vocat charistia, pænitent;a, extrema unctio,srlubricum calcanei. « Lavemusel pedes, in- do, matrimonium, ita Florent. elTridenl, »quit, ut calcanei lubricum possimus au- art. præced. citata d ferro, quo fida statio possit esse virtutum, Proô.Sacramenta qua* ordinanturad per­ « ct ne paterno quis errore labatur qui suo fectionem un iis persome/naturaliterpræ» paratus est slaro proposito, ct non metuat ceduntca quæ ordinantur ad perfectionem » lubricum hæredilalis qui capit vestigium multitudinis : ununienim est priusquam » tenere virfo'ts. » Sensus itaque S. Ambro­ multitudo:atqui quinque prima ordinanto sii in utroque loco csl quod, posl mundatio­ i ad pericclionem unius; duo ultima ad pernem baplismalcm, requiratur adhuc alia ' lectionem multitudinis : ergo convenienter qua hæredilariaconcupiscentia contineatur, ultimo ponuntur ordo ct matrimonium; ne effluat ad quotidiana peccata, el ipsa , si matrimonium tamen post ordinem, eo quod commissa sini, emundentur; quæ emunda­ minus participat de ratione spiritualis vitæ tio significatur quidem, sed non efficitur ad quam ordinantur sacramenta, luter ea per lotionem pedum, nisi mediante exer­ vero quæ ordinantur ad perfectionem unius citio virtutum quarum esi symbolum. personae, naturaliter sunl priora illa qu® Ad S. Hernardum. 1° Annumerat lotio­ per se ordinantur ad perfectionem vitæ spi­ nem pedum sacramentis, prout sacramen­ ritualis quam illa quæ ordinantur per acci­ tum late sumitur pro signo rei sacræ, quam dens , scilicet, ad removendum accidens no­ tamen non efficit. 2° Eodem sensu dicit pe­ civum superveniens ; cujusmodi sunt poeni­ dum ablutionem esse sacramentum remis­ tentia et extrema unctio : posterior tamen sionis peccatorum quotidianorum, quia il­ csl naturaliter extrema unctio, quæ con­ lam significat, non quia illam cilicii; 3° de­ summat sanationem, quam poenitentia, nique non esse tantum institutam in exem­ quæ inchoat. Inter alia vero tria, manifes­ plum , sed etiam ut sacramentum ad venia­ tum est quod baptismus, qui est spiritualis lium peccatorum expiationem , quia illam regeneratio, est prior; et deinde confirma­ peregil Christus non præcise ul ejus exem­ tio, quæ ordinatur ad formalem perleclioplo lavaremus pedes aliorum civiliter, ut , nem virtutis; cl poslmodum eucharistia, olim fiebat in conviviis, sed cx humilitate quæ ordinatur ad consecutionem linis et est cl charilate quibus diluerentur peccata ve­ cibus perfectorum cl quasi virorum, quales constituit confirmatio. nialia. Obj. 3· Sunl leptetn ordine·, ct quilibet Diets 1° Eucharielio eil nutrimentum, ct DE CEREMONIIS SACRAMENTORUM. confinialio dat augmentum : atqui prius est nutrimentum quam augmentum. Ergo. IbM. ad 3. — R. quod nutrimentum et præcedil augmentum sicut causa ejus, et subsequi turaugmentum sicut conservans ho­ minem in perfecta quantitate cl virtute. El ideo eucharistia potest præmitti confirma­ tioni, ut S. Dionysius lacii in lib. deEcclesiast. Hierarch, cl potest postponi sicut Ma­ gister fecit in 4, quem seculi sunl scholastici etconcil. Florent. ctTrident, nec immerito, quia eucharistia csl, ut dixi, cibus perfec­ torum ct quasi virorum quos constituit con­ firmatio. Dices 2° Poenitentia præparat hominem ad eucharistiam : atqui præparatio præccdit perfectionem. Ergo. Ibid, ad 4. — R. D. ani. Poenitentia præ­ parat hominem ad eucharistiam per acci­ dens, cx suppositione peccati, C. perse, N. Nam si aliquis esset sine peccato mortali, non indueret poenitentia ad sumptionem Eucharistiae. Ibid. n. 3. o. — Dico 2° Sacramentum eucliarisliæ est inter estera excellentius el dignius. 1° Quia in sacramento eucharistiæ conti­ netur ipse Christus substantialiter, in aliis autem sacramentis continetur lanium quae­ dam virtus instrumcntalis, participata a Christo : atqui quod csl per essentiam, csl potius co quod csl per participationem. Ergo. 2° Quia omnia sacramenta ordinantur ad eucharistiam tanquam ad finem. Im­ primis manifestum est quod ordo ordinetur ad ejus confectionem baptismus, ad ejus re­ ceptionem, item et confirmatio, qua quis perficitur in fide, quæ csl optima dispositio ad eucharistiam. Poenitentia clcxtrcma unctioetiam præparant ad eucharistiam cxocca­ sione peccati, tandem matrimonium, ra­ tione suæ significationis, attingit hoc sacra­ mentum , in quantum significat conjunctio­ nem Christi cum Ecclesia, eucharistia per­ ficit. Circa extremam unctionem observandum est quod, quamvis verum sil per extremam unctionem quæ tollit reliquias peccatorum, hominem melius disponi ad eucharistiam ctejus effectum, ideoquesit licitum extre­ mam unctionem viatico pnrmitlcre, ut non raro fiebat antiquitus, juxta cap. Ab infir­ mo, causa W, q. T.ubi dioRur · Sacra olti 371 unrlioni, secundum statuta SS. Patrum, communione viat ici reficiantur : quia tamen sæpe contingit quod ægrolantes in extremis non valeant recipere communionem, con­ suetudo obtinuit cos prius communicare quam ungere. Ibid. n. 4. o. — Dico 3° Tria sacramenta sunt simpliciter necessaria, baptismus om­ nibus, poenitentia lapsis, ordo toti Ecclesiæ, quia ubi non est gubernator, populus cor­ ruet. Proverb. 11. Cælera vero sacramenta non sunt simpliciter necessaria, sed secun­ dum quid lanium, id est, utilia ut conve­ nientius et commodius finis habeatur. De hac iterum materia dum de singulis sacramentis. ARTICULUS ΙΠ. De cœrcmoniis sacramentorum. Cæremoniæ sacramentorum sunt actus exteriores religiosi : quædam sacramentis essentiales, ul sunt quæ viTsanlur circa ma­ teriam c» formam, intentionemel potesta­ tem ministri, de quibus hucusque egimus ; alia? sunt accidentales, quæ ritum essentia­ lem vel praecedunt, vel comitantur, vel sub­ sequuntur, et sine quibus subsistit sacra­ mentum. De his enci aliter consideratis hic agitur, de iis enim quæ quodlibet sacra­ mentum in particulari spectant diccmussuis locis. Igitur de cæremoniis sacramentorum ut sic, quatuor quærimus : 1° quæ sint eorum utilitates? 2° utrum mysticam el symbolicam significationem contineant ? 3 > utrum sit in Ecclesia potestas eas insti­ tuendi? 4° utrum sil obligatio eas obser­ vandi? Unde. Dico 1° Varia? sunt utilitates caeremonia­ rum in sacramentis a concilio Trident, el ejus Catcchismo designatae. Concilium, sess. 22 dc Sacrificio Missae, cap. 5, sic habet : « ('.um natura hominum » ca sil, ut non facile queat sine adminiculis «exterioribusad rerum divinarum medila» lionem sustolli, proplcreapia mater Ec«clesia ritus quosdam, ul scilicet quædam » submissa voce, alia vero clariore in missa » pronuntiarentur, instituit. Cærcmonias » item adhibuit, ut mysticas benedictiones, » lumina, thyniiamcnla, vestes aliaque id « genus, mulla ex Apostohca disciplina et » traditione, quo cl majestas tanti sacrificii » commendaretur, cl mentis fidelium , per » hæc visibilia religioni· el pietati· signa, ad 372 DISSERT. VU. ART. HI. e rerum al tise imarum quæ in hoc sacrificio d latent contemplationem excitarentur. » Catecnismusz parte 2, num. 10 : « Ad mat oriam et formam, inquit, accedunt d cæremoniæ quæ tametsi prætcrmitti sine v peccato non possunt, nisi aliud facere ipsa » necessitas cogat, tamen si quando omit­ ti lantur, quoniam rei naturam non attinugunt, nihil de vera sacramenti rationeim» minui credendum est. Ac merito quidem na primis usque Ecclesiæ temporibus illud » semper servatum est, ut sacramenta so­ li lemnibus quibusdam caeremoniis minis)> trarentur. Primum enim maxime decuit d sacris mysteriis eum religionis cultum tri» buere, ut sancta sancte tractare videre» mur. Praeterea, quæ sacramento efficiund lur, cæremoniæ ipsae declarant, ac veluli nante oculos ponunt, et carum rerum j) sanctitatem in animos fidelium altius im» primunt. Deinde vero mentes iIlorum qui d eas intuentur et diligenter observant, ad dsublimium rerum cogitationem erigunt, nfidcmque in eis et charilalcm excitant : d quo major diligentia adhibenda erit, ut d fideles vim caeremoniarum quibus singula d sacramenta conficiuntur , cognitam et υ perspectam habeant. » Ex his habemus caeremonias valere, 1° ut dignitassacramcnlorum commendetur, cisque reverentia concilietur; 2- ul ministri vi­ deantur sancta sancte tractare; 3’ ul eorum quæ in sacramentis peraguntur virtus, effi­ cacia , mysterium magis innotescant, ct quasi ob oculos ponantur, et inde excitetur el nutriatur fides cl pietas fidelium, corumque mentes ad contemplationem supernaluralium erigantur. Falso itaque ct calumniose nobis impo­ nunt hærctici, 1 nos in his caeremoniis præcipuas cultus divini partes reponere; 2" nos docere ab eis pendere essentiam sacramen­ torum ; 3° nos cis tribuere vim sanctificandi 1 sicut sacramentis. Hæc sibi fingunt monstra i ut oppugnent. Pari jure calumniari possunt cærcmonias quas Christus adhibuit in insti­ tutione eucharisti®, elevando oculos in coe­ lum, benedicendo panem et frangendo; item in institutione sacramenti pœnitcnliæ, in­ sufflando in discipulos, etc. Dico 2® Cæremoniæ sacramentorum non sunt institut® ob solam decentiam cultus divini, neque ob solum commodum minist tomme* iuUmuiiunq imilnriuito>«ed otium ob symbolical» et mysticam significaboneis quam continent. Ralio csl 1°, quia alioquin non esset ratio cur specialiter fidem ct charitatem fidelium excitarent ct augerent, eorumque mentes ad rerum sublimium contemplationem erige­ rent, ut loquuntur Trid. el ejus Catéchis­ ions, cum hæc non nisi ratione mystici significationis præstent. 2^ Omnes antiqua legis cæremoniæ erant symbolic® et futu­ rorum significativæ. In nova lege insufflatio Christi in discipulos fuit symbolical Apocal. 8. incensum est symbolum orationis : el mulla alia. 3" Nemo est qui tot cæremonias in sacramentis adhiberi solitas, v. g. in bap­ tismo, consecrationem aqu® cum chrismate, oblationem baptizandi ante fores ecclesiæ, signum crucis applicatum fronti, pedori, oculis, auribus el humeris, exorcismos, im­ positionem manuum super caput baptizan­ di, lactum narium et aurium cum saliva, degustationem salis, abrenuntialionemdia­ bolo, unctionem pectoris elscapularum, etc. nemo est, inquam, qui tot cærcmoniasad solam decentiam , aut fortuito, autadsublevamen ministrorum cl adstantium insti­ tutas reputet, cum sint potius in corum cor­ porale gravamen ; sed omnes iis aliquid su­ blime el divinum significari apprehendunt. Dices. Fsuscercorum primitus institutus fuit in subi evamen Christianorum qui noctu in locis subterraneis sacra peragere coge­ bantur; similiter usus incensi, ut depelle­ retur foelor qui ex his locis exhalabat. Ergo. R. hos usus non ad illos solos fines fuisse institutos, sed etiam in iis mysticam signifi­ cationem intendisse Ecclesiam. Juxta S. Hicron. adversus Jovin. accendebantur ce­ rei . non solum ad dcpellandas tenebras, sed etiam in signum læliliæ cl fidei vivæ. Thus, juxta Auctorem, — Tnfra q. 8. a. 5. ad.2. — adhibetur non solum ad dcpcllandum pravum odorem in reverentiam sacramenti, sed cliam ad significandum eficctum gratiæ, qua sicut bono odore Christus plenus fuit, et a Christo derivatur in fideles officio minis­ trorum; cl ideo undique thuri ficato altari, per quod Christus designatur, thurificantur omnes per ordinem. Plurcs alias sacrifi­ cii cærcmonias secundum mysticam signifi­ cationem ibidem explicat S. Doctor, alias alibi. Deomnibus accurate secundum euntdem sensum discurrit Durandus, episcopus Mimnlensts, in Rationali. ' · DE SACRAMEM A Li BLS. 373 Dico 3° Ecclesia habet potestatem insti­ scriptas,in administralionesacramentorum. Prob. 1° cx Trid. sess. 7, can. 13, his tuendi caeremonia*. Prob. 1 Juxta S. Aug. Epist. 54, alias verbis : a Si quis dixerit receptos < appro\18, Apost. 1 Cor. It, hanc potestatem in­ » batos Ecclesiæ calholicæ ritus, in solemn! dicavit dicens : Calera cum venero dispo­ » sacramentorum administratione adhiberi nam : et inter hæcquæ promittit Apostolus, «consuetos, aut contemni, aulsine pecca­ agnoscit S. Augustinus cæremoniam seu le- ί « to a ministris pro libito omitti, aut in nogem de eucharistia jejune sumenda. λ os alios per quemeumque Ecclesiæ pasto2° Quovis tempore hanc potestatem in se i » rem mutari posse : « 2° Tenemur sub pecagnovil et usurpavit Ecclesia. Justinus, in cato etiam, secluso scandalo aut contemp(ine Apologiæ, memorat sacros conventus . tu, obedirc superiori legitime praecipienti, dici dominicæ, ordinem precum, benedic- [ 3’ Si cuilibet pastori privato liceret pro libitionem antistitum, diaconorum ministe­ tu cærcmonias sacramentorum mutare, re­ rium, aquæ vinique oblationes el rilum eu- ceptas almlere, antiquatas innovare, aut charistiæconsecrandæ; Terlull. lib. de Co­ novas inducere, forct in Ecclesiæ disciplina rona militis, abrcnunlialiones quæ fiunt in maxima confusio ct deformitas. baptismo, genuflexiones, signum crucis Hinc inferes, eum peccare mortaliter qui Ironti impressum, consuetudinem standi in omittit aliquam cæremoniam notabilem, orationibus a Paschale ad Pcnlccosten. S. puta, si sine vestibus sacris aut lumine ce­ Cypr. Episl. ad Magnum, S Cyrillus Jero- lebret ; vcnialilcr tantum, qui levem omittit solym. Serm. ad Catechumenos, laudant ARTICULUS IV. exorcismos baptismi; S. Basilius,de Spiritu I, wnclo, c. 27, cærcmonias in sacrificio mis- 8 De sarramen talibus. sæ usurpari solitas. Idem probant antiquis­ Sacramenialia hic dicimus, non quod sint sima ecclesiæ tam Græcæquam Latins Ri­ tualia ct Liturgiæ : unde concil. Trid. sess. sacramentorum cæremoniæ aut ad sacra­ 21, cap. 2, « declarat han., potestatem per­ menta pertineant, sed propter aliquam si­ ii peluo m Ecclesia fuisse, ut in sacramcn- militudinem cum sacramentis, quatenus « torum dispensatione, salva eorum subs- cum sacramenta causent gratiam justifican­ «tantia, ea statueret vel mutaret quæsus- tem , sacramcntalia causant remissionem «cipicntium utilitati, seu ipsorum sacra­ peccatorum venialium. Sex sacramcntalia communiter assignan­ ri mentorum venerationi, pro rerum, tem» porum ct locorum varietate, magis expe- tur a rccentioribus theologis, hoc versu comprehend » dire judicaret.» 3° Ratio quam innuit Trid. aperte evin­ Orans, tinctus, edens, confessus, dans, benedicens. cit. In omni republica bene ordinata, ad­ Orans significat orationem Dominicam mittenda est potestas disponendi, ordinan­ di, statuendi quæ pro rerum, locorum et aul alias preces ab Ecclesia præscriptas, seu temporum varietate sunt necessaria vel uti­ in Ecclesia solemniler recitatas. Tindus lia ad ejus conservationem, promotionem, significat assumptionem seu aspersionem ornatum et decentiam , civiumquc commo­ aquæ bencdiclæ. Edrnssignificat panem be­ dum cl salutem temporalem : ergo similis nedictum qui solebat olim dari catechume­ potestas non est Ecclesiæ deneganda in or­ nis foco cucharistiæ, aul etiam baptizatis i& dine spirituali. Subsumo. Atqui ad conser­ dic Paschalis, cl qui nunc adhuc datur in vationem el promotionem religionis cl cul­ quibusdam ecclesiis diebus dominicis inter tus divini, ad sacramentorum majestatem missarum solem nia. Confessus significat commendandam, cique reverentiam conci­ confessionem generalem quæ præinillituT liandam , ad fidem pietatemque fidelium missæ,autfitin Prima ctCompletorio. Dans excitandam, fovendam, augendam confe­ significat eleemosynam ; bened teens, bene­ dictionem episcoporum cl abbatum. runt cæremoniæ, ul dictum est. Ergo. Verum cur largitio eleemosynae el oratio Diro 4 Ministri etiam, secluso scan­ dalo aut coRlemplu, tenentur sub peccato Dominica, nisi fiai nomine Ecclesiæ, aul in servare cærcmonias sive ab Ecclesia uni- loco consecrato, recenseatur inter sacra­ r«rsa, sive a sua particulari ecclesia præ- menialia potiusquam quodvis aliud bonum 3-4 SUMMA DOCTRINÆ CATHOLICÆ. opus morale, non video. Neque c contra vi-1 renliæ in Dcumct ressacras,quibusmolidcocur inter sacramcntalia non numerentur bus ' oblinetur remissio venialium : hujus· aspersio cinerum , benedictio palmarum modi autem motus excitant non solum ob­ et candelarum, consecratio ecclesiarum ct jective sicut cruces, imagines, praedicationes, etc. sed etiam impetralorie,quatenus plura alia. Sed quidquid sit de numero sacramenta- adhibentur nomine Ecclesiæquæ majorem lium, cum cis tribuatur a Patribus ct theo­ habet vim impetrandi quam persona parti­ logis vis remittendi peccata venialia, quæs­ cularis : sæpe enim princeps concedit preci­ lio est quomodo illa remittant, an exopere bus totius communitatis quod denegat pre­ cibus unius particularis. operato, an cx opere operantis. infra q. 87. a.8. o.— Ita colligimus ei Dico. Sacramcntalia non remittunt, ve­ nialia exopere operato, sed ex opere operan­ Angelico Doctorc cujus sunt hæc verba: « Triplici ratione aliqua causant remissiotis tantum et per modum impetrationis. Prob. 1° Nullum est neque in S. Scriptu­ v nem venialium : uno modo, in quantum ra, neque in conciliis, neque in Patribus » in cis infunditur gratia, quia per infusiofundamentum tribuendi sacramcntalibus » nem gratiæ tolluntur venialia peccata, ut vim remittendi peccata venialia ex opere ope­ » supra dictum csl ; et hoc modo per eucharato. 2° Nullibi legitur Christum dedisse Ec­ » ristiam ct extremam unctionem in quibus clesiae potestatem remittendi immediateve- » confertur gratia, peccata venialia remilnialia : ergo nec instituendi sacramcntalia u tuntur ; 2° in quantum sunt cum aliquo quæ vi propria illa remittant. 3° Quamvis i) motu detestationis peccatorum ; ct hoc Ecclesiæ tribuatur potestas relaxandi poenas m modo confessio generalis, tunsio pectoris temporales peccatorum per indulgentias, eo » ct oratio Dominica opcranlurad remissio· quod ista relaxatio consistat in sola condo­ » nem venialium peccatorum : 3° in quannatione exlrinscca; attamen peccatum ve­ » tum sunt cum aliquo motu revcrenliæ in niale remitti non potest quin tollatur ejus » Deum et ad res divinas ; ct hoc modo bcmacula in anima, in qua Ecclesia nullam » nedictio episcopalis, aspersio aquæ benehabet potesLitcm. » dictæ, quælibct sacramenialis unctio, ora· Igitur sacramentana remittunt peccata » tioin ccclcsiadcdicala, etsi aliqua alia sunt venialia ex opere operantis, in quantum ex­ » hujusmodi, operantur ad remissionem vc* citant motus detestationis illorum, aut reve- » nialium peccatorum. » p TRACTATUS DE BAPTISMO. D. Th. a. Q. 66 ad 72. SUMMA DOCTRINÆ CATHOLICÆ DÉ BAPTISMO. EX CONCILIIS FLORENTINO ET TR1DENTINO. Sub Eug. IV, an. 4439. S. Thom. Opus. 5. c< 1} — Decretum concilii Florentini pro in­ structione Armenorum. « Primum omnium sacramentorum Ιο­ ν cum tenet sanctum baptisma , quod vitæ v spiritualis janua est : per ipsum enim υ membra Christi, ac de corpo?· efficimur i) Ecclesiæ. El cum per primum hominem « mors introierit in universos, nisi cx aqua d et spiritu renascimur, non possumus, ut » inquit Veritas, in regnum coelorum in­ ii troire. Materia hujus sacramenti est aqua « vera et naturalis : nec refert frigida sit an » calida.Forma autem est. Egob> baptizo in » nomine Patris ct Filii ct Spiritus sancti, υ Non Limen negamus quin ct per illa ver» ba,—Baptizatur.—Baptizetur talis scrw vus Christi in nomine Patris ct Filii ct DE BAPTISMO. 375 » tismumipsnm solius tantum fidei debitores » fieri, non autem universæ legis Christi » servandæ : anathema sit. VIII. » Si quis dixerit baplizalos liberes « esse ab omnibus sanclæ Ecclesiæ præeep« tis quæ vel scripta vel tradita sunt; ita ut » ea observare non teneantur, nisi se sua » sponte illis submittere voluerint :analhew ma sit. IX. » Si quis dixerit ita revocandos esse » homines ad baptismi suscepti memoriam, » ut vota omnia quæ post baptismum fiunt, » vi promissionis in baptismo ipso jam fac» læ, irrita esse intelligant ; quasi per ea , » ct fidei quam professi sunt detrahatur, et n ct ipsi baptismo: anathema sit. X. » Si quis dixerit peccata omnia quæ » post baptismum fiunt, sola recordatione » ct fide suscepti baptismi vel dimitti, vel » venialia fieri : anathema sit. XI. »Si quis dixerit verum elrite collatum y baptismum iterandum esse illi qui apud )) infideles fidem Chrisli negaverit ,cum ad » poenitentiam convertitur : anathema sit. XII. » Si quis dixerit neminem essebap» tizandumnisi ea stale qua Christus bapCanones concilii Tridentini de baptismo, « lizatus est, vel in ipso mortis articulo : Sess. 7, 3 mart» 1547. sub Paulo III. — » anathema sit. I. «Si quis dixerit baptismum Joannis haXIII. » Si quis dixerit parvulos, eo quod » buissccamdemvimcum baptismo Chrisli: a actum credendi non habent, suscepto bap« anathema sit. » tismo inter fideles com putandos non esse ; II. » Si quis dixerit aquam veram et na- » ac proplerea cum ad annos discretionis » luralcm non esse de necessitate baptismi, » pervenerint, esse rebaptizandos; aut præ* «atque ideo verba illa Domini nostri Jesu » stare omitti eorum baptisma , quam cos » Christi · Nisi quis renatus fuerit cx aqua » non actu proprio credentes baptizari in « ct Spiritu sancto, ad metaphoram ali- « sola fide Ecclesiæ; anathema sit « quam detorserit: anathema sit. XIV. υ Si quis dixerit hujusmodi parvuIII. d Si quis dixerit, in ecclesia Borna­ u los baplizatos, cum adoleverint, inter­ it na , quæ omnium ecclesiarum mater est ii rogandos an ratum habere velint quodpa« ct magistra, non esse veram de baptismi « trini eorum nomine, dum baptizarentur, « sacramento doctrinam : anathema sit. » polliciti sunt ; ct ubi se nolle responderint, IV. « Si quis dixerit baptismum qui »i suo esse arbitrio relinquendos, ncc alia » etiam datur ab hærelicis in nomine Patris » inierim pœna ad chrislianam xilam co­ « et Filii el Spiritus sancti, cum intentione ii gendos, nisi ut ab eucharisliæ aliorumque » laciendi quod facit Ecclesia, non esse ve­ » sacramentorum perceptione arccanturdo» ncc resipiscant: analhomasit » il rum baptismum : anathema sil. Quæ baptismi sacramentum spectant, V. » Si quis dixerit baptismum liberum » osse , hoc est, non necessarium ad salu- quatuor quæslionibus Auctor comprehen­ dit. 1° Agitdc sacramento baptismi secun­ « leni ; anathema sit. VI » Si quis dixerit baplizatum non pos- dum sc; 2°dc ejus ministro; 3° do suscipien­ u se, etiamsi velit, graliam amittere, quan- tibus illud ; 4 dc ejus effectu : quæ nos toti­ >i tumcumquc peccet, nisi nolit credere: dem dissertationibus discutiemus. Addit alias duas quæstiones de preparatories ad « anathema sil. VII. d Si quis dixerit baptizatus perbap- baptismum, scilicet dccircumcisione, ca- t> Spiritus sancti, vel Baptizatur manibus d meis tatis , in nomine Patrie ct Filii ct o Spiritus sancti, verum perficiatur bap» lisma ; quoniam , cum principalis causa p ex qua baptismus virtutem habet, sil «sancta Trinitas, inslrumcntalis autem sit d minister qui tradit exterius sacramentum, usi exprimitur actus qui per ipsum excrocelur ministrum, cum sanclæ Trinitatis « invocatione, perficitur sacramentum; mi­ ll nislcr hujus sacramenti est sacerdos, cui b ex officio competit baptizare. In causa p autem necessitatis non solum sacerdos i> vel diaconus, sed etiam laicus vel mulier, u imo etiam paganus cl hærclicus baptizare « potest, dummodo formam servet Eccle» siæ, el facere intendat quod facit Ecclesia, u Hujus sacramenti effectus, est remissio » omnisculpæ originalis el actualis; omnis a quoque pœnæ pro quæ ipsa culpa debetur. j Proplerca baptizatis nulla pro peccatis pratentis injungenda est satisfactio ; sed, morienles an lequam culpam aliquam coinu mittant, slatim ad regnum cœlorum ct u Dei visionem perveniunt. » —— 376 DISSERT. I. ART. I. tcchismo et exorcismis : dc quibus etiam I sed in applicatione aquæ ad hominem per. ficilur sanctificatio. Ergo. dicemus. Hanc conclusionem posuit S. Th. conln DISSERTATIO I. Hugoncm Victorin. qui lib. 2 dc Sacram. DE sacramento baptismi secundum SE. | parte 6, c. 2, scribit quod ipsa aqua esset sacramentum, sic ipsum definiens : Baptis D. Th. Q. 66. mus est aqua abluendis criminibus sancti, ficata. ARTICULUS I. Observandum est, ablutionem hic nonsuQuid sit baptismus. mi mere active, scu præcise pro actione Baptismus est voxgræca, idem gramma­ abluentis, sed vel ut est motus includens si­ ticaliter significans ac immersio vel intinc­ mul actionem et passionem, vel, ut volunt tio: et quia quæ lavantur solent aquis im­ Suto el Nugno, ul est passio tantum, prout mergi vel intingi, ideo apud Graecos et He- scilicet recipitur in homine baptismi capace bræos baptismus usurpatur pro lotione seu unde D. Th. dicit sacramentum perfici uh ablutione. Judith 12: Baptizabat se in fonte perficitur sanctificatio, id est, in suscipiente aquee. Luc. 11 : Quarc non baptizalus est Et hinc est quod multiplicentur baptismata, ante prandium ? Similiter lotiones legales quando multi sunt qui baptizantur ab eo­ Judæorum dicebantur baptismata, Marc. dem. Dico 2° Baptismus metaphysice sumptus, 19, el Ilcb. 9. Unde dictus baptismus Joannis, cl orta inter Judæos secta Hcmerobap- recte definitur a Catcchismo Rom. Sacra­ tislarum, qui quotidie quovis tempore etiam mentum regenerationis per aquam inverto; hiemali se lavant: dc quibus Justinus, in quidam addunt ad majorem explicationem, expressivo sanctissima·, Trinitatis. Sacra­ Dialogo cum Tryphone. Sensu melaphorico , baptismus significat mentum est genus, cæteræ particulæ dif­ afflictionem qua homo instar aquæ incrgi- ferentia. Variæ insuper circumferuntur appella­ lur cl absorbetur ; Luc. 12 : Baptismo autem habeo baptizari: ct inde baptismi nomen tiones ct definitiones baptismi secundum pœnitentiæet martyrio accommodatur; poe­ varias ejus considerationes, sive cx parte nitentia enim dicitur baptismus flaminis , materiæ, sive ex parte formæ, sive exparte martyrium baptismus sanguinis. Item sen­ effectuum, sive comparate ad alia sacra­ su melaphorico usurpatur etiam baptismus menta. Sic, dicitur sigillum, quia imprimit ad significandam remissionem peccatorum characterem quo homo signatur et adopta­ et gratiarum copiosam cfi usionem ; Act. 1 : tur in familiam Christi ; dicitur sacramen­ Vos baptizabimini Spiritu sancio ;et Matth. tum fidei, quia in illo fit professio fidei; 3: Ipse vos baptizabit in Spiritu sancio et dicitur illuminatio , quia fides cujus est sa­ igne. Tandem vox baptismus aliquando ad- cramentum, intellectum illuminat; dicitur hibeturad significandum diluvium gcnerale lavacrum regenerationis ct renovationis, cl transitum maris Rubri; 1 Cor. 10 : Omnes quia per illud homo acquirit primo essespiin Moyse baplizati sunt in nube et in mari. ritualc ; dicitur ablutio peccatorum, sepul­ Prætcr vero has grammaticales el meta- tura hominis cum Christo, circumcisio phoricas significationes, baptismus usu S. non manufacla, ratione effectuum. Observandum cum Auctore, in sacra­ Scripturæet Ecclcsiæ significat primum ex septem sacramentis. Potest autem conside­ mento baptismi (idem dicendumdealiissa­ rari vel physice pro composito artificiali ex cramentis præserlim quæ imprimunt chæ materia et forma , vel metaphysice secun­ raclcrem ) tria importari, scilicet sacramcn tum, rem tantum sacramenti, rem et sa­ dum quod constat genere et differentia. flic q. 66. a. 1. o. — Dico 1° Sacramen­ cramentum simul. Sacramentum tantum, tum baptismi physice consideratum recte csl ritus exterior qui significat et non signi­ definitur : Ablutio corporis sub prcescripla ficatur; res tantum, est gratia quæ signifi­ verborum forma. Quia sacramentum quod catur et non significat; res et sacramentum non consistit in re permanenti, sed in ac­ simul, est character qui per ritum exterio­ tione, ut est baptismus, ibi perficitur ubi rem significatur et gratiam interiorem si­ perficitur sanctificatio : atqui non in aqua, gnificat. f ilH ft j ο · Λ λ · Λ · w-% DE TEMPORE INSTITUTIONIS ET OBLIG., Hr. Ex diclis colliges 1°, male a sectariis bap­ tismum reponi in hoc quod sit signum nu­ dum graliæ susceptæ aut cooptationis in so­ cietatem fidelium ; pejus a Socino confundi cum doctrina evangelica. Colliges 2 *, nostrum baptisma non duce­ re originem a lustrationibus et baptismati­ bus Gentilium cl Ilcbræorum, ut volunt hærctici cl quidam catholici : quia baptis­ mus est msli lutus a Christo ut sacramentum quo homines in Ecclesiam Christi cooptan­ tur et illius familiæ adseribuntur ; lustra­ tiones autem scu baptismata Paganorum inon erant initiationes quibus profanæ suæ Ircligioni nomen dabant, sed cæremoniæ Iquædam superstitiosæ quibus non solum Isua corpora, sed templa, simulacra ct vic­ timas purificabant, quasi his ad sacra pera­ genda digniores redderentur, idque non se­ mel, sed quoties sacra instituebant. Similiter Hebraei non per lustrationes, sed per circumcisionem, quæ erat signum foederis, populo Dei adseribebantur; lustra­ tiones autem frequentissime adhibebant ut I purificationes communes, ob contractam immunditiam legalem, vel ob reverentiam sacrorum : el erant ita frequentes apud il­ los, ul qui conveniebant Joannem Baptis­ tam, utique Hcbræi, non inquirerent de ipsa lustratione seu baptismate, quia nove­ rant eas esse apud se frequentissimas, sed de auctoritate : Quid ergo, dicebant, bap­ tizas, si tu non es Christus, neque Elias, i neque Propheta ? Nihil ergo commune præler aquam habet noster baptismus cum lu­ strationibus Paganorum aut Ilcbræorum. ARTICULUS II. De temnorc institutionisclobligationis baptismi. Suppono ex dictis do sacramentis in com­ muni, tanquam de fide certum, baptisma fuisse a Christo institutum. Hic quærimus (quando fuit institutum, ct quando cœpil obligare. Circa utrumque magna est inter Patres ct theologos opinionum diversitas. Quantum ad primum, quidam volunt baptisma institutum fuisse duntaxat post Christi resurrectionem, quando ipse Chris­ tus dixit Apostolis , Matth. ull. Euntes do­ cete omnes gentes ; baptizantes eos , ole. Alii volunt institutum fuisse ante Christi pas­ sionem ct resurrectionem ; sed quo præcise tempore, non conveniunt. Quidam dicunt j 377 fuisse institutum tunc cum Christus dixit Nicodemo, Joan. 3: Nisi quis renatus fue­ rit ex aqua, etc. Alii censent tunc fuisse institutum, cum Christus ibid, misitdiscipulos ad baptizandum ; alii tandem, quando a Joanne fuit baptizalus in Jordane. Quantum ad secundum , quando nempe lex baptismi coepit obligare, non minor est sententiarum varietas. Quidam assignant tempus quo Christus de nocte Nicodcmum est allocutus, ul supra; alii, diem Pente­ costes, cum lex evangelica fuit solemniter promulgata. Alii domum dicunt legem bap­ tismi obligasse slatim post passionem et re­ surrectionem Christi. Utramque difficulta­ tem duplici § expendemus. Unde sit § Γ. — Qnandonam imUtutiiSfuerit baptitrruu * Hic q. 66. a. 2. o. — Dico Christus sacra­ mentum baptismi instituit ante suam pas­ sionem, quando scilicet in Jordane fuit baptizalus. Prob. prima pars. 1° Christus ante suam passionem baptizavit saltem per suos disci­ pulos, juxta illud Joan. 3: Post here venit Jesusel discipuli ejus in terram Judœam , ct illic demorabatur cum cis , et baptizabat. El cap. 4: Ul ergo cognovit Jésus quia au­ dierunt Pharisee i quod Jésus plurcs disci­ pulos facit el baptizat tfuam Joannes, quam­ quam Jesus non baptizaret, sed discipuli ejus, reliquit Judaam, et abiit iterum in Galilaam. Atqui non Joannis baptismate, sed suo baptizabat: ergo ante passionem suum baptisma instituerat; usus enim sa­ cramenti supponit ejus institutionem. Prob min.i° Ibi Christus dicitur baptizare per Apostolos : atqui si non suo, sed Joannis baptismate baptizaret, potius diceretur Joannes quam Christus per discipulos bap­ tizare : ergo. UndeS. Aug. Epist. ad Seleucianum 265, alias 108. Ipsius, inquit, erat baptismi sacramentum, ad discipulos autem baptizandi ministerium pertinebat. 2> Ibidem c. 3 cit. v. 25, legitur quod lacta si inter discipulos Joannis et Judæos quæslio, quæ purificatio an Joannis an Christi esset melior; ct quod conquesti fuerint dis­ cipuli, pl ures accedere ad baptismum Christi quam ad baptismum Joannis; atqui si Christus ct ejus discipuli baptismum Joan­ nis conferrent, non erat locus quæslioni, nec querclæ, sed potius discipuli Joannis congratulati fuissent quod Christus, quem I» I 378 DISSERT. I. ART. II. Joannes paulo ante commendaverat ut Ag­ « baptismatis consecravit. « S. Ambras. 1.2 num Dei, Joannis baptisma probaret : ergo. in Luc c. ult. a Baplizalus csl ergo Doml3 > Nullibi legitur baptizalos a Christo ct ejus » nus, inquit, non mundari volens, sel discipulis fuisse rebaplizatos; legitur autem » mundare aquas, ut ablulæ per camem Aci. 19, baptizalos Joannis baptismate «Christi, quæ peccatum non cognovit, inisse rebaplizatos. Unde hoc? nisi quia illi » baptismatis jus haberent. « S. Hier, ad­ cl non isti baptismo Christi erant baptizat i. versus Luciferian. « Dominus noster Jcsuv Dedit Judas baptismum, inquit S. Aug. « Christus non tam mundatus csl in lava· tract. 15 in Joan clnonbaplizalum csl post « cro , quam lavacro suo universas aquas Judam: dcdil Joannes, ct baptizalum csl « mundavit. « S. Greg. Nazian. Orat. 3t), poslJoanncm ; quia si datus est a Juda, dicit. Christum accessisse ad baptismum, ut ipsum a quo baptizaretur alliceret sanc­ baptismus Christi erat. Prob. 2° Baptismus est necessarius ad a- titate, et in aqua veterem Adam sepeliret. liorumsacramentorum receptionem, utpote S. Maximus, Horn. 7 de Epiphan. « Quud corumjanua: atqui Apostoli in ultima cœna « vero, inquit, linentis Jordanis baptizatur receperunt eucharistiam, et secundum « Jesus, non sibi sed nobis baptizatur, non Trid. sess. 21, cap. 1, ordinem sacerdota­ » ut purificetur aquis, sed ut aquas ipse lem : ergo erant baplizati. Idque pluribus « sanctificet : baptizatur novus homo ulnorationibus probal S. Aug. Epist. 44, alias » m baptismatis constituat sacramentum.; 163, ad Eleusium c. 5, maxime ratione jam Ergo. Et hinc refellitur responsio Estii el Gas­ facta; cl quia non decebat sponsum dare baptismum amici aut servi. El Epist. cit. ad paris Juenin, qui dicunt Christi baptismal· Sclcucianum docet quod, quamvis non ha­ in Jordane aquas equidem fuisse sanctifiâ­ beatur in S. Scripturis, credibile sit tamen tes el ordinatas ad regenerationem homi­ Christum propriis manibus Apostolos bap­ num , non tamen fuisse donatas virtuti· tizassc. Nicephorus vero, 1. 2 Hist. c. 3 , re­ sanctificandi ct regenerandi. Enimvrm fert cx Evodio Antiocheno, Apostolorum Christum sic aquas Jordanis perfecisse, ul successore, in suis commentariis, ct pr.eci- jus baptismatis haberent, ul sanctitatem puein Epist. quam Lumen inscripsit, quod conferrent, ut veterem Adam sepelirent, Christus manibus ipse suis Petrum tantum­ ut novo baptismati consecrarentur, ul m vi modo baplizavil; Petrus vero Andrevam ct baptismatis sacramentum constituerent: filios Zcbcdcci ; ii deinceps reliquos Aposto­ hæc, inquiam, sanctorum Patrum dici los: septuaginta autem illos Petrus el Joan aperte significant aquas non solum i" sanctificatas, sed et ipsa virtute sancüiines Theologus dictus baplizarunl. Neque dicas contra hanc probationem, j candi luisse donatas. Prob. 2° Tunc sacramentum instituitur, Christum dispensasse Apostolos ut alia sa­ cramenta possim recipere ante baptismum. quando ejus materia consecratur, form, Nam 1° obstant auctoritates allalæ. 2U Nul­ designatur, el effectus insinuatur : atqui lum sive in S. Scripturis sive in traditione quando Christus fuit in Jordane baplizalus fundamentum csl aut indicium, nullave nostri baptismi materia fuit consecrata, for­ ratio adferri polcsl hujus dispensationis : e ma designata, cl effectus insinuatus. Erg··. conlra valde incongruum fuisset Apostolos Prob. min. Materia baptismi est aqua, que prius Ecclesiæ prælatos exlitisscquam filios. contactu carnis Christi fuit consecrata, ul Ibid. — Prob. secunda pars 1° Tunc palet cx pracedcnti probatione : forma est aliquod sacramentum censetur institui , expressio SS. Trinitatis , quæ tunc fuit quando accipit virtutem producendi gra­ designata; tunc enim vox Patris intonuit, tiam ; sacramenta enim cx sui institutione Filius in persona aderat, el Spiritus sanctus habent quod conferant gratiam : atqui hanc in specie columbæ apparuit : tandem effec­ virtutem accepit baptismus, quando Chri­ tus fuit insinuatus, dum aperti sunt c·' peccata lua. Ahpii alt...; tamen quandoChrfelus,Matlh. ult. dixit : Euntes tunc non fuit institutum sacramentum Ι*·γdocete, etc. inlclligit non dc mandato pri- nitentiæ, scd juxta Trid. sess. 14, c. I, valo respectu Judæorum lautum, scd dc quando Christus, Joan. 22 , insufflans in DE TEMPORE INSTllUTIONiS Ef OBLIG., etc. 381 discipulos (lixii : Accipite Spiritum nane-> sua baptismum Joannis probaret; alii, ul Ium;quorum remiseritispcccàla, etc. Ergo, suo exemplo ostenderet non negligendum /L lu l). ani. Sola designatio materiæ ct esse baptismum, etiamsi ab inferiori confeformee,absque virtute eis tributa gratiam ralur. conferendi non suflic.il ad institutionem sa­ $ Ii· — Quandonarn baptiswri rupti obhçarr ? cramenti, C. cum virtute cis tribula gra- ' liam conferendi, N. Christus autem in domo 1 Q. 66. a. 2. o. — Dico 1° Baptismus non Pharisæi nulli tribuit vim remittendi pcc- ■ fuit in præcepto ante passionem el resurrec­ cala, scd ipse summa qua pollebat auctori­ tionem Christi. tate remisit : at vero in Jordane, secundum i Prob. 1° Lex nova, ad quam pertinet bap­ SS. Patres prius laudatos, tribuit aquis vim I tismus, non debuit obligare antequam lex peccata abluendi. vetus obligare desineret; non enim debe2° Inter sacramentum pœnitentiæctbap- ΐ bant simul obligare, et nova debebant suclismi hoc est discrimen, quod sacramentum cedere veteri tanquam lux umbræet veritas pœnitcnliæ non exerceatur nisi a judice in liguræ : atqui lex vetus ante passionem cl subditos; secus sacramentum baptismi : resurrectionem Christi non desiitobligare : Christus autem non in domo Pharisæi, sed ! ergo. Prob. min.l0 Christus, Malth. 8,præJoan. 22, constituit Apostolos judices ad | cipit leproso mundato adire sacerdotem, ul absolutionem peccatorum. secundum legem munus offerret. 2° ImmoInsl. 2° Institutio sacramenti est opus le-1 latio agni paschalis fuit in præcepto usque gislatoris : atqui Christus in Jordane non ad Christi passionem; Luc. 22 : Venii dies gessit personam legislatoris, sed pœnilcnlis I Azymorum, in qua ncccsse erat occidi pasel peccatoris. Ergo. cha. El misit Petrum ct Jacobum, dicens: 11. Omisso antecedente, N. min. Nihil Euntes parate nobis pascha, ul manduce­ enim obstat Christum in Jordane et legisla­ mus. 3° Christus non venit solvere legem , toris cl pœnilcnlis personam sustinuisse res­ scd adimplere; Malth. 5. Non fuit autem lex pective ad diversa : pœnilcnlis personam adæquatc impleta , nisi quando Christus in gessit recipiendo baptismum, legislatoris cruce dixit: Consummatum est. 4° Lex dutribuendo aquis vim rcgencrativam ; sicut ravitquousqucsacerdoiium fuit translatum, in cruce sustinuit personam pœnitenlis, fac­ Hcb. 7. Non fuit autem translatum sacer­ tus pro nobis maledictum; simul et perso­ dotium nisi in cruce,cum Christus tanquam nam legislatoris, veterem legem abrogans ct summus sacerdos semclipsum Deo hostiam novam condens. obtulit. 5° Ita censent SS. Aug. et Hieron. Obj. 3° contra camdem partem. Probabi­ in mutuis Epistolis. S. Augustinus distin­ lius videtur institutum luisse baptismum guit tria tempora respectu legalium : pri­ dum Joan. 3 Christus dixit Nicodcmo : .Yisi mum ante passionem, in quo legalia nec mor­ quis renatus luerit, etc., praesertim cum tifera nec mortua erant; secundum a pas­ immediate post istud colloquium legatur sione ad Evangelii promulgationem, in quo Christum baplizasse, velut procedens, in­ legalia erant mortua, scd non mortifera ; quit Estius , ad excculionem institutionis tertium post Evangelii promulgationem, in factæ. Ergo. quo legalia crant mortua ct mortifera. Et /{. N. ani. Hæc enim verba significant quamvis S. Ilicron.abco dissentiat quan­ quidem necessitatem baptismi in futurum, tum ad secundum, convenit tamen quantum at non ejus institutionem : sicut hæc, Nisi ad primum. Ergo. manducaveritis carnem Filii hominis, etc., Ibid. — Prob. 2° Non debuit baptismus exprimunt necessitatem eucharistiæ, sed esse in præcepto antequam totam suam per­ fectionem consequeretur: atqui hanc solum non c,us institutionem. Si petas quare Christus vohiei it baptizari ? obtinuit in passione et resurrectione Christi : II. Quia decebat ul qui omnem legem non ergo. Prob. min. Una ex perfectionibus bap­ Solvere, scd adimplere venerat, omnem ju - tismi est ut nos configuret morti cl resur­ tiliam adimpleret. Ita ipse Christus Malth. rectioni Christi, Rom. G : atqui ante mor­ 3.Pluresalias rationcsadfcrunlSS. Patres, tem et resurrectionem Christi neutri nos po­ quidam , ul contactu suæ carnis vim aquis terat configurare. Ergo. mundandi conferret; quidam, ut auctoritate Accedit auctoritas S. Bernardi, qui Epist. 3 i 'C ' »1, DISSERT. I. ART. II. 382 77 ad nugonem ex professo tractat hanc Soh'ttnini' objectionem quaestionem ct probat hæc Christi verba ad Nicodemum. Nisi quis renatus fuerit, etc., Obj. 1° contra primam conci- Joan.3, non importare legem pro tunc ; quia , in­ Christus ante passionem dixit Nicomedo : quit, « Durum austerurnque videtur, ut vi- Nisiquis renatus fuerit, vic. atqui hæoprba » delicct verbum absconditum palam jam | videntur importare præceptum/Ergo. Q. 66. a. 2. «d 3.— R. I). min. Hæc verba » noceat, cl ante judex feriat quam mividentur importare præecptum pro futuro » netur. » Observandum est hic quod, cum S. Th. tempore, quando lex nova obligabit, C. pro dicit legalia cessasse in passione Christi, vc- præsenti tempore, N. Sic simili phrasi,dixit rosimilius debeat intclligi non de passione Christus Joan. G : Nisi manducaveritis car­ præcisa a resurrectione, sed de passione com­ nem Filii hominis ct biberitis ejus sangui­ pleta per resurrectionem ; ita ut, inquit Soto, nem,non habebitis vitam in vobis. Et tamen triduum passionis simul ct resurrectionis certo constat, his verbis non importari præhabeatur pro uno puncto seu uno motu, cu­ ceptum pro tunc, cum nondum esset insti­ jus terminus aquosit mors seu passio, ctter- tutum sacramentum eucharisliæ, sed pro minusad quem, resurrectio, sicut justifica­ futuro tempore tantum. Inst. 1° Non dixit Christus Nicodcmo, tio nostra, propter quam Christus passus est et resurrexit, est unus motus duos terminos Oportebit, sed Oportet vos nasci denuo: at­ includens, scilicet recessum a peccato ul qui oportet designat tempus præsens cl non terminum a quo, ct accessum ad gratiam ul futurum. Ergo. R. D min. Oportet designat tempuspræterminum ad quem : alioquin S. Doctor ex cessatione legalium male inferret legem bap­ sens quantum ad legem ex tunc incipientem tismi obligasse post passionem ct resurrec­ ct obligantem, N. quantum ad conditionem tionem Christi; sed debuisset tantum dicere, legis fuluræ, C. Quasi dixisset : Oportet co­ post passionem Christi. Et ita interpretan­ qui meam legem profitebuntur, dum obli­ tur plurcs Thomistæ. Unde ad utrumque ter­ gabit nasci denuo. minum, scilicet passionis ct resurrectionis, Inst. 1° S. Aug. lib. de Fide ad Petrum, referendum est quod Chi istusdixitin cruce: I cap. 3, dicit: «Ex illo tempore quo dixit Consummatum est. Similiter dicendum sa- | ;» Christus, Nisi quis renatus, etc., fit ul πο­ ccrdotium, quod fuit in morte translatum , υ mo possit sine baptismo introire in regnon luisse consummatum et perfectum, nisi » num Dei. » Ergo. R. το ex illo tempore in sensu S. Augustini per resurrectionem , immortalitatem et indefectibililatem reassumeret ; ct tunc so­ non significare ex illo momento quo Chris­ lum adimpletam fuisse illam Davidis dc tus hoc dixit Nicodcmo, sed ex illo Christi Christo prophetiam : Tu es sacerdos in tempore : comparat enim illud tempus ad tempus legis veteris, cum illa cessavit et lex œternum. Ibid. — Dico 2° Videtur probabilius bap­ nova incepit in morte ct resurrectione tismum fuisse in præcepto slatim post passio­ Christi; quasi diceret : Ex eo tempore quo Christus legem antiquam abrogavit el no­ nem et resurrectionem Christi. Ratio est, quia, ut probavimus, lex vetus, vam condidit, nemo sine baptismo salvari umbra et figura novæ, cessavit in morte ct potest Inst. 3° Judaei tenebantur credere Christo passione Christi ; ea autem cessante, nova obligare coepit : non enim umbra recedit ct amplecti ejus legem, ad quam praecipue nisi adveniente luce, nec figura tollitur nisi perlinet baptismus. Ergo. R. equidem Judæos teneri credere Christo; per veritatem ct realitalem ; ita ut corrup­ tio unius sit generatio alterius. Insuper non >'d est, tenebantur credere Christum esse est verisimile Deum voluisse mundum di­ Messiam, et esse vera quæ prædicabat, non mittere absque aliqua loge positiva : atqui quidem ex aliquo praecepto legis novæ, sed fundamentum lotius legis novæ est baptis­ veteris, Deui. 18, ct ex oraculis Propheta­ mus, qui jam orat institutus cl in usu :crgo rum. Item tenebantur amplecti ejus legem, saltem quoad illum lex nova tunc obligare sed pro co tempore quo voluit illam obltecepit. garo : non voluit autem illam obligare, nui cessanto veteri in. eua passione· DE TEMPORE INSTITUTIONIS ET OBLIG., etc. ’33 Insl. 4pLcx baptismi ante passionem obli­ gal ia, sed ct observari jusscrunt, utabetinere gat Gentiles : ergo a fortiori Judæos. Prob. a sanguine ct suffricato. Ergo. R. Apostolos ad tempus ex œconomia id ani. Gentilis qui tunc voluisset converti a præcepissc, ne Judæi, qui sanguinem et gentilitate, debuisset baptizari. Ergo. Ii N. ani. ad prob. N. ani. Gentilis enim suffocatum abominabantur, offenderetur, tunc potuisset salvari profitendo vel legem ct eorum unio cum Gentibus conversis im­ naluræ vel legem scriptam ; sed casu quo pediretur. Al hæc obligatio non cx lege ve­ neutrius remedium ad deletionem peccati teri, sed ex ipso Apostolorum præcepto ' adhibere voluisset, tunc debuisset baptizari. oriebatur. Obi. 3° Lex non obligat antequam pro­ Repones. Si tunc per baptismum poterat deleri peccatum : ergo non amplius obliga­ mulgetur : atqui lex nova non fuit promul­ bat circumcisio; ergo jam tuncextincta erat gata rusi die Pentecostes : ergo antea non lex Mosaica; ergo obligabat lex nova cx obligabat. R. N. min. Lex enim nova saltem quoad didis. R. D. primum illatum. Ergocx tunc jam baptismum incepit aliquo modo publicari non obligabat amplius circumcisio, ut erat per suam institutionem, usum el frequen­ remedium peccati, C. quantum ad hoc enim tiam ; complete autem promulgata est quoad tunc currebant simul lex et Evangelium, sufficientiam in cruce, quando Christus ul docet Auctor 1, 2, q. 103, a. 3, ad 2 : dixit Consummatum est, elmorlcsua confir­ non obligabat amplius ut erat professio legis mavit novum Testamentum, quod pridie in Mosaic®, ad quam tenebantur omnes Judæi, Cœna condiderat, evacuato veteri. Distinguitur itaque duplex logis promul­ N. Sicut si nunc aliquis per perfectam con­ tritionem esset justificatus ante baptismum gatio : una quam dicunt essentialem, seu rc susceptum, teneretur nihilominus bapti­ potius quæ est conditio necessario cl insupplebilitcr requisita ad rationem legis, ul zari ul aggregaretur Ecclesiæ. Dices. Juxta S. Th. hic, legalia cessarunt I quando princeps existenlibusin curia illam in passione Christi, quando dixit, Consum- | proponit el intimat; ct talis legis baptismi malum est : atqui, cx dictis, cessante lege promulgatio facta csl inchoate ante passio­ veteri nova cœpil obligare : ergo slatim post nem Christi, complete in passione, caquc passionem cl non solum post resurrectionem sufficit ul lex vim obligativam habeat. Altera lex nova obligavit, ut S. Thomas et nos post est solemnior et accidentalis, ad tollendam subditorum ignorantiam propius ordinata, ipsum diximus. R. Cum S. Th. ct nos post ipsum dicimus ut quando lex per singulas civitates aut pro­ legalia cessasse in passione Christi, debet in- vincias a praecone promulgatur; et hæc no­ lelligi non dc passione præcisa a resurrec­ væ legis promulgatio facta est ab Apostolis tione, sed de passione completa per resur­ Jcrosolymis die Pentecostes, ct deinceps per rectionem . Vide observationem post primam universum mundum : unde ante illam lex nova obligabat; qui Limen illam ignorabant conclusionem. Obj. 2° contra secundum conci. Apostoli defectu solemnioris promulgationis, excu­ ipsi post mortem et resurrectionem Christi sabantur a peccato eam transgrediendo. Insl. S. Bernadus,Epist. 77 ad Hug. pro­ obsonarunt legalia. Ergo non erant mortua. R. N. conseq. Erant quidem tunc mortua, bat legem baptismi non obligasse nisi post sed non mortifera ; cl ideo quamvis nulla sufficientem clsolcmnem promulgationem, tunc amplius esset obligatio ea servandi, qua potuit pervenire ad subditorum noti­ nondum crat Limen prohibita eorum ob­ tiam. Ergo. R. S. Bcrnardum nihil aliud velle quam servatio. El ita decebat, inquit S. Aug. tum ne lex antiqua crederetur mala et abomina­ quod ante solemnem ct diffusam hujus legis bilis, si slatim mortifera prohiberetur, sicut promulgationem non peccabat qui eam cx idolorum cultus; tum quia, sicut mortuos ignorantia transgrediebatur, α Ex eo lemaliquamdiu servamus ut majori cum honore « porc tantum, inquit, cuique cœpil anlisepultura tradamus, ita decuit legem anti­ « qua observatio non valere, ct non bapliquam aliquandiu servari, ut mater Syna­ » zatus, quisque novi peccati reus existera d ex quo præceplum ipsum inexcusabili 1er goga cum honore sepeliretur. A nos toll non eolum obiervonml le· a ad ejus potuit pervenire notitiam. » DISSERT. I. ART. III. Infcres. Ergo a resurrectione Christi usque ad Pentecosten Deus reliquit pueros absque remedio peccati originalis; non enim tunc amplius valebat circumcisio , utpotc abrogata secundum nos; baptismus aulem erat incognitus : atqui id videtur repugnare divinæ bonitati : ergo. R. 1° hoc argumentum esse solvendum ab objicientibus ; mulli enim etiam post Pentecosten ignorabant baptismum, el cir­ cumcisio tunc, fatenlibus adversariis, erat abrogata. Unde. · 71.2°baptismum scientibus fuisse peccati orig. remedium, ignorantibus circumcisio­ nem, non ul sacramentum veteris legis Christi præfiguralivum, sed ut remedium legis naturæ, in quantum erat fidei protes­ tatio; el sub hac ratione arbitramur cum Solo, Medina, Capreolo, etc. valuisse usque ad suflicicnlem el diffusam legis novæ pro­ mulgationem. Et ita loqui debent adversarii. Obj. S. Th. hic ad 2, dicit Christum nonsolum Judæis, sed etiam Gentilibus im­ posuisse necessitatem baptismi sub præcepto, dicens: Euntes docete omnes gentes : atqui hoc dixit Christus octavo lanium die post resurrectionem : ergo saltem tunc solum ct nonstalim post resurrectionem obligavit lex baptismi. R. incertum esso quando Christus hæc verba protulerit. Quidam existimant protu­ lisse ipsa dic resurrectionis vesperi, ul in­ nuitur Marci ultimo; alii octava dic post resurrectionem, ul innuitur Maith, ultimo. Forte aulem S. Th. fuit in ea opinione quod hoc sil a Christo dictum ipsa dic resurrec­ tionis; vel dicendum S. Ductorem tantum velle quod Christus mandaverit tunc Apos­ tolis ut legem jam promulgatam et obligantern non restringerent ad Judæos, ul factum hucusquc fuerat, sed etiam Gentibus inti­ marent. Obj. 5° Trident, sess. G, 4 , dicit, post promulgatum Evangelium sine lavacro re­ generationis aut ejus volo, justificationem fieri non posse : ergo ante promulgatum Evangelium poterat sine lavacro regenera­ tionis fieri justificatio; sicque tunc non obli­ gabat lex baptismi. R. 1° N, conscq. quæ male infertur cx argumento negativo. Ex eo enim quod con­ cilium dicat post promulgatum Evangelium justificationem non fieri sine baptismo, non idcodicil quod ante promulgatum Evange- Hum fieret sine baptismo. 2° Sed, «Ιο M diceret etsupponeret, nihil indeconlranos: fatemur enim quod tunc temporis ante solemncm legis promulgationem faciam di» Pentecostes, licet baptismus obligaret, non tamen erat omnibus necessarius necessitate medii, sed qui illam legem ignorabant in­ vincibiliter, salvari poterant, vel ipsa cir­ cumcisione ul erat protestatio fidei,sicut jam dictum est, vel remedio legis naturi. Idque admittere coguntur adversarii etiam post solemnem legis promulgationem fac­ tam die Pentecostes; cum tunc adhuc multi etiam intra fines Judææ, a fortiori inter gentes, legem hanc baptismi invincibiliter ignorarent. I nde textus concilii intclligi non debet de promulgatione facta die Pen­ tecostes, sed de promulgatione poslmodum ubique facta per Apostolos, quorum sonus exivit in omnem terram. ARTICULUS III. Dc maleria baptismi. In sacramentis quæ consistunt in usn rei sensibilis, duplex distinguitur maleria, sci­ licet remota el proxima. Remota est ipsa ra sensibilis, proxima est ipsius rei ususelapplicalio. Sic in baptismo aquam dicimus materiam remotam, applicationem aquæ ad corpus seu ablutionem, materiam proxi­ mam. De utraque per distinctos §§ agemus. § 1. — Ulnirn aqua sit materia remota ύηρΙίιπιι> Missis Gnoslicis, Archonlicis ct aliis ejus­ dem furfuris hærclicis, (pii negaverunt sa­ cramenta sensibilia, fuerunt alii plures qui rejecerunt specialiter baptismum in aqua. l<>Manichæi, ralia quam esse a malo principio, baptismum in ea collatum noxium dixerunt, S. Aug. Hæresi 46; similiter Sclouciani cl Hcrmiani, idem Hæresi 59, 2Q Pauliciani dicebant baptismum sola pro­ latione horum verborum , Ego sum aqua viva , perfici; Eulhymius in 2 partePanopliætil. 21. 3 I. other us in Symposiacis, id est, convivalibus colloquiis, cap. 7,dubi­ tavit an non baptismus in vino collatus va­ leret : Lulheri dubium solvit Besa, docens baptismum in quovis liquore collatum, ur­ gente necessitate et absente aqua, esse vali­ dum. Pro asserendo catholico dogmate. Hic q. 66. a. 5. ctfl. o. — Dico 1> Omnis cl sola aqua vera et dementaris csl maleria remolabaptisiiH, I DE MATERIA BAPTISMI. 385 Prob. 1° ex S. Scripturis. Juxta sanctos voluntas Christi instituentis. Al variæsuut I Patres sequentia veleris Test, loca de bap­ congruentix. tismate figurative et prophetice sunt inlclliPrima convenientia petiturcx ipsius bap­ genda.Ps. 28: Vox Domini super aquas, Do- tismi ratione, qui est generatio spiritualis , minus super aquas mtillas. Cant. 4: Grc- quod maxime congruit aquæ: unde et seges tonsarum, queo ascenderunt dcaqua,om­ mina ex quibus generantur omnia viventia,. nes gemellis foitibus. Ezcch. 36 : E /fundam ! scilicet planta cl animalia, humi da sunt super vos aquam mundam, cl mundabimini ct aquam participant; propter quod Thales ab omnibus iniquitatibus vestris. Ex novo . Milesius posuit aquam omnium rcrumprinTcslam. sunt aperta testimonia. Joan. 33:: cipium. Testam, Nisi quis renatus fuerit ex aqua el Spiritu Ibid.—Secunda convenientia sumitur ex sancio, non potest introire in regnum calo­ effectibus baptismi, quibus aquæ proprieta­ rum. Matlh. 28: Euntes docete omnes gen­ tes conveniunt- 1° Aqua sua humiditate la­ tes , baptizantes r etc. Ephes. 5: Mundans vat, ex quo conveniens est ad significandam luvacro aques in verbovilœ. Act. 8, dc eu- | et causandam ablutionem peccatorum, quæ nuchoCandacis reginæ : Venerunt ad quam­ csleiTeclus baptismi ;2>sua frigiditate tem­ dam aquam, et ait eunuchus: Ecce aqua , perat superfluitatem caloris, cl ex hoc com­ quid prohibet me baptizari ? Act. 10 : Num­ petit ad mitigandam concupiscentiam fomi­ quid aquam quis prohibere potest, ul noix tis, quod est alter baptismi effectus ; 3’ sua baptizentur hi qui Spiritum sanctum acce­ diaphancitale est luminis suscepliva, unde perunt sicut cl nos? convenit baptismo, non quia baptismus ac­ Prob. 2° ex Patribus. Justinus Apol. 2, tive illuminat, sed quia est sacramentum fi­ de iis qui ad religionem nostram disponun­ dei per quam illuminamur. tur, d cil: « Deinde eo adducuntur a nobis, Ibid.—Tertia convenientia est ad signifi­ d ubi est aqua.,. Nam in nomine cuncla- candum mysteria quæin baptismo celebran­ » rum rorum parentis ct Domini Dei ct scr- tur et quibus justificamur : ut enim dicit d vatoris nostri Jcsu Christi et Spiritus sanc- I Apost. Rom. 6 etColoss. 2, Consepelimur »ti,in aqua tum lavantur. » Tcrlul. lib. Chrislo in.baptismo, in quo cl resurrexi­ dc Bapl. quem his verbis inchoat: « Felix mus: hæc autem significatio congruenter » sacramentum aquæ nojtræ, qua abluti dc- fieri non posset per terram propter suam « liciis pristinae excitatis in vitam aeternam densitatem, neque per aerem propter suam » liberamur, » S. Aug. tract. 15 in Joan. raritatem, ncc per ignem, quia nos combu­ «Quid est baptismus? lavacrum aquæ in reret ; fit ergo commodissime per aquam u verbo. Tolle aquam , non csl baptismus ; ! baptismi, « in qua vcluli in sepulcro sub­ d tolle verbum, non est baptismus. » Innu­ ii mergentibus nobis capita, vetus homo sc­ meros omitto in re aperta. ii pelitur,el submersus deorsum occultatur, Prob. 3°exdefinilionibuf Ecclesiæ. Grog. » et deinde rursus novus ascendit.» Ila S. IX, apud Raynaldum ad annum 1241, de Chrysostomus super illud Joan. Nisi quis his quiin Norvegia baptizabantur cerevisia, renatus. rescribit ad arcbicpiscopum Nidrosicnsern : Ibid,—Quarta convenientia aquæ in bap­ «Cum secundum doctrinam evangclicam tismo est ratio suæ communitatis ct abun-· » oporteat cx aqua cl Spiritu sancto renasci, 1 danliæ: cum enim baptismus sil generale υ non debent reputari rite baptizali, qui in sacramentum universis necessarium, debuit » cerevisia baptizantur. » Cone. Florent, in ejus maleria esse in promptu, ut absque decreto Unionis: « Materia, inquit, hujus ullo dispendio temporis, loci aut pretii, ap» sacramenti est aqua vera ct naturalis. » I nlicatu esset facillima. Trid.scss.7, can. 2: «Siquisdixerit aquam Ibid.a. 4. —Dixi, omnis el sola aqua v veram ct naturalem non esse de nccessi- vera cl dementaris. Potest aulem aqua amit­ » tate baptismi, atque ideo verba illa Do­ tere suam veritatem ct simplicitatem dupli­ it mini Jcsu Christi, Nisi quis renatus citer : 1° per mixtionem alterius corporis, » hicrit cx aqua ct Spiritu sancio, ad me- ul cum pulvis miscetur aquæ, et magis ■I laphoram aliquam detorserit; anathema abundat quam aqua, fit lutum ; 2° per alteralioncm, ul cum aqua convertitur in ‘li­ » sit. d Ibid. α. 3. — Ratio a priori nulla est nisi quorem uvæ. El hoc ulrumque fieri potest, 25 Bill. t. vnr J : i I i J DISSERT. I. ART. III. vive per nataram, sive per artem. Igitur in tor agnoscit sufficientem; ei quamvis m. qualibet aqua, qualitercumque transmu- seantur polus ab aqua distinctus respe mtata, modo non solvatur species aquæ, po­ ad jejunium , in quo intenditur mortificitest fieri baptismus; si vero solvatur spe­ lio, non tamen censentur aqua specio di, cies aqoæ, non potest fieri baptismus. Intel- tincta a naturali respective ad ablutionem, ligimus autem naturam el speciem aquæ quæ intenditur in sacramento, magis secundum communem hominum Majus dubium est dc aqua cx sale reso­ usum et æstimationem, quam secundum luta : quia ex una parte non videtur aquj rationes physicas : sicut, v. g. quamvis forte naturalis cl usualis; cx altera videtur quod farina ex aqua subacta, vulgo pdlé, specie sit idem ac de aqua ex grandine vel gbhysica non differat a pane; quia tamen se­ cie ; hæc enim est aqua frigore condensato, dum communem hominum usum elæs- ilia est aqua solis ardore condensata. . ationem non est panis, non potest esse Cæterum in praxi, nunquam extra casum n cileria eucharisliæ. Similiter de aqua res­ necessitatis est adhibenda aqua dubia, ubi pectu baptismi, quia sicut Christus instituit certa haberi potest : in casu vero necessita­ panem usualem pro materia eucharisliæ, tis licite adhiberi potest omne id de qu · «ic instituit aquam usualem pro materia bap­ prudenter dici potest, forte est aqua; qui; tismi. tunc necessitas extrema salutis et conditi> Ibid, ad 4.2. et 4. — Hinc colliges 1° bap­ opposita abstergunt injuriam sacramenti, tismum valide fieri posse in aqua salsa ma­ et satius csl exponere sacramentum nulliris, in pluviali, fontana, fluviali, minerali, lati quam hominem ælcrnæ damnationi; sive turbida sit sive clara, sive frigida , sive sacramenta enim sunl propler homines. calida, sive benedicta sive non; item in li­ Confer irac. de Sacram, in genere diss. 1, xivio, in aqua decoctionis carnium, pis­ a.G,§2. cium , herbarum, modo non sil facta tanta Q. 66. n. 3. ad 5. — Dico 2° Aqua bap­ resolutio corporum fixatorum in aqua, quod tismo sive privato sive solemni adhibenda, liquor plus habeat dc aliena substantia quam debet necessario, non necessitate sacramenti dc aqua, quod ex spissitudine perspici po­ sed præcenti, esse consecrata seu sacro chris­ test; item in aqua ex grandine, nive, glacie, mate delibuta el benedicta illo anno, sab­ ante ablutionem resoluta; item in sudore bato sancio aul vigilia Pentecostes, si ha­ pavimenti vel parietum tempore pluvioso; beri potest. Hanc Ecclesiæ praxim et legem utend. similiter in aqua expressa cx luto : quia in his omnibus salvatur natura ctspccies aquæ, aqua benedicta et consecrata in baptismo ila ut verum sit de illis dicere, juxta com­ cx Apostolorum traditione descendere col­ munem hominum usum cl æstimationem, ligitur ex eo quod illius initium non inve­ nitur. Hujus meminerunt auctor Conslil. Est aqua naturalis. Ibid, ad 5. — Colliges 2° c contra invali­ Aposl. 1. 7 el 8; S. Basilius I. de Spiritu dum esse baptismum collatum in luto, vino, sanctoc. 27 ;S. Cyp. Ep. 70ad Januarium; cerevisia pingui, lacte, oleo, saliva, sudore, S. Ambros· lib. 1 de Sacram, c. 5; S. Aug. lacrymis, urina, glacie, nive, grandine non­ Hom. 27 et 50, el alii : item eucologium dum resolutis, neque, quidquid dicant ali­ quo a mille annis et amplius usi sunlGræci. qui , in aqua rosacea, aut alia cx arboribus, Idem probant antiqua baptisteria, nonalia herbis aut floribus distillate; quia illa om­ ratione constructa quem ul aqua solemni nia non reputantur aqua naturalis ct usua­ ritu consecrata el benedicta decentius ser­ lis, sive inierim ab illa specie physica diffe­ varetur, Baptisterii constructi a S. Piol, electo pontifice anno 142, alterius constructi rant, sive non. Aliqui dubitant de tonui cerevisia, pti­ a Constantino in Later, basilica, meminit sana, thea ct similibus decoctionibus her­ S. Anastasias bibliolhccarius t. 1 Baptiste­ barum, quia, inquiunt, juxta hominum æs- riorum quæ hæretici incenderunt, meminit limalioncm videntur polus ab aqua specie S. Alhan. Episl. cncyclica ad episcopos. dislinclus : unde qui tenentur jejunare in Unde mirum esi hanc antiquam ulriusquc pane et anua, non possunt uti illis potibus. ecclesiæ Græcæ ct Lalinæ legem cl consucAttamen eadem videtur ratio dc his ac dc sudinem a nostratibus hærelicis sugillari. aqua levi» decoctionis carnium, quam Auc­ I Hoc est dunlaxat discrimen inter Grtecvs 38« I < jKh 5» t* T)E MATERIA BAPTISMI. et Latinos, quod Latini bis tantum in anno per inanes fallacias philosophia : ergo. i. . aquam consecrent, Graeci vero quoties mi­ Calvinislæ. R. nos non in hoc uno S. Scripturæ nistrandus csl baptismus. Dixi, baptismo sive privato sive solemni : monio fundari, sed in pluribus aliis aper­ quidam negant dc baptismo privato; atta­ tissimis , quæ sensum melaphoricum ’’’on men, quamvis solemnilas specialiter requi­ admittunt, præscriim Act. 8 cl 10; item in rat aquam consecratam et inde augeatur traditione, definitionibus et praxi lotius obligatio talem adhibendi, id etiam videtur Ecclesiæ ab incunabulis : unde tametsi hæc exigere natura sacramenti : etenim tam in Calvinistarum interpretatio, quæ falsissima privato quam in solemni baptismores sancta est, foret legitima, nihil oblineret argumen­ peragitur, ct assumitur aqua non ad quem­ tum contra nostram conclusionem. cumque usum, sed ad ablutionem spiritua­ R. 2° N. assumptum : hic enim duo omlem. Insuper, ul dicit Auctor loco cil. per I nino disparata exprimuntur; unum exte­ aquæ benedictionem impeditur astutia dae­ rius, scilicet elementum aquæ; aliud inte­ monis ne impediat cilcclum baptismi, quod rius, nimirum gratia Spiritus sancti: nec etiam convenit baptismo privato sicut so­ est vel unus Patrum in lota retro antiqui­ lemni. Ilis autem dc causis lex posita est. ' tate, qui aliter intellexerit: reservatum erat An gravis vel levis sil obligatio præfatam hesternis hærelicis sensum mctaphoricum aquam adhibendi in baptismo, disputatur. illis verbis affingere. Non negamus aliquan­ Nobis videtur gravis, saltem pro baptismo do S. Scripturam per duo unum exprimere; solemni, idque salis indicant tumEcclesiæ al insanum foret dicere aut credere hunc solemnitas in consecrando, tum cura in as­ esse ejus constantem in omnibus usum : nisi forte velis cum Sabellianis, ut intra subjec­ sonando. Pro praxi nota verba sequentia rit. Rom. tam materiam hæreamus, his nominibus Si aqua benedicta tam imminuta sit, ut mi­ Patris el Filii ct Spiritus sancti, unam cl nus sufficere videatur, alia non benedicta camdem personam exprimi. Ul ergo legiti­ admisceri potest, in minori tamen quanti­ mus verborum Christi sensus cognoscatur et tate: si vero corrupta fuerit aut cffiuxcril, an particula cl copulative vel explicative si­ aut quovis modo defecerit, parochus in fon­ gnificet, perpendendæ sunl circumstantis tem bene mundum ac nitidum, recentem loci ct temporis, subjecta materia, alia S. aquam infundat, camque benedicat cx for­ Scripturæ testimonia affinia, sensus Patrum mula quæ infra præscribitur ; sed si congla­ et Ecclesiæ praxis. Porro in nostro casu cx ciata sit, curetur ut liquefiat; sin autem ex I circumstantiis loci et temporis, ex subjecta parte congelata sil aut nimium frigida, po­ materia, ex collatis aliis S. Scripturæ locis terit parum aquæ naturalis non benedicta colligitur hic aquam poni pro elemento na­ calefacere ct admiscereaquæ baptismal! in turali ctut quid distinctum a Spiritu : vole­ vasculo ad id parato, ct ca tepefacta ad bap­ bat enim Christus instruere Nicodcmuni dc regeneratione spirituali mcdianlcsacramentismum uti, ne noceat infantulo. tosensibili in aqua; unde stalim post istud Solvuntur objectiones contra primam conclusionem. colloquium, quasi explicaturus et confir­ maturus quæ dixerat Nicodemo, legitur ibi­ Obj. 1° Hæc Christi verba Joan. 3: Nisi dem baplizasse cum discipulis, utique bap­ quis renatus fuerit cx aqua ct Spiritu S. tismo aquæ, quia, ulsubditur ibidem, indo etc. in quibus maxime vim facimus, non commoli sunl Jvannis discipuli, quod ejus sunl inlelligcnda lillcralilcr de vera aqua, baptismum Christus usurparet; idque aperte sed metaphorice de ipso Spiritu sancto, ita confirmant alia S. Scripturæ testimonia in ul copula ct non sumatur copulative, sed probationibus laudata. Idem colligitur cx explicative significans id csl, perinde ac si i traditione et perpetua praxi Ecclesiæ, qua dixisset in Spiritu aqueo, seu in Spiritu , nullus est certior S. Scripturæ interpres, mundanto instar aquæ: non enim inusita­ imo nec nocent exempla allata : *'lenim ins­ tum est S. Scripturam per duo unum expri­ piratio vïlæ, est vilain inspiratione sensibili mere, ut Act. 17 : Vita cl inspiratio idem collala, fallacia inanis philosophiæ, est la­ estoc inspiratio vita. Coloss. 11 : Pcrphi- tens in argutionibus philosophorum dcccplotophfam ct inaittm fallaciam, Idem c»t net lloi Ergo Spiritui tiqucui » lilia loqui liwau 388 I DISSERT. 1 . ART. Hl. Cil Spiritus vi occulta operans in aquis. Inst. 1» Christus ibi exprobrat Nicodcmo quod quæ'dixerat ignoraret · Tu es magister in Israel, el hac ignoras? Atqui si de vera aqua loculus fuisset, non erat ratio cur Nicodemo ejus hac in re ignorantiam expro­ braret : quomodo enim scire potuisset Ni­ codemus veram aquam esse necessariam ad renascendum ? Ergo. Λ. 1° juxta S. Aug. tract. 12 in Joan. Christum hæc non dixisse exprobrando, sed docendo el Nicodemi superbiam sanando. 2° N. min. Manifestum est enim cx textu S. Scripluræ quod Christus loquebatur de regeneratione spirituali in aqua per Spiri­ tum sanctum, quamvis Nicodemus intclligereldc iterata nativitate carnali. Cum au­ tem Nicodemus esset legis doctor et S. Scrip­ turas doceret, merito exprobrat illi Christus quod ignoraret Deum posse regenerare spiiilualiter homines per aquam aul per ali­ quid aliud sensibile, cum id pluries testelur S. Scriplura. Ezech. 36 : Effundam super vos aquam mundam, el mundabimini, etc. Ps. 50 : Asperges me hyssopo, el mundabor: lavabis me, el super nivem dealbabor. Item Ps. 103; Zachar. 13, etc. Insuper, Judæi proselytum qui ad eorum religionem conv ertcbalur baptizabant, ct eo baptismo junc­ tis variis aliis purificationibus quasi novum hominem reputabant : ipsimet Pharisæi quotidianis suis purificationibus et baptis­ mis se purificabant : ad hæc si attendisset Nicodemus, facile intellexisset, præserlim Christo explicante, Deum posse quo volue­ rit modo eliam per aquam regenerare ho­ minem spiritualiler; ideoque merito illi fuit exprobratum quod cum esset magister in Israel, hæc ignoraret el tanquam extranea atque absurda reputaret. Inst. 2° In his Christi verbis : Nisi quis renatus fuerit ei aqua el Spiritu sancio, Spiritus non inielligitur materia baptismi; ergo nec aqua. /L insulsam prorsus esse hanc ratiocina­ tionem. Ecquis, nisi mente captus, cogita­ bit unquam Spiritum sanctum posse esse materiam alicujus sacramenti? itaque se­ cundum subjectam materiam per Spiritum sanctum inielligitur causa efficiens et quasi pater regenerationis; per aquam inlelligitur quasi mater seu materia sacramenti re­ generationis. Ita SS. Paires. Inst. 3° Quando Joan. bant. Mntth. 3, dixit : Qui post me venturus est, forllor mt est... ipse vos baptizabit in Spiritu santlo, et igni, per ignem non inielligitur littera, liter ignis dementaris, sed metaphorice Spi­ ritus sanctus, qui instar ignis corda duri­ tate inflammatctpeccata destruit: ergo ii. militer de aqua, Joan. 3. Λ. N. conseq. Nemo enim unquam, ex­ ceptis llcrmianis et Sclcucianis ct forte qui­ busdam aliis ejusdem furfuris hæreticis, somniavit ignem esse baptismo adhiben­ dum , cum e contra constet et Christum et Apostolos, cl omnem qua late patet Eccle­ siam, semper adhibuisse aquam. Ex qua praxi tanquam cx regula certissima dicimus verba Joan. 3 intelligenda esse de aqua na­ turali, et verba Malth. 3, de igne meta­ phorice sumpto pro gratia et donis Spiritus sancti. Sunl quidam SS. Patres, qui illa verba Matlh. 5 intdligunt litleraliter de lin­ guis igneis quæ apparuerunt supra capita Apostolorum die Pentecostes. Inst. 4° Ipse S. Joan. Bapt. loco cit. Malth. distinguit suum baptisma a baptis­ mate Christi in hoc quod suum sit in aqua, baptisma aulem Christi in Spiritu sancto. Ergo. R. D. ant. Distinguit in hoc quod suum baptisma sit in aqua simpliciter, N. in hoc quod sil in aqua tantum sine collatione gratiæ Spiritus sancti, quam conferebat bap­ tisma Christi, C. Quasi diceret, Ego bap­ tizo vos aqua tantum et corpora solum lavo, inde indicans vobis poenitentiam cl ad cam vos exhortans; sed qui post me venit, non solum corpora, ut ego, aqua, verum etiam animos vestros cITuso Spiritu sancio purga­ bit, divinoque illo igne inOammabil. Unde discrimen inter hæc duo baptismata non est ex parle malcriæ, in utroque enim est aqua, sed ex parte virtutis el ellcclus. Obj. 2° Slephanus, papa creatus anno 751, dum in Galliis versaretur, ct apud Carisiacum cum Pippino roge moraretur, ad varia capita dc quibus interrogatus fue­ rat, novemdecim responsa dedit monasterio Britannico ( de Ilrcligny ) quorum undeci­ mum sic legitur torn. G Conc. Labb. colum. 1652 : « Si in vino quis, propterea quod » aquam non inveniebat, omnino pericli» lantern infantem baplizavil, nulla inde υ ei adscribilur culpa (infantes sic prrma· » neant in baptismo); nam si aqua alluit » præsens, ille presbyter excommunicetur DE MATERIA BAPTISMI. 389 » et pœnitentiæ submittatur, quia contra cum pervenissent Ascaloncm, « visum es' p canonum sententiam agere praesumpsit. » » B. Dionysio mittere fratrem illum ad n sanctum Jordanem, ibique baptizari. » Ergo. R. hoc rescriptum esse spurium vel adul­ Nicephoros pariter : « Postquam, inquit, teratum. 1° Inverisimilc est summum pon­ » domum sunt reversi, rem eam ad Dionytificem ignorasse quæ neminem vel leviter » sium Alexandria; episcopum retulerunt. theologum latere possunt. 2°Nullacanonum I » ille vero admiratione stupens, ecclesiam collectio, nullus scriptor hujus responsi » consuluit, cui visum est aqua insuper ad meminit. 3° Cum interrogatio esset de uno » cum modum initiatum juxta Ecclesiæ infante, dicitur in responso in plurali nurne- » traditionem abluendum esse. » ro, Infantes sic permaneant in baptismo. Obj. 4° In baptismo significatur ablutio : Unde nola marginalis in Conc. Labb. dicit : atqui multa alia sunt ablutiva quam aqua, « Quod ansulis clausimus, glossema csl, ul vinum, oleum, ct hujusmodi alia: ergo b aut c margino in textum a librario temere non sola aqua est materia baptismi. d intensum , aul cx proximis canonibus per ' 2-66. a. 3. ad 2.— R. N. conseq. 1° Vinum b incuriam translatum. » Natalis Alexand. ct oleum non communiter assumuntur ad sæc. 8, cap. 1, a. 6, sic restituit textum : usum ablutionis, sicut aqua. 2° Non ita Nulla ei adscribalur culpa, si infantes sic perfecte abluunt, quia ex eorum ablutione permaneant in baptismo. remanet aliqua infectio, saltem quantum Simile aut forte idem responsum duo ad odorem; quod non contingit de aqua. codices a Tournclio laudati tribuunt Siricio 3° Illa etiam non ita communiter cl abun­ papæ circa finem quarti saeculi conceptum danter habentur, sicut aqua. 4° Finalilcr his verbis : « Presbyter qui in vino baptizat et præscrtiin, aquam elegit Christus et nou b pro maxima necessitate, ut æger non alios liquores. b pcriclilclur, pro tali re nulla ei culpa Cælt?a argumenta vide in Auctoro. b adscribalur : infans vero ille, si in sanc§ IL — De materia proxima baptismi. B tissima Trinitate baptizalus est, in eo Certum est materiam proximam baptismi b baptismo permaneat. » Si sit idem re­ sponsum , ut probabile est, ipsa contradic­ esse applicationem materiæ rcmolæ, scilicet tio attributionum ct diversitas narrationum aquæ, sou ablutionem corporalem : sed manifeste evincunt suppositionem. Si sit quæslio est 1° quomodo fieri debeat ista aliud simile, II. ut ante ; cum neque in ablutio, an per immersionem, an per offu­ ulla collatione canonum, neque in archivis sionem , aul aspersionem ; 2° utrum trina Romanis inveniantur, neque haec opinio sive immersio, sive effusio, sive aspersio unquam in ecclesia Romana obtinuerit, aut sil de necessitate sacramenti? Suppono 1°duodecim primis Ecclesiæ sac­ dc illa etiam tempore Siricii auditum fuerit, jure asserimus esse aut supposititium aut culis baptisma communius administratum interpolatum. Adde hæc non esse defini­ fuisse per immersionem. Id constat pro ec­ tiones cx cathedra loti Ecclesiæ propositas clesia Græca cxS. Justin, in Apol. 2 ; cx S. tanquam dc fide tenendas, sed rescripta Basilio dc Spiritu sancto c. 27 ; ex Eucologio Græcorum edito a Goarlio cl aliis : pro privata ad quosdam particulares. Obj. 3" Joannes Moschus circa initium ecclesia Latina, cx Tertull. de Corona mili­ septimi sæculi in Prato spirit. 176, narrat tis ; cx S. Ambros. lib. 2de Sacram, cap. 6; quemdam Judæum, morbo periculoso cor­ S. llieron. advers. Lucif. cx S. Greg. lib. 1, reptum , in deserto baplizatum fuisse ab Epist. 43, alias 41 ; cx his qui dc divinis of­ itineris comitibus arena 1er super ipsum ficiis scripserunt, Alcuino, Amalario, Waprojecta, et subito virtute hujus baptismi lafrido, ct pluribus aliis; tandem cx D. Th. convaluisse : quod indicat ejus validitatem. qui hic a. 7, dicit tutius esse baptizare per Idem aul simile facium narrat Niccphorus immersionem, quia hoc habet u.susrowununior. Obiit autem S. Doctor anno 1274, sell lib. 5, cap. 37. Ergo. R. N. conseq. Ex utraque enim narratio­ quamvis immersio communius adhiberetur ne oppositum concluditur. Refert Moschus in baptismo, aliquando tamen adhibita fuit nunc Judæum ob ferventissimum baptismi effusio vel aspersio, ut mox dicam, ct pa­ desiderium sanitati fuisse redditum, ecd tet cx modo loquendi D.Th. 390 ■: 9 Hl ill· DISSERT. I. ART. III. Suppono pariter communius olim, sicut ct nunc, adhibitam fuisse trinam vel immer­ sionem, vel effusionem, vel aspersionem. Constat cx auctoribus laudatis pro immer­ sione, qu: plerumque etiam exprimunt Irinam immersionem. Unde Auctor hic a. 8 o, dicit quod qui trinam immersionem non servaret, pcccarel graviter......quasi ritum Ecclesiæ non observans. Iste tamen ritus sæculo sexto, mutatus ct interruptus fuit apud Hispanos, ut mox dicemus. Ilis suppositis, Ç. 66. a. 7. o.—Dico 1° Validum est bap­ tisma collatum sive per immersionem , sive per infusionem, sive per aspersionem. Est contra Graecos, qui post synodum Florentinam,auctoro MarcoEphcsino, inter alias separationis suæ causas prætcxcrunt quod ecclesia Romana , deserendo baptis­ mum per immersionem, a vera lide defe­ cisset. Prob. 1° auctoritate et exemplis. 1° Ex prænuntiala baptismi institutione : Ezcch. 36 : Effundam super vos aquam mundam. —ibid.— 2° Verisimile est Apostolos qui una die quinque hominum millia baplizarunt, effusionem aul aspersionem adhi­ buisse. 3° S. Cyprianus, concilium Anlissiodorenscan.578, can. 18; Malisconensell, anno 5S5, can. 5, ct alia, probaverunt bap­ tismum per effusionem collatum clinicis, id est, decumbentibus in lecto. 4° Cum prop­ ter aliam necessitatem , puta propter per­ secutionem, aul opportunam cl inopinatam occasionem , in privatis domibus baptismus conferebatur , indubie effusio aut aspersio usurpabatur. Et ita Paulus in carccrc deten­ tus Act. 1G, dubio procul, custodem caree­ n's cum omni domosua baptizavit. Legitur in vita S. Laurentii ipsum baplizasse Ro­ manum militem aqua ex urno effusa. Acta S. Gratilliani, S. Bacchi junioris, ctS. Liudgeri edita a P. Mai tene referunt baptismum effusione collatum. Ergo. Ibid. — Prob. ralione. Aqua assumitur in baptismo ad usum ablutionis corporalis, perquam significatur interior ablutio pec­ catorum, ita ul ablutio quidem sil essen­ tialis baptismo non modusablulionis: atqui ablutio per aquam potest ficri non solum immersione, sed etiam effusione cl asper­ sione. Ergo. A saeculo autem decimo tortio usus bap­ tizandi per effusionem ferme ubique inva­ luit, saltem apud Latinos : cl ita præscri- hunt varia ritualia, Loodicnso.RheinPnsF, Cameracense , Mcchliniensc , Alrcbatcnse, 1 prense, el alia non pauca:—Ibid.—idqi? admodum convenienter propter variasra. lioncs, 1° quia quandoque est magna mu’· tiludo baptizandorum, ut Act. 2 et4;^ali­ quando non csl sufficiens aqua ad inirnr sioncin ; 3° propter debilitatem ministri, qui non potest sustentare baptizandum : 4" propter debilitatem baptizandi, cui ρ · set imminere periculum mortis ex immtt I stone. Ilis adde propter decentiam, nimi rum ul considatur pudori mulierum et ot· curratur periculo ministrorum. Dixi in hac observatione, ferme ubiqu·, quia ritus immersionis non oinnino elimina­ tus csl ab ecclesia Latina: palet ex ritual Romano Pauli V, ubi lit. de Forma bap1 sic legitur : « Baptismus licel fieri pessi » aul per infusionem aquæ, aulper immei» sioncin, aut per aspersionem ; primus Ia» men vel secundus modus, qui magissun! » in usu, pro ecclesiarum consuetudiner » tineantur. » Patet item ex Actis ecckf Mediolanensis, in qua servatur ritus im­ mersionis, ct ex synodo Beneventana an 1G93, sub cardinali Ursini, postea Benedic­ to XIII, qui propria manu parvulos in baptisterio mergebat. Dixi item, apud La linos ; quia licet Græci contra nos insurgant quod per infu­ sionem baptizemus, ut dictum est, ipsi ta­ men infusionem non separant ab immer­ sione, ilaut super baptizandi, a parteinferiori immorsi, caput aquam infundant,ul patet cx responso Grcgorii Protosyncelliai Marcum Ephcsinum, cl cx neophyto Rho­ dino in sua vernacula Synopsi apudGoarliuin in suis ad Eucologium Græcorumnolis : unde cl ipsi ab antiquo immersionis ritu etiam recesserunt; antiquitus enim to­ tum corpus mergebatur, nidicam infra. Cum autem dicimus baptismum poss’ fieri per aspersionem . non inlclligimusas­ persionem qualis fit in ecclesiis, dum popu­ lus aspergitur aqua benedicta, qua ploro sæpenon tanguntur, nisi forte in vestibus, sed quæsingulis adhibeatur, uni perunum, alteri per alterum. Ita apposite observat doctiss. Sylvius. Dices 1° Cornelius papa cum synodo Ro­ mana dubitavil de baptismo per infusionem collate Novatianoin ledo decumbenti: sic cnim de eo scribit ad Fabianum Anliocbe- J)E MATERI . BAPTISMI. 301 nnni apud Euscb. 1. 6 Hist. c. 43 : in ipso dem per immersionem expressius repraesen­ in quo jacebat lectulo profusus baptismum tatur sepultura Christi, sed in aliis modi, mscepit, si tamen hujusmodi baptismum etiam repræsentalur, cLsi non ita expresse; suscepisse dicendus est. Deinde invehit in nam quocumque modo liat ablutio, corpm fjusordinationem,eo quod non Iiceret quem- hominis vel aliqua pars ejus, aquæ supponi­ cumquc er iis qui urgente vi morbi in lec­ tur; sicut corpus Christi fuit sub terra potulo, perinde ac ille, perfusi fuissent, in 4'um. Ibîd. a. S ο. —7) ico 2° Trina siveimmerclerum assumi. Similiter Ma. nus cum quibusdam aliis apud S. Cyprianum Epist. 70, iv, sive infu io, sive aspersio, non est de dubitat an clerici habendi sint legitimi chri- necessitate sacramenti, sed præcepti tan­ , ftinni quia aqua salutari non sunt loti,sed tum. Ibid, in n. s. c. — ProM’Cum in Hispa­ perfusi. R. ad primum, Cornelium cum synodo nia Ariani Trinitatem dividerent, Iresque non dubitasse de validitate baptismi Nova­ naturas distinctas assererent, et ideo trina tiani, alioquin propositum fuisset an esset immersione baptizarent; item et Donatislæ rebaptizandus, quod nusquam facium est; ba; ti mum a catholicis collatum iterarent : sed dubitavit dc effectu sacramenti, quia nonnulli Hispaniarum episcopi in detesta­ Novatianus nulla tide, nulla interitione recta tionem uti iusque erroris unicam immersio­ baptizatus fuerat, neque su.-ccplis postea, nem contra antiquum morem decreverunt; ut inoris erat, sacramentis confirmationis qua dc re cum esset mota quæslio, Leander elcucharistiæ. Ilis ergo dc causis Cornelius epi c. ipus Hispalensis consultavit S. Grcgocarpit baptismum Novatiani. Et quia sic riurn, qui 1.1, Epist. 43, alias 41, sic res­ baptizanti in infirmitate, non tam proprio pondet : « De trina mersione baptismatis motu quam metu mortis initiabantur, ct » nihil responderi verius potest quam quod insufficicnler instructi mysteria fidei tra­ » ipsi sensistis: quia in una lide nihil officit dere ct exponere, atque cælera sacerdotii » sanclæ Ecclesiæ consuetudo diversa.... officia implere non posse videbantur, ideo » Reprehensibile esse nullatenus potest inirregulares censebantur cl ordinari prohi­ » fani em in baptismate vel ter ct semel imbebantur; quibus dc causis pariter impro­ » mergere, quandocl in Iribus mersionibus bat Cornelius Novatiani ordinationem. Hæc » personarum trinitas, ct in una poles! constant cx laudata Epistola Cornelii ad Fa­ » Divinitatis singularitas designari.» line S. Gregorii responsum, suum fecit bianum. Ad secundum. Incertum est dc quo dubi­ -one. ToletanumIV, anno G33,cap. fi, ubi taverit Magnus, an de valore, an de effectu postquam lau lata verba S. Greg. retuli!, baptismi per infusionem collali. Sed quid­ hæc addit : « Propior vitandum schismatis quid sit, ejus dubium expunxit S. Cypria­ » scandalum, vel hærclici dogmatis usum, nus, non solum respondendo, sed etiam » simplam teneamus baptismi mersionem. » Similiter conc. Wormaticnsean.SfiS’, can. 5. orobando hujusmodi baptismum valere. Itaqueinfundate prorsus AlcuinusEp. 70 Inst. S. Cyprianus permittit cuique dc hac re sentire quid vellet, ct permittit iis qui negat hanc epistolam esse S. Gregorii, cum judicant nullum hunc baptismum, sic ha- ab utroque concilio exscribatur. Item eam ut plizatos rebaptizare. Ergo. S. Gregorii laudant S.Isidorus Leandri fra­ 71. modcsliæS. Cypriani tribuendum cs- ter in Catalogo Viror, illust. S. Idelfonsus se, quod rem nondum solemn i Ecclesiæ ju­ I Tolct. epise. in suo Catalogo, cl Joannes dicio eliquatam, uniuscujusque judicio per­ diaconus in vita sancti Gregorii. miserit, consequenter quod dixerit cos qui Ibid, o—Prob. 2° Ad baptismum per so judicant talem baptismum esse nullum, de­ requiritur ablutio aquæ, quæ estde neces­ bere rebaptizare; qui cnim judicat aliquem sitate baptismi ; modus autem ablutionis baptismum esse nullum, si sibi constare per immersionem vel infusionem, ut dictum velit, debet iterare. csl conclusione praecedenti, per accidens sc Dices 2° In baptismo consepelimur Chris- habet ad sacramentum : ergo a fortiori quod to: atquiscpulturanonpoteslsignificari nisi tervcl semel fiat. per immersionem. Ergo. Ibid.—Confirmatur cx ralione S. Gre­ 2- 66. ·. 7. o «6 2. —77. N. min. Equi- gorii. Sicut per Irinam immersionem signi- i »1 ί f 392 DISSERT. I . ART. HI. ficaltir triduum sepulluræ Christi cl trini­ quod evangclicum præccptum in illud r> tas personarum , ita per miam significatur dat, quod baptismus fiat in nomineTrinta unitas moi tisCIn isti cl unitas Deitatis : non lis; quodaulem subdunt dcIrina immeniocsl autem de necessitate sacramenti quod ne, congruentia estduntaxal, quæ cxdido significet triduum sepulluræ Christi ; non præcepto colligi ur. Palcl ex ipso Pelagio, enim ad hujus tridui significationem fuit qui post verba laudata immediate subjuninstitutum, sed in signum graliæ; equidem g I: « Dicente Domino discipulis suis : Ik, juxta Apostolum Horn. 6 , per baptismum » baptizate omnes gentes in nomine Paint sepelimur Christo, at id significatur pe. » el Filii et Spiritus sancti, non dicit amsimplam immersionem , sicut resurrectio » piius, cl in trina immersione. » Item ia per immersionem. Quantum vero ad trini­ eodem Rescripto diserte pronuntia!. «Sia tatem personarum in unitate subslanliæ , » vero apud dilectionem luam eorum qui significatur per formam ;cum enim dicitur » converti volunt, manifesta confessione diin nomine, s g.ii:'icatur unitas Deila.is: cum » ruerit quod in nomine Trinitatis fuerim dicitur Patris et Filii cl Spiritus sancti, si­ » baplizali, sola reconciliationis impensa gnificatur Trinitas personarum. — Ibid, » gralia, catholicæsociare fidei maturabis.. ad 1.—Neque csl nccessequod in usu mate­ Ubi iterum solam invocationem Trinitatis, I ria) hæc significatio habeat r, quia cum tri­ non trinam immersionem requirit. Refer­ nitas sitagms principalcin bap ismo, simi­ tur ibid, de Cons. d. 4, cap. Si revera 30. litudo autem agentis perveniat ad cfleclum Inst. Saltem ritus trinæ immersionis est secundum formam ct non secundum mate­ ex Aposlolica traditione: unde can.49eo­ riam, ideo signifi alio Trinitatis convenien­ rum qui dicuntur Aposlolici, deponitur qui ter fit per verba formæ, nec requiritur si­ aliter quam per trinam immersionem bap· gnificatio per usum materiæ, nisi ad majo­ tizavcril; et cone. Constantinop. 1,can.7, rem expressionem, quæ non csl necessaria jubet rebaptizari Eunomianos , quia non servabant Irinam immersionem : atqui tra­ sacramento. ibid. o. — Quia tamen cessante causa ditiones Aposlolicæ sunl necessario sen anunius immersionis iterum antiquus usus dæ. Ergo. R. 1° hoc argumentum , si quid probet, invaluit, ct nunc communiter usurpatur trina immersio vel infusio, peccaret graviter probaro ad summum trinam immersionem aliter baptizans, utpole ritum Ecclesiæ non essede necessitate præcepti, non sacramenti; obsonans in r gravi. Et csl secunda pars non enim Apostoli instituerant sacramenta. 2° D. min. Traditiones Aposlolicæ circa fi­ conclusionis. Dices. Trina immersio est ex præceplo dem ct mor s, sunl necessario scrvandæ,C. Chrisli : atqui quod csl a Chi isto præceplnm circa disciplinam, N. Multa enim circa dis­ in hac ma era, est indubie de necessitate ciplinam statuerunt Apostoli quæ amplius sacramenti: ergo. Prob. ani. Pelagius II , non servantur, ut dc abstinentia a sanguine qui obiit an. 590 , in rescripto ad Gauden­ ct suffocato, dc ebrioso , bigamo, neophyto tium episcopum,dicit: « Evangclicum præ- non promovendo ad ordinem, non flectere » cepium , ipso Domino Deo salvatore nos- genua in orationibus a Paschale ad Pente­ » Iro Jesu Christo tradente, nos admonet costen , ct plura alia. Semel autem vel 1er » in nomine Trinitatis trina immersionem mergere, perlinet ad disciplinam , ul paid n sanctum baptisma unicuique tribuere. » cx diverso Ecclesiæ usu in diversis occasio­ Refertur de Cone. d. 4, cap. Mulli, 182. nibus ct temporibus. Ad canon. Aposl. Eliam qui soluin violat Similiter Tortui. SS. Hieron. Bas. etc. di­ cunt hunc ritum trime irino s onis origi­ Ecclesiædisciplinam, potest jure pleclipcena . depositionis. Sed neque iste canon, neque nem ducere cx mandato Christi. Erg Ibid.—II. in tola S. Scriptura nullibi · x- !i cone. Conslanlinop. agunt dc illis qui soluin stare præccptum Chrisli dc una vel trina | trinam immersionem omittebant, sed etiam immersione. Itaque laudati Patres intelli­ qui formam violabant, non baptizantes in gent mandatum Christi de trina immersio- nomine Trinitatis, sed in morte Chrisli : pa­ ne in suo simili, in hoc scilicet quod Chris- id ex ipso textu Canonis, ubi subditur: Λοη tus præccpcrilbaplizari in nomine Patris ct enim dixit nobis Dominus, In morte mea Filii cl Spiritus sancti : unde volunt solum I baptizate ; scu, Euntes docclc omnes gentu, DE MATERIA BAPTISMI. 393 Pelt s 3o in qua parte corporis fieri debeat baptisantes cos tn nomine Patris, etc. Simi­ liter Eunoniiani, qui erant Ariani, in odium ablutio? Q. 66.n. 7. ad 3. et infra q.68 a. Ή. ad ‘I. Trinitatis baptizabant in morte Christi et in — R. debere fieri in capite, ita ul si fiat in una immersione. alia parte, baptisma sil dubium , et iteran­ $ΙΠ. — 7ζλγ'« querttiuncutir circa utramque baj- dum sub conditione; quia caput est præcitismt utalci tarn breviter resolvuntur. pua sedes animæ, el in eo omnes sensus fundantur et maxime vigent. Petrs 1« quæ quantitas aquæ requiratur Et hæc est communis Ecclesiæ praxis, ad validitatem baptismi? quam ritualia præscribunt, præsertim Ro­ R. eam requiri aquæ quantitatem qua manum , tit. de Baptizandis parvulis, his quis possit dici moraliter ablutus; quia aqua verbis: « Nemo in utero matrum clausus requiritur ad ablutionem. Hinc quidam vo­ » baptizari debet; sed si infans caput emilunt non sufficere unam vel alteram guttam. o s: ril, cl periculum mortis immineat, bapAlii dicunt sufficere , modo tamen fluat ; » lizr tur in capite; nec postea, si vivus evaquia corpus, saltem ea parte quam illa gutta » serit, erit iterum baptizandus. » (Quidam fluendo tangit, dicitur ablutum. Id quidem i lem censent, si ablutio fiat in pectore vel mihi videtur probabile; sed quia alii con­ scapulis; quia sunt partes notabiles : sed id tradicunt, cl res non csl ccrla, sic baplizalus non est certum, neque præsenli rituali salis in necessitate, sub conditionecsl rebapti­ COnf« rme.) « Alsi aliud membrum emiserit zandus, si supervixerit. Dixi,./nodo tamen »quod vitalem indicat motum, in illo, si fluat : ct hinc » periculum impendat, baptizetur; et tunc Petes 2O quomodo aqua debeat tangere » si natus vixerit, erit sub conditione baplicorpus? » zandus : si ver > ita baplizalus deinde morR. quod debeat tangere successive, me­ » tuus prodierit cx utero, debet in loco sacro diante actione ministri, sive successio oria­ «sepeliri. » Hæc videntur quasi exscripta tur ex motu locali aquæ ad corpus, sive cx Auctore secundo loc. cit. in margine, ubi corporis ad aquam ; quia si aquæ contactus plura dicam de infante ex utero matris non­ non sit successivus, puta si gutta aquæ im­ dum egresso. mote maneat in fronte, non potest dicit he­ Petes 4" an aqua debeat immediate tangere mo moraliter ablutus: talis autem requiritur corpus ? abhiliocxinslilulioncsacramenti, qua homo R. affirmative : quia alioquin non cense­ dicatur moraliter ablutus. Non est tamen tur homo vere ablui. neccssc quod revera abstergat sordes; hoc Hinc inferes non valere baptismum si enim non obstante est vera ablutio corporis. aqua tantum tangat vestes, aut etiam pelli­ Addidi hunc motum successivum debere culam quamvocantgaleam nativitatis;quia fieri a ministro seu mediante ejus actione ; hæc, juxta plures, non est pars, sed jiotius alioquin non posset vere dicere, Ego te bap­ involucrum corporis: unde debet dividi ut tizo. Unde aqua pertingat ad corpus ; id salt?m est tu­ Colliges quod si, videns puerum caden­ tius. tem aut ab alio projectum in flumen, vel Utrum vero valeret, si aqua tantum tan­ aspersum aut infusum , proferam verba geret capillos aul ungues, res est valde dubia: formæ, nullum sil sacramentum; quia ego si enim dubium sil de digito vel pede, a for­ vere non abluo. Probabile est valere, si in­ tiori dcunguibus cl capillis, qui, licet ani­ fantem submittam aquæ e tecto defluenti ma lotius vivant, videntur tamen potius ex­ proferendo formam. At valde dubium, si ci ementa vel ornamenta corporis quam ejus baplizclurnivevel glacie, a ministro quidem partes; neque qui in unguibus sui capillis applicata , sed in corpore baplizali tantum lanium ablueretur , dicorciur moraliter resoluta; quia videtur quod isteaquæ motus ablutus. Idcoquc probabilius existimo non non sil a baptizante, sed a baptizato, me­ valere. diante ejus corporis calore. Posset forte dici Pelee5° utrum valide conferatur baptis­ quod sil etiam ab applicante, quia si non mus per ablutionem occisivam? R. Duplex distingui debet ablutio oce.siapplicaret, non resolveretur : sed, ut dixi, va : una occisiva ratione materia?, puta s id valde dubium csl. 394 F i >1 DISSENT. I. ABT. HI. baptizaretur infans aqua ferventi aul vene­ hanc, inquam , solulioucm respondent nata ; altera cx sc occisiva, ut si quis infan­ Christum pro materia proxima baptismi tem monentem projiciat in altum puteum instituisse ablutionem quæ sit humana el cum prolatione formæ cl intentione bapti­ moralis, non per circumstantia6 ipsius bap­ zandi. tismi , sed quæcommunitercl uioraliterdiDe primo casu non est difficultas : omnes cebaturablulioante baptismi institutionem; enim conveniunt validum esse baptisma, et cum hæc projectio non sit ablutio moraliquia calor aut venenum non impedit quin ter, seclusa institutione baptismi, non est maneat vera species aquæ el fiat vera ablu­ instituta a Christo pro materia baptismi. Aliam viam init recens scriptor Gislenus tio etiam moraliter; sicut panis venenatus non desinit esse verus panis el vere mandu­ Daelrnan : censet hunc baptismum esse in­ cari. Neque obstat quod Christus non insti­ validum, quia, inquit, minister debethab re tuerit pro materia sacramenti actionem ma­ vel aquam vel baptizandum in sua potestate; lam : hæc enim, licet ut occisiva sit mala , alioquin forma, Ego Icbaptizo, esset falsa: attamen ut ablutio præcise non est mala, et in casu autem minister nec aquam nec bap­ sub hac ratione Deus illam instituit pro ma­ tizandum habet in sua potestate. Hæc pro teria sacramenti, ad eamquesub eadem ra­ prima sententia. tione concurrit ; sicut concurreret ad sacri­ Altera sententia, quæ est Pa nor., Gabrie­ legam consecrationem, non ul est sacrilega, lis, Nugno, Ledesma, Suarcs, Layman, sed ut est actio a Chrislo instituta. Bonae, cx rccenlioribus Gonet, Boudart, De secundo ergo casu est difficultas. Sco- Bcrli, etc. tenet baptismum in casu esse va­ luscum suis,S. Antoninus, Sylvester, Soto lidum; quia adsunt omnia requisita ad ejus cl plures alii negant in eo casu validum esse valorem , materia, forma cl intentio minis­ sacramentum, quia Christus pro materia pro­ tri: contendunt enim per hanc projectionem xima baptismi instituit non quamcumque infantem vere ablui, ct quia revera abluitur, ablutionem, sed ablutionem usualem et mo­ projiciens dicitur cliam secundum huma­ ralem, seu quæ sit cl dicatur ablutio secun­ num sensum velle abluere, sicut quia occi­ dum humanum ct communem sensum; si­ ditur, dicilur velle occidere; ulrumqueenim cut pro materia cucharistiæ instituit panem vult, quia utrumque facit, quod nemo usualem , non farinam aqua subactam, vul­ sponte aliquid faciat quod non vult facere. Ad exemplum canis mortui projecti in go pâté, licet a pane physice non distingua­ tur : atqui, inquiunt, qui projicit infantem aquas, cliam volunt quod vere lavetur, ct in puteum, ex quo non potest emergi, se­ ideo posse dici de projiciente quod velit la­ cundum communem ct humanum sensum vare, quia de facto lavat. Insuper discrimen non dicilur velle abluere, sed occidere. Non estquodprojectio infantis censeatur ulterius quidem quod emersio sit necessario requi­ moralis cx circumstantiis, ut dictum est: sita ad ablutionem ; potest enim quis sub neque concedunt Christum requisi visse ab­ aquis detentus vere et moraliter ablui, etiam lutionem quæ ante baptismi institutionem si suffocetur ;scd cmcrgibililas; dum enim, esset moralis, sed quæ tunc erat, aul pos­ addunt, quis e ponte projicit in fluvium ca­ tea foret moralis. Ad fundamentum docloris Daelrnan, nem mortuum sordidum, non dicitur velle ipsum abluere, quia non csl cmcrgibilis; respondetur videri falsum: quia, si minis­ diceretur autem velle abluere , si canis esset ter super infantem, primo fune suspensum vivus, quia esset cmcrgibilis; licet forte per ut possit in puteo mergi et emergi, sed fracto fune immersum, formam cum intentione accidens suffocetur. Ad id quod reponit contraria sententia , baptizandi proferat, infans est ablutus el hanc projectionem in casu determinari cx baptizatus, licet tunc nec baptizandus nec circumstantiis, ut sit ct dicatur moraliter aqua sil in potestate baptizantis. Similiter ablutio, quia nempe puer vel sic est bapl·- qui dcponteprojicil canem vivumin aquas, zandus, vel damnandus; unde videntes piam ipsum lavat, cl lavare moraliter dicitur ; matrem projicientem in puteum prolem mo- quamvis tamen tunc nec canisncc aqua sint rientem , quam sciunt non esse baptiza tam in ejus potestate. Sufficere ergo videtur, ul defectu aquæ, censebunt et dicent illam pro quis abluere dicatur, quod penes ipsum licere prolem suam ul lavet et baptizet ; ad luerit projicere vel nou projicere in aquas. DE FORMA BAPT1SMA. Quamvis prima sententia propter primam put in aquas, vel deprimendo, manu appo­ rationem videatur mihi tantillum probabi­ sita super humerum aul inter scapulas, vel lior,censeo tamen casum valdedubium.Sed, elevatos iterum deprimendo, totocnirn cor­ quidquid sit dc validitate hujus baptismi, pore immergebantur. Et cum erant ponde­ cirium est nunquam licere sic baptizare in­ rosiora corpora, palrinusaut malrina mi­ fantem, etiamsi sine baplismo moriturum : nistrum juvabant. quia hoc esset occidere innocentem, nun­ 4° Post trinam immersione’·,, sub invoca­ quam aulem licet facere mala ut eveniant tione Trinitatis, baptizat’ exibant c sacro bona. fonte, cl suscipiebantur cum velamine, viri Petes C>° dum baptismus sub trina immer­ a diaconis aut palrinis, mulieres a diaco­ sione aut effusione confertur, quandonam nissis aut piis mulieribus vel matrinis. habeatur essentia sacramenti? 5« Tandem vestiti confirmabantur ab Λ. Quando minister baptizat secundum epicopo, et sacra eucharistia reficiebantur. intentionem Ecclesiæ, tunc habetur essen­ ARTICULUS IV. tia baptismi quando, posita aliqua immer­ Deforma baptismi. sione aul effusione, linitur forma; quia tunchabentur omnia essentialiter requisita. Circa formam baptismi erraverunt plures Unde, si infans moriatur post primam ablu­ hærctici. tionem etintegre pronuntiatam formam, est 1° Quidam baptizabant in morte Chrisli, vere baptizatus. Si aulem baptizans non in­ ut constat ex can. 49 vel 50 eorum qui di­ tenderet facere sacramentum nisi linitis tri­ cuntur Apostolici. 2·. Gnoslici, qui el dicti bus ablutionibus, nonnisi tunc esset sacra­ Marcosiani a quodam Marco, baptizabant mentum ratione intentionis. in nomine ignoti Patris universorum , in Cælcrum, pro praxi cl ad vitandum om­ Veritate matre omnium, in eo qui in Jesum nem scrupulum, observandum est quod descendit, in unione et redemptione cl com­ praescribit Rituale Rom. scilicet, ut ad pri­ munione virtutum : itaS. Irenæus lib. 1 , mam ablutionem dicatur innomine Patris, c. 22, ct Euscb. lib. 4 Hist. Eccl. c. 11.3. ad secundam ct Filii, ad tertiam ct Spiri­ Manichæi, dicti Cata phryges eo quod con­ tus sancti. ventus suos agerent in Phrygia, baptiza­ Petes'!0 qui ritus oliin observabantur in bant in Patrem et Filium el Montanum trina immersione? seu Priscillam. 4« Paulianistas formam a/I. T’ Erant baptisteria intra ipsam eccle­ dultcrasse patel cx canone 19 primi concilii siam , vel ad ejus fores ad instar balnei vel generalis Nicæni, ubi jubentur rebaptizari. piscinæ, cum multis gradibus, profunda cl Idem de Sabcllianis constat ex can. 7 con­ cilii 1 generalis Conslantinop. 5.> Ariani ampla pluribus simul continendis apta. 2·Baptizandi, sive infantes sive adulti, tempore conc. Nicæni non ridentur formam tam masculi quam fœminæ, omnino nuda­ baptismi corrupisse, cum in eo non jubean­ bantur; quam nuditatem antiqui compa­ tur rebaptizari ut Paulianistæ. Unde quod rant nuditati in qua creatus est Adam, caque S. Athanasius orat. 3 et S. Hi eron. adv. significabatur baptizandum prorsus exuere Lucifer, dicunt Arianos baptizare in Crea­ veterem hominem. Multis tamen modis pu­ torem ct creaturam, non intclligendum dori mulierum consulebatur, ct ministro­ est de prolatione formæ, sed de mente cl rum periculo occurrebatur : primis Ecclesiæ sententia proferentium. Poslmodum vero sæculis erant diaconissae, qua· mulieribus I fuisse quosdam Arianos qui non servabant nudandis ct induendis aderant; mulieres | formam, scribit Theodorus Lector 1. 2 Colseorsim a viris, sivein distincto baptisterio, Icclaneorum, ubi dicit Deuterium, epis­ sive diverso tempore baptizabantur. In ali­ copum Arianum , baptizassc quemdam no­ quibus locis velum circa baptisterium cx- mine Barbam sub his verbis : Baptizatur tendebatur, ita ul minister accederet ad Barbas innomine Patris per Filium in baptizandum potius cum audiret quam cum | Spiritu sancio. Idem liquet cx eo quod Brunichildis seu Bruna, Athanagikh Go­ videret esse aliquem in aqua. Alibi aliter. 3<> Baptizandi et baplizandæ erant toto thorum regis filia , a Gothis Arianis baplicorpore redi in aqua, excepto capite: mi­ zata, Gallias adveniens ut Sigiberto regi nister autem mergebat, vel inclinandoca- nuberet, fuerit rebaptizate, ut refert Ai- 396 1 DISSERT. 1. ART. IV. monius, monachus Floriacensis lib. 3 Hist. lis, quæ illam servat et semper servavit. Francorum c. 4. G" Eunomianos Ariano- Colligi ur autem ex cap. ult Mattii, ubi rum germen, formam temerasse constat cx Christus tradens ritum bapusmi dixilapiij. can. 7 Conc 1 generalis Conslantinop. el Io is : Euntes docete omnes gentes, baj-ti. ex Theodorcto I. 4 Hæret. Fab. c. 3. Idem zantes cos in nomine Patris . el Filii, q dc Bonosiacis aliquibus, ex S. Greg. Magn. Spiritus sancti. Et quamvis Christus non lib. 9. Epist. G1, nunc lib. 11, Ep. 67; ct dixerit hæc verba esse pronuntianda, sic la. Pelagio II, in suo ad Gaudentium responso : men semper intellexit Ecclesia, quæits! non tamen omnes Bonosiacos formam adul­ fidelis ct infallibilis verborum Chrisli in­ terasse habemus ex conc. 2 Arelat. can. 17, terpres. Item quosdam Afros formam non servasse Ibid. — Ratio a priori nulla est præler constat ex 1 concil. Arelat. can. 8. Tandem voluntatem Chrisli sic instituentis, quæ vo hodierni hæretici, quamvis formam legiti­ lunlas, ul dictum est, nobis innotescit ex mam in baptizando adhibeant, cam tamen praxi, doctrina et definitionibus Ecclesiæ, non reputant necessariam, quia existimant Ratio congrua. Convenit in sacramento non vi sacramenti, sed sola fide suscipien­ baptismi exprimere causam illius inslrutis justificationem habere : unde Lulhcrus, mentalem per quam perficitur exterius sade Caplivit. Babyl. c. dc Bapt. el Zuinglius cra iienlum, ct principalem a qua lota vir­ lib. de Vera ct Falsa Rclig. scribunt bap­ tus sacramenti derivatur : atqui per hæc tismum sub quacumque forma collatum verba, Ego te baptizo, tangitur causa in· esse validum. strumentalis, et per ista, in nomine Pa­ His præmissis, quierimus 1° quæ sil le- ' lus, etc., causa principalis. Ergo gitima forma baptismi? 2· quæ sint in ea ! Neque refert quod in formis aliorum sa­ verba essentialia? 3° utrum aliquando ab ' cramentorum non exprimatur eorum causa, Apostolis collatum fuerit in nomine Chrisli? hinc quidem bene sequitur quod hæc ex­ 4° Leviores quæslioncs proponentur. Un­ pressio non sit necessaria, non sequitur ta­ men quod non sil conveniens, si liat. Insu­ de sit. per sunt rationes speciales pro sacramento $ I. — Qf/α sit forma tegit ma baptismi ? baptismi : l -quia est professio et sacramen­ Apud Latinos forma baptismi est hæc : tum fidei, cujus objectum est Trinitas per­ Ego te baptizo in nomine Patris, el Filii, sonarum in unitate substantiae, quam ideo el Spiritus sancti. Ista apud Græcos : Bap-j convenienter exprimit; 2· quia est sacralizatur vel baptizetur servus Chrisli N. in mentum regenerationis, et ideo conveniebat nomine Patris, ct Filii, ct Spiritus sancti. exprimi ejus causam; 3°est initium nostræ Dixi baptizatur vel baptizetur; quia an- I justificationis cui congruebat exprimere tiqui scholarum magistri, inter quos S. Th. nostrum ultimum finem et objectum nostræ hic a. 5. o, exponunt formam Græcorum beatiludinis. Ibid, ad d. Hæc Græcorum imperative vel deprecative per baptizetur : 1. — Dico 2” Ilæc plures vero rcccnliores, Juenin , Tournely, forma : Baptizatur vel baptizetur servus vel Bcrti et alii, contendunt eam esse enim- serva ChrisliN. in nomine Patris, ct Filii, lialivam per verbum baptizatur,idquepro- ct Spiritus sancti, est etiam legitima ct bant cx antiquis Græcorum cucologiis ab valida. Arcadio et a nostro Goarlio editis, in Prob. in ex Eugenio IV, m instructione quibus forma affertur enuntiative per ver- Armcnorum, ubi postquam dixit formam bum baptizatur : sed quovis modo dica- baptismi esse hanc : Ego te baptizo, etc., tur, non multum interest, ut dicemus subjungit : a Non tamen negamus quin ct modo. » per illa verba, baptizetur vel baptizatur Q. 6^ ν·ΐ I mine Pith ia dci do hli autem, Wj/o (t Vap* * DE FORMA BAPTISMA. 399 fixe, nullam legimus ortam controversiam siani et Cataphryges. Zacharias papa,an.748, ante saeculum duodecimum, quam Alexan­ scribit Bonifacio episcopo non esse rebapti­ der 111 a Pontio Claromonlano episcopo zandos qui fuerint baptizati in nomine Pa­ tris , elc., secus baptizatos hac forma non consultus diremit decretali laudata. Insl. 2' Post datam hanc decretalem plu­ servata. His el aliis adde conc. Flor elTrid. rcs insignes theologi, Potius Cantor, Prae— ( «Prob. .w. »3° ui.u...·... . .< Quia non est probabile S. Bcrnardum probasse baptismum, præsertim quia colla­ tum in nomine sancta} el verer Crucis, qua­ lem nemo unquam somniavit : hanc enim rationem formæ prolalæ maxime attendit auctor hujus Epislolæ, dicens: «In co quod « addit, sanci π cl vera Crucis, manifeste «commendavit Dominicam passionem.» 2<> Esto hanc Epistolam esso sancti Ber­ nardi. R. S. doctorem aliis detentum ct re minus attente considerata, obilcr ct proba­ biliter tantum hæc dixisse, non certo asse­ ruisse : α Breviter, inquit, vobis de proposita » questione respondemus, sine præjudicio » tamen sanius sapientis. » Obj. 3o In pluribus locis Act. Apost. le­ gimus Apostolos contulisse baptismum in nomine Christi : ergo. Q. 66. a. 6. ad. 4. R. supposita veritati’ facti, Apostolos cx speciali Christi reveh- I1 , •1 r v '· DISSERT. 402 lione et dispensatione in primitiva Ecclesia in nomine Christi baptizassc, ut nomen Christi, quod erat odiosum Judæis et Gen­ tilibus, honorabile redderetur per hoc quod ad ejus invocationem Spiritus sanctus da­ batur in baptismo. Cessante autem nunc causa dispensationis, cessat dispensatio; ne­ que ab Apostolorum tempore ullam Ecclesia agnovit vel admisit. Hæc Auctoris responsio, ut patet, est hy­ pothetica , ct cx suppositione facti quod non discussit : et ita sæpe respondet in factis quæ sibi objicit ; quia, cum esset scholastic® me­ thodo intentus, ejus instituti non erat facta discutere , quæ prolixiorem tractationem exigunt, et a subjecta quæslionc sæpe di­ vertunt. Hoc ergo facto supposito, docet quid J sit respondendum. At controversia nunc est inter eruditos de ipso facto, clan revera Apostolis aliquando baplizaverint in solo nomine Christi? Pro quo sit e r I. ART. IV. est ratio cur in uno loco designetur fonni baptismi et non in alio. Ergo. Respondent quidam adversæ partis pa­ troni , 1'» equidem Apostolos baplizasse in nomine Christi, sed non in solo nomine Christi exclusis aliis personis; neque con­ trarium evincitur cx laudatis S. Scripturis: sicut enim, inquiunt, cx hoc quod Aci. 2 ct 8 legitur Apostolos prædicasse Jcsum Chrislum; item ex hoc quod Malth.3ell Cor. 1 dicamur baptizati in Spiritu sancto, non sequitur Apostolos solum Chrislum prædicasse et non alias personas, nec ipsos baptizassc in solo Spiritu sancto exclusis aliis personis; ita neque ex hoc quod dican­ tur baplizasse in nomine Christi, sequitur quod in solo ejus nomine, aliis exclusis, baplizaverint. Respondent 2θ alii, baptizari in nomine Christi significare vel baptizari merito cl virtute Christi, sicut dicitur Marci ull. In nomine meo, id est, virtute mea,dœmonia J IIL — An /fpostoli aliquando ex divina dispen­ ejicient ; vel baptizari baptismo a Jinsto satione baplizurennt in solo nomine Christi? instituto ; vel tandem initiari ct consecrari Pro sententia affirmativa citantur Alber­ in Christi cultum. Secundum momentum petitur cx Patri­ tus Mag. Anlissiodor. Alensis, Scotus cum cotislis, Richardus,Paludanus, Durandus, bus. S. Cyprianus, Epist. 73 ad Jubajanum, Sylvester, Turrecremata, Lyranus, Valen­ dicit Apostolos baplizasse Judæos in nomine tia, Tolctus, Gonct. etc. pro sententia nuge- Jesu, Gentiles autem in nomine Patris, el liva, Eslius, Suares, Vasques, Sylvius, ple- Filii et Spiritus sancti. « Alia enim, inquit, rique rcccntiores, Natalis Alex. Jucnin, » fuit Judæorum sub Apostolis ratio, alia » est Gentilium conditio. Illi qui jam legis Tournely, Berli, etc. Rico. Ulraquc sententia , tam negans » et Moysis antiquissimum baptisma fuc» rant adepti, in nomine quoque Jesu quam affirmans, est probabilis. » Christi erant baptizandi, secundum quod MOMENTA SENTENTIÆ AFFIRMANTIS. » in Actibus Apostolorum Petrus loquitur » et dicit, Poenitemini ct baptizetur unusProponuntur cum responsis adversa partis. » quisque vestrum in nomine Domini JcPrimum momentum cx S. Scriptura, quæ » su...... Denique, ubi post resurrectionem refert mullos fuisse baplizatos in nomine » Domini Apostoli ad Gentes mittuntur, in Jesu. Act. 2 : Pœnitcntiam agite, el bapti­ » nomine Patris cl Filii ct Spiritus sancti zetur unusquisque vestrum innomine Jesu » baptizari Gentiles jubentur. gS. Hilarius, Christi. Cap. 8 : In nomine Jesu Christi lib. de Synodis : « Ne postremo Apostoli, baptizabantur viriae mulieres. Ib. Bapli- » inquit, rcperianlur in crimine, qui bazali tantum erant in nomine Domini Jesu. » ptizare in nomine Pairis et Filii ct Spiritus Cap. 10: Petrus jussit eos baptizari in no­ » sancti, jussi tantum in nomine Jesu bamine Domini Jesu Christi. Cap. 19 : bap- » plizarunt. » Thcophylactus in cap. ult lizali baptismo Joannis jussi sunt baptizari i Lucæ, postquam petiit quomodo baptisma innomine Domini Jesu. His verbis demons- in nomine solius Christi fieri intelligamus, iralur forma qua Apostoli cx dispensatione respondet : Quia Christi nomen in se con­ a’iquando baptizabant; sicut istis , bapti­ tinet el Patrem ingenitum, etc. Ferrandus zante» in nomine Patris, clc. demonstratur diaconus, sæc. sexto, Epist. ad Anatolium orina qua praescriptum erat ordinarie cl scribit : « In nomine Domini Jesu Apostoli seclusa dispensatione baptizare : non enim » baptizabant : numquid quia Patrem i1 403 DE FORMA BAPTISMI. oSpiritum sanctum tacebant, ideo negaMOMENTA SENTENTJÆ NEGATIVM. u bant ? » Cum responsis adverse partis. Ad primum , respondet Tournely S. Cy­ Primum momentum fundatur in hoc quod prianum loqui non de forma baptismi, sed 'e professione publica fidei illius qui bapti­ Christus Matth. ult. præcepit Apostolis ut zandus eral : at non videtur hæc responsio baptizarent in nomine Patris, etc. Ergo non ;atis conformis textui. Forte illi minus | est credibile cos hanc legern slatim violasse repugnanter respondetur S. Cyprianum I baptizando in solo nomine Christi. Si re­ dixisse Apostolos baptizassc in nomine I curratur ad dispensationem, contra est, quod Christi non excludendo alias personas ; nullum in tota sacra Scriptura exstat hujus addit enim ibid. S. Cyprianus : « Jesu dispensationis vestigium, et quod nulla es­ d Christi mentionem fecft Petrus , non set ratio dispensandi : quod enim dicitur p quasi Paler omitteretur, sed ut Patri ideo dispensatum fuisse ut nomen Christi, » quoque Filius adjungeretur. » prius odiosum Judæis, honorabile et ama­ Ad secundum, respondent sensum S. Hi- bile redderetur, futile est, l°quia maxima larii esse, non esse tollendas has voces quibus erat Christo gloria associari in forma baptis­ dicitur Apostolos baptizassc in nomine Jesu mi Patri summo Deo; 2° quia nomen Tri­ propter pravam aliquorum interpretatio­ nitatis erat pariter Gentibus et Judæis odio­ nem, quia non contradicunt his verbis, sum; 3° quia inde sequeretur quod etiam baptizantes in nomine Patris, etc. Patet, nunc deberet conferri baptisma in nomine quia scopus Hilarii est probare non dese­ Christi, cum Judæi etiam nunc sicut olim rendum esse hoc vocabulum ίμ^η/,ν, quia i sint Christi hostes infensissimi. vitiose a nonnullis solet inlclligi : in cujus Respondent prioris senlentiæ vindices, probationem affert id quod dictum est in equidem Apostolispræceplum fuisse uleomS. Scriptura dc baptismo qui collatus est in muniter ct ordinarie baptizarent in nomine nomine Jesu quasi contra mandatum bapti­ Trinitatis ; at id non obstat quominus cum zandi in nomine Trinitatis; ita ut apud ipsis sit dispensatum ut certis de causis ad S. Hilarium , ™ tantum in nomine Jesu tempus baptizarent in nomine Christi, si baptizabant, idem sit ac tantum innomine non universaliter, saltem in iis circumstan­ Jesu baplizasse leguntur. tiis in quibus id exigebat honor Christi. Ad tertium , respondet Theophylaclum Ad primam prob. in contrarium respon­ non solum id quod objicitur dicere, sed dent dispensationem legi in S. Scriptura, etiam quod « Quando dicimus baptisma fie- non quidem in actu signato, sed in actu » ri in nomine Christi, non dicimus quod exercito : hoc ipso enim quo legitur Aposto­ » oporteat in solius Christi nomine fieri. » los baplizasse in nomine Christi, salis con­ Ad quartum , Laurentius Berli, senlcn- stat id fecisse ex dispensatione divina; cum liæ negativa? acerrimus vindex, ingenue certum sit ipsos non slatim violasse legem fatetur Ferrandum stare pro sententia affir­ sibi a Christo datam. Ad secundam prob. N. ant. Ad primam mativa ; de ipso enim dicit : α Nequeunt hæc » verba, Fcrrandi, in sententiam nostram | rationem, R. magis esse honorabile Christo si ejus nomen solum ponatur, quia tunc ma­ u trahi, nisi per vim ct violentiam. » Tertium momentum petitur ex causa le­ gis ad Illud ct ad ejus virtutem attenditur. gitima , qua? tunc aderat, dispensandi in Adde quod illud conjungendo aliis Judæi forma communi, scilicet, uldiximuscx Auc­ causali fuissent non in ejus, sed aliorum qui­ tore, ul nomen Christi, quod erat odiosum bus jungebatur nomine Spiritum sanctum Judæis, honorabile redderetur per hoc quod I el gratiam conferri. Ad secundam. Nomen ad ejus invocationem Spiritus sanctus daba- Trinitatis apud Judæos magis erat ignotum turin baptismo, ct inde convincerentur Je- quam odiosum; at ita Chrislum oderant ut ‘iim Nazarenum esse verum Messiam, quod ipsum crucifixerint. Adtertiam, N. seque­ lam. Quia nunc, Christi nomine per univer­ negabant. Respondent alii, salis honori Christi con­ sum orbem prædicatoct exaltato, non sub­ sultum esse si ejus nomen pronuntietur in sistit amplius ratio recedendi a præcepto forma baptismi cum nominibus Patris el communi ; sicut nunc, plantata et firmata fide, cessat frequentia miraculorum, qua? Spiritus sancti. ■ • I iii χ: ’f i. u * 4Ό4 1 / I X DISSERT. I. ART. IV. fidei seminandæ el firmandæ necessaria ' intclligitur tamen collatus in nomine,LI erant. est, in virtute Spiritus sancti. Secundum momentum habetur Act. 19 , Reponi! Berli, cui hæc responsio dbpliubi cum Paulus incidisset in quosdam qui cet, quod si Maximinus negabat oninia ûcü scChristianos dicebant cl tamen ignorabant esse per Spiritum sanctum , negabit quo­ Spiritum sanctum, interrogat illos : In quo que eamdem esse virtutem Filii ct Spintus ergo baplizali cslis? Atqui hæc interrogatio sancti; consequenter negabat in baptismo, inepta fuisset si in solo Christi nomine, non non nominato Spiritu sancto, Spiritum appellato Spiritu sancio, potuissent bapti­ sanctum inlclligi ex hoc quod Filii et Spii itus sancti sit eadem virtus. zari. Ergo. Sed contra, S. Aug. arguit contra Maxi­ Respondetur cx adversa parte negando min. Quia moris erat ul Apostoli neminem minum, supposita forma baptismi, quæio· tingerent, nisi prius ipsum docuissent mys­ Ia tunc erat in usu, scilicet cum expressione teria fidei, praesertim Trinitatis, ejusque vir­ 1 Patris ct Filii ct Spiritus sancti, quam ne­ tute baptismum operari : unde, quamvis gare non poterat Maximinus, juxta quam baplizali fuissent in solo nomine Christi, formam manifestum est Spiritum sanctum debcbanlscireSpiritum sanctum etejusvir­ sua virtute cum aliis concurrere ad baptiy tute fuisse baplizatos;sicque merito interro­ murn. In hac ergo hypolhcsi bene arguit get Apostolus : In quo ergo, id est, in cujus S. Aug. quod, sicut licet in baptismo collate ab Apostolis non fuerit nominatus Spiritus, virtute, baplizali cslis? Tertium momentum petitur ex Patribus. ct tamen, ut constabat cx forn»'» communi S. Cyp. Epist. laudata ad Jubajanum , ex- baptismi, inlelligebatur Spiritus sanctus; pJhans hæc verba Petri Act. 2 : Raplizelur ita,quamvis in his verbis, Omniaperipsum unusquisque vestrum in nomine Domini facta sunt non nominetur Spiritus sanctus, Jesu Christi, dicit : « Jesu Christi mentio- est tamen intclligendus. Si quidam alii Patres proponantur qui B nem facit Petrus, non quasi Pater omillc» retur, sed ul Patri quoque Filiusadjunge- videntur sensisse Apostolos nunquam Iwp» relnr. » S. Aug. adversus Maximinum tizasse in solo nomine Christi, iis, inquiunt, Arianum I. 3, cap. 17 , loquens dc iis quos opponendi sunt alii patres laudati pro pri­ Petrus jusseral baptizari in nomine Domini ma sententia cl scholarum magistri. Quartum momentum est impugnatio fun­ Jesu, dicit : « Si autem non nominatis Pa» tre cl Spiritu sancio, in nomine Jesu damenti oppositi. Equidem, inquiunt, in » Christi jussi sunt baptizari, non tamen in- Aci. Apost. dicuntur Apostoli baplizassein » telliguritur baptizari nisi in nomine Patris nomine Christi, at non solius Christi: vel nomine Christi intclligitur merito et virtute » et Filii el Spiritus sancti. » Respondent alii ad primum, sensum S. Cy­ Christi vel baptismo Christi ul dictum est /t priani esse, quod tunc non omissus fuerit prius. Respondent alii quoi?, sicut hæc verba Paler quoad virtutem, licet quoad nomen ; alias Judæi baplizali fuissent in nomine Pa­ Malth. ult. in nomine Patris, etc. inlellitris, etc., sicut Gentiles : quod tamen negat guntur simpliciter invocato nomine Putri», ibid. S. Cyprianus, ul constat ex probatio­ etc. Ita hæcni nomine Jesu inlclligi dclienl invocato nomine Jesu. Nec aliis S. Scriptu­ nibus prioris sententia. Ad secundum, similiter respondent sen­ ra usa fuisset, si voluisset ut baptizaretur sum S. Augustini esse, quod non intclligan- in nomine Christi, sicut baptizatur in no­ tur baplizali nisi in nomine, id est, nisi in mine Patris. virtute Patris et Filii cl Spiritus sancti : Quintum momentum est ab inconvenien­ quiaS. Aug. vult ibi probare contra Maxi­ ti. Juxta fidem est unum baptisma in Ec­ minum , negantem Spiritum sanctum esse clesia : atqui si aliquando valuisset bap­ creatorem, quod, quamvis hæc verba, Om­ tisma in nomine Christi, forent diversa nia per ipsum facta sunt, sint tantum dicta baptismata, quia nempe forent diversæ for­ de Filio, omnia tamen censeantur etiam es­ ms, ideoque diversa composita. Ergo. se facta per Spiritum sanctum , quia una Respondent baptisma diciunum , l"quia est ulriusque virtus; sicut, licet dicatur semel susceptum iterari non potest;2 quia, baptismus collatus in solo Christi nomine , I licet plures ministri baptizent, unus esita- 405 DE FO KM .A BAPTISM!. mon Christus qui principaliter baptizat ; 31» unius cl trini, vel , in nomine prima, se­ quia, seclusa speciali dispensatione ad tem­ cunda) et lerliœ Persona? It. negative; quia, ut promimus §2conc, pus, aliud non admittitur. 2, debet fieri distincta expressio trium per­ J JV. — Leviores qua tam difficultates circaforsonarum, Patris, Filii, el Spiritus sancti. matn baptismi breviter expediuntur. Insuper ista non idem significant ac Paler, Petar l"quid sit censendum de baptismo Filius ct Spiritus sanctus ; potest enim esse collato in nomine Geni loris , el Geniti, cl Trinitas, possunt esse tres person®, prima, Procedentis ab utroque? secunda et tertia, absque Patre ct Filio et Q. 6(5. a. 5· ad. 7. 1. p. q. 40. a. 2. et in 4. Spiritu sancio. d. 3. 5.1. a 2. q. 2. <*1 5. — Λ. probabilius Petes 3° utrum valeat baptisma collatum esse nullum. Ita cum S. Th. ct Thomislis, sub hac forma: Baptizo, aut, Baptizatur in ScotuscumScolislis, Estius, Sylvius, Snares nomine Patris, etc. absque expressione cl communiter theologi, contra Cajet, ct baptizandi? paucos alios, inter quos novissime Bcrti. B. negative. 1 , Personam baptizandi esse Ibid. I.p.ctin4. — 1°Quia hæcnomina exprimendam colligitur exilio Math. Bapti­ non ^equivalent nominibus Patris ct Filii el zantes cos. 2* Forma debclsignificariidquod Spiritus sancti : hæccnim nomina , Pater el in sacramento peragitur: in sacramento au­ Filius, formalilcr significant relationes pa­ tem applicatur materia subjecto determi­ ternitatis el filiationis , quibus consliluun- nato , quod non significatur diccndosiinplilurdivin® person®.sicciue. formalitersigni- ciler Baptizo aul Baptizatur: atque ideo ficanl personas subsistentes: al Genitor et debet significari determinatum subjectum Genitus significant formalilcr actus natio­ perte, aut aliquid simile. 3° Debet exprimi nales , qui sunt fundamenta relationum : distinctio inter baptizantem ct baptizalum, unde, quamvis idem significent materiali­ sicut inter generantem ct genitum; est enim ter ct quoad rem , non tamen idem signifi­ baptismus sacramentum regenerationis: un­ cant formalilcr el eodem modo , sicquc non tie Innoc. III , Extra de Bapt. cap. Debi­ equivalent el non sunt proprie synonyma. tum, declarat neminem posse seipsumbapIbid. hic. 2o Sicut cx parte materi® aqua tizare : ista autem distinctio non significasumitur ad baptismum, quia ejus usus est I tur, nisi exprimatur persona baptizanda. communior ad abluendum, ita ad signifi­ Neque refert quod hæc distinctio signifi­ candum 1res Personas in forma baptismi as­ cetur per ipsam applicationem materi® ad sumuntur illa nomina quibus communius alterum; quia, ut dictum est, forma debet consueverunt nominari Person® in illa lin­ significare id quod agitur: non enim in sola gua: atqui nomina quibus communius si­ materia, sed maxime in forma consistit si­ gnificantur divin® Person®, sunt Paler, Fi­ gnificatio sacramenti. lius et Spiritus sanctus, non Genitor, el Ge­ Si dicas Stcphanum III in rescriptis Canitus, et Procedens ab utroque: ergo. risiacis nullam designare personam in forma Dices. Ecclesia laudat et invocat Trinita­ baptismi, ct Eugcnium IV in decreto Unio­ tem sun nominibus Genitoris, Geniti et Pro­ nis declarasse perfici sacramentum, si expri­ cedentis ab utroque, ut patet in hymno festi matur actus qui per ipsum exercetur cum Corporis Christi, aS. Th. edito: ergo. sanctissima) Trinitatis invocatione. R. N. conseq. Licet enim extra sacramen­ II. ad primum, rescripta Carisiaca suppotum possit laudari vel invocari Trinitas istis sililia aut adulterata reputari ab eruditis, nominibus, eo quod materialiterct quoad ul vidimus supra. Ad secundum. Eugenius rem idem significent ac Paler, Filius, etc. prius descripserat formam Latinorum et non tamen in sacramento a Christo deter­ Gr®corum,quibusexprimiturpcrsona bapminate instituto, quia idem nonsignificant tizali: undedum dicit perfici sacramentum, formaliter el eodem modo, sicquc non sunt si exprimatur actus, intclligil actum deter­ minatum , ut exprimitur in forma Latino­ synonyma. Petes 2« utrum valeat baptisma collatum rum per te, cl in forma Græcorum perrj sub hac forma : Ego le baptizo in notnincSS. servus Christi, Trinitatis , vel, in nomine trium persona­ Utrum vero debeat exprimi persona bap­ rum SS. Trinitatis, vel, in nomine Dei tizandi determinate per nomen ejus pro- 400 DISSERT. I . ART. V. priem, vel per pronomen sccundæ vel ter- I sonam tribus facultatibus instructam. tiæ persona? vel istum? id quidem requirit ! O. 00. o. r». «<1 4. — Idem dicendum à Eugenius IV in laudato decreto, dicens in pronomine Ego, quia, uldictum csl, nor forma Graecorum, BaptizclurChristi sen us est ncccssequod signate exnrimalurpcrsoii (talis); attamen nulla ratione videtur id esse | baptizantis, ul palet in tonna Græcorum, de necessitalesacramcnti : unde qui diceret, et aliunde sufficienter exprimitur per ; Baptizo servum Christi, vel, Baptizatur Baptizo. Tandem pariterconslat particular servus Christi, meo judicio subsisteret sa­ Amen non esse de substantia formæ, <<· cramentum. esse tantum sacramenti jam perfecti accla Sed quid, si quis honoris causa dicat, malioncm et approbationem ; unde in plu­ Baptizo vos ; vel assuctus loqui in plurali ribus ritualibus omittitur. Plura circa præscnlcm materiam habesiti numero dicat: Nos te baptizamus? Resolvit Sylvester post Cajetam, in simili verbo, Ab­ tract, de Sacramentis in communi, diss. 1, solutio, quod valeret, quia non variaret a. G, § 1 : sedulo confer. substantiam formæ. Ejusmodi tamen vani­ ARTICULUS V. tates sunl fugiendæ. Petes4° utrum, si ministerdicatinnomi­ Utrum baptismus possit iterari? nibus loco in nomine, valeat baptismus! Marcionistæ, leste S. Epiphanie hærrsi R. negative. Quia non dixit Christus, baptizantes in nominibus , sed in nomine ; 42, ter baptizabant, semel in infantia, c! super quæ verba S. Ambros. lib. 1 dc Spi­ 1 bis in adulta ætate, ad imitationem Christi, ritu S. cap. 44, ait : » In nomine dixit, qui baptismo Joannis ct suo sanguine fuit » non in nominibus : non ergo aliud nomen baptizatus. Anabaplislæ nostri temporis » Patris,aliud nomen Filii, aliud nomen rebaptizant baptizatusin infantia, et qui­ » Spiritus sancti, quia unus Deus. » Idem | dam exiliis eos qui post susceptum semel S. Ilieron. in cap. 4 ad Ephes., et S. Aug. baptismum a fide deficiunt. Notum esta lib. 2 adv. Maximinum cap. 22, et tract. G superioribus S. Cyprianum cum pluribus in Joan. Ratio csl, quia in nomine signi­ aliis equidem rêbaplizasse baptizatos ah ficat substantiam, virtutem, auctoritatem, hæreticis, sed quia invalidum reputabant potestatem, quæ una est in tribusPersonis; eorum baptisma, quibus constanter restitit unde dicendo in nominibus falsum signifi- S. Stephanus papa. Pariter notum estDonatistas eadem ratione rebaptizassc baptizato? calur. Non sequitur tamen fore irritum baptis­ I a catholicis, quos pluribus libris exagitat S. ma si, replicato nomine, quis dicat, Aug. Quæstio est dc baptismo valido susBaptizo te in nomine Patris, in nomine Filii, 1 cepto, utrum possit iterari? Pro assertione ct in nomine Spiritus sancti; quia, ut dic- I dogmatis catholici, O. 66. a. 9. o. — Diro in Baptismus va­ tum est, 'i in nomine significat substan­ tiam, virtutem, majestatem divinam; no-| lidus ncc licite ncc valide iteratur. Prob. in ex illo Heb. G -.Impossibile esi men autem essentiale potest repeti sine plu­ ralitate : sicut dicimus in symbolo S. Allia- cos qui semel sunl illuminati,... ct prolapsi nasii, Deus Pater, Deus Filius, Deus Spi­ sunt, rursus renovari ad pœnilcnliam, ritus sanctus, non (amem tres Dii; simili­ rursum crucifigentes sibimrlipsis Filium ter in exorcismo baptizandorum antequam Dei. Atqui hæc verba in felligi non possunt accedant ad baptisterium : Exorcizo te, om­ de poenitentia sacramentali, quæ est iler:.· nis Spiritus immunde, in nomine Dei Pa­ 1 bilis : ergo de baptismo, quemadmodum tris omnipotentis, et in nomine Jcsu Christi SS. Ambros. Chrysos!. August, et aliicontra Filii ejus et judicis nostri, ct in virtute I paucos inlelligunt, et ul ostendemus infra ' dc sacra mento pœnitentiæ. Spiritus sancti. Prob. 2 , ct procipue ex traditione ab Quantumad præpositionem in, non csl dc essentia formæ, quia illa omissa remanet A[lostolis accepta, quæ nobis constat una­ sensus substantialis; similiter particula cl , nimi Patrum consensu, constanti ct per­ proptercamdcm rationem ; nisi forte omit- I petua consuetudine atque definitionibus taturin sensu Sabclliano ad significandum j iteratis Ecclesiæ. fta dc Consccr. d. 4, cap. hæc tria nomina esse unam clcamdcm per- · Non lia t, i 07, can. 47 inter cos qui dicun- UTRUM BAPTISMUS POSSIT ITERARI? 407 tur Apostolici; conc. Nicaenum 1, conc. | vente alteram duceret, aut hostiam conse­ Conslanlinop. 1, conc. Arelat. i , Florent, cratam consecraret. Dico 2° Si sit dubium fundatum an ali­ in decreto Unionis. Trid. sess. 7, dc Sa­ crem. in 'jencre, can. 9 : « Si quis dixerit quis sit baptizatus, sive sit dubium jnrv, b in tribus wcramcntis, baptismo scilicet, puta, utrum materia vel forma adhibita sit d confirmatione ct ordine, non imprimi legitima ; sive facti, puta , an de facto sit » characterem in anima, hoc est, signum collatus baptismus; debet baptismus, non b quoddam spirituale cl indelebile, unde dico iterari, sed conferri sub conditione, di­ n iterari non possunt; anathema sit. » El cendo: .Si cs baptizatus, non te baptizo; ibid.de Bapt. can. 11 : « Si quis dixerit vc- Si nones baptizatus, te baptizo in nomine d rum ct rite collatum baptismum iteran- |i Patris, etc. Ita definivit Alexander III, Ex­ b dum esse illi qui apud infideles fidem tra, lib. 3, til. 42, cap. De quibus 2. Ratio » Christi negavit, cum ad poenitentiam csl, quia in hoc casu subvenitur proximo » convertitur; anathema sil. » in re maxime necessaria, cum sine baptis­ Ibid.—Prob. 3° quatuor rationibus Auc­ mo re suscepto alia sacramenta valide non toris, Prima. Baptismus est quædam rege­ recipiat, et si non sit adultus salvari ne­ neratio spiritualis ; Joan. 3 : Nisi quis rena­ queat. jlæc aulem necessitas juncta condi­ bis, etc., atqui unius non est nisi una ge­ tione abstergit irreverentiam sacramenti. neratio: unde S. Aug. tract. 11 in Joan, Neque potest in iterationis crimen s entre stiper illud Joan. « Quomodo, inquit, non quod omnino factum nescitur, inquit S α potest uterus repeti, ila ncc baptismus. » Leo cap. Cum itaque cit. in prima conci. Si vero dubium sit infundatum, levis Secunda. In similitudinem mortis Christi baptizamur, per baptismum enim morimur suspicio vel scrupulus, non potest baptizari peccato el resurgimus in novitatem vitæ: etiam sub conditione: tum quia, ul alibi atqui Christus semel mortuus est : ergo se­ dixi, quando dubium non csl fundatum, mel tantum baptismus eidem conferendus conditio imposita habetur pro non apposita; est. Tertia. Baptismus imprimit characte­ deficiente enim ratione probabili dubitandi, rem qui est indelebilis, et cum quadam con­ vix serio potest dici, Si non es baptizatus, secratione datur : atqui aliæ consecrationes te baptizo ; sed potius videtur dici, She sis non iterantur in Ecclesia ; sic, v. g. calices baptizatussive non, te baptizo;sicquedis­ elalia vasa sacra nonnisi semel consecran­ junctive intenditur nullitas sacramenti· tur: ergo ncc baptismus. Quarta. Baptis­ tum quia iteratio sacramenti facta cx inani mus principaliter datur contra peccatum dubio est quædam ipsius irrisio. Ex his inferes i° non esse Iwptizandum originale: atqui peccatum originale non ite­ sub conditione adultum qui, inter Chris­ ratur: ergo ncc baptismus. Ilæ rationes, ut palet, non sunt simplicis tianos natus et educatus, dubitat an sit bap­ congruentia', sed cx ipsa natura sacramenti tizatus, forte quia non exstat amplius re­ petuntur, ideoque probanlnon solum rebap- gestum ,aul in eo omissus est; vel quia pa­ lismumcssc illicitum,sed eliam invalidum, rentes sunt mortui, aut minister erat se­ adeoque subjectum baptismi esse hominem nex, etc. Quia, ul dicit Innoc. Ill , cap. non baplizatum, sicut materia consecratio­ Veniens de Presbytero non baptizato, « De nis csl panis non consecratus. Harum ratio­ » illo qui natus de Christianis parentibus, num defensionem contra impugnationes » et inter christianos est fideliter conversaScoti videre potest curiosus lector apud » tus , tam violenter præsumilur quod » fuerit baptizatus, ut ha**praesumptio pro Dorn. Sool in 4,d. 3, q. unica a. 9. Dices. Si baptisma iteratum sit nullum, » certitudine sit habenda , donec fortissimis » forsan argumentis contrarium probetur.» ergo rcbaptizalio non est peccatum. R. N. sequelam. Imoob id csl peccatum Idem dicendum dc illo qui audit scab ob­ el gravissimum, quod iterari tentetur id stetrice fuisse baplizatum ; quia supponere quod non csl iterabile : id enim cedit in gra­ debet quod parochus provio examine bap­ vem injuriam et irrisionem sacramenti tismum validum judicaverit, aul in dubio dum contra ejus institutionem tentaturad- 1 repetierit, hiberi subjecto incapaci, cl quasi semel da­ Inferes 2° non etiam baptizandum sub tum non sufficeret; veluli si quis uxore vi- conditione illum cujus baptismum attesta· ▼ till IIIJUlKillI W ii i ipiviivbii ■<■··· v i · % i * , h^iiiuiii v 408 DISSERT, tur unus testis oculatus omni exceptione major; quia hujusmodi testimonium , se­ clusis indiciis in contrarium, moralem cer­ titudinem facit. Inferes 3° e contra baptizandos esse sub conditione eos qui ante baptismum a paren­ tibus sunt avulsi, aut inter fideles nati, et non est aliquis fide dignus qui eos esse baplizatos testatur; tunc enim csl fundatum dubium an sint baplizati. Et ila resolvit cone. Carlhag. 5, cap. 6. Inferes 4° etiam sub conditione baptizan­ dos infantes qui reperiuntur expositi ad val­ vas ecclesiæ vel alibi sine schedula vel testi­ monio sui baptismi; quia consuetum est ut, dum sunt baplizati, habeant aliquod hujus­ modi testimonium. tV < * t I III I I. ART. V. csl multas mulieres, sive ex ignorantia, sive cx turbatione, in materia vel forma errare; item, sæpe referre aliter quam fe. cerint aut dixerint; item, semel aut iterum deprehensas quod bene fecerint, deinceps malitiose errare, et tamen asserere se more solito baplizasse: unde, excepto cas· testis, ul dictum est, qui raro contingit, existimo non esse damnandum qui sic baplizalum baptizaret sub conditione. Ita, contradi· cent ibus multis, censent Sylvius, Molanw et alii; sicque statuunt Pastorale Mechltniense el synodus Iprensis sub Martino Ri· thovio, til. 2, cap. 5. Tertius casus dubius est de baplizalo ab hærelicis. Equidem fide certum est bapliza­ lum ab hærelico qui omnia essentialia obser­ vavit, esse valide baplizatum, nec ullatenus CASUS DUBtr, esse baptizandum sub conditione. Quia ta­ Primus. An infans inter catholicos ad men experientia constat hodiernos hærelicos valvas templi aut alibi expositus cum sche­ sæpe vel aquam rosaceam honoris causa ad­ dula aut aliquo alio testimonio sui baptismi, hibere, vel, ulostendant verba esseconciodebeat nihilominus baptizari sub condi­ naloriaetnon consecratoria, unum infun­ tione ? dere aquam, el alterum proferre verba, vel Negant plurimi auctores. Numerat vi- ratione frigoris solas vcslcs aspergere, vel ginti et octo Franciscus a Jcsu Maria : quo­ plebeios ignaros sacramentum conferre, vel rum ratiocsl, quia non est credibile parentes tandem in odium catholicorum aliquo alio aut tutores , qui præsumunlur catholici, modo illud temerare; nisi, ut in priori casu cum inter catholicos reperiatur expositus, dictum est, adsit testis catholicus, gravisel voluisse fraude aut mendacio filium suum oculatus, qui asserat omnia essentialia rite tam necessario sacramento privare. fuisse servata, pariter censeo non esse cul­ Affirmant diam plurcs. Numerat viginli pandum qui sic baptizatos regulariter bapti­ laudatus scriptor, quibus subscribo: quia, zaret sub conditione. Et ila statuit synodus quamvis inter catholicos, non constat tamen Mechlinicnsis anno 1707, tit. 3, cap. 6, a a quo ista schedula fuit scripta, forte a male­ Paulo Vannoscq. approbata. fica muliere, a viro iniquo, a judæo, ab Observandum adultos qui sub conditione atheo, etc. El, «loqui scripsit fuerit vir ca­ baptizantur, teneri post sic susceptum bap­ tholicus, probus cl sincerus, qui nollet fal­ tismum confiteri peccata post primum bap­ lere in re tam gravi; sed nihil forte scripsit tismum commissa, ne forte, si primus bap­ quam quod audivit ab aliqua fœmina aut tismus valuerit, secundus, utpote irritus, laico, qui vel cx turbatione aut ignorantia nihil cilicia' potuit aliquid essentiale omittere. Et ideo Petes quæ sint pœnæ rebaptizantium? statutum est in synodo 2 Camerae, cl Medio­ II. Jure civili, Cod. Ne sanctum baptisma lanensi sub S. Carolo Borromæo, hos esse reiteretur 1. 1, damnantur poena mortis. sub conditione baptizandos. Hæc lex lata fuit occasione Donalistarum. Secundus casus dubius csl de infante bap­ Jure ecclesiastico incurrunt irregularitatem, tizato domi ab obstetrice vel allero laico. Si cap. Ex Litterarum^, Extra, de Apostatis parochus, diligenti inquisitione facta, certo I. 5, ex Alexandro III. Equidem pontifex moraliter judicet omnia essentialia esscad- exprimit tantum acolythum qui adfuerat hibita, extra controversiam est non posse respondens rebaptizanti : el quia secundum repeti baptismum. At, nisi testis gravis c/ regulam communem irregularitas non in­ oculatus asserat omnia essentialia esse serva­ curritur, nisi sit in jure expressa, posset vi­ ta, vix aut nc vix, meo judicio, id certo deri rebaptizantem eam non incurrcre;attaconstare potest : experientia namque notum men consuetudo, quæ esi optima legum in- 409 UTRUM CONVEN. ASSIGNEMUR TRIA, etc. terpres, hanc decretalem sic intelligit, ul vente cor ad diligendum Deum el pœniterr etiam rebaptizans sil irregularis : ct ila te­ dum de peccatis. Baptismus sanguinis es» martyrium pro Christo toleratum antece­ nent communiter casuistæ ct jurisperiti. Similiter ii qui se rebaptizari faciunt aut dens baptismum aquæ : dicitur sanguinis patiuntur, incurrunt irregularitatem, cap. ab ejus effusione, quæ contingit ordinarie Confirmandum d. 5, cap. Qui in qualibet in martyrio. De baptismo aquæ hucusque causa 1 ,q.7 ; eleap. Eos de Consecrat, d. 4. diximus. Est tamen Aiscrimen interirrogularitatcm Nota 2’ hanc Irium baptismatum distinc­ rebaptizantia et rebaptiza ti, quod irregula­ tionem esse frequentem non solum apud ritas rcbaptizati sit completa, impediens ip­ scholasticos, sed etiam apud SS. Patres, sum el promoveri ad ulteriores ordines, et Ambros. in Ps. 118; Grcg. Nazianz. Orat. in susceptis ministrare ; irregularitas autem 39 , in sancta Lumina ; Hieron. super illud rebaptizantis impedit tantum promoveri ad Ephes. 4, Una fides, unum baptisma ; Aug. alliorcsordincs, non in susceptis ministrare. I. 4 de Bapl. c. 21 ; Bernard. Epist. 77 ad Imo, hærendo litteræ decretalis Ex litte­ Hug. Vici. Idque cum fundamento in SS. rarum, videtur quod nec ista irregularitas Scripturis, quæ nomen baptismi cbaritali incompleta rebaptizantis incurratur, nisi et martyrio tribuunt : sic quantum ad chacrimen sil publicum ; subjungitur enim. Si rilatem Malth. 3 dicitur : Ille baptizabit vos crimen sit occultum, poterit promoveri. Sed, Spiritu; et Act. 1 : Baptizabimini Spi­ inquit Sylvius, ob receptam in Ecclesia con­ ritu sancto, id est, charitate diffusa per suetudinem, verius videtur hanc diminu­ Spiritum sanctum. Quantum ad martyrium, tam irregularitatem etiam incurri quando Marci 10 : Potestis bibere calicem quem ego crimen est occultum. bibo, aut baptismo quo ego baptizor bapti­ Utrum vero qui nihil vel leviter dubitans zari? Luc. 12 : Baptismo habeo bapti­ • de valore baptismi baptizat sub conditione, zari. incurrat hanc irregularitatem ?Videlur pro­ 2.66. a. 14. o. — Nota 3° baptismata fla­ babilius quod non : quia hæc irregularitas minis et sanguinis in tantum dici baptis­ non est neque in jure neque in consuetu­ mata in quantum supplent vices baptismi dine; jura enim loquuntur de rebaptizan­ aquæ quoad principalem ejus effectum, sci­ tibus absolute, iste autem non intendit re­ licet gratiam el remissionem peccatorum ; baptizare, imo nec baptizare, nisi suppo­ ideoque non esse sacramenta, nec proprie sito quod baptismus sil invalidus : aliunde et univoce baptismata, sed improprie tan­ pœnæ sunt restringenda?. Idem videtur pro­ tum el analogice. babiliter dicendum de his qui metu coacti Si dicas quemlibet actum perfect® charebaptizant aut rebaptizantur, si sine in­ ritalis supplere etiam vices aliorum sacra­ tentione baptismum dandi vel recipiendi, mentorum, confirmationis, eucharisliæ, sed tantum ritum externum exhibendi vel pœnitentiæ, quoad principalem eorum ef­ recipiendi, id agant vel patiantur ; quia non fectum , scilicet gratiam, ct tamen non dici intendunt iterationem baptismi : sicut non confirmationem, eucharistiam, poeniten­ excommunicatur, licet graviter peccet, qui tiam, etc. fidem corde retentam exterius abnegat. Ne­ R. actum perfect® charilatis non supplere que obstat quod Ecclesia punit actus exter­ vices aliorum sacramentorum tam insigni­ nos, cos enim punit ut procedentes ab in­ ter quam baptismi : cum enim baptismus teriori. Ita Sylvius sit necessarius ad peccati orig. deletionem, juxta illud Joan. 3, Nisi quis renatus, etc., ARTICULUS VI. et inde quidam dicerent nominem sineba|>Utrum convenienter assignentur tria ba­ tismo aquæ re suscepto posse consequi re­ ptismata, scilicet fluminis, flaminis et missionem peccati originalis ef sahari, SS. sanguinis? Patres, ul cx una parte non negarent con­ Nola 1" Baptismus fluminis dicitur per­ tra Evangelium necessitatem baptismi, el fecta cordis contritio seu quilibet actus per­ ?x altera salutem impossibilem redderent, fect® charilatis, includens saltem virtualité·· prudenter dixerunt actus remissivos peccati et implicito votum baptismi aquæ : dicitur originalis esse baptismata, eo quod vicem flammis a Flamine seu Spiritu sancio, mo- baptismi quantum ad hoc supplerent : id- I • 3 r t #« 1*1 f. r 410 DISSERT. I. ART. VI. que cum fundamento in S. Scriptura, ut » tum. » Idem ibid tit. 43, cap. .‘Ipojrfo. dictum est. licam, dc presbytero non baptizato qui $« Quæstio est igitur an perfecta contritio credebat baptizatum , sic decernit. « Si in seu quilibet actus perfeelæ charilalis ct » sanctæ matris Ecclesiæ et Christi nominis martyrium, suppleant vices baptismi aquæ «confessione perseveraverit, ab originali ad oblinendam gratiam sanctificantem, ct « peccato solutum et cœlcslis patrie gauhac ratione possint dici baptismata? Dupli­ » dium esse adeptum asserimus incunccem quæslioncm duplici § resolvemus. » tanter » : idque probat auctoritate SS, Ambros. et Aug. Tum monet episcopum SI. — Utrum baptismus flaminis suppleat vices Cremonensem ad quem rescribit, «ulso· baptismi aquay quantum ad gratia; collationem? » pilis quæstionibus doctorum, sanctorum Ibid. — Dico, Baptisma flaminis seu per­ » Patrum sententias teneat, ct in cccloia fecta contritio, el quilibet aclus charilalis » sua juges preces hostiasque Deo offerri perfeelæ cum voto baptismi aquæ, supplet » jubeat pro presbytero memorato. » ejus vices quoad effectum primarium, scili­ S. Pius V et Greg. XIII hanc 31 propo­ cet gratiam remissivam peccatorum. sitionem inter Baianas proscripserunt -.Cla­ Prob. 1° ex S. Scriptura, quæ pœniten- ritas perfecta quæ est cx corde puro el con­ tibus, credentibus, Deum diligentibus ct scientia bona ct fide non ficta, in catechu­ invocantibus salutem promittit. Ezcch. 18: menis ct pernitentibus, potest esse sin Si impius egerit poenitentiam ab omnibus remissione peccatorum. peccatis suis... vita vivet, ct non morietur. Prob. 3° c.x Patribus. S. Cyprian. Episl. Ibid. Convertimini cl agile poenitentiam 77 ad Jubajan. de his quos putabat deces­ ab omnibus iniquitatibus vestris, et non sisse sine vero baptismo, dicit Deum cx sua erit vobis in ruinam iniquitas, Ps. 50 : Cor indulgentia cl misericordia eorum volunln contritum cl humiliatum non despicies. (em supplere posse. Joan. 14 : Qui diligit me, diligetur a Patre S. Ambrosius in orat, funebri dc obitu meo, ct ego diligam eum. Rom. 10 : Omnis Valentiniani imperatoris : « Audio, inquit, qui credit in illum, non confundetur. Ibid. » vos dolore quod non acceperit sacramenta Quicumque invocaverit nomen Domini, » baptismatis : dicite mihi, quid aliud in salvus erit. Idem Is. 4 et 28, Act. 2 et alibi. » nobis csl nisi voluntas, nisi petitio? atqui Item Aci.10. Cornelius ct alii leguntur acce­ » etiam dudum hoc votum habuit, ut antepisse Spiritum sanctum antequam baptiza­ » quam in Italiam venisset, initiaretur, cl rentur » proxime baptizari se a me velle signilicaProb. 2° ex definitionibus Ecclesiæ. Cone. » vit, et ideo pra» cælcris causis me acccrTrid. sess. fi, cap. 4, declarat post promul­ » seridum putavit: non habet ergo gratiam gatum Evangelium nunquam fieri transla­ » quam desideravit? non habet quam ρο­ tionem a statu veteris Adam ad statum gra­ ή poscit? Certeqnia poposcit, accepit.)) tiæ, sine lavacro regenerationis, aut ejus S. Aug. I. 4 de Bap. c. 22 : « Invenio, invoto, sicut scriptum csl, Nisi quis renatus » quit, non tantum passionem pro nomine fuerit. Idem definit sess. 7, cari. 4, de Sa- ' » Christi id quod cx baptismo deerat, sup­ eram. in genere; item sess. 14, cap. 4, de ' » plere posse, sed etiam oliam fidem, conversio conversioSacramento pœnit. his aperte significans » neasqst cordis, si forte ad celebrandam justificationem posse haberi non solum per » mysterium baptismi in angustiis tempo baptismum re susceptum, sed etiam per ejus » rum succurri non possit.» El infra dicit votum ; scnlenliamqiie Christi generalem sine visibili sacramento impleri invisibiliinlclligendam esse de baptismo aquæ in re 1er quod ad Rom. 10 inquit Apostolis : vel in voto. i « Corde creditur ad justitiam, oreaulem Innoc. III, electus pontifex anno 1190, » confessio Iit ad salutem, quando myslclib. 3 Decret., lit.de Bapt. 42, cap. Debi- » rium baptismatis non contemptus reli­ tum 4, d<* JihI.to qui scipsum baplizaverat, » gionis, sed articulis necessitatis excludit.» dicit nullum quidem esse baptismum, alla- Similiter scribit ibid. cap. 25; et hæc refo men « si continuo decessisset, ad Patriam run tur in Ju re, ea p. Baptism i, de Cons. d. i. » protinus cvolassct propter sacramenti S Bernard. Epist. 77 ad *Ifug. es 1 # 1 · ***£)· Viet, > ICI· VA fidem, ebi non propter fidei sacramcn-i professo impugnat sententiam coniranam, UTRUM CONVEX. ASSIGNENTUR TRIA, etc. 411 nostramque variis momentis probal, el pro-1 dignitatis ac priores, neque consequenter ductis SS. Ambros. el Aug. testimoniis sic, illis derogat. Obj.2° Act. 22, AnaniasdicitPauIocon­ ait : o Ab hisduabus columnis difficile avel» lor : cum bis, inquam, me errareaut sa­ trito ct pœnilenli : Baptizare, et ablue pec­ it pece fateor, credens ct ipse sola tide ho- cata tua : ergo contritio Pauli quantumvis » nifncm posse salvari cum desiderio perci- intensa , non deleverat ejus pcccala. » piendisacramenti,si tamen pioadimplcnR. N.conscq. Quannis enim peccata Pauli u didesiderio, morsanlicipans,scualiaqua> essent deleta per contritionem, poluit illi di­ cere Ananias, Baptizare, cl ablue peccata d cumque vis invincibilis obviaverit. » Ilis omnibus innixa sacra Facultas Pari-1 tua ; 1° quia ignotum erat Ananix an con­ siensisan. 15G0, judicio doctrinali declaravit tritio Pauli talis esset quæ deleret ejus pec­ hærcticam banc propositionem : Per contri­ cata; soli Deo enim cor hominis patet. Cu­ tionem perfectam, non adhibito rcalitcr sa­ de, quando agitur de sacramento baptismi cramento baptismi vel pœnilcntiœ, non di­ aut pœnilcntiæ suscipiendo, neque susci­ mittitur crimen extra casum martyrii el piens neque minister debent præsumere tantam esse contritionem ul peccata deleat, necessitatis. Prob.b0 ratione. Quia actus perfeelæ cha- cum hæc contritio non sit ita frequens, ncc ritalis est inseparabiliter conjunctus cum tam facilis; sed suscipiens debet humilité: gratia sanctificante, sive anleccdenlcr, sive petere, minister diligenter administrare, concomitante!', sive consequenter; ulcon­ quasi suscipiens indigereirevera sacramento stat ex bis quæ dixi in tract, de Grat. dis­ ad deletionem peccatorum : sic agunt reli­ sert. 7, a. 4, cl constabit ex dicendis de per­ giosi ct prudentes ministri, cl sic egit Ananitentia; patetque cx locis S. Scripturae in ' nias; 2° quia per contritionem etsi perfccprima prob. citatis, ct omnibus aliis in qui­ j tam non dimittitur regulariter peccatum quoad lotam poenam, quæ certo dimittitur bus asseritur Deum diligere diligentes se. per baptismum ; 3 ’ quia, cum aclus contri­ tionis non justificet nisi quatenus includit Solvuntur objectionts· votum baptismi, merito tribuitur baptismo Obj. 1° Lex ista, Nisi quis renatus fuerit justificatio et a peccatis et a poenis peccaloex aqua, est generalis, neminem excipiens. I rum: siculdocctTrid.desacram.Poenilcnl. Ergo. sess. 14, cap. 4. R. N.conscq. Quia qui dixit generaliter, Obj. 3° cx SS. Patribus. Ambros. lib. dc Nisi quis renatus fuerit, etc. non minus ge­ Myslcriisc.4,dicil:« Credit catechumenus. neraliter dixit : Omnis qui credit in illum, I » sed nisi baplizatus fuerit in nomine Panon confundetur ; Quicumque invocaverit » Iris, ct Filii, ct Spiritus sancti, remissionomen Domini, salvus erit; Qui diligit me, « nem non potest accipere peccatorum , ncc diligetur a Patre meo; ct alia quæ protuli­ » spiritualis gratiæ munusliaurire. » Et lib. mus in prima probatione. Et ideo Ecclesia de Adamo cap. 11, ubi recitata Evang. sen­ merito intclligit hanc generalem Christi sen­ tentia, Nisi qui renatus fuerit, etc, dicit : tentiam, Nisi quis renatus, dc baptismo « Nullum excipit, utique non infantem, aquæ in re vel in voto. » non aliqua prævcntum necessitate.» Ergo. Insl. Hæc lex, Nisi quis renatus, cie. est Ad primum , respondent quidam S. Am­ posterior: ergoderogal prioribus; sunt enim brosium loqui de baptismo in revel in voto, omnes positivæ. qui ad justificationem sola fides non suffi­ R. lp .V. ant. Post enim legem datam de cit : alii, et communius, respondent ipsum bapt. Joan. 3, dictum csl : Omnis qui cre­ loqui dc catechumenis qui, cum sibi justi dit, etc. Quicumque invocaverit, ole. Qui videantur, ncgligunl vel contemnunt sacra­ iiligit me, etc. 2° Dato gratis ant. N.con­ mentum. scq.Quia leges dimittendi peccata perniten­ Ad secundum, R. S. Ambrosium loqui dc tibus, sic sunt positivas ut tamen habeant infantibus qui, excepto casu martyrii, sal­ aequitatem cx lege naturæ, dictante con­ vari non possunt absque baptismo in re gruum esse ul detur venia pœnitcnli, gratia suscepto. el salus ex corde petenti : lex aulem baptis­ Obj. 4° varios S Aug. textus. Tract, in mi csl mere positiva, sicquc non csl tantae Joan, loquens dc catechumenis, dicit; DISSERT.!. ART. VI. » Omnia peccata super illos sunt, el nisi » ad regnum Dei adipiscendum, etbaplh. » venerint ad salutarem baptismum, ubi » mus cl justitia. » Idem dicit lib. 4 contra » peccata solvuntur,cumomnisua excel- Donat, cap. 21. » lentia non possunt intrare in regnum Λ. S. Aug. in utroque loco loqui de eo » cœlorum. « Et tract. 13 : » Quantum- quod fit ordinarie et extra casum necessita­ » cumque catechumenis proficiat, adhuc tis : ordinarie enim et extra casum necessi­ » tamen sarcinam suæ iniquitatis portat; tatis nemo salvatur nisi sh justus el bapii» non illi dimittitur, nisi cum venerit ad zatus : quia , quamvis per veram et perfec­ » baptismum. » Ergo. tam cordis contritionem cum voto baptismi R. ad utrumque textum, ut ante ad S. homo justificetur, si tamen extra casum ne­ Ambros. S. Augustinum loqui dc illis cate­ cessitatis non recipiat baptismum dum po­ chumenis qui, superbia elati, seque justos test, sed negligal aut contemnat, a justitia cl meliores baptizatis existimantes, baptis­ decidit; ctideo ordinarie clin hac hypothesi mum negligunt aut contemnunt. Palel cx utrumque est necessarium ad adipiscendum ipsis verbis objectis, si bene perpendantur, regnum cœlorum. Hanc esse mentem S. sed aperte cx his quæ præmillil S. Doctor Aug. palel ex ultimo loco cil. « Si enim, in· ibid, tract. 13: « Quare, inquit, oportebat » quit, Cornelius , etiam Spiritu sancio jam » ut Dominus baptizaretur? Quia mulli con- » accepto, baptizari noluisset, contempti » tcmpluri erant baptismum,eo quod majo- » lanii sacramenti reus fieret» Et cap.25: D re gratia prædili viderentur quam videren t a Conversio cordis potest quidem inesse, » alios fideles : v. g. jam continenter vivens » non percepto sacramento, sed eo con­ n catechumenus contemneret conjugatum , » templo non potest. » El, ul praeoccupetur instantia, hoc etiam » et dicerct se meliorem quam ille sit iidc« lis. Ille catechumenus posset dicere in I sensu inlelligendus est S. Aug. dum in pro­ » corde suo : Quid mihi opus est accipere bationibus conclusionis cl alibi dicit : » baptismum , ul hoc habeam quod est isle, I contritionem cum voto baptismatis sufficere » quo jam melior sum ? » in necessitate; non enim est sensus quod Inst. 1° Idem lib. 2 dc Peccatorum Men­ extra casum necessitatis nemo per contri­ tis cap. 2G, dicit : « Sanctificatio catechu- tionem perfectam sit juslus : sed quia si ex­ « meni, si non fuerit baptizatus, non ei va- tra casum necessitatis et opportunitate obla­ » let ad intrandum in regnum cœlorum. » ta, dum potest et debet recipere baptismum Ergo. ipsum, nulla excusante causa non recipiat, R. S. Aug. non loqui ibide sanctificatione fit reus baptismi neglecti aulcontempti, ct per fecla, quæ est per veram cordis conversio­ sic desinit esse juslus. nem, sed de sanctificatione imperfecta, qua Inst. 4° S. Aug. ul refertur de Consecr. catechumeni praeparabantur ad baptismum, d. 4, cap. 37, dicit : « Catechumenum, ut signo crucis, oratione, manuum imposi­ » quamvis in bonis operibus defunctum, tione, etc. vult enim ibi probare illud Apos­ » vitam æternam habere non credimus, extoli 1 Cor. 7, Sanctificalus csl vir infidelis » ccplo martyrio. » Ergo. per mulierem fidelem, etc. non debere mlelOpusc. 42. a. 11.—R. hunc textum male figi dc sanctificatione perfecta, quæ est per a Gratiano citari cx S. Augustino ; csl enim gratiam; ad quod declarandum adducit depromptus ex I. de Dogmatibus Ecclesias­ exemplum catechumenorum, quos dicit ticis cap. 74, qui liber est Gennadii Massi­ modis præfatis sanctificari, cl tamen non liensis, cujus, utpote sectatoris Semi-Pelaperfecte justificari. gianorum, auctoritas nullius est ponderis. Insl. 2,’Idem I. de Origine animæ c. 9 : Cælcrum de mente S. Augustini sicutel « Nemo, inquit, fil membrum Christi, nisi S. Ambrosii, post expressa eorum testimo­ » aut baptismate in Christo, aul morlc pro nia tn probationibus laudata, nullatenus » Christo. » Ergo. videtur dubitandum , nisi velimus palpabi­ R. S. Aug. ibi loqui expresse de parvulis. libus contradictionibus ipsos implicare. Sed, esto loqueretur de adultis, id adhuc j Difficilius est quosdam aiios Patres ex­ esset verum dc baptismate in re vel in volo. plicare. S. Greg. Nazianz. Orat. 10 in sanc­ Insl. 3 ’S. Aug. lib. de Unitate Ecclesiæ . tum baptisma , dicit cos qui baptizari cu­ :. 22 : « Utruinquc, inquit, necessarium est | piunt ct non possunt, excludi a gloria. Si412 UTRI'M CONVEN ASSIGNENTUR TRIA, etc 413 milia docent S. Rasilius, Nyssenus, Fulgen­ cnim pro his didis supponimus, et qusritius Epist. 12 ad Ferrandutn diaconum, et mus duntaxat nunc an martyrium suppleat lib. de Fide ad Petrum. vices baptismi aquæ quoad remissionem Respondent quidam Nazionzenum loqui culpæ cl pœnæ, et quomodo, an cx opere ile iis quiuus dceslcontritio perfecta : alii, operato, vel cx opere operantis tantum? ipsum velle quod non habeant nisi infimum Primum admittitur ab omnibus catholi­ locum in bcalitudine, scilicet per modum cis : inter haereticos pauci negant. Valenti­ hæreditalis tantum, sicut parvuli, non per nus, teste Tertull. lib. Scorpiaco cap. 1, modum mercedis; quia pariter dicitbapli­ impatienter ferens aliquem martyrem sibi zalos in fine vitæ, « si post baptismum ni- in episcopatu prælalurn fuisse, adversus » bil boni egerint, ignis quidem supplicium martyrium debacchatus est, contendens » a se excludere, praemium tamen seuglo- | nullum meritum, nullam virtutem ei inesse, d riain non consequi : » quod catholice in- sed esse vanitatem, imo dcmenlaim pro Dcg tolligi non potest, nisi quod non consequan­ mori. Hunc secuti sunt Valentiniani el Tatur gloriam ul praemium, sed ul hærcdila- lianus, teste eodem Tertull. lib. de Pre­ lem tantum, sicquc infimum gradum, ul script, cap. 52. Contra quos scripserunt Jusparvuli. Ad alios Paires prima solulio po- 1 inus, Irenæuscl alii. Secundum conlro(est adhiberi ; verum alii ingenue fatcnlur verlilur inter catholicos. Q.6G. a. 11. o.— Dico Ie Martyrium sup­ laudatos Patres vix posse adduci in senten­ tiam nostram, et ideo, iis cum reverentia plet vicem baptismi aquæ quoad remissio­ dimissis, adhaerendum esse aliis Patribus, nem totius culpæ et pœnæ, tam in infanti­ communi sensui et definitionibus Ecclesia’. bus quam in adultis. Prob. Ie exS.Scriptura. Matth. 10 dicit Obj. 5° Ecclesia quinque prioribus sæculis pro catechumenis qui sine baptismo Christus : Qui confitebitur me coram homi­ re suscepto mortui essent, nec preces fun­ nibus, confitebor ct ego cum coram Patre debat, nec sacrificia offerebat. De ecclesia meo... Qui perdiderit animam suam prop­ Rom. testes sunt S. Leo Epist. 82, alias 91 ; ter me, inveniet eam. Similiter Matth. 16, et Gclasius I in cone. Rom. De ecclesia His­ Marcis, Luca*. 9 el 17. II.icautem senten­ panica constat ex secundo cone. Braccarensi tia est generalis, comprehendens parvulos el adultos etiam non baplizalos. UndeS. Aug. an.5G3, cap. 17. Ergo. R. 1° hunc disciplinam non fuisse unifor­ lib. 13 de Civit. Dei, cap. 7 * « Qui dixi, .Viri mem in omnibus ecclesiis : contraria enim » quis renatus fuerit, etc., non minus geno observabatur in ecclesia Mediolanensi, teste » raliler dixil, Qui mc confessus fuerit, etc.» S. Ambros. in Orat, dc obitu Valenliani; Infantes autem confitentur Christum non item in ecclesia Carthaginensi, toste cone. loquendo, sed moriendo, ul canit Ecclesia 4 Carthag. cl in ecclesia Arelal. tesleconc deSS. Innocentibus. Pro'). 2" cx sensu el praxi tutius Ecclesiæ, ibid. 2. El ipsa Romana ecclesia suam hac ne colit ut saucios infantes pro Christo oc­ in re disciplinam mutavit sæculo sexto. R. 2° N. conscq. Causa enim cur qua ­ cisos jussu Herodis. Neque diei potest om­ dam ecclesiæ sic egerint cum catechumenis nes fuisse circumcisos, cl ideo coli ut sanc­ sine baptismo defunctis, non fuit quod cic- tos : non enim Ecclesia colit ul sanctos in­ derenl eos non esse justos et salvos, sed ul fantes potest baptismum moricnles. Aliunde Imrrigore acuerent quorumdam ignaviam, Ecclesia rnlil illos non solum ul regeneraqui, vel laboribus calcchinnenalu·; terrili, I los, sed etiam ut mari)res. Quantum ad adultos. Ecclesia pariter pro vel ul liberius vitiis indulgcrcnl, suum bap­ cis non offert preces el sacrificia, sed eorum tismum urocraslinabant. . pern apud Deum implorat,certa quod æler§ II — Utrum baptismus sanguinis seu marty­ na bcalitudine donati, suff ragiis nostris non rum suppleat vices baptismi agues et quomodo? indigeant, sed suo nos patrocinio juvare pos­ Quid sit martyrum.cujus virtutisaclus, sint. Unde illud Innocent. Ill, C. Cum quæ conditiones requirantur ut sil verum et Martha·, de Celebrat. Miss. Injuriam facit ‘.Putare, pleraque alia illud spectant a martyri, qui orat pro martyre. Quod de­ . rinde explicui in tract.de Foriiludiue, sumptum est cx S. Aug. tract. Si in Joan, u.ssert. 1, a 2. Illuc recurrat lector; hæc ubi ail : Aon sic cos (marlyres) commemora- DISSERT. I. ART. VI. mus.... ut procis oremus, sed magisul ipsi inslitulioms nullum in S. Scriptura aut Pa­ pro nobis. tribus habeatur vestigium; 2> quia videtur Prob. 3u cx unanimi Patrum consensu , quod martyrium non aliter nunc conferti qui id asserunt modo de parvulis, modo de gratiam, quâm in antiqua lege Machabæis, adultis, modo generaliter de omnibus. Ter- qui coluntur ut martyres, ct aliis; tunc au­ tull. lib. dc Bapt. cap. 16; S. Cyprian.Epist. tem non causabant gratiam active physici, 73; S. Chrysostom. Hom. in varios Maith, id enim proprium csl sacramentis no\æle­ locos; S. August, lib. 13 de Civit, c. 7;idem gis. Hac explicatione præmissa, lib. dc Anima el ejus orig. c. 9; et alii, quo­ Conclusio quantum ad parvulos non pa· rum aliquos textus infra referemus. titur difficultatem. Cum enim hi sint menti Ibid. —4° Ratio suadet. Baptismus aquæ cl propriæ dispositionis incapaces, si per habet efficaciam ex passione Chrisli, quate­ martyrium consequantur gratiam, ul pro­ nus fit in similitudinem mortis ejus : atqui bavimus in praccdenli conci, consequens martyrium non solum in figura, sed rcali est quod consequantur ratione operis ope­ imibilione refert mortem Christi : ergo non rati, el non ratione operis operantis. Ad debent martyres ejus fructu privari. inde Dices. Martyrium est actus fortitudinis : Uro&.concfujroquantum ad adultos. Mar­ atqui infantes non sunl illius capaces. Ergo. tyrium justificat infantes cx opere operato? R. D. ant. Martyrium sumplum pro vo­ ergo et adultos. Urob. consequentia 1°« pa­ luntaria mortis acceptatione propter Chris­ ri: in utrisque enim est æqualilcr marty­ tum, est actus fortitudinis, C. sumptum pro rium, nec csl ratio cur dicatur parvulos jus­ ipsa morte propter Christum tolerata, sub- tificare cx opere operato, et non adultos mo­ dislinguo. Est actus fortitudinis formali1er, do scilicet non ponant obicem, cl adierant N. objective, C. Et hoc sensu infantes sunt I dispositiones quarum sunt capaces, et non martyres. Martyrio autem ultimo sensu parvuli. 2° Non aliunde quam ex S. Scri[>sumpto, ut est scilicet realis imitatio mortis turis cl Patribus colligimus martyrium jus­ Christi cl actus fortitudinis objective, an­ tificare parvulos cx opere operato : atqui S. nexum est privilegium conferendi gratiam Scripluræ et Patres non distinguunt inter ex opere operato, ul modo dicam, cum sub parvulos ct adultos, sed generaliter omnibus prima consideratione, ut est scilicet volun­ pro Christo moricnlibusasseruntgraliam cl taria acceptatio mortis el formaliter actus salutem. Mallh. 10: Qui confitebitur me, etc. fortitudinis, concurrat tantum ad gratiam ex Qui perdiderit animam suam , etc. ul su­ opere operantis ut actus aliarum virtutum. pra Similiter SS. Paires, ul jam dicturus Zhco2* Martyrium supplet vicem baptismi sum. Erg· Prob. 2° ex Patribus. SS. Patres vim jus­ aqme quantum ad remissionem culpæ et poe­ na» tam in adultis quam infantibus ex opere | tificandi tribuunt martyriosicul baptismo: operato, non active ct physice, sed passive atqui si non justificaret cx opere operato, I sed operantis , non ipsi martyrio, sed con­ el moraliter. Ex dictis dc Sacramentis in genere , diss. tritioni ct perfectae dilectioni esset tribuen­ 3, a. 2, probatione 3, ex D. Th. habemus da : ergo. Minor palet: prob. major. Tergratiam conferri cx opere operato, duplici- lull. in Apologetico :« Omnia, delicia,inlerintclligi : 1° active, quatenus opus per »quit, huic operi (martyrio) donantur, n \irtutem physicam sibi transeunter com­ S. Cy prianus lib. de Orat. Demi. « Quale municatam, gratiam confert ultra meritum » defictum est quod nec baptismo sanguinis suscipientis ct conferentis; 2° passive, qua­ a potest ablui? a El Epist. 73 ad Jubajan. tenus ad positionem operis Deus confert paulo post medium : « Numquid polesl vis gratiam independentera merito suscipientis » baptismi major esse aul polior quampaset conferentis, tanquam a causa efficiente, ■ wsio, ut quis coram hominibus Christum licet non tanquam a dispositione pro iis qui » confiteatur ct sanguine suo baptizetur? » sunt dispositionis capaces. IIoc secundo mo­ S. Aug. lib. 13 de Civit, cap. 7 · « Murs do, non primo,inlclligimus martyrium con­ » pro Christo tantum cis valet ad dimillenferre gratiam cx opere operato : 1° quia mar­ » da peccata, quantums! abluerentur fonte tyrium non videtur a Deo institutum ut in­ » baptismatis. » El lib. 1 de Anima cl ejus strumentum physicum graliæ, cum hujus oiig. «Nemo fit membrum Christi, nisi 414 <1 y 5 UTRUM CONVEN. ASSIGNENTUR TRIA, etc. 415 ■ eut baptismate in Christo, aut morte pro aliter operaretur quam per piam affcclionem. Ergo. p Christo, d Prob. 3° auctoritate et rationibus D.Th. Confir. tsia ratio. Baptismus sanguinis qui citatur in contrarium. 1° S. Doctor in nori csl baptismus flaminis ; juxta enim SS. hac parte infra q. 87 , art. 1 ad 2, dicit, Patres cl omnes theologos, sunl tria bap­ α dormienti dimitti peccata mortalia el vc- tismata inter se distincta : atqui, si baptisonialia ratione mortis illalæ pro Christo, ! mus sanguinis martyres justificat ex opere amodo non inveniat voluntatem peccato | operantis tantum, scilicet merito conlritiop actu adhærentem. » Ergo manifestum nis cl charilalis, erit baptismus flaminis: csl ipsum censere peccata dimitti in marty­ ergo. Vide iterum S. Th. 2,2, q. 124, a. 1, rio, vi operis, et non vi operantis. ad 1. 2° In 4, d. 4, q. 3, a. 3 , q. 3 , postquam Ex Itis in feres contritionem charhatcperdixit: «Sicul in baptismo aquæ liberatur fcclam non esse dispositionem necessario » homo ab omni culpa præccdente etpœna, requisitam ad martyrium, sed sufficere at­ d ita in baptismo sanguinis, win resp. ad 1 tritionem, qualis requiritur ad baptismum subjungit : « Baptismus sanguinis non ha- el poenitentiam, sicque accedentem ad mar­ d bet hoc tantum ex opere operantis; neque tyrium cx attrito fieri contritum. Vide loco d quantum ad poenam, qua aliquis marly- citato de Fortitudine. crium explet, quam contingit non esse Solvuntur objectiones, » sufficientem ad satisfaciendum pro pee» cato ; neque quantum ad devotionem jusObj. 1° Martyrium est actus perfectissima· » læ voluntatis, quia contingit quod volun- charilalis, juxta illud Christi Joan. 13: Ma­ » tale majori charilate informata aliquis jorem hac dilectionem nemo habet, ul amusine martyrio non potest ab omni pœna mamsuam ponatquis pro amicis suis : ergo » liberari : sed hoc habet ex imitatione pas- ex opere operantis justificat. » sionisChrisli. » R. N. ant. Nisi intelligatur dc actu cha­ His verbis S. Th. non solum conclusio­ rilalis, non formaliler, sed objective, ul jam nem nostram manifeste asserit, sed ejus ra­ dictum est et iterum mox dicetur. Quantum tionem inconcussam tradit. Inde enim sic ad verba Christi, non est illorum sensus arguo : Ecclesiæ fides est malyribus totam quod ipsa mortis perpessio pro Christo sem­ culpam et pœnam remitti, juxta illud, In­ per ncccssarioinvolvat charilatcm, ut patet nocent. Ill jam laudatum :« Injuriam facit exilio 1 Corinth. 13: Si tradidero corpm » martyri, qui orat pro martyre. » Atqui meum ita ut ardtam, charilatcm autem id non obtinet neque vi charilalis neque vi non habuero, nihil mihi prodest: neque pœnæ:ergo vi operis. Non vi charilalis, quodeharitas sit semper major in martyre quia incertum est au martyr talem cbarita- quam in alio; constat enim B. Virginem lis actum eliciat, ul adæqucl lotam pœnam omnes martyres in charilate superasee: sed peccatis multiplicatis el enormibus debi­ sensus est quod int r humanos actus nullus tam ; ct potest contingere, ut, ait S. Doctor, est quo magis demonstrari possit perfectio quod in viris sanctis intensior reperiatur charilalis, quando habetur, quam marty­ charitas quam in martyribus, quæ tamen rio; quasi diceret: Majorem dilectionis pro­ non sufficit toti prenæ dclcndæ. Nec obs­ bationem nemo habet, quam dare animam tant verba Joan. 15: Majorem hac dilectio­ pro amicis. Vide hanc s lotionem fusiusexnem nemo habet, etc., ul patebit cx solui, plicatam loco citato de Fortitudine, arg. 1 arg. Non vi pœnæ quam patitur martyr, contra secundam conclusionem. Inst. 1° cx ipso textu laudato Apostoli : quia quandoque est pœna levis longe infe­ rior pœna quæ debetur innumeris el gra­ Si Iradidero corpus meum, etc. Ergo mar­ tyrium saltem salutare de quo agitur, sup­ vissimis sccle?ibus. Ergo· 3° Hic art. 12 scq. dicit quod passio ponit charilatcm, quæ opere operantis Chrisli operatur in baptismo flaminis per justificat. quamdam allectionem, in baptismo vero ; R. N. conscq. Hæc enim Apostoli verb i sanguinis per imitationem : atqui si baplis- I non sunt necessario intclligcndadecharitate mus sanguinis non justificaret ex opere ope-1 habituali præccdentemartyrium, qua homo rato, sed ex opere operantis lanium, non | constituitur amicus ct filius Dei, icd .. MG · ii i.. «W[. I DISSERT. I. ART. VI. charitale vel habituali vel actuali, hoc est Riodin martyrio conferatur gratia violin sincero Dei amore benevolo, qui dicitur late rito ’Ilius fidei, et non vi opens. charitas, qualis esse solet in catechumenis 06/. 2° Quilibet homo tenetur in articulo et pœnitentibus : hæc est enim dispositio ne- mortis elicere actum charilalis perfecU·: cessariaad martyrium, ul dixi loco citato de liac aulem chari tale justificabitur, antequam Forth. qui autem cum hac dispositione subeat martyrium: ergo. amoris benevoli accedit ad martyrium, ha­ R.1°, juxta quosdam, quod quamvispr» bet in termino charitatem habitualem cum cepium charitatis secundum se obliget in gratia justificante, quam producit marty­ articulo morlis, per accidens tamen el in hoc casu particulari martyrii non obliget; rium cx opere operato. 7rut.2°S. Th. hic art. seq. 12, ad 2, dicit: quia sicut martyrium propter opus exter­ « Effusio sanguinis non habet rationem bap- num praes tantissimae charilalis supplel bap­ « tismi, si sit sine charitatc. Ex quo patet tismum aquæ, ita ct actum perfcclæ con­ » quod baptismus sanguinis includilbaptis- tritionis. R. 2°, secundum alios, quod quamvis » mum flaminis ct non e converso. » Atqui baptismus flaminis impor tat charitatem per­ per se loquendo et attenta martyrii natura, peccator adultus non teneatur ad actum fectam : ergo. R. eadem solutione, quod baptismus san­ perfcclæ contritionis, sed sufficiat attritio; guinis non csl sine charitate præcedente ac­ attamen attento articulo morlis, in quo tuali , quisilamor Dei benevolus, clin ter­ maxime urget praeceptum charilalis, tene­ mino non est sine charitatc habituali comi­ tur in quantum potest elicere aclurn contri­ tante, idcoque includit baptismum flami­ tionis perfect®, saltem existimatam talem, qui si rcipsa non sit, nihilominus justifica­ nis. Dtsi.3oS. Th. hic a. 11 o, dicit quod mar­ bitur per martyrium. Et hæc sententia esi tyrium causet gratiam per potenlissimum nobis probabilior alque tutior et in praxi tenenda. Similiter existimamus ipsum te­ charilalis fervorem : ergo. R. S. Th. intelligcndum esse de fervore neri baptizari, si non sit baptizatus, ct bap­ seu actu chari tatis non formaliter ct per mo­ tizatus confiteri, si ulriusquc facultas addum actus interni, sed materialiter elob- i sit,quia non constat quod martyrium a præ· jcclive, co modo quo fuit in parvulis pro | ceptis communibus eximat, dum possunt adimpleri. Christo occisis. Obj. 3° Non potest assignari tempus in Insl. 4°S. Bernard. Epist. 77 ad Hug. Vici, paulo antemedium dicit: « Cum non | quo martyrium conferat gratiam ex opere » aliunde martyrium nisi cx fidei merito il­ operato : non instans morlis, quia cum res ii Jam obtinuerit praerogativam, ulsingula- permanentes, dum corrumpuntur ad gene­ » rilcr vice baptismi secure suscipiatur, non rationem alterius, secundum philosophos, » video cur non ipsa æque et sine martyrio desinant per primum sui non esse, tunc » apud Deum tantumdem possit. » Ergo homo non est amplius : non ante illud in­ juxta S. Bcrnardum, martyrium ex opere stans, quia tunc nondum est martyrium, operantis, scilicet merito fidei, sicut bap­ ulpotc consistens in morte; et aliunde posse* tunc homo adhuc peccare et amittere gra­ tismus flammis justificat. R. N. conseq. Intendit enim S. Bernar­ tiam martyrii, sicque non constaret marty­ dus ibi probare baptismum flaminis, seu res esse salvos. Ergo. R. martyrium gratiam conferre in illo fidem per dilectionem operantem, supplere vices baptismi aquæ, ad quod probandum agonis Christiani instanti, in quo etsi non­ dicit quod martyrium habeat a fide, scili­ dum physice adsit mors, ob tamen inevita­ cet, lanquam a dispositione necessaria, bilem morlis impendentis necessitatem, quod suppleat vices baptismi aquæ; Nam cursus vitæ cl martyrium censentur inoraabsque ipsa, inquit, quid csl martyrium , lilrr consummata : in quo instanti vel ho­ nisi poena ? Ex quo infert quod ipsa , si ta­ mo sic csl viribus cl sensibus destitutus ul men sil formata, sola sine martyrio possit amplius peccare non possit, vel a Deo sic supplere vices baptismi aquæ: unde cx hoc regitur ut non peccet. Hoc autem instans textu S. Bernardi sequitur quod fides sil licet a nobis designari non possit, siiilicit dispositio necessaria ad martyrium , at non quod Deo sit notum. QUIS SIT MINISTER 5OLEMN1TATIS, etc. Sed quid, si in illo instanti aul post illud miraculose sanaretur, esselne martyr? R. idem posse inquiri, si Deus ipsum jam mortuum ressuscita re t. Dicendum itaque, fore in hoc casu vere martyrem, modo ta­ men non peccaret mortaliter. An autem essel in gratia confirmatus? quidam asse­ runt ut congruum divinæProvidentiæ; sed cum id non sit ullibi revelatum, incer­ tum est. Insl. Si martyrium causet gratiam cx opere operato, erit sacramentum. R. N. sequelam. 1° Quia non estcæremoniasacra a Deo instituta, qua ordinarie uti debeant homines ad gratiam consequendam. 2’ Quia non constat rebus el verbis. 3° Quia non est signum vi sua active causans gra­ tiam : quæ omnia requiruntur ad sacra­ menla novæ legis. Petes utrum baptismus sanguinis sit po­ tissimus inter alia baptismata ? Q. 66. a. 12. o. — R. esse potissimum ra­ tione effectus, scilicet gratiæ, quem in eo operatur passio Christi. Etenim in baptismo aquæ passio Christi operatur per quamdam figuraient repræsentalionem; in baptismo sanguinis, per imitationem rcalcm operis. —in/ι. d. ά. q. 3.a.3. q 4. — Insuper gra­ tia in baptismo sanguinis magis quam in baplismo aquæ augetur habenti, et am­ plior datur non habenti, si impedimentum non adsit : ct remissio peccatorum, quam­ vis non sil picnior, quia uterque omnem pœ­ nam ct culpam tollit, tamen est in baplismo sanguinis cflicacior ct fructuosior, quia se­ cundis maculis non inquinatur, ut dicunt Damasc. ct S. Greg. Naz. Orat. 39 in Sanc­ ta Lumina. Dixi, ratione effectus scilicet gratia? ; quia baptismus aquæ præstal, l°in ratione sa­ cramenti ; martyrium enim, ul dictum est, noncstsacramcnium. 2°In modo causandi, quia baptismus aquæ causai ex opere ope­ rato active physice, martyrium aulem pas­ sive tantum ct moraliter. 3° Baptismus aquæ imprimit characterem, non marty­ rium. Omittimus art. 10 S. Th. de ritibus bap­ tismi, quia redibit infra. unussolcmnitatis, alter necessitatis. Minis­ ter solemnilatis est, qui cum csremoniis in Ecclesia adhiberi solitis baptizat; minister necessitatis est, qui his caeremoniis omissis in necessitate baptizat. Minister solcmnitalis iterum duplex; unus ordinarius et ex officio, alter extraordinarius el cx delega­ tione. Mulierculis facultatem baptizandi solemniter concessisse Marcionistas, Pcpusianos, el Collyridanos, testatur Epiphan. Ilæres. 42 el79, quarum petulantiam redarguunt Teri. l.dcPræscrip.c.4,cll. deBapl.c.7, et conc. Carlhag. 4, can. 100. E contra Calvinus, lib. 4 Instil, c. 15, §2° et seq. fatetur « Mullis quidem ab hinc sæ» culis, adeoque ab ipso fere Ecclesiæ exor» dio usu receptum, ul in periculo morlis p laid baptizarent ; » sed negat id posse sus­ tineri. Utrum consuerit baptismum a laicis collatum esse irritum aul tantum illicitum, non constat: ct ideo ejus sectatores in hoc sunt divisi. Eumdcm errorem tribuit qui­ busdam Graecis rccentioribus Arcadius, 1.1 dc Bapt. Inter veteres qui censebant nullum esse baptismum collatum ab haereticis, verisi­ mile csl eos idem censuissc de baplismo collato a laicis non baptizatis; quia pro utris­ que currebat palmare eorum principium : Nemo dat quod non habet. ARTICULUS I. tjutssil minister solemnilatis in baptismo? Hic q. 67. a. 1. ct 2. o.— Dico. Omnis ct solus sacerdos vi suæ ordinationis est ordi­ narius minister solemnilatis in baptismo; diaconus vero est tantum minister extraor­ dinarius , ct cx delegatione episcopi vel presbyteri. Prob. 1° ab auctoritate. Lib. 3 ConsliL Apost. c. 1 i, Clemens papa sic loquitur : « Neque reliquis clericis potestatem bapti» zandi facimus, ul lectoribus, cantoribus, » janitoribus, aut ministris, nisi tantum «episcopis ct presbysteris, ministrantibus «diaconis. «Gelasius, in Epist. ad Episc. per Lucaniam, refertur d. 93, cap. Diaco­ nos 9, dicit: « Diaconos propriam conslilui» mus observare mensuram. S El infra: » Absque episcopo vel presbytero baptizare DISSERTATIO II. » non audeant, nisi, praedictis ordinibus DE MINISTRO BAPTISMI. » fortasse longius constitutis, necessitas cxDuplex distinguitur minister baptismi: » trema compellat. » Dist. 25, cap. Perlee27 Bill. t. vm. 418 DISSERT. II. ART. I. its .'«Ad diaconum pertinet assistere saccr- Quod sic iiitclligilur, ut diaconus vi ordina­ » dotibus ct ministrare in omnibus quæ tionis suæ habeat quod possit delegari ad » aguntur sacramentis Chrisli, in baptismo, baptizandum solemniter, ct sic delegatus uin chrismate, patena ct calice. » Cap. agat cx officio. Constat de Consccr. dist. i : « Constat bapDixi in conclusione, vi ordinationis,κά » tisma solis sacerdotibus esse tradendum, jure divino; quia jure ecclesiastico effectum » ejusque ministerium ncc ipsis diaconis cx- csl 1° ul prioribus Ecclesiæsæculis, præscr» plere est licitum, nisi, his procul absenti- lim cum bis tanlum in anno baptismus $o» bus, ultima languoris necessitas cogat.» Icmnis conferretur, episcopi sibi reservarent Conc. Florent, in decreto Unionis : « Minis- munus baptizandi, ut constat cx Tcrtull. el » ter hujus sacramenti est sacerdos, cui ex S. Ilieron. citatis; ita ul tunc sacerdotes non » officio competit baptizare. » Item Cale- possent licite baptizare sine licentia epi­ scopi : ct hoc tum ob majorem ordinis epi­ chismus Rom. p. 2 de Bapt. n. 18. Ibidem a. 2. — Prob. 2° ratione. Ad sa­ scopalis commendationem, tum ob celebri­ cerdotem pertinet eucharistiam conficere: tatem festivitatis Paschæ cl Pentecostes, qui­ eucharistia autem est sacramentum unitatis bus diebus tantum solebat baptismus solem­ ct pacis, juxta illud 1 Cor. 10 : Unus panis niter administrari ; tum etiam quia tunc el unum corpus mulli sumus, qui de uno non erant baptisteria nisi in cathcdralibus pane ct uno calice participamus. Atqui per ct majoribus ecclesiis. El hic præoccupantur instar tiæ quorum­ baptismum homo fit particeps ccclesiasticæ unitatis, accipitquc jus ad mensam Domi­ dam , qui volunt episcopos primo loco, pres­ ni : ergo, sicut perlinet ad sacerdotem ex byteros autem secundo loco lanium ct ex officio eucharistiam consecrare, proprium licentia episcopi esse ministros ordinarios ejus officium est baptizare; quia ejusdem baptismi. Id quidem verum fuit jure eccle­ est causæ totum facere, cl paries ad ipsum siastico pro tunc, non autem jure divino ct totum ordinare. vi ordinis, ul patet cx probationibus conclu­ Confirmatur. Ii soli cooptare possunt fidc- sionis , præserlim cx Conslil. Aposl. conc. 'cs in Ecclesiam seu in corpus Christi mysti­ Flor, ct Catcchismo Rom. item cx Innoc. I, cum, quod fit per baptismum, qui habent Epist. ad Decentium, cap. 3, tom. 2 Conc. potestatem in illud : atqui soli sacerdotes el ubi de presbyteris dicit : « Sive extra epinon diaconi habent potestatem in corpus » scopum, seu præsen te episcopo baptizant.» Christi mysticum : ergo. Prob. minor. Potes­ Imo ipse Paulus 1 Cor. 1 dicebat : Aon int tas in corpus Chrisli mysticum derivatur cx misit Christus baptizare, scdcvangclizarc. potestate in corpus ejus naturale : atqui soli Et nunc vix reperiuntur episcopi qui bapti­ sacerdotes ctnon diaconi habent potestatem zent; sed soli sacerdotes, nulla requisita in corpus ejus naturale: ergo.— ibid.a, 1 o. licentia, hoc munus obeunt. 2° Jure ecclesiastico sancitum est ut, —Adde quod vox græca diaconus idem sic ac latine minister : unde dist. 93, cap. 17, quamvis omnis sacerdos vi sui ordinis ha­ dicitur cx conc. Carthag. 4 : « Diaconi ilasc beat potestatem baptizandi, ea tamen sus­ » presbyteri sicut episcopi ministros csseco- pensa maneret, ncc posset ea licite uti, etiamsi privalim c’-.Ga casum necessitatis, » gnoscant. » Quod autem diaconi possint ex delegatio­ msi haberet jurisdictionem ordinariam vel ne episcopi vel sacerdotis baptizare solem­ delegatam. Ita colligitur ex cap. Interdiciniter, patet 1° cx juribus cil. C. Diaconos mus, causa 16, q. 1; cx Rit. Rom. ubi le­ elC. Constat ;2°cx Tcrtull. 1. de Bapt. c. 17, gimus baptismi ministrum esse parochum et S. Ilieron. adv. Lucifer, qui expresse id vel alium sacerdotem a parocho vel ab ordi­ asserunt; 3° exemplo S. Philippi diaconi, nario loci delegatum; ct cx communi praxi qui baplizavit Shnonem Magum, Act. 8, Ecclesiæ. Neque tamen sequitur quod ba­ ct eunuchum Candacis reginæ, ibid. 4° ex ptismus ab alio quam a parocho collatus sil Ordine Romano, juxta quem episcopus dia­ irritus, sicut absolutio collata sine jurisdic­ conis dum ordinantur dicit : «Cogitate ma- ’ tione est irrita; non enim hæc jurisdictio » grwpcre ad quantum gradum Ecclesia· requiritur ad valide, sed ad licite baptizan­ » ascenditis; diaconum enim oportet mini- dum; neque baptizare est actus jurisdictio­ > Share ad altare, baptizare et prædicarc. » , nis in subditum sicut absolutio, sed csl actw QUIS SIT MINISTER NECESS11ATIS, etc. 415 habendis jurisdictionem ad licite agendum I 1er est absens, potc.it diaconus jure suo baplitare ; h;e enim parliculæ jure suo, respi­ qtiod agit, ut acute observat Sylvius. Hinc inferes, graviter peccare sacerdotem ciunt solcmnilalem baptismi, ad quam dia­ qui, extra casum necessitatis, baptizat sive conus vi ordinis sui potest delegari. solemniter sive privalim infantem absque Petes 3’ utrum diaconus possit sine, ne­ licentia proprii parochi ; quia violat præce­ cessitate delegari ad baptizandum solem­ ptum Ecclesiæ el usurpat jus alterius. Qua- ' niter? propter nec parentibus licet suos infantes R. negative. Quia vi sui ordinis non habet baptizandos alieno parocho offerre. Nulla jus ordinarium sic baptizandi, sed tantum tamen legitur in jurc irregularitas statuta extraordinarium, idcoquein necessitate tan­ in sacerdotes sic baptizantes; secus de dia­ tum usurpandum ex commissione. Secus conis, ul mox dicam. dicendum de sacerdote non habente juris­ Dices. Per baptismum annumeratur quis dictionem ; cum enim ille vi sui ordinis ha­ populo chrisliano, ul dictum est, quod qui­ beat jus ordinarium baptizandi solemniter, dem videtur ad solius principis officium et tantum usus juris prohibeatur, quando pertinere : atqui principatum tenent in Ec­ deesl consensus parochi, eo consensu acce­ clesia episcopi. Ergo. dente , potest in quocumque casu sine causa Ibid, ad 2. — It. quod in qualibet repu- baptizare. Porro necessitas committendi blica, ea quæ sunt minora pertinent ad diaconum non videtur debere esse extrema, minores officiales, majora vero majoribus sed sufficit rationabilis, puta, notabilis uti­ reservantur: unde ad minores civitatis prin­ litas Ecclesiæ vel proximi. cipes pertinet disponere dc minore populo, Petes 4° utrum diaconus extra necessita­ el ad summos principes perlinet disponere tem baptizans solemniter sine commissione ea quæ perlinent ad majores civitatis : per episcopi vel sacerdotis, incurrat irregulari­ baptismum autem non adipiscitur aliquis tatem? nisi infimum gradum in populo chrisliano · R. cum communiori scntcnliaaffirmative, el ideo pertinet ad minores principes Eccle­ ex cap. St quis 1, Extra, lib. 5, lit. 28, ubi siæ, id est, ad presbyteros, qui tenent locum i sic legitur : a Si quis baplizavcril, aut aliseptuaginta discipulorum. » quod divinum officium exercuerit, non Petes 1° utrum etiam subdiaconi vel infe­ » ordinatus, propter temeritatem, dc Ecclcriores clerici possint delegari saltem a papa » sia abjiciatur et nunquam ordinetur. » Atqui diaconus vi suæ ordinationis non ha­ ad baptizandum solemniter? R. Id nunquam facium legitur. Sed esto bet quod possit jure ordinario baptizare sosummum pontificem posse dispensare cum lemniler, sed tantum quod possit ad id de­ suhdiacono ul adhiberet solemnitales soli­ legari in necessitate. tas; id enim implicare non videtur, cum Idem u fortiori dicendum de subdiacono sint ex institutione Ecclesiæ; non posset ta­ el inferioribus clericis, imo et probabilius men dici simpliciter baptizare solemniter, saltem dc laicis qui solemniter baptizant ; quiarà solemniter significat etiam baptizare quia, quamvis titulus canonis sit de Clerico cx officio : et in hoc differret subdiaconus a non ordinato, ipsa tamen Decretalis est ge­ diacono delegato, qui supposita delegatione neralis, lam laicum quam clericum compre­ baptizat ex officio, quatenus habet visui or­ hendens; dicit enim :Si quis non ordinatus: dinis ul possit ad hoc delegari, sicut dictum est autem præfercnda titulo qui, a quo sit csl. adjectus, ignoratur. Adde in antiquis codiPetes *2° utrum diaconussinc commissione 1 cibus haberi pro titulo, De non ordinato mi­ episcopi aut sacerdotis, fiaptizansin extrema nistrante, ul fert notatio Gregoriana. Dixi, baptizans solemniter; quia , cum necessitate, possit baptizaresolemniter ? 71. probabilius affirmative. Quia plus vi­ baptismus privatus non sit actus ordinis, detur illi a jure concedi quam laicis, qui non subjicitur præsentis Decretalis irregula­ possunt in necessitate baptizare sine solem- ritati. nilatc : aliunde commissio facta a jure po­ ARTICULUS II. test censeri tacita commissio episcopi. El ita significat Glossa m can. cil. Diaconos, (li­ Quis si/ minister necessitas in baptismo Dico. Quilibet homo, sivo presbytersivo vens quod, Ubi necessitas exigit,el presby· DISSERT. II. ART. II. vir sive mulier, sive catholicus sive haereti­ I ul instrumentum : atqui instrumentumnon cus, sive fidelis sive in fidelis, adhibitis essen­ agil secundum propriam formam aut virtu­ tialibus, materia, forma cl intentione, sem­ tem, sed secundum virtutem principalis per valide baptizat, ct in necessitate licite. agentis a quo movetur ; et ideo accidenta· Hæc conclusio præcipua ex parte probata rium est instrumento qualcmcumque for­ manci ex his quæ sal prolixe deduximus de mam habeat præler id quod exigitur ad ra­ sacramentis ingcncrc, tumdiss. 5, a. 3, ubi tionem ins'rumcnti ·. sicut per accidens csl probavimus per ministros malos, hærelicos quod corpus medici, quod est instrumentum rt infideles sacramenta valide administrari ; animæ habentis artem, sit sanum vel infir­ turn in digress, hislor. de dissidio inter S. mum : ergo quiciimquc sit minister baptis­ Stephanum papam et Rebaptizantes, in mi , modo essentialia adhibeat, valide bap­ calce ejusdem diss. Ilis hic suppositis et a tizat. Item. Baptismus a quocumque collatus studioso lectore relegendis, Prob. prima pars Terlull. lib. dc Bapt. in necessitate, est licitus, ut mox dicam, c. 17 . a Baptismus, inquit, æque Dei cen­ consequenter validus : ergo eliam extra ne­ to sus ab omnibus exerceri potest. » cessitatem est validus. Patel conseq. quia S. Aug. 1. 7 de Bapt. c. 53 : « Non dubi- necessitas rerum essentias nec potestatem » tarera, inquit, habere cos baptismum, qui ministerialem mutat, nisi forte ubi requi­ » ubicumque et a quibuscumque illum ver- ritur jurisdictio in subditum, sicut in sacra­ » bis cvangelicis consecratum , sine sua si- mento pœnitenliæ; qualis non requiritur » mulationcctcum aliqua fide suscepissent.» in baptismo. Cone. Lai. 4 cap. Firmiler, definit « saProb. secunda pars conclusionis. Cone. » cramcntum baptismi a quocumque rite Illibcritanum,can. 38, approbat baptismum » collatum, proficere ad salutem. » a fideli laico collatum in extrema necessitate. Gap. Romanus, de Conscc. dist. 4, di­ S. Aug. lib. 2contra Epist. Parmen, cap. citur ex Isidoro : « Romanus pontifex non 13 : « Etsi laicus, inquit, baptismum peD hominem judicat qui baptizat, sed Spiri- » rcunti dederit necessitate compulsus.... » tum Dei subministrare gratiam baptismi » nescio an pie quisquam dixerit repclcn» licet paganus sit qui baptizat. » » dum esse. Nulla etenim cogente necessiNicolaus I in Rescripto ad consulta Rul- » tatesi fiat, alieni muneris usurpatio est; garorum, c. 104, relatus eadem dist. cap. 1 » si autem necessitas urgeat, aut nullum aut A quodam, dicit : « A quodam Judiro, nes- » veniale delicium est : sed, etsi nulla usur» ciris utrum Christiano an pagano, multos » petur necessitate, cl a quolibet cuilibet » in patria vestra baptizatosasscritis, et quid » detur, quod datum fuerit non potest dici d de istis sit agendum consulitis. Ili pro- » non datum, quamvis recte dici possit illi» fccto, si in nomine saneiæ Trinitatis bap- » cite datum. » Quibus verbis S. Aug. » tizati fuerint, constat cos non esse bapti- utramque pariem conclusionis asserit. » zandos. n Urbanus papa II, in Epist. ad Vitalem, In causa S. Cypriani et aliorum rebapti­ cap. Super quibus, causa 30, q. 4, ail : atqui baptizali ab dos, ct tamen admittunt Calvinistæ eos esse hærclicis sunt baptizali a laicis : ergo bap­ baptizandos. tizari ab hærclicis sunt rebaptizandi. Ma­ Inst. 1° Christus, Malth. ult. solis Apos­ jorem , inquam , propositionem hujus argu tolis dixit : Euntes docete omnes gentes, menti non videtur in disputationem ve baptizantes eos : ergo cos solos cl eorum nisse, ncc a S. Slephano et aliis orthodoxis successores cousliluil baptismi sicut verbi negatam. Ergo. ministros. R. equidem cx professo non fuisse tunc R. 1" Christum loco cit. non instituisse disputatum dc baptismolaicorum, quia tota ministros necessarios baptismi, sed iis jam disputatio fervebat circa baptismum hærc­ institutis antequam essent sacerdotes, prae­ licorum. Attamen Ecclesia , reprobando ceptum dedisse prædicandi ct baptizandi. opinionem Rebaptizantium, ejus simul fun­ 2 II. conseq. Eos solos instituit ministros damentum reprobavit, quod ct apertius solemnilalis baptismi el verbi, C. ministros postea præslitif. necessitatis, N. Sicut enim laicus imo et Insl. 6° S. Ilieron. in Dialogo adversus mulier potest privalim docere, ita ct priva­ Lucifcrianos, hoc principium , Baptismus lim baptizare. collatus a laicis csl nullus, supponit ul ve­ Inst. 2'Auctor Constil. Apost. 1. 3, c. 10, rum. Ergo. Prob. ant. Ex hoc principio sic habet : a Sed neque laicos concedimus prohat contra Lucifcrianos qui episcopos » aliquod sacerdotale mutius exercere, vo­ Arianos reputabant laicos, eos vel debere ti Iuli sacrificium, baptismum, manuum rejicere baptisma Arianorum quod admit­ tebant, vel admittere eorum ordinationes v impositionem, » Ergo. R. S. Clementem ’oqui de baptismo so- quas rejiciebant. R. /N. ant. Ad prob. dico S. Ilieron. non lemni ct extra necessitatem ; perstringit enim ibi laicos qui, exemplo Coro el Osi.e, cx propria, sed adversariorum sententia argumentari ad hominem , quasi dixisset. munia sacerdotalia temere usurpabant. Insl. 3" Majus est baptizare quam solem­ Vos rejicitis baptisma laicorum, et admit­ nitates baptismi adhibere : atqui cx dictis titis baptisma Arianorum : ergo sacerdotes laici non possunt solemnitates baptismi ad­ Arioni secundum vos non sunt laici : ergo vel eorum ordinationem admittere debetis, hibere : ergo nec baptizare. Il I). maj. Majus est cl simul magis ne- aut eorum baptisma rejicere, frcs-' ii ' quam solemnitates ad-1 Inst. 7 <*\ historia ecclesiastica. Clerus iv 4 423 R. ad primum, nos pluribus aliis auctori­ R.S. Aug pro sua modestia nihil hac dc re affirmare voluisse ; quia, ul ipse dicit, tatibus et rationibus probasse baptisma col­ nonthim erat in Ecclesia definita. Addit ta­ latum etiam extra casum ncccssi-alis esse men ibidem se esse sic affectum, ul « non validum ; imo ct quia in necessitate csl cali­ d dubitareleos habere baptismum, qui ubi- dus, cliam extra necessitatem esse validum, » cumque, cl a quibuscumque illum verbis quia necessitas non mutat essentias rerum, d cvangelicis consecratum, sine sua simu- ul dictum est. Quando ergo conc. Florent, p lationect cum aliqua fide, suscepissent.» dicit quod in casu ncccssitalisquilibelhomo Urgebis tandem celebre dictum Rebapti­ possit baptizare , inlclligit quod possit bap­ zantium: Nemo dat quod, non habet: atqui tizare licite ; quia extra casum necessitatis, licet valide, non tamen licite baptizat. paganus non habet baptismum : ergo. Ad secundum N. conseq. Quia , ul jam Hic. q. 64. a. 5. ad. 1. R. D.maj. Nemo dat quod non habet neque aciu, neque vir­ dixi, ad absolutionem , cum sit per modum tute, C. quod non habet actu, habet tamen judicii, requiritur juridisdictio proprio dicta virtute, IV. Quilibet autem homo habclbap- in subditum , quam Ecclesia cuilibet sacer­ lismum virtute, quatenus Deus potest illo doti non concedit nisi in casu necessitatis ; uti ul instrumento ad efficiendum sacra­ hujusmodi autem jurisdictio non requiritur ad baptismum, siquidem ille qui baptiza­ mentum. Olj. 3° contra bapl. datum a mulieribus. tur sit extra Ecclesiam. Tcrlullian. SS. Epiphan. Chrysost. redar­ ARTICULUS III. guunt petulantiam mulierum quæ usurpa­ Leviores quædam difficultates circa minis­ bant ministerium baptizandi; ct conc. Car­ trum baptismi succincte resolvuntur. thag. 4,anno 398, can. 100, sic decernit: Petes 1°utrum et quis ordo servandus, s Mulier baptizare nonprasumat. Gratianus equidem addit, nisi necessitate cogente, sed plurcs adsint puero periclitanti baptizando ? gratis; id enim non legitur in textu conci­ Q. 67. α. 4.0. R. Per se loquendo, mulier lii, ul constal ex collect. Labbei, torn. 2, non debet baptizare præsente viro; laicus, præscnlc clerico; clericus minor,præsente pag. 1207. Ergo. Hic q. 07. a. 4. adi. R. in his omnibus subdiacono; subdiaconus, præsente diaco­ testimoniis sermonem esse dc baptismo so- no; diaconus, præsente sacerdote; sacerdos lemni, ul cx eorum Icclionc patet, a quo alienus, præsente proprio. Ratio hujus ordinis petitur ex dignitate el excluduntur mulieres, quibus tamen qui­ dam haeretici, ut dixi in prænolaminibus, jurisdictione inter personas servanda: vir facultatem illum conferendi concedebant. enim est caput mulieris, i Cor. 11 ; cleri­ Quantum ad canonem conc. Carthag. ve­ cus charactere insignitus præslal laico in rum csl additionem Gratiani in eo canone ordine ad munia ecclesiastica; clericus ma­ non reperiri, sed colligitur ex præccdcntc jor minori, præsertim diaconusinferior bus 99, in quo dicitur: Mulier quamvisdocta , clericis, quia diaconus vi suæ ordinationis in conventu docere non prasumat. In se­ habet quod possit delegari ad baptizandum quenti ergo canone pariter inlclligi debet: solemniter, et α fortiori sacerdos diacono, In contentu mulicrbaptizarcnonprccsumat, quia proprium sacerdotis officium est bap­ id est, solemniter cl sine necessitate; quia tizare; tandem proprius sacerdos alieno, in conventu seu in ecclesia baptizatur solciu- quia cx ordinatione Ecclesiæ hoc jus ilh niler cl adsunt sacerdotes ct viri qui bapti- competit. tizaro possunt, sicquc non csl necessitas Ila post Auctorem docet Calcchismus compellens mulierem ad baptizandum. Rom.p. 2 dcBapt.n. 18, ct statuit Ril.Rom. Obj. ufltmo.Conc.Flor, assignanslaicum, de ministro Bapl. 1>'S verbis : «Sed si adsit paganum, mulierem pro ministro baptis­ » sacerdos, diacono praeferatur; diaconus mi, exprimit casum necessitatis: ergo sup­ «subdiacono; clericus laico; nisi pudoris ponit extra casum necessitatis præfalos non » graliadeceat fœminam potius quam virum esse ministros. Item absolution quolibet sa­ » baptizare infantem non omnino editum , cerdote collata in casu ncccssilaliscst valida, » vel nisi melius fœmina sciret formam ct extra casum necessitatis csl invalida. Ergo » modum baptizandi. » Propter has cl alias exceptiones, dixi in similiter baptismus. LEVIORES QUÆDAM DIFFICULTATES, etc. 422 il ci il r W * *1 *1 I r 1MI f I DISSERT. IL ART. II. Edissenus, Epist. ad Pholium, quæ exstat iu Aciisconc. Chalced. act. 10, rogat ut, imminente festivitate paschali, remittatur episcopus Ibas, propter calcchismos ct prop­ ter cos (pii digni sunt sancto baptismale. S. Greg. Epist. 32, nunc 33, lib. 1 ad Roma­ num , Italiæ cxarchum, ipsum horiatur ne detineat in civitate Ravennate Blandum , episcopum Hortensem , quia eo absente po­ pulus quasi grex sine pastore diffluit, et infantes sine baptismo moriuntur. Atqui si possint baptizare laici, utquid urgere prae­ sentiam episcorum? Ergo. R. hoc argumento probari nequidem sa­ cerdotes posse baptizare etiam ex commis­ sione episcopi ; pariter emvnsubsumam. At­ qui si possint baptizare sacerdotes saltem ex licentia episcopi, utquid ugerc praesen­ tiam episcoporum? Dicendum itaque, re­ quiri el exoptari praesentiam episcoporum in suis ecclesiis, non ideo praecise quia nulli erant præler ipsos qui privatim saltem pos­ sent baptizare, sed quia 1° episcopi tunc temporis sibi reservaverant munus bapti­ zandi solemniter in festivitate Paschæ et Pentecostes, ut diximus ; 2° quia iis absen­ tibus negligcbanlur catcchismi cl morum correctiones; populus, quasi grex sine pas­ tore, errori, ignorantiæ, vitiis indulgebat, et parentes suorum infantium sanitati con­ fidentes, eorum baptisma differebant · unde plurcs sine baptismate moriebantur. Obj. 2° contra baptismum a non bapti­ zatis collatum. Conc. Illibcritanum videtur decernere quod, qui non est baptizalus, item qui est bigamus, non possit baptizare. Ergo. II. sensum concilii esse, quod, ubi sunt plurcs, inter quos rcpcriunlur baptizaliaut non bigami , ii prius assumendi sint ad baptizandum quam non baptizalus aut bi­ gamus. Inst. 1° Cap. Si quis 1, q. 1, ex S. Isi­ doro , decernitur baptizalus a non baptizato debere denuo baptizari. Idem delinit Greg. Ill, in Epist. ad Boni fac. relata dc Conc. di.sl. 4, cap. Quos a paganis. Ergo. It. ad primum, hæc verba non esse S. I idori, el mendum irrepsisse in textu Gra­ tiani, siquidem contrarium ibidem expresse definiatur; additur enim, sed Romanus pontifex, etc., ut retulimus in probationi­ bus conclusionis. Sed esto id dixerit S. Isidorus, ad ipsum respondemus sicut ad S. Gregorium, ipsos loqui dc paganis φύ non servant formam evangelicani. Insl. 2 ’ cx Patribus, imprimis ex Tcrlull. qui, I. de Bapl. c. 17, laicum non posse baptizare, quia, inquit, quodrra/ accipitur, cx œquo dari potest : quæ verto cliam exscribit S. Hieron. adv. Lucifer. Ergo supponit quod qui baptismum non accepi, illum dare non possit. R. N. conseq. Sensus enim islorum ver­ borum , quod ex œquo, etc., non est, bap­ tismum possedunlaxat dari abeo qui sus­ cepit, sed omnino contrarius, hic scilicet: quod ex œquo, id csl indiscrirninalim, ab omnibus accipitur, ita ex œquo, id csl indiscriminalim, ab omnihusin necessitatem dari potest; addit enim ibidem Teri. Æqui Dei census ab omnibus exerceri potest. Insl. 3° SS. Paires qui contra Cypria­ num el Donatislas decertarunt, probant h·· rclicos valide baptizare , quia cum bap­ tismum quem acceperunt non amiserint, cliam jus illum conferendi non amiserunt: sic inter alios arguit S. Aug. lib. 1 deBapl. c. 1. Ergo supponunt eos posse lanium bap­ tizare qui sunl baplizali. R. Paires arguere contra Rebaptizantes cx eorum principio, quod tamen non ad­ mittebant. Vulgatum erat apud Rclmplizantes principium , Nemo dat quod non ha­ bet : subsumebanl : Atqui hærclici non ha­ bent baptismum : ergo non conferunt il­ lum. Patres, dato gratis hoc principio, subsuincbanl e contra : Atqui hærclici non amiserunt baptismum, quem acceperunt in Ecclesia : ergo ncc jus illum conferendi. Insl. 4° S. Hieron. contra Lucifer, dicit· .Vovam rem asseris, ul Christianus quis­ quam factus sil ab eo qui non fuit Christia­ nus. Ergo. R. S. Hieron. illic intelligcre Christia­ num, non qui csl baptizalus, sed qui habet tidem ebristianam, scilicet veram ct catho­ licam ; subjungilenim immediato : Accedens ad Arianos in qua fide baptizalus csl? sci­ licet, in tide Arianorum. Vult ergo S. 1). probare quod, qui sciens baptizatur ab Arianis, quibus consentit, non sil vere Chris­ tianus, id est, non habeat veram cl Chris­ tianam tidem, sed Arianam , et ideo dicit, Novam rem asseris, etc. Insl. 50 Saltem negari non potest quin S. Aug. lib. 7 de Bapt. c. 53, dubitaverit de \ a loro baptismi a naganocollali. Ergo. I DISSERT. II. ART. III. resp. per se loquendo; videtur enim quod 1er, nec nisi levis irreverentia sacramenti. etiam debeat excipi, si sacerdos nollet nisi Petes 8° utrum aliquis possit baptizare mediante pretio baptizare, aut crederetur scipsum ? in malo statu ; tunc enim diaconus, aut cle­ Hic q. 66. a. 5. ad 4.—R. negative. 1°Quia ricus minor, aut etiam laicus posset bapti­ dicendo, Baptizo me, mutaretur essentiali­ zare : etiam, ul videtur, posset mulier fide­ ter forma. 2° Quia baptismus est quædam lis , praesente pagano aut hærelico, propter regeneratio spiritualis; sicut ergo nemo po· periculum perversae intentionis ct reveren­ lest generare seipsum, ita nec seipsum bap» tiam sacramenti. tizare. 3° Quia esset contra institutionem An autem posset obstetrix aut alter laicus Christi, qui ministrum ct subjectum bap* præsentc sacerdote excommunicato? Arbi­ lismi aperte distinxit, dum dixit, baptizan­ tramur probabilius cum Sylvestre, Navarro, tes cos : unde ipse voluit baptizari a Joanne. Suares ct aliis, quod posset el deberet ; quia Et ita definivit Tnnoc. Ill, cap. Debitum, cxcommunicatus, c. Per venerabilem, § | Extra, lib. 3, tit. 42. Neque obstat quod quis Sunl autem, Extra, lib. 4, lit. 17, traditus etiam laicus possit se communicare, ul olim estsatanæ, el voluti mortuus a communione factum legitur apud S. Cyrilluin Jcros. Cafidelium separatur : præfcrenda autem vi­ tcch. 5. Aliud enim nutriri, aliud gigni ; detur mulier viro ab Ecclesia separato, potest quisquis scipsum nutrire, non potest quoad rem Ecclesiæ. Neque obstat quod, seipsum gignere. Petes 4° utrum plures valide possint simul baptizare sine solemnitate in necessitate, non sit actus ordinis; non enim in hoc faci­ unum baptizare? Pono valide; licite enim mus vim, sed in hoc quod sit separatus ab non posse certum est, cum hoc sil contra mo­ Ecclesia , ideoque in ofiicio Ecclesiæ quod rem Ecclesiæ ct institutionem Christi, qui per utrumque potest perfici, sit postponen­ cum sit unus, voluit per unum ministrari sacramentum, ut mox dicam. dus laico in Ecclesia exislenti. R. unum posse a pluribus baptizari tri­ Petes 2° quale sit ncccalum ordinem sta­ plici modo, ct secundum diversum modum, tutum sine causa invertere? R. cum communiori sententia quod, præ- quandoque baptismum esse ratum, quando­ termittere sacerdotem etiam consentientem, que irritum. Igitur Hic q. 67. o. 6. o. —Vel plures simul ef­ sil peccatum mortale, quia sacerdos vi suæ ordinationis est minister cx ofiicio, ct ideo fundunt aquam ct dicunt, Nos te baptiza­ jus illius ortum cx potestate ordinis læditur mus, intelligendo baptizamus conjunclim, in re gravi, nec potest sacerdos huic juri re­ ita ut concurrant tanquam causæ partiales nuntiare sine injuria ordinis cl sacramenti. ab invicem depenocites ; sicut si plures tra­ Idem multi probabiliter existimant, si hentes navim dicerent, Trahimus navim. prætermiltatur diaconus; quia diaconus, ut Hoc modo non valet baptismus, quia vide­ dictum est, vi ordinis potest ex commissione tur esse contra rationem ministerii ; homo conferre baptismum etiam solemniter, ex enim non baptizat nisi ut minister Christi : quo acquiritur ipsi jus speciale, licet incom­ unde sicut Christus est unus, ita oportet esse pletum el medelum , ad baptismi collatio­ unum ministrum qui Christum repræsentet, nem : unde videtur gravis injuria illi ordini el sua actione totali, ul patet cx usu Eccle­ et sacramento illata, si istud jus ab alio usur­ siæ, tanquam minister integer faciat totum petur. Neque tamen improbabilem censeo quod significant verba formæ, Ego te bap* sententiam aliorum, qui volunt quod vio- tizo. Et ideo intentio contraria videtur cx* latio juris remoti ct indirecti non sit tam eludere baptismi sacramentum. Si tamen gravis ut constituat peccatum mortale ; quod intelligercnl το baptizamus divisim , ila ut non debet asseri sine gravi fundamento. j singuli intenderent baptizare totaliter et in* Probabilius est autem quod, si prætcrmil- dependentor ab invicem, valeret baptismus; fortiori clericus minor, quia quia tunc tuncadesset adesset materia, materia, forma forma elinten* et inten*talur " subdiaconus.a ’ aut vir laicus, non sit nisi peccatum veniale, lio, perinde ac si unusquisque diceret, Ego Cum enim nulli horum competat etiam re- te baptizo, sicut in modo sequenti. Unde mole ct inoireolc baptizare ex ofiicio , nec Ibid. — 2° Vel singuli offundentes aquam ideo ullus sit proprius baptismi minister, dicunt, Ego te baptizo, tanquam causæ to* nullius jus videtur violari, saltem gravi- tales et ab invicem independent, quod 424 DE SUSCEPTUHIBUS BAPTIZANDORUM, etc. 425 R. cum Navarro, in Man. c. 22, n. 7 et posset contingere in casu quo singuli con­ tentiose aliquem baptizare conarentur : hoc pluribus aliis negative, nisi agatur de filiis modo valet baptismus, quia singuli expri­ rogum aut prineipum. Ita statuit conc. munt suam intentionem, clquasi singula­ Vien. sub Clemente V, an. 1311, et refer­ riter baptismum conferunt. sic tame'.i, ut tur Clementina Prœsenli, 1. 3, tit. 15, his qui prius verba proferret daret sacramen­ verbis: « Præscnli prohibemus edicto, ne tum, alius vero nihil faceret; etsi verba pro­ » quis de cælcro in aulis vel cameris, aut nuntiare præsumeret, esse puniendus tan­ » aliis privatis domibus, sed duntaxatineo quam rebaptizator. Si autem omnino simul » clesiis in quibus sunl ad hoc fontes speciaaquam effunderent ct verba proferrent, es­ » liter deputati, aliquos (nisi regum vel ροπ­ sent puniendi de inordinato modo bapti­ ή cipum, quibus valeat in hoc casu deferri, zandi , sed non dc iteratione baptismi ; quia » liberi cxlilerinl, aut talis necessitas emersinguli intenderent non baplizalum bapti­ I » serit, propter quam nequeat ad ecclesiam zare, cl uterque quantum in se est baptiza­ » absque periculo propler hoc accessus ha­ ret : nec traderent aliud ctaliud sacramen­ rt heri), audeat baptizare : qui autem secus tum, sed Christus qui est unus interius ba­ » p resumpserit, aut suam in hoc præsenptizans, unum sacramentum per utrumque » liam exhibuerit, taliter per episcopum conferret. I » suum castigetur, quod alii attentare simiNeque repugnat quod unus effectus pro­ » lia non præsumant. » Idem jam prohibue­ cedat ab una causa principali per plura in­ rat conc. Mcldense, an. 845, c. 48. Unde strumenta, praesertim quando effectus csl Rituale Pii V sic habet : « Itaque, neccssisupcrnaluralis, ul in casu. Aliunde formæ » tale excepta, in privatis locis nemo bapliet materiæ hic multiplicantur materialiter » zari debet, nisi fortcsinl regum aut ma­ tantum cl in esse naturæ, non formaliter ct rt gnorum prineipum filii, id ipsis ita dein ratione formæ et materiæ sacramenti; » poscentibus, dummodo id fiat in eorum quia ab agente principali, qui est Christus, » capellis seu oratoriis, el in aqua baptisdiriguntur ad unum, cl recipiuntur in uno I υ mali dc more benedicta, u subjecto, quod non est capax nisi unius ba- I Hinc graviter sunt culpandi parochi qui, plismi. Unde, quando Auctor supra q. 66, honoris causa vel alio simili motivo hu­ a. 5, ad 4, dicit quod Actus multiplicatur mano, nobilium infantes baptizant domi, secundum multiplicationem agentium, si etiamsi in sacello domestico; aut qui, ut ex­ perfecte ab unoquoque agatur, inlelligendus spectent palrinum absentem, baptizant pri­ virtute alterius, sed dc agentibus virtute vation , seu, ul communiter dicitur, assecupropria; cl ideo dicimus ablutiones multi­ rant domi infantem, suppleturi post adven­ tum palrini rituum solemnilatcm in ec­ plicari in esse naluræ. Ibid, ad 3 ct q. 66. α. 5. ad 4. — 3° Vel clesia. tandem sic plures baptizant, ul unus effun­ ARTICULUS IV. dat aquam, cl aller formam proférai, ut si Dc susceptoribus baptizandorum scu patriunus esse mulus, cl alter brachiis trunca­ nis, per varias quœsliunculas. tus ; hoc modo non valet ; quia integritas Quamvis hæc materia proprie pertineat baptismi consistit in forma verborum el in usu materiæ : el ideo neque qui tantum ' ad caeremonias baptismi, dc illa tamen hic aquam effundit, baplizat, quia non profert agit Auctor ; quia patrimis se habcl ad instar formam ; neque ille qui lanium verba pro­ ministri in baptismo solemni. Petes 1° utrum in baptismosolemni requifert, quia non applicat materiam, ct falsa est forma, dum dicil, Ego te baptizo, cum ipse I ralur susccplor scupalrinus? non abluat, ncc conseauentcr baptizet. Ne­ ' Hic.q. 67. a. 7. o. — It. a;)innatiw. Prob. que etiam dici potest, Nos tc baptizamus, ex S. Dionys., cap. 2 Cœlesl. Hierarch, ubi cum neuter baptizet; neque polesl adhiberi ' dicit quod Sacerdotes assumentes baplùaforma Græcorum, Baptizatur servus Chris­ (um,tradunt f uni ad educationem susceptori ti, quia subinlelligitur a nie scu meo actu. cl duci ;c\ Tertull., lib. deBapl. ubi suscepPetes 5° utrum non urgento necessitate loros vocat sponsores;ex S. Bas. Episl. 12S; liceat baptizare cxlra ecclesiam in qua sunl | ex S. Chrysosl. Horn. 72 in c. 4,1 Cor. ex fontes baptismales? S. Aug. serm. 116 de Temp, ex usu Ecclesia' 426 DISSERT. II. ART. IV. ubique recepto et vetustissimo, cujus post Apostolorum tempora institutio non inve­ nitur, er quam idco constat esse traditionis Apostolicæ, ul expresse affirmat idem S. Dionys., cap. 7 ibid. Unde esset peccatum mortale baptizare solemniler sine suscep­ tore. Ibid. —Ralic hujus institutionis congrua est, quia spiritualis generatio quæ fit per baptismum, assimilatur quodammodo ge­ nerationi caniali : unde dicitur, 1 Petri 2, Sicut modo geniti infantes, etc. Atqui in generationi carnali infans recenter natus indiget nutrice et pædagogo : ergo ct in spirituali generatione requiritur aliquis qui fungatur vice nutricis cl pædagogi, infor­ mando baptizatum quasi novilium dc his quæ perlinent ad fidem ct vitam Christia­ nam, ad quod prælali vacare non possunt, circa communem populi curam occupati ; parvuli enim et novitii indigent speciali cura prætcr communem. Dixi, in baptismo solemni ; quia, ul jam dictum est, susceptor perlinet ad solcmnitalem cl non necessitatem sacramenti : ne­ que jura loquuntur aut intclligunlur nisi dc baptismo solemni. Et ratio est, quia in baptismo privato propter necessitatem col­ latu, si puer slatim moriatur, non indiget susceptore; si supervivat, designabitur sus­ ceptor dum solcmnitatcs adhibebuntur. Utrum, si nihilominus adhibeatur patrinus in baptismo privato, sit vere palrinus, ct contrahat cognationem spiritualem? Af­ firmant plurcs, negant alii, el ul videtur probabilius ; quia institutio patrini est cx præscripto Apostolorum seu Ecclcsiæ; Ec­ clesia autem de baptismo privato nihil ordi­ navit quoad palrinus. Sed dc hoc latius dum dc impedimentis malrim. Petes 2° ad quid teneantur patrini el maIrinæ? Ibid. a. S. ο. — Ii. cos teneri sub gravi peccato susceptos imbuere fide, religione el moribus; quia hoc perlinet ad ollicium pæ­ dagogi, quod susceperunt. El ita statuitur rap. Vos ante, de Cons. d. 4, cx S. Aug. Hæc autem obligatio maxime exurget eo tempore el loco in quo baptizati inter infideles et haereticos nutriuntur; quia si nutriuntur inter Christianos catholicos, possunt patrini ab hac cura eximi, pr.csumendo quod a suis parentibus diligenter instruuntur. Si tamen quocumque modo I I cognoscerent contrarium, tenerentur se­ cundum modum saluti spiritualium lilio­ rum curam impendere. Insuper contrahunt cognationem spiritualem cum baptizato, ejus patre et matre. De qua alibi. Vide Catechism um Rom. p. 2 de Bapt. n. 22. Petes 3° quæ conditiones requirantur ul quis sit palrinus? B. 1° Debet habere animum munus pa­ trini suscipiendi; si enim cx ignorantia aul ex necessitate, v. g. ul cadenti succurrat, infantem dum baptizatur tangeret, aut licet designatus non habeat intentionem susci­ piendi id muneris, non esset vere palrinus; quia actus agentium non operantur ultra eorum intentionem. 2° Debet esse designa­ tus a parentibus aut in eorum defectu a parocho; ita ut qui se ingererent non de­ signati , non essent patrini. Ita statuit conc. Trid. sess. 24 de Reform, mat. cap. 2. 3° Probabilius debet tangere baptizatum, non quidem necessario immediate, sed mediantibus, vel vestibus, vel linteo, vel disco, ut probavimus dum de impedimen­ tis matrimonii, ubi ista fusius discutiuntur ratione cognationis spiritualis quam contra­ hit verus patrinus. Sed quid de illo qui, post baptismum domi valide collatum , adhibetur palrinus dum supplentur cæremoniæ in ecclesia? Tenetur quidem ad officium patrini quoad instructionem, cum illud sponte subeat; non tamen contrahit cognationem spiritua­ lem ; quia, ut dicil Auctor. — Supp. q. 56. a. 2. — Spiritualis cognatio non contrahi­ tur nisi per aliquod sacramentum. Petes 4°quando quis suscipit infantem per procuratorem , quis sit palrinus, an ipse committens, vel commissarms? B. quod sit committens, quia ipse csl de­ signatus , ct se offert, suscipilque infantem per alium vices ejus gerentem : quod autem facit quis per alium , censetur facere per seipsum. Petes 5° utrum possint esse plurcs sus­ ceptores ejusdem infantis? B. Trid. sess. 24 cit. cap. 5, « statuit ut » unus tantum sive vir sive mulier, juxta » sacrorum canonum instituta , vcladsum» mumunusct una baptizatum de baptismo » suscipiant. » Petes G« utrum omnes indiscriminalim possint admitti ad hoc munus? B. Nullus debet admitti oui non sil ido- 427 UTRUM PAVl'lSMUS SIT OMNIBUS NECESS., etc. netis ad suum officium implendum, filio­ cap. 1 , dixerunt, baptismum non osse ad lum doctrina fidei et Christianis moribus salutem necessarium , sed fidem sufficere. informando. Patet ex se. Quinio sæculo Pclagiani, negantes pecca­ Hinc excludendi sunt l’infideles, hære- tum originale, negabant Iwptismum osse tici, excommuncati, interdicti,criminosi, necessarium ad ejus deletionem ; sed S. Au­ infames, mente capti. Itallit. Rom.2° Qui gustino urgente illud J<»an.3, Nisi (piis re­ nesciunt saltem Symbolum fidei, Oratio natus fuerit ex aqua cl Spiritu sancto, non nem Dominicam el Salutationem Angeli­ potest introire in regnum cadorum, admi­ cam. Ita secunda synodus Mediolan. de­ serunt baptismum esse necessarium ad con­ creto 10, sub S. Carolo Boit. 3° Impuberes sequendum regnum cœlorum , non tamen clnon confirmati, juxta idem Rit. Rom. ad vitam aeternam consequendam , quam a Usus tamen invaluit saltem in his parlibus, regno cœlorum distinguebant. Wicleffus, Zuinglius et Bucerus dixe­ ut si impuberes judicio parochi sint suffi­ cienter instructi, etiamsi non confirmati, runt, baptismum non esse necessarium in­ fantibus praedestinatis. Calvinus, lib. i In­ admittantur. Petes 1° ulrum regulares possint esse pa­ stil. agnoscit baptismum esse necessarium ex præcepto, sed negat osso necessarium ad trini? U. negative. Id enim eis prohibetur cap. delendum peccatum originale, maximo in Non licet 103, de Consec. dist. 4, his ver­ infantibus fidelium , quos contendit in utero bis : « Non licet abbati vel monacho de matrum esse sanclificalos. b baptismo suscipere filios, nec commatres Sociniani, de stirpe Cahinistamm orti, » habere. »El in Rit. Rom. : « Ad hoc niu- I præceptum Christi, Matlh. ult. Euntes do­ » nus admitti non debent monachi vel sanc- cete, interpretantur dcdoctrina scu instruc­ « limoniales, neque alii cujuscumque or- tione ; aul si sit intelligcndum dc baptismo, » dinis regulares a sæculo segregati. » Exci­ dicunt non esse præceptum universale et piuntur autem juxta Glossam in cap. Sta­ perpetuum, sed pro certis personis ct ad tutum , causa 19, q.l, regulares facti epis­ tempus : denique baptismum nihil aliud copi , et cx usu contrario abbates, saltem in osse quam exterius signum professionis christianæ, nihil graliæconferens, proinde cortis locis. Petes 8° ulrum parentes possint suscipere esse ritum liberum cl indifferentem. Gerson, Cajetarfis et quidam alii catho­ propriam prolem ? R. id graviter ipsis prohiberi cap. Perve­ lici arbitrali sunt, ad salutem parvulorum nit ad nos, causa 30 , q. 1. Ratio est, quia sufficere votum baptismi a parentibus scu adhibentur patrini ul in defectu parentum aliis conceptum : addit Cajctanus, cum sicurenl infantis : ergo ipsi parentes non pos- -no exteriori seu benedictione sub invocasunt esse patrini. Adde quod suscipiens · ione SS. Trinitatis. Quam opinionem ut contraheret cognationem spiritualem cum 1 singularem et fidei minus consonam S. sua compacte. Pius V ex cx Cajetani commentariis in 1). D. Th. Confer quæ dicam dc cognatione spiri- jussit expungi, Dupliciter dicitur aliquid necessarium ad luali in tract, de matrim. I salutem, scilicet necessitate medii ct pra> cepli Illud est necessarium necessitate me­ DISSERTATIO HI. dii , quod independentcrab omni præcepto DE SUSCIPIENTIBUS BAPTISMUM. ita est necessarium, ut, illo sive culpabili­ D. Th. Q. 58. ter sive inculpabiliter omisso, salus haberi non possit; necessarium necessitate præ­ cepti dicitur, quod præceptum est, ct ideo AKTICULUS T. observandum, ita ut, si voluntarie omitta­ Utrum baptismus sil omnibus necessarius tur, committitur peccatum, per quod im­ ad salutem ? peditur salus. Distinximus supra triplicem baptismum, Fræter Manichaeos, Paulicianos, Seleueianos et llermianos, qui rejecerunt bap­ fluminis,(laminis,clsanguinis. Baptismus tismum in aqua, Quintiliani ct Caiani se­ (luminis est baptismus aquæ; baptismus (la­ cundo sæculo, teste Tcrlull. Hb. de Baut. minis est perfecta contritio cum >oto bap- 1 DISSERT. III. ART. I. tismi, el dicitur baptismus in volo; baptis­ babant exemplo Abrahæqui nullius aqua, mus sanguinis est martyrium. Ilis præno- nisi fidei sacramento Deo placuit, sic ar­ latis, guit : « Fuerit salus retro per fidem nudam Hïc q. 68. a, Ί. et2. o. — Dico 1° Extra » ante Domini passionem et resurrectio casum martyrii, baptismus aquæ est omni­ » nem ; at ubi fides aucta est credendi in na· bus necessarius necessitate medii ad salu­ » t i vi talem, passionem, resurrectioncnique tem, adultis in re vol in voto, infantibus u ejus, addita csl ampliatio sacramento,obin re. » signatio baptismi, vestimentum quodam. Ibid, ία a.s.o.— Prob. 1° ex lege gene » modo fidei, quæ retro erat nuda, necpo rali a Christo lata, Joan. 3 : Nisi quis re­ » test jam sine sua lege. Lex enim tingendi natus, etc. Hunc textum a falsis interpre­ » imposita csl ct forma præscripla : ht tationibus Calvinistarum, qui illum ad sen­ » inquit, docete nationes, lingentes eas m sum mctaphoricum detorquent, vindicavi­ « nomine Patris cl Filii ct Spiritus sancti. mus diss. 1, a. 3, § 1. Inlelligendum au­ » Huic legi collala definitio illa : Nisi quit lem esse de baptismo in re vel in voto pro » renatus fuerit cx aqua cl Spiritu, non inadultis, probavimus ibid. a. 6, §1. Pro in­ « (rabit in regnum cadorum, obstrinxit flfantibus vero, qui voti sunt incapaces, patet » dem ad baptismi necessitatem. Itaqueomesse inlelligendum de baptismo in re. » nes exinde credentes tingebantur; luncel Ibid. o. — Prob. 2° argumento deducto « Paulus ubi credidit, tinctus est. » His cx S. Scripturis. Nemo potest salvari nisi verbis Tertull. aperte asserit baptismum per Christum, sic, ut illi incorporetur ct esse necessarium non solum necessitate me­ fiat ejus membrum : atqui homo per b«i|>- dii, ut dicimus in præsenli conclusione, tismum Chrislo incorporatur et fitejus mem­ sed etiam necessitate præcepti, ul dicemus brum, juxta illud Galat. 3 : Quicumquc in I in sequenti. Christo baplizali estis, Christum induistis ; Origencs, Horn. 14 in Lucam : «Quia, el 1 Corinth. 12 : In uno Spiritu omnes nos | n inquit, per baptismi sacramentum naliin unum corpus baplizali sumus. Ergo. « xitatis sordes deponuntur, propterea bapSi dicas hominem Christo incorporari » tizantur parvuli : Nisi enim quis renatus per fidem, juxta illud Ephes. 3 : Habitare » fuerit, etc. » Similiter Horn. 8 in Levit, Christum per fidem in cordibus nostris. el lib. 5 in cap. 6 ad Rom» S. Cyrillus Jcrosol. Catechesi 3 : «Si quis Ibid. adi. — /L Christum habitare qui­ dem in nobis per fidem, sed signo visibili I » non baptizatur, salutem non habet, præbaptismi exhibitam et assertam ; voluit enim I » 1er solos martyres qui sine aqua regno cœDeus quod omni tempore fidem nostram in » lesti potiuntur. » Mitto Justinum, in Apoipsum per aliquod signum visibile protesta­ log. S. Ircnæum lib. 2, cap. 22 et 27, et remur, in lege naturæ per sacrificiorum plures alios quatuor priorum saeculorum, oblationem, in lege scripta per circumcisio­ quibus constat non SS. Ambrosium ct Au­ nem , in lege nova per baptismum. gustinum primo induxisse necessitatem sa­ Item. Nemo potest salvari sine eo cui an­ cramenti pro parvulis, ul fingunt nova­ nexa sunt spiritualis regeneratio, renova­ tores. tio, mundatio, remissio peccatorum, de- I S. Ambros. J. de Mysteriis, cap. i·, ait: nique salus : atqui hæc sunt baptismo an-, «Credit catechumenus... sed nisi baplizanexa. Til. 3 : Salvos nos fecit per lavacrum j » tus fuerit in nomine Patris, et Filii, el regenerationis cl renovationis Spiritus ; » Spiritus sancti, remissionem non potest sancti. Ephes. 5 : Mundans lavacro aquæ I » accipere peccatorum , nec spiritualis gratn verbo vilœ. Act. 2 : Baptizetur unusquis­ » liæ munus haurire. » Lib 2 de Abraham, que vestrum in remissionem peccatorum. 1 cap. 11 : Utique nullum excipii, non infan­ Petri 3, dicimur salvari per baptismum, tem, non aliqua prœvenlum necessitate. sicut pauci salvi facti sunt per arcam Noe. DeS. Aug. dubitari non polesl, cum ubi­ Ergo. que ex necessitate baptismi probet contra Prob. 3° cx Patribus. Tertull. lib. dc Pclagianos peccatum originale. Quosdam Bapt. c. 13, adversus Quintilianos etCaia- textus mox referam. Fulgentius, ejus dis­ nos qui dicebant baptismum non esso ne­ cipulus, 1. de Fide ad Petrum c. 27 . « Fircessarium , sed fidem sufficere, idque pro­ « missime lene et nullatenus dubites non 428 429 UTRUM BAPTISMUS SIT OMNIBUS NECESS., etc. Dico 2° Baptismus est adultis necessarius d solum homines jam ratione utentes, vcdrum etiam parvulos, qui sive in uteris etiam necessitate præcepti. d matrum vivere incipiunt ct ibi moriunHæc conclusio sequitur cx prœccdenli. » tur, sive cum de matribus nati sine sa- Nam si baptismus sit omnibus necessarius Dcramenlo sancti baptismatis, quod datur necessitate medii ad salutem, manifestum » in nomine Patris, etc. de hoc sæculo tran- csl quod omnes præcepti capaces ad illum oseunt, ignis ælcrni sempiterno supplicio teneantur : 1° jure naturali quo quisque d puniendos. » Quid intelligat per ignem debet suæ saluti consulere; 2° jure divino: sternum, explicuimus dum de peccato ori­ est enim regula generalis, quod omne me­ ginali. dium, sive ex natura sua, sive ex institu­ Prob. 4° ex conciliis. Cone. Carthag. 4, tione divina, absolute necessarium ad salu­ apud S. Aug. Episl. 90, nunc 175, nomine tem , si subsit arbitrio nostro, cadat sub præ­ concilii ad Innoc. papam missa, sic deli­ cepto divino: siquidem nihil magis a Deo nit : « Quicumquc negat parvulos per bap- potuit præcipi quam id sine quo non potest » tibinum Chi isti a perditione liberari ct sa­ haberi salus, modo sil in potestate nostra. li lutem percipere aeternam : anathema Neque Christus legislator sat providisset » sil. » bono et perfectioni sui regiminis ac suæ Idem decrevit concil. Milcvit. teste eo­ reipublicæ, si non imposuisset præceptum dem S. Aug. Episl. 92, nunc 17G ; cui con­ speciale circa id quod ad finis illius conse­ cilio respondens idem Innoc. Epist. seq. cutionem constituit ul medium absolute ne­ dicit : « Quoad eos (Pclagianos), vestra fra- cessarium ; sicut deficeret princeps sæcula» tcrnilas asserit nr.edicare parvulosælernæ ris, si non praeciperet quæ sunt ad bonum »vitæ præmii sine baptismatis gratia posse commune absolute necessaria. » donari, pcrfaiuum est. » Hoc aulem præceplum divinum habemus Trident, sess. G, cap. 4, docet quod jus­ Matlh. 28: Euntes docete omnes gentes, tificatio « post Evangelium promulgatum, baptizantes cos tu nomine Patris, etc. Quo usine lavacro regenerationis aut ejus voto enim præcepto compelluntur Apostoli bap­ » fieri non potest, sicut scriptum est. Nisi tizare omnes gentes, eodem obligantur om­ n quis renatus fuerit cx aqua, etc.» El nes gentes baptizari ; sunt enim correlaliva: sess. 7, can. 5 dc Bapt. « Si quis dixerit sicut quia præceptum est Apostolis docere » baptismum liberum esse, hoc est, non gentes, ita præceptum est gentibus doceri. «necessarium ad salutem : anathema sit. » Item Marci 1G : Euntes in mundum univer­ Proh. 5° cx communi sensu cl perpetua sum , predicate Evangelium omni crea­ Ecclesiæ praxi. Hanc diserte testatur S. tura! : qui crediderit el baplizatus fuerit, Aug. Epist. 28, nunc 1GG ad S. Hieron. salvus erit. Accedit præceplum ecclesiasli«Quisquis, inquit, dixerit quod in Christo cumquod colligiturex traditione et constanti » vivificabuntur etiam parvuli, qui sine sa- praxi Ecclesiæ, ut in prima conclusione Bcramcnti ejus participationcde vi Ia exeunt, ostensum est. «hic profecto et contra apostolicam prædicaMulla proferunt Sociniani quibus probare » lionem venit, cl totam condemnat Eccle- contendunt, hoc Christi præceptum. Matt, Dsiam , ubi propterea cum baptizandis par- 28, non esse de baptismo, sed de doctrina » vulis festinatur cl curritur, quia sine du­ et instructione; aut si sit de baptismo, non ll bio creditur aliter cos in Christo omnino esse universale proomnibus ncc perpetuum, » vivificari non posse. » El I. de Orig. Ani- sed ad tempus. Eorum rationes ac interpre­ mæ, c. 9: « Noli credere, noli dicere, noli tationes seu potius fictione,, prolixe ct eru­ d docere infantes antequam baptizentur dite insequitur Honoratus Tourncly, sed «morte prævcnlos, pervenire posse ad ori- adeo frigida* et contorts nobis videntur, ut Bginalium indulgentiam peccatorum, si carum refutatio cuivis sensato ex ipsis texti­ «vis esse catholicus. » El ita constabat hæc bus pervia esse possit : ideo non immora­ perpetua ct inconcussa Ecclesiæ praxis, ut mur. Observandum est autem hic quod, quam­ ncc ipsi Pclagiani qui negabant peccatum originale, ausi fuerint eam inficiari, el ideo vis hoc divinum præceplum post Evange­ baptizabant parvulos, non quidem ad vitam lium sufficienter promulgatum omnes obli­ a tornam, sed ad regnum coelorum. get, qui tamen illud cx ignorantia invinci- ■4 • î| I I rp >1 Jl <4 DISSERT. III. ART. I. 430 bili transgrediuntur, non peccant, ncc pro­ u sunl Israeliiu; neque qui semen ixnl pter illius transgressionem damnabuntur, Abrahæ, omnes filii: sed in Isaac vocabitur sed propter peccatum originale vel peccata libi semen, id est, non qui filii carnis, hi actualia, quæ sine baptismo in re vel in volo filii, sed qui filii sunt promissionis. Sunl non remittuntur aulem lilii promissionis, qui habent patrem Abraham, quatenus est paler credentium, Solvuntur objectiones· ut loquitur Apost. Rem 4. Insl. 1° Corinl. 7, Apostolus vocat filios Obj. 1° Ex his verbis Christi, Joan. G, fidelium sanctos. Ergo. Nisi manducaveritis carnem Filii hominis, R. filios fidelium vocari ab Apostolo sanc­ non habebitis vitam in vobis, non probalur tos, non quod sint de facto et ex ortu tales, eucharistiam esse omnibus necessariam ne­ sed quia ope ct diligentia parentum fide­ cessitate medii ad salutem : ergo cx his, Nisi lium destinantur et ordinantur ad sanctiloquis renatus fuerit, etc., non probalur tem per baptismi susceptionem et Christia­ baptismum esse omnibus necessarium neces­ nam educationem. Non loquitur ergo ibi sitate medii. Apostolus dc perfecta sanctitate, sed de dis­ R. N. conseq. Prima ratio disparitalis csl positione ad illam : sicut cum ibidem dicit voluntas Christi. Constatcnim cx traditione, quod Fir infidelis sanctificabilur per mu­ definitionibus et praxi Ecclesiæ, Christum lierem fidelem, sensus est, quod mulier fide­ voluisse baptismum esse omnibus nccessa- lis exemplo bonæ conversationis, adhorta­ sariurn necessitate medii; non ita eucharis­ tionibus et instructionibus possit virum in­ tiam. Secunda disparitas est, quod baptis­ fidelem perducere ad fidem et veram sanc­ mus sit institutus ut rcnasccniia spiritualis ; tificationem. renasci autem ad novam vitam est omnibus Obj. 3° Neque B. Virgo, neque Apostoli omnino necessarium : at eucharistia est in­ Jeguntur fuisse baptizali, cl ila censent stituta ul cibus spiritualis; cibus autem est Tertull. lib. dc Bapt. cap. 12, cl S. Chry­ illis solis necessarius in quibus aliquid de sos. Horn. 10 in Acta Apost. ergo baptis­ viribus deperditur, quo repareniur et vita mus non est necessarius necessitate medi conservetur : hæc autem deperdilio non ha­ ad salutem. bet locum in parvulis, qui aclualitcr pec­ R. 1° longe probabilius esse B. Virginem care non possunt. Tertia tandem disparitas ct Apostolos fuisse baplizatos. Ita censent est, quod hæc verba, Nisi manaveaverilis, S. Aug. Epist. 108; Evodius, S. Petri in in secunda persona, dirigantur ad adultos sede Antiochena successor, apud Nicephopræccpli capaces; ista vero, Nisi quis re­ rum, lib. 2, cap. 3; Clemens Alex, apud natus fuerit, in tertia persona, dicuntur Sophronum, in Prato spirituali, c. 176; generaliter dc omnibus. Eulhymius, in cap. 3 Joan. S. Th. in hac Obj. 2° Filii fidelium nascuntur justi cl parte q. 38, a. G, ad 2; idque mullis probat filii Dei : ergo non indigent baptismo. Prob. Soto in 4, d. 5, q. unica, a. 2. ant. Filii fidelium sunt semen Abrahæ, R. 2° Dato ant. N. conseq. Potuit enim Rom. 4 et 11, cl Galal. 3 : atqui Deus, Ge­ Deus cx singulari privilegio B. M. Virgini nes. 17, promisit Abrahæ sc luturum Deum cl Apostolis, independenter a baptismo, ipsius et seminis ejus. Ergo. conterre omnem ejus effectum : nostra au­ R. N. ant. Ad prob. Ü. maj. Filii fide­ tem conclusio csl intclligenda delego ordi­ lium sunt semen Abrahæ secundum car­ naria, secundum quam dicimus quod in nem, transeat; semer Abrahæ secundum lege nova jam plene cl complete instituta, spiritum, N. Similiter D. min. Deus pro­ baptismus sil omnibus necessarius in rc vd misit sc futurum Deum ipsius et seminis in voto. ejus secundum carnem, 7V. seminis ejus se­ Insl. 1° Viri quidam sancti diu baptis­ cundum spiritum, id est, eorum qui habe­ mum distulerunt : Constantinus Magnus, rent fidem Abrahæ, C. Hanc aulem fidem teste Eusebio in ejus vita c. 62, distulit us­ olim habebant,habilualiler scilicet, infantes que ad mortem. S. Ambrosius erat tantum per circumcisionem , nunc habent per ba­ catechumenus, quando fuit electus episco­ ptismum. Solutio est Apostoli, Rom. 9 · pus. S. Marlinus, ul legitur in ejus vita, Non enim, inquit, omnes qui ex Israel sunl, vixit octo annis in calcchuinenatu : ergo non UTRUM BAPTISMUS SIT OMNIBUS NECESS., ctc. 431 existimabant baptismum esse tantae neces­ aliquo signo visibili hujus fidei protestativo, sitatis. 2° Sed esto fidem parentum tunc suffecisse, R. N. conseq. Sed existimabant sufficere ut videtur innuere Tertull. supra laudatus, votum baptismi, ubi adessent rationes il­ et nunc non sufficiat, id non contingit ex lam differendi, prout præsumimus habuisse eo quod virtus fidei sil imminuta, sed quia illos viros sanctos, forte cx humilitate et ut adjunctum est baptismi mandatum, ut di­ maturius per opera pietatis se ad illum dis­ cit ibidem Tertull. Sicut, licet observatio jonctent ; quod si sine causa tandiu dislu- mandatorum sufficiat ad salutem, ei tamen erinl, non sunt in hoc laudandi. Unde qui religionem profitetur non sufficit, sed S. Ambrosius, apud Baron, ad annum 377, necessaria est observatio consiliorum, non de sua dilatione doluit, ct ne alii sic differ­ quia csl imminuta virlus observationis man­ rent curavit. Similiter S. Aug. 1. 1 Conf, datorum, sed ratione adjuncti. c. 11, improbat quod in se factum fuit, Inferes. Ergo saltem via salutis facta est mullique Patres acrit-w invehunt in diu­ nunc ardior, el infantes sunl nunc pejoris turniorem dilationem ·. sed de hoc iterum conditionis quam tunc ; quod est absur­ infra. dum. Prob. illatio. Tunc salvabantur in­ Inst. 2° S. Cyprianus cum Africanis et I fantes vel perGêlam fidem parentum, vel Occidentalibus qui contendebant contra S. adjuncto signo sensibili ad eorum libitum ; Slcphanum, nullum esse baptisma hæreti­ nunc vero restringuntur ad solum baptis­ corum , et baplizatos ab illis esse rebapti­ mum. Ergo R. N. illal. Ad prob. N. conseq. 1° Quia zandos, hanc controversiam non ad fidem, sed ad disciplinam pertinere existimave­ tunc rarior erat fides supernaluralis, nunc runt, ut diximus superius, et ideo permit­ aulem baptismus, licet in certis casibus dif­ tebant cuiquam senlire quid vellet, ct ali­ ficilis, communiter tamen es* omnibus perquando ipsimet œconomiæ causa baptiza- vius, nec a fide el probitate ministri pen­ los ab hæreticis non rebaptizabant, ul eliam dit, sicque facilius adhibetur quam remeibidem diximus, quamvis tamen nullum I dium legis naturæ. 2° Quia in lege scripta reputarent hujusmodi baptismum : ergo I circumcisio non polecat conferri ante octa­ non existimabant baptismum esse necessa­ vum diem , baptismus aulem a quocumque potest conferri ab instanti nativitatis. 3 Per rium necessitate medii ad salutem. R. ut ante, N. conseq. Ex toto enim an­ baptismum habetur abundanlior gratia cum tecedente sequitur tantum quod existima­ jure slalim ingrediendi regnum coelorum, verint sufficere aliquando baptismum in quod antiquis erat occlusum : sicque nec voto. Referebant aulem controversiam de facta est arctior via salutis, nec infantes validitate baptismi hæreticorum ad disci­ sunt pejoris conditionis, sed e contra. Inst. Peccatum alienum, scilicet Adæ, plinam et non ad fidem, non quia crede­ bant baptismum non esse necessarium, nocet infantibus ad damnationem, quidni sed quia ista quæslio de validitate aut in- prodesset fides aliena ad salutem ? Item salraliditale baptismi hæreticorum , et conse­ I valur infans in utero per martyrium matris, quenter de rebaptizandis baptizatis ab illis, quidni per ejus fidem? R. 1° ad ulrumque, sic placuisse Chris­ non erat eliquata ct aliquo solemni Ecclcsiæ decreto definita ; idcoquc permittebant to. Deinde ad primum : disparitas esi, quod cuiquam senlire ct facere quid vellet, ser- ' peccatum Adæ non sit infantibus alienum et extrinsecutn , sed unicuique proprium, vala unitate ct pace. Obj. 4° cum Gcrsone, Cajetano, ctc. Vir­ quatenus in Adamo, qui erat caput lotius lus fidei in nova lego non est imminuta : generis humani, peccante,omnes peccave­ atqui in loge naturæ et in lege scripta ante runt , indicium est de peccato originali; at octavum diem fides parentum sufficiebat (idos parentum est omnino cxlrinscca par­ ad salutem parvulorum î ergo nunc simi­ vulis. Ad secundum. Puer non salvatur per martyrium matris, sed per proprium marliter. R. 1° Secundum ea quæ diximus in tract, I tyrium, quando cum matre occiditur. ■le Sacramentis in genere, neque in lege Inferes. Ergo demeritum Adæ est effieanaturæ neque in lege scripta ante octavum I cius ad damnationem quam meritum Cbnsti diem sufficiebat sola fides parentum sine ad salutem. 432 DISSERT. 111. ART. I. R. D. illatum. Demeritum Adæ est effi­ rum præccplorum, puta, jejunandi vel au· cacius ad damnationem secundum quid , diendi missam ; quia pariter sine aliis præquatenus scilicet extenditur ad plures , C. ceptis aut eorum volo nemo potest justificari· neque id negari potest in ulla sententia : est ergo vel votum baptismi non sufficit, vel efficacius absolute, ;Y. Quia meritum Christi baptismus non est necessarius necessitate efficax est non solum ad delendum pecca­ medii. tum originale quod ex Adamo contrahimus, R. N. sequelam Aliterz'nimel alilerconyd etiam ad delenda peccata actualia. Item currunt votum baptisn» et votum aliorum efficax est ad procuranda nobis majora bona præccplorum; cum enim baptismus sita quam quæ perdidimus per peccatum Adæ, Christo institutus ut medium ad consequen­ ampliores scilicet et cfficaciores gratias, dam remissionem peccatorum el justifica­ quibusinnurneras naluræinlirmæctcorrup- tionem, justificatio dicit intrinsecum res­ tæ lenlalioncs superemus, el in finem usque pectum ad illum ct dependentiam ab illo, perseverantes salutem consequamur. cl ideo contritio cum volo baptismi concur­ Urgebis. S. Aug. Epist. 23 , nunc 98 ad rit ad justificationem ul gerens vices bap­ Bonifac. ct Bernard. Epist. 77, docent pa­ tismi. At vero cum alia præccpla non sint rentum fidem prodesse parvulis ad salutem. instituta ul media ad consequendam justifi­ Ergo. cationem, sed propter alios fines, justificatio /?. D. ant. Docet fidem parentum parvu­ non dicit intrinsecum ordinem ad illa, neque lis prodesse ad salutem , quatenus parentes eorum observatio positive concurrit ad illam fide moventur ad cos offerendos baptismo, sicut baptismus, scd negative tantum tan­ C. Cum offertur consecrandus, inquit S. quam removens peccatum quod illam impe­ Aug. quatenus per eam sine baptismo jus­ diret. Unde contritio, quantumvis includat tificantur, N. votum aliorum præccplorum, puta jejunii, Repones. Voluntas patris reputatur vo­ non concurrit ad justificationem ut vicesgcluntas filii. Ergo. rens jejunii. R. D. ani. In iis in quibus paler est ca­ Insl. 1° Quod est necessarium necessitate put familiæ cl consequenter filii, C. in iis medii ad salutem, non potest per aliud sup­ in quibus csl privata persona, N. In iis au­ pleri , ut patet in fide ct gratia : atqui ex tem quæ spectant justificationem filii, cum dictis baptismus suppleri potest per ejus vo­ sint allions ordinis quam potestas patria, tum et per martyrium. Ergo. pater non csl caput filii, scd privata persona. R. D. maj. Quod est necessarium neces­ Inferes cx hac doclrina. Ergo infantes sitate medii ex sua natura ul fides ct gratia, morientes in uleris maternis, et alii nati non potest suppleri per aliud , C. quod est quibus non potest conferri baptismus, ca­ necessarium ex institutione divina, IV. Sic rent mediis sufficientibus ad salutem, sic- enim Christus justificationem annexuit bap­ que Deus non vult omnes salvos fieri, ncc tismo, ul tamen illi suam virtutem non alii gaverit, volucritquc illum suppleri posse Christus est pro omnibus. R. N.illationem. Deus enim instituendo per ejus votum cl per martyrium, ul antea baptismum pro omnibus, providet media probavimus. Inst. 2° In eo quod est necessarium ne­ sufficientia parvulis secundum corum con­ ditionem : neque tenetur ut provisor uni­ cessitate medii, ignorantia invincibilis non versalis intercipere miraculose causarum excusat: atqui excusat in baptismo ; qui Secundarum cursum , ne præmalurc mo­ enim nihil unquam audivit de baptismo, nog riantur. Insuper non incongrue dicilurcon­ peccat illum non suscipiendo. Ergo. R. D. min. Ignorantia invincibilis excu­ ferri parentibus auxilia sufficientia quibus, si bene uterentur, de facto suæ proles per­ sat in baptismo y ut præccptum est, C. ul venirent ad baptismum. Hanc gravem dif­ est medium necessarium ad justificationem, ficultatem uberius explanatam vide in iY. Non ergo peccat qui illum ex ignorantia invincibili omittit, ncc propter hanc omis­ tract, dc Deo, diss. 7, a. 8, obj. 7 ct 8. Obj. 5° Hoc ipso quo ponimus votum sionem damnabitur ; sed propior peccatum oaptismi in contritione perfecta inclusum originale et peccata actualia, quæ remitti sufficere , baptismus non est magis necessa­ non p malris, lestimoniumque adhibet ex Evanpossit, inutiliter et illicite tenletur bap­ » gelio, quia dictum est ad Joseph de prae­ tisma; quia ablutio aquæ eat de necessitate ii gnanlc Virgine, Domini matre, Quod in sacramenti : in casu autena non abluitur, » ea natum est, dcSpiritu sancto es', numnec ablui potest. » quidnam huic nativitati accedit secunda Sed quæslio est utrum si, inchoato puer­ d nativitas ?Alioquin non erit jam secunda, perio et aperto ostio uteri, puer possit ma­ » sed tertia. Dominus autem cum hinc Ιο­ nu vel syringia aliove instrumento aqua υ querclur. Nisi quis, inquit, rcnalus fucperfundi, sive scissa secundina juxta quos­ υ rii, eam scilicet computans primam nadam, qui volunt eam non esse partem cor-» P uvitatem quæ fit matre paviente, non poris, sed ejus involucrum tantum ; sive ea » concipiente atque prægnanle, quæ fil ex integra mauente juxta alios, qui dic>*.ithanc » ea, non quæfit in ea.Neque enim renatum pellem esse partem infantis pro hoc statu, » dicimus hominem quem mater peperil, eo quod secundum medicos eit illi congenita » tanquam iterum natus sit, qui jam semel et non solum ad tegumen‘um, sed etiam ad » natus fuerat in utero; sedilia nativitate ejus nutrilionemordinata : quæslio est, in­ d non computata quæ gravidam facit, natus quam, utrum infans m hoc statu possit li­ » dicitur homo partu, ut possit renasci ex » aqua ct Spiritu sancto '. secundum quam cite ct valide bap.tzari ? Dico 1° nrobabilius videtur in casu posi­ » ex Matre nativitatem etiam ipse Domito i nfanlcm nec licite nec valide posse bapti­ i) nus, inBelhleem Judœ dicitur natus. Si zari. Est omnium antiquorum, et ex re- a igitur homo regenerari per gratiam Spiccntioribus Natalis Alcxand. Verani, Jue- D ritus in utero potest, quoniam restat illi nin, Habert, l’IIerminier, Gotti, Toume- υ adhuc nasci : renascitur ergo antequam ly, Berti, etc., contra quosdam alios re­ » nascitur, quod fieri nullo modo potest, d con liores. Hanc ergo adversariorum responsionem Prob. 1° cx S. Scriptura , S. Augustino non solum improbat S. Aug. sed etiam ra­ interprete. Christus, Joan. 3 , v. 3 , dicit tionibus impugnat : 1° quia si verba Christi Nicodemo : Nisi quis renatus fuerit denuo, inlelligantur de nativitate in utero, rege­ ttc., el v. 7 : Oportet vos nasci denuo:quæ neratio per baptismum non erit secunda, ibidem explicantur de renascentia ex aqua sed tertia nativitas; 2° cl maxime, quia rt Spiritu sancto. Atqui nemo potest nasci homo in utero generatus, non dicilur sim­ denuo, scu renasci, nisi prius fuerit natus, pliciter proprie natus, sed in matre natus: ut per se notum est : ergo. Unde S. Aug. unde illud, Quod in ea natum csl. Simpli­ Epist. 57, nunc 157 ad Dardanum , dicit : citer autem et proprie dicitur homo natus α Non renasci quisquam potest, antequam parlu, seu qui ex utero prodiit, ul palel cx » natus sit. » Infra : α Non video quomodo S. Scriptura, Matth. 2 : Cum natus esscl » ædificcntur hommes in domum Dei, ad Jesus in Bethlcem Judœ; et: Ubi est qui « habendum in se inhabitantem Deum, nisi natus csl rex Judœorum? Genes. 4 : Sclh u cum fuerint renali, quod non possunt natus est filius; et alibi. » esse antequam nati. » Item : a Illa sancInferunt. Ergo homo exsectus, seu educ­ d lificalio qua efficimur et singuli templa tus ex utero per operationem quam cæsa»Dci, el in unum omnes templum Dei, ream appellant, csl incapax baptismi, quia 439 Inst. & Infans de quo est quaestio, est Rom. et S. Th. citatis. Si infans caput emittril, et periculum mortis immineat, bapli- sufficienter natus corporaliter, ulsi lenelhim ;dur in capite; nec postea, si vivus evaserit, ejus caput læsuin fuerit in utero, possit ap­ iterum esc baptizandus ; quia caput est præ- posito ab obstetrice emplastro juvari et forte cipua pars corporis, in qua vigent omnes sanari: ergo est etiam sufficienter natus ut sensus. At si aliud membrum emiserit, possit baptismo spirilualiler juvari et sanari. R. N. conseq. Disparitas est, quod ut cu­ quod vitalem indicet motum, in illo, si periculum impendat, baptizetur; quia se­ retur corporaliter non requiratur quod sil cundum aliquam sui pariem est natus. Et natus ; at ut curelur spirilualiler sacramen­ (une si natus vixerit, erit sub conditione to visibili regenerationis, debet prius esse baptizandus ; quia non est certum an valeat natus. Adde quod si medici prohiberent ap­ baptismus in alia corporis parte quam in plicari emplastrum , non deberet applicari ; capite collatus. Si vero ita baplizalus , ita quia Ecclesia prohibet in casu adhiberi deinceps mortuus prodierit ex ulero, debet | baptismum , non est adhibendus, in loco sacro sepeliri; quia id pendet ex Insl. 5° Si puer in ipsa effusione uteri soinstitutione Ecclesiæ, el in his favorabilia | Ium manum extenderit, potest baptizarisesunt amplianda. Hæc Ritualis verba viden­ eundum nos ; quidni si ipsa manus, aul for­ tur quasi exscripta ex Aulore, loco cil. in te aliqua pars polior eodem liquore intra margine. uterum baptizetur? Obj. contra primam conclus. Infans in R. disparilatcm esse, quod in secundo ulero materno inclusus est homo viator, ca­ casu nullo modo possit dici natus, in primo pax graliæ; et indigus remedii, cum sit autem casu potest dici natus secundum ali­ peccato originali obnoxius : si ergo reme­ quam sui partem : neque tamen dicimus dium quod Christus instituit ad cum perve­ hujusmodi baptismum in manu aul pede sic nire possit, illum sanabit. esse certum , ul non debeat repoli sub con­ R. D. ani. Est homo viator capax graliæ, ditione , si infans perfecte nascatur. Inst. 6" Infans de quo agitur, est incho­ el indigus remedii, et hujus remedii ca­ pax, A’. el hujus remedii incapax, C. Debet ative natus. Ergo. enim prius nasci quam renasci. R. N. ant. Est quidem in dispositione ul Inst. 1° Baptismus est ablutio exterior nascatur , sed nemo dicitur natus, nisi in aquæ : ergo qui polesl externe ablui, potest lucem exterius emissus. baptizari. Cælerum quoad praxim . cum ista sen­ II. I). ant. Baptismus est ablutio exterior tentia non omni carcat probabilitate, cl in aquæ in subjecto capaci, C. in subjecto in­ extremis extrema sint lentanda, non vide­ capaci, A. Ablue lapidem, non erit baptis­ tur damnandus qui in hoc casu baptismum mus. Infans autem in ulero ex nulla sui par­ sub conditione lentaret. te natus, non est baptismi capax, ul dictum Petes utrum mater prægnans, a medicis est. desperata, possit aperiri ut puer extractus Insl.2’ Adsunt omnia requisita ad essen­ valeat baptizari ? tiam baptismi, scilicet, materia , forma el R. negative. Quia nunquam licet occidere intentio ministri, nec plura requirit cone. quemquam etiam periclitantem, ut altori subveniatur. Sed exspectanda csl mors ma­ Flor. Ergo. R. I). ant. Adsunt omnia requisita, sup­ tris, ct, ea slalim aperta , extrahendus inponendo subjecti capacitatem. C. secus N. lahs et baptizandus. Quidam excipiunt ca­ Insl. 3° Puer in utero matris estsuilicien- sum quo mater est damnata ad mortem; tei natus, ut inficiatur peccato originali. sed satius est differre supplicium , imo ct Ergo est etiam sufficienter natus, ut ab eo nolilicalionem suæ condemnationis usquequo pepcrcrit. mundetur. R. N. conseq. Disparitas est, quod pecca­ ARTICULUS IV. tum originale contrahatur carnali genera­ tione, proindeque slalim ac animatur fœ­ Utrum pueri Judaorum vel aliorum infide­ lium sint invitis parentibus baptizandi? tus ; at non diluitur nisi sacramento regene­ Hucusque dixi dc pueris baptizandis, at­ rationis visibili, cujus csl incapax nisi prius tenta corum ætatc,ct spectato statu ante natus. UTRUM PUER! JUDÆORUM VEL ALIOR., etc. 438 K j / f * II I <■ I l DISSERT. ΤΠ. ART. Hl. non est proprie natus, unde dictus S. Ray- I » renasci secundum Christum non potest; Γ » neque enim dici regeneratio in eo potuit, mundus nonnatus. R. N. illationem. Quia nasci ct in lucem o quem generatio non præcessit. u Que edi sunt synonyma : unde proprie dicitur latioexcluditnon solum baptismum matris, natus, qui ex utero quovis modo prodiit : sed etiam proprium. Rituale Rom. Iit. de Baptizandis Parvulis, dictus autem S. Raymundus nonnatus, non esset proprie et simpliciter natus, sed quia prohibet infantem in ulero matris baptizari, non erat natus ut solent alii, enitente ma­ iLsi caput aut aliud membrum extra emise­ tre. Cætorum nostra quæstio est de infanti­ rit : Nemo in utera matrum baptizari debet; sed si caput emiserit, clc. ut infra. Idem bus in utero. Respondet 2° Aurelius Piette quoad S. facramentale Ambrosianum, editum jussu Aug. ipsum tantum velle quod infans in S.Caroli; PastoraleecclesiæAlcchliniensis; utero matris existons, non possit baptizari RitualcBononicnse; RilualcGreg. XIII,cl baptizata matre ; quia lib. 1 de Peccat. Me­ i plura alia ; ncc forte unum proferri poterit ritis , c. 26 , ex eodem principio quo usus , quod aliter loquatur. Idem S. Th. Iiicadi. Respondent Ecclesiam et S.Thomamliaec est in Epist. ad Dardan. scilicet, a Qui na­ zi Ius non fuerit, renasci non potest, » con­ dixisse in hypolhcsi quod puer non possit in cludit : « Ex quo conficitur, neminem in iI ulero matris ablui : sed cum nunc ex obser­ o suo parente renasci non potuisse non na- vationibus hodiernorum medicorum constet vtum,» id est, baptizato parente simul posse ablui, ct manu tangi, horum defini­ baptizari infantem. ' tionibus non adslringimur. Sed contra, 1° Jus canonicum, ritualia Sed contra. 1° Nihil horum legimus inS. Aug. lib. 1 de Peccat. Merit, c. 26. 2« Eslo et S. Th. non solum in hoc fundantur, quod alicubi ista haberet S. Aug. male concludit puer non possit ablui in utero, sed etiam adversarius : nam ri in parente non magis cum S. Aug. quem citat S. Th. in arg. s.c. significat baptizari baptismo parentis, quam in hoc quod nondum natus non possit re­ baptizari in ejus ulero; imo hoc ultimum nasci : sive autem possit ablui, sive non, magis obvie significat. 3° et præcipue, Esto quandiu est totaliter in utero, non potes! item S. Augustinus alicubi ex hoc suo prin­ dici natus secundum ullaaisui partem, cum cipio, Nemo renascitur nisi natus, intule­ nasci sit extra prodire cl in lucem edi. rit infantem in utero matris non possebap- , 2“ Uterum in partu aperiri, ideoqueintizari baptismo matris, quæ illatio est legi- fantem posse tangi, non recenLioresmodo, tinia ! at in Epist. ad Dardanum quam ver­ s.d antiquissimi medici dixerunt, dixit samus, non hic sistit, sed ex eodem princi­ i so Hippocrates do nativitate puerorum; pio concludit generaliter quod infans in i 1 ergo non latebat Ecclesiam et S. Thoulero matris de lege ordinaria nullo modo | mam, neque in hac hypothesi loculi sunt, 3° Si in bâc solum suppositions non possit possit regenerari et baptizari : « Non video, » inquit, quomodo ædiflcentur homines in baptizari infans, igitur, ex quo contrarium » domum Dei ad habendum in se inhabi- I constat, debuisset Ecclesia in re tanti mo» tantem Deum, nisi cum fuerint renati, ' menti antiqua sua decreta rescindere, ct «quod non possunt esse antequam nati. » novis editis jubere baptizari infantes in ulcId autem profecto vidisset, si credidisset in- ro matris, etiamsi nullam sui pariem extra fantem in ulero existentem posse proprio emiserint; quod tamen hucusque non fecit, baptismo baptizari. Item ibid. a« Si homo Prob. 3° ratione. Homo per baptismum » regenerari per gratiam Spiritus in utero cooptatur inter membra visibilia corpori' p potest, quoniam restai illi adhuc nasci, Chrisli mystici seu Ecclesiæ visibilis; sunl » renascitur ergo antequam nascitur; quod I enim sacramenta signa sensibilia quibus » ifieri nullo modo potest. » Ergo nec suo homines in unum religionis visibilis nomen 1 fnftdiinnnlnr Ann · nec mnlrk matris hnnlkmafo baptismate. coadunantur, itl ut nlihi alibi /livirntic diximus nv ex £S. Aug Prob. 2° ab auctoritate et praxi Ecclesiæ. atqui infans in nulla sui parte cx ulero Cap. Qui in maternis 115, de Conscc. d. 4 egressus, non polesl cooptari inter membra dicitur : a Qui in maternis uteris sunt risibilia Ecclesiæ, nec coadunari in unum P matre baptizari non possunt, quia qui ' religionis visibilis nomon. Ergo. n natus adhuc secundum Adam non csl, ’ Q. 68. o. 14. ad 4.—Dico 2· cum Rituali 440 1 >1 t I 01 JI I .ml t ) t DISSERT. III. ART. IV. nativitatem. Nunc dicendum de ipsis, at­ rentes infideles relinquerentur, vel ab ipsis tenta eorum parentum voluntate repugnan­ eriperentur et separarentur : atqui neu­ te. Quantum ad pueros fidelium non csl dif­ trum licet. Non primum, propter evidenficultas, quia cum parentes sint Ecclesiæ tissimum periculum perversionis et apostasubditi, possunt cogi ul offerant infantes siæ in gravem injuriam fidei el sacramenti: suos baptismo ; consequenter et a fortiori extra dubium est enim parvulos parentibus possunt infantes iis invitis baptizari. addictos, el eorum pravis moribus ac riti­ Inter infideles, quidam subjiciuntur prin­ bus imbutos, cum ad adultam ælalcm per­ cipibus Christianis, quidam non. Ex primis venerint, baptismo quem nescientes susce­ quidam subjiciuntur politice tantum, ut ci­ perunt, renuntiaturos el parentum religio­ ves ; quidam serviliter , ut mancipia. Item nem secuturos. Non secundum, quia eri quidam a fide suscepta aposlataverunt, ut pere pueros nondum adultos a potestate pa­ haeretici ; quidam nunquam fidem suscepe­ rentum, csl contra justitiam naturalem, runt, ul judæi, pagani, mahumetani. Ut jure enim naturali lilii, quandiu carent usi certa ab incertis distinguamus, rationis, sunt sub potestate et cura paren Suppono 1° baptismum infantibus quo­ tum, non minus quam eorum boves éton­ rumcumque infidelium, etiam ipsis paren­ née magis licet illos ab cis auferre quan. tibus invitis, collatum esse validum ; quia cæleras eorum possessiones. Ergo. adsunt, ul supponitur, omnia essentialia, Pro cujus intelligenlia, diligenter obser­ materia, forma, intentio ministri et sub­ vandum est cum Cajet, et Solo quod, cum jectum capax : neque voluntas seu inten­ Deus sit auctor utriusque juris, scilicetnalutio parentum offerentium perlinet ad es­ ralis paterni, ct divini de baptismo, non sil sentiam, sed lanium ad solemnitalem sa­ instituenda comparatio inter ipsum Deum cramenti. « Non enim scriptum est, inquit et parentes, tanquam inter duas potesta­ » S. Aug. Epist. 23 ad Bonifac. Nisi quis tes, sed inter Deum ut auctorem naturæ υ renatus fuerit cx parentum voluntate, sed, el ipsum ul auctorem fidei el legis baptis­ » Nisi quis renatus fuerit cx aqua et Spiritu mi. Potuit ergo Deus duplici modo insti­ d sancio. » Unde solum est quæslio an li­ tuere legem baptizandi omnes : 1° ut im­ cite baptizari possint? pleretur non obstante jure naturali; 2°ut 2. 68. a. 40. o. — Suppono 2° filios quo­ impleretur sonato jure naturali. Si primo rumcumque infidelium adultos posse licite, modo illam instituisset, nulla foret difficul­ si consentiant, baptizari; quia in his quæ tas, ct pueri infidelium possent invitis pa­ sunt juris naturalis vel divini, incipiunt rentibus baptizari : at non hoc primo modo, esse suæ potestatis. sed secundo legem hanc instituisse existima­ Suppono 3° filios hærclicorum posse li­ mus; idque colligimus cx pluribus. l°Quia cite parentibus invitis baptizari;quia, sicut ipsemet jus naturale condidit, lex autem modo dicebam de pueris fidelium, ct ipsi fidei et gratiæ naturam non destruit, sed parentes ratione baptismatis suscepti, el perficit ; disponit enim Deus omnia suavi­ ipsi infantes ratione nativitatis ex parenti­ ter. 2° Non legimus in S. Scripturis omnes bus baptizatis, sunt subditi Ecclesiæ. Sup- esse baptizandos, derogando juri naturali peresi ergo difficultas dc filiis non adultis parentum, sed simpliciter, omnes esse bap­ tizandos, quod debet inlelligi salvo jure na­ infidelium simpliciter. Ibid, et 2. q. 1U. a. 12. etquodlibct 2. 2. a. turali. Sicul enim si princeps mandaret ul 7. — Dico 1° Pueri infidelium qui principi­ omnes concurrerent ad constructionem ar­ bus Christianis non subjiciuntur, vel cis cis, non obstantibus quibuscumque privi­ subjiciuntur politice tantum, non possunt legiis, equidem tunc etiam nobiles tene­ licite baptizari invitis parentibus, exceptis rentur concurrere ; sed si mandaret simpli­ ccrliscasibus infra referendis. Et commu­ citer ul omnes concurrerent, tunc non cen­ nior cum Auctore contra Scotum el Sco- seretur derogare juri el priv ilegiis nobilium : tistas. ita similiter. 3° Lex baptismi non tollit alia Ibid. — Prob. 1° Si pueri infidelium qui jura naturalia; v. g. non licet furari, aut principibus Christianis non subjiciuntur aut occidere matrem ul baptizetur infans quem civiliter tantum subjiciuntur, invitis pa­ habet in utero : ergo ncc tollit jus pater­ rentibus baptizarentur, vel apud iosos pa- num. 4° Noluit Deus per legem baptismi UTRUM PUERI JUDÆORUM VEL ALIOR clc. 441 dirogar juri naturali quod habent adulti, patre ad fidem converso consentiente in ul libere de se et suis actibus disponant, ct baptismum filii, licet repugnet mater , idemon possunt vi cogi ad baptismum: baptizandus sit filius : ergo a contrario ci go ncc juri parentum in filios. 5° Denique sensu, si amlx> infideles repugnent, non I ai:ccs,e Dei ct Chrisli voluntatem collegi­ est baptizandus. um e x constanti Ecclesiæ usu, ut jam sum Quod dixi de jure parentum, idem dic dici.urus. Unde dc avo cui, amoto patre, incumbit cura ne­ ibid. 2.2. cit. — Prob. 2" Maximam ha­ potum, ct jus paternum in cos competit. bet auctoritatem Ecclesiæ consuetudo, quæ Quidam idem censent de tutoribus, qui semper est æmulanda, quiact ipsa doctrina i sunt loco parentum ; sed verius videtur non catholicorum doctorum ab Ecclesia auctori­ esse lanium eorum jus sicut parentum, nec tatem habet . unde magis standum est auc­ tantam eis injuriam irrogari ac parentibus, toritati Ecclesiæ quam auctoritati vel S. Au- præscrlim in terris principum catholicorum, gusrini vel S. Hieronymi, vel cujuscumque ! quorum auctoritate constituuntur tutores. doctoris. Atqui nunquam fuit usus seu conDixi in conclusione, exceptis certis casi­ suetudino Ecclesiæ quod Judæorum filii el bus. Tn'S communiter assignantur. aliorum infidelium, civiliter tantum el po­ Primus casus est. Si puer sit ita morti litice principibus christianis subditorum, proximus, ut nulla spes vitae moraliler re­ invitis parentibus baptizarentur : ergo Prob. maneat , potest secreio baptizari, incon­ minor. Quamvis retroactis temporibus fue­ sultis parentibus ; quia tunc neque puer, rint mulli catholici principes potcnlissimi, moraliler loquendo, exponitur periculo ut Constantinus el Theodosius, quibus fa­ aposlasiæ; neque minister, sed ipsa mors miliares fuerunt sanctissimi episcopi, ul illum a parentibus eripit: neque injuri Sylvester Constantino, S. Ambrosius Theo­ quæ in tali casu videtur irrogari parenti­ dosio, nunquam tamen id attentaverunt. bus, csl tam gravis, ncc tam superstitiose Et certe isti praesules zelosissimi non præ- intelligcnda, s^d secundum prudenlum ju­ tcrmisisscnl a piis illis imperatoribus im­ dicium, inquit Soto. El ita solent se gerere petrare ul baptizarent istos parvulos,si hoc missionarii apud Indos, ut legimus de S. esset consonum rationi. El ideo periculo­ Franc. Xaverio, in Epist. ad Franciscum sum videtur hanc assertionem de novo in­ Hcnricum, infra citanda , et de S. Ludo­ ducere, ut, præler consuetudinem in Ec­ vico Bertrando, in ejus vita. clesia hactenus observatam, Judæorum, in­ Secundus casus. Si puer, sive juste, sive vitis parentibus, filii baptizentur. Hæc in injuste, sitita a parentum custodia abstrac­ terminis S. Th. Exempla quæ adversarii tus, ut nulla sil spes reditus ad illos, po­ proferunt in contrarium, non sunt ad rem, test baptizari ; quia tunc parentes censen­ ut patebit cx sol. obj. tur mortui parvulis, ct amisisse si non Confirmatur i° Non est assigrahilis po­ ipsum jus, saltem usum juris paterni, testas per quam possint baptizari pueri in­ quo uti non possunt. Et sic solent baptizari fidelium, reluctantibus parentibus : non qui c longinquis regionibus, sive p< r mer­ civilis, quia hæc spectat duntaxat regimen catores, sive fortuna belli ad nos deferun­ populi secundum præscripta juris naturalis tur. Si tamen furto sublatus puer, non ita vel humani; non ecclesiastica, nihil enim distaret a parentibus, quin posset ad illos adeam spectat dc his qui foris sunt judi­ I remitti, aut ii possent consuli, alterutrum care, ut (licit Aposl. 1 Cor. 5 : non utraque esset faciendum ; quia per furtum non simul, non enim plus possunt conjunclim amittunt jus paternum. quam scparalim. Ergo. Tertius casus. Si alteruter parentum a l Confirmatur 2° Non licuit Judæis cir­ fidem conversus, in baptismum prolis con­ cumcidere alienigenas aut eorum filios po-i sentiat allero repugnante, potest baptizar< lilice tantum ipsi subjectos, nisi consensis- 1 proles : ita definivit Grog. IX , cap. / x lit­ sent, sed tantum vernaculos et emplilios; teris , Ex Ira. de Corners. inlid. item cone. Gcn. 17, Exodi 12, Joseph lib. 13 Antiquil. Tolet. 3, anno 589, cap. 1 î. et conc. lol. . c. 8 el 11. Ergo similiter de baptismo. 4, an. 633 , can. 63. Ratio est, quia lune Confirmatur 3° Canone cx litteris, Ex­ consensus daturab eo qui habet jus naturale tra, dc Corners, infidel, decernitur quod, | in puerum; cl quamvis aller repugnet. 1 ; 442 DISSERT. III. ART. IV. praevalere debet consensus illius qui cedit pueros bello captos baptizari et non redimi, in favorem religionis et in utilitatem pueri. inde enim fieret quod pueri fidelium ab in­ Neque est periculum aposlasiæ, quia puer fidelibus capti, etiam non permitterentur præsumilur instruendus a conjuge fideli : i cdimi. An autem si sequatur tantum grave si tamen contrarium fundate timeretur, incommodum temporale, tencan’ar, du­ esset abstrahendus a parentibus, utpalcbil bium est. Quidam a/Jirmanl, quia bonum ex infra dicendis in fine articuli. Quod spirituale infantis est praeferendum bone dixi de consensu unius conjugis, idem di­ temporali domini, et ad id tenerentur pa­ cendum si avus, mortuo patre, consen­ rentes, in quorum obligationem domini suc­ tiat, reclamante matre, quia avus habet cedunt. Negant alii, quia parvuli non sunt etiam curam nepotum. Et ita statuisse in extrema necessitate, idcoquc non est illis necessario succurrendum cum gravi incom­ Gregorium XIII refert Sylvius. -D1CO2PFilii infidelium mancipiorum pos­ modo, neque domini succedunt in jus pater­ sunt invitis parentibus baptizari. num cum tam stricta obligatione. Est communis conlra paucos. Etquamvis So'vuntttr objectionesconlraprimam caniIntioftem, Auctor hunc casum non expresserit, innuit Obj. l°cuin Francisco Ilcnno. Parentes tamen tum hic ad 2, tum 2, 2 cit. ubi dicit pueros Judaeorum non posse invitis paren­ nullum habent jus impediendi quominus tibus baptizari, quia Judaei subduntur prin­ procuretur baptismus eorum parvulis tergo cipibus chrislianisservitute civili. per quod potest princeps illis invitis baptismum par­ innuit quod, qui subduntur serviliter ut vulis procurare. ! R. N. conseq.Quia, quamvis parentesnon mancipia, possint baptizari. Kalio csl, quia dominus jure gentium ha­ habeant jus impediendi baptismum suorum bet dominium reale in servos eteorum filios, filiorum, habent tamen jus neauferantural) non minus quam in boves et oves, ita ut eis, quod fieri deberet si baptizarentur, et possit illos donare, vendere et ab invicem sic privarentur jure suo. Insl. 1° Hoc jure suo abutuntur parentes, separare, sinccujusquam injuria : pueri au­ tem sic separati baptizari possunt invitis pa­ nolentes filios suos baptizari : ergo possunt rentibus, quia tunc respectu illorum cessat illo privari. R. 1° hoc argumento probari etiam adul­ periculum apostasiae. Unde, quamvis domi­ nium quod quis habet in servos, non det illi tos invitos posse baptizari ; nam et ipsi abu­ jus directum cl immediatum in ordine ad tuntur jure suo , et peccant contra jus divi­ supcrnaluralia, dat tamen indirectum etme- num nolentes baptizari. 2° D. ant. Abutun­ diatum,quiadaljusadscparationcm filiorum tur jure suo conlra legem humanam vel na­ a parentibus, qua posita separatione, nihil turalem , N. conlra legem supernaturalem ct divinam, C. et N. conseq. Quia nemo po­ obstat quominus possint baptizari pueri. Si dicas jus paternum esse naturale, con­ test per potestatem humanam privari jure sequenter parentes non posse eo privari per suo, nisi eo abutatur contra legem aliquam, ad quam servandam cogi potest ab ista po­ jus gentium. /L dici naturale non hoc sensu quod quasi testate : non potest autem infidelis per po­ jus naturale obliget, sed quia originem ha­ testatem humanam cogi ad servandam legem bet a na tura, sicut libcrtasdicitur naturalis : divinam baptismi pro sc, ita nec pro filiis. Inst. 2° Princeps csl minister Dei: ergo unde , sicut jure gentium possunt libertate privari, ita el jure paterno. Vel si vis, rema­ debet curare ut serventur Dei mandata. R. ]). ani. Princeps est minister Dei ad net jus paternum radicale ct remotum, fun­ datum in processione filii a patre, sed pri­ procurandam observantiam praeceptorum naturalium et humanorum, C. praeceptorum vatum jure proximo vt expedito. IIoc ipso autem quo filii mancipiorum supernaturalium , subdistinguo. Eo modo possunt baptizari, sequitur quod domini quo Deus vult ea observari, transcal; alio perse teneantur curare ut baptizentur et modo, N. Vult autem Deus legem baptismi Christiane educentur, quia succedunt in cu­ observari, non derogando juri naturali pa­ ram parentum; nisi cx baptismocl eorum rentum in filios, ul probatum csl. retentione sequerentur graviora incommo­ Inst. 3° Supposita sufficienti pravi i ratione da, sicut revera sequerentur si, v. g. vellent fidei, ut supponi debet apud principes chris- UTRUM PUERI JUDÆORUM VEL ALIOR., etc. 443 llanos, parentes tenentur ex præcepta na­ placuit ul servaretur cum injuria alterius turali prolibus suis procurare baptismum : juris. ergo, ubi præceptum istud violant, princi­ Inst. 6° S. Aug. Epist. 48, nunc 93, pis csl illorum defectui supplere. laudat leges ab imperatoribus latas adver­ 71. I). ani. Supposita sufficienti Evangclii sus sacrificia paganorum : ergo a fortiori prædicalione, parentes tenentur ex præceplo laudaret principes qui impedirent subdiloi naturali mediate et indirecte prolibus suis ne proles suas dæmonio sacrificent. procurare baptismum, C.immediato et di­ R, N. conseq. Aliud quippe est impedire recte , N In tantum enim lege naturali te­ exercitium publicum idoloKttria», aliud vi nentur parentes procurare suis parvulis baj>- ad Christianam religionem compellere. Pri­ lisrnum, posita sufficienti promulgatione mum potest princeps, quia inde possunt fidei, in quantum lex naturalis didat esse mores subditorum corrumpi el tranquilli­ obediendum praeceptis suorum superiorum, tas publica turbari ; secundum non potest, llocaulem modo non dicimur proprie obli­ quia sic Deus non instituit legem supernalugari jure naturali, sicut non dicimur obii- 1 ralem baptismi, ut violato jure naturali gari jure naturali ad audiendam missam, i conferretur, cl vi homines ad religionem ad servandam quadragesimam , etc. El hu- 1 traherentur. Quod si infideles sint suis sub­ jusmodi logis naturalis transgressio non suf­ ditis chrislianis scandalo, potest eos cx sua ficit ul princeps possit parentes repugnantes ditione expellere, aut eos loco separato con­ jure suo privare; alioquin posset pariter cludere. cogere adultos ad suscipiendum baptismum, Insl. 7· Oportet obedire Deo magisquaro quia el ipsi simili modo peccant contra le­ hominibus : atqui Deus praecipit omnes bap­ gem naturalem nolentes baptizari. Imo cx tizari. Ergo. eadem ratione posset princeps saecularis se R. D. min. Deus praecipit omnes baptizaimmiscere omnibus spiritualibus ct super- I ri, salvo jure parentum, C. secus, .¥. naluralibus. Adde sic Deum instituisse le­ Insl. 8° Christus, Lucæl4, dicil servo: gem baptismi, ul noluerit transgredientes, Compelle intrare, ul impleatur domus mea. sive pro se, sive pro filiis ad eam cogi dero- I Ergo, gando juri naturali, ul probatum est. [ R.inde probari infideles adultos posse vi hisl. li° Potestas defendendi innocentes compelli ad baptismum, quod non admit­ jure naturæ competit omnibus : atqui in­ titur; imo impios tl in sceleribus obstina­ fantes sunt innocentes cl maximam patiun­ tos ad cœlum violenter perduci, quod in­ tur injuriam ex mala voluntate parentum. sulsum est. — Q. 22. de verit. a, 9. — IgiErgo. tur sensus est, gentes compelli ad fidem, R. 1). maj. Potestas defendendi innocen­ non per minas, tormenta elarmorum vio­ tes jure naturæ competit omnibus, eo modo lentiam, sed per rationis vim cl persuasio­ quo Deus instituit. C. alio modo, N. Deus nis efficaciam, sic, ul personante Evangeautem non instituit legem baptismi, ul pos- j lii tuba el operante gralia, fiant ex nolen­ sil conferri pueris innocentibus, violato jure tibus volentes. naturali. Obj. 2° Plurcs religiosissimi principes vi Inst. 5° Si parentes vellent occidero in­ compulerunl infideles ad baptismum. 1· Sifantes, aut docerent eos furari, blasphema­ sebulus, llispaniarum rex, teste Baronio ad re , etc. possent ab eis juste eripi, non obs­ annum 614, Judæos ad baptismum coegit ; tante jure quod habent in illos : ergo a for­ ct in cone. Tolet. 4, non solum non impro­ tiori si nolint ipsosbaptizari. batus, sed laudatus fuit can. 57; fuilque R. N. conseq. Quia quæ referuntur in an­ ibidem præceptum ul Judæi, qui fidem tecedente, sunt directe contra jus naturae et chrislianam vi velnccessitale susceperant, bonum commune, cujus conservatio directe I tenere cogantur. spectat principem civilem : at resistentia 2'Lege 3 Visigolhorum, lib. 12, lit. 2, parentum respectu baptismi suorum par­ Judæi sub poena exilii compelluntur offerre vulorum , est directe cl immediate conlra lilios suos ad baptismum. jus supernalurale, cujus conservatio non 3° Carolus Magnus, juxta Annales Fran­ spectat principem sæcularem, nisi in quan­ corum apud Duchesne , Saxones coegit ad tum placuit ejus auctori; nun autem ipsi baptismum, el in hoc laudatus ab Adriano I. 444 DISSERT. HI. ART. IV. 4° Chilpericus, teste Greg, luron, lib. β Ad tertium. Carolus Magnus non vi corn Hist. Franc, cap. 17, multos Judæos bap- pulil Saxones ad baptismum , sed illos intizari jussii. strui el suasionibus ac adhortationibus ad 5» Dagobertus, referente auctore vitæ S baptismum perduci curavit, quern illisponAmandi, Trajeclensis episcopi, huic dedit tc susceperunt. Unde Alcuinus, Epist. 1, litteras, ut infideles Gandavcnses compelle­ dicit, a Carolurn Akgnu.hsua sollicitudine, ret ad baptismum. i d devotione ac bemgnatc, per veræ salutis 6° S. Franciscus Xaverius, in Epist. ad I » concilium, per optimam voluntatem,SaFranciscum Hcnricum, dicit : « Plus proli- » xones convertisse, » At vero post iteratas d cis quam tu putas, infantes diligentissi- Saxonum rebelliones et a fide defectiones, n me conquisitos per baptismum coelo pa- ipsos coegit stare et promissis el religioni » riendo. » sponte suscepta?. 7° 1 Machab. 2, de Mathalia et sociis di­ Ad quartum. Ipse Greg. Turon, referens citur ; Circumciderunt pueros in circumci- ! factum Chilperici, ipsum improbat. sos, quotquot invenerunt infinibus Israel, el Ad quintum. S. Amandus non usus est in fortitudine. potestate sibi a Dagoberlo tradita, sed ver8° Tandem. In lege naluræ poterat quili- I bum Dei apud Gandavenses praedicavit, et bet fidelis offerre infantem alienum, ap- quos c captivitate redimebat, baptizabat, plicando illi remedium peccati originrlis : ut dicit auctor ejus vitæ, apud Surium sexto ergo similiter. februarii. Vide etiam Acta Sanctorum ad R. 1° hæc facta pro majori parte non tan­ cumdcm diem. gere nostram conclusionem ; sunt enim de Ad sextum. S. Franciscus Xaverius lo­ infidelibus adultis, nostra autem conclusio quitur de infantibus morti proximis, et a de pueris infidelium nondum adultis. Et parentibus derelictis ; additenim : « Almequamvis licitum esset metu poenarum infi­ » mento te octo mensibus quibus istic verdeles adultos ad baptismum attrahere, non » saris, plurcs animas conservasse moribunideo licitum esset infantes a parentibus abs­ » dis infantibus baptizandis. » trahere. At neutrum unquam probavit Ec- i Ad septimum. 1° Multi interpretantur elesia. Unde de pueris Judæorum, qui metu mortis» R. 2° adsingula. Ad primum. Factum Si- ' gentibus incusso non ausi fuerant circumci­ scbuli improbavit ecclesia Hispana in conc. dere suos filios: unde ibi additur, cl obtinue­ Tolet. Nam can. laud, in obj. sic decernit : runt legem de manibus gentium, id est, a De Judæis præcipit S. synodus, nemini excusso gentium jugo, recuperaverunt ob» deinceps ad credendum vim inferre. » I servandam legis. lu Esto intelligendum sit Laudatus autem fuit Siscbutus non propter ! dc pueris gentium, Judæi poterant illoscirhoc facium, sed propter zelum religionis ct cumcidcrc, nimirum captivos factos jure alia statuta adversus Judæos, scilicet, ne belli. Constat autem cx probationibus con­ Christianum mancipium circumciderent , clusionis, non licitum fuisse circumcidere nec Christianus exerceret ritus judaicos, elc. alienigenas invitos aut eorum filios, nisi ver­ Jure autem Judæi, poenarum metu bapli- I naculos ct emplitios. zati, coguntur serva re Christian® religionis I Ad octavum. Sylvius negat ant. Tunc ritus; quia, licet nemo invitus ct animo re- I enim sicut nunc servandum erat jus pater­ luctans valide baptizetur, si tamen metu ad- | num, nec puer educandus in infidelitate po­ ductus, revera velit suscipere baptismum, terat tunc magis quam nunc exponi pericu­ suscipit; quæ enim fiunt ex metu, sunt sim­ lo apostasia?. Soto concedit ant. ct negat pliciter voluntaria. Et aliunde Ecclesia, conseq. quia 1° tunc non imprimebatur quæ non judicat dc internis , præsumit I character ; 2° quia iidelis poterat ratione naquod , qui exterius baptismum suscipit, I tura Ii convincere patrem, bonum esse filium rcipsa intenderit suscipere. Deo commendare; 3® quia tunc homines Ad secundum. Lege Visigotharum sanci­ non erant coadunati in aliquam singularem tum est ut, qui baptizari potius quam exu- i religionem per exteriorem cultum, sic, ut lare elegerant et promiserant, flagellis essent parentes possent conqueri de subtractione puniendi si promissioni sponte factæ non suorum filiorum. Insuper admittit Soto «Urent. quod illa oblatio fieri posset per actum i» DE ADULTIS BAPTIZANDIS, PER QUÆST. teriorem nesciente patre: quod nos negavi­ et dissert. 2 hujus tract, a. 2, ubi probavi» mus de sacramentis in genere. Prima solu­ mus baptismum collatum et susceptum in hærcsi esse validum. Confer. tio magis arridet. Observandum hic pro complemento quod, Ibid. ad. 2. Neque obstat intentionem in si contingat filios infidelium invitis paren­ suscipiente requiri ad valorem sacramenti, tibus baptizari, debeant ab illis separari ul dicitur in secunda parte responsionis, quæ propter periculum aposlasiæ. Ita decernitur intentio non videtur esse posse sine recta injure, cap. Judæorum 11, causa 28, q. 1, fide : non obstat, inquam, quia non habens ex conc. Tolet. 4. Neque obstat hic jus pa­ rectam fidem circa alios articulos, potest ternum ; quia praevalet jus quod Ecclesia habere sufficientem fidem circa baptismum, per baptismum acquisivil, cum cedat in utilium intendat. Quod si circa hoc sacra­ utilitatem pueri ct in honorem Dei, reli­ mentum etiam erret, sufficit ad perceptio­ gionis et sacramenti, quæ per apostasiam nem sacramenti generalis intentio qua in­ morali ter certo futuram pueri, gravi injuria tendit suscipere baptismum, sicut Christus allicerentur. Idem censeo si ulerque parens instituit, et sicut Ecclesia confert, utexplisil infidelis , el ex unius consensu puer sil cuimusdum de intentione ministri, in tract, baptizalus; quia verisimile est quod puer de Sacram, in genere, diss. 5, a. 6. adultus sequelur religionem parentum. Secunda pars responsionis etiam probata manet ex diss. G præcedenlis tract, a. 1, ubi ARTICULUS V. abunde diximus de intentione requisita in De adultis baptizandis, per quasliunculas. suscipiente ad integritatem sacramenti. Re­ Petes l°ulrum pcccatoressintbaptizandi? quire ibi. Λ. 2° Ad licitam el fructuosam susceptio­ 2. C8. a. 4. o. R. Peccatores quos pecca­ torum præterilorum pœnitet, sunt bapti­ nem sacramenti, ultra intentionem et rec­ zandi; quia sacramentum baptismi est in­ tam fidem, requiritur in adulto attritio. ii lutum ut per ipsum peccatorum sordes Hanc responsionem probatam habes diss. 3 inundentur, juxta illud Ephes. 5 : Mundans praecedentis tract, art. 4, §2; vide. Qualis eam lavacroaquæ in verbo vitee. Peccatores autem debet esse ista attritio, ct an ad eam autem qui perseverant in voluntate pec­ requiratur necessario aliquis Dei amor, di­ candi , non sunt baptizandi ; quia in co cemus dum de sacramento pœnitentiæ. Petes 3° ulrum peccatores accedentes ad statu mundari non possunt a peccato, ad baptismum debeant præmillere confessio­ quod baptismus ordinatur. Petes 2° quæ dispositiones requiruntur nem sacramcnlalem? Ibid. a. 6. o. R. negative. 1° Quia confes­ in adultis ad susceptionem tum validam cum licitam baptismi? sio sacramenlalis ordinatur ad absolutionem Q. 1° Ad validam susceptionem baptismi qua non indigeni qui baptizantur, cum non requiritur in adulto neque fides, neque per baptismum omnia peccata illis remit­ poenitentia; sed requiritur ct sufficit inten­ tantur, ut dicemus diss. seq. 2O Quia bap­ tio illum suscipiendi, quæ aliquando fuit tismus est janua aliorum sacramentorum , el moraliler perseverat. el Ecclesia non habet jurisdictionem in non Ibid. a. 8. o. Ratio primœ cl sccundcc baptizatum, ut possit in eum exercere ju­ partis; quia sacramentum non perficitur dicium et ferre sententiam. Neque obstat Tert. 1. de Rapi. c. 2. 20, S. per justitiam hominis dantis vel suscipien­ tis , sed per virtutem Dei : unde S. Aug. 1. Grcg. Nazianz. Orat. 40, meminisse aliquo­ 3 de Rapt. cap. 14, relatus cap. Sicut in sa­ rum qui præmitlcrenl confessionem baptis­ cramentis, dc Conscc. d. 4. « Non interest, mo; hæc enim confessio non erat sacramen­ » inquit, cum de sacramenti integritate cl lalis, sed quædam humiliatio ad directio­ d sanctitate tractatur, quid credat ct quali nem in vita spirituali. » fide sil imbutus ille qui accipit sacramcnPetes 4° ulrum peccatoribus baptizatis » tum : interest quidem plurimum ad salu- sint imponenda opera pœnalia? Ibid. a. 5. ο. — R. negative. 1° Quia qui » lis viam, sed ad sacramenti quaestionem » nihil interest.» Idem ibid. cap. S» qui, baptizantur incorporantur ct commoriuntur cl cap. Quamvis. Hæc amplius patent ex Christo, non solum quatenus virius passio­ dictis in tract, praecedenti, diss. 5, ari, 3, nis cl mortis Christi operatur in baptismo, 4 I 44« I là I DISSERT. III. ART. V. nam et in aliis sacramentis operatur, sed quatenusporfcctcconfiguranlurChrislomorienli, dum, abjecto veteri homine, regeneranhirad novam vitam ct accipiunt no­ vum es e spirituale, juxta illud Roin. 6 : Quicumque baplizali sumus in Christo, in morte ipsius baplizali sumus ; consepulti enim sumus cum Hin per baptismum : ita ut ipsa poena Christi fuerit satisfactoria pro peccatis baplizalorum, sicut poena unius membri potest esse satisfactoria pro peccato alterius membri; vel, ut dicit idem S. Th. q. scq. art. 2, sic, ut applicetur baptizatis passio Christi in remedium, ac si ipsi passi et mortui essent. In quo art. 2ctpræccdcnti, probat omnia peccata quoad culpam et to­ tam poenam remitti per baptismum, quod est altera probatio hujus ei præc edentis res­ ponsionis. An aulem ante baptismum imponenda sint baptizandis opera poenalia ? R. esse imponenda, non ad satisfactionem, sedutpcrcradicalioncmviliorum,etdcbitam morum correctionem, ac religiosa pietatis exercitia, sc p~æparenl ad baptism un. El in hunc finem ordinabantur laboriosicalcchumenalus opera. Petes 5° utrum furiosi el amentes sint ba­ ptizandi? Ibid. a. 42. o. — R. Furiosi et amentes a nativitate sine ullo lucido intervallo sunt baptizandi, non secus ac infantes. Qui au­ lem habent lucida intervalla, si aliquando habuerint voluntatem baptismi, quam non retractaverint, necessitate urgente sunt ba­ ptizandi in ipsa amentia : constat cx dictis de Sacram, ingenero, diss. G, a. 1. Petes 6° utrum qui mortepræoccupati non potuerunt baptizari, sint baptizandi mor­ tui , aut vivi pro mortuis? II. negative contra Cerinlhianos, Marcionilas et Cataphryges, qui, ex præpostera inlelligcnlia horum verborum Apostoli, 1 Cor. 15, Alioquinquid [acienlqui baptizan­ tur pro mortuis, si omnino mortui non re­ surgunt? Utquid et baptizantur pro illis? docuerunt aut mortuos sine baptismo esse baptizandos, aul vivo? pro ipsis. Hunc errorem proscripsit conc. Carlbag. 3, can. 6. Cavendum est, inquit, ne niorluos posse baptizari fratrum infirmitas cre­ dat. Halio est evidens; quia ex una pario ca­ daver esi incapax regenerationis spiritualis, el homo mortuus extra statum vite, inen- I pax omnis sacramenti. Ex alia parte, baplismus non prodest nisi suscipienti, et de| functo sine baptismo ct extra Ecclesiam, non prosunt suffragia vivorum. Quantum ad textum Apostoli, variæsunt interpretationes quas refert Eslius in hunc locum. Duas propono ut probabiliores, ob­ servato prius quod Apostolus in hoc cupite intendat probare rcssurrectioncm mortuo­ rum. Dicendum itaque, quod Apostolus per rà mortuis intelligat corpora morti obnoxia, ita ut sensus sit. si non sit futura resurrec­ tio, cur corpora moritura et nunquam re­ surrectura baptizantur? Vel per-h bapti­ zantur intelligit affliguntur, quo sensu dixit Christus, Marci 10 : Potestis... baptismo quo ego baptizor, baptizari? et Luca* 12: Baptismo aulem habeo baptizari. Ita Ulsen­ sus sit* Utquid affliguntur, pœnitenliæoperibus cruciantur, orationes fundunt, sacri­ ficia offerunt vivi pro mortuis, si mortui non resurgant, nec istis juvantur? Petes Ί° quid censendum de baptismo campanarum? Hunc ritum ecclesiasticum reprehendunt hærelici tanquam superstitiosum, exprobrantque nobis quod res inanimatas baptis­ mi incapaces baptizemus non secus ac homi­ nes, risuque dignum huic baptismo adhi­ beri omnia quæ baptizandis hominibus ad­ hibentur, unctionem, lavacrum, nominis impositionem et palrinos. R. 1° usum campanarum osse in Ecclesia perantiquum ; carum meminit Ordo Roma­ nus, tit. de Sabbato Sancio, ct venoreb. Reda initiosxculi septimi, lib. 4 Hist. Ai>glorum, cap. 23. Communior opinio fert eas usurpatas fuisse, ineunte sæculo quinto, a S. Paulino, Nolano episcopo, ac propte­ rva a Nola, urbe Campaniæ, fuisse dictas Campanas et Nolas. 2» Benedictionis campanarum non fuit auctor Joannes XIII, circa annum 070, ut volunt hetarodoxi; hoc pontifice antiquio­ rem probant antiqua ritualia, de quibus Martcnius , 1. 2 de Antiq. Eccles. Ritibus c. 2!, elalii. Sed etsi iste ritus esset a Joan­ ne XIII, nihil crinccrcnv-hærelici, cum sil in Ecclesia potestas novos ritus instituendi. 3 Non baptizamus campanas qrx.si spi­ ritualis regenerationis per gratiam capaces, sed benedicimus, ut, juxta verita Pontifica­ lis Horn, elconc. Colon, cap. 14 apud Labb. j torn. 14, col. 540,vcce quadam sacrata •I UTRUM TAM PUERIS QUAM ADULTIS, etc. 447 convocent ad ecclesiam, ad verbum Dei ct sex vel septem dies. Ulterius autem differre ad sacrificium, ct vi benedictionis procul propter susceptorum moram , non putat inpellantur omnes insidiæ inimici et coercean­ cere idem Sylvius, citatis pluribus synodis. tur tonitrua, grandines, procellæet tempes­ Dices. S. Th. in 4, d. 4, a. 1, q. 2 , dicit tates. tantum quod magis laudabile sil quod pueri Ad primum, quod opponunt hæretici, quam citius poterunt, baptizentur : quæ reponimus, benedictionem campanarum verba non indicant obligationem sub pec­ Aid baptismum in lata significatione, prout cato, sed consilium duntaxat ut quid me­ idem est ac ablutio et deputatio ad usum Ec­ lius : ergo. Ita Serra. clesiæ sacrum. Ad secundum. Adbibetur R. S. Thomam hos terminos, magis lau­ unctio, quia consecrantur Domino ; sicut la­ dabile, adhibuisse, ul responderet argumen­ pis quem Jacob erexilin titulum, infundens to iisdem terminis quibus constabat ; erat oleum desuper : lavantur et linteo extergun­ autem sic : Videtur quod melius sit baptis­ tur in sacri olei venerationem : imponitur mum differri ; non autem ut excluderet obli­ nomen , ul quasi voce alicujus sancti plebs gationem, alioquin dicendum foret juxta S. Christiana vocetur ad ecclesiam. Non ubique Thomam, non esse præccplum , sed consi­ adhibentur patrini, nec id praescribitur in lium tantum baptizandi pueros ante trige­ Pontificali Rom. sed ubi mos est, adhiben­ simum ætatis annum exemplo Christi; de tur ut præsint custodibus campanarum, et ista enim dilatione proccdebalargumentum. curent eas pulsari juxta Ecclesiæ consuetu­ Insuper obligationem importat et exprimit dinem, eo modo el ad eos lines ad quos sunt prima ejus ratio ibid, α Quia, inquit, propdeputa læ. » ter imbecillitatem naturæ, de facili pos» sunl mori et damnari : unde ul damnalioARTICULUS VI* » nis periculum vitetur, debent baptismo Utrum tam pueris quam adultis baptismus » præveniri. d Audis, debent, quod non con­ sit differendus ? silium tantum, sed obligationem importat. Q. 68. a. 3.0.—Dico 1’ Infantes sunl Et hic ex eadem ratione absolute concludit : Pueris non est differendum baptisma. quamprimum baptizandi. Dices 2° Circumcisio non conferebatur Ibid.—Est communis, et sequitur ex dic­ tis a. 1 ct 2 hujus diss. Si enim, ul illic pro­ nisi octava die. Ergo similiter baptismus. R. iV. conseq. Disparitas est, quod cir­ bavimus , baptismus in re sit parvulis ne­ cessarius necessitate medii, et ipsi sint bap­ cumcisio ante octavam diem potuisset adtismi capaces, manifestum est esse quam­ ferre mortem infanti : etaliunde in periculo primum baptizandos propter mortis peri­ poterat lococircumcisionisilli subveniri per cula quæ in hac teneriori ælate sunt frequen­ remedium legis naturæ. Nunc autem non tia et subitanea. Aliunde non cxpeclalurin potest subveniri infanti nisi per baptismum ipsis sicut in adultis major instructio aut re susceptum, nec timendum est ne parum plenior conversio, idcoque dilatio foret sti­ aquæ illi noceat. Oppones iterum Terlul. et S. Greg. Naz. per 11 ua. Parentes igitur aut ii quibus incumbit quorum primus existimavit baptismum esse curia parvulorum , graviter peccant contra differendum usque ad adultam ætalem, al­ charitatem et pietatem , imo et contra prae­ ler ad lerlium annum : sed jam respondi­ ceptum ecclesiasticum, quod ex ejus praxi mus art. 2 hujus diss, has opiniones aliis colligimus, si diu absque gravi causa diffe­ Patribusdisplicuisse,etabEcclesianonfuisse rant illos baptismo offerre , et in hoc négli­ probatas. Vide ibidem alia argumenta. Dico 2U Jure divino non esi determinatum gentes tenentur ex officio pastores compel­ tempus, excepto morlis periculo, u lira quod lere. Quanta vero debeat esse delatio ut sil pec­ si adultus differat baptismem , peccet mor­ catum mortale? Id videtur judicio pruden- taliter : tenetur tamen sub mortali peccato tum aestimandum ex circumstantiis seu cx non dlfihrrc diu, nisi cxgrwri causa. Jure au­ qualitate periculi et causæ gravitate. Censet tem ecclesiastico peccat graviter, si ultra Symus, dilationem ad 1res vel quatuor dies, tempus ab Ecclesia institutum differat. in 4. d. 47.q. 3.a.1.q.4. Prima pars vi­ secluso morali periculo morlis, non osse mortalem ; Solo el quidam alii extendunt ad detur in terminis contraria «rntcnlii· plu- DISSERT. III. ART. VI. num rccentiorum, sednon puto rediffcrre, •it palebit cx dicendis. Cætcrum illam exprcsscctasseritetprobatAuclorcit. in marg. a. Ad baptismum percipiendum, inquil, non j tenetur aliquis statim postquam babel d propositum baptismi, ita quod pcccetmor» taliter nisistatim baptizetur : nec est aliquod tempus determinatum ultra quod , » si baptismum differat, peccatum mortale » incurrat.... Sed quia quæ sunt de neccs» silatc salutis tenetur homo in via implere, » ideosi periculum mortis immineat, etiam » perse loquendo obligatur aliquis ad con« fossionem faciendam tunc, vel baptismum » suscipiendum, o I nsuper quodnam tempus assignari potest juro divino determinandum ? Respondent: Prima opportunitas qua quis commode po­ test suscipere baptismum. Sed et hoc in ter­ minis impugnat S- Th. ib. « Præcepta affir» maliva, inquit, non obligant ad statim, » sed ad lempusdelerminatum, non quidem » ex hoc quod tunc commode impleri pos» sunt ; quia sic si non daret aliquis eleemo» synamde superfluo quandocumque pau« per offerretur, peccaret mortaliter, quod «falsum est; sed ex hoc quod tempus urgen» lem necessitatem adducit. » Præceplum autem de baptismo suscipiendo est affirma­ tivum , nec tempus urgentem necessitatem illum statim suscipiendi adfert,sed tantum non differendi diu, ut dicit secunda pars conclusionis. Respondent, esse specialem rationem de hoc præcepto affirmativo; quia baptismus est necessarius ut quis fiat membrum Ecelesiæ ct capax aliorum sacramentorum. Verum ista probant quod dicil secunda pars conclusionis, baptismum scilicet non esse diu differendum, non tamen statim sub peccato mortali suscipiendum ; ecquis enim dicat hominem qui jam tide tenet Deum, et ipsi forte charitate conjungitur, peccare mortaliter si ad breve tempus differat fleri membrum exterius Ecclesiæ, et aliis sacra­ mentis participare? iNeque puto recentiores aliter sentire ; dicunt nim statim morali­ ter , el in eo statim moraliter magnam ad­ mittunt latitudinem, etiam decem men­ sium : quod re convenit nobiscu n, ul pate­ bit modo. Si tamen iterum urgeas, quod homo suL flcienler instructus teneaturstatim credere, ergoet statim profiteri fidem, consequenter statim suscipere baptismum, qui est sacramentum fidei. R. hoc argumento probari , neque Eccle­ siam potuisse determinare tempora baptis­ mi, quia ncc tarndiu licet differre fidem in­ teriorem. Dicendum itaque, non esse tam urgentem necessitatem profitendi statim fidem exterius per baptismum, quam illam corde suscipiendi, maximccum catechume­ nus etiam illam exterius profiteatur per opera catechumena tus. Prob. secunda pars. Baptismus est a Deo institutus et praeceptus, ut per eum homo non solum remissionem peccatorum conse­ queretur, sed etiam ut aliquo signo visibili profiteatur fidem cl religionem chrislianam, fiat membrum Ecclesiæ et capax aliorum sacramentorum: atqui est contra propriam charitatein, qua tenetur homo suæ saluti consulere, tam magna bona diu respuere, et exspectare tempus in quoinccrlum eslan illa consequetur. Ergo. Unde S. Chrysosl. Hom. 1 in Act. Apcsl. circa fimen: «Nec « tempus exspectemus , inquil, nequando «fiat ut, dum cunctamur ct procrastina«mus, discedamus hinc inanes et vacui.» Et Horn. 13 in Epist. ad Heb. « Multos, « novi, inquit, qui hoc passi sunt,qui spe «baptismatis mulla peccabant: circa diem » autem mortis discesserunt vacui. » Hic etiam amarædeclamationes SS. PatrumBasilii, Greg. Nazianz. ct aliorum in eos qui baptismum diu differebant. 2.68. a. 3. o. — Expedit tamen differre ad aliquod certum tempus, propter tria: 1° ad cautelam Ecclesiæ, ne decipiatur,sa­ cramentum ficte accedentibus conferens; 2° propter utilitatem baptizandorum, qui aliquo temporis spatio indigent ad hoc quod plene instruantur de fide, et exercitentur in his quæ perlinent ad vitam Christianam; 3o propter reverentiam sacramenti : qua de causa olim conferebatur in præcipuis solem* nilatibus Paschæ et Pentecostes. Ibici. —Tertia pars est in IcrminisS.Th. cit. in fine articuli ; ctpalct, quia est trans* gredi legem Ecclesiæ in re gravi. Duo autem tempora, ut jam dixi, Eccle« sia designavit baptizandis adultis, scilicet festum Paschæ rt Pentecostes, cap. Duo tempora 12, de Conscc. d. 4, ex S. Leone; cap. Si quis autem i i, ibid, ex cod. et cap. De Catechumenis 15, ibid, ex conc. Gerundinensi. Excipiuntur tamen ibid. cap. <ύ TAM PUERI5 nufeehvrnenû cl cap. Si quis, ii qui neces- i sitato mortis, ægritudinis, persecutionis et nauiragii urgentur, qui quovis tempore poterar.î oaptizari. | S. Thomas et post ipsum Soto censent etiam exceptos fuisse, el potuisse quovis tempore baptizari, qui erant perfecte in­ structi et dispositi; sicut, inquit Auctor, Philippus statim baptizavit eunuchum Candacis reginæ, Petrus Cornelium et tria mil­ lia hominum. Quapropter existimat Solo hæc tempora non fuisse sic instituta, ul aliis anni temporibus a baptismo esset omnino supersedendum, sed tum ne ultra differre­ tur, tum ut, aliquibus in hæc tempora re­ servatis, solemnius baptismus conferretur cum litaniis el aliis solemnibus cæremoniis. Quod si aliquando legatur prohibitum ne aliis anni temporibus fiat baptisma, id so­ lum dirigitur, inquil, in eos qui contende­ bant in festis Nativitatis etEpiphaniæeamdem baptismi solemnilatem esse adhiben­ dam quæ in Paschate ei Pentecoste. Verum, quidquid sit de ista observatione, quamvis nunc propter paucitatem adulto­ rum baptizandorum hæc tempora pro so­ lemni baptismo non sint amplius in usu, non videtur tamen exii netum Ecclesiæ prae­ ceptum, ne ultra id vel æqualc tempus dif­ feratur. Quapropter, sive vi praecepti eccle­ siastici, sive vi juris divini aut naturalis, quo quisque suæ saluti providere tenetur, non videtur excusandus a gravi peccato qui sine legitima causa suum baptismum differ­ ret ultra decem menses, quod csl tempus ab Ecclesia statutum, et videtur satis lon­ gum. Eo autem gravior debet esse causa di­ lationis, quo major est dilatio. Sed difficultas est, quomodo Ecclesia pos­ sit suo præcepto adsiringere infideles, qui nondum ipsi subjiciuntur ; cum juxta A post. 1 Corinth. 5, de his qui foris sunl nihil ad nos? R. id posse duplici modo, i ° Indirecte. Pro quo observandum est, præceplum bap­ tismi non esse ejusdem rationis cum aliis præccptis, v. g, pœnitentiæ eteucharisliæ; hæc enim quatenus divina, non spectant nisi fideles : unde Ecclesia, determinando illorum tempus, non potuit obligare nisi fideles:,sed præceplum divinum baptismi obligat omnes omnino homines, unde Ec­ clesia determinans, per elavem scientiæ quam haDet a Christo Domino, tempus obii- Bti.L. t. vili. I ΠΓΛΜ ADULTIS, etc. 44* galionis baptismi, obligat omnes. Sicut enim potuit praescribere fidelibus tempus pœni­ tentiæ et eucharisliæ, quia ad illa jure di­ vino tenentur : ita potuit præscribereomnibus tempus baptismi, quia omnes ad illum jure divino pariter tenentur. In 4. d. 47. q. 3. a. 1. q. 1. — Alio modo potest Ecclesia præscribere directe tempus baptismi infidelibus, quatenus, petendo baptismum, se subjiciunt Ecclesiæ : unde, sicut Ecclesia habet potestatem illis praeci­ piendi varias baptismi cæremonias, ita et ejus tempus præscribere; non secus ac ju­ dex arbiter habet potestatem exercendi ju­ dicium in eos qui se illi subjecerunt, eleis præcipiendi quæ sunl ad sententiam neces­ saria. Verum sicut si litigantes revocent ju­ dicem arbitrum, ipse non potest illos pu­ nire, nec cogere ut pareant sententiæ quam tulit : ita ncc Ecclesia potest punire catechu­ menum ncc cogere ad baptismum, quia hoc ipso quo recedit a fide, desinit petere bap­ tismum ct subjici Ecclesiæ. Dices. Baptismus tollit peccata præterita et non futura : unde quanto magis baptismus differtur, tanto plura peccata tollit : ergo præstat diu differre. H»c. a. 3. ad 3. — R. quod baptismus per gratiam quam confert, non solum tollit pec­ cata præterita, sed etiam impedit futura ne I fiant : melius est autem vel unum peccatum non committi, quam millia dimitti. Quantum ad S. Ambrosium, S. Marlinum, Constantinum Magnum el alios viros insignes, qui leguntur diu distulisse suum baptisma, jam diximus cos non sine causa distulisse, aut in hoc non esse excusandos. De baptismo Constantini dicemus in digress, historica. Petes quæ fuerint causæ cur olim tot dif­ ferrent suum baptisma ? R. plures fuisse. Quidam in animo habe­ bant melius esso baptismum differe, quam a gratia per ipsum collate excidere; el ideo ad eam ælalcm differebant in qua minus effervescerent passiones, cl minor esset pro pensio ad peccatum. Quidam differebant, ne per baptismum arctiori vivendi genere adsiringerentur; quidam, ul sine laboriosis pœnitentiæ operibus a peccatis omnibus e’ peccatorum pœnis, per baptismum in fine vitæ susceptum, abluerentur; quidam e i contra, ex humilitate ct ul maturui' per i diuturniora pietatis exercitia se ad illum 29 45Ù DIGRESSIO Ï disponerent. Potuerunt esse aliæ particula­ ribus propriæ : sic Constantinus dicebat se baptismum distulisse, quia optaverat bapti­ zari in Jordane. Sed communior fait tam pro infantibus quam adultis relaxatio disci­ plinae, episcopis in exilium pulsis, ipsaque baptizandorum negligentia ac salutis in­ curia. DIGRESSIO I HISTORICA. DK VETERI CATECHUNENATC. Jd art. 6 prcrcedentis dissertationis. Catechumenus est vox græca, idem signi­ ficans ac latine instructus viva voce in catechismis; quia qui aspirabant ad baptismum instruebantur elcatcchizabanlur. Ilie ritus ortum habet a Christo, qui jussit gentes doceri antequam baptizarentur. Infantes hodie quamvis non calechizcnlur, dicuntur tamen catechumeni, quia plurcs alii ritus catechumcnatus erga illos observantur, signum crucis, exorcismus, insufflatio , inunctio, nominis impositio, etc. Varii gradus seu ordines catechumcnatus. Tres communiter numerantur, sed non uno modo explicantur. Quidam numerant audientes, genuflcctentcs ct competentes seu electos; utrosque enim in eodem gradu col­ locant. Alii numerant audientes, compe­ tentes et electos; neque putant genufleclcntes constituisse specialem classem, sed eos esse qui, currente calechumenatu lapsi, si in ordine competentium essent, rejicieban­ tur ad audientiam ; si in ordine audientium, expellebantur ab audientia. Sic catcchumcnatus ordines disposuisse videtur S.Isidorus, lib. 8 Orig. cap.4, immediate post audientes constituens competentes, α Competens, ina quit, vocatur, qui post instructionem fidei » competit gratiam Christi ; inde a petendo n competens vocatur. » Idque magis conso­ num videtur explicationi catechumcnatus : igitur juxta hanc dispositionem, Audientes erant qui , se offerentes ad baptismum, recipiebantur ab episcopis in­ ter catechumenos, facto illis signo crucis in fronte ct in plurib”s aliis partibus corporis, cum manuum inquisitione, precibus, insuf­ flationibus, degustatione salis et exorcismis: ex Sacrament. S. Greg. tit. Ad Catechume­ num ex pagano faciendum. Hoc ritu inaugurati, admittebantur ad HISTORICA. audiendum ver um Dei in ea parte ecclesiæ quæ hodie na.is dicitur, ct inde dictum auditorium et ipsi audientes. Instruebantur insuper privatim, sive ab episcopis, sive a sacerdotibus, sive a diaconis, quandoque a magistris deputatis in civitatibus, qualis erat Origenes Alexandria;. Non docebantur profundiora religionis mysteria, sed ea tan­ tum quæ communiter tidem et mores spec­ tant. Postquam instructionem in ecclesia audierant, dimittebantur ante offertorium; quidam dicunt, cum ethnicis absque solemni edicto; quidam dicunt, cum competenti­ bus, diacono cx umbone solemniter, cla­ mante : Catec/iumenidMcedite/etindedicla missa catechumenorum usque ad offerto­ rium exclusive. Competentes erant qui, urgente baptis­ mi desiderio, instanter petebant ad illum admitti ; unde competentes a petendo dicti, ut jam notavimus cx S. Isidoro. Petebant autem baptismum in terram prostrati,el dantes nomina sua. In hunc ordinem coop­ tati , laboriosis IU mitentiæ operibus exerci­ tabantur, ut sepræpararent ad baptismum. Jubebantur abstinere a vino et carnibus, ex conc. Carthag. 4, can. 85; assiduis ora­ tionibus, geniculationibus, pervigiliis ope­ ram dabant cum confessione delictorum, ex Tcrlull. lib. de Bapl. c. 20. Sed jam dixi hanc confessionem non fuisse sacramenlalem, neque,ut videtur, erat specialis, sed generalis, el forte indistincta ab ipsis ope­ ribus : dicit enim ibid. Tertuil. « nobis esse » gratulandum , si non publice confileajo mur iniquitates aut turpitudines nostras.» Electi dicebantur qui, per scrutinia re­ perti digni, recipiebant Symbolum ct ad­ mittebantur ad baptismum. Scrutinium au­ tem erat devita et moribus competentium, quod fiebat coram multitudine, ut si quis haberet aliquid opponendum , opponeret. Erant'septem scrutinia quæ ab hebdomada tertia Quadragesimas usque ad sabbatum Sanctum celebrabantur. Ex Ordine Rom. præcipuum habebatur feria quarta Majoris hebdomadae, quæ propterea dicebatur dies scrutinii.Conqictentes igitur qui, his scruti­ niis probati, erant digni, accepto Symbolo, dicebantur electi ad baptismum. Symbolum autem tenebantur reddere, idest,memori­ ter recitare, alicubi feria quinta’Majoris hebdomad® ; in ecclesia vero Romana et | Hispanica, sabbato Sancto, paulo antebao- DE BAPTISMO CONSTANTINI IMPER., :lc. 451 I ism υ ni, in publicam fidei professionem : Iro, episcopo urbis Roma , cl mundatum * accipiebant etiam Orationem Dominicam, fuisse a lepra. Tertium cx Nicolao I, in Epist. ad Miquam reddebant die Paschæ post eucharis­ tiam. Quo ritu baplizabanturcatcchumeni, chaelem imperat., ubi, post laudatum quod­ dam S. Sylvestri decretum, dicit : Conso­ dixi superius. Si quœras quanto tempore durabat ca- nat huic sententia! S. Sylvester et Magni Constantini baptizator. Idem dicit Anastatechu mena tus? R. variam in hoc fuisse Ecclesiæ discipli­ sius bibliothecarius, in Chronico. Nicephonam. Constat exemplo Cornelii, eunuchi rus, lib. 7 Hist. Eccles, cap. 33 et 34, nar­ Candacis reginæ , trium el quinque mil­ rat Constantinum Romæ a S. Sylvcstro lium una die baptizatorum, nascente Ec­ fuisse baplizalum, idque probat cx baptis­ clesia, slatim, præmissa fide, collatum fuis­ terio Constantini quod Romæ asserva­ se baptismum. Deinde variorum concilio­ tur ; el addit figmentum esse Arianorum rum et pontificum sanctionibus diversa tem­ contra communem Ecclesiæ sensum , quod pora fuere præscripta : a quibusdam octo Constantinus fuerit Nicomedi® baptizalus. Quartum deducitur ct Zosimo ethnico menses, ab aliis sex, communius quadra­ ginta dies; quod tempus fuit postea con­ qui, lib. 2 Hist, innuit Constantinum hor­ tatu cl consiliis cujusdam .Egyplii ex His­ tractum ad octodecim dies. pania adventantis, fuisse Romæ bapliza­ DIGRESSIO II HISTORICA. lum. 5° Arguunt ex congruentiis. 1° Incredi­ DE BAPTISMO CONSTANTINI IMVEKATOBIS. bile videtur piissimum imperatorem adeo sid ari. till. disteri. procedentis. superstitiosum fuisse, ut, propter baptis­ Quando cl ubi fuitbaptizalus Constantinus? mum in Jordane suscipiendum, illum in finem vit® distulerit, praiscrtim cum anno Duplex est circa hoc factum opinio. Pri­ ante obitum id opportune excqui potuisset, ma tenet, Constantinum baplizalum fuisse dum Orientis episcopos Jcrosolymam ad Romæ a S. Sylveslro, anno 324, ætal. 50, dedicationem templi convocavit. 2° Quia si ante mortem 14. Ita Baronius cum mullis Nicomedi® baptizalus fuit morti proximus, ejus sequacibus. Altera tenet, baplizalum sequitur ipsum baplizalum fuisse ab Eu­ fuisse in suburbio Nicomedi®, sub finem sebio, Nicomcdicnsi episcopo Ariano, sicvil®. Ita plerumque reccntiores, Papebro- que ipsum ab Ecclesia alienum obiisse. chius ad diem vigesimam primam mail ; Quid vero hæc sententia respondet argu­ Antonius Pagi ad annum 324; Natalis mentis sentenli® contrariæ, dicemus in Alex. sæc. 4, dissert. 23 ; Bcnediclini Mau- hujus expositione. Unde. rini in notis ad Orat. S. Ambrosii de obitu Theodosii;Tillemontius, Fleury, etc. Utrius- Momenta baptismi Constantino collali Ni­ comedia: sub finem vilœ. quesententiæ momenta proponam. Primum petitur ex Eusebio Cæsaricnsi, Momenta baptismi Constantino collali Rolib. 4 dc Vita Constantini, c.fil et62, ubi inœ a S. Sylveslro. narrat quomodo Constantinus, morbo cor­ Primum momentum petitur cx Actis S. reptus, ad aquas calidas Helcnopolis jussit se Sylvestri, quæ sic factum narrant. Hæc au­ deferri, quo in loco manuum impositionem tem Acta vencrandæ auctoritatis esse in Ec­ cum solemni precatione primum meruit clesia constat : 1° quia Adrianus I, in Epist. accipere. Ex quo inferunt multi, tunc tan­ ad Constantinum et Irencm, ea laudavit ad tum facium fuisse catechumenum, alioquin vindicandum cultum SS. imaginum ; 2° quia non dixisset primum, siquidem catechu­ Gclasius, severissimus apocryphorum cen­ meni fiereni ab episcopis per manuum sor ea notavit, sed e contra dixit a pluribus impositionem. IJclenopoli, ingravescente catholicis legi; 3° quia Romano Breviario morbo, delatus est asc pontificem, el pontificis nomen esse tola? esse adulteratum, ct loco Constantini. exstinctum ? Item , quis credat Helenam legendum esse Constantem, quia sic legilur tam acriter infensam in filium, ad eumque in versione Latina S. Alhanasii. Ii.ieras iratas ct blasphemas dedisse, cum At, reponunt alii, non advertiteminentis. •le hoc altum sil apud veteres silentium? scriptor, in textu græco S. Alhanasii legi Aliud mendacium est, quod S. Sylvester Constantinum, et non Constantem; item jejunium sabbati abrogaverit, ul referunt Constantinum legi apud Socratem, Sozom. c a, cum certum sit illud ab ejus succes­ Theodoret. et in omnibus codicibus script s soribus fuisse religiose servatum. Item men­ el editis, idcoque ex oscitantia interpretis dacium est quod, ut referlur in Actis, S. aut typogiaphi Constantem pro Constantino Sylvester instituerit primam diem hebdo•It in versione Latina S. Alhanasii irrepsisse. madæ vocari dominicam, cum jam ita vo­ Insuper Patres Ariminenses scripsisse Con­ caretur tempore Apostolorum, Apocal. i. stantinum et non Constantem aut Constan­ Et ut ad subjectam materiam accedamus, tinum juniorem , constat ex his quæ paulo 'alsissimum est quod asserunt hæc Acta, S. ante dixerant : « Indecens enim, inquiunt, Sylvcstrum latitasse in monte Soraclc ut » et nefarium aliquid cx recte et juste de- Constantini persecutionem fugeret, cum cer­ » cretis ct cx rebus Nicææcum illustrissimo tum sit Constantinum ante plures annos ad » principe Constantino, patre tuo, per ac- religionem Christianam conversum,eam ubi­ d curalam deliberationem constitutis, ali- que et omnibus modis fovisse ac protexisse. n quid immutare velle. » Parilcrfalsumest,ut ferunt Acta, Constanti­ Quartum momentum est auctoritas S. num parasse sibi balneum ex sanguine pue­ Ambrosii , qui in Orat, habita in funere rorum, ulcurarctura lepra : scd ab ca baptis­ Theodosii imperat, dicit quod Constantino mo fuisse sanatum. Praeterquam enim quod baptismatis çratia in uJlimisconstituto om­ nullus veterum tanti miraculi meminerit, nia j>cccata dimiserit, I lis addunt S. Isido- cum Julianus Apostata Christianis expro­ rum iu Chron. cxrocenlioribiis.Eneam Sy'- braret baplfcmnm non mundare a lepra, I * ♦ * 14 1 I / ( DIGRESSIO II HISTORICA. ergo a fortiori neca peccatis; S. Cyrillus ergo nomo polesl esse testis idoneus contra Alex. I. 7 contra Jul. huic exprobrationi et clericum , nisi habeat uxorem cl filios ; argumento respondens, non dicit Constan­ utrumque autem est absurdum. Can. to tinum misse baptismo a lepra mundatum, dicitur : Nullus episcoporum virginem sa­ quod dubio procul non omisisset si res ita cratam maritali consortio expelieril bene­ se haberet; sed respondet Christum, qui tot dicere, nisi probaverit septuaginta duorum miracula in corporis hominum edidit, po­ annorum esse constitutam. Quis aulem un­ tuisse etiam aquis vim mundandi a lepra quam audivit virgines maritali consortio conferre, sed gratiam quæ in baptismo da­ consecrari, necante septuagesimum secun­ tur, potentiorem effecisse, ct ad alios usus, dum annum posse benedici, aut nuptas posse scilicet ad medendum morbis animæ, esse consecrari ?Can. 13 sancitur : Nemo, nisi nobis datam. Nulla ergo, inferunt, Udes velamen coeleste acceperit primum conjugii Actis quæ his ct pluribus aliis mendaciis per manus sacerdotis, ad clericatus hono­ sunt infarta, nullius ponderis argumentum rem accedat. Quasi vero necesse sit prius ex illis deductum. nubere quam fieri clericum ! Quod Adrianos I hæc Acta laudaverit, Ad tertium. Reponunt Nicolaum I adul­ nihil juvat, inquiunt; illa enim laudavit, teratis Actis S. Syh ostri circa baptismum quia ob antiquitatem aliquid conferre po- Constantini fuisse deceptum. Idem dicunt t rant ad asserendum cultum imaginum ; dc Anastasio bibliothccario, de Nicephoro neque dicunt omnia in eis contenta esse et quibusdam aliis ; majoremque fidem falsa. Gelasius illa nulla censura notavit, adhibendam esse antiquis scriptoribus, vel quii nihil fidei contrarium continent, Eusebio, Socrati, Sozomeno, Evagrio, vel quia Gclasii tempore non erant, sicut Theodoreto, Patribus Arimincns., SS. Ilienunc sunt, adulterata cl falsitalibusscaten­ ron., Ambrosio, Isidoro, etc. quam quibus­ tia. Quantum ad Breviarium Romanum , dam reccnlioribus : neque ex baptisterio respondent ipsum hac in parte posse emen­ Romano, quod dicitur Constantini, soli­ dari, sicut in pluribus aliis jam fuit emen- dum posse erui argumentum; potuit enim daium. ita nominari, non quia in eo baplizatus Ad secundum. Respondent hoc concil. fuit Constantinus, sed quia ejus munifi­ Rom. an. 324 esse fictilium, aut intolera­ centia in aliorum usum fuit exstructum. Ad quartum. Dicunt narrationem Zosimi biliter depravatum mullis argumentis pro­ bari. Inter alia, 1° quia in prologo Photinus ethnici, a scriptoribus ecclesiasticis, Sozo­ dicitur ibi condemnatus, cum tamen constet meno et Evagrio, convinci falsitalis, et in hærcsim Photini longe postea emersisse , odium ebristianæ religionis esse confictam. ncc ante conc. Sirmiense fuisse damnatam. Vide Sozomenum, 1. 1, c. 5. Adde quod 2°DiciturS. Helenam, Constantini matrem, Zosimus non dicat Constantinum fuisseRoIi ic concilio cum filio interfuisse ct subscri­ m® baptizalujn , sed tantum quod, consi­ psisse; quod est ridiculum et a moribus Ec- liis ct hortatu istius Ægyptii, principium clesiæ alienum. Omitto hæc aperte pugnare impietatis hoc dedit, ut divinationem sus­ cum Act.S.Sylv., quibus innititur præcipue pectam haberet. ista sententia. 3° Quia plures hujus concilii Ad quintum, cx congruentiis. Ad pri­ canones sunt prorsus inept , disciplinæ ec­ mam, negant superstitiosum esse velle clesiastic®, imo cl communi sensui repug­ exemplo Christi baptizari in Jordanis aquis, nantes : v. g. can. 3 sancitum csl, quod non quas suo contactu specialiter sanclilicavecondemnabitur subdiaconus , acolythus , rat ipse Salvator, sed o contra id esso pium exorcista, lector, nisi, sicut scriptum cs', et a pluribus tunc religiose frequentatum. in septem testimoniis, filios ct uxores ha­ Nec refert quod id opportune potuerit prius bentes ct omnino Christum prœdicanles. Constantinus; non enim quærilur quid po­ Imprimis nullibi id scriptum est. Insuper tuerit, sed quid fecerit. Ad secumdam ad quos referantur hæc verba, filios ct uxo­ congruentiam duo reponunt. Primum: res habentes,non liquet ; siadsubdiaconum, quamvis SS. Ilieron. et Isid. dicant hapliacolytum,etc. ergo non solum possunt sub­ zalum luisse ab Ariano , id tamen non diaconus el minores clerici, sed etiam de­ constat; id namque silet Eusebius, et Gebe t Ijal crt uxores cl filios; si ad lestes, 'asius Cyzicenus apud Pholium, in Bi- 455 VARII EFFECTUS BAPTISMI RECENSENTUR. blioth. cod. 88, contrarium asserit, referens 7,can.6,7,8, 9ctlO, el late impugnat Constantinum baptismate linctum ab ortho­ Bcllarm. lib. 1 de Bapt. cap. 14, 15, 16, doxo sacerdote, non, ul quidam prodie­ 17 et 18. Sed quia ipsa sua vanitate ct abrunt , ab hmreheo aliauo. 2° Esto bapliza­ surditate corruunt, iis refutandis non hae­ tus fuerit ab Eusebio Nicomediensi, non reo, et juxta doctrinam catholicam, 2· 69. a. 4. ct6. o.-'· Dico 1° Principalis sequitur ideo eum facium fuisse Avianum aut peccasse, quia Eusebius Nicomedicnsis effectus baptismi tam in adultis quam in sese adhuc tunc simulabat catholicum el parvulis est gratia sanctificans cum virtuti­ concilio Nicæno subscripserat, ncc nisi bus infusis. Patel cx diss. 3 de Sacramentis in com­ post obitum Constantini palam apparuit muni ari. 1 et 2, ubi multis probavimus sa­ liærelicus. Observandum, Anselmum, Havclbur- cramenta novæ legis causare gratiam cx opegensem episcopum , ut utramque senten­ I re operato etiam phjsice. Require ibi. Panca tiam conciliaret, dixisse Constantinum bap- tantum specialia dcbaptismo addam. Ibid, a. 4.— 1 Gor. 6. Abluli estis ,sanctizalum luisse Romæa S. Sylvestre, el rebaptizalum Nicomedi® ab Arianis. Verum lificali estis, justi ficati estis. Tit. 3: Salvos hæc conciliatio ul figmentum communiter re­ nos fecit per lavacrum regenerationis el re­ jicitur : l^quia nullo antiquorum testimonio novationis Spiritus sancti. Marci ull. Qui fulcitur ; 2° quia falsum est tunc temporis crediderit cl baplizatus fuerit, salvus erit. Arianos baptizatos a catholicis rebaplizasse, Salus autem non habetur nisi per gratiam : sed tum demum tempore Wandalic® perse­ Rom. G : Gratia Dei vita œlerna. Insuper cutionis, a Wandalis ct Hunnis Arianis id per baptismum incorporamur Chrislo tanlentatum fuisse ; 3° quia non est credibile quam membra ejus, ul dicit S. Aug. 1. 1 de Constantinum, qui Donastis’as rebaptizan­ Bapt. parvul. c. 26. A capite autem Christo tes compresserat, sese rebaptizari passum in omnia ejus membra graliæ el virtutis ple­ fuisse; 4° paritor inverisimile csl Euscbium nitudo derivatur, juxta illud Joan. 1 : De Nicomcd. qui tunc adhuc se catholicum si­ plenitudine ejus omnes accepimus. Ibid. o. 6. — El quamvis ista et ea quæ mulabat, baplismuih in ecclesia collatum, dixi lococit. dc Sacramentis in genere, pro­ lanquam nullum iterare ausum fuisse. bent tam pro parvulis quam pro adultis, fuerunt tamen quidam antiqui, qui posue­ DISSERTATIO IV. runt quod pueris in baptismo non dantur DE EFFECTIBUS BAPTISMI, gratia ct virtutes, sed imprimitur in cis cha­ D.Th.Q.69. racter Christi, cujus virtute, cum ad perfec­ tam ætatem pervenerint, consequuntur gra­ tiam et virtutes. ARTICULUS I. Ibid.—Sed hoc palet esse falsum dupli­ Varii effectus baptismi recensentur. citer : 1’ quidem, quia pueri sicut el adulti Prætcr hærclicos qui vel necessitatem in baptismo efficiuntur membra Christi : vel utilitatem baptismi negaverunt, quorum unde ncccssccst quod a capite recipiant in­ non semel meminimus in superioribus, fluxum graliæ et vir lutis; 2° quia alias pueri Lutherani et Calvinislæ contendunt per decedentes post baptislnum , non perveni­ baptismum peccata non velle tolli, sed tegi rent ad vitam æternam. El ita non profecis­ Lanium et non imputari : quem errorem set eis ad salutem baptizatos fuisse. Ibid. — Causa aulem erroris fuit, quia confutavimus in tract, do Gral. diss. 7 , a. 1. Alios vero baptismi effectus comminis­ nescierunt distinguere inter habitum ct ac­ cuntur, quos non agnoscit Ecclesia:!0 tum. Et sic videntes pueros inhabiles ad ac­ quod baplizatus non possit damnari, etsi lus virtutum, crediderunt eos post baptis­ velit, nisi nolit credere; 2° quod baptis­ mum nullatenus virtutem habere. Sed ista mus liberet ab obedientia legis tum divin® impotentia operandi non accidit cx defectu cum human®, el ab omnibus votis; 3’ quod habituum, sed cx impedimento corporali : sola memoria baptismi justificet a peccatis sicut enim dormientes, quamvis habeant quæ fiunt post ejus susceptionem. Hos er­ habitus virtutum , impediuntur tamen ab rores sigillalim damnat 'ouc. Trid. sess. j actibus propter somnum. 436 I' ι * I » *1 II il »1 *1 DISSERT. IV. ART. I. Nec obstat quodS. Aug. Epist. 23, dical i bes laudata diss. 3 de Sacram, in genere, parvulos esse fideles per sacramentum fidei; J a. 1 et 2. quamvis enim ibi non nominet habitum fi­ Ibid. o. — Ratio theologica. Apost. Ilom. dei, quia apud philosophos habitus non so­ 6, dicit: Quicumque baptizati sumus in lum dicit qualitatem immanentem, sed . Christo, in morte ipsius baptizati sumus; etiam quamdam facilitatem prr actus fre­ I consepulti cnim sumus cum illo perbuplisquentatos acquisitam, non tamen cum ne­ I mumin mortem, ul quomodo Christus surgat, quinimoipsum asserit lib. 3 de Peccat. rexit a mortuis per gloriam Patris, ila ti Merit, cap. 2, ubi dicit per baptismum tra­ nos in novitate vilæ ambulemus. Et postea jici in parvulos fidem, quam voluntate pro­ concludit : Ita cl vos existimate vos mor­ pria nondum habere potuerunt. tuos quidem esse peccato, viventes autem Ibid. a. 8· ad o. — Iste autem ciTcctus Deo, in Christo Jesu Domino nostro. Ergo æqualis est in omnibus parvulis, quia omnes per baptismum homo moritur vetustati pec­ sunt æqualiter dispositi ; in adultis vero est cati, et incipit vivere novitati gratiæ. Sub­ inæqualis, juxta inaequalitatem dispositio­ sume. Atqui omne peccatum ad pristinam num. Vide de Sacram. i n genere, diss. 3, a. 4. vetustatem pertinet : ergo omne peccatum Ibid. a. 4. o. — Dico 2° Per baptismum per baptismum tollitur. remittuntur omnia peccata tam originale Q. 69. a. 2. et 3. o. — Dico 3° Per baptis­ quam actualia. Sequitur ex praecedenti ; gra­ mum remittitur omnis pœna pro peccatis tia cnim est incompossibilis cum pecca to sal­ luenda coram Deo; non tamen tolluntur tem mortali, ut probavimus de Grat, dissert. præsentis vitæ poenali ta tes. 7, art. 3. Prob. prima pars 1° ex conciliis. Cone. Ib. in a. «. c.—Insuper constat cx S. Scrip­ Flor, decreto cit. sic definit : « Hujus sacratura. Ezcch. 36 : Effundam super vos aquam a menti ( baptismi ) effectus est remissio mundam, cl mundabimini ab omnibus in­ » omnis culpæ originalis et actualis, omnis quinamentis vestris. Aci. 2 : Baptizetur jd quoque pœnæ quæ pro ipsa culpa debeunusquisque vestrum in remissionem pecca­ » tur : propterca baptizatis nulla propeccatorum. Cap. 22 : Exsurge, cl baptizare, ct » tis prælcritis injungenda est satisfactio; » sed morientes antequam culpam aliquam ablue peccata tua. Ex conciliis. Concil. Carthag. 4, cap. i , n committant, statim ad regnum cœlorum episcopus jubetur profiteri ante consecratio­ « et Dei visionem perveniunt. » Trid. cit. nem in baptismo omnia peccata, tam origi­ definit nihil prorsus baptizatos ab ingressu nale quam quæ voluntarie admissa sunt, di­ coeli remorari. El sess. 6, cap. 14, dicitquod mitti. Concil. Florent, in decreto Unionis : in poenitentia, pœna non lota semper, ul in Hujus sacramenti (baptismi) effectus, est re­ baptismo fit, dimittitur ilis. missio omnis culpæ originalis cl actualis. Prob. 2° ex Patribus. S. Clcment. 1.2 Trident, sess. 5, can. 5 : α Si quis per Jesu Conslit. c. 41 : S. Basil. Exhortât, ad Bapl. » Christi Domini nostri gratiam quæ in bap- S. Ambros. I. de Elia, c. ult. S. Chrysost. » tismate confertur, reatum peccati origina- Hom. 1 ad Baptizandos; S. Greg. Naz. » lis remitti negat, aut etiam asserit non tolli Orat. 40 ; S. Aug. in Enchirid. ad Laurent, » lotum quod veram cl propriam rationem c. 64, cl lib. 2 de Peccat. Merit, c. 28. Prob. 3° cx perpetuo Ecclesiæ usu, quæ » peccati habet, sed illud dicit tantum radi » aut non imputari : anathema sit. In rena- nullam baptizatis injungit satisfactionem. ibid. a. 2. o. — Ratio a priori, est volun­ » tis cnim nihil odit Deus, quia nihil est υ damnationis iis qui vere conscpulti sunt tas Christi : sic autem voluisse Christum υ cum Christo per baptismum in mortem... constat cx dictis, etexsequentibus momen­ » ila ut nihil prorsus eos ab ingressu coeli rc- tis. 1° Ex institutione Christi, per baptis­ » morctur.D mum homo incorporatur Christo ct fit mem­ S’it autêm remittipeccalâ*, ntdeleantur, brum ejus, sicquc passioni el morti ejus com­ tollantur ct auferantur, ct non solum ra­ municat sicut ejusdem corporis membrum, dantur aut tegantur, abunde probavimus secundum illud Rom. 6 : Si mortui sumus diss. 7 de Gral. a. 1. cum Christo, credimus quia simul etiam Patres pro utraque conclusione omitti­ vivemus cum Chn lo. Unde omni baptizato, mus, quia passim sunt obvii, el citatos ha- ul Christi membro, communicatur passio 457 impassibilem vitam : unde illud Apost. Rom. 8 : Qui suscitavit Jesum Christum a mortuis, vivificabit el mortalia corpora ves­ tra propter inhabitantem Spiritui* ejus in vobis. 2° Hoc est conveniens propter spiri­ tuale exercitium, ut videlicet contra con­ cupiscentiam cl alias passi bili Lates pugnans homo, vicloriæ coronam acciperet. 3* Hoc fuit conveniens nc homines ad baptismum accederent propter impassibilitatem prae­ sentis vitæ, cl non propter gloriam vitæ ælcrnæ. Porro isti defectus, quamvis sint natura­ les , ct reperirenlur in statu naturæ puræ, dicuntur tamen in hoc statu naturæ lapsæ , pœnalitales; quia cum vi doni integritatis non essent in statu innocentiæ, peccato Adæ effectum est ut, hoc dono amisso, iis subjiceremur : ct ideo diclæ pœnalitales, quasi pœna peccati. Confer dc Gratia, dis­ sert. 2, art. 1, § 1, ct art. 2. Q. f>9. e. 5. et 7. o. —Dico 4° Quidam alii baptismi effectus convenienter assignantur: 1°incorporatio, quia, ut dictum csl, per baptismum incorporamur Christo tanquam ejus membra; 2’ illuminatio, quæ est per fidem, cujus baptismus est sacramentum el professio;3° fœcundalio, quatenus ratione gratiæsacramcnlalisper baptismum collalæ, fœcundamurad bona opera exercenda : juvat autem specialiter hæc graliii ad recipien­ dam doctrinam fidei, ad justitiam accep­ tam retinendam, cl ad operandum juxta illam. Confer diss. 3 dc Sacram, in genere, a. 5; 4° apertio regni coelestis ; quia ape­ rire januam regni coelestis, nihil est aliud quam amovere obstaculum quo quis impe­ ditur regnum cœlestc introire : hoc autem obstaculum est culpa cl reatus pœnæ, quod tollitur per baptismum, ul dictum e>l. Dices 1° Regnum cœlorum per passio­ nem Christi est apertum. 2° Qui baptizati mortui sunt ante passionem ct mortem Christi, non sunt tunc ingressi regnum cre lorum. 3° Circumcisio tollebat similiter omnem culpam cl pœnam, et tamen non aperiebat regnumcœlorum. Ergo. Ibid, ad 1. — II. ad primum. Passio Christi aperuit regnum cœlorum sufficien­ ter omnibus, scu respectu totius n'dturæ; huic autem particulari aperit, qua ndo ajtplicalur meritum passionis per baptismum, per quem ejus peccatum tollitur, .quod erat illi impedimentum personale. Ad «en r VARII EFFECTUS BAPTISMI RECENSENTUR. Christi ad remedium, ac si ipse passus ct mortuus esset : atqui passio Christi est suf­ ficiens satisfactio pro omnibus peccatis om­ nium hominum tergo ille qui baptizatur, liberatura reatu lotius pœnæsibi debibe pro peccatis, ac si ipse sufficienter satisfecisset pro omnibus suis peccatis. Confer disseri, præced. a. 5, petit. 4. 2° Conveniens erat ut efficacia passionis Christi plene communicaretur per aliquod sacramentum; id autem maxime decebat fieri per baptismum; tum quia est primum sacramentum, prima autem gratia principis solet esse plena ct perfecta ; tum quia est re­ generatio, in regeneratione autem nihil in genito remanet de corrupto; tum quia est incorporatio Christo, in eodem autem cor­ pore unum membrum satisfacit per satisfac­ tionem quam exhibet aliud membrum, ut dictum est. Ibid. a. 2. ad 3. > Dixi, omnis pœna co­ ram Deo luenda; quia in pœnis quæ judicio humano inferuntur non solum attenditur qua pœna sit homo dignus quoad Deum, sed etiam in quo sit obligatus quoad homi­ nes quilæsi ct scandalizati sunt propter pec­ catum alicujus. El ideo, licet homicida per baptismum libcrelur a reatu pœnæ quoad Deum, rcmancl tamen obligatus adhuc quoad homines, quos justum est ædificari de pœna, sicut sunt scandalizati de culpa. Pie tamen princeps talibus posset pœnam indulgerc. Ibid. a. 3. o. — Secunda pars non indi­ get, quippequæ infelici nostra experientia constat. Subjicimur namque fami, sili, mor­ bis, morti, concupiscentia?, etc. Non quod baptismus non habeat vim has pœnalitales auferendi, ejus enim virtute auferentur a justis in resurrectione, quando mortale hoc induet immortalitatem, 1 Cor. 15; verum eas nunc non aufert, ct hoc rationaliter propter tria : 1°quidem, quia per baptis­ mum homo incorporatur Christo et Iit mem­ brum ejus, ut dictum est; cl ideo conveniens fuit ut id agatur in membro incorporato quod est actum in capite : Christus autem quamvis fuerit plenus gratia, habuit tamen corpus passibile, quod post passionem ct mortem est ad vitam gloriosam rcsusci talum: unde cl Christianus, quamvis gratiam con­ sequatur in baptismo quantum ad animam, habet tamen corpus passibile, in quo Christo possit compati; sed tamen resuscitabitur ad j DISSERT. IV. ART. II. dum. Baptiza ti morientes ante passionem quoad reatum culpæct totius pœnæ,non Christi, non sunt slalim ingressi regnum tamen illa quæ post ipsum commissa sunl. coelorum per accidens, quia tunc baptis­ Est communis cum Auctore. mus nondum uabebat suam perfectam si­ Prob. prima pars. 1° ex S. Aug. 1. 3 de gnificationem, quæ est mortis, sepulluræ Bapt. c. 13, ubi loquens de baptismo in et resurrectionis Christi prætcritæ : hunc hæresi vel schismate suscepto, dici! : σ Si tamen introitum exspectabant vi baptismi » autem quamvis apud hæreticos vel schistanquam instrumenti passionis Christi. Ad » maticos idem sit baptismus Christi, non tertium. Disparitas est, quod circumcisio » tamen ibi operatur remissionem pcccatotollebat tantum impedimentum cx parte « rum, propter eamdem discordiæ fœditapersona», remanente impedimento cx parte » tem et dissenlionis iniquitatem; tunc inlotius naluræ, quod cum Christus abstule­ » cipit valero idem baptismus ad dimittenda rit, remanet tantum impedimentum ex » peccata, cum ad Ecclesiæ pacem venerint parte person®, quod baptismo aufertur. » non ut jam vere dimissa non retineantur, Dico 5° AI 1er effectus baptismi est cha­ » neque ul ille baptismus quasi alienus aul racter animæ indelebiliter impressus : de » alius improbetur, ut alter tradatur; sed quo sat dixi in tract, de Sacr. in genere, » ut idem ipse, qui propter discordiam foris diss. 4, a. 1. Illuc recurre. » operabatur mortem, propter pacem intus » operetur salutem. » El lib. l,c. 12, lo­ ARTICULUS Π. quens dc baptismo in Ecclesia catholica licte Utrum baptismus fide susceptus, recedente suscepto, dicit : « Sicut in illo qui lictus acfictione reviviscat 't » cesserat, fit ul non denuo baptizetur,sed Duplex hic distinguenda est fictio : una » ipsa pia correctione et veraci confessione voluntatis, quando quis simulat se habere » purgetur, quod non posset sine baptismo, voluntatem suscipiendi baptismum, quam » ut quod ante datum est tunc valere incitamen non habet; ctde illa hic non agitur, » piat cum illa fictio veraci confessione rcquia talis fictio irritat sacramentum : quod » cesserit. » autem nunquam cxtilil, reviviscere non Quamvis ergo præcipua controversia inter potest. Altera est dispositionis, quando quis S. Aug. et Donatislas fuerit de validitate simulat aut credit se habere dispositionem baptismi in hæresi vel schismate suscepti, sullicientcm ad sacramentum el ejus cffcc- occasionalitcr tamen nostram conclusionem tum,ct tamen non habet; ulsi accedalcum in­ clarissime asseruit, arguendo ad hominem, tentione quidem suscipiendi sacramentum, quasi dixisset : Si baptismus apud vos cum sed vel sine fide, vel sinepœnitentia, vel cum indebita dispositione susceptus, valeat ct affectu ad peccatum: el dicitur sic positive non iteretur, quia sublata fictione exerit indispositus : aut si accedat cum attritione suum effectum : ergo nec in hæresi vel naturali, quam invincibiliter putat esse su- schismate receptus debet repeti, quia depo­ pernaturalem ; ct sic dicitur negative indis­ sita hæresi vel abjecto schismate pariter exc­ positus. Ulcrque recipit sacramentum bap­ iit suum effectum. tismi et characterem, sed non gratiam el Neque dici potest quod S. Aug. intelligat remissionem peccatorum ; quia gralia csl peccatum originale, sublata fictione, remitti incompossibilis cum affectu ad peccatum, virtute solius pœnitcnliæ; alioquin falso et homo non disponitur ad gratiam reci­ dixisset, quod tunc incipiat valere baptis­ piendam nisi per actum supernaturalem. mus. Quæstio est itaque utrum baptismus ficte Non etiam obstat quod dicit Vasques, nul­ hac dispositionis fictione, sive positiva sive lum hujus suæ opinionis argumentum pro­ negativa, susceptus, recedente fictione re­ ferre, sive ex S. Scriptura, sive ex tradi­ viviscat, sic, ut gratiam producat ct peccata tione , sive ex definitionibus Ecclesiæ, sive remittat? a ratione. Id enim non putavit necessarium Q. 69. n. 40 o. et ad 2. ct 3.—Dico. Bap­ S. D. quia, ut dictum est, non oral inter tismus ficto susceptus, recedente fictione sic ipsum et Donatislas controversia dc ista re» reviviscit, ul gratiam producat,el peccala vivisccnlia, quam ipsi Donatistæ admitte­ tam originale quam actualia, quæ ipsum bam : hanc ergo sententiam protulit tan­ præccsserunt aut comitata sunt, remittat quam certam cl communiter receptam suo 458 f UTRUM BAPTISMUS ΓΙΓ.ΤΕ SUSCEPTUS, etc. 459 tempore. Unde auctor sermonis de Passione, ab omnibus peccatis actualibus ante baptis­ apud S. Cypr. dc. his qui licte baptismum mum et in ejus susceptione commissis : at­ susceperunt, dicit ; « Ubi redierint ad cor, qui id non obtinet vi pœnitentiæ, sed bap­ » constat ablutionis donum , cl redit effec-1 tismi : ergo recedente fictione baptismus d tus munerum, nec alias quæri aut repeti reviviscit. Prob, min. multipliciter, 1° ex u necessc est salutiferum sacramentum. » illo Joan. 3 : Nisi quis renatus fuerit ez El S. Greg. lib. 9, Epist. 61, nunc 67, dicit aquact Spiritu sancio, etc. Si enim id to­ « ab antiqua Pati um institutione manasse, tum oblineret vi pœnitcnliæ, non esset re­ o ut qui apud hæresim in Trinitatis nomine natus ex aqua cl Spiritu sancto, sed ex » baptizantur,cum ad sanctam Ecclesiam aqua tantum. Neque dici polesl ipsum re­ u redeunt, aulonclione chrismatis, aut im- nasci ex Spiritu sancto per gratiam sacra­ u positione manuum , aut sola fidei profes- menti pœnitcnliæ; hæc enim gralia non est » sioncad sinum matris Ecclesiæ revocen- rcgencraliva, sed rcsosciliva tantum. Ergo. υ lur... quia sanctum baptisma quod sunl 2° Cone. Trid. sess. 6, c. 4, docet quod d apud hæreticos consecuti, tunc in eis vires Translatio ab co slalu, in quo homo nasci­ d emundationis recipit, cum vel illi perim- tur filius primi Ada, in slalum graliæ... » positionem manus Spiritum sanctum ac- sine lavacro regenerationis aul ejus volo j) ceperint, vel isti propter professionem ve- fieri non potest, sicut scriplum est, Nisi » dæ fidei sanctæ el universalis Ecclesiæ vis­ quis, etc. Atqui in eo qui vere sed licte bapio ceribus fuerint uniti. » lizatus est, non potest repoli baptismus, ibid. o.— Proh. 2° ratione. Cum aliquid nec habet locum votum suscipiendi baptis­ generatur,simul cum forma recipit effectum mum, qui semel datus non potest amplius formæ, nisi sit aliquid impediens,quo remoto suscipi : ergo illa translatio fit virtute bap­ forma rei general® producit suum effectum: tismi prius suscepti, sicque reviviscit. 3° sic cum corpus grave generatur, movetur Peccatum originale el actualia peccata ante deorsum, nisi sit aliquid prohibens, quo re­ baptismum aut in ejus susceptione com­ moto slalim incipit moveri deorsum : atqui missa, non sunt materia sacramenti pœnibaptismus est quædam spiritualis generatio, tentiæ; tum ex Trid. sess. 14, cap. 1 et 2, ct quando aliquis baptizatur, accipit cha­ ubi docet sacramentum pœnitcnliæ esse in­ racterem quasi formam, et consequitur ef­ stitutum pro tollendis peccatis post baptis­ fectum, qui est gralia remittens omnia pec­ mum commissis; tum quia non cadunt sub cata, nisi impediatur per fictionem : ergo clavibusct jurisdictione Ecclesiæ; sicul enim oportet quod, ea remota, baptismus slalim Ecclesia non habet jurisdictionem in homi­ nem non baplizatum, ilanecin peccataquæ consequatur suum offectum. Sed observandum est cum Sylvio et Cajc- commisit ante baptismum : ergo ista pec­ lano, hanc Auctoris rationem esse intclli- cala non remittuntur per sacramentum pœgendam per accommodationem simililudi- nilcntiæ, sed per sacramentum baptismi re­ nariam : ul sicul in naturalibus simul cum viviscentis. 4« Ex praxi Ecclesiæ, quæ nul­ forma dantur effectus formam consequen­ lam imponit satisfactionem pro peccato ori­ tes, qui si impedianlurremoto impedimento ginali cl pro peccatis actualibus commissis consequuntur; ita in baptismo imprimitur ante baptismum aul in ejus susceptione, character quasi forma, ct cum eo nata csl quamvis noverit baptismum fuisse ficte sus­ sequi ex ordinatione divina gralia, quæ si ceptum : ergo supponit totam pœnam esse impediatur, conveniens est ordinationi di­ remissam, non vi sacramenti pœnitentiœ, vina» ut amoto impedimento sequatur, sive quod non habet istam virtutem : ergo vir­ inierim Deus utatur charactere tanquam tute baptismi reviviscentis. Confirmatur. Cum sacramentum baptis­ instrumento ad illam causandam, sive con­ mi sil inilcrabile, non satis esset provisum feratur ralionc sacramenti prius suscepti. Prob. 3° altera ratione. Qui post baptis­ humanæ fragilitati si, ficto susceptus, rece­ mum ficte susceptum perfecte conteritur, dente fictione effectum non haberet. Prob. secunda pars conclusionis. Nullum aut accedit ad sacramentum pœnitcnliæsupernaturaliterattritus, justificatur: id ne­ sacramentum est institutum ad tollenda pocmo negat : consequenter regeneratur in cata futura, sed tantum praesentia et prae­ Christo, emundatur a peccato originali ct terita: sunl enim mcdicinæ sarmtivæ præ- à 4 DISSERT. IV. ART. II. 460 cedentium peccatorum et præscrvativæ fu­ per se et directe respectu peccatorum prae­ turorum. Ergo. Conf. Peccata post baptis­ cedentium ; poenitentia per accidens ct mum commissa subjiciuntur clavibus ct ju­ indirictc tanquam removens prohibens re­ risdictioni Ecclesiæ : ergo sunt materia pœ- spectu eorumdem ; sed respectu fictionis et nilcntiæ el non baptismi. subsequentium, perse et directe, quia hæc sunt ejus malcria, non præcedentia. Solvuntur objectiones» Insl. Peccata baptismum præccdentiasunt Obj. 1° contra primam pariem conci. etiam materia pœnitcntiæ. Ergo. Prob. ant. Opus mortuum, id est, sine charitate fac­ Sunt peccata hominis subditi Ecclesiæ : ergo tum, non reviviscit : atqui baptismus ficte ct ipsa sunt Ecclesiæ subdita. consequenter susceptus est opus mortuum. Ergo. materia pœnitcntiæ. 2.69. a. 40. ad 4.— R. D. min. Baptis­ R. N. ant. Ad prob. N. conscq. Non enim mus fide susceptus, ut est opus hominis, ex eo quod quis per baptismum liat subditus est opus mortuum. C. et ex hac parte non Ecclesiæ, sequitur quod peccata quæ prius reviscit : utestopus Dei, esi opus mortuum, commisit subdantur Ecclesiæ, ul palet ex N. et cx hac parte reviviscit. 1er lia probatione conclusionis, præsertimex Obj. 2° Sacramenta secundum nos cau­ praxi Ecclesiæ, quæ illa non agnoscit sui sant physice gratiam · atqui baptismus, fori, cum iis nullam imponat satisfactio­ dum amovetur fictio, “non potest physice nem. Ncc refert quod peccatum commissum causare graliam, quia tunc non existit. Ergo. in uno loco, quandoque puniatur in altero, R. duplicem solutionem huic argumento cujus jurisdictioni reus est subditus; id enim nos dedisse diss. 3 de Sacr. in genere, art. 2 : iit vel ex implicita seu interpretative volun­ primam, baptismum virtute remanere in tate domini loci in quo delicium fuit com­ suo effectu, scilicet charactere; alteram sen­ missum, vel ex dispositione juris humani; tentiam Thomislicam de causalitate physica similem autem a Deo pro sacramentis insti­ sacramentorum, esse intelligendam, quan­ tutam dispositionem vel voluntatem non do concurrunt omnes conditiones requisite agnoscit Ecclesia. ad causalitatem physicam, quarum prima Obj. 3° Fictio tollitur per poenitentiam et est rcalis existentia causæ. Vide ibi. non per baptitmum, ut docet D. Th. el Obj. 3° Baptismus non reviviscit, nec patet, quia per sc directe opponitur disposi­ operatur, nisi prius amoveatur fictio : atqui tioni quæ requiritur ut reviviscat sacramen­ per amotionem fictionis omnia peccata lam tum : atqui fictio est peccatum concomitans præcedentia quam subsequenda tolluntur: baptismum. Ergo. ergo nihil restat tollendum per baptismum. R. D. min. Fictio volita et inchoata est Prob. min. Amotio fictionis fit per infusio­ peccatum concomitans baptismum, C. et nem gratiæ : atqui gratia nullum compati­ hæc remittitur per baptismum; fictio con­ tur peccatum. Ergo. summata, N. Hæc enim est posterior bap­ R. D. maj. Baptismus non producit suum tismo ; tum quia non intelligitur profanatio effectum, nisi prius priorilalc naturæ amo­ sacramenti consummata, nisi supponatur veatur fictio, C. prioritate temporis, N. sacramentum ; tum quia consummatur Eodem igitur instanti rcaliquo tollitur fic­ fictio in eo instanti in quo deberet infundi tio et peccata baptismum subsequenda per gratia ct impeditur, alioquin baptismus non infusionem gratiæ, simul tolluntur et prae­ esset ficte susceptus ; eo autem instanti non cedentia per eamdem gratiam quæ est ab est amplius baptismus, quia non causât utroque sacramento. Quatenus est a sacra­ gratiam, nisi quando completus ct perfccmento pœnitcntiæ, concurrit directe ct per tusdesinit; desinit autem, ut alia successiva, se ad amotionem fictionis ct peccatorum per instans exlrinsecum seu per primum sui subsequentium; sed indirecte tantum ct non esse, in quo verum csl dicere : Nunc tanquam removens prohibens ad remis­ non est, ct immediate ante erat. sionem peccatorum præcedcnlium baptis­ Insl. Fide suscipiens baptismum, tenetur mum, ideoque prius natura in genere causæ confiteri fictionem non solum consumma­ materialis el dispositive. Sicque baptismus tam, sed etiam inchoatam el currentem cl pernitentia simul tempore concurrunt ad cum susceptione baptismi : ergo hæc etiam iislilicationem hujus peccatoris : baptismus tollitur per sacramentum pœnitcntiæ. Prob. 461 serilsine fide aut cum affectu ad peccatum mortale, aut scienter sine attritione suffi­ cienti ; requiritur contritio perlecta, vel at­ tritio supernaluralis cum sacramento pcenilentiæ. Cum enim iste obex seu ista licliosit in se peccatum mortale sacrilegii, non po­ test aliter tolli quam per perfectam contri­ tionem, vel attritionem cum sacramento Petes'2? utrum sacramentum reviviscens conferat gratiam secundum mensuram dis­ positionis quam habebat subjectum quando recepit licte sacramentum, an secundum mensuram dispositionis quam habet dum tollitur fictio? R. quosdam existimare quod gralium conferat primo modo, ideoque minimam; putant enim in collatione baptismi jam applicata esse merita Christi ad certum ef­ fectum: ita Joan, a S. Th. clConink. Alii tamen communius tenent graliam conferri secundo modo; quia actus fictionem tollens, licet non sit dispositio ad baptismum qui transiit, est tamen dispositio ad ejus effec­ tum. Et licet quando suscipitur baptismus sine fictione, Deus acceptet illum secundum dispositionem quæ tunc habetur, videtur tamen quod, quando conditio subjecti pu­ gnat cum effectu baptismi, illum acceptet secundum cam dispositionem quam habe­ bit quando tollet fictionem. Sicque, juxta hanc sententiam, fieri poteslquod majorem graliam consequatur qui ficte accedit quam qui non ficte, non quod illi prosit sua fictio, sed major dispositio, quando tollitur fictio. Petes 3° utrum alia sacramenta ficte sus­ cepta , recedente fictione etiam reviviscant? R. inler varias theologorum opiniones, probabilius videri sacramenta confirmatio­ nis ct ordinis ficte suscepta , recedente fic­ tione reviviscere; tum quia imprimunt cha­ racterem sicut baptismus, in coque rema­ nent virlualiter, ul, ablata fictione suum ef­ fectum producant ; tum quia cum ratione characteris indelebilis sint inilerabilia , qui illa fietesusciperenl manerent perpetuo pri­ vati illorum effectu seu gratiis sacramentalibus quibus indigent ad eorum munia obeunda : unde non essetsatis provisum humanæ fragilitati si non reviviscerent. Idem plures non improbabiliter existi­ mant de extrema unctione el matrimonio; quia extrema unctio in eodem morbo itera­ ri non potest, et tamen ejus effectu maxime indiget homo, ut sc præparetad hujus vite UTRUM BAPTISMUS FICTE SUSCEPTUS, etc. ant. Tenetur confiteri se suscepisse ficte sacramentum : atqui ille non suscipit ficte sacramentum cujus fictio posterior est sa­ cramento suscepto. Ergo. R. N. ant. Ad prob. D. min. Ille non suscipit ficte sacramentum , cujus fictio posterior est sacramento, si illa fictio poste­ rior non sit obex gratiæ sacramenti, C. secus, N. In hoc enim silum est peccatum fictionis, quod ponat obicem gratiæ confcrendæ per sacramentum ; alioquin non esset sacramentum licte susceptum : non autem potest ponere obicem gratiæ, nisi in eo instanti quo sacramentum illam conferret si non esset obex ; ct illud instans, ut dixi­ mus, est exlrinsecum sacramento. Subsumes. Atqui non potest confiteri fic­ tionem consummatam, nisi simul confitea­ tur peccata præcedentia et concomitantia. Ergo. Prob. subsumplum. Qui tenetur con­ fiteri peccatum, tenetur ct ejus gravitatem aperire : atqui fictio fit gravior ex peccatis praecedentibus; quo enim plura sunt et gra­ viora peccata cum quibus accedit ad baptis­ mum , eo major est irreverentia sacramenti et gravius fictionis peccatum. Ergo. R. do D. subsumplum. Non potest confi­ teri fictionem consummatam , nisi simul confiteatur peccata præcedentia, ul appa­ reat gravitas fictionis præcise, transeat; ul per sacramenlalcin absolutionem remittan­ tur, N. Non sunt enim ejus materia; ctsic nihil contra nos. Sed 2° N. subsumplum. Ad prob. N. maj. in casu præsenti, in quo concurrunt duo sacramenta; quia cum gra­ vitas illa proveniat cx peccatis præcedentibus quæ non perlinent ad sacramentum pœnitcntiæ, ct remittantur simul per bap­ tismum reviviscentem, non csl ncccssc quod illa confiteatur, sed sufficit quod confitea­ tur simpliciter fictionem formalem , dicen­ do se suscepisse sacramentum baptismi in peccato mortali. Petes 1° quæ dispositio requiratur ut sa­ cramentum ficte susceptum reviviscat? R. Si fictio fuit tamen negativa, puta, quia suscipiens putabat invincibiliter se csseattrilum supernaluraliter, cum non esset; sufficit si habeat attritionem supernaluralem, quia per illam tollitur fictio ct obex gratiæ. Intcllige tamen, modo post baptis­ mum non peccaverit mortaliter, alioquin licendum erit de illo sicut de ficto positive. Igitur si fictio fuit positiva . puta, si accès- 4G2 DISSERT, exitum; matrimonium vero, quia non po­ test iterari vivente conjuge, et hominem instituit in co statu in quo maxime indiget gratia hujus sacramenti. De eucharistia negat S. Th. in 4, d. 4, q. 3, a. 2, in fine ; tum quia non imprimit cha­ racterem, etpotesliterari toties quoties; tum quia alias sequeretur quod qui toto vilæ tem­ pore innumeras communiones indignas fe­ cisset, fieret in fine vitæ sanctissimus si ve­ re pœniteret, quod est absurdum. De poenitentia videtur affirmare Auclor in 4, d. 17, q. 3, a. 4,q.l o. At juxta plures ejus interpretes, hanc sententiam tacite sal­ tem retractavit in sua Summa. Dc quo ube­ rius dum de sacramento pœnilenliæ. DISSERTATIO V. DE CIRCUMCISIONE ET CEREMONIIS BAPTISMI. D. Th. QQ. 70 et 71. ARTICULUS I. DE CIBCÜMCISIOKB. In quem finem fuerit instituta. Hic q. 70. a. 4. o.—Circumcisionem fuis­ I se figuram baptismi constat: tum quia, sicut in baptismo fit professio fidei ct homo coetui fidelium aggregatur, sic in circumsisionc fiebat professio fidei in Qirislum venturum, et fS mo populo Dei aggregabatur ; tum quia, sicut in circumcisione abscindebatur pellicula camis, sic in baptismo spoliamur vitiis et peccatis. Ibid.a. 3. ad 1. et 1. 2. q. 402. a. 5. adi. — Quantum ad ritus circumcisionis : conve­ nienter fuit instituta in membro generatio­ nis , 1° quia erat signum fidei in Christum ex semine David nasciturum ; 2» quia cral in remedium peccati originalis, ut mox di­ cam , quod per actum generationis traduci­ tur ; 3° quia ordinabatur ad diminulioncm carnalis concupiscenti», quæ præcipuc in illo membro viget; 4« ul sugillarentur sacra Veneris ct Priapi in quibus hæc corporis pars honorabatur. Ibid, ad 2. — Ritus cultri lapidei non erat de necessitate sacramenti ; quia in ejus institutione nullum instrumentum determi­ natu!. Justinus, in Dialogo cum Triphone, dicit primam circumcisionem factam fuisse cultello ferreo, et ita etiam a Judæis suo V. ART. I. tempore fleri, quod ct desuo tempora testa­ tur S. Th. Leguntur quidem quædam circumcisio­ nes factæ cultello lapideo, ut circumcisio filii Moysis a Sephora, Exod.4; eisecunda circumcisio Josue a Deo mandata, Jos.5: Fac libi culleos lapideos, el circumcide se­ cundo filios Israel. Sed inde non sequitur quod sic fuerit præceptum in ejus institu­ tione, quodque semper sic facium foetil, aut debuerit fieri : quinimo si consuevis­ sent Judæi circumcidere cultris lapideis, non luisset nccesse præcipere Josue ut tales adhiberet. Pro illa ergo dunlaxal secunda circumcisione ita præceptumest, idquein figuram Chrisli, qui in S. Scripturae dicilur Pelea. Sephora aulem sic egit propter fes­ tinationem el trepidationem Deo mortem minante Moysi marito suo. Ibid, ad 3. — Dies octavus eratdc necessi­ tate præcepli ; constat ex ejus institutione. Præveniri non poterat ob mortis periculum, quia per eam accelerata fuisset mors infan­ tis, cl aliunde poterat illi succurri per reme­ dium legis natura. Poteral tamen differri si immineret periculum mortis, quam non li­ cebat periclitanti accelerare, ex quo patet quod non erat de necessitate sacramenti. Suppono circumcisionem propter varios fines fuisse institutam, 1» sicul jam dictum est, ulesset figura baptismi cl circumcisio­ nis spiritualis; 2° ul essel signum rememorativum fidei Abrahæ el foederis Dei cum il­ lo, el simul protestatio fidei in Christum, ex semine Abrahæ nasciturum ; 3° ul per illam populus Dei consignaretur, ejusque cultui deputaretur ; 4" ul esset signum visibile distinctivum Judæorum a cælcris nationibus, et quasi frenum cos cohibens a commixtione cum illis. Sed quæstio est utrum præler is­ tos fines fuerit cliam instituta in remedium peccati originalis?NegantBel lann .Vasques, 1’Henninicr, Natal. Alex. HonoratusTournely ct quidam alii. Contra quos Ibid. a. 4. o.—Dico. Circumcisio fuilinslituta in remedium peccati originalis. Est ita communis, ul Auctor cil. concep­ tis terminis dicat: Ab omnibus comuatniler ponilur, quod in circumcisione peccatum originale remittebatur. Idque probat ex S. Aug. Verum hanc sententiam non denegant S. Augustino adversarii, sed volunt ipsum illius parentem esse, et in hoc a præcedenlibus Patribus recessisse, DE CIRCUMCISIONE. Prob. conclusio 1° ex S. Scriptura, Gen. 17, ubi refertur institutio circomcisionis ; sic legitur versu 12et 14 : Infans ocio die­ rum circumcidetur in vobis, omne masculi­ num in generationibus vestris... Masculus cujus prarpulii caro circumcisa non fueril, delebitur anima illa de populo suo, quia jactum meum irritum fecit. Sicut ergo ex Jllo Joan. 3 : Nisi quis renatus fueril ex aqua et Spiritu sancto, non polesl introire in regnum calorum, colligimus baptismum esse institutum in remedium peccati origi­ nalis, ita ex illo, Masculus, etc. recte colli­ gitur circumcisionem fuisse institutam in remissionem peccati originalis; masculus enim ibi indefinite ponilur, sicque debet intelligi de omnibus etiam infantibus, si­ cut -ôNisiquisrenatus, etc. Idque indicant verba pracedentia : Infans octo dierum cir­ cumcidetur ; et ita expresse habent septua­ ginta interpretes : Masculus cujus prœputii caro circumcisa non fueril octavo die: ita ul sensus legis circumcisionis sit : Quicum­ que non fuerit circumcisus, peribit; quia reus est transgressionis Adæ, et in eo non fuit observatum pactum circumcisionis in­ stitut» ad illius trangressionis remissio­ nem. Hinc S. Aug. arguens cont. Pelag. 1.2 de Nupt. cl Concup. cap. 11, dicit: α Sed u ipse jam dicat, quare interiret anima ejus » dc genere suo, si circumcisus die non csset octavo? qui ipse peccasset, quid offen» dissel Deum, ut de aliena in se negligentia » tam severa sententia puniretur, si nullum » essetoriginalc peccatum ? Dc circumciden» dis enim Deus sic mandavit infantibus : d Masculus , etc.... Ex quo enim instituta «est circumcisio in populo Dei, quod erat p tunc signaculum justiliæ fidei, ita ad siυ gnificalionem purgationis valebat ct in d parvulis originalisque veterisque peccati, » sicut et baptismus ex illo valere cœpil ad d invocationem hominis, ex quo est inslitu» tus.» L. 3 contra Jul. c. 18 : « Cur ipse o Isaac, nisi baptismatis Christi signo ciracnmcisus fuisset, periisset anima ejus de «populo suo? » Iterum infra : α Quid mc» ruerat ut anima ejus de populo suo peri» rei, nisi circumcisio subveniret? » Unde Epist. ad Dardanum 57, nunc 187. cap. ! f : « Circumcisio antiquis sanctis pro bap» lismo fuisse creditur. » Et lib. contra Liti. Pelii, c. 72 : « Certe antiquus popu- I M3 Ius Dei circumcisione.o pro baplismo ha» bebat, n Multa reponunt adversari i, ut auctorita­ tis S. Scriptura el interpretationis S. Aug. vim elidant. Dicunt 1* legem hanc circumcisionis, Masculus, etc. spectare tantum adultos et non parvulos; tum quia neque in Hebraico textu; neque in nostra Vulgata legitur octa­ vo die; tum quia spectat illos dunlaxat qui pactum circumcisionis irritum faciunt, quod facere non possunt infantes. Sed contra. Quamvis neque in Ilebræo neque in Vulgata legatur octavo die, atta­ men, ut dixi, sic debet inlclligi; tum ex versu præccdenli ; tum quia masculus inde­ finite ponilur; tum quia legitur in versionc septuaginta interpretum : vera enim est ista versio, neque quidquam in ea reprehendi potest, dicit ipse Bellann. de Verbo Dei lib. 2, c. 6, nisi vitia quæ in eam postea irrep­ serunt negligentia vel malitia aut etiam ignoranlia aliorum;quod dici non potest dc prasenti textu, cum sic uniformiter lega­ tur in omnibus exemplaribus Grecis : qua­ propter dicendum illos has particulas appo­ suisse ad clariorem inlelligentiam textus Hebraici, et quia antiqua Synagoga sic intelligebat. Ita etiam legitur in Polyglottis Anglis , in Pentateucho Samaritano, quem quidam dicunt fuisse scriptum tempore Esdre,alii ante Christum natum. Quantum autem ad hæc verba, quia pactum meum irritum fecit, sensus est : quia pactum meum in eo non fuit observatum. Dicunt 2° hæc verba, delebitur anima illa de populo suo, non designare mortem ælcrnam, sed vel mortem temporalem, quam minatus csl Deus Moysi ob ncgligenliam circumcidendi filium suum, vel exclu­ sionem a cœtu Judæorum et populo Dei ·, alterutrum enim importat ista phrasis pluries repetita inS. Scripturis, Exod. 12 et 31, Levit. 7, ct Num. 19. Sed contra. Imprimis certum est his ver­ bis non significari morte temporal plec­ tendum esse eum qui non fueril circumci­ sus ; nemo enim unquam ob circumcisio­ nem omissam fuit capite damnatus. Exem­ plum Moysis non est ad rem; non enim agitur in textu quem versarnus de illo qui negligil suos circumcidere, sed dc illo qui non circumciditur. Aliunde specialiter cul­ pandus erat Moyses negligendo circumrid 4tÜ DISSERT. rien? suum filium ; tum quia erat constitu­ tus princeps gentis, tum quia proxime di­ micaturus contra idololalras, patiebatur in filio fomentum ct semen idololatriae, scilicet peccatum originale. Denique factum unius non constituit legem generalem, maxime cum constet de usu contrario. Itaque intelligenda est illa phrasis de ex­ clusione a populo Dei vel mortem sternam, vel per separationem ad Ecclesia visibili. Primum videtur dicendum, quia juxta phrasim Hebraicam in pluribus locis, Ge­ nes. 25 ct 46,1 Machab. 4 et alibi, apponi ad populum suum, significat hæreditatem sanctorum : ergo ista contraria, deleri de populo suo, significat hujus hærcditalis pri­ vationem. Sedeslo intelligatur separatio ab Ecclesia visibili, perinde est; quisquis enim ab Ecclesia sanctorum ejicitur, a regno coe­ lorum excluditur. Dicunl 3° S. Aug. in hanc descendisse sententiam, parlim quia legebat cum versione Graeca in textu octavo die, quæ tamen verba non leguntur in Hebræo, nec in Vul­ gata; partim quia intelligebat pactum de pacto cum Adamo de non comedendo fructu vetito, cum tamen communiter intelligatur et debeat intelligi juxta textum de pacto cir­ cumcisionis cum Abraham ; partim quia disputans contra Pelagianos, colligebat undequaque argumenta quibus probaret pec­ catum originale, quod commode demon­ strabat ex remedio contra ipsum instituto, cujus tamen remedii non meminerunt Pa­ tres ipso S. Aug. antiquiores ; α Quaprop» ter, inquit Honor. Tourncly, ab ejus sen» tentia, salva quæipsi debelur reverentia, » recederc nobis fas est. » Contra primum jam respondi, independenter a textu Græco, -ô octavo die subintelligi in Hchræo et in Vulgata; item, ve­ ram esse versionemGræcam, neque aliquid Hebræo vel Vulgatæ contrarium continere, sed ulriusque clariorem explicationem. Contra secundum, utramque intclligentiam adhibuit S. Aug. lib. 16de Civit, c. 27. Con­ tra tertium, argumenta qugjcolligitS.Aug. contnTPclag. optima sunt et a sequentibus Patribus ac theologis probata, nec præcedenlibus contraria , ul patebil cx mox di­ cendis.\hu\e Prob. 2° ex iis qui S. Aug. praecesserunt. In Thalmud, Tract. Sanhedrim , juxta in­ terpretationem Josephi de Voisin, 1. de V. ART. I. Lege Divina , c. 6, legitur : « Quæritur » quando infans particeps esso possit futuri » sæculi ? Rabbi Machman, filius Isaac, » respondet, slalim ac circumcisus esi. » S.Bas., Horn. 13, comparans circumcisio­ nem baptismo, dicit : « Circumcisionem Ju» dæus minime differt ob comminationem; n quoniam omnis anima quæ die octava non o circumcidetur, e populo suo exterminabis » lur: at tu circumcisionem non manu fac» tam quæ per baptismum in depositione » carnis perficilur, differre quæris : ipsum » audisli Dominum : Arnen dico vobis, nisi » quis renatus fuerit » Ibi S. Basilius cir­ cumcisionem circumcisioni, comminatio­ nem comminationi comparat : quod csl ergo octavo die non circumcidi, hoc est in Chris­ to non baptizari ; et quod est perire dc po­ pulo, hoc est non intrare in regnum coelo­ rum. Ita arguebat S. Aug. 1. 2 conlra Jul. c. 6, ex hoc testimonio quod citaverat sub nomineS. Chrysos!. S. Ambros. lib. 2 de Abraham, cap. 11, dicit: « Egregieaulem infanliæ in primis » vagitibus circumcidi mares lex jubet » eliam vernaculos ; quia sicut ab infantia » peccatum, ita ab infantia circumcisio. » Nullum tempus vacuum debet esse lutc» læ, quia nullum est culpæ vacuum... Nec » senex ergo proselylus, nec infans verna» culus excipitur,.quia omnis ætas peccato » obnoxia, et ideo omnis ætas sacramento «idonea.» ’ Isychius Jerosol. qui floruit circa finem quarti sæculi, 1. 3 in Levit, σ Incircumci» sum de populo suo perire ostendit, quia aante circumcisionem , abominabilem ha» bet carnem et immundam : mundatur au» tern per circumcisionem, quæ imaginem » geril resurrectionis mortuorum. » Non ergo novam opinionem invexit S. Aug. sed a Patribus haustam tradidit, ct tanquam suo tempore communiter recep­ tam. Certe, inquit lib. 2 contra Lilt. Pelii, c. 72, antiquus populus Dei circumcisio­ nem pro baptismo habebat. El Episl. 57 ad Dardanum, nunc 187, c. 11 : Circumcisio antiquis sanctis pro baptismo fuisse cre> pitur. Prob. 3° ex Patribus S. Aug. posteriori­ bus. Sanctus Prosper, lib de Praedictioni­ bus, 1 p. c. 14, dicit inst.lutam circumci­ sionem, utper integritatem Deus id repara­ ret quod fuerat vitiatum. 465 DE CIRCUMCISIONE. S. Greg. lib. 4 Moral, c. 3 : « Quod apud tis sibi constans. Laudato enim art. 3, post­ p nos valet aqua baptismatis, hoc egit apud quam prima conclusione posuit ct probavit » veteres vel pro parvulis sola fides, vel pro ex Patribus, extilisse pro parvulis in lege na­ » majoribus virtus sacrificii, vel pro his qui turæ aliquod adversus peccatum originale » cx stirpe Abrahæ prodierant mysterium remedium, dicil : « Atqne hoc ipsum legis » circumcisionis. « Referuntur in jure dc » naturæ conlra originalem noxam remeConscc. d. 4, can. 5. » dium perseveraviteliam in IcgeMoysis, ac S. Bernardus, Serm. 1 de Cœna Dom. o locum habuit tum in infantibus, qui ante K Quæ est ergo gralia, unde per baptismum » oclavum a nativilate diem circumcidi non d investimur? utique purgatio delictorum : » poterant, turn in mulieribus quæ a lege » hujus quidem graliæ sacramentum prius » circumcisionis erant immunes : pro illis » erat circumcisio, ut originalis rubiginem » enim non aliud fuitremedium, quam quod » cul pæ quæ ma naverat a parentibus primis, « tempore legis naluræ usurpabatur. » Hæc » cultellus eraderet. » Lege insuper Epist. verba, ut arbitror, non indigent glossa; aper­ 77 ad llug. ct Serm. 4 de Circumcisione. te enim indicant pro parvulis octo dierum Innoc. Ill, cap. Majores, Extra, dc Bapt. qui poterant circumcidi, non perseverasse lib. 3, tit. 4 : «Baptismasuccessitcircumci- remedium legis naturæ, sed illi subrogatam » sioni... Sicut sine distinctione qualibet fuisse circumcisionem. » Mosaica lex clamabat : Anima cujus prœConfirmatur. Juxta SS. Patres et omnes » putiicaro circumcisa non fuerit, peribit theologos, annuente Tournely, q. cit. ari. 3, » dc populo suo: ita nunc indistincte into- circumcisio erat sacramentum anliquæ le­ » nat vox evangelica : Nisi quis renatus fuc- gis : alqni de ratione sacramenti est quod sit » ril, etc. » Postea ponit discrimen inter cir­ signum praclicum graliæ et perfeclæ sanc­ cumcisionem ct baptismum, quod « etsi ori- titatis : hoc quidem negat theologus Paris. » ginalis culpa remittebatur per circumci- Sed nos probavimus de Sacram, in genere, » sionis mysterium, et damnationis pcricu- diss. 1, a. 2. Ergo. Quomodo vero circumcisio conferret gra­ υ lum vitabatur, non tamen perveniebatur » ad regnum coelorum, quod usque ad mor- tiam, dixi diss. 3 dcSacram. in genere, a. 6, eam scilicet conferre parvulis cx opere ope­ o tem ChrisÜ fuit observatum. » His jungendi sunt vencrab. Bcda , lib. 1 rato, non active, sed passive, hoc esi, cir­ in Luc. c. 8;Magist. Sent, lilf 4, d. 1 ; Hugo cumcisionem non habere in se vim efficiendi Vici. lib. 1, p. 2, c. 3 ; S. Th. hic ct alibi; gratiam, sicut habent sacramenta novæ le­ S.Bonav. Alensis, Scolus, Durandus clalii gis, sed Deum ad ejus positionem ex fide Mediatoris gratiam conferre. Vide diligen­ innumeri. Hos quidem pro majori parte sibi opponit ter loco cil. Insuper adverte, circumcisionem posse Tourncly, sed ad solum S. Aug. respondet eo modo quem refutavimus supra, ad alios considerari dupliciter : 1° nude, ul erat sig­ num carni impressum, quo Judæi sensibi­ vero obmutescit. Prob. Arationibus theologicis. Omni tem­ liter a gentibus distinguebantur ; 2° ut erat pore, tam in lege naturæ quam in lege scrip­ sacramentum fidei ct regenerationis, seu ut ta, fuit pro parvulis remedium conlra pecca­ erat professio fidei in Christum venturum ; tum originale, institutum in aliquo signo sic enim Deus illam instituerat, ut quicum­ visibili prolestativo fidei in Christum ventu­ que recta intentione illam adhiberet, profi­ rum : ita docelipseTournely, q. 2 dcSacram. teretur per illam , fidem Christi venturi. in genere, a. 3. Istud autem signum, secun­ Primo modo considerata, nihil conferebat ad dum I). Th. q. 60, a. 5 , ad 3, debuit esse gratiam cl ad remissionem peccati, quamvis magis determinatum post Incarnationem re­ de illa ul tali gloriarentur Judæi, quos ideo volatam Abrahæ el in lege scripta, quam in redarguit Apostolus. Secundo autem modo lege naturæad expressiorem significationem considerata, conferebat, sicut dixi, passivo graliæ Christi, per quam humanum genus ct moralilcr, non praecise ratione sui, sed sanctificatur;atqui nullum aliud est assigna­ ratione fidei hoc signo significa tæ el applica­ ble quam circumcisio, aut assignent. Ergo. ta?. Ad hæc duo si bene attenderis, facile sol­ Verum, quod lorlc miraberis, hoc ipsum, ves argumenta ex Apostolo el Patribus de­ cogente veritate, agnoscit Tourncly, non sa- prompta. Bill, t. viii. 90 44J6 DISSERT. V. ART. I. per fidem Christi, cujus circumcisio erat sacramentum et professio ; sicque circum­ Obj. 1° Cum Tournely. Gen. 17, v. 10 el cisionem sine illa fido nihil prodesse ad jus­ 11, ad hoc unum ilistituta legitur circum­ titiam, cum illa vero prodesse : sicu»,quam­ cisio, ul esset signum fœdcris inter Deum cl vis ibidem dicat Apostolus opera legis sine Abraham ejusque peel eros ; Hoc est pactum tide non justificare, id tamen non denegat meum, inquit Deus, quod ohservalntis inter operibus fidei conjunctis : similiter de cir­ me et vos cl semen (num post le · Ciieum- cumcisione. Item, sicut dicimus nihil va­ cidclur ex vobis omne masculinum, cl cir­ lere baptismum ul csl nuda ablutio corpo­ cumcidetis carnem præpulii vestri, ul sil ris, multum autem valere ut sacramentum : signum fœdcris inter me el vos : nihil de re· ita dixit Apost. circumcisionem carnalem, medio peccati. Ergo. seu ul est abscissio carnis, nihil valere,li­ II. N. ani. Versu enim 14, legitur lex cet multum valeat ul est sacramentum cl generalis, quod qui non circumcidetur, de­ professio fidei. Et ita loquebatur Aposto­ lebitur dc populo Dei. Vide primam pro­ lus, ut fidem commendaret cl compesceret bationem. Insuper Deus non init fœdus cum superbiam Judæorum, qui propter circum­ impiis. Si ergo circumcisio sit signum foede­ cisionem gloriabantur et gentes contemne­ ris Dei cum posteris Abrahæ, necesse est bant. ut hi habeant fidem, gratiam, sanctitatem : Insl. 11 Apost. ibid. cap. 3, dicit : Quid illam autem parvuli non habebant in prae­ ergo amplius Judœo esi, aul quee utilitas putio, sicut Abraham adultus habuerat; circumcisionis? mullum per omnem mo­ nascebantur enim fîlii iræ : ergo illam ha­ dum, quia credita sunt illis eloquia Dei. bebant per circumcisionem, ul erat pro- Ergo ibi sistit privilegium circumcisionis, testaliva fidei quam habuerat Abraham. quod Judæis sint conccssæ lex et propheObj. 2·· cum eodem. Apost. Rom. 4, v. 11, liæ, justitia autem habeatur ex fide sive in dicit Abraham accepisse signum circumci­ circumcisione sive in præputio. sionis signaculum jusliliæ fidei, quæ est R. i" ut ante, sensum Apostoli esse, le­ hi præputio. Super quem locum S. Aug. gem et circumcisionem carnalem prout 1. 4 confia Donal, c. 24, docet circumcisio­ spectant ad vetus testamentum, abqucfidc nem fuisse in Abraham signaculum justi- Christi el circumcisione cordis, nihil aliud liæ præcedentis; in Isaac vero et iis qui par­ conferre ad justitiam quam notitiam man­ vuli circumcidebantur, fuisse signaculum datorum quæ peccata arguunt, non tollunt. jusliliæ sequentis, quando scilicet ad adul­ 2· Juxta plurcs, per eloquia Dei, oracula tam aetatem pervenerint. Insuper mulla alia et promissa Dei inlelliguntur, inter quæ in eamdcm rem profert Apostolus. reponitur illud, quod per circumcisionem R. equidem Abraham accepisse justitiam ex fide deleatur peccatum in homine, ut fidei in præputio, quia ex tide justificatus ipse non deleatur de populo Dei. 3° Juxta erat antequam institueretur circumcisio, Estium, ista responsio Apostoli non spec­ ut esset pater omnium credentium, sive tat secundum membrum suæ interrogatio­ circumcisorum, sive incircumcisorum : at nis , hoc scilicet, Aut quæ utilitas cireumIsaac et alii posteri Abrahæ, justitiam fidei cisinnis?i\]i enim responset capi te sequenti; acceperunt In circumcisione. Cum autem sed primum, hoc scilicet, Quid ergo am­ S. Aug. dicit, in Isaac fuisse signum justi- plius Judœo est? liæ seculuræ, non inlclligil dc remissione Insl. 2. Idem Apost. Galat. 5, dicit : In peccatorum cl justitia habituali, sed dc ac­ Christo Jesu neque circumcisio aliquid va­ tuali. Sicut emm in Abraham operatio vir­ let, neque præpulium. Ergo. tutum præcesserat circumcisionem , sic in R. Apostolum ibi redarguere quesdam, Isaac et parvulis circumcisis secutura erat, qui volebant legem tunc «adhuc vigore et nesi in dono jusliliæ, quod acceperant perse­ cassariam osse ad salutem ; sensus ergo illius vera reni. est: Nunc in Christo, id est, in religione Quantum ad alia quæ profert Apostolus, Christiana , nihil valet ad justitiam conse­ iis tantum vult ostendere justitiam non ha­ quendam, sive circumcisio, sive præpulium, beri, sive per legem, sive per circumcisio­ sive sis circumcisussivcnon, sed fidos non nem nude el carnalilcr consideratam , sed oliosn - e i quæ per charitatem operatur. Solvuntur objectiones· I DE CIRCUMCISIONE. 4« Obj. iheum eodem ex Patribus S, Au- i quam nonnulli doctorcs catholici circumcigustino anterioribus. Justinus, in Dialogo sioni affingunt. Ergo. cum Tripb'W· * Circumcisionem, inquit, in R. ad primum. In hisquæ pendent cxsola signum, uon in justitiam accepit. S. Ire- voluntate divina, tota ratio facti esi volunnæus, 1.4 conlra Hæreses,c. 30 : Circumsi- tas facientis. — Q. 70 a. 2. ad 4. — Consionem non quasi consummalriccm jusliliæ gruum tamen erat ul pro masculis et non sed in signo eam dedit Deus, Terlull. I. ad- pro fœminis institueretur circumcisio, i· versus Judæos, c. 2 : Si circumcisio purgat quia full instituta ul signum fidei Abrahæ, hominem, Deus Adam incircumcisum non , qui credidit se patrem futurum Christi sibi faceret; cur eum non circumcidit vel pos- repromissi; 2° quia peccatum originale con­ tcaquam deliquit, si purgat circumcisio ? tra quod specialiter circumcisioordinabalur, El cap. 3, de Abraham : Acceperat circum­ a patre Irahitur et non a matre ; solus enim cisionem, sed quæ esset in signum temporis paler, juxla S. Doclorem , csl cau-sa activa illius, non in salutis praroga Uvam. Idem generationis, aut saltem juxla alios causa S. Chrysost. Horn. 27 in Genes. S. Ambros. principalis. Nec sequitur inde meliorem Epist. 72; S. Greg. Niss. deTrinil. adv. Ju­ fuisse conditionem feminarum ; quia in pro­ dæos. S. Cyp. coni. Jud. cap. 8;S. Ilieron. vectiori aetate subjiciuntur doloribus partus in cap. 3 Galat. ctalii. Ergo. ct variis aliis calamitatibus. Item congruum R. 1° laudatos Patres loqui de circumcisio­ eratul masculus non slatim ab ortu circum­ ne eo sensu quo superius dixi loculum fuisse cideretur , sed exspectaretur octavus dies , Apostolum, seu eo sensu quo Galat. 4, vocat ne operatio dolorosa in eo statu illi mortem instituta veleris legis, infirma et egena ele­ adferret. menta, quatenus scilicet circumcisio ex sect Ibid. a. h, ad 3. — Ad secundum, triplex nude considerata ul sigi 1 Ia lio carnis, a Chris­ adhiberi solet responsio. Prima, quod ex to cl ejus fide separata, nihil confert ad salu­ voluntate Dei sive expressiva sive interpretatem, licet conferat utcslsacram. et professio liva fuerit cum Israelitis in deserto dispen­ fidei regenerationisque symbolum ; vel qua­ satum , ut sine circumcisione per remedium tenus non habet vim causandi active gra­ legis naluræ possent salvari, eo quod cssenl tiam , sicut habent sacramenta novae legis, in continuo motu, nescientes quando castra quamvis conferat passive, hoc est, a Deo movenda essent aut conlra hostes prælianconferatur ad ejus positionem cx fide Lin­ dum. Secunda, quod revera fuerint culpa­ quam ad signum divinae promissionis. biles, qui se vel suos circumcidere neglexe­ R. 2° Quidquid senserint laudati Patres, runt. Ita S, Aug. q. 6 super Josue. Tertia magis standum est in hac parte S. Augustino est, quod nulli incircumcisi mortui sint in et sequentibus Patribus, qui, occasione hæ- deserto, quia, ul dicitur Ps. 104, Non erat resis Pelagianæ, rem attentius expende­ in tribubus eorum infirmus; sed illi soli vi­ runt , quam praecedentibus, qui, nulla tali dentur mortui in deserto, qui fuerant cir­ pulsati quaestione, obiter rem leligciunl. cumcisi in Ægyplo. Secunda solutio magis Ita ipse S. Aug. 1, de Prædesl. c. 14. res­ arridet Estio et pluribus aliis. pondit iis qui ejus sententiam de prædesliAd tertium. Inter probationes protulimus natione ut novam traducebant. ex Josepho de Voisin, testimonium ThalObj, 4- cum eodem a ratione. 1° Lex cir­ inud ; alia plurium rabbinorum apud eumcumcisionis fœminas non obligabat, nec dem leguntur. Sed et argumentum negati­ masculos ante octavum diem ; cx quo sequi­ vum ex silentio rabbinorum, si ita esset, tur pro ipsis fuisse peccati originalis reme­ non prævaleret probationibus nostris. dium a circumcisione distinctum , sicque ARTICULUS II. meliorem fuisse fœminarum conditionem , De caeremoniis baptismi. quæ ncc octavum diem cxspcctaredcbcbant, ncc doloii circumcisionis subjiciebantur. De cæremoniis sacramentorum in genera 2° Judæi fier quadraginta annos in deserto dixi art. pcnultimo praecedentis tractatus; non fuerunt circumcisi : ergo aliud erat pro ibique probavi, 1° varias earum utilitates; peccato originale remedium. 3°Neque Phi­ 2° eas continere mysticam significationem ; lo, neque Joseph, neque rabbini uspiam 3J Ecclesiam habere potestatem eas insli mentionem faciunt virtutis illius spiritualis, luendi; 4° ministros teneri illas observaro. 468 DISSERT. V. \RT. II. Ail. autem ultimo ejusdem tract, demon­ 6° Nares el aures saliva liniuntur sub hu stravimus sacramen talia, qualia sunt cæ- verbis : Ephphcta, quod est, Adaperire, cl remoniæ sacramentorum, non producere statim baptizandus mittitur ad baptismum, effectum spiritualem c.r opere operato, sed ul, sicut ca'cns evangelicqs, oculis luto er opere operantis ct per modum impetra­ illitis, Siloes aquis lumen recuperavit, sic tionis. Ilis hic suppositis, intelligamus eam vim esse ablutionis baptis­ Quærimus specialiter de caeremoniis bap­ matis, ut menti ad cœleslcs veritates perci­ tismi, dc quibus jam multa dixi in decursu piendas lumen adferat, ut dicit Catechin hujus præsentis tract. De una vel triplici mus Rom. immersione scu effusione disserui diss. i, Hic q. 71. a, 2. o. — Juxta Auctorem, sal art. 3, § 2; de ritibus olim observatis in in ore, narium el aurium linitio saliva, Irina immersione, ibid. 3, petit. 7; de significat receptionem doctrinae fidei quan­ susceptoribus scu palrinis, diss. 2, a. 2; de tum ad aures, approbationem quantum ad loco baptismi, ibid. art. 1 , petit. 4; de nares, et confessionem quantum ad os. tempore, diss. præccd. a. G, post, secun­ His peractis, defertur aut deducitur bap­ dam conci, dc retibus veteris calechumena- tizandus ad fontem baplismalem, cl 1° sa­ lus, in digress. 1, hist, ad diss. 3. Hæc cerdos 1er ipsum interrogat : Abrenuntias omnia require locis cit. ; cæteras perstringo satana et omnibus operibus ejus ct pompis breviter, quia leguntur in omnibus ritua­ ejus? Cui ille, vel palrinus ejus nomine, libus. respondet ad singulas interrogationes, 1° Supposita aquæ consecratione, affe­ Abrenuntio. Pollicetur ergo baptizandus runtur aut adducuntur baptizandi ad fores se diabolum cl mundum deserere, seque ecclesiæ, ct ab ejus introitu arcentur, quia omni tempore utrumque tanquam hostem /ion sunt digni ut domum Dei ingrediantur aversaturum. Ad hæc attendant Chris­ antequam diaboli jugum excusserint ct sc tiani. Christi imperio subjecerint. Hic q. 66. a. 40. ad 2. — 2° Baptizandus 2° Baptizando nomon imponitur, ut olim ungitur oleo sacro, dicto catechumenorum, in circumcisione, ut agnoscat sc militiæ in pectore et scapulis quasi athleta : in pec­ Christi adseribi ; debet autem esse nomen tore, ad recte credendum el sancte cogitan­ alicujus sancti, ut habeat exemplar virtu­ dum; in scapulis, ad Christi jugum fortiter tum quod imitetur, patronum el advocatum portandum, cl bona opera exercenda. quem colat ct invocet. Præferenda sunl no­ 3° Interrogatur a sacerdote, Credis in mina sanctorum novi Testamenti veteribus, J)cum? Cui ille respondet : Credo, ut fidem non in horum contemptum, sed in cxccra- suam solemniler profiteatur, juxta illud tionem haereticorum qui affectant nomina Christi, Marci ult. Qui crediderit cl bapli· sanctorum veteris Testamenti, sive quia zalus fuerit, etc. sanctos non honorant, sive quia Ecclesiam 4° Petit sacerdos a baptizando, num bap­ Romanam veteri Synagoga? postponunt. tizari velit, quo annuente, vel ejus nomine 3° Adhibentur exorcismi cum precibus patrino, baptizatur ; quia, sicut homo vo­ et tribus insufflationibus, ad expellendum luntarie serpenti obediendo damnatus est, dæmonem ejusque vires frangendas , ne ita Deus neminem vult suæ adseribi mili impediat baptismi susceptionem et ejus tiæ nisi volentem , ul divinam legem sponte effectum. Insufflationibus significatur non servans vitam consequatur aeternam. solum expulsio dæmonis contempti, sed Ibid. — Baptismo absoluto , 1° sacerdos verticem baplizati chrismate inungit, ul inetiam illapsus Spiritus sancti. 4° Baptizandus obsignatur signo crucis telligatse jam Chrislo capiti tanquam mem­ in pluribus corporis partibus, ul crucem brum conjunctum esso, el ea re Christia­ non erubescat ct in ea fiduciam ponat, et num a Christo, Christum vero a chrismato significetur omnes sensus aperiri el robora­ appellari. ri , ut Deum cx ipiat ejusque præcepta in2° Olim admittebatur baplizatus ad oscu­ lelligere ct servare valeat. lum pacis, in signum unionis el fraterni­ 5° Sal ori apponitur, ul significetur quod tatis. — Ibid, nd 3. — Item in signum glo­ victima Christi non debeat peccatorum ver­ riosas resurrectionis cl innocentiae accepta? mibus putrefieri. induebatur vcsloalba,quam deferebat us» DE CÆREMONIIS BAPTISMI. que ad octavam Paschæ; ct inde dicta csl dominica in albis ab albedinc vestis, quæ hac die deponebatur. Item porrigebatur lac el mei gustandum in signum novæ in­ fantia? : unde in eadem dominica in albis cantatur in introitu missæ illud cx Epist. S. Petri : Quasi modo geniti infantes lac concupiscite. 3o Nunc ctiain datur baptizato cereus accensus, ut intelligal fidem chari­ tate inflammatam, quam in haptismo acce­ pit , studio bonorum operum esse alendam el augendam , inquil Catech. Rom. Has caeremonias pro majori parte carpunt el damnant Lulhcrani et Calviniste, sed immerito ; habent enim, ul dictum est, suas significationes et offectus, reverentiam con­ ciliant sacramento , erudiunt imperitos, cl mentes ad coelestia erigunt. Insuper sunl antiquissimae. Exorcismorum meminit S Justinus, in 460 Dialogo cum Triphone; Terlnll. fle Præscripl. c. 41 ; S. Cyp. Episl. 2; S. Cyrillus, Catechesi 1 ; S. Ambros. lib. 1 dc Sacram. cap. 3 : Exsufflationum, S. Ambros. lib. De iis qui initiantur, cap. i ; S. Au-. lib. dc Pec­ cato Orig. cap. 40, et lib. contra Jul. c. 5 : Salis degustandi, Origenes, Horn. 6 su­ per Ezech. conc. Carlhag. 3, can. 5 ; S. Isi­ doros, 1. 2 Oflic. c.20; S. August, lib. 1. Conf. cap. 11 : Linitionis narium el aurium, S. Ambros. lib. 1 de Sacram, cap. 1, et De iis qui ini­ tiantur c. 1, el Ordo Rom. Inunctionis olei in pectore et scapulis, deinde unctionis chrismatis in vertice, S. Clemens, lib. 3 Recognitionum; S. Chrysosl. Horn. 6 in cap. 2 Epist. ad Coloss. S. Cyril­ lus, Catechesi 2; S. Ambros. lib. 1 de Sa­ cram. cap. 2, et lib. 2, cap. INDEX Discertationum, Articulorum, Paragraphorum, Petitionum, Consectariorora, Digressionum, etc., quæ in hoc tomo VIII continentur. 24 TRACTATUS DE CÆTERÏS VIRTUTIBUS Art. VI. De liberalitate. 25 JUSTITIÆ ANNEXIS, ET VITIIS OPPO­ Art. VII. De avaritia. 26 SITIS. DISSERTATIO I. De pietate, ob­ Art. VIII. De prodigalitate. Art. IX. De epiikia seu æquitate. 27 servantia et dolia. d Ib. Ari. I. De pietate. Ib. Art. X. De dono pietatis. Art. II. Utrum occasione religionis sint præ- Art. XI. De præceplis justitiæ, quæ sunt prae­ cepta Decalogi. 29 terinittenda pietatis officia? 2 Art. III. De observantia. 3 TRACTATUS DE FORTITUDINE ETTIRTUAit IV. De dulia. Ib. TIBUS EI ANNEXIS. DISSERTATIO I. De DISSERTATIO II. De obedientia et inobe fortitudine et vitiis oppositis. 30 dienlia. 4 Art. I. De ipsa virtute fortitudinis. Ib. Art. I. Quid sit obedientia ? Ib. Art. II. De martyrio. . . 32 Art. II. Utrum in omnibus sit obediendnm. G Petes 4° utrum sint martyres qui occiduntur in Petes utrum moniales, etiam illæ quæ non bello justo? 35 voverunt explicite clausuram et in quarum Petes 2» utrum licitum sit se offerre marty­ monasteriis nunquam fuit servata , possint rio ? 36 a suis superioribus compelli ad illam, eæque Consectaria de conditionibus requisitis ad ve­ peccent mortaliter si obedire recusent. 8 rum et salutare martyrium. Ib. Art. III. Utrum lilii et filiæ familias ita sint Art. III. De vitiis oppositis fortitudini, nem­ liberi in statu eligendo , ut nullatenus quan­ pe de timiditate, inlimidilalc et audacia. 3S tum ab hoc pendeant a voluntate paren­ DISSERTATIO II. De partibus fortitudinis. 39 tum ? Ib. Art. I. Quot sint partes fortitudinis? ib. An. IV. De inobedientia4 dü A . II. De magnanimitate. 40 Art. V. Summation referuntur peccata filio­ Art . III. De vitiis oppositis magnanimitati. 43 rum in parentes et subditorum in majo­ § rt I. De praesumptione. Ib. res. 41 De ambitione. 44 Contra amorem parentibus debitum. 42 ü$ II. III. De inani gloria. 45 Contra reverentiam parentibus debitam. Ib. § IV. De pusillanimitate. 46 Contra obedientiam parentibus debitam. Ib Art. IV. De magnificentia et vitiis oppoeitis. Contra subventionem parentibus debitam. d3 47 Circa sanguine junctos. Ib. Art. V. De patientia. 48 Circa superiores et majores. 44 Art. VI. De perseverantia et vitiis oppositis. Art. VI. De obligationibus et peccatis pareil 50 tum erga filios et superiorum erga inferio­ Art. VIT. De dono et præceptis fortitudinis. res. Ib 51 Ü I. De parentibus. Ib. Contra amorem debitum filiis. Ib. TRACTATUS DE TEMPERANTIA ET VIRTUTIBUS ILLI ANNEXIS. DISSERTA­ Contra educationem corporalem. Ib. TIO I. De temperantia , vitiis ipsi oppositis Contra educationem spiritualem. 45 et ejus partibus in genere. 52 Petes quid filiis illegitimis debeant paren­ Aut. I. Qtiiil sit temperantia, quodnam ejus tes? Ib. objectum , quæ regula? Ib. $ II. De superioribus. 46 DISSERTATIO III. De gratitudine, vindica­ Art. II. De vitiis oppositis temperanti». 55 tione, affabilitate , liberalitate , epiikia , Art. III. De partibus temperanti» in genere. 55 dono pietatis et præceptis justitiæ. 48 57 Art. 1. De gratitudine. II». Art. IV. De verecundia et honestate. Art. II. De ingratitudine. 49 DISSERTATIO IL De abstinentia, jejunio et gula. Ib. Art. Il\. De vindicatione. 20 Ib. Art. IV. Utrum vindicta sit exercenda in eos Art. 1. De abstinentia. Art. II. Do jejunio. Utrum et cujus vututis qui non peccaverunt voluntarie? 21 sit actus? 58 Art. V. De affabilitate, adulatione et liti- | 59 gio231 Solvuntur objectiones. INDEX. Art. ΙΠ. Utrum et quo jure prsceptum sit Art. XI. De causis excusantibus a jejunio. 94 Consectaria. ib. jejunium ? 64 Solvuntur objectiones. 62 Petes 4» quoad iter, quantum el quale re­ Αητ. IV. Utrum convenienter determinata sini quiratur cl sufficiat .ul eximendum a jeju uio? 97 tempora jejunii ecclesiastici? 64 Quæritur utrum, prffitcr assignata jejunia, Petes 2> utrum agricolæ , fabrilcnarii el simi­ sint vel fuerint alia jure communi praecep­ les teneantur jejunare et» die quo hæc opera ta pro tota Ecclesia ? 66 intermittunt, puta , die festo incidente in Hinc oritur dubium utrum religiosi, quibus quadragesima? Ib. sola regulari observantia non obligante ad Petes 3° quid agendum cum illis picnitenlibih culpam indicta est abstinentia carnium, ut qui neque inlirmi , neque laborantes,ennlessario urgenti obligationem jejunandi, sunt Dominicani, possint absque peccato comedere carnes die Natalis Domini, si simpliciter respondent : Non possunt jeju­ nare , ct nihil aliud ? 98 in feriam sextam inciderit? Ib. Αητ. V. De una vel multiplici refectione in Specialiter notanda circa præccdentes causas excusantes ajejunio. Ib. die jejunii. 67 99 $ I. Utrum requiratur ad jejunium quod homo Art. XII. De gula. semel tantum in die comedat? Ib. Digressio historica. A qno instituta sint jeju­ S II. Ultrum quis toties peccat contra legem nia ecclesiastica? ad dissertationem pne< utrum non possit aliquo medica­ mento semen corrumpi aut transmutari in sanguinem aut alium humorem, et sic transmutatmn expelli? 471 Petes 2'> qua ratione pollutio el actus sodo milici in fœminissinl peccata mortalia con­ Ib. tra naturam? Art. XII. De pollutione voluntaria indirecte in causa ; utrum et quando sit uccca472 tum ? Art. XHI. De pollutione nocturna : utrum rt quando sit peccatum ? petes quid sit censendum de pollutione in­ choata in somno ct continuata in vigi­ lia? 477 Art. XIV, Utrum liceat gaudere secundum rationem d pollutione nocturna mei·· na­ turali ct involuntaria , aut eliam eam desi­ derare affectu si ηψΙ ici ? 477 Solvuntur objectiones. 479 Art. XV. Dc delectatione morosa in materia venerea. 48(1 § I. Utrum delectatio nioioM in materia ve­ nerea sit semper peccatum mortale ? Ib. § II. Utrum sit peccatum et quantum, si quis post plenam adverlenliam ralionis, non reprimat mollis concupiscenti® , sed nega­ tive se hal eat, neque consentiendo neqtie dissentiendo ? 485 § III. Utrum delectatio morosa contrahat omI nes malitias objecti circa quod versatur? 4S5 § IV. Resolvuntur plures difficultates circa eamdem materiam. 491 Art. XVI. De impudicitia (actus, osculi, am­ plexus, aspectus, turpiloquii, etc. 492 Consectaria praecedentis doctrinæ. 494 Specialia circa aspectus. 495 Circa turpiloquia. 496 Art. XVII. De impudicitia inter conjuges. 497 digressio historica. De raptu filiarum Silo per Benjamilas. Ad arlicul. 4 dissertationis præcedentis. 498 DISSEBTATIO VII. De partibus potentialibus temperantiæ et vitiis oppositis. 499 Art. I. De continentia et incontinentia. lb. Art. II. De mansuetudine et ira. 290 Art. III. De clementia et crudelitate. 202 Art. IV. De modestia el ejus speciebus. 203 § I. De humilitate. 204 205 § II. De superbia. 2o7 § III. De studiosilate et curiositate. § IV. De modestia exteriorum motuum. 209 § V. De modestia exterioris apparatus, Ib. ξ VI. De ornatu mulierum. 210 TRACTATUS DE SACRAMENTIS IN COMMUNI. 213 Ib. DECRETUM conc. Florent, el Trid. DISSERTATIO I. Dc qnidditale saern214 menti. Art. I. Utrum sacramentum sit in genere signi ? Ib. 215 Solvuntur objectiones. Ait. II. Quale signum sil sacramentum ? 21S Signum ad placitum. Ib. Signum practicum. Ib. Signum sacrum ex parte rei significantis. Ib. Signum ’-aerum ex parte rei significat®. Ib. Signum stabile et permanens. 220 Ib. Consectaria præcedentis doctrinæ. Art. Ill Utrum sacramentum sil it s sensibilis? , Art. IV. Utrum sacramenta constent lebus el verbis, el quomodo res et verba in ιΊ·- se habeant? Ib. S I. Utrum iu sacramentis verbi rebus conve­ nienter adjungantur Ih. II. I (nun sacrament ι·»ν.τ •egis const’ t rebus lamp) mi niileria. et ν·τ|»ΐ- tanqo.iu forma, el ut panibus essentialibus? 223 Solvuntur objeci umes. 224 Observanda pro piaxi circa simultatem ma­ terio: el form® in sacramentis. 226 ♦74 INDEX. $ III. Utrum verba sacramentorum sint pro-> missnria el concionaloria, an consecratoria? 226 Art. V. Utrum reset veroa in sacramentis no­ væ legis sint et debuerint esse a Christo determinata, iisque proinde sit necesse uti? 231) Solvuntur objectiones. Ib. Consectaria. 232 Art. VI. De mutatione formæ et materiæ in sacramentis. 232 § I. An et quæ mutatio formæ vel materiæ tollat veritatem sacramenti? 233 Observanda pro praxi circa varios modos quibus contingit mutatio sive substantialis sive accidentalis in forma sacramentali. 234 § II. Quale sit peccatum mutare materiam vel formam sacramenti? 235 Appendix I. De repetitione materiæ seu for­ mæ sacramentalis. 236 Appendix II. De forma conditional!. 237 DISSERTATIO II. De necessitate et existentia sacramentorum. 238 Art. I. Utrum sacramenta sint necessaria ad salutem humanam ? Ib. Art. II. Utrum etiam ante peccatum fuerint homini necessaria sacramenta? 339 Solvuntur objectiones. 260 Art. III. Utrum post peccatum ante Christum debuerint esse sacramenta? 242 Solvuntur objectiones. 243 Art. IV Utrum post Christum debuerint esse sacramenta ? 245 DISSERTATIO ΙΙλ De principali effectu sa­ cramentorum* qui est gratia. Ib. Art. I. Utrum sacramenta novæ legis gratiam causent, cx opero operato? Ib. Probationes ex S. Scriptura. 247 Ex conciliis. Ib. Ex Patribus.’ 248 Ib. Ratione theologica. Ab inconvenientibus. Solvuntur objectiones. Ib. Art. II. Utrum sacramenta novæ legis gratiam causent moraliter tantum, an etiam phy sice? 2iio Solvuntur objectiones. 255 Consectarium. 260 Art. III. Quam gratiam causent sacramenta novæ legis an primam vel secundam? 26I Solvuntur objectiones contra secundam par­ tem secundas conclusionis. 262 Art. IV. Utrum sacramenta æqualem causent gratiam; et quæ dispositio requiratur ex paile suscipientis ad ejus consecutio nem ? 264 ξ I. Prima difficultas resolvitur. Ib. S II. Secunda ifficultas resolvitur. Ib. Solvuntur objectiones. 266 ΑΊ. V. 1't' um gratia sacramentalis addat ali­ quid sui a gratiam communiter di. tam? 267 Pr ies an ·_ί i.· acramentidis possit conferri extra sacra t ta7 270 Art. \ l. t n m ramenta v· teris legis gra­ tiam i aii'-r. m? 271 DISSERTATIO IV. De altero cfTeclu sacra- mentorum , qui est character. 273 Art. I. Utrum et quæ sacramenta nmæ legw characterem conferant ? Ib. Solvuntur objectiones hæreticorum. 275 AU. II. Quid sit character? 2/G Art. III. Vmiæ quæstiunculæ circa characte­ rem breviter resolvuntur. 279 DISSERTATIO V. De causa sacramento­ rum. 280 Art. 1. Utrum omnia novæ legis sacramenta sint immediate instituta a Christo? Ib. Petes 1° utrum conclusio nostra sit de fide? 282 Petes 2° utrum Christus potestatem excellentia potuerit puro homini coinmiiiiiinie ? 283 Art. II. Quis sit sacramentorum minister? Ib. Art. 111. Utrum per malos ministros sacra­ menta valide conferri possint? 286 Solvuntur objectiones ab auctoritate· 288 Solvuntur objectiones a ratione. 292 Art. IV. Utrum mali ministrantes sacramenta peccent? 293 Consccratoria. 296 Art. V. Utrum minister, mortalis peccati sibi conscius, teneatur confiteri antequam sa­ cramenta conficiat aut ministret. 297 Art. VI. Utrum liceat sa< ramenta petere et recipere a malis ministris? 299 Art. Vil. De intentione ministri. 301 § I. Dogma catholicum de intentione ministri contra hærelicos asseritur. 3t)2 Solvuntur objectiones hœreticorum. 303 § II. Quæ intentio requiratur et sufficiat tn ministro ad perfectionem sacramenti? 306 Solvuntur objectiones contra primam conclu­ sionem. 318 Objectiones ex praxi et definitionibus Ecclesiæ. Ib. Objectiones ex SS, Augustino et Thom. vete­ ribusque scholasticis. 323 Objectiones a ratione. 330 S III. De qualitate intentionis internæ requisitæ ad integritatem sacramenti. 335 Quædam quæstiunculæ resolvuntur. 338 tnr.nKssio historica. De controversia inter S. Stephanum et S. Cyprianum circa bap­ tisma hœreticorum. 339 Sectio I. Utrum S. Cypiianus et ejus colleg® existimaverint controversiam de baptismo ad fidem perlinere, eamque ut talem defi­ niverit Stephaniis ? 340 Sectio II Uiruni S. Stephaniis papa de facto excommunicaverit S. Cyprianum, Firmilianiim et alios Rebaptizantes? 343 Sectio 111 Utrum S. Cyprianus et Firmilianits errorem deposuerint? 345 Sectio IV. Utrum S. Cyprianus, Firrnilianus et iis consentientes excusari possint ab omni culpa? 340 Sectio V. Utrum S. Stephanos drcn-lo suo contra Rebaptizantes, in errori .n opposi­ tum lapsus sit, approh.nduomnium pro miscue hæreticorum bap a? 347 Sectio VI. An sint alii Patres qui Ri baptizan­ tium sententiæ adhæseï uni ? .>50 De sancto Dionysio Alexandrino, 1 475 INDEX. 351 De saucio Alhanasio. Ib. De sancio Optato MilevilanO. 353 354 De sancto Cyrill·» Jerosnlymitano. Sectio VILo QiiOdnam concilium plenarium totius orbis intellexerit S. Augustinus, in quo toties dicit definitam et terminatam fuisse controversiam de baptismo hæretico­ rum Ib. DISSERTATIO VI. De subjecto sacramento­ rum. 358 Art. I. An et quæ intentio in suscipiente sa­ cramentum requiratur ad ejus integrita­ tem? Ib Solvuntur objectiones contra primam conclu sionem. 360 Art. II. Utrum liceat ministrare sacramenta peccaturi ea petenti? 363 DISSERTATIO VII. De numero, ordine el cæremoniis sacramentorum , necnon de sacramenlalibus. 366 Ari I. De numero sacramentorum. Ib. Solvuntur objectiones. 367 Ait II. De comparatione sacramentorum ad invicem. 376 Art. III. De cæremoniis sacramentorum. 371 Ait. IV. De sacramental ibus. 373 TRACTATUS DE BAPTISMO. Summa doc­ trinas catholica? de baptismo. 374 Decretum concilii Florentini. Ib. Canones concilii Tridentiui de baptismo. 375 DISSERTATIO 1. De sacramento baptismi secundum se. 376 Art. 1. Quid sit baptismus? Ib Art. II. De tempore institutionis et obliga­ tionis baptismi. '/jj| 37/j I. Quandonam institutus fuerit baptismus? Ib Solvuntur objectiones. 379 § 11. Quandonam baptismuscœpit obligare? 3s I Solvuntur objectiones. 382 Art. III. De materia baptismi. 384 § I. Utrum aqua sil materia remota baptis­ mi ? Ib Solvuntur objectiones contra primam conclu sionem. 387 § II. De materia proxima baptismi. 3S9 § Ill. Variæ qnæstiimculœ circa utramque baptismi materiam breviter resolvuntur’ 393 Art. IV. De forma baptismi. 395 396 § I. Quæ sil forma legitima baptismi’ II. Quæ verba sint essentialia in forma bap­ tismi·' 397 III. An Apostoli aliquando ex divina dis pensatione baptizaverint in solo numine Momenta sententiæ affirmantis. Ib. Momenta sententiæ negativæ. 403 8 IV. Leviores quædam difficultates circa fonnain baptismi breviter expedientur. 405 Ari. V. Utrum baptismus possit iterari ? 100 Casus dubii 40s I De sanrlo Baqlio, Art. ΥΓ. Utrum convenienter assignentur tria baptismata, scilicet fluminis, flaminis et sanguinis ? 009 § I. Utrum baptismus flaminis suppleat vi­ ces baptismi aquæ, quantum ad gratiæ I collationem ? 410 I Solvuntur objectiones. 41 £ § II. Utrum baptismus sanguinis seu marty­ rium suppleat vices baptismi aquæ , et quomodo7 413 Solvuntur objectiones. 415 DISSERTATIO IL De ministro baptismi. 417 Art. I. Quis sit minister solemnitahs in bap­ tismo? Ib. Art. II. Quis sit minister necessitas in bap­ tismo? 419 Solvuntur objectiones. 421 Art. III. Leviores quædam difficultates circa ministrum baptismi succincte resolvun­ tur. 423 Art. IV. De susceptoribus baptizandorum , seu palrinis , per varias quaestiunculas. 425 DISSERTATIO ΠΙ. De suscipientibus bap­ tismum. 427 Art. I. Utrum baptismus sit omnibus neces­ sarius ad salutem ? Ib. . Solvuntur objectiones. 430 Variis petitionibus satisfit. 432 Art. II. Utrum pueri sint baptizandi’ 433 Solvuntur objectiones. 435 Art. 111. Utrum pueri in uteris maternis po­ siti sint baptizandi? 436 Art. IV Utrum pueri Judæorum vel aliorum infidelium sint invitis parent bus bapti­ zandi ? 439 Solvuntur objectiones contra primam conclu­ sionem. 442 Art. V. De adultis baptizandis, per quæs(iunculas. 445 Art. VI. Utram tam pueris quam adultis bap­ tismus sil differendus? 447 Digressio prima historica. De veteri catechiimenalu. 450 Varii gradus seu ordines catechumeualus Ib. Digressio secürdv. historica. De baptismo Constantini imperatoris. 451 Momenta baptismi Constantino collali Romæ a sancto Svhestro. Ib. Momenta baptismi Constantino collali Nico­ mcdiæ sub finem vitæ. Ib. DISSERTATIO IV. De effectibus baptismi.455 Art. 1. Varii effectus baptismi recensentur. Ib. Art II. Utrum baptismus ficte susceptus re­ cedente fictione reviviscat? 458 Solvuntur objectiones. 460 Quibusdam petitionibus satisfit. 461 DISSERTATIO V. De circumcisione et cae­ remoniis baptismi. 462 Art. 1. De circumcisione. In quem finem Ine­ rit instituta? Ib· Solvuntur objectiones. WQ Ari. IL De cæremoniis baptismi. ^67 EXPLICIT INDEX TCMI OCTAVI. . .p Jeb So. dc Tvp. · NoanTt, 8. r.· -η ,tu r .