snaa sniavaaaNi » voiivwooa JL3 SVWOH1 SHAia School of Divinity library .Si -Louis. Missouri -Β.1ΤΛ5 SÏÏrrkrh Al ^rAo. P. (F Fr. NORBERTUS DEL PRADO, O. P. IN UNIVERSITATE PRIBURGENSI APUD HELVETIOS PROFESSOR DIVUS THOMAS ET Bulla Dogmatica « Ineffabilis Deus « In Christo et in Virgine Maria nulla omnino macula fuit. » (D. Thomas, Exposit. in Ps. 14.) « Magis standum est auctoritati Ecclesiae, quam auctoritati vel Augustini, vel Hieronymi, vel cuiuscumquc Doctnris. » (D. Thomas, Summ. Thcol^ Π-ΙΙ, q. io, a. 12.) « Neque enim defensio D. Thomae, et vindi­ catio eius ab erroribus, et ab improbablliute sen­ tiendi, est solius privatae personae vindicatio, sed totius Ecclesiae iudicii et Apostolicae approbationis assertio. Quare maius aliquid in Sancto Thoma, quam Sanctus Thomas suscipitur et defenditur. » (Ioannes a Sancto Thoma, Cursus Theol., tom. I, tract. De approb. et auctoriL· doctrinae D. Thomae, introduct.) ■ELLARMINE LIBRARY St. Mary’s College ST. MARYS, KANSAS Friburgi Helvetiorum EX TYPIS CONSOCIATIONIS '9>9 SANCTI PAULI I 75-, LICENTIA ORDINIS De mandato Reverendissimi Patris L. Theissling, Magistri Generalis Ordinis Praed. attente perlegimus opus cui titulus : Divus Thomas et Bulla « Ineffabilis Deus » ab Adm. R. P. Mag. Norberto del Prado conscriptum, illudque plane dignum iudicamus ut typis mandetur. Friburgi Helvetiorum, die n* Junii 1918. Fr. J. de LANGEN-WENDELS, O. P., Sacr. Theol. Mag. Fr Marcus M. SALES, O. P., Sacr. Theol. Mag. Imprimatur : Fr. Leonardos LEHU, Ixmzo f Sigilli, 309 18 SEP Vic. Magistri Generalis O. P. te » 1947 LICENTIA ORDINARII Imprimatur : Fnburgi Helv., a5 Octob. 1918. L + s L. EMS, Vic. Gen. En, optime Lector, ultimum opus quod R. P. Norbertus dei Prado, dum adhuc viveret, in lucem edendum curavit. Hoc egregium volumen, quod prae oculis habes, non solummodo scriptum atque correctum, sed etiam fere totum impressum iam extabat, cum cl. Auctor, Deo volente, die 13 Julii praesentis anni 1918, parum ante mediam noctem, ad mercedem laborum suorum, repente vocatus est. Heu ! dolet scientia theologica, dolet et Ordo Praedicatorum necnon Alma Mater Universitas Friburgensis quae tanti viri excelsam doctrinam sanctaeque vitae exempla tam diu lucrata sunt. Equidem nobis propositum non est praeclari magistri vitam hic enarare, iliumque promeritis cumulare lau­ dibus. Decet tamen ne ultimus eius foetus e prelo exeat omnino omissis tum vitae, tum operum auctoris aliquibus documentis, cum ipse de se suisque actis altum, etiam apud fratres suos, semper tenuerit silentium. P. Norbertus dei Prado natus est in partibus Hispaniae, in loco Lorio ad pagum Concejo de Laviana Provinciae Asturiarum, die 4 Junii, anno salutis i85a. Adhuc juven­ culus, anno videlicet 1868, vestem Ordinis Praedicatorum assumpsit in Collegio S. Dominici Ocanensi, quod est Seminarium Provinciae SS. Rosarii, Missionum scilicet vi I I F Philippinarum, ibique prima vota religionis, post annum elapsum, in festo Immaculatae Conceptionis B. Μ. V., emisit. Sub illustri Patre Zephirino Gonzalez, postea Archiepiscopo Toletano atque Hispalensi, necnon S. R. E. Car­ dinali, Frater Norbertus Ocaniae philosophiae cursum absolvit, ac dum studio Theologiae intenderet, anno 1873, superiorum jussu, Insulas Philippinas petivit. In Civitate iManila, studia theologica in Universitate S. Thomae, quam Ordo Praedicatorum saeculo XVII insti­ tuerat et adhuc regit, feliciter perfecit. Anno 1875, digni­ tate sacerdotali mense Junii iam auctus, officium professoris in Collegio S. Johannis Lateranensis assumpsit, eoque munere per aliquos annos functus est usquedum nempe ad cathedram Universitatis, anno 1878, vocatus fuit. Eodem anno, lauream doctoralem philosophiae adeptus praelectiones philosophiae atque, ut aiunt, locorum theolo­ gicorum tradere coepit, ac tandem, anno 1887, dignitatem magistri in theologia consecutus, cathedram theologiae moralis ascendit. Cum iam per septemdecim annos P. Norbertus in insula permansisset, illius valetudo, tum regionis intem­ perie, tum indefessi laboris pondere, graviter pessumdari coepit; unde anno 1890 ad occidentales partes remeare debuit. In patria redux et viribus fere restitutis, anno sequenti, missus est Friburgum in Helvetia, ut munus professoris in Universitate iterum assumeret. Quomodo illud officium per viginti septem annos feliciter adimple­ verit, sciunt omnes qui, vel ut confratres, vel ut discipuli, illum quotidie viderunt atque audierunt usquedum a Domino, fidelis servus et prudens, ad aeternam mercedem vocatus est. Pater Norbertus fuit vir a rebus externis fere alienus, νπ totusque studio, lectionibus et orationi intentus atque deditus, unde vix quidquam de rumoribus humanis noscere curabat. Rexit Facultatem theologiae ut Decanus, anno scolastico 1894-95, fuitque Definitor Provinciae Philip­ pinarum in Capitulo generali ordinis Viterbii, anno 1907, celebrato. Quolibet anno, tempore vacationum aestivarum, libenter solum natale repetebat, quippe quod erga patriam amorem fervidum nunquam desinit nutrire, vixque in itinere, data oportunitate, omittebat peregrinationem ad Dominam nostram de Lourdes, vulgo dictam. Qualis fuerit facie optimus Pater, ecce nunc habes photographica arte delineatum, quae quidem delineatio sane nobis defuisset, nisi tempore praesentis et immanis belli, sibi de ea providere debuisset ad muniendas itineris litteras commendatorias, quando ultima vice in Hispa­ niam profectus est. Erat P. Norbertus incessu gravis cum aliqua maiestate, vestitu nitidus atque compositus ; animo ingennus et candidus; parcus verborum, discretus in loquendo, pru­ dens in agendo et consulendo ; mansuetus erga omnes, misericors in peccatores ;'sibi pauper, ceteris magnificus; totus supernaturalis et semper humanus; saepe taciturnus, sed haud raro facetus atque hilaris; vitae regulari addic­ tissimus, suorumque officiorum observator diligentissimus ; pietate profunda, sincera atque sana dotatus; B. V. Mariae devotissimus ; omnia sub specie aeternitatis perspiciens atque diiudicans. Vir erat acri ingenii, animi alti et conscientiae illibatae; veritatis amator strennus, studii cultor indefessus, pro­ fessor assiduus atque eximius, suorum discipulorum quasi deliciae atque amor; grata facundia donatus, alta semper petens; intricatas quaestiones acie sui ingenii facile dissol- VIII vens, et ad suprema Metaphysicae principia frequenter ascendens, indeque omnia illustrans atque illuminans. Quantus fuerit in doctrina philosophica atque theolo­ gica, maxime vero in rebus thomisticis, sat declarant illius scripta, e quibus sufficit hic recolere grandia volu­ mina « De Gratia et libero Arbitrio », « De Veritate funda­ mentali Philosophiae Christianae », necnon et illud quod prae manibus habes « Divus Thomas et Bulla Inefabilis Deus ». Multa alia exaravit, maxime in lingua hispanica quam enixe callebat eleganterque scribebat, sicut et apud suos praeclaram oratoris atque concionatoris famam sibi acquisiverat. Faxit Deus ut ille Pater sanctus suis scriptis Ecclesiam catholicam, quam super omnia in terra diligebat, illumi­ nare non desinat et, licet defunctus, adhuc inter nos diu loquatur. Friburgi Helvetiorum, die 2* Novembris 1918. Fr. P. MANDONNET, 0. P. Sacr. Theol. Mag. INTRODUCTIO « Sub Christo, qui salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. » (111. q. 27. a. 2. ad 2.) « Credendum est ei collatum esse quid­ quid conferri potuit. » (///. Sent. dist. 3. q. i. a. t.) « In Christo et in Virgine Maria nulla omnino macula fuit. » \Exp. in Ps. 14.1 Opus enim aggredimur, quod iam theologi non pauci, et quidem doctrina ingenioque praestantes, ante et post dogma­ ticam Immaculatae Beatae Virginis Conceptionis definitio­ nem, conati sunt absolvere atque in perspicuo ponere ; illud, nimirum, quod in ipso huiusce Libri titulo indicare inten­ dimus, dum simul mentis considerationi offeruntur D. Tho­ mas et Bulla dogmatica « Ineffabilis Deus ». Scimus equidem, docente nos ipsomet D. Thoma, quod « maximam habet auctoritatem Ecclesiae consuetudo, quae semper est in omnibus aemulanda ; quia et ipsa doctrina catholicorum Doctorum ab Ecclesia auctoritatem habet. Unde magis standum est auctoritati Ecclesiae, quam auctoritati vel Augustini, vel Hieronymi, vel cuiuscumque Doctoris » ’. Doctrina autem Angelici Doctoris talem ac tantam ab Ecclesia habet auctoritatem, ut loannes a sancto Thoma scribere non dubitaverit : « Neque enim defensio D. Thomae, et vindicatio cius ab erroribus, et ab improbabilitate sentiendi, est solius privatae personae vindicatio, sed totius Ecclesiae indicii ct Apostolicac approbationis assertio. Quare maius 1 Sum. Theol. II -II. q. 10. a. 12. — Et Quodl. 2. a. 7. INTRODUCTIO aliquid in Sancto Thoma, quam Sanctus Thomas suscipitur et defenditur »1 ; dum, videlicet, D. Thomae doctrina ab Ecclesia tot laudibus et approbationibus commendatur. Commendatur profecto veritas in Doctoris Angelici scriptis, et veritas mira perspicuitate tradita sine ullo prorsus errore. Unde Innocentius VI. : « Huius Doctoris, inquit, doctrina prae coeteris, excepta Canonica, habet proprietatem verbo­ rum, modum dicendorum, veritatem sententiarum ; ita ut qui eam tenuerit, nunquam inveniatur a veritatis tramite deviasse, et qui eam impugnaverit, semper fuerit de veritate suspectus. » Et Clemens VIII. ad Neapolitanos : « Pie, ait, prudenterque cogitatis de novo Civitati Patrono adseribendo, cive vestro, divinae voluntatis Angelico interprete, vitae sanctitate et miraculis claro, Thoma Aquinate. Hic siquidem honor eius virtutibus, cum admirabili doctrina coniunctis, iure optimo debetur. Ac doctrinae quidem testis est ingens librorum numerus, quos ille brevissimo tempore, in omni fere disciplinarum genere, singulari ordine ac mira perspi­ cuitate sine ullo prorsus errore conscripsit. » Quas sane laudes, aliasque plurimas Romanorum Pontificum approbationes una complectitur simul ac longe praetergreditur Leo XIII. in Encyclicis praesertim Litteris Aeterni Patris, in quibus de Philosophia Christiana peragitur ad mentem Sancti Thomae Aquinatis Doctoris Angelici in Scholis Catholicis instau­ randa. — Verumtamen, testimonium veritati perhibente Ange­ lico ipso Doctore, « magis standum est auctoritati Ecclesiae, quam auctoritati vel Augustini vel Hieronymi vel cuiuscumque Doctoris », etiam Doctoris Angelici S. Thomae Aquinatis ; si fortasse inveniretur quod tantus Doctor a veritatis tramite deviaverit, et a veritate inprimis, quam Ecclesiae Caput loquens ex cathedra iam tamquam fidei dogma definiverit et utpote veritatem a Deo revelatam proclamaverit. Quae cum ita sint, diligenter est inquirendum et attente determi­ nandum, utrum doctrina D. Thomae circa primam Beatissi­ mae Virginis sanctificationem sit contraria doctrinae ab Ecclesia traditae ac definitae ; vel, e contra, planam potius aperiat viam ad veritatem ipsam revelatam et definitam recte intelligendam, ac luminosum insuper doctrinale consti1 Cursus Theol. tom. I, tract. Dc approbat, ct auctorit. doctrinae D. Thomae, introduct. DOCTRINA S. THOMAE DE SANCTIFICATIONE B. Μ. V. XI tuat praeambulum ad Bullam Dogmaticam Ineffabilis Deus theologice exponendam. Hanc quippe materiam de prima Beatissimae Virginis sanctificatione semel atque iterum ex professo Angelicus Doctor tractavit diversis in locis suorum operum ; quorum testimonia ad litteram in decursu huius Libri fideliter transcripta ac per ordinem declarata suis propriis videbit oculis studiosus ac prudens lector. Hic tamen anteponere oportet, quasi lapides angulares totius controversiae, duos articulos quorum alter ex III. Senten­ tiarum, alter vero ex III. Parte Summae Theologicae desu­ mitur, et uterque eodem prorsus titulo insignitus, videlicet : Utrum ante animationem Beata Virgo sanctificata fuerit. Doctrina D. Thomae circa primam Beatissimae Virginis sanctificationem. Utrum Beata Virgo ante animationem sanctiiicata fuerit. (77/. Sent., dist. 3. q. i. a. i. q. 2.) 1. Videtur, quod ante animationem sanctiiicata fuerit. Ambrosius enim dicit, Lucae, i, 15. de loanne Baptista : « Nondum illi erat spiritus vitae, et iam inerat spiritus gratiae. » Sed spiritus anima est. Ergo in loanne Baptista gratia animam praevenit. Sed quod loanni Baptistae concessum est, dubitari non debet Beatae Virgini concessum esse. Ergo et ipsa ante animationem sanctiiicata fuit. 2. Praeterea : Hiercm. 1, 5. dicitur : Priusquam te forma­ rem in titcro, novi te; nec loquitur ibi de notitia qua bonos et malos cognoscit ; quia per hoc nulla praerogativa osten­ deretur ipsius Hieremiae, ad quem dicta verba proferuntur. Ergo oportet intelligi de notitia approbationis. Sed haec notitia est solum bonorum et habentium gratiam. Ergo Hieremias antequam formaretur, gratiam habuit ; ergo et antequam animaretur ; quia anima non infunditur nisi XII INTRODUCTIO formato puerperio. Ergo multo amplius ante animationem Beata Virgo sanctificata fuit. 3. Praeterea : Anselmus, libro De Conceptu Virginis, cap. 18. dicit : « Decebat ut illius hominis Conceptio de Matre purissima fieret, quae ea puritate niteret, qua maior sub Deo nequit intelligi. Sed maior puritas fuisset, si anima eius nunquam infectionem peccati originalis habuisset, quam si ad aliquod tempus habuerit et postmodum mundata fuerit. Ergo anima illa nunquam originali peccato infecta fuit. Aut igitur caro sanctificata fuit ante animationem ; vel saltem in ipso instanti infusionis anima gratiam suscepit, per quam immunis a peccato originalis esset. Sed contra : in partibus hominis est talis ordo, quod anima est Deo propinquior quam corpus. Sed virtus alicuius agentis prius pervenit ad ea quae sunt sibi propinquiora, et per ea ad magis distantia. Ergo gratia sanctificationis a Deo venit ad corpus per animam. Ergo antequam animaretur, sanctificari non potuit. Praeterea : Contraria nata sunt fieri circa idem. Sed gratia sanctificationis originali peccato opponitur. Cum ergo ante animationem in prole peccatum originale esse non possit ; quia proprium subiectum culpae est anima rationalis ; videtur quod ante animationem Beata Virgo sanctificata non fuerit. Solutio II. Ad secundam quaestionem dicendum, quod sanctificatio Beatae Virginis non potuit esse decenter ante infusionem animae, quia gratiae capax nondum erat ; sed nec etiam in ipso instanti infusionis, ut sc. per gratiam tunc sibi infusam conservaretur ne culpam originalem incurreret. Christus enim hoc singulariter in humano genere habet ut redemptione non egeat, quia caput nostrum est ; sed omnibus convenit redimi per ipsum. Hoc autem esse non posset, si alia anima inveniretur quae nunquam originali macula fuisset infecta. Et ideo nec Beatae Virgini, nec alicui, praeter Christum, hoc concessum est. Ad primum ergo dicendum, quod haec verba de loanne Baptista dicuntur pro tempore illo quando ad ingressum Matris Dei exultavit in utero : quod fuit in sexto mense a conceptione eius, ut verba Angeli ostendunt Lucae 1. Unde DOCTRINA S. THOMAE DE SANCTIFICATIONE B. Μ. V. XIII constat quod tunc animam rationalem habebat ; et ideo vel per spiritum vitae non intelligitur anima rationalis, sed respiratio exterioris aëris ; vel dicitur spiritus vitae, si de anima intelligitur, nondum inesse, quia nondum manifesta­ batur, per modum quo dicuntur res fieri quando innotescunt. Ad secundum dicendum, quod loquitur de notitia appro­ bationis, quae quamvis sit tantum habentium gratiam, non tamen est eorum solum quando gratiam habent, sed ab aeterno. Unde talis notitia potuit esse Hieremiae ante eius formationem ; non tamen sanctificatio ; quae tamen esse potuit ante egressionem ex utero. Et ideo tempus notitiae et sanctificationis distinguit Dominus dicens : Priusquam te formarem in utero, novi te ; et antequam exires de ventre, sanctificavi te. Ad tertium dicendum, quod haec puritas soli homini Deo debebatur, ut ipse quasi unicus Redemptor humani generis nulla peccati servitute teneretur, cui competebat omnes a peccato redimere. Unde non hanc puritatem, sed sub hac maximam Virgo Mater eius habere debuit. I 2 Utrum Beatissima Virgo Mater Dei fuerit sanctificata ante animationem. (Sum, Theol., 111. q. 27. a. 2.) Ad secundum sic proceditur. 1. Videtur, quod B. Virgo sanctificata fuerit ante animationem, quia, ut dictum est (art. praec.), plus gratiae est collatum Virgini matri Dei quam alicui sanctorum. Sed quibusdam videtur esse con­ cessum quod sanctificarentur ante animationem : quia, ut dicitur lercm. I, 5, « Priusquam tc formarem in utero, novi te »; non autem infunditur anima ante corporis formationem ; similiter etiam de loanne Baptista dicit Ambrosius, quod « nondum inerat ei spiritus vitae, ct iam inerat ei spiritus gratiae ». Ergo multo magis B. Virgo ante animationem sanctificari potuit. 2. Praeterea, conveniens fuit, sicut Ansclmus dicit, « ut illa Virgo ea puritate niteret, qua maior sub Deo nequit intelligi » ; unde ct Cant. IV. 7 dicitur : « Tota pulchra es, amica mea, et macula XIV I h INTRODUCTIO non est in te ». Sed maior puritas fuisset B. Virginis, si nunquam anima eius fuisset inquinata contagio originalis peccati. Ergo hoc ei praestitum fuit ut antequam animaretur caro eius sanctificaretur. 3. Praeterea, sicut dictum est (art. praec. arg. Sed contra), non celebratur festum nisi de aliquo sancto. Sed quidam celebrant festum Conceptionis beatae Virginis. Ergo videtur quod in ipsa sua Concep­ tione fuerit sancta ; et ita quod ante animationem fuerit sanctificata. 4. Praeterea, Apostolus dicit : « Si radix sancta, et rami ». Radix autem filiorum sunt parentes eorum. Potuit ergo B. Virgo sancti­ ficari etiam in suis parentibus ante animationem. Sed contra est, quod ea quae fuerunt in veteri Testamento, sunt figura novi, secundum illud I. Cor. x. 12 : « Omnia in figura contin­ gebant illis ». Sed per sanctificationem tabernaculi, de qua dicitur Psal. Psal. XLV, 5 : « Sanctificavit tabernaculum suum Altissimus », ridetur significari sanctificatio matris Dei, quae tabernaculum Dei dicitur, secundum illud Ps. XVIII, 6 : « In sole posuit tabernaculum suum »; de tabernaculo autem dicitur Exod. ult., 31 : « Postquam cuncta perfecta sunt, operuit nubes tabernaculum testimonii, et gloria Domini implevit illud ». Ergo etiam beata Virgo non fuit sanctificata, nisi postquam cuncta ejus perfecta sunt, scilicet et corpus et anima. Respondeo : dicendum, quod sanctificatio beatae Virginis non potest intelligi ante eius animationem duplici ratione : primo quidem, quia sanctificatio de qua loquimur non est nisi emundatio a peccato originali ; sanctitas enim est perfecta munditia, ut dicit Dionysius. Culpa autem non potest emundari nisi per gratiam, cuius subiectum est sola creatura rationalis. Et ideo ante infusionem animae ratio­ nalis beata Virgo sanctificata non fuit. —Secundo, quia cum sola crea­ tura rationalis sit susceptiva culpae, ante infusionem animae ratio­ nalis proles concepta non est culpae obnoxia. Et si quocumque modo ante animationem beata Virgo sanctificata fuisset, nunquam incur­ risset maculam originalis culpam, et ita non indiguisset redemptione et salute, quae est per Christum, de quo dicitur Matth. I, 21 : « Ipse salvum faciet populum suum a peccatis eorum ». Hoc autem incon­ veniens est quod Christus non sit Salvator omnium hominum, ut dicitur I. Tim. iv. Unde relinquitur quod sanctificatio beatae Virginis fuerit post cius animationem. Ad prunum ergo dicendum, quod Dominus dicit, ante forma­ tionem in utero se leremiam novisse, notitia scilicet praedestina­ tionis ; sed sanctificasse dicit eum non ante formationem, sed ante­ quam exiret de ventre. Quod autem Ambrosius dicit, quod loanni DOCTRINA S. THOMAE DE SANCTIFICATIONE B. Μ. V. XV Baptistae nondum inerat spiritus vitae, cum iam haberet spiritum gratiae, non est intelligendum secundum quod spiritus vitae dicitur anima vivificans, sed secundum quod spiritus vitae dicitur aer exterius respiratus. Vel potest dici quod nondum inerat ei spiritus vitae, id est, anima, quantum ad manifestas et completas operationes ipsius. Ad secundum dicendum, quod si nunquam anima B. Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator. Et ideo sub Christo, qui salvari non indiguit, tanquam universalis Salvator, maxima fuit B. Virginis puritas. Nam Christus nullo modo contraxit originale peccatum, sed in ipsa sui conceptione fuit sanctus, secundum illud Luc. I, 35 : « Quod ex te nascetur sanctum, vocabitur filius Dei ». Sed B. Virgo contraxit quidem originale peccatum, sed ab eo fuit mundata, antequam ex utero nasceretur. Et hoc signatur Job, III, 9. ubi de nocte originalis peccati dicitur : « Expectet lucem (id est Chris­ tum), et non videat » ; quia α nihil inquinatum incurrit in Adam », ut dicitur Sap. VII, 25 ; α nec ortum surgentis aurorae », id est, B. Virginis, quae in suo ortu a peccato originali fuit immunis. Ad tertium dicendum, quod licet Romana Ecclesia conceptionem B. Virginis non celebret, tolerat tamen consuetudinem aliquarum Ecclesiarum illud festum celebrantium. Unde talis celebritas non est totaliter reprobanda. Nec tamen per hoc quod festum Conceptionis celebratur, datur intelligi quod in sua conceptione fuerit sancta : sed quia quo tempore sanctificata fuerit ignoratur, celebratur festum sanctificationis eius potius quam conceptionis in die Conceptionis ipsius. Ad quartum dicendum, quod duplex est sanctificatio : una quidem totius naturae, inquantum scilicet tota natura humana ab omni corruptione culpae ct poenae liberatur ; et haec erit in resurrectione. Alia vero est sanctificatio personalis, quae non transit in prolem camalitcr genitam, quia talis sanctificatio non respicit carnem, sed mentem. Et ideo etsi parentes beatae Virginis fuerint mundati a peccato originali, nihilominus beata Virgo peccatum originale con­ traxit, cum fuerit concepta secundum carnis concupiscentiam ex commixtione maris ct feminae. Dicit enim Augustinus : « Omnem, quae de concubitu nascitur, carnem esse peccati ». INTRODUCTIO XVI Observationes circa hos duos articulos ad invicem comparatos. Prima. — Si ad invicem conferatur doctrina theologica in his duobus articulis tradita, quoad substantiam una eademque est : idem enim utriusque articuli titulus ; idem etiam modus procedendi ; eadem pariter argumenta contra conclusionem stabiliendam, nisi quod in Summa Theologica adhuc augetur argumentorum numerus in contra ; eadem porro conclusio doctrinalis tenenda atque in corpore utriusque articuli finaliter stabilita, iisdemque argumentis comprobata. « Sanctificatio ergo Beatissimae Virginis non potuit esse decenter ante infusionem animae. » « Sanctificatio B. Virginis non potest intelligi ante eius animationem. » Quare ? « Duplici ratione » : respondet D. Thomas. Videlicet : i. « Quia gratiae capax nondum erat ». 2. « Quia non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum. » Atque in Summa Theologica Angelicus Doctor intulit celebre illud corollarium : « Unde relinquitur quod sanctificatio B. Virginis fuerit post eius ani­ mationem. » — At quoniam Angelicus Magister reliquit etiam particulam post, absque determinatione huiusmodi posterioritatis ; inde theologi, dum de mente Sancti Thomae in hac famosa controversia quaerunt ac disputant, in suis sententiis ab invicem dividuntur ; et tam ex D. Thomae discipulis quam ex adversariis, altero contra alterum dimicante, ita opposita loquuntur, et unusquisque tali persuassione quod ipse, et non alter, quod verum est, propugnat, ut non audiat unusquisque vocem proximi sui h Exspectatur adhuc qui, litem dirimendo, lucem abundantius affundens, opus con­ cordiae perficiat atque sua doctrina ad optatum exitum perducat. Interim hac de re, faciendi plures libros nullus est 1 Genes, ti, 8. DOCTRINA S. THOMAE DE SANTIFICATIONE B. Μ. V. XVII finis 1; ut ipsemct, quem nunc scribimus, liber manifeste testatur. Secunda. Haud parva tamen interest inter textu: II ex III. Sententiarum et textum Summae Theologicae differentia, dum in Summa nulla prorsus fit expressa mentio de ipso instanti infusionis atque in Sententiis legitur in terminis expressum quod « sanctificatio Beatae Virginis non potuit esse decenter ante infusionem animae, nec etiam in ipso instanti infusionis. » Hinc quidam, praesertim moderni, exaltant vocem suam quasi palam triumphantes et dicentes quod velle D. Thomam in hac quaestione ab errore excusare vel ad partes veritatis iam definitae trahere, est certe res desperata! Alii vero D. Thomam iustificare desiderantes, asserere tamquam credibile non dubitant, textum Senten­ tiarum aliqualiter esse interpolatum. Aiunt enim : « Verum ecce in III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. respondet S. Doctor : Quod sanctificatio B. Virginis non potuit esse decenter ante infusionem animae, quia gratiae capax nondum erat ; sed nec etiam in ipso instanti infusionis, ut sc. per gratiam tunc sibi infusam conservaretur, ne culpam originalem incurreret. Christus enim hoc singulariter in humano genere habet, ut redemptione non egeat; quia caput nostrum est; sed omnibus convenit redimi per ipsum. Hoc autem esse non potest, si alia anima inveniretur, quae nunquam originali macula fuisset infecta. Quid ergo ? Respondemus, probabile vehementer esse, quod locus iste fuerit interpolatus. Etenim : i° Quorsum illud decenter in prima parte responsionis, cum de re impossi­ bili agatur ? 20 An S. Thomas usus est ea formula : Conservari per gratiam in ipso instanti infusionis, ne culpa contrahatur ? Quod enim conservatur, iam esse cepit ; hic enim porro de initio existentiae animae eiusque sanctificationis ageretur. 30 Quaestio quam hic resolvit, haec est : An B. Virgo ante animationem sanctifi cata fuerit ? Huic vero quaestioni facit satis prima pars responsionis ; alia vero, quae de ipso instanti loquitur, non est ad rem. 40 Caietanus, Sancti Thomae operum et doctrinae callentissimus, non legit ea verba in hoc loco nec alibi. Etenim in III. Parte Summae q. 27. a. 2. advertit, quod = absolute loquendo = etc. Qui concipi potest, 1 Eccles. 12, 13. 11 XVIII INTRODUCTIO ob eam rationem allatam a Caietano, non meminisse eius opinionis in Sumina, cum eiusdem meminerit (si locus est genuinus) iam in Sententiis ? Credibile est ergo quam maxime, verba illa alterius manu inserta esse ; ideoque et ea, quae in Arg. 3. eiusdem quaestiunculae exstant in fine. » Hactenus Palmierix. Tertia. Textus vero D. Thomae in Sententiis, etiamsi interpolatus non fuerit, neque aliqua, alterius manu inserta, contineat verba, apparet valde incompletus ac deficiens : i° Quia D. Thomas III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. ponit sic quaestionem : Virum Beata Virgo fuerit ante sanctificata, quam Conceptio eius finiretur ? Deinde sic procedit decla­ rando sensum quaestionis : «) sanctificata antequam conceptio carnis eius finiretur ; b) sanctificata ante animationem ; c) sancti­ ficata ante nativitatem ex utero. Et postea Angelicus Doctor sub isto triplici aspectu affert secundum consuetudinem argumenta in contra, et deinde respondet quod est dicendum ad questionem, ac denique solvit argumenta in contra iam antea allata. Et clausula illa : « Sed nec etiam in ipso instanti infusionis », est revera novus quaestionis aspectus, sub quo nihil dixerat in capite quaestionis neque in speciali titulo uniuscuiusque articuli, nec ulla aut in pro aut in contra sub isto speciali quaestionis aspectu adduxit argumenta. — 20 Quia non solummodo est aspectus quaestionis novus, verum etiam est novus aspectus maximi et capitalis momenti ; unde valde alienum esse videtur a sapientia Angelici Doctoris, tam gravem adeo quaestionem in qua iam de propinquo tangitur praecise factum privilegii, sic per trasennam ac per modum parenthesis resolvere. — 30 Quia ipsemet Angelicus Doctor ibidem fatetur ignorare momentum seu instans, quo Beata Virgo fuerit sanctificata. « Quae (sanctificatio) quando determinate fuerit, incertum est. » Si ergo incertum, quare negare, quod in primo instanti? — 40 Quia D. Thomas non negat, Deum potuisse, si voluisset, sanctificare Beatam Virginem : «) in suis parentibus ; b) ante infusionem animae ; sed ait quod « non decuit » ; atque huiusmodi ratio non procedit 1 Palmieri, S J — Tractat, ds Deo creante et elevante, part. II. cap. 4 de Immaculata Conceptione S. Deiparae, Thes. 86. DOCTRINA S. THOMAE DE SANCTIFICATIONE B. Μ. V. XIX nec legitime concludit, loquendo de « ipsomet instanti infu­ sionis»; nisi aliquid plus addatur aut melius declaretur. — 5° Quia D. Thomas in Summa Theologica tractat ex professo de eadem quaestione et sub triplici aspectu, sub quo in III. Lib. Sententiarum tractaverat ; et nihil prorsus indicat de « ipso instanti infusionis ». Unde verba illa de quibu> agitur, a) vel dicenda esse interpolata ; b) vel intelligenda, sicut declarantur a Porrecta et a loanne a S. Thoma ; c) vel quod in Summa ipsemet S. Thomas ex proposito voluit supprimere seu omittere. ! i i I Quarta. Verumtamen textus D. Thomae in Sententiis, etiam prout iacet ad litteram, tametsi incompletus ac defi­ ciens, recte declaratur ex ipso contextu articuli in Sententiis atque ex contextu articuli in Summa Theologica, et sufficienter completur ac perfecte clarus redditur ex Sancti Bonaventurae doctrina in eodem loco et circa eamdem quaestionem in III. Sententiarum ab utroque Doctore similiter pertracta­ tam et simili explicatione definitam : ut amplius infra patebit. Non ait enim D. Thomas, quod Beatissima Virgo non possit in ipso instanti infusionis animae per gratiam sanctificari ; sed asserit quod si sanctificatio esset in ipso instanti infu­ sionis, « ut sc. per gratiam tunc sibi infusam conservaretur ne culpam originalem incurreret », tunc Beatissima Virgo redemptione non egeret ; quia anima Beatae Virginis, in ipso instanti infusionis, per gratiam tunc sibi infusam, conservaretur ne culpam incurreret, antequam animaretur caro eius; ac perinde ante animationem corporis ; ideo ante constitutionem personae ; unde Beatissima Virgo redemptione non egeret personaliter, ratione suae propriae personae. Etenim in hac hypothesi sanctificatio animae praecessiset natura et ordine infusionem ipsius animae in corpus ; quia supponitur quod, in ipsomet infusionis instanti, anima rationalis per gratiam tunc sibi infusam conservaretur ne incurreret neque incurrere deberet originalem culpam tunc incurrendam ex unione substantiali ad carnem infectam cum qua fit una natura et ex qua simul cum anima efficitur ac componitur persona una; ideoque persona Beatissimae Virginis, in ipsomet instanti temporis quo ex anima et corpore consti­ tuitur, iam non indigeret per Christum redimi. Est siquidem eadem prorsus doctrina, quae traditur in Summa Theologica XX . V I INTRODUCTIO III. q. 27. a. 2. ad 2., dum D. Thomas dicit : « Quod si nun­ quam anima Beatae Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator. Et ideo sub Christo, qui salvari non indiguit tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. Nam Christus nuUo modo contraxit originale peccatum... » Est, inquam, eadem doctrina, et doctrina sana, quam etiam hic in III. Seni. dist. 3. q. i. a. 1. solut. 2. tradit Angelicus Doctor ad 3. dicens : « Haec puritas soli Homini Deo debebatur, ut ipse quasi unicus Redemptor humani generis, nulla peccati servi­ tute teneretur, cui competebat omnes a peccato redimere ; unde non hanc puritatem, sed sub hac maximam Virgo Mater eius habere debuit. » Non ergo reiicit D. Thomas, sicut neque S. Bonaventura reiicit, quod sanctificatio animae Beatae Virginis fuerit facta in ipsomet instanti infusionis; sed quod facta fuerit in ipsomet infusionis instanti, ita quod, prius prioritate naturae inlelligatur animam per gratiam sanctificari, quam corpori sive carni uniri. Quae quidem omnia venient amplius declaranda, ac semel atque iterum amplificanda per integrum huius, quem scribimus, Libri decursum et processum. II Doctrina D. Thomae circa primam Beatissimae Virginis sanctificationem, poteritne cum Bulla Dogmatica « Ineffabilis Deus » concorditer componi ? Dum de hac quaestione agitur, simile quid contingit perinde ac cum sanctus Paulus sermonem faciebat in medio Areopagi, ubi ex audientibus Apostoli verba, quidam quidem irridebant; quidam vero dixerunt : audiemus te de hoc iterum; COMPOSITIO DOCTRINAE D. TH. ET DEFINITAE XXI quidam tamen adhaeserunt firmum praebentes assensum1 Ita pariter, cum de concordia tractatur inter D. Thomae doctrinam et dogmaticam Immaculatae Conceptionis defini­ tionem, plures theologi velut irridentes admirantur ; plures etiam haerent quasi dubitantes ; alii vero non pauci utramque doctrinam, et a D. Thoma traditam et ab Ecclesia definitam, concordare ad invicem optime posse, palam fatentur. En per modum exempli quaedam certe illustria testimonia. Ex parte concordantiam negantiu: IV à) Suarez : « Titulus huius articuli notandus est. Quaerit enim D. Thomas de tempore ante animationem, et in respon­ sione transilit ad tempus post animationem posterius, omittens momentum ipsum in quo animatio perficitur : in quo diffi­ cultas sita est... Et siquidem illa particula « post » solum naturae ordinem significaret, nulla esset controversia. Et revera argumentum symbolicum quo D. Thomas utitur in argumento sed contra, nihil aliud requirebat ; ita enim con­ cludit : Virginem non esse sanctificatam, donec eius corpus d anima 'perfecta sunt et unita. At vero in corpore articuli manifeste intendit loqui de ordine temporis. Nam pro incon­ venienti infert, quod alias B. Virgo nunquam incurrisset maculam originalis culpae 1 2 ». Postea ita prosequitur : « An B. Virgo fuerit ab originali peccato praeservata et in primo suae Conceptionis instanti sanctificata » respondet : « Prima sententia affirmat fuisse conceptam in originali, et nihilominus in primo instanti suae Conceptionis, fuisse sanctificatam. Ita sentit ex parte Henricus Gandavensis Quodl. ij. Sed improbabilis sententia... Est ergo secunda sententia, quae ait Virginem fuisse conce­ ptam in originali, et paulo post fuisse sanctificatam. Hanc tenuerunt ferme antiqui Scholastici ante Scotum, D. Thoma 1 Aci. Apost. cap. 17, vv. 32 et 34. 2 Suarez, Comment, in III. Partem Summae, q. 27 a. 2. XXII INTRODUCTIO hic III. q. 27. a. 2. et III. Seni. dist. 3., ubi Bonaventura, Albertus Magnus, etc. Albertus Magnus videtur erroris damnare contrariam sententiam... Dicendum nihilominus est : Beatam Virginem in ipso primo instanti Conceptionis suae fuisse sanctificatam et ab originali peccato praeservatam. Hanc sententiam docuerunt graves theologi in III. Sent., dist. 3. Scotus, Aureolus, Galatinus, Nicolaus Cusa, Catharinus, etc. > Hactenus Suarez h &) Christianus Pesch : « In Schola Dominicanoruni B. Albertus Magnus docebat de fide esse B. Virginem, post contractionem originalis peccati, ante nativitatem ex utero esse sanctificatam {III. Sent. dist. 3. a. 4.) ; sed quo die vel hora nescire quemquam hominum, nisi per revelationem; nisi quod probabilius est, quod cito post animationem gratia conferatur quam longe expectetur. Utrum autem hac in re S. Thomas magistrum suum secutus sit, adhuc est quaestio disputata. ...Ut tamen dicam, quod sentio, mihi certum esse videtur S. Thomam negasse Immaculatam Conceptionem eo sensu, quo postea ab Ecclesia definita est... Negari nequit secundum sententiam, quam S. Thomas saepe ubi de hac re consilio tractat, dissertis verbis proponit Beatam Virginem in primo instanti infusionis animae, actu contraxisse pecca­ tum originale ; sed brevi· post, gratia sanctificatam esse. » « Textus est per se tam clarus, ut conatus ex hoc textu exegetice removendi agnitionem originalis peccati in B. Vir­ gine sit res desperata ! 2 « c) Billot : « Hunc porro eximium singularemque Vir­ ginis triumphum, eiusque ab omni peccati labe integritatem, viderunt etiam Patres; tum in arca illa Noe, quae divinitus constituta a communi totius mundi naufragio plane salva et incolumis evasit; tum in scala illa, quam de terra ad coelum usque pertingere, vidit lacob... Cum autem S. Thomas in praesenti quaest. 27. a. 2. ad 2. dicit quod « si nunquam anima Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator » reipsa affert rationem quae probat Virgi- 1 Ibidem, disp. 3, sect. 5a. - P. Pesch, S. J., De Deo creante (cd. 3., 1908), tract, j. sect. 4. a. 4. prop. 33- Nos 327 et 339 et 186. COMPOSITIO DOCTRINAE D. TH. ET DEFINITAE XXIII nem non fuisse in sua origine immuncm ab originali vi con­ ceptionis. At vero, praeter immunitatem ab originali vi conceptionis, est et exemptio ab eodem vi privilegii ex meritis Christi Salvatoris concessi, quam nec S. Thomas, nec alii coevi Scholastici, Deo ita permittente, satis consideraverunt. Et hanc exemptionem, quae utique supponit debitum con­ trahendi peccatum, non derogaret quomodolibet redemptioni Christi. » Et infra adnotat : « Signa temporum unusquisque intelligat, nec calumnietur antiquos Doctores Scholasticos qui circa Virginis Conceptionem pro humana fragilitate erraverunt1 ». <7) Lépicier : « S. Doctor expressis verbis profitetur Beatam Virginem in peccato originali fuisse conceptam. Sic, verbi gratia, III. Sent. dist. 3. q. 1. sol. 1. ait : Beata Virgo in peccato originali fuit concepta. Et in Sum. Theol. III. q. 14. a. 3. ad i. : Caro Virginis concepta fuit in originali peccato. Expressius adhuc q. 27. a. 2. : Relinquitur quod sanctificatio Beatae Virginis fuerit post eius animationem... Pariter, in eadem Sum. Theol. ibidem, ad 3, festum quod Ecclesia Romana suo i am tempore celebrabat, ita explicat, non quasi per huiusmodi festum detur intelligi quod B. Virgo in sua Conceptione fuerit sancta; sed quia, quo tempore sanctificata fuerit, ignoratur, celebratur festum sanctificationis eius potius quam Conceptionis in die Conceptionis ipsius.... Revera in citata quaestione 27. tertiae Partis, a. 2., Angelicus Doctor non agnoscit sanctificationem B. Virginis, nisi post eius animationem, dum profecto catholicum dogma profert illam in ipsamet animae creatione et in corpus infusione ab omni labe immunem praeservatam fuisse, vel si magis arrideat vocabulum, sanctificatam. Et quod verba illa, post cius animationem, non debeant sumi in mente S. Doctoris ad significandam posterioritatem naturae, quo in casu cum dogmate catholico concordarent, nam prius est natura conceptus quam sit conceptus sanctificatio, sed quod debeant sumi ad significandam posterioritatem temporis, evidenter demonstratur ex verbis quae in praefatis responsionibus habentur. Dicitur enim et quod B. Virgo ab originali peccato » 1 Card. Billot, S. J., De Verbo Incarnato, Comment, in III. Part. Sum. q. 27. thés. 39. XXIV INTRODUCTIO ante nativitatem fuit mundata, et quod ignoratur quo tempore B. Virgo fuerit sanctificata x. » t 1 Tract. De Beatiss. V. Maria, Matre Dei, auctore Alexio M. Lêpicier, ed. 3. part. 2. cap. 1. a. 1. — Tamen P. Lépicier, ait : σ De S. Dominico constans est traditio eum, cum olim Tolossae contra Albigenses disputans, hanc sententiam defendisset, miraculo comprobasse Christum Dominum de Virgine Immaculata natum I fuisse, non secus ac prior Adam de terra virgine formatus fuerat; I et cum liber in quo sententia ista continebatur, in ignem proiectus fuisset, incombustus repertus est. — Nec ab hac sententia formalitcr discessisse dicenda est S. Dominici Religiosa Familia : licet enim aliquibus inter cius alumnos visum fuerit contrariam sententiam tueri, tamen illustriores et scientia et pietate huius Ordinis viri, cordi habuerunt sententiam de Immaculata Virginis Conceptu verbo scrip- I toque tueri. Quos inter satis erit recensuisse B. Albertum Magnum, Angelici Doctoris præeceptorcm, qui in libro de laudibus Virg. super I Missus de Deipara ait : Haec Virgo sola a communi illa regula exci- I pitur : Omnes in Adam peccaverunt; et iterum : Angelo nuntianti I vestis alba et clara congruit; quia illa quae concepit, sine peccato fuit. — Pariter S. Vicentius Ferrerius praedicavit, scripsitque in favorem Immaculatae Conceptionis, ut videre est in pluribus eius operibus, v. g. serm. II, de Nativ., in serm. de B. V. Conceptione. . Nec dissimiliter sensit S. Ludovicus Bertrandus, dum ostendit in Serm. De qua natus est lesus animam Virginis, cum in corpus ingressa est, nullatenus commaculatam fuisse. — Praeclari quoque huius Ordinis Theologi, uti Ambrosius Catarinus, Natalis ab Alexandro, Joannes a Sto. Thoma, venerabilis Ludovicus Granatensis, aliique bene multi, hanc sententiam solidis rationibus fulcire conati sunt ; ex quo patet illos a vero abesse qui inclytum hunc Ordinem ab hoc dogmate olim alienatum fuisse repraesentant. » — Haec Reverendissimus P. Alex. M* Lépicier. : Hinc etiam assumebant unum ex argumentis Episcopi Siciliae utriusque, dum respondentes ad Encyclicam Pii IX anno 1849, de Immaculata V. M. Conceptione, sic loquebantur : «1 Certe nuspiam Ordo S. Dominici contra protestatus invenitur ; immo, niinio prosequutus est favore ; idque praecipue, vel in Provinciali Coetu Baetico, Vicario Generali F. Alberto las Casas praeside an. 1524 ; vel in altero, cui Magister Generalis Xaviere, postea S. R. E. Cardinalis, praefuit, an. 1602 : vel tandem, in Beneventano, an. 1653 ; quibus virtute Sanctae Obedientiac statutisque poenis cautum fuit, ne quis Fra­ trum contradiceret, sed potius ut fidelium pietatem sincere prose­ quatur ; imo, preces, quas una cum Generali eorum Magistro iani pridem Sidi Apostolicae ut defincret submiserant, reiterandas statu- COMPOSITIO DOCTRINAE D. TH. ET DEFINITAE XXV e) Janssens : « Ultima ergo spes, si tamen spes, residet in distinctione inter priorilatem naturae et priorilatem ratiotum est nomine Beneventanae Provinciae non solum, sed et Hispa­ nicae, quae totius Ordinis potior praecellit. Sed et Conceptionis festum in Ordinis Martyrologio an. 1524 inscriptum, et officium in eorum Breviario Parisiis excuso 1529 insertum ; et in fronte Templi Matritensis eiusdem Ordinis inscriptio : Deiparae sine labe conceptae ; et in Andulucia, Coenobium Praedicatorum Conceptionis Titulo; et Panormi tandem, ut reliqua omittam, prae foribus Ordinis Ecclesiae columna Immaculatae Conceptionis ab ipsis misso etiam fratre veniam a Carolo V impetraturo creata : haec omnia praeclara sunt monu­ menta Ordinis erga Immaculatae Virginis pietatem. Quoad Alum­ nos : iam sanctitate, dignitate, doctrinaque praecellentem numerum invenio pro immunitate parthenia. Hanc enim venerati fassique sunt venerabiles Ludovicus Granata, Hieronymus Lanuza Eppus. Barbastri, et Joannes Taulerus; beati Albertus Magnus Eppus. Ratisbonensis praeceptor D. Thomae, lacobus a Voragine Eppus. lannuensis, Petrus lercmias, et lordanus, qui secundus Ordinis Magister Gene­ ralis fuit ; sancti Dominicus, Fundator qui Immaculatum Conceptum Virginis contra Albigenses propugnavit ; Vicentius Ferrerius, Raymundus de Pcnnafort, Hyacinthus Polonus, Petrus Martyr et Pontifex Summus Pius V. Hanc amplexati corde et voce sunt : Eppus. Civitatis-Plcbis, Rcginaldus Lucarini ; Episcopi, doctissimus Catharinus, Compsanus, et Dominicus de Marinis, Avenionensis. Petrus Paludanus, Patriarcha Cpolitanus, Hugo de Sto. Caro Cardi­ nalis, ct Benedictus XIII Pastor oecumenicus. Hanc (sententiam piam) demum incredibilis prorsus Scriptorum e Praedicatorum coctu copia celebravit, quos inter Academici Sorboni, Paludanus, Doré, Natalis Alexander, Joannes de Penna ; Complutcnses, Almonacid, loanncs a Sto. Thoma, Philippi IV. Confesarius; Perez, Regis Hispaniae Praedicator ; Salmanticenses, Mancius, Dominicus Soto, Orator Caroli V. apud Tridentinos ; Cantabrigensis in Anglia, Robertus Kolkot, etc. De ceteris innumeris quorsum longus ero ? Consule Niercmberg, Sfondrati, Giacobboni, de Alva, Alliaga, et nuperrime Spada, Dominicanum. Certe Acgidius a Praesentatione, Augustinianus, eos exquirens, si 92 contra, 137 pro pia invenit scripsisse sententia ; et cum haec Aegidius notaret a. 230 circiter annis, permagna adhuc erit eorum scriptorum copia adiungenda, post Gregorii XV., Pauli V., ct praesertim Alexandri VII. decretum 1661, quando et Dominican! cum reliquis Ecclesiis Conceptionis celebrarunt solemnitates, et nemini amplius licuit contra pnvatim publiccquc tractare. Unum subiungam : quod dum bene prae ceteris Dominicanis de pia nostra merebantur sententia PP. Spada et XXVI INTRODUCTIO nis l. Sc. si praesto sit aliquis locus, in quo S. Thomas ipse I nobis dicat, de prioritate naturae duntaxat sive logica, intelligenda esse quae de contractione originalis labis in I B. Virgine ponit ; omnes sententiae, licet interdum non sine violentia, erunt ad hunc sensum trahendae. At, nedum I huiusmodi locus occurrat, habentur in S. Thoma : x° textus I in quibus haec positio omnino excludi videtur. Ita in ScA I contra est a. 2. quaest. praesentis, allato exemplo sanctifica­ tionis templi, concludit : « Ergo B. Virgo non fuit sanctificata, I nisi postquam cuncta eius perfecta sunt sc. et corpus et anima. ■> I 2° Et corpus (articuli) ibidem claudit verbis : « Unde relin- I quitur, quod sanctificatio B. Virginis fuerit post eius anima- I tionem. » Cur ergo si S. Doctor tenuit B. Virginem sanctifi- I Salzano scriptis aureis, quibus D. Thoinam nobis semper adrisisse I probant, iam nostris, hisce temporibus S. Dominici Universus Ordo I nobiscum iunctis dextris vocibusque festive in Praefatione et Litaniis I Virginem Deiparam Immaculatam in Conceptione salutant : quod I P. Angelo Ancarani, Magistro Generali exposcenti Gregorius XVI I concessit an. 1843, e"t an. 1847 firmavit Sanctitas Tua (Pius. IX.). » I « Teate, dic 5 Maii 1849, losue Maria, Episcopus Teatinus ex Ord. I SS. Redemptoris. t> Vide Roskovany « 13. V. Maria in suo Conceptu . Immaculata, ex monumentis omnium saeculorum demonstrata. Accedit I amplissima litteratura. Auctore Augustino de Roskovany, Episcopo I Nitriensi. Tom. IV. — P. Spada in suo « Examc Critico sulla dottrina dell’ Angelico Dottore S. Tommaso di Aquino circa il peccato origi- I nale relativamcnte alia Beatissima Verginc Maria » (§. IV.) incepit 1 texere catalogum aliquorum Dominicanorum qui in favorem Imma­ culatae Conceptionis scripserunt, incipiendo a sacculo 13 ; cui siqui- 1 dem catalogo adiiciantur ea omnia quae sub rubrica « Litteratura Dominicana » afferuntur a Roskovany in diversis suae Collectionis voluminibus in quibus et nomina scriptorum et operum tituli recen­ sentur. poterat certe optimus componi liber in quo ostenderetur quam iurc merito ipsemet Roskovâny tom. III. pag. 349 scripserit : « Inventi sunt tamen complures e Familia Sacra Praedicatorum, qui piae adhaerebant opinioni : quod ipsum suis locis occuratc adnotabimus. » At de hoc alibi et ab aliis ; nos autem non nisi de Angelico Magistro sermonem faciendum instituimus. Confer etiam inter alia plura opus P Ioannis Mir. S. J. La Immaculada Concepcion., Cap. 13. La Ordcn de Santo Domingo por la Immaculada Concepcion. Cap. 14. Oradores Dominicanos. 1 Ita ad litteram P. Ianssens ; fortasse voluit dicere prioritatem naturae et prioritatem temporis ; nam sic dicere ac distinguere debebat. COMPOSITIO DOCTRINAE D. TH. ET DEFINITAE XXVII catam in animatione, id ipsum ope distinctionis praemissae non dixit ? 30 Imo hoc post ipse S. Thomas (Quodl. 6. a. 7.) explicat cito post : « Creditur quod cito post conceptionem et animae infusionem fuerit sanctificata. » Quid apertius ?... Equidem ad hanc discussionem accessi cum vehementi desiderio, ut inter doctrinam Aquinatis et definitionem Pii IX concordia mihi elucesceret. Fateor exitum non respon­ disse votis. Peritiori utinam id efficacius praestare contingat ! Interim « amicus Angelicus, magis amica veritas ». « Doctrina S. Thomae adversatur dogmati Immaculatae Conceptionis l. » Ex parte opposita concordantiam affirmantium. a) Plazza : « Nihil frequentius auditur, et nihil facilius creditur ; quia et nihil clarius, supperficie tenus, apparet, quam Angelicum Doctorem, pluribus in locis, contractum a Beata Virgine originale peccatum, tam generatim quam singulatim tradidisse. Et ego quidem ab hac communi opinione non recederem, nisi geminis praeeuntibus fidissimis D. Thomae interpretibus Seraphino Capponi a Porrecta et loanne a sancto Thoma ordinis Praedicatorum Magistris, a Jacobo Echard plurimum commendatis, in ipsa D. Thomae doctrina v eluti clavim invenissem, ad apertum Sancti Doc­ toris sensum recludendum piae et ecclesiasticae sententiae minime contrarium 12. » i) Perrone : « ...Ahi denique adnisi sunt ostendere, ex principiis Sancti Thomae aliorumque illius aetatis scholasti­ corum circa generationis rationem, ac circa modum transfu­ sionis peccati originalis huiusque naturam, eum (S. Thomam) nulla ratione in locis, quae ex ipso aliisque scholasticis addu­ cuntur, piae adversari sententiae; quos inter eminet doctus P. Nicolaus Cichovius in citato opusculo Angelici Doctoris i 1 P. Janssens, O. S. B. Dc Verbo Incarnato. Quaest. 27. De Mariae sanctificatione. Dissert, de Imm. Concept. Λρρ de mente Sti. Thomae. 2 P. Plazza, S. J., Controversia de Immaculata Conceptione, Act VII. a. i. text. 3. n. 54. XXVIII INTRODUCTIO S. Thomae Aquinatis de Beatissimae Virginis Deiparae Immaculata Conceptione ; et loannes a Sancto Thoma in suo Cursu Theologico pariter citato : quibus ego libenter assentior. Adi quae scripsimus part. i. cap. 3 ». » c) Porrecta : « Ut ergo recte intelligatur doctrina tanta, examinetur pro illo dicto, in quod coetera resolvuntur : Erroneum est dicere quod aliquis sine peccato originali conci­ piatur praeter Christum solum. Sc. quantum est ex vi con­ ceptionis. Altus vero sensus tanti Doctoris huiusmodi fuit. Si Beata Virgo nunquam incurrisset maculam originalis culpae nec juisset in periculo incurrendi illam, non indiguisset et salute quae est per Christum a peccato illo 1 2. » d) Ioannes a Sancto Thoma : « Quoties D. Thomas infert, quod non indigeret redemptione, ly non indigeret est quia includitur etiam debitum; hoc enim si datur, sufficit ad indigentiam liberationis : ut ex isto loco {IV. Sent. dist. 42. q. i. a. 4. ad 3. et habetur ad additionem III. Part. q. 78. a. i. ad 3.) colligitur. Et ita locus hic maxime praelucet menti D. Thomae introspiciendae in aliis locis 3. « e) Franciscus Henno : « Unde quando I-II. q. 81. a. 3. asserit (D. Thomas) : Secundum fidem catholicam firmiter est tenendum quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adamo derivati, peccatum originale contrahunt ; intelligendum est sicut lib. IV. Sent. dist. 43. q. 1. a. 4. ad 3. quod omnes habeant debitum contrahendi originale ; non autem quod omnes actu contrahant, ne uno excepto 4. » 1 Ioan. Perrone, S. J., De Immaculato 13. V. Mariae Conceptu disquisitio theologica, part 2. cap. 5 de Scholasticorum placitis. 2 Ιολν. Porrecta, O. P. In III. Part. Sum. Theol. q. 27. a. 2. 3 Ioan, a s. Thoma, O. P , Curs. theol., tom. I. Approb. doctrinae D. Thomae, disp. 2. a. 2. 1 R. P Fr. Franciscus Henno, Ord. Minorum, Theol. dogm. Tom. II. De praecipuis vitae Christi mysteriis, art. 1. — Ibidem, sect. 2. a. i. petes 4. adiungit, quasi Thomistas reprehendens, haec quae sequuntur : « Mirum est sane ipsius (D Thomae) discipulos parum studere, in hac materia, Praeceptoris sui honori; ut ipsum sententiae oppositae patronum absolute declarent, cum facile possit explicari. » Verum non omnes tamen ita sc gerebant. Nunquam enim defuere ex D. Thomae discipulis, qui Angelicum Doctorem in hac quaestione recte ac convenienter explicarent Saeculo 17 in Hispania COMPOSITIO DOCTAINAE D. TH. ET DEFINITAE XXIX /) Palmieri : « Quod affirmat S. Thomas III. q. 27. a. 2., est labes originalis carnis Virginis ; quae caro ex se peccatum traduceret, cui nempe anima coniuncta deberet habere v. g. contra quosdam negantes, maior pars asserebat nullum esse locum seu textum in operibus D. Thomae, qui non possit in bono sensu facile explicari. Aiebant enim : g) Hurter : « Quare, ut omnia paucis complectamur, de prima Beatissimae Virginis sanctificatione. — Sunt praeterea alii Thomistae, qui videntur laborare contra ipsum D. Thomam dum interpretari conantur clara D. Thomae verba in favorem praeservationis B. Virginis a macula, ad probandum quod D. Thomas adversa­ tur Immaculatae Conceptioni. D. Thomas enim I. Sent. dist. 44. q. i. a. 3. ad 3. ait : «Dicendum quod puritas intenditur per recessum a contrario ; et ideo potest aliquid creatum inveniri, quo nihil purius esse potest in rebus creatis, si nulla contagione peccati inquinatum sit ; et talis fuit puritas Beatae Virginis, quae a peccato originali et actuali immunis fuit ; tamen sub Deo, in quantum erat in ea potentia ad peccandum. » — Ad quod Herrera, Tract, de Immac. Concepi. lib. V, cap 7, respondet : « Ad testimonium D. Thomae respondetur quod esse immunem a peccato originali non est illud non habuisse, sed non habere, licet habuerit illud : patet hoc ex eodem D. Thoma in lib. II. Sent. dist. 31. q. 1. a. 2. ad 1. » Et cap. 9. addit : « Purior est Magdalena aliquibus angelis, et tamen illa fuit aliquando maculata peccatis, non isti. Ad maiorem ergo puritatem Virginis satis est quod, quando quis habet illam, habeat maiorem gratiam, per quam magis tunc elongetur a peccato ; non requiritur quod tempore praece­ denti puritatem minus habuerit de peccato. » — Egregia profecto verborum D. Thomae interpretatio ! Quid ergo tunc significat Imma­ culata Conceptio ? Quidnam ergo importat praeservatio a macula originalis peccati ? Si enim ita est quod Herrera tradit, omnes sine exceptione pronuntiandi erunt a peccato originali immunes! Ad rem Ambrosius Catharinus disp. pro Immac. Concept, lib. II : « Beatus Thomas simpliciter et absolute praedicavit Virginem immunem ab originali, sine ulla temporis distinctione. — Praeterea : vox illa immunis perpetuam significat absolutionem ab ea re, a qua dicitur quis immunis... — Adde quod validius est, quod S. Doctor copulat duo haec : originale et actuale peccatum, a quibus illam immunem dicit ; sed de actuali haud dubium quin perpetuam immunitatem dixerit B. Thomas cur ergo non pariter et de originali, cum hacc ambo quoad immunitatem ita iunguntur, ut aequari videantur ? » Vide infra, cap. 17. pag. 341. 1 1 Dominicus Palmieri, S J Traci De Deo creante ct elevante. Pag· 666-754. Romae, 1878. COMPOSITIO DOCTRINAE D. TH. ET DEFINITAE XXXIII docet quidem D. Thomas Beatam Virginem conceptam fuisse cum debito contrahendi peccatum originis ; demonstrari vero nequit, eum affirmasse, eius animam actu contraxisse peccatum originale proprie dictum, cum corpori coniungeretur L » A) Cornoldi diligenter atque accurate laborat demon­ strare et revera videtur demonstrative ostendisse tria haec quae sequuntur suprema controversiae capita, videlicet ad litteram : i. « Sanctus Thomas Virginem Dei Matrem origi­ nalis peccati expertem fuisse, clare profitetur. » 2. « Quamquam sit aperta verborzim oppositio, tamen verum sententiarum dis­ sidium nullum reapse est inter doctrinam nostris temporibus Catholico orbi credendam propositam, et Aquinatem affirman­ tem Virginis Conceptionem sanctam nequaquam extitisse, sed peccato obnoxiam. » 3. « Nulla realis Aquinatem inter et Catho­ licam doctrinam oppositio existit, quod attinet ad primam Deiparae sanctificationem 2. » ' ' . 1 P. Hurter, S. J. Theol. dogm., tom. II. Mariologia, Thes. 157, n. 470. Edic. 1878. 2 P. Cornoldi, S. J. Sententia S. Thomae Aquinatis de immunitate B. Virginis Dei Parentis a peccati originalis labe. Pag. 1-80. Romae, 1889. — Inter cos qui nullam realcm inter D. Thomae doctrinam et dogma definitum arbitrantur existere oppositionem, annumerandus etiam venit Dr. Morgott qui in suo opere « Marialogie de saint Thomas d’Aquin publiée en français avec autorisation de l’auteur, par Mgr Lauicnt-Casimir Bourquard (Paris, 1881), ita eloquitur « Nous allons donc exposer la doctrine de l’Ange de l’Ecole et mon­ trer comment elle s’accorde avec la substance du dogme de l’Eglise... Nous soutenons la thèse suivante : La doctrine de saint Thomas d’Aquin sur la Conception de la très sainte Vierge n'est nullement en désaccord dans sa substance avec le dogme défini par l’Eglise sur ΓImmaculée Conception.... Nous allons donc démontrer avec évidence que l’enseignement du Docteur Angélique, pris dans son ensemble, donne aux différents termes dont il s’agit un sens différent de celui qui leur a été attribué, pendant la durée de la controverse sur ΓImmaculée Conception, et que les décisions de l’autorité doctrinale de l’Eglise ont définitivement fixé... C’est ce que démontre le P. Cornoldi de la manière la plus décisive dans l’ouvrage que nous avons déjà sou­ vent cité, intitulé : Sententia Sancti Thomae Aquinatis... Le résultat de notre analyse est donc celui-ci : dans les passages que nous avons cités et où saint Thomas semble nier l’immaculée Conception de la III ■ XXXIV INTRODUCTIO I 3 Qui dicunt doctrinam S. Thomae adversari dogmati Immaculatae Conceptioni, videntur rem de qua agitur non satis considerasse nec mentem S. Thomae pene­ trasse. Quoad Suarez. — i° D. Thomas, III. q. 27. a. 2. quaerit de ante et post animationem ; sed nullam expresse facit men­ tionem de tempore per totum hunc secundum articulum. Momentum proinde ipsum, in quo animatio perficitur et in quo sita est difficultas quaestionis, proprie loquendo, non omittitur, quamvis determinate non signetur ; ideoque dici non potest quod in responsione transilit D. Thomas de tem­ pore ante ad tempus post animationem posterius. — 2° Planum est quod si illa particula post significaret solummodo naturae ordinem, nulla esset controversia ; sed ex hoc quod etiam significare possit ordinem temporis, non sequitur quod neces­ sario significet in praesenti quaestione solummodo temporis ordinem ; eo vel maxime, cum argumentum a D. Thoma adhi­ bitum in Sed contra, fatente ipsomet Suarezio, revera nihil requirat aliud quam solum ordinem naturae. — 30 Utique : Mère de Dieu, la terminologie de la doctrine relative à ce mystère présente un sens complètement diffèrent de celui que l’Eglise a adopte plus tard. Par conséquent, la divergence est tout entière dans les mots et non dans les choses. L’Eglise déclare que la conception de la Vierge Marie a été immaculée; saint Thomas dit que la Vierge a été conçue dans le péché originel. Mais ces deux propositions ne se contre­ disent nullement. La première affirme que la très sainte Vierge a été exempte du péché originel considéré formellement ct en tant qu'il est une souillure de l’àme ; elle le place dans la personne comme dans son sujet propre. La proposition de Saint Thomas considère le péché originel comme subsistant dans sa cause instrumentale, avec la virtualité seule de communiquer une souillure à l’âme. Saint Thomas ne nie donc pas ce que l’Eglise affirme, à savoir l’exemption de tout péché, même originel, dès le premier instant de la Conception de Marie La contradiction n’est donc qu’apparente ct non point réelle. » (Cap. 4, art. 2, § 34 et 35, etc.) COMPOSITIO DOCTRINAE D. TH. ET DEFINITAE XXXV dabatur tunc temporis theologorum sententia quae asserebat Virginem fuisse conceptam in originali, et paulo 'post ipsam fuisse sanctificatam. Utrum autem D. Thomas hanc senten­ tiam tenuerit hic III. q. 27. a. 2. et III. Sent. dist. 3., hoc est praecise de quo nunc agitur, et quod oportet demonstrare antequam ita sententialiter affirmetur. Etenim Angelicus Doctor concludit quidem fmaliter quod « sanctificatio Beatae Virginis fuerit post eius animationem »; non tamen dicit paulo post eius animationem. Post ct paulo post non signi­ ficant idem totaliter ; omne namque quod est paulo post, est certe post; verum non omne quod est post, necessario est paulo post. Nam paulo post contrahit post ad posterioritatem temporis significandam ; dum post, simpliciter dictum, valet quoque exprimere posterioritatem tantum naturae et ordinis. — 40 Neque rationabiliter dici potest, nisi antea vere demonstretur, quod D. Thomas in corpore articuli « manifeste intendat loqui de ordine temporis » ; quantumvis pro incon­ venienti inferat quod alias B. Virgo nunquam incurrisset maculam originalis culpae ; quoniam huiusmodi inconveniens, videlicet nunquam incurrere maculam originalis culpae, idem significat ac esse sanctificatum ante animationem, ut in ter­ minis asserit D. Thomas in ipso corpore articuli dicens : « Et si quocumque ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, numquam incurrisset maculam originalis culpae, et ita non indiguisset redemptione et salute quae est per Chri­ stum ». Ecce inconveniens quod D. Thomas logice infert in Corpore articuli, ex quo minime sequitur quod Angelicus Doc­ tor manifeste intendat de ordine temporis loqui. — 50 Quod autem D. Thomas manifeste intendit, est quidem demon­ strare duplici ratione, quod sanctificatio B. Virginis non potest intelligi ante eius animationem, et ideo ante eiusdem Virginis personae constitutionem ; at nihil tamen obstat quominus in ipso temporis momento, quo persona Virginis constituitur, per gratiam simul tempore sanctificetur ; ac perinde a macula actualiter incurrenda praeservetur immunis. -6° Praeterea : Ubinam B. Albertus Magnus, aut in quonam loco suorum operum, damnavit, veluti erroneam, sententiam dicentium B. Virginem sanctificatam fuisse in ipsomet primo instanti animationis ? Quod autem Albertus Magnus reprobat ac damnat, est dicere B. Virginem fuisse sanctificatam ante animationem. Ita ad litteram III. Sent. dist. 3. a. 4. : « Di­ XXXVI INTRODUCTIO cimus quod B. Virgo non fuit sanctificato, ante animationem; et qui dicunt oppositum, est haeresis condemnata a B. Bernardo in Epistola ad Lugdunenses, et a Magistris omnibus pariensibus. » Haec porro indiscrete repetita et veluti calumniosa cantilena Suarezii (forsitam ab alio accepta et ab alio antea cantata) iam per tria saecula et amplius repetitur ac decantatur sine fine usque in hodiernum diem ». b) Quoad P. Pesch. — x° Cantilenam Suarezii videtur etiam cantare P. Pesch, dum ait : « In schola Dominicanorum B. Albertus Magnus docebat de fide esse (in III. Sent. dist. 3. a. 4.) B. Virginem post contractionem originalis peccati ante nativitatem ex utero esse sanctificatam. » Non ita, sed sicut est ad litteram supra transcriptum, nempe dicere B. Virginem esse sanctificatam ante animationem : hoc est quod ex ore S. Bemardi et omnium Magistrorum Parisien1 a) Suarez, In III. Part. D. Thomae, q. 27. a. 2. disp. 3. sect. 5. : < Est ergo secunda sententia, quae ait Virginem fuisse conceptam in originali, et paulo post fuisse sanctificatam. Hanc tenuerunt iere antiqui scholastici ante Scotum, D. Thomas hic, et in III. Sent. dist. 3. Bonaventura, Albertus Magnus... Albertus Magnus videtur erroris damnare contrariam sententiam... » b) Pesch, De Deo creante, tract. 1. sect. 4, a. 4. : « Albertus Magnus docebat de fide esse B. Virginem post contractionem originalis peccati... esse sanctificatam... » c) Editores Operum S Bonaventurae (Quarachi, 1887) Scholion in III. Seni. dist. 3. part 1. a. 1. : « Nec defuerunt qui cum B. Alberto Magno (hic, a. 4.) assererent, eamdem esse tenendam tamquam dc fide certam... » ci) C. van Crombrugghe, Tract, de B. V. Maria, pag. 134 (Gande, 1913) : « Alexander Ales et Albertus Magnus (in Sent. III. dist. 3. a 3. et 4.) supponunt aut affirmant B. Mariam non potuisse actu non contrahere peccatum originale, eo quod seminali ratione est concepta. » e) P. Eduardo Caparroso, O. M. C., Velada cientifico-litcraria... 18 de Sept. 1904. Escoto en Paris, pag. 55 et seq. : « El Doctor Sutil se contenta siempre con probarendicha obra (Repportata Parisiensia), la posibilidad de la Conccpciôn Immaculada de Maria, y expone su opiniôn en tèrminos ménos explicites y claros que en la dist. 18, del lib. III. dc su Opus Oxoniense... Quizâ se le ocurra â alguno preguntar Y por que csa timidez de Escoto, en no atreverse â mainfestar elaramente su pensamiento ?... Ah ! Sonores ; la situaciôn del joven proiesor era muy angustiosa ’. Cincucnta anos antes, cxpli- COMPOEILIO DOCTRINAE D. TH. ET DEFINITAE XXXVII sium condemnat Albertus Magnus tamquam fyaeresim. — 2° Albertus Magnus dixit, et omnes similiter dixerunt, et in hoc verum dicebant, quod non nisi per revelationem poterat esse notum momentum primae sanctificationis B. Virginis ; sed ubinam asseruit Albertus Magnus esse de fide B. Virginem sanctificatam fuisse, 'post contractionem peccati originalis, post, posterioritate temporis ? — 30 Similiter, quonam loco affir­ mavit D. Thomas « dissertis verbis » B. Virginem in primo instanti infusionis animae « actu contraxisse » originale pec­ catum ? Si ita, dissertis verbis, dixisset ; si D. Thomas, ex proprio suo ore interpretatus esset particulam post in sensu posterioritatis temporis ; revera esset res desperata, doctrinam D. Thomae cum dogmate Immaculatae Conceptionis velle concordare. Sed interim non demonstrative ostendatur cando lo que èl cxplicaba, habia declarado Alberto el Grande, que la opiniôn piadosa era « condemnata a B. Bernardo et a Magistris omnibus Parisiis. » /) Turmel, Histoire de la Théologie positive, part. 2, chap. 3 : Albert le Grand fit appel, lui aussi, à l’auteur de la Lettre aux cha­ noines de Lyon, et il déclara que V Immaculée Conception était une hérésie condamnée par le bienheureux Bernard, ainsi que par tous les docteurs de Paris ». Et postea, in nota indicatur textur B. Alberti Magni, sic truncatus : « Sent. 3. a. 4. : Qui dicunt oppositum, est haeresis condemnata a B. Bernardo in epistola ad Lugdunenses et a Magistris omnibus. » Omissis his praecisse verbis quae immediate praecedunt, videlicet : « Dicimus, quod Beata Virgo non fuit sanctificato ante animationem; qui dicunt oppositum, etc. » Cogita nunc, prudens lector, utrum pia sententia quam simul cum S. Bernardo damnaverunt omnes Magistri Parisienscs, et quam post illos damnavit Albertus, et Bonaventura, ac rciecit D. Thomas III. q. 27. a. 2. dicens : « Et si quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanctificato fuisset..., non indiguisset redemptione el salute quae est fier Christum » ; cogita, inquam, et attenta mente recogita, utrum talis pia sententia sit definita veluti dogma fidei in Bulla Ineffabilis Deus ? Estnc idem B. Virginem fuisse sanctificatam ante animationem et fuisse sanctificatam in primo instanti temporis animationis ? Utroque quidem modo habebitur Immaculata Con­ ceptio B. Virginis, ct praeservatio eiusdem a macula peccati originalis ; at cum hac tamen differentia, quod si ante animationem B. Virgo fuisset sanctificata, non indigeret redimi ratione suae propriae per­ sonae. Vide infra cap. 6° et 70. XXXIX INTRODUCTIO COMPOSITIO DOCTRINAE D. TH. ET DEFINITAE D. Thomara docuisse B. Virginem fuisse sanctificatam brevi post animationem, id est, post animationem postcriorilatc temporis, sine causa P. Pesch asserere audet theologos « qui contrarium tenent, ad subtilissima artificia recurrant necesse esi, ut aperta dicta in alium sensum inflectant. » — 40 Sine causa etiam ac nimia facilitate P. Pesch videtur cadere in despera­ tionem, dum agitur de textu D. Thomae in Sententiis exegetice interpretando : a) quia secundum regulas vere exegeticas, si quae obscura apud aliquem auctorem reperiantur, per ea quae sunt posteriora et clariora apud eumdem veniunt interpretanda vel corrigenda ; et in Summa idem ad litteram ponitur argumentum, sed meliori ac clariori forma, in qua nulla prorsus mentio fit de tempore ; b) quia etiam in Sen­ tentiis, dum respondet D. Thomas ad argumentum solvendum, neque de tempore ullam facit mentionem ; sed tantum distinguit inter puritatem quae soli Homini Deo debebatur, et puritatem quam, sub puritate Homini Deo debita, Virgo Mater eius habere debuit. Quaenam autem puritas debebatur Homini Deo, qui solus redemptione non indigebat et qui solus est omnium aliorum Redemptor ? Haec nimirum, quod sit sanctus vi suae conceptionis, quod peccatum origi­ nale neque actualiter contrahat neque contrahere deberet. Quaenam vero puritas debebatur Virgini Matri Dei ? Illa videlicet puritas quae sit maxima sub puritate Hominis Dei. « Non hanc puritatem (Christi), sed sub hac maximam Virgo Mater eius habere debuit. » Ergo si Christus peccatum originale neque contraxit neque debuit contrahere, Virgo Mater Christi originale peccatum actualiter minime contraxit ; at con­ trahere tamen debuit; alioquin neque maximam haberet puritatem sub Christo, nec Christi indigeret redemptione. En artificia interpretationis quae P. Pesch appellat subti­ lissima ! En exegetica textus interpretatio, quae a P. Pesch existimatur veluti res desperata! post constitutionem personae ; nam aliter B. Virgo iam non indigeret personaliter redemptione et salute quae est per crucem Christi ; et hoc revera derogaret Christi dignitati, secundum quam est universalis omnium Salvator ac Re­ demptor, etiam suae propriae Matris. Unde Beatissima Virgo, vi conceptionis, non tantummodo non fuit in sua origine immunis a peccato, sed debebat actu incurrere in originale peccatum, utpote dependens a primis parentibus in ordine iustitiae originalis transmittendae et amittendae ; perinde, vi conceptionis suae, dependebat ab Adamo et Eva oqusisi spiritualiter Evae filia existons et de numero eorum quos mala suggestione sua prima mulier in Adam corrupit »; iccirco, vi conceptionis suae, « fuisset et ipsa aliquando, una e flebilibus filiabus Evae »; et ideo, vi conceptionis suae, non tantum­ modo caro seu corpus, verum etiam anima Beatissimae Virginis, ac perinde persona quae ex unione substantiali corporis et animae constituitur, fuisset et debebat esse contagio originalis peccati inquinata. Haec est enim ratio quam reipsa affert D. Thomas in praesenti quest. 27. a. 2. cum ad 2. respondet dicendum : « Si nunquam anima Vir­ ginis juisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Sal­ vator. » — 2° In hac quidem responsione ad 2. (q. 27. a. 2.) volvitur cardo totius controversiae de exemptione B. Virginis a peccato originali simul atque de modo huiusmodi exemptio­ nis ac praeservationis ; de quibus fusius et ex professo in decursu huius Libri. Ad praesens sufficiat, instar praenotaminis, indicare quod D. Thomas solvit breviter et compen­ diose, profunde tamen ct celsa, firmaque sententia argumen­ tum 2. in contra in quo ex ipsamet Beatissimae Virginis puri­ tate « qua maior sub Deo nequit inlelligi » infert : « Ergo hoc ci (B. Virgini) praestitum fuit, ut antequam animaretur caro cius, sanctificaretur. » Etenim ex unione animae ad carnem in qua, sicut in sua causa instrumental!, peccatum originale sicut effectus continetur, oritur contagium originalis peccati, quo anima a Deo cx nihilo creata, dum in corpus infunditur, inquinatur vel inquinari debet. Iam vero : si anima B. Virginis ex unione ad corpus nihil habuit vel nihil acquisivit, ex quo redemptione, quae est per Christum, indiguisset ; hoc dero­ garet dignitati Christi, secundum quod est omnium Redem­ ptor. Quia in tali hypothesi nullus daretur terminus a quo XXXVIII c) Quoad P. Billot. —1°. Ratio, quam D. Thomas affert III. q. 27. a. 2. ad 2., non videtur esse ratio, allata ad pro­ bandum Virginem non fuisse in sua origine immunem a peccato vi conceptionis; quia de hoc non agitur in praedicto articulo 2., neque hoc indiget probatione ; sed est eadem ratio qua Angelicus Doctor concludit in fine articuli sancti­ ficationem B. Virginis fuisse post animationem ; id est, XL i k I C I INTRODUCTIO redemptionis : quod est vel peccatum originale actu con­ traxisse, vel saltem ■personale debitum illud habendi. En ratio quam reipsa affert D. Thomas, III. q. 27. a. 2. ad 2. et ex qua habetur solutio ad argumentum, nempe : Christus nullo modo contraxit originale peccatum, Virgo Mater Christi contraxit aliquo modo. Christus est omnium Redemptor; Virgo Mater Christi indiget per Christum redimi. Christus est sanctus vi suae conceptionis ; Virgo Mater Christi non nisi ex meritis Christi sanctificata est. Sub Christo, qui redimi non indiguit, maxima est Virginis Matris puritas. Ergo Beatissima Virgo non fuit sanctificata antequam animaretur caro eius ; sed post animationem posterioritate vel temporis vel tantum naturae et ordinis. Imo : sanctificari debuit post animationem posterioritate solummodo naturae ; ideoque in primo suae animationis instanti. Alias puritas eius non esset maxima sub Christo. — 30 Ex responsione itaque D. Tho­ mae, III. q. 27. a. 2. ad 2. atque ex toto articuli contextu patet quod S. Thomas et etiam S. Bonaventura, ut infra videbitur, satis, pro temporis conditione, consideraverunt eximium singularemque Virginis triumphum, eiusque ab omni peccato integritatem ; ita ut viam rectam reliquerint paratam atque apertam, ad Immaculatam usque Virginis Conceptionem postea definitam, logico processu perveniendi ; imo, sub distinctione prioritalis et posterioritatis, vel tempore vel natura, expressis terminis a S. Bonaventura indicata, videntur reipsa pervenisse. Mirum quippe foret quod veteres Patres hanc eximiam B. Virginis praerogativam in arca Noe et in rubo Moysis et in scala lacob iam suis propriis oculis viderint; et tamen antiqui Doctores scholastici, ut SS. Anselmus et Bernardus et Albertus et Bonaventura et Thomas de Aquino qui habebant oculos valde eruditos, nihil prorsus viderint nec satis consideraverint ; imo, pro humana fragi­ litate, erraverint ibi ubi Patres, qui illos praecesserunt, iam clare viderant ! Pace omnium et reverentia sit dictum ; etenim et reverentia sanctissimis ac sapientissimis Doctoribus praedictis debetur maxima ; at, ni multum fallimur, non fuere quidem S. Bonaventura et S. Thomas qui satis non consideraverunt atque introspexerunt primam Virginis sancti­ ficationem ; sed potius est dicendum quod sunt profecto posteriores theologi, etiam ex D. Thomae discipulis, saltem plures ex illis, qui non consideraverunt nec adhuc COMPOSITIO DOCTRINAE D. TH. ET DEFINITAE XLI satis student doctrinam ab ipsis Doctoribus in praesenti perardua quaestione consulto traditam, et sic adeo prudenter propositam, sapienterque explicatam. d) Quoad Lépicier. — i° Ex eo quod D. Thomas asserat B. Virginem juisse in peccato originali conceptam, nihil exinde sequitur logica deductione contra dogma catholicum ab Ecclesia definitum ; nam Ecclesia loquitur de Conceptione Virginis in primo instanti temporis suae animationis, dum e contra D. Thomas loquitur de conceptione quae praecedit eiusdem Virginis animationem. Etenim Angelicus Doctor non nisi illam, quae praecedit infusionem animae rationalis, negat B. Virginis sanctificationem ; neque de peccato originali loquitur, nisi prout in tali peccato « caro Virginis concepta fuit».— 2° Pariter, ex eo quod D. Thomas dicat B. Virginem m sua conceptione non fuisse sanctam, nihil exinde necessaria deductione sequitur contra Immaculatam B. Virginis Con­ ceptionem ab Ecclesia definitam ; quoniam Ecclesia loquitur de Conceptione B. Virginis in primo instanti suae anima­ tionis, dum e contra D. Thomas loquitur de Conceptione B. Virginis ante eiusdem animationem, ut aperte liquet : n) ex ipso titulo articuli 2 : Utrum B. Virgo sanctificata fuerit ante animationem; b) ex ipsomet argumento 3. in contra ad quod Angelicus Doctor respondet, et quod ad litteram sic se habet : « Non celebratur festum nisi de aliquo sancto. Sed quidam celebrant festum Conceptionis B. Virginis. Ergo videtur quod in sua conceptione fuerit sancta; ct ita quod ante animationem fuerit sanctificata ». Ergo D. Thomas, dum tradit B. Virginem in sua Conceptione non fuisse sanctam, nihil aliud negat nisi quod B. Virgo sanctificata fuerit ante animationem. — 30 Praeterea, Lépicier ait : « Festum, quod Ecclesia Romana suo iam tempore celebrabat... » ; Angelicus autem Doctor ait in terminis : « Licet Ecclesia Romana Con­ ceptionem B. Virginis non celebret... » Ergo Ecclesia Romana non celebrabat tale festum tempore D. Thomae. — 40 Item, ex eo quod D. Thomas dicat : « quod B. Virgo ab originali peccato ante nativitatem fuit mundata d quod ignoratur quo tempore luerit sanctificata »; minime excluditur a D. Thoma sanctifi­ catio B. Virginis in primo instanti suae animationis ; etenim D. Thomas solum reiicit illam B. Virginis sanctificationem, quae fiat quocumque modo ante animationem. — 50 Denique, XLII k I INTRODUCTIO quod « verba ilia post animationem non debeant sumi in mente S. Doctoris ad singificandam posterioritatem naturae; sed quod debeant sumi ad significandam posterioritatem temporis » : hoc minime demonstratur neque demonstrari valet, neque ex titulo articuli secundi, neque ex modo quo proponuntur argumenta contra conclusionem articuli, neque ex duabus rationibus quibus concluditur in corpore articuli quod sanctificatio Beatae Virginis non potest intelligi ante cius animationem, neque ex verbis quae in responsionibus ad contraria argumenta solvenda habentur. Totus enim articuli contextus et ipsemet D. Thomae logicus processus non aliam nisi solius naturae posterioritatem necessario postulant ac necessario concludunt ; ut infra magis patebit atque ex professo declarabitur. a e) Quoad P. Janssens. — i° Abs dubio, quod si S. Tho­ mas ipse nobis dixisset, de postcrioritatc naturae duntaxat intelligendum esse illud celebre corollarium : « Unde relinquitur quod sanctificatio B. Virginis fuerit post cius animationem ■· (III. q. 27. a. 2.), nullus daretur locus controversiae agitandae, nec ulla omnino dubitandi in contrarium ratio. Sed verum est etiam, quod nec ullus in S. Thoma occurit textus, in quo, dum de prima sanctificatione B. Virginis agitur, necessario includatur aut logica necessitate intelligenda veniat posterioritas temporis. « Demonstrari nequit (ait P. Hurter, S. J.) eum (S. Thomam) affirmasse, eius (B. \zirginis) animam actu contraxisse peccatum originale proprie dictum, cum corpori coniungeretur. » — 2° Attamen P. Janssens insistit replicando : « Habentur in S. Thoma textus in quibus haec positio omnino excludi videtur. Ita in Sed contra est a. 2. quaest. praesentis 27. allato exemplo sanctificationis templi, concludit : Ergo Beata Virgo non fuit sanctificata, nisi post­ quam cuncta cius perfecta sunt, sc. et corpus et anima. » Quid igitur ex tali textu valebit P. Janssens deducere ? Uniusmodi postquam excluditne intelligentiam solius postcrioritatis natu­ rae, an necessario includit posterioritatem temporis in prima B. Virginis sanctificatione ? Neque ipsemet Suarez ausus fuit taliter loqui ; e contrario, expressis verbis affirmat quod argumentum in sed contra particula postquam solummodo naturae ordinem postulat. « Solum naturae ordinem requirebat»’, et nihil aliud ». Cur ergo P. Janssens requirit plus quam COMPOSITIO DOCTRINAE D. TH. ET DEFINITAE XLIII quod argumentum I). Thomae requirere fatetur Suarez ? Cur aliud quaerit, quam solum naturae ordinem in textu huius argumenti, si verum est quod ipse P. Janssens scripsit : « Equidem ad hanc disquisitionem accessi cum vehementi desiderio, ut inter doctrinam Aquinatis et definitionem Pii IX concordia mihi elucesceret? » — 30 Forsitam, quia P. Janssens, cum tam vehementi desiderio quaereret concordiam inter D. Thomam et definitionem dogmaticam, invenit clavim ad aperiendum sensum illius « Post cius animationem », et con­ cludendum finaliter, ut concludit his verbis : « Doctrina S. Thomae adversatur dogmati Immaculatac Conceptionis » ; et sic concordia tam vehementer desiderata conversa est in apertam discordiam atque oppositionem. Ait enim : « Cur ergo si S. Doctor tenuit B. Virginem sanctificatam in anima­ tione, id ipsum ope distinctione praemissae non dixit ? Imo hoc post ipse S. Thomas Quodl. 6. a. 7. explicat cito post. Cre­ ditur quod cito post conceptionem et animae injusionem fuerit sanctificata. Quid apertius ? » Ita ad litteram P. Janssens. — 4° Magis adhuc apertior videtur esse illogicus processus quo P. Janssens laborat et sudat ad explicandum corollarium : « Unde relinquitur quod sanctificatio B. Virginis fuerit post cius animationem ». Etenim : «) Cur ergo si S. Doctor tenuit B. Virginem sanctificatam cito post eius animationem, id ipsum non dixit in Corollario, postquam in corpore articuli ostenderat quod « sanctificatio B. Virginis non potest intelligi ante eius animationem duplici ratione » ? Angelicus Doctor id ipsum non dixit nec dicere voluit propter Logicae regulas, rigorose prohibentes inferre ex illa duplici ratione qua osten­ sum fuerat sanctificationem B. Virginis non posse intelligi ante animationem, fuisse necessario ac exclusive cito post animationem. Poterat namque esse iuxta Logicae regulas cito post, vel longo tempore post, vel citissime post, vel statim post, cum B. Virgo habuerit animam rationalem, id est in ipso primo animationis instanti. Unde post animationem quod infertur immediate ex hoc quod non ante animationem, potest significare totum processum temporis post anima­ tionem incipiendo ab ipsomet primo temporis instanti quo animatio facta est, et quo persona B. Virginis, ex corpore et anima composita, fuit constituta, incepitque existere. Non ergo explicat S. Thomas post per cito post. — b) In Quodl. 6. a. 7. non quaerit D. Thomas de instanti seu temporis ino- XLIV INTRODUCTIO mento quo B. Virgo sanctificata fuerit ; et quod est valde notandum, nunquam posuit quaestionem : Utrum sanctifi­ cat a fuerit in primo instanti animationis ; quamobrem impertinens videtur esse dilemma per modum interrogationis : « Cur ergo si S. Doctor tenuit B. Virginem sanctificatam in animatione, id ipsum... non dixit ? » Nam inter tenere et non tenere datur medium, quod est ignorare; et D. Thomas III. q. 27. a. 2. ad 3. ait : « Quo tempore sanctificata fuerit, ignoratur », et omnes similiter ignorabant. — c) Etiam si expressis terminis dixisset D. Thomas : « In primo instanti animationis» ; opuserat ad huc distinguere et quaerere : Utrum in primo instanti animationis, ita quod prius prioritate naturae fuerit sanctificata anima, quam carni unita; vel e contra, prius prioritate naturae carni unita quam sanctificata. Si quidem primum, adhuc habetur sanctificatio animae ante animationem : ut postea ex professo declarabitur. Unde D. Thomas concludit post, ut excludatur sanctificatio B. Virginis quocumque modo ante animationem. — d} S. Thomas dixit in Quodl. « Creditur quod sanctificata fuerit cito post animationem » ; erat enim communis persuasio theologorum ; et in hoc ipso intelligi ac perspici potest laudabilis omnium conatus perveniendi ad primum instans temporis ; sed non dixit ego credo, vel hoc est quod relinquitur exclusive ex duplici ratione qua in Summa probatur non posse intelligi sanctificationem ante animationem. Redire ergo oportet ex Quodl. 6. ad Summam Theologicam III. q. 27. a. 2. et inspi­ cere attentius atque introspicere illam duplicem D Thomae rationem; et videbit P. Janssens aliquid magis apertum ac luminosum, quam quod antea videre arbitratus est ; et loco concludendi : amicus Thomas sed magis amica veritas, conclu­ dere valebit : Quoniam magis amica veritas, ideo amicissimus D Thomas, qui etiam in hac doctrina circa primam Virginis sanctificationem est Doctor et Praecursor veritatis tamquam dogma fidei ex cathedra definitae. D. THOMAS VIAM PARAT FIDEI XLV III Doctrina ergo D. Thomae circa primam Beatissimae Virginis sanctificationem constituit praeambulum vere theologicum ad Bullam dogmaticam « Ineffabilis Deus ». S1 | D. Thomas docet Beatissimam Virginem tripliciter fuisse peccato originali obnoxiam nempe : a) in parentibus ; b) in carne sua ante animationem ; c) et in ipsomet primo instanti suae animationis. Quid sit esse obnoxium originali peccato. — Ut bene explicat Caietanus, et Suarez doctrinam Caietani optime declarans corroborat, hoc quod Beatissima Virgo de se fuerit obnoxia peccato originali, minime derogat per­ fectae eius sanctitati ac puritati, sed ostendit solum­ modo naturae originem et infirmitatem, quae aliunde ita per gratiam sanari potest, ut nullus in ipsa Virginis persona sit neque appareat defectus. Ac praeterea, convenientissima ratione Divinae Providentiae factum est ut Beatissima Virgo simul cum tota natura in voluntate Adae fuerit constituta, ut perfecta et universalis dignitas Redem­ ptoris et efficacia gratiae cius redderetur illustrior, et in Matre sua perfectius eluceret. Per hoc quod Beatissima Virgo de se fuerit et dicatur fuisse obnoxia peccato originali, melius quoque intelligi B. Virginem potuisse esse proprie redemptam in propria persona, etiamsi in sua persona propria originale peccatum non habuisset neque actu contraxisset. Quiaillamct gratia, qua praeventa est, fuit gratia redemptio[ nis, et impedivit culpam necessario emanaturam ex causis proximis, Deo non impediente. Obnoxium itaque esse peccato originali, ut sic, non importat culpam, neque XLVI INTRODUCTIO gratiae debitam privationem aliquando actu habitam, neque proinde maculam culpae respondentem atque ex actuali debita gratiae privatione provenientem L Beatissima Virgo fuit obnoxia peccato originali in lumbis Adami et aliorum parentum. — Ita D. Thomas, III. q. 31. a. 8. ad 2. : « Quia Beata Virgo fuit in originali peccato con­ cepta, fuit in Abraham sicut curatione indigens; ideo fuit ibi decimata, velut inde descendens secundum seminalem ratio­ nem... Solus autem Christus sic fuit in Abraham, ut ab eo derivaretur non secundum rationem seminalem, sed secun­ dum corpulentam substantiam 2. Et ideo non fuit in Abraham, sicut curatione indigens, sed magis sicut vulneris medicina. Et ideo non fuit in lumbis Abrahae decimatus. » Atque in III. Sent. dist. 3. q. 4. a. 1. : « Dicendum est, quod caro Christi, secundum quod fuit in patribus, et etiam in ipsa Beata Virgine, peccato infecta fuit, antequam assumeretur; sed in ipsa assumptione ab omni infectione peccati purgata est, ut secundum quod est actu caro Christi, in ea nihil macu­ lae inveniatur. » Et condemnat Angelicus Doctor errorem « dicentium quod caro Christi, secundum quod’in parentibus erat, infecta non fuit. Dicunt enim quod, peccante Adam, Deus conservavit in illo aliquid incorruptum et non infectum, per quod humana natura sanari posset ; et hoc quidem transfusum est sine aliqua infectione usque ad Beatam Virginem, et exinde formatum est corpus Christi. Hoc autem est erroneum propter duo, etc. » Et tamquam erroneum damnavit postea Ecclesia, dum damnavit Rosmini proposi­ tiones in quarum 40. propositione sic explicatur praeservatio B. Virginis a labe originalis culpae : « Ad praeservandam B. V. Mariam a labe originis, satis erat ut incorruption ma­ neret semen in homine, neglectum forte ab ipso doemone, e quo incorrupto semine, de generationem in generationem transfusa12 1 Caietanus, Opusc. De Virg. Concepi, cap. 3. — Suarez, in III. Part. Summae, q. 27. a. 2. disput. 3. sect. 2. et 4. 2 « Cum dicitur Christus fuisse in Adam secundum corpulentam substantiam, non est intelligenduin quod in Adam fuerit per modum corpulentae substantiae ; sed quia ipsa corpulenta substantia corporis Christi aliquo modo fuerit in Adam sicut in originali principio. » (III. Sent. dist. 3. q. 4. a. 2. ad 1.) D. THOMAS VIAM PARAT FIDEI XLVII tempore oriretur Virgo Maria 1 ». Ita etiam explicabant plures theologi Immaculatam Conceptionem in medio aevo, et deinde in saeculo 16. et usque ad Rosmini, dicentes quod « opinio antiquorum Hebraeorum de Immaculatissima Matris Messiae Conceptione, verissima atque catholica est. » smo Beatissima Virgo Maria fuit obnoxia peccato originali in utero ante animationem. — Tunc enim iam existebat, non quidem in sua propria persona constituta, sed secundam partem ex qua propria sua persona erat substantialiter constituenda et in qua peccatum ipsum originale contine­ batur virtualiter sicut in causa instrumental!. Unde D. Thomas, III. q. 14. a. 3. ad 1. : « Caro Virginis concepta fuit in originali peccato ; et ideo hos defectus contraxit. » Et deinde, q. 31. a. 7. : « Sed corpus Beatae Virginis totum fuit in originali peccato conceptum, ut supra dictum est q. 14. a. 3. ad i. et q. 27. a. 2 ; et ita secundum quod fuit in patribus fuit peccato obnoxium. » Peccatum quidem originale est et in semine parentum, et in carne generati in utero ante animationem sicut in sua causa necessaria instrumentait, ex qua emanare debet ; quia corpus seu caro ante animationem est peccato infecta et nata est animam ipsam, in primo instanti coniunctionis ad carnem, inficere. Peccatum originale trahitur ex origine in quantum per eam communicatur humana natura ; et sic ante animationem est iam in fieri, quemadmodum est quoque in fieri ipsa humana natura, quam proprie respicit peccatum originale : quod quidem fit, quando proles concepta animatur. Ante animationem autem originale peccatum non est actu, sed in virtute instrumentalis causae ; unde ante infusionem animae, proles concepta non est susceptiva culpae, nec proinde culpae actuali subiecta vel obnoxia ; culpa vero originalis potest impediri ne actualiter contrahatur per omnes illos modos sanctificationis de quibus D. Thomas loquitur, III. q. 27. a. 2. in argumentis in contra. Si tamen impediretur, et quocumque modo ante animationem B. Virgo sanctificata fuisset, etiam si hoc fieret ex meritis Christi, B. Virgo deinde in sua persona constituta iam non indigeret personaliter redemptione, quia 1 Propos. 34. inter 40 prop, damnatas a Leone XIII., 14 Decemb. 1887. Vide infra cap. 10, pag. 144. XLVIII INTRODUCTIO gratia praeservationis non esset facta ipsi personae. Dicitur çrgo B. Virgo peccato originali obnoxia in parentibus atque etiam in utero matris ante animationem ; quia iam existebat secundum partem et, nisi gratia praeveniretur, inficienda erat ratione communis propagationis. Unde D. Thomas II. Seni. dist. 31. q. i. a. 1. ad 2. : « Dicendum quod semen non est actu subiectum culpae, sed virtute tantum ; hoc modo enim se habet semen ad peccatum originale, sicut ad naturam humanam ; unde sicut in semine non est natura humana nisi virtute, ita etiam nec originalis culpa ; quia per virtutem quae est in semine, generatio ad naturam humana termi­ natur infectam originali peccato. » Et ibidem ad 4. : « Illa infectio, quae est in semine, sicut non habet rationem culpae, proprie loquendo, ante infusionem animae, ita nec poenae; oportet enim esse idem subiectum culpae et poenae... Unde, quia per peccatum primi hominis ista infectio consecuta est in natura humana, ideo ubi invenitur subiectum susceptivum culpae, habet rationem culpae in actu, sicut in puero iam nato ; ubi vero hoc non invenitur, manet in tali infectione virtus culpae, ut sic causa culpae esse possit. » Beatissima Virgo fait obnoxia peccato originali in ipsomet primo instanti animationis. — Hic tangitur punctum intel­ lectu difficillimum in quo volvitur cardo totius controversiae ; simul ac iacet scientifica clavis ad mentem D. Thomae manifeste aperiendam, eiusdemque doctrinam circa primam B. Virginis sanctificationem introspiciendam, recte intelligendam, clare videndam. Audiamus D. Thomam, D. Thomam ipsum declarantem ; nulla quippe Magistri interpretatio melior, quam quae ab ipso Magistro affertur suae propriae vocis oraculo. II. Sent. dist. 31. q. 1. a. 1. : « Ille qui non est peccato obnoxius, redemptione non indiget. Si ergo esset aliquis qui non in peccato originali nasceretur, praeter Chri­ stum, inveniretur aliquis qui redemptione facta per Christum non indigeret ; et sic Christus non esset caput omnium hominum : quod non est conveniens secundum fidem. Ergo nec ponere quod aliquis sine peccato originali nasci possit. » Et IV. Sent. dist. 43. q. 1. a. 4. solut. 1. ad 3. : « Oportet ponere quod quilibet personaliter redemptione Christi indi­ geat, non solum ratione naturae. Liberari autem a malo vel a debito absolvi non potest, nisi qui debitum incurrit vel in XLIX D. THOMAS VIAM PARAT FIDEI malum deiectus fuit. Et ita non possent omnes fructum dominicae orationis in seipsis percipere, nisi omnes debitores nascerentur et malo subiecti. Unde dimissio debitorum et liberatio a malo non potest intelligi, quod aliquis sine debito vel immunis a malo nascatur ; sed quia cum debito natus, postea per gratiam Christi liberatur. Nec etiam sequitur, si potest sine errore poni quod aliqui non moriantur, quod posset sine errore poni, quod aliqui sine originali peccato nascantur, quamvis mors sit poena originalis peccati... » II. Sent. dist. 22. q. 1. a. 1. : « De remissione culpae originalis oportet nos loqui proportionaliter ad remissionem culpae actualis... Similiter etiam ex actu naturae, qui est carnis propagatio, relinquitur quaedam dispositio inclinans ad malum in ipsa natura generati, quae concupiscentia vel fomes dicitur ; et ex hoc ipso quod illa naturae corruptio in se virtutem peccati, ex quo causata est, continens, personam attingit, ipsam indignam Dei gratia efficit : unde relinquitur macula et defectus gratiae in anima ; et per hoc etiam ad reatum poenae obligatur, ut sc. praemio illo careat quod gratiae debebatur. » Ex quibus omnibus habentur : i° Aliud est esse obnoxium peccato originali in parenti­ bus et in carne ante animationem, et aliud esse obnoxium in primo instanti animationis. Primum est esse obnoxium ratione communis propagationis solummodo ; et huiusmodi debitum carendi originali iustitia praecedit constitutionem personae. Alterum vero est esse obnoxium, non solummodo ratione naturae, verum ratione quoque personae, ac praesupponit saltem prioritate ordinis personam iam constitutam ; quoniam huiusce debiti subiectum est ipsa persona ex anima et corpore substantialiter composita; ideo debitum personale denominatur. 2° Ad hoc quod aliquis dicatur peccato originali obnoxius in ipsomet primo instanti animationis, non solum ratione communis propagationis, sed etiam personaliter, oportet quod sit iam in propria sua persona constitutus ; et quod Personaliter constitutus, ac proinde in ipsomet primo momento suae existentiac, quae est actus personae et pertinet ad constitutionem personae ut primus eiusdem substantialis i actus, debeat personaliter carere illa iustitia originali in qua I gratia gratum faciens claudebatur, quamque haberet, si Adamus non peccasset ; et quam Adamus peccando amisit sibi et omnibus nobis. IV L INTRODUCTIO 3° Debere autem in primo instanti temporis suae anima­ tionis sive suae propriae existentiae carere personaliter, id est, ratione suae propriae personae, illa iustitia originali quam haberet, si Adamus non peccasset ; et quam habere non debet, quia peccavit Adamus, in quo omnes peccaverunt : hoc est quod dicitur in peccato originali nasci. Quod quidem exprimit ac importat in sua significatione adhuc aliquid plus quam quod exprimitur ac significatur per illa verba Ps. 50 : Eccc enim in iniquitatibus conceptus sum, et in peccatis concepit me mater mea. Nam in peccato originali non nascitur nisi ille qui antea in iniquitatibus conceptus est per generationem parentum, et in peccatis conceptus fuit a matre sua. 40 Cum autem D. Thomas ait : in peccato originali nasci, loquitur de nativitate in utero, non vero de nativitate ex utero. Nam ante nativitatem ex utero sanctificati etiam fuerunt, saltem leremias, et S. loannes Baptista ; et « Ecclesia (addit D. Thomas) celebrat nativitatem B. Virginis ; non autem celebratur festum in Ecclesia nisi pro aliquo sancto. Ergo B. Virgo in ipsa sua nativitate fuit sancta. Fuit ergo in utero sanctificata1. » 50 Cum ergo Beatissima Virgo sanctificata fuisset ante nativitatem ex utero : quaeritur : fuitne sanctificata ante nativitatem in utero ? Sanctificari autem ante nativitatem in utero nihil aliud est quam fuisse sanctificatum ante anima­ tionem; et D. Thomas respondet dicendum : « Si quocumque modo ante animationem B. Virgo sanctificata fuisset, nun­ quam incurrisset maculam originalis culpae, et ita non indi­ guisset redemptione quae est per Christum. » « Si nunquam anima B. Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi secundum quam est univer­ salis Salvator. Et ideo sub Christo, qui salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas 1 2 ». I 6° Contagium autem originalis peccati quo anima B. Vir­ ginis debet esse inquinata, ut non derogetur dignitati Christi secundum quam est universalis omnium Salvator ; a) procedit ex actu naturae qui est camis propagatio ; b) est illa infectio, quae est in semine et in carne generati ante animationem, et 1 III. q. 27. a. I. Arg. in Sed contra. 2 III. q. 27. a. 2. in corp, et ad 2. D. THOMAS VIAM PARAT FIDEI LI quae ante infusionem animae non habet rationem culpae neque rationem poenae neque rationem maculae in actu; sed tamen in ista infectione carnis, quae per peccatum primi hominis consecuta est in natura humana, manet virtus culpae, ut sic causa culpae esse possit ; ac perinde causa Privationis gratiae ; exinde causa maculae, quae nihil aliud est nisi carentia nitoris ex defectu gratiae sanctificantis seu originalis iustitiae, quam anima non habet propter actum voluntarium primi hominis, et habere debebat· nisi Adam primus homo non peccasset et peccando amisisset sibi et nobis. 70 Illa infectio carnis quae est in semine et in came generati ante animationem, quaeque macula carnis dicitur, est illa naturae corruptio quae in se virtutem peccati originalis, ex quo causata est, continet ; verumtamen originale non causatur in anima, nisi ex coniunctione eius ad carnem, ad tale corpus prout eiusdem substantialis forma est ; et quia sic ex utrisque coniunctis talis natura resultat, oportet quod in essentia animae sit primo et principaliter, sicut in subiecto, originale ; in potentiis autem per consequens. {II. Sent. dist. 31. q. 2. a. 1.) Cum ergo anima unitur carni, et corpori prout eius forma substantialis est, infectio carnis : e) personam, quae ex dnima et ex corpore per animam infor­ mato constituitur, attingit ; b) ipsam indignam Dei gratia efficit; c) consequenter relinquitur macula et defedus gratiae in anima. Ex eo autem quod persona ex anima et corpore constituta, attingitur, atque exinde indigna Dei gratia efficitur, anima iam est contagio originalis peccati obnoxia vel subiecta ; tamen si ex meritis Christi conferatur ei gratia sanctificans in eodem temporis momento, eo ipso quod in anima non relinquitur defectus gratiae, non relinquitur macula, nec culpa, nec reatus ; sed per gratiam ex morte Filii Dei praevisa, et ab actuali culpa et a labe seu macula originalis culpae praeservatur immunis. 8° Fuitne de facto B. Virgo sanctificata in primo instanti suae animationis, tunc cum ratione suae propriae personae, erat obnoxia peccato originali contrahendo ; id est, tunc cum infectio carnis, virtutem originalis peccati causandi continens, personam Beatissimae Virginis attingebat, ipsamque indignum Dei gratia efficiebat ? Haec autem est alia quaestio, quaestio de facto, et per alias vias per quas constet Deum LII INTRODUCTIO D. THOMAS VIAM PARAT FIDEI LUI 1 sua libera voluntate ita fecisse, veniet resolvenda. D. Thomas I non posuit magistraliter quaestionem de facto praeserva· tionis ; posuit tamen principia theologica ad talem quaestio­ nem favorabiliter resolvendam ; in hoc eodem a. 2. ad 2 videtur insinuasse atque in sensu quo definita est, asseruisse. Concludit enim sic : « Et ideo sub Christo qui salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit Bealai Virginis -puritas. Nam Christus nullo modo contraxit originali peccatum... » Non esset autem puritas Beatissimae Virginis maxima sub puritate Christi, nisi fuisset sanctificata post animationem, non quidem posterioritate temporis, sed posterioritate solummodo naturae et ordinis ; id est, sancti­ ficata in primo instanti temporis suae animationis. Sed de his ex professo in decursu huius Operis. I 2 Principia doctrinalia D. Thomae, et a Caietano decla­ rata, iuxta quae mens Angelici Doctoris apparet manifeste aperta in hac celebri controversia de prima Beatissimae Virginis sanctificatione. Primum ergo principium, et quidem fundamentale. — I.-II. q. 81. a. 3. : « Secundum fidem catholicam firmiter est tenendum quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivati, peccatum originale ex eo contrahunt ; alioquin non omnes indigerent redemptione quae est per Christum quod est erroneum. » — Caietanus ita exponit atque inter­ pretatur in suis Commentariis ibidem : « Quod dictum non intelligendum est aliter quam de morte, quae est poena peccati originalis ; ita quod sicut omnes incurrunt mortem, id est, necessitatem moriendi, ita omnes incurrunt peccatum originale, id est, necessitatem habendi peccatum originale. Et iuxta hunc sensum militat ratio Auctoris (D. Thomae) ». Principium secundum. — III. q. 27. a. 2. ad 2. : « Christus nullo modo contraxit originale peccatum, sed in ipsa sui conceptione fuit sanctus, secundum illud Luc. 1, 35 : Quod ex te nascetur sanctum, vocabitur Filius Dei. Sed Beata Virgo contraxit quidem originale peccatum, sed ab eo fuit mundata, antequam cx utero nasceretur. » — Caietanus tract, de Concep­ tione B. Mariae Virginis, cap. 3. : « Dicitur a peccato originalis mundatus, non solum qui a contracta actuali macula mun­ datus est ; sed qui a macula quidem in debito et in initio in propria persona fundato, et reliquis tot quasi partibus peccati originalis actualiter contractis mundatus est, et sic de aliis. Nec putet quisquam de mea haec phantasia me proferre ; sed videat D. Thomam I.-II. q. 81. a. 3. (ubi inter alia tractat et illud ad Rom. 5. Per unum hominem peccatum tran­ sivit in omnes, et per peccatum mors) sustinentem quod per mortem sufficit intelligere debitum, seu reatum in propria persona, mortis; quamvis numquam actualiter aliquis more­ retur. Ex quo habetur, quod cum Apostolus duo simul dicat (sc. quod in omnes pervenit peccatum et mors), sicut secundum, sc. mors, sufficienter salvatur exponendo mortem vel in actu vel in debito in propria persona ; ita et primum, sc. peccatum, salvatur exponendo peccatum in actu vel in debito in propria persona. Dixi autem toties in propria persona; quoniam si debitum vel initium peccati originalis non ponitur proprium illius qui concipitur, ita non salvaretur quod illa persona esset mortua, vel redempta, vel reconciliata. » Inde Principium tertium. '— III. q. 27. a. 2. in corpore et ad 2. : < Et si quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, nunquam incurrisset maculam originalis I culpae ; et ita non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum... Dicendum, quod si nunquam anima Beatae Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, 1 hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est univer­ salis omnium Salvator. Et ideo sub Christo, qui salvari non ' indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. Nam Christus nullo modo contraxit originale peccatum, sed in ipsa sui conceptione fuit sanctus... » — Caieta­ nus ibidem in suis Commentariis : « Personam ipsam indigere salvari a peccato est liberari a peccato quod habet, vel haberet ; oportet enim aut quod habeat peccatum, vel quod sit in ' procinctu seu periculo habendi pecatum quisquis eget salvari a peccato ; si enim peccatum non habet, nec est in periculo habendi peccatum, Salvatore a peccato non indiget, ut patet. Fetum autem egere sanctificatione est, quia nisi sanctificetur, LIV INTRODUCTIO immundus erit. Si Beatae igitur Virginis fetus sanctificate fuisset ante infusionem animae rationalis, cum fetus non sit homo nisi per animam rationalem, non ipsa Beata Virgo quae non erat adhuc, sed fetus ille indiguisset sanctificari per Christum ; sed ipsa B. Virgo fuerit concepta sine peccato originali absque quacumque alia gratia ; ita quod ex hoc ipso quod anima sua infusa esset materiae mundae, originale i peccatum non contraxisset, etiam si nulla superapposita fuisset gratia... Si autem tenetur B. Virginem, non ex vi conceptionis, sed ex gratia singularissima in ipso instanti infusionis animae infusa illi animae, praeservatam ab originali peccato, quod tunc incurrisset nisi illa gratia affuisset ; nihil contra fidem tenetur ; sed specialis modus redimendi ac salvandi a peccato originali Christo attribuitur respectu suae Matris. Sic enim ipsa Beata Virgo indiguit redimi ac salvari a peccato per Christum ; quoniam ipsa tunc incur- i risset peccatum, nisi munus gratiae praevenientis, non tem­ pore sed natura, affuisset. Et ita puritas eius fuit maxima sub Christo, qui nullo modo indiguit redimi, qui ex vi suae I conceptionis fuit sanctus. Fuit que in Beata Virgine quod l animale est, prius natura, non tempore, quam quod spirituale | est; quoniam infusio gratiae in ipsius anima supponit pro- .· ductionem animae ; quamvis, ut dictum est, praeveniat peccati maculam, quae tunc incurrenda erat nisi gratia illam impedisset. » — Advertat igitur et diligenter animadvertat . prudens lector et sapiens theologus quot et quanta clanduntur in responsione ad 2., quae clarius apparebunt, si I attente inspiciatur Argumentum ipsum 2. ad quod respon­ detur. Advertat, inquam, theologus attenta mente ac diligenti animo, quid significent in ore D. Thomae illa respon­ sionis ad 2. verba : « Si nunquam anima Beatae Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator. » Id est : sic anima Beatissimae Virginis infusa esset materiae mundae; si caro Beatissimae Virginis ante animationem fuisset sanctificata illo modo quo ille fetus erat sanctificationis capax ; puta quod mundaretur ab infectione seu contagione qua caro infecta erat infectura animam rationalem sibi infundendam ; si illa infectio carnis, virtutem originalis peccati causandi continens, animam ac perinde personam iam constitutam Beatae Virginis non D. THOMAS VIAM PARAT FIDEI LV attingeret et attingendo ipsam indignam Dei gratia non efficeret; tunc persona et anima Beatissimae Virginis, non modo non haberet originale peccatum, sed neque esset in procinctu seu periculo habendi peccatum. Si autem peccatum neque actualiter habuisset, neque esset in periculo habendi peccatum, Salvatore a peccato nullo modo indigeret ; et hoc derogaret dignitati Christi secundum quam est universalis omnium Salvator : ait D. Thomas. Ac statim immediate Angelicus Doctor prosequendo adiungit per modum legi­ timae consequentiae istud consequens ; quod est ipsamet eadem propositio maior Argumenti secundi ad cuius solu­ tionem respondet : « Et ideo sub Christo qui salvari non indi­ guit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. » Sive : « Conveniens fuit, sicut Anselmus dicit in lib. de Concept. Virgin, ut illa Virgo ea puritate niteret, qua maior sub Deo nequit intelligi : Unde et in Cant. 4, 7, dicitur : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in- te. » — Ergo Beatissima Virgo, cuius puritas est maxima sub puritate Christi, et ea puritate nitere debuit qua maior sub Homine Deo intelligi nequit, fuit quidem in periculo habendi originale peccatum, sed actu non habuit ; fuit qui­ dem in procinctu et debito personali incurrendi maculam, sed macula actu non fuit in ea ; quoniam ex morte Filii Dei praevisa fuit ab omni labe originalis culpae praeservata immunis ; et sic a primo sui ortus initio, splendore gratiae refulgens, sicut D. Thomas ipse concludit in hac eadem responsione ad 2. : « ...Ortum sur gentis aurorae, id est, Beatae Virginis, quae in suo ortu a peccato originalis fuit immunis. » § 3 Quamnam igitur Immaculatam Conceptionem negavit D. Thomas? Ad rem, de qua agimus, recte ac sapienter respondet dicendum Natalis Alexander in sua Historia Ecclesiastica : « Nostrum, communemque, Doctorem in Summa sua piam de Immaculata Deiparae Conceptione sententiam non impugnasse, sed aliam omnino subvertisse hypothesim, probabilius sentiam cwm loanne a S. Thoma, primi subsellii Thomista, in Prole- LVI INTRODUCTIO •· gomenis Commentariorum suorum in Summam eiusdem Ange­ lici Doctoris. 1 » Non modo probabilius, verum quoque certis­ simum arbitramur D. Thomam aliam omnino subvertisse hypothesim, a sententia illa pia de Immaculata Beatissimae Virginis Conceptione, quam deinde Pius IX ex cathedra loquens declaravit solerrmiter catholicae fidei dogma a Deo revelatum. Dogma quippe fidei est Beatissimam Virginem Mariam de qua natus est lesus, omnium Redemptor et Salvator, in primo instanti suae animationis ab omni culpae originalis labe praeservatam fuisse immunem ; sed praeservatam ex meritis ipsius Christi Redemptoris, ex morte ipsius Filii Dei praevisa, per sanguinem crucis eius. Iam vero : ad hoc quod Christus sit suae propriae Matris Redemptor, non sufficit hoc sc. « quod ei praestitum fuerit quod antequam animaretur caro eius, sanctifiearetur 1 2 ». Hoc siquidem sufficeret ad hoc quod ipsa Beatissima Virgo fuisset concepta sine peccato originali ; etenim ex eo ipso quod anima Beatissimae Virginis infusa fuisset materiae mundae, originale peccatum non contraxisset, etiam si nulla superapposita fuisset gratia. Ac per hoc ipsa Virgo in propria sua persona iam constituta non indiguisset gratia redemptionis, seu salvationis a peccato factae per Christum qui de illa natus est ut omnes nos faceret salvos. Opus est praeterea quod anima Beatissimae Virginis infusa sit materiae im­ mundae, id est, carni quae derivatur ex Adamo per viam generationis, et quae, utpote injecta, nata est etiam inficere ipsam animam quae a Deo dum creatur, carni infunditur, et dum infunditur creatur ; ac perinde inficeret ipsam personam, quae ex anima et ex corpore per animam rationalem informato substantialiter componitur. Per hoc autem quod anima Virginis infusa est materiae immundae, quae est instrument alis causa originalis peccati in prole generata, persona Beatissimae Virginis debet carere originali iustitia quam habuisset si Adamus non peccasset ; debet non habere gratiam ; est in procinctu seu periculo habendi peccatum, peccatum videlicet originale, quod est originalis iustitiae carentia seu privatio ex primorum parentum culpa. 1 Natal. Alex. Hist. Eccl. Sacculum Secundum. Dissert, i. Scholion IV. Quod enim de Sancto... 2 ΠΙ. q. 27. a. 2. arg. 2. in contra. I . D. THOMAS VIAM PARAT FIDEI LVI I Datur ergo unum instans in quo persona Beatae Virginis incurrit originale peccatum vel in actu vel saltem in necessitate habendi illud. Sed si in ipsomet instanti infusionis animae, ex meritis Christi praevisis, infunditur a Deo gratia sanctificans, qua et filii Dei nominamur et sumus, tunc in ipsomet temporis momento, anima ipsa, non obstante contagio camis infectae quae nata est animam inquinare, ab omni macula peccati praeservatur immunis. Ex quo apparet dari multiplicem modum quo liberatio a peccato originali fieri potest, nempe : i° modum ordinarium, quo Christus salvat delendo, per gratiam suam, inventam actu in anima peccati originalis maculam. — 2° Modum extraor­ dinarium, quo, tollendo maculam seu contagionis labem a carne animam susceptura, praeservat a peccato et a peccati macula animam, ne actualiter incurrat in illam. — 30 Modum etiam extraordinarium, quo, infundendo gratiam in animam prius prioritate naturae et ordinis quam anima uniatur cami infectae, praeservat animam ab originali peccato et etiam a debito personali habendi illud. Et de hoc duplici modo nempe 2. et 3. loquitur D. Thomas III. q. 27. a. 2. ad 2., cum res­ pondet « dicendum quod si nunquam anima Beatae Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator. » Etenim iuxta utrumque modum verificaretur illud quod in argumento 2. in contra dicitur, nempe quod B. Virgo nullo modo originale peccatum contraxerit, id est, nec in actu, nec in necessitate habendi ; eo quod in tali hypothesi praesuponitur, vel quod anima recipit gratiam sanctificantem antequam uniatur cami ; vel quod antequam animaretur, caro cius sanctificaretur. — 40 Modum quoque extraordinarium, sed quo prius prioritate solummodo naturae et ordinis anima rationalis intelligatur carni infectae uniri quam per gratiam sanctificari ; et tunc anima, proindeque persona ex carne et anima constituta, non quidem praeser­ vatur a debito personali peccatum habendi ac maculam incurrendi, sed liberatur; at dum a debito liberatur, simul a peccato et a peccati macula praeservatur. Et de hoc modo etiam loquitur D. Thomas ibidem III. q. 27. a. 2. ad 2., cum prosequitur dicendo : « Et ideo sub Christo, qui salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. Nam Christus nullo modo contraxit originale LVIII INTRODUCTIO peccatum, sed in ipsa sui conceptione, luit sanctus... » Oportet igitur quod anima Beatissimae Virginis uniatur carni injectae quae habet instrumentaient virtutem causandi contagium originalis peccati in ipsa anima quae carni unitur ; oportet, inquam, quod ipsamet Beatissimae Virginis persona iam constituta aliquo modo peccatum originale contrahat ; et iam aliquo modo incipit contrahere, dum debitum personale habendi illud contrahit. A macula quidem peccati originalis et ab ipso peccato prout habet rationem culpae, non tantum­ modo liberatur, sed etiam immunis praeservatur ; a debito autem tam peccatum quam peccati maculam in sua propria persona contrahendi et incurrendi, per gratiam Redemptoris liberatur quoque, sed non praeservatur ; aliter, non daretur terminus a quo ipsius redemptionis, qui vel est ipsum pecca­ tum actualiter contractum vel saltem personale debitum incurrendi et contrahendi illud. Unde si in prima Beatis­ simae Virginis sanctificatione nullus daretur terminus a quo redemptionis, Beatissima Virgo, iam in sua propria persona constituta, non esset, proprie loquendo, ratione suae personae, redempta. Et « hoc, ait D. Thomas, derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator. Et ideo sub Christo, qui salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. Quamnam ergo Immaculatam Conceptione H negavit D. Tho­ mas, et quamnam non negavit? — Inde iam patet quae­ nam sit Immaculata Conceptio, quam D. Thomas negavit ac reiecit, et quaenam vero Immaculata Conceptio, quam non negavit, sed ad quam feliciter perveniendi suae doctrinae splendore viam certe planam ac securam paravit, aperuit, illuminavit. Negavit quidem ac reiecit : a) Illam primo Immaculatam Conceptionem quemadmo­ dum explicabatur in opinione antiquorum iudaeorum, vide­ licet : Matrem Messiae non fore concipiendam in peccato originali, sed ab omni infectione, ab omni culpae originalis macula praeservandam iri, quatenus Deus, cum Adamum plasmaret, fecit quasi massam ex cuius parte nobiliori accepit intemeratae Matris Messiae materiam, quae postea emanavit ad Seth; deinde ad Enos; deinde, succedaneo ordine, ad reliquos usque S. loachim; atque ex hac demum virtute Beatissima Mater Messiae formata fuit. Unde, iuxta hanc D. THOMAS VIAM PARAT FIDEI LIX priscorum Talmudistarum doctrinam, quam etiam plures Christiani scriptores usque ad Rosmini tradiderunt, aperte concludebatur carnem gloriosae Matris Messiae non fuisse peccato originali infectam, sed ptirissimam a Divina Provi­ dentiam praeservatam. Quapropter nec anima eius huiusmodi peccatum in conceptione contractura erat h Ô) Illam quoque Immaculatam Conceptionem, iuxta quam Beatissima Virgo sanctificata fuisset in parentibus vel in ipso actu conceptionis eius ; conceptionis, inquam active sumptae, ex parte parentum qui ipsam genuerunt. Ad quod quidem perficiendum oportebat quod in parentibus ipsis « curatum esset, non solum id quod personae est, sed etiam id quod est naturae in quantum huiusmodi : quod quidem Deus facere potuit, sed non decuit2 ». c) Illam etiam Immaculatam Conceptionem, iuxta quam Beatissima Virgo sanctificata fuisset antequam conceptio camis eius finiretur ; id est in Conceptione Beatissimae Virginis passive, sed inadea quate, sumpta ; id est, in fetu sive in carne Beatissimae Virginis ante animationem. Sed ad hoc oportebat quod materia corporis eius mundaretur ; id est, quod Deus auferret a carne animam Beatissimae Virginis susceptura, infectionem illam, quae etiam macula carnis denominatur ac per viam generationis ex Adamo derivatur ; id est, quod Deus sua virtute removeret a carne Virginis rationem causae instr umentalis quoad peccatum primi parentis propagandum ac transmittendum. d) Illam, item, Immaculatam Conceptionem, iuxta quam in ipsomet instanti infusionis animae in carnem, caro prius prioritale naturae et ordinis esset mundata, quam anima in carnem infusa ; ita quod caro Virginis actu iam existens caro Virginis nullo modo fuerit infecta. Hoc enim modo in ipso instanti infusionis animae fuisset sicut caro Christi, de qua S. Thomas III. Sent. dist. 3. q. 4. a. 1. ad 5. dicit : « Caro Christi actu existens caro Christi, nullo modo fuit infecta ; eius enim emundatio a praecedenti infectione, saltem intellectu, praecedit assumptionem ; unde in Divinam Sapien­ tiam nihil inquinatum incurrere potuit. » Hoc quidem est quod dicit Angelicus Doctor, et non aliud, cum in III. Part. 1 Vide infra cap. 10, pag. 143 ct seqq. 2 D. Thomas, III. Sent. q. 1. a. 1. solut. 1. ad 1. INTRODUCTIO Summae, q. 27. a. 2. ad 2. respondet « dicendum quod si nunquam anima Beatae Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator. Et ideo sub Christo qui salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. Nam Christus nullo modo contraxit originale peccatum, sed in sui conceptione fuit sanctus.» — Vult enim I). Thomas, quod anima Virginis uniatur carni infectae, et quod eius emundatio a praecedenti infectione non praecedat intellectu infusionem animae; et quod caro Virginis actu existens caro Virginis in ipsomet instanti infusionis possit et debeat inquinare animam. Unde III. Seni. dist. 3. q. 4. a. 1. de carne Christi ait : « In ipsa assumptione ab omni infectione peccati purgata est, ut secundum quod est actu caro Christi, in ea nihil maculae inveniatur. » In came autem Virginis, secundum quod erat actu caro Virgini' in ea aliquid maculae inveniebatur, quod instrumenlaliter causare poterat maculam in ipsa anima. Unde in Beatissimam Virginem aliquid inquinatum incurrere poterat et debebat, tametsi actualiter nihil de facto incurrit, ita quod sub Christo maxima fuit Beatissimae Virginis puritas. e) Illam, praeterea, Immaculatam Conceptionem, iuxta quam in ipsomet instanti infusionis animae in carnem, prius prioritate naturae et ordinis intelligatur animam Beatissimae Virginis per gratiam sanctificari, quam carni infectae uniri. Atque de hoc modo loquitur D. Thomas III. Sent. dist. 3. q. i. a. i. solut. 2. dum respondet dicendum « quod sanctifi­ catio Beatae Virginis non potuit esse decenter ante infusio­ nem animae, quia gratia capax non erat ; sed nec etiam in ipso instanti infusionis, ut sc. per gratiam tunc sibi infusam conservaretur, ne culpam originalem incurreret. Christus enim hoc singulariter in humano genere habet ut redemptione non egeat, quia caput nostrum est, sed omnibus convenit redimi per ipsum. » Loquitur enim D. Thomas de ipso instanti infusionis, ita quod prius prioritate naturae et ordinis, intelligatur animam sanctificari quam corpori uniri. Etenim infusio animae praecedit natura et ordine animationem corporis ; ideo, posita infusione gratiae in ipso instanti infu­ sionis ut sc. per gratiam tunc sibi infusam conservaretur ne culpam originalem incurreret ante unionem ad carnem, sequeretur quod sanctificatio Beatissimae Virginis esset D. THOMAS VIAM PARAT FIDEI LXI ordine et naturae prioritate ante animationem et personae ipsius constitutionem. Et si quocumque modo ante animatio­ nem sanctiiicata fuisset, persona ipsa Beatissimae Virginis iam non indigeret redemptionem et salute quae est per Christum. /) Illam, denique tandem, Immaculatam Conceptionem, quae directe descendit ex doctrina illorum theologorum dicentium quod etiam si homo non peccasset, Dei Filius incarnatus fuisset L Oritur autem huiusmodi theologica doctrina ex veterum Hebraeorum opinione de Immacula­ tissima Matris Messiae conceptione, iuxta quam Beatissima Virgo, Messiae futura Mater, altiorem sortitur gradum quam Adamus in ordine gratiae et gloriae ; et cum ad sublimiorem quam Adam ex electione suae divinae Maternitatis ascen­ derit, non potest dici in peccatum Adae cecidisse ; non penderet ullo modo ex Adamo, sed e contra Adamus pende­ ret ex ea in ordine gratiae, etiam in statu originalis iustitiae ; et quoniam originalem iustitiam, non ab Adamo, sed a solo Christo immediate accepisset seu accipere debebat, ita cum originalem iustitiam Adamus peccando amisisset, non amisit Virgini Messiae Matri quae in ordine supernaturali gratiae altiori gradu supra Adamum immobiliter sub Deo erat collocata. Quia ergo Maria, Christi Mater, Adamo non fuit subiecta, Adami peccatum nullo modo contraxit, neque illud contrahere debebat, imo nec poterat. Fuit enim Immacu­ lata anteccedenter ad praevisionem peccati Adami ; ac perinde non ex morte Filii Dei praevisa, sed ante praevisam Filii Dei passionem et mortem. Impossibile igitur est, ut in ordine gratiae a primis parentibus unquam quomodolibet dependerit, quasi spiritualiter Evae filia existens, et de numero eorum quos mala suggestione sua prima mulier in Adam corrupit 2. En igitur multiplicem hypothesim quam D. Thomas in omnibus suis operibus constanter omnino subvertere labo­ ravit 1 En multiplices immaculatas conceptiones quae in historia Theologiae 3 leguntur, et quas negare ac reiicere Angelicus Doctor pro aris et focis conatus est, ea certe suprema ratione % 1 III. q. i. a. 3. 3 Vide infra cap. 10, pag. 142 et 152 et seqq. 3 Vide infra cap. îo, pag. 137-161. LNII INTRODUCTIO quia in huiuscemodi hypo thesi ncc Virgo, Christi Mater, indigeret per Christum redimi, neque Christus omnium Salvator esset suae propriae Matris Redemptor. Quamnam vero Immaculatam Conceptionem D. Thomas docuit ? — Illam videlicet quae cum prima Beatissimae Virginis sanctificatione post animationem, post constitutionem personae componi potest ; illam, quae indiget redemptione et salute quae est per Christum ; illam, cuius sanctificatio non praecesit infusionem animae ; illam, quae pendet ex morte Filii Dei praevisa et sanctificata est per sanguinem crucis eius ; illam, cuius puritas sub puritate Christi est maxima, et qua sub Deo maior intelligi nequit. Etenim D. Thomas expresse in terminis tradit tria circa puritatem Beatissimae Virginis principia, ex quibus necessario venit inferendum dogma Immaculatae Conceptionis in eo vero sensu quo ex Cathedra a Romano Pontifice Pio IX habetur definitum. Ut supra manet anticipatum et deinde insubsequentibus omni ex parte erit ostendendum, Angelicus Doctor haec quae sequuntur, firma stabilivit principia, quorum : i° « Sub Christo qui salvari non indiguit, maxima fuit Beatae Virginis puritas » ; 2° « Credendum est Beatissimae Virgini collatum esse quidquid conferre potuit. » 3° « In Christo et in Virgine Maria nulla omnino macula fuit. » — Quia ergo sub puritate Christi maximam puritatem Virgo Mater eius habere debuit ; ideo cum Christus nullo modo contraxisset originale peccatum, sed ex vi suae conceptionis fuisset sanc­ tus, Virgo Mater eius contraxit quidem originale peccatum, non actu, sed in necessitate habendi illud ; ac fuit sancta in primo instanti temporis suae animationis, non ex vi concep­ tionis suae, sed ex meritis Christi Redemptoris. — Similiter, quia credere oportet Beatissimae Virgini collatum fuisse, quidquid conferri potuit, salva semper dignitate Christi Redemptoris ; iccirco Beatissima Virgo incurrere debuit necessitatem subiacendi originali culpae, actualiter tamen nunquam fuit subiecta, sed ex ipsius Christi Redemptoris gratia praeveniente ab omni labe originalis culpae fuit praeservata immunis. — Similiter, quia in Christo et in Virgine Maria nulla omnino fuit macula ; ita pariter nulla omnino fuit culpa ; ergo nec culpa originalis ; in Christo, de iure, quia homo Deus ; in Virgine Matre eius, ex privilegio, ex D. THOMAS VIAM PARAT FIDEI LXIII morte Filii Dei praevisa, quia Dei Genitrix est. Xon esset Beatissima Virgo idonea Mater Dei, ait D. Thomas, si peccasset aliquando ; si in uno solo temporis momento caruisset gratia sanctificante ; et originale peccatum inventum fuisset in ea aliquando sub ratione culpae ac maculae. Unde ipse D. Thomas ait expresse quod in Beatissima Virgine omni ex parte adimpletur illud Cantic. 4. : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. Cum autem iam in ipsomet ante dogmaticam definitionem vespere, Episcopi ex commissione atque hortatu Pii IX per epistolas ad eumdem Romanum Pontificem responderent quid sentirent quidve indicaverint de isto dogmate proxime definiendo, siquidem non omnes omnino; fere tamen omnes in favorem illius affirmativum dederunt responsum ; atque ex illis fuerunt profecto qui adhuc postulabant definiendam Immaculatam Conceptionem in carne ante animationem sanctificatam ; fuerunt etiam qui, de doctrina Patrum et de doctrina Angelici Doctoris praesertim solliciti, loquebantur desiderantes ut cum veritate definienda antea in perfecta con­ cordia poneretur, ut sic magis magisque elucesceret veritatis revelatae splendor ; inter quos ita his verbis ad Pium IX illustris quidam ex Hispania Episcopus rescribebat : « Profandissima cum reverentia venerabundus percepi Encyclicam Sanctitatis tuae... Quia vero et mea humilis opinio exigitur, non solum de doctrina ipsa, verum etiam de convenientia et utilitate declarationis eiusdem... Existimo itaque, Beatissime Pater, spectatis rationibus obiter indicatis, non esse sufficienter in Scriptura Sacra, constantique traditione expressum, Sanctis­ simam Virginem a massa universali, quae in Adamo peccavit, esse exemptam... Audeo tamen Sanctitatem tuam rogare, ut, si 1 piailla fides velut dogma declarabitur, Sanctitas Tua tempera' mentum, quod maxime opportunum indicabit, adoptare dignetur, I quo Magnus defensor Ecclesiae, Sanctus Thomas Aquinas, locum distinctum ac honorificum, quem Ecclesia ifisa illi occasionibus maxime solemn ibus semper tribuit, porro ' quoque retineat\ » , Retinuitne Sanctus Thomas Aquinas in definitione Imma» culatae Conceptionis illum locum distinctum ac honorificum 1 Responsum Episcopi Lucensis ad Pium IX. 10 Septcmb 1849. Vide Roskowany, B. V. Immac., t. V, pag. 177. LXIV INTRODUCTIO quem Ecclesia ipsa Angelico Doctori semper tribuit occasio­ nibus solcmnibus in quibus de vera doctrina catholica ab Ecclesia retinenda ac definienda agebatur ? Hoc enim e$t quod praecisse atque ex professo in hoc Libro intendimus declarare, nempe quod principia D. Thomae atque tota eiusdem theologica doctrina circa primam Beatissimae Virgi­ nis sanctificationem constituit verum praeambulum ac magni­ ficam introductionem ad ipsammet facilius intelligendam ac profundius introspiciendam Bullam dogmaticam Ineffabile Deus. Quod profecto ut recte sapiamus ac convenienter expo­ namus, gratias ex intimo cordis affectu agentes Deo qui Beatissimam Virginem Matrem suam in sanctitate et iustitia creavit coram ipso, eiusdemque fundamenta collocavit in montibus sanctis, nostrum hoc qualecumque opus, per illibatas D. Thomae manus, Virgini-Matri sine labe conceptae dicare audemus ac offere et consecrare ; ut ipsa, utpote Sede? sapientiae et Mater divinae gratiae per quam ad nos usque a Patre luminum descendit omne datum optimum et omne donum perfectum (S. Bernardo enim testante, nihil nos Deus habere voluit quod per manus Mariae non transiretl), tribuat nobis larga sua benedictione veritatem semper quaerere, et quaerendo invenire, et inveniendo dilucide proponere. Det, inquam, nobis Mater Immaculata, et quae D. Thomas docuit, intellectu conspicere ; et quae egit, imitatione complere 2 / Friburgi Helvetiorum ; in festo S. Thomae Aquinatis. Doctoris Angelici, Universitatum studiorum, Academiarum, Lyceorum et Scholarum Catholicarum Patroni, 7. Martii anno post Virginis Matris partum 1918. Fr. N. del PRADO, O. P. 1 Serm. de Nativ. Virg. seu de Aquaeductu. 2 Oratio in festo S. Thomae CAPUT PRIMUM De statu innocentiae seu originalis Justitiae. Primo : Primum hominem esse constitutum in statu originalis iustitiae, est dogma fidei. — Concilium Tridentinum, sess. 5a Décret, de pecc. orig. can. i° : « Si quis non confitetur primum hominem Adam, cum mandatum Dei in paradiso fuisset transgressus, statim sanctitatem et iustitiam in qua constitutus fuerat, amisisse ; incurrisseque per offen­ sam praevaricationis huiusmodi iram et indignationem Dei atque ideo mortem, quam antea illi comminatus fuerat Deus, et cum morte captivitatem sub eius potestate, qui mortis deinde habuit imperium, hoc est, diaboli ; totumque Adam per illam praevaricationis offensam, secundum corpus et animam in deterius commutatum fuisse : anathema sit. » Ex quo patet, primum hominem : i° habuisse sanctitatem et iustitiam antequam per primum peccatum mandata Dei in paradiso transgressus fuerit ; 2° fuisse proinde constitutum in sanctitatis et iustitiae statu, quem postea, transgrediendo Dei mandatum, amisit. Utrum vero huiusmodi elevatio ad ordinem supernaturalem gratiae fueritne in ipso primo instanti creationis, ad fidem non spectat ; alii negant, alii affirmant ; est tamen communis doctrina Theologorum, qui sententiam S. Augustini et D. Thomae tenentes docent Deum quidem et naturam condidisse et gratiam simul largi­ tum fuisse. Secundo : Qualis fuerit illa rectitudo hominis in statu iustitiae originalis. D. Thomas, I. q. 95. a. 1. : « Sed quod fuerit etiam primus homo conditus in gratia, videtur requirere ipsa rectitudo primi status, in qua Deus hominem fecit, secundum illud Eccles. VII, 30 : Deus fecit hominem rectum. X 2 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» CAP. I. — DE IUSTITIA ORIGINALI Erat enim haec rectitudo secundum hoc, quod ratio sub­ debatur Deo ; rationi vero, inferiores vires ; et animae, corpus. Prima autem subiectio erat causa et secundae et tertiae. Quamdiu enim ratio manebat Deo subiecta, inferiora ei subdebantur. Manifestum est autem, quod illa subiectio corporis ad animam, et inferionim virium ad rationem, non erat naturalis; alioquin post peccatum mansisset, cum etiam in daemonibus data naturalia post peccatum permanserint, ut Dionysius dicit De Div. Nom., cap. 4. Unde manifestum est, quod et illa prima subiectio, qua ratio Deo subdebatur, non erat solum secundum naturam, sed secundum supernaturale donum gratiae ; non enim potest esse quod effectus sit potior quam causa. Unde Augustinus, De Civit. Dei, lib. 13. cap. 13. dicit quod, postquam praecepti facta transgressio est, confestim, gratia deserente divina, de corporum suorum nuditate confusi sunt. Senserunt enim motum inobedientis carnis suae, tamquam reciprocam poenam inobedientiae suae. Ex quo datur intelligi, si, deserente gratia, soluta est obedientia camis ad animam, quod per gratiam in anima existentem inferiora ei subdebantur. » Ex quibus omnibus patet, quot et quanta in iustitia originali veniant intelligenda. Non enim est doctrina D. Tho­ mae, ut Caietanus observat commentando Articulum, quod iustitia originalis sit idem quod gratia; sed quod gratia gratum faciens, de qua est sermo, sit vehit radix iustitiae originalis ex qua oriebatur illa triplex perfecta subiectio : rationis ad Deum, inferionim virium ad rationem, et ipsius corporis ad animam. Iustitia namque originalis dicit plus quam gratia iustificans, quae tamen in iustitia originali comprehendebatur veluti eiusdem radix et potissima ratio ; ita quod iustitia originalis fuerit quasi gratia quaedam gratis data, fundata super ipsam gratiam gratum facientem. Tertio : Effectus praedictae triplicis sublectionis in ho|l ine. — Radix itaque omnium supematuralium effectuum qui ex iustitia originali enascentes hominem perficiebant, erat quidem ipsa gratia sanctificans per quam fonnaliter constituebatur illa prima subiectio qua ratio Deo subdebatur ; 3 atque huius primae subicctionis effectus erant : a) facere hominem filium Dei adoptivum ; b) conferre illi ius ad haereditatem gloriae ; c) causare secundam et tertiam sublectio­ nem, nempe inferiorum virium ad rationem, et ipsiusmet corporis ad animam ; nam, ut D. Thomas docet, prima subiectio erat causa secundae et tertiae. Secundae vero sublectionis effectus erat perfectum dominium quo omnes inferiores vires subdebantur imperio rationis ita, ut motus appetitus sensitivi tam in parte irascibili quam in concu­ piscibili numquam in suo initio praeveniret indicium rectae rationis, neque in suo termino aut in modo tendendi ad terminum, quod est passionum obiectum, transgrediebatur rectae rationis limites. Quapropter D. Thomas, II.-II. q. 163. a. i. concludit, quod primum peccatum hominis fuit in hoc quod appetiit quoddam spirituale bonum supra suam men­ suram : quod pertinet ad superbiam ; atque deinde ex peccato superbiae peccatum gulae derivatum est. Tertiae denique subicctionis effectus procedebat etiam radicaliter ex dono gratiae per quod anima humana habebat virtutem conser­ vandi corpus supra naturam corporalis materiae atque illud praeservandi a corruptione. Homo ergo in statu innocentiae perficiebatur per gratiae iustificantis dona et virtutes, quibus ratio et voluntas perfecte ordinabantur in Deum, et inferiores vires imperio voluntatis et rationis, et corpus ipsum perfecte quoque subdebatur animae ; ita quod non erant in eo pas­ siones animae, nisi ex rationis iudicio consequentes, et rorpus humanum erat impassibile quantum ad passiones quae removent dispositionem naturalem ; et similiter anima erat impassibilis quantum ad passiones quae impediunt rationem ; et neque dabatur difficultas ad bonum, neque ulla pronitas 1 ad malum ; et corpus hominis poterat praeservari ne pateIretur laesionem ac dolorem ; atque hoc modo totus homo ’■rat impassibilis et secundun; animam et secundum corpus, ucut et immortalis. Poterat enim passionem prohibere, ■icut et mortem, si absque peccato perstitisset : ut ex professo declarat D. Thomas, I. q.q. 94-95-97. Et in Comp. Theol. 4 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Quarto : Iustitia originalis erat quoddam donu II CAP. I. — DE IUSTITIA ORIGINALI divi- ' nitus datum Adamo in quantum primo parenti, ideoqut transmittendum filiis simul cum humana natura. — D. Thomas 3 Quinto : Indicium seu critica doctrinae antiquorum doctorum circa iustitiam originalem. — In hac materia oportet accurate distinguere inter momentum temporis in quo I. q. loo. a. i. : « Iustitia autem originalis, in qua primus homo fuit elevatus ad ordinem supernaturalem gratiae, et homo conditus fuit, fuit accidens naturae speciei, non quasi inter elementa constitutiva iustitiae originalis qua primus ex principiis speciei causatum, sed tantum sicut quoddan homo fuit praeditus in statu innocentiae. Circa primum donum divinitus datum toti naturae. Et hoc apparet, quia quidem, ut iam manet insinuatum, duplex fuit semper opposita sunt unius generis. Peccatum autem originale, quod opinio : altera dicentium quod tam angelus quam homo, non opponitur illi iustitiae, dicitur esse peccatum naturae; undr in gratia, sed in naturalibus tantum creati sunt ; altera vero traducitur a parente in posteros ; et propter hoc etiam filii dicentium angelos et hominem simul in natura conditos ac ingratia fuisse creatos. D. Thomas, II. Sent. dist. 4. q. 1. a. 3. parentibus assimilati fuissent quantum ad originalem iustiait : « Harum autem opinionum quae verior sit, non potest tiam... Cum radix originalis iustitiae, in cuius rectitudine efficaci ratione deprehendi, eo quod creaturarum principium factus est homo, consistat in subiectione supernatural) ex simplici voluntate Creatoris dependet. » De prima opinione rationis ad Deum, quae est per gratiam gratum facientem, scribit, quod erat communior. De secunda vero : « Illa autem ut supra dictum est q. 95. a. 1., necesse est dicere, quod si opinio quae ponit angelos in gratia creatos, magis consonat pueri nati fuissent in originali iustitia, etiam nati fuissent illi opinioni quae ponit omnia in exordio creationis per species cum gratia ; sicut et de primo homine supra diximus quod distincta ; quae opinio mihi magis placet absque alterius fuit cum gratia conditus. Non tamen fuisset propter hoc gratia naturalis; quia non fuisset transfusa per virtutem I partis praeiudicio ; quia huic positioni, praecipue quantum seminis, sed fuisset collata homini statim cum habuisset j ad gratiam angelorum, plures Sanctorum auctoritates conso­ nare videntur. » Atque neutri opinioni ne praejudicaret, con­ animam rationalem ; sicut etiam statim cum corpus est sulto Tridcntinum Concilium abstinuit a vocabulo creationis dispositum, infunditur a Deo anima rationalis, quae tamen et adhibuit vocabulum constitutionis, dum hominis elevanon est ex traduce. » De Malo, q. 4. a. 8. : « Fuit autem in principio conditionis humanae quoddam donum gratuitum ’ tionem ad gratiam tamquam articulum fidei definivit. primo homini datum non ratione personae suae tantum, sed Circa secundum vero, duplex etiam distinguebatur opinio ratione totius naturae humanae ab eo derivandae ; quod apud doctores : altera ponentium quod gratia gratum faciens donum fuit originalis iustitia. Huius etiam doni virtus non non includebatur in ratione iustitiae originalis quae erat solum residebat in superiori parte animae quae est intel­ secundum debitum ordinem corporis sub anima, et inferio­ lectiva, sed diffundebatur ad inferiores animae partes quae rum virium sub superiori, et superioris sub Deo ; et haec continebantur virtute doni piacdicti totaliter sub ratione; i quidem iustitia ipsam naturam humanam ordinabat in sui et ulterius usque ad corpus, in quo nihil poterat accidere, ' primordio ex divino munere, voluti quaedam gratia gratis data, dono praedicto manente, quod contrariaretur unioni ipsius qua homo primus in naturalibus tantum creatus poterat se ad animam. Et ideo rationabiliter hoc donum fuisset ad praeparare ad gratiam gratum facientem recipiendam. posteros propagatum, propter duo : primo quidem, quia Talis ergo erat iustitia originalis ex primo parente in filios consequebatur naturam ex Dei munere, licet non ex ordine transfundenda per viam generationis. Huiusmodi opinio erat naturae ; secundo, quia pertingebat usque ad corpus quod theologorum dicentium quod primus homo non fuit creatus per generationem traducitur. » ingratia, sed in naturalibus tantum ; idcirco in statu innoI centiae pueri nascerentur cum tali iustitia apti et quasi 6 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » I praeparati ad gratiam, sed tamen absque gratia. Alten 1 vero sententia est illorum theologorum dicentium quod how. , in gratia creatus est, et quod gratia sanctificans includebatur ' in dono gratuitae iustitiae ipsi humanae naturae collatori ideo cum transfusione naturae simul etiam infusa fuisset gratia. Quam quidem sententiam semper tenuit D. Thomas qui de opposita ita iudicat, De Malo, q. 5. a. 1. ad 13. : « Credo esse falsum ; quia, cum originalis iustitia primordialiter con­ sistat in subiectionc humanae mentis ad Deum, quae firma esse non potest nisi per gratiam, iustitia originalis sine gratia esse non potest. Et ideo habenti originalem iustitiam debe­ batur visio x. » 1 Vide etiam II. Sent. dist. 20. q. 2. a. 3. ; dist. 29. q. 1. a. s.etj — Inter theologos autem, qui dicunt primum hominem non fuisse creatum in gratia gratum faciente, ac perinde quod in iustitia ongniolt non claudebatur gratia sanctificans, reperiuntur : . 1 a) Alexander Hales, Summa, part. 2.q.9i .memb. 1. a. 2. dicens e Nota, quod primus homo duplicem habuit gratiam in primo statu hoc est. antequam habuerit gratiam gratum facientem, scilicet gratis datam, ct gratiam superinfusam quae erat continua influentia virtutis a Causa Prima. » Gratia gratis data a comprehendit quidquid est addi­ tum naturalibus quae sunt de constitutione generali rerum, et quod est additum libero arbitrio, disponens ct faciens ad cius rectitudinem · b) B. Albertus Magnus, II. Sent, dist 24. a. 1. : « Dicendum, quod homo nihil potest esse vel facere sine gratia ; sed haec non est gratia gratum faciens, sed potius conservatio et influentia divinaé bonitatis ad esse et operari ; sicut ipse dicit : Sine me nihil potestis facere. Et hac gratia potuit primus homo stare in eo quod acceperat sed non fuit creatus in gratuitis ; quod tamen ego non credo, licet sustineam propter Magistrum. » — Petrus a Tarantasia. In III dist. 24. q. i. a. 2. — Ægidius Romanus, ibid. q. 1. a. 4. — Henricus Gandav. Quodlib. 5. q 21. — Dyonys. Carth. hic. q : c) S. Bonaventura, II. Sent. dist. 24. p 1. a. 1. q. 2. : et dist. 29 a. 2. q. 2. ubi tradit : u Ratio, quare Dominus voluit post naturam dare gratiam, cum posset dare simul, sumitur ex triplici ordine: videlicet, ab ordine sapientiae, bonitatis et iustitiae... Et ideo gratia non fuit homini concreata, sed dilata fuit quousque homo per actum et usum rationis quodammodo se disponeret ad illam suscipiendam, ut sic vocificaretur illud Augustini (Serm. 169. cap. 11. n. 13) tn primo homine : Qui creavit te sine te, non uistificat te sine te. » d) S. Bonaventura, II. Sent. dist. 29. a. 2. q 1. Scholion (ed. Quaracchi) legitur : « Cum Hugonc ct Magistro tenent Alexander CAP. I. — DE IUSTITIA ORIGINALI Hales, B. Albertus (saltem in Summa), Petrus a Taran tasia, Richard, a Med., et suo modo Ægidius Romanus, quod Adam non in codem primo instanti, quo creatus fuit, etiam gratia sanctificante ornatus fuerit, licet non caruerit donis supematuralibus, sc. iustitia originali, quatenus exprimit donum integritatis, purae naturae divinitus superadditum. Secundum hanc positio­ nem, iustitia originalis ct gratia sanctificans ita distinguuntur, ut prima actu separata esset ab altera. Pro eadem sententia citatur etiam Scotus (hic. q. unica, n. 7 : Report, hic, q 2.) ; sed a Montefortino torn. 2. q. 95. a. 1. ad alteram partem trahitur... Opposita autem sententia recepta est a Sancto Thoma, in Comment. (II. Sent. dist. 29.) quidem ut probabilior, in Summa (I. q. 95. a. 1.= II.-II. q. 5. a. 1.) magis absolute. Haec autem assertio aliena erat ab opinione eorum qui primam sententiam sequebantur. Quamvis autem Conci­ lium Trident, a definienda hac controversia consulto abstinuerit et ut dicit Estius, II. Sent. dist. 25. § r. nihil sit temeritatis vel periculi in prima opinione : tamen sententia S. Thomae nostra aetate m scholis catholicis omnino praevaluit. Haec controversia intime connectitur tum cum doctrina de relatione quae est inter gratiam sanctificantem et donum integritatis, tum cum determinatione accu­ ratiore peccati originalis. « — Confer etiam Del Prado, De gratia et libero arbitrio. I. Epilog. § HI. p. 701. CAP. II. — DE PECCATO ORIGINALI CAPUT SECUNDUM I c 1 De primo peccato primi parentis. I De peccato originali quantum ad eius traductionem. Primo : In Adamo fuit duplex peccatum, actuale et originale quod traduxit in posteros. — D. Thomas, III. q. δ. a. 5· ad I. : « Peccatum originale in Adam, quod est peccatum naturae, derivatum est a peccato actuali ipsius, quod est peccatum personale, quia in eo persona corrumpit naturam; qua corruptione mediante, peccatum primi hominis derivatur ad posteros, secundum quod natura corrupta corrumpit personam. Sed gratia non derivatur a Christo in nos mediante natura humana, sed per solam personalem actionem ipsius Christi. Unde non oportet in Christo distinguere duplicem gratiam, quarum una respondeat naturae, alia personae : sicut in Adam distinguitur peccatum naturae et personae1.» Quam quidem doctrinam evolvens ac declarans Caietanus In I.-II. q. 83. a. 1. ad 1. : « Adverte (inquit) quod peccatum originale in Adam fuit et actuale ct originale iormaliter ; nam Adam peccavit actuali aversione voluntatis a Deo ; et privata est natura sua in ipso dono iustitiae originalis debitae sibi cum inordinatione virium. Unde minus correcte loqui videtur qui peccatum originale ab Adam negat, eo quod in eo non fuerit per originem. Modus enim quo fit peccatum 1 E* II· Sent dist. 31. q. 1. a. 1. . u Ista infectio cx inordinata voluntate primi parentis, in ipso quidem primo parente fuit dupli­ citer . sc. per modum peccati actualis, in quantum cani per pro­ priam voluntatem contraxit. ; et etiam ulterius, per modum peccati naturalis, in quantum natura in eo infecta est ; in sequentibus autem non est nisi peccatum naturale. » 9 originale, non est de essentia eius, sicut nec ipsum fieri ; quia non consistit in fieri sicut peccatum actual·*, sed in esse sicut habitus. Dicendum ergo est, quod in Adam fuit peiori modo inductum et prius, quia per actum proprium et in actu proprio. » Haec recte et acute Caietanus. Secundo : Secundum fidem catholicam est tenendum quod primum peccatum primi hominis originaliter transit in posteros. — Quod quidem ostendit D. Thomas, II. Sent. dist. 31. q. i. a. i. ; et I.-II. q. 81. a. i. ; et De Malo, q. 4. a. 1. ; et alibi, his rationibus : 1. Contrarium autem est haeresis Pelagianorum, ut patet per Augustinum in plurimis suis libris; ut Retractat, lib. 1. cap. 9 ; ct lib. De peccatorum merito et remissione, cap. 9. ; lib. i. Contra Julianum, cap. 3. ct lib. 3. cap. 1. ; lib. De dono perseverantiae, cap. 11. et 12. 2. Quia hoc cx -■ * magna parte excludit necessitatem * I redemptionis factae per Christum, quae maxime videtur necessaria fuisse ad abolendum infectionem peccati, quae a primo parente in totam eius posteritatem derivata est, dicente Apostolo, Rom. 5, 18. quod : Sicut per unius delictum processum est in omnes homines in condemnationem, sic ct per unius iustitiam in omnes homines in i testificationem vitae. 3. Excluditur etiam necessitas pueros baptizandi ; quod tamen communis Ecclesiae consuetudo habet ab Apostolis derivata, ut Dionysius dicit in lib. De cedes, hierarch., cap. 4. Et ideo simpliciter dicendum est, quod peccatum traducitur per originem a primo parente in posteros. 4. Ita quoque Concilium Milevitanum 11., ab Innocentio I. approbatum, can. 2. : « Item placuit, ut quicumque parvulos recentes ab uteris matrum baptizandos negat, aut dicit in remissionem quidem peccatorum cos baptizari, sed nihil ex Adam trahere peccati, quod regenerationis lavacro expietur, unde sit consequens, ut in cis forma baptismatis in remissio­ nem peccatorum, non vera, sed falsa intelligatur : anathema sit. » 5. Ita pariter Concilium Arausicanum II. a. 529 contra Semipclagianos, confirmatum a Bonifacio II., can. 2. : « Si 10 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » quis soli Adac praevaricationem suam, non et cius propagini asserit nocuisse, aut certe mortem tantum corporis qua. poena peccati est, non autem et peccatum quod mors est animae, per unum hominem in omne genus humanum tran­ sisse testatur, iniustitiam Deo dabit, contradicens Apostolo dicenti : Per unum hominem peccatum intravit in mundum d per peccatum mors, et ita in omnes homines mors perlrantâ, in quo omnes peccaverunt. » 6. Quae quidem omnia supra posita confirmans, atque evolvens Concilium Tridentinum sess. 5. in Decreto de peccati originali per quinque canones declarat, in quorum can. 2. ita : « Si quis Adae praevaricationem sibi soli, et non eius propagini asserit nocuisse ; et acceptam a Deo sanctitatem et iustitiam, quam perdidit, sibi soli, et non nobis etiam eam perdidisse ; aut inquinatum illum per inobedientiae pecca­ tum, mortem et poenas corporis tantum in omne genus humanum transfudisse, non autem et peccatum quod mors est animae : anathema sit ; cum contradicat Apostolo dicenti Rom. 5. : Per unum hominem peccatum intravit in mundum, et per peccatum mors; et ita in omnes homines mors pertransùl, in quo omnes peccaverunt. » Tertio : Via qua D. Thomas procedit ad declarandum qualiter peccatum primi parentis originaliter possit transire in posteros. — D. Thomas, I.-II. q. 81. a. 1. reiiciens tamquam insufficientes alias vias, per hanc quae sequitur existimat esse procedendum ad manifestationem quaestionis, « dicendo quod omnes homines qui nascuntur ex Adam possunt consi­ derari ut unus homo, in quantum conveniunt in natura, quam a primo parente accipiunt ; secundum quod in civilibus omnes homines qui sunt unius communitatis, reputantur quasi unum corpus, et tota communitas quasi unus homo; sicut etiam Porphyrius dicit quod participatione speciei plures homines sunt unus homo. Sic igitur multi homines ex Adam derivati, sunt tamquam multa membra unius corporis. Actus autem unius membri corporalis, puta manus, non est voluntarius voluntate ipsius manus, sed voluntate animae, quae primo movet membrum. Unde homicidium CAP. II. — DE PECCATO ORIGINALI II quod manus committit, non imputatur manui ad peccatum, si consideraretur manus secundum se, ut divisa a corpore ; sed imputatur ei in quantum est aliquid hominis, a primo principio motivo hominis. Sic igitur inordinatio quae est in isto homine ex Adam generato, non est voluntaria voluntate ipsius, sed voluntate primi parentis, qui movet motione gene­ rationis omnes qui ex eius origine derivantur, sicut voluntas animae movet omnia membra ad actum. Unde peccatum quod sic a primo parente in posteros derivatur, dicitur originale, sicut peccatum quod ab anima derivatur ad membra corporis, dicitur actuale; et sicut peccatum actuale quod per membrum aliquod commititur, non est peccatum illius membri nisi in quantum illud membrum est aliquid ipsius hominis, propter quod vocatur peccatum humanum: ita peccatum originale non est peccatum huius personae nisi in quantum haec persona recipit naturam a primo parente ; unde et vocatur peccatum naturae, secundum illud Ephes, cap. 2, 3. : Eramus natura filii irae. » Ac De Malo, q. 4. a. 1. : « Ad cuius evidentiam conside­ randum est, quod aliquis homo singularis dupliciter potest considerari : Uno modo, secundum quod est quaedam persona singularis; alio modo, secundum quod est pars alicuius collegii; et utroque modo ad eum potest aliquid pertinere ; pertinet enim ad eum in quantum est singularis persona, ille actus quem proprio arbitrio et per seipsum facit ; sed in quantum est pars collegii, potest ad eum pertinere actus alienus quem per seipsum non facit nec proprio arbitrio, sed qui fit a toto collegio, vel a pluribus de collegio, vel a prin­ cipe collegii ; sicut illud quod princeps civitatis facit, dicitur civitas facere, ut Philosophus dicit. Huiusmodi enim colle­ gium hominum reputatur quasi unus homo, ita quod diversi homines in diversis officiis constituti sunt quasi diversa membra unius corporis naturalis, ut Apostolus inducit de membris Ecclesiae, I. Corinth, cap. 12. Sic ergo tota multitudo hominum a primo parente humanam naturam accipientium, quasi unum collegium, vel potius sicut unum corpus unius hominis, consideranda est ; in qua quidem multitudine unusquisque homo, etiam ipse Adam, potest considerari 12 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » quasi singularis persona vel quasi aliquod membrum huius multitudinis quae per naturalem originem derivatur ab uno. Est autem considerandum, quod primo homini in sua institu­ tione datum fuerat divinitus quoddam supernaturale donum, sc. originalis institia, per quam ratio subdebatur Deo, et inferiores vires rationi, et corpus animae. Hoc autem donum non fuerat datum primo homini ut singulari personae tantum, sed ut cuidam principio lotius humanae naturae, ut sc. ab eo per originem derivaretur in posteros. Hoc autem donum acceptum primus homo, per liberum arbitrium peccans, amisit eo tenore quo sibi datum fuerat, sc. pro se et pro tota sua posteritate. Defectus ergo huius doni totam eius posteritatem consequitur ; et sic iste defectus eo modo traducitur in posteros quo modo traducitur humana natura ; quae quidem traducitur non quidem secundum se totam, sed secundum aliquam sui partem, sc. secundum carnem, cui Deus animam infundit ; et sic sicut anima divinitus infusa pertinet ad naturam humanam ab Adam derivatam propter carnem cui coniungitur, ita et defectus praedictus pertinet ad animam propter carnem quae ab Adam propa­ gatur non solum secundum corpulentam substantiam, sed etiam secundum seminalem rationem, id est, non solum materialiter, sed sicut ab activo principio ; sic enim filius accipit a patre naturam humanam. » Quarto Per hanc viam procedendo D. Thomas pervenit etiam ad concludendum quod, si Adam non peccasset, et aliquis filius Adami peccasset, per peccatum ipsius poterat corrumpi in eo humana natura integra et in his qui ab eo descenderent. — Ita docet II. Sent. dist. 33. q. 1. a. 1. ad 3. : « In Adam fuit natura integra dotata munere quod Deus humanae naturae gratis contulerat ; unde per peccatum ipsius potuit natura corrumpi in ipso et, per consequens, in omnibus qui naturam humanam ab eo acciperent ; quia genitum accipit naturam a generante qualem generans habet. In aliis autem hominibus invenitur natura iam corrupta ; unde illius corruptionis ulterius istud peccatum causa esse non potest ; sicut quod semel mortuum est, iterum non occi- CAP. II. — DE PECCATO ORIGINALI ditur. In quocumque autem homine fuisset inventa humana natura integra, per peccatum ipsius poterat corrumpi in eo et his qui ab eo descenderent. Unde patet, quod servatur eadem relatio omnium hominum ad naturam communem. » Et De Malo, q. 5. a. 4. ad 8. : « Si ergo aliquis ex posteris Adam peccasset, eo non peccante, moreretur quidem propter suum ■peccatum actuale, sicut Adam mortuus fuit ; sed posteri eius morerentur propter peccatum originale h » * 1 De Rubeis, Ο. Ρ., Tract, de peccato originali, cap. 68. circa hoc ita notat : « Hypotheticas alias quaestiones excitare duas consuevere in Scholis theologi. Prima est : Si, Adam in originali iustitia perma­ nente, peccaret aliquis filius eius, num istius filii ac posteri nascerentur cum eadem iustitia, an potius peccato injecti ? Secunda est : Si A damus ante suum peccatum genuisset filium, postea vero peccaret, et deinde filius alios procreasse! Adami nepotes, num ille piius, aut qui gigne­ rentur ab eo, originale peccatum contraherent ? In his nolim ego diutius immorari. Varias apud theologos vide et expende coniecturas. Adnotare satius fuerit cum Carmelitis Excalceatis Salmanticensibus. torn. 8. Tract. 13. disp. 14. dub. 6. § II. η. 151, quaestionem utramque agitari posse dupliciter : ac primo ex vi decreti, quod scimus Deum habuisse de jacto, cum decreverit tum unum Adanium constituere caput naturae humanae cum iustitia originali, vel sine illa, tradu­ cendae, tum peccatum eiusdem permittere. Deinde ex vi alterius decreti, quod probabiliter credere possumus habiturum fuisse Deum, si decrevisset non permittere lapsum Adami, permittere autem lapsum alicuius filii. Dicendum vero, in utroque casu res plurcs divina suavi providentia aliter disponendas fuisse ac modo dispositae sunt : atque iuxta praesens decretum, in illo v. g. qui amisisset iustitiam originalem, remanere vigorem potuisse ad camdcm iustitiam tradu­ cendam, non virtute propria, sed virtute alterius, nempe Adami qui perseverassct innocens ; iuxta voro decretum alterum, potuisse filium peccatorem constitui caput naturae traducendae in filiis ac nepotibus sine eadem iustitia. » Vide etiam Billot, De peccato originali (in I.-II. q. 81.-83.) §2. : Actus peccati naturae, a capite iuridico. an a capite naturae simplici­ ter et sine addito ? « ...Sane vero S. Thomas, qui omnem explicationem ipsius origi­ nalis peccati c formali ratione peccati naturae derivat, de capite iuridico nihil scit, nihil novit, ct non solum de eo altum silentium servat, verum etiam illud evidentissime excludit in omnibus ct sin­ gulis suae doctrinae punctis... Quare posteri Adae dicuntur peccasse in Adam, non quasi in Adam actum aliquem exercentes, non quasi per fictionem iuris censiti fecisse quod Adam fecit, non quasi respon- 14 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » II Quinto : D. Thomas tamen praesupponit tamquam II prin­ II quod iustitia originalis pertinet ad naturam cipium, II secundum II seipsam, ex dono gratiae quidem, sed eo tenore ex libera Dei II voluntate toti humanae naturae collata, ut simul cum 11 ipsa II natura communicetur, non tamquam quid personale, sed II 1! quid naturam non corruptam semper concomitans. tamqua — Unde, cum D. Thomas, I.-II. q. 8i. a. 2. et alibi pluries, tradit esse impossibile quod aliqua peccata proximorum parentum vel etiam primi parentis, praeter primum, per originem traducantur, ostendit ex eo, quod alia peccata actualia, vel primi parentis vel aliorum, non corrumpunt naturam quantum ad id quod naturae est, sed solum quan­ tum ad id quod personae est ; id est, secundum pronitatem ad actum. Natura namque corrupta manet iam per primum CAP. II. — DE PECCATO ORIGINALI IS peccatum, quod ad alios per carnis propagationem derivatur, sicut peccatum Adae qui constitutus est a Deo principium totius naturae; et in hypothesi qua Adam non peccasset, per peccatum illius qui post Adam primus pcccasset, et qui esset quoque principium non quidem totius naturae, sed naturae in his qui ab eo originem traherent. Unde D. Thomas, II. Sent. dist. 33. q. i. a. 1. ad 5. : « Principium alicuius naturae potest accipi dupliciter : Vel secundum quod natura consideratur absolute, secundum rationem speciei; et hoc modo Adam non fuit principium naturae humanae nisi per accidens, nec sic etiam totam naturam humanam infecit ; quia si aliquis de limo terrae iterum formaretur, originalem maculam non haberet. Aut prout habet esse natura communis in individuis ; et hoc modo quodlibet generans est quodammodo naturae *· ___ J sabiles effecti de scelere admisso antequam nati fuissent aut aliquid boni egissent aut mali ; sed pure et simpliciter, nec plus nec minus, quatenus in Adam incurrerunt debitum nascendi cum defectu per se naturali, habente tamen rationem deordinationis culpae per respec­ tum ad originalem elevationis statum, et ad voluntarium actum illius, qui, ions et caput et principium naturae existons, ipsam naturam rectitudine privavit, qua gratuito eam dotaverat Deus. » Verumtamen quantum ad conservationem aut amissionem originalis iustitiae, D. Thomas videtur indicare, quod Adamus fuit a Deo constitutus non solum caput naturale, sed etiam morale omnium hominum. Caput quidem naturale : quia ex institutione positiva Dei « iustitia originalis fuit accidens naturae speciei, non quasi ex principiis speciei causatum, sed tantum sicut quoddam donum divinitus datum toti naturae » (I. q. loo a. i.). Et iterum : « Ad naturam potest aliquid pertinere secundum seipsam. scilicet quod causatur ex principiis eius, ct aliquid ex dono gratiae. Et hoc modo iustitia originalis erat quoddam donum gratiae toti naturae humanae divinitus collatum » (I.-II. q. Si. a. 2.). Iterum ; ·< Peccatum singularis personae non nocet nisi sibi ipsi ; sed peccatum Adae, qui constitutus a Deo principium totius naturae, ad alios per carnis propagationem derivatur ; et similiter meritum Christi qui est a Deo constitutus caput omnium hominum quantum ad gratiam, se extendit ad omnia eius membra » (IIT q. 19. a. 4. ad 1.). Caput etiam morale ; unde D. Thomas, De Malo, q. 4. a. 1. : « Aliquis homo singularis dupliciter potest considerari. Uno modo, secundum quod est quaedam persona singularis ; alio modo, secundum quod est pars alicuius collegii; ct utroque modo ad cum potest aliquis actus pertinere. Pertinet enim ad cum in quantum est singularis persona. __ ille actus quem proprio arbitrio ct per seipsum facit ; sed in quantum est pars collegii, potest ad eum pertinere actus alienus quem per seipsum non facit, sed qui fit a toto collegio, vel a pluribus de collegio, vel a principe collegii : sicut illud quod princeps civitatis facit, dicitur civitas facere, ut Philosophus dicit. Huiusmodi enim collegium hominum reputatur quasi unus homo... Sic ergo tota multitudo hominum a primo parente humanam naturam accipientium, quasi loirim collegium vel potius sicut unum corpus unius hominis consi­ deranda est... » — Atque in Compendio Theologiae (opusc. 1.) : Nec hoc est contra ordinem iustitiae, quasi Deo puniente in filiis quod primus parens deliquit ; quia ista poena non est nisi substractio eorum quae supcrnaturaliter primo homini divinitus sunt concessa per ipsum in alios derivanda ; unde aliis non debebantur nisi quatenus per primum parentem in eos erant transitura ; sicut rex det feudum militi transiturum per ipsum ad haeredes ; si miles contra regem peccat, ut feudum mereatur amittere, non potest postmodum ad I eius heredes devenire : unde iuste privantur posteri per culpam parentis. » — Iterum I.-II q. 81. a. 1. ad 5. : « Dicendum, quod illud quod est per originem, non est incrcpabile, si consideretur iste qui ' nascitur secundum se; sed si consideretur prout refertur ad aliquod principium, sic potest esse incrcpabile ; sicut aliquis qui nascitur, patitur ignominiam generis ex culpa alicuius progenitorum causatam. » Denique, III. q. 84. a. 2. ad 3. : « Peccatum originale non est nostra voluntate per actum, nisi forte in quantum voluntas Adae 'tpulatur nostra secundum modum loquendi quo Apostolus dicit Horn. 5, 12 : In quo omnes peccaverunt. » l Cf. Billuart, De peccato originali, dissert. VI l6 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » cap. π. DE PECCATO ORIGINALI I? principium in genito ; et secundum hunc modum ille homo ex quo omnes homines geniti sunt, naturae humanae piinciII pium dicitur esse. » Et I.-II. q. 81. a. 2. : « Sicut autem ad | personam pertinet aliquid secundum scipsam, et aliquid ex De peccato originali quantum ad eius essentiam. dono gratiae, ita etiam ad naturam potest aliquid pertinere Primo : Quid sit peccatum originale. — D. Thomas, secundum seipsam, sc. quod causatur ex principiis eius, De Malo, q. 4. a. 2. respondet dicendum, quod peccatum origi­ et aliquid ex dono gratiae. Et hoc modo iustitia originalis, nale in isto homine vel in illo nihil est aliud quam id quod ad sicut dictum est in I. q. 100. a. 1. erat quoddam donum ipsum pervenit per originem ex peccato primi parentis. Et cum gratiae toti humanae naturae divinitus collatum in primo peccatum originale sit peccatum naturae, sicut natura parente, quod quidem primus homo amisit per primum humana ex multis partibus componitur, ita multa conveniunt peccatum. Unde, sicut illa originalis iustitia traducta fuisset ad originale peccatum, sc. defectus diversarum partium in posteros simul cum natura, ita etiam inordinatio opposita. » humanae naturae. lam vero, multa ista quae ad nos perve­ Ex quibus omnibus manifeste apparet : i° iustitiam origi­ niunt per originem ex peccato primi parentis, sunt ; i° carentia nalem esse aliquid pertinens ad naturam secundum seipsam; illius gratiae gratum facientis quae includebatur tamquam 2° non causari ex principiis naturae, sed ex dono gratiae; radix ceterorum donorum in ratione iustitiae originalis, et 3° tale donum gratiae toti humanae naturae divinitus fuisse per quam mens perfecte subdebatur Deo ; 20 carentia illius collatum in primo parente, tamquam principio totius naturae, scientiae naturalis quam homo in primo statu habuisset, ex in omnes suos posteros transmittendum, et similiter in quolibet cuius quidem privatione ratio, in qua est prudentia, desti­ generante tamquam naturae principio in suo genito ; 40 tale donum gratuitum ad naturam pertinens amissum fuisse a tuitur suo ordine ad verum, unde resultat vulnus ignorantiae ; primo parente per primum peccatum ; et similiter posse 30 carentia illius rectitudinis qua voluntas, in qua est iustitia, etiam amitti, si Adam non peccasset, a quocumque Adae j ordinabatur ad bonum, unde resultat vulnus malitiae ; filio per suum primum peccatum ; 50 et sicut inordinatio 40 carentia illius roboris quo pars irascibilis, in qua est forti­ opposita iustitiae originali, quod peccatum originale dicitur, tudo, ordinabatur ad arduum, unde resultat vulnus infirmi­ traducta est ab Adamo in posteros simul cum natura, ita tatis; 50 carentia illius ordinis quem pars concupiscibilis, in etiam, si Adam non peccasset, a quolibet eiusdem filio peccante qua est temperantia, dicebat ad delectabile moderatum per suum primum peccatum proprium talem inordinationem ratione, unde resultat vulnus concupiscentiae; 6° carentia oppositam originali iustitiae in omnes ab eo originem trahentes illius virtutis seu vigoris quo homo in statu innocentiae traducendam fuisse et veluti quoddam peccatum originale in reddebatur liber a morte et ab omnibus defectibus corrup­ omnibus suis genitis constituisse. Haec est D. Thomae tionis et dolorum praesentis vitae. Unde sub peccato originali doctrina, cui valde consonant quae deinde sunt dicenda de comprehenduntur multa, videlicet : privatio gratiae sanctifipossibilitate sanctificationis Beatissimae Virginis : a) in suis 1 cantis, malitia, ignorantia, habitualis concupiscentia seu parentibus ; b) vel in ipso actu conceptionis ; c) vel etiam comiptio tam concupiscibilis quam irascibilis, et ipsa mors in came eius ante animationem : ut infra declarabitur. aliique defectus huius vitae. Praedicti defectus diversarum partium humanae naturae conveniunt ad originale peccatum, quod est peccatum naturae, et sunt aliquid ad peccatum originale pertinens, et sive materialiter sive formaliter sub , peccato originali continentur. 2 18 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS 0 CAP. II. — DE PECCATO ORIGINALI Secundo : Peccatum originale materialiter quidem est concupiscentia, formaliter vero est defectus originalis iustitiae. % I t — Quod ita declarat D. Thomas, I.-II. q. 82. a. 3. et De Malo, q. 4. a. 2. duabus subsequentibus rationibus : Ratio i. — Ex ipsa oppositione inter iustitiam et peccatum originale. — Originale enim peccatum iustitiae originali opponitur. Unde oportet quod id, quod est formale in originali peccato, sit quoque oppositum eius quod formale est in origi­ nali iustitia. Sed formale in originali iustitia erat illud per quod voluntas hominis perfecte Deo subdebatur ; quia subiectio hominis ad Deum primo et principaliter erat per voluntatem cuius est movere omnes alias animae potentias in finem, videlicet gratia gratum faciens in qua radicabatur tota ordinatio originalis iustitiae. Ergo privatio huius quod est primum et principale in originali iustitia, per quam voluntas subdebatur Deo, est formale in peccato originali; et omnis alia inordinatio virium animae ad suum obiectum, quae communi nomine vocatur concupiscentia, se habet in peccato originali ut quid consequens et sicut quiddam materiale. Ratio 2. — Ex comparatione peccati originalis ad peccatum actuale Adami. — In peccato primi parentis fuit aliquid formale, sc. aversio ab incommutabili bono, et aliquid materiale, sc. conversio ad bonum commutabile. Ex hoc autem quod aversus fuit ab incommutabili bono, donum originalis iustitiae amisit ; ex hoc vero quod conversus fuit inordinate ad commutabile bonum, inferiores vires, quae erigi debebant ad rationem, depressae sunt ad inferiora. Sic ergo in his qui ex eius stirpe oriuntur, et superior pars animae caret debito ordine ad Deum, qui erat per originalem iustitiam ; et inferiores vires non subduntur rationi, sed ad inferiora convertuntur secundum proprium impetum ; et ipsum etiam corpus in corruptionem tendit secundum inclinationem con­ trariorum ex quibus componitur. Sed inter superiores vires quae suscipiunt defectum per originem traductum secundum rationem culpae, una est quae omnes alias movet, sc. vo­ luntas; omnes autem aliae moventur ab ea ad suos actus. Semper autem quod est ex parte agentis et moventis, est sicut formale; quod autem est ex parte mobilis et patientis, *9 est sicut materiale. Et ideo, cum carentia originalis iustitiae se habeat ex parte voluntatis ; ex parte autem inferiorum virium a voluntate motarum sit pronitas ad inordinate peten­ dum, quae concupiscentia dicit potest : sequitur, quod pecca­ tum originale in hoc homine vel in illo nihil est aliud quam concupiscentia cum carentia originalis iustitiae; ita tamen, quod carentia originalis iustitiae est quasi formale peccato originali, concupiscentia autem est quasi materiale; sicut in peccato actuali aversio ab incommutabili bono est quasi formale, conversio autem ad commutabile bonum est quasi materiale ; ut sic intelligatur in peccato originali aversa anima et conversa, sicut in peccato actuali actus, ut ita dicam, aversus et conversus. Tertio : Peccatum originale non est privatio pura, sed II est quidam habitus corruptus seu quaedam inordinata dispositio ipsius naturae humanae ex primo parente derivata. — Quod ostendit D. Thomas, I.-II. q. 82. a. 1. distinguens inter habitum quo inclinatur potentia ad agendum, et inter habitum qui est dispositio alicuius naturae ex multis compo­ sitae secundum quod bene se habet vel male ad aliquid. Non est ergo peccatum originale habitus quo potentia directe inclinatur ad actum, sicut scientiae et virtutes dicuntur habitus ; sed est quaedam inordinata dispositio proveniens ex dissolutione illius harmoniae in qua consistebat ratio originalis iustitiae, quemadmodum aegritudo et sanitas, quasi in naturam versae, male vel bene illam habitualiter disponunt. Hoc modo peccatum originale dicitur languor naturae et habitus corruptus; non quidem infusus aut acqui­ situs per actum (nisi primi parentis, non autem huius per­ sonae), sed per vitiatam originem innatus. Quarto : Observatio Caietani. — Caietanus, in I.-II. q. 82. 1 a. i. : « Sunt qui dicunt, quod D. Thomas non putavit pecca­ tum originale esse habitum, sed quamdam habitualem pronilatcm, non positive, sed per substractionem, ut II. Sentent. et in quaest. De Malo, patet. Sed haec responsio non notavit ' in Auctore (D. Thoma) hunc singularem articulum cum 20 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » CAP. II. — DE PECCATO ORIGINALI Iλ I responsione ad 3. Ex hoc namque apparet, quod Auctor (D. Thomas) altius contemplans naturam peccati originalis, novam tradidit doctrinam, alterius non oblitus. Distinxit siquidem habitum vel ad opus vel ad naturam; et dixit duo i. quod peccatum originale non est habitus in ordine ad opus, nisi indirecte, per remotionem prohibentis ; et sic glossavit seipsum alibi ; 2. quod peccatum originale est habitus in ordine ad naturam... Peccatum originale est languor naturae, naturae etiam absolute ; quoniam consistit in contraria dispositione non solum iustitiae originali, sed sanitati naturali ipsius hominis in quantum rationalis... Naturalia autem, etsi non sint ablata a nobis, sunt tamen infirmata. Privatio originalis iustitiae, quia est prima intrinseca radix originalis peccati, causa eius ponitur, non qualitercumque, sed formalis. » III De peccato originali quantum ad eius subiectum. Primo : Duplex ordo, scilicet naturae et temporis. — Ordine quidem naturae, perfectum est prius imperfecto, ct actus potentia ; ordine vero generationis et temporis, c converso, imperfectum est prius perfecto, et potentia actu. Sic ergo in ordine naturae per prius est peccatum originale in anima, in qua est sicut in proprio subiecto, quam in carne, in qua est sicut in causa instrumentait ; sed in carne est per prius ordine generationis et temporis. Secundo : Caro, in qua est per prius ordine temporis peccatum originale, est caro ante animationem. — Ut ex supra positis patet, peccatum originale omnium hominum fuit quidem in ipso Adam sicut in prima causa principali, secundum illud Apostoli, Rom. 5, 12. : In quo omnes peccave­ runt. In semine autem corporali est peccatum originale sicut in causa instrumentait, eo quod per virtutem activam seminis traducitur peccatum originale in prolem simul cum natura humana ; quia hoc modo ex voluntate primi parentis peccatum originale traducitur in posteros per quandam generativam motionem, sicut a voluntate alicuius hominis derivatur pecca­ 21 tum actuale ad alias partes eius. Semen autem carnale sicut est instnimentalis causa traductionis humanae naturae, ita est instnunentalis causa traductionis peccati originalis; et ita peccatum originale est in carne. Tertio : Quomodo caro ante animatione sit sufficiens causa peccati originalis in genito. — Corruptio quae est in carne, est quidem actus naturalis, sed intentione et virtute moralis. Ex peccato enim primi parentis destituta est caro illa virtute, ut ex ea possit decidi semen per quod originalis iustitia ad alios propagetur ; et sic in semine defectus huius virtutis est defectus moralis corruptionis et quaedam intentio eius ; sicut dicimus intentionem coloris esse in aëre, et inten­ tionem animae esse in semine. Et ex hoc etiam est ibi virtus ad similem imperfectionem, sicut est ibi virtus ad productio­ nem humanae naturae in prole generata. Caro quidem nostra in sui natura bona est ; sed secundum quod est privata originali iustitia propter peccatum primi parentis, sic causât originale peccatum. Et quamvis caro non sit sufficiens causa ■peccati actualis, peccati tamen originalis est sufficiens causa ; sicut et traductio carnis est sufficiens causa, materialiter tamen, humanae naturae. Peccatum equidem originale, per se loquendo, est peccatum naturae, non personae, nisi ratione naturae infectae. Actus autem generationis proprie loquendo deservit naturae, quia ordinatur ad conservationem speciei ; sed carnem iam esse animae unitam pertinet ad constitutio­ nem personae; et ideo caro magis causal originale peccatum prout consideratur in via generationis quam prout est iam unita. At quantumvis nihil agat nisi in quantum est actu, atque in semine non sit actu peccatum, dicendum nihilominus, qupd instrumentum agit ut ens actu, secundum quod est motum ab alio ; et sic etiam semen est actu, in quantum est in eo motus ct intentio animae generantis, secundum Philosophum, lib. 2. De generat, animalium; et ex hoc habet virtutem causandi ct humanam naturam et originale peccatum. Quarto : Anima rationalis non inquinatur ex sua crea­ tione nec ex sua infusione ex parte Dei infundentis, sed solum 22 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» habito respectu ad corpus cui infunditur. — Peccatum origi­ nale dicitur peccatum totius naturae, sicut peccatum actuale dicitur peccatum personale : unde, quae est comparatio peccati actualis ad unam personam singularem, eadem est compa­ ratio peccati originalis ad totam naturam humanam traditam a primo parente, in quo fuit peccati initium et per cuius voluntatem in omnibus originale peccatum quasi voluntarium reputatur. Sic ergo originale peccatum est in anima, in quantum pertinet ad humanam naturam. Humana autem natura traducitur a parente in filium per traductionem carnis, cui postmodum anima infunditur ; et ex hoc infectio­ nem incurrit, quod fit cum came traducta una natura. Si enim non uniretur ei ad constituendam naturam, sicut angelus unitur corpori assumpto, infectionem non reciperet. Infectio itaque originalis peccati nullo modo causatur a Deo, sed ex solo peccato primi parentis per carnalem generatio­ nem. Et ideo, cum creatio importet respectum animae ad solum Deum, non potest dici quod anima ex sua creatione inquinetur. Sed infusio importat respectum ad Deum infun­ dentem, et ad carnem cui infunditur anima. Et ideo, habito respectu ad Deum infundentem, non potest dici quod anima per infusionem maculetur, sed solum habito respectu ad corpus cui infunditur. Quinto : Peccatum originale per se recipit natura, anima vero ex consequenti. — Sicut in natura Adae erat natura omnium nostrum originaliter, ita et peccatum originale, quod in nobis est, erat in illo peccato originali originaliter. Nam peccatum originale, ut dictum est, per se recepit natura; anima vero ex consequenti. Etenim originalis iustitia fuit superaddita primo homini ex liberalitatc divina ; sed quod huic animae non detur a Deo, non est ex parte cius, sed ex parte humanae naturae in qua invenitur contrarium prohibens. Peccatum namque originale trahitur ex origine, in quantum per eam communicatur humana natura, quam proprie respicit peccatum originale : quod quidem fit, quando proles concepta animatur; unde post animationem nihil prohibet prolem conceptam sanctificari ; postea enim non CAP. II. — DE PECCATO ORIGINALI manet in materno utero ad accipiendam humanam naturam, sed ad aliqualem perfectionem eius quod iam accepit. Sexto : Peccatum ergo originale per prius est in essentia U animae quam in potentiis ; ac deinde per prius respicit II quam II alias potentias. — voluntatem Ratio primi : Quia peccatum originale causatur per originem. Unde illud animae quod prius attingitur ab origine hominis, est primum subiectum originalis peccati. Attingit autem origo animam ut terminum generationis, secundum quod est forma corporis : quod quidem convenit ei secundum essentiam propriam, ut habitum est I. q. 76. a. 1. Unde anima secundum essentiam est primum subiectum originalis peccati. Quod confirmatur ex eo quod etiam originalis iustitia pertinebat primordialiter ad essentiam animae ; erat enim donum divinitus datum humanae naturae, quam per prius respicit essentia animae quam eius potentiae. Ratio secundi : Peccatum originale habet duplicem processum : unum quidem a carne ad animam; alium vero ab essentia animae ad potentias. Primus quidem processus est secundum ordinem generationis ; secundus autem, secun­ dum ordinem perfectionis. Et ideo, quamvis aliae poten­ tiae, sc. sensitivae, propinquiores sint carni, quia tamen voluntas est propinquior essentiae animae tamquam supe­ rior potentia : primo pervenit ad ipsam infectio originalis peccati. Ac quamvis intellectus quodammodo praecedat vo­ luntatem, in quantum proponit ei suum obiectum, voluntas tamen praecedit intellectum secundum ordinem motionis ad actum. Ideo peccatum originale, secundum eam quam ad actum habet inclinationem consideratum, immediate post essentiam animae, quae primum eius est subiectum secundum inhaerentiam, prius respicit et inficit voluntatem quam alias potentias : quae tamen omnes sunt corruptae per peccatum originale, sicut omnes erant e contrario integrae ac peifectae per originalem iustitiam x. 1 I.-II. q. 83. a. 1.-4. : De Malo. q. 4. a. 1. ; De Potentia, q. 3. a. 9. ad 3. et ad 4, — II. Sent. dist. 31. q. 2. a. 1. , C. Gent. lib. 4. cap. 52. 24 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » IV ib I De peccato originali quantum ad rationem culpae et poenae in nobis. Primo : luxta fidem catholicam, peccatum originale habet in nobis veram et propriam peccati rationem. — Ita Tridentinum Concilium, sess. 5. in decreto De peccato originali, ubi expresse definitur : i° Primum hominem Adam sancti­ tatem et iustitiam in qua constitutus fuerat, amisisse incurrisseque per offensam praevaricationis huiusmodi iram et indignationem Dei ; totumque Adam per illam praevarica­ tionis offensam secundum corpus et animam in deterius commutatum fuisse. 2° Adae praevaricationem, non sibi soli, sed etiam eius propagini nocuisse ; et acceptam a Deo sanctitatem et iusti­ tiam, quam perdidit, non sibi soli, sed etiam nobis perdidisse ; atque inquinatum illum per inobedientiae peccatum non tantum mortem et poenas corporis, sed etiam peccatum, quod mors est animae, in omne genus humanum transfudisse. 3° Hoc Adae peccatum, quod origine unum est, et piopagatione, non imitatione, transfusum omnibus, inesse uni­ cuique proprium; et nonnisi tolli quam per meritum unius mediatoris, Domini nostri lesu Christi. 40 Parvulos recentes ab uteris matrum esse baptizandos in remissionem peccatorum, eo quod aliquid ex Adam trahunt originalis peccati, quod regenerationis lavacro necesse est expiari ad vitam aeternam consequendam. 5° Per lesu Christi Domini nostri gratiam, quae in baptismate confertur, reatum originalis peccati remitti, atque etiam tolli totum id quod veram et propriam peccati rationem habet. Manere autem in baptizatis concupiscentiam vel fomitem, haec sancta Synodus fatetur et sentit. Hanc tamen concupiscentiam, quam aliquando Apostolus peccatum appellat, sancta Synodus declarat Ecclesiam Catholicam nunquam intellexisse peccatum appellari quod vere et pro­ prie in renatis peccatum sit, sed quia ex peccato est et ad t CAP. II. — DE PECCATO ORIGINALI peccatum inclinat. Si quis autem contrarium senserit : ana­ thema sit. Atque in sess. 6a, De lustificatione, cap. 3. : « Verum, etsi ille (Christus) pro omnibus mortuus est, non omnes tamen mortis eius beneficium recipiunt ; sed ii dumtaxat, quibus meritum passionis eius communicatur. Nam, sicut revera homines, nisi ex semine Adae propagati nascerentur, non nascerentur iniusti, cum ea propagatione, per ipsum, dum concipiuntur, propriam iniustitiam contrahant : ita, nisi in Christo renascerentur, nunquam iustificarentur ; cum ea renasccntia per meritum passionis cius gratia, qua iusti fiunt, illis tribuatur. » Argumenta Divi Thomae. — Ostenditur quoque ex argu­ mentis D. Thomae. —D.Thomas, II. Sent. dist. 30. q. 1. a. 2. concludit, quod « simpliciter concedendum est etiam culpam per originem trahi ex parentibus vitiatis in pueris natis ». i° Ad vitandum errorem eorum qui simpliciter peccatum originale negabant, sicut errorem luliani et Pelagii ; quorum quidem error veritati fidei non consonat, quia sacramento­ rum necessitatem et redemptionis tollit, quae contra servi­ tutem peccati, in qua nascimur, ordinata sunt. 20 Ad vitan­ dum eorum errorem qui, peccatum originale nomine tenus concedentes, secundum rem negabant, dicentes in puero nullam culpam esse, sed solum obligationem ad poenam ; et hoc manifeste justitiae divinae repugnat, ut scilicet aliquis obligetur ad poenam qui culpam non habet, cum poena iuste nonnisi culpae debeatur 30 Ex ratione voluntarii quod clauditur in peccato originali. Oportet (ait D. Thomas) quod secundum hoc quod aliquid rationem culpae habet, secundum hoc ratio voluntarii in ipso reperiatur. Sicut autem est quod­ dam bonum quod respicit naturam, et quoddam bonum quod respicit personam, ita etiam est quaedam culpa naturae, et quaedam personae. Unde ad culpam personae requiritur voluntas personae, sicut patet in culpa actuali, quae per actum personae committitur ; ad culpam vero naturae non requiritur nisi voluntas in natura illa. Sic ergo dicendum est, quod defectus illius originalis iustitiae quae homini in sua 26 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » creatione collata est, ex voluntate hominis accidit ; et sicut illud naturae donum fuit et fuisset in totam naturam propa­ gatum, homine in iustitia persistente, ita etiam et privatio illius boni in totam naturam perducitur, quasi privatio ct vitium naturae; ad idem enim genus privatio et habitus referantur ; et in quolibet homine rationem culpae habet ex hoc quod per voluntatem principii naturae, id est, primi hominis, inductus est talis defectus. Secundo : Ratio peccati non praedicatur univoce de peccato mortali, et de peccato veniali, et de peccato originali. — D. Thomas, I.-II. q. 88. a. i. ad i. : « Dicendum, quod divisio peccati in veniale et mortale non est divisio generis in species quae aequaliter participant rationem generis, sed analogi in ea de quibus praedicatur secundum prius et poste­ rius ; et ideo perfecta ratio peccati, quam Augustinus ponit, convenit peccato mortali. Peccatum autem veniale dicitur peccatum secundum rationem imperfectam et in ordine ad peccatum mortale ; sicut accidens dicitur ens in ordine ad substantiam, secundum imperfectam rationem entis ; non enim est contra legem ; quia venialiter peccans non facit quod lex prohibet nec praetermittit id ad quod lex per praeceptum obligat, sed facit praeter legem, quia non observat modum rationis quem lex intendit. » Et De Malo, q. 4. a. i. et 2. : « Dicendum, quod peccatum quod per origi­ nem contrahitur, dicitur voluntarium ratione sui principii, sc. voluntatis primi parentis. Istud peccatum consequitur totam naturam humanam: unde subiectum huius peccati est anima secundum quod est pars humanae naturae ; et ideo, sicut humana natura traducitur, licet anima non traducatur, ita etiam peccatum originale traducitur, licet anima non traducatur. Sicut ergo homicidium non dicitur culpa manus, sed culpa totius hominis, ita huiusmodi defectus non dicitur esse peccatum personale, sed peccatum totius naturae; nec ad personam pertinet nisi in quantum natura inficit personam. Privatio gratiae non est in ipso actu, sed in subiecto actus, et ideo non pertinet ad peccatum actuale ; sed carentia originalis iustitiae est in natura, et ideo potest pertinere ad ' CAP. IL — DE PECCATO ORIGINALI 27 originale peccatum, quod est peccatum naturae. » Ex quibus manifeste apparet, quod ratio peccati non convenit eodem modo peccato mortali et peccato veniali et peccato originali ; sed alia est ratio peccati originalis, et alia peccati venialis, et alia peccati mortalis. Quod etiam de macula venit intelligendum. (I.-II. q. 86. a. i.) Tertio : Inter omnia peccata ιΠΠΠΒΗΗΪ est originale. — Ita D.Thomas, II. Sent. dist. 33. q. 2. a. 1. ad 2. : «Dicendum, quod inter omnia peccata minimum est originale, eo quod minimum habet de voluntario; non enim est voluntarium voluntate istius personae, sed voluntate principii naturae tantum. Peccatum autem actuale, etiam veniale, est volun­ tarium voluntate eius in quo est ; et ideo minor poena debetui originali quam veniali. Nec obstat, quod originale non com­ patitur secum gratiam ; privatio enim gratiae non habet rationem culpae, sed poenae, nisi in quantam ex voluntate est. Unde, ubi minus est de voluntario, minus est de culpa. Similiter etiam non obstat, quod peccato actuali veniali temporalis poena debetur, quia hoc est per accidens, in quantum decedens in veniali tantum gratiam habet, virtute cuius poena purgata est. Si autem veniale peccatum sine gratia in aliquo esset, perpetuam poenam haberet. » Quarto : Peccatum originale est in nobis et secundum rationem culpae et secundum rationem poenae. — D. Thomas, De Malo, q. 4. a. 2. : « Sic ergo peccatum originale in isto homine vel in illo nihil est aliud quam id quod ad ipsum pervenit per originem ex peccato primi parentis. In peccato autem primi parentis fuit aliquid formale, sc. aversio ab incommutabili bono ; et aliquid materiale, sc. conversio ad bonum commutabile. Ex hoc autem quod aversus fuit ab incommutabili bono, donum originale iustitiae amisit ; ex hoc vero quod conversus est inordinate ad commutabile bonum, inferiores vires quae erigi debebant ad rationem, depressae sunt ad inferiora. Sic ergo et in his, qui ex eius stirpe oriuntur, et superior pars animae caret debito ordine ad Deum, qui erat per originalem iustitiam, et inferiores vires non subduntur 28 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS ï rationi, sed ad inferiora convertuntur secundum proprium f impetum ; et ipsum etiam corpus in corruptionem tendit secundum inclinationem contrariorum ex quibus componitur. Sed superior pars animae et etiam quaedam inferiorum virium, quae sunt sub voluntate et ei natae sunt obedire, recipiunt huiusmodi sequelam piinii peccati secundum rationem culpae; sunt enim culpae suscepti vae huiusmodi partes. Sed inferiores vires quae non subduntur voluntati, sc. po­ tentiae animae vegetabilis ct etiam ipsum corpus, suscipit huiusmodi sequelam secundum rationem poenae, non secun­ dum rationem culpae: nisi forte virtualiter, prout sc. huius­ modi poena, peccatum consequens, peccati est productiva, secundum quod vis generativa per decisionem corporalis seminis operatur ad traductionem peccati originalis simul cum humana natura. Peccatum originale est personae secun­ dum naturam quam ab alio traxit per originem ; et ideo omnis dejectus in natura prolis inventus, derivatus a peccato primi parentis, habet rationem peccati originalis, dummodo sit in subiecto quod sit susceptivum culpae. » Quinto : Peccatum tamen originale non habet rationem culpae si comparetur ad istum hominem prout est persona quaedam ; sed tantum si comparetur ad principium in quo omnes peccaverunt, et prout omnes homines sunt unus homo. — I). Thomas quaerens utrum peccatum originale sit poena et culpa, vel poena tantum, respondet : d) De Malo, q. 4. a. 2. : « Ad id vero quod quaerebatur, utrum sit poena tantum, vel poena et culpa, dicendum sicut supra dictum est, quod si comparetur ad istum hominem prout est persona quaedam, non habito respectu ad naturam, sic est poena; si autem comparetur ad principium in quo omnes peccaverunt, sic habet rationem culpae. » &) IV. C. Gent. cap. 52. : « Peccata actualia quae commu­ niter ab hominibus aguntur, adimunt aliquod bonum personae peccantis, puta gratiam et ordinem debitum partium animae ; unde personalia sunt ; nec, uno peccante, alteri imputantur. Primum autem peccatum primi hominis non solum peccantem destituit proprio et personali bono, sc. gratia et debito CAP. II. — DE PECCATO ORIGINALI 29 ordine animae, sed etiam bono ad naturam comm inem perlinente. Ut enim supra dictum est, sic natura humana fuit instituta in sui primordio, quod inferiores vires perfecte rationi subjicerentur ; ratio, Deo ; et animae, corpus ; Deo per gratiam supplente id quod ad hoc deerat per naturam. Huiusmodi autem beneficium, quod a quibusdam originalis iustitia dicitur, sic primo homini collatum fuit, ut ab eo simul cum natura humana propagaretur in posteros. Ratione autem per peccatum primi hominis se subtrahente a subiectione divina, subsecutum est, quod nec inferiores vires perfecte rationi subiiciantur, nec animae corpus ; et hoc non tantum in primo peccante, sed idem dejectus communis pervenit ad posteros, ad quos etiam dicta originalis iustitia perventura erat. Sic igitur peccatum primi hominis, a quo omnes alii, secundum doctrinam fidei, sunt derivati, et personale fuit in quantum ipsum primum hominem proprio bono ‘privavit, et naturale in quantum abstulit sibi ct suis posteris consequenter beneficium collatum toti humanae naturae. Sic igitur huius­ modi dejectus, in aliis consequens cx primo parente, etiam in aliis rationem culpae habet, prout omnes homines computantur unus homo per participationem naturae communis. Sic enim invenitur voluntarium huiusmodi peccatum voluntate primi parentis, quemadmodum et actio manus rationem culpae habet ex voluntate primi moventis quod est ratio; ut sic aestimentur in peccato naturae diversi homines quasi naturae communis paries, sicut in peccato personali diversae unius hominis partes. Considerandum est etiam, quod praedicti defectus (ex peccato Adami provenientes) per naturalem originem traducuntur, ex eo quod natura destituta est auxilio gratiae quod ei fuerat in primo parente collatum, ad posteros simul cum natura derivandum ; ct quia haec destitutio ex voluntario peccato processit, defectus consequens suscipit culpae rationem. Sic igitur defectus huiusmodi ct culpabiles sunt per comparationem adprimum principium quod est peccatum Adae, et naturales sunt per comparationem ad naturam iam destitutam. Unde et Apostolus dicit, Ephes. 2, 3. : « Eramus natura filii irae. » — Ad rem spectat damnata propositio Baii 47. : Peccatum originis 3θ D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS t vere habet rationem peccati sine ulla relatione ac respectu ad voluntatem a qua originem habuit. Sexto : Peccatu II originale in baptizato vere dicitur • I anere actu et transire reatu. — Caietanus, in I.-II. q. 81. a. 3. : « Quia et vere actu remanet privatio iustitiae originalis; sumus enim adhuc illa privati. Quoniam, quamvis habeamus gratiam gratum jacientem coniungentem supremum hominis Deo, non tamen habemus eam secundum hunc effectum, qui est iustitia originalis, in statu isto. Gratia enim, ut in Prima Part. q. 95. a. 1. dictum fuit, est radix originalis iustitiae; quae, olim cum suo fructu perdita, per baptismum reparatur secundum se, tantum fructum factura iustitiae originalis post resurrectionem. Et vere transit reatu: quia non remanet in baptizatis privatio originalis iustitiae sub ratione culpae; non enim amplius eis imputatur ad culpam, nec reservatur punienda. » D. Thomas, III. q. 69. a. 3. ad 3. : « Sicut in Secunda Parte q. 81. a. i. dictum est, peccatum originale hoc modo processit quod primo persona infecit naturam, postmodum vero natura infecit personam. Christus vero converso ordine prius reparat id quod personae est, et postmodum simul in omnibus reparabit id quod naturae est. Et ideo culpam originalis peccati et etiam poenam carentiae visionis divinae, quae res­ piciunt personam, statim post baptismum tollit ab homine; sed poenalitates praesentis vitae, sicut mors, james, sitis et alia huiusmodi, respiciunt naturam ex cuius principiis cau­ santur, prout est destituta originali iustitia ; et ideo isti defectus non tollentur nisi in ultima reparatione naturae post resurrectionem. » Cone. Trid. sess. 5. decret. De pec. orig. can. 5. : « In baptizatis tolli totum id quod veram et propriam peccati rationem habet. Manere autem in baptizatis concupiscentiam vel fomitem, haec Sancta Synodus fatetur et sentit. » CAPUT TERTIUM De peccato primi parentis quoad eius universalitatem. THESIS Secundum fidem catholicam firmiter est tenendum, quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivati peccatum originale ex Adam contrahunt. Momentum quaestionis. — Thesis ista, ad litteram ex D. Thoma deprompta, constanter, semper et ubique ab Angelico Doctore propugnatur ; et non quomodocumque, sed tamquam quid necessarium in doctrina catholica tenendum, et quasi fidei articulus ab omnibus credendus, et veluti conditio sine qua non ad servandam in Christo Domino Redemptoris universalis omnium hominum dignitatem. Atque ex alia parte manifeste patet hanc quaestionem, quaestio­ nisque sensum, per quam magni momenti esse ad D. Thomae declarandam doctrinam eiusque mentem aperiendam in cele­ berrima controversia De -prima B. Virginis sanctificatione atque de eiusdem ab omni originalis culpae labe praeservatione. Loca in quibus D. Thomas suprapositam thesim statuit. — a} Summa Theologica, I.-II. q. 81. a. 3. : « Utrum peccatum primi parentis transeat per originem in omnes homines. Respondeo : dicendum, quod secundum fidem catholicam firmiter est tenendum, quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivati, peccatum originale ex Adam contrahunt. » 32 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» b) II. Sent. dist. 31. q. 1. a. 2. : « Utrum sit necesse omnes homines nasci in peccato originali? Respondeo : dicen­ dum, quod necessarium est omnes qui ex Adam generantur per viam coitus, peccatum originale trahere. » c) De Malo, q. 4. a. 6. : « Utrum peccatum originale ab Adam deiivetur in omnes qui scminaliter ab ipso procedunt? Respondeo : dicendum, quod erroneum est dicere, quod aliqui scminaliter ab Adam deriventur absque originali peccato. » d) Quodlib. 6. a. 7. : « Apostolus dicit, Rom. 5, 12. : In quo omnes peccaverunt; a qua universalitate solus Christus excipitur, qui in Adam non fuit secundum seminalem rationem. » Ex his plurimisque aliis locis constare videtur, quod thesis supra posita, prout a D. Thoma stabilitur ac defenditur, nullam patitur exceptionem ; solus enim Christus excipitur ; quod quidem adhuc magis comprobatur ex ipsismet argu­ mentis quibus Angelicus Doctor thesim declarat asseritque tenendam. Argumenta D. Thomae. — Arg. 1. — Ex ipsa dignitate Christi ut Redemptor — Hoc est enim capitale argumentum quod semper in primo loco ponitur a D. Thoma : à) II. Sent. dist. 31. q. i. a. 2. : « Ille qui non est peccato obnoxius, redemp­ tione non indiget. Si ergo esset aliquis qui non in peccato originali nasceretur, praeter Christum, inveniretur aliquis qui redemptione facta per Christum non indigeret ; et sic Christus non esset caput omnium hominum, quod non est conveniens secundum fidem. Ergo nec ponere, quod aliquis sine peccato originali nasci possit. » &) De Malo, q. 4. a. 6. : « Erroneum est dicere, quod aliqui scminaliter ab Adam deriventur absque originali peccato ; sic enim aliqui homines essent qui non indigerent redemp­ tione facta per Christum. Unde simpliciter concedendum est, quod omnes qui scminaliter ab Adam propagantur, peccatum originale contrahunt mox in ipsa sua animatione. » c) I.-II. q. 81. a. 3. : « Secundum fidem catholicam firmiter est tenendum, quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivati, peccatum originale ex Adam contrahunt ; CAP. III. — DE PECCATI ORIGINALIS UNIVERSALITATE 33 alioquin non omnes indigerent redemptione quae est per Christum : quod est erroneum. » Unde, iuxta D. Thomae doctrinam, haec duo sunt sibi mutuo correlativa, nimirum : peccatum originale ex Adam contrahere, et indigere redemptione quae est per Christum ; non datur secundum sine primo, neque sine altero alterum ; atque eodem modo ad fidem catholicam pertinet omnes homines ex Adam derivatos peccatum originale ex Adam contrahere, ac omnes homines ex Adam derivatos redemp­ tione, quae est per Christum, indigere omnesque perinde a Christo fuisse redemptos. Arg. 2. — Ex ipsa formali ratione peccati originalis. — » II. Sent. dist. 31. q. 1. a. 2. : «Ad esse enim originalis peccati duo concurrunt, scilicet : a) defectus quidam, principia naturae humanae consequens ; et iterum, b) quod fuerit in potestate naturae, ut isto defectu careret vel non, sine quo ratio culpae in hoc defectu non esset. Utrumque autem necessarium est inveniri in illis qui ex Adam per modum dictum generantur. » a) Quoad primum. — « Si enim defectus ille non traduce­ retur, non posset contingere nisi per hoc quod natura gene­ rantis perfecte reintegrata esset ; non enim potest contingere, ut virtute naturae deficientis aliquid in natura non deficiens generetur. Natura vero humana in statu huius viae non reintegratur quantum ad id quod naturae est, etsi per gratiam reintegratur quantum ad hoc quod ad personam pertinet ; sed in futuro perfecte reintegrabitur in beatis. Unde oportet, quod secundum totum decursum huius vitae defectus iste ex parentibus ad filios propagetur. » δ) Quoad secundum. — « Similiter et ratio voluntarii, quae culpam causabat in natura, in omnes homines, qui ab Adam naturam accipiunt, transiit. Erat enim, ut supra dictum est, tali conditione sibi iustitia originalis concessa, ut omnes, qui ab eo naturam humanam acciperent, simul cum natura et iustitiam consequerentur ; unde, quod illi qui ab ipso nati sunt, tali iustitia careant, ex voluntate ipsius Adae consecutum est ; unde ratio voluntarii in omnes, qui ab eo naturam huma­ nam accipiunt, simul cum defectu transiit. Et quia generatum 34 D, THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» CAP. III. — DE PECCATI ORIGINALIS UNIVERSALITATE recipit naturam a generante, et patiens ab agente, ideo omnes, qui secundum seminalem rationem, quae est virtus activa, ab Adam descendunt, oportet quod in culpa originali nascantur. » Arg. 3. — Ex hoc quod etiam in baptizatis peccatum originale anet actu, qua II vis transeat reatu. — I.-II. q. 81. a. 3. ad 2. : « Peccatum originale per baptismum aufertur reatu, inquantum anima recuperat gratiam quantum ad men­ tem ; remanet tamen peccatum originale actu quantum ad /0mitem, qui est inordinatio partium inferiorum animae et ipsius corpoiis, secundum quod homo generat, et non secundum mentem ; et ideo baptizati traducunt peccatum originale. Non enim parentes generant in quantum sunt renovati per baptismum, sed in quantum retinent adhuc aliquid de vetustate primi peccati. » Quod iterum tradit Angelicus Doctor, Rom. cap. 5. lect. 3. : « Per baptismum homo liberatur a peccato originali quantum ad mentem, sed remanet peccati infectio quantum ad carnem ; unde infra cap. 7. v. 25. dicit Apostolus : Ego ipse mente servio legi Dei, carne autem legi peccati. Homo autem non generat mente carnales filios, sed came ; et ideo non transmittit novitatem Christi, sed vetustatem Adae. » Arg. 4. — Ex eo quod intelligendum venit in verbo contra­ hendi. — D.Thomas, III. q. 14. a.3. : «Respondeo: dicendum, quod in verbo contrahendi intelligitur ordo effectus ad causam, ut sc. illud dicatur contrahi quod simul cum sua causa ex necessitate trahitur. Causa autem mortis et horum defec­ tuum in humana natura est peccatum, quia per peccatum mors intravit in mundum, ut dicitur Rom. 5, 12. Et ideo illi proprie dicuntur hos defectus contrahere qui ex debito peccati hos defectus incurrunt. » Et III. Sent. dist. 15. q. 1. a. 3. : « Respondeo, dicendum, quod dlud proprie contrahitur quod ex necessitate, alio tracto, trahitur; et quia ex hoc ipso, quod humanam naturam trahimus ex parentibus per vitiatam originem, sequitur de necessitate quod hos defectus habeamus: ideo dicimur hos defectus contrahere. Verbum contrahendi . 1 I I 1 ' 35 non solum importat traductionem, sed necessarium ordinem ad aliud tractum. Haec coniunctio con non solum notat simultatem temporis, sed ordinem necessariae consecutionis unius ad alterum. » Rom. cap. 5. led. 3.: « Et ideo dicendum est, quod, sicut peccatum actuale est peccatum personae, quia per voluntatem personae peccantis committitur, ita peccatum originale est peccatum naturae, quod per voluntatem principii humanae naturae commissum est. Est enim considerandum, quod, sicut diversa corporis membra partes sunt personae unius hominis, ita omnes homines sunt partes et quasi membra humanae naturae. Unde et Porphyrius dicit, quod participa­ tione speciei plures homines sunt unus homo. Videmus autem quod actus peccati exercitus per aliquod membrum, puta per manum vel pedem, non habet rationem culpae ex voluntate manus vel pedis, sed ex voluntate totius hominis a quo, sicut a quodam principio, derivatur motus peccati ad singula membra. Et similiter a voluntate Adae, qui fuit principium humanae naturae, tota inordinatio naturae habet culpae rationem in omnibus ad quos pervenit, quantum ad hoc quod susceptivi sunt culpae. Et sicut peccatum actuale, quod est peccatum personae, trahitur ad singula membra per aliquem actum personalem, ita peccatum originale trahitur ad singulos homines per actum naturae, qui est generatio. Et ita, sicut per generationem humana natura trahitur, ita etiam per generationem traducitur dejectus humanae naturae qui con­ secutus est ex peccato primi parentis. Est autem hic defectus carentia originalis iustitiae, quae erat primo homini divinitus collata, non solum ut erat persona quaedam singularis, sed etiam ut erat principium humanae naturae, ut sc. eam simul cum natura in posteros traduceret. Et ideo simili modo amissionem originalis iustitiae per peccatum ad posteros transmittit, habentem in eis rationem culpae, ratione iam dicta. » Unde, sicut omnes ex Adam derivati, si Adam non peccaverit, simul cum natura iustitiam originalem acciperent, ita pariter, postquam Adam peccavit, omnes simul cum natura peccatum originale, quod est iustitiae originalis amissio, ex 3θ D· THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » CAP. III. — DE PECCATI ORIGINALIS UNIVERSALITATE necessitate, natura tracta, contrahunt. Contrariorum eadem est ratio ; intei naturam humanam transmittendam, et iustitiam originalem accipiendam, et peccatum originale contrahendum, similis prorsus est nexus ; aequalisque tota­ liter est ordo causae ad effectum, et effectus ad causam, mutatis mutandis. Arg. 5. — Ex duobus per quae, si Deus absolute voluerit, talis ordo causae ad effectu Ii tolleretur. — Duo enim sunt, quae, ut supra declaratum est, concurrunt ad esse originalis peccati, videlicet : i° defectus, principia naturae humanae consequens ; in quo quidem defectu, qui est ipsamet privatio originalis iustitiae, clauduntur defectus seu privatio perfectae subicctionis partis superioris hominis ad Deum, et perfectae subiectionis inferiorum virium animae ad rationem, et per­ fectae subiectionis ipsiusmet corporis ad animam. 2° Ratio voluntarii, unde ille defectus principia naturae humanae consequens rationem culpae habet. Nam, ut supra dictum manet, defectus illius originalis iustitiae, quae homini in sua creatione collata est, ex voluntate hominis accidit ; et sicut illud naturae donum fuisset in totam naturam propagatum, homine in iustitia persistente, ita etiam et privatio illius boni in totam naturam perducitur quasi 'privatio et vitium naturae; atque in quolibet homine rationem culpae habet ex hoc, quod per voluntatem principii naturae, id est, primi hominis, talis defectus inductus est. Iam vero, absolute loquendo, potens est Deus utrumque removere ab aliquo qui per viam generationis ex Adam derivatur. Quoad defectum quidem ; nam, ut D. Thomas tradit, II. Sent. dist. 31. q. 1. a. 2. ad 5. : « Dicendum, quod hoc non potest esse, ut concupiscentia habitualis, quae in deordinatione virium animae consistit, tolleretur ex toto, nisi natura penitus reintegraretur ; et hoc quidem nulli dubium est quin Deus facere posset; et si hoc fieret, procul dubio geniti sine originali peccato nascerentur. » Atque in tali hypothesi iam non concluderet illa ratio quam affert D.Thomas, II. Sent. dist. 31. q. i. a. 1. : « Et quia natura deficiens ab eo quod gratis impensum erat, non potest causare hoc quod supra naturam 37 collatum erat, cum nihil agat ultra suam speciem, ideo sequitur, quod ille, qui generatur ab habente naturam hoc modo deficientem, naturam in simili defectu suscipiat ; quia actus personae secundum conditionem suae naturae procedit et ultra non se extendit. Inde est, quod defectus in ipsam personam generatam redundat. » Quoad rationem vero voluntarii, unde ratio culpae oritur. Etenim, ut D. Thomas ibidem adiungit : « Sed ratio culpae inde venit, quia illud quod collatum fuit gratis Adae, sc. originalis iustitia, non fuit sibi collatum personaliter, sed in quantum talem naturam habebat, ut omnes, sc. in quibus talis ab eo accepta natura inveniretur, tali dono potirentur ; et ideo, cum propagatione camis etiam illa originalis iustitia propagata fuisset. In potestate ergo naturae erat, ut talis iustitia semper in ea conservaretur ; sed per voluntatem personae existentis in natura factum est, ut hoc perderetur ; et ideo hic defectus, comparatus ad naturam, rationem culpae habet in omnibus in quibus invenitur communis natura accepta a persona peccante ; et quia per originem camis defectus iste naturali generatione traducitur simul cum natura, ideo etiam et culpa originalis per originem camis traduci dicitur ; et quia per voluntatem personae ratio culpae ad naturam transit, ideo dicitur persona naturam infecisse. Quia vero in personis aliis est originale peccatum a prima persona generantis, non est ratio culpae ex ipsis, cum non propria voluntate peccatum tale incurrant, sed in quan­ tum talem naturam cum ratione culpae recipiunt. » Cum igitur iustitia originalis sit donum gratuitum naturae com­ muni collatum tali tenore et talibus conditionibus ex libera Dei voluntate, manifestum est quod, absolute loquendo, si Deus voluisset, conferre potuisset alicui iustitiam originalem independenter ab Adamo ; ac proinde talis persona, sicut non penderet ab Adamo in iustitia originali consequenda, ita nec ab Adamo pariter penderet in transmissione originalis culpae. Ergo, sive Deus reintegraret naturam in parentibus vel in came generati ante animationem, sive Deus conferret originalem iustitiam alicui independenter ab Adamo, in 38 I D· THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » utraque hypothesi homo non contraheret peccatum originale, etiamsi ab Adamo per carnalem generationem derivaretur ; sed talis homo iam non indigeret personaliter redemptione. I i II Quonam sensu sit verum et ad fidem catholicam perti­ neat, quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivati peccatum originale ex eo contrahunt? Primo : Responsio ipsius D. Thomae. — «) IV. Sent. dist. 43. q. i. a. 4. solut. 1. ad 3. : « Dicendum, quod hoc est erroneum dicere, quod aliquis sine peccato originali conci­ piatur, praeter solum Christum ; quia ille qui sine peccato l originali conciperetur, non indigeret redemptione quae facta est per Christum ; et sic Christus non esset omnium hominum Redemptor. Nec potest dici, quod non hac redemptione indiguerunt, quia praestitum fuit eis, ut sine peccato conci­ perentur ; quia illa gratia facta est parentibus, ut in eis j vitium naturae sanaretur, quo manente sine originali peccato . generare non possent ; vel ipsi naturae quae sanata est. Oportet autem ponere, quod quilibet personaliter redemptione Christi indigeat, non solum ratione naturae. Liberare autem a malo vel a debito absolvi, non potest nisi qui debitum incurrit vel in malum deiectus fuit; et ita non possent omnes fructum dominicae orationis in seipsis percipere, nisi omnes debitores nascerentur et malo subiecti ; unde dimissio debitorum et liberatio a malo non potest intelligi quod aliquis sine debito vel immunis a malo nascatur ; sed, quia cum debito natus, postea per gratiam Christi liberatur. Nec etiam sequitur, si potest sine errore poni quod aliqui non moriantur, quod possit sine errore poni quod aliqui sine originali peccato nascantur, quamvis mors sit poena originalis peccati ; quia Deus potest ex misercordia alicui relaxare poenam ad quam obligatur ex culpa praeterita, sicut adulteram sine poena dimisit, Ioan. 8. ; ct similiter poterit liberare a morte eos qui reatum mortis contraxerunt cum originali nascendo ; et sic non sequitur : Si non moriantur, ergo nascantur sine originali. » CAP. III. — DE PECCATI ORIGINALIS UNIVERSALITATE 39 b) II. Sent. dist. 28. q. 1. a. 2. ad 5. : « Dicendum, quod mors non respondet pro poena cuilibet peccato, sed peccato primae transgressionis, ex quo tota natura infecta est ; unde, sicut a necessitate moriendi homo non liberatur nisi per gratiam, ita ct a necessitate subiacendi illi peccato per origi­ nem a parentibus in posteros transfuso. » Secundo : Responsio Cardinalis Caietani. — Caietanus etiam in suis Commentariis in I.-II. q. 81. a. 3. ita scribit : « In articulo tertio eiusdem octogesimae primae quaestionis adverte duo circa universalitatem peccati originalis. » Primum est, quod ad fidem catholicam spectat, quod omnes, praeter solum Christum, contrahant peccatum origi­ nale. Quod dictum non intelligendum est aliter quam de morte, quae est poena peccati originalis ; ita quod, sicut omnes incurrunt mortem, id est, necessitatem moriendi, ita omnes incurrunt peccatum originale, id est, necessitatem habendi peccatum originale. Et sicut non spectat ad fidem an singuli moriantur actualiter, an divina dispositione aliquis non moriatur, ita non spectat ad fidem an aliquis, ex speciali praerogativa gratiae, non incurrat actualiter originale pecca­ tum. De utroque enim simul inquit Apostolus, Rom. 5, 12. : Per unum hominem peccatum introivit in mundum, et per peccatum mors. Est igitur necessarium secundum catholicam fidem credere, quod omnis utriusque sexus, ab Adam secun­ dum rationem seminalem proveniens, ex ipsa sua generatione sit obnoxius peccato originali. Et contra Pclagianos, dicentes oppositum, Augustinus disserit ct definit. De solo autem Icsu Christo verum est, quod ex ipsa generatione nulli obnoxius est peccato; iuxta verbum Angeli ad Beatam Virginem ante Filii conceptionem, quae vocatur nativitas in utero, dicentis, Luc. 1, 35. : Quod ex te nascetur sanctum. Et iuxta hunc sensum militat ratio Auctoris (D. Thomae), sc. quia aliter non indigerent redemptione quae per lesum Christum facta est. Si enim peccatum originale, vel in actu vel in necessitate habendi illud, quis non incurreret, non egeret redemptione : quod haereticum esset dicere. Sed si omnes obnoxii sunt peccato originali, sufficit ad indigentiam redemp- 40 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» tionis ; neque enim solum redemptione eget actualiter cap­ tivus, sed etiam obnoxius captivitati. Et haec bene notabis tu, Thomista, ne nimis zelo, non secundum scientiam, accen­ sus, erronea dicas quae erronea non sunt, cum de Beatissimae Virginis Conceptione disputas aut praedicas. Secundum notandum est, quod licet, ut dictum est, ad fidem 1 non spectet tamquam necessario credendum, utrum aliquis actualiter non habuerit, ex speciali gratia, originale peccatum, per hoc non excluditur quin spectare possit tam­ quam probabile, propter auctoritates sanctorum. In principio , namque Primae Partis q. i. a. 8. ad 2. distinxit Auctor, quomodo multipliciter aliqua spectent ad Sacram Theologiam. Propter quod oportet sobrie se habere hominem in re hac, sicut et de actuali morte eorum de quibus loquitur Apostolus ad Thessal. cap. 4. ; et diabolicas aemulationes, detractiones rixasque, tam sub zeli quam sub pietatis umbra, evitare ; ac Spiritui Sancto obicem non ponere, iureiurando firmando hoc vel illud. » Haec recte ac sapienter Caietanus. Tertio : Corollaria. — 1. Ergo iuxta fidem catholicam firmiter est tenendum, quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivati, peccatum originale ex eo con­ trahunt, vel in actu vel in necessitate habendi illud. 2. Ergo dictum de peccato originali non est intelligendum aliter quam de morte quae est poena peccati originalis ; ita quod, sicut omnes incurrunt mortem, id est, necessitatem moriendi, ita omnes incurrunt peccatum originale, id est, necessitatem habendi originale peccatum. 3. Ergo ad fidem catholicam pertinet, quod omnes ex Adam derivati per carnalem generationem incurrant saltem necessitatem habendi illa omnia quae in peccato originali comprehenduntur ; ideoque necessitatem carendi gratia, et necessitatem incurrendi maculam quae ad privationem gratiae consequitur, et necessitatem moriendi, et necessitatem carendi visione divinae essentiae. 1 Post Bullam dogmaticam Ineffabilis Deus, iam ad fidem spectat, quod B. Virgo actualiter non habuit, ut infra ex professo declarabitur’ CAP. III. — DE PECCATI ORIGINALIS UNIVERSALITATE 41 4. Ergo omnes ex Adamo propagati nascuntur debitores et malo subiecti, et obnoxii peccato originali, et cum debito originale peccatum habendi ; postea, posterioritate vel tem­ poris vel saltem naturae, per gratiam Christi liberantur. 5. Ergo oportet ponere, quod omnes et singuli ex Adam derivati redemptione Christi indigent, non solum ratione naturae, sed etiam ratione personae. 6. Ergo ad indigendum redemptione quae per lesum Christum facta est, non est necessarium incurrere actualiter originale peccatum, sed dumtaxat esse obnoxium originali peccato propter necessitatem habendi illud. 7. Ergo, sicut omnes homines ex Adam derivati indigent redemptione quae est per Christum, ita pariter originale peccatum ex Adamo contrahunt nascendo debitores, etiamsi aliquis ex speciali gratia originale peccatum actualiter non habuerit. Haec est mens ct doctrina D. Thomae ; et in hoc sensu thesis supra posita nullam prorsus patitur exceptionem ; atque ex modo absoluto, quo Angelicus Doctor loquitur, manifestum est. Et iuxta hunc sensum, concludit Caietanus, militat ratio Auctoris. III In eodem quippe sensu, quo iuxta fidem catholicam firmiter est tenendum omnes homines ex Adam derivatos peccatum originale ex Adam contrahere, tenendum quoque et omnes homines, praeter solum Christum, in Adamo peccasse atque in originali peccato conceptos fuisse, et maculam originalis culpae incurrisse. Primo : Quia in Adamo peccare idem est ac originale peccatum ex Adam contrahere. — Ita D. Thomas : a) De Malo, q. 4. a. 3. ad 2. : « Dicendum, quod, cum peccatum originale sit peccatum naturae, non pertinet ad animam nisi in quantum est pars humanae naturae ; humana autem natura fuit originaliter in Adam secundum aliquam partem sui, sc. secundum carnem et secundum dispositionem ad 42 D. THOMAS ET BULLA <( INEFFABILIS DEUS f) animam ; et secundum hoc dicitur horno in Adam peccasse peccato originali. » b) IV. C. Gent. cap. 52. : « Secundum hoc igitur verum est dicere, quod, uno peccante, omnes peccaverunt in ipso, ut Apostolus dicit, Rom. 5, 19 ; non quod essent actu in ipso alii homines, sed virtute, sicut in originali principio ; nec dicuntur peccasse in eo quasi aliquem actum exercentes, sed in quantum pertinent ad naturam ipsius, quae per peccatum corrupta est. » c) Ibidem : « Considerandum est etiam, quod, licet aliquis per gratiae sacramenta sic ab originali peccato mundetur, ut ei non imputetur ad culpam, quod est personaliter ipsum a peccato originali liberari, non tamen totaliter sanatur; et ideo secundum actum naturae peccatum originale transmit­ titur in posteros. Sic igitur in homine generante, in quantum est persona quaedam, non est originale peccatum, et contingit etiam in actu generationis nullum esse actuale peccatum; sed in quantum homo generans est naturale generationis principium, infectio originalis peccati, quod naturam respicit, in eo manet et in actu generationis ipsius. » d) Rom. cap. 5. lect. 3. : « Deinde tangit (Apostolus) universalitatem processus peccati, cum dicit : In quo omnes peccaverunt ; quod, sicut Augustinus dicit in Glossa, potest dupliciter intelligi : Uno modo, in quo, sc. primo homine; vel in quo, sc. peccato ; quia sc. eo peccante, quodam­ modo omnes peccaverunt, in quantum in eo erant sicut in prima sua origine. Sic igitur nos accipimus peccatum ab Adam et trahimus ; atque naturam humanam ab eo accipimus sicut a principio activo, quod est esse in eo secundum semi­ nalem rationem : quod quidem non competit Christo. » Secundo : Quia hominem in originali peccato conceptum fuisse idem significat ac hominem in Adamo peccasse atque ex Adamo peccatum originale contrahere. — Ita D. Thomas : a) Comment, in Psalm. 50. ; « Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum, ct in peccatis concepit me mater mea. Hic ponit radicem culpae. Radix omnis culpae actualis est peccatum originale, quod a parentibus contrahitur infectis illo peccato ; haec infectio erat in patre ipsius David et in matre. Quantum ■ CAP. III. — DE PECCATI ORIGINALIS UNIVERSALITATE 43 ad patrem dicit : In iniquitatibus conceptus sum; non actua­ libus, quia non de adulterio, sed de matrimonio et sancto lesse natus sive generatus est, ut dicitur in lib. Ruth, cap. ultimo ; sed in originali ; nam in hoc peccato omnes nascuntur. Rom. 5, 12. : Per unum hominem in hunc mundum peccatum intravit. Sed cum originale sit unum, quare dicit : I?i iniqui­ tatibus? Dicendum est, quod peccatum originale est unum in essentia, ut sic dicatur, multa tamen in virtute ; quia occasionem praebet ad omnia alia peccata... Quantum ad matrem, dicit : Et in peccatis concepit me mater mea. Sed numquid non erant mundati parentes David per circumcisionem ab originali peccato? Dicendum est, quod baptismus et circumcisio mundant animam a culpa originali, sed adhuc remanet fomes, et circumcisio fiebat in carne, et homo generat filios secundum carnem ; et ideo necesse erat, quod iterum filius natus circumcideretur ; et sic modo natus ex parentibus baptizatis baptizatur. Alia littera habet : Et in peccatis peperit me mater mea. Et sic, quia quidam sanctificantur in utero ; sed omnes, praeter Christum, conci­ piuntur in originali ; et ideo dicit, quod non sanctificatus est in utero, sed natus in originali. » ô) I.-II. q. 81. a. 3. : « Ratio autem sumi potest ex hoc, quod supra dictum est in a. i. huius quaestionis, sc. quod sic ex peccato primi parentis traducitur culpa originalis in posteros, sicut a voluntate animae per motionem mem­ brorum traducitur peccatum actuale ad membra corporis. Manifestum est autem, quod peccatum actuale traducitur ad omnia membra quae nata sunt moveri a voluntate. Unde et culpa originalis traducitur ad omnes illos qui moventur ab Adam motione generationis. » c) De Malo, q. 4. a. 6. : « Dictum est enim supra, quod peccatum originale hoc modo comparatur ad totam naturam humanam ex Adam propagatam, sicut peccatum actuale com­ paratur ad unam personam hominis singularem, ac si omnes homines, in quantum ab Adam derivantur, sint unus homo, cuius membra sint diversae personae. Manifestum est autem, quod peccatum actual·; primo invenitur in aliquo principio, sc. in voluntate, quae primo est susceptiva peccati, ct ab 44 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » ea derivatur in alias potentias animae et etiam in membra corporis secundum quod moventur a voluntate ; sic enim actus sunt voluntarii qui exiguntur ad rationem peccati. Sic ergo et peccatum originale primo considerandum est in Adam ut in quodam 'principio a quo derivatur ad omnes qui ab eo moventur. Sicut autem moventur partes unius hominis per imperium voluntatis, ita movetur filius a patre per vim generativam ; unde Philosophus dicit, in II. Physicor. quod pater est causa filii ut movens; et in lib. II. De generat, animal, dicitur, quod in semine est quaedam motio ab anima patris quae movet materiam ad formam concepti. Sic ergo huiusmodi motio quae est per originem a primo parente derivatur in omnes qui seminaliter ab eo procedunt ; unde omnes qui seminaliter ab eo procedunt, contrahunt ab eo originale peccatum. » Tertio : Quia maculam originalis culpae incurrere idem significat ac originale peccatum ex Adamo contrahere atque in Adamo peccasse et in peccato originali conceptum fuisse. Ita D. Thomas : a) De Pol. q. 3. a. 6. ad 23. : « Dicendum, quod macula in anima non ponit naturam aliquam, sed solam gratiae privationem, tamen respectu ad actum peccati praecedentem, qui huius privationis causa fuit vel esse potuit ; et sic non oportet, quod habeat maculam alicuius peccati qui actum peccati illius non commisit. » b) I.-II. q. 86. a. 1. : « Habet autem anima hominis duplicem nitorem : unum quidem ex refulgentia luminis naturalis rationis, per quam dirigitur in suis actibus ; alium vero, ex refulgentia divini luminis, sc. sapientiae ct gratiae, per quam etiam homo perficitur ad bene et decenter agen­ dum. Est autem quasi quidam animae tactus, quando inhaeret aliquibus rebus per amorem. Cum autem peccat, adhaeret aliquibus rebus contra lumen rationis et divinae legis. Unde ipsum detrimentum nitoris, ex tali contactu proveniens, macula animae metaphorice vocatur. Anima non inquinatur ex rebus inferioribus virtute earum, quasi agentibus eis in animam ; sed magis e converso, anima sua actione se inquinat, inordinate eis inhaerendo contra lumen rationis et divinae CAP. III. — DE PECCATI ORIGINALIS UNIVERSALITATE 45 legis. Macula non est aliquid positive in anima, nec significat privationem solam, sed significat privationem quamdam nitoris animae in ordine ad suam causam, quae est peccatum; et ideo diversa peccata diversas maculas inducunt ; et est simile de umbra, quae est privatio luminis ex obiecto ali­ cuius corporis, et secundum diversitatem corporum obiectorum diversificantur umbrae. » c) Caietanus, in I.-II. q. 86. a. i. : « Macula sumitur dupliciter : i° pro privatione coniunctionis ad Deum ex peccato ; 2° pro privatione nitoris. Et si hoc secundo modo sumitur, non est id quo formaliter post actum dicitur quis peccator, sed effectus eius. Est namque peccator privatione conversionis ad Deum, quam sequitur detrimentum nitoris. Anima namque Deo iuncta per charitatem, conformatur Deo, convertitur ad illum, coniungitur illi, illuminatur ab illo, fulget ex illo. Et per oppositum, privatio coniunctionis ex peccato, opposita facit ; et elongatio, dissimilitudo, aversio, maculaque dicitur. » i i Quarto : Corollaria. — i. Ergo omnes istae proposi­ tiones, et si quae sunt aliae huiusmodi, nimirum : a) In Adamo Peccare; b) in -peccato originali conceptum fuisse; c) maculam “ originalis culpae incurrere; d) peccatum originale ex Adamo contrahere, unam eandemque rem quoad substantiam quae­ stionis significant atque in eodem sensu veniunt intelligendae, unumque et idem sub diversis verbis exprimunt, nempe : privationem seu carentiam iustitiac originalis simul ac omnia quae in huiusmodi privatione includuntur atque ex ea neces­ sario derivantur. 2. Simili ergo modo, ad indigentiam redemptionis quae per lesum Christum facta est, non opus est incurrere macu­ lam seu inquinari contagio originalis culpae actu sive de facto, sed solummodo habere necessitatem praedictam macu­ lam incurrendi ; sicut de peccato ipso dictum manet. 3. Ergo, sicut peccatum originale non est peccatum personae, sed -peccatum totius naturae, quod eatenus personam attingit quatenus talis persona talem naturam habet, ita pariter macula seu labes originalis culpae non est macula 46 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS» personae, sed totius humanae naturae ex qua derivatur ad ipsam personam talem naturam habentem ac in tali natura complete constituta subsistentem. 4. Sic igitur ab Adam maculam primi peccati accipimus et trahimus, sicut ab eo simul cum natura culpam accipimus et contrahimus, nempe tamquam a principio activo humanae naturae, in quo omnes homines erant sicut in prima sua origine. 5. Nec dicendum est omnes homines peccare in Adam vel ex Adamo peccatum contrahere aut maculam originalis peccati incurrere propter hoc, quod voluntates omnium hominum essent veluti clausae in voluntate primi parentis; etenim homines minime dicuntur peccare in Adamo quasi aliquem actum exercentes, sed in quantum pertinent ad naturam Adami quae per peccatum corrupta est. 6. Omnes dicuntur in Adam peccasse, ex Adam peccatum contrahere, maculam primi peccati incurrere ; quia omnes moventur ab Adamo motione generationis, et omnes, in quantum ab Adamo derivantur, sunt unus homo, cuius membra sunt diversae personae. 7. Causa autem, per quam macula originalis relinquitur in anima, est ipsa propagatio humanae naturae. Humana autem natura traducitur a parente in filium per traductionem carnis, cui postmodu animam infunditur ; et ex hoc infec­ tionem incurrit, quod fit, cum carne traducta, una natura. Originali culpae debetur poena secundum hoc quod culpa est ; et hoc non habet ex unione animae ad corpus, sed ex voluntate primi parentis, quod culpa sit*. 'II. Sent. dist. 32. q. 2. a. 1. et 2. — De Pot. q. 3. a. 9. ad 3. 3 09 18 CAPUT QUARTUM Quomodo originale peccatum divinitus tollatur atque per auxilium gratiae infectio naturae seu fomes peccati possit quoque ex toto tolli. In quo conveniant et in quo differant duo pueri, quorum alter ex Adamo derivatus in originali nascatur, alter vero a Deo ex limo terrae formatus in conditione naturae suae esset relictus. In quo conveniant. — Ad maiorem horum omnium, quae in peccato originali continentur, declarationem, et ut recte faciliusque capiatur qualiter defectus originalis iustitiae in his, qui ex primo parente prodierunt, rationem culpae et ■poenae possit habere, ipsemet Angelicus Doctor facit hanc comparationem inter homines qui ex Adam generantur, et hominem alium quem poterat Deus ex limo terrae formare ac in conditione naturae suae relinquere h Supponendo ergo duos pueros, in quibus nullum personale peccatum adhuc repentur, et quorum alter ex Adam per viam genera­ tionis derivatur, alter vero a Deo ex limo terrae formatus in conditione suae naturae sit relictus, habebitur : i. In utroque est absentia gratiae ; in utroque carentia originalis iustitiae ; in utroque proinde deest illa rectitudo primi status in qua Deus hominem fecit, et secundum quam ratio subdebatur Deo, rationi vero inferiores vires, et animae corpus. (I. q. 95. a. 1.) Consequenter : 1 ΊΙ Sent. dist. 31. q. 1. a. 2. ad 3. BELLARMINE LIBRARY Mary’S College ST. MARYS, KANSAS 48 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» CAP. IV. — QUOMODO ORIGINALE PECCATUM TOLLATUR 2. In utroque etiam quatuor illae potentiae animae, quae possunt esse subiecta virtutum, sc. ratio in qua est prudentia, voluntas in qua est iustitia, irascibilis in qua est fortitudo, concupiscibilis in qua est temperantia, manent quodammodo destitutae proprio ordine quo naturaliter ordinantur ad virtutem. Ratio quidem, destituta suo ordine ad verum ; voluntas, destituta suo ordine ad bonum ; irasci­ bilis, destituta suo ordine ad arduum ; concupiscibilis, destituta suo ordine ad delectabile moderatum ratione. (I.-II. q· 85. a. 3.) 3. In utroque perinde eadem prorsus seu fere eadem1 difficultas ad prosequendum bonum et pronitas in malum. 4. In utroque similiter passibilitas et corruptibilitas et mors et alii defectus corporales, omnibus hominibus com­ munes, ut dolor, fames, sitis, fatigatio et huiusmodi, unde vita corporis est voluti quaedam corruptio continuata quae terminatur ad mortem. 5. Et in utroque pariter post mortem, carentia seu pri­ vatio visionis Divinae Essentiae. 1 Diversae reperiuntur sententiae etiam apud Thomistas, quo­ rum quidam cum Gonet et aliis asserunt hominem in statu natural lapsae, non habentem peccatum actuale, sed solum originale, nullo modo esse debiliorem ad bonum morale ordinis naturalis, quam esset in statu naturae purae. Quidam vero cum Alvarez, Lemos, Contenson, Goudin ct aliis, dicunt : s Vires naturales hominis ad bonum morale ordinis naturalis in statu naturae lapsae nondum reparatae, non sunt imminutae intrinsece et quoad entitatem ; probabilius est tamen esse minus habiles ad bonum morale extrinsece et cx appositione impedi­ menti, quod non luisset in natura pura, atque hoc sensu posse dici minores quam fuissent in natura pura. Conclusio quoad utramque partem deducitur cx variis locis D. Thomae. » (Billuart, tract. Di Gratia, dissert. 2. pracambula, art. 3.). — Caietanus in I.-II. q. 109. a. 2. ait : « Differentia inter naturam in puris naturalibus et naturam lapsam, tanta est quanta est inter personam nudam ab initio et perso­ nam exspoliatam. Et hoc dico secundum rem ; secundum rationes vero rerum, multa adveniunt. Sicut enim persona nuda et persona spoliata non distinguuntur in hoc quod una sit magis aut minus nuda, ita natura in puris naturalibus, et natura spoliata gratia et iustitia originali, non differunt per hoc quod altera carum sit magis aut minus in naturalibus destituta... Sed quantum ad rationes rerum magna differentia est. Quia sicut in persona nuda nuditas negationis rationem habet, in exspoliata vero habet rationem privationis vestis debitae conservari etc., ita defectus animae et corporis naturae in puris naturalibus, nec culpae et poenae, nec vulnerum etc. rationem habent, sed naturalium conditionum ; in natura autem lapsa habent rationem corruptionum, vulnerum, poenae et culpae in parte susceptiva illius. Unde patet, quod quantum ad sufficientiam naturae huma­ nae ad opera naturae proportionata, idem est indicium de natura in puris naturalibus, et de natura lapsa ; quia utrobique vires sunt In quo differant. — Verumtamen differunt : i° Quia in puero quem a Deo formatum ex limo terrae et in conditione suae naturae derelictum praesupponimus, privatio gratiae est sola et simplex gratiae privatio quae non debetur naturae in se consideratae ; et carentia originalis iustitiae est simpliciter mera carentia quae nihil ponit nihilumque abstulit. In puero autem ex Adam generato carentia originalis iustitiae dicit privationem gratiae et aliorum donorum ; sed cum respectu ad actum peccati praecedentem, qui huius privationis causa fuit. 2° Ideo in puero ex Adam nato privatio iustitiae originalis habet rationem culpae, quia causatur ex voluntate primi parentis ; in altero autem puero rationem culpae non habet, cum non comparetur ad voluntatem sicut ad causam. 30 Similiter in puero ab Adam derivato vires animae, quatenus iustitia originali privatae, vere dicuntur vulneratae ; aeque dispositae. » Atque in III. q. 15. a. 2. addit ad hoc ipsum propositum : « Differentia inter animam Christi et aliorum, est quod anima Christi est secundum quod erant animae in statu innocentiae, quantum ad elongationem a peccato ; animae vero reli­ quorum, quantumcumque sanctificatorum in utero, in hac vita sunt sicut anima hominis, qui incidit in latrones, et non solum exspoliatus est gratuitis, sed vulneratus in naturalibus. Et ideo in anima Christi, secundum sc, sola naturalis inclinatio partis sensitivae in bonum sibi consonum erat per virtutem subiicicnda perfecte rationi, ut nulla fomitis ratio maneret in eo. In aliis autem non solum est natu­ ralis inclinatio partis sensitivae in bonum sibi consonum, sed talis inclinatio est vulnerata. Et propterea non sufficit in aliis ad tollendum fomitem perfectio virtutis ; sed speciali est opus gratia sic sanante, ut extinctus sit fomes peccati. Quod soli Beatae Virgini in hac vita concessum credimus. » 50 'iI i D. THOMAS ET BULLA << INEFFABILIS DEUS» et destitutiones rationis ad verum, et voluntatis ad bonum, et irascibilis ad arduum, et concupiscibilis ad delectabile ratione moderatum, quatuor sunt vulnera inflicta toti humanae naturae ex peccato primi parentis ; in altero autem puero iste defectus naturalis est, et nec rationem culpae nec rationem poenae habet, quia non per voluntatem est causatus. 40 In puero ex Adam derivato difficultas ad bonum et pronitas ad malum vocatur fomes 'peccati, eo quod, licet peccatum secundum se non sit, oritur tamen ex peccato et inclinat ad peccatum ; in altero autem puero nec jomcs peccati potest dici, nam quamvis ad peccatum quodammodo inclinet, ex peccato tamen non trahit originem. 50 Puer etiam qui ab Adam descendit, dicitur vere incurrere et peccatum et peccati maculam et peccati poenam, quia ab Adam sicut a principio activo descendit ; alter vero puer qui naturam humanam ab Adam non accipit, nec culpam originalem incurrit nec praedictos defectus sub ratione maculae aut poenae, cum non comparentur ad voluntatem sicut ad causam. 6° Passibilitas, corruptibilitas, dolor, fames, sitis, mors et omnes huiusmodi defectus in filio Adami culpabiles sunt per comparationem ad primum principium, quod est peccatum Adae, et poenales sunt per comparationem ad personam, et naturales sunt per comparationem ad naturam iam destitu­ tam. In altero autem puero praedicti defectus sunt pure naturales, quoniam ex principiis naturae causantur ; talis namque puer est mortalis, est passibilis et pugnam concu­ piscentiae ad rationem sentiens ; in quo tamen nihil humanae naturae derogatur, quia hoc ex principiis solius naturae consequitur. 70 Similiter, « homo in solis naturalibus constitutus careret quidem visione divinae essentiae, si sic decederet ; sed tamen non competeret debitum non habendi. Aliud est enim non debere habere, quod non habet rationem poenae, sed defectus tantum ; et aliud debere non habere, quod habet rationem poenae. » [Dc Malo, q. 5. a. 1. ad 15.) « Carentia divinae visionis dupliciter competit alicui : Uno modo sic CAP. IV. — QUOMODO ORIGINALE PECCATUM TOLLATUR $1 quod non habeat in se unde possit ad divinam visionem pervenire, et sic carentia divinae visionis competeret ei qui m solis naturalibus esset etiam absque peccato ; sic enim carentia divinae visionis non est poena, sed defectus conse­ quens omnem naturam creatam ; quia nulla creatura ex suis naturalibus potest pervenire ad visionem divinam. Alio modo, ut habeat in se aliquid ex quo debeatur ei quod careat visione divina ; et sic carentia visionis divinae est poena et originalis et actualis peccati. » [De Malo, q. 4. a. 1. ad 14.) Inde : 8° Puer a Deo ex limo terrae formatus et conditioni suae naturae derelictus, non debet habere iustitiam originalem, nec gratiam, nec gloriam, nec visionem divinae essentiae, quia haec omnia non debentur humanae naturae in se consi­ deratae ; puer vero ex Adam generatus, debet non habere iustitiam originalem, et gratiam, et gloriam et praemium vitae aeternae, quia competit ei debitum non habendi et est in eo aliquid ex quo debetur ei quod careat supernaturalibus donis gratiae et gloriae. Inde : 90 Puer ex Adam derivatus indiget redemptione et salute quae est per Christum ; alter vero puer non indiget redemptione nec salute quae est per Crucis mysterium, etiamsi indigeat gratia ad gloriam assequendam. [II. Sent. dist. 31. q. i. a. 2. ad 3.) Qualiter defectus iustitiae originalis habeat ratione II culpae et rationem poenae in his qui ex primo parente pro­ dierunt. a) Quoad rationem culpae. — D. Thomas, Comp. Theolog. 201 : « Haec quaestio de facili solvitur, si distinguatur inter personam et naturam. Sicut enim in una persona multa sunt membra, ita in unà humana natura multae sunt personae, ut participatione speciei multi homines intelligantur quasi unus homo, ut Porphyrins dicit. Est autem hoc advertendum in peccato unius hominis, quod diversis membris diversa peccata exercentur; nec requiritur ad rationem culpae, quod singula peccata sint voluntaria voluntate membrorum quibus exercentur, sed voluntate eius quod est in homine principale. 52 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » sc. intellectivae partis. Non enim potest inanus non percutere aut pes non ambulare, voluntate iubente. Per hunc igitur modum defectus originalis iustitiae est peccatum naturae, in quantum derivatur ex inordinata voluntate primi principii in natura humana, sc. primi parentis; et sic est voluntarium habito respectu ad naturam, voluntate sc. primi principii naturae ; et sic transit in omnes qui ab ipso naturam humanam accipiunt, quasi in quaedam membra ipsius ; et propter hoc dicitur originale peccatum, quia per originem a primo parente in posteros derivatur; unde, cum alia peccata, sc. actualia, immediate respiciunt personam peccantem, hoc peccatum directe respicit naturam. Nam primus parens suo peccato infecit naturam; et natura infecta inficit personam filiorum, qui ipsam a primo parente suscipiunt. » ô) Quoad poenam. — D. Thomas ibidem, cap. 100. : « Et quia praedictum originalis iustitiae bonum sic humano generi in primo parente divinitus attributum fuit, ut tamen per ipsum derivaretur in posteros (remota autem causa, removetur effectus) consequens fuit ut, primo homine praedicto bono per proprium peccatum privato, omnes posteri privarentur ; et sic de cetero, scilicet post peccatum primi parentis omnes absque originali iustitia et cum defectibus consequentibus sunt exorti. Nec hoc est contra ordinem iustitiae, quasi Deo puniente in filiis quod primus parens deliquit ; quia ista poena non est nisi subtractio eorum quae supernaturaliter primo homini divinitus sunt concessa, per ipsum in alios derivanda ; unde aliis non debe­ bantur, nisi quatenus per primum parentem in eos erani transitura; sicut si rex det feudum militi transiturum per ipsum ad haeredes ; si miles contra regem peccat, ut feudum mereatur amittere, non potest postmodum ad cius haeredes devenire : unde iuste privantur posteri per culpam parentis. » Vide II. Sent. dist. 31. q. 1. a. 1. et 2. CAP. IV. — QUOMODO ORIGINALE PECCATUM TOLLATUR 53 II Quomodo peccatum originale deleatur seu tollatur per gratiam quae confertur in Baptismo. I 1 Doctrina D. Thomae. a) II. Sent. dist. 32. q. 1. a. 1. : « Respondeo : dicendum, quod de remissione culpae originalis oportet nos loqui proportionaliter ad remissionem cidpae actualis. Ex actu enim peccati duplex effectus in peccante relinquitur, sc. privatio gratiae ex ratione aversionis a fine, et dispositio quaedam ad similem actum, quam actus peccati inducit ex ratione conversionis ; et ex hoc ipso, quod gratia privatus est propria voluntate, reatum poenae incurrit ; unde, gratia sibi restituta, simul et macula illa tollitur quae in defectu gratiae consistebat, et obligatio ad poenam quae reatus dicitur ; dispositio vero ex actu peccati inducta non ex toto statim tollitur, sed minuitur, in quantum gratia inclinat ad contrarium illius dispositionis ; sed postmodum per consuetudinem bonorum operum etiam illa dispositio tollitur. Similiter etiam ex actu naturae, qui est carnis propagatio, relinquitur quaedam dispositio incli­ nans ad malum in ipsa natura generati, quae concupiscentia vel fomes dicitur ; et ex hoc ipso, quod illa naturae corruptio, in se virtutem peccati, ex quo causata est, continens, perso­ nam attingit, ipsam indignam Dei gratia efficit ; unde relin­ quitur macula et defectus gratiae in anima ; et per hoc etiam ad reatum poenae obligatur, ut sc. praemio illo careat quod gratiae debeatur. Per baptismum autem gratia confertur, cuius virtute illa infectio ab homine tollitur, quae ex natura in personam devolvebatur ; et secundum hoc anima purgatur a macula culpae et, per consequens, solvitur reatus poenae. Illa autem dispositio ad malum, quae fomes et concupiscentia dicitur, non ex toto tollitur ; quia illa dispositio sequitur conditionem naturae ; baptismus autem non purgat naturam nisi in quantum pertinet ad infectionem personae; et ideo illa 54 CAP. IV. — QUOMODO ORIGINALE PECCATUM TOLLATUR D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS dispositio ex toto non tollitur usque ad statum beatitudinis, quo natura perfecte curabitur ; sed tamen dispositio illa per baptismum minuitur, in quantum gratia, quam quis in baptismo consequitur, in contrarium inclinat ei ad quod fomes disponebat ; et ita virtus fomitis in nobis minuitur per auxilium gratiae. » b) III. q. 69. a. 3. : « Respondeo : dicendum, quod baptismus habet virtutem auferendi poenalitates prae­ sentis vitae, non tamen eas aufert in praesenti vita ; sed eius virtute auferentur a iustis in resurrectione, quando mortale hoc induet immortalitatem, ut dicitur I. Cor. 15, 34. Peccatum originale hoc modo processit, quod primo persona infecit naturam, postmodum vero natura infecit personam. Christus vero converso ordine prius reparat id quod personae est, et postmodum simul in omnibus reparabit id quod naturae est. Et ideo culpam originalis peccati et etiam poe­ nam carentiae visionis divinae, quae respiciunt personam, statim per baptismum tollit ab homine ; sed poenalitates praesentis vitae (sicut mors, fames, sitis et alia huiusmodi) respiciunt naturam, ex cuius principiis causantur, prout est destituta originali iustitia ; et ideo isti defectus non tollentur, nisi in ultima repaiatione naturae per resurrectionem glorio­ sam ». c) II. Sent. dist. 32. q. 1. a. 2. : « Respondeo : dicendum quod peccatum originale est primo et per se infectio naturae, et per consequens inficit personam secundum quod dispositio naturae in personam redundat ; et secundum hoc duplex poena originali debetur : Una in quantum personam inficit, sc. carentia divinae visionis ; visio enim divina actum quem­ dam designat ; actus autem omnis personae est, quia actus individuorum sunt, ut Philosophus dicit ; unde et carentia visionis ad personam referenda est, cum opposita sint circa idem. Alia poena debetur sibi in quantum naturam inficit, sicut necessitas moriendi, passibilitas, rebellio carnis ad spiritum, et huiusmodi : quae omnia ex principiis naturae causantur, et speciem totam consequuntur, nisi miraculose aliquid contingat. Dicendum est ergo, quod baptismus infec­ tionem originalis mundat, secundum quod infectio naturae 55 in personam redundat ; et ideo per baptismum illa poena tollitur quae personae debetur, sc. carentia divinae visionis ; non autem baptismus removet infectionem naturae, secun­ dum quod ad naturam per se refertur ; sed hoc erit in patria, quando nostra natura perfectae libertati restituetur ; et ideo oportet, quod remaneat illa poena post baptismum quae culpae originali debetur secundum quod naturam inficit ; et huiusmodi est fomes, necessitas moriendi, et huiusmodi. » I 2 Adnotanda. i. : Ordo processus in transmissione peccati originalis. — Ante omnia, valde notandus processus in transmissione peccati originalis, iuxta doctrinam Angelici Doctoris supra transcriptam ; in quo quidem processu talis ordo servatur : «) Actus naturae, qui est carnis propagatio, absque quo non datur initium nec instrumentalis causa peccati originalis transmittendi, et quo posito ponitur simul ratio huiusce transmissionis. δ) Ex praedicto naturae actu, quo humana natura propa­ gatur in posteros, relinquitur quaedam dispositio inclinans ad malum in ipsa natura generati, quae concupiscentia vel fomes dicitur. Nam, licet semen generantis non habeat in se infectionem culpae in actu, habet tamen in virtute, ac de corpore patris, iustitia originali destituto, generatur corpus filii tali quoque ordine destitutum. Cum ergo peccatum originale, per se loquendo, sit naturae vitium, non potest causari per id quod est personae per se, sed solum per id quod naturae debetur. c) Et ex hoc ipso, quod illa naturae corruptio, in se virtu­ tem peccati, ex quo causata est, continens, personam attingit, ipsam indignam Dei gratia efficit. Peccatum equidem origi­ nale trahitur ex origine, in quantum per eam communicatur humana natura quam proprie respicit peccatum originale : quod quidem fit, quando proles concepta animatur. Quando ergo proles concepta animatur, humana persona constituitur \ I 56 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUSO ex unione animae ad corpus cuius est forma substantialis; atque ex unione animae ad carnem cui infunditur, ipsa persona humana ita constituta efficitur indigna Dei gratia. d) Ex eo, quod humana persona subsistens in natura humana ex Adam per viam generationis propagata, efficitur indigna Dei gratia, competit ei debitum non habendi gratiam seu iustitiam originalem in qua gratia iustificans includebatur; etenim talis persona est veluti membrum totius naturae humanae, et est unus homo cum Adamo ex quo trahit suam humanam naturam, et simul cum natura contrahit et habet in se aliquid, ex quo debetur ei quod privetur supematuralibus donis quae primo parenti ita fuerant collata, ut simul cum natura ad omnes suos posteros transmitterentur. e) Unde relinquitur dejectus gratiae in anima et carentia originalis iustitiae in omnibus animae potentiis et in ipso corpore ; ac perinde ex ipso defectu gratiae in anima provenit macula 1 ; atque ex ipsa privatione originalis iustitiae cum fomite seu concupiscentia sequitur id quod est formale et id quod est materiale in originali peccato. f) Ac per hoc, ex defectu gratiae in anima, etiam ad 1 Omni peccato, eo modo quo est peccatum, respondet macula. Unde D. Thomas, III. q. 87. a. 2. ad 3. : « Sicut in corpore contingit esse maculam dupliciter : uno modo per privationem eius quod requi­ ritur ad decorem, puta, debiti coloris aut debitae proportionis mem­ brorum ; alio modo, per superinductionem alicuius impedientis decorem, puta, luti aut pulveris : ita etiam animae inducitur macula, uno modo per privationem decoris gratiae, per peccatum mortale; alio modo, per inclinationem aflectus inordinatam ad aliquid tempo­ rale, ct hoc fit per peccatum veniale. Et ideo ad tollendam maculam peccati mortalis requiritur infusio gratiae ; sed ad tollendam macu­ lam venialis peccati requiritur aliquis actus procedens ex gratia, per quam removetur inordinata adhaesio ad rem temporalem, » In rigore tamen loquendo, peccato veniali, eo ipso quod non tollit gratiam sanctificantem, non respondet macula proprie dicta. Unde ipse D. Thomas in Expositione Psalmi 14. ait : « Qui ingreditur sine macu­ la Sine macula, sc. mortali ; quia peccatum veniale non habet maculam proprie. » — Vide I.-II. q. 86. — Et I -II. q. 89. a. 1. : « Unde, proprie loquendo, peccatum veniale non causât maculam in anima. Et si alicubi dicatur maculam inducere, hoc est secundum quid, in quantum impedit nitorem qui est ex actibus virtutum. » CAP. IV. — QUOMODO ORIGINALE PECCATUM TOLLATUR 57 reatum poenae obligatur, ut sc. praemio illo careat quod gratiae debebatur ; atque ex destitutione originalis iustitiae in potentiis animae, oritur etiam conflictus quo caro concu­ piscit adversus spiritum, ct spiritus adversus carnem. g) Itaque originale causatur in anima ex conjunctione eius ad tale corpus, prout forma est ; sic enim ex utrisque coniunctis talis natura resultat ; quapropter peccatum origi­ nale est primo et principaliter in essentia animae tamquam in subiecto. Originale non transit in animam secundum quod coniungitur corpori ut motor, sed secundum quod coniungitur sibi ut forma ; quia sic humanam naturam constituit. Λ) Causa autem, per quam defectus gratiae et macula relinquitur in anima, est ipsa propagatio humanae naturae ; quia huiusmodi defectus contrahuntur ex unione animae ad corpus. \7erumtamen, originalis culpa non habet quod sit culpa ex unione animae ad corpus ; nam caro non inficit nisi in quantum est principium activum in generatione ; sed ex voluntate primi parentis, cum quo omnes homines, ex eo derivati, sunt unus homo, habet quod culpa sit. Ex voluntate namque primi parentis causantur praedicti defectus in omnibus qui ab eo naturam accipiunt ; et cum ad talem voluntatem sicut ad causam comparantur, rationem culpae et poenae habent. Defectus originalis non habet rationem culpae ex hoc quod de necessitate trahitur per seminalem generationem, sed ex hoc quod natura est infecta infectione quae reputatur voluntaria propter sui principium. (De Malo, » q. 4. a. 6. ad 12.) 2. Quot et quanta claudantur in ratione peccati origi­ nalis. — In peccato equidem originali tot et tanta claudi oportet, quanta et quot claudebantur in originali iustitia, I cuius est privatio. Iam vero, ut Caietanus scribit I.-II. I q. 82. a. 3. : « Originalis iustitia dicit tria, sc. : donum super­ natural ; sublectionem mentis ad Deum ; rectum ordinem i voluntatis et omnium potentiarum animae ad bonum. Et per oppositum, privatio iustitiae originalis multipliciter potest sumi, ut privat hoc vel illo. Et licet Auctor alibi dixerit V 58 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» (De Malo, q. 4. a. 2. ad 7.) quod uterque defectus voluntatis, sc. subiectionis ad Deum et dispositionis ad bonum obiectum, spectat ad formale originalis peccati, in hoc tamen loco aut defectum nullum voluntatis, aut solius subiectionis ad | Deum, posuit claudi sub formali originalis peccati... Sicut cum loquimur de iustitia originali, non de illo tantum tfow loquimur, sed de ipsa sublectione mentis ad Deum quae per illam fit, dum dicimus quod iustitia originalis consistit in subiectione mentis ad Deum, ab effectu donum illud decla­ rantes : ita, cum dicitur privatio originalis iustitiae, potest intelligi cum privatione primi effectus. Et potest Littera concordari, distinguendo quod ad formale peccati originalis aliquid spectat primo, et aliquid secundario. Et quod formale primo est sola privatio doni illius quod subdebat mentem, et praecipue voluntatem, Deo ; secundario autem est etiam ipsa privatio ipsius subiectionis.... Sola privatio iustitiae originalis, non in quacumque parte animae, sed in suprema, quae exprimitur per primum effectum, sc. privationem subiectionis voluntatis ad Deum, est formale in originali peccato.... Et quoniam privatio iustitiae originalis in supremo animae non est eius privatio secundum quid, immo est privatio principalis, et totius virtualiter, quo­ niam ex illa sequitur totius privatio : ideo absolute verum est, quod privatio originalis iustitiae est formale in peccato originali... » In peccato igitur originali clauduntur . a) ex parte causae instrumentalis, actus naturae qui est carnis propagatio, prout ex tali propagatione relinquitur in natura generati naturae ipsius corruptio in se virtutem peccati, ex quo voluntarie a primo parente causata est, continens. &) ex parte effectus in persona generati : i° ex natura infecta inficitur persona, quae ex ipsa naturae corruptione efficitur indigna Dei gratia ;2° defectus gratiae in ipsa anima; 30 macula resultans ex defectu gratiae ; 40 defectus rectitu­ dinis in voluntate ; 50 defectus rectitudinis in inferioribus animae viribus ; 6° poena quae debetur peccato originali in quantum personam inficit, sc. carentia divinae visionis; 70 poena quae debetur peccato originali in quantum naturam CAP. IV. — QUOMODO ORIGINALE PECCATUM TOLLATUR 59 inficit, sc. fomes seu rebellio carnis ad spiritum, passibilitas, necessitas moriendi. Unde D. Thomas, De Malo, q. 4. a. 2. : « Dicendum est, quod, cum peccatum originale sit peccatum naturae, sicut natura humana ex multis partibus componitur, ita multa conveniunt ad originale peccatum, sc. defectus diversarum partium humanae naturae. » 3. Quaenam ex his multis, quae in originali peccato inclu­ duntur, tollantur per gratiam baptismi. — Per infusionem itaque divinae gratiae, quae est perfectio personae, tollitur illa naturae infectio quae ex natura in personam devolve­ batur, ac perinde : i° tollitur defectus seu privatio gratiae, cuius indigna erat persona ex hoc, quod ab Adamo talem naturam acceperat et habebat, atque ex indigna efficitur a Deo digna per ipsammet gratiam quae ab ipso infunditur ; 2° ut D. Thomas dicit, I.-II. q. 114. a. 5. ad 2. : consequenter remittitur culpa ; 30 deletur macula ; 40 consequenter sol­ vitur reatus poenae et redditur ius ad praemium quod gra­ tiae debetur ; 50 reintegratur subiectio mentis ad Deum ac rectitudo ipsius voluntatis ; 6° minuitur dispositio illa ad malum quae fomes et concupiscentia dicitur, sed non ex toto tollitur, quia illa dispositio sequitur conditionem naturae, et baptismus non purgat naturam nisi quantum pertinet ad infectionem personae ; 70 ac perinde non tolluntur, sed remanent illae poenae quae debentur originali peccato secundum quod naturam inficit, ut passibilitas, fames, sitis, dolor, necessitas moriendi. II. Sent. dist. 32. q. 1. a. 1. ad 1. : « In originali iustitia erat aliquid quasi formale, sc. ipsa rectitudo voluntatis ; et secundum hoc sibi opponitur culpae deformitas. Erat in ea aliquid quasi materiale, sc. ordo rectitudinis impressus in inferioribus viribus ; et quantum ad hoc opponitur sibi concupiscentia et fomes. Quamvis ergo non restituatur originalis iustitia quantum ad id quod materiale in ipsa erat, restituitur tamen quantum ad rectitudinem voluntatis ex cuius privatione ratio culpae inerat ; et propter hoc id quod culpae est, tollitur per baptismum, sed aliud poenale remanet. » 6o D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS # 111 Qualiter, absolute loquendo, per Dei gratiam ex toto possunt tolli vel impediri omnia quae in originali peccato importantur. Primo : Per Dei gratiam fomes peccati ex toto potest tolli. — II. Sent. dist. 32. q. i. a. 2. ad 2. : « In omni effectu quod per se iustitiae est, potentior est gratuita iustitia quam originalis ; sed excludere huiusmodi poenalitates (rebellio camis ad spiritum, corruptio, passibilitas) non est effectus iustitiae in quantum iustitia est, sed fuit effectus originalis iustitiae ratione cuiusdam accidentis sibi annexi, in quantum sc. fuit continuata et non interscissa in natura humana; decuit enim, ut, sicut anima sine interruptione in Deum dirigebatur per iustitiam, ita etiam corpus animae sine interruptione totaliter obediret ; et ideo non oportet, quod ille effectus gratuitae iustitiae conveniat, cum facta fuerit interruptio rectitudinis humanae naturae ad Deum. » Ad 4. : « Simpliciter loquendo, melius esset homini fomite carere quam ipsum habere ; constat enim quod ex abundatio. gratiae fit in aliquibus, quod a fomite liberantur. Sed quoad aliquid, et quantum ad aliquem statum hominis, expedit fomitem habere, ne in superbiam elatus cadat. » Ad 5. : « Quantumcumque de gratia baptismati infundatur, nunquam tamen potest hoc efficere, ut ex toto tollat fomitem ; quia gratia illa non est ordinata nisi ad curandum infectionem personae ex infectione naturae procedentem. Posset tamen Deus alte­ rius generis gratiam infundere, per quam totum tolleretur; ut sic simul, et personae et naturae infectio, gratiae cederet. » Secundo : Per Dei gratiam possunt praeservari ab omnibus quae habent rationem poenae in peccato originali omnes qui in peccato originali nascuntur. — II. Sent. dist. 31. q. i. a. 2. ad 2. .«Si tamen detur,quod non morientur (quidam CAP, IV. — QUOMODO ORIGINALE PECCATUM TOLLATUR 6l homines in fine mundi), non sequitur, quod sine culpa originali nascantur. Hoc enim ex speciali dispensatione Dei agetur, ut hanc poenam remittat ex sua liberalitate ; quia voluntas Dei et potestas eius non est subdita ordini culpae ad poenam, sicut nec ordini naturalis causae ad effectum ; potest enim facere, et facit quandoque Deus, ut ignis non comburat, ut in tribus pueris patet, Daniel, cap. 3. Unde non est inconve­ niens, si faciat, ut nati in originali non moriantur ; et prae­ cipue, cum mori actu non sit directe poenae originali respon­ dens, sed necessitas moriendi. Illi autem homines necessitatem moriendi in natura sua habent; sed, hac positione facta, ab hac necessitate naturae per specialem gratiam liberabuntur ; sicut necesse est, secundum causas inferiores, ignem com­ burere, a qua tamen necessitate pueri in camino ignis per gratiam liberati sunt. » De Malo, q. 4. a. 6. ad 2. : « Potest autem contingere, quod aliqui necessitatem moriendi ha­ beant, qui tamen nunquam morientur, divina virtute mortem prohibente ; sicut potest contingere, quod grave generatum deorsum non feratur propter aliquod impediens. » Et I.-IL q. 81. a. 3. ad i. : « Illi etsi non moriantur, est tamen in eis reatus mortis, sed poena aufertur a Deo, qui etiam peccatorum actualium poenas condonare potest. » Nunc ergo, ut ipse D. Thomas tradit, De Malo, q. 4. a. 2. * « Carentia originalis iustitiae est in natura ; et ideo potest pertinere ad originale peccatum quod est peccatum naturae' et quod si comparetur ad istum hominem prout est persona quaedam, non habito respectu ad naturam, sic est poena; si autem comparetur ad principium in quo omnes peccave­ runt, sic habet rationem culpae. » IV. C. Gent. cap. 52. : « Sic igitur huiusmodi defectus in aliis consequens ex primo parente, etiam in aliis rationem culpae habet, prout omnes homines computantur unus homo per participationem naturae communis. » Ergo omnia quae clauduntur in peccato originali, si comparentur ad personam, non habito respectu ad naturam, sic sunt poena. Ergo ex speciali dispensatione Dei omnia haec possunt remitti, quia voluntas Dei et potestas eius non est subdita ordini culpae ad poenam. Ergo potest contingere, 62 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » quod aliquis habeat necessitatem carendi gratia, et tamen nunquam careat, divina liberalitate confciente. Ergo, etsi pertineat ad fidem, quod omnes ex Adam derivati incurrunt necesitatcm contrahendi peccatum originale, Deus potest facere : a) ut actu non contrahant; b) ut actu non careant gratia; c) ut actu non incurrant maculam; d) ut aciu non incurrant reatum; e) ut actu non -patiantur ; f) ut actu non moriantur ; sicut potest facere, ut ignis non comburat et grave deorsum non feratur. 1 Tertio : Per Dei gratiam, absolute loquendo, possunt etiam aliqui ex Adam derivati praeservari ab ipsa necessitate personali incurrendi peccatum originale eaque omnia quae in tali peccato includuntur. II. Sent. dist. 31. q. 1. a. 2. ad 5. : « Dicendum, quod 1 hoc non potest esse, ut concupiscentia habitualis, quae in deordinatione virium animae consistit, tolleretur ex toto, nisi natura penitus reintegraretur ; et hoc quidem nulli dubium est, quin Deus facere posset ; et si hoc fieret, procul dubio geniti sine originali nascerentur. » δ) III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. solutio 1. : « Conditio enim spiritualis a parentibus in prolem non transit, nisi sit ad naturam pertinens ; ut grammatica patris in filium non transit, quia perfectio personalis est. Unde et sanctificatio parentum in B. Virginem transfundi non potuit, nisi curatum esset in eis non solum id quod personae est, sed etiam id quod est naturae in quantum huiusmodi : quod quidem Deus facere potuit, sed non decuit. Perfecta enim naturae curatio ad perfectionem gloriae pertinet ; et ideo sic in statu viae parentes eius curati non fuerunt, ut prolem suam sine originali peccato conciperent. » 19 Igitur etiam ab ipsa necessitate personali incurrendi originale peccatum essent praeservati omnes qui fuerint sanctificati : d) vel in parentibus ; b) vel in carne ante anima­ tionem , c) \ el in ipso instanti infusionis animae, ita quod prius prioritate ordinis intelligatur anima per gratiam sancti­ ficari quam corpori uniri. λ) CAP. IV. — QUOMODO ORIGINALE PECCATUM TOLLATUR 63 Quarto : Praeservati ab ipsa necessitate personali incur­ rendi originale peccatum iam non indigerent personaliter redemptione quae est per Christum. — Nam sanctificat i in parentibus vel in ipso actu conceptionis vel in carne ante animationem, reciperent naturam penitus reintegratam iam in suis parentibus, vel reintegratam in carne sua ante infu­ sionem animae. Sanctificati vero in ipso instanti infusionis animae ita, ut prius intelligatur gratia sanctificans infundi in essentia animae quam anima ipsa infundi in corpore, haberent iam gratiam sanctificantem ante constitutionem personae ; ideoque persona constituta ex unione substantiali animae ad corpus iam non indigeret redemptione et salute quae est per Christum, ut praeservaretur personaliter a peccato originali. III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. solut. 1. ad 2. : « Gratia sanctificans non omnino directe opponitur 'peccato originali, sed solum prout peccatum originale personam inficit; est enim gratia -perfectio personalis ; peccatum vero originale directe est vitium naturae; et ideo non oportet, quod gratia sanctificans a parentibus traducatur, si pecca­ tum originale traducatur ; sicut et originalis iustitia, cui directe opponitur, traducta fuisset. » IV. Sent. dist. 43. q. i. a. 4. ad 3. : « Nec potest dici, quod non hac redemp­ tione indiguerunt, quia praestitum fuit eis ut sine peccato conciperentur ; quia illa gratia facta est parentibus, ut in eis vitium naturae sanaretur ; quo manente, sine originali peccato generare non possent ; vel ipsi naturae quae sanata est. Oportet autem ponere, quod quilibet personaliter redemp­ tione Christi indigeat, non solum ratione naturae. » ' Quinto : Corollaria. — Ergo, ut omnes ex Adam derivati habeant necessitatem personalem redemptionis quae est per Christum, requiritur : a) ut cum peccato originali concipiantur ; δ) id est, ut in originali peccato nascantur ; c) id est, ut omnes debitores nascantur et malo subiecti ; d) id est, ut persona iam constituta ex anima et corpore, prout est membrum totius humanae naturae, prout accipit humanam naturam ab Adamo et computatur cum Adamo unus homo, indigna Dei gratia efficiatur, et debeat non habere gratiam, et habeat 64 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » in se aliquid ex quo debeatur ei, quod careat iustitia originali. « Ergo, si consideretur iste defectus hoc modo per originem in istum hominem derivatus, secundum illud quod iste homo j est quaedam persona singularis, sic huiusmodi defectus non p Aest habere rationem culpae, ad cuius rationem requiritu» quod sit voluntaria: sed si consideretur iste homo generatus sicut quoddam membrum totius humanae naturae a primo paiente propagatae, ac si omnes homines essent unus homo, sic habet rationem culpae propter voluntarium eius princi- ! pium, quod est actuale peccatum primi parentis. » Ergo « ei quod est per originem contractum, non debetur poena et increpatio, si referatur ad personam, quia sic non habet rationem voluntarii ; sed si referatur ad naturam, sic habet rationem voluntarii, ut dictum est; et hoc modo debetur ei increpatio et poena. » (De Malo, q. 4. a. 1.) CAPUT QUINTUM Cum D. Thomas tradit, quod Beata Virgo fuit concepta cum originali peccato, loquitur de conceptione quae animae infusionem praecedit. Doctrina et argumenta D. Thomae. a) Quodl. 6. a. 7. : « Utrum liceat celebrare Conceptionem Do­ minae nostrae? Respondeo : dicendum, quod hic inducuntur duae quaestiones : una principalis, altera accessoria, sc. : An Beata Virgo fuerit concepta cum originali; quod oportet primo determinari. Est ergo considerandum quod unusquis­ que peccatum originale contrahit ex hoc, quod fuit in Adam secundum seminalem rationem, ut Augustinus dicit Super Genesim ad litteram. Omnes autem illi in Adam fuerunt secundum seminalem rationem qui non solum ab eo carnem acceperunt, sed etiam secundum naturalem modum originis ab eo sunt propagati. Sic autem processit ab Adam Beata Virgo, quia nata fuit per commixtionem sexuum, sicut et ceteri ; ct ideo concepta fuit in originali peccato, et inclu­ ditur in universitate illorum, de qua Apostolus dicit ad Rom. 5, 12. : In quo omnes peccaverunt ; a qua universitate solus Christus excipitur, qui in Adam non fuit secundum seminalem rationem ; alioquin, si hoc alteri conveniret quam Christo, non indigeret Christi redemptione. Et ideo non tantum debemus dari Matri, quod subtrahat aliquid honori Filii, qui est Salvator omnium hominum, ut dicit Apostolus, I. Tim. cap. 4. 66 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Quamvis autem Beata Virgo in originali concepta fuerit, creditur tamen in utero fuisse sanctificata, antequam nata. Et ideo circa celebrationem Conceptionis eius diversa con­ suetudo Ecclesiarum inolevit. Nam Romana Ecclesia et plurimae aliae, considerantes Conceptionem Virginis in origi­ nali peccato fuisse, festum Conceptionis non celebrant. Aliquae vero considerantes sanctificationem eius in utero, cuius tempus ignoratur, celebrant Conceptionem; creditur enim, quod cito post conceptionem et animae infusionem fuerit sanctificata. Unde illa celebritas non est referenda ad Conceptionem ratione conceptionis, sed potius ratione sancti­ ficationis. Sic ergo non est ideo celebranda Conceptio prae­ dicta, quia fuerit sine peccato originali. Non enim per hoc tollitur, quin fuerit specialius ceteris praeparata, eo quod in ipsa sanctificatione copiosius ceteris munus gratiae accepit ; non solum ut purgaretur a peccato originali, sed ut tota eius vita redderetur immunis ab omni peccato, tam mortali quam veniali, ut dicit Anselmus, De Conceptu Virginali, cap. 18. » b) III. q. 27. a. 2. ad 3. : « Licet Romana Ecclesia Concep­ tionem Beatae Virginis non celebret, tolerat tamen consue­ tudinem aliquarum Ecclesiarum illud festum celebrantium. Unde talis celebritas non est totaliter reprobanda. Nec tamen per hoc, quod festum Conceptionis celebratur, datur intelligi quod in sua conceptione fuerit sancta; sed, quia quo tempore sanctificata fuerit ignoratur, celebratur fes­ tum sanctificationis eius potius quam conceptionis in die Conceptionis ipsius. » c) III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. sol. 1. : « Et ideo Beata Virgo in peccato originali fuit concepta, propter quod Bernardus in Epistola ad Lugdunenses scribit Conceptionem illius celebrandam non esse, quamvis in quibusdam Ecclesiis ex devotione celebretur, non considerando conceptionem, sed potius sanctificationem.' quae quando determinate fuerit, incertum est. » CAP. V. — de CONCEPTIONE b. V. ANTE ANIMATIONEM 67 II Adnotanda. Primo : In doctrina Divi Thomae idem significat esse conceptum in peccato originali ac peccatum originale ex Adam contrahere. — Quod quidem patet ex ipsismet argu­ mentis supra allatis, quibus D. Thomas ostendit Beatam Virginem fuisse conceptam cum peccato originali ; sunt enim eadem omnino ad litteram argumenta quibus Angelicus Doctor conatur semper ostendere, quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivati, peccatum originale ex Adam contrahunt. Etenim primum argumentum, et radix ceterorum, sumitur ex eo, quod Beata Virgo pro­ cessit ab /Viam per viam generationis et nata fuit per com­ mixtionem sexuum sicut et ceteri qui secundum naturalem modum originis ab Adamo sunt propagati. Alterum vero argumentum est, quia esse conceptum sine originali peccato est privilegium solius Christi ; nam solus Christus excipitur ab universitate illorum de quibus Apostolus, Rom. 5, 12. ait, quod omnes in Adamo peccaverunt ; et solus Christus, omnium hominum Redemptor, redemptione non indiget. Tertium denique argumentum est, quia alioquin, nisi Beata Virgo concepta fuerit in peccato originali, non indigeret Christi redemptione ; ac perinde Christus non esset Redemptor suae Matris. « Et ideo (concludit D. Thomas) non tantum Hebemus dari Matri, quod subtrahat aliquid honori Filii, qui est Salvator omnium hominum. » Secundo : Differentia inter conceptionem Christi et con­ ceptionem B. Virginis. — D. Thomas, III. q. 32. a. 4. ad 1. : Dicendum, quod illa conceptio (corporis Christi) tria privi­ legia habuit, sc. : i° quod esset sine peccato originali ; 2° quod esset non puri hominis, sed Dei et hominis ; 30 item quod esset conceptio Virginis ; et haec tria habuit a Spiritu Sancto. Et ideo dicit Damascenus, quantum ad primum, quod Spiritus 68 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Sanctus supervenit Virgini purgans ipsam, id est, praeservans, ne cum peccato originali conciperet. Quantum ad secundum dicit : Et virtutem susccptivam Verbi Dei tribuens, id est, ut conciperet Verbum Dei. Quantum autem ad tertium, dicit : Simul autem et generativam, ut sc. manens Virgo posset generare, non quidem active, sed passive ; sicut aliae matres hoc consequuntur ex semine viri. » Et exinde Doctor Ange­ licus concludit, III. q. 27. a. 2. ad 2. : « Christus nullo modo contraxit originale peccatum, sed in ipsa sui conceptione fuit sanctus. » De Conceptione autem Beatissimae Virginis scribit a) III. q. 14. a. 3. ad 1. : « Dicendum, quod caro Virginis concepta fuit in originali peccato ; et ideo hos defectus con­ traxit. Sed caro Christi ex Virgine assumpsit naturam absque culpa ; et similiter potuisset naturam assumere absque poena. Sed voluit suscipere poenam propter opus nostrae redemp­ tionis implendum. Et ideo habuit huiusmodi defectus (fames, sitis, dolor, mors), non contrahendo, sed voluntarie assu­ mendo ». b) III. q. 27. a. 2. ad 3. et 4. : « Etsi parentes B. Vir­ ginis fuerint mundati a peccato originali, nihilominus Beata Virgo peccatum originale contraxit, cum fuerit concepta secundum carnis concupiscentiam ex commixtione maris et feminae... Nec tamen per hoc, quod festum Conceptionis celebratur, datur intelligi quod in sua conceptione fuerit sancta; sed quia quo tempore sanctificata fuerit ignoratur, celebratur festum sanctificationis eius potius quam concep­ tionis in die Conceptionis ipsius. » c) III. q. 31. a. 7. : « Sed corpus Beatae Virginis totum fuit in originali peccato concep­ tum, ut supra dictum est, q. 14. a. 3. ad 1. et q. 27. a. 2. ; et ita etiam secundum quod fuit in patribus, fuit peccato obnoxia. » Et ibid. a. 8. ad 2. : « Dicendum, quod, quia Beata Virgo fuit in originali peccato concepta, fuit in Abraham sicut curatione indigens; et ideo fuit ibi decimata, velut inde descendens secundum seminalem rationem. De corpore autem Christi non est sic, ut dictum est articulo praecedenti. » CAP. v> _ DE CONCEPTIONE B. V. ANTE ANIMATIONEM 69 Tertio : Conceptio itaque Beatissimae Virginis quam D. Thomas dicit non esse celebrandam, est Conceptio ante infusionem animae rationalis. — Quod profecto manife-te apparet : i° Ex ipso Quodlibcto 6. art. 7. ubi Angelicus Doctor dividit et contradistinguit conceptionem et animae infusionem, dicens : « Creditur enim, quod cito post conceptionem et animae infusionem fuerit sanctificata. Unde illa celebritas non est referenda ad Conceptionem ratione Conceptionis, sed potius ratione sanctificationis. Sic ergo non est ideo cele­ branda Conceptio praedicta, quia fuerit sine peccato origi­ nali. » Unde habentur per ordinem ista tria : Conceptio, et animae infusio, et sanctificatio. Conceptio enim praecedit animae infusionem ; animae vero infusio praecedit sanctifi­ cationem, saltem ordine et prioritate naturae. Atque prae­ dictam Conceptionem asserit D. Thomas : a) fuisse cum peccato originali ; b) ideo non esse celebrandam. 2° Ex III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. ubi expresse in terminis agitur de conceptione carnis Beatissimae Virginis, et caro Virginis concepta fuit in originali peccato ; et de conceptione corporis Beatissimae Virginis, et corpus Virginis totum fuit in originali peccato conceptum, ut supra dictum est ; et de conceptione activa ex parte parentum Beatissimae Virginis, qui prolem suam in originali peccato conceperunt et originale peccatum in prolem generatam transmiserunt ; atque ista est Conceptio quam D. Thomas post S. Bernardum scripsit celebrandam non esse. 30 Ex III. q. 27. a. 2. ubi agitur etiam ex professo : Utrum B. Virgo fuerit sanctificata ante animationem; et contra conclusionem articuli, sc. : « Ergo Beata Virgo woh fuit sanctificata ante infusionem animae rationalis » fit hoc argumentum : « Non celebratur festum nisi de aliquo sancto. Sed quidam celebrant festum Conceptionis Beatae Virginis. Ergo videtur, quod in ipsa sua Conceptione fuerit sancta ; et ita, quod ante animationem fuerit sanctificata. » Notet diligenter prudens et vigilans lector processum logi­ cum, quo D. Thomas ex celebratione Conceptionis infert Conceptionis sanctitatem ; atque ex sanctitate Conceptionis deducit sanctificationem B. Virginis ante animationem. 7θ D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Quid ergo clarius? Angelicus Doctor non reiicit logicum processum, sed respondet : « Talis celebritas non est totaliter '■ reprehendenda. Nec tamen per hoc, quod festum Concep­ tionis celebratur, datur intelligi quod in sua Conceptione fuerit sancta ; sed, quia quo tempore sanctificata fuerit ignoratur, celebratur festum sanctificationis eius potius quam conceptionis in die Conceptionis ipsius. » Ex quibus omnibus aperte liquet, quod, cum D. Thomas affirmat : a) B. Virginem non fuisse sanctam in ipsa sua Conceptione ; b) B. Virginem fuisse conceptam cum originali peccato ; c) Conceptionem B. Virginis non esse celebrandam: unum et idem sub diversis verbis affirmat ; de uno et eodem loquitur ; et hoc unum et idem est Conceptio Beatissimae \ Virginis ante animationem, ante infusionem animae rationalis, I ante constitutionem personae B. Virginis ex anima infor- | mante corpus atque ex corpore substantialiter informato per animam. III Observationes circa argumenta quae ex dictis Sancti Thomae formantur a Capreolo. Argumenta Capreoli. — III. Sent. dist. 3. q. i. a. i. ponit hanc conclusionem, sc. : Quod Beata Virgo Maria fuit con­ cepta in peccato originali, adiungens : « Hanc conclusionem tenet D. Thomas, III. Sent., in praesenti distinctione, q. 1. a. i. q. i. ; Sum. Theol. III. q. 27. a. 2. ; I.-II. q. 81. a. 3 ; Quodl. 6. a. 7. » « Rationes autem ex dictis Sancti Thomae possunt quatuor formari. Prima, talis est : Quicumque est redemptus per Christum, habuit peccatum. Sed Beata Maria fuit redempta per Chris­ tum. Igitur habuit peccatum ; non autem actuale ; igitur originale. » Secunda, talis est : Nullius humanae personae conceptio aequatur in puritate, et immunitate, et elongatione a peccato, conceptioni Filii Dei. Sed Maria fuit humana persona. Ergo CAP. V. — DE CONCEPTIONE B. V. ANTE ANIMATIONEM 7I eius conceptio non aequatur, in puritate aut elongatione a peccato, conceptioni Christi. Æquaretur autem, si nunquam habuisset peccatum originale. Igitur habuit. » « Tertia, talis est : Singulare privilegium Filii Dei non convenit alteri. Sed concipi in gratia et sanctitate, singulare est privilegium Filii Dei. Igitur nulli alteri competit. » « Quarta, talis est : Nulla persona concepta per sexuum commixtionem est expers peccati originalis. Sed Beata Maria fuit huiusmodi. Igitur non fuit expers originalis peccati, n < Quid valeant concludere Capreoli rationes ex dictis S. Tho­ mae efformatae. — Ex dictis'in cap. 3. et in hoc cap. 5. facilis est responsio ad supraposita argumenta ; ex quibus minime demonstrari potest D. Thomam tradere, quod B. Virgo habuisset actualiter originale peccatum in primo instanti temporis suae animationis. Ad ■primam ergo rationem dicendum. — Utique ; quicum­ que est redemptus per Christum, habuit peccatum vel in actu vel in necessitate habendi illud ; nam terminus a quo redemptionis est vel peccatum vel saltem debitum peccati. Ex quo nihil necessario sequitur, nisi quod B. Virgo habuit necessitatem incurrendi in originale peccatum ; at minime, ■ quod actualiter habuerit illud. Ad secundam vero rationem. — Si B. Virgo nunquam habuisset peccatum originale, nec actu nec in potentia debi­ trici, utique non indigeret redemptione ; et conceptio eius aequaretur, quantum ad hoc, conceptioni Christi. Sed B. Virgo i indiguit redimi per Christum, ex cuius praevisa morte fuit praeservata ab omni originalis culpae labe ; debebat enim carere gratia ; non tamen necessario sequitur, quod gratia . caruerit, neque de facto caruit ea ex speciali Dei privilegio. Ad tertiam autem rationem. — Concipi in gratia et sanc­ titate, ex vi ipsius conceptionis, est singulare privilegium Christi, qui conceptus est de Spiritu Sancto ex Maria Virgine ; i cui tamen competit concipi in gratia et sanctitate, non ex vi suae conceptionis, sed ex meritis ipsius Christi qui est j omnium Salvator et Redemptor, et qui Matrem suam redi­ mendo etiam a macula originalis culpae praeservavit. 72 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» Ad quartam denique rationem. — Utique ; ex modo et virtute suae conceptionis B. Virgo non fuit expers peccati ' originalis ; e contra, debebat carere gratia sanctificante, et perinde in maculam primi peccati incurrere ; sed ex morte Filii Dei praevisa, sanctiiicata est, non in parentibus, non in carne ante animationem, non in anima ante unionem ad carnem, sed in ipso instanti animationis post constitutionem personae, ita quod prius, prioritate naturae et ordinis, anima Beatissimae Virginis intelligatur corpori substantialiter uniri quam per Dei gratiam sanctificari. Unde in ipsomet tem­ poris momento, quo anima infusa fuit corpori, gratia sancti­ ficans simul fuit infusa essentiae animae ; ac perinde ipsa anima ab omni macula fuit praeservata immunis. CAPUT SEXTUM D. Thomas reicit sanctificationem Beatae Virginis ante animationem tamquam quid disconveniens atque incompossibile cum redemptione et salute quae est per Christum. Triplex modus possibilis sanctificationis ante animationem. ’ | 1 « i Primo : Quid sit esse sanctificatum ante animationem. — D. Thomas, III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. et Sum. Thcol. III. q. 27. a. 2. ubi ex professo ponit quaestionem istam, nempe : Utrum Beata Virgo sanctificaia fuerit ante animationem, declarat huiusmodi sanctificationem, quae nihil aliud est nisi triplex modus possibilis impediendi transmissionem peccati originalis in prolem generatam ; quorum primus vocatur sanctificatio prolis in parentibus suis ante animatio­ nem; alter vero, sanctificatio prolis in carne sua ante animationem; tertius denique, sanctificatio prolis in ipso instanti infusionis animae, ita tamen, ut prius prioritate naturae et ordinis intelligatur anima sanctificari quam corpori uniri. Secundo : Quid sit esse sanctificatum in parentibus. — Hoc declarat D. Thomas, III. q. 27. a. 2. ad 4. et III. Sent. dist. 3. q. i. a. 1. solut. 1. dicens : «Nullo modo in parentibus sanctificari potuit (B. Virgo), neque etiam in ipso actu conceptionis eius. Conditio enim spiritualis a parentibus in pro­ lem non transit, nisi sit ad naturam pertinens ; ut gramma­ tica patris in filium non transit, quia perfectio personalis est. 74 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS ·> Unde et sanctificatio parentum in Beatam Virginem trans­ fundi non potuit, nisi curatum esset in eis non solum id quod personae est, sed etiam id quod est naturae in quantum huiusmodi : quod quidem Deus jacere potuit, sed non decuit. Perfecta enim naturae curatio ad perfectionem gloriae pertinet ; et ideo sic in statu viae parentes eius curati non fuerunt, ut prolem suam sine originali peccato conciperent; et ideo Beata Virgo in peccato originali fuit concepta; propter quod B. Bernardus in Epist. ad Lugdunenses scribit Conceptionem illius celebrandam non esse, quamvis in qui­ busdam Ecclesiis ex devotione celebretur, non considerando Conceptionem, sed potius sanctificationem : quae quando determinate fuerit, incertum est.... Parentes autem Beatae Virginis radix eius fuerunt per actum naturae propagationi deservientem. Unde, nisi natura in eis sanctificata fuisset, non potuit ex eis sancta proles concipi, sed vitiata propter vitium naturae. Non autem fuit in eis natura sanctificata. ■· « Duplex est sanctificatio : una quidem totius naturae, in quantum sc. tota natura humana ab omni corruptione culpae et poenae liberatur ; et haec erit in resurrectione. Alia vero est sanctificatio personalis, quae non transit in prolem camaliter genitam ; quia talis sanctificatio non respicit carnem, sed mentem. Et ideo, etsi parentes Beatae Virginis fuerint mundati a peccato originali, nihilominus B. Virgo peccatum originale contraxit, cum fuerit concepta secundum carnis concupiscentiam ex commixtione maris et feminae. Dicit enim Augustinus, I. De nupt. et concupisc., cap. 12. : Omnem, quae de concubitu nascitur, carnem esse peccati. » Tertio : Quid sit esse sanctiflcatum in came ante anima­ tionem. — Hoc declarat etiam D. Thomas locis supra citatis ; atque ex supradictis de modo quo peccatum originale trans­ mittitur, sufficienter manifestatur. Anima enim rationalis infectionem originalis peccati non habet ex sua creatione, nec ex ipsa infusione eius in corpus, habito respectu ad Deum infundentem ; sed ex hoc infectionem incurrit quod fit, cum carne traducta, una natura; ideoque anima inqui- ; CAP. VL — DE SANCTIFICATIONE B. V. ANTE ANIMATIONEM 75 natur contagio originalis peccati ex carne cui unitur, ex corpore cui infunditur. Ergo, si caro, per quam traducitur humana natura a parente in filium et cui postmodum anima infunditur, fuerit a Deo sanctificata antequam anima uniretur ei ad constituendam naturam, anima, quae a Deo creatur pura, infectionem non reciperet ; et ideo maculam originalem nunquam incurreret, nulloque modo originale peccatum contraheret. Quarto : Quid sit esse sanctificatum in ipso instanti infusionis animae, ita quod prius intelligatur anima sancti­ ficari quam carni uniri. — Hoc declarat D. Thomas, III. Sent. I 1 ' , 1 • 1 dist. 3. q. i. a. i. dicens : « Sanctificatio Beatae Virginis non potuit esse decenter ante infusionem animae, quia gratiae capax nondum erat ; sed nec etiam in ipso instanti infusionis, ut sc. per gratiam conservaretur ne culpam originalem incur­ reret. Christus enim hoc singulariter in humano genere habet, ut redemptione non egeat, quia caput nostrum est, sed omnibus convenit redimi per ipsum. Hoc autem esse non potest, si alia anima inveniretur quae nunquam originali macula fuisset infecta ; et ideo nec Beatae Virgini, nec alicui praeter Christum hoc concessum est. » Ad cuius intelligentiam attente considerandum est, quod persona humana non constituitur nisi ex unione substantiali animae et corporis, cuius est substantialis forma. Licet autem uno eodemque temporis momento anima rationalis a Deo ex nihilo creatur, et corpori, cuius est forma, infunditur, corpusque, cui infunditur, animatur, ex quo natura humana completur ac persona constituitur, et sic constituta actu existit primo instanti temporis suae animationis et humanae existentiae : attamen prius, prioritate ordinis et naturae, est animam creari, quam infundi; et prius animam infundi et uniri corpori, quam corpus animari; et prius corpus animari per infusionem animae, quam ex substantiali unione ac compositione animae et corporis humanam personam constitui; constitutamque sic, actu existcre. Nunc vero, si anima rationalis a Deo creata, dum infunditur corpori, prius prioritate naturae et ordinis intelligatur per gratiam tunc in ipso instanti infusionis 7θ D· THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS >> CAP. VI. — DE SANCTIFICATIONE B. V. ANTE ANIMATIONEM infusam sanctificari quam corpori, cuius est substantiaHs forma, uniri: persona inde ex unione animae et corporis constituta nullo modo culpam originalem incurreret et neque actu neque in potentia proxima peccatum primi parentis contraheret ; quapropter persona humana ita cons­ tituta iam non indigeret redemptione. Gratia enim sanctifi­ cans non omnino directe opponitur peccato originali, sed solum prout peccatum originale personam inficit; est enim gratia, perfectio personalis; peccatum vero originale directe est vitium naturae. Si ergo intelligatur animam in ipso instanti infusionis gratiam sanctificantem prius accipere quam cor­ pori uniri, sequitur, quod et vitium naturae removetur ante­ quam natura ipsa compleatur, et personalis perfectio susci­ pitur in anima antequam ex unione eius ad carnem resultet persona perfecte constituta. Est itaque modus iste sanctificationis animae in ipso instanti infusionis correlativus ad modum sanctificationis corporis ante infusionem animae ; et relate ad praeservationem originalis peccati, idem habetur effectus, sive caro sanctificata fuerit ante animationem, sive anima ipsa gra­ tiam suscipiat ante unionem ad carnem. In utroque casu excluditur necessitas personalis redemptionis et salutis quae est per Christum. Verificaretur in tali hypothesi quod D. I>. Thomas, quaerens : Utrum caro Christi in antiquis patribus fuerit peccato obnoxia, respondet dicendum, III. Sent. dist. 3. q. 4. a. i. ad 5. : « Quod caro Christi, actu existens caro Christi, nullo modo fuit infecta ; eius enim emundatio a praecedenti infectione, saltem intellectu, praecedit assumptionem; unde in divinam sapientiam nihil inquinatum incurrere potuit. » Similiter, sive sanctificetur caro Beatissimae Virginis ante animationem, sive in ipso instanti infusionis anima Beatissi­ mae Virginis gratiam suscipiat ante unionem animae ad carnem, Beatissimae Virginis immunitas a peccato originali, saltem intellectu, praecedit constitutionem humanae personae in ipsa Beatissima Virgine, in quam proinde non modo nihil inquinatum actualiter incurrit, sed neque incurrere potuit: quod solius Christi est privilegium. 77 II Si quocumque modo ante animationem Beatissima Virgo sanctificata fuisset, non indiguisset personaliter redemptione et salute quae est per Christum. I Argumenta D. Thomae. — a) III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. : « Respondeo: dicendum, quod sicut Dionysius dicit De Divin. Nominib. cap. 12. : Sanctitas est ab omni immunditia libera et perfecta et immaculata munditia; unde, cum sanctificari sit sanctum fieri, oportet quod sanctificatio emundationem ab immunditia spirituali ponat, prout nunc de sanctificatione loquimur. Emundatio autem a spirituali macula, sc. culpa, sine gratia esse non potest, sicut et tenebra non nisi per lucem fugatur ; unde sanctificatio tantum ad eos pertinet, qui gratiae capaces sunt. Et quia proprium subiectum gratiae est rationalis natura, ideo ante infusionem animae rationalis Beata Virgo sanctificari non potuit. » δ) III. q. 27. a. 2. : « Respondeo : dicendum, quod sanctificatio Beatae Virginis non potest intelligi ante eius animationem, duplici ratione. Primo quidem, quia sanctificatio de qua loquimur, non est nisi emundatio a peccato originali ; sanctitas enim est perfecta munditia, ut Dionysius dicit de Div. Nominib., cap. 12. Culpa autem non potest emundari nisi per gratiam, cuius subiectum est sola creatura rationalis. Et ideo ante infusionem animae ratio­ nalis Beata Virgo sanctificata non fuit. Secundo, quia cum sola creatura rationalis sit susceptiva culpae, ante infusionem animae rationalis proles concepta non est culpae obnoxia. Et si quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, nunquam incurrisset maculam originalis culpae, et ita non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum, de quo dicitur Math. cap. 1, 21 : ipse salvum faciet populum suum a peccatis eorum. Hoc autem inconveniens est, quod Christus non sit Salvator omnium hominum, ut dicitur I. Timoth. cap. 4. » 78 D· THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Commentarium Cardinalis Caietani. — Caietanus, in III. q. 27. a. 2. : « Sermo est de sanctificatione hominis descen­ dentis ex commixtione maris et feminae ; supponimus enim omnem huiusmodi hominem peccatum originale contrahere, iuxta superius I.-II. q. 81. a. 3. determinata de peccato originali. Et propterea in Littera dicitur, quod sanctificatio, de qua loquimur, est emundatio a peccato originali.... Dubium occurrit de illa consequentia : Ergo non indiguisset redemp­ tione Christi. Nam videtur non valere ; ex eo, quod, multi cum sint modi quibus redemptio et salus per Christum fit, etiam a peccato, ratio ista, unum tantum modum excludens, quasi omnes excluserit, infert negativam totaliter, quod non indiguisset redemptione Christi. Quod autem non sit unicus tantum modus, quo redemptio a peccato fit per Christum, ex eo patet, quod ultra illum communem modum quo salvat delendo inventam peccati maculam in anima, datur alius, quo tollendo contagionis labem a carne susceptura animam, praeservat a peccato animam, ne incurrat in illud. Ac per hoc, licet Beata Virgo non indiguisset illo modo, sc. per deletionem maculae incursae, redimi et salvari per Christum : indiguit tamen redimi et salvari per eundem alio modo, sc. per emun­ dationem foetus, ut sic praeservaretur a culpa. » « Ad huius evidentiam advertendum est, quod aliud est personam Beatae Virginis indiguisse redimi a peccato per Christum ; et aliud est foetum illum, ante animae infusionem, indiguisse sanctificari per Christum. Nam personam ipsam indigere salvari a peccato, est liberari a peccato quod habet vel haberet; oportet enim aut quod habeat peccatum, vel quod sit in procinctu seu periculo habendi peccatum, quisquis eget salvari a peccato ; si enim peccatum non habet nec est in periculo habendi peccatum, salvatore a peccato non indiget, ut patet. Foetum autem egere sanctificatione est quia, nisi sanctificetur, immundus erit. Si Beatae igitur Virginis foetus sanctificatus fuisset ante infusionem animae rationalis, cum foetus non sit homo nisi per animam ratio­ nalem, non ipsa Beata Virgo, quae non erat adhuc, sed foetus ille indiguisset sanctificari per Christum ; sed ipsa Beata Virgo fuisset concepta sine peccato originali absque CAP. VI. — DE SANCTIFICATIONE B. V. ANTE ANIMATIONEM 1 ' ' . . I I ' I 1 79 quacumque alia gratia; ita quod, ex hoc ipso quod anima sua infusa esset materiae mundae, originale peccatum non contraxisset, etiam si nulla superapposita fuisset gratia. « Exemplum : Apostolus Paulus, quia naius est civis Romanus (Act. Apost. 22, 28), nunquam indiguit Caesarea gratia ad civilitatem Romanam ; quamvis aliquis ex patribus suis hac gratia indiguerit. Simile est in proposito : quia licet caro antecedens 'personam Beatae Virginis indiguerit redimi tali modo per Christum, ipsa tamen Beata Virgo, quia nata in utero esset expers peccati absque infusa sibi gratia prae­ servante ne incurreret, non indiguisset simpliciter et abso­ lute redimi, seu salvari a peccato, per Christum. Et hinc habes quod, si dicatur, quod Beata Virgo indiguisset in carne praecedente redimi a peccato, quamvis non in se, haec distinctio non obstat dictis. Quoniam indigere in antecedentibus non est ipsam indigere ; ita quod ly in anteceden­ tibus est conditio diminuens rationem indigentiae personalis. Et propterea non valet consequentia : Indiguisset in sui foetus carne. Ergo ipsa Beata Virgo indiguisset. » « Est ergo simpliciter vera doctrina in Littera tradita, quod, si Beata Virgo fuisset ante infusionem animae sancti­ ficata, quod non eguisset redemptione et salute a peccato facta per Christum. Et bene nota, quod non dicitur quod non indiguisset salute gratiae aut gloriae facta per Christum, sed salute a peccato, a qua dictus est lesus, hoc est, Salvator, ut Angelus revelavit loseph, dicens Math. 1, 21. : Vocabis nomon eius lesum; ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum. » « Et per haec patet responsio ad obiectionem. Quoniam Beatam Virginem in praecedente foetu, vel parente, etc., indigere redemptione, non est ipsam Beatam Virginem indigere ; sicut Paulum in suis parentibus indiguisse gratia civilitatis Romanae, non est Paulum illa indiguisse, sed maiores suos indiguisse illa. » Commentarium ipsiusmet Divi Thomae. — Ipsemet Angelicus Doctor declarat a radice Litteram huius articuli 2. q. 27. tertiae Partis Summae Theologicae in lib. I] . Sent. 8o D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS 0 dist. 43. q. I. a. 4. solut. 1. ad 3. dicens : « Quod hoc est erro­ neum dicere, quod aliquis sine peccato originali concipiatur praeter Christum ; quia ille, qui sine peccato originali conci­ peretur, non indigeret redemptione quae facta est per Chris­ tum ; et sic Christus non esset omnium hominum Redemptor. Nec potest dici, quod non hac redemptione indiguerunt, quia praestitum fuit eis, ut sine peccato conciperentur ; quia illa gratia facta est parentibus, ut in eis vitium naturae sanaretur, quo manente sine originali peccato generare non possent ; vel ipsi naturae quae sanata est. Oportet autem ponere, quod quilibet personaliter redemptione Christi indigeat, non solum ratione naturae. Liberari autem a malo, vel a debito absolvi, non potest nisi qui debitum incurrit vel in malum deiectus fuit ; et ita non possent omnes fructum dominicae orationis in seipsis percipere, nisi omnes debitores nascerentur, et malo subiecti: unde dimissio debitorum et liberatio a malo non potest intelligi, quod aliquis sine debito vel immunis a malo nascatur; sed, quia cum debito natus, postea per gratiam Christi liberatur. » III CAP. VL — DE SANCTIFICATIONE B. V. ANTE ANIMATIONEM 8l rationalis, ac perinde animationem corporis cuius anima est substantialis forma. Ideo ante infusionem animae ratio­ nalis Beata Virgo sanctificata non fuit. b) Secunda vero ratio declaratur a D. Thoma, ducendo ad inconveniens, et sumitur etiam ex eo quod sola creatura rationalis est susceptiva culpae ; etenim, ut supra manet ostensum, cap. 2., peccatum originale quod est privatio gratiae seu carentia originalis iustitiae, habet tamquam subiectum primum ipsammet essentiam animae ; idcirco ante infusionem animae rationalis proles concepta non est culpae obnoxia, et nullo modo incurrere potest personaliter in peccatum primi parentis. Ideo nisi Beata Virgo sanctifi­ cata fuerit post eius animationem, non indigeret persona­ liter redemptione et salute quae est per Christum. Quod ex dictis clarius manifestatur sic : c) Esse sanctificatum ante animationem est esse sancti­ ficatum : d) vel in parentibus ; b) vel in carne ante infusio­ nem animae ; c) vel in anima ipsa ante eius unionem ad carnem cui infunditur. Sed quocumque ex his tribus modis Beata Virgo sanctificata fuisset, ante unionem animae ad carnem fuisset sanctificata : ut supra manet ostensum. Ergo persona Beatae ATrginis nullo modo contraheret originale peccatum ; et ita non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum. Observationes et corollaria. Primo : Ergo esse sanctificatum ante animationem idem significat ac non indigere redemptione et salute quae est per Christum. — Hoc est, quod demonstrat D. Thomas, dum concludit, III. q. 27. a. 2. quod Beata Virgo non fuit sancti· ficata ante animationem. Quod quidem ostenditur ab Ange­ lico Doctore duplici ratione : λ) Prima ratio est directa et positiva et sumitur ex ipsa quidditate gratiae sanctificantis, cuius subiectum est ipsa creatura rationalis. Cum ergo sola creatura rationalis sit subiectum gratiae quae nonnisi in essentia animae tamquam in subiecto recipitur, manifestum fit, quod sanctificatio, de qua loquimur et quae est emun­ datio a peccato originali, praesupponit infusionem animae Secundo : Ergo esse sanctificatum ante animationem significat idem ac nunquam incurrere maculam originalis culpae. — «) Ita D. Thomas in corpore articuli, dum exponit secundam rationem, ducendo ad inconveniens, dicens : » Secundo, quia, cum sola creatura rationalis sit susceptiva culpae, ante infusionem animae rationalis prolis concepta non est culpae obnoxia. Et sic, quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, nunquam incurrisset maculam originalis culpae. » Atque D. Thomas pro­ sequitur inde inferendo : 6) « Et ita non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum. » Sed hominem derivatum ex Adamo et ab eo descendentem ex commixtione maris et feminae non 6 82 D, THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » indigere redemptione Christi, idem significat ac talem homi­ nem esse sancti'ficatum ante animationem, ut ex praeceden­ tibus patet. Tertio : Ergo haec tria : Esse sanctificatum ante anima­ tionem ; — Nunquam incurrere maculam originalis culpae ; — Non indigere redemptione et salute quae est per Christum : convertuntur. — Convertuntur equidem iuxta doctrinam et terminologiam Angelici Doctoris, qui hanc quaestionem sic miro ordine disposuit, et profunde introspexit, et dilucide explanavit, tantoque pondere et mensura definivit. Audia­ mus itaque D. Thomam seipsum declarantem in hac per­ difficili materia. Hic in hoc art. 2. : Utrum Beata I irgo sanctificata juerit ante animationem, opponit sibi ipsi in contra subsequens argumentum : « Praeterea, conveniens fuit, sicut Anselmus dicit in libro De Conceptu Trirginali cap. 18., ut illa Virgo ea puritate niteret qua maior sub Deo nequit intelligi; unde et in Cant. 4, 7. dicitur : lota pulchra es, amica mea, el macula non est in te. Sed maior puritas fuisset Beatae Virginis, si nunquam fuisset inquinata contagio originalis peccati. Ergo hoc ei praestitum fuit quod, ante­ quam animaretur caro eius, sanctificaretur. » Et D. Thomas respondet sic : « Ad secundum : dicendum, quod, si nunquam anima Beatae Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator. Et ideo sub Christo, qui salvari non indiguit tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. Nam Christus nullo modo contraxit originale peccatum, sed in ipsa sui conceptione fuit sanctus, secundum illud Lucae 1, 35. : Quod ex te nascetur sanctum, vocabitur Filius Dei. Sed Beata Virgo contraxit quidem originale peccatum, sed ab eo fuit mundata antequam ex utero nasceretur. Et hoc significatur Job. 3, 9, ubi de nocte originalis peccati dicitur : Exspectet lucem, id est Christum, et non videat (quia nihil inquinatum intravit in illam, ut dicitur Sap. 7, 25.) ; nec ortum surgenlis aurorae, id est Beatae Virginis, quae in suo ortu a peccato originali fuit immunis. » ' CAP. VI.—DE SANCTIFICATIONE B. V. ANTE ANIMATIONEM i 1 l 1 I i 83 Ubi notandum primo : quid importet in sua significatione propositio : Nunquam fuisset inquinata contagio originalis peccati ; seu : Nunquam incurrisset maculam originalis culpae. Quod profecto Angelicus Doctor apertis verbis declarat, dum ex illa propositione : « Si nunquam fuisset (B. Virgo) inquinata contagio originalis peccati », infert : Ergo hoc ei praestitum fuit quod, antequam animaretur caro eius, sanctifi­ caretur. » Ergo nunquam fuisse inquinatum contagio origi­ nalis peccati, idem significat in praesenti quaestione ac esse sanctificatum ante animationem carnis. Et similiter hoc aperte ostendit quoque D. Thomas et corroborat, dum res­ pondendo ad argumentum non negat consequentiam nec reprehendit logicum processum argumentationis, sed redu­ cendo ad inconveniens, ex illa propositione : « Si nunquam anima Beatae Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata », infert : « Hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator. » Ergo nunquam fuisse contagio originalis peccati inquinatum idem significat in praesenti quaestione ac non indiguisse redemptione et salute quae est per Christum. Consequenter haec tria : a) nunquam fuisse contagio originalis peccati inquinatum, vel nunquam incurrisse maculam originalis culpae; b) esse sanctificatum ante animationem; c) non indiguisse redemptione ct salute quae est per Christum: sunt propositiones quae convertuntur, et quarum una ex altera necessario infertur, et quarum una semel admissa, aliae duae veniunt logica necessitate etiam admittendae. Ergo omnis qui indiget redemptione et salute quae est per Christum, nullo modo fuit sanctificatus ante animationem ; ct qui nullo modo fuit sanctificatus ante animationem et indiget redemptione et salute quae est per Christum, aliquo saltem modo incurrit maculam originalis culpae, seu fuit contagio originalis peccati inquinatus. Secundo notandum, videlicet, quod Angelicus Doctor, dum contraponit Christum qui est universalis omnium Salvator ad Beatam Virginem quae salvari indiguit per Christum, adiungit : « Nam Christus nullo modo contraxit originale peccatum, sed in ipsa sui conceptione fuit sanctus. Sed Beata Virgo contraxit quidem originale peccatum... 84 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» Nec tamen per hoc, quod festum Conceptionis celebratur, datur intelligi quod in sua conceptione fuerit sancta. » Unde apparet manifestum inter Filium et Matrem discrimen. Christus enim fuit sanctus in ipsa sui conceptione ; B. Virgo in sua conceptione non fuit sancta. Christus nullo modo contraxit originale peccatum ; Beatissima Virgo contraxit aliquo modo. Christus salvari non indiguit, tamquam univer­ salis Salvator omnium ; Beatissima vero Virgo indiguit redemptione et salute quae est per Christum. Et concludit D. Thomas, in art. 2. : « Unde relinquitur, quod sanctificatio Beatae Virginis fuerit post eius animatio­ nem. » CAPUT SEPTIMUM De sanctificatione Matris Christi post eiusdem animationem. I Doctrina D. Thomae. Compend. Theolog. cap. 232. scribit : «λ) Quia igitur, ut ex praedictis apparet, Beata Virgo Maria Mater Filii Dei facta est, de Spiritu Sancto concipiens, decuit, ut excellentissima puritate mundaretur, per quam congrueret tanto ministerio ; et ideo credendum est eam ab omni labe actualis peccati immunem fuisse, non tantum mortalis, sed etiam venialis ; quod nulli sanctorum convenire potest post Christum, cum dicatur I. Joann. 1,8.: Si dixerimus quoniam peccatum non habemus, ipsi nos seducimus, ct veritas in nobis non est. Sed de Beata Virgine Matre Dei intelligi potest quod Cantic. 4, 7 dicitur : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. b) Nec solum a peccato actuali immunis fuit ; sed etiam ab originali, speciali privilegio, mundata. Oportuit siquidem, quod cum peccato originali conciperetur utpote quae ex ί utriusque sexus commixtione concepta fuit. Hoc enim privi­ legium sibi soli servabatur, ut virgo conciperet Filium Dei. Commixtio autem sexus, quae sine libidine esse non potest post peccatum primi parentis, transmittit peccatum originale in prolem. Similiter etiam, quia, si cum peccato originali I concepta non fuisset, non indigeret per Christum redimi ; . et sic non esset Christus universalis hominum Redemptor : quod derogat dignitati Christi. Est ergo tenendum, quod i cum peccabo originali concepta fuit ; sed ab eo quodam speciali modo purgata fuit. c) Quidam enim a peccato originali purgantur post 86 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS D nativitatem ex utero, sicut qui in baptismo sanctificantur. Quidam autem quodam privilegio gratiae etiam in maternis uteris sanctificat! leguntur, sicut de Icremia dicitur, lerem. i, 5. : Priusquam te formarem in utero, novi te; et antequam exires de vulva, sancti,ficavi te. Et de loanne Baptista Angelus dicit, Luc. i, 15. : Spiritu Sancto replebitur adhuc ex utero matris suae. Quod autem praestitum est Christi praecursori et prophetae, non debet credi denegatum esse Matri ipsius. Et ideo creditur in utero sanctificata, ante sc. quam ex utero nasceretur. d) Non autem sanctificatio praecessit infusionem animae. Sic enim nunquam fuisset peccato originali subiecta et redemptione non indiguisset. Non enim subiectum peccati esse potest nisi creatura rationalis. Similiter etiam gratia sanctificationis per prius in anima radicatur, nec ad corpus potest pervenire nisi per animam. Unde post infusionem animae credendum est eam sanctificatam fuisse. e) Eius autem sanctificatio amplior fuit quam aliorum in utero sanctificatorum. Alii namque sanctificati in utero sunt quidem a peccato originali mundati ; non tamen est eis praestitum, ut postea non possent peccare, saltem venialiter. Sed Beata Virgo tanta abundantia gratiae sanctificata fuit, ut deinceps ab omni peccato conservaretur immunis, non solum mortali, sed etiam veniali. Et quia veniale peccatum interdum ex subreptione contingit, ex hoc sc. quod aliquis inordinatus concupiscentiae motus insurgit aut alterius passionis, praeveniens rationem, ratione cuius primi motus dicuntur esse peccata: consequens est, quod Beata Virgo nunquam peccavit venialiter, eo quod inordinatos passionum motus non sensit. Contingunt autem huiusmodi motus inordinati ex hoc, quod appetitus sensitivus, qui est harum passionum subiectum, non sic subiicitur rationi quin interdum ad aliquid praeter ordinationem rationis moveatur, et quan­ doque contra rationem, in quo consistit motus peccati. Sic igitur fuit in Beata Virgine appetitus sensitivus rationi subiectus per virtutem gratiae ipsum sanctificantis, quod nunquam contra rationem movebatur, sed secundum ordinem rationis. » Haec ad litteram D. Thomas. CAP. VIL — DE SANCTIFICATIONE B. V. POST ANIMATIONEM 87 II Declaratio doctrinae D. Thomae per ipsum D. Thomam. Primo : Beatissima Virgo fuit a peccato actuali omnino immunis. — Hoc declarat Angelicus Doctor ex professo III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 2. solut. 2., dicens, quod Beata Virgo per gratiam sanctificantem qua primo sanctificata est, immu­ nitatem a peccato deinceps consecuta est : « quae quidem immunitas a tribus causabatur, sc. : i° ex ligatione fomitis, qui ad malum non incitabat ; 20 ex inclinatione gratiae, quae in bonum ordinabat, quamvis nondum per eam liberum arbitrium esset in fine ultimo stabilitum, sicut est in beatis, quia ad finem viae pervenerunt ; et iterum : 30 ex conservatione divinae providentiae, quae eam intactam custodivit ab omni peccato, sicut et in primo statu hominis ab omni nocivo protexisset. » Quod iterum magnifice perpendit ac explanat Sum. Theol. HI. q. 27. a. 4. ubi tribus rationibus ostendit quod Beatissima Virgo « non fuisset idonea Mater Dei, si peccasset aliquando... Et ideo simpliciter fatendum est quod Beata Virgo nullum actuale peccatum commisit, nec mortale, nec veniale ; ut sic in ea impleatur quod dicitur in Cantic. 4,7. : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te ». Secundo : Beatissima Virgo oportuit quod cum peccato originali conciperetur. — Oportuit siquidem, ait D. Tho­ mas ; sed oportet etiam quod sapiens theologus argumenta D. Thomae attente perspiciat eorumque vim penetret, ac D. Thomae assertionem in recto sanoque verborum sensu intelligat. Argumenta vero, quibus D. Thomas in Comp. Theol. cap. 232. probat Beatam Virginem cum peccato originali conceptam fuisse, sunt eadem prorsus ad litteram argumenta quibus in Summa Theologica, I.-II. q. 81. a. 3. ostendit omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivatos, peccatum originale ex Adam contrahere ; argu­ menta, inquam, quibus iterum Quodlib. 6. a. 7. deducit, quod Beata Virgo fuit concepta cum originali. Semper ac con­ stanter, quotiescumque D. 1 hornas asserit Beatam Virginem 88 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» conceptam fuisse cum peccato originali, demonstrat ex eo quod : i° Beata Virgo fuit in Adamo secundum seminalem rationem et ab Adamo processit generata per commixtionem maris et feminae qui peccatum originale in prolem trans­ mittunt ;2° quia, si Beata Virgo cum peccato originali concepta non fuisset, non indigeret redemptione et salute quae est per Christum. Exinde infert Angelicus Doctor : « El ideo non tantum debemus dare Matri, quod subtrahat aliquid honori Filii qui est Salvator omnium hominum. » Haec quoque eadem prorsus argumenta sunt quibus D. Thomas, III. Sent. dist. 3. q. i. a. 1. et Sum. Theol. III. q. 27. a. 2. probat Beatam Virginem non fuisse sanctificatam ante animationem. Unde, Conceptio de qua D. Thomas loquitur, est conceptio activa ex parte parentum, et conceptio passiva quae praecedit infusionem animae ; atque in eodem sensu quo verum est et ad fidem pertinet omnes homines, praeter solum Christum, ab Adamo derivatos, ex Adamo originale peccatum contra­ here, iuxta supra dicta et discussa cap. 3. et cap. 4., est etiam tenendum, quod oportuit B. Virginem : a) indiguisse per Christum redimi ; b) non fuisse sanctificatam ante infusionem animae rationalis ; c) ideoque cum peccato originali concep­ tam fuisse. Verumtamen : Tertio : Beatissima Virgo ab originali peccato, speciali privilegio et quodam speciali modo, mundata est. — Atque ex multis deinde exponendis, quae in hoc privilegio speciali continentur et quae specialem hunc modum constituunt, 'primum, incipiendo ab hoc quod aliquibus sanctis fuit etiam concessum, declarat D. Thomas, III. q. 27. a. 1. di­ cens : « Rationabiliter enim creditur, quod illa, quae genuit Unigenitum a Patre plenum gratiae et veritatis, prae omnibus aliis maiora privilegia gratiae acceperit. Unde, ut legitur Lu.. i, 28 : Angelus ei dixit : Ave, gratia plena. Invenimus autem quibusdam aliis hoc privilegium esse concessum, ut in utero sanctificarentur ; sicut leremiae, cui dictum est, lerem. I, 5 : Antequam exires de vulva, sanctificavi te; et sicut loanni Baptistae, de quo dictum est, Lue. 1, 15. : Spiritu Sancto replebitur adhuc ex utero matris suae. Unde rationabi- CAP. VII. — DE SANCTIFICATIONE B. V. POST ANIMATIONEM 89 liter creditur, quod Beata Virgo sanctificata fuerit ante­ quam ex utero nasceretur. » Et III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. solut. 3. ad 3. : « Dicendum quod, quamvis sanctificatio Beatae Virginis in utero expresse in Scriptura veteris et novi Testamenti non legatur, tamen pro certo haberi potest ex his quae ibi leguntur. Si enim loannes et leremias, qui Chris­ tum praenuntiaverunt, sanctificati sunt : multo magis Virgo quae Christum genuit. » Quarto : Beatissima Virgo ampliorem sanctificationis gratiam obtinuit quam loannes Baptista et leremias. — Quod D. Thomas declarat, III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 2. solut. 1. ad 4. : « Dicendum, quod illa sanctificatio Beatae Virginis excellentior fuit sanctificationibus aliorum, quod sic patet : In sanctificatione enim quae fit per legem communem in Sacramentis, tollitur culpa, sed remanet jomes inclinans ad peccatum mortale et veniale ; sed in sanctificatis ex utero non manet jomes secundum quod inclinans est ad mortale ; > est dicere, quod, si pueri nati fuissent in originali iustitia, etiam nati fuissent cum gratia ; sicut de primo homine supra diximus, quod fuit cum gratia conditus. Non tamen fuisset propter hoc gratia naturalis ; quia non fuisset transfusa per virtutem seminis, sed fuisset collât a homini statim cum habuisset animam rationalem ; sicut etiam statim, cum corpus est dispositum, infunditur a Deo anima rationalis, quae tamen non est ex traduce. » Ergo relinquitur, quod sanctifi­ catio Beatissimae Virginis fuerit post eius animationem, id est, statim cum habuisset animam rationalem ; sicut etiam statim, cum corpus eius fuit dispositumt infusa fuit corpori a Deo anima rationalis. b) Ex secunda vero ratione similiter nihil aliud sequitur nisi quod, cum ante infusionem animae rationalis proles concepta non sit culpae obnoxia, necesse est prolem concep­ tam sanctificari post animationem ; quia, si quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, nunquam incurrisset maculam originalis culpae, nec actu nec in potentia debitrice. Consequenter, non indiguisset redemptione ; quia sola creatura rationalis est susceptiva culpae. Si ergo Beata Virgo sanctificata fuisset post animationem, posterioritate temporis, tunc incurrisset actu originalem culpam ; si vero in ipsomet temporis instanti quo proles concepta animatur, tunc incurrisset culpam in potentia tantum debitrici; quia gratia et culpa non possunt simul esse in eodem subiecto, quod est essentia animae ; at possunt tamen simul esse in eodem subiecto gratia et necessitas incurrendi culpam seu debitum carendi gratia. Quamobrem, D. Thomas, De Malo, q. 4. a. 1. ad 9. : « Corruptio quae est in carne, est quidem actus natu­ ralis, sed intentione et virtute moralis. Ex peccato enim primi parentis destituta est caro eius illa virtute, ut ex ea possit decidi semen per quod originalis iustitia in alio propa­ getur ; et sic in semine defectus huius virtutis est defectus moralis corruptionis et quaedam intentio eius ; sicut dicimus intentionem coloris esse in aëre, et intentionem animae esse in semine. Et ex hoc etiam est ibi virtus ad similem imper­ fectionem, sicut est ibi virtus ad productionem humanae naturae in prole generata. Et ex hoc habet virtutem causandi CAP. VII. — DE SANCTIFICATIONE B. V. POST ANIMATIONEM IO7 et humanam naturam et originale peccatum. » Unde proles generata, cum animatur, habet in se aliquid ex quo debetur ei quod carcat gratia. Et tunc proles concepta est culpae obnoxia ; et si de facto careat gratia, ad defectum gratiae relinquitur macula. At si ex privilegio gratia ei confertur, non relinquitur macula ; verumtamen indiget redemptione et salute quae est per Christum, quia nonnisi per gratiam Redemptoris ab actuali macula praeservatur immunis. Patet 2° : Ex principio generali in doctrina D. Tho­ mae circa puritatem Beatissimae Virginis. — III. q. 27. i I • ' • ' I a. 2. ad 2. : « Sub Christo, qui salvari non indiguit tamquam universalis Salvator, maxima fuit B. Virginis puritas. Nam Christus nullo modo contraxit originale pecca­ tum, sed in ipsa sui conceptione fuit sanctus, secundum illud Luc. i, 35. : Quod ex te nascetur sanctum, vocabitur Filius Dei. » Et III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. solut. 2. ad 3. : <■ Haec puritas soli Homini Deo debebatur, ut ipse, quasi unicus Redemptor humani generis, nulla peccati servitute teneretur, cui competebat omnes a peccato redimere. Unde non hanc puritatem, sed sub hac maximam Virgo Mater eius habere debet. » Ergo, secundum D. Thomae doctrinam, Virgo Mater Christi debet habere puritatem maximam sub puritate quae soli Homini Deo debetur. Ergo sub Christo, qui nullo modo contraxit peccatum originale, Beata Virgo contraxit quidem originale peccatum aliquo modo: id est. non actualiter, sed in necessitate habendi illud. Unde relinquitur, quod sanctificatio Beatissimae Virginis fuerit post eius animationem, posterior itate non quidem temporis, sed solius naturae ac ordinis. Patet 3° : Ex declaratione illius sententiae S. Anselmi lacta ab Angelico Doctore, sc. : Conveniens fuit, ut Beatissima Virgo ea puritate niteret, qua maior sub Deo nequit intelligi. I — Quam D. Thomas sic declarat : 1 a) I. Sent. dist. 17. q. 2. a. 4 : « Augmentum enim puri­ tatis est secundum recessum a contrario ; et quia in Beata Ιθ8 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » | Virgine fuit depuratio ab omni peccato, ideo pervenit ad summum puritatis ; sub Deo tamen in quo non est aliqua potentia deficiendi, quae est in qualibet creatura, quantum in se est. » b) I. Seni. dist. 44. q. 1. a. 3. ad 3. : « Dicendum, quod puritas intenditur per recessum a contrario ; et ideo potest aliquid creatum inveniri quo nihil purius esse potest in I rebus creatis, si nulla contagione peccati inquinatum sit; et talis fuit puritas Beatae Virginis, quae a peccato originali et actuali immunis fuit ; tamen sub Deo. in quantum erat in ea potentia ad peccandum. » Patet 4° : Ex principiis doctrinalibus a D. Thoma traditis, iuxta quae oportet theologum de sanctitate Beatissimae Virginis loqui. — III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. et Sum. Theol. III. q. 27. a. 1. : a) « Plus gratiae collatum est B. Virgini quam alicui sanctorum. » b) « Ipsa super omnes alios sanctos a peccato purior fuit. » c) « Beatae Virgini aliquid ultra legem communem con­ ferendum fuit. » d) « Illa sanctificatio Beatae Virginis excellentior fuit sanctificationibus aliorum. » c) « Credendum est ei collatum esse quidquid conferri potuit. » /) « Rationabiliter creditur, quod illa, quae genuit Uni­ genitum a Patre, plenum gratiae et veritatis, prae omnibus aliis maiora privilegia gratiae acceperit. » Cum ergo, iuxta doctrinam etiam D. Thomae, ad hoc quod Beatissima Virgo indigeat redemptione et salute quae est per Christum, non aliud requiratur nisi quod « sanctifi­ catio non praecedat infusionem animae »: ideo, cum ipse D. Thomas ex hoc, quod Beatissima Virgo non fuerit sanctificata ante infusionem animae, concludat tandem quod sanctifi­ catio Beatissimae Virginis fuerit post eius animationem, clare perspicitur, quod neque D. Thomae argumenta, nec processus logicus, nec principia eius doctrinalia in praesenti 1 CAP. VII. — DE SANCTIFICATIONE B. V. POST ANIMATIONEM materia, cogunt sed, e contra, ad inferendam solam posterioritatem posteiioritatem naturae IOÇ temporis ; et ordinis lequirunt, exigunt ac postulant. Patet 5° : Ex eo quod Angelicus Doctor expresse fatetur Beatissimam Virginem nullam omnino habuisse macula II peccati. η) III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. sol. 3. : « Dicendum, quod Beata Virgo ante nativitatem ex utero sanctificata fuit : quod colligi potest ex hoc, quod ipsa super omnes sanctos a peccato purior fuit, veluti Divinae Sapientiae Mater electa, in qua nihil inquinatum incurrit, ut dicitur Sap. 7. Unde cum haec puritas in quibusdam fuisse inveniatur, ut ante nativitatem ex utero a peccato mundarentur, sicut de loanne Baptista, de quo legitur Lucae 1, 15. : Spiritu Sancto replebitur adhuc ex utero matris suae; et de leremia. de quo dicitur lerem. 1,5. : Priusquam exires de ventre sanctificavi te: non est dubi­ tandum hoc multo excellentius Matri Dei collatum fuisse. ' Si ergo hoc privilegium Matri Dei collatum fuit multo excel­ lentius, si super omnes sanctos Mater Dei fuit a peccato purior, si nihil in Divinae Sapientiae Matre electa inqui­ natum incurrit : neque est dubitandum Beatissimam Virgi­ nem non modo sanctificatam fuisse ante nativitatem ex utero, sicut leremias et Baptista, verum etiam fuisse sanctificatam in ipsomet ortu suo qui dicitur nativitas in utero. Quod videtur Angelicus Doctor insinuasse, III. q. 27. a. 2. ad 2. dicens : « Nam Christus nullo modo contraxit originale peccatum... Sed B. Virgo contraxit quidem originale peccatum, sed ab eo fuit mundata, antequam ex utero nasceretur. Et hoc signatur Job 3, 9. ubi de nocte originalis peccati dicitur : Exspectet lucem, (id est, Christum) et non videat ; quia nihil inquinatum incurrit in ea, ut dicit Sap. 7, 25 ; nec ortum sur­ ientis aurorae, id est, Beatae Virginis, quae in suo ortu a peccato originali fuit immunis. » Fuit ergo Beatissima Virgo sanctificata, non tantum modo antequam ex utero nasce­ retur, sed etiam in suo ortu seu nativitate in utero a peccato originali fuit immunis. Et tamen B. Virgo dicitur ab originali peccato mundata; nam, ut Caietanus declarat in tract. De IIO D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Concept I irginis, cap. 3· ·« Dicitur enim a peccato originali mundatus, non solum qui, contracta actuali culpa, mundatus est ; sed qui a macula quidem, in debito et initio propriae personae fundato, mundatus est. Nec putet quisquam de mea haec phantasia me proferre ; sed videat D. Thomam, I.-II. q. 81. a. 3. sustinentem quod per mortem sufficit intelligere debitum seu reatum, in propria persona, mortis, quamvis numquam actualiter aliquis moreretur. » b) III. Seni. dist. 3. q. 1. a. 2. : « Dei sapientia non solum in animam Virginis intravit, sicut et de ceteris dicitur, Sap. q, 2η. : In animas sanctorum se transfert; sed et corpus eius inhabitavit, carnem de ea assumens. Ergo in ea nullum peccatum fuit : quod colligi potest ex eo quod dicitur Cantio. 4, 7. : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. » c) Exposit. in Psalm. 18 : «Quod ergo dicit : In sole posuit tabernacuhCm suum; id est, corpus suum Christus posuit in sole; id est, in Beata Virgine, quae nullam habuit obscurita­ tem peccati. Cantic. 4, 7. : Tota pulchra es, amica nica, el macula non est in te. » d) Exposit. in Psalm. 14. : « In Christo et in Virgine Maria nulla omnino macula fuit. » c) Exposit. in Evang. Matth. cap. 1. : « Mater cius, id est, Dei. Hic ostenditur eius dignitas. Nulli enim creaturae hoc concessum est, nec homini, nec Angelo, ut esset pater aut mater Dei ; sed hoc fuit privilegium gratiae singularis, ut non solum hominis, sed Dei Mater fieret ; et ideo in Apocalypsi, 12, 1. : Mulier amicta sole, quasi tota repleta Divinitate. » /) Psalm. 45. : « Fluminis impetus laetificat civitatem Dei; sanctificavit tabernaculum suum Altissimus ; Deus in medio cius non commovebitur ; adiuvabit eam Deus mane diluculo. Et possunt haec referri ad B. Virginem, quia ipsa est civitas; in ipsa habitavit ; ipsam fluminis impetus, sc. Spiritus Sanctus, laetificavit ; ipsam sanctificavit in utero matris suae, post­ quam formatum fuit corpus et creata anima. Tunc primo operuit gloria Domini Tabernaculum, ut dicitur Exod. cap. 40. Et est alia sanctificatio B. Virginis, et aliorum sanctorum ; quia alii sic sanctificati fuerunt, quod nunquam mortaliter CAP. VII. — DE SANCTIFICATIONE B. V. POST ANIMATIONEM III peccaverunt, tamen venialiter. Sic. 1. Ioan. cap. 1. : Si dixeri­ mus quia peccatum non habemus, mendaces sumus, et veritas in nobis non est. Beata autem Virgo nec mortaliter nec venialiter unquam peccavit. Cantic. 4. : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. Ideo dicit : Non commovebitur, nec veniali peccato. Et ideo dicit : Adiuvabit eam Deus mane diluculo; id est, adhuc ea existente in utero. Et hoc est quod dicit, quod auxiliatus est ei Dominus in ipso ortu matutino. » g) Exposit. orat, dominicae, opusc. 5. petitio 5. : « Hoc nulli datum est, nisi soli Christo qui habuit spiritum non ad mensuram, et Beatae Virgini quae fuit plena gratiae, in qua nullum peccatum fuit, ut dicit Augustinus, De nat. et grat. cap. 36. Cum de peccatis agitur, nullam de ea vult fieri mentionem. » h) Expos, de Ave Maria, opusc. 6. (edit. Vives) : « Excedit angelos quantum ad puritatem ; quia B. Virgo non solum est pura in se, sed etiam procuravit puritatem aliis. Ipsa enim purissima fuit et quantum ad culpam ; quia ipsa Virgo ncc originale, nec veniale, nec mortale peccatum incurrit h » 1 Ita legitur in edit. Parisiis, apud Ludovicum Vivès, 1889, Opera D. Thomae, tom. XXVII pag. 201 :« Tertio, excedit angelos quantum ad puritatem ; quia Beata Virgo non solum erat pura in se, sed etiam procuravit puritatem aliis. Ipsa enim purissima fuit ct quantum ad culpam; quia ipsa Virgo ncc originale, nec mortale, ncc veniale peccatum incurrit, etc. » Ita etiam legebat in Concilio Basilccnsi Ioannes de Segobia \ Allegatio 4. scribens : « Sanctus Tho­ mas hoc idem de immunitate Beatissimae Virginis a peccato originali dicit in Expositione Salutationis Angelicae... Ipsa enim purissima fuit quantum ad culpam, quia nec originale, nec mortale, ncc veniale peccatum incurrit... Haec fere de verbo ad verbum S. Thomas habet in praedicta Expositione: qui (prout ad oculum patet) manifeste 1 « Ioannes de Segobia, Sanctae Ecclesiae Toletanae Canonici, Sacrae Theologiae D"*, Episcopi Caesarini, et secundum aliquos S. R. E. Cardinalis, Septem Allegationes et totidem Avisamenta pro informatione PP. Concilii basileensis, Praesidente tunc Indice fidei DD. Cardinali Arelatensi, an. Domini 14.16, circa Sacratissimae Virginis Mariae Immaculatam Conceptionem eiusque praeservationem a peccato originali in primo suae animationis instanti. — Studio et labore R. P. Er. Petri de Atra et Astorga. Rruxellis, 1664. » ——— 112 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS* dicit quod intendimus, videlicet, quod Beatissima Virgo nunquam incurrerit originale peccatum. » Haec Joannes de Segobia. P. Hurter in edit, huiusce Opusc. «Ocniponti facta adnotat : e Aliqui contendunt legendum esse : « Maria purissima fuit quantum ad omnem culpam, quia nec originale, nec mortale, nec veniale peccatum aliquando incurrit. » Ita saltem legit Salmeron in Epist. ad Rom disp. 51. ; et Canisius, De B. Virgine, lib. 1.; et hanc lectionem aliqui quoque codices mss. habent... Ioannes vero a Turrecremata hunc textum cum illa additione — nec originale — expendens in tract. Dc veritate Conceptionis, quem composuit pro facienda relatione coram PP. Concilii Basilccnsis. scribit, part. 12. cap. 15. : α Ad istam respondetur primo, quod dubium magnum, quod S. Thomas illud verbum dixerit ; multis quidem originalibus perspectis, non est reperta illa particula, quod peccatum originale non incurrit, etc. » — Ad quod adiungit P. Hurter : « Hoc dubium confirmatur cx ipso hoc Opusculo; nam qui paulo superius n° 4. dixit : « Peccatum enim aut est origi­ nale, et de isto fuit mundata in utero ; aut mortale aut veniale, et de isto libera fuit ; et mox : Christus excellit B. Virginem in hoc, quod sine originali conceptus et natus est ; B. autem Virgo in originali est concepta, sed non nata : vix credi potest modo post paucas periodos dixisse B. Virginem nec peccatum originale incurrisse. > Haec P. Hurter. Verum, iam istam apparentem antinomiam solverat atque in concordia posuerat in Cone. Basileensi Joannes de Segobia in Avisamento 5. : « Conceptio Virginis potest sumi dupliciter, sc. : materialis, quando convenerunt parentes ad ipsius generationem ; aut personalis, quando primum anima rationalis infusa fuit. Primo modo, sane intelligendo, non negatur quin fuerit in peccato ; hoc est, iuxta verba Augustini, in foeditate libidinis ; quia sua conceptio fuit communi modo generationis aliorum hominum. Et sic, ut infra declaratur, loquitur Bernardus in Epistola ad Lugdunenses. Sed, loquendo de eius Conceptione, prout est constitutio personalis, ipsa mwi fuit in peccato ; quia nunquam decuit, quod haec, quae post tres Divi­ nas Personas incomparabilis excellentiae est, supra omnes personas angelorum et hominum, unquam fuerit odiosa et inimica D o Filio suo, nec subiecta miserabiliter servituti diaboli... Unde per huiusmodi distinctionem, quod aptiludine, et non actu, concepta in peccato dicatur (B V.), possent Doctorcs in unum convenire, qui, ut quibusdam apparet, in hac materia loquuntur contrarie... Sic etiam potest intel­ ligi doctrina Sancti Thomae, qui in Expositione Salutationis Angelicae dixit, quod Beata Vtrgo nec originale, nec mortale, nec veniale peccatu»; incurrit: et cum hoc dicit, quod sil concepta in peccato et mundata ab eo, non contradicitur autem intelligendo primum dc personali, secundum de materiali cius Conceptione. » Haec sapienter Ioannes de Segobia. — Et quidnam aliud est hoc nisi ipsamet D. Thomae sa­ pientia quam praeclarissime exponit Caietanus, In I.-II, q. 81. a. 3. : CAP. VII. — DE SANCTIFICATIONE B. V POST ANIMATIONEM ~1 « ■ — II3 «Secundum fidem catholicam firmiter est tenendum,quod on nes homi­ nes, praeter solum Christum, ex Adam derivati, peccatum originale ex eo contrahunt ; alioquin non omnes indigerent redemptione quae est per Christum. Quod dictum (ait Caietanus) non intclligendum est aliter quam de morte quae est poena peccati originalis ; ita quod, sicut omnes incurrunt mortem, id est, necessitatem moriendi, ita omnes incurrunt peccatum originale, id est, necessitatem habendi Peccatum originale. Et iuxta hunc sensum militat ratio Auctoris (D. Thomae). » s CAPUT OCTAVUM Duplex via theologica per quam perveniri potest ad stabiliendam praeservationem Beatissimae Virginis a peccato originali, et duplex exinde sensus quo hulusmodi praeservatio potest intelligi. Duplex via theologica. Primo : In quo conveniat utraque via. — Tametsi per diversas vias gradientes, in hoc tamen theologi omnes con­ veniunt, nimirum, quod praeservationem Beatissimae Vir­ ginis ab omni prorsus peccato, ideoque et ab originali peccato, conantur iure merito concludere ac ostendere ex altissima dignitate Divinae Maternitatis atque ex identitate decreti unius, quo Virginis primordia cum Filii Dei Incarnatione fuerunt simul in consiliis Divinae Sapientiae signata et con­ firmata. Quod profecto traditur in Bulla dogmatica Ineffa­ bilis Deus his verbis : « Ineffabilis Deus, cuius via misericordia et veritas, cuius voluntas omnipotentia... ab initio et ante saecula Unigenito Filio suo Matrem, ex qua caro factus in beata temporum plenitudine nasceretur, elegit atque ordi­ navit... Virginis primordia uno eodemque decreto cum Divinae Sapientiae Incarnatione fuerant praestituta. » Secundo : Diversitas valde notanda in initio seu angulo utriusque viae. — Cum viae utriusque initium sit Filii Dei Incarnatio atque divina Beatissimae Virginis, ut sit Verbi Incarnati Mater, electio : statim via haec, una in sui initio, fit bipartita ac valde in consequentibus diversa, secundum I CAP. VIII. — DUPLEX VIA PRAESERVATIONIS US quod ponitur Incarnatio Filii Dei ante praevisionem peccati Adami decreta ; vel, e contra, asseritur quod, si homo non peccasset, Filius Dei incarnatus non fuisset. Etenim, iuxta 'ententiam theologorum ponentium Incarnationem Verbi intentam a Deo, primo et principaliter, tamquam remedium peccati, electio Beatissimae Virginis ad divinam Maternitatem ponenda perinde est post praevisionem originalis peccati totius humanae naturae ; dum, e contrario, oportet talem electionem, ex qua omnia supernaturalia B. Virginis privi­ legia pendere videntur, Adami culpam eiu^que totius poste­ ritatis ruinam praecedere. Exinde : Tertio : Diversitas utriusque viae per totam suam longi­ tudinem. — In via itaque cuius initium est Incarnatio Filii Dei ante praevisionem peccati originalis : i° Deus voluit Incarnationem Verbi et summam gloriam ac gratiam animae Christi, ut fini propinquiori, eiusdemque Christi Matris electionem et sanctitatem. 2° Deus gratia ipsius Christi, cuius Maria est electa Mater, elegit plures alios ex angelis et hominibus, quorum Christus esset caput et princeps, eos praedestinando. 30 Christus et Mater eius, quemadmodum et ceteri electi, prius praevidebantur et praedestinabantur ad gratiam et gloriam, quam praevideretur peccatum et Christi passio, ut medicina contra peccatum. 40 In Christo sunt duo genera meritorum, videlicet, Christi impassibilis et Christi passibilis ; merita Christi per portionem superiorem, secundum quam summe dilexit Deum et proximum, sicuti habebat summam gratiam ; et puto, (aiunt illi) magis me­ ruisse per huiusmodi actus dilectionis Dei quam per passio­ nem ; et merita Christi quae fuerunt ex eius passione et morte, quam subivit pro genere humano, non pro angelis x. 5° Praedestinatio omnium electorum peracta est indepen1 Non desunt tamen Scotistac qui asserunt lesum Christum mortuum fuisse pro angelis. « Les Anges glorifiés ont-ils eu rien de commun avec le péché ? Et pourtant, d’après l’Ecriturc, le Sauveur est mort pour eux. » (Le grand drame de la création, par F. Charbonnel, Ord. Minor.) Il6 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» douter a Calvario et a sanguine Crucis Christi ; nam omnes electi prius natura erant praedestinati, quam Christi passio praevisa ; atque ita prius fuit volita illis gloria et gratia, quam ordinata medicina contra lapsum ; ideo, etsi passio praevisa potuerit fuisse ratio remittendi offensam et confe­ rendi gratiam, non tamen potuit exstitisse ratio praedestina­ tionis. 6° Intuitu ergo meritorum Christi impassibilis dedit | Deus primam gratiam angelis et reliqua dona per quae pervenerunt ad coronam gloriae, ideoque merito est consti­ tuendus eorum caput et etiam Salvator. 70 Et quia angeli primam gratiam sibi promereri non potuerunt, data fuit illis ex meritis Christi impassibilis ; est enim eadem ratio de prima gratia data hominibus et angelis, et sicut in illis descendit de plenitudine Christi, ita et in istis. Utrorumque Christus est Salvator, hominum et angelorum. 8° Nonnisi ' postquam praevidit homines praedestinatos casuros in Adam, Deus praeordinavit remedium electorum, et voluit id esse passionem Filii sui, alioquin venturi, cum ante praevisionem lapsus eorum fuerit praedeterminata Christi futura Incar­ natio. 90 Electio Beatissimae Virginis ad hoc, quod esset Mater Christi, facta est ante praevisionem peccati et ante praevisionem mortis Verbi Incarnati C Quarto : Processus diversus alterius viae. — In via autem cuius initium est Incarnatio Filii Dei post praevisionem originalis peccati : i° Incarnatio Verbi fuit volita ac decreta primo et principaliter propter opus Redemptionis seu in remedium peccati. 20 Christus est quidem caput angelorum et hominum, sed nonnisi hominum est Salvator ac Redemptor. 30 Nec angelis nec primis parentibus in statu originalis iustitiae Christus meruit primam gratiam. 4° Praedestinatio Christi, quatenus ipse erat ab aeterno praevisus et passurus et reconciliaturus Deo electos per mortem suam, fuit causa meritoria praedestinationis eorum1 Montefortino, Sum. Scoti, t. I. q. 23. a. 1. — T. V. q. 1. a. 3. ; q. 8 a. 4. ; q. 19. a. 4. ad 3. et in corpore antecedentis art. 4. ; q. 24. a. 4. I 1 | CAP. VIII. — DUPLEX VIA PRAESERVATIONIS IT7 dem sanctorum. 50 Intuitu meritorum Christi, qui pro om­ nibus passus et mortuus est, facta fuit electio praedestinato­ rum ita, quod electionis negotium minime fuerit absolutum, independenter a Christi meritis ex passione praevisis. 6° Elec­ tio praedestinatorum facta fuit post praevisionem lapsus Adami ex communi massa perditionis. 70 Post praevisionem lapsus Adami et post praevisionem mortis Verbi Incarnati facta quoque fuit electio Beatissimae Virginis ad hoc quod esset Mater Christi. Quinto : Utriusque viae terminus. — Iuxta logicum processum in via, cuius initium est Incarnatio Verbi ante praevisionem peccati Adami, pervenitur ad praeservationem Beatissimae Virginis a peccato originali, ex eo quod in ordine gratiae Adamus non est caput Mariae, nec Maria dependet proinde ab Adamo quoad transmissionem originalis iustitiae, nec per consequens quoad transmissionem originalis peccati. In hac quidem via Beatissima Virgo apparet posita totaliter extra subiectionem Adami, qui potius dependet a Beatis-ima Virgine, a qua sub Christo, cuius est electa Mater, etiam primi parentes in statu innocentiae acceperunt gratiam et originalem iustitiam. E contra, in via altera, Beatissima Virgo subiecta est Adamo tam in transmissione originalis iustitiae quam originalis peccati, quod in privatione iustitiae originalis formaliter consistit. Idcirco non est electa Vzerbi Incarnati Mater nisi post praevisionem ruinae totius generis humani, ac perinde praeelecta ante omnes alios electos ex communi massa perditionis. In prima via, Beatissima Virgo gaudet suis propriis gratiae privilegiis, et iure suo proprio est exempta ab omni peccato, et libera ab omni ratione culpae et poenae. In altera autem via, Beatissima Virgo ex se nullo gaudet privilegio quo eximi mereatur ; sed, sicut omnes alii filii Adami, ex vi suae generationis habet in se aliquid ex quo debetur ei carentia originalis iustitiae ; ideoque tunc, cum persona Virginis fuerit constituta, debet non habere gratiam, ex cuius privatione provenit ipsum detrimentum nitoris, quod macula animae metaphorice vocatur. IlS D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » II Duplex sensus praeservationis ab originali peccato. Primo : Expositio huius duplicis sensus. — Caietanus, in opusculo De Conceptione Beatae Virginis, cap. 2. ita declarat duplicem sensum quo praeservatio Beatissimae Virginis a peccato originali intelligi potest : a) « Primo, ut B. Virgo sit praeservata totaliter a peccato originali, ita quod fuit exempta ab omnibus ad dictum peccatum spectantibus. Secundo, ut B. Virgo sit praeservata a sola macula peccati originalis, per infusionem gratiae personalis. Est autem inter istos duos sensus maior distantia quam inter coelum et terram. Nam, cum anima alicuius hominis, qui generatur, incurrit originale peccatum, non solum macula originalis peccati contrahitur ; sed in primo instanti in quo anima rationalis creando infunditur et infundendo creatur, prius, secundum naturae ordinem, caro seu materia cui anima infunditur, est infecta, utpote genita ex commixtione utriusque parentis ; et propterea anima quae infunditur illi carni, contrahit maculam in seipsa originalis peccati, quia infunditur carni infectae ; neque solam maculam ex camis infectione contrahit persona in utero genita, sed multa alia, sc. reatum clausae coeli ianuae, fomitem peccati, et poenam mortis temporalis ; ita quod infecta caio cui infunditur anima, est in qua fundatur ratio non potentiae contrahendi peccatum originale, sed ratio contracti in propria persona debiti quare contrahatur in anima rationali sua peccatum originale et secundum maculam et secundum reatum poena­ rum, spiritualis et temporalis ; imo, est talis carnis infectio, peccati originalis initium inexistens in persona, quae tunc simul concipitur et concepta est. » ά) « Quocirca, positio dicens Beatam Virginem praeservatam totaliter a peccato originali, dicit ipsam non contraxisse carnem suam infectam ; ac per hoc non solum sine macula peccati conceptam et reatibus et fomite, sed etiam sine debito in propria persona habendi haec. » • —— CAP. VIII. — DUPLEX VIA PRAESERVATIONIS II9 c) « Positio vero dicens Beatam Virginem praeservatam solum a macula peccati originalis et iis quae a macula sunt inseparabilia, ut est reatus aeternae poenae damni, non negat Beatam Virginem carnem habuisse infectam, ac per hoc in propria persona debitum contrahendi maculam origi­ nalis, licet redundaverit et fomes, ligatus tamen per gratiam, et reatus clausae ianuae vitae aeternae, et mortis temporalis ; quia haec poena, sc. mortis, erat naturae ex parte camis ; illa, sc. clausae januae, erat naturae ex parte temporis ; quia sc. Christus adhuc non aperuerat per suam mortem ianuas paradisi clausas per originale peccatum ; et similiter fomes ex parte camis se tenet. » t Secundo : Praeservatio totalis a peccato originali videtur esse contraria fidei catholicae. — Ita ostendit Caietanus, ibid, cap. 3. : « Inter has igitur opiniones, haec mihi videtur quoad fidem differentia, quod positio dicens Beatam Virginem esse praeservatam a peccato originali et a reatibus etc., est contraria fidei catholicae ; quoniam repugnat his quae in Sacra Scriptura et in aliis documentis fidei certis et neces­ sariis continentur. Oportet namque de Beata Virgine firmiter credere : a) quod Christus est mortuus pro ipsa ; b) et quod ipsa est mortua morte peccati ; quoniam in Sacra Scriptura habetur ista conditionalis : Si Christus est mortuus pro om­ nibus, omnes mortui sunt, ut patet II. Cor. cap. 5. Con­ stat enim, quod omnis conditionalis vera est necessaria, et quod a destructione consequentis ad destructionem antece­ dentis valet argumentum. Formata ergo ratione, clare apparebit Scripturam esse falsam et fidem nostram, proce­ dendo sic : Si Christus est mortuus pro omnibus, omnes mortui sunt; sed per istam positionem, non omnes mortui sunt ; quia Beata Virgo non est mortua morte peccati. Ergo Christus non est mortuus pro omnibus: quod est manifesta haeresis. Nec potest hic locus glossari, quod omnes distribuat generaliter, et quod patitur exceptionem, et similia ; quo­ niam constat, quod in hac propositione illud signum omnes distribuit pro omnibus sine ulla exceptione ; quoniam haere­ ticum constat esse dicentem : Christum non esse mortuum 120 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » pro omnibus sine ulla exceptione. Nec etiam potest negari, quin de morte peccati sit sermo in consequenti ; unde Augus­ tinus, VI. Contra lulianum, tractans haec verba Apostoli, concludendo dicit haec verba : Consequens ergo esse voluit, ut omnes intelligantur mortui, si pro omnibus mortuus est. Quia ergo non in corpore, restat, ut in peccato mortuos esse omnes, pro quibus mortuus est Christus, nemo neget, nemo dubitet, nisi qui se negat aut dubitat esse Christianus. Haec ille. Unde, cum opinio illa neget Beatam Virginem mortuam morte peccati, ac per hoc Christum non mortuum esse pro ipsa, sustineri iudicio meo non potest. Et ne longius pro­ trahatur hoc, oportet summarie ante oculos habere, quod istae quinque propositiones sunt omnino confitendae, sc. : i° Christus mortuus est pro Beata Virgine. 2° Beata Virgo est aliquo modo mortua morte peccati. 30 Beata Virgo est reconci­ liata Deo per Christum. 40 Beata Virgo est redempta per mor­ tem Christi. 50 Beata Virgo post sanctificationem sui nonnisi fer mortem Christi aditum habuit paradisi apertum. » Tertio : Praeservatio a macula originalis peccati non est contraria Sacrae Scripturae nec ullis documentis fidei. — Caietanus ibidem : « In secundo autem sensu intellecta opinio de praeservatione Beatae Virginis, sc. quod praeservata est a macula peccati originalis, et non ab infectione camis, ac per hoc nec a debito in propria persona illius maculae, nec a fomite et poenis, non est contraria Sacrae Scripturae, nec determinationi Ecclesiae, nec aliquibus necessario cre­ ditis ; quoniam Beata Virgo praeservata ex speciali praeventione gratiae a macula originalis peccati, et habens cetera quae diximus, non est extra latitudinem mortuorum, inimi­ corum, indigentium remissione peccatorum, captivorum, habentium carnem peccati, obnoxiorum morti, et clausurae coeli. Et consequenter, non est extra latitudinem eorum pro quibus Christus mortuus est, reconciliatorum, liberatorum, redemptorum, mundatorum, introductorum denique per Chnsti mortem in vitam aeternam animae et corporis. Et in promptu ratio est, quia ex eo quod habet carnem infectam cum fomite ligato et reatibus, egebat futuro remedio per CAP. VIII. — DUPLEX VIA PRAE SERVATIONIS 1 , 121 incarnationem et mortem lesu Christi exhibendo. Et ex eo quod in propria persona habuit debitum contrahendi maculam originalis peccati, imo initium, unde redundare in animam suam debebat originalis peccati macula : gratia illa, quae praeveniendo sanctificavit eam, ligando etiam fomitem, habuit rationem gratiae mundativae, reconciliativae, redemptivae, etc. Liberans namque animam a macula, non actualiter habita, sed ex propria carne tum debita et in eadem carne tum initiata, non est extra latitudinem liberantium a peccato, mundantium a sorde, redimentium a captivitate. Neque enim uno modo tantum quodlibet horum dicitur, sed latitudinem habet. Dicitur namque captivus non solum qui totaliter in captivitatem est redactus, sed qui coepit in sui aliqua parte duci in captivitatem et obnoxiu- est capti­ vitati. Et similiter dicitur mors peccati non solum ipsa actualis mors, sed debitum et initium in propria persona habendi illam. Et similiter dicitur a peccato originali mun­ datus non solum qui a contracta actuali macula mundatus est, sed qui a macula quidem in debito et initio in propria persona fundato, et reliquis totis quasi partibus actualiter contractis, mundatus est ; et sic de aliis. Nec putet quisquam de mea phantasia me haec pro­ ferre, sed videat D. Thomam, I.-II. q. 81. a. 3. (ubi inter alia tractatur illud Ad Romanos, cap. 5. : Per unum hominem peccatum transivit in omnes, et per peccatum mors) sustinentem quod per mortem sufficit intelligere debitum seu reatum, in propria persona, mortis, quamvis nunquam actualiter more­ retur. Ex quo habetur, quod, cum Apostolus duo simul dicat (sc. quod in omnes pervenit peccatum et mors), sicut secun­ dum, sc. mors, sufficienter salvatur exponendo mortem vel in actu vel in debito in propria persona : ita et primum, sc. peccatum, salvatur exponendo peccatum in actu vel in debito in propria persona. Dixi autem toties in propria persona; quoniam, si debitum aut initium peccati originalis non ponitur proprium illius qui concipitur, sed commune, iam non salvaretur quod illa persona esset mortua, redempta, reconciliata, etc. » — Hactenus Caietanus. 122 D. THOMAS ET BULLA << INEFFABILIS DEUS » III Corollaria. 1. Ergo ad necessitatem redemptionis oportet ponere, quod quilibet personaliter incurrit debitum contrahendi originale peccatum et incurrendi in omnia illa quae sub ' originali peccato includuntur. 2. Ergo quocumque modo ante constitutionem personae quilibet sanctificatus fuerit, nunquam incurreret, id est, nec actualiter nec in debito personali, maculam originalis culpae ; ] ac nullo modo peccatum originale contraheret, nec actu nec in necessitate personali habendi illud ; ideoque non indigeret redemptione quae est per Christum. 3. Ergo omnes illi modi praeservationis a peccato origi­ nali, nempe per sanctificationem in parentibus, vel in carne ante animationem, vel in ipso instanti infusionis animae, ita ut prius prioritate naturae intelligatur anima per gratiam sanctificari quam corpori uniri, excludunt necessitatem personalem redemptionis. 4. Ergo non sufficit ad indigentiam redemptionis ponere dumtaxat debitum ratione communis 'propagationis seu ratione naturae tantum. Unde Angelicus Doctor, IV. Sent. dist. 43. q. i. a. 4. : « Oportet autem ponere, quod quilibet personaliter redemptione Christi indigeat, non solum ratione naturae. » Et Caietanus, De Concept. B. Virg. cap. 2. : « Nec esset formalis differentia inter errorem luliani, contra quem scribit Augustinus, ponentis per gratiam redemptionis Christi filios Christianorum praeservatos a peccato originali quod habebant in debito communi; sed esset materialis differentia; quia ille gratiam praeservationis communem Christianorum filiis posuisset ; hic poneretur propria uni. » 5. Ergo omnes illi modi praeservationis a peccato originali, per quemcumque modum sanctificandi vel impediendi trans­ missionem originalis peccati ante animationem, veniunt postremo reducendi, quoad substantiam quaestionis, ad CAP. VIII. — DUPLEX VIA PRAESERVATIONIS 123 illum modum qui directe eruitur ex electione B. Virginis ante praevisionem peccati Adami et per quem ostenditur B. Virginem esse independentem ab Adamo tam in trans­ missione originalis iustitiae quam in transmissione originalis culpae. 6. Ergo terminus a quo necessitatis redemptionis, vel est peccatum originale actualiter contractum, vel saltem debi­ tum in propria persona habendi originale peccatum ; nam, ut ex supradictis cap. 3. patet, secundum fidem catholicam firmiter est tenendum omnes homines, praeter solum Chris­ tum, ab Adam derivatos, ex Adamo contrahere peccatum originale, vel actu vel in necessitate illud habendi ; alioquin non omnes indigerent redemptione quae est per Christum. 7. Ergo recte concludit D. Thomas, III. q. 27. a. 2. : « Et si quocumque modo ante animationem Beata Virgo sancti­ ficata fuisset, nunquam incurrisset maculam originalis culpae, et ita non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum, de quo dicitur Math. 1, 21. : Ipse salvum laciet populum suum a peccatis eorum. Hoc autem est inconveniens, quod Christus non sit Salvator omnium hominum, ut dicitur I. Tim., 4. » 8. Ergo frustra retorquere conantur aliqui argumentum D. Thomae contra doctrinam et conclusionem ipsiusmet D. Thomae, dicentes, quod Beatissima Virgo magis indigeret redemptione si nunquam incurrisset maculam originalis culpae; quoniam nunquam incurrere maculam culpae origi­ nalis idem significat ac « nullo modo contrahere originale peccatum, sed in ipsa sui conceptione fuisse sanctum « : quod est proprium solius Christi. 9. Cum ergo D. Thomas, III. q. 27. a. 2. ait : « Et si quo­ cumque modo ante animationem Beata Virgo sanctificata , fuisset, nunquam incurrisset maculam originalis culpae, et ita non indiguisset redemptione et salute quae est per Chris­ tum », vult dicere, quod nullum daretur temporis instans in quo persona Virginis, iam constituta, incurrisset maculam culpae originalis, vel actu, vel saltem in necessitate personali I habendi illam. 4 10. Similiter, cum D. Thomas, III. q· 27. a. 2. ad 2. dicit : 124 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» « Si nunquam anima Beatae Virginis fuisset contagio origi­ nalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi, secundum quod est universalis omnium Salvator » ; nunquam fuisse contagione originalis peccati inquinatum, hoc significat, sc. : nunquam incidisse in necessitatem -personalem trahendi ex origine simul cum natura peccatum originale; id est : nunquam incurrisse debitum personale, debitum ratione suae propriae personae, nascendi cum dejectu originalis iustitiae. Et hoc siquidem derogaret dignitati Christi, secundum quod est omnium Redemptor, etiam suae propriae Matris. CAPUT NONUM Via Scoti. Doctrina Scoti circa Virginis conceptionem. Primo : Triplex responsio possibilis ad quaestione II Scotus, In III. Sent. dist. 3. q. I. : « Ad quaestionem dico, quod Deus potuit facere, quod ipsa (B. Virgo) nunquam fuisset in peccato originali ; potuit etiam fecisse, ut tantum in uno instanti esset in peccato ; potuit etiam facere, ut per tempus aliquod esset in peccato, et in ultimo instanti illius temporis purgaretur. » a) « Potuit enim Deus in primo instanti illius animae infundere sibi gratiam tantam, quantam alii animae in Circumcisione vel Baptismo ; igitur in illo instanti anima non habuisset peccatum originale, sicut nec habuisset si postea fuisset baptizata. Et si etiam infectio carnis fuit ibi in primo instanti, non fuit tamen necessaria causa infectionis animae ; sicut nec post Baptismumx, quando manet secundum 1 D. Thomas, De Malo, q. 4. a. 1. opponit in 7. loco idem argu­ mentum, dicens : « Praeterea : plus dependet anima a carne post­ quam ei est unita quam in ipsa eius unitione. Sed, postquam anima iam est carni unita, non potest infici a carne nisi per suum consensum. Ergo neque in ipsa unione. Peccatum ergo originale non potest contrahi per carnis originem. — Ad 7. dicendum, quod, sicut dictum est in corp, art., peccatum originale, per se loquendo, est peccatum naturae, non personae nisi ratione naturae infectae. Actus autem generationis proprie deservit naturae, quia ordinatur ad conserva­ tionem speciei ; sed carnem iam esse animae unitam, pertinet ad 126 CAP. IX. — VIA SCOTI D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» multos, et infectio animae non manet ; aut potuit caro mun­ dari ante infusionem animae, ut in illo instanti non esset infecta. » b) « Quia, quando anima est in peccato, potest per poten­ tiam divinam esse in gratia; sed in tempore illo quo fuit concepta, potuit esse in peccato, et per te (adversarium) fuit ; igitur similiter potuit esse in gratia. Nec necesse fuit tunc, quod fuisset in gratia in primo instanti illius temporis, sicut nec de mutatione et motu. Praeterea, in primo instanti potuit creasse gratiam in illa anima ; ergo. c) « Tertium est manifestum. » Secundo : Quid de facto peregit Deus. — Scotus ibidem : « Quod autem horum trium, quae ostensa sunt esse possibilia, factum sit, Deus novit; si auctoritati Ecclesiae vel auctoritati Scripturae non repugnet, videtur probabile, quod excellentius est attribuere Mariae. » Tertio : Rationes Scoti ad ostendendum B. Virginem numquam fuisse in peccato originali. Ratio i. Ex excellentia Filii in quantum Redemptor. — « Quia perfectissimus mediator meretur amotionem omnis poenae ab eo quem reconciliat. Sed culpa originalis est maior poena quam ipsa carentia visionis divinae, sicut declaratum fuit lib. II. dist. 36. ; quia peccatum est maxima poena naturae intellectualis inter omnes poenas eius. Igitur, si Christus perfectissime reconciliavit, istam poenam gravissi­ mam meruit ab aliquo auferri, nonnisi a Matre. » Ratio 2. Ex innocentia B. Virginis. — « Videtur etiam, quod cum Christus multis animabus meruerit gratiam et gloriam, et pro his sint Christo debitores, ut Mediatori: constitutionem personae ; et ideo caro magis causât originale pecca­ tum, prout consideratur in via generationis quam prout est iam unita. 0 Et ad 6. dixerat : « Caro nostra in sui natura bona est ; sed secundum quod est privata originali iustitia propter peccatum primi parentis, sic causât originale peccatum. » Unde neganda est paritas in argumentatione Scoti ; quia non est eadem ratio de prima animae unitione ad carnem, et de carne iam animae unita. 1 . I * I27 quare nulla anima erit ei debitrix pro innocentia? Et quare etiam omnes angeli beati sint innocentes, et nulla humana anima erit innocens in patria, nisi sola anima Christi? n Ratio 3. Ex ablatione causae peccati originalis. — a) « Dato, quod sic contrahatur peccatum originale communiter, tamen infectio carnis manens post Baptismum non est necessaria causa quare maneat peccatum originale in anima, sed ipsa manente peccatum originale deletur per gratiam collatam illi ; ita posset Deus in primo instanti conceptionis Virginis, dando tunc gratiam, delere, ne esset causa necessaria infectionis in anima, si gratia tolleret culpam in anima. » δ) « Si alicui in primo instanti creationis animae detur gratia, ille, licet careat iustitia originali, nunquam tamen est debitor eius; quia merito alterius, praevenientis peccatum, datur sibi gratia, quae aequivalet illi iustitiae quantum ad acceptationem divinam, imo excedit. Ergo, quantum est ex se, quilibet haberet peccatum originale, nisi alius praeveniret merendo. Et ita exponendae sunt auctoritates, quod omnes naturaliter propagati ab Adam sunt peccatores; hoc est, ex modo quo habent naturam, habent unde careant iustitia debita, nisi eis aliunde conferatur ; sed sicut posset post primum instans conferre ei gratiam, ita posset et in primo instanti. » c) « Per illud patet ad rationes factas pro prima opinione, quia Maria maxime indiguisset Christo ut Redemptore ; ipsa enim contraxisset originale peccatum ex ratione propagalionis communis, nisi fuisset praeventa per gratiam Media­ toris. Et sicut alii indiguerunt Christo, ut per eius meritum remitteretur eis peccatum iam contractum, ita illa magis indiguit Mediatore praeveniente, peccatum ne esset ab ipsa aliquando contrahendum, et ne ipsa contraheret. » d) « Et si arguatur : Maria non est iusta in primo in-tanti naturae; ergo in illo instanti est iniusta vel non iusta : Dico, quod consequentia non valet in praedicatis compositis : Non est album lignum, ergo est lignum non album; ita hic : Non est iusta in primo instanti, id est ratione sui, ergo est non iusta, non sequitur ; quia neutrum illorum essentialiter includit. Et si arguas : In primo instanti naturae vere intelli- 128 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » gitur non iusta : Dico, quod non, sed vere non intelligitur iusta ; quia abstrahentium non est mendacium. e) « Et dato, quod in conceptione seminum fuisset creatio animae, non fuisset aliquod inconveniens gratiam tunc fuisse infusam animae, propter quam anima non contraxisset aliquam infectionem a carne cum libidine seminata ; sicut enim post primum instans Baptismi potuit manere infectio corporis, contracta per propagationem, cum gratia in anima mundata ; ita potest esse in primo instanti, si Deus tunc creavit gratiam in anima Mariae. » II Observationes circa doctrinam Scoti atque eiusdem argumenta. Primo : Seotus non videtur sufficienter enumerare ea quae sunt possibilia in quaestione. — Utique possibile est : i° Beatam Virginem, et similiter quemlibet Adami filium, nunquam fuisse in peccato originali, sive nullo modo incurrere maculam peccati originalis, si Deus ita ex sua libera voluntate disposuisset ; 2° tantum in uno instanti esse in peccato ; 3° esse in peccato per aliquod tempus. Verum etiam possibile fuit Beatam \;irginem fuisse sanctificatam post animationem, posterioritate naturae, non temporis ; ac perinde praeservatam fuisse a culpa et a macula peccati originalis, non tamen a debito 'personali seu personali necessitate incurrendi culpam et maculam peccati. Atque hoc videtur esse non tantummodo possibile, sed etiam quod Deus voluit facere : ut patet ex definitione dogmatis. Secundo : Seotus non videtur probare secundum ex possibilibus. — Imo : non videtur esse possibile animam esse uno et eodem instanti temporis in peccato simul ac in gratia ; contraria enim non possunt esse simul in subiecto; nec anima potest esse simul iniusta et iusta, aversa a Deo et conversa in Deum. Praeterea, si in primo instanti tem- I29 CAP. IX. — VIA SCOTI poris Deus creavit gratiam in ilia anima, eo ipso non resultat actu ratio culpae originalis, nec in ea relinquitur macula. Adhuc, si agatur de instanti temporis, sive continui sive discreti, secundum et tertium horum possibilium, quoad substantiam quaestionis spectat, in unum veniunt reducenda. Iterum, si de tempore continuo ageretur, inter duo instantia sibi succedentia oportet esse tempus medium : ut declaratur -II. q. 113. a. 7. ad 5. I. Tertio : Rationes Scoti ad ostendendum B. Virginem nunquam fuisse in peccato originali, ostendunt similiter, si quid probant, ipsam B. Virginem non indiguisse rede II ptione \ sive ab omni debito peccatum incurrendi penitus fuisse absolutam. Ratio i. Ex excellentia Filii in quantum Redemptor. — a} Primo namque, Seotus non satis distinguit inter rationem Mediatoris et rationem Redemptoris ; omnis quippe redemp­ tor, mediator est reconciliationis ; at non omnis mediator est redemptor ; atque hoc praesertim Seotus debebat dis­ tincte adnotare, cum ipse tradat Christum esse Mediatorem angelorum, pro quibus tamen Christus nec passus nec mortuus est. Terminus a quo redemptionis est peccatum, vel saltem debitum peccati ac necessitas illud incurrendi. Deus autem potuit quidem praeservare B. Virginem etiam a debito peccati originalis ; sed in hac hypothesi B. Virgo iam non indigeret gratia salutis quae est per Christum et per sanguinem crucis eius. Indigeret utique B. ATrgo gratia Christi ; at Christus esset tunc suae Matris Mediator, quem­ admodum ponitur a Scoto fuisse angelorum, non vero Redemptor. i) Deinde, Seotus videtur quoque confundere rationem culpae cum ratione poenae ; quae profecto rationes sunt valde inter se diversae. Ratio poenae uno modo vel altero semper praesupponit rationem culpae sine qua poena, ut poena formaliter sumpta, consistere nequit. Ac, quamvis Deum 1 Montefortino, Sum. Scoti, T. F. q Vide infra, cap. 10. 27. dissert, theolog. 9 130 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» permittere aliquem cadere in peccatum, sit quandoque veluti poena antecedentis peccati, hoc tamen nec tollit diversitatem inter rationem culpae et rationem poenae, nec habet locum respectu primi peccati quod est culpa originalis. Christus itaque perfectissime reconciliando potuit, abs dubio, mereri, ut auferrentur a quolibet redempto, ac perinde a sua Matre, omnia prorsus quae habent rationem poenae in peccato originali ; potuit etiam mereri praeservationem suae Matris ab omni culpae originalis labe ; verumtamen, si ponatur, quod Christus etiam meruit praeservationem suae Matris a debito seu necessitate personali peccatum originale incurrendi, Christus iam non esset Mediator reconciliationis suae Matris, id est, Redemptor; sed simpliciter Mediator; salvaret quidem suam Matrem, at non per crucis mysterium. Ratio 2. Ex innocentia B. Virginis. — Etiam in hoc argumento videtur Scotus, dum ex conceptu innocentiae argumentatur, quasi in aequivoco argumentari ; nam si per hoc intendit Scotus aliquid concludere, concludit profecto animam B. Virginis esse innocentem, quemadmodum omnes angeli beati sunt innocentes, et ipsa Christi anima est inno­ cens; ac perinde, animam B. Virginis non indigere redemp­ tione, sicut nec Christi anima nec angeli indiguerunt. Prae­ terea : Indigere redemptione minime prohibet aut impedit, quin dicere possimus de B. Virgine maiora et excellentiora quam de ipsismet angelis, atque ipsam Virginem esse plenam gratia et totam pulchram, et maculam non esse nec unquam fuisse in ea Si ergo auferatur a B. Virgine ipsa necessitas contrahendi peccatum originale, eo ipso tollitur necessitas ipsiusmet redemptionis. Exinde, B. Virgo erit innocens et 1 Ad rem Suarez. III. q. 27. a. 2. disp. 3. sect. 2. : « Sic igitur, quod B. Virgo de se fuerit obnoxia peccato, non derogat perfectae «’«$ sanctitati et puritati, sed tantum ostendit naturae originem et infirmi­ tatem, quae ita per gratiam sanari potest, ut nullus in ipsa persona defectus appareat. Aliunde vero convenientissima ratione Divinae Providentiae factum est, ut B. Virgo simul cum tota natura in volun­ tate Adae fuerit constituta, ut perfecta ct universalis dignitas Re­ demptoris et efficacia gratiae eius redderetur illustrior et in Matre sua perfectius eluceret. » CAP. IX. — VIA SCOTI I3I immaculata, sicut angeli, non ex morte Filii Dei praevisa, sed ante praevisam mortem Filii Dei. Ratio 3. Ex ablatione causae peccati originalis. — a} Utique, possibile est Deo, ut per gratiam suam impediret traductio­ nem peccati originalis, removendo causam instrumentalem huiusmodi traductionis in posteros Adami, quae est injectio camis ; at tunc concludere oportet primam sanctificationem B. Virginis factam fuisse ante animationem, b) Similiter, si alicui in primo instanti creationis animae detur gratia sanctificans, ita ut prius intelligatur animam sanctificari quam carni uniri, certe etiam prius intelligitur sanctificatio animae quam animatio corporis ; et sic B. Virginem sancti­ ficatam fuisse ante animationem, c) Pariter, si per gratiam Mediatoris praeveniretur, ne B. Virgo contraheret peccatum originale, et ne esset ab ipsa aliquando contrahendum, inde logica illatione sequeretur B. Virginem non modo peccatum originale haud contraxisse, verum quoque nec habuisse debitum contrahendi ; ideoque ipsam non indiguisse re­ demptione. . I3S D. THOMAS ET BULLA ('INEFFABILIS DEUS» quodam generali principio, plures theologicas conclusiones in medium deprompsit. Ex praedestinatione quidem Christi ante peccatum Adami praevisum, Doctor Subtilis intulit inter alia plurima : i° in Christo esse duo genera meritorum, quorum alterum ad Christum impassibilem, alterum vero ad Christum passibilem oportet referri ; 2° Christum esse Media­ torem tam angelorum quam hominum ; 30 gratiam angelis collatam simul ac primis parentibus in statu originalis iustitiae esse gratiam ex meritis Christi impassibilis ; 40 tam ange­ lorum quam hominum praedestinationem factam fuisse ex meritis quidem Christi, sed independcnter ex sacrificio crucis in Calvario ; 50 electionem Virginis ad divinam maternitatem utpote uno eodemque decreto coniunctam cum electione hominis Christi ante praevisionem peccati et Calvarii per­ actam fuisse. Quapropter haec via, quam ante et post Scotum plures alii theologi secuti sunt, iure merito via Scoti potest denominari. Secundo : Quomodo hanc viam declaret Raymundus Lullius. — Quidam Lulli discipulus ita illam exponit : « In hoc libro : Disputatio super aliquibus dubiis quaestionibus Magistri Sententiarum, erexit Raymundus vexillum, tam­ quam primicerius, pro Immaculata Virginis Conceptione ; quia fuit primus inter scholasticos scribentes super Magis­ trum, qui expresse defenderit et docuerit Immaculatam Beatae Mariae Conceptionem in Universitate Parisiensi, in qua communiter tenebatur opposita sententia. Nedum Ray­ mundus in hoc Libro, quaest. 96. : Utrum Beata Virgo con­ traxerit peccatum originale? defendit Immaculatam Beatae Virginis Conceptionem in eo sensu quo postea promota fuit et quo est obiectum cultus ab Ecclesia exhibiti, sc. quod in instanti, quo anima Beatae Virginis fuit unita corpori, fuit etiam praeservata a peccato originali immunisque ab ipso ; sed etiam in alio sensu, quo tunc communiter ventila­ batur quaestio et resolvebatur pro negativa, videlicet, quod semen, de quo concepta fuit Beata Maria, fuit purificatum ab illa infectione quam habet post Adae peccatum, ratione cuius, dum anima unitur corpori infecto, ex illo semine CAP. X. — QUO PERDUCAT SCOTI VIA IJQ formato contraint peccatum originale. Et sic illud semen fuit suo modo sanctificatum, non quidem proprie et formaliter per gratiam sanctificantem, sed tantum dispositive, quatenus fuit ab ipso ablata illa prava dispositio sive injectio, cum qua et propter quam semen humanum est quasi instru­ mentum quo contrahitur originale peccatum ; et sic iam in ipso semine, a parentibus deciso, fuit per Spiritum Sanctum praeparata et ordinata Conceptio Immaculata Beatae Vir­ ginis Mariae h » Tertio : Quomodo eandem viam exponat Cardinalis Nicolaus de Cusa. — « Induere se debuit Deus humanitate Mariae ; quare humana natura Virginis digna facta est ab 1 Raym. Pasqual, Vindiciae Tullianae, t. I. cap. 33. — Ex Raymundo Lullio dicitur ct narratur accepisse Scotus suam doctri­ nam circa Immaculatam Conceptionem. Ita enim in prologo cuiusdam opusculi : Ensayo Critico. Santo Tomas de Aquino y la Inmaculada Concepcion de la Virgen Maria, por Moïses Alujas Bros. Prôlogo del muy litre. Senor Dr. D. Salvador Bové, Canônigo Magistral de LaSco de Urgcl, Barcelona, 1909. — In quo quidem Prologo, p. xrx. sic scribitur : « Cuentan algunos autores, que en el libro del Beato Lulio ■ Dominus quae pars ? », al referir nucstro Santo las relaciones y confercncias que tuvo él en Paris con el Doctor sutil Escoto, se vc elaramente que quién acabô por inclinar el ânimo del Doctor Franciscano â favor del Mistcrio, fué Raimundo... — É1 (Raimundo Lulio) sc merecc cl titulo de Doctor de la Inmaculada, por varias razoncs : «) por scr cl primcro entre los Doctores de la Escolâstica, cl primcro entre los Comentaristas del Maestro de las Scntcncias, que enscôô en sus obras haber sido inmaculada la Virgen Maria en cl primer instante de su sér natural ; ά) por haber defendido d Privilegio de Maria en un sentido menos restringido (mâs radicat, diriamos hoy dia), in modo ct in re, que cl Doctor Sutil Escoto ; c) por haber ensennado pùblicamcntc en la Sorbona é Vnivcrsidad Litcraria de Paris cl Privilegio de la Madré de Dios antes que dicho Venerable Escoto... I por ultimo, los argumentes que comcnzando por los de Escoto, se adueen â favor del Mistcrio, todos parccen sacados de los libros del Doctor Arcangclico (Lulio). Hasta cl punto quo cl argumento : Potuit; Decuit; Ergo fecit, que no se halla expressis verbis en Escoto, se halla, si, expressis verbis, cn cl Beato Raimundo Lulio. » — Undenam vero originem trahat hoccc argumentum per modum axiomatis : Potuit; Voluit ; Ergo fecit, vide infra cap. 13. 140 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS* initio. Nam etsi ipsa concepta fuit de virili semine, via propagationis ab Aciam, in quantum ad suum initium indi­ guit liberatore, quia in iVdam, nisi liberentur aut praeser­ ventur, omnes moriuntur, ut in Christo omnes qui vivifificantur, vivificentur : tamen sicut anima eius rationalis nullo tempore fuit, antequam esset corpori unita, ita ipsa dum crearetur, sancta creata fuit ; sic etiam, quod nulla duratione fuit verum, dicere Virginem fuisse sub peccato. ... Hoc cedit in laudem Dei et Virginis Mariae Matris, quod ipsa sub principatu auctoris mortis, nullo unquam tempore fuit, in qua Vita debuit incarnari. Non indiguit Virgo Libe­ ratore, qui ipsam absolveret a sententia in Adam et posteros eius ex voluptate carnis lata, cui numquam subiacuit, quia praevenit succurrere misericordia electae Matri misericordiae, qui concipitur et nascitur liber ; nec indiget Liberatore a ser­ vitute in qua numquam fuit. Praeliberatorem enim Virgo sancta habuit, ceteri Liberatorem et Postliberatorem. Ipsa sola post Adae lapsum non indiga, sed plena originali iustitia ut Eva, et multo magis, creata fuit ; sicut Christus, secundum humanitatis naturam in omni plenitudine iustitiae multo magis quam Adam creatus. Sola ipsa electissima Dei Mater hoc habet, quod in initio essendi sub nequitia maligni deficere nequivit, puta, quod in creatione rationalis animae in corpore et separatione a corpore in potestate maligni numquam fuit. Sola igitur gloriosissima Virgo non repentur tempore ullo peccato originali subiacuisse V » ,< *'* 1 Cardinalis Cusanus, « in gravi quadam concione » (lib. VI, cap 49. et cap. 55.), citatus a P. Janssens, O. S. B., in sua Sumina Theol., t. V. part. II. sect. I. niemb. I. De Mariae sanctif. — Dissert. de Immac. Concept. — Appendix de mente S. Thomae ». Deinde P. Janssens, quasi plaudens concionem Nicolai de Cusa, hanc quae sequitur coronam ei apponit : « Ecquis non videt, quantum distet inter modum quo loquitur iste doctus Cardinalis, et quo S. Thomas dc eodem argumento tractat ?» — Revera, nemo est qui non videat, modo oculos habeat, quod tantum distant, quantum inter se distant Immaculata Conceptio quae non indiget Liberatore, et Immaculata Conceptio quae indiget redemptione et salute quae est per Christum. CAP. χ — QUO PERDUCAT SCOTI VIA I4I Quomodo hanc eandem viam exponebat loannes de Segobia in Concilio Basileensi. — a) « Pium, quinimo pientissimum est credere animam Immaculatae Virginis, Dei Genitricis, Mariae, fuisse in instanti suae infusionis in corpore praeservatam a peccato originali ; ac Beatissimam Virginem Mariam non fuisse in originali peccato conceptam. Constat apud sedem Apostolicam in Curia Romana, annuaria huiusmodi festum Conceptionis Sexto Idus Decembris celebrari... Et quoniam Ecclesia celebrat hoc festum eo die, quo fuit prima conceptio, non mediocre testimonium ex hoc videtur haberi ad illam positionem piam de purificatione seminum in die isto. » ô) « Si homo non peccasset, equidem Filius Dei incar­ natus fuisset. Ex quo sequitur, quod finis principalis ac per se Incarnationis Filii Dei non fuerit mysterium Redemptionis. ...Sic igitur se habet, quod opus Incarnationis absolute sit primo intentum, quam prout est ad mysterium Redemptionis ; Beatissima autem Virgo substantialiter ad illud pertineat ; ergo intelligetur intenta primo et ordinata a Deo prius quam personae primorum parentum ; similiter et illorum consequentium, quae ordinata sunt a Deo ratione peccati ipsorum, videlicet, decreti divinae maledictionis in contrac­ tione originalis peccati, et aliorum quae ordinata sunt ad restaurationem humani generis... Ita ergo, cum Beatissima Virgo multo maioris dignitatis sit quam primi parentes, non debuit esse inclusa sub lege poenali, qua communiter eorum filii, ratione peccati ipsorum, sunt condemnati ad contractionem originalis peccati et ad poena> ex ipso conse­ quentes. » c) <( Sic igitur in praesenti videtur dicendum, quod, etiamsi ex verbis sacrae Scripturae dc contractione originalis peccati : Cinis es et in cinerem reverteris; sive ex illis : Omnes in Adam peccaverunt, Beatissima Virgo ad contrahendum originale peccatum videtur obligata, non tamen ex intentione Legislatoris, propter excellentias et praerogativas quas Sacra Scriptura loquitur de Beatissima Virgine et Ecclesia ei attribuit specialiter ex hoc, quod ipsa dicatur Mater omnium filiorum Dei, sive Advocata, Rcconciliatrix et Mediatrix nostra. Sic 142 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS 9 ergo, concludendo hanc considerationem, potest rationabi­ liter dici, quod, multiplici excellentia suffragante, Beatissima Virgo excepta sit ab originali peccato, non solum ex gratia singularis -privilegii, sed quia lex ad ipsam ex intentione Legislatoris non se extendit. Sicut Christus fuit novissimus Adam coelestis, ita et Virgo Maria novissima Eva... Sic etiam exceptio Christi a contractione originalis peccati, sub eodem peccato non includit ; quinimmo, inter ipsos multiplici ratione sistente, exceptio Christi a peccato est Virginis sub eodem exclusio : quod sic esse verum, in prae­ senti allegatione ostensum iam fuit multiplici documento. .·» d) « Quia Virgo simul cum Christo sunt primum princi­ pium in esse spirituali vitae omnium, ideo illa immunis est ab originali peccato. Quia Beatissima Virgo, simul cura Christo, suo modo est primum principium omnium in esse spirituali, oportet, quod in ea puritas maior resplendeat. Hoc autem dici non potest, nisi quia ipsa subiecta peccato non fuerit... Cum ergo Christus et Beatissima Virgo sint primum principium omnium viventium in esse spirituali sive gratiae et sempiterno, causalitas corruptiva primi parentis his esse contraria non potuit vel non decuit se exten- 1 dere ad Christum et Beatissimam Virginem ; quibus, e con­ trario, ratio activa principiandi competit respectu omnium, qui ab illa corruptione liberantur et attingunt esse incorrupti­ bile illi contrarium.... Constat autem, quod, sicut Christus, quantum ad esse spirituale, dicitur Pater Adae, primi parentis ita et Beatissima Virgo dicatur Mater suo modo. Si ergo dicamus, quod Adam potuerit alterum istorum principiorum corrumpere in esse spirituali, iam haec habitudo effectuactionis non descendere a causa in effectum, sive a princi­ piante in principiatum ; sed quia a filio in matrem, diceretur ascendere ab effectu in causam, et a principiato in suum principium ; principium enim vitae spiritualis est Christus d Beatissima Virgo in primo homine... Nam si Beatissima Virgo non sub Christo locata esse, sed a dextris eius sedere dicitur in perpetuo throno : quomodo hanc, quae dicitur sedere a dextris Dei, potuit vis corruptiva primorum paren­ tum attingere, cum illorum non tam filia in esse corruptibili, CAP. X. — QUO PERDUCAT SCOTI VIA I43 quam ipsa illorum vere dicitur Mater quantum ad esse incorruptibile et spirituale? Vis enim causativa nunquam ad priora ordine essentiali, sed dumtaxat ad posteriora subiecta sibi oportet extendi » Quarto : Quomodo hanc eandem viam declaret Galatinus. — Petrus Galatinus, O. M., De arcanis catholicae fidei, lib. VIL : De Sanctissima Matre Messiae, sic per diversa capita antiquam doctrinam circa Immaculatam Conceptionem exponit : a) Cap. 2. : « Quod amore Matris Regis Messiae et Filii eius, Deus mundum creaverit, quia viderat ipsos a peccato Adae immunes futuros. ... Et ideo amore lesu et Alariae Deus mundum creavit... Non solum autem totus mundus amore Beatae Virginis conditus est, sed etiam sustentatur. Mundus enim ipse ob nostras pravas actiones nullo pacto consistere posset, nisi ipsa gloriosa Virgo eum sua miseri­ cordia et clementia pro nobis orando sustineret. Ex his etiam sequitur, ipsam et Filium eius ab Adae peccato omnino immunes fuisse. » b) Cap. 3. : « Quod Mater Messiae non fuerit in peccato originali concipienda ; et quod ipsa fuit ante peccatum Adae secundum materiam creata, et caro ipsius semper ab omni macula peccati praeservata. Ad quorum declarationem notandum est, quod opinio quorundam veterum iudaeorum fuit, Matrem Messiae non solum in mente Dei ab initio et ante saecula creatam fuisse, ut paulo superius dictum est ; verum etiam materiam eius in materia Adae fuisse productam, ipsamque gloriosam Messiae Matrem principalem extitisse causam cur eius amore (ut dictum est) mundus creatus sit. Nam cum Deus Adam plasmaret, fecit quasi massam, ex cuius parte nobiliori accepit intemeratae Matris Messiae materiam... quae postea emanavit ad Seth ; deinde, ad Enos ; deinde, succedaneo ordine, ad reliquos, usque ad S. loachim. 1 Septem Allegationes et totidem Avisamenta pro informatione PP. Concilii Basileensis circa Virg. Mariae Immaculatam Conceptio­ nem. Allegatio i., 3. ct 6. 144 D· THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» Ex hac demum virtute Beatissima Mater Messiae formata fuit...1 Ex qua quidem opinione aperte concluditur carnem . gloriosae Matris Messiae non fuisse peccato originali infectam, I sed purissimam a Divina Providentia praeservatam. Quocirca nec anima eius huiusmodi peccatum in conceptione con tractura fuit. » c) Cap. 4. : « Data huius opinionis veritate, sequeretur, gloriosam Matrem Messiae non vere ex Davidica stirpe descendisse, neque vere S. loachim filiam fuisse. Ait enim S. Thomas, III. Sent. dist. 3. quaest. quae incipit : Utrum caro Christi, etc... Non obstantibus igitur Doctoris sancti (S. Thomae) argumentis, remanet in suo robore conclusionis priscorum talmudistarum veritas, de immaculata beatissimae Matris Messiae conceptione. ... Ex his igitur necessario sequitur, praedictam veterum Hebraeorum opinionem veram esse, dicentium Matrem Messiae ex nobiliori parte massae Adae factam fuisse, atque ideo absque originali peccato conceptam. Et licet eius materia simul cum materia Adae creata fuerit, prima tamen fuit in causa excellentia et dignitate. Propter quod prisci quidem ludaeorum ipsam 1 Inde assumpsit abs dubio Rosmini suam doctrinam circa Immaculatam Conceptionem, dum, ut illam explicaret, scripsit : Ad praeservandam B. V. Mariam a labe originis, satis erat ut incorrup­ tum maneret semen in homine, neglectum forte ab ipso daemone, e quo incorrupto semine, de generatione in generationem transfuso, suo tempore oriretur Virgo Maria. » Decretum a Suprema Congrega­ tione Eminentissimorum Patrum Inquisitorum Generalium, appro­ bante et confirmante SSmo. D. N. Leone XIII, emissum die 14 Decem­ bris 1S87, quo damnantur XL propositiones ex operibus Antonii Ros­ mini Scrbati. Propositio 34. inter damnatas. Similem errorem damnat D. Thomas, III. Sent. dist. 3. q. 4. a. I. Et Sum. Theol. III. q. 31. a. 7. Atque in suis Comm, in Evang. Ioan. cap. 3. lect. 5. ita scribit : « Sed cavendus est hic error quorundam, dicentium, in Adam remansisse aliquod materialiter non inquinatum macula originali, et traductum in posteros purum usque ad B. Virgi­ nem ; et de hoc corpus Christi fuisse formatum : quod quidem haere­ ticum est ; quia quidquid in Adam materialiter fuit, macula originalis peccati inquinatum est. Materia vero, de qua formatum est corpus Christi, depurata fuit .irlute Spiritus Sancti, sc. Beatam Virginem sanctificantis. » 145 CAP. X. — QUO PERDUCAT SCOTI VIA I , Matrem Messiae petram primariam et primam creaturarum in genere humano, primumque hominem vocaverunt. ... Quia prima omnium quoad materiam producta est. » d) Cap. 5. : « Ex quo colligitur Matrem Messiae non solum columbae comparari ratione praedicta, verum etiam ipsius fundamentum et principium absque peccato originali futurum fuisse. Et quia petra principium est et fundamentum, super quod aedificium sustentatur, ideo in foraminibus petrae (inquit), hoc est, in embryone ubi concepta fuit, in quo est foramen ubi fuit aedificata, illic fuit columba absque felle peccati originalis mundissima... Una sola ex omnibus feminis absque originali peccato concepta est, quemadmodum Christus solus ex omnibus viris... Quasi aperte diceret : Sicuti ego in embryone matris meae sine peccato originali concepta fui, ita quoque ipsum genui. » i) Cap. 6. : « Septem naturalibus rationibus probabo et materiam intemeratae Matris Messiae mundam atque imma­ culatam in Adam praeservari debuisse, et consequenter ipsam Matrem Messiae absque initiali peccato conceptam fuisse... Nunc ad B. Pauli verba respondeamus. Cum igitur inquit : Omnes in Adam peccaverunt, sic exponamus dictum : Omnes sc. qui subeunt solum Adae regulam neque altiorem sortiuntur gradum ; hi enim in Adam vere peccatores sunt ac in originali peccato concepti. Gloriosa autem Virgo cum ad sublimiorem quam Adam ascendit gradum, dici non potest in peccatum Adae cecidisse ; quoniam ipsa sola inter ceteras omnes creaturas hoc privilegio donata fuit, ut in ea Filius Dei conciperetur. Quod autem hoc fuerit eius ultimus finis ac suae conceptionis, ex hoc potissimum patet, quod nulla unquam alia creatura praeter ipsam ad hoc concepta fuit, ut in ea Filius Dei incarnaretur, quia in nulla alia quam in ipsa Filius Dei incarnatus est. Concluditur igitur, Filii Dei incarnationem conceptionis Virginis causam finalem extitisse. Quare, ut ex praemissis rationibus colligitur, opor­ tuit materiam et formam ipsius immaculatae Virginis perfectiorem atque sublimiorem quacumque alia materia ct forma in genere humano fuisse, ac sine peccati initialis infectione productam. » ΙΟ 146 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » L îü /) Cap. 10. : « Gloriosa autem Virgo ac eius Filius, cum peccati Adae haudquaquam participes fuerint atque originali peccato penitus alieni exstiterint, merito impassibiles et immortales esse debebant. Sed quia ob redemptionem nostram mors Christi et passio necessaria erat.... ideo Christus corpus passibile et mortale necessario habere debuit, Intemerata itidem Virgo cum Filium passibilem et mortalem genitura esset.... necessario mortalis quoque fuit ; quare tam mater quam filius mortui sunt. ... Si Beatissima Virgo ante Filii passionem obiisset, dic mihi : Quonam anima eius pro­ fecta fuisset ? Ad inferosne an in coelestem paradisum?... Primum enim dico, quod in neutrum locum accessisset, sed ad alium locum coelorum sanctissimum... Ex his igitur quae in praemissis capitibus dicta sunt, sole clarius patet : quod non obstantibus Hogostrati obiectionibus, opinio antiquorum Hebraeorum de immaculatissima Matris Messiae conceptione, verissima atque catholica sit. » Quinto : Quomodo hanc ipsam viam declaret Ambrosius Catharinus, O. P. — à) De eximia praedest. Christi, lib. II. : « In Christo enim et propter Christum, primus gradus electio­ nis ac praedestinationis considerandus est in Matre sua... Ipsa sola sic fuit praedestinata, ut non solum non valeret ab ipso fine tandem excidere, quod et aliis concessum est, verum etiam... ut esset perpetuo immaculata et sancta a primo suae Conceptionis instanti atque in omni vita... Et una inveniretur Christo semper immobili charitate adhaerens, ut merito ante alios unice praeelecta in illo ut filia, et mater, et soror, et sponsa singularis. » δ) De casu hominis et peccat, orig., lib. unus : « Beata Virgo, secundum quod vere fuit filia Adae, debuit hoc pecca­ tum contrahere simul cum aliis ; sed quod de facto contraxerit, non est opinandum quovis modo. Quoniam ad incursionem huius peccati non satis fuisset esse filios Adae, nisi pacto coniuncta fuisset causa filiorum cum causa patris. Quod ergo Beatissima illa Virgo id non incurrerit, ob eam gratiam fuit, quia excepta fuit in pacto illo. Hoc autem quod excepta fuerit, multis rationibus suadetur ; quoniam haec erat CAP. X. — QUO PERDUCAT SCOTI VIA I47 electa et praeelecta primogenita filia et sponsa omnium amantissima et omni honore dignissima Mater, ut merito benedicatur inter omnes mulieres et benedictus fructus ventris eius. » c) De Immaculata Concept., lib. III. : « Prima ergo et summa omnium rationum, quae est omnium persuassionum radix et fundamentum, haec est : Si Deus potuit hoc Matri suae privilegium dare; ergo etiam dedit. Potuit autem. Ne quis vero me derideat, non meus est hic processu-, sed Augustini. ... Christus et Virgo. Ille, caput et origo perfectae salutis ; et ideo ille ex seipso vere innocens. Beata Virgo post eum, imo etiam per eum, in secundo innocemiae gradu ; innocens tamen reipsa omnino, et absoluta a colligatione prima, ut idonea fieret ad solvendum illam et digne applica­ retur viro summe innocenti. » I j | ' | Sexto : Quomodo hanc viam ostendere ex professo conentur alii scriptores et theologi. — Alii vero vestigia I i Ambrosii Catharini prementes, ex ipsomet origine peccati originalis conantur deducere Immaculatam Conceptionem Beatissimae Virginis Mariae, ex eo videlicet quod Beatissima Virgo non erat inclusa in voluntate Adami, nec ex Adamo pendebat quoad transmissionem originalis iustitiae, ac proinde nec quoad transmissionem originalis peccati quod formaliter in carentia iustitiae originalis consistere videtur. Aiunt enim : « Congruum deinde fuit, ut libera facultas eius consensus ac dispositionis necessariae pro sanctificatione posterorum committeretur arbitrio et electioni Adae... Nihil tale factum est aut oportuit ut fieret respectu Angelorum... Ratione longe maiori eximi debuere a voluntate Adae, et a communicatione ac contingentia electionis eius, Christus Dominus et Christi Domini digna Mater... Absurdum autem fuisset subiicere voluntatem melius praeparatam voluntati remissius praeparatae, et creare periculum in voluntate aliena, quale nullum adesset in propria. Eadem igitur benignissima bénéficient i ae ratione, qua voluntates ceterorum congruenter transfusae sunt in voluntatem Adae, eximi 148 • ' V ζ Γ.. v 4’, D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » in id idem debuere, et exemptae de facto sunt voluntas Christi et voluntas Beatae Virginis. Quapropter universale illud Rom. 5,12 : In quo omnes -peccaverunt, accipiendum est de omnibus inferioris conditionis quoad dona gratiae quam fuerat Adam ante peccatum. Quia peccare unum in alio, 1 praesupponit unum in alio praecontincri, non solum secun­ dum corpulentam substantiam, aut etiam secundum semina­ lem rationem, quod est commune cuivis homini respectu sui patris ; sed praeterea, idque maxime, secundum potestatem liberam ac moralem vitandi et committendi peccati. Haec porro praccontincntia requirit, saltem ex natura rei, maiorem in eodem genere, certe non minorem perfectionem praecontinentis, quam praecontenli ; nec dissone ac violenter conclu­ datur, et quasi comprimatur, quod maius est, intra id quod minus est secundum eandem rationem, secundum quam illud excedit, et hoc exceditur. Apparuit autem non solum Christum Dominum, sed etiam Beatam Virginem debuisse longe praeeminere Adae quoad perfectionem potentiae liberae ac moralis. Ergo non solum voluntas Christi, sed neque voluntas Beatae Virginis praecontenta fuit in voluntate Adae quoad contractionem peccati originalis. Ergo neuter intelli- , gendus est inter eos omnes qui peccaverunt in Adam ; quia 1 neuter intelligitur praecontentus moraliter in eodem. Eadem est ratio et similis intelligentia circa alias eiusmodi elocu­ tionis formae universalis. ... Credendum minime est Beatam Virginem subiacuissc voluntati et arbitrio Adae quoad sortem amittendae aut obtinendae iustitiae originalis, et contrahendi reipsa aut non contrahendi peccati originalis x. » ô) « Multi, iique docti, auctores strenue defendunt, Mariam non solum a peccato, sed etiam a peccati debito con­ trahendo fuisse immunem. Ita sentiunt Galatinus2 et Cusanus3, 1 Immaculata Conceptio Beatae Alariae Virginis, deducta ex origine peccati originalis, per R. P. M. DE Esparza Artîeda. S. I. Romae, 1654. 2 De arcan. cath. verit. lib. 7, cap. 3 et 4 2 Exerc. VIII. CAP. X. — QUO PERDUCAT SCOTI VIA 149 Cardinalis de Ponte 1, de Salazar 2, Catharinus 3, Novarinus4 et Viva5, cum Cardinali de Lugo®, /Egidio, Richerio, aliisque. Hanc autem asserunt rationem (quae quidem probabilis videtur), cum Deus nobilissimam hanc creaturam gratiae suae donis prae hominum vulgo magnopere distinxerit pie credi posse, Eum voluntatem Mariae non inclusisse in Adami voluntate; atque ita factum est, ut etiam a peccati debito contrahendo fuerit immunis 7. » c) « Secunda sententia defendit Virginem non peccasse in Adamo, nec debitum (intelligo, proximum} contrahendi peccatum originis in propria persona incurrisse. Hanc senten­ tiam plures theologi docent, quorum primus est Ambrosius Catharinus, qui eam absolute et erudite tuetur in opusculo De peccato originali, cap. ultimo, et De Concept. Mariae, ad Synodum Tridentinam, I, cap. 1. Eandem etiam amplectitur Petrus Galatinus, lib VII. De Arcanis, cap. 10. Ait enim : Christum et Beatam Virginem peccati Adami non fuisse participes ; ideoque immortales et impassibiles esse debuissent, licet propter aliquas causas mortui essent... Pro eo autem suppono, quod iterum dixi et cap. 26. probavi, videlicet, Christi et eius Matris praedestinationem ante omne peccatum, tam originale quam actuale, factam fuisse ; ita ut prius Dei voluntatem erga utrumque versari cognoscamus, quam divinus intellectus aliquod in hominibus aut Angelis pecca­ tum praeviderit. Unde fit praedestinationem Virginis ad Maternitatis dignitatem praecessisse voluntatem pacti quod Deus cum Adamo habuit de iustitia originali in posteros transfundenda, ipso non peccante ; sin minus, omnes sine illa concipiendos. Quo posito, sic procedo probando illam minorem. Nam antequam Adamus et posteri in illo pecca1 In Cani. II. Exhort, i). 2 Dc Virg. cono. cap. 7. 3 Dc pecc. orig. cap. ult. 4 Umb. Virg. cap. 10. Exc. XVIII. 5 Curs. theol., part. 8. disp. 1. q. 2. a. 2. 6 Dc Incarn. disp. 7. sect. 3. • G. M. VAN Rossum, S. Alphonsus M. de Ligorio et Immaculata Conceptio B. Alariae Virginis, n° 11, p 10. Romae, 1904. 150 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » rent, Deusque cum co pactum dictum inisset, Virgo Sanctis­ sima electa fuit ad Christi Maternitatis dignitatem; ergo decens fuit sub illo pacto non comprehendi. Haec consequentia mihi nota est ; quia cum Maria pro illo signo ad Dei Materni- ! tatem fuerit electa, certissimum est ad maxima quoque privilegia, dona, charismataque, et abundantiam gratiae fuisse praedestinatam, utpote quae supra creaturas ceteras etiam producibilcs dilectissima a Deo erat. Ex quo certum esse 1 videtur non fuisse cum omnibus aliis hominibus in Adamico pacto inclusa, nec id decuisse fieri ; tum, quia hoc esset ceteris aliis Dei Matrem aequare ; tum et praecipue, quia esset hoc eam evidenti periculo exponere, quod in Adamo peccasset, et per consequens non digna Dei Mater esset, cum sciret Deus conditionata scientia Adamum tale pactum transgressurum, si illi imponeret praeceptum... Ratio ex praedestinatione Virginis petita, iam est adducta, et adeo efficax mihi videtur, ut vix credam theologum ullum affir­ mantem praedestinatam esse (B. Virginem) ante ullum pecca­ tum praevisum, ut probabilissime plures defendunt, negare posse nostram sententiam b » II Terminus huius viae, cuius initium est Mysterium Incar­ nationis ac praedestinatio Beatissimae Virginis ad Christi Maternitatem ante praevisionem peccati, neces­ saria et logica deductione est Immaculata Conceptio B. Virginis ante mortem et passionem Christi a Deo decretam et praevisam. Quod quidem ex professo dataque ex opera reperitur traditum atque in terminis assertum et declaratum in diversis scriptis ipsorum discipulorum Scholae Scotisticae, ex quibus aliqua testimonia in medium proferre oportet. 1 P· Fr. Ioan. Baptista de Lezana, Ord. Carmelit., Liber apologeticus pro Immaculata Deiparae Virginis Mariae Conceptione, cap. 32 , 34· et 35· Matriti, anno 1616. CAP. X. — QUO PERDUCAT SCOTI VIA 1 I5I Primum. — Sit namque primum, quaedam bene elaborata dissertatio, cuius ipscmct titulus satis iam mentem et inten­ tionem totius Scholae praesignat, totamque huius viae longitudinem usque ad logicum eiusdem viae terminum perspicue aperit et determinat, nimirum : « Thesis Franciscalium de praeelectione Christi logica deductione ipsos duxit ad Immaculatam Virginis Conceptionem pro viribus tuendam. » Ex qua quidem dissertatione, quae subsequuntur, fideliter ad litteram transcribuntur : λ) « Et sane, Franciscales permoti opinione, quae ipsis studium est erga Incarnationis motivum, Virgini Mariae puritatem tribuunt originalem. Forsitan aliquis, iis auditis, me Franciscalium opinionem tueri velle opinetur, vel Thomi-tarum impugnare ; sed indulgeat, quaeso, dum eum in errore versari asseram ; hoc non est meum ; summa enim veri­ similitudine eas gaudere credo ; tantummodo Franciscanam cum Thomistica conferam, ut Immaculata Conceptio, cuius sit evidentius consectarium, perspiciatur. Ut autem meum assequar consilium, vobis ostendam : primum, Franciscanam opinionem, quae statuit Verbum Divinum incarnatum iri, etiam si homo non peccasset, seu quae defendit Christi Domini praeeleclionem, tamquam huius assertionis princi­ pium; secundo, Thomisticam, quae ipsi opponitur ; et denique, quod Christi pracelcctio sit etiam principium ex quo logice et evidenter deducitur cius Matris praeclectio et ab originali labe immunitas. » b) « Duabus sententiis quae e regione opponuntur explicatis, earum consectaria perpendam : Christo omnibus rebus prioritate praecellente, ut tenent Franciscales, Virgo etiam praecellit. Hoc est primum corollarium, quod pandere intendo. Christus non est solus ; sed in mente divina, alia comitatur creatura, eius sc. Mater. Maria enim, quae disiunctissimas res, Deum cum homine sociat, Christo taliter coniungitur necessitudine, ut ab illo avelli nequeat. Sine Maria, sine Matre, nec Deus homo, nec homo Deus est. Quod apprime convenit verbis ab immortali Pio IX. in Bulla Ineffabilis consignatis : Virginis primordia uno eodemque decreto cum Divinae Sapientiae Incarnatione luerunt 152 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» 'praestituta... Fateamur ergo Christo homini futuro Mariam re­ ferri ; Christi praeclectionem, Virginis exigere praeelectionem. ·> c) « Equidem Maria praeelecta fuit, ut esset angelorum Regina, hominum Domina, atque, post Christum et in Christo, exemplar, finis ordinatus, et causa creationis motiva... Post haec, quis (sequuntur Franciscales) praecellentissimae Mariae, huic eximiae Reginae, originale peccatum affingere audebit ? Intellectus noster hanc ideam reiicit. Imo : potuit 1 Deus Adamum suae Reginae caput constituere? Equidem, potuit ; veritatem renuere nolo. Decuit vero ? Videamus. Deus decernens omnes Adae filios in ipso, tamquam in capite morali, contineri, suam considerabat Filiam, Unigeniti sui Matrem, Spiritus Sancti Sponsam, gratia plenam : non decuit igitur Mariam ab illa communi lege eximere? Patris, Filii et Spiritus Sancti Amor nonne hanc expostulabat exemptionem ? diabolo in servitutem Mariam abdicente ' Divina Trinitas quodammodo ei non esset subiecta? Non decuit ergo Mariam Adamo subiicere. Deo aliter faciente, omne ens a supremo usque ad postremum conqueri potuisset ; omne ens a supremo usque ad postremum Non decet!! exclamasset. » d) « Franciscanam perpendimus ; consectaria Thomistarum pandamus. In expositione supra allata perspeximus, quod Incarnatio a peccato pendeat1 ; lapsus ergo humani praevisio, Incarnationis praevisione prior est. Quamobrem logice deducitur, priusquam Maria ad divinam Maternitatem et quodcumque aliud privilegium electa fuisset, peccatum Adae praevisum esse. Maria igitur Adamo /uit subiecta; quia nullo gaudebat privilegio, quo eximi mereretur. Potuit Deus, verum est, Mariam Adamo subiectam, in eius Concep­ tione illibatam servare. Sed Mariae magis egregium non est, quod omnibus hominibus sub Adamo constitutis Ipsa secernatur, sicut eius Filius, et ex Franciscana opinione colligitur, quam ea etiam sub illo constituta peccati expers postea crearetur ? Quomodo a debito non solum remoto, nec diam proximo, tunc Mariam absolveremus? » 1 Non ut a causa, sed ut a conditione sine qua non CAP. X. — QUO PERDUCAT SCOTI VIA 153 c) « Ostendi iam, ut opinor, Christi 'praeelectionem esse ‘principium ex quo logice et evidenter deducitur eius Matris praccleclio et ab originali culpa immunitas. Ostendi iam Franciscales ipsam tueri, non solum propter amorem, non solum propter traditionem et Sancti Patris (Francisci) praecepti obsecutionem, verum etiam propter theologicam disciplinam quam defendunt. Semel dicam, ostendi iam thesim Franciscalium de praeelectione Christi logica deduc­ tione ipsos duxisse ad Immaculatam V. Mariae Conceptionem pro viribus tuendam » l 1 < Fr. Carmelus ab Iturgoyen, Ο. Μ. C. Velada cicntificolitcraria, con molivo del quincuagesimo aniversario de la dtfinition dogmatica de la Immaculada, Pamplona, 1904 .» — Per hanc ear.deni viam, quae est independentia B. Virginis ab Adamo in ordinc iustitiae originalis in posteros transmittendae, declaratur ab all’s theologis Scholae Scotisticae praeservatio B. Virginis a peccato originali, quos inter : a} Charbonnel, O. M., Le grand drame de la création (Paris, 1909, p. 221-228) « Dans l’ordre surnaturel, la Vierge s’appuie immé­ diatement sur le Christ, et sur le Christ seul, et elle ne relève que de Lui. Aussi quand, par son crime, le premier homme tarit en son cœur la source de la vie divine, elle n'en subit pas, et ne peut en subir Us effets. En péchant, Adam ne prive de la grâce que ceux de ses enfants à qui il a reçu mission de la communiquer. Or, loin de devoir la communiquer à Marie, c’est d’elle, aussi bien que du Christ, qu’il la reçoit. N’est-ce pas, en effet, par les mérites de la Vierge unis à ceux de Jésus, comme nous l’avons prouvé, que le premier homme innocent obtient toute grâce: sa justification personnelle et le don qu'il doit, comme tête morale du monde, transmettre à sa descen­ dance ? Dans l’ordre surnaturel, la dépendance d’Adam en regard de Marie est la même que celle d’un membre en regard du cou qui lui transmet les énergies de la tête. Mais, par contre, Marie, dans ce même ordre, ne dépend d’Adam en aucune façon; sa fille, selon la chair, elle est sa mère selon l’esprit. Que le chef de l’humanité con­ serve ou épuise en lui la vie divine, l’ânie de la Vierge ne peut en être atteinte. Etablie sur le fleuve de la grâce, en amont du premier homme, elle se tient près de Jésus à la source des dons célestes. Or, la source ne cesse jamais de bouillonner vive, pure et limpide, même quand un peu plus bas l’eau est troublée et salie. Immaculée, ornée de la grâce, Marie le sera donc toujours. Elle le sera malgré la faute d’Adam, puisque, indépendante d'Adam dans l’ordre surnaturel, elle ne peut subir, même lui tombant, l’obligation de contracter la faute originelle. On le voit, du dogme de la Maternité d: grâce compris ·■ · V i !· « 154 D· THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» Secundum. — Secundum vero testimonium habetur ex alio discipulo Scoti, asserente quod argumenta Doctoris Subtilis pro Immaculata Conceptione probanda concludunt similiter Beatam Virginem, ut pote Christi Matrem, soli Christo fuisse subiectam in ordine gratiarum, et nequaquam Adamo, excepta naturali propagatione. Ait enim : a) e Vi­ detur proinde gratiae plenitudo, quae Mariae obvenit, de Christi plenitudine atque meritis accepisse, independenlcr ab Adamo, nec propterea in ipso peccare potuisse, ab omni debito penitus absoluta. Et ad hunc intellectum nullo negotio au sens où nous l’avons développé, on peut conclure au dogme de l’immaculée Conception. Mère de la divine grâce, Marie reçoit de Dieu, sans autre intermédiaire que Jésus, la vie qu’elle doit dispenser à toute créature. Mais ne relevant que du Christ dans l’ordre surna­ turel, elle est indépendante d’Adam, son père selon la chair, lequel, en conséquence, ne peut perdre pour elle une grâce qu’il n’avait pas mission de lui transmettre... Les anges glorifiés ont-ils eu rien de commun avec le péché ? Et pourtant, d’après l’Ecriturc, le Sauveur est mort pour eux. ... Marie est sanctifiée et sauvée par Jésus souffrant et mourant, aussi bien que les anges, mais pas plus que les anges elle n’a contracté de dette au péché. » « Si la Vierge est immaculée, c’est-à-dire pure, sans tache, omée de la grâce de sa conception, c’est donc qu’elle habite un lieu à part, ct qui est sien, lieu impossible d’accès au serpent. » &) Le P. d’Argentan, Conférences sur les Grandeurs de la Vierge Marie, t. I, Conf. V, a. r : « Ne confondez pas la très Sainte Vierge avec tout le reste des hommes, car elle n’a rien de commun avec eux, que la nature humaine en sa pureté. Quand elle est conçue avec son Fils unique dans les décrets éternels de Dieu, c’est un homme pariait ct c’est une fille parfaite ; l’un ct l’autre infiniment éloignés du moindre péché ; l’un pour être le modèle de tous les hommes, l’autre pour être l’exemplaire de toutes les femmes. Jésus-Christ n’a pas été formé à la ressemblance d’Adam, mais Adam a été créé d’abord à la ressem­ blance de Jésus-Christ. La Sainte Vierge n’a pas été formée à la res­ semblance d’Eve, mais Eve a été formée d’abord à la ressemblance de la Sainte Vierge ; ct c’est pour cela qu’Adam ct Eve ont été pro­ duits au commencement dans une parfaite innocence, parce qu'ils devraient être des images de Jésus-Christ et de sa sainte Mère; 1 un ct 1 autre étaient si remplis de grâce, qu’ils en avaient assez pour enrichir leur postérité ; mais ils avaient la liberté d’en faire un bon ou mauvais usage ; et abusant misérablement de ce beau privilège que Dieu leur avait donné, ils perdirent leur grâce pour eux-mêmes, CAP. X. — QUO PERDUCAT SCOTI VIA Ijj possunt inflecti pene omnia argumenta Scoti de actu perfectis­ simo .Mediatoris respectu Matris suae (Oxon. 3. dist. 3. q. 1.). Nani si impetrare et obtineri potuit, ut Dei gratia praeve­ niente a peccati foeditate sua ipsius Mater immunis appa­ reret : quanto magis et a debito contrahendi illam, cum tale debitum peccatum formaliter non sit, etsi de peccati radice prodeat? Carentia autem originalis iustitiae in Adae posteris rectissime Dei offensa et 'peccatum iudicatur, dicente Scriptura : Quacumque dic comederis, morte morieris, nempe tu, ceterique omnes pro quibus tibi concredita iustitia fuit. ·< et pour toute la nature humaine qui dépendait d’eux, comme le ruis­ seau dépend de sa source. Voilà donc les copies de Jésus-Christ ct de Marie qui sont défigu­ rées par leur propre faute ; direz-vous pour cela qu’ils ont gâté leur original ? Cette source empoisonnée s’est bien écoulée dans les ruis­ seaux qui sont plus bas qu’elle ; mais elle n’a pu remonter plus haut. Quand Dieu voit toute la nature humaine dans ses idées étemelles, son Fils unique et sa mère sont conçus avant tous les hommes dans une très éminente sainteté : Adam ct Eve sont formés à leur image dans une parfaite innocence ; ils la perdent, et devenant criminels, toute la suite de leur postérité est enveloppée dans leur crime ; de sorte que naissant d’un père révolté, ils viennent au monde tous révoltés comme leur père, et par conséquent sont regardés de Dieu comme des objets de sa juste colère ; et tout cela ainsi arrêté dans les décrets étemels de Dieu s’exécute ainsi dans le temps. Tout est exécuté dans le temps, comme il est arrêté dans le décret étemel de Dieu : Jésus et Marie naîtront si pleins de grâce ct de sainteté, qu’ils seront infini­ ment éloignés de toute sorte de péchés, parce qu’ils sont ainsi conçus dans le dessein étemel de Dieu. Adam et Eve seront produits pleins d'innocence, comme d’excellentes images qui les représentent parce qu'ils sont ainsi conçus dans les pensées éternelles de Dieu ; mais tous leurs descendants naîtront souillés du crime de leurs premiers parents, et en porteront la peine que toute la nature humaine, réunie en Adam ct Eve désobéissants à leur Dieu, a très justement méritée parce qu’il est ainsi arrêté dans les décrets étemels de Dieu. Si vous demandiez comment il se peut faire que la Sainte Vierge ne soit pas comprise dans ce décret universel, puisqu’elle est leur fille, elle même vous répondrait : nondum erant abyssi ct ego iam concepta tram (Prov., 8). Ces profonds abîmes du péché et des misères qu’il traîne après soi n’étaient pas encore que j’étais déjà conçue et qu’il était arrêté dans les décrets éternels de Dieu que je naîtrais sans péché. Ce qui vous abuse, et ce qui trompe tout le monde, c est que 156 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» b) « Deinde, actus iste mediandi quo principio termi­ noque, Filio nempe eiusque Matri, congruere intelligatur, perfectissimus prae ceteris mediandi actibus sit oportet. Si vero respectu solius culpae arcendae vim suam exercuisset, non item ne debitum illam habendi inesset : utique, perfectior foret ille actus, qui simul utrumque munus complecteretur ; non extitisset proinde Christus, altissimus, excellentissimus Mediator Deum inter et Beatissimam Matrem suam, non dando ei quod exhibere potuisset, quo ve magnificentius, imo magnificentissime sua ipsius excellentia prae omnibus crea­ turis eniteret. Et vere, si nos iussit honorare parentes, quanto magis ipse quidquid cedere potuit in decus, honorificentiam atque excellentiam Matris suae credendus est impendisse? ’ c) « Et porro dubitari non potest, nec debet, merita Redemptoris extendi non potuisse ad hanc impetrandam et obtinendam Matri suae, prae omnibus Adae filiis, praeroga­ tivam atque immunitatem. Ut sicuti ceteri omnes conclusi U. Μ ■ ' ’ l’on ne la regarde que comme la fille d’Adam terrestre, au lieu qu’il faut la regarder comme la mère de l’Adam céleste. Jésus et Marie, inséparables l’un de l’autre dans la conception éternelle de Dieu, sont les deux grands originaux de l’innocence et de la sainteté, sur lesquelles tous les hommes et toutes les femmes, qui ne sont que leurs copies, doivent se former ; mais les originaux ne sont pas formés sur les copies ; c’est le plus grand de tous les malheurs que ces copies se soient toutes défigurées, mais les originaux conservent toujours leur perfection tout entière. Venez, divins originaux, paraissez au monde dans la plénitude des temps ; rendez-vous visibles au milieu des hommes, afin que l’on puisse en vous regardant reformer tout ce qui a été gâté dans toute la nature humaine. Ils ne viennent donc pas pour être semblables à tous les enfants d’Adam, mais afin que tous les enfants d’Adam se rendent semblables à eux. Ils ne viennent pas pour être engagés dans le péché de toute la nature, mais pour dégager du péché toute la nature. Sans ces divins originaux, jamais rien n’eût été réparé ni rétabli dans le bon ordre ; et s’ils avaient été eux-mêmes défigurés par quelque péché, comme tous les autres, comment eussent-ils servi d’exemplaires pour les réformer ; mais c’est ici qu’il faut admirer la conduite de la divine sagesse et la profusion de sa miséricorde dans l’exécution des décrets étemels de Dieu, qui vont faire voir clairement combien la Sainte Vierge a été éloignée d’avoir aucune part au péché originel comme tout le reste des hommes. CAP. Xt — QUO PERDUCAT SCOTI VIA 157 sunt sub peccato et lege incidendi in illud, et Mariam voluit exceptam a lege cuiuscumque peccati, ita et a debito con­ trahendi illud exemptam voluisse pie credere et sentire possumus, et non alia via et ratione nisi quia plenitudinem gratiae ipsi Deus immediate contulit propter Christi merita praevisa; aliis vero dedit, vel se daturum statuit, quia con­ credidit eandem Adamo ; non sic intelligendo, quasi gratia danda posteris ex illo accipienda et transferenda fuerit, sed quoniam, stante pacto et lege, Adam sibi suisque omnibus eam conservaret, si Dei mandato obedire maluisset.1 » Tertium. — Tertium denique testimonium desumitur ex opere Mistica Ciudad de Dios cum suis Commentariis ubi doctrina Scoti circa Mysterium Incarnationis et circa praeelectionem Beatissimae Virginis Mariae ad Divinam Maternitatem stabilitur, propugnatur atque erudite evolvitur. In isto namque opere indicantur illa logica momenta vel signa in quorum primo (iuxta Scotum, Oxon. 3. d. 7. q. 3.) Deus intellexit se in ratione Summi Boni ; in secundo, intellexit omnes alias creaturas possibiles ; in tertio, voluit summam gloriam et gratiam animae Christi, ut fini propin­ quiori, et gratia ipsius Christi elegit plures alios ex angelis et hominibus, quorum Christus esset Caput et Princeps, et circa alios habuit actum negativum, non praedestinando. In quarto signo, praevidit homines praedestinatos casuros in Adam. In quinto signo, praeordinavit remedium electorum, et voluit id esse passionem et mortem Filii sui, alioquin venturi ; cum ante praevisionem lapsus eorum fuerit praedeterminata Christi futuritio. Itaque Christus, quemadmodum et ceteri electi, prius praevidebantur et praedestinabantur ad gratiam et gloriam, quam praevideretur Christi passio, ut medicina contra peccatum ; perinde ac medicus qui prius vult sanitatem hominis quam ordinet et disponat quidquam de medicina ad morbum depellendum et inducendam sani­ tatem. Merita itaque praevisae passionis fuerunt oblata a 1 Montefortino, Dims Scott Summa theologica, III. q. 27. a. 2., Dissertatio theologica, t. V. p. 31S. Romae, 1903. T5^ D‘ THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS 9 ( hristo in satisfactionem peccati originalis et provenientium ab ipso, ut verissime propterea sit omnium Redemptor; sed intuitu eorum, nullus est electus ad gloriam, quia electionis negotium absolutum fuit independenter ab omni peccato et I a Christi meritis ex passione praevisis 1. In sexto denique signo, dum determinabatur creatio totius generis humani, et praevidebatur ruina Adami et omnium qui in Adamo peccarunt, et ordinabatur remedium per humanitatem sacratissimam Christi passibilis, praevidebatur quoque Bea­ tissimam Virginem Mariam esse liberam ct independentem t ab Adamo in ordine supernatural! gratiae omniumque gratiae donorum, ita quod Beatissima Virgo, utpote ab initio simul cum Christo praedestinata ut esset ipsius Christi Mater, ex solo Christo penderet, et soli Christo subiecta esset, et de Christi plenitudine acciperet, gratiam pro gratia, antccedenter ad ipsum Adamum et ad peccati Adami, in ( quo peccaverunt omnes, praevisionem. Ex quibus omnibus theologus, Scoti discipulus et operis Mistica Ciudad de Dios commentator, ita infert, deducit et concludit : i° Deus praeservavit Beatissimam Virginem, utpote electam ad divinam Maternitatem, non modo a peccato originali tantum, verum etiam ab ipso debito originale ( peccatum contrahendi. 2° Medium huiusmodi praeservationis in hoc stat, nimi­ rum, quod Adamus non fuit constitutus caput morale Beatis­ simae Virginis ; quapropter Beatissima Virgo non pendebat ab Adamo, in quo omnes alii peccaverunt, neque quoad transmissionem iustitiae originalis, si Adam in primo statu remansisset ; nec quoad amissionem originalis iustitiae, si Adam peccasset, ut de facto peccavit. 3° In negotio enim tanti momenti minime oportebat quod Adam fuisset constitutus Beatissimae Virginis morale caput, nec quod B. Virgo fuerit subiecta Adamo ; e contra, * Adamus pendebat a Beatissima Virgine, ipsique erat sublectus quoad gratiam accipiendam etiam in stat u originalis iustitiae. 1 Vide Montefortino, Duns Scoti Sum. Theol., I. q. 23, a. 1.— III. q. i. a. 3. .'./jM CAP. X. — QUO PERDUCAT SCOTI VIA 159 40 Omnes qui in Adamo continebantur sicut in primo parente et ab illo descendunt per seminalem propagationem, omnes prorsus sine exceptione indigent redimi a Christo et quoad debitum culpae et quoad culpam actu contractam ; at hocce tamen redemptionis genere minime opus est Mariae, quae nec in Adamo peccavit nec in Adamo sicut in morali capite continebatur. 50 Beatissima Virgo in ordine supernatural! gratiae et gloriae, utpote electa ab aeterno ante praevisionem peccati Adami, pendebat a solo Christo ; et soli Christo, cuius fuit electa Mater, subiiciebatur ; et per Christi equidem praevisa merita fuit ab omni culpae labe praeservata ; at per Christi tamen merita independenter a sacrificio Calvarii, independenter a sanguine Crucis Christi, et ante passionem et mortem Christi praevisam. En terminus viae, cuius initium est electio Beatissimae Virginis Mariae ad hoc quod esset Mater Filii Dei, qui, etiam si homo non peccasset, in visceribus B. Virginis de Spiritu Sancto incarnatus esset et Homo factus fuisset. Theologi, per istam viam euntes et ambulantes, necessario perveniunt et pervenire debent in suo processu logico ad stabiliendam firmiter ac indubitanter Immaculatam Conceptionem Matris Messiae, Matris Verbi Incarnati ; et in vanum videntur labo­ rare et sudare, dum conantur praesertim hodie, et similiter dum heri quidam eorum conabantur, ut terminus talis viae sit Christus patiens et mori ens, Christus passibilis et factus obediens usque ad mortem, mortem autem Crucis. Posito quolibet, sequitur quodlibet. Praesupposito divino decreto Incarnationis Verbi ante praevisum Adami peccatum, praesupponenda quoque venit et necessario affirmanda Imma­ culata Conceptio Beatissimae Virginis Mariae, quae est Verbi Incarnati Mater, per merita quidem Christi impassi­ bilis, ante mortem Filii praevisam1. 1 V. Maria de Iesus de Agreda, Mistica Cmdad Barcelona, 1S60. a) « En cl sexto instante., se determinô de la creaciôn de todo el linaje humano, que comenzasc de y de una mujer, y de cllos se propagasc hasta la Vîrgen y dc Dtos, el ôrden uno solo su Hijo l6o D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » por el ôrdcn que fué conccbido. Ordenôse por los merccimientos de Cristo, nuestro bien, la gracia y doues que sc les habia de dar y la justicia original, si queria pcrscverar en ella ; viôse la caida de Adan y de todos en él, fuera de La Reina que no entrô en el décréta; ordenôse cl remedio, y que fucse pasible la Humanidad santissima... > | (T. I. part. I. lib. I. cap. 4.) « El Senor concurriô con la potencia J estéril (de St. Ana) con otro modo màs milagroso para que administrase materia natural de que sc formase cl cuerpo de la Virgin. I asi la potencia y la materia fueron naturales ; pero el modo de moverse fué por milagroso concurso de la virtud divina... Qucdô sola la materia, desnuda de imperfeccion, siendo la acciôn meritoria. I asi por esta parte pudo muy bien no resullar elpecado en esta Concepcion, teniéndolo I por otra la Divina Providencia asi determinado i> (t. II. part. I. lib. I. cap. 15.). b) P. Fr. José Gimenez Samaniego, O. M. Notas y Connutarios. « Por dondc sc vé que, segun la Venerable Madré, cl medio por donde Dios determinô que Marîa no conirajese el pecado original, fué el no entraria en el decreto con que constituyô â Adan cabeza moral de su posteridad : de dondc sc siguiô no pecar en él. Esta exencion de Marîa, con que obtuvo que Adan no fuese su moral cabeza en ôrden â la transfusion de la justicia y gracia, ô de su pérdida, como lo fué de los demas dcscendientes suyos por seminal propagation, dice la misma Ve Madré en el n° 55 esté, signifteada en aquello Prov. 8, 21 : Dominus possedit me in initio viarum suarum... Por este medio preservô Dios â su Madré, non solo del pecado original, sino del débile de contraerlo. 0 ...« No se compadece, â lo menos côngruamente, que el vasallo como lo fué Adan del Hijo y de la Madrc, fuese constituido 1 cabeza moral de su Reina, Madré de su Rey y Dios, en cosa de tanta importancia como la transfusion de la gracia ό de la culpa. »...« Pudo Dios, no obstante cl tener decrctado dar â Marîa la gracia justifi­ cante y inocencia en el primer instante de su sér natural, entraria en este paclo ; pues veia que, aunque caycse Adan, y en él pecase Marîa, ténia medio para dcspucs de csa caida prcscrvarla de la contracciôn del pecado en el instante de su animacion, y asi tener cfecto aquel primer decreto. Pero aunque esto era posible, y habia algun modo de débito de congruencia de haccrlo asi, pues entraba en este pacto â todos los dcscendientes de Adan por seminal propagacion, y estaba decrctado que Marîa fuese descendientc de Adan por cse modo; pudicron mâs los mérites previstos de Cristo, para que no pusiese â su Madré dependiente de la voluntad de Adan en punto de tanta importancia como pecar en él ; y asi por esos mêritos de Cristo, independientes de su pasibilidad, su Madré non entrô en est decreto 6 pacto. Aqui se vé un modo especial de redcnciôn preservativa que obrô Cristo con su Madré, distinto del otro comun à los buenos ange les de mercccrles la gracia con que fueron preservados de la caida del pecado actual, y la necesidad que tuvo Marîa de esta CAP. X. — QUO PERDUCAT SCOTI VIA l6l especial redcnciôn. » (Vide Nota XXIII â la i* Parte, t Π, p. 369 et p. 381, ct alibi.) Atque ita pariter, per hanc eandem viam independentiae ab Adamo in ordine originalis iustitiae in posteros transferendae, traditur simul ac celebratur adhuc praeservalio Beatissimae Virginis ab omni originalis culpae labe, passim ubique, non modo in libris et opus­ culis, verum etiam in libellis seu foliis periodicis *, his sc. verbis « Tout étant ordonné ici-bas en vue de l’incarnation, la Vierge Immaculée a, dans la pensée de Dieu, logiquement précédé toute autre créature. Et l’on peut dire qu’elle présidait vraiment avec Dieu ou plutôt en Lui, — avec son divin Fils — à la création du monde lui-même. Ne comprend-on pas mieux à la considérer ainsi, conçue la première avec Jésus dans la Pensée divine, comment elle ne pouvait qu’être conçue sans tache, toute pure, toute sainte, quand l’heure viendrait pour elle d’apparaître en ce monde. Dans le plan divin, elle n’est point fille d’Adam et d'Eve, elle les précède. Com­ ment donc le péché de ceux-ci aurait-il pu l'atteindre ? » Eritne facile huiusmodi Immaculatam Conceptionem concordare cum illa alia Immaculata Conceptione ex morte Filii Dei praevisa ? 1 La Liberté, Jeudi, 7 décembre 1916. (Fribourg-Suisse.) 1 l CAPUT UNDECIMUM Via Divi Thomae est via SS. Augustini, Bernardi, Anselmi, B. Alberti et S. Bonaventurae. I Via Divi Thomae. Initium huius viae. — Ita exponitur ab ipso Angelico Doctore, III. q. i. a. 3. : « Respondeo : Dicendum, quod aliqui circa hoc diversimode opinantur. Quidam enim dicunt quod, etiamsi homo non peccasset, Dei Filius incarnatus fuisset. Alii vero contrarium asserunt : quorum assertioni magis assentiendum videtur. Ea enim, quae ex sola Dei voluntate proveniunt supra omne debitum creaturae, nobis innotescere non possunt nisi quatenus in Sacra Scriptura traduntur, per quam divina voluntas nobis innotescit. Unde cum in Sacra Scriptura ubique Incarnationis ratio ex peccato primi hominis assignetur, convenientius dicitur Incarnationis opus ordinatum esse a Deo in remedium contra peccatum ; ita quod, peccato non existente, Incarnatio non fuisset. Quamvis potentia Dei ad hoc non limitetur ; potuisset enim, etiam peccato non existente, Deus incarnari. » Quam quidem sententiam iam tradiderat III. Sent. dist. 1. q. 1. a. 3., eo quod « in canone Scripturae et dictis Sanctorum expositorum, haec sola assignatur causa Incarnationis, redemptio sc. hominis a servitute peccati ». Et I. Tim. cap. 1. lect. 4. : « Nescimus, quid ordinasset Deus, si non praescivisset pecca­ tum. Nihilominus tamen auctoritates videntur expresse sonare, quod non fuerit incarnatus, si non peccasset homo ; in quam partem ego magis declino. » CAP. XI. — VIA DIVI THOMAE 163 Medium huius viae. — Exinde consequitur quod, si decretum Incarnationis praesupponat lapsum Adami et ruinam totius humani generis, praedestinatio Beatissimae Virginis ad divinam Maternitatem facta fuit post peccatum Adami praevisum ; ideoque Beatissima Virgo Adamo fuit subiecta, sicut ceteri omnes qui ex Adamo per seminalem propagationem derivantur ; et sicut in ordine naturae, ita quoque in ordine supernatural! gratiae, ab Adamo tamquam a primo capite pendebat et quoad iustitiam originalem accipiendam, et quoad originale peccatum, quod in priva­ tione originalis iustitiae formaliter consistit, per naturalem generationem parentum transmittendum, atque ex hac transmissione incurrendum per originem qua communicatur humana natura ; nam peccatum originale proprie respicit naturam, et ratione naturae personam ipsam in humana natura subsistentem. Quapropter D. Thomas : « Peccatum originale dicitur peccatum totius naturae, sicut peccatum actuale dicitur peccatum personale. Unde, quae est compa­ ratio peccati actualis ad unam personam singularem, eadem est comparatio peccati originalis ad totam naturam humanam traditam a primo parente, in quo fuit peccati initium, et per cuius voluntatem in omnibus originale peccatum quasi voluntarium reputatur. Sic ergo originale peccatum est in anima in quantum pertinet ad humanam naturam. Humana autem natura traducitur a parente in filium per traductio­ nem carnis, cui postmodum anima infunditur ; et ex hoc infectionem incurrit, quod fit cum came traducta una natura. Si enim anima non uniretur carni ad constituendum unam naturam, sed uniretur sicut angelus unitur corpori assumpto, infectionem non reciperet. Sicut in natura Adae erat natura omnium nostrum originaliter, ita et peccatum originale, quod in nobis est, erat in illo peccato originali originaliter. Nam peccatum originale, ut dictum est, per se recipit natura, anima vero ex consequenti \ » 1 De Pol., q. 3. a. 9. ad 3. et ad 4. i64 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Quomodo in medio viae possit impediri transmissio peccati originalis, quod quidem de facto, in actu, non incurritur nisi quando proles concepta animatur. — Si enim anima humana, quae a Deo creatur ex nihilo atque ex parte Dei ipsam creantis nullo modo inquinatur, tunc inlectionem recipit cum corpori substantialiter unitur, simulque ex hoc infectionem incurrit, quod fit cum carne traducta una natura: transmissio peccati originalis, abs dubio, impediri valebit antequam proles concepta animetur anima rationali ; et hoc ex duplici capite, nimirum : i° vel ex hoc quod caro, quaeed causa instrumentalis in transmissione culpae et maculae ad culpam subscquentis, sanctificata fuerit ante animationem; 2° vel ex hoc quod ipsa anima rationalis, quae dum creatur infunditur, et dum infunditur creatur, accipit ab ipso Deo creatore gratiam sanctificantem in ipsomet instanti creationis et infusionis ; ita quod prius, prioritate ordinis et naturae, intelligatur anima sanctificata quam carni traductae, cum qua fit una natura, unita. Et hoc est quod exprimitur ac significatur, cum quaeritur ac dicitur : Utrum Beatissima Virgo fuerit sanctificata ante animationem, ante unionem corporis et animae, ante constitutionem personae quae ex unione substantiali animae et corporis -resultat constituta atque stans sub suo proprio esse. Ex primo quidem capite, tripliciter adhuc contingere potest hoc, quod transmissio peccati originalis impediatur a) Uno modo, ex dictis supra capite antecedenti, quem­ admodum Galatinus narrat et describit, videlicet quod « cum Deus plasmaret Adamum, fecit quasi massam ex cuius parte nobiliori accepit intemeratae Matris Messiae materiam, quae postea emanavit ad Seth ; deinde ad Enos ; deinde, succedaneo ordine, ad reliquos, usque ad S. loachim ; et ex hac demum virtute Beatissima Mater Messiae formata fuit. Ex qua quidem opinione concluditur, carnem gloriosae Matris Messiae non fuisse peccato originali infectam, sed purissimam a Divina Providentia praeservatam 1 ». b) Alio 1 De Arcanis catholicae ventatis, lib. VII. cap. 3. Istum modum explicandi Immaculatam Conceptionem adhuc propugnabat, sicuti CAP. XL — VIA DIVI THOMAE i65 autem modo sic exponitur a I). I homa, III. Seul. dist. 3* q. i. a. i. : « Videtur, quod B. Virgo sanctificata fuerit ante­ quam conceptio carnis cius finiretur. Sicut enim dicit Apo­ stolus, Rom. ii, 16. : Si radix sancta, et rami. Sed parentes comparantur ad prolem conceptam, sicut radix ad ramo^. Ergo sanctificatis parentibus Virginis, sanctificatio ad ipsam pervenisset. Sed, si in parentibus sanctificata e—et, sanctifi­ catio conceptionem cius praecessisset. Cum ergo credendum sit ei collatum esse quidquid conierri potuit, videtur quod ante conceptionem sanctificata sit. » c) Tertius denique modus tangitur a D. Thoma, III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. et etiam Summa Theol. III. q. 27. a. 2. ; atque in hcc videlicet consistit, quod, etsi sanctificatio Virginis Conceptionem eius activam non praecesserit, tamen fuerit sanctificata in ipsa Conceptione passive sumpta multo amplius ante animatio­ nem ; vel saltem antequam animaretur caro eius, sanctifica­ retur. Et hoc est quod significatur, cum dicitur Beatam Virginem fuisse sanetificatam vel in suis parentibus vel in sua conceptione vel in carne ante animationem. Ex secundo vero capite, ex parte videlicet ipsius animae, eatenus impeditur transmissio peccati originalis, quatenus anima creata in gratia sanctificante, prius quam carni tra­ ductae uniatur et cum illa fiat una natura, in ipso instanti infusionis, per gratiam tunc iam sibi infusam, conservatur ne culpam originalem incurrat. Nam, ut D. Thomas docet, III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. : « Gratia sanctificans non omnino directe opponitur peccato originali, sed solum prout pecca­ tum originale personam inficit; est enim gratia perfectio •personalis; peccatum vero originale directe est vitium naturae; et ideo non oportet, quod gratia sanctificans a parentibus traducatur, si peccatum originale traducatur ; sicut et iam supra manet adnotatum, Antonius Rosmini, in propositione 34. inter excerptas ex operibus Rosmini, ac damnatas a Leone XIII. per decretum Supr. Congreg. Inquisit. 14. Decemb 1887 : Ad praeser­ vandam B. V. Mariam a labe originis, satis erat ut incorruptum maneret semen in homine, neglectum forte ab ipso daemone e quo incorrupto semine, de generatione in generationem transfuso, suo tempore oriretur Virgo Maria. » l66 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » originalis iustitia, cui directe opponitur, traducta fuisset. « Unde etiam per hunc modum Beatissima Virgo sanctificata fuisset, antequam animaretur caro eius. Finis seu terminus viae. — In via D. Thomae reficiuntur omnino omnes suprapositi modi impediendi transmissionem peccati originalis, ex quibus necessario sequitur prima sanctificatio Beatissimae Virginis ante animationem ; ac perinde ante constitutionem personae, quae est compositum substantiale ex anima humana et ex corpore per rationalem animam informato. In via D. Thomae reficitur sanctificatio Beatissimae Virginis per quemcumque ex modis enumeratis, non quidem absolute, propter impossibilitatem ; Deus enim facere potuit ; sed propter hoc quod tolleretur in Beata Virgine necessitas redemptionis, ratione personae, i nde An­ gelicus Doctor, III. q. 27. a. 2. : « Ea quae fuerunt in Veteri Testamento, sunt figura Novi, secundum illud I. Cor. 10,12. Omnia in figura contingebant illis. Sed per sanctificationem Tabernaculi, de qua dicitur Ps. 45, 5· ·' Sanctificavit taberna­ culum suum Altissimus, videtur significari sanctificatio Matris Dei, quae tabernaculum dicitur, secundum illud Ps. 18, 6. : In sole posuit tabernaculum suum. De tabernaculo autem dicitur Exod. 13. : Postquam cuncta perjccla sunt, operuit nubes tabernaculum testimonii, et gloria Domini im­ plevit illud. Ergo etiam Beata Virgo non fuit sanctificata nisi postquam cuncta eius perfecta sunt, sc. et corpus et anima. » Ergo post constitutionem personae Beatissimae Virginis. II Via Sanctorum Augustini, Anselmi, Bernardi, Alberti Magni et Bonaventurae. S. Augustinus docet B. Virginis corpus esse conceptum in peccato originali, verumtamen ei fuisse collatam gratiam ad vincendum ex omni parte peccatum. — a) De Genes, ad litte­ ram, lib. X, cap. 18., Augustinus, assignans differentiam inter conceptionem Christi et conceptionem Beatissimae Virginis, CAP. XI. — VIA DIVI THOMAE 167 scribit : « Quid incoinquinatius illo utero Virginis, cuius caro, etiamsi de peccati propagatione venit, non tamen de peccati propagine concepit, ut ne ipsum corpus Christi ea lex severit in utero Mariae, quae in membris posita corporis mortis, repugnat legi mentis?... Proinde corpus Christi, quamvis ex carne feminae assumptum est, quae de illa carnis propagine concepta fuerat ; non tamen, quia non sic in ea conceptum est, quomodo fuerat illa concepta, nec ipsa erat caro peccati, sed similitudo carnis peccati. » b} Lib. De natura et gratia, cap. 36. : « De Sancta Virgine Maria, propter honorem Christi, nullam prorsus, cum de peccatis agitur, habere volo quae­ stionem ; inde enim scimus, quod ei plus gratiae collatum fuerit ad vincendum ex omni parte peccatum, quod conci­ pere ac parere meruit Eum, quem constat nullum habuisse peccatum. » S. Anselmus docet Beatam Virginem in Ada u 0 peccasse, et tamen puriorem ipsis angelis esse. — a} In opere Cur Deus homo, lib. II. cap. 16. : « Nam licet ipsa hominis eiusdem (Christi) conceptio sit munda, Virgo tamen ipsa, unde assum­ ptus est, est in iniquitatibus concepta, et in peccatis concepit eam mater eius, et cum originali peccato nata est ; quoniam et ipsa in Adam peccavit, in quo omnes peccaverunt. » b) De conceptu virginali, cap. 18. : « Decebat, ut illius hominis (Christi) conceptio de matre purissima fieret. Nempe decens erat, ut ea puritate, qua maior sub Deo nequit intelligi, Virgo illa niteret. » Unde sub Deo nulla maior intelligi valet puritas puritate illa qua Beatissima Mater Dei refulget et splendet. Sub Christo, qui salvari non indiguit, maxima fuit Beatissimae Virginis puritas, tametsi redemptione per Christum indiguit. Et hoc est, quod ait D. Thomas, dum explicat verba Anselmi, III. Seni. dist. 3· Q· i· a· I· solut. 2. ad 3. : « Dicendum, quod haec puritas soli homini Deo debe­ batur, ut ipse quasi unicus Redemptor humani generis nulla peccati servitute teneretur, cui competebat omnes a peccato redimere ; unde non hanc puritatem, sed sub hac maximam Virgo Mater eius habere debuit. » ι68 D. THOMAS ET BULLA <( INEFFABILIS DEUS » Sanctus Bernardus docet conceptionem Virginis ante animationem non esse celebrandam, et tamen Beatissimam Virginem esse Immaculatam, et illam eandem esse Mulierem quae serpentis caput contrivit. — a) In Epistola1 ad Cano­ nicos Lugdunenses, De conceptu S. Mariae, scribit ita ex professo circa hanc quaestionem : « Miramur satis, quid visum fuerit hoc tempore quibusdam vestrum voluisse mutare colorem optimum, novam inducendo celebritatem, quam ritus Ecclesiae nescit, non probat ratio, non com­ mendat antiqua traditio. Numquid Patribus doctiores sumus?... Virgo regia falso non eget honorum tituli-, infulis dignitatum. Honora sane integritatem carnis, vitae sancti­ tatem ; mirare foecunditatem in Virgine, Prolem venerare divinam... Praedica reverendam angelis; desideratam gen­ tibus ; Patriarchis Prophetisque praecognitam ; electam ex omnibus ; praeclaram omnibus. Magnifica gratiae Inven­ tricem, Mediatricem salutis, Restauratricem saeculorum ; exalta denique Exaltatam super choros angelorum ad coelestia regna... Unde ergo conceptionis sanctitas? An forte inter amplexus maritales sanctitas se ipsi conceptioni immiscuit?... Quomodo namque erit sanctitas absque Spiritu sanctificante? Nisi forte quis dicat de Spiritu Sancto eam, et non de viro, conceptam fuisse ; sed id hactenus inauditum... Consulenda erat prius Apostolicae Sedis auctoritas, et non ita praecipitanter atque inconsulte paucorum sequenda simplicitas imperitorum. Et ante quidem apud aliquos erro­ rem compereram ; sed dissimulabam, parcens devotioni, quae de simplici corde et amore Virginis veniebat... Romanae Ecclesiae auctoritati atque examini... totum hoc, sicut et cetera quae huiusmodi sunt, universa reservo, ipsius, si quid aliter sapio, paratus iudicio emendare. » b) Homil. 2. super Missus est: « Factor hominum, ut homo fieret nasciturus de homine, talem sibi ex omnibus debuit deligere, imo condere, Matrem, qualem et se decere sciebat, et sibi noverat placituram. Voluit itaque esse Virgi- 1 Epist. 174. ed. Mione CAP. XI. — VIA DIVI THOMAE 1 [ nem de qua Immaculata Immaculatus procederet, omnium maculas purgaturus... Scrutare Scripturas, et proba quod dico... Inimicitias ponam inter te et Mulierem (Genes. 3, 25.). Et si adhuc dubitas quod de Maria non dixerit, audi quod sequitur : Ipsa conteret caput tuum. Cui haec servata victoria est, nisi Mariae ? » Sanctus Bernardus, dum tradit conceptionem Virginis π nihil aliud docuit nisi quod Beatissima non esse celebrandam, Virgo non fuit sanctificata in parentibus, neque etiam in ipso Η actu conceptionis eius, neque etiam in carne eius ante anima ­ tionem. — Ita intellexerunt S. Bernardum SS. Thomas et Albertus et Bonaventura statim citandi. D. Thomas enim, III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. solut. 1. : « Ad primam ergo quae­ stionem dicendum, quod nullo modo B. Virgo in parentibus 1 sanctificari potuit, neque etiam in ipso actu conceptionis eius. Conditio enim spiritualis a parentibus in prolem non transit, nisi sit ad naturam pertinens ; ut grammatica patris in filium non transit, quia perfectio personalis est. Unde et sanctificatio parentum in Beatam Virginem transfundi non potuit, nisi curatum esset in eis non solum id quod personae est, sed etiam id quod est naturae in quantum huiusmodi : ' quod quidem Deus facere potuit, sed non decuit. Perfecta enim naturae curatio ad perfectionem gloriae pertinet ; et ideo sic in statu viae parentes cius curati non fuerunt, ut prolem suam sine originali peccato conciperent ; et ideo Beata Virgo in peccato originali fuit concepta. Propter quod I Bernardus, Epist. ad Lugduncns. scribit conceptionem illius celebrandam non esse ; quamvis in quibusdam ecclesiis ex devotione celebretur, non considerando conceptionem, sed potius sanctificationem: quae quando determinate fuerit, incertum est. » Hactenus D. Thomas. Ubi profecto sunt accurate et diligenter notanda : i° Quod, absolute loquendo, \ Deus potuit facere quod sanctificatio parentum in Beatam 1 Virginem transfunderetur, quemadmodum fuisset transfunIdenda in filios Adami iustitia originalis. 20 Quod ad hoc opus foret curatum iri in parentibus non solum id quod ad personam pertinet, verum id quoque quod pertinet ad I70 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » naturam, reduplicative ut natura : cuius quidem perfecta J curatio ad perfectionem gloriae spectat. 30 Quod certe Deus potuit facere ; at id fieri non decuit ; quia, ut mox infra decla­ rabitur, Beata Virgo iam non indigeret redemptione quae est / per Christum. 40 Quod ideo Beata Virgo in peccato originali dicitur juisse concepta quia in statu viae parentes eius curati non fuerunt, ut prolem suam sine originali peccato concipe· rent. Hoc diligentissime notandum. Agitur namque de con­ ceptione activa, de conceptione ex parte parentum, et de conceptione carnis seu corporis, de conceptione Virginis | ante animationem. 50 Quod in conceptione Virginis, quae in quibusdam ecclesiis ex Romanae Ecclesiae tolerantia celebrabatur, non considerabatur conceptio, sed sanctificatio conceptae prolis ; quae quidem sanctificatio quando deter­ minate fuerit, tunc temporis erat incertum. 6° Quod non modo aliqui simplices fideles, verum etiam aliqui theologi existimabant celebrandam esse conceptionem Ahrginis ante infusionem animae ; et hoc est quod reprehendebat Ber­ nardus, et damnabant theologi Parisienses : ut B. Albertus Magnus testatur. Beatus Albertus Magnus, tenens doctrinam S. Bernardi, docet Beatissimam Virginem non fuisse sanctificatam in parentibus nec in carne ante animationem. — III. Sent. dist. 3. a. 3. : « Dicimus, quod tribus de causis B. Virgo et quilibet alius non potest sanctificari in parentibus, a) Qua­ rum una est, quod gratia sanctificationis non habet ortum a parentibus ; et ideo in eis transfundi non potest. Sed pecca­ tum habet ortum ; et ideo transfunditur propagatione naturae, b) Secunda causa est : Ut dicit Augustinus, ex libidine in propagatione tamquam filia peccati innascitur causa peccati in carne; et hoc idem dicit Augustinus. Libido autem haec non est separabilis a concupiscentia mixtionis seminum ; et ideo innascitur peccatum ; et ideo Virgo Beata per hanc legem concupiscentiae fuit in lumbis Patrum, quia futura erat venire in uterum matris suae, non habuit in illis possibilitatem ad gratiam, c) Tertia causa est : Quia caro non est particeps gratiae gratum facientis nisi per animam CAP. XI. — VIA DIVI THOMAE I/I distinctam ; et ideo in lumbis Patrum nemo fuit secundum animam susceptibilis gratiae. » Ibidem, a. 4. : « Dicimus, quod Beata Virgo non fuit sanctificata ante animationem ; et qui dicunt oppositum, est haeresis condemnata a Beato Bernardo in Epistola ad Lugdunenses, et a Magistris omnibus Parisiensibus L » i 1 Editores operum S. Bonavcnturac in III. Sent. dist. 3. part. I. a. 1. q. i. in Scholion scribunt : a) « Concedendum est, ea aetate ipsos SS. Doctores, Bemardum, Thomam, Bonaventuram, aliosque igno­ rasse praedictum privilegium (Dogmatica definitio a. 1854 a Papa Pio IX. promulgata) nunc definitum, esse revelatum, sc. implicite in deposito fidei traditum ; imo, eosdem usque ad Scotum ne statum quidem quaestionis praecise cognovisse. » — Dicendum : utique. Albertus et Bonaventura et Thomas ignorabant esse revelatum tale privilegium, ut ipsimet fatentur. Verum Scotus etiam hoc ignorabat, ut ipse fatetur. Nec Scotus statum quidem quaestionis praecise cognovit, nam non bene statuit, nec punctum quaestionis resolvit : ut ex dictis supra cap. 9. patet. b) « Unde S. Bonaventurae (q. 2.) opinio opposita visa est com­ munior, rationabilior ct securior. Nec defuerunt qui cum Alberto Magno (hic a. 4.) assererent, camdem esse tenendam tamquam de fide certam. » i° Opinio S. Bonavcnturac, quae videtur esse eadem ac opinio Bernardi, Alberti ct Thomae, est quod B. Virgo sanctificata fuit post animationem vel tempore, vel natura. Et hoc revera erat communius et rationabilius et securius, ita quod ultimum extremum, propositionis disiunctivae fuit definitum. 20 Quod autem Albertus Magnus et Bernardus ct Magistri Parisicnses asserunt esse haereticum, est dicere quod B. Virgo sanctificata fuit ante animationem : quod iuxta principia Scoti venit asserendum, et multi Scotistae aperte asserunt. 30 Definitio dogmatica a Pio IX. promulgata non asserit B. Virginem esse sanctificatam ante animationem, sed esse praeservatam a macula originalis peccati ; ct hacc duo sunt valde distincta, non unum et idem. 40 Oportet, quod ista adeo indiscrete repetita can­ tilena, qua multi theologi scienter vel inconscientcr Albertum Magnum calumniantur, cesset aliquando ct finem accipiat in libris manualibus et non manualibus theologiae. Quisnam fuit primus qui hoc affir­ mavit ? —Iam Suarez in III. Pari. Sum Thcol. q. 27. a. 2. scribit, sequens talem trutinam, hoc modo : 1 Albertus Magnus videtur erroris damnare contrariam sententiam. » Quasi Albertus Magnus damnasset vcluti erroneum aut haereticum dogma iam definitum ! Quod quidem sine ulla comprobatione repetitur usque ad hodiernum diem : < Albert le Grand déclara que l’immaculée Conception était une r72 D- THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS 9 Rationes vero ad probandum quod Beata Virgo non iuit sanctificata ante animationem, ita se habent : i° Quia sancti- I ficatio de qua loquimur, debet esse formaliter per gratiam ! sanctificantem ; caro autem non est susceptibilis huiusmodi gratiae. 2° Quia effectus gratiae per animam debet transire in corpus, et non per corpus in animam. Unde per animam debet reduci corpus ad statum gratiae. Ideo Spiritus Sanctus hérésie condamnée par le bienheureux Bernard... » Turmel, His­ toire de la Théologie -positive, 2, 3. — Vide supra in Introductione. c) « B. Mariam contraxisse actualiter peccatum originale, sed sanctificatam esse in utero post infusionem animae (sive in secundo instanti temporis, ut vult Ægidius Romanus et Henric. Gandavensis, sive saltem post breve tempus), hoc quasi uno ore cum S. Bernardo, Thoma, Bonaventura, docent Alexander Alcnsis, B. Albertus Magnus, Petrus a Tarantasia, Richardus a Media-Villa, Ægidius Romanus, Hcnricus Gandavensis, Durandus, aliique multi, et ante Scotum communiter. Quod autem etiam D. Thomas, saltem in locis, ubi ex professo hanc quaestionem tractat (hic III. Sent. q. 1. a. 1. ; Sumiv-a III. q. 27. a. i. ct 2. ; Quodl. 6. q. 5. a. 7. ; Compend. Theol. cap. 224} a sententia tunc communi non recesserit, ipsa eius verba, praeser­ tim si conferuntur cum verbis coævoruin, satis manifestant. » i° Sententia tunc communis, tempore D. Thomae, praesertim si ipsa cius verba conferantur cum verbis S. Bonaventurae, amico et coaevo D. Thomae, est quod : Beata Virgo fuit sanctificata -post animationem, vel tempore, vel natura; ac proinde, relicto arbitrarie uno extremo disiunctivae, contra omnes regulas Logicae conclu­ ditur ad alterum extremum. 20 Utique. D. Thomas, Albertus ct Bonaventura dixerunt B Virginem sanctificatam fuisse in utero post infusionem animae; sed nunquam dixerunt eam sanctificatam fuisse in secundo instanti temporis. 30 Utique, Ægidius Romanus, Petrus de Tarantasia, et alii plures, dixerunt B. Virginem sancti­ ficatam fuisse post aliquam morulam temporis ; sed Albertus, Bona ventura et Thomas nunquam hoc dixerunt. 40 Utique, dixerunt inulti B. V. Mariam contraxisse actualiter peccatum originale ; sed Albertus, Bonaventura ct Thomas, tametsi dixerint eam contraxisse peccatum originale, nunquam tamen dixerunt eam contraxisse peccatum originale actualiter. — Ad rem P. Hurter, S. I. : « Quare, ut omnia paucis complectamur, docet quidem D. Thomas Beatam \ irginem conceptam fuisse cum debito contrahendi peccatum originis; demonstrari vero nequit < um affirmasse cius animam actu contraxisse peccatum originale proprie dictum, cum corpori confingeretur · (Theol. dogm t. II. Mariologia, thes. 157, n. 470, cd 1878) CAP. XI. — VI/\ DIVI THOMAE 173 primo vcnil in animam, et per ipsam sanctificat corpus. Lnde huc est falsum, quod Spiritus Sanctus praecederet animam in corpus per inhabitantem gratiam gratum facientem. Quod quidem magis declaratur ex solutione triplicis rationis ad ostendendum quod B. Virgo fuit sanctificata ante animationem. « Et hoc nituntur (theologi ex adverso) probare sic : i° Beata Virgo significatur per arcani; et anima eius, per urnam auream; et gratia eius, per manna. Ergo, cum arca circumtecta fuit ex omni parte auro, antequam urna poneretur in ea, caro fuit praeventa munditia Spiritus, antequam anima venisset ad ipsam. » Solutio : « Dicendum, quod illa expositio allegorica est ; et non est simile ; quia quod erat in arca materialiter dicebatur, et aliter ordina­ batur hoc in natura ; et gratia non ita se habuit, quia gratia corporis non erat nisi ab anima. Et est simile, si aurum urnae esset anima, et aurum arcae procederet ab urna ; sed hoc ars facere non potuit, et ideo operibus divisit. » 2° « Praeterea : Ut habitum est, maior est puritas eius (Virginis) quae potest esse sub Deo ; sed haec est, ut in causa habeat, et non in reatu; cum Filius, verus homo et Deus, non habeat nec in causa nec in reatu. » Solutio : « Dicendum, quod illa puritas secundum animam est accipienda ; quia corpus poterat bene Christus sumere sine poenalitate, et tamen non fecit ; unde poenalitas carnis impuritas non est : unde purum et impurum ad animam referuntur ; et illam habuit maiorem quae potuit esse sub Filio, ut prius dictum est. » 3° « Praeterea : Quae esset causa, quod Deus de illa sanctificatione exspectaret, donec corpus inficeret animam, cum ante ipsam praestare posset? Constat, quod nulla. Cum igitur quidquid concedi potest, concessit Matri, videtur quod hoc concessit. » Solutio : « Dicendum, quod multae sunt causae, quod Deus voluit eam prius animari. Quarum una est, quod aliter gratiae suscept ibilis non fuisset. Secunda est, quia aliter liberatione quantum ad animam non indiguisset, et minores gratias egisset. Tertia causa fuit firmitas senten­ tiae Genes. 2, 17. : Morte morieris. Quod de utraque morte in propagatione intelligitur. » 174 D· THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Ex quibus omnibus patet quod, absolute loquendo, Deus potuit sanctificare Beatissimam Virginem : ιθ in parentibus; 2° in carne ante animationem seu infusionem animae; 3° in ipso instanti infusionis animae, ita quod prius prioritate naturae intelligatur anima per gratiam sanctificata quam corpori unita. Atque exinde Virginem fuisse sanctifi­ catam ante animationem importat unum ex his duobus: a) Vel quod Spiritus Sanctus praevenit animam Beatissimae Virginis in introitu corporis, et corpus ipsum emundavit, ut animam originali reatu inficere non posset, b) Vel quod Spiritus Sanctus sanctificaret ipsam animam per inhabi­ tantem gratiam gratum facientem, ita quod corpus, etsi non mundatum, iam non posset sua unione animam infi­ cere. Et hoc est, quod dicitur B. Virginem sanctificari ante constitutionem personae ; et ideo persona B. Virginis non indiguisset redemptione. Sanctus Bonaventura docet Virginem : 1° non fuisse sanctificatam ante animationem ; 2° nec in ipso instanti animationis, ita ut prius prioritate naturae sanctificata fuerit anima B. Virginis quam carni unita ; 3° sed post anima­ tionem, vel tempore vel saltem natura. III. Seni. dist. 3. p. 1. a. 1. q. 2. : i° Non fuisse sanctifi­ catam ante animationem. — Ratio 1. « Bernardus, Ad Lugdu­ nenses: Ante conceptionem sanctificari (B. Virginem) minime poterat, quia non erat; sed nec in ipso conceptu, propter peccatum quod inerat. Sed constat, quod illud non est dictum propter peccatum quod esset in parentibus, quia potuissent eam concipere sine peccato. Ergo dicit propter causam peccati, quae erat in carne. Ergo non videtur, quod sanctificatio fuerit ante infusionem animae. » Ratio 2. « Caro Beatae Virginis ante animationem non fuit sanctificata ; non quia Deus non potuerit carnem Virginis purificare ante quam animare; sed quia sanctificatio habet esse per aliquod donum gratuitum superadditum, quod quidem non habet esse in carne, sed in anima. Ideo, si caro Beatae Virginis dicitur sanctificari, aut hoc intelligitur CAP. XI. — VIA DIVI THOMAE 175 mediante gratia existente in eius anima, vel mediante gratia ’· existente in animabus 'parentum. Constat, quod non mediante gratia existente in eius anima ; quia tunc esset oppositio in adiecto, videlicet quod caro sanctificetur ante animae crea­ tionem, et tamen sanctificetur per virtutem gratiae illius animae; sequitur enim, quod idem sit prius et posterius in uno et eodem. Si autem intelligatur hoc fieri per gratiam quae collata luerit animabus parentum, hoc non potest esse, triplici ratione... Et ideo simpliciter concedendum, quod caro eius ante animationem non fuit sanctificata... Si ergo sanctitas non fuit in Virgine ante animae infusionem, non videtur usquequaque securum conceptionis illius solemnitatem cele: brare. » I I 2° Nec animam eius fuisse sanctificatam ante unionem cum came. — Haec erat opinio iam tunc temporis aliquorum theologorum, de quibus S. Bonaventura sic loquitur : « Ad praedictorum intelligentiam est notandum, quod quidem dicere voluerunt in anima gloriosae Virginis gratiam sancti­ ficationis praevenisse maculam peccati originalis. Rationem autem huius assignant ; quia decebat animam gloriosae I Virginis sanctificari excellentissime super animas aliorum sanctorum, non solum quantum ad abundantiam sanctitatis, sed etiam quantum ad accelerationem temporis ; ideo in instanti suae creationis fuit sibi gratia infusa; et in eodem instanti anima infusa est carni... Beata enim Virgo Maria significata fuit per arcam; anima vero Beatae Virginis signiI ficata fuit per urnam, in qua positum fuit manna. Cum ergo urna prius fuerit impleta manna quam posita in arca, prius, saltem per naturam, sanctificata fuit anima Beatae Virginis t quam carni unita. » ■ i ; ’ 3° Sed post animationem, vel tempore vel saltem natura. « Aliorum vero positio est, quod sanctificatio Virginis subsecuta est originalis peccati contractionem ; ct hoc, quia nullus immunis fuit a culpa originalis peccati, nisi solus Filius Virginis... Hic autem modus dicendi communior est, et rationabilior, et securior. 176 ‘**1 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Communior, inquam ; quia fere omnes illud tenent, quod Beata Virgo habuit originale ; cum illud appareat ex multi­ plici ipsius poenalitate, quam non est dicere ipsam passam esse propter aliorum redemptionem ; quam etiam non est dicere per assumptionem habuisse, sed per contractionem. Rationabilior etiam est ; quia esse naturae praecedit esse gratiae vel tempore vel natura ; propterea dicit Augustinm quod prius est nasci quam renasci ; sicut prius est essequam bene esse. Prius est igitur animam uniri carni, quant gratiam Dei sibi infundi. Si igitur caro illa infecta fuit, ex sua infec­ tione nata erat animam culpa originali inficere. Necessarium est igitur ponere, quod ante fuerit originalis culpae infectio quam sanctificatio. Securior etiam est ; quia magis consonat fidei, pietati et Sanctorum auctoritati, a) Magis concordat Sanctorum auctovitati ; pro eo, quod communiter Sancti, cum de materia ista loquuntur, solum Christum excipiunt ab illa generalitate, qua dicitur, Rom. 5, 12. : Omnes peccaverunt in Adam. Nullus autem invenitur dixisse, de his quos audivimus auribus nostris, Virginem Mariam a peccato originali fuisse immunem. ά) Pietati etiam fidei magis concordat ; pro eo quod, etsi Mater habenda sit in reverentia, et magna erga ipsam habenda sit devotio, multo maior tamen est habenda erga Filium, ex quo est ei omnis honor et gloria. Et ideo, quia hoc spectat ad excellentem dignitatem Christi, quod ipse est omnium Redemptor et Salvator, et quod ipse omnibus aperuit ianuam, et quod ipse unus pro omnibus mortuus est: nullatenus ab hac generalitate Beata Virgo Maria excludenda est, ne, dum Matris excellentia ampliatur, Filii gloria mi­ nuatur ; et sic Mater provocetur, quae magis vult Filium extolli et honorari quam seipsam, utpote Creatorem quam creaturam. Huic igitur positioni adhaerentes, propter honorem lesu Christi, qui in nullo praeiudicat honori Matris, dum Filius Matrem incomparabiliter antecedit, teneamus, secundum quod communis opinio tenet, Virginis sanctificationem fuisse post originalis peccati contractionem. » CAP. XL — VIA DIVI THOMAE I?7 Corollaria. — Ex doctrina itaque sanctorum Bernardi, Alberti et Bonaventurae, habentur in terminis sequentes propositiones : 1. « Caro Beatissimae Virginis ante animationem non fuit sanctificata. » 2. « Si ergo sanctitas non fuit in Virgine ante animae infusionem, non videtur usquequaque securum Conceptionis illius etiam solemnitatem celebrare. » 3. « Potius enim intendit (S. Bernardus) excludere errorem, ne quis credat Virginem sanctificatam in concep­ tione, quam erga Virginem devotionem nostram minuere, cui nullus nimis potest esse devotus ; ita tamen, quod nihil credat de ea, quod sit contra veritatem et Sacrae Scripturae et fidei Christianae, quae omnem devotionem nostram, tam erga Deum quam erga Matrem eius, debet praecedere. » 4. « Quidam dicere voluerunt in anima gloriosae Virginis gratiam sanctificationis praevenisse maculam peccati origi­ nalis. » Id est : « Prius, saltem per naturam, sanctificata fuit anima Beatae Virginis quam carni unita. » 5. « Sanctificatio Virginis subsecuta est originalis peccati contractionem. » Id est : « Prius est animam Beatae Virginis uniri carni, quam gratiam Dei sibi infundi. » 6. « Caro illa ex sua infectione nata erat animam culpa originali inficere. » > 7. « Beatissima Virgo fuit sanctificata post originalis peccati contractionem seu originalis culpae infectionem ; i post, vel tempore vel natura.1 » 1 8. « Hic autem dicendi modus communior est, et rationa­ bilior, et securior. » Ita S. Bernardus, ita Albertus, ita Bonaventura ; ita » quoque D. Thomas, ut statim videbimus. ' I 1 Editores Operum S. Bonaventurae (Quarachi, 1887) in Scholion supra hanc quaest. adnotant : « Haec quaestio magis proprie attingit statum quaestionis, ut ipsa nunc intelligitur ; attamen ab omnibus aliis antiquis magistris (quod sane mirum est) omittitur. Nam hi, exceptis Alexandro ct B. Alberto alia quaedam tractantibus, duphccm tantum quaestionem instituunt, sc. : Utrum B. I trgo sanctificata fuerit ante animationem vel post animationem ; ct quidem ita, ut ante 12 I78 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » et post intelligant de ordine temporis. Unde, negligendo quaestionem hanc, quae est de primo instanti suae Conceptionis (Decret. Pii IX.), viam sibi quasi praecludebant problema hoc recte solvendi. In hac igitur quaestione S. Bonavcntura agit de altera explicatione huius mys­ terii, quam illa aetate quidam defensores piae sententiae in medium proferebant, et quae hic in corp. Art. accurate explicatur et simul illustratur exemplo arcae cum urna manna impleta. Docebant igituristi, quod : « Prius, saltem per naturam, sanctificata fuit anima B. Virginis quam carni unita. » Quodsi hoc prius intelligatur de ordine temporis, propositio est manifeste falsa, et contra decretum Pianum. Nec etiam, si prius accipitur secundum ordinem naturae, conveniens est (ut bene observavit cl. Scheben, Handb. der Kaih. Dogmatik, t. III. n. 1706) ; et quidem iam ob hanc rationem, quia liberatio B. Virginis a peccato originali, explicata similiter, ac si quis sustentetur, ne ruat in peccatum actuale, non satis exprimit debitum saltem remotum incurrendi peccatum originale, quo debito B. Virgo obstricta erat. Scotus autem (hic. q. 1. n. 15-18) primus in haere bene distinguit ordinem naturae et temporis; porro docet, quod anima B. Virginis in eodem quidem instanti temporis creata et corpori infusa et sanctificata fuit ; tamen secundum ordinem naturae, ipsa creatio animae praecedit infusionem eius in corpus ; et haec, gratiam vel culpam. Unde ipsa B. Virgo prius natura fuit filia Adae, quam iustificata. Ita Scotus. » In hac observatione plura oportet adnotare ac distinguere. i° Antiqui magistri, nempe Bernardus, Albertus, Bonavcntura et Thomas, erant valde solliciti de hoc solo puncto, nempe in reiiciendo sanctificationem B. Virginis in carne ante animationem ; non quidem propter impossibilitatem absolutam, sed propter incompossibilitatem cum necessitate personali redemptionis in B. Virgine ; et Scotus non est sollicitus de hoc ; nam admittit, quod poterat caro Virginis ita purgari, ne caro inficeret animam cius : ut supra habitum est, cap. 9. 20 Non videtur esse verum, quod Bernardus, Albertus, Bonaventura et Thomas intelligant ante et post animationem, de orime temporis tantummodo ; nam S. Bonavcntura ait expresse in ter­ minis : α Post vel tempore vel natura «.Deinde, quamvis ante animatio­ nem intelligeretur quoque de ordine temporis, nempe in parentibus, in carne; hoc praecise reiicicbatur ab illis ; et non reiicitur ab Scoto. Praeterea : Si agatur de sanctificatione animae ante animationem, ex parte ipsius animae per gratiam gratum facientem, si Bcmardus, Albertus, Bonavcntura et Thomas intelligerent ante dc ordine tem­ poris, tunc hi antiqui magistri admitterent quoque praeexistenliam animae secundum ordinem temporis ante corporis animationem. Quod absurdum, et a nullo unquam dictum. 30 Neque Bernardus, neque Albertus, neque Bonavcntura, neque Thomas neglexerunt quaestionem hanc, quae est de Conceptione B. Virginis, active sumpta ex parte parentum, et etiam passive CAP. XI. — VIA DIVI THOMAE I79 sumpta ex parte corporis B. Virginis ante animationem ; e contra, constanter reiicicbant huiusmodi conceptionis sanctificationem, utpote incompossibilem cum redemptione quae est per crucem Christi. Neque de hac conceptione loquitur Decretum Pianum. 40 Supradicti magistri nullo modo « viam sibi quasi -praecludebant problema hoc recte solvendid ; c contra, viam apertam reliquerunt poste­ rioribus magistris, perveniendi usque « ad primum instans conceptionis · de qua loquitur Pius IX. in Bulla Dogmatica Ineffabilis Deus: quod est primum instans temporis existentiae personalis B. Virginis; dum concludebant B. Virginem fuisse sanctificatam post animationem vel tempore vel natura. 50 Definitio dogmatica excludit post tempore, sed non post natura. Unde, si posteriores magistri, inclusive Scotus, per hanc viam satis apertam recte ambulasscnt, non foret quaestio ista ita involucrata ; et usque ad definitionem dogmatis perventum esset sine tot et tantis concertationibus ac tenebris. 6° In propositione illa : « Prius, saltem per naturam, sanctificata fuit anima Virginis quam carni unita », salvatur adhuc quidem debitum remotum incurrendi peccatum originale ; id est, debitum ratione naturalis propagationis ; sed non salvatur debitum proximum, id est, ratione personae iam constitutae. — Et Scotus non videtur loqui nisi de debito naturalis propagationis, ratione naturae tantum. Et hoc non sufficit ad necessitatem personalem redemptionis. 70 Non est ergo Scotus, qui primus in hac quaestione distinxit inter ordinem naturae et ordinem temporis. Et secundum theologica principia Scoti, et secundum Scotistas clare loquentes atque iuxta Magistri principia concludentes, B. Virgo, etsi prius natura esset filia Adae quam iustificata, non tamen pendet ab Adamo in gratia iustitiae originalis transmittenda, sed a solo Christo, etiam Adamo non peccante. CAPUT DUODECIMUM In via D. Thomae, sanctificatio B. Virginis fuit post eius animationem, posterioritate vel temporis vel naturae1. I Praenotanda ad sensum Articuli secundi aperiendum. 1. Dum agitur de prima sanctificatione Beatissimae Virginis, D. Thomas semper ita ponit quaestionem : Utrum B. Virgo fuerit sanctificata ante animationem. Sanctificatio vero Beatissimae Virginis ante animationem esset sanctifi­ catio eius : a) vel in suis parentibus ; ά) vel in ipsa sua con­ ceptione ante animationem ; c) vel in corpore ipsius Virginis, antequam animaretur caro eius ; d) vel in anima eius, ita quod sanctificatio animae per gratiam praecesserit, saltem prioritate naturae sive ordinis, infusionem eiusdem animae in corpus : ut patet per argumenta in oppositum in a. 2. 2. Alterum valde notandum est, quomodo opponuntur argumenta contra veram thesim quae stabilitur in corpore articuli, nempe : « Respondeo : Dicendum, quod sanctificatio Beatae Virginis non potest intelligi ante eius animationem. Absolute enim loquendo, bene intelligi potest sanctificatio Beatae Virginis ante animationem, ut concludere ad litteram videntur tria argumenta in contra ; quorum unum sumitur ex maxima puritate, qua anima B. Virginis debebat nitere; alterum vero accipitur ex ipsamet Virginis Conceptione quae tamquam sancta celebrabatur ; tertium denique pro­ cedit ex sanctitate parentum eiusdem Virginis Mariae. Unde D. 1 hornas, dum ad argumenta respondet, non negat possibi1 Sum. TheolIII. q. 27, a. 2. Vide etiam supra, cap. 7. CAP. XII. — QUO PERDUCAT D. THOMAE VIA I l8l litatem huiusmodi sanctificationis, neque negat consequen­ tiam aut illationem ex praemissis in processu logico, sed ex aliis capitibus assumit argumentorum solutionem, videlicet : i° Ex hoc quod Christus est Redemptor omnium hominum ; 2° Ex hoc quod necessitas redemptionis ex parte omnium hominum, est necessitas non tantum ratione naturae, verum etiam ratione personae; 30 Ex hoc quod necessitas redemptio­ nis ex parte personae praesupponit ipsam personam iam constitutam ; constitutio autem personae, quae resultat ex composito substantiali animae et corporis, nullo modo habetur nisi post animationem, posterioritate ordinis et naturae. 3. Tertium propterea attente notandum atque diligenter introspiciendum, ad mentem et litteram D. Thomae in hoc Articulo 2. vere intelligendam et fideliter interpretandam, est illud fundamentale axioma ab Angelico Doctore stabi­ litum, nimirum : « Et si quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, nunquam incurrisset macu­ lam originalis culpae, et ita non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum. » Fundamentale istud in materia, de qua tractatur, principium traditur a D. Thoma in corpore Articuli ; et iuxta veram doctrinam theologicam, quae in tali principio clauditur, respondetur ad argumentum secun­ dum in contra, quod sic se habet : « Conveniens fuit, sicut Anselmus dicit, De conceptu virginali, cap. 18. : Ut illa Virgo ea puritate niteret, qua maior sub Deo nequit intelligi; unde et Cantic. 4, 7, dicitur : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. Sed maior puritas fuisset B. Virginis, si nunquam anima eius fuisset inquinata contagio originalis peccati. Ergo hoc ei praestitum fuit, ut, antequam animaretur caro eius, sanctificaretur. » Quid respondet Angelicus Doctor ad talem arguendi modum? At prius tamen quam ad examen vocetur huiuscc argumenti solutio, notare oportet quid ita arguendo concludatur. Ideo : 4. Maxime notanda quippe est praedicti argumenti con­ clusio : « Ergo hoc ei (B. Virgini) praestitum fuit, ut, ante­ quam animaretur caro cius, sanctificaretur. > Huiusmodi conclusio infertur ex his duabus praemissis : 1. Ea puritate, i82 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » qua maior sub Deo nequit intelligi, conveniens fuit ut B. Virgo niteret. 2. Sed maior puritas fuisset B. Virginis, si nunquam anima eius fuisset inquinata contagio originalis peccati. Ergo hoc ei praestitum fuit, ut, antequam animaretur caro eius, sanctificaretur. Quare concluditur ex his praemissis ad sanctificationem Virginis ante animationem? Nonne erat sufficiens et magis logicum concludere : Ergo hoc B. Virgini fuit praestitum, ut praeservaretur a macula originalis culpae* Ad quid ergo concludere : Ergo hoc ei praestitum fuit, ut, antequam animaretur caro eius, sanctificaretur ? i° Non con­ cluditur ad praeservationem a macula peccati originalis quia in hoc Articulo non agitur ex professo de praeservatione neganda vel affirmanda B. Virginis a macula origi­ nalis peccati, sed de sanctificatione ante eius animationem; et quod mirum est, D. Thomas nunquam quaestionem sir posuit : « Utrum B. Virgo praeservata fuerit a macula > ; sed constanter ponebat sic : « Utrum fuerit sanctificata ante animationem ». 2° Quia concludere ad sanctifica­ tionem carnis ante animationem eius est revera logicum consequens ex hoc quod « nunquam anima eius fuisset inquinata contagio originalis peccati » ; nam ex unione ad carnem ex Adamo per generationem derivatam anima inquinatur tali contagio. 30 Quia sanctificatio ante anima­ tionem dicit plus quam praeservatio a sola macula originalis culpae ; unde datur vel dari potest praeservatio a macula etiam in sanctificatione post animationem, nempe posterioritale ordinis vel naturae tantum. Quapropter D. Thoma? in responsione ad argumentum non negat consequentiam ex talibus praemissis, sed minorem praemissam reiicit veluti inconvenientem. Inde respondet ad secundum argu­ mentum in contra, ita concludens : 5. « Dicendum, quod, si nunquam anima B. Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi secundum quam est universalis omnium Salvator. Et ideo sub Christo, qui salvari non indiguit, maxima fuit B. Virginis puritas. Nam Christus nullo modo contraxit originale peccatum, sed in ipsa sui conceptione fuit sanctus, secundum illud Luc. i, 35. : Quod ex te nascetur CAP. XII. — QUO PERDUCAT D. THOMAE VIA 183 Sanctum, vocabitur Filius Dei. Sed B. Virgo contraxit quidem originale peccatum, sed ab eo fuit mundata antequam ex utero nasceretur. Et hoc signatur Job, 3, 9. ubi de nocte peccati originalis dicitur : Expeclet lucem, id est, Christum; et non videat, quia nihil inquinatum intravit in illam, ut dicitur Sapient. 7, 25. ; nec ortum surgentis aurorae, id est, Beatae Virginis, quae in suo ortu a peccato originali fuit immunis. » Haec D. Thomas ; ex quibus aperta manet via ad penetrandam Doctoris Angelici mentem, eiusdemque sanam ac profundam doctrinam recte capiendam circa primam Beatae Virginis sanctificationem. Etenim : 6. D. Thomas concedit maiorem argumenti, videlicet, quod Beata Virgo ea puritate nitere debuit, qua maior sub Christo, qui est verus Deus et homo, nequit intelligi. Concedere quoque videtur minorem, videlicet, quod maior fuisset Beatae Virginis puritas, si nunquam anima eius fuisset inquinata contagio originalis peccati. Non tamen admittit, sed prorsus reiicit, quod Beatae Virgini fuerit praestitum, ut, antequam animaretur caro eius, sanctifica­ retur. Qua de causa? Quoniam « si nunquam anima Beatae Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret (ait D. Thomas) dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator ». Haec est enim ratio capitalis, ratio suprema, ad quam appellat semper Doctor Angelicus, quotiescumque tractatur de prima Beatis­ simae Virginis sanctificatione. Dummodo dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium hominum Redemptor, nihil derogetur, dandum est Virgini Matri Christi quantum dari valeat. Ergo, ut nihil derogetur Christi Redemptoris dignitati, oportetne quod Beatissima Azirgo incurrat actu maculam originalis peccati? Numquid sunt incompossibilia simul dignitas Filii et praeservatio Matris a macula originalis culpae? Minime docet hoc D. Thomas ; nunquam D. Thomas dixit hoc ; D. Thomas ait quod « si nunquam anima Beatae Virginis fuisset contagio originalis culpae inquinata, hoc derogaret dignitati Christi secundum quam est universalis omnium Salvator ». Cumam? Si quaeris quare, audias ex ipso ore D. Thomae quare : « Et si quocumque modo ante Τ84 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, nunquam incur- I risset maculam originalis culpae, et ita non indiguisset redemp­ tione et salute quae est per Christum. » Ex quo patet, quod « nunquam incurrere maculam originalis culpae » aut « nun­ quam fuisse contagio originalis peccati inquinatum » signi­ ficat : esse quocumque modo sanctificatum ante animationem. Unde etiam esse sanet ificatum in ipsomet primo instanti animationis, ita quod prius prioritate naturae et ordinis intelligatur animam sanctificari quam carni uniri, vel carnem mundari quam animam in carnem infundi, constituit unum ex multiplicibus modis, quibus ante animationem Beata Virgo potuisset esse sanctificata. Et si quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, nunquam incurrisset maculam originalis culpae, sive anima eius nun- . quam fuisset contagio originalis peccati inquinata ; et ita non indiguisset redemptione ; et hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator. Sed audiamus iterum I). Thomam exponentem ac declaran­ tem ipsum D. Thomam ; nemo interpres D. Thomae melior, quam D. Thomas ipse. 6. D. Thomas, loquens de carne Christi et de came Beatae Virginis, ait ad hoc propositum, III. Sent. dist. 3. q. 4. a. i. : « Caro Christi, secundum quod fuit in patribus et etiam in ipsa Beata Virgine, peccato infecta fuit antequam assu­ meretur ; sed in ipsa assumptione ab omni infectione peccati purgata est, ut, secundum quod est actu caro Christi, in ea nihil maculae inveniatur. » Ibidem ad 1. : « Caro Christi, actu existens caro Christi, nullo modo fuit infecta; eius enim emundatio a praecedenti infectione, saltem intellectu (priori­ tate ordinis vel naturae), praecedit assumptionem ; unde in Divinam Sapientiam nihil inquinatum incurrere potuit. » Atque Sum. theol. III. q. 31. a. 7. ad i. : « Dicendum, quod Christus non assumpsit carnem humani generis subtectam peccato, sed ab omni infectione peccati mundatam ; et ideo in Dei Sapientiam nihil inquinatum incurrit. » Et ibid, ad 2. : « Christus dicitur primitias nostrae naturae assumpsisse quantum ad similitudinem conditionis, quia sc. assumpsit carnem peccato non infectam, sicut fuerat caro hominis ante CAP. XII. — QUO PERDUCAT D. THOMAE VIA peccatum ; non autem hoc intelligitur secundum continui­ tatem puritatis, ita sc. quod illa caro primi hominis conser­ varetur, a peccato immunis usque ad formationem corporis Christi. » E contra, dum loquitur de corpore et carne Beatissimae Virginis, ait III. q. 14. a. 3. ad 1. : « Dicendum, quod caro Virginis concepta fuit in originali peccato; et ideo hos defectus contraxit. Sed caro Christi ex \zirgine assumpsit naturam absque culpa, et similiter potuisset naturam assumere absque ■poena. » Et postea, q. 31. a. 7. : « Corpus Christi non refertur ad Adam et ad alios patres nisi mediante corpore Beatae Virginis, de qua carnem assumpsit. Sed corpus Beatae Virginis totum fuit in originali peccato conceptum, ut supra dictum est, q. 14. a. 3. ad 1. et q. 27. a. 2. Et ita etiam secundum quod in patribus, fuit peccato obnoxium. Ergo caro Christi, secundum quod fuit in patribus, fuit peccato obnoxia. ■ Unde : 7. Dicendum : a) In came Christi, prout actu existebat caro Christi, nihil maculae inveniebatur ; in carne vero Matris Christi, prout actu erat iam caro Virginis, aliquid maculae erat inveniri, b) Caro Christi nullo modo fuit infecta; caro autem Virginis Matris aliquo modo infecta, c) Caro Christi a praecedenti infectione prius, saltem intellectu, fuit emundata quam animata et assumpta ; caro vero Virginis Matris Christi nullo modo emundata fuit ante animationem, neque prius, intellectus seu naturae prioritate, in ipso instanti animationis, d) In animam Christi nihil inquinatum incurrere debuit neque potuit; in animam vero Beatissimae Virginis aliquid inquinatum incurrere potuit et debuit, tametsi actua­ liter, gratia Dei praeveniente, nihil incurrerit. 8. Iam vero : anima rationalis, utpote a Deo ex nihilo creata, non habet nec habere potest a Deo, quod sit contagio originalis peccati inquinata, sed a carne in quam, dum creatur, infunditur ; a carne, inquam, infecta, ex Adamo derivata, cui substantialiter unitur et cum qua fit una natura humana, et ex qua substantiali unione componitur humana persona in humana natura una subsistens.-Exinde ex contagione carnis, quae est infecta et in qua est iam aliquid maculae \ irtualiter potens animam sibi substantialiter coniunctam infuere, ι86 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » ipsa anima, dum macula carnis, cui coniungitur, attingitur, fit indigna, ut gratiam Dei accipiat ; et, utpote infectae carni ex Adamo derivatae substantialiter coniuncta, debet Dei gratia carere ; ac gratiae perinde nitore esse privata, ex cuius privatione resultat macula in anima. Datur itaque hic in processu humanae generationis atque in piolis generatae conceptione duplex macula, videlicet macula carnis et macula animae. Macula enim camis est causa instrumentalis maculae in anima ; si autem auferatur a carne cui anima unitur, antequam uniatur, huiusmodi injectio seu macula, aufertur eo ipso instrumentalis causa originalis peccati ; ideoque verificaretur tunc, quod anima, quae a Deo creatur, nunquam fuisset contagio originalis peccati inquinata, et nunquam maculam peccati incurreret, et nullo modo peccatum originale contraheret ; ac proinde anima illa iam non indigeret redem­ ptione ; et hoc derogaret dignitati Christi Redemptoris. Si vero a carne cui anima infunditur, ante infusionem animae et carnis animationem, non auferatur injectio seu macula, quae est virtus instrumentalis causativa peccati originalis in prole generata, tunc macula carnis potens est causare maculam animae ; et tunc ex ipsa substantiali unione animae ad carnem, anima ipsa iam est contagio originalis peccati virtualiter inquinata ; et nisi a Deo per gratiam sanctifi­ cantem ex meritis Christi Redemptoris praeservetur, actu originale peccatum contrahet peccatique maculam actualiter incurret. 9. Quapropter, si hoc Beatissimae Virgini praestitutum fuisset, ut, antequam animaretur, caro eius sanctificaretur, nunquam anima eius fuisset inquinata contagio originalis peccati, neque actualiter, neque virtualiter ; neque de jacta, neque in virtute causae. Tunc enim caro Beatissimae Virginis, actu existons caro Virginis, esset sicut caro Christi actu existens caro Christi : a) nullo modo infecta ; b) prius emun­ data quam animata ; c) nihil maculae continens ; d) nulhm potens causare in anima maculam ; e) ideoque sicut in ani­ mam Christi, ita pariter in animam Beatissimae Virginis nihil inquinatum incurrere debuit neque potuit. Utique : maior puritas fuisset Beatae Virginis, si nunquam anima eius CAP. XII. — QUO PERDUCAT D. THOMAE VM 187 fuisset inquinata contagio originalis peccati ; quoniam in tali hypothesi puritas Beatissimae Virginis non tantum­ modo esset maxima sub Christo, verum etiam aequalis puritati Christi, qui salvari non indiguit. Et hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Redemptor. Inde habentur etiam haec quae sequuntur Corollaria. Ergo nunquam incurrere maculam originalis culpae aut nunquam esse inquinatum contagio originalis peccati, idem significat ac : Nullo modo contraxisse originale peccatum. « Nam Christus (prosequitur D. Thomas) nullo modo contraxit originale peccatum. » Ergo nunquam incurrere maculam originalis culpae aut nunquam fuisse contagio originalis peccati inquinatum, idem significat ac : In ipsa conceptione, vi conceptionis, esse sanctum. « Nam Christus (addit D. Thomas) in ipsa sui Conceptione fuit Sanctus. » Ergo nunquam incurrere maculam originalis culpae aut nunquam fuisse contagio originalis peccati inquinatum idem significat, ac : Non indigere redemptione. « Nam Christus (adiungit D. Thomas) salvari non indiguit, tamquam Univer­ salis omnium hominum Salvator. » Ergo sub Christo maximam Virgo Mater eius habere debuit et habuit puritatem. « Et ideo sub Christo, concludit D. Thomas, qui salvari non indiguit, maxima fuit Beatae Virginis puritas. » 11 Sanctificatio B. Virginis poterat quidem fieri ante eius animationem ; sanctificatio autem B. Virginis in sua propria persona non potest intelligi ante eius ani­ mationem. Poterat quidem fieri ante eius animationem. — Hoc enim est, quod legitime concludunt argumenta art. 2. in oppositum, videlicet, quod sanctificatio B. Virginis fieri poterat : Primo : In parentibus. « Apostolus dicit, Rom. 2, 16. : Si radrix sancta, ct rami, Radix autem filiorum sunt 188 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » parentes eorum. Potuit, ergo B. Virgo sanctificari etiam in suis parentibus ante animationem ». Angelicus Doctor, dum respondet ad hoc argumentum in Summa theologica, non negat possibilitatem ; sed tantum asserit, quod ad impe­ diendam transmissionem peccati originalis non sufficit sanc­ tificatio personalis parentum, quae non transit in prolem carnaliter genitam, quia talis sanctificatio non respicit carnem, sed mentem ; requiritur praeterea sanctificatio totius naturae, vel quod fomes totaliter in parentibus fuerit sublatus ; et talis sanctificatio erit in resurrectione. Unde, III. Sent. dist. 3. q. i. a. i. ait : « Sanctificatio parentum in B. Virginem transfundi non potuit, nisi curatum esset in eis non solum id quod personae est, sed etiam id quod est naturae, in quantum huiusmodi : quod quidem Deus facere potuit, sed non decuit. » Et iterum, II. Sent. dist. 31. q. 1. a. 2. ad 5. : « Dicendum, quod hoc non potest esse, ut concupiscentia habitualis (fomes peccati), quae in deordinatione virium animae consistit, tolleretur ex toto, nisi natura penitus reintegraretur ; et hoc quidem nulli dubium est, quin Deus facere posset; et si hoc fieret, procul dubio geniti sine originali nascerentur. » Secundo : In ipsa sua Conceptione. « Praeterea, sicut dictum est in art. 1. praecedenti, non celebratur festum nisi de aliquo sancto. Sed quidam celebrant festum Conceptionis B. Virginis. Ergo videtur, quod in ipsa sua Conceptione fuerit sancta; et ita quod ante animationem fuerit sanctifi­ cata. » Ad quod respondet sic D. Thomas : « Dicendum, quod, licet Romana Ecclesia Conceptionem B. Virginis non celebret, tolerat tamen consuetudinem aliquarum ecclesiarum illud festum celebrantium. Unde talis celebritas non est . totaliter reprobanda. Nec tamen per hoc quod festum Con­ ceptionis celebratur, datur intelligi quod in sua Conceptione fuerit sancta ; sed, quia quo tempore sanctificata fuerit, ignoratur, celebratur festum sanctificationis eius, potius quam Conceptionis in die Conceptionis ipsius. » Plura sunt hic notatu digna : χθ Conceptio de qua est sermo, est Conceptio B. Virginis active sumpta, Conceptio λ irgini- in dic conceptionis eius, Conceptio Virginis ante- CAP. XII. — QUO PERDUCAT D. THOMAE VIA 1 : 1 I I ‘ I I I ■ I I 189 quam animaretur caro eius ; unde in argumento, ex hoc quod B. Virgo in sua Conceptione fuerit sancta, concluditur : e Et ita quod ante animationem fuerit sanctificata. » 2° Celebrare hanc Conceptionem, est quod vocabat errorem S. Ber­ nardus; et quod, secundum Albert uni Magnum, damnaverunt omnes Magistri Parisienses ; et quod non esse securum docuit S. Bonaventura. 30 De hac Conceptione loquitur Aureolu-, dum scribit : « Istis non obstantibus, dicendum, quod aliud est celebrare quod apparet in re, aliud quod occurrit in spe. De conceptione igitur seminis non fit festum propter semetipsum in se, sed propter Mariam, quae statim, concept » semine, offerebat se in spe; et hoc modo dicendum, quod fit festum de conceptione etiam in illa die, qua conceptum est semen, non quidem festum seminis aut conceptionis in se, sed Mariae, quae relucebat in Conceptione x. » 40 D. Thoma>, 1 Petri Aureoli Tract. De Concepi. Virg., cap. 6. Similiter, fere explicabat Petrus Abaelardus Immaculatam Conceptionem quam dicebat esse ab omnibus celebrandam. Vide Bulletin de Litté­ rature ecclésiastique, 1911, p. 177, etc. Notes bibliographiques sur l'histoire de la théologie de l'immaculée Conception. — A. Noyon, Traité sur la Conception, attribue à Abélard: La question d’authenticité sc pose tout d’abord. Alva, non plus d’ailleurs que Possevin ne la soulèvent. Tous deux s’en tiennent à l’attribution fournie par le manuscrit qu’ils ont eu sous les yeux : « Incipit tractatus magistri Abaelardi de Conceptione beatae et gloriosae Virginis Mariae. In isto opus­ culo sic explicatur Immaculata Conceptio B. Virginis : Nemine:·; certe fidelium arbitror esse qui. si lectulum illum invenerit, quo Dei Genitrix concepta fuit, non ei reverentiam exhiberet... Quanto magis autem illi semini, unde tam Mariae quam Domini corpus est forma­ tum, honorem nos convenit exhibere debitum ?... Quid impedit cre­ dere hanc gratiam Dominus parentibus suae genitricis posse et velle conferre, ut absque omni carnalis concupiscentiae labe sanctissimum illud corpusculum generarent ?... Constat... quod, cum B. V Maria conciperetur, unum corpus fuit cum sanctissimo corpore Domini, quod et ipsam conceptam ab originali culpa mundavit... In ipsa conceptione Maria unum corpus vel una caro erat cum filio. Sicut enim oleum aqueo coni unctum liquori, qualitates aquae in suam non admittit substantiam, tametsi per idem cum aqua manaverit stillici­ dium, ita et corpus Redemptoris, quamquam ab Adam patres per omnes transierit, omni massa corruptelae obnoxia, ceu oleum superexcessit, sui itineris pondus in nullo quantolibet perfecto sistere 190 d. THOMAS ET BULL/X 6 INEFFABILIS DEUS » sequens vestigia SS. Bernardi, Alberti et Bonaventurae, necnon et Parisiensium Magistrorum, etiam reprehendit celebrare tamquam sanctum festum Conceptionis in die conceptionis eius. Conceptio enim Virginis non est sancta, antequam sanctificetur ; et ante animationem non fuit sanctificata. 5° Attamen D. Thomas observat, quod « Talis celebritas non esi totaliter reprobanda ». Qua de causa ? «) Quia « licet Romana Ecclesia Conceptionem non celebret, tolerat tamen consuetu­ dinem aliquarum ecclesiarum illud festum celebrantium . b) Quia « per hoc, quod festum Conceptionis celebratur (secundum consuetudinem toleratam ab Ecclesia et in sensu quo ab Ecclesia Romana tolerabatur), non datur intelligi quod in sua Conceptione (ante animationem, videlicet), B. Virgo fuerit sancta ». c) « Quia, quo tempore B. Virgo sanc­ tificata fuerit, ignoratur, celebratur festum sanctificationis eius potius quam Conceptionis in die Conceptionis eius. Per quod datur intelligi, quod tempus, quo B. Virgo in sua propria persona sanctificata fuit, poterat esse, et de facto ita fuit, primum instans temporis quo caro Virginis fuit animata, et persona Virginis ex corpore et anima iam constituta incepit esse, id est, existera. Tertio : In carne ante animationem vel in anima ante unionem ad carnem. « Praeterea : Conveniens fuit, sicut Anselmus dicit, ut illa Virgo ea puritate niteret, qua maior sub Deo nequit intelligi ; unde in Cantic. 4, 7. : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. Sed maior puritas B. Virginis, si nunquam anima eius fuisset inquinata con­ tagio originalis peccati. Ergo hoc ei praestitum fuit, ut, antequam animaretur caro eius, sanctificaretur. » Istud argumentum iam fuit in Praenotandis praeventum et solutum ; sed oportet adhuc hic immorari atque in eius­ dem explicatione insistere ; quia hic iacet punctum candens totius quaestionis et volvitur totius huius celeberrimae voluit. » — Cette étrange théorie est combattue par saint Thomas. Nous aurons 1 occasion d’y revenir dans un prochain article. Disons seulement qu’elle est rapportée par Hugues de Saint-Victor, Dr Sacramentis, II.-I, cap. v. — Patrol. Lat., t. CLXXVI, col. 38. CAP. XII. — QUO PERDUCAT D. THOMAE VIA IÇI controversiae cardo. Hic, in Summa theologica, solvitur argumentum magno illo principio quo interiora ipsius quaestionis illuminantur, nempe : « Si quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, nunquam incur­ risset maculam originalis culpae ; et ita non indiguisset redemr lionc et salute quae est per Christum. » Si quocumque modo, id est, si Beata Virgo sanctificata fuerit : i° in suis parentibus ante animationem ; 2° in ipsa sua conceptione ante anima­ tionem ; 3° in carne sua, antequam animaretur ; 40 in anima sua, antequam uniretur carni ; si quocumque ex istis quatuor modis Beata Virgo sanctificata fuisset, sequeretur quod : a) « nunquam incurrisset maculam originalis culpae » ; b) « et ita non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum. Unde, si Beata Virgo sanctificata fuit per gratiam Christi Redemptoris, oportet quod sanctificaretur, non in parentibus, non in ipso actu conceptionis, non in carne ante animationem, non in anima ante unionem ad carnem, sed por-tquam cuncta Virginis perfecta sunt, sc. et corpus et anima. Quapropter : Sanctificatio Beatae Virginis in sua propria persona con­ stituta non potest intelligi ante eius animationem. — Atque de hac personali sanctificatione loquitur D. Thomas, dum ait : « Respondeo : dicendum, quod sanctificatio Beatae Virginis non potest intelligi ante eius animationem, duplici ratione. » Ratio i. « Primo quidem, quia sanctificatio, de qua loquimur, non est nisi emundatio a peccato originali ; sanctitas enim est perfecta munditia, ut Dionysius dicit Dc Div. Nom. cap. 12. Culpa autem non potest emundari nisi per gratiam, cuius subiectum est sola creatura rationalis. Et ideo ante infusionem animae rationalis Beata Virgo sanctificata non fuit. » Ratio 2. « Secundo, quia, cum sola creatura rationalis sit susceptiva culpae, ante infusionem animae rationalis proles concepta non est culpae obnoxia. Et si quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, nunquam incurrisset maculam originalis culpae ; et ita non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum, de quo dicitur Math, i, 2i. : Ipse salvum jaciet populum suum. Hoc autem IÇ2 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » inconveniens est, quod Christus non sit Salvator omnium hominum, ut dicitur I. Tim., 4. » Explicatio primae rationis. — Prima enim ratio innititur his duabus propositionibus, nempe : i° Sanctificatio de qua loquimur, fit fer gratiam gratum jacientem. 2° Gratiae gratum facientis subiectum est sola creatura rationalis. Cum ergo crea­ tura rationalis sit composita ex corpore et anima rationali, ideo ante infusionem animae rationalis Beata Virgo sanc­ tificata non fuit. Prima autem propositio ex eo fit manifesta, videlicet, quia sanctificatio de qua loquimur, est emundatio a peccato originali ; peccatum autem originale habet rationem culpae; culpa autem non potest emundari nisi per gratiam sanctifi­ cantem seu gratum facientem, qua creatura rationalis forma­ liter est iusta. Cum ergo peccatum originale, prout habet rationem culpae, consistat in carentia originalis iustitiae ex libera voluntate primi parentis, sequitur, quod perfecta mun­ ditia a peccato originali in nobis, quoad rationem culpae et reatum poenae aeternae, non potest fieri nisi per gratiam sanctificantem, qua filii Dei adoptivi nominamur et sumus. Altera vero propositio : Gratiae gratum facientis subiectum est sola creatura rationalis, id est, compositum substantiale - animae et corporis per animam informati : etiam ex eo fit manifesta ; quia aliter emundatio a peccato originali per gratiam gratum facientem fieret seorsum, vel in corpore solo, vel in anima sola ante eius unionem substantialem cum corpore. Non quidem in solo corpore ; quia caro non potest esse subiectum gratiae sanctificantis. Nec in anima sola; quia, licet animae rationalis essentia sit proprium subiectum gratiae gratum facientis, tamen anima non praeexistit ante infusionem cius in corpus. Et aliunde, si intelligatur animam prius prioritate ordinis per gratiam sanctificari quam corpori uniri, tunc iam Beata Virgo sanctificata fuerit aliquo modo ante animationem, ut dicitur in 2. ratione. Explicatio secundae rationis. — Ratio autem secunda innititur his duabus propositionibus : i° Ante infusionem animae proles concepta non est culpae obnoxia. 2° Si quocumque CAP. XII. — QUO PERDUCAT D. THOMAE VIA 193 modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum. Prima enim propositio ex eo patet : a) Quia sola creatura rationalis est susceptiva culpae ; et ante infusionem animae proles concepta adhuc non est creatura rationalis, b) Quia cx hoc anima rationalis infectionem incurrit, quod fit cum carne traducta una natura, atque ex hoc originale peccatum est in anima, in quantum pertinet ad humanam naturam. Ante infusionem autem animae, nec anima pertinet adhuc ad humanam naturam, nec facta fuit cum carne natura una; nec proinde proles concepta est adhuc natura humana actu completa, c) Quia, etsi proles concepta, concepta iam vere dicitur in peccato originali; unde D. Thomas, III. q. 14. a. 3. ad i. : « Caro Virginis concepta fuit in originali peccato ; et iterum, q. 31. a. 7. : « Corpus B. Virginis totum fuit in originali peccato conceptum »; verumtamen, peccatum origi­ nale eo modo est in carne et in corpore ante animationem, ut est ipsa natura humana seu proles concepta, nimirum, in virtute, in fieri, in causa ; nam peccatum originale trahitur ex origine naturae humanae simul cum natura ; quapropter originale peccatum contrahitur. Altera vero propositio ex hoc demonstratur ab ipso D. Thoma dicente : « Si quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, nunquam incurrisset maculam originalis culpae.r> Si B. Virgo sanctificata fuisset in parenti­ bus, vel in conceptione sua, vel in carne sua ante unionem ad animam, vel in anima sua ante unionem ad carnem ; si quo­ cumque modo fuisset sanctificata ante animationem : tunc Beatissima Virgo nullo modo contraxisset originale peccatum ; et ita persona B. Virginis, iam constituta ex anima et cor­ pore, non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum. Et hoc derogaret dignitati Christi, secundum quod est universalis omnium Salvator. Hoc oportet repetere, et in hoc convenit insistere, ut saltem aliquando doctrina D. Thomae pateat omnibus, et ab omnibus recte capiatur. « Maculam originalem nunquam incurrere »; « animam nun­ quam fuisse contagio originalis peccati inquinatam » perinde valent ac dicere : « Quocumque modo ante animationem sanctii3 194 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » ficatum fuisse η; « Non indigere redemptione et salute quae esi per Christum ». Ex quibus aperte liquet, quod nunquam incurrere maculam originalis culpae, excludit omnem modum contrahendi originale peccatum ; ideoque importat in sua significatione nullo modo contrahere peccatum originale, nec in actu, nec in debito personali contrahendi actualiter. Hoc autem est proprium solius Christi, qui nullo modo contraxit originale et salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator. Duplex ratio, quare sanctificatio B. Virginis non potest intelligi ante eius animatione II , est duplex aspectus unius rationis. — Illa, inquam, ratio, qua D. Thomas, II. Seni. dist. 31. q. i. a. 1. ostendit, quod « sit necesse omnes homines nasci in peccato originali », videlicet : « Ille, qui non est peccato obnoxius, redemptione non indiget. Si ergo esset aliquis qui non in peccato originali nasceretur, praeter Christum, inveni­ retur aliquis qui redemptione facta per Christum non indi­ geret ; et sic Christus non esset caput omnium hominum, quod non est conveniens secundum fidem. Ergo nec ponere, quod aliquis sine peccato originali nasci possit. » Nativitate, nimirum, quae dicitur nativitas in utero. Illa, inquam, sola ratio, qua ipse D. Thomas, I.-II. q. 81. a. 3. ostendit, quod peccatum primi parentis transit per originem in omnes homines. » Respondeo : dicendum, quod secundum fidem catholicam firmiter est tenendum, quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivati, peccatum originale ex eo contrahunt ; alioquin, non omnes indigerent redemptione quae est per Christum : quod est erroneum. » Erroneum ergo est dicere, quod Beata Virgo sanctificata fuerit in parentibus ante animationem. Erroneum similiter est dicere, quod Beata Virgo sancti­ ficata fuerit in carne sua ante animationem. Erroneum pariter est dicere, quod Beata Viigo sanctifi­ cata fuerit in anima sua, antequam animaretur caro eius. Erroneum etiam est dicere, quod Beata Virgo sanctificata fuit quocumque modo ante animationem. CAP. XII. — QUO PERDUCAT D. THOMAE VIA IÇ5 III Corollarium. « Unde relinquitur quod sanctificatio Beatae Virginie fuerit post eius animationem » Caietanus, nobilissimus inter interpretes D. Thomae, recte interpretatus est doctrinam a D. Thoma traditam in corpore Articuli. — Ait enim In III. Pari. q. 27. a. 2. : « Advertendum est, quod aliud est personam B. Virginis indiguisse redimi a peccato per Christum ; et aliud est, foetum illum, ante animae infusionem, indiguisse sanctificari per Christum. Nam personam ipsam indigere salvari a peccato, est liberari a peccato quod habet vel haberet; oportet enim aut quod habeat peccatum, vel quod sit in procinctu seu Periculo habendi peccatum, quisquis eget salvari a peccato ; si enim peccatum non habet nec est in periculo habendi peccatum, Salvatore a peccato non indiget, ut patet. Foetum autem egere sanctificatione est quia, nisi sanctificetur, immundus erit. Si Beatae igitur Virginis foetus sanctificatus fuisset ante infusionem animae rationalis, cum foetus non sit homo nisi per animam rationalem, non ipsa Beata A7irgo, quae non erat adhuc, sed foetus ille indiguisset sanctificari per Christum ; sed ipsa Beata Virgo fuisset concepta sine peccato originali absque quacumque alia gratia; ita quod, ex hoc ipso quod anima sua infusa esset materiae mundae, originale peccatum non contraxisset, etiam si nulla superapposita fuisset gratia. Ac per hoc, ipsa Beata Virgo non indiguisset gratia redemptionis seu salvationis a peccato, per Christum factae. » b) « Exemplum. Apostolus Paulus, quia natus est civis Romanus (Act. Apost., 22, 28), nunquam indiguit Caesarea gratia ad civilitatem Romanam, quamvis aliquis ex patribus suis hac gratia indiguerit. Simile est in proposito; quia, licet caro antecedens personam Beatae Virginis indiguerit redimi 196 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » tali modo per Christum, ipsa tamen Beata Virgo, quia nata in utero esset expers peccati absque infusa sibi gratia prae­ servante ne incurreret, non indiguisset simpliciter et abso­ lute redimi seu salvari a peccato per Christum. Et hinc habes, quod, si dicatur, quod Beata Virgo indiguisset in carne praecedente redimi a peccato, quamvis non in se, haec distinctio non obstat dictis. Quoniam indigere in anteceden­ tibus non est ipsam indigere; ita quod ly in antecedentibus est conditio diminuens rationem indigentiae personalis. Et propterea non valet consequentia : Indiguisset in sui foetus carne; ergo ipsa Beata Virgo indiguisset. » c) « Est ergo simpliciter vera doctrina in Littera (in a. 2.) tradita, quod si Beata Virgo inisset ante infusionem animae sanctificata, quod non eguisset redemptione et salute a pec­ cato quae est per Christum. Et bene nota, quod non dicitur quod non indiguisset salute gratiae aut gloriae facta per Christum, sed salute a peccato, a qua dictus est Icsus, hoc est Salvator, ut Angelus revelavit loseph, dicens, Math. 1, 21. Vocabis nomen eius lesum; ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum. » Haec pulchre, bene, recte Caietanus. Caietanus tamen, ut bonus Homerus qui quandoque dor­ mitat, certe dormitavit1 in interpretatione Corollarii, quod D. Thomas apposuit in calce Articuli : « Unde relinquitur, quod sanctificatio Beatae Virginis fuerit post eius animationem. » — « Circa corollarium (concludit Caietanus) dubium occurrit, quia non videtur sequi ex praemissis. Nam ex hoc, quod Beata Virgo non fuit sanctificata ante animationem, non sequitur, quod sanctificatio eius fuerit post animationem. Stat enim, quod nec ante, nec post, sed in ipso instanti infu­ sionis fuerit sanctificata : ut multi moderni tenent. » Utique, ex praemissis non videtur sequi, quod sanctificatio Beatae Virginis, ex eo quod non fuit ante animationem, facta fuerit post animationem, posterioritate temporis; sed evidenter et necessario sequitur, quod facta fuerit post animationem, saltem posterioritate naturae. Consequenter stat, quod, etsi λ) 1 Vide supra, cap. 7. p. 92 sq. CAP. ΧΠ. — QUO PERDUCAT D. THOMAE VIA I97 non post posterioritate temporis, sanctificata tamen fuerit post naturae vel ordinis posterioritate. Consequenter stat, quod in ipso instanti infusionis animae, dummodo prius intelligatur animam uniri carni quam sanctificari. Et -i ita sentiebant et tenebant illi moderni, de quibu- Caietanus loquitur, recte sentiebant et iure merito tenebant. At sunt tamen mulli moderni et antiqui, ante Caietanum et tempore Caietani et post Caietanum, dicentes Beatam Vir­ ginem sanctificatam fuisse in ipso istanti infusionis animae, ita quod prius intelligatur animam sanctificari quam carni uniri ; et hoc non stat cum indigentia personali redemptionis et salutis quae est per Christum ; hoc reiicitur a SS. Ber­ nardo, Alberto et Bonaventura ; hoc reiicit fortiter D. Thomas, cum ait ι « Et si quocumque modo ante animationem Beata I irgo sanctificata fuisset, nunquam incurrisset maculam origi­ nalis culpae- ; et ita non indiguisset redemptione ct salute quae est per Christum. » ô) « Ad hoc dicitur (respondet Caietanus) quod aliud est discutere materiam hanc absolute, et aliud in quantum ex hac Littera infertur talis conclusio corollario. Nam absolute loquendo, inter duas positiones extremas, sc. quod fuerit sanctificata vel ante infusionem animae vel post infusionem animae, est positio media : quod fuit sanctificata in instanti infusionis. » Distinguere oportet : si ante et post intelligatur de prioritate et posterioritate temporis, utique est adinvenire positionem mediam, nimirum instans infusionis. Si vero ante et post intelligatur de prioritate et posterioritate ordinis vel naturae, tunc non datur positio media inter istas posi­ tiones extremas, nempe : Animam sanctificari prius prioritate naturae quam uniri carni ; Animam sanctificari poste­ rioritate naturae post unionem ad carnem seu post infusionem animae in carnem. Quoniam tunc ante et post sunt unum instans temporis, videlicet, instans infusionis animae. c) « Cuius opinionis Auctor (D. Thomas) hic non meminit ; quia tempore suo non erat adinventa, omnibus communiter tenentibus B. Virginem conceptam in peccato originali : ideo ut videtur, reprobantibus sanctificationem carnis eius ante infusionem animae, ut in hac Litteia patet. » i° Auctor 198 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » seu D. Thomas hic non meminit expresse ; sed expresse in terminis meminit, III. Seni. dist. 3. q. 1. a. 1. sol. 2. dicens « Ad secundam quaestionem (utrum B. Virgo ante animationem sanctificata fuerit) dicendum, quod sanctificatio B. Virginis non potuit esse decenter ante infusionem animae, quia gratiae capax nondum erat ; sed nec etiam in ipso instanti infusionis, ut sc. per gratiam tunc sibi infusam conservaretur, ne culpam originalem incurreret. Christus enim hoc singu­ lariter in humano genere habet, ut redemptione non egeat, quia caput nostrum est ; sed omnibus convenit redimi per ipsum. Hoc autem esse non posset, si alia anima inveniretur quae nunquam originali macula fuisset infecta ; et ideo nec B. Virgini nec alicui, praeter Christum, hoc concessum est. 2° Ergo talis opinio iam erat adinventa tempore D. Thomae; et S. Bonaventura facit quoque mentionem expressam de hac opinione aliquorum theologorum, ut supra dictum est1, et reiicit illam, sicut hic reiicitur a D. Thoma et in eodem sensu quo hic reiicitur ; nam, teste S. Bonaventura, sensus erat : Animam B. Virginis sanctificatam fuisse in ipso instanti infusionis, ita quod prius firioritatc naturae anime intclligalur sanctificari quam uniri carni. Unde a D. Ihoma reiicitur; quia sic persona B. Virginis iam non egeret redem­ ptione. « Et si quocumque modo ante animationem B. Virgo sanctificata fuisset, nunquam incurrisset maculam originalis culpae, et ita non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum. » 30 Utique; omnes communiter tenebant B. Virginem conceptam in peccato originali ; sed non omnes absolute, nam hoc non tenebant qui docebant B. Virginem sanctificatam fuisse in parentibus aut in carne ante anima­ tionem. 40 Equidem : qui communiter tenebant, omnes tenebant ; sed non omnes simili modo explicabant ; nam quidam eorum tenebant B. Virginem conceptam in peccato originali, et nonnisi post aliquam morulam temporis sanctifi­ catam fuisse ; alii vero tenebant B. Virginem sanctificatam fuisse post contractionem peccati originalis, sed posterioritate vel temporis vel naturae. 50 Nec omnes reprobabant sancti1 Cap. 11. , I I | < CAP. XII. — QUO PERDUCAT D. THOMAE VIA K# ficationem carnis B. Virginis ante infusionem animae eius ; non reprobavit Lullius, non reprobavit Seotus, non repro­ bavit Galatinus ; et quod plus est, adhuc non reprobabant aliqui episcopi in vespere iam Dogmaticae definitionis, ut postea videbitur. d) « Et propterea, loquendo secundum praesentis Litterae contextum, consequentia tenet ; quia a negatione sanctifi­ cationis anterioris, cum sua ratione, quia sc. contraxit peccatum originale, infertur, quod fuerit sanctificata po=t animationem. » i° Loquendo secundum praesentis Litterae contextum, consequentia non tenet ; quia contextus prae­ sentis Litterae non reiicit nisi sanctificationem B. Virgini'· quocumque modo ante animationem ; sed non sanctificationem in ipso instanti temporis animationis. 2° Quia ratio funda­ mentalis, ratio efficax, non est quidem quia contraxit pecca­ tum originale; sed quia, si « nunquam incurrisset maculam originalis culpae », si « nullo modo contraxit originale peccatum . « ita non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum », ct « hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator ». Haec est ratio negationis sanctificationis anterioris ad animationem carnis. Atque huiusmodi ratio, quae est efficax, non necessario importat nisi quod B. Virgo contrahat peccatum originale aliquo modo, videlicet, quantum sufficiat ad necessitatem personalem redemptionis. 30 Atque exinde, ex tali ratione non infertur in bona logica necessario nisi quod sanctificatio fuerit post animationem posterioritate naturae et ordinis. e) « Et clare patet, quod sequela haec est efficax ; quo­ niam impossibile est in uno eodemque instanti contrahere peccatum originale et sanctificari ab illo. Stat ergo Littera solida, quamvis non sollicita de illa media opinione, tunc inopinabili. » i° Non est efficax talis sequela ; quoniam, etsi impossibile sit in uno eodemque instanti temporis contrahere actu originale peccatum ct sanctificari ab illo, nam idem esset ac carere gratia simulque gratiam in eodem instanti temporis habere : est tamen certe possibile simul tempore sanctificari a peccato originali et habere debitum seu necessi­ tatem illud contrahendi. 2° Illa opinio non erat tunc inopina­ 200 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS ί bilis; sed, ut iam indicatum est, plures ita opinabantur, licet non omnes illam opinionem dc primo instanti infusionis recte intelligebant. 30 Stat ergo Littera D. Thomae solida, et solida D. Thomae doctrina, et solidus ac verus Litterae spiritus, interpretando post animationem distinctive : vel tempore, vel natura: ut magnificum dc hoc ipsemet Caietanus alio in loco perhibuit testimonium. Equidem : Caietanus alio in loco revera optime interpretatus est corollarium D. Thomae : « Unde relinquitur, quod sancti­ ficatio B. Virginis fuerit post eius animationem. » — En Caietani vere aureum Commentarium, quo tota D. Thomae doctrina circa peccatum originale, et B. Virginis a macula peccati praeservationem ac eiusdem sanctificationem, fit plana et facilis ad intelligendum, luceque splendida cum necessitate personali redemptionis mire componitur. Con­ clusiones enim et corollaria in doctrina D. Thomae eo modo sunt interpretanda et accipienda, quomodo argu­ menta et rationes D. Thomae concludunt, et inierunt, et usque ad ultimas consequentias et illationes per viam rectam deducunt. Quomodo ergo concludunt in hac materia rationes et argumenta D. Thomae, cum respondet dicendum : « Secundum fidem catholicam firmiter est tenendum, quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivati, peccatum originale ex eo contrahunt; alioquin non omnes indigerent redemptione quae est per Christum : quod est erroneum ? » Caietanus ita sincere et aperte loquitur : « Ad fidem catholicam spectat, quod omnes, praeter solum Christum, contrahant peccatum originale. Quod dictum non intelligendum est aliter quam de morte, quae est poena peccati originalis ; ita quod sicut omnes incurrunt mortem, id est necessitatem moriendi, ita omnes incurrunt peccatum originale, id est, necessitatem habendi peccatum originale. Et sicut non spectat ad fidem, an singuli moriantur actualiter, an divina dispositione aliquis non moriatur : ita non spectat ad fidem, an aliquis, ex speciali praerogativa gratiae, non incurrat actualiter originale pecca­ tum. De utroque enim simul dicit Apostolus, Rom. 5,12, : Per I 1 ' I . , ' I 1 ; ' CAP. XII. — QUO PERDUCAT D. THOMAE VIA 201 unum hominem peccatum introivit in mundum; cl per pecca­ tum, mors. Est igitur necessarium, secundum catholicam fidem, I credere, quod omnis utriusque sexus ab Adam secundum j rationem seminalem proveniez, ex ipsa sua generatione sit obnoxius peccato originali. Et contra Pelagianos, dicentes I oppositum, Augustinus disserit et definit. De solo autem lesu i Christo verum est, quod ex ipsa generatione nulli obnoxius est peccato ; iuxta verbum Angeli ad Beatam Virginem ante |. Filii conceptionem, quae vocatur nativitas in utero, dicentis Luc. i, 35. : Quod ex te nascetur Sanctum. Et iuxta hunc sensum militat ratio Auctoris (D. Thomae), sc. quia aliter non indigerent redemptione quae per lesum Christum facta est. Si enim peccatum originale, vel in actu vel in necessitate habendi illud·, quis non incurreret, non egeret redemptione : quod haereticum esset dicere. Sed, si omnes obnoxii sunt peccato originali, sufficit ad indigentiam redemptionis ; neque enim solum redemptione eget actualiter captivus, sed etiam obnoxius captivitati. Et bene notabis tu, thomista, ne nimio zelo, non secundum scientiam, accensus, erronea dicas quae erronea non sunt, cum de Beatissimae Virginis Concep­ tione disputas aut praedicas *. » Haec vere et sapienter et solemniter edixit Caietanus ; hic Caietanus minime dormi­ tavit ; sed intento ac vigilantissime animo doctrinam funda­ mentalem D. Thomae circa peccatum originale, circa necessi­ tatem redemptionis, et circa praeservat ionem B. Virginis a culpa originali et ab originalis culpae macula, optime et pulcherrime et rectissime declaravit. Ergo in via D. Thomae, Beata Virgo sanctificata fuit post animationem, vel tempore vel natura. Immo, D. Tho­ mas, in ipsamet responsione ad 2., postquam dixit « si nunquam anima Beatae Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi, secun­ dum quam est universalis omnium Salvator » : immediate addit velut corollarium legitimae consequentiae ex omnibus allegatis ac probatis in eodem Articulo secundo : « Et ideo sub Christo, qui salvari non indiguit, tamquam universalis 1 I.-II q. 81. a. 3. — Commentarium Caietani 202 II ei' c 1^1 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. Nam Christus nullo modo contraxit originale peccatum. » Non esset autem sub Christo maxima Beatissimae Virginis puritas, si a macula actuali peccati originalis non fuisset praeservata immunis. Christus namque nullo modo contraxit originale peccatum, nec actu nec in necessitate illud incurrendi; Virgo Mater Christi, cuius puritas est maxima post Christi Filii eius puritatem, contraxit quidem originale peccatum, non actu, sed in necessitate tantummodo incurrendi illud. Quia ergo Beatissima Virgo salvari indiguit, debuit incurrere originalis peccati maculam ; quia vero eius puritas sub Christo Salvatore fuit maxima, ideo ab actuali macula debuit esse praeservata immunis, eo ipso, quod « sub puri­ tate, quae soli Homini-Deo debebatur, maximam Virgo Mater eius habere debuit » : ut in terminis respondet ad idem argumentum sibi propositum D. Thomas, III. Sent. dist. 3. q. i. a i. sol. 2. ad 3. En porro D. Thomas declarans suum famosum Corolla­ rium : « Unde relinquitur, quod sanctificatio Beatae Virginis fuerit post eius animationem. » Post cius animationem, posterioritate dumtaxat naturae et ordinis. Ergo, iuxta doctrinam D. Thomae atque per viam D. Thomae recte ambulando, Beatissima Virgo fuit sanctificata in primo istanti temporis suae animationis, ita quod prius, prioritate ordinis ac naturae, intelligatur animam eius carni uniri quam per gratiam sanctificari. Atque ita sub Christo qui salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. il-» ·—τ 4 CAPUT DECIMUM TERTIUM Via D. Thomae est recta via perveniendi ad Immaculatam usque Virginis Conceptionem ex morte Filii Dei praevisa. Conspectus totius quaestionis XXVII h Tota doctrina D. Thomae circa primam sanctificationem Beatissimae Virginis reducitur veluti ad praecipua capita ad subséquentes conclusiones, videlicet : Conclusio prima. — Rationabiliter creditur, quod Beatis­ sima Virgo sanctificata fuerit antequam ex utero nasceretur. (Art. i.) Arg. i. Ex auctoritate Ecclesiae. — Ecclesia enim celebrat Beatissimae Virginis nativitatem. Non autem celebratur festum in Ecclesia nisi pro aliquo sancto. Ergo Beatissima Virgo in ipsa sua nativitate fuit sancta. Fuit ergo in utero sanctificata. Arg. 2. Ex co, quod in S. Scriptura traditur. — De sancti­ ficatione Beatissimae Virginis Mariae, quod sc. fuerit sancti­ ficata in utero, nihil in Scriptura Canonica expresse traditur, quae etiam nec de eius nativitate mentionem facit. Quamvis autem sanctificatio Beatae Virginis in utero expresse in Scriptura Veteris et Novi Testamenti non legatur, tamen pro certo haberi potest ex his quae ibi leguntur. Si enim loannes et leremias, qui Christum praenuntiaverunt, sancti­ ficat! sunt, multo magis Virgo quae Christum genuit. Rationa­ biliter enim creditur, quod illa, quae genuit Unigenitum a Patre, plenum gratiae et veritatis, prae omnibus aliis maiora 1 Sion. Theol. III. P. 204 D· THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS 0 privilegia gratiae acceperit. Unde et legitur Luc. i, 28. Angelus ei dixit : Ave, gratia plena. Invenimus autem qui­ busdam aliis hoc privilegium esse concessum, ut in uteio sanctificarentur: sicut leremias, cui dictum est, lerem. 1,5. Antequam exires de vulva, sanctificavi te; et sicut loannes Baptista, de quo dictum est, Lue. 1, 15. : Spiritu Sancio replebitur adhuc ex utero matris suae. Unde rationabiliter credi­ tur, quod Beata Virgo sanctificata fuerit antequam ex utero nasceretur. Ita D. Thomas, III. q. 27. a. 1. — III. Seni. dist. 3. q. i. a. 1. sol. 3. — Compend. Theol. cap. 232. Arg. 3. Ex illo axiomate: Potuit, voluit, fecit. — « Sicut tamen Augustinus (ait D. Thomas) rationabiliter argumen­ tatur, quod cum corpore sit assumpta (B. Virgo) in coelum, quod tamen Scriptura non tradit : ita etiam rationabiliter argumentari possumus, quod fuerit sanctificata in utero. » Argumentum autem, quo Augustinus suadere conatur Assum­ ptionem B. Virginis in coelum, tale est : quia Christus poluil Matrem suam sine corruptione in perpetuum servare; si ergo potuit, voluit ; si ergo voluit, fecit. Per hanc viam ostendit S. Augustinus Virginem Matrem assumptam fuisse anima et corpore in coelum ; per hanc quoque viam rationabiliter argumentatur D. Thomas Virginem Matrem Dei sanctificatam fuisse antequam ex utero nasceretur ; per hanc eandem viam rationabiliter argumentari etiam possumus simili modo ad concludendum Virginem Matrem Dei sanctificatam fuisse in primo instanti temporis suae animationis, ideoque ab omni labe originalis culpae per gratiam suae primae sanctificationis praeservatam fuisse. Deus namque potuit, voluit, fecit1. 1 En textum ad litteram huiusce argumenti S. Augustini, quod D. Thomas asserit in hac materia dc sanctificatione B. Virginis esse rationabile. >< De cuius (Christi) potestate si nullus dubitet eccle­ siasticorum, quin possit Matrem sine corruptione in perpetuum servare : cur dubitandum est voluisse quod attinet ad tantae benigni­ tatis gratiam ? ... Christus autem Dei Virtus est et Dei Sapientia (1 Cor., i, 24.), cuius sunt omnia quae sunt iusta et digna. Ac per hoc videtur digne lactari Maria, laetitia inenarrabili, anima et corpore. 1 (Sermo De Assumptione, cap. 8. — Migne, Patrol. Lat., t. XL, Opera S. August., t. VI.) j CAP. XIII. __ VIAE d. THOMAE TERMINUS 205 I 2 I Conclusio secunda. — Beatissima Virgo Maria Mater Dei non fuit sanctificata, nisi postquam cuncta eius perfecta sunt, sc. et corpus et anima. — Et ideo ante infusionem animae rationalis Beata Virgo sanctificata non fuit. — Unde relin­ quitur, quod sanctificatio Beatae Virginis fuerit post eius animationem. (Art. 2.) Arg. i. Ex S. Scriptura. — Per sanctificationem taber­ naculi, de qua dicitur Ps. 48, 5. : Sanctificavit taber­ naculum suum Altissimus, videtur significari sanctificat io Matris Dei, quae tabernaculum Dei dicitur, secundum illud Ps. 8, 6. : In sole posuit tabernaculum suum. Etenim ea, quae fuerunt in Veteri Testamento, sunt figura Novi, secundum illud I. Cor., 10, 12. : Omnia in figura contin­ gebant illis. Sed de Tabernaculo dicitur Exod. 31. : Post­ quam cuncta perfecta sunt, operuit nubes tabernaculum testimonii, et gloria Domini implevit illud. Ergo etiam Beata Virgo non fuit sanctificata, nisi postquam cuncta eius perfecta sunt, sc. et corpus et anima. Arg. 2. Ex ordine in partibus constitutivis humanae naturae. — In partibus quibus hominis natura substantialiter consti­ tuitur, est talis ordo, quod anima est Deo propinquior, quam corpus. Sed virtus alicuius agentis prius pervenit ad ea quae sunt sibi propinquiora, et per ea ad magis distantia. Ergo gratia sanctificationis a Deo venit ad corpus per ani­ mam; ergo, antequam animaretur, sanctificari non potuit. Arg. 3. Ex necessitate personali redemptionis. — Oportet enim ponere, quod omnes, qui ex Adamo per generationem derivantur, indigent redemptione Christi, non solum ratione naturae, sed etiam ratione suae propriae personae. Sed humana persona constituitur ex anima rationali et corpore per animam rationalem informato et animato. Ergo ante animationem Beata Virgo sanctificata non fuit. Arg. 4. Ex subtecto gratiae sanctificantis. — Sanctificatio, de qua loquimur, non est nisi emundatio per gratiam sancti­ ficantem. Sed gratiae sanctificantis subiectum est sola 2o6 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » creatura rationalis. Ideo ante infusionem animae rationalis Beata Virgo sanctificata non fuit. Arg. 5. Ex eo, quod Christus est Redemptor omnium homi­ num.—Christus est Salvator et Redemptor omnium hominum. Sed, si quocumque modo ante animationem B. Virgo sancti­ ficata fuisset, iam non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum. Unde relinquitur, quod sanctificatio B. Virginis fuerit post eius animationem, vel posterioritate temporis, vel saltem posterioritate naturae et ordinis : ut supra manet declaratum. Ita I). Thomas § 3 Conclusio tertia. — Restat ergo, ut dicamus, quod vel totaliter fomes fuerit ab ea sublatus per primam sanctificatio­ nem ; vel, si remanserit, quod fuerit ligatus. Videtur melius dicendum, quod per sanctificationem in utero non fuit sublatus fomes secundum essentiam ; sed remanserit ligatus, et postmodum in ipsa conceptione carnis Christi totaliter sublatus. (Art. 3.) i° Ad tertiae conclusionis intellectum oportet considerare, quod fomes nihil est aliud quam inordinata concupiscentia sensibilis appetitus; habitualis tamen, quia actualis concu­ piscentia est motus peccati. Dicitur autem concupiscentia sensualitatis esse inordinata, in quantum repugnat rationi; quod quidem fit, in quantum inclinat ad malum vel diffi­ cultatem facit ab bonum. Et ideo ad ipsam rationem fomitis pertinet, quod inclinet ad malum vel difficultatem faciat in bono. Fomes autem peccati dicitur libido quasi habitualiter, id est, inordinatio virium nimia, ex qua est in nobis pronitas ad inordinate concupiscendum ; atque huiusmodi habitualis libido, ex carentia iustitiae originalis proveniens, intelligitur esse peccati originalis causa; omne enim generans generat sibi simile in natura ; unde, cum haec sit conditio naturae humanae iustitia originali destitutae, ut talis inordinatio 1 III. q. 27. a. 2. — III. Seni. dist. 3. q. 1. a. 1. sol. 2. — Cotnpend. Theol. cap. 232. , CAP. XIII. — VIAE D. THOMAE TERMINUS 207 virium animae in ea existât, constat quod etiam talis condi­ tio in prole remanebit. 2° Quid sit fomitcm ligari, et quid sit fomitem totaliter tolli. Fomes ligari dicitur, dum per abundantiam gratiae sensualitas ab omni inordinato motu prohibetur, ita quod nunquam contra rationem moveatur, quamvis haberi possint aliqui motus subiti non ordinati ratione. Fomitem vero totaliter tolli importat multo plus, nempe : a) quod tabs sit dispositio virium animae, ut nunquam contra rationem moveantur ; b) ut nunquam moveantur sine arbitrio rationis, ideoque impediantur etiam motus subiti non ordinati ratione; c) ut etiam, fomite totaliter sublato, tolleretur quoque peccati originalis in prolem transmittendi causa. Etenim talis gratia sanctificationis habuerit vim originalis iustitiae. Undehuiusmodi est sanctificatio totius naturae inchoata, quae in resurrectione complebitur. Ex quibus concludit D. Thomas : 3° « Ideo, sicut ante immortalitatem carnis Christi resur­ gentis nullus adeptus fuit carnis immortalitatem, ita incon­ veniens videtur dicere, quod ante Christi carnem, in qua nullum fuit peccatum, caro Virginis Matris eius vel cuius­ cumque alterius fuerit absque fomite, qui dicitur lex carnis sive membrorum. Et ideo videtur melius dicendum, quod per sanctificationem in utero non fuerit sublatus B. Virgini fomes secundum essentiam, sed remansit ligatus ; non quidem per actum rationis suae, sicut in viris sanctis ; quia non statim habuit usum liberi arbitrii, adhuc in ventre matris existons ; hoc enim est speciale privilegium Christi ; sed per abundantiam gratiae, quam in sanctificatione recepit, et etiam perfectius per divinam providentiam, sensualitatem eius ab omni inordinato motu prohibentem. Postmodum vero in ipsa conceptione carnis Christi, in qua primo debuit refulgere peccati immunitas, credendum est, quod ex prole redundaverit in Matrem, totaliter fomite sub­ tracto. Et hoc figuratur, Ezech. 43, 2, ubi dicitur : Ecce gloria Dei Israel ingrediebatur per viam orientalem, id est, per Beatam Virginem ; ct terra, id est caro ipsius, splendebat a maiestate eius, sc. Christi... B. Virgo a fomite mundata fuit, secundum quod inclinat ad actus personales, per primam 2o8 CAP. XIII. — VIAE D. THOMAE TERMINUS D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » sanctificationem ; non autem remota est illa inclinatio, secundum quam fomes est infectivus naturae; sed hoc factum per secundam sanctificationem, ut quidam dicunt ; et ideo illud, quod erat in B. Virgine ordinatum ad propagationem naturae, peccato obnoxium erat ; quamvis erat a peccato mundatum, secundum quod ad personam pertinebat. » Unde, secundum doctrinam D. Thomae, in B. Virgine appetitus sensitivus sic fuit semper rationi subiectus per virtutem gratiae ipsum sanctificantis, quod nunquam contra rationem movebatur, sed secundum ordinem rationis ; et postmodum in ipsa conceptione Christi, fomite totaliter sublato, gratia sanctificationis in Virgine habuit, quantum ad hoc, vim originalis iustitiae. Ita quod, ut ipse D. Thomas scribit : « Dicendum, quod, si per impossibile ponatur Beatam Virginem, post secundam sanctificationem, alium filium ex carnali copula concepisse, ille filius peccatum originale habuisset, non ex parte matris, sed ex parte patris. Si vero ponatur illum patrem pari modo sanctificatum fuisse, sicut Beata Virgo in sanctificatione secunda, ille filius peccatum originale non habuisset L » § 4 Conclusio quarta. — Per primam sanctificationem Bea­ tissima Virgo Mater Dei consecuta fuit, ut nunquam peccaret; et ideo simpliciter fatendum est, quod B. Virgo nullum actuale peccatum commisit, neque mortale neque veniale ; ut sic in ea impleretur quod dicitur Cantic. 4, 7. : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. (Art. 4.) Arg. i. Ex auctoritate S. Augustini. — Lib. Dc natura et gratia, cap. 36. : « De Sancta Virgine Maria, propter hono­ rem Christi, nullam prorsus, cum de peccatis agitur, habere volo quaestionem ; inde enim scimus, quod ei plus gratiae collatum fuerit ad vincendum ex omni parte peccatum, quod concipere ac parere meruit Eum, quem constat nullum habuisse peccatum. » 1 Sum. theol. III. q. 27. a. 3. — III. Seni. dist. 3. q. 1. a. 2. — Comp, theol. cap. 232. — II. Sent. dist. 31. q. 1. a. 1. ad 5. I » 2OÇ Arg. 2. Ex divina Virginis malernilate. — Non est dubifandum, quin Deus per suam gratiam B. Virginem ad hoc idoneam reddidit, ut esset Mater Dei, secundum quod Angelus · · · ad eam dicit, Luc. 1, 30. : Invenisti gratiam apud Deum: ecce concipies, ct paries filium, et vocabis nomen eius lesum. Etenim illos, quos Deus ad aliquid eligit, ita praeparat et disponit, ut ad id, ad quod eliguntur, inveniantur idonei, secundum illud II. Cor. 3, 6. : Idoneos nos fecit ministros novi Testamenti. Sed Beatissima Virgo non fuisset idonea Mater Dei, si peccasset aliquando: a) quia honor parentum redundat in prolem ; unde et per oppositum ignominia Matris ad Filium redundasset ; b) quia singularem affinitatem habuit ad Christum, qui ab ea carnem accepit ; c) quia etiam singulari modo Dei Filius, qui est Dei Sapientia, in ipsa habitavit, non solum in anima, sed etiam in utero. Simpliciter ergo fatendum est, quod Beata Virgo nullum actuale peccatum commisit, nec mortale nec veniale, ut sic in ea impleatur quod dicitur Cant. 4,7. : 7 ota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. Corollarium. — Ergo fatendum quoque simpliciter est Beatam Virginem nunquam habuisse actu originale peccatu II prout habet rationem culpae. — Per hanc quidem eandem viam facillimus est ascensus perveniendi usque ad praeservationem B. Virginis Matris Dei ab omni originalis peccati macula. Ex iisdem namque rationibus, quibus D. Thomas ostendit, quod Beata ATrgo non fuisset idonea Mater Dei, si peccasset aliquando peccato personali, sive mortaliter sive venialiter, legitime etiam concludi potest, iuxta ipsius D. Tho­ mae doctrinalia principia, Beatam Virginem non fuisse pariter idoneam Matrem Dei, si habuisset aliquando originale peccatum prout habet rationem culpae. Unde, iuxta ipsum D. Thomam, necesse est quoque ponere Beatam Virginem nunquam caruisse gratia sanctificante, etsi ea in primo instanti animationis carere debuisset; nunquam incurrisse actu culpam originalis peccati, etsi ratione propagationis naturalis ct ratione propriae personae debuissit incurrere, nunquam maculam seu privationem nitoiis, ex carentia gratiae provenientem, habuisse, tametsi obnoxia fuisset 210 D. THOMAS ET BULLA << INEFFABILIS DEUS » necessitati habendi illam. Siquidem omnis ratio culpae a Beata Virgine removenda est, ac proinde ipsummet originale peccatum eo modo quo rationem culpae in personis filionim Adami habere dicitur. Etenim iam non fuisset Beata Virgo idonea Mater Christi, si peccassct aliquando, sive peccato mortali, sive peccato veniali, sive peccato originali actualiter contracto : i° quia honor parentum redundat in prolem, ac per oppositum ignominia Matris ad Christum eius filium redundaret ; 2° quia Beata Virgo singularem affinitatem habuit ad Christum, qui ex ea secundum carnem natus est; 3° quia etiam singulari modo Dei Filius, qui est Dei Sapientia et Dei Virtus, in ipsa habitavit, non solum in anima, verum etiam in utero. Oportet ergo ponere Beatam Virginem fuisse sanctificatam in primo temporis instanti suae anima­ tionis ; id est, post animationem, sola postcrioritate ordinis et naturae. Unde ipsemet Angelicus Doctor, I.-II. q. 8i. a. 5. ad 3. : « Quia oportebat, ut Mater Dei maxima puritate niteret ; non enim est aliquid digne receptaculum Dei nisi sit mundum, secundum illud Ps. 92, 5. : Domum tuam, Domine, decet sanctitudo. » I 5 w» *** cr ill Conclusio quinta. — Per primam sanctificationem Beatis­ sima Virgo Maria tantam gratiae obtinuit plenitudinem, ut per eam redderetur idonea ad hoc. quod esset Mater Christi, et ut esset propinquissima Auctori gratiae ; ita quod Eum, qui est plenus omnis gratiae, in se reciperet; et Eum pariendo, quodammodo gratiam ad omnes derivaret. (Art 5.) Arg. i. Ex S. Scriptura. — Luc. 1, 28. : Ave, gratia plena. Quorum quidem verborum sensus declaratur a D. Thoma in hoc Art., dum quaerit : Utrum Beata Virgo per huiusmodi sanctificationem adepta fuerit plenitudinem omnium gratiarum. Ad intelligentiam enim verborum, quibus Angelus salutavit Beatissimam Virginem, non quidem ad grammaticos, sed ad Doctores et Patres Ecclesiae oportet adire. Quamvis enim in cortice Litterae non videatur significari nisi gratiosa, gratifi­ cata, si grammatico spiritu perpendatur : attamen sub his verbis Ecclesia, ad quam pertinet de vero sensu Sacrae ‘ I CAP. XIII. — VIAE D. THOMAE TERMINUS 211 Scripturae indicare, investigabiles divitias Christi VirginiMatri collatas semper legendo intellexit ; ita etiam Ambrosius, ita Augustinus, ita Hieronymus, ita Bernardus, ita omnes Ecclesiae Patres ac Doctores, qui hunc Evangelii textum ex professo declarantes evolverunt. Unde frivolum erit hic velle e grammatica in contra argumentari. Patres itaque et Doctores audiamus loquentes : a) S. Hieronymus, Serm. de Assump. Virg. : <■ Qualis et quanta esset Beata et Gloriosa semper Virgo Maria, ab Angelo divinitus declaratur, cum dicitur : Ave, gratia plena; Dominus fecum; benedicta tu in mulieribus. Talibus namque decebat Virginem oppignerari muneribus, ut esset gratia plena ; quae dedit coelis gloriam, terris Dominum, pacemque refudit, fidem gentibus, finem vitiis, vitae ordinem, moribus disciplinam. Et bene plena ; quia ceteris per partes praestatur; Mariae vero simul se tota infundit plenitudo gratiae. Vere plena ; quia etsi in sanctis Patribus et Prophetis gratia fuisse creditur, non tamen eatenus plena ; in Mariam vero totius gratiae, quae in Christo est, plenitudo venit, quamquam aliter. » b) S. GermanuS, In Praesent. Deiparae: « Ave, Maria, gratia plena, sanctis sanctior, et coelis excelsior, et Cherubim gloriosior, et Seraphim honorabilior, et super omnem crea­ turam venerabilior. » c) S. Epiphanius, De laudib. Deiparae: « Gratia sanctae Virginis est immensa. Hinc Gabriel in primis salutat Virgi­ nem, dicens : Ave, gratia plena, quae es splendidum coelum. Ave, gratia plena, multis virtutibus exornata Virgo. Ave, gratia plena, quae es urna continens manna coeleste. Ave, gratia plena, quae sitientes perennis fontis dulcedine satias. Ave, Sanctissima Mater I mmaculata, quae genuisti Christum qui est ante te. Ave, purpura regia, quae coeli terraeque Regem induisti. Ave, liber incomprehensus, quae Verbum et Filium Patris mundo legendum exhibuisti. » d) S. Bernardus, Homil. 3. super Missus est : « Ingressus Angelus ad eam dixit : Ave, gratia plena, Dominus tecum. Legimus in Actibus Apostolorum, et Stephanum plenum gratia, et Apostolos fuisse repletos Spiritu Sancto ; sed longe 212 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » dissimiliter a Maria. Alioquin nec in illo habitavit plenitudDivinitatis corporaliter, quemadmodum in Maria, nec illi conceperunt de Spiritu Sancto quomodo Maria. Ave, inquit. gratia plena, Dominus tecum. Quid mirum, si gratia plen:· erat, cum qua Dominus erat ? » Arg. 2. Ex divina Virginis maternitate. — Quanto aliquid magis appropinquat principio in quolibet genere, tanto magri participat effectum illius principii. Christus autem est prin­ cipium gratiae, secundum Divinitatem quidem auctoritalivc, secundum Humanitatem vero instrumentaliter. Unde dicitur Ioan, i, 17. : Gratia et verilas per lesum Christum facta est. Sed Beatissima \zirgo propinquissima Christo fuit secundum humanitatem ; quia ex ea accepit humanam naturam. Ide< prae ceteris, sive angelis sive hominibus, sh e quoad exten­ sionem sive quoad intensionem, maiorem debuit a Christo gratiae plenitudinem obtinere. § 6 Conclusio sexta. - Per huiusmodi primam sanctificationem in utero, Beatissima Virgo, quae fuit a Deo electa in matrem, ampliorem sanctificationis gratiam obtinuit quam loannes Baptista et leremias, qui sunt electi ut speciales praeflguratores sanctificationis Christi. (Art. 6.) Arg. i. Ex electione Virginis ad divinam Matcrnitatem. — Unicuique a Deo datur gratia, secundum hoc ad quod eligitur. Unde et quia Christus, in quantum est homo, ad hoc fuit praedestinatus et electus, ut esset Filius Dei in virtute sanc­ tificandi, hoc fuit ei proprium ut haberet talem plenitudinem gratiae, quod redundaret in omnes, secundum quod dicitur Ioan, i, 16. : De plenitudine eius nos omnes accepimus. Sed Beatissima Virgo fuit a Deo electa in Matrem Christi ; loannevero Baptista et leremias fuerunt electi ut speciales praefiguratores sanctificationis Christi. Ergo Beata Virgo amplio­ rem sanctificationis gratiam obtinuit quam loannes Bap­ tista et leremias ; et tantam gratiae obtinuit plenitudinem, ut esset propinquissima Auctori gratiae ; ita quod Eum, qui est plenus omni gratia, in se reciperet ; et Eum pariendo, CAP. XIII. — VIAE D. THOMAE TERMINUS 2IJ quodammodo gratiam ad omnes derivaret (q. 27. a. 5. ad I. ; et a. 6. ad 1.). Arg. 2. Ex ipsomel effectu sanctificationis. — Ita I). Tho­ mas, III· q. 27. a. 6. ad 1. : « Cuius signum est, quod B. Virgini praestitum est, ut de cetero non peccaret, nec mortaliter nec venialiter ; aliis autem sanctificatis creditur prae-titum esse, ut de cetero mortaliter non peccarent, divina eos gratia protegente. » Et III. Seni. dist. 3. q. 1. a. 2. sol. 1. ad 4. : « Dicendum, quod illa sanctificatio Beatae Virginis excellentior fuit sanctificationibus aliorum, quod sic patet : In sanctificatione enim, quae fit per legem communem in sacramentis, tollitur culpa, sed remanet fomes inclinans ad peccatum mortale et veniale ; sed in sanctificatis ex utero non manet fomes, secundum quod inclinans est ad mortale ; sed tamen remanet inclinatio fomitis ad venialia, ut patet in leremia et loanne Baptista, qui peccatum actuale habue­ runt, non mortale, sed veniale. Sed in Beata Virgine incli­ natio fomitis omnino sublata fuit, et quantum ad veniale, et quantum ad mortale ; et quod plus est, ut dicitur, gratia sanctificationis non tantum repressit in ipsa motus illicitos, sed etiam in aliis efficaciam habuit, ita ut, quamvis esset pulchra corpore, a nullo unquam concupisci potuit. » Observatio. — Utrum sic sanctificari sit proprium Beatae Virginis. — Sic autem sanctificari, potest intelligi tripliciter : a) In sensu explicato in Art. primo huius quaestionis 27. De B. Virginis Mariae sanctificatione, nempe ante nativitatem ex utero ; atque in hoc sensu quaerit D. Thomas in a. 6. ; Utrum sic sanctificari luerit proprium Beatae Virginis. Quod quidem apparet ex modo procedendi et concludendi, dum arguit in contra concludens : « Ergo sola ipsa (B. Virgo) fuit sanctificata in utero. » « Ergo neque etiam Iere miae et loanni Baptistae convenit sanctificari in utero. » « Ergo neque etiam loannem Baptistam et Ieremiam cogimur dicere sanetificaios in utero. » Et sic, in isto sensu, respondet D. Thomas, et cum D. Thoma oportet respondere, quod non fuit proprium Beatae Virginis in utero sanctificari ; cum huius­ modi privilegium collatum fuerit tam leremiae quam 214 D· THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS 0 loanni Baptistae. Unde ex hoc facto, de quo fit expressa mentio in Sacra Scriptura, infert D. Thomas in Art. i° huius quaestionis, quod rationabiliter creditur, quod Beata Virgo sanctificata fuerit antequam ex utero nasceretur. b) In sensu amplioris gratiae receptae in huiusmodi prima sanctificatione ; et tunc sic sanctificari, proprium Beatae Virginis est. Unde I). Thomas in hoc Art. 6. ad i. respondet dicendum, quod : « Beata Virgo, quae fuit a Deo electa in Matrem, amplioris sanctificationis gratiam obtinuit quam loannes Baptista et leremias, qui sunt electi ut speciales praefiguratores sanctificationis Christi. » Nullus quippe sanctus fuit ita plenus gratia sicut Beatissima Ahrgo, quae, eo ipso quod genuit Unigenitum a Patre, plenum gratiae et veritatis, prae omnibus aliis maiora gratiae privilegia accepit, et plena gratia ab Angelo salutatur, et Mater divinae gratiae ab Ecclesia dicitur ac praedicatur. c) In hoc denique sensu, quod videlicet sanctificatio facta fuerit in primo instanti suae animationis ; et hoc planum est, quod etiam est proprium Beatissimae Virginis. Sed in isto sensu D. Thomas non loquitur, nec ullam facit expressam mentionem in tota ista quaestione 27. ; in qua, quoad tempus, duo solummodo Angelicus Doctor determinavit, nimirum i° quod Beatissima Virgo fuit sanctificata ante nativitatem ex utero; 2° quod Beatissima Virgo non fuit sanctificata ante animationem. Itaque ex omnibus sex conclusionibus per totidem articulos huiusce quaest. 27. nihil est immutandum, nihilque corrigendum ; sed omnes ac singulae manent firmae atque stabiles ; et adhuc stabiliores, quia per Bullam Dogma­ ticam Ineffabilis Deus redduntur clariores. Si enim Ange­ licus Doctor iterum hodie scripserit hanc sic pulchre ordina­ tam quae-tionem de sanctificatione Beatissimae Virginis, tan­ tummodo adiungeret et declararet : i° In a. 2. : Relinquitur, quod sanctificatio Beatae Virginis fuerit post eius animationem, non posterioritate temporis, sed naturae et ordinis dumtaxat; determinando id, quod veluti ex intentione videtur reliquisse indeterminatum. 20 Et deinde in eodem Articulo 2. in respon­ sione ad 3. loco dicendi : Quo tempore sanctificata fuerit, ignoratio , diceret nunc : Scimus, quod in primo instanti suae CAP. XIII. — VIAE D. THOMAE TERMINUS 215 animationis. 30 Atque inter articulum 2. et 3. interponeret articulum hodie interponendum, videlicet : Utrum sit de fide, quod Beata Virgo sanctificata fuerit in -primo instanti suae animationis ? Et rationes theologicae, quae leguntur scriptae in Art. 4. ad concludendum, quod Beatissima Virgo per primam sanctificationem in utero praeservata fuit immunis ab omni peccato, militarent pariter pro novo Articulo addendo in hac famosa quaestione, quoniam similiter concludunt, quod Beatissima Virgo praeservata fuit immunis ab omni originalis culpae labe. Non autem (ait D. Thomas) fuisset idonea Mater Dei, si peccasset aliquando. Non fui—et ergo Beatissima Virgo idonea Mater Dei, si originale peccatum, prout habet rationem culpae, ac perinde maculae, incurrisset actualiter aliquando. II De plenitudine gratiae, quam B. Virgo per suam sanctificationem adepta fuit. Triplex perfectio gratiae in Beata Virgine. — Ita descri­ I I ■ bitur ac definitur a D. Thoma, III. q. 27. a. 5. ad 2. : « Dicendum, quod in rebus naturalibus primo quidem est perfectio dispositionis, puta, cum materia est perfecte ad formam dis­ posita. Secundo autem est perfectio formae, quae est potior ; nam et ipse calor est perfectior qui provenit ex forma ignis, quam ille qui ad formam ignis disponebat. Tertio autem est perfectio finis; sicut ignis perfectissime habet proprias qualitates, cum ad locum suum pervenerit. Et similiter in Beata Virgine fuit triplex perfectio gratiae. Prima quidem, quasi dispositiva, per quam reddebatur idonea ad hoc, quod esset Mater Christi ; ct haec fuit perfectio sanctificationis. Secunda autem perfectio gratiae fuit in Beata Virgine ex praesentia Filii Dei in eius utero incarnati. Tertia autem est perfectio finis, quam habet in gloria. Quod autem secunda perfectio sit potior quam prima, et tertia quam secunda, patet quidem uno modo per liberationem a malo: nam primo in sua sancti­ ficatione fuit liberata a culpa originali ; secundo, in concep­ tione Filii Dei fuit totaliter a fomite mundata; tertio vero, in 2X6 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS 0 sui glorificatione, fuit liberata etiam ab omni miseria. Alio modo per ordinem ad bonum: nam primo in sua sanctificatione adepta est gratiam inclinantem ad bonum; in conceptione autem Filii Dei consummata est eius gratia confirmans eam in bono; in sui vero glorificatione consummata est eius gratia perficiens in fruitione omnis boni. » Triplex primae sanctificationis effectus. — Per primam itaque sanctificationem, qua Beatissima Virgo post anima­ tionem in utero sanctificata fuit : i° a peccato originali fuit liberata, et quantum ad maculam et quantum ad reatum; 2° fuit emundata a fomite, vel quia ex toto fomes sublatus est, vel saltem impeditus est per gratiam sanctificantem ne in peccatum inclinaret aut a bono retraheret ; 30 et adepta est talem gratiam, qua deinceps redderetur immunis ab omni actuali peccato, sive mortali sive veniali, et dispone­ retur ac fieret idonea ad hoc, quod esset Mater Christi. Hunc triplicem effectum gratiae, qua Beatissima A’irgo in prima sua sanctificatione refulsit, ita declarat ac probat D. Thomas, III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 2. : i° Ex auctoritate S. Bernardi. — Epist. ad Lugdunenses: « Puto, quod copiosior gratia sanctificationis in ipsam des­ cendit, quae non solum ortum eius sanctificavit, sed eam ab omni peccato deinceps custodivit immunem. » Ergo per primam sanctificationem, immunitatem ab omni peccato consecuta est. 20 Ex divina Virginis maternitate. — « Praeterea : Sap. 4. dicitur : In malevolam animam non introivit sapientia, nec habitabit in corpore subdito peccatis. Sed Dei sapientia non solum animam Virginis intravit, sicut et de ceteris dicitur Sap. 7, 27. : In animas sanctas se transfert ; sed et corpus eius inhabitavit, carnem de ea assumens. Ergo in ea nullum peccatum fuit : quod colligi potest ex eo, quod dicitur Cantic. 4, 7. : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. « 3° Ex abundantia gratiae quam B. Virgo in prima sui sanctificatione accepit. — « Gratiae autem est firmitatem quandam facere ; ideo effectus sanctificationis in generali est duplex : sc. emundare et confirmare... Sicut in prima I I I CAP XIIL ·— VIAE D. THOMAE TERMINUS sanctificatione fuit quaedam inchoatio emundationis, remoto peccato originali quantum ad culpam et ligato fomite, ita etiam fuit quaedam inchoatio confirmationis ; quia per gratiam sanctificantem, immunitatem a peccato (B. Virgo) deinceps consecuta est. Quae quidem immunitas a tribus causabatur, sc. : a) cx ligatione fomitis, qui ad mahim non incitabat ; b) ex inclinatione gratiae, quae in bonum ordinabat, quamvis nondum per eam liberum arbitrium esset in fine ultimo stabilitum, sicut est in beatis, qui ad finem vitae pervenerunt ; et iterum, c) ex conservatione divinae providentiae, quae eam intactam custodivit ab omni peccato, sicut in primo statu hominem ab omni nocivo protexisset. » Triplex secundae sanctificationis effectus. — Per secundam I I I vero sanctificationem, qua Beatissima Virgo perfecta fuit in plenitudine gratiae ex praesentia Filii Dei in eius utero incarnati : i° fuit totaliter a fomite mundata ; 2° fuit totaliter confirmata in bono ; 30 ita quod etiam in statu viae ablata est in Beata Virgine potentia peccandi. i° Fuit totaliter a fomite mundata. — Conifend. theol. cap. 233. : « Si autem per primam sanctificationem sic fuit (B. Virgo) contra omnem motum peccati munita, multo magis in ea excrevit gratia, fomesque peccati in ea est debi­ litatus vel etiam totaliter sublatus, Spiritu Sancto in ipsa secundum verbum Angeli superveniente ad corpus Christi ex ea formandum. » 2° Fuit totaliter in bono confirmata. — III. Sent. dist. 3. q. i. a. 2. q. 3. : « Ubi est plenitudo lucis, habilitas ad tenebram non remanet. Sed in conceptione Christi Beata Virgo tota lumine plena fuit, recipiens Illum, qui est Splendor gloriae Patris (Heb. 1.). Unde dicitur Ezech. 43, 4. et 5. : Et maiestas Domini ingressa est templum... Et ecce repleta est gloria Domini domus. Ergo post illam sanctificationem confirmata fuit. » 30 Eliam in statu viae ablata est in B. Virgine potentia peccandi. — III. Sent. dist. 3. q. I. a. 2. sol. 3. ad 2. : α Dicen­ dum, quod potentia peccandi aufertur dupliciter : 1° Vel per hoc quod liberum arbitrium ultimo fini coniungitur, qui ipsum superimplet, ut nullus defectus in eo remaneat; et D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » concessum est, nec homini nec angelo, ut esset pater aut mater Dei ; sed hoc fuit privilegium gratiae singularis, ut non solum hominis, sed Dei Mater fieret ; et ideo dicitur in IV Apocal. 12, i. : Mulier amicta sole, quasi tota repleta DiviniIuxta D. Thomae doctrinam, terminus a quo primae tate. » Et S. Bernardus, serm. Dc duodecim praerogat. B. ΙΊ7sanctificationis Beatissimae Virginis, est ipsamet ginis: « Mulier, inquit, amicta sole. Plane amicta lumine Virginis persona iam constituta, prout habebat ne­ tamquam vestimento. Non percipit forte carnalis ; nimirum cessitatem incurrendi peccatum originale et se subiispirituale est, stultitia illi videtur. Non sic videbatur Apostolo ciendi poenalitatibus in natura humana ex originali qui dicebat Rom. 13, 14 : Induimini Dominum Iesum Chris­ tum. Quam familiaris ei facta es, Domina ! Quam proxima, peccato causatis ; ac perinde, ipsa Virgo, postquam imo quam intima fieri meruisti, quantam invenisti gratiam cuncta eius perfecta sunt, scilicet et corpus et anima, apud eum ! In te manet, et tu in eo ; et vestis eum, et vestiri' indigens salute quae est per Christum et redemptione quae est per sanguinem crucis Christi. ab eo. Vestis eum substantia carnis, et vestit ille te gloria suae maiestatis. Vestis solem nube ; et sole ipsa vestiris. Quid sit peccatum originale. — Ut supra manet expli­ Novum enim fecit Dominus super terram, ut mulier circum­ catum, et D. Thomas expresse tradit, II. Sent. dist. 31. daret virum (lerem. 31, 22.) ; nec alium quam Christum, de q. i. a. 2. ad esse originalis peccati duo concurrunt, sc. defectus quo dicitur Zach. 6, 12. : Ecce vir, Oriens nomen eius. Novum quoque fecit in coelo, ut Mulier Sole appareret amicta, j I quidam, principia naturae humanae consequens ; et iterum, b) Quando in gloriam est assumpta. — Tunc enim Beath- I quod fuerit in potestate naturae ut isto defectu careret vel non, sine quo ratio culpae in hoc defectu non esset. Utrumque sima Virgo per gloriam suae Assumptionis plene liberata est autem necessarium est inveniri in illis qui ex Adam per viam ab omni miseria, ab omnibus poenalitatibus ex peccato in naturalis propagationis generantur. Defectus enim qui prin­ communi hominum natura causatis. Adae vero dixerat cipia humanae naturae consequuntur, sunt illa omnia quae Dominus, Genes. 3, 19. : In sudore vultus tui vesceris pane, donec revertaris in terram, de qua sumptus es; quia pulvis est I ex carentia originalis iustitiae proveniunt, nimirum : d) priet in pulverem reverteris. Sed per tertiam perfectionem suae I vatio gratiae sanctificantis et iuris, quod per gratiam habesanctificationis Beatissima Mater Christi fuit quoque libera - tur, ad haereditatem gloriae ; b) concupiscentia seu privatio perfectae subiectionis virium sensitivarum ad rectam ratioa corruptione carnis in sepulcro, ut D. Thomas docet, III. ' nem ; c) necessitas se subiiciendi poenalitatibus huius vitae ; Sent, locis supra citatis, et in Expositione supra salutationem I d) necessitas moriendi. Atque ista omnia ex parentibus in angelicam, dicens : « Et ab hac poena, sc. ut in pulverem 1 filios propagantur simul cum natura humana, quae in statu reverteretur, immunis fuit Beata Virgo ; quia cum corpore I huius viae non reintegratur quantum ad id quod naturae assumpta est in coelum ; credimus enim, quod post mortem est; etsi per gratiam reintegretur quantum ad hoc quod ad resuscitata fuerit, et portata in coelum. Ps. 131, 8. : Surge, I personam pertinet. Similiter ratio voluntarii, sine qua huiusDomine, in requiem tuam; tu, et arca sanctificationis tuae. modi defectus, principia naturae humanae consequentes, Sic ergo immunis fuit ab omni maledictione, et ideo bene­ ■ 224 D· THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS 0 non haberent rationem culpae nec rationem poenae, etiam transit in omnes homines qui ab Adamo naturam humanam accipiunt, simul cum natura et cum defectu naturae, eo quod in voluntate ipsius Adae fuit ut natura humana talibus defectibus careret vel non. Unde praedicti defectus non haberent rationem poenae, nisi haberent rationem culpae;et ratio culpae non est ex nobis, cum non propria voluntate peccatum tale incurramus ; sed tamen est in nobis, in quan­ tum talem naturam cum ratione culpae ab Adamo recipimus. Unde totum hoc quod sub nomine peccati originalis clau­ ditur et quod infectio totius humanae naturae ex inordinata voluntate primi parentis proveniens dicitur, in ipsomet primo parente fuit : a) per modum peccati actualis, in quantum talem infectionem per propriam voluntatem contraxit ; 6) et etiam ulterius per modum peccati naturalis, in quantum natura in eo infecta est ; at in nobis autem omnibus non est nisi peccatum naturale, cum peccatum originale per se loquendo sit naturae vitium. Naturae, inquam, vitium : quod si com­ paretur ad istum hominem, prout est persona quaedam, non habito respectu ad naturam, sic est poena; si autem com­ paretur ad principium in quo omnes peccaverunt, sic habet rationem culpae. Quapropter inter omnia peccata minimum est originale, eo quod minimum habet de voluntario; non enim est voluntarium voluntate istius personae, sed volun­ tate principii naturae tantum. Peccatum autem actuale, etiam veniale, est voluntarium voluntate eius in quo est ; et ideo minor poena debetur originali quam veniali. Nec obstat, quod originale non compatitur secum gratiam; privatio enim gratiae non habet rationem culpae, sed poenae, nisi in quantum ex voluntate est. Unde ubi minus est de voluntario, minus est de culpa h Quomodo peccatum originale transmittatur. — Sic miri­ fice declaratur a D. Thoma : « Ex actu naturae, qui est carnis propagatio, relinquitur : a) quaedam dispositio inclinans ad 1 II. Seni. dist. 31. q. r. a. i et 2. —De Malo. q. 4. a. 2. - Π. Seni. dist. 33. q. 2. a. 1. ad 2. I CAP. XIII. — VIAE D. THOMAE TERMINUS 225 malum in ipsa natura generati, quae concupiscentia vel femes dicitur ; b) ct ex hoc quod ilia naturae corruptio in se virtutem peccati, ex quo causata est, continens, personam attingit ; c) ipsam indignam Dei gratia efficit ; unde d) relin­ quitur macula et delectus gratiae in anima ; et per hoc, e} etiam I ad reatum poenae obligatur, ut sc. praemio illo careat quod gratiae debebatur... Peccatum originale est primo et per se infectio naturae; et per consequens, inficit personam, secundum quod dispositio naturae in personam redundat ; et secundum hoc duplex poena originali debetur. Una, in quantum personam inficit, sc. carentia divinae visionis; visio enim divina actum quendam designat ; actus enim omnis personae est, quia actus individuorum sunt, ut Philo1 sophiis dicit ; unde et carentia visionis ad personam referenda est, cum opposita sint circa idem. Alia poena debetur sibi, in quantum naturam inficit, sicut necessitas moriendi, possibilitas, rebellio carnis ad spiritum, et huiusmodi ; quae omnia ex principiis naturae causantur, et speciem totam consequuntur, nisi miraculose aliter contingat\ » ' I I Terminus « a quo » primae sanctificationis Beatissimae Virginis non potest esse : 1° nec in suis parentibus ; 2° nec in ipsa sua conceptione active sumpta ; 3° nec in carne sua ante animationem ; 4° nec in anima sua ante unionem ad carnem. — i° 2Von in suis parentibus, — Quia « unusquisque peccatum originale contrahit ex hoc quod fuit in Adam secun­ dum seminalem rationem. Omnes autem illi in Adam fuerunt secundum seminalem rationem, qui non solum ab eo carnem acceperunt, sed etiam secundum naturalem modum originis ab eo sunt propagati. Sic autem processit ab Adam Beata Virgo, quia nata fuit per commixtionem sexuum, sicut et ceteri ; et ideo concepta fuit in originali peccato et inclu­ ditur in universitate illorum, de qua Apostolus dicit, Rom. 5. 12 : In quo omnes peccaverunt; a qua universitate solus Christus excipitur, qui in Adam non fuit secundum semi­ nalem rationem ; alioquin, si hoc alteri conveniret quam 1 II. Sent. dist. 32. q. 1. a. 1. et 2. i5 226 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Christo, non indigeret Christi redemptione. Et ideo non tan­ tum debemus dari Matri quod süb trahat aliquid honori Filii, qui est Salvator omnium hominum, ut dicit Apostolus I. Tim. cap. 4 x. » 20 Non in ipsa sua Conceptione. — a) « Oportuit siquidem quod cum peccato originali conciperetur, utpote quae ex utriusque sexus commixtione concepta fuit. Hoc enim privi­ legium sibi soli servabatur ut virgo conciperet Filium Dei. Commixtio autem sexus, quae sine libidine 2 esse non potest 1 Quodl. 6. a. 7. 2 « Libido tribus modis dicitur : Uno modo, secundum quod consistit in actu voluntatis illicite et inordinate aliquid desi­ derantis ; ct hoc modo libido est actuale peccatum. Alio modo, dicitur libido quae consistit magis in delectatione sensualitatis, et praecipue in actu generativae, ubi superexcedit delectatio ; ct sic, est quiddam ex peccato derelictum ; non quia sine p iccato non esset delectatio, sed quia inordinata non esset, quod nomen libidinis importat. Tertio modo, potest sumi libido quasi habitualiter pro illa inordinatione virium nimia, ex qua est in nobis pronitas ad inordinate concupiscendum. A prima igitur libidine mens cuiuslibet iusti generantis liberatur, cum contingat actum matrimo­ nialem sine omni culpa et mortali et veniali exerceri : unde constat, quod non intelligitur illa libido transmittere originale peccatum in prolem ; nec iterum illa quae est inordinata delectatio sensualitatis, etsi enim per miraculum a tali inordinatione delectationis coitus aliquorum purgaretur, nihilominus eorum nati peccatum originale contraherent. Unde patet, quod libido, tertio modo dicta, intelligitur esse peccati originalis causa; omne enim generans generat sibi simile in natura ; unde, cum haec sit conditio naturae humanae iustitia originali destitutae, ut talis inordinatio virium animae in ea existât, constat, quod etiam talis conditio in prole remanebit. Etsi fervor coitus inveniatur dici causa originalis peccati, hoc propter se non dicitur, sed in quantum est signum eius, quod est vere causa; quia ex inordinatione virium inordinata delectatio in coitu procedit quasi signum et effectus causam suam indicans... Cum peccatum originale, per se loquendo, sit naturae vitium, non potest causari per id quod est personae per sc, sed solum per id quod naturae debetur. Conser­ vatio autem coniunctionis corporis ad animam pertinet specialiter ad esse huiusmodi personae in natura humana subsistentis ; et ideo talis coniunctio infectionem originalis peccati non facit in anima, nisi adiu gatur aliquid quod per se ad naturam pertineat ; et hoc est actus generationis, qui per se naturae conservandae debetur ; et ideo CAP. ΧΙΠ. — VIAE D. THOMAE TERMINUS 227 post peccatum primi parentis, transmittit peccatum originale in prolem. « b) « Similiter etiam, quia, si cum peccato origi­ nali concepta non fuisset, non indigeret per Christum redimi ; et sic non esset Christus universalis hominum Redemptor : quod derogat dignitati Christi. Est ergo tenendum, quod cum peccato originali concepta fuit ; sed ab eo quodam speciali modo purgata fuit h » 30 Nec in carne sua ante animationem. — a) « Non autem sanctificatio praecessit infusionem animae. Sic enim nunquam fuisset peccato originali subiecta, et redemptione non indi­ guisset. Non enim subiectum peccati esse potest nisi creatura rationalis. » b) « Similiter etiam, gratia sanctificationis per prius in anima radicatur, nec ad corpus potest pervenire nisi per animam. Unde post infusionem animae credendum est eam sanctificatam fuisse 2. » 40 Nec in anima sua ante unionem ad carnem. — a) Quia, si Beatissima Virgo sanctificata fuisset in anima sua ante unionem ad carnem, tunc sanctificatio praecessisset injusio­ nem animae. Sic enim nunquam fuisset peccato originali subiecta, ac redemptione non indiguisset, b) Quia, si sancti­ ficatio Beatissimae Virginis facta fuisset in anima sua ante unionem ad carnem, tunc sanctificatio praecessisset constitutionem personae Beatissimae Virginis. Sic enim per­ sona Beatissimae Virginis iam constituta nunquam fuisset indigens redemptione quae est per Christum, c) Quia, si in anima sua ante unionem ad carnem Beatissima Virgo sanctificata fuisset, evidenter hoc Beatissimae Virgini praestitum esset ut, antequam animaretur caro eius, sanc­ tificaretur ; et tunc anima eius nullo modo peccatum originale contraxisset, et nunquam incurrisset necessitatem habendi maculam originalis ; et ita non egeret salute quae est per sanguinem crucis Christi. Et hoc est quod tx concupiscentia. quae remanet post baptismum, non inficitur iterato anima illius qui baptizatus est, sed per generationem in filium suum traducitur, ut in originali nascatur. » (ZZ. Sent. dist. 31. q. 1 a. 1. ad 3. et ad 5.) 1 Comp. Theol. cap. 232. 2 Comp. Theol. ibid. 228 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » D. Thomas docet, III. q. 27. a. 2. : « Et sic, quocum­ que modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, nunquam incurrisset maculam originalis culpae, et ita non indiguisset et redemptione et salute quae est per Christum, de quo dicitur Math. 1, 21 : Ipse salvum faciei populum suum a peccatis eorum. Hoc autem inconveniens est, quod Christus non sit Salvator omnium hominum, ut dicitur I. Tim. cap. 4. Unde relinquitur, quod sanctificatio B. Virginis fuerit post eius animationem. » Unde relinquitur, quod terminus a quo primae sanctifica­ tionis Beatissimae Virginis est ipsamet B. Virginis persona personalem iam constituta, prout habebat necessitate incurrendi peccatum originale et subeundi poenalitates in natura humana ex originali peccato causatas. — i° Secun­ dum Divum Thomam, Compend. Theol. 232. : « De Beata Virgine, Matre Dei, intelligi potest, quod Cantic. 4, 7 dicitur Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. Nec solum a peccato actuali immunis fuit ; sed etiam ab originali, ( speciali privilegio mundata... Est ergo tenendum, quod cum peccato originali concepta fuit ; sed ab eo quodam speciali I modo purgata fuit. Quidam enim a peccato originali pur- 1 gantur post nativitatem ex utero, sicut qui in Baptismo sancti­ ficantur. Quidam autem quodam privilegio gratiae etiam in maternis uteris sanctificati leguntur, sicuti de leremia dicitur, i, 5 : Priusquam te formarem in utero, novi te et antequam exires de vulva, sanctificavi te; ; et de loanne Baptista angelus dicit, Luc. i, 15 : Spiritu Sancto replebitur adhuc ex utero 1 matris suae. Quod autem praestitum est Christi praecur­ sori et prophetae, non debet credi negatum esse Matri ipsius ; et ideo creditur in utero sanctificata, ante sc. quam ex utero nasceretur. Non autem sanctificatio praecessit infu­ sionem animae... » Secundum etiam D. Thomam, III. Sent. dist. 32. q. 1. , a. i. peccatum originale transmittitur hoc modo : « Ex actu naturae, qui est camis propagatio : a) relinquitur quaedam dispositio inclinans ad ma Ium in ipsa natura generati, quae concupiscentia vel fomes dicitur ; 0) et ex hoc ipso, quod illa 1 i —- CAP. XIIL — VIAE D. THOMAE TERMINUS 22Ç naturae corruptio in se virtutem peccati, ex quo causata est, continens, personam attingit; c) ipsam indignam Dei gratia efficit; unde, d) relinquitur macula et defectus gratiae in anima ; et per hoc e) etiam ad reatum poenae obligatur, ut sc. praemio illo careat, quod gratiae debebatur. » Ergo secundum doctrinam D. Thomae : Beatissima Virgo, a) non fuit sanctificata in parentibus, nec in ipsa sua concep­ tione active sumpta, nec in carne sua ante animationem, nec in sua anima ante unionem cum carne ; quia sancti­ ficatio non praecessit infusionem animae, b) Sed fuit sancti­ ficata post infusionem animae et eiusdem unionem cum carne ; post animationem ; post constitutionem personae ; tunc, cum « illa naturae corruptio in se virtutem peccati, ex quo causata est, continens », personam attingebat; et ipsam personam iam ex anima et corpore constitutam, indignam Dei gratia efficiebat. Ergo terminus a quo primae sanctificationis Beatissimae Virginis est ipsamet B. Virginis persona iam constituta, prout habebat necessitatem personaliter incurrendi peccatum originale et subeundi poenalitates in natura humana ex originali peccato causatas. 2° Ideo Angelicus Doctor reiicit sanctificationem Beatis­ simae Virginis ante animationem, et concludit semper quod Beatissima Virgo sanctificata fuit post animationem ; quia aliter B. Virgo iam non indigeret personaliter per Christum redimi ; et sic Christus non esset Redemptor suae propriae Matris ; et ita Christus iam non esset universalis hominum omnium Redemptor. Unde ait, Quodl. 6. a. 7. : « Et ideo non tantum debemus dari Matri quod subtrahat aliquid honori Filii qui est Salvator omnium hominum, ut dicit Apostolus, 1. Tim. 4. » Sed ad hoc quod Beatissima Virgo personaliter indigeat redemptione quae est per sanguinem crucis Christi, sufficit quod « illa naturae corruptio, in se virtutem peccati, ex quo causata est, continens » attingat personam Beatissimae Virginis, ct attingendo faciat ipsam non quidem incurrere actualitér originale peccatum, sed necessitatem illud habendi. Iuxta doctrinam itaque D. Thomae, terminus a quo primae sanctificationis Beatissimae Virginis est ipsamet Virgmis 230 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » gloriosae persona iam constituta prout habet necessitatem incurrendi peccatum originale et subeundi poenalitates in natura humana ex originali peccato causatas. 3° Ut ex supra positis patet, iuxta doctrinam D. Thomae, via per quam transmittitur peccatum originale a parentibib in filios, et via per quam filii originale peccatum dicuntur contrahere et in Adamo peccasse, sic se habet : a) In Adamo fuisse secundum seminalem rationem ; b) non solum ab Adamo carnem accipere, sed etiam secundum naturalem modum originis ab eo propagari, ideoque ab Adamo proce­ dere et ex Adamo originem trahere et nasci per commixtio­ nem sexuum ; c) ex actu naturae, qui est camis propagatio, relinquitur in ipsa natura generati quaedam dispositio ad malum inclinans, fomes peccati, naturae corruptio in se virtu­ tem peccati, ex quo causata est, continens ; d) quod huiusmodi naturae corruptio in se virtutem originalis peccati continens attingat personam generati constitutam tunc cum omnia perfecta sunt, sc. corpus et anima, ac perinde post infusionem animae rationalis ; e) exinde, ex tali contactu carnis, quae nata est inficere animam, persona ex corpore et anima constituta efficitur indigna Dei gratia, indigna originali iustitia quam Deus dederat toti humanae naturae in persona primi parentis et quam primus parens sua propria voluntate peccando amisit sibi et nobis omnibus filiis suis ; /) ex hoc autem quod persona uniuscuiusque filii Adami, originem ab eo per naturalem propagationem trahentis, indigna Dei gratia efficitur ac iure merito privatur originali iustitia quae debebatur ei, si Adamus primus parens, primumque totius humani generis caput, non peccasset ; propterea, ut filius Adami, omnis homo non solummodo non debet habere gratiam. verum etiam debet gratiam non habere; g) consequenter ex tali debito, relinquitur in anima filiorum Adami defectus gratiae, qui, comparatus ad humanam naturam ct ad volun­ tatem primi parentis, habet rationem culpae; comparatus vero ad voluntatem personalem filiorum, non habito respectu ad naturam, habet rationem poenae ; li) ex defectu vero gratiae in anima, relinquitur macula, respondens ad privationem gratiae eo modo, quo privatio iustitiae originalis potest habere I , * | } ' 1 CAP. ΧΙΠ. — VIAE D. THOMAE TERMINUS 2βΙ in nobis rationem culpae ; i) et per hoc etiam ad reatum potnac, ut sc. praemio illo careant, quod gratiae debebatur, I omnes Adami filii obligantur; et per hoc etiam incurrunt I omnes poenalitates quae ex originali peccato in communi • hominum natura causantur. Nunc vero, iuxta doctrinam iam saepe saepius expositam, Beatissima Virgo, sicut quilibet Adami filius : i° potest 1 sanctificari vel in actu naturae qui est camis propagatio ; et hoc est quod vocatur sanctificatio Virginis in suis paren­ tibus ; sed tunc B. Virgo non indigeret redemptione. 2° Potest I sanctificari antequam conceptio carnis eius finiretur ; et hoc i est quod vocatur sanctificatio Virginis in sua Conceptione ; 1 sed tunc B. Virgo non indigeret redemptione. 30 Potest etiam sanctificari post conceptionem carnis iam finitam ; et hoc est quod vocatur sanctificatio Virginis in carne sua ante 1 animationem. 40 Potest etiam sanctificari in sua anima ante eius unionem ad carnem ; et hoc est quod vocatur sanctifi­ catio Virginis praecedens animae infusionem ; sed tunc simi­ liter persona Virginis non indigeret redemptione. 40 Potest quoque sanctificari tunc cum, post infusionem animae et animationem corporis, anima unitur carni, quae est nata \psam inficere attingendo personam iam constitutam, eandemque indignam Dei gratia efficiendo ; et tunc Beatissima Virgo iam indiget, ratione suae propriae personae, redemp­ tione et salute quae est per Christum ; atque si huiusmodi sanctificatio fit in uno eodemque instanti seu momento temporis, tunc Beatissima Virgo, etsi debebat ut filia Adami non habere gratiam, tamen, quia ex morte Filii Dei praevisa habet gratiam et invenit gratiam apud Deum, ideo non relinquitur in anima eius defectus seu privatio gratiae sancti­ ficantis; ideoque nec relinquitur in anima eius macula; ideoque iam non obligatur ad reatum poenae, ut sc. praemio illo careat quod gratiae debebatur ; sed, e contra, eo ipso quod gratiam iustificantem habet, ius habet ad haereditatem gloriae. Atque, si gratia primae sanctificationis in Beatissima Virgine habuerit vim originalis iustitiae, persona Beatissimae Virginis simul cum praeservatione ab originali culpa eiusdemque macula fuisset totaliter etiam libera ab omnibus poej 232 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » nalitatibus quae ex originali peccato in communi natura causantur. I Si vero B. Virginis sanctificatio facta fuerit post unum I temporis momentum, quo persona fuisset iam constituta, i tunc ex hoc, quod persona indigna Dei gratia efficitur, de facto gratia, privaretur ; exinde, ex ipsa gratiae privatione seu carentia relinquitur macula, et relinquitur reatus poenae, et remanet necessitas subeundi poenalitates vitae, ut lex fomitis, lex patiendi, lex moriendi, et post mortem corruptio corporis in sepulchro usque ad generalem carnis resurrectionem. r\ N luxta doctrinam D. Thomae, sub Christo qui salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatissimae Virginis puritas. Duo extrema ac praecipua capita in hac quaestione de prima B. Virginis sanctificatione voluit D. Thomas certo et constanter propugnare. — Quorum primum est : Beatissimam Virginem fuisse sanctificata m, antequam ex utero nasceretur; nam pro certo habebatur in Ecclesia universali quae Vir­ ginis nativitatem celebrabat ; quod non faceret, nisi Beatis­ sima Virgo sanctificata fuisset ante nativitatem ex utero. Et aliunde, rationabiliter credebatur non fuisse denegatum Virgini Matri Dei, quod in S. Scriptura leremiae et loanni Baptistae legitur fuisse collatum ; etenim rationabiliter cre­ ditur, quod illa quae genuit Unigenitum a Patre, plenum gratiae et veritatis, prae omnibus aliis maiora privilegia gratiae acceperit. Ita D. Thomas; ita S. Bonaventura; ita B. Albertus Magnus ; ita Bernardus ; ita communiter omnes V 1 D. Thomas, III. q. 27. a. 1. — B. Albertus Magnus, III. Sent. dist. 3. a. 4. : «Dicendum, quod ante nativitatem ex utero sanctificata fuit. » —S. Bonaventura, III. Sent. d. 3. p. 1. a. 1. q. 3. : e Pro certo habendum est, quod ante nativitatem sanctificata fuerit. Licet enim hoc expresse non habeatur in Scriptura, haberi tamen potest ex his quae in Scriptura leguntur... Habetur tamen in Novo sive in Veteri CAP. XIII. — VIAE D. THOMAE TERMINUS 233 Alterum vero extremum ac praecipuum caput, quod pro aris et focis Angelicus Doctor acerrime semperque propu­ gnavit, illud sc. erat : Beatissimam Virginem nullo modo sanctificatam fuisse ante animationem; et hoc, propter illam fundamentalem simul atque supremam rationem, videlicet : « Si quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanc­ tificata fuisset, nunquam incurrisset maculam originalis culpae, et ita non indiguisset redemptione et salute, quae est per Christum, de quo dicitur Math, i, 21 : Ipse salvum faciei populum suum a peccatis eorum. Hoc autem incon­ veniens est, quod Christus non sit Salvator omnium hominum, ut dicitur I. Tim. 4. Unde relinquitur, quod sanctificatio B. Virginis fuerit post cius animationem. » Inter praedicta extrema capita, videlicet Virginem fuisse sanctificatam ante nativitatem autem sanctificatam fuisse ante animationem, poris instanti seu momento facta fuerit Virginis Beatissimam ex utero, non quonam tem­ sanctificatio ? — Ad hoc uno ore respondent omnes, quod ignoratur, quod solus Deus scit, et quod nonnisi per revelationem poteso instanti infusionis anima gratiam suscepit, per quam im­ munis a peccato originali esset. » — Responsio: « Ad tertium, dicendum, quod haec puritas soli homini Deo debebatur, ut ipse, quasi unicus Redemptor humani generis, nulla peccati servitute teneretur, cui competebat omnes a peccato redimere; unde non hanc puritatem, sed sub hac maximam Virgo Mater eius habere debuit. » b) Sum. Theol. III. q. 27. a. 2. arg. 2. in contra. «Praeterea: Conveniens fuit, sicut Anselmus dicit, in lib. De Conceptu Virginali, cap. 18. : Ut illa Virgo ea puritate niteret qua maior sub Deo nequit intelligi. Unde et Cant. 4. 7 : dicitur : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. Sed maior puritas fuisset B. Virginis, si nunquam anima eius fuisset 1 inquinata contagio originalis peccati. Ergo hoc ei praestitum fuit, ut, antequam animaretur caro eius, sanctificaretur. » — Responsio: « Ad secundum dicendum, quod si nunquam anima B. Virginis fuisset contagio originalis peccati inqui- ( nata, hoc derogaret dignitati Christi secundum quam est universalis omnium Salvator. Et ideo sub Christo, qui salvari · non indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit 1 B. Virginis puritas. Nam Christus nullo modo contraxit originale peccatum, sed in ipsa sui Conceptione fuit sanctus, ' secundum illud Luc. 1, 35 : Quod ex te nascetur Sanctum, vocabitur Filius Dei. Sed Beata Virgo contraxit quidem originale peccatum, sed ab eo fuit mundata antequam ex utero nasceretur. Et hoc signatur lob. 3, 9, ubi de nocte originalis peccati dicitur : Expectet lucem, id est, Christum, et non videat ; quia nihil inquinatum incurrit in Adam, ut dici­ tur Sap. 7, 25 ; nec ortum surgentis aurorae, id est, Beatae Virgini-, quae in ortu suo a peccato originalis fuit immunis. ■' Sub Christo, qui salvari non indiguit tamquam univer­ salis Salvator, maxima fuit Beatissimae Virginis puritas. a) I. Sent. dist. 17. q. 2. a. 4. : Utrum augmentum cari­ tatis habeat aliquem terminum. Arg. 3. in contra. « Praeterea Sicut infra dicit Magister, gr.itia Christi nihil potest etiam CAp XIIL _ VIAE D. THOMAE TERMINUS 237 Deus maius facere. Sed, si augmentum caritatis et gratiae esset infinitum, qualibet caritate posset esse aliqua maior. Ergo non est infinitum. Et similiter potest dici de Beata Virgine, de qua dicit Anselmus De Concept, Virg. cap. 18. : Quod ca puritate nituit, qua maior sub Deo nequit intelligi... « Ad illud quod obiicitur de Beata Virgine, dicendum est, quod differt puritatis augmentum et caritatis. Augmentum enim puritatis est secundum recessum a contrario ; et quia in Beata Virgine fuit depuratio ab omni peccato, ideo pervenit Άά summum puritatis; sub Deo tamen, in quo non est aliqua potentia deficiendi, quae est in qualibet creatura, quantum in se est, caritatis autem augmentum est per accessum ad divinam bonitatem ; et ideo non habuit Virgo summam caritatem qua maior non posset intelligi, quia etiam profecit in caritate et gratia. » b) I. Sent. dist. 44. q. 1. a. 3. ad 3. : α Dicendum quod, puritas intenditur per recessum a contrario ; et ideo potest aliquid creatum inveniri, quo nihil purius esse potest in rebus creatis, si nulla contagione peccati inquinatum sit ; et talis (uil puritas Beatae Virginis, quae a peccato originali et actuali immunis fuit ; tamen sub Deo, in quantum erat in potentia ad peccandum. Sed bonitas intenditur per accessum ad termi­ num, quod in infinitum distat, sc. Summum Bonum. Unde quolibet finito bono potest aliquid melius fieri. » c) Summa Theol. I.-II. q. 81. a. 5. ad 3. : « Oportebat, ut Mater Dei maxima puritate niteret ; non enim est aliquid digne receptaculum Dei nisi sit mundum, secundum illud Ps. 93, 5 : Domum tuam, Domine, decet sanctitudo. » d) Exposit. in Ps. 18. : « Quod ergo dicit : In sole posuit tabernaculum suum, id est : Corpus suum Christus posuit in sole, id est, in Beata Virgine, quae nullam habuit obscuritatem peccati. Cant. 4, 7 : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. » é) Expos, in Psalm. 14. : « In Christo et in Virgine Maria nulla omnino macula fuit. » 2$8 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » VI Corollaria. i. Ex supra positis aperte liquet, quod, cum D. Thomas negat conceptionem B. Virginis esse celebrandam, ipse loquitur de conceptione quae 'praecedit infusionem animae; de conceptione ex parte parentum, de conceptione camis ante animationem ; nam et in isto sensu intelligebatur a multis, etiam theologis. 2. Virginem esse conceptam in peccato originali nihil aliud significat nisi quod B. Virgo non fuit sanctificata in paren­ tibus, nec in sua conceptione active sumpta, nec in sua carne ante animationem, nec in sua anima ante unionem ad carnem. 3. Nunquam incurrere maculam originalis culpae idem significat ac sanctificatum fuisse quocumque modo ante animationem. 4. Nunquam annuam fuisse contagio originalis peccali inquinatam significat pariter sanctificationem animae prae­ cessisse ipsam animae infusionem prioritate naturae et ordinis. 5. Similiter, cum D. Thomas reiicit sanctificationem animae in ipso instanti infusionis, in eo certe sensu leiicit quo sc. intelligatur animam prius prioritate naturae sancti­ ficatam fuisse quam carni unitam. 6. Carnem Christi nullo modo fuisse infectam ; sed eius emundationem a praecedenti infectione, saltem intellectu, praecessisse eius assumptionem. Caro autem Virginis in pec­ cato originali concepta fuit, et nullo modo fuit emundata ante eius animationem ; nec infusionem gratiae in animam intellectu praecessisse ipsam animae infusionem in carnem. 7. Animam Christi nunquam incurrisse maculam origi­ nalis culpae, nunquam fuisse contagio originalis peccati inquinatam ; id est, nec actualiter, nec potentialiter, seu in debito aut necessitate incurrendi. Anima vero B. Virginis et ipsamet Virginis persona iam constituta debebat non CAP. XIII. — VIAE D. THOMAE TERMINUS 239 habere gratiam, et incurrit in necessitatem habendi peccatum originale, etiamsi actualiter non incurrerit, sed in primo instanti suae existentiac gratiam habuisset. Inde : 8. Christus nullo modo contraxit peccatum originale, et I nulla peccati servitute tenebatur, nec redimi indigebat, cum I esset Redemptor omnium. Beatissima autem Virgo peccatum originale aliquo modo contraxit, et aliqua peccati servitute tenebatur, atque perinde indigebat redimi per Christum. 9. Caro Christi, actu existens caro Christi, nullo modo ( fuit infecta ; eius enim emundatio a praecedenti infectione, saltem intellectu, praecessit assumptionem : unde in Divi­ nam Sapientiam nihil inquinatum incurrere potuit. Unde de Christo dicendum : a) null·) modo ; b) nunquam ; c) emun; datio carnis praecessit, saltem intellectu, assumptionem. De Beata vero Virgine : a) aliquo modo ; b) emundatio camis 1 non praecessit tempore, nec intellectu, infusionem animae ; 1 c) nec sanctificatio animae praecessit intellectu eiusdem in corpus infusionem ; d) ideo debitum habendi originalem maculam incurrit ; e) cum debito itaque nata, et postea per gratiam Christi liberata ; f) non posteriori!ate temporis, sed posteriorita*e naturae et intellectus ; g) et ideo ab actuali macula praeservata immunis. 10. Cum ergo dicit D. Thomas : a) quod Beatissima hrgo ita fuit pura, ut nulla contagione peccati inquinata sit ; b) et simul quod « sr nunquam anima B. Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator » omnia, quamvis prima fronte videantur opposite dicta, perfecte sibi conveniunt, omniaque in doctrina D. Thomae consonant. Etenim B. Virgo ex una parte nulla contagione peccati actu inquinata fuit, et ex alia parte fuit sanctificata post animationem ; ac proinde, postquam eius persona ex anima et corpore constituta incurrit, non quidem actualiter originale peccatum, sed necessitatem illud habendi ; non qui­ dem actu privata est gratia, sed debuit non habere gratiam ; quae tamen ex meritis Christi Filii eius data est illi in ipsomet primo suae propriae ac personalis existentiae momento seu instanti temporis. ' I I 240 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » 11. Unde nec in Christo nec in Virgine Maria Matre Christi ulla omnino macula fuit ; et tam Filius quam Mater attigerunt ad summum puritatis; nam puritas intenditur per recessum a contrario ; at sub Christo tamen qui salvari non indiguit, omniumque hominum est Salvator, maxima fuit Beatissimae Virginis puritas, quae per sanguinem crucis Christi superabundanter redempta est. Christus enim verus Deus et verus homo, est sol iustitiae ; Maria vero, Dei Genitrix et Mater Christi, est aurora consurgens in suo ortu, ante nativitatem ex utero, ac perinde in ipso primo instanti suae animationis quae dicitur nativitas in utero; consurgens, inquam, pulchra ut luna, electa ut sol, et b: suo ortu plena gratia atque ab omni labe originalis culpae praeservata immunis, et terribilis ut castrorum acies ordinata. 12. Beatissima ergo Virgo Maria tantam gratiae obtinuit plenitudinem, ut esset propinquissima Auctori gratiae, qui ex ea accepit humanam naturam ; ita quod Eum, qui est plenus omni gratia, in se reciperet et, Eum pariendo, quoddammodo gratiam ad omnes derivaret. Et ideo prae ceteris maiorem debuit a Christo gratiae plenitudinem obtinere. B. Virgo dicitur fuisse plena gratia per comparationem ad ipsam ; quia sc. habebat gratiam sufficientem ad statum illum ad quem erat electa a Deo, ut sc. esset Mater Unigeniti eius. Rationabiliter ergo creditur, quod illa, quae genuit Unigenitum a Patre, plenum gratiae et veritatis, prae om­ nibus aliis maiora privilegia gratiae acceperit. In via itaque D. Thomae, Beata Virgo ita fuit plena gratiae, ut et ab omni peccati labe fuerit praeservata et ab omni corruptione camis liberata : ita, quod in initio suae existentiae fulget eius Immaculata Conceptio, atque in termino suae vitae mortalis refulget gloriosa eiusdem in coelum Assumptio \ 1 III. q. 7. a. 10. ad 1. — q. 27. a., 1., 2. 4. et 5. — Exposil in Angel. Salutat, opusc. 6. edit. Vives, cap. 1. et 2. CAPUT DECIMUM QUARTUM Quaenam et qualis sit Immaculata Conceptio Beatissimae Virginis solemnlter ex cathedra ab Ecclesia definita dogma fidei. Definitum catholicae fidei dogma de Immaculata Con­ ceptione omnino cohaeret cum Mysterio Incarnationis Filii Dei decreto post praevisionem peccati primorum parentum. Textus Bullae dogmaticae. — Pius IX., in ipsamet Consti­ tutione, qua definitur Beatissimae Virginis Mariae Immaculata Conceptio, ita ad litteram facit exordium : « Ineffabilis Deus, cuius viae misericordia et veritas, cuius voluntas omnipo­ tentia, et cuius sapientia attingit a fine usque ad finem fortiter et disponit omnia suaviter, cum ab omni aeternitate praevident luctuosissimam totius humani generis ruinam ex Adami transgressione derivandam, atque in mysterio a saeculis abscondito primum suae bonitatis opus decreverit per Verbi Incarnationem sacramento occultiore complere, ut contra misericors suum propositum homo diabolicae iniquitatis versutia actus in culpam non periret ; et quod in primo Adamo casurum erat, in secundo felicius erigeretur, ab initio et ante saecula Unigenito Filio suo Matron, ex qua caro factus in beata temporum plenitudine nasceretur, elegit atque ordinavit, tantoque prae creaturis universis est prose­ cutus amore, ut in illa una sibi propensissima voluntate com­ placuerit. Quapropter illam longe ante omnes angelicos spiritus cunctosque sanotos coelestium omnium charismatum copia de thesauro Divinitatis deprompta cumulavit, ut ipsa ab omni prorsus peccati labe semper libera ac tota pulchra et perfecta, eam innocentiae et sanctitatis plenitudinem prae se ferret, qua maior sub Deo nullatenus intelligitur, ct 242 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS Λ CAP XIV _ IMMACULATA conceptio definita 243 innotescit. Unde, cum in Sacra Scriptura ubique Incarna­ quam praeter Deum nemo assequi cogitando potest. Et tionis ratio ex peccato primi hominis assignetur, conve­ quidem decebat omnino, ut perfectissimae sanctitatis splen­ nientius dicitur Incarnationis opus ordinatum esse a Deo doribus semper ornata fulgeret, ac xFel ab ipsa originalis in remedium contra peccatum ; ita quod, peccato non culpae labe plane immunis amplissimum de antiquo serpente triumphum referret tam venerabilis Mater, cui Deus Pater existente, Incarnatio non fuisset. Quamvis potentia Dei unicum Filium suum, quem de corde suo aequalem sibi geni­ ad hoc non limitetur ; potuisset enim, etiam peccato non tum tamquam seipsum diligit, ita dare disposuit, ut natura­ existente, Deus incarnari. » liter esset unus idemque communis et Patris et Virginis 40 Consequenter, electionem Beatissimae Virginis Mariae Filius, et quam ipse Filius substantialiter facere sibi Matrem ad sitissimam Dei Matris dignitatem fuisse factam a Deo, elegit, et de qua Spiritus Sanctus voluit et operatus est, ut Patre et Filio et Spiritu Sancto, etiam « cum ab omni aeter­ conciperetur et nasceretur Ille, de quo Ipse procedit. » Ex nitate praeviderit luctuosissimam totius humani generis quibus habetur : j ruinam ex Adami transgressione derixandam ». Elegit itaque i° Firmum ac solidum fundamentum, cui innititur et Deus ab initio et ante saecula Virginem Matrem, ex qua ex quo infertur doctrina revelata de Beatissimae Virginis Unigenitus Filius suus in plenitudine temporis nasceretur, Immaculata Conceptione, esse ipsummet pietatis mysterium non ante praevisionem peccati Adami, sed post peccatum Incarnationis Filii Dei, atque praeexcelsam Virginis electionem Adami iam praevisum ; etenim uno et eodem decreto decrevit ut esset Mater ex qua Verbum Dei caro factum in plenitudine Deus et Verbi Incarnationem et A7erbi Incarnati Matrem. temporum nasceretur. Lnde in Bulla Ineffabilis Deus etiam asseritur : « Atque 20 Immaculatam Virginis Conceptionem esse intime con­ idcirco vel ipsissima verba, quibus Divinae Scripturae de nexam cum ipsamet Dei Matris dignitate. Lnde in Bulla Increata Sapientia loquuntur, eiusque sempiternas origines dogmatica Ineffabilis Deus statim post adiungitur : « Quam 1 repraesentant, consuevit (Ecclesia) tum in ecclesiasticis originalem augustae Virginis innocentiam cum admirabili . officiis, tum in sacrosanta liturgia adhibere et ad illius eiusdem sanctitate, praecelsaque Dei Matris dignitate om­ Virginis primordia transferre quae uno eodemque decreto nino cohaerentem Catholica Ecclesia, quae a Sancto semper I cum Divinae Sapientiae Incarnatione fuerant praestituta. » edocta Spiritu columna est ac firmamentum veritatis, tam- ' 5° I no igitur eodemque decreto post praevisionem quam doctrinam possidens divinitus acceptam et coelestis peccati primorum parentum decrevit ab aeterno Deus revelationis deposito comprehensam multiplici continenter primum suae bonitatis opus per \7erbi Incarnationem ratione splendidisque factis magis in dies explicare, Matrisque Verbi Incarnati electionem perficere ac complere, proponere ac fovere nunquam destitit. » | " ut contra misericors suum propositum homo, diabolicae 3° Mysterium autem Incarnationis Filii Dei fuisse decre­ iniquitatis versutia actus in culpam, non periret, et quod tum ab omni aeternitate, non quidem ante praevisionem in primo Adamo casurum erat, in secundo felicius erigeretur ». peccati Adami, sed post praevisionem totius humani generis ' Unde Apostolus, I. Cor. cap. 15. : « Factus est primus homo ruinae ; ruinae, inquam, luctuosissimae ex Adami transgres- [ Adam in anirrnm viventem, novissimus homo Adam in spiri­ sione in omnes Adami filios derivandae. Quapropter sapienter ' tum vivificantem. Sed non prius quod spirituale est, sed Angelicus Doctor docuerat, III. q. 1. a. 3. : « Ea enim quae ' quod animale ; deinde, quod spirituale. Primus homo, de terra terrenus ; secundus homo, dc coelo coelestis. Qualis ex sola Dei voluntate proveniunt supra omne debitum terrenus, tales et terreni ; et qualis coelestis, tales et coelestes. creaturae, nobis innotescere non possunt nisi quatenus in Sacra Scriptura traduntur, per quam divina voluntas nobis 1 Igitur, sicut portavimus imaginem terreni, portemus et CAP. XIV. — IMMACULATA CONCEPTIO DEFINITA 24.4 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » imaginem coelestis. » Quod declarans I). Thomas, I. Cor cap. 15, lect. 7. : « Duo sunt, inquit, principia humani generis. Unum, secundum vitam naturae, sc. Adam ; aliud, secundum vitam gratiae, sc. Christus. Sed aninialitas est derivata in omnes homines a primo principio, sc. Adam. Ergo constat quod multo amplius a secundo principio, sc. Christo, spuitualitas detrahitur in omnes homines. Novissimus vero Adam, id est Christus, dicitur novissimus ; quia Adam inducit unum statum, sc. culpae ; Christus vero, gloriae el vitae. Unde, cum post statum istum nullus alius sequatur in vita ista, ideo dicitur novissimus.... Secundus homo dicitur de coelo, non quod attulerit corpus de coelo, cum de terra assumpserit sc. de corpore Beatae Virginis ; sed quia Divinitas, quae naturae humanae unita est, de coelo venit, quae fuit prior quam Corpus Christi. ...Possumus dupliciter conformari homini coelesti : in vita sc. gratiae et gloriae ; et una est via ad aliam ; quia sine vita gratiae non pervenitur ad vitam gloriae. ... Ut ergo possimus esse coelestes, id est, pervenire ad vitam gloriae, portemus imaginem coelestis per vitam gratiae. Coloss. 3, 9 : Exuentes veterem hominem, induite novum hominem, sc. Christum. Rom. 8, 29 : Quos praescivit ct praedestinavit conformes fieri imagini Filii sui. Sic ergo i debemus conformari coelesti in vita gratiae, quia alias non perveniemus ad vitam gloriae. » ' II Definitum catholicae fidei dogma de Immaculata Concep­ tione non est conceptio Beatae Virginis ante infu­ sionem animae rationalis, neque sanctificatio eius ante animationem, sed sanctificatio Beatissimae Vir­ ginis postquam cuncta eius perfecta sunt, scilicet et corpus et anima ; id est, in primo momento suae animationis seu in primo instanti temporis suae existentiae personalis. Ita Constitutio dogmatica, qua definitur Beatissimae Virginis Mariae Immaculata Conceptio, ad litteram habet s. 245 I Quoniam vero quae ad cultum pertinent, intimo plane vinculo cum eiusdem obiecto conserta sunt, neque rata et fixa manere possunt, si illud anceps sit et in ambiguo versetur, idcirco Decessores Nostri Romani Pontifices omni cura Conceptionis cultum amplificantes, illius etiam obiedum ac doctrinam declarare et inculcare impensissime studuerunt, Etenim clare aperteque docuere festum agi de Virginis Conceptione, atque uti falsam et ab Ecclesiae mente alienis­ simam proscripserunt illorum opinionem, qui non Concep­ tionem ipsam, sed sanctificationem ab Ecclesia coli arbitra­ rentur et affirmarent. Neque mitius cum iis agendum esse existimarunt, qui ad labefactandam de Immaculata Virginis Conceptione doctrinam, excogitato inter primum atque alterum Conceptionis instans et momentum discrimine, asserebant celebrari quidem Conceptionem, sed non pro primo instanti atque momento. Ipsi namque Praedecessores Nostri suarum partium esse duxerunt et Beatissimae Vir­ ginis Conceptionis festum et Conceptionem pro primo instanti tamquam verum cultus obiectum omni studio tueri ac pro­ pugnare. Hinc decretoria plane verba, quibus Alexander VII, Decessor Noster sinceram Ecclesiae mentem declaravit inquiens : Sane, vetus est Christi fidelium erga eius Beatissimam Matrem Virginem Mariam pietas sentientium eius animam primo instanti creationis atque infusionis in corpus fuisse speciali Dei gratia ct privilegio, intuitu meritorum lesu Christi eius Filii, humani generis Redemptoris, a macula peccati originalis praeservatam immunem, atque in hoc sensu eius Conceptionis festivitatem solemni ritu colentium ct celebran­ tium. »1 Circa quod notare oportet : i° Ut enim ad hoc idem propositum distinguit Bene­ dictus XIV. : « Conceptio dupliciter accipi potest : vel enim est activa, in qua sancti Beatae Virginis parentes opere maritali invicem convenientes praestiterunt ea, quae maxime spectabant ad ipsius corporis formationem, organisât ionem et dispositionem ad recipiendam animam rationalem a Deo 1 Alexander 7. dec. 1661. VII. Const Sollicitudo omnium Ecclesiarum. 246 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » infundendam ; vel est passiva, cum rationalis anima cum corpore copulatur. Ipsa animae infusio et unio cum corpore debite organizato vulgo nominatur Conceptio passiva, quae sc. fit illo ipso instanti, quo rationalis anima corpori omnibus membris ac suis organis constanti unitur. Non hic de activa Conceptione sermo est, sed de passiva; quae pura et imma­ culata fuisse dicitur. Beata enim Virgo ab originali labe fuit immunis, et a communi omnium hominum contagione libera per gratiam sanctificantem, quam Deus illi indidit in primo Conceptionis momento, cum anima corpori iam membris suis instructo unita fuit x. » 2° Conceptio autem quae activa denominatur, se habet ex parte parentum Beatissimae Virginis, et totum illud com­ plectitur temporis spatium quod intercedit inter actum parentum quo proles generatur et in ventre matris conci­ pitur, atque momentum temporis quando proles concepta animatur. De huiusmodi Conceptione loquitur semper ac constanter D. Thomas, dum III. Seni. dist. 3. q. 1. a. 1. quaerit : Utrum Beata Virgo juerit antea sanctificata quam conceptio cius finiretur ? Et respondet : « Ad primam ergo quaestionem dicendum, quod nullo modo in parentibus sanctificari potuit, neque etiam in ipso actu conceptionis eius. Conditio enim spiritualis a parentibus in prolem non 1 transit, nisi sit ad naturam pertinens ; ut grammatica patris I in filium non transit, quia perfectio personalis est. Unde et sanctificatio parentum in Beatam Virginem transfundi non potuit, nisi curatum esset in eis non solum id quod personae est, sed etiam id quod est naturae, in quantum huiusmodi : quod quidem Deus facere potuit, sed non decuit. Perfecta enim naturae curatio ad perfectionem ' gloriae pertinet ; et ideo sic in statu viae parentes eius curati non fuerunt, ut prolem suam sine originali peccato · conciperent; et ideo Beata Virgo in peccato originali fuit , concepta. Propter quod B. Bernardus in Epistola ad Cano­ nicos Lugdunenses scribit Conceptionem illius celebrandam 1 Benedictus XIV., De festis B. Mariae Virginis, cap. 15, De festo Conceptionis B. Virg. dic 8. dcccnib. ‘ i 4 CAP. XIV. — IMMACULATA CONCEPTIO DEFINITA 247 non esse, quamvis in quibusdam ecclesiis ex devotione ' celebretur, non considerando Conceptionem, sed potius I sanctificationem ; quae quando determinate fuerit, incer­ tum est. » De huiusmodi Conceptione loquitur quoque 1 D. Thomas, cum in Quodlibcto VI. a. 7. quaerit : Utrum f liceat celebrare Conceptionem Dominae nostrae ? Et respon­ det, dicendum similiter, videlicet, quod « eius Conceptio non est celebranda ». Quare ita ? Quoniam agitur de con­ ceptione prolis quae praecedit infusionem animae rationalis. I Unde ait : « Creditur enim, quod cito post conceptionem 1 et animae infusionem fuerit sanctificata. » De huiusmodi Conceptione Beatissimae Virginis ante animae eius infusio­ nem manifestum est quod etiam loquitur D. Thomas, quando ! in III. q. 27. a. 2. quaerit : Utrum Beata Virgo juerit sanc­ ti ficata ante animationem ? Et inter argumenta quae affe* runtur ad concludendum, quod B. Virgo sanctificata fuerit I ante animationem, istud in tertio loco opponitur : « Sicut dictum in a. i°, non celebratur festum nisi de aliquo Sancto. Sed quidam celebrant festum Conceptionis Beatae Virginis. Ergo videtur, quod in ipsa sua Conceptione fuerit sancta ; et ita quod ante animationem fuerit sanctificata ». Ac D. Thomas respondet : « Ad tertium dicendum, quod licet Ro­ mana Ecclesia Conceptionem Beatae Virginis non celebret, tolerat tamen consuetudinem aliquarum ecclesiarum illud festum celebrantium. Unde talis celebritas non est totaliter reprobanda. Nec tamen per hoc, quod festum Conceptionis celebratur, datur intelligi, quod in sua Conceptione fuerit sancta ; sed quia quo tempore sanctificata fuerit, igno­ t ratur, celebratur festum sanctificationis eius potius quam Conceptionis in dic Conceptionis eius. » 30 Cum ergo Conceptio, de qua S. Thomas loquitur et quam celebrare Angelicus Doctor constanter negat, sit Conceptio quae dicitur activa, id est, Conceptio Beatissimae Virginis ante animationem, iure merito distinguit inter Conceptionem ipsam atque sanctificationem; aliter dicere oporteret Beatissimam Virginem fuisse sanetificatam vel in suis parentibus vel in carne sua ante animationem. Et si quocumque modo ante animationem Beatissima Virgo I 248 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS i sanctificata fuisset, iam personaliter non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum. 40 lure quoque merito docet D. Thomas : « Nec tamen per hoc quod festum Conceptionis celebratur, datur intelligi quod in sua Conceptione fuerit sancta; sed quia quo tempore sanctificata fuerit, ignoratur, celebratur festum sanctifica­ tionis eius potius quam Conceptionis in die Conceptionis ipsius. » Etenim nihil celebratur ab Ecclesia nisi quod est sanctum ; si autem celebraretur festum Conceptionis Beatisimae Virginis in die Conceptionis ipsius, tunc Beatissima Virgo in ipsa sua Conceptione quae vocatur activa, fuerit sancta ; « et ita (addit Angelicus Doctor) quod ante anima­ tionem fuerit sanctificata » ; « et ita non indiguisset redem­ ptione et salute quae est per Christum » ipsamet Virginis persona quae constituitur ex unione substantiali animae et corporis, ac proinde post animationem ordine naturae. 50 Verumenim vero, tempore S. Thomae, licet Romana Ecclesia Conceptionem Beatissimae Virginis non celebrabat, tolerabat tamen consuetudinem aliquarum ecclesiarum illud festum celebrantium. « Unde (infert D. Thomas) talis cele­ britas non est totaliter reprobanda. » Erat quidem reprobanda, sed non totaliter. Reprobanda enim : quia S. Bernardus reprobaverat ; quia D. Thomas ipse videtur etiam reprobare, dum negat talem Conceptionem esse celebrandam ; quia, iuxta mentem plurium theologorum hanc celebritatem propugnantium, per hoc quod festum Conceptionis cele­ brabatur, dabatur intelligi quod Beata Virgo in sua Conce­ ptione activa fuerit sancta ; id est, sanctificata in parentibus, sanctificata antequam eius generatio finiretur, sanctificata in carne sua, sanctificata quocumque modo ante animatio­ nem ; ideoque reprobanda, quia B. Virgo, ita sanctificata ante ipsam constitutionem suae propriae personae, iam non indiguisset ratione suae personae redemptione et salute, quae est per Christum. Attamen non totaliter reprobanda; quia Romana Ecclesia, etsi non celebrabat huius modi Con­ ceptionem, tolerabat consuetudinem aliquarum ecclesiarum illud festum celebrantium ; quia talis celebritas poterat in bono ac recto sensu explicari, non quidem intelligendo 1 ! / 1 CAP. XIV. ·— IMMACULATA CONCEPTIO DEFINITA ^49 Conceptionem ante animationem, sed post Virginis anima­ tionem. Quonam tempore? « Quo tempore sanctificata fuerit, ignoratur » : respondet D. Thomas. Verumtamen, quocumque tempore post animationem Beatissima Virgo sanctificata fuerit, etiam in primo temporis momento, dicenda abs dubio erat Sancta in sua Conceptione passiva et adaequate sumpta. Unde : 6° Quando autem iam Romana Ecclesia Conceptionem Beatissimae Virginis incepit celebrare, tunc Romani Ponti­ fices clare et aperte docuerunt festum agi de Virginis Con­ ceptione post animationem et « Conceptionem pro primo instanti tamquam verum cultus obiectum omni studio tueri et propugnare ». Nimirum : « Eius animam primo instanti creationis atque infusionis in corpus fuisse speciali Dei gratia ct privilegio, intuitu meritorum lesu Christi eius Filii, humani generis Redemptoris, a macula peccati origi­ nalis praeservatam immunem, atque in hoc sensu eius Con­ ceptionis festivitatem solemni ritu colentium et celebrantium.» Atque in hoc sensu, quatenus sc. agitur de primo instanti temporis quo anima Beatissimae Virginis Mariae fuit simul et creata et infusa in corpus et per gratiam justificantem sanctificata, nullum excogitandum discrimen inter primum atque alterum Conceptionis instans et momentum, neque inter Conceptionem ipsam et sanctificationem ; nam verum cultus obiectum, dum Ecclesia celebrat Immaculatam Bea­ tissimae Virginis Conceptionem, est Conceptio ipsa, quae vocatur passiva et adaequate sumpta, pro primo instanti temporis sanctificata et sancta ; ideoque, a macula peccati originalis praeservata immunis. 7° Distinguere tamen oportet inter Conceptionem Domini Nostri lesu Christi et Conceptionem Beatissimae Virginis Matris eius : utraque Conceptio, sancta ; utraque, Immaculata; at non eodem modo ; nam in Christo est similiter sancta et immaculata tam Conceptio activa quam passiva; et in Bea­ tissima Virgine Matre Christi solummodo est sancta atque immaculata conceptio passiva adaequate sumpta, non autem conceptio activa, nec ipsa passiva inadaequate sumpta quae praecedit tempore animationem camis per animam ratio- 250 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » nalem. Christus Dominus fuit sanctus et in sua origine ab omni peccato immunis vi ipsius Conceptionis ; Beatissima 1 Virgo Mater cius fuit quoque sancta et in primo instanti suae Conceptionis passivae adaequate sumptae ab omni labe originalis culpae praeservata immunis, non quidem vi i/nin 1 Conceptionis, sed vi privilegii cx meritis Christi Redemp- ' toris concessi. Et hoc est quod D. Thomas docet, III. q. 14. a. 3. ad 1. : « Caro Virginis concepta fuit in originali peccato ». Et ibid. q. 31. a. 7. : « Corpus Beatae Virginis totum fuit in originali peccato conceptum, ut supra dictum est, q. 27. a. 2. ad 2. » Atque in ista famosa responsione . ad 2. nihil aliud necessario exprimitur, neque aliud intendit Angelicus Doctor significare, nisi differentiam inter utram· | que Conceptionem, cum ait : « ... Et ideo sub Christo, qui salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. Nam Christus nullo molo ». contraxit originale peccatum, sed in ipsa sua conceptioni | [activa, nam D. Thomas semper loquitur de ista, etiam cum de B. Virgine loquitur) fuit sanctus, secundum illud 1 Luc. i, 35 : Quod ex te nascetur Sanctum, vocabitur Filius Dei. » I 8° Igitur Beatissima Virgo Maria, Dei Genitrix et divinae gratiae Mater, fuit speciali Dei gratia et privilegio, intuitu l meritorum lesu Christi eius Filii, humani generis Redem- | ptoris, a macula peccati originalis praeservata immunis; fuit ergo sanctificata et sancta in primo instanti creationiatque infusionis animae eius in corpus, quod est primum et unum et idem temporis momentum suae animationisuaeque propriae et personalis existent iae. Unde animatio non praecessit ordine temporis infusionem gratiae sanctifi­ cantis in animam ; bene tamen ordine naturae; quemadmo- 1 dum de angelis, quos, secundum Augustinum et D. Thomam, « Deus sanctificavit simul in eis condens naturam et largien gratiam », tradit ipse Angelicus Doctor, I. q. 62. a. 3. ad 1. « Dicendum, quod informitas illa angeli potest intelhgi vel per comparationem ad formationem gloriae, sic praecessit tempore informitas formationem ; vel per comparationem ad formationem gratiae, et sic non praecessit ordine temporis, 1 CAP xrVi — immaculata conceptio definita 251 sal ordine naturae; sicut etiam de formatione corporali Augustinus ponit., I. Super Genesim ad litteram, cap. 15. » Ita pariter prima sanctificatio Beatissimae Virginis fuit simul tempore atque ipsius animatio ; animatio autem eius, licet non praecesserit tempore sanctificationem animae, praecessit tamen ordine naturae. Prius namque prioritate naturae est animam B. Virginis a Deo creari, quam in corpus infundi ; et prius est ipsam in corpus infundi, quam corpus animari ; et prius est corpus per animam animari, quam animam per gratiam sanctificari ; quamvis huiusmodi omnia sint simul in uno eodemque momento temporis. III Definitum catholicae fidei dogma de Immaculata Con­ ceptione est ipsamet persona Beatissimae Virginis Maria, ex substantiali unione animae et corporis iam perfecte constituta, atque in primo instanti suae propriae existentiae personalis ab omni originalis culpae labe praeservata immunis. § 1 Bullae dogmaticae textus. — a) « Hinc decretoria plane verba, quibus Alexander VII., Decessor Noster, sinceram Ecclesiae mentem declaravit, inquiens : Sane, vetus est Christi fidelium erga eius Beatissimam Matrem Virginem Mariam pietas sentientium eius animam primo instanti creationis atque infusionis animae in corpus fuisse speciali Dei gratia et privilegio, intuitu meritorum lesu Christi, eius Filii, humani generis Redemptoris, a macula peccati originalis praeservatain immunem, atque in hoc sensu eius Conceptionis festivitatem solemni ritu colentium et celebrantium. » b) « Constitutiones et decreta a Romanis Pontificibus Praedecessoribus Nostris, et praecipue a Sixto IV., Paulo V., ct Gregorio XV. edita in favorem sententiae asserentis : Animam Beatae Mariae Virginis in sui creatione et in corpus infusione, Spiritus Sancti gratia donatam, et a peccato originali praeservatam, 252 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » fuisse... » c) « Definimus doctrinam, quae tenet Beatissimam Virginem Mariam in primo instanti suae Conceptionis fuisse... ab omni originalis culpae labe praeservat am, esse a Beo revelatam. » Quot et quanta sub nomine peccati originalis veniant intelligenda. — i° Ut supra ex professo manet declaratum, peccatum originale contraponitur ad originalem iustitiam; iustitia vero originalis in qua primus homo fuit constitutus et, secundum Augustinum et D. Thomam, creatus, plurima gratuita et supernaturalia dona complectebatur, nimirum : Subiectionem : a} mentis, id est, voluntatis et intellectus,Deo; b) inferiorum virium, rationi ; c) et corporis, animae. Prima autem subiectio erat causa et secundae et tertiae. Quamdiu enim ratio manebat Deo subiecta, inferiora ei subdebantur. Atque nec illa subiectio corporis ad animam, nec inferiorum virium ad rationem, erat pure naturalis ; ac perinde nec illa prima subiectio, qua ratio Deo subdebatur, erat tantummodo secundum naturam, sed etiam secundum supematurale donum gratiae. Unde, tametsi iustitia originalis dicat plus quam gratia gratum faciens, gratia tamen sanctificans seu gratum faciens erat velut radix iustitiae originalis ; et iustitia originalis se habebat quasi gratia quaedam gratis data et fundata super gratiam gratum facientem K 2° Quapropter, cum peccatum originale formaliter sit carentia originalis izislitiae in humana natura ex primis parentibus per viam generationis ad nos usque derivata, idcirco peccatum originale est peccatum naturae; et sicut natura humana ex multis partibus componitur, ita multa conveniunt ad originale peccatum, sc. defectus diversarum partium humanae naturae ; et tale peccatum naturae est personae secundum naturam quam ab alio traxit per origi­ nem ; et ideo omnes defectus in natura prolis inventi, derivati a peccato primi parentis, habent rationem peccati originalis, dummodo sit in subiecto quod sit susceptivum culpae ; vel respondent peccato originali ut poena concomitans 2. ’ I. q. 105. 2 Dc Malo, q. 4. a. 2. et q. 5. a. 4. “SÈ CAp XIV# — IMMACULATA CONCEPTIO DEFINITA 253 30 Omnes ac singuli defectus qui, provenientes ex carentia seu privatione originalis iustitiae, comprehenduntur, sive secundum rationem culpae sive secundum rationem poenae, sub nomine peccati originalis, eodem modo traducuntur ex Adamo in posteros quomodo traducitur humana natura ; quae quidem traducitur non quidem secundum se totam, sed secundum aliquam sui partem, sc. secundum carnem, cui Deus animam infundit ; et sic, sicut anima divinitus infusa pertinet ad naturam humanam ab Adam derivatam, propter carnem cui coniungitur, ita et defectus praedicti pertinent ad animam propter carnem quae ab Adam propagatur, non solum secundum corpulentam substantiam, sed etiam secun­ dum seminalem rationem ; id est, non solum materialiter, sed sicut ab activo principio; sic enim filius accipit a patre naturam humanam. Unde peccatum originale fuit quidem in ipso Adamo, sicut in prima causa principali ; in semine autem corporali est peccatum originale sicut in causa instru­ mentait, eo quod per virtutem activam seminis traducitur peccatum originale in prolem simul cum natura humana. Et hoc est, quod vocatur infectio carnis, ex qua maculatur anima, et contagio originalis peccati natura et persona hominis ex Adam per viam generationis descendentis inquinaturx. 1 De Malo, q. 4. a. i. — I.-II. q. 33. a. 1. — Et Caietanus, In IMI. q. 81. a. 4. ad hoc propositum diversos textus D. Thomae declarat atque in harmonia esse ostendit ita scribens : « In a. 4. eiusdem 81. quaestionis in responsione ad 2. : Caro non inficit animam. mst tn quantum est principium activum in generatione, dubium occurrit, quia Auctor (D. Thomas) II. Sent. dist. 30. q. 1. a. 2. ad 3. ct 5., et hic in a. 1. ad 4. tenet animam infici ex carne quae est pars geniti quam constat non esse principium activum in generatione ; nunc vero dicit, quod caro non inficit ni si inquantum est principium activum in generatione. Non enim stant haec duo simul. - Ad hoc dicitur, quod carnis nomine quatuor accipere possumus : corpus paternum, ex quo deciditur semen ipsum : semen, secundum virtutem activam in spiritu spumoso ; carnem, quae fit pars prolis m ipsa unione ad ani­ mam ; ct carnem, ut perseverantem in prole. Et retrogrado ordine procedendo, caro perseverans inficit animam mediante proprio con­ sensu dum concupiscit adversus spiritum. Caro vero in unione, ut 254 CAP. XIV. — IMMACULATA CONCEPTIO DEFINITA D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS κ 4° Quae quidem dilucide ita a D. Thoma declarantur ·’ « Peccatum originale dicitur peccatum totius naturae, sicut peccatum actuale dicitur peccatum personale. Unde, quae est ' comparatio peccati actualis ad unam personam singularem, f eadem est comparatio peccati originalis ad totam naturam humanam traditam a primo parente, in quo fuit peccati initium, et per cuius voluntatem in omnibus originale pecca- I tum voluntarium reputatur. Sic ergo originale peccatum est in anima, in quantum pertinet ad humanam naturam. I Humana autem natura traducitur a parente in filium per traductionem carnis, cui postmodum anima infunditur; et 1 ex hoc injectionem incurrit, quod fit cum carne traducta m ' natura. Si enim non uniretur ei ad constituendam naturam, ' sicut angelus unitur corpori assumpto, injectionem non reciperet. Sicut in natura Adae erat natura omnium nostrum originaliter, ita et peccatum originale, quod in nobis est, erat in illo peccato originali originaliter. Nam peccatum originale, ut dictum est, per se recipit natura, anima vero ex consequentih » 50 Anima igitur rationalis recipit infectionem ex hoc, quod unitur carni infectae cum qua fit una natura, atque ex ista unione substantiali animae et corporis resultat con- 1 stituta persona huius unius naturae infectae ; ex qua quidem naturae corruptione, in se virtutem peccati, ex quo causata est, continente, oriuntur ac traducuntur per actum naturae, qui est carnis propagatio, omnia illa quae simul sumpta peccatum stat sub actione seminis generando, viventis, inficere dici potest ut materia, cui coap atur forma in constitutione naturae. Magis tamen et verius dicitur quod semen inficit, cui proprie convenit actio naturae, et eadem ratione, licet remote, paternum corpus, in quantum mediante semine active generat. Ex quibus patet, quod verissimum est quod caro non inficit sola (quod dico propter carnem ut perseverantem), nisi pro quanto est principium activum ; quia si caro in unione inficit, hoc habet ut stat sub principio activo. Et sic, vcrificatur etiam illud comparativum magis, in primo a. positum, ad 4. ; magis namque inficit semen quam caro m unione, quia propter illud ; et quam caro perseverans, quia non nisi diminute inficit, ut dictum est, concupiscendo. » 1 De Potentia, q. 3. a. 9. ad 3. et 4. -4| ' 1 i f 1 I 255 originale constituunt ac denominantur ; quorum quaedam habent rationem culpae, quaedam vero rationem poenae in persona generati. Etenim ex hoc ipso quod illa infectio camis cui anima coniungitur et cum qua fit natura una ; ex hoc, in­ quam,ipso quo illa naturae corruptio, in se virtutem peccati, ex quo causata est, continens, personam attingit : a) Ipsam personam indignam Dei gratia efficit; nam descendit ab Adamo per viam generationis ; et ideo meretur, ut filius Adami, privari iustitia originali quae fuit data primo homini, non ut singulari personae tan­ tum, sed ut cuidam principio totius humanae naturae, ut sc. ab eo per originem derivaretur in posteros. b) Ex hoc quod filius Adami debet carere originali iustitia, debet non habere gratiam illam sanctificantem, quae erat veluti radix omnium supernaturalium donorum quae >ub gratuito dono communi originalis iustitiae continebantur. c) Ex defectu vero gratiae gratum facientis, in qua fundabatur originalis iustitia et quam filius Adami debebat habere et propter voluntariam culpam primi parentis non habet, relinquitur etiam in anima filii Adami ratio culpae; non quidem actualis, sed originalis seu per modum habitus ; non quidem per ordinem ad suam propriam et personalem voluntatem, sed per comparationem ad voluntatem primi parentis in quo omnes peccaverunt ; non quidem prout filius Adami est persona quaedam, non habito respectu ad natu­ ram, sed prout tota multitudo hominum, a primo parente humanam naturam accipientium, sunt quasi unus homo, imum corfus unius hominis, una familia primi parentis, unum cum Adamo qui est omnium caput. d) Ex eodem defectu gratiae sanctificantis in anima relinquitur quoque macula; sed macula originalis quae respondet peccato originali, quemadmodum originale peccatum habet rationem culpae in nobis. Unde D. Thomas, I.-II. q. 86. a. 1. ad 3. : « Macula non est aliquid positive in anima, nec significat privationem solam, sed significat privationem quondam nitoris animae in ordine ad suam causam, quae est peccatum ; et ideo diversa peccata diversas maculas inducunt ; et est simile de umbra, quae est privatio 256 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » luminis ex obieclo alicuius corporis, et secundum diversita­ tem corporum obiectorum diversificantur umbrae. » e) Ex hoc ipso defectu seu carentia originalis iustitiae relinquitur reatus poenae, ut sc. filius Adami praemio illo carcat quod gratiae sanctificanti debebatur. Huiusmodi poena sc. carentia divinae visionis originali peccato debetur, in quantum personam inficit ; visio enim divina actum quendam designat ; actus autem omnis personae est, quia actus individuorum sunt : unde ct carentia visionis ad per­ sonam referenda est h /) Ad carentiam autem originalis iustitiae sequitur etiam alia poena, inquantum originale peccatum naturam inficit, videlicet rebellio carnis ad spiritum sive habitualis concu­ piscentia contracta per originem quae nihil aliud est quam destitutio inferiorum virium a retinaculo iustitiae originalis. Sublato enim freno originalis iustitiae, vis concupiscibilis non perfecte subditur rationi ; huiusmodi pronitas seu habi­ litas ad concupiscendum, non servato ordine rationis, dicitur habitualis concupiscentia, quae constituit id quod est maleriale in originali peccato ac denominatur fomes peccati; qui, licet peccatum non sit, ex peccato venit et ad peccatum inclinat12. g) Ac denique tandem, ex peccato originali inquantum naturam inficit, alia poena consequitur ei debita, nempe necessitas moriendi, passibililas et alia huiu-mçdi, quae omnia, sicut rebellio carnis ad spiritum, ex principiis naturae causantur, et speciem totam consequuntur, nisi miraculose aliter contingat. Absque dubio, secundum fidem catholicam tenendum est, quod mors et omnes huiusmodi defectus praesentis vitae, sunt poena peccati originalis ; et omnes isti defectus respondent peccato originali ut poena conco­ mitans atque ex peccato originali procedentes3. 1 Vide II. Sent., dist. 32. q. j. a. ct 2. 2 De Malo, q. 4. a. 2. γ 71)c yial°' a· 4· II. Sent. dist. 32. q. 1. a. 2. — 5mw. Theol.t III. q. i. a. 4. ad 2. vWBK CAP, XIV. — IMMACULATA CONCEPTIO DEFINITA § 257 2 Fuitne Beatissima Virgo praeservata in primo instanti suae animationis ab omnibus ac singulis defectibus ex originali [ peccato provenientibus ? — Constitutio dogmatica Ineffa( bilis Deus respondet, dicendum : « Beatissimam Virginem in primo instanti suae Conceptionis fuisse ab omni originalis culpae labe praeservatam immunem. » Ad cuius perfectam intelligentiam adnotare oportet cum D. Thoma : i° Quod peccatum originale primo et per se est infectio naturae; et per consequens, inficit personam, secundum quod dispositio naturae in personam redundat. Unde ex defectibus, Iqui sub nomine peccati originalis veniunt intelligendi atque ex originali peccato proveniunt, quaedam inficiunt naturam omnibus hominibus communem, quaedam vero inficiunt personas in humana natura subsistentes. Quae enim inficiunt personam, constituunt originale peccatum sub ratione culpae, sub ratione maculae, sub ratione reatus poenae aeternae quae in carentia visionis divinae essentiae consistit, et denique Isub ratione fomitis in quantum fomes pertinet ad corruptio­ nem personae. Quae vero inficiunt naturam, sunt omnia illa quae ex principiis naturae causantur et speciem totam I consequuntur, et habent rationem poenae quae culpae originali debetur secundum quod naturam inficit, v. g. necessitas moriendi, passibilitas, pocnalitatcs huius praesentis vitae, rebellio carnis ad spiritum sive fomes carnis in quantum fomes pertinet ad corruptionem naturae K 2° Sicut peccatum originale hoc modo processit, I quod primo persona primi parentis infecit naturam, et postmodum vero natura infecit personam : ita, converso I ordine, gratia Christi Redemptoris prius reparat id quod personae est, et postmodum simul in omnibus reparabit id i quod naturae est. Et ideo culpam originalis peccati et etiam I poenam carent iae visionis divinae, quae respiciunt personam, 1 gratia Christi statim post baptismum tollit ab homine ; sed 1 II. Sent. dist. 32. q. 1. a. 2. — III. q- 27. a. 3. ’7 258 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » poenalitates praesentis vitae, sicut mors, fames, sitis, et alia huiusmodi, respiciunt naturam, ex cuius principiis causantur, prout est destituta originali iustitia ; et ideo isti defectus non tollentur nisi in ultima reparatione naturae. Quapropter duplex distinguitur sanctificatio quae est emundatio a peccato originali (sanctitas enim est perfecta munditia) : una quidem totius naturae, in quantum sc. tota natura humana ab orum corruptione culpae et poenae liberatur ; et haec erit in resur­ rectione. Alia vero est sanctificatio -personalis, quae non transit in prolem carnaliter genitam, quia talis sanctificatio non respicit carnem, sed mentem. Unde per gratiam Baptismi tollitur in peccato originali id quod pertinet ad personam, non vero id quod pertinet ad naturam; ideo Baptismus hoc ab homine tollit, quod ex corruptione naturae in personam redundabat ; et ideo, ipsam injectionem culpae, prout afficit personam, tollit ; et poenam illam, quae etiam personam respicit, sc. carentiam visionis divinae, aufert ; sed nen aufert actu injectionem prout afficit naturam ; nam etiam baptizatus per actum naturae originale transmittit in prolem ; et similiter nec aufert poenas quae consequuntur principia naturae destitutae gratia innocentiae primi status, cuiusmodi sunt rebellio carnis ad spiritum, et huiusmodi poenalitates quae consequuntur ex hoc ipso quod homo ex contrariis compositus est et quantum ad corpus et quantum ad animam quodammodo, sc. quantum ad appetitum sensus et intellectus \ 3° Attamen per gratiam baptismalem efficitur, ut huiusmodi poenae remanentes non dominentur in perso­ nam, sed magis ei subiiciantur et in utilitatem ipsius cedant, in quantum sunt materia virtutis et occasio humilitatis et exercitii. Inde anima purgatur a macula culpae, et per consequens solvitur reatus poenae ; ac dispositio ad malum quae fomes et concupiscentia dicitur, licet non totaliter tollatur usque ad statum beatitudinis, quo natura perfecte curabitur, tamen minuitur, in 1 HI. q. 27. a. 2. ad 4. et q. 69. a. 3, ad 3. — IV. Sent, dist 4. q. 2. a. i. 1 CAP. XIV. — IMMACULATA CONCEPTIO DEFINITA 259 quantum gratia, quam quis in Baptismo consequitur, in contrarium inclinat ei ad quod fomes disponebat ; et ita virtus fomitis in nobis per auxilium gratiae minuitur 1. 4° Simpliciter loquendo, melius esset homini fomite carere quam ipsum habere ; constat enim, quod ex abun­ dantia gratiae fit in aliquibus quod a fomite liberantur. Sed quoad aliquid et quantum ad aliquem statum hominis, expedit fomitem habere, ne in superbiam elatus cadat. Ouantumcumque de gratia baptismali in Baptismo infunda­ tur, numquam tamen potest hoc efficere, ut ex toto tollat fomitem ; quia gratia illa non est ordinata nisi ad curandum infectionem personae ex infectione naturae procedentem. Posset tamen Deus alterius generis gratiam infundere, per quam totum tolleretur, ut sic simul et personae et naturae infectio gratiae cederet2. 5° Unde in regeneratis per gratiam statim tolluntur omnia illa quae cum gratia gratum faciente nequeunt stare simul, nempe : ratio culpae, ratio maculae, ratio reatus aeterni; sed iuxta ordinariam legem non removentur ea quae naturam inficiunt secundum quod ad naturam per se referuntur, sicut fomes, passibilitas, necessitas moriendi et huiusmodi ; hoc enim erit in patria, quando nostra natura perfectae libertati restituetur 3. 6° Quapropter peccatum originale etiam in ipsis regene­ ratis non ex toto tollitur ; sed quoad aliquid aufertur, et quoad aliquid remanet. Peccatum originale per Baptismum aufertur reatu, in quantum anima recuperat gratiam quantum ad mentem. Remanet tamen peccatum originale actu, quantum ad fomitem, qui est inordinatio inferiorum partium animae et ipsius corporis, secundum quod homo generat, et non secundum mentem. Et ideo baptizati traducunt peccatum originale ; non enim generant in quantum sunt renovati per Baptismum, sed in quantum retinent adhuc aliquid de vetustate primi peccati 4. 1 II. Sent. dist. 32. q. 1. a. I. — Sent. dist. 4. q. 2. a. i. 2 II. Sent. dist. 32. q. 1. a. 2. ad 4. et 5. II. Sent. dist. 32. q. I. a. 2. Ι.-Π q. 81. a. 3. 200 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » CAP. χΐν. — IMMACULATA CONCEPTIO DEFINITA 2ÔI 7° Quae quidem D. Thomae verba declarans CaietamF definiatur Beatissimam Virginem Mariam in primo instanti « Scito, quod peccatum originale in baptizato dicitur renasuae Conceptionis « fuisse ab omni originalis culpae labe nere actu ct transire reatu. Quia et vere actu remand privatio I fraeservatam immunem », sequitur : iustitiae originalis ; sumus adhuc illa privati. Quoniam, j a) Beatissimam Virginem Mariam Dei Matrem ab omnibus quamvis habeamus gratiam gratum facientem coniungentem ac singulis, quae cum gratia gratum faciente nequeunt stare supremum hominis Deo, non tamen habemus eam secundum vel componi, praeservatam fuisse ; ideoque fuisse praeservaeum effectum qui est iustitia originalis, in statu isto. Gratia tam immunem : i° ab originali culpa ; 20 ab originali macula ; enim (ut in Prima Parte Summae, q. 95. a. 1. dictum fuit) est f 30 a reatu poenae quae est carentia divinae visionis. radix originalis iustitiae ; quae, olim cum suo fructu perdita, , b) Beatissimam Virginem Mariam Dei Matrem fuisse per Baptismum reparatur secundum se, tantum fructum quoque praeservatam immunem ab omnibus ac singulis factura iustitiae originalis post resurrectionem. Et vere defectibus qui ex corruptione naturae in personam redun­ transit reatu; quia non remanet in baptizatis privatio origi­ dant et personam inficiunt ; ideoque praeservatam fuisse nalis iustitiae sttb ratione culpae; non enim amplius ei? in sua prima sanctificatione a fomite peccati, saltem in imputatur ad culpam, nec reservatur punienda. Et sic I quantum fomes inficit personam, atque ex hac parte brevibus hic colligere poteris, quomodo originale peccatum 1 pertinet ad corruptionem personaeL Unde D. Thomas, in baptizato actu remaneat, reatu vero transeat ; et alia 1 III. q. 27. a. 3. : « Dicitur Cant. 4, 7 ; Tota pulchra es, multa necessaria pro declaratione eorum quae Sanctus amica mea, et macula non est in te. Fomes autem ad Doctor (D. Thomas) dicit in Littera (in textu Summae). 1 maculam pertinet, saltem carnis. Ergo in Beata Virgine 8° Ex omnibus supradictis habetur, quod de lege ordi- , fomes non fuit. » Et ibidem, ad 3. : « Dicendum, quod naria gratia Christi Redemptoris, quamvis virtualiter in se ' infirmitas camis, ad fomitem pertinens, est quidem in contineat ea ipsa omnia quae in originali iustitia contine­ sanctis viris perfectae virtutis occasio, non tamen causa sine bantur, in praesenti tamen vita originalem iustitiam non 1 qua perfectio haberi non possit. Sufficit autem in Beata restituit ; nam infectionem originalis peccati non mundat ’ Virgine ponere perfectam virtutem ex abundantia gratiae; nec removet, nisi secundum quod infectio naturae in perso­ nec oportet in ea ponere omnem occasionem perfectionis. » nam redundat ; non autem secundum quod ad naturam c) Beatissimam Virginem Mariam Matrem Dei non fuisse per se refertur. Unde tollit originale peccatum quoad culpam, praeservatam immunem a morte corporali nec ab huius quoad maculam, quoad reatum poenae aeternae, et fomitem vitae poenalitatibus. Etenim de facto multa passa est et peccati diminuit ; sed cetera omnia remanent : remanent mortua fuit. Unde D. Thomas, III. q. 27. a. 3. ad 1. : quidem huius vitae poenalitates, remanet necessitas patiendi '(Dicendum, quod mors et huiusmodi poenalitates de se non et necessitas moriendi, et numquam ex toto fomes tollitur, j inclinant ad peccatum. Unde etiam Christus, licet assumpserit Et ratio huius est, quia gratia Christi, quae nobis per huiusmodi poenalitates, fomitem tamen non assumpsit. Unde sacramenta confertur, non est ordinata nisi ad curandum etiam in Beata Virgine, ut Filio conformaretur, de cuius plenitudine gratiam accipiebat, primo quidem fuit ligatus infectionem personae ex infectione naturae procedentem. fomes, et postea sublatus ; non autem liberata fuit a morte Verumtamen potest Deus alterius generis gratiam infundere, et aliis huiusmodi poenalitatibus. » 2 de lege extraordinaria ; gratiam, inquam, etiam ex meritis Christi, per quam totum tollatur : ut sic simul et personae et naturae infectio, gratiae cederet. : > Vide : III. Sent. dist. 3. q. 4· a. 2 ad 5. 90 C urn ergo in Constitutione dogmatica Ineffabilis Deus | * Ad hoc propositum scribit Basez In I. q. 4S. a. 5. ; - Non est 202 CAP χιν> _ IMMACULATA CONCEPTIO DEFINITA D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » IV Definitum Catholicae fidei dogma de Immaculata Con­ ceptione est ipsamet Beatissima Virgo Maria, ia sui i propria persona iam constituta atque in ipso primo instanti suae existentiae personalis, ab omni original ( culpae labe praeservata immunis ex meritis Christi I lesu Redemptoris praevisis. 263 tem Nostram dirigere et confirmare dignaretur, implorato universae coelestis curiae praesidio, et advocato cum gemi­ tibus Paraclito Spiritu, Eoque sic adspirante, ad honorem Sanctae et Individuae Trinitatis, ad decus et ornamentum Virginis, Deiparae, ad exaltationem Fidei catholicae, et Christianae Religionis augmentum, auctoritate Domini Nostri lesu Christi, Beatorum Apostolorum Petri et Pauli, ac Nostra, declaramus, pronunciamus et definimus : Doctrinam, QUAE TENET BEATISSIMAM VlRGINEM MaRIAM IN PRIMO INSTANTI SUAE CONCEPTIONIS FUISSE SINGULARI OMNIPO­ Dei gratia et privilegio, INTUITU MERITORUM Christi Iesu Salvatoris humani generis, AB OMNI TENTIS II Textus Constitutionis dogmaticae. — « Itaque plurimum Ο in Domino confisi advenisse temporum opportunitatem pro Immaculata sanctissimae Dei Genitricis Virginis Mariae Conceptione definienda, quam divina eloquia, veneranda traditio, perpetuus Ecclesiae sensus, singularis catholicorum Antistitum ac fidelium conspiratio, et insignia Praede­ cessorum Nostrorum actae Constitutiones, mirifice illustrant atque declarant ; rebus omnibus diligentissime perpensis, et assiduis fervidisque ad Deum precibus effusis : minime cunctandum Nobis esse censuimus supremo Nostro judicio Immaculatam ipsius Virginis Conceptionem sancire, definire, atque ita pientissimis Catholici Orbis desideriis, Nostraeque in ipsam Sanctissimam Virginem pietati satisfacere, ac simul in Ipsa Unigenitum Filium suum, Dominum Nostrum lesum Christum, magis atque magis honorificare, cum in Filium redundet quidquid honoris et laudis in Matrem impenditur. Quare, postquam nunquam intermisimus in humilitate et ieiunio privatas Nostras et publicas Ecclesiae preces Deo Patri per Filium Eius offerre, et Spiritus Sancti rirtute mennecesse, ut illud subi; ctum, in quo repentur malum poenae, fuerit aliquando subditum culpae, vel actuali vel originali ; sed satis fuerit, quod : a) vel esset obnoxium, quantum erat ex sua natura, originali peccato contiahendo, ut dici potest de Beata Virgine, si dicimus illam praeservatam fuisse ab originali ; b) vel quod suscipiat ad setpsum originale pecc tum, non quantum ad infectionem cu’pie, sed ut pro illo satisfaciat ; ct ita est dicendum de Christo Domino, quod fuerunt in illo poenalitates correspond en tes originali culpae. ORIGINALIS CULPAE LABE PKAESERVATAM IMMUNEM, ESSE A DEO REVELATAM, ATQUE IDCIRCO AB OMNIBUS FIDELIBUS FIRMITER CONSTANTERQUE CREDENDAM. » Peccatum Adae in quo omnes peccaverunt, et meritu II Christi per quem omnes qui peccaverunt in Adamo, redempti sunt. — D. 1 hornas declarat et differentiam simul atque proportionem quandam analogicam inter peccatum Adae et meritum Christi relate ad eos, quorum tam primus quam secundus Adam constituti fuerunt caput. Differentia quidem in hoc apparet, quod in Christo eadem secundum essentiam est gratia 'personalis qua anima Christi est justificata, et gratia eius secundum quam est Caput Ecclesiae iustificans alios ; unde utraque gratia, secundum quod est caput Ecclesiae et secundum quod est quiddam homo singularis, eadem quippe est essentialiter, ct non differt nisi secundum rationem. Secundum hoc enim Christus est caput nostrum, quod de plenitudine cius nos omnes accepimus. Plenitudinem autem gratiae habuit, secundum quod perfecte fuit in illo gratia personalis. Ergo secundum gratiam personalem est caput nostrum. Et ita non est in Christo alia gratia capitis, et alia gratia personalis. Et ideo ex illa eminentia gratiae, quam Christus Dominus et Salvator noster accepit, competit ei, quod gratia illa ad alios derivetur : quod pertinet ad rationem capitis. E contra, in Adamo aliud est peccatum actuale ipsius, et aliud peccatum originale quod traduxit in posteros. Pecca- 264 Q » D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS 8 tum enim originale in Aciam, quod est peccatum natural, derivatum est a peccato actuali ipsius, quod est peccalun personale; quia in eo persona corrumpit naturam; qua corruptione peccatum primi hominis derivatur ad posteros, secundum quod natura corrupta corrumpit personam. Sed gratia non derivatur a Christo in nos mediante natura humana, sed per solam personalem actionem ipsius Christi. Unde non oportet in Christo distinguere duplicem gratiam, quarum una respondeat naturae, alia personae, sicut distinguitur pecca­ tum naturae et personae. Haec quoad differentiam docet atque adnotat D. Thomas, III. q. 8. a. 5. Quoad analogicam vero proportionem inter peccatum Adami et meritum Christi Redemptoris, haec, quae sequuntur, ad litteram tradit quoque Angelicus Doctor, III. q. 19. a.4.: i° « In Christo non solum fuit gratia sicut in quodam homine singulari, sed sicut in capite totius Ecclesiae cui omnes uniuntur, sicut capiti membra, ex quibus constituitur my­ stice una persona. Et exinde est, quod meritum Christi se extendit ad alios, in quantum sunt membra eius ; sicut etiam in uno homine actio capitis aliqualiter pertinet ad omnia membra eius, quia non solum sibi sentit, sed omnibus mem­ bris. » 20 « Peccatum singularis personae non nocet nisi sibi ipsi ; sed peccatum Adae, qui constitutus a Deo principium totius naturae, ad alios per carnis propagationem derivatur; et similiter meritum Christi, qui est a Deo constitutus caput omnium hominum quantum ad gratiam, se extendit ad omnia eius membra. » 30 « Sicut peccatum Adae non derivatur ad alios nisi per carnalem generationem, ita meritum Christi non derivatur ad alios nisi per regenerationem spiritualem; quae fit in Baptismo, per quem homines Christo incorpo­ rantur, secundum illud Galat. 3, 27 : Omnes quotquot in Christo baptizati estis, Christum induistis ; et hoc ipsum est gratiae, quod homini conceditur regenerari in Christo ; et sic salus hominis est ex gratia. » Terminus a quo redemptionis est peccatum originale vel in actu vel in necessitate habendi illud. — Haec est illa magni momenti veritas, quam sicut veritatem catholicae fidei CAP. XIV. — IMMACULATA CONCEPTIO DEFINITA 2t>5 Angelicus Doctor statuit, declarat ac propugnat semper et ubique et in omnibus suorum operum paginis, quotiescumque de peccato originali contrahendo simul atque de necessitate I redemptionis per meritum Christi lesu, totius humani generis | Redemptoris, agitur et controvcrtitur. Iam supra ex professo I hac de re actum est, atque per aperta D. Thomae testimonia ’ haec adeo momentosa quaestio declarata manet ac in per­ spicuo posita. Hic unum dumtaxat locum, locum quidem classicum in controversia de peccato originali, in medium oportet iterum depromere atque afferre ex Summa Thcologfcrt, I.-II. q. 81. a. 3. : Utrum peccatum primi parentis transeat per originem in omnes homines. « Respondeo : dicendum, quod secundum fidem catholicam firmiter est tenendum, quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivati, peccatum originale ex eo contrahunt ; alioquin non omnes indigerent redemptione quae est per Christum : quod est erroneum. Ratio autem sumi potest ex hoc, quod supra in a. 1. dictum est, quod sic ex peccato primi parentis traducitur culpa originalis in posteros, sicut a voluntate animae per motionem membro­ rum traducitur peccatum actuale ad membra corporis. Manifestum est autem, quod peccatum actuale traduci potest ad omnia membra quae nata sunt moveri a voluntate. Lnde et culpa originalis traducitur ad omnes illos qui moventur ab Adam motione generationis. » Hacte­ nus D. Thomas. Nunc audiamus Caietanum, nobilissimum D. Thomae interpretem, qui in suis Commentariis supra hunc locum ita clare, ita vere, ita pulchre, ita magnifice eloquitur : « In articulo tertio eiusdem octogesimae primae quaestionis, adverte duo circa universalitatem peccati origi­ nalis. Primum est, quod ad fidem catholicam spectat, quod omnes, praeter solum Christum, contrahant peccatum origi­ nale. Quod dictum non intelligendum est aliter quam de morte, quae est poena peccati originalis ; ita quod, sicut omnes incurrunt mortem, id est necessitatem moriendi, ita omnes incurrunt peccatum originale, id est necessitate m habendi peccatum originale. Ht sicut non spectat ad fidem, an singuli moriantur actualiter, an divina dispositione 266 CAP. XIV. __ immaculata D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS I aliquis non moriatur: ita non spectat ad fidem1, an aliqui.·, ex speciali praerogativa gratiae, non incurrat actualité originale peccatum. De utroque enim simul inquit Aprs- I tolus, ad Nom. 5, 12 : Per unum hominem peccaiwn introivit j in mundum; et fier peccatum, mors. Est igitur necessarium secundum catholicam fidem, credere, quod omnis utriusque I sexus, ab Adam secundum rationem seminalem provenienex ipsa sua generatione sit obnoxius peccato originali. Et contra Pelagianos, dicentes oppositum, Augustinus disserit et definit. De solo autem lesu Christo verum est, quod ex ipsa generatione nulli obnoxius est peccato, iuxta verbum Angeli ad Beatam Virginem ante Filii concep­ tionem, quae vocatur nativitas in utero, dicentis : Quod ex te nascetur sanctum. (Luc. 1, 35.) Et iuxta hunc sensum | militat ratio Auctoris (D. Thomae), sc. quia aliter non | indigerent redemptione quae per lesum Christum facta est. Si enim peccatum originale, vel in actu vel in necessitate habendi illud, quis non incurreret, non egeret redemptione: quod haereticum esset dicere. Sed si omnes obnoxii sunt . peccato originali, sufficit ad indigentiam redemptionis ; neque ’ enim solum redemptione eget actualiter captivus, sed etiam obnoxius captivitati. Et haec bene notabis tu, Thomista, . ne nimio zelo, non secundum scientiam, accensus, erronea dicas quae erronea non sunt, cum de Beatissimae Virginis Conceptione disputas aut praedicas. » Debitum peccati originalis seu necessitas habendi illud ad indigentiam redemptionis est necessitas personalis, sive debi­ tum non solum ratione naturae, sed etiam ratione ipsius personae.— Quod expresse in terminis traditur a D. Thoma, 267 quae facta est per Christum ; et sic Christus non esset om­ nium hominum Redemptor. Nec potest dici, quod non hac redemptione indiguerunt, quia praestitum fuit eis, ut sine peccato conciperentur ; quia illa gratia facta est parentibus, ut in eis vitium naturae sanaretur ; vel ipsi naturae, quae sanata est. Oportet autem ponere, quod quilibet personaliter redemptione Christi indigeat, non solum ratione naturae. Liberari autem a malo vel a debito absolvi non potest nisi qui debitum incurrit vel in malum deiectus fuit ; et ita non possent omnes fructum dominicae orationis in seipsis perci­ pere, nisi omnes debitores nascerentur et malo subiecti. Unde dimissio debitorum et liberatio a malo non potest intelligi, quod aliquis sine debito vel immunis a malo nascatur ; sed, quia cum debito natus, postea per gratiam Christi liberatur. > Inde ad indigentiam personalem redemptionis per gratiam Christi opus est, quod unusquisque personaliter incurrat necessitatem habendi peccatum originale ; et sic cum debito tale peccatum habendi, quo pro peccato primi parentis adstringimur, unusquisque natus illa nativitate quae nativitas in utero dicitur, postea, saltem posterioritate naturae, per gratiam Christi Redemptoris liberatur. Quapropter, ut quilibet personalitei indigeat redemptione quae facta est per Christum, oportet, quod sanctificetur post animationem, posterioritate temporis vel saltem naturae ; id est, post constitutionem personae, quae resultat cx unione substan­ tiali animae et corporis, tum, cum anima, quae infunditur in came, fit cum carne traducta una natura. Quid sit vel in quo consistat huiusmodi debitum personale, necessarium ad indigentiam redemptionis quae facta est per Christum. — Ut D. Thomas docet : « Culpa originalis est in IV. Sent. dist. 43. q. 1. a. 4. solut. 1. ad 3. : « Dicendum, quod hoc est erroneum dicere, quod aliquis sine peccato originali concipiatur praeter Christum ; quia ille, qui sine peccato originali conciperetur, non indigeret redemptione 1 1 Hodie, post definitionem dogmaticam Pii IX., spectat iam ad fidem Beatissimam Virginem Mariam, cx speciali praerogativa gratiae, non incurrisse actualiter originale peccatum. conceptio definita I I anima secundum suam essentiam, per quam coniungitur, ut forma, carni, cx qua infectio originalis in anima contrahitur. » QDc Vcrit. q. 27. a. 6. ad 2.) « Et quia originale causatur in anima ex coniunctione eius ad tale corpus, prout forma est, sic enim ex utrisque coniunctis talis natura resultat : oportet, quod in essentia animae sit primo et principaliter sicut in subiecto originale ; in potentiis autem per consequens, sicut 26S D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS J» et supra dc gratia dictum est. » (II. Sent. dist. 31. q. 2. a. 1.) « Ex actu naturae, qui est carnis propagatio, relinquitur quaedam dispositio inclinans ad malum in ipsa natura gene­ rati, quae concupiscentia vel fomes dicitur; et ex hoc ipso, 1 quod illa naturae corruptio, in se virtutem peccati, ex quo causata est, continens, a) personam attingit; b) ipsam indi- i gnam Dei gratia efficit ; c) unde relinquitur macula et defectus j gratiae in anima ; et per hoc, d} etiam ad reatum poenae obli­ gatur, ut sc. praemio illo careat quod gratiae debebatur, i Per Baptismum autem gratia confertur; cuius virtute illa ( infectio ab homine tollitur, quae ex natura in personam | devolvebatur ; et secundum hoc anima purgatur a macula . culpae ; et per consequens, solvitur reatus poenae. Illa autem ' dispositio ad malum, quae fomes et concupiscentia dicitur, I non ex toto tollitur ; quia illa dispositio sequitur conditionem naturae ; Baptismus autem non purgat naturam, nisi quan­ tum pertinet ad infectionem personae; et ideo illa dispositio i ex toto non tollitur usque ad statum beatitudinis, quo ’ natura perfecte curabitur ; sed tamen dispositio illa per Baptismum minuitur, in quantum gratia, quam quis in 1 Baptismo consequitur, in contrarium inclinat ei ad quod ' fomes disponebat ; et ita virtus fomitis in nobis minuitur per . auxilium gratiae 1. » 1 Ex quibus omnibus habetur : i° Rationem formalem | debiti personalis, quod est necessarium ad indigentiam ' redemptionis, in hoc consistere, quod persona, constituta ex unione animae ad carnem quae per viam generationis ex Adamo derivatur, efficitur indigna Dei gratia, et ideo meretur privari gratia ; debet non habere gratiam ; debet carere iustitia originali ; et debet consequenter obligari ad reatum poenae, ut sc. illo praemio careat quod gratiae debebatur, et omnibus illis privari quae ad iustitiam originalem consequebantur. 2° Inde ex hoc quod indigna Dei gratia facta est, sequuntur : «) privatio gratiae quam debebat habere ct non habet ; b) ex privatione gratiae relinquitur macula; c) reatus poenae et I privatio eorum quae ex iustitia originali oriebantur. 30 Si CAP. XIV. — IMMACULATA CONCEPTIO DEFINITA 269 vero in primo instanti temporis, quo anima unitur ad carnem et persona humana constuititur in actu propriae existentiae, etsi indigna Dei gratia, Deus tamen ex singulari privilegio ac intuitu meritorum Christi Redemptoris gratiam ei daret, tunc non relinquitur defectus gratiae, neque datur ratio culpae, neque ratio maculae, nec reatus poenae ; et talis potest esse gratia, quod non modo minuatur fomes peccati, sed et etiam totaliter tollatur ; imo, si Deus ita voluerit, iustitia originalis integre et quoad omnes suos effectus restituatur. Atque si in ipso primo personalis existentiae momento, Deus simul tempore quo infundit animam in corpore, infundit quoque gratiam sanctificantem in essentia animae, tunc anima quae, prout unitur cami ex Adamo derivatae, fit indigna gratia Dei, prout unitur gratiae sanctificanti ex meritis Christi prove­ nienti, fit digna gratia Dei dum gratiam accipit et gratiam habet. Unde D. Thomas, De Verit. q. 28. a. 9. ad 7. : « Gratia datur digno, non ita quod aliquis sit sufficienter dignus antequam gratiam habeat, sed quia ex hoc ipso quod datur, facit hominem dignum : unde simul est dignus gratia et gratiam habens. » Iuxta fidem catholicam Beatissima Virgo Maria, Christi Mater, indiguit redemptione et salute quae est per crucem Christi. — Etenim ex ipsamet definitione dogmatica Immacu­ latae Conceptionis constat in terminis, quod Beatissima Virgo, Christi Mater, non fuit ab omni originali culpae labe praeservata immunis nisi « intuitu meritorum Christi lesu, Salvatoris humani generis ». Haec autem Christi Salvatoris merita, quorum intuitu Beatissima Christi Mater fuit in primo instanti temporis suae Conceptionis singulari privi­ legio et gratia omnipotentis Dei a labe originali praeservata, sunt profecto merita Redemptionis, merita videlicet Pas­ sionis Christi, merita Crucis, merita sacratissimae Mortis Filii Dei. Unde in ipsa Bulla dogmatica afferuntur illa decre­ toria plane verba, quibus Alexander VII. 1 sinceram mentem 1 Alexander VII., Constit. Sollicitudo omnium Ecclesiarum, 1 II. Sent. dist. 32. q. 1. a. 1. ·/. dcc. 1661. 270 CAP XIV1 _ IMMACULATA conceptio definita D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Ecclesiae circa Conceptionis festum declaravit, nimirum : « Sane, vetus est Christi fidelium erga eius Beatissimam Matrem Virginem Mariam pietas, sentientium eius animam primo instanti creationis atque infusionis in corpus fuisse speciali Dei gratia et privilegio, intuitu meritorum lesu Christi, eius Filii, humani generis Redemptoris, a macula peccati originalis praeservatam immunem ; atque in hoc sensu eius Conceptionis festivitatem solemni ritu colentium et celebrantium. » Atque in oratione Missae et Officii Divini pro festivitate Immaculatae Conceptionis ita expresse his verbis Catholica Ecclesia deprecatur : « Deus, qui per Imma­ culatam Virginis Conceptionem dignum Filio tuo habitacu­ lum praeparasti : quaesumus, ut qui ex morte eiusdem Filii Dei praevisa eam ab omni labe praeservasti, nos quoque mundos eius intercessione ad te pervenire concedas. » debito reservatam. Haec conclusio est nobis adeo certa, ut credamus esse de fide definitam per Zozimum Papam, cuius verba infra referemus. Est etiam communis Sanctis Patribus, ut ostendent eorum testimonia in toto hoc dubio ; necnon Doctoribus Scholasticis, et aliis quos in sequenti adducemus pro sententia negante praedictam exceptionem. Omnes quippe huic rationi nituntur : Quia, cum necessarium sit fateri Beatam Virginem fuisse vere et proprie per Christi mortem et sanguinem redemptam, necesse etiam est dicere fuisse aliquando sub peccato vel sub debito, a quo redimeretur ; quia dumtaxat possunt esse terminus a quo redemptionis ; et cum sub peccato nunquam fuerit, necessario debet vel constitui sub debito, vel e numero redemptorum excludi L > Beatissima Virgo Mater Christi Maria fuit ergo sublimiori modo redempta. — Unde in ipsa Bulla dogmatica Ineffabilis Deus legitur : « Sanctissimam Dei Genitricem Virginem Mariam, ob praevisa Christi Domini Redemptoris merita, nunquam originali subiacuisse peccato, sed praeservatam omnino fuisse ab originis labe, et idcirco sublimiori modo redempta. » Beatissima Virgo Maria, Mater Christi, indiguit redem­ ptione quae per Christum facta est, non solum ratione naturae, verum etiam ratione suae propriae personae. — Quod quidem ex antea dictis iam patet : aliter Beatissima Virgo non habuisset ‘personalem indigentiam redemptionis et salutis quae est per Christum. Hoc enim est, quod firmiter ac con­ stanter statuit et propugnat D. Thomas tamquam principium theologicum fundamentale in quaestione de prima sanctifica­ tione Beatissimae Virginis, dum semper proponit quaestio­ nem istam his verbis : Utrum Beata Virgo fuerit sanctificata ante animationem ? Et semper concludit Angelicus Doctor, quod, si quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, non indiguisset redemptione quae per Christum facta est. Unde in Compendio Theologiae, cap. 232. : De sanctificatione Matris Christi, concludit : « Non autem sanctificatio praecessit infusionem animae... Unde post infu­ sionem animae credendum est eam sanctificatam fuisse, n Ad rem Salmanticenses : « Communis et vera sententia : Dicendum est exceptionem Deiparae a debito culpae originalis, si detur, omnino praeiudicaturam eius redemptioni ; adeoque verificari non posse, quod fuerit Christi morte et sanguine vere ct proprie redempta, si semel ponatur a praedicto 271 * Sublimiori modo redempta. — Quia « rationabiliter enim creditur, quod illa, quae genuit Unigenitum a Patre, plenum gratiae ct veritatis, prae omnibus aliis maiora privilegia gratiae acceperit. Unde et legitur Luc. 1, 28 : Angelus ei dixit : Ave, gratia plena 2 ». Sublimiori modo redempta. — Quia « colligi potest ex hoc, quod ipsa super omnes alios Sanctos a peccato purior fuit, veluti Divinae Sapientiae Mater electa, in quam nihil coinquinatum incurrit, ut dicit Sapient. 7. Unde, cum haec puritas in quibusdam fuisse inveniatur, ut ante nativitatem cx utero a peccato mundarentur, sicut de loanne Baptista, de quo legitur Luc. 1, 15 : Spiritu Sancto replebitur adhuc 1 Salmanticens., Cursus Theol.. VIII, disp. 15. dub. 3. 2 D. Thomas. III. q- 27. a· *· 272 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » CAp X1V — IMMACULATA CONCEPTIO DEFINITA ex utero matris suae ; et de leremia, de quo dicitur lerem. 1, 15 : Priusquam exires de ventre, sanctificavi te : non est dubitandum hoc inulto excellentius Matri Dei collatum fuisse r. » Sublimiori modo redempta. — Quia « Beatae Virgini aliquid ultra legem communem conferendum fuit. Sed sanctificatio quae fit per legem communem, aufert culpae maculam, fomite remanente. Ergo in Beata Virgine fomitem ex toto removit 1 2. « Sublimiori modo redempta. — Quia « Beata Virgo, quae fuit a Deo electa in Matrem, ampliorem sanctificationis gratiam obtinuit quam loannes Baptista et leremias, qui sunt electi ut speciales praefiguratores sanctificationis Christi. Cuius signum est, quod Beatae Virgini praestitum est, ut de cetero non peccaret, nec mortaliter nec venialiter; aliis autem sanctificatis creditur praestitum esse, ut de cetero mortaliter non peccarent, divina eos gratia protegente3. » Beatae Virginis excellentior fuit sanctificationibus aliorum, quod sic patet : In sanctificatione enim quae fit per legem communem in Sacramentis tollitur culpa, sed remanet fomes inclinans ad peccatum mortale et veniale ; sed in sanctificatis ex utero non manet fomes, secundum quod inclinans est ad mortale ; sed tamen remanet inclinatio fomitis ad venialia, ut patet in leremia et loanne Baptista, qui peccatum actuale habuerunt, non mortale, sed veniale. Sed in Beata Virgine inclinatio fomitis omnino sublata fuit, et quantum ad veniale, et quantum ad mortale ; et quod plus est, ut dicitur, gratia sanctificationis non tantum repressit in Ipsa motus illicitos, sed etiam in aliis efficaciam habuit, ita ut, quamvis esset pulchra corpore, a nullo unquam concupisci potuit 4. » 4 III. Sent., 3. q. 1. a. 1. sol. 3. Ibid., a. 2. Sum. Theol. III. q. 27. a. 6. ad 1. D. Thomas, III. Sent. dist. 3. q. Sublimiori modo redempta. — Quia « augmentum puritatis est secundum recessum a contrario ; et quia in Beata Virgine fuit depuratio ab omni peccato, ideo pervenit ad summum puritatis; sub Deo tamen, in quo non est aliqua potentia deliciendi, quae est in qualibet creatura quantum in se est1. » Sublimiori modo redempta. — Quia « puritas intenditur per recessum a contrario ; et ideo potest aliquid creatum inveniri, quo nihil purius esse potest in rebus creatis, si nulla contagione peccati inquinatum sit ; et talis fuit puritas Beatae Virginis, quae a peccato originali ct actuali immunis fuit; tamen sub Deo, in quantum erat in ea potentia ad peccandum 2. » Sublimiori modo redempta. — Quia « sub Christo, qui salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas... Christus autem est principium gratiae, secundum Divinitatem quidem auctoritative, secun­ dum Humanitatem instrumentaliter. Unde et Ioan, i, 17. dicitur : Gratia et veritas per Icsum Christum facta est. Beata autem Virgo Maria propinquissima Christo fuit secun­ dum Humanitatem ; quia ex ea accepit humanam naturam. Ei ideo prae ceteris maiorem debuit a Christo gratiae pleni­ tudinem obtinere 3. » Sublimiori modo redempta. — Quia « illa sanctificatio 1 2 3 < Sublimiori modo redempta. — Quia « unicuique a Deo datur gratia, secundum hoc ad quod eligitur. Et quia Christus, in quantum homo, ad hoc fuit praedestinatus ct electus, ut esset Filius Dei in virtute sanctificandi, hoc fuit ei proprium, ut haberet talem plenitudinem gratiae, quod redundaret in omnes, secundum quod dicitur Ioan, i, 16. : Dc plenitudine cius nos omnes accepimus. Sed Beata Virgo Maria tantam gratiae obtinuit plenitudinem, ut esset propin­ quissima Auctori gratiae ; ita quod Eum, qui est plenus 1 I a. 2. sol. ad 4. ' 273 1 I. Sent. dist. 17, q 2. a. 4· 4 » Ibid., dist. 44· q· ’· a· 3· ad 3' » D. Thomas, III. q- 27. a· 2* et 5 274 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » omnis gratiae, in se reciperet, et Eum pariendo, quodam­ modo gratiam ad omnes derivaret V » Sublimiori modo rede II pta. — Quia « oportebat, ut Mater Dei maxima puritate niteret ; non enim est aliquid digne receptaculum Dei, nisi sit mundum, secundum illud Ps. 93, 5 : Domum tuam, Domine, decet sanctitudo2. » Sublimiori modo redempta. — Quia « corpus suum Christus posuit in sole, id est, in Beata Virgine, quae nullam habuit obscuritatem peccati. In Christo et in Virgine Maria nulla omnino macula fuit 3. » Sublimiori modo redempta. — Quia « magnum est in quolibet sancto, quando habet tantum quod sufficit sibi ad salutem, sed maius quando habet tantum quod sufficit sibi ad salutem multorum ; sed quando haberet tantum, quod sufficeret sibi ad salutem omnium hominum de mundo, hoc esset maximum ; et hoc est in Christo et in Beata Virgine. Nam in omni periculo potes salutem obtinere ab ipsa Virgine gloriosa. Unde, Cantic. 4, 4. : Mille clypei, id est, remedia contra pericula, pendent ex ea. Item in omni opere virtutis potes eam habere in adiutorium ; et ideo dicit ipsa, Eccli. 24, 25. : In me omnis spes vitae et virtutis. Sic ergo plena est gratia et excedit angelos in plenitudine gratiae... Excellit angelos in familiaritate divina... Excedit angelos quantum ad puritatem... 4. » to Sublimiori modo redempta. — « Quia cum corpore assum­ pta est in coelum ; credimus enim, quod post mortem resuscitata fuerit et portata in coelum. Ps. 131, 8. : Surge, Domine, in requiem tuam; tu, et Arca sanctificationis tuae. Sic ergo Ibid., a. 5. ad i. I.-II. q. 81. a. 5. ad 3. l'jti D. Thomas, In Psalmos Davidis, Expositio Ps. 18 et Ps. 14. D. Thomas, Expositio de Ave Maria, cap. 1. Opusc. VI. (Edit. Vivès). 1 3 * * Λ I CAP. XIV. — IMMACULATA CONCEPTIO DEFINITA 275 I immunis fuit ab omni maledictione, et ideo benedicta in mulieribus; quia ipsa sola maledictionem sustulit, et bene­ dictionem portavit, et ianuam Paradisi aperuit ; et ideo convenit ei nomen Maria, quae interpretatur stella maris; ! quia, sicut per stellam maris navigantes diriguntur ad portum, I ita christiani diriguntur per Mariam ad gloriam ad quam nos 1 perducat » ’ Ibid. ' 277 4,16. : Qui manet in caritate, in Deo manet, et Deus in eo; quod quidem fit per gratiam gratum facientem, quae est gratia adoptionis; alio modo, qui est singularis Christo, per CAPUT DECIMUM QUINTUM unionem in esse personali; et haec dicitur gratia unionis. Immaculata Conceptio, prout dogma fidei habetur defi· Sicut ergo hominem esse unitum Deo per gratiam adoptionis, nitum in Bulla « Ineffabilis Deus », convenienter I cadit sub praedestinatione : ita etiam esse unitum Deo per gratiam unionis in persona, sub praedestinatione cadit ; et declaratur ex praedestinatione Christi post praeviquantum ad hoc dicit Apostolus : Qui praedestinatus est sionem peccati Adami, non autem ex praedestina· Filius Dei. Et ne hoc referatur ad filiationem adoptionis, tione Christi ante peccatum Adami praevisum. additur : in virtute. Quasi diceret : Praedestinatus est, ut sit talis Filius, ut habeat aequalem, immo eandem virtutem cum Deo Patre... Sed, quia persona Christi subsistit in duabus naturis, humana sc. et divina : secundum utramque potest I aliquid dici de eo. Sicut enim de homine potest aliquid dici Praede; inatio Christi et fundamentum totiu ordinis secundum corpus, ut tangi et vulnerari ; aliquid autem upernaturali gratiae et gloriae. secundum animam, ut intclligere et velle : ita de Christo 4, I potest aliquid dici et secundum divinam naturam, sicut ipse Praedestinatio Christi. Praedestinationem enim Christi de se dicit, Ioan. 10, 30. : Ego et Pater unum sumus; aliquid, ita tradit Apostolus in epistola ad Romanos, cap. i. dicens secundum humanam naturam, sicut cum dicimus eum « Quod ante promiserat (Deus) per Prophetas suos in Scripturis crucifixum et mortuum; et hoc modo dicitur esse praedesti ­ Sanctis de Filio suo, qui factus est ei ex semine David secun­ natus secundum humanam naturam. Quamvis enim ipsa dum carnem. Qui praedestinatus est Filius Dei in virtute persona Christi semper fuerit Filius Dei, tamen non semper secundum spiritum sanctificationis, ex resurrectione mortuo­ init ut existons in humana natura esset Filius Dei ; >ed hoc rum lesu Christi Domini nostri. » Quam quidem Christi fuit ineffabilis gratiae. » praedestinationem ex professo declarat D. Thomas, III. q. 24. a. i. cum respondet dicendum : « Sicut patet ex his, quae in Praedestinatio nostra. - Ita traditur ab Apostolo in Prima Parte Summae (q. 23. a. 1 ct 5.) dicta fuerunt, praede­ epistola ad Ephesios, cap. 1. : « Benedictus Deus ct Pater stinatio proprie accepta est : Quaedam divina praeordinalic Demini nostri lesu Christi, qui benedixit nos in omni bene ­ ab aeterno de his quae per gratiam Dei sunt fienda in tempore. dictione spirituali in coelestibus in Christo ; sicut elegit nos — Est autem hoc in tempore factum per gratiam unionis a in Ipso ante mundi constitutionem, ut essemus sancti et imma­ Deo, ut homo esset Deus, et Deus esset homo. Non potest dici, culati in conspectu cius in caritate ; qui praedestinavit nos quod Deus ab aeterno non praeordinaverit hoc se facturum in adoptionem filiorum per lesum Christum in ipsum, secun­ in tempore ; quia sequeretur, quod divinae menti aliquid de dum propositum voluntatis suae, in laudem gloriae gratiae novo accideret. Et ideo oportet dicere, quod ipsa unio notu­ suae. In qua gratificavit nos in dilecto Filio suo, in quo rarum in persona Christi cadat sub aeterna Dei praedestina­ habemus redemptionem per sanguinem eius, remissionem tione ; et ratione huius Christus dicitur esse praedestinatus. peccatorum, secundum divitias gratiae eius. » Et in Commentariis supra epistolam ad Romanos, cap. 1 Hanc siquidem nostram praedestinationem in adoptionem lect. 3. : « Deo unitur rationalis creatura communiter quidem filiorum sic declarat D. Thomas in Commentariis supra secundum affectum dilectionis, secundum illud I. loannis, ! i f , iC/1 c xv _ IMMACULATA CONCEPTIO ET PRAEDESTINATIO CHRISTI 278 D. THOMAE ET BULLA « INEFFABILIS DEUS i citatam Epistolam, cap. 1. lect. 2. : « Sicut elegii hos, tangitur beneficium electionis ; ubi commendatur electio ista, quia libera, ibi : sicut elegit nos in ipso ; quia aeterna, ibi : ante mundi constitutionem; quia fructuosa, ibi : ut essemus sandi; quia gratuita, ibi : in caritate. Dicit ergo : Ita benedixit nos, non nostris meritis, sed ex gratia Christi, sicut elegit nos, et gratis a massa perditionis separando, praeordinavit nos in Ipso, id est, per Christum. loannis 15, 16. : Non vos >ni elegistis, sed ego elegi vos et posui vos, ut eatis et frudum afferatis, et fructus vester maneat. Et hoc ante mundi constitutionem; id est, ab aeterno, antequam fieremus. Rom. 9, ii. : Cum nondum nati fuissent aut aliquid boni egissent aut mali (ut secundum electionem propositum Dei maneret), non ex operibus, sed ex vocante dictum est ei : quia maior serviet minori. Elegit, inquam ; non quia sancti essemus, quia nec eramus ; sed ad hoc elegit, ut essewms sancti virtutibus, et immaculati a vitiis. Praedestinavit nos in adoptionem filiorum per lesum Christum: id est, sola gratia praeelegit in adoptionem filiorum, id est, ut associaremur cum aliis filiis adoptionis in bonis quae habituri sunt. Quia vero illud quod fit ignitum, per ignem oportet fieri, quia nihil consequitur participationem alicuius nisi per id quod est per naturam suam tale : ideo adoptionem filiorum oportet fieri per Filium naturalem. Et ideo addit Apostolus : per lesum Christum. » Relationes inter praedestinatione 11 Christi et nostram praedestinationem. — i° Praedestinatio Christi et praedesti­ natio nostra in hoc conveniunt, nimirum, quod utraque est ex sola gratia, et non propter merita praecedentia seu praevisa. Ita D. Thomas, Rom. cap. 1. lect. 3. : « Manifestum est autem, quod id quod est per se, est mensura et regula eorum quae dicuntur per aliud et per participationem : unde praedestinatio Christi, qui est praedestinatus ut sit Filius Dei per naturam, est mensura et regula vitae, et ita prae­ destinationis nostrae, qui praedestinamur in filiationem adoptivam, quae est quaedam participatio et imago naturalis filiationis, secundum illud, infra cap. 8. v. 29. : Quos praescivit C.XV. —IMMACULATA CONCEPTIO ET PRAEDESTINATIO CHRISTI 4 279 d praedestinavit conformes fieri imaginis Filii sui. Sicut igitur Hemo Christus praedestinatus non est propter merita prae­ cedentia, sed ex sola gratia, ut sit Filius Dei naturalis : ita et nos ex sola gratia, non ex meritis, praedestinamur, ut simus filii Dei adoptivi. » 2° Inter praedestinationem Christi et nostram est quae­ dam similitudo. «Duplex est (ait D. Thomas, Ephes, cap. i. lect. i.) similitudo praedestinatorum ad Filium Dei. Quae­ dam imperfecta, quae est per gratiam; et dicitur imperfecta, primo quidem, quia solum est secundum reformationem animae, de qua infra 4, 23. *. Reformamini spiritu mentis vestrae et induite novum hominem, qui secundum Deum creatus est in iustitia et sanctitate veritatis; secundo, quia etiam secundum animam habet quandam imperfectionem, ex parte enim cognoscimus, ut dicitur I. Corinth. 13, 9. Aha vero similitudo erit perfecta, quae erit in gloria ; et quantum ad corpus, Philipp. 3, 21. : Reformabit corpus humilitatis nostrae, configuratum corpori claritatis suae; et secundum animam, quia cum venerit quod perfectum est, evacuabitur quod ex parte est, I. Cor. 13, 10. » Atque in III. q. 23. a. 1. ad 3. : « Sicut per actum creationis communicatur bonitas divina omnibus creaturis secundum quandam similitudinem, ita per actum adoptionis communicatur similitudo naturalis filiationis hominibus, secundum illud Rom. 8, 29. : Quos praescivit conformes fieri imaginis Filii sui. » Et ibid. a. 2. ad 3. : « Filiatio adoptiva est quaedam similitudo filiationis aeternae ; sicut omnia quae in tempore facta sunt, similitu­ dines quaedam sunt eorum quae ab aeterno fuerunt. Assimilatur autem homo splendori Æterni Filii per gratiae claritatem, quae attribuitur Spiritui Sancto. Et ideo adop­ tatio, licet sit communis toti Trinitati, appropriatur tamen Patri ut Auctori, Filio ut Exemplari, Spiritui Sancto ut imprimenti in nobis huius exemplaris similitudinem. » 30 Ex parte termini et secundum effectum praedestina­ tionis in nobis, praedestinatio Christi est causa exemplaris et causa efficiens et causa finalis nostrae praedestinationis ». 28ο D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Exemplaris quidem, et quantum ad bonum et quantum ad modum praedestinationis. Quantum enim ad bonum, quia Christus est praedestinatus ad hoc, quod esset Filius Dei naturalis ; nos autem praedestinamur ad filiationem adoptio­ nis, quae est quaedam participata similitudo filiationis naturalis. Quantum vero ad modum ; quia modus consequendi istud bonum est per gratiam, ct nullis nostris praecedentibus meritis ; uno ct eodem actu Deus praedestinavit ipsum C hristum et nos. Efficiens vero ; quia sic Deus praedestinavit nostram salutem, ab aeterno praedestinando, ut per lesum Christum compleretur. Sub praedestinatione enim aeterna non solum cadit id quod est fiendum in tempore, sed etiam modus et ordo secundum quem est complendum in tempore Finalis denique ; in quantum nostra salus in Christi gloriam redundat. Omnia enim sunt nostra ; nos autem Christi ; et de plenitudine Christi omnes nos accepimus, et gratiam pro gratia. Et gratiam pro gratia ; id est, ut S. Augustinus exponit, « pro hac gratia, in qua ex fide vivimus, recepturi sumus aliam, id est, vitam aeternam ; vita enim aeterna quasi merces est fidei, quia ipsa fides gratia est ; vita aeterna gratia est pro gratia *. » Christus potest dici angelorum hominumque Caput et secundum humanam naturam et secundum divinam. — D. Thomas, III. Sent. dist. 13. q. 2. a. 1. : « Potest Christus dici caput et secundum humanam naturam et secundum divinam ; quia secundum divinam naturam in eo est pleni­ tudo Divinitatis, ut dicit Apostolus, Coloss. 1. Unde est super omnes Deus benedictus in saecula, Rom. 9. Et similiter ab ipso, in quantum Deus, est nobis omnis spiritualis gratia. Item in quantum Deus, dirigit nos in seipsum. Sed etiam haec conveniunt ei secundum humanam naturam, quae in Christo dignissima est ratione altitudinis ; quia est usque ad unionem in Divina Persona exaltata. Ratione propriae operationis ; quia dignissimum actum habuit in Ecclesia, sc. redimere ipsam et aedificare eam in sanguine suo. Et 1 Tract. 3. ύι loannem. c.Xy, —IMMACULATA CONCEPTIO ET PRAEDESTINATIO CHRISTI 28l etiam ratione perfectionis ; quia omnis gratia in eo est, sicut omnes sensus in capite. Similiter etiam dicitur caput ratione secundae proprietatis ; quia per ipsum sensum fidei et motum caritatis accepimus ; quia gratia ct veritas per Icstim Chri­ stum facta est (Ioan, i, 17.) Et similiter direxit nos doctrina et exemplo ; quia coepit lesus jacere ct docere (Act. A post. I, 1). Sed quarta conditio Christo convenit secundum humanam naturam tantum ; et haec complet in ipso rationem Capitis ; quia Christus secundum humanam naturam habet perfectio­ nem aliis homogencam, et est principium quasi univocum, ct est regula conformis et unius generis. Unde, communiter loquendo, Christus, secundum quod Deus, potest dici caput Ecclesiae simul cum Patre et Spiritu Sancto ; sed proprie loquendo, est caput secundum humanam naturam. Et dicitur yaha capitis, secundum quam praedictae proprietates ei conveniunt, secundum quod influit aliis membris. » Christus, in quantum homo, non solum est caput hominum, sed etiam angelorum. — loannis 1, 14 et 16. : Et Verbum caro factum est, et habitavit in nobis ; et vidimus gloriam eius, gloriam quasi Unigeniti a Patre, plenum gratiae et veritatis. Et de plenitudine eius nos omnes accepimus, et gratiam pro gratia. » Quae quidem verba exponens D. Thomas In Ioan. cap. 1. lect. 9. scribit : «Ut ergo Evangelista hanc singularem plenitudinem redundantiae et efficientiae de Christo ostenderet, dixit : Do plenitudine eius omnes acce­ pimus, sc. omnes Apostoli, ct Patriarchae, et Prophetae, et iusti, qui fuerunt, sunt ct erunt, et etiam omnes angeli. » Atque 111. q. 8. a. 4. : «Corpus Ecclesiae mysticum non solum consistit ex hominibus, sed etiam ex angelis. Totius autem huius multitudinis Christus est caput ; quia propinquius se habet ad Deum et perfectius participat dona ipsius, non solum quam homines, sed etiam quam angeli ; et de eius influentia non solum homines recipiunt, sed etiam angeli. Dicitur enim Ephes. 1, 20 quod .’ Constituit cum, sc. Christum, Deus Pater, ad dexteram suam m coelestibus supra omnem Potestatem, et Principatum, et Virtutem, et Dominationem, et omne nomen quod nominatur non solum m hoc saeculo, sed 282 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS 9 etiam in juturo ; ct omnia subiecit sub pedibus eius. » Ex triplici ergo causa Christus, Filius Dei vivi, secundum quod homo, est caput Ecclesiae, caput omnium hominum et omnium angelorum, videlicet : Primo, enim quia secundum propin­ quitatem ad Deum, gratia eius est altior et prior, etsi non tempore ; et omnes alii acceperunt gratiam per respectum ad gratiam ipsius. Secundo vero, quia perfectionem habet quantum ad plenitudinem omnium gratiarum. Tertio denique, quoniam virtutem habet influendi gratiam in omnia membra Ecclesiae. II Ex diversitate sententiarum circa praedestinationem Christi ac motivum principale Incarnationis Filii Dei exoritur consequenter diversa etiam doctrina theo­ logica circa modum quo Christus, in quantum homo, influit gratiam angelis et hominibus. Praedestinatio Christi post peccatum Adami praevisum. Praesupposita namque sententia, quod, si homo non peccasset, Filius Dei incarnatus non fuisset ; ac proinde, quod praedestinatio Christi, ut esset Filius Dei in virtute, decreta fuit ab aeterno post peccatum Adami praevisum : statim logica deductione habetur haec doctrina theologica circa gratiam Christi et circa modum quo Christus, in quan­ tum homo, influit gratiam in homines atque in angelos, nimirum : · i° Apparet clara et manifesta doctrina ab Apostolo tradita circa primum Adamum et Adamum novissimum, dum scribit ad Rom. cap. 5. : « Igitur sicut per unius delictum in omnes homines in condemnationem, sic et per unius iustitiam in omnes homines in iustificationem vitae. Sicut enim per inobedientiam unius hominis peccatores constituti sunt multi, ita et per unius obeditionem, iusti constituuntur multi. » Et I. Cor. cap. 15. : « Et sicut in /Adam omnes moriun­ tur, ita et in Christo omnes vivificabuntur..'. Factus est k C.XV. —IMMACULATA CONCEPTIO ΕΊ PRAEDESTINATIO CHRISTI 283 primus homo Adam in animam viventem ; novissimus I Adam in spiritum vivificantem. Primus homo de terra, terrenus ; secundus homo de coelo, coelestis. Qualis terrenus, tales et terreni ; et qualis coelestis, tales et coelestes. Igitur sicut portavimus imaginem terreni, portemus et imaginem coelestis. » i 2° Etiam facilius intelligitur differentia inter gratiam quae fuit data Adamo in primo statu, et gratiam quae datur nobis per donum Christi. De qua differentia loquitur S. Au­ gustinus, De natura et gratia, cap. 43. et De Correctione et gratia, cap. 12. ; atque illam declarat D. Thomas, I.-II. q. 109. a. 10. ad 3. : « Sicut Augustinus dicit, homo in primo statu accepit donum, per quod perseverare potest, non autem accepit ut perseveraret ; nunc autem per gratiam Christi multi accipiunt et donum gratiae quo perseverare possunt, et ulterius eis datur quod perseverent ; et sic donum Christi est maius quam debitum Adae. » 3° Patet quoque Incarnationis opus ordinatum fuisse a Deu in remedium contra peccatum, ita quod, peccato non existente, Incarnatio non fuisset. Exinde Christi Incarnatio facta fuit principalius ad tollendum originale peccatum, per quod totum genus humanum inficitur ; et ideo Christus, qui in hunc mundum advenit ad omnia peccata delenda, ut plene pro peccato originali satisfaceret, et exhiberet quod sufficiens fuit ad omnium peccatorum deletionem, sensibilem dolorem pati voluit, ut mortem et alia huiusmodi in seipso consumeret 40 Cum praedestinatio Christi, quae est causa nostrae praedestinationis ex parte termini et quoad effectum consi­ deratae, facta fuisset post praevisum Adami peccatum ; ideo electio nostra ad gloriam facta est ex communi massa perditionis ; uno siquidem ct eodem actu Deus praedestinavit et Christum et nos. Sic enim Deus praeordinavit nostram salutem, ab aeterno praedestinando, ut per lesum Christum compleretur 2. i III. q. I- a. 3. ct 4. » III. q. 24. a. I.-4· 284 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » 5° Et quia Deus, praeordinando Incarnationem Christi, simul cum hoc praeordinavit ut esset nostrae salutis causa, idcirco Christus Salvator ac Redemptor noster operatus est nostram salutem per suam passionem et mortem ; ita quod passio Christi nostram salutem causaverit per modum meriti, et per modum satisfactionis, ct per modum sacrificii, et per modum redemptionis simul atque per modum efficien­ tiae L 6° Omnes itaque actiones et passiones Domini Nostri lesu Christi instrumentaliter operantur in virtute Divinitatis ad salutem humanam. Passio enim Christi, secundum quod comparatur ad Divinitatem eius, agit per modum efficientiae; in quantum vero comparatur ad voluntatem animae Christi, agit per modum meriti ; secundum vero quod consideratur in ipsa carne Christi, agit per modum satisfactionis, in quan­ tum per eam liberamur a reatu poenae; per modum vero redemptionis, in quantum per eam liberamur a servitute culpae ; per modum autem sacrificii, in quantum per eam reconciliamur Deo 2. 7° Christus, in quantum homo, est quidem Caput tam angelorum quam hominum ; atque de eius influentia non solum homines recipiunt, sed etiam angeli. Verum tamen non eodem modo quo hominibus, influit angelis ; nam hominibus influit omnia quae ad ipsorum sanctificationem et beatitudinem spectant ; angelis vero, illa dumtaxat quae ad gloriam * accidentalem pertinent. Influit enim angelis ; quia Huma­ nitas Christi ex virtute spiritualis naturae, sc. Divinae, potest aliquid causare non solum in spiritibus hominum, sed etiam in spiritibus angelorum, propter maximam coniunctionem eius ad Deum, sc. secundum unionem personalem3. Influit dumtaxat quoad gloriam accidentalem ; « quia, ut adnotat D. Thomas, non influit angelis removendo prohibens, aut merendo gratiam, aut orando pro eis ; quia iam beati sunt, sed in Iris quae ad actus hierarchicos pertinent, secun1 ΙΠ. q. 48. - III. q. 48. a. 6. ad 3. 1 Ibtd. q, 8. a. 4. ad 3. i i I c.XV.-IMMACULATA CONCEPTIO ET PRAEDESTINATIO CHRISTI 2«5 ! dum quod unus angelus illuminat alium, purgat et perficit, ut II. Sent. dist. 9. dictum est ; hoc enim multo eminentius a Christo recipiuntL » 8° Denique, Christus, in quantum Deus, est Salvator angelorum simul atque hominum ; sed, in quantum homo, non est Salvator nisi hominum, quorum etiam est Redemptor. Unde S. Augustinus, Enchirid. cap. 16. : « Non enim pro angelis mortuus est Christus... Instau­ rantur quippe quae in coelis sunt, cum id, quod inde in angelis lapsum est, ex hominibus redditur ; instaurantur autem quae sunt, cum ipsi homines, qui praedestinati sunt ad aeternam vitam, a corruptione vetustatis reno­ vantur. » Et S. Bernardus, Serm. 1. de Circumcis. : « Idem quippe et angeli Salvator ct hominis ; sed hominis, ab Incarnatione ; Angeli, ab initio creaturae. » Lucae, cap. 2. : ' Et dixit illis Angelus : Nolite timere ; ecce enim evangelizo vobis gaudium magnum, quod erit omni populo ; quia natus est vobis hodie Salvator, qui est Christus Dominus in civitate David. » Praedestinatio Christi ante praevisum Adami peccatum. Si vero, e contra, asseratur quod, etiam si homo non peccasset, Dei Filius incarnatus fuisset ; et quod perinde etiam ante peccatum praevisum, praedestinatio Christi facta fuit, consequenter habebitur : i° Quod Deus non praedestinavit primo et principaliter opus Incarnationis in remedium humani peccati ; sed iam « in primo signo fuit volita substantia Incarnationis ; et gratia ipsius Christi elegit plures alios ex angelis et hominibus, quorum Christus esset caput et princeps ; ita quod Christus, quemadmodum ct ceteri electi, prius praevidebantur et praedestinabantur ad gratiam et gloriam, quam praevide­ retur Christi passio, ut medicina contra peccatum 2. » 1 III. Sent. dist. 13· q· 2- a *· so1· J· 2 MONTEFORTINO. Swnnta Scott, t. part. III. q. 1. a. 3. 286 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » CONCEPTIO ET PRAEDESTINATIO CHRISTI 287 2° Praesupposita quidem Christi praedestinatione ante I alios fines ; nisi quatenus Mediator suam Passionem Patri pro dedis solummodo efficaciter obtulit, atque pro his lanium omnia decreta in mente divina, non relinquitur locus ad discernendum inter primum et secundum Adamum, et inter Readier acceptata ; etsi satis alioquin erat salvandis omnibus, gratiam datam primis parentibus et gratiam datam postea quibus et gratiam promeruit sufficientem pro aeterna conse­ nobis per Christum; quoniam in tali praesuppositione Christus quenda salute » semper fuit in capite generis humani, ac nulla fuit collata 50 «Christum meruisse etiam angelis gratiam et gloriam ; gratia quae ex Christo non derivaretur. Immo, ut ad rem id est, Deum voluisse dare gratiam angelis, qua gloriam observat P. Hurter, « facta hypothesi de Incarnatione Verbi, mererentur intuitu meritorum Christi. Est enim eadem ratio etiam Adamo non peccante, vix rite explicari potest peccatum de prima gratia data hominibus et angelis ; et sicut in illis originale, quod supponit Adamum fuisse universi generis descendit de plenitudine Christi, ita in istis... Christum humani caput. Si vero a priori, id est, independenter ab habuisse alia merita ac per Passionem, nimirum : per portio­ Adami lapsu destinata fuisset Incarnatio, dignitas capitis nem superiorem, secundum quam summe dilexit Deum et citra dubium competit Unigenito caro facto, qui iure sibi proximum, sicuti habebat summam gratiam ; et puto magis insito et suae personae dignitate hoc sibi vindicasset meruisse per huiusmodi actus dilectionis Dei quam per munus. Sub tah' autem tantoque capite lapsus communri | Passionem. Intuitu ergo horum meritorum dedit Deus pri­ non fuisset possibilis \ » mam gratiam angelis et reliqua dona, per quae pervenerunt 30 Duo genera meritorum oportet in Christo considerare ad coronam gloriae ; ideoque merito est constituendus eorum caput2. » ac distinguere. « Et quamvis merita praevisa Passionis Christi esse nequiverint ratio 'praedestinationis aliorum, 6° « Christum meruisse gratiam primis parentibus, ac quippe qui ante Passionem praevisam erant ad gloriam eius collationem praecessisse meritum ipsius exhibitum ; sed praeordinati : nihilominus alia et potiora Christo erant merita meritum praevisum fuisse ante gratiae collationem. ...Prius per actus dilectionis obiecti infiniti ; et secundum quae, igitur electi erant in praescientia et ordinatione divina, Adamo non peccante, advenisset hominum, non Redemptor, quam praevideretur Passio Christi in remedium pro peccatis. sed Glorificator, et fons omnis gratiae et supernaturalium ...Prius igitur electi erant praeordinati ad gloriam et gratiam donorum, quae ipsis collata fuissent 2. » finalem, quam fuerit Passio Christi praevisa. ...Omnes 4° « Merita itaque praevisae Passionis fuerunt oblata a electi prius natura erant praedestinati, quam Christi Passio Christo in satisfactionem peccati originalis et provenientium praevisa ; atque ita prius fuit volita illis gloria et gratia, ab ipso, ut verissime propterea sit omnium Redemptor ; sed quam ordinata medicina contra lapsum ; ideo, etsi Passio intuitu eorum nullus est electus ad gloriam ; quia electionis j praevisa potuerit fuisse ratio remittendi offensam et confe­ rendi gratiam, non tamen potuit extitisse ratio praedesti­ negotium absolutum fuit independenter ab omni peccato et a Christi meritis ex Passione praevisis... Sanctorum praedesti­ nationis 3. » 70 « Passio Christi nequit esse causa meritoria praedesti­ natio praecessit peccati praevisionem... Non fuit ergo prae­ nationis, cum ii fuerint electi et praeordinati ad gloriam, destinationis decretum latum post praevisum peccatum; priusquam ordinaretur illa Passio in remedium peccatorum... adeo ut, ex eadem massa vitiata, aliqui ordinati selectique sint —j ad gloriam ex beneplacito divino, reliquis dimissis in a P. Horter, S. I., De Verbo Incarnato, thesis 134. (edit. 1878). Montefortino, Summa Scoti, t. I. q. 23. a. 1. et a. 5. 1 Montefortino, Summa Scoti, t. I. q- *-· ■’ ’ · et n >· 2 Montefortino, Summa Scott, t. . q. . a. 4. 288 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Christus non tantum meruit, nec meriturus praevidebatur per Passionem ; sed praeterea meruit, et meriturus praesciebatur penes portionem superiorem et secundum omnem actum eius 1. » Corollaria. & Ergo iuxta sententiam theologorum ponentium Incarnatio­ nem Verbi post praevisionem peccati Adami : i° Christus est quidem Princeps et Caput omnium praedestinatorum, non tamen praedestinatus a Deo ut Filius Dei esset ante lapsura seu peccatum Adami praevisum. 20 Christi praedestinatio est causa nostrae praedestinationis, sed non praedestinationi' angelorum. 30 In Christo Domino non sunt distinguenda duo genera meritorum, unum sc. Christi impassibilis, alterum vero Christi passibilis ; sed omnia Christi merita praesupponunt Christum passibilem, ac sunt simul secundum portionem superiorem, atque dependentiam habentia a carne passibili. 40 Proinde actus meritorii Christi non sunt distinguendi m merita ordinis altioris et in merita ordinis minus alti, sed in merita unius ordinis altissimi, quae sunt merita suae Passionis ct Mortis ; omnia quidem merita infinitae virtutis atque infinitae caritatis. « Passio tamen Christi habuit aliquem effectum, quem non habuerunt praecedentia merita, non propter maiorem caritatem, sed propter genus operis, quod erat conveniens tali effectui 2. » 50 Intuitu horum meri­ torum Christi, quae sunt ipsa Passionis et Crucis merita, Deus voluit gloriam et gratiam omnibus hominibus electis; et electionis nostrae negotium minime dicendum est abso­ lutum independenter a Christi meritis ex Passione et Morte sua praevisis. 6° In Christo Domino non est distinguendum inter rationem Salvatoris et rationem Redemptoris ; salvavit enim nos redimendo, et redemit nos salvando ; est quidem Salvator, quia Redemptor ; et gratia salutis nostrae est ipsamet Redemptionis gratia. 70 Omnium, tam angelorum 1 Ibid., q. 24. a. 4. 2 III. q. 48. a. i. ad 3 I c.XV. — IMMACULATA CONCEPTIO ET PRAEDESTINATIO CHRISTI 289 quam hominum, Christus, in quantum homo, est caput I et princeps ; sed hominum dumtaxat est Salvator ac Redemptor. Natus est nobis, non angelis, Salvator in j civitate David, Christus lesus. Iuxta sententiam vero oppositam theologorum ponenI tium Incarnationem Verbi ante praevisionem peccati Adami : j i° « Christus est princeps et caput omnium praedestinatorum, et necessario ante omnem creaturam fuit a Deo volitus et I praedestinatus. » 2° « Christi Domini merita, non quae ex came passibili consequebantur, sed ea quae praevidebantur habiturus, etiamsi in carne passibili venire non oportuisset, extitisse causam de condigno praedestinationis, secundum ordinem intentionis, hominum et angelorum. » 30 « In eo igitur signo, in quo fuit volita Christi animae summa gratia, praevidebatur fore, ut propterea summe diligeret Deum ; luerunt propterea ipsi ii actus meritorii, ac longe Deo subinde acceptissimi. » 40 « Meruit ergo Christus ; id est, praevisus est habiturus actus meritorios secundum portionem superio­ rem, et nullam dependentiam habentes a carne passibili ; nam in eo signo nec passibilis praevidebatur, uti nec positive impassibilis. » 50 « Ergo intuitu eorum meritorum Deus voluit gloriam et gratiam omnibus electis... Hanc porro causam extrinsecam de condigno promerentem omnibus electis gratiam et gloriam, Christum extitisse sentiendum videtur ; cum eximie inde eius excellentia innotescat ac declaretur, eaque sit insignis nota supremi Christi princi­ patus in electos, quos a proposito voluntatis divinae, ob arbitrii libertatem aberrantes, iterum suo sanguine acquisivit, cum iam iisdem, meritis ordinis altioris, gratiam et gloriam promeruisset. » 6° « Merita itaque praevisae Passionis fuerunt oblata a Christo in satisfactionem peccati originalis et provenientium ab ipso, ut verissime propterea sit omnium Redemptor ; sed intuitu eorum, nullus est electus ad gloriam ; quia electionis negotium absolutum fuit independenter ab omni peccato ct a Christi ineritis ex Passione praevisis » 1 Montefortino, Summa Scoti, t. I. q. ~J· «’· 1 '9 290 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » C.XV, —IMMACULATA CONCEPTIO ET PRAEDESTINATIO CHRISTI 29I nem « maior distantia quam inter coelum et terram » ut sagaciter adnotavit Caietanus *. Ill I II Duplex fundamentalis modus explicandi Immaculatam Beatissimae Virginis Conceptionem. Duplex Immaculata Conceptio. Quoniam, ut in Bulla dogmatica Ineffabilis Deus legitur, « Sanctissima Virgo arctissimo et indissolubili vinculo cum Christo, Dei hominumque Mediatore, coniuncta est », logico inde processu facile est colligere, quod ex diversitate senten­ tiarum circa praedestinationem Christi diversus quoque venit inferendus modus declarandi Immaculatam Beatis­ simae Virginis Mariae Conceptionem, sive, quod in idem redit, primam eiusdem Virginis sanctificationem. Duplex proinde ex supradictis habebitur Immaculata Conceptio iuxta diversum fundamentum theologicum, cui innititur et ex quo ostenditur : altera quidem, quae a priori ac necessario nexu deducitur ex praedestinatione Christi, ut sit Filius Dei in virtute, ante praevisionem peccati Adami ; altera vero, quae descendit, non a priori, non necessaria deductione, sed ex libera Dei voluntate ita suaviter sapienterque disponente, ex praedestinatione Christi a Deo volita post praevisum Adami peccatum. Prima namque, utpote praecedens praevisionem mortis Christi, a morte ac passione Christi consequenter non dependet ; secunda autem, ad peccatum Adae et passionem Christi in mente divina subsequens, indiget redemptione et salute quae est per Christum. Per primam Beatissima Virgo est praeservata totaliter a peccato originali, ita quod fit ac fieri debet exempta ab omnibus ad dictum peccatum originale spectantibus ; per secundam vero Beatissima Virgo praeser- l vatur immunis ab omni originalis culpae labe seu macula i per infusionem gratiae personalis, id est, per gratiam sancti­ ficantem ipsammet Beatissimae Virginis personam iamconsti| tutam in primo instanti temporis suae animationis et propriae existentiae. Est autem inter istos duos sensus intelligendi ac declarandi Immaculatam Beatissimae Virginis Conceptio- Immaculata Beatissimae Virginis Conceptio, quae non indiget redemptione. — Hanc quidem respiciebant Sanctus I Bonaventura simul ac D. Thomas, et talem modum fundaI mentalem explicandi primam Beatissimae Virginis sanetifiI cationem admittere constanter renuebant, cum Seraphicus Doctor, III. Sent. dist. 3. part. 1. a. 1. q. 2. ita loquebatur : I Nullatenus ab hac genera litate Beata Virgo Maria excluI denda est, ne, dum Matris excellentia ampliatur, Filii gloria minuatur)) ; et Doctor Angelicus, Quodlib. 6. a. 7. concludebat • his verbis : « Et ideo non tantum debemus dari Matri, quod ' subtrahat aliquid honori Filii, qui est Salvator omnium hominum, ut dicit Apostolus I. Tim. q. » Tota ergo gravitas quaestionis ad hoc tandem unum reducebatur, videlicet, ut prima Beatissimae Virginis sanctificatio taliter declararetur, quod et in Christo remaneret in securo posita dignitas Redemptoris respectu Virginis Matris, simul atque in Virgine Matre in perspicuo appareret necessitas personalis redemptionis quae est per Crucem sanguinis Christi. Quapropter tam sanctus Bonaventura quam Divus Thomas reficiebant : i° sanctificationem B. Virginis in suis paren­ tibus ante animationem, id est, in ipsamet conceptione active sumpta, ex parte parentum, in die conceptionis ipsius ; 20 sanctificationem B. Virginis in came sua, ita quod ante animationem fuerit sanctificata ; 30 sanctifica­ tionem B. Virginis in anima sua, ita quod hoc Beatissimae Virgini praestitum fuerit, ut, antequam animaretur caro eius, anima ipsius fuerit per gratiam sanctificantem iustificata ; ideoque anima Beatissimae Virginis prius, saltem prioritate naturae, intelligatur per gratiam sanctificata quam carni unita. Unde Angelicus Doctor reiicit omnes praedictos modos sanctificationis, dicens : « Et si quocumque modo ante anima­ tionem Beata Virgo sanctificata fuisset, numquam incurrisset maculam originalis culpae, ct ita non indiguisset redemptione 1 Tract. De Concept. B. Vtrg 292 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » c XV, —IMMACULATA CONCEPTIO ET PRAEDESTINATIO CHRISTI 293 et salute quae est per Christum, de quo dicitur Math. 1,21. fa/ίο i. — « Primo quidem, ait D. Thomas ; quia sancti­ Ipse salvum faciet populum suum a peccatis eorum. Hoc ficatio de qua loquimur, non est nisi emundatio a peccato inconveniens est, quod Christus non sit Salvator omnium | originali ; sanctitas enim est perfecta munditia, ut Dionysius hominum, ut dicitur I. Tim. 4. Unde relinquitur, quod dicit De Divinis Nominibus, cap. 12. Culpa autem non potest sanctificatio Beatae Virginis fuerit post eius animationem. emundari nisi per gratiam, cuius subiectum est sola creatura Jj * ' ' s ii i ■ II rationalis. Et ideo ante infusionem animae rationalis Beata Quomodo autem intelligendum est ly « post eius anima­ Virgo sanctificata non fuit. » En rationem primam. Tota, tionem »? — Sanctus Bonaventura docet in termini: quanta est, sumitur ex conditione huiusmodi sanctificationis, esse necessariam ad indigentiam redemptionis posteriorilalen quae est personalis; atque ex natura gratiae sanctificantis, vel temporis vel naturae. Ait enim, III. Sent. dist. 3. part. 1. quae est gratia personalis, et cuius subiectum est sola creatura a. i. q. 2. : « Rationabilior etiam est (haec sententia) ; quia , rationalis ; nam in essentia animae rationalis est gratia esse naturae praecedit esse gratiae, vel tempore vel natura, sanctificans tamquam in proprio subiecto. Ergo ante infusio­ et propterea dicit Augustinus, quod prius est nasci quam ' nem animae rationalis Beata Virgo sanctificata non fuit. renasci, sicut prius esse quam bene esse. Prius est igitur ' Ergo fuit sanctificata post animae rationalis infusionem ; animam uniri, quam gratiam Dei sibi infundi. Si igitur caro . quia prius est, saltem prioritate naturae, animam rationalem illa infecta fuit, ex sua infectione nata erat animam culpa infundi in corpus, quam gratiam sanctificantem ipsimet originali inficere. Necessarium est igitur ponere, quod arAt | rationali animae a Deo infundi. Ergo relinquitur, quod sanc­ fuerit originalis culpae infectio quam sanctificatio. » Hae: I tificatio Beatissimae Virginis fuerit post eius animationem, Sanctus Bonaventura. vel tempore vel natura ; quia vel tempore vel natura esse D. Thomas vero eandem quoque tradit doctrinam. Cum naturae praecedit esse gratiae, et prius est nasci quam enim in loco citato, III. q. 27. a. 2. concludit, quod sanctifi­ renasci, sicut prius esse quam bene esse. catio Beatissimae Virginis fuerit post eius animationem, nihil Ratio 2. — « Secundo, quia, cum sola creatura rationalis aliud necessario requirit ad indigentiam redemptionis nisi sit susceptiva culpae, ante infusionem animae rationalis Poslerioritatem saltem naturae. Quod quidem evidenter fit ex proles concepta non est culpae obnoxia. Et si quocumque toto contextu articuli secundi et ex omnibus aliis suorum modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, operum locis, in quibus ex professo eandem pertractat nunquam incurrisset maculam originalis culpae, et ita non materiam * Γ-q indiguisset redemptione et salute quae est per Christum, de Quare necesse est sanctificationem Beatissimae Virgini? quo dicitur Math. 1, 21 : Ipse salvum faciet populum suum fuisse post animationem ? Angelicus Doctor respondet dicen­ a peccatis eorum. Hoc autem inconveniens est, quod Christus dum, quod : « Sanctificatio Beatae Virginis non potest intelligi non sit Salvator omnium hominum, ut dicitur I. Timoth. 4. ante eius animationem duplici ratione. » Quare autem non Unde relinquitur, quod sanctificatio Beatae Virginis fuerit potest intelligi ? Simpliciter et absolute loquendo, abs dubio, post cius animationem. » Haec autem ratio secunda a D. quod intelligi potest ; at non potest tamen intelligi, salva Thoma allata sumitur ex eo, quod non indiget redemptione dignitate Redemptoris in Christo respectu suae sanctissimae nisi qui culpae est obnoxius ; obnoxius autem culpae non est Matris, et salva in sanctissima Christi Matre necessitate nisi qui culpae est susceptivus ; culpae denique subiectum personali redemptionis et salutis quae est per Christum nequit esse nisi sola creatura rationalis in sua propria persona iam constituta ; nam personae est proprium esse sui iuris 1 Vide supra, cap. VII. pag. JO4, § 3. quoad esse et operari. — Obiectio contra secundam rationem. ^94 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Verumtamen huiusmodi ratio non videtur necessario con­ cludere, nisi dum agatur de culpa personali ; peccatur vero originale in filiis Adami non est personale, sed 1 vitium naturae ; unde non incurritur per actum propriim | sed per actum primi parentis ; nec habet rationem culpae ac perinde nec rationem maculae, nisi per ordinem ad * voluntatem Adami ; nec fit tale vitium naturae peccatum huius personae, nisi quatenus haec persona habet talem naturam vitiatam atque in illa subsistit. Unde D. Thomas, De Potent, q. 3. a. 9. ad 3. : « Peccatum originale dicitur peccatum totius naturae, sicut peccatum actuale | dicitur peccatum ‘personale: unde quae est comparatio peccat . actualis ad personam singularem, eadem est comparati' peccati originalis ad totam naturam humanam traditam 1 primo parente, in quo fuit peccati initium, et per cuius volun­ tatem in omnibus originale peccatum quasi voluntarium reputatur. Sic ergo originale est in anima in quantum pertine: I ad humanam naturam. Humana autem natura traducitur | parente in filium per traductionem carnis, cui postmodum anima infunditur ; et ex hoc infectionem incurrit, quod fit cum carne traducta una natura. Si enim non uniretur ei ad constituendam naturam, sicut angelus unitur corpori assumpto, infectionem non reciperet. » — Obiectionis solutio. Ex obiectis nihil aliud sequitur, nisi quod indigere redemp­ tione habet diversos gradus ad diversos modos sanctifi­ cationis respondentes : qui profecto tanguntur per argu­ menta in contra in a. 2. Eo quippe modo quod datur aut dari potest sanctificatio in parentibus, et sanctificati in came ante animationem, et sanctificatio ipsius animae ante eiusdem infusionem, datur quoque indigentia redemp­ tionis ; sed huiusmodi gratia redemptiva, si daretur, est ante constitutionem personae, quae, in tali hypothesi, cum fuerit constituta, iam non indigeret redemptione et salute quae est per Christum ; et persona Beatissimae Virginis actu existons non indigeret redimi personaliter; ideoque Christus non esset Redemptor suae Matris ratione propriae personae, sed solum ratione naturae. Unde, quamvis peccatum originale sit vitium sive peccatum totius naturae, c. XX —IMMACULATA CONCEPTIO ET PRAEDESTINATIO CHRISTI 2Ç5 attingit ipsammet personam tunc, cum anima rationalis infunditur in corpus et fit cum carne traducta una natura. Ex quo anima a Deo creata infectionem incurrit ; id est, persona humana ex substantiali animae et corporis unione composita habet debitum personale carendi originali iustitia ; atque ex huiusmodi carentia, nisi in eodem temporis momento infun­ datur a Deo gratia sanctificans, sequitur ratio culpae et ratio maculae in omnibus qui ex Adamo per viam generationis originem trahunt ; eo modo quo peccatum originale habet in nobis rationem culpae et rationem maculae. Non enim praedicatur univoce culpa et macula in peccato originali et in peccato personali. Argumentum itaque a D. Thoma allatum recte concludit ; et non daretur necessitas personalis redem­ ptionis quae est per crucem Christi, si quocumque modo ante animationem Beatissima Virgo sanctificata fuisset. Necessitas personalis redemptionis non potest componi cum sanctificatione ante animationem. — Quod quidem adhuc magis manifestum fiet ex argumento 2. in contra, atque ex modo ipso quo tale argumentum a D. Thoma solvitur. Argumentum 2. sic se habet : « Praeterea, conve­ niens fuit (sicut Anselmus dicit, De conceptu virginali, cap. 18.) ut illa Virgo ea puritate niteret, qua maior sub Deo nequit intelligi ; unde et Cant. 4, 7, dicitur : Tota Pulchra es, amica mea, et macula non est in te. Sed maior puritas fuisset Beatae Virginis, si nunquam anima eius fuisset inquinata contagio originalis peccati. Ergo hoc ei praestitum fuit, ut, antequam animaretur caro cius, sancti­ ficaretur. » Responsio ad tale argumentum sic se habet : « Ad secundum, dicendum, quod si nunquam anima Beatae Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator. Et ideo sub Christo, qui salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. Nam Christus nullo modo contraxit origi­ nale peccatum, sed in ipsa sui conceptione fuit sanctus, secundum illud Luc. 1, 35- ' Qltod cx tc acetur sanctum, vocabitur Filius Dei. Sed Beata Virgo contraxit quidem originale peccatum, sed ab eo fuit mundata, antequam ex -— 296 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » f XV, —IMMACULATA CONCEPTIO ET PRAEDESTINATIO CHRISTI 297 Virginis iam non indigeret redemptione et salute quae est utero nasceretur. Et hoc signatur Job. 3, 9, ubi de nocte originalis peccati dicitur : Exspectet lucem (id est, Christum), ' ner Christum; ct consequenter affirmatur, quod sanctificatio Beatissimae Virginis fuerit post animationem. Quare post et non videat ; quia nihil inquinatum incurrit in eam, ut animationem ? Quia, si ante animationem, anima Virginis dicitur Sap. 7, 25. ; nec ortum surgentis aurorae, id est, nunquam fuisset contagio originalis peccati inquinata ; et si Beatae Virginis, quae in suo ortu a peccato originali nunquam inquinata fuisset tali contagio, derogaret dignitati fuit immunis. » Christi secundum quod est universalis omnium Salvator. En famosa responsio D. Thomae, ex qua multi veluti scandalizantur, atque tamquam rem desperatam existimant Quare autem dignitati Christi derogaret ? Quia persona velle Angelici Doctoris verba in recto ac sano sensu inter­ Virginis iam non indigeret per passionem et mortem Christi pretari ! D. Thomas (inquiunt et clamant) aperte contra I redimi. Quare ergo redimi non indigeret ? Quia terminus Immaculatam iam de fide definitam eloquitur; D. Thomas I .1 quo redemptionis est peccatum aut debitum peccati ; fatetur in terminis, quod « si nunquam anima B. Virginis et subiectum sanctificationis est ipsa persona iam confuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret stituta ex corpore et anima informante corpus. Qui enim Christi dignitati secundum quod est universalis omnium nunquam contagio originalis peccati inquinatus fuisset, neque Salvator ! » Quid clarius ? quomodo talia verba poterunt peccatum neque personale peccati debitum incurreret. Ad contorqueri in ahum sensum quam quem ad litteram hocautem, quod aliquis dicatur inquinatus contagio originalis sonant ac exprimunt ? Ergo, iuxta D. Thomam, anima peccati, non est necesse quod incurrat actu peccatum originale, Beatissimae Virginis inquinata fuit contagio originalis onuuaque illa actualiter habeat quae in peccato originali peccati ! Siquidem inquinata peccati originalis contagio continentur. Quidnam ergo necessario requiritur? D. Tho­ fuit, igitur a macula non fuit praeservata ! D. Thomas mas respondet sic, II. Sent. dist. 32. q. 1. a. 1. : « Ex actu ergo negavit Immaculatam Virginis Conceptionem taliter naturae, qui est carnis propagatio : i° relinquitur quaedam dispositio inclinans ad malum in ipsa natura generati, quae qualiter in Bulla dogmatica manet definita catholicae concupiscentia vel fomes dicitur ; 20 et ex hoc ipso, quod fidei dogma ! Qui ita cogitant et ita loquuntur, legere debent attentius ι/h naturae corruptio in se virtutem peccati, ex quo causata semel atque iterum articulum 2. quaest. 27., cuius titulus : e f continens, personam attingit; 30 ipsam indignam Dei Utrum Beata Virgo fuerit sanctificata ante animationem; et gratia efficit; 40 unde relinquitur macula et defectus gratiae videbunt, si oculos habent, quod Angelicus Doctor reficit in anima ; 50 ct per hoc etiam ad reatum poenae obligatur, certe Immaculatam Conceptionem quae est Immaculata ut sc. praemio illo careat, quod gratiae debebatur. » ante praevisam Filii Dei mortem ; sed aperit viam ad per­ Hactenus D. Thomas ; et eccc S. Thomas per S. Thomam authentice declaratus! Si enim anima Beatissimae Virginis veniendum usque ad Immaculatam Conceptionem quae est ' sanctificata fuisset, antequam animaretur caro cius, id est Immaculata ex morte Filii Dei praevisa. Nunquam enim antequam anima carni uniretur, anima nunquam fuisset negavit D. Thomas Immaculatam Virginis Conceptionem contagio peccati originalis inquinata ; et ita illa naturae· prout tamquam dogma fidei habemus iam solemniter ex corruptio, in se virtutem peccati originalis, ex quo causata cathedra definitam. est, continens, iam non posset attingere personam; et cum De quonam agitur in art. 2. ? De prima Beatissimae eam non attingat, planum est, iam non potest ipsam Virginis sanctificatione. Quidnam affirmatur et quid negatur indignam Dei gratia efficere; et cum persona iam constituta de huiusmodi sanctificatione prima? Negatur, quod facta non sit effecta indigna Dei gratia, non dcbel carere gratia ; fuisset ante animationem ; quoniam aliter persona Beatissimae 2gS D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » et si non lia beret debitum personale carendi gratia, iam non indigeret redimi ; et si redimi non indigeret, hoc certe derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis omnium Salvator. Et D. Thomas prosequitur : « Et ideo sub Christo, qui salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. Nam Christus nullo modo contraxit originale peccatum, sed in ipsa sui conceptione fuit sanctus, secundum illud Luc. i, 35. : Quod ex te nascetur sanctum, vocabitur Filius Dei. » Si enim Christus, qui salvari non indiguit, nullo modo contraxit originale peccaturo, Beatissima Virgo, quae salvari indiguit, aliquo modo originale peccatum contraxit. Quomodo? Hoc quidem modo : anima Beatissimae Virginis prius prioritate naturae intelligitur esse unita carni quam per gratiam sanctificata ; ex unione autem ad carnem resultat persona Beatissimae Virginis constituta ; et ex hoc ipso naturae corruptio, ex Adamo ! derivata, personam attingit; et attingendo, ipsam indignam Dei gratia efficit'; atque exinde persona Beatissimae Virginis debet non habere gratiam. Hoc igitur est, quod vocatur debi­ tum personale incurrendi seu contrahendi originale peccaturo, quod formaliter consistit in carentia originalis iustitiae. Hoc, inquam, est quod D. Thomas significat, dum ait : « Si nunquam anima Beatae Virginis fuisset contagio originalis peccati I inquinata, hoc derogaret dignitati Christi, secundum quam est universalis Salvator. » Nam si Beatissima Virgo, iam in sua propria persona constituta, debitum personale carendi gratia non incurreret, nullo modo contraheret originale peccatum, ct ratione suae personae non indiguerit salvari; | et Christus non esset suae Matris Salvator ac Redemptor; ac perinde Christus non esset universalis Salvator omnium hominum x. Sub puritate, quae debetur Homini Deo, maxima fuit puritas Virginis Matris eius. — Et prosequitur D. Thomas : « Sub Christo, qui salvari non indiguit, maxima fuit Beatae Vide supra, in Iniroduct. III, § i., 2 et 3. ; ct cap. 12. I f xv<_EMACULATA CONCEPTIO ET PRAEDESTINATIO CHRISTI 2ÇÇ . Virginis puritas... Sed Beata Virgo contraxit originale pec’ catum ; sed ab eo fuit mundata, antequam ex utero nasceÎretur. Et hoc signatur Job 3, 9, ubi de nocte originalis peccati dicitur : Exspectet lucem, id est Christum, ct non videat ; quia nihil inquinatum incurrit in Adam; nec ortum • surgentis aurorae, id est Beatae Virginis quae in suo ortu I a peccato originalis fuit immunis. » Unde habetur, quod I puritas Beatissimae Virginis fuit maxima sub Christo : Christus nullo modo contraxit peccatum originale ; Beatis­ sima Virgo contraxit aliquo modo. Christus salvari non indiguit, tamquam omnium Salvator ; Beatissima Virgo in­ diguit salvari. Christus fuit in ipsa sui conceptione sanctus ; Beatissima Virgo non fuit sancta in ipsa sui conceptione active sumpta, neque in ipsa sui conceptione passiva inadaequate sumpta, neque in ipsa sui conceptione passiva iam adaequate sumpta, ex vi suae Conceptionis ; sed fuit sancta in ipsa sui conceptione passiva iam adaequate sumpta, id est, post constitutionem suae personae sive post anima­ tionem. Quonam momento ? quonam temporis instanti ? D. Thomas, ibid, ad 3. respondet dicendum : « Quo tempore sanctificata fuerit, ignoratur. » De hoc quod tunc ignorabatur, D. Thomas non locutus fuit, ponendo magistraliter quaestio­ nem de primo instanti. Tamen nunquam exclusit D. Thomas primum instans temporis, cum ageret de prima Beatissimae Virginis sanctificatione ; imo aliis in locis videtur clare asserere B. V. fuisse sanctificatam in primo momento tem­ poris suae propriae existent i ae ; atque in hoc ipso a. 2. videtur satis insinuare : a) ex modo quo exponit argumen­ tum 2. in contra ; atque h) ex modo quo solvit argumentum. Ex his namque duabus argumenti praemissis : 1. « Conveniens fuit, ut Beatissima Virgo ea puritate niteret, qua maior sub Deo nequit intelligi. » 2. « Sed maior puritas fuisset Virginis, si NUNQUAM anima eius fuisset inquinata contagio origi­ nalis peccati. » Videtur etiam posse legittime concludi : α Ergo hoc Beatissimae Virgini praestitum fuit, ut in primo instanti temfioris suae animationis sanctificaretur. » Attamen D. Thomas, non hoc modo, sed ita concludit : « Ergo hoc ei praestitum fuit, ut, antequam an.marelur caro e,us. sanci,fica- JOO D. THOMAS ET BULLA 0 306 ο* 2j D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » f XV.-IMMACULATA conceptio EI PRAEDESTINATIO CHRISTI 307 B(da Virgo praeservata ex speciali praevenlione gratiae a 2° mors est poena peccati originalis. Prima enim harum refert macula originalis peccati, et habens cetera quae diximus, Augustinus ad Optatum De origine animae, a Papa Zozimo flou est extra latitudinem mortuorum, inimicorum, indigendecretam, dicens : In epistola Zozimi sic legitur : Nullus nisi qui peccati servus est, liber efficitur ; neque redemptus dici . tium remissione peccatorum, captivorum, habentium carnem peccati, obnoxiorum morti et clausurae coeli. Et conse­ potest nisi qui vere per peccatum fuit ante captivus, sicut quenter non est extra latitudinem eorum, pro quibus Christus scriptum est : Si vos Filius liberaverit, vere liberi eritis. Et mortuus est, reconciliatorum, liberatorum, redemptorum, mun­ subdit : In his verbis Apostolicae Sedis tam antiqua atque datorum, introductorum denique per Christi mortem in vitam fundata, certa et clara est fides catholica, ut nefas sit de illa aeternam animae et corporis. Et in promptu ratio est ; quia dubitare Christiano. Haec ille. Sed quaedam vero, sc. quod mors est poena peccati originalis, constat decretam esse Con­ I exio quod habuit carnem injectam, cum fomite ligato et reacilio Milevitano, ut patet de consecrat, dist. 4. cap. Placuit. I tibus, egebat futuro remedio per Incarnationem et mortem lesu Christi exhibendo. Et ex eo quod in propria persona Unde patet, quod distinctio illa de redemptione praeserhabuit debitum contrahendi maculam originalis peccati, imo vativa vel liberativa quoad homines reprobata est per Romanae mitium unde redundare in animam suam debebat originahs Ecclesiae determinationem ; quamvis S. Bernardus Safer peccati macula : gratia illa, quae praeveniendo sanctificavit Cantio, serm. 22. illam usurpaverit quoad angelos. eam, ligando etiam fomitem, habuit rationem gratiae munSunt et aliae universales propositiones certae et indubi­ dativae, reconciliativae, redemptivac, etc. Liberans namque tatae, sc. : Per unum hominem peccatum transivit in omnes, animam a macula, non actualités habita, sed ex propria et per peccatum mors (Rom. 5). Et omnes in Adam peccaverunt (Rom. 3). Et quisquis hominem aliquem esse putat, cui neces­ I carne tunc debita, et in eadem carne tunc initiata, non est extra latitudinem liberantium a peccato, mundantium a saria non fuerit remissio peccatorum, excepto uno Mediatore, sorde, redimentium a captivitate. Neque enim uno modo contrarius est Sacrae Scripturae : inquit Augustinus in lib. tantum quodlibet horum dicitur, sed latitudinem habet. De perfectione iustitiae. Et solus Christus habuit similitu­ Dicitur namque captivus non solum qui totaliter in captivi­ dinem carnis peccati. Et aliae huiusmodi, quae aut nullo modo aut vix possunt salvari ab huiusmodi opinione, si 3 tatem est redactus, sed qui coepit in sui aliqua parte duci in captivitatem, et obnoxius est captivitati. Et similiter tamen opinio nominanda est, cum videatur manifestus error dicitur mors peccati non solum ipsa actualis mors, sed debitum in fide. Unde nec Sixtus IV., Extravag. Grave nimis, de hac et initium in propria persona habendi illam. » impositione se impedivit, sed solum de praeservatione Beatae Virginis a macula peccati originalis, ut patet legenti illam. Damnanda ergo videtur specialiter positio quae assereret IV Beatam Virginem totaliter praeservatam a peccato originali, ut sc. nihil eius incurreret ; quamvis neminem adhuc sciam Corollaria. hoc tenuisse. » « In secundo autem sensu intellecta opinio de praeser­ vatione Beatae Virginis, sc. quod praeservata est a macula Ergo Immaculata Conceptio quae non indiget redemptione, peccati originalis, et non ab infectione carnis; ac per hoc, nec illa est in qua Beatissima Virgo traditur esse : a debito, in propria persona, illius maculae, nec a jomite et i° Praeservata totaliter a peccato originali, ita quod poenis, non est contraria Sacrae Scripturae, nec determi­ fuit exempta ab omnibus ad dictum peccatum spectantibus. nationi Ecclesiae, nec aliquibus necessario creditis ; quoniam 3°$ D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS 9 C.XV'. —IMMACULATA CONCEPTIO ET PRAEDESTINATIO CRHISTI 3O9 2° Praeservata non solum a macula, sed etiam a debih quia excepta fuit in pacto illo. Hoc autem quod excepta fuerit, multis rationibus suadetur ; quoniam haec erat electa et in propria persona contrahendi maculam. fraulccta primogenita filia et sponsa omnium amantissima et 3° Sanctificata in suis parentibus ante animationem. omni honore dignissima Mater. » 4° Sanctificata in carne sua ante animationem. b) Galatinus De Arcanis Catholicae fidei, lib. 7. cap. 10. : 5° Sanctificata in anima sua, ita quod prius prioritate < Gloriosa autem Virgo ac eius Filius, cum peccati Adam naturae intelligatur per gratiam sibi infusam sanctificata quam corpori unita. · 1 haudquaquam participes fuerint, atque ab originali peccato penitus alieni extiterint, merito impassibiles et immortales 6° Electa et praeelecta Mater Christi ante praevisionem esse debebant. » peccati Adami ; unde causa Virginis, ut filia Adami non sit c) Montefortino, Sum. Scoti, t. V., q. 27., a 2. « Videtur coniuncta cum causa patris, sed cum causa Christi, cuius erat praedestinata Mater antecedenter ad praescientiam originalia ; proinde gratiae plenitudo, quae Mariae obvenit, de Christi plenitudine atque meritis accepisse independenter ab Adamo, peccati. 7° Independens ab Adamo in ordine supernatural! gra­ nec propterca in ipsum peccare potuisse, ab omni debito penitus absoluta. Et ad hunc intellectum nullo negotio inflecti pene tiae ; ita quod ab illo non penderet in transmissione originals iustitiae, si Adam non peccasset ; neque proinde in trans- 1 omnia argumenta Scoti de actu perfectissimo Mediatoris missione peccati originalis, cum de facto iam peccavit. i respectu Matris suae. Ex Oxonicnsi, 3. dist. 3. q. 1. » In hac quidem via, posito quod si Adamus non peccasset, 8° Dependens a solo Christo ; et per merita eiusdem Filius Dei adhuc etiam incarnatus fuisset, atque exinde Christi impassibilis praeservata ab omni peccato, etiam a praesupposita electione Beatissimae Virginis ad Divinam peccato originali, independenter a sacrificio Calvarii et Maternitatem ante praevisum Adami peccatum, bene omnia sanguine Redemptoris in Cruce. procedunt ordine logico, optime omnia consonant, atque ex Haec est via theologorum asserentium praedestinationem praedestinatione Christi necessaria deductione pervenire Christi ut sit Filius Dei in virtute, ac perinde praedestinatio· oportet ad praeservationem usque Matris Christi, non solum nem Beatissimae Virginis ut esset Mater Filii Dei et Unigeniti a macula, verum et a debito personali contrahendi maculam, Patris, pleni gratiae et veritatis, et de cuius plenitudine no· et ab omnibus ac singulis quae sub nomine peccati originalis omnes accepimus, factam fuisse ante praevisionem peccati clauduntur et continentur. Per hanc viam procedentes Adami. omnes theologi debent ita concludere : « Non decuit ergo Haec, inquam, est via quae supra denominata fuit via Mariam Adamo subiicere. Deo aliter jaciente, omne ens a Scoti, via Raymundi Lullii, et Ambrosii Catharini, et Galatini supremo usque ad postremum conqueri potuisset ; omne ens a et quae, ut ipsemet Galatinus adnotat, erat via « antiquorum supremo usque ad postremum non decet!! exclamasset.1 Hebraeorum » ad declarandam « Immaculatissimam Matris Messiae Conceptionem ». ;■ Haec est via per quam necessario deducitur et necessario 1 2 pervenitur ad praeservationem totalem Beatissimae Virgini Ergo Immaculata Conceptio quae indiget redemptione, ab omnibus quibuscumque et quomodocumque ad peccatum illa est in qua Beatissima Virgo traditur esse : originale spectantibus. rj·· l° Praeservata quidem ab omni labe originalis c ulpae, Haec denique est via, de qua : a) Ambrosius Catharinus lib. Dc casu hominis et peccato originali ait : « Quod ergo 1 Vid< supra, cap. 10. Beatissima illa Virgo id non incurrerrit, ob eam gratiam fuit, 310 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » | C XV1__ IMMACULATA CONCEPTIO ET PRAEDESTINATIO CHRISTI 3II 70 Indigens redemptione et salute quae est per Christum, sed non exempta tamen ab omnibus quae ad praedicturi ' originale peccatum spectant ; nam, etiam si poneretur I sicut omnes et singuli qui ex Adamo per viam generationis originem trahunt ; atque huiusmodi necessitas redemptionis Beatissimam Virginem per gratiam singularissimam prae-errespicit non tantummodo naturam, sed etiam personam, vatam fuisse a morte ipsa temporali et ab omnibus quomodo­ quia oportet ponere, quod quilibet personaliter redemptione cumque ex peccato primi parentis provenientibus quae cuir Christi indigeat, non solum ratione naturae. gratia gratum faciente possunt esse simul in homine iusto 8° Praeservata denique immunis a macula peccati origi­ non tamen potest poni, quod Beatissima Virgo fuerit prae­ nalis, intuitu meritorum lesu Christi, eius Filii, humani servata a debito in propria persona habendi et maculam e! generis Redemptoris ; ideoque ex morte Filii Dei praevisa. cetera quae sub originali peccato includuntur. Etenim 90 Consequenter, Christus mortuus est, sicut pro omnibus terminus a quo redemptionis vel est ipsum peccatum iam nobis, etiam pro Beatissima Virgine eius Matre ; ideoque actualitercontractum, vel necessitas saltem illud contrahendi Beatissima Virgo aliquo modo mortua est morte peccati. Ideo : Id est : 2° Non sanctificata in suis parentibus ante animationem io° Beatissima Virgo aliquo modo contraxit peccatum neque in came sua ante animationem, neque in anima sua originale ; aliquo modo incurrit peccati originalis maculam ; antequam animaretur caro eius. Et ideo : aliquo modo omnia illa contraxit a quibus, tamen ne actualiter 30 Sanctificata postquam cuncta eius perfecta sum contraheret, praeservata fuit per sanguinem cruci^ Christi. sc. et corpus et anima ; id est, post constitutionem personae; id est, post animationem, non quidem posterioritate tem j Et talis aliquis modus qui contraponitur a D. Thoma ad illum nullum modum quo Christus non contraxit originale poris, sed posterioritate naturae et ordinis. Idcirco sanctifi­ cata in primo instanti temporis suae animationis, et ornata 1 peccatum, nihil aliud est nisi « carnis infectio » cui anima gratia gratum faciente in ipsomet momento suae propriat | rationalis Beatissimae Virginis fuit coniuncta, et quae erat nata ipsam rationalem animam inficere : unde Beatissima existentiae personalis ; atque ita Beatissima Virgo fuit simul lirgo, etsi non actualiter incurrit, incurrere tamen debuit tempore in esse naturae et in esse gratiae. I omnia quae ceteri filii Adami actu incurrunt. Etenim « talis 4° Electa et praeelecta Mater Christi, quemadmodum 1 camis infectio est peccati originalis initium inexistens in Christus fuit praedestinatus, ut esset Filius Dei in vidule, persona quae tunc simul concipitur et concepta est. » Atque non ante praevisionem peccati Adami, sed post peccatum Beatissima \hrgo habuit in propria persona debitum habendi Adami praevisum. Consequenter : haec. Quapropter : 5° Causa Beatissimae Virginis, ut filia Adami, erat II0 Beatissima Virgo est reconciliata Deo per Christum coniuncta cum causa patris ita, quod ab illo pendebat, et redempta per mortem Christi. sicut ceteri Adami filii, et in transmissione originalis Haec est via theologorum ponentium praedestinationem iustitiae et in transmissione originalis peccati quod for­ Christi, ut esset Filius Dei in virtute, postquam ab omni maliter in privatione iustitiae originalis consistit. aeternitate praevidit luctuosissimam totius humani generis 6° Electa proinde et praeelecta et praedestinata ex ruinam ex Adami transgressione derivandam. communi massa perditionis, ut esset Dei Genitrix et Mater Haec est porro via D. Thomae. Christi et Mater divinae gratiae, qua Deus quos praescivi! et praedestinavit conformes fieri imaginis Filii sui, hos e! vocavit ; quos autem vocavit, hos et iustificavit ; quos autem iustificavit, illos et glorificavit. i CAPUT DECIMUM SEXTUM Per viam ergo D. Thomae, quae est via Sanctorum ac Doctorum, Augustini, Anselmi, Bernardi, Alberti Magni, Bonaventurae, et aliorum plurimorum, ratio­ nabiliter atque optime declaratur Immaculata Conceptio Beatissimae Virginis definita ex Cathedra a Pio IX., In Bulla dogmatica « Ineffabilis Deus ». Processus theologicus in via D. Thomae. Immaculata Beatissimae Virginis Conceptio, definita ab Ecclesia tamquam Π dogma fidei, tradita est a SS. Augustino, Anselmo et Bernardo. — Quod profecto videtur expresse consignatum in ipsa Bulla dogmatica Ineffabilis Deus. In hac enim dogmatica Constitutione legitur : i° Quod ex declaratione Tridentinae Synodi, « Tridentini Patres, ipsam Beatissimam Virginem ab originali labe solutam pro rerum temporumque adiunctis satis innuerunt, atque adeo perspicue significarunt, nihil ex Divinis Litteris, nihil ex Traditione Patrumque auctoritate rite afferri posse, quod tantae Virginis praerogativae quovis modo refragetur. » 2° Quod Patres Ecclesiaeque Doctores « propriis definitisque sententiis edixerunt nullam prorsus, cum de peccatis agitur, habendam esse quaestionem de Sancta Virgine Maria, cui plus gratiae collatum fuit ad vincendum omni ex parte peccatum ; tum professi sunt, gloriosissimam Virginem fuisse parentum reparatricem, posterorum vivificatricem, a saeculo electam, ab Altissimo sibi praeparatam, a Deo, quando ad serpentem ait : Inimicitias ponam inter te et Mulierem, praedictam, quae procul dubio venenatum serpentis caput contrivit ; ac propterea affirmarunt eandem Beatissimam Virginem fuisse CAP. XVI. — IMMACULATA CONCEPTIO ET VIA D. THOMAE 313 ’ per gratiam ab omni peccati labe integram, ac liberam ab I omni contagione et corporis et animae et intellectus, ac 1 semper cum Deo conversatam, et sempiterno foedere cum illo coniunctam, nunquam fuisse in tenebris, sed semper in I luce, et idcirco idoneum plane extitisse Christo habitaculum, I non pro habitu corporis, sed pro gratia originali. » , Iam vero, licet nullus Ecclesiae Pater sive Doctor suo I proprio nomine singillatim in Bulla Ineffabilis Deus nomiI netur, propriae tamen definitaeque sententiae litteraliter sunt dessumptae ex sanctis Augustino, ex Anselmo atque ex Bernardo. S. Augustinus quidem, De natura et gratia, cap. 36. scribit : « De Sancta Virgine Maria, propter honorem Christi, nullam prorsus, cum de peccatis agitur, habere volo quaestionem ; inde enim scimus, quod ei plus gratiae colla­ tum fuerit ad vincendum ex omni parte peccatum, quod concipere ac parere meruit Eum, quem constat nullum habuisse peccatum. » — S. Bernardus autem, Homilia 2. super Missus est, adiungit : « Missus est Angelus ad Virginem: Virginem carne, virginem mente, virginem professione ; virginem denique, qualem describit Apostolus, I. Corinth. 7, 34» mente ct corpore sanctam; nec noviter nec fortuito inventam, sed a saeculo electam, ab Altissimo praecognitam et sibi praeparatam, ab Angelis servatam, a patribus praesi­ gnatam, a prophetis promissam. Scrutare Scripturas, et proba quod dico. Visne, ut et ego aliqua ex his testimonia inseram? Ut pauca loquar de pluribus : quam tibi aliam praedixisse Deus videtur, quando ad serpentem ait : Inimi­ citias ponam inter te et mulierem? (Genes. 3, 5). Et si adhuc dubitas, quod de Maria non dixerit, audi quod sequitur : Ipsa conteret caput tuum. Cui haec servata victoria est, nisi Mariae? Ipsa, procul dubio, caput contrivit venenatum, quae omnimodam maligni suggestionem tam de carnis illecebra quam de mentis superbia deduxit ad nihilum. » Illam etiam propriam definitamque sententiam, quae in Bulla Ineffabilis paulo post ab initio legitur, nimirum : « Illam (B. Virginem) longe ante omnes angelicos spiritus, cunctosque sanctos coelestium omnium charismatum copia de thesauro Divinitatis deprompta ita mirifice cumulavit, ut ipsa ab 314 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » omnis prorsus peccati labe semper libera, ac tota pulchra et perfecta, eam innocentiae et sanctitatis plenitudinem prae se ferret, qua maior sub Deo nullatenus intelligitur, et quam praeter Deum nemo assequi cogitando potest » ; protulit ad litteram S. Anselmus, De Conceptu Virginali, cap. 18. dicens : « Decebat, ut illius hominis, nempe Christi, conceptio de Matre purissima fieret. Nempe decens erat, ut ea puritate, qua maior sub Deo nequit intelligi, Virgo illa niteret. » Quomodo sancti Augustinus, Anselmus et Bernardus II Christi et concep­ discernant ab invicem inter Conceptionem tionem Beatissimae Virginis Matris Christi. — Sanctus Augu­ I ο ο stinus, X. De Genesi ad litteram, cap. 18. ita assignat differen­ tiam inter conceptionem Christi et conceptionem Beatissimae Virginis : « Corpus Christi, quamvis ex carne feminae assump­ tum est, quae de illa carnis peccati propagine concepta fuerat, tamen quia non sic in ea conceptum est, quomodo fuerat illa concepta, nec ipsa erat caro peccati, sed similiiuii carnis peccati. » Atque Super Ps. 34., exponens illud : Egt autem cum mihi molesti essent, sic dicit : « Dominus carnem assumpsit de massa ipsa, quae mortem meruerat ex peccato. Etenim, ut celerius dicam : Maria ex Adam mortua propter peccatum ; Adam mortuus propter peccatum ; et caro Domini ex Maria, mortua propter delenda peccata. » — S. Ansel­ mus vero, Cur Deus homo. lib. II. cap. 16. sic ad invicem distinguit inter conceptionem Christi et conceptionem Vir­ ginis Matris : « Nam licet ipsa hominis eiusdem (Christi) con­ ceptio sit munda, Virgo tamen ipsa, unde assumptus est, est in iniquitatibus concepta, et in peccatis concepit eam mater eius, et cum originali peccato nata est; quoniam et ipsa in Adam peccavit, in quo omnes peccaverunt. » — S. autem Bernardus, Epist. ad Canonicos Lugdunenses, De Conceptu S. Mariae: « Miramur satis, quid visum fuerit hoc tempore quibusdam vestrum voluisse mutare colorem optimum, novam inducendo celebritatem, quam ritus Ecclesiae nescit, non probat ratio, non commendat antiqua traditio. Numquid Patribus doctiores sumus ? Virgo regia falsis non eget honorum titulis, infulis dignitatum. Honora sane integritatem CAp XVL __ IMMACULATA CONCEPTIO ET VIA D. THOMAE 315 carnis, vitae sanctitatem ; mirare foccunditatem in Virgine, Prolem venerare divinam. Praedica reverendam angelis ; desideratam gentibus ; patriarchis prophetisque praecogni­ tam ; electam ex omnibus ; praeclaram omnibus. Magnifica gratiae Inventricem, Mediatricem salutis, Restauratricem saeculorum ; exalta denique exaltatam super choros angelo­ rum ad coelestia regna... Unde ergo Conceptionis sanctitas?... An forte inter amplexus maritales sanctitas se ipsi conceptioni immiscuit?... Quomodo namque autem sanctitas absque Spiritu sanctificante ? Nisi forte quis dicat de Spiritu Sancto tam, et non de viro, conceptam fuisse; sed id hactenus inau­ ditum ! » Conceptio de qua loquuntur SS. Augustinus, Anselmus et Bernardus, nihil aliud est nisi Conceptio quae praecedit infu­ sionem animae ac ipsius personae Beatissimae Virginis con­ stitutionem. — Hoc siquidem videtur manifestum esse ex ipsomet verborum contextu ; nam S. Augustinus loquitur de \lla carnis propagine per quam usque ad nos derivatur Adae peccatum ; et vocatur caro peccati, quia est caro injecta. inficiendi ipsam animam virtutem habens, atque instrumen­ talis perinde causa in peccati originalis transmissione. Simi­ liter S. Anselmus loquitur de conceptione activa ex parte parentum, ex parte matris, quae ex eo quod concipit filios suos in peccatis, filii sunt eo ipso in iniquitatibus concepti ; unde ex vi generationis cum originali peccato nasci debent omnes qui, originem ex Adamo trahentes, in Adamo pecca­ verunt. Quod adhuc magis ex verbis ipsis S. Bernardi elucescit, dum, quaerens conceptionis sanctitatem, interrogat : « An forte inter amplexus maritales sanctitas se ipsi conceptioni immiscuit? Quomodo namque sanctitas absque Spiritu sancti­ ficante? Nisi forte quis dicat de Spiritu Sancto eam, et non de viro, conceptam fuisse: sed id hactenus inauditum ! » Quod praeterea evidenter ostenditur ex aperto testimonio SS. Alberti, Bonaventurae et Angelici Doctoris. d) B. Albertus Magnus, III. Sent. dist. 3. a. 4. : « Dicimus, quod Beata Virgo non fuit sanctificata ante animationem; et qui dicunt oppositum, est haeresis condemnata a Beato I 316 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » Bernardo in Epistola ad Lugdunenses, et a Magistris omnibus Parisiensibus. » b) S. Bonaventura, III. Sent. dist. 3. p. 1. a. 1. q. 1. : « Non fuisse sanctificatam ante animationem. Bernardus, ad Ludugnenses : Ante conceptionem sanctificari minime poterat, quia non erat; sed nec in ipso conceptu, propter peccatum quod inerat. Sed constat, quod illud non est dictum propter peccatum quod esset in parentibus ; quia potuissent eam concipere sine peccato. Ergo dicit propter causam peccati, quae erat in carne. Ergo non videtur, quod sanctificatio fuerit ante infusionem animae. » | c) D. Thomas, III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. sol. 1. ad 1. : « Dicendum, quod nullo modo in parentibus sanctificari potuit (B. Virgo), neque etiam in ipso actu Conceptionis eius... In statu viae parentes eius curati non fuerunt, ut prolem suam sine originali peccato conciperent ; et ideo Beata Virgo in peccato originali fuit concepta ; propter quod Bernardus in Epistola ad Ludugnenses scribit conceptionem illius celebrandam non esse. » Patet ergo, de qtia Beatissimae Virginis Conceptione loquantur sancti Patres et Doctores, Augustinus, Anselmus et Bernardus, dum, contraponentes illam ad conceptionem Christi, S. Augustinus vocat carnem Virginis carnem peccati; et S. Anselmus asserit Beatissimam Virginem in peccatis conceptam fuisse a matre eius ; et S. Bernardus tradit con­ ceptionem illius celebrandam non esse. Agitur namque de Conceptione Beatissimae Virginis quae praecedit infusionem animae et antecedit animationem per animam rationalem, ac perinde antequam persona Beatissimae Virginis perfecte constituta actu suae propriae existentiae subsisteret. Sanctorum Augustini et Anselmi et Bernardi vestigia fideliter prementes, sancti Doctores Albertus et Bonaventura et D. Thomas reficiunt sanctificationem Beatissimae Virginis ante animationem, tamquam excludentem a Beatissima Vir­ gine personalem indigentiam rede II ptionis. — Quod quidem ex allegatis et probatis per integrum huius operis decursum satis superqueconstat. Ex ore namque B. Alberti Magni nuper 1 I CAP XVI. — IMMACULATA CONCEPTIO El λ IA D. THOMAE 31/ audivimus, quod fuit condemnatum a Bento Bernardo ct I a Magistris omnibus Paris iensibus, et condemnatum ut error I haereticus : dicere Beatissimam Virginem sanctificatam fuisse ante animationem. Ex supradictis in cap. 11. etiam S. Bcnaventura, reficiens Virginis sanctificationem antequam anima­ retur caro eius, concludit : « Si ergo sanctitas non fuit in Virgine ante animae infusionem, non videtur usquequaque securum Conceptionis illius solemnitatem celebrare. » Ac D. Thomas, quotiescumque ponit istam quaestionem : Utrum Beata Virgo fuerit sanctificata ante animationem, semper constanterque respondet : « Si quocumque modo ante animationem Beata Vzirgo sanctificata fuisset, non indiguisset redemptione et salute quae est per ChristuJ11 » Sanctus Bonaventura et D. Thomas, ultra progredientes in hac quaestione, reficiunt sanctificationem Beatissimae Vir­ ginis in ipsomet instanti infusionis animae, ita quod prius prioritate naturae intelligatur anima per gratiam sibi infusam sanctificata quam corpori unita. — Ex dictis supra in cap. 11., tempore SS. Bonaventurae et Thomae, inveniebantur iam aliqui theologi asserentes Beatissimam Virginem sanctifi­ catam fuisse in ipsomet instanti infusionis animae ; sed ita, ut prius natura et ordine fuerit gratia sanctificans infusa a Deo in animam, quam anima infusa in corpus et carni unita. S. Bonaventura affert exemplum et rationem horum theolo­ gorum ad explicandam huiusmodi primam Beatissimae Virginis sanctificationem, quod sic se habet : « Beata enim Virgo Maria significata fuit per arcam: anima vero Beatae Virginis significata fuit per urnam, in qua positum fuit manna. Cum ergo urna prius fuerit impleta manna, quam posita in arca, prius, saltem per naturam, sanctificata fuit anima Beatae Virginis quam carni unita. » Atque S. Bonaventura non audet talem explicationem approbare tamquam securam et fidei conformem. I). Thomas tangit hunc sanctificationis modum in III. q. 27. a. 2. et III. Sent. dist. 3. q. I. a. r., et reficit illum dicens : « Christus enim hoc singulariter in humano genere habet, ut redemptione non egeat, quia caput nostrum est ; « 318 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » sed omnibus convenit redimi per Ipsum. Et si quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum.* Etenim, hoc modo Beatissimam Virginem sanctificari nihil aliud est nisi ipsam sanctificari prius prioritate naturae, quam caro animaretur ; et sic antea anima gratiam susceperit quam carni uniretur ; ideoque Beatissima Virgo in sua propria persona constituta iam non incurreret debitum nascendi cum peccato originali vel illud contrahendi neces­ sitatem. « Et hoc (ait D. Thomas) derogaret dignitati Christi secundum quam est universalis omnium Salvator. » Sanctus Bonaventura et D. Thomas, ultra progredientes per viam SS. Augustini, Anselmi, Bernardi et Alberti, ad II : hanc usque pervenerunt conclusionem Unde relinquitur, quod sanctificatio Beatissimae Virginis fuerit post eius anima­ tionem, vel posterioritate temporis vel saltem posterioritate naturae. — S. Bonaventura, III. Sent. dist. 3. part. I. a. 1. & q. 2. : « Hic modus dicendi communior est, et rationabilior, et securior. à) « Communior, inquam ; quia fere omnes illum tenent, quod B. Virgo habuit originale, cum illud appareat ex multi­ plici ipsius poenalitate, quam etiam non est dicere per assumptionem habuisse, sed per contractionem. » b) « Rationabilior etiam est ; quia esse naturae praecedit esse gratiae, vel tempore vel natura ; et propterea dicit Augu­ stinus, quod prius est nasci quam renasci, sicut prius est esse quam bene esse. Prius est igitur animam uniri, quam gratiam Dei sibi infundi. Si igitur caro illa injecta fuit, ex sua injectione nata erat animam culpa originali inficere. Necessarium est igitur ponere, quod ante fuerit originalis culpae infectio quam sanctificatio. » >3 c) « Securior etiam est ; quia magis consonat fidei pietati et Sanctorum auctoritati. Magis concordat Sanctorum aucto­ ritati; pro eo, quod communiter Sancti, cum de materia ista loquuntur, solum Christum excipiunt ab illa generalitate, qua dicitur Rom. 5. : Omnes peccaverunt in Adam. Nullus autem in\ enitui dixisse, de his quos audivimus auribus I CAP. XVI. — IMMACULATA CONCEPTIO ET VIA D. THOMAE 319 nostris, Virginem Mariam a peccato originali fuisse immunem. ’ Pietati etiam fidei magis concordat ; pro eo quod, etsi 'I Mater habenda sit in reverentia, et magna erga ipsam habenda sit devotio, multo maior tamen est habenda I erga Filium, ex quo est ei omnis honor et gloria. Et ideo, quia hoc spectat ad excellentiam dignitatis Christi, quod I ipse est omnium Redemptor et Salvator, et quod ipse 1 omnibus aperuit ianuam, et quod ipse unus pro omnibus mortuus est, nullatenus ab hac generalitate Beata Virgo Maria excludenda est ; ne, dum Matris excellentia am­ pliatur, Filii gloria minuatur ; et sic Mater provocetur, quae magis vult Filium extolli et honorari quam seipsam, utpote Creatorem quam creaturam. Huic igitur positioni adhaerentes, propter honorem lesu Christi, qui in nullo praeiudicat honori Matris, dum Filius Matrem incompara­ biliter antecedit, teneamus secundum quod communis opinio tenet : Virginis sanctificationem fuisse post originalis peccati contractionem, » Nimirum : Post, vel tempore vel xatura : ut antea in terminis expresse declaravit. Quod autem D. Thomas, III. q. 27. a. 2. concludit simi­ liter ad sanctificationem Beatissimae Virginis post animationem, posterioritate vel temporis vel naturae, evidenter eruitur et patet : i° Ex doctrina tradita circa hanc eandem materiam de contractione peccati originalis, I.-II. q. 81. a. 3. : « Utrum peccatum primi parentis transeat per originem in omnes homines », ad quod respondet dicendum : « Secundum fidem catholicam firmiter est tenendum, quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivati, peccatum origi­ nale ex eo contrahunt ; alioquin non omnes indigerent redemptione quae est per Christum : quod est erroneum. » «Quod dictum (declarat Caietanus ibidem) non intelligendum est aliter quam de morte, quae est poena peccati originalis ; ita quod, sicut omnes incurrunt mortem, id est, necessitatem moriendi, ita omnes incurrunt peccatum originale, id est, necessitatem habendi peccatum originale... Est igitur necessa­ rium secundum catholicam fidem credere, quod omnis utrimque sexus ab Adam secundum rationem seminalem pro- CAP XVI _ IMMACULATA CONCEPTIO ET VIA D. THOMAE 32Ο 321 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS 9 c) Quia altera ratio, quarc D. Thomas negat B. Virginem veniens, ex ipsa sua generatione sit obnoxius peccato origi­ fuisse sanctificatam ante animationem, est quoniam in hac nali... Et iuxta hunc sensum militat ratio Auctoris (D. Tho­ hypothesi B. Virgo iam non indigeret personaliter redemp ­ mae), sc. quia aliter non indigeret redemptione quae per tione quae est per Christum. Sed post animationem, in lesum Christum facta est. Si enim peccatum originale, vel ipsomet primo animationis instanti quo persona B. Virginis in actu vel in necessitate habendi illud, quis non incur­ constituitur, iam indiget ratione suae propriae personae per reret, non egeret redemptione : quod haereticum esset dicere. Christum redimi. Igitur secundum S. Thomam, nullum 2° Ex contextu argumentorum ac totius doctrinae D. Tho­ adest inconveniens, quod in primo animationis momento mae 1. Tametsi enim primum instans temporis animationis B. Virgo sanctificata fuisset. in terminis non exprimatur, venit tamen necessitate logica d) Quia altera ratio est quod, iuxta S. Thomam, B. Virgo intelligendum, ita quod secundum Angelicum Doctorem maximam sub Christo habet et habere debet puritatem, ita B. Virgo, quam concludit sanctificatam fuisse post anima­ ut B. Virginis puritate maior sub Christo nequeat intelligi. tionem, in primo ipso suae animationis instanti fuerit sanctificata. I Sed Christus neque actu habuit originale peccatum, nec illud a) Quia argumentum S. Thomae non concluderet, si » habendi incurrit necessitatem. Ergo, iuxta D. Thomae doc­ trinam, B. Virgo quantumvis incurrere debebat necessitatem particula post significaret tempus. Ex hoc enim quod B. Virgo habendi originale peccatum, minime tamen actualiter incurrit. non potuerit sanctificari ante animationem, non potuit 3° Ex electione Virginis ad divinam Materni latent. Ill q. 27. legitime concludere tantus Doctor quod fuerit sanctificata a. 4., D. Thomas infert ex hac divina electione immunita­ post animationem posterioritate temporis ; datur enim tem B. Virginis ab omni peccato actuali, sive mortali sive medium, sc. ipsum primum instans animationis, quo potuerit veniali. Quos enim Deus ad aliquid eligit, ita praeparat B. Virgo sanctificari. et disponit, ut ad id, ad quod eliguntur, inveniantur idonei. b) Quia una ex rationibus, quare D. Thomas negat Ex iis autem rationibus, quibus D. Thomas ostendit, quod B. Virginem fuisse sanctificatam ante animationem, est quia B. Virgo non fuisset idonea Mater Dei, si peccasset aliquando ante animationem B. V. non est capax gratiae, cum gratiae peccato personali, aut mortaliter aut venialiter, legitime sanctificantis subiectum sit anima rationalis. Sed post animationem, in ipsomet primo instanti animationis B. Virgo Inde necessarium est necessitate logica, ut in hoc a. verbum post capax est gratiae sanctificantis subiectum. Ergo relinquitur, accipiatur posterioritate naturae, et non temporis. Immerito igitur quod sanctificatio B. Virginis fuerit post animationem, non i illustrissimus Antistes asserit D. Thomam in praesenti a. terminis posterioritate temporis, sed naturae dumtaxat et ordinis f.12 formalibus negasse Immaculatam Conceptionem B. Virginis... Per transennam animadvertimus, articulum, de quo disputatum est, esse numero secundum illius quaestionis (III., q. 27 a.), in qua /bigelicus 1 III., q. 27., a. 2. 1 docet, Mari m sanctificatam in utero prae omnibus accepisse maiora 2 Optim:· ad rem anim idvcitit P. Spada, dicens : « Si S. Doctor privilegia gratiae; in qua asserit, quod Maria non fuisset idonea in hoc articulo (III. q. 27. a. 2) assereret B. Virginem sanctificatam Mater Dei, si aliquando peccasset; in qua tribuit Mari e plenitudinem post animationem posterioritate tonpot is, affirmaret etmgirct eodem 1 gratiae disposiiivae ad div nam Matemitatcm ; quae superius plene tempore B. Virginem in primo nstanti animationis fuisse subiectum enucleata sunt, quaeque componi nequeunt cum sanctificatione sanctificationis. Affirmaret; quia creatura vivificata anima in primo posterioritate temporis. » — (P. Fr. Marianus Spada, O. P. Animadver­ instan i est subiectum sanctificationis, ut cx expositis patet. Negaret au­ siones in opus Illustrissimi ac Reverendissimi Domini J. B. Malou, tem ; quia per posteriornaiem temporis poneret B. Virginem non potuisse Episcopi Brugcnsis, de Dogmate Imm. Concept. B. M. Virginis. — sanctificari nisi in secundo instanti; ac ideo in piimo instanti non Romae 1862. — Animadversio V., pag. 84 ) fuisse subiectum sanctificationis : quod absurdum est quam maxime. 322 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » j CAP. XVI. — IMMACULATA CONCEPTIO ET VIA D. THOMAE 323 postquam cuncta eius perfecta sunt, sc. corpus et anima. concluditur, iuxta ipsius D. Thomae doctrinalia principia, B. Virginem non fuisse idoneam Matrem Dei, si habuisset ali­ . l*bi particula post solum naturae ordinem necessario signifcat, ac minime requirit temporis posterioritatem. quando originale peccatum 'prout habet rationem culpae. Unde, c) Ex corpore articuli, in quo affertur duplex ratio ad iuxta D. Thomam, necesse est ponere B. Virginem nunquam caruisse gratia sanctificante, etsi ea carere debuisset ; nun­ I concludendum, quod sanctificatio Beatissimae Virginis non potest intelligi ante eius animationem, salva in Beatissima quam incurrisse actu culpam originalis peccati, etsi debuisset incurrere ; nunquam maculam seu privationem nitoris, ex I Virgine personali indigentia redemptionis, atque in Christo carentia gratiae provenientem, habuisse, etsi obnoxia fuisset ' Domino dignitate universalis omnium Redemptori-. Est tùm prima ratio : quia videlicet sanctificatio, de qua loquinecessitati habendi illam ; nunquam a Deo fuisse aversam vel elongatam, sed semper apud Deum ipsam invenisse gratiam. I mur, fit formaliter per gratiam sanctificantem. Gratia vero Non autem fuisset idonea Mater, si peccasset aliquando, sive I sanctificans est gratia personalis. Unde praesupponit per­ inani, quam perficit, iam prius constitutam prioritate peccato mortali, sive peccato veniali, sive peccato originali vel temporis vel naturae ; ac proinde persona Beatissimae actualiter contracto. Omnis ergo ratio culpae a B. Virgine Urginis fuit sanctificata post constitutionem personae, removenda est, ac proinde ipsummet originale peccatum eo posterioritate vel temporis vel saltem naturae. Ratio vero modo quo rationem culpae in personis filiorum Adami habere dicitur. Oportet ergo ponere B. Virginem fuisse sanctifica­ sawida sumitur ex ipsa necessitate personali redemptionis : quia videlicet omnes filii Adami, ex Adamo per viam genetam in primo instanti temporis suae animationis : id est, ! rationis derivati, in Adamo peccaverunt ; et in ipso Adamo post animationem sola posterioritate ordinis et naturae. peccante « omnis eius posteritas incidit in necessitatem tra4° Ex contextu integro articuli secundi q. 27. in III. Parte. hendi ex origine, simul cum communi natura, illum quoque Incipiendo : a) a titulo articuli : Utrum Beata Virgo sanclifireatum, qui eam ex tunc coepit afficere, et non aliter quam cata fuerit ante animationem, ubi nihil aliud intendit D. Tho­ per personale sanctificationis donum unicuique individuo, mas nisi excludere a prima B. Virginis sanctificatione tempus praeter vim originis, ex Christi meritis collatum, poterat quod praecedit infusionem animae ; ac perinde negare Beatissimam Virginem sanctificatam fuisse : vel in parentibus, j deinde auferri L » Quapropter D. Thomas, IV. Sent. dist. 43. q. i. a. 4. solut. 1. ad 3. : « Oportet ponere, quod quilibet vel in sua conceptione activa ex parte parentum, vel in sua personaliter redemptione Christi indigeat, non solum ratione conceptione passiva inadaequate sumpta, id est, in carne naturae. Liberari autem a malo vel a debito absolvi non potest ante animationem, vel in ipsamet anima rationali, antequam nisi qui debitum incurrit vel in malum deiectus est. » Debitum animaretur caro, ita quod prius prioritate naturae intelliautem personale contrahendi sive incurrendi originale pecca­ gatur anima per gratiam sibi infusam sanctificata quam tum praesupponit personam prius constitutam prioritate unita carni infectae quae nata erat inficere animam, ipsamque saltem naturae. Ergo sanctificatio Beatissimae Virginis per inficiendi continebat virtutem utpote instrumentais causa in personale sanctificationis donum, ex meritis ( hristi collatum, peccato originali transmittendo. De primo instanti anima­ non potest intelligi ante Virginis animationem. Unde relin­ tionis nulla fit mentio ; de primo existentiae personalis momento, altum silentium. J quitur, quod sanctificatio Beatissimae λ iiginis fuerit post eius animationem, vel posterioritate temporis vel posterioritate b) Ex argumento in sed contra, in quo ex figura ac simi­ litudine tabernaculi Veteris Testamenti, quod non fuit imple­ naturae. tum gloria Domini nisi postquam cuncta perfecta fuerunt, > Billot De pecc. orig·. P· J59 concludit, quod etiam Beata Virgo non fuit sanctificata nisi J24 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » ap XV1 __ IMMACULATA CONCEPTIO ET VIA D. THOMAE 325 d) Ex modo quo D. Thomas ponit argumentum 2. in contra Observatio circa inconveniens ex quo Suarez contendit et solvit illud. — Arguit namque D. Thomas contra finalem probare quod D. Thomas manifeste intendit loqui de ordine conclusionem articuli : « Unde relinquitur, quod sanctificatio temporis III. Part. q. 27. art. 2°. — Verum quippe est, quod B. Virginis fuerit post eius animationem. » Et arguit contra D. Thomas « pro inconvenienti infert, quod alias B. Virgo huiusmodi sanctificationem assumens principium arguendi iiuM/ua»! incurrisset maculam originalis culpae » ; ait enim ex ipsa Virginis puritate, qua maior sub Deo nequit intelligi. in corpore articuli : « Et si quocumque modo ante anima­ « Sed maior fuisset puritas Virginis, si nunquam anima eius tionem Beata Virgo sanctificata fuisset, nunquam incurrisset fuisset inquinata contagio originalis peccati. Ergo hoc ei maculam culpae originalis, et ita non indiguisset redemptione praestitum fuit, ut, antequam animaretur caro eius, sanctifica­ et salute quae est per Christum. » Ergo nunquam incurrere retur. » Quare D. Thomas, arguendo contra sanctificationem maculam originalis culpae necessario claudit in sua signifi­ Virginis post eius animationem, concludit ad sanctificationem catione Beatissimam Virginem fuisse sanctificatam quocumque ante animationem? D. Thomas non negat maiorem argu­ modo ante animationem. Ergo nunquam incurrere maculam menti, sc. quod Beatissima Virgo ea puritate nitere debuit, originalis culpae claudit consequenter in sua significatione qua maior sub Deo nequit intelligi : Quare igitur non con­ non indigere redemptione et salute quae est per Christum. cludit dicens : Ergo hoc ei praestitum fuit, ut sanctificaretur Ergo haec tria : a) non indigere redemptione, b) nunquam in primo instanti suae animationis ? Ergo non est verum, incurrere maculam originalis culpae, c) esse quocumque quod D. Thomas « in corpore articuli manifeste intendit modo sanctificatum ante animationem, quoad rem et loqui de ordine temporis. Nam pro inconvenienti infert, quod substantiam significationis in praesenti materia aequivalent alias Beata Virgo nunquam incurrisset maculam originali' atque unum idemque significant. Quapropter D. Thomas ad culpae » Debuerat enim D. Thomas negare sanctificationem argumentum 2. respondet dicendum : B. Virginis in primo animationis momento, sicut negat « Si nunquam anima Beatae Virginis fuisset contagio sanctificationem ante animationem. Nam si post animationem, originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi post necessario includeret posterioritatem temporis, excluderet secundum quam est universalis omnium Salvator. » Hoc quidem consequenter etiam necessario posterioritatem naturae solam derogat dignitati Christi secundum quam est omnium, etiam ac seorsum sumptam. Non ergo negat D. Thomas sanctifi­ suae Matris, Redemptor, nimirum : i° esse sanctificatum cationem Beatissimae Virginis post animationem, posterioin parentibus, ante animationem ; 2° esse sanctificatum in ritate naturae exclusa ; neque manifeste intendit loqui de came, ante animationem ; 3 0 esse sanctificatum in anima, ordine temporis tantum, secluso absolute ordine naturae; ante camis animationem. Ut ergo dignitati Christi Redem­ alioquin non concluderet Angelicus Doctor ex suo argumento ptoris nihil derogetur, oportet ponere, quod quilibet redem ­ in contra, Beatissimam Virginem fuisse sanctificatam ante ptione Christi indigeat, non solum ratione naturae, sed animationem, sed concluderet negando Beatissimam Virgi­ etiam ratione personae. Persona vero humana constituitur nem fuisse sanctificatam in primo instanti temporis suae ex substantiali unione animae ad carnem ; ad carnem, inquam, animationis ; si verum esset, quod « manifeste intendit loqui de quae prout derivatur et descendit ab Adamo, in quo omnes ordine temporis » : ut sine causa et arbitrario contra integrum peccaverunt, est infecta ct nata inficere ipsam animam ; et textum litteralem articuli secundi supponit Suarez et minime sua infectione persona ex anima et corpore substantialiter valet probare 2. unitis constituta, efficitur indigna Dei gratia, indigna originali 1 Suarez, In III. P. q. 27. a. 2. ·, Sj iustitia, quam debebat habere, et non habet ex peccato primi 2 Vide supra, Introouct. II. § i ct § 3. parentis, in quo peccantes omnes, praeter solum Christum, 3 2^ D· THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » GAP. XVI. — IMMACULATA CONCEPTIO ET VIA D. THOMAE 327 quidem originale peccatum, non actu, sed in necessitate incurrunt peccatum originale, vel actu vel in necessitate illud dumtaxat illud habendi ; maculam incurrere debuit, sed habendi ; incurrunt maculam originalis peccati, vel actu actualem maculam non incurrit, ex gratia praeveniente vel saltem in debito personali habendi illam. Unde illa cami qua sanctificata fuit in primo instanti suae animationis ; injectio, per viam generationis ex Adam derivata, cui anima ab originali peccato fuit mundata in suo ortu, antequam ex rationalis, a Deo ex nihilo creata, coniungitur, est : Peccati utero nasceretur ; ortus autem, qui est ante nativitatem ex originalis initium inexistens in persona, quae tunc simul utero, est ipsamet nativitas in utero, id est, primum momen­ concipitur et concepta est ; atque sine debito in propria tum temporis suae animationis. Ortum surgentis aurorae, persona habendi haec, videlicet culpam et maculam et omnia quae sub peccato originali veniunt intelligenda, nemo perso- ( id est, Beatae Virginis, quae in suo ortu a peccato originali nalitcr indiget redemptione et salute quae est per Christum. ■ fuit immunis. Atque ita, omnibus quibuscumque non obstan­ tibus, Angelicus Doctor concludit finaliter : Sub Christo, qui Hoc itaque, et non aliud, docet D. Thomas cum dicit : «Si salvari non indiguit, maxima est et fuit Beatissimae Virginis quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanctifi­ punias; et ea fuit Beatissimae Virginis puritas, qua maior cata fuisset, nunquam incurrisset maculam originalis culpae, sub Deo nequit intelligi. Unde relinquitur, quod sanctificatio et ita non indiguisset redemptione et salute quae est per Beatissimae Virginis fuerit post eius animationem, poste­ Christum, de quo dicitur Math, i, 21 : Ipse salvum faciet rioritate non quidem temporis, sed naturae tantum. populum suum a peccatis eorum. » Et iterum : « Si nunquam anima Beatae Virginis fuisset contagio originalis peccati inquinata, hoc derogaret dignitati Christi secundum quam II est universalis omnium Salvator. » Unde prosequitur Doctor Angelicus : 1 Sanctificatio Beatissimae Virginis post animationem, pos­ « Et ideo sub Christo, qui salvari non indiguit, tamquam terioritate non temporis sed naturae tantum, est ipsa universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. Immaculata Virginis Conceptio solemniter definita in Nam Christus nullo modo contraxit originale peccatum... Sed Bulla « Ineffabilis Deus ». Beata Virgo contraxit quidem originale peccatum, sed ab eo Dogma definitum. — Ut ex supra dictis et allegatis fuit mundata antequam ex utero nasceretur... In suo ortu a patet, definitum solemniter catholicae fidei dogma de Im­ peccato originali fuit immunis. » Christus nunquam, nullo maculata Virginis Conceptione nihil aliud est nisi ipsamet modo, contraxit originale peccatum ; Christus nunquam, Sanctissima Dei Genitrix Virgo Maria praeservata omnino nullo modo, incurrit maculam originalis culpae. Sed Beatis­ immunis ab omni originalis culpae labe, ob praevisa Christi sima Virgo, Christi Mater, in aliquo momento fuit culpae Domini Redemptoris merita. Quod quidem dogma perfecte obnoxia ; in aliquo instanti fuit in periculo cadendi ; aliquo salvatur et optime declaratur per primam sanctificationem modo originale contraxit ; aliquo modo originalis culpae Beatissimae Virginis post eius animationem, posterioritate maculam incurrit. Quia Beatissima Virgo fuit quidem prae­ non temporis, sed dumtaxat naturae et ordinis. servata a macula peccati originalis ; sed non fuit praeservata ab infectione carnis ; ac per hoc, nec a debito in propria Sanctificatio per modum praeservationis et sanctificationis persona habendi illam maculam. Alioquin non indiguisset redemptione Christi. Inde : 5 sublectum. __ Primo quidem, sanctificatio qua Beatissima Virgo Maria in primo instanti suae Conceptionis fuit singu­ « Sub Christo, qui salvari non indiguit tamquam univer­ lari omnipotentis Dei gratia et privilegio a macula originalis salis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. Contraxit 328 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » culpae praeservata immunis, est sanctificatio personae et formaliter effecta per gratiam gratum facientem, quae est gratia personam perficiens. Gratiae autem gratum facientis subiectum est sola creatura rationalis in sua propria persona iam constituta. Ergo Beatissima Virgo non fuit sanctificata, nisi postquam cuncta eius perfecta sunt, sc. et corpus et anima ; ideoque sanctificatio Beatissimae Virginis fuit post eius animationem, post eiusdem personae Virginis constitutionem, posterioritate naturae et ordinis. Et haec est sanctificatio Beatissimae Virginis in primo instanti suae Conceptionis passive et adaequate sumptae ; id est, in primo instanti temporis suae propriae existentiae personalis ; ita quod simul tempore Beatissima Virgo Maria fuit et fuit sancta, fuit et fuit tota pulchra et absque ulla prorsus macula. Nati­ vitas eius in utero matris suae fuit sicut ortus aurorae, quae simul tempore surgit et lucet, nascitur et refulget, oritur ac splendet. Antequam ex utero nasceretur, in suo ortu Beatissima Virgo a peccato originali fuit immunis. Praeservatio per modum redemptionis. — Deinde vero huiusmodi praeservatio ab omni originalis culpae labe facta fuit singulari omnipotentis Dei gratia, intuitu meritorum Christi Salvatoris humani generis, ob praevisa Christi Domini Redemptoris merita, ex morte Filii Dei praevisa. Unde se­ quitur : i° Quod Beatissima Virgo Maria fuit electa et praeelecta ex communi massa perditionis, et praedestinata ad hoc quod esset Mater Christi Filii Dei, quemadmo­ dum Christus praedestinatus fuit ut esset Filius Dei in virtute: id est, postquam ab omni aeternitate Deus prae­ viderit luctuosissimam totius humani generis ruinam ex Adami transgressione derivandam, ac perinde post prae­ visum Adami peccatum. Etenim Beatissima Virgo Maria, ut in Bulla Ineffabilis Deus traditur, est « arctissimo et indisso­ lubili vinculo cum Christo coniuncta », atque « Virginis primor­ dia uno eodemque decreto cum Divinae Sapientiae Incarna­ tione fuerunt praestituta. » 20 Quod Beatissima Virgo Maria, electa et praeelecta ex communi massa perditionis, indiguit consequenter redemptione et salute quae est per Christum ac CAP. XVI. — IMMACULATA CONCEPTIO ET VIA D. THOMAE { 329 per sanguinem crucis eius. Indiguit autem redemptione I Christi non solum ratione naturae, verum quoque ratione , personae ; ita quod Beatissima Virgo fuit sicut redemptione indigens, et caro eius peccato obnoxia in patribus, in sua J generatione activa, in carne sua ante animationem, atque in sua propria persona post animationem constituta. Et hoc I est, quod D. Thomas indicat, dum scribit : a) « Caro Virginis concepta fuit in originali peccato ; et ideo hos defectus con1 traxit. Sed caro Christi ex Virgine assumpsit naturam absque ' culpa»1, δ) «.Corpus Beatae Virginis totum fuit in originali I fucato conceptum, ut supra dictum est 2 ; et ita etiam secundum quod fuit in patribus, fuit peccato obnoxium » 3. c) i Quia Beata Virgo fuit in originali peccato concepta, fuit in Abraham sicut curatione indigens ; et ideo fuit ibi decimata, velut inde descendens secundum seminalem rationem »4. d) « Christus non assumpsit carnem humani generis subiectam peccato, sed ab omni infectione peccati mundatam »5. e) « Caro Christi, actu existons caro Christi, nullo modo fuit infecta ; eius enim emundatio a praecedenti infectione, saltem intellectu, praecedit assumptionem; unde in Divinam Sapientiam nihil inquinatum incurrere potuit » e. Hoc, inquam, est quod D. Thomas ex professo et a radice declarat7: Utrum Beatissima Virgo fuerit sanctificata ante ani­ mationem. Iam enim Beatissima Virgo indigebat redemptione in suis parentibus ante animationem, in corpore suo ante camis animationem, in conceptione sua ante animationem ; verum huiusmodi indigentia erat ratione naturae; et si sanctificata fuisset ante animationem, Beatissima Virgo iam non indigeret redemptione Christi personaliter. Similiter, si hoc praestitutum fuisset Beatissimae Virgini, ut, antequam animaretur caro eius, per gratiam animae suae infusam 1 * 3 4 s « ’ (III. q. 14· a· 3· ad Tq. 14. a. 3. ad 1., ct q. 28. a. 2. q. 21. a. 7. q. 31 · a. 8. ad 2. q· 31· a· 7· ad ’· III. Sent. dist. 3 a. 1. ad 3. III q. 27· a· 2· 33Ο D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS 0 sanctificaretur : etiam hoc derogaret dignitati Christi secun­ dum quam est universalis omnium Salvator ; quoniam prius prioritate naturae intelligeretur anima per gratiam gratum facientem sanctificata quam carni unita ; ac perinde persona Virginis ex anima et corpore constituta iam non indigeret per Christum redimi, neque Christus fuisset Redemptor propriae Matris in propria persona sua constituta. Haec igitur est profunda ac verissima doctrina tradita a D. Thoma in a. 2., dum concludit ad sanctificationem Beatissimae Virginis post infusionem animae, post animationem, post constitu­ tionem personae. Differentia inter carnem Christi et carnem Virginis Matris Christi in ipsomet animationis momento. — Caro Christi, actu existons caro Christi, nullo modo fuit injecta; caro Virginis Matris Christi, actu existons, caro Virginis, fuit infecta, atque ex sua infectione erat nata ipsam animam inficere, et habe­ bat virtutem inquinandi animam contagio originalis peccati. — Caro Christi, quae secundum quod fuit in patribus, fuit peccato obnoxia, secundum quod fuit in Christo fuit ab omni infectione peccati munda, eiusdemque mundatio a praecedenti infectione, saltem intellectu, praecedit assump­ tionem; caro Virginis Matris Christi, quae, secundum quod fuit in patribus, fuit peccato obnoxia, secundum quod fuit in Virgine erat quoque peccato obnoxia ac infecta; atque eiusdem mundatio non praecedit tempore nec intellectu Virginis animationem, sed Virginis sanctificatio fuit post eius animationem et debuit esse saltem posterioritate na­ turae et ordinis. — Christus nullo modo contraxit originale peccatum, sed in ipsa sui Conceptione fuit sanctus : ideo in Christum, Dei sapientiam, nihil inquinatum incurrit. Beatissima Christi Mater aliquo modo peccatum originale contraxit, quia non fuit sancta in sua conceptione activa, nec sancta in sua carne ante animationem, sed habuit carnem infectam, ex qua anima in carnem infusa effecta fuit indigna Dei gratia, et contagio originalis peccati debuit inquinari ; sed quia in primo instanti temporis animationis persona Virginis gratia Dei praeventa est ac CAp XVL __ IMMACULATA CONCEPTIO ET VIA D. THOMAE 33I sanctificata, ideo in personam Virginis, quae est Divinae Sapientiae Mater, nihil de facto, gratia ipsa impediente, inquinatum incurrere potuit, tametsi incurrere deberet, et de facto incurreret in carne sua ante animationem. — Inde Beatissima Virgo indiguit per Christum redimi, tam ratione naturae quam ratione personae ; at persona tamen Beatis­ simae Virginis tota pulchra fuit et est, et ob praevisa Christi Redemptoris merita ab omni labe originalis culpae fuit praeservata immunis. Nulla unquam prorsus macula in persona Virginis fuit ; sed gratia plena, et semper splendore sanctitatis refulgens. Redemptio copiosior ac sublimior. — Denique tandem, quia redempta et sublimiori modo redempta, « ideo (con­ cludit D. Thomas) sub Christo, qui salvari non indiguit, maxima fuit Beatae Virginis puritas », et « sub Christi puritate maximam Virgo Mater eius habere debuit J. » Maxima ergo sub Christi puritate fuit puritas Beatissimae Virginis, quae est Christi Mater sanctissima et purissima. Quoniam, ut D. Thomas expressis verbis asseverat, in ter­ minis ad litteram docet ac radicitus declarat, atque ex visceribus causae rationem reddit demonstrando : i° « Illa sanctificatio Beatae Virginis excellentior fuit sanctificationibus aliorum: quod sic patet. In sanctificatione enim quae fit per legem communem in sacramentis, tollitur culpa, sed remanet fomes inclinans ad peccatum mortale et veniale ; sed in sanctificatis ex utero non manet fomes secun­ dum quod inclinans est ad mortale; sed tamen remanet incli­ natio fomitis ad venialia, ut patet in leremia et loanne Baptista, qui peccatum actuale hubuerunt, non mortale, sed veniale. Sed in Beatissima Virgine inclinatio fomitis omnino sublata fuit, et quantum ad veniale, et quantum ad mortale ; et quod plus est, ut dicitur, gratia sanctificationis non tantum repressit in ipsa motus illicitos, sed etiam in aliis efficaciam habuit ; ita ut, quamvis esset pulchra corpore, a nullo unquam concupisci potuit » 2. 1 III. q- 27. a. 2. ad 2. et III. Seni. dist. 3.q. x. a. 1. solut. 2. ad 3. 2 III. Sent. dist. 3. q. i· a. 2. solut. 1. ad 4. A 332 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » 2° « Beata Virgo excessit angelos in iis tribus : et primo in plenitudine gratiae, quae magis est in Beata Virgine quam in aliquo angelo... Secundo, excellit angelos in familiaritate divina; et ideo hoc designans angelus dixit : Dominus tecum; quasi dicat : Ideo exhibeo tibi reverentiam, quia tu familiarior es Deo quam ego ; nam Dominus esi tecum. Dominus, inquit, Pater cum eodem Filio ; quod nullus angelus nec aliqua creatura habuit. Quod enim ex te nascetur sanctum, vocabitur Filius Dei. (Luc. i, 35.) Deus Filius in utero : Exulta et lauda habitatio Sion, quia magnus in medio tui, Sanctus Israel (Is. 12, 6). Aliter est ergo Dominus cum Beata Virgine quam cum angelo ; quia cum ea ut Filius, cum angelo ut Dominus Dominus Spiritus Sanctus sicut in templo ; unde dicitur : Templum Domini, sacrarium Spiritus Sancti; quia concepit ex Spiritu Sancto. Spiritus Sanctus superveniet in te (Luc. 1, 35)· Sic ergo familiarior cum Deo est Beata Virgo quam angelus ; quia cum ipsa Dominus Pater, Dominus Filius, Dominus Spiritus Sanctus, sc. tota Trinitas. Unde cantatur de ea : Totius Trinitatis nobile triclinium. Hoc autem verbum, Dominus tecum, est nobilius verbum quod sibi dici possit. Merito ergo angelus reveretur Beatam Virginem ; quia Mater Domini ; et ideo Domina est... Tertio, excedit angelos quan­ tum ad puritatem; quia Beata Virgo non solum erat pura in se, sed etiam procuravit puritatem aliis. Ipsa enim puris­ sima fuit quantum ad omnem culpam; quia ipsa Virgo nec originale, nec mortale, nec veniale peccatum incurrit.1 » 3° « Augmentum enim puritatis est secundum recessum a contrario ; et quia in Beata Virgine fuit depuratio ab omni peccato, ideo pervenit ad summum puritatis; sub Deo tamen, in quo non est aliqua potentia deficiendi, quae est in qualibet creatura 2. » 4° « Puritas intenditur per recessum a contrario ; et ideo potest aliquid creatum inveniri quo nihil purius esse potent in rebus creatis, si nulla contagione peccati inquinatum sit ; 1 Exposit. Ave Maria. > I. Seni. dist. 17. q. 2. a. 4. ad 4 CAP XVI _ immaculata conceptio et via d. THOMAE 333 et talis fuit puritas Beatae Virginis, quae a peccato originali et actuali immunis fuit ; tamen sub Deo, in quantum erat in ea potentia ad peccandum L » 50 « Oportebat, ut Mater Dei maxima 'puritate niteret; non enim est aliquid digne receptaculum Dei nisi sit mun1 dum, secundum illud Ps. 93, 5 : Domum tuam, Domine, decet sanctitudo... Illos, quos Deus ad aliquid elegit, ita praeparat et disponit, ut ad id, ad quod eliguntur, inveniantur idonei, I secundum illud II. Cor. 3, 6 : Idoneos nos jecit ministros Novi Testamenti. Beata autem Virgo fuit electa divinitus, ut esset Mater Dei. Et ideo non est dubitandum, quin Deus per suam gratiam eam ad hoc idoneam reddidit, secundum quod angelus ad eam dicit, Luc. 1, 30 : Invenisti gratiam apud Deum; ccce concipies... Non autem fuisset idonea Mater Dei, si peccasset aliquando... Beata Virgo Maria tantam gratiae obtinuit plenitudinem, ut esset propinquissima Auctori gratiae; ita quod Eum pariendo, quodammodo gratiam ad omnes derivaret2. » 6° « Dei Sapientia non solum animam Virginis intravit, sicut et de ceteris dicitur, Sap. 7, 27 : .In animas sanctas se transfert; sed et corpus eius inhabitavit, carnem de ea assu­ mens. Ergo in ea nullum peccatum fuit : quod colligitur ex eo, quod dicitur in Cantic. 4, 7 : Tota pulchra es, amica mea, ct macula non est in te3. » 70 « Beata Virgo super omnes alios sanctos a peccato purior fuit, veluti Divinae Sapientiae Mater electa, in quam nihil inquinatum incurrit, ut dicitur, Sap. cap. 7... Quod ergo dicit : In sole posuit tabernaculum suum; id est, corpus suum Christus posuit in sole, id est, in Beata Virgine, quae nullam habuit obscuritatem peccati. Cantic. 4, 7 : T°la pulchra es, amica mea, et macula non est in te... In Christo et in Virgine Maria nulla omnino macula fuit 4. » » I. Sent. dist. 44· q· J- a· 3· ad 3· 2 I.-II. q. 8r. a. 5. ad 3. — III. q. 27. a. 4· et a· 5· ad 1. 3 III. Sent. dist. 3· q· ’· a* 2. 4 III. Sent. dist. 3. q- i· a· 2· _ In Psabn. David., Exposit. Ps. iS et Ps. 14 334 D. THOMAS ET BULLA (( INEFFABILIS DEUS » Testimonia D. Thomae manifeste ostendunt Immaculatam B. Virginis Conceptionem. — Ubinam, quaeso, apud Patres et Doctores, sive ante sive post D. Thomam, inveniuntur talia testimonia ita plana intellectu, ita plena luce doctrinae, ita magnifica splendore veritatis, in laudem et gloriam sanctissimae Virginis Mariae atque in manifestam osten­ sionem eiusdem Immaculatae Conceptionis, prout definita est catholicae fidei revelata a Deo veritas ? Æqualia his D. Thomae pro maxima Beatae Virginis puritate apertis testimoniis apud Patres et Doctores inveniri fortasse poterunt ; sed maiora illis et clariora et efficaciora inve­ niri certe non poterunt. Etenim neque maiora sunt in efficacia et claritate quae, ex antiquis Patribus ac Doctoribus, quoad verba vel quoad sensum, desumpta, leguntur in ipsamet dogmatica Constitutione Ineffabilis Deus, quando dicitur : « Cum vero ipsi Patres Ecclesiaeque Scriptores animo menteque reputarent Beatissimam Virginem ab angelo Gabriele, sublimissimam Dei Matris dignitatem ei nuntiante, ipsius Dei nomine et iussu gratia plenam fuisse nuncupatam, docuerunt hac singulari solemnique salutatione nunquam alias audita, ostendi Deiparam fuisse omnium divinarum gratiarum sedem ; omnibusque Divini Spiritus charismatibus exornatam ; imo eorumdem charismatum infinitum prope thesaurum abyssumque inexhaustam ; adeo ut nunquam maledicto obnoxia, et una cum Filio perpetuae benedictionis particeps ab Elisabeth Divino acta Spiritu audire meruerit : Benedicta tu inter mulieres, et benedicius fructus ventris tui. » Et iterum : « Pulchra natura, ac labis prorsus omnis nescia, tamquam aurora undequaque rutilans in mundum prodiverit in sua Conceptione Immaculata. Non enim decebat, ut illud vas electionis communibus lacesseretur iniuriis ; quoniam, plurimum a ceteris differens, natura communi­ cavit, non culpa ; immo prorsus decebat, ut, sicut Unigenitus in coelis Patrem habuit, quem Seraphim ter Sanctum extol­ lunt, ita Matrem haberet in terris, quae nitore sanctitatis nunquam caruerit. Atque haec quidem doctrina adeo maiorum mentes animosque occupavit, ut singularis et omnino mirus CAP. XVI. — IMMACULATA CONCEPTIO ET VIA D. THOMAE 335 " penes illos invaluerit loquendi usus, quo Deiparam saepissime i compellarunt immaculatam, omnique ex parte immaculatam ; i innocentem et innocent issi ma m ; illibatam, et undequaque illibatam; sanctam, et ab omni peccati sorde alienissimam ; ’.'Iam fniram; lotam intemeratam ; ac ipsam prope puritatis d innocentiae formam; pulchritudine pulchriorem; venustate Mustiorem ; sanctiorem sanctitate; solamque Sanctam, purisànuimquc anima et corpore; quae supergressa est omnem integritatem- et virginitatem; ac sola tota facta domicilium universarum gratiarum Sanctissimi Spiritus; et quae, solo * Dm excepto, extitit cunctis superior, et ipsis Cherubim et Seraphim et omni exercitu angelorum, natura pulchrior, formosior et sanctior, cui praedicandae coelestes et terrenae linguae minime sufficiunt. » Omnia haec edixit, docuit et tradidit Angelicus Doctor suo illo stylo brevi, et grata facundia, celsa, clara et alta et firma sententia, cum, postquam intravit in profundum quaestionis et distinxit quae erant distinguenda, et quae erant definienda definivit, concludit rigoroso processu theologico, modo solemni ac magistrali : « Ergo etiam Beata Virgo non fuit sanctificata, nisi postquam cuncta eius perfecta sunt, sc. et corpus et anima. Unde relinquitur, quod sanctificatio Beatae Virginis fuerit post cius animationem. Et ideo sub Christo qui salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator, MAXIMA FUIT BEATAE VIRGINIS PURITAS 1. » Per viam ergo 1). Thomae, quae est via sanctorum Augu­ stini, Anselmi, Bernardi, Alberti Magni et Bona venturae, rationabiliter atque optime declaratur Immaculata Beatis­ simae Virginis Conceptio definita cx cathedra catholicae fidei dogma in Bulla Ineffabiles Deus. CAPUT DECIMUM SEPTIMUM Epilogus ac totius operis conclusio. Quot et quaenam in dogmatica Immaculatae Concep­ tionis definitione sint de fide expresse in terminis determinata. * ■/ & Textus litteralis Bullae Ineffabilis Deus sic se habet : « Declaramus, pronunciamus et definimus, doctrinam, quae tenet Beatissimam Virginem Mariam in primo instanti suae Conceptionis fuisse singulari omnipotentis Dei gratia et privilegio, intuitu meritorum Christi lesu Salvatoris humani generis, ab omni originalis culpae labe praeservatam immunem, esse a Deo revelatam, atque idcirco ab omnibus fidelibus firmiter constanterque credendam. » Haec igitur sunt dogmaticae definitionis verba, ex quorum litterali contextu, ut supra, cap. 14. manet ex professo decla­ ratum, aperte liquet, quod definitum catholicae fidei dogma de Immaculata Beatissimae Virginis Conceptione nihil aliud est nisi : Ipsamel Beatissima Virgo Maria, quatenus in sua propria persona iam constituta seu in primo instanti suae conceptionis passive et adaequate sumptae, praeservata immunis ab omni originalis culpae labe, intuitu meritorum Christi lesu humani generis Salvatoris. — Unde huiusmodi praeservatio Beatissimae Virgini concessa singulari omnipotentis Dei gratia et privilegio : ■,·. ' i° Est praeservatio personalis ; id est, haec adeo singu­ laris omnipotentis Dei gratia fuit facta : a) non parentibus; b) non conceptioni active sumptae sive ex parte parentum ; c) non carni seu corpori Virginis ante animationem ; d) neque ipsi animae Virginis priusquam animaretur caro eius ; e) sed ; CAp χνΠι __ epilogns ac totius operis conclusio 337 finiet Beatissimae Virginis personae, quae ex substantiali I corporis et animae rationalis unione constituitur ac resultat I composita, et cuius actus proprius et primus est actus existen/ik Nam, ut D. Thomas docet, III. q. 19. a. 1. ad 4. : « Esse pertinet ad ipsam constitutionem personae ; et sic, quantum ad hoc, se habet in ratione termini ; et ideo unitas personae requirit unitatem ipsius esse completi et personalis ». Et ibidem, q. 35. a. 1. : « Esse autem proprie est rei subsistentis ; nam forma quae non subsistit, dicitur esse solum, quia eâ aliquid est; persona autem vel hypostasis significatur per modum subsistentis. » 2° Est praeservatio personae Beatissimae Virginis, intuitu MERITORUM CHRISTI IeSU SALVATORIS HUMANI GENERIS . id est, « intuitu meritorum lesu Christi humani generis Re~ demptons » : ut ad litteram asseritur, verbis Alexandri VII., in ipsa Bulla dogmatica Ineffabilis Deus. Unde praeservatio Beatissimae Virginis facta fuit « ex morte Filii Dei praevisa » ; ex praevisis meritis passionis et mortis Domini Nostri lesu Christi. Quapropter est praeservatio Beatissimae Vir­ ginis, quae non solum ratione naturae, verum quoque personaliter, ratione personae, indigebat redemptione et salute quae est per Christum. 3° Est praeservatio Beatissimae Virginis, « in primo instanti suae Conceptionis ». Sed quia est praeservatio Personae Virginis, et Virginis, non tantummodo ratione naturae, sed personaliter indigentis redemptione quae est per sanguinem crucis Christi : ideo Conceptio, de qua loquitur definitio dogmatica, minime potest esse conceptio ex parte parentum, neque conceptio carnis ante animationem, sed conceptio passiva et adaequate sumpta, tunc cum persona, quae generatur, concipitur et simul est concepta. Et similiter, primum instans huius Conceptionis est primum instans tem­ poris tunc cum persona, quae generatur et concipitur, et simul est generata et concepta, pervenit ad terminum suae propriae constitutionis, qui est actus personalis existentiae. Unde praeservatio haec velificatur post animationem, post constitutionem personae, non quidem posterioritate temporis, sed tantum naturae et ordinis. Prius enim est, secundum 22 338 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » fAP XVIE _ epilogus ac totius operis conclusio 339 intellectum, animam rationalem a Deo ex nihilo creari quam in corpus infundi ; et prius, animam infundi in corpus II quam corpus informando animare ; et prius animam cami uniri quam gratiam sibi a Deo infundi et per gratiam sancti­ Duo prima capita ex quatuor praedictis quae in dogma­ ficari, quantumvis omnia haec sint simul tempore. Unde tica Immaculatae Conceptionis definitione essentialiter gratia non praecedit, nec tempore nec secundum intellectum, continentur, constanter docuit et firmiter propugnavit infusionem animae; infusio autem animae in coipus tempore D. Thomas. non praecedit infusionem gratiae in animam, sed solummodo De hoc praecipue fuit semper sollicitus Angelicus Doctor, natura et ordine. Idcirco Beatissima Virgo fuit sanctificata nimirum quod ex una parte salvaretur in persona Beatissimae in primo instanti temporis suae animationis, sed post Virginis necessitas redemptionis, non modo tantum ratione animationem posterioritate naturae. na/urae seu communis propagationis, verum ratione quoque 4° Est denique praeservatio personae Virginis ab omni originalis culpae labe, in primo eodemque temporis momento suae propriae personae; atque ex parte alia servaretur in quo anima Beatissimae Virginis Mariae simul fuit et creata, Christo Domino dignitas secundum quam est universalis et in corpus infusa et Spiritus Sancti gratia denata. Unde omnium, etiam suae sanctissimae Matris, Salvator ac persona Beatissimae Virginis simul fuit et actu existens, et Redemptor. Quotiescumque agitur de prima Beatissimae gratia gratum faciente donata, et tota pulchra, et a macula Urginis sanctificatione, D. Thomas de nullo alio videtur originalis peccati praeservata. Ideo fuit praeservata immunis satagere nisi de Virginis sanctificatione ante animationem saltem ab omnibus ad originale peccatum spectantibus, reficienda, sicut reficiebat B. Albertus Magnus, sicut antea quae simul cum gratia sanctificante non possunt componi reiecerat S. Bernardus, videlicet tamquam erroneum, tam­ neque eidem subiecto inesse, sicut ratio culpae et ratio quam haereticum ; eo quod, si Beatissima \7irgo sanctificata maculae et ratio reatus poenae aeternae. Et quoniam fuit luisset quocumque modo ante animationem, vel in parentibus, gratia plena, et fundamenta eius in montibus sanctis, idcirco vel in carne ante infusionem animae, vel in anima ante unio­ recte colligitur et rationabiliter creditur Beatissimam Virgi­ nem ad carnem, iam non indiguisset personaliter redemptione nem per suam primam sanctificationem fuisse quoque libe­ quae est per Christum ; ideoque Beatissimae Virginis persona ratam ab omnibus aliis, quae, tametsi possint esse simul non fuisset per sanguinem crucis Christi redempta : et hoc cum gratia iustificante in eodem subiecto, et esse praeterea derogaret dignitati Christi qui est Redemptor omnium occasio perfectioris virtutis, attamen quandam veluti imper­ hominum et qui suam etiam Matrem et redemit in sanguine fectionem personae iam sanetificatae involvunt atque prae­ suo, et sublimiori modo redemit. Haec est namque fundamen­ ferunt. Quapropter in Beata Virgine fomes non fuit : quoniam, talis ratio quare etiam concludit D. Thomas cum sanctis ut dicit S. Thomas, III. q. 27. a. 3. ad 2. : « Infirmitas carnis Bernardo ct Magno Alberto : Virginis Conceptionem non esse ad fomitem pertinens est quidem in Sanctis viris perfectae celebrandam. Loquuntur enim de conceptione ex parte paren­ virtutis occasio, non tamen causa sine qua perfectio haberi tum et de conceptione carnis ante infusionem animae ; et non possit. Sufficit in Beata Virgine ponere perfectam vir­ celebrare huiusmodi conceptionem tamquam sanctam, idem tutem ex abundantia gratiae; nec oportet in ea ponere est ac celebrare Beatissimae Virginis sanctificationem ante omnem occasionem perfectionis. » eiusdem animationem ; et perinde, per hanc viam proce­ dendo, idem est in ultima resolutione ac celebrare Virginis Beatissimae sanctitatem, quae non derivatur ex plenitudine - EPILOCUS AC TOTIUS OPERIS CONCLUSIO 340 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS * Christi Redemptoris neque descendit de cruce per sangui­ nem eius. Quapropter D. Thomas, Quodl. 6. a. 7. illos theo­ logos, qui contrariam sententiam tenebant, his verbis ita graviter admonebat : « Et ideo non tantum debemus dari Matri, quod subtrahat aliquid honori Filii, qui est Salvator omnium hominum, ut dicit Apostolus I. ad Timotheum, cap.<\.· Optime ad rem observat loannes a Sancto Thoma « Itaque (ait) invenit D. Thomas iam suo tempore controvert! hanc difficultatem ; et multos inclinare in immaculatum conceptum Virginis ; ecclesiasque non paucas celebrare hoc festum ex tolerantia Romanae Ecclesiae ; ipsamque tamen Ecclesiam Romanam nondum illud celebrare. Unde per­ maxime sollicitus fuit de tino puncto, quod in hac materia et considerabilius est et ad doctrinam christianam praecipue spectans, videlicet, ne gratia sanctificationis, quae tribuebatur Conceptioni Virginis, ita sinistre intelligeretur ab aliquibus, quod non ipsi personae Virginis diceretur fieri ; sed quaecum­ que haec gratia seu beneficium hoc sit, ipsi personae Virginis debet fieri; non parentibus, sanando vitium naturae; non conceptioni activae seu praeparativae ; non embryoni: postremo, non animae nec carni, ante animationem et constitutionem personae. Hoc voluit maxime observari D. Thomas, et in hoc totum suum studium posuit ; quia videbat, si in hoc sinistra aliqua intelligentia inolesceret, et semel admitte­ retur quod non ipsi personae Virginis fieret hoc beneficium, destrui grande principium in fide : quod daretur aliqua persona inter homines, quae in se personaliter seu ratione suae per­ sonae non indigeret redemptione Christi. Ad hoc autem necesse erat ponere debitum aliquod seu periculum in ipsa persona: a quo, si non teneretur, non liberaretur1. » Quamobrem, ut servetur in persona Virginis Beatissimae necessitas personalis redemptionis atque in Christo dignitas Redemptoris omnium, etiam suae Matris, oportet ponere, quod Beatissima Virgo Mater Christi fuit sanctificata post animationem, post constitutionem personae, posterioritate saltem naturae ct ordinis. 1 1 Ioannes a S. T Homa, Cursus Theol., t. I. Approbatio doctrinae D Thomae, disp. 2. a. 2. «ajS III De tertio autem capite definitionis dogmaticae, videlicet de primo instanti temporis animationis Beatissimae Virginis, D. Thomas : 1° nunquam posuit quaestionem ; 2° nunquam negavit ; 3° semel atque iterum videtur expresse asseruisse ; 4° principia et argumenta ab ipso stabilita et adducta in hac materia concludunt legitime pro sanctificatione Beatissimae Virginis in primo instanti temporis suae animationis. ι° Nunquam posuit quaestionem. Quod evidenter patet ex locis, in quibus modo magistrali ponit quaestionem de prima sanctificatione Beatissimae Virginis, d) Sic, III. Sent. dist. 3. q. i. ubi quaeritur : Utrum Beata Virgo juerit ante sanctificata quam conceptio cius finiretur, quod quidem per duas quaestiunculas declarat ac definit, nempe : Utrum B. Virgo sanctificata juerit antequam conceptio carnis eius finiretur. Utrum juerit sanctificata ante carnis animationem. Et ad utrumque respondet concludendo : Ergo non potuit, antequam conceptio carnis cius finiretur, sanctificari. Ergo ante animationem Beata Virgo sanctificata non fuit. Et ratio, quae semper affertur, una est, eademque fundamentalis, nimirum : « Christus enim hoc singulariter in humano genere habet, ut redemptione non egeat, quia caput nostrum est ; sed omnibus convenit redimi per ipsum. » ô) Similiter, in Summa Theologica, III. q. 27. a. 2. : Utrum Beata Virgo juerit sanctificata ante animationem, respondet, quod huiusmodi sanctificatio, etsi absolute possibilis, intelligi tamen non potest, salva necessitate personali redemptionis in Beatissima Virgine atque simul dignitate universalis Redemptoris in Christo. Unde ait : « Et si quocumque modo ante animationem Beata Virgo sanctificata fuisset, nunquam (id est, nullo modo, nec in actu, nec in debito personali habendi) incurreret maculam originalis culpae ; et ita non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum. » '34'2 D- THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » c) Tandem, in opusc. i. Compend. Theologiae, cap. 232., cuius titulus : De sanctificatione Maths Christi, iterum reiicit primam sanctificationem Beatissimae Virginis ante animationem : « Non autem (inquit) sanctificatio praecessit infusionem animae. » Quare? « Sic enim redemptione wn indiguisset ». Unde concludit : « Post infusionem animae credendum est eam sanctificatam fuisse. » Et ratio altera ab Angelico Doctore affertur dicente : « Similiter etiam gratia sanctificationis per prius in anima radicatur, nec ad corpus potest pervenire nisi per animam. » Ergone Beatis­ sima Virgo sanctificata fuit in ipso instanti infusionis animae in corpus ? 2° D. Thomas nunquam negavit primum instans temporii animationis. De primo instanti temporis semper asseruit quod ignorabatur. « Quo tempore sanctificata fuerit, ignoratur.1. « Quae (sanctificatio B. Virginis) quando determinate fuerit, incertum est.2» « Cuius (sanctificationis) tempus ignoratur3. Postea adiungit : « Creditur enim, quod cito post concep­ tionem et animae infusionem fuerit sanctificata. » Ubi attente notandum, quod huiusmodi Conceptio, de qua loquitur, est illa quae antecedit infusionem. Etenim ait : « Post conceptionem et animae infusionem. » Notandum quoque illud adverbium cito post conceptionem et ani­ mae infusionem : nam haec erat communis theologorum sententia ; ac tametsi ignorabatur tempus quo Beatis­ sima Virgo sanctificata fuerit, tamen omnes pronuntiant cito post infusionem animae, ex quo facile est pervenire ad primum instans infusionis ; non quidem ad ipsum instans infusionis, ita quod prius prioritate naturae intelfigeretur animam per gratiam sibi infusam sanctificari quam ipsam in corpus infundi et carni infectae uniri ; in quo sensu reficitur a S. Bonaventura et a S. Thoma, quoniam ita anima esset iam sanctificata antequam animaretur caro ; sed ad primum instans temporis infusionis et animationis, ita quod anima 1 III. q. 27. a. 2. ad 3. a III. Sent. dist. 3. q. r. a j 3 Quod. 6. a. 7. CAP xvn> _ epilogus ac totius operis conclusio 343 intelligatur prius natura et ordine uniri carni quam per gratiam sanctificari ; ac perinde quod sanctificatio fuit po-t infusionem animae posterioritate naturae tantum ; ideoque Beatissimam Virginem sanctificatam fuisse in eodem me­ mento temporis animationis. Quo sensu : 30 D. Thomas videtur semel atque iterum asseruisse. Asseruit certe in omnibus illis suorum operum locis, supra iam ad litteram in medium depromptis1 cum AngelicuDoctor, loquens de puritate Virginis, ait expressis verbis : d} quod « Beatissima Virgo pervenit ad summum puri­ tatis»', b) quod « talis fuit puritas Beatae Virginis, quae a peccato originali et actuali immunis fuit » ; c) quod ■· Beat 1 Virgo nullam habuit obscuritatem peccati » ; d) quod < in Beatam Virginem nihil inquinatum incurrit » ; e) quod « in ea nullum peccatum fuit »; /) quod « in Christo et in Virgine Maria nulla omnino macula fuit. » 4° Principia et argumenta a D. Thoma stabilita ct adducta in hac materia concludunt legitime pro sanctificatione Beatis­ simae Virginis in primo instanti temporis suae animationis. Argumentum quidem primum eruitur ex ipsomet a. 2. q. 27. : Utrum B. Virgo sanctificata fuerit ante animationem, ubi D. Thomas, postquam reiecit, veluti incompossibilem cum redemptione Christi, quemcumque modum sanctificationis ante animationem, concludit : « Unde relinquitur, quod sancti­ ficatio Beatae Virginis fuerit post eius animationem. Et deinde in responsione ad 2. addit : « Et ideo sub Christo, qui salvari 11011 indiguit tamquam universalis Salvator, maxima fuit Beatae Virginis puritas. » Non ergo fuisset puritas Beatae Virginis maxima sub Christo, si sanctificatio Beatissimae Virginifuerit post eius animationem posterioritate temporis ; etenim maior adhuc sub Christo esset, si sanctificatio Beatissimae Virginis post eius animationem posterioritate tantum naturae fuisset._ Argumentum alterum eruitur etiam ex eodem a. 2 ad 2., cum I). Thomas prosequitur : « Nam Christus nullo MODO contraxit originale peccatum, sed in ipsa sui Conceptione fuit sanctus. Sed Beata Virgo contraxit originale peccatum. « 1 Vide cap. 7· § nI· 344 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » CAP. XVII. — EPILOGUS AC TOTIUS OPERIS CONCLUSIO 345 Ergo Beatissima Virgo, cuius puritas sub Christo fuit maxima, ’ (sc. in omnes pervenit peccatum et mors), sicut secundum, contraxit quidem originale peccatum, sed non omni modo. I $c. mors, salvatur exponendo mortem vel in actu vel in idnto in propria persona : ita et primum, sc. peccatum, Quo modo ? Audias Caietanum, talem modum iuxta sensum salvatur exponendo peccatum vel in actu vel in debito in pro­ D. Thomae declarantem I.-II. q. 81. a. 3. : « Si enim peccatum pria persona. » — Praeterea : Argumenta illa, quibus postea originale, vel in actu vel in necessitate habendi illud, quis non Angelicus Doctor ostendit in a. 4. eiusdem q. 27. Beatissimam incurreret, non egeret redemptione : quod haereticum esset Virginem, per huiusmodi primam sanctificationem, conse­ dicere. Sed si omnes obnoxii sunt peccato originali, sufficit cutam fuisse ut nunquam peccaret ; ex quibus D. Thomas ad indigentiam redemptionis ; neque enim solum redemptione concludit his verbis : « Ideo simpliciter est fatendum, quod eget actualiter captivus, sed etiam obnoxius captivitati. Et Beata Virgo nullum actuale peccatum commisit, nec mortale haec bene notabis tu, thomista, ne nimis zelo, et non secun­ nec veniale ; ut sic in ea impleretur quod dicitur Cant. 4, 7 : dum scientiam, accensus, erronea dicas quae erronea non sunt, Tota pulchra es, amica mea, et. macula non est in te » ; iisdem cum de Beatissimae Virginis Conceptione disputas aut (inquam) argumentis (servata proportione et prae oculis praedicas. » Unde, cum D. Thomas tradit, quod Beatissima habita inter personale peccatum et peccatum naturae diffe­ Virgo sanctificata fuerit post animationem, sufficit intelligere rentia) ostendi etiam potest Beatissimam Virginem fuisse posterioritatem solius naturae; et cum dicit, quod B. Virgo quidem sanctificat am post animationem, non temporis contraxit peccatum originale, sufficit secundum mentem posterioritate, sed posterioritate naturae tantummodo ; ideoeiusdem D. Thomae intelligere in necessitate habendi illud. que eam fuisse ab omni originalis culpae labe praeservatam En modus, quo Beatissima Virgo contraxit originale peccatum; immunem, ob praevisa Christi Redemptoris merita. Eo vel et hoc sufficit ad indigentiam redemptionis ; et iuxta hunc maxime, si considerentur atque inspiciantur principia seu sensum militat ratio D. Thomae in a. 2. q. 27. in III. Parte. axiomata ab Angelico Doctore in hac materia de puritate ac — Argumentum tertium eruitur quoque ex eodem loco, cum sanctitate Beatissimae Virginis stabilita (praesupposita iam Angelicus Doctor, postquam dixit, quod B. Virgo con­ necessitate personali redemptionis in Virgine Matre), vide­ traxit quidem peccatum, nempe aliquo modo; videlicet, in licet : a) Plus gratiae collatum est Beatae Virgini quam alicui necessitate habendi illud, adiunxit : « Sed ab eo fuit mundata sanctorum. — b) Credendum est ei collatum esse quidquid antequam ex utero nasceretur. » Quae quidem D. Thomae conferri potuit. — c) Ipsa super omnes alios sanctos a peccato verba declarantur ita iuxta sensum atque intentionem ffiirior fuit, voluti Divinae Sapientiae Mater, in quam nihil D. Thomae a Cardinali Caietano, in suo opusculo De Con­ inquinatum incurrit. — d) Beata Virgo excessit angelos in ceptione B. Virginis, cap. 3. : « Et similiter dicitur a peccato iis tribus : et primo, in plenitudine gratiae ; secundo, in fami­ originali mundatus non solum qui a contracta actuali macula liaritate divina; et tertio, quantum ad puritatem. — c) Sub mundatus est, sed qui a macula quidem in debito et initio in Christo, qui salvari non indiguit, maxima fuit Beatae Virginis propria persona fundato, et reliquis tot quasi partibus peccati puritas. — f) Sub puritate quae soli homini Deo debebatur, originalis actualiter contractis, mundatus est ; et sic de aliis. maximam Virgo Mater cius habere debuit. — g) Beatissima Nec putet quisquam de mea haec phantasia me proferre, sed Virgo ea puritate nitere debuit, qua maior sub Deo nequit videat D. Thomam, I.-II. q. 81. a. 3 (ubi inter alia tractat intelligi. et illud ad Rom. 5. : Per unum hominem, etc.), sustinentem, quod per mortem sufficit intelligere debitum seu reatum, in propria persona, mortis, quamvis nunquam actualiter more­ retur. Ex quo habetur, quod cum Apostolus duo simul dicat 34r> D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS 0 IV De quarto tandem capite dogmaticae definitionis, nempe de praeservatione personali Beatissimae Virginis ab omni originalis culpae labe, D. Thomas satis clare et plus adhuc quam sufficienter locutus est. luxta D. Thomae doctrinam III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 2. et Summa Theol. III. in q. 27. de Beatae Virginis Mariai sanctificatione, et in aliis locis iam supra citatis ac declaratis, Beatissima Virgo Maria : i° non fuit sanctificata ante ani­ mationem, quia sic non indigeret 'personaliter redemptione et salute quae est per Christum. — 20 Fuit sanctificata postquam cuncta eius perfecta sunt, sc. corpus et anima; ideoque post constitutionem personae; ideoque post anima­ tionem, vel tempore vel natura ; imo, naturae tantummodo posterioritate, siquidem Beatissima Virgo, sicut aurora consurgens, « antequam ex utero nasceretur, in suo ortu (quae est nativitas in utero) a peccato originali fuit im­ munis. » — 30 « Beata Virgo super omnes alios sanctos a peccato purior fuit, veluti Divinae Sapientiae Mater electa, in quam nihil inquinatum incurrit, ut dicitur, Sap. cap. 7. — 4° « Dei Sapientia non solum animam Virginis intravit, sicut et de ceteris dicitur, Sap. 7, 27. : In animas sanctorum se transfert; sed et corpus eius inhabitavit, carnem de ea assumens. Ergo in ea nullum peccatum fuit : quod colligitur ex eo quod dicitur, Cantic. 4, 7. : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. » — 50 « Restat ergo, ut dicamus quod vel totaliter fomes fuerit ab ea sublatus per primam sanctificationem; vel, si remanserit, quod fuerit ligatus; postmodum vero in ipsa conceptione carnis Christi, in qua primo debuit refulgere peccati immunitas, credendum est quod ex prole redundaverit in Matrem, totaliter fomite subtracto. » — 6° « Unde etiam in B. Virgine, ut Filio conformaretur, de cuius plenitudine gratiam accipiebat, primo quidem luit ligatus fomes, et postea sublatus ; non CAP XVII _ epilogus ac totius operis conclusio 347 autem liberata fuit a morte et aliis huiusmodi poenalitatibus. » — 7° « Sufficit autem in Beata Virgine ponere per­ fectam virtutem ex abundantia gratiae; nec oportet in ea ponere occasionem omnis perfectionis. » — 8° « Per huiusmodi primam sanctificationem Beatissima Virgo fuit consecuta ut nunquam peccaret ; ideo simpliciter fatendum est, quod Beata Virgo nullum actuale peccatum commisit, nec mortale nec veniale ; ut sic in ea impleatur quod dictum est Cantic. 4, 7 : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. » — , 90 « Per huiusmodi primam sanctificationem Beatissima Virgo obtinuit gratiae plenitudinem ; primam nimirum, perfectio­ nem gratiae per quam reddebatur idonea ad hoc quod esset Mater Christi ; et haec fuit perfectio sanctificationis. Secunda autem perfectio gratiae fuit in Beata Virgine ex presentia lilii Dei in eius utero incarnati. Tertia autem est perfectio finis, quam habet in gloria. » Quid amplius desideratur ? Adhuc D. Thomas, tamquam complementum et coronam totius doctrinae circa puritatem et sanctitatem Beatissimae Virginis, docet ipsam Uberatam ac praeservatam fuisse « ab illa maledictione quae est communis viris et muheribus, sc. ut in pulverem revertentur. Et ab hac (inquit Angehcus Doctor) immunis fuit Beata Virgo ; quia cum corpore assumpta est in coelum ; credimus enim, quod post mortem resuscitata fuerit et portata in coelum. Ps. 131, 8 : Surge, Domine, in requiem tuam; tu ct arca sanctificationis tuae. » V TOTIUS OPERIS CONCLUSIO Doctrina ergo D. Thomae circa primam Beatissimae Virginis sanctificationem constituit verum preambulum theologicum ad Bullam dogmaticam « Ineffabilis Deus ». Ex omnibus hactenus dictis ac dilucidatis arbitror hoc esse viris eruditis atque in sacra theologia exercitatis satis superque manifestum. Quae enim de peccato originali, deque 34^ D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » necessitate redemptionis per Christum, ac de maxima sub Christo Beatissimae eiusdem Matris puritate ab Angelico Doctore stilo brevi et celsa, clara et firma sententia tra­ duntur, dogma de Immaculata Conceptione in Bulla Ineffa­ bilis solemniter definitum revera illuminant, clare explicant, manifeste ostendunt, solide corroborant ; atque per concor­ diam cum doctrina PP. et Doctorum Bonaventurae, Alberti, Bernardi, Anselmi, facile est ascendere mediante S. Augustino usque ad antiquos Patres ; ac perinde comprobare id ipsum quod in dogmatica Constitutione asseritur ac definitur de « Immaculata sanctissimae Dei Genitricis Virginis Mariae Conceptione definienda, quam divina eloquia, veneranda traditio, perpetuus Ecclesiae sensus, singularis catholicorum Antistitum, ac fidelium conspiratio, et insignia Praedeces­ sorum Nostrorum acta, constitutiones mirifice illustrant atque declarant. » Tempore autem D. Thomae nulla prorsus adhuc exsta­ bant Romanorum Pontificum acta, nulla documenta, nec ullae Constitutiones quae hanc obscurissimam quaestionem illustrarent aut declararent ; sed e contra, Romana Ecclesia, omnium ecclesiarum Caput ac Magistra, strictum tenebat silentium neque Conceptionis festum celebrabat. Quod quidem factum historicum ita explicat D. Thomas, Quodlip. 6. a. 7., eiusdemque his verbis reddit rationem : « Quamvis autem Beata Virgo in originali concepta fuerit, creditur tamen in utero fuisse sanctificata antequam nata. Et ideo circa cele­ brationem Conceptionis eius diversa consuetudo Ecclesiarum inolevit. Nam Romana Ecclesia et plurimae aliae, conside­ rantes Conceptionem Virginis in originali peccato fuisse, festum Conceptionis non celebrant. Aliquae vero conside­ rantes sanctificationem eius in utero, cuius tempus ignoratur, celebrant Conceptionem; creditur enim quod cito post con­ ceptionem et infusionem animae fuerit sanctificata. Unde illa celebritas non est referenda ad Conceptionem ratione conceptionist sed potius ratione sanctificationis. Sic ergo non est ideo celebranda Conceptio praedicta, quia fuerit sine peccato originali concepta. Non enim per hoc tollitur, quin fuerit specialius ceteris praeparata, eo quod in ipsa sancti- CAp XVII> __ EPILOGUS AC TOTIUS OPERIS CONCLUSIO 349 ficatione copiosius ceteris munus gratiae accepit ; non i solum ut purgaretur a peccato originali, sed ut tota eius vita redderetur immunis ab omni peccato, tam mortali quam veniali, ut dicit Ansclmus. » Atque III. q. 27. a. 2. ad 3. : < Licet Romana Ecclesia Conceptionem non celebret, tolerat J tamen consuetudinem aliquarum ecclesiarum illud festum celebrantium. Unde talis celebritas non est totaliter repro­ banda... Nec tamen per hoc quod festum Conceptionis cele­ bratur, datur intelligi quod in sua conceptione fuerit sancta; ‘ sed quia, quo tempore sanctificata Inerit, ignoratur, celebratur I festum sanctificationis eius potius quam Conceptionis in dic ) tonceptionis ipsius. » Ex quibus omnibus patet : i° Conceptionem, de qua D. Thomas loquitur, esse conceptionem quae praecedit infu­ sionem animae. 2° Conceptionem, vel in die conceptionis Virginis ex parte parentum, vel in carne Virginis ipsius ante animationem. 30 Huiusmodi conceptionem non esse celebrandam ratione Conceptionis, sed ratione sanctificationis. 4° Non esse totaliter reprobandam, quia Romana Ecclesia tolerabat ; et quamvis ignoraretur quo tempore Beatissima Virgo sanctificata fuerit, credebatur tamen quod fuerit sanctificata cito post conceptionem et infusionem animae. 50 Beatissimam ergo Virginem sanctificatam fuisse post ani­ mationem, iuxta mentem D. Thomae et Bonaventurae, pos­ terioritate vel temporis vel naturae. 6° Si enim cito post conceptionem et infusionem animae Beatissima Virgo sancti­ ficata fuit, atque « in ipsa sua sanctificatione copiosius ceteris munus gratiae accepit » et « ampliorem sanctificationis gra­ tiam obtinuit quam loanncs Baptista et leremias, qui sunt electi ut speciales praefiguratores sanctificationis Christi » ; ergo Beatissima Virgo, cuius sanctificationis gratia est amplior et copiosior et maxima sub sanctificatione Christi, fuit sanctificata post conceptionem et infusionem animae, non posterioritate temporis ; sed cito, statim, mox; id est, « statim cum habuisset animam rationalem1 » ; post animationem j In hoc sensu eadcmquc significatione sumit D. Thomas parti­ culam statim, I. q. mo. a. 1. ad 2 , cum loquitur de iustitia originali 35° CAp XVII> __ EPILOGUS AC TOTIUS OPERIS CONCLUSIO n. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » 35I Unde cum haec puritas in quibusdam fuisse inveniatur, ut posterioritate naturae tantum ; ideoque in primo momento ante nativitatem ex utero a peccato mundarentur, sicut de temporis suae animationis ; idcirco in primo instanti suae . loanne Baptista, de quo legitur Lucae i, 15 : Spiritu Sancto Conceptionis passive et adaequate sumptae, quae supponit replebitur adhuc ex utero matris suae; et de leremia, de quo atque importat personam Beatissimae Virginis iam perfecte dicitur, 1er. 1, 5 : Priusquam exires de ventre, sanctificavi te ; et ultimo constitutam, id est, actu existentem. Nam iuxta non est dubitandum hoc multo excellentius Matri Dei coDa­ D. Thomae principia supra allata : Sub Christo, qui salvari tum fuisse. » — Si ergo hoc multo excellentius Matri Dei col­ non indiguit tamquam universalis omnium hominum Salvator, latum fuit ; si Beatissima Virgo a peccato purior fuit super maxima est Beatissimae Virginis puritas. Credendum ei omnes alios sanctos ; si denique in Beatissimam Virginem, collatum esse quidquid conferri potuit. In Christo et in Virgine i veluti Divinae Sapientiae Matrem, nihil coinquinatum inMaria nulla omnino macula fuit. Hanc ergo I mmaculatam Beatissimae Virginis Conceptio­ 1 currit: ergo Beatissima Virgo Maria, Christi Mater, sanctifi­ cata fuit post animationem, non tempore, sed natura tantum ; nem etiam divina eloquia declarant ; at non tamen expressis idcirco Spiritu Sancto repleta est in primo momento temporis verbis, non in claritate litterae, sed illative, consequenter suae animationis ; ideoque in primo instanti suae Conceptionis et quasi per deductionem ex aliis quae in Sacra Scriptura passive et adequate sumptae, sive in primo instanti suae manifeste continentur atque aperte dicuntur. Unde D.Thomas, propriae personahs existentiae, utpote repleta gratia Dei Sum. Theol. III. q. 27. a. 1. : « Respondeo : dicendum quod de sanctificante et gratum faciente, tota pulchra fuit, ct macula sanctificatione Beatae Virginis, quod sc. fuerit sanctificata in originalis culpae non fuit in ea. utero, nihil in Scriptura Canonica traditur (videlicet expresse), Hanc iterum Immaculatam Beatissimae Virginis Concep­ quae etiam nec de eius nativitate mentionem facit. » — Et tionem declarant quoque veneranda traditio et perpetuus III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. q. 3· ad 3. : «Dicendum, quod Ecclesiae sensus, quatenus per doctrinam Patrum et anti­ quamvis sanctificatio Beatae Virginis in utero expresse in quorum Doctorum magis magisque evolvitur ipsa doctrina Scriptura Veteris et Novi Testamenti non legatur, tamen Sacrorum Eloquiorum, quousque Romanorum Pontificum pro certo haberi potest ex his quae ibi leguntur. Si enim acta et constitutiones iam praecise in terminis inceperunt loannes et leremias, qui Christum praenuntiaverunt, illam explicare, et Conceptionis festum approbare, et rectum sanctificari sunt, multo magis Virgo quae Christum genuit. ac sanum sensum, quo tale festum a Romana Ecclesia cele­ Si ergo multo magis : ideo Beatissima Virgo debuit in utero brabatur et ab omnibus deinde ecclesiis celebrari debebat, sanctificari, non modo antequam ex utero nasceretur, sicut expresse exacteque definire ; atque per hanc viam doctrinae loannes Baptista et leremias, sed in suo ortu quae esi et pietatis sub magisterio Romanae Ecclesiae perventum est nativitas in utero. Quod Angelicus Doctor ibid, sic colligit : usque ad solemnem cx cathedra Immaculatae Beatissimae « Beata Virgo ante nativitatem ex utero sanctificata fuit ; Virginis Conceptionis dogmaticam definitionem. « Equidem quod colligi potest ex hoc, quod ipsa super omnes alios sanctos Patres Ecclesiaeque Scriptores coelestibus edocti eloquiis a peccato purior fuit, veluti Divinae Sapientiae Mater electa, nihil antiquius habuere, quam in libris ad explicandas Scri­ in quam nihil coinquinatum incurrit, ut dicitur Sapient. 7. pturas, vindicanda dogmata crudiendosque fideles elucu­ bratis summam Virginis sanctitatem, dignitatem, atque ab transmittenda filiis Adami, si Adamus non peccasset. — « Fuisset omni peccati labe integritatem, eiusque praeclaram de collata homini statim cum habuisset animam rationalem. » — Ergo deterrimo humani generis hoste victoriam multis mirisque similiter, statim cum h buisset animam rationalem, B. Virgo sancti­ modis certarim praedicare atque efferre... Hunc eximium ficata ; id est, in primo instanti temporis animationis. '■ , i I 352 CAp XVIL __ epilogus ac totius operis conclusio 353 D· THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » tebat, ut Mater Dei maxima puritate niteret ; non enim est singularemque Virginis triumphum, excellentissimamque in­ I aliquid digne receptaculum Dei, nisi sit mundum. » Et III. nocentiam, puritatem, sanctitatem, eiusque ab omni peccati n 27. a.4. : «Beata autem Virgo fuit electa divinitus, ut esset labe integritatem, atque ineffabilem coelestium omnium Mater Dei. Non autem fuisset idonea Mater Dei, si peccasset gratiarum, virtutum ac privilegiorum copiam et magnitu­ diquando... » Ac proinde si originale peccatum, prout habet dinem iidem Patres viderunt tum in arca illa Noë, quae divi­ I rationem culpae, habuisset aliquando. nitus constituta a communi totius mundi naufragio plane Patres viderunt Immaculatam Virginis Conceptionem in salva et incolumis evasit ; tum in scala illa, quam de terra plurimis Veteris Testamenti figuris praenuntiatam, quatenus ad coelum usque pertingere vidit lacob, cuius gradibus eiusdem altissimam sanctitatem, in qua Immaculata ConAngeli Dei ascendebant et descendebant, cuiusque vertici ! ceptio virtualiter continetur, insigniter praenuntiatam iisdem ipse innitebatur Dominus ; tum in rubo illo, quem in loco figuris fuisse tradiderunt ; atque ita « de Immaculata Dei­ sancto Moises undique ardere ac inter crepitantes ignis parae Conceptione doctrinam iudicio Patrum divinis Litteris flammas non iam comburi aut iacturam vel minimam pati, consignatam » vere esse dicitur ; quemadmodum D. Thomas, sed pulchre virescere ac florescere conspexit ; tum in illa III. q. 27. a. 3. ex verbis Canticorum 4, 7 : Tota pulchra es, inexpugnabili turri a facie inimici, ex qua mille clypei pendent amica mea, et macula non est in te, sic arguebat : « Fomes omnisque armatura fortium ; tum in horto illo concluso, qui autem ad maculam pertinet, saltem carnis. Ergo in Beata nescit violari neque corrumpi ullis insidiarum fraudibus; hrgine fomes non fuit. » Si autem illud quod ad maculam, tum in corusca illa Dei civitate, cuius fundamenta in mon­ saltem camis, pertinet, in Beatissima Virgine non fuit : a tibus sanctis ; tum in augustissimo illo Dei templo, quod fortiori esse non debuit illud quod directe pertinet ad macu­ divinis refulgens splendoribus plenum est gloria Domini; lam animae. tum in aliis eiusdem generis omnino plurimis, quibus excelsam Patres viderunt Immaculatam Virginis Conceptionem, et Deiparae dignitatem, eiusque illibatam innocentiam, et nulli doctrinam de Immaculata Conceptione in divinis Litteris unquam naevo obnoxiam sanctitatem insigniter praenun­ consignatam esse indicarunt, quemadmodum indicabat et tiatam fuisse Patres tradiderunt. Ad hanc eandem divinorum ridebat D. Thomas, dum ex illis Evangelii verbis : Ave, munerum veluti summam originalemque Virginis, de qua gratia plena, Dominus tecum, ad hanc in terminis expressam natus est lesus, integritatem describendam iidem Propheta­ perveniebat conclusionem : « Unde Beata Virgo excessit rum adhibentes eloquia non aliter ipsam augustam Virginem angelos in iis tribus : et primo, in plenitudine gratiae ; secundo, concelebrarunt, ac uti columbam mundam, et sanctam Icruexcellit in familiaritate divina ; tertio, excedit angelos quan­ salem, et excelsum Dei thronum, et arcam sanctificationis et tum ad puritatem. » domum quam sibi Aeterna aedificavit Sapientia, et Reginam Patres viderunt Immaculatam Virginis Conceptionem ; illam, quae, deliciis affluens et innixa super Dilectum suum, sed a longe, in figuris praenuntiatam, in divinis Litteris im­ ex ore Altissimi prodivit omnino perfecta ; speciosa ac penitus plicite consignatam, in summa sanctitate Virginis virtua ­ cara Deo, et nullo unquam labis naevo maculata. » liter expressam, in plenitudine gratiae eius eiusdemque Utique : Patres viderunt Beatissimae Virginis excellen­ altissima dignitate veluti eminenter contentam ; Patres, tissimam innocentiam, summam puritatem, maximam supra inquam, viderunt, et quemadmodum videbant, docuerunt ; omnes angelorum choros sanctitatem ; ac per hanc viam vide­ sed in profundum quaestionis non intraverunt ; quoniam runt quoque eiusdem Beatissimae Virginis « ab omni peccati dogmata catholicae fidei de peccato originali, dc omnium labe integritatem » ; quemadmodum et videbat D. Thomas, redemptione per Christum, deque Immaculata ipsius Virginis cum I.-II. q. 81. a. 5. ad 3. ita eloquebatur : « Opora3 354 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » CAP. XVII. — E PI LOG US AC TOTIUS OPERIS CONCLUSIO 355 anima inficeretur ; quidam vero ponebant Virginem sanctiConceptione, ad invicem connexa, ad invicem relata, com­ icatam fuisse post animationem post unum saltem momentum parative ac relate non tractaverunt, unumque alteri conferre temporis, alioquin non indigeret redemptione ; utrique erra­ atque in concordia ponere non curaverunt nec curandum verunt ; at neque S. Bonaventura neque S. Thomas dixerunt videntur ipsi cogitasse. Primus inter Patres ct Doctors unquam sanctificationem posterioritate temporis esse neces­ antiquos, qui de hoc cogitavit, videtur fuisse S. Augustinus, sariam ad indigentiam redemptionis ; sed dixerunt : vel qui dogma de peccato originali contra Pelagianos, illud tempore vel natura; ad indigentiam enim redemptionis negantes, coactus fuit defendere ac propugnare, atque inter sufficit debitum personale incurrendi originale peccatum. hocce dogma propugnandum relate ad Virginem gravissima Inum seu alterum disiunctivae extremum definitive deter­ illa verba valde notanda edixit et pronuntiavit : « Nullam prorsus, cum de peccatis agitur (et agebatur etiam de peccato I minare ad Ecclesiae Romanae Auctoritatem pertinebat ; quoniam ignorabatur, quo tempore determinate B. Virgo originali) habendam esse quaestionem de Sancta Virgine Maria, sanctificata fuerit ; et, ut D. Thomas docet, III. q. i. a. 3. : cui plus gratiae collatum fuit ad vincendum omni ex parte • Ea enim quae ex sola Dei voluntate proveniunt supra peccatum. » Sed neque ipsemet S. Augustinus in profundum omne debitum creaturae, nobis innotescere non possunt nisi quaestionis adhuc intravit ; aperuit tamen portam indicavitquatenus in Sacra Scriptura traduntur, per quam divina que viam rectam per quam oportebat quaestionem adeo voluntas nobis innotescit. » In Sacra vero Scriptura traditur spinosam deduci. Per hanc tamen viam non ambulabant illi expresse in terminis, quod Beatissima Virgo est plena gratia qui Conceptionis festum celebrabant, Conceptionis, inquam, et benedicta in mulieribus, et quod Beatissima Virgo est quae animae infusionem antecedit, et docebant perinde Mater lesu Christi, et quod lesus Christus est Deus benedictus Beatissimam Virginem fuisse sanctificatam ante animatio­ iw saecula. « Unde sequitur (ait D. Thomas, III. q. 35. a. 4.) nem ; contra quos levavit vocem suam S. Bernardus in ex necessitate ex verbis Scripturae, quod sit Mater Dei. » Sed Epistola ad Canonicos Lugdunenses ; inde Bernardus et Ma­ ante omnem definitionem Ecclesiae, ex verbis Scripturae gistri Parisienses, teste B. Alberto Magno, damnaverunt non videtur sequi ex necessitate, quod Beatissima Virgo fuerit dicere : Beatam Virginem fuisse sanctificatam ante anima­ sanctificata in ipso primo instanti animationis ; ideoque, tionem; et damnaverunt tamquam errorem haereticum. — antequam Ecclesia loqueretui determinando, ignorabatur Post sanctos doctores Bernardum et Albertum, ultra pro­ tempus quo sanctificata fuerit. Verumtamen, ex verbis gredientes per viam Augustini, Anselmi, Bernardi, et Alberti, Scripturae, ex eo quod est gratia plena, ex eo quod est Mater duo illi sancti Doctores Bonaventura et Thomas Aquinas Dei, antiqui Patres, et Doctores qui post Patres sequuntur, pervenerunt ad conclusionem firmiter tenendam, videlicet : rationabiliter credebant ac per viam rectam concludebant : Beatissimam Virginem sanctificatam fuisse post animationem, a) Beatissimam Virginem ea puritate nitere oportebat, qua vel tempore vel natura. Nam si quocumque modo ante maior sub Deo nequit intelligi ; b) sub Christo, qui salvari animationem, vel in parentibus, vel in carne, vel in ipsa non indiguit, Beatissimae Virginis puritatem esse maximam ; anima, prius prioritate naturae quam carni esset unita, c) Beatissimam Virginem sanctificatam fuisse post animatio­ Beatissima Virgo sanctificata fuisset, non indiguisset re­ nem, vel tempore vel natura ; d) ad indigentiam redemptionis demptione et salute quae est per Christum : quod est sufficere sanctificationem post animationem posterioritate haereticum. — Post sanctos Doctores Bonaventuram et naturae tantum ; e) B. Virginem proinde sanctificatam Thomam, quidam, perseverantes in via ante animationem, fuisse in primo momento temporis animationis, ideoque ponebant Virginem sanctificatam fuisse saltem prius natura, a macula originalis culpae praeservatam. quam anima uniretur carni infectae, ex qua aliter ipsa 356 D. THOMAS ET BULLA <1 INEFFABILIS DEUS » CAP. XVII. — EPILOGUS AC TOTIUS OPERIS CONCLUSIO Hucusque per viam SS. Augustini, Anselmi, Bernardi ei Alberti pervenerunt S. Bonaventura et D. Thomas, quorum doctrina constituit verum ac magnificum praeambulum theo­ logicum ad Bullam dogmaticam « Ineffabilis Deus». — Quod ο 357 fiivenit peccatum ct mors), sicut secundum, sc. mors, salvatur exponendo mortem vel in actu vel in debito in propria persona : ita et primum, sc. peccatum, salvatur exponendo peccatum in actu vel in debito in propria persona. » constat ac evidenter eruitur. 30 Ex vero sensu quo D. Thomas asserit, quod, si Beatissima i° Ex vero sensu quo D. Thomas asserit omnes, praeter Virgo sanctificata fuerit quocumque modo ante animationem, solum Christum, contrahere peccatum primi parentis. I.-II nunquam incurrisset maculam originalis culpae, et ita non q. 81. a. 3. : « Respondeo : dicendum quod, secundum fidem indiguisset redemptione ct salute quae est per Christum, catholicam, firmiter est tenendum, quod omnes homines, a) Joannes a Sancto Thoma 1 : « Ad liberationem per Christum praeter solum Christum, ex Adam derivati, peccatum origi­ disjunctive postulat D. Thomas vel debitum vel culpam in nale ex eo contrahunt ; alioquin non omnes indigerent eo qui redimendus est. Ergo si efficienter salvat D. Thomas redemptione quae est per Christum : quod est erroneum. > redemptionem per Christum in aliquo qui solum nasceretur Caietanus ibidem : « Ad fidem catholicam spectat, quod cum debito, non amplius requirit quando loquitur de Virgine, omnes homines, praeter solum Christum, contrahant pecca­ et infert pro inconvenienti, quia alias non indigeret (B. Virgo) tum originale. Quod dictum non intelligendum est aliter redemptione per Christum. Intelligit enim, quod non indigeret quam de morte, quae est poena peccati originalis ; ita quod, si conciperetur sine debito aut sine peccato; non tamen si sicut omnes incurrunt mortem, id est, necessitatem moriendi, conciperetur sine peccato, dummodo conciperetur cum debito ita omnes incurrunt peccatum originale, id est, necessitatem m fersona. Et quoties D. Thomas infert, quod non indigeret habendi peccatum originale... Et iuxta hunc sensum militat redemptione, ly non indigeret est quia includitur etiam ratio Auctoris (D. Thomae), sc. quia aliter non indigerent debitum; hoc enim si datur, sufficit ad indigentiam liberationis: redemptione quae per lesum Christum facta est. Si enim Λ u( ex isto loco colligitur 2. Et ita locus hic maxime praelucet peccatum originale, vel in actu vel in necessitate habendi menti D. Thomae introspiciendae in aliis locis... Et si quo­ illud, quis non incurreret, non egeret redemptione : quod cumque modo Beata Virgo ante animationem sanctificata est haereticum. » fuisset, nunquam incurrisset maculam originalis culpae ; et 2° Ex vero sensu quo D. Thomas asserit Beatissimam ita non indiguisset redemptione per Christum. (III. Part, Virginem a peccato originali fuisse mundatam antequam ex q. 27. a. 2.). Ubi Sanctus Doctor per ly incurrisset maculam, utero nasceretur. Caietanus, De Conceptione Beatae Virginis, intelligit etiam debitum; tum ex explicatione supra relata cap 3. : « Et similiter dicitur a peccato originali mundatus ex/P. Sent.; tum quia loquitur in casu sanctificationis ante non solum qui a contracta actuali macula mundatus est, sed animationem, in quo casu ipsa (B. Virgo) personaliter non qui a macula in debito et initio, in propria persona fundato, esset obnoxia, sed in sua persona careret omni debito; tum et reliquis tot quasi partibus peccati originalis actualiter ex ratione adiuncta, quia non indiguisset redemptione ; contractis, mundatus est, et sic de aliis. Nec putet quisquam verbum autem indigere semper refertur ad debitum, ut de mea haec phantasia me proferre, sed videat D. Thomam ostendimus ex D. Thoma. Qui autem habet debitum, etsi in I.-II. q. 81. a. 3. (ubi inter alia tractat et illud ad Romanos, 5. : Per unum hominem, etc.) sustinentem quod per mortem sufficit intelligere debitum seu reatum, in propria persona, 1 Cursus theol., t. I. Approb. doctrinae D. Thomae, disp. 2. a. 2. mortis, quamvis nunquam actualiter moreretur. Ex quo 2IV Sent. dist. 42. q- i· a· 4· ac^ 3·β* Supfrlem. ad III. q. 78. a. 1. habet m quod, cum Apostolus duo simul dicat (sc. in omnes ad. 3. 35& θ. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » non peccatum, indiget redimi seu indiget Liberatore periculi in quo est. » Porrecta, in III. q. 27. a. 2. : « D. Thomas semper uniformis sibique constans, ubicumque tractat de hac materia; el pro ratione dicti sui semper adducit, quod oportet secundum fidem apostolicam, Christum esse universalem omnium Re­ demptorem... Dicendum ergo firmiterque tenendum est, quod praesens doctrina eius, si recte, ut ipse voluit, intelhgatur, non tantum sana, sed et catholica est. Ut ergo recte intelligatur doctrina tanta, examinetur pro illo dicto, in quod cetera resolvuntur : Erroneum est dicere, quod aliquis sine peccato originali concipiatur, praeter Christum solum: sc. quantum est ex vi conceptionis. Altus vero sensus tanti Doctoris huiusmodi fuit : Si Beata Virgo nunquam incur­ risset maculam originalis culpae neque fuisset in periculo incurrendi illam, non indiguisset redemptione et salute per Christum a peccato illo. Et sic sequeretur, quod Christus non esset Salvator omnium hominum a peccatis ; id est, quod aliquis homo potest salvari ex aliquo peccato absque auxilio Christi. Sensus praedictus integer est verus sensus Sancti Doctoris. » 40 Ex principiis D. Thomae circa sanctitatem Beatissimae Virginis. Salva namque in persona Beatissimae Virginis necessitate redemptionis per Christum, D. Thomas, III. Sent. dist. 3. q. i. a. 1. et a. 2. haec quae sequuntur statuit prin­ cipia : a) « Credendum est ei (B. Virgini) collatum esse quid conferri potuit. » b) « Plus gratiae collatum est Beatae Virgini quam alicui sanctorum. » c) « ipsa super omnes alios sanctos a peccato purior fuit, veluti Divinae Sapientiae Mater electa, in quam nihil coinquinatum incurrit. » d) « Beatae Virgini aliquid ultra legem communem conferendum fuit. » c) « Illa sanctificatio Beatae Virginis excellentior fuit sanctificationibus aliorum. » /) « Sub puritate Christi maximam Virgo Mater eius habere debuit. » ' 50 Ex eo quod D. Thomas expresse in terminis docuit el pronuntiavit Beatissimam Virginem a macula peccati originalis praeservata m fuisse immunem. Quod ex supradictis iam patet, ex quibus placet haec quae sequuntur testimonia *n medium CAP. XVII. — EPILOGUS AC TOTIUS OPERIS CONCLUSIO 359 iterum depromere : ι° I. Seni. dist. 44. q. 1. a. 3. ad 3. : Puritas intenditur per reces-um a contrario ; et ideo potest aliquid creatum inveniri, quo nihil purius esse potest in rebus creatis, si nulla contagione peccati inquinatum sit ; et talis fuit, puritas Beatae Virginis, quae a peccato originali d actuali immunis fuit ; tamen sub Deo, in quantum erat in ea potentia ad peccandum. » 2° Exposit. in Psalm. 18. : In sole posuit tabernaculum suum : id est, corpus suum Christus posuit in sole, id est in Beata Virgine, quae nullam habuit obscuritatem peccati. Cantic. 4, 7 : Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in le. » 30 In Psalm. 14. : « In Christo ct in Virgine Maria nulla omnino macula fuit. « Atque in Comment, supra Epist. ad Ephesios, cap. 1. lect. 3 : t Sicut Deus praeordinavit aliquos sanctos ad maiorem dignitatem, ita et abundantiorem gratiam eis infudit ; sicut Christo Homini, quem ad unitatem personae assumpsit, contulit gratiam singularem ; et gloriosam Virginem Mariam, quam in Matrem elegit, et quantum ad animam ct quantum ad corpus gratia implevit. » Ac denique in opusculo 1 De dile­ ctione Dei, circa finem : « Fecit ergo Summus Artifex in ostentationem pleniorem artis suae speculum unum, claris­ simo clarius, Seraphim tersius et purius, et tantae puritatis, ut purius intelligi non posset nisi Deus esset : personam sc. gloriosissimae Virginis. De qua Anselmus : Decebat, ut illius Conceptio hominis de Matre purissima fieret, ea jniritate, qua maior sub Deo nequit intelligi. » Sub puritate igitur, quae soli Homini Deo debebatur (concludit D. Thomas), maximam Virgo Mater eius habere debuit. Hoc fuit quidem privilegium gratiae singularis, ut non solum hominis, sed Dei Mater fieret ; et ideo in Apocalipsi 12, i dicitur : Mulier amicta sole, quasi repleta Divi­ nitate2. Ex Maria enim natus est lesus, qui vocatur Christus ; Christus autem est Lux aeterna, Verbum Dei et Deus verus, Splendorque gloriae Patris ac figura substantiae eius. Mater 1 Opusc. 54. Edit. VivÈS, et 61. édit. Rom. 2 III Sent. dist. 3· <]· i· a· 11 S°1 2· 3· — Exposit. in Evang. Mathaei, cap. i· 360 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » itaque Verbi Divini Incarnati debuit quoque, sub puritate Hominis Dei, esse speculum sine macula Dei maiestatis et imago bonitatis illius. Divinae Sapientiae sedes, in quam nihil inquinatum incurrit, Beatissima Virgo ab omni prorsus peccati labe praeservata est immunis. Ortus eius sicut ortus surgentis aurorae ; amicta lumine sicut vestimento ; pulchra ut luna; specior sole; et luci comparata, invenitur prior1. Soli ergo Deo honor, et laus, et gloria, qui elegit eam et praelegit eam et creavit eam in Spiritu Sancto. Et quoniam qui creavit eam in sanctitate et iustitia coram ipso, habi­ tavit in ea et fecit illi magna qui potens est ; ecce enim ex hoc beatam eam dicent omnes generationes, et benedicunt eam omnes simul angeli et homines una voce dicentes : Ave, gratia plena; benedicta tu inter mulieres; et benedictus fructus ventris tui. Tu, gloria lerusalem ; tu, laetitia Israel; tu, honorificentia populi nostri 2. 1 Sapient, γ. 26-29. — Hebr. 1, 3. ~ Luc. 1, 28 et 42-49. — Judith, 15, 10. to appendices SS. D. N. Papæ Pii IX Constitutio qua definitur B. Mariæ Immaculata Conceptio Ineffabilis Deus, cuius viae misericordia et veritas, cuius voluntas omnipotentia, et cuius sapientia attingit a fine usque ; ad finem fortiter et disponit omnia suaviter, cum ab omni aeter­ nitate praeviderit luctuosissimam totius humani generis ruinam ex Adami transgressione derivandam, atque in mysterio a saeculis abscondito primum suae bonitatis opus decreverit per Verbi incar­ nationem sacramento occultiore complere, ut contra misericors suum propositum homo diabolicae iniquitatis versutia actus in culpam non periret, et quod in primo Adamo casurum erat, in secundo felicius erigeretur, ab initio et ante saecula unigenito Filio suo Matrem, ex qua caro factus in beata temporum plenitu­ dine nasceretur, elegit atque ordinavit, tantoque prae creaturis universis est prosequutus amore, ut in illa una sibi propensissima voluntate complacuerit. Quapropter illam longe ante omnes angelicos Spiritus, cunctosque Sanctos coelestium omnium charismatum copia de thesauro divinitatis deprompta ita mirifice cumulavit, ut Ipsa ab omni prorsus peccati labe semper libera, ac tota pulchra et perfecta, eam innocentiae et sanctitatis plenitu­ dinem prae se ferret, qua maior sub Deo nullatenus intelligitur, et quam praeter Deum nemo assequi cogitando potest. Et quidem decebat omnino, ut perfectissimae sanctitatis splendoribus semper ornata fulgeret, ac vel ab ipsa originalis culpae labe plane immunis amplissimum de antiquo serpente triumphum referret tam vene­ rabilis mater, cui Deus Pater unicum Filium suum, quem de corde suo aequalem sibi genitum tanquam seipsum diligit, ita 362 z 3j D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» APPENDICES 363 dare disposuit, ut naturaliter esset unus idemque communis Dei I pascendi agnos et oves, confirmandi fratres, et universam regendi Patris et Virginis Filius, et quam ipse Filius substantialiter facere l et gubernandi Ecclesiam. Enimvero Praedecessores Nostri vehementer gloriati sunt sibi matrem elegit, et de qua Spiritus Sanctus voluit, et operatus Apostolica sua auctoritate festum Conceptionis in Romana Ecclesia est, ut conciperetur et nasceretur ille, de quo ipse procedit. instituere, ac proprio Officio, propriaque Missa, quibus praerogativa Quam originalem augustae Virginis innocentiam cum admi­ immunitatis ab haereditaria labe manifestissime asserebatur, rabili eiusdem sanctitate, praecelsaque Dei matris dignitate augere, honestare, et cultum iam institutum omni ope promovere, omnino cohaerentem catholica Ecclesia, quae a Sancto semper amplificare sive erogatis indulgentiis, sive facultate tributa civi­ edocta Spiritu columna est ac firmamentum veritatis, tanquam tatibus, provinciis, regnisque, ut Deiparam sub titulo Immacu­ doctrinam possidens divinitus acceptam, et coelestis revelationis latae Conceptionis patronam sibi deligerent, sive comprobatis deposito comprehensam multiplici continenter ratione, splendiSodalitatibus, Congregationibus, Religiosisque Familiis ad Imma­ disque factis magis in dies explicare, proponere, ac fovere nunquam culatae Conceptionis honorem institutis, sive laudibus eorum destitit. Hanc enim doctrinam ab antiquissimis temporibus vigen­ pietati delatis, qui monasteria, xenodochia, altaria, templa sub tem, ac fidelium animis penitus insitam, et sacrorum Antistitum Immaculati Conceptus titulo erexerint, aut sacramenti religione curis studiisque per catholicam orbem mirifice propagatam ipsa interposita immaculatam Deiparae Conceptionem strenue propu­ Ecclesia luculentissime significavit, cum eiusdem Virginis Con­ gnare spoponderint. Insuper summopere laetati sunt decernere ceptionem publico fidelium cultui ac venerationi proponere non Conceptionis festum ab omni Ecclesia esse habendum eodem censu dubitavit. Quo illustri quidem facto ipsius Virginis Conceptionem veluti singularem, miram, et a reliquorum hominum primordiis ac numero, quo festum Nativitatis, idemque Conceptionis festum longissime secretam, et omnino sanctam colendam exhibuit, cum cum octava ab universa Ecclesia celebrandum, et ab omnibus inter Ecclesia nonnisi de Sanctis dies festos concelebret. Atque idcirco ea quae praecepta sunt, sancte colendum, ac Pontificiam Capellam vel ipsissima verba, quibus divinae Scripturae de increata Sapientia in Patriarchali Nostra Liberiana Basilica die Virginis Conceptioni loquuntur, eiusque sempiternas origines repraesentant, consuevit sacro quotannis esse peragendam. Atque exoptantes in fidelium tum in ecclesiasticis Officiis, tum in sacrosancta Liturgia adhihere, animis quotidie magis fovere hanc de Immaculata Deiparae et ad illius Virginis primordia transferre, quae uno eodemque Conceptione doctrinam, eorumque pietatem excitare ad ipsam decreto cum divinae Sapientiae incarnatione fuerant praestituta. Virginem sine labe originali conceptam colendam, et venerandam, Quamvis autem haec omnia penes fideles ubique prope recepta gavisi sunt quam libentissime facultatem tribuere, ut in Lauretanis ostendant, quo studio eiusmodi de Immaculata Virginis Concep­ Litaniis, et in ipsa Missae Praefatione Immaculatus eiusdem tione doctrinam ipsa quoque Romana Ecclesia, omnium Eccle­ Virginis proclamaretur Conceptus, atque adeo lex credendi ipsa siarum mater et magistra fuerit prosequuta, tamen illustria huius supplicandi lege statueretur. Nos porro tantorum Praedecessorum Ecclesiae facta digna plane sunt, quae nominatim recenseantur, vestigiis inhaerentes, non solum quae ab ipsis pientissime sapiencum tanta sit eiusdem Ecclesiae dignitas, atque auctoritas, tissimeque fuerant constituta probavimus, et recepimus, verum quanta illi omnino debetur, quae est catholicae veritatis et unitatis etiam memores institutionis Sixti IV, proprium de Immaculata centrum, in qua solum inviolabiliter fuit custodita religio, ct ex Conceptione Officium auctoritate Nostra munivimus, illiusque qua traducem fidei reliquae omnes Ecclesiae mutuentur oportet. usum universae Ecclesiae laetissimo prorsus animo concessimus. Itaque eadem Romana Ecclesia nihil potius habuit quam eloquenQuoniam vero quae ad cultum pertinent, intimo plane vinculo tissimis quibusque modis Immaculatam Virginis Conceptionem, cum eiusdem obiecto conserta sunt, neque rata et fixa manere eiusque cultum et doctrinam asserere, tueri, promovere et vindi­ possunt, si illud anceps sit, et in ambiguo versetur; iccirco care. Quod apertissime planissimeque testantur et declarant tot Decessores Nostri Romani Pontifices omni cura Conceptionis insignia sane acta Romanorum Pontificum Decessorum Nostro­ cultum amplificantes, illius etiam obtectum ac doctrinam declarare rum, quibus in persona Apostolorum Principis ab ipso Christo et inculcare impensissime studuerunt. Etenim clare aperteque Domino divinitus fuit commissa suprema cura atque potestas docuere festum agi de Virginis Conceptione, atque uti falsam, et 364 I appendices 365 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS Û I meratae semper Virginis Mariae Conceptione festum solemniter ab Ecclesiae mente alienissimam proscripserunt illorum opinionem, I celebrat, et speciale ac proprium super hoc officium olim ordinavit qui non Conceptionem ipsam, sed sanctificationem ab Ecclesia coli iuxta piam, devotam et laudabilem institutionem, quae a Sixto IV arbitrarentur et affirmarent. Neque mitius cum iis agendum esse I Praedecessore Nostro tunc emanavit ; volentesque laudabili huic existimarunt, qui ad labefactandam de Immaculata Virginis pietati et devotioni, et festo, ac cultui secundum illam exhibito, Conceptione doctrinam, excogitato inter primum atque alterum in Ecclesia Romana post ipsius cultus institutionem numquam Conceptionis instans et momentum discrimine, asserebant, cele­ immutato, Romanorum Pontificum Praedecessorum Nostrorum brari quidem Conceptionem, sed non pro primo instanti atque exemplo favere, nec non tueri pietatem, et devotionem hanc momento. Ipsi namque Praedecessores Nostri suarum partium , colendi, ct celebrandi beatissimam Virginem, praeveniente scilicet esse duxerunt, et Beatissimae Virginis Conceptionis festum, et Spiritus Sancti gratia, a peccato originali praeservatam, cupienConceptionem pro primo instanti tanquam verum cultus obieclum tesque in Christi grege unitatem spiritus in vinculo pacis, sedatis omni studio tueri ac propugnare. Hinc decretoria plane verba, I offensionibus ct jurgiis, amotisque scandalis conservare : ad quibus Alexander VII Decessor Noster sinceram Ecclesiae inentem praefatorum Episcoporum cum Ecclesiarum suarum Capitulis, ac declaravit inquiens : « Sane vetus est Christi fidelium erga eius Philippi Regis, eiusque Regnorum oblatam Nobis instantiam, beatissimam Matrem Virginem Mariam pietas sentientium eius ac preces, Constitutiones, et Decreta, a Romanis Pontificibus animam in primo instanti creationis, atque infusionis in corpus Praedecessoribus Nostris, et praecipue a Sixto IV, Paulo V et fuisse speciali Dei gratia et privilegio, intuitu meritorum lesu Gregorio XV edita in favorem sententiae asserentis, Animam Christi eius Filii humani generis Redemptoris, a macula peccati beatae Mariae Virginis in sui creatione, et in corpus infusione, originalis praeservatam immunem, atque in hoc sensu eius Con­ Spiritus Sancti gratia donatam, et a peccato originali praeser­ ceptionis festivitatem solemni ritu colentium et celebrantiumj. » vatam fuisse, nec non et in favorem festi, et cultus Conceptionis Atque illud in primis solemne quoque fuit iisdem Decessoribus eiusdem \ irginis Deiparae, secundum piam istam sententiam, ut Nostris doctrinam de Immaculata Dei Matris Conceptione sartam praefertur, exhibiti, innovamus, et sub censuris et poenis in tectamque omni cura, studio et contentione tueri. Etenim non eisdem Constitutionibus contentis, observari mandamus. solum nullatenus passi sunt, ipsam doctrinam quovis modo a quo­ « Et insuper omnes et singulos, qui praefatas Constitutiones, piam notari, atque traduci, verum etiam longe ulterius progre&i seu Decreta ita pergent interpretari, ut favorem per illas dictae perspicuis declarationibus, iteratisque vicibus edixerunt, doc­ sententiae, ct festo seu cultui secundum illam exhibito, frustrentur, trinam, qua Immaculatam Virginis Conceptionem profitemur, esse, vel qui hanc eamdem sententiam, festum seu cultum in disputa­ suoque merito haberi cum ecclesiastico cultu plane consonam, tionem revocare, aut contra ea quoquo modo directe, vel indirecte eamque veterem, ac prope universalem et eiusmodi, quam Romana aut quovis praetextu, etiam definibilitatis eius examinandae, sive Ecclesia sibi fovendam, tuendamque susceperit, atque omnino sacram Scripturam, aut sanctos Patres, sive Doctores glossandi dignam, quae in sacra ipsa Liturgia, solemnibusque precibus vel interpretandi, denique alio quovis praetextu seu occasione, usurparetur. Neque his contenti, ut ipsa de Immaculato Virginis scripto seu voce loqui, concionari, tractare, disputare, contra ea Conceptu doctrina inviolata persisteret, opinionem huic doctrinae quidquam determinando, aut asserendo, vel argumenta contra ea adversam sive publice, sive privatirn defendi posse severissime afferendo, ct insoluta relinquendo, aut alio quovis inexcogitabili prohibuere, eamque multiplici veluti vulnere confectam esse modo disserendo ausi fuerint ; praeter poenas et censuras in voluerunt. Quibus repetitis luculentissimisque declarationibus, Constitutionibus Sixti IV contentas, quibus illos subiacere volu­ ne inanes viderentur, adiecere sanctionem ; quae omnia laudatus mus, et per praesentes subiicimus, etiam concionandi, publice Praedecessor Noster Alexander VIT his verbis est complexus : legendi, seu docendi, et interpretandi facultate, ac voce activa, et « Nos considerantes, quod Sancta Romana Ecclesia de Intepassiva in quibuscumque electionibus, eo ipso absque alia decla­ ratione privatos esse volumus ; nec non ad condonandum, publice Alcxander VII Const. Sollicitudo omnium Ecclesiarum, legendum docendum, et interpretandum perpetuae inhabilitatis VIII Decembris r66r. 366 D. THOMAS ET BULLA Λ INEFFABILIS DEUS « APPENDICES poenas ipso facto incurrere absque alia declaratione ; a quibus f magisterio, studio, scientia, ac sapientia tam splendide explicatam, I declaratam, confirmatam, et apud omnes catholici orbis populos, poenis nonnisi a Nobis ipsis, vel a Successoribus Nostris Romanis Pontificibus absolvi, aut super iis dispensari possint ; nec non . ac nationes mirandum in modum propagatam, in ipsa Ecclesia eosdem aliis poenis, Nostro, et eorumdem Romanorum Pontificum ' temper extitisse veluti a maioribus acceptam, ac revelatae doctri­ nae charactere insignitam illustria venerandae antiquitatis EccleSuccessorum Nostrorum arbitrio infligendis, pariter subiacere volumus, prout subiicimus per praesentes, innovantes Pauli V , siae orientalis et occidentalis monumenta validissime testantur. 1 Chnsti enim Ecclesia sedula depositorum apud se dogmatum et Gregorii XV superius memoratas Constitutiones sive Decreta. « Ac libros, in quibus praefata sententia, festum, seu cultus I custos, et vindex, nihil in his unquam permutat, nihil minuit, secundum illam in dubium revocatur, aut contra ea quomodo­ . nihil addit, sed omni industria vetera fideliter, sapienterque I tractando si qua antiquitus informata sunt, et Patrum fides sevit, cumque, ut supra, aliquid scribitur aut legitur, seu locutiones, ita limare, expolire studet, ut prisca illa coelestis doctrinae dogconciones, tractatus et disputationes contra eadem continentur, post Pauli V supra laudatum Decretum edita, aut in posterum ! mata accipiant evidentiam, lucem, distinctionem, sed retineant J plenitudinem, integritatem, proprietatem, ac in suo tantum quomodolibet edenda, prohibemus sub poenis et censuris in genere crescant, in eodem scilicet dogmate, eodem sensu, eademque Indice librorum prohibitorum contentis ; et ipso facto absque sententia. alia declaratione pro expresse prohibitis haberi volumus et Equidem Patres, Ecclesiaeque Scriptores coelestibus edocti mandamus. » eloquiis nihil antiquius habuere, quam in libris ad explicandas Omnes autem norunt quanto studio haec de Immaculata Scripturas, vindicanda dogmata erudiendosque fideles elucubratis Deiparae Virginis Conceptione doctrina a spectatissimis Religiosis summam Virginis sanctitatem, dignitatem, atque ab omni peccati Familiis, et celebrioribus Theologicis Academiis ac praestantissimis I lube integritatem, eiusque praeclaram de teterrimo humani generis rerum divinarum scientia Doctoribus fuerit tradita, asserta ac hoste victoriam multis mirisque modis ccrtatim praedicare atque propugnata. Omnes pariter norunt quantopere solliciti fuerint efferre. Quapropter enarrantes verba, quibus Deus praeparata Sacrorum Antistites vel in ipsis ecclesiasticis conventibus palam renovandis mortalibus suae pietatis remedia inter ipsa mundi publiceque profiteri, sanctissimam Dei Genitricem Virginem primordia praenuntians et deceptoris serpentis retudit audaciam, Mariam ob praevisa Christi Domini Redemptoris merita nunquam et nostri generis spem mirifice erexit inquiens : « Inimicitias ponam originali subiacuisse peccato, sed praeservatam omnino fuisse ab inter te et mulierem, semen tuum et semen illius », docuere divino originis labe, et iccirco sublimiori modo redemptam. Quibus illud hoc oraculo clare aperteque praemonstratum fuisse misericordem profecto gravissimum, et omnino maximum accedit, ipsam quoque humani generis Redemptorem, scilicet Unigenitum Dei Filium Tridentinam Synodum, cum dogmaticum de peccato originali Christum lesum, ac designatam beatissimam Eius Matrem Virgi­ ederet decretum, quo iuxta sacrarum Scripturarum, sanctorumque nem Mariam, ac simul ipsissimas utriusque contra diabolum Patrum, ac probatissimorum Conciliorum testimonia statuit, ac inimicitias insigniter expressas. Quocirca sicut Christus Dei definivit, omnes homines nasci originali culpa infectos, tamen hominumque mediator humana assumpta natura delens quod solemniter declarasse, non esse suae intentionis in decreto ipso, adversus nos erat chirographum decreti, illud cruci triumphator tantaque definitionis amplitudine comprehendere beatam, et affixit, sic sanctissima Virgo arctissimo, et indissolubili vinculo immaculatam Virginem Dei Genitricem Mariam. Hac enim decla­ cum eo coniuncta una cum Illo, et per Illum sempiternas contra ratione Tridentini Patres, ipsam beatissimam Virginem ab originali venenosum serpentem inimicitias exercens, ac de ipso plenissime labe solutam pro rerum temporumque adiunctis satis innuerunt, triumphans illius caput immaculato pede contrivit. atque adeo perspicue significarunt, nihil ex divinis Litteris, nihil Hunc eximium, singularemque Virginis triumphum, excellenex traditione, Patrumque auctoritate rite afferri posse, quod tissimamque innocentiam, puritatem, sanctitatem eiusque ab tantae Virginis praerogativae quovis modo refragetur. omni peccati labe integritatem, atque ineffabilem coelestium Et re quidem vera hanc de Immaculata beatissimae Virginis omnium gratiarum, virtutum, ac privilegiorum copiam, et magniConceptione doctrinam quotidie magis gravissimo Ecclesiae sensu, 368 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » tudinem iidem Patres viderunt tum in arca illa Noe, quae divinitus constituta a communi totius mundi naufragio plane salva et inco­ lumis evasit ; tum in scala illa, quam de terra ad coelum usque pertingere vidit lacob, cuius gradibus Angeli Dei ascendebant, et descendebant, cuiusque vertici ipse innitebatur Dominus ; tum in rubo illo, quem in loco sancto Moyses undique ardere, ac inter crepitantes ignis flammas non iam comburi aut jacturam vel minimam pati, sed pulchre virescere ac florescere conspexit : tum in illa inexpugnabili turri a facie inimici, ex qua mille clypei pendent, omnisque armatura fortium ; tum in horto illo concluso, qui nescit violari, neque corrumpi ullis insidiarum fraudibus; tum in corusca illa Dei civitate, cuius fundamenta in montibus sanctis ; tum in augustissimo illo Dei templo, quod divinis reful­ gens splendoribus plenum est gloria Domini ; tum in aliis eiusdem generis omnino plurimis, quibus excelsam Deiparae dignitatem, eiusque illabatam innocentiam, et nulli unquam naevo obnoxiam sanctitatem insigniter praenunciatam fuisse Patres tradiderunt. Ad hanc eamdem divinorum munerum veluti summam, originalemque Virginis, de qua natus est lesus, integritatem descri­ bendam iidem Prophetarum adhibentes eloquia non aliter ipsam augustam Virginem concelebrarunt, ac uti columbam mundam, et sanctam lerusalem, et excelsum Dei thronum, et arcam sancti­ ficationis et domum, quam sibi aeterna aedificavit Sapientia, et Reginam illam, quae deliciis affluens, et innixa super Dilectum suum, ex ore Altissimi prodivit omnino perfecta. Speciosa ac penitus cara Deo, et nullo unquam labis naevo maculata. Cum vero ipsi Patres, Ecclesiaeque Scriptores animo menteque repu­ tarent, beatissimam Virginem ab Angelo Gabriele sublimissimam Dei Matris dignitatem ei nuntiante, ipsius Dei nomine et iussu gratia plenam fuisse nuncupatam, docuerunt hac singulari solemnique salutatione nunquam alias audita ostendi, Deiparam fuisse omnium divinarum gratiarum sedem, omnibusque divini Spiritus charismatibus exornatam, imo eorumdem charismatum infinitum prope thesaurum, abyssumque inexhaustam, adeo ut nunquam maledicto obnoxia, et una cum Filio perpetuae benedictionis particeps ab Elisabeth divino acta Spiritu audire meruerit : Benedicta Tu inter mulieres, et benedictus fructus ventris tui. Hinc non luculenta minus, quam concors eorumdem sententia, gloriosissimam V irginem, cui fecit magna, qui potens est, ea coelestium omnium donorum vi, ea gratiae plenitudine, eaque innocentia emicuisse, qua veluti ineffabile Dei miraculum, immo appendices 369 extiterit,, ci et au ad omnium miraculorum apex, upeA, ac digna Dei Mater vaiucih Deum ipsum pro ratione creatae naturae, quam proxime accedens omnibus, qua humanis, qua angelicis praeconiis celsior evaserit. Atque iccirco ad originalem Dei Genitricis innocentiam, iustitiamque vindicandam, non Eam modo cum Heva adhuc virgine, adhuc innocente, adhuc incorrupta, et nondum mortiferis fraudulen­ tissimi serpentis insidiis decepta saepissime contulerunt, verum etiam mira quadam verborum, sententiarumque varietate praetu­ lerunt. Heva enim serpenti misere obsequuta et ab originali excidit innocentia, et illius mancipium evasit, sed beatissima Virgo originale donum iugiter augens, quin serpenti aures unquam praebuerit, illius vim potestatemque virtute divinitus accepta funditus labefactavit. Quapropter nunquam cessarunt Deiparam appellare vel lilium inter spinas, vel terram omnino intactam, virgineam, illibatam, immaculatam, semper benedictam, et ab omni peccati contagione liberam, ex qua novus formatus est Adam, vel irreprehensibilem, lucidissimum, amoenissimumque innocentiae, immortalitatis, ac deliciarum paradisum a Deo ipso consitum et ab omnibus venenosi serpentis insidiis defensum, vel lignum immarcescibile, quod peccati vermis nunquam corruperit, vel fontem semper illimem, et Spiritus Sancti virtute signatum, vel divinissimum templum, vel immortalitatis thesaurum, vel unam et solam non mortis sed vitae filiam, non irae sed gratiae germen, quod semper virens ex corrupta infectaque radice singulari Dei providentia praeter statas communesque leges effloruerit. Sed quasi haec, licet splen­ didissima, satis non forent, -propriis definitisque sententiis edixerunt, nullam prorsus, cum de peccatis agitur, habendam esse quaestio­ nem de sancta Virgine Maria, cui plus gratiae collatum fuit ad vincendum omni ex parte peccatum ; tum professi sunt, gloriosissi­ mam Virginem fuisse parentum reparatricem, posterorum vivificatricem, a saeculo electam, ab Altissimo sibi praeparatam, a Deo, quando ad serpentem ait : « Inimicitias ponam inter te et mulierem », praedictam, quae procul dubio venenatum eiusdem serpentis caput contrivit ; ac propterea affirmarunt, eamdem beatissimam Virginem fuisse per gratiam ab omni peccati labe integram, ac liberam ab omni contagione et corporis, et animae, et intellectus, ac semper cum Deo conversatam, et sempiterno foedere cum illo coniunctain, nunquam fuisse in tenebris, sed semper in luce, et iccirco idoneum plane extitisse Christo habitaculum non pro habitu corporis, sed pro gratia originali. { 3?0 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS 0 I . appendices 371 Accedunt' nobilissima effata, quibus de Virginis Conceptione I Nil igitur minim si de Immaculata Deiparae Virginis Conloquentes testati sunt, naturam gratiae cessisse ac stetisse tre­ I eptione doctrinam iudicio Patrum divinis Litteris consignatam, mulam pergere non sustinentem ; nam futurum erat ut Dei j tot gravissimis eorumdem testimoniis traditam, tot illustribus onerandae antiquitatis monumentis expressam et celebratam, Genitrix Virgo non antea ex Anna conciperetur, quam gratia ?: maximo gravissimoque Ecclesiae iudicio propositam et confirfructum ederet ; concipi siquidem primogenitam oportebat, ex lutam tanta pietate, religione et amore ipsius Ecclesiae Pastores, qua concipiendus esset omnis creaturae primogenitus. Testati populique fideles quotidie magis profiteri sint gloriati, ut nihil sunt carnem Virginis ex Adam sumptam maculas Adae non admi­ iisdem dulcius, nihil carius, quam ferventissimo affectu Deiparam sisse, ac propterea beatissimam Virginem tabernaculum esse ab Virginem absque labe originali conceptam ubique colere, venerari, ipso Deo creatum, Spiritu Sancto formatum, et purpureae revera invocare, et praedicare. Quamobrem ab antiquis temporibus operae quod novus ille Beseleel auro intextum variumque effinxit, Sacrorum Antistites, Ecclesiastici viri, regulares Ordines, ac vel eamdemque esse meritoque celebrari ut illam, quae proprium Dei ipsi imperatores et Reges ab hac Apostolica Sede enixe efflagita­ opus primum extiterit ignitis maligni telis latuerit, et pulchra runt, ut Immaculata sanctissimae Dei Genitricis Conceptio veluti natura, ac labis prorsus omnis nescia, tanquam aurora undequaque catholicae fidei dogma definiretur. Quae postulationes hac nostra rutilans in mundum prodiverit in sua Conceptione Immaculata. quoque aetate iteratae fuenint ac potissimum felicis recorda­ Non enim decebat, ut illud vas electionis communibus laces­ tionis Gregorio XVI Praedecessori Nostro, ac Nobis ipsis oblatae seretur injuriis, quoniam plurimum a caeteris differens, natura sunt tum ab Episcopis, tum a clero saeculari, tum a Religiosis communicavit non culpa, immo prorsus decebat ut sicut Unige­ Familiis, ac summis Principibus et fidelibus populis. nitus in coelis Patrem habuit, quem Seraphim ter Sanctum Nos itaque singulari animi Nostri gaudio haec omnia probe extollunt, ita Matrem haberet in terris, quae nitore sanctitatis noscentes, ac serio considerantes, vix dum licet immeriti arcano nunquam cancerit. Atque haec quidem doctrina adeo maiorum divinae Providentiae consilio ad hanc sublimem Petri Cathedram mentes, animosque occupavit, ut singularis et omnino mirus evecti totius Ecclesiae gubernacula tractanda suscepimus, nihil penes illos invaluerit loquendi usus, quo Deiparam saepissime compellarunt immaculatam omnique ex parte immaculatam, inno­ certe antiquius habuimus, quam pro summa Nostra vel a teneris annis erga sanctissimam Dei Genitricem Virginem Mariam vene­ centem et innocentissimam, illibatam et undequaque illibatam, ratione, pietate et affectu ea omnia peragere, quae adhuc in sanctam et ab omni peccati sorde alienissimam, totam puram, Ecclesiae votis esse poterant, ut beatissimae Virginis honor totam intemeratam, ac ipsam prope puritatis et innocentiae formam pulchritudine pulchriorem, venustate venustiorem, sanc­ augeretur, eiusque praerogativae uberiori luce niterent. Omnem tiorem sanctitate, solamque sanctam purissimamque anima et autem maturitatem adhibere volentes constituimus peculiarem corpore, quae supergressa est omnem integritatem et virginitatem, W. FF. NN. S. R. E. Cardinalium religione, consilio, ac divinarum reruni scientia illustrium Congregationem, et viros ex clero tum ac sola tota facta domicilium universarum gratiarum Sanctissimi saeculari, tum regulari, theologicis disciplinis apprime excultos Spiritus et quae, solo Deo excepto, extitit cunctis superior, et selegimus, ut ea omnia, quae Immaculatam Virginis Conceptionem ipsis Cherubim et Seraphim, et omni exercitu Angelorum natura respiciunt, accuratissime perpenderent, propriamque sententiam Pulchrior, formosior et sanctior, cui praedicandae coelestes et ad Nos deferrent. Quamvis autem Nobis ex receptis postulationibus terrenae linguae minime sufficiunt. Quem usum ad sanctissimae de definienda tandem aliquando Immaculata Virginis Conceptione quoque Liturgiae monumenta atque ecclesiastica officia sua perspectus esset plurimorum Sacrorum Antistitum sensus, tamen veluti sponte fuisse traductum, ct in illis passim recurrere, ampliEncyclicas Litteras die 2 Februarii anno 1849 Caietae datas ad terque dominari nemo ignorat, cum in illis Deipara invocetur et omnes Venerabiles Fratres totius catholici orbis Sacrorum Anti­ praedicetur veluti una incorrupta pulchritudinis columba, veluti stites misimus, ut, adhibitis ad Deum precibus, nobis scripto rosa semper vigens, et undequaque purissima et semper imma­ etiam significarent, quae esset suorum fidelium erga Immaculatam culata semperque beata, ac celebretur uti innocentia, quae Deiparae Conceptionem pietas, ac devotio, et quid ipsi praesertim nunquam fuit laesa, et altera Heva, quae Emmanuelem peperit. APPENDICES 372 373 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS» · Antistites de hac ipsa definitione ferenda sentirent, quidve exoptarent, ut, quo fieri solemnius posset, supremum Nostrum indicium proferremus. Non mediocri certe solatio affecti fuimus ubi eorumdem Vene­ rabilium Fratrum ad Nos responsa venerunt. Nam iidem incre­ dibili quadam jucunditate, laetitia, ac studio Nobis rescribentes non solum singularem suam, et proprii cuiusque cleri, populique fidelis erga Immaculatum beatissimae Virginis Conceptum pieta­ tem, mentemque denuo confirmarunt, verum etiam communi veluti voto a Nobis expostularunt, ut Immaculata ipsius Virginis Conceptio supremo Nostro indicio et auctoritate definiretur. Nec minori certe interim gaudio perfusi sumus, cum NN. FF. NN. S. R. E. Cardinales commemoratae peculiaris Congregationis et •praedicti Theologi Consultores a Nobis electi pari alacritate et studio post examen diligenter adhibitum hanc de Immaculata Deiparae Conceptione definitionem a Nobis efflagitaverint. Post haec illustribus Praedecessorum Nostrorum vestigiis inhaerentes, ac rite recteque procedere optantes indiximus et habuimus Consistorium, in quo Venerabiles Fratres Nostros Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinales alloquuti sumus eosque summa animi Nostri consolatione audivimus a nobis exposcere, ut dogmaticam de Immaculata Deiparae Virginis Conceptione definitionem emittere vellemus. ■ V'.· ' < Itaque plurimum in Domino confisi advenisse temporum opportunitatem pro Immaculata sanctissimae Dei Genitricis Virginis Mariae Conceptione definienda, quam divina eloquia, veneranda traditio, perpetuus Ecclesiae sensus, singularis catholi­ corum Antistitum, ac fidelium conspiratio et insignia Praedeces­ sorum Nostrorum acta, constitutiones mirifice illustrant atque declarant ; rebus omnibus diligentissime perpensis, et assiduis, fervidisque ad Deum precibus effusis, minime cunctandum Nobis esse censuimus supremo Nostro iudicio Immaculatam ipsius Vir­ ginis Conceptionem sancire, definire, atque ita pientissimis catholici orbis desideriis, Nostraeque in ipsam sanctissimam Virginem pietati satisfacere, ac simul in Ipsa Unigenitum Filium suum Dominum Nostrum lesum Christum magis atque magis honori­ ficare, cum in Filium redundet quidquid honoris et laudis in Matrem impenditur. ‘Z Quare postquam nunquam intermisimus in humilitate et ieiunio privatas Nostras et publicas Ecclesiae preces Deo Patri per J-ilium Eius offerre, ut Spiritus Sancti virtute mentem Nostram dirigere, et confirmare dignaretur, implorato universae coelestis Curiae praesidio, et advocato cum gemitibus Paraclito Spiritu, toque sic adspirante, ad honorem Sanctae et Individuae Trinitatis, id decus et ornamentum Virginis Deiparae, ad exaltationem Fidei catholicae, et Christianae Religionis augmentum, auctoritate Domini Nostri lesu Christi, beatorum Apostolorum Petri et Pauli, ac Nostra declaramus, pronuntiamus et definimus, doctrinam, fuae tenet beatissimam Virginem Mariam in primo instanti suae Conceptionis juisse singulari omnipotentis Dei gratia et privilegio, intuitu meritorum Christi lesu Salvatoris humani generis, ab omni originalis culpae labe praeservatam immunem, esse a Deo revelatam, rique tccirco ab omnibus fidelibus firmiter constanterque credendam. Quapropter si qui secus ac a Nobis definitum est, quod Deus avertat, praesumpserint corde sentire, ii noverint, ac porro sciant, se proprio iudicio condemnatos, naufragium circa fidem passos esse, et ab unitate Ecclesiae defecisse, ac praeterea facto ipso suo semet poenis a iure statutis subiicere si quod corde sentiunt, verbo aut scripto, vel alio quovis externo modo significare ausi fuerint. Repletum quidem est gaudio os Nostrum et lingua Nostra exultatione, atque humillimas maximasque Christo lesu Domino Nostro agimus et semper agemus gratias, quod singulari suo beneficio Nobis licet immerentibus concesserit hunc honorem atque hanc gloriam et laudem sanctissimae suae Matri offerre et decernere. Certissima vero spe et omni prorsus fiducia nitimur fore, ut ipsa beatissima Virgo, quae tota pulchra et Immaculata venenosum crudelissimi serpentis caput contrivit, et salutem attulit mundo, quaeque Prophetarum, Apostolorumque prae­ conium, et honor Martyrum, omniumque Sanctorum laetitia et corona, quaeque tutissimum cunctorum periclitantium perfugium, et fidissima auxiliatrix, ac totius terrarum orbis potentissima apud unigenitum Filium suum mediatrix, et conciliatrix, ac praeclarissimum Ecclesiae sanctae decus et ornamentum, firmissimumque praesidium, cunctas semper interemit haereses, et fideles populos, gentesque a maximis omnis generis calamitatibus eripuit, ac Nos ipsos a tot ingruentibus periculis liberavit; velit validissimo suo patrocinio efficere, ut sancta Mater Catholica Ecclesia cunctis amotis difficultatibus, cunctisque profligatis erroribus ubicumque gentium, ubicumque locorum, quotidie magis vigeat, floreat, ac regnet a mari usque ad mare et a flumine usque ad terminos orbis terrarum, omnique pace, tranquillitate, ac libertate fruatur ut \ 374 APPENDICES D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» rei veniam, aegri medelam, pusili corde robur, afflicti consola­ tionem, periclitantes adiutorium obtineant, ct omnes errantes discussa mentis caligine ad veritatis ac iustitiae semitam redeant, ac fiat unum ovile et unus pastor. Audiant haec Nostra verba omnes Nobis carissimi Catholicae Ecclesiae filii, et ardentiori usque pietatis, religionis, et amoris studio pergant colere, invocare, exorare beatissimam Dei Geni­ tricem Virginem Mariam sine labe originali conceptam, atque ad hanc dulcissimam misericordiae et gratiae Matrem in omnibus periculis, angustiis, necessitatibus, rebusque dubiis ac trepidis cum omni fiducia confugiant. Nihil enim timendum, nihilque desperandum Ipsa duce, Ipsa auspice, Ipsa propitia, Ipsa prote­ gente, quae maternum sane in nos gerens animum, nostraeque salutis negotia tractans de universo humano genere est sollicita, et coeli terraeque Regina a Domino constituta, ac super omnes Angelorum choros Sanctorumque ordines exaltata adstans a dextris Unigeniti Filii sui Domini Nostri lesu Christi matemis suis precibus validissime impetrat, et quod quaerit invenit, ac frustrari non potest. Denique ut ad universalis Ecclesiae notitiam haec Nostra de Immaculata Conceptione beatissimae Mariae definitio deducatur, has Apostolicas Nostras Litteras, ad perpetuam rei memoriam exstare voluimus ; mandantes ut harum transsumptis, seu exem­ plis etiam impressis, manu alicuius Notarii publici subscriptis, et sigillo personae in ecclesiastica dignitate constitutae munitis eadem prorsus fides ab omnibus adhibeatur, quae ipsis praesen­ tibus adhiberetur, si forent exhibitae, vel ostensae. Nulli ergo hominum liceat paginam hanc Nostrae declarationis, pronunciationis ac definitionis infringere, vel ei ausu temerario adversari et contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei ac beatorum Petri et Pauli Apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Romae apud Sanctum Petrum Anno Incarnationis Dominicae millesimo octingentesimo quinquagesimo quarto, VI Idus Decembris, Pontificatus Nostri anno nono. PIUS PP. IX. 375 II Adnotationes quaedam circa Formulam definitionis. Declaramus, pronuntiamus et definimus : Doctrinam, quae tenet, Beatissimam Virginem Mariam in primo instanti suae Con­ ceptionis fuisse singulari Omnipotentis Dei gratia et privilegio, intuitu meritorum Christi lesu, Salvatoris humani generis, ab omni originalis culpae labe praeservatani immunem, esse a Deo revelatam atque idcirco ab omnibus fidelibus firmiter constanterque credendam. » I 1 Praeservationls sublectum. « Sujet du privilège. — C’est la bienheureuse Vierge Marie, considérée au premier instant de son existence humaine, beatissi­ mam Virginem Mariam in primo instanti suae Conceptionis. Sous ce rapport, la formule employée par Pie IX diffère de celle qu’avait employée, en 1661, Alexandre VII. Dans la Bulle Sollicitudo omnium Ecclesiarum, le sujet du privilège était directement l’âme de Marie, eius animam in primo creationis instanti atque infusionis in corpus. Les mêmes termes figuraient dans le premier schéma de la Bulle de définition, rédigé par le P. Perrone, animam Beatissimae Virginis Mariae, cum primum fuit creata et in suum corpus infusa ; iis furent maintenus dans un nouveau schéma et les multiples retouches qu’il subit, jusqu’au moment où se fit la réunion des évêques chargés de l’examiner. Alors Mgr Francesco Bruni, évêque d’Ugento, proposa de faire porter l’exemption non sur lame seule, mais sur la personne : dc persona, non de sola anima, asserenda sit. Le Cardinal Joseph Pccci, évêque de Gubbio, parla dans le même sens au Consistoire qui suivit ; il fallait, dit-il, éviter tous les termes susceptibles de ramener l’opposition mise par les scolastiques entre le corps et l’âme à propos de la con­ ception de Marie, et, pour cela, faire tomber la définition sur la 376 D. THOMAS ET BULLA « INEFFABILIS DEUS » personne même : ita ut definitio respiceret personam Mariae. La motion fut agréée, et l’ancienne formule disparut pour faire place à la nouvelle ct définitive : Beatissimam Virginem Mariam in primo instanti suae Conceptionis L La conséquence de ce qui précède, c'est que dans le membre de phrase in primo instanti suae Conceptionis, le mot de conception s’entend, non de l'acte générateur, mais de son terme, et de celui-ci parvenu à sa perfection, au moment même où l’âme est unie au corps, puisqu'alors seulement il y a personne humaine. La conception ainsi envisagée s’appelle... conception passive con­ sommée. Conception passive, par opposition à la conception active, qui est l’acte générateur des parents ; conception passive consommée, par opposition à la conception passive commencée, dans l’hypothèse philosophique oû l’embryon ne serait vivifié par une âme humaine qu'après une certaine période de prépara­ tion et de développement. La définition de 1854 ne tranche pas cette question controversée, de savoir à quel moment précis se fait l’animation ou l’union de l’âme et du corps ; elle ne dit pas dans quelle condition se trouverait la chair de Marie dans la supposition d'une conception passive d’abord imparfaite, puis parfaite ; elle dit seulement qu’au premier instant de son existence comme personne humaine, la bienheureuse Vierge jouit du privilège affirmé. II résulte des mêmes principes que, dans la formule : Imma­ culée Conception, l’épithète d’Immaculée tombe sur la conception de Marie, et non pas sur la conception de sainte Anne 1 23 » Inde apparet in primis quoad hoc definitionis punctum mira concordia inter Bullam dogmaticam Ineffabilis Deus et theologi­ cam doctrinam de prima sanctificatione Beatissimae Virginis, quam D. Thomas semper et ubique-docuit ac propugnavit. Inde ostenditur etiam profundus sensus illius a. 2. q. 27. III. Part. Summae Theologicae : Utrum B. Virgo sanctificata fuerit ante animationem. Angelicus namque Doctor constanter asseruit B. Virginem sanctificatam fuisse, non in suis parentibus, non in conceptione carnis in die conceptionis ipsius, non in ipsa 1 Mgr Vincenzo Sardi, La solenne definizionc det dogma dell’ Imma­ culato Concepimiento di Maria Santissima, t. II. pag. 33, 8/, 242-45, 292, 312, Rome, 1904. 3 X.-M. Le Bachelet, S. J. Dictionnaire Apologétique. — Marie. — Immaculée Conception, c. 210 ct 211. APPENDICES 377 carne sua ante animationem, non in anima ipsa ante unionem ad carnem, sed posl animationem, post constitutionem personae. Iuxta D. Thomae doctrinam, quae nunc videtur veluti consecrata per ipsam Immaculatae Conceptionis definitionem, subiectum privilegii, in prima ipsius sanctificatione Beatissimae Virgini collati, est ipsamet Beatissimae Virginis persona iam constituta ; nam aliter, ait D. Thomas, Beatissima Virgo non indigeret personaliter salute ac redemptione quae est per Christum % Praeservationis obiectum. « Objet du privilège. — Pie IX revendique pour la Mère du Sauveur l'exemption de toute tache de la faute originelle, ab omni ortginalis culpae labe praeservatam immunem... Mais que faut-il entendre par l'exemption de toute tache de la faute origi­ nelle, ab omni originalis culpae labe praeservatam immunem ? Il ne semble pas nécessaire d'attribuer une portée spéciale à l’ad­ jectif omni, à moins qu’on ne veuille considérer le péché sous son double rapport de tache physique, privation de la grâce sanctifiante, et de tache morale, état de culpabilité devant Dieu. Comme l’Eglise n’a pas pris part sur la nature intime du péché originel, on a voulu simplement exclure tout ce qui est vraiment péché, sans déterminer d’une façon précise en quoi cela consiste. D'ailleurs, au cours de la Bulle, le privilège marial est souvent exprimé abstraction faite de l’adjectif omni, par exemple : ab ipsa originalis culpae labe plane immunis, § Ineffabilis ; sine labe originali conceptam, § Enimvero ; a macula peccati originalis Praeservatam, § Quoniam vero, etc. En particulier, on ne pourrait pas légitimement faire rentrer dans la formule : ab omni originalis culpae labe praeservatam, l'exemption de la concupiscence, du jornes peccati ; car, d’après la doctrine du Concile de Trente, s<îss. V. can. 5., la concupiscence n’est pas vraiment péché. Il est vrai qu'en proposant de faire porter la définition sur la personne, et non sur Vâme seule de Marie, l'évêque d’Ugento avait ajouté cette réflexion : de la sorte, toute tache serait écartée de la Vierge, non pas seulement la tache du 1 Sum. Theol. III. q. 27. a. 2. et alibi passim. 37$ APPENDICES D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS » 379 péché proprement, qui se dit de lame, mais encore celle du péché talion, praeservatam immuncm. Il y a eu de la part de Jésus- improprement dit ou de la concupiscence, qui se rapporte au corps ; aussi demandait-il qu'à défaut d'une définition tombant sur la personne, on déclarât au moins Marie préservée non seule­ ment du péché proprement dit, mais encore de la concupiscence ou foyer du péché : immunitas ab originali peccato, vel de persona, Christ, Sauveur du genre humain, application non seulement anticipée, mais spéciale de ses mérites à sa Mère bénie. Aux autres, il applique le fruit de ses mérites pour les délivrer du mal où ils sont tombés ; à sa Mère, il applique ce fruit, c’est-à-dire la grâce, au premier instant de son existence, pour qu’elle ne tombe pas dans le mal. Marie est ainsi rachetée d’une façon plus noble que les autres: sublimiori modo redemptam. § Omnes autem norunt1. » Etiam hic, quoad modum privilegii B. Virgini collati, fulget harmonia inter dogmaticam Immaculatae Conceptionis definitio­ nem ac theologicam D. Thomae doctrinam circa primam Beatis­ simae Virginis sanctificationem. Etenim constanter asseruit : d) quod « prae omnibus aliis maiora privilegia gratiae acceperit2 » ; b) quod « ampliorem sanctificationis gratiam obtinuit quam loannes Baptista et leremias 3 » ; c) quod « prae coeteris maiorem debuit a Christo gratiae plenitudinem obtinere 4 » ; d) quod « ideo sub Christo, non de sola anima, asserenda sit ; vel saltem declarandum, Beatissi­ mam Virginem non solum ab omni reatu originalis peccati, sed etiam a fomite et concupiscentia praeservatam \ Mais on se contenta de faire tomber la définition sur la per­ sonne de Marie, sans rien de plus. Quelle que soit donc la faveur dont jouit à bon droit la thèse qui soustrait Marie, dès sa nais­ sance, à la loi du fomes peccati, quel que soit l’appui quelle trouve dans divers textes de Pères utilisés par les rédacteurs de la Bulle Ineffabilis, cette doctrine ne peut pas être considérée comme comprise dans la définition elle-même 2. » Inde patet similiter nullam prorsus intéressé oppositionem inter dogmaticam Immaculatae Conceptionis definitionem et theologicam D. Thomae doctrinam III. q. 27. a. 3., ubi Angelicus Doctor concludit : « Restat ergo ut dicamus quod vel totaliter fontes fuerit ab ea sublatus per primam sanctificationem, vel si remanserit, quod fuerit ligatus... Et ideo melius dicendum quod per sanctifica­ tionem in utero non fuerit sublatus B. Virgini fomes secundum essentiam, sed remanserit ligatus... Postmodum vero in ipsa Con­ ceptione carnis Christi, in qua primo debuit refulgere peccati immu­ nitas, credendum est quod ex prole redundaverit in Matrem, totaliter fomite subtracto » ; ut supra declaratum manet cap. 13, pag. 206. 1 3 Praeservationis modus. « Mode du privilège. — L’immunité revendiquée pour la Vierge Marie n’est pas une immunité quelconque. Elle ne res­ semble ni à celle des saints anges, ni à celle d’Adam et d'Eve avant leur péché, ni à celle de Notre-Seigneur conçu virginalement par l’opération du Saint-Esprit, c’est une immunité par préser1 Sardi, of), cit., tom. II., p. 242. Le Bachelet, toc. cil., c. 211 et 212 qui salvari non indiguit, maxima fuit B. Virginis puritas 6 » ; «) quod « ipsa super omnes alios sanctos a peccato purior fuit, veluti Divinae Sapientiae Mater electa, in quam nihil coinquinatum incurrit, ut dicitur Sapient. 7. 6 » ; /) quod « in Christo ct in Virgine Maria nulla omnino macula fuit. » (Exposit. in Psalm. 14.) Et alia plura D. Thomae testimonia iam antea allata ex quibus aperte liquet praeservatio B. Virginis ab omni peccati macula. Tametsi vero Beatissima Virgo maiorem prae ceteris debuit a Christo plenitudinem gratiae obtinere, et ampliorem sanctifi­ cationis gratiam obtinuerit quam Adam et Eva in statu iustitiae originalis ante peccatum, et quam etiam ipsi angeli qui fuerunt simul conditi atque in gratia sanctificante creati, attamen Beatis­ simae Virginis prima sanctificatio differt a sanctificatione ange­ lorum et primorum parentum ante peccatum, quia fuit sancti­ ficatio per modum redemptionis. Fuit quidem Beatissima Virgo sublimiori modo redempta ; verumtamen vere et proprie loquendo redempta. Habuit namque debitum proximum in sua propria persona contrahendi originale peccatum ; nam aliter B. V irgo 1 2 3 4 6 e Le Bachelet, loc. cit., c. 212. III. q. 27. a. i. Ibid. a. 6. ad 1. Ibid. a. 5. Ibid. a. 2. ad 2. III. Sent. dist. 3. q *· a· *· D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» 380 non fuisset redempta, seu intuitu meritorum Christi a peccato praeservata immunis. In debito proximo seu ratione personat includitur debitum remotum seu ratione naturae; at debitum remotum, seu ratione communis propagationis, non pugnat cum sanctificatione ante animationem, in cuius hypothesi B. Virgo personaliter non esset redempta, quamvis fuisset a peccato originali praeservata. Sanctificatio autem angelorum et protoparentum et Hominis Christi non dicitur nec dici potest redemptio ; quia nullum omnino praesupponit peccatum, nec in actu, nec in potentia debitrice seu in necessitate habendi illud. Sanctificatio vero B. Virginis dicenda est redemptio ; quia in primo instanti suae animationis fuit culpae originali obnoxia ; id est, habuit necessi­ tatem personalem incurrendi originale peccatum. Unde si B. Virgo in primo instanti suae existentiae fuisset sibi permissa secundum legem communem, nec ei applicata fuissent merita Redemptoris praevisa atque ex his meritis infusa gratia sanctificans, habuisset actu maculam culpae originalis, sicut omnes filii Adami ; et si sanctificata fuisset ante constitutionem suae propriae personae, non fuisset personaliter redempta. Et hoc est quod D. Thomas ait III. q. 27. a. 2 « Si quocumque modo ante animationem B. Virgo sanctificata fuisset, non indiguisset redemptione et salute quae est per Christum » ; ut supra manet ex professo declaratum ac ostensum. § 4 Praeservationis certitudo. « Certitude du privilège. — La Conception Immaculée est définie, non pas simplement comme une vérité ou conclusion théologique certaine, mais comme une vérité divinement révélée, a Deo revelatam. ...Au lieu des simples mots : a Deo revelatam, on lisait dans le premier schéma : constantem fuisse et esse catholicae Ecclesiae doctrinam cum Sacris Litteris et divina et afiostolica traditione cohaerentem h » Dans le schéma qui remplaça le précé­ dent, on mit : fuisse et esse constantem catholicae Ecclesiae doctri­ nam a Deo revelatam : assertion qui fut maintenue dans plusieurs rédactions ultérieures 2. Cependant un des théologiens consulteurs, 1 Sardi, oper. cit. tom. II. pag. 38. - Ibid., pag. 88, n6, i4o, 166, 192. APPENDICES 3δΐ fra Paolo di S. Giuseppe, carme, avait fait observer qu’en pré­ sence des faits, oppositions vives et longues, réserve même des Souverains Pontifes, etc., il semblait difficile d’affirmer qu’il y eût eu, sur ce point, doctrine constante de l’Eglise x. Des évê­ ques et des cardinaux furent du même sentiment. Mgr Kenrick conteste nettement l’existence d’une tradition primitive, en objec­ tant que, pendant plusieurs siècles, il n’avait pas été question de la conception de Marie. Mgr Atanasio Bonaventura, évêque de Lipari, parla d'une croyance d’abord implicite, et plus tard seule­ ment explicite1 2. Plusieurs évêques allemands revinrent sur le sujet avec plus d’insistance encore dans des observations motivées ; tels, Mgr de Reisach, archevêque de Munich, Mgr de Rauscher, archevêque de Vienne, le cardinal Schwarzenberg, archevêque de Prague, dont l’avis se résume en ces quelques mots : Nescio quomodo possit saepe saepius asseri, quoad primis Ecclesiae tempo­ ribus claris et indubiis testimoniis manifestata fuerit pia sententia, quod traditio semper viguerit3. En fin de compte, les termes contestés furent omis dans la formule de définition 4. Dans le corps de la Bulle, certaines expressions qui se rattachaient au même ordre d’idées furent modifiées et adoucies ; en particulier, il n’est plus question, § Et re quidem vera, de doctrine constante de l’Eglise, mais seulement de doctrine qui a toujours existé dans l’Eglise comme reçue des ancêtres, in ipsa Ecclesia semper exstitisse veluti a maioribus acceptam. Ce qui permet de conclure qu’en définissant l'immaculée Conception comme doctrine révélée et, à ce titre, contenue dans la Sainte Ecriture ou la Tradition, Pie IX n’a rien défini sur le mode, explicite ou seulement implicite, soit de la contenance de cette doctrine dans les sources de la révélation, soit de la profession ou croyance de cette même doctrine dans les premiers siècles du christianisme 5. » Iuxta supra dicta, scholastici Doctores medii aevi, ut Albertus Magnus, Bonaventura, Thomas, ipsemet Scotus, omnes uno ore asserebant : a) « quo tempore sanctificata fuerit B. K, ignoratur » ; b) « quando determinate fuerit, incertum est » ; c) « quid factum 1 2 3 4 5 Ibid., pag. 42 sq. Ibid., pag. 208, 209. Ibid., pag. 21$, 217 et 295. Ibid., pag. 274. Le Bachelet, ibid., c. 214 et 215. 302 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUSD sit, Deus novit » ; d) « quo die vel qua hora nescire quemquam hominem, nisi per revelationem. » Et adhuc Gregorius XV in Litteris 4 Iulii 1622 respondebat ad eos qui Immaculatae Conceptionis definitionem incipiebant iam postulare ; « Spiritus Sanctus accuratissimis precibus exoratus, nondum tanti Mysterii arcanum Ecclesiae suae patefecit L » In vespere iam definitionis, aliqui Episcopi, dum respondebant ad Litteras Encyclicas Pii IX, ita his verbis loquebantur : « Nullum profecto in Scripturis testi­ monium reperitur, quod ita aperta traditio explicuerit, ut dogma­ tico ferendo iudicio par sit et stabile fundamentum, etiamsi in aliquo sensu quidam ceu germen in semine forsan delitescat... Neque enim micare dicenda sunt traditionis vehicula, Patrum nempe dicta, Ecclesiae praxis, Sacrae Liturgiae, et consensus seu persuasio fidelium de praecellenti adeo privilegio, quum ea occulatissimi Bernardus et Aquinas, clari Virginis praecones, non viderunt... 2 » Verumtamen, doctrina, quae tenet Beatissimam Virginem Mariam in primo instanti suae Conceptionis fuisse ab omni origi­ nalis culpae labe praeservatam immunem, fuit solemniter definita tamquam « a Deo revelata ». Quomodo autem huiusmodi doctrina continetur in divina Revelatione ? Quomodo Immaculata Conceptio in divina revelatione contineatur. & HUI « Conclusion : comment l’immaculée Conception a été révélée. — Parmi les théologiens de la Commission préparatoire, quelquesuns recoururent à une Tradition objective, datant des Apôtres et suffisant à elle seule pour entraîner une définition. La plupart n’allèrent pas si loin ; ils jugèrent seulement que la Tradition active se présentait dans des conditions qui garantissaient une 1 Apud Joannem A S. Thoma, Curs. Theol. tom. i°. -—Com­ mendatio doctrina; S. Thomae. ,·'α98| Roskovany, B. V. Maria in suo Conceptu Immaculata ex monumentis omnium saeculorum demonstrata, tom. V. pag. 179 ct seqq . Episcopus Maioricensis. APPENDICES 383 connexion objective entre la vérité transmise et le dépôt primitif ; ce qui se vérifie soit que la Tradition active se relie à une Tradition orale primitive, soit qu'elle représente l’expression d’une vérité implicitement contenue dans les oracles divins, interprétés sous la lumière de la foi et de la doctrine catholique. Rien de tranché là-dessus : l’Immaculée Conception nous est simple­ ment proposée « comme une doctrine qui, au jugement des Pères, est consignée dans les Saintes Lettres et qu'ils ont euxmêmes transmise en de nombreux et graves témoignages. » Dans la formule de définition, rien n'a été dit sur la valeur respective de preuves alléguées ni sur les rapports de dépendance mutuelle qu’elles peuvent avoir ; bien plus, aucune preuve n’a été spécifiée. Seuls quelques passages de la Bulle, celui par exemple : Patres Pcclesiaeque Scriptores coelestibus edocti eloquiis docuere, etc., confirment ce qu’on a déjà vu de la volonté formelle de ne pas disjoindre l’Ecriture et la Tradition active. Sans vouloir trancher ce que l'Eglise n’a point tranché, conten­ tons-nous de dire que l’hypothèse d’une tradition orale, primitive, formelle, complètement distincte ou indépendante des Saintes Lettres, est sujette à de graves difficultés ; sans compter ce qu’elle a d’invérifiable et ce qu’elle semble avoir d’arbitraire, on ne s’explique guère alors ni l'absence de témoignages formels pen­ dant tant dc siècles, ni les controverses si vives qui ont existé plus tard, soit en Occident, soit en Orient. Reste que le privilège marial ait son fondement dernier dans la Sainte Ecriture \ inter­ prété par la Tradition active, mis en parallèle et éclairé l’un par l'autre, peut-être à l’aide dc données primitives sur le rôle de Marie comme nouvelle Eve. La vérité plus générale où le privilège est contenu, semble être la notion de Mère de Dieu, non pas la notion abstraite qui énonce simplement le rapport de génération physique, mais la notion concrète de Marie Mère dc Dieu, telle que celle-ci nous apparaît dans la révélation intégralement, c’est-à-dire Marie traitée vraiment en Mère par son divin Fils et constituée, dans l'œuvre de la réparation, nouvelle Eve, associée au nouvel Adam. C’est cette notion concrète de Marie Mère de Dieu, suffisamment indiquée par la Sainte Ecriture et corroborée par le sentiment de l’Eglise, qui est devenue pour les anciens Pères comme une valeur première dont ils ont exploité l’inépuisable contenu. • Genes. III. i$. et Luc. I. 28, 42. 3$4 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» Sous cet aspect, l’immaculée Conception rentre, comme un détail, dans la sainteté ou les perfections propres à la Mère du Verbe incarné, telle qu’il l'a voulue, et décemment voulue. C'est Marie sainte et pure, quand son âme sort des mains du Créateur et s’unit au corps qui devait porter YHomme-Dieu ; sainte et pure alors comme en sa naissance, comme au jour de l’Annonciation, comme dans l'ineffable nuit de l’enfantement divin, comme dans toutes les circonstances de sa vie unique. Suivant la juste réflexion de Scheeben, art. Empjângnis du Kirchenlexikon, 2me éd., tome IV, col. 462 : « Pour bien apprécier la place de cette doctrine dans la Tradition, il ne faut pas la considérer comme une vérité isolée, mais comme faisant partie de l’idée générale que l’Eglise a toujours eue de la sainteté de Marie et de son rôle dans l’économie de la Rédemption 1 »>. Primo : Dicendum est, quod veritas revelata Immaculatae APPENDICES 385 I constanter extollentium. Unde D. Thomas ibid., a. 2. ad 3. : < Licet Romana Ecclesia conceptionem Beatae Virginis non celebret; i tolerat tamen consuetudinem aliquarum Ecclesiarum illud jestum «librantium. Unde talis celebritas non est totaliter reprobanda. » Incepisse explicari et evolvi, dum in medio aevo S. Bernardus modos erroneos intelligendi Immaculatam Conceptionem dam­ navit ; et post S. Bernardum, SS. Albertus, Bonaventura et D. Thomas, reficientes sanctificationem B. Virginis quocumque ■iodo ante animationem, pervenerunt ad hanc finalem conclu-ionem : Beatissima Virgo sanctificata fuit post animationem, post constitutionem personae, posterioritate temporis vel saltem posterioritate naturae. Secundo : Sub magisterio Romanae Ecclesiae perventum est invia theologica SS. Bernardi, Alberti, Bonaventurae et Angelici Doctoris ad statuendam sanctificationem Beatissimae Virginis post constitutionem personae, post animationem, posterioritate naturae tantum, id est, in primo instanti temporis suae anima­ tionis. — Nam licet tempore D. Thomae Romana Ecclesia Con­ ceptionem Beatae Virginis adhuc non celebraret : a) tolerabat tamen consuetudinem aliquarum Ecclesiarum illud festum celebrantium. Quapropter D. Thomas, HI. q. 2. a. 2. ad 3. scripsit : • Talis celebritas non est totaliter reprobanda. » b) Deinde Sixtus IV. Const. Cum praecelsa anno 1476 festivitatis huius celebrationem commendavit et ad eam celebrandam fideles indulgentiis et peccatorum remissionibus invitavit, c) Postea idem Pontifex Const. Grave nimis anno 1483 reprobavit tamquam falsam et erroneam assertionem eorum, qui affirmare praesumerent, Roma­ nam Ecclesiam ex spirituali dumtaxat conceptione et sanctifica­ tione eiusdem Virginis gloriosae festum celebrare, d) Posterius S. Pius V. Const. Quod a nobis anno 1568 festum idem inseruit Kalcndario et Breviario Romano, atque ita recensuit inter festa, quae de praecepto ab universa Ecclesia divinis officiis celebranda essent. Idem Pontifex officio veteri substituens officium Nativi­ tatis, parem fecit cultum Conceptionis cultui Nativitatis, e) Idem Romanus Pontifex Pius V. inter Baii propositiones hanc ordine 73. Apostolico stigmate confixit : « Nemo praeter Christum est absque Conceptionis ; id est. Beatissimae Virginis ab omni prorsus origi­ nalis peccati labe immunitas, videtur : a) Contineri in verbo Dei scripto seu in Sacra Scriptura, proxime et immediate; licet non expresse, non explicite; sed implexe, contracte ac subobscure. Unde D. Thomas III. q. 27. a. 1. : « Respondeo dicendum quod de sanctificatione Beatae Mariae, quod sc. fuerit sanctificata in utero, nihil in Scriptura Canonica traditur {expresse, videlicet), quae etiam nec de eius Nativitate mentionem facit. » Et III. Sent. 3. q. i. a. i. solut. 3. ad 3. : « Quamvis sanctificatio Beatae Virginis in utero expresse in Scriptura veteris et novi Testamenti non legatur ; tamen pro certo haberi potest ex his quae ibi leguntur. Si enim loannes et leremias, qui Christum praenuntiaverunt, sanctificati sunt, multo magis Virgo quae Christum genuit. » b) Habere magnum nexum atque omnino cohaerere cum admi­ rabili Beatissimae Virginis puritate, ac sanctitate, atque praecelsa Dei Matris dignitate. Unde D. Thomas ibidem : « Rationabiliter enim creditur quod illa quae genuit Unigenitum a Patre -plenum gratiae et veritatis (Ioan. 1.), prae omnibus aliis maiora privilegia gratiae acceperit. Unde ct legitur Lucae r, 28 ; Angelus ei dixit : Ave, gratia plena, » c) Verbo Dei tradito etiam commissam fuisse; cuius quidem traditio apparet plus minusve explicata, per tem­ peccato originali ; hinc B. Virgo mortua est propter peccatum ex porum decursum, sive in ipsa consuetudine aliquarum Ecclesiarum, Adam contractum l. » /) Paulus V. decreto Inquisitionis anno 1617 sive in ipsa praesertim doctrina Patrum puritatem Virginis 1 Loc. cii., coi. 273 et 274. 1 In VII. atque in VIII. Schcmalc Bullae Dogmaticae Ineffabilis 386 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» APPENDICES 387 interdixit, ne Immaculata Conceptio publice impugnaretur, g) Gregorius XV. decreto Inquisitionis anno 1622. praecepit, ut in festo hoc celebrando, tam Missa quam in Divinis Officiis, sive publice sive privatim, non alio quam Conceptionis nomine uti omnes deberent. Idem Pontifex, decreto Inquisitionis anno 1622. prohibuit, ne quis in publicis concionibus, lectionibus, conclu­ sionibus aut aliis quibuscumque actibus publicis auderet asserere, quodB. Virgo fuerit concepta cum peccato originali. /1) Alexander Deus legebatur : « Huc certe quidem spectat damnata propositio Neminem, praeter Christum, esse absque peccato originali (Pius V. Const. Ex omnibus afflictionibus kal. Octob. 1567). In textu autem definitivo omissa fuerunt huiusmodi verba iuxta Animadversiones et Vota : a) Episcopi Anastasiopolitani in part, infidel., dicentis : « Tollerem propositionem damnatam : Neminem esse praeter Christum absque peccato originali ; quia damnata non in sensu Catholicorum, sed Baii. » — b) Cardinalis Morichini, aientis : « Insuper expun· gerem fragmentum propositionis damnatae a B. Pio V. ; etenim non fragmen aut pars, sed tota propositio ex integro ac prout iacet con­ demnata est. » (Sardi, Atti e Documenti publicati nel cinquantesimo anniversario della stessa definizione, vol. II, pag. 239 et pag. 285.) — Tota autem propositio ex integro ac prout iacet, sic se habet : « Pro­ pos. 73. Nemo, praeter Christum, est absque peccato originali; hinc Beata Virgo mortua est propter peccatum ex Adam contractum, omnesqu; eius afflictiones in hac vita, sicut et aliorum iustorum, fuerunt ultiones peccati actualis vel originalis. » — Et antea : « Propos. 72. Omnes omnino iustorum afflictiones sunt ultiones peccatorum ipsorum : unde et lob et martyres, quae passi sunt, propter peccata sua passi sunt. > — Plurima sunt hic falsa et erronea ; nam, ut Ioann. 9., 2 et 3, legitur, cum de homine caeco a nativitate interrogaverint lesum discipuli eius : « Rabbi, quis peccavit, hic, aut parentes cius, ut caecus nasceretur > — Respondit lesus : Neque hic peccavit, neque parentes cius; sed ut manifestentur opera Dei in illo. » — Quod quidem a radice declarat D. Thomas II-II q. 108, a. 4., dum inter alia plurima ait : t Aliquis interdum punitur sine culpa, non tamen sine causa... Quandoque punitur aliquis in temporalibus bonis absque culpa; cuiusmodi sunt plurcs poenae praesentis vitae divinitus inflictae ad humiliationem tl probationem. » — Adhuc etiam quoad peccatum originale, potest aliquis per gratiam Christi Redemptoris praeservari, quantum ad culpam et quantum ad maculam, ct non tamen quantum ad alias peccati originalis sequelas, sicut praesentis vitae poenalitates et ipsam quoque mortem. — Unde damnatum est dicere : 1® Omnes omnino iustorum afflictiones esse ultiones peccatorum ipsorum; 2° Omnes Beatae Virginis afflictiones in hac vita, sicut et alionim iustorum, fuisse ultiones peccati actualis vel originalis; 30 Beatam Virginem mortuam esse propter peccatum ex Adam actualiter in sua propria persona contractum ; 4® ac perinde, ex eo quod Beatissima Virgo multas habuit afflictiones et vere etiam mortua est, inferre inde Beatissimam Virginem habuisse peccatum actuale, vel actu contraxisse culpam aut maculam peccati originalis. Hic enim est sensus Baii in quo propositiones 72 et 73 a Romano Pontifice S. Pio V. damnatae sunt. — At minime tamen damnatum est dicere : Omnes homines, praeter solum Christum, peccatum originale ex Adamo contrahere, in sensu Catholicorum. Nam, docente D. Thoma I.-II. q. 81. a. 3. : < Secundum fidem catholicam firmiter est tenendum quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivati, peccatum originale ex eo contrahunt ; alioquin non indigerent redemptione quae est per Christum : quod est erroneum. » — « Quod dictum (ait Caietanus in hunc articulum) no» intelligcndum est aliter quam dc morte, quae est poena peccati originalis; ita quod, sicut omnes incurrunt mortem, id est, necessitatem moriendi; ita omnes incurrunt peccatum originale, id est, necessitatem habendi peccatum originale. Et iuxta hunc sensum militat ratio Auctoris iD. Thomae) ». En sensus Catholicorum 1 — Vide supra cap. 3. pag. 30 ct 38 ; et cap. 7. pag. 104 et seqq. ct cap. 16, pag. 319. Ad rem Suarez : « Dico propositionem illam (73.) non damnari propter nudam assertionem dc Conceptione B. Virginis in originali peccato, sed propter generalem modum asserendi omnes afflictiones, quas in hac vita B. Virgo passa est, fuisse ultiones peccati actualis, vel originalis, in hoc aequiparando Virginem coetcris sanctis. In hac enim assertione, simul cum praecedenti (72.), in primis temere dictum est, omnes afflictiones iustorum et martyrum, et ipsius etiam lob, fuisse ultiones peccatorum suorum ; quia non solum sine fundamento asseritur, sed etiam Scripturis repugnat. Nam, licet peccatum originale fuerit aliquo modo origo et causa omnium pocnalitatum huius vitae, quatenus constituit hominem in statu passibili, non tamen omnes afflictiones huius vitae sunt propriae poenae illius peccati, praesertim postquam iustis remissum est. Neque etiam sunt poenae actualium peccatorum ; nam multae afflictiones ordinantur a Deo, vel permit­ tuntur speciali providentia, non propter peccata commissa, sed vel ad probationem patientiae, sicut Tobiae dictum est ab Angelo, et a fortiori contingit in lob, vel propter gloriam Dei, ut de coeco dixit Christus (Ioan. 9.) ; ubi, ut Augustinus ct Chrisostomus advertunt, discipulos instruit, non omnes calamitates corporum esse poenas peccatorum... Deinde, multo magis damnabile est hoc attribuere Beatissimae Virgini ; et, quod gravius est, sub disiunctione de illa dicere, « propter peccatum actuale vel originale », quasi in dubium revocando an peccatum actuale commiserit. — Merito ergo illa 388 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» VII. anno 1661. decretum Gregorii XV. innovavit sua Consti­ tutione Sollicitudo omniutn Ecclesiarum et authentice declaravit, ut nullus esset amplius dubitandi locus, obtectum cultus in celebratione festi esse sanctitatem Beatae Virginis in primo instanti suae existentiae. /) Clemens XI. ineunte saeculo 18. uni­ versae Ecclesiae festum Immaculatae Conceptionis celebrandum imposuit. lam vero : ut Cano de Locis theol. lib. VI. cap. 7. eleganter ostendit : a) Romana Ecclesia, Patrum fideliumque consensu, Apostolica dicitur, cum reliquae omnes iam inde a inultis annis hoc cognomen amiserint ; b) Apostolica Sedes a fide non potest Christi deficere; c) in definienda fidei quaestione Romanus Episcopus errare non potest. Ergo, adhuc ante solemnem definitionem Imma­ culatae Conceptionis factam a Pio IX. anno 1854. per suam Bullam Ineffabilis Deus, colligere licebat ratiocinio theologico, doctrinam Immaculatae Conceptionis esse veram ct esse revelatam, ex supradictis, quae ad tria possunt reduci : i° Ex eo quod festi celebratio praecepta erat a Romano Pontifice. 20 Ex eo quod declaratum fuerat a Romano Pontifice, ob iedum cultus in cele­ bratione festi esse praeservationem Beatae Virginis a macula originali, speciali Dei gratia et privilegio, intuitu meritorum Christi Redemptoris. 30 Ex eo quod etiam prohibitum fuerat decreto Romani Pontificis, asserere in quibuscumque actibus publicis, deinde etiam in privatis colloquiis et scriptis, quod Beata Virgo fuerit concepta cum peccato originali. Si SS. Ber­ nardus, et Albertus, et Bonaventura, et Doctor Angelicus vidis­ sent Romanam Ecclesiam festum Immaculatae Conceptionis celebrantem, aut Romanum Pontificem audissent aliquo docu­ mento obiectum cultus in huiusmodi festo declarantem, hoc eis propositio (73.), ut iacet, damnata est, etiamsi simpliciter affirmare B. Virginem originale peccatum contraxisse, damnabile non sit. * Haec Suarez. De Gratia, prolog. VI. cap. 2. Opera omnia, edit. Pari­ siis, 1857, tom. VII. pag. 292. — Hodie tamen, post Bullam dogma­ ticam Ineffabilis Deus, non licet simpliciter affirmare B. Virginem originale peccatum contraxisse, sed oportet determinare illum dupli­ cem sensum, iuxta quem (ut explicat Caictanus) militat ratio D. Tho­ mae I.-II. q. 81, a. 3.; videlicet, non actu, sed in debito personali, non actualiter, sed in necessitate peccatum originale contrahendi et habendi; ut supra ex professo declaratum manet (cap. 3, pag. 18 ct alibi passim.). r β I APPENDICES 389 ,-ufficcret et plus quam sufficeret ad concludendam absolute sanctificationem Beatissimae Virginis post animationem, poste­ rioritate tantummodo naturae et ordinis ; id est, in primo suae animationis instanti temporis. Tertio : Immaculata Conceptio Beatissimae Virginis Mariae prout habetur definita dogma fidei in Bulla dogmatica Ineffabilis Deus apparebat iam tamquam conclusio in doctrina theologica D. Thomae et constituit veluti corollarium illorum principiorum quae, ex D. Thoma deprompta, supra 1 allata sunt. Quod quidem suadetur ac ostenditur : i° Ex maxima B. Virginis puritate. D. Thomas III. q. 27. a, 2. ad 2. : « Sub Christo qui salvari non indiguit tamquam univer­ salis Salvator, maxima luit Beatae Virginis puritas. » Sed « Christus nullo modo contraxit peccatum originale, sed in ipsa Conceptione luit sanctus », vi ipsiusmet conceptionis. Ergo Beatae Virginis puritas, maxima sub Christo, requirebat quod etsi Beata Virgo contraxerit peccatum originale aliquo modo, id est, in necessitate Personali habendi illud, non tamen contraxerit actu; et licet non fuerit sancta vi ipsius conceptionis, fuerit tamen praeservata immunis a macula originalis peccati in ipso primo instanti suae animationis ex singulari gratia et privilegio. Aliter B. Virginis puritas, quae sumitur per recessum a peccato, non esset maxima sub puritate Christi. 2° Ex sanctificatione ultra legem communem ei collata. D. Tho­ mas III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 2. : « Beatae Virgini aliquid ultra legem communem conferendum luit. » Imo, etiam aliquid excellen­ tius ultra privilegia ex lege speciali collata aliquibus sanctis. Unde D. Thomas ibidem, a. 1. : « Unde cum haec puritas in qui­ busdam fuisse inveniatur, ut ante nativitatem ex utero a peccato mundarentur, sicut de loanne Baptista, de quo legitur Luc. 1, 14 : Spiritu Sancto replebitur adhuc ex utero matris suae; et dc leremia de quo dicitur Hierem. 1, 5 : Priusquam exires de ventre, sanctificavi te: non est dubitandum hoc multo excellentius Matri Dei collatum fuisse. » Sed iuxta legem communem nemo sanctificatur nisi post nativitatem ex utero ; iuxta privilegium ex lege speciali Baptista fuit sanctificatus aliquibus mensibus ante nativitatem ex utero, ut apparet ex Luca, cap. 1. v. 36 ct 41. Ergo recte colligi exinde potest, quod Beata Virgo, cuius sanctificatio iuxta legem ’ Cap. 7°. pag. 107 ' t 108. 39° APPENDICES D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» specialem debet esse adhuc excellentior, sanctificata fuerit in primo instanti suae animationis, quae dicitur nativitas in utero. 3° Ex eo quod B. Virgo debuit esse sublimiori modo redempta. D. Thomas III. q. 27. a. 1. : « Rationabiliter enim creditur quod illa quae genuit Unigenitum a Patre, plenum gratiae et veritatis, prae omnibus aliis maiora privilegia gratiae acceperit. Unde, ut legitur Luc. 1, 28 : Angelus ei dixit : Ave, gratia plena. » Ergo B. Virgo prae omnibus aliis specialissimo modo debuit fieri salva a peccato. Sed esse praeservatam immunem a peccato originali ex morte Filii Dei praevisa, intuitu meritorum Christi Redemptoris, nihil aliud est nisi specialissimus modus redimendi ac salvandi a peccato originali, qui Christo attribuitur respectu suae Matris Rationabiliter igitur tenetur, Beatam Virginem, non ex vi conceptionis suae, sed ex gratia redemptiva singularissima, in ipso instanti infusionis animae in corpus, praeservatam fuisse per gratiam sanctificantem sibi infusam, a macula originalis peccati. 40 Ex concordia inter esse redemptum et esse in primo instanti animationis sanctificatum. D. Thomas III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. : « Credendum est ei (B. Virgini) collatum esse quidquid conferri potuit » ; salva videlicet necessitate personali redemptionis in B. Virgine et dignitate Redemptoris in Christo respectu suae propriae Matris. Sed esse sanctificatum post animationem, post constitutionem personae, posterioritate solummodo naturae et ordinis, importat iam necessitatem personalem redemptionis et salutis quae est per Christum : ut declarat D. Thomas III. q. 27. a. 2. Credendum est ergo Beatissimae Virgini collatam fuisse gratiam sanctificantem in ipsomet primo momento suae anima­ tionis ; ideoque ab omni originalis culpae labe praeservatam fuisse immunem. 50 Ex Divina Maternitate. Beatissima Virgo fuit electa divi­ nitus ut esset Mater Dei ; et non est dubitandum, quin Deus per suam gratiam eam ad hoc idoneam reddidit. Sed non fuisset idonea Mater Dei, si B. Virgo peccassct aliquando : ut D. Thomas triplici ratione ostendit III. q. 27. a. 4. Ergo simpliciter fatendum est, quod Beatissima Virgo nullum peccatum incurrit, nec mor­ tale, nec veniale, nec originale. Etenim non fuisset idonea Mater Dei, si peccatum originale, prout in nobis habet rationem culpae et rationem maculae, aliquando actualiter habuisset. Ex quibus omnibus Angelicus Doctor, declarans illam senten­ 391 tiam S. Anselmi 1 : « Decuit ut Virgo quam Deus Unigenito Filio suo praeparavit in Matrem, ea puritate niteret, qua maior sub Deo nequit intelligi », concludit finalitcr I. Sent. dist. 44. q. 1. a. 3. ad 3. : « Dicendum quod puritas intenditur per recessum a con­ trario ; ct ideo potest aliquid creatum inveniri, quo nihil purius esse potest in rebus creatis, si nulla contagione peccati inquina­ tum sit ; et talis fuit puritas Beatae Virginis, quae a peccato originali et actuali immunis fuit, tamen sub Deo, in quantum erat in ea potentia ad peccandum. » Ac in Summa Theologica, -II. q. 81. a. 5. ad 3. : « Oportebat, ut Mater Dei maxima puritate I. niteret ; non enim est aliquid digne receptaculum Dei, nisi sit mundum, secundum illud Psalm. 92, 5 : Domum tuam, Domine, decet sanctitudo. » Veritas itaque Immaculatae Conceptionis, prout a Deo reve­ lata, prout fidei catholicae dogma in Bulla Ineffabilis Deus est definitum, videtur esse tamquam initium ac pars integralis illius maximae puritatis qua Mater Dei nitere debebat ; nam puritas intenditur per recessum a contrario quod est peccatum et peccati macula. Maxima autem puritas, quae est immunitas a peccato et praeservatio ab ipsa peccati macula, contineri videtur virtualiter eminenter in plenitudine gratiae et sanctitatis quae Beatissi­ mam Virginem decet et per quam Deus ipse Beatissimam Virginem ad hoc idoneam reddidit ut esset Mater Dei, ct Mater Dei idonea. Unde Immaculata Conceptio Beatissimae Virginis Mariae conti­ netur virtualiter eminenter in ipsamet Divina Maternitate. Quia ex Maria natus est lesus, qui vocatur Christus ; ideo sub puritate quae debetur Homini Deo, maximam habere debuit Virgo Mater eius. Quia Mater Dei ; ideo ea puritate nitere debuit qua maior sub Deo nequit intelligi. Quia Deipara, inventa est Immaculata. Sic arguit S. Bernardus dum Horni!. 2. super Missus est, ait : « Voluit itaque (Mariam) esse Virginem, de qua Immaculata Imma­ culatus procederet, omnium maculas purgaturus... Quam tibi aliam praedixisse Deus videtur, quando ad serpentem ait : Inimi­ citias ponam inter te et mulierem (Genes. 3, 15). Et si adhuc dubitas quod de Maria non dixerit, audi quod sequitur : Ipsa conteret caput tuum. Cui haec servata victoria est, nisi Mariae ? » Sic arguit D. Thomas, dum ex eo quod Beatissima Virgo est Mater Dei, infert ac concludit quod Beatissima Virgo « nullam habuit 1 Lib. de Conceptu Virginali cap. 18. 392 D. THOMAS ET BULLA «INEFFABILIS DEUS» obscuritatem peccati1 » et quod « nihil inquinatum in eam incurrit b et quod « in Virgine Maria nulla omnino macula fuitz » et quod in ea impletur illud Cant. 4, 7 : « Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te 1234 ». Et sic communiter arguunt Patres ac Doctores, dum ponderantes plenitudinem gratiae eius atque summam eiusdem sanctitatem, omnes simul una voce ipsam beatam praedicant, dicentes quod « aliis sanctis per partes gratia praestatur, Mariae vero simul se tota infundit plenitudo gratiae »; quod « in Maria totius gratiae, quae in Christo est, plenitudo venit, quamquam aliter » ; et quod, cum sit ita gratia plena, est « sanctis sanctior, et coelis excelsior, ct Cherubim gloriosior, et Seraphim honorabilior, et super omnem creaturam venerabilior 5. » Ex hac enim una de causa quod Dei Mater sit, repetenda D iv in ity L ib r a r y sunt quaecumque singularia, quaecumque grandia ac excelsa, quaecumque sublimia et mira, quaecumque magnifica et-superexcellcntia de Beatissima \zirgine Maria praedicamus. Ideo enim Sanctam in nativitate et ante nativitatem ex utero ; ideo Matrem Virginem in partu et post partum ; ideo simpliciter fatendum, quod nullum actuale peccatum commisit, nec mortale, nec veniale ; ideo in gloriosa morte sua simul cum corpore et anima in coelum eam assumptam fuisse ; quia Dei Mater est, quia talem esse Verbi Divini Incarnati Matrem decebat : cur ergo una et eadem illa de causa ab omni prorsus originalis culpae labe non est procla­ manda ex meritis Christi Redemptoris praeservata immunis ? Cur ergo si sancta in nativitate ex utero, sanctam quoque non credamus in primo momento suae animationis, quae est nativitas in utero ? Abs dubio quod Immaculata Beatissimae Virginis Conceptio, prout ab Ecclesia fuit definita, continebatur virtualiter eminenter in summa eius sanctitate, in plenitudine eiusdem gratiae ac puritatis, in altissima ipsius dignitate, quatenus Mater Dei est ; at, quantumvis Deiparae dignitas postulet ac urgeat Immaculatae honorem, opus tamen erat praxi et consuetudine Ecclesiae, ac magisterio praesertim Romanorum Pontificum, ut huiusmodi 1 Exposit in Psalm. 18. 2 III. Sent. dist. 3. q. 1. a. 1. solut. 3. 3 Expos, in Psalm, 14. 4 Sum. Thcol. III. q. 27. a. 3. et 4. 5 S. Hieronymus, De Assumpt. Virg. S. Germ, in Praesent. Deiparae, etc. In officio Iinmac. Concept, ct alibi passim. APPENDICES 393 theologica conclusio in Divina Maternitate virtualiter eminenter contenta pateret manifesta, et fulgeret formaliter expressa. Ad rem Melchior Cano : « Non omnia, quae ad doctrinam Christianam pertinent, esse etiam nunc in Sacris Litteris expressa. Nam perpetuam Beatae Mariae virginitatem, descensum Christi ad inferos, baptismum puerorum, conversionem panis et vini in cor­ pus et sanguinem Christi, processionem Spiritus Sancti ex Filio, trium Personarum in una substantia aequalitatem, earumdemque per relativas proprietates distinctionem, non ita expressa in Libris Canonicis invenies ; sed adeo tamen certa in fide sunt, ut contrariorum dogmatum auctores Ecclesia haereticos iudicarit. Quemadmodum igitur articulus resurrectionis continebatur in illo : Ego sum Deus Abraham et Isaac, quod postea Christus Domi­ nus minus intelligentibus exposuit ; ita nonnulla per Spiritum veritatis explicuit Ecclesia, quae in Sacris Litteris habentur obscura L » 1 Cano, De Locis Theolog. lib. Ill, cap. 3. INDEX INTRODUCTIO Doctrina D. Thomae circa primam Beatissimae Virginis sanctificationem. Utrum Beata Virgo ante animationem sanctificate fuerit . . 2. Utrum B. Virgo Mater Dei fuerit sanctificata ante animationem Observationes circa hos duos articulos ad invicem comparatos XI XIII XVI II Doctrina D. Thomae circa primani B. Virginis sanctifi­ cationem, poteritne cum Bulla Dogmatica «Ineffabilis Deus » concorditer componi. XXI 1. Ex parte concordandam negantium.......................................... 2. Ex parte opposita concordandam affirmantium..................... XXVII 3. Qui dicunt doctrinam D. Thomae adversari dogmati Immacu­ latae Conceptioni, videntur rem de qua agitur non satis considerasse nec mentem S. 7'homae penetrasse. . . . xxxiv III Doctrina ergo D. Thomae circa primam B. Virginis sanctificationem constituit praeambulum vere theo­ logicum ad Bullam dogmaticam « Ineffabilis Deus ». i. D. Thomas docet B. Virginem tripliciter fuisse peccato origi­ nali obnoxiam nempe : a) in parentibus ; b) in carne sua ante animationem ; c) cl in ipsomet primo instanti suae animationis XLV 396 INDEX 2. Principia doctrinalia D. Thomae, et a Caietano declarata, iuxta quae mens Angelici Doctoris apparet manifeste aperta in hac celebri controversia de prima B. Virginis sanctificatione................................................................................. lii 3. Quamnam igitur Immaculatam Conceptionem negavit D. Thomas....................................................................................... lv CAPUT PRIMUM De statu innocentiae seu originalis iustitiae. CAPUT SECUNDUM De primo peccato primi parentis. I. II. III. IV. De peccato originali quantum ad eius traductionem ... De peccato originali quantum ad eius essentiam .... De peccato originali quantum ad eius subiectum .... De peccato originali quantum ad rationem culpae et poenae in nobis..................................................................................... 8 17 20 24 CAPUT TERTIUM De peccato primi parentis quoad eius universalitatem. I. Thesis. Secundum fidem catholicam firmiter est tenendum, quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivati peccatum originale ex Adam contrahunt ... II. Quonam sensu sit verum ct ad fidem catholicam pertineat, quod omnes homines, praeter solum Christum, ex Adam derivati peccatum originale ex eo contrahunt....................... III. In eodem quippe sensu, quo iuxta fidem catholicam firmiter est tenendum omnes homines ex Adam derivatos peccatum originale ex Adam contrahere, tenendum quoque et omnes homines, praeter solum Christum, in Adamo peccasse atque in originali peccato conceptos fuisse, et maculam originalis culpae incurisse . 3i 38 41 INDEX 397 CAPUT QUARTUM Quomodo originale peccatum divinitus tollatur atque per auxilium gratiae infectio naturae seu fomes peccati possit quoque ex toto tolli. En quo conveniant et in quo differant duo pueri, quorum alter ex Adamo derivatus in originali nascatur, alter vero a Deo ex limo terrae formatus in conditione naturae suae esset relictus................................................................... 11. Quomodo peccatum originale deleatur seu tollatur per gra­ 53 tiam quae confertur in Baptismo.................................. III. Qualiter, absolute loquendo, per Dei gratiam ex toto possunt tolli vel impediri omnia quae in originali peccato importantur........................................................................ oo CAPUT QUINTUM Cum D. Thomas tradit, quod Beata Virgo fuit concepta cum originali peccato, loquitur de conceptione quae animae infusionem praecedit. Doctrina ct argumenta D. Thomae..................................... II. Adnotanda........................................................................... III. Observationes circa argumenta quae ex dictis Sancti Thomae formantur a Capreolo..................................................... 65 67 70 CAPUT SEXTUM D. Thomas reicit sanctificationem B. Virginis ante ani­ mationem tamquam quid disconveniens atque incompossibile cum redemptione et salute quae est per Christum. I. Triplex modus II. Si quocumque ficata fuisset, et salute quae possibilis sanctificationis ante animationem modo ante animationem B. Virgo sancti­ non indiguisset personaliter redemptione est per Christum.................................. /3 77 398 INDEX CAPUT SEPTIMUM De sanctificatione Matris Christi post eiusdem animationem. I. Doctrina D. Thomae............................................................... II. Declaratio doctrinae D. Thomae per ipsum D. Thomam. . HI. Quonam sensu concludit D. Thomas : « Unde post infu­ sionem animae credendum est B. Virginem sanctificatam fuisse. » — « Unde relinquitur, quod sanctificatio B. Vir­ ginis fuerit post eius animationem. *.............................. 92 85 87 CAPUT OCTAVUM Duplex via theologica per quam perveniri potest ad stabiliendam praeservationem B. Virginis a peccato originali, et duplex exinde sensus quo huiusmodi praeservatio potest intelligi. I. Duplex via theologica......................................................................114 II. Duplex sensus praeservationis ab originali peccato ... n8 111. Corollaria............................................................................................ 122 CAPUT NONUM Via Scoti. I. Doctrina Scoti circa Virginis conceptionem................................... 125 II. Observationes circa doctrinam Scoti atque eiusdem argu­ menta ........................................................................................... Î28 III. Doctrina D. Thomae et doctrina Scoti ad invicem comparata 132 CAPUT DECIMUM Via Scoti, quae est via Raymundi Lulli, et Galatini, et Ambrosii Catharini, et aliorum plurium, logica deductione perducit usque ad Immaculatam Concep­ tionem ante mortem Filii Dei praevisam. I. Diversae huius viae explicationes..............................................137 II. Terminus huius viae, cuius initium est Mysterium Incar­ nationis ac praedestinatio B. Virginis ad Christi Maternitatem ante praevisionem peccati, necessaria et logica deductione est Immaculata Conceptio B. Virginis ante mortem et passionem Christi a Deo decretam et praevisam. i5o INDEX CAPUT UNDECIMUM Via D. Thomae et via SS. Augustini, Bernardi Anselmi, B. Alberti et S. Bonaventurae. Via D. Thomae....................................................................... Via SS. Augustini, Anselmi, Bernardi, Alberti Magni et Bonaventurae....................................................................... 162 166 CAPUT DUODECIMUM In via D. Thomae, sanctificatio B. Virginis fuit post eius animationem, posterioritate temporis vel naturae. 1. Praenotanda ad sensum Articuli secundi aperiendum . . 11. Sanctificatio B. Virginis poterat quidem fieri ante eius anima­ tionem; sanctificatio autem B. Virginis in sua propria persona non potest intelligi ante cius animationem . . III. Corollarium. < Unde relinquitur quod sanctificatio B. Virginis fuerit post eius animationem >...................................... 180 >87 195 CAPUT DECIMUM TERTIUM Via D. Thomae est recta via perveniendi ad Immaculatam usque Virginis Conceptionem ex morte Filii Dei praevisa. I. Conspectus totius quaestionis XXVII................................ II. De plenitudine gratiae, quam B. Virgo per suam sanctifica­ tionem adepta fuit........................................................ III. Secundum doctrinam D. Thomae. B. Virgo fuit plena gratia, ct perfecte plena : Γ in ipsomet initio sive in termino a quo suae primae sanctificationis; 2* et iterum, quando Christum concepit; 3' et iterum, in termino ad quem suae gratiae sanctificantis, quando in gloriam est assumpta . 2θ3 2 15 400 INDEX IV. Iuxta D. Thomae doctrinam, terminus a quo primae sancti­ ficationis B. Virginis, est ipsainet Virginis persona iam constituta, prout habebat necessitatem incurrendi pec­ catum originale et se subiiciendi poenalitatibus in natura humana ex originali peccato causatis; ac perinde, ipsa Virgo, postquam cuncta eius perfecta sunt, scilicet et corpus et anima, indigens salute quae est per Christum et redemptione quae est per sanguinem crucis Christi . . 223 V. Iuxta doctrinam D. Thomae, sub Christo qui salvari non indiguit, tamquam universalis Salvator, maxima fuit B. Virginis puritas.................................................................... 232 VI. Corollaria............................................................................................238 CAPUT DECIMUM QUARTUM Quaenam et qualis sit Immaculata Conceptio B. Virginis solemniter ex cathedra ab Ecclesia definita dogma fidei. I. Definitum catholicae fidei dogma de Immaculata Concep­ tione omnino cohaeret cum Mysterio Incarnationis Filii Dei decreto post praevisionem peccati primorum parentum 241 II. Definitum catholicae fidei dogma de Immaculata Conceptione non est conceptio B. Virginis ante infusionem animae rationalis, neque sanctificatio eius ante animationem, sed sanctificatio B. Virginis postquam cuncta eius perfecta sunt, scilicet et corpus et anima; id est, in primo momento suae animationis seu in primo momento suae existentiae personalis......................................................................................244 III. Definitum catholicae fidei dogma de Immaculata Conceptione est ipsamet persona B. Virginis Mariae, ex substantiali unione animae et corporis iam perfecte constituta, atque in primo instanti suae propriae existentiae personalis ab omni originalis culpae labe praeservata immunis ... 25'1 IV. Definitum Catholicae fidei dogma de Immaculata Conceptione est ipsamet B. Virgo Maria, in sua propria persona iam constituta atque in ipso primo instanti suae existentiae personalis, ab omni originalis culpae labe praeservata immunis ex meritis Christi lesu Redemptoris praevisis . 262 INDEX 4OI CAPUT DECIMUM QUINTUM Immaculata Conceptio, prout dogma fidei habetur defi­ nitum in Bulla « Ineffabilis Deus », convenienter declaratur ex praedestinatione Christi post praevi­ sionem peccati Adami, non autem ex praedesti­ natione Christi ante peccatum Adami praevisum. I. Praedestinatio Christi et fundamentum totius ordinis super­ natural! gratiae et gloriae...............................................276 II. Ex diversitate sententiarum circa praedestinationem Christi ac motivum principale Incarnationis Filii Dei exoritur consequenter diversa etiam doctrina theologica circa modum quo Christus, in quantum homo, influit gratiam angelis et hominibus................................................................. 282 III. Duplex fundamentalis modus explicandi Immaculatam B. Virginis Conceptionem...................................................... 290 IV. Corollaria....................................................................................... 3oy CAPUT DECIMUM SEXTUM Per viam ergo D. Thomae, quae est via Sanctorum ac Doctorum, Augustini, Anselmi, Bernardi, Alberti Magni, Bonaventurae, et aliorum plurimorum, ratio­ nabiliter atque optime declaratur Immaculata Con­ ceptio B. Virginis definita ex Cathedra a Pio IX, in Bulla dogmatica « Ineffabilis Deus ». I. Processus theologicus in via D. Thomae................................. 3ia II. Sanctificatio B. Virginis post animationem, posterioritate non temporis sed Virginis Conceptio bilis Deus » INDEX CAPI T DECIMUM SEPTIMUM Epilogus ac totius operis conclusio. ο ο Η V X I. Quot et quaenam in dogmatica Immaculatae Conceptionis definitione sint de fide expresse in terminis determinata . IL Duo prima capita ex quatuor praedictis quae in dogma­ tica Immaculatae Conceptionis definitione essentialiter continentur, constanter docuit ct firmiter propugnavit D. Thomas............................................................................. 33g HI. De tertio autem capite definitionis dogmaticae, videlicet de primo instanti temporis animationis B. Virginis, D. Thomas : Γ nunquam posuit quaestionem; 2’ nun quam negavit; 3* semel atque iterum videtur expresse asseruisse; 4* principia et argumenta ab ipso stabilita et adducta in hac materia concludunt legitime pro sancti­ ficatione B. Virginis in primo instanti temporis suae animationis........................................................................... 3q 1 IV. De quarto tandem capite dogmaticae definitionis, nempe de praeservationc personali B. Virginis ab omni originalis culpae labe, D. Thomas satis clare et plus adhuc quam sufficienter loculus est.................................................... 3.;6 V. Totius operis conclusio. Doctrina ergo D. Thomae circa primam B. Virginis sanctificationem constituit verum praeambulum theologicum ad Bullam dogmaticam « Ineffa­ bilis Deus »...................................................................... 347 336 t* C' APPENDICES l. SS. D. N. Papae Pii IX Constitutio qua definitur B. Mariae Immaculata Conceptio............................................................... 3όι II. Adnotationes quaedam circa Formulam definitionis. . . 375 1 riburgi Hebetiorum. — Typis Consociationis Sancti Pauli. 18.