SALMANTICENSIS DI S CALCEAT O R U M FR . * B. I ΜARIÆ DE MON T E CARMELI Parenti suo Eliæ consecrati URSUS THEOLOGICUS Summam Theologicam Angelici Doctoris D. Thomæ complectens. hc TOMUS DECIMUS TERTIUS TRACTATUS XXL — DE INCARNATIONE. — PARS PRIMA ILLUSTRISS. ac REVERENDISS. IN CHRISTO PATRI D. D. ANICII Cakolo Amabili EX TYPIS M.-p. M4RCHESSOL' de LA TOUR - d’AUVERGNE - LAURAGUA1S BITURICE N SI ARCHJEPISCOPO D I » 4 E D T l O K SOCIETATE N GENERALI PARISIIS Apud Ο V A , VICTOREM PALMÉ RECTOREM GENERALEM C O R R to· LIBRARIA: CATHOLICÆ • BRUXELLIS APuD J . A L BA N E L SUCCURSALES RECTOREM 5. foro Lovaniensi 5 Quæ in hoc Decimo tertio Tomo una cum Quæstionibus et Articulis Divi Thomæ continentur. De incarnatione. Prooemium. QÜÆSTIO i. De convenientia Incarnationis. 4 Ari. 1. Utrum conveniens fuerit Deum in­ carnari. 4 Art. 2. Utrum necessarium fuerit ad repa­ rationem generis humani Verbum Dei incar­ nari. 9 Disputatio /. De necessitate Incarnationis. 14 Dub. 1. Utrum peccatum mortale sit vere injustitia contra Deum, et fundet obligatio­ nem satisfaciendi ex justitia 14 Dub. 2. Utrum peccatum mortale importet gravitatem simpliciter infinitam in ratione maliliæ. ' 23 Dub. 3. Utrum peccatum mortale in ra­ tione demeriti sil simpliciter infinitum. 28 Dub. 4. An gravis offensa Dei sit simpliciter infinita. 32 Dub. 5. An homo purus possit ad æqualitalem Deo satisfacere pro peccato imorDub. G/An Christus obtulerit satisfactionem ab intrinseco æqualem pro omnibus humani generis peccatis. 108 Dub. 7. Utrum satisfactio Christi habue­ rit conditiones rigorosæ, et perfect® justi­ tiae. 155 Dub. 8. An satisfactio Christi independenter a pacto potuerit Deum obligare ad remistionem offensæ. 181 Dub. 9. Utrum satisfactio Christi fuerit ac­ 195 tus specialis virtutis, et cujus Dub. 10. An Deus acceptaverit Christi sa­ tisfactionem ex vera justitia, et quali. 223 Dub. 11. Utrum Christus nos redemerit, ac liberaverit a diaboli potestate. 2i0 Ari. 3. Utrum si homo non peccasset, Deus incarnatus fuisset. 253 Art. 4. Utrum principalius Christi incar­ natio facta fuerit ad tollendum peccatum ori­ ginale, quam actuale. 254 Art. 5. Utrum conveniens fuerit Deum in­ carnari ab initio mundi. 255 Art. 6. Ulrum incarnatiodifferri debuerit usque ad finem mundi. 260 Disputatio II. De motivo incarnationis. 263 Dub. 1. An Deus assumeret carnem ex vi praesentis decreti Adamo nonpeccante. 263 Dub. 2. An si Adamus non peccasset, veni­ ret Christus ex vi alterius decreti, quod Deus tunc haberet. 309 Dub. 3. An Christus ex vi praesentis decreti veniret, exislente solo peccato originali, et non existenlibus actualibus. 310 Dub. 4. An Christus ex vi praesentis decreti veniret existenlibus peccatis actualibus, licet non existeret_originale. 328 QUÆSTI0 II. De modo unionis Verbi incarnati. 332 Art. 1. Utrum unio Verbi incarnati sit facta in natura. 332 Disputatio III. De7quidditale'.Incarnalionis. 333 Dub. 1. Utrum unio personae Verbi divini cum humanitate facta fuerit in natura. 334 Dub. 2. Utrum unio Verbi cum humani­ tate facta fuerit in persona. 351 ■ .4 ‘1 INDEX QUÆSTlONÜM, ETC. VI IJ Dub. 3. Utrum Christus sit persona compo­ sita, et quali compositione. 365 Dub. 4. An persona Verbi per unionem ad humanam naturam subierit aliquam mutatio­ nem. 387 Art. 7. Utrum unio naturæ divinæ, et hu­ man® sit aliquid creatum. 408 Art. 8. Utrum unio Verbi incarnati sil idem quod asumptio. 408 Art. 9. Utrum unio duarum naturarum in Christo sit maxima unionum. 409 Disputatio IV. De unione hypostatica. 410 Dub. 1. Utrum unio hypostatica sit aliquid realiter distinctum ab extremis, et per actio­ nem Incarnationis productum. 410 Dub. 2. Utrum unio hypostatica sit maxima omnium unionum. ’ 457 Dub. 3. Utrum unio hypostatica sit maximæ perfectionis tam in ratione beneficii, quam in esse entis. 469 Disputatio V. De actione Incarnationis, sive assumptiva, et ejus termino. 482 Dub. 1. Utrum actio assumptiva sit specia­ lis influxus activus Verbi, an vero operatio toti Trinitati communis. ibid. Dub. 2. Utrum actio assumptiva sit etiam productiva humanitatis, et ammæ. 499 Dub 3. An pura creatura potuerit esse, et fuerit principium effectivum physicum ac­ tionis assumptivæ. 514 Dub. 4. Quisnam fuerit terminus formalis actionis assumptivæ. 530 Art. 10. Utrum unio duarum naturarum in Christo sit facta per gratiam. 551 Disputatio VI. De causa dispositiva unionis hypostaticæ. 556 Dub. 1. Utrum aliqua Christi opera fuerint dispositio ad unionem hypostaticam. 550 Dub. 2. Utrum gratia habitualis fuerit dis­ positio physica ad unionem hypostaticam. 567 Disputatio VII. Do causa meritoria Incarnationis, sive unio­ nis hypostalicæ. 577 Dut. 1. Utrum Christus Dominus meruerit unionem hypostaticam. ibid. Dub. 2. Utrum Christus potuerit secundum providentiam extraordinariam mereri do congno suam unionem hypostaticam per opera consequentia. ’ 588 Dub. 3. Utrum B. Virgo, et SS. Patres meruerint de congruo substantiam Incarnatio­ nis. 623 Dub. 4. Quem influxum habuerint merita Christi in gratiam antiquis Patribus da­ tam. 661 Art. 12. Utrum gratia unionis luerit homini Christo naturalis. 703 Qr.esno III De modo unionis ex parte person® assu­ mentis. 706 Art. 1. Utrum person® divinæ conveniat assumere natnram creatam. 706 Art. 2. Utrum divinæ naturæ conveniat assumere. 708 Art. 3. Utrum abstracta personalitate per intellectum, natura possit assumere. 709 I INDEX LOCORUM SACRÆ SCRIPTURÆ QUÆ IN HOC DECIMO TERTIO TOMO EXPLICANTUR EX VETERI TESTAMENTO. Ex Genesi. Gap. 6. Omnis quippe caro corruperat 2 viam suam, In Procem. num. 3. Cap. 9. Arcum meum ponam in nubibus coeli, et erit signum foederis inter me 181 et inter terram, d. 1, n. 238. Cap. 22. Possidebit semen tuum portas inimicorum suorum, et benedicentur in semine tuo omnes gentes, d. 7, 627 n. 59. Ex Libris Piegum. Lib. 1, cap. 2. Quicumque glorificat me, glorificabo eum : qui autem contem­ nunt me erunt ignobiles, d. 1, n. 4. 6 Lib. 1, cap. 16. Vitulum de armento tol­ les in manu tua, et dices ad immolan­ dum Domino veni, d. 2, n. 22. 283 Lib. 2, cap. 7. Et stabiliam thronum regni ejus usque in sempiternum, disp. 7, 627 n. 59. Ex Job. Gap. 6. Utinam appenderentur peccata mea, et calamitas mea, quam patior, in statera, quasi arena maris haec gravior appareret, disp. 1, n. 163. ' Ex libro Sapientle. Gap. 12. Nequam est ratio eorum, et na­ turalis malitia ipsorum. In Corn, ad 688 q. 2, art. 12, 7l. 3. Ex Is ai a. Gap. 10. Consum ma lio abbreviato inun­ dabit justitiam, dup. 1, n. 214. Gap. 33. Si posuerit pro peccato animam suam, videbit semen longœvum disp. 1, n. i. Cap. 43. Servire me fecisti in peccatis luis, prœbuisli mihi laborem, disp. 1, num er. 233. Gap. 53. Generationem ejus quis enar­ rabit, In Procem, n. 4. Gap. 53. Revertatur ad Dominum,'et mi­ serebitur ejus, disp. 1. n. 154. Gap. 53. Vere langores nostros ipse tu­ lit. Et oblatus est, quia ipse voluit, disp. 1, n. 233. 156 16 157 3 106 176 Ex Jeremia. 112 Ex Psalmis. Ps. 2. Postula a me, et dabo tibi gentes hœreditatem luam, d. 1, n. 198. Ps. 44. Dilexisti justitiam, et odisti ini­ quitatem : proplerea unxit te Deus, Deus tuus oleo lœtitiœ, d. 6, n. 11, et disp. 7, n. 9. 564 et Ps. 50. Ecce enim in iniquitatibus con­ ceptus sum, et in peccatis concepit me mater mea, d. 2, n. 54. Ps. 68. Quœnon rapui, tunc exolvebam, disp. 1, n. 159. Ps. 88. Exprobraverunt commutationem Christi tui, disp. 1, τι. 253. Ps. 101. Sicut opertorium mutabis eos, et mutabuntur : tu autem idem ipse es, disp. 3, n. 61. Ps. 131. Propter David servum non aver­ tas faciem Christi tui. disp. 7, n. 64. 632 Ps. 144. Voluntatem timentium se faciet, et deprecationem eorum exaudiet, d. 626 7, n. 57 137 585 317 109 200 389 Gap. 31. Novum creavit Dominus super terram, fcemina circundabit virum, 391 disp. 3, n. 63. Ex Daniele. Gap. 9. Septuaginta hebdomades abbre­ viat® sunt super populum tuum, et consumetur prœvaricatio, et ungetur 628 Sanctus Sanctorum, disp. 7, n. 59. Ex Hadagcg. Gap. 3. Domine opus tuum in medio an­ norum vivifica illud : in medio an­ norum notum facies. In Corn, quœst. 1, art. 6, η. 3, 262, et disp. 5, η. 31. 515 ! I H1 1 E»1 χ ; r £·' INDEX LOCORUM S ACRÆ SCRIPTUR.E. EX NOVO TESTAMENTO. H Ex Matth.eo 1 κ Cap. 5. Ae forte tradat te adversarius tuus judici, et judex tradat te ministro, disp. 1, n. 295. 217 Cap. 18. Tu es Christus filius Dei riri, disp. 3. η. 21. 353 Γ I Ex Marco. Γ· ?.·.· ■κ§ F\ Cap. 10. Filins hominis venit dare ani• mam suam redemptionem pro multis, disp. 2, η. 9. 270 i i Ex Luca. Ad Romanos. Cap. 3. Quem proposuit propitiationem per fidem in sanguine ejus ad ostensio­ nem justifier suœ, disp. 9, n. 52. 315 Cap. 5. Commendat autem charitatem suam Deus in nobis, quod cum adhuc inimici essemus, secundum tempus Christus pro nobis mortuus est. In Com. ad quœst. 1, art. 2, η. 3. Ht Cap. 5. Ubi abundavit delictum, superabundavit et gratia, disp. 1, n 163. et 169. 111 et 116 Cap. 6. .In scitis, quoniam cui exhibuislis vos servos ad obediendum, servi ejus estis cui obedislis. disp. 1, n. 290. 2-12 Cap. 8. Qui proprio filio suo non peper­ cit. quomodo cum illo non omnia no­ bis donabit, d. 1, n. 69. 170 Cap. 10. Finis legis Christus ad jusliliam omni credenti, disp. 7, n. 97. 662 Cap. 1. Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi. . Ideoque et quod nascetur ex te sanctum. vocabitur Filius Dei. In Com. ' Ex 2 απ Corinthios K ad qiKTSt. i, art. 12 n. 1. 703 if. Cap. 1. Per viscera misericordiœ Dei i Cap. 5. Omnia ex Deo, qui nos sibi reS» nostri, in quibus visitavit nos oriens i conciliavit, disp. 1, n. 216. 158 ex alto. In com. quaesi. 1, art. 5. | . η. 3. 255 Cap. 2. Et erat subditus illis, disp. 1, i Ad Galatas. I n. 178. 121 τ Cap. 7. Remittuntur ei peccata multi, , Cap. 1. Jlisii Deus filium suum, factum ;ί· : quia dilexil multum, disp. 1, n. 109. 76 ex muliere, factum sub lege, ut eos, Gap. 17. Cum feceritis omnia, qu {’■. tus est peccati, disp. 1. n. 289 . 211 potestate tenebrarum; et transtulit in regnum filii dilectionis suœ, disp. 1, IΛ Cap. 12. Nunc princeps hujus mundi t i' ejicietur foras, disp. 1, n. 298. 250 n. 293. 16 ■ 1 Cap. 19. Qui tradidit me tibi, majus I h peccatum habet, disp. 1, n. 78. 59 Ex 1 ad Timotheum. i I Cap. 1. Fidelis sermo, et omni accepI 1K·. Ex actis Apostolorum. > Hone dignus, quod Christus Jesus veI nit in hunc mundum peccatores saltos I i Cap. 2. Certissime ergo sciat omnis (Ιο­ facere, disp. 2, n. 9. 270 ί I mus Israel, quia et Dominum eum, et I : I Christum fecit Deus hunc Jesum quem Ex 2 ad Timotheum. t vos crucifixistis, disp. 4. n. 2. 112 I Cap. 2. Dexlcra igitur Dei exaltatus > fCap. 1. Rrposita est mihi corona jusliliie I ‘ fudit hoc donum, quod vos videtis, disp. 1, n. 275. ’ -τη i ’ sfë disp. 3 ’·■ s337 ! i Cap. 4. Neque enim est aliud nomen daCap. 2. Ut resipiscant a diaboli laqueis ! tum hominibus, in quo oporteat nos a quo captivi delinentur ad ipsius volunlatem. disp. 1, n. 289. 211 \ , salvos fieri, disp. 1, n. 200. 310 l B Γ Η i i i | j I a 11 ί ί J |1 .1 | 1 3 3 INDEX LOCORUM flACIVE 8CRIPTÜRÆ. Λ i) Titum. Cap. 2. Dedit se me lipsum, ul nos redi­ meret ab omni iniquitate, disp, I, n. 291. 246 A» IIeuræos. Cap. 2. Nusquam eniin Angelos appre­ hendit, sea semen Abrahœ apprehendit, disp. 7, n. 130. 590 Cap. 9. Christus mortuus est in redemp­ tionem prœvaricationum, quœ erant sub priori testamento, disp. 7, η, 90. 061 Cap. 10. Quanto putatis deteriora me­ reri supplicia, qui filius Dii concul­ caverit, d. 1, n. 1. 10 Ex 1 Petri. Cap. 1. Christus passus est pro nobis, vobis relinquens exemplum, ut sequa­ mini vestigia ejus, disp. 1, n. 162. 111 Cap. 1. .Yon corruptibilibus auro, vel ar­ genti redempti, estis, etc., sed pretioso sanguine quasi agni immaculati, et incontaminati Christi, disp. 1, n. 193. 131 * EX 1 JOANNIS. Cap. 2 Filioli jam novissima hora est. In Corn, quœst. 1, art. 6, η. 2. 261 Cap. 2. Ipse est propitiatio pro peccatis nostris, non pro nostris tantum, sed etiam totius mundi, disp. 1, n. 159, P. 108. et disp. 2, n. 52, p. 310. et disp. 7, n. 96. 061 Ex 2 Joannis. Cap. unie. Omnis spiritus, qui solvit Jesum, non est ex Deo, disp. 3, n. 20. 353 Ex Apocalypsi. Cap. 3. Agnus occisus ab origine mun­ di, d. 1, n. 297. 249 Gap. 5. Dignus est agnus, qui occisus est, accipere virtutem, et divinitatem. disp. 7,11. 9. 585 Cap. 5. Redemisti nos Deo in sanguine tuo, disp. ], n. 291. 246 Cap. 20. Et vidi Angelum descendentem decielo, habentem elavem abyssi, disp. 1, n. 298. 251 ·> 5 •, TRACTATUS XXI INCARNATI Accedimus jam cum Angelico Doctore ad considerationem inter Theologicas valde nobilem, quam velut totius summæ coro­ nam extremae parti servavit, ut merito post tam dulcia, salubriaque sapientiae pocula, possimus dicere, quod in architri«··· clino laudavit Salvator. Joan. 2 : Tu autem 1 servasti bonum vinum usque adhuc. Et li­ cet hæc pars ob excellentiam subjecti, t quod est verbum Dei caro /'actum, princi­ pem locum habeat, præmittendaque foret ûliis summæ partibus, in quibus agitur de krô creaturis ; optimo tamen jure ad hunc usque locum eam reservavit D. Thomas, ut ipse declarat (simul ostendens sum doctrinal ordinem in prologo ad hunc tractatum his verbis : Quia salvator noster Dominus Jesus Christus, teste Angelo , populum suum salvum faciens a peccatis eorum, viam veri­ tatis nobis in seipso demonstravit, per quam ad beatitudinem immortalis vitæ re­ surgendo pervenire possimus : necesse est, ul ad cons ummalionem totius Theologici nejolii post considerationem ultimi finis hu’nunæ vitæ, et virtutum ac viliorum; de L Salmant. Curs, theolog. tom. XIII. ipso omnium Salvatore, ac beneficiis ejus humano generi praestitis nostra consideratio subsequatur. Circa quam primo observan­ dum occurrit de ipso salvatore. Secundo de sacramentis ejus, quibus salutem consequi­ mur etc. consideravit namque Angelicus Doctor Christum Dominum esse Deum, et hominem, admirabili modo ex persona divina, et natura humana compositum, omnibus charismatibus praeditum , cunc­ tis creaturis excellentiorem, ac fontem to­ tius gratiae, qua in beatitudinem, humanæ vitae finem, provehimur : esseque subinde mysterium istud velut aggregatum, et quamdam anasephaleosim mysteriorum omnium divinæ Theologiæ. Id vero, quod ex aliis coalescit, nequit eis ignoratis, convenienter considerari, aut perfecte cog­ nosci : et propterea oportet ejus conside­ rationem a simplicioribus ordiri. Unde optima methodo usus prius disseruit de Deo, de creaturis, de ultimo fine, de vir­ tutibus, et vitiis : et tandem ad Christum, sive Incarnationis mysterium, stilum, ac considerationem convertit. Hac etiam de 1 1ί I 'HI )( η·:μ H Μ. ft* I. ’ » · piritu Sancio. cap. 12 causa in prima parte tractavit prius d convenire vldnrontiir, illius vocabuli usum creatura corporea, et spirituali, quam de fuiinidaliaiit. sed errore depulso, non est, homine, qui ex ulraque coalescit Nec ab­ Imo eorum non pauci integros tractatus cur usitatam Patribus vorem, mysterio similem ordinem sequutusest Magister sen­ sub hac inscriptione ediderunt, Athana­ I). exprimendo aptissimum spermimus, mil sius librum de Incariialimie, et adventu tentiarum. imitanturque scholastici : nam Grammaticorum cachinnis inuremur, ilramlilii Dei, Ambrosius lib. de Incarnationis in primo libro agunt de Deo uno. et trino : inolitorum ferulas ricn timeamus, dum tarncn Dominica· sacramento, N. Cyrillusalexand, D in secundo de creaturarum productione, tul vcrihitrm solidam cognoscendam pel'Dcni'dI lib. et schol. de Incarnat. Verbi. Fulgen­ I) nimirum Angelorum, et hominum, ac mut, aiebat Augustinus tractat. 2 in ipsorum ruina : in tertio de Christo tius lib. de ln< amatione, et alii, quos pro­ b'v Joann, explicatis illud, Qui non ex sangiiilixum foret recensere. Unde liquet quam Domino : ac tandem iu quarto de sacra­ nibiis, latinitati infTequeiitiu?; impie desipuerit Agrippa, vanam hanc mentis, quæ ille in salutem animarum L Est vero hujus mysterii tanta alti­ considerationem appellans, lam lamiliainstituit, ut suum ultimum linem con­ tudo, ut reliqua (adgnslissinm inoflabills rem tam amabilem magnis adeo Patribus, sequerentur. Accessit etiam optima ratio, Trinitatis sthnper excluso, ittpote ex omni et Ductoribus, quorum vestigia Theol. ut D. Thomas Theologiam a considera­ parte divino) nostrie Fidei dogmata ilntetione Dei in se ipso inchoant, et in con­ modo premimus. cellat. In aliis namque dona Dei con­ 3. Quod autem Varro, aliique latinitatis sideratione Christi Domini absolverit, qui templamur, atque elfectus; hic vero se ipse III Apou- Apocalyp. ult. testatur : Ego sum Alphe, el Principes non agnoverint Incarnationis ex Deus insinuat, et humanitati ditescendas hp. ult. vocabulum, nihil refert; cum nec myste­ i seperelfundit : quo nihil nobis melius, omega, primus el novissimus, principium, cl finis. Ut enim ipse Angelicas Doctor rium eo signilieatum agnoverint. Cæterum nil contemplationi dulcius \aluit excogi­ ail opusc. GO: Quid sapientius, quam quod exploratum est inventis novis rebus , ut tari, ut Apostolus hac consideratione ines­ Cicere dixit lib. 1 Academ. nova licere ad complementum totius universi fieret con­ catus, nosque ad similem studium invi­ adinvenire vocabula. Quæ sæpius procu­ junctio primi, el ultimi, hoc esi verbi Dei, tans, merito dixerit, 1 ad Gorinth. 2 : Non quod est omnium principium, el human* dunt ipsi Grammatici, hac usi licentia. enim judicavi me scire aliquid inter vos, Putiori igitur ratione, ac necessitate ducti nalurx, qux in operibus sex dierum fuit nisi Jesum Christum, el hunc crucifixum. divina? Theologia· principes novas invenire, ultima creaturarum ? Sed non minus mentes humanas deterret ac introducere potuerunt vo.es, ut signifi­ 2. Porro ad Theologos pertinet myste­ inexplicabilis hujus mysterii obscuritas, et carent nova fidei mysteria, quæ Gramma­ rium adeo excellens contemplari, diluci­ & profunditas : cui proinde verba Isaiæ 53. ticorum, immo Philosophorum transvolant dare. ac defendere, ut liquido supponit Generationem ejus (ndil divinam solum, facultatem. Unde unionem Verbi Dei cum D. Thomas in prologo, el fusius ostendit sed etiam humanam) quis enarrabit ? adap­ hominis natura variis vocibus curarunt I. p. q. I. quidquid impie ogganiat Cortant D. Albanas lib. de Incarnat. N. Cyexprimere. Sic Damascenus lib. 3. de lide. D. ncilius Agrippa lib. de vanitate scientia­ rillus lib. 5 in Joan. cap. 2. Justinus rum, dicens vanam esse disputationem de c. 6 : Inhumanationem appellat : Hilarius D.wa1 Martyr adversus Triphon. aliique Pavero in prologo Psal. et Isidores ad Floren­ rii L tres. Unde Apostol. ad Ephes. 3 : IncarnaChristo, in eoque studio Theologos repre­ tiam, cap. G: Incorporationem. Sed præva- dorq hendit. Cui suppetias ferunt, qui vocem mysterium vocat Investigabiles diviluit frequentius Incarnationis vox, ut quæ Inorna- Incarnatio, quæ est proseritis consideratio­ ϊ lias Christi, el dispensationem sacramenti horns Evangehi verbis magis respondeat, Joann. nis épigraphe, criminantur tanquam bar­ I absconditi a sxculis in Deo. Ad quæ alluvox. I : Verbum caro facium est; et mysterium baram. et primoribus latinitatis extorrem. dens D. Dionys Areopag. epist. 3. ad vividius repnesentet, nomine carnis, quæ Sed hi homines sunt Grammatiqi. superbi, ' Caium, inquit : In sacramento humanitatis humanitatis est pars, per synedochem to­ verbosi, et qui in rebus sanctis ineptius .= Clirisli hoc etiam arbitror Theologiam signitam humanitatem complectens, juxta illud pra· cunctis solent delirare, dum omnia ij ficart voluisse, quod ex occulto supersubsGenes. G : Omnis quippe caro (hoc est, (;eni Itinlialis ipse Deus in conspectum nostrum verborum fenda; conantur submittere. omnis homo, corruperat viam suam : ac Quinimu quo mysteria sacra minus perci­ rqiegie processerit humana subslanlia, cl piunt, verborum aucupio detenti ; eo ma­ tandem eam partem non prætermittat, quæ tarae vestitus ; occultus tamen etiam post rcgis impii sunt, et audaces, ut gravia alio­ imbecillis, imperfectio)que existit, et ta­ ctlalionem, site, ut divinius loquar, in rum studia parvifaciant, et spernant > quod men Deo pro sua erga nos bonitate copu­ ipsa quoque sui revelatione perdurat. Nec experimento constat in ipso Agrippa, Valla, lata est, ut admiratur Apostolus 2 ad Ti- I 9(1 minus elegantes D. Basil. Seleuc. Tract. UlOltl Erasmo, Revelino, Petro de valle clausa, moth. 3 : Magnum est pietatis Sacramentum, 39. ait : Quxoratio impervium conceptionis, aliisque Grammaticis, prodromis Haereti­ quod manifestatum est in carne. Unde ip­ pjxsine viro contingit, pelagus ingredi vacorum, et factoribus. Qui (ut objectam si­ sius vocis sono velut ingenti tonitruo pros­ ttal? Qux mens tam pura, tam perspicax, Lad fi­ mul dispellamus calumniam! Lactantio. ternuntur 2-lanichei, Marcionis, Valentini, pix invisibilia ista conlemplelur? Quomodo lins Cypriano, et Hieronymo, vel in ipsa latini­ aliorumque errores negantium Deum ve­ D. Cj natura verbi, qux nullius operti facia csl, prion. tate, qua superbiunt, comparati pigmæi rum corpus humanum assumpsisse. Quod vr mente capi potest, ih quam Cherubini, cl J). Hie* erant : et tamen hi Patres non semel In­ si catholici Incarnationis voce uti ali­ ronvin. ii reliquos ordines superemineant, oculos carnationis vocabulo usi sunt. Primus lib. quando renuerunt, ut refert D. Athanas. D. Ai» ifigere non audent , quohiodo hxc cuin IMS J i Institut, cap. II. Secundus Jib. 2 con­ iu lib. de Ineam in causa fuit error A pinfirma, et terrestri humanitatis natura, lutra Judæos, cap. 2. Ultimus in cap. I pollinaris asserentis Deum non animam, IL Am­ Cns in communionem venit? El fuil mys­ Marci. Eosque imitantur Ambros. lib. 3. bressed solam carnem sibi copulasse : cui ne terium quod in hodiernum usque diem mysconvenire IrPium permanet, nec ttnltuàin nn/s/«ritim non nil. Himilia nccnrnnbtni ftlii Patres; ut obscurissinimn tanti mysterii exdgghrenl altitudinem. Et his motus Albxiindér Alewinl. Alensis nobilis Theologus 3 part, qn.-estio opinio 13, membro I el 2; docuit disputationem de Incam. ad Theologiam nostram nbh pertinere, sed ad lumen elevatioris ordi­ nis, videlicet, hypostatici. 5. Qtiid igitur? Mysterii magnitudine attoniti, ab majestati perscrutanda· impa­ res ppde.m ab inchoatd studio retrahemus; Studium nihil investigantes, nihil disputantes, séd Theolo­ gia. sola admiratione detenti, ut Patres viden­ tur docuisse? Profecto id nobis ultro eli­ gendum foret, si electionem dediscere nbn compelleret obedientia. qua his perscru­ tandis, et pro captu nostro dilhcidandis, committimur. Ad quæ 'eliahi non Segniter ducimur sacrorum Patrum exethplo : lieht enim tanti mysterii altitudinem sumriië reveriti fixerint, ut manifestant testimohlà relata : nihilominus in id studium posue­ runt, totoque ingenio incubuerunt, .ut illud nobis exponerent, el ab infidelium calumniis vindicarent : quod est Theolo­ gica? disputationis scopus, .Id quam prb viribus colliniamus. Id vero facilius, sbcuriusque nemo consequitur, quahi qui ip­ sorum Patrum doctrinæ indivulse inhæret, vanos, et curiosos superborum hominum devitans adsultus, qui posthabita majorum, immo Ecclesiæ doctrina, ideo in hoc per­ tractando mysterio .inquit D Athan. in lib. D. Alba­ quod unus sil Christus) prolapsi sunt, nas. quod de illo, cl quomodo, cl quali modo fiat, curiosius inquirunt. Quorum pericu­ losam arrogantiam longe declinabimus, monitum Augustini sequentes in epist. ad I). Au­ Volusianum : Ilie si ratio quxritur, non esi gustin. mirabile : si exemplum exposcitur, non est singulare. Demus ergo aliquid Deum posse, quod nos fateamur investigari non posse : izi his enim rebus tola ratio facti esi potentia fa­ cientis . Declinabimus etiam, sequendo as­ serta ipsius Augustini, cætercrumque Patrum, præsertim vero Angelici DoctoLaus ris D. Thomæ, cujus dogmata licet gene­ I) Thom, raliter tutissima, inconcussaque sint, ut in hoc Alexander VII ad Lôvaniens. scripsit; nnslerio. nihilominus in ea parte, quæ hoc myste­ rium, sive Dominica.· InCitrnaliOnis œcônomiam respicit, tam egregiam. tain singularbm consecutus bit doctrinam . nt ipso Domino e cruce pendente audierit : liene scripsisti ‘de me Thoma. Quo nihil augustius diei valuit : Nam \ere, sincere, DE INCARNATIONE. secure, pie, et ut oportebat, scripsit, qui bene scripsit. Bene ergo scribemus, si qu® scripsit D. Thomas, exscribere, aut po­ tius imbibero curaverimus : quod habe­ mus in votis, et a Deo, patre luminum, consequi ipsius D. Thomæ precibus exo­ ramus. Ad 6. Id vero, quod Alensis aiebat, displi­ Theelocet aliis Theologis ; quorum, imino ipsius rcrlioet Alexandri usus, melhodusque probat dis­ Incarcationis putationem de Incarnatione ad Theologiam ronside- nostram spectare, atque habere apud ip­ ratio sam sedem in primis nobilem. Nec enim subjectum hoc altius est Trinitatis arcano; in quod tamen acies Theologi® dirigitur. Præterea panilio luminum incongrue fit penes objecta, quando eodem motivo, sive ratione attinguntur ; tunc quippe plura non plura, sed unum subjectum censeri oportet : Christus autem, ac reliqua mys­ teria eodem motivo, nimirum revelationis mediabe, attingi queunt : quocirca ad idem lumen spectant. Tandem Theologia ex principiis fidei procedit : unde ad ea­ dem objecta qu® fides credit, etsi diverso modo, dirigitur : est vero una fides respectu Christi aliorumque credendorum, ut Ad * aperte significat Apostolus ad Ephes. 4, p 0534 oportet ergo, quod cuncta hæc eadem Theo­ logia attingantur. Quod si Christus alia objecta supereminere videtur ; hæc distan- QU/ESTIO I. lia esi, ut vocant, entitativa, non objectiva, comparatione ad lumen, quo attinguntur, ut liquet in Trinitate,, quro inferior Christo non est, et tamen pertinet ad nostram Theologiam. In quibus amplius non im­ moramur, quia perspicua sunt, etsi quam difficultatem præseferunt, superatum reli­ quimus Tract, de Fide, disp. 1, dub. 1 per totum, et præcipue a num. 36. Et hinc, oc­ casione oblata, monemus lectorem aliter nos in hoc tractatu procedere, ac Antores re­ liquos. qui alias Theologicas disputationes non scripserunt. Cum enim in Tractatu de Incarnatione plurima occurrant alio spec­ tantia, coguntur praedicti Autores in eis exponendis detineri, ne inexplicata relin­ quant : unde Incarnationis titulo totam Theologiam tradunt, et magna volumina edunt. Quod an congrue, et absque lucis ordinisque dispendio iiat. alii viderint. Nos vero, qui disputationes in reliquas Theologiæ partes jam digessimus, hoc im­ pedimento non immorabimur ; sed ubi aliquid alibi jam discussum occurret, bre­ viter id attingemus, eo remittentes lecto­ rem, ubi fusius explanata reperiat ; qua etiam methodo ob eandem rationem ustis est D. Tho. in hac extrema Theologiæ parte. Cujus sanctissimi Doctoris opem, lucemque iterum imploramus ut finem optatum obtinere possimus I •F- De convenientia Incarnationis. Circa primum tria consideranda occur- { runt. Primo quidem de concenienlia Incar­ nationis Christi. Secundo de modo unionis verbi incarnati. Tertio de his, qux conse­ quuntur ad hanc unionem. Circa primum quxruntur sex. etc. ARTICULUS I. Utrum ct>nrrnient fuerit Drum incarnari ? Ad primum sic proceditur. Videtur quod uon fuerit conveniens Deuin incarnari : cum enim Deus[ab æterno sil ipsa essentia bonitatis, sic optimum est ipsum esse sicut ab æterno fuit. Sed Deus ab ætenio fuit ab*que omni carne : ergo convenientissimum e*t, ipsum non e^se carni unitum. Non ergo fuit conveniens, Deum in· •iriiari. Pr.eterea. quæ sunt in infinitum distantia inconvenien­ ter junguntur : sicut inconveniens junctura esset, si quis pingeret imaginem, iu qui humano capiti cenix jungeretur equina. Sed Dens et caro in infinitum distant, cudi Deus sil simpl cissimus. caro autem maxime composita, et pra­ ei) ue humana : ergo inconveniens fuit, qc aliis communicet : ut palet jcr Dionysium, quarto e. de divi. no. Unde ad ratio­ nem summi boni pertinet, quod summo modo se crealan» communicet : quod quidem maxime Iit per hoc fkdnaturam creatam sic sibi conjungit, ut una persona fiât ex tribus, verbo : anima, et carne : sicut dicit Aufàt. 13 de TriniL Unde manifestum est quod conveniens fait Deum incarnari. Ad primum ergo dicendum, quod Incarnationis myste­ rium non est impletum per hoc, quod Deus sit aliquo modo a suo statu immutatus, in <|uo ab æterno fuit, sed ftrhoc, quod novo modo se crealuræ univit, vel potius eas sibi. Est autem conveniens ut creatura, quæ secun­ dum rationem sui mutabilis est, non semper eodem modo se habeat. El ideo sicut creatura incepit esse, cum prius bod esset, ita convenienter, cum prius non esset unila Deo in persona, poslmodum ei fuit unita. Ad secundum oieendum, quod ut’iri Deo in unitate, ptfsonæ, non fuit conveniens carni humanæ secundum «aditionem suæ naluræ, quia hoc erat supra dignitatem ipsius coaveniens tamen fuit Deo secundum infinitam excdlentiam bonitatis ejus, ut sibi eam uniret pro salute humana. Ad tertium dicendum, quod quælibet alia conditio, Sfeindom quam creatura quæcunque differt a creatore, a Dei sapientia est instituta, et ad Dei bonitatem ordinata. Deus enim propter suani bonitatem, cum sil increatus, immobilis, et incorporeiis, produxit creaturas mobiles, d corporeas. Et similiter malum pœnæ a D< i justitia est introductum propter gloriam Dei : malum vero cnlpæ committitur per recessum ab arte divinæ sapientiæ, cl ab ordine divmæ bonitatis : el ideo Deo conveniens esse potuit assumere naturam creatam mutabilem, corpoream, et pœnalitati subjectam : non autem fuit ei conveniens »omere malom culpæ. Ad quartum dicendum, quod sicut August, respor/ct io epistola ad Volusianum. non hahet hoc christi na doctrina quod ita sit Deus infusus carni humanæ, it curam gubemandæ universitatis vel deseruerit, vel amiserit vel ad illud corpusculum quasi contractam transtulerit: homionm enim est iste sensus, nihil nisi corpora valentium cogitare Deus autem non mole, sed virtute magnus est : □ode magnitudo virtutis ejus, nullas in angusto sentit angustias Non est incredibile, si verbum hominis tran­ siens, simul auditur a mullis, et a singulis totum quod Terburn Dei permanens simul ubique sit totum. Unde Dalluui inconvenhns sequitur Deo incarnato. Conclusio est affirmativa. 1 COMMENTARIUS. 1. Possibile universalius quid est, ac Tjm ‘ communius , quam conveniens : omne pmu flu*PPe conveniens est possibile, at plura 4)ιί,'ϋ possibilia non sunt convenientia. Unde l congruus procedendi ordo poscebat, ut a I c'" possibilitate Incarnationis inchoaret D. Thomas. Præsertim cum hoc modo se ge] rant ipse Angelicus Doctor, et alii scho­ lastici in limine libri 3 sentent, ubi ad totam disputationem de Incarnatione spe­ ciale hoc dubium de ejus possibilitate » ο pnnmittunt. Quam omissionem in D. Thoma non dissimulât, sed carpit Valen- Vaieoiia lia in pr®8. purict. 2, cui ut. satisfaciant nonnulli, respondent rnprito hanc difficul­ tatem pnetermissam fuisse : quia scientia non probat, sed situm subjectum supponit. Horum autem motivo parum favet 1). Tho. I part, quæst. 2, art. I cum sequenti­ bus, probans ex professo Deum existere, qui est subjectum univers® Theologiæ. Alii vero censent D. Tho. possibilitatem hujus mysterii convenienti® titulo com­ prehendisse : tum quia omne conveniens possibile est : tum quia in responsione ad argumenta plura dicit, qu® ostendunt incarnationis non repugantiam; sic Cajet. Medina, Vasquez, et alii ad hunc art. Sed verosimilius est, quod Angelicus Doct. meditato solam convenientiam res­ pexerit. et absolutam possibilitatem omi­ serit. Quod optima ratione, fecit : nam possibilitas hujus mysterii sicut et diffi­ cultas concernit plurima, quibus eluci­ dandis plures oportet excitare quæstiones, ut liquet ex totius operis contextu : eis vero explicatis apparet satis possibilitas, seu potius ostenditur non repugnant:a mysterii. Hæc autem omnia non congrue­ bat in primo articulo agglomerare : nec fieri poterat absque confusione oppri­ mente captum novitiorum , quibus ins­ truendis suam summam concinnavit D. Thom. ut ipse testatur in prologo prim® partis. Equidem illum non intendisse pos­ sibilitatem absolutam hujus mysterii in præsenti ostendere, vel ex eo liquet, quod præcipuum argumentum eam impugnans, mutationem videlicet, quam Deus ex In­ carnatione subire videtur, nec proposuerit, nec diluerit ; sed sequentibus quæstionibus servaverit, illudque versabimus disp. 3, dub. 4, ne ipsius ordinem,quem hic alii præmaturant, invertamus. Quod autem, observat optime Cajetanns, in tertio sen­ Cajelan. tentiarum Autor inchoaverit a possibilitate non obstat : quia in illo opere non erat ipse ordinator doctrinæ, sed ut commentator quæstiones emergentes movebat : hic autem ipse est Autor ordinis doctrinæ. Per qu® satis superque fit Valenti® scrupulo. 2. Relicta ergo possibilitate absoluta, Conve­ sive ex omni capite, qu® successive, et nientia incarna­ per varios articulos ostenditur, orditur tionis. hunc Tractatum D. Tho. a convenientia, sive decentia mysterii, qu® ut liquet, pars quædam est possibilitatis ipsius : quippe impossibile est Deo, quod ipsum dedecet. J. ; 6 DE INCARNATIONE. 33 Undo Qpntih**, et alii Fidei nostra· ini­ rum fundamentum, alia in sequentibus, mici ab Ime latere frequentius mysterium prout ordo poposcerit enversurus. istud impugnarunt tamquam vile, Dei­ 3. Sed occurramus aliquibus objectio­ que majestate indignum, ut videre est nibus contra pr,edictum discursum , et Oiigcu. apud Origen, lib. 3 contra Celsum. propositiones in eo assumptus. Crimo Theo'o- Theodorei, lib. 6 do curandis afleetioniigitur opponitur, non omnia quin perti­ D.Thoœ. Graecorum, et D. Thorn. lib. i contra nent nd rationem boni Deo competere : gent, cap 53, ubi proponit duodeviginti ratiocinari enim, ut alia omittamus, per­ eorum argumenta, quibus probare nitun­ tinet ad rationem boni, eamque participat ; tur, quod non fuerit conveniens Deum cum bonum quoddam sit : et tamen Deo R4io incarnari. Eis vero u| obviam procederet ratiocinari repugnat : ergo licet se coni- j n.THtn. i). T|l0. oppositum statuit, idque relictis nnmi.are hypostatice, sit secundum ratio- , aliis rationibus, quas expendit cap. ëi, nem boni ; non sequitur, quod Deo con­ lib. 4 contra gent, unica ratione, forsan veniat. Stcumlo, quod competit secundjjm probabiliori, et principiis universalioribus rationem boni, convenit Deo naturaliter, et necessario; cum sit essentialiter summa j innitente suadet. Est autem hujusmodi : conveniens est Deo quidquid ipsi com­ bonitas, nt I). Tho. supponit : incarnatio petit secundum propriam rationem suæ autem non sic Deo convenit sed prorsus natura' : sed incarnari competit Deo se­ libere : ergo nequit ex propria ratione cundum propriam rationem suie natura· : boni probari. Undo D. Thom. inconse­ ergo est Deo conveniens. .Major est certa, quentiam incurrit, ex naturali, et neces­ potestque inductive ostendi : nam ideo saria boni proprietate ad voluntariam, ratiocinari est homini conveniens, quia lilierainque boni communicationem pro­ competit ipsi secundum propriam ratio­ gressus. Tertio, esto ad ra ionem summi boni : nem sute natura· : qua etiam de causa igni convenit ignire, soli illuminare, et pertineat se summo modo communicare ; sic de aliis. Minor autem probatur: quia nihilominus id salvatur ad intra in com- I municatione, qua Pater suam naturam | cum Dei natura sit ipsa bonitas : nequit Filio communicat : nec opus est ad com- I non competere Deo secundum propria· municationem extra ipsum Deum recur- 1 natura* rationem, quod competit ipsi se­ rere. Aliunde vero creatura, cum finita | cundum naturam ipsius bonitatis : hujus­ modi est incarnatio : ergo etc. Suadetur sit, incapax est, ut sibi bonum modo | I miirnr hujus secundi syllogismi : quoniam summo communicetur. Quarto, discursus D. Thom. eo tendit, I secundum naturam boni est se communi­ ut probet determinate convenient.am In- I care, et secundum rationem sumini boni so summo modo communicare . atqui per carnationis, sive unionis personae divinæ I incarnationem Deus se communicat crea- cum humana natura, ut constat ex conclu- I tqne summo modo; siquidem communicat sione in fine curporis, et ex titulo articuli: I ejus vero ratio non magis id probat, quam I seipsum trahendo creaturam ad proprium esso : et unitatem pe.rsonie ; ergo incarnari assumptionem cujusvis alterius nature competit Deo secundum naturam ipsius creata» ; cum fundetur in generalibus boni I principiis, qua» communia sunt respective I bonitatis. Qui discursus licet non evincat omnimodam hujus mysterii possibilitatem, ' ad omnem naturam : non ergo evincit | | posset quippe responderi idque opponit intentum. Suarez. Suarez) convenientem fore Deo incarnatio­ Citimo, si incarnatio esset Deo conve- D r nem, si esset poss.bilis; sed aliunde repu­ nimis, afferret Deo aliquam perfectionem, le gnaro : nihilominus satis probat intentum eam videlicet convenientiam, quam in ί Angelici Doctoris. Ipse enim ut proxime ratione boni fundamus : id vero absurdum | dicebamus, non intendit hic ostendere est; cum Deus ab aterno non habuerit omnimodam mysterii possibilitatem : sed carnem, et tamen fuerit aique perfectus. hanc præcise partem, quod non dedeceret 4. Iliec facile diluuntur. A<1 primum pr«· Deum; nec ex hoc capite repugnaret. Id­ respondetur cum Caielano bonum dupli­ que satis perspicue, nec minus efficaciter citer sumi, L'no modo in determinato ’ j convincit, ostendens tam unge abesse, ut genere, aut respective ad particularem sit indecens, quod potius sit consonum finem : sicut bonum hominis, ant bonum j leoni-. Alio modo simpliciter, et absque j summu bono. Quo motive prosternit non infimum Gentilium, aliorumque sectario­ limitatione, sicut esse, vivere, intelligere. ’ Qua QÜ/EÔTIO I. iial Qua diversiluin pnrfeolionee partimur : sunt nniiu aliæ particulares, et defectibus npeepsario pormixtte, ut ratiocinari est pprlcctio hominis, et latrare canis : aliæ vero sunt perineiiunes simplices, et abso­ luta·, quæ nullam ex suo genero sibi im­ perfectionem immiscent, sicut scientia, Ct amor. Quando ergo D. Thom. asserit Deu convenire, quidquid perlinet ad ra­ tionem boni, loquitur de bono simpliciter, absoluto, ot secundum propriam bonitatis rationem considerato, ut satis illius verba declarant. Ipsa, inquit, natura Dei esi essentia bonitatis, ut palet per Dionyis. I cap. (te divi. no. 1'nde quidquid perlinet ad rationem boni (non dixit ad bonum, sed ad rationem boni, quod est ipsa bonitas, sive bpnitatis ratio in genere) conveniens est Deo. Et quia se communicare pertinet ad bonum absolute, et secundum propriam boni rationem consideratum ; merito in­ tulit hujusmodi communicationem Deo convenire. Secus se habent alia hona, quæ proponit objectio : sunt enim particula­ ria, et ab imperfectione inseparabilia, Ut ex se liquet. Ad secundum respondetur, quod ad rationem summi boni quædam pertinent habitualiter, et per modum principii, ut esse diffusivum sui : et hæc conveniunt Jjono naturaliter, et necessario. Quædam vero pertinent actualiter, et per modum exercitii, ut se diffundere et hæc non con­ veniunt determinate necessario ; sed vel hoc modo, vel libere, idest, eo modo quo bonum fuerit agens, et principium. Unde quia Deus ad intra agit naturaliter, et necessario; propterea necessario, et natu­ raliter se communicat Filio, et spiritui sancto. Sed quia ad extra agit libere ; idcirco libere se communicat. Utrobique autem communicatio est exercitium naturæ boni conforme : nam si bonum est dilfusivum sui, congruit ejus naturæ, quod se communicet, licet cum diversitate explicata. Quod satis expressit D. Thom. illis verbis : sicut homini conveniens esi ratiocinari (ecce actum, et exercitium) quia hoc convenit sibi, in quantum est rationalis secundum naturam suam. Unde nullam incurrit inconsequentiam proce­ dendo a præd i cato necessario ad liberum : si enim bonum est naturaliter diffusivum sui, congruit ejus naturæ, quod se diffun­ dat etiam libere; quippe nequit non esse conveniens ille actus, qui est juxta con­ ditionem principii, atque naturæ. h. Ad tertium respondetur nihil evin· flere : quia solum probat incarnationem non cou venire Deo necessario : quod D. Thorn, in suo discursu minime intendit ; sed non probat, quod Incarnatio non sit communicatio consona Dei, et boni na­ turæ, secundum quam est communicati­ vum sui, libere tamen, ut proxime dice­ bamus. Nec 8. Ductor intendit, quod incarnatio sii. communicatio sumrna abso­ lute, sed comparatione ad creaturam. Hæc enim etsi incapax sit, quod bonum summo modo sibi communicetur, cum habeat capacitatem finitam : nihilominus capax est, ut esse personale Dei sibi substantia­ liter uniatur modo finito. Quæ tamen est summa boni communicatio ex his, quæ creaturæ possunt contingere : pertinetque ad naturam boni, quod sc hoc etiarn modo communicet. Et hoc intendit D. Thom. illis verbis ; Ad rationem summi boni per­ linet, quod summo modo se creaturæ com­ municet (non summo absolute, sed summo in ordine ad creaturam). Quod quidem ma­ xime fit per hoc, quod naturam creatam sibi conjungit etc. Ubi ly maxime comparat, et refert ad alias communicationes, quæ creaturæ fiunt. Summa enim, et infinita communicatio solum exercetur ad intra. Ad quartum respondetur discursum D. Tho. immediate solum probare conveniens esse Deo naturam creatam assumere, sive angelica sit, sive humana : idque sa · tis evincit ex generalibus boni principiis : (juod erat praecipuus difficultatis cardo. Inde vero adjunctis aliis circumstantiis processisse, determinate ad incarnationem, sive assumptionem humanae naturæ, quo tandem ejus mens colliniabat. Eas vero præmisit ex Damasceno relato in arg. Sed contra, ubi hæc habet : Per incarnationis mysterium monstratur simul bonitas, et sa­ pientia, justitia, et potentia Dei, vel virtus. Donilas quidem, quoniam non despexit pro­ prii plasmatis infirmitatem. Justitia vero, quoniam homine victo, non alio, quam ho­ mine fecit vinci tyrannum, nec vi. eripuit ex morte hominem. Sapientia vero, quoniam invenit difficillimi pretii decenlissimam so­ lutionem* Potentia vero, sive virtus infinita, quoniam nihil est majus, quam Deum fieri hominem. Addimus D. Thomam suo discursu op­ time evincere summam Dei communica­ tionem ipsi fore, convenientem. Summa autem dici potest non tantum ex illa parte, eaque præcipua, qua Deus se substantiali- Tertia r. Qaarta. 1 Cur Deus ruagis a(er? Quod ad reve­ rentiam pertinet. Ergo videtur non convenire humani ge­ neris saluti, quoi Deus nobis similis fieret per carnis assumptionem. Sed contra, illud per quod humanum genus liberatur a perditione, est nccessaiium ad humanam salutem. Sed mysterium divinæ Incarnationis esi hujusmodi : secun­ dum illud Joann. 3 : Sic Deus dilexit mundum, ul tlliurn suum unigenitum daret, ut omnis qui credit in ipsum, non pereat, sed habeat vitam ætemam;ergo necessarium fuit, ad humanam salutem, Deum inornari. Respondeo dicendum, quod ad finem aliquem dicitur aliquid esse necessarium dupliciter. Uno mudo, sine quo aliquid esse non pol st : sicut cibus est necessarius ad conservationem humanæ vilæ. Alio modo, per quod me­ lius et convenientius pervenitur ad finem : sicut equus necessarius est ad iter. Primo modo, Deum incarnari ne­ cessarium non fuil ad reparationem humanæ naturæ. Deus enim per suam omnipotentem virtutem poterat hum-nam nalurâm mullis aliis modis reparare. Secundo autem modo necessarium fuit Deum incarnari ad humanæ naturæ eparationem. Unde Augustinus dicit 11. de Trimi cap. 10 : Verum etiam ostendamus non aliflm modum possibilem Deo fuisse (cujus potestati omnia æqualiler subjacent) s< d sananda· miseriæ nostræ convenieniiorem alium modum non fuisse. Et hoc quidem considerari potest quantum ad promotio­ nem hominis in bonmn. Primo quidem, quantum ad 11dem : quæ magis certificatur ex hoc, qjod ipsi Deo loquenti credit. Unde August, dicit, 11. de civi. Dei. Ut homo fi­ dentius ambularet ad veritatem ipsa \ critas Dei fi ius ho­ mine assumpto consti nil, atque fundavit tidem. Secundo, qoanlum ad spem : quæ per hoc maxime erigitur. Unde Augibt dicit, J3 de Trin. Nihil tam ium fuit ad erigriid.iiu tpc® nuslram, quani U demonstraretur nobis quaulum diligeret nos Deus; quid vero nujas f ujus rei i.-»io in­ m(O indicio maiiifr*(iu<, quam quod Dei filius naturæ no$tr$ <1 gnatus e>l inire consortium? Tertio, «iiiaiiturn ad diaritatrjn : uuæ maxime per hoc excitatttr. Unde Augu.»t. d cit in lih. de Catecbizandfo rudibus : Qtfæ major est causa adventus Domini, nisi ul o>l* nderel Deus di c-efionem Miam in nobis? Et pOHea subdit : si amafe pigeba*, sal­ tem rcarrare non pigrat. Qiurtn, quantum ad redam operalionem : in qua nobis exempiurn se præboit. Unde Au­ gust dicit in quodam sermone de Nati, Domini : Homo sequendus uun erat, qui uderi poterat : Deus sequendus erat, qui videri non poterat. Ut ergo exhiberetur homini, et qui videret-ir ab homine et quem homo sequeretur : Deus factui est homo. Quinto, ad Urnam participationem divinitatis : quæ vera est hominis bcatitudo, et tinis humanæ vitæ ; et hoc collatum est nobis per Christi humanitatem Dicit enim August, in quodam sermone Nat. Domini : c*l factus Drus ul homo lierel Deus. Similiter hoc utile fuit ad remotio** nem mali. Primo cnim per hoc homo instruitur, ne sibi diabolum præferat, et eum veneremur, qui est actor precati. Unde August, dicit 13 de Trinit. Quando quidem sic potuit Deo conjaogi humana Natura, ut fieret una persona, su­ perbi illi maligni spiritus non ideo se audeant homini præponere, quia non habent carnem. Secundo per hoc instruimur quanta sit dignius humanæ naturæ, ne eam in­ quinemus precando. Unde August, died in lib. de vera refig. Demonstravit nobis Deus quam ixcelsuin locum inter creaturas habeat humana natura, in hoc quod homi­ nibus in vero homine apparuit. Et Leo Papa dicit in ser­ mone de nativi. Agnosce, o Christiane, dignitatem tuam : el divinæ consors factus naturæ, noli in ^eiereiu vilitatem degeneri conversatione redire. Te'tio, quia ad præsumptionem hominis tollendam gratia Dei nullis meritis præadentibus in hom ne Christo in nobis commendatur, ul dicitor in 13. de Trimi. Quarto, quia superbia hominis, quæ maxime impedimento i st ne inhærcat Deo, per lau­ tam Dei humi.iutcm redargui potest atque sanari, ul dicit A· gust. ibid. Quinto, ad liberandum hominem a servitute peccati : quod quidem, ut August, died 13 de Tria, fieri debuit sic, ut diabolus jushtia hominis Jesu Christi superaretur : quod factum est Christo satisfaciente pro nobis. Horna autem punis satisfacere non poterat pro toto humano ge­ nere. Deus autem satisfacere non debebat, unde oportebat Deum, el hominem esse Jesum Christum. Unde ei Leo papa dicit in >ermone de Nativi Suscipitur a virtute infir­ mitas, a majestate humilita* : ut quod nostris renndiis congruebat, unus atque idem Dei, et hominum mediator, et mori ex uno, et resurgere pos>ii ex alteio. Nisi cuim esstt verus Deus, non adferret remedium; nisi esset veins homo, non praeberet exemplum. Sunt autem, et aliæ plnrimæ utilitates, quæ conseculæ sunt, supra apprehensio nem sensus humani. Ad primum ergo dicendum, quod ratio illa procedit se­ cundum primum modum necessarii, :inc quo ad linein perveniri non potest. Ad secundum dicendum, quod aliqua satisfactio potent dici dupliciter sufiiciens. Uno modo peifectc, quia est condigna per quandam adæqualionem 2d reroinpeosaliqmmi culpæ commissæ, et sic hominis puri satisfactio sufficiens esse non potuit pro peccato. Tum quia toti humana ratura erat per peccatum corrupta, ncc bi num alicujus personae, vel etiam plurium poieral per æquiparantiam totius naturæ detrimentum recompensare Tum etiam, quia peccatum contra Deum commissum, quandam infinitatem habet ex infinitate divinæ majestatis: tanto enim offensa est grav.or, quanto major est ille, in quem delinquitur. Unde oportuit ad comhgoam satis­ factionem ut actus salisfacii-utis efficaciam haberet infi­ nitam, nt puta Dei, el hominis existons. Alio modo potest dici satisfactio hominis esse sufficiens imperfecte scilicet secundum acceptationem ejus, qui esi ta cnnieiitus» quantis non sil «ondigna. Et hoc modo satisfactio puri hominis est sufficiens. Et quia omne imperfectum, præsupponit aliquid perfectum, a quo sustentetur : inde est quod omnis puri hominis satisfactio efficaciam habe, a satisfactione Christi. Ad (ertium dicendum, quod Deus assumendo carnem, suam majestatem non minuit : et per consequens non minuitur ralio reverentiæ ad ipsum, quæ augetur per augmentum cognitionis ipsius. Ex hoc autem, quod nobis DE INCA KN ATI ONE , apioijuare valait prr rareii issuwplioiwni iu3$is no» id s coffra < nd i» itiravl. Prima conclusio : Pro reparatione humani gt neris umi fuil necessarium simpliciter Deum mraniari ; fuit tamen melius, e! convenien­ tius. S·vim ii conclusio : In resp. ad 2. peccatum habet quandaminfinitatem ex infinitate divin® majestatis. Tertia conclusio : In resp. ad 2. Ad con­ dignam satisfactionem p»*o peccato requiritur, quod actus satisfacientis han-al etpcaciam im­ linitam. Quarta conclusio ; In resp. ad 2, purus r.<<<<■> homo ne piii oiferre condignam satisfactionem pro peeeato, sed potest imperfectam. COMMENTARIUS. 1. Supposito, quod Deum incarnari fuerit absolute conveniens, ut art. pri­ ced. Div. Thom, resolvit ; ulterius inves­ tigandum occurrit, an fuerit necessarium ? Iwph-v Quod dupliciter posset intelligi. nempe, ort-.^sarinm. absolute, sive secundum se ; et compara­ tive, sive in ordine ad aliquem finem. Et quia manifestum est Incarnationem non fuisse absolute necessariam, propterea I). Tho. dubium revocit ad finem determina­ tum, nec alium, quam humani generis re­ parationem : licet enim alii etiam sint, et excogitari possint; hic tamen est satis no­ bilis. et quem scriptura frequentius ac manifestius proponit. Observat autem . quod necessarium in ordine ad aliquem finem duplex est : uno modo simpliciter, et sine quo finis possideri non valet, sicut alimentum est necessarium ad sustentan­ dam vitam : aliud per quod melius, et convenientius pervenitur ad finem, sicut equus necessarius est ad iter faciendum. Quibus suppositis resolvit D. Tho. quod \ ad finem reparandi humanum genus non lues nia- fuit Incarnatio necessaria primo modo, tio quo­ modo bene tamen secundo. Priorem partem procercssi- bat .· quio Deus per suam omnipotentem ria. virtutem poterat humanam naturam mullis modis reparare. Idemque docet D. August, lib. 13 de Trinit. cap. 10. Ubi observan­ dum est D. Tho. loqui supposita etiam intentione talis finis; adhuc enim poterat Deum eum consequi per alia media pro suæ sapienti® infinitate, omnipotenti® virtute , et voluntatis arbitrio. Sed non loquitur, supposita non solum prædicti finis intentione, verum etiam hujus modi medii electione, seu decreto : quia prout sic certum est incarnationem esse medium necessarium ad salutem hominum, neces­ sitate, inquam, consequente, et orta ex institutione divina. Quant, et non majorem nécessitaient significat scripiuru Actor, 1 : Actor. Seque enim est aliud nomen daIuni homini­ bus. in quo oporteat nos salvos fieri: probatque D. Tho. in arg. sed contra. Et eodem modo explicandi sunt P. N. Gyrillus lilt, l). C«r à Thesauri, cap. 7 ; D. Anselm, lib. 1 cur Deus homo cap. '2 i, et lib. 2 cap. 3 et selni là et Ili et alii Patres. qui videntur asse­ rere, Deum, supposito hominis lapsu, neces­ sario providisse remedium incarnationis : Et hujus remedii carentium dedecuisse Dei justitiam, et bonitatem. Loquuntur enim vel laeta suppositione decreti, vel de necessitate congruentis, sive ad melius esse; cteterum non negant oppositum fieri potuisse, nec illud sentiunt fore indeco­ rum privative; sed tantum negative, aut comparative, hoc est minus decorum, quam præsens remedium sit. Qutn esc communis sententia scholasticorum cum Magist. in 3 dist. 20 et Theologorum cum Arabia D. Tho. in praes. et loco sit. sentent, ·· ricordite liberalilalem, ob quam decens esi niniili jUHlitiæ rigorem. Ad primani probationem in contrarium dicendum pft, non osse contra justitiam, quod ollejum» inju­ rium gratis remittat : eadem quippe ratio est damli indebita, et remittendi debita : undo sicut absque ullo justitia· prtnjudicio potest (piis indebita libcraliter dare, ita potest debita gratis remittere : atque ideo ibi non intervenit injustitia, sed miseri­ cordia, qniu ex alio motive debitum justi­ tia) relaxat. Ad secundum respondetur eum. qui debet, foro injustum, nisi vel solvat, vel ei debitum remittatur : utroli­ bet autem modo debitum extingui, et de­ nominationem injusti cessare, ut liquet in Immanis. Nec I). Anselm us amplius in­ tendit, quam incarnationem fuisse neces­ sariam ex suppositione, quod Deus vo­ luerit reparare humanum genus per viam condignæ satisfactionis, ut ipse clare se explicat lib. 2 Cur Deus homo. ctp. 5. in quo convenit cum D. Th. ut statim vi debimus. Quod si Anselmus contrarium d°cet’ ut Vazquez omni conatu ostendere 'io/- studuit disp. 1, cap. 2 et 'i, communem et benignam Theologorum interpretatio­ nem refellens ; magis standum est D. Thomne : videbitquo Vazquez, an laudabi­ lius sit Patres, gravesque Doctores inter se conciliare, quam eorum representare dis­ cordias. Praesertim cum sententiam illam, quam ipse tribuit Anselmo, plures judicent temerariam, ut videre est. apud Mediqam in expositione prmsenlis articuli. Et Suarez disp, i, sect. 2, conci. 2, non asserit D. Th. resolutionem esse ita communem , non et certam, ut. negari possit absque te­ meritate, et lidei incommodo. Ecce qualem D. Ans. defert prædictus junior adoream. ®ecun(’am'resolutionis partem, tomifli nempe Deum incarnari fuisse melius, et ijn h i I ! 4 J j 16 r nE INCARNATIONE 3. quod omne peccatum est iniquitas. El prehensione : sed omnis qui mortaliter quæst. seq. art. I ad l ait : Justitia di­ peccat, præfort creaturam Deo; siquidem vina dicitur per comparationem ad bonum a Deo ultimo line avertitur se conver­ divinum, cui repugnat omne peccatum : tendo ad creaturam : ergo omnis qui mor­ el secundum hoc omne peccatum dicitur esse taliter peccat, infert Deo injuriam. Quæ iniquitas. Sed expresius eadem quæst. art. est ratio D. Thorn, quæst. 28 do verit. 3 ad 2 inquit : Dicendum quod aliqua II art. 2, ubi ait : Quicumque rem aliquam persona particularis potest dupliciter consi­ digniorem indigniori postponit, injuriam ci derari. I no modo secundum se. Et sic, si facit : el tanto amplius, quanto res Ml dig­ sibi aliquod nocumentum inferat, potest qui­ nior. Quicumque autem in re temporali dem rationem habere alterius peccati, puta finem sibi constituit, quod facit omnis morta­ intemperantis, vel imprudentis : non ta­ lité·' peccans, ex hoc ipso quantum ad affec­ men rationem injuslitix. quia sicut justitia tum suum prxponit creaturam erratori, di­ semper est ad alterum, ita et injustitia. Alio ligens plus creaturam, quam creatorem. modo potest considerari aliquis homo in Finis enim est, qui maxime diligitur. Cum quanlum est aliquid, civitatis, scilicet pars, ergo Deus in infinitum creaturam excedat, vel in quanlum est aliquid Dei, scilicet crea­ erit peccantis mortaliter contra Deum infi­ tura, et imago. Elsie, qui se ipsum occidit, nita offensa ex parte dignitatis ejus, cui per injuriam quidem facit non sibi, sed civitati, peccatum quodam modo injuria fit, dum ct Deo. El ideo punitur tam secundum legem ipse Deus contemnitur, el ejus prxeeptum. divinam, quam humanam, sicut dc fornica­ Quam injuriam, et contemptum palam si­ tione Apostolus dicit : si quis templum Dei gnificat scriptura dum a peccatoribus violaverit, disperdet ipsum Deus. Ubi pon­ quasi humiliatum, derelictum, et concul­ derandum est 8. Doctorem eam injus­ catum repræsentat. Isai. 43 : Servire me titiam concedere respectu Dei, quam fecisti in peccatis luis : prxbuisli mihi labo­ negat respectu se occidentis : quam rem in iniquitatibus tuis. Jerem. 2 : Duo cerium est esse injustitiam vere, el pro­ mala fecit populus meus : me dereliquerunt prie talem. Pnelerea eodem modo lo­ fontem aquæ vivx, et foderunt sibi cister­ quitur de injustitia, quæ fit Deo, et quæ nas dissipatas. Ad Hebr. 10 : Quanto pu­ lit civitati, dum aliquis se occidit : civi­ tatis deteriora mereri supplicia, qui filium tati vere, et proprie Iit injustitia. Rursus Dei conculcaverit etc. Quem loquendi mo­ id revocat ad generale caput dominii, et dum imitantur communiter sacri Doctoservitutis : in quanlum, inquit, est aliquid res eandem injuriam exaggerantes. Satis Dei, scilicet creatura. Tandem id extendit modo sit audire D. Bernardum serm. 3 ad alia crimina, quæ secundum particula­ de Resurect. ubi allectum interpretativum rem speciem non videntur esse injustitia : in quolibet peccato mortali intervenien­ unde addit : sicut de fornicatione dicit tem explicat in hunc modum : Sed utinam Apostolus : si quis templum Dei violaverit, vel rebus istis esset contenta, nec in ipsum disperdet ipsum Deus. horribile dictu, desxviret rectorem. Nunc C»>nür4. Confirmatur urgenter utraque im­ autem el ipsum, quanlum in ipsa est, Deum ru lio. pugnatio : quia nemo committit injuriam, perimit voluntas propria : omnino enim quin committat injustitiam : sed omnis, qui vellet Deum peccata sua aut vindicare non peccat mortaliter, infert Deo injuriam : posse, aut nolle, aut nescire. Fuit ergo cum ergo committit injustitiam contra Deum : non esse Deum, qux, quanlum in ipsa est. vult et consequenter omne peccatum mortale eum, aut impetentem aut injustum esse, aut esi injustitia contra ipsum. Utraque con­ insipientem. Crudelis plane, el exccranda sequentia constat. El major esi certa : malitia, qux Dei justitiam, sapientiam, po­ nam sicut servare jus alterius pertinet ad tentiam perire desiderat. Î ustiliam, ita violare alterius jus spectat 5. Nec satisfacit, quod Vazquez respon­ Respon­ Vuiat.o, U(| injustitiam : injuria autem est violatio det. hæc videlicet non evincere injustitiam sio juris alieni, et sic communiter definitur : vere, et proprie : quia Deus ex nostris pec­ Vazquii. unde nemo valet injuriam committere non catis nullum damnum patitur ; sed sive pec­ committendo injustitiam. Minor autem cemus ; sive non, æque in se gloriosus ma­ probatur : quia præferre creaturam Deo net, juxta illud Job. 22 : Quid prodest Deo, Job !» est Dei injuria ; sicut etiam in creatis prae­ si justus fueris? aut quid ei confers, si im­ ponere regi vilem aliquam personam est maculata fuerit vita tua ? Et cap. 35 : Si injuria Regis, ut constat ex communi ap­ peccaveris, quid ei nocebis? El si multipli­ cat# DISP. 1, DUB. I. 17 calx fuerint iniquitates lux, quid facies j damnum physice causatum, et re ipsa contra eum ? Porro si juste egeris, quid contingens ; quam ad id, quod actio ofdonabis ei, aut quid de manu tua accipiet ? fensiva, quantum est de se, infert, et cau­ Ubi autem nulla est hesio, aut damnifica* sât. Frequenter quippe contingit injusti­ tio, nequit osse injustitia, quia hujus, si­ tiam committi ex eo, quod quis tentât alterum laedere, licet re ipsa nullum dam­ cut et justitia· materia debet esse aliqua num sequatur : peccat enim contra justi­ utilitas, vel damnum. Undo Aristot. tiam, qui detrahit mortuis, licet ad ipsos Rethoric. c. 10 et 13 docet : injuriare nullum re ipsa nocumentum perveniat : esse sponte prxler leges Ixdere. Et 4 Ethic, et similiter contra justitiam peccat civis ad laudem, affirmat justum correctivum in lentans civitatem prodere, licet cum efinjuriis cxpectare diversitatem damni, ct lucri. Quando ergo Patres, et graves An­ ! fectu non possit. Ergo pari ratione licet Deus ob suam immutabilitem, et perfec­ tores dicunt peccata esse injuriam, et of­ tionem nequeat ullum damnum in se su­ fensam Dei; vel loquuntur hyperbolice, bire ; (quod et non amplius probant illa ex vel solum intendunt esse offensam oblib. Job teétimonia; dato etiam quod fue­ jectivam, sive rem Deo odiosam, et abo­ rint ex spiritu Dei, et non ex aliquo ibi minabilem ob malitiam : minime vero colloquentium errore, ut notavit Gaspar Gaspar intendunt, quod vere sint injustitia contra Sanchez) quia tamen mortaliter peccans, Sanchez Deum. quantum est ex parte procedendi, illud Quod vel ex eo firmatur : quia peccata Deo infert, et irrogat; injustitiam contra non fiunt Deo invito, sed potius consen­ Deum revera committit. tiente; si enim nollet homines non pec­ Potestque id amplius declari : quia non Major care, minime peccarent; scienti autem, et impu­ solum peccat contra justitiam proximo gnatio. volenti non fit injuria, ut est vulgare pro­ debitam, qui illum re ipsa occidit, sed loquium desumptum ex Aristol. 5 Ethic, etiam qui eum occidere procurat, et quan­ ubi ait : Nullus patitur injustum volens. tum est de se, intendit : eo quod proximus Licet ergo peccata Deo displiceant, poshabet jus, non solum ut alius eum non sintque in hoc sensu dici ejus offensiones; interficiat, sed ut neque illum interficere nihilominus vere, et proprie non habent attentet. Atqui Deus habet verum, et pro­ rationem injuriae, nec injustitiae. prium jus, ut homo illum, nec offendat, Hæc, inquam Vasquii responsio quae nec offendere ullo modo intendat. Si enim continet præcipuum suæ opinionis funda­ hoc jus conceditur vili creaturæ; qua ra­ mentum, minime satisfacit, sed pluribus tione denegandum est Deo omnium crea­ refelli potest. Nam imprimis, quod Deus tori, et supremo domino? Ergo morali ter ex actione injusta peccatoris non patiatur peccans licet cum effectu non noceat Deo in se aliquod damnum, minime provenit in se ipso ; quia tamen nocere attentat, ex eo, quod prædicta actio non sit de se violat jus divinum, et committit injusti­ nociva, et destructiva Dei, quanlum est tiam contra Deum. Nec Aristoteles, quem ex parte allectus peccatoris : qui enim pro se affert Vasquez in locis supra alle­ suum ultimum finem constituit in bono gatis, huic doctrinæ opponitur, sed magis commutabili, quod facit omnis mortaliter illam confirmat in 5 Ethic, cap. 4, ubi peccans, tollit, quantum est ex parte sua, hanc rationem a Deo, atque ideo ipsum juxta expositionem Buridani ibidem q. 10, art. 2 tradit, quod licet justitia in con­ destruit. Quocirca omnes prudentes cen­ tractibus respiciat lucrum, et damnum in sent Deum hoc pacto offensum, damnificatum, ac velut derelictum, ct contemp­ re, ct secundum veritatem : in injuriis ta­ tum. Idque significant testimonia scriptune, men respicit lucrum ct damnum non solum D. Tbomæ, et D. Bernardi supra relata : secundum veritatem, sed etiam secundum quæ damnum Dei, non quidem physice il­ xstimationem vel inferentis, vel patientis, latum, sed moralitcr irrogatum cum omni vel saltem judicis. Unde parum refert, prudenti fundamento repræsentant. Neque quod-quis non patiatur re ipsa damnum, enim prædictæ locutiones accipiendæ sunt ut injuriari, atque offendi dicatur ; si illud ut imprudentes, et supra merita causæ ; patitur secundum æstimationem judicis, sed ut omnino verae in sensu morali, ac et prudentum : utrumque enim damnum prudentiali juxta qualitatem materiæ. pertinet ad injuriam, ut constat ex exem­ Constat autem, quod ad rationem injuriae, plis proxime allatis. Et in hoc sensu, qui alque injustitiae non tam attenditur ad pro qualitate materiæ est proprissimus, Sahnant. Curs. theolog. tom. XIII. 2 DE INCARNATIONE. loquuntur D. Thom. cl D. Bernar. ubi supra : immo loquuntur omnes prudentes, ! qui Deum peccatis offendi affirmant. !| •Mi G. Sed esto, demus Vasquio necessa- ! rccfiism. rium e5$0 ad veram justitiam, quod quis I damnum aliquod re ipsa subeat ex actione : alterius; nihilominus adhuc vitare non ' potest, quod peccans mortaliter lædat Dei justitiam. Quoniam opus non est, quod ! damnum ad veram injustitiam requisitum inferatur in bonis intrinsecis offensi, sed satis est, quod fiat in bonis ejus extrinsecis : atqui peccans mortaliter damni­ ficat Deum in bonis ejus externis : ergo committit veram injustitiam contra Deum. Major est certa : nam honor pertinet ad bona extrinseca : est enim testificatio quædam de excellentia alicujus, ut cum Philosopho optime declarat D. Thom. 2, 2, quæst. 103, art. 1 ; constat autem ex com­ muni omnium sententia, quod damnum in honore sufficit ad veram injuriam, ac in­ justitiam : et ideo contumelia, detractio, susurratio, et derisio, quæ inhonorationem important, sunt peccata contra justitiam : D.Thom. ut tradit idem D. Thom. 2, 2, quæst. 72 cum sequentibus. Minor autem ostenditur ; quia honor praecipue debetur Deo. utpote omnium excellentissimo. Unde Philosoph. 4 Ethic, cap. 3, alias 7, dixit : Dignitas ad externa bona dicitur, quorum maximum id esse statuimus, quod Diis attribuimus, quod­ que maxime appetunt qui in dignitate sunt, quodque rerum prxclarissimarum pr.vcipuum est : id autem est honor. Ille vero, qui mortaliter peccat, Deum inhonorat ; siquidem ut supra vidimus, rationem ultimi finis soli Deo propriam, et debitam transfert ad creaturam : impeditque, ne opus morale mortali malitia infestum queat ordinari ad Deum, atque illius ex­ cellentiam testificari : Quod damnum ita appretiat Deus, ut eo multum offendi, ac subinde in peccatores irasci significat, 1 Reg. 2 : Quicumque glorificat me, glorifi­ cabo eum: qui autem contemnunt me, erunt ignobiles. Qui ergo peccat mortaliter, dam­ nificat Deum in bonis ejus externis. Effo7. Quod si ex doctrina Vasquii (sunt K‘uul enim plurima ejus subterfugia, ut a con­ cepta semel opinione non desistat) adhuc respondeas damnificationem in honore esse quidem injustitiam inter homines, quia capiunt ex honore aliquam utilita­ tem ; non autem apud Deum qui nullam e.x nostro honore utilitatem . nec ullum habet ex nostra inhonoratione dclriinon- tum. Id inquam, si respondeatur, facile evertitur : tum quia pro libilo, et absque fundamento negatur. quod damnum in honore per se spectatum, et independentor ab alia militate, aut nocumento non sit injustitia : oppositum enim convincit ralio proxime facta; siquidem læsip in hunoro per se solam considerata, et independenier ad alia accidentia est violatio juris alieni : unde prudentes damnum illatura in honore, quidquid sit de aliis, injusti­ tiam osse pronuntiant. Si ergo peccans mortaliter lædil Deum in honore, procul dubio agit contra justitiam ejus ; licet Deus ex hac inhonoratione nullum intrin­ secum habeat detrimentum. Sicut nec defuncti, præsertim beati, illud ex nostra detractione subeunt; et tamen eis de­ trahentes peccant contra justitiam. Tum etiam quia licet Deus non sit capax utili­ tatis, est tamen capax gloriæ, quæ ut inquit. D. Tho. 2, 2, quæst. 108, art. 1, D. ad 3 : esi effectus honoris, el laudis : quia cx hoc, quod testificamur de bonitate alicujus, clarescit bonitas ejus in notitia plu­ rimorum. El hoc importat nomen glorix : nam gloria dicitur quasi claria. Unde ad Rom. 1, dicit quxdam Glossa Ambrosii, quod gloria est clara cum laude notitia. Tanti autem habet Deus hanc gloriam, quanti (estimant homines suas utilitates : et ideo illam sibi vendicat in scriptura, et pro opprobrio ducit illam amittere. Unde Isaiæ 48 : Gloriam meam alteri non dabo. Malach. 2, ut detis gloriam nomini meo, Ps. 113: Nequando dicant gentes, ubi est Deus eorum. 2 ad Corinth. 2 : Qui gloria­ tur, in Domino glorielur. Idque desiderare, ac postulare docemur in oratione dominica illis verbis : Sanctificetur nomen tuum. Omnis autem, qui peccat mortaliter, hanc gloriam impedit: siquidem, ut proxime vidimus, impedit Dei honorem, qui est gloriæ causa : atque ideo laedit jus Dei, qui prædictam gloriam æstimat, sicut homines utilitatem. Tum denique, nam licet cre.aturæ non comparentur ad Deum tanquam media utilia ad finem ; compa­ 1 rantur tamen tanquam participationes bonitatis ipsius, et velut quædam diffu­ siones, atque extensiones ejus ut decla­ ravimus Tractat. 8, disput. 2, a num. 5 et Deus habet proprium jus, ne quis hujusmodi extensionem. Η gloriæ mani­ festationem impediat : atqui peccans mor­ taliter illam impedit; siquidem actionem moralem deturpat malitia, quæ, cum non sit DI8P. f, DUB. I. sil a Deo, nequit illius perfectionem par­ ticipare, nec gloriam ipsius extendere; et aliunde excludit ordinem illius operis ad Deum ultimum finem ; ergo peccans mortaliter ln*dil jus proprium Dei, atque ideo committit veram injustitiam adversus illum. lilailur 8. Id voro, quo Vasquez, num. 5 con­ ùquü firmabat suam responsionem, nullius mo­ menti est : quia minime ilici potest, quod peccata liant Deo volente, vel quod Deus denominetur volens peccata, ut inde infer­ retur Deo volenti per peccata non fieri injuriam. Licet enim peccata non fiant Deo positive invito, renitente, et effica­ citer nolente ; tamen non inde sequitur, quod fiant Deo volente, et approbante; sed solum infertur, quod contingant Deo permittente. Et quamvis eo non permit­ tente, aut eo impediente, minime eveni­ rent peccata ; ex hoc tamen neutiquam fit, quod sint ipsi voluntaria : nam ut effectus omissionem aliquam consequens sip omittenti voluntarius, requiritur, quod omittens habeat debitum non omittendi, ut tradit D. Thom. 1, 2, quæstio. 6, artic. 3, et late explicuimus Tractat. 10; disput. 4, dub. 2. Deus autem non tenetur impedire peccata hominum ; sed potius ad eum, ut ad generalem provisorem pertinet defectus in eis permittere. IbsiiT· 9. Tertium fundamentum nostræ asser­ Jia ti- tionis potest desumi ab inconvenienti ; quod sequitur ex opinione contraria, præ­ rb. sertim adjunctis principiis, quæ Arasquez statuit : nam ex ejus sententia offensa, injuria, et injustitia eam habent cum satisfactione correspondentiam, ut cum eadem proprietate, aut improprietate di­ cantur : atqui peccata nostra non sunt injustitia vere et proprie respectu Dei : ergo non tenemur ex justitia vere, et proprie Deo satisfactionem offerre; nec hujusmodi satisfactio erit in materia justitiæ. liane consequentiam non negat Vasquez : quia vidit vim, ac bonitatem illa­ tionis. Sed ex ea ulterius progredimur : nam ut ipse tradit, qui se fidejussorem pro alio constituit, non subit majorem, aut diversam obligationem, quam quæ in principali debitore præexistit : Christus autem se pro nobis fidejussorem obtulit ad satisfaciendum Deo : sequitur ergo, quod ejus satisfactio non fuerit justitia, neque in materia jnstitiæ. Consequentia adeo perspicue infertur ex principiis datis, et concessis, quod eam Vasquez negare 19 non possit. Undo obligatur concedere Christum satisfecisse non per viam satisfactionis; ft in materia jnstitim ; sed per viam meriti, quatenus meruit nobis gra­ tiam delentem maculam peccati, quam ipse ab offensa non distinguit. Et hæc est propria Vazquii in materia adeo gravi Theologia, post impugnatas cæterorum Doctorum sententias. B Verum enim vero id, quod tandem con- Manifescedit, vel devorat, absurdum insigne est : tum iit. tum quia si Christi satisfactio vera justitia fuit, ut significat Apostolus ad Rom. 3 : Quem, nempe Christum, proposuit pro­ pitiationem per fidem in sanguine ipsius ad ostensionem juslilix sux. Et sic loquuntur communiter sancti Patres, quos congerit Asturicensis quoi. 5, dub, 3, conclus. 1. Tum quia satisfactio per modum meriti · non est vere, et proprie satisfactio ; cum satisfactio et meritum habeant rationes longe diversas : sed solum potest dici satisfactio improprie, et metaphorice. Id autem quod de aliquo prædicatur impro­ prie, et metaphorice, potest ipsi negari in ocutione absoluta. Sicut quia pedes, et brachia attribuuntur Deo metaphorice, et improprie ; possumus absolute dicere, quod Deus pedes, et brachia non habet. Si ergo peccata nostra sunt improprie in­ justitia, et Christus improprie, ac meta­ phorice satisfecit, quatenus non exercuit proprium conceptum satisfactionis, (quæ seclusa injustitia locum non habet) sed vere, et proprie solum processit per viam meriti : sequitur, quod hæç sit absolute· concedenda : Christus non satisfecit pro nobis. Hoc autem nemo, ut credimus, catholicorum concedet ; cum opponatur communi modo concipiendi, et loquendi totius Ecclesiæ. Quæ omnia hic velut insinuata suis locis fusius expendemus. Modo satis sit referre judicium Josephi de Ragusa ejusdem instituti cum Vasquez, na5aroxime ex quo tamen nemo evincet excessum citato. Probatur ratione : quia omnis pœna, præmii esse simpliciter infinitum, cum hoc quam peccatum meretur, vel est pœna sit impossibile : atque ideo nec inferre damni, vel est pœna sensus : sed utraque debet, quod defectus ab æqualitate pœnæ, pœna est simpliciter finita : ergo peccatum ' quam peccatum condigne meretur, sit non meretur prenam infinitam simpliciter : infinitus simpliciter. atque ideo non est infinitum simpliciter ; 26. Ratio vero a priori (nam hactenus Aliud ­ in ratione demeriti. Utraquf? consequentia assignata solum procedit ab effectu) hujus moti vant. constat. Et majorem docent communiter doctrinæ est : quia quantitas pœnæ debet iJ.Thom. Theologi cum D. Thom. I, 2, quæst. esse juxta quantitatem malitiæ in peccato 87, art. 4, dividentes pœnam adæquate in repertæ : sed hæc est simpliciter finita, ut pœnam damni, et pœnam sensus. Quod dub. præced. ostendimus : ergo quantitas facile ostenditur : quoniam omne malum, I pœnæ peccato debitæ est finita simpliciter : quod pro, culpa punienda rependitur, vel hanc autem, et non majorem postulat, est aliquid privativum excludens ab homine aut meretur peccatum. Cætera constant. bonum, ad quod habebat debitum, aut ap- Et major probatur : tum ex D. Thom, in titudinem ; vel est aliquid positivum sub­ 4, diet. 46, quæst. 1, art. 3 ad 6, ubi jecto disconveniens, ipsumque deprimens, inquit : Pœna proprie loquendo corresponds et affligens : neque enim inter hæc sub peccato secundum inordinationem, seu ma­ ratione pœnæ potest medium excogitari : litiam, quæ in ipso peccato invenitur ; non sed primum pertinet ad pœnam damni, et vero secundum dignitatem ejus, in quem secundum ad pœnam sensus : ergo omnis peccatur. Tum etiam quia pœna ex natura pœna, quam peccatum meretur, ad hæc rei ordinatur contra deordinationem malimembra reducitur. Minor denique proba­ I liæ, ut corrigat, et reformet, quæ ista vitiavit : 23. Ultimo potest argui : quia pœna de' betur peccato ratione malitia' : sed peccato mortah debetur pœna simpliciter infinita, unde videmus illud puniri pœna æterna : ergo praedictum peccatum secundum mali­ tiam consideratum importat malitiam sim­ pliciter infinitam. Sed pro resolutione hujus difficultatis sit LHSP. ί, DUB. 111. vitiavit : ergo debet esso juxta quantitatem illius. PnoeQuod si dicatur peccatum mereri pœnam lX‘.or non suium ratione nialiliæ, sed etiam insiuw. juria*, et offensui, qme Deo irrogatur, et infinita est ; falsum assumitur : quoniam pre offensa non debetur pœna, sed satis­ factio, aut compensatio, ut proxime vidi­ mus ex D. Thoma. Malitia enim et offensa, et similiter pœna, et satisfactio formaliler valde differunt. Quæ quia aliqui non dis­ tinguunt, æquivocationem incurrunt, et meritam pœnæ cum obligatione satisfa­ ciendi confundunt. Malitia namque impor­ tat deordinationem, et turpitudinem actus in peccatore existentem, ad quam punien­ dam, et emendandam ordinatur supplicium ; quidquid sit de satisfactione pro offensa : ista vero consistit in læsione, et damno, quod olfensus patitur ex actione offenden­ tis, ad quæ compensanda ordinatur satis­ factio, quidquid sit de pœna malitiæ. Cu­ jus diversitatis signum habemus tum ex eo, quod non semel pœna, et satisfactio se­ parantur : contingit enim offendentem pu­ niri in se, et non satisfieri offenso in bonis; et e converso fieri satisfactionem per pe­ cuniam absque ulla personali offendentis pœna. Turn ex eo quod pœna est a judice, et eam patitur peccator ; satisfactio vero est ab offendente , et eam recipit offensus. Tum denique ex eo, quod multoties in hu­ manis datur malitia, sive culpa, quæ est materia pœnæ, absque offensa alterius, quæ sit materia satisfactionis. Unde cons­ tat hæc satis distingui, et satisfactionem non esse pœnam, quæ malitiæ correspondeat. Quod si Deus infinite offensus vellet loco satisfactionis sibi debitæ damnum in­ finitum infligere, posset quidem id juste decernere : atprædictum nocumentum non haberet rationem pœnæ punientis mali­ tiam, sed magis gereret vices satisfactioj nis : quia Deus judicaret sibi hoc modo satisfieri. Nec inde inferretur peccatum ratione malitiæ habere condignitatem ad il! luddamnum: sed peccatorem illud sustinere ratione ollensæ Deo irrogatæ : quæ sunt Mt n. valde distincta. Qua de causa D. Thom. I loco citato ex 1, 2, hujusce punitionis non meminit; sed ad pœnas damni et sensus ' malitiæ correspondentes unice attendit. 29 ί Π. Diluuntur motiva opinionis opposita. Contrariam sententiam tuentur Alrnai- Aloujnus tract. 3, moral, cap. 29. D. Cornejo comrio, in pries, disp. 2, dub. 2, in resp. ad 3. GoJoi disp. I, | 2, num. 28 et § 9 a Godoi. num. 172. Gonet tract, de peccatis art. 6, Gonet. § 3 et alii, qui ab effectu merendi pœnam simpliciter infinitam, sive ab infinitate pec­ cati in ratione demeriti, conantur osten­ dere illum habere infinitam simpliciter gravitatem. Et probatur primo ex D. Tho. D.Thnm. in 2, diet. 42, quæst. 1, art. 5, in corp, ubi ait : Dicendum, quod ratio, quare ad aternam pœnam obligat, potest sumi ex Iribus. Primo ex jjarle ejus in quem peccatur, qui ■ est infinite magnus, scilicet Deus. Unde el of­ fensa illius infinita pana digna est : quia quanto est dignior, in quem peccatur, tanto peccatum magis punitur. Eadem habet in resp. ad 2 et in 4, dist. 46, quæst 1, art. 3. Confirmatur ex eodem S. Doctore dist. proxime cit. quæst. 2, art. 2, quæst. 1 ad 4, ubi ait : Pro peccato originali secundum rigorem justiliæ non solum debetur natura pro pana carentia visionis divina, sed etiam ipsius annihilalio. Et ideo ex hoc ipso, quod conserventur pueris non baptizatis naturalia bona, citra condignum puniun­ tur : unde Threnor. 3 : Misericordia Domini, quod non sumus consumpti. Meritum autem annihilationis, inquit Godoi, est meritum pœnæ simpliciter infinitæ : quia omnis pœna afflictiva subjecti ordinatur ad ejus destructionem, quæ in annihilatione con­ summatur : atque ideo annihilatio æquivalet pœnæ majori, et majori sine termino. Ad primum testimonium respondetur Εχρί,. D. Thomam non reddere illam rationem cantur ex propria sententia, sed ex aliorum opi- D.Thoai. nione, quæ explicat quandam congruitatem, et eodem modo se gerit in secundo testimonio : nam primo loco assignat ex professo , et ex propria mente rationem ælernitatis poenarum, illamque revocat ad dispositionem subjecti conservantis pecca­ tum, constituti in termino, atque inflexi­ bilis facti ad emendationem, et remissio­ nem. Unde ait : Respondeo dicendum, quod cum pœna duplicem habeat quantitatem, scilicet secundum intensionem acerbitatis, et secundum durationem temporis : quanti­ tas pœna respondet quantitati culpa secun­ dum intensionem acerbitatis, ut secundum DE INCARNATIONE. quod gravius peccavit, secundum hoc gravior I pana ei infligatur, de. Quod fuse prosequi­ ; tur, et deindo subjungit : Inveniuntur enim, I el olix rationes a sanctis assignata, quare justi pro peccato temporali aliqua pana terna puniuntur. Ena est etc. Refort qua­ ■ tuor rationes, et inter eas illam, quam ' nobis 'objicit argumentum : Potest, inquit, d alia ratio assignari, quare pana peccati mortalis sit aelerna, quia contra ficum, qui est infinitus peccatur : unde cum non possit esse perna infinita per intentionem, quia creatura non est capax alicujus qualitatis I infinita requiritur, quod sil saltem (jura­ i tione infinita. Et est quarta ratio etc. Unde , satis liquet prædictam rationem non con­ tinere propriam sententiam Angelici Doc. loris Et ne relinqueretur nobis am: igendi locus, illam palam revelat in resp. ad 6 his verbis : Dicendum, quod pana correspondel culpa proprie loquendo, secundum inordinationem, qux invenitur in ipsa, cl non secundum dignitatem ejus in quem ' peccatur : quia sic cuilibet peccato redde- , rclur perna infinita intensione, et tandem loco in confirmatione relato in resp. ad i ait : Duralia autem pamx non proportiona­ lly duration culpæ, sed magis intensio panx respondet enormitati culpae, ul patet ex supra didis. 28. Ad confirmationem respondetur D. Th. vel eo loco non loqui ex propria sententia, vel illarn retractasse tum in eodem opere in resp. cit. ad G, nam verbis proxime relatis statim addit sequentia : quamvis ergo ex hoc, quod aliquis peccat contra Deum, qui est aucter essendi, merea­ tur ipsum esse amittere ; considerata tamen ipsius actus inordinatione, non debetur ei amissio esse : quia esse prxsupponilur ad meritum : nec per inordinationem peccati esse tollitur, vel corrumpitur : rt ideo non potest esse debita pana alicujus culpx pri­ vatio esse. Et 12, quæst. 87, art. I ad I, inquit : Dicendum, quod omnino redigi in nihilum cum, qui peccat, non convenit divina justitia, quia répugnai perpetuitati panx qux est secundum divinam justitiam, ul dictum est ; sed in nihilum redigi dicitur, qui spiritualibus bonis privatur, secundum illud 2 od Corinth. 13 : Si non habuero charitalem, nihil sum. AftiiihiSed esto, concederemus peccatum mor­ atio non est tale mereri anihilationem : minime evincerepœna infinita. tur mereri pœnam simpliciter infinitam : quiaanihilalio non habet, unde possitpcena infinita simpliciter appellari. Gum enim sit negatio, aut carentia enlitalis, ol bonurum creatura?; ejus quantitas mensuranda est secundum quantitatem entitatis, et bonitatis quibus privai : hæc autem finita est, ut ex se liquet. Id vero quod addit Godoi. omnem pmnam afllictivam subjecti tendere ad ejus destructionem, fal­ sum est, tum quia ut proxime vidimus ox D. Tho. ordo divinte justitiæ potius postulat, quod subjectum pœnarum non destrua­ tur, no impediatur earum perpetuitas. Tum quia illarum præcipuum subjectum est spiritus, vel anima, qua; indostructibilia sunt per aliquam pœnam. Unde annihilatio non habet formaliter, nec æquivalenter per quod sit simpliciter infinita. Et ut robur prædictorum testimoniorum, quatenus contra nostram assertionem diri­ gitur, magis elidatur, addendum est, quod licet in eis assereret D. Tho. peccatum esse meritorium pœnæ simpliciter iniinitæ, minime tamen convinceret. Quia.in eis loquitur D. Tho. de merito culpæ ratione infinitae olïensæ Deo irrogatæ, ut ex eorum lectione facile constat. Porro proprie, et per se loquendo pro offensa non debetur pcena, sed satisfactio, ut supra vidimus num. 26 et satis expri­ mit D. Thorn. illis verbis: Pana cor res­ pondet culpx proprie loquendo secundum inordinationem, qux invenitur in ipsa, el non secundum dignitatem ejus, in quem peccatur. Cæterum qnia Deus satisfactio­ nem infinitam sibi debitam, et non exhibi­ tam posset convertere in pænam tantum infligendo supplicii, quantum sibi debetur satisfactionis : potest hac consideratione dici quod peccatum est meritorium prenie simpliciter infinite. Sed loquutio est im­ propria, pœnam confundens cum satisfac­ tione, vel eo. quod gerit vices illius. Vi­ deantur, qua* diximus Tract. 13, disp. 17, num. 83. 29. Arguitur secundo : quia peccatum mortale nulla pcen i assignata est puni- «nenien. bile ad æqualitatem: ergo estpunibile pcena majori, et majori sine termino : atque ideo est simpliciter infinitum in ratione deme­ riti. Utique consequentia patet. Et antece­ dens probat Godoi : quia, peccatum mortale nulla satisfactione creata assignata est satisfactibile ad æqualitatem : ergo pariter nnlla pcena assignata estpunibile ad æqua­ | litatem. Confirmatur primo : quia quielibet pcena est minus malum, quam peccatum mortale: nialio | unde pro nulla pcena vitanda committen­ dum DIHP. I, DUB. Ilf. dutn est : ergo peccatum mortale liabot «indignitatem ad quamcunquc pœnam, at* que idflo ad pœnam simpliciter infinitam. Confirmatur secundo : quia homo per peccatum mortale lit indignus omni bono : ergo meretur privationem omnis boni I scd hæc privatio est simpliciter infinita juxta infinitatem bonorum possibiliuril· : ergo peccatum mortale meretur pœnam simpliciter infinitam. D.uun· Aii argumentum negatur antecedens : *r’ potest enim assignari quantitas pœnæ ad æqualitatem respondens quantitati malitia·, ut supra ostendimus, et consequenter adæquans, et exhauriens punibililatem pec­ cati. Probatio autem antecedentis nihil urget ob manifestam disparitatem : quia satisfactio corresponde! gravitati offensæ : hæcautem, ut infra dicemus, est simpliciter infinita : et ideo per nullam satisfactio­ nem finitam est satisfactibilis ad æqualiR talem. Si autem offensa esset finita simpli­ citer; posset ad æqualitatem compensari per satisfactionem finitam, ut ipse arguens contra plures efficaciter ostendit. Gum ergo pcena debeatur non quidem pro offensa, I sed pro malitia; et hæc sit simpliciter fi­ nita : merito asserimus, quod peccatum ; est ad æquilitatem punibile per aliquam pcenam determinatam, et finitam. Ad primam confirmationem, admisso I antecedenti, negamus consequentiam : quia licet genus culpæ sit majus malum, quam genus pœnæ, ut ostendit D. Thom. 1 p. quæst. 28, art. 6, nihilominus loquendo de illis in suo proprio genere possunt ha­ bere adæquationem in quantitate : ita ut tantum pœnæ infligatur, quantum culpa meretur; cum hæc sit simpliciter in se finita, ut dub. præced. ostendimus. Idque salis liquet in peccato veniali, quod est malum pejus, quam omnis poena, et pro nulla vitanda committi debet : et tamen , certum est, quod nec habet malitiam sim­ pliciter infinitam, nec pœnam simpliciter I infinitam meretur. Recolantur super dicta l num. 21. [ Ad secundum concedendum est anteI cedens, si intclligatur de indignitate nega! liva : quia homo per peccatum in quan| tum tale non fit dignus, aut habilis ad ' aliquod bonum. Sed negari debet, si intelli- j l galurde indignitate privativa: tum quia RI non meretur privationem osse naturalis, ut I·. exi). Thom. vidimus. Tum quia non omç nia bona sunt homini debita, aut convcI» nienlia : ac subinde illorum carentia non 31 potest habere rationem privationis, vel pœnæ. Oportebat autem verificari antece­ dens in hoc posteriori sensu, ut conse'·■ quentia inferretur. λ «10. Arguitur tertio ; quia peccato mor- Sar«n(ali debetur ex justitia pœna ætcrnæ dura- luen,UfD· tionis, ul ex professo ostendimus Traci. 13, ,-λ disp. 17, dub. 3, ,ξ 2; ergo habet esse infinitum simpliciter in ratione demeriti. Probatur consequentia : tum quia pœna linita in intensione, et æterna in Juratione æquivalet pœnæ iniinitæ intensionis per breve spatium : et ideo minus tolerabile videtur sustinere pœnam inferni per totam æternitatem, quam pœnam iniinitæ inten­ sionis per unicum temporis momentum. Tum etiam quia tam immensum suppli­ cium, ac est pœna æterna, non potest fundari nisi in condignitate infinita ex parte culpæ; hac autem supposita, neces­ sario infertur peccatum mereri pœnam simpliciter infinitam. j Respondetur huic argumento negando solotio consequentiam. Ad cujus primum probatio­ nem dicendum est pœnam durationis æternæ, nec formaliter, nec æquivalenter esso simpliciter infinitam : quia actu, et catliegorcmatice quid finitum est, ut a simili cons­ tat inpræmio visionis beatificae, quæ etiam durabit in æternum : et tamen prædictum præmium est quid linitum, et finito me­ rito corresponde!. Fallitur autem imagina­ tio apprehendendo tolerabilius esse susti­ nere pœnam infinitam per unum instans, qiiam finitam per totam æternitatem : quia revera illud primum est absolute majus, et adeo excedens capacitatem, et sufferentiam creaturae, ut absolute.repugnet. Ad secun­ dam respondemus æternum supplicium non fundari in demerito infinito, sed prae­ cipuo, (ut alias radices nunc omittamus) in indispositione subjecti, quod peccando excludit a se gratiam, quæ est princi­ pium remissionis culpæ. Unde se reduxit ad statum, ut ei culpa non dimittatur. Si autem hæc semper manet; æquum est, ut . :nper puniatur. Videantur quæ diximus Joco in argumento citato. ' 31. Arguitur ultimo : quia privatio 1 argaunionis hypostaticæ oblatæ, aut promissæ ,eentun1· est pœna simpliciter infinita : commonΊ suratur quippe illa privatio cum unione, quæ est donum infinite æstimabile : sed peccatum mortale meretur privationem unionis hypostaticæ oblatæ, aut promissæ: I ergo ineretur pœnam simpliciter infinitam. Probatur major : quia si Deus promisisset 32 DE INCARNATIONE. alicui unionem hypostaticam personalita­ tis divinæ cum ejus humanitate, et hic peccasset mortaliter ; eo ipso redderetur in­ dignus, ut Deus staret promissis ; et con­ sequenter incurreret pænam privationis unionis hypostaticæ. BespatRespondetur negando minorem : sup­ sio. posito enim, quod privatio unionis hypos­ i taticæ sil, aut possit esse malum simpliciter infinitum; hoc ipsum sufficit, ut non sit pœna debita peccato mortali : quod ut vidimus, finitum est in demerendo. Ad probationem respondemus casum illum, (quem Lugo proponit) esse chymeram : nam idem debet esse subjectum forma?, et privationis : implicat autem, quod aliquod suppositum creatunr uniatur hypostatice Deo : atque adeo implicat etiam , quod iJZi auferatur unio hypostatica, vel quod aliquando subeat ejus privationem. Ad­ misso autem prædicto casu, privatio unionis hypostaticæ sumptæ secundum valorem quem adæquate importat, non esset pœna debita culpæ, sed hujus meri­ tum excederet. Et consequenter illa pri­ vatio contingeret non ob demeritum pro­ prie loquendo ; sed ob alia motiva, præsertim vero ob indispositionem physi­ cam peccati, quæ excludit prædictæ unionis consortium. Dispelli­ 32. Et si instes peccatum mortale tur s· quæst. 4 et 5. Alensis 3 p. quæst.jl, inemb. haws θ· arl· 2· Joannes do Medina cod. de pœnit. tract. 3, quæst. 1. Capreol. in 4, dist. ■Qj’tJil. 15, quæst. 1 ad 1, contra 1. Cajet, in ; «à»· præs. § Ad alleram vero objectionem, iuttz. u*‘i ®tiam Medina dub. unico ad 2, arg. Alvarez dist. 3, conclus. 3 et disp. 6, PS coucL i· N. Cornejo disp. 2. Arauxo dub. Ihn.a 3. Godoi disp. 1, § 1. Joann. Vincent. ; FKen- quæst. 5, art. 2. Philippus disp. 2, dub. to. 2. Parra disp. 1, quæst. 3, art. 4. Gonet tract, de peccatis disp. 9, § 2. Coninch. • hra. tom. 2, de Sacramentis disp. 2, dub. 3 P. et disp. 10, dub. 2. Hurtado disput. 9, io.sect. 3. Bernal, disp. 4, sect. 3 et alii ' plures. Probatur primo ex D. Thom, in præs. art. 2 ad 2, ubi ait : Peccatum contra Deum commissum quandam infinitatem ha­ bet ex infinitate divinæ majeslalis : tanlo J enim o/fensa est gravior, quanto major est ille, in quem delinquitur. Et in 3, dist. 20, q. 1, art. 2, in corp, inquit : Ad hoc, quod satisfactio csscl condigna, oportebat, quod haberet virtutem infinitam : quia peccatum, pro quo fiebat satisfactio, infinitatem quan­ dam habet ex Iribus. Primo ex infinitate divinx majestatis, in quantum offensa fuerat ' per contemptum inobcdienliæ : quanto enim major est, in quem peccatur : tanto gravior est culpa. Quod frequenter repetit aliis locis. -?.ζ 34. Nec scrupulum ingerat, quod D. ·;λ Thorn, semel, et iterum hanc vocet infini· 'r' talem quandam : quod videtur additum di­ minuens, denotansque solam infinitatem secundum quid. Quoniam Angelicus Doc­ tor ea particula merito usus fuit, ut deno­ taret peccatum non habere ex omni parte infinitatem; cum illam non importet ncc in ratione malitiæ, nec in ratione del· meriti, ut dubiis præced. vidimus : sed illam solum habeat in ratione determinata i ollensæ passivæ Dei. Quæ rursus olfensa i infinitatem non habet in omni genero· sed solum in ordine morali : non quidem Salmant. Curs, theolog. tom. XIJJ. 33 in tola sua amplitudine, prout ambit moralitatein in ordine ad regulas morum, sed ut restringitur ad morali ta tem sumptam per habitudinem ad prudentem æstimationern. Quæ cum ad peculiarem ordinem, et rationem adeo determinetur; consulto D. Thorn. non vocavit illam infinita­ tem absolute , sed quandam infinitatem. Hoc autem non tollit, quin in determinato genere sit infinitus simpliciter. Unde Ca­ jet. supra relatus scite advertit: quod infi­ nitas offensæ sil infinitas non simpliciter, hoc est in genere entis, sed quxdam, hoc est, in genere mali : est enim offensa Dei malum infinitum, sicut linea infinita esset quantitas infinita : et hujusmodi infinita, si appellatur infinita secundum quid, quia distinguuntur contra infinitum simpliciter, quod est solus Deus, conceditur, quod infi­ nitas offensæ est infinitas secundum quid, etc. Et hanc esse D. Thom. intelligentiam in usu illius particulæ diminuentis, facile constat ex eo, quod illa etiam utitur ex­ plicans dignitatem humanitatis, et valorem operum Christi Domini : nam infra quæst. 29, art. 3 ad 4, inquit: Meritum Christi ha­ buit quamdam infinitatem ex circun stantia personæ, quæ croit dignitatis infinitæ. Et 1 part, quæst. 25, art. 6 ad 4, ait : Humani­ tas Christi ex hoc, quod est unita Deo, habel quandam dignitatem infinitam ex bono in­ finito, quod est Deus. Et in 3, dist. 20, quæ.-t. 1, art. 3 ad 2, inquit : Vila corpo­ ralis Christi habebat quemdam infinitum va­ lorem ex dignitate conjunctum. Et eodem modo loquitur in 4, dist. 14, quæst. 1, art. 2 , quæstiunc. 1 ad 4 et dist. 15, quæst. 1, art. 2 ad 1 et quæst. 2, art. 1, quæstiunc. 1 et alibi sæpe. Constat autem, quod in sententia S. Doctoris (quæ communis est apud Theologos) prædicta di­ gnitas, et valor important infinitatem sim­ pliciter in ordine ad prudentem æstimationem. Par igitur iste loquendi modus satis manifestat D. Thomam sentire, quod infinitas tam offensæ gravis Dei, quam operum Christi est simpliciter talis in or­ dine ad prudentem æstimationem. 35. Nec iterum moveat, quod Angeli- j||(1$iracus Doctor in aliis locis, in quibus agit de U,F valore, et dignitate operum Christi Do-amp 1 ' mini, attribuit illis infinitatem absque ullo addito diminuente. Nam etiam in aliis locis in quibus tractat de gravitate ollensæ profert eam infinitam sine aliqua modifi­ catione limitante prædicatum ad infinita­ tem secundum quid. Sic se gerit quæst. 3 : I' J 31 DE INCARNATIONE. 28, do voril. art. 2, cujus verba infra re- I non posset satisfactio simpliciter infinita feremus. Et I. 2, quæst. 87, art, i, in esse necessaria, si offensa infinitatem sim­ corpore ait : In peccato duo sunt, quorum pliciter non haberet. unum csl acersio ab incommutabili bono, : Confirmatur tertio, et salis urgenter, quod est infinitum : unde ex hac parle pec- quoti Inec sit sententia S. Doctoris : quo­ catum est infinitum. El ibidem proponit ' niam res simpliciter finita nequit alium in secundum argumentum in hac forma : infinitum simpliciter exceilere : ubi enim Quantitati adpx correspondit quantitas po ­ ambo extrema comparationis sunt simpli­ ux, secundum illud Deulrr. 25, pro men­ citer finita, habent sua· disianliæ linem sura peccati erit el plagarum modus ; sed sive terminum : et subinde nequit unum peccatum, quoti contra Deum committitur, ab alio distare in infinitum simpliciter. est infinitum : lanio enim esi gravius pecca­ Atqui I). Thom affirmat peccatum mor­ tum, quanto major esi persona, contra tale excedere in infinitum peccatum, quam peccatur, etc. Et in responsione, hoc veniale, absque ulla prædicti excessus limi­ ultimum concedit, ut consentanum sua* tatione. Sentit igitur, quoti peccatum mor­ doctrinæ. Dicendum, inquit, quod ratio illa tale habet gravitatem simpliciter infinitam, procedit de peccato ex parte aversionis : sic saltem in ratione offensæ Dei . Minor eniin homo contra Deum peccat. Et in i, constat : nam in ultimo loco supra relato dist. 11, quæst. 2, art. I, quæstiunc. 2 ex 1. sentent, inquit ; Circunslanlia non ad 1, ait : Dicendum, quod offensa est in­ potest infinitam quantitatem peccati augere, finita ex parte aversionis. Et dist. IG. nisi ex veniali mortalis fiai. Et inferius : quæst. 5, art. 2, quæst. 1, in cap. inquit : Quando circunslanlia esi talis, ut excludat Quando peccalum ex deformitate speciali, charilatcm, tunc infinitam gravitaient ad­ quam circunslanlia addit, habel oppositio­ dit, scilicet pcccali mortalis. Et ibi ad 5 : nem directe ad charitalem, quod ostenditur Dicendum quod peccatum veniale, cl mor­ ex hoc, quod esi contra prxceplum legis, tale. differunt in infinitum ex parte aversio­ cujus finis csl char it as, tunc in infinitum nis. Et in eadem dist quæst. 2, art. gravitatem addit, scilicet peccati mortalis. 2, quæst. 3: Dana illa esset proporlionala Si ergo e\ locis, in quibus 1). Thom. abs­ panx pcccali mortalis, a quo peccatum ve­ que additione, seu limitatione asserit va­ niale in infinitum distat. Et 1. 2, quæst. lorem operum Christi esse infinitum, 72, art. 5 ad I : Dicendum, quod peccatum recte colligitur, quod prædicta iufinitas mortale, el veniale differunt in infinitum est talis simpliciter in ordine ad pru len­ cx parle aversionis . Idemque repetit in tem «estimationsm : pariter ex locis, in aliis pluribus locis, quæ facile in ejus quibus absque addito diminuente affirmat scriptis lector offendet. 37. Sed objicies : nam D. Thom. in om­ peccatum esse infinitum, coi Egendum est, quod hujusmodi infinitas sit talis simpli- j nibus his testimoniis solum affirmat pec­ citer in ordine ad prudens judicium. catum esse infinitum ex parti· aversionis naturi Confirmatur primo ex omnibus illis a Deo, vel ex parte divina· majestatis of­ ’ testimoniis, in quibus I). Thom. resolvit fensa'. Ex hoc autem non infertur infi­ peccato mortali, quantum est ex parte nitas absoluto, sed solum infinitas objec­ tiva. et extrinseca, sive ex parte objecti, offensa? Dei, deberi pænam infinitam : qua· supra dedimus a nmn. 27, legitimum et termini attacti. Quo pacto etiam actus eorum sensum explicantes. Nam cum de­ eharilatis, et visio beatifica possunt dici meritum, et pœna debeant æqualitatein infinita ex parte videlicet objecti : quia habere; minime posset peccatum mereri terminantur ad Deum infinitum in se ipso. pænam absoluto infinitam, nisi infinita­ Et. tamen certum est actum charitatis, et tem absolute haberet. Cumque illam non . visionem beatificam non habere ullam in­ habeat iu ratione malitiæ; sequitur quod finitatem simpliciter. Unde ex relatis tes­ illam habeat ex parte offensa'. timoniis non convincitur, quod D. Thom. 5c-r.nilo. Confirmatur secundo ex pluribus aliis crpserit peccatum mortale habere, infini­ locis, in quibus idem Angelicus Doctor tatem simpliciter; sed solum secundum affirmat requiri satisfactionem simpliciter quid, et ext rinsecam. Quod satis declarat infinitam ad compensandum tpqualiter gra­ ipse S. Doctor quæst. 2, de Malo. art. 0 ad vem offensam Dei ; qua· infra dabimus ' 5, ubi ait : Dicendum, quod a bono infinito num. Il G. Cum enim nequeat juste exigi aliquis avertitur aclu finilo : el ideo pecca,satisfactio superans gravitatem offensu; ; I (uin essentialiter finitum csl, licet habeat al quam , .S- DISP. I, DPR. aliquam habitudinem dd bonum infinitum. ! sil essentialiter infinitum : nam ex parte hi'Kiii- Respondetur, quod cum 1). Thomas nsactus, et aversionis intrinseca.*, quibus r‘ serit peccatum esse, infinitum ex parte pmfffl correspondit, finitum est. Sed hoc aversionis, vel ex pario Dei offensi, par ly non tollit, quod secundum aliam specia­ vr parte, etc. non significat rationem for lem rationem, nimirum offensam passivam inalein, et immediatam, undo peccatum Dei, sit .‘•impliciter infinitum, ut S. Doc­ hftbet infinitatem, sed radicem ; nam ex tor locis supra relatis affirmat. 00) quod peccatum avertit a Deo ultimo fine, iliumque contemnit, atque inhonorat, § Dsequitur Deum offendi in scipso, el ejus­ modi offensam esso infinitam. Undo illa Expenditur ratio D. Thomx. particula non diminuit offensæ infinita­ tem, sed detegit ejus fundamentum, sicut 38. Secunlo probatur conclusio ratione Fün3aetiam S. Doctor asserit valorem operum desumpta οχ testimoniis D. Thom. quam neiiUns raliv. Christi osse infinitum ex circumstantia ipso ita format specialiter in quæst. 28, de person®, vel ex bono infinito, quod est verit. art. 2 : Quicumque rem aliquam dig­ Deus, ut constat ex locis num. 34 relatis. niorem indigniori postponit, injuriam ei Et nihilominus praedictus valor imn habet facit : et tanto amplius, quanto res est dig­ infinitatem solum extrinsecam, aut ex nior. Quicumque autem in re, temporali finem parte termini, vel person® : sed vere est sibi const Huit, quod facit omnis mortaliter in seipso simpliciter infinitus in ordino ad peccans, ex hoc ipse quantum ad affectum prudentem æstimationem, ut ex S. Docsuum prxponit creaturam creatori, diligens tore videbimus dub, 0. Alîtér vero se ha­ prius creaturam, quam creatorem : finis bent actus visionis, et charitatis : nam ita enim est, quod maxime diligitur. Cum ergo sunt infiniti ex parte objecti, quod attin­ Deus creaturam in infinitum excedat; erit gunt ; ut nec capiant, nec fundent infini­ peccantis mortaliter contra Deum infinita tatem simpliciter in seipsis, ut infra ma­ o/fensa ex parte dignitatis ejus, cui per pec­ gis declarabimus. Quam differentiam satis catum quodammodo injuria fit, dum ipse manifestat D. Thom. ab effectibus, quos Deus contemnitur, et ejus præceplum. Unde peccato mortali attribuit, videlicet fun­ ad hanc offensam abolendam non sufficiunt dandi debitum infinitæ satisfactionis, vires human#. Quam rationem, licet satis atque reatum pœuae infinitæ, et insuper perspicue ab angelica illa mente propona­ excedendi infinite peccatum veniale, ut tur, possumus aliquantulum magis sensi­ supra expendimus. Quorum neutrum, biliter exponere : etenim ut tradit Aristot. Aristoi. vel quid simile adaptari possunt actibus 5, Ethic, offensa habet gravitatem secun­ charitatis, e.t visionis beat® ; licet objec­ dum dignitatem ejus, cui fit injuria : et tum infinitum attingant. Id vero, quod hac de causa quia rex est dignior equite, additur ex quæst. 2 de Malo, nullius mo­ et iste, quam homo vulgaris; injuria facta menti est : quia ibi loquitur D. Thom de homini vulgari est minor; injuria vero peccato considerato non in ratione offens e irrogata equili est major, et quæ regi fit passivæ Dei, sed secundum suam intrinutramquo longo intervallo excedit : cres­ jjicam malitiam, quam dub. 2 diximus cit enim injuria juxta quantitatem digni­ finitam esse. Quod satis liquet ex ipsis ver­ tatis personæ injuriatæ. Per peccatum bis : .1 bono infinito aliquis avertitur actu autem mortale Deus offenditur, injuria­ finito : et ideo peccatum essentialiter (hoc tur, et debonoratur; cum postponatur est secundum essentiam) /initum est. Et creaturæ, ut D. Thom. supponit, et fusius magis adhuc ex argumento, cui D. Thom. ostendimus dub. I. Cum ergo Deus habeat respondet, eratque. hujusmodi : Infinitum dignitatem simpliciter infinitam : sequitur, non est majus infinito : sed quodlibcl pec­ quod ejus offensa, sive injuria sit infinite catum mortale est infinitum, quia est contra gravis, atque adeo infinita simpliciter. bonum infinitum, quod csl Deus : unde et 39. Respondent communitor Autores Artvrrqb pirnam infinitam meretur : ergo unum pec­ contrarii hoc argumentum solum probare tionrn respon­ catum mortale non est majus alio. Proce­ excessum geometricum, sive proportiona­ sio. debat enim adstruendo absolutam aequa­ lem unius offensæ supra aliam juxta inælitatem inter peccata ob æqualitatein qualem dignitatem personarum, quas inju­ infinitæ malitiæ, et demeriti. Cui op­ riant ; ita ut major dignitas augeat , time satisfacit negando, quod peccatum quantum est de se, gravitatem offensæ : I ■ ,>· i Ϊ « 36 DE INCARNATIONE. minime vero evincere excessum arithmeti­ cum, sive per partes determinatas, - ita ut offensa eadem excessus quantitate excedat offensam. qua objectum excedit objectum : et consequenter licet Deus excedat infinito simpliciter personas creatas, non inde in­ ferri, quod offensa Dei excedat infinite simpliciter offensas aliarum personarum, vel quod sit simpliciter infinita. Unde Lugo affirmat hoc argumentum D. Thom. esse calculatorium, et habere sum falsitatis mille instantias. Verbi gratia, si argumentemur : bonitas actus crescit ex bonitate objecti : sed actus charitatis habet objec­ tum simpliciter infinitum : ergo bonitas actus charitatis est simpliciter infinita : nulla est consequentia. Quoniam illud ar­ gumentum non fit arithmetice, sed geome­ trice : habet enim esse majus ex perfectiori objecto caeleris paribus : sed non oportet, quod participet eundem excessum super alios actus, quem objectum habet respectu . aliorum objectorum. Et ratio est : nam quoties causa infinita influit per medium aliquid finitum, impeditur, ne suam infi­ nitatem refundat, ut ex se liquet : Deus autem gravificans offensam per modum objecti offensi influit mediantibus cogni­ tione, et voluntate nostris, quæ finit® sunt, ejusque attingibilitatem non adæquant : quocirca nequit refundere offensæ infinitam simpliciter gravitatem. Erit igi­ tur olTensa Dei gravior ex parte objecti, quam ali® ; minime vero simpliciter infi­ nita : sed major, aut minor juxta gravita­ tem cognitionis, affectus, et aliarum cir­ cumstantiarum. Refelli­ 40. Non negamus argumentum calcula­ tur. torium (ut Lugoni morem geramus· non semper habere vim ex vi forma?, ut potest probari mille instantiis, quas Autor ille promittit. Sed neque negari potest, quod aliquando recte concludat juxta qualitatem materiæ, cui applicatur; quapropter gra­ vissimi Autores illo frequenter utuntur. Unde Angelicus Doctor 1 p. quæst. 14, art. 1, sic probat summam Dei cognitio­ nem : nam vis cognoscitiva sequitur immaterialitatem, estque, major vel minor juxta excessum illius : sed Deus est summe immaterialis, cum sit actus purus : ergo Deus est summe cognoscitivus. Similiter eadem 1 p. quæst. 25, art. 2, probat Dei virtutem, sive omnipotentiam esse infini­ tam : quia virtus activa sequitur actualitalem : unumquodque enim agit, prout est in actu : sed Deus est infinite ae­ tualis, cum sit actus purus : ergo Deus habet virtutem agendi infinitam, Qui discursus optimi sunt. evincuntque asserliones, et non sine laude admittuntur a Theologis. Verum ut ad rem praesentem exempla proximius accommodata produ­ camus, probat D. Thomas satisfactionem Christi esse simpliciter infinitam ; quia valor satisfactionis sumitur ex dignitate person® satisfacientis, ut quo hæc fuerit major, ille magis crescat : sed dignitas Christi est simpliciter infinita, utpote ho­ minis Dei : ergo satisfactio Christi fuit simpliciter infinita. Quod argumentum est adeo efficax, ut eo convincatur ipse Lugo, Vasquez, Suarez, et communiter omnes Theologi, si paucos scotistas excipias. Si ergo argumentum calculatorium convincit in materia satisfactionis, cur non convin­ cet in materia oflensæ? Nam sicut digni­ tas satisfactionis sumitur a persona satis­ faciente ; ita gravitas offensæ sumitur a persona injuriata : sed ubi persona satis­ faciens est simpliciter infinita, etiam valor satisfactionis est simpliciter infinitus : ergo pariter ubi persona injuriata est sim­ pliciter infinita, gravitas oflensæ est sim­ pliciter infinita; nihilominus evincit ex­ cessum non tantum geometrice , sed arithmetice ; ita ut si persona satisfaciens est infinita, valor satisfactionis sit simpli­ citer infinitus : cur in materia offensæ reputatur minus efficax? Præsertim cum motivum, quod isti Autores causantur, militet æqualiter in persona satisfaciente, et in persona offensa : utrobique enim fit in influxus per cognitionem, et volitionem creatos, aut eis præsuppositis. Sicut ergo finitas cognitionis, et volitionis, si persona satisfaciens est infinita, non impedit, quod valor satisfactionis sit simpliciter infini­ tus : ita finitas agnitionis, et volitionis,'’ si.persona injuriata est infinita, non impe­ dit quod gravitas oflensæ sit infinita sim41. Sed quia concessimus hujusmodi argumentum, quod Gt per ascensum perso­ narum, rerum, aut objectorum, non sem­ per concludere, sed juxta determinatas materias : oportet rem altius exponere detegendo radicem prædictæ differentiæ. Et quidem ^quantum ad præsens attinet, ut prolixitatem vitemus,) ingens adest di­ versitas inter actus, ut ab objectis bonita­ tem, vel malitiam participent, et offensas passivas, ut a personis injuriatis capiant gravitatem. Nam actus non respiciunt ob­ jectum Nob L J, joctum nt unicum sui mensurum·, sod u pluribus nliis principiis dependent, præsorliin voro ab agente particulari : quo­ circa non oportet quod objecto COm men­ surentur, sod possunt aliunde in sun perfectione limitari : quia objectum non inlliiit per so solum, sed per alia media. Unde licet actus eo sit perfectior, quo cæteris paribus perfectius objectum attin­ git. nihilominus non requiritur, quod alios actus excedat eodem excessu, quo sui ob­ jectum superat aliorum objecta : et conse­ quenter, quod si attingit objectum infini­ tum, sit ipse simpliciter infinitus : quia videlicet influxus objectivas, qui de se infinitus esset, limitatur ex aliis princi­ piis. Et hac de causa actus charitatis habet linitam simpliciter perfectionem, licet at­ tingat objectum infinitum : idemque proportionabililer accidit in aliis actibus, ct objectis. Quapropter argumentum calcu­ latorium eis applicatum non recte con ■ eludit : et sic contingit in mille illis instantiis, quas Lugoni concedi­ mus. Nolj3· 42. Aliter res se habet in passivis offen­ sis, sive damnis, aut læsionibus persona­ rum : nam ista licet præsupponant actiones injuriosas quantitati objecti, cognitionis, et aliorum principiorum proportionatas juxta proxime dicta : in eis tamen formaliter non consistunt. Sed eis præsuppositis, resultant in personis injuriatis, aut damni ficatis, et regulantur unice, et immediate penes bona quibus privant. Cum enim offensa passiva vel sit privatio alicujus boni, vel eam indispensabiliter afferat ; juxta tant.itatem prædicti boni est quanti­ tas offensæ, seu privationis, quidquid sit do tantitate influxus ex parte principii inferentis privationem. Ut enim docet Anw. Pbilosoph. 5 Ethic, cap. 1, mensura pri; vationis est habitus : unde illa non est minor, quam iste. Quamobrem argumenL tum calculatorium in hac materia forma’ tum, et iis rebus applicatum est optimum, et ullam non habet fallaciam. Unde licet I argumentari : Privatio eo est pejor, et gravior, quo majus bonum excludit : Sed bonum exclusum est ul centum : ergo privatio est mala ut centum. Item, sed I bonum excessum est ut mille : ergo privatio I est mala ut mille. Et similiter, sed bonum I est infinitum : ergo privatio est malum infiI nilum. Quæ consequentiae sunt evidentes, I et nulli tergiversationi subjectae. Et prop · I lerea si pro privatione, aut damno illato restitutio, .sive satisfactio facienda sit ; attendendum esi pro quantitate restitutio­ nis, et satisfactionis ad quantitatem boni destructi : quidquid sit de quantitate cog­ nitionis, et conatus requisita ex parte injuriantis, ut prædictum nocumentum voluntarium fuerit : hæc enim potest esse gradualiter minor. Qua: doctrina potest exemplis declarari : demus Petrum habere tres imagines inæqiialis perfectionis, et valoris : unam per­ fectissimam, valoris ul centum : aliam mediocrem, valoris ut quinquaginta : aliam imperfectam, Valoris ut decem. Dé­ masqué Joannem has tres imagines eodem actu cognitione, et voluntate fcedasse, dénigrasse, et destruxisse. In hoc casu quantitas damni æstimatur non tantum geometrice, sed arithmetice juxta valorem, et perfectionem imaginum : et non solum secundum partes proportionatas, sed aliquotas illarum. Unde Joannes pro des­ tructione imperfect® debet decem : pro destructione mediocris debet quinqua­ ginta : et pro destruçtione perfectissimæ debet centum : cum tamen actus damnificativus ex parte principii fuerit æqualis. Quod satis manifestat in hisce rebus quan­ titatem privationis mensurari adaequate penes bona, quibus privat, quin ex aliis capitibus limitetur. Idem apparet in ho­ nore, qui debetur juxta varias excellentias personarum, et tradit D. Thom. 2, 2, quæst. 8, art. 4 et quæst. 72, art. .2. Nam si quis trium personarum habentium inae­ qualem'honorem, v. g. magnum ut cen­ tum , mediocrem ut quinquaginta, et infimum ut decem, famam uno actu denigrasset, imponendo illis esse homines mendaces, et fide indignos, haneque calum­ niam aliorum animis impressisset : profecto tanto erit major injuria, et offensa passiva, quanto læsus honor fuerat major : ita ut pro mensura honoris sit arithmetice men­ sura offensæ, sive damni passivi. Nam qui habebat gradus honoris ut centum, tot et non pauciores amisit : et sic de aliis : quilibet enim perdidit eos gradus, quos habebat : et consequenter subiit damnum in eadem arithmetice mensura. Quapropter omnes prudentes censebunt satisfactionem cum eadem mensula, et graduatione de­ beri. Liquet ergo in materia damni, et injuriæ argumentum attendens ad quanti­ tatem bonorum, quæ destruuntur, vel dig­ nitatem personarum, quæ injuriantur, ut eandem quantitatem in damnis, et injuriis D.Thom. ’ 38 DE INCARNATIONE. evincat, validum esse, nec posse contrariis I instantiis eludi. lus&iiA3. Nunc regrediantur ad rationem D. ! râler . rtlio Thotnæ, quam juxta praemissa possumus D.Tbom. denuo construere in hunc modum : quo­ niam privatio honoris, et dignitatis habet tantitatom, seu gravitatem secundum quantitatem form», qua privat, qua' est ipsa dignitas, et honor personat injuriata* : sed offensa gravis Dei est quædam privatio in Deo recepta, exclndensque ab eo hono­ rem, et dignitatem, qua* sunt simpliciter intinitæ : ergo gravis offensa Dei est sim­ pliciter infinita. Major constat ex praedictis. Minor vero quoad singulas partes ostendi­ tur. Et quidem quod honor, et dignitas Dei habeant infinitatem simpliciter, non indigeni probatione : cum ejus excellentia sit simpliciter infinita. Quod autem gravis Dei offensa passiva scilicet, et formalis, de qua agimus· recipiatur in ipso, ostendi­ tur : tnm quia malum, sive damnum in eo • debet esse, cujus est. malum. et quem dam­ nificat : sed offensa Dei est malum Dei ipsum hedens, et damnificans, quantum est ex affectu peccatoris : ergo esse debet in Deo. Tum etiam quia ille subjicitur offensa·, qui illam patitur : sed Deus pati­ tur offensam formalem, et passivam : ergo illi subjicitur. Tum quia secundum com­ munem, et prudentem omnium apprehen­ sionem offensa formalis concipitur, ut afficiens personam injuriatam, illam depri­ mens, et inhonorans : idque Hispani significamus porquednr catgado. Denique, quod praedicta offensa privat Deum ho­ nore, et dignitate, etiam ostenditur : nam offensa excludi* id, cui opponitur : sed opponitur honori, m dignitati Dei ; cum excellentiam ultimi finis transferat ad crea­ turam, ut fuse ostendimus dub. 1 ; ergo privat Deum honore et dignitate. Quod affirmandum est, sive praedicta offensa concipiatur per modum privationis, sive per modum forma* positivæ : nam si pri­ mum illud dicatur, habebit pro effectu primario, et immediato tollere a Deo illas perfectiones : si autem eligatur secundum, habebit pro effectu immediato, et secun­ dario earum privqtionem : sicut contingit in contrariis, ubi enim unum subjecto communicatur dandtf effectum positivum, consequenter excludit aliud, ejusque priva­ tionem inducit. Sed verius est illud pri­ mum : quia sufficit poni in peccato cul­ pam , ut in Deo resultet illa privatio, absque alterius forma* positivai in eo llWw recepta* interventu : quemadmodum, ut in aliquo resultet privatio lucis, opus non est ponere in eo aliquam formam, sed sufficit, quod alibi ponatur obstaculum. Nec expe­ dit plura inducere, ubi pauciora sufficiant. Confirmatur praecludendo tacitam eva- c sionem : quoniam si peccans mortaliter illi'· poneret physice it» Deo privationem hono­ ris, et dignitatis ; proeuhlubio praedicta privatio esset physice simpliciter infinita juxta quantitatem boni exclusi, ut supra ostendimus : sed peccans mortaliter ponit in Deo secundum æslimationem pruden­ tem privationem honoris, et dignitatis : ergo praedicta privatio est secundum æsli­ mationem prudentum simpliciter infinita. Palet consequentia : quia privatio inducta secundum prudens judicium debet habere secundum idem judicium eosdem effectus, quos inducta physice haberet physice. Unde videmus, quod sicut destruens 1res imagines (qui est effectus physicusl, causal inæquales earum privationes, et secundum eandem inæqualitatem ad diversas restitu­ tiones tenetur : ita dehonorans tres homi­ nes qui est effectus moralis in ordine ad prudentem æstimationemi, causât inæqua­ les in eis privationes, et secundum intequalem eorum dignitatem ad diversas resti­ tutiones ligatur, ut ostendimus num. praeced. ■Vi. Dices, si itares se habet, sequitur Dig offensam Dei esse æque malam, ac ejus ο1^ honor est bonus, sive, et in idem recidit, quod habeat tantum imperfectionis, et mali, quantum perfectionis, et boni habet honor : ita enim contingit in privatio­ nibus formarum, ut probant exempla proxime inducta. Id autem est plane ab­ surdum : quia nullum adeo malum potest excogitari, quod Dei bonitas non excedat. Sequitur etiam peccatum veniale esse, simpliciter infinitum : quia etiam affert offensam Dei. qme (si consequenter lo­ quimur), debet in Deo recipi per modum privationis : quamlibet autem Dei ratio­ nem excludat, erit privatio perfectionis inlinilæ ; cum in Deo nulla ratio, aut perfectio linita sit : et subinde erit priva­ tio simpliciter infinita. Quod esse absur­ dum nemo non videt. Ad primum inconveniens respondetur, IW quod licet privatio debeat æquare quanti­ Jenti, ut offensa ex se. et a suo principio finita gravificetur infinite per majestatem Dei injuriatam. Quud efficaciter ostendi potest, si aliqua salis certa breviter supponamus. Piimo effectum formalem esso e·* us’.em ordinis cum forma, immo vero esse ex parte recti ipsam formam subjecto com­ municatam. ut liquet tum in physicis, tam in moralibus : nam esse V. G. album ejus­ dem generis est cum albe.line; et ab ea ex parte recti non differt similiter opera Christi esse infinite valorosa a persona verbi est ejusdem ordinis cum verbo, immo, ut innuit Godoi, est ipsum verbum ex parte recti. Ex quo fit impossibile esse, quod prædictus effectus formalis sit formæ oppositus, aut quod in ea non contineatur. Secundo est supponendam hoc, quod est offensam esse infinitam, aut infinite gravem, esse effectum formalem de genere mali. Tum quia est ipsum magis offensæ augens ipsius gravitatem : atque ideo debet ad eundum ordinem pertinere, ut inductive potest ostendi in aliarum rerum augmento : unde reduci debet ad ordinem mali, sicut et offensa ipsa. Tum etiam quia sicut esse formalitcr malum, et esse formaliter pejus spectant ad ordinem mali, ut ex ipsis terminis liquet; ita et e.-se maxime malum, sive infinite malum debet ad eundem ordinem pertinere. Si enim absolutum, et comparativum ad prodictum genus spectant, cur non et superlativum ? Ergo offensam esse infinite gravem est aliquid de genere mali. Tertio observa Deum nec formalitcr, nec eminenter con­ tinere malum culpa·, vel offensa· : quia est infinite perfectus, et sanctus, cum qua excellentia illa continentia non cohaeret. Et aliunde si Deus foimaliler, vel eminen­ ter contineret malum culpae, vel offensa·, posset illud efficere, et linalizare : quod absurdum est, et prorsus impossibile. ’"ùaüô his formatur sequens ratio : nam ut expendi- Deus posset genere rationem forma· mo­ ralis respectu offensæ constituendo illam infinitam, debebat esse ejusdem ordinis cum præillcto effectu : sed hoc est impos­ sibile : ergo et quod Deus offensam ex se linitam gravifteet infinite. Major constat ex primo notabili. Et minor ex aliis duo- bus : quia offensam esse infinite gravem, aut gravitatem offensæ esse infinitam est effectus formalis de genere mali, qui in Doo nee formalitcr, nec eminenter con­ tineri potest. Quod vero persona verbi dignified infinite opera Christi, vi rum censetur, et facile infelligitur : quin præ­ dictus effeci us est de linea boni, sicut et ipsa opera : et in ipsa persona forma liter continetur. Unde liquet, quam summa (et nobis insuperabilis differentia sil inter utramque materiam. 50. Et si respondeas hæc vorilicari in r.ô effectu formali, quem forma præstat unita rjEfia-'ί modo proprio, et connatural!, secus vero IF. si communicetur moio contrario : ut appa­ ret in objectis qua· concurrunt ad speciem operationum in genere causæ formalis : ipse enim Deus attactus modo prosecutivo, et connatural! confert bonitatem actui, ut constat in actu chariiatis ; attactus vero modo contrario, et aversio præstat mali­ tiam, ut liquet in actu odii, licet illam malitiam non contineat in se formalitcr aut eminenter; id vero, inquam, si dica­ tur, facile icfellitur ob manifestam diver­ sitatem inter causam formalem intrinse­ cam, et objectum : istud enim non influit in operationem per exhibitionem, aut communicationem propriie entitatis : sed concurrit terminando habitudinem opera­ tionis ad ipsum, per quam habitudinem actus intrinsece, et formaliter constituitur in specie. Unde contingit, quod objectum sit in se bonum, et tamen actus ab illo specificatus sil malus : quia non speciiicatur formaliter intrinsece per objectum, sed per habitudinem ad illud : et hæc attingit illud non pro sua dignitate, sed contrarie, et aversive. Causa autem formalis intrin­ seca causât communicando se ipsam : unde impossibile est, quod causet effectum formalem sibi oppositum, vel qui in ea non contineatur. Quæ differentia potest exemplo confirmari, adaptando illud pnesenti materiæ : nam ens rationis potest esse objectum specificans actum aliquem realem ; nequit tamen præslare aliquem effectum formalem realem intrinsecum : quia ad illud primum sufficit, quod termi­ net habitudinem alicujus actus realis ; ad secundum vero requiritur, quod contineat realem entitatem. et sit aliquid reale, quod est impossibile. Unde magis fulcitur ratio nostra : quia non magis continet Deus aliquid de linea mali, quam· ens raI tionis aliquid de linea entis realis : sed quia DISP. I, DEB. JV. quia ou» rationis nec formalitcr, noc emi­ nenter est ens male ; implicat, qucd ens rationis constituat per seipsiim aliquem effectum formalem realem : ergo quia Deus nec formalitcr, noc eminenter con­ tinet aliquid do linea mali ; repugnat, quod Deus per seipsuin constituat ellectum ali­ quem formalem de linea mali : cujusmodi est gravilicare offensam, reddendo illam majorem, et pejorem, quam ex se sit. Qijer51. Dices, nos in Tract, de peccatis disp. hu. 3, num. 10, explicuisse, qualiter actus ina-us sit pojor quam habitus vitiosus, a quo procedit, non obstante quod utrobique sit eadem malitia per habitudinem ad ob,cetum ; quia videlicet malitia in actu conjungitur majori actualitati, eamquo de­ turpat : quod salis est, ut reddatur pejor. Id vero salis denotat, quod subjectum ma· litiai induat rationem formae constituentis illam pejorem. Et tamen entitas, vel actualitas actus secundum se considerata nec' formaliter, nec eminenter continet mali­ tiam, aut pertinet a.l lineam mali. Unde labefactari videntur hactenus dicta, et sterni via, ut declarari eodem modo possit, qualiter Deus, qui est subjectum offensæ, queat illam gravificare, et pejorem consti­ tuere. Siilaiio. Respondetur negari non posse , quod malum ex hoc ipso, quod perfectius subjec­ tum afficit, vel potius inficit, reddatur pejus. Hoc autem minime provenit ex eo, quod bonitas subjecti subeat rationem formae constituendo prædictum ellectum formalem de linea mali : id quippe impos­ sibile est, ut constat ex dictis. Sed aliunde ortum ducit et facile est designare illius radices. Tum quia ubi idem malum detur­ pat nobilius subjectum, redditur magis oppositum recta? rationi, atque ideo fit magis abominabile. Tum quia eo ipso , quod in perfectiori subjecto recipiatur, privat illud majori perfectione, vel sal­ tem affert indispensabiliter privationem illius, et sic contingit in actu malo : licet enim eadem malitia reporiatur in habitu vitioso, ac in ejus operatione; hæc lainen est, et denominatur pejor, quam principium : quia malitia in actu deturpat subjectum magis actuale, et cui debebat inesse major bonitas, quæ per malitiam excluditur. Et hoc diximus loco citato ; minime vero, quod subjec.um bonum se habeat ut forma constituens actum pe­ jorem. hlemque dicendum est de macula iq veste pretiosiori. Idemque de privatione in Deo moraliler rt fundamentum prudentis aestimatio­ rium quidquid sit do latitudine privationis, ter nequit satisfacere ad æqualitatem. Quo­ nis. Idem igitur ad ejus replicam respon­ adveniat aliquid absolute vel quod absoquam iste oh incompoSsihilitatein cum circa licet prædiclus Autor non dubitet lute mutetur. Sei inferendum est : ergo demus. Quod si homines ultra progrede­ forma opposita infert. concedere contritionem, et dilectionem, Deo advenit aliquid moraliter, et Deus rentur apprehendendo in Deo offensam Ad tertiam objectionem negamus majo­ Dei (quamvis in ejus sententia procedant passivam ad instar formae, vel privaVonis mutatus moraliter in ordine ad pruden­ rem : nam contrariam doctrinam statuimus a gratia sanctificante), satisfacere suf­ physicæ quod fere semper ex imperfecto tem æstimationem. Quod plane concedi dub. præced. quam lector recolat. ficienter pro gravi Dei offensa, quia ha­ nostro cognoscendi modo continget), pro­ mus, et verum est : nam ubi quis gravi­ bent condignum valorem ad ejus compen­ cul dubio ens rationis formarent. Sed hoc ter offendit Deum, praestat fundamentum, sationem, et Deus eo fine gratiam tribuit, ut prudentes judicent Deum privari ra­ nihil refert : quia olïensam formalem in ut homo per contritionem, et dilectionem tione ultimi linis, et supremi dominii, at­ eo non constituimus, sed in fundamento, - Expenditur aliud fundamentum pro nostra . satisfaciat pro ostensa sibi in eodem mo­ quod est interpretative, atque æquivalenque ideo pati, et recipere hujusmodi pri­ assertione. mento remissa : nihilominus negat homi­ ter privatio in ordine ad prudentem testi vationem. Et licet Deus nequeat mutari nem posse satisfacere ad æqualitatem pro |s physice, aut variatione consilii, vel de­ mationem. Ala 55. Deinde potest nostra assertio propeccato gravi, quia istud complectitur de­ 54. Ad secundam objectionem neganda niiio π!'°· bari alio motivo satis urgenti : quoniam si creti : potest tamen mutari moraliter in bitum carendi omni auxilio, et sancta co­ est minor : nam quod offensa activa sit simordine ad prudentem æstimationem : quia gravis offensa Dei non esset infinita sim­ gitatione : quod debitum semper gratis re­ -pliciter infinita, est impossibile ; cum sit I per olïensam lædilur, et deprimitur ex pliciter in æstimatione morali, sed tantum mittitur; cum nulla hominis satisfactio aliquid extra Deum, et a Deo nequeat in ­ affectu peccantis ; et consequenter se habet secundum quid; posset purus homo offerre possit primum auxilium, primamve cogi­ finite graviticari, ut constat ex diets. Of ­ ut læsus, et depressus in ordine ad exigen­ æqualem, et condignam satisfactionem pro tationem sanctam præcedere. fensa autem formalis in Deo moraliter dum satisfactionem. illa : consequens est falsum, et contra com­ 57. Cæterum hæc doctrina plura con­ recipitur, et infinitam aliquam Dei perfec­ Ad replicam coutra istam doctrinam munem Theologorum sententiam, ut dub. tinet falsa, quorum impugnatio per se per­ tionem moraliter excludit, ut § præce.l I dicendum est non urgere, sed sibi contra­ sequenti ostendemus : ergo gravis Dei offensa tinet al Tiactat. de Pcenitentia. Modo sa­ dicere : nam si peccator non tollit a Deo explicuimus. Unde nec ex parte subjecti, est simpliciter infinita in æstimatione mo­ tis erit ostendere ejus insufficientiam, et nec ex parte fonnæ opposite, secundum effective physice, sed tantum affective, rali. Sequela videtur evidens : nam facta inconsequentiam ad diluendam praesentem quam mensuratur, habet per quid limite­ ac interpretative rationem ultimi finis, suppositione, quod prædicta offensa non difficultatem : quod per varia media praes­ et supremi dominii; eodem modo irrogat tur : sed evadit simpliciter infinita. Nec sit infinita simpliciter; opus est, quod ha­ tare possumus. Primo, nam cum Theo­ | illi offensam passivam, sive formalem, qua inconveniens est, quod causelur a principio beat determinatum gravitatis gradum, et logi disputant, an homo purus possit pro a prædicta oblatione non distinguitur. Et finito: quia non fit directe et per se; sed fundet debitum ad similem, et determina­ gravi Dei offensa offerre æqualem satisfac­ cum pulsat Adversarius, et instat prædic- I indirecte ad productionem alicujus finiti, tum gradum satisfactionis, v. g. ut cen­ tionem; per hominem purum non intelliincompossibilis tamen moraliter cum per| lam offensam formalem non esse ens ratio­ tum : constat autem, quod purus homo gunt hominem omni gratia nudum, sed nis, sed vere existera in rerum natura : fectione infinita, quam proinde excludit. valet satisfactionem in determinato gradu hominem gratia adjutum qui tamen nou Et consequenter virtus finita 'si ita appel­ respondemus concedendo primam partem, offerre, licet excellens , ac magnus sit, sit Deus, ut jam observavimus in com­ et distinguendo secundam : licet enim for­ landum est principium defectivum) suf­ dummodo non sit infinitus : potest enim ment. art. 2, circa finem : atque ideo sup­ I malis offensa non existât physice in rerum ficiens ad ponendum illud incompossibile. elicere actum charitatis valoris v. g. ut ponunt hominem prima saltem gratia prænatura, existit tamen moraliter in ordine ! sufficit ad tollendam formam infinitam, centum, et ut mille : ergo si gravis Dei ventum. Et in hoc sensu negant, quod ad prudentem æstimationem. Quia ad hoc sive ad inducendam infinitam ipsius priva­ offensa non est simpliciter infinita, poterit homo purus possit æqualem satisfactionem posterius sufficit, quod existai fundamen­ tionem. Sicut si daretur in homine gratia purus homo condignam, sive æqualem pro pro gravi offensa praestare. Ergo quod de­ tum verum talis aestimationis, ut quidem infinite intensa quod aliqui non reputant ! illa satisfactionem offerre. bitum carendi primo auxilio gratis remit­ existit. Nam hujusmodi fundamentum est ! impossibile) et homo peccaret mortaliter per i 5G. Ut hujus argumenti vim declinent tatur, nihil refert ad resolutionem prae­ ·· · . ipse Deus connolans culpam gravem in ’ Autores contrarii, varia comminiscuntur illum actum, licet finitum, et a principio sentis difficultatis, quæ supposito etiam peccatore, sive Deus, qui realiter extrin- finito procedentem, causaret privationem E subterfugia : ex quibus celebriora, quasi illo primo auxilio procedit. Et dum Vas­ i aliorum capita referemus, confutabimussece denominatur offensus ab offensa ac­ gratiæ infinitam. Wemque contingeret, si quez affirmat, quod prædicto auxilio E que, ostendentes illorum insufficientiam, tiva in peccatore existente. Posito enim Christus Dominus peccaret : nam peractum supposito potest homo condignam satisfac­ ut vitent propositum inconveniens. Primo hujusmodi fundamento, prudenter judica- finitum destrueret infinitam sanctitatem, tionem offerre . difficultati succumbit con­ W«· igitur Gabriel Vasquez in præs. disp. 2, mus, quod Deus offensam patiatur : nam quam persona verbi humanitati communi­ cedens, quod in re adeo gravi negat com­ cap. 5 et 1,2, disp. 204 per totam, res­ perinde se habet, ac si pateretur, sicut in munis Theologorum sententia. cat Illi etiam, qui Chnstumocciderunt. des­ opinione Adversarii pura omissio volunta- | truendo per influxum finitum humanitatem; pondet ideo hominem purum non posse ad Secundo : nam quando Theologi affir­ æqualitatem satisfacere pro gravi Dei of­ mant hominem purum non posse ad æqua­ ria est actus interpretative, non quia phy­ causarunt ex consequenti malum privati­ fensa. licet hæc sit simpliciter finita ; quia sice actus sit; sed quia in ordine ad pru­ vum infinitum, privationem videlicet, in­ litatem satisfacere pro culpa gravi, dens judicium se habet ut actus, et illi satisfactio debet procedere ex aliquo gra­ loquuntur de eo, quod vere habet ratio­ fidit® sanctitatis, aut perfectionis, quam æquivalet. Unio etiam moralis, quamadstis auxilio : homo autem graviter Deum nem peccati, injuriæ, vel offensæ; non verbum humanitati communicabat : des­ truit inter offensam, et majestatem Dei vero de eo, quod praecise habet rationem offendens contraxit debitum carendi omni tructa enim humanitate, cessavit illa infi­ nita l-if. 4$ Kh«’îF(h r\ V;iZndo Deus remit­ tit debitum carendi auxilio, conferendo ; Nec satisfacit, si dicat se non loqui de sanctam cogitationem, vere remittat par­ pœna, et debito actualibus, sed upiituditem peccati : et sic remissio culpæ divide­ nalihus : quia peccatum mortale est adeo tur in partes diversas : et pars culpæ prius malum, ut mereatur, quantum est do se, tempore dimittatur, quam alia pars. Quoi carentiam omnium auxiliorum; licet Deus plane est falsum, et absurdum. misericorditer illum in pœnam jion taxet ; 58. Tertio refellitur prædicta responsio ! sed relaxet illud debitum, sive aptitudinam revera carentia auxiliorum post pec­ nem, aut condignitatem peccati. Non, in­ catum non habet rationem pœnæ : neque l quam, hoc satisfacit · quia si ita r. s se ha· homo peccans incurrit debitum subeundi bet, at hoc motivant alicujus momenti talem pœnam : ergo quod Deus conferat est; sequitur non solum satisfactionem .auxilium, ut homo convertatur, non est i puri hominis esseinæqualem, et insufficien­ relaxatio alicujus debiti : neque impedii, tem sed etiam satisfactionem Christi Do­ quod homo eliciens actum dilectionis, vel mini : quo i plane est falsum, ot absurdum, • onlritionis offerat aequalem pro peccato ut ostendemus dab. G ct Vazquez, non ne­ satisfactionem, si semel contritio, ut Vuz- gat. Sequela ostenditur ; quia juxta prie li­ que*. affirmat, est icqualis, et condigna sa­ cta principia homo peccans mortaliter con­ traxit 1 / traxit debitum carmidi non solum auxiliis intrinsecis, sed etiam e.xti inseri·», inter quæ computantur Redemptor, et ejus actus eatbfaetorii. Jloc autem debitum carendi Re­ demptore gratis a Deu relaxatum est. : quia nec humines meruerunt de condigno Re­ demptorem: nec ipse Christus meruit, suam Incarnationem. Si ergo ad œqunlem sa­ tisfactionem pro peccato requiritur, quod nullum debitum ex eo contractum, sive contraliibilo, misericorditer condonetur; mani­ festo infertur satisfactionem Christi pro peccatis nostris non inisse leqqalem ; cum Deus in ea aliquod debitum (dando nobis Uedeniptorom. misericorditer relaxaverit. l»4i;>*?. Quarto, confutatur eadem responsio lia ΙΛ ad hominem manifestando inconsequentiam Vjijsîo. prædicti Autoris : nam ipse docet, quod licet contritio procedat a gratia sanctificante abstergente maculam, et offensam : nihi­ lominus satisfacit ad aequalitatem pro illis, quia importat æqualem valorem, et Deus confert gratiam eo line, ut homo satisfa­ ciat, utcontingit, inquit ille, in debitis pe’ cuniariis : nam vendens solet tradere rem venditam,antequam emens solvat pretium, . eo tamen line ut solvat. Ergo pariter homo I per operationem procedentem a primo au. xilio potest satisfacere ad æqualitatem pro b debito carendi prædicto auxilio : et conseI quenter satisfaciet ad æqualitatem pro E omni debito ex culpa contracto. Consequen­ tia videtur manifesta : nam ideo prædictus Autor negat hominem posse satisfacere ad æqualitatem pro peccato, quia supponit ali­ quod debitum sibi gratis remissum in col! latione primi auxilii : sed etiam supponit remissam sibi offensam, et maculam per gratiam sanctificantem, quæ in ejus senI tenlia concurrit effectivo ad contritionem, ‘ et dilectioneih Dei : ergo si hoc non ob> stantehomo percent ritionem, etdiloclionem i satisfacit ad æqualitatem pro macula, et. of! fonsa, quas gratia delet; pariter poteI. ril satisfacere pro debito carendi auxilio, I licet supponat auxilium debitum illud reI laxans. * ttiNec vim hujus impugnationis diluit, quo I 3 tfcr Tri­ Vazquez respondet, videlicet contritionem, aut dilectionem supponere quidem de facto gratiam sanctificantem ; non tamen essen­ tialiter, quippe heri possent absolute sine illa per solum auxilium : primam autem operationem supernaturalem auxilium es­ sentialiter, supponere. Nam contra hoc est, tum quod actus porfectæ dilectionis, vei contritionis essentialiter supponit gra- tiam sanctificantem, ut late, et ex professo ostendimus Tract. 19, disp. 4. dub, 3, atque ideo corruit pra-dicta differentia. Tum etiam nam dato, quod prædictus ac­ tus non dependeret essentialiter a gratia sanctificante, illam tamen supponit tanquam principium connaturale, a quo de facto semper procedit, ut ibidem probavi­ mus dub. 2 et tract. 15, disp. 3, dub. 3 et 4. Tum praeterea, et urgentius, quia licet actus contritionis, vel dilectionis se­ cundum se consideratus non supponeret gratiam sanctificantem; nihilominus, ut saiibfactonus illam essentialiter præsupponit : sicut enim nec vim meritoriam, ita nec vim satislactoriam habet, nisi qua­ tenus est a subjecto sancto, et Deo accepto per gratiam habitualem. Ergo si non obs­ tante, quod prædictus actus ut satisfactorius supponit essentialiter gratiam delen­ tem maculam, et offensam ; nihilominus pro macula, et offensa ad æqualitatem satisfacit : pariter licet supponat primum auxilium relaxans aliquam pariem debiti; poterit tamen pro eodem debito ad æqua­ litatem satisfacere. Ex quo fiet, ut homo satisfaciat ad æqualitatem pro omni debito ex culpa contracto : quod Vazquez non admittit. Confirmatur : quia debitum carendi Confu­ tatur auxilio nihil aliud est, quam quædam indi­ amplius. gnitas, quam homo contrahit per peccatum, qua fit indignus gratuitis Dei beneficiis. Hujusmodi autem indignitas non tollitur, quousque auferatur offensa : licet enim Deus conferat homini auxilium vocationis ; semper tamen, dum offensa Dei perseverat, censetur homo tali auxilio indignus; et Deus concipitur benefacere inimico suo. E converso autem ablata oiïensa, censetur illa dignitas auferri, et re ipsa tollitur. Ergo prædictum debitum carendi auxilio non remittitur, quandiu offensa perseverat; sed illam necessario comitatur. Ergo si homo per opera sequentia gratiam, et offensæ remissionem potest ad æqualitatem pro offensa satisfacere, ut Vazquez fatetur; pariter poterit pro oblatione illius indigni­ tatis : et consequenter poterit satisfacere, pro illo debito, atque ideo pro toto pec­ cato adæquate accepto. 60. Quinto, ot ultimo evertitur Vazquii solutio : quoniam dato, et non concesso, qu d per illam vitaretur hominem posse pro peccato proprio ad æqualitatem satisfa­ cere; minime tamen vitatur, quod possit a pialiter satisfacere pro peccato alieno, si -F- DISP. 1, DUB. IV. DE INCARNATIONE. '.·:*· somel gravitas offensa- Dei non est simplici- I ter infinita : et sic perseverat inconveniens in argumento propositum. Sequela osten­ ditur : quia homo justus non habet debi­ tum carendi auxiliis : aliunde vero potest elicere actus ita satisfactorios, et meritorios, ut adæquent gravitatem offensa- Dei ab altero homine commissæ, si hæc est finita simplic ter : ergo accedente pacto poterii purus homo satisfacere ad ©qualitatem pro pec­ cato alieno. Pneserlim in sententia Vazquii asserentis omnem satisfactionem pro culpa esse per viam meriti, non extinguendo immediate offensam per compen­ sationem; sed merendo grat am, qua ma­ cula extergitur, et offensa remittitur. Cur ergo purus homo justus non poterit mereri alteri homini peccatori gratiam justifican­ tem, si semel offensa non est infinita sim­ pliciter; nec offensæ remissio, quam col­ latio grati® secum affert, est præmium infinite simpliciter æstimabile? Quod autem prædictus Autor respondet, gratiam videlicet non posse mereri de con­ digno nisi proprio supposito, cui inhæret; falsum est, ut late, et ex professo ostendi­ mus tract. 16, disp. 6, dub. 2, § 2, ad quem locum remittimus lectorem, ne actum aga­ mus, nec amplius immoremur in confuta­ tione responsionis hactenus impugnatæ. quam falsam valde, et singularem cense­ mus; alias impugnationes (quæ concernunt sufficientiam contritionis ad satisfaciendum pro offensa' prosecuturi in tract, de Pcenitentia. Secunda Gl. Frequentior ergo, et plausibilior est aliorum solutio. aliorum responsio, qui nostro argumento occurrunt negando sequelam : quia licet gravis Dei offensa non sit simpliciter in­ finita, est tamen ordinis superioris ad sa­ tisfactionem puræ creaturæ : eo quod gra­ vitas offensæ sumitur a persona injuriata: quocirca nequit homo purus satisfacere ad ©qualitatem pro illa ; sed ejus satisfactio semper manet in ordine inferiori, et in ©quali. Hanc responsionem præ aliis illusSuarez. trat Suarez in præs. disp. h. sect. 7, et torn. 3, de gratia disp. 7, cap. 14. Everti­ Sed non satisfacit, et impugnatur ad tur. hominem ; quia sicut gravitas offensæ su­ mitur a persona injuriata, ita valor satisfac­ tionis sumitur a persona satisfaciente, ut cum communi sententia docet Suarez loc. cit. ex torn. 3, de gratia : sed ex eo, quod Christus pro nobis satisfaciens est persona non solum superioris ordinis, sed etiam infinita; ejus satisfactio est non solum or- dinis superioris, sed etiam infinita simpli­ citer, ut ostendemus dub. 6 ot tradit ipse Suarez inpræs. disp. 4, sect. 4, ergo : quia Deusa nobis offensus est non solum ordinis superioris, sed infinitus, ejus gravis of­ fensa erit non solum ordinis superioris, sed etiam infinita simpliciter : vel si hoc non habet, utSuarius intendit; nec habebit illud prius. Explicatur : quia Deus ex parte sua utrumque habet, et utrumque communicat, nempe superioritatem in ordine et infini­ tatem sinpliciter, ut patet in persona Christi etiam comparative ad operationem physice limitatam : ergo non est ratio, ut Deus of­ fensus communicet offensæ superiorita’em in ordine, et non communicet infinitatem, simpliciter : si ergo hoc ultimum negatur, pariter illud primum negandum erit. Confirmatur, et declaratur amplius : nam vel offensa dicitur habere superiorita­ tem in ordine supra omnem satisfactionem creatam, quia recipitur moraliter in Deo tanquam in subjecto læso, et damnificato per illam : vel præcise quia respicit Deum tanquam objectum, quod attingit in se ipso? Si eligatur primum ; verum quidem assumi­ tur, sed quod evincit offensam esse non solum superiorem in ordine, sed etiam sim­ pliciter infinitam, ut in assertione statui­ mus; quia offensa in Deo moraliter recepta est intransitive privatio, aut affert indispensabiliter privationem alicujus prædicati divini : atque ideo importat malum simpliciter infinitum, ut § 2 fusius declaravimus. Si auiem dicatur secundum : minime salvatur, quod offensa Dei sit superioris ordinis ad actum charitdtis, quo Deo satisfacimus : nam hic etiam actus respicit Deum imme­ diate tanquam objectum, attingendo illum in se ipso. Et quemadmodum Deus deno­ minatur injuriatus per actum offendentis ; sic etiam dicitur honoratus, et dilectus per actum charitatis. Et tandem sicut offensa aufert effective Deo rationem ultimi linis : ita etiam actus charitatis restituit affective Deo prædietam ultimi finis rationem : qui· nimo potest hujusmodi affectum exercere cum majori intentione, quam intercesserit in offensa. Unde videmus, quod virtus pcenilenti® eandem offensam respicit incli­ nans ex natura sua ad recompensandum I ro illa, ut docet D. Thom. infra, quæst. 85, art. 2, his verbis : In panil en lia invenitur specialis ratio actus laudabilis, scilicet ope­ rari ad destructionem peccati, in quantum est Dei offensa. Idemque tradunt commu­ niter Refô tu niter Theologi eodem loco, et in 4, diet. 14. Nullum ergo est fundamentum, ut di­ catur offensam esse superioris ordinis ad nostram satisfactionem, si semel offensa non recipitur in Deo, indeque accipit infi­ nitatem simpliciter. 62. Nec satisfacit dicere gravitatem offensæ sumi a persona injuriata ; valorem au­ tem satisfactionis a persona satisfaciente : atque ideo offensæ gravitatem commensuraricum persona, quæ injuriam patitur, et satisfactionis valorem cum persona, quæ satisfacit. Cumque persona injuriata sit Deus, et persona satisfaciens sit creatura : opus est, quo i offensa sit in ordine supe­ riori ad satisfactionem ; cum certum sit di­ gnitatem Dei esse in ordine superiori ad quamlibet creaturæ dignitatem. Non, inquam, satisfacit hæc responsio, quia licet verum assumat, procedit inconsequenter. Non enim dubitamus, quod gra­ vitas offensæ sumatur a persona injuriata, et valor satisfactionis a dignitate person® satisfacientis, ut ait commune proloquium. Sed hoc ideo est, quia offensa est moraliter in offenso, et satisfactio, aut honor in ho­ norante, aut satisfaciente, ut ait non minus commune axioma. Hinc enim recte conclu­ ditur, offensam recipi moraliter in Deo, et inde capere non solum superioritatem in ordine, sed etiam infinitatem simpliciter, ut ostendimus § 2. Cæterum, Autores con­ trarii docent offensam solum comparari cum Deo tanquam cum objecto extrinseco, quod attingit : cum quo etiam eodem modo conparatur actus charitatis, quo ipsi satisfaci­ mus, ut proxime ostendimus. Qua ©quali­ tate supposita, non relinquitur locus illi differenti®, ut dicatur gravitatem offens® sumi a persona injuriata, et valorem satis­ factionis a persona offensa. Ut ergo illud discrimen ab ipsis intentum subsistat de­ bent consequenter asserere Deum injuria­ tum comparari ad offensam, quam patitur, non solum per modum objecti extrinseci, sed etiam per modum subjecti laesi, et damuificati per illam. Alias revera negant illud discrimen inter satisfactionem, et of­ fensam, quod verbis affirmant. 63. Potestque vis impugnationis istius amplius explicari in hunc modum : nam si gravis offensa Dei est finita simpliciter, opus est, quod habeat certum, et determi­ natum suæ gravitatis gradum, ut in omni­ bus aliis finitis contingit. Demus ergo quod habeat gravitatem, ut centum. Tum sic. Fieri potest, quod Deus producat puSahnant. Curs. theolog. tom. XIII. 49 rarn creaturam habentem ducentos gradus sanctitatis, sive grati®, quæ eliciat actum satisfactoriuin in eadem mensura, atqueideo habentem duplicatum valorem supra offen­ sam, Cum ergo offensa Dei, et gratia sanc­ tificans, actusque ab ea procedentes sint ejusdem ordinis, quippe quæ respiciunt Deum tanquam terminum, vel objectum extrinsecum, ut hactenus ostendimus : se­ quitur, quod pura creatura in prædicto casu offerat Deo æqualem satisfactionem. Quod si illi ducenti gradus valoris satisfactorii non sufficiant; poterit Deus produ­ cere creaturam habentem mille, aut bis mille gradus sanctitatis, et in eadem pro­ portione elicientem satisfactionem ; cum Dei virtus nullum habeat terminum, nisi extrinsecum, scilicet ipsum Deum, sed data qualibet perfectione ex parte creaturæ, possit hanc amplius, et amplius perficere, ut tradit D. Thom. I p. quæst, 25, art. 5. Si ergo gravitas offensæ asseritur simpli­ citer finita, sive habens determinatum gra­ dum ; quomodo potest negari, quod valor satisfactionis a puia creatura elicitæ queat illam simpliciter excedere? 64. Dices sufficere infinitatem secun­ dum quid, et extrinsecam, ne Dei offensa valeat superari, vel adæquari per satisfac­ tionem puræ creaturæ. Sicut Dei visio, et maternitas B. Virginis solum habent infi­ nitatem secundum quid, et extrinsecam nempe ex parte objecti, aut termini, quæ respiciunt : et tamen Deus nequit facere creaturam meliorem, ut significat D. Tho. loco proxime cit. art. G ad 4, nec producere creaturam, quæ de condigno illam maternitatem mereatur, ut colligitur ex eodem S. Doct. infra quæst. 2, art. 11. Sed hoc nihil est : quia visio Dei, et maternitas Dei possunt considerari vel se­ cundum perfectionem quam habent in se ipsis; vel secundum perfectionem termini, aut objecti, quæ respiciunt. Et quidem se­ cundum hanc posteriorem considerationem non possunt excedi ab aliqua pura crea­ tura : nam respiciunt objectum simpliciter infinitum, nempe ipsum Deum, quo nil per­ fectius potest excogitari. Cæterum si acci­ piantur secundum priorem consideratio­ nem, excedi possunt : quia ita accepta sunt quid linitum in se ipsis. Unde potest dari perfectior intensive visio Dei, quam de facto datur : potest etiam pura creatura mereri de condigno, et cum excessu prae­ dictam visionem, atque ideo adaequare, immo excedere valorem illius, ut osten4 Aliud effu­ gium. Confu­ tatur. 50 DE INCARNATIONE. dimus Tract, i6. disp. 3, dub. 2. Et lo­ titueretur in ordino superiori ad satisfac­ quendo de maternitate B. Virginis, licet tionem person® particularis ; eo quod bo­ num commune est universalius, et divinius, Deus nequeat efficere maternitatem, qua» meliorem filium rcspiciat; potest tamen quam bonum unius, ut ex Aristot. I Ethic, a producere creaturam, quæ illum terminum cap. 2, relert D. Thom. 2, 2, q. 39, ari. d. rcspiciat cum majori perfectione : potest 2 ; et tamen certum est posse personam il­ enim absolute perfectionem matris augere lam particularem tam ingentia obsequia tam intensive, quam extensive conferendo in honorem, ac utilitatem regis, et rcipuplura, quam de facto habeat; cum ejus | blicæ impendere (utputa eos ad immiperfectio actu tinita sil. In quo sensu licet nenü periculo liberando, vel nova regna malernitas sil relatio, atque ideo incapax ipsis subjiciendo), quod ejus satisfactio ad intensionis, et perfectionis ; nihilominus æquaütatem, aut cum excessu præteritam considerata ex pane subjecti posset dari offensam compensaret, et deleret. Deinde peccata contra Deum habent malitiaiu su­ alia malernitas melior : quia posset dari subjectum dignius per perfectiora dona perioris ordinis respectu peccatorum con­ sine termino. Et in eodem sensu posset \ tra proximum, ut tradit D. Thom. 1,2, B. Virgo mereri meliorem maternitatem ! quæst. 72, art. 4 et quæst. 73, art. 3, merendo, videlicet majorem, et majorem . recipiuntque communiter Theologi : et ni­ gratiam, qua fieret dignior mater Dei. j hilominus fieri valet, quod peccata contra Quoti autem nulla creatura queat mereri I proximum, v. g. furta, seditiones, et alia de condigno Dei maternitatem, ex alio ca- i hujusmodi ita augeantur vel multitudine, pite provenit, nempe quia in eo termino vel intensione, quod adæquent, et exce­ indispensabililer clauditur Dei incarnatio, dant gravitatem odii Dei, v. g. in ordine tam ad ptenam. quam ad alios effectus. quæ est bonum simpliciter infinitum. Et Præterea beatitudo formalis, quæ consistit hæc est sententia Anuelici Doctoris locis citatis, ut ea consideranti constabit. Sic in visione Dei in se ipso excedit in ordine actum charitatis, et aliorum virtutum in ergo (ut ad nostram materiam redeamus), offensa Dei nequit esse gravior ex parte hac vita : sicut status gloriae est superio­ objecti, sive termini offensi, qui est ipse ris ordinis respectu status præsentis : quo Deus: Et eodem modo actus charitatis ex sensu dixit Apost. ad Roman. : Non sunt parte termini, vel objecti nequit esse di­ condignx passiones hujus temporis ad futu­ gnior, cum attingat Deum in se ipso. Cæ- ram gloriam, etc. Et tamen hoc excessu non obstanto, actus hujus vitæ vel ob libertatem, terum si offensa in se ipsa habet certum, finitum, et determinatum gravitatis gra­ vel ob alias circumstantias, quibus exer­ dum ; exæquari, immo excedi poterit per centur, possunt adæquare in valore morali satisfactionem pura* creaturæ ; cum ista visionem beatificam, et illam de condigno mereri, ut docet D. Thom. 1, 2, quæst. d: possit amplius, et amplius absque illo ter­ mino intrinseco augeri, ut supra pondera­ 114, ari. 3 et cum communi Theologorum sententia statuimus tract. 16, disp, 3, vimus, et ipsa exempla, quæ nobis objicie­ dub. 2. Tandem (ut alia exempla praeter­ bantur, liquido evincunt. Dcchtamittamus) licet bos, aut equus sit in esse 65. Cælerum ut magis appareat insuf­ lur magis ficientia responsionis, qua Suarius argu­ i natune superioris ordinis ad metallum; ni­ insuffla mento nostro occurrit ; demus huic Auctori hilominus potest hoc adeo multiplicari, ut civutia atihibitæ gravem Dei offensam, etsi linitam sim­ sit æquale, condignum, et superabundans respon­ pliciter, importare aliquem excessum or­ pretium pro illo, ut liquet ex communi, sionis. dinis supra satisfactionem puræ creaturæ : et prudenti hominum æstimatione. Si ergo adhuc tamen non vitatur, quod prædicta ; res inferioris ordinis potest adæquare va­ offensa possit ad a-qualitalem compensari lorem, aut gravitatem rei ordinis superio­ per hujusmodi satisfactionem. Nam fieri ris, quæ infinita simpliciter non sit : cur optime valet, quod res inferioris ordinis offensa Dei (si non est infinita simpliciter), vel ob multiplicationem, vel ob intensio­ licet importet aliquem excessum ordinis nem, vel ob alias circunslantias adæquet super satisfactionem pune creaturæ, non immo excedat valorem, sive gravitatem rei poterit per hanc adæquari, et compensari : ordinis superioris. Quod facile est demons­ præsertim cum hæc possit in infinitum trare exemplis : nam si persona particu­ syncategorematice augeri ? laris committeret crimen proditionis contra Diximus semel, et iterum, licet offensa rompublicam, vel regem; latis offensa cons­ importaret aliquem excessum ordinis supra satisfactionem D18P. 1, DUB. IV. Isr. sutisfactionem jitu.i cri‘tiliir;it etc., quia re­ vera illum non importat ex suppositione, quod offensu non recipiatur moraliter in Deo : sed tam offensa, quam satisfactio pertinent ad eundem ordinem supernaturalem respiciendo Deum tanquam objectum, illa aversive, ista vero conversive. Et quod persona injuriata sit superioris ordinis ad personam satisfacientem, nihil interest : nam æqualitas non est constituenda inter personas, sed inter offensam, et satisfactio­ nem. Unde superioritas ordinis, quam im­ portat offensa ex parte objecti injuriati, est subjectiva, et quasi de materiali se habens; et non impedit, quod per satisfactionem pu­ ræ creaturæ, qu® importat inferiorilatem ex parte subjecti, possit formaliter adæquari, ct compensari, ut cunstat ex dictis. 66. Nec refert, si præsenli impugnationi opponas ex illa inferri, quod res ordinis naturalis multiplicat® possint adæquare va­ lorem alicujus doni supernaturalis, illudque promereri : consequens est falsum. et Pelagianum : ergo falsum est, quod res ordinis inferioris possit adæquare valorem rei or­ dinis superioris. Fieret deinde, quod pecu­ nia multiplicata posset æquivalere honori, vel vitæ : quod falsum etiam est. Unde Va­ lerius Maximus, quem allegat D. Thom. quodlib. 1, art. 12, refert, quod honores fortitudini debiti, quales erant triumphi, apud Romanos antiquos nulla pecunia emi poterant. Idque a fortiori de vita dicendum est. Hoc, inquam, non refert, sed facile dilui­ tur : nam cum asserimus rem inferioris or­ dinis posse vel ob multiplicationem, vel ob alias circumstantias ita crescere in valore, ut æquivaleat moraliter rei ordinis superio­ ris; propositionem proferimus indefinitam, et denotantem non quidem, quod hæcadæi.|uatio semper contingat; sed quod contin­ gere possit, nisi aliunde occurrat alia improportio aut impedimentum. Cumque Aulores contrarii illud in præsenli materia non designent, nec designare possint ; cer­ tum enim est actum charitatis pertinere ad ordinem supernaturalem, et convertere ad Deum, a quo per offensam avertimur (qua de causa in communi omnium opinione est vera, licet inaequalis pro offensa Dei satis­ factio, ut D. Thom. docet in 4, dist. 15, quæst. 1, art. 2 ad I, et ostendemus in tract, de Pœnitcntia), merito inferimus posse valorem prædictæ ‘satisfactionis ita crescere, ut adæquet gravitatem offensæ, si semel ha.-c est simpliciter finitu : idque urgenter confirmatur allatis exemplis. Vel dicant Adversarii, cur in satisfactione, et offensi repugnet, quod in aliis contingere cernimus? Ea vero, quæ ipsi objiciunt, nul­ lius roboris eunt : nam res ordinis naturalis nullam proportionem proximam, vel remo­ tam habent cum gratia, et donis ordinis supernaturalis, ut late ex professo contra Polagianos, Semipelagianos, et Molinam os­ tendimus tract. 14, disp. 3, dub. 5, 6 et 7. Quocirca licet infinite in proprio va­ lore augeantur, nequeunt illo modo gra­ tiam, et alia dona supernaturalia mereri, vel ad illa vere disponere. In eo autem, quod dicitur de pecunia respectu honoris, et vitæ, incertum assumitur : nam probabilius est, quod ista possint moraliter per pecuniam compensari : nam si damnatus ad mortem v. g. insignem quandam pecuniæ summam ulferret reipublicæ extrema aliqua penuria laboranti ; juste, et secundum moralem, ac prudentem æstimationem posset res­ publica vitam illi propter eam pecuniam condonare, tanti, aut pluris faciendo illam pecuniam, ac ejus homines mortem. Idem eliam apparet in honore ; quis enim dubi­ tat, quod si aliquis liberalis, ac magnificus expenderet suas divitias in liberandopatriam ab imminenti inimicorum oppressione, esset majori honore dignus, quam alter, qui aliquod mediocre opus personale (cui ho­ nor debetur) in ea liberatione fecisset? Et ratio desumitur ex Philosopho 1 Ethic, cap. 5, ct D. Thom. 2, 2, quæst. 63, art. 3, ubi ostendunt honorem esse præmium virtutis. Rectus autem pecuniarum usus ad virtutem pertinet, ut tradunt idem Aris- Aristot. tot. 4 Ethic, cap. 3 et D. Tom. 2, 2,quæst. D.Thcm.. 145, art. 1, quiadivitiæ, et pecuniæ ad ob­ jectum liberalitalis, et magnilicentiæ spec­ tant, ut probat idem D. Doct. 2, 2, quæst. 117, art. 1, et seq. Unde consonum rationi est, quod honor possit per pecu­ niam compensari ; sive, et in idem redit, quod rationabilis pecuniarum usus, et di­ vitiarum distributio valeat honorem me­ reri. Nec Romani oppositum judicarunt ; sed tantum voluerunt esse quædam præmia fortitudini designata, quæ per pecuniam independenter ab aliis circumstantiis non possent communiter a potentibus emi. 67. Denique quæ hactenus Suarii res­ Suarii ponsioni opposuimus, possunt urgenter, et impu­ gnatio nostro judicio evidenter ad hominem con­ ad hofirmari contra prædictum Autorem : jiam luineui. ipse in præs. disp. 4, sect. 4. | Dices, ner­ vose probat satisfactionem Christi Domini i «4 DE INCARNATIONE esse valons moratis simpliciter infiniti : ’' quia nulla peccata sufficiunt ad exhaurien­ I dum prædictum valorem, ut determinat Clemens G, in Extravag. Unigenitus de pœnit. et remiss. Valor autem saiisfactorius, qui nullis culpis exhauriri valet, debet esse simpliciter infinitus; alioquin terminum iu satisfaciendo haberet. Cumque sibi ob­ jecisset ex praedictis principiis non con­ cludi determinate infinitatem simpliciter; sed vel hanc, vel superiontatem ordinis : respondet, quod licet non concludatur infi­ nitas physice, sive in genere entis ; bene ta­ men in æstimatione morali in ordine ad sa­ tisfaciendum. Hæc perdoctus ille Autor. Ex quibus, si vera sunt, recte infertur gravem Dei offensam esse non solum ordinis supe­ rioris ad satisfactionem pura.· creaturae, sed esse etiam simpliciter infinitam. Quia ita se habent satisfactiones in ordine ad com­ pensandum offensam, sicut peccata in ordine ad exhauriendum valorem satisfactorium : sed quando valor satisfactorius est adeo magnus, ut per nulla peccata exhauriri va­ leat; recte concluditur prædictum valorem esse non solum ordinis superioris ad omnia peccata, sed esse etiam infinitum simpliciter in æstimatione morali : ergo quando offensa est adeo gravis, ut per nullas puræ creaturae satisfactiones expiari queat ; legitime in­ fertur praedictam offensam esse non solum superioris ordinis ad tales satisfactiones, sed esse etiam in æstimatione morali gra­ vitatis simpliciter infinitæ. Si ergo Suarius cum communi sententia dub. seq. firmanda, affirmat nullam satisfactionem puræ crea­ turae sufficere, ut ad æqualitatem compen­ set pro gravi Dei offensa; consequenter de­ bet concedere, praedictam offensam esse simpliciter infinitam : in quo consistit vis argumenti superius facti. I.UgQHÎS 08. Aliter (et sit ultima responsio; ei­ r<~$[iondem argumento obviam it Cardinalis de 510. Lugo disp. 5, sect. 4, num. 55 et sect. 8, num. 143, ubi docet gravem Dei offen­ sam. licet finitam simpliciter, non posse per satisfactionem puræ creaturae compen­ sari ad æqualitatem : quia sicut non obs­ tante, quod culpa finita sit, fundat reatum pœnæ infinitæ secundum durationem : quia tanta pœna secundum rectam guber­ nationem necessaria est ad arcendum ho­ mines a peccatis : ita etiam licet offensa Dei finita sit, fundat impotentiam, ut per nullam puræ creaturae satisfactionem aboleri valeat. Si enim scirent homines gravem Dei offensam per nostra obsequia DIKI». i lib. 33, cap. I I et 1). Thom. 1, 2, quæst. omnino exlingui posse; faciliores, impiiI 73, art. 5. dentioresque redderentur ad Duum offen1 denduin, et minus digne sentirent do huI ReMi- Confirmatur ; quia si molivum illud esset alicujus momenti, oporteret, quod jusmodi offensa, quam oporteat ad eam ovioffensa Dei non remitteretur pdr satisfac­ tandaiu.Ut enim inquit D.Cyprian, in serm. | tionem Christi Domini, quarn nobis appli­ da passion. Christi : Facilitas venia’ laxaret camus per usum sacramentorum v. g. Baphabenas peccatis. No ergo id contingat, tismi, et pœnilentiæ : consequens est dicendum est nullam puræ creaturae satis­ falsum, et contra (idem : ergo motivum factionem sufficere, ut ad æqualitatem coni- ‘ illud, quod Lugo causatur, ut vitet puram penset gravem Dei offensam. ·} creaturam posse ad æqualitatem satisfa­ 09. Sed hæc Lagonis responsio frigi- Sewj cere pro gravi Dei offensa, licet infinita dior est, et minus, doctrinalis, quam prae­ non sil, nullius momenti est. Probatur cedentes, polestque efficaciter refelli. Quia sequela : nam motivum illud consistit in cum communiter dicitur puram creaturam eo, quod si homines per opera propria non posse pro gravi Dei offensa ad æqua­ possent ad æqualitatem pro peccatis satisfa­ litatem satisfacere ; non attenditur ad excere; facile conciperent spem liberationis irinsecam Dei providentiam, qua potuit a culpis, ex quo faciliores, ac procliviores sic, vel aliter decernere circa offensæ re­ redderentur ad eas committendas : sed hoc missionem : sed consideratur pruporlio, motivum etiam procedit in remissione of­ quam gravis Dei offensa, et satisfactio fensæ per satisfactionem Christi applicatam creaturae habent inter se. Si enim valor nobis in Baptismo, et pienitentia : quippe satisfactionis non potuerit esse tantus, supposita institutione divina, non minus quanta est offensæ gravitas ; consequenter facile est consequi prædictam remissionem asserendum est non posse æqualem,·et per hujusmodi media, quam per propria condignam satisfactionem pro offensa of­ upera : quinimo homines majorem difficul­ ferri. Si autem potuerit fieri adæqualio tatem apprehenderent in satisfaciendo per inter valorem satisfactionis, et gravitatem opera propria valde pœnalia, aut per alios offensæ; oppositum inferendum est, ut ex actus egregios, v. g. contritionem, vel se liquet, et impugnando responsionem actum chari tatis, quam in consequendo Suarii ostendimus. Porro ad hujusmodi remissionem offensæ per media adeo facilia, comparationem impercinenier se habet cujusmodi sunt Baptismus, et poenitentia major, aut minor hominum facilitas ad cum attritione, ut consideranti constabit : peccandum ex concepta, vel non concepta ergo si motivum Lugonis est alicujus mo­ spe futurae satisfactionis per propria opera, menti : probat non oportuisse offensam Tum quia esto, illa facilitas, aut procli­ Dei remitti per satisfactionem Christi vitas esset circumstantia augens offensæ nobis applicatam, in Baptismo, et poeni­ "ravitalem ; nihilominus illam non redtentia. deret simpliciter infinitam ; cum id in Ad70. Deinde alia via potest responsio præver.-arii opinione repugnet ; ergo expiari t aiu. dicti Autoris refelli, ostendendo ejus insuffi­ ad æqualitatem posset per valorem satis­ cientiam : quia minime vitat, quod Deus factorium puræ creaturae, qui valet in in­ potuerit constituere purum hominem, qui finitam augeri, ut supra ponderavimus. satisfaceret ad æqualitatem pro peccato Tum etiam quia ita abest, ut proclivitas, originali, sive totius naturæ, si semel et facilitas ad peccandum augeat gravita­ gravis Dei offensa non est infinita simpli­ tem culpæ, quod potius illam diminuat : citer ; quod est contra prædictum Autounde cæteris paribus minus peccatum est rem, et communem sententiam, dub. seq. fornicatio juvenis, quam senis, propter I majorem videlicet proclivitatem ad eam firmandam. Id autem sic ostenditur : nam ; culpam, ut expresse docet D. Thom, in 4, d,T; peccatum originale, sive lotius naturæ ! dist. 20, quæst. 1, art. 2, quæstiunc. 1 et i nunquam committendum est ab aliqua I, 2, quæst. 77, art. fi et quæst. 105, <| creatura, nec committi de facto potest : artic quæst. 39, artic. 2 ad ergo ex possibilitate remissionis illius per 1. Ex qua etiam radice (inter alias causas) satisfactionem puræ creaturae non redde­ provenit, quod peccata carnalia, ad quæ rentur homines procliviores, et audaciores homines sunt procliviores, sint minus gra­ a.1 peccandum originaliter : cum ergo hoc via, quam peccata spiritualia, ut tradunt inconveniens, quod est unicum Lugonis D. Gregor, lib. 31 Moral, cap. 31 et motivum, in peccato originali non militet; lib. DUB. IV. ' poterit ex ejus sententia purus homo satis­ facere ad æqualitatem pro illo. Ad hæc : si Adamo ante suum pecca­ tum repraesentarentur, et offerentur (quod fieri potuit) tria remedia, ut liberaretur ab illo, scilicet, vel per gratiosam Dei condo­ i nationem independenter ab omni satisfac­ tione, vel per satisfactionem non solum i æqualem , sed superabundantem persona; ' divinæ in natura humana ; vel denique per satisfactionem æqualem puræ creaturae ; profecto ex apprehensione hujus ultimi remedii non fieret proclivior ad peccan­ dum, quam ex apprehensione aliorum : immo vero ex apprehensione, et oblatione aliorum minorem difficultatem in peccando haberet, quam ex posterioris apprehen­ sione : et nihilominus non propterea alia duo remedia impossibilia fierent : quippe certum est· possibilia esse, et remedium Incarnationis de facto existere : ergo licet ex possibilitate æqualis compensationis pro nfccato originali per satisfactionem æqualem puræ creaturae homo aliquantu­ lum facilior, sive proclivior redderetur ad prædictum peccatum committendum ; non propterea est neganda possibilitas talis satisfactionis, si semel ex aliis capitibus, et praecipue ex infinitate offensæ non re1 pugnat : idemque de satisfactione pro peccatis actualilms dicendum est. Hæc se­ cunda consequentia patet ex prima a pari­ tate rationis. Prima vero legitime infer­ tur a fortiori ex praemissis. Minor autem est certa, ut inserta probatio evincit. Et major, in qua poterat esse difficultas, de­ claratur, et suadetur : quia si Adam con­ ciperet peccatum suum a Deo per libera­ lem condonationem delendum esse, multo magis pronus, procliviorve redderetur ad peccandum ; quam si apprehenderet prae­ dictum peccatum non aliter expiandum fore, quam per æqualem satisfactionem a se, vel sui loco a pura creatura oblatam : quippe in ultimo hoc remedio major diffi­ cultas repræsentaretur ex parte remissio­ nis, ut ex se liquet. Unde D. Cipryan. loco in resp. relato dixit ; Sine hoc holo­ causto poterat Deus tantum condonasse pec­ catum : sed facilitas venix laxaret habenas, etc. Similiter si Adam haberet notitiam remedii Incarnationis, tantas utilitates ex hoc remedio apprehenderet, tantaraque gratiæ abundantiam ex eo expectaret, ut potius videretur incitandus ad peccatum, quam deterrendus. At vero apprehensio pos­ sibilitatis satisfactionis æqualis per opera D. Cy nrian. 5i ’■ η. DK INCARNATIONE natura, et gratia, cap. G, conclus. 3. Üonpropria multum pomalia, et valde diffici­ radns 1, 2, quæst. 87, art. 4. Cabrera in d-4 lia non invitaret, sed potius coerceret ejus pries, disp. 4, Joannes Prudent, disp. 3, duh. Jacti voluntatem : cum in tali satisfactione in­ signem difficultatem apprehenderet. Idem­ 3, so t. 7 et quidam alii. Extra scholam HA un vero I). Thoma* idem defendunt Suarez s ··.η ri ! I * DK INCARNATIONE. fensa formalis, quæ in Deo recipiatur; sed 1 solum offensa activa existons in pecca- ’ tore : si ergo hæc est simpliciter linita, ut ■ concedimus ; sequitur peccatum secundum nullam rationem consideratum esse sim- j pliciter infinitum. Antecedens suadetur : nam honor, quo Dens denominatur hono­ ratus, non est formaliter in Deo, sed in creatura ipsum honorante : ergo neque of­ fensa, per quam dicitur injuriatus. Patet consequentia : tum quia honor, et offensa contrarianlur : contraria autem respiciunt idem subjectum. Tum etiam quia offensa nihil aliud est, quam privatio honoris : pri­ vatio autem recipitur in subjecto, in quo est forma, qua privat. DispelliRespondetur negando antecedens, oppoter’ silum enim satis constat ex dictis § 3, ubi contrariam doctrinam statuimus, et ab ob­ jectionibus vindicavimus. Ad probationem autem in contrarium concesso antecedenti, negamus consequentiam : nam ut vulgo dicitur, offensa est in offenso, et honor in honorante. Et disparitatis ratio est : quo­ niam honor non est ahu i, quam testifica­ tio de excellentia alicujus, ut docet D. D.Tiiom. Thom. 2,2, q. 103, art. 1 ad 2. Unde se habet per modum actionis pure imma­ nentis, quæ supponit objectum, et nihil in eo ponit, nisi per nominationem extrinsecam : quocirca non respicit illud, ut sub­ jectum, quod afficiat, sed mere ut objec­ tum, quod denominat. Offensa autem activa, licet sit actio formaliter immanens, est virtualiter transiens : quia, quantum est ex affectu offendentis (ad quem pru­ dens consideratio præcipue attendit , proce­ dit ad deprimendum, vel etiam destruen­ dum objectum, quod inhonorat : qua de causa non respicit illud ul purum objec­ tum, sed etiam ut subjectum, in quo ponit offensam formalem, sive depressionem, et privationem honoris. Probationes vero consequenti® non urgent : quia offensa formalis, sive passiva Dei non contrariatur immediate honori existent! in creatura (huic quippe opponitur immeliate offensa activa, et causalis in eadem creatura re­ cepta) sed contrariatur excellentiæ divin®, et supremo juri, quod Deus habet, ul a crealura colatur : hanc enim eminentiam, dejicit, et tollit peccator, quantum est ex parte affectus interpretati vi, quo a Deo re­ cedit, contemnendo ipsius præcepta. Et consequenter si opposita, vel contrarie, vel privative debent habere idem subjectum; potius hinc infertur offensam Dei forma­ lem recipi in ipso Deo, in quo sunt prœdicta eminentia, et jus. 75. Instabis : quoniam etiam admisso, A, quod ex affectu peccanris resultaret in Deo privatio prædicti juris, et excellentiæ, ul toties repetimus ; minimo infertur pruodiclam privationem esse simpliciter infi­ nitam. Offensa enim, quæ solum infertur in alfeciu, non tanti (estimator, nec cen­ setur tam injuriosa, ac illa, quæ re ipsa ponitur in elfectu. Qua de causa leges hu­ man® plus puniunt eum, qui de facto alium hominem occidit, quam illum, qui b solum habuit voluntatem absolutam oc­ cidendi, exterius etiam manifestatam. Er­ go licet oiïensa Deo cum effectu irrogata esset simpliciter infinita ; non tamen illa, qua> solum committitur in affectu, vel ex affectu interpretative peccantis. Nec vis hujus replicæ infringitur, si dicatur, quod apud Deum voluntas repu­ tatur pro effectu : et consequenter, quod eadem offensa committitur a peccatore, qui ex modo agendi, ct affectu interpretative vult Deum destruere, ac committeretur, si Deum re ipsa destrueret. Leges autem humanæ, cum solum respiciam exterio­ rem gubernationem, non ita puniunt ac­ tum interiorem etiam manifestatum, sicut actum externum exeeutum, juxta illud 1. Reg. 16 : Homines vident, qux apparent, Deus autem intuetur cor. Nam contra hoc est : quia etiam apud Au» Deum, sive in judicio divino, actus mere dihii internus non habet tantam gravitatem vel :.· in bono, vel in malo, ac actus opere con­ summatus, ut tradit D. Thom. '1, 2, D. quæst. 20, art. 4, et liquet in hoc affectu, vellem propter Deum dare eleemosynam in­ finitam : qui non habet infinitam bonita­ tem, nec illam, quam haberet, si opere exerceretur. Et augetur difficultas : nam si quis ex corde proferret hanc blasphemiam : Vel­ lem destruere jus divinum, illudque des­ truerem, si possem; licet prædielus actus esset contra justitiam, et injuriam Deo inferret; non propterea importaret gravi­ tatem simpliciter infinitam : ergo minus illam habent alia peccata, quæ solum vir­ tualiter. et interpretative praedicto juri op­ ponuntur. Consequentia patet : quia non possunt habere majorem gravitatem ea, j quæ solum interpretative, et virtualiter he■ dunt; quam ea, quæ expresso actu, et in­ tentione directa ordinantur ad lædendum. Antecedens vero suadetur : quia affectus placendi DISP. I. DUB, IV. placendi Deo infinite non babel valorem peccatori attribuendam fore affensarn Dei infinitum : ergo nec affectus injuriandi ' simpliciter moraliter infinitam, ac si opero Deum potest habere gravitatem simpliciter compleret, quod affective interpretative facit. B infinitam. Solilio 76. Despondetur ad instantiam dubitan­ Ad id vero, quod dicitur de voluntate a«*jnfaciendi eleemosynam infinitam, respon­ li«> dum non esse, quod si Deo re ipsa infer­ retur damnum, sive aliqua boni intrinseci detur eleemosynam infinitam comparari ■ privatio ; pnedicta privatio esset gravior, ad prædictum effectum duntaxat per mo­ pejorisque conditionis, ac illa, quæ de facto dum objecti : istud vero solum influit, infertur ex illo allectu peccantis. Illa enim gravificat, aut dignificat juxta proportio­ esset physica, et omnino commensurata nem virtutis, sive principii, a quibus ope­ magnitudini boni, quod excluderet : hæc ratio procedit: cum ista finita sit, propterea vero solum est moralis, et secundum pru­ prædictus effectus, et ejus valor sunt sim­ dentem æstimalionem. Sei differentia ista pliciter finiti. Aliter comparatur Deus ad non tollit, quod utrique conveniat infinitas offensam formalem, et passivam, videlicet simpliciter, uni quidem physice, et alteri per modum subjecti, quod per eam mora­ solum moraliter. Sicut enim privatio phy­ liter læditur, et sua perfectione privatur : sice inducta excluderet physice bonum in­ quocirca potest Dei offensa infinita sim­ pliciter moraliter esse. Quam differentiam finitum, atque ideo esset physice infinita : ita etiam privatio moraliter illata tollit sæpius assignavimus, et præcipue num. moraliter infinitum bonum, et consequen­ 42 et 53. ter infinita moraliter evadit : philosophan­ Unde etiam constat ad difficultatis aug­ tur enim prudentes eodem proportionali mentum : nam illa blasphemia potest con­ siderari, quatenus respicit Deum, vel ejus modo de privatione, quam peccator ex infinitam injuriam per modum objecti : modo agendi causât, ac de illa, quæ re ipsa et hoc modo non habet infinitam gravi­ exerceretur, et opere consummaretur. Et tatem ; objectum enim constituit quidem in hoc sensu admitti debet responsio inter operationem in tali, vel tali specie ; sed quod arguendum data, quæ optima est : quippe actus sit tantæ, vel tant® intensionis, non inter prudentum judicia debet divinum pri­ tam pendet ab objecto, quam ex virtute, sive mo loco computari : reputat enim Deus se quantitate principii active influentis, quod offensum a peccatore, ac si iste opere exesemper est finitum. Potest etiam conside­ querelur, quod ex modo agendi intendit. Erxsarari prædicta blasphemia, quatenus respi­ Ea vero, qu® huic doctrinæ opponuntur, hr cit Deum ut subjectum offensæ, sive in­ Ad testimonium enim D. difiail- non urgent. 11 lis Thom. respondetur ex eo potius colligi juri®, quam ipsi irrogat : et hoc pacto K?scenimportat gravitatem simpliciter infinitam, laa. oppositum : nam resolvit-actum exterio­ rem non plus addere bonitatis, aut malitiæ sicut in aliis lethalibus peccatis contingit. supra actum interiorem, nisi contingat, Et in hoc sensu, qui ad rem pr®sentem quod ut detur actus exterior, requiratur facit, negandum est antecedens. Cujus pro­ batio non urget ob disparitatem inter actus perfectior voluntas in se ipsa : quod quando contingat, ibi exponit, videlicet vel ob in­ bonos, et malos : illi enim respiciunt terruptionem, vel ob continuationem, vel Deum præcise ut objectum ; isti vero etiam ob prenalitalem operis exterioris. vero ut subjectum, ut proxime dicebamus. Vi­ (concludit) possibilitas desit, voluntate exisdeantur etiam, qu® diximus tract. 13, disp. lenle perfecta, ul operaretur, si posset : de­ 17, an. 79, ubi illam propositionem : Apud fectus perfectionis, quæ est ex actu exte­ divinum judicium voluntas pro facto com­ riori, est simpliciter involuntarius. Involun­ putatur (qu® est D. Gregorii lib. 4 tarium autem sicut non meretur poenam, vel Dialog, cap. 44; et D. Thom. lib. 3, con­ prxmium in operando bonum, aut malum : tra gent. cap. 144, ex qua inferunt pro ita non tollit aliquid de prxmio, vel de. pœ­ peccato brevissim® durationis deberi pœ­ na, si homo involuntarie simpliciter defi­ nam aeternam), explicuimus, et ab objec­ ciat nd faciendum bonum, vel malum. Gum tionibus (quas pra'sens replica concernit) ergo, quod Deus re ipsa destruatur, atque vindicavimus. amittat rationem ultimi finis, non stet per 77. Arguitur tertio : quia peccatum ea- ;j3rgn tenus potest esse contra Deum, ipsumque nientuw· peccatorem, qui ex modo agendi hoc in­ offendere, quatenus ejus legem violat; sed tendit : sed propter impossibilitatem facti, hoc non sufficit, ut inde capiat infinitam quod re ipsa repugnat : merito asseritur » u »1 * DE INCARNATIONE simpliciter gravitatem : ergo non Mt sim- principem : qnia nec respublica, nec prin 1 I pliciier inlinitum. Probatur minor : tum ceps sunt ipsa lex, nec respici debent a quia licet peccatum sit contra legem Dei, subditis per modum ultimi linis : quocirca ■ possunt eorum leges violari, quin injuria, I non proptcrea est contra ipsius majesta­ tem : atque ideo nec ista derivat suam di­ vel offensa redundet in ipsos. Qiue omnia j gnitatem, sive infinitatem ad illud : sicut magis constant ex dictis loc. cit. quæ ‘loc3 tor recolat. 11 quamvis aliquis frangat leges regis humani, non ideo dicitur agere contra regis majes­ Ad confirmationem neganda est minor. Diro.:* tatem, vel quod tale delictum ipsius digni­ Cujus probationi ut perspicuo satisfiat, ^· tati conmensuretur. Tum etiam quia dato, observandum est. quod Deus habet jus poJ quoi peccatum tendens contra Dei legem sitivum, ut a creatura per actus positivos -j tenderet etiam contra ipsum Deum, nihi­ colatur, et honoretur. Quod jus ex parte lominus non esset contra Deum absolute, Dei est simpliciter inlinitum, sicut, et di­ sed contra Deum ut legislatorem : hæc gnitas, in qua fundatur: quia honor debe­ vero expressio non importat majorem emi­ tur secundum excellentiam ejus, cui lit, ut | nentiam, quam lex ipsa, quæ linita est docet D. Thom. 2, 2, quæst. 81, art. i et D.Tia CohfirConfirmatur : nam -deo peccatum in ra­ quæst. Ili, art. 2. Cumque excellentia Dei i tione offensæ esset infinitum, quia la\lit sil infinita, honor infinitus ipsi debetur : j divinum jus. sive quia affective privat qua do causa Christus Dominus prtobens I Deum jure, quod habet, ut a creaturis co­ illi inlinitum honorem nihil dat supra jus, ■ latur, et honoretur : sed hujusmodi jus est et merita Dei. Honor autem ex parte nostra debitus non est cathegorcmatice, sive I simpliciter finitum : ergo et peccatum in ratione offensæ Dei. Probatur minor : actualiter infinitus : quia pura creatura ne| quia jus, quod habet Deus, ut colatur a quit ilium exhibere. Sed est infinitus sincreatura, non est maju quam honor, categorematice. : quia nunquam Deo tan­ quem creatura potest, et debet ipsi impen· ' tum honoris prtestabit, quin majorem, et dere ; cum prædictum jus sit in ordine ad majorem absque termino debeat : sicut qui l possibile : constat autem, quod crea­ enim Deus potest creaturas perfectiores, et tura non potest, ac subinde non debet Deo perfectiores absque line producere, quia impendere honorem simpliciter infinitum : istie non exhauriunt ejus potentiam; ita po­ ergo jus, quod habet Deus, ut a creatura test, et debet amplius honorari, quia nul­ colatur, non est simpliciter infinitam, sed lus honor ejus excellentiæ commensuratur. finitum. Habet prætorea Deus jus quasi negativum, OcccrriAd argumentum respondetur admissa : ne creatura ipsius excellentiæ præferat alilur majori, negando minorem. Ad cujus pro­ ! quam excellentiam creatam. Quod jus incolo. bationes dicendum est violationem legis etiam est inlinitum. quippe fundatum in esse quidem conditionem necessariam, ut infinita majestate ipsius Dei, cui debetur, Deus offendatur, sed ea supposita pecca­ ne creatura faciat hujusmodi pnelatio'3 tum esse vere offensam, injuriam, et injus­ nem. titiam adversus Deum in se ipso, ut conira Hinc ad probationem minoris facile conVazquez ex professo ostendimus dub. 1. I stat : tnm quia licet creatura nequeat hoCum enim Deus sit ipsa lex prima, et I norem actu infinitum Deo exhibere : potest æterna; nequit peccator agere contra is­ timen præstaro illi majorem, et majorem tam. quin contra ipsum Deum agat. Acce­ honorem sine termino. juxta infinitam dit etiam, quod conversioni inordinata.· ad ipsius dignitatem. Tum etiam quia potest, bonum commutabile, quæ in transgres­ et debet non agere contra jus, quod Deus sione cjjusvis legis repentur annexa est habet, ne a creatura contemnatur, dum inseparabiliter aversio a Deo summo bono, commutabili bono postponitur. Cum ergo et ultimo line. Qua de causa peccatum non has obligationes violet, et contra infinitum solum violat legem Dei, et offendit ipsum Dei jus procedat, dum peccat mortaliter; Deum sub expressione legislatoris : sed offensam infinite gravem Deo irrogat, se­ etiam injuriat illum absolute, tollendo cundum magnitudinem violati juris. affective ab eo rationem ultimi linis, auferen io titulum supremi dominii, ac depri­ mendo, conte unendoque ipsius majesta­ tem. Aliter res se habet in violatione legis humanæ comparative ad rempublicam, vel DISP. I, DCB, JV. ,‘ilinil difficili· ejusdem opinionis aryumen loin proponitur, cl diluitur. 4 arcu- 78. Arguitur quarto : nam si gravis ’ offensa Dei esset simpliciter iminita; vel omnes offensa* essent simpliciter æquales in gravitate ; vel una alteram.-simpliciter excederet? Neutrum dici p obesi : ergo gra­ vis Dei offensa non est simpliciter infi­ nita. Probatur minor : nam in primis dici non potest, quod omnes graves Dei offensæ sint simpliciter æquales in gravitate : tum ipiia hoc pertinet ad errorem Stoicorum asserentium omnia peccata esse æqualia, n.Tsiai. quem.refert, et refellit D. Thom. 1, 2, q. 73, art. 3. Tum quia hujusmodi aequalitas videtur manifeste opponi verbis Christi J «.19. Domini Joan. 19, quæ allegat D. Thom. ibidem in arg. sed contra : Qui tradidit me tibi, majus peccatum habet. Tum deni­ que quia ex opposito fieret Deum non magis offendi ab illo, qui Eucharistiam sacrilege recepit, vel pedibus conculcavit, quam ab eo, qui simplex jejunium fregit : quod ap­ paret absurdum intollerabile. Deinde dici non valet unam offensam esse simpliciter majorem alia, si semel supponitur gravem Dei offensam esse sim­ pliciter infinitam : quoniam de ratione infiniti in ea ratione, vel linea, in qua im­ portat infinitatem, est includere omnem perfectionem excogitabilem, ita ut additio ipsi fieri non possit. Et hac de causa bo­ num simpliciter infinitum importat omne bonum, iia ut additio bonitatis ei fieri ne­ queat. Et ob eandem rationem, quia me­ ritum Christi Domini est simpliciter in­ finitum. continet totam rationem meriti, ita ut majus meritum excogitari non pos­ sit. Et D. Thorn. I contra gentes cap. 43, n. 2 et 7, affirmat, quod ut albedo, vel quantitas sit infinita, debet excludi omnis excessus, ita ut intellectus majorem albedinem, aut quantitatem excogitare non valeat. Et 1, 2, q. 87, art. 4, in arg. sed contra, ait : Non enim est infinitum infi­ nito majus. Et loquitur in terminis propriis hujus disputationis : agit enim de inæqualitate peccatorum, et pronarum ipsis correspondentium. Fw 79. Hoc argumentum difficultate non caret; dilui tamen potest duplici via satis probabili : et primo sequemur eam, quæ durior nonnullis videtur. Respondetur ergo eligendo, quod omnes graves Dei offensæ considerata.· formalissimo in ratione offensæ sunt simpliciter æquales ; sive et in idem redit, quod offendunt Deum, quan­ tum intensive offendibilis est. Consistit enim passiva, et formalis Dei offensa (n privatione, sive ablatione passiva juris di­ vini, et supremi dominii, quæ Deus habet, ut honoretur a creaturis : quæ cum affec­ tive tolluntur a peccatore per quodlibet~ ' peccatum mortale, quo a Deo ultimo fine avertitur, et convertitur ad bonum com­ mutabile, ut $ 2 et 3, explicuimus; iit quod omnes prædictæ offensæ sint sim­ pliciter æquales. Per quod non impeditur, quod peccata considerata secundum ratio­ nes aversionis, et conversionis, offensæ ac­ tivai, et omnes alios conceptus sibi intrinsecos sint simpliciter finita, et inæqualia inter se. Sicut enim opera Christi Nom. Domini possunt considerari secundum bo­ nitatem moralem desumptam ab objectis ; et secundum valorem personalem desumptum a supposito divino efficiente, atque dignilicante præ licta opera : et in priori conside­ ratione habent bonitatem finitam, et sunt inæqualia inter se, juxta differentiam ob­ jectorum, et varias circumstantias, qui­ bus fiunt; in secunda vero consideratione important valorem simpliciter infinitum, et sunt formaliter æqualia, ita ut quodlibet opus sic acceptum mereatur quidquid sub merito cadere potest. Sic etiam peccata mortalia bifariam considerari possunt : primo secundum malitiam moralem, quqm capiunt ab objectis, et circunstantiis : et hoc modo sunt finita simpliciter, et inæ­ qualia inter se, juxta majorem, et majorem excessum objectorum, et circunstantiarum, atque influxus ex parte principii. Deinde possunt considerari secundum rationem offensæ formalis, et passivæ, quam Deo affective irrogant.: et hoc pacto sunt sim­ pliciter infinita in prædicta ratione, et for­ maliter æqualia, ita ut quodlibet peccatum in ratione offensæ offendat Deum, quantum offendibilis est, et ad æqualem sui compen­ sationem indigeat omni satisfactione pos­ Astusibili. Sic respondent Asturicensis. pag. liceusis. nobis 308. Alvarez disp. 3, in resp. ad Alvarez. Cor­ 4. N. Cornejo disp. 2, dub. 2, in resp. ad .N.nejo. 1. Godoi disp. 1, £ 7 ad n. 138 et alii. Godoi. 80. Ex qua doctrina facile convelluntur, qua* contra banc dilemnaiis partem oppo­ nebantur. Ad primum dicendum est, hanc responsionem longe distare ab errore Stoi­ corum, quos imitatus est Cicero Parodox. >1Λ· 60 DE INCARNATIONE. 3. Illi enim constituebant absolutum æqua- | offensa formali, et passiva Dei, quto est litatem inter peccata, etiam quantum ad aliquid ipsis extrinsecum. malitiam, sicut et inter virtutes, quarum Unde etiam oportet ad secundum : sin­ rectitudinem dicebant in indivisibili con­ cere quippe accipiendo verba Christi Dusistere. Nos vero asserimus peccata esse mini fatemur unum peccatum esse majus simpliciter inæqualia in malitia, per quam alio propter excessum malitiæ, et aliarum essentialiter constituuntur: solam conve­ circunstantiarum. Sed cum hoc cohæret nientiam, et æqualitatem constituentes in offensas Dei passivas per ea peccata irro­ offensa passiva Dei, qnæ comparatur ad gatas formalissime acceptas esse simpliciter malitiam per modum effectus. Et conse­ æquales. Diximus formalissime acceptas : quenter fatemur peccata esse simpliciter quia sumpte concretive conjunction ad suas diversa, atque inaequalia, tantumque con­ causas, videlicet ad peccata, habent ex hac venire in una aliqua ratione; atque ideo parte inaequalitatem. solum esse æqualia secundum quid, et Patet etiam ad tertium : quia tam in cum addito diminuente. Id vero nullum illis peccatis, quam in aliis, quto diver­ D.tlaw. esse inconveniens liquet tum ex dictis. sissima, et inæqualia excogitari possunt, Tum ex eo, quod D. Thom. hanc offensa­ dicendum est Deum «vqualiter offendi per rum convenientiam, et æqualitatem satis offensas passivas eisdem peccatis corresaperte docet : nam, I, 2, quæst. 72, art. pondentes formalissime sumptas : omnes 6 ad 2, ait, quod peccatum non habet spe­ quippe tollunt ab eo rationem ultimi linis, ciem ex parte aversionis (ad quam offensa et supremi dominii, qnæ indivisibilis est. Dei passiva per se consequitur). Et quæst. Quo non obstante ipsæ offensæ concretive 73, art. 1, ubi asserit, quod peccata non ad peccata, quibus fiunt, dicuntur majores, distinguuntur ex parte aversionis, sed ex quo ipsa peccata graviora sunt, et magis parte conversionis, et quæst. 28, de Deo displicent : in quo sensu (ut commu­ Vent. art. 2 ad 2 et 3, ubi affirmat, quoi niter, et vere apprehendimus), Deus magis peccata ex parte aversionis habent conve­ offenditur per sacrilegam communionem, nientiam. Idemque tradit aliis locis, quæ quam per fractionem jejunii, et sic de aliis. numer. 82 expendemus. Si autem ex hae. 81. Nec refert, si contra hanc respon­ Obj; parte essent inæqualia, et unum majus, et sionem, et doctrinam, cui innititur obji­ CÔBtt dabi aliud minus : non haberent ex hac parte cias primo : quia peccata sunt inæqualia soletâconvenientiam, sed disconvenientiam : at- non solum in ratione mali moralis, sed nex que ideo non subsisteret discrimen a Div. etiam offensæ Dei : requiritur ergo, quod Thom, intentum inter aversionem a Deo offensæ Dei, ut condistinctæ a malitia, (cui passiva ipsius offensa per se respondet inæquales sint. Suadetur antecedens : et conversionem ad creaturam. Tum de­ quia inde accipiunt peccata inæqualitatem, nique quia ipsi Adversarii hanc doctrinam · unde sumunt gravitatem : est enim unum admittere debent; cum eorum plures do­ peccatum alteri inæquale, quia est illo ceant pænam damni, qua· consistit in pri­ gravius : sed peccata magis accipiunt gra­ vatione beatitudinis, esse in omnibus dam- vitatem ex parte aversionis (cui per se V.nqiCI. natis æqualem. Quod cum multis ex i respondet offensa Dei), quam ex parte con­ Salas. versionis ad objectum, sive bonum com­ Λλογ. junioribus tradunt Vazquez 1,2, disp. 100. cap. 5. Salas ibidem disp. 15 et Azor ! mutabile, quæ explicat malitiam : ergo, tom. 1, lib. 4, cap. 24, quæstion. 3 Ex i etc. Minor probatur ex D. Thom. 1, 2, n.Tb« quo palam sequitur reatum ad pænam quæstion. 77, articul.fi ad I, ubi ait : damni, qui eidem pœnæ commensnratur. Passio est causa peccati ex parle conversio­ et peccatum intrinsece afficit, esse æqua- nis. Gravitas autem peccati magis attenditur lem in omnibus peccatis. Sicut ergo ipsi ex parte aversionis Et 4, dist. 17, quæs­ nullum reputant inconveniens, quod pec­ tion. 2, articul. 2. quæstiunc. 3, inquit : cata specie distincta, et simpliciter inæ­ Requiritur, quod de majori peccato quis doqualia habeant convenientiam, et æquali­ leat magis : quia ratio doloris est major in tatem in una aliqua ratione sibi intrinseca, uno. quam in alio, scilicet offensa Dei : ex nempe in reatu ad pænam damni : ita in­ magis enim inordinato actu Deus magis conveniens censeri non debet, quod pec­ offenditur. Et similia habet in resp. ad 2. cata sint simpliciter inæqualia secundum Quibus locis haud obscure significat majo­ malitiam intrinsecam ; et nihilominus ha­ rem peccatorum gravitatem sumi ex mabeant æqualitatem et convenientiam in j jori offensa Dei. Confirmatur, DISP. 1, DUK IV. Confirmatur, et explicatur : nain cuin olfensie Dei formales, et passiva.· neo siut, nec recipiantur in ipso, nisi secundum liinc lestimationem ; sufficit, quod secun­ dum banc æstimationem habeantintequalitalem, et excessum, ut dicantur absolute inæquales : atqui secundum prudens judi­ cium inæqualitatem, et excessum habent : ergo, etc. Probatur minor : quia in com­ muni hominum judicio plus offenditur Deus per sui odium, aut per blasphemiain, quam per fractionem jejunii : unde, om­ nes censent plus de illis, quam do isto peccato dolendum esse. Sicut in humanis si duo regem offendant : unus transgre­ diendo simplex aliquod ejus mandatum, et alter alapam ipsi impingendo; proculdubio iste magis regem offendit, quam ille, fitque reus gravioris pœnæ, aut satis­ factionis. Erau- 82. Non, inquam, refert objectio, sed ex dictis robur amittit : possunt enim forma’ les, et passivæ Dei offensæ considerari om­ nino præcisive secundum id duntaxat, quod se ipsis formaliler dicunt : et hoc modo sunt æquales : conveniunt enim in unico, et indivisibili conceptu auferendi a Deo rationem ultimi finis. Possunt etiam considerari concretive ad suas causas, pec­ cata, videlicet actualia, quibus fiunt : et hoc modo habent inæqualitatem : quia ipsa peccata inæqualia sunt, et apta, quantum est de se, ad inferendam similem inæqualitatem in offensis ; nisi obesset indivisibilitas formæ, qua omnes offensæ privant. Sicut etiam vulnera, quibus homo interficitur, possunt esse valde inæqualia, else excedentia, aptaque inferre inæquales effectus : et tamen privatio vitæ in facto esse, quæ ex vulneribus infertur, semper est æqualis propter unitatem, et indivisi— bilitatem formæ, quam excludit. Loquendo igitur in sensu formali respondetur objec­ tioni negando antecedens. Ad cujus pro­ bationem neganda est minor, quam inducta Di.·.. I). Th. testimonia non evincunt : tum quia in eis non loquitur de offensa formali, ei passiva Dei, sed de activa, quæ re ipsa coincidit cum aversione, et hæc etiam cum conversione aversiva, sive morali, ut explicuimus in comment, ad primum testimonium, et tract. 13, disp. 6, dub. 3. Tum etiam quia, esto loqueretur de prædicta offensa passiva ; non considerat illam pure præcisive, et formaliler, sed con­ nexive ad suas causas, el simul cum il­ lis, ut magis se explicat in loco cit. ex 4 fcafifBulih 6ί sentent. ubi objicientibus, quod pro om­ nibus peccatis debetur eadem contritio, quia omnia conveniunt in ratione aversio­ nis a Deo, respondet in hunc modum : Ad terlium dicendum, quod quamvis quodlibel peccatum mortale a Deo avertat, et gratiam tollat: tamen quoddam plus elon­ gat, quam aliud, in quantum habet majo­ rem dissonantiam ex sua inordinatione ad ordinem divina) bonitatis, quam aliud. Ecce designat diversitatis, et inæqualilaiis cau­ sam. Et in hac 3 p. quæst. 88, art. 1, in corp, ait : hi peccato mortali sunt duo, scilicet, aversio a Deo, el conversio ad bo­ num creatum. Quidquid autem est ex parle aversionis in peccato mortali (est inter alia offensa Dei) secundum se consideratum est communs omnibus peccatis mortalibus : quia per quodlibel peccatum mortale homo aver­ titur a Deo. Unde, el per consequens macula quæ csl per privationem graliæ, el reatus pœnæ æternæ communia sunt omnibus pecca­ tis mortalibus. Et post pauca subdit : Ve­ rum quia aversio in peccalo mortali ex con­ versione quodammodo causatur ; recipiunt ea, quæ sunt ex parte aversionis quodammodo diversitatem per comparationem ad diversas conversiones, sicut ad diversas causas : ita quod sit alia aversio, el alia macula, el alius reatus, prout consurgit cx alio, el alio actupeccali mortalis, etc. Unde liquido con­ ciliantur aliqua S. Doctoris testimonia, quæ videntur inter se contraria : nam in eis, quæ nobis objiciuntur, loquitur de aversione, et olîensa passiva Dei concre­ tive, et connexive ad suas causas : quo pacto important inæqualitatem, fundantque obligationem ad inæqualem dolorem, et satisfactionem. In aliis vero, quæ hic, et num. 80 expendimus, considerat aver­ sionem, et offensam Dei præcisive, et se­ cundum id, quod formaliter dicunt : aflirmatque merito esse quid commune, et æquale omnibus peccatis : quia prout sic non important diversitatem, sed privatio­ nem divini juris, et dominii, ex quibus nullam differentiam, aut inæqualitatem de­ sumunt, ut constat ex dictis. Per quæ patet ad confirmationem : nam si prudentes attendant ad gravitatem of­ fensæ Dei sumpl® præcisive, et secundum se ; omnes censebunt cunctas graves Dei offensas esse formaliler æque graves. Et in hoc sensu negamus minorem. Cujus probatio non urget : quia ideo homines communiter judicant Deum magis offendi uno peccato, quam alio, plusque dolendum « I · I Diluilur confir­ matio. . '■ UbW DE INCARNATlONE. esso de une, quam de alia offensa ; quia connnnniter apprehendunt offensas conjunctim ad causas, videlicet actualia pec­ cata, quæ inæquales. et urgentiores ratio­ nes important offendendi Deum, suntque, do se causaliva minoris, et majoris of­ fensa- : licet tie facto una offensa non eva­ dat gravior altera, eo quod omnes sunt simpliciter infinita·, tolluntque aequaliter, et adaequate moraliter eandem indivisibilem formam. Quod autem secus contingat in offensa regis creati ; ideo est, quia non offendit regem infinite, et propterva cres­ cere valet, et se. aliasque ejusdem ordinis offensas excedere. Alia 83. Objicies secundo : quia si omnes coo tn cauik m Dei offensæ essent equates ; sequeretur omnes etiam pœnas pro illis debitos fore nb.’Q li-jifiio. æqnalcs : consequens est absurdum ; ergo et antecedens. Sequela ostenditur : nam sicut se habet mentum ad præmium, ita culpa, sive offensa se habet ad poenam, ut D TLora. docet D. Thom, in 4, dist. 46, quæst. I. art. 2, sed æqualibus meritis debentur roqualia præmia ergo si omnes offensæ es­ sent æquales, omnibus corresponderet æqualis ptena. Falsitas autem, consequen­ Αρ<Κ3* tis liquet ex verbis Apocalyp. tS: Quan­ lyp. 18. tum glorificarii se, et in deliciis fuit, lan­ ium dale illi tormentum, et lucium : quibus palam significatur diversis Dei offensis inæquales pœnas correspondere. Confir­ Confirmatur : quia si omnes graves Dei matio. offensæ essent simpliciter infinita·, ut in as­ sertione statuimus, et æquafiter graves, ut modo in hac responsione docemus ; fieret, quod non plus pœnæ mererentur omnes gra­ ves Dei offensæ simul sumptæ.quam una sola gravis Dei offensi ; sive et in .dem redit, quod una offensa mereretur cunctas pœnas, quie pro omnibus culpis debentur. Id vero salis apparet durum, et falsum. Sequela ostenditur : ex paritate ; aut similitudine meritorum Christi Domini, qua num. 79, usi sumus, ut hanc responsionem firmare­ mus : nam quia merita Christi sunt sim­ pliciter infinita, et æqualia; non plus me­ reretur Christus per omnia opera, quam per unum opus, isludque facit sibi debita cuncta præmia, quæ aliis operibus corres­ pondent, ut dub. 6 dicemus : si ergo si­ militudo aliquid valet, idem in nostro casu dicendum est. Satisfit Respondetur tam objectioni, quam con­ objec­ tioni Cl firmationi, quod pro offensa passiva Dei ι,ουϋΓ· non debetur pœna, sed satisfactio, ut cons­ inalioni tat ex dictis dub. 3, fere per tutum. Quo- I circa, in nostra sententia locum non Imbent inconvenientia, quæ hie repra-sontanlur. et quibus haud difficulter occurrent Autores, qui sentiunt peccatum mortale esse simpliciter infinitum, in ratione de­ meriti. Si autem, quæ hic dicuntur de de­ merito, et pœna applicentur, ut Heri potest, obligationi satisfaciendi, et satisfactioni (quæ in illam etiam subrogari, aut commu­ tari per justum judicem valent), dicendum est omnes satisfactiones pro offensis Dei debitas esse aquales, et quod non plus sa­ tisfactionis debetur pro omnibus Dei offen­ sis collective sumptis, quam pro una. Nam pro qualibet Dei gravi offensa debetur sa­ tisfactio simpliciter· infinita, ut satis cons­ tat ex hactenus dictis, et magis constabit ex dicendis dub. seq. Satisfactio autem sim­ pliciter infinita non est possibilis exhiberi a pura creatura, sed a sola persona divina unita natur» creatae. Rursus satisfactio, quam præstat persona divina, talis condi­ tionis est, ut æqu ivaleat formaliter emi­ nenter omnibus satisfactionibus possibili­ bus ; sic adeo ut non plus intensive importent plura opera satisfactoria a tali persona elicita, quam unicum tantum opus, ut do facto contingit in operibus Christi Domini, et dub. 6 explicabimus. Quocirca satisfactio debita pro nna gravi Dei offensa sufficit pro omnibus offensis : et quæ pro omnibus debetur, pro una etiam requiritur. Nec in hoc intervenit aliquod absurdum; sed magna potius consequentia veritatis, et doctrinæ. Nec insuper obest testimonium Apocalyp. quod nobis objicitur, quia ibi sermo praesertim fit de poenis sensus, quæ con­ versionibus ad bona commutabilia respon­ dent, quæ fînitæ, et inæqualis malitiæ sunt. Nec tandem refert testimonium Phi­ losophi, qui opponi potest, lib. 5 Ethic, AristoL ubi asserit pœnas debere esse inæquales, et taxari secundum dignitatem ejus, qui offenditur, et consequenter majori ptena puniendum, qui alapam impingit principi, quam si alium vulgarem percutiat. Nani respondetur offensas hominibus irrogatas esse simpliciter finitas, et capaces aug­ menti intensivi : atque ideo diversas, in.equalesque pœnas illis correspondes. Off-ns.e vero graves Dei sunt simpliciter infinita·, et æquales, et consequenter fun­ dant eandem obligationem ad æqualiter sa­ ti sfaeiendurn, sive obligant ad eandem æqualem, et infinitam simpliciter satisfac­ tionem. Et si judex satisfactionem velit commutare commuta re in pœiiuin ; idem de reatu, e pœna dicendum erit : se I pœna nunquam poterit osso uclu simpliciter inlinita. Becoaniur, qua* diximus dub. 3. Eidem argumento aliter satisfit. Atü HL Sed licet précédons argumenti so­ lutio salis probabilis sit; æque tamen pro­ MU. babilem, et minus duram censemus alio­ rum responsionem, qui docent graves Dei offensas osso posse simpliciter inæquales formaliter in se ipsis ; licet earuin quadibet sit absolute inlinita. Sic sentiunt Arauxo in hoc art. dub. 3, circa finem §. Nihilohi». a minus secundus. Joannes a 8. Thoma (qui > Tte·. problematicc nostram assertionem tuetur) disp. I, art.2, in resp. ad argumenta§. Alikrergo ex didis, et alii. Qui recte observant, quod duplex excogitari potest infinitum : aliud in esse entis, et hoc est infinitum sim­ pliciter, sive omnibus modis, atque ideo non valet ab alio excedi, sive esse illo minus : aliud autem in determinato genere, et hoc non est omnibus modis tale, et consequen­ ter potest esse minus altero, saltem secun­ dum aliquem modum. Et quia gravis Dei offensa non importat infinitatem in esse en­ tis; sed in genere determinato offensæ, ut ex se constat : consequenter inferunt nullum esse inconveniens, quod una ofiensa exce­ dat alteram, quamvis utraque sit absolute inlinita. Erajtjr pdque fundant tam in doctrina, quam rt-fiBin exemplis allatis ab Angelico Doctore in hac 3 p. quæst. 10, art. 3, ubi resolvit animam Christi Domini cognoscere in­ finita : et sibi opponit tertium argumen­ tum (ei, quod nobis objicitur simillimum) in hunc modum : Infinito non polcsl esse aliquid majus : sed plura continentur in tcienlia divina absolute loquendo, quam in scientia animæ Christi : ergo anima Christi non cognoscit infinita. Cui ita occurrit : Jil tertium dicendum, quod id, quod est • infinitum omnibus modis, non potest esse nisi unum. Unde et Philosophus dicit in 1, de Cado, quod quia corpus est ad omnem partem dimensionatum ; impossibile est esse plura corpora infinita. Si autem aliquid es­ ui infinitum uno modo tantum ; nihil pro­ hiberet esse plura talia infinita : sicut si inlelligeremus plurcs lineas infinitas secun­ dum longitudinem protractas in aliqua superficie finita secundum latitudinem. Quia igitur infinitum non est substantia quædam, sed accidit rebus, quæ dicuntur infinilæ, ut dicitur 3 Physic, sicut infinitum multipli­ catur secundum diversa subjecta ; Ha Mcessc est, quod proprietates infiniti mullipileentur : Ha quod conveniat unicuique illorum secundum illud subjectum. Sic igitur si accipiamus unam lineam infinitam, in illa non esi aliquid majus infinito. Et simi­ liter si accipiamus quamcumque aliarum tincarum infinitarum, manifestum est, quod uniuscujusque carum partes sunt infinilæ : oporlel ergo, quod, omnibus illis portibus infinitis non sil aliquid majus in illa linea : lamcn in alia linea, et in tertia erunt plurcs partes etiam infinilæ præler istas. Et etiam videmus in numeris accidere : nam species numerorum parium sunt infinilæ : it similiter species numerorum imparium : ct lamcn numeri pares, el impares sunt plurcs, quam parcs. Sic igitur dicendum esi, quod infinito simpliciter quoad omnia simpliciter nihil est majus: infinito autem secundum aliquid determinatum non est majus in illo ordine : potest tamen accipi aliquid aliud majus extra illum ordinem. Per hunc igitur mo­ dum infinita sunt in potentia creatura:· : cl tamen plura sunt in polenlia Dei, quam in potentia creatura:. El similiter anima Christi scit infinita scientia simplicis intelligcntiæ : plura tamen scit Deus secundum hunc scienti# modum. Hæc D. Thomas. D.Thom. Additque Cajet, in fine comment. : Hanc cajetan. responsionem perspicaciter serva : quoniam ex illa elucescent solutiones mullarum quaes­ tionum, ct quod non inconvenit unum infi­ nitum esse majus alio. Quod recte declarant N. Complut, abbreviali in lib. Physic, dis- x.Comput. 18, qutestion. 7. pluteos. 85. Juxta hanc igitur doctrinam res­ pondetur ad objectionem numer. 78 pro­ positam, eligendo secundam di lemmatis partem. Cujus prima impugnatio non ur­ get ; quia offensa importat infinitatem in determinato genere : in his autem, quæ in determinato genere solum infinita sunt, fieri potest, quod unum sit majus alio, ut proxime vidimus. Per quod evanescunt exempla in contrarium allata : nam bo­ num simpliciter infinitum est infinitum in esse entis, et omnibus modis : quocirca nequit esse nisi unicum, vel ab alio supe­ rari. Meritum autem Christi Domini ne­ quit ab alio merito excedi : quia nequit dari alia forma, quæ opus meritorium ma­ gis valoret, cum valorem accipiat a persona divina, seu per ordinem ad illam, ut dub, 1 ·<· it · * 'Xi. ·ν;> i-η DE INGABNATIONE. ■ ■ 1 i ' i» .1 I 6 declarabimus : potest tamen dari ali­ quid excellentioris valons, quam prædicta operatio meritoria, nempe actus increatus, qui est physice ipse Deus. Secunda e: iam impugnatio desumpta ex duobus D. Thom. testimoniis facile dilui­ tur : nam in primo non affirmai. quod ut albedo sil infinita, debet excludere omnem excessum extrinsecum : sed tantum asserit, quod si albedo exisieret per se. etiudepeiidenter a subjecto, contineret quidquid est de perfectione albedinis : quia non habe­ ret subjectum, per quod limitari posset, si­ cut de Angelis in schola S. Doctoris dici solet. Sed hoc necessariam non est ad infi­ nitatem albedinis : quia etiamsi una al­ bedo esset infinita in uno subjecto, posset dari alia albedo infinita in alio subjecto, et illa major: sicut de multitudine partium in diversis lineis proxime docuit idem D. Thom. Secundum vero testimonium conti­ netur in argumento sed contra, quod non semper repræsentat propriam mentem Docloris, sed præslat dubitationis, et contro­ versée materiam. Quæ vero sit propria D. Thom. sententia, liquet ex loco, quem expendimus, in quo palam docet fieri posse, quod unum infinitum sit majus alio. Rfplira 86. Nec refert, si cum N. Cornejo ubi ex Cor­ supra opponas huic doctrina* : quoniam ut nejo. inter aliqua duo detur inæqualitas, opus est quod eorum alterum secundum se to­ tum mensuretur : quandiu enim alicujus magnitudo mensurata non est, nequit dici majus, vel minus, æquale, vel inæqua’e respectu alterius : sed implicat, quod infi­ nitum mensuretur secundum totam suam magnitudinem : ergo implicat, quod unum infinitum sit majus alio. Probatur minor : quia infinitum caret extremis, sive prin­ cipio, et fine. : ergo ejus magnitudo nequit perlransiri, sive exhauriri per mensuram, ct subinde nequit mensurari Confirmatur, ct declaratur : quia ut ali­ quid excedatur ab alio debet habere termi­ num. seu linem, ultra quem non extenda­ tur, sed contra rationem infiniti est, quod habeat finem ; siquidem designata quam­ libet ejus parte, potest designari alia, et alia usque in infinitum; alias infinitum non esset, sed finiretur in parte determinata : ergo repugnat, quod infinitum excedatur, et sil minus alio. nes­ Hæc, inquam, non referunt : ad objec­ cii. tionem enim respondetur repugnare qui­ dem, quod infinitum (et loquimur de inii- nilo in genere determinato) mensuretur intrinsece, et percurrendo pariem post par­ tem ; cum in eo assignari nequeat prima, et ultima : sed non repugnare, q uod men­ suretur secundum se lotum per aliquid extrinsecuui, ad cujus magnitudinem non per­ tingit; quippe absque dinumeratione panis post partem convinci valet, quod unum al­ teri æquale non sit. Ad confirmationem dicendum est contra rationem infiniti esse habere finem intrin­ secum, sive ultimam partem : sed prædictæ rationi non adversari, quod finem oxirinsecum habeat, vel (in idem redit), quod non habeat tantam magnitudinem, (sive hæc quantitatis, et molis sit, sive virtutis), quantam habet aliud. Et in hoc sensu Philosoph. 3 Physic, cap. 6, illam infiniti definitionem a nonnullis traditam rejicit : Infinitum est, extra quod nihil est : quippe sufficit ad infiniti rationem, quod in sua linea careat termino intrinseco, sive ultima sui parte : minime vero requiritur, quod extra illud non detur aliquid ipsum ex­ cedens. Quæ doctrina facile suadetur exemplis, quibus utitur D. Thom. ubi supra : nam in potentia solis v. g. continetur infinita multitudo effectuum : et tamen certum est hanc multitudinem non esse æqualem multitudini effectuum, qui continentur in Dei virtute. Anima etiam Christi Domini cognoscit de. facto multitudinem infinitam creaturarum : et nihilominus multitudo creaturarum, quas Deus cognoscit, major est. Sed insuper suadetur eadem doctrina exemplis propriis præsentis materiæ, qui­ bus premantur Auctores tam præcedentis responsionis, quam assertionis nobis contrariæ, et præsertim Lugo, qui præcedentem objectionem transcribit. Nam gravitas offensæ est simpliciter infinita, ut docent Auctores num. 33 relati : valor etiam ope­ rum Christi infinitus simpliciter est, ut cum eisdem nüm. 165, dicemus : et tamen facta comparatione inter hæc duo, major est valor operum Christi, quam olfensæ gravitas : unde Christus non solum æqualiter, sed superabundanter pro illa satis­ fecit, ut constabit ex dicendis dub. 6. Similiter licet valor operum Christi sit simpliciter infinitus, ut Logo cum omni­ bus fere Auctoribus num. 165 referendis docet; nihilominus nec ipse, nec illi nega­ bunt, quod majoris valoris sint operationes increatæ Dei in se ipso. Non ergo est de ratione infiniti, quod careat termino tam intrinseco, intrinseco, quam oxlrinseco, «ive quod non excedatur ab alio. 87. Sed licol hæc doctrina vora ait, et us I in genero loquendo facile intelligatur ; haud facile tamen juxta nostram senten­ JWblS, tiam applicatur difficultati pneeenti, ut explicetur, quod una offensa sit major alia. Cum enim offensa passiva Dei consistat formaliter in privatione divini juris, sive in destructione divini dominii intenta a peccatore secundum prudentum aestimatio­ nem; mensuranda est secundum quantita­ tem, sive magnitudinem formæ , qua privat, ut explicuimus § 2. Prædicta autem forma est prorsus indivisibilis, et non suscipit magis, et minus. Unde con­ sequens est, quod omnes prædictæ formæ, Arisîti et perfectionis privationes (sive offensæ I Dei), sint æquales. Præsertim cum hujus­ modi privationes prædictam formam tota­ liter excludant in facto esse : nam si solum partialiter, et secundum quid illam abjice­ rent, non haberent, unde essent simplici­ ter infinitæ adhuc secundum affectum peccatoris, et in æstimatione prudentum. Si autem ad hæc superanda dicatur (quod et non amplius Auctores num. 84 relati significare videntur) prædictas priva­ tiones esse effectum culparum actualium, quæ vel ex objecto, vel ex conatu peccan­ tium, vel ex aliis circunstantiis inæquales sunt, indeque participare inæqualitatem, ut una possit esse altera major. Contra hoc est : quia jam non ponitur inæquali­ tas inter ipsas offensas formaliter acceptas sed concretive ad suas causas, et simul sumptas cum aliis sibi extrinsecis, quæ in peccato concurrunt. Ex quo ulterius fiet, quod hæc responsio non distinguatur a præcedenti; sed cum illa re ipsa coïnci­ dât, adstruens offensas Dei formaliter, et ex parte sua consideratas esse omnino æquales, et solum differre penes aliquid ab eis diversum : quod in hac responsione, si est distincta, vitandum est. I 5ul 88. Hæc obligant, ut responsionem I datam magis explicemus detegendo radi­ i cem unde offensæ Dei habeant formaliter ws inæqualitatem in se ipsis. Pro cujus luce ‘ & supponendum est offensas Dei, licet ha­ beant idem subjectum, et excludant ean­ dem formam, esse numero diversas. Tum quia unitas numerica effectuum non sumi­ tur ex solis capitibus relatis, sed etiam ex aliis, utputa, ex ternpore, causa, et ac­ tione : prædictæ autem offensæ inferuntur diversis temporibus, a diversis causis, et Satinant. Curs, lheolog. tom. MI/. per distinctas actiones. fum etiam quia videmus satisfieri pro una offensa, et non pro alia, condonari unam, et non alteram, «altem respectu diversorum hominum : quod absque distinctione numerica offen­ sarum fieri non posset. Tum præterea quia cum hæc res sit moralis, et per ordinem ad prudentem aestimationem ; oportet quod secundum illam accipiatur unitas, aut distinctio offensarum; omnes autem pru­ dentes judicant, quod ubi multiplicantur peccata, multiplicantur etiam offensæ Dei. Tum denique quia id non obscure declara­ tur exemplo macula?, seu peccati habitua­ lis : istud quippe consistit in privatione gratiæ habitualis : et nihilominus licet eandem formam excludat, et in eodem subjecto recipiatur ; potest tamen multipli­ cari numero per ordinem ad diversas cau­ sas, vel ejusdem causæ actiones, ut ex­ plicuimus tract. 13, disp. 16, num. 150. Sic igitur licet offensa formalis recipiatur in Deo, et eandem formam excludat; po­ test numero multiplicari per ordinem ad diversa principia, vel peccata. Et ratio a priori est : quoniam sicut privatio gratiæ (ut in eodem exemplo persistamus) potest bifariam sumi, primo materialiter, et ita solum dicit carentiam gratiæ, quo pacto est una numero, sicut ipsa gratia, quam exe'udit : secundo formaliter, et in esse maculæ, et sic dicit esse privationem gratiæ vo­ luntariam, ac subinde habitudinem ad actum , per quem inducitur : quia ratione formaliter sumpta in esse maculæ multi­ plicatur, sicut peccata actualia, per quæ causatur, ut Joco citato fusius declaravi­ mus. Ita similiter privatio divini juris, sive supremi dominii Dei potest dupliciter considerari : uno modo materialiter, et sic dicit meram pçædictorum prædicatorum carentiam; et si posset dari, non esset nisi una numero juxta formas, quam ex­ cluderet, unitatem : altero modo formaliter in esse maculæ, et ita dicit carentiam objective, et affective voluntariam prædictæ perfectionis ; atque ideo exprimit respec­ tum ad peccata, quibus inducitur; debetque juxta pluralitatem eorum multiplicari in ratione offensæ. Ad quam multiplicatio­ nem opus non est, quod intrent formaliter in recto, aut concretive ipsa peccata actua­ lia; sed eis connotatis in obliquo ipsæ offensæ formaliter sumptæ diversificanlur in se ipsis : sicut etiam contingit in plu­ ralitate macularum, ut facile consideranti constabit. ■ : Γ F 66 Nota i'. •’Li • Jr 'ï •t DE INCARNATIONE 89. Deinde nola dupliciter intelligi posse, quod unum infinitum valeat exce­ dere aliud : uno modo quantitative, sive se­ cundum magnitudinem, multitudinem, et partes : altero modo qualitative, sive se­ cundum valorem, dignitatem, aut gravita­ tem. Et quidem in prima consideratione unum infinitum nequit esse formaliter ma­ jus altero, cum utrumque careat terminalivis intrinsecis : potest tamen esse materia­ liter majus, cum possit plures partes habere, et ultra alium progredi, ut aliqua exempla supra posita demonstrant. Cæterum prædictum infinitatis genus, excessusque in eo repertus recte aptatur rebus, ubi par- , tes. aut multitudo eis æquivalens occurrit : sed non ita applicari valet materiæ præsenti, ubi partes non reperiuntur. Unde magis attendendum est ad excessum seeundum qualitatem, aut gravitatem. Hunc vero posse dari inter duo infinita facile constat : nam operationes creatæ Christi Domini, ut dignificatæ a persona divina sunt intinilæ simpliciter in valore : et ta­ men operationes Dei increatæ sunt majo­ res secundum qualitatem, seu dignitatem, hoc est, meliores, et allions æstimationis. Similiter si daretur aurum infinitum, et argentum infinitum; illud esset majus secundum qualitatem, et valorem, utpote habens perfectiorem speciem, et digniori pretio dignam. Idemque contingeret, si daretur infinita multitudo Angelorum, et infinita multitudo brutorum ; illa enim esset major qualitative, idest, melior, et æstimabilior. Tandem si peccatum mortale esset infinitum secundum malitiam, ut volunt Antores relati num. 20, profecto facta comparatione inter peccatum odii Dei, et peccatum gulæ; licet utrumque esse infi­ nitum, illud esset majus, idest. pejus, et majorem gravitatem importans. Cum ta­ men in omnibus his exemplis omnia infi­ nita sint quantitative formaliter æqualia, quippe quæ terminis intrinsecis carent. Legitima 90. Ex iis, difficultati num. 87, propo­ respon­ sionis sita? non obscure satisfit : concedimus iiitvlli- enim omnes offensas Dei consideratas ma­ c^nlia. terialiter in esse carentiæ juris divini, et supremi dominii esse quantitative squa­ les : nam sic accepta; solum commensurautur cum forma qua privant, quæ unica, et simplex est. Cæterum si eædem offensæ sumantur fonnaliter in ratione offensæ, sive privationis objective, et affective volunlariæ, possunt esse qualitative inaequa­ les, et se lormaliter excedere. Quoniam sicut mm obstante unitate formic, qmun affective excludunt, multiplicantur nu­ mero propter diversas habitudines ad diversa principia, et circumstantias, ut su­ pra explicuimus : ita non obstante sim­ plicitate, aut indivisibilitate, ejusdem for­ ma?, queunt inaequalitatem in gravitate sortiri; cum earum principia possent ma­ gis, et minus in eas influere, i puisque aggravate. Ubi enim quis gravius peccat, vel ob intensionem conatus, vel ob durationem majorem, vel ob alias circumstan­ tias, magis imprimit Deo privationem dic­ tam, ipsaque in seipsa redditur pejor, indigniorque remissione : quod est heri majorem qualitative, vel secundum gra­ vitatem. Ad quod non requiritur (ut ta­ citam objectionem prteoccupemus), quod plus formai opposite excludatur : sed suf­ ficit, quod privatio ejusdem fornne magis in subjecto firmetur, et fiat irremissibilior ex prædictis capitibus. Sicut ad hoc, ut qualitas positiva, v. g. habitus scientiæ augeatur, opus non est, quod ad diversas partes, vel objecta se extendat : sed suffi­ cit, quod circa eandem partem, et circa idem objectum magis radicetur in sub­ jecto firmiusque ipsi inhæreat : quod præstat præsupponendo, et connotando actus intensiores circa eandem materiam, ut recte explicant N. Complut, abbreviat, in lib. de generat, disp. 4, quæst. 6. Et sicut in hoc exemplo habitus scientificus ex influxu, et connotatione prædictorum actuum fit major non solum, concretise ad tales actus, sed etiam formaliter in seipso : ita in nostro casu offensa Dei, sive privatio voluntaria divini juris ex in­ fluxu, et connotatione peccatorum actua­ lium redditur formaliter in seipsa firmior, ppjor, ac gravior. 91. Unde liquet primo, quam multum Μψτ ’ distet responsio in hoc § data ab ea, quam vxpliû tio «M £ præcedenti exposuimus. Iliaque enim COiOCh constituit omnimodam æqualitatem for­ rife malem inter offensas Dei passive in seipsis consideratas : et solum admittit inae­ qualitatem inter eas sumptas simul cum actibus, quibus causantur, et in concreto cum illis. Hæc vero non solum hanc pos­ teriorem inæqualitatem concedit, sed etiam adstruit ipsas offensas passive acceptas esse formaliter inaequales in se ipsis con­ notando inæqualitatem inter peccata ac­ tualia, quibus fiunt : ita ut imequalitas detur inter ipsas sumptas formaliter, et I in recto, connotando præcise actus, et circumstantias DISP. I circumstantias in obliquo, ut proxime ex­ plicuimus. Liquet secundo plura, quæ contra diam primam responsionem op­ ponebantur, illamque reddebant diffici­ lem, huic secunda! solutioni suffragari, rubiuqueadjicere : sic enim (ut alia omit­ tamus) melius intelligitur quod Deus ma­ gis offendatur per unum peccatum, quam per aliud : quoti juxta priorem responsio­ nem non ita facile percipitur. Liquet te.rlio aliqua D. Tho. testimonia, quæ pro priori solutione expendimus, quatenus in eis docet peccata ex parte aversionis, et offeusæ non differre, aut esse æqualia, huic responsioni non adversari : quia in eis lo­ quitur do aversionibus, et offensis consi­ deratis præcise ex parte formæ, a qua avertunt, et qua privant : ex qua parte non habent, per quod differant, aut se ex­ cedant. Sed non negat, quod eædem aver­ siones, et offensæ formaliter sumplæ in ratione privationis voluntariae, et sub con­ ceptu offensæ differant, et sint inæquales in se ipsis connotando principia, quibus fiunt : quinirao id satis expresse significat in locis relatis num. 81. Videantur, quæ diximus Tract. 13, disp. 18, dub. 1, $ 3, ubi explicuimus inæqualitatem inter poe­ nas damni : plura enim ibi expendimus, quibus hæc responsio magis fulciri, et illustrari queat. ι-.ί1ο- y·} Si autem inquiras, an inter offensas iebii Dei detur inæqualitas gravitatis non sorertia- lum intensiva, ut hactenus explicuimus, i». sed etiara specifica, ita ut una offensa dis­ tinguatur specie ah alia, illamque essen­ tialiter excedat? Respondetur id nec ad tuendum nostram principalem assertionem, nec ad defendendum responsionem præsentem necessarium esse : jam enim os­ tendimus gravem Dei offensam esse sim­ pliciter infinitam, et unam alia graviorem saltem intensive : quo nil amplius in hac difficultate desiderari videtur. Aliunde autem arduum videtur, et falsum consti­ tuero distinctionem specificam inter offen­ sas Dei, quarum propriam rationem in privatione divini juris constituimus : nam privatio non sortitur speciem per respec­ tum ad principia activa; sed per habitudi­ nem, aut comparationem ad formam, quam a subjecto excludit. Unde vide­ mus, quod ubi forma exclusa est una in specie, omnes ejus privationes sunt ejus­ dem speciei, ut liquet in privatione vitæ hominis, quæ per quaslibet causas specie diversas inferatur, est ejusdem speciei DUB. IV. 67 propter unitatem specificam forma·., qua privat. Cum ergo divinum jus, et supre­ mum Dei dominium , cujus intentata privatio, «ive hesio offensam passivam constituit, sit unicum, et indivisibile es­ sentialiter , et quasi specifice, impossibile apparet, quod offensæ passivæ Dei sint specifice , aut essentialiter diversæ. 93. Verum si quis ingeniose contendat ultra dicta progredi, et diversitatem specifi­ cam inter offensas passivas Dei constituere; non est, cur viam possibilem desperet, si recolat, quai diximus tract. 13, disp. 16, anum, 150, ubi statuimus distinctionem essentialem inter peccata habitualia, licet constituantur formaliter per privationem gratiæ sanctificantis, quæ est forma unica specifice in omnibus subjectis. Quam doc­ trinam ejusque principia poterit præsenli materiæ satis verosimiliter in hunc mo­ dum applicare : nam sicut gratia per mo­ dum radicis subjicit Deo in genere causæ efficientis omnes actus, qui a diversis vir­ tutibus proxime procedunt, importantque rectitudinem ad diversas lineas pertinentes, utputa justitiæ, charitatis, temperantiæ, etc., ad quas proinde lineas ipsa gratia radicaliter spectat, et secundum eas emi­ nenter multiplicatur : ita Deus per mo­ dum ultimi finis eosdem actus, et lineas sibi cum proportionali eminentia subordinat. Et quemadmodum lota gratia tollitur physice per quodlibet peccatum mortale : sic tota ratio ultimi finis, et supremi do­ minii tollitur affective a Deo per quamli­ bet gravem offensam. Cæterum sicut actus injustitiæ tollit per se gratiam non ut­ cumque, sed quatenus rectificabat specia­ liter in materia justitiæ ; et actus luxuriæ tollit gratiam, quatenus specialiter rectilicabat in materia temperantiæ, et sic de aliis : unde peccata habitualia sive priva­ tiones gratiæ, quæ ex eis actibus resul­ tant, distinguuntur essentialiter : quia ha­ bent specialem oppositionem cum gratia non utcumque accepta, sed sub his par­ ticularibus respectibus considerata ; quo pacto est specifice eminentialiter multi­ plex. Sic offensa Dei passiva resultans ex actu injustitiæ tollit per se a Deo rationem ultimi linis non utcumque, sed quatenus habet, speciale jus subordinandi sibi ope­ rationem humanam in materia justitiæ ; et offensa Dei resultans ex actu luxuriæ tollit a Deo rationem ultimi linis, quate­ nus habet specialejus subjiciendi sibi actum hominis in materia temperantiæ, et sic de DE INCARNATIONE. caderis. Quocirca offensæ passiva» Dei per illa peccata irrogatæ differunt essentiali­ ter : quoniam opponuntur specialiter Deo in ratione ultimi tinis non utcumque, sed sub his respectibus considerata', qua ratione importat eminenter rationes speci­ ficas diversarum linearum. Sed hæc insi­ nuasse sufficiat, ut qui voluerit, magis expendat; licet necessaria non sint ad nostræ. vel assertionis, vel responsionis hnjusque explicata* patrocinium. § vin. Dissolvuntur reliqua adversa: opinionis mo­ tiva. 5 arpamcidnm Hcsîon· 9 i. Arguitur quinto : quia pænitentia est bonum non minus, quam sit malum peccatum etiam in ratione oiïensæ : sed pænitentia non est bonum simpliciter infinitum, ut ex se constat et docent omnes ; ergo peccatum in ratione of­ fensa; non est malum simpliciter infi­ nitum. Probatur major : quia Deus per­ mittit peccatum, et sui oflensam ex in­ tentione pænitentiæ tanquam finis, ut homo videlicet, cautior, atque humilior resurgat : sed contra rationem, et provi­ dentiam optimi gubernatoris est permit­ tere majus malum propterminus bonum ; ergo pænitentia non est minus bonum, quam sit malum peccatum etiam in ratione oiïensæ. Respondetur negando majorem ; cujus probatio tangit difficultatem . quam ex professo discussimus in Tract, de Prædest. disp, 6, dub. unico, ad quem locum remit­ timus lectorem. Modo ex ibidem dictis num. 33 respondetur, quod licet finis proximus, propter quem Deus peccatum permittit, sit pænitentia, tinis tamen ul­ timus, remotus, et præcipuus hujus per­ missionis non est pænitentia, sed aliquid illa altius, quod importat bonitatem sim­ pliciter infinitam : permittit enim Deus peccatum tum propter seipsum glorifican­ dum in nobis per pernitentiam : tum propter nostram beatitudinem, quæ com­ plectitur ipsum Deum unitum nostro in­ tellectui : tum denique propter Christum Dominum , qui nos a peccatis redemit, et poenitentiam nobis meruit. Hæc autem omnia majus simpliciter bonum, impor­ tant, quam sit malum peccatum in ratione oiïensæ. Unde optima ratione permittitur peccatum propter illa bona, et propter pæ- nitontiam ; ut est medium eum ipsis ox | divina ordinatione in pnedestiuatis con| nexum, ut fusius explicuimus loco citato. I. 95. Arguitur sexto : quia gravitas offensæ non sumitur adæquate a persona “emia. injuriata, sed etiam a cognitione : atqui Ï cognitio, qua Deum offendimus, est simi pliciter finita : ergo et gravitas offensæ | Dei. Cætera constant, et major suadetur. | Primo : nam sicut se habet simpliciter ad I simpliciter, ita magis ad magis : ad oftenI sam autem non sufficit persona, quæ de| honorari possit, sed requiritur simpliciter ’ ejus cognitio : ergo ad augmentum, seu igravitatem offensæ requiritur major co< gnitio : atque ideo prædicta gravitas non · > sumitur adæquate a persona injuriata, sed “j etiam a cognitione. Secundo : quia ex hac | radice provenit, quod peccatum ex genero S mortale, et ex ignorantia, vel imperfecta j cognitione veniale , posita advertentia ] statim suscipiat gravitatem mortalis : cog­ nitio igitur concurrit, ut offensa accipiat gravitatem. Tertio : quia hac de causa quo j peccans magis Deum cognoscit, tanto ejus culpa habet, cæteris parilius, majorem gravitatem, ut tradit D. Tho. 1, 2, quæst. 73, art. 10, et constat ex Apostol. ad Rom. 3 : Qui cum cognovissent Deum, non sicut Deum glorificarer unt : gravitas ergo offensæ adæquate accepta non sumitur a sola persona injuriata, sed etiam a cogni­ tione. Quarto : nam puerorum offensæ (ar­ gumentatur Lugo Io'*, cit. num. 36) lhî?. parvi aestimantur, et non accipiunt a per­ sona injuriata gravitatem, quam alias suscipere possent, propter imperfectum modum apprehendendi, quem habent. Unde si puer offenderet regem ; tanquam puerilis injuria reputaretur, et non habe­ retur pro casu læsæ majestatis, aut morte digno. Constat autem, quod nostra de re; bus divinis cognitio est velut puerilis : j ideo quippe æterna minus nos movent, j quam sensibilia, quia illa quasi pueriliter ; apprehendimus, sicut puer pluris æslimat pomum, quam regnum : ergo cognitio plurimum confert, ut offensa suscipiat gravitatem : atque ideo ista non a sola J persona injuriata, sed etiam a cognitione I adæquate sumenda est. j Respondetur hoc argumentum ex æqui- solatis vocatione ut plurimum procedere confun­ dens culpam cum injuria passiva, et ma­ litiam cum offensa formali : cum sæpius ■ dixerimus, et ostenderimus hæc distin­ guenda fore, Deus enim per actum peccam in usum ■ DISP. I, DUB. IV. minosom attingitur ut objectum cogni­ tum : per offensam vero non attingitur fonnaliter ut objectum ; sed ut subjectum, quod per illam deprimitur, et damnifica­ tur; ut § 2 explicuimus ; licet præsuppositive, et per modum conditionis requiratur ad offensam, quod Deus fuerit objectum cognitionis, et actus peccaininosi. Est au­ tem hæc diversitas inter objectum, et sub­ jectum damnificatum, quod illud non influit in actum, quo attingitur, nisi com­ mensurate ad principia effective in eun­ dem actum influentia : intellectus vero, et voluntas concurrentes ad actum peccaminosum finite influunt : et ideo licet attingant Deum objectum infinitum, actus tamen peccaminosus ejusque malitia eva­ dunt simpliciter finita. Porro his tanquam conditione præsuppositis, comparatur Deus ad offensam formalem ut subjectum illam patiens, atque sustinens. Et quia offensa . se habet sicut privatio divini juris, quod est forma infinita ; et privatio commensu­ ratur] cum forma, quam excludit : propterea gravis Dei offensa est mortaliter simpliciter infinita ; quidquid sit de ma­ gnitudine actus, et conatus, quibus infer­ tur, ut fusius explicuimus loco citato. Potestque hoc discrimen ex doctrina ipsorum Adversariorum magis explicari, et fulciri : nam major illorum pars docet peccatum in ratione offensæ Dei esse ordinis supe­ rioris ad omnem satisfactionem puræ creaturæ; secus vero in ratione malitiæ : unde inferunt odium Dei in ratione offensæ non compensari sufficienter per actum charita­ tis; malitiam vero specificam ejusdem odii non excedere charitatis actum secun­ dum suam specificam bonitatem : quod verificari non posset, si odium Dei secun­ dum utramque rationem Deum respiceret precise ut objectum : tunc quippe neu­ tro modo esset superioris ordinis ad ac­ tum charitatis. Quod satis persuadet Deum alker concurrere per modum subjecti, et aliter influere per modum objecti ; licet influxus objeclivus debeat præsupponi ad subjectivum concursum. V-ta- 96. Unde ad argumentum neganda est . major : præsupposita enim cognitione personæ injuriatæ, gravitas offensæ sumi­ tur adæquate ab ejus dignitate, vel (in idem redit) ea commensuratur. Ad pri­ mam vero probationem in contrarium di­ cendum est illud axioma verificari in ra­ tione formali constituendi effectum, secus in conditionibus : qua de causa licet existo 69 < teniiii requiratur ad agendum, nihilomi­ nus ad magis agendum non requiritur major existentia : quia hæc concurrit per modum conditionis ex parte principii. Co­ gnitio autem personæ injuriatæ non est forma constituens, aut gravificans offen­ sam ; sed conditio præsupposita, ut pro­ xime vidimus. Ad secundam patet ex modo dictis : nam quod malitia sit mortalis, vel venia­ les pendet immediate ex influxu objecti cogniti : unde variatur ex cognitione ma­ joris, vel minoris mali objectivi. Cæterum quod præsupposita cognitione offensæ Dei, hæc gravificetur infinite, non pendet im­ mediate a Deo ut ab objecto, atque ideo nec commensuratur cum actibus, quibus ut objectum attingitur : sed proportionatur malo irrogato, quod est carentia perfec­ tionis infinitæ, ut constat ex supra dictis num. 42. Ad tertiam respondetur eodem modo : nam Apostolus, et D. Th. loquuntur de malitia peccati, quam fatemur augeri aut diminui secundum majorem, vel minorem cognitionem objecti. Sed offensa, præsupponendo sufficientem objecti cognitionem, non huic commensuratur ; sed damno, quod effective, vel affective irrogat, ut loco proxime citato magis explicuimus. Quæ doctrina præsertim verificatur juxta opinionem relatam § 6, quæ non recognos­ cit inæqualitatem inter offensas passive, et formaliter consideratas; sed eam tantum admittit inter offensas concretive et simul sumptas cum peccatis actualibus, quibus fiunt. Sed adhaerendo secundae sententiæ § 7 propositæ (quam æque probabilem, et faciliorem censemus), asserenti dari inæ­ qualitatem inter graves Dei offensas pas­ sive acceptas, et consideratas formaliter in seipsis, dicendum est omnes prædictas offensas esse æquales ex parte damni irro­ gati, seu formæ ablatæ : omnes enim tol­ lunt a Deo rationem ultimi finis, quæ una est, et infinita : quocirca habent ex hac parte æqualem infinitatem. Sunt tamen inæquales qualitative, et secundum gravi­ tatem : quia una firmius Deo imprimitur, quam alia, estque irremissibilior, et pejor quoad modum. Quæ diversitas desumitur per respectum ad principia, quibus offensæ fiunt, sive ad peccata actualia, ex quibus offensæ resultant, ut supra declaravimus. Inter hæc vero principia computatur cog­ nitio, ut argumentum nobis oppositum probat : unde crescente cognitione, ac ‘1 g; ϊί iiS § I? : i k f NL *.V 4 Λ I « 4 ·« * · i» 71 i <:· h -J Hit ‘I i ; ‘J m·: i i Hr .·* ■ ’i ■ <·( •LJ *1 70 DE INCARNATIONE DISP. I subinde malitia operis, consequens est. Tertiam, infinitam gravitatem. Tertio infertur gravem Dei offensam demereri, et impedire mys­ quod offensa passiva sit cæteris paribus terium Incarnationis, et satisfaction i e per major, quam alia offensa facta cum minori dub. 3, § 2 et alii Thumistæ. nosque ibi­ Christum : quod esse falsum ipso contrario cognitione.. Nunquajn tamen cognitio ita dem breviter insinuavimus disp fi, n. facto compertum est. Sequelam sic probat decrescet, supposito quod sufficiat ad pec­ 18. Nam omnis, qui peccat, cognoscit in Lip). Lugo : nam quia meritum Christi est infi­ catum mortale, ut ex hoc capite offensa actu exercito se agere contra aliquem supe­ nitum, meretur omne præmium : ergo si passiva reddatur finita : nam ex peccato riorem legitime præcipientem, aut prohi­ gravis Dei offensa est infinita, demerebitur mortali resultat gravis offensa, quæ est bentem, cui debet obedire : in quo saltem omne præmium, et bonum : constat autem privatio divini juris, habetque ex hoc ca­ virtualiter, et implicite cognoscit Deum mysterium Incarnationis, et satisfactionem pite, aliisque. circumscriptis, infinitatem primum, et supremum legislatorem. per Christum esse bonum, et posse sortiri simpliciter ob infinitum nocumentum, Exemplum autem illud, vel instantia de rationem præmii : ergo prædicta offensa quod ex affectu peccantis infert, ut diximus puero offendente regem nihil probat : nam hujusmodi bonum, et præmium demeretur, num. 43. etiamsi coram Deo mortaliter peccet, comsive (quod idem est) meretur carentiam Absirda 97. Ad quartam probationem ex Lugone mitatque crimen læsæ majestatis humanæ ; illius. objeeüo. desumptam respondetur concludere, si in ordine tamen ad rompuhlicam, et gu­ Respondetur nullum inconveniens sequi quid valet, contra fidem : nam irrationa­ bernationem externam non punitur, ut triais ex nostra sententia. Et ad primum constat bile erit hominem peccantem mortaliter ’.alis : tum quia præsumitur oppositum : iawe- dictis num. 44 et 86, nam minor est damnare ad pœnas aeternas. Si enim irra­ B«U» tum quia puerile nocumentum vel nullum, gravitas offensæ, quam bonitas Dei ; cum tionabile est puerum offendentem regem vel levissimum reputatur : sæpe euim in bonitas conveniat Deo physice; offensa capitis damnare, eo quod excusatur prop­ humano judicio quantitas pœnæ non res­ vero solum habeat, esse morale. Rursus ter imperfectam, et puerilem cognitionem, pondet quantitati culpæ, quia judicium infinitas bonitatis divinæ est talis omnibus qua regiam dignitatem apprehendit : undo hujusmodi magis attendit ad externum modis, et in esse entis : gravitas autem, nocumentum, quod non semel gravius ex non præsumitur ragiæ majestatis reus, nec vel infinitas offensæ non solum non 'est tanto supplicio dignus. Si rursus homi­ minori culpa imminet, ut optime observa­ talis in esse entis, sed nec in alio genere num, præsertim rusticorum, cognitio cir a vit D. Tho. quodlib. 1, art. 18, etq.2, D.Tia inferiori, et magis determinato : quia non divina, et æterna est adeo imperfecta, ut de malo art. 10 ad 4. habet esse in genere moris adæquate ac­ ex sententia Lugonis velut puerilis repu­ 98. Arguitur ultimo ab inconvenienti- " z? cepto. prout ambit bonitatem, et malitiam bus, quæ ex nostra Assertione inferuntur : tatur. Consequens est, ut nulla prodicto­ desumptas per habitudinem ad objectum ; rum hominum peccata mereantur æternam nam sequitur primo gravem Dei offensam sed solum in genere moris desumpto ex tantum ipsi displicere, quantum placet prop ’ ·^ condemnationem. Quod plane falsum est, persona injuriata per respectum ad pruet contra fidem. Sicut ergo prædicta pro­ pria bonitas quia juxta mensuram, qua ali­ dentum æstimationem. Cum ergo Deus qua bonitas diligitur, odio habetur priva­ batio inefficax est ad id inferendum : sic amet, vel odio habeat pro meritis objecto­ tio prædictæ bonitatis : constituimus autem est invalida, ut inferat gravem Dei offen­ rum; minime sequitur, quod ita abominerationem offensæ in privatione perfectionis sam non esse simpliciter infinitam. Et id tur offensam, sicut diligit suam bonitatem. divinæ. Falsitas vero consequentis liquet: ipsum ratione liquet : nam in præsenti Nec probatio sequelæ inferta urget : quia quia non sohim bonitas increata, sed ope­ difficultate loquimur de gravi Dei offensa offensa non est privatio physica bonitatis rationes Christi Domini, ut valoratæ a resultanto ex peccato mortali, atque ideo divinæ, sed tantum moralis : et illud pri­ persona divina plus placent. Deo, quam supponente tam in rusticis, quam in aliis mum requirebatur, ut posset cum illa abso­ displiceat offensa, juxta illud Apostoli : cognitionem Dei sufficientem ad mortali­ lute comparari in ordine ad prædictum Ubi abundavit peccatum, superabundant, el ter peccandum : hoc vero supposito, nequii effectum. liomu ex defectu cognitionis ab infinita ' gratia, et docent communiter Theologi, ut Ak«- 99. Ad secundum patet ex dictis loco br Dei offensa excusari, dum graviter peccat : infra n. 165 videbimus. Sequitur secundo Ser·* «αν ibidem citato : nam peccatum veniale non nam 00 ipso vult saltem interpretative. Pl peccatum veniale esse simpliciter infinitum est adhuc moraliter privatio alicujusperfec­ secundum prudentem æstimationem pri­ in ratione offensæ : quod plane est falsum, tionis, aut prædicati divini; sed solum vare Deum perfectione ultimi finis, et et contra omnium sententiam. Probatur se­ extensionis liberæ ad aliquam operationem supremi dominii ; atque ideo infert ipsi quela : quia veniale peccatum in ratione particularem. Rursum non impedit, quod (affective physice et effective moraliter) offensæ recipitur in Deo, a quo proinde Deus in ratione ultimi finis dominetur infinitum damnum, in quo passivam Dei infinite gravificabitur. Nec valet responsio absolute toti supposito hominis peccantis offensam constituimus. data n. 44, videlicet peccatum veniale esse venialiter ; cum non excludat gratiam, per Si quis vero invincibiliter ignoraret vel quid leve, et incapax participandi gravita­ quam homo Deo ultimo fini absolute suDeum existera, vel Deum peccatis offendi ; tem infinitam : nam licet aliquod opus bordinatur : sed solum impedit actualem illius culpæ non essent peccata theologice, receptum in Christo sit ex genere, suo fmalizationem circa aliquod particulare nec spectarent ad considerationem præsenleve; tamen fit infinite valorosum a persona opus. Quocirca peccatum veniale est quid tem. Casus tamen communiter reputatur divina, cui unitur. Si ergo doctrina nostra leve non solum in ratione malitiæ, sed impossibilis, ut docet ipse Lugo disp. 5, vera est, et consequentiam observans : se­ etiam injuriae , et offensæ (ut constat sect. 6, n. 10G, pro eadem sententia refe­ quitur, quod offensa peccato veniali corres­ etiam apud homines in levibus offensis, rens Liram, Allisidiorcnsem, Abulensem, pondons, et in Deo recepta accipiat inde infinitam I DUB. IV. quæ inter amicos retenta amicitia contin­ gunt) : atque ideo est incapax susci­ piendi infinitam gravitatem. Probatio vero desumpta ex similitudine operum Christi nihil valet : quia ornnia opera ab illo libero elicita, etiam pro priori ad valorationem personalem, referebantur ab ipso in Deum ultimum finem super omnia dilectum : quo pacto, licet ex sua specie essent levia, fiebant dignissima obsequia, et participantia modum specificum charitalis, ut constat ex fuse dictis Tract. 16, disp, 4, dub. 5. Unde omnia opera a Christo Domino libere elicita habebant capacitatem, ut a persona divina caperent infinitum valorem meritorium , ut infra dub. 6 magis declarabimus. Alia vero ipsius opera naturalia, et necessaria licet infinite aestimabilia propter unionem ad Verbum, non habebant capacitatem ad va­ lorem meritorium, iliumque proinde non recipiebant. Quod magis confirmat pecca­ tum veniale in ratione offensæ non reddi a persona offensa infinitum propter ipsius offensæ levis incapacitatem. Ad tertium dicendum est illud inconve­ Occurri­ tor niens minime inferri ex nostra sententia. tertio. Tum quia ut aliquid in actu exercito de­ mereatur, et impediat aliqua præmium, non sufficit, quod habeat condignitatem ad ta­ lem effectum": sed insuper requiritur pac­ tum, aut determinatio praemiantis, quibus decernat negationem beneficii propter de­ meritum : sicut ad hoc, quod opus aliquod bonum mereatur exercite præmium, non sufficit solus valor, et proportio, sed præter hæc desideratur pactum, vel promissio, quibus illud præmium promittatur pro tali opere, ut infra dicemus dub. 8. Deus autem non statuit negare in pænam pec­ cati beneficium Incarnationis, et satisfac­ tionis per Christum. Unde licet peccatum sit infinitum in esse offensæ, non deme­ retur, nec impedit exercite prædictum be­ neficium. Tum etiam quia meritum, et demeritum non conveniunt peccato secun­ dum rationem offensæ, sed malitiæ, quæ finita est : quocirca peccatum non importat vim meritoriam, aut demeritoriam infini­ tam, ut constat ex dictis dub. præced. Tum denique quia licet peccatum secundum conceptum offensæ esset infinitum in ra­ tione meriti, aut demeriti; adhuc tamen non haberet condignitatem ad negationem beneficii Incarnationis : quia hujusmodi negatio est. longe pejor in ratione pœnæ. quam offensa in ratione meriti : illa enim DE INCABNATIONE solum habet infinitatem in uenere morali determinato, ut ad primum inconveniens respondimus; hæc vero beneficium sim­ pliciter infinitum non solum moraliter, sed etiam physico excluderet. Recolantur, quæ diximus dub. citato n. 31. simili objec­ tioni occurrentes. Alia est ratio de merito Christi quod propter infinitam æstimabilitatem conjunctionis physicæ ad verbum a nullo praemio potest excedi, sed se valet extendere ad omne praemium excogitabile. DUBIUM V. .4n homo purus possit ad squalitatem Deo satisfacere pro peccato mortali ? 8R Præmisimus dubia hactenus decisa, ut via sterneretur, ad difficultatem præsenlem : cujus resolutio recto ordine nos ducet ad investigandam Incarnationis necessita­ tem totius disputationis scopum. S?d ut majoris distinctionis luce quæslio propo­ sita resolvatur, ·-■- r S Præmitluntur aliqua' suppositiones. 100. Puri hominis vocabulo illum sig­ nificamus qui personaliter simul Deu» non in "tiinlo est, ut jam observavimus in comment, ad posîtæ. art# 2, num. G. Peccati autem mortalis voce comprehendimus omne mortale pec­ catum tam proprium, quam alienum, et tam personale, quam originale : hæc quippe omnia ob connexionem doctrin® eidem controversi®, et resolutioni committimus; licet non pauci illa seorsim considerare soleant. Porro satisfactio (qui est alter tituli terminus), generalissime accepta im­ portat recompensationem, seu debiti solu­ tionem ; quocirca multiplicatur, sicut ip­ sum debitum. Unde cum debitum aliud sit legale, et strictum cujusmodi est debitum justitiæ : aliud vero morale, seu decentiae, quale est debitum fidelitatis, et amicitiæ ; oportet, quod satisfactio eodem modo seca­ tur. Debitum autem, quod homo peccans mortaliter contrahit, est debitum legale et rigorosum; cum sic peccans Deum offen dat, violetque justitiam, ut dub. I osten­ dimus : quocirca satisfactio prædiclo pec­ cato correspondons debet esse vere, et proprie talis, quæ sic solet deffiniri : Heddilio voluntaria xquivalenlispro sequiva· lenti. Expli­ cantur vùCC> 101. Hujusmodi voro requivalontia, seu Cctf. sufficientia potest (ut recte observavit Ito»', iitis//Joann, a S. Tho. disp. I. art. I), ex du­ ». plici capito attendi, videlicet ex parte ejus, quod se habet ut materia, et consistit in re, sive pretio, quibus compensatio fit ; et ex parte illius, quod comparatur ad instar fonnæ. consistitque in conditionibus ob­ servandis, ut servetur justilire rigor. Qua­ tuor autem sunt, quas communiter exigunt Doctores. Prima, quod recompensatio fiat per bona propria debitoris : quippe aliena nec dare, nec solvere potest. Secunda, quod non fiat per bona exislenlia sub domi­ nio creditoris : hæc enim ipsi reddi non valent. Tertia . quod non fiat per bona creditori alio titulo debita : nam ista repu­ tantur ut sua. Quarta, quod hujusmodi recompensatio sil ad alterum : cum nemo possit exercere actum justitia? erga se ip­ sum. Quarum conditionum perfectiorem notitiam infra dabimus an. 214. His vero solent aliqui addere quintam conditionem quod creditor teneatur satisfactionem ac­ ceptare, et non possit aliam exigere, ut videbimus a n. 237. Et hæc omnia perti­ nent ad formam satisfactionis perfect®. 102. Sed redeamus ad ejus materiam, Mil» · quæ directe spectat ad præsentem conside­ S3ii&ttVi rationem, consistitque in re, sive pretio, quibus satisfacimus. Et qua parte potest satisfactio dici æquivalens, et sufficiens dupliciter : primo ab extrinseco quando videlicet ex se non habet valorem ad re­ compensationem ; sed nihilominus illam acceptat creditor, ac si valorem haberet, et ea contentus debitum remittit : secundo ab intrinseco, nimirum cum in se habet valorem æqualem debito. Quod potest adhuc bifariam contingere : nam satisfactio valet esse debito æqualis sola æqualitale proportionali, et geometrica, cum videlicet debitor reddit creditori rem non quidem prorsus debito æqualem, sed quæ nihilo­ minus habet aliquam proportionem intrin­ secam cum illo, ut si debens centum solvat quinquaginta, plus nec habens, nec solvere potens. Valet etiam satisfactio esse debito æqualis æqualitate quantitative, ct arith­ metica, cum videlicet debito prorsus, adæquatur, ut si debens centum totidem sol­ vat. Quam divisionem non obscure tradit D. D.Tbe* Thom.in 4,dist. 15, quæst. l,art. 2, quæstiunc. 1. Cæterumexhis satisfactionis mem­ bris sola satisfactio æqualis quantitative’, ; et arithmetice dicitur perfecta, et condigna j ex parte maleriæ (quam modo considera­ mus), DJHP. I mus), quia habet cum debito debitu omnimodam æqiialilatem, quam justitia requirit. Quæ vero solum est æqualis proportionabiliter, et geometrice nec condigna, nec perfecta est; cum ab æqualitate absoluta deficiat: potest tamen dici satisfactio de congreo : uant docet creditoris pietatem (præcipue inter amicos) ut debitori offerenti omnem satisfactionem, quam potest, et habentem aliquam proportionem cum debito, illud remittat. Idemque a fortiori dicendum est de satisfactione solum sufficienti ab extriuseco : iu hoc quippe satisfactionis genere non tam intervenit recompensatio , aut solutio, quam mera creditoris condonatio, qui non supposito ex parte pretii valore, aut proportione, vult debitum remittere : quod etiam posset, nulla re oblata. Unde hujusmodi satisfactio nec de congruo dici valet nisi congruitote impropria, et extrinseca; fundata non quidem in opere, sed in pura misericordia creditoris. 103. His prielibalis supponendum est Wttfc'iU5 kl primo hominem purum, si nulla superna­ CKsra tural! gratia adjuvetur, nullo modo posse μ;ί ' ’J->3'»Î5 pro peccato mortali proprio, vel alieno Jltiifio· Deo satisfacere. Quoniam omnis satisfa­ totes. ctio, sive perfecta, sive imperfecta sit, conducit aliquomodo ad salutem, et vitam æternam : sed homo absque aliquo ad­ jutorio gratiæ supernaturalis nihil facere I potest, quod, aliquomodo proxime, vel remote conferat ad salutem, et vitam æternam, ut ex scriptura, Conciliis, et Patribus late ostendimus Tract. 14, disp. 3, dub. 5 et 6, et docent communiter Theologi : unde etiam evertimus assertum illud Molinæ, quod Deus facienti, quod potest ex viribus naturæ, infallibiliter conferat gratiam, ut constat ex dictis loc. dub. 7; ergo homo purus omni gratia supernatural! destitutus nullo modo po­ test pro peccato mortali Deo satisfa­ cere. Nec valet fieri recursus ad peccatum mortale commissum in statu puerorum, ubi nulla esset elevatio ad supeunaturalem iinem : quia hujusmodi etiam peccatum offenderet Deum auctorem et finem supernaturalem, et remitti non posset absque aliqua supernatural! gratia, ut ex professo ostendimus Tract. 15, disp. 2, dub. 7 et satis expressit D. Thom. quæst. 28, de ventat, art. 2 ad 5, his verbis : Adam a statu graliæ cecidit, et non solum a statu naluræ. Sed tamen si a solo statu naluræ decidisset: nihilominus tamen ad expiatio- DUD, nt·in infinUx offensa donum dirinæ graliæ requireretur. 104. Secundo supponendum est homi­ Creatura nem purum non posse pro peccato mortali naquit Deo proprio, vel alieno Deo satisfacere satis­ satisfa­ cere factione omnino perfecta, sive quæ ob­ oronino servet non solum aequalitatem ex parte perfecte. materiæ, vel pretii, sed etiam omnes condi­ tiones supra relatas, quas ex parle formæ exigit vigor justitiæ. Sic docent communi­ ter Theologi contra Aureolum in 4, dist.. 15, art. 2, ubi oppositum videtur asserere co ductus motivo, quod non repugnat substantia creata supernaturalis : hæc autem pro dignitate sua posset Deo offerre condignam prorsus satisfactionem. Sed suppositio nostra, et communis facile os­ tenditur : quia observare erga Deum omnes conditiones rigorosæ justitiæ est adeo difficile, ut plures id negent Christo Domino ; licet omnes concedant ejus sa­ tisfactionem ex parte rei oblatæ fuisse non solum æqualem, sed etiam superabundantem : quod ergo in persona divina vix intelligitur, et cum difficultate conceditur, puro homini nullo modo attribui potest. Et ut alias conditiones omittamus, ad rigorem justitia: requiritur, quod satisfac­ tio fiat ex non debilis alio, titulo, et non existentibus sub dominio creditoris : quæcumque autem opera eliciat purus homo, aut creatura, debentur Deo pluribus titu­ lis, et sub ejus dominio sunt : ergo fieri non valet, quod pura creatura pro peccatis Deo satisfaciat ex rigore justitiæ. Et motivum Aureoli minime urget : tum quia repugnat substantia creata supernaluralis, ut ex professo cum communi sententia ostendimus Tract. 2, disp. 2, dub. 2. Tum quia illa gratis admissa, adhuc ejus opera deberentur Deo ex aliis titulis, ct forent sub ejus dominio. Tum et præcipue quia sicut ipsa substan­ tia supernaturalis esset simpliciter finita (alias non creatura, sed Deus esset), sic ejus operationes haberent valorem simpli­ citer finitum, atque ideo inæqualem divinæ offensæ, quam esse simpliciter in­ finitam dub. præcedenti ostendimus. 105. Tertio supponendum est purum Potest hominem gratia adjutum posse pro pecca­ lamen tis alienis etiam totius mundi satisfacere Sitisfj cere Deo satisfactione imperfecta, et de con­ imper­ gruo, quæ potest dici æqualis æqualitate fecte. proportionali, sive geometrica. Hæc suppo­ sitio est al mentem D. Thom. ut statim D.Tbom. videbimus, eamque docent Capreol. in 4, Capreol. DE INCARNATIONE. Ferwra. (fist. qua’st. I. art. I. Ferrara 4, ; admixta, ubi adimpletur conditio : Sed ! Cajes», contra gentes cap. 34. Cajet, in præsent. Deus cum homine, quoin aliorum caput ■ Aiurci. Alvarez disp. 6, dicens esse communem constitueret, posset pacisci , ut offensæ i inter Doctores. Et facile suadetur : nam cæterorum relaxarentur, si ipse pro illis j; potest Deus communicare puro homini actus charitatis in satisfactionem offerret : d; potestatem excellenti® super alios, consti­ ergo homo adimplens talem conditionem !· tuendo illum cæterorum caput, ut tradit faceret sibi debitam ex aliquali justitia ■ i D. Thom. infra quæst. 64. art. 4. In quo cæterorum hominum justificationem : atque ideo satisfaceret pro illis satisfactione | eventu prædictus homo aliis per gratiam. | et charitatem conjunctus posset pro illis proportionali, quæ æqualis geometrice dici 1 offerre Deo opera satisfactoria quæ ipse potest. acceptaret : Charitas enim (inquit Angel. 106. Nec refert, si objicias, quod inter infinitum, et finitum nulla est proportio : | Doct. in 4. dist. *20, quæst. 1, art. 2>. | »nepis potest apud Deum, quam apud ho­ sed satisfactio illius hominis esset simf mines : sed unus potest apud homines pliciter finita, ut supponitur : offensa vero I pro alterius amore debitum ejus solvere : hominum, pro quibus satisfaceret, esset ergo melius in divino judicio fieri po­ infinita simpliciter tum intensive, ut con; stat ex dictis dub. præced. tum extensive 1 tat; cum suadeat JpoH. ad Galat. 6, I alter alterius onera portale. Pnedicta vero propter infinitam hominum multitudinem, i opera, qua? forent actus charitatis. alia- quæ supponeretur peccasse : ergo satisfacruinque excellentium virtutum, aliquam tio illius hominis nullam haberet properi proportionem haberent ad remissionem lionem ad remittendum cæterorum ho‘ 1! offensæ Dei ; siquidem procederent a minum offensas. gratia sanctificante, quæ est participatio Hoc, inquam, non refert, sed diluitur ao9&: formalis naturæ divinæ. et ejusdem ordinis D. Tho. in 4, dist. 15, q. 1, art. 2 ad 1, his verbis : Sicut offensa habet quondam I cum Deo, ut tradit D. Thom. 1, 2, q. 110 fere per totam, et nos ibidem ostendimus infinitatem ex infinitate divinæ majestatis : Tra. 14, disp. 4, dub. 3 et 4 et 7. Ergo ita satisfactio accipit quondam infinitatem prædictus homo satisfaceret Deo pro aliis ! ex infinitate, divinæ misericordias, prout est hominibus satisfactione imperfecta, sive gratia informata. Itaque licet satisfactio i de congruo, quæ potest dici æqualis pro- puri hominis sit simpliciter finita, et offensæ portionabiliter. Patet consequentia : quia Dei inæqualis; nihilominus eo ipso, quod 1 ad satisfactionem hujusmodi sufficit, quod per gratiam sanctificantem (a qua proi opus habeat aliquam intrinsecam pro­ cedit) informatur, participat infinitatem j I portionem cum debito, ut descripsimus aliquam. Tum quia ipsa gratia est partielpatio formalis naturæ divinæ, ut infinitæ, J num. 102. | Adde primo hominem justum posse sicut statuimus, et declaravimus Tract. 14, disp. 4, a num. 63. Tum quia chariJ secundum pnesentem providentiam mereri tas, per quam in Deum ultimum finem de congruo aliis hominibus primam gra­ dirigitur, etiam habet infinitatem quantiam, ut ostendimus Tract. 16, disp. 6, dub. 2, § 1, consequenter mereri eodem , dam, ut tradit D. Tho. in 4, dist. 17, d.tn* genere meriti aliorum justificationem, at- [ q. 2, art. 5, quæstiunc. 2 ad 4, his ver­ que remissionem offensæ, juxta illud D. bis : Dolor contritionis, quamvis sit finitus D. Ani- Ambros. Luc. 5 : Magnus Dominus, qui \ quantum ad intensionem, habet tamen infi­ l>ros. aliorum merito ignoscit aliis, et dum alios nitum valorem ex charitate, qua informa­ probat, aliis relaxat errata. Ergo pariter tur : et secundum hoc potest valere ad dele­ homo constitutus cæterorum caput, et tionem culpæ, elpanæ. Et 2, 2, quæst. 24, eminenti gratia (qualis ejus dignitatem art. 7, ait : Charitas secundum rationem decebat), præditus posset aliis remissionem I propriæ speciei terminum augmenti non ha­ offensæ mereri merito de congruo : atque bet : est enim participatio quædam infinitæ eadem ratione posset pro illorum otlensis ' charitatis, quæ est Spiritus sanctus. Tum satisfacere satisfactione proportionali. I denique quia hac de causa actus a gratia, Adde secundo remissionem offensæ pro­ et charitate procedentes tendunt quasi conmissam ab injuriato sub conditione operis naturaliter in aliquid simpliciter infinitum, onerosi, et non habentis proportionem nempe in Deum, quem tanquam objectum aliquam cum ipsa remissione, deberi ex connaturale respiciunt : habentque suffi­ justitia saltem imperfecta, sive gratiæ cientem virtutem ad perducendum nos in beati tudinem, DISP. I, DUB. V. * «0 id bealitudinom, quæ est bonum quodammodo ί culpa, vol offensa. Justificatio enim pec­ infinitum. Hoc autem sufficit, ut satisfactio catoris bartim remissionem importat; cam ali homine justo pro aliis oblata dicatur sit transitas a statu injustitite ad statum habere proportionem ; et æqualitatem geo justitke, ut supponit Trident, et diffinit metricam nd recompensanduin pro illorum D. Thorn. .1 1, 2, quæst. 1 13. art. G. nRe-n.Tbom n , offensa quia non minus difficile, irnrno missio autem culpæ vel offensæ facta mullo magis est homini elicere acturn dependentor ab hominis satisfactione non charitatis finitum quidem simpliciter, sed lit gratis : narn ut inquit Apost. ad Born. infinitum ex parte objecti, quam Deo re­ 4 : Ei, qui operator, merces non imputator mittere injuriam, l’ræserlim quia cum secundum gratiam, scd secundum debitum. ipse Deus hominem admiserit ad suam Ergo homo nec perfecte, nec imperfecte amicitiam ; ipso amicitiæ jure obligatur satisfacit pro culpa, et offensa propriis. concedere postulata ab amico, pro quibus Secundo quia si homo satisfaceret aliille offert, quod potest. Decet enim quod quomodo pro offensa Dei a se commissa; amicorum omnia sint communia ; et quod maxime per actus dilectionis, et contritio­ res inter amicos non tractentur amare : nis procedentes a gratia in eodem justifica­ et denique quod amicus non postulet ab tionis momento : sed hoc est impossibile : amico, plus quam facere possit, sed satis­ ergo, etc. Major facile ostenditur : quia factione ab ipso pro aliis oblata, et sibi actus præcedentes gratiam justificantem possibili contentus sit, ut optime dicit D. nec meritorii, nec satisfactorii sunt, cum Tho. loco cit, art. 3, quæstiunc. 4 ad 1. procedant a peccatore : actus vero, qui Sicut ergo injuria Dei habet infinitatem justificatiol^m subsequuntur, supponunt simpliciter ex majestate Dei offensi : ita offensam prius tempore remissam : ergo satisfactio a justo (aliorum capite) oblata non reliquitur locus, ut homo satisfaciat haberet infinitatem quandam ex misericor­ pro offensa, nisi per actus procedentes a dia divina, quam per gratiam sanctifican­ gratia in eodem justificationis momento. tem participaret : atqu^ ideo gauderet Minor vero probatur : tum quia actus sufficienti proportione, et æqualitate geo­ procedentes a gratia justificante supponunt remissum omne id, quod habet rationem metrica ad satisfactionem pro offensis aliorum, sive finiti essent, sive infiniti. peccati ; siquidem tantum hoc aufertur formaliter per gratiam, ut satis aperte 107. Major difficultas est circa satisfac­ An pofsil tionem pro peccato proprio, quam (licet docet Trident, sess. 5, de peccato origin, pro c. 5; offensa autem Dei ad rationem pec­ ptrcalo per se pertineat ad Tract, de Poenitentia) cati pertinet, ut ex se liquet. Tum etiam i Hrô- ob connexionem tamen doctrinæ dissimuquia actus procedentes a gratia supponunt lare non possumus, sed levi saltem manu attingere debemus : præsertim cum vix, ablatam maculam peccati, quæ in volun­ taria gratiæ privatione consistit : sed aut nullo modo possimus discutere, an offensa Dei maculam consequitur, illique homo queat pro peccato proprio ad æquainnititur : ergo eodem modo supponunt litatern satisfacere, nisi prius videamus ablatam offensam. Tum denique quia ubi utrum saltem valeat offerre pro illo im­ intelligitur restituta amicitia inter aliquos, perfectam satisfactionem. Sunt ergo graves s. intelligitur ablata offensa : sed Deus infun ­ fl» Autores, qui sentiunt hominem non posse > ijhâ. perfecte, vel imperfecte dens gratiam justificantem pacatur homini, satisfacere pro fitque ejus amicus : ergo relaxat omnem culpa, aut offensa propria ; sed solum pro prtecedentem offensam : ergo actus a prae­ temporali pœna, cujus reatus manet etiam dicta gratia prodeuntes nullam reperiunt Ita Ricardus >/.?· post peccati remissionem. offensam pro qua possint satisfacere. Hæc in 4, dist. 17, art. 2. Cajet, opusc. de fide, sunt præcipua argumenta hujus opinionis et operibus cap. 11 et 12. Sotus lih. 3, satis profecto gravia, et difficilia. k -j. de natura, et gratia cap. G. Medina 1, 2, quasi. 114, art. 5 et alii, qui sequentibus 108. Sed nihilominus supponendum est Praefer­ quarto posse hominem pro offensa a se tur motivis ducuntur. verior Primo quia homo justificatur gratis, ut commissa satisfacere Deo aliqua satisfac­ sen len­ tione imperfecta, et proportionali. Sic til. docet Apost. ad Roman. 3 et 5, et post DThom. Concilia Milevitanum, et Arausicanum docet D. Thom. locis statim referendis, câpreoi. cui subscribunt Capreol. et Ferrara locis Perrara, diffinit Trident, sess. G, in decreto justifi­ supra cit. Bannez. 1 p. quæst. 21, art. mud0. cationis cap. 8. Cum hoc autem minime 2. Nuno.,3 p. quæst. 85, art. 3. Alvarez Alvarez. cobæret, quod homo satisfaciat pro sua ' 76 DE INCARNATIONI·. N«â- in præsenti disp. "· Nazirii» controv. 5. Caprtra. Cabrera disp. 15. cap. 4. Joann, a S. Tho. J runii. a disp. 1. ari. 3, conci, unica. Arauxo an. S iliom. Arjino. *2,dub. *2. num. *2*2. Godoi disp. ‘2, num. Godoi. 2, et num. *20 et 30. Vasquez disp. *2, Vaiqcei. Siurt i. cap. 6. Suarez disp. 4, sect. 8. Ragusa disp. *20, £ *2, et alii coaùnuniter. FlkiProbatur unica ratione : quia poenitentia 15Γ. est virtus pertinens ad justitiam, cujus actus est satisfacere, et compensare : atqui non ordinatur principaliter, et primario ad satisfaciendum pro pœna : ergo ad satis­ faciendum pro culpa, quatenus importat offensam Dei. Hæc consequentia patet ex pnemissis, et quantum ad modificationem, quam addit facile ostenditur : nam in peccato, ul saepius dictum est, possumus considerare , et maculam peccatoris , et offensam Dei : pœnitentia autem, cum sit virtus a gratia dimanans, eamque suppo­ nens, nequit satisfacere pro macula, quam supponit per gratiam exclusarh : ergo si satisfacit, et non pro sola pcena. satisfacit utique pro offensa Dei, ad quam supponi­ tur, ut infra magis declarabimus. Majorem autem expresse, et frequenter docet D. D Iborc. Tho. in 3 p. quæst. 85, art. 3, et quæst. 86, art. *2. cum duobus sequentibus, et in 4, dist. 14, quæst. I. art. 1 et quæst. 2, art. 1, quæstiunc. 1, ubi ait : 6’ton peccnturn ex hoc remitti dicatur, wl retineri quod habel rationem offensae; illud, quod offensam aufert peccatum tollit. Cum autem offensa in quantum hujusmodi sil inaequali­ tas quxdam, qua unus alii subtraxit, quod debitum erat; per actum illius virtutis peccatum remittitur, quae inaequalitatem praedictam ad aequalitatem reducit : hoc autem facit pœnitentia, ut ex dictis palet. Et ibidem ari. 4, inquit: Ex ipsa actus inordinalione homo, quantum in se erat, inju­ riam Deo faciebat : ideo ex parte illa pec­ catum remittitur, secundum quod aequalitas prædiclæ injuriae ad æqualitatem jusliliæ reducitur : quod facit pœnitentia, in quan­ tum est virluj quaedam per suum actum, ul prius dictum est. Sed cx parte macula? pec­ catum remittitur per qratiam, quæ formali­ té/' maculam tollit sicut albedo nigredinem. Similia habet dist. 15, art. 1, quæstiunc. *2 et alibi sæpe. Minor denique ostenditur : nam idem Angelicus Præceptor, et communiter alii Doctores affirmant pœnitentiam deficere a perfectione justitiie. quia in satisfactione sive recompensatione non reddit æquale : hoc autem falsum esset, si principaliter ordinaretur ad satisfacien- , : I | ‘ j ; ! : ' : ; DISP. i, DUR. V. 77 liter Deum facere judicium, et justitiam in I quæ non semper dantur gratis, licet pri­ dum pro pœpt, quæ post dimissam offenpeccatoris justificatione. mam gratiam misericorditer datam sup­ sam luenda relinquitur : fieri enim potest, Nec iterum prodest dicere exerceri jus­ ponant. Nam prædicta ex una parte non et non semel continget, quod pro illa pertitiam, quia prædicta satisfactio fit propter connectuniur indispensabiliter cum gratiæ fecto, et ad æqualitatem satisfaciamus, ut satisfactionem Christi Domini. Tum quia infusione; et ex alia parte possunt suppo­ communiter docent Theologi quos refert, Lucæ 7, non dicitur : Remittuntur ei pec­ nere meritum de condigno, sive ejusdem et sequitur Suarez tom. 4, in 3 p. disp. cata mulla, quia Christus dilexit, aut sa­ valoris cum ipsis. Quod aliter omnino 37, sect. 9. tisfecit multum; sed quia ipsa Magdalena contingit in remissione offensæ mediante 109. Confirmatur : nam pro illo prindilexit multum. Tum quia in remissione aliqua imperfecta satisfactione, ut constat cipaliler satisfacimus per dolorem contri- ia ! peccatorum exercetur imperfecta justitia ob ex dictis. tionis (qui est actus pœnitentiæ', do quo I imperfectionem satisfactionis ex parte nos­ Ad secundum respondet Suarez ubi su- prior principaliter dolemus : ordinatur enim | tra : et de hac agunt testimonia supra pra negando majorem : existimat enim hujusmodi dolor ad satisfaciendum Deo, relata : si autem attendatur ad merita, et hanc imperfectam pro offensa Dei satisfac- seconut sicut peccando aliquid in elïectu Deo satisfactionem Christi , non ex imperfecta tionem, de qua loquimur, fieri per actus subtraximus, ita dolendo subtrahamus i justitia, sed ex perfecta fit peccatorum dilectionis, vel contritionis non quidem a ' nobis aliquid, quod in honorem Dei cedat, remissio. Tenendum igitur est, quod homo gratia sanctificante elicitos, sed ab auxilio, ut docet D. Tho. in 4, dist. 15, quæst. 1, D.Ttîti possit saltem imperfecte, et proportionabiquod gratiæ infusionem præcedit. Quod art. 4 ; sed per contritionem principaliter i liler Deo pro oiïensis a se commissis sa­ sibi persuadet diluendo simul motivum dolemus non quidem de pœna temporali, tisfacere. contrariæ opinionis in probatione majoris sed de offensa Dei, ut patet ex diffinitione Ocrsrri • 110. Ad primum autem motivum opi­ relatum : tum quia D. August, epist. 105, /1 ‘*r contritionis, quæ est dolor de peccatis nionis contrariæ respondetur hominem et in præfat. ad Ps. 31, docet nos per : F® propter Deum summe dilectum : ergo per Λ;«- justificari gratis absolute : quia, ut inquit fidem mereri justificationem : merito uti­ contritionem satisfacimus principaliter non Li!l. que de congruo, et imperfecto : sed actus Concilium loco citato, nihil eorum, quæ quidem pro pœna temporali, sed pro offensa fidei justificationem præcedit, fitque indejustificationem præcedunt, gratiam justifi­ Dei, præsertim cum satisfactio, quam pœ­ pendenter a gratia justificante : ergo per cationis meretur. Quod verum est com­ nitentia offert, ordinetur principaliter non actus sic se habentes possumus mereri plectendo tam meritum de condigno, quam ad bonum proprium pœnitentis, sed magis meritum de congruo proprie dictum, sive justificationem, et pariter pro offensa Dei ‘ ad bonum Dei offensi, cujus damnum satisfacere. Tum etiam quia ad satisfactio­ fundatum in valore et proportione intrin­ resarcire intendit : est enim prædicta sa­ nem imperfectam, et proportionalem : de secis operum : quippe deest illis conditio tisfactio actus justitiae, atque ideo debet in qua loquimur, sufficit, quod actus satisfacstatus gratiæ ex parte subjecti ea elicientis, alterum ordinari : constat autem, quod torii habeant aliquem valorem, et propor­ ut explicuimus Tract. 16, disp. 6, anum. vitare pœnam aut delere illius debitum tionem ad recompensandum pro offensa : 5. Cum hoc autem recte cohæret, quod non est bonum proprium personæ offensæ, sic autem se habent actus dilectionis, et supposita infusione gratiæ, et ablatione sed magis personæ offendentis : ergo contritionis, licet gratiam justificantem maculæ absque ullo merito factis, ipsa satisfactio, quam per dolorem contritionis præcedant : sunt enim actus supernaturagratia in eodem momento eliciat actus facimus, non ordinatur principaliter ad les : procedunt etiam ab Spiritu sancto dilectionis, et charitatis, quibus satisfacdelendum pœnam temporalem, sed ad licet nondum habitante hominem per gra­ torie licet imperfecte deleat offensam pas­ recompensandum pro offensa Dei irro­ tiam, movente tamen cor hominis per sivam Dei : qui est quasi secundarius gata. auxilium : et denique opponuntur pec­ effectus justificationis, et non tam physi­ Ad hæc : Deus remittens pœnitenti cus, quam moralis, ut statim magis decla­ cato, et ordinantur ad satisfaciendum pro peccatum exercet aliquam justitiam , ut rabimus. Unde prædictus effectus fit de­ illo : ergo sufficiunt ad satisfactionem pro­ docet D. Tho. 1 p. quæst. 21, art. 4, et D.Ttan portionalem, et imperfectam. Eidem senpendence ab aliqua satisfactione, seu consta ex illo Lucæ 7 : Remittuntur peccata merito. Sed hoc non tollit, quod tota jus­ tentiæ subscribit Joann, a S. Thom. loco joann, : mulla, quia dilexit mullum. Qua etiam de supra citato, ne , for te contradiceret a se S Thom tificatio dicatur absolute fieri gratis : quia causa, Ezech. 18, et 33, et Ecclesiast. 17, Eud!» ad hoc sufficit, quod secundum immedia­ dictis 1, 2, quæst. 113, disp. 18, art. 2, dicitur Deum in justificatione peccatoris tum, et physicum effectum (qui est intrin­ ubi statuit actus dilectionis, et contritionis, facere judicium, et justitiam. Id vero mi-5 J seca hominis renovatio transferendo homi­ quibus impius ad justificationem ultimo nime intelligi, aut verificari posset, si ex nem a statu peccati ad statum justitiæ), disponitur, non procedere a gratia sancti­ parte peccatoris non daretur aliqua pro nullum meritum supponat et quod gratia ficante. sed ab auxilio. Addit tamen, quod peccatis satisfactio saltem imperfecta : alias dc misericorditer data indispensabiliter ut prædicti actus satisfaciant, debent a quippe in ejus justificatione non exercere­ tecum afferat in eodem instanti remissio­ gratia sanctificante informari : sicut de tur aliqua justitia, sed pura, et sola mise­ nem offensæ, sive mediante aliqua satis­ eisdem actibus, ut mereantur gloriam, ricordia. factione, ut in adultis, sive independenler dici solet. Nec valet dici in praedicto casu exercere ab illa, ul in parvulis : quippe hoc totum 111. Sed licet prædictus dicendi modus Refellijustitiam improprie, et generaliter dictam, id justificationem spectat. Per quod occur­ praesenti difficultati probabiliter occurrat, lur qua Deus providet omnibus rebus juxta rimus tacitæ objectioni, quæ posset desumi minime nobis arridet. Primo quia falsum pônsio. exigentiam suam. Quoniam scriptura aliul est, quod actus ultimo disponentes ad lam ex gloria, quam ex argumento gratiæ, satis aperte significat, dum asserit specia- 78 UE ENC AK NATION > justificationem non procedant a gratia sanctificante : oppositum enim tam aucto­ ritate D. Th. quam ratione ostendimus ex professo Tract. 15, disp. 3, dub. 3, cum j sequent. Secundo quia actus charitatis, et contritionis, quibus Deo pro offensa satis­ facimus, tantam habent a gratia habi­ tuali dependentiam, ut absque illa effective influente divinitus fieri non valeant, ut Tract. 19, disput. 4, dub. 3, statuimus. Tertio quia actus procedentes gratiam non merentur illam merito de congruo, ut explicuimus Tract. 16, disp. 6, anum. 5, ergo pariter non satisfaciunt pro offensa satisfactione de congruo, seu proportionata. Quarto quia praedictum dicendi mo­ dum 'quantum allinet ad præsentem diffi­ cultatem censemus esse aperte contrarium doctrina? D. Thomæ : nani ipse locis supra relatis frequenter asserit virtutem, sive habitum pœnitentiæ inclinari, ordinarique ad satisfaciendum pro peccato ; atque iueo elicere aliquando actualem exercitam sa­ tisfactionem. id vero in prædicto dicendi modo minime salvari valet : nam actus, qui præcedunt gratiam justificantem, non eliciuntur a virtute pœnitentiæ, cum hæc sit velut proprietas gratiam consequens, ei simul infundatur cum illa : actus vero, qui a virtute pœnitentiæ procedunt supponunt gratiam, et remissionem offensæ ; atque ideo nequeunt juxta prædictum dicendi modum pro offensa satisfacere. Nullus ergo relinquitur locus, ut virtus pœniten­ tiæ per actus a se elicitos satisfaciat pro peccato, sed tantum propœna : ei sic falsiiicatur D. Thom. sententia. Quinto quia ipse Angelicus Doctor in testimoniis rela­ tis num. 106, aflirmat actus nosiros habere vim ad satisfaciendum ex virtute gratiæ et charitatis, quam participant : quod minime verilicari valet de actibus, qui a gratia justificante non procedunt : ii enim sicut non fiunt, ita nec a gratia participant vir­ tutem. Sexto, et ultimo : quia actus proce­ dens gratiam, el procedens ab auxilio concipitur, ut operatio hominis non ha­ bentis amicitiam cum Deo, sed magis inimicitiam : ergo concipitur ut non ha­ bens valorem, el non aptus, ut acceptetur a Deo ad effectum satisfaciendi : nam ut 1 Co- dicitur 1 ad Corinth. : Si charilutem non ha­ nnlb.13. buero, nihil mihi prodest. Et Ecclesiast. 34 : Ec< tesia.st.3i. Dona iniquorum non probat altissimus, ne­ que in multitudine sacrificiorum propitia­ l’ræoe- bitur. copai&i· Quod si ad hæc declinanda respondeatur cvoiio* cum Joann, a S. Thorn. ubi supra, prie· didos actus, licet non procédant a gratia sicut a principio effectivo, dignilicari tamen, et formari per illam : quo pacto, et gratiam supponunt, et sunt actus hominis justi. Id, inquam, si dicatur; quis nun videat recidere hanc responsionem in difficultatem, quam vitare satagit ? Si enim actus, ut satisfactorii supponunt gratiam sanctificantem saltem ut principium iorinativum : ergo supponunt maculam abla­ tam per ipsam gratiam ; atque ideo et remissam offensam, qua· macula· innititur: et consequenter nequeunt offensam satisfacturie delere. Præterquam quod gratia nequii formare, et dignilicare actus in quos effective non influit ; cum hujusmodi for­ matio liat mediante charitate, qme actus nostros imperat, ordinatque in Deum ulti­ mum finem : hujusmodi autem imperium, et ordinatio cadit super substantiam ac­ tuum, et pertinet ad genus causæ efficien­ tis, ut ostendimus Tract. 16, disp. 4, dub. 1; ergo si prædicti actus non satisfaciunt nisi ut formali per gratiam : et rursus ut sic formati gratiam in genere causæ effi­ cientis supponunt : sequitur quod ut satis­ factorii sint a gratia sicut a principio effec­ tivo : et consequenter relabitur responsio in armimentum, cui occurrit. Recolantur quæ diximus Tract. 15, disp. 3, dub. 4, < 2, ubi hanc responsionem ex professo confutavimus. 112. Ea vero, quibus Suarez muniebat suam opinionem, facile diluuntur. Ad pri­ mum respondetur D. Augustinum meriti vocabulo significasse dispositionem assequentem gratiam : sæpe enim dicimur mereri, quæ reipsa consequimur, licet ibi vera meriti ratio non interveniat. Quod si vis fiat, ut illa loca debeant intel'igi de vera ratione meriti licet de comrruo: dicendum est S. August, retractasse sen ­ tentiam in aliis locis, et præsertim lib. de gratia, et lib. arbitrio cap. 6. Unde D. Thom. 1,2, quæst. 114, art. 5, inquit : Dicendum, quod sicul August, dicit in lib. retract, ipse aliquando in hoc fuit deceptus, quod crediderit initium fidei esse ex nobis, sed consummationem nobis dari ex Deo : quod ipse ibidem retractat. El ad hunc sensum videtur perlinere, quod fides justi* ficalionem mereatur. Unde hæc probatio in Suarium retorquenda est. Ad secundum respondetur concedendo, quod actus supernaiurales gratiam sancti­ ficantem praecedentes habeant omnes con­ ditiones DISP. ! ditiones ibi relatas : quas fatemur sufficere I ad veram rationem dispositionis. Sed dosT liluunlur alia, qua· ad veram meriti, et H| satisfactionis rationem desideratur : quia d’ non procedunt ab homine formaliter justo, ■ et Dei amico, ut supra diximus. fflWwt 113, Aliter ergo ad difficultatem num. iinrya· propositam respondetur cum Gapreol. • mH Bannez, Alvarez, Nazario, et Arauxo locis ICrwi. iuPra rplat*s concedendo majorem, et ne■Bwl gando minorem. Cujus probationibus ut i Xiu- Perspicue satisfaciat, notandum est, quod ut ; ita. sa>pe diximus, peccatum præter macu’am, I Araro. g|Y0 priYatjoneni gratiæ, quam causal in anima, causal etiam in Deo offensam pas­ sivam, sive privationem affectivam, et in­ tentatam ultimi finis, et supremi dominii, ut supra explicuimus a num. 38. Deinde observa, quod gratia sanctificans in eodem justificationis momento excludit tam maculam, quam offensam ; licet aliter, et aliter: maculam enim tanquam sui priva­ tionem exclùdit physice formaliter, intrin­ sece, et immediate per semetipsam : of­ fensam vero tanquam privationem ultimi linis, et supremi dominii Deo affective ir­ rogatam, non excludit physice et imme­ diate, sed mediate, et moraliter, quatenus Deo affective restituit rationem ultimi finis, convertendo subjectum ad illum. Quod in parvulis præstat per solam conversionem habitualem charitatis : tum quia ipsi in­ capaces sunt conversionis actualis : tum Düîk quia ipsi non se averterunt a Deo volun­ 1« tate actuali personali. In adultis autem Stt/.’. Keim præstat per actualem conversionem mediis actibus amoris, et contritionis : nam adulti capaces sunt horum motuum, et se a Deo per voluntatem actualem propriam se aver­ terunt. Licet enim justificatio ex parte formæ considerata sit in omnibus ejusdem rationis : oportet tamen, quod pro subjec­ torum differentia diversilicetur quantum ad modum, quo fit, ut explicuimus Trad. 15, disput. 3, dub. 5, et præcipue num. 121. t.fM Tandem animadverte ex D. Thom. 1 p. quæst. 76, art. 6, quod quando aliqua forma præstat plures effectus, potest exi­ gere, et supponere dispositionem, aut quasi dispositionem ad unum, quin talis dispo­ sitio exigatur, aut supponatur ad alium. Sic enim anima rationalis præstat gradum viventis, gradum animalis, et esse homi­ nem : et quædam accidentia præcedunt, et requiruntur ad unum gradum, qme ad alium non requiruntur, ut ibidem explicat S Doctor in respon. ad I. DUB. V. 79 114. Quibus suppositis, dicimus actus dilectionis, vel contritionis, qui in instanti justificationis reperiuitlur procedere, et de­ pendere absolute a gratia sanctificante, sicut a principio effectivo, ut supra ostendimus, et recte supponit objectio. Ipsi vero actus sumpti in ratione dispositionis præcedunt gratiam in genere causae materialis etiam se­ cundum effectum formalem auferendi ma­ culam : optime quippe cohæret mutua hæc inter istas causas dependentia, ut diximus Tract. 15, disp. 3, dub 4; sed rursus iidemmet actus considerati in ratione satisfactio­ nis supponunt gratiam sanctificantem, aqua habent esse, et valorem, et similiter suppo­ nunt ablationem maculæ, et alios effectus furmales, quos gratia subjecto communi­ cat: nam ad nihil horum in ratione satisfac­ tio nis supponuntur ; cum hæc omnia, gra­ tis, et independentur a satisfactione fiant. At supponuntur ad remissionem offensæ passivæ Dei, ad quam compensandam eliciun­ tur, et ordinantur. Unde inter gratiam ut delet maculam, et eandem gratiam ut de­ let offensam, mediant prædicti actus in ra­ tione satisfactionis : quippe gratia non indiget prædictis actibus in ratione satis­ factionis ad delendam maculam ; cum hanc Deus omnino gratis per ipsam gratiam im­ mediate destruat : indiget autem prædictis actibus in ratione satisfactionis ad delen­ dam offensam, restituendo affective Deo rationem ultimi linis. Potestque id exem­ plo declarari desumpto ex divinis : nam inter relationem paternitatis ut constituit patris personam, et eandem relationem ut exercite refert personam patris ad filium, mediat generatio activa, quæ supponit il­ lum primum conceptum, et supponitur ad secundum, ut explicuimus Tract. 9, disp. 18, a num. 67 et 88. · 11 5. Unde ad primam minoris probatio­ nem respondetur actus istos procedentes a gratia supponere remissum omne id, quod vere habet rationem peccati, et gratiæ im­ mediate opponitur, cujusmodi sunt macula, et alia se tenentia ex parte peccatoris. Cum quo cohæret, quod supponantur ad offen­ sam passivam Dei : hæc enim non est for­ maliter peccatum, sed effectus illius. Esto autem, pertineat aliquo^ modo ad veram peccati rationem : solum sequitur, quod ta­ les actus supponant peccatum destructum inadæquate secundum potissimam sui par­ tem, quæ est macula; et quod supponantur ad illud, consideratum inadæquate secun­ dum aliam pariem minus principalem, quæ Appli­ catur solutio. ff ·' ·· I :n TJ » i H π DE INCARNATIONE D18P. 1, DUB. V. L> c (' est offensa passiva Dei. Sicut explicari po­ test exemplo proxime allato, et exemplo accidentium, quæ supponunt formam se­ cundum unum gradum, et supponuntur ad eandem secundum alium, ut declarat D. Thom, loco cit. ex 1 p. Ad secundam respondetur tantum evin­ cere, quod in eodem instanti, in quo des­ truitur macula, destruatur etiam offensa ob necessariam connexionem inter utramque. Sed hoc non impedit, quod actus supponat gratiam secundum unum effectum aufe­ rendi maculam, et supponantur ad alium, ut declarari valet eisdem exemplis. Per quod palet ad tertiam : quia solum probat, quod in cedem momento., in quo restituitur amicitia, destruatur offensa ei­ dem amicitia.· incompossibilis. Sed non probat, quod remissio offensæ fiat independenter ab actibus satisfactoriis, a quibus ut talibus, non dependet infusio gratiæ, per quam amicitia restituitur. Licet enim con­ cepto adæquate toto justificationis mo­ mento, et cunctis causalitatibus in eo con­ currentibus, opus sit concipere remissionem offensæ passiva.·; si tamen illud, et alia in eo concurrentia inadequate concipiamus , possumus intelligere infusionem gratiæ, e; restitutionem amicitiæ ex parte Dei, non intelligendo remissionem offensæ passiva? per satisfactionem hominis: sed al hoc u'(iinum oportet ulterius intelligere conver­ sionem hominis in Deum medio amore, et contritione, quibus ipsi affective restituit rationem ultimi linis, quam peccando abs­ tulerat. Recolantur, quæ diximus loco supra cit. ex Tract. 15, et praesertim num. Ili. Scimus Suarium, Vasquium, et alios Ju­ niores plura huic doctrinæ opponere, in quibus diluendis nolumus immorari : tum quia juxta hactenus dicta facile extrican­ tur : tum quia hæc sufficiunt ad præsentem suppositionem : tum quia fusior eorum dis­ cussio pertinet per se ad Tract, de Poeniten­ tia. Supposito ergo, quod puros homo possit tam pro se, quam pro aliis offerre aliquam satisfactionem de congruo, et proportiona­ lem; videndum est, utrum valeat satisfa­ cere secundum perfectam æqualitatem ? Quæ est præcipua hujus dubii difficultas. quod homo purus satisfaciat ad æqunliialem pro gravi Dei offensa propria, vel aliena. densque simul quoniam non ad solutionem Sic D. Thom. in præsenti. dum ex eo pro­ pu nx sufficeremus ; illam ipsam panam in se h. Cy- transtulit. 1). Cyprian, in serm, de ratione bat necessitatem Incarnationis, el satisfac­ friw. circuncisionis : Nec poterat ulla ratione illa tionis hominis Dei, quia puras homo nequit v.bsolvi damnatio, nisi morti omnium vita perfecte pro peccato satisfacere. Qui discur­ Π- Cj- omnium subveniret. 8. P. N. Cyrillus Alesus nullius roboris esset, si purus homo rilL’S» xand. in lib. de recta fide ad Reginas : Sa­ posset vel divinitus reddere compensationem lutaris est mors Christi : sed si non esset perfectam, sive ad æqualitatem ; cum In­ Deus, quomodo, el solus sufficiet ad hoc, ul carnatio, et satisfactio per hominem Deum sil pretium? sed sufficit cl solus pro omnibus non evenerint secundum potentiam ordina­ $.1«. mortuus : quia super omnes esi Deus. 8. Leo riam, sed absolutam, et necessariam ad Magnus in serm. 12 de passione : Quia exeeutionem tanti mvsterii. Eodem modo W nulla sanctorum merita conditionem poterant se gerit in q. 28, de Veritat. art. 2, et lib. illatx mortis evincere, venii de calo medicus 3, sent. dist. 50, quæst. 1, art. 2, ubi in­ D.FiP singularis. D. Fulgentius lib. de Incarnatio. quit · .Id hoc ut satisfactio esset condigna, 5··’· cap. 4 : Nullatenus humana natura ad aufe­ oportebat, quod haberet virtutem infinitam, rendum peccatum mundi sufficiens, atque quia peccatum pro quo fiebat, habebat infini­ D An- idonea fieret, nisi unione verbi Dei. D. Antatem quandam ex tribus. Primo ex infinitate «da. icU selmus lib, 1 Cur Deus homo cap. 25 : Si majestatis divina' in quanlum offensa fuerat ponimus Christum non esse, nullo modo po­ per contemptum inobedienlia' : quanto enim test inveniri salus hominis. Similia proferunt major est, in quem peccatur, tanto est gra­ D.Ea- S. Eucherius homil. 11, dePasch. D. Gre­ vior culpa, etc. Et art. 4, inquit : (Urum rteriis. gor. Magnus 3 Moral, cap. II. Cassianus fuerit possibilis alius modus satisfaciendi D. Gre'pr.' lib. 5, delncarn. cap. ult. Damianus serm. i scilicet præter modum, quo Christus Dode 8. Victore. Blesensis in carm. de Euminus. Deus, et homo satisfecit) et respon­ D.??- cbar. cap. 3. Richard. Viet. lib. de Indet in hunc modum : Dicendum, quod quan­ ίΧ carnat· ^ρ. 8 et alii Patres, quos prolixum Distat tum est ex parte Dei, fuit alius modus nostræ iesffl· esset referre. Nec vis horum testimoniorum L__ liberationis possibilis : quia ejus potentia li­ ώ. labefactari ulla ratione valet ex eo, quod Ertirmitata non est : quem si elegisset 'condo­ dis Patres videntur in eis loqui de peccato ori­ nando videlicet omnino gratis offensas), Tid. ginali, sive totius naturæ. Nam hoc pecca­ convenienlissimus fuisset. Non tamen habuis­ tum non est intensive majus, quam alia set rationem redemptionis, sed liberationis peccata mortalia : ct qui pro uno mortali tantum : quin liberatio non fuisset facta per posset satisfacere ad æqualitatem, posset solutionem pretii. Et in eodem scripto ad pro omnibus, ut infra anum. 125 dicemus, Annibal. dist. 20, art. 3, ait : .Von potuit ït'eaa- Confirmatur ex generali Scholasticorum, genus humanum aliter redimi, nisi per in­ ;^Ei et Theologorum consensu, qui suaauclocarnationem, (tpassionem alicujus persons j Ts«- ritate plurimum roboris nostræ assertioni kfi. adjiciunt,ut non tam videatur opinio, quam divinæ. Idemque frequenter repetit aliis lo­ cis. S. Doctori suscribunt unanimiter disci­ sententia communis. Sic enim docent D. puli statim referendi. Bonavent. in 3, dist. 20, quæst. 3. Ri117. Probatur primo conclusio auctori­ Prisw chardus quæst. a princip. Durand, quæst. tate sanctorum Patrum qui illam non obs­ foüà2 et in 4, dist. 15, quæst. 1. Gabriel in 4, menus cure docent, dum probant necessitatem, et dist.-14, quæst. i, art. 2, post 5, concl. convenientiam Incarnationis. D. Iræneus D. IreMajor ibidem quæst. 2 ad 3 dub. Almailib. 3 adversus hæreses : Qua enim ratione new. nus dist. 15, quæst. 1, art 2 et alii. Idem filiorum adoptionis participes esse possemus, eliam docent Altisiodorens. lib. 3, summa nisi per filium? D. Basii, ad illa verba : Ite- D.tai tract. 1, cap. 8. Abulensis quæst. 17, in dimelhomo. Ex Psal. 28 : Aon homo nudus, d prolog. Malthæi, et Exodi 34, quæst. 7. Me­ sed homo Deus Jesus Christus : quia nullus dina Complutensis cod. de pœnit. tract. 3, alius poterat condignum offerre pretium. D. quæst. I. DrieJo de Gaptivit. generis hu­ ! Athanas. in serm. de passione, et cruce d. Aiu§π· mani tract. 2, cap. 2, part. 3, art. 6. Vega I Domini : Cum videret malitiam intolerabi­ ms lib. 15, super Concil. Trident cap. 4 in Coinnunuj, el vera D. Thom. sententia lem, nec mortale genus idoneum esse, quod fine. Idem unanimiter tradunt omnes ThoI morte desisteret, nec panam malorum suorum defenditur. mist. Capreol, in 4, dist. 15, quæst. 1, art. persolvere posset : nam excessus maliliæ ex­ 1. concl. 1, art. 3 ad argum. contra 1 116. Dicendum est primo repugnare, cedebat omne supplicium, etc. Et infra : J’iconclus. Paludanus in 3, dist. 20, quæst. densque Salmanl. Curs. theolog. tom. XIII. ή 1 I 2, art. 2. Cajetan. ubi supra, et in com: merit, art. 2. Ferrara 4 contra gentes cap. I 54. Medina in hoc art. 2. Alvarez disp. 6. Nacarius controvers. 4. Arauxo dub. 2 a num. 26. N. Cornejo disp. 4, dub. 1 et 2. ] Cabrera disp. 12. Joann, a 8. Thom. disp. ■ I, art. 2. Godai disp. 2, £ 2 et G. Gonet ! disp, 4, art. I. N. Philippus disp. 2, dub. i 5 et 6. Joannes Prudentius disp. 3, dub. 4, sect. 1. Parra disp. 1, quæst. 5, art. 2 et alii, quos prolixum est referre. Idem I denique docent alii Theologi (licet alias sententias D. Thom, deserere soleant) Vasquez in præs. disp. 4, cap, 2. Suarez disp. I 4, sect. 9. Lugo disp. 5, sect. 4 et 8. Vaj lenlia disp. 1, quæst. 11, puncto 5, quæsito 3. Lessius lib. 13, de divinis perfect, num. 181. Peltanus lib. de satisfact. sect. I. Ragusa disp. 3, § 6. Pesantius, disp. 4. I Lorca disp. 4 et 6. Kelisonus dub. 3 et alii plures apud ipsos. Et quamvis eorum aliqui, præsertim antiquiores, videantur lo­ qui de satisfactione perfecta secundum riI gorem justitiæ, merito tamen pro nostra assertione referuntur : quia ut negent puro homini satisfactionem perfectam, præcipue moventur ex eo, quod censent satis­ factionem ejus esse inæqualem gravitati divinæ oflensæ. Quinimo Scotos, qui pro contraria opinione referri solet, illi non suffragatur, ut recte ostendit Lorea dub. 2, num. 12. 118. Ratio unica, et fundamentalis nos- R3tiOrx træ assertionis (aliis relictis, quæ ineffi- D.Tliom caces sunt), desumitur ex D. Thom. locis supra relatis, et potest ita proponi : quo­ niam ad satisfactionem æqualem (æqualitate quantitativa, et arithmetica, de qua loquimur) requiritur, quod lanius sit valor satisfactionis in esse satisfactionis, quanta est gravitas offensæ in esse offensæ : sed repugnat, quod purus homo eliciat satis­ factionem tanti valoris, quanta est gravi­ tas offensæ Dei : ergo repugnat, quod homo purus satisfaciat ad æqualitatem pro gravi Dei offensa. Major constat ex supra dictis num. 104. Minor vero ostenditur : quia offensa Dei habet gravitatem simpli­ citer infinitam ex divina majestate inju­ riata, ut constat ex dictis dub. præced. Sed repugnat, quod purus homo eliciat satis­ factionem tanti valoris, ut illi gravitati adæquetur ; cum prædictus valor ex prin­ cipio, subjecto, et aliis capitibus limitetur ; » ergo repugnat, quod purus homo eliciat satisfactionem tanti valoris, quanta est gravitas offensæ Dei. G 8 DE INCARNATIONE 119. Sed objicies : non repugnat, quod Deus producat infinitam gratiam in puro homine, quem proinde constitueret infinite sibi gratum ; sed satisfactio ab eo oblata esset valoris simpliciter infiniti, utpoto a supposito infinite grato procedens, sicut de satisfactione Christi Domini diei solet : ergo non repugnat, quod purus homo eli­ ciat satisfactionem simpliciter infinitam. Et confirmatur : quia Adamus peccando meruit de condigno, ut omnes homines privarentur gratia, seu justitia originali : ergo pariter posset non peccando mereri de condigno, ut omnibus daretur gratia : quod absque infinito valore meritorio fieri non valet : et consequenter non repugnat, quod purus homo habeat in suis operibus valorem simpliciter infinitum. Dissolvi­ Ad objectionem respondetur negando tur. antecedens : repugnat enim, quod detur;n actu qualitas simpliciter infinita, ut recte probant N. Complut, abbrev. in lib Physicor. disp. 18, quæst. 6. Et profecto si esset possibilis in actu gratia accidentalis simpliciter infinita; de facto daretur in Christo Domino utpote valde decens sum­ mam ejus dignitatem ut plures valde pro­ babiliter tradunt : quod tamen non ita con­ tingit, ut infra suo loco ostendemus, et constat ex dictis Tract. 19, disp. 5, dub. I. Sed addimus, quod licet admitteretur prædicta gratia, adhuc opus hominis non esset infiniti valoris simpliciter : quia gra­ tia non dignificaret opera per modum sup­ positi, sed per modum habitus simul in­ fluentis cum potentiis, quarum influxus semper esset limitatus, cum ipsæ linita· sint. Unde sicut de facto opera ab homine justo elicita non semper adaequant inten­ sionem, et valorem gratiæ habitualis; sed commensurantur actuali ejus, et potentia­ rum influxui, ut infra dicemus num. 205, sic contingeret in prædicto casu. Ad confirmationem respondetur ex dic­ tis Tract. 16, disp. 6, num. 27 et num. 56, negando consequentiam : quia gratia non fuit promissa Adæ filiis dependenler ab ejus merito ; sed omnino gratis, et mi­ sericorditer sub conditione tamen, quod xidam non ederet de ligno prohibito. Unde non sequitur, quod si Adam non peccasset, mereretur nobis gratiam; sed solum, quod poneret conditionem, sub qua gratia nobis promittebatur : minus quippe est adimplere conditionem adeo facilem, quam elicere actum meritorium tanti boni. Esto tamen, quod posset me Phrni i.l-jfflio. reri gratiam; non inde sequitur, quod possit, aut potuerit satisfacere ad æqualitatem pro offensa Dei, ut infra magis ex­ plicabimus a num. 141. 120. Objicies secundo : quia potuit Deus producere ab æterno Angelum cum obJ :.rw. Respondetur negando assumptum, sive omnes illos Autores, qui ex una parte ne­ antecedens, ad cujus probationem vel ne­ gant gravem Dei offensam esse simpliciter ganda est major, vel ea, et minori omissis, infinitam, et ex alia parte affirmant purum neganda est consequentia : nam licet ex hominem non posse pro illa æqualem satis­ genere non repugnet, quod res ordinis factionem offerre. Posterior hujus asser­ inferioris adæquet in valore morali rem tionis pars liquido colligitur ex priori : ordinis superioris, fieri tamen potest, quod quam communiter docent Thomistæ supra aliqua res sit ordinis adeo superioris, ut relati num. 33. per alias res inferioris -ordinis finitas, vel Et quoad singula, quæ continet, suade­ Minus ­ infinitas adæquari non valeat. Et sic con­ tur : nam quod purus homo nequeat æqua- conse quens tingit, quando superior ordo est divinus, ; liter satisfacere pro offensa propria, si linita aliqûoruin et increatus : quippe nullæ ros crcatæhunc simpliciter est, nequit provenire ex eo, doctrina. adæquare valent. Qua de causa omnes pos­ quod homo non possit solvere debitum ca­ sibiles operationes person® crcatæ, licet in rendi primo auxilio ad satisfaciendum infinitum multiplicentur, non sunt æquales necessario, ut Vazquez discurrit : quia vazqccz. in valore morali uni tantum operationi mo lo non loquimur de satisfactione pro Christi propter superioritatem, quam habet toto debito ex culpa contracto, sed de sa­ ex conjunctione physica ad personam tisfactione pro offensa passiva Dei : suppo- * 81 DE INCARNATION E. sita autem remissione illius prioris debili, satisfactione pro toto debito, quod pec­ et quoû homo sii constitutus in gratia, cando contraximus, sed do satisfactione nulla est ratio, cur non possit olicero ac­ pro offensa, sive injuria Deo irrogata : tum tanti valoris, ut Dei olïensam ad®· ergo concesso, quod homo nequeat satis­ quot, si semel supponitur, quod illa sit facere pro culpa, seu macula, quam remis­ finita simpliciter : ergo posset purus homo sam per gratiam sanctificantem supponit, pro offensa propria satisfacere ad aequali­ ut ratio hujus Auctoris probat ; adhuc dis­ tatem. Quod fuse ostendimus dub. præccd. cutiendum restat, utrum possit satisfacere a n. 57. j ad æqualitatem pro offensa Dei. Et pars Nec iterum illa impotentia provenire nhgaiiva prœdicto argumento minimo pro­ posset ex eo, quod offensa Dei esset supe­ batur. Unde omnia argumenta, quibus rioris ordinis, ut vult Suarez : lum quia si i ipse, et nos utimur contra Vazquez assooffensa non esset simpliciter infinita, non ; rentem non posse purum hominem satis­ esset superioris ordinis ad actum v. g. clia- facere ad æqualitatem pro peccato, quia, ritatis; sed eadem superioritate gauderent satisfactio supponit remissum debitum ca­ rendi auxilio ad eliciendum satisfactionem attingendo Deum per modum objecti. Tum necessario : possunt, et debent contra quia licet offensa aliquam superioritatem haberet, tanta minimo esset ut per actus hanc rationem formari. supernatural»» valde perfectos, et intensos Secundo: quia ut supra num. 2G obser­ exæquari non posset, ui late probavimus vavimus, pro culpa, sive macula peccati loco cit. a num. 61. non. debeiur satisfactio, sel pœna : hæc Nec tandem prædicta impotentia potest enim est, quæ directe, et per se contra desumi ab absurdo, quod homo potens t culpam ordinatur, ut reparet ordinem, et «•qualiter satisfacere redderetur proclivior | rectitudinem rationis, quæ ista destruxit. ad peccandum, ut iheologizal Lugo : quia j Præsertim cum satisfactio sit actus, quo alterius bono consulimus, reparando quod hoc non arguit impotentiam intrinsecam, sed al summum molivum extrinsecum ab eo prius ablatum fuerat : culpa autem, (et quidem insufficiens), ne Deus concur­ sive macula est malum ipsius peccantis, rat cum homine puro ad æqualem satis­ quod non satisfactione, sed alia via tollen­ factionem, ut constat ex dsctis loco cit. dum est. Unde satisfactio non ad delendum maculam, sed ad recompensandum pro num. 69, ubi plures impugnationes expen­ dimus, quibus pnedicii dicendi modi ever­ offensa dirigitur. Ergo concesso, quoi homo requeat satisfacere improprie pro tuntur. 123. Sed ex alio capite designat hanc culpa, seu macula; sed hanc, ut eliciat impotentiam Godoi disp. 2, Jj 3, in princi­ actum satisfactorium, destructam per gra­ tiam sanctificantem supponat: adhuc locus pio, ubi primo probat purum hominem non posse ad æqualitatem satisfacere ob infini- ; relinquitur, ut possit satisfacere proprie talem offensæ. Secundo quia satisfactio pro offensa : et illo argumento non con­ vincitur, quoi in hoc sensu nequeat ad condigna debet procedere a subjecto grato, æqualitatem satisfacere. atque ideo supponere peccatum remissum : 124 Terlio : quia si prædictum argu­ sed eo ipso nequit pro illo satisfacere; cum mentum aliquid probaret, suaderet utique satisfactio ordinari nequeat ad debitum hominem non posse satisfacere pro peccato jam extinclum : ergo repugnat, quod pu­ rus homo satisfaciat a 1 æqualitatem pro ! non solum satisfactione perfecta, et ad culpa propria mortali. Qua· rato cum pro­ «•qualitatem, sed neque satisfactione imper­ ponatur tanquam diversa ab illa inter fecta, et proportionali : quod est falsum, Thomislas communi, quæ ex infinitate of­ et contra communem sententiam ipsius Go­ fensæ desumitur, debet independenterab illa doi, et aliorum Thbmistarum, ut constat proce Iere : et subindo convincere, si quid ex dictis n. 108. Sequela ostenditur : quia probat, purum hominem non posse pro non solum satisfactio perfecta, et ad æquaoffensa propria ad æqualitatem satisfacere litalem, sed etiam satisfactio imperfecta, et licet hæc sit linita simpliciter. proportionalis procedit agratiasanctificante, Cætorutn prædicta ratio nec convincit, ; ut diximus n. 111, et subinde supponit peccatum in ratione maculæ per ipsam re­ nec probat ; sed potest pluribus refelli, ex quibus motivum, cui lidil, facile simul missum : ergo sicut ob hanc rationem ne­ diruetur. Primo quia, ut sæpius contra quit dari satisfactio perfecta pro culpa, ita Vazquium diximus, hic non loquimur de nec dari poterit imperfecta pro eadem culpa satisfactio. DISP, J, DDB. V. • satisfactio. Probatur consequentia : natn ulriquo satisfactioni commune est non posse satisfacere pro eo, quod supponit remissum : sicut meritum (ut hujus Auto­ ris exemplo utamur) non meretur; quod ante ipsum necessario præsupponitur. Cujus impugnationis vis potest aliter declarari : quia non obstante, quod satis­ factio imperfecta supponat maculam pec­ cati ablatam per gratiam, a qua procedit; potest nihilominus satisfacere imperfecto pro peccato : ergo licet satisfactio perfecta supponat maculam peccati ablatam per gratiam, a qua elicitur; poterit tamen sa­ tisfacere perfecto pro peccato, si illud alias non supponatur haboro gravitatem simpli­ citer infinitam. Probatur consequentia : nam i leo possumus satisfacere imperfecte pro peccato, licet satisfactio imperfecta supponat ablationem maculæ faciam per gratiam, a qua procedit ; quia in peccato praeter maculam datur offensa passiva Dei, pro qua satisfieri debet; et inter ablatio­ nem maculæ, ct ablationem olfensæ potest mediare satisfactio imperfecta, ut num. 113 explicuimus : sed eadem ratio militat in perfecta satisfactione, si semel offensa non est simpliciter infinita : quippe quæ posset supponere peccatum ablatum in ra­ tione maculæ per gratiam sanctificantem, et supponi ad ablationem peccati in ra­ tione offensæ : ergo si hujusmodi offensa non est infinita simpliciter, poterit purus homo satisfacere perfecte, et ad æqualita­ tem pro illa. Quarto refellitur prædictus dicendi mo­ CwliHUO dus: quia communis Thomistarum senten­ BMjaU> tia est virtutem poenitentiae ordinari ad Kl. satisfaciendum pro offensa in Deum com­ missa, et hac ratione esso quandam spe­ ciem justitiæ ; cujus actus sufficienti modo praecedit offensam, ad quam satisfactorie delendam ordinatur. Dicunt tamen esse justitiam imperfectam, sive partem non subjectivam, sed potentialem justitiæ, quia deficit ab æqualitate in satisfaciendo, cum non reddat æquale pro offensæ debito. Quæ in».«t doctrina D. Th. infra q. 85, art. 3 cum seq. Ergo quod pœnitontia deficiat a perfectione justitiæ, minime provenit ex eo, quod necessario præsupponat gratiam sanctificantem, a qua dimanat, et conse­ quenter peccatum per eam ablatum ; sed provenit ex eo, quod non exhibet satisfac­ tionem leqoalem offensa; Dei ob hujus in­ finitatem : ergo vice versa si offensa esset simpliciter infinita, et per satisfactionem a | 85 pamitontia oblatam oxæquabiiis; pœnitentia esset perfecta justitia offerens æqua­ lem, et condignam pro prædicta offensa satisfactionem ; licet supponeret peccatum in ratione maculæ per gratiam sanctifican­ tem remissum. Declaratur hoc amplius : quia poeniten­ tia habet sufficientem præcedentiam res­ pectu offensa; Dei, ut posait pro illa offerre satisfactionem : alias poenitentia nullo modo esset satisfactiva pro peccato, sed tantum pro prona ; quod esse falsum tradit ipse Godoi n. 208 relatus, et constat ex ibidem dictis. Ergo quod actus pœnitentiæ sit satisfactio perfecta, vel imperfecta non provenit ox eo, quod supponat, vel non gratiam remittentem maculam peccati; sed ex eo, quod adæquelur, vel non offensa? passivæ Dei in æslimationo morali. Sed si offensa non esset simpliciter infinita, nulla esset ratio, cur satisfactio puri homi­ nis non posset illi adæquari, ut contra Autores relatos n. 112 ostendimus : ergo nisi dicamus offensam Dei esse simpliciter in­ finitam, fateri debemus quod purus homo possit pro offensa Dei a se commissa ad æqualitatem satisfacere : quæ erat prima pars nostræ assertionis. 125. Secundavero pars assertionis, nem­ Alia pe, data illa suppositione, posse purum ho­ conclubiouis minem satisfacere ad æqualitatem pro gravi pars offensa commissa ab alio, etiam ostendi- ostendi 1 tur. tur : nam opus ab eo elicitum posset adæquare in æstimatione morali gravitatem prædictæ offensæ, siquidem supponitur esse finita simpliciter : aliunde vero prædictum opus procedere ab homine justo, illudque dirigente ad hujusmodi satisfactionem : ergo purus homo posset pro offensa ab alio commissa satisfacere ad æqualitatem. Nec defectu pacti hæc satisfactio redderetur impossibilis : quia optimo posset Deus cum homine justo pacisci, ut loco gloriæ, vel augmenti gratiæ, quæ per suos actus sibi mereretur, alteri homini, quem vellet, re­ mitteretur offensa. Ergo nisi hæc suppona­ tur simpliciter infinita, poterit unus purus homo pro offensa alterius satisfacere per­ fecto. In qua parto suadenda non amplius immoramur : quia illam ex professo osten­ dimus Tract. 16, disp. G, dub. 2 per totum, ubi probavimus non repugnare, quod unus homo justus mercatur alteri do condigno primam gratiam justificantem : et varias aliquorum evasiones, quæ hic repræsentari possent, confutavimus. Et profecto hanc partem evincunt non '4 • «il 86 •/F. DE INCARNATIONE. inefficaciter ea, qua' de foeto contingunt : potest enim justus aliquid alteri de con­ gruo mereri; potest etiam pro pœna tem­ porali alterius satisfacere, ut communiter omnes admittunt : eo quod hujusmodi effectus non excedunt vim meritoriam, aut satisfactoriam operum justi, et adest simul promissio, vel pactum ex parte Dei. Cons­ tat autem, quod si offensa mortalis non esset simpliciter infinita, sed determinat i', et certa? gravitatis : minime excederet valorem satisfactorium operum, quæ jus­ tus elicere valet ; et aliunde posset acce­ dere pactum, quo Deus ob praedicta opera decernat remittere offensam alterius : nulla quippe repugnantia in his apparet. Ergo data hypothesi, quod gravis offensa Dei non sit simpliciter infinita; consequenter « dicendum est, quod homo purus possit pro praedicta offensa ab alio commissa satisfa­ cere ad æqualitatem. Ultima Ex quibus ultima assertionis pars, nempe l-ars as£rtfo- posse purum hominem in tali suppositione ms son • satisfacere ad æqualitatem pro peccato ori­ ditor. ginali in ratione offensæ, facile ostendi­ tur : quia peccatum originale in ratione offensæ non est majus intensive, quam omne aliud peccatum actuale, vel perso­ nale ; sed homo purus posset ad æqualita­ tem satisfacere pro offensa cujusvis alte­ rius peccati actualis proprii, vel alieni ; sed prædicta offensa-non est simpliciter infinita, utconstatex hactenus dictis : ergo pariter posset satisfacere pro peccato ori­ ginali. Confirmatur præclndendo tacitam res­ ponsionem : quia licet peccatum originale addat supra personale infinitam quandam extensionem ob infinitatem eorum, qui in Adam peccaverunt ; nihilominus hæc etiam extensio posset ad æqualitatem compensari per satisfactionem puræ creaturæ. Si enim hæc fuisset producta ab æterno, posset in singulis annis temporis imaginarii æternitati correspondentis elicere tot a tus satisfactories, quot requiruntur, et sufficiunt ad compensandum æqualiter pro offensis originalibus illorum hominum, qui in sin­ gulis annis nostri temporis concipiuntur. Supposito enim quod nulla offensa sit gra­ vitatis simpliciter infinita? ; poterit quælibet earum per actum determinati valoris ad æqualitatem compensari, v. g. offensa habens gravitatem, ut centurn per actum habentem valorem satisfactorium ut cen­ tum, vel eo amplius : et sic de reliquis, et de tota illarum collectione. Cum ergo actus satisfaclorii, qui per singulos annos de hoc nuncusque ad æternitatom a parto ante potuerunt elici, non sint pauciores, quam parvuli, qui singulis annis genera­ buntur usque ad finem mundi, vel generari possunt ad hoc nunc usque ad æternitatem a parte post : plane sequitur, quod præ­ dicta creatura ah æterno producta, et illos actus satisfactorios singulis annis eliciens haberet nunc valorem satisfactorium suffi­ cientem, et condignum ad satisfaciendum æqualiter pro omnibus offensis originali­ bus, quœ singulis hominibus correspon­ dent. Et consequenter peccatum originale, si ssmel in ratione ofiensæ asseritur sim­ pliciter finitum ; nec intensive, nec exten­ sive excedit vim satisfactivam puri homi­ nis. 126. Sed oppones : nam D. Thom in i, Ob? * ex Ü. dist. 15, q. 1, an. 2, in respons. ad ult. in­ Th-jsi quit : Dicendum, quod etsi originale pecca­ tum minus habeat de ratione peccati, quam actuate’, tamen est gravius, quia est totius natura' infectio : ideo per unius hominis puri satisfactionem expiari non potuit, sicut actuale. Ubi duo asserit S. Doctor, quæ doctrinæ traditæ contradicunt : primo pec­ catum originale esse gravius, quam ac­ tuale : S:cuudo satisfactionem sufficientem ad expiandum actuale peccatum non suffi­ cere ad delendum originale. Ergo contra illius sententiam affirmamus, quod origi­ nale non est intensive majus, quam ac­ tuale, vel personale. Et rursus ex eo, quod in præmissa suppositione purus homo pos­ sit pro actuali satisfacere ad æqualitatem , minus recte colligimus, quod eodem modo poterit pro originali satisfacere. Respondetur negando utramque conse- nespe:quentiam : nam in primis cum D. Thom, «ο. asserit peccatum originale esse gravius, quam actuale, loquitur de gravitate, sive majoritate extensiva, ut satis aperte con­ fiai cx ratione, quam subjungit, quia est totius naturæ infectio. Quod vero non exce­ dat intensive quodlibet aliud peccatum actuale, seu personale, ut supra asserui­ mus, non solum tradit, sed ex professo probat idem 8. Doctor 2,2, quæst. 163, art. 3, his verbis : Duplex gravitas in pec­ cato attendi potest. Una quidem ex ipsa specie peccati, sicut dicimus adulterium esse gravius peccatum simplici fornicatione. Alia autem est gravitas peccati, quæ attenditur secundum aliquam circunslanliam loci, vel personæ, aut temporis. Prima autem gravitas essentialior est peccato, et principalior : unde DISP. I, DUH. V. unde secundum eam magis peccatum dicitur grave, quam secundum aliam, Dicendum est igitur, quod peccatum primi hominis non fuit gravius omnibus aliis peccatis humanis secundum speciem peccati. Etsi superbia secundum suum genus habeat quandam excellentiam inter alia peccata; major ta­ men est superbia, qua quis Deum negat, vel blasphemat, quam superbia, qua quis inor­ dinate divinam similitudinem appetit : qua­ lis fuit superbia primorum parentum, ul dictum est. Sed secundum conditionem per­ sonarum peccantium illud habet maximam gravitatem propter perfectionem status ipso­ rum. Et ideo dicendum est, quod illud pec­ catum fail quidem secundum quid gravis­ simum, non tamen simpliciter. Et similia babet in resp. ad 3. Unde vel dicendum est priorem sententiam retractasse in pos­ teriori scripto ; vel, (quod verius est) in priori loquutum fuisse de sola gravitate extensiva, et secundum quid. Unde stat doctrina supra tradita, quod si purus homo æsset satisfacere ad æqualitatem pro quoibet peccato personali alieno ; pariter posset satisfacere pro quolibet originali, sive istud consideretur ut originans in Adam , sive ut originatum in ejus filiis. Deinde cum S. Doctor affirmat originale non potuisse expiari per satisfactionem unius puri hominis, sicut actuale : non lo­ quitur de satisfactione æquali æqualitate quantitative, et perfecta : (hæc quippe in ejus sententia pro nullo peccato mortali datur, ut constat ex supra dictis) : sed de satisfactione imperfecta, et proportionali. Et propterea non resolvit difficultatem per respectum ad potentiam absolutam, sed per ordinem ad præsentem providentiam. Unusquisque enim connaturalitcr loquendo majorem proportionem hal et, ut ex di­ vina gratia satisfaciat saltem imperfecte pro peccato proprio, quam ut satisfaciat pro peccato alieno, et præsertim totius na­ turæ. Unde merito asserit D. Tho. quod originale nequit per satisfactionem expiari, sicut actuale. Sed facta suppositione (ipsi et nobis impossibili), quod gravitas pec­ cati mortalis sit undequaque simpliciter finita, et quod purus homo possit pro pec­ cato personali proprio, aut alieno ad æqua­ litatem satisfacere; non negat S. Doctor, quod eodem modo posset satisfacere pro originali : nec in hoc sensu versat prædictam difficultatem. Quod si hæc colli­ gere, et concedere alicui videantur absurda 87 (ut revera sunt), inde magis cognosce falsitatom sentenliin asserentis peccatum mor­ talem nullam importare gravitatem simplici­ ter infinitam, vel in ratione malitia?, vel in ratione offensa; Dei : nam ex illo as­ serto cuncta, qute inferimus, satis liquido colliguntur. 127. Major difficultas potest esse circa Qoid dicen­ omnia peccata actualia sive personalia to­ dam de tius mundi : unde meditato illa non com- sâtuftéprehendimus in nostra assertione. Nam ex tione 1 omnipro una parte videtur quod purus homo potue­ peeeafo rit pro omnibus illis satisfacere, si semel actnuli. eorum quodlibet finitam gravitatem impor­ tat; sicut exemplo peccati originalis in­ ficientis totam naturam confirmari potest. Ex alia vero parte id apparet impossibile ob infinitam multitudinem peccatorum actualium se excedentium in gravitate : Præsertim cum Clemens VI in Extravag. Unigenitus de pœnit. et remiss, et com­ muniter Theologi attribuant Christo Do­ mino, quod potuerit satisfacere ad æqua­ litatem pro totius mundi delictis ob infinitam ejus dignitatem personalem : qua certum est omnem puram creaturam destitui. Sed opus est distinctione : nam possumus Resold lio. loqui vel de omnibus peccatis mortalibus, quæ reipsa erunt usque ad finem mundi ; vel de omnibus peccatis mortalibus absolute possibilibus. Et in priori sensu dicendum est, quod pura creatura posset pro illis adæqualitatem satisfacere, si semel nullum eorum importat gravitatem simpliciter in­ finitam. Quod ratione supra posica con­ vincitur : nam pura creatura producta ab æterno potuisset elicere tot actus satisfac­ torios, quot erunt peccata usque ad finem mundi, cum hæc sint numero finita : rur­ sus quilibet actus satisfactorius posset adæquare gravitatem cujusvis peccati ; cum hæc in singulis supponatur finita simplici : ter idemque apparet in tota peccatorum fu­ turorum collectione comparative ad collec­ tionem actuum satisfactionis, qui potuerunt in pura creatura præcedere : hæc igitur posset ad æqualitatem satisfacere pro cunc­ tis peccatis mortalibus, quæ erunt in mundo. 128. At in secundo sensu contrarium dicendum est : nam licet nullum pecca­ tum simpliciter infinitum sit, nihilominus collectio peccatorum possibilium non so­ lum est infinita, sed etiam infinities infi­ nita : atque ideo excedit in multitudine collectionem actuum satisfactionis, qui ab 88 DE INCARNATION F. una creatura etsi ah aeterno producta elici possunt : certum quippe est plures esse actus peccaminosos, qui ab omnibus crea­ turis rationalibus fieri valent, quam actus sati*factories quos unica creatura potest elicere. Unde licet utrubique adsit infini­ tas multitudinis; nihilominus multitudo peccatorum possibilium est major quan­ titative, et quoad numerum : idemque proponionabiliter dicere oportet de gravi­ tate offensionis, quæ ex illa multitudine resultat, et cui satisfactio adæquari debe­ ret Nulla ergo pura creatura posset satis­ facere ad aequalitatem pro omnibus pec­ catis possibilibus; licet quodlibet eorum solum haberet finitam simpliciter gravita­ tem. Christus autem obtulit satisfactionem condignam, et superabundantem non su­ ium pro peccatis mortalibus, quæ erunt usque ad finem mundi ; sed etiam pro omnibus possibilibus : nec ad id opus ha­ buit multitudine actuum ; sed unica opera­ tione pro omnibus quoad sufficientiam sa­ tisfecit. Nec tandem ut id asseramus, indi­ gemus suppositione falsa, quod peccatum sit gravitatis simpliciter Gnitæ ; sed idem affirmamus in vera, et thomistica supposi­ tione, quod peccatum sit simpliciter infi­ nitum in ratione offensæ Dei. Et hæc est excellentia, quam Clemens VI et Theo­ logi deferunt Christe Domino ob infini­ tam, et increatam dignitatem personalem ipsius. ;.· i (&|> fSffl rOB Sivjj igfl HHB&IS Eff· SR» τΟέ MB > . rari, utputa, quod in venialibus report tur sua utcumque macula, et offensa passiva Dei, de quo loco cit. num, 301, quod de­ leri non possunt absque aliqua intrinseca mutatione subjecti, de qua num. 305, quod broc mutatio fieri debet non por solii dona habitualia, naturalia, vel supernaturalia, sed mediante aliqua operatione su­ pernatandi, qua» formaliter, vel virlualiter sit actus charitatis, do quo num. 31? et 332, pluraque alia ibi dis­ cussa, atque digesta reperiet, quæ hic promittere oporteret. Sed illis ex eo loco suppositis, dubitari potest primo, utrum purus homo queat ad æqualitatem satis­ facere pro peccato veniali proprio ? Ad quod respondetur affirmative, cum communi sententia, quam referunt, et se­ quuntur Vasquez, disp. 3, cap. 3. Suarez disp. 4, sect. 9. Lorca art. 2, disp 5. Joann. aS. Thom. disp. 1, art. 4. Godoi, disp. 4, S 10, num. 39, et alii. Cui resolutioni a fortiori subscribunt Autores qui docent purum hominem posse satisfacere ad æqua­ litatem pro peccato mortali. Probatur bre­ viter ex hactenus dictis : quia tunc homo satisfacit ad æqualitatem æqualilate quan­ titative, et perfecta, quando offert satisfac­ tionem tanti va'oris in æstimatione mo­ rali, quanta erat gravitas offensæ, quam récompensât, ut num. 102 vidimus : sed homo purus potest offerre hujusmodi sa­ tisfactionem pro peccato originali a se commisso : ergo potest satisfacere ad æqua­ litatem pro illo. Minor suadetur : nam peccatum veniale, cum sit levis offensa Dei, non importat gravitatem simpliciter Incidenlis quaestionis decisio. infinitam, sed certam, et non admodum magnam, ut num. 44, et 99 statuimus: Dotium 129. Licet materia propria præsentis Miïlüc- dubii sit per se satisfactio pro peccato sed homo potest elicere actum satisfactotioieu) mortali : quia tamen exposuimus, quali- rium tanti valons, ut pnedictam gravita­ tem adæquet, et excedat : quippe designata veniali- ler homo satisfaciat de facto pro peccato 1his· mortali proprio, qualiterqne satisfacere qualibet determinata mensura, nulla est possit absolute pro aliis peccatis mortali- ratio, cur homo nequeat elicere actum, bus alienis, sive originale, sive personalia qui tam physice, quam moral it er illam sint; consequens est, (ne vel ex parte to- superet : ergo homo purus potest offerre tam hanc materiam intactam relinquasatisfactionem tanti valons, quanta erat mus, quamvis per se ad Tract, de poenigravitas offensæ venialis. tentia pertineat) ut videamus, qualiter Confirmatur : nam si peccatum mortale homo satisfaciat, aut satisfacere possit pro in ratione offensæ non esset simpliciter peccatis venialibus? Pro cujus dubii perinfinitum ; posset purus homo satisfacere fectiori luce, et resolutione recolat lector, pro illo ad æqualitatem, ut | præced. quæ ex professo scripsimus Tract. 15, disp. ostendimus : cum ergo peccatum veniale 2, dub. 8, ubi agimus de mutatione inlrin- nec in ratione peccati, nec in ratione seca requisita ad delendum venialia : ubi oflensæ sit simpliciter infinitum ; plane enim plura reperiet, in quibus statuendis, ' sequitur purum hominem posse satisfacere ac suadendis solent alii Antores hic immo- ad æqualitatem pro illo. 130. decisa. DUR. 130. Quod facilius percipietur obser­ vando, quod dupliciter, vel in duplici casu potest intelligi, quod homo satisfaciat pro peccato veniali : primo post instans justi­ ficationis, ut si homo, qui pnesupponilur justus, satisfaciat pro venialibus, quæ vel post justificationem commisit, vel in ipsa justificatione ablata non fuerant : fieri enim optime potest, quod homo justifice­ tur, et mundetur a mortalibus, quin ei venialia remittantur; cum videlicet de istis in ipsa justificatione non dolet. Se­ cundo in ipso justificationis momento, ut si homo eliciat actum valde perfectum contritionis, quo tam mortalia, quam ve­ nialia detestetur, el pro utrisque satis­ faciat. Et quidem in priori casu facile intelligilur, quod homo de facto satisfaciat aliquando perfecte, et ad æqualitatem ; siquidem elicere potest actum satisfactorium, cujus valor gravitatem olfensæ ve­ nialis adæquet, aut etiam superet. In seQ«nia-eundo autem casu Lorca, et quidam alii rçiflîo. censent hominem non satisfacere ad æqua­ litatem : quia vel actus satisfactorii in eo momento existentes non procedunt a gra­ tia sanctificante, vel si procedant ab illa, culpam per ipsam ablatam supponunt, at­ que ideo nequeunt pro ea satisfacere. Sed licet veram judicemus horum Au«na ni». torum resolutionem, minime probamus illorum motivum : tum quia optime cohæret, quod satisfactio pro mortalibus proce­ dat a gratia sanctificante, et supponat maculam peccati per ipsam gratiam des­ tructam : et quod nihilominus præcedat remissionem oflensæ, et satisfaciat pro illa, ut supra explicuimus num. 133 : et hac de causa, nisi infinita gravitas of­ fensio mortalis obesset, posset purus homo satisfacere ad æqualitatem pro illa, ut a n. 123 ostendimus : ergo ex hoc capite nequit homo impediri, ne in eo instanti satisfaciat ad æqualitatem pro venialibus. Tum etiam quia cum ad infusionem gratiæ sanctificantis, et justificationem abso­ lutam non requiratur remissio venialium, vel quod auferatur macula eorum ; siqui­ dem hæc potest cum statu gratiæ com­ poni : optime intelligi valet, quod motus dilectionis, vel contritionis ordinatus ad delendum venialia, et satisfaciendum pro illis supponat gratiam, et justificationem, et tamen non supponat ablationem venia­ lium; sed ea destruat, physice, quidem quoad maculam, et morali ter, sive satisfactorie quoad offensam : quippe omnes 89 isti efloctus possunt ofc gratiam sanctifican­ tem, et justificationem absolutam pnesupponere. 131. Ratio ergo, quare homo in prae­ Melius dicto casu non satisfaciat ad aequalitatem molipro venialibus, est : quoniam unus, et vum. idem actus, v. g. contritionis ordinatur in eo eventu ad satisfaciendum pro venia­ libus, el mortalibus : sed prædictus actus non habet sufficientem valorem ad hujus­ modi effectum ; siquidem nec pro sobs mortalibus ad æqualitatem satisfacit, ut in hoc dub. ostensum est : ergo nec pro venialibus satisfacit ad æqualitatem. Explicatur hoc amplius : nam prædictus actus vel satisfacit pro solis venialibus ; vel pro solis mortalibus; vel pro utrisque simul. Primum dici non potest : nam omnis adultus mundatur a peccato mortali dependenter ab aliqua satisfactione saltem imperfecta, quam offert pro illo, ut constat ex supra dictis n. 113. Si autem dicatur secundum; sequitur, quod pro venialibus nulla tunc fiat satisfactio perfecta, vel im­ perfecta. Si autem ultimum (quod verum est,) eligatur : plane sequitur, quod pro venialibus non perfecte satisfiat : nam cum pro mortalibus tanta satisfactio de­ beatur; quodammodo istud debitum ab­ sorbet exhauritque cunctam satisfactionem, quæ tunc offertur : quocirca imperfecta, inadæquataque relinquitur, ut simul possit ad æqualitatem pro venialibus solvere. Unde vel gratis tunc remittuntur, vel oportet deinceps satisfacere pro illis. 132. Contra nostram, et communem senîenlia resolutionem possunt referri Gerson, Alnostræ mainus, et aliqui ex antiquioribus, qui résolu~ affirmant quodeumquepeccatum, quantum­ boni contra· vis nobis videatur leve, mereri ex natura ria. sua pœnam æternam ; eo quod ex circun- Gerson. Almaistantia personæ offensæ, qui est Deus 11 us. infinitus, importat gravitatem simpliciter infinitam : Deum vero ex sua gratuita misericordia aliquibus peccatis prædictam pœnam remittere, ct in temporalem con­ vertere : quod est peccata ex se mortalia efficere misericorditer venialia. Nam si res ita se habet ; plane sequitur purum hominem non posse ad æqualitatem satis­ facere pro illis peccatis, quæ venialia vocamus, nisi Deus misericorditer et eorum offensam, et reatum gratis relaxet. Sed opus non est occurrere hujus sententiæ motivis : nam eorum præcipuum, de­ sumptum ex infinita majestate personæ oflensæ, diluimus n. 44, et 99, ubi oslen- ; « 90 DE INCARNATIONE. dimus peccatum veniale esse Dei offensam creditor satisfactionem repudiare : dicere autem, quod satisfactio puri hominis obser­ secundum quid : quia non aufert ab eo rationem ultimi tinis supra operantem, sed vet erga Deum omnem rigorem justitiæ solum actualem finalizationem, sive exten­ absurdum est multumque deprimit excel­ sionem supra particulare opus; quod lentiam singularem satisfactionis Christi : tamen eidem Deo ultimo tini habitualiter ergo, etc. j subditur. Aliis vero occurrimus Tract. 133. Sed hœe parum urgent. Ad primum Dfe»: 13, disp. 19, dub. 1. ubi contrariam doc­ respondetur illam vocem gratis, quo utitur li trinam statuimus, recensuimusque diffe­ Apostolus, referri principaliter ad justiliJ | rentias ex natura rei inter peccata mor­ cationem quæ est remissio peccati mortalis, ut constat ex acceptione, et applicaJ talia. et venialia. Unde solum ceperimus, qui directe praedicte resolutioni adverse­ tione Concilii Trid. sess. 6, in decreto c«·.. Pelm tur, M. Petrum de Soto in lib. de instit. justificationis c. 8. Sed licet applicetur de Solo • sacerd. 18, de pwn. ubi asserit hominem etiam remissioni peccatorum venialium i purum nec per contritionem, nec per alios non obstat : quia prædicta remissio actus exhibere condignam pro venialibus semper fit gratis in radice, quatenus ne­ quit Heri sine gratia, quæ nobis datur ut satisfactionem : sed illis suppositis egere adhuc novo favore Dei, qui gratuita con­ satisfaciamus : qua supposita, et non ali­ donatione venialia remittat, cui opinioni ter possumus æqualem satisfactionem of­ Parra. novissime subscribit Parra in praesenti ferre per venialibus. Tract. 1, disp. I, quæst. i, art. 5. Per quod etiam patet ad secundum, Motiva Et probatur primo : quia non solum et tertium : cum enim hujusmodi satisfac­ Muas tionem non exhibeamus, nisi per gratiam, opinio­ mortalium, sed etiam venialium remissio nis. dicitur fieri gratis, ad Rom. 1, utraqne quam Deus nobis misericorditer concedit ; PriiO. enim comprehendit Apost. ut docent Glossa rationabiliter ab eo petimus dimissionem ibidem, et D. Thom, in hac 3 p. q. 83. venialium, hoc est, gratiam, et bonum art. 4 , sed non remittitur gratis, quod sol­ motum, quibus ca satisfactorie delere vitur per satisfactionem æqualem, ut ex possimus : et ob eandem rationem dicun­ terminis liqnet : ergo homo non satisfacit tur venialia dimitti, et condonari, licet ad æqualitatem pro peccatis venialibus. supponant æqualem satisfactionem. Hæc Semdo Secundo : nam in illis verbis orationis vero solum probant, quod in compensatione Dominicae, Dimitte nobis debita nostra, pro venialibus non observetur omnis con­ petimus a Deo remissionem non solum ditio rigorosæ justitiæ; minime vero, mortalium, sed etiam venialium, ut com­ quod non adsit æqualitas ex parte satisfac­ muniter tradunt Patres, et docent Tho­ tionis, quæ ad cæteras conditiones justitiæ miste infra quæst. 87, art. 3 : atqui homo per modum materiæ præsupponitur, ut su­ non indiget oratione, ut impetret id, quod pra observavimus num. 101. per condignam satisfactionem consequi Ad ultimum respondetur, quod posita a valet : ergo nequit exhibere condignam I nobis aequali satisfactione pro venialibus, Tertio. pro venialibus satisfactionem. Ttrlio : quia adhuc potest Deus illam non acceptare peccata venialia non solum dicuntur tolli, utendo titulo supremi dominii, quod habet aut deleri, sed etiam remitti, et condo­ supra omnes res. ut de illis, prout libuerit, nari, ut constat ex communi modo lo­ disponat : quo pacto potest hominem quendi Patrum, et Theologorum : constat justum, etiam post plurima merita de con­ autem, quod ubi intervenit vera, et con­ digno, æterna beatitudine privare : ex digna satisfactio, non datur condonatio, et quo tamen minime colligimus, quod præ­ Qu-irio. remissio : ergo idem, quod prius. Quarto dicta merita non fuerint i'.li præmio æquaet ultimo : quia posita a nobis qualibet sa­ lia, importaverintque jus veræ justitiæ ad tisfactione pro venialibus, potest Deus illud consequendum. At si Deus conside­ illam non acceptare : ergo prædicta satis­ retur ut justus judex, ligatusque legibus, factio est inæqualis, et de se insufficiens. quas sibi ipsi imponit, nequit satisfactioConsequentia patet. Et antecedens suade­ Ï nem pro venialibus oblatam, quæ ut dixitur *. nam si Deus teneretur acceptare præ­ ' mus, æqualis est, insufficientem judicare, dictam satisfactionem, illa non solum vel aliam insufficienti© titulo exigere. esset æqualis, sed observaret etiam omnem Unie licet concedamus necessarium esse rigorem justitiæ ·. ubi enim aliqua condi­ pactum, quo Deus cedat juri supremi domi­ tio ad praedictum rigorem deficit, potest nii, quo posset illa opera absolute exigere, illa DI8P. I i ilia non accoptnndo in sath factionem : imlc taiiiPii non probatur, quod satisfac­ tio non sit do se æqualie, ot sufficiens : quia illud pactum non est gratia supplens ab intrinseco valons defectum in afttisfactiono : quod illius insufficientiam argue­ ret : sed est mora conditio, no illa opera repellantur ab officio satisfaciendi, quod ex «habent. Id vero eorum æqualitati mi­ nime obest, ut exemplo meritorum justi proximo insinuato declarari valet. Aerias 131. Si autem inquiras, an satisfactio iabii ij'ijfi. a justo elicita ad recompensandum pro Iit. peccato veniali proprio sit perfectior, et efficacior ad hunc effectum, quam satis­ factio Christi ? Negativo respondet Suarez disp. 4, sect. 9, in tine : tum quia satisfac­ tio Christi est infinita, atque ideo non so­ lum æqualis, sed etiam superexccdentis valoris : tum quia observat omnes condi­ tiones rigorosæ justitiæ : tum quia habet illam proportionem, quod sicut persona offensa per veniale est infinita, sic satis­ factio pro veniali a persona iniinitæ digni­ tatis procedit. Cui sententiae subscribit Joann, a S. Thorn. ubi supra vers. In pec­ cato autem. Sed oppositum docet Vasquez loco cit. num. 9, idque sibi persuadet : quia efficacior est satisfactio propria ad delendum peccatum veniale, quam satis­ factio Christi : illa ergo est perfectior, feer- quam b:ec. Probatur antecedens : nam ώ isUr il ]SvS homo per satisfactionem propriam emun­ Anto­ datur, et fit formaliter magis justus : quod res» minime habet per satisfactionem Christi, quæ est quid extrinsecum. Et confirmat Vasquez hanc partem : quoniam defectus, qui repræsentantur in satisfactione justi pro peccato proprio, utputa, quod non sit ex propriis, et quod fundetur in gratia cre­ ditoris, etiam militat in satisfactione Christi, ut ipse probare tentât disp. 8, cap. 2 et 3 et 8. Nulla ergo est ratio, ut satisfactio Christi pro venialibus dicatur perfectior, et efficacior quam satisfactio a justo elicita pro venialibus propriis. Cæterum discordia horum Autorum vi­ Lf4T, detur in æquivocatione fundari, quam vi­ tabimus distinguendo in eodem v. g. actu charitatis, quo justus pro venialibus satis­ facit duos conceptus valde diversos. Est enim praedictus actus forma, aut quasi forma inundans, et justificans formaliter a venialibus expellensque eorum macu­ lam : quod praestat physice ob physicam oppositionem, quam habet cum illis venia­ libus, de quibus dolet, et ad quæ des­ DDB. V. 91 truenda ordinatur, ut constat ex dictis tract, 15, disp. 2, dub. 8, § 3. Est etiam prædictus actus satisfactio pro offensis ve­ nialibus : quod præstat moraliter ob æqualitalem valoris, quam in æstimatione pru­ denti habet cum gravitate prædictarum offensarum. Si ergo fiat comparatio in mu­ nere mundandi, et justificandi a veniali­ bus, qui est prior conceptu ; inepte qui­ dem fit comparatio, quia neca mortalibus, nec a venialibus mundamur, et justifica­ mur formaliter per justitiam, aut satisfac­ tionem Christi, sed per formam inhærentem, ut contra haereticos ostendimus Tract, et disp. citatis dub. 1. Sed admissa utcumque (ali comparatione in prædicto munere, (cum potius deberet negari suppo­ situm,) præferenda est sententia Vasquii, ut recte, probat ejus motivum. Si vero comparatio fiat in munere satis­ faciendi, ut recte fieri potest ; veram om­ nino censemus Suarii sententiam : quia Christi satisfactio pretiosior, universalior, atque acceptabdior est, servatque omnes conditiones rigorosæ justitiæ, ut dub. 7 ostendemus ubi contraria Vasquii mo­ tiva extricabimus. Et quia cum de satis­ factione agitur, potius ad munus satisfa­ ciendi, quam ad alia attenditur; idcirco absolute concedere oportet, quod satisfactio Christi pro nostiis venialibus fuerit perfec­ tior, quam satisfactio a nobis pro eisdem elicita : et non bene audit, quod Christus minus perfecte quam nos pro venialibus satisfecerit. 135. Veniamus jam ad satisfactionem Quid justi pro venialibus alienis : quam consi­ dicen­ dum de derationem paucis absolvemus. Si ergo salisiacloquamur per respectum ad potentiam li™?P;r0 veniali­ absolutam ; non repugnat, quod justus pro bus alienis peccatis satisfaciat ad æqualitatem. alienis. Tum quia peccata venialia non important majorem gravitatem, quam peccatum mor­ tale, etiamsi istud non supponatur ha­ bere in ratione oiïensæ gravitatem sim­ pliciter infinitam : si autem peccatum mortale non esset infinite grave, homo purus posset absolute satisfacere ad æqua­ litatem pro peccato mortali alieno, ut constat ex supra dictis num. 122. Tum etiam quia de facto satisfacit ad æqualita­ tem justus pro venialibus propriis, ut pro­ xime diximus : sed contingere valet, ut aliena non exigant majorem satisfactio­ nem : ergo accedente pacto, et accepta­ tione Dei, potest illam satisfactionem of­ ferre pro venialibus alienis loco proprio- .. ■ ’ll i H! «Λ Itl' ji · 1 ÿ’2 DE INCARNATIONE. rum. et subindo satisfacere pro illis ad æqualitatem. Si autem loquamur secundum praten­ tem providentiam: justus non satisfacit pro alienis venialibus quantum ad debi­ tum primarium, quod nunquam solvitur, nisi in actuali eorum destructione secun­ dum maculam. Et ratio est : quia satis­ factio pro hujusmodi debito coincidit reipsa cum justificatione sive emunda­ tione a venialibus juxta ea quæ n. præcedenti observavimus : atque ideo perfi­ citur secundum intrinsecam dispositionem subjecti, cui remissio venialium fit : nemo autem disponitur per actus in alio existentes, ut ex se liquet : ergo nec libe­ ratur ab illo debito per satisfactionem alterius. Diximus, quantum ad debitum prima­ rium, etc. quia sicut dimisso peccato mor­ tali quantum ad debitum satisfaciendi pro offensa Dei, solet relinqui obligatio ad pænam temporalem, et hanc potest unus justus alterius loco luere per satisfactio- . nem : sic fieri valet, quod quis mundetur a peccato veniali, et liberetur a debito satisfaciendi pro oflensa Dei, et quod ni­ hilominus non satisfaciat perfecte pro pœna temporali. In quo eventu poterit unus justus pro venialibus alterius satis­ facere sustinendo voluntarie prædictam pænam , idque secundum providentiam pnesentem, ut tam de, mortalibus, quam D.Tbom. de venialibus optime tradit Angel. Doc­ tor in i, dist. 20, q. I, art. 2, quæs­ tiunc. 3, his verbis, quæ omnibus supra dictis applicanda sunt : Dicendum, quod pœna salisfactoria est ad duo, scilicet, ad solutionem debili, el ad medicinam pro peccato vitando. El in quantum esi ad re­ medium sequentis peccati, sic satisfac­ tio unius non prodest alteri : quia ex je­ junio unius caro alterius non domatur : nec ex actibus unius alius bene agere consuevit ; nisi secundum accidens, in quantum aliquis per bona opera potest mereri alteri augmen­ tum gratia, quæ effcacissimum remedium csl ad peccatum vitandum. Sed hoc esi per modum meriti magis, quam per modum sa­ tisfactionis. Sed quantum ad satisfactionem debiti unus potest pro alio satisfacere, dum­ modo sil in charilatc, ul opera ejus salisfacloria esse possint. Nec oportet, quod major pœna imponatur ci, qui pro alio satisfacit, quam principali imponeretur, ut quidam dicunt hac ratione moli, quia propria magis satisfacit, quam aliena. Quia pana habet rim satisfaciendi ^naxitnc ex radice charilalis, qua homo ipsam sustinet : cl quia major chantas apparet in hoc, quod aliquis pro allero satisfacit, quam si ipse satisfaceret; ideo major pana requiritur in eo, qui pro allero satisfacit, quam in principali requi­ reretur. Unde dicitur in vitis Patrum, quod propter charilalem unius, qui alterius fra­ tris sui charilatc ductus pumilentiam fecit pro peccato, quod non commiserat, alteri precatum, quod commiserat, dimissum est. Nec exigitur etiam quantum ad solutionem debili, quod ille, pro quo fit satisfactio, sit impotens ad satisfaciendum : quia etiamsi esset potens, alio satisfaciente pro ipso, ipse, a delito immunis esset : sed hoc requiritur, in quantum pana salisfactoria est in reme­ dium. Inde non est permittendum, ut aliquis pro alio poenitentiam faciat, nisi defec­ tus aliquis appareat in panitenle, vel corporalis, per quem sil impotens ad susti­ nendum: vel spiritualis, per quem non sit promptus ad portandam pænam. Hæc D. Thom, ex quibus, quid de facto contingat in satisfactione unius hominis pro morta­ libus, aut venialibus alterius, satis inno­ tescit. Dissolvuntur argumenta contra principalem assertionem. 136. Pro sententia contraria defendente purum hominem posse pro proprio, vel alieno peccato mortali ad æqualitatem Deo satisfacere, vix reperiraus Auctorem, quem certo referre possimus. Refert qui­ dem Gonet disp. 4, art. 1, § I, Scotum, Sro'r. Paludanum, Durandum, et Richardum, locis tamen non designatis. Sed Scotus in i. dist. 15, quæst. 1, art. 2, ubi de hac re agit, mentem suam non revelat : sed tan­ tum dicit purum hominem posse offerre «equivalentem satisfactionem, vel simplici­ ter, vel ex divina acceptatione, nihil ul­ timo diffiniens. Paludanus, Richardus, Durandus pro nobis stant, dum solum as­ serunt satisfactionem puræ creaturae posse Geri æquivalentem ex divina misericordia illam acceptante. Referri etiam solet Ca- CajiW jetan. in præs. art. 2, | .Id horum eviden­ tiam : sed immerito; cum solum consti­ tuat æqualitatem ex acceptatione divina, ut recte observavit Arauxo dub. 2, num. 2i et 26. Unde forte non immerito dixit Lorea disp. 4, num, 8. Nullus igitur sen­ tentiam DISP. I, DUB. V. 1 t Unliain hanc asseruit, cl omnes Theologi conformilcr affirmant non posse hominem pro suo peccato mortali perfecte, cl exacte satisfacere. Et similia profert disp. G, num. 2, de sententia, quæ asserat purum homi­ nem posse pro alienis peccatis satisfacere perfecte. Sed quidquid de hoc sit, contra primam, et principalem nostram assertio­ nem 1 irpArguitur primo ex D. Thom. in i, dist. orti.jra » D. 15, quæst. I, art. 2 ad 1, ubi ait : DicenTiJB ■ dum, quod sicut offensa habet quandam infi­ nitatem ex infinitate divinæ majestatis, ita d satisfactio accipit quandam infinitatem ei infinitate divinæ misericordis, prout est gratia informala, per quam acceptam reddi­ tur, quod homo reddere potest. Sentit ergo, quod satisfactio a puro homine per gratiam elicita habet adæquationem cum gravi Dei offensa : aliter enim non oporteret eas secundum infinitatem conferre, et in­ ter se adæquare. C«ib Confirmatur : nam idem S. Doctor EXiO. eodem loco in resp. ad ultim. inquit : Dicendum, quod etsi originale peccatum minus habeat de ratione peccati, quam ac­ tuale; tamen est gravius, quia est ipsius nalurx infectio : ideo per unius puri homi­ nis salisfactionem expiari non potuit sicut actuale. Ubi eandem potestatem, quam negat puro homini ad satisfaciendum pro peccato originali, concedit ad satisfacien­ dum pro actuali : atqui non negat puro homini potestatem ad satisfaciendum pro originali satisfactione imperfecta, et pro­ portionali ; sed satisfaciendi satisfactione ad æqualitatem : hujusmodi ergo potesta­ tem concedit homini puro ad satisfacien­ dum pro actuali. Dûs!Ad primum D. Thom. locum respondeTZuf. ' tur, quod in eo non agit de æqualitate quantitati va, et perfecta, sed de æqualitate imperfecta, et proportionali. Et licet satis­ factio puri hominis non sit in se simplici­ ter infinita; acceptatur tamen a Deo, ac si infinita esset propter proportionem, quam homo in satisfaciendo servat cum offensa Dei : sicut enim Deus per pecca­ tum mortale offenditur, quantum offendi valet, sic homo per gratiam satisfacit, quantum satisfacere potest. Sed absolute adest inaequalitas ; cum offensa in se sit simpliciter infinita ; secus vero satisfactio. Ad confirmationem dicendum est, quod S. Doctor negat puro homini potestatem ad satisfaciendum æqualiler æqualitate proportionis pro peccato totius naturæ, 93 quam concedit ipsi ad satisfaciendum pro peccato actuali proprio : quia magis proportioiiatus est homo ad satisfaciendum pro uno peccato proprio, quam ad satisfa­ ciendum pro peccato omnium hominum, ut jam supra explicuimus. Et quod hæc in utroque, loco sit propria D. Thom. senten- D.Thoa. tia liquet expendendo totum corpus arti­ culi, quod sic se habet : Dicendum, quod dupliciter homo Deo debitor efficitur. Uno modo ratione beneficii accepti; alio modo ratione peccati commissi. Et sicut gratiarum actio, vel lalria, vel si quid esi hujusmodi, respicit debitum accepti beneficii : ita satis­ factio respicit debitum peccati commissi. In his autem honoribus, qui sunt ad parentes, et Deos etiam secundum Philosophum impossi­ bile est xquivalens reddere secundum quan­ titatem : sed sufficit, quod homo reddat, quod potest : quia amicitia non exigit squivalens, nisi secundum quod possibile est ; el hoc etiam squale est aliqualiter, scilicet se­ cundum proporlionalilalem : quia sicut se habet, quod Deo est debitum ad ipsum Deum; ita hoc, quod iste potest reddere, ad cum. El sic aliquomodo forma juslilix con­ servatur. El similiter est ex parte satisfac­ tionis. Unde non potest homo satisfacere, si hj satis squalitatem quantitatis importet. Contingit autem, si importet squalitatem proportionis, ut dictum est. Et hoc sicut sufficit ad rationem juslilix, ita sufficit ad rationem satisfactionis. Quibus x'erbis satis liquet, quod D. Thom. negat homini puro potestatem ad satisfaciendum Deo secundum æqualitatem quantitatis, quæ est rigorosa, et perfecta æqualitas : et so­ lum concedit, quod possit satisfacere se­ cundum æqualitatem proportionis, quæ est æqualitas secundum quid. Unde cum in resp. ad 1 et ult. docet satisfactionem puri hominis esse æqualem offensæ in infini­ tate, vel purum hominem posse satisfacere pro peccato actuali; loquitur de æqualitate secundum proportionem, et de satisfac­ tione, in qua æquivalens solum proportionabiliter redditur. 137. Arguitur secundo : Nam ille satis- 2argufacit ad æqualitatem, quam exigit justitia, «u-.-i.ium. qui reddit totum, quod debet : sed homo purus potest pro gravi Dei offensa reddere lotum, quod debet : ergo potest satisfacere pro illa secundum æqualitatem, quam exigit justitia. Probatur minor : quia fa­ ciens totum, quod potest, facit totum, quod debet ; cum ad impossibile nemo te­ neatur : sed homo purus potest in satis- 94 DE INCARNATIONE. faciendo pro offensa Ιλη facem, et reddoro totum, quod potest : ergo et quod dobet. ConflrConfirmatur : nam ille reddit totum, duIiô. quod debet porsonæ offensa', qui reddit ipsi totum, quod ab ea abstulit, ut patet in debitis pecuniariis : qui enim abstulit centum, satisfacit totidem reddendo : sed purus homo potest Deo reddere totum, quod ab eo per offensam abstulit : ergo potest reddere totum, quod ipsi ut offenso debet. Probatur minor : nam quod homo Deum offendens ab ipso abstulit, est ratio ultimi linis : sed hanc reddere potest homo purus eliciendo actum charitatis, qui ad Deum sub ratione ultimi tinis convertit : ergo purus homo potest Deo redtlere totum, quod ab ipso per offensam abstulit. Ad argumentum respondetur negando Satisfit arga- minorem : qui enim Deum graviter of­ mnrto. fendit, debet per se, vel per alium exhi­ bere inlinitam satisfactionem , gravitati praedictio offensa· commonsuratam ; quam tamen per se solum reddere non valet. Ad minoris vero probationem neganda est major universaliter intellecta : nam fre­ quenter contingit, quod faciens, quod potest, non faciat, aut prostet. quod debet, ut liquet in eo, qui debet centum, et solum potest solvere, et solvit quinquaginta, et a fortiori in illo, qui centum debens non po­ test aliquid reddere : quippe in his eventi­ bus nemo dicit fieri recompensationem secundum æqualitatem justilîœ. Inserta autem majori probatio minime urget : nam licet impotentia satisfaciendi secundum æqualitatem excuset a novo peccato in non prostando æqualem satisfactionem ; mi­ nime tamen facit, quod inadæquata. et imperfecta satisfactio sit· recompensatio æqualis. atque perfecta ; vel quod redda­ tur totum, quod absolute debetur, ut ex ipsis terminis constat. Unde hoc argu­ mentum probat re ipsa doctrinam supe­ rius traditam, nempe purum hominem non posse satisfacere pro gravi Dei offensa satisfactione æquali secundum æqualita­ tem quantitatis, quam prodicta offensa exigit : posse tamen satisfacere satisfac­ tione æquali secundum æqualitatem pro­ portionis, quam ipse homo gratia adjutus constituere valet : quæ re vera est æqualitas imperfecta ob inadæquationem cum debito, ut liquet in exemplis allatis. Diruiiin 138. Ad confirmationem respondetur confie· malic. negando majorem universaliter intellec­ tam : nam licet in obligationibus pecu­ niariis illo reddat lotum, quod debet, qui reddit totum, quod abstulit, eo quod ibi læsio non liat in alio ; tamen in debitis ortis ex injuria non ita contingit : num ibidem præter ablationem rei intervenit etiam læsio honoris, pro qua etiam satis­ fieri debet. Et hac do causa, qui contu| meliose aut violenter abstulit pallium a rege, non satisfacit ad æqualitatem restiI tuendo pallium; sed insuper pro injuria regi facta obligatur ad diversam, et longe majorem satisfactionem. Et similiter qui Deum offendit auferendo ab ipso rationem ultimi tinis, non solum obligatur ab pros. tandum ipsi sub ratione ultimi linis debi­ tam subjectionem ; sed etiam ad satisfa­ ciendum pro injuria, quæ in illa ablatione intervenit, et cum illa intransitive coincidit; Unde licet homo per actum charitatis restitueret Deo totum, quod abstulit; adhuc tamen ad æqualitatem non satisfa­ ceret ; cum ultra superesset injuria, pro qua debet etiam satisfieri. Per quod, adhuc admissa, vel permissa majori, liquet minorem hujus confirmationis esse falsam, et constat ipsius probationem solum evin­ cere satisfactionem inadæquatam. sive ex parte rei ablata; ; secus ex parte injuriai in ipsa ablatione commissae. Quam doctri­ nam non obscure tradit D. Tho. in i, d.Hk dist. 14, quæst. 2, art. 1, quæstiunc. 2 ad 2, his verbis : Dicendum, quod secun­ dum Philosophum in 5 Ethic, in recompen­ sationem injurin' justitia commutation non semper aequalem quantitatem absolute in pana infert ci. qui in culpa fuit. Non enim si aliquis percussit principem, oportet ipsum solum reperculi : sed etiam gravius puniri. Inferi tamen æqualem panam habita prius comparatione ad personam, in quam culpa commissa fuit. Et ideo ut per pœnilcnliam homo de se ipso justitiam Deo faciat , non sufficit lanius dolor in pœnilentia, quanta fuit delectatio in cutpa : quia illa delectatio injuria Dei fuit, in quantum Deo prælermissQ homo delectationi se subdidit ad pec­ candum. Et ideo quamvis in conversione ad Deum per actum charitatis reperiatur tanta, aut major intensio, aut etiam boni­ tas moralis, quantum intensionis, et mali­ tiae processerat in aversione ; adhuc tamen non est æqualis satisfactio : quia in aver­ sione præter intensionem, et malitiam adest injuria Dei, quæ petit longe majo­ rem recompensationem, ut exemplum a D. Tho. propositum satis convincit. Diximus, licet homo per actum charitatis Noti restitueret disp. r, restitueret Dco lotum etc. quia licet per illum actum restituatur formallter subjectio ad Boum, quai per conversionem luerat ablatu : non tamen restituitur ratio ultimi linis, ct supremi dominii, et excellentiæ divinæ, quæ per offensam passivam fue­ rat destructa affective, ul supra explicui­ mus, dub. præced. § 2. Nam actus quibus Deum colimus, non constituunt intrin­ sece. in eo nec illi communicant rationem ultimi linis ;sed prædiclam rationem in eo supponunt, et roperiunt, s et circa illam versantur, testificando ab oxtrinseco ejus excellentiam : quocirca non sunt restitu­ tio, sed manifestatio illius : nec respiciunt Deum ut subjectum, quod per se, vel per aliquem sui effectum afficiant, sed ut merum objectum , quod ab extrinseco denominant, ut diximus num. 74. Aliter se habent actus pcccaminosi, qui rationem illam, quam in Deo supponunt, affective, destruunt, causando ipsius priva­ tionem secundum æstimationem pruden­ tem, ut fusius explicuimus locis citatis. Quocirca actus charitatis solum est inadæquata restitutio, quippe restituit sub­ jectionem, sed non honorem ablatum. Sicut io humanis si quis contra regem rebellaret, non satisfaceret adaequate of­ ferendo iterum ipsi subjectionem : sed pro honore regio, quem rebellando offen­ derat, et quantum est de se, abstulerat, diversam et majorem satisfactionem de­ beret, ut proxime vidimus ex D. Tho. 139. Arguitur tertio : nam qui potest calaa' de condigno mereri, quod Deus tribuat peccatori primam gratiam remissivam peccati, potest satisfacere ad æqualitatem pro illo : sed purus homo potest de con­ digno mereri, quod Deus tribuat peccatori primam gratiam remissivam peccati : ergo potest satisfacere pro illo ad æqualitatem, Major probatur : quia idem videtur esse mereri de condigno gratiam remissivam peccati, ac satisfacere ad æqualitatem pro illo : unde Christus satisfecit ad æquali­ tatem pro peccatis nostris, quia de con­ digno meruit nobis gratiam, per quam delerentur peccata. Minor etiam suade! tur : tum quia non repugnat Deum inire pactum cum puro homine, ut loco aug­ menti gratiæ, et gloriæ sibi conferendi ob meritum de condigno, detur gratia sanctificans alteri homini peccatori : sed in hoc casu purus homo mereretur de condigno infusionem hujus gratiæ, con­ currerent enim omnes conditiones ad præ- DUB. V. 95 dictum meritum rrquisitæ; siquidem gra­ tia altori danda non excedit in valore morali gratiam merenti debitum ; cum sint ejusdem rationis; ergo purus homo potest mereri de condigno, quod Deus peccatori tribuat primam gratiam remis­ sivam peccati. Tum etiam, ot urgentius : quia sic videtur sentire D. Tho. infra quæst. 64, art. 4, ubi in Christo Domino distinguit duplicem potestatem : aliam auturitatis convenientem ipsi ut Deo; alteram excellentiæ convenientem ipsi ut homini : et negans, quod prior potestas possit puro homini communicari, de se­ cunda subdit : EL talem potestatem potuit ministris communicare, dando scilicet cis tantam yratiæ plenitudinem, ul eorum me­ ritum operaretur ad sacramentorum effec­ tus. Constat autem, quod inter sacra­ mentorum effectus connumeratur gratia peccatorem justificans, et peccatum delens. Constat etiam D. Thomam loqui de me­ rito non præcise de congruo, sed de con­ digno : quippe cum agat de merito nulli hactenus creaturæ concesso : meritum vero de congruo circa justificationem aliorum non semel puræ creaturæ con­ cessum est, ut diximus Tract. 16, disp. 6, num. 28. Ergo ex sententia D. Tho. non repugnat, quod purus homo mereatur de condigno quod Deus peccatori tribuat primam gratiam remissivam peccati. 140. In resolutione difficultatis, quam hoc argumentum affert, plura in præsenti dicenda essent, si eam non supponeremus alibi discussam. Sed quia illam ex pro­ fesso versavimus Tract. 16, disp. 6, dub. 2, breviter hic attingemus, vel insinuabi­ mus, quæ fuse ibi diximus. Ad argumen­ tum ergo sunt, qui respondeant negando majorem : existimant enim fieri posse, quod quis mereatur de condigno gratiam peccatori dandam, quin inde inferatur, quod satisfaciat ad æqualitatem pro alieno peccato. Nam ad hoc ultimum requireba­ tur satisfactio tanti valoris, quantam gra­ vitatem importat offensa Dei, quæ est infinita : sic enim satisfactio æqualis pon­ deranda, et commesuranda est immediate cum debito. Sed ad illud prius sufficit meritum tanti valoris, quanti est graiia alteri danda : hæc autem non habet valo­ rem simpliciter infinitum, sed finitum : unde cadere potest sub merito de condigno puræ creaturæ. Quod autem ad infusionem gratiæ peccatori datie sequatur offensæ re­ missio, nihil refert : quia non sequitur i • T* Aliquo­ rum respon­ sio. i ■■MB \ ΐ.κΐ J ·· Ü üili' p> 9G DE INCARNATIONE D18P. I, DUB. V. conligno gratiam peccatori dandam, sive per viam meriti, aut satisfactionis, quæ sequenter potest cadere sub meritu do con­ passivam peccatoris justificationem. cum ipsius offensæ gravitate eommensudigno, quod linitum sit : sed non repugnat, NM*. Per quod excluditur distinctio illa, qua rari debeat; sed per viam impedimenti quod purus homo habeat hujusmodi me­ opinio contraria utitur, de exclusioni;, physici incompassibilis cum offensa : me­ ritum : ergo non repugnat purum homi­ vel remissione offensa* per viam meriti, reretur enim homo gratiam per actus nem mereri de condigno gratiam altori et satisfactionis, aut per viam physici ejusdem valoris æquales : sed rursus gra­ dandam, sive justificationem alterius, impedimenti cum ipsa impossibilis : quia tia sub illo merito cadens excluderet dummodo non supponatur in peccato reintcgratnr ratio proxime facta, et præphysice, offensam ob incompossibilitatem existere. dictam distinctionem (quam vanam in cum illa. Quam doctrinam confirmant Nec motiva contraria urgent : nam licet materia præsenti judicamus,) evertit : gratia sanctificans habeat rationem causie Jwn;>. a lam ratione, quam auctoritate D. Tho. in creditor enim nequit obligari ad ponendum S.Thosi. argumento relatis. Sic respondent Joannes formalis respectu meriti; secus respectu impedimentum physicum, ut exigat sibi Cab ren. præmii. ad quod comparatur in genere tîodoi- a S. Tho. Cabreia, Godoi, Gonet, et alii, debitam satisfactionem, nisi oblata satis­ Gonet. quos dedimus loco cit. num. 31 et 54. causæ efficientis, illudque proinde potest factione formaliter, aut eminenter æquali : Aliorum Alii vero respondent ad argumentum in alio subjecto producere. Et rursus non sed Deus obligatus conferre gratiam pec­ solutio. concedendo majorem, et negando mino­ est semen physicum, sed morale respectu catori obligatur ponere impedimentum rem : quia censent impossibile esse, quod præmii : unde opus non est, quod ipsi physicum ad exigendam condignam sa­ gratia in uno existons sit principium ad conjunctum sit. Quæ facile confirmantur tisfactionem pro gravi offensa sibi a pec­ merendum de condigno alteri supposito exemplo eorum quæ de facto contingunt ; catore irrogata ; siquidem prædicta gratia gratiam. Gratia enim dignificat opera in meretur enim justus de congruo aliorum est physice incompossibilis cum hujus­ ordine ad meritum in genere causæ forma­ justificationem, ut diximus loco cit. num. modi debito : ergo nequit obligari ad lis, et continet effectus per modum semi­ 28. Et D. Tho. in loco relato loquitur DIi® 1 conferendam gratiam peccatori, nisi oblata nis : causa autem formalis est duntaxat in de interiori influxu gratiæ cum ea excel­ satisfactione formaliter, vel eminenter ordine ad subjectum, quod afficit : et lentia, et universalitate, quibus fuit in æquali : et consequenter meritum de con­ semen fructificat solum in supposito, in Christo : quo pacto fatemur non posse digno puræ creaturæ, quod Deum obliga­ quo reperitur. Accedit etiam prædictum puræ creaturæ communicari. ret ad ponendum illud impedimentum, meritum nulli puræ creaturæ communica­ Censemus deinde contra primam opi­ sive ad conferendam peccatori gratiam, tum hactenus fuisse : quod manifestare nionem repugnare, quod purus homo esset formaliter, vel eminenter satisfactio videtur non esse communicabile ; siqui­ mereatur de condigno gratiam justifican­ æqualis pro gravi Dei offensa : quod dem in ordine gratiæ communicatur de tem ut peccatori conferendam. Tum quia repugnat. Recolat lector, quæ loco ciiato facto creaturis ex liberalitate divina, quod prædicta gratia ut peccatori danda est diximus, ubi varia subterfugia huic mocommunicari potest ; accedit præterca au- premium simpliciter infinitum, sive infi­ tivo adbibita præclusimus , illudque a nite æstimabile : eo quod præter infusio­ D.Thoui. toritas D. Tho. in hac 3 p. quæst. 8, art. diversis objectionibus vindicavimus : quæ 1 6, ubi ait : Interior influxus gratiæ non est nem gratiæ importat necessario remissio­ superfluum est hic repetere. nem offensæ simpliciter iniinitæ ; sed ab aliguo, nisi a solo Christo : cujus huma­ {42. Juxta hanc igitur doctrinam resnitas ex hoc, guod est divinitati conjuncta purus homo nequit mereri de condigno :·ψπ- pondetur ad argumentum concessa majori, premium simpliciter infinitum, nisi ha­ habet virtutem justificandi. Quod enim negando minorem. Ad cujus primam pro­ beat meritum simpliciter infinitum ; cujus convenit humanitati ut divinitati conbationem dicendum est non repugnare, tamen incapax est : ergo purus homo junctæ, non potest puræ creaturæ com­ quod Deus paciscatur cum puro homine, nequit mereri de condigno gratiam ut municari : sentit ergo S. Doct. puram ut loco augmenti gratiæ ipsi de condigno creaturam non posse alios justificare. Quod | communicandam peccatori. Tum etiam debiti, conferatur prima gratia justificans I .plane faceret, si de condigno aliis merere- quia creditor non potest obligari ad remis­ peccatorem. Sed in eo eventu meritum, Corncjo. tur gratiam. Sic respondent N. Cornejo, sionem debiti vel offensæ, nisi illi satisfiat quod esset de condigno respectu augmenti nei.* Gregorius Martinez, Vasquez, et alii relati per satisfactionem , quæ formaliter , aut gratiæ ipsi merenti dandæ, solum foret de Vaiquez. loco cit. uum. 30, et 49. eminenter debito sit æqualis, ut ex se congruo respectu gratiæ peccatori conPe­ Legitima 141. Sed nostra sententia mediam liquet : sed Deus obligatus ex merito ad rendie. Quoniam licet utraque gratia sit objecta quodammodo sequitur viam inter præceconferendam gratiam peccatori obligatur ejusdem rationis in esse entis ; importaret difficul­ tatis dentes opiniones. Censemus enim contra ex eodem merito ad remittendum offen­ tamen diversissimum valorem in esse ter­ resolu­ secundam non repugnare, quod purus sam, quæ importat debitum simpliciter mini, et præmii. Augmentum quippe gra­ tio. homo justus mereatur de condigno gra­ infinitum : ergo meritum obligans Deum, ti® justo dandæ quid finitum est in utro­ tiam alteri dandam, dummodo non sup­ quale est meritum de condigno) ad com­ que ordine : sed prima gratia peccatorem ponatur existere in peccato. Quia gratia municandum gratiam peccatori, est for­ justificans est simpliciter infinita in ra­ sanctificans tam secundum se, quam ut maliter, vel eminenter satisfactio æqualis tione præmii; cum necessario secum af­ alteri conferenda præscindendo a remis­ pro gravi Dei offensa. Cum ergo repugnet ferat remissionem debiti simpliciter infiniti, sione peccati, nec in esse entis, nec in purum hominem pro gravi Dei offensa ad ut proxime dicebamus. Unde licet Deus in esse præmii, nec in esse beneficii est quid æqualitatem satisfacere, ut docet commu­ prædicto casu ob merita justi, et supposito simpliciter infinitum ; sed importat fini­ nis sententia supra proposita ; pariter re­ peto peccatorem justificaret; id tamen tum, et determinatum valorem : et con- pugnabit, quod purus homo mereatur de Salmoni. Curs. theolog. tom. XIII. condicmo < non pncstarct ox justitia, n?c obligatus merito de condigno; sed cx fidelitate ut remunerans meritum de congruo : quia licet adessent ali® conditiones, deficeret tamen æqualitas, quæ principaliter ad me­ ritum de condignq, desideratur. Ad secun­ dam probationem desumptam ex testimo­ nio D, Thom. respondetur S. Doctorem solum deferre ministris, et aliis puris ho­ minibus, quod per meritum de congruo possint cooperari ad sacramentorum offec­ tus, et peccatorum justificationem. Nec huic responsioni obest, quod argumentum addit, meritum, scilicet, de conaruo circa aliorum justificationem de facto fuisse puræ creaturæ concessura; cum tamen D. Tho. ibidem agat de merito nulli hac­ tenus creaturæ commuuicato. Nam licet meritum, de congruo circa aliorum justi­ ficationem competat de facto puro homini ; non tamen ut associatum prærogativis po­ testatis excellentiæ, de quibus agit S. Doc­ tor loco citato. Et de merito congrui sic accepto asserit, quod possit communicari ministris, ut fusius explicuimus Tract, et disp. citat, num. 45. 143. Sed licet responsionem, et doctri­ nam hactenus propositam veram absolute judicemus; placet tamen in gratiam primæ opin onis insinuare modum, quo possit defendi, quin adversetur vel præsenti as­ sertioni, vel resolutioni, quam Tract, cit. elegimus, et semper censemus veriorem. Consistit autem in eo, quod etsi per se lo­ quendo, et stando solis legibus meriti de condigno purus homo nequeat de condi­ gno mereri gratiam peccatori dandam, ut motivum supra insinuantum, et loco citato fusius propositum satis evincit : nihilomi­ nus illam mereri poterit, si supra pactum, et conditiones merito de condigno essen­ tiales, aliud pactum, sivo conditio eidem accidentalis, gratiose supperaddatur. Verbi causa, si Deus cum Joanne pacisceretur in hunc modum : Pelro peccatori intuitu me­ riti lui conferam gratiam ; sed gratis, sive independenter a merito remittam o/fensam. Tunc quippe opera Joannis haberent ra­ tionem meriti de condigno respectu gra­ tiæ, cujus valori, ut supra diximus, adæquari possunt : at non essent meritum saltem de condigno, sed mera conditio res­ pectu remissionis offensæ, cui proinde non deberent adæquari. Licet enim in hoc complexo, Gratia peccatori danda, neces­ sario includantur et gratia, et remissio of­ fensæ : et propterea nemo absolute possit (Æ j 11· j ' » H S. Ii Ï i j :■■■ 41 Ι α·*3 'tJ It;»· ’ pt :* ίa4 & i;;.: ; . ί • ί.· '■ . j Alia argilmrnti solutio. ♦J * · K - «Β'-ί Ut /jll I F/ h 1* ; ίίϊί‘4 •J · .Bl ZI ·» «* 4 * i; I·? I u 98 DE INCARNATIONE. obligare Deum merito do condigno ad dandam gratiam peccatori, quin ipsum si­ mul obliget ex eodem merito ad offensam remittendam : nihilominus prædicta duo satis objective distinguatur : quocirca po­ test Deus promittere gratiam propter me­ ritum de condigno, et promittere remis­ sionem offensæ ex sola hberalitate. In quo eventu meritum de condigno ad solam gratiam extenderetur, secus ad offensæ remissionem : et gratia esset premium debitum merito ex justitia; remissio vero offensæ foret beneficium ex libcralitate promissum, et solum ex fidelitate debi­ tum. Sed prædicta dispositio, sive conven­ tio est merito de condigno accidentaria : et propterea qui absolute loquendo posset mereri de condigno gratiam peccatori dan­ dam, posset mereri eodem merito remis­ sionem offensæ : quod quia repugnat pune creaturæ, ut supra ponderavimus. ideo absolute negamus, quod pura creatura pos­ sit mereri de condigno gratiam dandam peccatori. Sed neque prædicta dispositio (etsi merito de condigno accidentalis, illius destruit, aut evertit propriam naturam respectu solius gratiæ, vel illius complexi inadæquate considerati : et propterea ad­ mittimus, quod ea supposita valeat purus homo mereri gratiam, quæ peccatori com­ municatur. Et in boc sensu prædictæ primæ opinioni non refragamur. Quæ doctrina magis explicari, et confirmari po­ test ex dictis Tract. 19, disp. 5, a num. 59 ubi hac via declaravimus, qualiter jus­ tus per quemlibet actum charitatis quan­ tumvis remissum mereatur de condigno augmentum essentiale gratiæ, et gloriæ; licet quandoque contingat, quod istius æstimabililas illius valorem excedat : nam id, in quo augmentum non superat, sed adæquatur actui meritorio, confertur ex meritis, habelque rationem præmii : illud vero, in quo excedit, confertur gratis, et per moduin beneficii supposita dispositione divina, quæ de facto nobis ex sacra doc­ trina quantum ad meritum prædicti aug­ menti innotescit. Idemque proportionabi­ liter ad argumentum nobis objectum de possibili dici potest. 144. Arguitur quarto : quia non repu,t,n,luni· gna^ qll0ti aliquis peccet mortaliter igno­ rans invincibiliter Deum per peccatum of­ fendi, vel judicans probabiliter Dei offensam non esse simpliciter infinitam : sed in hoc casu posset ad æqualitatem satisfacere pro peccato, quod commisserat : ergo non re- pugnat purum hominem satisfacere ad æqualitatem pro peccato proprio mortali. Probatur minor : quin in prædicto casu vel nulla esset offensa Dei, vel non esset sim­ pliciter infinita : ignorantia enim, et inulto magis probabilitas sententiie oppo­ site excludunt voluntarium, quod ad of­ fensam requiritur. Respondetur boc, et similia argumenta, quæ ex suppositionibus accidentalibus, ct poeter naturas rerum procedunt, nihil va­ lere, aut concludere contra resolutiones doctrinales, in quibus attenditur, quid res ex natura sua, et seclusa accidentali sup­ positione ignoranti® poscant : quo pacto loquuti sumus in nostris assertionibus, ut decebat : nec prædictus casus, qui obji­ citur. licet admitteretur, eas in proprio sensu impugnaret. Sed absolute negamus minorem : nam eo ipso, quod quis habeat judicium suffi­ ciens ad peccandum mortaliter, cognoscit reipsa aliquem 'superiorem (qui est Deus), contra quem agit, et quem peccando of­ fendit. Quo supposito non requiritur, quod peccans cognoscat illius offensam osse in­ finitam, necne ? quia Deus in gravificando offensam non se habet per modum objecti cogniti, sed per modum subjecti, quod re­ cipit, et patitur offensam, præsupposita sui cognitione, ut constat ex supra dictis num. 13, et 95. 145. Arguitur ultimo : nam qui per 5irpmodum causæ principalis elicit aclum Ee:U1 charitatis, vel contritionis, satisfacit ad æqualitatem pro otlensa Dei : sed purus homo elicit per modum causæ principalis actum’ charitatis , et contritionis; cum prædictus actus sit vitalis, et non exe­ dat virtutem principii : ergo homo purus satisfacit ad æqualitatem pro offensa Dei. Minor, et consequentia palent. Major au­ tem suadetur : nam debitor nequit necessitare, vel obligare creditorem ad remis­ sionem offensæ, nisi oblata æquali pro illa satisfactione, ut supra ponderavimus num. 141. Sed homo eliciens actum cha­ ritatis, vel contritionis nécessitât, et obli­ gat Deum ad remissionem offensæ, siqui­ dem hæc cum illo actu componi non valet: ergo etc. Respondetur negando majorem : alias Sate, homo purus de facto satisfaceret ad «equa’ litatem pro peccato : quod nemo admittit. Ad probationem dicendam est, quod eli­ ciens actum charitatis, vel contritionis nécessitât Deum ad remissionem offensæ, l non Disp, i, dub. v. 99 non quidem mnrmido, aut satisfaciendo : ’ vmiuH Tract. 15, disp. 2, dub. 2, ubi ex (quippe omni ipsius merito, atque omni scriptura, Concilio Tridentino, et commun; satisfactione suppositis posset Deus de Theologorum sententia ostendimus con­ biuiin satisfaciendi non relaxare; cum tritionem non justificare formaliter, sed sibi ad æqualitatem salisfactu.m non fue­ dispositive : ostendimus etiam a num. rit : ) sed ponendo physico dispositionem I Gl, oppositum repugnare per respectum ari physico incompossibilem cum peccatu, et divinam potentiam. Secunda refellitur ex euin debito adæquato satisfaciendi pro dictis in hoc, et præced. dub. ex quibus offepsa. Et licet hanc dispositionem ponat constat, quod licet contritionis bonitas sit homo per modum causæ principalis, non æqualis actui peccaminoso secundum ma­ tamen virtute propria; sed per gratiam, litiam formalem considerato, non tamen quam Deus misericorditer infundit, simul sumpto secundum offensam passivam Dei, efficaciter applicans ad eam dispositionem quæ est simpliciter infinita. Tertia impu­ eliciendam. Undo tota necessitas, et obli­ gnatur ex dictis a num. 5G, ubi ostendi­ gatio oritur ex voluntate Dei, qui vult, mus debitum carendi auxiliis non esse et peccatum delero, et offensam remittere peccatum, nec ad hujus intrinsecam ratio­ mediante prædicta dispositione. Aliter se nem pertinere, sed esse poenam, de qua non haberet, qui suo merito de condigno mo­ agunt Theologi, cum communiter docent veret Deum ad producendum hujusmodi purum hominem non posse ad æqualitatem dispositionem, et gratiam in peccatore : pro peccato satisfacere : et consequenter nam suo merito necessitaret Deum ad illam rationem a Vasquio propositam esse tales effectus . quod minime præstare pos­ impertinenlem, et nullam. Unde ex præset, nisi per meritum adaequans gravita­ dictis propositionibus ultima tantum hic tem offensæ, atque ideo simpliciter infini­ refellenda venit : quod ut aptius præstetum : id vero puræ creaturæ repugnat, mus oportet audire, qualiter ille Autor eam ut diximus loco citato. Sed quæ de sa­ exponat, et tueatur. tisfactione per actum contritionis, vel cha­ Sic ergo habet cap. cit. num. 60 : In ritatis in hoc argumento insinuantur, nostra sententia difficilius videtur explicare, magis constabunt ex immediate dicendis. quo paclo per contritionem actu satisfacia­ mus, licet satisfacere possimus. Etenim cum prior sil graliæ habitualis infusio, ct per il­ lam proxime emundemur a culpa: ncc inter infusionem graliæ habitualis, et peccati re­ Consectaria præccdenlis doclrinæ. missionem intercedat contritio : nihil relinquilur, infusa semel gratia habituali, pro 146. Ex dictis infertur primo valde abtxriu surdam, et singularem esse doctrinam quo exhiberi possit satisfactio : nam pro pec­ Gabrielis Vasquez in praesenti disp. 2, cato jam remisso nulla satisfactio exhiberi cap. 6, cum sequent. ubi slatuit x’arias potest. Nihilominus ego non dubito contri­ propositiones, quibus declarat modum, quo tionem nostram, quæ in ordine cfficienlis contritio concurrit ad justificationem pec­ posterior est ipsa in fusione graliæ habitualis, catoris, et ad satisfaciendum pro peccato. dicendam esse satisfactionem pro peccato nostro : neque enim videtur esse de ratione Primo affirmat contritionem habere ex se vim justificandi formaliter, sive per mo­ satisfactionis, ut virtute illius debitum re­ dum formæ sanctificantis. Secundo habere mittatur, siquidem post debiti remissionem vim satisfaciendi adæquate pro peccato ; exhiberi potest, ut etiam in debilis pccuniaquia est æque bona, ac actus peccaminoriis accidit. Dicitur autem satisfactio, quia sus est malus, et non minus placet Deo, exparte ejus, qui illam exhibet, salis vide­ quam displicuerat ille. Tertio non satisfa­ tur, facium pro tali debito : Ergo licet per cere do facto ad æqualitatem pro peccato gratiam habitualem prius natura intelliga? adæquate sumpto : quia procedit a gratia lur remissa macula culpæ cl offensa; nihilo­ habituali sanctificante, et supponit remis­ minus contritio, quæ ordine naluræ conse­ sum debitum carendi primo auxilio sancite quitur infusionem gratia habitualis, dicenda cognitionis, quod homo peccando contra­ csl satisfactio : quia homo, quem pernitet xerat. Quarto satisfacere de facto : ad peccasse, salis videtur fecisse, ul remitteretur æqualitatem pro macula, ct offensa, Contra sibi peccatum, ct offensa, nisi jam remissa quas propositiones possemus plurima op­ esset. Et cum Deus infundat gratiam habi­ ponere. Sed primam ex professo impugnatualem co fine, ul moveal arbitrium ad con- - <♦· a ’ '4 <£ «SI ■ D·; /.Vi J 9 100 DE INCA BN ATIO N E. Iritioncm, ne in momento justificationis maneat omnino sine motu, el vehit inanime instrumentum se habeat tn justificatione (quod non contingit in satisfactione pro de­ bito pecuniario, quæ exhibetur remisso prius debito}, multo magis talis contritio satis­ factio dicenda est. Hac omnia Vasquez, quibus non solum suam assertionem, sed illius etiam motiva liquido représentât. IwonveI i'. Sed hæc sententia est valde falsa, Dieolii fi tali et absurda, ne plus dicamus. Et primum doetrii». fundamentum, ut sic censeamus est hujus­ modi : quia ex ea sententia plane sequi­ tur justificationem peccatoris non fieri gra­ tis : consequens nequit sustineri : ergo nec prædicta sententia admitti. Minor constat : nam illud consequens est contra A4 Apost. ad Rom. 3 et 5. et ad Ephes. 2, Rotn. 3. quibus locis affirmat nos gratis justificari ; Epte’.1. et sic decrevit Concil, Trident. sess. 6, decreti de justificat, cap. 8. Sequela os­ tenditur nostro judicio evidenter ex doc­ trina prædicti Autoris in verbis relatis : nam si mihi Petrus traderet equum ea in­ tentione et pacto, quod postea pro illo tra­ derem ipsi centum aureos; profecto ibidem non intercederet donatio gratiosa equi, sed contractus justitiæ : sed Deus dat pecca­ tori gratiam sanctificantem ea intentione, et onere ut pro sua justificatione eliciat actum contritionis, quo satisfaciat, ut to­ tidem verbis ille Autor affirmat : ergo cum in ejus sententia contritio sit æqualis satisfactio pro macula peccati, et offensa, quæ per gratiam sanctificantem remittun­ tur. et in quarum remissione justificatio peccatoris consistit ; plane infertur justifi­ cationem peccatoris non fieri gratis. Urgetur, et declaratur vis hujus impug­ nationis : quia gratiosæ donationi non minus opponitur æqualis satisfactio, ac meritum de condigno : ut enim quis non dicatur gratis absolutus a debito; patum, aut nihil refert, quod offerat condignam pro solutione debiti satisfactionem, vel quod afferat meritum condignum ad eam consequendam : sed si aliquis mereretur de condigno absolutionem a debito ma­ culæ, et offensæ, non diceretur gratis jus­ tificari, ut nemo negat ; ergo si satisfacit ad æqualitatem pro prædicto deluto, mi­ nime potest dici, quod gratis justificetur. Cum igitur Vazquez affirmet contritionem satisfacere ad æqualitatem pro debito ma­ culæ et offensæ; sequitur ex ejus sententia peccatorem non justificari gratis : quod est contra Apostolum, et Concilium. 118. Nec prodest responsio hujus Anto­ ris disp, cit. cap. (i, num. Oil. ubi intre­ Vwiji pide affirmat, quod cum scriptura, et Pa­ tres docent hominem gratis justificari, non loquuntur de remissione llKlCUlæ, et offensæ, quæ proxime tit per gratiam sanctificantem ; sed de tota justificatione, sive auxiliorum serie usque ad primam sanctam cogitationem inclusive : et quia hæc semper datur gratis, cum sub nullo merito, satisiactioneve cadat : proptorea gratis justificari dicimur, licet pro macula, et offensa ad æqualitatem satisfaciamus per contritionem. Et subdit : Adde, quod neque in scriptura, nec in conciliis dicitur peccatum gratis remitti : imo gratiam re­ missionis peccatorum noluit appellare luguslinus episl. 105, gratiam, sine meritis. Sed solum invenimus justificari nos gratis : justificatio autem, seu gratia justificationis dicitur lota series auxiliorum a primo. Hæc inquam, animosa responsio susti­ C*fcj neri non potest, sed retunditur efficaciter ΙΛλ ostendendo immediate, quod scriptura, et concilia per gratiam remissionis peccato­ rum non intelligent totam illam auxiliorum seriem, cui Vasquez illad nomen affixit; sed gratiam sanctificantem proxime remittentem peccatum, et justificantem peccatorem. Et ut prolixitatem vitemus, solum dabimus, Concilium Tridentinum, ca£. quod script une, et præcedentium conci- Tri;■■■ augmentum gratia? quippe neccessario supM. ponit primum auxilium gratis datum. Id ' S vero dici nequit : quia non contingit au- i > geri gratiam, saltem extra sacramentum, '* absque merito de condigno : ubi autem • ·* £-· adest hoc meritum, præmium non conceE* ditur gratis, sed cx justitia debetur. jEt si dicatur quod justus merens non ‘ habet debitum carendi auxilio, sive sancta n cogitatione ad merendum requisitis : pecg calor vero habet debitum carendi auxilio, Q et sancta cogitatione, quæ ad justilicatiow·-. nem desiderantur. Id inquam, si dicatur, facile refellitur, et sufficientia· convinciw tur : quoniam ad hoc, ut auxilium detur ! gratis, nihil refert, quod supponat, aut non dehitmn carendi pr.vdict > auxilio : semper ■tenim habet rationem gratia', et datur graKlis; cum merita non supponat. Undo .-i ■ ex duobus hominibus habentibus gratiam : & æqualem Deus uni tribuat auxilium sancV’ tæ cogitationis requisitum ad merendum. 'i et alteri neget : illi, cui tribuit, gratiam 1 £ confert, et gratis : non enim supponitur E habuisse meritum consequendi prædictum auxilium. Si ergo auxilium gratis datum g peccatori facit, quod .-atisfactio gratis fiat. > licet liat ob condignam, et æqualem satisE factionem : pariter auxilium gratis datum r justo faciet, quod augmentum gratia- graK; lis in eo liat, licet ub meritum de con- : B? digno : El consequenter justificatio pecca*' toris nr>n liet magis gratis, quam augmen- i 5.' tum gratiæ. vel glorificatio in justo : h:rc ■* enim omnia contingunt etiam gratiose in K radice. Id vero est omnino intollerabile, et. doctrinae Concilii Trideniini palam repugnat. Tertio. Adde tertio minime sufficere, quod de­ bitum carendi primo auxilio sancta: cog­ nitionis remittatur omnino gratis per collationem ipsius auxilii ; ne totum pec­ catum . el omnis offensa formai ter. et adaequate accepta dicatur solvi per condig­ nam, et æqualem satisfactionem, si semel contritio, ut Vasquez asserit, supposita gratiosa remissione illius prioris debiti, I satisfacit ad æqualitatein pro omni eo pec­ cati, vel offensæ, quod remissio, aut con­ donato illo dehito, remanet in peccatore. Hoc autem est contra ipsum Vasquez, qui cum communi sententia num. 116 relata negat purum hominem posse ad æqualita­ tem satisfacere. Assumptum vero sua­ detur ; quoniam debitum illud carendi auxilio non est peccatum, sed pœna, aut 2 <· j effectus peccati, ut supra ostendimus a n. 57 ; ergo adhuc sublato pnedicto debito remanet tota essentia peeeuti, et offerte© : ergo si contritio iu momento justificationis elicita satisfacit pro eo. quod condonato priori illo debito remanet, sequitur contritionem satisfacere ad æqualitatem pro peccato, et offensa adequate sumptis. 150. Secundum fundamentum ad refel- AIM sententiam est Vlendam prædîctam 1· · Vasqnii · a I·*ί \ < l .»’S®· hujusmodi : quia omnis causa est prior Vw,;.; suo effectu : sed satisfactio comparatur per modum causæ ad remissionem culpæ, ] et offensæ tanquam ad effectum : ergo do| bet esse prior quam hujusmodi remissio : 1 ergo quando remissio culpæ, et offensæ | supponitur, non relinquitur locus ad exer­ cendum satisfactionem pro illis. Major est j certa, et communis in Philosophia. Utra­ que etiam consequentia legitime infertur ex præmissis; Unde licet gratis concedere­ mus pnedicto Auctori contritionem habere de se vim sufficientem, ut possit satisfacere pro culpa, et offensa ad æqualitatem quod esse falsum constat ex supra dictis a num. 1), nihilominus minime salvaretur, quod contritio excercite satisfaceret pro culpa, et offensa, quas supponit remissas, B sive sublatas per gratiam sanctificantem a qua in Vasqnii opinione actus contritionis I effective procedit. Sicut gratia sanctificans J habet vim expellendi peccatum, et tamen I illud non expellit, quando ipsum non præ- i supponit, sicut in B. Virgine, in primis I parentibus, et in Angelis accidit. Et simiI liter actus charitatis Christi Domini habn< bat virtutem sufficientem a Leo Magnus epist. 91, ad Theodorei. 1). d.u condigno, quod non habet adœquationem Ambros. lib. 1, de pœnit. cap. 4. D. Uio-gP* cum præmio in æstimatione morali. ronim. epist. 46 et alii communiter Patres, R« boConfirmatur : nam qui meretur de eondi- qui sacram Scripturam edocti, ejusquesenawplws. Snù abquod præmium, reddit illud sibi de­ sum nobis explicantes affirmant Deum uti rca magna liberalitate, et misericordia cum bitum ex justitia ; ita ut collatio præmii sit his, quibus, vere et perfecte pœnitentibus formaliter æ'tus justitiæ, non vero miseri­ cordi®, autgratios® liberalitatis: ergo pa­ peccata remittit. Legatur Bellarm. lib. 2 riter qui satisfacit de condigno pro aliquo de pœnit. cap. 12, ubi recte ostendit in his et debito, facit sibi debitam præcedentis obli­ similibus tum Scriptui®, tum Patrum lo­ gationis remissionem ; ita ut debiti remis­ cis sermonem fieri de pernitentia et conver­ sione per contritionem perfectam : unde sio sit actus justitiæ, et non mer® miseri­ cordi® : sed purus homo nequit sic obiter tacita evasio pnecluditur. satisfacere pro peccato gravi : ergo purus 155. Sed dices hanc doctrinam in nos retorquendam esse, qui tantam ponimus homo non potest satisfacere de condigno. Minor constat : quia nulla satisfactio puri connexionem inter actum contritionis per­ hominis habet adæquationem cum infinita fect®, et gratiam sanctificantem, ac expel­ gravitate divinæ offensæ, ut constat ex dic­ lentem peccatum, ut dicamus illum ad ista procedere, ut statuimus tract. 15, disp. 3, tis in hoc dub. et in præcedenti : ergo qnantumcumque satisfactio puri hominis inten­ dub. 4, quinimo asserimus prædictum ac­ tum habere dependentiam essentialem a datur, et perficiatur, semper relinquit gratia habituali, sicut a principio effectivo, aliquam inadæquationem, et inæqualitanec divinitus posse absque illius influxu fietem : ubi autem hæc inæqualitas adest, non inducitur obligatio justitiæ, qu® æqua- ri, ut constat ex dictis tract. 19, disp. 4, litatem importat, sed locus necessario re- dub. 3. Si autem res ita se habet; plane inlinquitur misericordi®, et grati® creditoris, fertur, quod remissio peccati, tali actus sup· ut liberaliter, si velit, debitum remittat posito, non sit exercitium liberalitatis, et imperfecta satisfactione contentus. Et hoc misericordi®; cum necessario sequatur, aut comitetur prædictum actum : et tamen testi­ modo se gerit Deus in remittendo gravem monia proxime allata significant remis-iosui offensam, ut aperte significat Scriptura, nem peccati, etiam supposita contritione cum suppositis ex parte nostra actibus satisfactoriis, représentât misericordiam ex perfecta, esse novum, ac diversum miseri­ cordi® beneficium. parte Dei in remittendo peccatum : quod Hac objectione non semel vidimus prte- D’^ non faceret, si pro illo satisfaceremus de pediri viros alias doctos in propugnando ΤΛΓ. condigno, et remissionem ipsius reddere­ mus nobis debitam ex justitia. Sic dicitur nostram sententiam, qu® (saltem quoad Isalæj3. Isai. 53 : Revertatur ad Dominum, et misepriorem partem traditam tract. 15), satis jod. s. rebilur ejus. Joel. 2 : Convertimini ad Domi­ communis est, et frequentior inter Thominum Deum vestrum, quia benignus et mise­ stas. Habet autem objectio non difficilem so­ ricors est, et præslabilis super malitia. Quis lutionem tum ex dictis locis citatis, tum ex scii, si convertatur, et ignoscat, etc. Eccl. » supra insinuatis n. 145. Nam illud tantum Eccl.U. 17 ; Quam magna misericordia Domini, pro­ impedit liberalilatem, et misericordiam in pitiatio illius convertentibus ari sc. Unde conferendo aliquod bonum, quod inducit D'so«'trî Div. Chrysost. hom. 80 ad popul. nomine debitum, sive obligationem justitiæ ad ip­ peccatoris sic loquitur : Totam vitam in pec­ sum conferendum. Ubi enim non interve­ catis absumpsi, et si poenitentiam egero, sal­ nit hoc debitum ; locum proprie habet livabor? Et maxime. Unde hoc constat? Ex beralitas, ac misericordia largientis. Porro Domini clementia, ne tuæ confidas ptrnilen- hujusmodi debitum circa ea, qu® Deus no­ lias. Tua enim panilenlia nequii tanta pec­ bis confert, solum potest fundari vel in me­ cata detere. Si tua solum esset poenitentia, rito de condigno, vel in satisfactione æquali jure timeres : sed postquam cum poenitentia I quantitative : nam his duntaxat titulis po­ test Jf ■» * i ΠΙ8Ρ. 1, dub. v. Î 07 tost homo Deum obligare, sivo inducere desupponat. Et in hoc sensu procedunt testi­ hilum justitiæ ad consequendum aliquid ab monia relata, quæ proinde, et præsens illo, ut per se notum videtur. Unde quoconsectarium roborant, et doclrinæ alibi lies actus nostri nec merentur de condigno, traditæ non répugnant. nec ad lequalilatem satisfaciunt; quidquid 150. Quod autem in contritione perfecta pnestat Deus, ex misericordia, et liberali— debeant illa duo, nempe conceptus physicus tale prœelat : relinquitur enim locus ad gra­ dispositionis, et conceptus moralis satis­ tiosum hujusmodi exercitium. Cum ergo factionis distingui (unde pendet doctrina, contritio, licet perfectissima sit, non uatisct responsio immediate tradita), relictis ciat ad æqualitatem pro gravi Dei offensa, nunc aliis motivis, vel ex eo facile at­ nec mereatur de condigno gratiam habitua­ que efficaciter ostenditur. Nam si loquamur lem remissivam peccati, ut constat ex su­ de contritione perfecta secundum concep­ pra dictis : consequens est, quod etiam tum physicum dispositionis; vel minima supposita, et visa perfectissima contritione, contritio sufficit ad delendum dispositive remissio offensæ gravis, et collatio gratia.· decem millia peccata, quantumvis gravis­ sanctificantis non sit actus justitiæ, vel sima : cuncta enim peccata, sive unum tan­ exercitium ex debito justitiæ ortum; sed tum, sive plurima sint, et sive minus opus misericordiæ ex gratiosa Dei liberaligravia, sive gravissima, quæ reperit in sub­ tate procedens. Quod autem prædicta con­ jecto, dispositive tollit : quia est dispositio tritio sit dispositio connexa cum gratia sanc­ physice connexa cum gratia santificante, tificante, et ab ea procedat, afferatque quæ cum nullo eorum cohæret. At si con­ proinde indispensabiliter remissionem pec­ sideremus eandem contritionem secundum cati, pradictam liberalitatem, et misericor­ conceptum moralem satisfactionis, aliter diam non impedit : tum quia ilia connexio dicendum est : quia non quaelibet contritio non estmoralis fundata in merito, aut sa­ sufiicit ad satisfaciendum pro omnibus pec­ tisfactione perfectis ; sed est mere physica, catis, etiam in sententia tenente peccatum quæ non affert titulum justitiæ sed connamortale in ratione offensæ non importare turalitatis. Tum quia ex connexione solum gravitatem simpliciter infinitam. Satisfactio infertur, quod eodem actu, quo Deus vult enim attenditur secundum valorem mora­ dare gratiam adulto peccatori, velit otiam lem : et hic habet inæqualitatem in contri­ contritionem, qua physice disponatur; et tione magis vel minus intensa, ut explora­ quod eodem actu, quo vult peccatorem per­ tum est apud omnes. Quocirca contritio, fecte prenitere, velit ipsum per gratiam quæ sufficeret ad satisfaciendum pro omni­ sanctificari, et a debito offensæ gravis ab­ bus : alias oporteret habere valorem sim­ solvi. Prædictus vero actus est misericordiae. pliciter infinitum; cum gravitas peccato­ Et sic solum infertur, quod utramque mi­ rum collective sumptorum infinita sit. sericorditer velit, et neutram conferat ex Quinimo videmus contritionem non semper justitia. Unde merito asseritur in locis su­ satisfacere adæquate pro poena temporali pra relatis Deum uti magna misericordia peccatis debita; sed frequenter ea supposita cum his, quos vere pcenitentes absolvit a relinqui reatum istius : debitum autem pœpeccatis, et ad suam gratiam admittit. Mi­ næ temporalis longe inferius est, quam de­ nime vero significant esse distinctam, Pt bitum offensæ, vel pœnæ æternæ, ut om­ novam misericordiam, dispositionem, et nes Theologi docent : unde minus sufficiet formam ex parte actus, sed solum ex parte contritio ad satisfaciendum pro hoc ultimo effectus. Agens enim eodem actu inducit debito. Ex his vero liquet quam multum in formam, et ultimam dispositionem, saltem contritione distinguantur conceptus physi­ consequentem, et comitantem, in ut natu­ cus disponendi ad remissionem peccatorum ralibus satis constat. Et sic Deus eodem per gratiam sanctificantem, et conceptus actu disponit ultimo peccatorem per contri­ moralis satisfaciendi pro illis. Liquet etiam, tionem perfectam (quæ e.-t dispositio ultima quam vehementer allucinatus fuerit Vaz­ Vazquii a gratia habituali procedens) et simul gra­ quez in hac materia, dum locis supra cita­ deceptio corrigi­ tiam sanctificantem infundit. Sed effectus tis utrumque conceptum confundit, et inde tur. diversi sunt : et ita posita contritione adest probat contritionem satisfacere adæquate distinctio, et diversitas ex parte gratiæ in pro peccato, quia omne peccatum expellit : ratione beneficii passivi : præsertim cum distat enim hæc, plusquam coelum, et terra ; Ultimum et unum nequit ex altero colligi. nec meritum de condigno, satisfactionem corolla­ perfectam, facta, oblata per contritionem 157. Tertio, et ultimo infertur ex dictis rium. k Hi Ô· Uri •X ■i Æ J.·. · ■W·! ’? .7 >* .■.>·* 4 $1 ! ··*? t IW· I:: I purum hominem etiam ut menbrum Christi non posse pro gravi Dei offensa ad «quali­ tatem satisfacere. Quoniam per hoc, quod homo dicatur, et sit membrum Christi, non sanctificatur infinite in se ipso, nec cliciopera infiniti valons; cum homo non justi­ ficetur formaliter per Christi justitiam; sed per gratiam creatam finitam, et inhærentem, datam ob satisfaction.m, et merita Christi, cujus proinde influxum participat, et dicitur esse membrum, ut contra |ha?relicos ostendimus tract. 15,disp. I.dub. 2, et disp. 2, dub. 1. Ad satisfaciendum autem æqualiter pro gravi Dei offensa requiritur satisfactio simpliciter infinita, ut constat ex dictis an. 116. Ergo homo etiamsi consi­ deretur ut membrum Christi, nequit pro gravi Dei offensa ad æqualitatem satisfacere. D-Tto». Quod si D. Th. in 2, dist. 9, q. I, art. 8 ad 2, asserit merita hominum osse eflicaciora, quam merita Angelorum, quia homines sunt membra Christi, cujus gratia est infi­ nita : minime per hoc significat, quod merita nostra Jiabeant efficaciam formaliter a gra­ tia, aut merito Christi, sed tantum effective. Decet enim ut membris Christi ob ejus me­ rita dentur quandoque majora efficacioraque auxilia, ut actus ferveniiores eliciant, quibus nonnulli hominum supra merita, et bealitudinem Angelorum eleventur, Nec amplius intendit Angelicus Doctor. DUBIUM VI. .In Christus obtulerit satisfactionem ab in­ trinseco æqudlem pro omnibus humani generis peccatis? Supposito, quod purus homo nequeat quibus satisfacere ad æqualitatem pro peccato KravU mullo minus pro omnibus pecca­ didiur SOfli- tis, ut hactenus ostensum est, ; videndum Cioili. succedit, utrum homo Deus, Christus Do­ minus, obtulerit pro nostris peccatis satis­ factionem perfectam, quæ est principalis materia pressentis disputationis : hinc enim mysterii Incarnationis utilitas, et ne­ cessitas potissimum innotescit. Sed cum plurima hic occurrunt, quæ indistincte po­ sita non levem confusionem, et magnam prolixitatem afferre valent; oportet prius separare cena ab incertis, designareque proprium punctura difficultatis. Sitiat- DISP. I, DUB. VI. DE INCARNATIONE. 108 I 109 Sic censent communiter Theologi, et os­ Roman, ubi ex sententia Apostoli docet tenditur. Tum ex Scriptura, quæ id aperte, Chi istum magis nobis sua satisfactione pro­ j|! N’^· el potissimum inculcat. Psalm. 68 : Quæ fuisse, quam Adam nocuerit : Si quis, in­ Obscrvanlur albjua pro dubii resolutione. *· * non rapui, tunc exolvebam. 1 ad Corinth. 6: quit, propter debitum decem nummorum in ■ . 1UI> I rUj/· Empti enim estis pretio magno. Ad Colons. I : carcerem conjiciatur, veniat autem alius, 158. Primo loco recolenda sunt, quæ u l. Qui eripuit nox de potestate tenebrarum, in qui non solum solvat illos nummos, sed promisimus supra n. 100, nempe satis­ pio habemus redemptionem per sanguinem etiam innumera aurei talenta largiatur, factionem, pro peccatis osse legalem, sive ejus, remissionem peccatorum. Et cap. 2 : vinclumque in regalem aulam inducat : ita ex justitia, cum ordinetur ad reparandum btlens, quod adversus nos erat chirographum et nobiscum facium est. Similia proferunt D. d. aiHjjustitiæ debitum, quod per Dei offen­ decreti, affigens illud cruci, expolians prinΛthanas, homil. de cruce, et pass. Do- n3ssam violatum est. Cum autem satisfac­ lltœA tipalus, el potestates. 1 Petr. 3 : Peccata min. S. Leo Magnus serm, 12 de pass. s. Leo. tio importet recompensationem, sive de­ ® noslra ipse pertulit in corpore suo super liProclus Episcop. Cive, in homil. quæ bili solutionem; hujus sufficientia potest i.'elÿnum. 1 Joan. 2 : Ipse csl propitiatio pro habetur torn. 6. Concil. Ephes, c. 7. Theo- D.Theoattendi vel penes id, quod habet rationem | peccatis nostris, non pro nostris tantum, sed dot. Episcop. in appendice ejusdem Conci- dorcl· materiæ, consistit in re, sive pretio, quibus diam lotius mundi. Tum ex Pontificum orahi cap, 2. S. P. N. Cyrill. Alexand.in lib. d Cysatisfactio fit ; vel penes formam, quæ con­ U*1· culis : nam Agapitus Papa in epist. ad Ande fide ad Reginas, et in epist. ad easdem, rillus. nllU5· sistit in conditionibus requisitis ad salvan­ tiraum Episcopum Constantinop. inquit : et in epist. ad Maximianum Constantinop. dam justitiæ, et satisfactionis omnino per­ Effusio justi sanguinis Christi tam fuit dives Episcop. et alii communiter Patres, quo­ fecta? rigorem, sicut magis explicuimus n. od pretium, ut si universitas captivorum in rum aliqua testimonia expendemus infra 161. Ut ergo cum majori claritate proceda­ Redemptorem suum crederet, nullum diaboli num. 163. Tum denique, quia hanc veri­ mus, in pnesenti dubio solum considerabi­ rinculum relineret : quoniam sicut Apost. ait : tatem docent unanimiter Theologi : licet mus sufficientiam, sive perfectionem sa­ Ubi abundavit peccatum, superabundant el enim varie explicent modum, quo Christi tisfactionis Christi ex parte «qualitatis ‘ gratia. EtCaius Papa in epist. decret, a l Fe­ satisfactio fuit ad æqualitatem sufficiens, materiæ, aut pretii, quod ad extinguendum licem Episcop. inquit : Redemptio captivita­ et inter se quantum ad hoc opponantur, nostrorum peccatorum debitum oblatum tis humanx facta fuit in sanguine ejus, qui nemo tamen eorum negat, quod fuerit fuit : an vero alias conditiones justitiæ ob­ dedit se ipsum redemptionem pro omnibus. æqualis. servaverit, videbimus dub. sequenti. Potest Et Clemens VI in Extravag. Unigenitus de Et licet relata testimonia non ita ex­ ki'Vl. autem satisfactio dupliciter dici æqualis : pœnit. et remiss, ait : Quem, scilicet Chris­ presse loquantur de pœnis, quæ pro pec­ uno modo solum ab extrinseco per gratio­ tum, non guttam sanguinis modicam, quæ catis debentur : eas tamen peccatorum sam creditoris acceptationem, qui satisfac­ lamen propter unionem ad Verbum pro re­ nomine complectuntur. Cum enim pecca­ tionem de se inæqualem acceptat, ac si demptione totius humani generis sufficeret, tum inter alia importet reatum ad pœnam, æqualis foret : alio mudo ab intrinseco ob n.d copiose celui quoddam profluvium noscitur et prædicta testimonia doceant Christum æqualitatem, quam ex se habet cum debito. taZ defudisse. Tum ex Conciliis : nam in Triperfectam, id est, æqualem obtulisse pro ΤΑ Rursum hæc æqualitas ab intrinseco alia buriens. cap. 19 notatur, quod in conse­ peccatis satisfactionem ; opus est, quod solum est proportionalis, ct geometrica, cratione calicis vinum sanguinem Christi pœnas etiam comprehendant : aliter enim quæ consistit in intrinseca proportione, repræsentans in majori longe quantitate non posset Christi satisfactio cum omnibus sive habitudine ad debitum extinguendum adhibetur, quam aqua populorum peccata peccatis adæquari secundum prædietam ra­ ob aliquam inadæquatam cum eo commen- · significans, ad denotandum majorem esse tionem. Præterquam quod in aliquibus ex surationem : alia vero est omnino rigorosa, majestatem, hoc est valorem, et pretium testimoniis relatis satis expresse significa­ arithmetica, et quantitative, quæ videlicet sanguinis Christi, hominum fragilitate. Idtur satisfactio etiam pro pœnis, utPsal. 68 : Psal. 68. omnimodam commensurationem importat, 3 que apertius diffipitur in Trident, sess. 5, Quæ non rapui, tum exolvebam. Et Isai. Isatæ53 · ·· v» J /■* n ► zx /*%»·« n» ■ zl ■ z* t I r> ut .ri debens centum eadem centum solvat. in decreto dezl peccato orig.w1*ubi dicitur pec ­ 53 : Disciplina pacis nostrae super eum. Hoc Et hæc posterior æqualitas sufficit, concur­ catum originale tolli per meritum Christi, est, castigatio, et poena debita pro peccatis rentibus aliis conditionibus, ad rigorem qui nos reconciliavit in sanguine suo. Et nostris. 1 Petri : Peccata nostra ipse tulit 1 Petr.3. justitiæ in satisfaciendo : aliæ autem «qua­ sess. 6, in decret. de justificat, cap. 2, ct in corpore suo super lignum : quia videlicet litates non sufficiunt : quia ex se non affe­ let 7, docet in justificatione peccatoris in­ sustinuit pœnas, quas merebamur. Et ita runt adæquationem cum debito, qualem cludi peccatorum remissionem, et hujus supponit, et docet Concil. Trident, sessio 6 Concil. r gor justitiæ exigit : se i indigent creditoris E causam meritoriam fuisse Christum per de justificat, cap. 8. Et docent Patres su­ Trident. gratia, quæ suppleat valorem, et ad inadæsuam sanctissimam passionem. Tum ex pra relati, ut liquet ex verbis D. Chrysost. quationem in remissione debili non atten­ I Patribus, et communi Ecclesiæ traditione. Eademque est communis Theo'ogorum sen­ dat. Et ut prolixitatem vitemus, sufficiat audire tentia. 159. In hac igitur difficultate supponen160. Nec huic calholicæ suppositioni Locus ? " θ· Cypr*an- serm. de ratione Circuncisiodum est Christum Dominum satisfecisse ad " nis : Tanlx dignitatis, inquit, Redemptoris repugnant verba Apost. ad Colosens. J : Apostoli varie æqualitatem pro universis hominum pec- iîum . ύ noiIri illa fuit oblatio, ut una ad tollendum Adimpleo ea, quæ desunt passionum Christi, ilcr fora­ catis quantum ad culpam, et pœnam. Hæc I; in carne mea, pro corpore, ejus, quod est tur. mundi peccala sufficeret, qui tanta auclorisuppositio, prout simpliciter jacet, et præs| jC t ink in sancta introivit in sanguinis pretio. Ecclesia : quibus significare videtur satis­ cindendo a modis æqualitatis, est de fide; factionem Christi non fuisse undequaque n' Et D. Chrysost. homil. 10, in epist, ad ita quod oppositum sit hæresis manifesta. Sic αλ^λΙ a m Γΰ·: ÎC ' •7 * ii* ? φ; is HI ; ·Γ· i I. i le ί « a • Ί < A '?·« I j; ;j - V r’ H Γ· ·<’ - ττ4 - .> i U Λ .».· y *ν>.· ; DE incakxatiom:. r sufficientem : si enim vel ex praedicatis intrinsecis, vel ex Dei extrinseca acceptttione fuisset sufficiens; nihil relinquere­ tur, nihilque deesset, quod suis laboribus adimpleret Apostolos. Verum, ul diximus, non repugnant, sed facile explicantur. Primo si dicamus Paulum loqui de suis passionibus, quas Christi appellat, quate­ nus opera membrorum capiti applicantur juxta regulam Thiconii, quam recipit D. August, lib. 3 de doct. Christiana cap. 31. Quo sensu dicit ipse Christus DomiΓνιΙ.nus Psalm, il : Longe a salute mea verba deliciorum meorum, sua vocans membro­ rum delicta. Potuitque Paulus eo praesertim loquendi modo uti, quia Christus eas ipsi Actor. ». passiones praedixerat Actor. 9 : Ego osten­ dam illi quanta oporteat eum pali pro no­ mine meo. Unde est sensus : Adimpleo ea, quæ desum passionibus meis, quas Christi voco, et quia Christi membrum sum, et quia pro Christo illas sustineo, et quia ipse mihi illas prædixerat. Secundo si dicamus Apos­ tolum loqui non de sufficientia, sed de ap­ plicatione satisfactionis Christi : licet enim hæc fuerit perfectissima, et omnino æqua­ lis; noluit tamen Christus, quod nobis applicaretur nisi mediis sacrament et operibus nostris : quem defectum si ita vocari potest) adimplebat Paulus eliciendo opera, quibus sibi applicabat Christi satis­ factionem : unde non dixit se a limplere absolute, sed in carne sua. Tertio si dica­ mus Apostolum non agere de his qu;c deficerent satisfactioni Christi, se l de iliis, quæ deficiebant praedicationi Evangelii. Quamvis enim Christus Dominus illud pri­ mus annuntiaverit, et in eo praedicando plures sustinuerit labores : adhuc tamen necessarium erat, quod Paulus, et alii mi­ nistri multum laborarent in ejus prælicatione, et manifestatione per omnes gentes. Et hoc, quod passioni Christi deliciebat vi­ delicet non sufficientiam, aut valorem, sed manifestationem, et applicationem: adim­ plebat Paulus prædicando Evangelium. Et licet omnes prædictæ expositiones legitimæ sint, et graves patronos habeant; hæc pos­ terior nobis videtur magis genuina, utpote litteræ inhærentior : sic enim habet integer locus : Qui nunc gaudeo in passionibus pro vobis, el adimpleo ea, quæ desunt passionum Christi in carne mea. pro corpore ejus, quod csl Ecclesia : cujus factus sum ego minister secundum dispensationem Dei, quæ data est mihi in vos, ul impleam verbum Dei : mys­ terium quod absconditum fuit a siculis, el generationibus, nunc autem manifestum est sanctis ejus. | 161. Nec iterum ejusdem suppositionis Dtu»' veritatem labefactat, quod opponebat Pe­ lagius apud D. August, lib. 2 de gratia c'fr* Christi, et do peccato orig. cap. 21, Chris­ tum videlicet non satisfecisse pro peccatis eorum, qui illum praecesserunt : quippe qui absoluti sunt a debito antecedenter ad ! Christi satisfactionem, et consequenter independenter ab illa. Hoc, inquam, nihil valet : tum quia oppositum constat satis evidenter ex testimoniis supra relatis, in quibus dicitur Christum pro omnibus sol­ visse, seu satisfecisse. Quibus adjungimus alia, quæ, ut optime expendit D. August, referunt satisfactionem, et solutionem Christi ad peccata praecedentia. Cujusmodi sum. sunt au ad Roin. nom. «j3 : jusitpcaii Justificati grans gratis per gra- .y liain ipsius, per redemptionem, quæ est in^>Chrisio Jesu, qutm proposuit Deus propitia­ tionem per fidem in sanguine ipsius, ad oüensionem jusliliæ suæ, propter remissio­ nem præcedcnlium delictorum. Et ail Hæbr. « 9 : Et ideo noci testamenti mediator est, ul!iîz ·■ morte intercedente, in redemptionem earum prjcaricationum, quæ erant sub priori tes­ tamento, repromissionem accipiant, qui vo­ cali sunt, ælernæ hæreditalis. Tum etiam quia illud Pelagii motivum nullius mo­ menti esi : ad conceptum enim satisfactio­ nis nihil refert, quod secundum extrinsecam Dei dispositionem praecedat, aut sequatur id, pro quo fit. Unde sicut quis potest remittere debitum cum onere olferendi satisfactionem antecedenter ad remis­ sionem ; ita etiam cum onere, ut postea satisfiat Et ita contingebat in satisfactione eorum, qui Christum tempore præcesserunt : absolvebat enim illos Deus a pecca­ tis cum onere, sive oljligatione futurae satisfactionis per Christum : quam ipse postea solvit patiens pro omnibus homini­ bus. Et hujusmodi satisfactionis valor ipsis applicabatur mediante fide, qua respicie­ bant Christum venturum, ut satis expressit Apost. illis verbis : Quem proposuit Deus propitiationem per fidem in sanguine ipsius, propter remissionem præcedenlium delicto­ rum. An autem eadem sil ratio de merito, suo loco dicemus disp. 7, dub. i. Quod autem non sit eadem ratio in aciu, qui per se dependet a forma, per quam essentialiter tollitur debitum satisfaciendi, jam supra Sifrê: iltdi numer. 150 ostendimus contra Vaz­ «bjrtioBi rt quez . Nec tandem refert, si dicatur ex præ­ LulLtinhs dicta DISP. I, DUB. VI. dicta suppositione fulciri Lutheranoruni hæresini, qui dicunt nos ad nullam «atlsi.itlionein obligari. Si enim Christus Domi­ nus pro cunctis hominum peccatis obtulit condignam satisfactionem, qua culparum 1 debita extinguuntur ; ad quid exigitur a nubis alia satisfactio? Vel quem elfectum habet; cum peccatorum debita prosupponat per Christi satisfactionem remissa ? Non, inquam, hoc refert : quoniam licet Christus Dominus obtulerit æqualem pro pereatis omnium hominum satisfactio­ nem, quæ valorem etiam sufficientem ha■ bet, ut posset independonter ab alia homi­ num satisfactione eos liberare a peccatis : nihilominus ipso Christus voluit, quod prædictasatisfactio nobis cum effectu, sive quoad efficaciam non prodesset, nisi me­ diantibus bonis operibus satisfactoriis, quibus nobis suam satisfactionem applica­ remus, et cum ea, et sub ea aliquo modo debitum solveremus. Tum quia ut optime docet Concil. Trident, sess. |14 de pcenit. 1 cap. 8, decebat imitari ejus vitam, et pas­ sionem per opera poenalia, juxta illud 1 : ^'■-Christus passus est pro nobis, vobis relinquens tiempla, ul sequamini vestigia ejus. Tum quia satisfactio Christi concurrit ad nostram salutem per modum causæ uni­ versalis : hæc autem non impedit influxum ■ causarum particularium, sed cum eis in­ fluentibus influit altiori modo, ipsas adI juvans, et supplens earum imperfectionem [ in eo, ad quod non sufficiunt. Unde patet ' ad utramque Lutheranam interrogatio ’ nem : ad primam quidem, ob rationes ! immediate assignatas ; oportet enim, quod ; Christum (ipso etiam sic volente) satisfa­ cientem nostris satisfactionibus imitemur. Unde monet S. Petrus 1, cap. 4 : Chrisio igilur passo in carne, cl vos eadem cogita­ tione armamini. Sicut si subditi regis An] gliæ graviter offendissent Hispaniæ regem, < pro quo noi) possent debitam satisfactionem ? offerre; et ipse rex pro eis vellet satisfa­ cere exhibendo per se ipsum regi Hispaniæ aliquod obsequium : oporteret plane, quod si rex ipse se humiliaret, et prostaret obse­ quium, subditi etiam se gererent eodem modo exhibendo obsequia quæ possent, li­ cet ex se insufficientia. Patet etiam ad secundum : habet enim satisfactio nostra aliquos effectus , utputa satisfaciendi im* perfecte pro gravi Dei offensa, ut supra saf tisfaciendi imperfecte pro gravi Dei offensa, ut supra explicuimus a num. 108, et sol­ vendi pro pœna temporali, ul in Tract, de Hi paunit. dicemus. Et ad eosdem effectus con­ currit Christus Dominus satisfaciens sub universaliori, el perfectiori ratione. Et in­ super concurrit ad alios, ad quos satisfactory non concurrimus, nempe, ad remittendum æqualiter offensam Dei, ad delendum pec­ cati maculam, et solvendum pro poena ælerna. El profecto ipsi Lutheran i hac doc­ trina uti debent : licet enim prædicent sa­ tisfactionem Christi sufficientissimarn ad nostram salutem ; nihilominus dicunt non esse de facto efficacem, nisi in his, qui salvantur : et rursum non fieri in his effi­ cacem, nisi mediantibus aliquibus operi­ bus, quibus nobis applicatur, videlicet, fide, et baptismo : sine quibus Scriptura profert neminem salvari. At non minus expresse alia opera exiguntur in Scriptura, charitas, pcenitentia, obedientia, et aha hujusmodi. Unde præter eorum falsitatem liquet etiam inconsequentia. Sed de hoc alibi. Oportuit autem prædictas objectiones Adver­ tentia contra nostram suppositionem hic propo­ in hac nere, et diluere : quia eis nonnulli incon­ materi i ­ grue utuntur contra assertionem infra sta­ obser vanda. tuendam ; cura revera prædictæ objectiones non particularem opinionem impugnent, sed doctrinam catholicam. Sive enim satis­ factio Christi fuerit æqualis ab intrinseco, sive ab extrinseco ; omnes tamen theologi affirmant, imo cuncti catholici confitemur fuisse æqualem, ut motiva supra posita satis evincunt. Unde quæ contia hujus­ modi æqualitaten dirigat.tur , adversus præmissam suppositionem opponi debent, ut a nobis facium est. Sed eis omnes Theo­ logi, licet varie opinentur, occurrunt. 163. Secundo supponimus Christi Do­ Salkfaclio mini satisfactionem pro omnibus humani Christi generis peccatis fuisse non solum æqua­ superalem, ut hactenus vidimus, sed etiam su- bundans. perabundantem. Hæc suppositio proscin­ dendo a modo, unde hæc superabundantia provenit, est certa, eodem fere certitudinis gradu, quo procedens. Et probatur eisdem fundamentis : nam id docet satis aperte Scriptura Psalm. 129 : Copiosa apud eum psal.129. redemptio. Isai. 40 : Suscepit de manu isaræ-10. Domini duplicia pro omnibus peccatis suis. Ad Rom. 5 : Si unius delicio mulli mortui a. de Christo Domino, qui peccata sua vocat peccata membrorum, ut supra num. 160 observavimus. Unde sensus est : si cuncta hominum peccata conferantur cum Christi passione; hæc gravior apparebit, qma major, abundantiorque est in satisfa­ ciendo. Idem significat Ecclesia ritu sacro immiscendi guttulam aquæ majori quan­ titati vini, ut supra num. 159 vidimus ex Concilio Triburiensi. Et Clemens AT dicens Christum non tantum guttam san­ guinis, quæ tamen ob unionem ad Ver­ bum esset infiniti valoris, sed velut proflu vium sanguinis effudisse. Quod vivide expressit D. Chrysost. ubi supra exemplo ejus, qui ad liberandum vinclum ob debitum decem nummorum solveret innuD. Attu- mera aurei talenta. Et D. Athanas. lib. D3S de Incarnat, paulo post principium ait ; Corpus assumpsit, quod pro omnibus ad plenam satisfactionem sufficeret, et morlem in omnibus, quasi stipulam igni consumeret 1> Cy- suis meritis, el satisfactione. I). Cyprian, pifao. in serm. de Ascens. : Intelligi voluit in pretio, quod pro eo datum est, el in eo, quod ipse dedit pro mundo, quanta fuerit dissimilitudo, ut dubium esse non possit, quin pretii magnitudo superet negotium, nec xquari possit damnum, quod damnatio juste meruerat, obedientiæ Christi, quæ I usque ad morlem progressa est, et ultro D Bi- solvit, quod non habebat. D. Basii, expliHL i,l‘ cans illa verba Psalm. 48 : Frater non redimii, affirmat, pretium redemptionis D. Am- Christi superare omnem valorem. D. Ambros. bros. in Pstlrn. 35 : Bonum aurum sanguis Christi, dives ad pretium, profluus ad D. An- lavandum omne peccatum. D. Anselm, .srlm. Rich, de toto lib. 1 et 2 Cur Deus homo. Ricard. S. viet. do S. Arict. lib. de Incarnat, cap. 8. Et eodem modo alii Patres loquuntur, quos Theologi unanimiter imitantur. Docebat enim immensam Dei misericordiam, ot largitatem, cujus maximum opus fuit redemptio per Christum, ut prædicta satisfactio solveret non tantum , quod debebatur oil quod major esset, quam debitum. 16 L Magis dubitari potest, utrum talis Dirent cm satisfactio fuerit simpliciter infinita, ab­ iefiiilb strahendo tamen a modo, quo habuit infi­ In nitatem, sive ex intrinseco valore , sive icslfiab extrinseca Dei acceptatione ; in hoc enim non ita conveniunt Theologi. Nam Joannes de Medina infra referendus sentit hm* prædictam satisfactionem fuisse infinitam. Μ<*«· licet non ex intrinseco valore : quia in ejus sententia gravis offensa Dei est simpliciter atisfactio autem condigna, et infinita æqualis debet in valore adæquare gravita­ tem offensæ, pro qua récompensât : cum ergo certum sit satisfactionem Christi pro gravi Dei offensa fuisse æqualem, et con­ dignam ; oportet fateri, quod fuerit sim­ pliciter infinita ab intrinseco, vel ab extrin­ seco : quippe illam Deus ordinavit ad illum infinitum effectum. Scotus autem negat Scotis. satisfactionem Christi fuisse infinitam simpl citer : quia nec habuit intrinsece infinitum valorem, nec Deus illam ac­ ceptavit in ordine ad aliquem effectum simpliciter infinitum : peccatum enim mortale, ad quod delendum fuit ordinata non est simpliciter infinitum, nec exposcit infinitam satisfactionem. Sed nihilominus supponendum est ter­ Vend C03Ktio satisfactionem Christi fuisse simoliciΛ fcib teter infinitam, abstrahendo a modo intrin­ tfifih seco, vel extrinseco hujus infinitatis. Sic excepto Scoto. sentiunt communiter Theo­ logi. et probatur efficacius tum ex Cle­ mente AT (quem præcessit Scotus e.jus- O que decretalem non vidit), in extravag. ia:ui VL Unigenitus de prenitentia, et remissi. Ubi diffinit Christum reliquisse Ecclesiæ the­ saurum suæ satisfactionis, et meriti dis­ tribuendum indulgentiis, et subdit : Thesaurum militanti Ecclesiæ acquisivil Chrislus, volens suis thesaurizare filiis pius paler, ut sic sil infinitus thesaurus homini­ bus. Et deinde addit : De cujus thesauri consumptione, seu minutione non est formi­ dandum tum propter infinita Christi merita. Ubi semel, et iterum Pontifex vocat me­ rita, et satisfactionem Christi infinita : quæ non de infinitate secundum quid, et impropria, sed de infinitate propria, et simpliciter intelligi debent, ut decet auc­ toritatem Pontificis diffinientis. Pnesertim cum ipse dicat non esse formidandum de diminutione thesauri Ecclesiæ, quia continet infinita Christi merita. Si enim loqueretur solum de infinitate secundum quid; DISP, I, DUB. VJ. quid ; nihil concluderet, ût timeri posact thesauri diminutlo : nam certum est illud, quod non habet infinitatem simpliciter, posse diminui, et tandem consumi. Et licet Pontifex id non diffiniat, sed afferat pro ratione, quæ eandem vim cum diffini­ tione habere non solet ; negari tamen ne­ quit, quod ratio a Pontifice in sua diffini­ tione adhibita magme auctoritatis sit. Tum etiam quia id ipsum significant sancti Patres, dum adeo exaggerant mag­ nitudinem. et superabundantiam satisfac­ tionis Christi super omnia debita nostra : llCr. præsertim vero D. Cyprian, qui disertis 'PMverbis affirmat damnum, quod meruimus, non posse æquari satisfactione obedientiæ Christi : posset autem, si satisfactio non J.Crr- esset infinita. Et D. Chrvsost. relatus a num. 159 comparat satisfactionem Christi cum largitione innumerabilium talentorum auri. Et super cap. 5 ad Rom. hom. 11, inquit : Multo siquidem plura, quam debea­ mus, Chrislus pro nobis solvit, lanioque plura, quanto guttulam exiguam pelagus audit immensum. Id autem, quod innu­ merabile, atque immensum est, infinita­ tem importat. Et similia omnino habet ■ D. Greg. Nazianz. orat. 42 quæ est 2 inPasch. Tum præterea quia peccata gra­ via important infinitatem simpliciter in ra­ tione offensæ, ut late ostendimus dub. 4; cnm ergo Christus pro illis ad æqualita­ tem, imo superabundanter satisfecerit, ut liquet ex suppositionibus præcedentibus; opus est, quod ejus satisfactio sit simplilCT· citer infinita. Tum denique, quia esto, admittamus nullum in particulari pecca­ tum esse infinitum simpliciter ; nihilomi: nus virtus sufficiens ad delendum omnia I peccata, nequit non esse simpliciter infi­ nita : quia collectio omnium peccatorum fundat moraliter gravitatem infinitam simpliciter : et certum est satisfactionem æqualem, quæ sufficit ad unum, non suf1 ficere ad duo, et minus ad centum, et multo minus ad mille, et sic de reliquis : I quo enim debita vel numero, vel specie, vel intensione, vel extensione crescunt, i eo postulant satisfactionem majorem. Cum ergo satisfactio Christi fuerit suffi­ ciens ad delendum absolute omnia peccata, ,, ut testimonia supra posita evincunt'; con­ sequens est, quod fuerit simpliciter infi­ nita. Et fallitur Scotus putans Deum non ordinasse, nec acceptasse Christi satisfac­ tionem, nisi ad determinatos effectus fu­ turos, qui finiti sunt : nam prædicta saSalmant. Curs. theolog. tom. XIII. tisfaclio, quantum est ex parte sufficientia.·., ad plures effectus se extendit : potuerunt enirn per eam deleri non solum peccata futura, sed etiam possibilia. Sicut pecca­ tum Adami ex parte sufficientiæ habuit vim ad inferendum peccatum originale in pluribus aliis individuis, quæ non erunt. Supra quam vim extollit Apostolus virtutem satisfactionis per Christum ; Ubi enim abundavit delicium, superabundavit cl gratia. Negari ergo nequit, quod satisfactio Christi fuerit aliquomodo sim­ pliciter infinita. Recolantur qua; diximus n. 108. Supposito ergo, quod Christi satisfactio Status dubii fuerit sufficiens, æqualis, superabundans, præsrnquinimo simpliciter infinita ad recompen­ sandum pro omnibus hominum peccatis; punctus praesentis difficultatis in eo est, an hujusmodi prædicata conveniant pre­ dicts© satisfactioni ob intrinsecum ejus va­ lorem, ipsi proprium ex natura rei ; an solum ab extrinseco Dei favore, qui præ­ dictam satisfactionem, licet de se, finitam, inæqualem, atque insufficientem accep­ tavit, tanquam si infinita, et perfecta fo­ ret, eamque ordinavit ad omnes effectus supra relatos? Circa hoc enim stat con­ troversia inter Theologos. S Præfertur communis D. Thomx sententia, et auctoritate fulcitur. 165. Dicendum est Christi satisfactio­ nem ex propriis prædicatis, et independenter ab alio favore intrinseco fuisse æqualem, superabundantem, et simpliciter infinitam ad delendum cuncta generis hu­ mani peccata. Sic perpetuo docet, et sup­ ponit I). Th. præsertim in hoc art. 2 ad 2 et q. 48, art. 2 et lib. 3 sent. dist. 20, q. 1, art. 1 et lib. 4 contra gent. c. 55 et quolibet. 2, art. 2. Cui subscribunt disci­ puli, Capreol. loco cit. ex 3, sent, concl. 2. Paludan. q. 2, art. 2. Cajet, in hoc art. Ferrara loc. cit. ex 4, contra gent. $ Ad evidentiam ejus. Soto in 4, dist. 19, q. 1, art. 2 et lib. 3 de natura, et gratia c. 6. Asturicensis q. 5, pagina nobis 116. Bar­ tholomeus de Medina in hoc art. 2 q. nit. concl. 3. Luna dub. 4. N. Cornejo disp. 5, dub. 5. Cipullus dub. 4, § 4 et dub. 5, § 1. Cabrera disp. 4, § 3 et disp. 5 § 4. Alvarez disp. 4. Nazarius 1 p. controv. 2. Arauxo lib. 5. Joan, a S. Th. disp. 2, 8 D.Tlioin. Capron!· Pal u dan. Cajetan. Terra ra. Solo. A SW rireosis. Medina. Luna. Cornejo. CipulWs. Cabrera. Joann, â S.Tlwiu. rv ,f S I DE INCARNATIONE DISP. I. ΒΟΗ. VI. tus. sed quia Deus ea acceptavit in ordine art. I. Gudoi disp. 3, ξ { et disp. L § 2. I P.esl. pendit Christus, atque adeo tanto plura, quantum marc immensum ad pusillam tjullam collatum majus esse posset. Et eodem modo loquuntur alii Patres relati n. 163 et quidem omnino consone ad sacram Scripluram in locis, quæ ibidem expendimus, et præsertim ad illud Apost. I ad Corinth, i ad o6 : Empti enim estis pretio magno. Hoc au- ”:|lh· 6· lem minime salvari, aut verificari posset, si satisfactio Christi fuisset æqualis, el condigna ex solo favore extrinseco Dei il­ lam acceptantis, et non ex intrinseco, et proprio valore. Nam si qpis debeat cen­ tum aureos, et solvat solum quinquaginta, et hac solutione liberetur a debito, quia creditor illa quinquaginta in integram so­ lutionem acceptat, perinde, ac si centum essent, aut eo plura : nemo sanæ mentis dicet debitorem solvisse plus, aut majus quid, quam debitum fuerit. Cum ergo Pa­ tres sic loquantur de Christi satisfactione; plane sequitur, quod ex eorum sententia condignitas, et sufficientia operationum Christi ad satisfaciendum pro nostris de­ lictis non fuerit ex sola extrinseca Dei cre­ ditoris acceptatione, sed ex proprio, (t perfecto earum valore. 169. Sexto : quia tam Scriptura, quam · Alia Patres eam explicantes soient comparare iinpupoeçatum primi hominis in ordine ad guOUÜB damnationem suæ posteritatis cum satis­ factione Christi in ordine ad ejusdem re­ medium : et in prædicla comparatione af­ firmant Christi satisfactionem validiorem, ot ·. ■Hé l·- JI? * it· i. 3 tV •Vj 4 v -ftf . '4 'À: 11 - *. 1'.. t æ J i e X'A in, ; ΜΑξ • II / j tir 1 LG DE INCARNATIONE et potoniiorem fuisse Adœ peccato. Quod, piam, uec probabilem proscindunt. Mi­ ut alia testimonia prætennitlamus, satis nime vero vim ejus labefactant, qui res­ Ad expressit Apostol. ad Rom. 2, ah illis ver- pondent, quod licet Deus ab extrinseco lus : ôtait per unum Aomtnem; ubi con­ valuraverit opera Christi acceptando ipsius cludit : sed non aïeul delicium ila et do­ satisfactionem in ordine ad infinitos effec­ num. Si enim unius delicio multi mortui tus, pro quibus non habebant ex se sunl, mullo magis gratia Dei, et donum in valorem æqualem : nihilominus congruum gratia unius hominis Jesu Christi in plures fuit, quod Deus sic se gesserit cum Christo, abundavit. Et postea subdit ; I bi abunda­ congruitate fundata in ejus dignitate per­ vit delicium, superabundavil et gratia. Con­ sonali, atque adeo intrinseca. Quin con­ stat autem supposito, quod Adam consti­ gruitas cum in aliis puris hominibus, et tutus fuerit caput generis humani, quod in cæteris rebus non inveniatur : merito ejus peccatum fuit ab intrinseco sufficiens Scriptura, et Patres laudant satisfactio­ ad hominum damnationem : neque enim nem Christi, extolluntqne supra aliorum hanc vim accepit a Deo. Ergo pariter sa­ hominum satisfactionem : licet actualis infinitus valor illi non conveniat ab intrin­ tisfactio Christi (qui pro sua dignitate est hominum caput), sufficiens ab intrinseco seco, sed ex favore, vel acceptatione Dei. est, ut liberet cos a debito peccatorum. Sicut imago, inquiunt, prêta a rege non Præsertim cum Apostolus ea proferat su- · habet in esse entis plus, quam imago perextollens excellentiam, dignitatemque ' picta ab aliquo homine particulari, sive satisfactionis per Christum, supra om­ minoris dignitatis : et tamen picta a rege nium peccatorum gravitatem, et demeri­ solet ab extrinseco pluris æstimari : et ita tum. Si autem non fuisset sufficiens ab congruit, quia picta est a persona digniori. intrinseco, sed ex gratioso, et extrinseco Sed, ut diximus, praejactum funda- ppf> Dei favore; non dignitas satisfactionis, mentum non debilitatur hac responsione, sed magnitudo misericordia? Dei eam Tum quia prædicta testimonia Scriptura, supra merita acceptantis laudanda, et su­ et Patrum plus deferunt satisfactioni, ut supra jam ponderavimus. Tum etiam quia perexaltanda foret. Ultimi Ultimo : Nam Apostolus in epist. ad ! illa congruitas intrinseca, quam in operi­ h0. Ilebr. c. 8 et 9, cum sequentibus lotus bus Christi recognoscit hæc responsio, vel in eo est, ut demonstret insufficientiam est ad satisfactionem æqualem,vel non? sacrificiorum veteris legis ad hominum Si dicatur primum : plane sequitur, quod redemptionem, et salutem, licet plurima opera Christi habuerint intrinsece valorem, fuerint; e converso autem unicum sacri­ sive condignitatem æqualem ad satisfa­ ficium Christi fuisse sufficientissimum ad ciendum ; quandoquidem illa congruitas, pradictum effectum. Quæ comparatio valor, condignitas, et æstimabilitas est. nec veritatem, nec energiam habere po­ Si autem dicatur secundum : liquido in­ test, nisi dicamus satisfactionem Christi fertur, quod acceptari ad satisfactionem fuisse sufficientem ex intrinseco valore; æqualem sit pure ab extrinseco, et supra idque sentire Paulum, et in hoc sensu dignitatem operum Christi : ex quo ulte­ comparationem formare. Si enim recur­ rius sequitur, quod in ordine ad prædicsus fiat ad valorem accidentarium, ac su­ tum effectum non habuerint eam eminen­ pervenientem per acceptationem extrin- tiam, quam Scriptura, Patres ipsi deferunt. secam creditoris; nullum operibus, et sa­ Exemplum autem imaginis, quod adduci­ crificio Christi accrescit laudis motivum : tur, impertinens est : nam imago pure exnam plane potuit Deus acceptare veteris trinsece se habet ad regem, nec habet, legis sacrificia ad hominum salutem, sicut unde intrinsece participet ejus dignitatem : acceptavit sacrificium Christi : tota inter unde nequit comparari satisfactioni Christi, hæc differentiæ ratio revocatur juxta op­ quæ non in effectibus ad extra, sed in opera­ positam sententiam in externam Dei vo­ tionibus ejus immanentibus consistit. Pro­ luntatem, qui pro suo arbitrio illud cedet autem recte similitudo comparando discrimen constituit. actionem, qua rex pingit, cum actione, Ahüd 170 Hoc fundamentum tot testimonio- I qua pingit alius homo particularis. Nam pum· rum Scriptura, ct Patrum fulcris muni- ■ profecto si rex pingeret in commodum, tum, est valde grave, et quod forte duxit I vel obsequium alterius, valorem moraiVictorcs supra relatos ad amaras censu­ ■ lem longe majorem haberet intrinsece ras, quibus sententiam oppositam ut nec i actio regis, quam alterius particularis hominis DIBI’. I, Dl)B. VJ. hominis actio, plurisque æslirnaretur : licet una, et altera essent ejusdem ratio­ nis in esso physico. Et eodem propor­ tionali excessu superat satisfactio Christi satisfactionem homiuis puri, ul evincunt testimonia relata, et præsertim Patres, dum actiones Christi vocant deificas, theandricas, et dei viri les. Sed hoc pertinet ad rationem, quam jam expendimus. f in. Eadem assertio ratione D. Thoma probatur. Bilio tad rationem nostram responderi potest non evincere, quod nuod satisfactio Christi ha ha-­ no>» buerit ab intrinseco valorem simpliciter in­ finitum; sedjanlum quod fuerit ordinis superioris ob dignitatem personne satisfa­ cientis. Id quippe ad summum probant ar­ gumenta qua· fiunt simili calculatione, ut liquet in objectis : nam actus eo, cæteris paribus, est dignior quo attingit objectum nobilius : et tamen non inde infertur, quodsi attingit objectum infinite nobile, capiat inde dignitatem infinitam, ut liquet in actu cha­ ritatis, qui Deum infinitum objeçtum attin­ git in se ipso, quin inde possit colligi actum charitatis habere valorem simpliciter infi­ nitum. bionique aliis exemplis ostendi valet. Sic ergo in præsonti licet satisfactio tanto cæteris paribus sit majoris valoris, quanto procedit a persona digniori; nihilo­ minus rion s.quilur, quod si persona satis­ faciens sil infinite digna, uti est persona Christi, actus debeat esse valoris simplici­ ter infiniti. Et ratio generalis est : nam li­ cet objectum infinitum, et persona infinita possent, quantum est de se, similem infini­ tatem actihus impertiri; nihilominus eorum influxus limitatur ex aliis principiis, quæ simul ad actus concurrunt, impediuntque infinitatem in illis, cum ipsa finita sint, et finito rpodo concurrant, ut supra a num. 39, in simili difficultate expendebamus. Sed hoc effugium, cui potissime fidit iMefr sententia contraria, præcluditur efficaciter tor. ex eisdem principiis, quæ assumit: nam cum valor satisfactionis sumatur, cæteris paribus, a dignitate persona; satisfacientis, ul satis constat ex communi hominum ap­ prehensione, et ista responsio non negat; plane fii personam infinitæ dignitatis, qualis est persona Christi, communicare infinitum valorem, sive æstimabilitatem suæ .satisfactioni, nisi aliunde limitetur. Præsérlim cum principium infinitum in­ fluens quantum potest, vel secundum ulti­ mum sui posse debeat causare effectum simpliciter infinitum, si effectus talis in­ ii ni Litis sit capax, ut docet D. Thom. 1 p. D T.j0O. quæst. 105, art. 1 ad 3. Ex quo prin­ cipio w cipio idem Angelic. Doct. 1 p. quæst, 95, art, 2 ad 3 el lib, I contra gent. c. 20, proluit cum Aristot. 8 Physic. text, 69. quod si duretur potentia loco motiva infi­ nita, deberet causare motum infinito ve­ locem. Persona autem valorans operatmnem satisfactoriam concurrit ad hunc effectum, ‘quantum potest : quia non con­ currit per novum influxum activum super operationem jam elicitam, sed illam vale­ nt subjiciendo indivisihiliter so ipsam, et quidquid habet. Quocirca si persona est inlinita· dignitatis, hanc dignitatem con­ fert, nisi ox alio capite Ijmjtetur. Atqui nullum est caput, ut infinitus valor mora­ lis, qui ex infinita dignitate personali J Christi desumitur, limitetur in ejus sa! tisfactiono, Ergo hujusmodi satisfactio evadit simpliciter infinita. ' tp» 174. Minor in qua est difficultas ostenditur : nam in primis posset prtedicla limi: Οήΐί latio desumi ex ipsa voluntate Christi Domini : agens enim per voluntatem pomS»· lest pro suo libito determinare, et limitare Μ·η* * wr φ ÛM- inlluxum, et non producere, quantum absolute potest, ut optime docet D. Thom., q. 1. de potent, art. 2 ad 2 et ad 3 et ad 13. Ex hoc autem capite non potuit limi­ tari valor moralis in operationibus Christi : nam licet ipse libere eas exercuerit potens ipsas non elicere; nihilominus ex suppo­ sitione, quod ad eas concurrerit, non po­ tuit impedire, quod processerint a suppo­ sito djvino, et quod participaverint ejus dignitatem, fuerintque theandricæ, et deiviriles : sed eo ipso sunt valoris mora­ lis simpliciter infiniti : Ergo impedire non potuit, quod hunc valorem habuerint. Id­ que explicari amplius potest : nam eo ipso, quod Christus eliceret actum v. g. humi­ litatis, vel obedientiæ; infinitam suam celsitudinem, et dignitatem, personalem humiliabat, et Deo subjiciebat, juxta illud Apost. ad Philip. 2 : Humiliavit semelipUbi D.Chrysost. homil. 7 : Quantum, inquit, habuit celsitudinis, tantum humili­ tati subjicit : exinanivit enim se. Et cum asetzqualis Deo, tanquam inferior sc illi subjecit, et in inferiori gradu se constituit rtspeclu Dei. Quod autem Christus sic se humiliaverit, et quod tanquam inferior tractari voluerit, fuit infinite æstimabile in ordine ad prudens fudicium, quo tanto magis humiliationem appretiare solemus, quanto dignior est persona se humilians. Cum igitur inter Deum, et quemlibet hu­ miliationis gradum sit infinita distantia, 119 ut ex «u liquet; ex suppositione, quod Christus so humiliaverit, non potuit non sc humiliare infinite in ordine ad pruden­ tem æstimationem. Nec facta hac suppo­ sitione vitari potuit, quod Christus infini­ tam hanc æstimabilitalem suæ satisfactioni communicaverit. 175. Deinde posset hæc limitatio desumi mîlator ox parte principiorum proximorum, per ex parte quæ Christus Dominus influebat, quæ fi­ aliorum princinita erant, et eliciebant operationes finitas, pinrum. ut docet D. Thom. q. 29 de verit. art. 3 D.ThMfl ad 4 inde inferens : Unde meritum Christi non fuit infinitum secundum intensionem ac­ tus : finite enim diligebat. Sed nec ex hac parle potuit limitari valor infinitus moralis desumptus a persona : tum quia limitatio principiorum proximorum solum evincit, quod operationes Christi sint physice finitie juxta limitationem ipsorum principiorum : sed non impedit, quod fuerint infinite moraliter propter dignitatem suppositi, quod eliciendo operationes physice finitas sub­ jiciebat se ipsum, humiliabatque infinitam suam dignitatem, ut proxime dicebamus. Tum etiam quia ipsamet principia creata, et limitata physice erapt in Christo infinita moraliter secundum dignitatem, quam a A’erbo participabant, ut docet D. Th. lo­ cis relatis η. 172, et de gratia habituali ipsius Çhristi tradit infra q. 7, art, 11 et q. 29 de Verit. art. 3. Unde poterant elicere operationes physice quidem fini­ tas, sed infinitas moraliter. Tum præterea quia non obstante, quod principia proxima, per quæ, vel cum quibus persona Christi influebat, fuerint ejusdem rationis cum principiis, quæ in nobis reperiuplur, nihi­ lominus operationes Christi erant theandrjcæ, et deiviriles, altiorisque dignitatis, quam operationes nostræ, ut constat ex dictis num. 168; ergo sicut inferioritas principiorum non impedit, quod operatio­ nes Christi Domini sint moraliter ordinis superioris ; ita nec limitatio principioriipn proximorum impedire potuit, quod prædictæ operationes fuerint moraliter infi­ nitæ. 9K_______ 176. Ulterius prædicta limitatio desurpi Non ex posset ex incapacitate subjecti, ipsarum ίη“3^5*~ videlicet operationum, ad suscipiendum subjecti. *' valorem infinitum : nam cum unumquod­ que recipiatur ad modum recipientis, non videtur fieri posse, quod infinitus valor re­ cipiatur in operationibus physice finitis. Præsertim cum unio inter valorem, et operationes finita sit, utpote educta, et de ·' ©i !> : “1 !ί t fl k— 1Î0 DE INCARNATIONE. novo facia. CaHerum neque ex hoc capite limitatur valor moralis prædîciarum ope­ rationum. Primo quia falso supponitur, quod valor moralis desumptus, a persona Christi recipiatur in ejus operationibus, vel quod unio media interprædicta intercedat: oppositum enim ex infra dicendis n. 18«, satis constabit. Srcundo, quoniam dato, quod prædictus valor reciperetur in opera­ tionibus, adhuc ex hac parte non limitare­ tur : nam prædicte operationes licet ha­ beant capacitatem finitam physice, sive ad physice recipiendum ; nihilominus ex con­ junctione ad personam divinam sortiuntur infinitam capacitatem moraliter : præstant enim fundamentum, ut prudens judicium illas infinitate appretiet : sicut de carne, de vita, el de gratia Christi docet D. Th. lo­ cis supra relatis : quippe omnia hæc sunt physice finita, et habentia capacitatem physice limitatam ; et nihilominus ex ipsa conjunctione ad personam divinam habent capacitatem, ut infinite digmficentur. Et plane, quod aliter discurrere oportet de entitate, et capacitate physica operationum Christi, ac de ipsarum capacitate, et digni­ tate morali; vel ex eo liquet, quod in esse physico sunt ejusdem rationis, et capacita­ tis cum operationibus nostris, quinimo pos­ sunt absolute esse remissiores : et nihilo­ minus in ordino morali longe evehuntur supra nostras operationes : sunt enim theandricæ, deiviriles, et allions ordinis, ac æstimabilitatis. Quis enim neget actum humilitatis, vel obsequii elicitum a persona infinite dignitatis, qualis est Christus, esse longe digniorem, mererique majorem ac­ ceptationem, quam actum ejusdem speciei factum a persona vili, licet hic physice sit longe intensior? Igitur sicut opus non est, quod gradus valoris moralis per ordinem ad prudens judicium comrnensurentur cum gradibus physicis, qui in operationibus Christi reperiuntur : sed potest ille istos maxime excedere ! ita non oportet, quod si capacitas^physica operationum sit finita, semperque reducatur ad exercitium actu physice finitum; idem dicendum sit de ca­ pacitate morali, et valore ipsi correspon­ dent : sed magis expedit, ut oppositum dicamus, ut ratio supra facta convincit. Idemque de unione, si datur, asserendum est. Ner.a * 177. Denique prædicta limitatio posset limita* Gone oriri ex limitatione cognitionis : cum enim cojiniiio-'dignitas person® nequeat dignilicare, nisi “ls· cognoscatur; opus est, ut infinite, et adæ- quato dignificet, quod cognoscatur adæquate : intellectus autem creatus Christi Domini nequit adiequate cognoscere gra­ dus dignitatis repertos in persona divina. Sed neque ex radico ista potest valoris limitatio desumi : quoniam ad hoc, quod operationes Christi ab ejus persona dignilicentur, minime requiritur, quod ejus in­ tellectus creatus pra.'diclam personam co­ gnoscat finite, vel infinite; sed etiamsi negetur cognitio, valor personalis salvatur: quemadmodum salvatur, quod Christi ope­ rationes sint theandricæ, et deiviriles. Ad hujusmodi enim denominationes, et efleclus sufficit, quod prædictæ operationes pro­ cedant re ipsa a persona divina : quodverificatur independenter a cognitione, quæ supra personam rellectatur, ejusque digni­ tatem comprehendat. Potestque id facile declarari exemplo operationis meritori® elicit® ab homine puro : ut enim talis sit, æstimabilitatemque habeat, et Deo placeat; opus non est, quod (suppositis aliis condi­ tionibus ad moralem operationis bonitatem requisitis), homo cognoscat se esse in gratia, licet praecipuus valor meritorius a gratia de­ sumatur. Frequenter enim contingit viros sanctissimos scrupulis, et intellectus obs­ curitate turbatos reputare se maximos pec­ catores, Deo exosos, ab ipsoque derelictos : ex quo tamen non minuitur in eis valor meritorius operationum : quinimo non se­ mel crescit, sicut et humilitas. Et ratio ge­ neralis est : quia neque status gratiæ, nec dignitas person® est circunstantia se te­ nens ex parte objecti : atque ideo non re­ quiritur, quod cognoscatur, ut ad valorem moralem operationis concurrat. Hujus­ modi enim valor non dicitur moralis per conformitatem ad regulas rationis, quæ media cognitione applicantur : sed moralis appellatur per ordinem ad prudens, judi­ cium, quod operationem eo pluris æstimat, quo videt a persona digniori procedere : · idque salvatur, sive persona cognoscat suam dignitatem, et gratiæ statura, sive non.'Per quod tamen non negamus, quod conditio person® possit esse circumstantia moralis, et objectiva, si se cognoscat, ut communiter docent Theologi cum D. D.Thcx Thom. 1, 2, q. 7. Sed hoc pacto influens semper concurrit finito modo, sicut et ob­ jectum, quod circumstat. Unde concedimus valorem inoralem per ordinem ad regulas morum, qui operationibus Christi accresce­ bat ex eo, quod suam dignitatem cognosceret, finitum esse. Alia autem est ratio de valore morali I 'A ·? d • 1 DISP. I, I) U JJ. VI. Si uti· pur aUi L-s’.a. morali in ordino ad prudentem ieslimationem : hic enim fundatur in eo, quod ope­ rationes Christi sint re ipsa theandrica·, sive procedentes a persona infinitio dignita­ tis ; inde quippe habent infinitam æstimabilitatem independenter a cognitione. Ex iis vero satis constat nullum esse ca­ put, unde limitetur infinitus valor, quem persona divina potest, quantum est de se, operationibus, quas elicit communicare : et consequenter nullum esse motivum, ut communicatio actualis praedicti valoris ne­ getur. Per quod confutatur responsio data num. 173, pro qua refellenda hæc expendi­ mus. Nec exemplum objecti infiniti, quo utitur, aliquid probat : nam objectum non influit in suo genere nisi per eundem indi­ visibilem influxum, quo concurrit princi­ pium proximum, ipsum objectum attin­ gens : qui concursus semper est physicus et physice limitatus : atque ideo licet ob­ jectum sit infinitum, non valet infinitatem operationi communicare, quoties per prin­ cipium finitum attingitur. Præter hunc au­ tem concurrendi modum (qui adæquate reducitur ad cognitionem, et affectum) ob­ jectum aliud non habet; sed ibi sistit ejus influxus. At persona et concurrit physice cum principiis proximis ad operationem : qua parte nequit infinitatem physicam ipsi communicare : limitatur enim ex ipsis principiis. Et insuper concurrit moraliter dignificando sua opera : et hac parte non limitatur ejus concursus; quia licet opera­ tiones procedant proxime a principiis fin its, et sint physice finitæ ; simul tamen proce­ dunt a persona infinilæ dignitatis, sortiunturque proinde æstimahilitatem infinitam in ordine ad prudens judicium, ut constat ex dictis. Quod, el nil amplius requiritur ad valorem infinitum moraliter; de quo loqui­ mur : crescit enim æstimabilitas obsequii secundum dignitatem personæ, quæ se subjicit, et humiliat, ut supra ponderavi­ mus. 178. Sed objicies : licet valor satisfac­ tionis desumatur a dignitate personæ satis­ facientis; nihilominus non est commensurandus cum illa absolute considerata, sed comparative sumpta, ad dignitatem per­ sonæ, cui satisfactio fit : pluris enim æstimalur obsequium personæ dignae, si fiat inferiori, quam si fiat superiori : ex hac enim parte potius decrescit, et imminui­ tur. Sed Deus, cui Christus satisfaciebat, excedit infinite alias personas, cui Christus posset obedire, aut præstare obsequium. »■-;· Ergo licet valor obsequii, quod Christus præstarot alicui persona- inferiori , potuerit Bise moraliter infinitus; non tamen valor obsequii, aut satisfactionis, quæ Deo exhi­ buit . iste enim distabat infinite a valore obsequii præstiti inferiori ; sicut Deus, et creatura, cui fierent ea obsequia, distant inter se. Explicatur, et urgetur : nam ideo gravis A ngDei offensa est simpliciter infinita; quia mantum diilicul· Deus, cui peccando præponimus creatu­ hiis. ram, infinite distat ab ea, ut docet D. Tho. D. Thorn quæst. 28, de Verit. art. 2 et supra expen­ dimus dub, 4. Ergo si Deus relinqueretur propter aliquam personam ejusdem digni­ tatis cum Deo; nec contemptus, nec of­ fensa haberent infinitatem simpliciter : ergo pariter licet personam infinitam præs­ tare obsequium inferiori sit infinite æstimabile propter infinitam utriusque dis­ tantiam, secus vero si persona infinita præstet obsequium æquali, ut in præsenli contingit. Respondetur ex hac ipsa objectione Orcurritar convinci, quod satisfactio Christi habuerit obj<*evalorem simpliciter infinitum : quia Chris­ lioui. tus Dominus satisfecit non solum se subji­ ciendo et humiliando respectu Dei; sed etiam obediendo creaturis propter Deum, ut constat ex illo Lucæ 2 : El erat subdi­ Luc. 2. tus illis. Subjecit etiam se accusationi im­ piorum judæorum, et judicio Pontii Pilati, a quibus mortem acerbissime illatam pas­ sus est. Unde Richard. Victorinus cap. 8 Rich. Incarnat, dixit : Injuria facia per elationem Victor. infimi ad supremum compensatur dejectione supremi ad infimum. Quocirca si obse­ quium personæ inûnitæ factum inferiori debet infinite appretiari; consequens est, quod satisfactio Christi habuerit valorem simpliciter infinitum. Præsertim cum ejus sanctissima voluntassemper fuerit prompta, et in animi præparalione ad obediendum, et se subjiciendum hominibus propter Deum. -179. Addendum tamen est ipsam obedientiam, et subjectionem, quam Christus Deo immediate exhibuit, fuisse etiam va­ loris simpliciter infiniti in ratione satisfac­ tionis, etobsequii. Nam obsequium factum æquali æstimatur absolute juxta dignita­ tem personæ se subjicientis, et humilian­ tis : quia cum ita se gerit, se constituit inferiorem respectu alterius, propriamque æqualitatem velut evacuat : quod secun­ dum ejus dignitatem æstimari debet. Unde si rex Galliæ regi nostro se humiliaret, et «i» i 4M i ί Λ<1 · · i i ! 1 • l.j : ; gg Jt* <1 i·.!·» ιί · , ■ 7 . - ’ r’d » f'*ï| > ι ijij ■ 4i Hi i hi 1 ili ■■ ifi ’! Uji >3 11 « 122 DE INCARNATIONE. subjiceret ; prædictum obsequium juxta i prubatquo de facto, ut loco citato ostendi­ dignitatem regis Gallia», qua» magna est, mus : sed supra id, quod in hypothesi deberet appretiari, atque ideo ul valde objectionis contingeret, solum addit gravita­ magnum inter homines haberetur. Sic eruo tem quandam extensivam sumptam ex inférioritate vel peccantis, vel motivi, propter persona Christi qua» Deo æqualis est non mini rapinam arbitratus est esse se .rqualmi quod peccat. Undo ad prwdiclam objectio­ ai Iko, ut inquit Apostol. mi Philip. 2j cum nem negamus primam consequentiam, a Ip* ” in proprio ordine non posset Deo obedire, qua defendet secunda pro qua induceba­ tur. D.Ti s. sequo ipsi subjicere, ut ostendit D. Thom. 1 contra gent. cap. 93, exinanivit assu­ mendo naturam humanam ; et consti­ tuendo se in ordine inferiori, in quo esset obedienliæ, atque subjectionis capax, cas­ Declaratur, in quo consistai formalitcr valor infinitus personalis, Christi satisfactioni que de facto exercuit. Cumque prædictus conveniens. ordo, et prædictum exercitium infinite distent ab infinita dignitate Christi; non 180. Sei expedit, antequam ultra pro­ Plsra potuit non tale obsequium esse infinite opt* aestimabile comparative etiam ad ipsum grediamur, dicere, quid sit illud, per quod ues an Deum. À’alor enim satisfactionis, e; obse­ satisfactio Christi constituitur formaliler ’foni] Afcna quii magis ex dignitate persona· satisfa­ infinita in ordine ad prudentem æstimaliolà cientis, et se humiliantis, quam ex aliis nem: hinc enim pendet et legitima nostræ » tyWic respectibus, et comparationibus attendi assertionis intelligentia, et perspicua argu- Christ. w. debet : nam quo est dignior, macis se eva­ mentorum solutio. Quamvis enim ratio D. cuat, et plus alteri submittit. Unde pro­ Thom. hactenus expensa persuadeat prævenit, quod obsequium factum a persona dictam satisfactionem esse infinite æstimandam ; non tamen declarat, in quo con­ vili, sive respectu dignioris, sive respectu æqualis, parvi, aut nihili reputatur : quia sistat hujusmodi valor infinitus. Nec facile talis persona nullam fere æstimabilitatem explicatur; cum et satisfactio, et cuncta il­ habet, qua se privet, illam alteri subji­ lius prædicata sint aliquid creatum, ac pe­ Sratz ciendo. Quocirca ejus obsequium tam ab­ rinde finitum. Unde plures circa hoc 03 punctum circumferuntur dicendi modi, solute, quam comparative sumptum sem­ per est leve. E contra vero obsequium quos facilius est refellere, quam propriam lactum a persona maximæ dignitatis, et rationem illius infiniti valoris exponere. præsertim subjectio semper est maximum Oportet tamen illos breviter referre, ut ex juxta dignitatem ipsius personæ, quæ suam eorum impugnatione expeditior via aperia­ excellentiam humiliat alteri ; sive inferior tur ad eum. quem censemus veriorem, et sit. sive æqualis : semper enim vel a supé­ menti D. Thomæ magis consonum. riorité, vel æqualitate descendit. Quod si Quidam igitur dixerunt operationes PriKJ major aliqua æstimabilitas in eo. quod se Christi Domini fuisse infiniti valoris, quia diirti subjiciat inferiori, relucet; hæc non auget erant compusitæ ex operatione divina, et valorem intensive sed extensive. humana : et qua parte continebant divi­ i*. . Diruitur Per quod evanescit difficultatis augmen­ nam, non poterant non includere valorem aug­ simpliciter infinitum. Ita Macharius qui­ mentum tum : nam sive Deus offensus relinquere­ dillicul- tur propter creaturam, sive propter perso­ dam, et alii ejus sequaces, qui hac de latij. nam ejusdem dignitatis ; etsive offenderetur causa dicti sunt Monothelitæ. sive consti­ a creatura, sive, ab uho Deo; semper ejus tuentes in Christo unicam tantum opera­ pllensa gravis esset simpliciter infinita ; tionem ex divina, et humana mixtam. Fun­ quia hujusmodi oifensa consistit, semper- dabant autem suam cogitationem in que consisteret in privatione alicujus præ- doctrina Patrum asserentium operationes dicati divini illata Deo moraliter per res­ Christi fuisse theandricas, et deiviriles, pectum ad prudentem æstimationem. ut sive humanas, et divinas, ut supra vidimus supra explicuimus a num. 43. Hujusmodi I num. 168. autem prædicatum est quid simpliciter in­ Sed hunc dicendi modum utpote hæretifinitum, mensuratque ejusdem magnitudi­ cam jam diu proscripsit Ecclesia in sexta Seri nis privationem; quidquid sit de causis, synodo generali act. 4, in epist. I et 2 Sr» aut motivis, quibus infertur. Ratio vero Agathonis Papa», et act. 4, in epist. dii illa ex D. Thom. desumpta optima est, Sophronii, et act. 17 in confessione lidei contra DISP contra Monothelitas. Et merito quidem : nam sicut in persona Christi distinguimus duas naturas, et duas voluntates, divi­ nam scilicet, ot humanam, absque, compo­ sitione, vol mixtione, ox qua natura, vel una voluntas resultet : i|a oportet faleri, quod fuerint in Christo ot operatio divina, et operatio humana absque ulla mixtione, aut compositione inter so, ut suo loco ma­ gis ex professu ostendemus. Nec Patres num. 168 relati huic errori aliqua ratione favent : sed operationem Christi creatam, distinctam a divina, illiquo immixtam me­ rito appellant theandricam, et deivirilem : quin procedebat ab homine Dpo, sive a per­ sona divina oxistente in natura humana. Indo vero, nisi aliud addamus, non apparet qualiter talis operatio creata habeat in se valorem simpliciter infinitum. 181. Alii vero censent prædictum valo­ rem esse denominationem extrinsecam operationis desumptam a persona divina in humanitate operante, et ad talem operatio­ nem concurrente ; sicut purpura regis dici­ tur regia, hahetque apud homines majorem æstimationem, quam aha pur.ura, qua homo particularis induatur; licet prædicta denominatio sit mere extrinseca, fundetque ad summum aliquem respectum rationis. Ita Suarez in præs. disp. 4, sect. 4, com­ muniter alii socii. Sed hic dicendi modus est insufficiens : tum quia non plus æstimabilitatis, ac va­ lons defert operationibus Christi, quam ejus vestibus : istie enim etiam dicebantur Christi per extrinsecam denominationem ab ejus dignitate, desumptam : et tamen faleri oportet, quod minorem valorem, aut minus valoris habuerint ; siquidem opera­ tiones uniebantur personæ divinæ physice mediate, et hypostatice, in ea existebant : quod de vestibus dici non valet : intimior autem unio, et adeo diversa conjunctio debet aliter, et excellentiori modo valorem inducere. Tum etiam quia denominatio extrinseca nihil ponit in re denominata : ergo si operationes Christi solum extrin-ece denominantur valoratæ-a persona; nihil in ie habent, per quod fundent æstimationem, atqui» ideo non erunt infinite æstimabiles ab intrinseco, et ex natura rei, ut in asser­ tione statuimus. Tum denique, et urgen­ tius, quia operationes Christi eo modo sunt iniinitæ in valore morali, quo sunt theandricæ, et deiviriles ; hac enim ratione habent, quod infinite æstimentur : sed non sint theandricæ, et Deiviriles per denomi­ 7 DUB. VI. nationem oxtrinsecam, cum per se ipsas procedant a persona divina subsistente in natura humana, in quo consistit, quod Lheandricio tint : ergo valor infinitus mo­ ralis, quorn pnndjclis operationibus attri­ buimus, non importat solam denominatio­ nem extrinsccani. 182. Profiter bii-c Thornistæ communiter affirmant valorem hunc esse, aliquid intrin­ secum, atque operationibus superadditum. Et eorum pluies docent consistere in ali­ quo modo morali, vel in aliqua relatione transcendental!, aut pnedica men tali ad per­ sonam Verbi : indequo sortiri operationes Christi fundamentum, ut prudenter repu­ tentur habere valorem simpliciter infini­ tum. Sic docet Arauxo in pries, dub. 5, a num. 42, pro eadem opinione referens Vin­ centium, Nazarium, et alios. Sed illis non subscribimus : nam moti­ vum, ut ponant prædictum modum, est valorare infinite operationes a Chrisio Do­ mino procedentes, quæ in se ipsis sunt aliquid finitum, ejusdemque rationis cum npstris operationibus : ad id vero nec suf­ ficit, nec requiritur prædictus modus su­ peradditus. Nam ideo prædictte operationes sunt quid finitum in se ipsis, quia proce­ dunt proxime a principiis finitis, humani­ tate videlicet, ejusque potentiis, ac virtuti­ bus : sed ille modus superadditus ab eisdem principiis procedit ; non enim fit per se, sed cum operationibus comproducitur, vel ex eis productis resultat : neque enim possumus assignare alias causas, aliamve causalitatem, quæ ad prædictum modum unice terminentur : ergo prædictus modus non sufficit ad valorandum infinite operationes. Vel si hic modus, non obs­ tante, quod procedit a principiis physice finitis, evadit moraliter infinitus, quia im­ portat ordinem ad personam divinam in ea natura subsistentem; id ipsum habebunt operationes Christi independenter a tali modo : quippe licet procedant proxime a principiis finitis, habitudinem tamen ha­ bent ad eandem personam. Unde superfluo additur modus præter ea quæ ut operatio­ nes sint a persona divina, requiruntur. Porro dicere, quod prædictus modus imme­ diate, et unice a persona divina resultat, absurdum plane est : quia modus non lit per se, sed ad productionem rei, quam afficit : operationes autem, quæ prædicto modo afficerentur, non sunt immediate, et unice a persona Christi, sed ab ejus huma­ nitate, aliisque principiis proximis, et fini- f .. ■ iHi - . .·.·.??· • ii‘ .1 f', *•11 .i PfôbdbH ior aliurnm opinio. 'M · · J ; ··! $ Aram.», Sed non arridet » 124 Senten­ tia alioruu). Gûdoi. Nun probi­ tar. DE INCARNATIONE lis. Præsertim quia nihil perfectionis, in­ tensionis, vel modificationis potest relucere in operatione, aut effectu, quod in ejus principiis proximis non contineatur : qua ratione ut actus virtutum inferiorum parti­ cipent modum Charitalis, quo valerentur, et recipiant Deum ultimum finem per mo­ dum praemii; opus est, quod ipsæ virtutes inferiores recipiant aliquam perfectionem, sive elevationem de linea charitalis, ut diximus Tract. 16, disp. 4, a num. 81, quod minime requireretur, si perfectio in effectu reperta non deberet contineri in ejus proxima cause. Ergo repugnat, quod ille modus, qui superadditur, reperiatur intrinsece in operationibus Christi depen­ dentibus ab humanitate, aliisque principiis proximis; et quod in prædictis principiis non contineatur; sed immediate a persona Verbi resultet. 183. Has difficultates ut declinent alii (qui qum precedenti sententia conveniunt in superaddendo operationibus aliquid, ut infinite moraliter constituantur), dicunt hoc superadditum non esse aliquid creatum, quod ex principiis proximis limitari pos­ set : sed esse ipsam Verbi personam, quæ per modum formæ moralis unitur prædictis operationibus, eisque se ipsam, atque adeo inlinitum sui valorem com­ municat; nam eo ipso, quod intelligamus operationem aliquam procedere a per­ sona divina, inlelligimus prædictam perso­ nam dignificare talem operationem, et consequenter subire munus formæ moralis. Ita Godoi disp. cit. a num. 31, quem imi­ tantur aliqui Juniores. Sedhæc opinio videtur nobis minus vera, et magis difficilis, quam praecedens. Primo quia cum esse morale supponat esse physi­ cum ; sicut impossibile est, quod persona Verbi uniatur alicui moraliter, nisi aliquomodo ei uniatur physice ; ita impossi­ bile apparet, quod ei uniatur immediate moraliter, nisi illi physice immediate unia­ tur : sed persona Verbi non habet unionem immediatam physicam cum operationibus ab ea procedentibus : quippe inter perso­ nam, et operationes mediavit humaniias tam in ratione principii efficientis, quam in ratione sustentantis : ergo persona Verbi non habuit rationem formæ moralis valoran­ tis immediate operationes. Dicere autem hujusmodi moralem unionem sumi in ordine ad prudens judicium, nihil est : quia potius prudenter judicamus personam Verbi non uniri cum operationibus immediate. Se- eundo, quia ut effectus formalis sit infini­ tus, non sufficit formam in abstracto infini­ tam esse, sed requiritur, quod infinite communicetur subjecto;' sed operationes Christi non habent capacitatem ad hujus­ modi communicationem; cum linitæsint: ergo persona Verbi non habet rationem formæ eas intrinsece valorantis. Quod si dicatur praedictas operationes ex conjunc­ tione physica mediata habere (ut re vera habent) infinitam capacitatem, ut valorenlur infinite ; ex hoc ipso refellitur ista opi­ nio : nam si prædictæ operationes ex hoc ipso, quod a persona Verbi processerint ha­ bent infinitam capacitatem (quod prædicatum ex se, vel propria specie, vel physice considerata; non habent), pariter propter eundum respectum potuerunt habere valo­ rem moraliter infinitum ; licet nullum su­ peradditum creatum, vel increatum, ipsis adjiciatur. Tertio quia valor moralis conducens ad meritum, et satisfactionem debet, saltem in concreto sumptus, procedere a princi­ pio vitali, et libero : qui enim aliter se habet, poterit quidem aliam' æstimabililatem conferre, utputa conceptum sancti­ tatis, vel quid simile; secus vero rationem meriti, et satisfactionis, vel eorum aug­ mentum; cum ista importent laudabilita­ tem operis, quæ absque inlluxu vitali, el libero salvari non valet : persona autem Verbi nec in abstracto, nec in concreto procedit ab humanitate Christi, ejusque virtutibus proximis : sed potius postquam iste præstant suum influxum adæquatum, suamque causalitatem concludunt, intelligitur (ut intelligunt hujus responsionis pa­ troni · supervenire operationi jam elicitae, illamque moraliter informare : ergo per­ sona Verbi non potest gerere munus valo­ ns moralis conducentis ad satisfactionem, et meritum. Ultimo, et urgentius, quia per id operationes Christi constituuntur moraliier infinita), per quod constituuntur theandricæ, et deiviriles : quippe eo ip»o, quod theandricæ sint, important infinitam moraliter æstimabilitatem : sed ut sint theandricæ, necessarium non est, quod persona Verbi subeat munus formæ mora­ lis illas informantis, et quasi supra ipsas se reflectentis : sufficit enim, ut thean­ dricæ sint quod a persona divina proce­ dant, etiamsi alias causalitates circumscri­ bamus : ergo ad salvandum infinitum valorem moralem in operationibus Christi minime opus est recurrere ad informatio­ nem DISP. I, DUB. VI. nem per Verbi personam subeuntem of­ ficium formæ moralis : sed expedit potius, ut rei ox se difficili aliam prædictæ infor­ mationis difficultatem, quæ magna est, non addamus. 184. Relictis ergo his dicendi modis, 'u. censemus operationes liberas Christi Do­ mini constitui intrinsece, et formaliter in­ finitas moraliter in ordine ad prudentem æstimationem independenter ab aliquo sibi superaddito praeter ea, quæ requiruntur, ut vere sint operationes personæ divinae • operantis in humana natura : et conse­ quenter praedictas operatione» per id ipsum constitui formaliler intrinsece infinitas moraliter, per quod fiunt, et sunt operatio­ nes personæ divin®. Cumque id habeant per so ipsas in recto connotando personam divinam a qua procedunt ; per se ipsas etiam in recto independenter ab alia forma, vel superaddito sunt moraliter infinitae. Ex quo ulterius iit, ut illarum valor, aut forma ipsas valorans non sit aliquid dis­ tinctum ab eis sumptis in recto, prout connotant personam divinam tanquam principium a quo sunt, ct in quo habent existera, Hæc resolutio, quam jam insij-,. jnuaverat .Μ. Joann, a S. Thom. loco suxitia.pracit. num. 2.1, probatur etum ex refuta­ tione aliarum opinionum, quas hactenus impugnavimus : supposita enim earum falsitate, et insufficientia, non apparet, in quo alio possit hujusmodi infinitus valor ï moralis consistere : Tura etiam quia ut omnes relate sententiæ supponunt, præ­ dictus infinitus valor non consistit in ali­ quo praedicato sumpto physice, vel mora­ liter per conformitatem ad regulas rationis; sed consistit in passiva operationum æstimabilitate in ordine ad prudens judicium : atqui operationes liberae Christi hoc ipso, quod a persona divina processerint, sintque illius operationes circumscriptis om­ nibus aliis, important prædictam æstima­ bilitatem in ordine ad prudens judicium : quippe obsequia prædicta a persona infi­ nite dignitatis sunt æstimatione infinita digna, ut supra a num. 171 argumenta­ bamur; ergo operationes liberae Christi per se ipsas in recto connotando personam divinam in obliquo sunt formaliter infi­ nite secundum valorem moralem. Tum denique, quia ut sæpius diximus, ex hoc ipso, quod operationes Christi sunt thean­ dricæ, sunt etiam moraliter infinitæ; si­ quidem, Patres communiter constituunt sufficientiam praedictarum operationum ad 125 nostram salutem in eo, quod fuerint theandricæ, et deiviriles, ut vidimus num. 1G8, sed ut operationes Christi sint thean­ dricæ, sufficit, quod sint operationes Christi, sive personæ divina; subsistentis, et operantis in humana natura : et quascnmque alias rationes, aut considerationes circumscribamus, si tamen hanc salva­ mus; consistit, et permanet conceptus proprius operationis theandricæ : ergo operationes Christi per se ipsas in recto connotando personam divinam a qua pro­ cedunt, sunt formaliter infinitæ secundum valorem moralem ; quin opus sit aliam formam, aut modum illis adjicere. 185. Sed oppones, nam prædictæ operationes etiam ut procedunt a persona divina et illam connotant, sunt aliquid finitum; siquidem non procedunt a tali persona immediate, sed mediis tam huma­ nitate, quam aliis principiis proximis, quæ cum creata, et finita sint, nequeunt non illas finire, ac limitare : ergo prædictæ operationes, etiam prout procedunt a persona divina, non possunt esse infinitæ in valore, nisi eis aliquid aliud addatur. Confirmatur primo : quia esse linitum, et infinitum sunt praedicata virtualiter contradictoria, quæ de eodem subjecto veriGcari non possunt ; sed prædictæ ope­ rationes etiam ut procedunt a persona di­ vina. sunt aliquid finitum, cum sint aliquid creatum ; ergo secundum illam ra­ tionem non important infinitatem; sed opus est aliquid pro tali infinitate adji­ cere. Confirmatur secundo : quia pro quolibet concreto requiritur aliqua forma, vel modus, quæ in abstracto contineant perfec­ tionem concreti quatenus talis : atque ideo ut operationes infinite valorentur, necessa­ ria est aliqua forma, quæ in abstracto sit valor infinitus : sed in operationibus Christi, etiam ut procedunt a persona di­ vina, non apparet aliqua forma, quæ in abstracto sit infinitus valor, vel infinitas valoris : siquidem quidquid in prædictis operationibus invenitur, est entitas aliqua creata, et finita, cum ab ipsis operationi­ bus non distinguatur : ergo prædictæ ope­ rationes nequeunt valorari infinite, nisi eis addatur aliqua forma, vel modus. Despondetur ad objectionem, quod qnando una, et eadem res pertinet ad diversos ordines, in quibus diversa regulatio attenditur, optime potest habere diversa praedicata : quæ licet secundum se videan- ohjpctio· Confir- seeundo Occnrri,l.ur tioni. ΙΗΜΜκΟβ DE INCARNATIONE Nob I. ‘S' lur opponi contrarie, aut contradictorie ; non tamen secundum quod diversas regu­ las respiciunt, diversasque modificationes accipiunt, aut imponant diversa connotah. Sic species intellicibilis, quæ in esse physico est accidens, importatque hæcceitaleni determinatam, potest in ordine re præsenlativo esse substantia, et universa­ lis. Quinimo in ordine physico eadem Ultima superficies corporis continentis est mobilis, sicut ipsum corpus, cui lueret : et nihilominus prout constituit locum, est immobilis formaliler, propter distantiam, quam semper formaliler eandem conser­ vat ad polos mundi. Sic ergo operationes liberte Christi Domini etiam ut procedunt a persona divina, possunt considerari physice, et moraliter. Et secundum prio­ rem considerationem quid finitum sunt in cntitale; cum a principio proximo finito procedant, et in siibjeclo finito recipian­ tur. Sed secundum posteriorem conside­ rationem sunt infinitæ in valore : quia eo ipso, quod a persona infinita procedant, digna sunt aestimatione infinita, ut supra ostendimus. Nec enim repugnat opera­ tionem subjective linitam esse infinitam moraliter in ordine ad æstimatiônem, co quod a persona infinita* dignitatis procedit per modum obsequii, illamque in obliquo importat, el secum aiTert tam in ratione principii, quam in ratione susceplivi quod. 18G. Hinc vero (ut tacitae objectioni oc­ curramus' non sequitur resolutionem hanc nostram relabi in opinionem (quam num. 182, compugnavimus; asserentium opera­ tiones Christi constitui infinite valorosas per modum, aut relationem sibi superad­ dita, quibus dicunt ordinem ad personam divinam. Id, inquam, non infertur : quia praedicta sententia non ideo a nobis refel­ litur, quod in operationibus Christi consti­ tuat modum, vel relationem ad ejus perso­ nam : cum minime negamus habitudinem I operationis ad suum principium : sed quia cum supponat operationes esse Christi, et processisse a persona divina, quasi id non sufficiat ad moralem earum va’orem, stipe- ί raddil aliquid (sive modus, sive relatio sit, quo formaliler valorentur ; cum tamen eo ipso, quod operationes Christi sint, valo­ rem infinitum imponant. Nos vero hoc ul­ timum amplectimur, sive relatio in eo im­ portetur, sive nou, quoi nihil refert al praesentem difficultatem : nam eo ipso, et per id ipsum, quo operatio est propria Christi, sive divinæ personæ subsistentis, et operantis in humanam naturam, habet om­ nimodam æstimabllitatem, ut debent lullnile appretiari in ordine tam ad meritum, quam ad satisfactionem. Unde etiam liquet, quam distemus ab opinione Godui num. 183 impugnata: sen­ timus enim cum ipso personam divinum re­ quiri ad hujusmodi valorem operationum moraliter infinitum. Sed ille asserit talem valorem sumi immediate, et formaliler a persona unita operationibus per modum forma*, imo praedictum valorem esse in recto ipsam personam. Quod rejecimus ‘ propter motiva eo loco assignata. Nos veto dicimus prædictum valorem sumi a persona mediate, et radicaliter sicut a fundamento prudentis testimalionis; esse vero in recto non aliud, quam ipsam operationem, prout a tali persona procedit: nam per hoc, aliis se. lusis, habet esse operationem theandricam. deivirilem, et subinde dignam infi­ nita æstimatione Ex quo ulterius facile ex­ plicamus qualiter prædicta operatio etiam u' forma iter infinita, et secundum ipsum valorem quasi in abstracto Consideratum, sit vitalis, ct libera, procedatque a princi­ pio satisfaciente : nam talis valor est re ipsa eademmot operatio ut procedens a per­ sona divina m^dia humanitate, et princi­ piis proximis. Id vero ægre, aut nullo modo salvatur in sententia prædicli Auto/is ; si­ quidem supponit, quod principium quod, et quo exercuerit adæquate, ct ultimo suas causalitates in genere cau-æ efficientis ; et hoc supposito addit, quod supervenit addi­ tamentum, seu pittacium (si ita licet loqui), personæ divin® per modum formic dantis valorationem infinitam operationibus præsuj positis. Unde opus est, quod prae lictus v.tlor non si: aliquid vitale, et liberum, sed mortuo modo se habeat. 187. Ad primam confirmationem patet ex DitaiUr dictis : nam licet esse absolute finitum, et prior c<»oir· absolute infinitum, vel esse finitum; et in­ mali*. finitum secundum eandem rationem, sint praedicata contradictoria, qua* eidem rei con­ venire non valent : nihilominus nulla inve­ nitur contradictio in eo, quod aliquid sit fini­ tum subjective physice, et simul infinitum moraliter in ordine ad prudentem æstimationem : quia bæc praedicata conveniunt se­ cundum diversas rationes, et sumuntur secundum differentes respectus : sicut exem­ plis speciei intelbgibilis, et ullinue superficiei pertinentis ad locmn, quæ supra adduxi­ mus, declarari potest. Et plane eadem ope­ ratio libera Christi iqtiidquid sil de infini­ tate DIHP. I, DEB. lalo valoris) est ordinis Inferioris, et ordinis superiors: in quo videtur dari contradictio : icd revera non datur : quia talis operatio est ordinis inferioris, si consideretur physice, el Quoad speciem essentialem : sed est ordinis superioris, quatenus procedit a persona di­ vina, et importai æstimahilitatem moralem : in ordine ad prudentem æstimatiônem. Idem ergo do Imitate, et infinitate praedicta; ope­ rationis dicendum est. Silijit I ««wr. Ad secundam respondetur, quod licet pro omni concreto debeat assignari ali­ quod abstractum, quod sit forma, aut quasi forma, vel ratio constitutiva con­ creti; nihilominus non requiritur, quod abstractum distinguatur realiter a concreto, Ut liquet iu concreto, et abstracto, et en­ tis, et entitatis ; et similiter in bonitate morali sumpta per ordinem ad regulas morum, quæ simul ct habet esse valorem, ct est forma valorans : ct pariter in quantitate, quæ est extensa, sive habens partes, et simul est extensio, sive ratio formalis habendi paries. Idemque contin­ git ih pluribus aliis. Et hoc etiam modo operatio libera procedens a persona divina et habet valorem infinitum, et simul est ratio formalis habendi praedictum valo­ rem; quin opus sit aliquid §x parte recti illi.Superaddere. Quod si velimus in prædicla operatione distinguere conceptum concreli, et conceptum abstracti in or­ dino ad effectum formalem habendi illum infinitum valorem ; haud arduum erit eos assignare : nam ad concretum pertinet operatio materialiter accepta secundum omne, quod habet : ad abstractum vero non intrat omne hoc; sed operatio forma­ lissime ut procedens, et dependens a per­ sona divina. Itaque bæc dependentia, et conjunctio est ratio formalis habendi prae­ dictum valorem : aliæ vero rationes in eadem operatione repertio, utputa quod sit actus charitatis, vel temperantiæ, quod habeat hanc vel illam intensionem, non pertinet ad rationem formalem habendi valorem infinitum, sed denominantur ab illa, et spectant materialiter ad concretum operationis infinitæ in valore morali. 188. Adhuc tamen instabis Primo : • «i ... gtatas nam ea, quæ reahter separantur, realiter ££ distinguuntur : sed valor personalis infirqu. nilus conveniens operationibus Christi est ' separabilis a praedictis operationibus : ergo operationes hujusmodi non consti­ tuuntur infinité valorosæ per se ipsas in recto; sed opus est aliquid addere, quod per modum formæ ipsas valeret. Probatur minor : tum quia si idemmol actus v. g. charitatis, qui procedit a Christo, elicere­ tur a persona creata, non haberet infini­ tum valorem : turn quia si illemet, qui a Christo elicitur libere, eliceretur absque libertate, careret valore infinito morali in online ad merendum, et satisfaciendum : ergo valor personalis infinitus est separa­ bilis ab operatioiiibns Christi. Selundo Secunda nam prædictus valor est formaliter super­ naturalis ; cum plurimum conferat ad salu­ tem, habeatque supernaturalem effectum liberandi nos a peccato : sed phrres Christi operationes, quæ prædictum valorem im­ portabant, non erant super na tu rales ; si­ quidem Christus etiam satisfaciebat, et merebatur per actus honestos ordinis na­ turalis : ergo prædictus valor distingue­ batur ex parte recti ab operationibus Christi, importabatque aliquid ipsis supe­ radditum. Patet consequentia : nam repu­ gnat, quod aliquid entitative naturale sit formaliter supernaturale. Terlio quia juxta Tertia hactenus tradita praedictus infinitus valor producitur ab humanitate Christi, aliisque principiis proximis, non minus quam ipsæ operationes, a quibus illum non dis­ tinguimus ex parte entitatis. Id autem apparet falsum, et impossibile : quia re­ pugnat principium linitum cujusmodi sunt humanitas Christi, aliæque facultates proximae, producere effectum simpliciter infinitum ; qualis est valor moralis in operibus Christi repertus. Sed iis facile occurritur. Ad primum Rcsponrespondetur esse aliquos effectus, quos arSio pri­ formæ non praestant, nisi connotando ali­ mam. quid extrinsecum, vel a se distinctum : quocirca eo sublato, vel non adhibito ces­ sant effectus, et denominationes eis correspondentes. Sic volitio divina, quæ con­ notando aliquid extrinsecum libere illa­ tum est, et dicitur exercitium intrinsece liberum, non praestat hanc denominatio­ nem, et quasi effectum si non connotet illud extrinsecum; ut explicuimus Tract, i, disp. 5, a num. 58. Et ut ad inferiora descendamus, materia prima connotando praecedentes dispositiones est, et dicitur intrinsece disposita, ac sigillata ad formam substantialem eisdem dispositionibus res­ pondentem : a qua denominatione cadit, si illas dispositiones non connotet, ut tra­ dunt N. Complut, abbrev. in lib. do Ge­ nerat. disp. 2, num. 60. Quæ doctrina a fortiori verificàtur in his, quæ a libertate Λ r ί • 4 ct prudenti æstimatione dependent : soient enim plura concernere in obliquo : et do connotate, quibus non connotatis impe­ diuntur a propria denomination^, et ef­ fectu, quæ alias communicare valerent. Et ita accidit in præsenti ; licet enim ope­ ratio qnæ a persona divina procedit, im­ portet quatenus talis æstimabilitatem in­ finitam, quin opus sit aliquid illi addere ex parte recti : nihilominus debet impor­ tare in obliquo personam divinam, tam­ quam principium a quo procedit, et in quo habet esse : hinc enim trahit suam æstimabilitatem, præstatque fundamentum prudenti judicio, ut infinite appretietur. Quocirca si tollatur hoc connotatum, licet perseveret eadem actio secundum spe­ ciem. aut etiam quod difficilius est se­ cundum individuationem ; cessat tamen in ratione procedenti a personi divina, atque ideo in munere infiniti valons. Quod non fit per separationem alicujus virtutis ex parte recti præstantis illum effectum : sed ob defectum obliqui, sive connotali. quod ad prædictum effectum requiritur. Idemque contingeret proportionabiliter. si ac­ tus. careret modo libertatis : cessaret enim valor infinitus satisfactorius, et merito­ rius, non ex separatione, vel ablatione ali­ cujus entitalis exparte recti, sed ex defectu connotati : ad valorem enim meritorium, et satisfactorium requiritur, quod ex parte subjecti, vel materiæ supponatur libertas in operatione. In hoc ergo sensu distinc­ tis, vel omissis majori, et minori, neganda est absolute consequentia. Potestque res­ ponsio declarari exemplis proxime adduc­ tis, in quibus fieri valet idem argumentum sub eadem forma ; et tamen non concludit ob doctrinam supra traditam. Rcspon189. Ad secundum respondemus, quod . sio artfccun- sicut ad hoc, quod operationes Christi sint djtü. satisfactoriie, et meritoria?, debent esse liberte ; ita etiam debent esse supernaturales, vel entitative, et secundum speciem, vel saltem secundum aliquem modum de linea charitatis : quippe absque influxu, ct aliqua participatione hujus virtutis ne­ queunt salvari propriæ rationes satisfac­ tionis, et meriti, ut non obscure cons­ tat ex supra dictis a num. 111 et locis ibi­ dem relatis. Unde non intohi^untur habere infinitum valorem ex influxu, et depen­ dentia a persona divina, nisi supematurales sint, et ut supernaturales procedant ab illa. Quocirca praeluditur locus difficul­ tati, quæ objicitur : nam operationes Christi habent valorem infinitum, quate­ nus ab eo procedunt per modum satisfac­ tionis, et meriti : sic autem non proce­ dunt, nisi libera* sint, et supernaturales : et consequenter prædictus valor eis con­ venit, et eum illis identificatur non pre­ cise materialiter ; et quoad speciem sum­ ptis, sed ut liberis, et supernaluralibus. Et omnia hæc complectimur : cum dicimus infinitum valorem prædictis operationibus competere, quatenus sunt operationes Christi, sive procedentes a persona divina, consiste reque formaliter in eisdem opera­ tionibus sic accepti quin opus sit aliam formam valorantein adjicere supra id; quod sufficit, et requiritur, ut prædictæ operationes sint satisfactoriæ vel meritoriæ, et a persona divina procedant. Ad tertium respondetur infinitum hunc Ad valorem, quem operationibus Christi at­ lerlija. tribuimus, non esse infinitum in omni ordine, sed solum moraliter in ordine ad prudentem æstimationem ; subjective au­ tem esse aliquid physice finitum, nempe operationem, quæ a persona divina proce­ dit. Quod autem sic infinitum est, bene potest a principio physice finito immediate procedere. Sicut species intelligibilis, quæ intentionaliter, et representative solet esse universalis, aut etiam infinita, quia entitative physice finita est, potest a prin­ cipio finito produci. Et licet facultates proximæ, quæ in Christi humanitate reperiuntur secundum se consideratæ non pos­ sent prædictas operationes ut moraliter infinitas efficere ; bene tamen ut sunt fa­ cultates Christi sive personæ divinæ per eas operantis : tum quia sicut operatio­ nes dicuntur, et sunt infinitæ moraliter quia procedunt a persona divina ; sic illæ facultates dicuntur, et sunt infinitæ mora­ liter in ratione principii quo, quia divinæ personæ physice mediate uniuntur ut fa­ cultates illius : sicut ob hanc rationem D. Tho. locis relatis num. 172, dicit car­ nem. vitam, et passionem Christi fuisse moraliter infinitas, unde S. P. N. Cyril. D- CjAlexand. in lib. de S. Trinit. cap. 19, lilles. egregie docuit : Qui Iheandricam, hoc esi a Deo, et homine simul proficiscentem actionem, dixit, confusionem naturalibus aclionibus non induxil, sed earum summam, ct arctis­ simam unionem, quodque humana actio deificato sil, ostendit. Quemadmodum enim in Christo per unionem humana natura dei ficata est; sic sane etiam voluntas, et actio juxta deificata esi. Tum etiam, quia sæpe DISP. I, DUB. VI. sæpo contingit, quod facultates proximo) propter suhordinationoin ad principium radicale so extendant ad eos effectus, quos secundum se consideratio non possent at­ tingere, ut patet in accidentibus, quæ licet secundum se nec contineant, nec produ­ cere valeant substantiam : nihilominus in virtute substantia), cujus sunt virtutes proximæ, et cui in agendo subordinantur, op­ timo possunt aliam substantiam efficere ; licet eis non superaddatur aliquis modus delinea substanti® quam attingunt, ut X.Cea- recte declarant N. Complut, abbrev. in lib. B1· Physic, disp. 10, num. 18. Cum ergo tam humanitas, quam ejus potentiæ proxime operativæ fuerint assumptæ a persona di­ vina, eique sicut principio quod subordinentur; ex hoc ipso consequuntur, quod possint efficere operationes moraliter infi­ nitas, sive infinitum operationum valorem licet secundum se considerat® non possint se extendere ad hujusmodi effectus. Aiisud- 190. Diximus in nostra resolutione ,i5W’ num. 184, et sæpius insinuavimus opera­ tiones Christi, ut sint moraliter infinita), debere esse liberas etc. quia in Christo distinguenda sunt duo genera operatio­ num : quædam enim sunt naturales, et non subject® imperio rationis, uti nutri­ tio, augmentatio, et plures sensationes internae; aliæ vero, quæ hujusmodi impe­ rio subjiciuntur. Et rursus ex hoc poste­ riori genere quædam sunt formaliter, et intrinsece liberæ, ut actus charitatis, hu­ militatis, obedientiæ et similes : quædam vero suium dicuntur liberæ extrinsece, et i terminative, ut deambulatio, et alii actus, qui exercentur per facultates externas : i licet enim quandoque subdantur rationis imperio, tamen non participant modum intrinsecum libertatis. Ut ergo denote­ mus non omnes Christi operationes ha­ bere infinitum valorem moralem intrinse­ cum meritorium, aut satisfactorium, adjecimus debere esse liberas : quæ enim tales non sunt, sicut carent libertate, ita et bonitate morali per modum satisfactio­ nis, aut meriti. Unde omnes operationes, quas Christus absque libertate exercebat, I hujusmodi æstimabilitate destituebantur; habebant autem aliam alterius generis I fundantem venerationem ad instar carnis, Γ et vestium Christi. Quæ vero solum deno· ■ minabantur extrinsece liberæ, eodem I modo, nempe extrinsece importabant bo, nitatem moralem, et valorationem in li­ nea satisfactionis, aut meriti. Ulæ ergo | Salmant. Curs. lheolog. lom. XIII. 129 dumtaxat valorabantur intrinsece infinite in ordine ad satisfaciendum, vel meren­ dum, quæ intrinsece erant liberæ : et eas tantum nostra resolutione comprehendi­ mus. i I v. Expenditur aliud molivum pro vera senten­ tia, el declaratur qualiter satisfactio Christi sil infinito ex parte rei oblatx. 191. Nostra, et communis assertio po- Atia via test probari alio, fundamento, quod proposuit Asturicensis loco citato, et reduci infinitam valet ad hanc formam : quoniam illa satisfactio est æqualis, et superabundans, ijonem." quæ in obsequium offensi offert rem, quæ magis ipsi placeat, quam displicuerat in­ juria pro qua satisfactio fit, vel quæ suo valore injuri® gravitatem excedat : sed talis fuit satisfactio Christi pro peccatis nostris : ergo Christus æqualiter, et supe­ rabundanter pro nostris peccatis satisfecit. Consequentia pateti major vero videtur per Ratio, se nota : quia satisfactio dicit quandam commutationem inter offensam, et id, quod pro ea expianda offertur offenso : cum autem pro una reddatur alia æqualis, et majoris valoris, nequit non hæc afferre æqualem, et superabu udantem commuta­ tionem : idemque apparet in compensatio­ nibus, sive restitutionibus tam rei pecuniariæ, quam honoris ut consideranti constabit. Cur igitur idem non continget in satisfactione pro injuria ? Idque pro­ fecto tanquam rom omnino certam suppo­ nit D. Tho. infra quæst. 48, art. 2, ubi D.Thoni. agit de satisfactione Christi, ct ita inchoat resolutionem : Dicendum, quod ille proprie satisfacit pro offensa, qui exhibet offenso id, quod xque, vel magis diligit, quam oderit offensam. Minor denique est certa : quia Christus Dominus pro nostris peccatis obtulit in obsequium Dei proprium cor­ pus, sanguinem, vitam, operationes, ac denique se ipsum, juxta illud Luc. 22, et uic, ·?·?. 1 ad Corinth. 11 ‘.Hoc est corpus meum, quod pro vobis tradetur. Math. 26 : Hic est Matth.26 sanguis meus, qui pro mullis effundetur. Isaiæ 53 : Oblatus est, quia ipse voluit· Ad iSai®53. Philip. 2 : Humiliai it semelipsum faclusobe- Ad Phidiensusque ad mortem,mortem autem crucis. 1ιΡ· 2· Et ad Ephes. 5 : Tradidit semelipsum pro au vobis oblationem, el hostiam Deo in odorem Ephes. 5. suavitatis. Constat autem, quod corpus, sanguis, vita, et operationes Christi, et 130 v5 ••4 fl DE INCARNATIONE Christus ipse magis placuerunt Deo, quam quia æqinüitas in hac materia requisita displicuerant ipsi offensæ peccatorum nos­ constituenda est inter offensam, et satisfac­ trorum : et quod valor hujus pretii, sive tionem sumptas moraliter, et in ratione rei oblatæ, longo intervallo excedebat illo­ : obsequii liberi : sed res oblata, utputa rum gravitatem ; nam iu omnibus his corpus, vel vita, aut sanguis Christi, uon afferebatur, iucludebaturque ipsa Verbi erat aliquid formalitor liberum : ergo licet persona, quæ increatum, infinitum, et prædicta res oblata habuerit alius infini­ omnino superexcedentem valorem impor­ tam æstimabilitatem, non tamen per mo­ f tat. Ergo satisfactio Christi obtulit in ob.-c- dum obsequii, et exercitii liberi : atque quium Dei offensi rem, quæ ipsi magis ideo hac via non recto explicatur supera­ '“'f placuit, quam displicuerat offensa, quæ- bundantia. et infinitas meritorum Christi. i quesuo valore istius gravitatem superavit. Tertio : quia res oblata comparatur ad Têtu ConftrConfirmatur : nam eo satisfactio est oblationem per modum objecti : sed objec­ I ^ν°· major, quo in compensationem offert ma­ tum, licet sit infinita' dignitatis non tribuit h jus bonum : ergo quæ offert bonum sim­ actui, quo attingitur, æstimabilitatem sim­ L pliciter infinitum, uti se habuit satisfactio pliciter infinitam, ut patet in actu chariChristi, debet esse simpliciter infinita, et tatis Deum attingente, et constat ex supra consequenter sufficiens, et superabundans dictis num. 173; ergo ex eo, quod Christus ad extinguendum omne debitum ex injuria .obtulerit rem infinitam, non sequitur, contractum. Antecedens probatur tum in­ quod ejus satisfactio fuerit infinita simpli­ ductive, nam magis satisfacit, qui ad com­ citer, sed prædicta infinitas ex alio capite pensandam injuriam offert vitam, quam desumenda est. Quarto : quia si prædicta Qwts. I qui offert sanguinem; et rursus, qui ad ratio convinceret ; probaret etiam oblatio­ injuriam extinguendam dat sanguinem, nem Christi factam a B. Virgine in tem­ quam qui dat bona temporalia. Tum a plo, et a sacerdotibus in sacrificio missæ, contrario sensu, quia major injuria est esse satisfactionem simpliciter infinitam; auferre vitam, quam sanguinem, et auferre siquidem fuit rei infinita? simpliciter : id I sanguinem, quam temporalia bona. Quod vero nemo admittet ; cum satisfacere infi­ semper verificatur per se loquendo, et nite, et ad æqualitatem fuerit proprium cæteris paribus; etiamsi non attendamus solius Christi. ad dignitatem personæ, quæ vel offenditur, Ilis tamen non obstantibus censemus Sei I vel satisfacit. Cum ergo Christus in satis- pnedictum fundamentum esse valde soli­ ilprcèütT ûrtifactionem obtulerit rem infiniti, inæsiima- dum, et Theologicum, aptissimumque ad'jam ; hilisque valoris; sequitur, quod prædicta evincendum rem pro qua adducitur. Quod satisfactio fuerii simpliciter infinita, æqua­ liquido constabit illud amplius expen­ lis, et superabundans ad compensandum dendo, et objecta enodando ; ut statim pro omnibus nostris peccatis : non quidem præstabimus. Sed prius observandum est ex sola extrinseca Dei acceptatione, se ! ex ad veritatem nostræ, et communis asser­ magnitudine rei in satisfactione oblatæ, tionis opus non esse, quod omnes Christi quæ pro priori ad eam acceptationem in­ operationes liberæ fuerint simpliciter in­ finitum valorem habuit, ut ratio lacta con­ finitae in æstimatione morali (licet re vera vincit. fuerint, ut constat ex dictis), sed sufficere, Plura 192. Sed hunc Λ st Uticensis discursum vel si una tantum fuerit : hoc enim satis videmus communiter deseri, et improbari est ad æqualem, et superabundantem pro cursui ab aliis Theologis intra scholam etiam D. injuria compensationem. objecta, 'fhornæ, pluraque contra illum opponi. Deinde nota in proposito fundamento Noü. 1’dmo. Primo : narn omnes Christi operationes li­ non negari quod omnes libera'. Christi beræ habuerunt infinitum simpliciter va­ operationes habuerint valorem personalem lorem satisfactorium, ut constat ex hacte­ simpliciter infinitum desumptum a divino nus dictis : et tamen non omnes prædiclæ supposito ; sed vel id non attendi vel eo operationes fuerunt oblationes rei inlinitæ, non negato præscindi, attendendo pnecise. ut patet in actu v. g. temperantia.·, vel ad magnitudinem rei oblatae. magnificentia?, quæ nullam hujusmodi Tandem observa ad finem prædicti mooblationem important : ergo iudependenter tivi non requiri, quod omnes operationes a magnitudine rei oblata* salvandus, exin Christo fuerint formaliter oblatio, vel pticandusque est infinitus valor operatio- satisfactio : sed sufficere, quod Christus 'ecundo. num Christi ad satisfaciendum. Secundo : habuerit peculiarem aliquem unum actum, quo DUH. quo foimaliler obtulerit satisfauiionein, sivo recompensationem pro peccatis homilium, quibus Deus offensus fuerat. Undo compendiosius· procedit, quam aliud motiviun (licet verissimum, et oflieacissiinum), quo hactenus cum omnibus Ju­ nioribus usi suinus. Ilis suppositis. 193. Reintegratin’ præjactuni fundamentum ostendendo ejus efficaciam contra Auctores nostræ assertioni contrarios : nani isti ex eodem capite, negant Christi satisfactionem fuisse iudependenter ah cxlrinscca Dei acceptatione, æqualem, el superabundantem, ex quo negant fuisse. simpliciter infinitam : sed negari non potest, quod Christi satisfactio fuerit sim­ pliciter infinita etiam antecedenler ad cxtrinsecam Dei acceptationem : ergo nec potest negari, qu d in eodem sensu fuerit æqualis, el superabundans. Probatur minor : nam satisfactio in ratione satisfactionis, compensationis, restitutionis, aut solutionis tanto magis crescit, quanto plus solvit, offert , aut reddit. Quod videtur per se notum ex communi modo conci­ piendi, et liquet inductive : nam plus satis­ facit reddens quinquaginta, quam reddens decem; et plus solvens centum, quam solvens quinquaginta ; et plus offerens mille, quam-offerens centum, et sic de aliis. Ubi enim augetur res oblata sive secundum perfectionem specificam , sive secundum magnitudinem quantitati vani intra eandem speciem; opus est quod cres­ cat satisfactio in esse satisfactionis, et quod satisfaciens dicatur plus satisfacere. Unde si res oblata fuerit simpliciter infi­ nita; nequit non satisfactio esse infinita simpliciter in esse satisfactionis, et satis­ faciens satisfacere infinite. Negari autem non potest, quod Christus Dominus pro nobis obtulerit rem valoris simpliciter in­ finiti; cum obtulerit se ipsum, ut fides do­ cet. Ergo attendendo ad magnitudinem rei pro nostra satisfactione oblatæ, conceden­ dam est, quod satisfactio Christi fuerit infinita simpliciter in esse satisfactionis : quidquid sit de valore desumpto ex digni­ tate personte satisfacientis; qui ex vi hups discursus non negatur, nec asseritur, wd ab eo fit præcisio. ‘ Explicatur vis hujus rationis specialiter contra Thomistas, qui eam deserunt, aut •tiara carpunt : nam præcipuum fundaiwntiim, ut ipsi, el nos dicamus Christi satisfactionem fuisse simpliciter infinitam, ia co maxime situm est, quod Patres scrip- 0· tiiiiim sacram edocti communiter extol­ lunt ejus sufficientiam, ac superabundan­ tiam ad extergenda nostra delicta hinc enim petendum est Theologis in re. Theo­ logica, aut etiam dogmatica principale molivum; : atqui Patres dum sic loquun­ tur, expresse attendunt ad magnitudinem rei, quam Christus satisfaciens pro nobis obtulit : ergo ex magnitudine rei oblatæ (quidquid sit de valore desumpto ex digni­ tate persona· in ratione principii;, optime colligitur, quod Christi satisfactio fuerit simpliciter infinim in esse satisfactionis. Consequentia constat, alias non recte Aliquo­ rum Tbomistæ nostram assertionem ex Patri­ Tbomis bus comprobarent. Major autem liquet ex lârnio dictis loto S 2. Minor autem ostenditur : façons*' qcemia. uam Clemens VI qui in Exlravag, cit tam Cle­ aperte stat pro assertione nostra, infini­ mens Vi, tatem, et superabundantiam satisfactionis Christi probat, quia Christus obtulit pro nobis non unam sanguinis gutlam, quæ tamen propter unionem ad Verbum suffi­ ceret, sed copiosum sanguinis profluvium. Quo discursu manifeste attendit ad magni­ tudinem rei oblatæ in satisfactionem. D. n. Grcg. Gregor. Nazianz. orat. 12, circa finem Xaiiau7· ait : Exiguæ crucis gull;e orbem universum ihlaurarunl. D. Ambros. in Psalm. 35 : D. AmBonum aurum sanguis Christi dives ad toos· pretium, profluus ad lavandum. D. Chry-n. Cbrysost. sup. cap. 2, e.pist. ad Philip, hom. ί0'1· 7, probat dignitatem satisfactionis Christi : Quia cum esset æqualis Pain, se tanquam Cvrill. D. Cyrilinferior illi subjecit. S. Alexand. in epist. ad Maximian. : Ingens lu£. pro vita nostra pretium, hoc est, proprium sanguinem impendit : unus hic universam creaturam dignitate multis partibus excel­ lebat. Et in quadam homil. quæ habetur tom. G Concil. Ephes, cap. 4, ait : At quomodo vulgaris, nobisque similis hominis sanguis orbis pretium exæquari potuit? D. D. AtlïaAthanas. jam relatus num. 163 : Corpus ins. assumpsit quo pro omnibus ad pliaàm satisfactionem sufficeret. D. August, lib. D. Au­ 1 de Trinit. cap. 14: Quid lam grate of­ gust. ferri. el suscipi posset, quam caro sacrificii nostri, corpus effectum sacerdotis nostri? Eodem modo loquuntur a’ii Patres (quos prolixum esset referre) et quidem omnino consone, ad sacram Scripturam revocantem vim sat isfactionis Christi ad magnitudinem rei oblatæ', vîtæ scilicet, et sanguinis Christi Domini, ut liquet ex testimoniis relatis num. 191. Unde 1 Petri, 1. dici­ I Petr, t tur : Non corruptibilibus auro, vel argento 29 f·I. ·' : > » ·' « ’ ■ < ■■ I . --- 132 DE INCARNATIONE. redempti estis, etc., sed pretioso sanguine quasi agni immaculati. et incontaminati Coutil. Christi. Ad idque motivum attendit Con- i Trident. cil. Trident, sess. 22. cap. 2, dum dixit : El quoniam in hoc divino sacrificio, quod in Missa peragitur, idem ille Christus conti­ netur, el incruente immolatur, qui in ara crucis semel seipsum cruente obtulit; docet sancta Synodus sacrificium illud vere propilialorium esse, el per ipsum fieri, ul mi­ sericordiam consequamur, et gratiam in­ veniamus. Quibus verbis satis aperte docet virtutem prædicti sacrificii in esse propitiatorii, efficacisque, ut nos cum Deo reconciliet, revocari ad rem oblatam, ct immolatam, scilicet Christum Dominum. Idem autem est sacrificium esse propitiatorium in ordine ad prædictum effectum, ac satisfactorium osse ; siquidem reconci­ liamur Deo per \iam satisfactionis a Christo oblatæ tam in cruce, quam in missa. îi.Thom. 194. Et neThomîstæ desiderent in dis­ î inten­ cipulis patrocinium sancti Doctoris; sub­ ta. jiciemus aliqua D. Thorn. testimonia, qui­ bus evidenter (quantum capimus' docet resolutionem nostram cum omnimoda con­ sonantia ad alios Patres proxime relatos. Nam in hac 3, part, quæst. 48, art. 2, in­ quirit : Utrum passio Christi causaveril nos­ tram salutem per modum satisfactionis, et resolvit : Dicendum, quod ille proprie satis­ facit pro offensa, qui exhibet offenso id, quod xque, vel magis diligit, quam oderil offensam. Christus autem ex charitate, ct obedienlia patiendo magis Deo aliquid exhi­ buit, quam erigeret recompensatio lotius of­ fensæ humani generis. Primo quidem prop­ ter magnitudinem charitatis, ex qua patiebatur. Secundo propter dignitatem vilæ sux, quam pro satisfactione ponebat : quæ erat vita Dei, el hominis, etc. Quæ proposi­ tiones sunt illæmet, quas in nostro funda­ mento posuimus ; ut non videatur colligi solum, aut desumi ex D. Thom. sed ma­ gis transcribi. Et art. 4, sequenti eodem modo procedit : Quia passio, inquit, Christi fuit sufficiens, el superabundans satisfactio pro peccato, et reatu panx generis humani; cujus passio fuit quasi quoddam prolium, per quod liberali sumus ab utraque obliga­ tione. Nam ipsa satisfactio, qua quis satis­ facit sive pro se, sive pro alio, pretium quoddam dicitur, quo se ipsum, vel aliud redimit a peccato, et pana, secundum illud Daniel. 4 ; Peccala tua eleemosynis redime. Christus autem satisfecit non quidem pecu­ niam dando, aut aliquid hujusmodi ; sed dando id, quod fuit maximum, se ipsum sci­ licet pro nobis. En, qualiter S. Doctor affirmet satisfactionem Christi fuisse suffi­ cientem, et superabundantem ad extin­ guendum omne debitum, et palam revocet hunc valorem ad magnitudinem rei pro satisfactione data?, quæ fuit ipso Christus. I Et in seq. art. 5 inquit : Pretium redemp­ I tionis noslra est sanguis Christi, vel vita ejus corporalis, quæ est in sanguine, quam ipse Christus exsolvit. Similia habet art. 6 seq. in resp. ad 3 et lib. 4 contra gent. cap. 55 ad 24, ubi ait : .4d satisfaciendum autem pro peccato totius humani generis mors Christi sufficiens fuit quia quamvis se­ cundum humanam naturam solus mortuus fuerit, ut 24 ratio proponebat : tamen ex dignitate persons patientis, quæ est persona filii Dei, mors ejus redditur pretiosa. Ubi expresse reducit sufficientiam satisfactio­ nis Christi ad pretium mortis illius, quæ profecto fuit res ad nostram satisfactionem oblata. Et eodem modo loquitur aliis pluri­ bus locis, quæ lector facile ollendet. Nec vim horum testimoniorum elevat, Fripà aiif»· .quod quidam respondent intelligeuda esse ru» cv non de satisfactione, sed de redemptione : p&iû inter quæ illud constituunt discrimen, quod æqualitas satisfactionis sumitur a dignitate personæ satisfacientis ; æqualitas vero redemptionis a pretio rei oblatæ : ad satisfactionem enim pro injuria multum confert satisfacientis dignitas ; ad redemp­ tionem vero parum, aut nihil : ubi enim res oblata habet æqualitatem cum persona redimenda, nihil interest, quod prædictum pretium offeratur a persona digna, vel vili, ut patet in redemptione captivorum. Unde ex relatis testimoniis non convin­ citur, quod ex re oblata sumatur æqualitas satisfactionis, qua Christus compensavit pro injuriis Deo irrogatis ; sed æqualitas redemptionis, qua nos liberavit a diaboli, et peccati servitute. Non, inquam, debilitatur vis prædicta- Rijidur. rum auctoritatum hac responsione : quia licet non negemus inter conceptum pro­ prium satisfactionis, ct conceptum pro­ prium redemptionis dari aliquam distinc­ tionem, tum propterea, quæ ipsa responsio affert : tum quia satisfactio respicit per se commodum personæ, cui fit ; redemptio vero commodum redemptoris, aut re­ dempti ; tum quia satisfactio non solet fieri pretio : cum honor, aut injuria non sint res venales : quod aliter contingit in DISP. 1, DUB. 133 in redemptione, ubi res, qmo, redimitur, I ipso deseri : et tyrannico dominio diaboli, solet pretio æslimari, Nihilominus præ- et peccati permitti : quocirca non potera­ dicta distinctio quantum ad rem præsen- mus ab illorum servitute condigne redimi, tom nullum locum habet, et facile confu­ nisi per condignam pro injuria illata sa­ tatur ex dictis : quoniam nos non negamus, tisfactionem : atque ideo in idem recidit, quod valor satisfactionis sumatur ex digni­ quod Christus nos condigne redemerit, ct tate persona'satisfacientis : quinimo oppo­ quod pro nobis condigne satisfecerit; et situm hactenus in toto dubio docuimus : utrumque comprehendunt testimonia re­ sed asserimus etiam desumi ex re oblata lata. Curn ergo ex illis recte colligatur, in satisfactionem : cumque certum sit quod æqualitas, et superabundantia re­ Christum obtulisse in satisfactionem pro demptionis per Christum optime probetur nobis rem infiniti valoris, se ipsum videli­ ex magnitudine rei oblatæ, ut evasio ad­ cet, proprium corpus, sanguinem, et vitam ; ducta non negat; idem dicendum est de merito colligimus prædietam satisfactio­ satisfactione, ut magis constabit occurrendo nem fuisse infinitam in æstimatione mo­ objectionibus quæ n. 92 proposuimus. rali : quidquid sit de valore desumpto ex 195. Ad primam concedimus omnes li­ Diluitur dignitate persome in ratione principii, beras Christi operationes habuisse infini­ prima quem in hoc fundamento nec affirmamus, tum valorem desumptum ex dignitate per­ objectio. nec negamus, sed ab eo præscindimus. Id sonae satisfacientis : concedimus etiam non vero ex relatis testimoniis convincitur. omnes pnedictas operationes fuisse for­ Primo quia Innocentius VI expresse lo­ maliter oblationes , saltem directas , rei quitur de satisfactione, cum dicit unam infinitæ : concedimus tandem infinitum guttam sanguinis Christi fuisse infiniti valorem in operationibus Christi salvari, • valoris. Secundo quia D, Tho. expressius recteque explicari independenter ab hujus­ adhuc loquitur, nec in ordine ad hunc modi oblatione : quod fuse a nobis in prae­ effectum distinguit inter satisfactionem, cedentibus factum est. Sed non propterea et redemptionem, sed pro eodem usurpat. est neganda veritas, aut supprimenda vis Quid enim expressius dici potuit, quam motivi in praesenti propositi, quod satis profert art. 4 citato ? Quia passio Christi liquido probat fuisse in Christo operatio­ fuit sufficiens, et superabundans satisfactio nem aliquam, qua satisfecerit infinite, eo pro peccato, et reatu pccnæ generis humani; quod in satisfactionem obtulerit rem infi­ ejus passio fuit quasi quoddam pretium, niti valoris. Idque satis erat ad veritatem per quod liberali sumus ab utraque obliga­ nostræ assertionis ; quidquid sit de valore tione. Nam ipsa satisfactio, qua quis satis­ desumito ex dignitate persona? operantis, facit sive pro se, sive pro alio, pretium in omni operatione reperto. Et ut ingenue quoddam dicitur, quo se ipsum, vel alium fateamur, nobis efficacius, et magis com­ redimit a peccato, et pana. Et statim sub­ pendiosum videtur hoc posterius motivum, jungit valorem prædictæ satisfactionis si­ quam primum (adeo diversum est homi­ mul et redemptionis sumi ex re oblata : num ingenium), et non minus Patribus Christus, inquit, satisfecit non quidem pecu­ familiare. Nam primum innititur his pro­ Nota. niam dando, aut aliquid hujusmodi, sed positionibus : Omnes operationes Christi dando id, quod fuit maximum, seipsum procedebant a persona divina : et valor ope­ scilicet pro nobis. Tertio quia ratio in præ- rationum desumitur a persona operante. Ex dictis testimoniis posita id plane probat : quibus prima non est de fide, et negatur a tanto enim plus aliquis satisfacit, quanto non paucis existimantibus humanitatem plus offert in satisfactionem : atque ideo si solam esse principium quo, et quod, sive offerat rem infiniti valoris, nequit non adæquatum operationum : unde conse­ infinite satisfacere : cum ergo Christus quens est, quod secunda patiatur eandem pro nobis satisfacerit offerendo rem valoris incertitudinem. Posterius vero motivum infiniti, nempe seipsum ; optime ex re fundatur in his propositionibus : Ille satis­ oblata colligitur ipsum satisfecisse infinite, facit infinite, qui pro satisfactione offert rem et subinde non solum æqualiter, sed cum infiniti valoris : el Christus pro noslra sa­ excessu, quin hic oporteat distinguere tisfactione obtulit rem valoris infiniti, sci­ inter satisfactionem, et redemptionem. licet se ipsum. Ex quibus prima videtur per Præsertim cum servitutem ad diabolum, se nota ex ipsis terminis, ut supra ponde­ et peccatum contraxerimus ex injuria Deo ravimus : secunda vero est de fide, ut li­ pir peccatum illata ; unde meruimus ab quet ex locis relatis num. 191 et 193. 134 Saïisfit SCiiJJ- DE INCARNATIONE. Unde Theologice concluditur Christum satisfecisse infinite, atque ideo infinitam fuisse illius satisfactionem pro nubis Cum­ que in prædicto discursu nullus fiat re­ cursus ad ext rinsecam Dei acceptationem, sed procedatur independonter ab illa : con­ sequens est quo i satisfactio Christi fuerit infinita ab intrinseco, et ex propriis pro­ I dicatis. Ad eeeundam omittendo præmissas. et primum consequens, negamus secundam consequentiam : quiri ad æqualitatem sa­ tisfactionis in hac materia minime requi­ ritur, quod res oblata in satisfactionem sil formaliter libera in se ipsa, sed quod actus illam offerens sit intrinsece infinitus : sed sufficit, quod actus formaliter liber offerat, det, et suo modo causet rem infiniti valo­ ris in æstimatione morali. Et ratio est ipsa æqualitas, qua» pro compensatione injuriæ requiritur. Nam peccatum non ideo dicitur Deum infinite offendere, quia actus, quo Deum offendimus, habeat in se intrinsece, et formaliter aliquam moralem infinitatem simpliciter talem : hac enim destitui cum communi sententia ostendimus dub. 2 et 3, sed quia affective infert, et causât of­ fensam passivam Dei, quæ est simpliciter infinite gravis in ordine ad prudentem æstimationem, ut constat ex dictis dub. 4. Et prædicta offensa passiva non est formaliter libera, sed solum denominatur vo­ luntaria, aut volita terminative. quatenus est terminus, sive effectus ex netu’ libero allecttve resultans. Si ergo ad compensa­ tionem requiritur æqualitas; salis erit, ut quis dicatur infinite satisfacere, quod per actum subjective, et formaliter finitum offerat oilenso rem infiniti valoris, qua; terminative dicatur voluntaria, quia ut oblala, ab actu libero fit, aut dependet. Et ita contingit in pnesenti: nam esto actus, (pio Christus se Deo in satisfactionem pro nostris peccatis obtulit, non fuerit forma­ liter, et subjective infinitus ide quo infra), nihilominus obtulit rem infiniti valoris, quæ ab ipso actu libeio habuit esse volun­ tariam, Unde servatur æqualitas omni­ moda : nam si actus, quo Christus se in satisfactionem obtulit, non fuit infinitus; etiam actus, quo homo Deum offendit, infinitus non fuit : et si offensa passiva Dei fuit infinite gravis; etiam res a Christo in satisfactionem oblata est infinite æslimnbilis : et si homo dicetur Deum infinite offendere, quia per actum finitum causnvit offensam infinitam; etiam Christus dicitur infinite satisfacere, quia per actum linitum rem infinitam obtulit in satisfactionem. Adest tamen ex parte hujus incomparabilis excessus, quo Christus, ejusque caro, et sanguis superant in valore gravitatem of­ fensæ. Et s c aperte tradit I). Thorn, art. D.TUa. 3. cil. ex quæst. 48, illis verbis : Ille pro­ prie satisfacit pro offensa, qui exhibet offenso id, quod aeque, rei magis diligit, quam oderit offensam. Christus autem ex charilale, el obedientia patiendo magis Deo aliquid exhi­ buit, quam exigeret compensatio totius offensx humani generis, propter dignitatem vilæ su.r, quam pro satisfactione ponebat, quæ erat vita Dei el hominis. 1 196. Ad tertiam, quam maxime urgent Diriiæ Juniores Thomistæ. respondetur deficere tertij. multifariam : nam in primis res oblata non comparatur ad satisfactionem per mo­ dum objecti, sed per modum materim : cum enim satisfactio formalis sit actus justitiæ non habet pro objecto rem, quam offert, sed æqualitatem, quam offerendo rem pro compensatione constituit, ut est actibus justitiæ commune. Deinde minor est incerta : nam licet res oblata esset simul objectum satisfactionis, et per mo­ dum objecti non posset satisfactionem de­ nominare, aut constituere infinitam; nihi­ lominus posset id præstare per modum pretii, aut rei oblata·, quatenus constituit in concreto infinite satisfacientem, et per­ tinet ad satisfactionem per modum termini illius. Nam in prudenti æstimatione satis­ factio non dicitur major, aut minor secun­ dum gradus intensionis, aut perfectionis, quos actus subjective, et formaliter habet; sed secundum magnitudinem rei, quam pro recompensatione offert. Unde qui of­ fert rem habentem valorem, ut centum, vel ut mille, dicitur satisfacere ut centum, et ut mille; quidquid sit de quantitate vel perfectionis, vel valoris in actu, quo fit sa­ tisfactio. reperta. Tandem admissis etiam præmissis, deficit in consequenti, et nihil conc'udit contra nostram assertionem : quia ut Christus dicatur infinite satisfa­ cere, non requiritur, quod actus, quo id præstat, sit subjective, et formaliter infi­ nitus; sed sufficit, quod per actum finitum offerat rem infiniti valoris in satisfactio­ nem. Sicut ad hoc, quod homo dicatur Deum infinite offendere, opus non est, quod actus peccati sit subjective, infinitus; sed sufficit, quod per actum finitum irro­ get Deo infinitam offensam in æstima­ tione morali, ut constat ex proxime dictis. Ad d D1SP. 1, DUB. VI. (karri· Ilf (jliBT. Ad quartam negamus sequelam : nam ut quis dicatur satisfacere per (dilationem alicujus rei requiritur, quod talis res ejus sit : aliter enim non satisfaciet saltem principaliter, sed ad summum ministorialiter, el secundum quid, ut optime docuit 0. Thom. agens de redemptione (quæ ex ejus sententia, ut num. 194 vidimus, cum satisfactione coincidit) infra quæst. 48 , art. 5, his verbis : Dicendum, quod ad hoc, quod aliquis redimat, duo requiruntur, sci­ licet aclus solutionis, el prelium solutum. Si reim aliquis solvat pro redemptione alicujus rei prelium, quod non est suum, sed allerius, ipse non dicitur redimere principali­ ter; sed magis ille, cujus esi prelium. Pre­ tium autem redemptionis nostræ esi sanguis Christi, vel vita ejus corporalis, quæ esi in sanguine, quam ipse Christus exolvit. Unde ulrumqueistorum ad Christum perlinet, etc. Unde licet B. Virgo obtulerit, et sacerdo­ tes offerant rem infinitam, nempe ipsum Christum, non propterea dicuntur ex vi hujus satisfacere proprie, et multo minus infinite. : quia res oblata non cadit sub eorum potestate, et dominio : sed solum dicuntur satisfacere ministerialiter, et per subordinationem ad oblationem, et satis­ factionem Christi, quæ, eo ita disponente, applicatur ipsis modo finito. Et hinc pro­ venit (licet alias radices non attendamus) quod etsi res in missa oblata sit infinita, fructus tamen missae finitus sit : de quo suo loco dicemus. Christus autem non so­ lum pro nobis obtulit rem infiniti valoris, seipsuin videlicet, et propriam vitam, et sanguinem : sed etiam hæc obtulit propria auctoritate, tanquam rem propriam, et constitutam sub ejus dominio. Ad quod (ut tacitam objectionem praeoccupemus) non requiritur, quod potuerit se interfi­ cere (in quo sensu nemo vitæ suæ domi­ nus est' : sed sufficit, quod voluntarie, po­ tuerit pro gloria Dei, et nostra salute vitam exponere, et mortem ab aliis infe­ rendam sustinere. Unde ob infinitatem rei oblatæ, et auctoritatem supra illam sicut supra rem propriam, satisfecit, et infinite. .·. 197. Si autem inquiras (quod hactenus L·'.'!'1 perspicue, et resolutorie non diximus), 5· an actus, quo Christus rem infinitam ad recompensandum pro nostris offensis ob­ tulit, et dicitur satisfactio, sive solutio formalis, reddatur intrinsece moraliter in­ finitus ob connotationem infiniti pretii, quod solvit : ad eum modum, quo eadem satisfactio fit intrinsece moraliter infinita 135 per habitudinem ad infinitam personam, a qua procedit, ut $ pneced. explicuimus? Respondetur congruam hujus quaesiti res­ ponsionem dependere ex hypothesi, quæ illi præmitti ■•■’alet. Si enim liat suppositio, quod operationes Christi non valerentur infinite intrinsece moraliter ex eo. quod procedant, et dependeant a persona divina sicut a principio ; tenendum est, quod hunc intrinsecum valorem non habet ejus solutio, sive satisfactio per habitudinem ad lem oblatam. Quoniam ubi principium effectivum prædictum valorem communi­ care non potest ; consequens est, quod nec ex aliis capitibus exercite desumatur : licet enim possent illum in suo genere impertiri : impediuntur tamen ab actuali communicatione ob defectum principii efficientis. Unde in tali hypothesi actus solvendi, vel satisfaciendi abstractive sumptus non esset intrinsece infinitus mo­ raliter : licet terminaretur ad rem infini­ tam, quæ pro recompensanda Dei oifensa exhibetur. Esset tamen infinitus moraliter concretive ad prædictum pretium, quod per modum termini concernit, et secum affert ; cum tale pretium sit simpliciter infinitum. Quod satis superque esset, ut Christus diceretur satisfacere infinite, si­ cut de homine peccante, et Deum infinite, offendente diximus num. 195. Et conse­ quenter in tali hypothesi, et facta suppo­ sitione, quod non omnes liber® Christi operationes valorentur infinite ex eo, quod a persona divina procedant; adhuc nihilo­ minus salvaretur nostræ, ac communis assertionis veritas, nempe Christum satis­ fecisse æqualiter, et superabundanter pro delictis humani generis ; idque ab intrin­ seco, et ex natura rei, et non ex sola ex· trinseca Dei acceptatione. Cæterum si supponatur omnes liberas Quid Christi operationes fuisse intrinsece mora­ absolute dicen­ liter infinitas per respectum ad personam dum. divinam, sicut ad principium a quo pro­ cedunt; consequenter dicendum est satis­ factionem Christi, sive actum, quo rem infinitam pro offensæ recompensatione obtulit, habuisse etiam infinitum valorem moralem intrinsecum per respectum ad infinitum pretium, quod exolvit. Quoniam sive istud infinitum pretium comparetur ad prædictum actum per modum objecti, sive per modum solius materiæ , actus ex hac parte limitari moraliter non potest; sed tantum ex parte principii, a quo pro­ cedit : quapropter si ex principio non limi- 'Ί HI 'A-S’. 136 tatnr, sed magis lit ex ea parte intrinsece infinitus per comparationem ad illud ; consequens est, quod nec ex parte pretii, aut rei oblata? liniatur, quin potius cons­ tituatur infinitus per respectum ad illa. Et quia hæc posterior suppositio vocifica­ tur de facto, ut constat ex dictis in duplici £ præcedenti : propterea verificatur etiam do facto. quod actus, quo Christus rem infi­ nitam pro nostra reconciliatione obtulit, fuerit intrinsece moraliter infinitus per respectum ad rem oblatam : quamvis nec hoc necessarium fuerit, ut Christus dicere­ tur satisfecisse infinite, sicut explicuimus num, 195. Et licet prædicta satisfactio infinite valoretur tam ex parte principii offerentis, quam ex parte rei oblatæ ; veri­ similius tamen est, quod non accipiat du­ plicem valorem moralem ex his capitibus : tum quia hic valor concipitur ad modum accidentis, quod in eodem subjecto, vel actu non multiplicatur numerice : tum quia sumitur in ordine ad prudentem aes­ timationem, quæ nil majus valet in en actu concipere, quam valorem infinitum simpliciter intensive. Erit tamen satisfac­ tio formalis valorosior quasi extensive, quam aliæ operationes ; quæ non sunt formaliter oblatio : quia istæ non habent infinitum valorem ex parte objecti, vel termini, quæ attingunt, sed solum ex parte principii : satisfactio vero formalis non solum ex hac parte habet infinitum valorem, sed etiam ratione rei, quam pro compensatione offert; et consequenter redditur ex utraque parte infinita : idem enirn Christus est offerens, et rçs oblata, ut cum I). Augustino docet D. Thom. in­ fra quæst. 48, ari. 3. • U’ ·.· DE INCARNATIONE. 1 fcfl· ftrfcrlur sententia opposita, et convelluntur , aliqua ejus motiva. S^oluc. Dutandus. Gabriel. Alnuin. 198. Satisfactionem, quam Christus Do­ minus pro nostris offensis obtulit, non fuisse ab intrinseco valore æqualem, at­ que condignam ; sed solum ab extrinseco favore Dei illam ad praedictum effectum acceptantis, docent Scolus in 3, dist. 19, quæst. unica § In ista questions, et in i, dist. 15, quæst. I, £ De secundo dicitur, Durandus in 3, dist. 20, quæst. 2 et in 4, dist. 15, quæst. 1. Gabriel in 3, dist. 19, quæst. unica, art. 1, notab. 3 el art. 2, conci. 1. Almainus quæst. 1, notab. 3. Joannes deMedina cod.de poenitentia,tract. 3 de satisfactione, q. 1, § Restai, Rada 5I[^('.U· controv. 13, art. 2 et alii ex discipulis ’ Scoti. Præcipua vero hujus sententiæ mo­ tiva diruta manent ex dictis : quia consis­ tunt majori ex parte in evasionibus; qui­ bus labefactare conatur fundamenta ver® sententia’, et quæ jam præclusimus, ac confutavimus. Cætera facile diluentur juxta doctrinam hactenus traditam : ex quibus aliqua impugnant æqualitatem, alia superabundantiam, plura vero infini­ tatem satisfactionis Christi : quæ tamen simul licet suo. quantum fieri potest, or­ dine subjiciemus. '5 Arguitur ergo primo impugnando toqua- 1 arselita em : quoniam si satisfactio Christi °‘ fuisset ab intrinseco æqualis, non debere­ mus pro peccatis nostris satisfacere : nemo quippe, satisfacere tenetur pro of­ fensa, pro qua ad æqualitatem satisfac­ tum est, ut liquet in humanis : conse­ quens est falsum : nam fides docet, quod etiam supposita satisfactione Christi, et remissione peccati quoad maculam, et offensam, tenemur satisfacere pro pœna temporali, ut constat ex Concil. Trident, sess. 6, cap. 11, idque significavit Apos­ tolus ad Ephes. 1 : Adimpleo ea, quæ desunt pqssioni Christi, in carne mea pro corpore ejus, quod est Ecclesia . ergo Christus non obtulit satisfactionem ab intrinseco æqua­ lem pro peccatis hominum. Confirmatur primo : quia Christus oravit Patrem pro hominum reconcilia­ tione, et salute : id vero minime faceret, si satisfactio ah ipso oblata esset æqualis, et condigna : nam frustra quæritur preci­ bus relaxatio offensæ, ubi satisfactio æqua­ lis offertur. Confirmatur secundo : nam Christus non liberavit nos a pluribus miseriis, quæ sunt effectus peccati, uti se habent formes concnpiscientiæ, mors corporalis, et alia hujusmodi : signum ergo est, quod ejus satisfactio non fuerit ab intrinseco æqua­ lis : alias injustum esset nos ad pristinum statum non restituere. Respondetur hoc argumentum, et ejus Solutio confirmationes non impugnare assertionem nostram Theologicam, sed catholicam fidei veritatem, quam num. 159 præmisimus. Sive enim dicamus satisfactionem Christi fuisse æqualem ab intrinseco, sive dicamus fuisse solum ab extrinseco; omnes tamen fateri tenemur, quod fuerit æqualis, ut eo loco ostendimus : Cum qua satisfactionis æqualitate DISP. I, DUR. VI. æqualitate non videtur componi, quod tleheamns per propria opera satisfacere., et quod ub omnibus peccati effectibus non liberemur. Unde difficultas, si quæ est, dilui debet a cunctis catholicis. Diluitur tamen facile ex dictis num. 160 et 162, quæ lector recolat, ne actum agamus Et responsio in summa consistit, ineo, quod licet satisfactio Christi habuerit sufficien­ tem valorem in actu primo non solum ad «compensandum pro gravi Dei offensa iquæ est propria hujus dubii materia, et hoc argumento non tangitur), sed etiam ut posset nos eximere ab ulteriori satis­ factione pro pinnis temporalibus, et libe­ rare nos ab omni effectu peccati : nihilo­ minus actualis, et efficax satisfactionis Christi applicatio dependet ex libera ipsius voluntate ordinante propria (^pera ad de­ terminatos effectus. Voluit autem ex jus­ tissimis motivis, quod satisfaceremus pro pena temporali'peccatorum actualium : voluit etiam, quod post justificationem relinquerentur in nobis aliqui effectus, et pœnalitates trahentes originem ex pecca­ tis, licet proprie peccata non sint. Et quod sic voluerit, constat ex sacra Scrip­ tura, et Ecclesiœ traditione, quin opus sit alia adjicere. Nec frustra oravit pro of­ fensæ remissione, offerens satisfactionem condignam, tum quia sic orans ordinavit talem satisfactionem ad hujusmodi effecI tum. Tum etiam quia inter alia media a Patre præordinata, erat hujusmodi oratio, I juxta illud Ps. 2 : Postula a me, et dabo tibi pntts hxredilalcm luam. Unde sicut GhrisI tus satisfecit obediendo, sic etiam orando, tîp- 199. Arguitur secundo : quia valor satisfactionis Christi non est æqualis graI vitati offensæ Dei : ergo Christus non satisfecit ad æqualitatem pro offensis Deo irrogatis. Antecedens suadetur : tum quia satisfactio Christi non æque placet Deo, ac ejus increata bonitas : sed offensa non minus displicet Deo, quam ei placeat sua bonitas ; siquidem offensa est destructiva predict® bonitatis : unde provenit, quod I per charitatem sicut diligimus Deum super omnia, ita etiam abominemur peccatum super omnia : ergo valor satisfactionis I Christi non est æqualis gravitati offensæ E Dei. Tum etiam quia per peccatum offenI ditur Deus in se ipso, sive in propria I natura : Christus autem non satisfacit in I natura divina, sed in natura creata, quæ ettDeo inferior : ergo valor satisfactionis Christi non habet adæquationem cum 437 gravi Dei offensa. Turn denique : nam id, quod coalescit cx aliquo infinito, et ex aliquo finito, nequit adæquare illud, quod pure,'et ex ornni prædicato infini­ tum est : sed gravis Dei offensa est pure, et ex ornni praedicato infinita moraliter; cum nihil aliud sit, quam privatio infinita juris divini, sive supremi dominii Dei, ut diximus a num. 43; satisfactio vero Christi importat aliquid linitum, actus videlicet creatos, quibus Iit : ergo idem quod prius. Respondetur negando antecedens : nam ReSpOncum offensa habeat gravitatem ex eo, üü. quod sit contra Deum, et satisfactio Christi valorem ex eo, quod sit a Deo, vel opera­ tio Dei; cumque satisfactio importet in­ timiorem cum Deo conjunctionem ; siqui­ dem offensa solum moraliter illi infertur; satisfactio vero unitur illi physice saltem mediate : consequens est, quod valor satisfactionis non sit minor gravitate of­ fensæ. Idque a fortiori verificatur stando doctrinæ § præcedenti traditæ, juxta quam Christus satisfecit offerendo seipsum pro offensæ recompensatione : et certo certius est, quod valor et dignitas Christi non exceditur ab oflensæ gravitate. Ad primam autem probationem in contrarium respon­ detur omittendo majorem, et negando minorem : minus enim displicet Deo of­ fensa, quam placeat propria bonitas : quia ista convenit Deo physice, illa vero solum irrogatur moraliter, ut jam respondimus num. 44. Nec charitas æque odit pecca­ tum, ac diligit Deum : iste siquidem est ratio illud abominandi, et propter quod unumquodque tale, et illud magis. Ad secundam constat ex immediate dictis, nam Deus dicitur offendi in seipso, non quia in se aliquid recipiat, aut patiatur physice, et cum effectu; sed solum ex affectu interpretative peccatoris, et in ordine ad moralem, sive prudentem æstimat onem. Christus autem satisfecit per unionem physicam saltem mediatam per­ son® divinæ ad satisfactionem, quinimo dando pro recompensatione seipsum. Quæ conjunctio, aut identitas inferior non est, sed potius longe æstimabilior, quam illa, quæ ex parte offensæ concipitur. Per quod etiam patet ad tertiam probationem : nam licet satisfactio sumpta in concreto ad actus, sive materiam, in quibus exercetur, importet aliquid creatum, et finitum; considerata tamen ex parte valoris nullam limitationem dicit, sed est in ea ratione simpliciter infinita, præsertim ubi intelli- .·■·· '· DE INCA H NATIONE. 4 ÿ •A gimus ipsum Christum pro recompensa- 1 tione offerri. Unde sicut Deus cum creatu­ ris non est quid finitum, aut minus, quam Deus solus : sic valor infinitus conjunctus rei creat® non est quid finitum, aut mi­ nus, quam sola offensa. Wka. Dices Deus offenditur ut Deus, et Christus alisfacit ut homo : sed esse hominem importat inferioritatem respectu Dei : ergo Christus ut satisfaciens est minor, quam Deus ut offensus : ergo sa­ tisfactio Christi minus debet æstimari. quam Dei offensa. D iar.''" Respondetur, quod sicut Deus cum creaturis non est minus quid intensive, quam solus Deus, ita Deus homo non est minus intensive, quam Deus solus. Unde licet Christus sumptus formaliter secun­ dum humanitatem sit minor Deo : tamen absolute non est Deo inferior, juxta illud D aas'3* D· Athanasii in symbolo : Squalis Patri secundum divinitatem, minor Patre secun­ dum humanitatem. Quia ergo Christus ab­ solute sumptus satisfecit, et se pro recom­ pensatione obtulit ; non fuit minor qui satisfecit, quam qui fuerat offensus : atque ideo ex hac parte offensa non putuit exce­ dere satisfactionem ; quinimo ex modo conjunctionis fuit longe inferior. Neces­ saria tamen fuit humanitas, ut Christus posset satisfacere; non quidem ut valorans principaliter, sed ut esset tam principium quam subjectum quo satisfactionis, sive operationum, quæ ad satisfaciendum con­ currunt: Deus enim solum in propria na­ tura existent nec debere, nec satisfacere valet : cum tam debitum, quam satisfactio sint ad alterum, quod sine naturarum di­ versitate salvari non potest, ut infra n. 218 dicemus. In hoc ergo sensu ad objectio­ nem distinguenda est major : Christus sa­ tisfacit ul homo : et si intelligatur de prin­ cipio quo subjectivo, et effectivo operationis secundum esse physicum, concedatur : si autem de principio, unde operatio habet valorem moralem in ordine ad prudentem æstimalionem, negetur : hunc enim habet Christi satisfactio ex eo, quod Christus est Deus, et subsistens in natura humana, subjicit se creditori, se dans in satisfactio­ nem, ut supra explicuimus. Et deinde omittendo minorem, ac distinguendo in eodem sensu primum consequens, negetur absolute secunda consequentia. Quam docD.Tliûm. trinam tradit optime D. Tho. hoc art. 2, in corpor. ubi ait : Homo purus satisfacere non potuerat pro loto humano genere. Deus autem satisfacere non debebat. 1'ndc oporte­ bat Deum, et hominem esse Jcsum Christum. Unde Leo Papa dicit in serm. de Milivit. Suscipitur u virtute infirmitas, a majestate humilitas ut quod nostris remediis congrue­ bat, unus, atque idem Dei et hominum me­ diator el mori ex uno, el resurgere jossei r.r allero. Nisi enim esset verus Deus non afferret remedium ; nisi ess-l verus homo, non prxberel exemplum. Nec refert, si instes, quod Christus non addit supra humanitatem, nisi pro-’^1! priant hypostasim, sive personalitatem, quæ est relatio filiationis : relatio autem nullam explicat perfectionem, cum sit ad alium, ut diximus Tiact. 5, disp. i, dub. 5 : ergo Christus supra humanitatem non addit perfectionem, ut propterea dicamus operationes inde capere aliquem majorem valorem moralem, quam in aliorum homi­ num operationibus, cæteris paribus reporiatur. Hoc, inquam, nihil refert : quia mani­ feste supponit, et concludit falsum : Quis enim neget hoc concretum Christus, sive homo Deus esse longe perfectius homine puro ? Est enim perfectius per id,quod addit supra humanitatem, et alia prædicata, quæ in-personis creatis repermntur. Unde dicendum est, quod licet relatio filiationis, qua· est hypostasis, sive personalitas Christi, pro explicite, et secundum con­ ceptum Id non dicat perfectionem ; illam tamen et utique infinitam importat secun­ dum essentiam divinam, quam imbibit, et modificat. Quo 1 magis constabit ex dicen­ dis disp. 12, dub. 1, ubi ostendemus hu­ manitatem Christi per ejus personalitatem perfici, ac sanctificari infinite. Et hinc provenit, quod prædicta persona vel per modum principii operationis, vel per mo­ dum rei oblatæ reddat Christi satisfactio­ nem moraliter infinitam, ut hactenus os­ tensum est. I 200. Arguitur tertio; nam Christus non 3»φ· satisfecit Deo ad æqualitatem pro benefi­ ciis in humanitate acceptis : ergo nec pro peccatis hominum. Consequentia videtur manifesta : quia satisfactio pro beneficiis solum debetur ex gratitudine; satisfactio vero pro peccatis debetur ex justitia : at­ que ideo istud debitum est majus quam illud : ergo qui nequit pro primo ad æqualitatem compensare, minus poterit prosecando. Antecedens autem suadetur: tum quia beneficium Incarnationis, sive personalitas divina humanitati collata, est simpliciter DISP. 1 Μ’!. DUB. VI, simpliciter infinitum in genere entis : va­ adjiciat, et consequenter, quod reddat, lor autem repertus in operationi Inis [dti-quam acceperit. Id autem tam in pnChristi solum importat quod infinitum in rn hominibus, quam in Christo est impos­ determinato genere, scilicet, in esse moris, sibile respectu Dei benefacientis, ut ex se ot inæstinuilione prudenti : ergo Christus liquet. Sed inde non sequitur, quod ipse per opera meritoria, sive satisfactoria non Christus non reddiderit «'équivalons pro of­ reddidit æquale pro beneficiis acceptis. fensis hominum, et quod non satisfecerit Tum etiam quia ipsa gratiarum actio, ad æqualitatem pro illis. Et consequenti® qua posset pro beneficiis recompensaro, est probatio non urget : quia licet debitum novum Dei beneficium : et consequenter justifia.· sit majus debito gratitudinis ; ita abest, ut Christus per eam satisfaciat loquendo do majorilate ex parte obligatio­ adæqmilitateii), quod potius contrahat no­ nis ; secus vero si sermo fiat de materia vum debitum, cui per ipsam non satisfa­ in satisfactionem reddenda : hæc enim cit : atque ideo relinquit aliquid denuo debet esse major in gratiarum actione pro oxolveadum. Et ita docuit Aristot. 8 beneficiis, quam in recompensatione, pro Elhic. c. 12 affirmans Diis, parentibus, et offensa. Sic respondent Capreol. in 3, dist. capre°I· magistris non posse reddi æquivalens pro 20, q. 1, art. 2 et Vega lib. 7, super vega. beneficiis acceptis. Trid. c. 9, quibus favet D. Th. sent, pro- D TIiom. Huic argumento posset occurri admit­ xime cit. art. 2, in resp. ad 1. tendo antecedens, et negando consequen­ Hæc solutio est satis probabilis. Sed Metior tiam oh non obscuram disparitatis ratio­ probabilius censemus, quod Christus sa­ solutio. nem : nam imprimis valor beneficii collati tisfecerit ad æqualitatem pro beneficiis ab humanitati per unionem ad personam di­ humanitate receptis : cum enim ejus sa­ vinam est longe major, quam gravitas tisfactio fuerit simpliciter infinita, ut satis cujuscunque offensæ Deo irrogatæ ; licet constat ex supra dictis, potuit optime om­ utrobique inveniatur infinitas moralis nia debita tam ex gratitudine. quam ex simpliciter talis : ille enim valor fundatur justitia perfecte exolvere. Præsertim cum in unione physica ad Deum ; gravitas debitum actionis gratiarum respiciat non vero hæc in sola conjunctione affectiva, personam Christi, sed ejus humanitatem : el per ordinem ad prudentem æstimatiohuic enim, non illi fiebant beneficia. Unde uem. Unde ex eo, quod Christus non ponegandum est antecedens. Ad cujus pri­ lueritad æqual.tatem satisfacere pro bene­ mam probationem dicendum est benefi­ ficiis ab humanitate receptis; minime cium assumptionis, et unionis ad perso­ sequitur, quod non potuerit æqualem sa­ nam divinam humanitati collatum non tisfactionem offerre pro offensis ab homi­ fuisse infinitum physice, et in esse entis, nibus commissis : nec enim infertur, quod sed solum in æstimatione morali : quia qui nequit ad æquali atom compensare pro licet personalitas divina sit physice in­ majori nequeat etiam pro minori. Praeterea finita, tamen non est infinite physice gratiarum actio ut sit aequalis præstat re­ communicata, sed finito modo ob limi­ compensationem pro omnibus beneficiis a tatam humanitatis capacitatem. Eandem Deo acceptis, inter quæ ipsa gratiarum autem, et non inferiorem infinitatem habuit actio computatur : cumque gratiarum ac­ in Christo gratiarum actio; siquidem retio pro se ipsa non recompenset, relin­ compensavit offerendo actiones moraliter quit aliquid beneficium non recompens iinfinitas, et ipsam infinitam Verbi per­ tum ; et consequenter non satisfacit sonam, ut duplici § præced. explicuimus. æqualiter. Hoc vero non ita contingit in Quocirca non debuit ex hac parte cadere satisfactione pro injuriis : quia hujusmo Ii ab æquali, et condigna recompensatione satisfactio non est injuria nova, neque pro beneficiis. Ad secundum respondetur, affert novum debitum in materia justitiæ. quod licet gratiarum actio sit novum be­ Tandem ad æqualem, et perfectam satis­ neficium respectu humanitatis, non ta­ factionem pro injuria sufficit reddere æquimen respectu personæ divinæ in huma­ valens cum æqualitate, et absque excessu, nitate satisfacientis : quod beneficium ‘ieut in omnibus, quæ perlinent ad veram humanitati factum abunde recompensavit jnsiitiæ rationem accidit. Ad perfectam ipsa persona subji< ieiido, et offerendo seipvero gratiarum actionem pro beneficiis sam : tanti quippe, valoris fuit quælibet requiritur, quod quis recompenset ad ejus actio satisfactoria. ut ad æqualitatem æqualitatem, et insuper amplius aliquid récompensa veri t pro beneficiis non solum < μ·*; Sri j' /t fk* i s? P> UO DE INCARNATIONE. pia-teritis, sed etiam praesentibus, et fu­ turis : valor enim simpliciter, infinitus ad hæc omnia coaptationem habet. Et sicut per actum, quo aliquis vult Deo omne bonum, vult etiam illuminet ac­ tum : quippe qui continetur intra omne bonum, licet se non respiciat directe per modum objecti voliti : ita Christus per actum, quo gratias Deo obtulit pro beneficiis in humanitate receptis, gratias etiam egit pro ipsa gratiarum actione; cum hæc etiam computetur inter reliqua beneficia, et ibi implicetur, licet se di­ recte non respiciat. Id vero, quod additur ex Philosopho, yanior. non urget : quia ut recte observavit Cajet, ij/iar. jn prasenk art. 2, in solutione 3 dub. loquitur de personis finitis : non enim agnovit Aristotel. quod divina persona fuerit in natura humana subsistens. Et liquet ex ratione, quam pro illa propo­ sitione assignat Philosoph. cap. 12, vi­ delicet fuisse nobis causam non neces sariam, sed liberam, ut essemus, nutri­ remur, ct institueremur. Quod non habet locum in persona Filii Dei, quæ non li­ bere, sed naturaliter, et necessario a Pa­ tre æternaliter procedit ; quin fuerit in Patris potestate ipsum non gignere. Ad id denique, quod prima responsio ultimo loco addit, in æquali videlicet gratiarum actione pro beneficiis requiri quo recompensans reddat plus, quam acceperat, res­ pondetur ita quidem esse : quia non solum debet recompensare pro re ac­ cepta, sed etiam pro allectu benefacto­ ris, quo praestitit beneficium. Cæterum ad hujusmodi pro affectu benefacientis recompensationem sufficit, quod beneficia­ rius reddat (supposita æqualitate inter acceptum, et datum) plus aliquid in D.Thoœ. affectu, si posset, ut docet 1). Thom. 2, 2, quæstiunc. 106, artic. 6 ad 1 et 3. Et ita se habuit Christus in recompensando pro beneficiis ab humanitate recep­ tis : nam ex una parte reddidit Deo æquale pro beneficio accepto nempe seipsum; et ex alia parte ita affectus erat, ut plus redderet, si posset. Diximus, swppoiüa aquali tale, ut denotaremus, nec creatu­ ram Deo, nec filium parentibus posse pro beneficiis recompensare : nam (quidquid sit de allectu ' nequeunt æqualia reddere, iiicn’um *01. ^rou'tur flt,art0 impugnando in­ finitatem satisfactionis Christi quia om­ nia ejus opera habuerunt valorem simpliciter finitum : ergo non habuerunt DISP. I, DUB. VI. lautiis, qui linitus est ; et simul valore vim saiisfactoriam simpliciter infinitam. desumpto a persona ; ergo licet liaretur, Consequentia constat : quia pnuÂicta vis quod hic posterior valor esset inlinitus ; convenit operibus ratione valoris mora­ non proptOreu satisfactio diceretur sim­ lis. Et antecedens suadetur : nam hu­ pliciter infinita in valore, sed solum secunjusmodi valor convenit operibus Christi dum quid, et cum addito nempe ex parte dependentor a principiis finitis, limita­ personæ satisfacientis. tis. cujusmodi sunt humanitas, ejusqao ϊ«ώ. Confirmatur tertio : nam ille, valor, qui potentia', et similiter gratia, et virtutes: potest intendi, et remitti non est sim­ sed ubi principia sunt linita , nequit pliciter infinitus : sed valor moralis effectus ab eis dependens osse simpliciter operationum Christi potuit intendi, et infinitus : ergo dolor moralis repertus remitti : ergo non fuit simpliciter infi­ in operibus Christi non fuit inlinitus nitus. Major constat : nam illud, quod simpliciter, sed linitus. potest intendi, et remitti, potest esse Nec valet recursus ad infinitatem per­ majus, aut minus intensive ; sed majus, sonæ divinæ ad ea opera concurrentis. et minus dicuntur per respectum ad quan­ Tum quia prædicta persona non influit titatem certam et determinatam : ergo nisi mediante humanitate, ejusque po­ quod potest intendi, et remitti habet tentiis : quæ cum linitæ sint, limitant certam, et determinatam magnitudinis personæ influxum. Tum quia dignitas per­ quantitatem : et consequenter non est sonæ non dignificat, nisi ut cognita : simpliciter infinitum. Minor vero proba­ sed cognoscitur modo linito : ergo non tur : nam valor moralis sumitur ma­ digniticat infinite. Tum denique quia gna ex parte ab objecto, ct circumstan­ personalitas divina non influit in opera­ tiis : sed aliquæ operationes Christi tiones Christi, nec ea dignificat, nisi potuerunt habere præstantius objectum, et ut unita humanitati : sed unitur modo fieri cum majori intensione, continua­ linito; siquidem certum est humanitatem tione, aut Juratione, quæ ad circunstannon personari, aut subsistere infinite : tias pertinent : similiter fieri potuerunt ergo idem quod prius. circa objecta minus nobilia, et cum in­ Confirmatur primo : nam quando duæ ferioribus circumstantiis, ul ex se liquet : causæ concurrunt ad eumdem effectum, ωώ!· ergo valor operationum Christi potuit quarum una est infinita, et alia linita, intendi, et remitti. effectus evadit simpliciter finitus, ut pa­ >’rj· Confirmatur quarto : nam quando ali­ tet in Deo, et creatura simultanée con­ quid est simpliciter infinitum in aliquo currentibus ad aliquam operationem ; quia genere, nequit dari aliquod majus in tali licet dependeat a Deo, qui infinitus est, genere, etiam admisso, vel supposito et ex hac parte posset infinitari, depen­ quolibet impossibili : sicut si daretur det etiam a creatura, quæ est limitata, quantitas infinita in genere quantitatis, pt eam infinitatem impedit : sed opera­ licet Deus per impossibile esset extensus, tiones Christi dependebant ab uno prin­ non esset major in tali genere, quam illa cipio infinito, nempe persona Verbi, et quantitas simpliciter infinita. Atqui po­ ab alio principio finito, nimirum huma­ test dato aliquo impossibili, excogitari ma­ nitate : ergo ratione hujus principii finiti jor valor moralis, quam ille, qui fuit in evadebant linitæ simpliciter tam in entioperibus Christi ; si enim Deus in propria tate, quam in valore. natura satisfaceret alicui, vel apud ali­ Confirmatur secundo : quia id, quod S-mi; quem mereretur ; profecto valor talis sa­ coalescit ex duobus, quorum unum est tisfactionis, aut meriti esset major,, ac infinitum, et aliud finitum, non consti­ perfectior, quam valor, qui in Christi tuitur infinitum simpliciter, sed solum operationibus reperitur. Signum ergo est secundum quid, et ex parte : sicut si valorem operum Christi non esse simpli­ daretur corpus infinitum secundum lon­ citer infinitum in genere valoris mo­ gitudinem, finitum vero secundum lati­ ralis. tudinem, et profunditatem, non diceretur 202. Ad argumentum respondetur ne­ te infinitum simpliciter in genere quantita­ "n- gando antecedens. Cujus probatio optime tis, sed solum secundum quid, et cum diluitur solutione inter arguendum datæ : addito, nempe secundum longitudinem : quia non obstante, quod principia proxima sed satisfactio Christi constat valore desatisfactionis Christi secundum se sint | sumpto ex gratia, ex objecto, et circums­ tantiis, finita ; nihilominus ipsa satisfactio infinita simpliciter evadit : tum quia persona sa­ tisfaciens ad cujus dignitatem pro quanti­ tate satisfactionis in consideratione morali præcipue attenditur, est infinite digna, quin ejus influxus moralisdignificativus ex aliis principiis limitetur, ut supra ostendi­ mus § 4. Tum quia prædicta satisfac­ tio in concreto sumpta, et conjunctim ad id, quod pro recompensatione offert, dicit ipsam personam divinam ut rem oblatam, quin ex hac parte patiatur limitationem ex aliis principiis, ut explicuimus toto § præcedenti. Tum denique quia principia proxima prædictæ satisfactionis, licet phy­ sice sint finita, tamen moraliter, et dignilicative infinita sunt, ut diximus num. 189 et consequenter nequeunt limitare valorem satisfactionis. Ex quibus patet ad primam probationem in contrarium. Ad secundum etiam liquet : nam licet persona concurrens ad valorem moralem desum­ ptum per ordinem ad regulas morum se habeat per modum circunstantiæ se tenen­ tis ex parte objecti, et subinde debeat co­ gnosci, et finito modo influere : nihilomi­ nus ut concurrit ad valorem moralem per­ sonalem non se habet ut circunstantia, nec se tenet ex parte objecti ; sed concur­ rit subjiciendo se ipsam, aut se ipsam offerendo; atque ideo dignificatio, qua valorat, non limitatur ex cognitione, quippe quæ mediante cognitione non fit, ut supra diximus § 4. Patet etiam ad tertiam, quia personalitatem divinam esse unitam phy­ sice humanitati est quidem conditio, ut dignilicet ejus opera. Sed sicut unio phy­ sice finita non impedit, quod humanitas sanctificetur infinite moraliter a persona illimitata : ita nec impedit, quod huma­ nitatis operationes ab eadem personalitate habeant infinitum valorem moralem. 4 Ad primam confirmationem constat ex Rcspcnail L dictis num. 189, valorem moralem satis­ sio confiefactionis Christi sumptum per ordinem ad mulio­ prudentem æstimationem non dependere nem. sicut a principio proximo ab humanitate Christi secundum se sumpta, et ut est finita physice ; sed a prædicta humanitate (et idem est de aliis principiis) ut subsis­ tente in persona divina, et ut est infinita moraliter : quo pacto sumpta non est, cur limitet valorem moralem operationis. Adde ex dictis g præced. valorem infinitum, quo Christus satisfecisse dicitur, consistere in re oblata, quæ est ipse Christus, quin ullo ex capite possit ab humanitate, vel aliis 143 principiis limitari ; cum valorem mm recipiat a prædictis principiis. Dilciior ,\d secundam respondetur, in a'quivueo wunJa. laborarc> el nihil concludere : quia nos non asserimus satisfactionem Christi, sumptam pro actu, quo satisfecit, esse infinitam sim­ pliciter, el ex omni capito, el praedicato : certum quippe est esse operationem crea­ tam, et physice finiam. Sed asserimus valorem moralem prædiclæ operationis, sumptum per ordinem al prudentem testimationem, esse simpliciter infinitum, et nullo et capite limi ari in genere valoris moralis : et consequenter satisfactionem consideratam secun Ium hujusmodi valo­ rem esse infinitam simpliciter in prædicto genere. Quo 1 exemplo ipso in contrarium allato facile osbnditur : nam si daretur corpus infinitum secundum longitudinem, et finitum secundum alias dimensiones ; profecto non esset simpliciter infinitum in genere- quantitatis : sed tamen ejus longi­ tudo esset simpliciter infinita, et tale cor­ pus esset in longitudine simpl citer infini­ tum. Sic ergo quamvis actus, quo Christus satisfecit non fuerit infinitus in wsenere actus, aut in genere satisfactionis sumpt® pro actu denominato; nihilominus valor ejus sumptus a persona fuit simpliciter in­ finitus ; et simii.ter actus, et satisfactio habuerant infinitatem simpliciter iu valore morali a persona desumpto. Unde id, quod in hac confirmatione dicitur de composi­ tione ex finito, et infinito nequit valori, de quo agimus, applicari; quippe qui com­ positionem non habet, sed simplex quid est, et ex omni capite infinitus in linea va­ loris. Si autem applicetur toti actui, nihil concludit; cum non asseramus actum esse simpliciter infinitum sed constitui ex enti­ tle physice linita ejus tamen valorem mora'em desumptum a persona in ordine ad prudentem æstimationem dicimus esse in­ finitum simpliciter; et consequenter actum etiam satisfactorium similem infinitatem habere, ut re luplicat prædictum valorem. Solviur Ad tertiam respondetur, quod ut sæpius teri . diximus, duplex valor moralis in opera­ tionibus Christi distinguendus est : alius sumptus per ordinem ad regulas morum, qui attenditur penes objectum, et circum­ stantias, quæ ratio praescribit : alius, qui huic regulationi non subditur, sed sumitur per respectum ad prudentem æstimatio­ nem, quæ attendit ad dignitatem personæ, quæ illas operationes elicit, aut per eas se subjicit, atque offert, et secundum dignila- tem persona' valorem earum operationum dimetitur. Primus est simpliciter finitus, var usque secundum majorem, vel mino­ rem influxum objecti, et circumstantia­ rum, quæ* ad ejus esso concurrunt : et hoc duntaxat confirmatio evincit. Secun m vero est simpliciter infinitus juxta dignita­ tem divina' personæ, secundum quam re­ gulatur, et consequenter non admittit augmentum intensivum : sed semper est intensive idem; sicut idem semper est indivisibililer suppositum , unde sumitur. Potest tamen esso majus extensive, et ex parte materi®, quam denominat : quia ac­ tus ab ea denominatus potest esso major, aut minor tam secundum entitatem physi­ cam, quam secundum bonitatem moralem sumptam per ordinem ad regulas morum. Et juxta hanc doctrinam distinguendæ sunt præmissæ, et consequens, et si inielligatur de valore morali personali in ordine ad prudentem æstimationem , neganda est consequentia. Nec amplius probat, inducta minoris probatio, ut faede consideranti constabit. Ad ultimam confirmationem responde­ tur ex dictis num. 89 quod licet contra ra­ tionem infiniti simpliciter in aliquo genere sit, quod possit ab alio excedi quantitative, sive in hoc, quod est carere terminis in­ trinsecis; alias infinitum non esset : nihi­ lominus non est contra talis infiniti ratio­ nem excedi ab alio quantitative, sive ex parte materiæ, et modi habendi infinita­ tem. Sic enim humanitas Christi infinite simpliciter sanctificatur, et Deus simplici­ ter sanctus est ; et tamen major est sancti­ tas Dei in propria natura, quam sanctitas humanitatis : quia Deus est sanctus per essentiam, sive identitatem cum fonna sanctificante; humanitas vero est sancta per communicationem sanctitatis divin® ei unit®, a qua realiler distinguitur : Deus • st sanctus physice, human.tas moraliter. Licet enim uirobique detur carentia ter­ mini intrinseci limitantis sanctitatem, et consequenter utraque sit infinita simplici­ ter ; adest tamen excessus qualitativus ob diversum modum habendi sanctitatem. Et ut exemplo ipsius confirmationis utamur, si daretur corpus infinite simpliciter ex­ tensum, et Deus esset extensus, uirobique daretur extensio simpl citer infinita, seu carens omni termino intrinseco : sed ta­ men Deus diceretur magis extensus, quia haberet extensionem nobiliori modo, scili­ cet a se, et per identitatem. Sic ergo licet valor Dikii v qg-rtâ. valor satisfactionis Christi sil simpliciter infinitus, tomen si Deus in propria natura satisfaceret, valor talis satisfactionis esset major ; non quidem quantitative, siquidem ulvrquo valor caret termino intrinseco in linea satisfactionis ; sed qualitative, quia valor satisfactionis Dei in propria natura esset molior, uipote fundatus in unione physica, et per identitatem operationis cum natura divina valoranle : quod aliter, et inferiori longe modo contingit in Christo. Unde distinguendo prtemissas secundum excessum quantitalivum, aut qualitativum negamus consequentiam absolute. 203. Arguitur quinto : nam valor ope’ rum Christi in ratione meriti non fuit sim­ pliciter infinitus : ergo neque in ratione satisfactionis. Consequentia patet a pari­ tate. Et antecedens suadetur : tum quia vis meritoria exhauribilis aliquo præmio non est simpliciter.infinita; cum infinitum sit impertransibile, et exhauriri non va­ leat : sed vis meritoria operum Christi est exhauribilis aliquo præmio ; siquidem exhauriretur, si ad remunerandum merita Christi, et eorum intuitu Pater carnem as ■ sumeret : tunc quippe exhauritur meritum, cum ei rependitur præmium æquale, ut in tali casu contingeret : ergo meritum Christi non est simpliciter infinitum. Tum etiam quia meritum simpliciter infinitum se ex­ tendit ad omne præmium possibile : sed meritum Christi non se extendit ad omne præmium possibile : ergo, etc. Probatur minor : nam si Pater carnem assumeret, et postularet alicujus infirmi sanitatem, Christus vero peteret negationem illius ; prædicta negatio esset præmium possibile adhuc in illo concursu : unde posset Deus Christo postulanti illam concedere : atqui meritum Christi non posset ad illud præ­ mium se extendere; alias posset vincere meritum Patris oppositum postulantis : quod dici non potest ; cum habeant merita aequalia : ergo meritum Christi non se ex­ tendit ad omne præmium possibile. *9* Respondetur negando antecedens : nam quæ do satisfactione. Christi diximus, etiam evincunt ejus meritum fuisse, valoris sim­ pliciter infiniti. Ad primam probationem in contrarium dicendum est. quod licet sit contra rationem meriti infiniti exhauriri præmio linito; cum istud minime adæqoet; non est tamen contra infiniti meriti rationem, quod præmio infinito exhauria­ tur. siquidem ibidem æqualitas, et adæquaiio intervenit. Et sic contingeret, si una ex personis divinis assumeret carnem intuitu meritorum Christi et pro illorum remunerations : quippe tanti æstimaretur illud donum, quanti habetur valor operum Christi. Potestque id declarari exemplo po­ tential generativæ Patris ælerni, quæ infi­ nita est; et tamen exhauritur unico filio, quin hoc illius infinitati praejudicet : quia filius æteriras est proles infinita, et infinito principio æqualis. Ad secundam probatio­ nem neganda est minor, quæ illo casu, quem Lugo excogitavit, non suadetur. De­ licta enim responsione, quam ipse tradit disp. G, sect. 1, dicendum, est negationem sanitatis in tali casu (et idem intellig tur de sanitate), esse possibilem secundum se, posseque a Deo absolute, cui ipse voluerit, conferri; sed non esse possibilem in esse præmii ob concursum opposituris contra­ rium postulantis, ut in ipso casu describi­ tur : ad id enim opus erat, quod meritura Christi non solum haberet adæquationem cum tali præmio secundum se ; sed etiam valorem, quo superat meritum Patris pe­ tentis oppositum : quod est impossibile; cum eorum merita siut æqualia, et a per­ sonis ejusdem dignitatis procedant. Valor ergo operum Christi pensandus est abso­ lute, et in ordine ad præmia secundum se considerata; non vero ut proposita cum combinationibus, ac circumstantiis, quales juniores pingunt, et fingunt : quas mi­ nime referremus nisi excitati eorum mo­ lestia. Lugo. Reliquis ejusdem sententia; argumentis occurritur. 204. Arguitur sexto : quia si una ope­ 6 argu­ ratio satisfactoria Christi Domini, v. g. ment u πι actus temperanti® esset valoris simpliciter infiniti; idem de aliis operationibus dicen­ dum esset : consequens est absurdum : ergo et antecedens. Sequela est manifesta : quia omnes prædiclæ operationes proce­ dunt ab eadem persona divina, et impor­ tant bonitatem moralem : ergo si una est infinite satisfactoria, idem de aliis dicen­ dum est. Minor autem suadetur : nam ideo infinitum in esse entis nequit esse nisi unum, quia debet continere omnem ratio­ nem entis, ut tradunt, et probant Aris- Arisiot. tot. 1, de Gçelo, cap. 2, et D. Thom. I, o.Tbom part, quasi. I l, art. 3; sed etiam infini­ tum in ratione satisfactionis debet comi­ 144 DE INC AK NATIONE nere omnem rationem satisfactionis : ergo secundum dignitatem persona; operantis, nequii esse nisi unum, atque ideo repugnat aut se offerentis, et in ordine ad prudenI dari plures satisfactiones simpliciter infini­ tem æstimationem. Et quia hæc ratio con­ tas. Probatur minor hujus secundi syllo­ cipitur ad modum accidentis, vel prædicati gismi : tum quia de ratione satisfactionis accidentaliter efficientis opera Christi, quæ simpliciter infinitæ est, quod alia major multiplicantur; propterea sequitur eorum excogitari non possit : ad id vero requiri­ multiplicationem. Undo licet in omnibus tur, quod contineat omnem ratiunem sa­ operibus Christi reperiatur idem specificus, tisfactionis. Tum etiam, nam ideo Angelus et infinitus valor personalis : multiplicatur j Gabriel v. g. est aliquomodo in sua specie tamen numero secundum eorumdem ope­ infinitus, quia continet quidquid pertinet rum diversitatem. Ad primam autem pro­ DTbom. ad talem speciem ut tradit D. Thom. I bationem in contrarium respondetur, quod ; part, quæst. 50, art. 2 et 4 ; ergo ut satis­ ut major valor moralis personalis in operi­ factio sit infinita in ratione satisfactionis, bus Christi excogitari non possit ; minime debet continere quidquid perlinet ad ratio­ requiritur, quod alius numero valor ejus­ nem satisfactionis. dem rationis sit impossibilis; sed quod non ConvelliRespondetur concedendo sequelam, et sit possibilis alius major intensive, et 'r' negando minorem. Ad cujus probationem quantum ad carentiam termini intrinseci : iterum neganda est minor : quia licet de et ita contingit, quia omnes sunt ejusdem ratione satisfactionis simpliciter infinitæ rationis. Ad secundam respondetur opti­ sit carere terminis intrinsecis, quibus de­ mam quidem rationem esse, ut Gabriel terminetur ad certum gradum valoris; ad dicatur aliquomodo infinitus, quod ejus ejus tamen rationem non pertinet, quod quidditas non recipiatur in materia, nec immultiplicabilis sit. Et disparitas quan­ materiam concernat, quæ est principium tum ad hoc inter infinitum in esse entis, individuationis, et consequenter habeat to­ et infinitum in determinato genere est, tam plenitudinem suæ speciei, in quo con­ quod infinitum in esse entis debet e-se sistit illa æqualis infinitas. Sed inde non omnino infinitum, et ex nullo capite limi­ sequitur, quod sit impossibilis infinitas de­ tari ; atque ideo nequit recipi in subjecto, terminati generis, quæ numero dividatur : unde sumitur multiplicitas, sive distinctio potest enim dari infinitas per modum acci­ numerica, ut diximus Tract. 1. disp. 1, dentis, quæ ad distinctionem subjectorum dub. 2 et disp. 2, dub. 1. Infinilum autem multiplicetur, ut liquet exemplo a D. Th. in determinato genere non importat (ut ex proposito plurium linearum infinitatum. Et ipsis terminis liquet, infinitatem in omni ita accidit in nostro casu : nam valor, de genere, et secundum quamlibet rationem : quo agimus, se habet ad instar accidentis, quocirca potest in subjecto recipi, et ex vel prædicati accidentalis respectu opera­ subjectis habere diversitatem numericam, tionum Christi, quæ multiplicantur. et individualiler dividi : et consequenter Sed instabis : quia ex hac ipsa respon- Reptk*. licet tale infinitum secundum suam ratio­ sione infertur prædictum valorem non esse nem careat terminis intrinsecis, minime simpliciter infinitum. Primo quia hujus­ tamen excludit, quod dentur alia infinita modi valor recipitur in subjecto, ut conce­ ejusdem generis. Quæ est doctrina D. dimus : sed omnis forma limitatur ex sub­ D thorn. Thomæ infra quæst. ID, art. 3 ad 3, ubi jecto, in quo recipitur, ut tradit D. Th. 1 ait : Dicendum, quod id quod est infinilum p. quæst. 5, ari. 2; ergo prædictus valor omnibus modis, non potest esse nisi unum. . limitatur ad certum gradum valoris. Se­ Cndc ct Philosoph. dicit in 1 dc Calo, quod, cundo quia proprietas nequit excedere rem, quia corpus est ad omnem partem dimensio- cujus est proprietas : sed valor iste conci­ nalum, impossibile csl esse plura corpora , pitur ad modum proprietatis afficientis infinita. Si tamen aliquid esset infinilum operationem, cuius est valor : cum ergo uno modo tantum, nihil prohiberet esse nulla Christi operatio sit simpliciter infi­ jlura talia infinita : sicut si inlelligeremus nita; sequitur, quod nullius operationis plures Uncas infinitas secundum longitudi­ valor sit infinitus simpliciter. nem protractas in aliqua superficie finita Ad primam replicam respondetur pro­ Disw’r secundum latitudinem. Infinitas autem, bare, quod non negamus, nempe prædic- TMtir. quam satisfactioni Christi attribuimus, non tum valorem physice, et subjective finitum est infinitas, nisi in determinato genere, et esse : cum quo recte cohæret, quod sit secundum determinatam rationem, scilicet simpliciter infinitus moraliter in ordine ad prudentem . DIB. VL prudentem æstimationem, ut supra decla­ liter sancta ut centum esse meritorium, ut ravimus num. 187. Limitatur tamen inocentum : id quippe convincit paritatis ratio, raliler ex subjecto ad hunc sensum, quod si semel operationis ratio attenditur secun­ valor moralis in una operatione repoitus dum dignitatem personæ operantis : conse­ distinguatur numero a valore, qui in alia quens est falsum ; et a nobis rejicitur Tract. operatione repcritur : quod præ iso evincit 1 fi, disp. 4, dub. 5 ; ergo prædicta ratio probatio ex I) Thom. desumpta. Sed nihi­ nulla est. lominus singuli valores sunt simpliciter in­ Respondetur negando minorem, cujus Solutio. finiti in ordino ad prudens judicium : quia probatio tangit difficultatem, quam alii :n quælibet operatio libera a Christo procedens præsenti late discutiunt. Sed nos ab ea su­ est infinite ivstimabilis, ut loco citato ex­ persedemus, quia illam ex professo ver­ plicuimus. Potestque id confirmari exemplo savimus loco proxime citato. Et juxta quantitatis infinitæ secundum longitudi­ doctrinam ibWem traditam negamus seque­ nem : quippe in ea essent plures lineæ nu­ lam, quam inserta probatio non evincit ob mero divers®, et earum singulæ essent satis manifestam disparitatem inter digni­ versus longitudinem infinitæ. tatem personæ, et illam, quam præstat gra­ Ad secundum dicendum est prædictum tia. Dignitaé enim personæ eatenus dignivalorem non esse rigorosam proprietatem ficat opus, illudque magis meritorium, aut operationis Christi, quam afficit, secun­ satisfactoriurn constituit, quatenus per il­ dum se consideratæ ; cum talis operatio lud subjicitur operans, et offertur ei, apud sic accepta destituatur illo valore in aliis quem meretur, vel cui satisfacit. Et quia hominibus. Accidens vero, quod non est tota persona subjicitur, et offertur, ideo se­ subjecti proprietas, potest illud excecundum se totam dignilicatopus : si enim rex dere in perfectione, ut liquet in gratia sanc­ se humiliat, totam dignitatem regiam hu­ tificante, quæ est simpliciter nobilior, quam miliat : et si persona divina se subjicit, to­ tam suam dignitatem, quæ infinita est, substantia, cui inhæret, ut diximus Tract. 14, disp. 4, dub. 7. Similiter valor moralis subdit, et offert : nequit enim persona se desumptus per ordinem ad regulas morum uti, quin se tota utatur. Unde provenit, quod opus meritorium, vel satisfactoriurn solet esse intensior, quam actus physicus, a persona infinita procedens sit va'oris simquem afficit, ut si actus physice ut duo continuetur per plures horas. Infinitas au­ plic.'er infiniti juxta dignitatem talis per­ tem valoris non est quantitas dimensiva, sonæ. Dignitas autem, quam præstat grased perfectio quædam, ut ex se liquet. Unde t:a, non ita se habet: quia non personalis non est inconveniens, quod valor opera­ est, sed habitualis, qua utitur persona, tionis Christi sit infinitus, licet talis opera­ prout vult. Unde sicut persona habens gra­ tio linita sit. Diximus, operationis Christi tiam non semper utitur gratia, sed quando secundum se consideratæ, etc. quia si fiat vult: ita etiam quantum vult, et quomodo sermo de. operatione Christi, ut est opera­ vult : nam habitibus utimur prout volumus. tio illius, et a supposito divino procedit ; jam Ex quo fit quod si habensgratiam ut centum habet aliquid, per quod ad hunc valorem desolum utatur gratia ad actum ut quatuor, ί terminetur : nec prædictus valor dicendus est non dicatur uti gratia secundum totam la­ proprietas, sed magis forma illam operatio­ titudinem, sed solum gratia ut quatuor; nem in tali ratione constituens, nempe siquidem alios latitudinis gradus non apliIheandricam, et infinite æstimabilem, ut cat ad operamlum : sed perinde se habent in ; s num. 184 explicuimus. ordine ad prædictum effectum, ac si ibidem tai ^05. Arguitur septimo : nam ideo openon essent. Unde fit, quod actus remis­ ” rationes Christi essent valoris simpliciter sius a tali gratia procedens non valoretur infiniti, quia procedunt a persona infinite secundum latitudinem omnium graduum, ’ digna : sed hæc ratio est nulla : ergo, etc. quos gratia habet: sed secundum illos tan­ Probatur minor : quia si prædicta ratio protum, quos gratiæ usus, sive applicatio ex­ Γ liaret, etiam convinceret operationem proposcit. p cedentem a persona magis sancta, etgrataper Quod magis ]perspicuum fiet observando gratiam habitualem esse, cæteris paribus, . gratiam dupliciter concurrere ad meritum i majoris va'oris, et plus mereri, quam alia vitæ æternæ : uno modo immediate cons­ ' operatio, quæ a per.· on a minus sancta pro­ tituendo per seipsam subjectum dignum, cedit: unde ulterius fieret actum charitatis et in statu merendi : quod præstat vel mi• ot quatuor procedentem a persona habituan‘ma gratia per suam essentiam : unde ad Salmant. Curs. theolog. tom. .17//. 10 U6 DE INCARNATIONE I talem concursum per accidens se habent tern apparet absurdum; tum quia plus at­ intensionis, sive latitudinis gradus. Altero tribuit Christo in natura humana, quam modo comparatur mediale, sive medianto Deo in propria natura Tum quia consti­ influxu activo, quem præbet producendo tuit Deum injustum ulïpnsæ remissorem, ,| aclus, et communicando eis suum valo­ et satisfactionis Christi remuneratorem ; rem. El proptereaquo est intensior, eo po­ siquidem nec relaxat, nec remunerat pro meritis, el valore satisfactionis sibi oblatie : test magis influere ; et quo magis influit, magis meritorium actum constituit. Sed Quod inconveniens potest in Christi merito hic major influxus non contingit, nisi vividius repræsentari : nam si opus a Christo facium habet valorem simpliciter gratia producat actum magis intensum. Unde e converso licet gratia sit valde in­ infinitum, poiest mereri pnemium simpli­ tensa, si lamen actus ab ea procedens sit citer infinitum : Deus autem nequii hujus­ remissus, non participat ab ea valorem se­ modi prœmium conferre ; siquidem nullum effectum inlinitum producere poiest, ut cundum latitudinem, quam gratia habet; sed secundum modum, quo influit, qui, ut docet D. Thom. 1 part. q. 7, ari. 3 et 4. D.fUe. supponitur, est remissus. Et consequenter Ergo plus potest Christus in merendo, quam falsum est, quod major gratia precise Deus in remunerando. Id vero est plane habitualis meritum, sive valorem operis ai surdum : nam si omnipotentia Dei ne­ augeat. Recolantur, quæ diximus loco ci­ quit ab ullo creato exhauriri; quanto mi­ nus superari? Actiones autem meritoriæ tato. 8 argu206. Arguitur octavo ab inconvenienti- Christi sunt aliquid creatum. Quarlo sequilur Qciru rrenluE sb'iiicûD- bus, inferuntur' ex eo, quod quælibet satisfactionem Christi necessario amari a rriiieu- libera Christi operatio fuerit simpliciter in­ Deo. Quoniam quod habet inlinitum valo­ Ubus* rem, habet infinitam bonitatem, et amabiPrimo. finiti valoris satisfactorii. Nam primo se­ l.tatem : atque ideo infinite, et necessario quitur, quod in omnibus Christi operibus, laboribus, et passionibus non plus valoris amatur.Falsitasautem consequentis liquet: satisfactorii fuerit, quam in qualibet mi­ quia voluntas Dei non amat necessario ali­ quid creatum, cujusmodi sunt operationes nima operatione. Id autem vel ex eo appa­ ret absurdum; quod alias frustra Christus Christi; sed circa omnia creata libere se exercet, cum sit ab omnibus independens. laborasset predicia opera multiplicando. Sequela autem ostenditur : quia non po­ Ultimo jut alia leviora omittamus), sequi- Qsiab. test excogitari major valor, quam valor tur actus liberos Dei habere infinitam æstisimpliciter intensive infinitus : quem ta­ mabilitatem. Si enim hanc attribuimus men attribuimus cuilibet Christi operationi. quibusvis operationibus Christi in natura Secundo. Secundo sequitur Christum satisfecisse pro/ humana, cur non etiam actibus divinis nobis, et nos redemisse per primum opus liberis in propria natura ? Id vero apparet satisfactorium. Quia illud, ut asserimus, fa'sum : quia impedit meritum nostrum de habuit omnem valorem requisitum ad ex­ condigno erga Deum : ut enim quis merea­ tergendas omnes offensas humani generis. tur de condigno aliquod donum a Deo, de­ V u Consequens autem est omnino absurdum : bet mereri, quod Deus illud conferat, et nam ex illo ulterius fieret Christum nos consequenter debet mereri actum liberum non redemisse per opera sequentia, et divinum : si ergo iste habet æstimabilitapraecipue per passionem suam ; siquidem tem simpliciter infinitam ; opus est, quod hæc supponunt debitum offensarum extinc- actus apud Deum meritorius habeat infini­ tum. Quod est contra manifesta scriptura tum valorem : qui profecto repugnat merito teslimonia Matthæi 16. Marci 14. Lucre puræ creaturæ. 22. Ad Rom. I et 8. A4 Hebre. 2 et alia Respondetur nullum sequi ex nostra as­ plurima, quæ specialiter nostram redemp­ se rt’one inconveniens.. Et ad primum di1 , 1 , , inmie· tionem Christi passioni attnbuunt Idque cendnm est, quod si loquamur de valorei ri'ilf. b.Thom. ex professo ostendit D. Them. infra quæst. morali sumpto per ord nem ad regulas mo­ Tcitio. et 49, per omnes articulos. Tertio se­ rum, sive ab objecto, et circumstantiis, quitur Christum pius potuisse satisfacere, plus valoris intensive fuit in omnibus quam Deus potuerit remittere Nam quod Christi operibus, quam in uno. Ilicenim Deus ad suminum remittere valet, est of­ valor fuit simpliciter finitus, et capax fensa simpliciter infinita : quam lamen, ut utriusque augmenti. Si aulem sermo sit de supra statuimus excedit simpliciter opus valore morali personali in ordine ad pru­ saiisfacloriura a Christo oblatum. Id audentem æstimationem. plus valoris exten­ sive DISP. sivo habuerunt omnes Christi operationes, quam una : nam prædictus valor multipli­ catur numero in prædfi'tis operationibus, ul num. 204 vidimus. At loquendo de augmento intensivo, non plus valoris hu­ jusmodi fuit in omnibus Christi operibus, quam in uno, et in singulis determinate : cum enim prædictus valor sit simpliciter intensive infinitus, et fundetur in eodem indivisibili principio dignitatis personæ divinæ. vel ut se offerentis, vel per modum rei oblalæ ; nequit intensive augeri ; sed idem intensive est tam in una, quam in omnibus Christi operationibus. Nec inde sequitur Christum frustra laborasse opera­ tiones, et passiones multiplicando : quia licet hæc multiplicatio necessaria non fuerit ad augendum intensive valorem persona­ lem; fuit tamen convenienlissima tum ad augendum intensive valorem moralem sumptum in ordine ad regulas'morum : tum ad augmentum extensivum va'oris personalis : tum et præcipue ut per varia opera nobis tribueret diversa exempla vir­ tutum. EuiiAd secundum negamus sequelam : quia );·> licet primum opus satisfactorium Christi habuerit valorem sufficientem ad recompensandum pro omnibus offensis, et ad redi­ mendum homines, nihilominus hujusmodi sufficientia fuit quasi virtus in actu primo, quæ determinari debuit ad suos effectus per voluntariam Christi ordinationem, et appli­ cationem. Christus amem noluit consum­ mare negotium satisfactionis·, et redem­ ptionis per primum opus satisfactorium sistendo ibi; sed per illud, et alia opera ut complenda per suam passionem, etmortem. Quod fecit ad promovendum magis Dei glo­ riam, et manifestandum amplius suam ma­ ximam erga homines charitatem : cum enim posset per quamlibet operationem complete satisfacere, voluit tamen plurima opera exercere, eaque egregia, difficilia; et laborio a : atque illa omnia cum sua passione, cl morte obtulit per modum unius pretii completi, et satisfactionis adæquaiæ, ut )Γζ- optime docuit D. Thom. quodlib. 2, art. 2, his verbis : Si loquamur de redemptione humani generis quoad quantitatem pretii ; sic qualibet passio Christi etiam sine morte sufficeret ad redemptionem generis humani proplerdignilalem personæ.Si aulem loquam ur quantum ad depulalionem pretii ; sic dicen­ dum, quod non sunt deputata alia opera Christi, ul salvi essemus, nisi per mortem. Et infra quæst. 48, art. 1 ad 3, inquit: Uicen- DUR. Vi, dum, (juod passio Christi habuit aliquem ef­ Cor fectum, quem non habuerunt praecedentia Christns elicuit merita, non propter majorem charilalem, sed tot open propter genus operis, quod erat conveniens satisfy* toria. tali effectui, ut palet ex rationibus supra inductis de convenientia passionis Christi. Quas hoc fere modo recenset quæst. 46, art. 3. Primo ut cognosceret homo, quan­ tum diligatur a Deo, qui pro se tam acerba passus est. Secundo ut præberet nob’s exem­ pla obedienliæ , humilitatis , fortitudinis, aliarumque virtutum. Tertio ut hac via of­ ferretur homini major necessitas, aut obli­ gatio servandi se a peccato immunem, qui tam magno pretio redemptus est. Quarlo quia decebat, quod sicut homo peccando mortem meruit, ita Christus moriendo pec­ catum , et mortem superaret. Legatui etiamSoto in 4,dist. 1, quæst. 3, art. 5, ubi optime hæcexpendit. Ad teitium respondetur concedendo se­ Occarri inr quelam, quam recte probat inserta probatio. tertio. Et ad primam consequentis improbationem dicendum est Deum non posse amplius remittere, quam offensam simpliciter infini­ tam ; non quidem ex defectu potentiæ ex parte Dei : sed quia non est possibilis offensa magis gravis : in quo nullum apparet absur­ dum, s cut neque in eo, quod Deus nequrat efiicere impossibilia. Secunda etiam improbitio non amplius evincit: nam quod Deus nequeat remiit^Ye offensam ad æqualitatem satisfactionis Christi, non provenit ex de­ fectu virtutis, vel justitiæ ; sed ex eo, quod Christus non potuerit offerre satisfactio­ nem, nisi simpliciter infinitam, quæ offen­ sæ gravitatem excedit. Hæc autem potius exagérant perfectionem Dei. quæ tanta est, ut operationes proprias, sive in natura di­ vina, sive in natura humana, nequeat non infinite dignificare, et supra omnem offen­ sam evehere. · Id vero, quod de merito additur, minus urget, nam si esset possibile præmium, quod a merito Christi non oxcedtretur; idem ac in data responsione dicendum esset. Sed revera non repugnat : quia pos­ set uni persona divina carnem assumere, intuitu meritorum Christi, et esset piæmium ipsis æquale. Unde negandum est posse Christum, mereri plus quam Deus possit remunerare. Et liquet aliter dicen­ dum esse de Deo remunerante, ac de Deo parcente, sive remittente offensam : nam plus aliquid, et infinite majus correspondet Deo, ut remuneranti, quam ut par­ centi. ri· & -r. ·'· 1 j. U i-Al #- 9 •i . i l mJ I • r: U I ? ‘ ' il · JH: I P *i ni *»r; * Io [ - Ji ‘ i ί-ί Hl Hili υ: • * ·1 hi ■fh 5 I 148 DE INCABNATION E. Ad quartum negamus sequelam intelquarts. jec(am (]e necessitate absoluta : quin sola bonitas per essentiam, et Deo absolute necessaria diligitur ab illo necessario ab­ solute : cætera vero solum ex suppositio­ ne, quod sint a Deo. Licet autem bonitas moralis operationum Christi sumpta pro valore, quem a persona habent, sit sim­ pliciter infinita : id tamen non convenit prædictis operibus per essentiam, sed per participationem, sive communicationem, et facta suppositione, quod a persona divina procedant. Unde non amatur a Deo neces­ sario absolute; sed facta suppositione li­ bera, atque ideo libere. Potestque id de­ clarari ipsius Christi exemplo, qui non fuit minus perfectus, er amabilis, ac ejus ope­ ratio : et tamen Deus libere decrevit, et amavit Christum, sive mvsterium Incarnationis. Amove­ Ad ultimum concedimus sequelam : tur quintam t nam evidens est quamlibet Dei operatio­ nem in propria natura esse infinite per­ fectam, et æstimabilem ; cum sit ex parte rei ipse Deus. Et ad impugnationem con­ sequentis respondetur, quod cum meremur apud Deum, non attingimus nostri meriti influxu operationem Dei, qua præmium confert, active sumptam, sed passive ac­ ceptam : quo paclo coincidit cum ipso præmio. Nam ad primum illud requireba­ tur, quod voluntas Dei respiceret nostra merita, ut motivum formale saltem inadæquatum: quod est impossibile; cum a nul­ lo creato specificari, aut causari valeat. Et si dicatur causam moralem, et meri­ toriam in hoc distingui a physica quod hiec attingit immediate effectum; illa y ero solum mediate, quatenus movet, et in­ clinat voluntatem agentis liberi ad produ­ cendum effectum. Et consequenter meri­ tum immediate, et directe influit alliciendo voluntatem Dei, ut premium propier me­ rita conferat. Id, inquam, si dicatur, facile dispellitur ex dictis Tract. 4, disp. 3, dub. 2 et in nota ad quæst. 19, art. 5, num. 7, ubi declaravimus, qualiter prædictum dis­ crimen solum habeat locum respectu agen­ tis creati, quod potest ab aliquo creato moveri; secus respectu Dei, qui ob suam infinitam perfectionem nequit respicere aliquid creatum ut motivum, sed solum movetur ab objecto proprio suæ volunta­ tis. quod est aliquid increatum. Unde licet velit, quod premium sit propter meritu ; tamen non propter merita, sed a se, et ex proprio motivo præmium conferre vult. Et Di uitnr consequenter tota meritorum causalités est supra præmium'; secus vero supra volun­ tatem, qua Deus vult, quod præmium sit propter merita. 207. Arguitur nono, impugnando supe· Oirçj. rabundantiam satisfactionis Christi : nam “CD1,a· concesso, quod satisfactio Christi fuerit simpliciter infinita; adhuc tamen non in­ fertur, quod fuerit major, quam gravitas otïensæ : ergo nec quod fuerit superabundans. Probatur antecedens : tum quia unum infinitum non est majus alio ; cum omne infinitum constituatur per eandem rationem formalem carendi termino intrin­ seco : sed offensa Dei est simpliciter infi­ nita, ut statuimus dufi. 4 ; ergo licet satis­ factio Christi fuerit infinita simpliciter, non est major, quam gravitas offensæ. Tum et am quia licet ratio a nobis facta pro­ baret satisfactionem Christi fuisse majo­ i rem qualibet offensa determinata; non ta­ men omnibus offensis collective sumptis . iste enim pjssunt in infinitum multipli­ cari, et consequenter fundare debitum sim­ pliciter infinitum non solum intensive, sed etiam extensive, quæ tamen infinitas non convenit Christi satisfactioni : hæc igitur non est major, quam gravitas offensæ. Confirmatur primo : quia vis meritoria Coair 1 operum Christi non excedit vira demeritoriam peccati originalis, et cujusvis alterius mortalis : ergo pariter vis satisfactoria ope­ rationum Christi non est major, quam obligatio satisfaciendi, quæ ex qualibet gravi Dei offensa resultat-. Consequentia patet a paritate. Et antecedens suadetur : nam quolibet peccatum mortale habet vim sufficientem demeritoriam Incarnationis personæ divinae ; siquidem demeretur omne bonum, et meretur omnem pænam possibilem : sed summum ad quod potest extendi meritum Christi, est Incarnatio alicujus personæ divins : nec enim excogi­ tari valet aliud præmium majus, ac æstimabilius : ergo vis meritoria operum Christi non excedit vim demeritoriam cujuscumque peccati mortalis. Confirmatur secundo : quia si per im- ConSr■ possibile unus Deus offenderet alium*· Deum ; satisfactio Christi non excederet gravitatem offensæ a Deo commissae : ergo minus excedere potest gravitatem offensæ commissæ a pura creatura. Antecedens videtur manifestum : nam sicut valor sa­ tisfactionis Christi sumitur ab infinitate personæ operantis, sic etiam gravitas of­ fensæ in tali suppositione sumeretur non solum DISP. 1, DUB. VI. solum a persona offensa ; sed etiam a cujus privatio per modum pœnæ esset ca­ dignitate infinita personæ offendentis : per­ rentia beneficii infinite æstirnabilis ; atque sona enim operans sive bene, sive male, itleo pœna infinita, soli infinito demerito eodem modo utitur propriis operationi­ correspondons, ut fu-ius explicuimus dub. bus ergo satisfactio a persona divina 3, et specialiter num. 31. Cum ergo meri­ oblata non excederet gravitatem offensæ a tum Christi sit sufficientis valoris ad me­ persona divina comniissæ. Consequentia rendum incarnationem personæ divinæ ; voro probatur : quia gravitas offensæ com­ potius ex huc confirmatione concluditur, misse a pura creatura est major, quam quod majus sit meriturn Christi, quam gravitasoffensæ, quæ committeretur a Deo : demeritum peccati : et consequenter etiam siquidem offensæ gravitas crescit in infini­ quod ejus satis'actio excedat gravitatem tate, et vilitate personæ offendentis : ergo offensæ. si satisfactio Christi non excederet gravita­ Sed admisso, quod peccatum mereretur tem offensæ commissæ a Deo ; multo mi­ de condigno negationem Incarnationis, nus excederet gravitatem offensæ commissæ adhuc confirmatio non evinceret inten­ a pura creatura. tum : quia licet meritum Christi non se Ad argumentum respondetur negando extenderet ad præmium majus Incarna­ WJ. antecedens. Et ad primam probationem tione, eteonsequenter non excederet deme­ îrt:Ja-dicendum est, quod licet unum infinitum ritum peccatiex parte termini : nihilominus simpliciter non sit majus alio quantitative, illud excederet ex parte modi illum conse­ et secundum rationem carendi termino quendi cum superiori valore. Sicut de facto intrinseco, quo ad certum gradum deter­ satisfactio Christi non se extendit in esse minetur ; potest tamen esse majus qualita­ talis ad majus quid recompensandum, quam tive, ac secundum speciem, et perfectio­ sit debitum ex offensa resultans, et tamen nem, ut supra num. 89 ostendimus : sicut longe superat offensæ gravitatem, ut con­ infinitum aurum esset æstimabilius, quam stat ex dictis. infinitum argentum, et Deus infinitus est Nec refert, si dicas, quod facta supposi­ Pra oc­ cupatur majus quid quam infinita offensa contra tione, quod peccatum demeruisset incar­ quædaoi illum commissa. Et in hoc sensu dicimus nationem personæ divinæ, sive remedium replica. satisfactionem Christi superare gravitatem redemptionis, et beneficium Redemptoris, offensæ : quia licet utrobique reperiatur plane infertur, quod Christus non satisfe­ infinitas, illa tamen, quæ convenit satis­ cerit ad æqualitatem pro nobis. Nam satis­ factioni Christi fundatur in perfectiori, et factio ad æqualitatem tollit ex justitia intimiori conjunctione ad personam divi­ omnia damna, quæ peccatum intulit, extinnam, nempe in unione physica saltem guitque debita ex eo relicta. Quod, in tali mediata : unde importat excessum specifi­ suppositione non posset Christus sua sa­ cum, et pertinet ad ordinem superiorem : tisfactione exequi ; cum supponeret illud quocirca est major, quam infinita gravitas damnum, et debitum ablatum per sui In­ offensæ. Per quod etiam patet ad secundam carnationem, quæ fuit beneficium gratio­ probationem : nam tota infinitas extensiva, sum, et ab ejus satisfactione independens. quæ ex omnium offensarum collectione Non, inquam, hoc refert : quia de facto resultat, non est major, quam infinitas peccata non demeruerant Incarnationis intensiva unius offensæ : ac proinde si satis­ beneficium, sive, et in idem redit, non factio Christi hanc excedit, etiam superat meruerant tanquam pænam ejus beneficii infinitatem omnium offensarum. Sicut carentiam. Unde licet Christus sua satis­ quia Incarnatio unius personæ divinæ est factione tale debitum non diluerit : non majus bonum, quam omnia, quæ in præ­ propterea dicendus est non satisfecisse ad mium conferri possunt; bene arguitur, æqualitatem : quippe cum tale debitum quod meritum Christi sufficiens ad meren­ non extiterit. Sed etiamsi contraria sup­ dum Incarnationem alicujus divinæ per­ positio fieret ; adhuc nostra assertio verilison® sufficiat etiam, et superabundet ad calur : tum quia non procedit de omnibus merendum omnia præmia possibilia. peccati effectibus, ut liquet in poenis tem­ Ad primam confirmationem negatur anporalibus, quas modo patimur. Tum quia mv- tecedens. Et ad probationem neganda solum attendit valorem satisfactionis Christi t*i· est major : nam cum peccatum mortale in actu primo : qui tantus es et ut eo non sit infinitum in ratione demeriti, non mereri posset Incarnationem personæ di­ importat vim demeritoriam Incarnationis, vinæ, ut proxime dicebamus. Quod autem / - <5 150 Siu BE INCARNATIONE. suam Incarnationem non mereretur, aut pro debito carendi Redemptoi e non posset satisfacere; non esset ex defectu valoris, sed ex suppositione, quod illud beneficium gratis collatum foret, et quod principium meriti nequit sub merito cadere. SecrcAd secundam confirmationem responde­ llæ COElirina- tur negando antecedens. Ad cujus proba­ liofli tionem dicendum est gravitatem offensæ SJtisfi». Dei sumi immediate, el per se ab infinitate divinæ majestatis injurialæ : cum enim sit moralis privatio ipsius intentata ab offen­ dente, quantificatur secundum magnitudi­ nem prædictæ formæ, qua affective privat. Unde semper importat, importaretque eandem gravitatem simpliciter infinitam, sive offendens sit creatura, sive esset Deus. Et ideo vilitas offendentis solum confert ad aliquod offensæ augmentum extensivum; quod tamen præcontinetur in illa infinitate inlensiva, quæ desumitur a majestate Dei injuriata. Et consequenter cum Christi satisfactio hanc infinitatem excedat : debet etiam illud augmentum superare. Quod autem dicitur de æqualitate inter Deum offendentem, et Deum satisfarientem, nihil est : quoniam ut immediate diximus, gravitas intensiva, et per se of­ fensæ passivæ non sumitur a persona offen­ dente, sed a persona injuriata, quam sua dignitate privat. Sive autem Deus offenda­ tur a creatura, sive ab alio Deo ; talis of­ fensa solum moraliter affective Deo infer­ retur, et conjungeretur : el consequenter cedit in modo satisfactioni Christi, quæ Deo intimius ac perfectius conjungitur, nempe physice mediate, ut supra explicui­ mus. Unde hujusmodi satisfactio major est, quam gravitas cujuscumque offensæ Dei, licet ab alio Deo irrogetur. mentum ^08. Arguitur decimo : quia si satisfac’ lio Christi fuisset ab intrinseco superabun­ dans, superansque offensæ gravitatem : in­ justo a Deo postulata, et admissa fuisset pro offensæ recompensatione : consequens est manifeste falsum : ergo, etc. Probatur sequela : quia creditor nequit n:si inju­ ste petere, et admittere satisfactionem, quæ debiti quantitatem excedat, ut inductive potest ostendi in omni recompensatione tam pro honore, quam pro aliis bonis ablatis : si ergo satisfactio Christi excedit gravitatem offensæ ; sequitur non potuisse peti, et admitti pro tali effectu absque injustitia. Solutio. Respondetur negando sequelam, quam non evincit probatio : quoniam Deus non exigit a Christo absolute satisfactionem pro hominum offensis; sed supposito, quod ipse voluntarie se constituerit pro homi­ nibus debitorem, et fidejussorem in ordine ad talem effectum. Unde Christus debuit ex justitia (voluntaria illa sua oblatione supposita) Deo pro offensis hominum sa­ tisfactionem offerre. Non potuit autem illam exhibere secundum omnimodam æqualitatem, et absque excessu supra de­ bitum : quia quaelibet libera ejus operatio participabat ab ipso infinitum valorem, longe superantem gravitatem offensæ, ut supra ponderavimus. Quocirca licet debi­ tum non postulaverit nisi æqualem solu­ tionem ; ipse tamen debuit offerre satisfac­ tionem, quæ debitum superaret. Iu quo non est injustitiam passus, quia ipse ita se obligavit : et scienti, et volenti non fit injuria. Potestque id declarari exemplo ejus, qui ab aliquo extreme indigente abs­ tulit nummum argenteum, qui si postea non habeat nisi nummum aureum, tenetur Pium indigenti dare: quia debet ad æqua­ litatem‘ei restituere, et illam æqualitatem constituere nequit, nisi adjiciendo aliquid supra debitum : in quam necessitatem ipse se conjecit auferendo numinum argen­ teum. Contingit enim quibusdam circums­ tantiis accidentalibus suppositis, quod de­ bitor oblinetur ad satisfaciendum cum aliquo excessu. Nec refert, si objicias, quod quando de­ Replkx bitor non potest reddere æquale in illo ordine, in quo injustitiam commisit, non tenetur et idem est de fidejussore':, satis­ facere per res ordinis superioris : nec cre­ ditor valet juste hujusmodi satisfactionem exigere. Unde qui alium damnificavit in pecuniis , non obligatur, si pecuniis careat, satisfacere per honorem, aut vitam : quia res superioris ordinis sunt. Sed homi­ num offensæ sunt inferioris ordinis ad sa­ tisfactionem Christi, ut sæpius diximus. Ergo nec Christus debuit satisfactionem propriam offerre, nec Deus potuit juste illam exigere. Hoc, inquam, non refert, sed facile dis- Diluitor, pellitur : nam licet creditor non posset absolute exigere satisfactionem per res su­ perioris ordinis ad debitum ; tamen nec te­ netur debitum remittere nisi oblata satis­ factione ad æqualitatem : quamdiu enim non (it æqualis compensatio, juste sus­ pendit remissionem, et compensationem postulat. Quod si debitor (vel ejus fide­ jussor) velit satisfacere per rem ordinis superioris, DISP. I, DUB. VL superioris, potest creditor illam admittere absque ulla injustitia : quia ex una parte creditor habet jus ad compensationem, el ex alia parte, nulla fit injuria debitori scienti, et volenti illo modo satisfacere. Et ita contigit in praesenti materia : nam Deus habebat jus speciale, ut sibi pro of­ fensis hominum satisfieret æqualiter : nulla autem pura creatura potuit eam æqualitatem constituere, ut dub. præccd. vidimus : Christus vero potuit offerendo se et propria bona,.quæ erunt superioris ordinis, et valoris ad offensas ; et ita vo­ luit, et fecit recompensando voluntarie non solum ad æqualitatem, sed cum ex­ cessu : quam satisfactionem Deus justis­ sime admisit. An autem non admittere potuerit, infra videbimus dub. 8^ 11««- 209. Ultimo potest argui : nam satisfactio facta per bona existentia sub domi­ nio creditors, ipsique aliis titulis debita nequit recompensare ad æqualitatem : sed operationes satisfactoriæ Christi existebant sub dominio Dei, ct ipsi aliis titulis de­ bebantur : ergo Christus non potuit per prædictas operationes Deo satisfacere ad æqualitatem. Major constat : quia bona existentia sub dominio creditoris ne­ queunt in ejus potestatem iterum trans­ ferri : quod tamen ad satisfactionem re­ quiritur. Et rursum si ex alio titulo sunt debita, nequeunt novo debito satisfacere ; nisi creditor gratiose admittat, quo 1 plu­ ribus debitis fiat satis per eamdem solu­ tionem : in quo ipso intervenit acceptatio, et tollitur justitiæ æqualitas. Minor etiam est certa : nam opera Christi, cum sint entia creata, existant sub Dei dominio, et ipsi debentur titulo creationis, gratitudinis etc Respondetur hoc argumentum non ever­ tere æqualitatem, quam inter offensam Dei, el satisfactionem Christi constitui­ mus : ad eam enim sufficit, quod facta comparatione inter offensæ gravitatem, et satisfactionis valorem, iste non sit illa inferior, sed æqualis, aut superior, ut hactenus ostensum est. impugnat autem prædictum argumentum rigorem justitia', cum quo non videtur componi, quod sa­ tisfactio exerceatur per opera existentia sub dominio creditoris, ct ipsi alias ex aliis titulis debita. Unde pertinet ad diffi­ cultatem, quam dub. seq. discutiemus, ibique commodius, et operosius diluetur. 151 ÎT i i! § VIII. i Hi Corollarium pr.vcedentis doclriua 2IO. Ex dictis sequitur rejiciendam esse Pingobdoctrinam Cardinalis de Lugo in præs. ns r quædisp. G, sect. 1, num. 14, ubi observat Liigonis ­ aliud esse, quod meritum sit simpliciter distinc tio infinitum; aliud’vero, quod habeat valo­ atque rem simpliciter infinitum. Nam ad hoc doctrina. 1 posterius, inquit ille, sufficit quod meritum habeat valorem æqualem ad quodeumque oxeogitabile præmium : sed ad primum illud requiritur, quod non possit aliud majus meritum concipi. Quo supposito, docet meritum Christi fuisse valoris sim­ pliciter infiniti : quia talis valor fuit suffi­ ciens ad omne præmium. Sed negat meri­ tum Christi fuisse simpliciter infinitum in rSTione meriti. (Et eodem modo discurrit Motiva, de Christi satisfactione, dicens fuisse va­ loris infiniti simpliciter; sed non sim­ pliciter infinitam.) Idque probat tum quia ut meritum sit simpliciter infini­ tum, debet excludere possibilitatem al­ terius meriti majoris : cum unum infi­ nitum nequeat esse majus alio (quo discursu convincitur nullam Dei offensam esse simpliciter infinitam, quia qualibet assignata potest designari alia major ): sed in Christo unum meritum potest esse majus alio : ergo Christi meritum non est simpliciter infinitum in ratione meriti. Probatur minor : quia meritum charitatis in Christo perfectius est, et magis movet, quam meritum humilitatis, ut ex se cons­ tare videtur. Tum etiam quia meritum coalescens ex aliqua parte finita non est infinitum simpliciter, sed ex uno capite tantum : atqui meritum Christi coalescit ex quadam parte finita, nempe humana operatione : ergo licet habeat aliquam in­ finitatem ex parte personæ; nihilominus non est infinitum simpliciter. Tum deni­ que quia ut meritum sit simpliciter infi­ nitum in ratione meriti, non sufficit quod habeat valorem ad præmium infinitum; sed insuper requiritur, quod moveat infinite, sive omni modo perfecto excogitabili : at­ qui meritum Christi non ita movet; siqui­ dem in eo potest dari aliud meritum, quod moveat perfectiori modo, utputa si opera­ tio sit perfectior secundum speciem, in­ tensionem, vel alias circumstantias; ergo prædictum meritum in rationemeriti non est simpliciter infinitum. Quæ motiva possunt* 1 DE INCARNATIONE. i Os' * ®que applicari satisfactioni, ut conside­ ranti constabit. Pflrticti Sed subtilis hæc Lugonis Theologia destituitur solido veritatis fundamento, el facile qaemix confutatur ex dictis, Sed primo loco demonstrabimus ad hominem hujus Autoris inconsequentiam, dum concedit valorem meriti Christi esse simpliciter infinitum in ratione valoris ; negat autem meritum esse infinitum simpliciter in ratione meriti. Nam ideo negat hoc posterius ; quia licet meri­ tum sit infinitum ex parte person®, secus autem ex parte operationis : potest enim una operatio esse magis meritoria, et ma­ gis movere, quam alia v. g. actus charita­ tis, quam actus temperanti®. Hæc autem ratio æque militat in valore : licet enim ex parte person® sit infinitus, secus vero ex parte operationis : nam una operatio potest esse magis valorosa, sive æst mabilior, quam alia et consequenter magis mo­ vere : certum quippe est valorem actus charitatis esse majorem valore actus tempérantiæ, et magis Deo placere, ipsumque allicere ad remuneralionem. Ergo si hoc non obstante valor meriti Christi est sim­ pliciter infinitus in ratione valoris , pariter meritum erit infinitum in ratione meriti. Vel si meritum non est infinitum in ra­ tione meriti, quia potest dari aliud meri­ tum majus, si non ex parte person®·, sal­ tem ex parte operationis : similiter valor meriti non erit simpliciter infinitus in ra­ tione valoris : quia licet ex parte person® nequeat crescere, potest tamen ex parte operationis augeri. Unde valde inconsequenter procedit, qui vel utrumque non concedit, vel utrumque non negat. Rejicitur 211. Deinde refellitur a priori ex doc­ ejus opinio. trina superius tradita : quoniam meritum in esse talis constituitur per valorem dig­ num mercede, seu præmio : sed meritum Christi habet valorem simpliciter infinitum in ratione valoris, ut constat ex supradictis, et prædictus Autor non negat : ergo meritum Christi est simpliciter infinitum in ratione meriti. Probatur major : nam meritum nihil aliud est, quam opus dig­ num præmio : quocirca habet rationem pretii respectu illius : sed prædicta digni­ tas, et ratio pretii est formalissime valor operis, ut liquet ex communi modo conci­ piendi : ergo meritum in esse talis constituiturper valorem dignum præmio. Unde me­ ritum, et satisfactionem Christi significat Scriptura nomine pretii, exaggerando ejus 1 ad Cor. 6. valorem. 1 ad Corinth. 6 ; Empti enim DISP. I, DUB. VI. esh's pretio magno. 1 Petr. 1 : Xon corrup- ipdr.i. nnntiam Dens» cum creaturis non est in­ meritum Christi dicit ordinom ml prælibitibus auro, vel argento redempti estis, sed tensive majus quid, quam Deus solus; ct mium simpliciter infinitum in esse præmii. pretioso sanguine. Et D. Thom. 1, 2, dth» Vi Confirmatur secundo, et explicatur am­ ideo nequit intensive augeri : sic etiam quæst. Ili, art. I, inquit : Dicendum, plius : nam effectus simpliciter infinitus Christi meritum, esto possit extensive au­ quod meritum ct merces ad idem referuntur. geri, secus vero intensive ; continet enim petit causam simpliciter infinitam ; sed Id enim merces dicitur, quod alicui recompræmium comparatur ad meritum sicut eminenter ex valore personali, quidquid pensatur pro retributione operis, vel laboris perfectionis in ratione meriti potest ex effectus ad causam : ergo ubi præmium quasi quoddam pretium ipsius. Unde sicut aliis capitibus desumi. est simpliciter infinitum in esse, præmii, reddere, justum pretium pro re accepta ab Et declaratur amplius exemplo sanctita­ petit, aut supponit meritum infinitum in 'aliquo est actus justilix ; ita etiam recomesse meriti : atqui præmium, quod potest tis; nam conjunctum ex persona Verbi, et pensare mercedem operis, vel laboris est ac­ humanitate est simpliciter infinite sanc­ merito Christi corresponde™, est simplici­ tus justilix, justitia autem xqualilus quxtum, quia licet sanctitas ex parte huma­ ter infinitum, ut proxime vidimus : ergo dam est. etc. Et quæst. 26 de verit. art. nitatis possit augeri ratione gratiæ habi­ meritum Christi est simpliter infinitum in 6, ait : Si proprie accipitur mereri, dicitur tualis, et aliorum donorum ; nihilominus ratione meriti. Gætera constant, et minor respectu mercedis; proprie enim mereri est totum hoc continetur eminenter in divini­ primi syllogismi, in qua poterat esse dif­ aliquid sibi adquirere pro mcrcede : quod ficultas, probatur autoritate simul et ratate persona} sanctificantis : unde totum quidem non fit, nisi eum aliquid damus, )Tw . tione D. Tho. qu. 21, de verit. art. 6, ubi augmentum, quod ex aliis capitibus exco­ quod est condignum ei, quod mereri dicimur : gitari valet, non est intensivum sed extensi­ ait : Meritum est causa præmii non quidem dare autem non possumus id, nisi quod nos­ per modum finalis causx : sic enim magis vum dumtaxat. Ergo pariter cum valor me­ trum est, cujus domini sumus. Ex quibus ritorius, qui in operationibus Christi potest pr&nium est causa meriti : sed magis se­ liquet meritum non aliud esso, quam ex aliis capitibus desumi contineatur emi­ cundum reductionem ad causam efficientem, opus habens valorem, quo constituitur nenter in valore ex personalitate Verbi de­ in quantum meritum facit dignum præmio. præmio dignum : et consequenter illud sumpto ; licet valor prædictarum operatio­ Ex quo infert quæst. 26, art. 6 ad 14 : opus est infinitum in ratione meriti, num possit utcumque augeri in esse majus; Premium correspondît merito quoad comquod est infinitum in ratione valoris. Cum tamen hujusmodi augmentum intensivum mensuralionem : quia secundum quantita­ non est, sed dumtaxat extensivum. ergo prædictus Autor attribuat operationi­ tem meriti est quantitas præmii. Nec refert, si dicatur personalitatem bus Christi infinitatem simpliciter in ra­ 212. Denique ostenditur eadem consecVerbi, cum relatio sit, non afferre perfec­ iaîiâ tarii nostri veritas destruendo oppositum tione valoris ; inconsequentor negat, quod tionem; atque ideo non continere eminen­ j -^fundamentum : quoniam ut meritum sit habuerint infinitatem simpliciter in ratione ter quidquid valoris, et perfectionis est in infinitum simpliciter in ratione meriti : meriti. operationibus Christi. Nam contra hoc est, non requiritur, quod extensive non valeat Confirmatur primo : nam meritum dicit ImpapDifor tum exemplum sanctitatis infinitæ, quam crescere; sed sufficit, quod non possit dari ordinem ad præmium, et mutuo sibi cor­ amplies. aliud majus meritum intensive : atqui me­ personalitas præstat, in qua eminenter responde!, ut tradit D. Tho. locis proxime D.fkoa. præhabetur sanctificatio desumpta ex aliis ritum Christi esto, possit augeri extensive, citatis, et in 3, dist. 18, quæst. 1, art. 2 capitibus. Tum quia hæc responsio tollit non tamen intensive; ergo est simpliciter etin 4, dist. 15, quæst. I, art 3, quæsinfinitum in ratione meriti. Major ostendi­ statum quæstionis. in qua supponimus tiunc. 4 ; ergo meritum dicens ordinem ad opera Christi infinite dignificari ex persona tur : quia Deus, et creatura plus aliquid præmium .‘impliciter infinitum in esse Verbi, idque Adversarius cum communi extensive habent entitatis, quam Deus so­ præmii nequit non esse infinitum simplici­ sententia concedit. Et motivum huic res­ lus : et tamen quia Deus solus habet emi­ ter in ratione meriti ; sed meritum Christi ponsioni insertum nullius roboris est : quia nenter quidquid entitatis, ac perfectionis dicit ordinem ad præmium infinitum sim­ I )!h. est in creaturis, ut docet D. Dion. 5, de ut jam supra diximus num. 199, licet per­ pliciter in esse præmii : ergo est simpli­ 11Γ::2 divin, nom. el D. Tho. 1 p. quæst. 4, sonalitas secundum expressum munus rela­ citer infinitum in ratione meriti. Proba­ I art. 2, propterea Deus, et creatura simul tionis non explicet perfectionem, nihilomi­ tur minor : tum quia meritum Christi I sumpti non plus intensive habent entitatis, nus absolute illam, et utique infinitam habet condignitatem ad omne præmium I quam Deus solus : et hac de causa Deus implicat per modum formæ hypostatic® : possibile, et a Deo donabile : hoc autem I. est simpliciter infinitus in ratione entis. continet enim naturam divinam, ejusque est simpliciter infinitum in esse præmii, et I Ergo pariter non est contra rationem me­ perfectiones, et non alia perfecta est. Unie termini : sicut omne possibile in esse ter­ riti simpliciter infiniti, quod possit extensicut hac ratione sanctificat infinite, et mini omnipotent!» est simpliciter infini­ - sive crescere, sed solum quod possit augeri continet eminenter omnem aliam sanctita­ tum. Tum etiam quia inter alia præmia, intensive. Minor etiam probatur : nam tem : sic etiam valorat infinite,' et continet ad quæ meritum Christi habet condignitapersonalitas divina valorat, et dignificat eminenter omnem alium valorem. tem, et sufficientem valorem, computatur meritum ratione natur® divin®, quam in­ 213. Ad ea vero, quibus Lugo fulciebat incarnatio alterius person® divinæ, ut cludit : sed talis natura continet eminenter suam opinionem, facile respondetur. Ad prædictus Autor concedit num. 20. Incar­ i quidquid perfectionis, ac valoris est in A primum potest negari major : quia non est natio autem personæ divinæ est donum ' operationibus Christi tam ex objecto, quam de ratione infiniti simpliciter in aliquo simpliciter infinitum in ratione præmii; α intensione, duratione, ac aliis earum genere, quod non possit dari aliud majus ; cum essentialiter afferat communicationem circumstantiis : ergo sicut ob hanc contised solum quod nullum habeat terminum person® infinite simpliciter dignæ. Ergo meritum Præcluditar evasio. i · ki v ίί v *u u ! I » f ■ Diruunlar motiva contra­ ria. Primum. rl -Î s J DE INCARNAΠΟΝΕ. Steon(km. intrinsecum, quod ad certum gradum de­ terminetur, ut jam supra ostendimus a num. 84, inde inferentes posse unam of­ fensam Dei esse graviorem alia, licet utra­ que importet gravitatem simpliciter infi­ nitam. Et plane Adversarius docet valorem cujuslibet operationis Christi esse infini­ tum simpliciter; et tamen potest esse ma­ jor valor in una, quam in alia, ut supra diximus num. 210, ostendentes ejus incon­ sequentiam. Sed respondemus juxta proxime dicta, quod licet unum infinitum nequeat esse majus intensive, quam aliud; bene autem extensive. Et boc posteriori modo unum meritum Christi est majus alio, ut supra explicuimus. Unde distinguendo præmissas in hoc sensu negamus absolute conse­ quentiam. Potestque responsio firmari exemplis valons, et sanctitatis, et entitatis, quæ supra expendimus. Ad secundum respondemus in æquivoco laborare : quia nos non asserimus meritum Christi esse simpliciter infinitum ; quia sit infinitum ex omni capite, aut connotato. quod affert : sed esse infinitum similiter ratione valoris moralis, quo ultimo consti­ tuitur, et qui infinitus simpliciter est. Sicut ad hoc, quod in nobis detur meritum ut octo, non requiritur, quoi operatio, quæ denominatur meritoria, sit intensa ut octo; sed sufficit, quod valor constituens meri­ tum iundequaque sumatur) sit ut octo. Sic ergo ut meritum sit infinitum, opus non est. quod operatio quæ denominatur infi­ nite meritoria, sit infinita in se. et sub­ jective : sed sufficit quod valor illam meri­ toriam constituens infinitus sit. Et ita contingit in præsenti : nam operationes Christi finitæ sunt tam physice, quam mo­ raliter. moralitate sumpta per ordinem ad regulas morum : at valor personalis illas ultimo meritorias constituens est simplici­ ter infinitus : et ideo constituit meritum infinitum, simpliciter. Et cum dicitur hoc concretum coalescere ex parte infinita, et ex parte finita ; respondetur ita quidem esse : sed pariem finitam, ejusque valorem contineri eminenter in alia parte infinita, atque ideo nec diminuere, nec augere in­ tensive rationem meriti, quæ ab ea desu­ mitur, ut num. præced. declaravimus. Adde posse satis probabiliter dici, quod sicut in operationibus Christi est duplex valor, alius moralis in ordine ad regulas morum, qui finitus est; et alius moralis jn ordine ad prudentem æstimationem, qui est infinitus : sic etiam est duplex meritum duplici illi valori correspondons : aliud simpliciter finitum fundatum in valore morali in ordino ad regulas morum ; et aliud simpliciter infinitum fundatum in valore morali in ordine ad prudens judi­ cium ; quin fiat compositio ex utroque, sive exparte finila, ct pario infinita : quo supposito argumentum locum non habet. Semper tamen verificatur, quod meritum finitum continetur eminenter in merito infinito, et consequenter quod ex varia­ tione, vel augmento meriti finiti operatio meritoria non fiat major, aut magis meri­ toria intensive, sed solum extensive. Ex quibus patet ad tertium : nam mori-TcrJu tum Christi est infinitum non solum quia habet valorem ad praemium simpliciter infinitum : sed quia movet infinite inten­ sive : nam persona divina, unde -capit virtutem movendi ad præmium, e.-t Deo infinite, et omnibus modis grata, atque acceptabitis. Quod autem operatio, quæ meritoria denominatur, possit esse specie perfectior, et movere magis, quam alia operatio minus perfecta; solum evin­ cit aliquod augmentum extensivum, præsuppositum ad valorem personalem, et ad modum, quo movet : sed prædictum augmentum continetur eminenter in illo personali valore : et ideo non confert ad augmentum intensivum meriti Christi. 213. Secundo infertur ex dictis falsam Abi etiam esse aliam doctrinam eju-dem La­ ab>3?4i ejasd» gonis, quam proponit loco supra cit. Aoi-îri» num. 15, ubi affirmat dignitatem personæ doftnM non elevare valorem operis, ita ut faciat opus dignum majori præmio, quam ex se sii; sed solum ad hoc conducere, ut opus, quod respectu subjecti minus digni esset magnurn, reputetur parvum respectu per­ sonæ. t ' -i Hæc, inquam, doctrina generaliter lo- RefeS quendo falsa est : quoniam si sermo fiat de 1εΓ· dignitate personas quæ proprie personalis sit, qualis est dignitas Christi, de qua hac­ tenus locuti sumus, prædicta dignitas confert operationi valorem longe majorem, quam ex objecto, vel ex circumstantiis ha­ beat : atque ideo constituit opus dignum majori præmio. Quod satis liquet ex supradictis. Et hac ratione Scriptura, et PaI tres dicunt opera Christi habuisse valorem L immensum, quia videlicet erant opera | ersome divinæ, ut ostensum est. Quin etiam i in humanis opus facium a rege vel ab alia I persona excellentis dignitatis, pluris æstimatur, DISP. niatur, quam idemmet opus factum a persona vili : unde majorem valorem tam satisfactoriuin, quam meritorium habet humiliatio, qua Bex alteri se subdit quam eadem humiliatio, si ab alio fieret. Loquendo etiam de dignitate personæ, quam gratia confert; certum est, quod majorbæcdignitas plurimum conducit, ut opus sit dignum majori præmio : nam opus, factum ab homine non habente gra­ tiam, solum esset dignum præmio inferio­ ris ordinis, utputa bono aliquo temporali ; si Gat ab homine sanctificato per gratiam constituitur dignum vita æterna, ut optime tradit Aug. Doct. 1, 2, q. 114, art. 2, his verbis : Dicendum, quod homo sine gratia non potest habere æquale opus operi, quod ci gralia procedit : quia quanto est perfec­ tius principium, tanto est perfectior actio. Etart. seq. in corp, inquit : Opus merito­ rium hominis dupliciter considerari potest. ' Uno modo, secundum quod procedit ex libero arbitrio : alio modo, secundum, quod proce­ dit ex gralia : Si consideretur secundum substantiam operis, el secundum quod pro«dit ex libero arbitrio : sic non potest esse ibi condignilas (ad vitam æternam, de cu­ jus merito loquitur), propter maximam inzqualitalem, etc. Si autem loquamur de opere meritorio, secundum quod procedit cx gralia Spiritus sancti, sic esi meritorium cils xlernæ ex condigno : sic enim valor meriti attenditur secundum virtutem Spiri­ tus sancti moventis nos in vitam æternam. secundum illud Joan. 4 : Fiet in eo fons oqux salientis in vitam æternam. Attenditur diam pretium operis secundum dignitatem f gratis, per quam homo consors factus di­ te rinæ naturæ adoptatur in Filium Dei, cui debetur hæredilas ex ipso jure adoptionis, secundum illud ad Bom. 8 : Si filii et hære: des. Ex quibus satis liquet hanc personæ * dignitatem, quam præstat gratia, condu­ cere non solum ad illam praelationem, sive comparationem, quam adstruit Lugo ; sed etiam ad valorem operis absolute, et ut majus absolute præmium operi correspon­ ded. Ex qua etiam dignitate provenit, quod justus mereatur de condigno vitam æternam per omnes, et singulos actus mo­ nter bonos, etiamsi entitative sint natu­ rales. et ordinis inferioris : quod minime contingit in operibus sine gratia factis, li­ cet ex genere nobiliores sint. Quem digni(^'Utis gratiæ effectum statuimus, et late ex^’jlicuimus Tract. 16, disp. 4, dub. 5. Et si quis ex hac doctrina conetur in­ DUB. VU 155 ferre majorem gratiam precise habitualem conferre, cæteris paribus, ad majus operis meritorii augmentum; non recte conclu­ dit : quia han ; dignitatem personæ confert gratia per suam essentiam : unde alii in­ tensionis gradus in gratia existentes per accidens se habent ad prædictam dignita­ tem, et subinde ad augmentum valoris ei correspondons. Conducet autem major graliæ intensio, ut actus ferventiores produ­ cat : sed si non produxerit, eodem modo se habebit in ordine ad augescendum me­ ritum, ac si in gratia non esset, ut jam supra diximus num. 295. In quo sensu potest dictum Lugonis utcumque susti­ neri : quia licet major illa gratia non con­ ferat ad augmentum valoris in opere; con­ fert tamen ut præmium, quod respectu personæ minus sanctæ dicitur magnum, respectu personæ sanctissimæ parvum vi­ deatur, considerata videlicet dignitate, et dispositione accipientis. Sed hoc parum interest; distatque multum a puncto præsentis difficultatis, quæ operis valorem ab­ solute considerat. DUBIUM VII. Utrum satisfactio Christi habuerit conditiones rigorosæ, et perfectæ justitiæ. Ad veram, et perfectam justitiam non sufficit sola æqualitas inter injuriam, et satisfactionem, sed insuper requiruntur aliæ conditiones, ut supra num. 100 et 158, eas recensentes explicuimus. Unde licet ex dictis dub. præced. habeamus Christi satisfactionem pro hominum offen­ sis fuisse æqualem ; ulterius videndum est, an reliquas perfectæ justitiæ conditiones observaverit : inde enim constabit, quoi ex perfecla justitia nostras offensas dilue­ rit, atque extinxerit. Præf&rlur communis Thomistarum sententia. 214. Dicendum est in Christi satisfac­ tione observatas fuisse conditiones veræ, et perfectæ justitiæ. Hanc conclusionem docet D. Th. locis, n. 165 relatis, cui sub­ scribunt unanimiter discipuli, Capr. in 3, dist. 30, quæst. 1, conci. 2 et in 4, dist. 15, qu. 1, art. 3. Ferrara 4 contra gent. cap. 55. Soto in 4, dist. 19, quæst. I, art. 2. D.Thom Capreol. Ferrara. Sola de incarnatione Vincentiusin sua relect. quæst. 5, dub. 3. Medina in præsent. art. 2, dub. 3. Luna in L'Jij. addit, ad Medinam dub. 8. Alvarez dup. Alnrrt. I, concl. 2. Nazarius conlrovers. 2 in 3, Nm· rias. controvers. parte. Cipullus dub. 6, § I. Cipmtes Arauxo dub. 5 el 6. N. Cornejo disp. 5, Anew. ’ , 7, cum seq. Cabrera disp. 9, § 2. Coreejo. dub. Cabrera. Joannes a S. Tho. disp. 2, art. 2. N. Phi­ Jcur.fi. a S.TMa. lippus disp. 2, dub. 3. Godoi disp. 5, f I. N ΓΗ- Parra disp. 1, quæst. 7. art. 4. Joannes hprus. GMoi. Prudentius disp. 3, deb. 7, sect. 4, et alii. Parra. Idem etiam tuentur communiter alii TheoJ(kMQ. PrÛ'k-ή- logi. D. Booav. in 3, dist. 20, quæst. 3. lias, Ricardus ibi quæst. 4. Abulensis para­ D. Bodox. 1, cap. 41. Vega lib. 7, in Trid. WT. cap. 8 el 9. Guillel. Parisiens, lib. Cur sis.' Deus homo, cap. 3. Ossius in confess, fidei fidei, Abuicn· cap n et cap. 48. Driedo de capt. et reVejj. dempt. gener, hum. tract. 2, cap 2, art. 22. Surez Juarez in present, disp. 4. sect. 5 et 6 et lib. 12 de gratia, cap. 3 et in opusc. de XAcutis, justitia Dei. Valentia disp. 7, punct. 1. Ragusadisp. 10. Herizodisp. 28, num. 19. Martinus Perez disp. 4, sect. 1. Pesantius disp. 6. Hurtado disp. II. Martinonus Gnna- disp. 2, sect. 9. Granados 1 p. torn. 2, “0$’ disp. 4, sect. 3 et alii plures. Ex quibus Cabrera loco cit. tam certam existimat hanc assertionem, ut dicat : Hoc sententia dignitatem Christi maxime illustrat, el Sanctorum Patrum dictis est calde consenta­ nea, et sacræ Scripturo conformis, et Christi Domini satisfactionem mullum extollit, el magnificat. El adeo est ccrla, ut contraria nec probabilis, nec pia, nec fidei consenta­ nea sit. Imo vero Capreolus in 3 impium, blasphemum, et sacrilegum putat asserere Christi satisfactionem non fuisse perfectam. Et H. Franciscus a Christo affirmat esse er­ roneam. El M. Soto in l. 4 seni, el in lib. de natura, el gratia ait esse sententiam in­ dignam Christo Domino. Sei quidquid sit de bac censura, cui non subscribimus; cum videamus partem contrariam a pluri­ bus defendi. FondaProbatur conclusio unico se 1 satis solido assertio- fundamento : nam Christi satisfactio fuit »is. vera, et perfecta justitia : ergo observavit conditiones veræ, et perfectae justitiæ. Consequentia est manifesta : quia nemo vere, et perfecte participat aliquod praedi­ catum, nisi habeat omnes conditiones, quas propria ratio talis praedicati requirit : sicut ut aliquis vere, et perfecte sit homo debet habere omnes conditiones, quæ ad esse hominem requiruntur. Antecedens au­ tem probatur ex Scriptura, et Patribus, ■ justitiam appelât lib. 13 de Trinit. et in Enchirid. cap. 49. Et eodem modo loquun- « tur D. Athanasius in lib. de incarnat. D.0·^' fiB. Rasilius hom. 25. D. Cyprian, vel Ruf- D.tr finus in exposit. Symbol. D. Anselmus 1TOI. ). À5lib. 2 Cur Deus homo, et alii Patres, dum {da communiter affirmant Christum Dominum pro nobis satisfecisse, et vicisse diabolum non potentia, sed justitia. Et hos Patres imitantur D. Tho. in præsent. art. 2 in D.Tbe* corp, et ad 2 et alii Theologi ; dum com­ muniter resolvunt Incarnationem Verbi non fuisse necessariam ad hominum salu­ tem absolute, sed ut consequendum per satisfactionem non utcumque, sed ex jus'itia. Unde liquet veritas illius antecedentis : nam verba sacræ Scripturae, et Patrum intelligenda" sunt in sensu vero, rigoroso, et proprio, ubi ex tali sensu nullum sequitur inconveniens, juxta regulam Ticonii, quam approbat, et laudat D. Aug. lib. 3 deduct. D.A> Christ, c. 10, et quidem merito : aliter enim possit qu’s pro suo libito Scripturas interpretari, et ad falsa dogmata detorquere, si desertis rigore, et proprietate vocum, pa­ teret ubilibet recursus ad intelligentias metaphoricas. Sed Scriptura, et Patres satis­ factionem Christi vocant absolute justitiam, sive opus justitiæ, ut constat ex dictis : aliunde vero ex eo, quoi intelligantur in sensu vero, et proprio, ita abest, ut sequa­ tur aliquod absurdum, quod potius argua­ tur inde magna dignitas satisfactionis Christi, qualem decet, ut ipsi attribuamus. Ergo prædicta satisfactio fuit vera, et pro­ pria justitia, sive vere, et proprie justitiæ opus, atque exercitium. Nec valet dicere Scripturæ testimonia W .... non pro libito exponi de justitia minus pro-1 ditw I nrift pt nnn rirrnmi-^ . ______ .il St* cft-l pria, et non rigorosa; sed ....{n quia ___ impossibile jiSB. apparet, quod in satisfactione Christi sal­ ventur DISP. J, DUB. VII. veiilur conditiones, quas vera, et propria justitia requirit. Nam contra hoc est : tum quia ea, quæ Adversarii proferunt, ut ve­ ram, et propriam justitiam in satisfactione Christi impugnent, non sunt demonstra­ tiones, sed ad summum rationes quuidam probabiles, quæ probabilem reddunt eorum opinionem : qonstal autem, quod in ma­ teria inevidenti, ac probabili illa opinio præferondaest, quæ majus fundamentum ha­ bet in Scripturæ testimoniis proprie intellec­ tis, et quæ salvat ejus verba in sensu proprio litterali sine recursu ad metaphoras : ergo cum nostra, el communis sententia sit hu­ jusmodi; tanquam verior, ac probabilior præferri debet. Tum etiam quia cum Christo Domino attribui debeat, quod perfectius est,et non opponitur fini redemptionis ; pos­ sessio (ut sic loquamur) stare debet pro perfectajustitiasuæ satisfactionis, nisi demons­ tretur repugnantia talis perfectionis : atqui ex una parte, quod satisfactio Christi fuer.t talis ex vera, et rigorosa justitia, non op­ ponitur fini redemptionis; quin potius ad illum plurimum confert, et dignitatem Re­ demptionis exaltat : ex alia vero parte Ad­ versarii miuime demonstrant repugnan­ tiam hujus perfectionis ; se 1 ad summum repræsenlant quasdam probabiles rationes, et apparentes difficultates, quas nostræ as­ sertionis patroni non minus probabiliter, et apparenter dissolvunt : ergo possessio stare debet pro sententia, quæ affirmat Christi satisfactionem fuisse ex vera, et propria justitia. Et propterea prædicta sen­ tentia adeo inter Theologos prævaluit, ut communis merito reputetur : nam procedit cum majori consonantia ad Scripturæ litte­ ram, dignius censet de Christi satisfactione, el nihil est in quo possit repugnantiæ, aut falsitatis convinci, ut ex dicendis consta­ bit. 0 Π. Defertur sententia opposita, et explicatur, qualiter satisfactio Christi sil ad alte­ rum. 215. Contrariam opinionem docent Auc­ tores relati num. 198, qui cum negent Christi satisfactionem fuisse æqualem of­ fensarum gravitati, consequenter negant, quod fuerit ex vera, et rigorosa justitia. Eisdem subscribunt alii non pauci, qui licet recognoscant valorem prædictæ satisfact:oni$æqualem, ac superabundantem fuisse 157 ad talem effectum ; censent tamen, quod de­ fecerit a rigoro veræ justitiæ, quia non po­ tuerit omnes hujus conditiones observare. Et licet quidam designent unum caput hu­ jus repugnantiæ, et alii aliud ; conveniunt tamen in eo, quod non observaverit omnia. Sic sentiunt Vazquez in præsent. disp. 7 et 8. Lorea disp. 8. Lugo disp. 3 et 4. Lora. Lego. Bernal disp. 7, sect. 1. Molina 1 p. quæst. Bcriul. Moina. 21, art. 5, £ Quinio addendum, Lessius de Lcssiu?. perfect, divin, cap. 2, num. 12 et alii. Pro qua sententia Arguitur primo : quia de ratione justf- 1 argatiæ est, quod sit ad alterum : ejusdem enim mentum. ad seipsum fiequit esse justitia : sed hanc conditionem non observavit Christi satisfactio : ergo non fuit vere, et proprie jus­ titia. Majorem expresse docent Aristot. Ariÿ[flf lib. 5 Ethic, cap. 1 et D. Thom. 2, 2, q. D.Tiiom. 57, art. 1, et alii Philosophi, ac Theologi. Minor autem facile ostenditur : quia Chris­ tus satisfecit Deo, ut ex se liquet : sed persona Christi non distinguitur realiter a Deo, ut contra Gilbertum ostendimus tract. 6, disp. 4, dub. 2 ; ergo satisfactio Christi non fuit ad alterum. Nec refert, si cum aliquibus, quos sup- Aliquopresso nomine refert Godoi num. 12, res- n,in pondeatur quod licet in satisfactione inter £j0. homines, quæ est ordinis inferioris, re­ quiratur quod sit ad alterum, sive diver­ sum realiter ; non autem in satisfactione, quam persona divina obtulit Deo, quia al­ lions ordinis est. Quud declarant exemplo amicitiæ, quæ in creatis exposcit distinc­ tionem realem suppositorum, et natura­ rum inter amicos : et tamen id non pos­ tulat in divinis : tres enim divinæ person® diligunt se amicabiliter, licet non distin­ guantur realiter in natura. Hoc, inquam, non satisfacit. Tum quia o>tendisi ita licet a satisfactione Christi abjicere ur 'nhanc conditionem justitiæ, quam Doctores cientia, pro vera justitia assignant; pariter licebit deserere alias justitiæ conditiones, et as­ serere satisfactionem fuisse justitiam per­ fectam, licet eas non observaverit : hoc autem absurdum est, et deludit studium Theologorum, qui adeo laborant, ut pro­ prias conditiones justitiæ in Christi satis­ factione defendant. Tum etiam quia esse ad alterum non minus requiritur pro jus­ titia, quam pro injustitia : sed hæc nequit esse ejusdem ad se ipsum, quippe nemo proprie loquendo potest se offendere : ergo pariter justitia non potest esse ejusdem ad se ipsum, ut queat proprie loquendo sibi DE INCARNATIONE 158 ipsi satisfacere. Tum denique nam esso ad ' quia illi Iit satisfactio, qui olTensnm remit­ alterum non convenit justitiæ ex imperfec­ tit : illam autem remittit Deus secundum tione, sed ex formali conceptu, qui etiam rationem communem omnibus divinis per­ in Deo reperitur : ergo prædicta conditio sonis ; siquidem eam remittit per volun­ salvari debet in omni vera justitia tam or­ tatem, quæ omnibus personis communis dinis superioris quam inferioris. est. Unde ait Apostol. 2 ad Corinth. 5:»^^ Et exemplum in contrarium allatum non Omnia ex Deo, qui nos sibi reconciliavit. mu.j' urget : nam amicitia etiam in divinis sup­ Nec scriptura favet illi responsioni : qua ponit distinctionem realem suppositorum : dum Patri attribuit remittere peccatum, quod autem ibi non detur distinctio natu­ alias personas non excludit. Patris vero rarum, amicitiæ non præjudicat, sed ma­ specialius, aut expressius meminit : primo gis arguit ejus excellentiam, nam cum quia ea, quæ referunt auctoritatem, el amicitia sit amor in alicujus boni commu­ majestatem (cujusmodi est peccata remit­ nicatione, sive unitate fundatus; eo per­ tere) Patri solent attribui, qui etiam ad fectior est, quo in majori unitate boni intra est principium sine principio : sicut fundatur, supposita distinctione amantium, etiam secundum accommodationem sa­ seu suppositorum. Et quod in creatis sup­ pientia specialiter attribuitur Filio, et ponat naturarum diversitatem, non pro­ amor spiritui sancto ; licet prædictæ ratio­ venit ex conceptu formali amicitiæ, quæ nes sint omnibus personis communes. id non exposcit; sed ex limitatione nature Secundo quia decuit, quod scriptura sic creatæ, quæ nequit esse in suppositis ageret, reVJ > dum nostræ salutis negotium X* fert, ne Pater videretur ad illud non con­ Nott. creatis realiter distinctis. Deservit autem prædictum exemplum, ut facilius explice­ currisse, qui invisibilis semper mansit; mus, qualiter satisfactio Christi potuerit cum tamen Filius apparuerit in nostra na­ esse a 1 alterum, li- et persona divina sibi tura, et spiritus sanctus in specie columbæ. ipsi fecerit satis : ad quod sperni non de­ Illa vero testimonia, quæ Christo deferunt bet. Si enim amicitia, licet sit ad alterum, esse advocatum, et satisfactorem loquun­ salvatur cum diversitate suppositorum, tur de illo ut subsistente in humanitate : quamvis habeant identitatem in natura ; sed minime negant, quod illius persona pariter justitia, licet ad alterum sit, poter.t ut subsistens in natura divina fuerit ofsalvari cum diversitate naturarum, quam­ fen-a, atque peccata remittat. vis habeant identitatem in supposito. 217. Nec tandem refert, si cum Vega, Alii Aliorum 216. Nec iterum refert, si cum aliis A’azquez, et Bernal locis supra citatis res­ resp-nsw. bo’uiii». apud Vincentium ubi supra pagina nob:s pondeatur principium quod proximum, et 278, eidem argumento respon leatur Chris­ adæquatum satisfactionis Christi fuisse so­ tum satisfecisse non sibi, sed Patri, a qu? lam humanitatem : quæ realiter distingui­ personaliter distinguitur. Quod firmat ex tur a persona Christi, ut ex se liqaet : eo, qued scriptura attribuit Christo satis­ quocirca ex hoc capite impediri non potuit, factionem, et Patri remissionem peccati, quod talis-satisfactio fuerit ad alteram. Idl.uc. 23. Luc. 23 I Pater, dimitte illis, quia nes- que firmant ex eo, quod actio satisfaciendi Ad ciunt, quid faciunt. Ad Ephes. 2 : per a personalitate, sive a subsistenda A7erbi •P «■?· quem accessum habemus ad Patrem. 1. Joan. non processerit, sed a sola humanitate ; 2 : Advocatum habemus, apud Patrem. act ones enim non sunt suppositorum ut DemonsHoc, inquam, minime diluit vim argu­ agentium, sed solum ut sustentantium na­ Itator rju> menti : quia satisfactio fit per se primo turam, quæ agit, eo plane modo, quo aqua in* clU- Deo, et consequenter divinis personis : sed calida se habet ad calorem, et calefactio­ ricalb. persona Christi nec a Deo, nec a persona nem ex eo procedentem. lilii distinguitur realiter : ergo hac via Nun inquam, satisfacit hæc responsio, Coihsalvari non potest, quod ejus satisraciio sed plura involvit falsa, alienaque a bona lahtf. fuerit ad alterum. Cætera constant. Et Philosophia, et a Theulogia vera. Ab illa major ostenditur efficaciter: tum quia sa­ quidem : nam unumquodque ita se habet tisfactio illi lit, qui fuerat offensus : pec­ ad operari, sicut al esse : at susceptivum catum autem olfendit Deum, ut supremum quod existent!® non -est sola humanitas, Dominum, cui non obedit, et supremum quippe quæ est aliquid incompletum in legislatorem, cujus jus violat : quæ ratiori linea subsistenti®; sed suppositum, quod est absoluta, convenitque Deo per se completionem, et ultimam rationem in primo, cl ct consequenter personis. Tum etiam j prædicta linea importat : ergo oj erativum ‘ · Quod DISP. I, DUB. VII. quod non est humanitas, sol supjositum. ‘ El iiloo non dicitur, quod humanitas lo1 quitur, aul general, sod sortes. Ab ista etiam ; quia in divinis principium quod generationis non est sola Deilas, sod Pa­ ter : unde isla est omnino falsa, Deilas geI iirnil Deitatem; ista autem vera, et catho­ lica Paler general l'ilium, el ista Deus general Dtum intelligendo de, personis, seu I concretis, pro quibus ly Deus supponit. Qua doctrina usus est Joannes Theologus 'in concilio Florentino, ut confutaret Græcos, sess. 18, £ Ego affirmavi, lllamque perpetuo tradit D. Thom. et specialiter in I, dist. 5, quæst. 1, art 1 et 22, quæst. 58, art. 2 et infra in hac 3 p. quæst. 35, art. 1 et alibi sæpe. Et ut ad rem præsenteni proximius accedamus, scriptura di\ioa non attribuit satisfactionem pro nobis I oblatam soli humanitati, sed magis Christo, utliquet 1 ad Corinth. 1 : Qui factus est no­ bis sapientia a Deo, el justificatio, el sancti­ ficatio, el redemptio. 1 ad Timoth. 2 : Unus «I mediator Dei, hominum homo Christus Jesus 1 Joann. 2 : Ipse est propitiatio pro peccatis nostris. Sed nomen Christus cum concretum sit, non supponit pro humani­ tate; sed pro persona, sive supposito in eadem subsistenti, ut tradit D. Thom. in­ fra quæst. 16, art. 1, cum sequentibus, et patet ex communi modo concipiendi. Ergo principium quod proximum, et adæj qcalum satisfactionis non fuit sola humaI nitas, sed Christus, sive persona ex , divina, subsistentia, et humanitate coalesI cens. In quo amplius immorandum non est: quia prædictum principium ex proI fesso ostendimus Tract. 6, disp. 5, dub ViiOl· deantur etiam N. Complut, abbrev. in lib. de Generat, disp. 15, quæst. G. I Ex quibus patet ad fundamentum con­ trarium, ct quod exemplum illi insertum sil retorquendum in Adversarios : nam longe aliter se habet persona Verbi ad humanita­ tem, el ejus operationes, ac se habet aqua ad calorem, et calefactionem : ista enim 1 nec complet calorem, nec est principium, q:od ulla ratione calefactio exigat : unde solum denominative dicitur calefacere, quia sustentat calorem, qui est principium quo 9 proximum calefactionis, ct alteri principio j' Quod, nempe igni, subordinate. Persona, litas autem divina complet substantialiter humanitatem in linea substanti», conslituilque adæquatum principium tam essendi, quam operandi : unde sicut hac ratione per­ sona creata concurreret active, et per se ad ope,rationes humanitatis; sic persona divina illius defectum supplens debet concurrere. 218. Relictis ergo his responsionibus, Argomentom aliter occurrendum est argumento. Cujus vis obje«*tum magna ex parte retunditur ostendendo quam retundi­ excessive probet contra veritatem. Nam in tur. primis satisfactio petit esse ad alterum non solum ex conceptu justitiæ, sed ex conceptu generali satisfactionis ; et æqualitatis : nemo quippe potest satisfacere sibi, aut constituere æqualitatem ad se; ergo si re­ pugnat, quod Christus satisfecerit ex justitia. omnibus persoms divinis; pariter re­ pugnat, quod satisfecerit ad æqualitatem, quinimo, et quod ullo modo satisfecerit. Cumque hoc posterius sit plane absurdum, ut constat ex dictis in hac disput. ; conse­ quens est, quod illud primum sit etiam falsum. Deinde plura sunt, et veriGcanlur in Christo respectu personarum divinarum, quæ petunt esse ad alterum. Cur ergo non salvabitur satisfactio ex justitia, licet ad al­ terum sit? Profecto meritum debet esse al alterum, nempe ad præmiantem, cum in­ ducat debitum justitiæ, et nemo apud se mereatur; similiter obedientia ad alterum debet esse, qui præcipiat : oratio etiam ad alterum dirigitur, qui succurrat : et tamen Christus Dominus oravit totam Trinitatem, ipsi obedivit, et apud ipsam meruit, cujus ipse est persona secunda. Idemque apparet in servitute, quæ semper est respectu alte­ rius : et nihilominus Christus fuit servus naturalis Dei, et personarum divinarum in Deitate subsistentium, ut infra ostende­ mus. Sicut ergo omnia hæc, quæ postulant esse ad alterum, salvantur in Christo, sic etiam salvatur conceptus satisfactionis ex vera justitia. Unde respondemus justitiam quidem Legitima exposcere, quod sit ad alterum, alietate vel «gasupposilorum, ut communiter contingit in creatis; vel saltem diversitate naturarum soluuo. in eodem supposito. Et quia Christus fuit persona subsistens in duabus naturis, di- » vina, sci icet, et humana; optime potuit ut in humana subsistens dirigere satisfactio­ nem ad se ipsum ut subsistentem in natura divina : ac insuperut in hac subsistens potuit satisfactionem acceptare, et peccata remit­ tere. Quæ responsio confirmatur omnibus Expbaexemplis proxime allatis, quæ eandem dif- mr ri ficuliatem représentant, et per hanc natu- fulc,luf· rarum diversitatem, sive distinctionem per­ sonæ ut in eis subsistentem componuntur. Et ratio generalis est : quoniam ea alietas sufficit, et requiritur ad salvandum concep- BE INCAttN ATlONE. tum justitiæ, obedientiæ, orationis, servitu lis, et similium, quæ sufficit, et requiritur ad salvandum diversitatem inter volunta­ tes, potestates, et jura : ubi enim hæc sunt diversa, facile intelligitur, quoi possit sal­ vari subjectio, recursus, et justitiæ aequa­ litas unius ad aliud : sed ubi una persona subsistit in duabus naturis, humana scili­ cet, et divina, optime salvatur distinctio inter voluntates, potestates, et jura : quippe evidens est, quod persona ut subsistens in natura divina habet diversam voluntatem, putestatem, et jus, ac eadem persona ut in natura humana subsistens : ergo ad præ­ dicta omnia salvanda sufficit alietas perso­ narum, sive quod una persona in duabus naturis subsistat. Quod amplius declarari potest in casu, quo persona Verbi assumeret duas huma­ nitates : nam certum est habiturum in eis diversas voluntates : posseque habere di­ versa jura. Unde ut subsistens in una pos­ set exercere contractas, aliaque ad justi­ tiam spectantia cum se ipso ul subsistente in alia : cæteraque munia obire, quæ exer­ ceri solent inter diversa supposita. Licet enim esset realiter idem suppositum, æquivalerel tamen plunbus, illis videlicet, quo­ rum vice·; suppleret, easque humanitates connaturaliter terminare deberent. Cum igitur de facto supplet vicem suppositi ter­ minando humanitatem ; sequitur, quod idem, quantum ad hoc, pr.estare possit, quod priestaret suppositum creatam, si ibi esset. Certum autem est. quod sappos tum creatum passât conditionem ad allerum observate ia satisfaciendo Deo : neque ex hoc capite ejus satisfactio deficeret a rigore justitiæ. Diximus, ul communiter contingit in creatis : quia adbac in creatis non semper ad exercendum actus justitiæ requiritur distinctio realis suppositorum ; sed sufficere potest sola diversitas æquivalens, et mora­ lis. Si enim Petrus simul sil tutor, et cre­ ditor respectu ejusdem pupilli; potest qua­ tenus tutor est, solvere sibi, ut creditori, et satisfacere ex justitia : quia ut tutor perso­ nam pupilli moraliter gerit, et représentât. Similiter si Petrus in contractu ad duas so­ cietates pertinet ; poterit quatenus ad unam pertinet, debere sibi, et satisfacere sibi, ut perlinet ad aliam. Tandem si habeat bona incerta, quæ ex justitia restituere debeat, et alias pauper fuerit; poterit sibi ut pau­ peri solvere : quia ut pauper habet jus ad bona incerta. Unde magis fulcitur data res- DISP. I, DUB, VU M ca. homo est servus Dei, ut tradit D. Tho, in­ ponsio : quia si in humanis stante idenfra quæst. 22, art. 1; sod inter servum, et litato reali tam suppositi, quam naluræ, dominum non potest esso justitia, ut docet sola diversitas moralis, aut repræseniativa, ΑωΜ. Aristot. I Polit, cap. 3 et i ; ergo Christus et æquivalens personarum sufficit ad cons­ ut homo non potuit Deo ex justitia satisfatituendum diversa jura, et ut conditio ad çmd. cere. Quinio et ultimo : quia conditio ad alterum, quam expuscit justitia, observe­ olbrum denotat diversitatem jurium, et tur : cum in nostro casu adsit diversitas dominiorum : ad hunc quippe finem ex­ realis naturarum, et æquivalens supposito­ poscit justitia personarum diversitatem : rum ; multo magis sufficit, ut prædicta unde petit esse ad alterum jure, et domi­ conditio observetur, et ne satisfactio no : hæc autem alietas non salvatur inter Christi exuat ex vi hujus conceptum vera· Christum ut Deum, et Christum ut homi­ justitiæ. nem : ergo prædicta distinctio insufficiens 219. Sed objicies Primo : nam data res­ ($«■ est ad salvandum hanc conditionem jusponsio est contra D. Thomam, qui ad ve­ titiae. Probatur minor. Christus ut homo est ram justitiam exposcit distinctionem realem creatura, est filius, etservus Dei : sed crea­ suppositorum. 2, 2, quæst. 58, art 2, tura, filius, et servus non habent alietaubi ait : Justitia proprie dicta requirit di­ tem injure et dominio a creatore, patre, versitatem suppositorum, ct ideo non est, et domino : quin potius sub ejus dominio, nisi unius hominis ad alium : sed secundum et jure constituuntur ; ergo, etc. similitudinem accipiuntur in uno, et eodem tenA4 primum respondetur D. Thomam ur homine diversa principia actionum quasi di­ ρκ· loqui secundum id, quod naturaliter, et versa agentia, sicut ratio irascibilis, et con­ tbjtf; communiter contingit : nam ubi est unitas cupiscibilis, et ideo metaphorice in uno, d ex parte suppositi, est etiam identitas ex eodem homine dicitur esse justitia. Ergo ex I pane naluræ, et juris : et ita non datur mente S. Docloris alia diversitas, quam locus justitiæ, quæ diversitatem extremo­ suppositorum, insufficiens est 'ad veram rum supponit, et suam æqualitatem inter justitiæ rationem. Secundo quia aliqua 5η··ζ ea constituit. Sed non negat S. Doctor, peccata commissa sunt contra Christum quod ubi adest diversitas eminenlialis, aut non solum ut subsistentem in natura di­ moralis suppositorum in eadem persona vina, sed etiam ut subsistentem in natura secundum diversas naturas, et jura; posset humana, ut liquet in peccato i; sum cruci­ esse justitia ejusdem ad se ipsum secundum figentium : sed respectu horum peccato­ diversas rationes consideratum, ut supra rum non fuit alter offensus, et alter satis­ explicuimus. Et quod ita senserit, liquet faciens adhuc alietate natur.e : ergo saltem exeo, quodprædictam diversitatem expos­ pro his peccatis satisfactio Christi non cit, ut salvet diversa principia actionum, et observavit conditionem justitiæ, quod sit respectum unius ad aliud, quæ profecto ex ad allerum. Tertio quia alietas, quam TeM ejus sententia salvantur cum diversitate requirit justitia, desideratur ad constituen­ naturarum, licet in eadem persona subsis­ dum æqualitatem ab eadem justitia exac­ tat. Nam hac ratione docet Christum fuisse tam ; et consequenter inter ea salvari debet servum Dei, quinimo fuisse sibi ipsi sub­ alietas, inter quæ constituitur æqualitas : jectum, ut expresse resolvit infra quæst. sed hæc constituitur inter valorem satis­ 21,art. 1 ad 2, ubi ait : Quamvis non pro­ factionis, et gravitatem offensæ : ergo inter prie dicatur, quod natura sit domina, vel hæc salvari debet alietas : atqui inter va­ lena; potest tamen proprie dici, quod quælorem, et gravitatem salvari non potest; libtl hypostasis, vel persona sil domina, vel cum tam valor infinitus satisfactionis, serta secundum hanc, vel illam naturam. quam infinita offensæ gravitas desumatur El secundum hoc nihil prohibet Christum ab eadem majestate divina : ergo diversitas a nobis assignata in.-ufliciens est, ut salvet dicere Patri subjectum, vel servum secundum conditionem justitiæ, quod sit ad alterum. humanam naturam. Et art. 2 in corpore Quarto eatenus cam identitate personæ Q«TH inquit: Esse dominum, et servum attribuitur salvamus diversitatem ad justitiam requi­ personx, vel hypostasi secundum aliquam sitam, quatenus illa persona ut Deus fuit i.alura.n. Cum ergo dicitur Christus esse offensus, et ut homo satisfecit : sed Chris­ dominus, vel servus sui ipsius, vel quod Ver­ tus ut homo non potuit satisfacere Deo ex bum Ilei esi dominus hominis Christi ; hoc justitia : ergo prædicta diversitas est insuf­ potest inlelligi dupliciter : Uno modo ul ficiens. Probatur minor : quia Christus ut inldligalur hoc esse dictum ratione alterius homo Salmant. Curs, theolog. tom. XIII. hyposlasis, vel persons, quasi alia sil per­ sona Verbi Hei dominantis, et alia hominis servientis : quod perlinet ad hxresim Neslorii. Et post pauca, quibus hunc sensum re­ fellit, addit : Alio modo potest inlelligi se­ cundum diversitatem naturarum in una persona, vel hypostasi. Et sic dicere possumus secundum unam earum, in qua cum Patre convenit, simul eum cum Patre præesse, et dominari : secundum vero alleram naturam, in qua nobiscum convenit, ipsum subesse, et servire. Et per hunc modum dicit August, lib. 1 de Trinit. cap. 7 ; Filium esse in sc ipso minorem. Cum ergo non major ad justitiam, quam ad servitutem requiratur alietas; plane fit, quod D. Tho. non ibi negaverit justitiam, ubi servitutem conce­ dit : et consequenter, quod in loco relato ex 2, 2, solum resolvat per se loquendo : nam ibi supposita non differunt, nec naturæ, nep.J^ra solent distingui. Ad secundum respondetur nihil conclu­ Satisfit dere contra nos, aut responsionem supra secundæ datam : nam Christus non subiit munus satisfaciendi personis omnibus, quæ per peccata offensæ sunt, sed soli Deo. Unde non satisfecit Joanni Baptistæ pro Herode, qui illum occidit injuste, et sic de aliis. Inter quos computandus est ipse Christus Dominus, secundum quod erat homo, et offensus patiebatur ab hominibus ipsum ut hominem offendentibus. Unde minime af­ firmamus, .quod ipse sibi ut homini satis­ fecerit ex justitia. Præsertim cum secun­ dum istam rationem consideratus nullam a se ipso ut satisfaciente alietatem importet. Cæterum sicut hæc objectio ex eo, quod Christus sibi ut homini nullo modo satisfe­ cerit, nequit convincere, quod sibi ut Deo non potuerit aliquo modo satisfacere : ita ex eo, quod ex justitia vera non satisfecerit sibi ut homini, probare non valet, quod ex vera justitia non satisfecerit sibi ut Deo. 220. Ad tertium respondet Godoi a num. Diluitor 3-i, relationem realem æqualitatis inter lenia» offensam, et satisfactionem non fundari in earum valore, et gravitate, quas censet non distingui, sed per eandem formam intrinsece moraliter constitui; sed fundari supra ipsam offensam, et satisfactionem, quæ inlinitæ denominantur, et realiter distinguntur. Hæc tamen responsio satis difficilis ap­ paret : quoniam prædicta æqualitatis rela­ tio habet pro ratione fundandi ea offensæ, et satisfactionis prædicata, secundum quæ adæquantur inter se : hujusmodi autem 11 £.*·<- i; li 16*2 DE INCARNATIONE. ædæquatio non salvatur secundum predi­ non repuguat, quod illud habeat saltem cate physica, vel moralia desumpta per circa aliqua opera : unde absoluto non re­ ordinem ad regulas morum ; cum in his pugnat, sed quandoque contingit, quod prædicatis satis differant, possintquo se adhuc in humanis inter servum, et domiexcedere : sed attenditur prædicta adæqua11 im intercedat justitia, ut recte tradit tio in ordine ad æstimationem prudentem Suarez supra sect. 5. ssm conferentem valorem satisfactionis cum Per quod etiam patet ad ultimam objec- ρ»μμ offensæ gravitate : ergo prædicta æqualita­ tionem : admittimus enim, quod ad justitis relatio habet pro ratione fundandi va­ tiarn requiratur distinctio inter jura, et lorem satisfactionis, et gravitatem offensæ dominia et deinde negamus minorem. Cu­ formaliter accepta. Cum ergo in sententia jus probatio non urget : nam quod ad ser­ predict! Auctoris offensa, et satisfactio vum pertinet, diluitur juxta proxime dicta. Christi non distinguantur ex parte formæ, Quod additur de filio etiam est falsum, ut unde habent gravitatem, et valorem ; sed patet in filio emancipato, qui habet bona per eandem formam divinæ majestatis con­ propria, in quibus potest cum patre exer­ stituantur; consequens est, quod relatio cere contractus justitiæ, ut tradit D. Thom. æqualitatis inter prædicta extrema non sit 5 Ethic, lect. 11. Idemque docent com­ realis, sed rationis : eo plane molo, quo muniter Juristæ de filio etiam non eman­ relatio æqualitatis inter divinas personas cipato, habente tamen bona castrensia, aut non est realis, sed rationis : quia habet quasi castrensia. Quod subjungitur de crea­ pro ratione fundanti Deitatem, quæ in tura, etiam convincitur falsi tatis : tenetur prædictis personis non multiplicatur rea- e ;im ex justitia Deo creatori pro offensis D.Thom. iRer, ut tradit D. Thom. ! p. q. 47. art. satisfacere : unde pœnitentia, quæ ad hoc 1 ad 4 et expendimus tract. 6, disp. 8, inclinat ponitur pars justitiæ, ut docet D. d.TIds. dub. 2. Thom. infra quæst. 85, art. 3, imperfecta Unde relicta hac responsione, facilius tamen, et potentialis : non quidem ex de­ respondetur ad objectionem concedendo to­ lectu distinctionis, aut debiti legalis; sed tum primum syllogismum, et negando mi­ quia nequit æquale reddere. Tenetur etiam norem secundi : quia licet valor satisfac­ al obedientiam, quæ est pars potentialis tionis Christi, et gravitas offensæ sumantur justitiæ, qua subditus reddit debitum su­ a majestate divina vel sicut a principio, periori, ut tradit idem S. Doct. 2, 2, q. vel sicut a forma extrinseca, per quam re­ 80, art. unie, ad 3. Idemque de religione, gulantur, et mensurantur : nihilominus qua creatura colit creatorem, dicendum est. per eam intrinsece non constituuntur; sed Sed ad duas istas ultimas objectiones ple­ per aliquid aliud, quod formaliter in recto nius constabit ex infra dicendis, ubi expli­ ab offensa, et satisfactione non distinguitur cabimus alias conditiones justitiæ. realiter, ut suis locis explicuimus, nempe a n. 45, agentes de offensa, eta num. 180, § III. agentes de Christi satisfactione. Cum ergo certum sit offensam, et satisfactionem rea- Diluitur aliud argumentum, et declaratur, liter distingui ; idem de earum valore, et qualiter satisfactio Christi non fundetur gravitate dicendum est : et consequenter, in gratia creditoris. quod possint fundare realem relationem æqualitatis. 221. Arguitur secundo : nam satisfactio îirpDissolvi- Ad quartam negamus minorem. Ad cu- fundata in creditoris 1 iberalitate, et gratia ΙΜ111Μ· quaria. îus probationem iterum neganda est mi­ nequit esse ex rigorosa justitia : sed hujusnor : quia cum servitute naturali, quam moli fuit satisfactio Christi : ergo non po­ Christus habuit erga Deum, ut suo loco tuit esse ex justitia rigorosa. Major cons­ explicabimus, uptime cohæret, quod habue­ tat : nam quod est ex gratia, nequit esse rit proprium, et dominium, ut infra dice­ ex justitia, et e contra : unde quantum mus : unde recto potuit erga Deum exer­ aliquid habet de gratia, tanto minus habet cere actum jusiit æ in satisfaciendo. Ratio de justitia : quo sensu ut demonstraret enim, quare in humanis non detur justitia Apostolus hominem non ex operibus jus­ communiter loquendo inter servum, et do­ tificari, dixit ad Rom. 11 : Si autem gratia, minum, est, quia servus nullum habet non ex operibus, alioquin gratia jam non est dominium : in quo sensu loquitur Aristo- gratia. Minor etiam facile ostenditur : nam tel. loco in objectione relato. Sed absolute tota vis satisfactionis Christi nitebatur unioni DISP. I unioni hypostatico» : indo enim capiebat inlinilum valorem, ut dub. præccd. statui­ mus : sed prædicta unio fuit insignis gra­ tia, ac liberalitas Dei, qui humanitatem nostram assumpsit in unionem persona­ lem Verbi : ergo satisfactio Christi nite­ batur in liberalitate, ct gratia Dei credi­ toris. Nec refert, si cum Suario ubi supra sect. Sum fr-pw- 6 respondeatur rigorem justitiæ non cohæSi. rere cum creditoris liberalitate, et graiia facta ex intentione satisfaciendi ; cohierere autom, si ex alio line liat : ut si Paulus Petro debenti sibi centum aureos totidem donet absolute, et absque intuitu, ul per il'os sibi satisfaciat, sed in alios usus, prout voluerit, expendat : poterit Petrus, hac gratia supposita; centum illos aureos Pau o restituere, et debitum ex vera justitia exlinguere. Nam contra hoc est : Deus non utcum­ que gratiam unionis fecit, sed ex inten­ tione. ut sibi satisfactio fieret pro mundi peccatis, juxta illud Symboli : Qui prop­ er nos homines, et propter nostram salutem |hoc est satisfactionem, et redemptionem) descendit de cœlis, et homo factus est : habuitque prædicta gratia tantam cum illo fine connexionem, quod eo cessante mi­ nime fieret, ut fuse contra Suarium, et alio expendemus disp. sequenti, dub. 1. Si ergo gratia a creditore facta ex inten­ tione, ut sibi satisfaciat, impedit rigorem justitiæ in satisfactione, ut Suarius conce­ dit; nequit hac via salvari, quod satisfac­ tio Christi fuerit ex justitiæ rigore. Nec satisfacit secundo, si cum Nazario MflnO r» r i ii· ιΰι contr. 2, pari. 4, respondeatur, quod licet debitor nequeat satisfacere ex rigore justi­ tiæ redlendo immediate, quod ex gratia creditoris accepit, recte tamen potest red­ dendo id, quod ex tali gratia lucratur. Ut si Paulus creditor donet Petro centum aureos, et iste cum illis, et sua industria alios centum lucretur, poterit illos Paulo reddere, et debito ex rigore justitiæ satis­ facere : sicut eodem pretio posset cum illo celebrare emptionem, et alios contrac­ tus justitiæ Licet ergo Christus non po­ tuerit ex rigore justitiæ satisfacere imme­ diate per ipsam unionem hypostaticam ex gratia Dei creditoris concessam; potuit tamen per operationes a prædicta graiia, et Christi liberalitate, atque industria pro­ cedentes. Ad quam responsionem accedit aliorum responsio, qui dicunt sati.·factio­ nem ex rigore justitiæ non posse fundari 1>ÜB. VII. in gratia concomitanti, secus in antecedenti, ut si Paulus anteredenter donet absoluto Petro centum aureos, quibus hic postea poterit emere a Paulo equum ex rigorosa justitia. Gratia autem unionis non fuit concomitans, sed antecedens ac­ tualem satisfactionem. Nam contra utramque responsionem est, quod ideo per unionem nequit immediate fieri satisfactio ex rigore justitiæ, quia prædicta unio est gratia cre litoris, sel etiam operationes Christi erunt imme­ diate ex creditoris gratia : tum quia habe­ bant valorem æqualem non aliunde, quam ex ipsa gratia unionis : tum quia non fiebant absque gratia Dei prævie, et si­ multanée ad illas immediate concurrentis : ergo Christus non potuit ex rigore justitiæ satisfacere per opera illa ; licet fuerint quasi fructus unionis, et suæ industriae. Per quod facile refellitur id, quod dicitur de gratia concomitante, vel antecedente : quia in Christi satisfactione utraque con­ currit : neque enim Dei creditoris gratia sistit in unione hypostatica, sed ad ope­ rationes ipsas se extendit, et ad ipsam usque satisfactionem actualem : cum nihil horum sine gratia fiat. Ergo hoc pacto vitari non valet, quod satisfactio creditoris fundetur in gratia. Nec satisfacit tertio, si cura Godoi ubi supra num. 45 respondeatur esse quidem contra satisfactionem ex rigore justitiæ, quod fundetur in gratia creditoris supplente valorem satisfactionis, et supra ipsius valorem eam acceptante : non autem, quod fundetur in gratia dante valorem æqualem : quia non quaelibet gratia tollit rigorem justitiæ ; sed il'.a solum, quæ ab extrinseco supplet defectum, et inæquale præmium acceptat, ac si esset æquale. Et ita accidit in satisfactione Christi : gratia enim Dei ad eam requisita , et pro illa concessa non consistit in eu, quod satis­ factionem de se inaequalem acceptaver.t tanquam æqualem supplendo ab extrin­ seco ejus defectum ; sed in eo, quod ipsam intrinsece, et infinite valorosam cons­ tituerit. Nam contra hoc est : quod in morali­ bus, qualia nunc versamus, pro eodem reputatur, quod creditor gratis conferat debitori, ut sibi solvat pretium, quod est de se æquale debito ; vel quod pretium de se insufficiens acceptet ut æquale : utrobique enim intervenit non rigorosa justitia, sed gratiosa formalis, aut palliata v. 1 l si £>· Il t ·,:5 »? i · F’ · \ I H 7 1Ï U·· Tertia respon­ sio ex Godoi. ‘a .Λ . '···■ ■ il I » i-ri ·. y > t Evertî* tur. I i s i. < < •I ·I < I ·* lis ■- 164 DE INCARNATIONE dabiti re'axatio. Et hac de causa, sicut ha’c gratiosa relaxatio adest, ubi Paulus a Petro debente centum accipit quinqua­ ginta, tanquam si centum essent, et alia remittit; sic etiam adest, ubi Paulus dat Petro quinquaginta, ut sibi ad æqualitalem solvat. Quid enim in moralibus refert, quod creditor gratis det satisfactioni valorem ; vel quod gratis suppleat defec­ tum valoris in satisfactione? Utrumque enim importat liberalem creditoris con­ donationem, qua explicite , vel implicite partem debiti remittit. Cum ergo satis­ factio Christi habeat ex gratia Dei cre­ ditoris valorem, quo fit sufficiens; nequit ex rigorosa justitia debitum extinguere : sicut ex prædicta justitia non extingueret, si non constitueretur a Deo æqualis, et tanquam æqualis acceptaretur. Nec vim hujus impugnationis diluit dispariias a prædicto Auctore assignata, quod scilicet quinquaginta data Petro sub conditione quod illa solvat, non transeunt in ejus dominium, et consequenter intervenit ibi palliata debiti remissio : quod aliter con­ tingit in operationibus Christi accipien­ tibus valorem ex gratia Dei : per hoc enim non impediuntur ut sint sub dominio Christi, vel quod serviant satisfactioni ex justitia. Noa, inquam, valet hoc discri­ men : quoniam quinquagin'.a data Pe ro, ut postea solvat, vere transeunt in ejus dominium : uude posset absolute (licet peccaret contra justitiam ortam ex pacto;, prædicta quinquaginta aliis donare, aut per ea celebrare alios contractus justitiæ. Et tamen quia dantur illi ut solvat; in eo­ rum solutione non intervenit rigorosa jus­ titia, sed potius creditoris gratia, ut hic Autor admittit. Ergo licet operationes Christi valorentur intrinsece, et consti­ tuantur sub ejus dominio; quia tamen habent valorem ex gratia Dei eo line data, ut satisfaciat, et solvat, sicut præ­ dictus Auctor probat contra Suarium su­ pra relatum : sequitur, quod satisfactio Christi ita fundetur in gratia, quod non sit ex rigorosa justitia. Vera 122. Unde omittendo prædictas respon­ resign· sio. siones, dicendum est gratiam creditoris impedientem in satisfactione rigorem justili® esse illam, quæ fit principali satisfa­ cienti ut quod; non vero, quæ iit alicui ipsius parti, sive principio quo, aut satis­ facientibus minus principalibus : rigor enim justitia? penes principalem satisfa­ cientem ut quod considerari debet, non jenes alios, pro quibus ille satisfacit Quamvis autem tam unio hypostatica· quam cætera dona ipsam subsequentia fuerint insignis gratia tam respectu huma­ nitatis, quam respectu nostri ; nihilominus non habuerunt rationem gratiæ respectu per­ sonæ Verbi, ad quam humanitas assumpta est. Et quia persona Christi fuit principalis satisfaciens ut quod, non vero humanitas, ut§præced. ostendimus : propterea Chris­ tus satisfecit non ex gratia creditoris sibi facta ; at jue ideo satisfecit ex rigore jus­ titiae. Quæ responsio communis est inter nostrae assertionis patronos; illamque ex­ pendunt Suarez sect. 6. Cabrer, disp. 9, sDrfL nam. 42. Godoi num. 49 et Joan, a S. c.'1·™· Thom. num. 20, ubi optime illam ampiius declarat in hunc fere modum : quod ST*» persona? Verbi data fuerit humanitas cum omnibus donis, et auxiliis pro nostra re­ demptione requisitis non erat favor ; aut grat a respectu ipsius personæ, sed ροt.us ipsius dignatio, et humilitas : tota autem gratia humanitati fiebat, quæ ad tantam dignitatem assumebatur. Lude Verbum assumpsit humanitatem quasi aratrum, aut ligonem ad laboran­ dum, quia in propria natura laborare non poterat, nec edere fructus satisfactorios, et meritorios : assumendo autem humani­ tatem dedit valorem hujus operationibus, sicut assumens ligonem dat ipsi motum ad operandum. Quocirca sicut si in ligone daretur capacitas ad recipiendum aliquid gratis, magna ei gratia fieret | er hoc, quoi assumeretur, et moveretur; homo autem eo laborans non gratis consequere­ tur præmium, sed ex labore, et justitia: sic humanitati magna gratia facta est per hoc, quod assumpta, et mota fuerit a Verbo; sed ipsum Verbum in humanitate laborans non gratiam accepit, nec ex gratia edidit fructus, sed ex propria dignitate, et labore, quibus proinde satisfacere potuit secundum rigorem justitiæ. g 223. Sed oppones ex Vazquez : nam otycChristas satisfecit ut homo : sed Christus no. ut homo est capax gratiæ : ergo hac res­ ponsione non vitatur, quod principali satisfacienti fuerit facta gratia, et quod ip ‘ sius satisfactio in gratia fundetur. Major est ceita ; nam Christus ut Deus non sa­ tisfecit, quippe secundum hanc rationem non est capax debiti, aut subjectionis : ergo satisfecit ut homo. Minor etiam con­ stat : quia omnis creatura, in quantum talis, est capax gratiæ : sed Christus est creatura, DISP. I DUB. D.Tus Cuiraits. creatura, ul resolvit D. Thom. infra quæst. 16, art. 10 ; ergo Christus ut homo est ca­ pax graiiie. Et confirmatur praeoccupando respon­ sionem : quia ly Christus ut homo, vel in quantum homo non denotat suppositum in natura, sed solam naturam : hæc autem est capa.x gratiæ, ut do se liquet : ergo Pt Christus in quantum homo. Probatur major : nam quando concretum ponitur a parte prædicati, stat determinate pro forma, vel natura, non pro supposito, ut liquet in hac propositione, Christus in quantum est homo, est creatura, ubi ly homo stat determinate pro sola humani­ tate, non pro supposito : alias falsa esset, el contra D. Thomam loco citato. Respondetur ad objectionem, quod Christus satisfecit non ut solus homo, nec ut solus Deus ; sed ut homo Deus, sive persona in natura divina, et in natura humana subsistens : utrumque enim requi­ rebatur ad offerendum infinitam satisfact:onem. In hac quippe concurrit et sub­ stantia operationis, quæ ab humanitate, aliisque principiis proximis desumitur ; et valor infinitus moralis per ordinem ad prudentem æstimationem, qui desumitur a persona divina, ut dub. præced. explicui­ mus. Christus ergo satisfecit ut homo in ordine ad operationes secundum substan­ tiam, ly ut homo re luplicante principium quo operationis satisfactoriæ secundum substantiam acceptæ. Et satisfecit ut Deus in ordine ad infinitum operationis valo­ rem, ly ul Deus reduplicante principium proprium talis valoris, quod non est humani­ tas, sed Deitas inventa in persona satisfa­ ciente. Quia ergo humanitas est capax, ut illi fiat gratia, secus autem divinitas : proplerea personæ ut infinite satisfacienti nulla facta est gratia vel concomitans, vel antecedens ; sed ipsa, in lependenter a gra’ia sibi ut valoranti facta, dignificavit operationes creatas infinite, et per eas sa­ tisfecit. Unde liquet majorem objectionis, si perly ul homo solum reduplicet vel hu­ manitatem, vel personam rationeillius, esse falsam : nam Christus satisfecit infinite ut Deus homo. Deitate concurrente ad infini­ tum valorem. Nec majoris probatio plus evincit: nam licet Christus non satisfecerit ulsolus Deus ; cum sic acceptus sit incapax debiti, et subjectionis; satisfecit tamen ut Deus horno, humanitate concurrente per se physce ad operationes secundum substan­ tiam et Deitate concurrente per se mo- 165 raliter ad infinitum operationum valorem. Per quod satis liquet ad confirmationem : Confir­ matio nam cum negemus Vazquio.quod Christus dissolvi satisfecerit infinite ut solus homo, vel in tur. quantum solus homo; inutiliter facit vim in significato hujus concreti, nec illi oc­ currero oportet. Sed tamen addimus ipsum vehementer decipi in usu preedittœ doctrinæ : nam licet concretum positum a pane præd.cali supponat pro natura, seu forma; non tamen pro forma solitarie, et abstractive sumpta : alias sensus hujus propositionis : Petrus est albus, es-et, Petrus est albedo, quod est falsum, et ridiculum: sed stat pro supposito ratione naturæ, vel formae, vel pro ipsa forma concretive ad suppositum, ut si dicamus, quod Petrus ut albus disgregal, sensus est suppositum illud disgregare ratione albedinis. Unde D. D.Ttom. Thom. infra q. 24, art. 2, inquit : Hoc di­ cimus convenire alicui secundum quod homo, quod ei convenit secundum humanam natu­ ram. Et hac ratione immediate concedit, quod Christus ut homo fuerit praedestina­ tus. Et ideo, inquit, dicendum, quod Chris­ tus secundum quod homo, est prædeslinatus esse filius Dei. Ubi evidens est in senten­ tia S. Doctoris, quod ly secundum quod homo non denotat solum humanitatem in abstracto : alias hæc esset vera, Humani­ tas Christi est praedestinata : quam tameu negat, et refellit art. præced. his verbis : Sed secundum hoc, locutio Apostoli est im­ propria propter duo. Primo quidem ratione communi : non enim dicimus naturam ali­ cujus praedestinari, sed ipsum suppositum : quia praedestinari est dirigi in salutem, quod quidem est suppositi agentis propter beatitudinis finem. Secundo ratione speciali : quia esse filium Dei non convenit humanae nalura: : est enim hæc falsa, Humana natura rst filius Dei : nisi quis velit sic exponere extorta expositione, etc. Qualis familiaris est Vazquio in usu conc elorum, formas vazquii pro suppositis usurpanti, et quæ supposi- deceptio, sitorum sunt, solis naturis attribuenti, ut jam supra diximus n. 2, 7. 22Ubi obiter elucet discrimen inter Nota. sensus harum propositionum, Christus ut homo prædeslinatus est esse filius Dei, el Chris­ tus ut homo satisfecit: nam in prima signi­ ficatur humanitas ut ratio formalis, sive subjectum quo respectu gratiæ prædestinationis : quia persona Christi habet ab hu­ manitate, vel ratione humanitatis capaci­ tatem, ut prædcstiuetur : unde gratia praedestinationis prædicatur de tali subjecto .t! ■Γ 166 Hcpl.'ca. Diluito·. DE INCARNATIONE. ut tali sive quatenus homo est. Idemque proportionabi.iter dici potest de Christo ut satisfaciente considerando satisfactionem secundum substantiam operationis : quia humanitas est ratio formalis, et princi­ pium quo operationis sic sumplæ, insimul, et debiti, ac solutionis et subjectionis, quæ in satisfaciendo interveniunt : quocirca satisfacere prædicatur de Christo, quatenus homo est. nimirum ratione humanitatis. Cæterum si loquamur de eo, quod præcipuum est in satisfactione, nempe de infi­ nito ejus valore. aliter est dicendum : quia respectu hujus valons humanitas nou est ratio formalis, vel principium quo; cum solum ex se ponat substractum illius. Sed tale predicatum convenit personæ Christi satisfacienti ratione Deitatis, et quatenus Deus. Et quia secundum hanc rationem est incapax, ut sibi gratia fiat; propterea independenter a gratia sibi facta satisfecit infinite, et consequenter ex rigorosa jus­ titia. Dices impossibile esse, quod eadem persona secundum eandem rationem sit creditor, et satisfaciens, ut constat ex dic­ tis § precedent! : sed persona Verbi secun­ dum Deitatem fuit creditor, cui satisfactio debebatur, ut ibidem ostendimus : ergo secundum Deitatem non fuit satisfaciens, aut satisfactionem valorans : et conse­ quenter non recte vitamus hac via, quod Christo ut satisfacienti non fuerit facta gratia. Respondetur, quod licet idem nequeat esse creditor, et satisfaciens secundum eandem rationem, et eodem modo, accep­ tam ; bene tamen potest esse secundum eandem, aliter modificatam, aut diverso modo consideratam. Et ita contingit iu pnesenti : nam persona Christi constitui­ tur creditor per Deitatem, ut est tribus divinis personis communis : sed consti­ tuitur satisfaciens infinite, aut valorans infinite satisfactionem per eandem Deita­ tem, ut sibi approprialam, et humanitati applicatam mediante hypostasi Verbi. Et in hoc sensu debent distingui, et præmissa et consequens objectionis : et nihil concluditur contra solutionem supra tra­ ditam. Potestque hæc doctrina declarari, ac fulciri exemplo ipsius Deitatis, sive nature divinæ : nam ut determinata per paterni­ tatem sicut per complementum, aut condi­ tionem est principium quo formale gene­ rationis; et ut connotans filiationem est terminus formalis quo ejusdem generatio­ nis; quin detur iu hoc aliqua repugnan­ tia, licet repugnare videatur, quod prin­ cipium, et terminus actionis constituantur per eandem formalem rationem : quia non accipitur eadem ratio formalis, et eodem modo, sed diverso, ut fusius explicuimus tract. 6, disp. I, dub. 3. Idem ergo proportionabiliter dicendum est in present!, Unde non infertur, quod persona Christi secundum eandem rationem Deitatis sit satisfaciens, ct debitor : nam licet qui sa­ tisfacit, ipse debeat; tamen non oportet, quod ab eadem ratione habeat obligatio­ nem satisfaciendi, et valorem, ut satisfa­ ciat. Est itaque Christus debitor per huma­ nitatem sicut per rationem formalem : est vero valorans satisfactionem infinito per Deitatem tanquam per formalem rationem, sive principium quo, ut jam supra dixi­ mus, et ex dicendis matris constabit. i IV. Occurritur alteri argumento, et exponitur, quomodo satisfactio Christi fuerit ex alias indebitis. 225. Arguitur tertio : quoniam satis- a irjsfactio, quæ fit per bona ex aliis titulis debita, nequit esse ex rigore justitiæ : sed Christus satisfecit per bona Deo creditori debita ex aliis titulis : ergo non satisfecit ex rigore justitiæ. Minorem, quam negat Vazquez, docet expresse D. Anselm, in D Aa· lib. Cur Deus homo, cap. 20, quinimo et selo. Angelic. Doct. in 4, dist. 15, quæst. 1, D Tech. art. 2 ad 3, et facile evincit ipsa experien­ tia, et communis hominum apprehensio : si enim Petrus debeat Paulo centum, quæ ab ipso mutuo acceperat, et rursum debeat centum, quæ clam ab ipso abstulerat, non poterit reddendo ista centum, debitum ex contractu ortum extinguere secundum ri­ gorem justitiæ : quia ilia centum debentur ex alio titulo injustæ acceptionis. Minor autem est certa : quia opera, quæ Christus pro nostra satisfactione obtulit Deo credi­ tori, debebantur ipsi pluribus aliis titulis, nempe ex debito gratitudinis, religionis, obedientiæ, etc. juxta illud Joan. 1 i : Sicut jWn.li mandatum accepi a Patre, sic facio. Huic argumento respondet Cipullus ubi Respoafio vi supra num. 15, quod licet per ea, quæ Cipull). debentur proxime ex aliis titulis, nequeat satisfieri ex rigore justitiæ; secus tamen si solum debeantur remote : quia tunc adest carentia obligationis proximæ. Sicut si DISP. I, DUB. VH. si dominus absolvat servum ab obligatione hodierni laboris, poterit servus cum do­ mino contractum inire, circa talem labo­ rem, et aliquid ex vera justitia lucrari. Licet autem Deus potuerit ex aliis titulis exigere opera, per qme Christus satisfecit; nihilominus illa non exigit de facto : quo­ circa Christus ex rigore, justitia· satisfecit prædictis operibus tanquam non debitis alio titulo. l| î ft Suarez ubi supra sect. G, § Terlia con~ $ΛΤΦ» ditio, respondet, quod e.x debitis alio titulo justitiæ nequit secundum rigorem justitia» satisfieri; secus ex debitis titulo aliarum virtutum. Unde, quia Christus non debebat sua opera ex alio justitiæ titulo, potuit per ea secundum rigorem justitiæ satisfacere. λΰα Nazarius loco citato § Ad cujus evidenItari» ' liam, respondet opera Christi habuisse plures quasi infinitates satisfactionis, re­ demptionis, gratiarum actionis : unde licet fuerint debita ex pluribus titulis, omnibus potuerunt exacte concurrere, atque satis­ facere ex justitiæ rigore pro debito nostra­ rum offensarum. Alia « Tandem Godoi n. 66 respondet majo­ ΰ^ΙΙ. rem argumenti solum verificari quando plures tituli, sive obligationes cadunt su­ pra diversam materiam ; secus vero si su­ pra eandem : tunc enim per unum actum potest debitor omnibus satisfacere, ut pa­ let in eo, qui debens loco sa ro centum aureos ex aliquo contractu, vovet Deo se illos soluturum : tunc enim adest titulus justitiæ, et titulus religionis : et tamen quia hi tituli cadunt super eandem mate­ riam, satisfacit homo utrique debito sol­ vendo precise centum aureos, sive unica solutione centum aureorum. Quamvis au­ tem Christus debuerit Deo suas operatio­ nes ex pluribus titulis, omnes tamen ca­ debant supra eandem materiam, nimirum supra ipsas operationes : quocirca Christus eas eliciendo, et aliis titulis occurrebat, et satisfaciebat etiam pro nobis ex rigore jus­ titiæ. Sed prima responsio supponit falsum, scilicet opera Christi fuisse debita ex aliis titulis solum remote : certum quippe est debita fuisse proxime ex præcepto, ut plane convincit testimonium in argumento propositum, et illud Apost. ad Philipp. 2 : Factus obediens usque ad morlem. Si enim Christus non supponeret præceptum, atque debitum ex illo ortum, non posset obedientiam exercere, nec mortem subire ex illius motivo. 167 Secunda responsio supponit etiam fal- Rejrsum, dum generaliter tradit, quod per otriumur falsa? opera debita ex aliis titulis, quam justitiæ, aat potest satisfieri secundum justitiæ rigo­ ciinsofiien tes. rem : oppositum enim liquet in eo, qui debens loco sacro centum aureos ex aliquo contractu, vovet Deo se centum aureos eidem loco daturum : hic enim solvens pra-cise centum utrique debito non satis­ facit; sed si extinguat debitum voti, sive religionis; adhuc tamen manet obnoxius debito justitiæ, et e contra. Tértia etiam deficit : quia licet opera Christi habuerint plurcs infinitates, omnes tamen fuerunt debit» ex aliis titulis, ut puta ex gratitudine, aut obedientia : quippe Deus præcipiens aliquod opus potest præcipere illud ada quate, et secundum omnes rationes, quæ in eo sunt. Quocirca sicut si opus non haberet nisi unam solam infini­ tatem, et secundum hanc præciperetur, aut haberetur ex alio titulo; non posset Christus juxta hanc responsionem satisfa­ cere per illud opus ex rigore justitiæ : sic etiam licet prædictum opus habeat plures infinitates, si tamen secundum omnes illas debetur ex aliis titulis, non poterit debito recompensandi pro nostris offensis satis­ facere ex rigorosa justitia. Quarta denique petit principium, dum respondet omnes illas obligationes cadere, super eandem materiam; cum tamen ar­ gumentum in eo faciat vim, quod materia debita ex aliis titulis, nequeat esse materia ad satisfaciendum secundum rigorem jus­ titiæ. Cui intentioni profecto favet D. Th. D.Thom in 4, dist. 15, q. 1, art. 2 ad 3, ubi re­ solvit purum hominem non posse satisfa­ cere Deo pro peccatis secundum æquivalentiam, aut æqualitatem, atque ideo ex rigore justitiæ, quia cuncta, quæ homo facere potest debentur Deo titulo creatio­ nis, et conservationis : et consequenter supponit S. Doctor, quod praedicta debita non cadunt super eandem materiam. Cum ergo opera Christi fuerint Deo debita ti­ tulo creationis, et aliis pluribus titulis; sequitur, quod non potuerint esse materia ad satisfaciendum pro offensa, et ex rigo­ rosa justitia. Et licet prædictus Auctor addat hanc D. Th. doctrinam verificari, quando opus ex defectu valoris non habet adæquationem cum utroque titulo, vel obligatione; secus vero si fuerit valoris simpliciter infiniti, ac subinde adaequari po-sit cum uno, et altero titulo, ut in sa­ tisfactione Christi contingit : nihilominus 168 DE INCARNATIONE hac responsione felabitur in responsionem Nazarii, quam ipse impugnaverat num. 65. Unde refellitur eadem impugnatione : nam licet opus Christi fuerit valoris sim­ pliciter infiniti, potuit tamen imperari adæquato, et secundum totum, quod ha­ bet : et consequenter adæqnale acceptum potuit esse debitum ex alio titulo (quinirno sic sumptum fuisse de facto debitum titulo gratiludinis probari potest ex dictis n. 200) : ergo nihil remaneret in prædieto opere, quod esset alias non debitum : ergo nihil haberet, per quod posset altori novo titulo satisfacere ex rigore justitiæ. Melior 226. Ad argumentum itaque respondetur argumeali alia solutione faciliori, et omnino conse­ solutio. quenti ad doctrinam § præced. traditam n. 222, quod sicut gratia creditoris impe­ diens rigorem justitiæ in satisfactione debet fieri principali satisfacienti quod, non vero humanitati, aut aliis satis­ facientibus minus principalibus : sic etiam debitum ex alio titulo impediens justitiæ rigorem debet cadere -supra principalem satisfacientem quod, non supra humanita­ tem, aut alios satisfacientes minus princi­ pales. Sicut autem principale satisfaciens quod, nempe persona divina in humanitate subsistens est incapax, ut illi fiat gratia : sic etiam incapax est, ut aliquid debeat vel ex justitia, vel ex aliis titulis. Licet enim Christus ut homo, sive ratione huma­ nitatis subierit debitum actionis gratiarum pro beneficiis ipsi coi latis, et debitum satisfaciendi pro nobis aliaque debita : ista enim, cum subjectionem, et inferioritatem importent, conveniunt Christo ex hac parto : nihilominus fuit principale satisfaciens quod, sive valorans opera satisfactoria infinite, non ut homo, xel ratione humanitatis ; sed ut Dpus, et ra­ tione Deitatis : hinc enim opera satisfac­ toria habuerunt esse infinite aestimabilia. Cum ergo Christus ut Deus, sive ratione Deitatis nullum habuerit debitum ope­ randi in humanitate, aut valorandi infi­ nite hujus operationes : hinc est, quod obtulerit pro nobis satisfactionem ex nullo alio titulo debitam a principali satisfaciente : et consequenter, quod ex vi hujus satisfecerit secundum rigorem jus­ titiæ. Sicut ex eisdem principiis ostendi­ mus £ præced. quod Christus satisfecerit per satisfactionem non fundatam in crediFerraia. toris gratia facta principali satisfacienti. I Illi* 11 Et sic frequentius FfM · Y^respondent huicv arculitis. mento Ihomislæ, Perrara, Soto, \incen- tins, et alii, quos refert, ot sequitur Godoi in secunda resp. num. 7 3. Ragusa disp. 26, §2. Parr.t disp. I,q. G, art 4, cum Pim. aliis. Nec hic occurrit nova aliqua difficul­ tas, eui salis non liât ex dictis §. præced. Sed oportet occurrere probationi, qua n>rjitv argumentum utebatur, i.. . a . et videtur suadere .» BNBlL tam debitum satisfaciendi, quam alias obligationes respexisse principaliter sup­ positum Christi : hanc enim vim habent illa verba, sicut mandatum accepi a l'a­ ire, sic facio. Quod amplius declarari, et urgeri potest : nam illius est debere, cujus est debitum solvere : sed persona Christi fuit principaliter satisfaciens : ergo fuit principaliter debens. Præsertim quia cum debitum denotet personam, el actiones, at­ que passiones sint suppositorum ; debitum non debet respicere principaliter humani­ tatem, sed suppositum. Hæc tamen facile explicantur : concedi­ mus enim personam Christi fuisse, cui impositura est mandatum a Patre, et quæ fuit debens ut quod : sed hæc munia non subiit ratione Deitatis, sed ratione huma­ nitatis sicut principii formalis quo ad prædictos effectus : inde enim habuit Chris­ tus capacitatem, ut subjiceretur præcepto, et debito tam ex justitia, quam ex aliis titulis : quæ in natura divina præcise sub­ sistens habere non posset. Unde obedivit ut homo, debuit ut homo, et satisfecit ut homo, ly ut homo denotante personam ra­ tione humanitatis, sicut rationis formalis ad habendum ea prædicata. Sed tamen ut homo non satisfecit infinite ly ut homo denotante humanitatem tanquam rationem formalem valorandi infinite operationem : hoc enim non habuit Christus ab humani­ tate, sed a Deitate, constituente ejus per­ sonam infinite dignam, et refundente ad personæ opera in humanitate elicita valo­ rem moraliter infinitum. Et secundum hujusmodi valorem Christus prndpaliter, sive æqualiter satisfecit. Unde non nega­ mus, quod eadem persona, quæ fuit satis­ faciens, fuerit debens : sed dicimus, quæ hæc habuit secundum diversas naturas, et quod in quantum satisfaciens infinite non habuerit ullum debitum : et consequenter quod satisfactio ab ipso oblata non fuerit debita ex aliis titulis a principali satisfactore. Quæ satis liquet ex dictis § I, ubi fusius explicuimus hanc distinctionem, licet creditori, et debituri applicatam. DISP. I, DUB. vir. 4 69 humanitate sicut a principio quo, sunt ali­ quid creatum, et dependens a Deo sicut ab Dissolvitur aliud argumentum, ct ostenditur, uni crsali causa : qua ratione omnia alia qualiter satisfactio Christi fuerit ex pro­ entia creata constituuntur sub Dei domi­ priis, seu non cxislcnlibus sub creditoris nio. Secunda ve.ro pars etiam liquet : nam dominio. operationes Christi non respiciunt ejus personam, nisi mediante voluntate : per lun· 227. Arguitur quanto : nam ut satis­ hanc enim exercet sicut libertatem ita et factio observet rigorem justitiæ,►debet fieri dominium supra suas operationes : constat ex bonis propriis ipsius satisfacientis, seu autem quod tam voluntas, quam domi­ non oxistentibus sub dominio creditoris: nium in ea fundatum subduntur Dei do­ sed satisfactio Christi non fuit hujusmodi : minio non minus, quam omnia alia entia, ergo non observavit justitiæ rigorem. Major et prædicata creata. Nihil ergo apparet in ostenditur: quia ad rigorem justitiæ requi­ operationibus Christi, quod sub Dei domi­ ritur, quod per eam constituatur æquali­ nio non fuerit. Si autem omne erat sub tas : hæc autem constitui non potest dominio Dei, quid Deo datum, vel obla­ reddendo, quod non est proprium satisfa­ tum est, quod potuerit tollere inæqualita­ cientis, sed pertinet ad dominium credito­ tem per peccatum illatam, et æqualitatem ris : ut si Petro pro equo dem pecuniam aliquam constituere? ipsius Petri, nullam constituam æqualilaHuic argumento adhiberi solent plures lem; cum talis pecunia ipsius Petri sit : responsiones, quæ tamen licet diversimode ergo ad rigorem justitiæ requiritur, quod explicentur, reducuntur ad duos principa­ satisfactio fiat ex propriis satisfacientis les modos dicendi. Et primus situs est in tonis, quæ sub creditoris dominio non eo, quod licet ad satisfactionem, sive res­ sint. Minor etiam suadetur : nam Christus titutionem in re pecuniaria, opus sit, quod satisfecit per operationes creatas : sed istæ materia satisfactionis sit positive, et pri­ continebantur sub dominio Dei titulo vative sub dominio satisfacientis, et extra creationis, sicut et quælibet alia entia dominium creditoris : id tamen non requi­ ritur in restitutione honoris, sive satisfac­ creata : ergo satisfactio Christi non fuit ex bonis propriis ipsius Christi, quæ non tione pro offensa : sed pro isto effectu existèrent sub dominio Dei. sufficit, quod materia, per quam satisfac­ •;’!·· Declaratur hoc amplius : quia per illud, tio fit, sit positive sub dominio satisfacien­ *’■’ quod continetur sub dominio personæ intis, licet positive etiam pertineat ad domi­ I juriatæ, nequit juste recomppnsari damnium creditoris. Et ratio disparitatis est : : num injuriæ; siquidem nihil exhibetur quia omnis satisfactio, sive restitutio ordi­ personæ offensæ. quod ejus non sit : et natur ad reddendum creditori, quod ipsi ! consequenter relinquitur inæqualitas in debetur, sive ad constituendum illud in ‘ eodem statu, quem ante satisfactionem possessione ejus, quod debitum ipsi est. ' habebat : sed id, per quod Christus reRestitutio autem rei pecuniariae, et simi­ compensavit pro offensa Deo irrogata, lium facta per ea, quæ positive sunt sub creditoris dominio, nihil ei reddit, quod continebatur sub Dei dominio : erat enim aliqua operatio creata , quæ sicut nec ejus prius non sit, nec ipsum constituit in causalitatem, ita nec Dei dominium sub­ possessione alicujus, quod antea ejus non terfugere poterat : ergo satisfactio Christi fuerit : atque ideo relinquit omnia in non observavit rigorem justitiæ. statu, quem prius habuerunt, et conse­ Explicatur ulterius præ< ludendo tacitam quenter nullam constituit æqualitatem, responsionem : quia operationes Christi, quæ est de ratione justitiæ. Cæterum res­ quibus satisfecit, non possunt dici propriæ titutio honoris, vel satisfactio pro offensa ipsius, et non existentes sub dominio ad id præcipue ordinatur, ut offensus re­ Dei, quatenus procedunt ab humanitate cuperet honorem prius amissum : quem sicut a principio quo; nec quatenus respiprofecto consequitur, quando offendens Bf dunt personam Verbi ut principium ipsi subjicitur, iliumque ex vi hujus, vel rflod : ergo su b nulla ratione; et conse­ superiorem, vel æstimatione dignum re­ quenter nequeunt deservire ad exactam cognoscit : nam hoc pacto fît æqualitas, satisfactionem secundum rigorem justitiæ. restituiturque offensus ad illum honorem, Prima antecedentis pars constat : quia vel statum, quem prius habuerat. Ad’huprædictæ operationes, ut procedentes ab jusmodi vero effectum impei linens est, Prior lesponsio. Ύ:;·? h ■I <· I » I i u 170 I U· g F f' I I & ? I I B Ο I g I » B h DE INCAB NATIONE. I quod actiones, quibus satisfaciens recomconditionem vorificari debere non solum pensat, sint, vel non sint sub dominio crein restitutione rei pecuniariæ, sed etiam ditoris; sed sufficit, et requiritur, quod in satisfactione pro injuria, et honoris repositive sint sub dominio satisfacientis, et paratione : utrobique enim censent et res\ abeo libere fiant : quia sive alias sint, titutionem et satisfactionem faciendam sive non sint sub creditoris dominio, saesse (si rigor justitiæ observandus sit), per tisfaciens eas eliciens eodem modo honorat bona, quæ sint satisfacientis privative, offensum, et inæqualitatem injuria factam et non constituta simul sub dominio cre­ rescindit, reducens omnia ad æqualitatem, ditoris. Indo tamen non infertur, quod quam debent habere. Unde videmus, quod Christi satisfactio non observaverit justitiæ licet omnia filii sub dominio patris sint ; rigorem : quia licet operationes, quibus nemo tamen negabit, quod filius possit Christus Deo satisfecit, fuerint absolute, absolute satisfacere patri pro offensa prius et secundum substantiam sub Dei domi­ irrogata, se illi submittendo, aut vitam nio; nihilominus eædem operationes ut in­ ponendo pro ipso. Quæ doctrina facile ap­ finite valorosæ, et procedentes a persona plicatur præsenti materiæ, et difficultates divina, ita ad Christum pertinebant, quod objectas solvit. Nam satisfactio, quam secundum prædictam rationem non perti­ Christus offerre debuit, et obtulit, non nuerint ad Dei dominium. Cumque secan­ pertinet ad rem pecuniariam, sed ad ma- dum prædictam rationem consideratio po­ teriam honoris Dei, qui offensis hominum tissimum satisfactioni deservierint, eo quod hesus fuerat. Rursus licet Deus habuerit inde habuerunt æqualitatem, et superabun­ dominium universale operationum Christi ; dantiam ad compensandum pro injuria Deo ipse tamen Christus habuit particulare, et irrogata : plane sequitur Christum opera­ positivum dominium earumdem orcratiotiones sic acceptas offerentem satisfecisse num; siquidem eas libere elicuit, et in secundum rigorem justitiæ : obtulit enim finem satisfaciendi direxit : quod poterat rem privative propriam, et sub generali absolute non facere. Porro ita se gerendo, Dei dominio non constitutam. Unde facile seque humiliando, et pro nobis pretium occurritur argumento negando minorem : suonim operum offerendo, honorem Deo a cujus probatio solum evincit operationes nobis injuriato restituit, et inæqualitatem. Christi, ut sunt aliquid creatum, constitui sive injustitiam ex peccatis inductam ad sub dominio Dei, secus vero ut terminan­ debitam æqualitatem reduxit; quinimo tur ad Verbum, vel quatenus afferunt Ver­ plus longe præstitit, quam pro tali satis­ bum ut sui principium. Et eodem modo factione debitum fuerat, ut constat ex dic­ diluitur primum difficultatis augmentum. tis dub. præced. et in præsenti supponitur. Ad secundum negatur antecedens quoad Unde cum argumentum, et augmenta dif­ utramque partem. Et ad prioris impugna­ ficultatum ipsi adjuncta id tantum evin­ tionem respondetur humanitatem absolute cant, quod omnia opera Christi fuerint sub sumptam esse sub dominio Dei ; secus ut Dei dominio : id vero non præjudicet ri­ terminatam ad \'erbum, vel secundum gori justitiæ observandæ in restitutione subsistentiam, qua terminatur : sic enim ipsum Verbum importat sub nullips dohonoris, sive satisfactione pro injuriis; minime concludunt contra nostram, et 1 minio constitutum. Per quod liquet ad communem assertionem, nec opus est ea ; impugnationem secundæ partis : nam licet N. Cor- singilatim diluere. Sic respondent N. Cor- operationes non respiciant suppositum, nisi mediante humanitate; nihilominus ut Suarez nei° Præsent· Suarez sect. cit. vers. Lorca.' Vera igilur. Lorca disp. 8. Cipullus ubi infinite valorosæ non respiciunt humani­ CGodo?#* suPra § 7 et aBi, quibus subscribit Godoi tatem secundum se consideratam, sed ut § 5, num. 89, dicens hanc esse veriorem, infinite dignam ratione Verbi : secundum et frequentiorein responsionem : addit ta­ quam rationem subterfugit Dei causalitamen tam ibidem, quam num. 98, satisfac­ tem, et universale dominium. Sic respon- A$J#rje tionem Christi fuisse aliquomodo privative dent iVsturic. ubi supra pag. 389. Alvarez aiwi ipsius, quo non erat, sub dominio Dei. art. 2, disp. i in resp. ad 2. Arauxo dub. .ArKH • Unde videtur vel præcedentem responsio4, num. 38. Joann, a S. Thom. disp. 2, Alia nem (quæ ab isto addito non dependet), num. 3G. Perez disp. 4, sect. 4, num. 7. ejusiem deserere, vel illam confundere cum alia Alberlinus 18 corollar. quæst. 18, dub. ' solutione, quam jam subjicimus. 3. num. 41. Ragusa disp. 25, sect. 4. Wadingus disp. 2, dub. 4, § 2, ct alii, qui hanc t · t. Uk' DISP. I, DUB. VII. * hanc doctrinam attribuunt Capreolo in dist. 15, q. 1, art. 3. Ulraque responsio est satis probabilis : sed præfonmus secundam. Ium quia prior solutio non tum curat salvare præmissam conditionem in satisfactione Christi, quam negare, quod talis conditio sit ne­ cessaria in satisfactione pro injuria : unde recurrit ad difficultatem extraneam, quæ in præsenti magis omitti debet. Posterior voro responsio necessitatem praedictae con­ ditionis concedit, aut supponit; et nihilo­ minus adhuc salvat, quod satisfactio Christi etiam ex hac parte non deficit a toto rigoro justitiæ : idquo magis cedit in ipsius commendationem, et dignitatem. Tum etiam quia salis difficile apparet, qualiter possit creditori pro injuria satis­ fieri in rigore justitiæ per ea, quæ sub ejus dominio sunt, licet sint etiam sub dominio satisfacientis : quamvis enim in satisfactione pro injuria opus non sit in dominium creditoris transferre aliquam rem, vel actionem, necessarium tamen est, quod recompensatio fiat per illum ho­ norem, aut subjectionem, ultra quæ nequeat creditor amplius in satisfactio­ nem exigere : si enim ultra exigere valet, eo ipso convincitur, quod illi satisfactum non fuerit in justitiæ rigore : nam si iste adfuisset, non relinqueret locum ad juste eligendum ulteriorem satisfactionem, ut ex terminis constare videtur. Ubi autem satisfactio fit per bona existentia sub cre­ ditoris dominio, potest hic juste majus quid exigere : nam illa bona sunt propria ipsius independenter ab injuria quam pas­ sus est, possidenturque ab illo indepen­ denter a debito pro illa satisfaciendi. At certum est, quod injuriato, sive læso debetur major honor, quam si læsus, et injuriatus non fuisset; siquidem debetur honor non solum absolute, sed etiam pro injuria, quam passus est : Ergo dum ei non plus honoris exhibetur, quam sit illo, qui stat sub ejus dominio ; potest ulterio­ rem satisfactionem exigere. Quod signum tsl non perfecte ipsi satisfieri dando, aut oJerendo ea, quæ sub ejus dominio alias constituta sunt. Tum denique (quod motivum nobis præcipuum est!, quia posterior responsio pro­ cedit omnino consequenter ad responsio­ nes datas n. 222 et 226 pro aliis condilonibus, quas in satisfactione requirit exacta justitia, videlicet, quod non funde­ tur in gratia creditoris et quod non sit aliunde ipsi debita ex alio titulo. Nam si hæ conditiones salvantur ex hoc, quod principale satisfaciens quod, sit persona divina, quto nec gratiam recipit, nec ex aliis titulis debet : pariter salvabitur prresens conditio per hoc quod persona divina principaliter satisfaciens, quatenus infi­ nite valorat opera ratione Deitatis, non est sub dominio Dei ; atque ideo nec prae­ dicta opera sub eo dominio erunt quate­ nus infinite valorosa, sive terminata ad illud principium : quin opus sit ad alias rationes divertere, addendo novas difficultates non necessarias. Curandum namque est quantum fieri potest, ut in responsione argumentorum contra unam aliquam as­ sertionem unus, et idem tenor doctrinæ observetur; cum id plurimum conferat ad consequentiam, et claritatem. Quinimo ex eo, quod duæ supra positæ conditiones recte salvent ur juxta præmissam doctrinam ; non obscure evincitur, quod haec posterior etiam observetur, et quod Auctores con­ trarii minus consequenter ad aliam solu­ tionem recurrant. Nam si satisfactio Christi prout importat infinitum valorem, sive prout est a persona divina, rion debetur Deo ex aliis titulis; plane fit prædictam satisfactionem sic acceptam non constitui sub Dei dominio : quidquid enim sub do­ minio Dei continetur, debitum est Deo titulo supremi dominii : ergo e converso quidquid non debetur Deo ex aliis titulis , sub ejus dominio non continetur antecedenter ad aliam oblationem, vel satisfac­ tionem. Cum ergo satisfactio Christi fuerit ex bonis non debitis Deo ex alio titulo ; sequitur quod facta fuerit ex bonis pro­ priis satisfacientis, et non constitutis sub Dei dominio. 229. Sed contra istam doctrinam plura objpCopponit Godoi, quorum vis reducitur ad dones ‘fe; >Li 4 >u • K*-· tf. 1 7 &v I I I: SH h-P p · F t i-’fc B i : FK·; I J f1 ! ■ I fl i i 172 DE INCARNATIONE. parte recti ab eisdem operationibus non distinguitur, ut constat ex dictis num. 184 : ergo sicut prædictæ operationes, quia sunt aliquid creatum, construuntur ex vi hujus sub Dei dominio ; idem de praedicto valore dicandum est. Et augetur difficultas : nam prædictus valor procedit immediate a voluntate creata Christi, et est immediate sub ejus domi­ nio : sed voluntas creata Christi, et omne dominium ejus est adæquate sub domi­ nio Dei; siquidem dominium voluntatis creatæ est dominium secundum, et crea­ tum. quod necessario stat sub primo, et increato Dei dominio : ergo sub illo etiam continetur valor moralis operationum Christi. Quod si dicatur Christi opera, e*»rumque valorem, prout sunt a persona Verbi, et i àd illam terminantur, non esse a Deo : Vnqaez contra opponit Vazquez iqui difficuTatem prius proposuerat disp. 8, cap. 4 , nam humanitas Christi etiam ut terminatur ad · Verbum, in ejusque persona subsistit, de­ pendet a Deo, maneique sub ejus domi­ nio : ergo idem de operibus, eorumque valore est dicendum. DisOlRespondetur objectioni distinguendo an· TQQlur lecedens quoad ultimam ejus pariem, il- 1 ludque concedendo, si intelligatur de va­ lore infinito morali entitative, et subjective considerato : sed negandum est inte'lectum de prædicto valore sumpto formalis­ sime inesse valoris personalis. Nam valor primo modo sumptus coincidit realiter cum operatione, quæ secundum totam suam entitatem manet sub dominio Dei : quippe nulla entitatis ratio est in prædicta operatione, quæ a Deo sicut a prima causa non dependeat. Cieterum posteriori modo consideratus addit connotationem personæ divinæ, sive (et in idem redit) supra to­ tam entitatem operationis connolatin obli­ quo divinam personam sicut suppositum, et principium quod, a quo specialiter, et vitaliter procedit. Et quia istud obliquum, et connotatum, per ordinem ad quod cons­ tituitur operatio in esse recti, sive valoris personalis simpliciter infiniti, non conti­ netur sub Dei dominio, sed est Deus, et rapinam non arbitrans se esse Deo æqua­ lem : propterea præ lictus valor sumptus formalissime in ratione valoris personalis Eiplin- sub Dei dominio non manet. Quod aliis nJ,yls terminis potest explicari dicendo, quod rolutio. operatio Christi considerata physice, et etiam moraliter per ordinem ad regu’as DISP. I, DUB. VII. morum manet secundum omnia sua pmdicata eodem modo accepta, constituiturque sub Dei dominio ; secus vero si conI sideretur secundum valorem moralem I in ordine ad prudentem æslimationom. ) Quia hujusmodi valor supra entitatem, et I omnia alia operationis pr.edicata addit I æslimabilitatem passivam operationis funj datam in eo, quo i talis operatio pioccdat a persona divina sicut a principio quod; quinimo talis valor in prædicta astimabiiitato intransitive consistit, ul constat ex supra dictis a num. 187. Prædicta vero æstimabilitas, quæ est fundamentum ad aestimationem prudentem, η· n tst, nec sumitur a Deo sicut a causa prima uni' versali, et agente extrinseco ; cum omnes operationes creatæ sint hoc modo a Deo, quin inde, illam æstimabilïtatem partici­ pent. Sed desumitur unice, et adæquate a persona divina sicut a supposito intrinsece constituente hominem, et influente in ejus operationes : inde enim moventur pru­ dentes ad appretiandum illas infinite. Unde prædictus valor sic formalissime acceptus taliter est proprius Verbi in humanitate operantis, quod non sit communis tribus personis divinis, nec cadat sub earum do­ minio. Quocirca potuit Christus per eam satisfacere sicut per rem sibi propriam, et sub alterius dominio non constitutam. 230. Quæ resolutio potest explicari, et jukra fulciri tum ad hominem contra Godoi, qui t,r· num. 89, in fine docet operationem Christi secundum aliquam rationem fuisse sub ejus dominio privative, et non sub domi­ nio Dei : nam actus liber Christi non erat sub dominio Dei ut libere volentis per ta­ lem actum, vel per modum suppositi ab eo denominati : et tamen secundum prædic­ tam rationem erat sub dominio Christi, qui per ipsum libere volebat, et ab eo de­ nominabatur. Sicut ergo illa operatio fuit secundum aliquam rationem sub dominio Christi, secundum quam rationem non fuit sub dominio Dei : ita similiter potuit esse sub dominio Christi secundum valorem moralem, quin secundum talem rationem fuerit sub Dei dominio. Præsertim cum illa ratio, quam Godoi assignat, physica sit: quæ vero assignatur a nobis moralis pre­ cise est in ordine ad prudentem æstimalionem, quæ plurimum ad denominationem extrinsecam accedit, et rem valde diminuit. f Tum etiam alio exemplo satis apposito, et . : Thomistis familiari in materia de auxiliis: g , nam si Deus non promoveret physice crea- | luram luram ad agendum, licet operatio creaturæ esset a Deo; tamen non esset n Deo prout a creatura : quia ul operatio creaturæ prout a creatura sit a Doo, requiritur quod Deus creaturam applicet ad operandum, el cum operatione efncaeiler conjungat. Unde exemptio prneipii creati ab illa applica­ tione eximeret etiam a causalilate Dei ope­ rationem creatam ul egredientem a tali principio. Do quo videri possunt N. Com­ plut. abbrev. in lib. Physic, disp. 11, quæit. 2, § 2. Ergo pariter ad hoc quod operatio, prout est a supposito, sit sub do­ minio Dei, requiritur quod tale suppositum sub eodem dominio sit : ele contra si sup­ positum eximitur a dominio, opus est, quod operatio, prout est ab illo supposito, exemptionem ab eodem dominio habeat. Cum ergo Verbum'in humanitate subsis­ tens non sit sub dominio Dei; sequitur quoi operatio, prout est a Verbo, sub illo dominio non sit : licet absolute conside­ rata secandum suam entitatem maneat sub eo : sicut etiam actio creaturæ esset a Deo ; licet non esset, prout procederet a creatura non præmota ad operandum. lÿ'î- Ex quibus etiam constat ad difficultatis tl·:;- argumentum : nam voluntas creata Christi ·; > secundum suam speciem, et entitatem acucepia est ejusdem ratonis cum aliis volun­ tatibus creatis, manetque eodem modo sub Dei dominio : at eadem voluntas ut est Verbi, et in Verbo subsistit, ad illudque ter­ minatur, est rationis longe diversæ in or­ dine ad prudentem aestimationem, sicut de ejus operationibus dicebamus, et recte ob' s. navit Joannes aS. Thom. ubi supra num. 1 * 39. Unde licet prædicta voluntas subjiciatur absolute dominio Dei; non tamen prout est voluntas Verbi, et exercet proprium illius dominium; cum Verbum sub Dei dominio non sil. Unde inquirenti, an dominium prædictæ voluntatis sit primum, vel secun­ dum? respondendum erit esse absolute se­ cundum, et primo Dei dominio subjectum: sed moraliter in sensu proxime explicato esse primum non quidem formaliter, sed lerminative, et personaliter : quia persona, cujus est tale dominium, est ipse Deus, | qui nulli dominio subest, quatenus suas g operationes valorat. Unde etiam patet ad impugnationem ex Vazquez : nam licet humanitas Christi ab­ solute dependeat a Deo, et maneat sub ejus dominio; non tamen proiit est Verbi, et terminatur per Verbum ; cum ipsum sub tali dominio non sit. Quæ omnia declaran- 173 tur exemplis supra adductis . nam licet om­ nia humanitatis, ac voluntatis opera sint absolute debita Deo titulo creaiionis; la­ men non sunldeliita prout a Verbo. Simi · liter in casu quo creatura non præmoveretur a Deu ad operandum ; licet actio creaturæ esset absolute a Deo; non tamen prout egrederetur a creatura. Et tandem quamvis libera Christi operatio fuerit abso­ lute a Deo; secus vero sub ratione exerci­ tii denominantis suppositum libere volens per eam. 231. Et hæc doctrina a fortiori verificalur, et facilius adhuc salvatur sequendo il­ lam, quam tradidimus dub. præced. § 5, ubi exposuimus, quod licet operationes Christi non essent moraliter infinitæ ; adhuc nihilominus diceretur Christum sa­ tisfecisse infinite, eo quod pro nobis obtu­ lerit rem infiniti valoris, nempe seipsum, ut ibidem fuse declaravimus. Nam hoc supposito evidens apparet, qualiter illud, per quod Christus satisfecit, non fuerit sub Dei dominio : erat enim ipsa persona di­ vina in humanitate subsistens, et illam infi­ nite sanctificans. Quod si objicitur Christum esse servum Dei, ut tradit D. Thom. infra quæst. 20, art. 1 et 2, ac subinde sub dominio Dei constitui : facile respondetur Christum non esse Dei servum, nisi ut est homo, sive ra­ tione humanitatis, sicut principii quo ad suscipiendum hoc prædicalum. Unde op­ time docuit D. Thom. art. 2 cit. in fine corporis : Quod autem sit subjectus, vel ser­ vus, vel minor, esi ei attribuendum cum de­ terminatione, scilicet secundum humanam naturam. Fuit autem res oblata, et infiniti valoris in quantum Deus, sive ratione Dei­ tatis : quia ratione istius suam humanita­ tem infinite sanctificavit, et constituit pre­ tium infiniti valoris. Unde non sequitur, quod in quantum fuit pretium nostræ re­ demptionis, et res pro nostra satisfactione oblala fuerit sub Dei dominio. Et si inde inferatur, quod Christus se­ cundum eandem rationem fuerit creditor, et satisfaciens, nempe secundum Deita­ tem , neganda est sequela : nam fuit cre­ ditor ratione Deitatis, ut est communis Iribus per.-onis : fuit autem satisfaciens, vel satisfactionem infinite dignam consti­ tuens ratione Deitatis non ut communis, sed ut sibi specialiter appropriai®, et hu­ manitati per unionem hypostaticam applicatæ, ut supra diximus n. 224. Et si replicetur ex Godoi n. 83, quod DE INCARNATIONE. quamvis hac via possit salvari, quod satis­ factio Christi non fuerit sub Dei dominio ; minime tamen salvatur, quod fuerit sub dominio Christi ; siquidem Deitas sub nul­ lius dominio, aut causalitate constitui va­ let : atque ideo hac via non potest verilicari, ‘ quod satisfactio Christi fuerit ex propriis, et observaverit rigorem justitiæ. Respondetur negando sequelam : quia ad salvandum justitiæ rigorem satis est, quod satisfactio fiat ex propriis : licet propria non sint per veram causalitatem, et domi­ nium, sed per identitatem. Nam si quis non habeat aliunde, quo restituat, vel per quid satisfaciat, potest se ipsum dare in ser­ vum, vel vitam pro offenso ponere. In quo eventu nemo dicet non fieri restitutionem, et satisfactionem ex propriis, et secundum rigorem justitiæ; licet id. per quod satis­ factio fit, sit idem cum satisfaciente : quia quamvis ab eo non distinguatur, ipsius ta­ men est proprium per identitatem. Et hoc modo Christus satisfecit pro nobis : quia seipsum obtulit pro nostra satisfactione, ut constat Isai. 53 : Obtains esi, quia ipse vo­ luit. Et ad Ephes. 5 : Tradidit stmelipsuni pro nobû, et ex aliis testimoniis, quæ n. 191 dedimus. Convelluntur calera argumenta contraria opinionis. 5 afgumentum. «3 V 232. Arguitur quinto : nam satisfactio ex rigorosa justitia necessario supponit in­ justitiam, sive justitiæ violationem, ut in­ ductive potest ostendi : sed Christi satis­ factio non supponit aliquam justitiæ vio­ lationem, sive injustitiam : ergo Christus non satisfecit ex justitiæ rigore. Probatur minor : quia Christus satisfecit pro omni­ bus peccatis : constat autem, quod non omnia peccata important conceptum injustitiæ; cum plurima pertineant al alias species. Nec valet dici, quod licet peccata ha­ beant species diversas, conveniunt tamen in hoc, quod sint injustitia contra Deum. Nam ad hoc opus erat, quod omnia pec­ cata essent contra Deum non solum ut legislatorem, sed etiam ut supremum do­ minum, qui nostras actiones exigeret ti­ tulo supremi dominii : at non constat Deum ita se habere : ergo non omnia pec­ cata violant specialem ejus justitiam. Pro­ batur consequentia : quia ut peccatum contraheret propriam injustitia) rationem contra Deum, necessarium erat, quod certo nobis constaret de opposita obli­ gatione, et quod Deus exigeret nostras actiones titulo supremi dominii : ubi enim non occurrit certa justitiæ obligatio, nequit dari justitiæ violatio, sive injus­ titia. E Respondetur majorem hujus argumenti Soku forte non esso universaliter veram : potest enim dari actus, et satisfactio justitiæ, licet nullam justitiæ transgressionem supponat, ut patet in eo, qui supposito legitimo con­ tractu emptionis, et venditionis, solvit j pretium pro re, quam emerat : non enim emendo justitiam violavit,vel aliquam in­ justitiam commisit : et tamen ex justitia rigorosa tenetur solvere, et solvendo exercet propriam rationem justitiæ. Idemque aliis exemplis ostendi posset. Sed quia Vazquez, cujus est argumentum, instat id non posse verificari in satisfactione pro offensa, vel in restitutione honoris, nisi supponatur præfuisse injustitia (quod ta­ men aegre, aut nullo modo ipse convince­ ret siquidem contingeret potest, quod aliquis bona fide, et absque ulla injustitia contra proximum dixerit falsum, quod ipse | verum existimabat : ubi enim enorem reI cognoscit, tenetur ex justitia læsum pro| ximi honorem resarcire meliori modo, quo I possit) : respondetur absolute, et omnino I consequer.ter ad ea, quæ dub. 1 statui| mus, omittendo majorem, et negando miI norem : quia omne peccatum grave est | specialis injustitia contra Deum, ut loco | cit. ostendimus. Unde etiam patet ad proI bationem mirioris, et quo 1 adhibita resI ponsio sit legitima. Id vero, quod i li ορ-ι I ponitur, d speHitur ex dictis loco citato, | ex quibus constat nos obligari non solum ad obediendum Deo ut legislatori ; sed I etiam ad continendum nostras actiones, et I operationes sub ejus dominio, illas non I referendo ad finem ipsi contrarium. Quod I satis dare constat ipso lumine naturali I dictante Deum esse supremum dominum I omnium, posseque libere de suis creaturis | disponere, prout voluerit : ipsas vero deI bere subjacere isti dominio, et contra jus I Dei facere, ubi ordinem, et linem ab illo j sibi præstitutos non observant : quod fa1 cit omnis peccans. Idemque a fortiori docet fides, et significat Scriptura, ut Esther E 13 : Tu fecisti catum, el terram, cl quidquid ιΙιίΓΐλ| cali ambitu continetur, Dominus omnium ·« es. Ubi creationis titulo cuncta cônstituunI tur v DISP. I, DUD. VII. i« it. lur sub Doi dominio, sive juro. Et Luc. 17 : Cum feceritis omnia, (jux prœocpla sunl votir, dicile, servi inutiles sumus. Quia qüæcumque bona faciamus, Deo debentur, et magis sub suo, quam sub nostro doiniI nio sunt. Vfu Sed objicies : quia vera, et rigorosa injustitia non habet locum inter eos, qui jusliti® inter se capaces non sunt : sed crea­ ture ad Deum nequit es-e vera, et vigorosa justitia : ergo nec injustitia. Respondetur majorem absolute loquendo esse falsam, |ut patet comparando servum cum domino, qui per se loquendo (et nulla facta suppositione accidentali orta ex dis­ positione domini), nequit cum eo exercere contractum justitiæ, vel aliam justitiam ad cum habere ; et nihilominus est capax ve­ re injustîtiæ contra dominum : quippe si illius res furetur injuriam illi facit, et obli­ gatur ad restituendum ablata. Sed addimus majorem semper verificari, ubi incapacitas ad justitiam provenit ex re­ pugnantia tam æqualitatis, quam debili : quia tunc nullum est debitum, quod per injustitiam violatur. Secus autem contingit, si vera justitia repugnet solum ex defectu æqualitatis : quia tunc adhuc remanet de­ bitum, quod per veram injustitiam violari possit. Et sic accidit in creatura cum Deo collala : quod enim nequeat habere ad illam rigorosam justitiam, non provenit ex defectu debiti, et obligationis ad plura; sed ex eo, quod Deo nequeat æquale reddere, ut liquet in pænitentia, quæ (quantum est ex parte debili satisfaciendi), vera justitia esse pos­ set: sed deficit a conceptu veræ justitiæ, quia nequit reddere æquale ; cum ergo ad injustitiam sufficiat violare debitum, quid­ quid de æqualitate sit ; proplerea in pura creatura salvari potest rigorosa injustitia contra Deum, licet in ea dari nequeat rigo­ rosa justitia erga illum. Recolantur, quæ diximus loco cit. num. 12. 233. Arguitur sexto, et potest esse re.... plica contra præcedentem responsionem : quia ad rigorem justitiæ non sufficit, quod opus sit æquale, sed requiritur opus debi­ tum : atqui Christus non debuit satisfactio­ nem pro nostris offensis : ergo ejus satis­ factio non fuit ex rigore justitiæ. Major est certa : nam ad justitiam utraque illa conditio requiritur : unde actus deficit a ratione justitiæ, vel in quantum deficit a ratione æqualis, vel in quantum deficit a ratione debiti, utdocetD. Th. 2, 2, qu. 80, art. I. Minor etiam constat : nam ex eo, quod nos peccaverimus contra Deum, nul­ lam imponimus Christo obligationem : at­ que ideo nec ipse subit debitum satisfa­ ciendi. Et si respondeatur Christum non ha­ buisse absolute prædictam debitum ; bene autem ex suppositione, quod sit caput nos­ trum morale, else pro nobis fidejussorem constituerit in ordine ad satisfaciendum. Contra hoc instat Vazquez disp. cit. cap. vazqnez. 4, quia fidejussor non subit majus onus, seu debitum satisfaciendi, quam sit in de­ bitore principali : ergo Christus non habuit aliam obligationem satisfaciendi, quam esset in hominibus : sed hi non teneren­ tur ex just.tia satisfacere ad æqualitatem : ergo satisfactio æqualis a Christo oblata non fuit solutio ex rigore justitiæ. Proba­ tur minor : tum quia homines nequeunt exercere justitiam erga Deum : ergo non debent satisfacere ex justitia. Tum quia non possunt offerre satisfactionem æqua­ lem, ut statuimus dub. 5, ergo nec tenen­ tur : quippe nemo obligatur ad impossibile sibi. Confirmatur : nam justitia non inclinat conflrad solvendum debitum alienum, sed pro- Uja,ioprium, ut patet in aliis virtutibus morali­ bus, v. g. temperantia, quæ non ordinatur ad frænandas alienas concupiscentias, sed proprias : at Christus ex peccatis alienis non habebat debitum proprium, ut ex ter­ minis constat et videtur : ergo Christus non inclinabatur, atque ideo non obligaba­ tur ex justitia ad satisfaciendum pro pec­ catis alienis. Huic argumento potest responderi primo, Diloitur negando majorem : quia ad solutionem, argu­ mentait:. sive satisfactionem debiti in rigore justitiæ non requiritur debitum ex parte solventis sed sufficit debitum ex parte alterius, pro quo satisfactio fit, ut liquet in humanis : si enim Petrus debeat Paulo centum, et Joannes independenter ab omni alia obliga­ tione, vel promissione totidem reddat Faulo non ex alio fine, sed ex intentione manifestata extinguendi debitum Petri ; nemo negabit istud solvi, ac satisfieri secundum rigorem justitiæ. Cujus manifes­ tum signurn est, quod Paulus nullam deinceps actionem justitiæ habet contra Petrum ratione illius debiti. Et tamen Joannes nullam habebat obligationem satis­ faciendi, ut supponitur. Sed respondetur secundo, et melius ne­ Melior gando minorem. Ad cujus probationem respon­ sio. optime inter arguendum responsum est : $ c : J? ?Ί i't f » t t I a ’· kJ·. r I ,1 R :π S! m !;Wt I > / 1’ I « < 176 DE INCARNA ITONI nam Christus voluntarie se pro nobis fide­ jussorem constituit, et subit hoc titulo Psil. 33. munus satisfaciendi, juxta illud Psalm. 39 : Qux non rapui, tunc exolvebam. Et Isaiæ 33 : <:)· Si posuerit pro peccato animam suam, vi­ debit semen longxcum. Et capit. 42 : Dedi te in fadus populi mei, in lucem gentium. Et capit. 49 : Dedi te in fadus populi, ut suscitares terram, et possideres hareditales dis­ sipatas, ut diceres his, qui vincli sunt : Erile, et his qui tn tenebris : Develamini. Solutio autem a fidejussore facta est ex de­ bito justitiæ. Ad impugnationem vero ex Vazquio desumptam respondetur negando minorem. Cujus probatio minime urget : nam homines possunt exercere justitiam erga Deum perfectam quidem, quantum est ex parte debiti, licet imperfectam ex parte aequalitatis, ut num. præcedent. diD.Thoœ. cebamus, et aperte docet D. Tho. infra quæst. 85, art. 3 ad 2, ubi ait : Dicendum, quod medium justitia est rqualilas, quse constituitur inter illos, inter quos est justitia, ul dicitur in 5 Elhic. In quibusdam autem non potest perfecta rqualilas constitui prop­ ter alterius excellentiam, sicut inter patrem, et filium, inter Deum, et hominem, ut Philos, dicit in 8 Elhic. Unde in talibus ille, qui est deficims, debet facere quidquid potest. Nec laiAen hoc erit sufficiens simpliciter, sed solum secundum acceptationem supe­ rioris. El hoc significatur per excessum, qui attribuitur panilentix. Unde etiam liquet ad secundam probationem : nam qui gra­ viter Deum offendit, teneretur ad a*qualem satisfactionem ; licet excusetur ab ejus exhibitione ob impotentiam, sicut supra explicuimus n. 137. Ut enim immediate vidimus ex D. Th. frequenter contingit, quod debens teneatur facere, quidquid po­ test; et tamen numquam reddat æquale. Frequenter etiam contingit, quo i non pos­ sit per seipsum solum ; et nihilominus possit per fidejussorem. Et tunc satisfactio a fidejussore exhibita, licet excedat facul­ tatem debitoris principalis non extrahitur ultra limites justitiæ. Idemque dicendum est de satisfactione Christi pro nostris of­ fensis oblata. Præsertim cum ejus excessus supra nostram potestatem, aut etiam debi­ tum , minime probet, quod considerata secundum substantiam, et commensu ratio­ nem cum debito nostro non fuerit rigorosa justitia : sed ad summum, quod illud debi­ tum excesserit, et fuerit superabundans. Id autem vera· justitiæ minime praejudicat : illa enim non impeditur per excessum, rr . sed per defectum ab æqualitate, ul ex se liquet. Per quod patetad confirmationem : nani biu licet aliquis absolute, sive nulla facia sup­ cuiib positione non deboat; tamen ubi se pro de­ bente fidejussorem constituit, ex non debi­ tore fit debitor : undo ex justitia inclinatur, et obligatur ad solvendum. Sicut si Petrus nihil Paulo debeat, et suscipiat onus sol­ vendi centum, quæ Joannes debet, incipit habere debitum proprium, et ad solvendum obligatur ex justitia. Et ita contingit in Christo Domino, qui se pro nobis fidejus­ sorem constituit, et onus satisfaciendi pro nostris offensis suscepit, ut constat ex Scriptura, Isa. 53 : Pere languores nostros ipse tulit, et dolores nostros ipse portavit : et nos putavimus eum, quasi leprosum, el per­ cussum a Deo, el humiliatum. Ipse autem vulneratus est propter iniquitates nostras, attritus est propter scelera nostra : disci­ plina pacis nostræ super eum, el livore ejus sanati sumus. Omnes nos quasi oves erravi­ mus, unusquisque in viam suam declina­ vit : et posuit Dominus in eo iniquitatem om­ nium nostrum. Oblatus est, quia ipse voluit. 234. Nec refert, si contra hoc replicetur RepSrt ex Lugone disp. 3, sect. 3, quia non aliaeiL8?#' ratione potest probari, quo l in peccatori­ bus detur debitum, sive obligatio justitiæ ad satisfaciendum Deo, nisi quia peccando violaverunt ipsius justitiam, et fecerunt contra jus speciale illius : sed licet hoc posterius concedatur; adhuc tamen non sequitur illud prius : ergo licet homines peccando offenderint Dei justitiam, nihilo­ minus non oidigantur ex justitia ei satisfa­ cere : et consequenter Christus, qui eorum onus in satisfaciendo subiit, non habuit debitum justitiæ ad satisfaciendum. Utra­ que consequentia constat. Et minor proba­ tur : tum quia Deus transacta offensa non habet novum jus ad recompensationem ; cum nullum patiatur damnum : sed ubi ex pane unius non est jus, nequit ex parte alterius esse obligatio justitiæ, quæ essen­ tialiter respuit jus : ergo exeo quod homi­ nes fecerint peccando contra justitiam Dei; non sequitur, quod deinceps teneantur de­ bito justitiæ ei satisfacere. Tum etiam quia licet Petrus intulerit Paulo damnum in­ justa aliqua actione; tamen non tenetur ex justitia illi satisfecere, quando Pau-us ha­ bet admimstrationem bonorum Petri, et ex illis potest sibi recompensare : sel Deus excellentiori modo habet administrationem I bonorum hominum ; cum magis habeat in su i h.r DISP. I, DU U. VJJ. 177 «va potestate eorum voluntates, quam ipsi, recompenset : quod est moraliter Petrum possitquo eas ad actus, quos voluerit, mo­ satisfacere. Id vero non contingit in recom­ vero : ergo homines peccando non subeunt pensatione pro offensis Deo irrogatis, quæ obligationem justitiæ ad satisfaciendum tolli non possunt absque intrinseca peccato­ Deo. Tum denique nam Deus ex peccatis ris mutatione : nam cum ad tollendam eam hominum nullum patitur damnum in bo­ æqualitatem necessaria sit mutatio exparte nis intrinsecis, sed ad summum omissio­ alicujus extremi (aliter enim omnia mane­ nem, ac carentiam alicujus exirinsecæ g!obunt sicut prius), et Deus mutari nequeat; riæ.quæ posset ex bonis hominum operibus mutatio constituenda est ex parte peccato­ resultare : sed hanc gloriam potest ipse ris, ut ostcndimustract. 15, disp. 2, dub. 5, Deus sibi restituere, quando, et quomodo Quod regulariter fit mediante actu formali voluerit, movendo homines ad opera egre­ pinnitentiæ : et tunc adest satisfactio, sive gia : ergo homo post peccatum non obliga­ debiti solutio. Unde etiam liquet ad ulti­ tur ex justitia ad hujusmodi restitutionem : mam probationem : nam ubi Deus patitur cessat enim hujusmodi obligatio in offen­ damnum, sive sit in bonis extrinsecis, dente ubi creditor, sive offensus potest sibi sive intrinsecis; offendens ad reparandum restituere, et pro libito satisfacere. illud damnum obligatur ex justitia, ut liquet Non, inquam, refert hæc replica, sed in humanis. Quod vero Deus possit eam glo­ manifests falsitatis, et inconsequenti® con­ riam sibi comparare, nil interest : quia satis­ vincitur : nam evidens est lumine naturali, factio sub munere satisfaciendi non habet quod justitia obligat ad suum objectum, sive esse ab offenso, sed ab offendente. Unde hic ad resarciendam æqualitatem, quam vio­ est qui ad illam sub munere satisfaciendi lavit injuria : sed homo peccando viola­ obligatur ex justitia ; licet eam ponere ne­ vit jus divinum, Deoque injuriam irroga­ queat nisi motus, et ad.utus ab offenso, vit subtrahendo debitum ipsi honorem, quando, et quomodo voluerit Deus ad id ut statuimus dub. 1 , et hæc replica concurrere. supponit, conceditque ipse Lugo in aliqui­ 235. Arguitur septimo : nam ut satis- 7 argubus peccatis : ergo facta hac supposi­ factio sit vera justitia debet exerceri in ma- mentUD1· tione homo tenetur ex justitia Deo satis­ teria propria justitiæ : sed satisfactio fecere. Et ideo pœnitentia, quæ ad hujus· Christi non ita se habuit : ergo non fuit modi compensationem ordinatur, est vera vera justitia, nec illius conditiones serva­ ; justitia, quantum est ex parte debiti ; licet a vit. Probatur minor : nam materia propria justitiæ rigore deficiat ob defectum æquajustitiæ debet esse utilis creditori : sed litatis, ut n. præc. vidimus ex D. Th. Unde nulla satisfactio est Deo utilis : ergo satis­ concessa majori, negamus minorem. Ad factio Christi non fuit in materia justitiæ. : 'cujus primam probationem neganda est Utramque hujus secundi syllogismi præmajor : liqet enim Deus nullum damnum missam probat ex professo Vazquez in præ- vazqoez. intrinsecum physice patiatur ex hominum sent. disp. 7 et 1 p. disp. 85 et 1, 2, disp. j offensis; illud tamen patitur moraliter in 229, cap. 2, nt inde evincat satisfactionem ordinead æstimationem prudentum, ut ipse a Christo pro nobis oblatam non fuisse ve­ άβ.significat in Scriptura, Isa. 43 : Servire me ram justitiam : nullum enim non movit la­ [uisliinpeccalis luis, et Jerem. 2 : Duo mala pidem, ut hoc prædicatum illi denegaret; ex quo tamen nulla imperfectio, sed magna fail populus meus : me derelinquemini fonl(m aqux vira?, etc., ut fusius expendimus potius excellentia consurgit. Majorem ergo dub. I, num. 4. Cum autem, qui damnum probat : quia nec Aristoteles, nec D. Tho­ injuste patitur, habeat jus, ut sibi ad æquamas unquam accepit jus positum in diffini­ litatem recompensetur ; minime negandum tione justitiæ, nisi circa utilia, cujusmodi est. quod Deus habeat hoc jus, cui ex parte sunt commercia : quinimo D. Th. hono­ offendentium correspondent obligatio. Ad rem excludit a materia justitiæ, nisi ut uti­ secundam major etiam neganda est : Petrus lis accipiatur. Minorem facilius suadet : enim damnilicans Paulum ad satisfacien­ quia Deus nequit aliquid commodi, aut dum absolute ex justitia tenetur, sive Pauutilitatis habere ex creaturis : unde Job job 22 35 inquit Eliu : Si juste egeris, quid dona- et 33· hs administret bona ejus, sive non : hoc bis ei, aut quid de manu tua accipiet? Et enim est per accidens. Concedimus tamen cap. 22, ait Eiiphaz : Quid prodest Deo, si passe in prædicto casu inæqualitatem tolli, f.debitum extingui absque physica opera- justus fueris, aul quid ei confers si imma­ lone Petri, si Paulus sibi ex illius bonis culata fuerit vita tua? Similiter nullum poSalrnanl. Curs. Iheolog. loin. XIII. 11 178 DE INCARNATIONE test pali damnum ex creaturis, aut earum satisfactio a nobis oblata per pconitontiam fSal. 90. offensis, ut dicitur Ps. 30 : Aon accedet ad non sit Deo utilis, minime infertur, quod le malum, d flagellum non appropinquabit non possit esse materia vera* justitiæ; tabernaculo tuo. Et generalis harum ratio quamvis illa qua* a nobis offertur, deliciat Ad est quam tangit Apostolus ad Rom. II, ex alio capito a justitiæ rigore, nempe Rora. H ’ quia Deus est in seipso summe perfectus, quia non constituit perfectam lequalitatem. habetque sub suo dominio omnes creatura­ I.icet enim neutra satisfactio afferat Deo rum operationes, quin inde aliquid lucri, intrinsecum commodum : importat nihilo­ aut detrimenti participet, cum extra se minus reparationem honoris, et recompen­ nullo bono indigeat, sed cuncta potius effi­ sationem injuria* Deo irrogatæ . quibus in ciat. Ouïs, inquit, prior dedit illi, d retri­ 1 æstimatione prudentum jus pristinum re­ buetur ei ? Quoniam cr ipso, d per ipsum, ct paratur, et æqualitas constituitur. Quæ in ipso sunt omnia, Unde et ipsi docuimus omnia majori ex parte constant ex dictis Tract. 8, disp. 2, dub. 5, quod creatura.· dub. 1, fere per totum, ubi statuimus pec­ non comparantur ad Deum ultimum finem catum esse veram injustitiam contra Deum. per modum mediorum, aut utilium ; sed Ad id vero quod Vazquez pro confirmanda tamquam extensiones, ac manifestationes sua doctrina adducebat ex Arist. et D. Th. bonitatis divinæ. respondetur utrumque illi refragari : nam Solutio. Respondetur negando minorem. Ad cu­ Philosophus justitiam non restringit ad jus probationem neganda est major : nam commercia, sed extendit ad materiam ho­ materia propriæjustitiæ non restnngitur ad noris, et injuriæ : nec limitat ad utilia se­ bonum præcise utile specialiter dictum, ut cundum rem, sed comprehendit alia bona minus recte Vazquez intendit, sed extendi­ secundum prudens judicium, ut constat ex tor ad omne bonum proprium, sive in quo dictis loc. cit. n. 5. Angelic, etiam Doct. aliquis habere possit dominium. Unde jus­ perpetuus est in asserendo, quod pcenitentitia non diffinitur esse virtus, aut voluntas tia est justitia ad Deum, licet imperfecta tribuendi unicuique utile ; sed constans, et ob defectum æqualitatis; asserturus fore perpetua voluntas, jus suum unicuique tri­ perfectam, si compensaret ad æqualitatem, buens, ut non solum Jurisperiti, sed com­ aliasque conditiones observaret, sicut acci­ muniter etiam docent Theologi cum D. Th. dit in Christi satisfactione. 236. Arguitur octavo : nam posita satis- 8ar?sD.Tbom. 2, 2, q. 58, art. 1. In qua diffinitione nullum est verbum, quod jostitiam trahat factione Christi, non obligatur Deus remit-mmtsn· ad solum utile; sed potius significatur jus­ tere offensam peccatoribus, aut cum illis titiæ materiam esse omne jus. Idemque reconciliari : ergo prædicta satisfactio non evincit modus, quo concipimus actum jus­ est ex rigore justitiæ. Antecedens ostendi­ tur : tum quia prædicta satisfactione sup-· titiæ : non enim dicimus : Hoc tibi reddo, quia tibi utile est, sed quia tuum est, vel posita, adhuc Deus haberet supra homines tibi debetur. Ubi ergo proprietas, et debi­ J peccatores supremum dominium, vi cujus tum salvatur, ibi salvatur etiam materia : sicut posset eos annihilare, ita posset exclu‘ justitia*. Cumque proprietas el dominium I dere a sua amicitia, denegando ipsis suam salvetur non solum in utilibus, sed etiam I gratiam, et ollensæ remissionem. Tum quia ex opposito fieret, quod Deus absolute in honoribus, gloria, et fama ; sequitur, quod hæc possint esse materiæ justitiæ. Christo obligaretur : quod dici non valet ; nam qui alteri absolute obligatur, illi sub­ Idque liquet α contrario : nam eorum vio­ latio pertinet ad justitiam : quod non contin­ jicitur. Consequentiam vero multis probat geret, nisi quis haberet jus ad ea conser­ Vazquez disput. 19, cap. 3. Nam in primis vanda, et similiter ut læsa, vel damnificala satisfactio ex rigore justitiæ est sufficiens reparentur ab offensore. Et denique, ut ad « indepondenter a consensu partis : ergo rem præsentem magis accommodemus i independenter ab illo debitum extinguit : exempla, Deus habet supremum, et verum I ergo e contrario si supposita Christi satisdominium creaturarum, et consequenter j factione, adhuc Deus non obligatur remitjus in re : et nihilominus creaturæ non I tere offensam, signum est, quod talis satissunt Deo utiles, ut arguens supponit, et I factio non observat justitiæ rigorem. docuimus loco in argumento relato : mate­ Secundo, quia nulla est inter homines sa­ ria ergo justitiæ non debet restringi ad sola tisfactio observans rigorem justitiæ, quæ utilia, sed extenditur etiam ad alia bona. immediate debitum non extinguat : ergo Unde ex eu, quud satisfactio Christi, aut idem dicendum est de satisfactione apud Deum : <*■ ' 4 DISP. f, DUB. VII. Deum : atque ideo si posita satisfactione Christi, adhuc offensa non extinguitur i sequitur talem satisfactionem non obser­ vare conditiones rigorosæ justitiæ. Tertio, nam videmus, quod redemptio pignoris de­ tenti pro pretio, aut satisfactione debitis detentori non dependet ab ullo hujus con­ sensu : sed ubi pretium, aut satisfactio debita exhibetur, solvitur obligatio, ot pi­ gnus redditur ex justitia : cum ergo satis­ factio Christi habuerit modum redemptionis lit, quoi si digna foret in rigore justitiæ, non posset non extinguere debita nostra. (Wrfo.nainsiin contractibus requiritur con­ sensus ox utraque parte, ideo est, quia utraque patitur, et exercet actum justitiæ. Quod non ita contingit in injuriis, ct ea­ rum compensatione : ibi enim offensus pa­ titur independen ter a consensu : et conse­ quenter sicut offendens in lependenter a consensu offensi exercuit actum justitiæ constituendo inæqualitatem ; sic etiam independenter ab illo potest actum justiliæ, si in hujus rigore compenset, et debi­ tum æqualitatem constituat : atque ideo ne­ cessario, et immediate extinguet debitum, ! seque liberabit ab obligatione. Ergo si po­ sita satisfactione Christi non extinguitur immediate offensa ; sed adhuc potest. Deus illam non remittere : sequitur prædictam satisfactionem non esse condignam secun­ dum justitiæ rigorem. Confirmatur, et declaratur amplius vis hujus argumenti : quia posita Christi satis­ factione vel potest Deus absque injuria Christi illam non accep'are in ordine ad re­ missionem offensæ, vel non potest? Si eligatar primum : plane sequitur talem satisfictionem non esse condignam in rigore jusliliæ. Quæ* enim hujusmodi rigorem ob­ servat, præslat jus satisfacienti, ut absque injuria repelli non possit. Ergo si absque injuria Christi satisfacientis potuit ejus satis&ctio non admitti, bene infertur non fuisse condignam in justitiæ rigore. Secun­ dum autem dici non valet : quia inde infer­ retur everti supremum dominium Dei ; est enim dominium facultas utendi re absque injuria alterius : atque ideo de ratione su-’ premi dominii, Deo convenientis, est facul­ tas utendi omnibus rebus absque alicujus injuria in omni casu possibili, aqt imagina­ bili. Si ergo posita satisfactione Christi ne­ quit Deus absque illius injuria retinere remissionem offensæ, ei hominem sibi non reconciliare; sequitur, quod Deus exuat wpremum omnium dominium. Ad hoc argumentum cum sua confirma­ Obscr· tione facile constabit, si aliqua breviter pro supponamus. Primo Deum constituisse ar^aChristum caput hominum, ac fidejussorem mnnli soîapro peccatoribus, promittendo, sive sta­ tione. tuendo remittere hominum offensas ob Christi gatisfactionem. Quod satis liquet tum ex supradictis num. 233, tum genera­ liter ex ipso fine Incarnationis : ad hoc quippe divina persona carnem assumpsit, ut esset qui condignam pro peccatis satis­ factionem offerret, ob quam Deus pacaretur hominibus, eisque offensas relaxaret. Secundo non esse contra rationem veræ, et rigorosæ justitiæ, quod debitum non solvatur absque aliqua ordinatione, promis­ sione, aut pacto. Quod patet in humanis : nam si Petrus debeat equum Paulo, licet hic non teneatur pecuniam pro equo æquivalentem acceptare ; si tamen illam acceptat solvitur debitum ex vera justitia. Idemque apparet in Rege habente jure belli plures captivos : licet enim non teneatur acceptare pretium redemptionis pro aliquo; nihilomi­ nus si illud acceptet, perficitur redemptio ex rigore justitiæ. Quod aliis exemplis os­ tendi potest, ut facile consideranti consta­ bit. Et hujus signum manifestum est, quod in prædictis casibus extinguitur debitum justitiæ, et non relinquitur jus in creditore. Ratio vero generalis est ; quoniam similes conventiones, et pacta, licet non sint de­ bita, tamen nec rem extrahunt a materia justitiæ : qui enim satisfactionem acceptat propter æqualitatem cum debito, actum justitiæ exercet : idemque dicendum est de eo, qui satisfactionem offert ad debitum extinguendum, et servandum illæsum jus alterius. Tertio Deum posse considerari duplici­ ter : nempe ut justum creditorem, aut judicem, et deinde ut supremum rerum dominum. Inter quos conceptus, est dis­ crimen, quod Deus se gerens per modum justi creditoris, aut judicis se accommodat justitiæ legibus, et secundum illas judicat de debitis, et satisfactionibus. Cæterum per mo lum supremi domini prædictis legibus non adstringitur ; sed judicat secundum facultatem absolutam, quam habet, ut de creaturis prout voluerit disponat. 237. His suppositis, respondetur ad ar­ Satisfit gumentum concedendo antecedens : si enim argu­ mento. Deus se pacto, aut promissione non obligasset, vel si vellet uti autoritate supremi dominii ; nullum esset inconveniens, quod adhuc supposita Christi satisfactione, non f c’« T i » I S* '9· s·; y i* Λ ISO DE 1NCAKN ATIÛ.NE. remitteretur offensa : quippe cum in Uli casu prædicta satisfactio non ordinaretur ad hujusmodi effectum, nec Deus vellet ad leges justitiæ attendere, sed se gerere per modum supremi domini persequendo pec­ catores. Sed de facto non ita contingit, ut præmisimus in primo notabili. Unde ne­ ganda est consequentia, quam Vazquez tot probationibus minime evincit. Prima enim generaliter procedens assumit falsum : fieri enim potest, quod satisfactio non extinguat debitum, nisi suppositu consensu partis ; eo vero accedente fit solutio ex vera justi­ tia ob æqualitatem cum debito, et alias conditiones quas observat, ut liquet exem­ plis allatis in secundo notabdi. Quibus ad­ dimus eum, qui pro pœna exilii, ad quam ex justitia tenetur, offert æqualem. aut ma­ jorem pœnam subire, si judex illam accep­ tet, sive accedente hujus consensu, pœnam luere ex rigorosa justitia. Ille enim con­ sensus nihil de pœna diminuit, nec tollit justitiæ rigorem ; sed intra illius limites continetur. Sic etiam licet Deus absolute posset satisfactionem exigere a peccatoribus immediate, et nullam aliam, vel a nullo alio admittere ; quod tamen consenserit, ut offensa deleatur per satisfactionem a Christo oblatam, nihil diminuit de vera et propria justitia : quia ille consensus nihil tollit de æqualitate. aliisve conditionibus rigorosæ justitiæ : ut de consensu judicis ad varian­ dam pœnam proxime dicebamus. Ex qui­ bus etiam constat ad secundam probatio­ nem : nam etiam in humanis contingit, quod ut digna satisfactio extinguat debitum, requiratur consensus, sive acceptatio alte­ rius partis, ut accidit, quoties debitum sol­ vitur non per satisfactionem debitam in specie, vel individuo; sed per aliam satis­ factionem æqualem, aut superiorem ; vel quoties loco debitoris principalis admitti­ tur fidejussor. Unde quod fuerit necessa­ rius consensus, vel ordinatio Dei, ut satisfactio Christi extingueret debita nostra non diminuit aliquid de rigore justitiæ. Patet etiam ad tertiam : non enim negamus quod aliquando satisfactio extinguat imme­ diate debitum, quod præcipue contingit ubi offertur a principali debitore : sed dicimus id necessarium non esse ad justitiæ rigo­ rem, sed multoties requiri alterius consen­ sum : idque accidit, quoties materia satisLctionis mutatur, vel admittitur fidejussor, ut exempla supra posita convincunt Simi­ liter constat ad ultimam : continet enim idem motivum. et eodem modo diluitur. Ad confirmationem respondetur eli- Oagmgendo primam dilemmatis partem, in hoc tMit,e' tamen sensu, quod posset Deus procedens àZsi. per modum supremi domini non acceptare satisfactionem Christi oblatam pro peccato­ ribus, sed eos absolute punire, et a sua gra­ tia repellere, idque absque injuria Christi : sed non posset Deus ita se gerere proce­ dendo secundum leges justi judicis. Quia his præcise stando nequit exigi alia satisfactio; cum illa sit æqualis, condigna continens­ que intensive omnem aliam satisfactionem. Quod satis est, ut Christus dicatur satis­ fecisse secundum rigorem justitiæ. Si enim hunc rigorem non observasset; posset non admitti a Deo, non solum ut supremo do­ mino, sed etiam ut justo judice, sive secun­ dum leges justitiæ. Quod vero Deus valeat absolute aliter se gerere, et prædictam sa­ tisfactionem in ordine ad talem effectum non admittere, non provenit ex defectu alicujus conditionis ad justitiam pertinentis; sed ex eo, quod Deus se gerens per modum supremi domini tales conditiones non at­ tendit, sed operatur ultra, et supra leges justitiæ. Et quod non ita se gerat, aut quod potentia consequenti, et in sensu composito non ita se gerere possit, ex ejus voluntaria ordinatione provenit qua voluit procedere per modum justi judicis, et se­ cundum leges justitiæ. Quæ tamen ordina­ tio non extraxit satisfactionem Christi extra justitiæ rigorosæ limites : nam cum ista recte cohæret quod requiratur consensus creditoris, vel judicis; præ.-ertim cum constituitur fidejussor loco principalis de­ bitoris, sicut diximus in secundo notabili, et in responsione argumenti. Ad id vero, quod contra partem a nobis electam obji­ ciebatur, dicendum est satisfactionem con­ dignam præstare quidem jus, ne repellatur absque injuria satisfacientis, ubi procedi­ tur secundum leges justitiæ : sed non præs­ tare jus, ut istas leges nece-sario obser­ vet, et ad eas restringatur potestas absoluta dominii, quod Deus habet in creaturas, ut de eis disponat, sicut voluerit. Unde ne utaiur, aut in sensu composito uti possit hujusmodi dominii autoritate; necessarius est Dei consensus, vel ordinatio, ut magis constabit ex immediate dicendis : quibus adjungenda sunt, quæ dicemus infra a n. 278. DUBIUM DISP. I, DUB. VIII. 181 minee ab offensæ debito liberarentur : quod DUBIUM VIII. decretum fuit pactum sufficiens, ut statira magis declarabimus. Unde dubium revo­ ,ln ialisfaclio Christi indepcndenlrr a paclo catur jid aliam providentiam, attenditque jrtlueril obligare Deum ad remissionem a l naturam satisfactionis secundum se. Deinde nota, quod pactum dupliciter Duplex offensx. potest accipi in præsenli : uno modo pro paulum, formale conventione, aut contractu formali ex utra­ e! vir· \-fx- >238. Licet ultimum dubii præcedentis :r’-j argumentum relinquatur sufficienter disso­ que parte : quod pactum formale dici po­ Inalc, test. Et hujusmodi partum non fuit ab lu lutum, tangit tamen difficultatem non leæterno : nam personæ divinæ, cum ha­ '2, vem, Quam oportet examinare. Pro cujus u |uce observandum est satisfactionem duplibeant eandem voluntatem, idemque do­ minium, et jus, non possunt hujusmodi .citer dici condignam : uno modo in actu conventionem celebrare. Alio modo pro primo, cum videlicet habet æqualem valo­ conventione virtuali, quatenus Deus sta­ rem, cæterasque conditiones, ut possit esse sufficiens pro injuria compensatio. Al­ tuit, ac promisit remittere hominum offen­ sas propter satisfactionem Christi : quam tero modo in actu secundo, quando nimi­ promissionem revelavit in tempore, mani­ rum supra prædicta addit jus, ut admit­ tatur, et oflensæ debitum solvat. Quam festando illam sanctis hominibus, et Pro­ distinctionem explicuimus Tract. 16, disp. phetis, ut constat ex Scriptura, et præser­ 1, dub. 7, agentes de merito : potest enim tim Isaiæ 53 : Si posuerit pro peccato isaræsa opus habere sufficientem valorem ad ali­ animam suam, videbit semen longævum, et quod præmium, ex vi cujus dicitur meri­ voluntas Domini in manu ejus dirigetur. tum condignum aptitudinaliter, et in actu Pro eo, quod laboravit anima ejus videbit, et saturabitur : in scientia sua justificabit primo; potest deinde addere jus ad tale premium consequendum, et sic dicitur ipse justus servus meus multos, et iniquita­ meritum actualiter, et in actu secundo : et tes eorum ipse portabit. Ideo dispertiam ei hac ultima ratione habet proprie, et com­ plurimos, et fortium dividat spolia pro eo, plete rationem meriti : est enim meritum quod tradidit in mortem animam suam, et cum sceleratis reputatus est : et ipse peccata opus dans jus al præmium, sive opus, cui premium debetur. Idem discrimen apparet multorum tulit, et pro transgressoribus ro­ etiam in pretio; nam centum aurei v. g. si gavit. Et hoc pactum significari mystice important adæquatum valorem cum equo, illis verbis Genes. 9 : Arcum meum ponam Genes .9. dicuntur pretium ejus in actu primo : sed in nubibus cœli, eritque signum fa:deris in­ ut sint pretium in actu secundo, adden­ ter me, ct inter terram, docent D. August, D. Au­ dum est jus ad equum, sive ex conven­ lib. 11 contra Faustum cap. 22. D. Gre­ gust. D. Grcg. tione, sive ex alio capite proveniat hoc gor. hom. 8 in Ezecb. Rupertus lib. 4 Ruperjus. Quamvis ergo ex duobus dubiis præin Genes, cap. 34, et alii Patres. Quam tus. cedentibus affatim constet satisfactionem promissionem acceptavit tum Ecclesia ut Christi fuisse sufficientem in actu primo, sibi tam eximie favorabilem : tum maxime et aptitudinaliter ad recompensandum pro ipse Christus Dominus, ad quem sicut ad nostris offensis; cum habuerit æqualita­ caput Ecclesiæ, et fidejussorem nostrum tem, aliasque conditiones, quæ ad id pos­ promissio illa principaliter dirigebatur : sunt desiderari ; adhuc tamen dubitari va­ nam ubi primum conceptus est, et mun­ let, an potuerit esse sufficiens in actu dum hunc intravit, illam per voluntatem secundo, sive actualiter obligans Deum creatam amplexus est, seque ad satisfa­ creditorem, importansque jus ad extinctiociendum accinxit, ut satis perspicue tradit cem offensæ, independenter a pacto, quo Apost. ad Hebr. 10, his verbis : Impos­ Ad Deus voluerit se obligare ad remissionem sibile est enim sanguine tauroriun, et hirco­ Hcbr. offensæ propter prædictam satisfactionem; rum auferri peccata. Ideo ingrediens mun­ et quidem de facto intervenisse prædictum dum dicit : Hostiam, et oblationem noluisti, pactum in negotio redemptionis nostræ, corpus autem aptasti mihi : holocaustomata «n-tattum ex testimoniis relatis n. 233, pro peccato non tibi placuerunt. Tunc dixi: tam ex tota sacra Scriptura, et Ecclesiae Ecce venio : in capite libri scriptum est de traditione, quibus edocemur Deum vome, ut faciam, Deus, voluntatem tuam. Pro­ I hisse mysterium Incarnationis et passionis missio autem facta, et acceptata pactum Christi, ut suæ justitiæ fieret satis, et hoquoddam est, ut de se liquet. Idemque de 1 1 1 DISP. J, DUB. VIII. BE INCARNATIONE. aliis modis, quibus Deus pro sua sapien­ tia potuit formaliter, aut virtualiter se obligare ad acceptandum satisfactionem Christi, si pro offensoribus offerretur, di­ cendum esc , utputa constituendo illum caput morale hominum, aut fidejussorem pro illorum debitis. Scopss Cum ergo inquirimus, an independenter d sams dim ul- a pacto etc. omne pactum tam formale, tuis. quam virtuale, vel æquivalens excludimus : si enim adest pactum virtuale, aut a'quivalens ; nihil interest, quod formale deficiat. Unde solum ad naturam, valorem, et cætera prædicala propria satisfactionis Christi pro hominibus ab eo oblatæ, secluso, aut præciso omni pacto, debet attendi Et ideo potest dubii hypothesis ita describi : demus Deum decrevisse mysterium Incar» nationis pro; ter >uam gloriam : pure nega­ tivo, aut pnecisive se habendu circa homi­ num remedium ex vi satisfactionis per Christum : demus Christum hujusmodi Dei dispositionem (ut fieri non repugnavit) nescisse : demus ipsum elicuisse, atque vo­ luntate absoluta ordinasse actus satisfactorios ad recompensandum pro hominum offensis. Inquirimus an Deus in tali casu obligaretur ad remittendum hominum of­ fensas : an veru posset satisfactionem Christi (quam aliunde sibi acceptam, id est gratiss.mam baberet., pro hominibus non acceptare? Quod aliter, et brevias potest proponi : an eo ipso, quod Deus decernat, quod sit Christus, et quod offerat pro ho­ minibus satisfactionem ; necessitetur con­ sequenter ad remissionem ollensæ ; an vero componi cum illo primo decreto pos­ sit, quod oppositum decernat ? Proceditque principaliter difficultas de remissione offensæ, prout est malum Dei. fundatque speciale jus exigendi ab hominibus satisfac­ tionem : quidquid sit de peccato, prout est malum hominis privans illum gratia, et amicitia Dei : quamvis facile erit reso­ lutionem, ac doctrinam huic etiam pariter applicare. Sententia negativa defenditur. 239. Dicendum est satisfactionem Christi non potuisse independenter a pacto obli­ gare Deum ad remissionem offensæ. Hæc conclusio non invenitur in propriis termi­ nis apud D. Tho.nam : sed deducitur satis aperte ex generalibus ejus principiis, ut ' I statim ostendemus. Unde frequentius illam luentur Thomistæ, Asturicensis in relect. Astarte. I quæst. 5. pag. 382. Medina ad ari. 2, in Km | ΛI vim. resp. ad ult. pag, 72. Alvarez disp. 4, in cipoit»*. resp. ad 7. Cipullus dub. 6, £ It, num. î*’»· 65. Nazarius controv. 7, conci. 10. Mon-y^. tesinos I, 2, disp. 15, num. 32. Joan, a «<>· S. Tho. disp. 2, ait. 2, num. 59 et G7. s.ttu. Joannes Prudentius disp. 3, dub. 7, sect. 8. 1«“»· Parradisp. I,quæst. G, art. Gin resp.ad 6, et alii. Quibus etiam subscribunt Suarez, in sim præs disp. 4, sect, 5 et lib. 12 de gratia cap. 7, et in relect. de justitia Dei, sect. 2, num. 51. Granad. 1, 2, controvers. 8, Grmi. tract. 11, disp. 3, sect. 1, § -1. Bernal Btrtz’. disp. 5, sect. 2. Martinus Perez disp. 4, Perez. sect. 10. concl. 3, et alii plures. Probatur primo : nam satisfactio obli­ As$er~ îiûûis gans Deum a 1 remissionem ollensæ praes­ fcn&tat jus contra Deum, et constituit ipsum dcbUü. debitorem talis remissionis : sed Deus nequit constitui alicujus debitor, nisi ex sua promissione : ergo satisfactio Christi non potuit obligare Deum ad remissionem offensæ, nisi dependenter ab ejus promis­ sione, vel pacto. Minorem docet D. Tho. D.ifeûE. I, 2, quæst. 114, art. 1 ad 3, ubi ait : Dicendum , quod quia actio nostra non habet rationem meriti, nisi ex przsuppositione divinx ordinationis; non sequitur, quod Deus efficiatur simpliciter debitor no­ bis, sed sibi ipsi in quantum debitum est, ul sua ordinatio impleatur. Et similia tra­ dit I p. quæst. 21 , art. 3 et in 2 , dist. 27, quæst. 1, art. 3 ad 4. Quam doctri­ nam hausit ex D. August, serm. 1G, de d. Acverbis Apostol. ubi inquit : Debitor nobis pest. factus est Deus, non aliquid accipiendo, sed quod ei placuit, promittendo. Aliter enim dicimus homini : Debes mihi, quia dedi libi. Et aliter dicimus, debes mihi, quia promi­ sisti mihi. Deo igitur quid dicimus : Redde mihi, quia dedi libi ? Quid dedimus Deo, quando quod sumus, el quod habemus boni, ab illo habemus? iïihil ergo ei dedimus : non est quemadmodum ista voce exigamus debitorem Deum : illo ergo modo possumus exigere Dominum nostrum : Redde quod promisisti, quia fecimus, quod jussisti. Et deinde probatur eadem minor ratione, qua utuntur sancti Doctores : quia nemo con­ stituitur debitor, nisi ex acceptis, vel ex promissis : sed Deus nequit constitui de­ bitor ex acceptis ; cum enim sit summum bonum, nihil recipere valet : ergo Deus nequit constitui debitor, nisi ex sua pro­ missione. Confirmatur : fïküif άa là .’i41’ ». Confirmatur, et declaratur : quia omnis obligatio, quæ non oritur ex proinisdono, aut pacto voluntario, importat in obligato subjectionem , et inferioritatem respectu creditoris : sed implicat, quod Deus habeat subjectionem, et inferioritalem respectu alicujus : ergo implicat, quod Christus sua satisfactione, aut merito obli­ get Deum independenter ab ejus promis­ sione, Vfil pacto : ergo satisfactio Christi independenter ab his non potuit Deum obligare ad remissionem offensæ. 240. Nec satisfacit duplex responsio ex Godoi. Prima, quod testimonia D. Thom. etD. Augustini, et ratio ex illis desumpta recte probant in operibus puræ creaturæ, quæ sunt finiti valoris, et Deo aliis titulis debita : quocirca poiest alio jure illa exi­ gere, quin ab ipsis obligetur. Aliter autem se habent opera Christi, quæ sunt valoris simpliciter infiniti, el secundum illum vel non debentur a persona Christi, vel pos­ sunt omnibus debilis satisfacere, et insu­ per mereri cuncta præmia, et pro omnibus debitis satisfacere, ut constat ex dictis duobus dubiis præcedentibus. Unde si Christus ea ordinaret ad satisfaciendum, etiam præcisive a pacto ; obligarent Deum ad eorum acceptationem, et remissionem offensæ. Secunda, quod licet obligatio non orta ex propria voluntate dicat subjectio­ nem, aut inferioritatem in debitore; secus vero obligatio, quæ ex suppositione sim­ pliciter libera oritur, quamvis non sit pro­ missio, nec pactum : quia tunc obligatio, quæ subsequitur, non est subjectio, nec inferioritas, sed necessitas consequens li­ beram determinationem. Id vero minime Deo repugnat, sed sæpius convenit : nam ei suppositione quod præmoveat creatu­ ram ad agendum, obligatur, aut nécessitalur ad simultaneum concursum : et ex suppositione, quod velit producere essen­ tiam, obligatur et necessilatur ad produ­ cendum ipsius proprietates. Et ita accideret in præsenti materia : quia Christus non ordinaret sua opera ad satisfaciendum, nisi præmotus, et applicatus a Deo ad talem ordinationem : quocirca licet hoc suppo­ sito obligaretur Deus ad satisfactionem acceptandam; nihilominus hujusmodi obli­ gatio esset simpliciter consequens liberam determinationem Dei, quippe cum ipse ροtuent Christum al talem ordinationem non applicare. Unde motivum a nobis proposi­ tum putest in nos retorqueri : nam ideo negamus, quod satisfactio Christi potuerit independenter a pacto obligare Deum ad remissionem offensæ, quia id argueret ali­ quam subjectionem, inferioritatem, aut si­ milem imperfectionem in Deo : atqui non sequitur hujusmodi inconveniens; siqui­ dem Deus non obligaretur absolute, sed ex suppositione sibi libera applicandi Chris­ tum ad satisfaciendum : ergo nulla est ratio, ut Christo negemus hanc perfectio­ nem, quod potuerit Deum obligare inde­ pendenter a pacto, vel promissione. Neutra, inquam, responsio satisfacit. RefeliiNon prima : quia ratio nostra probat generaliter, et præcisive a comparatione inter extrema, quod sint majoris, vel minoris valoris, æqualia, vel inæqualia : repngnat enim, quod in subjecto antecedenter non obligato consurgat obligatio dandi, aut re­ mittendi, nisi vel ex acceptis, vel ex pro­ missis. Unde contingit, quod licet Petras habeat pretium non solum æqualis, sed etiam superexcedentis valoris ad emendum equum a Paulo, et prædictum pretium nullo ex alio titulo debeatur ; nihilominus offerendo tale pretium non possit obligare Paulum ad vendendum equum quia vide­ licet Paulus habet proprium jus in eo, et nemo obligatur cedere juri suo, nisi ex vo­ luntaria promissione, vel acceptione. Idemque proportionabilitér accidit in materia honoris : nam si Paulus haberet jus exi­ gendi condignam satisfactionem a Petro, qui ipsum offenderat ; licet se interponeret Joannes Paulo prorsus æqualis, quique sa­ tisfactionem ex alio titulo ipsi minime de­ beret, offerretque pro Petro æqualem, aut majorem satisfactionem ; nihilominus Pau­ lus non obligaretur remittere Petro offen­ sam: quia habet jus ad personalem ejus satisfactionem : et nemo obligatur cedere juri suo, nisi libere accipiat, aut promittat in ordine ad talem cessionem. Constat au­ tem , quod Christus satisfaciens Deo pro hominibus eodem proportionali modo ad illum comparatur, sicut homines inter se : non enim comparative ad Deum importat majorem superioritatem. aut exemptionem a debito, quam unus homo potest habere respectu alterius. Ergo sicut homo non obligatur admittere satisfactionem ab ali­ quo tertio, sive mediatore oblatam; sed habet jus exigendi illam a proprio credi­ tore, sive offendente : cui juri non obliga­ tur cedere, nisi ipse paciscatur aliam, vel ab alio satisfactionem admittere : ita simi­ liter licet satisfactio Christi sit infiniti va­ loris, et Deo non debita ex aliis titulis, 11 il < H t J. · t F ■ 4 181 η E IX CARNATION E. quia tamen Deus habet jus exigendi satis­ factionem a propris offensoribus, non obli­ gatur admittere satisfactionem Christi pro illis, nisi promittat, aut paciscatur, quod illam sit admissurus,9 sicut infra magis explicabimus. . N’jor Et profecto mirum est. et incredibile ispognj- djctu, qU0(j unus jlomo nPqueat aj id obiigari ab alio homine omnino æquali. et offerente superabundantem satisfactionem, sibi alias non debitam : el quod Deus possit ad id ipsum obligari a Christo sibi secundum humanitatem inæqnali, licet superabundantem, et non debitam offerat satisfactionem. Nec id aliquid de ejus perfectione diminuit : nam prædictus de­ fectus non provenit ex carentia perfectio­ nis, aut valoris, sed ex natura dominii, et juri quia videlicet nemo tenetur ilia exuere, nisi consentiat. Sicut quod pre­ tium a Petro oblatum pro equo non faciat illud suum, extrahatque. a Pauli dominio, non provenit ex defectu valoris, qui sup­ ponitur esse justus, aut longe superexcedens; sed ex eo quod Paulus non obligatur deponere jus, quod habet, nisi consentiat, paciscatur, aut promittat. Ad perfectio­ nem enim, ac valorem tam satisfactionis, quam pretii sufficit condignitas, sive æqualitas in actu primo : ad exercitium autem obligandi non sufficit solus valor, sed aliæ etiam conditiones desiderantur, præserlim vero partium consensus. Quam D.Thon). doctrinam generaliter tradit D. Thom. 2, 2, quæst. 106, art. 1 ad 2, his verbis : Dicendum, quod retributio proportionalis pertinet ad justitiam commutalivarn, quando attenditur secundum debitum legale, puta, si pacto firmetur, ut lanium pro lanio retri­ buatur : sed ad virtutem graliæ, sive graliludinis retributio perlinet, qux fit ex debito honestatis. Ubi omnem retributionem, quæ non supponit pactum, eximit a debito legali, revocatque ad aliud inferius debi­ tum, nempe honestatis, aut congruenti®. Omne autem debitum veræ, et propriæ justitiæ est debitum legale, ut tradit ipse 8 Doctor in eadem 2, 2, quæst. 80, art. 1. Unde secluso pacto non potest ex ejus sententia dari in creditore, aut offenso de­ bitum justitiæ, licet concurrant aliæ con­ ditiones, quæ ex suo genere possent ad justitiam sufficere. Objec· Dices læsio famæ potest ab alio, quam ÜÜ. ab infamante reparari etiam independentcr ab infamati consensu : ergo læsio ho­ noris, sive offensa potest ab alio, quam ab ollendcnle reparari, sine consensu inhonorati, aut offensi. Consequentia pa­ tet a paritate. Et antecedens est certum: nam si quis coram aliquibus læsit alicujus famam generando in ipsis falsam de illo opinionem ; et alius postea prtedictam opi­ nionem excludat manifestando primum illum mentitum fuisse ; ita reparatur laesio fama\ quod infamator ad aliam restitutio­ nem non obligetur : frustra quippe cona­ retur ad illam, ubi jam supponitur facta. Sicut qui vas aureum a Petro surripuit, si idem vas alterius industria ad possessio­ nem Petri reducatur, non tenetur ad res­ titutionem : quia facta supponitur. Respondetur omisso antecedenti, ne- Diisiu. gando consequentiam. Et ratio disparitatis est : nam cum fama sit opinio aliente pro­ bitatis ; tollitur per detractionem, qua quis tollit apud audientes bonam existi­ mationem alterius. Unde si prædicta bona existimatio quacumque via in audientium animis recuperetur; fit famæ restitutio, et infamator non tenetur ad aliquid amplius ex vi restitutionis. Honor vero, cum sit testificatio nostræ propriæ opinionis de aliena excellentia; tollitur per contume­ liam, aut alium injuriæ modum, quo ali­ quem deprimimus, et a propria dignitate effective, aut affective subvertimus : ex quo secundam prudentem æstimationem resultat in injuriato offensa passiva, seu privatio honoris. Unde hujusmodi offensa, sive honoris læsio non tollitur, nisi offen­ dens contrario modo se gerat per satisfactio­ nem, aut aliam subjectionem æquivalentem,quibus testificatur dealiena excellentia. Licet enim offensus ab aliis honoretur; tamen adhuc inhonorationem patitur ab offensore, quandiu ipse non satisfacit, aut honorando, aut patiendo, aut alia via. Quocirca honor ab alio, quam ab offen­ dente oblatus non satisfacit, nec impedit, nec tollit offensi jus, nisi ipse tali honore, sive satisfactione sit contentus, et cedat juri exigendi propriam a proprio offensore satisfactionem : quod non sit absque ali­ quo pacto, et promissione satisfactioni al­ terius superaditis. Et quia per se loquendo infamia, et inhonoratio iu eadem actione cimcurrunt (qui enim detrahendo bonam alterius existimationem ab audientium animis tollit, eo ipso infamato irrogat in­ juriam, iliumque inhonurat) : propterea licet bona alterius fama in aliorum animis reintegretur, ct qui infamaverat ad ejus restitutionem non teneatur; nihilominus adhuc DISP, J, DUB. VIII. adhuc illa famæ restitutione supposita, tenetur ad satisfactionem pro inhonora­ tione, sive injuria. Qua de causa consulto I superius diximus illum non obligari ad aliquid amplius invi restitutionis ; ut deno; taromus adhuc obligari ad satisfactionem pro injuria. Sicut qui per contumeliam I sustulit pallium a Petro, non se liberat ab 1 omni obligatione restituendo pallium ; sed ( insuper debet satisfacere pro injuria, ' quam auferendo contumeliose pallium i irrogavit. Et restitutionem quidem potest I perse, vel per alium facere : sed satisfacI tionein debet exequi per seipsum, nisi of­ fensus voluntarie admittat satisfactionem alterius. 211. Secunda etiam responsio confnlahir, quia petit principium : nam licet “f· verum sit nec repugnare, nec Deum dede­ cere, quod ex suppositione liberæ deter­ minationis circa unum determinetur ad aliud, ubi tota necessitas circa hoc est consequens, et fundatur in libera deter­ minatione circa primum, ut in exemplis ; adductis contingit : nihilominus ad hoc i requiritur, quod ipsa extrema sint inter se necessario connexa : inde enim provenit, quod Deus illam connexionem videns, eo ipso quod unum efficaciter velit, necessitatur ad aliud, et quod in unius electione exerceatur adæquata libertas circa utrum­ que. Si enim extrema non ita se haberent : vel Deus ex unius electione minime necessitaretur ad aliud ; vel si necessitaretur, id esset in eo magna depressio, ac obliga­ tio, ipsius perfectioni repugnans. At sic S est, quod inter satisfactionem a Christo I oblatam pro remissione olïensæ a nobis I commissæ, et ipsam offensæ remissionem non datur necessaria connexio. Ergo ex eo, quod Deus velit promovere Christum ad satisfaciendum, et ad applicandum pro I nobis satisfactionem; minime arguitur I quod eodem actu, eademque libertate velit remissionem offensæ. Et consequenter si I posita Christi satisfactione necessitatur Deus ad remissionem offensæ, sive ad cedendum juri, quod habet, ut exigat con­ dignam satisfactionem ab hominibus; H plane infertur prædictam necessitatem non esse consequentem, sed importare obligaί I lionem depressivam infinilæ perfectionis, I ei supremi dominii Dei. Cæterea constant, I rt minor suadetur : tum quia Adversarius '. non assignat principium illius necessariæ i| connexionis antecedenter ad decretum, quo Deus vult præmovere voluntatem 185 Christi ad illam applicationem. Tum etiam, quia ex eo, quod satisfactio Christi sit infiniti valoris, et ab eo ordinetur ad rccompeusandurn pro hominibus; solum sequitur quod talis satisfactio sit æqualis, et condigna aptitudinaliter, et in actu primo : secus vero actualiter, sive in actu secundo : sicut ex eo, quod Petrus habeat pretium sufficientissimum ad emendum equum Pauli, et illud ad hunc effectum ordinet, solurn sequitur, quod prædictum pretium sit talo, aptitudinaliter, non vero exercite : quia utrobique ultra valorem satisfactionis, aut pretii, et præter ordi­ nationem ex parte volentis emere, aut satisfacere, requiritur consensus alterius partis, Domini videlicet, et offensi. Tum* denique nam ex eo, quod non detur illa connexio, nulla imperfectio arguitur in satisfactione Christi : quoniam defectus * connexionis non provenit ex defectu suf­ ficienti®, aut valoris, sed ex natura re­ rum : non enim potest offensa ex justitia remitti, nisi vel offensor satisfaciat, vel offensus paciscatur admittere satisfactio­ nem alterius. Dices inconveniens esse, quod Christus Evasio, ex parte sua ordinet absolute, et efficaciter suam satisfactionem ad recompensandum pro hominibus, et quod talis ordinatio non sortiatur effectum : inde enim argueretur vel defectus valoris in satisfactione, vel defectus conrormitatis cum voluntate Dei in ordinatione. Quod vitatur, si dicatur dari necessariam connexionem inter satis­ factionem Christi ab eo ordinatam ad remissionem oflensæ, et hujusmodi remis­ sionem : et consequenter, quod Deus præmovens voluntatem Christi ad ordinan­ dum suam satisfactionem pro tali effectu, sibi imponit necessitatem illam admit­ tendi, remittendo offensam, et sibi recon­ ciliando peccatores. Sed hoc facile dispellitur : nam si lo- Praelo­ quamur de facto, et secundum præsentem di,ur· providentiam, certum est præfuisse. pac­ tum, ut in limine dubii cum communi sententia Theologorum observavimus : quod Christus Dominus cognovit, et admi­ sit priusquam sua opera ordinaret ad re­ compensandum pro peccatoribus : et sicut ordinavit, ita obtinuit ob infinitum suo­ rum operum valorem, et summam conformitalem cum voluntate Dei, qui pactum primo inchoavit per suam promis­ sionem. Quocirca de. facto nullum ex insinuatis sequitur inconveniens. Si au- DE INCARNATIONE. lorn loquamur ίη ordine ad aliam provi­ nere sibi necessitatem operandi effectum, dentiam; vel hæc esset connaturalis, et quem ipsa pnumota intendit. Unde vel omnino consona naturis rerum; vel esset nulla dabitur obligatio ex parte Dei : vel absoluta. seu non repugnans. Et si secun- ! sidatur, ex alia parte ortum ducet, quam dum priorem loquamur, expediebat, quod ex Dei voluntate : quod arguit in eo mag­ Christus antecedenter ad ordinationem, nam imperfectionem, ipsi prorsus repu­ sive applicationem suorum operum cog­ gnantem, nosceret voluntatem Dei, ut cum illa 2 12. Secundo potest eadem assertio pro­ Aliud omnino conformaret suam voluntatem bari alio fundamento, per quod motivum ■ creatam. Unde ex suppositione, quod Deus præeedens firmatur amplius : nam ut sa­ antecedenter non ordinasset Christi satis­ tisfactio Christi obliget Deum, ut ex jus­ factionem ad remissionem offensæ ; id titia remittal offensas hominum, debet ipsum ille cognosceret, et minime vellet procedere a Christo ut hominum fidejus­ oppositura absolute, et efficaciter. Et sic sore, et capile eorum morali : sed ad hoc tollitur status quaestionis. Si autem ad requiritur pactum formale, vel virtualo : .providentiam extraordinariam, et absolu­ ergo nisi supponeretur hujusmodi pactum, tam attendamus; non apparet repugnantia satisfactio Christi non obligaret Deum ad in eo, quod Christus nesciret Deum non remittendum ex justitia offensas homi­ promittere remissionem oflensæ pro ejus num. Consequentia patet. Et minor est satisfactione, quinimo, nec in eo, quod certa : tum quia inter Christum secundam prudenter judicaret Deum illam promit­ se, et rationem fidejussoris, aut capitis mo­ tere (cum prædicta intellectus dispositio ralis nulla datur essentialis connexio ; si­ ex genere suo nec sit ignorantia privativa, quidem potuit esse Christus, quin esset nec error veritati contrarius) ; et quod hoc noster fidejussor, et morale caput : ergo ut supposito ipse Christus ex parte sua pro­ Christus subeat prædicta munera, opus priam satisfactionem voluntate absoluta est, quod Deus illum constituat fidejusso­ ordinaret ad remissionem offensæ. In quo rem, et capui nostrum : sed actus, quo eventu (qui proprissime représentât diffi­ Deus ita vult, est consensus quidam, sive cultatem présentis dubii, et naturam sa­ promissio acceptandi satisfactionem ab tisfactionis) Deus non obligaretur ex ipso pro nobis oblatam : siquidem ad fi­ justitia ad offensæ remissionem : esto, dejussorem , et caput morale perlinet illam ex alio motivo remitteret. Tum satisfacere pro obligatione debitoris prin­ quia obligatio justitiæ oritur ex accep­ cipalis, ubi iste non potest : ergo ut satis­ tis, vel promissis : et non adesset unum, factio procedat a Christo sicut a fidejus­ nec alterum in prædicto casu, ut sup­ sore nostro, et morali capite; requiritur ponitur. Tum quia obligatio justitiæ ex parte Dei pactum formale, vel virtuale. nou orta ex voluntate obligati arguit in eo Tum etiam quia ut satisfactio procedat a non levem imperfectionem : in tali autem Christo sicut a nostro fidejussore, et mo­ casu si daretur obligatio justitiæ ex parte i rali capile ; requiritur quod voluntas Dei, non oriretur ex ejus voluntate; si- ! Christi sit moraliter voluntas nostra, quidem supponitur, quod antecedenter non i sive (et in idem redit), quod volunta­ habuerit voluntatem se obligandi.· Tum ' tes hominum transferantur moraliter in denique quia absolute nullum est incon- I voluntatem Christi : quod fieri non va­ veniens, quod voluntas efficax Christi non I let absque consensu principis, et supremi adimpleatur ; nec in ejus non adimple­ domini, nempe Dei, cui omnes istæ volun­ tione potest ulla repugnantia ostendi. tates subduntur, potestque omnes x’olunAliunde vero ejus operatio esset infiniti i tates hominum in voluntatem Christi valoris juxta dignitatem personæ : el ejus I transferre ; hujusmodi vero translatio pac­ ordinatio esset naturaliter laudabilis, ui- tum quoddam est admittendi voluntatem, pote ex charitate procedens, et recto ra­ et satisfactionem Christi pro hominum sationis dictamini consona. Nulla igitur est , tisfactionibus, et voluntatibus : ergo Chrisratio, ob quam Deus prædeterminans vo­ tus non potuit in satisfaciendo procedere luntatem creatam Christi ad similem ap­ ' per modum fidejussoris, et cap tis homiplicationem, sive ordinationem imponeret j num absque aliquo pacto formali, vel virsibi necessitatem ad remittendum offen­ ■ tuali ex parte Dei. Quæ doctrina facile exemplis Adamus fuerit sam : sicut nec occurrit, ut dum præmovetI fulcitur i rxciupus :. nam ut ul auamus merit, voluntatem puræ creature dicatur impo- | caput hominum, ita ut eo peccante homi­ nes — 186 DISP. I, DUB. VIII. r.es etiam iu eo peccaverint, debuit pra:cedore consensus, ct dispositio Dei transferentis murahter in Adamum hominum voluntates. Similiter ut voluntas tutoris censeatur voluntas pupilli possitquo pro eo petere, aut satisfacere ; necessarius est consensus principis, aut totius reipublîcæ transferentis impuberis voluntatem in vo­ luntatem tutoris. Idemqtie aliis exemplis oiteinli valet, ut facile consideranti appa­ rebit. Major denique principalis syllogismi ostenditur efficaciter ; quia ad extinctionem offensæ et reparationem honoris necessarium est, quod satisfactio offeratur ab offendente, vel alio cx ejus consensu, et nomine : ubi enim satisfactio offertur ab alio, qui nec fuit offendens, nec ejus nomine agit, poterit quidem esse alias magnus offensi honor, sed non est præcedentis injuriæ satisfactio. Ad hanc quippe requiritur, .quod offendens humilietur, et se offenso subjiciat : quod intelligibile non est, quin ipse, vel alius ejus nomine offerat satisfactionem. Ut autem alius ita se gerat, et offendentis personam repræsentet, debet esse fidejussor pro illo, aut caput ipsius morale : aliter enim non intelligitur, qualiter possit ejus nomine agere, ita ut voluntas satisfacientis, ejus­ que humiliatio sit moraliter voluntas, et sa­ tisfactio offensoris, sicut exempla proxime adducta satis ostendunt. Ergo ut satis­ factio Christi obligaret Deum ex justitia ad remittendum offensas hominum debuit procedere a Christo ut hominum fidejus­ sore, et morali eorum capite. Mr- Confirmatur primo : nam satisfactio îi-> 1. oblata a Christo non ut fidejussore, et morali hominum capite non extingueret eorum offensas ; cum talis satisfactio nullo modo hominum esset, ut argumentum salis evincit' : sed fieri potuit, quod Chris­ tus non esset hominum fidejussor, nec eorum caput morale ; et quod nihilominus offerret satisfactionem pro illis : ergo sa­ tisfactio Christi non habet vim obligandi Deum ex justitia ad remissionem offensæ independenter a pacto, quo Deus formaliter, aut virtualiler paciscatur constituendo Christum fidejussorem, et caput morale hominum. Major, et consequentia con­ stant. Minor autem quoad primam partem est certa : quia esse fidejussorem, el caput, hominum non est prædicatum essentiale Christi : ergo fieri potuit, quod Christus non habuerit tale prædicatum , Secunda 187 etiam minoris pars facile ostenditur : quia Christus ut homo potuit absolute nescire se esse Deum, ac relinqui cum eis præcise gratia: accidentalis donis, quæ sunt puris hominibus communia ; in quo eventu posset intendere satisfacere pro aliis, et desiderare absolute aliorum salutem, etiam reproborum, quos ipse tales esse nesciret : sicut aliis justis accidere solet : nihil enirn in prædicta dispositione occurrit, quod aliquam repugnantiam præseferat. Et tamen in prædicto etiam eventu satisfactio Christi esset infiniti valoris personalis, sicut modo est ; cum talis valor non commensuretur ejus cognitioni, aut aiiis princ>piis proximis, sed desumatur a per­ sona divina. Confirmatur secundo, et explicatur am­ Conürplius robur hujus motivi : ______ Dialio : ___ nam __Christum posse sua satisfactione obligare Deum ex justitia ad remissionem offensæ independenter ab omni pacto, non potest aliunde provenire, quam vel ex infinito valore prædictæ satisfactionis, vel ex ordinatione, qua Christus dirigeret hujusmodi satisfac­ tionem ad talem finem, vel ex utroque si­ mul : atqui in eventu in præcedenti confirmatione descripto (qui absolute im­ possibilis non fuit), concurreret infinitus satisfactionis valor, et ipsius ordinatio ad satisfaciendum pro hominibus, sive omni­ bus, sive aliquibus ; et nihilominus non obligaretur Deus ad remissionem offensæ, ut ostensum est : ergo præter infinitum valorem ex parte satisfactionis, et præter ordinationem ex parte Christi, aliquid aliud requiritur ad prædictum effectum : hoc autem aliud esse non potest, quam pac­ tum formale, vel virtuale ex parte Dei cons­ tituentis Christum fidejussorem, et caput hominum, acceptantisque ejus satisfactio­ nem pro illis, sive illorum nomine : ergo satisfactio Christi nequit Deum obligare ad remissionem offensæ independenter ab omni pacto. Quod magis constabit diluendo argumenta contraria : ubi enim opposi­ tum non satis ostenditur, standum est potius pro supremo Dei dominio, ejusque exemptione ab omni obligatione in propria natura, quam pro valore, et jure opera­ tionum ipsius in natura creata. § n. Occurritur argumentis contraria) opinionis. ! i ■ *1’ ,’M» ii t« fti y •1 . -i yQ * i i £ P. 1 offensore ipso, vel ab alio, qui ejus vices gerat : el hoc posterius fieri non vqlof absque pacto aliquo, ut num. 212 explicuimus Quod motivum non urget in merite, quod proprio nomine offertur, lieet referatur ad pramiium alteri dandum. Sed quia destructio oilens» per viam meriti est moraliter, et mquivalentor des­ tructio ipsius offenste per viam satisfactio­ nis; et qui potest de condigno mereri destructionem offensæ, potest pro illa ex justitia satisfacere, ut constat ex dictis n. Iil, ideo respondetur absolute, el melius negando majorem : nam quod ad meritum de condigno requiratur pactum est con­ ditio generalis in omni merito, sive in­ finitum sit, sive non, ut statuimus tract. 16, disp. I, dub. 6. Militat enim in merito prima ratio D. Thom. quam pro satisfactione primo loco proposuimus : quia videlicet nemo obligatur ex justitia, nisi ex acceptis, vel promissis : unde cum Deus nequeat obligari ex acceptis, sequitur quod omnis obligatio justitiæ in Deo reperta fundetur in ejus promissione, vel pacto. Ad proba­ tionem autem majoris respondetur ex eo, quod opera Christi sint valoris simpli­ citer infiniti, solum inferri, quod habeant condignitatem sufficientem ad omne pnemium possibile : quod est esse meritum aptitudinale, et in actu primo omnis præmii possibilis. Sed meritum actuale, sive in actu secundo addit jus ex parte meriti, et obligationem ex parte præmiantis : quod absque ejus promissione heri repugnat. Sicut labor diurnus Petri in vinea Pauli condi.mitatem, sive valorem sufficientem habet ad mercedem : ad quam lamen non obligatur ex justitia Paulus, nisi illam pro eo labore promittat. Quanto minus Deus, si omne pactum secludatur : licet laborans sil Christus, et labor sit æslimabilis infi­ nite? Recolantur, quæ supra diximus num. 241, ex quibus facile diluentur, quæ Godoi num. 24 adversus hanc responsionem op­ ponit. Ad confirmationem respondetur negando majorem si ly ideo reddat omnem causam : nam licet ex defectu infiniti valoris in merito, et ex debito ob alios titulos recte probetur puram creaturam non posse me­ reri de condigno apud Deum, nisi supposito pacto : præter hanc tamen rationem, qme sufficiens est. datur alia non minus suffi­ ciens, et magis generalis, qme in omni 195 DUB. IX. merito militat, nempe obligationem jus­ titia· in Deo numquam esse ex acceptis, sed ex promissis, ul proxime dicebamus, et fusius explicuimus loco citato ex tract. 16. Et hac ratione Christus nequit mereri de condigno præmium a Deo, nisi suppo­ nat ejus promissionem, aut pactum. Ex quibus omnibus magis constat ad argumentum positum num. 236, et.quod responsio illi adhibita sit legitima. DUBIUM IX. Ilnnn satisfactio Christi fuerit actus specia­ lis virtutis, et cujus. 249. Discingunt communiter Theologi Satisfaci o alia duplicem satisfactionem : aliam materialem, materiaqua; consistit in operibus, aut rebus, quibus Îi>eiâïiai fit recompensatio, utputa in jejunio, ora- formalis. formaI,s· lione ; et aliam formalem quæ consistit in actu ex; resso, sive intentione faciendi compensationem. Unde satisfactio materia­ lis a I plurimos actus se extendit, omnes videlicet, qui offensum pacare possunt, et · offensam ipsi irrogatam delere : quamvis eorum quilibet habeat diversum munus, et respiciat aliud proprium, atque specialius objectum. Satisfactio vero formalis impor­ tat determinatam speciem actus, in eo si­ tam, quod per se primo intendat recompensare, et ad hunc finem sibi specialem, et proprium ordinet tam se. quam alias opera­ tiones. Frequens enim est, quod actus unius virtutis opera aliarum virtutum diri­ gat ad finem sibi proprium, imperetque ex speciali molivo, ut agentes de imperio charitalis explicuimus tract. 19, disp. 7, dub. 3. Unde videmus duplicem obedienLiam distingui : aliam materialem, quæ exercetur per omnia virtutum opera impe­ rata a superiori; licet habeant specialiores rationes : aliam formalem, quæ obedire su­ periori per se primo intendit, et ad hunc finem ordinat aliarum virtutum actus. Et ut ad præsentem materiam proximius acceda­ mus, purus homo justus satisfacit Deo pro suis deliciis per omnes virtutum actus, ut tradit D. Aug. lib. de Eccl. dogmat. cap. D. Aog. 94, præsertim voro per jejunium, oratio­ nem, et eleemosynam, ut recte observat D. Thom. ini,dist. 15, quæst. 2, art. 5, D.Thoui. quæ eliciuntur a virtutibus temperanti», religionis, et misericordi». Et nihilominus ad eliciendam satisfactionem formalem po­ nitur alia specialis virtus, nimirum pceni tentia, habens pro objecto proprio, ot .·<·* 106 DE INCARNATIONE motivo formali récompensant pro offensa in Deum commissa, et in hunc finem ordinare cæterarum viriutum operationes, ut tra­ dunt communiter Theologi cum D. Thora. in hac 3 p. qu. 85. Juxta hanc igitur doctrinam dupliciter intelligimus Christum Dominum Deo sa­ tisfecisse pro nostris offensis : primo ma­ terialiter per omnes virtutum actus, quos eliciebat in ordine ad alia specialiora motiva, et ipsis virtutibus accommodata, ut per actum charitatis, per actum obe­ dientiæ, et sic de aliis : quia omnes isti fuerunt materia recompensationis , constitueruntque æqualitatem ad jus divinum resarciendum, ut satis constat ex dictis in tribus dubiis procedentibus. Secundo sa­ tisfecit formaliter per actum videlicet, quo expresse, et specialiter intendit recompensare pro nobis, et debitam æqualitatem constituere : et ad hunc finem ordinavit aliarum virtutum operationes, sive satis­ Statos factionem materialem. Nec enim dubi­ qaxstiotandum est prodictum actum, sive inten­ eis. tionem elicuisse ; cum sit actus valde honestus, et proprissimus satisfactionis, seu redemptoris : et aliunde negari non licet, quod Christus voluerit pro nobis satisfa­ cere; cum re ipsa satisfecerit. Sed diffi­ cultas haud levis est, an pro eliciendo tali actu (quam satisfactionem formalem dicimus, et deinde solius satisfactionis no­ mine significabimus), sit in Christo cons­ tituenda specialis aliqua virtus, et qualis ? Idque in prosenti examinare oportet : inde enim magis adhuc constabit, quod Christus satisfecerit ex perfecta justitia. Cujus difficultatis facilior, et magis clara erit resolutio, si illam secemus per partes. Proponitur prima conclusio. Eunda250. 4OÜ. Dicendum est primo satisfactionem ruentum. Christi fuisse actum proprium unius alicujus specialis virtutis distinct® ab aliis. Sic docent communiter Theologi, uno, aut altero excepto, ut infra videbimus. Probatur ratione : quia ubi occurrit spe­ cialis actus honestus importans specialem difficultatem objectivam, ibi ponenda est specialis aliqua virtus, quæ ipsum eliciat : sed satisfactio Christi fuit hujusmodi : ergo processit a speciali aliqua virtute ab a iis distincta. Minor constat tum ex pro­ xime dictis. Tum quia satisfactio in nobis, licet sit minus perfecta, est tamen actus honestus, importans specialem difficulta­ tem objectivam. Tum denique quia in­ tendero perfectam recompensationem ad solvendum debitum justitiæ importat spe­ cialem honestatem, affertque diversam diffi­ cultatem objectivam, qua> in aliis virtutum actibus non relucet, ut est per se notum. Major autem est certa : quia continet proprium munus, et officium virtutis, in eo consistens, quod potentiam ex se indif­ ferentem determinet, et trahat ad specia­ lem actum honestum, sive, afferentem diversam difficultatem objectivam, ut constat ex dictis tract. 12 disp. 1, fere per totam, et specialiter dub. 4, ubi va­ rias diffinitiones virtutis explicuimus, quæ omnes principaliter eo colliniant, ut pro­ dictum munus declarent. Et hac ratione Theologi cum D. Th. infra quæst. 7, art. 2, constituunt in Christo Domino vir­ tutes, quia in eo reperiuntur diversi actus honesti afferentes difficultatem objectivam: ad quam superandam, et eliciendos connaturaliter, et faciliter actus virtuosos necessariæ sunt virtutes. Confirmatur primo : quia ad satisfac- Culi tionem Deo pro offensis ponitur in nobis Elii). specialis virtus, ab aliis distincta, videli­ cet pænitentia, ut docent communiter Theologi cum D. Thom. infra quæst. 85 non obstante, quod satisfactio a nobis oblata sii imperfecta ob æqualitatis defec­ tum : sed in Christo Domino reperitur specialis actus satisfactionis perfectissimæ, et omnino æqualis offensæ, quinimosuperabundantis, ut ex dubiis præced. constat: ergo in Christo Domino constituenda est virtus specialis, ab aliis diversa, quæ illum actum eliciat. Confirmatur secundo procludendo du­ AÎÙ plicem evasionem : quoniam ideo non OMÊIE11À esset in Christo constituenda hujusmodi specialis virtus, quia Christus satisfecit per omnes virtutes; vel quia non habuit præceptum, sive debitum eliciendi satis­ factionem formalem : sed hæc motiva nul­ lius momenti sunt : ergo in Christo debet constitui specialis virtus ad eliciendum satisfactionem. Probatur minor quoad utramque partem : prima quidem, nam etiam nos satisfacimus per omnes actus cæterarum virtutum, utputa per jejunium, quod est actus temperantiæ, et per elee­ mosynam, quæ est actus misericordiæ, et sic de aliis : et nihilominus ponitur in nobis specialis pœnitentiæ virtus ad sa­ tisfaciendum : DISP. J, DUD. IX. tisfaclandum : ergo licet Christus satis­ fecerit per omnia virtutum opera ; tamcn alia specialis virtus debet in eo admitti ad satisfaciendum. Et ratio utrobiquc. est eadem : nam licet ad exhibendum satis­ factionem materialem, quæ consistit in actibus, qui tanquam materia, aut pre­ tium pro recompensatione offerantur, suf­ ficiant ali® virtutes circa sua propria ob­ jecta operantes : tamen ad eliciendum satisfactionem formalem, sive intentio­ nem, et actum exprersum, quo quis in­ tendat per se primo recompensare, non sufficiunt ali® virtutes ; cum ipsæ ex pro­ pria specie, et ratione ad hoc non ordi­ nentur, sed habeant diversa objecta, et motiva : ergo tam in Christo, quam in nobis constituenda est aliqua virtus spe­ cialis, quæ formalem satisfactionem eliciat. Secunda etiam minoris pars ostendi­ tur : quia ad constituendum aliquam spe­ cialem virtutem non requiritur, quod aetns ejus praecipiatur, sed sufficit, quod sit possibilis, et honestus : unde videmus quod licet nobis non præcipiatur elicere actum formalem obedientiæ, sive, et in idem redit, quod faciamus rem præceptam exmotivo obediendi superiori, sed solum quod obediamus materialiter rem præcep­ tam exequendo; nihilominus quia possi­ bile est, et honestum obedire formaliter, sive ex intentione obediendi; ideo ponitur specialis obedientiæ virtus, quæ hujusmodi actum eliciat, et inclinet per se ad ejus rectitudinem. Ergo etiam concesso, quod Christus non debuerit ex praecepto elicere satisfactionem formalem; quia tamen po­ tuit, et hic actus est perfectior, decetque magnam Christi dignitatem ; oportet cons­ tituere specialem aliquam virtutem, quæ intendat per se hujusmodi rectitudinem, et prædictum actum eliciat. Quæ est causa, ut in Christo ponantur aliæ vir­ tutes. WjR251. Sed contra hanc doctrinam occur­ ta. rit objectio, quæ videtur motiva proposita labefactare, et potest ita expen ii : nam sic se habet Christus in satisfaciendo, ac in merendo : sed ad meritum Christi non ponitur specialis aliqua virtus ab aliis distincta : ergo nec ad satisfactionem Christi debet admitti. Consequentia cons­ tat tum a paritate : tum a fortiori; nam Christus sibi, et nobis meruit; at non sa­ tisfecit pro se, sei tantum pro nobis. Minor autem est certa : quia ut homines puri mereantur de condigno vitam reter- 197 nam, non requiritur specialis aliqua virtus sed sufficit, quod aliæ virtutes eliciant opera laudabilia, seu præmio digna, et quod charilas illa referat in Deum : nec aliquis hactenus asseruit requiri aliam spe­ cialem virtutem, quæ huic officio speciali­ ter deserviat : nec nos illius meminimus toto tract. 16, ubi huic materiæ ex professo operam dedimus : ergo pariter ut Christus mereatur, non requiritur particularis ali­ qua virtus, quæ ab aliis differat, et huic fini specialiter destinetur : quod enim sufficit ad prædictum effectum In puris hominibus, sufficiet etiam in Christo. Major autem probatur : nam sicut Chris­ tus satisfecit per omnes actus virtutum ; sic etiam meruit per omnia virtutum opera : et sicut Christus præter omnes actus virtutum, quibus materialiter satis­ fecit, habuit actum, quo specialiter in­ tendit satisfacere, et prædictos actus ad hunc finem ordinavit; sic etiam præter omnia virtutum opera, quibus materiali­ ter meruit, habuit actum, quo specialiter mereri voluit, et in hunc finem prædicta opera direxit : nullum enim vel apparens motivum occurrit, ut dicamus aliter se habuisse in una materia, ac in alia : ergo Christus ita se habuit in satisfaciendo, ac in merendo. Nec satisfacit primo, quod aliqui di­ ÎusdScunt meritum esse rationem valde commu­ denies aliquæ nem, quæ comitatur omnia opera virtu­ respon­ tum ; et ideo non exposcere virtutem spe­ siones. cialem, cui correspondent : satisfactionem vero importare, rationem magis deter­ minatam, quæ solum reperitur in operi­ bus poenalibus; et subinde petere spe­ cialem virtutem, a qua respiciatur, et fiat. Nam contra hoc est : tum quod Christus satisfecit per omnia opera virtutum : ergo si ob hanc generalitatem non ponitur vir­ tus specialis ad meritum ; nec ad satisfac­ tionem in Christo admittenda erit. Tum etiam quia ratio obedientiæ est quaedam ratio valde communis, quæ in omnibus virtutum operibus reperiri valet, si præcipiantur a superiore, et ex motivo obe­ diendi fiant : quo non obstante juxta com­ munem Theologorum sententiam ponitur specialis obedientiæ virtus. Nec satisfacit secundo, quod alii respon­ dent rationem meriti non sumi ab ob­ jecto, sed ex dignitate personæ operantis}; et prôpterea non respici a virtute, nec illam specificare posse : rationem autem satisfactionis sumi ab objecto, quia licet 198 AUa FOUliO ex Go(loi. DE INCA U NATION E. ejus valor desumatur a persona, nihilo­ minus hic valor refunditur in objectum in ordine ad constituendam æqualitatem. quam respicit satisfactio : quocirca hæc potest esse opus specialis virtutis. Nam hoc discrimen facile evertitur : sicut enim valor satisfactionis desumptus a persona operante transit in objectum, quia ordina­ tur, vel ordinari potest ad constituendam æqualitatem inter satisfactionem, et of­ fensam; sic etiam valor meriti desumptus a persona merente potest in objectum transfundi, quia ordinatur, vel ordinari potest ad constituendam æqualitatem inter meritum, et præmium. Unde ex hoc capite nequii differentia assignari inter satisfac­ tionem, et meritum. Nec satisfacit tertio, si dicatur æquali­ tatem retributionis in merito non fieri a merente, sed a præmiante : unde si quæ virtus pro materia meriti admitti debet, non in merente, sed in præmiante cons­ tituenda est; et sic ponitur justitia distri butiva : æqualitatem vero satisfactionis ab ipso satisfaciente fieri, et intendi ; quo­ circa oportet constituere specialem vir­ tutem ex parte illius. Nam hæc etiam diversitas est insufficiens, et nu:la: quoniam sicut in satisfactione est æqualitas satis­ factionis cum offensa, quæ potest per se intendi a satisfaciente ; .-ic in merito est æqualitas meriti cum præmio, quæ potest per se intendi a merente. Unde licet ad æqualitatem præmii cum merito, quæ se tenet ex parte præmiantis, non consti­ tuatur virtus ex parte merentis: secus tamen ad æqualitatem, quæ se tenet ex parte mer ti : si semel ad æqualitatem se tenentem ex parte satisfacientis ponitur specialis virtus, quæ prædictam æqualita­ tem respiciat. Has evasiones refert, et fusius, quam nos, impugnat Godoi disput. 6, a num. 17. Sed ipse respondet rationem diffe­ rentia» inter satisfactionem, et meritum in eo consistere, quod persona satisfaciens non solum constituit æqualitatem ; sed per se primo intendit talem æqualitatem constituere, et jus hesmn repararo. Unde admitti debet specialis virtus attingens objectum sub hoc motivo, quippe quod sufficiens est ad specilicandum virtutem distinctam ab eis. quæ ex prædicto motivo non operantur. Cæterum persona merens licet æqualitatem meriti cum præmio constituat ; nihilominus non intendit por se primo prædictam æqualitatem. Nam quod per se primo intendit est operari re le, et in obsequium nltmius : ad quoi! illa «'qualitas consequitur, Undo opus non est pro merito constituet© virtutem spe­ cialem præter illas, qua» ad opera honesta in Donna relata desiderantur : nam illud solum, quod primario terminat actum, et ad ipsum movet, petit specialem virtutem. Hæc tamen responsio, nisi amplius, aut aliter explicetur, adhuc non dilu t vim ob­ jectionis, nec congruam differentiam assi­ gnat ; sed obnoxia manet impugnationibus supra positis, ut facile consideranti constabit. Et insuper refellitur : quia nulla est ratio, cur satisfaciens possit per se. primo intendere æqualitatem, quam cons­ tituit inter satisfactionem, ct offensam, et merens nequeat per se primo intendere æqualitatem, quam constituit inter meri­ tum, et præmium : ergo voluntarie assig­ natur prædicta differentia : atque ideo vel in utroque vel in neutro debet admitti virtus specialis in ordine ad prædictam æqualitatem. Antecedens suadetur : nam ideo dicitur quod æqualitas in merito non intenditur per se primo, quia consequitur opera virtutum : sed eodem modo conse­ quitur æqualitas in satisfactione : ergo differentia, quam assignat prædictus Autor, non subsistit. iTobatur minor : nam si loquamur ce æqualitate in actu primo, sive de valore: sicut opera virtutum pos­ sunt habere æqualitatem cum præmio; ita eadern opera (saltem in Christo Domino) possunt habere æqualitatem cum offensa. Si autem loquamur de æqualitate in actu secundo, sive de jure ad consecutionem praemii, et remissionem offensae : sicut opera virtutum non habent hujusmodi æqualitatem ad satisfaciendum independenter ab aliqua ordinatione saltem et parte satisfacientis ; sic etiam opera vir­ tutum non habent prædictam æqualitatem ad merendum independenter ab aliqua ordinatione saltem ex parte merentis : nam quemadmodum ut opera satisfaciant, debent urdinari ad offensi honorem ; sic etiam ut mereantur debent ordinari ad pnemianlis obsequium : ergo eodem modo consequitur æqualitas opera virtutum res­ pectu satisfactionis, ac respectu meriti. Quæ impugnatio potest ad hominem magis urgeri contra hunc Auctorem, qui n. 22 et alibi sæpe docet Christum satisfe­ cisse pro nobis merendo nobis gratiam of­ fensæ remissivam, qua justificamur, et grati Deo constituimur : ergo si Christus non !:..·,ι bi!®. DiSP. I, DUB IX. non habuit ad merendum virtutem distinc­ tam ah iliis, quin ut operaretur recte, et iu obsequium Dei, requiruntur ; pariter nd satisfaciendum non debuit habere aliam specialem virtutem. v. ■ 252. Ad objectionem ergo, relictis his responsionibus, (licendum est aliam osse rationem satisfactionis, et aliam meriti ad hoc ut possint virtutem specificare. et in particulari aliqua rationi' constituere. Quod a posteriori vel er eo colligitur, quod prin­ ter omnes virtutes, constituitur in nobis specialis virtus pceniteniiro, qua intendi­ mus Deo satisfacere, ut docent Theologi cum D, Th. inf. q. 85, et tamen ad me­ rendum nulla assignatur virtus specialis, præter illas, quæ concurrunt ad opera me­ ritoria, et ad dirigendum ea in obsequium Dei, quod pertinet ad charitatem. Signum ergo est aliter quantum ad hoc sentiendum ésse de merito, ac de satisfactione : et consequenter licet in Christo non consti­ tuatur specialis aliqua virtus ad merendum, non propterea negandum esse, quod ad satisfaciendum habuerit virtutem aliquam specialem. Ratio autem a priori hujus differenliæ desumitur ex his, quæ tradidimus 1, 2, q. 62, in comment, ad art. 4 et tract. 17, disp. 3, dub. 4 et tract. 18, disp. 1, dub. 2, n. 39 et tract. 19, disp. 3, n.' 33. Ut enim pro aliquo actu constituatur specialis virtus, non sufficit, quod talis ac­ tus sit supprnaturalis, et honestus : sed insuper desideratur, quod habeat aliquam difficultatem objectivam, quam virtus su­ peret. Ubi enim non occurrit talis difficul­ tas, nec actus proprie loquendo est exerci­ tium virtutis, nec habet eminentiam supra principia communia sui ordinis. Unde suf­ ficienter reducitur vel ad auxilia transeun­ tia, vel ad aliquem habitum virtute inferio­ rem , vel denique ad virtutes ipsas per modum exercitii secundarii. Hac de causa licet affectus simplex piæ affectionis ad credendum sit honestus, et supernaturalis non petit specialem virtutem, nec Theologi illam hactenus designarunt. Simplex etiam desiderium beatitudinis licet honestum, et supernaturale non exposcit virtutem spe­ cialem. Idemque accidit in gaudio de Deo, ut fusius locis citatis ostendimus. Hoc autem est discrimen inter satisfac­ tionem , et meritum , quod ordinare opera ad delendum offensam importat specialem aliquam difficultatem objectivam præter illam, quæ occurrit in eliciendo opera vir­ tutum ex propriis motivis; secus vero ac- 199 cidit in ordinatione operum ad merendum. Nam adhuc supponitis virtutum operibus, non levis occurrit difficultas in eo quod aliquis prædicta opera humiliet, et subji­ ciat Deo creditori, non quidem ad aliquid primario consequendum, se 1 potius a I sol­ vendum : solvere enim, et recompensare ex suo generali conceptu . difficultatem im­ portat ; ut videre est apud immines. Unde ad prædictam difiicultatem superandam constituenda est in homine debitore res­ pectu Dei specialis virtus, ut etiam in hu­ manis cernere licet. Aliter autem, et valde aliter hoc in merito contingit : nam sup­ posito quod quis devicerit difiicultatem oc­ currentem in eliciendo virtutum opera se­ cundum propriam uniuscujusque rationem et in ordinando illa in obsequium Dei (quod per charitatem fit), nulla occurrit difficultas objectiva. Quod enim hoc sup­ posito, intendat homo (si talis intentio requiritur), consequi eis operibus beatitudinem, affectus simplex est, nullam affe­ rens novam difficultatem, ut etiam apparet in humanis : nam ad hoc, quod Petrus postquam laboravit in obsequium Pauli, intendat (si id requiritur), consequi ab eo mercedem, non est superanda aliqua nova difficultas; quinimo id absque ulla diffi­ cultate objectiva, aut subjectiva contingit. Disparitas igitur inter satisfactionem, et meritum stat in eo, quod satisfactio forma­ lis, sive intentio satisfaciendi importat dif­ ficultatem objectivam diversam ab illa, quæ corresponde! actibus cæterarum virtutum : et ideo distinctam virtutem importat. Me­ ritum autem formale, sive intentio conse­ quendi beatitudinem non importat difficul­ tatem diversam ab ea, qute reperitur in aliis virtutum operibus. Quod enim in prædicto negotio occurrat obsequium Dei, per­ tinet ad charitatem : et quod occurrat mo­ tus aggressivus circa ardua, pertinet ad spem. Eis vero suppositis, solum relinqui­ tur simplex amor consequendi beatitudi­ nem, sive præmium : qui licet honestus sit, nullam tamen difficultatem importat, sed potius magnam connaturalitatem sup­ positis aliis affectibus. Unde ille affectus, sive intentio non exposcit, nec specificat virtutem aliquam specialem : sed reducitur ad alia principia, sicut de aliis quibusdam actibus supra relatis suis locis explicui­ mus. 24 F W? Fci·* ■ μ·-1. .· » ¥ !V 200 DE INCARNATIONE. Alia conclusio statuitur pro perfectiore dubii resolutione. 253. Dicendum est secundo vinutem specialem, qua Christus pro nobis satisfe­ cit, fuisse justitiam commutalivam. Sic Cajftio. docent Cajetan. 2 ad Corinth. 5 circa fiCowjo. nem. Medina in præsent. ari. 2, dub. 3 ad Cabrera. 2, arg. 2 sent. Alvarez disp. 4, conci. 4. Arauxo dub. 6, conci. 2. Cornejo dub. 8. Nn>t; Cabrera disp. 8 , § 3. Aazarius i part. jMoo^a controv. c°nch ô- Cipullus disp. 7,§ 1, s Tbnm Joannes a S. Thom. disp. 2, ari. 3, num. 6. pJfod"n’t Joannes Prudentiusdisp. 7, sect. 15, num. Godai· 293. Godoidisp. 6,§3. Gonet. disp. 4,art. Gonet. 5, § I, conci. 3. Parra disp. 1, quæst. 4, Parra. art. 5, et communiter Thomista*. Potestque in primis probari testimoniis relatis num. 214, nam eorum plura satisfactionem Christi significant nominibus, quæ perli­ nent ad justitiam commutalivam, ut Ps. G8 : Qua· non rapui, tunc exolvebam. 1 ad Corinth. 6 : Empti enim estis pretio magno, 1 Peiri 1 : Non corruptibilibus auro, el ar­ gento redempti estis. Constat enim solutio­ nem, emptionem, et redemptionem perti­ nere proprie ad justitiam commutalivam. Idem etiam significatur Ps. 88, in illis verbis : Exprobraverunt commutationem Christi tui : nam, ut exponit D. Aug. pas­ sio . et satisfactio Christi commutatio dicitur; qua nil proprius ad justitiam commutativam spectat. Secundo probatur ratione : nam virtus Ratio. inclinans ad offerendum satisfactionem æqualem pro injuria irrogata ex motivo constituendi æqualitatem, et reparandi jus læsum, est justitia commutativa : sed virtus illa specialis, quæ in Christo Domino eli­ cuit formalem satisfactionem fuit hujus­ modi : ad hoc quippe ponitur, ut eliciat intcniionem, sive actum expressum refe­ rendi cttfterarum virtutum opera ad com­ pensationem æqualem pro offensa Deo irrogata, ut constat ex diet. $ præc. ergo illa specialis virtus est justitia commutativa. Cætera constant, et major suadetur : Ari.-tot. tum ex Arist. 5 Ethic, c. 3, ubi docet tunc observari justitiam commutalivam in re­ sarciendis injuriis, quando satisfactio est æqualis injuriæ illatæ. Tum etiam quia æqualitas ex motivo reparandi jus alienum est objcclum proprissimum justitiæ com­ mutativæ : nec enim hæc virtus aliud per se primo respicit, vel intendit. Ergo virtus inclinans ad roconipensandum æqualiier pro injuria, et reparandum jus alienum est justitia commutaliva. Confirmatur primo : quia ad justitiam coetrcom mutati vain duo requiruntur, et suffi-“»*»·· ciunt, nempe debitum rigorosum, sive legale ex parte satisfacientis, et perfecta æqualitas ex parte satisfactionis : sed hæc duo observantur in satisfactione Christi : ergo prædicta satisfactio fuit actus pro­ prius justitiæ commutativæ. Consequentia patet, et major est certa : nam in humanis ubi ex parte satisfacientis adest debitum rigorosum, ut ex parte satisfactionis per­ fecta æqualitas ; exercetur proprie justitia commutative, ut inductive potest ostendi tam in solutione pretii pro rebus acceptis, quam in recompensatione pro injuriis. Minor etiam constat ex hactenus dictis : nam licet Christus absolute non debuerit pro nob's satisfacere; tamen ex supposi­ tione, quod se pro nobis fidejussorem con­ stituerit. habuit rigorosum debitum satis­ faciendi, ut constat ex dictis num. 233 et 238. Deinde compensatio ab ipso oblata habuit omnimodam æqualitatem cum of­ fensis, quæ Deo irrogavimus, ut ostendi­ mus dub. 6, per totum, observavitque cæteras conditiones, quæ pro rigorosa just tia desiderantur, ut dub. 7 explicuimus: ergo in satisfactione Christi fuit rigorosum debitum ex parte satisfacientis, et perfecta æqualitas ex parte satisfactionis. Confirmatur secundo : nam satisfactio SetJrt. hominis ad hominem observans omnia, quæ habuit satisfactio Christi erga Deum non est opus alterius virtutis, quam jus­ titiæ commutativæ : vel enim hæc virtus non datur, vel ad prædictum opus desevit : ergo idem dicendum est de satisfactione Christi erga Deum. Nulla enim occurrit congrua ditferentiæ ratio ; suppositis omni­ bus conditionibus, quas dub. 7 exposuimus. Confirmatur tertio : nam ideo satisfactio, Terti», quam Deo offerimus pro nostris offen­ sis, non est opus veræ justitiæ commuiativæ, quia non satisfacimus ad æqualita­ tem : si enim possemus ad æqualitatem satisfacere, nemo dubitaret poenitentiam esse veram justitiam commutalivam : ergo cum satisfactio Christi suppleat id, quod nostræ poenitentia; deficit, et recompenset ad æqualitatem : nequit non procedere a virtute, quæ sit vera justitia commulaliva. 254. Nec referi, si dicas ad veram jus- Ensio ; titiam commutalivam requiri alias condi­ tiones DISP. I, DUB. IX. liones prætor assignatas in hac ratione : qua· tamen satisfactioni Christi minime conveniunt. Nam in primis requiritur, quod ejus æqualitas versetur inter datum, et acceptum, et inter personas damni et lucri capaces : quod tamen respectu Dei nequit salvari ; cum ipse aliquid non aci cipiat, nec sit capax lucri et damni. Se­ cundo justitia commutative debet esse inter ; a’quales : quod in hac materia non salva­ tur: Christus enim satisfecit ut inferior, et Deo inæqualis ; siquidem satisfecit ut homo. Tertio justitia commutativa observat in commutationibus æqualitatem arilhmeI ticam, seu rei ad rem : Christus autem non ita satisfecit ; cum obtulerit recompen­ sationem longe majorem, quam fuerit of­ fensa. Quarto justitia commutativa tribuit ex vi sua condignitatem ad recompensandum debitum : id vero nulli virtuti creatæ in Christo existenli competere valet ; cum eorum nulla tribuat ex vi sua valorem sim­ pliciter infinitum, qualis ad recompensa­ tionem ollensæ desideratur. • Non, inquam, hoc referi: quia ubi sal’ valur debitum rigorosum, et recompensatio æqualis, ibi salvatur vera ratio justitiæ commutativæ ; aliæ vero conditiones, quæ assignari possunt, vel necessariæ non sunt, vel in debito, et recompensatione impli­ cantur. Et ita accidit in eis, quæ modo objiciuntur, ut singulis occurrendo consta­ bit. Ad primam enim respondetur, quod licet Deus non accipiat, nec sit capax damni et lucri physice loquendo ; bene ta­ men moraliter in ordine ad prudentem æs­ timationem, quatenus injuria in patiente dicitur damnum, et in offendente lucrum, prout hic abutitur voluntate in eo, quod non habet, et ab illo aufertur honor, qui debebatur : cujus oppositum in satisfac­ tione contingit : ibi enim satisfaciens quasi amittit jus ejus, quod offert in obsequium, illiusque ollensus quasi dominus judicatur. '·, ubi ostendimus insufficientiam creaturæ ad satisfaciendum aequaliter : ergo virtus, qua Christus satisfecit, distinguitur specie a pœniientia nostra. Nec satisfacit si in favorem Marsilii res­ pondeas cum Suarez (cui illius sententia non pirum arridet), disp. 4, sect. 5, § Nihilominus tamen, virtutes morales in sub­ edo, cui haerent, non tam respicere efeetnna, quam affectum, ut liquet in pau­ pere habente virtutem magnificentiæ, quæ ad magnificos sumptus inclinat : quia licet pauper facultate ad illos destituatur, habet voluntatem inclinatam, et dispositam ad eos faciendos, si posset. Quamvis autem purus homo nequeat in effectu reddere Deo pro peccatis satisfactionem æqualem, d qiia'em obtulit Christus : potest nihilo­ minus habere affectum ad hujusmodi satis­ factionem. Quod salis est, ut virtus, qua bomo purus satisfacit, et in eo dicihir pœnitentia, sit ejusdem rationis, cum illa, qua Christus satisfecit pro nobis. * Ifocinquam, non satisfacit, sed exponitur ’ impugnationi urgentiori. Tum quia si hæc Theologia Suarii esset vera, salvaret virtu­ tem castitatis in Angelis ob affectum re­ frenandi carnis concupiscentias, si possent : . salvaret etiam in Christo proprium, et specialem conceptum pœnitenfiæ oh allec­ tum dblendi de peccatis propriis, si posset : nnllaque esset virtus, quæ alicui subjecto rationali repugnaret ; cum in quolibet si­ milis affectus haberi queat : hoc autem est 203 valde absurdum, contra communem Theologorum sententiam, qua* recognovit esse qnædam subjecta, cui aliqua.· virtutes ex propria ratione repugnant. Turn etiarn (per quod dispellitur motivum a Suario indnetum), quia licet in subjecto, cui ab in­ trinseco non repugnat affici, et tendere absolute in objectum alicujus virtutis pos­ sit talis virtus reperiri, atque expheari per allectus conditionatos, et inefficaces, ut in paupero magnifico accidit : est enim sub­ jectum ex se capax expendendi absolute magnos sumptus, et ita se gerere, si sup­ peteret materia : nihilominus ubi repug­ nantia adest ad affectum absolutum, et effi­ cacem, etiam adest ad virtutem : hæc enim non constituitur per se primo ad affectio­ nes conditionatas. sed absolutas : alioquin nullum esset objectum etiam chymerice honestum, quod non posset, ac deberet specificare peculiarem aliquam virtutem ; cum circa quodlibet objectum quantumvis chymericum valeat exercere aliquos affe< tus conditionatos. Cum ergo in puro homine detur repugnantia ab intrinseco ad exhi­ bendam pro peccatis satisfactionem per­ fectam, et qualem Christus pro nobis ob­ tulit ; plane infertur omnem virtutem, qua satisfac t purus homo, et poenitentia dici­ tur distingui non solum vocabulo, sed etiam specie a virtute, qua Christus satis­ fecit pro nobis. 256 M. Joannes Vincentius in sua re- Opinio Jnanji. lect. quæst. 5, dfîh. 1, docet virtutem il­ Viucenlam specialem, qua Christus intendit satis­ lii. facere pro nobis, et in hunc finem reliquarum virtutum operationes direxit, fuisse religionem : quia Christus salutem nostram præcipue operatus est per modum sacrificii ; istud autem ad religionem spec­ tat. Sed hic etiam dicendi modus est insuffi­ Impuciens : quia licet non negemus religionem gutur. in Christo concurrisse ad nostram recon­ ciliationem eo modo, quo explicat Vincentius; tamen alia virtus pro actu satisfac­ tionis formalis assignari debet. Tum quia ideo poenitentia est virtus a religione dis tincta, ut docet D. Th. in 4, dist. 14, D.Thein qu. 1, art. 1, quæst. 5 (et tradunt com­ muniter Theologi contra Cajotanum infra qu. '85, qui prædicta? virtutes confundit), quia licet utraque solvat aliquod debitum, ct in hoc conveniant; nihilominus prædictum debitum differens est, et attingitur sub diverso motivo : pœniientia enim respicit debitum contractum ex peccato; reli- 204 DE INCARNATIONE. gio autem respicit debitum contractum ex beneficio creationis, et gubernationis : rursum pernitentia operatur ex motive constituendi æqualitatem, et placandi Deum offensum ; religio vero sub hoc mo­ lire non procedit, sed intendit Deum co­ lere ob suam eminentiam in ratione primi rerum, et bonorum omnium principii, ut fuse exphiicuimus lo o sæpe citato ex arb. virt. n. 56 et 75. Constat autem, quod eadem ratio militat in religione comparata virtuti, qua Christus pro nobis forraaliter satisfecit : nam Christus per actum hujus virtutis non intendit per so primo solvere debitum ex beneficiis, nec Denm ut primum principium colere : sed intendit diluere perfecte debitum offensa­ rum nostrarum, et Deum nobis placatum reddere, ut constat ex diet. £ 1 ; ergo sicut in nobis religio distinguitur a pœnitentia, sic etiam distinguitur ab illa virtute, quæ in Christo elicuit satisfactionem formalem. Tum etiam quia licet religio intendat per se reddere Deo cultum debitum, non tamen debitum cultum ablatum per peccatum : id quippe de materiali se habet ad religio­ nem : unde videmus eam reperiri in sub­ jectis, quæ numquam peccarunt, ut in B. Virgine, et in Angelis. Atqui virtus, d.· qua agimus, respicit debitum Deo non ut­ cumque, sed ut ablatum per culpam : si­ quidem intendit jus divinum restituere perfecte, et inæqualitatem ex peccato in­ ductam reducere ad perfectam «qualita­ tem : ad hæc quippe munia ponitur hæc virtus, ut § 1 ostensum est. Ergo virtus, qua Christus formaliter satisfecit, alia est a virtute religionis. Nec motivum ex N’incentio insinuatum convincit oppositum. Fatemur enim reli­ gionem in Christo imperasse opera satis­ factory ex motivo divini cultus, qui est quoddam sacrificium : et subinde Christum etiam hoc modo perfecisse nostram re­ demptionem. Sed non propterea negari debet alia virtus, quæ operetur ex alio motivo. Scilicet reparandi jus divinum, et constituendi perfectam pro nostris of­ fensis æqualitatem. Quod in simili diffiD.Thom. cultate tradidit D. Th. ut religionem distingueret a cæteris virtutibus : nam 2, 2, q. 81, art. 1, opponit ex D. Aug. omne opus virtutis esse sacrificium , et istud perlinere ad religionem. Sed respon­ det : Ad primum dicendum, quod omne opus virtutis dicitur esse sacrificium, in quantum ordinatur ad Dei reverentiam. Unde ex hoc non habetur, quod religio sil generaliter virtus, sed quod imperet omni­ bus aliis virtutibus. Scilicet in ordme ad cultum Dei, qui est proprius religionis linis. Idem ergo in præsenti dicendum est. 257. Ex quibus lit nec charitatem, nec Aliena alias virtutes a justitia distinctas posse obire munus, pro quo virtutem specialem ce>. ad formaliter satisfaciendum in Christo constituimus : quia nulla earum habet ex propria ratione reparare jus divinum, et intendere æqualitatem inter satisfac­ tionem , et offensam. Cum enim hoc munus sit justitiæ proprium; plane con­ vincitur talem virtutem debere esse justi­ tiam. Et hanc assertionis partem satis ostendunt hactenus dicta. Sed cum jus­ titia sit multiplex, oportet ultorius os­ tendere, quod virtus justitiæ, de qua agimus, non pertinet ad aliam speciem, quam justitiæ commutativæ. Nec id aptius fieri valet, quam refellendo alias species, quæ ab aliis assignantur, inde enim cons­ tabit, quod sit determinate justitia commutativa. Igitur Gabriel in 4 distinet. Gabrift. 15 quæst. 1 dub. docuit satisfactionem in Christo fuisse actum justitiæ distri­ but i væ. Scotus ibidem quæstiunc. 2, Safe, asseruit fuisse actum justitiæ vindicative, qua Christus punivit in se hominum peccata. Alii vero dixerunt fuisse actum justitiæ legalis respicientis bonum com­ mune. Sed omnes istæ sententiæ sunt falsæ, et Rejifacile confutantur. Primam quidem, nam CIODl3f· officium proprium justitiæ distributivæ est distribuere præmia, et bona communia in­ ter personas particulares : non quidem se­ cundum æqualitatem quantitativam, sive arithmeticam, sed secundum «qualita­ tem proportionalem , seu geometricam ; ita ut digniori plus de bonis communi­ bus tribuatur, licet inter meritum, et præmium non observetur æqualitas arith­ metica. Constat autem, quod justitia intendens, et regulans Christi satisfactio­ nem non intendit per se primo distribuere aliqua bona communia, nec observavit æqualitatem præcise geometricam ; sed intendit per se primo satisfacere Deo pro offensis hominum, et in hoc observare æqualitatem perfectam, sive quantitati­ vam et arithmeticam, ita ut non esset minor satisfactionis valor, quam offensa­ rum gravitas. Ergo virtus, qua Christus satisfecit, non fuit justitia distributiva. Secunda etiam refellitur : tum quia vin­ dicative DISP. I, DUB. IX. dicativa non est pars subjectivæ justitiæ, scν· - - ■ DE INCARNATIONE. æqualitatem quantitalivam, ct id consequi non posset in satisfaciendo Deo pro of­ fensa gravi ex defectu teqnalis valoris in satisfactione ; aptissima est, ut posita in Christo fidejussore nostro prædictum mu­ nus subeat, ct satis sua' inclinationi faciat. Tertio : quia hoc modo vitatur, quoti in Christo constituantur du® justitiæ commutativæ infusæ : quod est contra com­ munem apprehensionem : sed necessario sequitur ex opinione contraria, ut facile consideranti constabit. CwkConfirmatur praecludendo tacitam res­ wHiO. ponsionem : nam ideo prædicta virtus nec in nobi nec in Christo posset ad illud munus deservire, quia tantum res­ piceret jus humanum, et recompensatio­ nem faciendam solis hominibus : atqui prædicta virtus nobis communis etiam respicit jus divinum, et recompensationem faciendam Deo ad æqualitatem : ergo nulla est ratio, quare prædicta virtus in Christo existens non possit regulare, et imperare satisfactionem pro nostris offen­ sis. Probatur minor : nam si quis apud aliquos honorem Dei anferret dicendo v. g. esse crudelem, et falsam hanc æstima­ tionem ipsis inferret; teneretur ex stricta justitia honorem Dei restituere, et falsam illam opinionem ab audientium mentibus excludere ; non minus quam si abstulisset pallium, aut honorem Petri, obligaretur stricta justitia ad ejus restitutionem : non enim hahel Deus minus jus ad honorem proprium, quam homines ad res suas. Undo sicut restitutio pallii esset actus regulates, et imperatus a justitia commutativa ; sic etiam esset restitutio honoris Dei : quidquid sit in utroque casu de sa­ tisfactione pro injuria. Ergo prædicta virtus non restringitur ad jus humanum, et ad satisfactiones pro hominibus facien­ das; sed extenditur etiam ad jus divinum, et ad recompensationem æqualem facien­ dam Deo. Duplex 264. Nec vim hujus motivi diluit du­ rffti · giflin. plex evasio quæ illi adhiberi potest ex doctrina Godoi num. 143. Prima, quo 1 justitia commutativa communis respicit jus divinum reparandum per satisfactio­ nem dignificatam a forma creata : justitia vero Christi respicit jus divinum reparan­ dum per satisfactionem dignificatam per formam increatam, personam scilicet Verbi valorantem operationes. Quæ ratio­ nes sunt adeo divers®, ut nequeant attingi per unam specie virtutem. Secunda, quod licet justitia commutativa Communis possit Deo restituere ad æqualitatem pro honoro ablato ; non tamen satisfacere ad æqualitatem pro injuria in ipsum com­ missa. quæ infinita est. Unde opus est ponere in Christo aliam justitiam specie diversam, quæ ad hoc posterius inclinet imperando satisfactionem æqualem. Nam contra primam responsionem est : Pntril· tum quod non minus distant jus creatura, diter ’ prista. et iucreatum, quam valor creatus, et increatus, ut ex terminis constare vide­ tur : sed nna virtus justitiæ commutativæ * Christo, et nobis communis respicit jus creatum et increatum, ut confirmatio plane convincit, et relatus Auctor non negat : ergo pariter una virtus potest respicere satisfactionem valoris creati, ct satisfactionem valoris i n créai i. Turn etiam et est ratio a priori inclusa in præced. impugnatione , quia sicut justi­ tia respicit per se jus alienum reparan­ dum , ad quod de materiali se habet, quod sit creatum, aut increatum, quod sit in rege, vel in plebeio, et quod sit ad maxima, vel non magna : ita justitia commutativa respicit per se satisfactionem æqualem,-ad quod dc materiali se habet, quod æqualilas constituatur per formam creatam, vel increatam; quod fiat per au­ rum, vel per æs; quod fiat in honore, vel in pecunia, et sic de aliis : ergo sicut propter hanc rationem una virtus justitiæ commuta­ tivæ potest respicere jus creatum, et increa­ tum tanquam rationes materiales, etinadæquatas respectu juris alieni, quod per se respicit ; sic etiam potest eadem virtus respicere satisfactionem valoris creati, et satisfactionem valoris increati velut ra­ tiones inadæquatas, et materiales respectu satisfactionis æqualis quantitative, quam respicit per se : quod enim servata æqualitate, satisfactio sit entitative major, aut minor, non variat satisfactionem æqua­ lem , ad quam inclinat justitia. Tum denique quia falsum est, quod satisfactio Christi valorctur intrinsece per aliquam formam increatam, vel quod illam impor­ tet in recto : est enim prædictus valor aliquid creatum, sive dicatur modus, sive relatio, sive entitas operationum connotando personam, ut constat ex supra dictis num. 182. Et sic docent communi­ ter Thomistæ exceptis Godoi, et uno, aut altero Juniore. Unde fundamentum ex opposita opinione sumptum, cui perdoctus hic magister num. 125, suam opinionem committit, DISP. I, DUB. IX. committit, est vahb’ incertum, et receptum apud paucos. û’A'j· Secunda etiam responsio evertitur : nam licet plus requiratur ad satisfacien­ dum Déo pro gravi injuria, quam ad restituendum honorem ; nihilominus hoc ipso quod aliqua virtus inclinet ad reparandum jus divinum in materia resti­ tutionis, habet respicere divinum jus et non restringitur ad humanum : undo si talis virtus pariter non satisfacit, prove­ nit ex defectu capacitatis in subjecto ad exhibendam condignam satisfactionem : ergo si talis virtus constituatur in subjecto capaci, regulabit, ac imperabit satisfactio­ nem condignam : sed prædicta virtus reperitur in Christo, qui condignam satis­ factionem offerre valet, ut ratio nostra probat : ergo hujusmodi virtus in Christo existens optime potuit regulare, ac im­ perare condignam pro nostris offensis sa­ tisfactionem. Et consequenter superfluum est addere in Christo aliam specialem justitiam commutativam in ordine ad prædictum effectum. Quæ doctrina potest declarari exemplo apud Adversar os com­ muni : nam gratia per modum naturæ, et radicis non minus inclinat ad omnes virtutes infusas, quam virtus ad proprias operationes ; quinimo major ibi intervenit connexio, sicut in naturalibus major datur connexio inter naturam, et potentias, quam inter potentias et actus. Prædicta autem gratiæ inclinatio non totaliter ex­ plicatur in aliquibus subjectis ob eorum incapacitatem ad actus, qui aliquibus virtutibus correspondent. Et hac ratione, inquiunt, gratia in hominibus puris non radicat justitiam commutativam ad satis­ faciendum æqualiter pro gravibus Dei offensis : quia in hujusmodi subjectis non invenit capacitatem ad talem satisfactio­ nem. At ubi reperit pro ea capacitatem, slatim gratia inclinationem explicat ra­ dicando prædictam virtutem : et iia conti­ git in Christo Domino. Quod igitur illi dicunt de gratia, nos asserimus de virtute infusa justitiæ commutativæ. Inclinat quidem non solum ad restitutionem, sed etiam ad satisfactionem pro qualibet offensa quantumvis gravi : sed quia in puris hommibus non reperit capacitatem ad recompensandum æqualiter pro injuriis in Deum commissis, ideo in eis non elicit actum, quo regulet, et imperet talem satisfactionem. Cæterum quia in Christo eam capacitatem invenit, ibi se explicat regulando, ac imperando saliafactionem æqualem : ad quam ex se in­ clinat, sicut graiia ad radicandum omnes virtutes. Ad quid ergo opus est addere in Christo aliam justitiam commutativam ? Iteferuntur opiniones contra primani, tt secundam assertionem. 265. Prima sententia primre conclu­ sioni contraria docet satisfactionem Christi non fuisse actum specialis alicujus virtu­ tis, sed processisse ab omnibus Christi vir­ tutibus, ad eum modum, quo pro merito non constituitur virtus specialis, ut supra diximus num. 252, Ita Vazquez disp. 7, Vazquez cap. 6, et omnes illi Auctores relati num. 215, qui negant Christi satisfactionem ob­ servasse omnes conditiones stricta· justi­ tiæ : consequenter enim negant, quod speciali alicui virtuti correspondent. Contra eandem assertionem sentit M. Luna apud Arauxo ubi supra num. 48, Lana, licet enim concedat satisfactionem Christi observasse omnes conditiones veræ justi­ tiæ, negat tamen, quod regulari potuerit ab aliqua virtute creata sed a solo suppo­ sito divino. Pro eo autem, in quo relati Auctores conveniunt. Arguitur primo : quia satisfactio Christi non constituit æqualitatem justi­ tiæ, nisi secundum infinitum valorem personalem : sed ita accepta non potuit elici, imperari, aut regulari ab aliqua vir­ tute creata : ergo in ratione justæ com­ pensationis non fuit actus alicujus virtutis creatæ, sed solius suppositi. Probatur minor : tum quia infinitus valor, quo solo satisfactio potuit constituere æqualitatem justitiæ, resultavit immediate non a vir­ tute creata, sed a supposito. Tum etiam quia virtus nequit regulare, aut imperare actum, nisi secundum bonitatem moralem, quam ei communicat : ad hoc enim virtus constituitur : valor autem infinitus ope­ rationum Christi non erat bonitas moralis desumpta a virtute, sed aliquid altius resultans ex infinita dignitate personæ. Tum denique nam virtutes habent per se primo respicere objecta : et ideo non communicant actibus valorem, aut boni­ tatem, quæ non sumatur in ordine ad ob­ jecta ipsarum virtutum ; constat autem, quod infinitus operum Christi valor non sumitur in ordine ad objectum, sed ex '214 DE INCARNATIONE dignitate personæ, ut constat ex supra dic- ' potest omnium illarum actus ex motivo : obediendi superiori. Per quod patet ad lis a η. 171. ConfirConfirmatur : nam id. quod est cont­ • lerliam : nam licet virtus non communi* ω8,,°· mune omnibus virtutibus, nequii corres- : cet bonitatem moralem propriis actibus pondere virtuti speciali, sed debet ad aliud n si in ordine ad proprium sibi objectum, principium reduci : atqui constituere 1 vel finem ; nihilominus in ordino ad prie* a'qualitatem justitiæ ratione infiniti valodictum linem potest imperare actus aliarum ris· fuit commune omnibus virtutum activirtutum secundum bonitatem, quam ha­ bus. quos Christus elicuit : nullus enim bent. ut constat exemplis proxime adducin co fuit, qui non habuerit valorem sim- ! lis. Quod vero infinitus valor non desupliciter infinitum ad illam æqualitatem I matur ad objecto, sed a persona, nihil constituendam : ergo ratio satisfactionis i interest ad pneseutem difficultatem : nam H æqualis non reducitur in Christo ad spevirtus, de qua agimus, imperat actus aliaR' cialem aliquam virtutem. ■ rum virtutum, qui dum consequuntur bo­ Oe«*ri- Ad argumentum respondetur negando nitatem moralem ab objectis, simul capiunt Jiu- minorem. Cujus probationes procedunt ex infinitum valorem a persona, quo consti­ i· ■"!·’■ suppositione falsa, quod infinitus operum tuitur æqualitas, quam hæc virtus inteng Christi valor sit ve! ipsa persona Verbi ; dit. Idemque de ejus actu dicendum est : K operibus moraliter unita, vel aliquis mo- '■ qui proinde etiam per se ipsum satisfacit ·: dus moralis ex tali persona unice, et iin- . imperando satisfactionem. E‘ mediato resultans in operibus. Cujus opAd confirmationem respondetur, quod Diloiiar F; positum statuimus supra anum. 180 ubi licet satisfacere materialiter; sive constideclaravimus, qualiter prædictus valor tuere materiam æqualem ad condignam i procedat immediate a virtutibus proxime satisfactionem sit aliquid commune omniB’ operativis ut subordinates principio quoti i bus virtutibus in Christo existentibus : ES infinitæ dignitatis. Juxta quam doctrinam tamen printer hanc materialem satisfactio­ [<■ facile corruunt omnes minoris probationes, nem debet dari aliquis specialis actus in­ |F quin opus sil eas singillatim diluere, tendens expresse, et ex proprio motivo g; Sed admisso, quod infinitus operum prædictam æqualitatem : sicut idem proL Christi valor esset formaliter, et in recto portionabiliter accidit in puris hominibus, K vel ipsa Verbi persona, vel modus imme ut in limine dubii observavimus. Et licet diate ab ea resultans : nihil probationes Christus potuerit elicere talem actum abs­ E evincerent : quoniam ad virtutem inten­ que virtute illi correspondente : decuit ti dentem satisfacere non pertinet communitamen, ut connaturalius operaretur habere r care valorem rebus, aut operibus, quibus specialem virtutem ad eum eliciendum, r satisfactio fit, et dicuntur materia com- sicut contingit in actibus aliarum virtu­ & pensationis; sed satis est ad prædictam tum, ut supra explicuimns n. 250. L· . virtutem, quod illa ordinet ad proprium Arguitur secundo : nam ratio offensæ 2 arg»· K linem ex motivo constituendi æqualitatein : contra Deum, pro qua Christus satisfecit, meutua. Ë quod satis liquet in humanis, ubi justitia j non constituit speciale aliquod vitium, non dat valorem auro, vel agento, et tased est quædam ratio generalis reperta in ! men regulat satisfactionem imperando, omni peccato gravi : ergo ad satisfacien­ quod detur aurum ad satisfactionem dum pro tali offensa non requiritur speL. æqualem. Per quod satis liquet ad primam 1 cialis aliqua virtus, sed sufficiunt omnes E probationem. Ad secundam dicendum est, ! aliæ virtutes elicientes proprias operatioE quod virtus non solum regulat, et imperat I nes. Probatur consequentia : tum quia bonitatem moralem propriorum actuum; oppositorum eadem est ratio : tum etiam i sed etiam bonitatem aliarum virtutum, quia sicut omne peccatum injustitia dicil· aut principiorum in ordine ad proprium 1 tur, sic etiam omnis virtus vocatur jusr' finem : sicut charitas non elicit bonitatem I titia. i peculiarem temperantia?, aut justitiæ ; et Respondetur, quod licet in peccatis ra- Solritir. I nihilominus illam imperare, et regulare j tio injustitiæ dicatur generalis, quia in s potest in ordine ad suum finem, qui est 1 omni peccato invenitur; non propte.rea I diligere Deum super omnia. Similiter obedesinit esse ratio injustitiæ specialis con­ I dientia non elicit, aut causât immediate tra Deum, id est, laedens proprium, et £ bonitatem moralem omnium aliarum virspeciale jus Dei, ut dub. 1 explicuimus. I tutum : et tamen imperare, ac regulare Sed omisso antecedenti, negatur conse­ quentia; J £ D.’ ra KL· Γ. f È. H K. DISP. DUB. IX. quentia ; quia optime coluere!, quod ali­ qua ratio mali sit generalis, et tamen de­ tur specialis aliqua virtus ad oppositum inclinant». Sic enim ratio inobedientite est coinuiunis omni pflccato, cum essentiali­ ter importet esse transgressorem legis, autpnecepli superioris : et non propterea negatur specialis obedientim virtus ad oppositura inclinans ex motivo peculiari obediendi. Et ut ad rem præsentem ma­ gis accedamus, ipse Vazquez, cujus est boe argumentum, fatetur rationem olfensæ Dei (sive sit proprie injustitia, sive non), esse quandam rationem generalem iu omni peccato imbibitam : et. tamen in tract, do pænitentia quæst. 85, art. 2, cap. unico, affirmat cum communi Theo­ logorum dari specialem pœnitentiæ virtu­ tem : cujus munus est satisfacere Deo pro offensa ipsi irrogata. Unde quod ratio in­ justitiæ contra Deum sit generalis injus­ titia in omni peccato reperta, nequit obstare, ut in Christo detur specialis ali­ qua virtus, quæ intendat perfectam pro prædicta injustitia compensationem. Et ratio est: quoniam licet injustitiæ generali in omni peccato repertæ occurratur per justitiam generalem repertam in adim­ pletione prieceptorum, et in exercitio vir­ tutum, quæ dicitur satisfactio materialis ; tamen præter hæc oportet ponere forma­ lem satisfactionem, sive actum expres­ sum, et intentionem recompensandi pro generali injustitia. Qui actus cum sit spe­ cialis, et importet peculiarem honestatem ; aptus est specificare particularem virtu­ tem, quæ justitia dicitur, et illam connaluraliter postulat : sive hæc distinguatur a nostra, sive non. Per quod satis liquet ad utramque consequenti® probationem. Alia motiva, quæ pro hac opinione expendi possent, sunt communia sequenti, quam subjicimus. 267. Secunda opinio secundæ asser­ tioni opposita docet satisfactionem forma­ lem in Christo non fuisse actum specialis justitiæ commutativæ, sed alterius virtu- ·* tis.Ita Scotus, Gabriel, Marsilius, Joannes U.'. Vincentius, et Suarez relati § 2 ct alii plures,qui quamvis sentiant satisfactionem 'f5' Christi fuisse ab intrinseco æqualem, ac fan. observasse omnes conditiones ver® justi­ tiæ; negant tamen, quod a justitia commutativa proprie dicta processerit; licet inter se dissideant in assignanda virtute, qnæ fuerit ejus principium. Eidem opi­ nioni a fortiori subscribunt Auctores re· 215 lati n. 215, qui negant Christi satisfac­ tionem, licet ab intrinseco æqualem. observasse modum, et conditiones stri­ ct® justitiæ. Quæ opinio solet probari argumentis, Plora quæ alibi diluimus : unde satis erit illa argunienfa insinuare, et ad proprias sedes remittere. remitNam imprimis objicitur, quod justitia lunlur s 1 alia commutativa pro injuriis supponit veram, loea. et propriam injustitiam contra illum, cui recompensatio Iit : quod non habet locum in Deo, contra quem nullam veram injus­ titiam committimus. Sed ad hoc constat ex dictis dub. I per totum, ubi statuimus omne peccatum mortale esse veram injus­ titiam contra Deum. Deinde opponitur, justitiam commutativam supponere debitum legale, seu rigorosum : Christus autem non satisfecit ex hoc debito; cum nec homines illud habue­ rint, nec Christus in se susceperit. Sed ad hoc satis liquet ex supra dictis num. 233. Præterea arguitur ex eo, quod justitia commutativa versatur inter datum, et ac­ ceptum, ct inter personas damni, et lucri capaces : quod salvari non valet in satis­ factione Christi respectu Dei. Sed ad hoc patet ex dictis n. 235 et n. 254. Ulterius objicitur justitiam commuta­ ti vam non habere locum inter patrem et filium, inter dominum, et servum : Chris­ tus autem est illius, et servus Dei. Sed hoc etiam diluimus num. 231. Denique (ut alia omittamus), opponi­ tur satisfactioni Christi defuisse omnes illas conditiones, quæ ad rigorem justitiæ commutativæ desiderantur, ut quod sit ad alterum, quod non fundetur in gratia cre­ ditoris, etc., unde non potuit esse actus correspondons dictæ virtuti. Sed ad hæc omnia constat ex dictis dub. 7 per totum, ubi ex professo declaravimus, qualiter prædictæ conditiones salventur proprie in satisfactione Christi. Unde his relictis, pauca supersunt argumenta, quibus sit opus occurrere. Arguitur primo : nam si virtus, qua 1 arcuChristus formaliter satisfecit, esset justi­ lueulum. tia commutativa, specificaretur ab actibus satisfactoriis Christi, ut æqualibus oflensæ Dei : sed hoc dici non potest : ergo prædicta virtus non fuit justitia commu­ tativa. Major est certa : quoniam objec­ tum formale motivum justitiæ commuta­ tivæ est æqualitas cum debito, aut jure alterius : omnis autem virtus a motivo formali specificatur : atque ideo si in ÎUv:' L i fS At .·. ni h MW I ; ?<· ■.?·: J 4 *· · Λ ; · C · Isi pj . * • *α 4,« < · ■ : r: A ΝΛΊΊΟΝΗ. Christo fuisset justitia commutaiiva a«l satisfaciendum pro offensa Dei, specificaretur ab actibus satisfactoriis, ut æqualibns dicta» offensæ. Minor etiam probatur : tum quia prædicti actus non sunt æquales offensæ, sod excedentes, sive inæqualis valoris per excessum : ergo justitia com­ mutatis a non potuit respicere illos, ut offensa: æquales. Tum quia prædicti actus habent illam æqualitatem a Deitate sibi moraliter unita per modum forma* valorantis : et consequenter virtus illos ut a-quales respiciens attingit.illos sub aliqua ratione increata. seu divina : quod tantum potest competere virtuti Theologica* : sed justitia commutativa virtus Theologica non est : ergo justitia commutativa non potuit respicere actus satisfactorios Christi ut offensæ æquales. ConirContinuatur : nam si virtus, qua Chris­ jnalio. tus formaliter satisfecit, esset justitia commutativa, sequeretur hujusmodi jus­ titiam esse perfectiorem omni virtute mo­ rali : consequens est falsum, et contra D. D.Tbûm. Thom. 2, 2. quæst. 81, art. 6, ubi religioni primatum defert inter omnes virtutes mo­ rales : ergo virtus, qua Christus satisfecit, non fuit justitia commutativa. Sequela ostenditur: quia excellentia virtutum su­ mitur a ratione formali, sub qua attingunt objectum : unde virtutes, quæ illud respi­ ciunt sub ratione increata, et divina, sunt aliis præstantiores : sed religio attin­ git suum objectum sub aliqua ratione creata ; virtus vero qua Christus satisfecit, si justitia esset, sub ratione divina . siqui­ dem imperavit actus satisfactorios ut æquales offensæ Dei, quam æqualitatem formaliter haberet a Deitate sibi moraliter unita: ergo virtus illa justitiæ esset reli­ gione perfectior. Sitislii Ad argumentum respondetur negando mento, minorem : nam revera ad hoc præcipue ista virtus ponitur in Christo, ut æqualem satisfactionem intendat, et operetur ex hoc motivo, ut £ 1 et 2 ostendimus. Ad primam probationem in contrarium dicen­ tium est contra rigorosam rationem justi­ tiæ commutativæ esse inæqualitatem per defectum ; non autem per excessum : nam in solutione, aut satisfactione superabun­ dant! continetur æqualitas, quam justitia per se intendit, ut jam explicuimus supra num. 25 i. Ad secundam dicendum est pro­ cedere ex falsa imaginatione, quod actus Christi valorontur formatter, et imme­ diate per Deitatem sibi moraliter unitam : quod aliter contingit . valorantur enim formaliter per aliquid creatum in recto, licet connotet personam divinam, ut cons­ tat ex supra dictis a num. 180. Unde non sequitur, quod prædicta Christi justitia «it virtus Theologica. Nec id inferretur etiam concesso illo primo : quia ad virtutem Theologicam non suflicit, quod habeat rationem sub qua increatain ; sed insuper requiritur quod ejus materia, sive objec­ tum quod sit ipse Deus in seipso. Ei hac de causa licet donum timoris moveatur ab eminentia divina ; quia tamen habet pro objecto quod aliquid creatum non pertingit ad rationem propriam virtutis Theologica». Ut explicuimus tract. 18, disp. 'i, num. 53. Idemque accidit in religione respi­ ciente cultum Dei, qui est aliquid creatum ex motivo excellentia» divinæ, ut eodem loco observavimus. Materia autem circa quam, sive objectum quod justitiæ Christi non est aliquid increalum : unde quamvis motivum, scilicet æqualitas, constituere­ tur per aliquid divinum; non inde sequeretur talem justitiam esse virtutem Theo­ logicam. Ex quibus ad confirmationem respon- Dilato detur negando sequelam : quam probalio minime evincit : tum quia motivum, sive objectum quo justitiæ non est aliquid increalum, ut proxime dicebamus : moti­ vum autem, sive objectum quo religio­ nis est aliquid divinum, nempe excellentia Dei ut primi rerum principii. Tum etiam quia dato, quod opera Christi constitueren­ tur offensæ æqualia per formam iricreatam, seu divinam ; nihilominus virtus justitiæ non respueret satisfactionem, ut divinam, aut increalam ex parte form®, sed ut æqualem : hanc enim æqualitatem per se attendit, undecumque desumatur, non vero causas, unde consurgit, ut § 3 ostensum est. Cæterum religio respicit per se tan­ quam motivum formale excellentiam Dei in ratione primi principii : quæ ratio est determinate divina; atque ideo excedens rationem per se inspectam a justitia com­ mutativa, per quam Christus satisfecit. Unde opus est, quod religio illam justitiam excedat in perfectione specifica. | 268. Arguitur secundo : quia justitia ί arp. commutativa versatur inter æquales : at ω,1;:·;’· Christus satisfecit Deo non ut ipsi æqua­ lis, sed ut eo minor : ergo Christi satisfac­ tio non fuit actus justitiæ commutativæ. Probatur minor : tum quia Christus satis­ fecit per mortem, et passionem, quas susj tinuit ■ D18P. I, DDB. IX. tinnit non ul Deus, sed ut homo, et Deo minor. Tum etiam quia ejusdem fuit debere el satisfacere : constat autem quod Christus non debuit ut Deus, sed ut ipsi inferior, et inæqualis. Confirmatur : nani si satisfactio ex parte Christi fuisset a justitia commutativa; ac­ ceptatio satisfactionis ex parte Dei etiam esset a commutativa justitia : quippe sa­ tisfacere. et acceptare satisfactionem ad eandem virtutem spectant : sed Dens non acceptavit Christi satisfactionem ex justitia commutativa : htec enim cum imperfec­ tionem dicat, nequit in Deo reperiri ; ergo satisfactio Christi non fuit actus justitiæ commutativæ. ΐή,-η Ad argumentum respondetur ve) ne­ Jo ii gando majorem, vel eam explicando de ttiio.tcqualibus formaliter quantum ad jura, sive in ratione debiti, et satisfactionis : alia eniui inæqualitas vel ex personis, vel ex diversa dignitate desumpta non præjudicat justitiæ commutativæ : alias hæc non haberet locum inter principem, et subditos, quod est falsum, ut jam supra diximus. Christus autem satisfecit per ac­ tus æqualis, et superioris valoris ad offensam : unde non est, cur ex hac parte præ­ dicta satisfactio excludatur a ratione justitiæ commutativæ. Id vero, quod tam in mi­ nori, quam in ejus probationibus tangitur, explicatum reliquimus n. 223, ubi dixi­ mus satisfactionem Christi fuisse ab illo ut Deo homine, ac subinde ut Deo æquali, et inæquali : nam illa persona eliciebat substantiam operationum ratione huma­ nitatis, secundum quam est Deo inferior; valorabat autem prædictas operationes ra­ tione Deitatis, in qua Deo æqualis est. Quod satis erat, ut ejus satisfactio (per­ missa etiam, vel omissa majori), non de­ beret excludi ab exercitio proprio justitiæ commutativæ. It Ad confirmationem constabit ex dicendis ■ :.· dub. sequenti. Modo sufliciat dicere satis­ factionem ex commutativa justitia accep­ tari ex eadem justitia vel formaliter tali, vel saltem ommenter tali juxta variam subjectorum capacitatem. Licet autem repugnaret Deo habere justitiam commutativam secundum propriam hujus ratio­ nem : tamen repugnare non potest, quod habeat illam eminenter quantum ad illud, quod perfectionis dicit, seclusis imper­ fectionibus. 269. Arguitur tertio : quia nos non sa*£«l ’ lisfacimus Deo per justitiam commutati­ Εν vam : ergo nec Christus satisfecit per hanc virtutem. Antecedens est certum : nam satisfacimus per pœnitenliam, quæ solum est pars potentials justitiæ, et a commutativa distinguitur. Consequentia vero probatur : quia sicut Christus susce­ pit debitum satisfaciendi pro nobis ; ita debuit per eandem virtutem, qua Deo recompensamus, satisfacere. Confirmatur : quia si justitia commu- Confirtativa in Christo deservit ad eliciendum nutio· satisfactionem, posset etiam in nobis ad idem munus deservire , et consequenter superllueret virtus pænitentia; a justitia commutativa distincta. Consequens est falsum, et contra D. Thom, infra quæst. D.Thoni. 85, art. 2, ubi docet pœnitenliam esse virtutem specialem, a cæteris condistinctam : idemque tradunt communiter Theo­ logi contra Durandum in 4, dist. 14, quæst. 2, ubi affirmat virtutem, qua Deo, ut possumus, satisfacimus, non esse aliam a justitia commutativa. Ergo Christus uon satisfecit pro nostris offensis per justitiam commutativam. Sequela ostenditur : tum quia pænitentia ad hoc ponitur, ut eliciat actum formalis satisfactionis pro peccatis : sed hunc actum attribuimus justitiæ com­ mutati væ; et ideo affirmamus Christum satisfecisse per hujusmodi virtutem : ergo superfluit virtus pœnitentiæ. Tum etiam quia si pænitentia distingueretur a justitia commutativa, maxime ratione materi® magis determinate, quia scilicet satisfacit non pro quolibet debito, sed pro debito peccatorum, nec satisfacit cuilibet credi­ tori, sed soli Deo : atqui justitia commu­ tativa potest eandem materiam attingere, si semel Chrislus satisfecit per eam ; si­ quidem Christus recompensavit pro solis peccatis, et soli Deo : ergo si Christus satisfecit per justitiam commutativam, ut affirmamus ; sequitur, quod nos per ean­ dem justitiam satisfacere possimus ; et con­ sequenter, quod superfluit virtus poenitentiæ a justitia commutativa distincta. Ad argumentum respondetur negando Sohimr consequentiam, quam inducta probatio non evincit : nam sicut ex eo, quod Christus susceperit in se debitum nostrum, non se­ quitur, quod si actus satisfactionis in nobis non est actus perfect® justitiæ, ita non sit in Christo : sic minime infertur, quod si actus satisfactionis in nobis non procedit a justitia commutativa, ita in Christo non procedat a tali virtute. Et ratio est eadem : quia vide.icet satisfactio, quam possumus DE INCARNATIONE ΙλΌ pro pravi ipsius offensai exhibere, est inæqualis offensa», et de se insufficiens, ut dub. 5 ostendimus : atque ideo nec est actus perfecta» jnstiiiæ nec a virtute justitia» commut itivæ, quæ perfecta justitia est, procedere valet. Cujus oppositum ac­ cidit in satisfactione Christi, quæ æqualis esc gravitati omnium offensarum : et su­ i binde est actus perfeetæ justitiæ, et a vir­ ι tute justitiæ commuutivæ procedit. Et qui­ ! dem debitum nostrum, quod Christus in se suscepit, erat per se, et ex se debitum justitiæ commutalivæ, sive ad eliciendum satisfactionem æqualem : ad hujusmodi enim satisfactionem obligatur, qui alterum offendit, sive ad id requiiatur infinitus va­ lor, sive non. Excusamur tamen per acci­ dens ab eliciendo perfectam adeo satisfactio­ nem ; quia illam exhibere non possumus, sicut etiam in humanis contingit, supra ex­ plicuimus num. 137. Sed Christus suscepit in se illud debitum justitiæ commutalivæ. quo per se loquendo tenebamur : iliique ad æqualitatem satisfecit, ut dub. 6 expli­ cuimus. Quocirca satisfactio ejus pro nobis fuit actus proprius justitiæ commutativa;, et a tali virtute processit. Piruitur Ad coniirmatioiirm negamus sequelam. roûür· matiû. Et ad utramque probationem dicendum est justitiam perfectam, qualis est justitia com­ mutativa, non regulare, nec imperare nisi perfectam satisfactionem : ubi enim hæc perfecta non est, tollitur æqualitis, quam justitia per se respicit. Satisfactio autem, quam puri homines possumus Deo pro gravi ipsius offensa exhibere, est valde im­ perfecta ob inadiequationem cum offensæ gravitate : et ideo hujusmodi satisfactio ne­ quit esse actus justitiæ commutalivæ, nec ab ea imperari, et procedere. Ut autem detur aliquod principium habituale, et per­ manens, quod ad eliciendum qualem illam satisfactionem nos connaturaliter inclinet, ponitur in nobis loco justitiæ commutalivæ virtus pœnitentiæ ; quæ proinde non est pars subjectiva, sed solum potestativa, et im­ perfecta justitiæ, quia ad illam utcumque D.Tiiom. reducitur, ut tradit D. Thom. infra quæst. 85, ari. 3. Unde poenitentia distinguitur a justitia commutativa; licet actus satisfactio­ nis, ad quem per se loquendo obligamur, si perfectus esset, non ad aliam virtutem, quam ad justitiam commutativam pertinet. Ex quo principio (in se quidem vero) decep­ tus esi Durandus non advertens satisfactio­ nem quam actu exhibemus esse imperfec­ tam, et inæqualem : atque ideo non esse actum, nec terminum veræ justitiæ. Chris­ tus autem, qui æqualem recompensationem exhibuit, id præstitit per justitiam rigorosam commutativam, qua alia debita ad æqualitatem solvimus, ut supra explicatum est. Nec refert, si dicas nos posse pro peccatis venialibus, et pienis temporalibus όχ­ hibere æqualem, et perfectam satisfactionem : ergo juxta doctrinam proxime traditam satisfactio perfecta pro hujusmodi culpis, ac pinnis, et intentio il am exhi­ bendi pertinebit ad justitiam commutati­ vam, et non a I pœnitentiam : quod com­ muni sententia» adversatur. Vel si prædictus satisfaciendi actus ad pœnitentiam perti­ net; hæc erit prefecta, et commutativa jus­ titia in ordine ad illum ; cum ibi exerceat æqualem compensationem : quod non mi­ nus opponitur D. Thomæ, et Thomistis loco cit. ex 3 part. Hoc, inquam, non refert : nam quod DispeiSattinet ad venialia, eorum æqualis satisfactio tar nullam valet specilicare justitiæ virtutem, sive justitia commutativa sit, sive prenitentia : quia vera justitia sicut æqualitatem, sic etiam exigit debitum rigorosum. Quod non salvatur in venialibus : nam quemad­ modum offendunt Deum non simpliciter, sed secundum quid, ita etiam important solum reatum secundum quid, et insufficiens ad ve­ ram justitiam. Unde satisfacere pro illis per­ tinet secundario ad pœnitentiam, ut jam supra diximus num. 254. Quod autem ad pœnas temporales spectat, earum satisfac­ tio non potest esse actus primarius pœni­ tentiæ, quæ per se primo dolet de peccato, quatenus offendit Deum, et ex consequenti assumit pœnas ex eodem motive, ut tradit D. Thom. loco citato. Unde nullum est inconveniens, quod actus intendens pati, et luere pœnas ad æqualitatem rigorosam, quæ pro peccatis venialibus debentur, per­ tineat per modum exercitii proprii licet inadæquati ad justitiam commutativam in­ fusam, qua cætera alia debita ad æqualita­ tem solvimus : sicut de actu, quo Deo honorem ablatum ad æqualitatem restitui­ mus, dicebamus n. 263. Nec propterea negamus, quod talis satisfactio pertineat saltem secundario ad pœnitentiam : quia optime potest pertinere ad diversas has vir­ tutes sub motivis valde diversis, quæ ha­ bent : nam justitia respicit satisfactionem æqualem pro pœnis, quatenus rigorose de­ bitam, et æqualem : ita quod hæc sit ratio per se illi correspondons ; aliæ vero, ut puta. -- DISP. 1, DUB. IX puta, quod debeatur Deo, aut pro culpis, vel pro emendatione per accidens, ot de materiali se habent ad prædictam virtu­ tem. At poenitentia non respicit per so in prædicta satisfactione rigoroaam ©qualita­ tem ; cum illam non attendat in actu, ot objecto primariis : sed respicit alias ratio­ nis sibi proprias, ul quod deserviat ad emendationem culpte, ot renovationem vi­ ta), Non enim motivum pœnitontiæ est sa­ tisfacere, vel recoinpensaro quolibet modo, sicut quidain falso putant, ut in aliis conse­ quentiis circa justitiam commutativam facile decimantur : sed importat determinatas modificationes, quibus et non aliter satisfa­ cere pertinet ad pœnitentiam, ut salis exprimit D. Th. loco cit. ex 3 p. art. 1 ad 3, ubi ait : Dolor pœnitenlia’ esi displicentia, itu reprobatio facti præleriti cum intentione removendi sequelam ipsius. Et ari. 2, in corp. ; In pœnitenlia invenitur specialis ratio actus laudabilis, scilicet operari ad destruc­ tionem peccati præleriti, in quantum est Dei offensa : quod non perlinet ad rationem al­ terius virtutis. Et in resp. ad. 2 : Pœnitenlia habet quidem materiam generalem, in quan­ tum respicit omnia peccata · sed lamen sub ratione speciali; in quantum scilicet sunt emendabilia per actum hominis cooperantis Deo ad suam justificationem . Quæ omnes rationes per accidens se habent ad justitiam commutativam : unde quantum est ex hoc capite fieri potest, quod prædicta justitia imperet, aut regulet satisfactionem pro poe­ nis temporalibus ex proprio sibi motivo æquahlatis perfeclæ supposito debito rigoroio : et quod pœnitenlia imperet etiam, el regulet eandem satisfactionem ex aliis molivis, qualia repræsentat D. Thom. in verbis relatis. Verum quidem est pœnam non ordinari per se ad satisfaciendum al­ teri; sed ad emendationem culpæ in sub­ jecto peccante, ut jam supra observavimus r.um, 26, qua ratione non pertinet per se ad justitiam commutativam. Sed fieri poiest, ul creditor, sive offensus exigat pœ­ nam debitoris, sive offensoris loco satisfac­ tionis. Et tunc locum habet doctrina hacte­ nus tradita, quantum attinet ad justitiam commutativam. Quod difficultate caret in pœnitenlia, quæ pœnam respicit non so­ lum ut satisfactionem, sed ut emendatio­ nem culpæ in proprio subjecto : ut docet D. Th. loco cit. art. 3 ad 1. iè£ 219 I VL Convelluntur motiva 1er lin opinionis contra conclusionem ultimam. 270. Tertia sententia extremæ assertioni contraria docet virtutem justitiæ comrnutativæ, qua Christus pro nobis ad ©qua­ litatem satisfecit, distingui essentialiter physice a justitia commutativa, quæ in puris hominibus reperilur, et consequenter esse virtutem specifice diversam ab omni alia virtute ex iis, quæ communiter recen­ sentur; atque ideo in solo Christo inveniri. Sic docent Joann, a S. Thom. disput. 2, Joann, η Thorn. art. 3, num. 6. Cipullus disput. 7 in S. Cipallns. resp. ad 2 Godoi disp. G, § G, num. 115. Godoi. Gond* Gonet disput. 4, dub. 5, num. 155. N. N, Lau­ Laurentius a S. Theresia controv. 6, § 12, rentius. num. 181, et alii. Quod probant primo: nam cum justitia respiciatjus alterius, et alteri debitum : ibi constituenda est diversa justitiæ virtus, ubi datur distinctum jus : unde D. Th. 2, 2, quæst. 101, art. 1, probat justitias diversificari juxta diversi­ tatem debitorum : sed justitia commutaliva, qua Christus Deo pro nobis satisfecit, et justitia commutativa nobis communis important jura, et debita formaliter di­ versa : ergo justitia commutativa, qua Christus satisfecit, distinguitur specifice a justitiacommutativa communi. Minor sua­ detur : quia jus Dei ad exigendam satis­ factionem pro offensa altius est omni jure humano convenienti puræ creaturæ : sicut ratio offensæ Dei, supra quam illud jus fundatur, gravior est omni offensa, quæ puræ creaturæ irrogari valet; et eadem ra­ tione obligatio satisfaciendi Deo diversa est ab omni obligatione, quam habemus satisfaciendi : ergo justitia commutativa, qua satisfecit Christus, et justitia com­ mutativa communis important jura, et debita formaliter diversa. Et confirmatur : quia hac ratione reli­ Confir­ gio, quæ præstat Deo debitum cultum, dis­ matio. tinguitur ab omni alia virtute, qua cæteros colimus. Et similiter eadem ‘religio, qua observamus Deo promissa, distinguitur a fidelitate, qua observamus promissa homi­ nibus. Respondetur ad argumentum negando Occurri­ tur minorem : quia licet prædicta jura, et de­ argabita sint satis diversa in esse rei ob ea, iDicnio et quæ in probatione minoris expenduntur; • simul onürnihilominus prædicta diversitas est ma­ malioni. terialis in ordine ad terminandum habi- ■ " t DE INCARNATIONE. ludinem jostiliæ commutativæ, et multi­ ! nos primo diversa> : ergo justitia, qua plicandum diversas species talis justitia'. Christus satisfecit, et jus!ilia, qua nos Hæc enim solum per se supponit jus, et satisfacimus, respiciunt objectum sub di­ versa ratione sub qua. debitum rigorosum, et intendit satisfac­ tionem æqualem æqualitate quantitative. Confirmatur : quia si justitia commuta' CoafirQuod vero debitum sit majus, vel minus: tiva nostra respiceret suum objectum sub QâOa. quod procedat ex hac, vel illa radice, et eadem ratione sub qua, qu® corresponde! similiter quod satisfactio fiat per valorem justitiæ Christi, posset sub ea procedens hujus, vel illius rationis, dummodo pro­ extendi ad omnia objecta, ad qute se ex­ dictam æqualitatem observet, sunt diffe­ tendit justitia Christi : et consequenter renti» accidentales, et de materiali se ; posset Deo satisfacere : consequens est habentes in ordine ad habitudinem, et falsum ; siquidem virtus, qua satisfaci­ mus Deo, non est justitia commutaliva, inclinationem propriam justitiæ commu­ tatif» : et idcirco eam non multiplicant, ut sed poenitentia : ergo justitia commulativa nostra non attingit objectum sub eadem § 3 fusius ostendimus auctoritate D. Thom. ratione sub qua, quæ corresponde! justitiæ ratione, et exemplis. Et plane hoc argu­ mentum, si quid evincerer, pariter suaderet Christi. debere multiplicari specie justitiam comAd argumentum respondetur negando Direim minorem. Ad cujus probationem neganda mutativam communem, quod est falsum, est major : quia licet valor operationum et contra D. Thom. relatum num. 260: Christi sit infinitus, non est in recto, et nam etiam in humanis distinguuntur jura, et debita valde diversa, alia fundata in in­ formaliter aliquid increatum, sed quid juriis, alia in contractibus, quædam erga creatum, ut communiter asserunt Theologi, et explicuimus n. 18'2. Esto autem esset principem, quædam erga subditos, etc., quæ apta videntur esse ad terminandum aliquid increatum, non respicitur a justi­ tia secundum hanc rationem, sed quatenus diversas habitudines, et multiplicandum specie justitias. Quod tamen non ita con­ constituit æquale : quod etiam respicit tingit : quia in justitia solum per se at­ justitia commutaliva communis, ut jam tenditur jus, sive debitum rigorosum, et supra diximus n. 264. Unde non tendunt intenditur æqualitas perfecta : aliæ vero ad objectum sub distincta ratione sub qua, rationes se habent de materiali, et per sed sub eadem. Ad confirmationem respondemus justi­ Sûhitër accidens. Idem ergo in præsenti dicen­ tiam nostram sub proprio motivo, aut ra­ cutttrdum est. inibo. tione sub qua se extendere etiam ad Deum Ad confirmationem constat ex dictis in aliquibus operationibus, ut cum illi n. 262, quin opus sit alia adjicere. s 281. Arguitur secundo, et instauratur intendit restituere ad æqualitatem hono­ WCQÎUUJ * pnecedens molivum : quia diversa ratio rem ablatum, ut diximus num.263, et cum sub qua multiplicat objectum formaliter illi intendit satisfacere pro pcena tempo­ in esse objecti, ut petat, et debeat attingi rali mortalium, ut explicuimus num. 269, per habitus specie distinctos : sed justitia quod satis verosimiliter persuadet esse commutaliva, qua Christus satisfecit, et eandem virtutem in specie cum justitia justitia commutaliva communis attingunt commutaliva Christi, ut ibidem pondera­ objectum sub diversa ratione sub qua : ergo vimus. Quod autem nequeat quemdam par­ sunl habitus specie diversi. Major constat : ticularem actum elicere intendendo satis­ nam ratio sub (μια est, quæ ultimo cons­ facere ad æqualitatem Deo pro offensa tituit objectum in esse objecti : atque ideo gravi ; minime probat diversitatem specimultiplicata» debet illud in osse objecti ficam inter prædictas justitias : tum quia multiplicare : quod etiam inductive po­ talis actus est inadæquatus, et sine quo test ostendi in omnibus objectis. Minor salvatur habitudo specifica ad objectum : autem probatur : quia æqualitas, quæ est tum quia quod justitia nostra illum non ratio sub qua justitiæ commutativæ eliciat, non provenit ex defectu debiti, et Christi, desumitur a forma increata, Dei­ aequalitatis, quæ per se respicit; sed ex tate videlicet va’orante Christi opera : defectu materi» : quia videlicet in puro æqualitas vero, qûæ correspondet justitiæ homine non datur actus tanti valoris, qui commutativæ communi, est aliquis valor possit offensæ gravitati adaequari : si enim creatus : constat autem quod esse aliquid talis actus daretur, aut connotaretur : abs­ creatum, et aliquid increatum, sunt ratio- que ulla mutatione vel ex parte sui, vel ex DISP. !, DUB. IX. es parte objecti formulis justitia nostra i illum regularet, et imperaret in ordine ad proprium liiiem satisfaciendi ad æqualita· lent. Frequenter enim contingit, quod I defectu alicujus connotât i nequeat virtus elicere hos, vel illos actus inadæquatos circa aliqua objecta : quos tamen eliceret posito connotato. Sicut lides cognoscentis evidenter Deum osse non se extendit ad hoc objectum : quod tamen ex sua propria ratione attingeret, si connotaret in sub| jecto obscuritatem. Et obedientia religioI si non se extendit ad obediendum Petro V. g. qui pradatus non est : ad quod tamen se extenderet, si esset prælatus. Sic etiam justitia nostra commutaliva in ^uro hoI mine existens non se extendit ad particu­ larem, etinadæquatum actum satisfaciendi Deo ad æqualitatem pro offensa gravi : quia non connotât æqualem satisfactio­ nem, quam regulet, et imperet : quod ta­ men faceret, si connotaret illum. Unde si prædicta justitia, quæ in me existit, poneretur in Christo, imperaret, et regn­ aret ejus satisfactionem, sicut imperatur, et regulatur a justitia, quæ in illo de facto existit. Sicut etiam religio in me existens non imperat cultum Dei habentem infini­ tum valorem : ex quo tamen non colligitur distingui specie a religione existente in Christo : nam quod non imperet, est per acci lens ob valoris defeCtum, iliumque imperaret, si in Christo poneretur. 272. Arguitur tertio : quia justitia, qua i ::::x Christus satisfecit, ita habet formalem ra­ tionem justitiæ commutativæ, quod si­ mul eminenter habuerit rationem magnificentiæ, misericordiæ, et religionis : ergo distinguitur essentialiter a justitia commutativa communi. Consequentia patet : nam quod est formaliter eminenter tale, I distinguitur specie ab eo, quod est præcise formaliter tale : et ideo anima rationalis, quæ eminenter est sensitiva, distinguitur ab animabus brutorum, quæ præcise for­ maliter talcs sunt. Antecedens autem pro­ batur, et explicatur : nam justitia Christi ita tendit ad reddendum æquale pro of­ fensa, quod etiam reddat superabundans, in quo ratio magniiicentiæ consistit : estque hoc posterius ab illo primo insepara­ bile in satisfactione pro gravi Dei offensa : nequit enim æqualis esse, quin superabun­ dans sit. Similiter prædicta justitia non potuit satisfacere pro culpis proprii sup­ positi, quod est impeccabile ; atque ideo satisfecit pro alienis : in quo consistit ra- 221 li<» misericordia·. Deinde hujusmodi Christi justitia non potuit reddere æquale pro nos­ tris offensis nisi per actum infiniti, et super» excedentis valoris, qui proinde recompensaret non solum pro offensis, sed etiam pro beneficiis a Deo receptis, venerando ejus eminentiam in ratione principii. Ergo justitia commutaliva Christi ita fuit formalitcr talis, quod eminenter fuerit magnificentia, misericordia, et religio. Respondetur negando antecedens, cujus Rc-poa falsitas vel ex eo liquet, quod excludit a S:o· Christo virtutes magnificentia?, misericor­ diæ, et religionis secundum suas rationes formales : quod est contra communem Theologorum sententiam. Si enim in Christo datur una virtus, quæ eminenter formaliter est justitia, magnificentia, mi­ sericordia, et religio; superfluunt hæ virtutes secundum suas rationes particu­ lares considerate; imo nec locum habere possunt in præsenlia illius virtutis adeo eminentis. Sicut quia anima rationalis est eminenter formaliter vegetativa, sensitiva, et intellectiva ; propterea in supposito, quod constituitur per animam rationalem, non inveniuntur anima vegetativa, et anima sensitiva ab ea distincta, et se­ cundum suas particulares rationes. Unde hoc argumentum in Gonetum, qui eo uti­ tur, retorquendum est. Ad antecedentis autem probationem respondetur ex æquivocatione procedere confundente virtutem justitiæ intendentis satisfactionem cum ipsa satisfactione. Concedimus quidem in satisfactione Christi, sive in quolibet opere, quo satisfecit, intervenisse rationes, et honestates illarum virtutum, et plurium aliarum. Sed inde non sequitur, quod jus­ titia commutativa omnes illas per se in­ tenderit, atque imperaverit præoccupando aliarum virtutum imperia in ordine ad fines ipsis particulares. Ad prædictam enim justitiam solum pertinuit intendere, et imperare satisfactionem ex motivo recompensandi ad æqualitatem pro debito : et. in ordine ad hunc finem sibi proprium potuit imperare aliis virtutibus, et trahere illarum actus ad materiam satisfactionis, sive justitiæ. Aliæ vero perfectiones, quæ in prædicta satisfactione concurrerunt, et recensentur in argumento, non spectabant ad justitiam, sed ad virtutes alias. Unde illa satisfactio, ut sublevavit alienam mi­ seriam, pertinuit ad misericordiam, et ex ejus motivo processit : et eadem satisfactio, quatenus maxime coluit Deum, fuit a reli- ftOO DE INCARNATIONI giono. et ex motivo ipsius ortum habuit, et sic do aliis. Quocirca sicut ex eo, quod in actu v. g. religionis, quo Christus coluit Deum, concurrant etiam valor satisfactorius, et sublevat io alien® miseria'; non in­ fertur quod religio Christi sit eminenter jus­ titia. el misericordia, aut quod distinguatur a religione nostra : sic exeo, quod in actu, quo justitia satisfecit Deo concurrant cul­ tus Dei, et sublevatio miseri® alien®: in­ ferri non valet, quod justitia Christi sit emi­ nenter religio, et misericordia, aut quod differat specie a justitia commutativa com­ muni, quæ in puris hominibus reperitur. larga074 Arguitur quarto : nam alia est ’ prudentia dirigens justitiam commutativam Christi in satisfaciendo pro nobis ; et alia est prudentia dirigens justitiam commutativam nostram in propriis actibus : ergo prædictæ justitiæ distinguuntur specie. Antecedens probatur : nara cum prudentia sit recta ratio agibilium in ordine ad fi­ nem; oportet, quod ubi occurrit diversus finis, detur diversa prudentia : et hac ra­ tione prudentia regnativa. qu® respicit bonam gubernationem multitudinis, dis­ tinguitur a prudentia monastica, qua unus­ quisque se gubernat : et in genere lo­ quendo prudentia infusa distinguitur a prudentia acquisita, quia hæc est in ordine ad naturalem finem, illa vero in ordine ad D Thom. supernaluralcm, ut constat ex D. Thom. 1, 2, quæst. 63, art. 3 ad -i, et late docuimus tract. 12, disp, 3, dub. I. Constat autem, quod Christus in satisfaciendo, et nos in operando habemus fines adæquate diver­ sos : nos enim operamur propter commu­ nem finem supernaturalem ; ille vero prop­ ter finem ordinis hypostatici, qui a primo distinguitur, et illi superaddit : ergo alia estprudentiadirigenssatisfactionemChristi, et alia, quæ dirigit satisfactiones nostræ justitiæ. Consequentia vero suadetur : tum quia ideo virtutes morales naturales, et infusae, qu® versantur circa eandem ma­ teriam, dislinguntur specie, quia dirigun­ tur per diversas prudentias, diversimode praescribentes medium rationis in ordine ad proprios fines : ergo si justitia Christi, et nostra regulantur per diversas pruden­ tias : opus est, quod specifice distinguan­ tur. Tum etiam quia ubi sunt divers® re­ gni®, oportet, quod sint diversa regulata : sed prudentia est regula virtutum mora­ lium : ergo ubi justitiæ commutativæ re­ gulantur per diversas prudentias, debent specie distingui. ·*> Despondetur idem argumentum posse Solide, applicari aliis virtutibus Christi v. g. obedientia?, et religioni, si dicatur Chris­ tum obedisse Deo, et coluisse Deum prop­ ter tinein ordinis hypostatici : nos vero obediro Deo, et colere Deum propter finem communem ordinis supernaluralis : et consequenter obedientiam, et religionem Christi regulari per prudentiam specie distinctam ab illa, qua nostra obedientia, et religio regulantur : ex quo ulterius fleret nostras virtutes morales distingui specie a virtitutibus moralibus Christi. Quod plane est falsum, et contra D. Thom relatum num. 260. Posset etiam idem argumentum applicari justitiæ commuta· tivæ existent! in principe, creato, quæ re­ gulatur per prudentiam regnativam : jus­ titia vero existons in subdito regulatur per prudentiam monasticam, aut communem : et ita Ceret virtutem justitiæ commutativæ naturalis multiplicari specie juxta diversi­ tatem subjectorum, et motivorum diffe­ rentiam. Quod etiam est absurdum, et contra D. Thom. loco citato. Unde opus est, quod argumentum adeo excessive con­ cludens ab omnibus solvatur. Sed quod ad præsentem materiam attinet, responde­ mus virtutes morales distingui specie per ordinem ad objecta primaria, seu lines primarios : et quia justitia commutativa in Christo, et in nobis habet idem objectum primarium, et Cnem proximum, nempe aequale simpliciter ex intentione solvendi debitum rigorosum, ut supra explicuimus; propterea sunt eju-dem rationis specific® : et omnes aliæ differenti® sunt accidenta­ les, et extrinsecæ ex fine, videlicet, ope­ rantis juxta variam ejus capacitatem. Ex quo accidit jûstitiæ commutativæ, quod imperetur a prudentia regnativa : aut mi­ litari, aut monastica : per se enim solum exposcit illam prudentiæ directionem ; quæ sufficit ad consequendum proprium finem cum omnibus debitis circumstantiis in exercitio occurrentibus. Sicut etiam declarari potest exemplo obedientiæ, et aliarum virtutum, quæ non multiplicantur specie ex fine operantis, qui varius esse solet ; sed ex fine operis, qui per se cor­ responde! virtutibus, et earum inclina­ tioni. Et in hoc sensu prætermisso antece­ denti. negamus consequentiam. Ad cujus primam probationem dicendum est virtutes morales naturales, et infusas circa eandem materiam non ideo distingui spe ie. quia regulantur per diversas prudentias, sed quia DÎ8P. I, DUB. X. 5o. partibus, quæ ad praisentem consideratio­ nem non perlinent), in distributivam, et commutalivam : quæ in eo præsertim dif­ ferunt, quod commutativa respicit æquale æqualitate quantitativa, sive arithmetica, ut cum debeo centum, et solvo centum : distribuliva vero respicit æquale æquali­ tate proportionali, sive geometrica, ut cum distribuens bona communia tribuit plura digniori, et pauciora minus digno juxta proportionem, quam ipsi observant in­ ter se. Ulterius observa, quod justitia commu- Alin tativa potest sumi dupliciter : uno modo nota. prout restringitur ad æqualitatem factam per translationem dominii inter datum, et acceptum, ut communiter accidit in com­ merciis : et propterea hæc justitia dicitur commercialis, et versatur circa temporalia, ut loquitur Aristot. 5 Ethic, cap. 2. Alio modo prout extenditur ad omnem æquali­ tatem rigorosam, sive fiat inter datum, et acceptum, sive inter factum, et factum etiam absque translatione dominii : quo pacto latius extenditur, quam justitia com­ mercialis, et respicit non solum materiam pecuniariam, vel ei æquivalentem, sed etiam injurias, et honores, aut eis simi­ lia : cum in his omnibus possit constitui æqualitas quantitativa, seu rigorosa, quam justitia commutativa per se respicit et per quam a distributiva distinguitur. Quia ta­ men prædicta æqualitas frequentius in commerciis, et inter datum, et acceptum reperitur; propterea nomen justitiæ com­ mutativæ ex primaria, ac frequentiori ac­ ceptione soli commerciali applicatum est. Sed tamen res significata amplius patet, et ad alias materias se extendit, ubi rigo­ rosa æqualitas observatur : quam commuta­ tiva formaliter respicit, quidquid de aliis conditionibus sit. ϋ· 224 DE INCARNA ΓΙΟΝ E Igitur in pnosenli difficultate duo supponenda sunt, ut principale ipsius puneProponitur prima conclusio prima' parti dubio. tum attineamus. Primum est in Deo dari dubii respondens. aliquam veram justitiam, sive distributi va sil, sive commutativa, sive versetur in hae, 276. Dicendum est primo Deum accep­ sive in illa materia. Quod tradunt commu­ tasse Christi satisfactionem pro nostris niter Theologi I p. quæst. 21, agentes contra Vazquez ibidem disp. 86. Et pro­ offensis ex vera, et speciali justitia. Sic batur ex sacra Scriptura, quæ frequentis­ communiter docent omnes Auctores relati sime Deo justitiam attribuit : et in proprio r.um. 214 et num. 253, idquo specialiter sensu est intelligenda, ubi nullum sequitur tradunt Arauxo art. 2, dub. 6 ad 3, pro Anew, prima sent. N. Cornejo disp. 5, dub. ult. Con^j. “ *1 inconveniens. Unde Apost. 2 adTimolh. I T,B· *’ ait : Deposita est mihi corona justitia·, quam num. 3. Joann, a S. Thom, in pries, disp. joaon. j reddet mihi Dominus in illa die justus 2, art. 2 et I part. tom. 2, disp. 6, art. 3 STtoa· Ad judex. Et ad Hæbr. 6 ; .Ven enim est injustus et 4. Godoi disp. 7. num. 4. Suarez disp. GoidJ. Hebr. 6. 4, sect. 5 et lib. 12 de gratia cap. 20, a SuarvxDeus, ut obliviscatur operis vestri. Ex quin. Au- bus, el aliis locis concludit D. August. ! num. 12. Perez disp. 4, sect. 13. Et facile Pera 8°5t' contra Julian, cap. 3 : Deus ipse, quod absit, ostenditur ex D. Thom, locis proxime cita­ tis, in quibus affirmat Deo convenire veram, erit injustus, si ad ejus regnum verus non admittitur justus. Et lib. 1 deliber, arbitr. et specialem, et strictam justitiam : hæc cap. I, affirmat sacrilegium este Deum negare autem nullibi aptius exerceri potuit, quam justum, el dementiam de ejus justitia dubi- in acceptando Christi satisfactionem ; cum D.Thjm. lare. Idemque statuit D. Thom. I p. q. ibi adfuerint debitum, et pactum, etæqua21, an. 1 et in 4, dist. 46, dist, 1, q. 1, litas, ut constat ex supra dictis. Secundum probatur ratione : quia offi­ Ratio, an. 1 et lib. 1, contra gentes cap. 93, et super Dionys. dediv. nomin. c. 1, lect. 4, cium proprium justitiæ veræ, et strictæ cl alibi sæpe. Secundum est Deum accep­ est jus suum unicuique tribuere, ut constat tasse Christi satisfactionem tam ex justitia ex ejus diffinitione : sed Deus acceptando generalissime accepta, quam ex justitia mi­ Christi satisfactionem pro nostris offensis, nus generaliter dicta. Nam justitia genera­ sive quod idem est remittendo offensas lissime sumpta stat pro omni virtute : nostras intuitu satisfactionis Christi sibi ad nequit autem poni in Deo aliquis actus ad hunc ellectum oblatæ, non egit supra jus acceptandam Christi satisfactionem, qui Chri-ti; sed potius disposuit, secundum non fuerit alicujus virtutis, sive attributi. quod jus Christi exigebat : ergo prædicta Justitia etiam minus generaliter accepta acceptatio fuit actus veræ, et strictæ jus­ stat pro virtute ad alterum, sive alium res­ titiæ. Minor, in qua poterat esse difficul­ piciente : actus vero, quo Deus satisfactio­ tas, constat ex dictis dub. 7, ubi ostendi­ nem Christi acceptavit, ipsum Christum, mus, quod Christus in sua satisfactione ejusque satisfactionem saltem viriualiter observaverit omnes conditiones rigorosæ respexit, ut ex terminis liquet. Unde in justitiæ : quo supposito non potuit non prædicta acceptatione non potuit non inter­ habere jus verum, et speciale ad remissio­ venire actus justitiæ tum generalissime, nem offensæ : ergo Deus acceptando satis­ tum minus generaliter sumplæ. Ad quod factionem, et remittendo offensam non non requiritur aliquis ordo realis ex parte operabatur supra jus Christi, sed conforDei ad aliquid extra se existens; sed suf­ : miter ad illud. ficit ipsius eminentia omnimoda, et indeConfirmatur, et declaratur primo : quia CoiSrpendens, ut liquet in amore, quo diligit nequit dari veræ, et strictæ justitiæ jus ex rcaîio I. creaturas, in actione, qua res producit, et ; parte unius, quin detur debitum similis Sutus in aliis actibus liberis. Unde quod dissen- justitiæ ex parte alterius : in eodem quippe versiæ* tiendum occurrit solum est, quod dubii sensu, quo verilicatur unum habere jus titulus repræsentat, et claritatis gratia di­ contra alium, verificatur etiam constituere versis assertionibus resolvemus. alterum debitorem : sed Christus habuit jus specialis, et veræ justitiæ, ut Deus contentus ejus satisfactione remitteret nobis offensas : et propterea dicitur, quod in satisfaciendo pro nobis observavit omnes conditiones rigorosæ justitiæ : ergo hoc supposito Piasup- DISP. I, DUB. X. supposito debuit Bous ex vera, et speciali justitia admittere prædictam satisfactio­ nem, ot remittere Offensam. <>«ίί^· Confirmatur secundo, et declaratur am­ plius : nam quod promittitur sub conditione operis onerosi, et æquaiis, adimpleta con­ ditione debetur non ex sola iidelitate, aut gratitudine, sed ex vera, et speciali justi­ tia : atqui Deus promisit remissionem nos­ trarum offensarum sub conditione operis onerosi, et æquaiis, nempe satisfactionis Christi : ergo posita prædicta satisfactione, debuit Deus ex vera, et speciali justitia offensas remittere : atque ideo acceptatio talis satisfactionis in ordine ad talem effec­ tum fuit actus veræ, et specialis justitiæ. Utraque consequentia constat. Et minor supponitur ex supra dictis : jam enim os­ tendimus in Gbristi satisfactione interve­ nisse pactum, quo Deus promisit remittere offensas nostras ejus intuitu : et similiter ostendimus prædictam satisfactionem fuisse fidejussori nostro onerosam, et æquaiis, aesuperabundantis valoris ad omnes offen­ sas, ut liquet ex dub. 6 et 7 et 8, quod hic inculcare superfluum et molestum esset. Major etiam est certa : nam ad debitum ex solaiidelitate, aut gratitudine non requi­ ritur promissio sub conditione operis, vel non requiritur opus æquale rei promissæ ; siquidem absque conditione operis onerosi, et absque condignitale operis æquaiis pos­ sunt fidelitas, et gratitudo observari : ergo ubi adest conditio operis onerosi, et æqua­ iis; adest debitum non solius honestatis, nec solius fidelitatis, aut gratitudinis, quæ sunt partes potentiates justitiæ; sed inter­ venit debitum justitiæ proprie, et speciali­ ter dictæ. Lui?. 277. Nec refert, si dicas principia gene­ ralia, quæ in hac ratione cum suis confir­ mationibus assumuntur, non posse Deo applicari : quoniam esse alteri debitorem, et obligari ad aliquid ex justitia dicit inferioritatem, et subjectionem, quæ cum summa Dei eminentia, et supremo ipsius dominio non cohaerent. Unde licet Chris­ tus ex rigorosa justitia satisfecerit, quia posuit quidquid vera justitia requirit; ni­ hilominus non potuit Deum constituere debitorem ex justitia ob ipsius incapacitatem ad similem subjectionem. Idque decla­ rari potest exemplo relationis maternitatis, quæ ex natura sua est mutua, et respicit filiationem : et tamen licet B. Virgo ha­ buerit relationem realem maternitatis erga Christum; nihilominus ex parte Salmanl. Curs. theolog. torn- -X/fi- ’ ! 225 Christi non corresponde! ei relatio realis filiationis, eo quod hypostasis divina est incapax relationis realis in tempore : alias mutaretur. Declaratur etiam exemplo me­ ritorum de condigno, quæ habent justi in ordine ad vitam æternam : præstantenim merenti jus vera; justitia; ad eam conse­ quendam, ut significavit Apostol. 2 ad Timolh. 4 : Reposita est mihi corona jus­ titiæ. Et tamen Deus non obligatur ex jus­ titia ad hujusmodi prærnium conferendum : sed illud præstat ex sola misericordia vel fidelitate, ut palam docere videtur Conci- concil. lium Trident, sess. 6, cap. 16, ubi Apos- TrideDttolum explicat in hoc sensu : Alque ideo, inquit, bene operantibus usque in finem, et in Deo sperantibus proponenda est vita æterna, et tanquam filiis Dei per Christum Jesum misericorditer promissa, et tanquam merces ex ipsius Dei promissione bonis ipso­ rum operibus, et meritis fideliter reddenda : hæc est enim illa corona justitiæ, quam post suum certamen, et cursum repositum sibi aie­ bat Apostolus a justo judice reddendam. Ubi Pauli verba, ex quibus posset colligi Deum nobis constitui debitorem ex justitia, ita interpretantur, ut revocet ad solam fideli­ tatem, et gratiam. Non, inquam, satisfacit hæc responsio, confutased potest efficaciter confutari. Pro quo ta- lun men duo breviter recolenda sunt, quæ su­ pra fusius explicuimus. Primum est, quod ad hoc, ut vel in Christo, vel in nobis de­ tur vera justitia erga Deum, debet præsupponi pactum, vel promissio ex parte ipsius Dei, quo decernat se obligare ad aliquid dandum, vel faciendum posita aliqua con­ ditione onerosa, et æquali ex parte nostra : aliter enim nec justitia ex parte nostri, nec debitum ex parte Dei intelligi possunt, ut constat ex dictis dub. 8 per totum. Se­ cundum est, dupliciter considerari posse, quod Deus in agendo, et disponendo pro­ cedat : uno modo ad instar provisoris, et judicis ordinarii, qui agit juxta connatura lem rerum exigentiam : altero modo ad instar supremi domini, qui supremæ ex­ cellentiae titulo nullis legibus adstringatur ; sed præter, et supra connaturalem rerum exigentiam operetur, ut explicuimus num. 236. Quibus suppositis, propositum effugium sic praecluditur : quoniam ubi adest ex parte unius extremi jus verae, et propriæ justitiæ, debet ex parte alterius dari debi­ tum ejusdem justitiæ ; nisi adsit incapacitas, aut aliquid aliud, quod prædictam DE INCARNATIONE. correspondentiain impe liai : connaturaliagendo per modum Auctoris naturalis, ter enfin, et per so loquendo jus, et debi­ sive operantis consone ad naturas rerum, tum sibi mutuo correspondent. At sic est, nequeat v. g. penetrare duo corpora, vel quoti ex parte Christi satisfacientis datur alia miracula facere, non arguitur iu eo im­ jus veræ, et propria? justitiæ, ut ejus salis- ΐ potentia aut imperfectio : quia absolute factio admittatur, ejusque intuitu remittan­ potest ; cum nullis absoluto subjaceat legi­ tur hominum oflTensæ, ut supra dub. G et 7 bus : et quod secundum primam illam ra­ et 9 ostensum est, et in præsenti supponitur. tionem consideratus non possit, provenit Ergo oportet, quod ex parte Dei detur de­ ex libera ejus voluntate, qua vult, ita bitum justitiæ veræ prædicto Christi juri agere, id est, consone ad naturas rerum. correspondons, nisi obstet in Deo incapaciCum igitur nulla major obligatio, aut ne­ tas aut imperfectio ex tali justitia· debito cessitas in Deo ponatur, dum dicitur obli­ resultans. Quod autem huc non obstet, i gari ex vera justitia ad admittendum Christi ostenditur : nam in primis licet Deum de­ satisfactionem; siquidem prædicta obliga­ tio solum habet locum procedendo secun­ bere absolute, et obligari absolute ad ali­ quid extrinsecum argueret subjectionem, et dum leges justitiæ; fit, quod nulla ex inferioritatem ei repugnantem ; nihilominus prædicto capite sequatur imperfectio. Et debere, et obligari ex suppositione sibi · consequenter non est ratio, ut supposito omnino libera pacti, et promissionis nul­ veræ justitiæ jure ex parte Christi, non lam arguit subjectionem, aut inferiorita- I admittamus veræ justitiæ debitum ex parte tem : quia tota necessitas jbi reperta est Dei : atque ideo, quod actus acceptandi sa­ simpliciter Deo libera, utpote consequens tisfactionem Christi non fuerit exercitium ejus liberam determinationem. Sicut ex proprium veræ justitiæ. Exempla vero, quæ in contrarium afiesuppositione, quod Deus præste: homini rebantur, non urgent. Nam in primo oc- «rapioauxilium efficax præmovens ad agendum, obligatur, et debet præstare simultaneum : currit incapacitas ex parte personæ divinæ concursam, quin aliqua imperfectio inde ad suscipiendum relationem realem filia- dil’f· arguatur : eo quod prædicta obligatio, sive t onis ob imperfectionem mutationis, quæ necessitas non est absoluta, sed consequi­ inde consequeretur. Hoc autem inconve­ tur liberam Dei deteçminationem. Cum niens non occurrit in præsenti materia; ergo ad satisfactionem Christi ex rigore cum nulla sit imperfectio, quod Deus velit justitiæ præcesserit, necessariumque fuerit se obligare ex justitia, ut proxime diceba­ mus. Quinimo prædictum exemplum nos­ pactum ex parte Dei, ut constat ex dictis dub. 8, sequitur quod nec jus justitiæ veræ I træ assertioni suffragatur : nam quia maex parte Christi, nec debitum veræ justitiæ ’ ternitas, et filiatio connaturaliter sibi mu­ ex parte Dei arguant in Deo aliquam infe- ; tuo correspondent ; eo ipso quod B. Virgo rioritatem, aut imperfectionem : quia hujus­ sit vere mater Christi, hic etiam est vere modi jus, et debitum consequuntur liberam filius ejus : nec unum absque alio salvari ipsius determinationem, qua voluit se potest : quidquid sit de qualitate relatio­ obligare, et quod salutis negotium eis titu­ num, quibus se respiciunt. Ergo pariter lis perficeretur. quia jus veræ justitiæ, et debitum veræ Deinde licet Deum absolute necessitari justitiæ sibi mutuo connaturaliter corres­ ad remittendum hominum offensas, sive pondent; fieri non valet, quod Christas obligari absolute ad admittendum Christi habuerit jus justitiæ veræ ad remissionem satisfactionem in ordine ad prædictum ef­ nostrarum offensarum fundatum in valore, fectum, argueret in Deo impotentiam, et et aliis conditionibus satisfactionis, quam imperfectionem : nihilominus id non ar- ' pro nobis obtulit ; et quod ex parte Dei guitur ex eo, quod procedendo juxta con- i non adfuerit debitum veræ justitiæ ad præ­ naturalem rerum exigentiam, et secundum dictum effectum , procedendo secundum justitiæ leges nequeat aliter disponere ; > justitiæ leges : licet justitia Dei sit diversi, dummodo possit absolute oppositum titulo et altioris ordinis, quam justitia, per quam supremi dominii nullis legibus adstricli : Christus satisfecit. ■ quia primum illud non reducitur ad impo­ In secundo etiam exemplo deficiunt ex tentiam, sed ad voluntatem simpliciter li­ parte meritorum nostrorum plures condi­ beram agendi consone ad naturas rerum, tiones, quas exigit rigor justitiæ, v.g. quod et conformiter ad leges, quas ipse Deus obligatio, aut jus non fundentur in rebus sibi constituit. Sicut ex eo, quod Deus ex alio titulo debitis : nam certum est opera DUR. X. S 3 i I ; ' . i j· Ï K I I I i I ■ [ Ê f h ‘ ’ .. opera nostra pluribus titulis Deu deberi , possequo οχ illis peti, (juin simul habeant valorem coinmensuratum ad promerendum de rigore justitiæ gloriam. Quod non ita accidit in satisfactione Christi, ut constat e.v dictis dub. 7. Unde mirum non esset, quod Deus non retribueret ex justitia me­ ritis nostris; licet Christi satisfactionem acceptet ex stricta justitia : sod illa recompensaret ex sola gratia, aut fidelitate, ut locus ille Tridcntini significat. At revera, licet retributio nostrorum meritorum de condigno non sit ex rigore justitiæ, vel ac­ tus stricta justitiæ ; est tamen exercitium veræ, et specialis justitiæ, supposita Doi promissione, et æqualitale meritorum nosIrorum cum præmio : quia ad veram justitiam licet non strictam, et rigorosam hæc duo sufficiunt ; licet aliæ conditiones om­ nino rigorosæ non observentur. Unde quod Deus tribuat præmia meritis de condigno, procedit non ex sola gratia, aut fidelitate, sed etiam ex speciali justitia. Quod satis exprimit Apostol. dum prædictum præmium vocat coronam jusliliæ a justo ju­ dice retribuendam, et docet D. Thom. ad illum locum lect. 2. Nec oppositum signi­ ficat Tridentinum, dum solum expressit gratiam, et fidelitatem ex parte Dei : tum quia justitiam non negavit ; sed quod cer­ tum erat, statuit, ab alia, controversia inter Theologos præscindens. Tum quia illam non obscure significavit eis verbis : El tanquam merces ex Dei promissione bonis ipsorum operibus, el meritis fideliter reddenda : nam merces reddenda meritis, supposiia promissione, redditur non solum fideliter ob promissa, sed etiam ex justitia fundata in condignitate operum. Recolan­ tur, quæ diximus tract. 16, disput. 3, dub. 2. 278. Sed objicies minime cohaerere, quod Deus ex vera, et propria justitia debeat admittere Christi satisfactionem ; et quod titulo supremi dominii possit illam non admittere : nam qui obligatur ex justitia eam admittere, nequit illam non admittere absque injuria alterius; cum hic habeat speciale jus, ut prædicta satisfactio acceptetur : e contra vero, qui habet supremum dominium in admittendo satisfactionem, valet absque alterius injuria illam repellere ; siquidem dominium est facultas utendi re sna absque injuria alterius. Sunt ergo prædiclæ rationes incompo-sibiles. Et cum Ccflum sit Deum ut supremum dominum posse Christi satisfactionem non acceptare in ordine ad remittendum nobis offensas·, sequitur, quoi illain non acceptet ex vera, et speciali justitia. Nec valet responsio su­ pra adhibita, quod non obligatur absolute, H’d ex suppositione sibi libera. Nam contra hoc est, quod non minus opponitur supremo dominio obligatio, quam supremte excellen­ tia.·, sive dignitati inferioritas : sed quia Deus est summe excellens, et dignus, ne­ quit in ulla suppositione fieri alteri infe­ rior : ergo quia est supremus dominus, nequit in aliqua suppositione obligari alteri : quod tamen contingeret, si Deus in aliqua suppositione subiret debitum propriæ, et specialis justitiæ. Respondetur nullam in prædictis ratio- Respon· nibus incompossibilitatem inveniri : quo­ SIO. niam ut salvetur supremum dominium Dei, sufficit, quod respiciendo satisfactionem Christi secundum se, et præcisam ab aliis circumstantiis accidentalibus, possit illam non admittere. Quam potestatem habet Deus etiam supposita promissione, et obli­ gatione justitiæ : quia licet cum hac suppo­ sitione componi nequeat non admittere Christi satisfactionem procedendo secun­ dum leges justitiæ; componi tamen optime valet potestas ad non admittendam satis­ factionem consideratam secundum se, et præcisam a promissione divina, et ab aliis circumstantiis tam potestati Dei, quam satis­ factioni Christi accidentalibus. Sicut cum suppositione, quod Deus præmoveat ad materialeodii, noncohæret, quod præmoveat ad amorem : sed tamen cum prædicta supposi­ tione cohæret potestas ad præmovendum ad amorem •secundum se. Quod satis est, ut Deus dicatur præmovere ad materiale odii cum omnimoda potestate, ct libertate ad oppositum. Idque a fortiori verificatur in præsenti materia, si supponamus pactum, et promissionem Dei non fuisse omnimodo absoluta, et respective ad omnem hypothesim; sed soluih ex suppositione agendi, seu quod ageret consone ad naturas rerum. Hoc enim supposito, consequens est. quod Deus non solum possit absolute, et præcisive a suppositionibus sibi liberis non admittere satisfactionem Christi consideratam secun­ dum se, utendo titulo supremi dominii : sed etiam quod possit illam non admittere in sensu composito prædictæ suppositionis ; si nolit agere secundum naturas rorum, sed præter, et supra omnes earum leges. In quo eventu nec justitiæ, nec suæ fidelitati con­ trarius esset : quia præcedens promissio solum respexerat acceptationem juxta leges 228 ordinarias. Unde liquet cum obligatione justitiæ, quam adstruimus, optimeconciliari supremum dominium, sive potestatem ad oppositum. Sicut etiam princeps humanus tenetur punire malefactorem ex supposi­ tione, quod velit in ejus causa procedere secundum leges justitiæ : et nihilominus si velit uti suprema suæ dignitatis auctoritate, potest illi parcere, et impunitum relinquere: quin sibi, aut alteri irroget injuriam : quia obligatio puniendi est solum secundum or­ dinariam providentiam, et non respicit potestateur supremam, et absolutam. Incena? Per quod etiam diluitur, quod impug­ replica· occurri­ nando præmissam doctrinam opponebatur : to r. nam ex eo, quod Deus absolute, vel ex suppositione constitueretur alteri inferior, non posset non respicere alterum ut superio­ rem : quod est simpliciter impossibile ; cum destruat propriam rationem primi principii. Sed ex eo, quod ex suppositione sibi libera obligetur alteri, minime sequitur, quod respiciat alterum ut dominum, vel exuat su­ premi dominii excellentiam. Tum qui non omnis, qui alteri obligatur, respicit illum ut dominum, ut etiam in Immanis cernere liquet : sæpe enim accidit, quod princeps celebret contractus cum subditis, et illis ex justitia obligetur; quin illos respiciat ut do­ minos, aut propriam dignitatem amittat. Tum etiam quia licet obligari alteri independenter a propria voluntate arguat aliquam subjectionem summo dominio contrariam : secus vero obligari alteri ex libertate pro­ pria : quia tunc non consequitur subjectio, sed necessitas quædam secundum quid, vel ex suppositione. Idque liquet in obligatione fidelitatis, qua nemo negat Deum promissariis obligari, quin propterea ullam ratio­ nem amittat supremi dominii ; quia illa obligatio oritur ab intrinseco ex libera Dei promittentis voluntate. Tum prætereaquia licet obligatio orta a jure alterius omnino independent! ab obbgato induceret in hoc subjectionem aliquam : illam tamen mi­ nime inducere valet obligatio orta ex alieno jure, quod in esse, fieri, et conservari ab obligato dependet : et ita accidit in præsenti : nam satisfactio Christi saltem ex parte materiæ, qua valoratur, dependet a Deo omnibus illis modis. Tum denique (per quod alias replicas præcludimus), quia cum dicimus Deum obligari a jure extrinseco satisfactionis Christi, minime significamus, quod prædictum jus in se sumptum sit ob­ jectum motivum , aut specificativum for­ male alicujus actus divini : sed solum quod sit specificativum virtualo, quatenus vel volitio divina ab illo speciticaretur, si ab ex­ trinseco speciticari posset ; vel specificatur a bonitate divina ut præcontinente specia­ liter illud jus : sicut de misericordia, fide­ litate, et aliis attributis Dei, quæ videntur respicere aliquid extrinsecuin, dici solet, et explicuimus tract. 3, disp. 5, dub. 3, g 4. § n. Statuitur alia conclusio secundam dubii par· tem resolvens. 279. Dicendum est secundo Deum accep- Decan­ bo tasse Christi satisfactionem ex justitia emi­ aswûnenter formaliier commutativa. quatenus ni& commutativa. Expl catur conc'usio ; etenim licet in Deo detur formaliter conceptus proprius justitiæ, ut supposuimus num. 275, et non parum constat ex dictis § præced. adhuc tamen dubitari posset, an præ­ dictus conceptus sit solius justitiæ distri­ butive, aut etiam vindicative, an vero complectatur etiam rationem justitiæ com­ mutative? Et rursum dubitari posset, utrum conceptus justitiæ commutative reperiatur solum eminenter in Deo, sicut reperiuntur in illo omnes perfectiones, quæ aliquam imperfectionem involvunt; an vero secundum suam propriam rationem forma­ lem, eo modo, quo sapientia, misericor­ dia, et alia, quæ nullam essentialiter im­ portant imperfectionem. Et tandem dubitari posset, an sit attributum distinctum a jus­ titia distributive; an vero sit idem attribu­ tum, quod eminenter habeat proprias utriusque justitiæ rationes : sicut dici solet de anima hominis, quæ eminenter formaliter est vegetati va, sensitiva, et intellectiva. Ut ergo denotemus justitiam commutativam reperiri in Deo formaliter, et secundum propriam rationem ; pertinereque ad unum, et idem attributum justitiæ, cum justitia distributive, atque acceptationem satisfac­ tionis Christi fuisse exercitium justitiæ non utcumque, sed ut commutativa est : proplerea alserimus Deum acceptasse prædictam satisfactionem ex justitia eminenter formaliier commutativa, quatenus commu­ tativa. Assertionem sic intellectam, licet sub his formalibus terminis non reperiamus in D. Thom. censemus tamen esso omnino consonam ejus menti, atque doctrinæ, ut ex testimoniis statim proponen­ dis magis constabit. Unde illam defendunt CapreoL Capreolus referendus num. 286. Alvarez Alnrei· disp. * DISP. I, DUB. X. I disp. 4, num. 33, in prima resp. Nazarius conlrov. 2. Arauxo, et Cornejo relati num. (:<*r-2îü. Godui disp. 7, § 3. Joannes Prudentius disp. 7, sect. 15, num. 284. Ferra 1. trJcii. p. trad. 10, quæst. 2, § 2. Perez disp. 4, 13, n. 4. N. Laurentius a S. There’’iKt siacontrov. G, 8 15, n. 218. Valentia, et Ragusa in præsenli, quos, et alios refert, et sequitur Granados 1 p. tract. 7, disp. 4, to‘ sed. 2, num. 8, et alii plures. feti». Probatur unico fundamento : nam justi­ tia commutativa est, quæ jus suum uni­ cuique tribuit secundum æqualitatem arith­ meticam, sive rigorosam, et quantitativam : sed ita se gessit Deus in acceptando satis­ factionem Christi pro remissione offensa­ rum nostrarum : ergo prædicta acceptatio fuit actus justitiæ commutativæ, quatenus talis. Consequentia patet. Et minor est certa : quia Christus habuit jus ad remis­ sionem nostrarum offensarum titulo suæ satisfactionis, ut constat ex dictis g præced. et aliis locis in eo relatis : aliunde prædicta remissio facta est secundum æqualitatem arithmeticam, et rigorosam ; cum satisfac­ tio Christi habuerit valorem gravitati om­ nium offensarum æqualem, ut ostendimus dub. 6 et in præsenti supponitur : ergo Deus remittens offensas ob prædictam sa­ tisfactionem tribuit Christo jus suum se­ cundum æqualitatem arithmeticam, et ri­ gorosam. Major autem, in qua poterat esse difficultas, ostenditur : nam de con­ ceptu communi justitiæ , ut abstrahit a commutativa, et dislributiva, est tribuere unicuique jus suum, ut patet ex ejus dif­ finitione, quam tradunt Jurisperiti, et ap!·η·probat, atque defendit D. Thom. 2, 2, q. I 58, art. 1, ubi addit : Et si quis vellet eam in debitam formam diffinitionis reducere, I posset sic dicere, quod justitia est habitus, Mundum quem aliquis constanti, et perpe! lua voluntate jus suum unicuique tribuit. p Et quasi est eadem diffinitio, quam Philoso£ phus ponit in 5 Elhic. dicens : quod justitia s til habitus, secundum quem aliquis dicitur K optralivus secundum electionem justi. Et articnl. 11, in corpor. idem supponit, et I concludit in hunc modum : Et ideo proprius Iccius justitiæ nihil aliud est, quam reddere unicuique quod suum est. Distinctio vero, quam justitia commutativa, et dislributiva sub illo communi conceptu habent, consis­ tit principaliter in eo, quod distributiva respicit justum, sive æquale secundum «qualitatem proportionalem, et geometri­ cam, boc est, non constituendo æqualita- 229 tem rei ad rem, sed rerum ad personas : commutativa vero respicit justum, sive æquale secundum æqualitatem quantüativam, et arithmeticam, id est, constituendo omnimodam æqualitatem rei ad rem, ut si accepisti centum, solvas centum, etsi offendisti ut quatuor, satisfacias ut quatuor. Quæ etiam est doctrina communis, quam tradit idem Angelicus Doctor ubi supra q. D.Thom. Gl, art. 2, tum in corp, tum in resp. ad 2, ubi ait : Dicendum, quod generalis forma jusliliæ esi æqualitas, in qua convenit justi­ tia dislributiva, cum commutativa. In una tamen invenitur æqualitas secundum proporlionalilatem geometricam, in alia secun­ dum arithemelicam. Ergo actus tribuendi alicui jus suum secundum rigorosam, et arithmeticam æqualitatem est proprissime exercitium justitiæ commutativæ quatenus talis. Confirmatur primo : nam jus, et debi- Confirtum sibi mutuo connaturaliter correspou- malio k dent : atque ideo ubi unus habet jus, opus est, quod alius debeat : et similiter ubi unus habet jus justitiæ commutativæ, opor­ tet, quod alius debeat ex justitia commu­ tativa : sed Christus satisfecit Deo ex com­ mutativa justitia, ut constat ex dictis dub. præced. § 2; ergo Deus debuit ex justitia commutativa remittere nostras offensas ob prædictam satisfactionem : et consequen­ ter ejus acceptatio fuit actus proprius jus­ titiæ commutativæ. Unde sicut ea, quæ § præced. expendimus, probant Deum accep­ tasse ex justitia vera, et speciali, quia Christus ex vera, et speciali justitia satis­ fecit : in quo nobiscumque conveniunt plures ex Adversariis : sic etiam probant Deum acceptasse ex justitia commutativa, quia Christus ex eadem justitia commutativa obtulit satisfactionem : quod dum ne­ gant, minus consequenter procedunt. Confirmatur secundo : nam ex eo, quod ConOrDeus acceptaverit satisfactionem Christi U13tio 2' ex justitia commutativa, nulla in Deo po­ nitur, vel arguitur imperfectio : ergo non est ratio, ut negemus hujusmodi accepta­ tionem fuisse actum proprium prædictæ justitiæ : præsertim cum hoc pacto talis acceptatio magis correspondent satisfac­ tioni Christi, quæ fuit ex commutativa justitia. Antecedens suadetur : quia in justitia commutativa non occurrunt, nisi debitum, in quo convenit cum distributis a ; et æqualitas rigorosa, in qua differt ab illa. Ex neutro autem capite arguitur imperfec­ tio. Non quidem ex primo : nam debitum b? φfΜ / 1 1 4·· r· i iffi iiPH ■ϊί ih r. > τ ♦ ’ J' 23Û DE INCARNATIONE. commune etiam est justitiæ distributivæ; premi dominii, esset aliqua imperfectio quam tamen Adversarii admittunt in Deo Deo repugnans ; non autem obligari a absque ulla imperfectione, et facile constat jure alterius dependentor a propria vo­ ex dictis $ præcedonti. Nec etiam ex se­ luntate, et retento proprio dominio supra cundo : quia quod supposito debito Deus alterius jus, quod in esse, fieri, et conser­ intendat æqualitatem simpliciter, sive rei vari a Deo dependet, et potest absoluto auctoritate supremi dominii repelli : nam ad rem, nullam vel apparentem représen­ tât imperfectionem. Unde praedictam eo ipso obligatio resultans ex eo jure est æqualitatem observat Deus in judicio, ut simpliciter voluntaria, et nihil supremi O-TL-aa • docet D. Thom. loco proxime cit. artic. 4 ; dominii diminuens, et ita contingit in de­ ad 1, ubi cum proposuisset, quod hæc est bito, sive obligatione justitia1, quam in forma divini judicii, ut secundum quod ali­ Deo ponimus, ut constat ex dictis § pnecedenti per totum, et specialiter num. 277. quis fecit, patiatur, secundum illud Malth, Unde ex hoc capite minime repugnat, quod 7 : In quo judicio judicaveritis, judicabi­ in Deo sit propria formalis ratio justitiæ mini, et in qua mensura mensi fueritis, remetietur vobis : respondet concedendo to­ commutativæ. tum hoc, et addendo : Quod illa forma divini Quod autem alii dicunt do ratione justi­ Ain ensh judicii attenditur secundum rationem com­ tiæ commutativæ esse, quod versetur inter W9fa> datum, et acceptum, et fiat eum mutua hr. mutativæ justitiæ, prout scilicet récompen­ sai premia meritis, el supplicia peccatis. I translatione dominii : quæ nequeunt Deo Prirff ‘280. Nec videmus responsionem alicu- competere : tum quia nihil a nobis accipit : Γίφφtum quia nihil potest nobis dare, quod sub jus momenti, qua possit ratio proposita sio everti­ dirui, nec motivum aliquod efficax, ut ne­ dominio non conservet ; minus adhuc ob­ tur. getur Deo conceptus formalis commutativæ stat. Quoniam licet de ratione justitiæ comjustitiæ. Nam quod ait Joan, a S. Th. de mutativæ commercialis, sive ad commercia ratione justitiæ commutativæ esse debitum restrict® sit ver.-ari inter datum, et accep­ fundatum in jure alterius, quod Deo repu­ tum cum mutua translatione dominii ; mi­ gnat : de ratione autem justitiæ distribu nime tamen est de ratione commutativæ in tivæ non esse hujusmodi debitum, sed so­ communi, et secundum se considerat® : lum, quod respiciat alterum, ut extremum nam sic accepta solum respicit æqualitatem cui, non vero ut fundamentum obligatio- arithmeticam, sive fiat inter datum, et ac­ nis; parum urget. Tum quia falsum assu­ ceptum, sive inter factum, et factum, ut­ mit in prædicta disparitate : nam quod jus­ puta inter injuriam, et satisfactionem : unde titia supponat jus alterius, et in eo fundetur, ut num. præced. vidimus ex D. Thom. non restringitur ad commutalivam, sed i servatur in divino judicio ; licet datum, el pertinet ad conc-ptum veræ justitiæ com- acceptum proprie, ibi non interveniant. mutalivæ; atque distrihulivæ communem, Quod autem justitia commutativa apud nos ut constat ex diffinitione justitiæ, et tradit communiter exerceatur cum translatione D.Thùiu. d. Th. locis citatis, et præsertim quæst. dominii , id non provenit ex conceptu 61, art. 1 ad 5, ubi ait : Dicendum, quod ipsius justitiæ; sed ex imperfectione, et li­ justitia dislribuliva et commutativa non mitatione : qu'a non possumus æqualita­ solum distinguuntur secundum unum, et tem rigorosam ponere, quin aliquid abdice­ mulla, sed secundum diversam debiti ra­ mus a nobis. Sed justitia commutativa in tionem. Alio enim modo debetur alicui id, sua perfectione id non exposcit : sed tan­ quod est commune, et alio modo id, quod tum quod ponatur rigorosa æqualitas inter est proprium. Ubi palam supponit debitum datum, et acceptum, vel ea, quæ æquivaintervenire in utraque justitia : cum autem leat bis. Unde cum Deus ex hac justitia adest debitum ex parte unius ; oportet confert nobis pro,.ter satisfactionem Christi etiam, quod ads’.t jus ex parte alterius : et remissionem peccati, vel gratiam sanctifi­ consequenter quod hic sit non solum ex­ cantem, qua perficitur remissio , non se tremum obligationis, sed aliquod funda­ privat illius dominio : sed tam ipso, quam mentum illius : quippe intelligi nequit, Christus, et nos per Christum dominium quod aliquis habeat jus adversum alium, et in illa habemus : Deus quidem supremum, quod in eo non fundet aliquod debitum, sive et universale; Christus vero, nos inferius, Εη· obligationem. Tum etiam quia licet obli­ et particulare. gari a jure alterius independenter a propria Quæ doctrina potest confirmari ex eo, costi voluntate, et non retento proprio jure su­ quod illud quod debetur, et datur ex fideli­ πΐώ· tate DISP. 1, DUB. X. tale creata, confertur cum translatione do­ minii : ot tamen quod Deus ex fidelitate tlal, eam translationem non petit. Similiter donum ex gratitudino creata non confertur absque privatione dominii ; secus vero con­ tingit in·gratitudino iucreata (sidatur, ex qua Vazquez, ct quidam alii censent Deum retribuere justorum meritis conferendo glo­ riam : certum quippe est, quod non proplerea extrahitur al> ejus dominio. Sic ergo licet justitia commutativa creata non exer­ ceatur communiter absque translatione do­ minii; id tamen non potit ex suo generali, atque formali conceptu ; sed ex imperfec­ tione, quam in creaturis habet, quamque exercere non debet ad Deum translata. Di­ ximus prædietam justitiam, ut communiter tiercealur, etc., id in nobis habere : quia nec justitia commutativa creata id generaliter observat : tum qua compensare injuriam per honorem æqualem ad commutalivam spectat : et tamen ibi non intervenit trans­ latif doniin ii, saltem formalis; cum honor sit in honorante. Tum quia Christus satis­ fecit Deo ex justitia commutativa creata, ut communiter docent Auctores, contra quos hic specialiter agimus et constat ex dictis dub. præced. et tamen Christus nec se privavit aliquo dominio, nec dominium aliquod transtulit in Deum : sed actum commutativæ justitiæ exercuit exhibendo insatisfactionem actus tanti valoris, quant® 5.U gravitatis fuerat offensa. Unde apparet mi­ nas consequens illorum Auctorum doc­ trina, dum in præsenti causantur rationes dati, et accepti, atque translationis domi­ nii, ut veram justitiam commutalivam Deo negent : et tamen illas non considerant, aut pro impedimento non reputant , quando ulem justitiam attribuunt Christo. Nam pro­ fecto sicut Deus nequit aliquid accipere, et nequit se alicujus rei dominio privare : sic etiam Christus non potuit aliquid Deo dare, aut in ejus dominium transferre. Quod si in Christo salvatur justitia commutativa propter dationem, et translationem non I quidem physice sumptas, sed moraliter . consideratas in ordine ad prudentem æstiI mationen; idem de justitia commutativa I ex parte Dei dicere oportet. Recolantur, I quæ diximus num. 254, et hanc doctri. nam confirmant. *2·· Ex quibus omnibus magis roboratur funst. damentum nostræ assertionis : nara Deo utpote summe perfecto attribuenda est per- | lectio ab omni imperfectione denudabilis : I hujusmodi autem est justitia commutativa. j 231 Quod sic ostenditur : nam in primis aliquam perfectionem dicit, ut nemo negat. Rursus non dicit imperfectionem ex con­ ceptu generali, aut quasi generico justitiæ : alias nulla justitia reperiretur formalilerin Deo : quod est falsum, ut constat ex dictis num, 275 cum seq. Nec imponat imper­ fectionem ex conceptu particulari, et quasi specifico. Quia vel prædicta imperfectio consisteret in debito ; et hoc non, cum omnis justitia ex generali conceptu afferat debi­ tum : et tamen in Deo invenitur justitia. Vel dicta imperfectio sumeretur ex objecto, quod est æquaie quantitatiyum, et rigorosum : et nec hoc dici potest : quia ad perfec­ tionem Dei non magis refert æquaie rigorosum, quam æquaie geometricum ; quinimo objective perfectius videtur æquaiequantita­ tive, quam æquaie solum proportionaliter. Nulla ergo est imperfectio, quam justitia commutativa essentialiter importet, et a qua purificari non possit, servato proprio conceptu specifico. Et consequenter est perfectio, ut dici solet, simpliciter simplex, qualem Theologi attribuunt communiter Deo, ut magis constabit dissolvendo argu­ menta contraria. § ΙΠConvelluntur motiva adversantium opinio­ num. 281. Contra primam ex nostris assertio­ Prima opinio nibus sentiunt omnes illi Auctores, qui contra ­ negant Christi satisfactionem observasse ria. omnes conditiones rigorosæ justitiæ, et ipsum satisfecisse ex vera, et speciali jus­ titia, ut vidimus n. 215 et 266. Cum enim illud primum negent ex parte Christi; consequenter negant, quod actus accep­ tandi Christi satisfactionem fuerit opus veræ justitiæ ex parte Dei. Quod probant eisdem fere argumentis, utputa, quod of­ fensus non teneatur acceptare satisfactio­ nem, nisi offeratur ab offensore: et quod inter dominum, et servum, et inter pa­ trem, et filium nequeat esse vera justitia. Quæ, et similia argumenta colligimus n. 267 et remisimus ad loca, ubi fusius dis­ cutiuntur, et ea soluta reliquimus. Sed supersunt adhuc specialia argumenta ad présentera difficultatem pertinentia, quæ oportet diluere. Undo Arguitur primo ; nam ut Deus accepta­ I argaret Christi satisfactionem ex vera, et spe­ mentani. ciali justitia, requirebatur, quod Deus * I‘ H i I * _’ ft h · ! t J * . : i ’ > 232 DE INCARNATIONI haberet debitum legale eam acceptandi : sed Deus non est capax debiti legalis : ergo Deus non acceptavit Christi satisfactionem ex vera, et speciali justitia. Major est certa : quia ut aliquis operetur ex justitia, debet operari ut obligatus aliquo debito : et ut operetur ex justitia stricta, etspeciali, debet hahere debitum rigorosum : solum autem debitum legale est debitum rigorosum, et D.Thoro. strictum, ut docet D. Th. 2. 2, q. 80, art. 1; ergo ut Deus acceptaret Christi satisfac­ tionem ex vera, etstricta justitia, oportuit, quod haberet debitum legale eam accep­ tandi. Minor etiam ostenditur : nam debi­ tum legale est debitum proveniens a lege superioris : Deus autem nullum habet su­ periorem, cujus legibus obligetur : ergo Deus est incapax debiti legalis. Solutio. Respondetur negando minorem : quia ad debitum legale sufficit pactum, sive pro­ missio tantum pro tanto reddendi, ut aperte DTbom. significat D. Thom. 2, 2, quæst. 106, art. 1 ad 3. his verbis: Dicendum, quod retribu­ tio proportionalis perlinet ad justitiam commulalivam, quando attenditur secundum debitum legale, puta, si pacto firmetur, ut tantum pro tanto retribuatur. Sed ad vir­ tutem gratiæ, seu gratitudinis retributio pertinet, quæ fit ex solo debito honestatis, quam scilicet aliquis sponte facit. Et ratio constat ex dictis § I, quod scilicet promissio sub conditione operis onerosi, et æqualis, adimpleta conditione, inducit obligationem non solius promissionis, aut honestatis; sed etiam veræ, et strictæ justitiæ : hujus­ modi autem obligatio debitum legale ap­ pellatur, et differt ab aliis debitis minus strictis, et propriis. Ad probationem au­ tem in contrarium dicendum est, quod li­ cet debitum legale in his, qui habent superiorem, proveniat a lege extrinseca; in Deo, qui superiorem non habet, non provenit ab aliquo extrinseco. sed ex rec­ titudine intrinseca suæ naturæ, quæ est Deo quasi lex, non quidem quoad vim coactivam, sed quoad directivam. Unde ipse sibi, supposito pacto, et adimpleta conditione onerosa, imponit hujusmodi debitum, et obligationem propriæ rectitu­ dini omnimode consonam : a quibus, pro­ cedendo secundum leges, seu dictamen justitiæ. resilire non valet. Replia. Nec refert, si dicas juxta banc doctrinam confundi debitum legale, sive justitiæ cum debito morali, sive honestatis : quod est absurdum. Nam debitum conveniens Deo ratione propriæ rectitudinis suæ voluntatis est debitum honestatis, et morale; et condistinguitur a debito, quod provenit a lege, ut etiam apparet in humanis, in quibus frequenter contrahimus debitum morale ex rectitudine, vel secundum rectitudinem ad aliquid faciendum, quin obligemur ex lege. Ergo si in Deo non ponamus aliud debi­ tum, quam ex sua rectidudine ortum; præ­ dictum debitum confundimus cum legali, quale ad justitiam requiri asserit D. Thom. lococit. ex quæst. 80. art. 1. Non, inquam, hoc refert, sed ex æqui- DiSMivocatione procedit, quæ supponit omne liisf. debitum legale oriri a lege, et per hoc a morali dintingui : quod tamen non ita contingit. Nam etiam debitum morale po­ test provenire a lege superioris, ut patet in debito veracitatis conformandi verba cum mente, quod solum est morale : et tamen inducitur per legem divinam ; unde qui il­ lud debitum violat, facit contra legem, et peccat. Idemque apparet in debito fidelita­ tis, sive adimplendi simplicem promissio­ nem, et in aliis .debitis pertinentibus ad partes potentiales justitiæ, ut facile consi­ deranti constabit. Unde diversitas inter debitum legale, et morale nequit consistere in eo, quod supponit, aut prætendit objec­ tio. Sed stat in eo, quod debitum morale solum fundatur in honestate, seu decentia virtutis secundum regulas morum : legale vero connotât legitimam potestatem, quam quis habet vel in re possessa, vel ad rem possidendam ratione æqualitatis inter ex­ trema observandæ : et ad hujusmodi jus, sive potestatem legitimam correfertur. Unde violari nequit absque alterius injuria, et per leges, ac judices solet defendi, et in observantiam trahi : quod non ita accidit in debito morali, licet ex lege proveniat. Quod ergo Deus (supposito pacto, sive pro­ missione remittendi nostras offen as sub conditione onerosa, et rei promissæ æquali satisfactionis per Christum) debeat exequi prædictam remissionem ; non est debi­ tum pure morale, sive fundatum in sola decentia : ad id quippe nec exigitur pac­ tum, nec adeo onerosa conditio. Sed est debitum legale supponens, aut præstans tam Christo, quam nobis per Christum le­ gitimam potestatem ad prædictam remissio­ nem : hanc enim potestatem præstat pac­ tum sub conditione operis onerosi. Unde D. Thom, 2, 2, quæst. 106, art. I, cum dTb» dixisset : Retributio proportionalis pertinet ad justitiam commutativam, quando atten­ ditur secundum debitum legale, statim ex­ plicuit, DISP. I, DUB. X. 233 plicuit, quid sit hujusmodi debitum, his siderata; non tamen prout erat a Christo, verbis : puta si pactu /innetur, ul tantum et inde capiebat infinilum valorem, quo pro lanio retribuatur : palam denotans hæc constituta est ratione æqualis. Unde li­ duo ad debitum legale requiri, atque suffi­ quet, quod Deus non obligetur ex justitia cere. Quod vero Deus nequeat ad id obli­ a se ipso, vel a donis propriis ut propriis : gari per aliam legem, aut judicem exter­ quæ erat argumenti difficultas. Et objectio­ num, nihil interest : quia ipse est sibi lex, nes, quæ contra hanc responsionem fieri et judex, ut illi debito satisfaciat : et præs­ valent, præoccupavimus loco citato. tat quantum ad hoc, quod lex, et judex Sed addimus, quod licet jus Christi, et conferunt in humanis. Unde procedendo satisfactio ejus fuerint propria Dei, et sub secundum suam legem, et naturas rerum, ejus dominio positive constituta; non tamen non posset prædictam remissionem negare privative et excluso Christi dominio. Quiabsque injuria Christi, et nostra : licet nimo ad Christum pertinuerunt secundum absolute possit illam negare non stando aliquam rationem, secundum quam non legi, aut exigentiæ robus connatural!, sed spectarunt ad Deum, videlicet sub exercitio, utendo auctoritate supremi dominii, ut su­ et denominatione satisfaciendi. Non enim pra diximus num. 178, nisi etiam hanc per ea denominabatur satisfaciens Deus exis­ potestatem per pactum limitet, decernendo tens in propria natura ; bene tamen Christus, remissionem in omni eventu, et in ordine sive persona divina in natura humana sub­ ad quamlibet providentiam. sistens. Et sub hoc munere, expressione, 282. Arguitur secundo : quia omnis obli- atque denominatione satisfaciendi fundarunt K3J3 ' galio ex speciali, et propria justitia est in jus, et Deum debitorem constituerunt, ordine ad jus alienum : nemo quippe ex modo tamen explicato num. 278. Quod justitia obligari valet a jure proprio : sed satis fuit, ut Deus diceretur obligari ad al­ Deus non potuit respicere jus Christi ut jus terum, sive a jure alieno; et non a donis alienum ; siquidem illud continebat sub suo propriis, ut propriis. Idque verificare de­ perfecto dominio : ergo Deus non potuit bent Adversarii in quocumque genere jus­ obligari ex speciali justitia a jure Christi : titiæ, quod constituant in Deo, tametsi atque ideo acceptatio satisfactionis Christi potentialis, et minus rigorosa sive ad ac­ ex prædicta justitia non processit. ceptandam satisfactionem Christi, sive ad Quod magis declaratur : quia non solum retribuendum meritis justorum : semper principium satisfaciendi in Christo fuit do­ enim debet respicere jus alienum, et esse num Dei, sed etiam ipsa actualis satisfac­ ad alterum : hoc enim est de conceptu cutio : nemo autem obligatur ex justitia a do­ juscumque justitiæ; licet quæ vere est ta­ nis propriis : alias obligaretur a se ipso : lis, respiciat jus alienum rigorosum, et quod destruit propriam rationem justitiæ proprie dictum. alterum respicientis : ergo in Deo non po­ 283. Arguitur tertio : quia Deus potuit 3argadestruere satisfactionem Christi : ergo potuit IueDlum· tuit esse obligatio specialis, et veræ justi­ tiæ acceptandi Christi satisfactionem. illam omnino irremuneratam relinquere : et AJ hoc argumentum satis constat ex consequenter nullam habuit justitiæ obliga­ dictis dub. 7, § 5, ubi explicuimus, quali­ tionem ad remittendum propter dictam sa­ ter satisfactio Christi fuerit ex propriis, tisfactionem hominum offensas. Hæc con­ sive ex non constitutis sub Dei dominio : sequentia patet ex prima : quia Deus nequit licet enim prædicta satisfactio secundum injustus esse : quod tamen foret, si ex jus­ substantiam operationum, quibus fiebat, titia obligatus ad retribuendum, propter accepta, ad Dei dominium spectaverit; ta­ prædictam satisfactionem, remissionem no­ men secundum infinitum valorem, quo in­ strarum offensarum, illam remissionem finitum jus fundavit, considerata, pertinebat denegaret; si ergo potest Christi satisfactio­ privative ad dominium personæ divinæ, ut nem irremuneratam relinquere, recte con­ subsistentis in humana natura. Quo sup­ vincitur, quod non habeat justitiæ debitum posito facile intelligitur, qualiter justitia in ad remittendum nostras offensas ob prædic­ Deo existens potuerit in acceptando Christi tam satisfactionem. Prima vero consequen­ Eatisfactionem respicere jus alienum, atque tia patet ex antecedenti : quia nequit ima­ obligari in ordine ad illud. Per quod etiam ginari major satisfactionis irremuneratio, ad explicationem, sive difficultatis argu­ quam satisfactionis destructio. Antecedens mentum : quia licet actualis satisfactio fue­ vero ostenditur : nam Christi satisfactio rit donum Dei secundum substantiam conpendet a Deo in fieri, esse, et conservari : Ki DE INCARNATIONE ergo posset, sicut etaliæ res, a Deo destrui sive potestate antecedenti ; secus vero in per suspensionem con rursus. Idemquo argu­ sensu composito, et potestate consequenti, mentum fieri proportionabiliter posset, si quæ conjungat, aut conjungere valeat earn supposita satisfactione Christi, praeciperet destructionem cum pnecedenti pacto; alias ipsi Deus, ut cederet juri exigendi nostra­ Deus sibi deficeret, et suam veritatem, se­ rum offensarum remissionem : nam ista que destruere posset. Quam responsionem cessione præsupposita, nullatenus obligare­ approbare debent ipsi Adversarii : nam tur Deus ex justitia ad remittendum of­ quidquid sit de obligatione strictæ justitiæ, fensas. Et nulla est ratio, ut negemus Deum certum est apud ipsos Deum obligari ex potuisse simile præceptum Christo impo­ fidelitate ad acceptandum satisfactionem nere. Christi ratione sute promissionis : qua præ­ Ptiuitor. Respondetur argumentum non habere supposita nequit Deus potestate conse­ locum, nec assertionem nostram impugnare, quenti, et in sensu composito satisfactio­ nisi supponatur, quod Christus elicuerit, nem illam irremuneratam relinquere : obtuleritque pro nobis satisfactionem sal­ alias posset esse infidelis, et sua verba faltem in aliquo momento : si enim id non silicare : potest tamen in sensu diviso, supponatur, tollitur locus præsenti qmes- sive absolute, et respiciendo satisfactio­ tioni, quæ ut Deus possit obligari, Christi nem Christi secundum se. satisfactionem supponit, ut ex terminis li­ Ad id, quod additur, respondemus con­ quet. Ubi autem satisfactio pro aliquo mo­ tinere eandem difficultatem, et dissolvi eo­ mento fuerit; parum, aut nihil roTert, quod dem modo. Se.l addendum est, quod si immediate post destruatur : quia jam ac- Christus cederet juri, quod habet, ut Deus quisivit jus morale semper durans in appre- ob ejus satisfactionem nostras offensas tiatione divina; quidquid sit de ducatione remittat, tolleretur status praesentis quæsphysica operis, ut liquet in meritis justo­ tionis : quæ ut locum habeat supponit in rum, quæ transeunt physice, et perseve­ Christo jus, ut debitum justitiæ ex parte rant moraliter. Et non apparet, qualiter Dei investigare et constituere possit : quia Deus posset destruere prædictum jus mo­ non posito, aut cessante jure ex parte rale in ejus appretiatione relictum. Et in unius, certum est, quod ex parte alterius hoc sensu posset negari antecedens, cui cessat, aut non ponitur obligatio. in t ;Ii sensu probatio inducta applicari non 281. Arguitur quarto : nam ex eo, quod 4arp potest. Christus, supposito pacto, et æquali satis- meDUa Sed quidquid sit de ejus sensu, et veri­ factione, habeat jus strictæ, specialis jus­ tate; dicendum est, quod licet Deus utendo titiæ ad remissionem nostrarum offensa­ auctoritate sapremi dominii potuerit sa­ rum; non sequitur, quod Deus obligetur tisfactionem Christi destruere, et irremu- ex speciali justitia ad prædictam remissio­ neralam omnino relinquere ; secus vero pro­ nem : ergo quod acceptaverit Christi sacedendo secundum leges justitiæ, et connafactionem in ordine al prædictum effectum, ralem rebus providentiam : quod salis est, non fuit actus, sive exercitium specialis ut dicatur remittere nostras offensas obli­ justitiæ. Consequentia patet. Et antecedens gatus ex speciali justitia fundata in ejus suadetur : quia optime intelligitur, quod pacto, et æquali Christi satisfactione, ut aliquid sit debitum alicui operi, el quod fusius explicuimus num. 278. Et juxta nihilominus a nullo ex speciali justitia de­ hanc doctrinam distinguendo antecedens, beatur : nam ad primum illud sufficit pro­ et primam consequentiam, negamus abso­ portio operis cum tali re, et quod illam ex luto secundam : nam quod Deus absoluta, hatura sua respiciat : ad secundum vero et extraordinaria potestate valeat satislac- plus requiritur. Quod potest exemplis de­ tionem Christi irremuneratam relinquere : clarari : nam partes, et proprietates sunt minime probat, quod ex lege justitiæ ad eam debitæ suis tolis, et essentiis, ut vulgo dici remunerandam non obligetur : quia illa solet; et tamen a nullo debentur. Similiter absoluta potestas supra omnes leges est, de delictis solemus dicere, quod merentur nec inlelligilur communiter obligata, vel mortem, aut quod illis debetur hæc, aut sub promissione comprehensa. Si autem illa poma : et nihilominus princeps non comprehensa in pacto supponatur; conse­ habet debitum eam infligendi ; cum ipsam quenter dicendum est Deum eo pacto etiam possit remittere. supposito posse satisfactionem Christi des­ Respondetur negando antecedens : op­ truere, absolute quidem, et in sensu diviso, positum enim constat ex dictis n. 276 et neminem DISP. 1 nominem vidimus, qui asserat Christum satisfecisse ex rigore justiliæ, ot consequen­ ter non asserat Deum ex speciali justitia acceptasse Christi satisfactionem. Ad pro­ bationem in contrarium dicendum est, quod [quidquid sit de extraordinario aliquo eventu, aut providentia minus consona re­ rum naturis) perse loquendo ubi datur jus ox parte unius, semper datur debitum ex parte ulterius ; prœsertim in materia strictæ jttStiti®, quæ ad alterum est, nt in hoc specialiter differt a pluribus virtutibus. Et cum eadem proportione ubi aliquid debetur operi ob ejus cum eo proportionem, aut connaluralem exigentiam ; oportet ponere debitum ex parte alicujus, vel causæ, vel provisoris ; quamvis tale debitum non sem­ per justitiæ sit, sed alterius rationis. Nec oppositum suadent exempla : nam primum non perlinet ad justitiam, sed ad rectam providentiam, ut ex se liquet: et tale debitum datur non solum ex parte rerum, sed etiam ex parte generantis, vel agentis, juxta illud vulgare Philosophorum axioma : Qui dat formam, dat consequentia ad formam. In secundo vero sicut ex parte malefactoris datur jus, et ut proprius loquamur, reatus ad pronam, sic etiam ex parte principis da­ tur obligatio, seu debitum illam infligendi ex suppositione, quod velit secundum leges procedere. Nec carentia hujus debiti pro­ batur ex eo, quod possit praedictam poenam remittere : quia id non valet secundum po­ testatem ordinariam, quæ legibus commensuralur; sed secundum potestatem absolutam supremi dominii, quod est supra leges, el debitum, ut n. 278 dicebamus. to 285. Secunda opinio secundae assertioni Ml contraria docet actum justitiæ, quo Deus Γ4. acceptavit satisfactionem Christi in ordine ad remissionem nostrarum offensarum, non fuisse actum formalem justitiæ commutalivro, sed solum (distributives ; quam­ vis modum, sive æqualitatem commutativæ observaverit : censet enim hæc sententia justitiam commutativam secundum pro­ priam, el formalem sui rationem in Deo Ian ;snoa reperiri. Sic docent Joannes a S. iTMa. Th. in præs. disp. 2, ari. 3 et lom. 2, in feet 1 p. disp. G, art, 3 et 4. Gonet ibidem trr.ct. 4, disp. 7, qui pro eadem refert Caprol. Cajetanum , Ferraram , Sotum, Gonzalez, el Serram : sed quod ad primos, e', antiquiores attinet, minus recte : quia eodem ino.lo loquuntur, ac D. Thomas, qui nobis non adversatur, ut statim videbi­ mus. Eandem etiam opinionem tuentur 235 Lorca tom. 2 in I, 2, disp. 44 de gratia, Lona, cl plures referens Vazquez tarn hie, quarn vazgnez. 1 ji. disp, 75 et 12, disp. 223. Praecipuum hujus opinionis fundamen- Funda­ tum est auctoritas I). Thom®, qui cum ^π11')1ιη pluribus locis disputaverit, an justitia Thom’. repériatur in Deo, semper resolvit distributivam Deo convenire, secus commutativdm. Sic docet 1 p. quæst. 21, art. 1 in corp, ubi ait : Duplex est species justiliæ : una, qua consistit in mutua datione, et acceptatione , utputa, quæ consistit in emptione, et venditione, cl aliis hujusmodi communicationibus, vel commutationibus. El hæc dicitur a Philosopho in 5 Elhic. justitia commutàliva, vel direcliva commu­ tationum, sive communicationum. El hæc non competit Deo, quia ul dicit Aposlol. ad Rom. 2: Quis prior dedit illi, et retri­ buetur ei? Et in 4 dist. 46, quæst. 1, artic. 1, inquit : Justitia commutaliva, per quam æqualilas constituitur inter Deum dantem, el creaturam recipientem, Deo competere non potest secundum propriam acceptionem. Et lib. 1 contra gentes cap. 93, num. 7 ait : Similiter diam quantum ad commutationis actum competere Deo non potest, cum ipse a nullo aliquid accipiat. Unde ad Rom. 2 : Quis prior dedit illi, el retribuetur ei? Et Job. 31: Quis ante dedit mihi, ut reddam ci ? Per similitudinem tamen aliqua Deo dare dicimur, in quantum Deus data nostra acceptai. Non igitur sibi competit commulaliva justitia sed solum distributive. Et similia tradit in 2, dist. 27, quæst. 1, art. 3, et alibi sæpe, ubi perpetuo relegat jus­ titiam commutativam a Deo, quia Deus est incapax recipiendi aliquid ab extrinseco : constituit autem in eo justitiam distributivam, quia hæc non respicit da­ tura, et acceptum, sed æqualitatem pro­ portionalem cum respectu ad merita, Pt virtutem personarum, inter quas fit dis­ tributio. Nec valet dicere Angelicum præceptorem loqui de justitia commutaliva ad­ mixta imperfectionibus, cum quibus com­ muniter occurrit in creaturis. Quia in hoc sensu etiam negaret Deo distributivam justitiam, quæ in creaturis plures habet imperfectiones. Quod cum non faciat ; ma­ nifeste significat conceptum justitiæ distributivæ esse ab omni imperfectione donudabilem, et subinde Deo convenire : secus vero rationem propriam, et forma­ lem commutativæ justitiæ, et propterba Deo repugnare. ■ tt. · 236 Expli­ cantur D.Thom testimo­ nia. DE INCARNATIONE. Respondetur quod D, Thomas negat Deo justitiam commutativam, prout est idem ac justitia commercialis, et restrin­ gitur ad materiam commutationum inter datum, et acceptum cum translatione do­ minii : quo pacto importat necessario ali­ quas imperfectiones, cum quibus in Deo reperiri non valet. Sed non negat Deo jus­ titiam commutativam secundum proprium, licet communissimum conceptum commu­ tativæ : qua ratione solum importat, quod, supposito debito, ponatur æqualitas rigo­ rosa, sine arithmetica : et potest secun­ dum utramque rationem Deo convenire. Esse vero hanc D. Thom. sententiam li­ quet tum ex eo, quod justitiam commuta­ tivam hoc posteriori modo acceptam cons­ tituit in Deo, ut liquet ex ejus testimoniis, quæ expendimus num. 279. Tum etiam, et urgentius quia in locis, quæ modo obji­ ciuntur, et ubicumque negat reperiri in Deo justitiam commutativam, semper illam considerat secundum quasdam imperfec­ tiones, quæ communi ejus rationi sunt accidentales, et illam ut plurimum comi­ tantur in creaturis. Unde satis insinuat se agere de illa justitia prout est imperfec­ tionibus affecta ; non vero secundum es­ sentialem ipsi rationem reddendi unicui­ que suum jus secundam rigorosam, et arithmeticam æqualitatem. Quod constat ex ipsius verbis proxime relatis, in qui­ bus palam agit de commutativa, ut est directive commutationum, sive commer­ ciorum, et constituit æqualitatem inter datum, et acceptum. Constat etiam evi­ dentius ex eo, quod super Dionysium de divin, nominib. cap. 1, lect. i, inquit: Juslilia convenit Deo secundum 1res aclus. Primo quidem secundum hoc, quod est dis­ tribuere. Commutativa enim juslilia in Deo locum non habet, sicut est in venditoribus, et emptoribus; quia ut dicitur ad Rom. 2 : Quis prior dedit illi, el retribuetur ei? Ubi illa propositio universalis negativa : Commutativa juslilia in Deo locum non habet, limitatur, el trahitur ad determina­ tum sensum per verba sequentia : Sicut est in venditoribus, el emptoribus. Ut signi­ ficetur non negari Deo absolute justitiam commutativam; sed tantum imperfectam, sicut in emptoribus, et venditoribus inve­ nitur. Et loco cit. ex I p. in resp. ad 1, distinguit inter virtutes circa passiones, et virtutes circa operationes, et exclusis pri­ mis a Deo, nisi in sensu metaphorico ; de secundis (ad quas spectat commuta­ tiva) inquit : Quadam vero virtutes morales sunt circa operationes, utputa circa datio­ nes, el sumptus, ut justitia, liberalilas, et magnificentia, qua etiam non sunt in parte sensitiva, sed in voluntate. Unde nihil pro­ hibet hujusmodi virtutes in Deo ponere : non tamen circa actiones civiles, sed circa actiones Deo convenientes. Ridiculum est enim secundum virtutes politicas Deum laudare, ut dicit Philosoph. in 10 Ethic, Sic ergo cum a Deo relegat justitiam com­ mutativam, non eam omnino excludit, sed circa actiones civiles, v. g. emere, el vendere, atque transferre, aut recipere do­ minium. Quo pacto optime declarat, quæ in corp. art. docuerat, nempe se agere de commutativa. quæ consistit in mutua datione, el acceptione, utputa, quæ consistit in emptione, el venditione, et aliis hujus­ modi commutationibus, vel communicationi­ bus, etc. El hæc non competit Deo. Unde loquendo de commutativa secundum se, et circa actiones Deo convenientes, cujus modi est. acceptare satisfactionem, et re­ mittere offensas; nihil est in relatis D. Thom. testimoniis, quod nostræ assertioni adversetur. 286. Ratio autem (ut sic impugnationi Finnilor hujus doctrinae occurramus' ob quam S. respon ­ Doctor tam diverso molo se gesserit circa sio. distributivam, et commutativam, ut pri­ mam absolute Deo tribuat, secundam vero communiter neget; ea fuit, quod licet utraque secundum essentialem conceptum nullam importet imperfectionem ; et utra­ que prout invenitur in nobis, imperfectio­ nem aliquam dicat : nihilominus hoc inter unam, et alteram est discrimen, quod distributive non solum secundum se, sed etiam ut communiter hoc vocabulo signi­ ficatur, et concipitur, nullam imperfectio­ nem, aut defectum exprimit, aut mentibus objicit : nihil enim horum apparet in eo, quod superior bona sua, aut communitatis distribuat inter subditos servando æqualitatem proportionalem, seu geometricam inter omnes, juxta uniuscujusque dignitatem, et exigentiam. Et proptereajustitiam distribu­ tivam absolute, et absque restrictione, seu distinctione Deo attribuimus. Commutativa vero occurrit communiter in commerciis, et aliis commutationibus, quæ inter homi­ nes celebrantur, indeque accipit vocabu­ lum, quod id ipsum représentât, et prout ita significata imperfectionem involvit Deo repugnantem. Unde non possumus com­ mutativam Deo absolute deferre, sed opus habemus — DISP. I, DUB. X. habemus distinctione, ut reni significatam ile ipso prædiccinus, seclusis imperfectio­ nibus, quas præsefert prima nominis im­ positio. Et in hoc sensu oportuit, quod D. Thom. negaret Deo justitiam commu­ tativam, utiquo imperfectam, sive invo­ lutam eis imperfectionibus, quibus com­ muniter afficitur el unde nomen accipit : et sic loquitur in testimoniis, quæ nobis objiciuntur. Sed attendendo ad rem signi­ ficatam, sive ad id, quod commutativa es­ sentialiter importat, illam non negat Deo; quinimo satis expresse attribuit, ut constat ex supra dictis. Ex quibus obiter rejicitur sententia M. tas pJlD Ferræ.quicumsentiat nobiscum in Deo dari k· · · justitiam commutativam ad acceptandom Christi satisfactionem; illam tamen adeo restringit, ut solum admittat in ordine ad Christum, negat vero in ordine ad puras creaturas, ita ut retributio meritorum de condigno sit opus solius justitiæ distributivæ. Quo pacto existimat conciliari D. Thom. testimonia : nam ea, in quibus ne­ gat esse in Deo justitiam commutativam, intelligenda sunt respectu puræ creaturæ, quæ nec in satisfaciendo pro offensa gravi potest constituere æqualitatem simpliciter (quod facile admittimus), nec in merendo vitam aeternam : licet enim opera ex gra­ tia facta sint ei condigna, non tamen æqualia. Per quod tamen non excluditur justitia commutativa in Deo respectu Christi, qui tam in satisfaciendo, quam in merendo potuit æqualitatem rigorosam, sive arithmeticam constituere. Sic docet prædictus Auctor loco supra cit. § 3, circa finem. b;.-· llæc, inquam, opinio licet ingeniose ex­ X'. cogitata ad conciliandum varia D. Thom. testimonia, nobis non arridet. Tum quia illam existimamus alienam a mente S. Do­ cturis; ubi enim de justitia commutativa agit, illam vel negans, vel deferens Deo, Christi non meminit, sed generaliter pro­ cedit. Idemque liquet ex motivo, quo com­ muniter utitur, Deum videlicet nihil recil pere : quod etiam militat comparative ad Christi personam. Ergo justitia commuta­ tiva Dei, quam ex diversis D. Thom. locis, et principiis colligimus, minus recte restringuitur ad solum Christum. Tum etiam quia falso supponitur, quod opera justi non habeant æqualitatem rigorosam, et arithmeticam moraliter loquendo cum vita æterna : oppositum enim constat ex dictis tract. 16, disp. 3, dub. 2, per totum, et 237 specialiter § 2. Qua æqualitate supposita, et etiam pacto, sive promissione ex parte Dei ; non est ratio, cui retributio præmii non sit actus formalis justitiæ commuta­ tivæ specialiter dicta; : sicut hactenus ostendimus de actu acceptandi Christi sa­ tisfactionem pro offensis. Quamvis hoc intersit discriminis : quod Christi satis­ factio non solum sit actus specialis justi­ tiæ, sed etiam observ'd omnes rigorosas ejus conditiones, ut vidimus dub. 7. Quod aliter contingit in retributione præmii pro meritis justorum : licet enim ibi exercea­ tur justitia commutativa specialiter dicta; non tamen observatur omnis justitiæ ri­ gor, ut ex dictis loco proxime cit. facile cognosci potest. Per quod tamen minime excluditur, quud retributio præmiorum non sit etiam actus justitiæ distributive facta comparatione non præmii ad meri­ tum secundum se, sed præmiorum ad per­ sonas secundum diversas earum proportio­ nes. Idque non obscure colligitur ex D. D.Tbom. Thom. 2, 2, quæst. 106, art. 1 in resp. ad 2 ubi ait : Dicendum, quod retributio propor­ tionalis pertinet ad justitiam commutativam, quando attenditur secundum debitum legale, puta, si pacto firmetur, ut tantum pro tanto retribuatur. Quæ omnia concurrunt in re­ tributione præmii pro meritis de condigno. Et quod hæc sit propria senlentiaS. Doctoris, recte ostendit magnus ejus disci­ pulus Capreolus in 2, dist. 27, quæst. Capreo­ unie. art. 3 in resp. ad 1 Durandi, ubi lus. conciliat varia D. Thom. testimonia, et inquit : Ex quo palet, quod argumentum Durandi nihil valet ad infringendum con­ clusionem, nec ejus probatio sumpta de se­ cundo sententiarum : licet non sit necessc sustinere illam probationem, quia alia sumpta de 1, 2, melior est, et efficacior. Sciendum enim quod B. Thom. in 2 sen­ tent, similiter in h, consideravit actus me­ ritorios quantum ad eorum valorem, quem habent ex substantia sui : el ideo cum illa non sil æqualis præmio secundum quanti­ tatem absolutam, dixit, quod in retributione, cl præmialione actus meritorii servatur proprie justitia distribution, non autem proprie commutativa, nisi secundum quid. In summa vero, puta in 1, 2, et 2, 2, con­ sideravit actum meritorium prout est ex motione Spiritus sancti, et ex gratia : el vide­ tur velle, quod ille valor ex illa parte æquatur præmio etiam secundum æqualitatem quantitatis absolute. Ideo dicit, quod in præ­ mialione aclus meritorii servatur justitia DE INCAHNATlUNE. 93-S «r, •J ί% 3 > r commutativa non solum secundum sed simpliciter. Et secundum hoc solvitur illa repugnantia, qu.r videtur esse ia didis ejus in scriptis, d in summa : d hoc videtur mihi satis volandum ad evadendam repu­ gnantiam. Hæc Capreolus. El in margine habet : In prxmialione actus meritorii, prout procedit cjc gratia, d motione Spi­ ritus sancti, servatur justitia commutativa, non solum secundum quid, sed simpliciter. Sârc’J287. Arguitur secundo : quia objectum formale justitiæ commutativæ est æqualitas arithmetica inter datum, et acceptum, Àîi H • ut Theologi, et Philosophi communiier tradunt, et constat ex Aristotel. 5 Elbic. cap. 2. Sed Deo nihil dari potest : ergo Deus non est capax justitiæ commutativa'. Minor liquet tum ex Apostolo, cujus verba ad hunc finem repetit D. Thom. in testi­ moniis supra relatis : (luis prior dedit illi, d retribuetur ei? Tum quia si possemus Deo aliquid dare, possemus esse liberales erga ipsum : quod plane est falsum : nam liberalitas excludit debitum : nostra autem opera debentur Deo pluribus titulis. Tum denique nam datum ea ratione potest ad justitiam conducere, quatenus cedit in utilitatem recipienti Deus autem nec recipere valet, eum sit actus purus; ne : uti­ litatem capere ex nostris donis, cum in se summe beatus sit. ConfirConfirmatur : nam justum pertinens ad justitiam commutativam est idem, ac contrapassum, ut cum Aristot. 5 Ethic, cap. D.Thoîn. g, docet D. Thom. 2, 2, quæ.-t. 61, art. 4; sed contrapassum Deo repugnat : ergo et justitia commutativa. Minor liquet ex sola explicatione terminorum : quia contrapas­ sum consistit in reciproca actione, et pas­ sione eorum, inter quos exercetur justitia commutativa : nam qui emit v. g. pati­ tur in abdicatione pretii, et lucratur rem ; qui autem vendit patitur in abdication.· rei, ct lucratur pretium : ridiculum autem esset hæc in Deo constituere ; cum incapax sit accipiendi aliquid, et extiahendi ali­ quid a suo dominio. Et si dicatur, quod respectu Dei potest dari contrapassum se­ cundum quid, et metaphorice : sequitur, quod eodem modo, et non majori proprie­ tate habeat justitiam commutativam : nam sicut contrapassum simpliciter fundat com­ minativam simpliciter ; ita contrapassum metaphorice, et secundum quid tale funOccnrri- dabit justitiam commutativam non proprie argii- dictam, sed solum secundum quid. mento. Ad argumentum constat ex supra dictis 3. n. 280, quod objectum formale justiiiæ commutativæ esi æqualitas arithmetica non solum inter datum, et acceptum, sed clinat inter factum, et factum, aut inter alia his æquivalentia. Nam prediction objectum consistit formaliler, et per se in prædicta æqualitate rigorosa : quod vero hæc cons­ tituatur inter isia, aut ilia extrema, se ha­ bet de materiali, et per accidens. Ideo au­ tem Aristoteles communiter designavit illam æqualitatem inter datum, ct accep­ tum, quia ita communiter coniingit apud homines, qui frequent us illam justitiam exercent in commerciis, ct ibi prædicta æqualitas magis elucet , indequo nomen accipit. Sed res sign iticata magis extendi­ tur, atque habet locum, ubi ratio dati, et accepti non reperitur. Unde neganda est ma;< r argumenti universaliter intellecta. Sed addimus, quod licet, concederetur objectum commutativæ osse æqualitatem arithmeticam determinaro inter datum, et acceptum; non oportebat datum, et accep­ tum sumi proprie; sed vel ita, vel impro­ prie pro dato, et accepto æ juivalenter se­ cundum prudentem æstimatiônem. Nam ipse Philosophus commutativam recognos- Ariski. cit non solum in commerciis ubi intervenit datum, et acceptum proprie sumpta; -sed etiam in injuriis, et satisfactionibus, quæ important datum, et acceptum, non pro­ prie, sed in astimatione morali. Unde 5 Ethic, cap. 4, juxta expositionem Buridani inquit : Licet justitia in contractibus respi­ ciet lucrum, el damnum in re, et secundum i· dialem; in injuriis tamen respicit lucrum, ct damnum non solum secundum veritatem, sed etiam secundum æstimatiônem vel infe­ rentis, vel patientis, vel saltem judicis. Et in hoc sensu ad argumentum potest respon­ deri prætermissa majori, negando minorem: quia licet Deus non possit recipere secun­ dum rem, potest tamen recipere secundum prudentem æstimatiônem, eo modo, quo passivam ipsius offensam explicuimus dub. 4. Sic enim per satisfactionem, ct bona opera meritoria damus Deo honorem, et gloriam, ut ejus nomen sanctificetur in nol is. Ad primam autem probationem in contrarium dicendum est Apostol. loqui in priori sensu, nempe de datione, cui corresI ondet acceptio secundum rem. Ad secun­ dam negamus sequelam ob rationem ei insertam : quia quidquid, aut quolibet mo ii : 1; DE INCARNATIONE. declaratur in quo consistat prædicta capti- | vitas, nec Theologi conveniunt in expliranilrt cando oirts ejus niflilnm modum ·: cnm cum tamen h:nr. hæc nono­ titia necessaria sit ad principalem hujus dubii resolutionem. Quod enim D. Ber­ nard. epist. citata, et D. Anselm, lib. I cur Deus homo, cap. 6, significant prædic­ tam captivitatem in eo positam fuisse, quod homo traditus fuerit diabolo, ut mi­ nistro ad ejus punitionem, et custodiam deputato; nec satisfacere, nec rem affa­ tim explicare videtur : quia potestas dia­ boli supra homines fuit tyrannica, et cui miserabilis servitus correspon let : potestas autem, quam diabolus habuit affligendi, et detinendi hommes vel in lymbo, vel in inferno tyrannica, aut injusta dici non va­ let ; cum fuerit a Deo concessa in poenam peccati : atque ideo non recte declarat conditionem servitutis, de qua loquimur. Quod vero alii communiter dicunt præ­ dictam servitutem in eo consistere, quod homo fuerit expositus diaboli tenta­ tionibus, minus adhuc sufficere videtur. Tum quia parvuli etiam fuerunt sub dia­ boli servitute; qui tamen ab eo lentari non potuerunt ob defectum rationis. Tum etiam quia ex opposito fieret durare adhuc prædictam captivitatem; siquidem etiam nunc homines tentantur a diabolo ; cum tamen Christus loquens de fine hujus serJvaa.ie. vitulis dicat Joann. 12: Nunc princeps hu­ jus mundi ejicietur foras. Nequit ergo ista via prædicta servitus convenienter decla­ rari. Nota. Unde relictis his dicendi modis, non qui­ dem ut falsis (rem enim ex parte attingunt':, sed ut insufficientibus, advertendum est, quod prædictam servitutem possumus con­ siderare vol quantum ad primariam, et universalem ejus rationem; vel quantum ad ipsius extensionem, sive proprios actus, et effectus. Et siquidem, secundum primam considerationem consistebat in subjectione illa, qua homo, amissa justitia originali, et constitutus iu nuditate, ac carentia gratiæ, et auxiliorum, quam per peccatum Adæ contraxit, expositus erat diaboli tentationi­ bus, ac suggestionibus, ut facile, et certo traheretur ad nova peccata, in quibus dece­ dens dæmoni non solum ut carcerario aut lictori, sed etiam tanquam carnifici, ac ministro divinæ justitiæ ad pœnam æternam traderetur. Idque explicari potest ex eo, quod servitus in genere loquendo subjectio­ nem importat. Unde jurisprudentes deliniuntesse constitutionem juris gentium, qua quis dominio alterius contra naturam subji­ citur, leg. liberas. 4, § servitus, Π". de statu hominum. El $ Servitus Instil. de jure perso­ narum. Quod etiam tradit Aristot. 1 Polit, amia cipil. 3. Hanc autem miseriam contraxit homo per peccatum originale : nam in statu originalis justitiæ licet diabolus posset ho­ minem lentare per exirinsecam aliquam propositionem objecti, eo proportionali modo, quo Christum Dominum etiam lentavit ; non tamen posset per internas suggestiones, nec per illecebras carnis. El homo illas quales quales tentationes posset facillimo negotio, et absque, ulla molestia superare. Unde nullo modo poterat dici dia­ bolo subjectus, vel sub ejus dominio constitu­ tus. Cæterum amissa justitia originali, et in sua nuditate (adjecto ulterius peccati pon­ dere), constitutus subjicitur fortissimis dia­ boli tentationibus, quibus et per internas suggestiones, et per blandas carnis moles­ tias, et per obscuram perturbationem judicii trahitur ad omne peccatum ; cum tamen omne peccatum sit contra primariam incli­ nationem rationalis naturæ, quæ est ad bo­ num rationis. In quo ipso patitur homo mi­ serabilem servitutem, et exsequitur diaboli voluntatem, ut significavit Apostol. ad Rom. Ad 6 : .In scitis, quoniam cui exhibuistis vos ser­ Roa. 6. vos od obediendum, servi estis ejus, cui obedislis. Ubi D. Thom. lect. 3 inquit : d.TL-cb. Obedire est debitum, quod servi dominis habent. .Id Ephes. 6 : servi obedite dominis, carnalibus. Unde cum aliquis obedit alicui, se servum profitetur ejus obediendo. Unde ■seclusa nova gratia, et misericordia Dei) diabolus posset facere in homine a prædic­ ta justitia lapso, quidquid vellet, et ille adimplere voluntatem ipsius, sicut faciunt servi, qui student dominis obedire, et pla­ cere, ut expressit idem Apostol. verbis supra relatis ex epist. 2 ad Timoth. Ut resipiscant a diaboli laqueis a quo captivi de­ linentur ad ipsius voluntatem, et recte expen lit D. Augustin. Psalm. 77. Et hoc D Αχ. modo istam servitutem declarant idem D. Augustin, lib. 13, de Trinit. cap. 12. D. b.Grtf. Nazianz. orat. 41. D. Gregor. lib. 7, Moral. 18, D.Thom. quæst 48, art 4, et alii Patres. 291. Quæ magis declarari possunt ex dic­ tis Tract. 14, disp. 2, ubi ostendimus, quam aæpIflf’ia debiles fuerint vires hominis in statu puro­ ­ rum, et a fortiori in statu peccati : non enim captib us. poterat observare omnia naturalia præcepta collective sumpta : nec poterat re­ sistere gravi tentationi etiam divisive consi­ derate, ut singulis dubiis fuse ostendimus. Unde D18I’ I, DUB. XI. Unde infidi ibi lis erat I ip usin nova peccata, ol in gravi qualibet tentatiomi consensus, ac ruina : e quibus tamen minime posset per propr.as vires consurgere, ut o. tendimus Tract. 15, disp 2, fere per totam, et prae­ cipuo d.b. 7. Hoc vero constituto, coniOquens erat, ut homo dominio diaboli mi­ serabiliter subderetur ad mplendo ejus voluntatem, qua vult peccata, it in pro­ pria damnatione consortium , quinimo principatum, et potestatem super homines damnatos, quæ Deus ipsi tribuit in pec­ cantium pœnam. Quæ minime comingetent ex delectu libertatis absolutæ ex parte hominis, aut ex necessitate aliqua abscluia diaboli tentationibus injecta, ut falso Elus tradidit Elias Cretensis in Orat. 1 Nazianz. Crrtutad yixc omnia : nec enim cohæret pecca­ tum cum necessitate absoluta, nec diabo lus, quantumvis graviter tentet, potest absolute voluntatem nostram necessitare. Sed contingerent ex suppositione libera, qua homo sibi necessitatem consequentem impo­ neret peccando, et destruendo gratiam, qua posset et præcepta collective adimplere, et quibusvis tentationibus resistere. Contingeient etiam ex justo Dei judicio, qui in pœnam peccati hominem desertum expone­ ret, et a diabolo graviter tentari permitte­ ret. Unde infallib.Lter fieret, quod homo nunquam resipisceret, sed vitam finiret in peccato : ac subinde post miserabilem hujus vitæ servitutem, aliam duriorem subiret in inferno per.'erendo æterna supplicia , quæ diabolus ut Dei vindex, ac minister ipsi infligeret. Quibus nulla gravior servitus valet excogitari, ut eleganter tradit D. W-Fulgentius in lib. de Incarnation, cap. ^1. 13, his verbis : Peccans ilaque ille, qui sine peccandi necessitate creatus est, in eo, quod animx sanitatem delinquendo perdidit, diam illa cogitandi, quæ ad Deum perlinent, omisit protinus facultatem. Oblitus est enim manducare panem suum , et exspoliatus ceslimenlo fidei carnaliumque concupis­ centiarum vulneribus sauciatus, sic jacuit oppressus ditione peccati, ut nullatenus ali­ quod voluntatis initium habere potuisset nisi hocgralia donante sumpsisset. Servus quippe factus peccati, Uber factus justitiæ. Ad Horn. G. El ideo a justitia factus est alienus, qui sponte dominio iniquitatis addictus. Ve­ nundatus ergo suo peccato cunctam in se prolem de carnis concubitu nasciluram nrzibus morliferx servitutis obstrinxit. Quod B. Paulus ad Horn. 5 evidenter his verbis insinuat : Per unum hominem peccatum in 243 hunc mundum intravit, ct per peccatum mors : ct ita in omnes homines mors perIransiil, in quo omnes peccaverunt. Hoc in illo, qui primus fadus est, patre orbis terrarum, universi pc>lulimus, in quo om­ nes peccaverunt, antequam nati essent, qui per seipsos peccare non potuerunt. Hinc fac­ tum csl, ut jam filios iræ propagaret massa damnata, qvx in illius hominis posteros et iniquitatem insimul transfundit, el mortem, ut omnis qui per legem peccati 'quam certum est mortalibus usque ad mortem inesse corpo­ ribus) dc peccatoris semine nascilurus in ipso conceptionis exordio, excepisset peccati paren­ talis maculam, exinde sub jugo gtavi, quod csl super filios Adam a die exilas de venire matris eorum usque in diem sepullurx in ma­ trem omnium, ducturus esset ærumnosam infeliciter vitam, brevitati scilicet peccato, modique subjectum. Scriptum est enim : Homo natus de muliere bievis vilæ, et plenus iræ. Quæ ad secundam quoque mortem natum mortaliter traheret, si quem alienum a gralia Dei redemptoris vilæ hujus miserabilis obitus inveniret. Unde palet ad ea, quæ contra alios di­ cendi modos numer. precedent. oppone­ bantur, quatenus in nostram sententiam objici possunt. Fatemur enim potestatem, quam’ diabolus habuit, affligendi homines, aut eos detinendi vel in lymbo, tel in in­ ferno, justam esse ex pane Dei illam con­ cedentis in pœnam peccati ; licet tyran­ nica, et injusta ex parte diaboli dici possit : quia illa non utebatur recte, et ex inten­ tione boni finis, sed peccatum semper intendens, ac hominis bono invidens. Ad secundum dicendum est, quod licet jarvuli defectu ætatis, et arbitrii non fueiiut passi diaboli tentationes ; nihilominus ex modo suæ conceptionis, et statu peccati origina­ lis sunt diaboli tentationibus subjecti : quod satis est, ut dicantur esse sub diaboli servitute. Et ideo parvuli, ut optime obser­ vavit I). Augustinus Pelagianos impu­ gnans epist. 105, priusquam baptizentur, diabolo renuntiant : Circumstipantur, in­ quit, divinarum auctoritate lectionum, et antiquitus tradito, ct retento firmo Ecclesiæ ritu in baptismate parvulorum, ubi aper­ tissime demonstrantur infantes, tl cum exorcizantur, eleum ei per eos, a quibus ges­ tantur, renuntiare respondent, a diaboli dominatione liberari. Ad ultimum consta­ bit ex infra dicendis, ubi explicabimus redemptionem per Christum, et qualiter dominium peccati, et diaboli in quibusdam x w· ·f r- • ibi ; Respon­ sio .d propo­ sitas diflfrnl· tales. lh ni : : ιτΑ - ’ · > f.-.y D. Au £UM. . 4 1® •fi 1 ÎÎ Γ. - I * 2U iP DE INCARNATIONE. adhuc regnet : id quippe non tam pertinet infra quæst. 49, art. 2 ad 1, his verbis ; ad prædictam servitutem, quam ad ejus Dicendum, quod non dicitur sic diabolus in modum, et extensionem. homines potestatem habuisse, quasi possit cis Dupin 292. Sed objicies primo : nam si homo nocere, Deo non permittente. Sed quia juste cbjectw. per peccatum factus fuisset servus diaboli permittebatur nocere hominibus, quos len­ sub ejus dominio, ac potestate constitutus ; tando ad suum consensum perduxerat. Unde non mansisset sub Dei dominio : nemo potestas diaboli supra homines lapsos non quippe potest duobus dominis, et adeo erat absoluta, sed in ordine ad determina­ differentibus, servire : consequens est om­ tos effectus : permittebatur enim illi, quod nino falsum; siquidem creatura? nequeunt homines lentaret, et traheret ad nova pec­ sub dominio Dei non esse, juxta illud cata : et simul ei concedebatur, ut in pec­ Psalm. 28 : Domini est terra, el plenitudo cato morientes detruderet in inferno, et ejus, etc.; ergo homo peccans non est fac­ æternis suppliciis affligeret. In quo tamen tus diabôli servus, nec constitutus sub do­ (ut tacitæ alterio bjectioni occurramus) nulla minio illius. Secundo : quia propria dominii erat inordinatio ex parte Dei, std summæ ratio in eo pnecipue consistit, quod quis justitiæ ratio, ut recte tradit D. Thom. D.Thoa possit uti re sua pro libito absque injuria, quæst. 48, art. 4 ad 2, his verbis: Quamvis et licentia alterius; sed diabolus non ha­ igitur diabolus injuste, quantum in ipso buit hujusmodi facultatem supra hominem erat, sua fraude deceptum sub servitute te­ etiam post peccatum ; siquidem nequit eo neret, cl quantum ad culpam, et quantum uti pro libito suo absque licentia, et per­ ad panam : justum tameji erat hoc hominem missione Dei, ut plane constat ex cap. 1 et pati, Deo permittente hoc quantum ad cul­ 2, lib. Job. ergo per peccatum originale pam, et ordinante quantum ad panam. Nec non adquisivit diabolus dominium supra ex eo, quod diabolus nihil in homines pos­ homines. set absque permissione Dei ; sequitur, quod Respon­ Hæc tamen facile diluantur. Primum a non habuerit potestatem, et dominium sio D.· Th. art. 4, Od 1. -■' —**· infra ·····— quæst. 48, c**·. Λ, in »1* resp. . supra eos, quos ad peccatum perduxerat: D.Thom. a(] i his verbis : Dicendum, quod homo di- 1 sed solum infertur, quod non habuerit do­ cilur esse Dei dupliciter. Uno modo, in quan- I minium absolutum, et independens. Sicut tum subjicitur potestati ejus. EL hoc modo, | etiam pupillus habet suarum rerum domi­ munquam homo desiit esse Dei, secundum ! nium, de quibus tamen disponere non va­ illud Daniel. 4 : Dominatur excelsus in regno I let absque consensu tutoris : et unus homo hominum, cl cuicumque voluerit, dabit il- ; solet habere dominium supra alium, in lud. Alio modo per unionem charilalis ad ! quem pro libito agere non potest, nisi Deo eum, secundum quod dicitur ad Rom. 8 : Si l ordinante, vel saltem permittente, quinimo quis spiritum Christi non habet, hic non est I nisi dependenter a legibus, quæ jura domi­ ejus. Primo ergo modo nunquam homo desiit nii, et servitutis præscribunt. esse Dei. Secundo vero modo desiit esse Dei j 293. Sed inquires primo, an diabolus ί·ΐ<5)ί1 per peccatum. Itaque subjectio, sive servi- i habeat prædictum dominium, et potesla- jn1 doti ”’ tus in ordine ad Deum alia est naturalis tem non solum supra homines exislentes fundata in jure creationis, per quam homo 1 in peccato originali, sed etiam supra quos­ subditur Dei potestati : et hujusmodi ser- ; libet peccatores : ita ut, qui mundati ab vitus non cessavit per peccatum : quia ■ originali peccato committunt personalia, et naturalis est, et non subjacet nostræ liber- I in eis perseverant, constituantur servi dia­ tali. Alia est subjectio, sive servitus per boli, et existant sub ejus dominio. Respon­ dominium liberum charitatis, qua homo | detur affirmative ; nam licet generalis ratio respicit Deum ul ultimum finem, cui se, j hujus servitutis sit originale peccatum, ra­ et omnia sua subordinat ; et hanc abjecit J tione cujus omnes homines tali servituti per peccatum, quo destruxit habitualem .i subjacent ; et propterea prædictam servitu­ ordinem justitiæ originalis, sive gratiæ, et tem explicuerimus in ordine ad commu­ charitatis, in quibus prædicta justitia ex nem illam nostrarum mi-eriarum radicem : parte recti principaliter consistebat. Qua nihilominus illa etiam deliciente, quodlibet servitute amissa, factus est servus diaboli, peccatum mortale sufficit ad inducendum ejus voluntati obediens, atque suggestioni­ hujusmoli servitutem. Militat enim in illo bus expositus, quin eis posset absque gra­ eadem ratio, quod homo excusserit servi­ A<1 tia resistere modo supra declarato. tutem liberam erga Deum gratiæ, et charisreuuAd secundum respondet idem S. Doctor tatis, et quod fecerit diaboli voluntatem. dum. Unde 1 A ‘SK DISP. I, DUB. XL Unde iste supra quemlibet existentem in peccatu adquirit potestatem illum tentandi urgentioribus suggestionibus, quibus homo gratia privatus facile succumbat : et simul potestatem perducendi illum (quantum est ex vi status, in quo existit), in infernum, et detinendi in eo teterno carcero; in quo ita diabolus punitur, ut homines etiam puniat tanquam minister divinæ justitiæ. Quam resolutionem facile colligimus ex testimoniis supra relatis : nam eorum plura vel loquuntur generaliter de peccatoribus, sive per originale, sive [er personalia pec­ cata : ve) allerunt rationem, quæ in om­ nibus peccatoribus militat, ut facile consiD-Gifr deranti constabit. Unde D. Gregor, lib. 3, capit. 5, in 1 Reg. 7, explicans illa verba: Liberavit vos de manu Philisliim, ait : Quæ est manus Philisliim, nisi potestas illa dæmo­ num, quæ mortuas in peccato animas ad iltrna tormenta perducit? Et infra : El quam maximum in vilæ hujus transitu potes­ tatem cruentorum spirituum non incurrere! OeicrFr Inquires secundo, an diabolus praeter ::: ifeni potestatem incitandi homines ad peccata, fiat et retrudendi in infernum morientes in peccato, habuerit aliam potestatem in il­ los? Et procedit specialiter hæc difficultas propter animas sanctorum , qui ante re­ demptionem Christi detinebantur in lymbo. Sunt enim qui insinuant hanc detentio­ nem, sive, incarcerationem fuisse ex potes­ tate diaboli impedientis animas ab ingressu coelorum, usquedum fieret per Christum tot?, redemptio, ut significatur Isai. 49, illis verbis : Dedi te in fadus populi, ul suscita­ res terram, el possideres hæredilates dissipa­ tas, ul diceres his, qui vincli sunl : Exile, el his, qui in tenebris : Revelamini. Sed oppositum dicendum est. Primo : quia de omnibusjustificatis inquit Apostol. UCo- ad Coloss. 1 : Qui eripuit nos de potestate •w.l. ίοπ-tenebrarum. Unde D. Chrysost. hom. 53 in Joann, inquit : Abjecto peccato, non sunt · ϊ>· amplius servi. Et D. Basil, lib. 1 de Bapt. ait: Liberamur ab amarulenta diaboli ty­ rannide, dum liberamur a dominio peccato­ rum. Constat autem, quod animæ sancto­ rum in Ivmbo detenlæ non erant in statu peccati : ergo non subdebantur alicui dia— I boli potestati. Secundo : quia si diabolus haberet potestatem eas detinendi in eo loco ; I etiam haberet potestatem eas deferendi ad I illum : quod esse falsum constat ex eo, quod anima Lazari mendici non a dæmonibus, sed a sanctis Angelis deducta est in Abrahæ sinum, ut refertur Lue. 16. Tertio, I quia minime cohærerc videtur, quod quis { perfecte vicerit diabolum, et quod subdatur j ipsius potestati : sed animæ Sanctorum in lyrnbo existentium perfecte vicerant diabo· ; lum; alias in eo loco minime collocarenI tur : ergo nulli subjiciebantur potestati I dæmonum. Quarto, quia prædictæ animæ j nullam patiebantur pænam sensus : erant j enim rnundæ, ac liberæ ab omni culpa, et reatu : unde nullum ibi necessarium erat, ’ aut concurrebat dæmonum ministerium : , atque ideo dici non potest, quod diabolus I eas aliquomodo habuerit sub sua potestate. I Solum autem patiebantur poenam damni, I quam Deus immediate inferebat non se I præbendo videndum. Non ergo apparet ad I quid oporteat constituere potestatem alii quam diaboli supra prædictas animas. Nec j oppositum insinuant verba Isa:æ supra re1 lata : solum enim repræsentant prædictas I animas vincias, et constitutas in tenebris : [ sed ea detentio, et visionis privatio erat i non a diabolo, sed a Deo immediate, ut proxime dicebamus. Quod si quis velit nostram resolutionem I ad animas Purgatorii extendere (a qua dif! ficultate modo præscindimus), sciat coni sequentiam non tenere ob notabilem inter utrasque differentiam : nam animæ Purga‘ torii patiuntur pænam sensus, ad quam ’ admitti potest ministerium diaboli ut tor: toris : unde secundum hanc rationem dici i valet, quod subdantur alicui diaboli potes­ tati, et quod eum perfecte non vicerint; cum supponantur habere vel maculas ali­ quorum venialium, vel saltem reatum ad pænam pro his, quæ non perfecte in hac vita non exsolverunt. Horum autem nihil occurrebat in animabus sanctorum, qui in sinu Abrahæ detinebantur, ut supra dixi­ mus; minime vero dici potest, quod animæ Purgatorii sint servæ diaboli ; vel sub ejus dominio constitutæ : nam si ad tollendum hujusmodi denominationes, et effectus suf­ ficit status gratiæ etiam in hac vita mor­ tali, quanto magis status gratiæ confir­ mata?, et nulli amissionis periculo cxpositæ? Lude illis a fortiori convenit illud Apos• tol. ad Coloss. I : Gratias agentes Deo Patri, M Co­ qui dignos nos fecit in partem sortis sancto- loss' l' rum in lumine : qui eripuit nos de potestate tenebrarum, et transtulit in regnum filii di­ lectionis suæ. ·. ♦ . » -* I#· Vj< K 1 '· r Z4 rJ ·. si I > .*' .k t ·£» il il I JU • i . • Î 1 t> j i ·*. r ♦ ;*>f 3 < 1j, <· • > .·* ■ .M if DE INCARNATIONE. 2 46 $ π Prxcipua conclusio dubium directe resolvens. 29i. Dicendum est secundo Christum nos redemisse, ac liberasse a diaboli potes­ tate. Hæc conclusio esi de fide, et probatur in primis manifestis scriptura* testimoniis, in quibus palam significatur Christum ad hoc venisse.F ut nos erueret a miserabili servitute, qualem § precedent, descrip­ simus, et genus humanum patiebatur. Sic iPetr.I. I, Petr. 1, dicitur : Aon corruptibilibus auro, vel argento redempti estis, sed pretioso sanguine, quasi agni immaculati, el inconA<1 taminali Christi. Ad Hæbr. 9 : Christus as,· H»br 0. Jt-s[e)is Pontifex futurorum bonorum per pro­ prium sanguinem introivit in sancta æterna Ad redemptione inventa. Ad Titum 2 : Dedit Titoni -2. snne[ip^um ρΓ0 nobis, ut nos redimeret ab Mau so. omni iniquitate. Maltb. 20 : Filius hominis ' venit salvare, quod perierat, el dare animam Joann 8, suam redemptionem pro multis. Joann. 8 : Si ergo vos filius liberavit. vere liberi estis. Aj>oe. 5. Apo alyps. 5 : Redemisti nos beo in sanguine luo. 1 Joann. 3 : In hoc apparuit Filius bci, Ad ut dissolvat opera diaboli. Ad Coloss. 1 : . CoOi' Qui eripuit nos de potestate tenebrarum. Et capit. 2 : Exspolians principatus, el poteslaJoan. 12. les. Joann. 12 : Nunc judicum est mundi : nunc princeps hujus mundi ejicietur foras. Luci· H. Lucæ 11 : Cum foriis armans custodii atrium suum, in pace sunt ea, quae possidet. Si au­ tem fortior eo superveniens vicerit eum, Jiake 49. universa arma ejus au feri. Isaiæ 49 : Nun­ quid tolletur a fortiprxda? aut quod captum fucrita robusto salvum esse poterit? quia hxc dicit Dominus : equidem, el captivitas a forti tolletur : el quod oblatum fuerit a robusto salvabitur, el infra : El sciet omnis caro, quia ego Dominus salvans tc, et redemptor tuus foriis Jacob. Et similia passim occurrunt in Scriptura. Idemque tradunt communiter Concilia, et Patres ; cum istud sil unum ex præcipuis nostræ fidei articulis : unde superfluum est ea in particulari referre. Deinde probatur rationibus D. Th. quæ Fundimcnioin reni optime declarant : nam infra q 48, aratione. ,1 . ». „ , art. 4, inquit : Per peccatum dupliciter homo obligatus erat. Primo quidem servitute peccati, quia qui facit peccatum, servus est peccati, ut dicitur Joan. Sri 2, Pdr. 2. .1 quo quis superatus est, hujus el servus est. (Juin igitur diabolus hominem superavesal, inducendo cum ad peccatum, homo servituti diaboli addictus erat. Secundo quantum ad reatum pœnæ. quo homo erat obligatus se­ cundum bci justitiam. El hic etiam esi ser­ vitus quxdam ; ad servitutem enim pertinet, quod quis patiatur, quod non vult ; cum li­ beri hominis sit uti seipso, ut vult. Quia igitur passio Christi fuit sufficiens el suptrubur.dans satisfactio pro peccato, el reatu ptrn.r generis humani : ejus passio fuit quasi quoddam pretium per quod liberati sumus ab utroque obligatione. Nam ipsa satisfactio, qua quis satisfecit sive pro se, sive pro alio, pretium quoddam dicitur, quo seipsum, vel alium redimii a peccato, et pana. Et quæst. 49, art. 2, observat, quod duo considerari valent circa potestatem, quam diabolus in homines ante passionem Christi exercebat : Primum quidem ex parte hominis, qui suo peccato meruerat, ut in potestatem tradere­ tur diaboli, per cujus lentationem fuerat superatus. Aliud autem ex parte Dei, quem homo peccando offenderat, qui per suam justitiam hominem reliquerat potestati dia­ boli. Et deinde adiit : Quantum ergo ad primum homo est a potestate diaboli libera­ tus per passionem Christi, in quantum passio Christi est causa remissionis peccatorum. Quantum autem ad secundum dicendum, quod passio Christi nos a potestate diaboli liberavit, in quantum nos beo reconciliavit. Confirmatur, et declaratur primo : quia ConfirreJimere nihil aliud est, quam hominem ω1ίο1· sub aterius potestate detentum a servi­ tute eripere oblato digno pretio : sed homo supponebatur existens sub potestate dia­ boli. ut § præced. explicuimus; et Christus dedit suæ satisfactionis pretium, quo homo liberatus fuit ab ea servitute, ut liquet tum ex testimoniis proxime relatis, tum ex omnibus, quæ in hac disputatione diximus: ergo Christus redemit hominem a diaboli servitute Confirmatur secundo, et explicatur am- Secandi piius : quia homo eatenus dicebatur dia­ boli servus, et sub ejus potestate consti­ tutus, quatenus subjectus erat diaboli laniationibus, et reatum habebat subeundi post mortem pœnam inferni, in quo, a dæmone delineretur, et cruciaretur : sed Christus liberavit hominem ab his mise- , riis : ergo redemit illum a diaboli servitute. Probatur minor : quia Christus per suam satisfactionem, et meritum reconciliavit nos Deo, oblinendo nobis gratiam sancti­ fie intern : sed per hanc possumus resistere quibusvis diaboli tentationibus, et libera­ mur ab obligat'one subeundi pœnam æter­ nam, lacti filii Dei adoptivi, et cohæredes Christi DISP. I, DUB. XI. Christi in ordine ad æternam beatiludinem, ut constat ex dictis Tract. I 4, disp. 2, dub. 6 el disp. 4. dub. 2; ergo Christus liberavit hominem ab illis miseriis, quibus factus fuerat diaboli servus. Quem effectum pasja sionis Christi fuse expendit Aposlul. ad .’.a-Hlom. fi, his verbis : Nescitis, quoniam cui exhibetis vos servos ad obediendurn, servi estis ejus, cui obeditis, sive peccati ad mor­ tem, sive obeditionis ad justitiam ? Gratias autem Deo; quod fuistis servi peccati, obedislis autem ex corde in eam formam docIrinx, in quam traditi estis. Liberali autem a peccato, servi facti estis justitiæ. Huma­ num dico propter infirmitatem carnis vestrx : sicut enim exhibuistis membra vestra servire immunditias, el iniquitati ad iniqui­ tatem : ita nunc exhibete membra vestra * servire justitiæ in sanctificationem. Cum tnim servi essetis peccati, liberi fuistis juslilix. Quem ergo fructum habuistis tunc in illis, in quibus nunc erubescitis? Nam finis illorum mors est. Nunc autem liberali a peccato, servi autem facti Deo habetis fructum vestrum in sanctificationem, finem vero vi­ lain xlernam. Stipendia enim peccati mors. Gratia autem Dei, vita æterna, in Christo ksu Domino nostro. 295. Inquires, cui solutum fuerit pre­ tium nostræ redemptionis. Nulla enim tiS. videtur conveniens responsio huic quæsilo adhiberi posse. Si enim dicamus, quod Deo : in contrarium est, quod pretium re­ demptionis debet illi oflerri, sub cujus potestate detinebantur captivi, et a cujus liberamur servitute : homines autem non sunt captivi respectu Dei, sed sub naturali ejus dominio : nec per redemptionem Christi extrahuntur a servitute Dei, sed mai-is ad eam revocantur : ergo pretium redemptionis nostræ non est oblatum Deo. Si autem dicatur, quod fuerit traditum diabolo ; horrescit animus talem blasphemiam audire : a'ias diabolus factus fuisset dominus sanguinis Christi, pretii nostræ redemptionis : quod est prorsus intolera­ bile. Hanc difficultatem, quæ nova non û'^-rsl. eleganter proposuit Doctor Gregor. v;:iu. Nazianz. orat. 42, quæ est 2 in Pascha, §Enim vero alienum non fuerit, ubi ait: Quod si redemptionis pretium non alii ulli, quttm qui captivos tenet, persolvitur ; quxro, cui tandem oblatum est? el quamob causam? Si pravo illi (nempe diabolo) gra­ vem contumeliam, etc. Si autem Patri : primo quomodo id facium est? Neque enim ab ipso tenebatur. Respondetur pretium nostræ .redemp­ Diflical· tails tionis fuisse Deo persolutum, minime (kcisin. vero diabolo. Turn quia prædictum pretium concurrit al redemptionem, sive liberta­ tem nostram per modum satisfactionis, qua Deus placatus nos sibi reconciliavit, gratiam justificantem impertiens, qua a rei tu æternæ damnationis exuimur, et potentes reddimur ad resistendum diaboli tentationibus : certum autem est, quod prædicta satisfactio non fuit facta diabolo, sed Deo, qui olfensus fuerat. Tum etiam quia diabolus non habuit homines sub sua potestate, tanquam supremus dominus ; sed tanquam minister Dei, qui nostris peccatis olfensus nos illi permiserat tan­ quam lictori, aut ministro suæ justitiæ, qua polestate (juste quidem a Deo concessa) ipse abutebatur torquens nos, non ex amore justitiæ, sed ex invidia, et odio, in huneque finem dirigens suggestiones. Unde non tun domini, quam tortoris, et persecutoris munus obivit, ut significatur. Matth. 5 : Ne forte tradat te adsersarius tuus Matth.5 judici. El judex Iradal te ministro, id esi, angelo panarum crudeli, ut exponit D. t> Chry Chrysoslomus hom. II, oper. imperf. sosU Pretium autem redemptionis tradendum non est detentori, ministro, aut injusto possessori; sed supremo domino, aut judici, qui offensus fuerat, et qui in pœnam injuriæ tradiderat subditum in alterius potestatem, et servitutem, ut sub ea captivus detinere­ tur. Et ideo nostræ redemptionis pretium non diabolo, sed soli Deo solutum est, ut optime tradit D. Thom. quæst. 48, art. 4 D.TLom. ad 2, ubi ait : Quamvis igitur diabolus in­ juste, quantum in ipso erat, hominem sua 1 fraude deceptum sub servitute teneret, el quanlmn ad culpam, et quantum ad pœ­ nam : justum tamen erat hoc hominem pali, Deo permittente quantum ad culpam, ct or­ dinante quantum ad panam. El ideo per respectum ad Deum justitia exigebat, quod homo redimeretur ; non autem per respectum ad diabolum. Unde addit in resp. ad 3 : Quia redemptio requirebatur ad hominis li­ berationem per respectum ad Deum, non autem per respectum ad diabolum ; non erat pretium solvendum diabolo, sed beo ; et ideo Christus sanguinem suum fqui est pre­ tium redemptionis nostræ) non dicitur obtu­ lisse diabolo, sed Deo. ivi DE INCARNATIONE. 24S v § 111. Deferuntur contrarii errores, cl convelluntur eorum motiva. 296. Christum Dominum non venisse ut redemptorem hominum docuit quidam Bassus. Bassus apud Prateol. lib. 2, verbo, /lassus, et apud Castrum verbo Christus, hæresi 8. Quem errorem suscitavit, et amplexus Peints est Petrus Abaylardus affirmans Christum Adus.ar' non venisse ul Redemptorem, sed ut Doctorem, ut refert, et refellit D. Bernard. Pria- epist. !9il. Id ipsum docuit Pelagius ne8iBS‘ gans peccatum originale, et necessitatem gratiæ per Christum. Quam hæresim im­ pugnavimus Tract. 14, disp. 14, dub. I et tract. 14, disp. 2, fere per totam. In eodem Judæi. errore fuerunt Judæi existimantes Christum venturum, ut eos redimeret non a captivi­ tate peccati, et diaboli, sed ab externa, et temporali captivitate. Quem errorem late refellunt Auctores supra relati in notis ad art. 1, num. 6. Unde relictis, quæ ad jræsentem considerationem non pertinent, pro isto errore. 1 urpuArguitur primo : quia posita causa, pomcnlum. ·, \ nitur eilectus : ergo si Christus nos rede­ misset a servitute diaboli, essemus actu liberi et redempti ; consequens est falsum : ergo et quod Christus nos redemerit a præ­ dicta servitute. Probatur minor : nam prædicta servitus consi-tebal in eo, quod diabolus haberet potestatem teritandi ho­ mines, et deferendi morientes in peccato ad infernum : sed modo habet eandem potestatem : lentat enim homines, et morientes in peccato ad infernum defert, atque in eo retrudit : ergo non sumus actu liberi, et redempti. Confirmatur primo : quia diabolus plus watius, et victoriam reportabit. Quod satis ’st, ne dicatur esse sub diaboli servitute, ;s aut subjectus ipsius voluntati. Idque a j [· fortiori vocificatur de. justis, quibus assisij b i.t fortior virtus gratiæ sanctificantis. Et quod de potestate diaboli dicimus in ordine I't al subvertendam homines, dicendum est ll de ejus potestate ad deferendum, et pu|| I mendum eos in inferno : quia hanc habet mediante prima, et non aliter. Unde gra­ I tia sufficiens ad vitandum primum , sufI licit etiam ad declinandum secundum. Qui L autem negligunt huic gratiæ cooperari , I et Christo incorporari, mirum non est, I quod actu detineantur sub diaboli servi­ li tute, licet habeant pretium sufficientissi! mum ad suam redemptionem, quo effica[ citer non utuntur. Quam responsionem tradit D. Thom. quæst. 49, art. 2 ad 2, his verbis : Dicendum, quod diabolus etiam nunc potest quidem, Deo permittente, homi­ ' nes lentare quantum od animam, et vexare quantum ad corpus. Sed tamen prxparatum est homini remedium ex passione Christi, quo se potest tueri contra hostis impugna­ i tiones, nc ducatur in interitum mortis zlernx. ' ■■■> Ad primam confirmationem respondetur negando consequentiam : nam quod plu­ rimi existant sub servitute diaboli non provenit ex defectu pretii sufficientissimi l ad eorum redemptionem, quod Christus pro omnibus obtulit : nec ex defectu au­ I xiliorum sufficientium, quibus possunt homines redemptionis remedium sibi ap­ plicare; cum Deus det omnibus auxilia sufficientia ad salutem, ut diximus loco citato : sed provenit ex hominum resis­ tentia, atque malitia, qui gratiæ non coo­ perantur, sed volunt in ea servitute dorCiinire. Et sic respondet D. Thom. loco proxime relato, ubi ait : tertium dicen­ dum, quod Deus permittit diabolo posse decipere homines in certis personis, tempo| • rftw, el locis (ut accidit Judæis, Mahomelanis, et Lutheranis) secundum occultam I rationem judiciorum suorum. Semper ta· E men per passionem Christi est paratum hoj ■ mini&uj remedium se luendi contra ncquiliasdxmonum eliam temporr Anh-Chrisli. I S'd si aliqui hoc remedio uli negliganl, nihil deperii efficacia passionis Christi. Ad secundum respondetur, quod omni1 249 hus, includendo etiam parvulos, qui antequam nascantur, moriuntur, paratum est remedium redemptionis per Christum : unde omnes dicuntur redempti quoad suf­ ficientiam pretii pro eis oblati. Sed quod eis actu non applicetur, provenit ex causis proxime designatis. Et quantum attinet ad prædictos parvulos, provenit ex eo, quod Deus ita vult voluntate antecedenti eos re­ dimi, et liberos fieri : quod tamen nolit cursum causarum naturalium invertere, aut impedire : juxta quem opus est, quod aliqui intra viscera matrum dece­ dant, quin remedium baptismatis valeat eis efficaciter applicari, ut fusius exposui­ mus loco supra citato ex tract. 14. 297. Arguitur secundo : nam ex doc- sargntrina a nobis tradita sequitur, quod genus meo;a,n· humanum numquam fuerit captivum, aut sub diaboli servitute : et ulterius inde fit, quod nunquam fuerit redemptum : neque enim redemptio habet locum, ubi non præcedit captivitas : ergo vel assertio a nobis proposita est faha, vel saltem doc­ trina, cui innititur. Probatur antecedens : quia prædictam captivitatem explicamus per hoc. quod diabolus, supposita ruina primi parentis, potuerit hominem tentare potestate quasi insuperabili, et dominativa ob defectum virium, et auxiliorum gratiæ ex parte hominis, qui peccans se illis pri­ vavit, et ad propriam nuditatem, ac infir­ mitatem reduxit ; atqui nunquam res ita de facto se habuit : ergo genus humanum nunquam fuit captivum. Probatur minor : quoniam Deus nec Adamum, nec alios homines ita deseruit, ut gratiam sufficien­ tem negaverit; quinimo illam eis obtulit, et contulit per Christum post primum Adæ peccatum. Respondetur, quod licet in nullo tem- Dissolvjpore genus humanum fuerit captivum eo lur· servitutis genere, quod hactenus explicui­ mus ; nihilominus per peccatum Adæ con­ traxit debitum illam servitutem subeundi, atque illi obnoxium fuit. Nisi enim Deus vellet misericorditer uti nova gratia, et generi humano prorsus indebita, dando nobis auxilia propter Christum; profecto genus humanum in ea servitute jaceret, ut sibi relictum diaboli suggestionibus facil­ lime succumberet, ejusque dominatricem voluntatem impleret : quod proprie spectat ad servos. Sed ea fuit benignitas, et pro­ videntia Dei, ut nobis statim præparaverit remedium per passionem Christi futuri, qui propterea Apocal. 13, dicitur agnus 4 t ■•iS' f· •4 250 DE INCARNATIONE. occisus aborigine mundi. Nam propter eum incepit conferre statiin auxilia, quibus homines possent diabolo resistere, et par­ ticiparent Christi redemptionem, et trahe­ rentur ad servitutem Dei modia gratia, et charitate, excussa illa erga diabolum servi­ tute, cujus debitum per peccatum Adæ contraxerant. Quod satis superque est, ut homines dicantur vere redempti per Chris­ tum : quia ad id non requiritur, quod servitus præcedat tempore redemptio­ nem; sed sufficit , quod antecellat natura, et quanlum est de se. et ex dispositione cau­ sarum. Et hæc inlelligenda sunt de redemp­ tione quoad sufficientiam, ut num. praece­ denti explicuimus : nam quantum ad efficacem redemptionis applicationem so­ lum illi dicuntur redempti, qui fructum redemptionis participant, et Christo incor­ porantur; ad quod requiritur unio per fi­ dem, et charitatem. 298. Sed replicabis (et sit tertium arraentflD * gumentum quia si res ita se habuit, ut explicuimus; plane sequitur homines eo­ dem modo esse redemptos, sive liberos a servitute diaboli ante mortem Christi, ac post ejus mortem : consequens est falsum : ergo vel non est talis redemptio, ut Adversa­ rii intendunt, vel non bene a nobis exponi­ tur. Sequela ostenditur: quia homines ante mortem Christi habuerunt gratiam, fidem, spem, charitatem, et alia dona, quibus justi molo constituuntur, et exornantur, ut fuse ostendimus Tract. 20, disput. 3, dub. 1, § 1; sed per hæc, si vera tradidi­ mus, redimitur homo a servitute peccati ; siquidem illis constituitur potens ad ei re­ sistendum : in qua potestate consistit exemptio a prædicta servitute, atque liber­ tas : ergo homines eodem modo fuerunt redempti, et liberi ante mortem Christi, ac post illam. Fa'sitas vero consequentis vel eo liquet, quod scriptura hujusmodi liber­ tatem, ac redemptionem attribuit Christi adventui, ut satis liquet ex testimoniis D. Aq- num. 294 relatis. Unde D. August, (quem 6l’st alii imitantur), serm. 197 de tempore, docet homines ante Christi adventum pugnasse cum diabolo sicut cum cane soluto ; sed post prædictum adventum tanquam cum cane ligato. Additque S. Doctor : Quare pugnare conlra altophylos non audebant? Quia David qui typum Christi gerebat, non­ dum venerat. Ante adveniunt Christi solutus erat diabolus : veniens Christus fecit de eo, quod in Evangelio (Mallh. 12), scriptum est : Nemo potest intrare in domum foriis, el vasa ejus dissipare, nisi prius alligaverit fortem. Ergo dici, aut sustineri non potest, quod homines ante adventum Christi fuerint eodem modo liberi, ac redempti, sicut post illum. Ut huic difficultati quidam occurrerent, Refriadixerunt homines in statu legis naturæ, ΙϊΓ. et in statu logis script® non fuisse justifi­ resp*· catos per gratiam intrinsecam, et inhæ- sio. rentem. Pro quo dicendi modo refertur Arias Montanus. Sed cujuscumque sit. sustineri minime potest, quia pugnat aperte cum Concil. Tridentin. sess. (>, cap. tad. 7, et cura manifestis scriptune testimoniis, Trkku quæ expendimus loco cit. a num. 5. Et profecto fides, qua crediderunt antiqui, et charitas, qua dilexerunt Deum supernatu· ralem finem, fuerunt ejusdem rationis cum fido, et charitate nostris, ut liquet ex omnimoda objectorum identitate. Cur non et gratia, quæ illarum est radix, et per ipsas influit, ac operatur? Accedit gra­ tiam habitualem, sive sanctificantem non posse specie multiplicari, ut ex professo ostendimus Tract. 14, disp. 4, dub. let 8. Accedit præterea homines non posse a peccato mundari, et justificari, nisi per gratiam inhærentem, et qualem describit Concil. Trident, loco allegato, et ostendi­ mus Tract. 15, disp. 2, dub. 1, cum se­ quent. Cum ergo antiquorum non pauci fuerint vere justi coram Deo, atque a pec­ cato mundati: sequitur, quod id habuerint por eamdem gratiam sanctificantem, et inhærentem, qua nos modo justificamur. Nec id censemus posse salva fide negari, ut recte vidit Vazquez in præs. disp. 77, cap. G et 1, 2, disp. 183, cap. 1, cum sequent. Sed hic Auctor in aliud extremum de- Ejs> clinare videtur, dum non concedit majorem gratiæ affluentiam in nova, quam in veteri lege, sed majorem quandam gratiæ dignitatem ex pretio soluto : et palam fa­ tetur diabolum a principio mundi fuisse ligatum, et homines per Christum redemp­ tos : unde solum admittit in hac servitute antecedentiam naturæ, et sic glossat ly ante adventum Christi, ut solum denotet prioritatem ordinis ex parte debiti, non anteriorem temporis durationem. Quæ I doctrina licet ex parte vera sit, videtur excellentiam legis evangelic® imminuere, et argumento proposito non tam satisfacit, quam succumbit, testimonia scripturae, el ■ D. Augustini, quæ oppositum significant I inexplicata relinquens. Unde DISP. I, DUB. XI. Unde oportet alitor diluere diffi ultatem propos.tam, et quæ supra tradidimus, am­ plius explicare. Pro quo recolendum est servitutem de qua luquimur, posse consi­ derari quasi signato, et quantum ad debiImn illam contrahendi : et posse conside­ rari exercito quanlum ad statum, et contractionem actualem. Et quidem priori modo accepta est conditio quœdam gene­ ralis ad omnes Adæ filios post ipsius pec­ catum se extendens : sed secundo modo sumpta solum afficit eos, qui auxiliis per Christi passionem datis non utuntur,, nec ipsi incorporantur. i Deinde recolendum est redemptionem Christi posse considerari quoad sufficien­ tiam. quo pacto ad omnes homines se ex1 tendit, eosque redemptos, liberosque a 1 diaboli servitute denominat : et posse considerari quoad efficaciam, qua ratione •solum habet effectum in illis, eosque re­ demptos, et liberos denominat efficaciter, I quibus applicatur per gratiam sanctifican| tem mediis sacramentis, aut fido, et cha­ ritate, per quæ Christo incorporantur, ut uptime tradit D. Thom. art. 4, scq. his ver­ bis : Certum est Christum venisse in hunc mundum non solum ad delendum illud peccalum. quod traductum est originaliter in [micros : sed eliam ad deletionem omnium peccatorum, qux poslmodum superaddita junl. Aon quod omnia deleantur (quod est propter defectum hominum, qui Christo non inhorrent, secundum illud Joann. 1 : venit lui in mundum : el dilexerunt homines ma­ ps tenebras, quam lucem), sed quia exhibuit quod sufficiens fuit ad omnium pcecalorum dtlilionem. Ex his ad argumentum facile responde tur negando sequelam, prout jacet : quia *«· licet omnes homines a principio mundi I fuerint redempti per Christum, non tamen I eodem modo : quamvis enim ante advenI tain Christi ac post ejus adventum fuerit j eadem redemptio quoad sufficientiam, et I etclusionem debiti ; non tamen quoad l· dficacem sui applicationem, et exclusio- « » æm exercitæ servitutis. In omni quippe v tempore offert, confcrtque Deus auxilia p-r Christum, quibus possint diabolo reK iislere, et servitutem ejus excutere, atque i peccato justificari : sed tamen post adt ventnni Christi uberiora pnestat subsidia I gratiæ tam sufficientis, quam efficacis, i quibas excludatur non solum debitum serI vitoris, sed etiam ipsa servitus per effica■ym, et exercitam redempiionis applica- 251 ! tionem. Et propterea non incongrue dicit D. Augustinus quod ante adventum Christi diabolus erat solutus, et post adventum li; gatus, comparative videlicet ad utriusque i status auxilia : quia ante adventum Christi pauciores erant, qui ab illa servitute exer­ cite eruerentur per efficacem redemptionis applicationem : sed post Christum longe plures sunt ob abundantiorem gratiam, et • efficaciorem sacramentorum effectum. et magis claram fidei manifestationem. Ha­ buit certo se Christus ad instarsolis in ordine ad istos, et illos effectus : et sol ma­ g’s illuminat jam ortus quam in aurora. Unde congruum fuit, quod in ejuspræscntia, et post ipsius adventum potestas dia­ boli minor esset, et pauciores tenereteaptivos. Nec mirum est, quod in servitute exercita, et in actuali redemptionis appli­ catione fuerit hæc varietas : cum etiam sit post adventum Christi, ut docet D. D.Thom. Thomas quæst. 49, art. 2 ad 3, illis ver­ bis : Deus permittit diabolo posse decipere, homines in certis personis, temporibus, locis secundum occultam rationem judiciorum suorum. Et non obscure colligitur ex cap. 20 Apocalypsis ubi dicitur : El vidi ange- Apocaluni descendentem de coelo habentem elavem 1VP* , . . , . fis 20. abyssi, et catenam magnam in manu sua. El apprehendit draconem, serpentem anti­ quum, qui esi diabolus, cl satanas, el li­ gavit eum per annos mille, el misit eum in abyssum, el clausit, ct signavit super illum, ut non seducat amplius gentes donec con­ summentur mille anni, cl posl hac oportet illum solvi modico tempore. Significat enim, quod Christus magni consilii Angelus vir­ tute insuperabili ligavit tentatorem per longum Ecclesiæ tempus, ne noceat, quantum potest, et vult : sed post hæc brevi tempore, tribus videlicet annis, et sex mensibus juxta Danielis prophetiam permittetur, ut per se, per Antichristum, et ejus satellites gravem non minus tentationem, quam persecutionem in Ecclesiam commoveat. Semper tamen, inquit D. Thom. ubi proxime, per passionem Christi est paratum hominibus remedium se luendi conlra nequitias dxmonum eliam tempore Anlich'ïsti. Sed si aliqui hoc remedio uti ne­ gligent, nihil deperii efficacix passionis Christ i. " ■ SM Et vero observandum cum Medina ad locum cit. D. Thom. victoriam hanc Christi, et incorporatorum supra diabolum non statim perfici, sed suos adquireçe gra­ dus. Et sic interpretari possumus illud 252 DE INCARNATIONE. Christi Domini Joan. 12 : Aunc princeps ut eas transferre possit in quam voluerit, hujus mundi ejicietur foras. Quod his fere præsertim in his, quæ nobis prodesse, e1 verbis ille Auctor docte declarat in hunc non obesse possunt. Per quod patet ad in­ modum : Coeptum est id Geri statim a sertam consequentia* probationem quia pec­ Christo passo : sed continuo perficietur catum imputari alicui nequit, nisi ab eo ali­ ordine quodam. Nam primo ejicietur dia­ quomodo sit : idemque dicendum est do bolus non extra mundum, sed extra cor servitute, aliisque effectibus, qui peccatum tuum, et cor meum, et eorum, quos Deus consequuntur. Unde peccatum originale nobis imputari, atque ad nos propagari misericorditer justificat·, relinquitur ta­ non posset, nisi fuissemus in Adam tanmen prope nos, ut tentationibus nos exer­ quam in capite naturali, in quo peccavi­ ceat. Depellitur præterea a conatibus suis, mus, et a quo peccatum per naturalem quibus nos subvertere satagit, per gratiam propagationem diffunditur : nec enim ap­ Dei nos protegentis, et simul per diligen­ tiam nostram, qua Deo in hac victoria paret, qualiter alia via possit derivari : cum cooperamur. Deinde longissime rejicitur in Deum tanquam in principium minime ab animis justorum in osculo Dei deceden­ reduci valeat. Redemptio autem, cum sa­ tium ; cum non transferantur in sinum tisfactione fiat, id non exposcit; sed ab Abrahæ, seu lymbum Patrum, ut fiebat alio, etiamsi caput naturale non sit, dum­ olim ; sed in portum, ut fieri statim a modo in fidejussorem debitoris loco admit­ morte valet, felicitatis æternæ. Tandem tatur, perfici potest, ut etiam in naturali­ bus contingit, et constat ex differentia, in novissimo tempore projicietur in ignem, qui paratus est ipsi, et angelis ejus, et quam optime assignat D. Thom. 4 contra DTtoi. omnino exulabit extra terminos regionis gent. cap. 55, num. 20, his verbis : viventium, juxta illud Ps. 36 : Quoniam Quamvis in puniendo peccato oporteat illum qui malignantur, exterminabuntur. puniri, qui peccavit : tamen in satisfaciendo 4 argo 299. Arguitur quarto : nam ut Adamus unus potest alterius pœnam ferre. Quia dum mentum ' peccans induceret in nos servitutem su,ra pana pro peccato infligitur, pensatur ejus, explicatam, debuit esse caput nostrum non qui punitur, iniquitas. In satisfactione vero solum morale, sed etiam naturale; qui- dum quis ad placandum cum, quem offendit, nimo non potuit esse morale caput in or­ voluntarie panam assumit, satisfacientis chadine ad prædictum effectum, nisi simul ritas,et benevolentia æstimatur. Quæ maxime esset caput naturale influens in omnes per apparet cum quis pro alio pœnam assumit. Et naturalem propagationem : ergo pariter ut ideo Deus satisfactionem unius pro alio ac­ Christus Dominus nos redimeret a prædicta ceptat. sen i tute, debuit esse caput nostrum non 300. Ex dictis sequitur, quod esse re- c««{solum morale, sed etiam naturale : quippe demptorem generis humani est proprium üriia· contrariorum eadem est ratio : sed certum Christi Domini. Sic resolvit D. Thom. est Christum non fuisse caput nostrum infra quæst. 48, art. 5. Et facile ostendi­ naturale : ergo nec potuit nos redimere a tur ex dictis, comparando Christum cum servitute, quam per peccatum Adae con­ omnibus aliis personis tam humanis, traximus. quam divinis. Nam redemptio hæc facta Sohitr. Respondetur negando primam conse­ fuit per exhibitionem satisfactionis, sive quentiam : oppositum enim constat ex pretii infiniti : cum enim gravis Dei of­ Apost. ad Rom. 5 : Sicut per unius delic­ fensa, in cujus pœnam genus humanum tum in omnes homines in condemnationem, diaboli servituti addictum fuit, sit simpli­ sic et per unius justitiam in omnes homines citer infinita, ut ostensum est dub. 4, per in justificationem vitæ. Sicut enim per inobe- nullam satisfactionem potuit ad æqualita­ dicnliam unius hominis peccatores constituti, tem expiari, nisi per satisfactionem valoris sunt mulli : ita et per unius obedilionem simpliciter infiniti : quam tamen nulla justi constituuntur mulli. Ad quod non persona hnmana. aut pura creatura exhi­ oportuit, quod Deus constituerit Christum bere potuit, ut ostendimus dub. 5. Quo­ caput nostrum naturale. : tum quia non circa a munere redemptoris excluditur a decuit : tum quia independenter a prædicta D. Thom. in pr.es. art. 2 ad 2, illis ver- D.Tt* ratione debebatur Christo dignitas capitis bis : Peccatum contra Deum commissum moralis, ut infra ostendemus cum D. quondam infinitatem habet ex infinitate Thom. quæst. 8 : tumqui a Deus habet su­ divinæ majestatis : tanto enim offensa est premum dominium nostrarum voluntatum; gravior, quanto major est ille, in quem de­ linquitur. Joan. lî. ARTICULUS Ilf. linquitur. Unde oportuit ad condignam sa­ tisfactionem, ul actus satisfacientis haberet efficaciam infinitam, ulpole Dei, el homi­ nis existent. Rursus persona redimens, seu satisfaciens debet onus, $ive debitum recompensandi in se suscipere, et elicere operationes satibfactorias, quas offenso, aut creditori subjiciat, ut fuse explicuimus dub. 7, quod repugnat personis divinis in propria natura; cum nulli debeant, aut subjiciantur : quocirca ut in propria natura existentes non possunt munus re­ demptoris exercere, vel hanc denomina­ tionem suscipere, licet ad actum redemp­ tionis Christi per modum causæ ellectivæ concurrant. Et hac ex parte illas excludit D. Tho. art. 5 cit. soli Christo prædictummunus attribuens his verbis : Ad hoc quod aliquis redimat, duo requiruntur, sci­ licet actus solutionis, el pretium solutum. Si enim aliquis solvat pro redemptione ali cujus rei pretium, quod non est suum, sed alterius, ipse non dicitur redimere princi­ paliter, sed magis ille, cujus est pretium. Prelium autem redemptionis nostræ est sanguis Christi, vel vita ejus corporalis, quz est in sanguine, quam ipse Christus tiolvil. Unde utrumque istorum ad Chris­ tum perlinet immediate, in quantum est homo ; sed ad totam Trinitatem sicut ad causam primam, el remotam, cujus erat ct ipsa vila Christi, sicut primi auctoris, et a qua inspiratum fuit ipsi homini Christo, ut pateretur pro nobis. Et ideo esse imme­ diate redemptorem proprium est Christi tn quantum est homo : quamvis ipsa redemp­ tio possit attribui loti Trinitati sicut primx causx. Unde Christo Domino nostram libertatem specialissime debemus. Cujus profecto boni magnitudo (inquit D. Greg. lib. 4 in 1 Reg. cap. 1 ad illud, juxta omnia opera sua) quis fidelis non videat, quam mirabiliter excellat? Magna quippe Mini mala, quæ per primx culpx meritum patimur. Sed quis electus nollet priora per­ peti, quam lanium Redemptorem non habere? Ipsi gloria in sæcula sæculorum. Amen. ARTICULUS III. Clrimtl homo non peccasset, Deus incarnatus fuisset? Ad tertiam sic proc ditur. Videtur, quod s ihbmo non casset» nihilominus Deus incarnatus fuisset. Manente ofaensa, manet effectus : sed sicut August, dicit 3 de Triiit. alia malta sunt cogitanda in Cbrisri Incarnatioee prater absolutionem a peccato, de quibus dictum «t. Ergo etiamsi homo non peccasset, Deus incarnatus fsfesd. Pteterea, ad omnipotentiam divinæ virtutis pertinet, u opera sua perficiat, ct se manifestet per aliquem infi­ nitum effectum : sed nul a pura creatura potest dxi inlinilu» effectue; cum sit linita per suam essentiam. In solo autem opere Incarnation?* videtur præcipue mani­ festari infinitus effectus divinæ potentiæ /per quam in infinitum distantia conjunguntur, in quantum factum esi, quod homo esset Deus) in quo etiam opere naxime videtur perfici universum, per hoe quod ultima creatura, scilicet homo primo principio conjungitur scilicet Deo. Ergo etiamii homo non peccasse! , Deus incarnatus fuisset. Prætçrea, humana natura per peccatum non est f«cta capacior gratiæ : >ed post peccatum capax est graliæ unionis, quæ eset, nec Deus subtraxisset humanæ naturæ bonum, cujus capax erat. Ergo si homo non peccasset, Deus incarnates fuisset. Præterea, prædestinatio Dei est æterna : sed dicitur Rom. 1 de ChrMo, qui prædesriuatus est filius Dei in virtute. Ergo etiam ante peccatum necessarium erat Filium Dei incarnari, ad hoc quod Dei pnedestinatio impleretur. Præterea, Incarnationis mysterium est primo homini revelatum, ut patet per hoc, quod dixit : Hoc uunc os ex ossibus meis, etc. quod Apost. dicit esse magnum sacramentum in Christo, et in Ecclesia : ut pa’etEpbes. 5; sed homo non potuit esse præscios sui casus, eadem raiione, qua nec Angelus : ut Aug. probat super Genes, ad litteram. Ergo etiamn homo non peccasset, Deus incarnatus fuisset. Sed co tra est, qu d Augustinus dicit in lib. de verbis Domini, eqmnens illud quod hab*tiir Lue. 19 : Venit Filius hominis quærere, et salvum facere, quod perierat. Ergo si homo non peccasset, Filius hominis non venis­ set; et 1 ad Tim. 1, super illud verbum, Christus venit in hunc mundum, ut peccatores salvos tacent, dicit gl. Nulla causa veniendi fuit Cbrhto Domino, nisi peccatores salvos facere. Tolle morbos, tolle vulnera, et nulla est medicinæ causa. Respondeo dicendum, quod aliqui circa hoc diversi­ mode opinantur. Quidam enim di unt , quod etiamsi homo non peccasse», Dei Filius incarnatus fuisset. Alii vero contrarium asserunt. Quorum assertion magis assentiendum videtur. Ea enim, quæ ex sola Dei voluntate proveniunt supra omne debitum creaturæ, nobis innotescere non possunt, nisi quatenus in satia Scriptura traduntur, per qu?m divina voluntas nobis innotescit. Unde cum in sacra Scriptura ubique Incarnationis ratio ex peccito primi hom nis assignetur, convenientius di­ citur Incarnationis opus ordinatum esse a Deo in re­ medium contra peccatum, ita quod peccato non existence Incarnai io non fuisset : quamvis poten ia Dei ad hoc non limitetur : potuisset enim eliam peccato non existente Deus incarnari. Ad primum ergo dicendum, quod omnes aliæ causæ. quæ sunt assignats, perlinent ad remedium peccati. Si enim homo non peccasset, perfusus fuisset lumine divinæ sapieniiæ, ei justitiæ rectitudine perfectus a Deo ad omnia necessaria cognoscenda, et agenda : sed quia homo deserto Deo collapsus erai ad corporalia, coineniens fuit, ut Deus carne assumpta etiam per corpora’ia ei salutis remedium exhiberet. Unde dicil Aug. ssper illud Joan. 1. c. Verbum caro factum est. Caro le obeæcaverat, caro te sanat : quoniam sic venit Christus, ut de carne, carnis vitia exiiugucret. Ad secundum dicendum, quo in ipso modo productio­ nis rerum ex uihilo, divina virtus infinita oslendilur. Ad perfectionem etiam universi sufficit, quod naturali modo creatura ordinetur in Deum sic i in linem : boc autem excedit limites perfectionis naluræ, ut creatura uniatur Deo in persona. Ad tertium dicendum, quod duplex capacitas attendi potest in humana natura. Una quidem secundum ordi­ nem potentiæ naturalis, quæ a Deo semper impletur, qui dat unicuique rei secundum suam capacitatem na­ turalem. Alia vero secundam ordinem divinæ potentiæ, cui omnis creatuia obedit ad nutum : et ad hoc pertinet ista capacitas. Non autem Deus omnem talem capacita­ tem naturæ implet : alioquin Deus non posset facere in creatura nisi quod facit : quod falsum est, ut in primo habitum est. Nihil autem prohibet ad aliquid majus hu­ manam naturam productam esse post peccatum : Deus enim permittit mala fieri, ut inde aliquid melius eliciat. Unde dicitur Roman. 4, ubi abundant delictum, supera­ bundant ct gratia, Unde ct in benedictione cerei Pas- DE INCARNATIONE. ctaUs dicitur : 0 felix culpa, qtu* talem, ac tan uni nrernit tabere redemptorem. Ad quirtam diceodra, quod prædest natio pr®i» ut Deus ptæUestnat salutem al.e-jus homhus per oratiunes alicotus ioip’« n-lati», ita etiam prédestinant OpQS lucjiuâlionn in remedium Iu. num ptc ali. Ad quintuta d:crnduut, quod mbit prohibet ahctti revthri eficcium, cui non reveUior causa; potuit igitur primo homini revelari Incimbouis mysterium, sine hoc quod esset prvscius sui casus. Non enim quicuuquc cognoscit effectum. cognoscit cau>am. Prim conclusio : Peccato non existante, posset Deus carnem assumere. Secunda conclusio : Si homo non peeeasset, incarnatio Dei non fuisset. num. 7 et disp, num 31. Videatur Cajet, in præs. § .-Id ivWcn/mni horum ubi optime ostendit, quod praedestinatio nequit pra·.supponere scientiam omnium futurorum· cum plur.mu constituantur futura per ip­ sum prædestinationem. Supponit ergo prae­ scientiam aliquorum futurorum, quæ ha­ bent esse talia per aliam providentiam, aut per aliud decretum praecedens prædes­ tinationem. lude vero quii ad scientiam condilionatain nulli Dei decreto innitentem? sed expeclauda sunt, quæ dicemus ultimo loco citato. Prima conclusio nullam nabet difficulta­ ARTICULUS IV. tem : nam potestas Dei peccati existentia* non est alligata : unde si existante peccato. L!rk::i prhitipAtias Ckristi incarnatio facta fu fit ad Deus carnem assumpsit, ut D. Th. ex præ loUenausi peccatum originate, quam actuale. ced. art. supponit; pariter posset illam Ad quartum sic proceditur. Videtur quod Decs princi­ assumere, non existante peccato. Et quam­ pal u> incarnatus tuer t ni remedium actualium per atortm, quam iu remedium originalis peccati. Quao o enioi vis credibilius sit, quod non assumeret car­ peccatum est g’àvjas. tanto magis humauæ saluti advernem passibilem, et mortalem, cum non satar, propter qtam Deus est incantatu : sed peccatam est gravius, quam peccatum original : minima occurreret necessitas patiendi : nihilomi­ actuale rrim pœna eebtlur orgiMi peccato : ut Aug. dint nus nec opus est negare, quod posset etiam eon ra Juli «num- E’go principalius incarnatio Christi ad deletionem actualium peccatorum, quam ad tunc carnem passibilem assumere; cum in ordinator delet oorui originalis peccati. hoc nulla occurrat repugnantia, et Deo pro Pixieea, peccato originali noi bebetur pœna >eas«ts, solum pa-iu Ίιιηυι : ut in secundo habitam e t. sua infinita sapientia ad hoc possit con­ unt actua ia : originato enim es», commune percitum. Eigo hanc effectum procedentes : aliud actuale, seu personale, ! cebemu* tabere, ut existimemus eum principaliter prop­ quod unusquisque propria in se voluntate ter art* a ia precata venisse. Sed contra e-t : quod Joan. 1. dicitur : Eeee agnas Dei, committit. Difficultas autem hujus articuli ecce qui todit pe catum mundi : quod exponens Bth ad neutram peccati speciem restringitur : di .it : Peccatum mundi dicitur origmle peccatum, quod est commane totius mundi. sed respicit peccatum hominis generaliter, Respondeo die ndum, quod certain est Chririoni ve­ el prout extenditur ad omne peccatum. nisse in bund uiundum noa solam ad dtleadum illiti Nam de comparatione inter originale, et pe catum, quod traductor» e-t originaliter »n po Ictos : sed e iam aJ deletionem orarium peccatorum, quæ postactuale in ordine ad futuram Incarnatio­ roodnni superaddita Mini. Non quod omuia dtlranlcr nem, agit D. Th. magis specialiter, propo­ (quod propter d feclam hootin’io, qui Gnris’o non inhe­ rent, se'undum illud joan. 3: Veoit lux in mendum : et nens particularem quæstionem art. i, se­ ddcxerunl h^min^s inanis tenebras quam laeei») sel 3ara rxbiouit quod sufficiens fuit ad omnium pecca orum quent. Unde dicitur R maa.5:Non sicut delicium, Aliqui ex verbis illis D. Th. in resp. ad iudcLourm. et donum : nam judicium **x nno in rondemnati mem 4 : Prxdcslinalio przsupponit prxscienliam, gratia aotem cx muni< d< dfciiur a iqutd m’;us extrinscee : srtil dicilar observat Cuchus. Sed importune, et contra Alio major >!he5o. que est in m.i;ori slip rlicie. El hoc modo D. Thoinie sententiam, qui nil minus co­ perc iunt originale per qred totum genus bum>num in­ est majus quolibet pcrcHo actuali, quod e*t pro­ gitavit, quam Deus scire de creaturis futu­ ficitur priam sing’Jjris p‘f>oru·. h t q untom ad u .c C*rivlip ris, quæ non decrevit. Quid autem eis ver­ pri uipa'ins icuit a l tollendam nr gina e percatem, in bottant gentis d-vinius et eminentius est, qruui bis significaverit, jam diximus tract. 3, ; qaixitam bonum uuiu<.ut dicitur pntno Ethic. Ad primum ergo d.cendurn. quod ratio illa procetil de disp. 10 dub. 5, num. 82/et magis consta­ tolenstva roagoitudinc peccati. bit ex infra dicendis in comment, art. 5, Ad secundum dicendam, quod peccato originali in’fu­ tura * AHTICÜLU8 V. i lira retributione non debetur pœna sensus : pœnalitatos uaw, quas sensibiliter in lue vita patimur, sicut fumum, Silia, muriem, cl alia hujusmodi, ex pecra'0 orijrinali jiuduiii. Et ideo Christus ut plene Ρ/ô peccato origledi ulisfanrd, sensibilem dolorem pali voluit, ut inur­ ite, ei ilia hujusmodi in scipso consumeret. Ad tertium diondum, quod sicut Chrjs. ib dem dicit, Ve4a ill· dicebat Apostolus, non quasi diminuere vo­ lens amplissima, el per orbem terrarum diffusa Christi umjera : sed ut pro omnibus se solum iodlcarri, obtüuura. Quid en»m inte est si el aliis præ-titÎt, cum q;/libi unit præslita, iu integra sunt; et i Ia perfreta, qusi nulli alii ex bis aliquid fuerit præslitum ? Ex hoc rrpû, quoi aliquis deberet deputare >ibi beneficia Christi praestita esse, non debet existimare, quod nou sint aliis praslila : El ideo non ciduditur quin principalius venenl abolere prcca'um totius naturæ, quam peccatum unius jersona» · sed illud peccatum naturæ ita perfecte cura­ lia e>l io unoquoque, ac si in uno solo esset curatum. Et ideo propter unionem charitatis totum quod omnitasftt impensum, unusquisque debet sibi ascribere. distinctione, quam D. Thom. in corp. art. præmiserat : oppositum tamen concludit, et quidem merito : quia bonum, inquit, geniis divinius, cl eminentius est, quam bo­ num unius ut dicitur 1 Ethic. cap. 2. Unde licet Christus ad utrumque venerit; nihilo­ minus principalius venit pro bono com­ muni, quod ex remedio damni, et peccati communis resultat. Idque (cum hujusmodi res ex divina præcipue dispositione depen­ deant, ut S. Doctor observaverat art. præ­ ced.) liquet ex Scriptura, in qua dicitur, Joan. 1 (juxta editionem Vaticanam tem­ pore Clementis VIII.) Ecce qui tollit pec­ catum mundi, quod antonomastice stat pro peccato originali, ut communiter Patres ex­ ponunt. Nec propterea negat, quod venerit propter remedium actualium ; sed potius id expresse concedit, tam hic, quam opusc. 10, art. 28 et opusc. 11, art. 23, ut magis constabit ex dicendis disp. seq. dub. 3. Prima conclusio : Christus venit non solum ad delendum peccatum originale, sed etiam omnia peccala. Secunda conclusio : Christus principalius venit ad tollendum peccatum originale. Primam conclusionem statuit D. Tho­ mas ab illis verbis, Certum est : cui merito eam certitudinem attribuit, quia satis eviIfcw.ldenter constat ex sacra Scriptura 1 Joan, 1 : 6i Sanguis Jesu Christi Filii ejus emundat nos ab omni peccalo, et cap. 2 : Ipse est propitia­ tio pro peccatis nostris, non pro nostris au­ tem tantum, sed pro lotius mundi. Ex qui££·■ bus, et aliis locis idem colligit Cone. Trid. “sess. 6, cap. 2. Unde sic docent communi­ ter, et unanimiter Theologi, et facile cons­ tat ex disp. præced. fere per lotam, et præ­ cipue dub. ult. Circa secundam conclusionem plura pos­ sent hic dici de quidditate, extensione, causa, et effectibus peccati originalis. Sed ea discussa relinquimus tract. 13 disp. 14, quæ ibi lector recolat. Solum est ob­ servandum ex D. Thom. in 2 ab Annibald. dist. 33, art. 4, quod licet peccatum ori­ ginale et actuale afficiant ct naturam, et personam : nihilominus actuale dicitur af­ ficere naturam mediante persona, eo quod per proprium hujus actum committitur; originale vero respicit personam mediante natura, quia non fit voluntate propria in se, sed voluntate capitis naturæ, et me­ diante carnali propagatione ad personas transmittitur. Ex qua differentia oritur dis­ crimen a D. Thom. in hoc art. propositum, nempe quod licet peccatum actuale sit ma­ gis voluntarium, ac proinde gravius; ta­ men originale est majus extensive, et magis privativum boni universalioris per­ tinentis ad totam naturam. Et licet in aliis rebus soleat majoritus intensi va extensivæ præferri, idque inferendum videbatur ex ARTICULUS V. Utrum conveniens fuerit, Deum incarnari ab initio mundi. Ad quintum sic proceditur. Videtur quod conveniens fuisset Deum incarnari a principio humani generis. Incarnationis enim opus ex immensitate divinæ charitatis pn eessit, secundum illud Ephes. 2 : Deus, qui dives est in misericordia, propter nimiam charitatem suam, qua dPexil nos, ei cum essemus mortui peccaris, couvirilicavit nos in Christo : sed cbaritas non tardat subvenire amico necessitatem patienti : secundum illud Prov. 3 : Ne dicas amico tuo, *adc, et repetiere : cras dabo libi, cum statim possis dare : ergo Deus incarnationis opus difI fe.re non debuit, sed statim a principio per suam incar­ nationem humano generi subvenire. Prælerea, I Tim. 1, dicitur Christus venit in hunc I mundum, peccatores sa hos facere : sed plures salvati fuissent, si a principio humani generis Deus incarnatus fuisset, plurimi enim ignorantes Deum in suo peccato perierunt in diversis sæculis. Ergo convenientius luisset, quod a principio humani generis Deus incarnatus fuisset. Præterea, opus g.a’iæ non est minus ordinatum, quam opus naturæ : sed natura irilium sumit a perfec­ tis, ut dicit Bort, in lib. de consol- Ergo opus gratiæ a principio debuit esse perfectum : sed in opere iucainalionis consideratur perfectio gratiæ secundum illud, Verbum caro factum est: el postea subditur : Plenum gratiæ. el veritatis. Ergo Christus a principio human generis debuit incarnari. Sed contra est, quod dicitur Galal 4 : At ubi venii plenitudo temporis, misit Deus lilium suum facium ex muliere, factum sub lege. Ubi dicit gloss, quod pleni­ tudo temporis est, quod prælinitum fuit a Deo Patre, quaudo mitteret lilium suum : sed Deus sua sapientia omnia dilllnivit : ergo convenientissimo tempore Deus est incarnatus. Et sic conveniens non fuit, quod a prin­ cipio humani generis Deus incarnaretur. Despondeo dicendum, quod cum opus incarnationis principaliter ordinetur nd reparationem huminæ naturæ per peccari absolutionem, manifestum est, quod non fuit conveniens a principio humani generis ante pecca­ tum Deum incarnatum fuisse: non enim datur medicina, nisi jam intiimis. Unde ipse Dominus Malth. 9 dicit : Non est opus valentibus medico» sed male habentibus : non enim veni vocare justos, sed peccatores. Sed nec etiam statim post peccatum conveniens fuit Deum incarnati. Primo quidem, propter condilionem humani peccati, quod ex superbia provenerat. Unde eo modo erat homo liberandus, ut aumiiiitus recognosceret se liberatore indigere. Unde super i lud Gal. 3, ordi! ;?· ‘ ! 1 •256 (JOM M ENTA III US. DE INCARNATIONE. 257 temporis in consilium divinæ curnstantia afferat responsiones) D. Clirysost. horn. 4, Mia per Aegdos in unnu mediatoris, dicit gloss. Matno cum Christus venerit ut medicus, ac redemp­ voluntatis principaliter reduci debet, ut iit cap. 3, ad Coloss, tibi concludit : Gra­ Dei consilio fartuiu est, ut po>l hominis casum non >l!fc.v Dei Filius mitteielur. Heliqait enim Deus prius i tor, qui supponit languorem, et captivitatem tius itaque agamus pro omnibus, el nihil cu­ optime respondent Patres nurn. præced. hominem in libertate arbitrii in lege naturali, ut >ic a quibus liberet infirmos, ac servos. allegati, et vanam Porphyrii quæstionem riose inquiramus. Temporis enim opportuni­ vire» cituia' sii· ccgnoscetct. ubi cum der.ceret, legem Sed contra secundam conclusionem com­ Arp accepit, qna data itu limi moibtis uon tests, s d iraturæ tas non nobis, sed illi cognita est, qui factor infringunt. Et hanc Patrum rationem vitio; ul ita cognita sua inilrmilate clmarvt ad medi- ; munis erat argumentatio Gentilium, quam PerpjB*il· rst temporis, el sxculorum opifex, ac domina­ proponit D. Th. in arg. Sed contra, quod «ο®, el gratiæ qoxrerel agilium. Secundo, propter or­ m «ii dinem piomotionis in bonum : sfcindnm quem ab ini- . ex Porphyrio infenso Christianis hosto evincit conveniens esse, quidquid Deus tor. Permittamus ergo illi omnia. Eademque OH IU perfecto ad perfectum proceditur Unde Apostolus dicit I, repraesentat D. Aug. epist. 49, quæst. 2, noMna responsio frequenter occurrit in aliis Patri­ diffinit. Corinth. 15 : Non prius quod spirituale est, sed his verbis : Si Christus se salutis viam dicit, ft-lctn. 2uod animale, deinde quod spirituale. Primus homo Secundum est, 'quod licet Deus post Nota ·?. bus. Sed licet verissima, ac religiosissima e terra terrenus : secundus homo oe calo «relestis. gratiam, et veritatem, in seque solo poscit plura sæcula ab Adami peccato carnem sil, ot mentibus fide illustratis sufficiens; Tertio p opter dignitatem Verbi incarnati : quia super animis credentibus reditum, quid egerunt tot illud G»l. 4 : At ubt venit p euitudo temporis, dicit tamen infidelium calumniis non videtur assumpserit; nihilominus genus huma­ gloss. Quanto major judex reniebat. tanto pracon im sarculorum homines ante Christum ? Ul dimit­ (acere satis, qui ex eo, quod Deus per tot ; num in omnibus his sæculis non fuit pror­ series longior præcedere debebat. Quarto, ne tenor üdri tam tempora ante Latium regnatum, in ipso sæcula non miserit Redemptorem, ac Sal- j sus a Deo desertum, aut derelictum, ut tempons prolixitate tepesceret : qoi* circa tlneci mundi Latio quasi principium humani nominis su­ frigescet charitas mullorum. Cr.de Luc. 18 dicitur inepte Porphyrius, et alii Gentiles ex nos­ valorem Christum, ut Christiani concedi­ Cum Filius hominis veaiei, puta» inveniet fldem in terra? mamus. In ipso Latio ante Albam Dii culti tra doctrina supponunt : sed omnibus his mus, negant ejus necessitatem, et existenAd primum ergo dicendum, quod «hantas non difert sunt : in Alba xquc rilus, religionesque va­ amico subvenire, salva tamen negotiorum opportunitate, temporibus dabatur gratia propter Chris­ tiain. Si enim hoc remedium fuisset et personarum conditione. Si eoim medicus statim a luere templorum. Non paucioribus saculis tum venturum mediante fide in ipsum. hominum saluti necessarium ; Deus qui principio aegritudinis medicinam daret infirmo, minus ipsa Doma longo sxculorum Iraclu sine proficeret, vel magis laederet, quam juvaret. Et ideo Unde licet physice mortuus fuerit jn medio hominibus sedulo providet, illud non distu­ etiam dominus neu statim a principio incarnationis reChristiana lege fuit. Quid actum de tam lisset, homines per tot sæcula deserens, ut annorum , mystice tamen dicitur agnus meoium humano generi exhibait, ne illud contemneret innumeris animis, qui omnino in culpa ex superbia, si prius suam infirmitatem non cognosceret. argumentatur Prophyrius. Unde oportet eis occisus ab origine mundi: quia in omnibus Ad secandum direndum, quod Au; ad hoc respondet nulla sunt; siquidem is, cui credi posset, temporibus propter ejus passionem, et occun-ere manifestando hujus dispositionis in lib. de sex quæstioniBui paganorum dicens quæst· -, nondum adventum suum hominibus comquod tunc voluit Christo» hoiuinibus apparere, et apud mortem concessa fuerunt hominibus gratiæ convenientiam. eos præoicari suam doctrinam, quando et ubi sciebat esse, modaral? Orbis etiam cum ipsa Roma in remedia, ut qui illi cooperari vellent, pos­ bt*i- 3. Circa quod tria in hac difficultate qui iu e-;m fueram credituri : bis enim temporibus, et in ritibus templorum caluit. Quare Salvator, bis locis, tales homines in eja.< ptatdicaiione futuros esse sent salutem consequi, et salvatori aggre­ præsupponenda sunt. Primum sit Deum pruriebat, quales non quid m omnes, sed tamen mutti qui dictus est, sese tot sxculis subduxit? Et gari, aut incorporari tanquam spiritualia justissime potuisse post primi parentis pec­ in ejus corporati præseutia fuerunt, qui nec in eum sus­ nunc etiam eadem opponunt Ethnici, cum citatis ab co mortui:· credtre voluerunt. Sed hanc res­ membra, mediante fide, ut explicuimus catum homines deserere, nullum præpaponsionem reprobans idem August i > lib. de perseve­ Evangelium eis prædicatur, ut refert Sua­ rando cis Redemptorem, nec gratiam per disp. præced. n. 298. Quocirca ex tempo­ rantia dicit: Numquid po sum is dicere Tyrios, et Sidonios rez, disp. 6, sect. 2. talibus apad se virtntibu* factis credere noluisse, aut rali Incarnationis mora, nulla inducebatur ejus merita, sed relinquendo illos in sua credituros non fuisse, si fierent : «m ipse Deus alte te2. Huic gravi difficultati diversas Patres hominibus desperatio, licet copiosior gratia nuditate, ac virium debilitate, in quam tur eia, quod acturi esseot wagnæ humilitatis pceuiten· adhibuerunt responsiones. Et quidem Art am, si in eis facta essent divinarum illa signa virtutum? ex ejus praesentia affulserit, ut loc. cit. excusso gratiæ adjutorio ipsi se conjeceproinde, ut i?»c solvens subdit, sicut Apostolus ait! nobiuslib. 2, num. 68, hanc dispositionem bins- pal. rant. Unde certissime omnes damnarentur exposuimus. Non e»t volentis, ne:ue currentis, sed miserentis Dei. ad inscrutabile Dei judicium revocavit: qui bis, quos pnmidil, si apud eos 'acia ess-nt, suis Tertium est, quod supposito decreto Notas. ! tum ob propria crimina personalia : tum miraculis credituros, quibus volnrt subvenit : alii- au­ Ratio igitur, inquit, et hæc fnil, cur nonnu) ob generale totius naturæ peccatum, quod Incarnationis, aliquod tempus pro ejus tem non subvenit, de quibas in sua prédestina lione per, sed hodie sospitator nostri generis adve­ occu.te quidem, sed aliud juste judicavit : ita mise­ exeeutione eligendum fuit. Quodcumque i commiserant in suo capite. Et ideo agens ricordiam ejus in his, qui uberantur, et venia'.era in niret. Quxnam igitur ratio est ? Non imus in­ 1*1 D. Thom. de necessitate auxilii divinæ autem Deus eligeret, absolute conveniens bis, qui puniuntur, sine dubitatione credamus. ficias nescire nos. Nec enim promptum est Ad tertium dicendum, quod perfectum quidem est I gratiæ 2, 2, quæst. 2, art. 5 ad 1, dixit : esset secundum ejus intentionem : nam prius imperfe tuo, in diversis qirdem tempore, et na­ inquam mentem Dei videre, aut quibus modis I Quod quidem auxilium, quibuscumque divi- cum nulli legi subjaceat, illud intelligentura (oportet enim quod perfectum sit quod alii ad ordinaret it res suas, homo animal cæcum, el perfectionem xddccit) : sed in uno, et eodem imperfec­ I nilus datur, misericorditer datur: quibus dum e:t esse absolute conveniens, quod tum est prius tempore, etsi sit posterius natura. Sic ipsum se nesciens potest rationibus consequi. ipse decernit, et vult. Sicut conveniens i autem non dalur, ex juslilia non datur in ergo imperfectionem natural humani·, ducatione præcedit Quid oporteat feri, quando, vel quo genere, adcnia Dei perfectio : sed sequitur ipsam consummata I panam prxcedenlis peccati, el saltem origifuit Deum producere mundum, quando perfectio ejus in unione ad Deum. ipse rerum cunctarum paler, moderator, et I nalis peccati, ul Augusl. dicit in lib. de corproduxit : et tamen etiam diceretur conve­ dominus scit solus. iVec si ego nequivero cau­ Prima conclusio : Non fuit conveniens, quod nienter factam fuisse ejus productionem, ! repi. et gratia. Et consequenter, quod sas vobis exponere, cur aliquid fiat hoc, vel Deus a principio hominum, ante peccatum I Deus non obstante hac hominis indisposilicet aliquot annis antea, vel postea fieret. carnem assumeret. illo modo; continuo sequitur, ut infecta fiant, I tione, atque indignitate decreverit illi con­ Reperit enim infinita Dei sapientia fines Secunda conclusio : Non fuit conveniens quæ facta sunt, el amillat res fidem, qux ge­ Deum post peccatum statim incarnari. congruos his, quæ decernit : atque ideo ferre remedium per admirabile Incarnatio­ neribus virtutum tantis, el potestatum indubinis beneficium, fuit pura misericordia, ut quidquid statuit, est absolute conveniens. I tabilis esse monstrata est. Simili modo res­ significatur in cantico Zachariæ, Luc. 1 : Nec id negat D. Th. cum resolvit non COMMENTARIL’S. pondet D. Hieron. Epist. ad Ctesiphont. D Per viscera miscricordiæ Dei nostri, in fuisse conveniens, quod Incarnatio fieret circa finem, ubi propositis hinc inde diffi­ gui&uj visitavit nos oriens ex allo : illumi­ ab initio statim post hominum peccatum. 1. Circa primam conclusionem nulla cultatis stimulis, et tandem : Quid necesse nare his, qui in tenebris, cl in umbra mor­ Nam solum intendit, quod oppositum fue­ occurrit difficultas, suppositis, quæ tradit fuit eum in ultimo venire tempore, et non rit magis expediens respective ad nostram tis sedent. Sicut enim Deus hujusmodi D. Th. art. 3, ubi resolvit quod si homo prius, quam periret innumerabilis hominum utilitatem, et ad cæteras causas occurren­ gratam pro suo beneplacito statuit; sic non peccasset, Deus incarnatus non fuisset ; multitudo? inquit : Hanc quæstionem B. tes, propter quas Deus incarnari voluit, quæ etiam tempus decrevit, quin ex parte ho­ quia videlicet Deus Incarnationem decre­ J post.ad Romanos scribens prudentissime ven­ tam ex natura ipsius mysterii, quam ex minum fuerit aliquod jus vel ad beneficium vit in remedium peccati. inde enim liquido tilat, ignorans hxc, el Dei concedens scienlix. hujusmodi; vel ad determinationem tem­ divina Scriptura nobis innotescunt. evincitur, quod juxta prædictam providen­ Dignare igitur el tu ista nescire, qux quxris : Satisfit 4. In quo sensu optime probat suam poris in quo debuerit exeeutioni committi : tiam, seu decretum conveniens non fuerit et concede Deo nequaquam te indigere defen­ Porphy­ sed sicut substantia operis, sic etiam cirassertionem (simul Porphyrium refellens) rio/ Deum incarnari ante peccatum. Præsertim sore. Et pariter se gerit (licet aliquas Salmant. Curs, theolog. tom. XIII. 17 afferat p. On­ set 1*2- *U u •A i' ·: Jfi ; * U IK 258 DE INCARNATIONI· concludit : Çuum erro procedente tempore quatuor rationibus, quarum prœcipuam nullus tam potens ne Prophetarum quidem, primo loco constituit. Cum enim primum qui post illum exliterunt, ut remedium mo­ hominis peccatum ex superbia provenerit ; lis vita afferret, ob nimis abundantem ma­ conveniemissimum fuit, quod non statim litiam esset, ac dxmoniaca efficacia quoti­ habuerit suminum gratiæ adjutorium, die in majus impelleret, ut ipsa quoque quale Christus sua praesentia præstitit : sed ita relinqueretur tam propriæ conditionis Hebraica gens eadem cum impiis perditione raperetur tunc denique Salvator, ac Medi­ imbecillitati, quam nudæ legis directioni, ut peccata non vitans, sed in frequentia cus universi descendit ad homines. Qui crimina impingens, expertus recognosce­ discursus facile suadet, quam congruum faerit, quod homo per tot sœcula suæ infir­ ret sui defectum, et redemptoris neces­ mitati relinqueretur, ut suam defectibilisitatem : quod non ita humiliter faceret, si nunquam esset indignus. Atque ideo talem humilius recognosceret, evidentiusoportuit, ut per plurium sæcu’.orurn trac­ que deprehenderet necessitatem gratiæ, tum hanc veram, humilemque imbiberet quam nobis Salvator attulit. Nec refert, si dicas hanc rationem non Pr»tdisciplinam, quam ex gravissimis, et suc­ cessivis lapsibus reportavit. Quam ratio­ cohærcre cum his, quæ num. præced. supnem tangunt alii Patres, et eleganter posuimus, nimirum homines omni tempore £:·'-j’· expendit Eusebius Cæsar. lib. 4 Demonst. habuisse gratiam per Christum : si enim cap. 10, his verbis : .Diuturnus guidon, at­ res ita se habuit, nulla fuit ratio, ut homi­ que immedicabilis omnes, qui terram inco­ nes in tot abominationes prolaberentur, lerent. possidebat morbus, gentesque stimu­ qualia Eusebius expendit, nec hac via po­ lis alias aliis muli spiritus in furias egebant tuit disponi, ut propriam fragilitatem quibus illx agitatx in profundo insonabitis experti, edocerentur gratiæ necessitatem malilix volvebantur. Jam enim quidam more data) per Christum : quippe illa, quæ ipsis belluarum, qux crudas, el humanas carnes dabatur, gratia adjuti possent peccata vi­ devorare consueverunt, vesci charissimorum tare. Non, inquam, hoc refert, sed facile dispel­ sibi carnibus pulchrum existimabant : omnique pudere abjecto, cl matribus, cl sororibus, litur juxta doctrinam supra traditam disp. cl filiabus commisceri; atque eos qui conse­ præced. n. 298, quoniam licet Deus omni tempore dederit propter Christum homini­ nuissent, strangulare ; cl mortuos canibus, volucribusque projicere. Jam vero quid tibi bus auxilia sufficientia ad salutem, quibus commemorem atrocitatis, el maxime Deo­ illam consequi possent, si vellent eidem rum, ipsorum utique malorum dxmonum gratiæ cooperari : nihilominus post Christi omni crudelitate, atque immanitate refertas adventum uberiora adjutoria communica­ victimas, in quas humanum genus insanire vit præsertim gratiæ efficacis, et externæ coegerat, fixe igitur in his, qux hoc opus fidei prædicationis per ministros Christi, sic antecesserant, quod nunc in manibus esi, exigente ipsius præsentiæ dignitate. Unde ipse prxparavil. Etenim cum tot mala a ante suum adventum sic justificatus est in perniciosis, el pravis spiritibus, nec non ab sermonibus suis conferens auxilia sufficien­ eo, qui in iis lotius orbis tyrannidem cccupa- tia, quod longe pauciora distribuerit effica­ reral, proposita essent ; nullusquc eorum cia. Licet enim homines omnes potuerint Angelorum, qui prxfecli fuerant, malis sub­ salutem consequi, pauci tamen illam conse­ venire esset idoneus ; merito illud Dei Ver­ quebantur comparative ad multitudinem, bum, ille Salvato)· universi, salutari nutu quæ salvatur post Christi adventum. Quæ Patris, qui humano generi esi amanlissimus, summa providentia disposuit Deus ut magis ne hoc ipsum illi tam chorum genus in cognosceretur necessitas Salvatoris. Nam si impietatis profundo versaretur, antea qui­ vel jam concurrente ejus gratia tam mulli dem exiguos quosdam, atque obscuros pro- peribant; quanto plures damnarentur, si prix lucis radios per Prophetam Mosem, nullum homini remedium præpararetur per perçue eos Dei amicos visos, qui ante illum, Christum ? Hac ergo de causa decuit, quod cl post illum floruerunt, emisit : sic utique Christus non statim veniret post hominis hominum malis remedium in sacrosanctis peccatum, ut ve; indigentia compulsus im­ legibus afferens. Addit prieterea multa de potentiam sui fateretur, et ad Salvatorem lege Moysis, ac de remediis ejus tempore confugeret. ΑΙΊ humano generi adhibitis, maxime vero 5. A«1 candem rationem reducitur quod CX D. Prophetarum admonitionibus, et tandem D. Tb. tangit illis verbis : l't ita cognita sua TUs. infirmitate, COMMENTARIUS. infirmitate, clamaret ad medicum, graliteque quxrertl auxilium. Oportebat enim, quod non statim languori adhiberetur remedium, sed tempus percurreret, in quo virtus am­ plius incrude-ceret, et manifestaret periculum, ut optime expendit D.Grog. Nissen, in orat, magna Calèches, cap. 29, his ver­ bis : Per sapientiam, el ejus quod nostrae na­ turas conducit, curam, ac providentiam bentficiiin nos collati facta fuit dilatio. Nam in morbis corporalibus, quando aliquis humor parvus, ct corruptus irrepit adporas : prius quam in superficie apertum fuerit, quidquid «I prxler naturam corpori condensato non adhibent medicamenta hi, qui medendi morbis ùrlem profitentur : sed spectant, donec extra prodierit, quidquid intrinsecus in imo deli­ tescit: el ita nudæ affeclioni adhibent medici­ nam. Postquam ergo humanæ naturae semel incubuit morbus vitii, expeclavil, Medicus universitatis, ut nullum esset reliquum ge­ nus vitii immixti naturae. Proplerea non statimpost invidiam, et Cain faciam fratris necem homini adhibuit medicinam. Confir­ mat id aliis exemplis tam ex Historia sacra, quam ex humana, et tandem addit : Post­ quam ergo vilium pervenit ad summum, nec erat ullum genus sceleris, quod admittere non issent ausi homines : ul per omnem aegritu­ dinem pervaderet medicina, ea de causa non indpimlem, sed jam perfectum morbum cu­ rat. üm 6. His D. Thornæ rationibus quintam 5ÛJ6 addidit Cajet, in comment, hujus art., quæ valde solida, et gravis est : nam si Incar­ natio facta fuisset a principio mundi puta­ retur fictio antiquorum. Ad quod inconve­ niens vitandum oportuit, quod post plura sæ.ula succederet, ut præcedentibus, et interjacentibus temporibus præirent non solum verba, sed scripta etiam Propheta­ ram oracula, quæ annuntiarent Christum venturum, et magnam excitarent spectatio nem Messiae. Ex quo enim Incarnatio omnia fila supponit, et eis corresponde!; maximam inde credibilitatem accipit, ne licta judice­ tur, sed veritas a Deo, qui fallere non potest, revelati, atque promissa. Quod non posset ita disponi, si Christus venisset a mundi principio. Unde Apostolus myste- ; rium istud confirmat a præcedentibus Pro - I pbetarum oraculis, sive a promissione Dei u sacris litteris consignata : sic enim ad Rom. k 1.1, docet : Evangelium promissum esse a M fitop r Prophetas in Scripturis sanctis. Et l ; ad Cor. 15, ait : Christum mortuum fuisse Kcundum Scripturas cl resurrexisse sccun- I 250 dum Scripturas. Tdque imitatur Ecclesia in Symbolo, cum post artculum resurrectio­ nis Christi, immediate apponit, secundum Scripturas. Quod, ut op’ime advertit idem Cajet, referendum est otiim ad omnes pre­ cedentes articulos do mysterio Incarnatio­ nis, ut sensus sit descendisse de coelis prop­ ter nostram salutem, incarnatum, hominem factum, natum de Virgine, passum, crufixum mortuum, et sepullum, resurrexisse secundum Scripturas, quia hæc omnia præannuntiata fuerant non solum verbis, sed Prophetarum scriptis. Unde robur ma­ ximum acquirit nostra istius mysterii fides. Et si occurrente motivo tam cflicaci, adhuc Porphirius negavit Incarnationis verita­ tem ; quid ipse faceret, quidve facerent alii Pagani, si mysterium istud ipsis propo­ neretur factum a principio mundi, nudumque ab hujusmodi evidentissimæ crudelita­ tis subsidiis. Congruit ergo, quoi fieret post aliqua sæcula. Sed licet Cajet, putaverit hanc esse ra- Demp­ tionem distinctam ab eis, quæ S. Doctor n’i.ex proposuit: tamen eadem est cum illa, quam statuit tertio loco, et confirmat verbis Glo.-sæ : Quanto major judex veniebat, tanto praeconum series longior praecedere debebat. illamque fusius expendit 4 contra gent. cap. 55, n. 9, ubi ait : Simul etiam conside­ randum est, quod sicut adventum magni Degis oportet aliquos nuntios praecedere, ut praeparentur subditi ad eum reverentius sus­ cipiendum : ita oportuit adventum Dei in terras multa praecedere, quibus homines es­ sent parati ad Deum incarnatum suscipien­ dum : quod quidem factum est, dum per praecedentia promissa, el documenta homi­ num mentes disposita sunt, Ut facilius ci cre­ derent, qui ante pram undatus erat et desideranlius susciperetur propter praecedentia promissa. 7. In responsione ad 2 observat Suarez hnpeilineus D. Thom. eo loco admittere in Deo scientiam Saurii condilionalam actuum liberorum, quam ex observa­ Augustino refert, scilicet cognovisse Chris­ tio. tum, qui essent credituri, vel non credi­ turi, his vel illis circumslanliis positis. Et nisi aliud Suarius intendat, facile concede­ mus : cognovit enim Deus certo hujusmodi futura, idque colligitur tam ex D. Thom. quam ex testimoniis D. Augustini in ea responsione relatis, ut recte adnotavit Cipullus. Sed Suarii mens eo colliniat, ut Rcfc’lî ipsi attribuat hujusmodi scientiam antece- lur. denter ab liberam suæ voluntatis determi­ nationem, qùa ipsa futura decernat, ipsis- » · 11 a. .C 1L v' Μ i 7· V t Ph DE INCARNATIONE. 26U que pistat certitudinem objectivam, quam ex se non habent. In quo sensu toto cudo distat a mente utriusque S Ductoris. Di­ xerat quidem D. Augustinus in epist. 19, qu. 2, Christum eo tempore, et non prius venisse, in quo Deus præsciverat, qui fuis­ sent in eum credituri. Quod favere aliquo modo videbatur illi seientiæ, quam mediam introduxere juniores. Sed prædictam sen­ I tentiam (quam assumebant Massilienses ad patrocinium erroris, ut refert D. Hilarius !>· An- epist. ad Augustinum!. revocavit expresse gust. s“sl* S. Pater lib. 2 Retract, cap. 31 et lib. de Pnedeslinat. Sanct. cap. 9 et lib. de bono persever, cap, 9, ut in prædicta respon­ sione observat Angelicus Doctor : El respon­ sio ait optime, et theologice Cajetanusl con­ sistit in hoc, quod ratio cx pluralitate salvan­ dorum non est efficax : quia salvandi ex divina praedestinatione sunt misericorditer salvandi, prout ipse magis hos, quam illos elegii. Cujus nulla est ratio (non merita conditionata, non opportunitas temporis, non dispositio subjecti, non scientia me­ dia, aut quidquid pro ea cudenda potest imaginari , nisi divina voluntas : Quæ est doctrina D. August, loco cit. de prædest. Sanct. ubi ait : Quod dixi tunc voluisse ap­ parere Christum, et apud eos praedicari doc­ trinam suam, quando sciebat, et ubi sciebat esse, qui in eo fuissent credituri : posset etiam sic dici tunc voluisse hominibus apparere Christum, et apud eos praedicari doctrinam suam, quando sciebat, el ubi sciebat esse qui electi fuerant in ipso ante mundi constitutio­ nem. Quibus verbis palam reducit certitu­ dinem illius seientiæ non ad aliquam ul­ lam determinationem objectivam, vel ex aliis capitibus desumptam, quam ad elec­ tionem divinam; unde scivit Deus, qui es­ sent, credituri, quia eos elegerat, idque decreverat. Et eodem modo edocemur ex­ ponere similes locutiones, quæ in D. Chrysostomo, el in aliis Patribus occurrunt : cum enim dicunt Deum similia futura præscire, minime excludunt præambulam di­ vinæ voluntatis determinationem, sed eam supponunt, ut tradunt D. August, et D. Thom. et fusius explicuimus tract. 14, disp. 7, dub. 3, num. 118. Aiiorutn Unde obiter refelluntur imaginantes, quod plures salvarentur, si Christus a princortigi- cipio mundi incarnatus fuisset, quippe tur. aperiam haberent salutis viam, sicut modo plures ob hanc rationem salvantur. Id, innuam, rejicitur : quia ut recte tradit D. 1Π0Π1. r, , (list. 1, 1 , . , , quæst. 1, art. -i, i o ad - nullus eorum, qui ab mterno electi sunt, ante adventum Christi periit et nemo eo­ rum, qui praedestinati non sunt post adven­ tum ejus salvatur : nam prædestinatio im­ portat efficacem, seu non frustrabilem pneordinationem. Cur autem sic, vel aliter Deus decreverit, quaestio est, quam in so­ lum Dei beneplacitum revocamur cum Apostol. ad Rom. 11:0 altitudo divitia­ rum sapientia', ct seientiæ Dei, quam incom­ prehensibilia sunt judicia ejus ! Considerata vero hominum conditione, et suavi Dei providentia, plures salvi facti sunt ex hoc, quod Filius Dei incarnatus non fuerit post primam hominum culpam : sic enim facti sunt humiliores, et habent firmiorem fidem, ut supra ex D. Th. et aliis Patri­ bus vidimus. ARTICULUS VL Γ/Ht» Incarnatio di^crri debuerit mundi. usque ad finem Ad sextam sic proceditur» Videtur» quod IncoroationL opus ditTerri debuerit usque in linem mundi. Dicitur enim in Ps. Senectus mea in misericord a uberi» id est iu novissima : ut glos· dicit : sed tempus Incarnationis, est maxime tempus iniserîcordiæ secundum illud Ps. Quoniam venit tempus miserendi ejus. Ergo Incarnatio differri debuit usque in Unem mundi. Præterea, sicut dictum est, perfectum in eodem tem­ pore, est po'teri33 imperfecto. Ergo illud quod est maxime perfectum, debet esse omnino ultimum in tem­ pore : sed summa perfectio humanæ naturæ est in unione ad verbum : quia in Christo complacuit omnem plenitudinem divinitatis inhabitare, ut Aposti-1. dicit Co'oss. 1. Ergo Incarnatio differri debuit usque in finem mundi. Præterea, non est conveniens fleri per duo, quod per unum fieri potest : sed unis Christi adventus sufficere poterat ad salutem humanæ naturæ : qui erit in line mundi. Ergo non oportuit, quoi autea veniret per luurnMiooem. Et ita Incarnatio differri debuit usque in finem mundi. Sed contra est. quod dicitur Abacuc 3, in medio annorum notum fares. Non ergo debuit Incarnationis mysterium, per quod inundo innotuit, usque in finem mundi differri. Respondeo dicendam, quod sicut non fuit conveniens Deum incarari a principio mundi, ita non fuit conve­ niens, quod Incarnatio differretur usque in finem mundi. Quod quidem apprêt primo ex unione divinæ et buiuniæ natura». Sicut enim dictum est, perfectum uno modo tempore præcedit imp rfecUim : alio modo e converso imperfectum tempore praecedit perfectum : in eo enim, quod d»· imperfecto sil perfectum, imperfectum tempore praecedit perfectu ; in eo -ero quod e«l causa perfectionis efficiens, perfectum tempore praecedit im­ perfectum. In opere autem Incarnationis utrumqne con­ currit, quia natura humana in ipsa Incamatinne e*t perducta ad summam perferlionem. El ideo non decuit quod a principio humani generis Incarnatio facta fuisset: sed ipsum Verbom incarnatum est perfectionis bnmar.æ naturæ caasa efficietis, fecundum illud Joao. 2 : De plenitudine ejus non omnes accepimus. Et ideo noa debuit Incarnationis opus usque in linem mundi differri: sed perfectio gloriæ; ad quam perducenda est ultimo natura humana per Verbum incarnatum, erit in line mundi. Se undo ex cffrctu humanæ salutis. l’t enim dicitur in l.deq. ve(. et novi test, in potestate dantis _ quando ____ tel quantum .........velit . .......................... est, miseren : Venit ergo quando et subvenire debere scivit et gratum futurum i beneficium beueüaum : cum ejus languore quodam humani human· generis, j absole^cere erpisset cogmtio Dei inter homines I* ‘ ‘ ‘ i, et mores immolarentur; COMMENTA IllUS, iamuDicutur ; eligere dignatus est Abraham, in quo iorniJ flirt renovata· notitia? Del, et morum: et tan idhuc hrevcrenlia segnior esset, postea per Moysem kftm litteris dedit. Et quia eam gentes spreverunt, non se subjicientes ei, neque ni qui acceperunt, eam servave­ runt, motus misericordia Dominus misit litium suum, rle aptior occasio hæc dicendi, et lectoris Annus desiderio satisfaciendi nobis non occurret. nasis Annus ergo fuit quinquies millesimus cen­ et dies inearnitesimus nonagesimus nonus a creatione lionis. mundi. DISP. IT, DUB. I. mundi, ut colligitur ex Marlyrologio Bo­ rnant), et probat Baronius in nolis ad ipsum, et in suo Apparatu ad Annales Ec­ clesiasticos. Unde miramur, quod Suarez disput. 6, Sect. 1. $ Ex quibus omnibus tradat Incarnationem factam fuisse circa annum quater millesimum a mundi crea­ tione : idque deduci computando annos ælatum, quas ibi recenset : communis enim sententia spatium illud magis ex­ tendit. Mensis fuit Martius, ut est Ecclesia.· tra­ U’.l- ditio, et docent plures Patres apud Canisium lib. 3. Mar. c. 22 et Tolet. in c. 1. I.uc, annot. 38. Unde rejiciendi omnino sunt Basilidiani apud Glement. Alexand. lib. 1 Strom, dicentes Christum natum mense Maio, vel Julio. Rejiciendi etiam sunt Michaël Beroaldus, Calvisius, et alii Sectarii apul Salianum torn. 6, anno mundi 4502, num. 56, asserentes natum fuisse mense Septembri. Unde fieret Incar­ nationem, sive Christi conceptionem non in Martio, sed aliis mensibus contigisse. Verum his omnibus anteferri longe debet auctoritas sola Ecclesiastic® traditionis. Dies mensis fuit 25, ut eadem traditio • I'lu-tenet, et docent Athanas. qu. 17 ad An" /jT-. tioch. D. August. 1. 4 de Trinit. c. 3, et ' Sei alii Patres communiter. Quinimo V. Beda I. de nat. rerum c. 47, refert veterem ali­ quorum usura, qui annos salutis initiabant abilladie, quod salus nostra a Christo tunc incarnato ceperit. ' In assignando hebdomadæ die variant Doctores : quidam enim censent fuisse Mercurii, ut placet Saliano ubi supra num. 59; alii vero putant fuisse Veneris, ut tradit Rupertus 1. 3, de div. oftic. cap. 19, alii denique existimant fuisse diem Domi­ nicam, ut ex Græcis in 6 Synod, cap. 8, -;£«· probat Cipullus in pries, dub. 1, n. 3. Hora diei fuit media nox, ut tradunt ’ Albinus Flaccus de divinis officiis, card. Baronius ubi supra, Toletusin cap. 1 Luc. l annot. 63. Suarez tom. 2, in 3 part, dis· put. 9, sect. 5. Cipullus ubi supra, et alii ! satis communiter. Et licet Vazquez infra t disput. 126, cap. 3, dicat nihil certum in I bac parte posse determinari : tamen præI il da sententia est admolum verisimilis ob L correspondentiam ad horam Nativitatis « Christi quæ contigit media nocte, ut colliI gilur ex cap. 1 Lucæ, et ex usu Eccle­ sia»., quæ mysterium praedictum celebrat illo tempore. Sic etiam figuratum exacte corresponde! figuræ, interceditque simili- 263 tudo inter Verhum nobis datum, nostræque naturæ unitum cum Angelo de cœlo me­ dia nocte delapso ad interficiendum pri­ mogenitos Egypliorum, ut dicitur Sapient. 18 : Deum medium silentium tenerent om­ nia, et nox in suo cursu medium inter habe­ ret, omnipotens sermo tuus exiliens e calo, e regalibus sedibus venit. Quæ horae nativi­ tatis Christi (ac perinde et conceptionis) accommodat Ecclesia in Dominica infra Oct. Nativit. Et hæc de historia temporis satis sint Theologo Scholastico : qui plura voluerit consulat relatos Authores. DISPUTATIO II. De niolivo Incarnationis. Postquam D. Thomas art. 1 et 2 osten­ dit convenientiam, et necessitatem myste­ rii Incarnationis, optimo ordine processit ad agendum de ejus causis tam extrinsecis, quam intrinsecis. Et quia primum in­ ter eas locum obtinet finis, quippe ex cu­ jus intentione procedit omnis operatio, et motus : propterea ah art. tertio incepit agere de fine, sive motivo hujus mysterii. Sed quia compertum erat primarium, et præcipuum Dei finem in omnibus ejus ope­ ribus esse ipsius gloriam (juxta illud Proverbior. 16 : Universa propter semelipsum operqtusest DominusJ, idcirco hanc considor rationem missam faciens, aut supponens, mentem convertit ad magis speciale motivum ex parte operis. Idque revocavit ad satis gravem difficultatem, aperientem, quæ fuerit Dei intentio in magno adeo mysterio decernendo : quam fuse examinare curabi­ mus, et jam subjicimus DUBIUM L Λ n Deus assumeret carnem ex vi præsenlis decreti, Adamo non peccante. Plurima hic occurrunt tam circa legiti­ mam difficultatis præsentis intelligentiam, quam circa signa rationis, quæ solent in Deo distingui, præsertim vero circa spe­ ciale controversi® punctum, rejectis aliis ipsum non attingentibus : quæ si sæpius occurrerent, et repeterentur, obscuritatem, fastidiumque afferrent; collecta vero in unum, et prælibata non levem conciliabunt rei claritatem. Et ideo. RAI 'r •ii h 264 DE INCARNATIONE Separantur certa ab incertis, cl aperitur status qujulionis. Dees Jetait velle incarnalioiiem ôb pie- A * 1. Licet cujusvis divinas vol itionis nul­ lam possimus assignare causam finalem, cura Deus a nihilo extra se primario movea­ tur : tamen rebus a Deo volitis est assiresfines, gnare finem, illum videlicet, in quem Deus illas ordinat. Ut enim scite docuit D. D.TUm. Thom. 1 p. quæst. 19» ari. 5 : Veile finem non est Deo rausa volendi ea, t/uæ sunt ad finem. Sed tamen vult ca, qua·sunt ad finem, ordinari ad finem. Vult ergo hoc esse prop­ ter hoc : sed non propter hoc vult hoc. Unde cum mysterium Incarnationis fuerit a Deo volilura, et decretum; dubitari potest ad quem linem fuerit ordinatum, sive pro quo volilura fuerit. Et quidem certum est plu­ ies Deo occurrisse lines, ob quos potuerit illu.l velle. Ut enim alios præterm i itamus, et considerationem ad hujus dubii propteiea limitemus ; potuit Deus hoc mysterium velle ob intrinsecam ejus bonitatem, et excellentiam independenter ab hominum redemptione. Tum quia ita acceptum est per se satis amabile, et plusquam homi­ num, atque Angelorum creatio. Tum quia convenientissimum est ad manifestandum Dei perfectionem, et attributa. Tum quia cumlncamatiositsummaDei communicatio ad extra, importat actum valde consonum, et convenientem naturæ summi boni, quo in hujusmodi communicationem inclinat, ut cum D. Thom. fuse explicuimus in Gomment, ad art. 1, hujus quæst. Nec ulla occurrit ratio, ut negemus Deum potuisse ita velle hoc mysterium independenter ab hominum redemptione, aut alio fine ipsi mysterio magis exlrinseco. Unde ita sup­ ponit D. Th. in hoc art. 3, illis verbis : Quamvis potentia Dei ad hoc non limitetur : potuisset enim etiam peccato non existente Deus incarnari. Quod magis constabit ex dicendis n. 4. T)eus Et eadem certitudine compertum est po­ induit tuisse Deum velle, et ordinare hoc mystevelle iu artia- rjum hominum remedium, et redemp­ in reme- tionem, supposito peccato : ut scilicet dium Verbum divinum in nostra carne subsislens condignam ollerret satisfactionem pro hominnm peccatis secundum rigorem jus­ titiæ, juxta ea, quæ diximus disp. præced. Tum quia decernere hujusmodi remedium per Incarnationem nullam importat inor­ dinationem, sed potius actum divinæ mise- ricordia» congruentissinnun. Tum quia sicut Deo liberum est Incarnationem de­ cernere, aut non decernere : sic etiam est liberum illam decernere propter hunc, aut alium finem. Tum quia licet inter Incarna­ tionem, et hominum redemptionem non detur connexio aliqua ex natura rei; ni­ hilominus Deus pro sua libera voluntate potest connectere ex parte rei volitœ, quæ connexionem non habent, decernendo illam inter ea dependentiam, ut unum absque ordine ad aliud non ilat. Tum denique quia etsi Incarnatio sil quid melius, et altius hominum redemptione, et videatur incongruum, quod perfectius ordinetur ad im­ perfectius, tanquam ad linem cujus gratia, sive absolute : Id tamen minime continge­ ret etiam supposito illo divino decreto : quia Incarnatio non esset propter salutem hominum sicut propter linem cujus gratia : sed illam respiceret ut linem effectum, qui dici solet linis cui, sive utilitatis. Quo pacto nulla inordinatio apparet in eo, quod perfectius ordinetur ad imperfectius. Sic enim horum inferiorum veneratio dicitur linis motus cadorum, licet non sit illis perfectior. Sic etiam salus rustici dicitur finis providentiæ Regis. Sic denique An­ geli in Scriptura dicuntur producti, et missi in ministerium hominum, licet sint eis perfectiores, quia Deus illos ordinavit ad hunc effectum, qui est tinis cui. Unde dubitandam non est, quod Deus potuit prædicto modo decernere Incarnationem, nempe ordinando illam ad hominum re­ demptionem a peccato, nec aliter illam volendo quam cum connexione ad hunc fi­ nem, sive effectum. 2. Sed objicies primo, quod si Incarna­ Objec­ tio decerneretur in remedium peccati dice­ tiones. Prima. retur bonum occasionatum : id vero dici nequit : ergo non potuit ita decerni. Se­ quela ostenditur : nam illud dicitur bo­ num occasionatum, quod per se non inten­ ditur, sed occasione, aut ratione alterius, cujus consecutioni deservit : sic autem se haberet Incarnatio, si decerneretur in pec­ cati remedium, quippe quæ non intende­ retur per se : sed ratione redemptionis a peccato praeviso, aut futuro, et propter ejus remedium. Falsitas autem consequentis liquet : quia bona maxima, atque ex se afferentia ingentem convenientiam ne­ queunt dici bona solum occasional : cons­ tat autem Incarnationis mysterium esse bonum maximum infra Deum. Secundo : Secandi. nam si Deus vellet Incarnationem in re­ medium, DISP. II, DUB. I. infidium, sive propter remedium peccati; non posset non velle ipsum peccatum : quoi plane est absurdum; cum Deus ne­ queat peccatum sibi oppositum, et ad se irreferribile velle, aut intendere. Sequela vero ostenditur : tum quia in peccati re­ demptione, seu remedio includitur neces­ sario ipsum peccatum : ergo qui vult Incarnationem in peccati remedium, obli­ gatur velle ipsum peccatum. Tum quia qui vult finem, vult ea, quæ sunt ad linem : sed ad finem redemptionis a peccato neces­ sarium est peccatum, quippe absque illo remedium ipsius intelligi non potest; ergo si Deus vellet Incarnationem in remedium peccati, deberet ipsum pecca­ tum velle. Tertio, quia si Deus decerneret Incarnationem, sive Christum in reme­ dium peccati; posset Christi anima gau­ dere de existentia peccati, et gratias nobis agere, quod peccaverimus : quod est om­ nino falsum, et Christi perfectionem dede­ cens. Inferri autem ostenditur : quia unus­ quisque gaudere potest de occasione magni boni sibi obvenientis, et gratias illis agere, qui occasionem præstant tale bonum con­ sequendi : facta autem prædicta hypothesi peccatum esset occasio Incarnationis, sive assumptionis humanitatis ad personam di­ vinam : et homines peccantes præstarent talem occasionem ; ergo anima Christi posset gaudere de existentia peccati, et gratias agere peccatoribus. Præiiclas objectiones consulto proposuimus hoc loco, quia nonnulli eis utuntur, ώ ut impugnent sententiam asserentem, quod •yj. Deus de facto decreverit Incarnationem in tau. remedium peccati, et connexive ad hunc finem: Nam si prædictæ objectiones quid valent, non solum actum, sed potestatem etiam oppugnant; cum causentur imper­ fectionem ex parte objecti, Deo in quali( bel providentia repugnantem, vel ex se I impossibilem. Quod si potestatem ita de: cernendi non evertunt, ut statim ostende! mus; nihil est in illis, quod evincat Deum non ita se gessisse, aut attingat specialiI ter præsentem providentiam. At quod I Deus potuerit absolute ita ordinare, nemo I est, qui neget. Quæ est enim vel apparens K implicatio in eo, quod Deus decreverit inI carnationem in «remedium peccati prævisi, f- vel dependenter a conditione peccati re­ parandi per Christi satisfactionem ? Cum ergo prædictæ objectiones nullo modo queant potestatem ita decernendi præcludere; nihili æstimandæ sunt quantum ad 265 actuale decretum, sive hoc asseratur, aut aliud : et ab omnibus in hoc dubio dilui, aut præmitti debent, ut proprium scopum ejus respiciunt. 3. Ad primam ergo dicendum est occa- Satisfit sionalum sumi dupliciter : primo proprie, primse ( bjecprout est idem, ac præter intentionem tioni. agentis, et a casu : quo sensu fœmina dicitur mas occasionatum ; quia generatio leniit in perfectum, et præter intentionem agentis mulierem efficit. Et in hoc sensu Incarnatio, licet decerneretur in remedium peccati, minime diceretur bonum occasionalum; cum esset bonum valde magnum, et a Deo intentum. Quinimo in hoc sensu nullum est, aut dici potest bonum occasionalum respectu Dei : quia omnia, et cum omnibus suis circunstantiis subduntur ejus providentiæ, et directioni in sibi ap­ propriates fines : unde minime sunt a casu, sive præter intentionem primi agen­ tis. Secundo dicitur occasionatum, quod supposita aliqua occasione Iit, vel quod ponitur in esse dependenterab aliqua con­ ditione. Et in hoc sensu, nulla esset inor­ dinatio in eo, quod Incarnatio diceretur bonum occasionatum ; cum minime ipsi repugnet dependenter ab aliqua occasione decerni. Sed quia prior boni occasional'! acceptio propria est ; ideo non diceretur absolute bonum occasionatum. Nec refert, si opponas nobis D. Thom. Replica ex D. 1, part, quæst. 98, art. 1, ubi inquirit: Tbonh Utrum in statu innocenliæ fuisset generatio, et resolvit : Dicendum, quod in statu innocentix fuisset generatio ad multiplicationem humani generis : alioquin peccatum hominis fuisset valde necessarium, ex quo tantum bonum consecutum est. Ubi inconveniens reputat, quod generationes hominum solum fuerint occasione peccati, et non aliter. Constat autem, quod incarnatio est bonum longe majus, quam omnis homi­ num multiplicatio. Ergo non potuit esse, aut dici bonum occasionatum, sive de­ pendenter ab occasionatum, sive depen­ denter ab occasione peccati. Hoc, inquam, non refert : neganda enim Diruitur, est consequentia ob manifestam rationem disparitatis. Nam D. Th. loc. cit. supponit primos homines fuisse productos cum na­ turali ordine ad multiplicationem speciei humanæ, ut in hunc modum ostendit. Sed contra est, quod dicitur Gen. 1 : Crescite, cl multiplicamini, cl replete terram. Hujus­ modi autem multiplicatio absque nova gene­ ratione fieri non potuisset, cum duo lanium '•J- '' 266 UE INCARNATIONE. fuerint primitus instituti. Ergo in primo dicendum est, si Deus, ut potuit, decrevis­ statu generatio fuisset. Ea vero, quæ natu­ set Incarnationis substantiam in online ad ralia sunt, sive ad naturalem rerum ordi­ praedictum ellectum, et dependentor ab illo. nem pertinent, naturaliter procedunt, at­ Unde etiam patet ad tertium objectionem; b»; que independenter ab alia contingenti nam peccatum, quantum er.it de se, non conditione, praosertim autem a peccato, provocaret Deum ad Incarnationem decer­ quod præter illum ordinem est. Unde ex nendam, sed magis ad negationem hujus, suppositione, quod Deus hominem crea­ et aliorum beneficiorum. Ex summa vero verit, et in naturali ordine constituerit ; • Dei misericordia, ac bonitate esset decer­ non decuit, quod hominum generatio ha­ nere tam magnum bonum in tanti mali buerit a peccato dependentiam, vel hanc remedium. Unde peccatum non esset oc­ expectaverit condicionem. At Incarnatio casio incarnandi a nobis data; sed a Deu pro suo beneplacito misericorditer assum-, est opus supra omnem exigentiam natura·, dependens ex sola voluntate Dei potentis pta. Et consequenter anima Christi non illud decernere, prout sibi placuerit, vel ab­ gauderet dc existentia peccati, sed de solute, vel dependentor a conditione, et in misericordia divina : nec gratias ageret pec­ ordine ad speciales fines. Et sic potuit de­ catoribus, sed Deo miserenti, et ex inten­ cernere illud depen Jenter a conditione tione sanandi hominem a peccatis decer­ peccati futuri, et ob remedium illius, quin nenti Incarnationem. SicutBeatus Matthias appareat in hoc ulla repugnantia, aut non eligeretur Apostolus, nisi Judas ce­ cidisset : ex quo non sequitur quod ga­ inordinatio. CktarrîAd secundam objectionem neganda est visus fuerit de peccato illius, nec debuerit lur $egratias ipsi agere, quod peccaverit : sed • eu Dd;e. sequela : nam ex eo, quod Deus vellet Incarnationem in remedium peccati, so­ gavisus est de sua dignitate, et gratias lum fieret vel prævisiouem peccati praece- egit Deo, quod sibi misericorditer eam dere decretum remedii Incarnationis : in contulerit, sumpta occasione ex peccato quo nulla clauditur volitio, aut electio Judæ. i. Ilis suppositis, quæ pertinent ad po­ De:$ peccati, sed mera præsuppositio) vel inten­ Tolmr tionem antecedentis Incarnationis per mo­ testatem decernendi Incarnationem ob itJQFD?dum remedii peccati inferre permissionem hunc, aut illum finem, et facile concedun­ Ü0W1 IQ* tur ab omnibus; præcipua difficultas oc­ ob istius absque ullo influxu in malitiam : trio : 269 pnedeslinarentur ad gloriam ; ita ut omnes hi effectus respicerent Christum ut finem, depünderenlque ab eo in genere causai finalis. Cognovit etiam peccata, qme tam in Adamo, quam in filiis permitteret, esse inalenam sufficientem, in cujus remedium, et satisfactionem praedestinaretur Christus : ita ut ipsius prædestinatio alligaretur peccati remedio, et hominum redemptioni : ea quippe corabinatio, atque connexio dubium non est, quod cadat intra latitudinem possibilium. Cognovit denique (ut alia ad pnesentem considerationem non adeo per­ tinentia præierinitlanius, posse inter In­ carnationem, et peccati remedium, sive hominum redemptionem eam connexionem, et mutuam dependentiam constitui, quod permissio peccati, ejusque remedium ordinarentur in Christum tanquam in finem cujus gralia; ab eoque dependerent in ge­ nere causæ finalis : e contra vero Christi Incarnatio ordinaretur in salutem homi­ num tanquam finem cui, sive effectum, respiceretque peccatum tanquam materiam destruendam per suam satisfactionem, ab iliisque dependeret in genere causæ tum materialis, tum etiam finalis cui. Certum quippe est has combinationes esse possibi­ les, objectasque fuisse simplici Dei intel­ ligentiæ, pertinuisseque ad primum sig­ num in quo, ut proxime dicebamus. Dubium autem (et quidem a sola Dei voluntate dependensi est, quæ, et qualiter ex his elegerit Deus in secundo signo in quo? Inde quippe venari debet legitima hujus dubii resolutio. Et quidem quod Deus vo­ luerit Christum tanquam aliorum finem, in quem ordinarentur tam hominum prædestinaiiones, et beneficia, quam peccatorum permissiones (in quo suadendo plurimum alii laborant), facile illis damus, et constat ex num. 4, hic supponendum esse. An autem sic volitus fuerit ut aliorum finis, quod simul ordinatus fuerit ad hominum redemptionem, habueritque proinde depen­ dentiam a peccato in aliquo genere causæ, ct consequenter connexionem cum illo ex divina ordinatione; præcipua est difficul­ tas, quam jam resolvimus. sequuntor Verbum non assumpturum car­ nem ex vi præsenlis decreti, Adamo non peccante. Hæc secunda assertionis pars, quæ directo respondet quæstioni, manifeste colligitur ex prima juxta ea, quæ § antece­ denti prænotavimus. Utramque vero docent communiter sancti Patres, ut statim os­ tendemus, præcipue autem Angelic. Præ- D.TUm ceptor in præs. art. 3 et in 3, dist. 1, quæst. 1, an. 3 et quæst. 29, de Verit. art. 4 ad 3 et 1, ad Corinth. 1, sect. 4 et alibi sæpe. Gui subscribunt unanimiter discipuli, Capreolus in J, dist. 1, quæst. <>· unie. art. I, concil. 1. Ferrara 4, contra Perrara» gent. cap. 55 S Circa prædicta aliud dubium. Cajetan. in præs. art. 3, ubi etiam Medina conci. 1. Arauxo dub. unico conci. ΛΙ j », I. Alvarez disp. 9, conclus. 2. Cornejo Obrcu. dub. unico, Cabrera disp. 1, | 2. Vincen- Vi ιΓΡκξ. Nazar. tius in résolut, quæst. 6, pag. 683. Naza- J > π», a rius art. 3. Joannes a S. Thom. disp. 3, S.Tkooi. Gwh»). art. 2, concl. 3. Godoi disp. 8, | 1, num. Gone?. II. Gonet disp. 5, § I. Parra disp. 1, Parra. quæst. 7, art. 2. Joannes Prudentius Prudent. Phi­ tract. 2, disp. I, dub. 1, sect. 5. N. Philip­ N.lip. pus disp. 1, dub. 6. N. Laurentius con- _χ. trov. 7, § 14, num. 132. Gipullus dub. I, (Ciirrnt. § 2, et aliis plures Idem etiam tuentur D, D. Bonavent. in 3, dist. 1, art. 2, quæst. 2, n2vcn:· observans oppositam sententiam esse magis conformen humanæ rationi, nostram vero fidei, quam ipse amplectitur. Argentinas quæst. 1, art. 4. Ricardus ibidem Ricanl art. 1, quæst. 2. Carthusian, dist. 3, quæst. 2, pro eadem referens Petrum de Taran. Gabriel dist. 2. quæst. unica art. 3, dub. 3. Marcii, quæst. 1, art. 3. Abu- Abulcns. lens. in cap. 4. Matth, quæst. 44. Joannes Arbore, lib. 3. Theoph. cap. 8. Mendoca in quodlib. quæst. 1, schol. a num. 1. Lorca disp. 3. Vazquez in præs. disp. 10, Lorea. cap. 4. Valentia disp. 1, quæst. 1, punct. Vazquez Valent. 7. Ragusa disp. 28, § 9. Beccanus cap. 1, quæst. 8. Lessius in opusc. de Christi prædest. num. 2. Maldonatus Matth. 9, ves. 13. Salazar, de concep. cap. 6, num. 1. Justinianus 1 Joannis 13, vers. 5 ad aliud apparuit, ut peccata nostra tolleret. Theophilus Raynaudus de Christo lib 3, sect. 1, cap. 4, in num. 117. Lugo disp. Lu go. 1, sect. 1 et seq. Bernal, disp. 16, sect. 1 § Π. et 2. Granados tract. 3, controv. 1, disp. Sententia l). Thomæ præfertur, et munitur 1, sect, 3, et alii multi, quos prolixum unico fundamento. esset referre. Probatur unico, sed gravissimo D. FundaTho. fundamento : nam cessante motivo mentum 8. Dicendum est Deum decrevisse In­ ex D. aut ratione propter quæ Deus de facto de- Thom carnationem in remedium peccati : et con- t · 1 Ili ?7ü * - i >2 ( IF DE INCARNATIONE Ad Ilebræ, 2 : Quia pueri comm unica- Ad Hr. crevit Incarnationem, Verbum non assuverunl carni, et sanguini, cl ipse similiter fr. L meret carnem ex vi præsentis decreti : notum quippe est, quod ablato line, aut participavit eisdem, ut per mortem destrue­ intentione tinis, cessat electio, atque exe­ ret eum, gui habebat mortis imperium, el li­ beraret eas, qui limare mortis per lotam vitam cutif medii electi in ordine ad illum : sed si Adamus non peccaret, cessaret motivum, obnoxii erant servituti. Idemque passim seu ratio propter quae Deus de facto decre­ inculcat scriptura. Quinimo ipse Christus vit Incarnationem : ergo Adamo non pec­ Dominus, ut declararet, ad quid venerit, cante Deus non assumeret carnem ex vi comparavit se pastori, qui relictis in de­ prtesentis decreti. Consequentia patet. Et serto nonaginta novem ovibus, pergit ad mitior ostenditur : nam Deus de facto de­ quterendum unam, quæ aberraverat : sic crevit Incarnationem propter remedium enim explicuit se venisse pro hominum peccati originalis, et hominum redemptio­ salute, et peccati reparatione. nem : ergo si Adam non peccaret cessaret Eodem modo loquuntur Patres scripturam Dcttfci motivum seu ratio, propter quæ Deus de edocti, ipsiusque sensum aperientes. 1). et Pi­ facto decrevit Incarnationem. Antecedens, Irenæus lib. 3 contra hæres. cap. 29: Con­ D.tres. Irein quo est difficultas, suadetur : quoniam temnunt Incarnationem puræ generationis cum Incarnatio sil opus excedens omnem Verbi Dei fraudantes hominem ab ca ascennaturalem rationem, et dependeat ex sola tione, quæ est ad Dominum, et ingrati exislibera Dei voluntate, qui potuit pro suo lentes Verbo Dei, quod incarnatum eslpropbeneplacito illud decernere, aut non de­ 1er ipsos. Origenes hom. 2 in divers. : dd Ongecernere. et decernere propter hoc, aut il­ hoc Verbum in carnem descendit, ut in Des. lud motivum, dependenterque ab ista, vel ipsum caro, id esi homo credens per carnem aha conditione, ut § præced. fusius ex­ in Verbum ascendat, ul per naturalem Fi­ plicuimus; nequit certo nobis innotes­ lium unigenitum mulli filii cfficianlur adop­ cere, propter quod motivum decreta, et tivi. Non propter se ipsum Verbum caro volita sil. nisi ex ipsius Dei voluntate, quæ facium est, sed propter nos. Tertullian. lib. TeiUnobis revelatur in sacra Scriptura ju.xta de Incarnat. Christi, cap. 4 : Certe Christus communem SS. Patrum intelligentiam : dilexit hominem illum in immunditiis, in sed motivum, quod apud scripturam, et utero coagulatum, illum per ludibria nutri­ Patres proponitur, est peccati remedium, tum, propter eum descendu. D. Athacas. d. Atti­ sive hominum redemptio mediante Christi serai. 3 contra Arianos : Ul cognos- °15· satisfactione : idque adeo perspicue, ut cas nostram culpam illi dedisse occasio­ Christianorum mentibus hujusmodi mys­ nem, ut descenderet, r.oslramque prxvariterium contemplantibus nd frequentius, ca lionem Verbi Dei humanitatem elicuisse, quam hoc motivum occurrat : ergo Deus ul ad nos contenderet, inter homines appare­ de facto decrevit Incarnationem propter ret : illius enim incorporationis nos causam remedium peccati, sive hominum salutem. dedimus, cl ob nostram salutem Ha huma­ Inaroj9. Assumptum principale possemus latis­ nus exstitit, ul in humano corpore esse vel­ bunem let, el apparere. D. Hilarius lib. 2 de d. iiiiifuiSSC sime ostendere expendendo plurima scrip, voltam turæ et Patrum testimonia : sed «electiora Trinit. : Humani enim generis causa Dei rias. in reme­ filius natus ex Virgine est. D. Nazianzen. D. Χιdium tantum luca subjiciemus, et qua· perspicuiora peccati videntur. Joann. 3 dicitur : Sic Heus dib-xit orat. 4 de Theologia, num. G : Quæ autem ùani. docet humanitatis a Deo propter nos susceplx causa scrip­ mundum, ul (ilium suum unigenitum daret, tura ul omnis, qui credit in ipsum, non pereat. exstitit ? Profecto ul nobis salus pararetur. Juanη, 3. D. Basilins homil. de humana Christi D. &· Luca? 5. Luc. 5 : Aon egeni, qui sani sunt, medico, sed qui male habent. Él non veni vocare jus­ generat, quæst. 25 : Disce mysterium. Prop­ sili». M allii 13 tos, sed peccatores. Math. 18 : Venit filius terea Deus in carne esi, quia oportebat male­ hominis quxrere, el salvum facere, quod pe- dictam hanc carnem sanctificari. D. Am­ D. Aq Marc.io. rirral. Mare. 10: Filius hominis venit dare bres. lib. de Incarnat. Domin. sacramento, bros. animam suam redemptionem pro mullis. cap. G : Qux erat causa Incarnationis, nisi pliciter. et satis efficaciter confutari valet. | Et I DISP II, DUB. I. Etin primis non occurrit rationi D. Th. si Incarnationi secundum substantiam eon.«Ideralii» applicetur : quoniam de iis, quro supra naturam sunt, cl a sola Dei volun­ tate dependent. nihil certo, et determinato affirmare possumus, nisi ex notitia ipsius voluntatis divinæ, qua· nobis reveletur in Scriptura, el doctrina Patrum Ecclesire. Et hac de causa (ul quod Scotus supponit, as­ sumamus) quia circumstantia carnis pas­ sibilis propter peccati remedium est supra exigentiam natura·, pendolque ex sola Dei voluntate non possemus certo affirmare Christum venturum in carne passibili propter remedium peccati, et non ita ven­ turum eo motivo deficiente; nisi ex Scrip­ tura. et Patribus haberemus Deum voluisse eam circumstantiam ob prædictam motirum. Sed Incarnatio secundum substan­ tiam considerata, et ordinata ad alios fines, aut volita propter se, est opus supernaturale, et dependens a sola Dei voluntate, utexse liquet. Ergo ut rationabiliter af­ firmetur fuisse volitam a Deo propter se, et futuram esse independenter a motivo remedii peccati ; opus est, quod hæc Dei voluntas nobis innotescat per notitiam revelatam in doctrina scripturæ, et Pa­ trum Ecclesiæ. Atqui id minime habetur, sel potius contrarium; cum scriptura, et Patres passim, et expresse doceant Chris­ tum volitum fuisse, atque venisse propter remedium peccati, et alium finem huic non connexum minime assignant. Ergo temere, et absque fundamento asseritur determi­ nate, quod Christus secundum substantiam fuerit volitus absque ordine ad remedium peccati, et quod sic acceptus eo deficiente veniret. Unde enim, seclusa revelatione, hauriunt Scotus, et discipuli hanc deleiminatam, el exploratam divinæ determi­ nationis notitiam ? Si enim non exspectata revelatione, solas convenientias attendunt ; eæ profecto possibilitatem mysterii tantum -cadent, secus futuritionem determinatam : cum certum sit, quod eis occurrentibus, et non obstantibus, potuerit Deus non futu­ ritionem decernere. 11. Deinde ex nræmissa doctrina, et }. responsione sequitur omnes sequentes pro•fc positiones in proprietate sermonis acceptas 1esse falsas, Mallh. 18: Venit filius hominis wlrum facere, quod perierat. Ad Galat. 4 : Writ Ileus filium suum, ut cos, qui sub lege rfdinuret. 1 ad Timoth. 1 : Christus J'iur roiil in hunc mundum peccatores salÏ facere. Ex Symbol. Nicon. : Qui propter 275 nos homines, <·/ profiler nostram salutem descendit de cadis, et homo factus est. Et alias expressioris adhuc sensus, quas ex Patribus num. 9 recensuimus. Conse­ quens est omnino hæreticum, utpote di­ recte repugnans doctrinæ fidei. Ergo præ­ dicta doctrina, sive responsio minime sustineri potest. Probatur sequela : quia sensus prædictarum propositionum in pro­ prietate sermonis est Verbum assumpsisse carnem, et factum fuisse hominem prop­ ter nostram salutem, seu redemptionem : et assumere absolute carnem, et fieri homi­ nem pertinent ad substantiam mysterii, ut ex se liquet. Sed juxta contrariam senten­ tiam, et responsionem datam falsum est, quod motivum hujus mysterii secundum substantiam considerati fuerit hominum salus, et redemptio. Ergo in proprietate sermonis falsum est, quod Verbum as­ sumpserit carnem, et factus fuerit propter salutem, et redemptionem hominum, ut prædictæ propositiones in proprietate ser­ monis affirmant. Et consequenter præ­ dictæ propositiones, prout jacent in scrip­ tura, et Patribus, sunt falsæ, si prædicta responsio, sive doctrina vera est. Nam juxta illam passibili!as, et mortalitas assumptæ quidem sunt propter hominum salutem : caro autem assumpta non est propter hunc finem, sed ob alia motiva. Unde juxta illam verum profecto erit, quod Christus Dèus, et homo verus factus fuerit passibilis propter nos homines, et propter nostram salutem : falsum autem, quod Filius Dei propter nos homines, et prop­ ter nostram salutem descendit de catis, et homo factus est, ut in symbolo profitemur. Motivum enim Incarnationis absolute non est hominum redemptio, sed aliud quid juxta oppositam sententiam. Præterea prædicta responsio directe re­ Conti* pugnat testimoniis sanctorum Patrum rela­ nwtio iihputis num. Γ0 et illis minime applicari valet : gnatioquoniam eorum plura important pro­ ’ nis. positionem universalem negativam : æquivalenlem huic : Verbum Vei nullo modo assumeret carnem, si homo non peccasset : et huic : Nullum fuit motivum, ut Deus assumeret carnem, nisi hominum redemptio. Quæ propositiones omnino falsificantur juxta oppositam doctrinam admittentem propositiones contradictorie oppositas præcedentibus, nempe : Si homo non peccaret, Verbum Vei aliquomodo assumeret carnem, videlicet impassibilem. Et similiter : Aliud molivum fuit , ut Deus assumeret car- ; ' 7 •il ·»* · 1 U- ‘276 DE INCARNATIONE. nem, quam hominum redemptio, illud vide­ licet, propter quod incarnatio secundum substantiam considerata primo volita, et decreta est. Quod autem Patrum testimonia imponent sensum universalem negativum, liquet ex ipsis. Nam D. Irenæus ait : Si non haberet caro salvari, nequaquam Fer­ tam Dei caro factum esset, ly nequaquam idem valet, ac nullo modo. D. Nazianz. : Qux humanitatis a Deo susceptx causa exstitit? Profecto ut nobis salus pararetur. Quid enim aliud causx afferri potest? Quasi dicat: Nihil. S. Greg. : Si peccata deessent, eum venire non oporteret, ubi omnem aliam excludit causam. Rupertus Abbas : Multum nobis debes, homo Christe, quia propter nos in Deum assumptus es. Nam nisi fuissemus peccatores, causa cur tu assumi in Deum deberes, nulla fuisset. Augustin. : Si homo non periisset, filius ho­ minis non venisset. Et similes universales negativas proferunt alii Patres ibi relati : non quia aliæ causæ ; et motiva repugna­ verint : sed quia ipsi loquuntur secundum præsentem Dei providentiam, et actualia decreta revelata in Scriptura, ut η. II observavimus. Ergo qui docent propositio­ nem contradictorie oppositam, nempe : Etiamsi homo non pcccasset, Filius Dei assumeret carnem aliquomodo, et ob aliquod aliud motivum, falsiiicant doctrinam Pa­ trum, et illis directe repugnant: sicut oppo­ nuntur doctrinæ D. Thomæ, qui non diversum, aut diversis verbis statuit in hac materia assertionem, nec ullam ex­ pressit distinctionem adventus Christi in carne passibili, aut impassibili. Unde sicut Adversarii testimonia D. Thom. non inter­ pretantur, sed absolute putant se agere contra illum : sic oportet se gerant cum aliis sacris Doctoribus. Respon15. Nec refert, si ad declinandum Scôiista- Itujus impugnationis vim dicatur, quod rum. quando res aliqua potest fieri duobus mo­ dis, sufficit quod uno ex illis non fiat, ut absolute negetur fieri, vel dicatur non fieri. Join.7. Unde Joann. 7, dixit Christus Dominus : Foi ascendite ad diem festum hutic : ego autem non ascendo ad diem festum istum. Et tamen ascendit ipse, ut constat ex eodem capite : Ut autem ascenderunt fratres ejus, el ipse ascendit ad diem fcslum. Quia cum posset ascendere in publico, et in occulto ; hoc ipso quod noluit in publico ascendere, negatio hujusmodi sufficit, ut vere, et ab­ solute dicatur non ascendisse. Quam doc­ trinam insinuat ipsum Evangelium, ut salvet veritatem Christi ; subjungit enim : Et ipse ascendit ad diem festum non mani­ feste, sed quasi in occulto. Cum ergo Chris­ tus potuisset venire duobus modis, nempe in carne passibili, et in carne impassibili : et deliciente Adami peccato non veniret in carne passibili : merito docent Patres quod Christus in eo eventu non veniret. Hæc, inquam, Patrum interpretatio mi- Cmmnime satisfacit, sed continet doctrinam valde falsam. Tum quia propositio negans absoluto aliquod prædicatum negat illud sub omni modo : eo quod negatio est ma­ lignantis nalune, et destruit, quidquid in­ venit post se. Et hac ratione, ut vere di­ camus : Hoc subjectum non habet calorem, opus est, quod nullum calorem habeat, nec calorem ignis, nec calorem solis, nec calorem naturalem. Et quemlibet calorem habeat, redditur falsa propositio ; licet sub­ jectum aliquo calore destituatur. Tum etiam nam quando res fieri potest duobus modis, minime sufficit, quod uno modo non fiat, ut absolute fieri negetur. Quis enim negabit regem venturum in civita­ tem, quia non veniet, ut potest, in curru; si tamen re ipsa veniat in equo ? Aut quis negabit Petrum esse factum, quia non est factus, ut potuit, per creationem ; si re ipsa est factus generatione? Tum denique, et urgentius, quia ex opposita doctrina se­ quitur hanc propositionem esse veram, et concedendam : Christus non veniet in fine mundi : quæ tamen est manifeste hæretica, prout jacet. Nam quia potuit venire in carne passibili, et impassibili, et Adamo non peccante non veniret in carne passi­ bili; dicunt Adversarii Patres absolute as­ seruisse, quod non veniret : sed Christus in fine mundi posset venire in carne pas­ sibili, et impassibili : ergo quia non veniet in carne passibili ; verum erit, quod Chris­ tus in fine mundi non veniet. Quinimo verificabitnr Christum non venisse : quia potuit venire in carne passibili, et in carne im­ passibili. et de facto non venit uno ex illis modis, nempe in carne impassibili : nega­ tio enim unius ex duobus modis possibili­ bus, sufficit juxta Adversarios ad veritatem propositionis negantis absolute aliquod præ­ dicatum. Hæc etiam erit vera : Deus non generat : quia Deus consideratus aliquo modo, nempe prout in Filio, aut in Spiritu sancto, non generat. Et similiter hæc verificabitur : Deus non assumpsit naturam hu­ manam : tum quia Deus prout in Patre, aut in Spiritu sancto naturam humanam non assumpsit : < · DISP. II, DUB. I. lïsunipÿil : turn quia, non assumpsit natu­ ram humanam, quai reperilur in Petro, aut Paulo. Qu® omnia sunt adoo falsa, et intolerabilia, ut non exposcant rnajorem confutationem. Nec dubitamus, quod qui pHwnlssas propositiones proferret, et tue­ retur, deberet ul hæreticus puniri. Testi­ monium autem in contrarium allatum, op­ posite doctrin® non favet : quia Christus illis verbis: ego autem non ascendo, minime negavit universaliter, quod ascenderet; sed diiiitaxat determinate negavit ascensum publicum, turbisque manifestum, qualem petebant discipuli, ul liquet ex textu : Transi hinc, el vade in Judæam, ul el discipuli tui videant opera tua, quæ facis. Nemo quippe in occulto quid facit, cl quæril ipse palam esse : si hæc facis, manifesta te ipsum mundo. In quomel sensu, et juxta subjec­ tam materiam dixit : Ego autem non ascendo, nempe publice, ut vos petitis. Unde liquet propositionem Christi non fuisse univer­ saliter negativam ; nec veritatem ejus fun­ dari in doctrina illa adeo absurda, quam tueri tentât evasio. Recolantur quae dixi­ mus Tract. 17, disp. 2, dub. 1, num. 30. :·- IG. Tandem distinctio illa duplicis deΛ creti, unius respicientis substantiam, et alterius respicientis circunstantias Incar­ nationis, cui data responsio innititur, po­ test efficaciter refelli. Tum quia juxta doc­ trinam traditam num. 6, sicut Deus in primo signo in quo cognovit omnia possi­ bilia, et sub omnibus combinationibus, et circunstantiis possibilibus ; ac subinde coanovit Incarnationem secundum substantiam, secundum modum possibilitatis cum ordine, seu connexione ad peccatum Adami in ratione possibilis : sic etiam in secundo signo in quo (quin opus sit alia distinguere) volait Incarnationem cum omnibus cireunstantiis, quæ ipsi placuerunt : potuit enim Deus hæc omnia unico actu velle, el ita decet summam ipsius actualitatem tam in volendo, quam in cognoscendo : sicut oppositus procedendi modus per plu­ re? vohtiones provenit in nobis ex polentialitate, atque imperfectione. Ergo super­ flue distinguitur in Deo duplex decretum, quorum uno voluerit Incarnationem secun­ dum substantiam, et altero eandem Incar­ nationem secundum circunstantiam passibilitatis; cum potuerit hæc unico actu velle. Si enim uno actu vidit possibilem esse Incarnationem et possibilem in carne impassibili, et possibilem in ratione finis permissionis peccati, atque redemptionis 217 hominum, seu connexam cum hoc ter mino, seu motivo : cur non potuit hæc om­ nia velle uno actu absque illa decretorum multiplicatione non necessaria? Profecto hæc omnia et corn his connexionibus de facto voluit, ut liquet ab effectu in executione mysterii. Ad quid ergo ponitur aliu 1 prius decretum circa substantiam In­ carnationis secundum se, et solitarie sump­ tum, quod nullum parit effectum? Explicatur hoc amplius : nam primum decretum, quod Deus habuit circa Incar­ nationem, non decrevit Christum futurum secundum se, et præcisive a circunstantia carnis impassibilis, et carnis passibilis : nec decrevit Christum futurum cum cir­ cumstantia carnis impassibilis : ergo de­ crevit determinate Christum cum circuns­ tantia carnis passibilis : et consequenter dependenter a peccato. Hæc secunda con­ sequentia patet ex prima : quia ut adver­ sarii concedunt, et testimonia scripturæ, et Patrum explicant, Christus non veniret in carne passibili, nisi dependenter a pec­ cato, et propter ejus remedium. Prima vero consequentia necessario infertur ex antecedenti partium enumeratione : nec enim apparet, quid aliud potuerit attingere primum illud decretum. Antecedens autem quoad secundam partem videtur evidens : quia si Deus decrevit absolute Christum futurum in carne impassibili, Christus venisset de facto in carne impassibili : quod est haereticum. Sequela constat : nam nisi ita fieret unum e duobus necessa­ rio dicendum esset, nempe vel Deum mu­ tasse, et revocasse primum suum decre­ tum; vel prædictum decretum non fuisse efficax : et quidquid dicatur, arguit muta­ bilitatem, et impotentiam Deo repugnan­ tem. Idque liquet a simili : nam quia Deus decrevit Incarnationem futuram in carne passibili dependenter a peccato Adami; si supposito hoc peccato non venisset Deus in carne passibili, optime argueretur vo­ luntatem Dei esse vel impotentem, vel mutabilem : ergo pariter si Deus decrevis­ set Incarnationem in carne impassibili absolute, et independenter a peccato Ada­ mi : venisset de facto in carne impassi­ bili absolute et independenter a peccati remedio : cumque id facium non fuerit, nec faciendum : sequitur prædictam Dei voluntatem vel mutatam esse, vel impo­ tentem fuisse. Cumque hoc dici non pos­ sit, dicendum est, quod Deus non habue­ rit tale decretum, seu voluntatem. » v Aperitur vis im­ pugna­ tionis. & ! .jtl / *c:! ‘i 4 k It I 4 '? * •» ?t DE INCARNATIONE. Prima vero ejusdem antecedentis pars, cujus oppositum Adversarii magis arridere videtur, etiam ostenditur. Tum quia inteliigere, et velle aliquid inconfuso, et in communi, et deinde illud velle, et intelligere in particulari cum, omnibus modis, et circumstantiis est imperfectio intellectus, et voluntatis, proveniens ex harum facultatum potenlialitale, atque imperfectione, ut in nobis contingit : ergo cum Deus sit actus purissimus in omni linea, minime dici potest, quod ita proce­ dat, volendo prius (ac subinde etiam intelligendo) rem in confuso, ct in communi, et deinde volendo illam in particulari cum suis specialibus circumstantiis ; et conse­ quenter ubi primo decrevit Christum, ilium decrevit cum particulari circumstan­ tia carnis passibilis, aut carnis impassibi­ lis; non vero secundam se, in confuso, et pnecisive a prædictis modis. Tum etiam quia Deo tam in volendo, quam in cogno­ scendo attribuendus est ille procedendi modus, qui est perfectior, et absolute pos­ sibilis : id quippe divina perfectio expos­ cit ; sed velle objectum cum omnibus suis circumstantiis est absolute possibile, non minus quam hæc omnia sub statu non repugnanti» unico actu cognoscere : et rursus hoc est perfectius, quam velle prius in communi, et deinde in particulari, ut proxime dicebamus : quia explicat majo­ rem simplicitatem, et actualitatem : ergo dicendum est, quod Deus non prius uno decreto voluerit Incarnationem secundum se, et deinde alio decreto voluerit Incarna­ tionem cum circumstantia carnis pass bi­ lis; sed quod unica, et simplici, et prima vrditionedecreverit Incarnationem cum om­ nibus modis,el circumstantiis, cum quibus mandata exeeutioni fuit. Tura prteterea quia actus absolutus, et efiicax voluntatis divin» terminatur ad objectum ut practice ponibile in exeeutione, quinimo ad ipsam exeeutionem illud in suo genere transfert : sed Incarnatio secundum se/ sive quoad solam substantiam considerata non est objectum ponibile in exeeutione, præscindendo a modo caruis impassibilis, et car­ nis passibilis : repugnat enim Christum poni in rerum natura, nisi in corpore pas­ sibili, aut in corpore impassibili : ergo vel Deus nun habuit decretum circa Christum secundum se, independenter a prædictis modis, quod intendimus : vel prædictum decretum non fuit absolutum, et efiicax. Et si hoc ultimum dicatur ; plane lit Christum non venturum ex vi pradicti decreti : quippe quod efficax non supponitur, nec aptum ad inferendam objecti futurilionein, et existentiam. Erilque proinde, quod atti­ net ad praesentis difficultatis re.-olutionem, quasi non esset. Turn doniquo nam providentia perfectissima, el comprehen­ siva in linea providendi se extendit non solum ad objectum secundum sc, sed etiam ad omnes modos, et circumstantias, cum quibus mandatur exeeutioni : quod enim in nostra providentia aliter contingat, pro­ venit ex imperfectione nostri intellectus procedentis de potentia ad actum, et de universalioribus a 1 magis particularia : si enim possemus unico simplici actu (ut Deus potest , omnes objecti modos, et circumstantias comprehendere, et sub ocu­ lis habere ; longe melius provideremus intendendo, ac decernendo objecta cum omnibus circumstantiis, quam procedendo ab uno in aliud. Constat autem, quod pro­ videntia Dei (præsertim circa Incarnatio­ nem, quæ est perfectissimum ipsius ob­ jectum) est providentia perfectissima, et comprehensiva in providendo. Ergo non est dicendum, quod respexerit Incarnatio­ nem secundum se, logice, et çonfuse, ac pnecisive a modis, sub quibus fieri potest, descendendo per alium actum ad particu­ lares ejus modos, et circumstantias : sed quod respexerit. Incarnationem cum omni­ bus modis, determinationibus, ot mptivis, qu» in exeeutione habuit. Confirmatur destruendo oppositum fun­ CGfiâfdamentum : nam ideo prius esset volita cntu. Incarnatio secundum se, quam Incarnatio cum modo passibilitatis ; sive (et in idem redit) ideo per primum decretum esset volita Incarnatio secundum se, et propter se, et deinde per secundum aliud decretum esset volita circumstantia, seu modus passibilitatis in ordine ad remedium peccati : quia Incarnatio secundum se importat prioritatem objectivam independent!» a modo passibilitatis,et peccati remedio; cum absque illo concipi, intendi, atque existera valeat : sed hæc ratio est nulla : ergo nulla est ratio, ut dicatur Deum prius, et par unum decretum voluisse Incarnationem secundum se, et independenter a remedio peccati; et deinde per aliud decretum vo­ luisse circumstantiam Incarnationis in carne passibili propter peccati remedium. Consequentia patet. Et major continet fundamentum Scoticum. Minor autem os­ tenditur : primo quia eadem ratio, si quid I valet. valet, militat in cognitione possibilium : animal enim prius logico, et objective est, quam rationale, nut irrationale; cum ab his differentiis non dependeat, sed absque illis objective concipiatur : ergo Deus prius, ■ rtpnrunam cognitionem attingit animal, I et deinde, ac per aliam cognitionem attint git rationale, el irrationale, quæ sunt anii malis determinationes, et differentia id autem est absurdum, et ridiculum : cum ' ponat in Deo primam illam cognitionem > confusam potentialem, et minime comprei hensivam : ergo, ex eo, quod Incarnatio se­ cundum so sit logice, et objective prior, quam Incarnatio cum modo passibilitatis, [ aut impassibili tatis ; minime probatur, quod ; Deus prius, et per unum actum voluerit Incarnationem secundum se ; et deinde 1 ' aeper alium actum voluerit incarnationem I cum medo passibilitatis. Secundo quia licet • in cognitione speculativa, et præcisiva id posset admitti propter objectivam præcisio! nem rei cognitæ ; minime tamen admitti valet in volitionc practica inferente objecti exeeutionem: siquidem possibile non est, quod incarnatio ponatur in rerum natura absque determinato modo passibilitatis, aut impassibilitatis, ut ex se liquet : sed ! decretum, de quo loquimur, est decretum praclicum inferens exeeutionem, atque existentiam objecti; alioquin ex vi illius minime inferretur Incarnatio, ut inferunt Adversarii : ergo eorum discursus minime • evincit, quod Deus prius uno decreto vo• luerit Incarnationem secundum se, ct I deinde alio decreto voluerit Incarnationem iwa· in carne passibili. Tertio, quia si præmis7^. sum Adversariorum fundamentum aliquid r.j. evinceret; eodem etiam evinceretur Deum prius uno decreto voluisse Incarnationem I in carne passibili absque ullo dependentiæ I respectu a peccati remedio ; et deinde alio I decreto ordinasse prædictam Incarnatio­ nem ad hujusmodi remedium intendendo hominum salutem : consequens est absur­ dum, et ipsis Adversariis contrarium ; j tum quia multiplicat decreta absque necesI sitate : tum quia ex eo plane infertur ven­ turum Christum in carne passibili Adamo non peccante, quod ipsi negant non aliter valentes occurrere testimoniis Scripturæ, et Patrum supra allegatis : ergo prædic­ tam fundamentum nihil probat, Probatur sequela ; quoniam sicut Incarnatio secun­ dam se est prior objective, quam Incarna­ tio sub circumstantia carnis passibilis, et ab illa objective independens, quia posset ; I ! I DDB. I. 279 absquo illa salvari, et intendi propter se ; sic etiam Incarnatio in carne passibili est prior objective, quam eadem Incarnatio ut ordinata ad remedium peccati, et ab illo, hujusmodi ordinatione objective non de­ pendens ; cum potuerit salvari, et amari propter se, et alios fines independenter a motivo praedictis remedii, ut ex se liquet : sed proptéj illam rationem dicunt Adver­ sarii, quod Deus prius, et uno decreto vo­ luerit Incarnationem secundum se, et deinde alio decreto voluerit Incarnationem in carne passibili, sive hujusmodi circunstantiam ; ergo pariter debent dicere, quod Deus prius uno decreto voluerit Incarna­ tionem in carne passibili, et deinde alio decreto voluerit Incarnationem in carne passibili propter remedium peccati. 18. Ex dictis a fortiori convelluntur aliæ Junio­ evasiones, quibus nonnulli juniores conati rum eflTugiu. sunt occurrere testimoniis Scripturæ, et Patrum, quibus et assertio D. Thom. et assertionis fundamentum praecipue connittuntur. Quidam enim dixerunt eis quidem evinci, non quidem Verbum non assump­ turum carnem, Adamo non peccante; sed eam non assumpturum pro nobis, sive in remedium peccati; siquidem deficeret hoc motivum. Alii dixerunt illa testimonia suadere, non quod Verbum, Adamo non peccante, non esset assumpturum carnem ; sed quod non esset venturum, et habitatu-? rura. inter nos. Alii denique dixerunt patres loqui non de peccato contracto sive actu commisso ; sed de peccato imminente : sufficiens enim motivum Incarnationis esse prædicta imminentia, seu periculum, ut Deus providens remedium assumeret car­ nem. Quas, et alii minoris momenti evasio­ nes refert, et fuse impugnat Godoi ubi su­ Godoi. pra an. 17, sed, ut diximus, convelluntur ex præmissis, quin opus sit adjicere alias confutationes. Tum quia nullum funda­ Diruun­ mentum positivum habent in Scriptura, et tur. Patribus : et subinde in re, quæ a sola Dei voluntate pendet, temere, et absque funda­ mento divinant. Tum etiam quia juxta præmissas evasiones opus est concedere, quod Incarnatio secundum substantiam accepta non fuerit propter peccati reme­ dium : id vero est contra Scripturam, et Patres : expresse enim affirmant Verbum factum fuisse hominem (quod ad Incarna­ tionis substantiam pertinet), propter nos homines, et propter nostram salutem, ut expendimus n. 13. Tum insuper quia tes­ timonia supra allegata sunt universalia ne- ... DISP. IJ DE INCARNATIONE. 28 ù gativa, aut eis .equivalent : atque ideo excludunt omnem Incarnationem, sive In­ carnationem cum omni modo passibilitatis, impassibilitatis, adventus, vel carentia? il­ lius, et sic de aliis : negant enim, Adamo non peccante, \'erbum Incantaturum ; ut n. U ponderavimus. Dicere autem, quod nomine peccati intellexerint peccatum im­ minens, sive potestatem illius, est prorsus ridiculum : quia Patres loquuntur de pec­ cato afferente miserias, quas genus huma­ num passum est : ab his enim liberamur per Christum ; illas autem non infert sola potestas, aut imminentia peccandi, ut li­ quet in statu innocenliæ. Tum præterea : nam licet prædictæ expositiones seorsim sumptæ queant uni, aut alteri testimo­ nio ex allegatis applicari : minime ta­ men adaptari valent illis simul acceptis sive doctrinæ ex omnibus illis desumptae : quia licet eorum quædam loquantur de adventu Christi ; quædam de remedio nos­ tro, hosque effectus videantur excludere ; nihilominus omnia simul sumpta (quin eorum non pauca specialiter accepta; ne­ gant absolute futuram Incarnationem, dehciente peccato Adami, et nostræ redemp­ tionis motivo, ut lector ea recolens facile deprehendet. Quid enim aliud (ut cætera omittamus) tradit D. Irenæus primo loco relatus n. 20, dum ait : Si non haberet caro salvari, nequaquam Verbum Dei caro factum essel? Quid D. Greg. Magnus, cum inquit : Si Adam non peccaret, Redempto­ rem nostrum carnem suscipere nostram non oporteret. Et eadem est aliis sententia. Tum denique nam quæ supra opposuimus contra duplex decretum, aliud Incarnationis, et aliud circumstantke carnis passibilis, simi­ les etiam distinctiones evertunt unius de­ creti circa Incarnationem secundum ses alterius circa adventum Christi ; unius circa Incarnationem propter se, alterius circa Incarnationem pro nobis, et quæ hujus generis possunt excogitari. Unde non est, cur magis in eis refellendis immoremur. Sed qui voluerit explicatiores impugnationes, consulat Auctorem rela­ tum. .· . t-rd •< r'·* § IV. Suarii, el aliorum effugia praeluduntur. Mens cl in (en lio 19. Ut præjactum D. Thomæ fundamenSuarii? tum dirueret, et testimonia § 2 allegata con­ gruentius exponeret, aliam viam meditatus est Suarez, cui non pauci Juniores subseri- ·\ί hunt. Pro quo observat di.sp. 5, sect. 2 Deum ex primaria intentione voluisse In­ carnationem, sive unionem Verbi cum hac numero natura, quam reipsa assumpsit, ut Christus hic homo Deus esset caput; ac linis omnium operum divinorum. Quod ex Scriptura, et Patribus docte probat. Et deinde sect. 3 et 4, docet Deum habuisse, seu cognovisse plura motiva ad decernen­ dum Christum absolute independenter a remedio peccati : sed tamen fatetur Deum non decrevisse illum fore in carne passibili, nisi post peccati prævisionem : ita tamen, quod hæc præscienlia supposita decreverit, non solum circumstantiam passibilitatis, sed etiam ipsius Incarnationis substantiam ex motivo redimendi homines. Nec enim reputat inconveniens, quod Deus voluerit illum effectum propter duo motiva totalia, et adæquata. Et hac via censet vere, et sincere exponi testimonia Scripturæ, et Pa­ trum, quæ significant reparationem nos­ tram fuisse motivum Incarnationis secun­ dum substantiam : quod non ita bene præstabat evasio impugnata § præcedenti. Tandem in sect. 5, prolixe tradit hæc duo, nempe quod etiamsi homo non esset pec­ caturus, adhuc Deus voluisset Incarnatio­ nem propter alia motiva independenter a peccati remedio : sed posita scientia conditionata, seu media futuri lapsus hominis, non habuisse decretum Incarnationis, nisi dependenter a peccato, et propter remedium illius. Sic enim habet conclusione 2 : Sup- Sure. posita præscienlia eondilionali, quam Deus habuit de lapsu hominis futuro, si illum per­ mitteret, verisimile est non potuisse Deum habere illud decretum Incarnationis, pro ul tunc illud habuit, quin consequenter ha­ buerit voluntatem permittendi peccatum, ul illa via exequerelur mysterium perfectissimo quodam modo suæ intentioni accommodato. Et fundamentum ejus est : quoniam Deus primaria intentione decrevit se communi­ care hypostatice perfectissimo modo : sup­ posita autem præscienlia peccati futuri, perfectissimus modus est assumere carnem passibilem propter remedium peccati unde tali scientia præsupposita non assumeret carnem nisi hoc modo, et propter illud motivum. Sed quia fuit contingens, ut præsciret contrarium, daretur in ea hypothesi alius modus perfectissimus : et sic etiam cessante peccato. Geret Deus homo, licet non in carne 'passibili, nec ob remedium peccati, sed ob alios Gnes, qui tunc pnecise manerent, utputa ob solam excellentiam mysterii, ! 3ÉU i DISI’. II, DUB. I. mysterii, et complementum universi. Hæc est in summa prædictii Auctoris sententia. 20. Sed prædictus dicendi modus pluri­ ftf bus refelli poiest. Et primo quidem ad hominem : nam Suarius fatetur, quod sup­ posita scientia media futuritionis peccati Adami in hypothesi, quæ de facto fuit, Deus non habuit decretum Incarnationis, nisi in carne passibili, et propter remedium peccati : atqui nullum Dei decretum prae­ cessit scientiam illam : ergo in Deo nullum do facto est, aut fuit decretum, quo voluerit incarnationem, nisi in carne passibili et propter remedium peccati : et consequenter Adamo non peccante, Deus non assumeret carnem ex vi præsentis decreti quod de facto habuit. Utraque consequentia infertur evi­ denter ex prtemissis. Majorem autem docet citatus Auctor ubi supra. Minor autem est certain ejus principiis : nam scientia illa media, quam Deo attribuit, convenit Deo necessario : sive ante omne decretum ; cum nihil magis ipse, et socii curent , quam quod præscienlia futurorum conditionatorum non fundetur in libera Dei determinatione, sed illam præcedat, ac dirigat. f»-1’· Confirmatur declarando magis inconse­ quentiam prædictarum conclusionum : quia Deus supposita scientia media futuritio­ nis peccati, habuit decretum absolutum, et efficax Incarnationis in carne passibili prop­ ter peccati remedium, ex vi cujus Deus non assumeret carnem, nisi illo modo, et ob dictum finem ut Suarius concedit, in hoc conveniens cum D. Th. et sic explicans Patres § 2 allegatos : ergo Deus de facto non habuit aliud decretum, quo statuerit Incarnationem absolute et ob alios fines. Probatur consequentia quia hoc decretum, sicut et quodlibet aliud supponit scientiam mediam futuritionis conditional® peccati Adami, sicut et omnium aliorum futurorum conditionatorum, ut ejus patroni docent : sed ea scientia supposita, tale decretum est omnino inutile, et superfluum, quippe con­ currens cum alio decreto, quo Deus absolute statuit Incarnationem in carne passibili, et propter remedium peccati, conformiter ad præscientiam habitam : cum ergo nullum decretum inutile, et superfluum in Deo constituendum sit ; sequitur, quod in Deo de facto non fuerit aliud decretum, quo statuerit Incarnationem independenter a re­ medio peccati, sive propter aliud motivum cum hoc non connexum. 'rti· Idque amplius urgeri potest inquirendo ab Adversariis, quid importet illud decre- 281 turn, quo Deus voluit Incarnationem abso­ lute, et independenter a peccati remedio? Si enim dicant esse voluntatem inefficacem, sive simplicem complacentiam in perfec­ tione hujus mysterii secundum se; nihil dicunt : tum qu a ipsi constituunt in Deo complacentiam hujusmodi circa omnia pos­ sibilia : tum quia modo non loquimur de hac complacentia, sed de voluntate abso­ lute inferente eflicaciter futuritionem abso­ lutam objecti. Non enim venturus esset Christus in vi solius simplicis complacen­ ti®, sed in vi voluntatis absolutæ, et effica­ cis, ut ex se liquet. Si autem dicaut im­ portare absolutam, et efficacem voluntatem Incarnationis independenter a peccato Ada­ mi ; id minime cohæret cum eorum senten­ tia : nam dicunt Deum supposita præscientia sibi non libera, habuisse de facto decretum absolutum efficax Incarnationis in carne passibili, et propter remedium peccati : hæc autem duo decreta sunt inter se con­ traria, et incomponibilia : repugnat enim velle absolute, et efficaciter Incarnationem independenter a remedio peccati, et dependenter a prædicto remedio ; cum ex parte objecti voliti detur contradictio , quæ mi­ nime ad exercitium reduci valet. Si vero dicant importare voluntatem efficacem conditionatam, quasi Deusstatueritlncarnationem futuram casu, quo peccatum non esset futurum ; inde plane infertur, quod proxime dicebamus, ta'e videlicet decretum esse inu­ tile, et actum otiosum : quia ante illud cog­ novit Deus per scientiam mediam futuritio­ nem peccati, et conformiter ad illam statuit absolute Incarnationem propter remedium illius. Ad quid ergo deservit illud decretum conditionatum ? Præterquam quod in prae­ senti difficultate loquimur de decreto, ex vi cujus poneretur Incarnatio extra causas : hujusmodi autem non est decretum condi­ tionatum, sed absolutum, et efficax. Si de­ nique dicant hujusmodi allectum in Deo constitui ad ostendendum maximam ipsius allectionem erga hoc mysterium ; nihil di­ cunt, et minus probant : quia ad osten­ dendum hujusmodi allectum satis est, quod Deus decreverit Christum ob infinitam ejus dignitatem, et voluerit esse finem, cujus gralia omnium operum divinorum : cum quo tamen cohæret, quod voluerit illum ut Redemptorem, et dependenter a remedio peccati, sicut a fine cui : hæc enim optime cohærent et constituunt illud objectum ex­ cellentissimum, et ipsi Verbo valde glorio­ sum, ut jam supra insinuavimus a n. 5, ■ i'· K y • •ImJ■· r * .· U3 t J2 t •W1 ■Ù; % ί· '•kH -, I i r JJ 282 DE INCARNATIONE et ex dicendis infra n. 29, amplius cons­ tabit. Adde in prædicto Suarii discursu pluies et iticoncontineri propositiones falsas, et sibi mini­ IM ex mo cohajrentes. Nam primo dicit Deum ex Swîi doe* primaria intentione voluisse Incarnationem trina* fore perfectissimo modo ex iis, quæ sibi occurrerent. Quæ assertio nulli fundamento nititur : nam cum Deus agat ad extra li­ bere ; non obligatur res efficere modo perfectissmo, sed prout voluerit, ut docent communiter Theologi I p. q. 19. Idque liquet in ipso mysterio : nam gratia habi­ tualis Christi Domini potuit habere per­ fectiorem modum, quam habet de facto. Potuit enim absolute esse intensior, quam sit; cum gratia in infinitum sjncategorematice intendi valeat, ut tradit ipse Suarez in Tract, de Charit. disp. 22, sect. 2, et tamen de facto habet modum determina­ tum, quem Deus decrevit et præfixit infra latitudinem perfectionis possibilis, ut di­ ximus Tract. 19, disp. 5, dub. 1 et magis constabit ex infra dicendis q. 7, art. 9 et q. 10, art. 4. Ergo absque fundamento dici­ tur, quod Deus primo intenderit Incarna­ tionem ut perficiendam modo perfectissimo. Deinde dato, quod ita Incarnationem decre­ visset; minus consequenter asserit Suarez quod præviso peccato Adami conditionate futuro, decrevit Incarnationem in camo passibili, media permissione peccati, et in ordine ad remedium illius. Nam Christus perfectiori modo redemit B. Virginem, illam præveniendo, ne contraheret peccatum, quam ab eo jam contracto ipsam liberando. Cur ergo Incarnatio non est disposita in commodum nostrum prædictomodo?Id pro­ fecto contigisset, si vera foret Suarii reso­ lutio. quod Deus voluit Incarnationem exequendam modo perfectissimo : nam prædiclus modus est absolute possibilis, et perfectior absolute, quam oppositus, ul in B. Virgine liquet. Præterea, quod secundo loco ille Auctor aflirmat, Geri videlicet potuisse, quod Deus per scientiam mediam· præviderit Adamum sibi relictum, aut cum eis præcise auxiliis, quæ de facto habuit, non esse peccaturum ; et quod hac prae­ scientia supposita i quæ non repugnat ) , Deus Incarnationem exequeretur indepen­ denter a peccato; falsum omnino est, ne Nuta, dicamus amplius. Quoniam Adamus in ea hypothesi solum habuit auxilia sufficientia ad vitandum peccatum : nemo autem cum solis auxiliis sufficientibus vitat, aut vita­ bit peccatum quamvis possit illud vitare, nam ad primum illud requiritur auxilium efficax, quolibet modo explicetur, ut_cx communi, et certa Theologorum doctrina ostendimus Tract. 11, disput. 7, duh, l. Ergo in omni hypothesi in qua prævideatur Adamus cum solis auxiliis sufficienti­ bus, quæ de facto habuit, prævidetur pec­ caturus; licet simul prævideatur, quod possit vitare peccatum. Si igitur ultima Dei resolutio in eligendo modum perfectissi­ mum exequendi Incarnationem ab hac con­ ditione, sive pnescienlia dependit : certum omnino fuit Deum non assumpturum car­ nem, nisi supposita præscientia futuritionis peccati, etin remedium illius. Ad quid ergo deservit aliud decretum peccato incon­ nexum vel quam efficaciam habuit? 21. Et hæc omnia procedunt ad homi- Svii-a nem ex principiis a Suario propositis. Sed insuper ejus sententia refellitur tam arga- îœpamento D. Thomæ, quam omnibus motivis gniiro contra Scotistas objectis, quæ hic satis est sumraatim referre, et contra Suarium diri­ gere. Nam decretum de futuritione absoluta Incarnationis dependet ex sola voluntate Dei, quæ nobis non aliter innotescit, quam per doctrinam Scriptnræ, et Pa­ trum : et consequenter absque fundamento asseritur, quidquid in hac parte asseritur, nisi juxta prædictam doctrinam : hujusmodi est sententia Suarii : ergo destituitur fundamento. Probatur minor : quia ipse tradit Deum voluisse primario Incarnatio­ nem ob alia motiva, quam remedium pec­ cati, et consequenter, quod etiamsi pecca­ tum Adami non foret nec præsciretur futurum, Deus assumpturus esset carnem ex vi prioris decreti. Id vero in primis est contra Patres relatos num. 10, qui abso­ lute, et universaliter negant Verbum Dei assumpturum fore, aut assumpsisse car* nem, nisi in remedium peccati, et hac occasione supposita. Deinde est contra Scrip­ turam, quæ non aliud positive repræsentat Incarnationis motivum, quam remedium peccati, et in hoc sensu illam communiter exponunt S. Patres, ut ostendimus num. 9. Ergo asserere, quod Incarnatio fuerit volita ob aliud motivum, eL quod execu­ tion! daretur independenter a remedio pec­ cati, nullum in Scriptura, et Patribus fun­ damentum habet. Et eodem molo, quo D. Thomæ argumentum Scolistarum opi­ nionem oppugnat. Suani sententiam ever­ tit ; nam iste, et. illi procedunt divinando liberam Dei voluntatem absque Luce, et duce Scripturæ, et SS. Patrum. Nec DISP, II, DUB. I. f·*· ' Noe satisfacit, si dicatur, quod quando Patres negant futuram Incarnationem inilepi'iidentcr a peccati remedio, loquun­ tur attendendo ad decretum. quod Deus habuit supposita præsciontia peccati fu­ turi Adami : ex vi cujus docroti Deus non assumeret carnem deliciente tali motivo. Sed non negant, quod veniret ex vi om­ nium decretorum in Deo existentium, quale est illud, quod Deus habuit pro priori ad illam pnesciontiam intendens so communicaro hypostatice perfectissimo modo ex sibi occurrentibus. Scriptura vero repraesentat verissime motivum Incar­ nationis, etiam secundum substantiam accept®, fuisse peccati remedium : nam Deus certe hoc motivum habuit. Sed non negat habuisse alia motiva, ex vi quorum veniret, etiamsi non occurreret illud. In quo non ita proprie, et sincere procedit expositio Scotistarum, qui unum decre­ tum constituunt circa substantiam Incar­ nationis et aliud in ordine ad circunstanliam carnis passibilis. ~ 22. Hoc, inquam, minime satisfacit, sed facile confutatur ex dictis a num. 14 ; nam quod ad Patres attinet, eorum loquutiones sunt propositiones universales negaiivæ, quibus negant futuram esse, aut fuisse Incarnationem nisi in remedium peccati. Hanc autem vim habet universalis negativa, ut excludat prædicatum absolute, cum hoc, et illo modo, ex vi hujus, aut alterius cans®, ut liquet in hac : Nullus esi mundus præler istum : negatur enim omnis alius mundus, major, vel minor, cum his, aut illis creaturis, ex vi hujus decreti, aut causalitatis, vel alterius. Nec aliter veritas universalium negativarum salvari potest. Sicut ergo qui assereret esse alium mundum ex vi alterius decreti, aut productionis, falsificaret illam propo­ sitionem, quæ de fide est : sic etiam asse­ rens futuram esse, aut fuisse Incarnatio­ nem ex vi alterius decreti in Deo existentis falsificat propositiones universales Pa­ trum, quibus negant futuram esse, aut fuisse Incarnationem, deficiente motivo remedii peccati. Patres enim loquuntur de facto, et attentis omnibus, quæ in Deo sunt, quantum ipsis, et nobis innotescit ex Scriptura. Et mirum est quod Suarius plura in Deo introspexerit, magisque ipsum comprehenderit, quam sacri Ductores, ut plus quam illi affirmet, et contrariam ipsis decernat sententiam. Quod vero attinet ad Scripturam; licet 283 absolute sive positive procedat statuendo motivum Incarnationis fuisse remedium peccati ; hic tamen procedendi modus in rebus magni momenti qualis Incarnatio est, æquivalet express© negationi aliarum causarum, seu motivorum. Et hac de causa quia Scriptura sacra affirmat personas di­ vinas esse tres, necessario colligitur ne­ gatio plurium personarum divinarum. Et quia ad Horn. 5 et fi dicitur mortem in- au troisse in mundum per peccatum; licet Rom. 5. aliam causam non neget : bene colligitur, quod mors non foret, nisi fuisset peccatum. Idemque aliis exemplis declaravimus num. 12. Sic ergo quia agens ex motivo Incar­ nationis affirmat fuisse remedium peccati ; tenendum est non fuisse aliud absolute, vel saltem non fuisse aliud huic non con­ nexum. Et profecto, si ita res se habuit, ut Suarius describit, quod Deus primaria, et absoluta intentione voluit Incarnationem propter se, atque perficiendam modo perfectissimo ex occurrentibus; et deinde supposita præscientia peccati futuri voluit Incarnationem in remedium illius : non posset Scriptura sincere affirmare (quod tamen facit), Deum factum esse hominem propter remedium peccati : hoc enim loquulionis genus repræsentat primum intentionis motivum. Sicut si aliquis de­ terminatus ire Romam ex intentione perfi­ ciendi aliquod negotium proprium, sciret deinde esse ibidem amicum suum, bincque moveretur ad eum invisendum, vel aliquid ei perferendum : non posset sincere dicere amico, tui causa veni Romam ; sed vere diceret : Venturus Romam volui te alloqui, aut hæc libi perferre. Quia revera primarium motivum veniendi Romam, quale prima propositio sincere, et modo consueto intellecta repræsentat, non fuit amicus; sed aliud quid, cui ex consequenti aliud motivum adjectum est. Idem érgo sinceritatis defectus occurreret in loquutionibus Scripturæ, si Suarii doctrina esset vera. Dices novum, aut inso’ens non esse in ResponScriptura, quod quando res aliqua fit ex g^^ duplici motivo, seu fine, dicatur fieri abso­ lute propter illud, quod minus præcipuum est, vel quod ex consequenti occurrit; oc­ cultando illud, quod principalius intenditur. Nam ut alia exempla omittantur, cum Sa­ muel paratus, et motus ex imperio Dei ire Bethleem, ut ungeret David in regem, ti­ meret Saillera, dixit illi Deus : Vitulum de armenio tolles in manu lua, et dices : .4d DE INCARNATIONE. 1 Heg.lf» immolandum Domino veni. I. Reg. If>. Cer­ tum quippe est intentionem ungendi David in regem fuisse præcipnam ; intentionem vero immolandi fuisse minus principalem, et quasi secundariam : quo non obstante sin­ cere, et vere dictum est venisse Samuelem ad sacrificandum, celando, seu reticendo principale motivum. Sic ergo Scriptura re­ praesentat, et s»pe inculcat motivum In­ carnationis fuisse hominum redemptionem, sive peccati remedium; quamvis id revera fuerit minus praecipuum, occultando, aut non ita explicando aliud, quod principalius fuit. IwpaSed hoc nihil est. Tum quia in exemplo, ?‘{alDr· quod objicitur. Scriptura ipsa aperte decla­ rat, quod pnecipuus Unis profectionis Samuelis fuerit unctio David in regem, idque nobis ex ipsa innotescit. I nde nullam pa­ timur deceptionem ex aliis verbis : Ad immolandum Domino veni ; sed ex præcedentibus facile instruimur, quod hæc re­ présentant quidem veram causam re ipsa assumptam, non tamen primariam, aut principalem. Cæterum aliter se habet Scriptura in repræsentando motivum Incarnationis : frequentissime quippe asserit fuisse hominum reparationem : et non proponit aliud motivum ab hoc distinctum, vel sal­ tem huic inconnexum, ut liquet ex testi­ moniis supra relatis. Et ita Sancti Patres, quorum est Scripture sensum exponere, illam nobis sic interpretantur disertis ver­ bis negantes Verbum Dei assumpturum carnem, si prædictum motivum deficeret, ut liquet ex dictis numer. 10. Hæc vero non possent sincere proponi, et dici, si Deus habuisset aliud motivum primarium et principale Incarnationis, vi cujus mitte­ ret Filium independenter a motivo repa­ randi homines. Tum et am quia ut Sa­ muel proferret : Ad immolandum Domino veni, obligavit necessitas tegendi prima­ rium motivum, ne Said impediret unctio­ nem David in regem, aut ne Samiielem occideret. Si enim necessitas adeo gravis non urgeret, minime deberet Samuel ita se gerere : sed manifestasset principale mo­ tivum sui adventus, ut exposcit sinceritas locutionis, ubi non occurrit ratio tegendi, aut observandi secretum. Cum autem Deus nobis proposuit Incarnationis motivum mediante Scriptura, et doctrina Patrum, nulla fuit necessitas, aut congruentia oc­ cultandi primarium, seu principale moti­ vum, et repræsentandi precise minus prin­ cipale, et ex consequenti volitum, Quæ enim rationabilis causa potest assignari, ut se ita gesserit !* At constat, quod sæpissime représentât pro motivo remedium pec­ cati, et alium finem non proponit huic inconnexum. Ergo dicendum est vel rem ita se habere, quod intendimus : vel Scrip­ turio loquuiiones sinceras non esse, quod est absurdum. '23. Tertio refellitur eadem Suarii sen­ jEh tentia : quoniam juxta illam Incarnatio se­ tarpliu cundum substantiam, et eandem rationem eaJta considerata fuit volita propter duos lines opick totales, adæquatos, et inter se non subordinatos : primo propter se independenter a remedio peccati : secundo, supposita pec­ cati futuri præscientia, propter peccati re­ medium. In hoc enim differt a Scoti opi­ nione, quod hic ponit unum decretum circa substantiam Incarnationis, et aliud circa circumstantiam carnis passibilis : Suarez vero constituit utrumque decretum, sive utramque intentionem in ordine ad eandem substantiam Incarnationis, absurdum re­ putans (ut revela esse supra ostendimus), quod sola circumstantia carnis passibilis, et non substantia mysterii fuerit intenta propter hominum redemptionem. Atqui Noti, impossibile est, quod idem effectus depen­ deat a duplici causa finali totali, adæquata, et inter se non subordinata : alias depen­ deret, et non dependeret ab earum quali­ bet determinate sumpta : dependeret qui­ dem , nt supponitur; siquidem illam respicit ut finem totalem, et adæquatum, propter quem intenditur : et non depen­ deret; cum habeat alium finem adæqua­ tum, et totalem, et alteri non subordinatum, in ordine ad quem fieri potest. Ergo Suarii cogitatio minime potest subsistere. Et quamvis prædictus Auctor neget mino­ rem hujus discursus ; non oportet in ea suadenda expendere diffusiorem probatio­ nem, quam eidem insertam : quia illam late ex professo ostendimus Tract. 8 de ultimo fine (ubi hæc difficultas propriam sedem habet), disp. 4, dub. 1, cum seq. ct Tract. 14, disp. 2, anum. 135 et Tract. 15, disput. 2, num. 115, ubi varias Sua­ rii responsiones confutavimus. A quo proinde studio nunc supersedemus; cum lector possit repetere loca citata. Confirmatur : nam esto, non implicaret, ccoGrquod unus, et idem elfectus dependeret a mili9· duplici causa totali, adæquata, et inter se non subordinata : nihilominus id non po­ test fieri connaturaliter : unde videmus communiter Philosophos versari prædic­ tam DISP, II, DUB. I. tain difficultatem per respectum ad poten­ tiam Dei absolutam ; supposito, quod id fieri non valet do loge ordinaria, et juxla naturas rerum, sed de divina intentione, ac dispositione circa hoc mysterium lo­ quendum est conformi ter ad naturas rerum, et suavem Dei providentiam; durn oppo­ situm non ostenditur ex firma aliqua, et certa Dei revelatione, qum ipsius disposi­ tionem manifestet : ergo Deus non decre­ vit praedictum mysterium propter duos fines totales, et adæquatos, et inter se non connexos : atque ideo si decrevit hoc misterium propter remedium peccati, ut Sua­ rius fatetur; hic finis pertinuit saltem inadæquale ad motivum primarium, et principale propter quod Incarnatio volita, et intenta est : atque ideo illo deficiente non mandaretur execution!. tope* 24. Nec hujus impugnationis robur de­ Snrj. bilitant exempla, quibus utitur prædictus Auctor, ut oppositum persuadeat. Primum ejus, cui jam efficaciter determinato ire Romam ad videndum filium supervenit amicus commendans aliquod negotium : unde ex hoc motivo eandem profectionem iterum intendit. Secundum Samûelis, qui ut vidimus num. 22 primo intend.t ire Bethleem ex motivo ungendi David in re­ gem : et deinde id ipsum intendit ex mo­ tivo sacrificandi. Nam in prædictis exem­ plis idem effectus intenditur propter duos fines adæquatos, et totales, non habentes AJ subordinationem. Quod magis confirmat tM. I. sect. 5, § Cujus rei exemplum ex Apost. ad Rom. 4, ubi asserit Christum resurrexisse propter justificationem nostram, significans nostram justitiam fuisse finem adæquatum resurrectionis Christi ; et tamen certum est prædictam resurrectionem fuisse voli­ taro propter alium finem totalem, videli­ cet propter gloriam Christi. Et plures Pa­ tres, præsertim D. Anselm, lib. 1 cur Deus homo, capit. 16 et D. Bernard, serm. 2, in festo omnium sanet, affirmant homi­ nes fuisse elevatos ad gloriam propter re­ parandas sedes Angelorum : et nihilomi­ nus præter hoc motivum adfuit linis alius distinctus, ut homines ad gloriam eligeren­ tur. Hæc, inquam, exempla non referunt nec 'jr. favent Suarii intentioni. Tum quia ut recte vidit Vasquez ubi supra cap. 8, num. 81, licet aliquando videatur plures fines totales ad eundem effectum concurrere; nihilominus unus tantum ex illis est finis movens, et in opus influens; alter vero 285 solum est finis impulsivus novam aliquam convenientiam superaddens. Et ita accidit in primo exemplo illius, qui paratus erat ire Hornam propter filium, et deinde simul ex consequenti vult aliquam convenientiam amici. Ei idem dici potest de ultimo exem­ plo : nam certum est reparationem sedium Angelorum non fuisse principale motivum praedestinationis hominum ; sed addidisse quandam convenientiam : nec amplius illi Patres affirmant. Tum etiam quia licet plures fines ad idem opus concurrerent; nihilominus hoc ipso, quod simul occur­ rant, non assumuntur ut totales, sed ut partes ejusdem motivi totalis ex omnibus coalescentis, vel eorum rationes unientis, ut accidit in præsenti materia, et in illis duobus exemplis Samuelis, et Resurrec­ tionis, quæ Suarius adducit. Tura denique nam ideo in omnibus exemplis, quæ in humanis occurrunt, fieri potest, quod homo prius intendat aliquam rem propter unum motivum totale, et deinde intendat eandem rem propter aliud motivum totale : quia a principio non omnes convenientias illorum motivorum prævidit : et quia potest mu­ tare primam voluntatem, et motivum : vel denique quia potest primam volitionem, et ejus finem alteri motivo subordinare : ad has enim radices reducitur, quod successive intendat plura motiva to­ talia. Sed eæ rationes nullum habent lo­ cum in Deo, qui in primo signo in quo cognovit perfectissime omnes convenien­ tias possibiles, et mutuas earum combinationes, ac dependentias, ut n. 6 observa­ vimus : et est immutabilis, ac præhabitam intentionem revocare, ac meliorare non valet, ut ostenditur 1 part, quæst. 19, artic. 7. Ergo nulla est ratio ut dicamus Deum voluisse, ac decrevisse Incarnationem ex duplici motivo totali, et adæquato. In quo 'plane difficilior longe est Suarii opinio, quam sententia Scoti : hic enim distinguit res volitas, asseritque substantiam Incarna­ tionis fuisse volitam ob unum finem, et circunstantiam carnis passibilis ob alium : quod non ita aegre intelligitur. Ille vero prædicta non distinguens affirmat eandem Incarnationis substantiam fuisse volitam propter duos fines totales. Quod (præterquam quod esse falsum constat ex dictis) vix intelligi valet in modo perfectissimo, quo Deus procedit tam in intelligendo, quam in volendo. Si enim cunctas conve­ nientias possibiles in primo signo in quo cognovit, ut in comperto est apud omnes ; Î86 DE 1NCAUNAT1ONE. eas certe potnit intendere, qua' sibi pla­ cuerunt, et respicere | er modum unius voliti, alqoe motivi ada?quali. Si autem non ita se habuit, sed explorata nova ali­ qua convenientia per scientiam mediam, novum aliquid intendit : in hoc ipso ar­ guitur ejus mutabilitas, atque imperfectio in volendo : quod minime potest admitti. Μ«ϊ’6Γ Adde omnia, qua' supra a num. 16 di­ i»puçnilo. ximus contra evasionem Scotistarum mul­ tiplicantium decreta circa substantiam Incarnationis, et circumstantiam carnis passibilis, militare etiam adversus istam Suarii responsionem, ut facile consideranti constabit. Nam si primum decretum fuit sola intentio Incarnationis secundum se } rescindendo a modo, et circumstantia carnis impassibilis, et passibilis : plane sequitur prædictum decretum non fuisse efficax, nec aptum, ut ex vi illius ponere­ tur Incarnatio extra causas in aliquo eventa : nam Incarnatio ita considerata non est objectum factibile; cum in re poni non valeat absque aliquo ex illis modis. Si autem fuit intentio Incarnationis in carne impassibili, hoc modo facta fuisset Incarnatio : alias unum ex duobus dicen­ dum esset, nempe vel talem intentionem efficacem non fuisse contra id, quod sup­ ponitur; vel Deum exequi Incarnationem aliter, quam decreverat. Si denique fuit intentio Incarnationis in carne passibili ; sic facta fuisset, licet Adamas non peccasset ; siquidem primum illud decretum res­ pexit Incarnationem independenter a re­ medio peccati : consequens autem est contra omnes Theologos negantes Deum assumpturum carnem mortalem deficiente motivo reparandi hominem. Quod si ad hæc vitanda dicatur neutro ex prædictis modis fuisse Incarnationem volitam per primum decretum ; sed hanc Incarnationem in individuo cum modo convenientiori ex postea occurrendis ac explorandis per scien­ tiam mediani : ex hoc ipso arguitur pri­ mum illud decretum non fuisse simpliciter efficax, nec respexisse motivum aliquod totale, atque ab aliis independens : nam mansit suspensum exspectans alia explo­ randa per scientiam mediam, ut Deus conformiter ad exp’orata decerneret modum Incarnationis; et motivum adæquatum illius. Cumque ea scientia supposita, diri­ gente, et consulente, ultimo decretum fue­ rit, quod Incarnatio fieret in carne passi­ bili, et propter remedium peccati; in hoc tandem totus processus providentiæ divinæ I circa hoe mysterium completus o-t, exuens illam suspensionem, quam habebat ex vi præsentis decreti respicientis Incarnatio­ nem depedilenter a perfectiori motio occur­ rente, et approbando. Et ita liquido infer­ tur, quod ex vi præsentis decreti ultimo resolventis hanc materiam, quinimo ex vi omnium decretorum actu existentimn, ut sunt de facto determinata, Deus non assu­ meret carnem, nisi passibilem, et propter remedium peccati. Quæ est communis tiss.-rtio D. Thoma', et discipulorum ; quid­ quid sit de modo explicandi decreta divina, de quo statim. Sed in en, quem Suarius invenit, præter alia adest contradictio num. 20 proposita, quæ propriis principiis repugnat, dum constituit in Deo aliquod decretum pro priori ad scientiam mediani : cum hæc præcedàt omne exercitium libe­ rum voluntatis divinæ, ut asserunt ejus patroni, et magis expendimus loco citato. Occurritur gravi objectioni, cl explicatur nexus inter Incarnationem, ct remedium peccati. 25. Sed priusquam oppositam referamus Priecisententiam, oportet nos expedire a gravi, palior llDJBS et non dissimulanda difficultate, quæ con­ dabii surgit ex dictis num. 4. ubi supposuimus, difficaltis. quod inter omnia objecta voûta a Deo Christus fuerit primo volitus, intentos, et pnedestinatus tanquam omnium aliorum finis. Id enim nec cum assertione nostra, nec cum ejus fundamento cohærere posse videtur. Non quidem cum assertione : nam si Christus fuit intentus per modum finis, debuit præcedere aliorum futuritionem, ac electionem : et consequenter ex vi decreti, quo volitus est, foret, etsi alia non essent futura : atque ideo etiam deficiente peccato Adami veniret. Nec etiam cum funda­ mento assertionis : quia si est volitus per modum finis antecedenter ad alia; non potuit non intendi propter suam excellen­ tiam, et dignitatem : ac per consequens motivum illius intentionis aliud fuit, et distinctum a remedio peccati : et subinde falsum erit, quod hoc tantum posteriusmotivum colligatur ex scriptura, et Patri­ bus, sicut tam sæpe in præcedentibus in­ culcavimus, ut varias Adversariorum res­ Alppoponsiones everteremus. ΠΜ In diluendo hanc difiicultatem dividun­ Thomis11ΓΒ!3 tur Thomistæ. Quidam enim directe op- opinio. ponuntur DISP. II, DUB. I. ponuntur nostra· suppositioni affirmantes pfnnissionoui peccati Adami, («jusque fuluritioneni, ac præscientiam præcesslsse simpliciter objective decretum, sive inten­ tionem efficacem Incarnationis. Unde non admittunt, quod Christus illam praeiverit per modum linis primario intenti : et aliter i ac nos constituunt circa hæc ordinem de- ! cretorum. In quo celebrior habetur sen- ; tyw. (entia Cajetam art 3, § Ad evidentiam illa ordinantis in hunc modum : St perspica­ cius tres, qui de facto in universo inveniuntur, ordines consideraverimus, videlicet ordinem I naturæ. ordinem gratiæ, et ordinem Del, et creatum : simul videbimus, quod secundus supjwnit primum; et tertius præsupponit utrumque: el similiter præordinalio, et prævisioprimi præsupponitur a præordinatione, cl prævisione secundi : el similiter præordina­ tio, el prævisio tertii præsupponit præordinalionem, c! prævisionem ulriusque. Ita quod Deus primo ordinavit universum secundum ordinem naturæ : et quoniam universum se­ cundum talem ordinem non attingit ad frui­ tionem divinam ; superaddidit ordinem graiiæ : ct quoniam talis ordo non pertingit ad unionem summo modo possibilem cum Deo. Quod circa cum peccata pertineant parlim ad ordinem naturæ. et partim ad ordinem gratiæ ut opposita illi, consequens est, quod prxdestinalio Jesu Christi ut sit Filius Dei, prxsupponat prævisionem futurorum peccato­ rum, ulpote spectantium ad præsuppositos ordines in genere causæ materialis. Juxta quam sententiam quatuor ad minus signa in quo circa mysterium hoc distinguuntur : primum in quo Deus cognovit possibilita­ tem ejus; et aliarum rerum. Secundum, in quo decrevit futurum ordinem natura­ lem, ct cognovit defectus, tam naturales, quam morales in eo futuros. Tertium, in quo decrevit ordinem gratiæ, et cognovit peccata illi opposita. Quartum, in quo pradestinavit Christum in remedium pec­ catorum, et elegit, quos voluit in ipso ad futuram gloriam. Et consequenter secun­ dum hunc ordinem Christus non fuit pri­ mum volitum, et intentum a Deo : sed potius decretum intenti vum illius supponit simpliciter præscientiam, et futuritionem peccati, in cujus remedium prædcstinatus est: quo proinde deficiente, minime veni­ ret ex vi præsentis decreti, seu providen­ ti®. Eidem Cajetani sententia? subscribunt 'Jw··'. graves alii Thomistie Arauxo ubi supra '"-•n. conclus. 5, numer. 57. Alvarez disput. 9, •/"-^•conclus. 1. N. Cornejo ubi supra § Tertius •?87 modus, Joannes a S. Th. conclus, h. Idem- Joann, a quo luentur Vasquez, Ilagusa, et non S.TUorn. Vazquez, pauci ex relatis num. 8, licet nonnulli I’agnsa. varient in designando, ac multiplicando signa, seu décréta. id vero in quo conveniunt, probant Motiva bojus primo ex motivo insinuato in verbis Caje- opinio ­ tani, quod ordo naturæ supponitur ad or­ nis. dinem gratiae, et uterque ad ordinem hy­ postaticum : ergo servata connatural! rerum providentia, prius debuerunt de­ cerni ct praevideri ordo naturæ, et ordo gratiæ cum defectibus sibi oppositis, quam decerneretur ordo hypostaticus. Secundo ex Scriptura, quæ palam repræsentat de­ cretum Incarnationis fuisse opus miseri­ cordia? divinæ intendentis nos sublevare a miseria peccati, ut ad Ephes. 2 : Deus au­ Ad tem, qui dives est in misericordia, propter Ephes.2 nimiam charitatem, qua dileæil nos, cum es­ semus mortui peccatis, convivificavit nos in Christo. Et idem sensus est ompibus fere Patribus relatis a num. 9. Constat autem, quod misericordia necessario supponit mi­ seriam sublevandam ; cum ejus exercitium sit sublevare alienam miseriam. Ergo de­ cretum Incarnationis supponit simpliciter permissionem, et præscientiam peccati. Tertio specialiter a D. Thom. in præs. in D.Thom. resp. ad 4, ubi ait: Dicendum quod praedes­ tinatio præsupponit præscientiam futurorum. El ideo sicut Deus prédestinai salutem alicu­ jus hominis per orationes aliorum implendam, ita etiam praedestinavit opus Incarnationis in remedium humani peccati. Sed futura quo­ rum præscientia præsupponitur ad prædestinationem, non sunt efîcctus ipsius prædestïnationis, nec per illam constituuntur, sed illam præcedunt simpliciter. Ergo pec­ catum, in cujus remedium venit Christus, supponebatur futurum, et simpliciter prævisum ante ejus intentionem, seu prædestinationem. El hæ probationes positive procedunt. Sed insuper id quarto suadent ab inconvenientibus, quæ ex opposita sen­ tentia inferuntur, et commodius infra pro­ ponemus. 26. Hic modus dicendi est valde proba- Probabibilis tum .ob motiva,11quibus innititur, tum , ~ aliorom ob auctoritatem Doctorum, a quibus defen- opinio, ditur. Duoque in illo præcipue fatemur laudanda : primum, quod directe se op­ ponat sententiæ Scoti, tam in assertione, quam in principiis (ex quibus est illud, quod in opposita objectione assumitur, eamque proinde facile diluunt ipsum non admittendo'. Secundum, quod magna pro- 288 DE INCAHNA'ΠΟΝΕ. ·. .· prietate, ac sinceritate exponat loca Scrip­ tura» , et Patrum supra allegata. Sed nihilominus persistendum censemus in modo dicendi num. 4 proposito, qui pro­ babilior. ac magis compendiosus nobis ap­ paret, quemque jam praelegeramus aliis locis ibi relatis. Juxta quem dicendum est Christum fuisse primum volitura, et inten­ tum per modum finis omnium operum divinorum : atque ideo prajeessisse in ge­ nere causæ finalis ordinem naturæ, et gratiæ, et peccata illis opposita, in quorum remedium praedestinatus est. Quod satis probatur ex auctoritatibus, et muti vis eo loco propositis. Sed insuper suaderi duobus aliis fundamentis, convincimur. Firma- Primo, quia ad præsentem difficultatem lor explicandam sufficiunt duo signa in quo, unum, in quo Deus cognovit omnia possi­ bilia, eorumque combinationes, ac mutuas dependentias possibiles : alterum, in quo decrevit quæ sibi ex illis placuerunt, et ea praescivit futura cum mutuis dependentiis, quæ voluit, ut declaravimus, n. 5 ; sicut ergo in primo signo in quo cognovit pos­ sibilitatem peccati originalis, et cognovit possibilitatem Incarnationis, et cognovit possibile esse, quod Christus esset finis cujus gratia permissionis peccati, et repa­ rationis illius, ct omnium rerum: et simul quod reparatio peccati, sive homo redi­ mendus esset finis cui : sic etiam in se­ cundo signo hæc omnia decrevit, et futura præscivit cum prædicta mutua depen.lentia : et sic de facto posita fuerunt in executione, quin opus sit ad alia signa absque necessitate multiplicanda recurrere. Et qui­ dem id fuisse possibile nemo negabit : nec ulla ratio obligat, ut negemus ita accidisse de facto : sed potius testimonia Scriptura, et Patrum, quæ videntur inter se opponi, hac via facile conciliantur. Secundo negari non potest fuisse aliqua peccata, pro quorum remedio pradestinalus est Christus : quæ tamen non potuerunt futura esse, aut futura praevideri in aliquo signo priori ad ipsius praedestinationem. Nam blaspheraiæ, injustitiæ, et alia pec­ cata contra personam Christi specialiter commissa non potuerunt pro priori ad Christum simpliciter provideri futura ; cum dependeant ab ipso Cbristo sicut ab objecto, et materia circa quam. Et tamen decretus est in remedium prædictorum, si­ cut et aliorum actualium ; cum sit univer­ salis Redemptor, juxta illud 1 Joann. 1 : El ipse esi propitiatio pro peccatis nostris : non pro nostris autem lanium, sed diam pro lotius mundi. Unde oportuit, quod illo­ rum permissionem, atque etiam reparatio­ nem præcederet in aliquo genere causæ, et præsertim in genere causa· finalis, per mo­ dum finis cujus gratia tum ipsarum per­ missionum, tum reparationis, et aliorum effectuum inde provenientium. Quo etiam modo potuit intendi, ac pravideri in or­ dine ad alia peccata, sivo eorum permis­ siones. Accedit, quod de divina dispositione, Falam ejusque motivis loquendum est cum majori conformante ad naturas rerum, ubi oppo­ situm non constat per divinam revelatio­ nem. Est autem magis consonum naturis rerum, quod Christus fuerit primo intentus per modum finis omnium, qu;e Deus dis­ posuit. Nam ubi plura volita concurrunt, consonum est rationi, et naturis rerum, quod illud respiciatur principalius, imme­ diatius, ac per modum finis, quod est inter omnia perfectissimum. Christus autem longe excellit in perfectione, ac dignitate cuncta, quæ disposuit Deus. Ergo attentis naturis rerum, et providentia divina ipsis consulente, verosimilius est, quod fuerit primo intentus per modum finis cujus gra­ tia operum divinorum, et quod omnia fuerint volita propter ipsum. A'iunde vero oppositum non constat ex divina revela­ tione. Quinimo testimonia Scriptura num. 4 allegata id non obscure persuadent. Et quæ num. 9 expendimus, oppositum non docent; sed tantum evincuntpracedentiam peccati in genere causæ materialis, et re­ parationis in genere causæ finalis per mo­ dum finis cui : cum qua prioritate cohæret pracedentia Christi per modum finis cujus gratia, ut infra magis declarabimus. Ergo sentiendum est, quod Deus ita hæc disposuerit. Et sic docent quamplures discipuli D. Thom. Capreolus, Medina, et Cabrera, Cabren. quos refert Arauxo ubi supra num. 53. Aiaoxo. Jom Vincentius loco supra cit. pag. G29. Her- Vin«at rera in M. S. ad hunc art. Nazarius con­ Ferna. xXauchis. 2. Cipullus ubi supra i; 15, cum seq. nos. Godoi | G, conclus. 2. N. Philippus dis-c^,·’’ put. 2, dnb. 6. Joannes Prudentius dis-N. fbiput. 2, dub. I. sect. 4. Parra quæst. 7, PrcdeaU artic. 3. Gonet i; 6. N. Laurentius controv. Parra. Gonet. 7, § 12, num. 122, et alii. Cum quibus N. Lia­ sentiunt Granados disput. 2, sect. 4. Men­ rent. Repré­ doza, et Lorca ubi supra et alii plures. senta: ar 27. Et hac opinione supposita pungit propo­ sita objectio nnm. 25 posita, qualiter videli­ difiCBicet Christus fuerit primum volitum, et intentum DISP. II, DUB. I. 289 intentum a Deo per modum finis omnium; lis, et naturæ assumptæ ex una parte, et el nihilominus habuerit dependentiam ab conceptum particularem personæ assumen­ Adami peccato, ita ul co deliciente nullo tis, et naturæ assumpta? ex alia parte ; nul­ lus invenitur ordo realis, aut causalitatis modo veniret ex vi præsentis providentiæ, seu decreti : quæ duo non sali» inter se inter pnedicta objecta ; cum nulla sit dis­ tinctio realis inter illos conceptus. Ergo cobærere videntur, ut supra ponderavi­ minus recte dicitur, quod Deus prius vo­ mus. Unde relati Auctores varias invene­ luerit Incarnationem vage, et secundum runt vias explicandi hanc connexionem : rationem communem; et deinde voluerit ex quibus unam, aut alteram principaliorem Incarnationem secundum rationes particu­ referemus, ut ex earum confutatione fa­ cilior sit aditus ad modum, quem censemus lares, quas modo habet ; et quod prima volitio respexerit Incarnationem, ut finem r>.i'magis verum, et expeditum. Igitur M. independenter a peccato; secunda vero or­ Viacentius docuit Deum primo intendisse efdinaverit Incarnationem ad peccati reme­ îkc. licaciter, ac decrevisse tres modos commu­ dium. Sicut inepte diceretur, quod respectu nicationis, nempe naturæ, gratiae, et unio­ Petri Deus prius voluerit rationem commu­ nis hypostaticae, non tamen determinando nem hominis, aut personæ humanæ, et personam assumpturam, nec individuum naturæ assumendae, sed volendo vage Incar­ deinde particularem, atque individuam ra­ nationem, et quod persona ex illa resultans tionem Petri. Tum præterea quia ille mo­ esset finis omnium : deinde permisisse, et dus volendi in confuso, et procedendo a ra­ tionibus communibus ad particulares arguit praevidisse futurum peccatum originale, in cujus remedium decrevit distincte, quod imperfectionem potentialitatis tam in co­ persona Verbi assumeret naturam huma­ gnoscendo quam in volendo alienam pror­ sus a summa perfectione providentiæ di­ nam cum hac carne passibili in individuo. vinæ, ut supra fuse ostendimus n. 17. ' Unde componit, quod persona incarnata sit Tum denique quia frustra Vincendus mul­ finis omnium ex vi .primae intentionis ; et tiplicat signa, et decreta ; cum possit hæc quod nihilominus dependeat a permissione peccati, quo proinde non existente non es- difficultas facile expediri cum majori sim­ plicitate, ut infra videbimus. set, 28. Mendoza, et Lorea locis supra relatis Sed hic dicendi modus merito displicet docent Deum prius intendisse efficaciter : omnibus Auctoribus pro utraque. opinione Christum in particulari sumptum tanquam relatis. Tum quia procedit divinando, et finem omnium, ita quod Christus ordine absque fundamento in Scriptura, et Patri­ intentionis fuerit volitus independenter a bus : nam quantum ex illis capimus. In­ peccato : deinde eligisse tanquam medium carnatio fuit volita a Deo in peccati remepermissionem peccati ut dependenter ab î diem : ergo temere dicitur, quod vage, et illo poneretur Incarnatio in exeeutione : I io confuso fuerit primo volita independennon quia hoc medium fuerit ex natura rei ? 1er ab hoc motivo. Quippe Incarnatio hoc necessarium a i prædictum finem ; sed ! etiam modo considerata non magis nobis quia Deus illud elegit, et exeeutionem I innotescere potest independenter a luce di• vinæ revelationis, quam eadem Incarnatio finis præjacentis huic determinato medio alligavit. Sicut si quis apud se decernat : in individuo, et cum circumstantia carnis i passibilis, ut § 3 ponderavimus contra Scoiter facere absolute, ex vi hujus intentio­ listas. Tum etiam quia ut optime ait Capr. nis non manet alligatus ad iter faciendum loco cit. art. 3, ordo virtualis inter divina determinate in equo, vel determinate in decreta commensuratur ordini reali inter curru : sed si postea eligat currum tan­ objecta volita secundum eorum dependen­ quam medium determinatum ad ejus finem, tias, aut causalitates : unde si unum objeccessante curru non iter faciet. Et sicut : torn est prjus alio in genere causæ finalis, Deus intendit absolute dare gloriam alicui, quin ex vi hujus maneat determina­ aut efficientis, dicitur, quod prius in illo genere est volitum a Deo, quam aliud. Ubi tus ad talia media, quod videlicet consecu­ autem similis ordo non invenitur inter ob­ tio gloriæ fiat per merita, aut independenjecta; nubum est fundamentum, ut consti­ ler ab illis : sed si deinde eligat merita tuamus ordinem prioris, et posterioris in tanquam medium determinatum ex ejus decretis divinis, prout prædicta objecta at­ voluntate, deficientibus meritis non da­ tingunt. Atqui facta comparatione inter bitur gloria. Sic ergo cohæret, quod conceptum communem personæ assumenIncarnationis intentio illam respexerit Salmant. Curs. theolog. tom. XIII. 19 Alia cxplic.itio ex Lorei. 290 DE INCARNATIONE. tanquam finem omnium rerum, et inde- sive per aliud, ubi nullum connecpendenter a peccato, ut objectio num. 25 titur necessario ex natura rei cum lino proposita repraesentat : et quod nihilomi­ intento : constat autem, quod permissio nus Incarnationis executio habuerit depen­ I peccati, et reparatio ab illo non est me­ dentiam a permissione peccati sicut a me­ dium necessario ex natura rei connexum dio unico ad eum finem electo ; quo proinde cum Christo; siquidem Christus erat ab­ cessante non fieret Incarnatio, ut affirmat soluto possibilis independenter ab huc medio , ut ex se liquet : ergo etiamsi nostra conclusio. ^batar0' Cæterum hic etiam dicendi modus est Deus non elegisset prodictum medium, adhuc Christus veniret ex vi procedentis insufficiens, et falsus. Primo quia ponit in Deo intentionem quamdam potentialem, et illius intentionis efficacis, quæ per aliud medium a Deo eligendum committeretur in confuso circa Christum ; siquidem prodicta intentio ita illum absolute vult, quod i execution! : et consequenter verificaretur, ex vi sua non determinet modum, et quod etiamsi Adamus non peccasset, nec media suæ existentiæ; sed necessarius est . remedium peccati originalis eligeretur, ad­ huc Christus esset venturus ex vi prim® alius actus hæc determinans. Id vero in præcedenti dicendi modo jam reprehen­ intentionis, quæ illum respexit, et efficax presupponilur. Unde prædicti Auctores debamus, quod poneret in Deo modum procedendi a potentia ad actum, et a com­ cum Scoti sententiam oppugnant, ex modo, quo se explicant, in eam celabuntur, dum munibus, atque in confuso ad particularia, et determinata. Hic enim intendendi modus constituunt in Deo intentionem absolu­ tam, et efficacem circa Christum anteceprovenit in nobis ex imperfectione, qua non possumus hæc in unum trahere infal- denter ad omnem electionem, et prævisionem mediorum. Oportet enim impleri libiliter : sed ab intentione finis proce­ dimus ad mediorum electionem. In Deo prædictam intentionem independenter a autem aliter debet contingere, qui pro sua quolibet medio determinate sumpto; atque summa actualitate potest intendere finem ideo independenter a permissione, et re­ ut consequendum per media determinata, medio peccati. Recolantur, quæ diximus tract. 5, disp. 9, dub. 3, § 8. certa, et infallibilia; quin opus sit inten­ Declaratur hoc amplius : nam si Deus tionem manere quasi suspensam, et depen­ dentem a mediis elidendis. Nec in isto antecedenter ad prævisionem peccati, et sensu ordo intentivus distineuitur ab or- independenter ab omnibus mediis, et mo*- · dîne executivo, ut quidam falso apprehen­ tivis decrevit absolute incarnari : et postea dunt, et explicant; cum ordo intentionis prædictam intentionem alligavit ad me­ dium seu motivum remedii peccati : inqui­ divinæ non sistat precise in re volita, sed etiam extendatur ad media, sine quibus ea rimus ab Adversariis, an. deficiente pec­ intentio non esset infallibiliter efficax : cato, sive, Adamo non peccante fieret sicut etiam nulla cognitio divina sistit in homo ex vi illius primæ intentionis, vel non fieret homo? Si eligant primum; principiis, sed extenditur ad conclusiones, illas in principiis comprehendens. Dicitur plane deserunt suam assertionem, et nos­ autem distingui, quia his suppositis, a 1- tram. Si dicunt secundum ; liquido infer­ sunl imperium, et alii concursus perlinen­ tur vel prædictam intentionem non fuisse tes ad usum, sive executionem. Secundo ' efficacem contra id, quod supponunt; vel (per quod magis explicatur præcedens i fuisse mutatam per sequentem determinati motivumj, quia non cohæret, intentionem I medii electionem, quod Dei immutabilitati divinam Christi futuri esse infallibiliter I repugnat. Nam si prædicta intentio esset efficacem, et quod habuerit dependentiam efficax, et permaneret ; etiam deficiente a subsequent! electione medii permissionis, I uno medio, deberet assumere aliud, ut ita et reparationis peccati, ita ut eo deficiente I explicaret suam efficaciam, et consequeChristus non esset venturus ; atqui in­ ! retur finem intentum. Per qudd overturn tentio Dei est infallibiliter efficax : ali­ i tur exempla, quæ relata opinio in sui ter enim immerito vocaretur intentio, sed ' patrocinium afferet. Primum quidem ex deberet dici voluntas antecedens, aut sim­ i humanis desumptum : quia intentio hoplex complacentia : ergo, etc. Probatur ! minis nec est infallibiliter efficix, nec major : nam eo ipso, quod prædicta inten­ I est immutabilis : unde potest Ijomo prætio sit infallibiliter efficax, infert infalli- I cedentem intentionem iter faciendi allibiliter, quod intendit, sive per hoc medium, I gare postea alicui medio determinato. Et SI 1 DIS!’, il, si prædictam modium deficiat; sine in­ convenienti dicitur intentionem iter fa­ ciendi non fuisse efficacem, aut cessasse. Quod si adhuc homo intendat iter lacero; id non habebit ex vi prini® intentionis, quam uni medio, tunc non occurrenti, alligaverat; sed^ox vi alterius, qu® prim® ob medii defectum deficienti succedit : in quo necessario intervenit mutatio. Qu® omnia aliena sunt ab efficacia, el immu­ tabilitate intentionis divin®. Unde prædiclura exemplum in eos Auctores retorquen­ dum est. Secundum vero falsum supponit : Deus enim non intendit gloriam ut finem independenter ex pario objecti voliti ah omni medio f quia subiret omnes imper­ fectiones, quas hactenus repraesentavimus ; sed procedens independenter a medio, aut merito ex parte intentionis, sive actus divini statuit dare gloriam per media de­ terminata, et cum dependentia glori® ab illis. Nec oportet quod alius actus eligens aut praescribens determinata media succe­ dat : licet subsequantur imperium, et alii actus pertinentes ad executionem. 29. His ergo, aliisque minoris momenti '..'· quæ oportet diluere. Et primo objicitur : nam dato, quod aliqua duo possunt inter se comparari per modum linis cujus gratia, et linis cui, et habero mutuam dependen­ tiam in eodem genere subalterno causæ finalis ; nihilominus minus recte asserimus, quod respectu intentionis divina; decernentis Incarnationem, Christus habuerit ra­ tionem tinis cujus gralia, et genus huma­ num ut redimendum habuerit rationem linis eut. Nam contrario modo se habuisse ostenditur : tum quia particula propter importat habitudinem ad finem cujus gra­ tia, ut cum dicimus infirmùm sumere po­ tionem amaram propter salutem : sed testimonia Scripturæ, et Patrum § 2, aliegata manifeste denotant Christum prædestinatum fuisse, ac venisse propter nostrum remedium : unde in symbolo Concilii Nicaeni dicitur : Qui propter nos homines, el propter nostram salutem descendit de catis, et incarnatus, et homo factus est : ergo re­ medium nostrum, sive redemptio passiva fuit finis cujus gratia respectu Christi. Tum etiam quia finis cui ille dicitur, cui præcipua utilitas intenditur, et contingit : sed ex redemptione generis humani præci­ pua gloria; et exaltatio intenditur, et contingit Christo, potius quam homini­ bus : ergo Christus fuit finis cui præJictæ intentionis. Et consequenter cum in nostra sententia sit etiam finis cujus gralia, sequitur, quod sit finis cui, et adæquatus ex illis rationibus; et subinde quod nullam a remedio peccati habuerit dependentiam in genere causæ finalis. — Confirmatur : Cosirquia non decet id, quod perfectius, ac tU!W. pnestantius est, ordinari ad minus perfec­ tum sicut ad finem : sed Christus est bo­ num simpliciter perfectius, quam totum genus humanum redimendum : ergo non debuit ordinari ad hujus remedium sicut ad finem : atque ideo in genere causæ fina­ lis fuit volitus, et prædestinalus indepondenter ab illo. Respondetur ad objectionem negando Sitisti antecedens, sive assumptum. Ad cujus objxtioai. primam probationem dicendum est, quod licet dictio propter significet satis frequen­ ter habitudinem ad finem cujus gratia : nihi­ lominus DI8P. Π, DUB. I. lotninus etlnni non semel denotat respec­ tum ad finem cui, sive utilitatis. Ubi autem dubium est, quem finem, sive quam finis rationem significet ; attondi, ac con­ siderari debet, quænam ex rationibus occurrentibus, el inter se collutis sit perfec­ tior : nam quæ perfectior fuerit, significa­ bitur ul finis cujus gralia : quæ autem fuerit minus perfecta, significabitur ut finis cui, licet dictio propter illi applicetur : quia facta comparatione inter prædictns ratio­ nes, præstantior est ratio finis cujus gralia, quam ratio finis cui, sive subjecti, cui provenit utilitas, ut liquet in gratia, et gloria facta comparatione ad subjectum, ut constat ex dictis tract. 14, disp. 4, dub. 7. Cum ergo certum sit Christum Dominum esse bonum longe perfectius, quam genus humanum; ideo cum in Scriptura, et Pa­ tribus reperimus Christum prædestinatum fuisse, et venisse propter nos homines, et propter nosCram salutem; dictio propter 'quæ vel indifferens est, vel frequentius denotat finem cujus gralia), trahitur juxta subjectam materiam, cui applicatur, ut si­ gnificet solum finem cui, sive utilitatis. Mica.Quæ doctrina sumitur ex D. Thom. in 2, dist. 15, quæst. 1, art. 1 ad 6, ubi simi­ lem difficultatem diluens ait : Aliquid potest tssepropler aliud dupliciter : aut quia ordina­ tur ad ipsum sicut ad finem proprium, et principalem : et sic inconveniens est dicere, quod aliquid sit propter vilius se, ut luna, et slellx propter noctuas, et verspertiliones : cum, finis sil potior his, quæ sunt ad finem. Alio modo potest dici aliquid esse propter aliud, cui ex ipso provenit aliqua utilitas, co modo, quo posset dici regem esse propter rus­ ticum, ex cujus regimine provenit ei pax. Et per hunc modum est inlelligendum, quod in littera dicitur : omnes enim utilitates, quæ ex corporibus caleslibus proveniunt in inferio­ ribus, sunt a Deo provisa, qui corpora illa inililuil. Et in eodem sensu 2, 2, quæst. 39, art. 2 ad 2, ait : Bonum multitudinis, ad quod unus ordinatur, est minus, quam bo­ num extrinsecum, ad quod multitudo ordina­ tur : sicut bonum ordinis exercitus est minus, quam bonum ducis. Sic ergo licet dicatur Christum venisse propter salutem homi­ num ; ly propter non repræsentat habitudi­ nem ad finem cujus gralia, et magis prin­ cipalem ; sed respectum ad finem cui, sive utilitatis : quia Christus perfectior est ho­ minibus, et passiva hominum salute. Ad secundam probationem conceden­ dum est Christum fuisse etiam finem cui 295 velut ultimatum, in quem redundavit ma­ xima gloria ex opere redemptionis. Sed hoc non impedit, quod genus humanum fuerit finis cui proxime intenta, et de­ creta est salus per Christum redemptorem. Sicut in exemplo proxime allato a D. Thom. rusticus est finis, cui proxime pro­ venit utilitas, et pax ex regimine regis : sed tandem utilitas, et pax rusticorum cedit in ipsius regis commodum, ut ex se liquet. Ea vero connexio a Deo volita suf­ ficit, ut Christus fuerit prædestinatus connexive ad nostram salutem, et ut non veniret deficiente illo motivo. Ad confir­ mationem patet’ex proxime dictis Chris­ tum non fuisse ordinatum ad nostram salu­ tem sicut ad. finem cujus gralia, et magis principalem ; sed solum ut ad finem cui, et utilitatis : in quo nulla est indecentia, aut inordinatio. Unde prædicta difficultas dirigenda est in Auctores contrarii modi dicendi, qui affirmant nostram salutem fuisse finem cujus gratia, et simpliciter talem Incarnationis. 33. Objicitur secundo : quoniam si In- «objeccarnatio esset simpliciter prior in genere lio· causæ finalis, quam peccati permissio; nulla esset ratio, cur tantam haberet cum ea connexionem, ut peccato deficiente non esset futura : sed hoc posterius statuimus pro conclusione : ergo minus consequenter docemus Incarnationem fuisse finem per­ missionis peccati, illamque præcedere in genere causæ finalis. Probatur sequela : nam data, et supposita illa dispositione, non aliunde potest oriri ea connexio, et dependentia Incarnationis a permissione peccati, nisi quia utraque terminat eandem Dei intentionem : id vero minime sufficit; alias eodem argumento probaretur, quod deficiente musca non esset futura Incar­ natio, quia Deus unico intentionis actu utramque voluit : quod plane est absur­ dum, et ridiculum. Declaratur hoc am- Augmen piius : nam ut duo aliqua, quorum unum i® est prius in uno genere, habeant mutuam tatjs, dependentiam, et unum nequeat absque alio subsistere, et e converso ; opus est, quod inter se habeant ordinem vel medii ad fi­ nem, vel causæ ad effectum : hoc autem minime salvatur inter Incarnationem, et permissionem peccati ; siquidem nec ad Incarnationem est necessaria permissio peccati, nec ad permissionem peccati re­ quiritur Incarnatio, ut ex se liquet : ergo non habent mutuam illam dependentiam, et connexionem, quam descripsimus. Et ÎH6 DE INCARNATIONE consequenter si Incarnatio est per modum litatis : sed tamen Deus ita illum voluit finis prior permissione peccati ; erit omni­ per modum finis aliorum, quod simul bus modis prior, et in omni genere causa; voluerit ipsam dependere a pnedictis in indepeudens, atque ideo futura etiam de­ aliis generibus : et subinde illis deficienti­ ficiente peccato. bus, non committeretur execulioni. PnePiiuit.or Respondetur negando sequelam : opsertim cum prima intentio Christi illum ObJC' " time enim cohaeret Incarnationem esse respexerit ut Redemptorem, in carne pas­ ’ priorem permissione peccati in genere sibili, et cum omnibus circumstantiis causæ finalis cujus graiia; et quod nihilo­ quas in exeeutione habuit, ut § 3 el 4 minus ah ea dependeat in aliis generibus, ostensum est. Non potuit autem Christus ut § præced. explicuimus. Ad probationem hoc modo existere, nec decerni futurus, autem in contrarium neganda est major : nisi dependentor a praedictis in illis causæ ratio enim hujus connexionis, et rauiuæ generibus : sicut nec gloria per modum dependentia?, non fundatnr in eo, quod coronæ potest dari, aut decerni nisi depen­ Incarnatio, et permissio peccati fuerint dentor a meritis ex parte objecti voliti. Satis voliiæ eodem actu, ut objectio falso sup­ ergo est, quod in hujusmodi rebus con­ ponit; sed in eo, quod fuerint volitæ cum nexio mutua (quam possibilem nemo ne­ mutua dependentia ex parle objecti : co­ gabit, ut n. 5 jam praemisimus) sit, si non gnovit enim Deus in primo signo in quo ex natura rei saltem ex voluntate divina. 34. Objicitur tertio : nam si peccati 3^ prædictam inter ea dependentiam esse pos­ sibilem. illamque decrevit futuram in se­ permissio est in genere causæ finalis effec­ bd. cundo signo in quo. Unde Christus non tus pra deslinationis Christi, ut asserimus; esset futurus, deficiente peccato : esset au­ sequitur quod decretum Incarnationis, tem futurus, deficiente musca, aut isto, .vel et praedestinationis Christi supponatur illo ente particulari. Licet enim Deus uno ac­ omnino completum ante permissionem, et tu decrevit futuritionem Christi, et omnium præscienliam peccati : inde vero palam in­ rerum, ct voluerit, quod Christus esset fertur, quod Incarnatio, et prædestinatio omnium finis cujus graiia : tamen non Christi non habuerit dependentiam a per­ voluit, quod Christus dependeret ab om­ missione peccati in aliquo causæ genere, nibus rebus in aliis causæ- generibus : sed ut facile consideranti constabit : ergo mi­ hanc dependentiam restrinxit ad certas res, nime componitur, quod Deus decreverit cujusmodi sunt peccati remedium, et ho­ Christum in remelium peccati, et depenminum redemptio, ut ex Scriptura, et j denter abhocmoiivo; et quod permissio Patribus edocemur. Sicut etiam omnia 1 peccati fuerit propter Christum, et depensunt propter gloriam electorum;.et tamen ‘ denter ab eo in genere causæ finalis. Se­ hæc non dependet a singulis, utputa a quela ostenditur : quia decretum quod ex musca; dependet tamen a meritis, aut ab parte objecti est causa alterius, debet aliis principiis determinatis, quæ Deus intelligi omnino completum, antequam indecrevit prout sibi placuit. telligatur effecius : aliter enim non posset ErscaaPer quod patet ad difficultatis augmen­ concipi ut causa illius : ergo si decretum lur prædestinans Christum est causa permis­ diftcul- tum, et explicationem : quia ut detur mu­ Lalîà tua dependentia inter aliqua objecta in di­ sionis peccati, debet intelligi omnino com­ aiigtr.cnverso genere causæ, opus non est. quod pletum ante futuritionem, et præscientiam luci. ipsis conveniat ex natura rei; sed sufficit, illius. quod ipsis determinetur ex voluntate Dei Respondetur negando sequelam : nam Dbsftlsic ea intendentis, el decernentis. Sicut cum illud decretum respexerit Christum vitar. gloria non dependet necessario a meritis : ut redemptorem hominum a peccalo, et in posset enim absque illis citra miraculum ordine ad hunc finem effectum; non intel­ conferri. Voluit autem Deus illam non ligitur, omnino completum ex parte objecti aliter conferri adultis, quam per merita. voliti, nisi ex parte ipsius objecti intelliUnde taliter est eorum causa per modum gatur tum Christus ut redemptor, tum linis, quod simul ab eislem dependeat in permissio peccati, tum denique passiva alio genere, et sine ipsis non conferretur ex hominum redemptio ab illo. Et ratio est : vi præsentis providentia?. Sic etiam Incar­ quoniam omnia hæc fuerunt volita a Deo natio non dependet ex natura rei a peccato per illam intentionem ut constituerint sicut a materia circa quam, ne/' a rem^fio unum finem adæquatum, coalescentem ex generis humani sicut a line effecto, et uti­ ratione cyjus gratia, et ex ratione cui, cum ·-* DISP. Il, DUB. I. λ. cum mutua eorum inter «e. dependentia in diversis generibus. Unde tale decretum ut attingens Christum non intelligitur com­ pletum, nisi cum addito, scilicet in genere causælinaliscujus gratia : cum quo cohieret, quod in alio genere respiciat ut quid prius permissionem peccati, et ejus reparatio­ nem : hæc enim omnia pertinent ad finem totalem a Deo intentum. Sicut causalitas divina attingens materiam, quæ est prior in genere causæ materialis, non intelligi­ tur completa absolute, priusquam attingat formam; et e converso ; quia materia, et forma constituunt compositum substan­ tiale, quod est terminus adæquatus causalitatis divinæ. Et similiter intentio dandi gloriam ut coronam non intelligitur comileta absque meritis simul prævisis, licet iæc dependeant a gloria in genere causæ finalis : quia cum hac dependentia in isto genere stat, quod gloria ut corona depen­ deat a meritis in alio, et quod non intenda­ tur a Deo nisi dependenter ab illis ex parte rei volitæ. Per quod satis constat ad seque­ ls probationem : solum enim evincit de­ cretum Dei esse in se subjective causam completam ad inferendum tam Christum, .quam permissionem peccati : sed minime suadet, quod prout attingens Christum sit omnino completum ex parte rei volitæ : ad plura enim se extendit, ut explicatur exemplis relatis. Nec refert, si dicas ideo decretum prædes­ tinationis hominum praecederent omnino completum decretum de effectibus præ­ destinationis, ut sunt media, per quæ prædestinatus finem consequitur : quia est illorum causa : et hæc supponitur omnino completa ante prædestinationem effectuum. Ergo si decretum Incarnationis fuit causa permissionis peccati, et redemptionis passivæ hominum, quinimo totius ordinis naturæ, et gratiæ (siquidem affirmamus hæc omnia fuisse volita a Deo ex fine Incarnationis, sive propter Christum); sequitur, quod decretum Incarnationis fuerit ex parte rei volitæ omnino comple­ tum antece lenter ad hæc omnia futura, et prævisa : et consequenter, quod Christus, qui est finis volitus per tale decretum, fuerit intentus, et prædestinatus indepen­ denter ab illis. Quod directe adversatur noilræ sentent i æ, et fundat opinionem 1 contrariam. •Me. Non, inquam, hoc refert, sed facile diluitur : quoniam ex effectibus prædestinationis quidam sunt puri effectus in 297 ordine caueæ finalis : quia nullo modo sortiuntur rationem finis. Et hos admitti­ mus supponere intentionem, sive decretum finis completum omnino, saltem in genere causæ finalis. Alii autem ita sunt effectus pra-destinationis, quod simul pertineant ad finem cui illius, et integrent finem to­ talem. Et hos non oportet praesupponere decretum prædestinationis omnino com­ pletum, cpm spectent ad finem adæquatum illius. Quo pacto se habet substantia sub­ jecti prædestinati ; sic enim est effectus gloriæ in genere causæ finalis cujus gratia, quod simul sit finis cut ipsius gloriæ, et intret constitutionem finis qui, sive adæquati, qui est homo gloriosus. Et in eodem Christo liliatio Dei naturalis fuit (inis cujus graiia prædestinationis respectu huma­ nitatis, vel Christi ut subsistentis in illa : ex quo tamen nemo infert, quod decretum prædestinationis Christi fuerit omnino completum in genere causæfinalis indepen­ denter ab humanitate, vel Christo ut ho­ mine : erat enim humanitas, sive Chris­ tus homo finis cui prædictæ filiationis Dei naturalis, et pertinebat a.l finem qui sive adæquatum, nempe Christum filium Dei naturalem. Idem ergo contingit in prae­ senti : nam hominum passiva redemptio sic fuit effectus Incarnationis in genere causæ finalis cujus graiia, quod simul fuerit finis cui ipsius Incarnationis, et pertinuerit ad finem adæquatum decreti, quo Deus Incarnationem intendit, ut sæpius diximus. Et alia etiam, quæ in hac replica attinguntur, habuerunt suas præcedentias in aliis generibus ex parte rei volitæ, vel saltem connexionem necessa­ riam ad'finem volitum ut a Deo intentum. 35. Objicitur quarto : quia justitia origi- .i objccnalis, sive gratia status innocentiæ, non tio. fuit effectus prædestinationis Christi : esset autem, si illum respiceret ut finem, siqui­ dem in ea suppositione fuisset producta propter illum, et dependenter ab eo : ergo saltem prædicta gratia non habuit depen­ dentiam a Christo in genere causæ finalis; sed fuit ex alio decreto, et providentia. Probatur major : nam prædicta gratia non fuit redemptiva, sicut nec gratia Angelo­ rum : sed ob hanc rationem istorum gratia non fuit effectus prædestinationis Christi, ut docet D. Thom. quæst. 29 de Verit. D.Thom. art. 4 ad 5 et art. 7 ad 5 ; ergo idem di­ cendum est de gratia, seu justitia originali. Respondetur negando majorem : nam Respon­ cuncta, quæ Deus decrevit, et fecit, or- sio. 4 I n; 1 ■ & JÜ1 1· ■ P In DE INCARNATIONE. «linavit ad Christum sicut ad finem inter omnia primo, et principaliter volitum, juxta testimonium Apostol. jam allegatum num. i; Qui est imago Dei invisibilis, primo­ genitus omnis crealuiw, quoniam in ipso condita sunt universa in cadis, d in terra, visibilia, et invisibilia. Nec est motivum, ut id negemus ; cum possibile fuerit, et Christo atterat majorem dignitatem, et minime opponatur lini redemptionis. Unde tam gratia primorum parentum in statu innocenti®, quam ipsi primi homi­ nes fuerunt propter Christum, et posterio•res illo in genere causæ finalis. Ad pro­ bationem in contrarium negamus minorem : nam idem dicendum est de Angelis, et eorum gratia. Nec D. Thom. id negat locis citatis : nec enim agit X· de influxu, aut dependentia in genere causæ finalis, sed in genere causæ efficientis meritoriæ, ut ex eorum lectione constabit. An autem gratia primorum parentum, et Angelorum fuerit ex meritis Christi, in genere causæ efficientis alia difficultas est longe diversa, quam suo loco decidemus disp. 7, dub. 4, nonnihil insinuantes infra num. 42 et 44, ubi iterum hæc objectio aliter proposita occurret. 5 objec­ 36. Objicitur quinto : quia peccatum tu. originale nullo modo fuit effectus praedes­ tinationis Christi : ergo nullo modo sup­ posuit Christum in genere causæ finalis ; sed illum præcessït simpliciter ex vi alte­ rius providentia? a pnedestinatione Christi distinct®. Consequentia patet : quia ut unum sit posterius alio in aliquo genere causæ, debet esse effectus illius in prædicto genere : alias nullatenus in eo subordinabitur illi : ergo si peccatum nullo modo ett effectus prædestinationis Christi ; sequitur, quod nullo modo sit posterius illo in genere causæ finalis. Antecedens autem est cer­ tum : tum quia ut peccatum esset aliquo modo effectus prædestinationis Christi, deberet esse volitum a Deo propter Chris­ tum sicut medium ad eum finem condu­ cens : Deus autem nullo modo vult pecca­ tum. Tum etiam quia Christus non venit, ut peccaremus, sed quia peccavimus : ergo peccatum non est effectus, quem In­ carnatio inferat, sed quid ad Incarnationem suppositum. Solutio. Respondetur, quod licet peccatum se­ cundum se, et quantum ad malitiam non sit effectus Incarnationis Christi ; bene ta­ men peccatum ut permissum, seu potius ipsa peccati permissio, sive derelictio pas­ siva hominis : qua supposita infnlfibilimr ex nostra fragilitate infertur peccatum, De­ crevit autem Deus permissionem peccati propter Christum redemptorem, et in ejus majorem gloriam. Undo permissio peccati, et ipsum peccatum non fuerunt futura, aut ptævisa anto decretum Incarnationis. Sed in eodem signo in quo ot fuit volitus Chris­ tus tanquam finis, ac subindo ut prior in genere causæ finalis; et fuit volita permis­ sio peccati ut materi® per Christum des­ truenda?, atque ideo sicut prior in genero causæ materialis. Ex quibus patet ad utramque probationem : non enim dici­ mus, quod peccatum fuerit volitum a Deo propter Christum ; sed quod fuerit volita, et ordinata in hunc finem permissio pec­ cati. Nec dicimus Christum propter pecca­ tum venisse ; sed in peccati remedium, et al gloriam propriam inde consurgentem : ad quod oportuit, quoi peccatum præcederet Incarnationem per modum materiæ, et remedium peccati per modum finis effecti, sive utilitatis ; ipsa vero Incarnatio hæc omnia anteiret per modum finis cujus gratia, ut sæpius diximus. Nec hæc difficul­ tas, si quæ est, tangit specialiter præsentem materiam ; sed communis est praedes­ tinationi purorum hominum : nam omnes permissiones peccatorum tam in electis, quam in reprobis sunt effectus prædestina­ tionis electorum, ut cum D. Thom. et communiori Theologorum sententia docui­ mus et professo tract. 5, disp. 6, dub. unico, ad quem locum remittimus lecto­ rem, ubi plura dissoluta reperiet, quæ nostræ responsioni possent obstare. 37. Sed replicabis primo : quia si Deus Dwfo vellet permittere peccatum, ut homo sana­ replifi· retur ab illo per Christum, esset crudelis : sicut crudelis esset medicus, qui permitte­ ret hominem infirmari, ut sanaret illum. Secundo : qui vult finem, vult media neces­ saria ad talem finem : sel ut homo sane­ tur a peccato, est necessarium ipsum pec­ catum : ergo si Deus primo voluit Chris­ tum in remedium peccati, voluit ipsum peccatum. Sicut quia Christus voluit con­ versionem panis in suum corpus, neces­ sario ex hac suppositione voluit panem : ita quod si panis non supponeretur pro­ ductus, fieret ob prædictum finem. Ad primum respondetur, quod licet per- oettS mittere malum ex sola intentione reparandi ter priai. i malum, aut ex sola intentione minoris ' boni, vel saltem non majoris, quam maj lum sit, præseferret aliquam inordinatio­ nem, DISP. II, DUB. 1. nem, ot crudelitatis speciem : minime taiHcn illam importat permissio mali ex intentione maximi boni, quod rationem mali permissi longe superat, et obruit. Sicut modicus non esset crudelis, qui aliquam amico infirmitatem permitteret, ut robustiorem ipsi afferret salutem, et medicinæ oflicaciam ostenderet. Et sic accidit in præsenti materia : permisit enim Deus infirmitatem humani generis, non ut in ejus remedio sisteret; sed propter gloriam Christi redemptoris, cujus dignitas longe excedit malitiam infirmitatis permissio : ot ad manifestationem misericordia.·, ot justi­ tiæ divinæ, quæ in mysterio redemptionis hominum maxime elucet ; etdenique propter majus bonum ipsorum hominum, qui hoc medio assecuti sunt copiosiorem gratiam, el summam nobilitatem ex Christi san­ guine. Unde nullum hic crudelitatis vesti­ gium apparet ; sed potius piissima, et sua- I vissima Dei providentia, qui hæc tam sapienter ordinavit in gloriam suam, et Cbristi, et simul in commodum nostrum, ut præler plures ex Patribus supra relatis docet specialiter D. Thom. in præs. art, 3 ι ad 3, his verbis : Nihil prohibet ad aliquod majus humanam naturam productam esse post peccatum : Deus enim permittit mala fieri, ut· inde aliquod melius eliciat. Unde di­ citur ad Rom. 4 .· Ubi abundavit delictum, superabundacit, ct gratia. Et in benedictione cerei paschalis dicitur : U felix culpa, quæ ta­ lem ac tantum meruit habere Redemptorem ! Et profecto cum ad suavitatem divinæ pro­ videnti® in gubernatione naturæ defectibilis non pertineat permittere, quod talis natura in omnibus individuis deliciat ; sed salis sit permittere defectum in aliquibus ; aut etiam in pluribus : peccatum originale (per quod natura humana defecit non in aliquibus, aut in pluribus, sed B. Virgine excepta, in omnibus individuis), non de­ cuit, quod permitteretur ex solo fine osten- ! dendi defectibilitatem naturæ humanae, et ι suavitatem providenliæ divinæ in ejus gu- I bernaiione. Oportuit ergo, quod defectus I adeo universalis permitteretur ex altiori aliquo fine. Optimus autem fuit ipse Chris- I lus Dominus, sive gloria ex humani generis | reparatione resultans. Unde tantum abest, I quod decretum permittendi prædictum pec- ■ catum ob istum finem habuerit aliquam crudelitatis speciem, ut potius hoc motivo destitulum non ita pium, et ordinatum ap- o. Ad secundum constat ex dictis tract, cit. 299 numéro 28, opus non esse, quod intendens efficaciter aliquom finem velit cuncta, quæ aliquomodo conferunt, aut requiruntur ad talem finem : sed sufficere vello ea, quæ cadunt sub providentis causalitate, ex qui­ bus infallibihler (infallibilitale logica, et consequenti©, inferantur alia, si quæ re­ quirantur : nam eo ipso securus est de consecutione finis intenti. Et ita contingit cum Deus ex intentione Christi redemp­ toris, aut glori© aliorum hominum permit­ tit peccatum : nam supposita ea intentione, et nullum concursum in formale peccali Deo prœstante, infallibile est, quod crea­ tura peccabit; libere tamen, sive cum po­ testate ad oppositum secundum se, ut suis locis fuse declaravimus. Unde non sequi­ tur, quod Deus intendens antecedenter, et efficaciter remedium peccati, intendat, ap­ probet, aut velit malitiam; sed solum quod necessitetur consequenter ad ejus permis­ sionem. Nec exemplum in contrarium ad­ ductum aliquid convincit : quia non pro­ bat ex vi formæ, sed juxta subjectam materiam, cui applicatur, et quæ cadit sub causalitate divina. i VII. Refertur opinio contraria, el convelluntur aliqua ejus moliva. 38. Contrariam nostræ assertioni sen­ tentiam defenduntB. Albertus in 3, dist. 20, B. Al­ art. 4. Alensis 3 p. quæst. 2, memb. 13. bertus. GuilGuillelmus Parisiens, lib. 2, de universo. lelm. Pa­ ris. Scolus in 3, dist. 7, quæst. 3 et dist. 9, Scolus. quæst. unica. Cui subscribunt communiter üqüctus. discipuli Liquetus dist. 7, quæst. 5. Faber, Faber. dist. 7, quæst 3. Rada 3 p. controv. 5, art. Rath. 3, conci. 4. Smising. tom. i, de Deo uno Sraisiog. Castillo. tract. 3, disp. 6, quæst. 12. Castillo 3 p. Cathe ίuus. disp. 4, quæst 1 et alii. Idem etiam tuen­ Galalitur Catherin, lib. 2, de prædest. Christi, nus. Galatinus lib. 1 de arcan. cap. 3. Albertus Aveto neus. Pyghius lib. 8, de libero arb. cap. 1. Jaco­ Caitagen;u bus de Valentia super Ps. 52 et 81. Aye- Suarez. toneus opusc. de necessitate, et felicitate Hurtado. peccali Ad© a cap. 13 usque ad 20. Car­ Fonseca. Spinel·· tagena lib. de prædest. hominum, et An- lus. gelor. discursu 11. Suarez disp. 5, sect. Periinus. 2, cum seq. Puente Hurtado disp. 13, sect. 2. Perez disp. 15, sect. 1. Fonseca 6. Me­ taph. c. 2, q. 6, sect. 2. Spinellus de thro­ no Dei c. 14. Perilous lib. de Concep. dist. 4, c. 15 et alii. Qui licet suam sen­ tentiam varie explicent, et diversimode 300 DE INCARNATIONE. describant ordinem decretorum divinorum ; in eo tamen conveniunt, quod Chrislus ter­ minaverit decretum aliquod cificax ipsum respiciens independenter in omni genere a renie lio peccati ; et consequenter, quod ex vi talis decreti veniret Christus; etiamsi Adam non peccasset. Cujus opinionis prie cipua fundamenta consistunt tum in eva­ sionibus, quibus occurrunt rationi D. Thom. et jam praeclusimus § 3 et 4, tum in difficultate componendi, quod Deus in­ tenderit Christum ut primum vo’itum propter ipsius excellentiam, et quod simul intenderit illum ob remedium peccati : quam concordiam de limus duplici g pra?cedenti. Unde non multa supersunt nobis diluenda. 1 >rgoArguitur ergo primo ab auctoritate : MMtjtn. D. Au­ nam D. August, lib. 1 de nuptiis, et congust. cupisc. cap. 21, recenset tria nuptiarum liona. nempe operationem propagandæ pro­ lis, fidem pudîcitiæ, et sacramentum connubii significans conjunctionem Christi cum Ecc:esia : et concludit, quod matri­ monium in statu innocentia?’ haberet hu­ jusmodi bona : El certe, inquit, his tribus bonis perfecte jc haberet bonitas nuptiarum, quibus bonis etiam nunc bonx sunt nuplix. Supponit ergo D. August, futuram fuisse In­ carnationem, et conjunctionem Christi cum Ecclesia, licet duraret status innocentia?, et nunquam fuisset peccatum originale, i Probatur consequentia : quia alias sacra­ menti significatio non esset vera ob defec­ tum objecti : quod sustineri nequit. Nec potest dici D. Augustinum loqui de signo, et repræsentatione, non actualibus, sed aptitudinalibus. Nam contra est, quod S. Doctor affirmat tria illa bona a se nume­ rata convenisse perfecte matrimonio in statu innocentiæ : signum autem duntaxat aptitudinale non est perfecte signum ; cum desit illi actualis impositio, et repræsentatio, per quas in ratione signi formaliter constituitur. Confii·Confirmatur primo ex D. Bernard, serm. mstiu 1. D. Br- 1 Adventus, ubi docet diabolum pnevidisse nardus. naturam humanam assumendam a Deo in unitatem personalem, idque invidisse, et ex hac invidia tentasse hominem. Si autem Incarnatio futura non esset, nisi dependen­ tor ab hominis peccato ; diabolus minime instigassel hominem ad peccan.lum; cum iste magis ex hoc promoveretur ad bo­ num. quod ipsi invidebat. Cognovit ergo diabolus Incarnationem futuram esse , etiamsi homo non peccaret ; et per peccatum voluit, quod indignus fieret tanto bono. Confirmatur secundo ex D. Thom. 2, 2, Cûnûri?. quæst. 2, art. 7, ubi do primo homine in ÜUtlO D.Ttom. statu innocentiae loquens ait : Videtur au­ tem incarnationis Christi prxscius fuisse per hoc, quod dixit : Propter hoc relinquet homo patrem, el matrem, et adh.vrel>it uxori sux, ut habetur Genes. 2. Et hoc Apostol. ad Ephes, b, dicit sacramentum magnum esse in Christo, et Ecclesia. Quod autem sacramentum non est credibile primum hominem ignorasse. Atqui Adamus non cognovit suum peccatum futurum, ut loco cit. observat D. Thom. et liquet ex eo, quod ex ejus apprehensa futuritione conciperet tristitiam cum eo felicissimo statu incompossibilem. Cogno­ vit ergo futuram Incarnationem independenter a peccato. Cumque prædicta cogni­ tio fuerit vera ; utpote procedens ex revelatione divina; sequitur Incarnatio­ nem futuram esse etiamsi Adam non peccaret. 39. Ad argumentum respondetur, quod Diluit» cum D Augustinus, non uno loco, sed 3,V pluribus, et non obscure, sed perspicuis verbis doceat nostram assertionem, ut num. 10 ostensum est; nequit ejus mens dubia reddi, et multo minus in contrariam trahi opinionem, ex testimonio objecto, et non immediate, sed per varias consequen­ tias illi applicato, quas facile est elidere. Et quamvis responsio inter objiciendum adhibita sit probabilis ; quia tamen Ad­ versarii instant S. Doctorem loqui de signo actuali, et id parum nostra interest; hoc illis damus, concedendo matrimonium in statu innocenti® significasse in actu se­ cundo conjunctionem Christi, et Ecclesiæ. Sed si consequenter loquantur; oportet ipsos concedere, quod significaverit hanc conjunctionem, quæ de facto fuit, et est inter Christum redemptorem in carne passibili, et Ecclesiam cum sacrameniis, pt gratia redemptiva. Ridiculum enim est, quod matrimonium Adami, et Evæ signifi­ caverit actu aliam conjunctionem, quæ nunquam fuit, nec erit, qualis est illa cum Christo non redemptore nec in came passibili, quæ nec fuit, nec erit; et quod non significaverit hanc conjunctionem, quæ de facto fuit, et est : de qua loquitur Apostol. ad Ephes. 5 : Sacramentum hoc magnum est, ego autem dico in Christo et Ecclesia. Præaertim cum Patres communi­ ter doceant formationem Evæ, in sponsam Adami ex una ipsius costa significasse aedificationem DISP. Π, DUB. I, ædificalionem Eccleaitc prodeuntis mystico ox latore Christi in cruce. Sic enim inter >E,i- alios inquit Divus Epiphanius libro tortio, >*“· hærcsi 78, post medium : Accepit enim, ait, unam de costis ejus, ct aedificavit ipsi in iuorem. Quo ostendat Dominum quidem de Maria formasse sibi ipsi corpus, ab ipsa vero costa aedificatam esse Ecclesiam, in eo quod punctum, et apertum est ipsius latus, el mys­ teria sanguinis, et aquav pretia redemptionis facia sunt. Unde argumentum ex testimo­ nio Divi Augustini formatum in Adver­ sarios retorquendum est in hunc modum : Matrimonium in statu innocentiæ signifi­ cavit in actu secundo conjunctionem Chris­ ti, et Ecclesiæ cum circunstantia carnis passibilis, et gratiæ redemptivæ, quæ de facto sunt : sed non posset esse vera talis significatio, nisi objectum significatum es­ set futurum : ergo etiamsi duraret status innocentiæ, et Adam non peccasset, veni­ ret Christus in carne passibili, et esset Ecclesia cum gratia redemptiva : conse­ quens est omnino absurdum , et contra idipsum, quod Adversarii supponunt : ergo oportet, recognoscant inefficaciam prædicti argumenti, et illud diluant. Res­ pondetur ergo, quod licet matrimonium primorum parentum ante ipsorum pecca­ tum significaverit perfecte futuram esse conjunctionem Christi, et Ecclesiæ, ac su­ binde Christum venturum : nihilominus non significavit venturum Christum ante ipsorum peccatum, sive independenter ab ilio : nam ad primum illud sufficiebat, quod supponeretur jam decretus, et praevi­ sus a Deo a iventus Christi in remedium futuri peccati : sed ad posterius requireba­ tur fuisse independenter a peccato decre­ tum, et prævisum : quod aliter factum est, ut supra ostendimus. Nec vis fieri debet in verbis Augustini : /Jis Iribus bonis perfecte se haberet bonitas nuptiarum, quibus signi­ ficare videtur matrimonium illud habitu­ rum bonitatem prædictæ repræsentationis, licet status innocentiæ semper durasset : non enim id significat, sed majorem illius status durationemconditionate admissam : quod satis erat ipsius intentioni ad osten­ dendum nuptias non fuisse causam, aut effectum contractionis peccati, nec illo ex capite reprehendendas. xaa. Ad primam confirmationem respondeOwn·turnon mullum suffragii allaturum contrariifi opinioni, quod concedamus diabosjjhtj. luni illam tenuisse; et omissis præmissis admittamus consequentiam. Quid enim > 301 refert, quod diabolus sic consuerit, si sæpisHime fallitur, ubi præceps tentae in­ vestigare Dei consilia? Sed addimus, quod licet diabolus aliqua via cognoverit Deum assumpturum naturam hominis; non inde sequitur, quod cognoverit Incarnationis motiva : unde potuit nescire peccatum Adami futurum esse occasionem, ac ma­ teriam circa quarn prædicti mysterii : qua ignorantia supposita, potuit illum ex in­ vidia tentare ad peccatum, intendens ipsius conditionem deprimere. Quæ est respon­ sio D. Th. in 3, dist. 1, q. I, art. 3 ad D.Thom 7, ubi ait : Dicendum, quod etiamsi ponatur, quod diabolus praeviderit rationalem creatu­ ram a Filio Dei assumendam ; non tamen oportet, quod praeviderit antecedentia ad ip­ sam. Sicut etium, ut ibidem Bernardus dicit, praevidit se futurum principem malorum, quod per suum casum consequutus est : et tamen suum casum non praecidit, ut in se­ cundo lib. dictum est. Ex quibus etiam constat ad secundam : Satisfit nam licet Adamus in statu innocentiæ syndic independenter a peccato futuro, et a noti­ tia illius cognoverit futurum esse Chris­ tum ; non tamen cognovit, nec positive judicavit Christum esse futurum indepen­ denter a peccato : sed absolute cognovit mysterium, et aliquod ejus motivum, nempe gloriam Dei, dignitatem Christi, et exaltationem humanæ naturæ, latente ipsum (quia id exigebat ille status) alio motivo, et line cui prædicti mysterii, nempe remedio peccati. Quam responsio­ nem tradit D. Th. in hoc art. 3 ad 5, U.Thom his verbis : Dicendum, quod nihil prohibet alicui revelari effectum, cui non revelatur causa. Potuit igitur primo homini revelari Incarnationis mysterium, sine hoc quod esset praescius sui casus. Non enim quicumque cognovit effectum, cognoscit, et causam. Præsertim quando causa non est natura­ lis, et necessaria, sed voluntarie assumpta, quale fuit motivum, propter quod Deus potuit velle, et voluit Incarnationem : sufficit enim cognoscere aliquod motivum sufficiens, et re ipsa intentum ; licet adæqnatum non fuerit, et independens ab aliis. Nec inde infertur (ut tacitam repli­ cam præoeupemus), quod intellectus Adami manserit inquietus, et anxius ex non comprehensione omnium motivoniui prædicti mysterii. Quoniam intellec­ tus recte, dispositus, qualem Adamus habuit in eo statu, non investigat curiose Dei consilia, et' objecta supernaturalia : 3 .n I ♦ I I I os non produxisset, nisi creare nos voluisset. Quare nobis creatis supervacaneus videtur filius, eum ipso paler, creaturis productis non indigeat. Eædem autem rationes militant in mate­ ria præsenti. si Christus intentus, el pro­ ductus est ob remedium peccati, non venturus deliciente, illo motivo, ut facile consideranti constabit, si illationes Cvrilli huic matoriæ applicet. Ergo ex nostra sententia inferuntur omnia inconvenientia relata. S «lotio. Respondetur hoc argumentum excessive probare, si quid probat. Tum quia evincit non solum secundum providentiam pnesentem, sed etiam per respectum ad po­ tentiam absolutam : nam Incarnationi volita* in remedium peccati in quaemnquo hypothesi possent eadem inconvenientia applicari. Nemo autem negabit (quidquid sit de præsenti decreto), quod Deus, pro suis liberis posse, et velle, valuerit alligare mtnritionem Incarnationis remedio pec­ cati, non alitor ipsam decernens, quam dependentor ab illo; cum in hoc nulla appareat contradictio, ut ostendimus a limine dubii num. 1. Unde argumentum ab omnibus in ea hypothesi diluendum erit. Tum etiam quia evincit, quod non solum Incarnatio secundum se non fuerit volita in remedium peccati, seu depen­ dentor ab illo; sed quod neque Incarnatio in carne passibili, sive Christus, ut de facto venit, et vixit in mundo. Quoniam Christus hoc etiam modo considera­ tus non fuit bonum (proprio loquendo) occasionatum : nec fuit minus perfectus, quam remedium peccati : nec debuit nobis gratia agere oh heneficium Incar­ nationis née superfluit, aut supervacaneus est redemptione perfecta. Quæ eunt inconvenientia nobis objecta, et quæ Pa­ rens Cyrilius opponit haereticis. Sicut ergo prædicta inconvenientia nequeunt applicari Christo iu carne passibili, et prout de facto venit; licet omnes fatean­ tur. quod ita consideratus venerit in pec­ cati remedium, et quod eo modo non ve­ niret, si peccatum non esset : sic etiam applicari non valent Christo considerato secundum substantiam, aut secundum se; licet Incarnationis substantia fuerit primo volita, et ordinata ad remedium pec­ cati. Unde al praedictum argumentum res- Eliitiiw afgepondetur negando sequelam quoad omnes vismeuli. partes. Ad cujus probationes, quantum iu ratione fundari possunt, constat ex dictis a num. 2, ubi illas præoccupavimus, quin opus sit novum aliquid adjicere. Ad aucto­ ritatem D. Cyrilli dicendum est S. Doctorem optime insectari haereticos ab in­ convenientibus, quæ eorum positionem consequebantur. Illi enim dicebant filium Dei osse creaturam, et instrumentum fac­ tum a Deo ad productionem aliarum crea­ turarum. Unde consequens erat, quod illis cederet in perfectione, ipsasque respiceret ut finem, ipsis gratias ageret ob suam productionem, atque illis creatis cessaret. Ita enim se habet instrumentum com­ parative I lanuivo ad linem principalem artificis, d voro nec apparenter occurrit in præsenti materia : cum fateamur Christum fuisse finem principalem cujus gratia, non solum hujus mysterii, sed etiam omnium operum divinorum, juxta infinitam digni­ tatem Dei hominis : fulsseque primo, ac præcipue volitum a Deo, et in eum cuncta ordinasse. Cum quo simul cohæret optime, quod primo etiam voluerit ipsum osse re­ demptorem hominum, et quod assumeret carnem ad nostrum remedium , nosque respiceret ut linem cui sui adventus. Quo supposito adest mutua dependentia inter prædictos fines, qui vere sunt partes unius linis adæquati, ct totalis qui, ita quod neuter fuerit, aut futurus esset indepen­ denter ab alio in diverso genere, causæ, ut declaravimus a num. 29, Unde minime infertur, quod Christus fuerit minus perfectus, quam remedium nostrum ; sed c contra : nec quod Christus de­ buerit nobis gratias agere : sed e con­ verso : et sic de aliis inconvenientibus, quæ in argumento repræsentantur. Re­ cognoscimus tamen prædicta inconvenien­ tia nou leviter urgere contra modum dicendi relatum num. 25, juxta quem ordo naturæ, et gratiæ præcessit simplici'.er prædestinationem Christi, et ipse princi­ paliter . est intentus propter remedium peccati, absque dependentia prædictorum a Christo in genere causæ finalis. Urgent enim contra illum dicendi modum non pauca ex adductis a Cyrillo. Unde ipsius patronis incumbet aliter argumentum di­ luere. 41. Arguitpr tertio : quia Christus Do­ minus de facto prædestinatus est, venitque in mundum, non solum ob finem redemp­ tionis nostræ, sed etiam ob alios fines : ergo licet deficeret finis, seu necessitas nostræ reparationis, adhuc tamen veniret ob alios fines, propter quos prædestinatus fuit. Consequentia videtur manifesta : quia licet deficiat finis partialis; non est conse­ quens, quod deficiat intentio habita ob alios fines adhuc permanentes. Et antecedens suadetur : quia Christus venit, ut esset doctor hominum, ut de se ipso testatur ,S1’- Joann. 8 ; In hoc naius sum, ul testimo­ nium perhibeam veritati. Venit etiam, ut foret exemplar perfectissimum nostrarum ' ■'·l3· actionum, ut inquit Joann. 13 : Exemplum dedi robis, ul quemadmodum ego feci ita HTi il vos facialis, Unde Apostol. ad Titum 2 ait : Apparuit gratia Dei salvatoris nostri omnibus hominibus, erudiens nos, ut abnegantes impietatem, et sxcularia desideria, Sübric, juste, cl pic vivamus. Venit deni­ que (ut alia munia regis, pastoris, ducis, ·< et similia omittamus) propter gloriam, et. exaltationem naturæ humanæ, juxta illud Pauli 1 ad Corinth. 2 : Sapientiam loqui­ 1 ad mur, quæ in mysterio abscondita csl, quam Cor. ? praedestinavit Deus in gloriam nostram. Ergo propter alios plures fines, prætor remedium peccati, fuit Christus prædesti­ natus venire in hunc mundum. Et ita perspicue docet D. Aug. lib. 13 de D. Au­ Trinit. cap. 17, ubi ait : .-ilia mulla sunl gust. cogitanda in Christi Incarnatione præler ab­ solutionem a peccato. Et lib. de natura, et gratia, cap, 25, ubi inquit : Non dicamus, ut esset causa misericordiae Dei, necessarium esse peccatum. Quinimo id ipsum tradit D. Thom. art. præced. in fine corp, ubi D.Thom relatis pluribus utilitatibus ex Incarna­ tione provenientibus, concludit : Sunl au­ tem, el aliæ plurimæ utilitates, quæ consequutæ sunl, supra apprehensionem sensus humani. Unde absque fundamento, et non sine injuria tanti mysterii illud colligamus soli remedio peccati; cum alios pures fines habuerit, et potuerit eis stantibus consistere. Respondetur cum Angelico Doctore in Diss rivi · art. præsenti, ubi ait : dd primum dicen­ wr. dum, quod omnes aliæ causæ, quæ sunt assignats:, pertinent ad remedium peccati. Si enim homo non peccassel, perfusus fuisset lumine divinæ sqpientiæ, et justitiæ rectitu­ dine a Deo ad omnia necessaria cognoscenda, cl agenda. Sed quia homo deserto Deo collap­ sus erat ad corporalia : conveniens fuit, ut Deus carne assumpta etiam per corporalia ei salutis remedium exhiberet. Unde dicit ,lugusl. super illud Joqn. 1 : Verbum caro facium csl : Caro te obcæcaveral, caro te sanat : quoniam sic venii Christus, ut dc carne carnis vilia cxtingucrel. Unde licet omnia motiva, quæ in argumento referuntur, fuerint de se sufficientia, ut eorum quodli­ bet posset seorsim ut adæquatum intendi : nihilominus -~fv omnia illa fuerunt dc facto volita a Deo ad remedium peccati, ut loquitur D. Thomas : quia ilia de facto D.Tbom Deus non intendit absque dependentia a peccati remedio, vel saltem sine ordine ad illud, et connexione cum ipso. Undo remedium peccati intravit saltem per modum motivi inadæquati linem adæ­ quatum, et totalem, quem Deus intendit in hoc mysterio. Et juxta hanc doctrinam Te? n 4M . : JW- - ili 1· -· » • -S λ ■· . '11« ΐΛ' ♦’hi 5 .a > i. ------------------------------------------------------------------------- - ------- 304 ?· \ - · DE INCARNATIONE. distinguendo antecedens, neganda est ab­ solute consequentia. Nec amplius evin­ cunt antecedentis probationes, ut statim magis constabit. Quod autem res ita, ut diximus, se Firmatur re*ron· habuerit, nec amplius probent testimonia sia· in argumento relata constat tum ex aliis, quæ expendimus § 2. et evincunt Christum venisse in remedium peccati sicut propter valde præcipuum motivum ex vi primi decreti, quod Deus habuit circa Incarna­ tionem : et consequenter prædictum mo­ tivum fuisse ad minus quasi pariem tinis principaliter a Deo intenti. Tum etiam quia testimonia, quæ in argumento re­ feruntur, procedunt de facto, applicanturque Christo, prout de facto venit in carne passibili : et praedicant, quod venerit, et esset doctor, et exemplar hominum, atque promoveret gloriam Dei : et tamen nemo ex Adversariis contendet, quod deficiente motivo remedii peccati, venturus esset Christus in carne mortali ob alios fines ab illo remedio diversos. Tum de­ nique quia in ipsis testimoniis satis ex­ presse significatur alia motiva fuisse re­ medio peccati subordinata, vel saltem ex Dei voluntate connexa (quæ est responsio I). Th. unde licet Christus venerit ut doc­ tor, ul pastor, ut exemplar, et ad promo­ vendam Dei gloriam ; tamen hæc omnia respexit ut exercenda media redemptione, sive in ordine ad remedium peccati, ut ex eisdem testimoniis, aliisque edocemur : nam loquendo de munere exemplaris ad­ jecit Apostolus : Ut abnegantes impietatem, et ssecularia desideria, etc., quæ locum non habent, nisi peccato supposito. De officio Lotæia. pastoris dicit ipse Dominus Luc. 15, se missum, ut quxreret, ac salvaret ovem, qux Isape 33 perierat. De officio regis dicitur Isai. 33 : Dominus rex noster, ipse salvabit nos, sup­ ponens utique ruinam, et captivitatem nostram. De oflicio doctoris dicitur in eo­ dem Isai. 61 : Spiritus Domini super me, eo quod unxerit Dominus me. ad annuntiandum mansuetis misit me, ul mederer contritis corde, el prxdicarem captivis indulgentiam. Denique gloria, et exaltatio nostra, quam Apos­ tol. loco cit. significavit, comparanda erat mediante redemptione : unde post verba relata immediate subjunxit : Quam nemo principum hujus sxculi cognovit : si enim cognovissent, nunquam Dominum glorix crufixisscnl. Et cap. præced. dixerat : Qui [actus est nobis sapientia a Deo, cl justi­ tia, et sanclificalio, et redemptio. Quæ ! satis liquido persuadent cætera motiva a Deo intontia in Incarnationis mysterio fuisse, ex ejus decreto, remedio peccati, aut subordinata, aut connexa, § vili. Occurritur duobus aliis argumentis ejusdem opinionis. 42. Arguitur quarto : quia si prædes- Urç*· tinatio, seu prima intentio Christi futuri Kcii;i' fuisset propter remedium peccati, et de­ pendentor ab illo; sequeretur reprobatio­ nem hominum fuisse ex prævisis deme­ ritis ; consequens est contra Apostol. ad M Rom. 9, ubi ait : Antequam quidquam RoK 3 boni, vel mali egissent, non ex operibus, sed cx vocante dictum est : Jacob dilexi, Esau au­ tem odio habuit : ergo prædestinatio, seu prima intentio Christi futuri non fuit in remedium peccati, vel dependenter ab illo. Probatur sequela : quia prædestina­ tio Christi est causa, et exemplar nostræ prædestinationis, ut constat ex Apostol. ad Ephes. 1 et suo loco declarabimus : atque ideo est prior prædestinatione elec turum, et consequenter aliorum reproba­ tione : ergo quidquid præsupponitur ad prædestinationem Christi, præsupponitur etiam ad aliorum prædestinationem, aut reprobationem : sed si Christus fuisset prædestinatus in remedium peccati, istud fuisset praevisum antecedenter ad Christi prædestinationem : ergo præcedoret ma­ lorum reprobationem : et consequenter hæc fieret ex demeritis prævisis. Sicut si merita præviderentur futura antecedenter ad prædestinationem electorum; non posset non hæc fieri ex meritis prævisis, et discretio electorum in eis fundari. Confirmatur ab alio inconvenienti : ConSr nam ex nostra sententia sequitur Angelos πυ1Ι<’' non fuisse prælestinatos, nec glorificatos, nis dependenter a peccato Adami : conse­ quens est falsum, et incredibile : quis enim credat, quod si Adamus non peccasset, Angeli non essent glorificandi? ergo, etc. Probatur sequela : quia prædes­ tinatio Christi fuit causa exemplaris præ­ destinationis Angelorum : quia filiatio naturalis Dei, ad quam Christus prædes­ ' tinatus fuit, ut docet Apostol. ad Rom. I. habet rationem causæ exemplaris filiatio­ nis adoptivae, sive in Angelis, sive in ho­ minibus reperiaiur. Unde ipse est primus omnium prædestinatorum, juxta illud ejusdem j I DISP. H, DUB. I. u ejusdem Apostol. ad Ephes. I : ipsum dedii capul super omnem Ecclesiam : et con­ sequenter Angelorum prædestinatio habuit dependentiam a prædestinationo Christi, Scd hæc, ul dicimus, habuit dependentiam a peccato Adami : ita ut eo deliciente, hic homo Christus non assumeretur ad filiatio­ nem Dei naturalem. Ergo de primo ad ultimum sequitur, quod prædestinatio Angelorum dependerit ab Adami pec­ cato. fcaJt Ad argumentum, in quo non parum Fîl· fctw. implicatur M. Medina, respondetur majori ex parte constare confusione, quam dis­ tinguendo vitabimus. Nam si sermo sit de reprobatione proprissime accepta, quæ consistit in actu imperii perlinente ad exccutionem ; nullum est inconveniens, quod supponat demerita prævisa, et futura sallem inadæquate : nec de hoc agit Apost. loco citato. Si vero sermo fiat de voluntate excludendi aliquos a gloria; iterum distinguendum est. Nam loquendo de prædicta exclusione, prout habet ratio­ nem pœnæ; nullum absurdum est, imo necessarium est, quod culpam, cui infligi­ tur, præsupponat : nec hoc negat Aposto­ lus. Cæterum loquendo de prædicta ex­ clusione, ut dicit meram negationem beneficii inaebiti : sic non præsupponit demerita futura, aut prævisa, ut Apostol. iradit, et statuimus tract. 5, disp. 8, dub. !,§ 5. Et in hoc sensu negamus sequelam. Cujus probatio non urget : quia ut repro­ batio Inaodo prædicto sumpta) esset ex prævisis demeritis, requirebatur, quod hæc essent, et præviderentur futura antece­ denter ad ipsam reprobationem. Quod non ita contigit : sed potius demerita ex ipsa reprobatione logice inferuntur. Et proces­ sus, qui in probatione sequelæ repræsentatur, vitiosus est : quia transit ab uno causæ genere in aliud. Prædestinatio enim Christi est prior in genere causæ finalis respectu tam reprobationis, quam prædeslinationis hominum : Deus namque elegit aliquos, et exclusit aliquos a regno ob majorem Christi gloriam. Peccatum au­ tem, in cujus remedium intentus est Chris­ tus, pnecessit ipsius prædestinationem passivam non in genere causæ finalis, sed in genere causæ materialis per modum materiæ destruendæ : et in hoc tantum genere prævisum est prius, quam Christus. Unde non sequitur, quod prævisum fuerit futurum pro priori ad reprobationem : in nullo enim genere illam præcessit; sed Salmant. Curs. theolog. tom. XI1L 3Uo magis infertur, quod logice consequutum fuerit ipsam reprobationem factam in gloriam Christi. Decolantur supra dicta n. 31 et 35 et quæ diximus tract, cit. dub. 3, n. 99. — Auctores relati n. 25, non ita facile se expedient ab hoc argumento; cum affirment prævisionem peccatorum praei­ visse simpliciter Christi praxlestiBationem. Sed forsan dicent antecessisse ut materiam sufficientem reprobationis : ex qua tamen non voluit Deus efficaciter moveri, ut ali­ quos excluderet a regno. Cæterum op­ primentur exemplo meritorum, quæ si supponerentur futura, et prævisa pro priori ad electorum prædestinationem ; non possent non connaturaliter movere Deum ad electionem, et consequenter hæc fieret ex meritis. Cur ergo idem proportionabihter non dicetur de demeritis in ordine ad reprobationem ; si futura, et prævisa præsupponuntur ad illam ? Unde ipsi viderint, quid juxta illorum principia sit respondendum. Ad confirmationem concedimus seque- Diruitur lam intellectam ex vi præsentis providentiæ, et secundnm dependentiam media­ tam, seu indirectam. In quo sensu evincitur probatione inducta, ut eam nes­ ciamus negare, nec in ea videamus aliquod inconveniens, sed magis consonantiam cum veritate, et consequentiam ad hacte­ nus dicia. Nam Angeli fuerunt prædestinati ad Christi gloriam, ita ut creari, gratia ornari, et beatitudinem consequi habuerint in ordine ad ipsum sicut ad finem, cujus gratia, ut constat ex dictis num. 5 et num. 26. Unde ex vi præsentis Nota, providentiae nihil horum haberent, si Christus non esset futurus. At Christus prædestinatus est fore in remedium peccati Adami, sive cum ordine ad nostram salu­ tem sicut ad finem effectum, et cui ; ac subinde si Adamus non peccasset, non veniret ex vi præséntis decreti. Conse­ quens ergo est, quod prædestinatio, et glorificatio Angelorum habuerit aliquam dependentiam a peccato Adami saltem mediatam, et indirectam. Nec hoc est falsum : aut incredibile; cum prædicta dependentia non fuerit ex natura rei, sed ex voluntate libera Dei conncctentis objecta ex se non connexa. Si enim hanc connexionem constituit inter peccatum Adami, et Christum, cujus dignitas longe superat angelicam : quid mirum, quod illam mediate constituerit inter prædictum peccatum, et prædestinationem passivam 9 I f •20 φ £P 306 DE INCARNATIONE. Angelorum, qui in Christo, et propter Christum electi sunt ?— Diximus saltem mediatam, cl indirectam : quia gratia, et gloria Angelorum non fuit volita prop­ ter remedium peccati, nec hoc modo de­ pendet ab illo : sed fuit volita propter Christum, qui ab eo dependit in aliquo genere causa?. Diximus etiam, ex vi prx~ sentis providenti* : quia si Adamus non peccasset, nec Christus venisset; ad aliam Dei providentiam pertineret ordinare efficaciter aliquos Angelos ad vitam æter­ nam : pertinet enim ad praedictam provi­ dentiam sic permittere peccata in naturis defeclibilibus, quod licet aliqua individua a suo fine deficiant, non tamen omnia. Idemque dicendum est de hominibus in suppositione, quod non peccasset Ada­ mus : nam aliis peccantibus, alii gloriam consequerentur, ex vi tamen alterius de­ creti diversi ab eo, quod de facto fuit, ut recte observavit Alvarez ubi supra n. 21. et non obscure constat ex his, quæ diximus tract. 14, disp, 2, dub. 2, n. 40. 5 argu43. Arguitur quinto : nam etiamsi Adamus non peccasset, habuisset justi­ tiam originalem, in qua conditus est : unde gratia talis status nullam habuit dependentiam a peccato Adami futuro : atqui prædicta gratia fuit effectus prædestinationis Christi, et dependens ab ejus meritis : ergo etiam si Adam non peccaret, veniret Christus ex vi præsentis decreti. Consequentia patet, et major est certa. Minor autem probatur : quia omnis effec­ tus prædestinationis Adami est effectus prædestinationis Christi, atque ab ejus meritis pendet : sed gratia, quam habuit Adam in statu innocentiæ fuit effectus prædestinationis ipsius Adami : tum quia illi correspondet aliquis gradus gloria; : tum quia elicuit aliquos actus laudabiles, quibus meruit aliquos gradus illius gloriae, quam de facto habet : ergo gratia, quam Adamus habuit in statu innocentiæ. fuit effectus prædestinationis Christi, et depen­ dens ab ejus meritis Diruitur, Vires hujus argumenti, quæ facessere solent negotium, magna parte dehiscent, si præsupponamus quod certissimum est), Christum nullum meritum habuisse, nisi in statu carnis passibilis, et mediis actibus ordinatis ad nostram redemptionem. Non enim meruit per ea, quæ potuit habere, nec secundum statum, quem potuit ha­ bere : sed meruit re ipsa in illo statu, et per illa, quæ habuit de factu. Et absurdum omnino ossot aliud imaginari. Quo suppo­ sito, sic potest retorqueri rirgumenluiu : ntun gratia, quam habuit Adam in statu innocentia', non dependit a peccato ejus luturo : et tamen fuit effectus prædeslinationis Christi, et dependens ah ejus meritis futuris in statu carnis passibilis : nec enim Christus habuit alia merita, ut proxime observavimus : ergo etiamsi Adam non peccaret, veniret Christus, el haberet me­ rita in carne passibili. Cumque Adversarii minime id concedant ; opus est, recognos­ cant suum argumentum retundi, ot doceant nos, aut nobiscum eligant modum illud diluendi. Et relictis aliis, ille videtur probabilior, et hactenus dictis cohærentior, quem proposuimus tract. 5, disp. i, dub. 2, num. 25 et 54. Juxta quem ad argumentum omissa majori negamus mi­ norem : nec enim gratia habita in statu innocentiae, quatenus talis, fuit effectus prædestinationis Christi, aut pendens ab ejus meritis; sed pertinuit ad aliam pro­ videntiam, quæ solum secundum quan­ dam generalem rationem, aliis rebus ordinis etiam naturalis communem, or­ dinavit prædictam gratiam ad gloriam Christi sicut ad linem remotissimum, ut de cunctis individuis ordinis naturalis dici valet : in quo sensu cuncta defice­ rent, si Christus non esset venturus ; cum omnia fuerint volita propter ipsum, ut num. præced. in resp. ad confirmationem dicebamus. Atque in hac consideratione nullum est inconveniens dicere justitiam originalem habuisse dependentiam media­ tam, sive indirectam a peccato Adami, in cujus remedium Christus omnium finis praedestinatus est. Sed nos non loquimur in generali adeo acceptione ; sed de depen­ dentia magis propria, et immediata, atque in genere causae meritoriae. Et in hoc sensu negamus minorem saltem quoad secundam ejus partem : nam gratia, sive justitia originalis, quam Adamus in statu inno­ centiae habuit, non fuit effectus meritorum Christi, nec pertinuit ad redemptio­ nem : non enim meruit Christus, ant passus, et mortuus est, ut Adamus habe­ ret justitiam originalem, sed ut surgeret a peccato. Ad probationem autem in contrarium neganda est minor : nam gratia Adami, prout constituit statum justitiæ originalis, et ad illum pertinuit, non fuit effectus praedestinationis Adami : quia sic accepta non conduxit cum effectu ad æternam beatitudinem, 0 caniurpre- . tuliei'. ' DISP. H, DUB. I. beatiludinein, nec processiI ex voluntate efficaci tribuendi gloriam ; sed cx alio effectu, et providentia. Licet enim pr®dicla gratia, quandiu fuit, fundaverit jus ad gloriam per modum hæroditatis : et li­ cet actus honesti ab eadem gratia tunc procedentes dederint etiam jus ad eandem gloriam, sive ipsius augmentum per mo­ dum connue : nihilominus tam prædicta gratia, quam merita ita fuerunt, extiucta per superveniens Adami peccatum, ut utraque cx vi primæ voluntatis, qua col­ late fuere, nullum deinceps conservaverint jus, aut vitam iu acceptatione divina ; sed totaliter perdita sunt, et perinde se habuerunt in ordine ad effectum asse­ quendo gloriam, ac si nunquam stitissent. Per quod satis patet ad utramque proba­ tionem minori insertam. Quod autem per subsequentem poenitentiam fuerit talis gratia instaurata, contuleritque jus ad glo­ riam, non fuit ex vi primæ voluntatis, qua data est (quod requirebatur, ut esset effectus prædestinationis Adami), sed or­ tum duxit ex vi novæ voluntatis, seu decreti redemptionis, non solum sicut a removente prohibens; sed ut a nova, et per se causa prædicti juris : et prout sic, et non aliter, fuit effectus prædestinationis Adami. Sed ita accepta supponit ejus pec­ catum, ut ex se liquet. Unde valde aliter se habuit reviviscentia dictæ gratiæ, et meritorum ab ea procedentium in statu justitiæ originalis ; ac se habet revivis­ centia meritorum nostrorum, quæ fuerunt interrupta per subsequens peccatum. Quo­ niam destructa in nobis gratia per pec­ catum, adhuc permanet unum principium illorum operum, quibus aliquid apud Deum meruimus, nempe Christus Domi­ nus : qui sicut est causa omnis meriti nostri, sic etiam’ illud apud Deum con­ servat, ut secluso obice, peccati, iterum nobis imputetur, et prosit. At respectu operum, quæ Adamus elicuit in statu jus­ liliæ originalis, non influxit Christus per modum causæ moralis meritoriæ, vel redemptivæ : sed tale meritum a sola gratia illius status pendebat : quocirca ea des­ tructa penitus destructum est, ut non solum mortificatum, sed mortuum fuerit, atque ideo non supervixerit per poeni­ tentiam sequentem. Et hac responsione præcipue uti debent Auctores relati nu­ mero vigesimo-quinto, qui docent futuritionem, et præscientiam tam justitiæ, quam peccati originalis præcessisse sim- 307 plicitcr praedestinationem Christi. In cu­ jus confirmationem addi possunt, quæ diximus Tract, cit. disp. 5, dub. unico, n. 26. 44. Sed quia eisdem locis ex prædicto Tract, diximus aliam responsionem esse probabilem, ejusque explicationem ad liunc locum remisimus : et revera multum cohæret cum modo dicendi, quem a num. 26 elegimus, ac explicuimus : ideo aliter eidem argumento occurrere possumus con­ cedendo gratiam, quam Adamus in statu innocentiæ habuit, et merita tunc elicita fuisse ex meritis Christi, atque effectum prædestinationis tam ipsius Christi, quam Adami : ct consequenter prædicta merita, peccante Adamo, non fuisse mortua, sed mortificata, et revixisse persequentem poe­ nitentiam, juxta communem sententiam Thomistarum cum S. Doctore 3 part, quæst. 89, art 5, quam explicuimus tract. 16, disp. 5, dub. unie. Pro quo recolendum est, quod supra num. 5 et alibi diximus, nempe duo tantum signa in quo pro hac materia, et difficultatibus in ea occurrentibus distinguenda esse : unum, in quo Deus cognovit omnia possibilia, et eorum combinationes, sive mutuas dependentias possibiles : alterum, in quo ex præcognitis elegit, quæ voluit, ea constituendo, et cognoscendo futura : ad quod satis fuit unicus actus ex parte Dei attingens, et connectons objecta, quæ sibi placuit. Cognovit ergo Deus possibile esse, quod fieret homo : quod Christus esset finis cu­ jus gratia omnium rerum : quod esset re­ demptor, et quod suo merito influeret vel efficaciter, vel finaliter in effectus, quos Deus vellet. Cognovit possibile esset, quod homo conderetur in justitia originali, et quod ab ea lapsus repararetur per gratiam, et quod ex hominibus aliqui eligerentur ad gloriam. Cognovit possibile esse, quod prædicti effectus, nempe gratia primo data, et postea reparata ordinarentur ad gloriam electorum, et præcipue ad Christum, dependeretque ab eo in genere causæ finalis. Cognovit possibile esse, quod prædicta gra­ tia et primo data, et postea reparata con­ ferretur ex meritis Christi, saltem in ge­ nere causæ finalis : atque ideo quod dependeret non solum a Christo, sed etiam ab ejus meritis. Cognovit possibile esse, quod inter prædicta omnia talis constitue­ retur connexio, et mutua dependentia, quod Christus, ejusque meritum esset om­ nium finis; e converso autem omnis gratia, I / Alia respon­ sio. c* & i; •l ;· I 30S DE INCARNATIONE. DISP, II, DUB. 11. sive primo data Adamo, sive postea colleta ad reparandum ipsius lapsum esset tinis utilitatis, sive cui. in ordino ad quem Chris­ tus pnedestinaretur. Ilæc omnia possibi­ lia cognovit Deus, quia vere sunt possibi­ lia; cum in eis nec secundum se, nec ut consideratis secundum dependentias, et causalitates proxime explicatas, ulla occur­ rat contradictio. Sicut autem prædicta in primo signo possibilia cognovit, sic in secundo decrevit, et previdit futura. Et juxta efficaciam hujusmodi decreti objecta habuerunt mu luas dependentias, prout Deus voluit. Undo Christus habuit dependentiam a gratia data hominibus lapsis sicut a Gne eflecto; et ab ipso lapsu, sive peccato, sicut a ma­ teria circa quam destruenda ; et in eodem genere habuit dependentiam saltem me­ diatam, et indirectam a justitia originali deslruenla per primum peccatum : cuncta enim hæc desiderantur, et concurrunt licet diverso modo ad linem a Deo intentum, qui fuit Christus ut redemptor universalis. E contra vero tam justitia originalis, quam permissio peccati, et reparatio gratiæ, aliaque omnia habuerunt dependentiam a Christo sicut a Gne cujus gratia : et in hoc omnia convenerunt. Et insuper tam justi­ tia originalis, quam ejus reparatio, et om­ nis gratia hominibus data habuerunt de­ pendentiam a Christi meritis : quia Deus voluit omnia prædicta non solum ad Christi gloriam, sed etiam ob merita Christi. Et consequenter fuerunt effectus prædestinationis Christi, et electorum ; quia processerunt ex intentione efficaci gloriæ ipsorum, et ad illam efficaciter con­ duxerunt. Unde justitia originalis Adamo data licet fuerit destructa per peccatum, supervixit per sequentem poenitentiam ; sicut in gratia aliorum prædpstinatorum contingit, ut diximus loco cit. ex Tract. 5. Idemque subinde accidit in meritis, quæ Adamus in statu innocentiæ habuit ; nam etsi gratia eorum principium destructa fuerit per superveniens peccatum, perse­ veravit tamen aliud eorum principium, nempe Christus Dominus, vi cujus habue­ runt osse in acceptatione divina : atque ideo non fuerunt mortua per peccatum, sed mortificate, sive impedita : quo obsta­ culo sublato, proprium effectum sortita sunt, sicut contingit in aliorum meritis. ApplicaJuxta hanc ergo doctrinam, quæ majori inna·. ex Parlc constat ex supra dictis in hoc du­ bio, et præcipue num. 26, cum seq. res­ pondetur ad argumentum negando majo­ rem : nam justitia originalis vere habuit aliquam dependentiam mediatam, el indi­ rectam a peccato Adami futuro : ita ut Adamus ex vi decreti præsentis non esset accepturus illam justitiam, si non esset peccaturus. Et ratio constat ex dictis : quoniam Adamus accepit eam justitiam dependenter a Christo in genere causæ tinalis, et similiter ab ejus meritis, et tan­ quam effectum prædestinationis Christi, ct prædestinationis propria». Sed Christus pnudestinatus est cum dependentia a per­ missione peccati Adami, ita ut eo defi­ ciente non veniret. Ergo sicut omnes alii effectus prædestinationis Christi, et electo­ rum habuerunt ex vi præsentis decreti de­ pendentiam a permissione peccati Adami, et eo deficiente non essent ex vi talis de­ creti : idem dicendum est de gratia, sive justitia, et de meritis, quæ Adamus habuit in statu innocentiæ. Ad quod non obe»t, quod Adamus illam habuerit ante peccatum ; quia illam recepit dependenter ab illo. Si­ cut etiam in omnium sententia plura post peccatum, et ante Christum recepit de­ pendenter a Christo futuro : quæ minime ex vi præsentis decreti habuisset, si Chris­ tus futurus non esset. Idem ergo dicendum proportionabiliter est de dependentia justitiæ originalis a peccato futuro, in cujus remedium prædestinatus est Christus. 45. Nec refert, si opponas primo hæc Alqs-r voluntarie dici : quia licet sint possibilia, seu non repugnantia ex terminis; nihilo­ minus non adest fundamentum, utaffirmetur ita de facto disposita fuisse a Deo. Se- See-.tiii eundo certum esse, quod si Adamus non peccasset, conservasset perpetuo justitiam originalem : gratia enim non destruitur, nisi per peccatum : ergo falsum est, quod habuerit illam justitiam dependenter a peccato futuro, et quod si peccaturus non esset, eam non habuisset. Nam prædictæ propositiones contradictoriæ opponuntur. Tertio omnem gratiam datam ex meritis Tert) Christi esse rcdempiivam, ac sanativam, et consummatam per ejus mortem : justitia autem originalis non fuit hujusmodi; tum qùia nullum supposuit peccatum a quo sa­ naret : tum quia Christus non est mortuus, ut Adamus haberet justitiam originalem, sed ut homines ab originali peccato, aliis,que liberarentur. Quarto quia gratia data Patribus, qui præcesserunt Christum, licet fuerit ejus effectus in genere causæ finalis, non tamen in genere causæ meritoriæ, quatenus l I ' . m I ’ : Uî. : ill ■ , ni. quatenus a finali distinguitur, ut statuimus tract. 16, disput. G, dub. 5, mimer. 104; ergo iicot justitia originalis Adami dependeril a Christo sicut u lino ; non tamen sicut a causa meritoria : ergo inconsequenter dicimus eam justitiam fuisse datam ex meritis Christi. Ha?, inquam, objectiones non referunt, Ad primam respondetur prædietam doctrinani fundari in omnibus principiis, quæ in hoc dubio statuimus, et in omnibus Scrip­ tura* testimoniis, quæ in eo expendimus : nain juxta præmissa facilius intelliguntnr, et conciliantur, ut jam supra diximus num. 30. Præsertim, quia si hoc fuit possibile, ut objectio supponit; non est, cur non extendamus influxum Christi finalem, et meritorium ad justitiam originalem; cum hoc ad majorem ipsius gloriam pertineat. Ad secundam negamus antecedens et ejus suppositum, quantum est ex vi præsentis decreti : nam licet gratia semel habita non destruatur nisi per peccatum ; tamen Deus dedit Adamo primam gratiam ex intentione Christi redemptoris, et consequenter de­ pendenter a peccato Adami futuro : qui proinde non reciperet gratiam, nisi esset peccaturus : atque ideo ea conditione se­ clusa, non esset ex vi præsentis decreti gratia, quæ conservaretur, aut destruere.tur. Ad tertiam dicendum, quod licet omnis gratia ex meritis Christi sit sanativa, seu relemptiva, quantum est ex parte prin­ cipii; nihilominus non est necessarium, quod omnis prædicta gratia in actu exercito sanet, aut redimat a peccato : sed sufficit, quod vel sanet, vel sanaret, aut denique quod præservel, ut pie de gratia B Virginis creditur. Et licet præcipuum motivum ex parte nostra, ut Christus mo­ reretur, fuerit liberatio a peccato contracto; nihilominus hoc supposito, meritum mor­ tis Christi ad plura alia bona se extendit. Unde noo affirmamus Christum fuisse mortuum, ut Adamus haberet justitiam originalem ; hoc enim denotat mortis molivum : sed quod moriens suo merito illam etiam gratiam complexus fuerit. An autem idem dici debeat de gratia Angelorum suo loco videbimus. Ad quartam dicendum nos nunquam negasse gratiam datam Patribus antiquis fuisse, effectum meritorum Christi, ut objectio falso supponit : sed dubitasse de qualitate, et modo influxus, quem prædicla merita habuerunt. Quæ est difficultas longe diversa, quam tandem résolutoire suo loco decidemus, disp. 7, dub. 4. Modo 309 enirn pro præsenti materia satis sit dicere, quod Adamus habuerit justitiam originalem ex ineritis Christi eo proportionali, aut inferiori modo, quo illam habuerunt Pa­ tres veteris testamenti : licet isti ulterius habuerint esse redemptos per Christum. Quæ vero ex duobus adhibitis responsioni­ bus praeferri absolute debeat, constabitdisp. IG, dub. 4. DUBIUM II. An si Adamus non peccasset, veniret Christus c:c vi alterius decreti, quod Deus haberet? Ea est divinæ voluntatis actualitas, et perfectio, ut circa omnia, et singula ob­ jecta possibilia proposita tam absolute, quam conditionate sub omni conditione possibili, se positive exercuerit determi­ nando illorum esse, aut non esse, ita quod circa nullum quoque modo repræsentatum potuerit manere indeterminata, et suspensa, ut ostendimus tract. 3, disp. 9, num. G3 et tract. 4, disput. 5, num. 73. Quæ doc­ trina omnem fere locum præclndit præsenti difficultati, supposita præceden-is dubii re­ solutione. Ex illa enim constat Deum non habuisse decretum absolutum Incarnatio­ nis independenter a peccato Adami : cum habuerit decretum oppositum. Constat etiam non habuisse decretum objective conditionatum. quo volueritlncarnationem, si Adam non peccaret. Si enim habuisset hujusmodi decretum; ex vi illius veniret Christus Adamo non peccante : cujus con­ trarium constat ex dictis. Unde ex vi ali­ cujus decreti vel absoluti, vel conditional!, quod Deus de facto habuerit, minime veni­ ret Christus, si Adam non peccaret. Sed ut locum demus præsenti difficultati, per­ mittamus contrariam suppositionem, et imaginemur Deum præcise exercuisse suam libertatem circa Incarnationem dependen­ ter a conditione objectiva peccati Adami, quod prævidit absolute futurum; nihil vero decrevisse dependenter a cmditione oppo­ sita, quod illud peccatum non esset futu­ rum. Et inquirimus, an supposito, quod status non prtevidisset Adamum peccaturum, habuissel decretum aliud, quo vellet Incarna­ tionem? In qua difficultate facile conve­ niunt omnes in eo, quod Christus non veniret in carne passibili : deficeret enim motivum patiendi. Unde difficultas reduci­ tur ad Incarnationem absolute. Nec decidi debet attenta sola objecti possibilitate, ■W 310 ’B DE INCARNATIONE· nec ex solis congruentiis imaginatis ; sed ■ henderetur), non potest colligi determinato una pars prædictæ indifferentia» (quo moper rationabilia fundamenta, quæ positive determinent intellectum saltem probabili­ tivo communiter, et efficaciter evertitur scientia modia) : ergo dignitas mysterii, ter ad unam partem. Notitia enim, quæ ad et congrueniiæ illud consequentes minime id saltem non pertingit, minime perlinet ad Theologiam, el debet a Theologo sufficiunt, ut determinato affirmetur, quod Deus illud decreturus esset. sperni. Confirmatur secundo : quia seclusa futuritione peccati, et attendendo ad aliam CUtft. seriem possibilem rerum nulla esset ratio, Fera sententia aliquibus assertionibus decla­ ob quam potius persona Filii assumeret ratur carnem, quam persona Patris, aut persona I 46. Dicendum est primo in prædicta Spiritus sancti ; nec esset ratio, cur potius assumeret hanc numero humanitatem, suppositione non posse determinate affir­ quam illam, aut alteram : quinimo non mari, quoi Christus esset venturus. In hac conclusione conveniunt omnes Auc­ esset ratio, quare assumeret naturam hu­ quam angelicam : atqui manam potiu tores infra referendi, exceptis iliis, quos Ratio dabimus num. 50. Probatur ratione D. non possumus determinate affirmare decre­ ex D. tum Dei circa alia objecta, utputa quod Thom. Thom. in præs. art. 3, quoniam decretum Deus decreturus esset incarnationem Pa­ de futuritione Christi dependet ex sola, tris, vel assumptionem naturæ angelico», ac libera Dei voluntate, quæ nobis mani­ festatur per Scripturam, et doctrinam aut alterius humanitatis ah ea, quæ fuit in Ecclesiæ : sed ex his minime habemus no­ Christo : qui enim hæc determinate affir­ titiam eorum, quæ facturus esset Deus maret, temere omnino, ac divinando pro­ in alia rerum serie : solum enim nos ins­ cederet : ergo eodem modo procedit, qui determinate affirmat Christum in ea hypotruunt circa ea, quæ Deus de facto dis­ thesi esse venturum. Consequentia patet a posuit : ergo in prædicta suppositione, paritate. Et major constat : quia dignitas non potest determinate affirmari, quod mysterii, elevatio naturæ creatæ, et gloria Christus esset venturus. Dei eodem modo salvarentur in unione Confir­ Confirmatur primo : nam ideo posset matio 1. determinate affirmari Deum in eo eventu hypostatica cujusvis personæ divinæ, et habiturum esse decretum, quo vellet Chris­ cùjuslibet naturæ creatæ, et cujuscuraque tum absolute futurum, quia Christus est humanitatis : consistunt enim potissimum, et principaliter in eo, quod natura creata objectum excellentissimum, afferens toti assumatur ad esse divinum in unitate per­ naturæ creatæ excellentem dignitatem, et Deo maximam gloriam : sed id non suffi- sonæ. 47. Nec prodest, si ex doctrina quo­ AliqW· cit, ut determinate affirmemus Christum FJJ in go casu venturum : ergo, etc. Probatur rumdam recentiorum dicatur mysterium respofr hoc in prædicto eventu constituendum po­ sio. minor : tum quia de facto occurrit intellec­ tius fore ex persona Filii, et hac numero tui divino idem motivum : et tamen de natura, quam ex persona Patris, aut Spiri­ facto Deus non decrevit mvsterium lucar% tus Sancti, et ex alia natura creata : quia nationis solitarie propter illud : alias de facto veniret Christus propter illud, etiam­ gratia habitualis de facto existens connecsi non esset peccatum : cujus oppositum titur per se radicaliter cum mysterio In­ constat ex dictis dub. præced. ergo licet carnationis, quod de facto est : eo quod talo motivum occurreret in eo eventu in­ inclinat per modum radicis ad actus specia­ tellectui divino ; minime tamen præstat les circa hujusmodi objectum. Cumque in fundamentum, ut determinate affirmemus prædicto eventu permaneret eadem gratia, Deum decreturum fore Incarnationem. idipsum objectum peteret : atque ideo Tum quia licet tale objectum cum omni ex hac saltem parte potest red ii ratio tum sua perfectione, et cunctis suis effectibus Incarnationis futuræ, tum constitutionis objiciatur intellectui divino, Deum tamen ipsius potius per personam Filii, et hanc minime nécessitât, sed illum liberrimum numero humanitatem, quam per alia ex­ relinquit in actu primo; ut eligat partem, trema. — Hoc, inquam, nihil prodest, quia Co«kuquam maluerit, futuritionem. scilicet, aut omni soli Io destituitur fundamento, et lar non futuritionem illius : atqui ex vi prin­ manifeste petit principium. Tum, nam ex cipii liberi, et indeterminati (licet compre- eo gratia de facto inclinat per modum ra­ dicis t *<■ I !< A' DISP, II, DUB. II. i i Enrtj- dicis ad assensum circa mysterium Incar­ nationis, quia prædictum mysterium est a Deo revelatum : tendit quippe fides (qua mediante ut virtute proxima influit gratia) in suum objectum dependentor a divina revolutione sicut a ratione sub qua, ut di­ ximus tract. 17, disput. I, num. 89; sed quod Dons revelavit est mysterium Incar­ nationis de facto existons, et secundum providentiam præsentem ; minime vero mysterium Incarnationis, quod foret in alio statu, et secundum aliam providen­ tiam, ut ex se liquet : ergo licet gratia de facto existons inolinet de facto per modum radicis ad mysterium Incarnationis præsens sicut ad objectum, et cum illo prædicto modo connectatur; non tamen cum mysterio Incarnationis, quod esset secun­ dum aliam providentiam, quæ actu non exercetur. Tum etiam quia fides non ten­ dit in ubjecluin, quod non est revelatum a Deo : nec Deus revelare potest de hoc mysterio, quod non decrevit : sed Deus de facto non decrevit futuram Incarnatio­ nem in eo eventu, ut in limine dubii suppo­ suimus : unde non agimus de decreto, quod Deus habeat, sed quod haberet : ergo fides (et idem est de gratia per modum ra­ dicis) non tendit in mysterium Incarnatio­ nis, quod in eo eventu foret, neque cum illo connéctitur. Tum denique nam si op­ positum motivum aliquid valeret ; etiam convinceret futurum esse in tali eventu mysterium Incarnationis in carne pas­ sibili, et cum circumstantiis mortis, et passionis ; quod nemo dicet. Nam gratia de facto existens hoc modo connectitur de facto cum prædicto myste­ rio; siquidem fides illud attingit cum om­ nibus pnedictis circumstantiis. Ex quibus convellitur motivum prædictæ responsio­ nis; quin opus sit alia addere. Videatur Godoi disput. 8, a numer. 3, ubi fusius illam refellit. Nec iterum satisfacit, si dicatur ad in­ tentionem oppositæ sententiæ non requiri, quod in prædicta hypothesi persona deter­ minata Filii assumeret hanc determinatam numéro naturam humanam; sed sufficere,’ quod futurum esset mysterium Incarnatio­ nis absolute, abstrahendo a modis, et ex­ tremis, quibus perficeretur. Hoc, inquam, minime satisfacit : quia licet aliquomodo occurrat ultimæ confirmationi, non tamen primæ, nec principali assertionis motivo. Pneterquam quod deserit proprium praesentis difficultatis subjectum, nempe Chris- 311 tum : de eodem enim subjecto, de quo negatur, quod veniret /VJamo non peccante ex vi praesentis decreti, disquiritur, an veniret ex vi alterius decreti, quod Deus haberet. Accedit etiam, quod in hac diffi­ cultate nihil determinate dici valet, nisi ex aliqua revelatione, aut ejus aliquali vesti­ gio circa voluntatem Dei, cujus tantum est illud futurum determinare. Oppositus enim procedendi modus in simili materia nec Theologicus, nec probabilis est; cum non habeat fundamentum, cui determinate in­ nitatur; sed est mera, ac voluntaria divi­ natio. Si quæ autem revelatio, aut si quod revelationis vestigium circa præsentem difficultatetem occurrit, profecto dirigitur ad mysterium Incarnationis ex persona Filii, et hac numero humanitate : nam certum est nihil revelatum existere de as­ sumptione aliarum naturarum ad perso­ nam Patris, aut Spiritus sancti. Cum ergo non possit determinate affirmari, quod in ea hypothesi futura esset Incarnatio ex persona Filii, et hac numero humanitate, ut secunda confirmatio probat, et hæc responsio supponit; sequitur, quod non possit determinate affirmari futuram fore Incarnationem absolute, sive præscindendo a persona assumente, et natura assumpta. ■'18. Dicendum est secundo in prædicta Seconda ­ suppositione non posse determinate negari, conclu sio. quod Christus esset venturus. Ita omnes Auctores infra referendi, exceptis aliqui­ bus, quos dabimus numer. 51. Et probatur eisdem fundamentis, quibus pro prima conclusione usi sumus. Tum quia futuritio, et non futuritio prædicti mysterii pendet ex libera Dei voluntate, quæ sicut posset non futuritionem, sic posset futuritionem decernere pro beneplacito suo, et finibus suæ sapientiæ : ergo sicut propter hoc Ratio, motivum non possumus determinate asse­ rere, quod decerneret futuritionem ; sic non possumus determinate negare, quod illam decerneret. Tum quia effectus pen­ dentes ex sola Dei voluntate nobis non in­ notescunt nisi per revelationem ipsius; ut optime D. Thom. statuit in hoc art. 3; si­ cut autem non adest revelatio, unde colli­ gamus futurum esse in ea hypothesi mys­ terium; sic neque adest revelatio, ut colligamus oppositum : ergo non possumus determinate negare, quod in prædicta hy­ pothesi tale mysterium esset futurum. Tum denique quia etiam seclusa futuritione peccati, et convenientia redimendi genus humanum ab illo, remanent aliæ DE INCARNATIONE. convenientiæ objective possibiles, propier quas Deus posset tale mysterium voile, et decernere futurum : unde nemo negat id esso possibile : aliunde vero nihil urgens occurrit, propter quod determinate nege­ mus esse futurum : ergo absque funda­ mento procederet, qui determinate negaret futuritionem prædicti mysterii pro tali eventu. ObjccDices, quod ex duabus propositionibus lio. contradictorie opponitis una est determi­ nate vera, et alia determinate falsa; et fieri non valet, quod utraque falsa sit : sed istæ propositiones, si .1dumus non peccasscl, veniret Christus ex vi alterius de­ creti, quad Deus tunc haberet, el si Adamus non peccasset, non veniret Christus ex vi alterius decreti, quod Deus tunc haberet, contradictorie opponuntur : ergo cum prior sit determinate falsa, ut statuimus in prima conclusione; sequitur, quod posterior sit determinate vera : idque in secunda hac assertione minus consequenter negamus. Diraitur. Respondetur nos in prima conclusione non asserere, quod prædicta propositio sil falsa, nec in secunda negare, quod vera sit : sed solum dicimus neutram partem posse a nobis determinari. Quæ duo sunt longe diversa : nam hoc posterius supra primum addit rationabilia motiva, et fun­ damenta, ut prædictum objectum aflirmemus, vel negemus : quibus tamen destitui­ mur; cum nihil firmum occurrat, quo saltem probabiliter determinemur ad unaip partem. Idque frequenter accidere dubium non est : nam certo constat plura esse fu­ tura contingentia non solum conditional, sed etiam absoluta, qua; latent nos : circa quæ proinde temere procederemus affir­ mando, vel negando. Accedit propositiones de futuro contingenti pro priori ad deter­ minationem divinæ voluntatis, quæ est prima radix fuluritionis, nullam habere veritatem, aut falsitatem objectivam ; sed habere non veritatem, et non falsitatem, quininio solum materialiter esse proposi­ tiones : unde ex eo, quod una non sit vera, vel (ut proprius loquamur) sit non vera; minime infertur, quod altera ipsi contra­ dictorie opposita vera sit; sed ad summum infertur, quod non sit falsa, aut quod sit non falsa, ut simile argumentum diluendo fuse explicuimus tract. 3, disputat. 7, dub. 6, § 8, ubi alias responsiones adhi­ buimus. Cum ergo in præsenti considere­ mus futuritionem conditionatam prædicti mysterii antecedenter ad Det decretum. quod (dum disquiritur, an in eo eventu foret) supponitur actu non esse : sequitur prædictas propositiones nullam determi­ nate habere veritatem, aut falsitatem ob defectum objecti : est enim actu nihil sub­ jective, et objective etiam in ratione fu­ turi. Quod motivum est adeo efficax, ul plane evincat repugnare, quod vel ipse Deus antecedenter ad decretum suæ volun­ tatis cognoscat futura contingentia non solum conditionata, sed etiam absoluta, ut cum communi sententia Thomistarum, et aliorum Theologorum statuimus tract, cit. disput. 7, numer. 96. Si ergo Deus pro priori ad suam determinationem non cognoscit, quid decreturus esset in hac, aut illa hypothesi, si occurreret : quia hoc pro priori ad talem determinationem non est determinate cognoscibile secundum aliquam partem; cum sit ad utrumlibet objective liberum, atque indifferens : multo minus poterimus determinate indi­ care, quid decreturus esset Deus, si non permisisset, ac prævidisset futurum Adami peccatum. 49. Dicendum est tertio incertum esse, 3cgsc1> an si Adamus non peccasset, veniret Chris- d’· tus ex vi alterius decreti, quod Deus tunc haberet : nec pos-e a nobis hanc quæstionem determinari. Sic docet D. Thom. ut ρ.π,-.ο. statim videbimus, cui subscribunt Godoi Godoi. disput. 8, numer. 2. Lorca disput. 10, LoItl memb. 1. Vaz juez disput. 10, capit. I,v»|m. Ragusa disput. 28, § 29. Bernal disput. 17, sect. 2, numer. 22, et.alii. Probatur Beiiul. ex hactenus dictis : quia diffinire non pos­ sumus, quod in tali eventu Christus ven­ turus esset ex vi alterius decreti, quod Deus haberet, ut dictum est in prima con­ clusione : nec diffinire possumus, quod non esset venturus, ut statuimus in se­ cunda : ergo relinquitur materiam hanc esse nobis omnino incertam, nec posse a nobis determinari. — Confirmatur, et de­ ΐυιίο. claratur : nam ideo de facto possumus pro­ babiliter resolvere Christum non esse ven­ turum, si Adam non peccaret, quia de facto habemus Scripturæ testimonia manifestan­ tia Dei providentiam, et decreta circa hoc mysterium : ex quibus valde probabiliter prædictam resolutionem colligimus, ut constat ex dictis dub. præcedent. atqui de facto nulla habemus Scripturæ testimonia, quæ ullo modo nobis revelent providen­ tiam, et decreta Dei circa aliam rerum se­ riem conditionate propositam : ridiculum enim esset sie iiitelligere Scripturam : ergo de de facto non habemus principia, per quæ inhac quæslione .determinemur ad unam partem. Quid omnia desumuntur ex Angelico Doctore 1 ad Timoth. I, lect. 4, ad illa verba : Peccatores salvos facere. Quæ sic illustrat ; Id est, propier salutem populo­ rum, Joann. 3 : Non enim misit Deus filium junta in mundum, ul judicet mundum, sed ul mundus salvetur per ipsum, Joann. 12: Non veni, ul judicem mundum. Sed si nullus fuisset peccator, nunquid incarnatus fuisset? i'idelur, quod non, quia venii peccatores salvos facere. Non ergo fuisset necessaria Incarnatio. Item Glossa : Tolle morbos, et medicina opus non erit. Respondeo : Dicen­ dum est, quod ex verbis Sanctorum satis hoc palet. Sed hæc quæstio non est magnæ auctoritatis : quia Deus ordinavit ficnda, secundum quod res fiendæ erani. Et nesci­ mus, quid ordinassel, si non prævidisset peccatum. Nihilominus tamen auctoritates videntur expresse sonare, quod non fuisset incarnatus, si non peccasset homo : in quam pariem ego magis inclino. Et licet D.Ttefi.i) Thom. in hoc testimonio complectatur difiicultatem, quam dub. præcedent. ver­ savimus; illam etiam attingit, quam trac tamus in præsenti, ei illis verbis resolvit : Deus ordinavit fonda, secundum quod res fitndx erant. El nescimus quid ordinassel, si non prævidisset peccatum. Nec asser­ tioni nostræ obstant ultima verba: In quam partem (scilicet negativam) ego magis in­ clino. Tum quia referri debent ad difficul­ tatem secundum providentiam præsentem, ut liquet ex eo, quod illam partem firmat testimoniis Sanctorum : quæ procedunt de facto et secundum Dei decretum revelatum in Scripturis. Tum quia licet referrentur ad aliam providentiam, non explicant de­ terminatum judicium, sed solam inclina­ tionem infra latitudinem simpliciter incerlio, ut constat ex illis verbis : Nescimus, quid ordinassel, si non prævidisset peccatum. gn. Diruuntur fundamenta adversantium opinionum. 50. Contra primam, et contra ultimam assertionem sentiunt Suarez disput. 5, irai- sect. 1. Granados tract. 3, disput. 3, el alii ' affirmantes determinate, quod si Adamus non peccasset, sive prævisus fuisset pec­ care, veniret Christus ex vi alterius decreti, quod Deus tunc haberet. Quam opinionem solent probari motivis relatis a numer. 38, quibus jam satisfecimus. Sed insuper 1 argn ; probatur : nam quod seclusa futuritione mentu 1 peccati, et necessitate remedii illius, Deus decerneret Incarnationem, esset valde con­ sonum suæ bonitati : ergo dicendum est, quod in tali eventu haberet hujusmodi decretum. Consequentia patet: quiade Deo sentiendum est, quod ejus bonitati magis congruit. Et antecedens suadetur nam Deum se summo modo ad extra commu­ nicare, ut fit per Incarnationem, est actus suæ bonitati convenientissimus, ut resolvit D. Thom. artic. I, et explicuimus in illius comment. : quæ convenientia salvaretur independenter a peccato, et ejus remedio, ut ex se liquet. Confirmatur primo : quia Deus in qua­ ConGrcumque rerum serie, et circumstantiarum rnaîi». concursu semper vult illud, quod in eis circumstantiis melius est : sed si Adamus non peccasset, melius esset simpliciter Deum incarnari, quam hujus oppositum : ergo in tali casu Deus assumeret carnem ex vi alterius decreti, quod tunc haberet. Probatur minor : quia illud est simplici­ ter melius, quod est Deo magis gloriosum, mundo magis utile, et rei faciendo magis bonum : sic autem se haberet in ea hypo­ thesi Incarnatio : nam Christus offerret opera infiniti valoris Deo, quæ cederent in maximam ipsius gloriam : esset caput visibile omnium creaturarum mundi, quas maxime nobilitaret conveniendo cum illis in aliquo entis gradu : et denique humani­ tas a Arerbo assumpta promoveretur ad maximam dignitatem, et vere homo ille esset Deus. —Confirmatur secundo : nam Alia. incredibile prorsus apparet, quod in hypo­ thesi, quod non esset futurum peccatum, adhuc mundus, et alia Dei opera essent futura ; et quod futurum non esset nobilis­ simum, ac perfectissimum Dei opus, nempe Incarnatio : ergo debemus determi­ nate concedere, quod foret ex vi alterius decreti, quod Deus tunc haberet. Respondetur hoc argumentum, et ejus Solutio confirmationes probare, si quid valent, UH-nti Deum de facto decrevisse mysterium In­ carnationis propter se, et alias convenien­ tias independenter a remedio peccati : cum de facto occurrerint eadem conve­ nientiæ, quæ pro alia rerum serie repræsentanlur. Et tamen non ita accidit, ut cons tat ex dub. præcedent. Non ergo sufficiunt prædictæ convenientiæ, ut ex vi illarum determinate judicemus, quod Christus esset venturus ex vi alterius decreti, quod Deus oh illas convenientias haberet. Unde ad argumentum concedimus Incarnationem esse opus naturæ summi boni valde con­ veniens. Sed talis convenientia non prœdicatur de divina bonitate, ut proprietas illius, sed solum tanquam exercitium sua' communicabilitatis. Unde sicut se commu­ nicare hyposthatice posset esse Deo con­ veniens attenta natura boni inclinantis ad sui communicationem : ita se non commu­ nicare hypostatice posset esse Deo conve­ niens in ordine ad alios fines ollissimos, et nobis occultos, quos ipsius sapientia posset excogitare. Et ideo non habemus motivum efficax, ut determinate sentiamus Deum in ea hypothesi assumpturum car­ nem. Recolantur quæ diximus in comment , ari. 1. numer. 6. Respon­ Unde etiam patet ad primam confirmatio­ sio 3d confir­ nem. Tunc quia falsum est, quod Deus semma tio- per decernat, aut faciat melius : alias non nes. posset facere meliora, quod est absurdum, et contra D. Thom. I p. q. 19 et q. 105, artic. 6. Tum etiam quia licet Incarnatio in ea hypothesi esset quid melius, quam ejus oppositum; nihilominus non deter­ minaret necessario divinam voluntatem ad sui prosecutionem ; sed illam relin­ queret omnino liberam ad decernendum Incarnationem, et ad decernendum opposi­ tum : et sicut primum illud esset contin­ gens, sic hoc posterius : unde illius per­ fectio (etiam concesso, quod esset majus bonunf, non præstat sufficiens fundamen­ tum, ut determinate censeamus Deum in ea hypothesi decreturum Incarnationem. Tum denique nam ratio melioris dicitur in ordine ad finem præconceptum, et intentum ab agente. Sicut autem in ordine ad fines, qui in hac confirmatione repræsentantur. Incarnatio apparet quid melius, quam ejus oppositum : sic fieri posset, quod in ordine ad alios lines ex divina sa­ pientia præscriptos, et a Deo intentos melius quid esset negatio Incarnationis, quam ipsa. Sicut de facto contingeret, si Adamus non peccaret, ut concedit Gra­ nados, qui hæc opponit. — Patet etiam ad secundam confirmationem : nam utrum Deus creaturus esset mundum ex vi alte­ rius decreti relati ad aliam rerum seriem, quod nunc non habet, et tunc haberet: patitur eandem incertitudinem. nec a no­ bis resolvi valet ; quinimo nec ab ipso Deo pro priori ad suum decretum vel . I | i absolutum, vel objective conditionalinn, ut supra diximus numer. 48. Dato autem, quod tunc mundus esset futurus; minime indo posset determinate inferri futurum mysterium Incarnationis : quia illud ante­ cedens nullam cum hoc consequenti con· nexionem habet: cum Incarnatio, ulpote sumina gratia, sit supra totam _naturam, dependeatque a sola, et libera Dei volun­ tate : quam per nullum determinatum medium investigare possumus circa ea, quæ in alia rerum serie decerneret. 51. Contra secundam, et ultimam con- aij clusionern sentiunt Alvarez, in præsent. .°’"111· disput. 9, conclus. 3. Arauxo, dub. unico, Atwio. conclus. 1, determinantes, quod si Ada­ mus non peccasset, venturus non esset Christus ex vi alterius decreti, quod Deus tunc haberet : licet in probationibus, quibus utuntur, tantum intendere videan-» tur rem hanc esse incertam, ut in ultima assertione statuimus. Sed quidquid sit de Mjiin illorum sensu, probatur hæc sententia primo : quia Patres allegati numer. 10, aperte negant Christum venturum, Adamo non peccante. Ut enim alios omittamus D. August, ait : Nulla causa fuit veniendi u. AsChristo Domino, nisi peccatores salvos fa- Φ*· cere. Et S. Leo Magnus inquit: Si homo in suo honore mansisset, creator mundi creatura non fieret. Quæ loquutiones falsificantur, si Christus esset venturus ex vi alterius decreti. Secundo quia Christus de facto non est decretus, nisi dependentor a futuritione peccati, ut constat ex dictis dub. precedent. ergo nec decerneretur esse futurus in alia rerum serie, in qua futurum non esset peccatum. Probatur consequentia : nam si decerneretur in ea hypothesi futurus, maxime propter mys­ terii dignitatem, et excellentiam : sed hæc de facto occurrit intellectui divino; et nihilominus non est decretus futurus propter illam, nisi dependenter a futuri­ tione peccati, et connexi ve ad ejus reme­ dium : ergo idem contingeret in alia hypothesi. Terlio nam cum futuritio In­ carnationis dependeat a Dei decreto , nequit absque illo consistere : sed Deus non habet decretum Incarnationis futur» in illa hypothesi : quippe omne decretum de facto in Deo existons connectitur ex parte objecti cum permissione, et futuri­ tione peccati, ut dub. pnecedent. statui­ mus : ergo in alia hypothesi. aut serie rerum Christus non esset venturus. Djs5 hominibus remittuntur, per satisfactionem omnium pecca lo­ Christi remittuntur. Unde 1 Joann. 2 ram. dicitur : Ipse est propitiatio pro peccalis nos- IJwn.s. tris, non pronoslrü autem tantum, sed pro totius mundi. Et capit. 3 dicitur Christum apparuisse, | ut dissolvat opera diaboli : om­ nia autem peccata in aliquo vero sensu opera diaboli sunt. Isaiæ. 53 : Ipse vulne­ Isafæ 53. ratus est propter iniquitates nostras, absque ulla exceptione. Ad Rom. 3 : Quem posuit Ad Deus propitiationem per fidem \in sanguine Rom. 9. ipsius ad ostensionem justitiæ suæ propter remissionem præcedenlium delictorum, de quibus magis dubitari poterat. Ex quibus, et aliis locis hanc veritatem tradit Concil. Cone. Trident, sess. fi de justificat, capit. 2. 11- Trid. lamque aperte supponit D. Thom, in hoc artic. 4, dum inquirit : Utrum Incarnatio Christi facta fuerit principalius ad tollendum peccatum originale, quam actuale. Nam ut optime observavit Cajet, quaestio compa­ rativa supponit certam utramque partem comparationis : nempe venisse Christum ad tollendum originale, et venisse etiam ad tollendum actuale. Idque, ut jam dixi­ mus, liquet ab effectu, cum remissio cujuscumque peccati fiat propter satisfactionem Christi. Sed 53. Deinde observandum est, quod princi­ palius Christus principalius occurrit ad tollendum in reme­ peccatum originale, quam actuale. Id enim dium origina­ satis efficaciter colligitur ex omnibus tes- lis· r ft. I F >· i i- 'i? »! μ A Ma ira al·* F ' Â. • r 1 * I 91 ( h 316 DE INCAHNA T10NE. timon is Sanctorum allegatis nuiner. 9. nam ul plurimum loquuntur expresse de S. Leo. peccato originali. Unde S. Leo ibidem relatus ait : Quia invidia diaboli mors introivil in orbem terrarum, et aliter salvi captivi­ tas humana non potuit, nisi causam nostram ipse susciperet, qui sine majestatis sux D. fire- damno, el verus homo fieret, etc. El S. Grepvr' gor. relatus numer. 10 : Si Adam non pec­ caret, Redemptorem nostrum carnem suscipare nostram non oporteret. Unde in Epist. 97 S. Leonis ad Leonem Augustum capit. Toirt*’ * et ’n ConciL Tolei. G, capit. 2 et in Tolelan. II, in principio precise, aut saltem primo tantum loco proponitur tanquam occasio, aut motivum Incarnationis, lapsus hominum in Adam. Et eodem modo OuWJ. se habuit Concil. Trident, loco citat, nam Tll"’;it· cap. 1, proponit doctrinam de peccato originali, et miseriis illud consequentibus, et immediate inchoat cap. sequent, his verbis : Quo factum est, ul culcslis pater misericordiarum, et Deus lotius consolationis Christum Jesum filium suum, etc., miserit. Ubi aperte significat Concilium propter remedium peccati originalis praecipue fuisse volitam, et decretam Incarnationem. Sed ne aliquis putaret venisse Christum solum in remedium peccati originalis; addidit Concilium Christum, esse propitiationem pro peccatis nostris, et totius mundi. Et eandem suppositionem optime probat I). D.Tbora. tjjqjp jn art 4, pis verbis : Tanto prin­ cipalius ad alicujus peccati deletionem Christus venii, quantum illud peccatum majus est. Dicitur autem aliquid majus dupliciter, Uno modo intensive : sicut esi major albedos quæ esi intensior. El per hunc modum majus est peccatum actuale, quam originale : quia plus habet de ratione voluntarii, ut in secundo habitum est. Alio modo dicitur aliquid mojus extensive : sicut dicitur major albedo, quæ est in majori superficie. El hoc modo pec­ catum originale (per quod lotum genus hu­ manum inficitur) est majus quolibet peccato actuali, quod est proprium singularis per­ sons. El quantum ad hoc Christus principa­ lius venit ad tollendum originale peccatum, in quantumbonum gentis divinius, et eminen­ tius est, quam bonum unius, ul dicitur pri­ mo Elhic. οι·:»*54, xec refert, si dicas Primo D. Thu1 υ|,1> mam non docere, . , . quod Christus venerit absolute principalius in remedium peccati originalis : nam cum distinguat dupli­ cem Tnajoritatein, intensivam videlicet, et extensivam, concludit: El quantum ad hoc i | ; ! (nempe quantum ad ex tonsionem, do qua immediate loquitur) Christus principalius venit ad tollendum originale. Per quod non excluditur, quod quantum ad intensionem principalius venerit ad tollendum actuale. Secundo (per quod roboratur precedent; ob· jectio), quia facta comparatione inter majoritatem intensivam, et extensivam illa est simpliciter major, ut liquet in exemplo adducto a D. Thoma : non enim dicitur albedo major simpliciter per huc, quod ad majus subjectum se extendat; sed ex eo, quod habeat in se plures gradus intensio­ nis, seu perfectionis : ergo si peccatum actuale est majus intensive, quam pecca­ tum originale, sequitur, quod simpliciter sit majus malum ; et consequenter, quod Christus principalius venerit in remedium peccati actualis. Dato autem, quod majoritas extensiva principalius attendi debe­ ret, non inde inferretur Christum principa­ lius venisse in remedium originalis : nam actuale non minus extenditur, quam il­ lud : si enim attendamus ad numerum, plura longe sunt peccata actualia, quam originalia : si vero ad subjecta, æqualiter pæne se habent : siquidem omne subjec­ tum habens originale est etiam capax ac­ tualis ; illudque de facto contrahit ; ubi ad adultam venit ætatem. Nulla igitur ex discursu D. Thomæ colligitur major prin­ cipalitas in peccato originali, quam in ac­ tualibus. Hæc, inquam, non referunt. Nam ad o-tomi primum respondetur, quod illa verba : El quantum ad hoc, non limitant resolutio­ nem D. Thom. sed denotant illius cau­ sam, ut sit sensus : El propter hoc princi­ palius venit Christus ad tollendum originale, ut recte observavit Suarez in comment, smi. ad illum ari. Et quod hæc sit legitima ejus intelligentia, constat : tum quia ex oppo­ sito beret D. Thomam non resolvisse quæstionem a se propositam, Utrum prin­ cipalius Christi Incarnatio facta fuerit ad tollendum peccatum originale, quam ac­ tuale. Quod est absurdum, et indignum tanto Doctore. Tum quia ita constat ex resp. ad 3, ubi absque ulla restrictione, aut limitatione affirmat : El ideo non excludi­ tur, quod principalius venerit abolere pecca­ tum lotius naluræ, quam peccatum unius persons. Tum denique nam quod hæc sit manifesta sententia D. Thom. liquet ex d.tus. aliis ejus scriptis, ubi versat eandem diffi­ cultatem, et specialiter opusc. 11, art. 23, ubi ait : Sicut bonum commune est melius, quam DISP. 11, DUB. 111. ijuain bonum particulare unius hominis; ita malum commune mullorum est pejus. Unde Christus principalius venii tollere peccatum originale, quod lotam naturam humanam infecerat, quam singulorum particularia peccata. Unde super illud Joann. 1 ; Ecce qui tollit peccata mundi, dicit Glossa : Peccatum mundi dicitur originale peccatum quod est commune lotius mundi. Et infra : Originale petalum, ct singulorum quoque supperadilila Christus relaxat. Melius ergo dicendum videtur affirmative, quod Christus venit principalius tollere originale peccatum, quam alia; quam negative, sicut si ponitur, quod Christus principaliter non venit tollere, nisi originale peccatum. Nam eliain tollere actualia peccata perlinet ad principalem Christi intentionem, qua venit mundum sal­ vare, secundum illud Lucæ 5 : Non veni vo­ care justos, sed peccatores ad pamilenliam. Et eadem fere habet opusc. 10, art. 28. Ex eis vero perspicue habetur, quod Christus principaliter venerit tollere om­ nia peccata, tam originalia, quam actua­ lia, ut in titulo præsentis art. supponi­ mus, et observavimus num. præced. et quod nihilominus Christus venerit princi­ palius tollere originale peccatum quam actualia. Quod forsan plus æquo jam demonstramus (cum satis constet ex lit­ tera), propter aliquos tamen S. Doctoris discipulos infra impugnandos. Ad secundum respondetur antecedens solum verificari facta comparatione rnajorilatis inlensivæ, et extensivæ in ordine ad bonum, vel malum ejusdem ordinis : tunc enim quod est majus intensive, est majus simpliciter : secus si comparatio fiat ad malum, vel bonum diversi ordinis : nam tunc majus extensive ordinis superioris est simpliciter majus, quam aliud intensive majus ordinis inferioris. Et ita contingit in præsenli, nam peccatum actuale, licet in­ tensive majus est malum particulare, seu person® : peccatum vero originale est ex­ tensive majus non utcumque, sed tanquam malum commune, et totius naluræ. Unde sicut bonum commune, et totius gentis est quid divinius, et eminentius, quam bonum ^’.t particulare, ut tradit Aristot. 1 Ethic, cap. 2, sic oportet, quod peccatum originale sit malumaliioris ordinis, quam peccatum par­ ticularium personarum. — Per quod liquet ad id quod in hac objectione additur: ma­ jor enim extensio, quam peccato originali attribuimus, non attenditur penes ordinem ad multitudinem, sed per habitudinem ad objecta. Nam peccatum originale est per se peccatum naluræ derivate ab Adamo per seminalem propagationem : unde per se loquendo est commune omnibus indivi­ duis, quibus natura humana per prædic­ tam propagationem communicatur. Pec­ catum vero actuale est peccatum proprium unius tantum person®, et accidit ilii, quod idem, aut simile peccatum actuale reperiatur in alia persona : quocirca per se loquendo non est quid commune, nec habet illam extensionem, quam participat originale. Præsertim cum illud per modum radicis, aut removentis prohibens concur­ rat a i omnia actualia : qua de causa solet dici omnia peccata juxta illud Ps. 50 : Ecce Ps. 50. enim in iniquitatibus conceptus sum, et in peccatis concepit me mater mea. Quem lo­ cum -intelligunt communiter Patres de peccato originali, quod etsi unum sit, di­ citur omnia in virtute, et causalitate, ut observavimus tract. 13, disp. 14, num. 5. Cum ergo peccatum originale sit malum adeo grave, et commune ; merito divina providentia, dum medicinam Incarnationis humano generi providere decrevit, princi­ palius illud respexit, quam actualia, ut D. Thom. resolvit. 55. Ex quibus testimoniis proxime re­ Calum­ latis excluditur calumnia cujusdam Nova­ nia in toris apud Gregor, de Valentia disp. 1, D.TIiom. Valentia. quæst. 1, punct. 6, asserentis Angelicum Doctorem in ea fuisse sententia, quo l Christus non satisfecerit pro actualibus, sed solum pro originali. Quod colligebat ex doctrina hujus articuli, et opusc. de sa­ cram. altaris, cap. I, ubi D. Thom. cons­ tituit differentiam inter sacrificium crucis, et altaris, quod illud principalius fuerit pro originali, istud vero pro actualibus. Sed ut diximus, refellitur prædicta ca­ Repelli­ lumnia, et convincitur falsitatis : nam tur. palam constat ex prædictis locis, quod Christus principaliter venerit in remedium omnium peccatorum : et quæslioni tantum subjicitur, in cujus remedium magis prin­ cipaliter venerit. Quæ veritas (plane ca­ tholica) magis liquet ex his, quæ D. Tho. D.TIiom. tradit infra quæst. 49, art. 4, ubi ait: Est autem duplex peccatum impediens ab in­ gressu regni cœleslis. Unum quidem com­ mune lotius naluræ humanæ quod est pecca­ tum primi parentis : el per hoc peccatum procludebatur homini aditus regni cœlcstis. Unde legitur Genes. 3, quod post peccatum primi parentis collocavit Deus Cherubim, et flammeum gladium, atque versatilem ad ii DE INCARNATIONE. custodiendum via·» legni vilr. Aliud autem est peccatum spéciale uniuscujusque person#, quod per proprium actum committitur uniuscujusque hominis. Per passionem autem Christi liberali sumns non solum a peccato communi totius human# nxturæ, et quan­ tum ad culpam, et quantum ad reatum jxrn.r; sed etiam a peccatis propriis singu­ lorum, qui communicant ejus passioni per fidem, ct charilatem, et fidei sacramenta. Quæ sunt omnino consona his, quæ habet in præs. art. 4, ubi ait : Certum est Chris­ tum venisse in hunc mundum non solum ad detendum illud peccatum, quod traduc­ tum est originaliter in posteros : sed diam ad deletionem omnium peccatorum, qux NvU. post modum superaddita sunt. Unde nesci­ mus, qua fronte ex hoc loco potuerit op­ positum fingi. In opusc. autem cit. solum docet sacrificium cruci.' fuisse principalius oblatum pro originali : sicut tam frequen­ ter reperit Christum principalius pro re­ medio originalis venisse. Sed minime excludit, quod principaliter venerit, et se obtulerit in cruce pro actualibus. At sa­ crificium altaris principalius est institu­ tum pro actualibus : nam institutum est pro fidelibus, in quibus regulariter lo­ quendo jam non invenitur originale. Ex qua radice provenit, quod sacrificium crucis non iteratur ed sacrificium altaris frequentissime reperitur. Status His prælibaiis, quæ pertinent ad mo­ qwsliodum, quo Deus voluit remedium origina­ nis. lis, et peccatorum actualium per Christum; videndum est, utrum adeo principaliter intenderit redemptionem ab originali, ut eo existente veniret Christus, licet deficerent omnia actualia. Et procedit quæstio defacto, et secundum decretum præsens, quo Deus statuit futuram Incarnationem ; quidquid sit de eo, quod in alia rerum serie disponeret per alia decreta. Sententia affirmativa prxfertur. 56. Dicendum est, quod existente pec­ cato originali, et non existentibus peccatis actualibus, veniret Christus ex vi præsentis decreti. Sic communiter, exceptis paucis admodum Auctoribus, docent Thomislte, Joann. el alii Theuiogi. Joannes Vicenlius in sua Viuaut. rc|fict qaæst. β; conci. 4, circa finem. Aharei’. Medina in præsent. art 4. Alvarez ibidem Cipullus. num. 2. Cipullus dub. unico conci, t. N. : 1 I | i i Cornejo dub. I. Arauxo * dub. unico, Conrje, conci. I, loquendo de decreto intentivo. N. Philippus disp. 1, dub. 6, in tine. Gd- iIwbj. net disp. 5, art. 2, conci. 1. Parra disp. 1, quæst. 7, art. 5. Suarez disp. 5, sect. 6. s«im. Vazquez ad art. 4. Valentia quodl. I, Vjx-jset. Vilen. punct. 6. Boccanus cap. 1, do Incarnatio­ nis quæst. 9. Granad. tract. 3, disp. 2, num. 2, et alii plures. Probatur primo ratione desumpta ox D. Rit# Thom. in testimoniis relatis præced. § falWjŒCSlllâ. quoniam existente peccato originali, et non existentibus peccatis actualibus, per­ maneret formalitor idem decretum, quo Deus intendit Incarnationem : ergo in tali casu fieret Incarnatio ex vi ejusdem de­ creti. Consequentia patet. Et ^itecedens suadetur : nam tandiu perseverat formaliter idem decretum, quandiu permanet primaria ejus occasio, se habens ad instar objecti, et motivi primârii : sed facta com­ paratione inter peccatum originale, et peccata actualia, illud fuit primaria ejus oc­ casio se habens ad instar objecti, ac mo­ tivi primarii : ergo existente peccato origi­ nali, licet non essent peccata actualia, perseveraret idem formaliter decretum, quo Deus intendit Incarnationem. Minor, in qua est difficultas, probatur ex doc­ trina certa, et communi D. Thomte, et Theologorum, quod Ghristus principalius decretus fuerit, et venerit propter reme­ dium peccati originalis, quam in reme­ dium actualium, ut constat ex dictis num. 53. Quæ doctrina verificari non valet, nisi peccatum originale fuerit primaria oc­ casio, et quasi objectum, ac motivum pri­ marium decreti Incarnationis. Confirmatur, et explicatur amplius : coafirnam cum ea, quæ Deus decrevit, sint no- BJ1K’· bis occulca, nisi ex revelatione ipsius Dei manifestata in scriptura, et doctrina Ecclesite; illud peccatum censendum est fuisse primariam occasionem, et motivum Incar­ nationis, quod in Scriptura, et Ecclesiæ doctrina hoc modo significatur : sed ita se habet peccatum originale : ergo fuit oc­ casio, sive motivum primarium decreti Incarnationis : atque ideo eo existente, licet actualia deficerent, veniret Christus ex vi præsentis decreti. Probatur minor : tum quia, Danielis 9, ubi Archangelus Dwii Gabriel proposuit Incarnationem futuram, solius peccati originalis facit mentionem. Ul consummetur prævaricalio, cl finem ac­ cipiat peccatum, el deleatur iniquitas, el ad­ ducatur justitia sempiterna, el impleatur visio, DISP. H, DUD. Π1. iwio, el prophrlilia, ct ungatur sanctus sanclorum. Ubi numine prævuricationis, pec­ cati, et iniquitatis intelligi anlonomastice culpam originalem docent communiter ’ expositores prædicti loci. Tum etiam quia Jtoe.1. Joan. I, dicitur de Christo : Eccc qui tollit peccatum mundi, ut legitur in Bibi. Com­ plut. et in editione Vaticana tempore CleSCiiu. mentis VIII, Et ita legerunt 8. Caius U«. lapa in epistola ad Felicem Episrop. S. < Cj. Leo epist. 47, cap. 2 et epist. 82, cap. 3, r-j S. Cyprianus lib. de duplici martyr. D. p;1' Augustinus lib. 2, contra Faustum cap. ’.Μ». 3. V. Beda allegatus a D. Thoma in argum. Sed contra, et Alii Patres : qui communiter observant per peccatum mundi, quod tollere specialissime venit agnus Dei, significari peccatum originale, quod fuit precipua causa prædicti adventus. Et ean­ dem vim habet ille locus sequendo trans­ lationem Vulgat, (cui semper standum est) qui tollit peccata mundi : nam originale est quodammodo omnia peccata, ut jam dixi­ mus num. 54. Tum præterea quia idem significant Concilia, et Patres, ut ponde­ ravimus num. 53. Tum denique quia hac de causa Ecclesia universalis sensum Scrip­ ture edocta canit in benedictionem cerei Paschalis : Overc neccessarium Adæ pecca­ tum, quod Christi morte deletum est? 0 felix culpa, quæ talem, ac lanium meruit habere Redemptorem! Fuit ergo peccatum originale in ratione mali auferendi primaria occa­ sio, aut motivum decreti Incarnationis. fcp·- 57. Respondent Adversarii, concedendo !1’ peccatum originale pertinuisse ad prima­ riam occasiunem, sive motivum prædicti decreti : non tamen adæquate, sed inadæquate : nam ex originali, et actualibus cons­ titutum est illud objectum, aut quasi ob­ jectum primarium adæquatum, sive malum, ad cujus remedium Deus ordinavit Incar­ nationem. Unde quia deficiente parte ob­ jecti adæquati, consequens est, ul deficiat ipsum objectum, et decretum, quod circa ilud primario versatur : fit, quod deficien­ tibus peccatis actualibus non veniret Chris­ tus in remedium solius originalis ex vi præsentis decreti. Sed hæc responsio non satisfacit. Primo quia juxta illam minime salvatur, quod Christus principalius veniret in remedium peccati originalis, quam ad tollendum ac­ tualia : consequens est aperte contra ex­ pressam resolutionem D. Thom, in art. 4. et contra communem sententiam Patrum, et Theologorum, ut constat ex supra dictis : to.'. 319 ergo prædicta responsio nequit sustineri. Probatur sequela : nam supposito, quod Deus æque primario respexerit remedium peccati originalis, et remedium actualis tanquam partes inadæquatas ejusdem ob­ jecti primarii; nulla major principalitas ap­ paret in remedio originalis, potius quam in remedio actualis ; sed magis aequalitas, et eubordinatio inter se in ordine ad consti­ tuendum unum motivum totale. Idque vel ex eo liquet, quod Adversarii affirmant, quod sicut deficiente originali non veniret Chris­ tus ad tollendum actualia ; sic etiam defi­ cientibus non veniret ad delendum ori­ ginale. Unde eodem modo de eisdem philosophantur tam in ordine ad consti­ tuendum motivum primarium adæquatum Incarnationis, quam in ordine ad mutuam dependentiam, sive connexionem in ordine ad futuritionem Christi. Ergo juxta Adver­ sariorum doctrinam minime salvari potest, quod Christus principalius venerit in re­ medium peccati originalis, quam ad tollen­ dum actualia. Vel dicant in quo alio con­ sistat major illa principalitas. Quocirca non dubitamus illorum (et sunt Thomistæ) sen­ tentiam esse contra D. Thomam. Secundo quia supposito, quod Christus fuerit præ­ destinatus in remedium peccatorum, ut constat ex dictis dub. 1, consequens est, quod prædictum decretum respexerit illa peccata secundum illum ordinem, quem habent inter se : supposita enim revela­ tione decreti divini circa aliquod objectum ; debemus in modo, et circunstantiis id intelligere, quod est magis consonum naturis rerum, licet ex vi talis revelationis non ita perspicue constet. Sed facta comparatione inter peccatum originale, et actualia, illud est simpliciter prius, atque ab actualibus independens ; cum possit absque illis reperiri, et non e contra : rursus illud in or­ dine ad naturam est malum longe majus, cum extendatur (quantum est de se) ad om­ nia individua naturæ humanæ procedentia ab Adamo per seminalem propagationem : quod non ita accidit in peccatis actualibus. Ergo licet Deus decreverit Christum futu­ ram in remedium omnium peccatorum : nihilominus voluit, quod prædictum reme­ dium esset primario ad tollendum peccatum originale, et secundario ad delendum ac­ tualia. Et consequenter licet hæc non es­ sent, adhuc tamen conservaretur tale de­ cretum in ordine ad objectum primarium ; atque ideo ex vi præsentis decreti veniret Christus. J DE INCA KNA ΓΙΟΝ E « / Ad hæc : Deus decernens Christum pri­ mario intendit ex parte videlicet remedii generis humani, et materia' circa quam Incarnationis), ne genus humanum impedi­ retur a consequutione ultimi tinis, et in­ gressu regni coelesti ed si esset peccatum originale, etiam si non essent actualia, genus humanum impediretur a prædicto tine, et gloria; siquidem peccatum origi­ nale (quantum est de se), inficit omnia individua naturæ humanæ, quæ descendunt ab Adamo per seminalem propagationem, iliaque excludit a regno cœlesti, et impe­ dit ab ultimi finis consequutione : ergo existente peccato originali, licet non essent actualia; adhuc esset necessaria Incarnatio ad id, quod Deus decernens Christum pri­ mario intendit : atque ideo salvaretur ob­ jectum, aut quasi objectum primarium præ­ diclæ intentionis, et decreti. Objec­ 58. Sed objicies Deum non potuisse detio. cernere Christum futurum in remedium peccati originalis, quin simul videret ali­ qua peccata actual a : ergo in horum etiam remedium prædestinavit primario Chris­ tum : et consequenter istorum etiam reme­ dium perlinet ad objectum, aut quasi ob­ jectum primarium dictæ intentionis. Hæc secunda consequentia patet ex prima, quæ n cte infertur ex antecedenti : nam si pec­ ■ catum originale, el actualia compararentur per modum objecti primani, et secundarii, non simul atiingerentur, et præviderentur. sed prius originale, et deinde actualia. An­ tecedens vero suadetur : tum quia Deus non potuit videre peccatum originale, nisi videret peccatura actuae seu personale Adami, quod originale induxit, et simul peccatum Evæ, quæ fuit marito occasio peccandi : et consequenter non solum vi­ dit, sed prævidit ad minus hæc duo peccata actualia pro priori ad peccatura originale. Tum etiam quia Deus decrevit Christum in remedium peccati originalis, non utcum­ que, sed ut redemptorem per suam mor­ tem, el passionem : sed eo ipso vidit pec­ cata occidentium Christum : ergo in eodem indivisibili signo, in quo decrevit Chris­ tum in remedium peccati originalis, vidit etiam peccata actualia. DissolRespondetur, quidquid sit de veritale ' Hur. antecedentis, negando utramque conse­ quentiam. Non enim dubitamus Deum omnia futura cognovisse in eodem signo in quo, quin opus sil alia multiplicare, ut supra observavimus num. G. Sed inde inepte colligitur,quod omnia viderit tanquam objecta primaria sui decreti : nam fieri op­ time potest, quod quædam voluerit prima­ rio, et alia secundario, aut ex consequenti. Ut enim alia exempla, quæ facile occurrent, omittamus, in hac eadam materia certum est, quod Deus in eodem signo in quo vi­ dit omnia peccata futura tam mortalia, quam venialia, et voluit omnium reme­ dium per Christum : et tamen non æque vo­ luit prædictum remedium pro omnibus : nam remedium venialium quæ sunt malum leve, solum voluit secundario, et ex con­ sequenti. Alioquin stantibus omnibus pec­ catis mortalibus, originali, et actualibus, si deficerent venialia non veniret Christus ex vi præsentis decreti : quod est absur­ dum, et contra communem sententiam. Sicut ergo in hoc exemplo recte cohreret, quod Deus unico decreto voluerit permit­ tere omnia peccata futura, et quod in eodem signo in quo illa futura præviderit, et quod ordinaverit Christum ad omnium re­ medium tamquam Redemptorem perfectis­ simum, et universalem, et quod nihilo­ minus decreverit prædictum remedium primario in ordine ad peccata gravia, et secundario in ordine ad levia : sic etiam optime componitur, quod Deus in eodem signo in quo prævîderit, et originale, et actualia, et quod utriusque præparaverit reme­ dium per Christum : sed aliter, et aliter decernendo unico actu prædictum reme­ dium primario in ordine ad originale, et secundario in ordine ad actualia. Nam quod primario Deus in hac linea voluit, fuit remedium totius naturæ lapsæ in Adamo, et omnium hominum, quatenus in eo pec­ caverunt. Alia autem peccata sunt damna particularia, et non afferunt adeo grave detrimentum : unde salis fuit Deum vo­ luisse secundario, et ex consequenti eorum remedium : sicut proportionabiliter voluit remedium peccatorum venialium. Illa vero exempla, quæ ad suadendum JljpS antecedens inducuntur, huic doctrinæ non infni? Uf. opponuntur : facile enim concedimus, quod plura, immo omnia peccata prævisa fuerint in eodem signo in quo : sed inde non col­ ligitur, quod eorum remedium fuerit voli­ tum eodem molo, ut proxime explicuimus. Et quidem ad primum exemplum primorum peccatorum Adami, et Evæ dici potest non ponere in numero quantum ad præsentem considerationem cum peccato originali to­ tius naturæ; sed pertinere ad ipsum per modum causæ, vel occasionis. Si autem | considerentur, ut mere personalia, idem I DISP. Il, DUB. 111. judicium doillis, ac de aliis habendum est. Et licol in executione præcessôrint pecca­ tum originale; Deus tamen, sicut principa­ lius, ita prius ex pario rei volitæ voluit remoilium originalis, quam iliorum perso­ nalium. Ad secundum respondent docti quidam Theologi, quod Deus intendens Christum ut redemptorem generis humani per mortem, el passionem non viderit ex vi hujus modum particularem illius, nec peccata in eis interventura : sed quod id viderit in speciali ex vi alterius decreti per­ tinentis ad exeeutionem, et determinantis media. Quæ doctrina supposita, illud exem­ plum locum non habet. Sed illam falsam censemus ob ea, quæ supra diximus num. 28. Unde consequenter ad proxime tra­ dita respondetur concedendo, quod ex vi primi decreti circa existenliam Christi, et in eodem signo in quo videret Deus illa, et alia omnia peccata actualia; et quod in eorum remedium præor.linaverit Christum. Inde vero non sequitur quod id primario voluerit, sed quod vel sic, vel secundario, et ex consequenti. AM 59. Probatur secundo eadem assertio ab m'ëT inconvenienti, quod infertur ex opposita ^3· sententia : sequitur enim, quod deliciente quolibet peccato mortali in particulari tol­ latur objectum, sive materia circa quam decreti Incarnationis; et consequenter quod deficiente quolibet actuali mortali in par­ ticulari, non veniret Christus ex vi præsenlisdecreti. Id autem est valde absurdum : tum quia opponitur communi Theologorum sensui : apud quos nec controversum, nec auditum est, quod sicut Adamo non pec­ cante non veniret Christus; ita nec veniret non peccante Luthero, aut Nerone. Tum etiam quia incredibile est, quod benefi­ cium adeo magnum, ac universale quod bumano generi preparatum est per Chris­ tum, alligatum fuerit uni peccato Nero­ nis, ita ut eo non peccante cessaret, et na­ tura humana in omnibus miseriis, quas patitur, relinqueretur. Et licet id absolute non repugnaverit, hæc tamen non repu­ gnantia conducere potest ad consideratio­ nem metaphysicam : sed locum non habet in moralibus, qualia tractamus : in his enim attendere debemus non solum possi­ bilitatem absolutam, sed quid, supposita notitia divini decreti, magis deceat divinam providentiam, et habeat majorem conso­ nantiam cum recta ratione. Quis autem sibi persuadeat sanctitatem, et gloriam B. Virginis, et omnium Beatorum, quin imo Salmoni. Curs. theolog. lom. XIII. renovationem totius mundi, et summam exaltationem humanæ naturæ in Christo fuisse a Deo disposita cum ea alligatione ad unum peccatum Lutheri, ut eo non pec­ cante nihil horum consequeretur? Sequela autem probatur ; nam si Christus ex vi præsentis decreti fuisset ordinatus prima­ rio tamquam ad objectum, aut materiam circa quam ad remedium peccatorum actualium ; non esset in ordine ad illa in confuso, sed in particulari, juxta modum cognitionis divinæ : atque ideo objectum primarium adæquatum prædiclæ intentio­ nis, sive ordinationis coalesceret ex omni­ bus, et singulis peccatis actualibus sicut ex partibus illud per se constituentibus : cons­ tat autem, quod decretum simile objectum respiciens deficit non solum ex defectu ob­ jecti totalis, sed etiam cujusvis partis il­ lius : nam eo ipso deficit formaliter objec­ tum in ratione totalis, et adæquati : ergo ex prædicta sententia infertur, quod defi­ ciente quolibet peccato actuali gravi, non veniret Christus ex vi præsentis decreti. 60. Huic argumento occurrit Godoi disp. 8, num. 266, concedendo sequelam : nec id reputat inconveniens. Et ad primam il­ lius probationem (secundam, quæ nobis majoris momenti est non attingens), respon­ det quod licet Theologi communiter dispu­ taverint hanc difficultatem per ordinem ad peccatum Adami, sive originale, quia ex sententia D. Thom. art. 4, fuit principale Incarnationis motivum : id tamen non im­ pedit, quod possit etiam tractari in ordine ad quodlibet particulare, eamdem resolutio­ nem tuendo. Sed non satisfacit. Et quidem immerito repetit doctissimus Thomista D. Thomam dixisse peccatum originale fuisse principale motivum Incarnationis. Non enim sic lo­ quitur Angelicus Doctor, quasi æquiparans originale, et actualia : sed affirmat Christum venisse principalius ad remedium peccati originalis, istud actualibus longo intervallo præponens. Ex quo satis effica­ citer convincitur, quod ex ejus sententia (quæ in hac parte est communis), peccatum originale fuerit materia circa quam prima­ ria Incarnationis; alia vero peccata perti­ nuerint ad secundariam, et ex consequenti, ut supra expendimus a num. 56. Sed hoc prætermisso, veniamus ad impugnationem solutionis datæ. Et facile recognoscimus arduum esse devorantem inconvenientia convincere : sed opus esse arguentem vel in inconvenienti, quod admittitur (et vere 21 Solutio Godoi. Refelli­ tur. 322 DE INCABNATION E. est inconveniens), sistere : vel ex admisso inducere respondentem ad inconvenientia majora, in quibus magis eluceat absurditas. Ethane viam sequendo instauremus argu­ mentum supra facium : nam sequitur quod deliciente quolibet peccato veniali non ve­ niret Chrislus ex vi præsentis decreti : quod est absurdum, et incredibile. Probatur se­ quela : nam Christus, cum prædestinatus fuerit perfectissimus hominum redemptor ab omnibus peccatis, ordinatus est a Deo in remedium non solum peccati originalis, et peccatorum actualium gravium, sed etiam levium, sive omnium absolute : sed propter hanc rationem si existerai originale, et non essent actualia gravia, non veniret Chrislus in vi præsentis decreti, ut prædic­ tus Auctor affirmai : ergo pariter, licet essent originale, et omnia actualia morta­ lia, si non essent omnia, et singula peccata levia, non veniret Christus ex vi præsentis decreti : unde quolibet vel minimo peccato veniali deficiente, impediretur remedium mundi. Idemque argumentum fieri valet de quolibet gradu gratiæ, et de quolibet alio præmio quæ Christus de facto nobis pro­ meruit : nam ad omnia hæc prædestinatus fuit atque ideo eorum quolibet deficiente, non veniret ex vi præsentis decreti. Re«pongj Respondet prædictus Auctor neeodem. gando sequelam. Ad cujus probationem dicit Christum ordinatum fuisse in reme­ dium omnium peccatorum : sed aliter, et aliter : nam primario in remedium pecca­ torum gravium, et secundario in remedium peccatorum levium. Quoniam non redimere ah illis esset defectus substantialis in ra­ tione redemptoris; cum per ea constituatur homo sub diaboli potestate : sed ab istis non redimere non esset defectus substan­ tialis, sed levis, et accidentalis in munere redemptoris; cum pro illa non fiat homo diaboli servus, sed adhuc sit sub amicabili Dei dominio. Deficiente autem objecto primario, deficit decretum Dei circa illud, secus si solum deficiat objectum secunda­ rium : el ideo deficiente quolibet peccato gravi non veniret Christus ex vi præsentis decreti; veniret autem ex vi illius etiamsi deficerent venialia. loipoCæterum hæc responsio firmat nostram gna,or* sententiam, docendo modum diluendi om­ nia argumenta contraria. Sicut enim cum perfectissimo officio redemptoris ab omni­ bus peccaiis compatitur, quod Christus veniret primario in remedium gravium, et secundario in remedium levium, ut præ­ dictus Auctor discurrit : sic etiam cohæret, quod venerit primario in remedium peccati originalis, et secundario in remedium ac­ tualium. Nam quod Deus in providendo remedium redemptoris primario intendit, fuit sanaro humanam naturam a generali ipsius corruptione, quin erat malum gra­ vissimum; secundario vero, et ex consequenii intendit illam sanare ab aliis pecca­ tis personalibus, sive actualibus, quæ in ejusdem natur® individuis reperiuntur. Qua de causa toties repolit D. Tho. Chris­ tum venisse principalius ad tollendum pec­ catum originale. Unde quantum ad hujus­ modi subordinationem eodem proportionali modo se habent actualia ad originale, sicut levia se habent ad gravia. Id vero, quod in hac responsione additur de defectu subs­ tantiali in munere redemptoris, nullius momenti est : fatemur enim hujusmodi defectum argui, si officium redemptoris, et decretum illum prædestinans ad reme­ dium peccatorum gravium non se extende­ rent. Ad id vero minime requiritur, quod illud primario respiciant : sed sufficit, quod illorum causalitas, et efficacia ad ipsum usque pertingat ; licet secundario ex con­ sequenti, et cum subordinatione ad reme­ dium peccati originalis, sicut ad primarium in hoc genere motivum. Sicut etiam argue­ retur defectus substantialis, et carentia virtutis in agente, si ejus causalitas non se extenderet ad consequentia formam : ex quo tamen non sequitur quod illa primario respiciat, aut altingat; sed sufficit, quod secundario, et ex consequenti, ut satis exprimit vulgare proloquium : Qui dal for­ mam, dat consequentia ad formam. Quod aliis etiam exemplis confirmari valet. Nec inde potest inferri, quod Christus LiUns replira non magis principaliter venerit ad reme­ dhpeuidium actualium gravium, quam ad reme­ tsr dium levium, siquidem, ut dicimus, solum secundario, et ex consequenti venit in horum omnium remedium. Id vero falsum vel ex eo apparet, quod gravia magis, quam levia impediunt a consecutione ul­ timi finis. — Hoc, inquam, non infertur ex dictis : quia licet omnia prædicta pec­ cata respiciantur secundario, et ex conse­ quenti; tamen intra latitudinem objecti secundarii datur varietas ob majorem, vel minorem approximationem ad objectum primarium. Sicut intra latitudinem ob­ jecti, aut termini agentis naturalis appa­ ret : licet enim omnia accidentia compo­ siti generandi respiciat secundario, et ex consequenti; DISP. II, DUB. III. consequenti; nihilominus magis respicit accidentia propria, quam accidentia com­ munia ; quia illa magis comicciuntur cum termino primario. Et ita accidit in præsenli materia : quia primarium objectum, aut quasi objectum divin® intentionis de­ cernentis Christum fuit sanaro naturam humanam a generali langore, quem per peccatum Adami contraxerat : secunda­ rium vero, et ex consequenti sanaro ab aliis infirmitatibus, spu miseriis. Et quia peccatum mortale actuale est major mise­ ria, quam peccatum leve, et magis acce­ dit ad originale, in coque magis elucet defectus principii per originale vitiati, propterea Deus intra latitudinem objecti secundarii magis voluit remedium actua­ lium gravium, quam levium : licet om­ nium peccatorum remedium cum inæqualitate, sive graduatione explicata pertinuerit ad munus perfecti redemptoris, et ad prin­ cipalem Dei intentionem, ut D. Thom. palam supponit in hoc articulo 4, nullam infer gravia et levia quantum ad princi­ palitatem differentiam constituens, sed omnia comprehendens nomine peccati actualis. ::t··' 62. Sed objicies : nam idem inconve­ niens, quod contrariæ sententiæ opponi­ mus, militat in nostra : ergo vel nullum est, vel a nobis dilui debet. Probatur ante­ cedens : nam cum dicamus peccatum ori­ ginale fuisse motivum, et quasi objectum primarium decreti incarnationis; sequitur, quod deficiente peccato originali in quoli­ bet individuo, tolleretur objectum prædicii decreti : et consequenter si Lutherus non esset conceptus in peccato originali, non veniret Christus ex vi præsentis decreti, et impediretur remedium universale redemp­ tionis generi humani per Christum. Quod est inconveniens adversæ opinioni objec­ tum, :iT' Respondetur negando antecedens. Ad cujus probationem, prælermissa sententia illorum, qui dicunt peccatura originale, in cujus remedium providit Deus beneficium Incarnationis, non fuisse peccatum ori­ ginale ut ad singula individua contractum, sel ut originans, et illis imminens: res­ pondetur admittendo, quod fuerit origi­ nale prævisum in omnibus illis individuis, a quibus de facto contrahitur. Inde tamen non infertur, quod deficiente peccato ori­ ginali in aliquo individuo, vel quia istud, quod præsupponilur futurum, non esset fuinrum, vel quia existens alia via a pec­ 323 cato originali præservarotur ; eo ipso de­ ficeret motivurn primarium decreti Incar­ nationis. Et ratio est : quoniam motivum primarium Incarnationis fuit remedium peccati originalis ut est malum commune naturaj human®; non vero ut est malum hujus, aut alterius individui determinate sumpti. Recte enim cohæret aliquod in­ dividuum præservari a prædicto malo, et quod nihilominus vere, et proprie dicamus totam communitatem generis humani illud sustinere : sicut de facto accidit, non obstante præservatione B. Virginis ab illo peccato, ut pie credimus. Unde ex eo, quod deficeret peccatum originale in aliquo in­ dividuo, in quo futurum prævisum fuerat ex vi peccati originalis originantis, vel ob non existentiam subjecti, vel ob aliquam præservationem (quæ tamen absque reme­ dio per Christum non contingeret) minime tolleretur objectum primarium adæquatum, aut inædequatum decreti Incarna­ tionis : quia istud non est peccatum hujus, aut illius particularis seorsim, et divisive sumptum, quo pacto importat malum par­ ticulare : sed est malum hujus, et illius, et cæterorum individuorum, ut ex eorum collectione consurgit communitas totius naturæ : sic enim habet rationem mali com­ munis, et gravissimi in cujus remedium primario Chrislus ordinatus est. De peccato autem originali ut contracto ad particulare individuum, et divisive accepto idem judi­ cium habendum est, ac de peccatis actua­ libus ; omnia enim sic accepta sunt parti­ cularia mala, et pertinent secundario ad objectum prædicti decreti. Unde sicut de­ ficientibus actualibus, sic etiam deficiente isto, aut hoc peccato originali in hoc, aut illo individuo seorsim sumpto, adhuc ve­ niret Christus ex vi præsentis decreti, quo voluit primario providere remedium toti communitati naturæ human® circa malum generale, quod sustinebat ; et deinde se­ cundario, et ex consequenti voluit provi­ dere remedium individuis determinatis, et circa mala specialia, prout damna illorum particularia, sic enim congruebat, ut di­ vina providentia circa mala adeo diversa, vel modo adeo diverso considerata provi­ deret, ut num. 57 dicebamus. Poteslquo hæc diversa consideratio pec- Declaracati originalis etiam contracti ad individua, tur. magis explicari exemplo providentiæ princi pis intendentis primario bonum com­ mune v. g. civitatis : nam prædictum bo­ num commune non est aliquod universale DE INCARNATIONE. logicum, vol idæa Platonica separata ah individuis : sed est aliquid in eis existons, et ad ipsa contractum. El nihilominus ex eo, quod deliciat hoc, aut illud individum, vel exeo, quod iu hoc, aut illo indit iduo honum commune non conservetur ; non propterea deficit objectum primarium prædiclæ providentiæ ; alias deficeret ipsa pro­ videntia, quod est contra experientiam, ut ex se liquet. Cujus ratio est : nam quamvis providentia respiciat bonum commune in particularibus existons, et ad ipsa contrac­ tum : tamen non respicit primario parti­ cularia seorsim. et divisive considerata : unde licet sic accepta deficiat, non ideo deficit objectum primarium providentiæ. Sed respicit prædicta particularia in ordine ad bonum commune, et quatenus commu­ nitatem constituunt : quo pacto non defi­ ciunt ; cum semper salvetur eorum com­ munitas, licet hoc, aut illud non sit : ac subinde mutatis, aut variatis aliquibus in­ dividuis, adhuc manet objectum primarium providentiæ, et consequenter eadem pro­ videntia. Sic ergo Deus praeordinavit. et providit Christum primario in remedium peccati originalis, quod admittimus fuisse non solum originans, et imminens, sed ad individua contractum : cæterum non res­ pexit saltem primario individua illud con­ trahentia seorsim sumpta, et per se divi­ sive considerata ; sed quatenus constituunt communitatem generis humani, ita ut pri­ marium motivum prædicti remedii fuerit bonum communitatis. Unde ubi hoc sal­ vatur, etiam salvatur objectum primarium talis ordinationis. Cumque illud salvaretur, licet hoc, aut illud individuum non esset, aut alio genere remedii non contraheret actu peccatum originale; consequens est, ut salvaretur objectum primarium decreti praesentis, atque ideo quod ex vi illius Christus veniret. — Addi etiam potest aliud exemplum in doctrina, quam proba­ bilem reputavimus tract. 6, disp. 12, num. 107, quod objectum per se mate­ riale, aut specilicativum virtuale divinæ omnipotenti» non est cumulus ex his numero creaturis possibilibus, sed cumulus creaturarum possibilium, quæcumque sint, et in quocumque numero : et consequenter quod omnipotentia non variaretur adhuc a posteriori ex variatione objecti, quo i non est tale per se sed solum ex varia­ tione ejus, quod est per se tale. Idem ergo dicendum est in casu objectionis, ut facile quis poterit applicare. § 1H. Satisfil nwlivis contraria? sententia:. 63. Oppositam opinionem tuentur Ca- crtrrn breraart. 4, disp. unie. num. 10, quamvis hic Auctor non satis se explicet distin­ guendo inter objectum, seu motivum priI marium, el secundarium, sed dicat omnia peccata gravia pertinuisse ad objectum adæqualum decreti Incarnationis. Nazarius Ntt*ria». ibidem controvers. unie, conci. 1. Godoi GoMi. disp. 8, § 11, num. 241, plures suppresse li/pnomine allegans Recentiores, quos non vidimus. Pro qua sententia arguitur primo ex D. Thom. in præs. art. 4 et opusc. 10, D.Tbir. art. 28 et opusc. 11, art. 23, in quibus locis affirmat Christum principaliter veni.-se in remedium peccatorum actualium : quod aliis testimoniis magis firmavimus num. 52; id autem, quod fuit principale motivum adventus Christi, pertinuit saltem inadæquate ad objectum primarium decreti In­ carnationis : ergo deficientibus peccatis actualibus, licet permaneret originale, tolleretur objectum primarium prædicti decreti, atque ideo ex vi illius Christus non veniret. Respondetur concessa majori, negando minorem. Tura quia eisdem locis affirmat D. Tho. quod Christus principalius venerit in remedium originalis, quam actualium, latum discrimen constituens inter utraque : quod non verificaretur, si ex æquo consti­ tuerent tanquam partes unicum objectum primarium adæquatum, ut ponderavimus num. 57. Tum etiam quia in prædictislocis nullam constituit differentiam inter peccata personalia gravia, et levia, sed omnia com­ prehendit nomine peccatorum actualium : et tamen non inde colligitur, quod ex S. Doct. sententia peccata venialia pertinue­ rint ad objectum primarium Incarnat Sicut ergo Adversarii excludunt a prædicto objecto, seu motivo primario remedium venialium; ita nos et meliori jure excludi­ mus peccata actualia; cum D. Thom. pa­ lam affirmet Christum venisse principalius I in remedium originalis. Nec vis fieri potest | in eo, quod dixerit venisse principaliter in I remedium actualium : quia certum est posse aliquid pertinere principaliter ad I aliquam lineam ; et tamen non primario, H sed secundario, et ex consequenti. Sicut Ί ad providentiam gubernatoris pertinet principaliter, non solum bonum commune, j sed etiam bonum particularium : et tamen solum DISP. Il, DUB. III. solum bonum commune constituit objec­ tum primarium talis providentiæ, alia au­ tem bona ad illud spectant secundario, et ex consequenti, ot velut integraliter, ut num. præced. explicuimus. Similiter ad bealitudinem perlinet principaliter fruitio, perlinent etiam alii acius voluntatis conse­ quentes visionem Dei in seipso : et tamen non pertinent primario ita, ut beatitudinern essentialem per modum partis constituant ; sed ad eam spectant secundario, et comple­ tive. Unde beatitude formalis absque illis absolute salvaretur. Sic ergo licet peccata actualia saltem gravia pertinuerint principaliter ad motivum adventus Christi modo slatim magis declarando ; non inde sequi­ tur quod pertinuerint tamquam · partes objecti adæquati primarii. !irp61. Arguitur secundo impugnando doc­ trinam proxime traditam : nam motivum adæquatum decreti Incarnationis non fuit remedium solius originalis; sed etiam actualium mortalium : atqui deficiente motivo adæquato decreti, vel parte illius non potest decretum perseverare : ergo deficientibus peccatis actualibus deficeret prædictum decretum : et consequenter ex vi illius non veniret Chrislus in remedium originalis. Minor, et utraque consequentia constant. Major autem, in qua poterat esse, difficultas, suadetur : nam finis adventus Christi fuit perfecta redemptio a captivitate diaboli : sed non esset perfecta redemptio si detulisset praecise remedium peccato originali, et non actualibus : ergo adæquatum motivum decreti Incarnationis non fuit remedium solius peccati originalis, sed etiam omnium actualium gravium. kcw· Respondetur negando majorem intellec­ tam de objecto adæquato primario. Ad cujus probationem, admissa majori, dis­ tinguenda est minor : Non esset perfecta redemptio, si nullo modo attulisset reme­ dium actualibus mortalibus existentibus, concedimus : si non attulisset primario re­ medium prædictis peccatis, negamus. Et deinde negamus consequentiam absolute intellectam de motivo adæquato primario. Unde fatemur ad munus perfecti redempto­ ris pertinere, quod afferat remedium om­ nibus peccatis gravibus : at minimepertihet, quod prædicta peccata eodem mo lo, aut æque primo respiciat, aut in eorum reme­ dium sit : sed sufficit, quod ab omnibus sanet, ab aliis primario, ct ab aliis secun­ dario, et ex consequenti : sic enim suffi­ cienter perficitur liberatio passiva, quæ est 325 redemptoris perfecti finis. Itaque Christus non esset perfectus redemptor, si non li­ beraret hominem a peccatis actualibus gravibus præexistentibus : esset tamen, si ab eis liberaret, licet secundario. Et similiter Deus (stando in hac providentia) non perfecte provideret remedium humano generi, si præ visis originali, et actualibus gravibus, non decerneret Christurn in om­ nium remedium, sed dumtaxat in reme­ dium originalis : at perfecte providit de­ cernendo Christum primario in remedium originalis, et secundario in remedium ac­ tualium gravium : sic enim nullum absque remedio relinquitur. Potestque vis prædicti syllogismi, quo utitur Godoi, facile re­ tundi exemplo peccatorum venialium, si hoc modo retorqueatur : Christus prœdestinatus est redemptor non solum perfec­ tus, sed etiam perfectissimus, venitque in mundum afferre redemptionem non solum perfectam, sed etiam perfectissimam a cap­ tivitate peccati : sed non esset perfectissi­ mus redemptor, nec perfectissimam redemp­ tionem attulisset, si conferret remedium pro solis mortalibus, et non pro venia­ libus : nam perfectissima libertas et re­ demptio exposcit liberationem a quolibet vinculo licet levi : et ideo qui subjacet ve­ nialibus non est perfectissime liber a mi­ seria culpæ, nec perfectissime expeditus ad ingressum gloriæ : ergo motivum adæquatum Incarnationis fuit remedium non solum peccatorum gravium, sed etiam omnium peccatorum quantumvis levium : et consequenter deficiente quolibet peccato levi non veniret Christus ex vi praesentis decreti. Quod tamen prædictus Author num. 268, non audet concedere. Opor­ tet ergo, respondeat ad perfectissimum redemptorem perlinere quidem afferre quoad sufficientiam omnibus peccatis re­ medium : at non æque primo omnibus peccatis, sed quibusdam primario, et qui­ busdam secundario, ut re. ipsa contingit. Et hoc ipsum respondemus ejus argu­ mento, quin opus sit occurrere replicæ, quam num. 243 proponit : nam continet eandem difficultatem licet aliter propo­ sitam, et eodem modo diluitur. Recoli etiam, ct applicari potest exemplum su­ pra positum providentiæ, quæ perfecta non esset, nisi plura respiceret, multisque incumberet : ex quo tamen non infertur, quod omnia æqualiter attingat, sed quædam primario, et quædam secundario, prout ipsæ res, majorque, aut minor earum 326 DE INCARNATIONE. gravitas exposcit, vel saltem prout voluntas ipsius providentis, si est supremus gu­ bernator. decernit. 3»rgu65. Arguitur tortio : nam ideo decremcniu.u. tnm incarnationis illam primario ordinas· set in remedium originalis, et deinde in remedium actualium, quia peccatum originale fuisset provisum ante illa, ulpote coram radix, et causa : sed hæc ratio est nulla : ergo, etc. Probatur minor : tum quia prima peccata Adami, et Evæ fuerunt priora peccato originali ; cum per illa in­ troductum fuerit. Tum quia plurimi conci­ piuntur ex illegitimo concubitu, ubi opus .est. quod peccatum actuale procedat ori­ ginale ad prædictos contractum. Ergo illa ratio præcedentiæ, ac provisionis nequit generaliter subsistere. CoofirConfirmatur : quia si ob aliquam ratio1 ‘ nem Christus non esset primario prodestinatus in remedium actualium, maxime quia actualia vitari possumus per gratiam Christi : atque ideo supponunt gratiam Christo datam, et subinde ipsius praedes­ tinationem : cum quo non cohæret, quod fuerint absolute provisa ad decretum Christi futuri : sed hæc etiam ratio nul­ lius roboris est : ergo, etc. Probatur minor : quia in nostra sententia peccatum originale etiam ad individua contractum supponitur ad Incarnationem; siquidem Christus prædestinatus est in ejus re­ medium : et tamen actualis ipsius contractio potest vitari per gratiam, et merita Christi, ut pie creditur contigisse in B. Virgine : ergo quod peccata actualia pos­ sint vitari per gratiam Christi, minime probat, quod non potuerint absolute pro­ videri ad decretum Christi futuri. Satisfit Respondetur hoc argumentum, et connnqoc. pirinalionem COntinere duo fundamenta, quæ cit. Author secundo, et tertio loco constituit, et fusius ipse expendit. Sed ne­ que assertionem nostram directe impug­ nant, nec ejus motiva attingunt, quæ sunt ab istis valde diversa, ut constat ex dictis. Sed forsan diriguntur in alios Authores, qui eis utuntur. Unde nobis opus non est illis obviam ire. Addimus tamen omnia peccata provisa fuisse in eodem signo in quo : concedimus etiam omnia peccata vitari posse, et aliquando actu vi­ tari per Christum : atque ideo nullam ex his radicibus sumi differentiam, ut origi­ nalis remedium fuerit volitum primario, aliorum autem secundario. Sed prædicta differentia sumitur a priori tum ex volun­ ' tate Dei, quæ nobis innotescit per testi­ monia allegata n. 53 et 56, tum ex magnitudine mali peccati originalis (cui Deus sic decernens optimo providit, et consone ad ipsius conditionem', quod est malum totius communitatis generis hu­ ' mani, et in nocendo naturæ longo superat actualia. A posteriori vero sumitur eadem differentia ex inconvenienti, quod ex op­ posita infertur ; nempe non venturum Christum in remedium totius generis hu­ mani, si deficeret unum peccatum Lutheri. Quod consequens vitari non valet, et ab­ surdum est admitti. Ilis motivis innititur nostra sententia, non illis, quæ ab ar­ ' guente impugnantur, ut constat ex supra·. · diclis. 66. Arguitur quarto : nam modus, et 4«?«. circumstantis, quibus Incarnatio positaBecl’9, i est in exeeutione, fuerunt a Deo determi­ nata ex vi præsentis decreti, quo Deus or­ dinavit Christum in remedium peccati : sed non existentibus peccatis actualibus Incarnatio poneretur in exeeutione cum diverso modo, et circumstantiis, ac de facto posita est : ergo necessarium esset diversum decretum illa proscribens : at­ que ideo deficientibus peccatis actualibus non veniret Christus ex vi decreti præ­ sentis. Hæc secunda consequentia patet ex prima : nam si ex vi præsentis decreti esset venturus, non requireretur aliud de­ i cretum. Prima vero consequentia legitime infertur ex promissis : quia pro novis, et distinctis circumstantiis novum, et distinc­ tum decretum requiritur. Major autem j est certa : quia nihil ponitur in exeeutione, quod prius non fuerit a Deo praeordina­ tum : alioquin aliquid in exeeutione con­ tingeret, non cadens sub intentione di­ vina : quod dici non valet. Minor denique in qua est difficultas, facile suadetur : tum quia non existentibus peccatis actualibus, Christus non institueret Sacramenta, quæ in eorum remedium instituit : tum quia in eo eventu omnes homines præservarentur ab actualibus per gratiam Christi : in quibus omnibus palam est occurrere re­ demptionem cum diverso modo, ac cir­ cumstantiis, ac nunc existit. | Hoc argumento convincitur Arauxo, ut r^ licet concedat, quod existente originali,f et AflCM ,sion • x non existentibus actualibus veniret Chris­ tus ex viprosentis decreti intentivi, in quo I convenit eum communi sententia : nihi­ lominus censet in eo casu nou venturum ex vi ejusdem decreti exeeutivi præsentis, sed ΜΒΗΜΜΜίή· D18P. JI, DUB. III. sed ox vi alterius, juxta diversam Incarna­ tionis executionem quoad modum, ot cir­ cumstantiam. Putat enim prædictus Au­ thor duo decreta in præordinando istud mysterium intervenisse : aliud intentivum, quo Deus voluit Christum in carne passi­ bili, et in remedium humanæ naturæ : aliud executivum, quo voluit omnia me­ dia, modos, et circumstantias pertinentia ad ejus executionem : inter quæ fuerunt de facto Sacramenta, et alia pertinentia ad remedium peccatorum personalium. Et quia hæc variarentur non existentibus prædictis peccatis, infert Incarnationem non fore execution’! mandandam ex vi decreti executive præsentis, sed ex vi decreti intentivi, quod Deus de facto ha­ bet, et ex vi alterius decreti executivi, quod in ea hypothesi haberet. Unde me­ diam quandam sequitur viam inter nos­ tram, et oppositam sententiam. ïtfor Sed licet hæc opinio non multumpræjuw'tw. dicet notræ assertioni, cum salvet Chris­ tum venturum ex vi præsentis decreti intentivi, salvetque motivum primarium adæquatum illius fuisse remedium origi­ nalis peccati : quod est praecipuus hujus controversi® scopus : nihilominus modus se explicandi, et argumento occurrendi, aut potius succumbendi non arridet. Tum quia constituit in Deo intentionem quam­ dam confusam, et potentialem non pertin­ gentem ad omnes modos, et media, quæ in exeeutione occurrunt : quæ proinde evenient præter intentionem, licet postea a Deo eligantur. Tum quia multiplicat in Deo decreta absque necessitate : licet enim Deus habeat in exeeutione actus a prima intentione diversos, ut sunt imperium, et usus; nullo tamen alio actu eget ad eligen­ dam media : quia per primum actum vult finem per media determinata. Quibus, et aliis motivis similem dicendi modum jam rejecimus supra a num. 28, ut propterea opus non sit in hac amplius immorari. Lnde ad argumentum respondetur conce­ dendo præmissas, et distinguendo primum consequens : Esset necessarium novum decretum, novitate substantiali, et quan­ tum ad objectum, seu motivum prima­ rium adæquatum, negamus : quantum ad aliquam extensionem, aut carentiam illius, concedimus. Et deinde secunda conse­ quentia absolute neganda est. Explicatur solutio : etenim in præsenti ■Lüa. difficultate omnes supponunt, quod data hypothesi in ea conditionatc proposita, 327 aliqua variatio argueretur in Dei decreto, aut decretis : nam modo peccata persona­ lia supponuntur absolute futura, et in ea futura non essent : modo datur speciale illorum peccatorum remedium, quod tunc necessarium non esset. Unde consequens est, quod Deus aliter decrevisset, et praevi­ disset, ac de facto prævidit, et decrevit. Sed difficultas est, an tanta esset variatio ex parte objecti, seu moti vi, quod di ver­ sificet objectum primarium, etadæquatum; an vero solum variet illud extensive, aut integraliter in ordine ad aliqua objecta secundaria sub ipso volita. Nam si pri­ mum asseratur, ut Authores nobis contra^ rii affirmant; consequenter dicendum est variari Dei decretum quoad substantiam, sive speciem : atque ideo non venturum Christum ex vi præsentis decreti. Si vero solum admittatur secundum, ut nostra sententia tenet; consequenter dicitur non variari Dei decretum quoad substantiam, sive speciem : et subinde adhuc Christum fuisse venturum ex vi præsentis decreti : licet tale decretum subiret aliquam varia­ tionem in ordine ad objecta secundaria, et ad modos, vel circumstantias suæ executionis. Cum ergo objectum, seu motivum primarium decreti circa Incarnationem fuerit remedium totius naturæ, sive hu­ mani generis ab originali peccato, ut Arauxo nobiscum sentit : et tale objectum salvaretur, etiamsi deficerent actualia : propterea Christus in ea hypothesi veniret absolute ex vi decreti ejusdem quoad subs­ tantiam, sive speciem. Sed quia tale decre­ tum ita respexit peccatum originale, ut tamen se extenderit secundario, et ex con­ sequenti ad remedium personalium, et ad modos tali remedio congruentes : et hujus­ modi extensio in prædicta hypothesi defi­ ceret : propterea decretum esset diversum quoad extensionem, et modum ; et Christus veniret tunc ex vi decreti ejusdem quoad substantiam, et speciem, ac tantum di­ versi quoad extensionem, et modum : quin opus sit cogitare alia decreta. Potestque bæc doctrina magis explicari exemplo pec­ catorum venialium, ad quorum remedium se extendit decretum Incarnationis : qui­ bus non existentibus, tale decretum care­ ret illa extensione : et tamen nemo negat, quod deficientibus venialibus veniret Christuà ex vi ejusdem absolute decreti quo de facto venit. 328 DE INCARNATIONE. DÜBIUM IV. .1n ( 'hrùlus ex ri présent is itecreti veniret exislentibus peccatis actualibus, licet non existeret originale. Resolutio hujus difficultatis, supposita præced. decisione, parum negotii habet, paucisque proinde absolvenda est : licet oportuerit majoris claritatis gratia eam Noli. seorsim discutere. Est autem observant dum, quod deficiente peccato originali, tripliciter posset concipi, quod essent pec­ ca actualia : primo in omnibus, aut in puribus hominibu secundo in uno tantum, aut in valde paucis : tertio et medio modo in considerabili multitudine. Quid autem accideret, solus Deus scit, quid decreto subjective absoluto, et objective conditionato id pro tali hypothesi permit­ D. γ·γλ- tere decrevit. Licet D. Gregor, lib. 4. eor D. An- Moral, c. 36 et D. Ans. lib. 2 cur Deus sdtn. humo c. 18, significent, quod non pec­ cante Adamo peccata forent ut in paucioD.Tkoro. ribus. Eademque videtur esse D. Thom. sententia I p. quæst. 1Ü, art. 2 et in 2 sent. dist. 20, quæst. 2. art. i. Quod non est opus hic amplius examinare, cum ad proposita» difficultatis resolutionem parum, aut nihil intersit. § UNICES. Prx[crlur pars negativa, el eliduntor motiva contraria. 67. Dicendum est, quod deficiente pec­ cato originali, et existentibus actualibus, sive paucis, sive multis, sive omnibus, non veniret Christus ex vi præsentis Cabrera. decreti. Sic docent Cabrera, Nazarius, et iXaza· riu«. Godoi relati num. 63, .Ioan. Vincent, in Goilrtj. rclect. de gratia Christi quæst. G, pag. Joann. Vincent 695. N. Cornejo art. 4, dub. 2. Cipullusibi iCprnrjo. dub. unie. conc. 2. Joannes Prudentius Cip’jlfuF. Prudent.? disp. 1, dub. 3, sect. unie, conci. 4. GoiGonct. net disp. 5, art. 2, conci. 2. Lorca disp. Lora . |0( memb. 4, a num. 59. A'azquez disp. Lora. Vazquez. Γ Rasuà. 13, cap. I. Baguza disp. 33. Perez disp. Perez. Percz· 15, sect. 3, concl. 2 et alii quamplures. Et probatur primo ex D. Thom, qui ita expresse resolvit : tum art. 3, ubi licet solum inquirat : Utrum si homo non peccassel, Deus incarnatus fuisset, quibus verbis pnescindere videtur a peccato originali, et actuali ; nihilominus ejus intentio , ac resolutio ad peccatum originale dirigitur, ut liquet ox resp. ad 1 ad 3 ad 5 et longe clarius ox ipso corp. art. ubi ait : I nde cum in sacra Scriptura ubique Incarnatio­ nis ratio ex peccato pi'imi hominis assigne­ tur, convenientius dicitur Incarnationis opus ordinatum esse a Deo in remedium contra peccatum ita quod peccato non existente Incarnatio non fuisset. Et communiter Theologi hauriunt hunc sensum ex præ­ dicto loco, unde ibi, et illius occasione inquirunt, an si Adamus non peccasset. Deus incarnatus fuisset. Tum art. 4, ubi Probatit S. Doctor expresse resolvit Christum prin­ cxD. Thon. cipalius venisse in remedium originalis, quam in remedium actualium : ex quo Iit, quod deficiente originali, deficeret motivum principale præsentis decreti, et quod ex vi illius Christus non veniret, ut jam expendimus. Recolantur, quæ de prædicta principalitate diximus num. 53. Deinde probatur ratione ex eisdem tes­ liitio. timoniis desumpta : nam destructo objecto sive motivo primario adaequato alicujus decreti, nequit ipsum decretum perseve­ rare : sed sublato originali, tollitur objec­ tum, sive motivum primarium adaequa­ tum Incarnationis Christi, ut constat ex dictis dubio præcedenti : ergo sublato peccato originali, tollitur motivum, sive objectum primarium adaequatum decreti Incarnationis Christi : ergo Christus non veniret ex vi præsentis decreti, licet exis­ teront peccata actualia. Caetera constant. Et ultima consequentia legitime infertur ex prima : nam Christus in aliqua supposi­ tione non veniret ex vi decreti, quod tol­ litur per ipsam suppositionem. Confirmatur : nam gratis concesso, quod ConGrremedium peccati originalis non fuerit mo- nnlio. tivum primarium adæquatum decreti prae­ sentis ; negari tamen non potest, quod intraverit ejus constitutionem per modum partis principalis, quinimo principalioris, ut cum D. Th. art. 4 docent communiter Theologi : sed decretum non solum tolli­ tur per ablationem omnimodam objecti adæquati, sed etiam per ablationem inadæquatam, sive partis, ex qua objectum adæquatum coalescit : siquidem et ipsum objectum destruitur sublata hac, aut illa parte, ex quibus principaliter constituitur : eigo sublato originali, tolleretur decretum Incarnationis, quod de facto existit : et ex vi illius non veniret Christus, licet occur­ Pacte diiar rerent alia peccata. effi­ 68. Nec prodest dicere, quod tunc licet giam. non I 1 DISP. IJ, DUB. IV. non eeset poccatum originale formaliter; essei lumen malum illi æqui valons, si liai suppositio, quod omnia individua actuali* ter peccarent : nam eodem modo excludederenlur n regno, ac do facio excluduntur propter originale peccatum. — Id, inquam, non referi. Tum quia quod de facto cons­ tituit adæquate, vel saltem inadæquate principaliter motivum primarium decreti præsentis, non fuit peccatum originale æquijralens, sed peccatum originale formaliter sumptum, et ut malum tam totius naturro, quam omnium individuorum, quæ do facto infecit : ergo hoc sublato, tollitur motivum prædicti decreti. Tum quia falso dicitur, quod in ea hypothesi fieret æquivalenlia: nam ob peccatum originale dam­ narentur omnes homines procedentes ab Adamo per seminalem propagationem, sive essent parvuli, sive adulti, nisi eis provisum fuisset remedium per Christum : id vero in prædicta hypothesi admitti, aut supponi non valet; cum certum sit pecca­ tum actuale non posse nisi ab adultis com­ mitti : unde innumeri essent infantes abs­ que ullo peccato, et necessitate remedii. Tum denique : nam licet innumerabilia essent peccata, nullo tamen modo consti­ tuerent malum generale naturæ : nec illius propagatione mediante afficerent personas, sed vice versa mediantibus personis infi­ cerent naturam, non absolute, sed prout in illis : quæ. sunt rationes valde differen­ tes, et diverso modo importantes concep­ tum mali voluntarii. Nullo ergo modo dici valet eam tunc fore æquivalentiam actua­ lium pro originali, ut perseveraret idem decretum, quod modo est. 11 Nec iterum refert, si dicas D. Thomam art. 2 hujus quæst. probasse necessitatem Incarnationis, et adventus Christi ex sup­ positione peccati, duplici ratione, ut liquet ex resp. 2 : Tum quia iota humana natura irai per peccatum corrupta. Tum etiam quia piceatum contra Deum commissum quandam infinitatem habet ex infinitate divime majeslalis. Quæ rationes, cum sint divers®, debent seorsim sumptæ habere efficaciam. Sed licet in hypothesi, quod non es­ set originale peccatum , cessaret prima : nihilominus adhuc robur haberet se­ cunda : nam quodlibet peccatum mortale actuale haberet gravitatem simpliciter inlinitim, ut liquet ex dictis disput. I, dub. 4. Consequens ergo esset, quod adhuc in ea hypothesi esset necessaria Incarna­ tio. Quod motivum adeo efficax visum I I j ; 329 est Antonio Parra ut inconsequentiae ar­ guat nostræ senlentite patronos. I Sed ipse minoris comprehensionis ar- Confutaguendus est : non enim dubitamus neces- lor· sariam osse satisfactionem personæ divinæ in quacumque hypothesi pro quolibet pec­ cato gravi, si istud per viam æqualis \ satisfactionis, et rigorosæ justitiæ expian­ dum est, vel supponantur ita delendum ex Dei decreto. Non enim potest offerri condigna, sive æqualis satisfactio pro culpa gravi nisi a persona dignitatis simpliciter infinitæ, ut supponimus ex disp. præced. dub. 5. Idque præcise probat D. Thom. illis rationibus, præscindendo a futuritione, vel non futuritione Incarnationis, sed ejus tantum necessitatem pro fine æqualis satisfactionis investigans, ut constat ex tit. art. et ex his, quæ docet in principio corporis. Nec circa hoc est apud nos difficultas non solum in collectione peccatorum actualium, sed· vel in uno pec­ cato gravi : pro cujuslibet enim æquali satisfactione (si futura est), requiritur In­ carnatio personæ divinæ. Sed dubium in eo vertitur, an ex vi præsentis decreti peccata actualia, deficiente originali, ex­ pianda forent media æquali satisfactione per Christum redemptorem? Ad quod ob motiva supra posita respondetur prædictum decretum ad illorum peccatorum remedium non extendi, nisi mediante remedio peccati originalis, aut saltem dependenter ab illo sicut ab objecto inadæqualo primario. Unde cessante originali, illa peccata non habe­ rent remedium ex vi præsentis decreti : sed vel remedio absolute destituerentur, vel illud haberent ex vi alterius providen­ ti®, quæ tunc decerneret sive condignam satisfactionem per Christum, sive aliam inferiorem compensationem. Hæc autem, ut diximus non essent ex vi præsentis decreti, quo Christus prædestinatus est : sed essent (si forent), ex vi alterius, quod Deus haberet. Quæ igitur minor conse­ quentia inter has assertiones communes apud Thomistas ? 69. Oppositam opinionem defendunt comraSuarez disp. 5, sect. 6 § penult. Valentia r.,s. puncto 6 et Granados tract. 3, disp. 2. suàræ*. conci. 3, saltem in casu, quo non esset valent, unum præcise, aut alterum peccatum actualc grave, sed essent eorum multa. Quem dicendi modum probabilem vocat, et in eum inclinat Alvarez art. i, in fine Alyarei. expositionis. Et probatur primo : nam quod pj”’“ü_ul præcipue movit Deum ad remedium peccati mentum. DE INCARNATIONE lapsa in peccatis actualibus, quidquid sit Originalis in decernendo remedium Incar­ de originali ? — Confirmatur primo ex CoMr· nationis, fuit magna necessitas humana· naturæ in illo lapsa* : sed simile damnum Apost. ad Ileb. 6, ubi docet peccatores calari. Ad He­ rursus crucifigere Christum. Quod aptius bri'. «, pateretur ex multiplicatione peccatorum actualium gravium; quodlibet enim eorum non explicatur, nisi quia homines pec­ destruit gratiam, et avertit hominem ab cando dant occasionem adventus, et mortis ultimo line supernatural» : ergo sicut Christi, si non supponeretur adventus, et Christus veniret ex vi præsentis decreti in passio ejus pro peccatis omnium homi­ remedium peccati originalis, licet actualia num. Id vero falsum esset, si Christus ex non essent, ut statuimus num. 56, sic vi præsentis decreti non esset venturus in remedium actualium quorumlibet, *hliis etiam veniret in remedium peccatorum multorum actualium, quamvis non esset etiam deficientibus. — Confirmatur se- Swisk eundo ex D. Chrysost. qui ita palam sen-D.Cbrjoriginale. Diluitor. tire videtur duplici in loco : nam hom. 3, sost. Respondetur negando consequentiam. in Act. Apost. explicans illa verba : El Et disparitas constat ex dictis : nam des­ tructo, aut non existente objecto primario ! dederunt fortes, inquit : Unius anima; per­ ditio tantam habet jacturam, ut nulla ra­ alicujus decreti, nequit istud perseverare. ; tione possit aestimari. Etenim si unius ani­ secus si destruatur, aut deficiat solum ob­ mas salus tanta est, ut ob hanc Filius Dei jectum secundarium. Remedium autem originalis, et remedium actualium peccato- ; fieret homo, tantaque pateretur, etc., suppo­ nens Christum venturum, et passurum ram sic de facto comparantur ad decretam mortem ob salutem unius animæ, licet præsens Incarnationis, quod illud sit pri­ marium, istud vero secundarium, ut fuse alia peccata non essent. Et in eodem sensu exponens Apost. ad Gal. 2 in fine, verostendimus dub. præc. Et ideo licet ex vi sansque illius verba : Dilexit me, et tradidit præsentis decreti veniret Christus in re­ semetipsum pro me, ait : Æquum est, ut medium originalis, etsi actualia deficerent; tamen non veniret ex vi præsentis decreti unusquique nostrum non minus agat gra­ in remedium actualium, deficiente origi­ tias Christo, quam si ob ipsum solum venis­ nali : quippe eo ipso tolleretur tale decre­ set : neque enim recusaturus erat vel ob tum ob defectum objecti, sive motivi unum tantum exhibere dispensationem a primarii. — Et idem dicendum est, licet Deo. admittatur disputationis gratia peccatorum Ad argumentum respondetur nihil esse Qoiim actualium remedium pertinuisseinadæquate in ea parabola, quod faveat sententiæ let arjfsad motivum primarium Incarnationis si­ contrariæ : nam per unam ovem non meiib. mul cum peccato originali. Nam sicut significatur unus homo peccator in compa­ Authores num. 63 relati, qui sentiunt ratione omnium aliorum hominum justo­ peccatum originale solum inadæquate per­ rum : sed per unam significatur genus tinuisse ad objectum, sive, motivum pri­ humanum, et per nonaginta novem oves marium Incarnationis, valde consequenter repræsentantur novem Chori Angelorum, negant Christum venturum ex vi decreti quibus velut relictis, venit coelestis pastor præsentis in remedium originalis, si actua­ quærere naturam humanam. Et hæc eist lia non essent : sic etiam negandum esset frequentior expositio Patrum, Arabros. D. Aaventurum in remedium actualium, si ori­ lib. 7 in Lucam cap. 27 et in Apologia bros. D. Ireginale deficeret : semper enim destrueretur David c. 5. Irenæi lib. 3, cap. 2. Orig. Mi. objectum primarium ex defectu cujusvis hom. 2 in Genes, et homil. 17 in Origi­ nes. partis ipsius. Joannem, Hilarii, Gregorii. Theophylacti, 2 argu­ 70. Arguitur secundo, et a fortiori : et aliorum apud Maldonatum in Matth. mentum MaithJs nam ipse Christus Dominus Matth. 18 et 18. num. 12. Illamque etiam tradit D. D.Th0B Luca* 15, se comparat vigilanti, amanti­ Thomas ad prædictum locum. Quo suppo­ que pastori, qui si ex centum ovibus sito, nihil ex eo loco habetur, ut colliga­ unam amittat, illam relictis nonaginta tur venturum Christum ex vi præsentis novem quæfit, donec inveniat. Per quam i decreti in remedium unius, aut plurium parabolam, ut non pauci exponunt, signi­ peccatorum actualium, etiamsi non esset ficatur tantam esse Christi charitatem, ut originale. — Dato autem, quod ibi fieret si vel unus tautum homo periret, propera­ sermo de solis hominibus, et per unam ret ad ejus remedium. Quanto magis adve­ ovem unus homo significaretur, ut qui­ niret, si magna hominum multitudo esset dam concionando exponunt; nihil evince­ retur DISP. II, DUR. IV. retur contra nostram assertionem : nam ut recte observavit Cornejo, sensus esset Christum verum animarum pastorem, qui jam venit pro salute omnium hominum quoad sufficientiam, non passurum, quan­ tum est de se, ut vel una, vel minima ovis sui gregis pereat ; eed omnes quæsiturum offerendo sute gratiæ auxilia. Quod nil commune habet cum motivo decreti Incarnationis, de quo agimus : nec probat Christum venturum pro una, aut multis ovibus, deficiente motivo peccati origina­ lis. Pnu Ad primam confirmationem responde­ tairWlii) tur Apostolum eo loco non loqui generalie-eni- ter de omnibus peccatoribus, sed agere tin specialiter contra quosdam homines volen­ tes inducere secundum baptismum : in quos merito dirigit eam sententiam. Nam cum baptismus repræsentet mortem, et sepulturam Christi; qui vult inducere se­ cundum baptismum, vult secundam Christi crucifixionem, vi cujus secundus baptismus habeat efficaciam, quasi nihilo aestimans passionem repræsentatam in primo. Et hæc est litteralior illius loci sensus. Concedi­ mus tamen aliquos Patres, et inter eos Angelicum Doctorem ibidem, ita illam interpretari, ut significet peccantes post baptismum, quantum in ipsis est, rursus crucifigere Christum : quia ChrisLus pro peccatis nostris mortuus est semel, ut dicilfa.3 • tur 1 Pet. 3, cujus mortis vitalem effica­ ciam participamus in baptismo, dum Chris­ to incorporamur. Qui ergo post baptismum peccat, iterum quantum est de se, crucifigit Filium Dei : nam dat ex se occasionem, ut rursus crucifigatur ; non quia Deus decre­ verit Filium mittere, ut occidatur propter hujus, aut alterius peccatum, licet non esset peccatum Adæ : sed quia istius, aut alterius peccata dant ipsi sufficientem occasionem, sive materiam mittendi Fi­ lium, si vellet : sed de facto non habet de­ cretum, quo id velit, aut voluerit. Ad secundam respondemus D. Chrysost. fiadli- : itr. in utroque loco intendisse significare ardentissimam Christi erga nos charitatem, qua paratus erat, quantum erat ex prædicto allectu, mori pro unoquoque tantum homi­ num, si Deus ita decrevisset. Sed Deus de facto id non decrevit. Et eundem sensum habent verba Christi Domini ad Carpum D.Dio- virum sanet ssimum, quæ refert D. Dion. Ar^.’. Are0Pao· epist. ad Demophilum : Paratus tamen etiam iterum pro salvandis hominibus pali, gratum mihi istud est, dum alii homines 331 non peccarent. Quibus omnibus invitamur, ut maxime æstimemus Christi Domini allectum, nec paucioris faciamus benefi­ cium Incarnationis, ac si pro unoquolibet tantum nostrum decretum, ac perfectum fuisset. Quæ est intentio Chrysostomi in eis locis, ut observat D. Thom. art. 4 ad D.lhora 3 et liquet ex eodem Chrysost. 1. 2, de D. Uhry compunct. cordis sub finem, ubi ait : Hic SOBt. est affectus servi fidelis, ut beneficia Domini sui, quæ communiter data sunt omnibus quasi sibi soli præslila reputet, et quasi ipsi sil omnium debitor, el pro omnibus ipse solus habeatur obnoxius. Hoc fecit et Paulus, qui mortem Domini, el Salvatoris nostri, quæ pro universo est mundo, sibi soli præslitam dicat : quasi enim de se solo loquensila scri­ bit : Quod enim nunc vivo in carne, in fide vivo Filii Dei, qui tradidit semetipsum pro me. Hæc autem dicebat non coangustare volens amplissima, el per orbem lerræ diffusa Christi munera : sed quasi qui, ut diximus, pro omnibus se solum judicaret obnoxium. El revera, quid interest, si et aliis praestitit, cum quæ libi praestituta sunt, ita integra sint, et perfecta, quasi nulli alii ex hoc ali­ quid fuerit praestitutum? Ideoque et initia boni pastoris parabola non dicitur, quia venit oves multas quærere, sed unam. Una namque est, quia sic omnibus, quasi uni divina beneficia conferuntur. 71. Sed inquires, an in hypothesi hujus Inci­ dens dubii, licet Christus non esset venturus ex quæstio decreto, quod Deus de facto habet; veniret tamen in vi alterius decreti, quod tunc haberet? Quidam affirmative respondent, maxime si multa fuissent peccata actualia ; quidam vero negant : el Parra, qui aliquid singulare excogitasse sibi visus est, pro primis stat ex suppositione, quod Deus voluerit remissionem actualium per æqua­ lem satisfactionem. — Sed ab hoc ultimo Résolu incipiendo, patitur eandem difficultatem, lio et nihil addit supra hypothesim præjacentem : quia etiam latet, an Deus tunc vellet remissionem actualium per istam viam, vel per aliam; cum plures divinæ sapientiæ occurrant pro delendis peccatis, ut optime observavit D. Thorn, art. 2, in prine, corp. D.Tbom Dato autem, quod Deus vellet peccata re­ mitti per condignam, sive æqualem satis­ factionem : unde conjectabimus decreturum potius Incarnationem in persona Filii, quam in persona Patris, aut Spiritus sancti ? Quare omnes prædictos modos, dum determinate affirmant, aut negant futuram in ea hypothesi Incarnationem, censemus DE INCARNATIONE. 332 falsos, et temere procedere, hoc esi, absque determinato assensus, sive judicii funda­ mento : illud solum quæstioni respondentes, rem esse nobis prorsus incertam ; utpote pendentem ex sola Dei voluntate, quæ in Scriptura revelatur in ordine ad ea, quæ facit, et facturus est; secus ail ea, quæ faceret in alio ordine rerum nunquam ex- tituro. Quod ex professo ostendimus dub. 2, ut opus non sit alia addere in præsenti. Præsumendum tamen est de divina pietate, quod homines lapsos in peccatis actualibus, licet originale dejiceret, non relinqueret destitutos omni remedio : sed quale foret, cum plurima esse possint, sic latet nos, ul non valeamus unum aliquod determinare. De modo unionis Verbi incarnati in duodecim articulos divisa. Deinde considerandum esi de modo unionis Verbi incarnati. Et primo quantum ad ipsam unionem. Secundo, quantum ad personam assumentem. Tertio, quanlum ad naturam assumptam. Circa primum quxruntur duo­ decim. ARTICULUS I. Uirmn unio Verbi incartali sit facta in natura. 1. Ad primam sic proceditor. Videtor, quod unio Verbi incarnati *it facta ,in una ratura. Dicit enim Cyrillus, et induedur io gestis Concilii ChakedoneoMS : Non oponet intelligere duas naturas, sed unam naiuram Dei Verbi iucaruaum. Quod quidem non esset, nisi unio fieret in natura Ergo unio Verbi incarnati facta est in naiura. •2. Præterea Albanas, dicit, sicut anima rationalis, ct caro unns est homo : ita Deus, et homo unus est Chris­ tus : sed anima rationalis, et caro convenant in constitu­ tione unias naturæ human». Sic ergo Deus, et homo conveniunt in constitutione alicujus naturæ : ergo onio facta est in natara. 3. Præterea, duarant natararum noa non denominatur ex altera, nisi aliquo modo in invicem traasmutenior. Srd divina natura, el humana in Christo ab invicem denomi­ nantur : dicit enim Cyrillus divinam naturam esse incar­ natam : el Gregorius’Nazianzenos dicit humanam n4uratn esse deificatam, ut patet per Dam. Ergo ex duabus naturis videtur esse facta una natura. Sed contra est, quod dicitor in determinatione Concilii Chalced. Confitemur in nov i>- itiiis diebus Filium Dei ooigenitam in duabus naturis inconfuse, immutabilité , indi­ vise, inseparabiliter agnoscendum, nunquam sublata differentia iiaturaram propter unionem. Ergt> unio non est farta in uatura. Bespocdeo dicendum, quod ad hujus quaestionis evi­ dentiam oportet considerare quid sil natura. Sciendum c4 ergo, quod nomen nature n nascendo est dictum : unde primo est impositum hoc nomen ad significandum generationem viventium : quæ nainitas, vel pullulaiio dicitur, ut dicatur natura quasi nascitara. Deinde transla­ tum est nomen naturæ ad significandum principium lujU’i generationis. El quia principium hujus generationis in rebus viventibus est intrinsecum, ulterius derivatum est nomen natoræ ad significandum quodlibet principium intrinsecum motus : secundum quod Philosophus dicit in 2 physic, quod nitura est principium motus in eo in quo est per se, et non secundum accidens. Hoc autem principium vel forma est, vel materia : unde quandoque natura dicitur funna, quandoque vero materia. Et quia Unis generationis naturalis e4 in eo quod generatur spe­ ciei ejscnlia, quam significat dilliuilio : inde est, quod hujusmodi essentia speciei vocatur etiam natura. Et hoc modo Boetius naturam diffluit in libro de duabus na- I turis dicens : Natura est unamquamque rem informans specifica differentia» quæ scilicet complet diffinitionem speciei. Sieerg» nunc loquimur de natura secundum quod natura significat essentiam, vel quod quid est, sive quid· dilatem speciei. Hoc autem modo accipiendo naturam, im­ possibile est unionem Verbi incarnati esse faciam in ; natura. Tripliciter enim aliquid unnm ex duobus vel pluri­ bus constituitur. Uno modo ex duobus interns, per­ fectis remanentibus. Quod quidem fleri non potest nisi in bis, quorum forma est compositio, vel ordo, vel figura : sic t ex mullis lapidibus absque aliquo ordine adunatis per solam compositionem fit acervas : ex lapidibus autem, et lignis secundum aliquem ordinem dispositis, et etiam ad aliquam figuram redactis, fit domus. El secundum hoc posuerunt aliqui unionem esse per modum conclusionis, quæ sc licet est sine ordine, vel per modum commensuratiouis: quæ scilicet est cum ordine. Sed hoc non potest e se. Primo quidem : quia -compositio, vel ordo, vel fi­ gura non est forma substantialis, red accidentalis. El sic sequeretur, quod unio Iqcarnarionis non esset perse, sed peraccideus: quod infra improbabitur. Secundo, quia ex hujusmodi non fit unum simpliciter, sed secundam quid, remanent eniin plura acta. Tertio, quia forma talium non est natura, sed magis ars : sicut forma domus. Et sic non constitueretur una natura in Christo, ut ipsi volunt. Alio modo sit aliquid unum ex perfectis, sed transmu­ tatis : sicut ex elements fit mixtum. Et sic aliqui dixe­ runt unionem Incarnationis esse faciam per modum com­ plexionis. Sed hoc non potest esse. Primo quidem, quia uatura divina est omnino immutabilis, ul in prima parte dictam est, unde nec ipsa potest converti in aliud ruin sit incorruptibilis, nec aliud in ipsam, cum ipsa sit ingene­ rabitis. Secundo, quia id quod est commixtam, nulli miscibilium est idem specie : differt enim caro n quolibet elementorum specie. Bi sic Christus non esset ejusdem naturæ cum paire, nec cum matre. Tertio, quia ex his, quæ plurimum distant, non potest fleri commixtio : solvi­ tur enim species natus eorum, pnta siqnis guttam aqua», amphora? vini apponat. Et secundum hoc cum natura di­ vina in infinitum excedat humanam naturam non potest esse mixtio : sed remanebit sola natara divina. Tertio modo fit aliquid ex aliquibus non permixtis vel permutatis, sed imnerfcclis : sicut ex anima, ct corpore fit homo : el similiter ex diversis membris, unum corpus constituitur. Sed hoc dici non potent de Incarnationis mysterio. Primo quidem, quia utraque natura est secun­ dum rationem suum perfecta, divina, scilicet. el humana. Secundo, quia divina natura, et humana non possunt cons­ tituere aliquid per modum partium quanlitativarum, sicut membra constituunt corpus : quii natara divina est incor­ porea. Neque per modum forma.·, et materiæ : qa»a divina uatura no.i potest esse forma alicujus, præsertim corpo­ rei. Seqseretar enim quoi speeies resultans esse com­ municabitis pluribus : et ita essent ptures Christi. Tertio, quia Christus non esset humanæ naturæ, neque divinæ naturæ. Differentia enim addita variat speciem, sicut uni­ tas numerum, sicut dici tar in 8, Metaph. Ad DISPUTATIO JH. λ<1 primam ergo iliawlum, quod auctoritas Cyrilli exponitur in 5 Svnodn sir : Si qui* unam ralursro Verbi Dei incarnalam dicens. non sic accipiat : sicut Paired docuerunt, qu a ex divina natura, et humana unione secun­ dum subsistentiam facti : sed ex talibuA vocibus naturam unam, sive substantiam divinitatis, ct carnis Christi introducere conclue, talis anathema sit. Non ergo sensus est. quod in incarnatione ex tliiabu» naturis sil una natura ronqituu, ted quod natura Verbi Dei, carnem umvit sibi in persona. A<1 secundum dicendum, qued ex anima, el corpore constituitur in unoquoque nostrum duplex unitas naturæ. et personæ. Naturæ quidem secundum quod anima unitur corjori. formaliter perficiens ipsum, ul ex duobus fiat una oalura, sicut ex aclu, et potentia, vel materia, ct forma. Et quanlum ad hoc non at tenditur similitudo : quia natura divina non potest esse corporis forma, ut in primo proba­ tur est. Undas veto personæ constituitur ex ei* quanlum esi unus aliquis subsistens in carne, et anima. Et quan­ lum ad hoc attenditur similitudo, unus enim Christus subsuti! iu divina natura, ct humana. Ad tertiuui dicendum, quod sicut Damas, dicit, natura divina dicitur incarnata, quia est unita carni personaliter, noo quod sil in naturam carnis conversa. Similiter, ctcaro dicitur deidcaia (ut ipse dicit) non per conversionem, s 7f ·*'*’** - Objec­ tiones. Diluitur prima. 34 4 DE INCARNATIONE quod sicut anima rationalis, el caro non constituunt duas personas, sed unam, in qua sunt ; ita ex divinitate, et humanitate in Christo non constituuntur plures perso­ na', sed una : quia humanitas trahitur ad subsistentiam Verbi, ut in eo sit ; sicut caro trahitur ad subsistentiam animæ, vel sup­ positi, ut existât in illo. Quamvis exemplum deficiat in non paucis (nec enim oportet, quod correspondeat m omnibus, sed in eo, pro quo inducitur) : nam anima, et caro sunt naturæ imperfectae, et incompletae, et uniun­ tur ad constituendum unam per se natu­ ram. In hoc autem mysterio Verbum per­ fectum, et perfecte in se subsistens trahit ad se naturam humanam completam in linea naturæ, ut in eo sit. Diiuilur 12. Ad secundam respondetur cum Ca­ secanda. jet. in præsenti D. Thom. loqui de forma informante in ordine physico, et entitativo, qualiter se habet forma constituens natu­ ram. Quod munus Deo manifeste repugnat ob plures in eo involutas imperfectiones, ut tribus efticacissimis rationibus probat S. Doctor, 1 p. quæst. 3. art. 8, demons­ trans Deum non posse venire in composi­ tionem aliorum. Unde opus non habuit in præsenti circa hoc immorari. Quibus ratio­ nibus usi sumus tum alibi, tum præcipue in tract. 19, disp. i* dub. 4, ubi ostendi­ mus implicare, quod Spiritus sanctus sup­ pleat charitatem per se ipsum, et gerat rounds illius in ordine ad eliciendum ejus operationem : quia subiret officium formæ physicæ, et informantis, quod .cum divina perfectione non cohæret. Alia autem, et longe diversa est ratio formæ intelligibilis : hæc enim nullam imperfectionem ex ge­ nere suo dicit : quia nec incomplectionem importat, nec limitationem ex parte sub­ jecti, nec ullam ab eo dependentiam : sed tantum affert intellectui objectum per quandam transformationem, et identitatem in esse intelligibili, ut fuse suo loco os­ tendimus, tract. 2, disp. 2, dub. 2, per totum, el specialiter § 6, ubi hanc eandem objectionem ex professo diluimus. Unde nolumus gravare lectorem, sed ad loca cit. remittere. DissotAd tertiam dicendum est discursum D. tertia. Thomæ in eo inconvenienti evincendum officacissimum esse, quin ullo exemplo in contrarium posset labefactari : nam innititur duobus principiis valde certis, ex quibus per legitimam consequentiam deducitur. Primum est omnem naturam specificam corruptibilem non conservari in uno indi- duo, sed plura naturaliter exposcere, ut ta­ bentibus aliquibus alii succedant, in quibus conservetur. Per quod excluditur exem­ plum corporum cœlestium, quæ incorrup­ tibilia sunt, et idcirco intra eandem spe­ ciem non multiplicantur, ut recte declarant N. Complut, abbrev. in tract, de cœloN.coadisp. 1, quæst. 2 et 3. Secundum est na- p1"1· luram compositam ex divinitate, et hu­ manitate sicut ex forma, et materia fore corruptibilem : tum quia constaret mate­ ria sublunari, quæ est principium corrup­ tionis : tum quia forma non contineret sub se omnem materiam, cum plures alia? es­ sent humanitates. Ex his ergo principiis recte concluditur, quod licet hic Christus ex ea numero natura constans esset unus numero ; nihilominus etiam essent alii Christi ejusdem speciei, sive naturæ, non solum possibiles obedientialiter, et res­ pective ad Deum supernaturaliter agentem; sed etiam possibiles naturaliter, quinimo naturaliter existentes, quantum est de se. Quia corruptilia curant suam speciem per naturalem generationem diffundere, ut species conservetur in novis individuis. Unde si Christus Deus homo esset talis per compositionem ex duabus naturis coales­ centibus in unam totalem, qualem finge­ bant aliqui Eutychiani; consequens esset fore alios Christos, sive individua ejusdem rationis. Et hoc respicit mens D. Thom. D.Thom. ut magis se, et Damascenum (qui primus insinuavit hoc inconveniens), explicat infra art. 5 ad 2, his verbis : Alio modo polesl intelligi dictum Damasceni (nempe, in Christo non esi communem speciem accipere) ul non referatur ad naturam humanam, quasi ex unione animæ, el corporis non resultet una communis natura, quæ est ■ humana. Sed est referendum ad unionem duarum naturarum, divinæ scilicet, el humanæ ex quibus non componitur aliquod tertium, quod sil quaedam natura communis, Quia sic \Uud esset natum prædicari de pluribus, el hoc ibi intendit. Unde subdit: Neque enim generatus est, neque unquam generabitur alius Chrislus ex Deitate, et humanitate, in Deitate, et humanitate Deus perfectus, idem el homo perfectus. Videatur Godoi ubi supra § 3, ubi acute prædictam Gœloi. rationem expendit, occurrens nonnullis ob­ jectionibus, quas omittimus, quia facile convelluntur ex dictis. S IV. DISP. HI, onb. i. l IV. Satisfit motivis hærelicorum· 13. Contrariam, atque hæreticam sen­ tentiam tonuerunt Eutyches, et alii relati j 1, quamvis vario illam explicuerint, ut observavimus num. 3 et 7. Id vero, quod prœcipue intenderant, nempe Incar­ nationem factam fuisse per unionem in natura; ita ut post Incarnationem non fuerint in Christo duæ naturæ, sed una l precise, sicut nec fuerunt duæ personæ. sed una lanium (hinc enim arripuerunt Item totam occasionem errandi) probatur primo ex D. Athanas. in Symbolo verbis supra ah· relatis, quibus docet ita Deum, et hominem esse unum Christum, sicut anima rationalis, et caro sunt unus homo. Et eadem similitudine utuntur alii Patres, λώ- Justinus Martyr in exposit. fidei. S. Leo epist. 13 ad Julianum. D. August, epist. Mi-3 ad Volusianum, et epist. 57 ad Darda*”*· num, et tract. 47 in Joan, et alii. Sed anima rationalis, et caro constituunt unum hominem non sola unitate personæ, sed etiam unius naturæ totalis : ergo Deus, et homo constituunt unum Christum non ; sola unitate personæ, sed etiam unius na­ tura totalis ex ulraque ratione resultantis I :±-—Confirmatur primo ex eodem D. Atbanas. in lib. de Incarnat, quem refert S. P. I j.cj- N. Cyrillus Alexand. in lib. de fide ad ! “B’ Reginas dixisse : Non duas naturas prae­ dicamus in Christo, unam adorabilem, alleI ram non adorabilem ; sed unam naturam I odorabilem. Quod videtur assertura expres! sum Eutychetis. i ·!Ιγ- Confirmatur urgentius ex eodem D. Cj Cyrillo, quem refert D. Thom. in primo argum. nam inConcilio Chalced. act. 1, lectæsuntduæ Cyrilli epistolæ, una ad Neslorium, altera ad Joannem Antiochenum, ex quibus Eustachius Episcopus retulit hæc verba : Non oportet in Christo intelligere duos naturas, sed unam tantum Verbi incar­ natam. Ergo ex sententia tanti Doctoris, (qui in exponendo Incarnationis mysterio singulariter inter omnes, et cum summa totius Ecclesiæ laude laboravit contra Nestorium), non datur in Christo una, et altera natura; sed una tantum divina na­ tura incarnata : quod est constituere Incar­ nationem factam in unione naturæ. Eadem babet S. Cyrillus in lib. cit de fide, et in epist. ad Successum. — Confirmatur tertio ex aliis Patribus, apud quos frequenter F 5 occurrunt loquutiones, quibus cum Eutychete sentiro videntur : nam quod homo in Deum transformatus fuerit in Christo, et quod ibidem fuerit transitus hominis in Deum, asserit S. Maximus horn. 1 et 4, D. Maxi­ Nativit. Sicut c converso, quod in hoc ma^, mysterio Verbum transierit in carnem, affirmat Paschasius lib. 2 de Spiritu sancto D. Pascap. 4. Præterea mixturam contigisse in cbins. Incarnatione docent Tertul. lib. de carne TertulL Christi cap. 15. D. Iremeus lib. 3, cap. D. Irenæus. 1 5. D. Cyprianus lib de idol, vanit. num. D. Cy­ 71. D. August, epist. 3, etalii plures, quos prian· Au­ congerit Feuardent. ad locum cit. Irenæi. D,gust. num. 5. Et Deum per Incarnationem fuisse commutatum in hominem dixit S. Euche- D. Earius hom. 3, de Pasch. et serm. in illud : eherius. Ecce quam bonum. Quibus omnibus sa­ tis aperte significatur, quod post Incar­ nationem non manserint in Christo duæ naturæ; sed una tantum vel per con­ versionem, vel per mixtionem, vel per transmutationem, vel alio modo ineffabili. Et quod magis urget, ipse S. Leo Magnus, o . Lco. qui Eutychetem damnavit, id ipsum signi­ ficat serm. 3 de Nativit. his verbis : Sacræ Virginis partus vere humanam, vere divinam una edidit prole naturam. 14. Ad argumentum formatum ex illa Occurri­ tur similitudine, qua utitur D. Albanas, cons­ arg iitat ex supra dictis num. 11; respondetur meu in. enim exempla non accommodari in omni­ bus, sed in eo, pro quo inducuntur, ut circa exempla, quibus hoc mysterium ex­ plicari solet, recte observat D. Damascen. D. Dalib. 3 de fide cap. 6. Et hujusmodi est nusc. exemplum unionis animæ, et corporis, quo non solum D. Thomas, sed etiam D. Na- D. Nazianz. in epist. ad Chelon. et D. Leo epist. D.zianz. Leo. 11, etalii Patres utuntur in explicando hoc mysterium. Sed ut diximus loco cit. solum intendunt, quod sicut anima, et corpus uniuntur in eadem persona, sic etiam In­ carnatio facta fuerit per unionem humani­ tatis ad Verbum in eadem persona. At minime intendunt constituere similitudi­ nem in unitate naturæ; vel negare duas naturas perfectas, completas, et totales in Christo, ut constat ex ipso Athanasio, qui in eodem loco id expressissime docet illis verbis : Dominus noster Jesus Christus Dei filius, Deus, el homo est. Deus est ex substan­ tia Patris ante sæcula genitus, et homo est ex substantia malris in sæculo natus. Per­ fectus Deus, perfectus homo ex anima ratio­ nali, el humana carne subsistens. Æqualis Patri secundum divinitatem, minor Patre Λ 3 ï| 346 ‘f Λ . H*' J r L'r ■ , A · »/ i S I ■ h, ' •·.* A DE INCARNATIONE secundum humanitatem, etc., quæ fusius prosequitur explicans Christum esse unam personam cum duabus, et in duabus na­ turis subsistentem. Nec aliud intendit ex­ plicare exemplo illo unionis inter animam, et carnem. Et eodem modo loquuntur alii D. Au- Patres, ut liquet in D. August, epist. 3, cit. ubi ait : Nam sicut in unitate person* anima unitur corpori, ut homo sit : ita in unitate person* Deus unitur homini, ul Christus sit. Quam responsionem tradit, et D.Tbcm. magis explicat D. Thom. in præs. art. I ad 2, his verbis : Dicendum, quod ex anima, ct corpore constituitur in unoquoque nos­ trum duplex unitas, natur*, ei person*. Natur* quidem secundum quod anima uni­ tur corpori, formaliter perficiens ipsum, ut ex duobus fiat una natura, sicut ex actu, et potentia vel materia, el forma. El quantum ad hoc non attenditur similitudo : quia natura divina non potest esse corporis forma, ul in primo probatum est. Unitas vero person* constituitur ex eis in quantum est unus aliquis subsistens in carne, el animo. Et quantum ad hoc attenditur simi­ litudo : unus enim Christus subsistit in di­ vina natura, et humana. L’bi recte observat Cajetanus, quod etiam quantum ad hanc personæ unitatem datur non leve discri­ men inter illud exemplum, et hoc myste­ rium : nam ex anima, et carne ita Gt una persona : quod pendeat ab utraque, et qua­ libet deficiente, deüceret talis persona creata. At in Christo persona non dependet ab humanitate : unde hac deGciente adhuc maneret persona Verbi. Sûhilur Ad primam conGrmationem respondetur prima confir­ illa verba modo non reperiri apud Athanamatio. sium. Quinimo Leontius lib. desectis act. 8, censet illum Athanasii locum conlictum fuisse ab haereticis. Possunt tamen legi­ time exponi, ut non neget duas in Christo naturas absolute, quod perlinet ad errorem Eulychianum : sed duas naturas seorsim, et separatas, ita ut earum quælibel sit per se, sive in supposito proprio : quod di­ recte adversatur errori Nestorii, ad quem refellendum proponuntur a parente Cyrillo. Colligiturque expositio hæc ex ipsis verbis : Unam adorabilem, et alleram non adorabilem, nempe adoratione Jatriæ. Si enim natura humana existeret per se, sive in propria persona; non esset hac adora­ tione adorabilis, sed alio cultu inferiori. Modo vero adoratur eadem adoratione, qua et natura divina, eo quod existii in Verbo, et simul cum eo terminat adora- i tionem. Et in hoc sensu dicitur, quod est una natura adorabilis : non quia ibi non sint duro naturæ distinctio, sed quia ean­ dem adorationem terminant, et una, nempe divina, est alteri ratio, ul colatur adora­ tione latriie. 15. Ad secundam respondetur assertum ίΐκμιillud D. Cyrilli plurimum fuisse negotii“*Wη tum aliis Catholicis, tum ipsi S. Doctori se adversus hæreticos eo loco abutentes DiSdi.s explicare conanti : cum tamen certum sit ipsum longissime exulasse ab hieresi Eu- ώί. j tychiana, et Incarnationis mysterium in identitate personæ cum naturarum diversi· tate luculentissime, et catholicissime non absque coelesti luce explicuisse. Respondet ergo Bellarm. lib. 3, de Christo cap. 4, prædicta verba non esse D. Cyrilli, sed ipsi ab haereticis supposita ad sui erroris patrocinium. — Cæterum non possumus Soîttb illi acquiescere : tum quia si prædicta___ Eiai averba non essent Cyrilli ; opus ipse nonprto. haberet illa exponendi, sed ea esse pro­ prium fetum negaret, et calumniam hæreticorum retunderet : quod tamen aliter facit, ut statirn videbimus. Tum quia com­ muniter scriptores illius, et sequentis tem­ poris recognoscunt illa verba esse D. Cy­ rilli, et illa explicant, ut Leontius, S. Joannes Damascenus, et alii. Tumet ur­ gentius, quia prædicta verba recitata, et admissa fuere ut perlinentia ad GJem ca­ tholicam in Concilio Lateranensi sub Mar­ tino I. Ergo S. Cyrilli sunt; quinimo cujuscumque sint, exponi debent, et non rejici tanquam ab hæreticis ficta. Est ergo prima responsio, quod D. Cy- Alû solatia rillus nomine naturæ non signiGcavit na­ exJik taram, sei personam, hujusque plurali­ tÎQQZCtatem negaverit : qui erat præcipuus ipsius scopus contra Nestorium. Hanc exposi­ tionem publicavit Imperator Justinianus in edicto Gdei ad Joannem secundum, Roma­ num Pontificem, quod extat torn. 2. Concilior, ubi in summa ait Cyrillum ne­ gasse duas hypostases in Christo. Sed quia hoc vocabulum apud Græcos significat substantiam, quæ stare potest et pro natura, et pro persona ; translatum est non fuisse in Christo duas naturas; cum transferri de­ buerit non fuisse duas personas. In cujus expositionis confirmationem affert, et ex­ pendit plurima D. Cyrilli testimonia, qui­ bus perpetuo negat duas personas in Christo, asserens tamen divinitatem, et humanitatem distinctas. Et ita quidem est : nam hoc modo processit in impu­ gnando DISP. Ill, DUD. I. gnando Nestorium, ut liquet ex ejus ope­ ribus. Eandem expositionem tradiderunt [ Ephnenicus, etS. Eulogius apud Photium. Cod. 228, cum duobus sequent. Iliique tandem subscripsit Cesar Baron, ad MarMi' tyrol. Bom. die 23 Januarii alios referons. Ufa· Et profecto adhibenda est D. Joanni Damasc. in Dialect, cap. 85, ubi docet Incar­ nationem, sive unionem hypostaticam fieri per hoc, quod rerum conjunctarum resultet una natura composita. Quia, ut ex contextu : liquet naturæ nomine intellexit hypostasim, quæ apud Griecos idem valet, ac apud latinos substantia : unde sumitur quando­ que pro natura, et quandoque pro persona, sicut et in substantia contingit. Unde ap­ propriatio ex contextu, et materia, ubi s» occurrit, accipienda est. — Sed quamvis ! ‘iir recognoscamus prædictam responsionem esse satis probabilem, præsertim ob aucto­ ritatem illorum, qui ea utuntur; nihilomi­ nus censemus non esse de mente S. Cvrilli. V Tum quia si foret ad ejus mentem ; illam plane adhibuisset facillimo negotio refel­ lens sibi injectam calumniam, et declarans se hypostasis nomine naturam minime si­ gnificasse, sed personam : quod frequens est, cum voces æquivoeæ occurrunt, et trahuntur ad sensum ab Auctore non in­ tentum. Tum quia ipse Cyrillus aliter se declarat, ut statirn videbimus. k;iiu Relictis ergo aliis interpretationibus, '■jilla verior, gravior, et menti S. Doctoris inhaerentior est, quam tradit D. Thom. in present, ubi iflum explicans inquit : Jd primum ergo dicendum, quod auctoritas illa Cyrilli exponitur in quinta Synodo can. 8, sic : Si quis unam naluram Verbi incar­ natam dicens non sic accipiat, sicut Patres docuerunt, quia ex divina natura, ct hu­ mana, unione secundum subsistentiam, fac­ ta : sed ex talibus vocibus naturam unam sive substantiam divinitatis, el carnis Christi, introducere conetur : talis anathema sil. Non ergo sensus est, quod in Incarnatione tiduabus naturis sit una natura constituta, sed quod natura Verbi Dei carnem univit sibi in persona. Unde cum Cyrillus affirmat, quod non oportet in Christo intelligere duas naturas, sed unam incarnatam ; mi­ nime negat esse duas naturas absolute, sed duas seorsim, et separatas, ac per se, sive in propria persona existentes, ut dicebat Nestoriui : et eodem modo adstruit unam non absolute, sed cum illo addito incarna­ tam, ut denotaret esse conjunctas in per­ sona, ibique habere unitatem subsistendi, 347 quia divinitas est unita humanitati non utcumque, sed substantialiter trahendo illam ad subsistendum secum in persona Verbi divini. 16. Hanc vero responsionem rejicit Vaz­ Vazqaii ­ quez disp. 14, cap. 3, quasi D. Thom. animo sitas minus recte pro illa expenderit verba Con­ retundi­ cilii : eo quod Concilium non explicuerit tor. sensum, in quo Patres dixerint in Christo esse unam naturam incarnatam; sed tan­ tum curaverit damnare Eutychetis errorem. — At miramur non solum hominis animo­ sitatem, sed etiam in hac parte negligentiam. Illam quidem, qua se effert non solum supra D. Thom. sed etiam supra S. Joann. Damasc. lib. 3 de fide cap. 11. Gelasium D. Daapud D. Fulgent, ad quæst. 2. Ferrandi, mase. GelaLeontium lib. de sectis act. 8. Petrum SIUS. Diacon, lib. de Incarnat, cap. 2. Maxen­ Leontins. tium in initio professionis fidei, et alios Pelrus plures, qui ipsissimam Angelici Doctoris Diacon. Maxen­ expositionem tradiderunt : et de quibus tius. præsumendum est (sic enim decet), quod longe melius intellexerit Cyrillum, et sen­ tentiam Concilii, quam Junior ille ; istam vero, quia non videtur legisse Concilium : in eo enim aperte, licet breviter, explicatur sensus Patrum illis verbis : Si quis unam naluram Verbi incarnatam dicens non sic accipiat, sicut Patres docuerunt, quia ex divina natura, et humana, unione secundum subsistentiam facta, etc. En perspicue, pro­ ponit, aperitque Concilium sensum Patrum dicentium in Christo unam naturam in­ carnatam et quod divina fuerit unita hu­ manæ secundum subsistentiam, sive tra­ hendo illam ad unitatem personæ. Et merito sic exponit Patres, et præser- Exposi­ D. tim S. Cyrillum, quod præcipue intendebat tio Thom. Concilium ob ipsius testimonium ab Ad­ Grinatur. versariis objectum : quia S. Doctor ita se frequenter explicuit, et præsertim in lib. de S. Trinit. cap. 19, ubi ait : Si unam dicentes naluram Verbi, taceremus; non adjicientes incarnatam, sed quasi forinsecus locantes dispensationem : fuerit forsitan illis non insuasibilis sermo simulantibus interrogare : Si una natura tantum, ubi per­ fectum in humanitate? aut quomodo in nostra substantia subsistit? Quia igitur et in huma­ nitate perfectio, et nostræ, ac secundum nos substantia; declaratio introducta est per hoc, quod dictum est, Incarnata, quiescat arundi­ nea virga inniti. Et in epist. ad Successum in secunda commonit. dispellens eandem calumniam, et se explicans ait : Etiamsi unus dicatur a nobis Unigenitus filius Dei » 348 i 1 ‘i < * t . i 0E INCARNATIONE. incarnatus, el homo factus, non propterea permixtus est, ut illi putant : neque in naturam carnis transii Verbi natura ; neque rur­ sum natura carnis in Verbi naturam. Sed cum utrumque in sua proprietate naturali permaneat, el consideretur, juxta rationem a nobis paulo ante redditam, infallibiliter, et inexplicabiliter unitum, unam nobis filii naturam ostendit, sed ut diximus incarna­ tam. Et infra addit : Supervacue igitur ra­ tiocinantur, qui asserunt, si una sil persona Verbi incarnata, prorsus consequi permixtio­ nem, atque confusionem factam fuisse, im­ minuta nimirum, atque subslracta hominis natura. Neque enim imminuta, neque substracta est, ut aiunt. Nam ad plenissime decla­ randum, quod sil factus homo, salis esi faleri illum fuisse incarnatum. Hoc enim si a nobis taceretur, haberent locum aliquem eorum calumniæ. Cum vero necessario sub­ junctum sit, Incarnatum esse : ubinam ullus imminutionis, subslractionisve modus relictus est? Hæc omnia S. Pater, quæ eodem modo accepta sunt a Concilio, et exposita a D. Thom. ut viderit Vazquez quam absque fundamento aliam, hac re­ jecta, arripuerit viam explicandi Cyrillum. Tarria- Videatur Turrianus in notis ad epist. Dionisii Alexandrini contra Paulum Samosat. num. 8, et in notis ad secundam expositio­ nem fidei per D. Gregorium Thaumaturg. num. II, ubi similes horum Patrum pro­ positiones, quibus videntur duas in Christo naturas negare, eodem modo exponit, ac D. Thom. explicuit D. Cyrillum, aliaque affert, quæ ad pnemissam responsionem magis illustrandam conducere queunt. Poste­ Ad ultimam confirmationem respondetur rior confir­ Patres in ea allegatos, licet nomine mixtio­ matio nis, transitus, conversionis, aut permuta­ diloilur. tionis utantur, longe abesse ab errore Eutychetis : nam eis locutionibus non significant, quod duæ naturæ in unam præcise coierint, destructis priorum proprieta­ tibus, aut differentiis; sed quod habuerint unitatem in una persona : ita ut ea desi­ gnata, Deus vere factus fuerit homo, et homo vere sit Deus : quod aliquam simili­ tudinem habet cum permixtione, aut con­ versione, ut in aliis rebus videmus. Et sic se explicant ipsi Patres : nam quod ad mixturam attinet, D. August, epist. cit. illam explicat exemplo unionis animæ ra­ tionalis cum corpore, quæ fit absque confu­ sione, aut destructione ullius extremi Photius. miscibilis. Et Pholius conci. 230, agens de S. Eulogio inquit : Utitur verbo mix- ! lionis, pie quidem, sed non utitur secundum " .... . hac . inianum Apollinarem , quomodo voce sit utendum testatur : neque secundum au­ dacem Eutychem : sed ut lex pietatis permittit, ut quinosset unum Filium Dominum nostrum Jesum Christum declarare duabus naturis indivisis, el inconfusis constare in perfecta humanitate, et perfecta divinitate. Et eodem modo intelligendum est, quod dicitur de permutatione, conversione, aut tran.-ilu, ut se, et alios Patres explicans, docet D. D. GrtGregor. Nissenus in lib’. de vita Moysis, Ntwubi ait: Etsi natura divina nxdlo pacto mu­ BB. lari queat, in eo tamen, quod ad assumendum hominem descendit, imbecillilalemque nos­ trum vere suscepit, commutata dicitur. Et sicut Moysi manus e sinu educta visa est commutata ; rursusque in sinum reducta in naturam suam reducta est : simili quoque modo unigenitus Dei filius, cum in sinu Patris est, dextera excelsi ; cum vero ad nos visi­ tandos descendit, secundum nos factus, quamvis immutabilis sil ipse natura, com­ mutatus tamen dicitur, nempe ob novam naturam assumptam in unitatem personæ, licet nullam in se subierit conversionem, aut mutationem. Ad id, quod ultimo loco additur ex S. Leone, dicendum est non posse de ejus mente dubitari, cum nostram assertionem diflinierit. Sed locus forsan est corruptus : nam illum referens, et expendens S. Petrus Dami. opusc. 1, cap. D. Pe­ 9, non legit, una edidit prole naturam, sed, ius DâajL Unam edidit prole personam. Sed retenta etiam communi lectione, facile explicatur : non enim asserit unam esse in Christo naturam, sed esse unam prolem B. Virgi­ nis. haneque utramque naturam, divinam, scilicet, et humanam in una prole edidisse. 17. Arguitur secundo : nam sicut Joan- îîr?n. nis 2, dicitur : Ut autem gustavit Architriclinus aquam vinum faciam ; sic ejusdem Joann. I dicitur : El Verbum caro facium jMm. 1 esi. Quo loco proponitur mysterium In­ el* carnationis : sed in primo loco significatur aquam in vinum conversam fuisse : ergo etiam in secundo significatur, quod Ver­ bum conversum fuerit in carnem : atque ideo sicut ex vi primæ conversionis una sola natura mansit in vino, quod luit ter­ minus illius actionis; sic etiam ex vi secundæ una sola natura mansit in Christo, qui fuit terminus Incarnationis. Idque D. Jauiss amplius fulciri valet ex D. Justin. Martyri Mart in apolog. 2. D. Cyprian, in serm. de ccena Domini, D. Ambros. lib. 4 de sa­ ).prias. Ab· cram. cap. 4, et aliis Patribus affirmanti­ brss bus, DISP. Ill, DUB. I. bus, quod Verbum ita caro factum fuerit, sicut panis ill corpus Christi. Constat enim panem converti in Christi corpus sic ut peracta consecratione non maneat ibi na­ tura, aut substantia panis, sed solum corin». pus Christi, ut tides docet, et probat D. Thom. infra quæst. 75, art. 2 et 4. Ergo similiter peracta Incarnatione non est ibi distinguere duas naturas, sed solum datur una natura Verbi conversa in carnem. fcwto- Respondetur hoc argumentum cum sua 'x‘ confirmatione destruere, si quid valeret, mvsterium Incarnationis consistens in ▼ hoc, quod una persona sit vere Deus, et vere homo, sit filius æterni Patris, et sit filiusB. Virginis, ut supra a num. 3. pon­ deravimus : Nam in exemplis, quæ addu­ cuntur, fit vinum pereunte natura aquæ ; et est corpus Christi pereunte natura panis. Unde sicut in illis non verificatur; quod idem suppositum sit aqua, et yinum, et quod sit panis, et corpus Christi : Sic etiam veriticari non posset eandem perso­ nam esse Deum, et hominem, si natura Dei in carnem conversa fuisset. Ad argu­ mentum ergo respondetur, quod licet unum fieri aliud significat aliquando in scriptura sacra conversionem unius in aliud: nihilominus hoc non est universali­ ter verum : quinimo pluries, ac frequentius significat acquisitionem novæ formæ vel ΐκ.ϋ esse. Sicut Luc. 2, dicitur Christus factus Ufo- annorum duodecim, et ad Hebræ. 7 dicitur Jig,. Christus factus Pontifex, et ad Galat. 3 diïtî. citur: Factus pro nobis maledictum. Quibus locis minime significatur, quod Christus fuerit conversus in hos terminos, aut prædicala, sed quod idem manens in se ipso illa acquisierit, atque habuerit. Sicut cum dicimus Petrum factum esse Consulem, aut Episcopum, significamus manere, quod erat, et acquirere, quod non habebat. Et eodem proportionali modo dicitur : Verbum caro factum est : quia persona Verbi ma­ nens eadem univit sibi carnem, sive na­ turam humanam, illam trahens ad suum esse personale. Quod autem in alio Joannis loco per similia verba significetur con­ versio aquæ in vinum, non pendet, nec probatur ex solis illis verbis; sed ex omni­ bus adjunctis circunstantiis, ex quibus li­ quet aquam non dici factum vinum, quia manens eadem acquisierit vini naturam (quod aliunde est impossibile, ut osten­ demus disp. 8, dub 7) sed quia per con­ versionem totalem transivit in unum. — Per quod patet ad difficultatis augmentum : 349 nam Patres in illa similitudine solum in­ tendunt, quod sicut in Verbo vere fuit caro, et sanguis post Incarnationem, sic etiam in Eucharistia est vere caro, et sanguis Christi post consecrationem. Et possibilitatem unius mysterii a possi­ bilitate alterius explicant, et confirmant. Sed minime intendunt, quod sicut panis per conversionem desivit, sive transiit in corpus Christi, sic etiam natura Verbi per Incarnationem desierit, aut transierit in naturam hominis Id enim præterquam quod destruit scripturas, et fidem mysterii, est prorsus absurdum, ac impossibile : cum natura Dei sit omnino immutabilis, ut cum D. Thom. supra expendimus. 18. Arguitur tertio: nam suppositum, 3 argu­ et natura completa non distinguuntur, sed raent,ltn‘ sunt idem in re, licet diverso modo signi­ ficentur; cum natura completa sit subs­ tantia individua : quod et nil aliud im­ portat conceptus suppositi : sed per Incarnationem facta fuit unio Verbi, et carnis in unitate suppositi, seu personæ : unde in Christo non datur, nisi una per­ sona, ut docet fides, et constabit ex di­ cendis dub. seq. contra Nestorium : ergo per Incarnationem facta est unio præexistentium naturarum in unitate alterius na­ turæ, ita ut in Christo fuerit unica natura composita. Confirmatur primo : quia duæ naturæ ConGrcompletæ, et totales important diversas matur1· personalitates : quippe quæ vel ab illis non differunt, vel eas saltem fundant, et radi­ cant : ergo si in Christo essent duæ naturæ totales, et complete ; non possent non esse in illo duæ personalitates : sed fides docet oppositum, ut dub. seq. videbimus : ergo in Christo non sunt duæ naturæ completæ, et totales, sed una ex praeexistentibus resultans. — Confirmatur secundo : quia Secundo, existentia divina est de conceptu formali naturæ divinæ, ita ut ab illa nec virtualiter distinguatur, ut diximus tract. 3, disp. 4, num. 52, sed existentia divina unita fuit humanitati per Incarnationem : unde natura humana in Christo non existit per existentiam propriam sed per existentiam Dei, ut communiter docent Thomistæ, et ostendemus disp. 8, dub. 3; ergo unio hæc facta est in aliquo conceptu proprio na­ turæ, atque ideo in ipsa natura. — Con- Tertio, firmatur tertio : nam primum principium radicale operandi habet rationem naturæ, ut inductive potest ostendi : sed per unio­ nem hypostaticam ex natura divina, et 350 * » ti: ■ ■ DE INCARNATIONE. humana resultavit unum aliquod primum principium radicale operandi : ergo resul­ tavit aliqua tertia natura. Probatur minor : quia operationes supernalurales creatæ sunt connalurales, et debibe Christo Do­ mino : sed non ratione naturæ divinæ, quæ non agit per actiones creatas ; nec ratione naturæ humanæ, quæ non petit agere per supernaturales operationes : ergo ratione alterius primi principii radicalis, quod ex unione diarum naturarum resultavit. Solslio Ad argumentum respondetur negando argu­ majorem, quam inserta probatio minime menti evincit : quia ad rationem suppositi non sufficit natura completa in linea naturæ. et quod in hoc sensu sit substantia indi­ vidua : sed insuper requiritur, quod incommunicabiliter subsistat : sive, et in idem redit, quod habeat esse ut quod, et in se. Id vero non convenit naturæ com­ plete independenter ab aliquo sibi supe­ raddito: nam sub conceptu naturæ explicat munus formæ alteri communicabitis, et ultimo in se non sistentis, ut diximus num. I, et magis constabit ex dicendis. Unde ex eo quod unio Verbi ad humanita­ tem facta fuerit in persona; non sequitur fuisse factam in natura : sed magis infertur oppositum. Accedit, quod praescindendo a qualitate distinctionis inter naturam, et suppositum, negari nequit, quod aliquali­ ter differant, et explicent diversas rationes. Tum quia conceptus naturæ est conceptus specificus, et de se communis : conceptus vero person®, sive suppositi est ratio indi­ viduals, propria, atque omnino restricta. Tum quia fides docet dari in Deo 1res per­ sonas distinctas, et unam solam naturam ; quod esset impossibile, nisi conceptus na­ turae, et conceptus person® importarent rationes aliquo modo diversas. Unde sicut in mysterio Trinitatis una natura est in tribus personis : sic in Incarnationis mys­ terio duæ naturæ sunt in una persona : et sicut in illo ex identitate naturæ non ar­ guitur personarum identitas ; sic in isto ex unitate personæ nequit evinci naturæ uni­ tas, ob motiva supra posita. Quæ respon­ sio est D. Thum. art. 2 ad 1 et 3. Respon» Unde palet ad primam confirmationem bioad 1 conflr- nam licet major verificetur connaturaliter, et maiio- per se loquendo : sic enim duæ naturæ com­ nern. plete exposcunt, fundant, et habent duas personalitates : nihilominus Geri potest divi­ nitus, quod natura completa propria per­ sonalitate privetur. Et ita contingit in hoc mysterio : humanitas enim, quæ per se, et connaturaliter habitura erat propriam personalitatem, sive esse per se, aut in proprio supposito, his privatur, ut existât in Verbo, et trahatur ad personam ipsius, ut dub. seq. magis constabit. — Ad secun­ Ad î dam omittendo praemissas, negamus con­ sequentiam : nam ut loco cit. ex Tract. 3 et alibi diximus, licet existentia pertineat ad formalem conceptum naturæ divinæ hæc enim amplectitur absque distinctione virtuali omnia pertinentia ad lineam intel­ lectivam usque ad ultimum existentiæ ac­ tum, ut ratio actus puri, et infiniti ex­ poscit) : tamen ubi non communicatur conceptus formalis primi, et radicalis prin­ cipii operandi, non communicatur concep­ tus proprius naturæ divinæ sub expressione naturæ : eo quod propria naturæ ratio ex generali conceptu naturæ in munere radicis operandi potissimum consistit. Et hac ra­ tione licet essentia divina uniatur mentibus beatorum sub ratione speciei intelligibilis. quæ in Deo pertinet ad conceptum naturæ; nihilominus non dicitur, quod illis commu­ nicatur natura divina sub conceptu natu­ rae : quia non communicatur sub ex­ pressione principii radicalis formalis quo operandi. Et ob eandem rationem, etsi communicetur humanitati sub munere existentiæ, non dicitur illi uniri sub con­ ceptu naturæ. Recolantur, quæ diximus tract. 14, disp. 4, dub. 3. § 4, ubi ex pro­ fesso prædictam doctrinam tradidimus. — Ad 3. Et hinc patet responsio ad ultimam negando minorem : non enim unitur Deitas huma­ nitati per modum primi principii formalis quo operandi. Ad probationem autem in contrarium dicendum est se destruere : nam si daretur illa natura, quam objectio intendit, eo ipso operationes supernalurales non essent supra talem naturam, atque ideo nec supernalurales : quod est manifesta implicatio. Primum ergo principium quo praedictarum operationum est humanitas,’ in ordine ad quam supernaturales dicuntur ob excessum supra propriam ejus exigen­ tiam. Sunt tamen debite, saltem debito congruentiæ, non quidem naturæ humanæ secundum se; sed supposito divino illam terminanti, et naturæ, ut per illud sive in illo subsistenti. DUBIUM DISP. Ill, DUB. Π. DUBIUM IJ. Virum tinio Verbi cum humanilale facia fuerit in persona. Jtf*· 19. Supposito, quod unio Verbi ad hui,uur inanitatem facta non fuerit, nec fieri potue- rit in natura, ut constat cx dictis dub. præΜ. cedenti, consequens est, ut facta fuerit in persona. Unde plures circa hoc novam qutestionem non excitant, sed resolutionem hic proponendam adjungunt sicut præcedeutis appendicem. Occurrunt tamen circa hoc nonnulla, quæ petunt seorsim exponi : et ideo D. Thom. prædictas difficultates resolvit in diversis articulis. Sicut autem uniri in natura non est aliud, quam quod ex extremis unitis resultet una natura : sic etiam uniri in persona consistit in eo, quod ex extremis unitis resultet una persona. Unde si ex Verbo divino, et humanitate unitis una persona constituatur, eo ipso dicetur talem unionem fieri in persona. Cæterum sicut ubi occurrunt duæ naturæ complet», et totales impossibile est, quod ex illis resultet una natura, ut dub. præced. ostensum est : sic etiam repugnat, quod ex duabus personis alia tertia persona fiat. Quocirca si in Christo asseratur una persona increata habens naturam divinam, et alia persona creata habens naturam humanam : minime potest salvari, quod Incarnatio, sive unio humanitatis ad Verbum facta fuerit in persona. Et in hoc stat difficultatis cardo. ^eslor^us igitur ex Presbytero Antio...... cheno, et insigni hypocrita ad gratiam vulgi (ut loquitur Theodoret. in fine lib. •i, hæretic. fabul.) condonante factus Constantinopolitanus Patriarcha docuit in Chris­ to Domino esse duas personas, non minus, quam duas naturas, nescièns, aut nolens distinctionem inter naturæ, et personæ officia recognoscere. Ut autem aliquam unitatem inter eas personas constitueret (neque enim negare potuit Christum esse aliquomodo unum; quinimo se unum Christum dicere, et unam Christi perso­ nam, credere in non paucis scriptorum Ino-suorum locis jactabat, ut refert Lyrinens. in commonit. cap. 17) dixit Christum primo hominem communem, et solitarium nalum fuisse, et personæ Verbi Dei uni­ tate non sociatum : postea vero personam Verbi ad eum descendisse, et ad Dei glo­ riam, ac dignitatem assumptum fuisse. Minime vero per hoc ultimum significavit, 351 aut voluit naturam humanam fuisse as­ sumptam ad unitatem personæ Verbi, ita ut Christus non fuerit persona creata : sed tantum constituit unitatem secundum ©qualitatem honoris, et voluntatum con­ cordiam, et unitionem alfectualem, ac spe­ cialem Verbi in persona creata Christi inhabitationem sicut in templo, et amico, ut referi Sophronius in epist. Synodica, Sophro quæ est in 6 Synodo. Unde asserebat nius· Verbum dici carnem factum, et Christum vocari Deum, et hominem : quia licet alia esset persona Dei, et alia persona hominis, dicerentur tamen unum propter summam inter eas concordiam, et unionem affectuum. Hujusmodi enim vis præstare potest, ut qui vere sunt distincti, dicantur idem. Sicut amicus dicitur alter ergo, et cor unum, etanimauna : etconjugesob eandem rationem dicuntur una caro in scriptura, licet vere distinguantur. Sic constat ex verbis ipsius Nestorii, quæ refert S. P. N. D.CyriiCyrillus in lib. de fide ad Theodosium, et lus· in alio libello, cui titulus, Dogmata Neslorii. Et non pauca recitantur in Concil. Chalcedonensi act. 1. — Alio etiam exemplo se explicabat Nestorius, nempe imaginis, çui tribuitur nomen, et reverentia ejus rei, quam repræsentat, licet ab ea distinguan­ tur. Sic Christus, aiebat, licet persona creata sit, merito dicitur Verbum Dei, et ipsius honore colitur : quia ob specialem con­ junctionem, et inhabitationem illud singu­ lari quodammodo repræsentat. Ita ex Evagrio, Theodoreto, et aliis colligit, ac refert Nestorii errorem Bellarm. tom. 1, lib. 3 Bellarm. de Incarnat, cap. 5. Et omnes istos modos ex sententia Nestorii recenset D. Tho. D.Tbom. infra art. 6. Unde minime audiendus est Socrates lib. 7, cap. 32, ubi ex scriptis Socrates. Nestorii ostendere nititur ipsum ut igno­ rantem catholicas voces non intellexisse, tenuisse tamen re aliorum catholicorum sententiam. Inde enim fieret Concilia, et Patres, dum egerunt contra Nestorium in æquivoco laborasse, aut vocum duntaxat usum rejecisse : quod dici non valet. Et ad insulsam hanc Socratis .excusationem alludere Lyrinensis loco cit. ubi ait : Quod si quis eum putat in litteris suis unum Chris­ tum dicere, el unam Christi prædicare perso­ nam, non temere credat. Consequenter ad præmissa adjecit Nesces bætorius suæ sententiæ appendicem, Beatis­ rfesis simam Virginem Mariam dicendam non Nestoriani*. osse Deiparam, sed Chrisliparam, nxitHominisparam. Unde Anastasium presbyterum 352 ‘>1 ·· •J i suum, qui his ultimis vocibus populum catholicum inter condonandum otfenderat, ab accusatoribus vindicavit, ipsis objectans eos, qui Mariam vocarent matrem Dei, non habituros, unde reprehenderent Gen­ tiles, qui Cybelem matrem Deorum voca­ bant. Cum enim negaret filium, sive Chris­ tum esse Deum; mirum non est negasse Mariam, Christi matrem, esse matrem Dei. Sed impudens illud ab Æthnicis exemplum D· isi- dispulit Isidorus Pelusiota lib. 1 , epist. dor. Pdu- II, recensens propudia turpitudinum in sfoia· Cybele, quæ nisi blasphemus componere potuit cum candore illibato purissimæ, ac sacratissimæ Virginis. Et profecto cum Deorum multitudo sit Deorum nullitas ; convincitur eam, quam dictitabant Deo­ rum matrem, minime Deiparam esse. At B. Virgo generans illum qui Deus vere est, vere est Dei nîater, et merito vocatur Dei­ para. ut disp. 5, dub. 3, fusius dicemus. Modo enim tantum agemus de primario illo Nestorii errore. Qui eas blasphemias in filium, et matrem impune non protulit : nam a Conciliis damnatus, et catholicis exosus, atque a dignitate dejectus, toto corpore computrescente, et lingua vermi­ bus exesa vitam horrenda infelicitate linivit Cani- a terra absorptus, ut refert Canisius lib. 3 suis. Baro­ Marial, cap. 18; legatur etiam Baronius nies. anno Christi 436. Assertio catholica auctoritate, ei ratione fulcitur, l 20. Dicendum est Incarnationem, sive unionem verbi ad humanam naturam fac­ tam fuisse in persona : atque ideo huma­ nitatem assumptam fuisse ad unitatem, et subsistentiam personæ divinæ; ita quod in Christo non sint duæ personæ, sed na­ tura divina, et natura humana in eadem Verbi persona subsistant. Assertio quoad primam partem magis explicatur per se­ cundam,-et quantum ad utramque est de Concilio fide. Nam ita diffinitum est contra Nes­ Ephe­ sino L torium in Concilio Ephesino 1 ducentorum Concil· Patrum. Et in Concilio Alexandrino, drino. Alexan- quod est epist. 10 D. Gyrilli in Ephesino Concil. Chalce­ approbata. Et in Concil. Chalcedon, act, don. 5, quod refert. D. Thom. in argum. Sed 5 Synod, 6 Synod • contra. In 5 Synod, generali can. 4, 5 et HUH 6 et in Concilio vr general. 6, act. 4 . In Con­ Antioclu C1'10 Antioch, tempore Dionisii Papæ, ut Concil. constat exejusepist.tom. 1 Conciliorum. In lateran. sub Martino I, consuit, unica can. i,naa.! 6 et refertur in cap. Firmiter. In Toletano cwrfo 5. can. I; in Hispal. 2, can. ult. In epist. Sophronii relata, etapprobala in G synodo, et in aliis Conciliis recentioribus. Idem etiam docent sancti Patres, qui ante, et post Nestorium scripserunt, maxime quos de­ dimus num. 4. nam eisdem locis refellunt Entychelem, et Nestorium. Sed magis specialiter hujus hæresim impugnat S. dj|S. Ignatius Martyr, epist. 8, quæ est ad Phi­ tui Martyr lippenses, D. Nazianzen. urat. 1 ad Deda- D. nium, quæ est 51. D. August, lib. 13 de niti. D. A:* Trinitat. cap. 17. D. Leo Magnus in plu­ ribus epistolis, maxime in 10 ad Flavia­ D.Lei num. Et eo hortante Cassianus toto opere nn. de Incarnatione contra Nestorium. D. Da- b. Da· EIR. masc. lib. 3 de fide cap. 12. Pelagius Pûb^a Papa in epistol. contra reprehensionem pm· D.Grc· Theodoreti in S. Cyrillum. D. Gregor. Magnus lib. 18 Moral, cap. 35 et lib. 4 Magesj. Regist. indict. 13, epist. 32. Theodoretus Mx (et ipse aliquando. Nestorianus, et S. Cy­ rille infensus) lib. 4 hæretic. fab. circa finem. D. Thom, in præs. art. 2 et lib. 4, D.Tbca. contra gentes cap. 34, ubi format 27 ar­ gumenta, eaque efficacissima contra Nes­ torium, et alii plures apud Canisium loco citat, et Valentiam in præsent. disp. 1, quæst. 2, punct. 2. Sed omnium luculen­ tissime, et'fortissime S. P. N. Cyrillus S. P. N. Alexandrinus in lib. sive scholiis de In-c’nl1”· carnatione, et in duodecim anathematismis, atque in eorum defensione, et ex­ plicatione, et in pluribus epistolis, et variis lucubrationibus, quæ insigne volu­ men implent. Potest autem hæc veritas ostendi plu- Fuodiribus sacræ Scripturæ testimoniis, quæIBent!!ni· commodius expendentur, si sub forma ar­ gumentationis applicentur in hunc mo­ dum : nam Incarnationem, sive unionem Verbi ad humanam naturam fieri in per­ sona consistit in hoc, quod Christus sit unica tantum persona subsistens in natura humana, et in natura divina, sive in eo, quod utraque natura habeat esse in eadem Verbi persona : sed ita res se habuit in hoc mysterio : ergo Incarnatio, sive unio Verbi ad naturam humanam facta est in persona. Major constat tum ex præinissis a principio dubii : tum ex ipsa positione Nestorii, qui ideo negabat unionem factam in persona, quia asserebat duas personas in Christo, minimeque admittebat huma­ nitatem in persona Verbi subsistere. Mi­ nor vero, in qua est difficultas, ostenditur omnibus DISP. IU, DUB. II. omnibus illis testimoniis in quibus do eo­ dem Christo, sive de eadem Christi per­ sona prædicatur, quod sit Deus, et homo, J.-.iΛ nt Juan. I : J'erZmm erut apud Drum, cl [Jeus iilS- erat Verbum, ot postea : El Verbum caro facltimesl, cl habitavit in nobis Ubi eadem persona dicitur Deus, et homo visibiliter habitans inter homines, Joann. 6 : Ego principium, qui et loquor vobis, et cap. 8 : Anttquam mundus fieret, ego sum. Ubi pronomen Ego stat pro supposito, sive persona : quæ testatur se esse Deum , et simul erat homo loquens visibitaudilis, et palpabilis. Unde idem Joan, epist. ‘ST 2. ait : Omnis spiritus, qui solvit Jesum, non csl ex Deo ; nam solvere Jesum est in eo distinguere duas personas, et negare duas naturas in eodem subsistentes, ut , D-lw. exponit S. Leo epist. 10 ad Flavian, recepta i in Concil. Chalcedon. Qui locus adeo pu5ocn- pugil Nestorianos, ut referente Socrate lib. K’ 7, cap. 32, illum eraserint e suis exempla■ ribus. Eandem vim habent verba Apostol. t ,WCo- ad Colossenses 1 : In ipsocondila sunluniI ’’ versa in calis, el in terra. Et post pauca : I El ipse est caput corporis Ecclcsiæ, qui est principium, primogenitus ex mortuis : ubi 1 de eodem supposito, ut liquet ex dictioI nibus in ipso, et ipse, et qui, praedicat ra' tionem propriam veri Dei, nempe esse I omnium principium; et rationem propriam i veri hominis, nempe fuisse mortuum, ac I resurrexisse. Ergo secundum Scripturam Christus est una persona subsistens in duaI bus naturis et utraque habet esse in eadem t J j. aiu- Verbi persona. Und» D. Athanasius scripi| * luram velut abbrevians dixit in Symbolo : Perfectus Deus, perfectus homo : et post ; pauca : Sicut anima rationalis, et caro unus I est homo, ita Deus, et homo unus est ChrisB lus. Constat enim animam, et carnem il non constituere, aut afferre personas diI versas, sed subsistere in eadem persona. 21. Confirmatur primo ex Apost. ad Rom. 9, ubi ait : Quorum patres cx quibus csl Christus secundum carnem, qui csl super omnia Deus benedicius in sxcula. De eadem enim persona (ut constat ex relativo qui) prædicat esse hominem ex hominibus secundum carnem, et simul Deum bene­ dictum. El ne quis putaret dici solum nun­ cupative Deum, adjecit super omnia, ut optime observavit D. Gregorius hom. 8 in Ezechiel ubi distinguens duas acceptio­ nes hujus nominis Deus, quæ frequenter occurrunt in scriptura, nempe nuncupa­ tivam, qualis solet attribui Angelis, el Salmanl. Curs. Ihcolog. tom. XIII. 353 justis, et essentialem, seu propriam, prose- , ~ quitur in hunc modum : Paulus Apostolus nuncupativum Dei nomen ab essentiali discer­ nens, de Hede-mplore nostro loculus est dicens : ’';3| Quorum patres, cx quibus Christus secundum carnem, qui est super omnia Deus benedicius in sxcula. Qui enim nuncupative, dicitur Deus inter omnia : qui rero essentialiter, Deus super omnia est. l.lcrgo ostenderet Christum natu­ raliter Deum, non hunc Deum tantummodo; sed Deum super omnia esse memoravit. Quia et electus quisque, sicut præmisimus, vel in templo justitia proroganda positus dici potest Deus, sed inter omnia, quoniam nuncupative Deus. Christus autem Deus est super omnia, quia naturaliter Deus. Unde obiter retundi­ tur Nestorianorum evasio, qui plura scrip­ turæ testimonia, ex quibus constat Christum esse verum Deum, exponebant de Deitate nuncupativa, qualis justis attribui solet. Et ita referente eodem S. Gregor, lib. 18 idem d. Moral, cap. 35, impia cujusdam vox fuit : Gre»or· Non invideo Christo Deo facto, quoniam, si volo, et ipse possum fieri. Quod S. Doctor ibi nervose confutat, ostendens differentiam inter Christum, et puros homines. Confirmatur secundo ex confessione D. Secunda Petri, Matth. 16. Interrogaverat Christus ™unrdiscipulos suos : Quem dicunt homines esse liait. i'c. /ilium hominis? palam significans se verum hominem esse, et virginis filium. Et aliis alia respondentibus, Petrus respondit : Tu es Christus filius Dei vivij pronomen tu re­ ferens ad illam personam, confitens esse Dei lilium, et patri consubstantialem. Quod Christus laudavit tanquam notitiam, ac revelationem divinam : Beatus es Simon Bar· Jona : quia caro, el sanguis non revelavit libi, sed Paler meus, qui in cœlis est : ulti­ mis verbis testificans id ipsum, quod dixerat Petrus. Non erant igitur in Christo duae personæ : alias interrogatio, et responsio minime sibi corresponderent : sel una tantum persona simul erat filius Dei, ul respondit Petrus, et filius hominis, ut præmiserat Christus. Quod testimonium acute expendit Abucaraopusc. 4, his verbis: Abucan. Qui dicit Christum esse duas hypostases, Pe­ trum Christo respondentem facit respondere extra propositum, de quo Christus non est percunctatus. Ille enim percunctatus est de filio hominis : Petrus autem ipsum, per quem facta erat percunctalio, respondit esse filium Dei. Si igitur hypostasis, qux est filius hominis, alia fuit præter hyposlasim, quæ est filius Dei; aberravit ab inlelligentia mens Petri, et res­ pondit, de quo non fuit interrogatus. Si sic 23 DE INGABNATIONE autem esset : /propitiussit mihi Deus) nunquam I satis constat : si autem hæc vt'riiiearenlur Dominus sermonem ejus laudusset, neque bea­ de Christo ob solani unitionem affectivam, tum eum pr.rdicasset propter responsionem, aut specialem, per gratiam, inhabitationem quam ad revelationem a Patre profectam retu­ Dei in ipso ; nulla esset ratio, cur dicere­ lit. Igiturconfessionis fidei in Christum verum tur filius Dei, ot Verbum Dei ; sed eodem dogma est, quod diffinitio divina sancturum modo posset, et deberet vocari Pater, et Patrum synodi Chalcedonensis recte tractat, de­ Spiritus sanctus. Unio enim per affectum, cernens Christum esse unam hypostasim san­ et inhabitatio per gratiam in anima justi cta Trinitatis, duas naturas habentem, divi­ communis est omnibus divinis personis, ut nam, el humanam. ex se liquet, et constat ex illo Joann. 14 : JoU Tertia· Pater meus diliget eum, et ad cum veniemus, Confirmatur tertio ex duplici scriptura* d mansionem apud eum faciemus. Non ergo rinthCA'^0C0 ean(^em referente sententiam, I ad ’’ Corinth. 15 : Primus homo de terra, ter­ hic homo Christus dicitur Deus eo molo renus : secundus homo de calo, caleslis. Et unionis per allectum, aut inhabitationem,’ Jcann.3. Joann. 3 : Nemo ascendit in catum, nisi qui sed quia vere Deus personaliter, et subs­ tantialiter est. Accedit unionem per affec­ descendit de calo filius hominis, qui est in tum. et inhabitationem communem esse calo. Quorum sensum optime enucleat, et Çapreol. ad propositum urget Capreolus Carthagi- sanctis Angelis; nam illos diligit Deus, in (hrtbsg* Ul’ ’s* nensis in epist. ad Hispanos contra Nestoeisque habitat per gratiam. Et tamen rium his verbis : Rogo, dicant, quomodo Apostol. ad Hebræ. 2, insignem inter AdHtest homo iste de calo, si non est Deus conceptus ipsos, et Christum differentiam constituit Lra·" illis verbis : Nusquam Angelos apprehendil, in utero ? .4 ut qua est discretio carnis, el san­ guinis in homine Adam, ct in homine Christo, sed semen Abrahx apprehendit. Ergo inha­ bitatio in Christo (si ita vocari debet), non si non homo iste, plenus est Deo? Quid enim sibi vult, secundus homo de calo ? Nunquid fuit per solam allectionem, aut præsentiam caro transmissa descendit, ac non sicut scrip­ gratia·, omnibus justis communem : sed tum est : Spiritus sanctus in virginem super- alio modo excellentiori, ac substantiali, 3 venitl Sed quia verbum caro factum est; qui non est alius, quam unitas personalis,* ideo cœlestis homo appellatus est. Nec prop­ sive assumptio natui·® humanæ ad pro­ terea carnem veram non habuit, quia de priam Verbi personam. Denique Deum calo descendit : quin carnem Deus accepit. amare justum, ipsumque possidere, atque Merito de seipso idem Dominus diril : Nemo inhabitare per gratiam, minime sufficit, ut ascendit in c.clum, nisi qui de cieto descendit dicatur fieri homo : alioqu n Deus factus filius hominis, qui est in calo. Certe adhuc esset David, Maria, Petrus, Gabriel, et sic de aliis : quod inauditum est, et absque loquebatur in terra, nec ad Patrem post vic­ toriam passionis, et gloriam resurrectionis horrore dici non valet. Idque magis urget in B. Virgine, quæ si vera foret Nestuascenderat : el tamen filium hominis jam in calo esse- dicebat. Hoc utique omni veritate riana doctrina, dicenda esset Spiritus sanc­ teslificans : quia et propter hominem Deus tas, et qilod Spiritus sanctus factus fuerit caro illius : nam Spiritus sanctus in eam conversabatur in terra; el propter Deum homo habitabat in calo. Quod minime veri- descendit, ipsamque specialiter inhabitavit, ficari posset, nisi Christus esset una per­ juxta illud Luc. 1 : Spiritus sanclus super- Lua 1. sona : quæ existebat simul, qua Deus in veniet in le, et virtus ollissimi obumbrabit tibi. Cum igitur in mysterio Incarnationis coelo, et qua homo in terra. Verbum caro factum est sit, ut constat Confu­ 22. Ex quibus omnibus facile confutan­ tantur tur Nestorian orum evasiones, sive inter­ Joan. 1, manifeste habetur Christum non effugia. pretationes, quibus declinare conati sunt ideo precise dici Deum, quia singulariter ametur a Deo, ipsum per solam gratiam vim scripture in testimoniis relatis, ubi aliis communem inhabitante; sed quia vere Christus asseritur Deus : illa enim expli­ Deus, et homo est unitate personæ divinæ cabant de unitate cum Deo per specialem subsistentis in duabus naturis. 4 allectum, et habitationem, juxta supra tra­ Quas impugnationes fuse prosequitur dita num. 19, sed ut diximus, confutan­ Angelic. Doct. lib. 4. contra gent. cap.34, D.n,îÿ. tur : nam de Christo verificatur quod sit filius Dei, verbum Dei, et quædam deter­ unde oportet nonnulla transcribere, quia rem plane evincunt, et optime declarant : minata persona sanctissimæ Trinitatis, ut Sed si quis, inquit, diligenter consideret, prx1 ex testimoniis supra relatis, et ex aliis, quæ passim occurrunt in novo testamento, dicta positio veritatem Incarnationis ejclu" * dii, > i DISP. Ill, DUB. JI. 355 dit. Non enim secundum prodicta Verbum autem omnia creavit, Deus est. Sic igitur Dei fuit luimini illi unilum, nisi secundum Apostolus probat, quod homo Chrislus fabri­ inhubilalioMm per gratiam ex qua consequi­ cavit domum Dei per hoc, quod Deus creavit tur unio voluntatum Inhabitatio autem mm,ia. Qux probatio nulla esset, nisi Christus Verbi Dei in homine non est Verbum Dei in­ esset Deus creans omnia. Sic igitur homini illi carnatum. Habitavit enim Verbum Dei, et attribuitur creatio universorum quod est pro­ Deus ipse, in omnibus sanctis a constitutione prium opus Dei. Est igitur homo Christus ipse mundi, secundum illud Apostol..2, ad Corinth. Deus secundum hypostasim, el non ratione 6,-1 westis templum Dei vivi, sicut dicit Domi­ inhabitationis lanium. Et hæc ab auctoritate nus, quoniam inhabitabo in illis. Qux tamen sufficiant ad evincendum nostram, et catho­ inhabilalio incarnatio dici non putest. Alioquin licam assertionem. frequenter ab initio mundi Deus incarnatus 23. Sod insuper suadetur ratione D. Exprnfuisset. Nec etiam ad Incarnationis rationem Tliomæ in hoc art. 2, quæ ad hanc formam r,d.'.t“‘L . IcJHv LA sufficit, si Verbum Dei, aut Deus pleniori gratia potest reduci : quoniam omne, quod inest ikfhom. habitavit in illo homine. Quia magis, et minus alicui persoiæ, sive pertineat ad jus natu­ speciem non diversiflcant unionis. Cum igitur ram, sive sit extra ejus conceptum, unitur Christiana religio in fide Incarnationis funde­ ipsi in persona; cum hac tamen differentia, tur : evidenter apparet, quod prædicta positio quod pertinens ad conceptum naturæ, uni­ fundamentum Christianx religionis tollit. Prxtur non solum in persona, sed etiam in (treaex ipso modo loquendi scripturarum falsi- natura, uti anima comparatur ad hominem ; tusprsdiclxpositionis apparet. Inhabitationem quod autem extra conceptum naturæ est, enini Verôi Dei in sanctis hominibus consuevit non dicitur uniri in natura, sed in persona. sacra scriptura his modis significare : locutus Atqui natura humana est in \rerbo divino : esi Dominus ad Moysem , vel dixit Dominus ad et aliunde non pertinet ad conceptum diviMoÿsem : factum est verbum Domini ad Hiere- næ naturæ, neque alterius tertiæ, quæ ex fidam, aut aliquem aliorum Prophetarum : divina, et humana resultet. Ergo unitur Verbo in persona : atque ideo Incarnatio, Factum est verbum Domini in manu Aggei prophet?. Numquam autem legitur, quod Ver­ sive unio Verbi ad carnem in persona facta bum Domini factum sit vel Moyses, vel Hierc- est. Consequentia patet ex præmissis. Et mias, vel aliquis aliorum. Hoc autem modo minor(cujus probationem videtur D. Thom. singulariter unionem Verbi Dei ad carnem praetermisisse), quoad primam partem sup­ ponitur de fide, quæ docet carnem esse Christi designat Evangelista dicens : Verbum unitam Verbo et istud habuisse carnem, caro facium est : Manifestum est igitur, quod non solum per modum inhabitationis Verbum juxta illud Joan. 1 et Verbum caro factum Joann Dii in homine Christo fuit secundum rationem est. Quoad secundam partem constat ex his, scriptura:. Deinde post plura, ait numero quæ tradiderat D. Thom. art. 1 et expen­ ‘13 : Licet nomen Dei ad sanctos homines trans­ dimus dub. præcedenti. Major denique os­ feratur propter inhabitationem gratiæ: num­ tenditur ex sola explicatione terminorum, quam tamen omnia, quæ sunt solius Dei, sicut et distinctione inter naturam, et supposi­ crearecalum, et terram, aut aliquid hujusmodi tum : namque natura significat essentiam, de aliquo sanctorum propter inhabitationem quæ diffinitione explicatur : unde si essengratia dicitur. Christo autem homini attribui­ tiæ nihil addi posset, non oporteret addere tur omnium creatio. Dicitur enim ad Hebræ. conceptum suppositi, quod est individuum 3: Considerate Apostolum, et Pontificem confes­ subsistens in natura. At in aliquibus non sionis nostrx Jesum Christum, qui fidelis est pauca inveniuntur extra conceptum speciei, (i,qui prxfecit illum, sicut el Moyses in omni sive essentiæ, et naturæ, uti se habent domo illius. Quod oportet de homine illo, el individuatio, existontia, et accidentia : non tie Dei verbo intelligi : tum quia ostensum unde in eis oportet, quod suppositum præ­ ni. quod secundum positionem Neslorii Verdicta sustentans et habens, distinguatur a bum Dei Christus dici non potest : tum quia natura : non quidem ut separata; sed sup­ Verbum Dei non est factum, sed genitum. Ad­ positum ut habens, et natura ut habita si­ mul cum aliis, quæ in eodem supposito sunt. dit auton Apostolus : Ampliori gloria iste prx Quidquid igitur in aliquo est, debet illi Moyse dignus habitus est, quanto ampliorem uniri in supposito, sive ad naturam perti­ hmarem habet domus, qui fabricavit iilam. neat, sive extra illam sit, cum differentia Homo igitur Christus fabricavit domum Dei. lamen assignata. Cum ergo persona non sit . consequenter Apostolus probat subaens : Omnis autem domus fabricatur ab aliquo : qui aliud, quam suppositum naturæ intellecti- i 356 DE INCA B NATION E væ ; sequitur omne, quod est in persona, ipsi in persona uniri, et habere unionem in persona cum omnibus illis, quæ in ea­ dem persona reperiuntur. Dices, quod in majori a D. Thom, asw>’ sumpta perly inert vel significatur determi­ natus modus conjunctionis, nempe intrin­ secus, licet abstrahens ab informatione, terminatione, et inhaerentia : vel significatur communis conjunctionis modus abstrahens ab intrinseco, et extrinseco, sive fer solam adjacentiam, quomodo dicitur hominem ha­ bere vestes? si dicatur hoc ultimum : major est manifeste falsa, ul liquet exemplo pro­ xime inducto, lice: enim vestes conjungan­ tur homini, non uniuntur illi in persona. Si autem dicatur primum : major quidem vera est; sed minor relinquitur absque probatione : nihil enim affert D. Tho. quo probet humanitatem inesse Verbo per in­ trinsecam conjunctionem : et tamen hoc est, quod præcipue negavit Nestorius in hac materia, et in quo- reprehenditur a catholicis. Kespon- Respondetur eligendo primam dilemmaS1°’ tis pariem. Et ad impugnationem dicendum est, quod licet D. Tho. non expresse illam majorem probaverit ; id tamen fecit : tum quia supponit illam certam de fide ex dif­ finitione Concil. Chalced. quam præmisit in arg. sed contra : Non in duas personas partitum, aut divisum, sed unum, et eun­ dem filium unigenitum, Deum, Verbum, Dominum nostrum Jesum Christum confite­ mur. In his enim, quæ solum conjungun­ tur per extrinsecam adjacentiam, opus est, quod extrema conjuncta sint supposita distincta, ut liquet in exemplo vestimento­ rum. Atubi supposita non multiplicantur, debent, quæ conjunguntur, concurrere, et uniri in eodem supposito, ut patet in acci­ dentibus, licet sint extra conceptum natu­ ræ. Et hoc ultimum sufficiebat, et require­ batur ad discursum S. Doctoris. Tum quia cum summa distinctione procedat, nolueritque omnia, circa hanc unionis difficulta­ tem occurrentia in eodem articulo accu­ mulare; primo agit de unione in natura, deinde in hoc art. 2 de unione in per­ sona ; et tandem modum unionis, sive conjunctionis, quem attingit objectio, reservavit ad art. 6, ubi ostendit fuisse substantialem, et intrinsecam : quod in præsenti desiderari poterat. Unde mino­ rem non penitus absque probatione reli­ quit. Tum denique nam illam statim in art. 3, immediate sequenti eleganter probat I auctoritate, el ratione, et præcipue sequenti discursu : Quia hypostasis est, cui attri­ buuntur proprietates, el operationes naturx, et ea etiam, qu.r ad rationem naturx perli­ nent in concreto. Dicimus enim, quod hic homo ratiocinatur, et est visibilis, et est animal rationale. Et hae ratione hic homo dicitur esse suppositum : quia scilicet suppo­ nitur his, qu.r ad hominem pertinent, eorum prxdicationcm recipiens. Si ergo sit alia hypostasis in Christo pr.rter hypostasim Verbi; sequitur, quod de aliquo alio, quam de Verbo cerificentur, ea qiue sunt hominis, puta esse natum de Virgine, passum, crucifixum, el sepulluin. Et hoc etiam damnatum est appro­ bante Concilio Ephesi, sub his verbis : Si quis personis duabus, vel subsistentiis eas, qux sunt in Evangelicis, el Apostolicis scripturis impertitur voces, aut de Christo a sanctis dic­ tas. aut ab ipso de se, et quasdam quidem vehit homini, prxter illud ex Deo Verbum specialiter intellecto applicat: quasdam vero vehit Deo decibiles soli ex Deo Patre Verbo, anathema sit. Sic ergo patet esse hxresim olim ab Ecclesia damnatam, dicere quod in Christo sunt dux hypostases, vel duo suppo­ sita, sive quod unio non sit facta in hypos­ tasi, vel supposito. Quocirca opus non habuitD. Tho. immorari in probando mino- D.Thw rem tam immediate probandam. DISP. HI, DUB. II. loquimur; concretum ex Verbo, et ex tali parte resultans non esset persona : et ideo licet pars esset unita Verbo in persona, non tamen secundum personam. Oppositum autem contingit in natura humana, sive humanitate, quæ est natura intellectiva completa, et proprio loquendo : unde con­ juncta intrinsece Verbo unitur illi non so­ lum in persona, sed etiam secundum per­ sonam ; quia ex prædictis extremis unitis resultat una persona, nempe hic horno Christus, seu Verbum Dei in natura hu­ mana subsistens. Objet25. Duo autem communiter objiciunter ω. contra discursum D. Thom. Primum : quia terminus actionis non præsupponitur ac­ tioni, sed fit, aut constituitur per illud : sed persona Verbi supponitur ad Incarna­ tionem : ergo non est terminus actionis, qua Incarnatio fit : ergo Incarnatio, sive unio ad humanitatem non fit in persona. Cætera constant. Et ultima consequentia probatur : quia unionem fieri in persona denotat personam esse terminum actionis Join­ unitivæ. Quo argumento Durandus in 3 te. dist. 5, quæst. 7, convincitur, ut neget unionem factam fuisse in persona : quam­ vis catholice confiteatur Christum esse unam personam in duabus naturis. Secun­ sJjaliî. dum : quia D. Thom. in suo discursu expresse ait suppositum, sive personam in Deo non differre a nalura secundum rem, sed solum secundum rationem intelligendi : ergo quidquid secundum rem unitur Deo in persona, etiam unitur illi secundum rem in natura : sed hæc unio non est facta in natura, ut D. Thom. sta­ tuit art. 1, ergo nec fit in persona : aut e converso si fit in persona, fieri etiam necesse est in natura. Et urgetur : nam quia natura, et persona sunt in Deo idem se­ cundum rem ; et visio clara Dei termina­ tur ad ejus naturam in se ipsa : impossibile est, quod visio terminetur ad Dei naturam, quin etiam terminetur ad personas : sed unio de qua loquimur, fit in persona, quæ secundum rem est idem cum natura : ergo nequit fieri in persona, quin in natura fiat : aut e contra si in natura fieri non valet, non poterit fieri in persona. DiWr His tamen facile occurritur. Ad primum dicendum est terminum actionis non præsupponi actioni, quatenus habet esse ter­ minum illius : licet alias materialiter præexistere supponatur. Sicut ad dealbationem non refert, quod subjectum materialiter supponatur : quia non est terminus præ- diclro actionis secundam se, sed quatenus alburn : quo pacto ad eam actionem non præsupponitur, sed per illam Iit. Sic ergo dicimus terminum actionis incarnativæ esse personam Verbi, non quidem secun­ dum se. aut quatenus subsistentem in sola natura divina; quo modo præsupponitur ad eam actionem : sed ut incarnatam, sive subsistentem in humana natura; qnod fit per hujusmodi actionem, et ad illam non præsupponitur. Unde liquet satis leve fuisse fundamentum Durandi, ut a communi modo loquendi in re tam gravi recederet. Ad secundum respondetur solum evin­ Satisfit ­ cere, quod quidquid unitur personæ di­ secun da». vinæ, uniatur etiam secundum rem naiuræ divinæ, minime vero quod quidquid uni­ tur in persona uniatur etiam in natura. Nam ad hoc posterius requiritur præter unionem cum natura, quod sit prædicatum pertinens ad quod quid est, sive spe­ ciem ipsius naturæ, quæ per diffinitionem explicatur : et consequenter quoi sit na­ tura, vel aliquid ex quo natura intrinsece constituatur. Plura autem sunt, quæ na­ turæ uniuntur, et tamen ad naturam non pertinent : quæ proinde non dicuntur iu natura uniri. Ad unionem vero non solum cum persona, sed etiam in persona satis est quælibet unio intrinseca : omnia quippe in aliqua persona intrinsece existentia ha­ bita, vel recepta nequeunt non in illa uniri, ut ex se liquet, et constat ex supra dictis. Quia ergo humanitas non pertinet ad conceptum naturæ divinæ, nec alterius tertîæ naturæ ex utraque resultantis, ut patet ex dictis dub. præced. et aliunde inest intrinsece Verbo : propterea licet ip­ sius personæ, et Deitati uniatur, non ta­ men unitur ipsi in natura, sed in persona. Quæ est responsio D. Thom. in hoc art. 1, D.Thom. ubi difficultatem objectam prævenit, et profunde diluit his verbis : Licet in Deo non sit aliud secundum rem nalura, el per­ sona : differt tamen secundum modum signi­ ficandi, sicut dictum esi : quia persona significal per modum subsistentis. Et quia nalura humana sic unitur Verbo, ut Verbum in ea subsistat ; non autem ut aliquid adda­ tur ei ad rationem suæ naluræ, vel ut ejus nalura in aliud transmutetur : ideo unio humanæ naturæ ad Verbum Dei facta est in persona, non in natura. — Ex quibus satis constat ad difficultatis argumentum : solum evincit, quod sicut omnis visio terminata ad naturam Dei in se ipso termi­ netur etiam ad Dei personam, quia in se Λ- DE INCARNATIONE. 358 If sunt eadem simplicissima entitas : sic etiam omne, quod personæ divinæ in­ trinsece unitur, uniatur etiam intrinsece naturæ divina*. Sed sicut in exemplo pro­ posito distinctio virlualis, sive secundum rationem sufficit, ut licet natura, et per­ sona terminent notitiam iniuilivam ; nihi­ lominus objectum quo, et ratio formalis terminandi visionem, non sit persona, sed natura, sive essentia divina : sic etiam di­ versitas conceptuum inter naturam, et suppositum satis est, ul licet unio sit cum utroque tamen non in natura, sed in sup­ posito fiat. Recolantur, quæ diximus tract. 2, disp. 7, dub. 4 et specialiter num. 27. § Π. Diruuntur fundamenta contraria. 26. Incarnat'onem non fuisse unionem naturæ humanæ in persona Verbi divini ; sed Christum esse personam creatam Deo aliqua unione accidentali conjunctam do­ Patroni cuerunt non pauci hæretici ante Nestohrresis fi esto- rium. Nam prædictam bæresim ut jam suo iidor. tempore notam impugnarunt D. Ambros. in lih.de Incarnat. Dom. sacram cap. G. et D. Hilarius lib. 10, de Trinit. sub line, et alii Patres Nestorio antiquiores. Specia­ liter autem prædictam hæresim ante Nestorium tenuere Photinus Artemon, et Pau­ lus Samosatenus, et Theodorus Antiochenus Mopsuestia* Episcopus, et Diodorus Episco­ pus Tbarsensis, et alii Nestorii prœcursores. Sed ipse, ut vulgo creditur, meruit dici hujus hæresis auctor, et in hoc sensu bæresiarcha vocari : quia illam magis expli­ cuit, acrius defendit, et majores tumultus in Ecclesia excitavit propter muneris auc­ toritatem : erat enim Patriarcha Constantinopolitanus. Notat autem optime Divus D.Tbom. Thomas 4 contra gentes cap. 34, num. 27, ul propriam Nestorii hæresim expres­ sius describat: Hxc opinioNestorii quantum ad Incarnationis mysterium parum differt ab opinione Photini : quia uterque hominem illum, Deum esso asserebat, solum propter inhabitationem gratiæ : quamvis Photinus dixerit, quod ille homo nomen divinitatis, et gloriam per passionem, ct bona opera me­ ruit. Nestorius autem confessus est, quod a principio suœ conceptionis hujusmodi nomen, et gloriam habuit propter plenissimam habi­ tationem Dei in ipso. Circa generationem autem xlernam Verbi multum differebant : nam Nestorius eam confitebatur; Photinus vera negabat omnino. Nostorianorum moliva, quæ consistunt in evasionibus, aut responsionibus ad testimonia scriptura? pro assertione catholica, convulsa relinquimus § præced. sed aliqua adhuc supersunt di­ luenda. Arguitur ergo primo aliquibus Scriptu- l am­ ne testimoniis, quæ constituere videnturŒfl150· differentiam inter personam Verbi, el per­ sonam Christi ; nam in primis dicitur, quod Deus habitavit in Christo, et quod Chris­ tus fuerit templum Dei. Sic euim ipsa Dominus Joannis 2, dixit Judæis : Solvile joma.2. templum hoc, el in Iribus diebus excitabo illud. Et subjungit Evangelista : Illo autem dicebat de templo corporis sui. Apostol. etiam ad Coloss. 1, affirmat in ipso inhabi· Adc-v tasse omnem plenitudinem divinitatis coipo- loss·1· raliler. Et Joan. 1 dicitur de Verbo Dei, quod habitavit in nobis, id est in Christo, Constat autem necessariam esse distinc­ tionem suppositorum, ut unum dicatur habitare in alio : neque enim fieri potest, quod idem sit templum, et qui templum inhabitat. Ergo ex sententia scriptur.e alia est persona Verbi, et alia persona Christi : atque ideo Incarnatio non est facta per unionem in persona. Idemque argumen­ tum fieri potest ex illis locis, in quibus dicitur, quod homo in Christo fuerit vesti­ mentum Verbi aut Deitatis : nam certum est, quod vestimentam non unitur personæ per intrinsecam unionem, sed solum per adjacentiam : importat enim diversum suppositum ab illo. Ce­ lebris locus est Pauli ad Philipens. 2 : Ad Pti Hm enim senlile in vobis, quod el in ii?. e. Christo Jesu, qui cum in forma Dei esset, non rapinam arbitratus est esse se aqualem Deo, sed semelipsum exinanivit formam servi accipiens, in similitudinem hominum factus, el habitu inventus ul homo. Ubi per ly, habitu significari vestimentum constat ex voce Greca schamatis et docent plures Patres, nominatim vero 8. P. N. Cyrillus D. Ctrffl. lib. II, in Joan. cap. 14. Unde Theodo- Thrtieretus eodem loco asseruit Christum non rct fuisse factum hominem, sed induisse ho­ minem. Quod Dellarm. lib. 2, de Christo cap. 7, censet fuisse scriptum in sensu Ncstoriano. Idem Apostol. ad Hebræ. 10, AdHeait : Habentes itaque fratres fiduciam in bf*-ls· introitu sanctorum, in sanguine Christi, quam initiavit nobis novam, ct viventem per velamen, id est, carnem suam, etc. Vela­ men autem aliud suppositum est a persona, quæ illo tegitur. Quibus, et similibus lo­ cutionibus DISP. Ill, DUB. II. 359 cudonibus suam sententiam significari autem dicil D. Paulus in Christo omnem ple­ censuerunt Nestorii reliquiæ, quæ adhuc nitudinem divinitatis corporaliter, ne quis­ in oriente supersunt, ut prædictam vesti­ piam simplicem, vel habiludinariam habita­ tionem suspicetur, sed unam, ut modo dixit, et menti similitudinem rejiciens scribit Armacan. lib. 5 do quæst. Armenpr. a cap. ! secundum hypostasim. ' c«it- π. — Confirmatur : nani Theodoret, in Ad alia testimonia, quæ significant hu­ Quo­ modo manitatem comparari ad personam Verbi humani resP· a(l 5 anathematismum Cyrilli ad ­ sicut velum, aut vestimentum, respondet tas κι. Eiopliuni testatur D. Basilium, et alios optime D. Thom. infra art. G, his verbis : dicatur multos Patres vocare Christum hominem vesti­ Ad primum ergo dicendum est, quod sicut mentum Ikiferum : non posset autem ita vocari, si Dei. Damascenus dicil in lib. 3 de fide cap. 26, non D.Tbom· supposituliter esset Deus : censuerunt ergo necesse est omnifariam, et indefeclive assimiPatres distingui a Deo in persona. sri‘5! 27. Respondetur ad argumentum, quod lari exempla. Quod enim est in omnibus simile, idem utique erit, et non exemplum, et Mia, nullus scriptura.* locus suffragatur Adver­ sariis. Et quod attinet ad ea, quæ repræ- ’ maxime in divinis : impossible tnim est simile sentant habitationem Dei in Christo, cons­ exemplum invenire in omnibus, elin theolo­ tat ex Divo Thoma ubi supra num. 22, gia, id est in Deitate personarum, et in dis­ quod significant non solam præsentiam, ! pensatione, id est in mysterio Incarnationis. aut conjunctionem per gratiam, quæ est Humana ergo natura in Christo assimilatur communis omnibus jussis; sed etiam unio- | habitui, id est, vestimento; non quidem quan­ nem substantialem. Et ad id, quod pon- I lum ad accidentalem unionem : sed quanlum ter derat argumentum, dicendum est, quod | ad hoc, quod Verbum videtur per humanam naturam, sicut homo per vestimentum. Et ^rc licet persona Christi a persona Verbi non iaCiris- distinguatur, nihilominus humanitas dis- eliam quanlum ad hoc, quod vestimentum mutatur : quia scilicet formatur secundum fi­ ,0· tinguiturab illa : quod satis est, ut Chris­ guram ejus, qui induit ipsum : quia a sua tus secundum humanitatem dicatur tem­ forma non mutatur propter vestimentum. Et plum Dei, et ab illo inhabitari. Non enim ad denominationes inhabitatoris, et templi similiter humana natura assumpta a Verbo requiritur ex terminis distinctio ex parte Dei est meliorata : ipsum autem Verbum Dei non est mutatum, ut August, exponit in suppositorum, sed sufficit ex parte natura­ rum : nam eo ipso datur ibi Deus, et lib. 83, quasi. 73. Eandem doctrinam tradit homo, superior, et inferior, et alia, quæ idem S, Doct. lect. 2, supra locum cit. videntur similem differentiam exposcere. ad Philipp, post S. Athanas. orat. 3 D. AtiuQuinimo ex praedictis locis colligit uniocontra Arianos, cum agit de veste Aaro- nas. ‘• Qril-nem personalem S. P. N. Cyrillus lib. I, : nis, et alios Patres, qui alias etiam pro­ pentat.cap. 8, his verbis : Aii enim, inquit, I portiones ex prædicta similitudine eruunt : Nestorius, scriptum esi de Deo Verbo, habitanam sicut vestimentum, sic etiam huma­ ΐίι in nobis. Dixit eliam U. Paulus de om­ nitas accedit personæ Verbi completae, einium salvatore Christo : In eo habitavit om­ que non haeret. Deinde sicut vestimentum nis plenitudo divinitatis corporaliter. Fateor I conformatur vestito, et tamen non mutat illum habitasse in nobis, sic namque scrip­ essentiam, aut speciam suam : ita etiam humanitas appropriata est Verbo, retenta tum est : nec non in illo habitasse tibi di­ nihilominus propria natura, ut dub. præ­ centi non repugnabo. Sed velim potius has Theologorum voces examinare. Nam beatus ced, statuimus. Addit optime D. August, D. Au­ Evangelista cum prius dixisset, Verbum caro serm. 23 de tempore hoc quod respectu gust. facium est, subjunxit opportune : Habitavit nostri est natura, dici habitum, aut vesti­ in nobis. Ut per utrumque in tegram Christi mentum respectu Verbi : quia nos absque illo esse non possumus, qui aliam non mysterii cognitionem nobis traderet. Nam unitum esse carni secundum hypostasim illud habemus naturam : Verbum autem in pro­ ex Deo Patre Verbum indicavit aperte, cum pria naiura existens minime indigebat nos­ tra, sed potuit illam induere, potestque dixil ipsum esse carnem factum. Jam vero sui mutatione exuere, sicut nos possumus carnem facium non in carnis transisse natu­ vestimenta : Hoc enim, inquit, lotum, quod ram, neque mutationem in id, quod non erat tubiisse; sed cum eo, quod secundum nos sumus vel in anima, vel in corporo, nostra naiura est : illius habitus. Nos nisi hoc factum est. mansisse quod erat, id rursum perspicuum facit, illa verba : Habitavit in essemus, non essemus. Ille si hoc non esset, nobis, prioribus illis adjiciens. Habitasse I esset utique Deus. El cum hoc esset, capit, «à* rum terminet distinctas generationes. Quod in aliis actionibus frequenter contingit : | videmus enim plures actiones specie dis* ] tinctas terminari ad idem suppositum : 1 eo quod illud respicianl ut quod secunI dum diversas rationes formales terminandi I utputa augmentatio ratione quantitatis, j alteratio ratione qualitatis , et sic do < aliis. IIoc ergo modo eadem Christi per­ sona cum duabus naturis terminavit diversas generationes : nam quatenus perj sona divina, sive in divina natura subsis’ tens fuit terminus generationis œternæ a Patre Deo; et quatenus suppositum huma­ num, sive in natura humana subsistens fuit terminus generationis temporalis a Matre Virgine, quin ad hoc opus sit multiplicare personas ex parte personalitatis, seu hy­ postasis, aut subsistenti®. MS Arguitur tertio : nam eatenus hæc unio Arjifacta fuisset in persona, quatenus natura metnia. divina, et humana haberent uniri, et esse in eodem supposito : sed hoc est impossi­ bile : ergo prædicta unio non est facta in persona. Probatur minor : tum quia magis distant natura divina, et natura humana, quam duo contraria, utputa albedo, et ni­ gredo : duo autem contraria in eodem sup­ posito conjungi non valent. Tum etiam quia si natura divina, et humana habe­ rent esse in eodem supposito ; istud habe­ ret prædicta contradictorie opposita, et se destruentia : a natura enim divina haberet esse incorporeum ; ab humana vero esse corporeum : ab illa esse immortale, ab hac autem mortale esse : esse autem in­ corporeum, et immortale affert negationem corporeitatis, et mortalitatis, sicut esse cæ­ cum privationem visus : atque ideo eodem modo contradictorie, saltem virtualiter op­ ponuntur. Confirmatur primo : non minus repugnat Coafireandem personam esse immortalem, etm,lw lmortalem, ac esse impeccabilem, et poten­ tem peccare ; sed quia persona divina est summe sancta, nequit assumere naturam, quæ illam denominet potentem peccare : ergo quia persona divina est immortalis ne­ quit assumere naturam a qua denominetur potens mori, seu mortalis : sel implicat, quod assumat naturam humanam in uni­ tate personæ, quin denominetur potens mori : ergo impossibile est, quod assumat naturam humanam in unitate personæ. Confirmatur secundo : nam ideo possent Scende. natura divina, et humana uniri in unitate personæ, quia subsistentia Verbi posset terminare --------------- g, quod non eral : homo factus est, permanens Deus, ul non unum horum, sed utrumque verissime diceretur. Oifurri- Ad confirmationem respondetur Chriscondr- tum non posse dici hominem Deiferum : E3!icui. qUja hæ voces tum ex se, tum ex usu Nestorianorum significant distinctionem per­ sonarum, et quod ille homo Christus solum sit Deus per inhabitationem, aut per aliam unionem accidentalem. Unde prædictus Dn!|Cy~ ^Oiluen^ niodus damnatur a D. Cyrillo anathemate 5 et in concilio Ephes, et in quinta Synod, act. fi, jamque olim fuerat D. Aiha- rejectus a D. Athanasio in sermone de DeiDas‘ para. NecTheodoreto credendum est in hac causa : tum quia nec Basdius, nec alii Patres, quos allegat, uluniur ea loquendi D. Baril. formula. Nam D. Basilius conc. in Psalmo 59, et homil. in sanctam Christi nativi­ tatem, non dixit Christum fuisse hominem Deiferum; sed dixit Christi carnem fuisse Dei gestatricem : quod habet optimum sen­ sum, et significat unionem carnis ad Deum. Tum etiam, et præcipue, quia Theodoretus, cum reprehensionem anathematismorum sancti Cyrilli scripsit, Nestorianus erat, ut Nestorio multum favens, ut di­ Prl»J. serte affirmat Pelagius secundus in epist. Papa. contra tria capitula capite vigesimo, dicens illam reprehensionem esse perspicue Nestorianam. Unde nihili habenda. Sed ipse Theodoretus cum catholicis tandem sensit, ut constat ex libro 4 Hæret. fabul. circa finem, ubi Nestorium recenset inter hæreticos. 2 argu28. Arguitur secundo : nam cum acueoluni. ’ tiones, et passiones sint suppositorum, seu subsistentium ; opus est, quod ge­ neratio in natura rationali terminetur ad personam : ergo ubi fuerint duæ hujusmodi generationes , requiritur quod sint duæ personæ illas terminantes : sed in Christo fuerunt duæ generatio­ nes, alia ab æterno, qua genitus est a Patre Deus ; et alia in tempore, qua genitus est a B. Virgine homo : ergo ne­ cessarium est, quod in Christo sint duæ personæ : et consequenter quod unio Verbi ad carnem humanam non fuerit facta in persona. Solatia. Respondetur negando consequentiam pri­ mi enthymematis : nam licet suppositum sit terminus qui generationis ; nihilomi­ nus terminus quo formalis, et specificati­ ons generationis est natura : quocirca suffi­ cit diversitas naturarum, seu formarum talium, ut idem suppositum ratione illa- - μ DE INCARNATIONE _________ - 360 DISP. Ill, DUB. II. 361 terminare utramquo naturam : sed hoc re­ litate non solum subjectivam, sed etiam pugnat : ergo et istud. Probatur minor: objectivam, et illam quantum est de se des­ Ium (piia terminatio natura· divinæ non truit, ubicumque sit, ad eum modum quo ininus est adæquata subsistentia) Verbi, error opponitur veritati sibi contrariæ, ubi­ quam generatio ad intra est actus adæquacumque reperiatur. Quocirca Deus neque luspotentitegenerativte Patris; cum utrobiin naiura propria, neque in natura assumpta que adsit ratio simpliciter infiniti, cui el potest peccare : alias sibi repugnaret, a se subsistentia, et illa potentia adæquantur: recederet, et se destrueret. Quam disparised propter illam adæquationem Pater non tatem ex professo fusius tradidimus tract. potest generare alium Filium, quam divi­ 17, disp. 2, dub. 1, a n. 20, quæ recolat num : ergo ob eandem rationem repugnat, lector : et magis explicabimus infra agentes quod subsistentia Verbi terminet aliam na­ de Christi impeccabilitate. turam, quam divinam. Tum etiam quia ut Ad secundam confirmationem negamus a<1 scsubsistentia Verbi posset terminaro alie­ minorem. Et ad primam probationem res-caoj3"J· nam, seu creatam naturam, debet dari ali­ pondetur, quod licet terminatio naturæ di­ qua proportio inter hæc extrema : nullam vinæ sit exercitium subsistentia} Verbi autem habent proportionem; cum distent adæqualum ad intra, et per modum actus infinite. primarii : tamen eadem subsistentia potest Ife-puAd argumentum respondetur negando habere aliam terminationem extraneæ na­ seij minorem. Ad cujus primam probationem turae per modum actus, aut exercitii secun­ • dicendum est frequenter contingere, quod darii. Quod firmatur ipso exemplo in con­ aliqua distent magis inter se in esse entis, trarium adducto : nam potentia generative quam alia; et quod nihilominus minus dis­ in Patre est intellectus divinus, qui Verbum tent in ratione, unibilis. Magis enim distant respicit ut terminum adæquatum prima­ in esse entis quantitas, et albedo, quam al­ rium, et ad intra : et tamen extenditur ad bedo, et nigredo : et tamen illæ uniuntur producendum creaturas, sive ad extra, sicut de facto, et connaturaliter ; islæ vero sal­ ad terminum secundarium. — Ad se­ cundam probationem respondetur, quod li­ tem naturaliter (quidquid sit de potentia cet natura creata, et subsistentia divina dis­ absoluta}, uniri non possunt. Sic igitur li­ cet natura divina, et humana magis dis­ tent infinite in esse entis; habent tamen tent, quam duo contraria, uniri possunt ab proportionem in esse unibilium per modum eadem persona divina : quia hæc continet, termini, et terminabilis : quia subsistentia divina continet eminenter subsistentiam seclusis imperfectionibus, subsistentiam creatam, et potest illius loco substitui. Ad creatam, et potest seclusis imperfectionibus illius defectum supplere. Sicut essentia di­ secundum dicendum est nullam in illis prædicatis dari contradictionem : quia conve­ vina distat infinite in esse entis ab intellectu niunt supposito secundum naturas realiter creato : et nihilominus adest sufficiens pro­ diversas : sicut proportionabiliter accidit portio, ut illi intrinsece uniatur in ratione in homine, qui in uno oculo habet visum, speciei impressæ, et expressa?, ut constat ex et in alio privationem visus, seu caecitatem dictis tractat. 2, disput. 2, dub. 2, et 10. vel qui habet unam manum calidam, et 19. Arguitur quarto, et urgentius ex 4 argo · aliam frigidam. Si enim diversitas hæc par­ illo principio tam apud Eutychianos, quam mentam· tium integralium, seu naturarum, ut sic apud Nestorianos communi : quia perso­ dicamus partialium, sufficit ad componen­ nalitas, aut subsistentia non est aliquid dum ea prædicata in eodem subjecto : non reale, et realiter distinctum a natura hu­ minus sufficiet distinctio naturarum tota­ mana .' ergo Verbum Dei non potuit assu­ lium in eodem supposito. mere, aut sibi uniri (eo modo, quo univit), .Ul Ad primam confirmationem negatur ma­ naturam humanam, quin univerit, et as­ «iir· sumpserit illam cum propria subsistentia, MiW- jor : quia sicut mors, et vita non opponuntur tta. nisi in determinato subjecto : ita etiam esse seu personalitate : et consequenter, quin immortalem, et posse mori non habent op­ assumpserit, et sibi univerit personam crea­ tam : sed hoc supposito, necessarium est positionem, nisi conveniant in ordine ad determinatam naturam. Quod hic non sal­ fateri fuisse in Christo aliam personam sub­ sistentem in natura divina, et aliam perso­ vatur : quia persona Christi habet a natura nam subsistentem in natura humana ; ergo divina esse immortalem; sed posse mori habuit a natura humana. Cæterum pecca­ salvari nequit, quod prædicta unio, sive In­ carnatio facta fuerit in persona. Cætera tum habet oppositionem cum summa sanc- 3! il p «L-:- 362 l DE INCARNATIONE. constant. Et consequentia primi en thyme matis facile ostenditur : tum quia in illis, quæ realiter non distinguuntur, impossibile est, quod unum sit absque alio : ergo si na­ lura humana, et personalitas humana sunt realiter idem : impossibile est,-quod illa s ne ista fuerit assumpta, et sit existons in Verbo. Tum etiam quia ut humanitas pos­ set assumi a Verbo in unitate personæ, deberet esse incompleta in linea substantiæ, atque ideo non ultimo terminata per pro­ priam, et sibi connaturalem personalita­ tem : quod tamen impossibile est, si ab ea non distinguitur realiter : repugnat enim divisio, et separatio absque distinctione reali extremorum. Antecedens vero, in quo Ariston difficultas, probatur primo ex Aristot. 7 D.Thom. Metaph. textu 4 I, et ex D. Thoma ibidem lectione 11, et libro tertio de anima lect. 8 et 1 part, quæst. 8, articulo 3 et in 3 distinet. 5, quæst. 1, articulo tertio, et libro quarto contra gentes cap. 55 et alibi, quibus locis docent, quod in his, quæ non componuntur ex materia, et forma, cujusmodi sunt Angeli, suppositum non dis­ tinguitur realiter a natura : eadem autem ratio militat in natura Angelica, ac in hu­ mana : nam certum est Verbum potuisse assumere naturam Angelicam : ergo per­ sonalitas non est aliquid reale realiter dis­ tinctum a natura humana. Secundo, quia D.Tbom idem S. Doctor 1 p. quæst. 29, artic. 2 ad 3, expresse affirmat, quod compositum cx hac materia, et cx hac forma, habet ra­ tionem hypostasis, et personæ : sed huma­ nitas est quoddam compositum ex hac inateria, et ex hac forma, ut ex se liquet : ergo humanitas per se ipsam est hyposta­ sis, aut persona independenter ab alio real; sibi realiter superaddito. Terlio, quia homo, et humanitas non distinguuntur realiter, sed solum ex modo significandi, ad eum modum, quo se habent album, et albeilo : liiec autem non differunt ex parte rei significata*, sed solum ex modo signi­ ficandi; unde Philosoph. in c. de substan­ tia, docet, quod album solam qualitatem significat. Alias probationes ouiittimus, quas jam attigimus n. 18. AliqioNec satisfacit, si cum Durando in 1, ram soîolio. dist. 34, quæst. 1, Gabriele in 3 dist. 1, Uuraud. qu. 2, art. 3, dub. 2, Henrico quolibet Gabriel. Henri- 4, quæst. 4, et aliis respondeatur huic ar­ cas. gumento, concesso antecedenti, negando primam consequentiam : quia licet per. sona humana, et natura humana non dif­ ferant realiter, sed solum ex modo sign i fi- candi; hoc tamon posterius sufficit, ut humanitas in Christo non dicatur persona humana. Hæc enim significatur ut quod, ut habens. et ut prr se subsistens .· illa voro significatur ut quo, ut habita, et ut exislens in alio. Unde quia humanitas a Verbo assumpta habet esse in illo ut quo, ct ut in ipso existons : ideo prout ita se gerens non exercet rationem personæ humanæ, sed solius humanæ naturæ. Non, inquam, satisfacit hæc responsio; Bef< sed potius videtur difficultati succumbere, IML et adeo favere Nestorianis, ut ab eorum hæresi vix, aut ægrc discerni possit ; et destruit aliunde Incarnationis mysterium. Quod ostenditur primo : quia si distinctio inter personam, et humanitatem consiste­ ret in solo modo significandi, absque dis­ tinctione reali ex parte rerum significata­ rum ; ubicumque esset humanitas, ibi secundum rem esset personalitas humana, et persona creata : nec posset unum ab alio realiter separari : ad realem quippe separa­ tionem distinctio realis requiritur, et non sufficit sola diversitas in modo signifi­ candi : sed fides docet contra Nestoriuin, quod in Christo non fuit persona humana, seu creata, a Verbi persona distincta. : ergo prædicta responsio non vitat errorem Nestorii, nec salvat fidem contra illum, sed potius ipsius argumentatione convin­ citur. Secundo quia mysterium Incarna­ tionis consistit in eo, quod personalitas Verbi sit personalitas humanitatis Christi : quod minime præstare posset, si humani­ tas non distingueretur realiter a propria personalitate. Etenim personalitatem Verbi esse personalitatem humanitatis Christi est supplere defectum, sive absentiam perso­ nalitatis creatae, præstando quod ipsa prostaret, si ibi esset. Iioc autem nullum locum habet supposito, quod personalitas creata non distinguitur r. aliter ab huma­ nitate : quippe ista suppositione prae­ missa, nihil deest humanitati in cujus loco subrogetur persona Verbi illud supplens, ut ex ipsis terminis constare videtur. Ter­ tio, quia eo ipso quod humanitas pro priori i ad unionem cum Verbo sit realiter sua perI sonalitas; sequitur, quod antecedenter ad 1 talem unionem sit per seipsam omnino completa non solum in linea naturæ, seu formæ totalis, sed etiam in genere subsistanliæ, et compositi per se subsistentis : ergo sicut persona creata non est assumplibilis a persona divina, quia hæc as­ sumptio ordinatur ad constituendum unum ens DISP. Ill, DUB. II. ons per se in gonero substantia) : quod Ja­ mon resultaro non potest ex duobus enti bus in eodem genere completis, ol ultimo terminatis : sic etiam, ct ob earndem ra­ tionem humanitas non csscl assumptibibs a persona Verbi. Quod est mysterium destruere, et Nosorianis subscribere. Sctolii· 3Ù. Nec iterum satisfacit, si cum Scoto Usm trifoa· in 3 dist. 1, qu. 1. Mayruno ibid. qu. 2, iw. el aliis respondeatur eidem argumento, quod licet personalitas non sit aliquid reale positivum distinctum realiter ab humani­ tate: est tamen aliquid negativum ab ea diversum : importat enim carentiam depen­ dent actualis, et aptitudinalis a supposito, in quo sit. Et quia humanitas Christi hu­ jusmodi carentiam dependenti® non impor­ tet; cum actu subsistat in verbo : propterea ibidem non habet rationem personæ huma­ næ (quam subiret, si esset per se, et alteri non inniiens), sed solius naturæ. EwliHæc, inquam, responsio est insufficiens. ior. Primo, nam quod humanitas importet negationem communicationis actualis, et aptitudinalis alteri ut supposito, per quam negationem juxta responsionem datam constituitur in ratione personæ, debet fun­ dari in aliqua perfectione positiva, nempe ineo, quod sit omnino completa in genere substanti® : omnis quippe privatio funda­ tur super aliquod positivum ; sicut quod Angelus sit incapax extensionis fundatur in hoc, quod est substantia spiritualis : et quod substantia sit incapax inhærentiæ, ■ fundatur in hoc, quod est per se. Ergo si humanitas pro priori ad unionem cum Verbo habet negationem communicationis actua­ lis, et aptitudinalis . alteri ut supposito; debet esse quid omnino completum in genere subsistenti® : aliter enim non esset, cur prædictam negationem, seu repugnan­ tiam fundaret. Id vero non minus, quam Durandi sententia, destruit hoc mysterium : nam substantia omnino completa est inassumptibilis in ordine ad constituendum unum ens per se, ut supra dicebamus. Secundo, nam personalitas Verbi subrogata est loco personalitatis humanæ, et supple­ vit quodhæc prœstaret, si ibi esset, et hu­ manitas propria subsistentia subsisteret : sed absurdum, et ridiculum est dicere, quod per­ sonalitas Verbi habuerit rationem carentiæ aut privationis erga Christi humanitatem, et quod ei non præstiterit positivam perfec­ tionem : ergo personalitas propria, si ibi esset, id ipsum prœstaret : atque ideo non consistit primario in privatione communi- 3G3 cationis, sed in aliquo positivo, quod eam repugnantiam fundat. Terlio, quia concep tus personalitatis in genere loquendo, non est conceptus privationis : tum quia perso­ nalitas in Deo quid positivum est : alias très personæ divinæ non distinguerentur realiter positive. Tum quia humanitas unita personæ Verbi assumpta est ad aliquid po­ sitivum, ct non ad privationem; cum ad privationem nequeat fieri unio realis. Tum quia personalitas, subsistentia, et perseitas sic se habet ad substantiam, sicut inhairentia ad accidens : nam et istud per inhaeren­ dam, et illa per subsistentiam ultimo com­ plentur, et determinantur ad participandum esse existent!® : nemo autem dicet inhærentiam esse meram negationem, aut privatio­ nem; siquidem unio realis est accidentis cum subjecto. Si ergo in genere ita se habet personalitas; non est cur negemus perso­ nalitatem propriam humanitatis esse aliquid positivum : unde hac via declinare non possumus argumentum supra factum. 3l. Nec tandem satisfacit, si cum qui­ busdam Junioribus Thomistis prædicto ar­ gumento re.-pondeatur subsistentiam nihil aliud esse, quam existentiam substanti® : subsistere enim est existere per se, qui est effectus formalis existentiæ substantiæ. Cum autem existentia distinguatur a re, quæ existit, ut tradit D. Thomas 1 p. quæst. 50, art. 2 ad 3 et lib. 2 contra gent. cap. 52 et alibi sæpe; sequitur sub­ sistentiam esse aliquid reale, et realiter ab humanitate distinctum. Sed nec ista responsio satisfacit : nam falso nititur fundamento, dum existentiam substanliæ cum subsistentia confundit. Quod esse falsum ostenditur primo ex D. Thoma, qui perpetuus est in distinguendo subsistentiam ab existentia, ut erudito os­ tendunt N. Complut, abbrev. in lib. de generatione disput. 15, quæst. 3 et prætermissis aliis locis, liquet ex iis, quæ tradit S., Doctor infra quæst. 17, art. 2 ad 1, uhi ait : Esse consequitur naturam non sicut habentem esse, sed sicut qua ali­ quid est : personam autem, seu kypostasim consequilur sicut habentem esse. Ubi pers­ picue supponit, quod existentia non so­ lum distinguitur a persona ; sed etiam, quod eam supponit, et eam consequitur ; quod esset impossibile, si existentia subs­ tanti® esset formaliter subsistentia : hæc enim nec supponit, nec consequitur per­ sonam, sed illam immediate, ac formalitcr constituit. Nec minus perspicuus est alius il j! rum Thomistarum sulülio. I di pagnatun χ. comPlul- D.Tbom. * i 5 364 DE INCARNATIONE. locus quodlib. 2, quæst. 2, art. 4, ubi af­ qui docte, et copiose hæc prosequitur. firmat existcnliam non ws" quod significet in obliquo subjectum per modum sustentantis. Et idem dicendum est relect. de gratia Christi qu. 7, concl. 2. de hac voce homo : significat enim de for­ Lorca disp. 13. Suarez disp. 6, sect. 4. joann>' mali, et in recto humanitatem : per quod Vazquez disp. 16, cap. 2. Valentia disp. 2, Vine, non-excluditur, quod in obliquo significet punct. 4. Bernal, disp. 13, sect. 3, | 2, et personam, in qua subsistit humanitas. alii. Quod aliter contingeret si nomen esset Probatur satis efficaciter ex Conciliis, et Fundaconcretum proprium ipsius personalitatis, Patribus : nam in primis Goncil. Constant. “entQ.m ut persona, suppositum ; tunc enim signi­ quintum quod dicitur Germanum, collât. n(ate. ficaret hypostasim, sive personalitatem in 8, act. 4, refert errores tunc urgentes circa recto, naturam vero in obliquo. modum explicandi unitatem Christi, ortos sjrp- 33 Arguitur ultimo ab inconvenientiex duabus illis extremis hæresibus Eutvw. bus, quæ nostram assertionem consequun­ chetis, etNestorii, quas dubiis præcedentitur : nam si inter deitatem, et humanitatem bus refutavimus. Cum enim, inquit Conci­ fuit facta unio intrinseca in persona Verbi lium, mullis modis unitas intelligalur aliqui divini ; liquido infertur prædictam personam qui impietatem Apollinaris, et Euiychetis se­ esse compositam, et divinitatem in compo­ quuntur, interemptionem eorum, quæ conve­ sitionem venire : hoc autem est absurdum, nerant, colentes unitionem secundum confu­ el valde exulat a summa Dei perfec­ sionem prædicant: Theodori autem, el Nestorii tione, actualitate, et simplicitate. Infertur sequaces divisione gaudentes a/fectualcm uni­ etiam personam Verbi immutatam fuisse tatem introducunt. Utrumque autem erro­ per hujusmodi unionem ; cum cœperit esse rem declinans Concilium, et mediam, ac Cone. 3. intrinsece, quod prius non erat, nempe securam decernens sententiam prosequi­ homo : id vero manifeste falsitatis convinci­ tur : Sancta vero Dei Ecclesia, ulriusquo 366 DE INCA BN AT K >N! perfidiæ impietatem ejiciens, unitionem Verbi quirebatur, ut esset Deus > numquid Dcilali D/ i ail carnem secundum compositionem confi­ illius * Numquid humanitati ? Neutrum. Sed tetur, quad est secundum subsistentiam : unitio homini constanti cx utroque. Sophronius Soehra· enim per compositionem in mysterio Christi epistola citata, exprobrans Nestorio, quod ■ non solum inconfusa ea, qu,r convenerunt, compositionem hanc formidaret admittere, conservat, sed neque divisionem suscipit. Et ' ait : Nos vero sensu vivido stantes supra pe-. Canone septimo addit : Manet ergo in Christo I tram pietatis fatemur Christum esse componumerus naturarum, ex quibus compositus est. iilum. Justinianus Imperator in e licto ad k»iiQui canon refertur, et approbatur in sexta Joannem secundum, nomine Ecclesiarum J^·· ConfMB-Synodo Constantinopolit. act. 4, in episait : Ex utraque natura, id est, Deitate, p’ tola Agalhonis Papæ, et in act. II, in d humanitate unum Christum compositum epistola Sophronii. Et in eadem Synodo act. dicentes, confusionem unitioni non intro­ 13, can. 6, expresse diffinitur hæc veritas. ducimus, differentiam autem naturarum, Et in Concilio Lateranensi sub Martino I, ex quibus compositus est, significamus. D. consultat, i, confirmantur canones quintæ Joannes Damascenus libro tertio de fide D.Dicap. 3, fide cap. 3, quem refert D. Tho- EJi<· Synodi. Idipsum prius decretam fuerat in Concilio Antiocheno contra Pau’tim Samo- mas in argum. : Sed contra : In Domino Jesu remis satenum, ut refert Petrus Diaconus libro Christo duas naturas cognoscimus, unam Dpc. i r . . ,. de Incarnatione, et grana capite tertio, ubi autem hyposlasim ex ulraque compositam. Et capite quinto, inquit : In mysterio Do­ hæc refert prolata a Malchione Presbytero mini nostri Jesu Christi duas naturas con­ illius Ecclesiæ do.ts^imo, contra Paulum : fitemur divinam, el humanam, conjunctas Ex simplicibus fit ccrle compositum, sicut in Christo Jesu, qui ex Deo verbo, et humano ad invicem, el secundum hyposlasim uni­ corpore, quod ex semine David, unus factus tas, et unam hyposlasim ex duabus naturis perfectam, ac compositam. Salvari enim eri. > Firmatur idem docent sancti Patres, Diouvsius dicimus duas naturas post unionem in una cr Pain- . . . . . .. . . bB<. Areopagita capite, primo de divinis no- composita hypostasi, id esi, in Christo. D. D. B quæ nostram assertionem consequun- . ■*enien- tur : nam ex ea sequitur primo personam ,ibu>' Verbi divini esse compositam. Quod decla­ ratur hoc syllogismo : Persona Chrisli est E composita : sed persona Verbi divini esi per­ sona Chrisli : ergo persona Verbi divini esi persona composita. Falsitas autem conse­ quentis liquet : quia persona Verbi divini nihil dicit, aut afiert, quo explicet compo­ sitionem : sicut nec persona Patris, nec Secundo, persona Spiritus sancti. Sequitur secundo personam Christi osse realiter distinctam a persona Verbi. Quod est contra Udem. Sequela ostenditur : lum quia idem nequit esso realiter simplex, et realiter composi­ tum : sed persona Verbi est realiter sim­ plex, et persona Christi est realiter compo­ sita : hæc igitur distinguitur realiter ab illa. Tum etiam quia omne compositum distinguitur realiter a quolibet extremo componente divisim sumpto · sed in buc compositione persona Christi est composi­ tum, et persona Verbi est extremum com­ ponens ; siquidem, ut dicimus, Christus componitur ex persona Verbi, et humani­ tate : ergo opus est, quod persona Verbi distinguatur a persona Christi. Sequitur tertio personam divinam fuisse realiter Terte, immutatam per Incarnationem : quod est falsum, et impossibile ; cum Deus immu­ tabilis sit. I«1 voro ex nostra assertione inferri ostenditur :,quia persona Verbi ante Incarnationem non erat realiter com­ posita : sed post Incarnationem est compo­ sita realiter ; cum non differat a persona Christi, quam compositam dicimus : ergo persona Verbi post Incarnationem aliter se habet realiter, ac prius se habebat: ac subinde realiterimmutatur. Sequitur quarto Qurto. humanitatem esse simpliciorem persona Christi : nam extremum componens sim­ plicius est, quam totum, seu compositum ex illo. Id vero esse absurdum liquet ex eo, quod nihil creatum potest excedere prædicatum divinum in simplicitate, sicut nec in alia quavis perfectione : Immanitas autem est, quid creatum, persona vero Christi aliquid divinum. Confirmatur : nam compositum non Coairdistinguitur a suis componentibus simul “lllX sumptis : unde oritur, quod componentia eodem modo sumpta prmdicantur vere de composito propter veram identitatem cum illo, ut cum communi sententia recte probant N. Complut, abbrev. in lib. Physic. N. Cobdisput. 6, quæst. 4; ergo si Christus esset plBl· persona composita ex divinitate, ct huma­ nitate; vere, el absolute possemus dicere: Christus est divinitas el humanitas ; et e converso , Divinitas, cl humanitas sunl unus Christus. Consequens est falsam. Ergo Christus non est persona composita. Cætera constant. Et minor ostenditur : tum quia prædicta propositio, quæ fuit JoliannisTIus, damnatur in Concilio Cons- Coadi. tantiensi sess. 12. Et rursus in bulla CcnstiB· ;itw. Martini Quinii, ubi recensentur errores prædicti hæretici, ponitur hæc propositio Petras quarto loco. Illam etiam attribuit Luthero VellürPetrus Velliardus in impugnatione se­ das. en ndæ ciiiida* propositioni» formulis Luther!, ip· huic responsioni opponatur ea, quæ præ6ain rejiciens lauqmim horrendissimam dlcantur de. Christo, prædicari etiam de hwreeiin. Ergo nequit dici, quod Chrislus Verbo, et Filio Dei per communicationem est divinilas, cl humunilus, aut c contra. idiomatum. Nam plura sunt, quæ nequeunt Turn quin si prædicta propositio esset ita absolute prædicari : quomodo se habent, vera; palam inferretur divinitatem fuisse quæ conveniunt Christo ratione naturæ passam, crucifixam, cl mortuam ut decla­ huinanæ, el ut subsistenti in illa; ut si ratur sequenti syllogismo : Chrislus esi dicatur Christum esse terminum resultan­ passus, crucifixus, el sepullus ; sed divini­ tem ex unione duarum naturarum aut tas, el humanitas sunt unus Chrislus : ergo quid simile, quod pro expresso concernat divinitas, d humanilas sunt passæ, crucinaturam humanam : hæc enim non con­ firx, ct morlux. Consequens autem nequit veniunt Verbo ut subsistenti in natura admitti, nec absque scandalo audiri. Tum divina : atque ideo nec prædicantur de illo etiam quia ex prædicta propositione, si absolute, sed cum addito determinante admittatur, sequitur Christum non esse rea­ subjectum prædicationis. Et quamvis præ­ dier naluram divinam : nam licet composi­ dicta, et sirniles propositiones possint vel tum sit idem realiter cum extremis com­ absolute concedi, vel absolute negari, se­ ponentibus simul sumptis ; distinguitur cundum varias regulas appellationis, ut tamen ab unoquoque eorum divisim ac­ bene expendit, et applicat Godoi mimer. Godoi cepto : et hac de causa non verilicatur, 22, congruentius tamen censemus tales quod homo sit materia. Ex quo ulterius propositiones distinguere, et exponere, ut fieret Christum falso protulisse : Ego sum omnis æquivocatio, aut alius lapsus vi­ via, verilas, ct vila : nam veritas, et vita tetur. idem sunt, ac deitas, sive natura divina. Ad secundum respondetur vel negando Excludi­ tor Debili55. Ad hoc argumentum, et ejus confir­ sequelam absolute, vel distinguendo con­ secun ­ linlar sequens illudque negando de distinctione dum. irgn- mationem respondetur, quod ab omnibus Etali Catholicis diluendum est : nam esto, non reali excludentis, et exclusi, concedendo Tires. admitterent aliqui Christum esse personam autem de distinctione reali includentis ab compositam vera, et propria compositione, incluso. Nam ad primum illud requireban­ et esto etiam, quod dicerent compositio­ tur duæ personalitates, alia Verbi, et alia nem Christo convenientem non esse ex his, Christi : quæ tamen minime dantur; cum sed cum his, vel hujus ad hoc : nihilominus utraque natura per eandem hypostasim, et nullus potest negare, quod Christus sit in eadem persona subsistat. Ad secundum persona composita, præscindendo a modo, autem sufficit, quod Christus supra perso­ sive qualitate compositionis, ut in prima nalitatem, et personam Verbi addat natu­ assertione statuimus : nam, ut ibidem os­ ram humanam, ratione cujus distinguitur tendimus, est veritas ab Ecclesia diffinita. realiter a personalitate, et persona Verbi, Vis autem argumenti, et confirmationis non ut precise habet subsistere in natura di­ tam modum, quam compositionis subs­ vina. Nec amplius evincunt oppositæ pro­ tantiam, et assertionem oppugnat, inten­ bationes : nam ad primam respondetur dens Christum nec esse, nec dici debere optime cohærere, quod eadem persona sit personam compositam. Unde omnes opus realiter simplex, ut subsistit præcise in habent illis occurrere. Ad argumentum natura divina, a qua realiter non differt : ergo respondetur nihil, quod vere incon­ et simul sit realiter composita, quatenus veniens sit, ex communi assertione inferri. subsistit in duplici natura, unitque perso­ Siftri· Ad primum, quod objicitur, dicendum naliter divinitatem, et humanitatem, quæ ter realiter distinguuntur. Et ad secundam di­ jimm est personam Filii, aut Verbi dupliciter iteir- considerari : uno modo ut subsistit in na­ cendum est, quod licet compositum distin­ dcs. tura divina, sicut persona Patris,.et Spiri­ guatur realiter ab extremis componenti­ tus sancti : alio modo ul subsistit in du­ bus, distinctione includentis ab incluso, plici natura, divina scilicet, el humana. quatenus importat unum extremum, et Hoc posteriori modo est persona compo­ addit aliud, per quod a primo distinguitur ; sita, quæ dicitur Christus : non autem non tamen differt distinctione excludentis, et exclusi. Quod tamen requirebatur in primo modo. Unde non est concedendum absolute, quod persona Verbi, aut Filii est præsenti ad verificandum, quod persona composita; sed cum addito, quatenus sub­ Christi distinguitur realiter a persona Verbi. Cum enim Verbi persona sit extresistit in humana natura. — Nec refert, si 38I ' itJtur tertiam. Et alliraurn. Diluitor coutirmitio. DE INCARNATIONE. inum hujus compositionis ; satis est, quod Christus addat extremum realiter a Verbo distinctum, nempe humanitatem : licet ea­ dem sit persona, quæ prædicta extrema unit præsertim cum nomen persona' dicat in recto subsistentiam, et in obliquo na­ turam. Unde non sufficit alietas natura­ rum, stante identitate subsistentiæ, ut dicatur alia, et alia persona. Sufficit tamen naturarum alietas, ut persona illa sit, et dicatur composita. Ad tertium negamus sequelam, quia persona illa, quæ prius erat simplex, in­ cepit. esse, et dici composita, non per hoc, quod aliquid receperit ; sed per hoc, quod humanitatem terminaverit, ut dub. se­ quenti ex professo explicandum est. Nec hoc habet distinctam, aut majorem diffi­ cultatem in compositione, ac in aliis prædicatis, quæ Verbo Dei in hoc mys­ terio conveniunt, ut esse carnem factum, et esse verum hominem : quod prius non erat. Per quod satis patet ad sequelæ pro­ bationem. — Ad ultimum dicendum est. quod licet humanitas non sit simpliciter, quam persona Christi, ut subsistit in na­ tura divina, quomodo solum explicat prædicata increata, et omnino simplicia : est tamen simplicior, quam eadem persona ut subsistit in duplici natura realiter di­ versa : quia prædictæ naturæ in illa unitæ compositionem constituunt. Nec hoc est aliquod inconveniens; cum ille quasi defectu simplicitatis non proveniat ex aliquo predicate increato ratione sui ; sed ex additione naturæ humanæ, tam a composito, quam ab alio extremo com­ ponente realiter distinctae. 56. Ad confirmationem plures solent adhiberi responsiones, quas refert, et re­ fellit Godoi a numer. 51. Sed eis, et ea etiam, quam ipso amplectitur, relictis; respondetur concedendo sequelam sic in­ tellectam, ut Christus sit divinitas et hu­ manitas simul, collective sumplæ, et unitæ. In quo sensu nescimus negare prædic­ tam propositionem in sensu saltem identico, et reali. Tum quia, ut recte in ipsa confirmatione proponitur, totum, seu com­ positum non distinguitur realiter a par­ tibus, sive extremis componentibus, si­ mul, et collective sumptis, atque unitis : neque enim intelligibile est, quid super hæc addat, aut e contra. Cum ergo Chris­ tus sit quoddam compositum adæquate coalescens ex humanitate, et ex divinitate, et ex his, quæ divinitati identificantur simul sumptis, et unitis ; negari non po­ test, quod Chrislus sit humanitas, ct di­ vinitas simul sumptu», et unitæ, sive in sensu collectivo : et o contra, quod divi­ nitas, et humanitas eodem modo sumptæ sint unus Christus. Tum etiam, et pra>cipue quia prædicla propositio in terminis omnino æquivalentihus asseritur a sanc­ tis, el gravissimis Patribus. Nam D. Au­ D. Aogustin. in Ench. capit, 38, ait : Ulraque gasl. substantia, divina scilicet, el humana filius est unicus Patiis omnipotentis Et similia repetit serm. 58 de verbis Domini. D. Leo Magnus epistol. 11 ait : Verbum, d. I,m, caro, et anima sunt unus Chrislus. Et cla­ rissime D. Johann. Damascen. lib. 3, de d.Di­ lide capit. 19, inquit : Nam et duæ naturæ U1C· unus Christus est, et unus· Chrislus dux naturx. D. Athanas. in Symbol. : Sicut d. aüuanima rationalis, ct caro unus est homo, CJ?· ita Deus, et homo unus est Chrislus. Et in 6 Synod, act. 18 in edicto Constantini δ Synod. Pogonati dicitur : Dûæ namque naturæ con­ currentes ad inseparabilem unitatem unum quidem Emmanuelem nobis perfecerunt. Et postea subditur : Non enim persona aliud est, quam ipsæ naturæ, humana scilicet, et divina, quæ simul realiter est persona­ litas, et persona Verbi. Et similia docet Concilium Arelatense can. 1. Unde præ­ Cone. dictam propositionem in sensu jam ex­ Artlitenw. plicato admittunt inter alios N. Venera­ bilis Waldensis , ut statim videbimus. x. Wik deos. Nazarius in præsenti, controv. unie, in Nan ­ line et Cipullus ubi supra § 2. num. 12. ties. N. Philippus disp. 3, dub. 3 in fine corp. ^Ρρ^· Suarez disp. 35, sect. 2 circa finem, et lippos. Vazquez disp. 16, capit. 5, numer. cum aliis. j Ad primam autem probationem in con­ trarium dicendum est prædictam proposi­ tionem fuisse a Concilio Constantiensi damnatam in sensu longe diverso, in eo videlicet, in quo illam docebat Joannes Ilus. Hic vero sensit Christum esse divi­ nitatem : et humanitatem non solum collec­ tive unitas; sed etiam divisim acceptas. Hausitque hanc sententiam ex magistro suo Joanne Wicleffo, qui prædictam propositio­ nem in eodem sensu docuit, ut liquet ex N. Thoma AValdensi, quo nemo melius errores Wall»· Vv icleftistarum, et Hussitarum cognovit, sis. nec acrius, ac magis catholice impugnavit. Nam in lib. I doctrinalis fidei antiquæarticul. 3, capit. 39, quod est primum illius articuli, refert Wicleffuin in lib. de Incarnation, cap. 10, hanc statuisse as­ sertionem : DISP. Ill, DUB. HI. serlionuni : Chrislus esl trcs naturæ incommiinicanlcs, scilicet Deilas, corpus, cl anima, tl carum qualibet. iGfert oliom eodom capit. prœdictuin hærelicurn asseruisse Chris­ tum esse suam divinitatem, cl humanitatem conjunclim, el divisim. Quod probat ex tesM«· timoniis D. Augustinus prave intellectis : è‘!" nam tract. 47 in Joann, ait : Numquid caro Chrislus? Ha plane. El caro Chrislus, el anima Chrislus, cl Verbum Chrislus. El serm. 58 de verbis Domini : Al per hoc s. Chrislus Deus, et anima rationalis, cl caro : I Christum enim in his omnibus, Christum ? in singulis confitemur. In hoc igitur sensu ! Wiclelistico asserebat Joannes Hus præ­ dictam propositionem, nempe Chrislus est divinitas, Chrislus esl humanitas, et e con; verso, Humanitas est Chrislus. Nam hæreti/ eus sic accipiebat illam propositionem, *| Chrislus est humanitas, el divinitas, ut coni junctio et sumeretur copulative, non copuatim, id est, non quod uniret extrema 3 praedicata, sed quod uniret duas proposi« tiones, et sensus esset, Christus esl huma­ ti nilus divisim, el Christus est etiam divinitas divisim. Et in eodem sensu damnatur illa propositio a Concilio ; quia in se est falsa, i et ob plura alia falsa, et absurda, quæ illam ' consequuntur, ut facile consideranti consta­ bit. Minime vero damnat Concilium propositionem, de qua agimus, in sensu copula­ tivo, et identico. Et utrumque magis liquet «o!· ex eodem Venerabili Thoma capit. 42, ubi ■ ;;1Ιί· Wicleffum refellens ait : Tu ipse capit. 6 de Incarnatione inquis : suppono terlio, quod persona Verbi sil corpus, anima, el deitas siI gillalim. Igitur tripartiris Verbum aliter, quam antiqua Ecclesia, quæ ista tria dixit tsse Christum solum conjunclim.Ubi duo di­ cit, quibus responsio nostra omnino fulci­ tur: primum, quo sensu WicleiTusasserue­ rit illam propositionem, in quo postea condemnata est a Concilio Constanliensi : secundum, quod illa propositio in sensu ! a nobis admisso tam abest ab errore, quod [potius sit Ecclesiæ antiquæ doctrina. Quod dicit propter manifesta Patrum tes­ timonia, quæ allegavimus. — Testimonia vero D. Augustini proxime relata ; quæ il■ lis haereticis favere videntur, explicat Waldensis optime per Synecdochem, qua par» tem accipimus pro toto : sicut confitemur 1 Christum sepultum, cum sola caro Christi ’ sepulta fuerit. Quæ interpretatio sumitur ! D A«- ex eodem D. .Augustin, libr. de civit, ca/V/ii- pit· 12 et tract. 47 in Joann, circa finem, [ (w. et ex D. Gregor, homil. 25 in Evangel. I Salmanl. Cars, theolog. lom. XIII. S I |! I 385 ct aliis Patribus, qui hoc modo exponunt verba Magdalena; Joan. 20 : Tulerunt Do- jOan. minum meum, et nescio ubi posuerunt eum. Ad secundam probationem negamus sequelam. Et ad syllogismum, quo proba­ tur, respondetur, quod cum in majori dici­ tur Chrislut est passus, mortuus, etc. .hujus­ modi praedicata appellant supra suppositum non ratione sui, et materialiter, sed ra­ tione humanæ naturæ : propositio enim, quæ constat verbo significante actionem, aut passionem importat sensum furmalem, ut docent N. Complut, abrev. lib. 2, insti-n. comtut. ad Logicam capit. 6. Hæc vero ap- P!ut· pellatio variatur in minori cum dicitur, Divinitas, ct humanitas est Christus : nam etiamsi collective sumatur, non facit sensum formalem, sed identicum. LTnde omnino neganda est propositio, quæ pro consequenti infertur, Divinitas et humani­ tas passæ sunt, etc., quia hic fit sensus for­ malis, et verificatur Divinitatem in se for­ maliter , aut Christum ratione divinæ naturæ sustinuisse passionem : quod ex præmissis non recte colligitur, et aliunde est falsum : passus enim est hic homo Deus Christus ; at non ratione divinæ, sed huma næ naturæ, nec in divina, sed in humana nalura. — Ad ultimam probationem res­ pondetur Christum considerari dupliciter : primo ut compositum ex divinitate, et hu­ manitate, et utramque includens : et hoc modo non est inconveniens dicere, quod Christus non est natura divina : quia ab ea distinguitur per humanitatem, qua cons­ tat. Altero modo ut suppositum subsistens in una, et altera natura : et sic dicitur sal­ tem materialiter, quod Christus est natura divina quia prædictum suppositum per seipsum identilicatur cum illa. Vazquez Vazquez autem aperte negat prædictam propositio­ nem disput. citat in fine. Sed melius res­ pondetur juxta præmissam distinctionem, ut facilius salvetur illud testimonium, quod huic probationi inseritur. 57. Nec refert, si contra datam respon- Repta sionem opponas ex Godoi num. 46, quod ”οθ°~ ut propositio sit in sensu identico vera, ut prædicatum non distinguatur realiter ab eo, pro quo subjectum supponit : qua ratione hæc est falsa, Petrus esl humanitas, quia humanitas distinguitur realiter a per­ sona, pro qua ly Petrus supponit; sed in hac propositione, Chrislus est divinitas, el humanitas subjectum supponit pro persona subsistente in duabus naturis, a qua rea­ liter distinguitur illud prædicatum sump- DE INCARNATIONE. Cor.iiruukr. Resi-Oiisw ad rej4iCûSO. Solvitur confiruialio. tum complexive : nam certum est huma· nitatem distingui a persona : ergo præd cta propositio adhuc in sensu idem ico non est vera. — Ei confirmatur ex eodem Auctore numer. 59, quia prædæta propositio, prout a nobis exponitur, nequit esse vera in sensu identico, quin sit etiam vera in sensu formali : sed hoc non admittimus : ergo inconsequenter concedimus primum. Probatur major : nam eatenus salvamus veritatem prædictæ propositionis in sensu identico, quatenus componentia adæquate sumpta sunt idem cum composito : sed ubi componentia sunt idem cum composito, formaliter identificantur cum illo : ergo formaliter pnedicantur de eo : et conse­ quenter si prædicta propositio est vera in sensu identico, etiam erit vera in sensu formali. Hoc, inquam, non refert. Ad objectio­ nem respondetur, quod ut propositio sit vera in sensu identico. non est necessa­ rium. quod ex parte subjecti fiat formalis præcisio inter conceptum solius suppositi, et rationem totius compo.-iti : sed sufficit quod subjectum sumatur materialiter pro toto composito adæquate sumpto. In quo sensu verificatur Christum esse omnia illa, ex quibus constat : sicut verificatur quod­ libet compositum esse idem realiter cum extremis componentibus complexive sump­ tis. Unde sicut prædictus Auctor con­ cederet hanc propositionem : Hoc com­ positum, Christus est divinitas, el humanitas simul sumptà, et unite, quia subjectum propositionis supponit expresse non pro solo sup, osito, sed pro toto composito : ita etiam in eodem sensu, licet minus explicato con­ cedimus istam, Christus est divinitas, el hu­ manitas simul sumpte, el unite. Et hunc sensum vocamus realem, et identicum; quidquid sit de modo supponendi logicali. Illa vero propositio, Petrus est humanitas propterea in nullo sensu verificatur, quia sive Petrus sumatur pro supposito, sive pro toto composito, distinguitur realiter ab hu­ manitate, ut ex se liquet. — Ad confirma­ tionem negamus majorem, in cujus pro­ batione , si cum objectione conferatur, Auctor ille sibi contradicit : nam ad sen­ sura formalem prædictæ propositionis ne­ cessarium est, quod prædicatum non dis­ tinguatur realiter ab eo, pro quo supponit subjectum in recto : quomodo praedicta propositio est falsa : nam personalitas divina ab humanitate distinguitur. Sed ad sensum identicum sufficit, quod prædi- catum non distinguatur realiter a subjecto sumpto non præeise in ratione suppositi, sed adæquate in ratione lotius compositi : quo pacto non distinguitur realiter ab extremis componentibus cornp'exivo sump­ tis, sicut nec alia composita : atque in prædicto sensu salvatur veritas illius pro­ positionis. Unde fieri potest, quantum est ex vi hujus, quod sit vera in sensu idenlico, et falsa in sensu formali : quamvis non desint, qui illam in hoc etiam pos­ teriori sensu admittant, ut videro est apud Lugopem disp. 10 in dub. appendice. L’ijr. Sed ad tuendam nostram resolutionem sufficit primum illud. Ex quibus omnibus satis constat ad inconveniens num. 33 propositum. ■ 58. In calce hujus dubii observandum est, quod postquam I). Thom. in art. 2 dodiirt in D. resolvit Christum esse personam compo­ TtOB. sitam. statim immediate in art. 5, inquisivit : Llrum facta sit aliqua unio animx, ct corporis in Christo ? Ad quod respon­ det affirmative, demonstratque efficaciter : quia Christus est verus homo, ut fides do­ cet : quod non salvatur absque specie humana, quæ consistit in humanitate, sive in anima rationali, et corpore inter so unitis. Licet autem hæc doctrina sil ve­ rissima ; articulus tamen videtur aliquibus præter ordinem positus : quia utrum Ver­ bum assumpserit naturam humanam, et partes ejus, pertinet ad quæst. 4, et 5, ubi de hoc agit D. Thomas. Et ita censet Suarez in Comment, art. 5. Sed fallitur vehementer : quoniam op- Dtfealitima methodo utens Angelicus Doctor non debuit prædictam difficultatem hoc loco Soirtz. prætermittere post impugnatas hæresesEutychetis, et Nestorii. Cum enim hærelici ■ isti in hoc principio conveniunt, quod natura completa est hypostasis, seu per­ sona ; ex eoque collegerint errores extreme contrarios. Eutyches quidem non esse in Christo duas naturas completas, quia ibi i non sunt duæ personæ ; Nestorius vero ' esse in Christo duas personas , quia ibi j sunt duæ naturæ completæ : quidam ut I prædictas hæreses declinarent, sed princij pium ab hæreticis assumptum refellere S nescientes, dixerunt A’erbum non assumpI sisse animam, et carnem unitas inter se, quomodo constituunt naturam completam, j quæ, ut ipsi putabant, e.-t suppositum, aut persona; sed assumpsisse illas seorsim, et unitas in solo A:erbo : quomodo non constituunt naturam completam, aut personam DISP. JH, DUB. IV. personam creatam. Quam sententiam non ut hæresim, sel ul opinionem proponit MipsL Magister in 3, distinet. 6, inter alias, Rlt. quibus modum unionis, sive Incarnatio­ nis explicat. Ad quam sententiam acces­ sit Wiçlefue verbis relatis numero 56 : Persona Verbi est corpus, et anima, el Dei­ tas sigillalim. Cui N. Waldensis reposuit : Igitur (riparliris Verbum, etc., quasi subsis­ tat in tribus seorsim, ac divisim, ct inter Nrta se non unitis. Cum ergo D. Thom. egisset Mira al quo­ de præ lictis hæresibus; optima methodo, tam et consequentiae ordine ductus processit ad Mleuliaa. refellendam eam sententiam, quæ illarum hæresum erat appendix. Et ut occasionem errandi tolleret, quæ sumi poterat ex ni­ mium temperatis verbis magistri, eis mi­ nime usus est ; sed quam ille vocaverat opinionem, ipse aperte appellat senten­ tiam hæreticam : Necesse est, inquit, dicere, quod in Christo fuerit anima corpori unita : ct contrarium est hæreticum, utpole dero­ gans veritati humanitatis Christi. Et ita quidem est, et fuit etiam tempore MagisScitts. tri; quidquid dicat Scotus in eadem dist. quæst. 3, in hac re minime audiendus. Illi vero, qui renuebant prædictam unio­ nem admittere, ibi trepidaverunt, ubi non erat timor, et eorum fundamentum evertit D.Tbom. d Thom. in respons. ad 1, his verbis : Dicendum quod ex hac ratione moti videntur illi, qui negaverunt unionem animæ, et cor­ poris in Christo : ne per hoc scilicet cogeren­ tur personam novam, vel hypostasim in ' Christo inducere : quia videbant, quod in puris hominibus ex unione animæ ad corpus constituitur persona. Sed hoc ideo in puris hominibus accidit, quia anima, el corpus in eis conjunguntur, ul per se existant. Sed in Christo uniuntur ad invicem, ut adjuncta alteri principaliori, quod subsistit in natura er eis composita. Et propter hoc ex unione animai, et corporis in Christo non constitui­ tur nova hypostasis, seu persona : sed advenit ipsum conjunctum personæ, seu hypostasi prxexislenti, etc. Sed de hoc puncto iterum agemus infra numero. 73. DUBIUM IV. An persona Verbi per unionem ud humanam naluram subierit aliquam mutationem ? Ut inconveniens numero 33 objectum secundo loco magis perspicue diluamus, oportet propositam difficultatem, quæ non levis censetur in hac materia, seorsim 387 examinare. Sed ad congruentem ejus reso­ lutionem opus est aliqua breviter præmittere, ex quibus controversiæ status magis innotescat. Observanda pro dubii decisione. 59. Mutationis vocabulum, quo titulus Quid utitur, non significat praecise motum phy­ ronfetfO’ sicum, quem diffini vit Philosoph. in 3 et tionis voce 5. Physic, quique solum comprehendit significe* tur. omnes mutationes, sive successivas, sive AristoL instantaneas, quæ vel secundum substan­ tiam, vel secundum modum a materia de­ pendent : certum enim est, quod ad immu­ tationem absolutam suppositi non requiritur determinate hujusmodi mutationis genus ; sed posse absolute subjectum immutari independenter ab illo, ut liquet in actibus Angelorum, per quos, dum eos eliciunt, vere immutantur, licet non sint motus, aut mutatio physica, ut recte expendunt N. N, ComComplut, abbrev. in lib. physic, disput. P^1· 16, quæst. 2. Nec rursus illud vocabulum significat in præsenti solam mutationem proprie dictam, quæ est transitus de non esse ad esse, sive quæ exercite supponit subjectum sub aliqua privatione, et illud transfert ad formam privationi oppositam : nam certum etiam est quod ut subjectum dicatur absolute immutari, non requiritur determinate hic mutationis modus, sed posse absolute immutari independenter ab illo. Nemo enim negabit Angelum, aut hominem, cum creantur, maxime immu­ tari : et tamen non supponuntur præfuisse sub privatione sui esse ; cum nullum prius fuerit talis privationis subjectum. Idque præcipue eluceret, si fuissent ab æterno creati : quod esse possibile docent cum communi sententia N. Complut, ubi supra i\\ Com.disputatione 27, quæstione 3. Nam eo Plut· supposito, nulla præfuisset privatio, aut negatio talis esse : et tamen, dum fierent, haberent esse per mutationem : ad id quippe sufficit, quod esse, aut alia forma adjaceat, atque imprimatur subjecto, quod illud ex se non habet : nam eo ipso immutatur ; sive id, quod subjecto imprimitur, sit subs­ tantiale, sive accidentale, et sive forma absoluta, sive relativa. Quæ enim hujus conditionis sunt, eo ipso sunt theologice mutabilia : et dum acquirunt esse, trans­ mutari dicuntur; licet nulla in subjecto supposita fuerit privatio. Mutatio igitur, ■ ' mF — DE 1NCAB NATION E qua* proponitur in titulo, et ile qua agimus, latius patet, quam mutatio proprie dicta : et ambit omnem, et quamlibet variationem intrinsecam, et subjectivam personæ, quo­ cumque modo contingat. Quocirca genera­ lissimis illis terminis usi sumus, subierit aliquam mutationem. Difficile In quo sensu, unum ex pnecipuis argu­ Nret&ni argu­ ment s, quibus Nestoriani impugnarunt ment». unionem substantialem natura' humante cum persona Verbi divini sumebatur ab hac parte : quia non intelligibile repræseniaIrtnt, quod Verbum Dei uniret sibi subs­ tanti diter naturam humanam, iieretque proprie verus homo, quin \ ere immutaretur in seipso ob variationem intrinsecam a statu, et natura solius Dei ad statum, et naturam veri hominis. Cumque certum sit Deum esse immutabilem, ut ex Scriptura edocemur : consequenter inferebant Deum non fuisse factum substantialiter, et perso­ naliter hominem; ne scilicet concederetur Deum fuisse immutatum, ut constat ex P. pgi,.s* S· Cyrillo in epist. a l Nestorium, quæ Cyrill. exstat in actis Concilii Ephesini pirt. 1, cap. 6, et eodem Cyrillo in libro de Incar­ natione capite 24. Quod Nestorianorum motivum, ut hanc scilicet imperfect onem mutationis Deo non attribuerent, représen­ D. Ba­ tai, et removet D. Basibus Sel-uciens s sil. Sd. oratione prima de Verbi Incarnatione, his verbis : Faccscanl hinc, qui tenentur reve­ rentia quadam parum reverenti, et religiosa: existimant enim, si carne indutum Dei Ver­ bum statuatur, Deum passibilem, definitum, adeoque grandi ignominia affectum iri. Sed falsum istud; cum hinc magis laudetur, magisque impassibilis declaretur, ut qui passibile corpus ita induerit, impassibilem divinitatis naturam nulla ex parte laserit. Rrspon­ Eutychiani autem præmisso Nestor anorum sio Euly- argumento satisfacere non va entes illius cbiano- oneri succubuerunt devoran.es incon­ rcm hæreii- veniens objectum, et admittentes, quod ca. Deus in hoc mysterio immixtus, atque immutatus fuerit, ut satis constat ex dictis dubii primi, et efficaciter convincitur ex Cone. Concilio Chalcedonensi contra Eutychem Chalc. congregato, cujus hæc verba refert Divus D.Thom. Thomas articulo primo in argument, sed contra : Confitemur in novissimis diebus, Filium Dei unigenitum in duabus naturis inconfuse, immutabiliter, indivise, insepa­ rabiliter agnoscendum, etc. Ubi inter alia prædicata consulto additum est ly immuta­ biliter ad refel andam conniventiam Eutvcbianorum, qui argumento oppressi conce­ debant Deum in hoc mysterio immutatum fuisse, 60. Unde curandum est Theologis hæc Variai exponere, componendo illa duo, quæ inter ùlMicorsui se non posse conciliari videntur, nempe *olulûr Verbum Dei factum fuisse vere hominem no. assumendo humanitatem; ettamen immu­ tatum in se non fuisse. Quod communiter præsiant, licet se explicent diversimode. Et facilius est in hac parte (idque aliis frequentius accidit), impugnare aliena, quam tueri propria, proponendo firmum aliquod communis resolutionis motivum : veritas enim, una cum sit, per unicam viam attingitur; sed deseri, aut non at­ tingi potest per plures. Multi vero sunt dicendi modi, qui circa difficultatem præsentem circumferuntur : eosque refert, et late impugnat Godoi disp. 14. Valentia enim dixit Verbum non fuisse Valtoimmutatum per assumptam humanitatem, ba. quia illam continet eminenter. Quod refel­ lit Godoi a numero 6, quia sol continet eminenter calorem formalem, quem si reciperet, immutaretur. Albertinus salvavit Alberlieandem immutationem, quoniam \rer- DjS. bum non perficitur per humanitatem. Quod impugnat a numero 18, quia aqua mu­ tatur per calorem sibi impressum, a quo tamen non perficitur. Eadem cum Albertino videtur in re sententia Amici, quam ille Author a num. 21, refellit eodem motivo. Marlinonus dixit Verbum non immutari, siartioo sed innovari. Quod refutat Godoi a numero nas 28, quia vera innovatio est vera immuta­ tio. Lugo dixit \rerbum non immutari, Logo quoniam non completur in se per hu­ manitatem ; cum ipsam non recipiat. Qued impugnat a numero 37, quia stat completio sine receptione, ut patet in forma, quæ completur per materiam, licet non recipiat illam. Prudentius dixit non immutari, quoniam non est subjectum sustenta| Bonis. Quod oppugnat a numero 41, quia materia non sustentat animam rationalem, et tamen immutatur per illam. Denique ex diffusa, et acri illa pnedictarum sententia­ rum impugnatione hibernus quidem, quod vitatio mutationis in persona Verbi nun fuerit propter eas rationes . sed rationem, propter quam non fuerit,ex ingenioso adeo studio minime habemus. Sed illam assignat § 4, quia videlicet, ut SesUf Verbum immutaretur per Incarnationem, lia Go&’· opus erat, quod fieret humanitatis subjec­ tum illam intrinsece recipiendo ratione potentiæ passivae : quod non ita accidit : nani Λ · DISK 111, DDB. IV, nam Verbum non est unitum humanitati ut subjectum, sed ut purus terminus intrin­ secus illius. Quod nec magis explicat, nec W»2i- amplius confirmat. Cæterum prædicta ratio, nisi plus, aut aliter exponatur, coincidit in t»i«. rocmn omnibus fero modis a pncdicto An­ iliore impugnatis, et eisdem proinde subesi impugnationibus, si aliquid vahnt. Nam qui dicunt Verbum in hoc mysterio non immutari, quia continet eminenter huma­ nitatem; et quia non perficitur, nec com­ pletur per eam ; ot denique quia non est subjectum su.· tontalivum illius ; ideo sic lo­ quantur, quia censent Verbum non uniri ut subjectum, sed ut terminum, nec copu­ lari humanitati ipsam recipiendo ratione poHitiæ passivæ. In hoc enim omnes con­ veniunt, ut ex se liquet. Aliunde vero ex eo, quod Verbum non fuerit unitum per molum subjecti, aut ratione potentiæ pas­ sivæ, non statim habetur, quod fuerit uni­ tum absque mutatione : nam anima ratiotionalis non est subjectum materiæ primæ, nec illam recipit, nec ratione potentiæ passivæ illi unitur : cui tamen non copula­ tur absque intrinseca mutatione. Præterquam quod ex ea ratione solum habetur, quod Verbum non potuerit uniri humani­ tati cum illis imperfectionibus : ex quo tamen non sequitur, quod potuerit absque omni imperfectione, atque ideo absolute uniri. Sicutsi Verbum uniretur permodum formæ physicæ; uniretur quidem non per modum subjecti recipientis, nec ratione potentiæ passivæ : et tamen repugnat, quod per modum formæ physicæ uniatur, quia si ita uniretur, non posset non mutari. Quamvis ergo prædicta ratio communissit, et contineat veram doctrinam, non satis rem explicat, nisi amplius expendatur. Pro quo sit IL Catholica sententia defenditur, ct expenditur ralio illius. 1 asser­ tio. FtnHaDtfitSni ex Scripfoft. Jfatxh. 3. Jicub. 1. Gl. Dicendum est primo Verbum divi­ num per unionem ad humanitatem nullam in seipso subiisse mutationem, sed immu­ tatum omnino permansisse. Hæc conclusio est de fide, ut omnes in præsenti sup­ ponunt. Et probatur primo ex sacra Scrip­ tura, quæ frequenter asserit Deum osse immutabilem. Malachiæ 3 : Ego enim Do­ minus, el non mutor. Jacobi 1 : Apud quem non esi transmutatio, nec vicissitudinis 3 89 obumbratio. Exod 3 : Ego sum, qui sum. Excel. 3. Et in textu Ilebræo legitur : Ero, qui ero, Ad ad denotandam invariabilitatem, et immu­ ifrbr. I. tabilitatem divinam. Psa'mo 101 : Sicut Ps. 101. opertorium mutabis eos, el mutabuntur : tu autem idem ipse es. Sed hæc, et alia gene­ raliter de Deo. De Christo autem speciali­ ter, ut est Deus, licet subsistens in huma­ na natura, dicitur ad Hebræos 1 : Qui cum sil splendor gloria, el figura subslnnlix ejus : ad significandum, quod ad instar ligurte imitatur, ac retinet immutabilitatem ejus, cujus est imago. Et loco figura legnnt ali­ qui characterem, sive indelebile ac invariabile signum. Licet enim ex parte naturæ assumptæ plures fuerint mutationes, ip-um tamen Verbum assumens immutatum in se mansit : quia Deus erat, et Patri con­ substantialis. Et in eodem sensu idem Apostolus ad Philipp. 2, dixit : Sed seme- Ad Pbr lipsum exinanivit formam servi accipiens, 1,1 in similitudinem hominum faclus, el habitu inventus ut homo : comparavit enim hu­ manitatem habitui, seu vestimento, quia ipsam induit absque intrinseca sui muta­ tione, sed per mutationem illius sicut con­ tingit in eo, qui vestem inducit, ut ex D. Athanas. D. August, et D. Thom. num. 27 observavimus. Et ad Colossenses Ad Coquarto dicitur : Γη ipso inhabitat omnis loss. J. plenitudo divinitatis corporaliter, hoc est, physice, vere, et reabter, et non solum per participationem quandam similitudinariam, et accidentalem, ut in puris ho­ minibus contingit. Et ad excludendam mutationem, inhabitationis vocabulum adhi­ betur : nam ex eo, quod Deus aliquem in­ habitet, minime mutatur; se 1 sufficit in inhabitato ponere mutationem. Confirmatur primo ex decretis Pontifi­ Confir­ rx cum, et Conciliorum : nam hæc veritas mati.) de reto quantum ad Deum in propria natura dif­ Ecclesiæ. finitur ab Innocentio tertio in capite Fir­ Inno ­ miter de summa Trinitate, et fide catho­ cent. III. lica, ubi ait : Firmiter credimus, etc., quod unus solus est verus Deus, xlernus, immen­ sus, el incommutabilis. Et quantum ad personam Verbi subsistentem in natura humana diffinita est in Concilio Chalcedo- ConrîL done.isi illis verbis, quæ refert Divus Chalc. Thomas articulo primo .' Confitemur in no­ vissimis diebus Filium Dei unigenitum in duabus naturis, inconfuse, immutabiliter, indivise, inseparabiliter agnoscendum. Alia Confirmatur secundo ex Patribus, qui, confir ­ quoal Deum in se attinet, nil frequentius matio Patri· repetunt. Unde superfluum esset multa ex bus. t- 390 4 •H » < 44 < M $ <« i. i & Λ ’ .·· ■ ! * Γ· DE INCARNATIONE. eorum testimonia referre ; sed sufficit seD. Dioo • lectoria ex multis. Divus Dionysius capite secundo de divinis nominibus, inquit : Petili Deitatis omnium causam mullis no­ minibus ex multis causatis laudant, sicut bonum, sicut pulchrum, etc., sicut veterem dierum, et invariabilem. Et capite secundo vocat Deum invariabilem essentiam. Et ca­ pite nono ait : Idem autem est supersubstanlialiler xternum, inconversibile, in seipso manens semper secundum eadem , et eodem modo habens, intransmulabile, invariabile, non augmentabile, non minorabile, etc. Divus D. Na- Gregorius Nazianzenus oratione decima unz. quinta : Deus esi stabilis, el immobilis in om­ D. Aa- nibus. I). Augustinus vel Fulgentius) libro gosl. de Fide ad Petrum capite 7 : Firmissime tene, el nullatenus dubites sanciam Trini­ tatem solum verum Deum, sicul #ternum, ita naluraliter incommutabilem esse, hoc enim significat, cum dicit servo suo Moysi : D. Hid- Ego sum, qui sum. Similia proferunt D. ron. Hieronymus super caput octavum ZachaD. Am­ riæ ad illa verba : El erit, sicul eratis. D. bras. I). Chry . Ambrosius lib. 5 de fide, cap. 2. D. ChrySÔSU sost. hom. 5, in epist. 1 ad Timoth. D. D. Gre­ Gregorius Magnus libro 15 Moral, cap. gor. Magnus, n, explicans illa verba : Ecce \nler sanctos ejus nemo immutabilis, et alii communi­ ter. — Et quantum ad Verbum in natura P. Dion, humana subsistens, D. Dionysius cap. 2 de divinis nomin. refert verba Hierothei : Quoniam el usque ad naturam a benigni­ tate venit, et vere substanti# factus est, el vir super Deus stetit. Post quæ ipse sub­ dit : Quamvis el in istis habet supernatu­ ral», *1 supersubstantiale, secundum quod invariabililer,cl inconfuse non communicavit, nihil passus ad superplenum ipsius ab inef­ fabile exinanitione. Ubi plane significat Verhum Dei sic factum esse hominem, quod nullam inde variationem, mutationemve passum fuerit in seipso. Et D. 1'· pa· Joann. Damascenus libro 3 de Incarnat. “,sc" cap. 2 in fine docet Deum factum esse hominem sine mutatione Deitatis. Idem generaliter docent omnes Patres, dum ne­ gant Incarnationem factam fuisse per unio­ nem in natura, et affirmant Christum esse personam compositam ex natura divina, et natura humana inconfusis, et impermixtis, quos dedimus num. 4 et 34. Nam eis loquutionibus significant; quod unaquæque natura conservaverit suas naturales pro­ prietates, sive propria prædicata, ut inter D. Leo. alios se explicat S. Leo Magnus in sermone de Nativitate, illis verbis : Salva ulriusque proprietate substanti,v. Est autem proprium natura* divinæ, atque ideo Verbi divini, quod ab illa realiter non distinguitur, nullam subiro mutationem, ut ex Patribus proxime relatis audivimus. 62. Deinde probatur rationo theologica Ratio ex eisdem testimoniis desumpta : quoniam K.nis, Deus est immutabilis, sive incapax muta­ tionis : sed Deus univit sibi in perbona naturam hunanam : ergo Deus per unio­ nem hujusmodi nullam subiit mutationem. Minor constat ex dictis contra Nestorium. Major autem constat ex testimoniis nu­ mero præcedenti relatis : et insuper pro­ batur a Divo Thoma prima parte, quies- d.t&m. tione nona, articulo primo, tribus efficacissimis demonstrationibus : quarum primam et tertiam hic transcribemus : quia ma­ gnam lucem afferunt dicendis pro sequenti conclusione : Ex prxmissis, inquit, ostendi­ tur Deum esse omnino immutabilem. Primo quidem, quia supra ostensum est esse aliquod primum ens, quod Deum dicimus, et quod hujusmodi primum ens oportet esse purum actum absquepermixitione alicujus potenti#: eo quod potentia simpliciter est posterior actu. Omne autem, quod quocumque modo muta­ tur, est aliquo modo in potentia Ex quo pa­ tet, quod impossibile est Deum aliquo modo mulari. Tertio, quia omne, quod movetur, motu suo aliquid acquirit, el pertingit ad il­ lud, ad quod prius non pertingebat. Deus autem, cum sil infinitus comprehendens in se omnem plenitudinem totius esse, non potest aliquid acquirere, nec se extendere in aliquod, ad quod prius non pertingebat. Unde nullo modo sibi competit motus. Et inde est, quod quidam antiquorum, quasi ab ipsa veritate coacti, posuerunt primum principium esse immobile. Confirmatur : nam de fide est, quod llobor: Deus non mutatur : et de fide est, quod tar. Dei verbum incarnatum fuerit assumendo naturam humanam in unitate personæ : ergo de fide est, quod Verbum per unio­ nem ad humanam naturam non fuerit im­ mutatum, sive, et idem est, nullam in se passum fuerit mutationem. — Declaratur magis : nam si incarnari Verbum esset immutari; minime posset carnem assu­ mere in unitate personæ : impossibile enim est Deum mutari : ergo vel dicendum esset Verbum non fuisse vere incarnatum, uniendo sibi naturam humanam in uni­ tate personæ : quod est hæresis Nesiorii : vel fateri oportet, quod Verbum incarnatum fuerit absque omni prorsus sui mutatione. 63. — DISP. Ill, DUB. IV. 03. Unde valde absurdum (ne plus dicamus) censemus sententiam Martinoni ώ. relatam num. 60, quam ipse luetur disp. tafcu· hi. 1 de Incarnat, sect. 4, asserentis Verbum in hoc mysterio fuisse intrinsece innova­ tum, licet immutatum non fuerit. Hoc, inquam, censemus, valde absurdum : tum quia pias aures non minus offendit dicere, quod Deus intrinsece innovetur, quam quod mutetur. Tum etiam quia omnis in­ trinseca innovatio est aliquis modus, aut species mutationis : sed Deus est omnino, sive omnibus modis immutabilis : ergo Deus excludit a se omnem intrinsecam innovationem. Tum præterea nam ideo vitatur, quod Deus immutetur, licet nunc habeat aliquam naturam, quam prius for­ maliter non habebat, quia illam non habet per modum subjecti recipientis, sed per modum termini complentis ipsam in or­ dine ad esse, ut infra declarabimus : atqui licet habeat novam naturam, sive naturam humanam de novo, illam tamen non ha­ bet ut subjectum recipiens, sed ut termi­ nus pure terminans : ergo sicut non im­ mutatur, ita etiam non innovatur. Tum denique nam cum ille dicendi modus sit adeo peregrinus, et insolens apud Theolo­ gos ; minime probandus, aut sustinendus est absque urgenti aliquo fundamento : qu® autem ille Author profert, sunt satis debilia. B&a« Nam primo suam assertionem probat hr ejflj E&in. ex verbis Jeremiæ capite trigesimo primo : Novum creavit Dominus super terram, fœmina circumdabit virum. Quæ omnes fere Patres explicant de hoc mysterio. Hujus­ modi vero novitas pertinet ad utramque naturam ; nam sicut novum fuit respectu hominis esse Deum, sic etiam fuit novum respectu Dei fieri hominem. Idque signifi­ cat Ecclesia, cum in octava Nativitatis canit: Mirabile mysterium declaratur hodie, innovantur naturæ, Deus homo factus est : id quod fuit, permansit, el quod non erat assumpsit. Probat secundo : quia innovatio nihil aliud est, quam novus modus se ha­ bendi : sed licet Verbum non fuerit im­ mutatum per Incarnationem : nihilominus novo modo se habuit, siquidem coepit esse vere homo, quod prius non erat : ergo innovatum est. — Sed hæc, ut diximus, minoris momenti sunt, ut ob ea possit ille dicendi modus admitti. Primum, diluitur ex ipsomet testimonio, nam sicut hoc mysterium dicitur novum, sic etiam dici­ tur creatum : et tamen nemo inde colliget, iMinii < *Vv- 391 quod creatio, factio, aut immutatio fuerit intrinsece ex parte utriusque extremi, sed so’um ex parte Immanitatis. Idem ergo dicendum est de innovatione, quod ex parte humanitatis fuerit intrinseca, et subjectiva, ex parte autem Verbi solum lerminativa, et extrinseca. Per quod sa­ tis patet ad aliud testimonium desump­ tum ex officio Ecclesiastico. Ad secundum etiam facile constat : nam cum innovatio sit novus modus se habendi ; nequit inno­ vatio poni ex parte illius extremi, ex cujus parte non ponitur novus modus : nullus autem additur ex parte Verbi, sed solum ex parte humanitatis (alias illud mutaretur, sicut ista) ; sed Verbum terminat per id, quod semper habuit : unde ex parte illius nulla intervenit intrin­ seca innovatio. 64. Dicendum est secundo rationem. Assertio quare Verbum per unionem ad humani- secnnda· tatem non fuerit immutatum, sumi tam ex parte unionis, quam ex parte Verbi : ex parte unionis, quia non fuit per modum actus, et potentiae, nec per modum formae, et subjecti ; sed per modum termini, et terminabilis : ex parte autem Verbi, quia est actus purus, habens eminenter ex se, quidquid ad terminandum requiritur. Sic docet Divus Thomas locis statim referen- DThom. dis, cui subscribunt discipuli, Cajetanus Cajetiinfra quæst. 16, articulo 1, circa solut. nus. ad 4 et articulo 16, circa solut. ad 2. Me­ dina in quæstione 2, prœm. in resp. ad Malina. 3 et 4. Alvarez disput. 2, in resp. ad 1. Alvarez. Joannes a sancto Thoma quæst. 16, art. Joann, n I, dubio unico. Cipullus quæst. 1, art. S.Tbom Cipullus 1, dubio 2, $ 4. Ledesma de perfectione Ledesdivina quæstione 6, articulo 3, eta’.iiTho- mn. mistæ adeo communiter, ut superfluum sit eos referre. Quinimo sic communiter docent alii Theologi : licet enim diverso modo se explicent, aut aliis terminis utan­ tur; nihilominus in re docent, quod pro as­ sertione statuimus. Videantur ex Scotistis Rada de Incarnat, controv. 1, art. Rada. 2, et ex aliis Suarez in pries, disp. 8, Suarez. sect. 4. Declaratur autem conclusio, et simul Explira· tar et suadetur : etenim ad discernendum, utrum ostendi ­ Deus valeat secundum hanc, aut illam tor. rationem creatune uniri, atque communi­ cari intrinsece, non est unice attendendum ad ipsum Deum : quippe certum est ipsum ex parte sua continere omnem excogitabilem perfectionem, posseque præstare, quid­ quid non repugnat. Sed ulterius attendi 392 DE INGARN ΑΤΓΟΧΕ. debet mo! Il ( fJ ■ ;ί Vrf > ’ ·-» ri e·. < & .r æ f 394 »·η· i' i DE INCARNATIONE. uniri dicatur relative, non loquitur de relatione prædicamentali, et secundum esse, sed de relatione transcendente! i, et secundum dici Licet enim unio vere relatio non sit, tamen se habet ad instar illius : uniri enim semper est ad aliud, seu cum alio : in quo imitatur modum relati­ vorum. Inde autem recte probat Divus Thomas Deum posse de novo denominari unitum absque sui mutatione, posita in alio extremo mutatione, quia sic contin­ git in denominationibus relativis, sive, qu® non sunt omnino absoluta· : nam eo ipso, quod aliud concernant, et connotent: non requirunt, ut incipiant, mutationem in utroque extremo, sed sufficit, quod in uno eorum sit, ut D. Thomas optime exemplis Explica­ demonstrat. — Ubi secundo observandum tur mens est, quod licet aliqua exempla a D. Thoma D.Thôm. allata solum probent novitatem, et varia­ tionem in aliqua denominatione extrinsoca absque mutatione subjecti : quod non vi­ detur aptari denominationi uniti, quæ est intrinseca Verbo respectu naturæ humanæ assumptæ : nihilominus optime afferuntur ad explicandam præsentem difficultatem. Nam sicut quod aliqua non denominentur intrinsece in actu, non provenit ex defectu sute entitatis, qnæ semper est apta deno minari, sed ex defectu alicujus intrinseci connotati : unde eo posito statirn consur­ git realis denominatio absque intrinseca mutatione denominati, sed per mutatio­ nem alterius ; sic etiam quod Verbum non denominetur intrinsece unitum, non pro­ veniebat ex defectu formæ intrinsece de­ nominantis, nempe unionis actualis ex parte ipsius Verbi (si est distincta ab alia se tenente ex parte humanitatis1; hanc enim sibi identificat Verbum, cum sit ac­ tus purus : sed proveniebat ex defectu alterius extremi, nempe humanitatis, et unionis se tenentis ex parte illius : unde eo ipso, quod ponatur humanitas, et unio illius ad Verbum, statirn Verbum absque ulla sui mutatione, et absque ulla entitate sibi superaddita denominatur intrinsece unitum. Et in hoc stat energia S·' in similitudine relativorum : nam terminus solet denominari, et terminare in actu relatio­ nem absque sui mutatione,- sed sufficit quod hæc fiat in alio : Verbum/autem comparatur ad humanitatem, et unionem ex parte illius se tenentem per modum ter­ mini (non enim illas recipit, sed huma­ nitatem complet, et unionis habitudinem terminat) : unionem vero ex parte ipsius Verbi se tenentem sibi identifient per mo dum actus puri, quin opus sit. ipsi aliquid realiter addere : unde ex eo, quod actu uniatur, nullam patitur mutationem. 67. Quod ratione, et exemplis magis beelan· acdeclarari potest : nam Deus, et omnia ter ptilf. Dei, sunt in summo complemento actuali* tatis, et puritatis absque ulla permixtione potentia». Unde quoties Deus vel aliquid ipsius, utputa attributum, aut subsisten­ tia in ordine ad aliquem effectum compa­ rantur, nihil ex parte Dei desiderari, vel addi valet, ratione cujus actuetur, aut compleatur in ordine ad talem effectum. Si enim alio indigeret; jam non compara­ retur per modum actus puri, sed per mo­ dum potentia· actualis, ct determinabilis : quod repugnat. Unde si quid debet supe­ raddi, sive entitas sit, sive modus ; non se tenet ex parte Dei, sed ex parte creaturæ, aut elïectus : et ibi mutatio adæquate exercenda est. Quod liquet exemplis. Dens Simile. enim ab æterno denominabatur potens creare, sed non denominabatur creator, sive actu creans : quam denominationem, qua» intrinseca est, petensque intrinsecam formaml habet in tempore. Et tamen non oportet, quod ad id superaddatur Deo aliqua actualitas, sed solus respectus rationis, ut docet D. Thomas prima parte quæstione D.Thon. i5, art. 3 ad I. Quia tota actualitas ad hujusmodi denominationem requisita con­ venit Deo ah æterno: siquidem ejus po­ tentia operativa identificat sibi actionem. Sed sufficit et requiritur, quod effectus de novo emanet, et dependeat a Deo ex vi actionis antiquæ ; et quod detur hæc nova comparatio ex vi mutationis exercitæ, et passivæ creaturæ, ut tradit D. Thomas loco citato, et in eadem prima parte quæst. 25, art. 1 ad 3. — Præterea Deus, Aliad ut tenet probabilior Thomistarum senten­ eieatia, non est actu praesens in spatiis imagi­ phn. nariis : quia in nihilo nihil est. Suppo­ namus igitur, quod nunc Deus in prædictis spatiis producat aliquam creaturam : pro­ fecto data tali hypothesi certum est Deum fore illi creaturæ praesentem per essen­ tiam, præsentiam, et potentiam : in quo clauditur intimus illapsus. Ad quod tamen non esset necessarium addere aliquid ex parte Dei : quia tota, et ultima actualitas necessaria ex parte Dei, ut diceretur creaturæ præsens, ab æterno illi convenie­ bat. Et quod ab æterno non denominaretur præsens non conveniebat ex defectu alicu­ jus actualitatis ex parte ipsius, sed px non connotatione I DISP. ΠΙ, DUB. IV. connotntiono creatura·. Unde satis est, quod hæc connotetur existons, ut Dans denominetur illi præsens. Quocirca omnis mutatio, et adventus relationis realis se tenet ex parte creatura·, quæ est aliud extremum illius potentia·. Deo autem nihil additur, nisi ad summum respectus ratio­ nis, ut inquit D. Thomas locis citatis ex iMam i par(e. — Tertium exemplum, et ad jua? rem præsentem magis accedens sumitur ah essentia divina, quæ per modum spe­ ciei, seu formæ intelligibilis intime, ct intrinsece unitur intellectibus beatorum, constituendo principium adæquatum visio­ nis beatificæ. Et tamen non mutatur : quia ex se non solum est unibilis, sed actu unita, sive constituta in summo gradu actualitatis in ordine ad prædictam unionem. Unde opus non est, quod ipsi superaddatur aliquid : sed sufficit, quod connotet intellectum ultimo dispositum ad eam unionem per lumen gloriæ, ut D. D.Thta. Th. docet 1 p. q. 12, art. 2 et fuse ex­ plicuimus tract. 2, disp. 2, dub. 2. «lio* erS° Qu’a subsistentia Verbi divini dxtri. est in summo actualitatis gradu in linea “· subsistendi, habet, quantum est de se, quidquid requiritur ad terminandum ac­ tualem unionem : atque ideo est do se non solum unibilis, sed actu unita. Unde quod ita ante Incarnationem non denominare­ tur, non proveniebat ex defectu aliquo ex parte ipsius : sed ex defectu unionis hu­ manitatis ad ipsam, et ex defectu actionis trahentis, atque unientis humanitatem ad illam. Quare sufficit, quod connotetur hu­ jusmodi variatio, ac mutatio, ex parte humanitatis, ut Verbum absque ulla sui mutatione denominetur actu unitum in­ trinsece, habens, ac terminans humanita­ tem, et factus homo, ut magis constabit applicando præmissam doctrinam solutio­ nibus objectionum, quæ contra nostras as­ sertiones fieri solent. §111. Satisfit argumentis in contrarium. Adversus nostras assertiones non reperimus opinionem, quæ illas directe im­ w. pugnet, et probetur Aulhoribus. Nam quod referri solet Victoriam dixisse posse con­ cedi Deum esse verp, et proprie muta­ tum. sicut dicitur vere, ac proprie genitus, passus, et mortuus, difficultatem præsénlem proprie non attingit : nam prædictus 395 Magister explicabat se non loqui de mu­ tatione Dei, aut Verbi in seipso, sed de denominatione mutati per communicatio­ nem idiornatum, sicut accidit in aliis prædicatis. Nos vero agimus non de his deno­ minationibus, sed de vera mutatione Dei, seu Verbi ob unitam sibi intrinsece huma­ nitatem. Aliunde vero illa doctrina Vic- Refeititori.e communitor rejicitur, et merito : quia tl,r· apud Sanctos Patres reperimus illas propo­ sitiones, Deus est genitus, Deus est passus, et similes : ac numquam reperimus hanc, Deus est mutatus. Et ratio differentiæ su­ mitur ex D. Thom. quæst. 29 de terit. D.Tbom. art. 1 ad 1, ubi ait : Dicendum, quod illa, qua· nata sunt convenire persona:· ratione sui ipsius, non possunt dici de Christo, si halent repugnantiam ad proprietatem personae aeter­ nae, quae sola in eo est : sicut patet de hoc no­ mine creatura. Ea vero, quae non sunt apta convenire personae nisi ratione naturae, vel partis naturae, possunt dici dc Christo : quamvis habeant repugnantiam ad personam aeter­ nam : et hoc propter du dilatem naturarum, sicut pali, et mori, et alia hujusmodi. Cum ergo mutari sit prædicatum aptum convenire suppositum non solum ratione naturæ, sed etiam immediate, ratione sui, ut cum subsistentia creatur : non possu­ mus dicere absolute suppositum Verbi ter­ minantis naturam esse mutatum; sicut nec possumus dicere esse creaturam. Sed gi­ gni, et mori determinant naturam : et non aliud significant, quam naturam produci, aut deficere : sive suppositum producatur, aut mutetur in se ipso, ut in nobis accidit, sive non producatur, ct mutetur; sed tan­ tum de novo communicetur naturæ creatæ, ut in hoc mysterio contingit. — Accedit, quod Deum mutari in Incarnatione non sup­ ponit naturam creatam sibi unitam ; sed ma­ gis significatur ut via ad hujusmodi unio­ nem ■ unde per eam absolutam locutionem significatur Deum mutari ratione sui, et in se ipso: quod est omnino falsum. Sed pati, et mori supponunt naturam unitam, eamque determinant in concreto : unde pos­ sunt dici de Deo ratione humana· naturæ. A’ideatur D. Thom. infra quæst. 16, art, 8. 69. Unde relictis, quæ ad rem præsen- 1 argu­ tem non ita faciunt arguitur primo : nam “emuni, mutari intrinsece nihil aliud est, quam aliter se habere intrinsece nunc, ac prius: sed Verbum per Incarnationem aliter sa habuit intrinsece, ac prius se habebat : ergo Verbum per Incarnationem intrin­ sece mutatum est. Major patet ex com- £ j 396 DE INCARNATIONE muni modo concipiendi. et ex bis. quæ Arisîot. communite* docent Philosophi eum Aristot 3 et 5 Physic. Minor etiam cons­ tat : quia Verbum ante Incarnationem non erat homo : sed per Incarnationem factum est homo yere. et intrinsece : ergo per Incarnationem aliter se habuit intrin­ seco, ac prius se habebat. Confir Confirmatur primo : nam intrinseca matin I mutatio est transitus de non esse intrin­ seco ."*1 esse intrinsecum : sed Verbum per Incarnationem transivit de non esse intrin­ seco ad esse intrinsecum : transivit enim do non esse hominem ad esse hominem ; quod prædicatum, et esse intrinsecum est : ergo Verbum intrinsece mutatum est per Incarnationem. >e?undi. Confirmatur secundo : nam ubi datur intrinseca alietas, datur intrinseca mutatio : .sed Verbum per Incarnationem subiit in­ trinsecam alietatem : ergo subiit intrinse­ cam mutationem. Probatur minor : quia Verbum per Incarnationem factum est intrinsece homo : sed Verbum ut homo est aliud intrinsece a se ipso considerato se­ cundum se : sicut paries ut albus .dis­ tinguitur intrinseco a se ipso sine albedine·: ergo Verbum per Incarnationem subiit intrinsecam alietatem. Satisfit Respondetur ad argumentum, quod licet 3'ga­ in t-nco. illud, quod aliter intrinsece se habet, ac prius se habebat per modum subjecti, et ratione potentiæ passivæ, seu receptiva?, vere immutetur in se ipso : nihilominus non immutatur intrinsece, quod nunc ali­ ter se habet per modum puri termini, et ratione summæ actualitatis. Quia mutari non est aliter se habere utcumque, aut in genere : sed aliter se habere subjective, et ratione potentiæ passivæ, cui aliquid in­ trinsece addatur. Verbum autem in hoc mysterio non se habuit subjective, aut recipiendo : sed per modum puri terrnini complendo ratione summæ actualitatis, quam prius habebat, et absque ulla addi tione sibi facta, ut constat ex dictis^ præced. Unde licet aliter intrinsece se ha­ beat, tamen intrinsece non mutatur. OceuiriAd primam confirmationem respondetur tur priiüx eodem modo, quod ad mutationem intrin­ c«>ntlr- secam requiritur transitus per modum sub­ uijtionr. jecti, et ratione potentiæ passivæ; et non sufficit transitus per modum puri termini, et ratione summæ actualitatis. Verbum autem transivit ad esse hominem non illo primo modo, sed hoc secundo : unde non est immutatum : sed quantum est de se, eodem molo se habuit iu terminando, ac prius so habebat ; cum sibi identified ulti­ mam unionis aelualitatem. Tota autem mutatio, ac transitus proprie sumptus se tenuit ex parte humanitatis, ut significavit D. Thom. illis verbis num. Gfi relatis : .Voro modo se crealurx univil, vel politis eam siti. Ad secundam respondetur negando mi- 0ÿ|i( norem. Ad cujus probationem dicendum swi. est totam eam alietatem non convenire Verbo in se ipso : est enim omnibus mo­ dis idem ; sed adæquate exerceri in huma­ nitate : a qua habet, quod distinguatur a se ipso secundum se. Et ratio desumitur ex dictis : quia hujusmodi alietas non po­ test aliunde desumi, quam ab humanitate: hæc vero nec recipitur in Verbo, nec illud immutat, sed vere terminatur ab ipso : ur.de non constituit ipsum intrinseie aliud. Nec exemplum parietis albi potest huic mysterio accommodari : nam paries recipit albedinem, ct immutatur per illam : unde fit aliud a se ipso albedine. Et in summa utendo jam præmissa distinctione respon­ detur alietatem per modum subjecti, et ratione potentiæ passivæ evincere intrin­ secam mutationem : secus vero alie:atem in complendo per modum puri termini, et ratione summæ actuali atis. Unde quia Verbum hoc posteriori modo se habet in hoc mysterio, licet diceretur aliud, nempe in terminando, non propterea dici debet immutatum. 70. Sed contra arguitur secundo impugnando datam responsionem : nam ideo ^μιοβ. Verbum in Incarnatione non esset immu­ tatum, quia nec ad humanitatem, nec ad unionem se habuit per modum subjecti, sed per modum puri termini : atqui se ha­ buit etiam per modum subjecti : ergo vere, et intrinsece immutatum est. Minor proba­ tur. Primo ex I). Tho. in hac quæst. art. n/rbos. 2, ubi docet, quod humanitas inesl Verbo, et quod Verbum habel humanam naturam: quæ locutio satis exprimit Verbum compa­ rari per modum subjecti ad humanitatem. Secundo, quia humanitas est vera, et tota­ lis forma, quæ formaliter constituit Ver­ bum hominem : sed forma, et effectus formalis dicuntur per respectum ad subjec­ tum : ergo Verbum in hoc mysterio se habet per modum subjecti. Tertio, quia pro omni intrinseca denominatione requi­ ritur forma intrinseca denominans, et sub­ jectum denominatum : sed Verbum esse hominem est denominatio intrinseca : et DISP. III, DUB. IV. i ■ pro illa non est assignabitis alia forma, quum humanitas, nec aliud subjectum, quam Verbum : hoc igitur se habuit iu hoc mysterio per modum subjecti. Cfcir· Confirmatur evertendo aliam partem res­ uho ponsionis : quia personalitas extranea unita naturæ humante nequit esse actus purus, sed necessario explicat potentialitatem : ergo hac via, et oh defectum potentiæ pas­ sivæ nequit vitari, quod Verbum fuerit immutatum per hanc unionem. Probatur antecedens : tum quia omne unibile im­ portat potentiam passivam ad unionem : unibile enim non est aliud, quam habens capacitatem, ut uniatur : sed omnis per­ sonalitas extranea unita humanæ naturæ est unibilis, priusquam uniatur; alias nun­ quam posset uniri : ergo nequit esse actuspurus,sed necessario explicat potentialitatem. Tum etiam quia unire, et uniri mutuo sibi correspondent : sed unire est agere : ergo uniri est pati, quod importat exercitium proprium potentiæ passivæ : atque ideo explicat potentialitatem in personalitate unita. Diliiwr Respondetur ad argumentum negando minorem. Ad cujus primam probationem ‘ desumptam ex D. Thom. dicendum est, quod S. Doctor illud verbum non explicat huic mysterio, sed solum ex genere præmittit, quod omne, quod inesl alicui perso­ næ, sive pertineat ad naturam ejus, sive non, unitur ei in persona. Sed cum appli­ cetur personæ divinæ importat eundum sensum, ac verbum habet, quo immediate utitur S. Doctor. Est ergo sensus, quod inest humanitas Verbo sicut termino, per quem completur in ordine ad esse, et quod Verbum habet humanitatem sicut illam complens, et personans. Quod longe distat ab hoc, quod jest habere per modum sub­ jecti. Et profecto etiam persona creata ha­ bet naturam, et hæc inest illi : et tamen personalitas creata non est subjectum na­ turæ, sed terminus illam complens, ut in­ communicabili ter subsistat. Et si dicatur humanitatem esse in persona creata ut lartem in toto : quia persona creata coaescit ex personalitate, et natura : nihil referi : quia etiam humanitas est in Christo ut extremum in composito : Christus enim est persona composita ex humanitate, et personalitate divina, ut constat ex dictis dub. præced. Quod satis est, ut proprie dicatur, quod Christus, seu Verbum in humanitate subsistens habet in se humani■ talem, licet nec personalitas, nec persona k Λ*. divina sint subjectum illius : sicut idem proportionabiliter sufficit, ut persona creata dicatur habere naturam, quamvis nec per­ sonalitas, nec persona creata sint proprie subjectum ejus. Ex quibus patet ad secundam probatio­ nem : nam licet de ratione ’forma? partia­ lis, sive incomplete sil recipi in subjecto, et priestare suum effectum in ordine ad illud. Id tamen non est de ratione* formæ totalis, qualis est humanitas. Quod constat tum cx eo, quod cum subsistentia est creata, potius res se habet contrario modo : nam prædicta subsistentia est quidam mo­ dus in humanitate receptus. Tum etiam quia humanitas (quæ est forma totalis), constat intrinsece ex forma, et materia : hæc autem recipi non valet, cum sit prima potentia, et primum subjectum. Sufficit ergo ad rationem formæ totalis, quod sit tota essentia, et communicetur subsis­ tenti® ut termino : et supposito, seu con­ creto sicut composito, quod ex ipsa coalescit. Et sic, demptis omnibus imper­ fectionibus, contingit in hoc mysterio. — Unde etiam patet ad tertiam : nan subjec­ tum denominationis intrinsecæ latius patet, quam subjectum inhæsionis, aut receptio­ nis : nam ut forma in concreto praedicetur de aliquo, sufficit, quod illi conveniat, ab eoque intrinsece, habeatur : sive habent sit proprie loquendo subjectum, sive non sit : sed solum terminus, aut totum, aus compositum illam formam habens, ut proxime dicebamus, et liquet etiam in creatis, ubi esse materiale prædicatur de homiue, et tamen in nullo subjecto reci­ pitur. Ad confirmationem negatur antecedens. Ad cujus primam probationem dicendum est, quod unibile per modum subjecti, et ratione potentiæ passivæ importat potentialitatem veram, et Deo repugnantem. Eam autem minime explicat unibile per modum puri termini, et ratione summæ actualitatis : nec istud proprie loquendo est unibile, sed solum grammaticaliter, et quoad vocis sonum : est enim de se ipsa actualis unio in ultimo complemento. Et hoc modo dicebatur Verbum unibile hu­ manitati ante Incarnationem ; sicut etiam dicitur Deus unibilis mentibus beatorum absque ullo potentialitatis vestigio, ut supra explicuimus num. 67. Ad secundam respondetur concedendo quod uniri sil quoddam pati : sed hoc pati solum conve­ nit, vel toti composito ex unione activa Solvitur confir­ matio. DISP. III, DUB. IV. ! u resultanti, vel soli ilii extremo, quod uni­ torn, aut præsentem de novo rei pneexistur ratione potentiæ passiva1, qualiter se tenti sunt rationes, qnar competunt habet humanitas. Extremum vero, quod subjecto, ut subjectum est, atque ideo si est actus purus, identiticans sibi unionem Deo advenirent, illuni immutarent : naex parte sua requisitam, nil patitur, cum , tura autem substantialis completa unitur unitur : quia nihil recipit, ul constat ex subsistentia? non tanquam subjecto, sed dictis. sicut termino : unde ex generi? suo potest 3 arça7I. Arguitur tertio : quia repugnat, quod illi uniri ut puro termino, subindeque menîem ' Deo aliqua substantialis nalura adveniat, absque intrinseca ipsius mutatione. Acce­ vel adquiratur et quod Deus intrinsece non dit etiam loquendo de illis exemplis magis muletur : sed Verbum incarnari est naturam in speciali, quod relatio est accidens, el humanam Deo acquiri : ergo Verbum ne­ unitur per inhærent.ain : unde nequit adquit incarnari absque intrinseca muta­ > venire Deo, quin mutetur : et huic prin­ tione. Cætera constant. El major proba­ cipio innititur discursus D. Thom. loc. cit. tur : tum quia si Deo aliqua relatio realis Deinde si Deus fieret de novo præsens adveniret in tempore, Deus intrinsece mu­ alicui loco praeexistenti, recte evinceretur D.Thoœ. taretur, ut tradit D. Tho. 1 p. quæst. Deum mutari : nam quod prius non fuisset 13, art. 7; sed natura substantialis aptior ■ præsens, non proveniret ex defectu loci, est ad causandam hujusmodi mutationem, ■ qui supponebatur existons : sed proveniret quam relatio, cum sit majoris enti tatis : ex defectu actualitatis ex parte Dei se prius ergo non potest natura substantialis Deo non extendentis ad illum locum. Idemque advenire, et acquiri, quin intrinsece mute accideret, si modo inciperet scire, quod tur. Tum etiam quia si esset assignabilis prius non sciebat : nam objectum suppo­ aliquis locus cui Deus de novo Ceret præ- nitur esse scibile : unde quod non termi­ sens, cum prius non esset ; non posset non nasse! antea scientiam actualem Dei, non mutari : idemque contingeret, si modo in­ esset ex suo defectu, sed ex defectu sumciperet cognoscere aliquam creaturam : m» actualitatis in Deo. Id autem aliter ergo pariter non potest sine intnnseea omnino contingit in hoc mysterio : quod mutatione habere naturam substantialem, ! enim Verbum non esset prius unitum hu­ quam prius non habebat. manitati, et modo sit ; non provenit ex ConfirContirmatur : quia nequit incidere nova defectu alicujus actualitatis, vel requisiti ibaiio. denominatio intrinseca absque intrinseca ex parte Verbi : est enim in summo actua­ mutatione subjecti denominati : sed Ver­ litatis complemento in ordine ad talem bum esse unitum humanitati est denomi­ unionem ; ita ut de se sit extremum non natio intrinseca de novo incipiens : ergo tantum unibile, sed actu unitum. Sed pro­ nequit dari absqne intrinseca Verbi muta­ venit ex defecta unionis ex parte humani­ tione. Probatur major : quia ad omnem tatis. Linde hoc ipso, quod cx parte hujus novam denominationem requiritur aliqua ponatur unio, et applicatio passiva ex vi mutatio, sive alietas ex parte alicujus ex­ actionis unitivæ; Verbum manet per setremi : rebus enim eodem modo nunc se metipsum unitum absque ulla sui muta­ habentibus, ac prius se habebant, non est tione. ralio, ut nova denominatio consurgat : sed Ad confirmationem negamus majorem Elidiur ad denominationem extrinsecam sufficit, universaliter intellectam : nam fieri potest, et requiritur extrinseca mutatio alterius quod subjectum denominationis, aut præextremi : ergo ad novam denominationem dicationis non sit secundum esse subjectum intrinsecam requiritur determinate mula­ formae denominantis, sed duntaxat purus tto intrinseca, sive ex parte extremi, el terminus illius, ut in præsenli contingit, et subjecti denominati. supra explicatum est. Et ad probationem Satisfit Respondetur ad argumentum negando in contrarium respondetur omittendo præargu­ missas, ct negando consequentiam-: nam mento. majorem : quia Deus non adquirit natu­ ram substantialem per modum subjecti licet denominatio intrinseca et extrinseca aut recipientis ratione potentiæ passivæ : conveniant in petendo aliquam in aliquo sed per modum puri termini ipsam com­ extremo mutationem : præcipua tamen plentis ratione sumraæ actualitatis. ut earum differentia consistit in eo, quod prior supra explicatum est. Nec probationes in est a forma intrinseca, et posterior ab ex­ contrarium obstant ob manifestam distrinseca. Fieri autem valet, quod forma paritalem : quia esse relatum, esse scieuintrinseca non sit recepta in subjecto deno­ minato; 11. i *! ■ ri ■n m 1 .... 1 ’ nuuo. minuto ; sed solum illi unita ut puro ter­ mino, et hoc modo illud denominet, atque ideo absque intrinseca ipsius mutatione. Et tuuc mutatio ad novam denominationem requisita in ipsa forma, aut natura com­ municata adæquate exercetur. Per quod sa­ tis differt a denominatione pure extrinseca, quæ a forma pure extrinseca, et alibi exis­ tante desumitur. 72. Arguitur quarto : nam ideo Verbum sillalfl· non mutaretur per hanc unionem, quia non uuilur per modum subjecti, nec ratione potentiæ receptivae : sed hæc ratio est nulla : ergo, etc. Major constat ex dictis § præced. nam hac ratione probavimus Ver­ bum non immutari in hoc mysterio. Minor autem suadetur : tum quia si personalitas Angeli uniretur naturæ humanæ mutaretur ; et tamen non compararetur ad illam per modum subjecti, aut ratione potentiæ pas­ sivæ : nam certum est humanitatem non recipi in personalitate sicut in subjecto, ut supra diximus num. 70. Tum etiam quia cum anima in resurrectione unitur materia?, mutatur : et tamen anima nec est subjec­ tum, nec importat potentiam receptivam materiæ, ut ex se liquet. Tum denique quia personalitas Verbi subrogatur in hoc mys­ terio loco subsistenti» creatæ : hæc vero quamvis non sit subjectum, aut potentia receptiva naturæ, mutatur per unionem ad illam. Ergo licet Verbum non comparetur ad humanitatem per modum subjecti, aut ratione potentiæ receptivæ; poterit tamen et debet mutari per unionem cum illa. Confirmatur : nam etsi Verbum non sit subjectum humanitatis sibi unitae, nihi­ lominus est terminus qui actionis unitivæ, acproductivæ hujus concreti Christus : sed terminus cujuscumque actionis productivæ debet per eam immutari : et hac ratione supra num. 9 diximus Deum non posse terminare conversionem totalem alicujus in ipsum, quia videlicet mutaretur; ergo Verbum non potuit non immutari in hoc mysterio. — Nec valet dicere Verbum non esse terminum actionis unitivæ, quia producatur, sed quia unitur. Quoniam licet necessarium non sit, quod per actionem unitivam producatur utrumque extremum in esse entis, ut patet in generatione homi­ nis; nihilominus necessarium est, quod producatur in esse uniti, ut liquet in eodem exemplo : nam etsi anima non fiat absolute per generationem hominis, fit tamen unita. Idque satis est, ut immutetur intrinsece. Idem igitur dicendum erit de Verbo, quod 3D9 quamvis per Incarnationem non fiat abso­ lute, fit tamen intrinsece unitum : atque ideo immutatur intrinsece. Ad argumentum respondetur conce- Oceurridendo majorem sic intellectam, quod Ver- a|^_ bum nec ad humanitatem, nec ad unionem mento, ex parte sui requisitam comparatur per modum subjecti, aut in ratione potentiæ passivæ, et receptivæ. Non ad humanita­ tem, quia haie universaliter loquendo non comparatur ad subsistentiam sicut ad po­ tentiam receptivam, vel subjectum. Nec etiam ad unionem cx parte ipsius Verbi requisitam : quia hanc sibi identificat Verbum per modum actus purissimi ratione sunimæ actualitatis. Unde nihil est, per quod Verbum immutetur. In quo sensu procedit discursus noster, et minor argu­ menti neganda est. Cujus omnes probatio­ nes non urgent, et diluuntur eadem res­ ponsione : nam si semel subsistentia creata mutatur, cum naturæ unitur; ideo est quia omnes subsistenti» creatæ, sive terminent naturam propriam, sive alienam, et sive de novo producantur, sive jam productae adveniant ; licet respectu naturæ, quam complent, non habeant rationem potentiæ, vel subjecti, sed solius termini, ut supra diximus : nihilominus comparantur per mo­ dum subjecti, et potentiæ receptivæ ad unio­ nem ex parte sui requisitam : quia ab illa realiter distinguuntur. Quamvis enim subsis­ tenti» creatæ sint ex se unibiles ; tamen non sunt ipsa unio, sive ultima actualitas : hoc enim ost proprium solus actus puri. Unde opus habent, quod ipsis aliquid addatur, nempe actualis, et formalis unio, ut salis probabiliter docet Godoi referendus disp. seq. num. 3. Et ad id, quod ipsis additur, comparantur per modum subjecti, et ra­ tione potentiæ passivæ : atque ideo mu­ tantur intrinsece, cum uniuntur. Si autem dicatur oppositum, scilicet unionem non superaddi subsistenti» creat», nec in ea recipi, sed in sola natura ; minime sequi­ tur, quod subsistentia creata immutetur ex vi unionis ad naturam : et corruunt omnes probationes, quæ ab hoc exemplo desu­ muntur. Sed de hoc specialiter dicemus loco citato. Ad confirmationem concedimus, quod in Solvitur termino actionis requiritur mutatio passiva. Sed opus non est, quod hæc fiat de­ terminate in ipso termino qui; sed sufticit si fiat vel in ipso, vel in natura, vel in aliquo ejus. Et sic contingit in præsenli: nam ita Verbum est terminus Incarnatio- MHHBKK •I Ou DE INCARNATIONE. nis, quod omnis mutatio interveniens exer­ ceatur adaxjuate in natura creata ad Vorbi personalitatem assumpta. Per quod facile dispellitur illud exemplum de conversione totali ad Deum in se ipso ; quoniam Deus in propria natura nihil habet, quod immu­ tari possitunde nequit in propria natura conversionem totalem, aut aliam actionem terminare : et si terminaret, mutaretur in se ipso. — Ad impugnationem insertam (licet ex dictis facile corruat), respondetur, quod licet in omni actione unitiva extrema fiant unita, et ut unita: ali! tamen in præsenti verificandum non requiritur, quod vel À’erbum fiat, vel unio se tenens ex parte illius, et consequenter non requiritur ulla mutatio ex parte Verbi. Sed sufficit, quod fiat humanitas, et fiat unio humanitatis ad Verbum, et quod mutatio in hoc inter­ veniens sit unice, et adæquate in huma­ nitate assumpta. Cum enim unio ex parte humanitatis se tenens sic illam subjecti­ ve afficiat, quod terminetur ad A’erbum sicut ad terminum, seu complementum humanitatis; et prædicta unio constituat intrirtsece licet inadæquate istud con­ cretum seu compositum Christus : hoc satis est, ut extrema hujus unionis di' cantur facta aut unita : licet nec Ver­ bum, nec unio ex parte Verbi se tenens ullo modo fiant, nec intrinsece immutenD.lhotn. tar. Quod si D. Thom. infra quæst. 16, art. 6, in corp, concedit ut veram hanc propositionem seu prædicationem, Deus factus est homo, huicdoctrinæ minime praejudicat : quia a 1 salvandam praedicationem illam non requiritur, quod subjectum prae­ dicationis sit subjectum mutationis, sive factum, aut immutatum in se ipso : sed sa­ tis est, quod de novo habuit humanitatem per modum puri termini, et absque intrin­ seca sui. et in se mutatione, ut S. Doctor ibidem explicat, et masis adhuc in resp. ad 2. §IV. Consectaria doclrinæ praecedentis. Nota. 73. Duo praecipue sunt, quæ velat prima, ac universalia tam mysteri Incar­ nationis quoad substantiam, quam eo­ rum, quæ illud consequuntur, in hac disp. statuimus, nempe in Domino Jesu Christo dari duas naturas, divinam, scilicet, et humanam impermixtas, atque inconfusas, casque subsistere in eadem Verbi persona: ita ut prædicta persona componatur ex unica personalitate, et duabus naturis rea· liter diversis, ac subinde sit vere’Deus, el vero homo. Ex iis autem principiis facile colligere possumus alias veritates ad subs­ tantiam hujus mysterii pertinentes, quin opus sit ipsas in specialibus dubiis seorsim exponere. | Et primo enim infertur Verbum divinum Primau assumpsisse animam rationalem, et male- noa. 1 . ,. . . ., nam, non seorsim, aut divisim consideratas, sed unitas inter se : quo pacto compoI nunt humanitatem, sive naturam huma­ nam completam per mo Ium essentias, aut formie totalis. Hoc consectarium esi de fide, pisar· illudque statuit D. Thom. in praes. art. 5. Et de illius ordine ad articulos præcedentes jam supra diximus num. 58. Ipsius autem veritatem demonstrat D. Thomas hoc discursu : quoniam Christus dicitur homo univoce cum aliis hominibus : non posset autem ita dici, nisi anima, et materia, quas habet, essent inter se unitæ : ergo habet animam rationalem, et materiam non seorsim sumptas sed unitas inter se. Major salis constat ex dictis toto dub. 1 contra Eutychetem, et insuper probatur ex Apostol. ad Philip. 2 : In similitudinem Ad phihominum factus : quod non est accipien- ϋΡ- 2· dum de similitudine accidentali, aiit con­ venienda analoga : sed de similitudine subsiantiali, et convenientia univoca : nam pra*dicta verba in vero, et proprio sensu accipienda sunt. Minor etiam liquet : quia ut Christus dicatur univoce homo, debet habere sp-ciem, sive naturam huma­ nam, ut de se liquet : sed anima rationa­ lis non constituit humanam speciem, sive naturam nisi unita materiæ : unde concre­ tum ex subsistentia, et anima rationali non dicitur homo : sed pars hominis in poten­ tia aut semihomo : ergo persona Christi non posset dici homo univoce ab anima rationali seorsim assumpta, et non unita materiæ. Idemque a fortiori dicendum esset de materia seorsim sumpta, etanimæ substantialiter non unita : nullo enim modo Christum constitueret verum homi­ nem. Unde simpliciter concedendum est A7erbum assumpsisse, et habere animam, et materiam inter se unitas, sive compo­ nentes humanitatem Et hoc plane, et sin' cere significant verba Joan. 1 : Verbum curo factuni est : caro enim quoddam compositum est ex materia, et anima. Quocirca doctrina hujus corollarii est de fide, fuitque etiam ante tempora Magistri; cum aleo evidenter habeatur in Scriptura, et ot Conciliis relatis dub. 1, nec aliter pos­ sit veritas hujus mysterii salvari. Unde patet Scotum deceptum fuisse, dum dixit cam non fuisse de fide ante Alexandrum Ternum, qui illam definivit in cap. Cum Christus de hæreticis : oppositum enim sa­ tis constat ex dictis. Diiriie Nec circa hoc occurrit difficultas alicujus momenti praeter illam, quæ fundatur in verbis D. Joannis Damasceni lib. 3 de fide ti5a· cap. 3, circa mod. ubi affirmat, quod in Do­ mino Jesu Christo non est communem spe­ ciem accipere. Quibus verbis significare videtur, quod Christus, et puri homines * non habent unam communem speciem seu naturam. Quod ex una parte destruit fundamentum a D. Thoma positum, vide­ licet Christum esse univoce hominem : et ex alia parte opponitur conclusioni, quæ illi fundamento innititur, nempe Christum habuisse animam, et materiam inter se unitas. In hoc quippe conjuncto consistit communis species naturæ humanæ, quæ alios homines constituit. Ergo ad salvandam illam Damasceni propositionem opus est dicere, quod in Christo non fuerunt anima, et materia unitæ, sicut Γη aliis hominibus ; sed alio modo, nempe seorsim, ac divisim assumptas. tyixe Sed Damascenum optime explicat D. iKiara- tijq jn reSp 2, quin opus sit aliquid B.TUa. addere : Dicendum, inquit, quod verbum Damasceni potest inlelligi dupliciter. Uno mo! do ut referatur ad humanam naturam, qua I quidem non habet rationem communis speciei, stciuidiim quod est in uno solo individuo; sed secundum quod est abstracta ab omni indivi­ duo, prout in nuda contemplatione considera­ tur: vel secundum quod est in omnibus indi­ viduis. Filius autem Dei non assumpsit humanam naturam, prout est in sola conside­ ratione intellectus : quia sic non assumpsisset ipsam rem humanæ naturæ : nisi forte dicere­ tur quod humana natura est quædam idea separata, sicut Platonici posuerunt hominem sine materia. Sed tunc Filius Dei non assump­ sisset carnem contra illud, quod dicitur Luc. ult. Spiritus carnem, ct ossa non habet, sicut w videtis habere. Similiter etiam non potest dici, quod Filius Dei assumpserit humanam naturam, prout est in omnibus individuis ejus­ dem speciei : quia sic omnes homines assump­ sisset. Relinquitur ergo quod Damasc. postea dicit in eodem lib. quod assumpserit naturam hwnanamin atomo, id est, in individuo: non quidem in alio individuo, quod sit suppositum, vel hypostasis illius naturæ, quam in persona Salamant. Curs, theolog. tom. XIII. i Filii Dei. Alio modo potest inlelligi dictum Damasceni, ul non referatur ad naturam hu­ manam, quasi ex unione animæ el corporis non resultet una communis natura. Sed est referendum ad unionem duarum personarum divinæ, scilicet, et humanæ : ex quibus non componitur aliquid tertium, quod sil quædam natura communis : quia sic illud esset natum prædicari de pluribus. Et hoc ibi intendit : unde subdit : Neque enim generatus est, neque unquam generabitur alius Christus ex deitate, ct humanitate, in deitate, el humanitate Deus perfectus, idem et homo perfectus. Licet Nota, autem utraque interpretatio sit optima; posterior tamen præferenda est. Tum quia magis inhæret menti Damasceni, ut D. Th. ex ejus discursu evincit. Tum quia ne­ mo docuerat Christum habuisse speciem communem in priori sensu, hoc est, vel abstractam ab omnibus individuis, vel in illis omnibus existentem : unde opus non erat hanc positionem repellere. Quod autem habuerit naturam, sive speciem communem in posteriori sensu, id est, compositam ex duplici natura, divina, et humana, fuit hæresis Eutychetis, et aliorum, vel conclu­ sio ex illorum hæresi illata : quam eis ver­ bis refutat Damascenus. Eodemque discursu usus est D. Thomas ad eandem hæresim D.Thom. refellendam supra art. 1 in fine corp, ubi ait : Divina natura non potest esse, forma alicujus praesertim corporei : sequeretur enim, quod species resultans esset communicabitis pluribus. Recolantur, quæ supra diximus numero 12, ubi hujus rationis vires ex­ pendimus. 74. Ex eodem principio et praecedenti Secuntluiu consectario infertur Secundo attributa di­ corolla ­ vina licet uniantur cum humanitate in rium. eadem persona; illi tamen non ita com­ municari, quod ipsam constituant omnipo­ tentem, immensam, aut conferant formaliter ea praedicata, quæ sunt propria naturæ divinæ. Hoc corollarium etiam est de fide, et deducitur ex omnibus Concilio­ rum decretis, et Patrum testimoniis, qui­ bus dub. 1 ostendimus, quod in Christo Domino fuerint natura divina, et humana unitæ, non in unitate, aut compositione alicujus tertiæ naturæ ; sed quod manse­ rint inconfusæ, et impermixlæ, atque conservando suas proprietates : id vero minime contingeret, si humanitas Christi ex hac unione facta fuisset (ut hæretici Ubiquislæ volunt) immensa, omnipotens, et alia hujusmodi, quæ pertinent ad Deum in propria natura. Sed insuper probatur 26 me DE INCARNATIONE. Ain o magis specialiter tum ex Agalhono Papa in epist. quæ legitur in tî Synodo act. L uhi ait : Apostolica Chrisli Ecclesia unam· quamque harum Chrisli naturarum perfec­ tam esse cognoscit ; el quod ' a tl proprietatis naturam perlinet, omnia duplicia confitetur. Esse autem linitam, et ad determinatum locum naturaliter determinabilem (ut alia prædicata omittamus·, proprium est hu­ manae naturæ : non ergo facta est im­ mensa per unionem ad naturam divinam Sepûffli in persona Chrisli. Unde in Septima Sy­ Syno­ nodo act. ult. dicitur : Si quis Deum s-cundos. dum humanitatem non cireutnscriptibilem Ο. Αα- confessus fuerit, anathema sit. Et D. Au­ fost. gustinus, semi. 191 de tempore ait : Illorum exteramur blasphemiam, qui novo sensu asserere conantur a tempore accepta: carnis omnia, qux erant Divinitatis, in ho­ minem demigrasse. Tum etiam quia si humanitas per unionem ad Divinitatem in eadem Christi persona esset immensa, existeret ubique, sive in omni loco : quod licet Ubiqnistæ devorent, est plane falsum et absurdum : nam certum est de iide, quod Christus secundum praesentiam corporalem, et extensam est solum in coelo, Aci. 1. juxta illud Act. 1 : Hic Jesus qui assumptus Mare. est a vobis in calum, sic veniet. Et Mare, nit. ult. : Et Dominus quidem Jésus, postquam locutus est eis, assumptus esi in cahim, et sedet a dextris Dei. Et quod de immensi­ tate diximus, in aliis etiam prædicatis propriis Dei facile constat, ut in æternitate : certum quippe est humanitatem Christi non esse æternam ; cum fuerit in tempore determinato producta : non esse simplicem ; cum sit composita ex partibus physicis, et realiter separabilibus , ut in triduo mortis contigit : et sic de aliis. Tenendum igitur esL utramque naturam suas proprietates conservasse, et propriam sibi rationem minime exuisse; licet ex carum unione provenerit communicatio idiomatmn iu eo consistens, quod de ea­ dem Christi persona prædicentur natura divina, et humana, et proprietates ad utramque pertinentes, ut constabit ex dicendis quæst. 1G. Nec in doctrina hujus consectarii magis illustranda immorari oportet : nam a fortiori constabit ex dicen­ dis quæstio 9, ubi ostendemus humanita­ tem Christi non fuisse scientem per scien­ tiam increatam ; nec intellexisse per intellectionem divinam : et ex dicendis quæst. 13, ubi probabimus, quod omnipo­ tentia ipsi communicata non fuerit. Qui plura voluerit, legat interim Uellarm, Bdlira. tom. I, lib. 3 de Incarnat, a cap. il et Valentiam in quatuor libris adversus Vilatii- w Schtnidelinum insignem Ubiquistam. 75. Sed oppones Primo : nam Apostolus Objet· ad Ephes, 4, ait : Ascendit super omnes tioae». culos, ut impleret omnia : ergo Christus omnia implet, atque in omnibus existit. Secundo ibi est humanitas Christi, ubi Christus est homo ; cum hoc pnedicatum non possit absque illa forma salvari : sed Christus ubique est homo ; siquidem esse hominem pnedicatur substantialiter, et per I se de Christo, sicut de Petro, et Joanne : ergo ubique est humanitas Christi. Tertio : Verbum divinum est intrinseco unitum humanitati: sed Verbum est ubique; ergo et humanitas. Hæc vero facile diluuntur. Ad primum Dissolrespondetur ex illo testimonio oppositum vuBlur. τωΙΟΓ· plane inferri : si enim humanitas per con­ junctionem ad humanitatem facta fuisset immensa, et existeret ubiquo; non posset vere, et proprie moveri de loco in locum, ac subinde neque ascendere super omnes cœlos. Sensus ergo loci est, quod ascendit, ut impleret omnia, id est, compleret, ac veriflcaret cuncta, quæ pertinebant ad ejus dispensationem, sive adventum. — Ad se­ cundum respondetur illam propositionem, Christus ubique est homo, esse veram, si ly ubique, determinet subjectum, ut sensus sit, persona Christi, quæ est ubique, est; homo : falsam autem si cadat supra prae­ dicatum, et significet, quod persona Christi est homo ubique sive habens humanitatem ubique. Unde non infertur, quod humani­ tas ubique existât. Quæ est doctrina D. D.Thou Thomæ in 3. diet. 22, quæst. 1, art. 2, in corp, ubi ait : Quia homo signat suppo­ situm humanx naturæ, cl ipsam naturam humanam, inde est quod hxc est falsa, Christus esi homo ubique : quia non conve­ nit sibi habere humanitatem ubique. Adver­ bium autem ubique determinat esse hominem in prxdicalo positum ad id lotum, quod in homine importatur, el magis etiam quantum ad naturam, secundum quod termini in prxdicato positi tenentur formaliter. Sed hxc est vera, iste homo est ubique : quia esse ubique convenit personæ. Ad insertam au­ tem minori probationem, quatenus huic doctrinæ opponi potest, respondet idem S. Doctor in solut. ad 3, his verbis : Dicen­ dum, quod Petrus non habet nisi humanam naturam, el ubicumque ipse esi, oportet quod sil illa natura. Sed Chrislus habet plures . I DIHP. HI res naturas : el ideo non oportet, quod ubi­ cumque esi, quod ibi habeal ulramque natu­ ram : sicut non oportet, quod ubicumque est lotum, quod ibi sini omnes paries ejus, sed in uno loco secundum manum, in alio secundum pedem. — Ex quibus constat etiam ad ultimam objectionem : hon enim oportet, quod ex duobus intrinsece unitis uuum sit ubicumque est aliud : totum enim intrinsece unitur partibus : ct tamen non oportet, quod ubi est totum, ibi sint omnes ejus partes, ul inquit D. Thomas. Anima etiam rationalis unitur intrinsece capiti, manui, etc., et nihilominus manus non est in omni loco, in quo est anima : non enim est in capite, neque in pedibus. Sic ergo licet Verbum sit unitum intrinsece humanitati, non sequitur humanitatem esse præsentem omni loco, in quo est Ver­ bum. Tctiium 76. Infertur Tertio ex dictis dubio 2, . caoliiriw. quod unio Verbi ad humanitatem facta fuerit in hypostasi, vel supposito. Ratio est : quia hypostasis, et suppositum idem sunt, ac persona : sed unio Verbi ad hu­ manitatem facta est in persona, ut osten­ dimus dub. citato : ergo prædicta unio facta est in hypostasi, seu supposito. Ma­ jorem, in qua poterat esse difficultas, late ostendimus tract. 6, disp. 9, dub. 2, § 2, ubi explicuimus, quod licet nomen hypos­ tasis olim fuerit ambiguæ significationis, potueritque applicari ad significandum vel essentiam, vel personam; usu tamen Con­ ciliorum, et Patrum Ecclesiæ factum est, ut significet determinate personam. Unde catholice dicimus esse in Deo tres hypos­ tases, hoc est, tres personas, aut tria sup­ posita habentia unam, et eandem naturam divinam. Estque hoc adeo certum, quod oppositum nequit dici absque aliqua temeVE}«r. ntatis nota, ut recte observavit Vazquez 1 p. disp. 125, cap. 4. Si quæ vero diffe­ rentia inter prædicta datur, est illa, quam D.Tka. proponit D. Thomaq in hac quæst. art. 3, his verbis : Persona super hypostasim non addit nisi determinatam naturam, scilicet rationalem, secundum quod Boetius dicit in lib. de duab. nat. quod persona est ra' tionalis naturæ individua substantia. Unde substantia completa, et per se subsistens, I quæ in qualibet natura reperialur, dicitur Suppositum, aut hypostasis; dum approprietur ad naturam intellectivam, vocatur determinato persona, Et sic docent com­ munitur Theologi, et Philosophi. Cum I ergo unio, de qua loquimur, facta sit in DUH. IV. ! 463 persona, ut fidôS docet contra Nestoriurn, et constat ex dictis dub. 2, sequitur, quod facta fuerit in hypostasi, ct supposito. Sed dices, si res ita se habet, et conse­ Defen­ cutio est adeo manifesta : quare D. Thom. ditor ordo illam versat in speciali articulo ? Despon­ doctrinæ demus cum Medina fuisse quosdam hære- in D. Thorn. ticos, qui dixerunt Filium Dei osse unum suppositum, et Christum esse aliud; habi­ tasse tamen Filium in Christo per specia­ lem gratiam, et gubernationem : ex qua intima assistentia resultabat specialis unio secundum dignitatem inter illa supposita. Et quoniam nomen personæ videtur ad di­ gnitatem pertinere, dicebant Filium Dei esse unitum Christi supposito secundum personam : unde inferebant in Christo unam personam esse, sed duas hyposta­ ses : quia Christus induebat personam Fi­ lii Dei, sicut prætor induit in suo officio personam regis, licet duæ hypostases, sive supposita sint. Qui vero fuerint Auctores prædictæ doctrinæ, an Nestorius post damnationem, ut hæresim aliquantulum temperaret, et cum catholicis sentire vide­ retur ; an Dioscorus ; an quidam Mona­ chus Scithiæ? Late expendit Vazquez disp. 15, cap. 2 et 3, et non admodum refert. Cujuscumque enim fuerit est hæresis mani­ festa. Sed (qtiôd ipse Vazquez non attigit, Vazquez, nec observasse videtur) prædicta sententia non solum invaluit priscis illis temporibus, per quæ ille discurrit; sed etiam in pos­ terioribus sæculis, ut manifeste colligitur ex 1). Thoma infra art. 6, ubi post rela- Nota ex tam Nestorii hæresim addit : Quidam autem D-Thom. posteriores magistri putantes se has htoreses de­ clinare, in eas per ignorantiam inciderunt. Qui­ dam enim eorum concesserunt unam Christi personam, sed posuerunt duas hypostases, sive duosupposita, dicentes hominem quendam com­ positum ex corpore, ct anima a principio suæ· conceptionis esse assumptum a Dei Verbo. El hæc est prima opinio, quam Magister (opi­ nionis vocabulo utens) ponit in G distinc­ tione tertii libri sententiarum. Cui ut obviam irent alii, dixerunt animam, et materiam assumptas non fuisse unitas in­ ter se, sed solum a Verbo, ut hoc pacto vitarent hypostasim creatam. Quos rejeci­ mus numero 73. Unde opus habuit D. Thom. illam sententiam specialiter refu­ tare oh diversum modum, quo illius Auc­ tores se explicabant, et in quo videbantur a Nestorio recedere. Conclusio autem S. Doctoris : Sic ergo palet esse hæresim (quam Magister dixerat opinionem) olim ab Ec- : ? / H • if ■I ip 1I Pt \.·1 ■ ■ Ί­ λη it ■ 4 .rti I ’ST? ire ••ni f ’T ; »· ! ( .· <1! i i i f f 4 V' 8 DE INCARNATIONE. - Γ clesia damnatum dicere. quod in Christo sunt dux hypostases, vel duo supposita : sive quod unio non sit facta in hypostasi, vel supposito. Re?olo~t~. Quod probac Primo ex D. Joanne liû i).Tho3>. Damasceno lib. 3 de fide cap. 3, ubi ait : cjnsqoe in Domino Jesu Christo duas naturas cogno­ lundâ. menta. scimus. unam autem hyposlasim. Probat Secundo quia persona non est aliud, quam suppositum, aut hypostasis in rationali natura : sed unio Verbi ad naturam hu­ manam facta est in persona, ita quod in Christo non sunt duæ personæ, sed una in duabus naturis subsistens, ul Ecclesia diffinivit contra Nestorium : ergo præ­ dicta unio facta est in hypostasi, aut sup­ posito, ita quod in Christo non sunt duæ hypostases, sed una subsistens in duabus Quinta naturis. Et utrumque comprehendit quinta Syno­ Synodus Constantinopolitanus can. 5, dis. dum dixit : Si quis introducere conetur in mysterio Chrisli duas subsistentias, seu duas personas, anathema sit : nam per subsis­ tentias significavit hypostases. Tertio quia persona supra hyposlasim nihil addit, nisi aliqnid pertinens ad dignitatem, ut ipsi Auctores se explicabant : si ergo unio facta fuit in persona, existentibus supposi­ tis distinctis; palam sequitur quod præ­ dicta unio solum facta fuerit secundum quandam dignitatem. Id autem damnatum Coocii. est m Concilio 1 Ephesino can. 3 his EpheSid. 1. Verbis : Si quis in uno Christo dividit sub­ sistentias post adunalionem, solum copu­ lans eas secundum conjunctionem, quæ secundum dignitatem quandam, vel auctori­ tatem est, vel secundum potentiam ; et non magis coucursu secundum adunalionem na­ turalem, anathema sit. Probat quarto ah inconvenienti : quia hypostasis, vel sup­ positum est id, cui attribuuntur, et de quo prædicantur actiones, ct passiones naturæ : dicimus enim, quod hic homo nascitur, discurrit, patitur, etc., unde suppositi vo­ cabulum sumitur ab eo, quod hypostasis subjicitur praedicatis, et omnibus ad ipsam pertinentibus : ergo si in Christo essent duo supposita, de uno prædicarentur ali­ qua, quæ non prædicarentur de alio, utputa esse Filium Dei naturalem , esse Deum, et alia, quæ conveniunt secundum naturam divinam ; et e converso de. alio praedicarentur aliqua quæ non possent de altero prædicari, v. g. esse Filium B. Vir­ ginis, fuisse crucifixum, mortuum, et cae­ tera, quæ conveniunt secundum humanam Idem Conci­ naturam. Hoc autem damnatum est in lium. Concilio Ephesino cit. can. 4, his verbis : Si quis personis duabus, vel subsistentiis eas, qu.r sunt in Evangelicis, el Aposlolicis Scripturis, partitur voces, aul de Christo a sandis dictas, aul ab ipso dc sc : el quasdam quidem vetui homini præter illud ex Deo Verbum specialiler intellecto applicat; quas­ dam vero velut Deo decibiles soli cx Deo Paire Verbo, anathema sil. fl fl Quæ fundamenta sunt plusquam de- Ctawra monstrationes theologica·, et rem plane na·!»· evincunt, convincuntque assertionem oppo­ sitam esse hæresim manifestam, eandem fere cum Nestoriana, atque sub eadem damnatione comprehensam. Nec or as est praedictis motivis aliquid addere. Solum circa ultimum observat Godoi disp. 9, Goto. num. 115, ex eo inferri, quod damnetur sententia illorum, qui operationes a Christo elicitas attribuunt humanitati ut principio quod: siquidem constituunt ia Christo subjectum quod praedicationis, distinctum a Verbi persona, sive supposito. Ail hoc autem inconveniens respondet negando sequelam, et pie, ac urbane ex­ plicando Auctores illius sententiæ ; quam non negamus secundum varias modificatio­ nes, et explicationes posse probabiliter sus­ tineri. Sed id componere non pertinet ad Thomistas; sed magis urgere contrariumostendendo illam sententiam minimecohæreie cum illo canone Concilii Ephesini, et cum pluribus aliis dictis, quæ catholico salvanda sunt tam in hoc mysterio, quam in mys­ terio Trinitatis. Et censemus Angelicum Ductorem in hac nostra fuisse sententia. Unde ad inconveniens objectum responde­ tur concedendo sequelam : tamen Scolistæ negabunt, et curabunt interpretari Conci­ lium. 78. Infertur quarto unionem humanitatis Quarts ad Verbum non fuisse accidentalem præ­ corciu rias. dicamentaliter, nec prædicaiiiliter. Hoc corollarium non supponit, quod prædicta extrema uniantur mediante aliquo modo ab ipsis distincto, de quo agemus infra disput. 4, dub. 1. sed procedit abstrahendo a prædicta difficultate. Et probatur quoad Uw primam pariem ; nam uniri accidentaliter prædicamentaliter, vel secundum· accidens eim praedicamentale consistit in eo, quod prædicta unio facta fuerit in aliquo accidenti, vei eo mediante : atqui hujusmodi unio non fuit facta in aliquo accidenti, sed in persona, supposito, et hypostasi, ut cons­ tat ex consectario præced. et ex dictis dub. 2; ergo humanitas non est unita Verbo accidentaliter prædicamentaliter. Unde hæc pars DISP. ΙΠ, DUB. IV. pars est do tide.: nam diffinitur in omnibus cies de sua hypostasi : non quidem ralione decretis, quæ contra Nestorium, et alios formæ significalæ per hoc nomen Deus, sed hæreticos statuunt Verbum non fuisse ralione suppositi, quod est hypostasis hu­ unitum humanitati secundum solam gra­ mana- naturæ. Tam denique ratione de­ tiam, inhabitationem, aut alium modum sumpta ex D. Thom. tam loco cit. quam accidentalem, sed hypostatice trahendo in præs. articul, 6, quoniam Christus humanitatem ad suum esse personale. Et convenit univoce cum aliis hominibus Oli n U in hoc sensu in quinta Synodo generali in ratione hominis : ergo sicut hæc pro­ ’ act. 5, can. 4, decernitur ; Qui non confite­ positio Petrus est homo est essentialis, et tur Filium Dei carni substantialiter uniri perlinens ad secundam prædicabile, sic C«cil· anathema sil. Et in Guncil. Ephesino 1, etiam hæc propositio Chrislus est homo. Σ^·1· can. 13, dicitur : Ex Virgine natum esi In qua ut liquet, Christus supponitur pro sacrum corpus, cui subslanlialitcr unitum persona hypostasi, aut supposito subsis­ D.Ttaa. esi Dei Verbum. Unde Angelicus Doctor in tente in humana natura : quo i non est hac quæst. art. 6, versans istam difficulta­ aliud, quam persona Verbi divini, ut cons­ tem, resolvit in hunc modum : Fides autem tat ex præcedentibus corollariis. Ergo catholica medium inter prædiclas positiones natura humana non unitur, nec convenit tenens, non dicit unionem faciam Dei, el Verbo accidentaliter prædicabiliter, sed hominis secundum essentiam vel naturam, substantialiter, sive illo modo, quo spe­ neque etiam secundum subsistentiam, seu cies propriæ hypostasi, seu supposito : Nou. hyposlasim. Et infra addit : Sic ergo patet, subrogatur enim Verbum loco illias, et quod secunda trium opinionum, quos Magis­ ita constituit Christum : cui non minus, ter in 3 seni. dist. 6 ponit, quæ asserit quam Petro, aut Francisco convenit esse unam hyposlasim Dei, et hominis, non est hominem, ut profunde significavit D. Ful­ dicenda opinio, sed senlenliæ calholicæ fidei : gent. lib. de Incarnat, et gratia cap. 10, similiter prima opinio, quæ ponit duas hy­ his verbis : Illud vero quis facile Christia­ postases, et lerlia, quæ ponit unionem acci­ nus aut ignoret, aut dubitet, quod Verbum dentalem, non sunt diccndæ opiniones, sed Dei, priusquam caro fieret, non fuit Chris­ Hxreses in Conciliis ab Ecclesia damnatæ. lus. Tunc autem idem Deus Verbum, quod semper in forma Dei erat, Christus esse unia Secunda etiam consectarii pars, nempe humanitatem non fuisse unitam Verbo accœpil, cum Deus semelipsum exinaniens Νηια tW’iiM' cidentaliter prædicabiliter, ostenditur : formam servi absque diminutione plenitu­ Wii.fr. 1 ‘ nam quod convenit alicui accidentaliter, dinis naturalis accepit. Deus ergo factus est pnedicatur de eo per modum accidentis Christus, ut Christus esset Deus, homoque praedicabilis, hoc est, non in quid, sed in perfectus, etc. Unde sicut de persona, quæ quale: atqui natura humana prædicatur de tantum est Deus, praedicatur per se, quod Verbo Dei in ea subsistente non in quale, sit Deus; et de persona, quæ tantum est sed in quid : ergo non est unita ATerbo homo, pnedicatur essentialiter, quod sit accidentaliter prædicabiliter. Minor, in homo : ita de Christo praedicatur per se, qua poterat esse difficultas, probatur tum quod est Deus; et pnedicatur per se, quod Ateun- ex Alexandro Tertio in epislol. ad Epis­ est homo : quia Christus ut Christus copum Remensem, cujus fragmentum re­ utramque naturam, essentialiter importat : fertur in cap. Cum Chrislus de hæreticis, est enim essentialiter persona composita, ubi ait ; Cum Christus sil perfectus Deus, sive in una, et altera natura subsistens. el perfectus homo, qua temeritate audent 79. Contra hanc posteriorem consecta­ quidam dicere, quod Chrislus secundum quod rii partem sentit Durandus in 3, dist. 6, DThvii. homo non esi quid? Tum ex D. Thom. in­ q. 4, ubi licet catholice fateatur unionem fra quæstion. 1G, art. I in corp, et ad 1, Verbi ad humanitatem non fuisse factam ubi ait : Natura divina, et humana, quam­ in aliquo accidentali sicut in medio, sed vis sini maxime distantes; tamen conve­ in persona, aut hypostasi; contendit ta­ men, quod humanitas unita fuerit Vrerbo niunt per Incarnationis mysterium in uno supposito : cui neutra illarum inest per ac­ accidentaliter prædicabiliter. In quo ipsi suffragari videtur Paludanus in eadem cidens, sed per se. El ideo hæc propositio, Deus est homo, non est nec in materia re­ dist. quæst. 1, art. 3. Moventur primo : nam quod advenit enti completo, et mota, nec in materia contingenti ; sed in materia naturali. Et prædicatur homo de in actu, advenit accidentaliter prædica­ biliter, licet substantia prædicamentaliter Deo non per accidens, sed per se, sicut spe- D. Ful­ gent. Senten­ tia Durandi et Paluibni» Motiva. 406 DE INCARNATIONE. DIBP. Ill, DUB. IV. sal tanquam Drum vere hiimanulum, id est sit : sed humanitas advenit Verbo, quod ea, quæ diximus tract. 17, disp. 9, n. 51 hominem fartum, Damascenus autem posuit est ens completum, et in actu, ut ex se et 52. noturam humanam in Christo esse, sicut liquet: ergo advenit accidenlaliter, ac pe­ St). Et hinc dissolvitur alia difficultas, instrumentum ad unitatem hyposlusis perli­ rinde unita est illi accidenlaliter prædicaquam attingit D. Thom. art. fi, in resp, al“ nens, Et licet hoc posterius dictum ita ad 4, an videlicet humanitas fuerit Verbo q ** °' biliter. Secundo nam quod est extra essen­ modificatum sil verum : tamen fundari de­ tiam alicujus, praedicatur de illo solum unita per modum instrumenti conjuncti? bet in unione substantialiter, et persona­ accidenlaliter : sed humanitas est extra es­ In qua partem affirmativam amplecti vi­ liter facta : nam quod instrumentum sit sentiam Verbi : ergo prædiealur de Verbo detur S. Joann, Damasc. lib. de fide cap. D. Di conjunctum, sive ad hypostasim pertinens, BK accidenlaliter ; et consequenter unita est 15, ubi dicit, quod caro Christi instrumen­ I provenit ex eo, quod natura instrumenti Verbo per modum accidentis prædicabitum divinitatis exislit? Quinimo D. Thom. D.Tb:a. assumatur hypostatice, habeatquo esse subs­ lis. 4 contra gentes cap. 41, mirabilem unio­ tantialiter in persona , hæc enim est prin­ ConvdSed hæc parum urgent contra commu­ nem humanitatis ad Verbum declarat per cipium actionis, quæ convenit instru­ luotur. nem Theologorum' sententiam. Primum modum unionis instrumenti conjuncti. mento. Unde declaratio hujus mirabilis D.Tbom. opiime diluit D. Th. in pries, art. G ad 2, Sed oppositum tradit S. P. N. Gyrillus in s.P. x. unionis per modum instrumenti solum est Cjrilte his verbis : Dicendum, quod illud, quod epist. ad monachos Ægypti. a posteriori, et a signo, ut bene observat advenit post esse completum aceidentaliler Ex proxime autem dictis constat hujus Qb»· Jkdioj. Medina loco citato. uoais advenit, nisi trahatur in communionem illius difficultatis resolutio : dicendum enim est, I Qain81. Infertur quinio ex præcedenti consec­ Γίέόίΐ103 tO«j? completi : sicut in resurrectione corpus quod licet humanitas fuerit instrumentum tw. h’lil- tario, quod unio naturæ divinæ, et huma­ adveniet aniuuc praeexistenti. non tamen acciVerbi conjunctum, quod præcise docent MSL næ sit aliquid creat um. Quam difficultatem dentaliter ; quia ad idem esse assumetur, ul D. Thom. et D. Damascen. locis citatis : versat, aftirmativeque resolvit D. Th. in scilicet corpus habeat esse vitale per animam. nihilominus prædicta unio, nec fuit, nec hac q. 2, art. 7. Est vero observandum pro Non est autem sic de albedine : quia aliud explicanda est præcise per modum con­ legitima intelligentia hujus resolutionis, et est esse albi, el aliud est esse hominis, cui ad­ junctionis instrumenti ad principium prin­ propositi corollarii, quod nomine unionis venit albedo. Verbum autem Dei ab xterno cipaliter movens. Tum quia ex genere non significamus solum relationem, quæ esse completum habuit secundum hypostasim, unio per modum solius instrumenti est unionem substantialem consequitur, et in sive personam. Ex tempore autem advenit ei accidentalis : sed non est dicendum, quod humanitate recipitur, quam nemo negat natura humana non quasi assumpta ad humanitas fuerit Verbo unita acciden­ esse aliquid creatum. NeC determinamus, unam esse, prout est naturæ: sicut corpus laliter, ut constat ex proxime dictis ■ quod prædicta unio substantialis necessa­ assumitur ad esse anima : sed ad unum esse, ergo non est dicendum, quod fuerit rio importet ali quem substantialem modum, prout est hypostasis, seu person#. Et ideo unita per modum instrumenti, Tum etiam aut nexum ab extremis, quæ uniuntur, humana natura non unitur accidenlaliter quia Nestoriani dicebant humanitatem distinctum : de hoc enim agemus spéciali­ Filio Dei. Unde etiam constat ad secundum : fuisse a Verbo assumptam per modum té! disp. 4, dub. 1. Sed unionis nomine falsum enim est, generaliter loquendo, instrumenti ; qui tamen negabant fuisse significamus compositionem, seu conjunc­ quod quidquid est extra es-entiam rei sit unitam personaliter, et substantialiter : tionem passivam duarum naturarum in una accidens prædicabile, sive quod acciden- 1 ut ergo ab hæreticis recedamus non solum persona juxta ea, quæ supra diximus dub. taliter prædLetur : heri enim potest, ' in sensu, sed etiam verbis ; oportet, quod 3, statuentes Christum esse personam com­ quod snhstantia in se sit, et communicet ! non dicamus humanitatem fuisse Verbo positam. Et in hoc sensu procedit resolu­ cum subjecto prædicationis in aliquo esse unitam per modum instrumenti. Et sic tio, probaturque efficaciter duplici motivo substantiali, ut in præsenti contingit : et docuit P. N. Cyrillus : cujus sentonliæ proposito a D. Thom. Nam ex argumento tunc prædicatur per se, et substantialiter I' subscribit D. Thomas multo profundius D.Ttwsed contra suadetur in hunc modum : omne, Nota de tali supposito, seu subjecto. — Et si •inquit Medina ad art. 6 in finem) et alquod incipit in tempore, est aliquid crea­ conîra ’ inquiras, an sententia Durandi mereatur !• tins loquens in præsenti, quam olim in tum, seu factum; siquidem debet incipere Doran aliquam censuram ? Respondetur non vi­ dum· quarto. Sic enim habet : Dicendum, quod ex vi alicujus actionis illud producentis : deri prorsus ab illa immunem. Et vel ex ΐ non omne, quod assumitur ut instrumentuni. sed naturam divinam, ct humanam esse eo rejicienda est, quod redolet hæresim perlinet ad hypostasim assumentis, sicut pa­ unitas in Verbo incepit in tempore : non Nestorianam, et retinet modum loquendi tet de securi, et gladio. Nihil tamen prohibet enim hoc compositum, seu complexum fuit Nestorianis familiarem, nempe Verbum illud, quod assumitur ad unitatem hypostasis, ab æterno : ergo unio naturæ divinæ, ct fuisse unitum accidenlaliter carni, ut recte se habere ut instrumentum : sicut corpus humanæ in Verbo est aliquid creatum. Et Medina. observavit Medina art. 6, conclus. 2. A l- I hominis, vel membra ejus. Nestorius ergo OrôU sic videtur diffinitum in quinta Synodo merta Vazquez, dit Vazquez disp. 17, cap. 2, num. 5 : posuit, quod natura humana est assumpta a SjBodis. act. 8. et act. ult. can. 4 et 8 et in sexta Jlodus loquendi Durandi jam diu in Schola Verbo solum per modum instrumenti, non Synodo act. 8, epist. Agathonis.Et sumitur male audit, eo quod modo loquendi, quo autem ad unitatem hypostasis. Et ideo non ex Joan. 1, ubi dicitur : Verbum caro facPatres, et Concilia utuntur, omnino adverse­ concedebat, quod homo ille esset Filius Dei, hrrw. Ium est. Etlsai. 33 : Creavit Dominus novum tur et cum Nestorio communia verba habeat, super terram, fæmina circumdabit virum. sed instrumentum ejus. Unde Cyrillus dicil tametsi sensus illius catholicus sil. Unde in <’pisl. ad monachos Ægypti : Hunc Emma[(^r4 3 Adllebr. 3 : Considerate Apostolum, el Ponprædictam sententiam censemus ad minus ‘υ ' " lificem confessionis nostræ Jesum, qui fidelis nuetem, id est, Christum non tanquam instru­ esse suspectam, et male sonantem, juxta menti officio assumptum dicit Scriptura, sed ■X 407 esi ei, qui fecit illum. Ad Galat, 4 : Misit Ad Deus filium suum factum ex muliere. Ex iis autem, quæS. Doctor tradit in corp, articuli, ita suadetur ; nam relatio realis non con­ sequitur in tempore ad id, quod est increa­ tum; alioquin Deus mutaretur, ut probat idem D.Thom. 1 p. quæst. 13, art. 7; sed ad hoc, quod est naturam divinam, et hu­ manam esse unitas in Verbo, consequitur in tempore realis relatio ex parte humanita­ tis, ut expresse resolvit D. Thom. in corp, artic. ergo naturam divinam, et humanam esse unitas in Verbo, sive earum conjunctio in Verbo non est aliquid increatum, sed quid creatum. Quæ omnia magis consta­ bunt ex dicendis disput. seq. dub. 1. Et ita docent Silvius in exposit. art. 7. Arauxo Sylvfas. art. 8, dub. 2, num. 23. Vazquez disp. 18, cap. 5. Suarez disp. 7, sect. 5, cum Suarez,' aliis. Nec huic resolutioni opponuntur Cajet. Aliorum et Medina artic. 7, dum negant prædictam explica­ unionem esse aliquid creatum : nec Alva­ tur. rez disp. 13 et Nazarius controvers. 4, dum proferunt talem unionem esse aliquid increatum, et*creatum. Nam priores no­ mine unionis intelligunt unitatem personæ Verbi, in qua divinitas, et humanitas conjunctæ sunt. In quo sensu recte negant unionem esse aliquid creatum : unitas enim increata est. Sed procedunt cum mi­ nori proprietate unitatem personæ confun­ dentes cum extremorum unione. Posterio­ res vero loquuntur de composito, seu complexo ex unione resultante, toto, et totaliter sumpto : quo pacto includit ali­ quid increatum, nempe Verbum, et divi­ nitatem ; et aliquid creatum, videlicet na­ turam humanam : in quo sensu non est determinate aliquid increatum, nec aliquid creatum ; sed utrumque complectens se­ cundum varias rationes extremorum. Sed minus proprie sic loquuntur, ut hanc quæstionem resolvant : quia ut complexum sit creatum, aut factum, non requiritur, quod omnia ejus facta, aut creata sint : sed suf­ ficit, quod sit facta illorum conjunctio, sen unio, ut in præsenti contingit. Recolantur, quæ supra diximus num. 53. Circa modum autem loquendi observat Nola circa bene Arauxo uhi supra cum distinctione modum procedendum esse : nam si prædictum Ιο μι encomplexum significetur nominibus incom- icui ct motus iiicanlur secandam ι<·πι»ιιιιηη : sed idem est termi­ nus assumptionis, et union s, scilicet divina hypostasis. Ergo videtur quod non differant unio, ct assumptio. Praeterea. In mysterio incarnationis idem videtur esse uniens, el assume» , unitum, et assumptum : sed unio, ct assumptio videntur sequi actionem, el passionem unientis, el uniti, vel assumentis, el assumpti. Ergo vi­ detur idem esse unio, quod assumptio. Præterea. Damascenus dicit in 3 lib. Aliud esl unio, aliud incarnatio : nam unio solam demonstrat copu­ lationem , non autem ad quem facta est : humnnatio autem, et incarnatio determinant, ai quem facta sil co­ pulatio. Sed similiter assumptio non determinat ad quem facta sit copulatio. Ergo videtur unio idem esse, quod assumptio. Sed contra est, quod divina nalura dicitur unita, uou actiTii assumpta; Respondeo dicendum . qaod sicut dictum est, unio importat relationem quandam divinæ naturæ, et humanæ, seinndom quod conveniunt in una persona Omnis aotern relaûo, qoæ incipit esse cx tempore, ex aliqua niuialione causatur : mataiio anlem consistit in actione et passione. Sic ergo dicendum est, quod prima, et principalis differentia inter assumptionem et unionem est, quod unio importat ipsam relationem, assumptio autem actionem, secundum quam dicitur aliquis assumens, vel passionem, secandam quam dicitur a liquid absumptum. Ex hacaukm differentia, accipitur secundo alia differentia, nam as­ sumptio dicitur sicnl m fieri, unio au’em sicut in facto esse, et ideo aniens dicitur esse unitum : assumens au­ tem non dicilur esse assumptum. Natura enim humana significatur, ut in termino absumptionis in hypostasim divinam per hoc, quod dicitur homo : unde vere dicimus, quc.d Filius Dei, qui est uniens sibi humanam naturam, est horno. Sed humana natura in >e considerata, id est, in abstracto significatur at assumpta, non autem dicimus, quod Filius Dei *it humana natura. Ex eadem etiam sequitur tertia differentia, quod relatio praecipue æquiparantiæ non magis se habet ad unum extremum, quam ad aliud : acti » autem, el passio “.......................................... diversimode se bibent.... ad agens, el patiens, sed add diversos terminos._Et ideoassumptio determinat terminum a quo, el ad quem : dici­ tur enim assumptio qoasi ab alio ai se sumptio : unio autem nihil horam determinat. Unde indifferenter dicitur, qaod humana natnra est unita divinæ, et e converso. Non autem dici’ur divina natura as*umpfa ah humana, sed e converso : qaia humana natura adjuncta esl ad persona­ litatem divinam, ut scilicet persona divina in humana natura subsistat. Ad trimum ergo dicendum, quod unio, et assumptio non eodem modo se habent ad terminum, sed diversi­ mode, sicut dictum est. Ad secundum dicendam, qaod uniens, et assumens non omnino sunt idem : nam omnis persona assumens est uniens, non autem e converso. Nam persona Patris on vit naturam humaoaai F.lio, non autem sibi : el ideo dicilur uniens, non assumens, quasi ad se sumens. Per­ sona aatem Filii, qaæ sibi humanam nataram univit, od est unum, eo quod unitum dicitur per participationem : unum au­ rem per essentiam : sed in rebus creatis aliquid dicitor simpliciter esse unum, sicut præcipue patet de unitate ipsa, quæ est principium numeri : ergo hujusmodi unio, de qua loquimur, non importat maximam unitatem. Præierea, quanto ea, quæ uniuntur, magis distant, tau o minor tsl unio : sed ea, quæ secmdum hanc unionem uniuntur, maxime distant, scilicet, nalura divina, ct humana : distant enim in infinitum : ergo hujusmodi esl minima unio. Præierea. Per unionem fit aliquid unum : sed ex unione animæ, et corporis in nobis fit aliquid unum in persona, el nalura : ex unione autem divinæ, et humaoæ naturæ fit aliquid unum solum in persona . ergo major est unio animæ ad corpus, quam divinæ naturæ ad hu­ manam : et sic unio de qua loquimur, non importat maximam unitatem. Sed contra est, quod August, dicit 1 Trinit. quod homo potius esl iu Fdio Dei quam FJius in Patre. Filirfe autem est iu Patre per unitatem essentiæ, nomo vero est in Filio per unionem incarnationis : er^o major est ouio incarnationis, quam unitas divinæ es*ejitiæ : quæ tamen est maxima unionum : et sic per consequens unio incar­ nationis importat maximam unitatem. Respondeo. Dicendum, quod unio importat conjunctio­ nem aliquorum in aliquo uno< Potest ergo unio incar­ nationis dupliciter accipi, uno modo/ ex parte eorum quæ conjunguntur : alio modo ex parle ejus in n«o con­ junguntur. et ex hac parte, hujusmodi unio babel præemiiicnliam inter alias uniones : nam unitas persona· 410 DE INCARNATIONE. dninæ in qua nniizntnr duM uabiræ e>t maxima Non amem ImM præ.miueutiam ex prie eorum, quæ coujuoeuotar. Ad pnmum erço dicendum, quod unitas divinæ per· sonæ esi major, quam unitas numerals, quæ scilicet est prioeipinm numeri. Nam unitas dirioæ personæ, est uaitas increaia. per se subsister, non recepta in aliquo per parücipatiouem : est eiiam in se compléta, babeps in se quidquid pert.net ad rationem unitatis : rl ideo non competii ribi ratio partis, sicut unilaii numenlitquæ c>l pars cumeri, et participatur in n-bus numeralis* Kl ideo quantum ad hoc, unio incarnationis præeminet uni­ lab niimerth» raitoae scilicet unitatis divinæ persoiu·, non auteu raliouc uilyræ bumanæ, quæ non est omtas divîo.e perxmæ, sed est ei uniu. Ad secundum diceudaiu, quod rabo illa procedit ex parie conjunctorum, non utiles ex parte personæ, in qua Utla est unio. Ad tertium dicendum, quod unitas dixinze person» est n.aior quam qnitis. el person», ri natura.· in pobi$. Ei ideo naîo incarnation^ est major, qnam unio aoiifi», el eorporis in nobis. Quia vero rilud quod in contrarium objicitur, falsum supponit. sciJteei quod major sit unio incarnationis, quarn unios personarum diriuarum in essmlia, uicendum est ad auctoritatem Anfil· qnod humiiM natura non est magis ip Filio Dei, quam Filius Dri m patre, sed uiolto minus. Sed ipse homo quantum ad aliquid est in Filio magis. quam Filius in Patre, in quantum scilicet idrm supponitur in hoc, quod dico homo prout sumitur pro Chnsto, et in hoc quod dico. Filias Dei, Hoa autem est idem suppositum patris, et (ilii. Prima conclusio : Unio hypostatica ex parle extremo nun, quæ uniuntur, non esi maxima unionum. Secunda conclusio : Unio hypostatica ex parte ejus, in quo extrema uniuntur, est ma­ xima unionum. Comparatio, quæ in his assertionibus cum aliis unionibus fit, non comprehendit omnes, sed solas creatas. Nam quod attinet ad unionem (si ita appellanda est , trium Nota divinarum personarum in eadem essentia circa senOm divina, illam expresse excipit, et præfert D.Tbom. D. Th. in resp. ad argumentum sed contra. Utitur autem S. Ductor potius nomine unionis, quam unitatis : quia unitas reperitur etiam in rebus omnino simplicibus : ipse varo non comparat hanc unionem cum unitate rerum simplicium, sed cum uni­ tate resultante ex conjunctione rerum distinctarum. Porro unionis nomine non significat actionem unitivam, nec relatio­ nem unionis; sed unionem, sive conjunc­ tionem passivam in facto esse, quæ est terminus actionis unitivæ, et fundamentum relationis. Cum enim in præcedentibus hujus quaestionis articulis explicuerit quidditatem prædictæ unionis; in præsenti hanc comparationem adjecit, ut magis exponeret gradum perfectionis ejusdem. Veritas autem assertionum, quas proponit, constabit ex dicendis disp. sequenti, ubi de illis specialiter agemus. DISPUTATIO IV. De unione hypostatica. I icet ex dictis in disp. præced. constet substantialiter, et in communi, in qua consistit quidditas, seu propria ratio mys­ terii Incarnationis (ostendimus enim si­ tam in eo esse, quod natura divina, el humana unitæ substantialiter fuerint in eadem Verbi divina persona, quæ ut sub» sistens in utraque illa natura est, et dicitur Christus Dominus noster) : plura tamen Oris magis in speciali occurrunt circa præ- tlictU ros. dictum mysterium, quæ petunt amplius exponi, uti sunt ipsa unio, actio unitiva, terminus ejus, persona assumens, natura assumpta, ordo assumptorum, et alia hu­ jusmodi, circa quæ graves satis se oderunt difficultates, quas pro captu nostro supe­ rare oportet. Sed claritatis gratia, quam solet conciliare distinctio, illas per varias disputationes distribuere, et ordinare cu­ rabimus. Et primo loco occurrit ipsa hy­ postatica unio, quæ est cæterorum quasi scopus, in quem alia et si diverso mode collimant. DÜBIL’M I. Utrum unio hypostatica sit aliquid realiter distinctum ab extremis per actionem Incarnationis productum. 1. Ut melius intelligatur titulus propo-Qib tiflta situs, et magis explicetur status difficulta­ cancirtis decidendæ ; est breviter observandum, rerist ; tee ■' quod tres actiones (sive distinguantur ioEjsterealiter sive non : de quo infra disp. 5, ri s*ve compositione passiva duarum naturarum in eadem Verbi porsona : potestquo dici unio in concreto. Secundo pro relatione prædicamentali, quæ unitionem passivam consequitur. Tertio, et rnedio modo pro aliquo nexu, qui illa oxtrema formalitor uniat, et sit ratio fundandi rela­ tionem. Et sic sumitur in titulo dubii, et subjicitur præsenti quaestioni. SappoQuod enim unio priori modo sumpta sit Diiur (ari aliquid productum per actionem Incarna­ TOWN tionis, satis constat ex dictis disp. præced. simpfcm frrt Γ6 n. 81, quin opus sit plura hic adjicere. — btiow. Quod autem sumpta secundo modo sit aliquid reale, ab extremis distinctum, et factum eo modo, quo relationes terminant actionem, nempe ox consequenti, et per insultanti am, docent communiter Theo­ logi contra Aureol. in 3, dist. 5, q. 1, art. 1; ubi negat, quod ad conjunctionem dua­ rum naturarum in Christo consecuta fuerit aliqua relatio realis prædicamentalis. Sed præferenda est sententia communis : tum D.Thm. quia ita expresse docet D. Th. in hac q. 2, art. 7 in corp, et in resp. ad 3, et infra q. 16, art. 4 in corp, et art. 6 ad 2, qui­ bus locis repetit unionem hypostaticam importaro relationem, quæ est realis ex parte, humanitatis, et rationis ex parte Verbi. Tum quia humanitatem hypostatice Verbo conjungi est sufficiens ratio fun­ dandi relationem realem ad ipsum sicut ad terminum. Tum denique quia in aliis unio­ nibus, seu conjunctionibus extremorum resultat relatio, qua extrema denominan­ tur, et se respiciunt : hæc enim, cum minimæ sit entitatis facillimo consequitur quamlibet rerum variationem, ut inductive potest ostendi : nulla igitur est ratio, ut in præsenti materia negemus, quod ex unione humanitatis ad Verbum resultaverit aliqua realis relatio in eadem humanitate. Porro relationem prædicamentalem distingui rea­ liter a re, quæ refertur ; hic probandum non est, sed supponendum ex his, quæ cum communi Thomistarum sententia 5. Coa-docent N. Complut, abbrev. in logica disp. 14, q. 5. 411 2. Duo vero, quæ opponit Aureolus, Deplex facile explicantur. Primo objicit ex hac doctrina inferri Verbum — fuisse — unitum -------- i t ur., accidentaliter humanitati ; siquidem rela­ tio prædicamentalie est quoddam aceidens; et D. Th. locis relatis affirmat fuisse uni­ tum secundum relationem : consequens au torn est falsum, et Nestorianum, ut os­ tendimus disp. præced. n. 78; nulla ergo intervenit in hoc mysterio relatio, quæ possit unio appellari. Secundo objicit in aliis unionibus, aut compositionibus non resultare relationem inter partes unitas : alias cum in continuo dentur infinitæ partes, et unit®; sequeretur dari in conti­ nuo infinitas relationes : quod est absur­ dum. — Sed hæc, ut diximus, levi manu dispelluntur. Ad primum enim responde­ tur, quoi D. Thom. non constituit unio­ nem formalem in relatione prædicamen­ tali; sed illam explicuit per hunc effectum, cujus fundamentum est ipsa substantialis unio, ut infra magis declarabimus. Ad secundum dicendum, quod si nullum est inconveniens, quod in continuo dentur infinitæ partes unitæ; nec inconveniens erit, quod dentur infinitæ relationes ; unde ex hoc capite non debet negari, quodrelatio realis consequatur partium unionem. Sed revera licet in continuo dentur infini­ tæ partes proportionales, et quasi in po­ tentia ; partes tamen aliquotæ, et in actu dcsignabiles finitæ sunt : et ad has conse­ quitur in actu relatio realis : unde non sequitur, quod actu dentur infinjtæ rela­ tiones. Ex praemissis autem habemus unionem Præmituiur hypostaticam sumptam pro conjunctione unionem passiva, et substantiali duarum naturarum este aiiqoid in eadem Verlji persona, sive pro Christo de novo ex utraque natura composito juxta dicta factum. disp. præced. dub. 3, esse aliquid factum, distinguique ab extremis saltem seorsim, divisive consideratis. Habemus etiam unio· nem hypostaticam sumptam pro relatione prædicamentali, quæ ad illam substantia­ lem conjunctionem sequitur, esse etiam aliquid productum, et ab extremis diver­ sum. Habemus denique actionem Incarna­ tionis non esse mere unitivam ad eum modum, quo actiones sensuum externorum non habent aliquid producere, sed tantum unire potentias cum objectis præsentibus, ut concedunt N. Complut, abbrev. in lib. 5. Crmde Anima disp. 20, quæst. 4, num. 25, P,ul· sed esse vere productivam, et efficientem. Nam vere efficit tam unionem sumptam m Ad Hi hr. 3. Aeton Pqdc- tülll difikul- •ft DE INCARNATIONE. primo modo pro toto composito, quam unionem sumptam secundo modo pro rela­ tione pnodicamentali. Undo Scriptura .qua· in proprio sensu, ubi nullum sequi­ tur inconveniens, accipienda est), actio­ nem. qua Deus mysterium Incarnationis est operatus, significat ut veram actionem, et efficientiam, et non ut solam unitio­ nem. Unde Paulus ad Hebrte. 3, ait : Considerate Apostolum, et Pontificem confes­ sionis nostræ Jesum, qui fidelis est ei, qui fecit eum. Et Petrus Act. 2, num. 36, di­ xit : Certissime ergo sciat omnis domus Is­ rael, quia et Dominum eum, et Christum fecit Deus hunc Jesum, quem vos crucifixis­ tis. Nam facere aliquid veram eflicentiam, et influxum activum importat. — Sed licet præmissa sint valde certa, et commu­ niter recipiantur: dubium tamen est, an actio Incarnationis producat non solum unionem hypostaticam in praemissis accep­ tionibus; sed et:am. prout concipitur tan­ quam nexus, et vinculum quoddam dis­ tinctum a Verbo, et humanitate, quæ sunt extrema unibilia; illa formaliter copulans, et uniens, ut sint duæ naturæ in eodem supposito ; et fundans relationem unionis. §1. Eligitur pars affirmativa, et probatur auc lorilate, et ratione b. Thomæ. As=ertiü. CX •I X $ 3. Dicendum est unionem hypostaticam esse aliquid realiter distinctum a Verbo, et humanitate; et per actionem Incarna­ tionis produci. Hæc secunda assertionis pars constat ex prima : nam si semel unio distinguitur realiter ab extremis unitis; debet fieri, seu produci per actionem ali­ quam, et non per aliam, quam per actio­ nem Incarnationis, quæ prædicta extrema unit. Prima vero pars, quæ est subjectum principalis controversæ, licet non reperiatur in pçopriis terminis apud D. Thom. quod nobis urgentissimum esset motivum; nihi­ lominus satis efficaciter fundatur in princi­ piis a S. Doctore assertis, et cohæret omnino doclrinæ ipsius, ut statim ostende­ mus. Unde sicdocent gravissimi Thomistæ, Aranxo. Arauxo quæst. 2, art. 8, dub. 2, conci 2. Cab'rérà'. Silvius art. 7. Cabrera art. 4, disp. 8, num. Godoi. 7, Godoi disp. 11, $ I, num 4. Joann. ΡπΜβηί. Prudentius tract. 3, disp. 1, dub. 1, sect. Aguirre. 2, num. 30. Aguirre in lib. Phvsic. disp. N7 Com14, sect. 2, num. 22. N. Complutens. ab* plut. brev. ibidem disp. 6, quæst. 2, num. 9. Idemque ex Thomistis docuerunt sapienlissimus M. Herrera in M. S. ad art. 7 et. ii.r!rri, Montesinos in tract, do Incarnat, (typis præparato apud N. Comploteuses, licet blDOI. hactenus non edito) ad eumdem art. quæst. 6, conci, l et 2 et Gonzalez do Albelda Gûcn· apud Aguirre ubi supra. Extra scholam vero In, D. Thomæ est fere communis aliorum Theologorum sententia : sic enim docent B. Albertus in 3, dist. 2, art. 2. Scotus dist. B.ATer1«. 1, quæst. 1, Ad primum dico. Durandus Stttti. dist. 5, q. 2, num. 8 et dist. 6, quæst. 4. Duria· Ochamus in 1, dist. 30, quæst. 4, post das. (feta· tertiam conclus. Gabriel ibidem q. 4, art. mas. 2et in 3 dist. I, quæst. I, art. 1. Aureolus Gibrid. Aqiwin 3, dist. 2. ari. 2. Ma iron is quæst. 2. Iu. Maicaa. Argentinasdist. 5, quæst. 1, art. 4. Alensis Argeeti3 p. quæst. 7, memb. 2, art. 1. Radatom. Itli. 3, conirov. 3, art. 4, conci. 2 et 5. Castillo Alem Rida. 3 p. disp. 5, quæSt. 4. Lorca disp. 15. Castillo. Lorca. Aversa q. 2, sect. 5. N. Lumbier q. 16, Aversa. art. 1. Suarez in præsenti disp. 8, sect. 3. Î.ÜS’ bier. Vazquez disp. 18, c. 3. Ragusa disp. 39, Sum § 5 et 6. Granados contr. 1, disp. 2. Lugo Vanno. disp. 1 i,num.2. Lessiuslib. 12, divin, perl, Logo. cap. 6. Amicus disp. 8, sect. 2. Martinus Perez disp. 6, sect. 1. Becanus cap. 2, quæst. 2, et alii plures. Probatur primo auctoritate simul, et Molina ei D. ratione D. Thom. in præsenti art. 7, ubi ThG2. inquirit, utrum unio naturæ divinæ, et humanæ sit aliquid creatum ? et respon­ det : Dicendum, quod unio, de qua loqui· mur, est relatio quædam, quæ consideratur inter naturam divinam, et humanam, secun* dum quod conveniunt in una persona filii Dei. Sicut autem in 1 p. dictum est, omnis retalio, quæ consideratur inter Deum, et crea­ turam, realiter quidem est ih creatura (per cujus mutationem talis relatio innascitur] non autem est realiter in Deo, sed secundum rationem tantum : quia non innascitur, secundum mutationem Dei. Sic ergo dicendum est, quod hæc unio, de qua loquimur, non est in Deo realiter, sed secundum rationem tantum : in humana autem natura, quæ crea­ tura quædam est, realiter est : et ideo opor­ tet dicere, quod sit quiddam creatum. Et in resp. ad 1, ait : Dicendum, quod hæc unio non est in Deo realiter, sed secundum ra­ tionem tantum : dicitur enim Deus unitus creaturæ ex hoc, quod creatura est realiter unita Deo, absque ejus mutatione. Et art. seq. in corp, inquit : Dicendum, quod sicut dictum est art. præced. unio importat rela­ tionem quandam divinæ naturæ. et humanæ, ; secundum quod conveniunt in una persona. Omnis DUB. I. I I I ■ I l s j 4 ■ J I I porc, ex eliqua mutatione causatur. Et in 4 contra gont. c. 49, in resp, ad 2, ait : Similiter eliarn non sequitur, quod Verbum hi substantialiter mutatum per hoc, quod naturam humanam assumpsit. Nulla enim mutatio in ipso Verbo Dei facta est, sed solum in humana natura, quæ est a Verbo assumpta. Et in 3, dist. 2, q. 2, art. 3, quæstiunc. 3 ad 2, inquit : Dicendum quod unio relatio quædam temporalis est, quæ quidem realiter est in ipsa natura assumpta ; sed est in persona assumente secundum ra­ tionem tantum. Et dist. 5, q. 1, art. 1, quæstiunc. 1, ait : Cum igitur in incarna­ tione non sil aliqua mutatio facta in natura divina, sed in humana quæ tracta est ad unitatem in persona divina : erit hæc relatio, scilicet unio, secundum rem in natura humana, in divina autem secundum rationem lanium. Eadem repetit in resp. ad 1 et 2, etdist. 7, q. 2, art. 1, in corp, et alibi, Ex quibus testimoniis colliguntur 1res propositiones certo assertæ a D. Thom. Prima, quod unio est relatio quædam : seeunda, quod talis relatio est realis cx parte humanitatis, et rationis ex parte Verbi : tertia, quod hujusmodi relatio petit muta­ tionem in natura assumpta, secus in Verbo assumente. Et hinc concludit S. Doctor unionem inter humanitatem, el Verbum esse aliquid creatum. 4. Hæc sunt magis perspicua, et magis propria, quæ in D. Thoma occurrunt circa prædictam difficultatem. Ex eis vero satis efficaciter probatur nostra conclusio inquirendo afi Adversariis, quid intellexe­ rit D. Thom. per relationem, in qua dixit unionem consistere? Relationem netranscendentalem, et secundum dici ; an autem relationem prædicamentalem, et secundum esse? Neque enim intra conceptum rela­ tionis generalissime dictæ possumus inter hæc duo reperire medium. Si eligant primum ; plane infertur unionem hypos­ taticam esse aliquid realiter distinctum ab extremis. Tum quia prædicta extrema non sunt relativa transcendentalia, et se­ cundum dici; sed entia simpliciter absoluta : ergo si unio hypostatica est relatio transcendentalis, et secundum dici ; neque est realiter Verbum, neque est realiter humanitas ; sed aliquid ab eis realiter dis­ tinctum. Tum quia D. Thomas expresse affirmat, quod humanitas per hanc relationem respicit Verbum ut terminum : sed humanitas per semetipsam non est res­ 413 pectus transcendentalis ad Verbum ; alias ab ipso caperet speciem supernaturalem, essetque proinde divers® rationis ab aliis humanitatibus : ergo illud respicit per relationem transcendentalem sibi realiter superadditam : ergo si unio hyposta­ tica consistit in hujusmodi relatione; se­ quitur quod distinguatur realiter ab ex­ tremis. — Si autem Adversarii eligant secundam partem ; a fortiori infertur unionem hypostaticam ab extremis realiter distingui. Tum quia relatio prædicamentalis juxta communem Thomistarum sen­ tentiam distinguitur realiter a funda­ mento , et termino, ut ostendunt N. n. CotnComplut. n. 1 relati. Tum quia relatio PluU prædicamentalis est entitative accidens, et collocatur in uno ex novem praedica­ mentis accidentium : extrema autem hujus unionis, nempe ATerbum, et humanitas nec accidentia sunt, nec in illo prædicamento collocantur : ergo si unio est relatio præ­ dicamentalis, opus est. quod distinguatur realiter ab extremis. — Declaratur urgen­ ter complectendo utramque dilemmatis pariem : nam cum D. Thom. tot locis, et tam sæpe conatus fuerit nobis exponere, quid sit hujusmodi unio inter humanita­ tem, et Verbum ; perpetuo est in affir­ mando esse quandam relationem realem ex parte humanitatis, ut liquet ex omnibus locis supra relatis. Unde nemo absque injuria S. Doctoris negabit, quod sit rela­ tio : idque de nullo Thomista præsumendum est, aut quod velit esse supra ma­ gistrum, melius, et aliter nobis hanc unionem declarans. Sed relatio adæquate sumpta, vel pro relatione tianscendentali, et secundum dici, vel pro relatione prædicamentali, et secundum esse, distingui­ tur realiter ab extremis hujus unionis, Verbo videlicet, et humanitate, ut mani­ feste constat ex proxime dictis. Ergo ex sententia D. Thom. unio hypostatica est aliquid distinctum realiter ab extremis, quo ipsa inter se copulantur ad consti­ tuendum Christum. 5. Frequenlior, et magis apparens Ad- Commu versariorum responsio est D. Thomam nomine relationis intellexisse relationem prædicamentalem, et secundum esse, per­ tinentem vel ad relationes secundi generis, quæ fundantur in unitate, et numero; vel ad relationes tertii generis, quæ fundan­ tur in actione, et passione. Dicunt tamen S. Doctorem asseruisse unionem hyposta­ ticam esse hujusmodi relationem, non DE INCARNATIONE. . * F 'quia in ea formaliter consistat ; sed quia illarn fundal, et per ipsam tanquam per signum, ct effectum explicatur. Quod enim unionem non putuerit D. Thom. in ea relatione formaliter constituero ; liquet ex eo, quod relatio prædicamentalis est acci­ dens; unio autem hypostatica est substan­ tialis tam prædicamenialiter, ^uam pncdicabiliter, ut constat ex dictis disp. præced. num. 73. PnrckCæterum hæc responsio non multum tiiiur. commendat discursum D. Thomæ, qui cum facile posset dicere unionem hypostaticam non esse relationem unionis, sed ejus fundamentum, toties repetit esse rela­ tionem. Nec valde verosimile est, quod unionem explicuerit per relationem, sicut p»er signum : cum hujusmodi relatio non minus lateat, quam ipsa unio. Quæ omnia vitantur dicendo unionem esse relationem transcendentalem, hoc est. aliquid humanitati superadditum ad instar relationis se habens. Sic enim omnia asserta a D. Thoma sincere accipiuntur, atque immediate, et sine ambagibus, qui­ bus hæc responsio impropiando terminos utitur, explicantur. Nihil enim brevius, ac facilius dici potest ad explicandam unionem, quam illam esse modum se tenentem ex parte humanitatis, et res­ picientem transcendenlaliter Verbum : huic enim modo, sive transcendenlali respectui optime adaptantur, quæ D. Thom. affirmat de relatione : nam est realis ex parte humanitatis, et rationis ex parte personæ : illam etiam immutat, non vero hanc, ut facile consideranti constabit, et jam supra diximus disp. præced. num. 66, et infra magis explicabimus. Urçen6. Sed loquatur D. Thom. ut Adversa (1ΟΓ eva>ionis riivolunt, de relatione pftedicamentaii : confuta- adhuc premuntur alia propositione S. Doclio. 1 ' toris, quam sæpe repetit, nempe hujus­ modi relationem oriri ex humanitatis muta tione t quod verissimum est, si semel in humanitate surgit nova relatio realis prædicamentalis, ut Adversarii concedunt. Inde vero urgenter probatur nostra conclu­ sio, et firmatur discursu D. Thomæ : quo­ niam ut consurgat nova relatio realis, debet I dari aliqua realis mutatio ex parte alicujus extremi : si enim extrema eodem modo se habeant nunc, a prius ; nullum adest fun­ damentum, ut consurgat inter ea novus respectus realis : ut enim vulgo dicitur : Idem manens idem semper facit idem. Ergo ut humanitas fundet relationem unionis necessarium est, quod detur aliqua mutatio realis ex pario alicujus extremi prædietæ i unionis. Sed Verbum por Incarnationem nullatenus mutatur, ut constat ex dictis disput. præced. dub. 4. Ergo necessarium est, quod humanitas ipsa pro priori ad relationem prædicamentalem unionis im­ mutetur realiter. Impossibile autem est, quod realiter immutetur, nisi aliquid realiler recipiat : nec hoc aliud esse potest, quam unio substantialis ad Arorbuin qute est terminus actionis Incarnationis, et ra­ tio fundandi relationem prædicamentalem. Ergo prædicta unio est aliquid ab humani­ tate distinctum, et in ea receptum. Cætera constant, et postrema minor subsumpta, in qua poterat esse difficultas, probatur : quia alia, quæ assignari possent, vel nequeunt humanitatem realiter immutare ; vel impertinenter se habent ad fundandam rela­ tionem prædicamentalem unionis. Quod non valet aptius ostendi, quam recensendo, et refellendo alia media, ad quæ Adversarii confugiunt. Quod enim aliqui dicunt humanitatem immutari realiter per ipsam relationem præ­ modis dicamentalem unionis, verum quidem est; eveni­ cum prædicta relatio recipiatur in humani­ tur. tate : sed non diluit difficultatem proposi­ tam. Tum quia non agimus de mutatione, quam ipsa relatio per se ipsam formaliter affert; sed-de mutatione reali, quæ requi­ ritur, ut talis relatio consurgat : si enim nulla mutatio præcedat, relatio oriri non valet, et asseritur absque fundamento : ergo pro priori ad relationem prædicamentalem debet assignari aliquid, per quod realiter humanitas immutetur. Tum etiam quia mutatio per se requisita ad fundandum præ­ dictam unionis relationem debet esse subs­ tantialis : consequitur enim hujusmodi re­ latio ex eo, quod humanitas trahitur substantialiter ad personam Verbi : relatio autem prædicameotalis, cum sit accidens, nequit immutare substantialiter humanita­ tem : ergo aliquid præter ipsam relationem assignandum est, per quod humanitas rea­ liter immutetur. Tum præterea quia relatio nequit esse ratio fundandi se ipsam : alias sine ratione fundandi consurgeret : mutatio autem, de qua loquimur, et quam ratio facta evincit necessariam, est ratio fun­ dandi relationem, ut cx eodem discursu probatur. Tum denique nam ratio fundandi prædictam relationem est humanitati inti­ mior. quam ipsa relatio ; unde licet Deus destrueret relationem, aut nollet ad ejus resultantiam DI8P. IV, DUB. I. resultantium concurrere ; adhuc ex parle humanitatis daretur ratio ad earn fumlan(tam, ipsamquo connaturaliter exigeret : sed prædicta ratio fundandi est immutatio aliqua immanitatis : ergo non iit formaliter per ipsam relationem prædicamentalem, sed per aliqtnd eam antecedens. .Um« 7. Quod autem dicunt alii hanc muta­ din n di sodas tionem fieri per ipsam actionem Incarna­ ftfdli- tionis, sive extremorum unitivam ; minus lar. sustineri potest : quoniam non agimus de eo, quod immutat active, sive efficienter, quod plane fatemur esse actionem illam : sed de eo, quod immutat passive, forma­ liter, ct intrinsece, quod prædictæ actioni minime potest convenire. Id enim, quod humanitatem formaliter immutat, illam intrinsece afficit : actio autem Incarnatio­ nis, sive unitiva minime afficit intrinsece humanitatem : nam cum sit operatio pro­ pria Dei, qui non agit per actiones forma­ liter transeuntes, in ipso formaliter manet. Transit tamen virtualiter, quatenus effec­ tum ad extra producit, quem nunc inves­ tigamus : quippe illo humanitas debet intrinsece affici, atque immutari. — Et licet admitteremus Deum, ut quidam vo­ lunt, agere per actionem formaliter tran­ seuntem ; id minime sufficeret, ut huma­ nitas immutaretur per talem actionem. Quoniam vel hujusmodi actio esset aliquod accidens ad instar actionum creaturte : et sic non posset per semetipsum inducere mutationem substantialem, de qua agimus, et quæ fundat relationem unionis, ut n. præced. dicebamus. Vel esset ipsa huma­ nitas, juxta frequentiorem sententiam il­ lorum Auctorum, qui dicunt Deum agere per actionem formaliter transeuntem : as­ serunt enim talem actionem identificari cum termino producto, aut potius esse ipsum effectum ut procedentem, et depen­ dentem a Deo. Nam si res ita se habet; consequenter dicendum est actionem In­ carnationis, sive unitivam non immutare humanitatem per se ipsam : humanitas enim non fit per talem actionem, quæ supernaturalis est; sed per actionem generativam ordinis naturalis, ut præmisimus n. 1. Aliunde vero nihil realiter immutatur per id, quod est idem realiter sibi ; sed per aliquid a se distinctum, ut inductive potest ostendi. XtUra Nec molior est aliorum responsio, qui opta­ dicunt humanitatem mutari intrinsece per to (iifatl- ipsam personam Verbi : nam sicut hæc ttr. intrinsece humanitatem complet, et ter­ 415 minat; sic etiam intrinsece humanitatem/ immutat. Id enim eadem facilitate, qua dicitur, refellitur. Tum quia id, quod for­ maliter mutat, debet esse actus correspon­ dons potentiæ passivæ receptivæ : sicut enirn mutari est proprium hujus potentiæ, sic etiam mulare est actus ci correspon­ dons : sed Verbum non unitur humanitati per modum actus correspondent^ potentiæ passivæ receptivæ; alias reciperetur, et limitaretur, et ex consequenti mutaretur : ergo Verbum non immutat formaliter per seipsuni humanitatem. Unde dispellitur, quod de terminatione intrinseca dicitur : nam ATerbum terminat intrinseco per mo­ dum termini puri, in quo nulla ex parte ejus clauditur imperfectio, ut constat ex dictis disp. præced. dub. 4. At mutare formaliter non salvat conceptum puri ter­ mini ; sed necessario importat propriam rationem actus correspondents potentiæ receptivæ, cui unice convenit mutari : esse vero actum potentiæ receptivæ magna imperfectio est, ut de se liquet. Unde li­ cet Verbum terminet formaliter intrin­ sece ; dici tamen nequit, quud intrinsece formaliter immutet. Oportet ergo, quod aliquid distinctum a Verbo superaddatur humanitati, per quod formaliter immute­ tur, et fundet relationem unionis : quod nequit aliud esse, quam ipsa unio subs­ tantialis, et hypostatica ad Verbum. 8. Per quæ etiam evertitur solutio alio­ Impu­ rum, qui dicunt muta'tionem requisitam gnatur alia ad fundandum prædictam relationem nihil exposi­ aliud esse, quam intrinsecam alietatem : tio. nam eo ipso, quod humanitas aliter se habeat nunc, ac prius se habebat, pnestat sufficiens fundamentum, ut oriatur nova relatio realis. Salvatur autem intrinseca alietas humanitatis absque aliquo sibi su­ peraddito, et in se recepto, per hoc solum, quod terminetur intrinsece a Verbo, a quo prius non terminabatur. Hæc, inquam, responsio confutatur tum ex hactenus dic­ tis, tum quia directe repugnat D.Th. locis supra citatis : nam ideo probat relationem ex parte humanitatis esse realem, ex parte autem Verbi esse rationis, quia humanitas est mutationis capax, et re ipsa mutatur; secus Verbum : qui discursus nullius mo­ menti esset, si S. Doctor nomine muta­ tionis intellexisset solam intrinsecam alie­ tatem, seclusa omni intrinseca receptione alicujus superadditi. Quoniam etiam Ver­ bum aliter se habet terminans humanita­ tem, ac illam non terminando : lit enim DE INCA K NATIONE Xper hujusmodi terminationem vere, et sub­ stantialiter homo, quod prius non erat : et nihilominus, quia nihil recipit, non mutatur, nec fundat novam relationem realem. ut constat ex dictis disp. præc. n. 69. Si ergo mutatio, de qua agit D. Th. solum esset alietas absque ulla recepiioue ; minime salvaretur differentia, quam in­ tendit constituere inter humanitatem, et Verbum, ut illa dicatur mutata, et referri nova relatione reali ; quod de Verbo mi­ nime dici valet. Tum denique jam ideo verbum potest de novo uniri, et aliter se habere, quin realiter mutetur, quia est actus purus, et unitur per modum puri termini, ut constat ex dictis disp. præc. dub. i, per totum, ubi ostendimus hanc esse adæquatam rationem, ne Verbum per hujusmodi unionem mutetur : sed huma­ nitas non est actus purus, ut ex se liquet, ac subinde non valet uniri per modum actus puri : ergo nec uniri, nec aliter se >1111 habere potest, quin intrinsece immutetur, et aliquid de novo recipiat. Et consequen­ ter opus est, quod hujusmodi unio ali­ quid novum realiter addat ex parte huma­ nitatis. Poste­ Unde etiam refellitur aliorum responsio, rius e.fugiam qui dicunt humanitatem, ut immutetur, praelo- ac fundet novam relationem realem, ut ditor. toties repetit D. Th. non indigere aliquo sibi superaddito ; sed ad id sufficere caren­ tium propriæ subsistentis sibi connaturaliter debit® : contingit enim mutatio realis non solum per additionem alicujus novæ entitatis, sed etiam per ablationem alicu­ jus, proprii, et intrinseci. Idque in præ­ senti materia verificandum est : nam eo ipso, quod humanitas earcat propria sub­ sistentia sibi connaturali ; determinatur ad subsistendum in persona divina, fundatque ad ipsam specialem relationem. —Hæc, inquam, evasio facile præcluditur. Tum quia humanitas pro priori ad subsistentiam propriam, et alienam intelligitur sub ca­ rentia utriusque, et indjfierens ad utram­ que : ergo ex eo, quod actu non in tel liga­ tur terminata per subsistentiam propriam, ' minime intelligitur determinata ad subsis­ tendum in persona Verbi, nee fundat rela­ tionem ad ipsam : atque ideo opus est, quod ipsi aliquid addatur; per quod immu­ tetur, et trahatur determinate ad personam Verbi. Tum etiam quia generaliter lo­ quendo, privatio nequit esse ratio a priori alicujus præJicati positivi ; sed vice versa omuis privatio debet in. aliquo positivo fundari, ut inductive potest ostendi. 1’utle ad hoc, quod intelligamus humanitatem sub privatione propriæ subsistenti® : opus est illam intelligere sub forma opposita, hoc est, terminatam per subsistentiam alienam. Et ideo hæc est simpliciter vera: Ideo humanitas Christi non subsistit per propriam personalitatem, quia subsistit per hypostasim divinam. Ergo ratio a piiori mutationis requisita*, ex parte humani­ tatis, ut terminetur a Verbo, et relationem ad ipsum dicat, non est carentia, aut pri­ vatio subsistenti® propriæ; sed aliquid aliud, quod fundat hujusmodi privatio­ nem, illamque simpliciter antecedit. Et consequenter prædicta mutatio non fit per privationem hujusmodi. Ex quibus omnibus reintegratur ratio Reintesupra posita : nam aliquid concedendum, grater ratio ei et assignandum est, per quod humanitas D.TtosL immutetur, et fundet novam relationem realem : uniri enim personaliter Verbo hæc necessario importat, ut palam affir­ mat D. Thom. locis relatis num. 3 : sed hoc concedendum, et assignandum nequit esse sola relatio prædicamentalis ; nec actio Incarnationis, sive extremorem unitiva, nec ipsa persona Verbi ; nec pura humanitatis alietas absque ulla recep­ tione; nec tandem privatio subsistenti® propriæ, ut constat ex supra dictis : ergo debet esse aliquid humanitati intrinsece superadditum, et peractionem Incarnatio­ nis productum. Consequentia, supposita præmissarum veritate, patet a sufficienti partium enumeratione : nec enim apparet, quid aliud assignari potest præter ea, quæ in consequenti, et minori expendimus. § n. Major confirmatio prxcedenlis fundamenti. 9. Potest autem proposita hactenus ratio aliter explicari, et magis fulciri ex dictis tract. 15, disp. 2, duh. 5 a num. 145, quoniam nequit dari nova denominatio realis absque mutatione aliqua eorum, quæ ad talem denominationem concurrunt el desiderantur : sed Verbum, et humanita­ tem esse substantialiter hypostatice unita est nova denominatio realis : ergo petit aliquam mutationem ex parte eorum, quæ ad hujusmodi denominationem concurrunt, et desiderantur. Major videtur evidens : quia si omnia, quæ ad aliquam denomina­ tionem concurrunt, manent prorsus im­ mutata, Alii ratio. DIKP. IV, DUB. I. Explionur fJB Tire. 4i: mutata, atque invariata ; nullum dalnr • teriurn adaequate per se constituatur Verbo, fundamentum ad novam denominationem : humanitate, et unione. Restat igitur, quod nain idem manens idem semper facit sola intrinseca mutatio exparte humanita­ idem. Minor etiam est manifesta : quo­ tis sit possibilis, et conducens ad novam niam ante momentum Incarnationis nec realem denominationem, qua Verbum di­ Verbum erat unitum humanitati, nec hu­ citur unitum humanitati, et humanitas unita Verbo. Et cum humanitas nequeat manitas Verbo; ab eo tamen instanti realiter immutari in ordine ad fundan­ dicuntur unita : quæ denominatio est rea­ dum prædietam denominationem, nisi reci­ lis, et substantialis, ut satis constat ex piendo aliquid intrinsecum, et substantiale, dictis disp. præced. fere per totam : atque ut salis constat ex dictis § procedent. ct ideo intervenit in hoc mysterio nova de­ hoc intrinsecum non sit aliud, quam unio nominatio realis. Consequentia vero legi­ ad Verbum divinum : sequitur prodictam time infertur ex promissis. Qua supposita, ulterius procedimus : nam mutatio ad hanc unionem esse aliquid ab extremis diver­ novam denominationem requisita non po­ sum, et per actionem Incarnationis pro­ test assignari ex parte Dei operantis hoc ductum. mysterium : Deus enim est omnino immu­ 10. Confirmatur : quia omnis denomi- ConBrtabilis. Nec valet assignari ex parte Verbi natio intrinseca petit aliquam formam in- raa,in· assumentis naturam humanam : nam nul­ trinsecam : sed humanitatem esse unitam lam incarnando subiitmutationem, utostenhypostatice Verbo est intrinseca denomi­ dimus disp. præced. dubio quarto. Restat natio, non minus, quam humanitatem esse igitur, quod hujusmodi mutatio consti­ terminatam, et completam per propriam tuenda sit ex parte humanitatis. Et cum subsistentiam sibi connaturalem : ergo pe­ hæc non immutetur, nisi^per aliquid sibi tit aliquam formam intrinsecam. Hæc superadditum, et in ea receptum, ut constat autem nequit non esse aliquid intrinsece ex dictis § præced. sequitur, quod recipiat superadditum humanitati ; siquidem hu­ aliquid intrinsecum, per quod denomine­ manitas sibi relicta, et secundum sibi tur unita Verbo. propria non prostat hujusmodi denomina­ Declaratur hoc amplius præcludendo di­ tionem. Ergo ut humanitas denominetur unita Verbo, indiget aliquo sibi superad­ versa effugia : etenim omnis alia variatio præter intrinsecam humanitatis immuta­ dito. Id vero non potest esse aliud, quam actualis unio : quæ proinde differt ab ex­ tionem ratione alicujus, quo uniatur Verbo, vel est impossibilis, vel est omnino impertremis, et producitur per actionem Incar­ tinens, ut humanitas de novo dicatur nationis, sive unitivam. Cætera constant. Verbo unita : ergo necessario addendum Et major primi syllogismi, in qua poterat est aliquid humanitati, quo immutetur, et esse difficultas, facile ostenditur : tum denominetur unita Verbo. Suadetur ante­ quia omnis denominatio intrinseca est re cedens : nam in primis nequit fleri recur­ ipsa aliquis effectus formalis : nullus au­ sus ad Deum efficientem, nec ad Verbum tem est formalis effectus absque forma terminans ; cum nequeant intrinsecam va­ ipsum intriusece constituente. Tum etiam riationem subire. Nec fieri valet ad actio­ quia, in genere loquendo, omnis denomi­ nem, qua Deus hoc mysterium operatur : natio est ab aliqua forma : ergo sicut deno­ quia est Deo immanens, immo realiter minatio extrinseca est a forma alibi exisipse Deus. Nec præterea fieri potest ad tente ; sic denominatio intrinseca debet tempus, vel ad aliud extrinsecum : hæc esse a forma intrinseca, sive existente in enim impertinenter se habent ad myste­ eodem subjecto denominato. rium ; cum possit absque illis salvari. Nec Nec satisfacit, si dicatur formam in- Quæinsuper fieri valet ad relationem, vel ad trinsecam prostantem hujusmodi denomialiud accidens in humanitate receptum : nationem, esse ipsam personam Verbi erertiquia hæc omnia supponunt in ea denomi­ absque alio superaddito : nam sicut per tnt* nationem unitæ Verbi, atque ideo illam se ipsam terminat, et complet humanita­ non fundant, sed consequuntur. Nec deni­ tem, ac tollit ipsius indifferentiam ad que fieri potest ad effectum, aut connotasubsistendum per hanc, aut illam perso­ nalitatem ; sic etiam denominat humani­ lum actionis incarnativæ, sive decreti, quo tatem sibi intrinsece unitam : cum hæc Deus hoc mysterium operatus est : non enim sunt alia connotata, quam quæ hacte­ unio non sit aliud, quam humanitatem terminari a persona Verbi, et in eadem nus recensuimus : præsertim cum hoc mysSahnant. Curs. theolog. tom. XIII. 27 DE INGA K NATION E Motivam respon­ sionis roil. subsistere. Non, inquam, satisfacit hæc responsio ; nam licet ad hoc, ut λ orbum dicatur terminare humanitatem, et illi intrinsece uniri, non indigeat ex parte sua aliquo sibi superaddito : quia habet per modum actus purissimi, quidquid ad præ­ dictam denominationem, et unionem re­ quiritur, ut diximus disp. præced. dub. i ot magis constabit ex infra dicendis : nihilominus ut humanitas ex parte sua denominetur intrinsece unita, non sufficit ipsum Verbum ; sed requiritur alia forma, aut quasi forma distincta, quæ ipsi præstet hujusmodi denominationem sive effec­ tum formalem. Et ratio est : quoniam forma denominans humanitatem intrinsece unitam ATerbo, tenet se ex parte ipsius humanitatis, et respicit Verbum ut termi­ num, et extremum : constat autem quod Verbum non se tenet ex paite humanitatis, nec respicit se ut terminum, et extremum ; sed potius est extremum, et terminus prædictæ unionis : ergo X'erbum non est forma denominans humanitatem intrinsece unitam Verbo, quatenus hæc denominatio se tenet ex parte humanitatis. Eo vel maxime, quod humanitatem esse intrinsece unitam Verbo est humanitatem constituere Verbum hominem, atqui forma præstans hujusmodi effectum, aut quasi effectum formalem non est ipsum A'erbum ; sed hu­ manitas, et quæ se tenent cx parte ipsius humanitatis, ut ex se liquet : ergo forma constituens humanitatem intrinsece unitam Verbo non est ipsum Verbum, sed aliquid se tenens ex parte humanitatis. Nec motivum huic responsioni insertum aliquid evincit : nam licet humanitatem esse unitam Verbo sit Verbum determi­ nare, et complere humanitatem, quatenus per hoc significatur non posse unum abs­ que alio salvari, sed necessario se concomitari, atque inferre : nihilominus in sensu formali diversa sunt, importantque diffe­ rentes formas, et habitudines. Nam Ver­ bum terminare, ac complere humanitatem dicit in recto ipsum Verbum ejusdem causalitatem, et in obliquo humanitatem ter­ minatam, et completam : at humanitatem esse unitam Verbo illudque constituere hominem dicit in recto ipsam humanita­ tem, et quæ ex parte ejus ad hujusmodi unionem requiruntur, et in obliquo Ver­ bum tanquam terminum, et extremum pra?dictæ unionis, quod ab humanitate sibi unita habet esse hominem, licet non per potentiam passivam, aut receptivam, sed per modum puri termini. Sicut si dicere­ mus materiam esso unitam formæ non esse aliud, quam formam esse unitam material ; significaremus solam concomi­ tantium realem, atque inseparabilem inter hæc duo : cum qua tamen cohæret, quod sint formaliter diversa, et importent di­ versa principia. Nam formam esse unitam materiie dicit in recto formam ejusque causalitatem, sive unionem, et in obliquo materiam ; o contra vero materiam esse unitam formæ dicit in recto materiam, ejusque unionem, aut causalitatem, et in obliquo formam : licet hæc duo sint inter se necessario connexa, et ubi unum occur­ rit, indispensabiliter adsit aliud. 11. Magis apparenter responderi posset Aia formam, quæ denominat humanitatem in- ia!etii· trinseee unitam Verbo, non esse aliquid distinctum realiter ab ipsa humanitate : sed ad id sufficere humanitatem ip­ sam connotando tamen tam actionem unitivam, quam Verbum terminans : his quippe connotatis, aut suppositis per seipsam unitur, et denominatur unita, quin opus sit ipsi aliquid addere. Quæ respon­ sio firmari potest ex eo, quod id frequenter contingit tam in divinis, quam in creatis. Nam Deum velle libere, et agere ad extra estaliquis effectus formalis, exigens proinde aliquam formam : et tamen ad id præstandum non requiritur aliquid in recto distinctum ab actu, sive amore necessario; sed sufficit iste, connotando tamen aliquid in obliquo, nempe ipsum effectum, quem infert, ut explicuimus tract. 4, disput 5, dub. 7, § 4. In creatis etiam videmus, quod materiam esse dispositam in instanti generationis ad formam substantialem et esse sigillatam, sive determinatam ad par­ ticularem formam, est effectus, aut quasi effectus formalis : et tamen ad hujusmodi denominationes non requiritur aliquid in recto realiter distinctum a materia : sed sufficit ipsa materia in recto connotando præcedentes dispositiones, et actionem ge­ nerantis, ut dec arant N. Complut, abbrev. N.Gra­ in libro de Generat, disput, 2, quæst. 6, numer. 60. Idemque aliis exemplis decla­ rari potest. Sic ergo humanitas poterit denominari intrinsece unita Verbo independenter ab alia forma, aut quasi forma sibi supera Idita; sed per semetipsam con­ Dm notando actionem Dei, et ipsum Verbum cb$env actu terminans. pres* lofaif Cæterum hæc responsio, licet apparens, cnafaUdestituitur solido fundamento, et potest litte. efficaciter DISP, IV, DUB. I. eflicaciter repelli. Quod ut præstemus, duo breviter observanda sunt. Primum sit, quod omnis denominatio intrinseca, flive (et in idem quoad præsens redit) quod omnis effectus formalis debet esse ejusdem rationis, et ordinis, atque in eodem genere cum forma, a qua desumitur. Unde impos­ sibile est, quod a forma, verbi gratia, mo­ rali sumatur denominatio intrinseca phy­ sica, vel a forma accidentali denominatio substantialis; vel a forma naturali deno­ minatio supernaturalis, et sic de aliis, ut inductive potest ostendi. Et ratio generalis est ; quia denominatio intrinseca, sive effectus formalis non distinguitur secun­ dum rem, et in recto a forma denomi­ nante; sed est ipsa forma ut communicata subjecto; unde repugnat, quod talis de­ nominatio, aut effectus sit alterius ratio­ nis, ordinis, aut generis, ac ipsa forma denominans, ut ostendimus tract. 13, dis­ put. 6, dub. 5, § 2 et videtur per se manifestum. — Secundum est, quod hu­ manitatem esse substantialiter, et hypos­ tatice unitam Verbo, est denominatio intrinseca, et effectus formalis supernatu­ ralis. Idque suppositis principiis Fidei, evidenter ostenditur : nam quod excedit omnem naturam creatam, et creabilem, sive quod superat cujuscunque creaturæ possibilis exigentiam, est proprie, et de­ terminate quid supernaturale, ut constat ex dictis tract. 14, disput. 4, dub. 3, § 1, et docent communiter Theologi : sed uniri substantialiter personaliter Verbo est su­ pra omnem naturam creatam, et creabi­ lem, superatque exigentiam cujuscumque creaturæ possibilis : tum ob summum excessum personalitatis divinæ : tum quia omnis natura creata exigit connaturaliter subsistentiam sibi propriam : ergo 'huma­ nitatem esse unitam substantialiter perso­ naliter Verbo est denominatio intrinseca, et effectus formalis supernaturalis. Et pro­ fecto si uniri accidentaliter Deo per gra­ tiam; si videre Deum in seipso, sunt effectus simpliciter supernaturales, ut omnes Theologi concedunt; quanto magis uniri substantialiter Deo in propria per­ sona? 12. Ex iis facile confutatur adhibita responsio : quoniam ad denominationem in­ trinsecam, et effectum formalem superna­ turalem requiritur forma supernaturalis, ut constat ex primo notabili : sed humanita­ tem esse unitam substantialiter persona­ liter Verbo est denominatio intrinseca, 419 ct effectus formalis supernaturalis, ut os­ tendimus in secundo : ergo ad prædictam denominationem, et effectum requiritur forma supernaturalis : atqui humanitas non est forma supernaturalis, sed natura­ lis; siquidem fit principaliter ab agente naturali, homine videlicet generante, nec evehitur supra naturam humanam, ut ex ipsis terminis liquet : ergo forma, quæ in recto præs tat denominationem intrinse­ cam, et effectum formalem unitæ substan­ tialiter Verbo, non est humanitas; sed aliquid aliud assignandum est. Et hoc di­ cimus esse unionem hypostaticam, se tenentem ex parte humanitatis, ab ea realiter distinctam, et per actionem Incar­ nationis productam. — Explicatur amplius vis hujus impugnationis : nam ad præ­ dictam denominationem, sive effectum formalem, prout se tenet ex parte huma­ nitatis , illamque constituit subjective, atque intrinsece unitam Verbo, aliqua forma assignanda est. Hujusmodi autem forma nequit esse ipsum Verbum ; siqui­ dem istud non se tenet ex parte humani­ tatis; sed magis est terminus, sive extre­ mum unionis humanitatis ad ipsum, ut supra diximus. Aliunde vero prædicta forma nequit esse humanitas ; cum hæc non sit forma supernaturalis, qualem hu­ jusmodi denominatio, et formalis effectus requirit. Restat ergo, quod humanitati debet superaddi aliqua forma, aut quasi forma supernaturalis, per actionem, qua Verbo unitur, producta : et hoc non est aliud, quam unio hypostatica ut se tenens ex parte humanitatis. Nec hic heri potest recursus ad poten­ tiam obedientialem, ut humanitas secun­ dum illam considerata dicatur supernatu­ ralis, possitque præstare superoaturalem denominationem, et effectum. Nam contra istum recursum est : tum quod potentia obedieutialis solum dicitur supernaturalis terminative : quia videlicet est in ordine ad terminum supernaturalem : at subjec­ tive, et entitative naturale quid est non minus, quam ipsa humanitas, a qua mi­ nime distinguitur, ut constat ex dictis tract. 2, disput. 1, num. 14; ergo præ­ dicta supernaturalitas terminativa non sufficit, ut humanitas communicet per seipsam denominationem, et effectum formalem supernaturalem : ad id quippe requiritur forma supernaturalis entitative. Tum etiam nam cum effectus formalis non distinguatur secundum rem, et ex parte Alia evasio præcludiiiir. DE INCARNATIONE. t 1 : recti a forma communicata subjecto; im­ possibile est, quod prædictam formam excedat, ut constat ex dictis numer. præced. sed humanitatem esse unitam personaliter Verbo est effectus formalis actu, et enlitative supernaturalis, ut ibi­ dem ostendimus, et satis ex se liquet : ergo petit formam, qua' actu, et enlitative supernaturalis sit : atqui humanitas ratione potentiæ obedientialis non est actu , et enlitative supernaturalis; sed solum dici­ tur talis in potentia, quatenus potest vel ad actus supernaturales radicaliter con­ currere , vel provehi ad supernaturalem unionem : ergo ad prædictam effectum, et denominationem non sufficit humanitas ratione potentiæ obedientialis ab ea dis­ tinct® ; sed opus est, quod aliquid ipsi superaddatur, quod actu, et enlitative supernatural sit. Major Ad hæc humanitatem esse unitam sub­ impugnaiio. stantialiter Verbo est denominatio, et effectus non minus supernaturalis, quam humanitatem esse unitam gratiæ sancti­ ficanti accidentali, ut ex se liquet; atqui ad hujusmodi posteriorem denominatio­ nem, sive effectum non sufficit sola hu­ manitas per modum formæ ; sed requiritur unio ab extremis diversa : ergo idem di­ cendum est respective ad priorem illam denominationem, et effectum. Consequen­ tia patet tum a paritate, tum a fortiori, ut facile consideranti apparebit. Minor autem constat : quia humanitas unitur cum gratia sanctificante per inhærentiam, ut omnes concedunt. Inhærentia autem distinguitur realiter ab humanitate, cum sit modus accidentalis, Distinguitur etiam a gratia sanctificante, et a quolibet alio accidenti : comparatur enim ad illa sicut subsistentia ad substantiam : sicut enim hæc existit per se, quod habet a subsistentia, sic etiam illa, existunt in subjecto , quod habent N Com-ab inhærentia, ut recte tradunt N. ComfluU plut, abbrev. in lib. de generatione disput. 15, quæst. 1, numer. 6 et supra diximus disput. praecedent, numer. 31. Unde sicut substantia distinguitur realiter a subsistentia ïmi juxta sententiam omnino communem inter Thomistas, et fere communem apud alios Theologos : sic etiam quodlibet accidens distinguitur realiter ab inhærentia. Ergo humanitatem esse unitam gratiæ sancti­ ficanti est denominatio, et effectus forma­ lis, pro quibus requiritur forma intrinseca distincta realiler ab extremis, quæ uniun­ tur. Cur ergo idem proportionabiliter non requiratur, ut humanitas dicatur unita substantialiter Verbo : cum hæc denominatio, sive effectus sit æque nobilis, immo magis excedens humanitatem ? § in. Expenditur aliud molivum pro nostra assertione. 13. Probatur secundo eadem conclusio Ab alio argumento satis efficaci : quoniam si rite. unio hypostatica humanitatis ad Verbum non esset aliquid humanitati superadditum, et ab extremis realiter distinctum; positis hujusmodi extremis, poneretur necessario talis unio : consequens est falsum : ergo prædicta unio distinguitur realiler ab ex­ tremis. Sequela videtur per se nota : nam si unio non est aliquid humanitati supe­ radditum ; nec ab extremis distinctum; est realiter ipsa extrema, Verbum scilicet, et humanitas : atque ideo ubi adsunt Ver­ bum, et humanitas, ibi aderit realiter eo­ rum unio. Falsitas autem consequentis etiam liquet : tum quia pro priori ad unio­ nem hypostaticam erant hæc extrema unibilia, nempe Verbum, et humanitas : at tamen pro priori ad unionem non erant actu unita, ut constat ex terminis : ergo positis extremis hujus unionis, non ponitur eo ipso talis unio. Tum etiam quia ad ac­ tionem Incarnationis, sive unitivara non præsupponitur unio hypostatica ; cum per eam actionem fiat et tamen ad prædictam actionem præsupponuntur extrema unibilia, À'erbum videlicet genitum, etexistens ab æterno, et humanitas producta per ac­ tionem distinctam : ergo positis extremis hujus unionis, non ponitur necessario talis unio. Confirmatur : nam repugnat dari causam Rolxn· formalem, et non constituere effectum for­ ter. malem primarium, quippe qui ab ipsa causa, sive forma communicata subjecto non distinguitur realiter : sed unio se ha­ bet ut forma, sive causa formalis, cujus primarius effectus est constituere extrema unita : ergo repugnat dari unionem, et quod extrema non uniantur actu : atqui fieri potest, quod sint Verbum, et humani­ tas, et quod non sint actu unita, ut constat ex proxime dictis : ergo unio uniens hu­ manitatem cum Verbo non est Verbum, et humanitas, sed aliquid ab eis distinctum : quod quia non semper adest, aut intelligitur; propterea Verbum, et humanitas non DISP. IV, DUB. I. non semper sunt, aut intelliguntur unita. Quo discursu solet probari, quod si relatio non distinguitur a fundamento connotante terminum ; impossibile est, posito funda­ mento, et termino, non poni relationem. Unde juxta prædictam opinionem, positis duobus albis repugnat, quod non sint fornialitcr similia : quia similitudo formalis, sive relatio similitudinis non distinguitur realiler a fundamento, et termino. Sic ergo si unio non est aliquid secundum rem distinctum ab extremis; non poterunt poni extrema, quin re ipsa ponatur unio, et ipsa extrema sint formaliter unita. Cum igitur res aliter se habeat, ut in argumento ostendimus; signum manifestum est, quod unio differt ab extremis, et importat aliquid ipsis realiter superadditum. |4 Respondent communiter Adversarii hoc argumento, et confirmatione tantum convinci, quod ubi adsunt extrema hujus unionis Verbum scilicet, et humanitas adsit entitative ipsa unio, quæ ab ipsis realiter non differt : minime vero probari, quod adsit sub exercitio uniendi, sive denominandi extrema actu, el formaliter unita. Quia ad hoc posterius præter entitatem ipsius unio­ nis, quæ coincidit realiter cum extremis, requirunturaliæ conditiones, seu connotata, quæ quia non semper, aut in omni signo occurrunt, propterea extrema non semper denominantur actu, et formaliter unita : licet per suas entitates, atque independenter ab alia unione media sibi realiter superaddita, habeant ex parte recti, quidquid requiritur ad formalem et exercitam unionem. Sicut forma denominans Deum libere volentem non est aliquid ex parte recti, et entitatis distinctum ab actu necessario : et tamen Deus non constituitur libere volens per hunc actum præcisive, aut solitarie sum­ ptum : sed per ipsum connotando in obliquo aliquid ab eo diversum : unde si deficiat hujusmodi connotatum, Deus non denomi­ natur libere volens; licet per se ipsum ha­ beat necessario formam, sive rectum, quæ constituunt prædictum effectum, aut quasi effectum formalem. Cæterum hæc responsio minime satisfa­ cit : nam licet admittamus doctrinam, cui innititur, et concedamus non semel contin­ gere, quod ad plures denominationes, effec­ tus, et exercitia non sufficit rectum, sive forma; sed insuper requirantur alia conno­ tata, quibus positis, et non aliter, effectus, sive exercitia constituantur : nihilominus prædicta doctrina nequit præsenli difticul- tati applicari, ut satis constat ex dictis a num. 12.Tum quiajuxtaillamconsequenter concedendum est formam, quæ denominat humanitatem unitam Verbo, esse entitative, et in recto ipsam humanitatem : cumque humanitas sit entitative, et in actu forma naturalis ; sequitur, quod esse unitam Verbo sit denominatio, et effectus formaliter, et entitative naturalis, sive ejusdem ordinis cum ipsa humanitate : implicat enim, quod effectus formalis excedat suam causam, sive formam, quæ ipsum consti­ tuit. Consequens autem est plane absur­ dum :nam esse aliquid unitum hypostatice Verbo est effectus supernaturalis, et prædicalum excedens omnem naturalem ordi­ nem, ut num. cit. fusius diximus. Tum etiam quia cum effectus formalis sit entita­ tive, et ex parte recti ipsa forma; ad illud principium in genere causæ efficientis principaliter reducitur, quod principaliter efficit formam : sicut esse calidum est principeliter ab igne, quia principaliter producit formam, quæ constituit formaliter calidum, et sic de aliis. Si ergo forma, quæ entita­ tive, et ex parte recti constituit humanita­ tem unitam hypostatice Verbo, non est aliud, quam ipsa humanitas illud efficiens principaliter, uniet humanitatem Verbo, quod humanitatem principaliter producit. Gum igitur agens naturale possit principa­ liter virtute propria producere humanitatem; pariter poterit principaliter eadem virtute producere unionem hypostaticam, sive, et in idem redit, poterit humanitatem efficien­ ter unire hypostatice Verbo. Etconsequenter hic effectus formalis, nempe humanitatein esse Verbo hypostatice unitam ; revocabitur principaliter in genere causæ efficientis ad aliquod agens naturale, illud videlicet, quod humanitatem principaliter attingit. Quod plane est absurdum intolerabile : nam hujusmodi effectum solus Deus ut Auctor specialissimus et supernaturalis efficere potuit, ut omnes tradunt, et magis constabit ex infra dicendis disp. 5, dub. 3. 15. Sed age, prætermittamus impugnationes proxime adhibitas, quæ desumuntur ex parte formæ, seu recti; ex alio capite solutio data potest efficaciter everti, compellendo Adversarios, ut assignent obiiquum, seu connotatum requisitum ad exercitium uniendi, et denominationem uniti. Nam ex hactenus dictis salis constat, quod denominatio, et exercitium unitæ ex parte humanitatis se tenens non est sola humanilas solitarie, et præcisive sumpta alio- j 1 | ' ] M | ; ; > :■ | j ' I urgen.tH)r gofno. ■ I ■ : ' ' j i j ‘i ! B DE INCARNATIONE -- ’’T--»/1» ί ■> lit 1 I? » * ·■ I. quin eo ipso, quod darentur humanitas, et Verhum manerent actu, et fonnaliter unitæ : quod est manifeste falsum : oportet igitur, quod humanius connotol ex parte obliqui aliquid aliud, quo posito perse ipsam independenter ah aliquo sibi intrinsece su­ peraddito denominetur unita Verbo, ut Ad­ versarii in adhibita responsione discurrunt. Atqui non est assignable hujusmodi obli­ quum, sey connotatum, quo posito huma­ nitas per se ipsam denominetur, et sit unita intrinsece Verbo ; si secludamus unionem formalem ab humanitate distinc­ tam, eique realiter superadditam. Ergo opus est hujusmodi unionem admittere. Minor subsumpta nequit aptius ostendi, quam referendo, et refellendo omnes prin­ cipales dicendi modos, quibus Adversarii se explicant, et datam responsionem tuen­ tur. ConnouNam in primis hoc obliquum, seu con · t im ad denomi- notatum nequit consistere in aliqua dispo­ Miio- sitione accidentali media gratia sanctifi­ nem enitæ cante, aliisque donis, aut accidentibus ad i eum m°dum, quo in'physicis posita ulesse dis· pouiio ” tima dispositione ad formam ponitur unio acciden­ ad eandem formam. Id, inquam, dici non talis. valet : tum quia etiam in physicis (ut exemplo adhibito utamur), posita ultima dispositione ad formam, hæc non deno­ minatur intrinsece unita materiæ per se ipsam dependenter a modo unionis ut os­ tendunt N. Complut, loco supra citato : cum ergo major distantia sit, et minor proportio inter Verbum et humanitatem, quam inter materiam et formam ; sequitur, quod forma connotet accidentia, sive dis­ positiones, sed eis etiam suppositis indiget unione sibi realiter superaddita; idem a fortiori dicendum sit in præsenti, ut hu­ manitas constituatur unita intrinseci A’erbo. Tum etiam quia si loquamur dn dispositionibus antecedentibus, nulke fue­ runt in humanitate pro priori ad unionem cum persona divina : nam cum hujusmodi unio sit substantialis, ordineturque ad constitutionem unius suppositi, sive entis per se, debet præcedcre omnia accidentia : hæc enim sunt extra propriam rationem illius. Si autem loquamur de accidentibus, sive dispositionibus [consequentibus ; sup­ ponunt unionem substantialem completam et perfectam ; siquidem recipiuntur in toto ex unione extremorum constituto. Ergo prædicta unio fit independenter ab hujus­ modi accidentibus, sive dispositionibus. Tum denique, et urgentius nam ul huma­ nitas uniatur substantialiter Verbo, non sunt necessaria aliqua accidentia: sed potuit hoc mysterium substantialiter perfici in­ dependenter ab omnibus accidentibus tam in recto, quam in obliquo sumptis : ergo connotatum, quod præmissa solutio con­ tendit esse necessarium, ut humanitas per se ipsam uniatur Verbo, nequii in aliquo accidenti consistere. 16. Deinde diei non valet, quod hujus­ Nee uid modi connotatum consistat in pnesentia, eue sive indistantia Verbi, et humanitatis. prrteétü, vd Primo, quia licet humanitas, et Verbum ilrfbUfr non essent substantialiter unita, nihilomi­ lilnus essent intime pnesentia, sive indis­ tantia; cum Deus sit in omnibus creaturis per intimum illapsum, nec ab eis existentibus queat distare, aut abesse ; quibus ta­ men non est hypostatice unitus, ut ex se liquet : ergo per hoc quod humanitas con­ notet hujusmodi indistantiam, non consti­ tuitur actu unita personæ Verbi. Secundo, quia pro illo priori, aut signo quo huma­ nitas terminat actionem generativam, et præcedit actionem unitivam, sive assump­ tivam ad Verbum, nec intelligitur Verbo unita : et tamen pro illo priori, et signo est, et intelligitur A'erbo præsens, atque ab eo indistans : implicat enim, quod aliquid sit in rerum natura, et quod non habeat hujusmodi præsentiam, sive indis­ tantiam respectu Dei : ergo quod hæc pnesentia connotetur, minime sufficit, ut humanitas per seipsam \Terbo uniatur, Terlio quia licet Verbum dimitteret huma­ nitatem, adhuc permaneret ipsi præsens, atque ab ea indistans ; et tamen non ma­ neret illi uniturn, ut ex terminis liquet : ergo idem quod prius. Præterea hujusmodi connotatum con­ Nee sistere non valet in privatione, sive carentia subsistentiæ creatæ connaturaliter de- ÎLi bitæ humanitati. Tum’quia pro illo priori, srtsis* tenth; sive signo, quo humanita secundum suam ρηρτϊ. essentiam considerata præintelligitur ad omnem subsistentiam, non intelligitur terminata per subsistentiam creatam sibi connaturaliter debitam, sed magis sub nega­ tione, aut carentia illius : et tamen ex vi hujus nec est. nec intelligitur unita actualiter Verbo ; cum in eo signo præintelligaturad omnem subsistentiam : ergo connolatum, quo posito, ut discurrunt Adversarii, humanitas per se ipsam Verbo unitur non est carentia subsistentiæ propriæ sibi con­ naturaliter debitæ. Tum etiam quia in ali­ quo signo intelligitur humanitas apta uniri DISP. IV, DUB. I. uniri Verbo, etactu non unita : prius enim concipitur unibilie in actu primo, quam uniti in actu secundo : sed in illo signo intelligitur nuda a subsistentia propria, quippe illam habens, aut per ipsam termi­ nata apta non est, ul Verbo uniatur : ergo licet carentia subsistentiæ propriæ condu­ cat, ut humanitas denominetur unibilis Verbo; minime tamen per se ipsam con­ fert, ut sit unita in actu secundo. Tum præterea quia carentia subsistentiæ pro­ priæ sub munere, aut expressione privatio­ nis est effectas secundarius privativus sub­ sistentiæ divinæ unitæ substantialiter humanitati, ideo enim humanitas caret subsistentia propria, quia habet subsisten­ tiam divinam : quippe generaliter lo­ quendo, omnis privatio fundatur in aliquo positivo, et non e contra, ut jam supra diximus num. 8 ; ergo unio substantialis inter humanitatem, et Verbum est, et intelligitur completa independenter a priva­ tione subsistentiæ naturalis, et antecedenter ad illam : et consequenter hujus­ modi privatio non est connotatum, quo posito humanitas per seipsam manet unita Verbo. Tum denique nam si Deus vellet assumere (ut potest), humanitatem aliquam ex his, quæ de facto subsistunt per personalitatem creatam, deberet destruere hujusmodi personalitatem suspendendo con­ cursum conservativum illius : et tamen ex vi hujus suspensionis non maneret illa hu­ manitas unita substantialiter Deo : sed in­ super requiritur distincta actio supernaluralis ad prædictam unionem : certum quippe est, quod ad unionem personalem humanitatis cum Deo necessaria est spe­ cialissima actio supernaturalis : ergo quod humanitas careat propria subsistentia, non est connotatum sufficiens, ut humanitas per seipsam, et independenter ab aliquo sive superaddito uniatur intrinsece Verbo. Se Io 17. Tandem responderi non valet hujus itlicw Da connotatum esse actionem Dei unientis : t'.-.utà. flam eo jpSOj qU0(i humanitas hujusmodi actionem connotet, et terminet per semetipsam, absque alio addito manet unita Verbo. Hæc, inquam, responsio, qua fre­ quentius utuntur Adversarii, et præsertim M. Joannes a S. Thoma, minime satisfacit, sed, ut censemus, petit manifeste princi­ pium. Non enim dubitamus, quod si ex parte Dei datur actio actu uniens huma­ nitatem, et Verbum ; fieri non valeat, quod humanitas non sit intrinsece Verbo unita ; implicat enim, quod Deus uniat aliqua extrema, et quod ipsa non unian­ tur. Sed difficultas est, an Deus possit unire humanitatem Verbo, nihil in ea efficiendo, a quo denominetur passive, et formaliter unita. Et hoc esse impossibile evincit ratio hactenus proposita ; quia ac­ tio Dei non unit formaliter, sed effective, et mediis his, quæ se tenent ex parte ef­ fectus, ut est per se manifestum, præser­ tim apud Thomistas; cum negemus Deum agere per actiones creatas, aut formaliter transeuntes. Oportet igitur, quod ex parte effectus assignetur aliquid , quo posito extrema sint actu unita. Hoc autem non sunt Verbum, et humanitas solitarie sumpta, sive præcisaab omni connotatione, ut supra ostendimus num. 13. Nec sunt Verbum, et humanitas ut connotantia ali­ quid extrinsecun ; qualiter se habent acci­ dentia, intima præsentia, privatio, aut carentia subsistentiæ propriæ, et similia, quæ ad hæc connotata reduci valent, ut probavimus anum. 15. Ergo impossibile est, quod Deus active uniat humanitatem cum verbo, nisi ex parte ipsius humanita­ tis detur aliquid sive in obliquo, quo po­ sito humanitas queat esse actu unita. Di­ cere igitur, quod humanitas denominatur unita, dum connotât actionem divinam unientem, est manifesta petitio principii. Nam ratio, quæ probat humanitatem non posse passive uniri absque aliquo superad­ dito, a quo habeat esse actu unitam, quod ex se non habet; pariter probat Deum non posse active unire nisi aliquid producendo in humanitate. Declaratur amplius vis hujus impugna- Expentionis : nam repugnat, quod ex parte effectus dentur omnia adæquata requisita ad impugnaconstituendum formaliter talem effectum, tio· et quod prius ordine naturæ non detur ex parte agentis actio hujusmodi effectus pro­ ductiva : sicut repugnat, quod dentur adæquate omnia, quæ hominem formaliter constituunt, et quod non detur actio pro­ ducens hominem : quippe certum est quod omnia adæquate, et formaliter constituentia hominem sunt ipse homo, qui absque ac­ tione sui productiva non fit, sed illam or­ dine naturæ præsupponit. Inquirimus ergo ab Adversariis, quid ex parte effectus requi­ ritur adæquate ad unionem hypostaticam, sivead constituendum formaliter Christum ? Si enim ex parte effectus requiruntur, et sufficiunt sola humanitas, et Verbum præ­ cisive ab aliis sumpta eo ipso aderit actio pnestans efficienter hujusmodi effectum : DE INCARNATIONE Alterius evasio­ nis confuta­ tio. ; .îlSfS '£(·. til t ··<· . 2. » '*· ** Ft SJ · ; o ox non connotatione actionis, minime impediri poterit, quod eo ipso, quod in rerum natura sint Verbum, et hu­ manitas, uniantur intrinsece, et consti­ tuant formaliter Christum. Id vero falsum esse constat ex supra dictis num. 13, et satis ex se liquet. Si autem respondeant, quod ex patte effectus requiritur aliquid aliud præter Verbum, et humanitatem; oportet, quod illud designent. Cumque id esse nequeat sola extremorum indtstantia, nec aliqua accidentalis dispositio, nec propria', sive create subsistentiae privatio : alias his po­ sitis, aut connotatis, statim ponerentur actio uniens, et ipsa formalis extremorum unio : cujus oppositum ostendimus a numero decimoquinto : sequitur quod præter hæc omnia aliquid aliud ex parte effectus assig­ nandum, atque addendum sit. Hoc autem nequit aliud esse, quam ipsa formalis unio copulans humanitatem cum Verbo, et ab utroque extremo distincta. Si enim neque humanitas per se solam, et praecise sumpta, neque eadem humanitas ut connotans alia in obliquo sufficit ex parte effectus, ut sit in actu secundo unita : plane infertur ali­ quid ulterius ex parte effectus addendum esse, et non sufficere connotationem actio­ nis unitivæ : hæc enim ex parte principii, non vero ex parte effectus se tenet. Nec prodest dicere cum Joanne a S. Thom. hoc superaddendum non aliud esse, quam passionem, sive tractionem passivam humanitatis ad Verbum ex vi actionis unitivæ. Quoniam vel hujusmodi passio est mera denominatio extrinseca desumpta ab actione unitiva ; vel est aliquid positi­ vum humanitatem intrinsece afficiens, at­ que denominans? Si dicatur primum : su­ best omnibus impugnationibus factiscontra connotationem actionis unientis : nam denominatio extrinseca non distinguitur px parte recti a forma denominante ; nec illam præcedit, sed potius subsequitur. Unde sicut dici non valet, quod humani­ tas, ut connotât actionem unientem, se ipsa unitur : ita dici non potest, quod id præstet quatenus patitur, aut terminat at­ tractionem al Verbum : nam præter ac­ tionem, et. passionem aliquid ex parte ef­ fectus assignandum est praestans formalem effectum uniendi, quod actione, et pas­ sione inducatur. Si autem dicatur secun­ dum : ulterius inquirendum est, an illud positivum humanitatem intrinsece affi­ ciens, et in ejus passiva attractione impor­ tatum sit accidentale, vel substantiale : i Primum dici non valet : quia humanitas prius completur per subsistentiam, et existentiam, Huant recipiat aliquod acciden istud enim supponit ordinem substantialem adæquate. Secundum autem, si dicatur, est nostra, et communis con­ clusio : nam cum dicimus unionem hy­ postaticam esse aliquid distinctum ab ex­ tremis, et per actionem Incarnationis productum; non aliud intendimus, quam esse aliquid substantiale humanitati supe­ radditum, sive quo nequii terminare ac­ tionem unitivam, nec constitui unita in­ trinsece A’orbo. Proponuntur alia tria argumenta pro nos tra assertione. 18. Sed supersunt adhuc alia motiva ad Alii adstruendum hujusmodi unionem mediam, raJo. quæ ut prolixitatem vitemus, in hoc § colligare curabimus. Tertium ergo funda­ mentum (haud leviter corroborat, qua» de connotatione actionis unitivæ proxime diximus), est hujusmodi : quoniam Ver­ bum, et humanitas non possunt intrinsece uniri ad constituendum formaliter Chris­ tum absque aliqua speciali actione ex parte Dei : sed hujusmodi actio aliquid producit distinctum ab extremis : et hoc productum non est aliud, quam extremo­ rum unio : ergo unio hypostatica est ali­ quid distinctum ab extremis, et per actionem Incarnationis, sive unitivam pro­ ductum. Consequentia infertur evidenter ex praemissis. Major non negatur ab Ad­ versariis, et facile ostenditur ex supra dictis disput. præced. num. 81, quoniam humanitatem esse intrinsece unitam Verbo est aliquis effectus, qui certo tempore incoepit esse in rerum natura et qui excedit facultatem omnium causarum naturalium : nihil autem hujusmodi potest esse absque aliqua speciali actione ex parte Dei, ut satis ex se liquet. Minor autem quoad utramque partem suadetur : nam cum de conceptu generali actionis sit aliquid agere, seu producere; non potuit poni specialis actio Dei circa hoc mysterium, quin aliquid in eo produxerit : atqui talis actio non produxit extrema : Verbum enim est improductibile ad extra, et humanitas non fuit facta per illam actionem, sed perac­ tionem generativam : ergo prædicta actio produxit aliquid distinctum ab extremis : et DISP. IV, DUB. I. et consequenter produxit eorum unionem. Patet hæc consequentia ex prærnissis ; nam Incarnationis mysterium coalescit adæquate ox parte effectus ex extremis, et unione. ; ergo si Deus in hoc mysterio aliquid efficit, et non extrema; sequitur, quod effecerit unionem. Confirmatur : nam eo ipso, quod circa MÜ0. hoc mysterium detur in Deo specialis actio, debet ex vi illius aliquid ab eo procedere : sed ex vi hujus actionis non procedunt a l)eo unionis hypostalicæ extrema, Verbum videlicet, et humanitas, nec divisive nec collective sumpta : utroque enim modo accepta præsupponunlur ad hujusmodi actionem ; siquidem pro priori ad illam præintelliguntur ul unibilia : ergo ipsa hy­ postatica unio debet procedere ; et conse­ quenter distinguitur ab extremis, et fu per actionem Incarnationis, sive assumptivam. Cætera constant. Et major suadetur : nam cum actio sit exercitium, quo virtus operativa communicat id, quod agens habet, et præcontinet in actu primo ; nequit esse, aut concipi aliqua specialis actio, quin ex vi illius aliquid ab agente procedat ; nisi enim ita contingat, non est fundamentum, ut dicatur virtutem operativam reduci per Eipiudi-actionem ad actum secundum. — Declara1ΪΓ· tur amplius : quia omnis actio, quæ non est pure immanens, sed formaliter, aut virtualiter transiens, debet aliquid agere ad extra, et constituere illud extra virtutem operativam agentis ; si enim nihil ad extra efficit, nullo modo erit transiens, sed pure immanens : constat autem actionem Incarl nationis , sive unitivam esse actionem Dei non pure immanentem, sed virtualiter transeuntem ; cum ex vi illius ponatur de novo in rerum natura mysterium Incar­ nationis ; ergo prædicta actio aliquid efficit, seu producit : atqui hoc nequit esse Ver­ bum, aut humanitas, ut constat ex dictis : ergo est illorum unio. — Ad hæc : de ex­ tremis hujus unionis verificatur, quod non producantur per actionem Incarnationis, sive unitivam : sed de unione verificatur, quod producitur per talem actionem ; ergo unio est aliquid distinctum ab extremis. Consequentia videtur manifesta : quia si humanitas v.g. et unio humanitatis ad Ver­ bum non distinguerentur, sed essent realiter idem; ab eadem actione haberent produci, vel non produci. hwlfr 19. Nec valet dici id, quod per hanc actionem producitur, non esse unionem sub­ stantialem mediam distinctam ab extremis, ut intendimus; sed esse relationem, quæ ad illam conjunctionem substantialem con­ sequitur, et quam D. Thom. frequenter vocat unionem, ut liquet ex locis relatis, num. 3. Id, inquam, dici non valet : tum quia relatio non terminat actionem per se, et immediate : actio autem Incarnationis debet producere aliquid per se, et imme­ diate : ergo præter relationem unionis aliquid aliud assignandum est, quod per prædictam actionem producatur. Tum etiam quia omnis relatio consequitur ali­ quam mutuationem ; ubi enim omnia se ha­ bent nunc sicut prius, non est ratio, ut consurgat nova relatio realis : ergo pro priori ad relationem humanitatis ad Verbum in ratione unite datur aliqua immutatio ex parte humanitatis : idque salvari non valet, nisi aliquid humanitati imprimatur ex vi actionis unitivæ, quo Verbo subs­ tantialiter copuletur, ut supra fuse osten­ dimus a num. G. Tum præterea quoniam actio incarnativa, sicut etereativa, et generativa debet esse substantialis, hoc est, ter­ minata ad aliquid substantiale; siquidem ex vi illius aliquid substantiale ponitur de novo in rerum natura : ergo aliquid præter relationem prædicamentalem, quæ accidens est, producit. Tum denique nam licet nulla hujusmodi relatio resultet, sed per cessatio­ nem, aut non extensionem divini concursus ad illam usque impediatur; adhuc nihilo­ minus potest intelligi completum substan­ tialiter hoc mysterium, et exerceri actio Incarnationis, sive unitiva ; ergo quid­ quid sit le resultantia relationis prædicamentalis, aliquid aliud assignandum est, quod fiat per talem actionem. Nec iterum valet dici aliquid per hujus­ modi actionem produci, et de novo poni in rerum natura : sed hoc non esse unionem mediam, et distinctam ab extremis, sed esse totum compositum, quod ex utroque extre­ mo constituitur. Nam contra hanc respon­ sionem est Primo, impossibile esse, quod totum aliquod compositum fiat per aliquam actionem, et quod aliquid, ex illo toto, aut in illo toto per talem actionem non fiat. Si enim nihil ipsius producitur; quomodo in­ telligi, aut verificari valet, quod totum pro­ ducatur? Totum enim non est aliud a par­ tibus, sed ex eis intrinsece constituitur. Atqui juxta oppositam sententiam nihil hujus compositi, quod est Christus, produ­ citur per actionem incarnationis, non Ver­ bum, quod estinproductibile ad extra : non humanitas, quæ fit per actionem generati·· Confuta­ tur aiiud cflagiunu 426 DE INCARNATIONE vam : non denique unio, quæ juxta illam sententiam a Verbo, et humanitate non differt. Ergo verificari non valet, quod to­ tum, sive compositum liat per hujusmodi actionem. Secundo quia licet non sit do ratione actionis, quod per illam liat termi­ nus qui, sive suppositum illam terminans ut quod test tamen de illius ratione, quod producat terminum quo quatenus talem, sive prout constituit terminum qui, et eum denominat productum : ad quod opus est producere vel ipsum terminumçuoentitative, vel saltem ut communicatum, sive unitum, atque ideo ipsam unionem, ut in generatione hominis contingit. Id vero minime verifi­ catur juxta contrarium dicendi modum : quandoquidem actio Incarnationis, nec producit humanitatem, quam supponit fac­ tam per generationem, nec producit unio­ nem ipsius ad Verbum, quam ab humanitate non distinguit. Ergo non relinquitur locus, ut dicatur actionem Incarnationis produ­ cere totum compositum, licet nec ipsius extrema, nec extremorum unionem produ­ cat. Ubi enim actio non producit terminum qui, nec terminum quo ; quid producit aut qua ratione vocatur actio, sive productio? llcspoo20. Dices esse aliquas actiones non pro­ sio. ductivas, sed unitivas, uti se habent visio beatifica, et sensationes sensuum externo­ rum : non enim producunt terminum, sive speciem, expressam, sed solum uniunt po­ tentias cum objectis. Et ad instar harum operationum se habet actio Incarnationis, sive unitiva : quia non ordinatur ad produ­ cendum, sed ad uniendum extrema, quæ præsupponit, Arerbumvidelicet, et humani­ tatem. Dispelli­ Hoc tamen eadem facilitate, qua dicitur, tur. refutatur : quoniam ratio supra proposita satis evincit nullam esse actionem, quæ aliquid non efficiat; cum sit exercitium, sive reductio actualis virtutis operativæ, et continentis in actu primo effectum. Unde sicut non est intelligibiie verum agens, quod in actu primo non possit aliquem effectum producere : sic non est intelligibilis actio, quæ in actu secundo aliquem effectum non producat : importat enim actio in actu secundo saltem inadæquato, quod importat agens in actu primo. Id vero, quod dicitur de unione, et sensationibus externis, parum refert. Primo ob manifestam disparitatem, quæinter eas. et rem præsen­ tem assignari valet : illæ enim sunt opera­ tiones pure immanentes, sive quæ nec formaliter, nec virtualiter transeunt : unde » opus non est (saltem ex vi hujus) quod ali­ quem effectum producant, sed sistunt in uniendo per semelipsas potentias cum objectis. Actio vero, de qua agimus, est transiens saltem virtualiter, uti se habet omnis alia actio, quam Deus exercet erga creaturas : nequit autem intelligi, qualiter actio sit, vel virtualiter transeat, nisi ali­ quem offectum producat. Secundo quia nec operationes illæ, quas in sui patrocinium affert hæc responsio, carent omni prorsus effectu, in quo se explicet virtus operativa, et præcontentiva agentis : nam efficiunt intransitive se ipsas, ita ut eminenti quadam ratione sint actio, et effectus, procedantque ab agente ut quo, et ut quod, et sint ipsum fieri, et factum esse, ut recte declarant N. n.o». Complut, abbrev. in lib. de Anima disp. 20, quæst. 1. At actio Incarnationis, sive unitiva, de qua agimus, nisi aliquid a se distinctum efficiat, nequit sortiri munus actionis, qua se communicet agens : nam cum prædicta actio sit formaliter immanens, et ipse realiter Deus, ut docent communiter Thomiste ; nullo modo habet rationem ef­ fectus, sive communicationis passivæ, sed solum actionis, et causalitatis. Quocirca si aliquid a se distinctum non efficit, nihil absolute efficit ; atque ideo non est, cur sit, aut dicatur actio. — Id vero, quod in hac responsione significatur, actionem videlicet Incarnationis non esse efficientiam veram, sed solum quandam unitionem, minime sustineri valet tum ob ea. quæ diximus n. 18. Tum etiam quia ubi datur verum fieri passivum, debet etiam dari verum agere, seu efficere. In hoc autem mysterio intervenit verum fieri passivum, ut liquet ex mani­ festis scriptune testimoniis, quæ allegavi­ mus disp. præced. num 81 et in sensu proprio, et formali intelligi debent : ergo etiam debet dari verum agere, sive efficere : et consequenter operatio, qua Deus operaratus est hoc mysterium, non fuit mera unitio, sed vera actio, sive efficientia. Quod salvari non valet, quin aliquid produxerit. 21. Quarto suadetur nostra conclusio: üi quoniam in omni alia unione reali, ubi autos B5 extrema intrinsece conjunguntur, unio est ni!·». aliquid distinctum ab extremis, et eis rea­ liter superadditur : ergo idem dicendum est de unione inter humanitatem, et Ver­ bum in ordine ad constituendum Chris­ tum. Consequentia patet a paritate. Et antecedens probatur inductive : nam si loquamur de unione physica, et per se materiæ, et formæ ad constituendum com­ positum • * ii DISP. IV, DUB. I. positum substantiale, fit medio modo subs­ tantiali extremis superaddito, ut recte Coo-probant N. Complut, abbrev. in lib. Physic. disp. 6, quæst. 2. Unio prætoroa accidentalis, sive accidentis ad subjectum lit medio modo inhærontiœ ; quæ tam ab accidenti, quam a substantia distinguitur, ul omnes'communiter tradunt, ct supra ostendimus num. 12. Præterea unio par­ tium quantitatis (sive permanens sit, sive successiva) fit mediis indivisibilibus, quæ a partibus realiter differunt, ut tradit frequentior Philosophorum sententia, et os­ Con­ tendunt Complut, ubi supra disp. 23, fiet quæst. 1. Denique unio intentionalis inter potentias, et objecta fit mediis operationi­ bus, aut eliam mediis expeciebus expres­ sis, quæ(absolute loquendo, et sine restric­ tione ad determinatum ordinem) realiter differunt ab extremis, ut de se liquet. Ergo inductive procedendo verificatur, quod omnes aliæ uniones (præter hypos­ taticam, quæ præsenti disceptationi subji­ citur), superadduntur extremis, et ab eis realiter distinguuntur. CuSrConfirmatur : quia major est proportio aiiio. inter materiam, et formam ad constituen­ dum compositum substantiale, quam inter humanitatem, et Verbum ad constituen­ dum Christum : sed materia, et forma non conjunguntur ad constituendum composi­ tum substantiale independenter ab aliqua unione sibi superaddita, et a se distincta : ergo Verbum, et humanitas non conjun­ guntur ad constituendum Christum inde­ pendenter ab aliqua unione sibi realiter addita, et ab eis diversa. Minor supponitur ex Philosophia. Et consequentia constat tum a paritate : ea enim utitur D. Atha­ nasius in Symb. illis verbis : Sicut anima rationalis, et caro unus est homo ; ita Deus, el homo unus est Christus. Illam etiam adhibent communiter alii Patres, et prællbs. sertim D. Thom. 4 contra gentes cap. üjea. 41, et subtili elegantia expendit Cajetanus in orat, ad Alexandrum sextum. Tura a fortiori : ubi enim occurrit major extre­ morum distantia, sive improportio; ibi magis opus est adhibere medium illa nec­ tens, et trahens ad unitatem compositi. Major autem facile ostenditur : Primo quia inter materiam, et formam datur proportio naturalis ad unionem : quæ tamen non adest inter Verbum, et humanitatem : hæc enim non habet proportionem naturalem ad Verbum in ratione subsistentiæ, sed solam capacitatem obedientialem. Secundo 427 quia inter materiam, et formam tanta est proportio, ut constituant unum unitate essentia·, et naturæ : id vero minime con­ venit Verbo, et humanitati : quippe qua· nequeunt constituere unam naturam, aut quidditatem; sed solum unam personam, ut disp. præced. dub. 1 et 2 ostensum est. Tertio quia propter omnimodam proportio­ nem, quam habent materia, et forma ad constituendum compositum substantiale possunt uniri virtute agentis naturalis, ut ex se liquet, et experientia constat : at hu­ manitas nequit Verbo substantialiter copu­ lari viribus naturalis agentis ; sed ad id opus est specialissima, ac supernatural! so­ lius Dei agentis virtute. Quarto (quod est aliorum radix), quia inter Verbum), et hu­ manitatem datur infinita distantia in esse entis : unde non continentur sub eo­ dem genere : quæ maxima in esse entis distantia etiam fundare debet majorem elongationem in esse unibilium ; cum hæc posterior ratio in priori fundetur, licet non debeat commensurari omnino cum illa. Id autem minime convenit materia, et formai inter se collatis : pertinent enim ad idem genus substantiæ, et sub eodem ordine naturali, et proximo continentur, ut ex se liquet. 22. Huic argumento, et confirmationi duplici via occurrunt Adversarii, quam refert, et tuetur Gonct. Quidam enim ne­ gant, quod inter materiam, et formam (idem de aliis exemplis dicturi) detur unio media, atque ab extremis distincta : nam censent physicas hujusmodi partes ob ma­ ximam proportionem, quam habent in ra­ tione actus, et potentiæ, se ipsis copulari ad constituendum compositum independen­ ter ab aliquo sibi superaddito, per quod formaliter copulentur. Alii vero, concesso antecedenti, negant consequentiam ob manifestatem, quam se reperire autumant, disparitatem : nam unio inter materiam et formam non est mera unio, sed istarum causarum intrinsecarum causalitas : nulla autem causa secunda identifient sibi pro­ priam causalitatem, cum ex propria ratione solum sit essentialiter causativa, sed non actu causans : unde opus habet, ut sibi addatur aliquid ad actu causandum, sive influendum in proprio genere. Quod motivum locum non habet in præsenti : nam humanitas nullam exercet causalitatem erga Vorbum, sed illi unitur ut merum terminabile. Verbum autem (licet aliquam causalitatem erga humanitatem exerceret), Duplex etusio ex. Gonet. 4Î8 DE INCARNATIONE. minime eget aliquo superaddito ad earn terminandam : cum sit actus purus in omni ordine, ac subinde identificans sibi propriam causali ta tem, sive exercitium. ReWliSed neutra harum responsionum satisfa­ lur prior. cit. Et ad refellendum primam, opus non habemus probandi in præsenti, quod ma­ teria, et forma uniuntur per unionem su­ peradditam, et ab extremis distinctam : id pnim supponimus ex ve.ra philosophia, quam tradunt N. Complut, loco cit. cui ; opus hoc theologicum in omnibus cohæret. ! Praeterquam, quod nequeunt Adversarii i negare alia exempla in argumento propo­ ' sita unionis inter partes quantitatis, et in- ! hærentiæ accidentis ad subjectum : nam i quod illa unio, et hæc inhaerentia addat ali­ quid extremis, et ab eis differat, est fere communis sententia apud Philosophos, et omnino communis inter Thomistas, contra ■ quos agimus ? Porro ex illis exemplis idem illud argumentum desumitur, quale in confirmatione expendimus : nam profecto majorem proportionem habent partes quan­ titatis, et subjectum, et accidens in ratione unibilium, quam Verbum, et humanitas : ergo si non obstante ea proportione, egent aliqua unione superaddita, per quam for­ maliter copulentur ; idem a fortiori dicen­ I dum est de A'erbo, et humanitate. Urgrns Verum enim vêro ne antecedens as­ ; inslansumptum vel in parte deserere videamur, tia. illud breviter (diffusior enim probatio ad Philosophiam spectat , suadebimus exem­ plo unionis animæ rationalis cum materia, ut alias inductiones prætermittamus. Ete­ I nim homo generans hominem vere aliquid substantiale educit perlinens ad hominem I genitum : sed non educit materiam, nec ani­ mam, nec compositum : ergoeducitunionem I partium, quibus compositum constituitur : atque ideo hujusmodi unio differt realiter tam a partibus, quam a totosaltem distinc­ tione includentis ab incluso. Utraque con­ sequentia infertur manifeste ex praemissis ; nam si in generatione hominis datur ali­ quid substantiale vere eductum : et hoc nec est materia, nec anima, nec composi­ tum ; quid aliud esse poiest, quam partium ; unio, ad quam actio generativa dirigitur? I Minor etiam constat : quia materia prima non educitur, cum sit primum subjectum ad eductionem præsuppositum : anima ra­ tionalis non educitur, cum fiat a solo Deo per creationem : compositum non educitur, cum non recipiatur in aliquo subjecto, et sit terminus qui, et totalis generationis : id autem, quod vere educitur, solum Iit ut quo; et recipitur in subjecto, unde extra­ hitur : ergo nihil eorum educitur, quæ in minori recensentur. Major nutem osten­ ditur satis efficaciter : quoniam educere nihil aliud est, quam agere ex præsupposito subjecto, et dependenter ab illo : in hoc enim iit prima, et principalis diffe­ rentia inter creationem, et eductionem, 3 quod illa non agit ex præsupposito sub1 jecto, secus ista : sed omne agens naturale, >' cujusmodi est homo generans hominem, agit ex præsupposito subjecto : implicat enim, quod (saltem virtute propria, et principali) agat independenter ab illo : ;■ ergo omne agens naturale, cum aliquid i vere agit, vere educit : atque ideo homo generans hominem vere educit aliquid subs­ tantiale pertinens ad hominem genitum. I Quæ principia sunt adeo certa, ut evincant omne agens naturale (sive producat effec­ tum substantialem, sive accidentalem ; et sive pertinentem ad ordinem physicum, sive ad ordinem intentionalem, aut mora­ lem; et sive agat peractionem pure emi­ nentem, sive per actionem formaliter, aut virtualiter transeuntem), vere educere ali­ quid : omne enim agens, quod non opera­ tur per creationem, agit per eductionem; et consequenter aliquid educendo ex subjecto præsupposito. Nec ad diluendum vim hujus motivi po­ test fieri recursus ad subsistentiam, aut existentiam compositi denuo geniti, quasi actio generantis eas efficiat, atque educat : nam homo zenitus habet subsistere, et existere per subsistentiam, et existentiam animæ rationalis, sibi cum ipsa anima communicatas : subsistentia autem, et existentia animæ non fiunt per eductio­ nem, sed per creationem. Nihil ergo relin­ quitur, quod educatur, nisi sola unio subs­ tantialis inter animam, et materiam : et consequenter vel concedendum est talem unionem distingui ab extremis, eisque su­ peraddi ; quod intendimus : vel negandum est, quod homo generans agat per eductio­ nem, et aliquid substantiale educat; quod esse valde absurdum constat ex dictis. ί 23. Secunda etiam solutio refellitur : ρ^tum quia licet ratio, quæ inter respondendum assignatur, ad evincendam distinctionem unionis a partibus physicis tu· composili, sit optima, iliaque non ita pa­ lam militet in unione inter humanitatem, et Verbum ; nihilominus prædicta ratio non est unica, totalis, et adæquata : sed præær 1r” DISP. IV, DUB. I. 429 pnvler illam adsunt etiam alia?, qua? pro­ tum, sive concretum, Christum videlicet, bant pariter in pnesenli materia. .Nam, ut qui ex Verbo, et humanitate coalescit, at­ cæteras pneterinittamus, distinctio unionis que intrinsece constituitur. Vere enim a partibus physice componentibus optime ! humanitas est forma totalis constituens probatur ex eo, quod talis unio est termi­ hunc hominem Christum, sicut alia huma­ nus actionis eductiva·, quæ aliquid debet nitas constituit Petrum, aut Paulum. Nulla educere, et non semper educit formam, autem causa creata identilicat sibi propriam ut liquet ex dictis num. præcedenti. Evin­ causalitatem, sive ultimum exercitium : et citur etiam optime prædicta distinctio ex hac ratione materia, et forma distinguuntur eo, quod partes physic® immutantur rea- > realiter ab unione, per quam, exercite liter per unionem, et fundant relationem causam, una recipiendo, et alia infor­ unitarum. Quæ rationes vel null® sunt, I mando, ut recognoscit, et concedit hæc se­ vel militant in hoc mysterio. Nam ex una cunda responsio. Ergo vel inconsequentcr parle actio Incarnationis, sive unitiva, procedit : vel admittere debet unionem, cum non sit creatio, debet esse eductio, qua humanitas communiter Verbo, et cau­ ac subinde educere aliquid : quod tamen sât, sive constituit formaliter hoc compo­ nec est- Verbum, nec est humanitas, nec situm Christum, esse aliquid humanitati est Christus : nihil enim horum denomi­ superadditum, et ab ea diversum. Si ergo natur eductum : et consequenter debet inter partes physicas datur unio media, paesse unio ab iis diversa. Ex alia etiam riier dari debet inter Verbum, et humani­ parte, humanitas per hoc, quod Verbo uni­ tatem. — Addendum est ultra motivum tur, physice immutatur, et fundat specia­ supra positum inniti non causalitati par­ lem relationem, ut supra fusius ostensum tium inter se, sed generali inductione quid­ est. Unde supposito, quod, inter mate­ quid sit de causalitate. Unde videmus par­ riam, et formam detur unio media, et ab tes continui nullam inter se exercere extremis distincta, ut hæc secunda respon­ causalitatem : nec enim se habent per mo­ sio admittit : idem proportionabiliter di­ dum actus, et potentiæ, nec per modum subjecti, et accidentis. Et tamen quia vere cendum est de unione inter humanitatem, uniuntur, et constituunt totum aliquod, et Verbum in ordine ad constituendum uniuntur inter se per unionem sibi superad­ hoc compositum Christum. Tum etiam ditam, et ab extremis distinctam, cujusnam ideo partes physicæ indigent unione sibi superaddita, ut actu uniantur, quia modi sunt puncta, et indivisibilia, ut tradit communis sententia Philosophorum. Cum ex se solum habent esse unibiles, non vero ergo Verbum, et humanitas vere uniantur, esse unitas in actu secundo (quod juxta subjectam materiam est non sibi identifi­ et constituant aliquod unum, Christum videlicet, qui ex eis componitur, ut dixi­ cate proprias causalitates) ; hæc autem mus disp. præced. dub. 3, admittenda est ratio etiam militat inhumanitate compara­ unio media inter prædicta extrema, et ab tive ad Verbum (sive in hoc mysterio eis distincta quidquid sit, an hujusmodi exerceat causalitatem, sive non), quia de extrema exerceant, vel non, aliquam cau­ se solum habet esse unibilem, non vero salitatem per hoc, quod intrinsece unian­ esse actu unitam : ergo eget unione sibi superaddita, ut actu uniatur : nisi enim ei tur. aliquid addatur, manebit intrinsece sicut 24. Ultimum motivum, quo non infime Ultima prius, et consequenter non unita in actu, inducimur ad amplectendam propositam sed unibilis. — Nec proficit recursus ad assertionem, est hujusmodi : nam ex dua- lis ratio, additamentum actionis unilivæ, vel conbus opinionibus, quæ circa præsentem notationis ejusdem. Primo quia idem dici materiam occurrunt, illa præferri debet, poterit de materia, et forma, quod non quæ cum majori claritate se explicat, magis hæret communibus Philosophi® principiis, sustinet solutio, quam impugnamus. Se­ ac facilius diluit argumenta. Cum enim cundo, quia non agimus de his, quæ re­ neutra sit evidens, aut certe asserta ab quiruntur ex parte principii, sive agentis, Angelico Doctore; solum penes capita re­ sed de his, quæ se tenent formaliter ex lata attendi, deferrique debet inter eas parte effectus, ut fusius explicuimus supra prælatio. In his vero conditionibus longe num. 17. Addimus, quod licet humanitas non præstat sententia, quam propugnamus : exerceat aliquam causalitatem erga Ver­ nam juxta illam facile explicatur, qualiter immutetur humanitas; perspicue exponibum ; illam tamen exercet circa composi- DE INCARNATIONE. 430 lur, quæ sit ferma denominans humanita­ tem intrinsece unitam ; liquido declaratur, quomodo actio uniliva aliquid efficiat ; et tandem consone proceditur ad ea, quæ in cæteris physice unitis contingere cerni­ mus. Quæ omnia, et singula vix, aut nullo modo salvantur in opposita opinione, ut satis constat ex hactenus dictis. Quod au­ tem ejus argumenta facile diluantur, et quod nihil nostræ, communiorique senten­ tias objiciatur perspicuam satis non habens responsionem , manifeste constabit ex di­ cendis a num. 33. Unde minus rationabili­ ter procederemus, si supposita æquali inevidentia, et incertitudine prtedictarum opinionum, illam abjiceremus, quæ intel­ legibilior, atque expeditior apparet: eam amplectendo, quæ nullo fere modo intel­ ligi, aut exponi valet. E § v' Consectaria prxcedentis doctrina·, in quibus resolvuntur incidentia dubiola circa pro­ positam assertionem. Unio lira e?t aliqaid SUttaic!1* Arawio. Vazquez, Cabrera, Raguza. 25. Sed antequam argumentis contra­ rias sementim obviam eamus, oportet ali­ qua statuere, quæ tam ex nostra con­ clusione, quam ex principiis, quibus illam communivimus, facile colliguntur : dtservientque ad perfectiorem ipsius intelligentiam, quin opus sit ad ea firmandum distincta dubia aperire. Infertur ergo primo unionem hanc, quam hactenus ostendimus . 1 distingui ab extremis, et humanitati superadd‘. ηθη esse entitalive aliquod acci­ dens, sed aliquid de linea substantiæ. Sic communiter docent Authores relati n. 3, exceptis aliquibus Scotistis, et Nominalibus. Et specialiter videri possunt Arauxo quæst. 2, art. 8, dub. 2, concl. 1. Vazquez disp. 18, cap. 3. Cabrera quæst. 2, art. 6, disput. 1. Ragusa disput. 39, § 6, cum aliis Recentioribus. Et licet hujus corolla­ rii veritas satis constet ex dictis disp. præced. anum. 78, ubi ostendimus huma­ nitatem non fuisse unitam Verbo accidentaliter, nec e converso : nihilominus pro­ batur magis specialiter, quatenus est appendix nostræ assertionis. Quoniam unio, de qua agimus, pertinet ad essentiam hujus compositi substantialis, quod est Christus : sed nullum accidens est de es­ sentia compositi substantialis : ergo unio, de qua agimus, non est aliquod accidens, sed aliquid de linea substantiæ. Conse­ quentia patet, Et minor est certa : nani compositum substantiale adiequato essen­ tialiter sumptum est de genere substantiæ : implicat enim, quod in genere substantiæ, et in genere accidentis simul constituatur, i 1 autem non contingeret, si aliquod ac­ cidens perlineret ad ejus essentiam : ergo nullum accidens est de essentia compositi substantialis. Quoi inductive potest os­ tendi in omnibus aliis, quæ ad ejus ossen’ tiam, aut integritatem spectant: sive enim sint partes, sive modi, aliquid substantiale sunt, ut distinguitur contra accidens. Ma­ jor autem, in qua poterat esse difficultas, constat ex hactenus dictis : quia illud, sine quo nequit concipi, et esse composi­ tum substantiale, pertinet ad ejus essen­ tiam : sicut e converso ad essentiam rei non pertinent ea, sine, quibus essentia esse, et concipi valet : sed hoc compositum substantiale, Christus, nec esso, nec con­ cipi potest absque unione, quæ conjungat humanitatem cum Verbo, ut in hoc dub. probatum est : ergo hujusmodi unio per­ tinet ad essentiam prædicti compositi. — Ad hæc : talis est effectus formalis qualis est forma illum præstans : sed humanita­ tem esse unitam Verbo est effectus forma­ lis entitative substantialis; cujus forma, aut quasi forma est unio, de qua agimus : ergo prædicta unio non est accidens, sed aliquid entitative substantiale. Nec refert, si dicas, quod accidens phy- Objwsice sumptum non est aliud, quam entis *”· ens, sive ens in alio, in hocque distinguitur a substantia, quæ habet esse per se : accep­ tum autem logice non est aliud, quam quod potest esse, et abesse absque subjecti corruptione. Hæc autem omnia conve­ niunt unioni, de qua loquimur : habet enim esse in alio, nempe in humanitate: et similiter potest esse, et abesse absque subjecti corruptione; cum humanitas pos­ sit apprehendi sive unita, sive non unita Verbo. Nihil ergo deficit, ut unio hæc sit vere, et entitative accidens. Non, inquam, refert objectio : quoniam Diss&riprocedit ex sinistra intelligentia diffinitio- !tr· num accident s : quæ si eo sensu procede­ rent, quem intendit objectio ; plane fieret formas materiales, utputa animam plantæ, aut equi, esse entitative accidentia : quia habent esse in alio, nempe in materia prima, et possunt esse, et abesse absque illius corruptione, ut experientia liquet. Fieret etiam subsistentiam creatam esse entitative accidens : habet enim esse 1)181’ IV, DUB. I. insubjecto, et istud potest absque illa con­ sistere, sl terminetur per subsistentiam divinam. Ihec vero sunt plane absurda, et declarant alium longe diversum osse illarum diffinitionum sensum ab eo, quem repré­ sentai objectio. Unde respondendum est, quod cum accidens sit ens secundum quid, et præstans secundum esse, debet suppo­ nere subjectum completum, et adæquate constitutum in genere substantiæ : et res­ pective ad hoc subjectum dicitur entis ens, el posse esse, et abesse absque subjecti corruptione. E converso autem quæ perti­ nent ad essentiam, aut integritatem sub­ jecti in genere substantiæ, sive quæ non supponunt substantiam adæquate in suo genere constitutam, accidentia entitative non sunt; sed ad idem substantiæ genus spectant. Et hoc modo se habent formæ substantiales materiales, et subsistentia : pertinent enim intrinsece ad naturam com­ pletam, et ad integritatem suppositi. El idem dicendum est de unione naturæ ad suppositum : spectat enim ad essentiam, et integritatem istius, ut supra ostendimus. Unde nil refert, quod recipiatur in natura, aut quod hæc absque illa concipi, aut conservari etiam queat : quia subjectum, in ordine ad quod dicitur accidens entitalive, non est quaelibet substantia, sed subs­ tantia omnino completa in suo genere per subsistentiam, et existentiam : respectu enim substantiæ ita se habentis salvatur conceptus proprius inhærentiæ, sive inexistentiæ, aut existentiæ secundæ, qui est proprius accidentis entitative, ut condistincti a substantia in tota sua latitudine. Recolantur, quæ disput. præc. num. 78 in fine expendimus ex D. Thoma. fiLv26. Ex quibus liquido infertur falsam Grtnêesse sententiam Gabrielis in 1, dist. 30, is el ΐί’ΛΠ quæst. 4, art. 2 et in 3, distinct, i, quæst. I, art. I, quibus locis aftlrmat unionem zes. hypostaticam esse qualitatem quamdam ab­ solutam supernaturalem ex dono Dei con­ cessam, quam appellat gratiam unionis. i.iujd.Pro qua sententia refert Alexandrum 3 p. quæst. 7, memb. 1, art. 2, ubi docet hu­ manitatem per hujusmodi qualitatem fieri aptam, et congruam, ut a Verbo, cum ex se non habeat congruitatem sit pro­ xime assumptibilis. Et similiter infertur Sais- falsam esse sententiam Scoti in 3, dist. I, quæst I, Sed circa istum articulum, el alibi, ubi affirmat hanc unionem esse relationem formalem, seu prædicamenta­ lem dependentiæ humanitatis a Verbo. 431 Quod etiam tuefur Bada n, 3 relatus. Sod, ut diximus, hae omnes sententias esse falsas convincitur ex præmisso funda­ Con fa mento : quoniam unio, de qua agimus, un tar non est entitative accidens, sed substantia, ut proxime ostendimus : atqui omnis qua­ litas, et omnis relatio prædicamentaiis sunt entitative accidens : et propterea non pertinent ad prædicamentum, seu genus substantiæ, sed ad alia praedicamenta : ergo prædicta unio nec est qualitas, nec est relatio prædicamentaiis. — 8cimus ali­ NoU. quos Scotistas, distinguentes cum suo Doctore inter relationes intrinsecas, et re­ lationes cxtrinsecas advenientes asserere dari quasdam relationes prædicamentales, et substantiales. Sed hi quæstionem revo­ cant ad voces, ct modum loquendi; ex quo tamen nihil convincunt : quia noster usi­ tatior est apud Philosophos, et Theologos. At si dure contendant dari relationes præ­ dicamentales substantiales entitative ; non multum ipsis obluctabimur in vocali con­ troversia : nam præcipuum motivum refel­ lendi eam Scoti assertionem est, quod unio hæc debet esse substantialis, utpote spec­ tans ad substantialem suppositi constitu­ tionem : cui motivo cedit hæc responsio, dum relationem formalem, sive prædica­ mentalem, quam adstruit, fatetur esse en­ titative substantiam : unde parum de illa curandum est. Et hæc in genere evertunt modos di­ Everti­ tor cendi Gabrielis, et Scoti. Sed possunt ul­ opinio tra magis in speciali refelli. Prior quidem Gabri&dicendi modus : quia procedit ex falsa existimatione, quod humanitas, ut assuma­ tur a Verbo, debeat prævie disponi per ali­ quam gratiam, sive ornatum ordinis supernaturalis : id quippe falsum est. Nam cum hujusmodi assumptio ordinetur ad substan­ tialem compositionem, sive constitutio­ nem suppositi, quod antecedit esse acci­ dentale, et secundum quid; nequit exigere dispositionem accidentalem ex parte assumendæ humanitatis. Aliunde vero huma­ nitas ratione potentiæ obedientialis habet absolutam, et immediatam capacitatem, ut assumatur a Verbo independenter ab aliquo accidentali, sibi superaddito pro priori ad actualem conjunctionem cum ipso, ut fu­ sius ostendemus infra disput. 6, dub. 1. Esto autem, quod hujusmodi dispositio, sive elevatio requireretur; nihilominus impertinenter se haberet ad præsentem difficultatem : quia talis dispositio consti­ tueret quidem humanitatem proxime unir *·^ 432 DE INCARNATIONE. bilem, sive aptam ad unionem ; non tamen actu unitam : modo vero agimus de ipsa actuali, et formali unione. Ludo quidquid sit de dispositione illa (quam fusius exa­ minabimus disput. cit.) oportet assignare propriam rationem unionis, quam in præsenti considerabimus. Scoti Posterior vero dicendi modus non mi­ srotrolii refelli­ nus efficaciter evertitur : tum quia rela­ tor. tio prædicamentalis supponit fundamen­ tum : unde si in humanitate datur relatio pnedicamentalis unionis, debet fundamen­ tum supponere, quod non est aliud, quam humanitatem esse A'erbo substantialiter unitam : atque ideo supponit unionem, de qua agit, et nequit eam formaliter consti­ tuere. Quod motivum fuse expendimus supra a num. 6. Tum etiam quia unio, de qua agimus, est terminus, sive effectus immediate productus per actionem Incar­ nationis, sive unitivam, ut constat ex dictis a num. 18 : sed relatio pnedicamen­ talis non terminat per se, et immediate ac­ tionem; cum semper resultet ex aliquo præsupposito, et producto : ergo idem quod prius. Tum denique quia munus prima­ rium relationis pnedicamentalis, ut a trans­ cendental! distinguitur, est referre, in hocque potissimum tota ejus ratio consistit : munus autem primarium unionis formalis non est referre, sed unire, et communicare uniendo aliquod esse, ut in præsenti con­ tingit : ergo unio formalis, de qua loqui­ mur, non est relatio aliqua prædicamentaAiens lis. Quod si D. Thomas ut emergentem D.Thofli. objectionem breviter dispellamus) unionem hanc frequenter relationem appellat, ut liquet ex testimoniis num. 3 relatis; non loquitur de relatione formali, et prædicamentali; sed de fundamento ipsius, quod est transcendeulalis quidam respectus, ut diximus n. 5 et magis ex dicendis imme­ diate constabit. Uoio 27. Rejectis ergo his dicendi modis, col­ hypot.istica est ligitur tertio prædietam unionem esse ali­ quidam quid substantiale, modale, et transcendenmodus respectivum. Hoc consectarium substan­ taliter tialis ct quoad singulas ejus partes docent commu­ transcendenlali- niter Authores num. 3 relati. Et prima tcr res- evidenter constat ex hactenus dictis in hoc peclivus. §, ostendimus enim hujusmodi unionem non esse aliquod accidens entitalive, sed aliquid de genere substantiae. Secunda etiam pars facile suadetur ; quoniam id, quoi ad substantiæ genus spectat, vel est totum, vel est pars, vel est modus : nec enim aliud intra prædictum genus apprehendi valet, ut facile consideranti constabit : sed unio inter Verbum, et humanitatem est aliquid pertinens ad genus substantiæ : et aliunde non est J totum compositum, ut ex se liquet ; nec est purs, sive extremum compositionis; i cum potius nectat extrema, et ab ipsis disi linguatur, ut in hoc dub. ostensum est: relinquitur ergo, quod sit aliquis modus. Accedit modum non esse aliud, quam ad­ jacentem rei determinationem, ut constat ex communi modo concipiendi : dicimus i enim rem aliquam habere hunc, aut illum modum, quia sic. vel aliter determinatur, i ut sit. Qua ratione subsistentia dicitur mo­ dus naturæ, quia illam determinat, ut sit 1 ni se, et reddatur incommunicabilis. In­ tentio etiam qualitatum dicitur fieri per modum eis superadditum, quia ex vi illius determinatur ad hanc, vel illam perfectio­ nem. Constat autem illud, quod in præsenti materia additur humanitati, ipsam i afficere, ac determinare, ut habeat esse personale divinum, et subsistat in A’erbo. Ergo prædicta unio habet rationem cujusdam modi. Tertia denique pars facile sua­ detur ex praemissis : nam illa vocamus entia transcendentaliter respectiva, aut re­ lativa, quæ cum relationes prædicamentales non sint, sed entia simpliciter absoluta; nihilominus specificantur ab aliquo sibi i extrinseco, et nequeunt esse, aut concipi absque ordine ad illud, ut videre est in potentiis, habitibus, et operationibus com­ parative ad objecta. Unio autem, de qua agimus, licet relatio prædicamentalis non sit, sed modus substantialis ; tamen habet I speciem per habitudinem ad personam Verbi, cui humanitatem conjungit, et abs­ que ordine ad prædictum extremum nec esse, nec concipi valet : quod aliis etiam unionibus est commune. Unde habet quid­ quid requiritur, ut sit relatio transcendentalis, sive ens transcendentaliter respec­ ti vum. Et hinc sequitur ulterius prædictum mo­ Ed η dum unionis esse entitative, et substan­ liutltl .«ïpeti tialiter supernaturalem : quoniam cum tarais immediate respiciat specificativum supernaturale, videlicet personam Verbi divini in seipsa, cui copulat humanitatem ; nequit non inde capere supernaturalem speciem : sicut ob eandem proport;onabiliter ratio­ nem contingit in operationibus supernaluI ralibus, sive quæ objecta supernaturalia respiciunt, juxta communem Theologorum i sententiam, quam statuimus tract. 14, disput. D18P. IV, DUB, I. disput. 3, dub. 3. Nulla onini est operatio, quæ tuloo immediate conjungatur objecto, sive termino supernatural), sicut unio hy­ postatica, quic pertinet ad esse personale Verbi divini ut subsistentis in humana natura. Accedit etiam, quod uniri perso­ naliter \rerbo et supra exigentiam, et connaturalcm dispositionem cujutcumque naturæ creatio, et creabilis, ut ex se liquet : atque ideo est effectus simpliciter superna­ tural'^ : cum ergo forma, aut quasi forma præstans hujusmodi effectus sit modus unio­ nis, de quo agimus; palam sequitur, quod prædictus modus sit supernaturalis substanûb/tN tialiter, et entilative. — Cui doctrinæ non ünb jfWtte .adversatur communis Thomistarum asser­ put tio, quam statuimus tract. 2, disp .3, dub. 2, ubi ostendimus implicare substantiam supernaluralem. Nam ut ibidem numero 25 observavimus, prædicta assertio limitatur ad substantiam completam, et partes ejus : sed non comprehendit modos. Et ratio differentia) est : quoniam supernaturalitas creata desumitur ab aliquo extrinseco, in ordine ad quod sortitur speciem : repugnat autem substantiam, sive completam, sive partialem specificari ab aliquo extrinseco : eo quod tam totum substantiale, quam ejus paries habent speciem intra proprium ge­ nus absque respectu ad aliud a se distinc­ tum : unde fieri non potest, quod substan­ tia, et ejus partes supernaturales sint. Quod motivum non urget in modis, licet sint substantiales : quia optime specificati valent per habitudinem ad aliquid extrinse­ cum, ut in præsenti contingit. 28. Si autem inquiras, an præter hunc respectum transcendentalem addenda sit relatio formalis prædicamentalis, hærens Immanitati, referensque illam immediate ad Verbum, et mediate ad divinam Verbi naturam, cui unitur, et cum qua composi­ tionem facit in eadem Verbi persona? Negative respondet Vazquez ubi supra cap. 3, num. 25; existimat enim superfluere foja- aliam relationem. Sed displicet hæc opi­ pàr. nio : quia licet relatio prædicamentalis necessaria non sit, ut humanitas dicatur substantialiter unita Verbo (hic enim effectus anterior est, et a fortiori acciden­ tali præstari non valet, ut supra ostendi­ mus num. 19 et 26) , nihilominus non propterea negari debet relatio prædica­ mentalis denuo in humanitate resultans, illamque formaliler tefferens ad extremum sibi uniturn. Tum quia ita communiter contingit in aliis extremis unitis : licet Salamant. Curs. Ihculoo. tom. XHI. 433 enim ipsa unio sit transcendentalis res­ pectus, additur tamen connaluraiiter alius respectus formalis, qui est prædicamentalis relatio. Quinimo ipsa etiam transcendenta­ liter respectiva referuntur alio formaliori respectu, qui prædicamentalis vocatur, ut liquet in potentiis, et habitibus : fundant enim relationes ad objectiva, quæ dicuntur mensurabiles ad mensuram, utcommuniter docent Philosophi. Tum etiam quia ut cons­ tat ex supradictis £ 1, datur in humanitate Christi aliqua relatio in ratione unitæ, quæ exigit realem, ac præviam ipsius hu­ manitatis mutationem : hujusmodi autem mutatio necessaria non est ad relationem transcendentalem, quippe quæ immediate producitur, et per seipsam affert mutatio­ nem : sed requiritur ad relationem prædicamentalem, quæ petit oriri ex mutatione alicujus extremi, et eo § et sequent, pon­ deravimus : ergo præter transcendentalem respectum, qui a modo unionis non differt, admittenda est alia relatio prædicamenta­ lis. Tum denique quia id non obscure si­ gnificant plura D. Th. loca, quæ expendi­ mus num. 3. Et si rursus inquiras, qualiter prædictus 1) obi am aliud unionis modus distinguatur ab humani­ resolvitate? Suarius disp. 8, sect. 3, conci. 1, lur. Suarez significat non distingui realiter, sed solum refelli ­ ex natura rei. Unde pro hac parte referri tur. solet. Sed quod distinguatur realiter, pro­ bant omnia motiva, quæ supra proposui­ mus : tum quia advenit humanitati : tum quia illam transmutat : tum quia terminat distinctam actionem : tum denique quia humanitas entitative, et substantialiter est quid naturale, et virtute naturalis agentis productum ; modus autem unionis super­ naturalis est, et sola speciali Dei virtute produci valet : quod satis manifestat realem ipsius ab humanitate differentiam. Nec Suarez docet oppositum; cum in eadem assertione addat, quod prædictus modus desineret esse in humanitate, si a Verbo separaretur. Unde sive ipse, sive alius ex Authoribus pro nostra assertione relatis significet hujusmodi modum esse idem cum humanitate, solum constituunt iden­ titatem negativam, sive negationem duo­ rum entium : quia humanitas, et hic mo­ dus non sunt duo entia, sed unum ens modificatum; cum unio non sit ens, sed modus entis. Distinguuntur ergo humani­ tas, et hic unionis modus realiter, et ante intellectum : non distinctione reali entilativa. qualis reperitur inter duo entia ; sed 23' i Λ ‘ ■ ~ 5'·* •■i · .· : î H 1 £ iL i!·.*·’' 435 DE INCARNATIONE. distinctione reali modali. qualis datur iu simul cum anima materiæ, et toti com­ modum, et reni, quam modificat : ea plano posito communicatur. Et cum anima bit proportionali ratione, qua subsistentia spiritualis, modusque sequatur conditio­ creata distinguitur a natura. Et quia mo­ nem subjecti immediati, quod afficit : plane dus est debilis enlitatis, et omnino determi­ fit, quod juxta hunc discurrendi modnni natur ad rem, quam afficit; impossibile est, dicendum sit tam unionem ad subsis­ quod hic unionis modus conservetur se­ tentiam creatam, quam unionem ad subsis­ paratus ab humanitate : licet e converso tentiam divinam esse entitative spiritualem non repugnet, quod humanitas separetur juxta conditionem subjecti, et termini, ab illo, et existât determinata per alium. quæ conjungit. Si autem occurrat in hoc mysterio spe- Νω. Sicut in exemplo proxime allato contingit, quod humanitas valet separari a propria cialis ratio, ut dicamus subjectum imme­ diatum assumptionis, sive rem immediate subsistentia, et terminari per aliam : sed Verbo unitam non fuisse animam pro quod subsistentia propria separetur, et priori ad unionem cum materia, sed totam separata conservetur vel solitarie sumpta, humanitatem ex anima, et materia com­ vel terminans naturam alienam, est impos­ positam : consequenter dicendum est hunc sibile, propter omnimodam, quam ad na­ unionis hypostaticae modum non fuisse turam propriam habet colligationem, ac determinationem, ut magis constabit ex spiritualem, sed entitative corporeum. Quoniam sequitur conditionem subjecti dicendis disp. 8, dub. I. Resolu­ 29. Si pra-terea inquiras, an prædictus immediati : humanitas autem quid cor­ tio poreum est, ut ex se liquet. Nec huic re­ alterius unionis modus sit corporeus, vel spiri­ dubii. tualis? Respondetur congruam hujus diffi­ solutioni obstabit, quod supra num. 27 diximus hunc modum esse entitative, et cultatis resolutionem dependere ex infra substantialiter supernaturalem : quia esse dicendis disput. 11 circa ordinem assump­ aliquid corporeum, et esse supernatural·} torum Si enim discurramus cum omni­ moda proportione ad ea, quæ in creatione non sunt prædicata opposita, aut se exclu­ dentia : sed optime cohaeret, quod aliquid animarum, et productione suppositorum in naturali aliorum hominum generatione sit corporeum juxta conditionem subjecti, quod permanentor afficit, et simul super­ contingunt; consequenter dicendum est, quod hujusmodi unio sit spiritualis. Quo- i natural propter excessum supra naturam, niam actio creative producens animam ratio­ et dignitatem termini ad quem immediate nalem communicat illi subsistentiam etexis- ordinatur. Et hoc pacto dotes corporis glo­ riosi, utputa claritas, habent modum estentiam : unde anima pro priori ad unionem cum materia subsistit, et existit : deinde sendi corporeum, et supernaturalem, ut diximus tract. 9, disput. 5, numero 43. superveniens actio, sive generatio agentis In appetitu etiam sensitivo dantur aliquæ naturalis unit materiæ animam, et conse­ quenter communicat materiae, ac subinde virtutes morales, quæ simul sunt supernaturales, et corporeæ, ut statuimus tractatu toti composito animæ subsistentiam, et 12, disput. 3, numero 32. Eandemque existentiam : nec enim distinguendæ, vel doctrinam aliis exemplis in eis locis con­ admittendæ sunt in eodem composito plu­ firmavimus. Sic igitur unio hypostatica res subsistentiae, aut existentiæ partiales, ut cum communi Thumistarum sententia asserenda est supernaturalis, et corporea, si ejus immediatum subjectum non fuit N. Com- recte docent N. Complut, abbrev. in bb. plut‘ de generatione disp. 15, quæst. 4. Si ergo sola anima, sed humanitas. Quæ doctrina, supposita veritate nostræ assertionis, om­ hoc mysterium simili proportione executum est, Deus creavit animam Christi ; et nino consequenter, et citra dubium debet deinde per actionem Incarnationis, sive as­ admitti quantum ad modum unionis, quo sumptivam univit illi subsistentiam Verbi ; corpus Christi mortuum mansit in triduo separatum ab anima, et unitum A’crbo di­ ac tandem actio generativa, animam ita subsistentem univit materia*, et produxit vino : nam prædielum subjectum erat Christum. Juxta quem discurrendi modum prorsus corporeum, et simili modo unien­ subjectum immediatum, et adæquatum dum. ut de se facile constat. 30. Tandem inquires, an duplex unio licte unionis ad subsistentiam divinam est sola anima rationalis : sicut eadem anima in præsenti distinguenda sit : una se teest subjectum immediatum adæquatum nens ex parte humanitatis denominans il- us. unionis ad subsistentiam creatam, quæ lam subjective unitam Verbo ; et alia ex parte DISP. IV, DPP. J. parte Verbi, illud denominans subjective unitum humanitati ? Suarius, et alii Au­ thors relati n. 3, unicam tantum unionem communiter recognoscunt : quoniam unica, vel minima unio est vinculum duorum : atque ideo ut duo aliqua uniantur sufficit una unio. Sed Godoi loco ibidem relato opinatur duplicem in hoc mysterio distin­ guendam esse unionem : quoniam aliqua unio se tenet ex parte Verbi illud denomi­ nans subjective, et intrinsece unitum : non enim minus unitur Verbum humanitati, ac humanitas Verbo : sed hujusmodi unio ex parte Verbi se tenens non est ille mo­ dus creatus, de quo hactenus loquuti su­ mus : tum quia prædictus modus recipitur adæquate in humanitate, aut in anima; et in Verbo nullo modo recipitur : tum quia unio ut se tenens ex parte Verbi est velut ipsius causalitas, quæ ab ipso, cum sit actus purus, distingui non debet : ergo duplex in præsenti unio distinguenda est, alia increata se tenens ex parte Verbi, ei alia creata se tenens ex parte humani­ tatis. D;i Uterque hic dicendi modus est satis pro­ ! fceJi l$4i. babilis, convenitque in eo, quod præter extrema unionis detur aliquid ab eis dis­ tinctum, quod per actionem Incarnationis producatur, et humanitatem immutet, afiiciat, ac denominet intrinsece \?erbo uni­ tam. Convenit præterea in eo, quod non detur duplex modus creatus unionis ; sed unicus tantum, isque in sola humanitate ï·-·^ receptus. Quæ satis superque sunt ad ve! ritatem nostræ assertionis : quidquid sit | de posteriori hac difficultate, quæ (supposilo, quod detur modus unionis ab extre­ ma. mis diversus, et quod hic unicus sil) magna 1 ex parte ad modum loquendi pertinere vi­ detur. In quo, si aliqua pars eligenda est, ' prior illa, et communior nobis magis arri­ det. Tum propter motivum jam insinua­ tum ; quia ad uniendum duo extrema sufI Gcil una unio : hæc enim vel talis non est, ; vel essentialiter est duorum nexus, et vin­ culum : ergo si datur modus unionis creatus uniens humanitatem cum Verbo ; superfluit alia unio, sive creata sit, sive increata : atque ; ideo admitti non debet. Tum etiam quia i si ad alia physica, sive naturalia recurra; mus, videbimus unicum tantum unionis 1 modum intervenire in his, quæ uniuntur : | sic enim materia, et forma copulantur ad I constituendum compositum substantiale v,iX. per unicum modum unionis, ut tradunt N. λ Complut, abbrev. in lib. Physic, disput, 6, i 35 qu. 3. Ad hoc etiam, ut partes quanti­ tatis uniantur, non requiritur duplex unio, sed sufficit unicum punctum, sive indivi­ sibile continuativum, ut docet communis Philosophorum sententia. Pariter ut acci­ dens uniatur, satis est unicus inhærcntiæ modus : nec hactenus auditum est, quod in hujusmodi compositione interveniat duplex unio, alia se tenens ex parte substantiæ, et alia ex parte accidentis. Et generalis ho­ rum ratio est, quam primo loco proposui­ mus, nempe eam esse unionis naturam, quod unica cum sit, essentialiter nectat duo extrema. Cum ergo modus unionis hypostaticæ non sit minoris perfectionis, et quasi efficaciæ formalis, ac cæteræ unio­ nes naturales proxime relatæ ; sequitur prædictam modum sufficere ad uniendam humanitatem cum Verbo independenter ab alia unione : atque ideo superfluum esse aliam unionem distinctam realiter, et se tenentem ex parte Verbi. Tum denique, et præcipue quia id, per quod aliqua extrema uniuntur, debet habere majorem unitatem, ct identitatem, quam ipsa ex­ trema ex se habeant : ordinatur enim ad hoc, quod illa, quæ ex se diversa, et dis­ tincta sunt, fiant aliquomodo unum : quod minime præstare posset, si non haberet majorem unitatem, et identitatem, quam illa; juxta illud Philosophi, propter quod unumquodque tale, etc. Id vero minime in præsenti salvari valet, si juxta oppositam opinionem dicamus unionem adæquatam inter humanitatem, et Verbum coalescere partira ex unione creata se tenente ex parte humanitatis, et partira ex unione increala se tenente ex parte Verbi, et ab eo indistinctæ. Nam hujusmodi uniones non minus distinguuntur inter se, ac Ver­ bum, et humanitas : sunt eoim aliquid creatum, et aliquid increatum. Aliunde vero nec apparet, nec intelligibile esl, qualiter istae uniones inter se uniantur, et liant una unio. Si autem non sunt unum aliquid, sed plura ; qualiter plura, nempe extrema ex se diversa, el non unita, pos­ sunt unire, ut ex eis unum aliquod cons­ tituatur? Cum ergo certum sit, quod hu­ manitas, et Verbum uniantur per unionem, de qua agimus ; etGodoi nobiscum sentiat dari unionem creatam, modum scilicet per actionem Incarnationis productum, et hu­ manitati superadditum : sequitur non esse necessariam, nec congruam, nec admit­ tendam illam aliam unionem, quam ipse ex parte Verbi constituit. U6 DE INCARNATIONE. Bltâira Godoi diraunter. 31. Mo.iva autem prædicti Aulhoris non urgent : quoniam ut humanitas, et Verbum uniantur unione intrinseca, et reali ; opus non est. quod unio respiciat, aut afficiat eodem modo utrumque extremum : sed sufficit, quod rec piatur in humanitate, illamque conjungat Verbo sicut termino intrinsece humanitatem suppositanti. Est enim hujusmodi unio respectus quidam transcendentalis, ut diximus num. 27 , res­ pectus autem cum in uno subjective sit, alterum etiam respicit, et denominat. Quod satis pro præsenti materia expressit D. Thom. Thom. in hac quæst. art. 7 ad 1, his ver­ bis : Dicendum, quod hxc unio non est in Deo realiter, sed secundum rationem tan­ tum : dicitur enim Deus unitus creaturæ ex hoc. quod creatura esi realiter unita Deo absque ejus mutatione. Polestque id decla­ rari tum exemplo unionis inter humanita­ tem, et subsistentiam creatam : nam ima­ ginandum non est. quod præ lictus unionis modus (si est diversus ab extremis, ut satis probabiliter, et cum magna consequentia ad hactenus dicta sustineri potest , recipia­ tur sicut in subjecto in subsistentia creata, quæ etiam est quidam mo Ius : hæc enim esset satis absurda cogitatio : sed quod in humanitate sicut in subjecto immediate receptus illam copulet cum prædicta sub­ sistentia sicut cum termino intrinseco. Tum exemplo inhaerenti®, sive unionis inter sub.-tantiam. et accidens : nec enim oportet, quod recipiatur in accidenti sicut in subjecto, verbi gratia in relatione : sed recepta in substantia sicut in subjecto illam conjungit cum accidenti sicut cum intrinseca forma, seu allectione. Sunt enim omnes prædicti modi transcendentaliter respeclivi, el hac ratione uniunt, præstantque suum offectum formalem. Sic ergo ut humanitas, et Verbum uniantur intrin­ sece in ratione termini, et terminabilis ; non requiritur, quod unio "sit in utroque extremo sicut in subjecto : sed sufficit, quod solam humanitatem ut subjectum informationis afficiat, et quod X’erbura respiciat ut terminum ; non quidem extrin­ secum, sed humanitatem suppositam, et simul cum ea constituentem intrinsece unum aliquod, nempe hoc compositum Christum. Dispelli­ 32. Et cum dicitur, quod Verbum deno­ tur alia objectio. minatur intrinseceunitum humanitati, sicut htec denominatur unita intrinsece Verbo : ex quo videtur inferri necessariam esse unio­ nem se tenentem ex parte Verbi, sicul datur unio se tenens ex parte humanitatis. Res­ pondetur, quod licet uti unique extremum denominetur intrinsece unitum; nihilomi­ nus non oportet, quod eodem modo compa­ retur ad unionem. Nam humanitas se habet ad illam non solum ut subjectum prædicationis, sed etiam receptionis, ac informationis : nam el denominatur unita, et recipit unionem : unitur namque per modum extremi potentials, et ratione po­ tentiæ passivæ. Sed A’erbum licet sit sub­ jectum prædicationis, aut denominationis, non est subjectum informationis : sunt enim e® rationes separabiles, et prior po­ test absque ultima reperiri. Quod satis liquet in aliis prædicationibus, quæ in hoc mys­ terio occurrunt : vere enim dicimus, JVrbum est homo, ubi Verbum habet rationem subjecti denominationis, et prædicationis; et tamen non est subjectum humanitatis, seu formæ ipsum hominem constituentis. Et ratioest : quoniam ad subeundum hujus­ modi prædicationem (et idem de ?'iisproportionabiliter intelligendum est), sufficit habe­ re intrinsece humanitatem : idque dupliciter potest contingere, videlicet vel per modum subjecti, et ratione potentiæ passivæ; vel per modum puri termini, et ratione summæ actualitatis : Verbum autem licet non per modum subjecti, et ratione potentiæ passi­ væ, nihilominus per modum termini, et ra­ tione actualitatis summæ habet terminare intrinsece humanitatem, ut fusius explicui­ mus disputatione præcedenti, dubio ultimo, fere per totum, etpræcipue numero 71. Sic ergo ut Verbum dicatur intrinsece unitum humanitati, et sit subjectum hujus prædi­ cationis, dicaturque subjective tale; non requiritur, quod sit subjectum unionis se­ cundum esse, et quoad informationem : sed sufficit, et requiritur, quod illam intrinsece terminet per modum puri termini eo pro­ portionali modo, quo terminat humanita­ tem : cum hac tamen differentia, quod humanitas terminatur ut forma, aut natura; modus vero unionis terminatur tanquam conditio, et exercitium se tenens subjective, et informative ex parte humanitatis. Unde ad salvandas hujusmodi denominationes, et præiicationes ex parte Verbi superfluum omnino est constituere aliam unionem, quæ se teneat ex parte ipsius, ut infra num. 36 magis explicabimus. j Quod autem additur unionem comparari Afs ad Verbum, (quatenus habet terminare, aut personare humanitatem), sicut causa- «iiw litatem ad causam, et sicut actum secun­ dum ■■ DISP. IV, DUB. I. ' I durn ad primum : atque ideo debere ipsi idonlificari : eo quod do ratione actus puri est identificare sibi ultimam actuabtatcrn, sive exercitium : id, inquam, quod addi­ tur, minus adhuc urget. Quoniam hujus­ modi unio non est causalitas Verbi, sed mera conditio se tenens ex parte humani­ tatis. Si enim Verbum aliquam causalita­ tem formalem, aut quasi formalem erga humanitatem exercet; hæc alia non est, quam personare, Pt suppositare illam. Ad quod licet requiratur unio, per quam hu­ manitas trahatur formaliter ad Verbum si­ cut ad terminum intrinsecum : nihilominus exparte Verbi nihil aliud requiritur, quam ipsius personalitas, aut hypostasis : ubi non oportet distinguere inter causalitatem, et causam, aut inter actum secundum, et primum. Sicut etiam proportionabiliter contingit in terminis aliarum habitudinem, et respectuum : non enim additur termino aliqua unio, causalitas, aut exercitium erga illa, qeæ ad ipsum terminantur : sed po­ sita ex parte eorum unione, aut respectu, per seipsum absque alio addiio terminat, et terminando causât in suo genere. Idemque valde probabiliter dici potest de subsis­ tentia creata, quæ est terminus humanita­ tis, et causât per modum termini : nam ut saum effectum præstet, opus non habet unione se tenente ex parte ipsius, eamque ut subjectum afficientis : nec enim datur talis unio, ut numero præcedenti observa­ vimus : sed sufficit, quod modus unionis ponatur subjective in sola humanitate, et terminetur ad subsistentiam : nam eo sup­ posito, ipsa subsistentia per seipsam ter­ minat absque alio addito. Sic ergo : et a fortiori Verbum per seipsum terminat hu­ manitatem absque alia unione sibi formaliler, aut virtualiter superaddita : licet ad hoc requiratur, quod ex parte humanitatis constituatur modus unionis hactenus explicatus. Quod si aliquando in præcedentibus disputationibus insinuavimus dari unionem ex parte Verbi distinctam aliquomodo a conceptu puri termini ; id diximus nos ac­ commodantes illi dicendi modo satis proiabili, et quia non oportebat rem tunc non necessariam adeo explicare. Rtferlur opinio opposita, el aliqua ipsius fundamenta diruuntur. 33. Contrariam nobis sententiam, quæ negat unionem hypostaticam esse aliquid ab extremis distinctum, et peractum In­ carnationis productum, tuentur graves Authores, N. Joannes Bacnnius in 3, dis- N. Bkonius. tinct. 1, quæst. 1, art. 1 et distinct. 2 Grego quæst. 2, artic. 2. Gregorius dist. 28 ri os. quæst. 2, in respons. ad 17 et 18. Cajeta- Α^ζ3ζΓ" nus artic. 7 et art. 10. Alvarez in præs. rius. a disp. 13. Nazarius controv. 3. Joannes a Joann. S.Thotn. S. Thom. disput. 4, art. 3. N. Philippus N.*pbïdisput. 3, dub. 1, in 3 parte assertionis. N.iip. Un­ N. Laurentius controv. 8, $ 4, num. 37. real. Gonet. disput. 6, art 3. Va'entia punct. 5. Gonet. Valen­ Martinonus disput. 5, sect. G. Franciscus tia, Collius libro 2 de sanguine Christi cap. 3, Marlmonui. et alii plures. Cujus opinionis praæipua Coliios. fundamenta sunt evasiones, quibus exclu­ dere conatur necessitatem unionis ab ex­ tremis distinctæ, et quas hactenus præclusimus. Sed supersunt alia motiva, quibus satisfacere oportet. Arguitur ergo primo ex D. Thoma, qui 1 argu­ prædictam unionem inediam satis aperte mentum ab anlonegare videtur in 3, distinet. 2, quæst. 2, ritaie art 2, quæstiunc. 1 in corp, ubi hæc D.Thom. habet : Sciendum est, quod in unione natu­ ra humana ad divinam nihil potest cadere mediam formaliter unionem causons, cui per prius natura humana conjungatur, quam 'divinæ personæ : sicut enim inter materiam, el formam nihil cadil medium in esse, quod per prius sil in materia, quam forma substantialis : alias esse accidentale esset prius substantiali, quod est impossibile : ita etiam inter naturam, et suppositum non potest aliquid dicto modo cadere medium; cum ulraque conjunctio sil'ad esse substan­ tiale. Et quæstiunc. 2 idem repetit, et ma­ gis se explicat his verbis : Inter naturam humanam nccesse est cadere unionem me­ diam, non sicut causam, sed sicut effectum, conjunctionem naturarum consequentem. Est enim natura relationis, ut in aliis generibus rerum causam habeat, quia minimum habet entitatis. Unde quamvis relatio per se non ter­ minet motum, quia ad aliquid non est motus, tamen ex hoc, quod motus terminatur ad ali­ quod ens, consequitur de necessitate relatio aliqua. Sicut cx hoc, quod motus alteralionis terminatur ad albedinem, consequitur de necessitate relatio similitudinis. Similiter etiam ex hoc, quod motus generationis termi­ natur ad formam, consequitur hæc relatio, secundum quam sub forma esse dicitur ma­ teria. Ita ex hoc, quod motus assumptionis humanæ naturæ terminatur ad personam, consequitur hæc relatio, quæ dicitur unio. ft*. r a 438 DE INCARNATIONE. Unde unio est medium non sicut assumptio­ prium osse : sed minimo nognt, quod sil nem causons. sed potius sicut esse consequens. entitas incompleta modalis, et substantiali» Ex quibus duobus testimoniis manifeste existons per idem esse per quod existât colligitur, quod D. Thomas negaverit om­ humanitas , et pertinens modaliter ail nem unionem mediam praeter relationem : eamdem humanitatem. Unde primum illud de qua expresse ait, quod non causai for­ excludit; sed non hoc posterius. maliler conjunctionem natura1 divinæ, et Et quod hæc sit Sancti Doctoris sententia Firaa humanæ : sed quod illam consequitur, si­ liquet tum ex rationibus, quibus utitur : fi la111 cut omnis alia relatio supponit, et sequitur nam primum tantum probant, el non am­ suum fundamentum. Eandemque doctri­ plius. Inquirit enim primo loco, an unio nam statuit in hac quæst. 2. art. I ad 3 . facta fuerit per gratiam habitualem, quæ et art. 10, infra quæst. 16, art. G ad l et estaccidens completum de genere qualitatis. alibi , ubi nullum recognoscit medium, Et respondet negative : quia alias esse acci­ quod formaliler uniat, præter ipsam perso­ dentale esset prius substantiali, quod est im­ nam Verbi, in qua natura divina, et hu­ possibile. Idque conlirmat exemplo : nam mana conjunguntur. Ergo contra mentem inter materiam, et formam simile medium, S. Doctoris statuimus modum hunc subs­ seu nexus non reperitur. Ubi satis liquet tantialem unionis ab extremis distincta*, mentem ejus eo colliniare, ut excludat quo humanitas Verbo uniatur. medium accidentale, et per modum tertiæ Obser­ Respondetur negando consequentiam, entitatis. Et eodem sensu se explicat in hac va n«h pr»> SO- quam inducta testimonia minime evincunt ; tertia parte, quæstione G, articulo 6 ad 1, icliône. ubi ait : Unio nostra ad Deum est per ope­ quinimo non obscure probant, quod D. Thomas fuerit in nostra sententia, ut rationem, in quantum scilicet eum cognovi­ stitim ponderabimus. Ut autem magis mus, et amamus : el ideo talis unio est per appareat legitimus illorum loc irum sensus, gratiam habitualem, in quantum operatio recolendum est ex supradictis numero I perfecta procedit ab habitu. Sed unio natur* quod unio aliis acceptionibus nunc præ- humanæ ad Verbum Dei est secundum esse termissis), potest sumi dupliciter : uno personale, quod non dependet ab aliquo ha­ modo pro relatione unitorum : altero modo bitu, sed immediate ab ipsa natura. Constat pro ratione fundandi talem relationem, quæ autem, quod licet prædictus discursus sit est formalis, et substantialis extremorum omnino efficax ad excludendum nexum ac­ conjunctio. — Deinde observa, quod du­ cidentale, et per modum tertiæ entitatis; plex nexus potest inter extrema aliqua minime tamen tangit, negat, aut excludit concipi. Unus qui sit tertia entitas habens nexum substantialem ad instar modi per­ proprium esse, Pt diversum ab esse extre­ tinentis ad idem esse naturæ, ut satis ex morum : sive talis entitas sit substantia, se liquet. Tum etiam quia eodem propor­ sive accidens ; sicut duo lapides uniantur tionali modo constituit, aut negat D. Tho­ per calcem : et substantia corporea, et qua­ mas nexum inter humanitatem, et Verbum, litas uniuntur per quantitatem. Alter vero, acinler materiam, et formarn ; cumutraque, qui solum sit entitas incompleta modalis. inquit, conjunctio sil ad esse substantiale: non afferens existentiam propriam : sicut sed licet inter materiam et formam non se habet unio, quam inter materiam, et detur nexus accidentalis, et per modum ter­ formam plures Philosophi admittunt. tiæ entitatis ; datur tamen nexus substan­ Risp n34. Quo supposito respondemus D. Th. tialis per modum pertinentem ad naluram, bio ex­ plicans inprædictis testimoniis agere tam de unione ut recte probant N. Complut, loco supra D.Thom, sumpta pro relatione, quam de unione citato : ergo idem ex sententia sancti Doesumpta pro ratione fundandi. Et unione in toris asserendum est de nexu inter humani­ prima acceptione palam negat, quod causet tatem, ct Verbum. Tum præterea, quia formaliter conjunctionem substantialem cum in secundo loco agit de unione sumpta inter Verbum, et humanitatem. Et quidem pro relatione, expresse aflirmat consequi ad merito : nam ea est natura relationis, ut motum assumptionis, sicut relatio consequi­ arguit D. Thomas, quod consequitur fun­ tur admotum alteration is, et ad motum ge­ damentum : hocque in præsenti non est nerationis : atqui eodem loco affirmat, quod aliud, quam prædicta conjunctio. At lo­ hæc posterior relatio non sequitur imme­ quendo de unione in secunda acceptione, diate ad illos motus, sed mediis terminis negat quidem, quod sit medium per per eos productis, albedine v. g. et forma modum tertiæ entiiatis afferentis pro- substantiali : ergo vel minus consequenter procedit. DISP. IV, DUB. I. procedit, quod non estdicendum ; vel sentit, quod rolatio unionis non sequitur immediate motum, sive actionem assumptionis; sed mediante aliquo termino per talem actionem producto: qui terminus non est aliud, quam nexus, sive formalis unio extremorum, ut IM- fusius ostendimus § 1, a num. fi. Unde fktfor «VJ- idem locus, qui nobis objicitur firmat satis nostram sententiam. Et eandem vim habent lift*. alia testimonia, in quibus agit de ratione fundandi relationem unionis : semper enim assignat aliquid, quod reipsa distinguitur ab extremis, constituitque principia, quæ formaliter, aut causaliter prædictam diver­ sitatem evincunt, ut cum in 3 ad Annibal. dist. 5, art. 3, affirmat unionem ; quæ relationem fundat, esse velut passionem, sive dependentiam naturæ assumplæ ab assumente. Et in hac quæst. 2 , art. 8, ait : Quod unio importat relationem quondam : omnis autem relatio, quæ incipit esse- in tempore, causatur ex aliqua muta­ tione. At impossibile esse, quod in huma­ nitate detur hujusmodi mutatio prævia ad relationem unionis, nisi humanitas recipiat aliquid ex vi actionis assumptivæ, quod vocamus unionem formalem, et nexum substantialem, satis superque ostensum est I 1. Quocirca ita abest, quod D. Thom. nostræ adversetur sententiæ, ut ipsam po­ tius doceat, aut saltem non obscure insinuet. Et ita ex eisdem adversariis recognoscit Gm Gonet loco citat, num. 46 in fine, ubi licet oppositam nobis opinionem tueatur, inquit : In rei veritate nullus habetur locus in quo formaliler D. Thomas excludat unionem a natura humana, el Verbo unitis dis linctam, qux solum sit modus quidam substantialis, qualem valde probabiliter Complutenses, el alii recenliores Thomistæ inter materiam, el 5:‘j. formam constituunt. Quæ subjicienda duxi­ mus, ne quis vel leviter suspicetur esse certam D. Thomæ sententiam, quam videt tam frequentem apud Thomistas : nam ex dictis constat oppositum. 35. Arguitur secundo : nam impossi­ leJsa, bile est, quod Verbum uniatur humanitati, quin hæc uniatur Verbo : omnis quippe unio est essentialiter vinculum duorum : sed ut Verbum uniatur humanitati, non est necessarius aliquis modus creatus unio­ nis ab extremis distinct® : ergo pariter necessarius non est talis modus, ut Verbo uniatur humanitas : et consequenter nulla est necessitas constituendi talem modum. Proliatur minor : nam cum Verbum uniri humanitati idem sit, ac Verbum terminare, 439 et suppositare humanitatem ; per idipsum Verbum humanitati formaliter unitur, per quod illam terminat, et suppositat : sed ut Verbum humanitatem terminet, et supposilet, nullus modus creatus est necessa­ rius : tum quia Verbum per semetipsum habet rationem termini, et formæ hyposta­ tica? : tum quia unitur per modum actus puri identilicantis sibi ultimam actualitatem, et exercitium : ergo ut Verbum humanitati uniatur, non est necessarius aliquis modus creatus a,b eo distinctus. Confirmatur primo : quia Deus non est confirminus infinitus, et actus purus in ratione ms,1° L terminandi per modum hypostasis naturam humanam, ac est infinitus, et actus purus in ratione, principii productivi : sed quia Deus in ratione principii productivi est infinitus, et actus purus, non eget actione, sive exercitio agendi a se distinctis : nec hujus­ modi causalitas est aliquid in recto diver­ sum a divina virtute : unde communiter Thomistæ negant Deum agere per actio­ nem formaliter transeuntem, sed tantum virtualiter, quæ reipsa est virtus operativa Dei inferens, et connotans effectum a se dependentem : ergo ob eandem rationem, quia Deus est infinitus, et actus purus in linea terminandi, sive suppositandi natu­ ram. non eget aliqua unione a se dis­ tincta : sed per seipsum unitur indepen­ denter ab alio. Confirmatur secundo : quia et humani- Secunda, tas, et quæ existant in humanitate, ne­ queunt denominare intrinsece Verbum, nisi præsupponantur assumpta, et suppositata ab illo; siquidem Verbum nullam denominationem intrinsecam subit in hoc mysterio, nisi mediante suppositatione, et assumptione : ergo si in humanitate dare­ tur modus unionis ab extremis distinctas; prædictus modus supponeret humanitatem assumptam, et suppositatam a Verbo : sed eo ipso hujusmodi unio est inutilis : ergo non datur talis unio. Probatur minor : quia eo ipso, quod modus ille unionis sup­ poneret naturam assumptam a Verbo, sup­ poneret mysterium Incarnationis substan­ tialiter completum; cum omnia in eo concurrentia ordinentur ad hujusmodi as­ sumptionem : ergo modus substantialis denuo humanitati adjectus redderetur inu­ tilis ad complendum hoc mysterium. Respondetur vires hujus argumenti Fit satis quo Gonet, Collius, et alii convincuntur), argu­ debilitari ex dictis a numor. 31. Juxta quæ mento. concedimus majorem primi syllogismi in r t jJL [kf Hl £ M DE INCARNATIONE. hoc sensu, quod impossibile sit Verbum uniri humanitati, quin ha?c uniatur Verbo absolute, licet non eodem modo. Et deinde distinguenda est minor, el concedenda, si inteHigatur de necessitate unionis se tenen­ tis ex parte Verbi per modum causalitatis, et exercitii; sed negari debet, si intelligatur do necessitate unionis, quæ se habeat per modum conditionis pune, aut connotati respecta Verbi, et sit exercitium, sive ratio formalis respectu humanitatis, et ut se tenens ex parte illius. Onde neganda est utraque consequentia. Nam licet Verbum uniri humanitati, et hanc uniri Verbo, sint quasi correlativa, se indispensabiliter con­ comitantia atque inferentia; fieri tamen potest, quod Verbum, et humanitas in hac unione diversimode comparentur : Ver­ bum per modum puri termini, et humani­ tas per modum terminabilis : ex quo oritur, quod Verbum non eseat unione se tenente subjective ex parte illius; humanitas autem egeat prædicta unione ut ad Verbum ter­ minata. Nam uniri humanitatem Verbo est illud respicere ut terminum intrinsecum : qui respectus est formaliier ipsa unio, de qua agimus, et quam Verbum per modum pnri termini terminat. Ad probationem autem minoris, quatenus huic doctrinæ op­ poni potest, respondetur prætermissa ma­ jori, distinguendo minorem, ut Verbum terminet, et supposilet humanitatem, nullus modus creatus est necessario, ut causalitas, aut exercitium se tenens formaliter, et sub­ jective ex parte Verbi, concedimus mec amplius evincunt insert® minori probatio­ nes) ut exercitium se tenens ex parte humanitatis, et conditio, aut connotatum ex parte Verbi, negamus : quoniam ratio­ nes a nobis supra facite satis suadent non posse Verbum personare, et suppositare humanitatem, quin hæc recipiat aliquid ex vi actionis incarnativæ, per quod immute­ tur, et trahatur ad esse personale Verbi, fundetque relationem prædicamentalem ad ipsum, ut suis locis fuse explicatum est. Fulcitur 36. Quæ doctrina, et responsio magis amplios respon­ explicari valet : etenim Verbum personare, sio. et suppositare humanitatem, nihil aliud est, quam esse terminum intrinsecum per modum hypostasis humanitatis sibi unitæ; sive, et in idem redit, terminare unionem humanitatis ad se. Et quia Verbum per seipsum est terminus, et hypostasis, non eget aliqua unione sibi formaliier, aut virlualiler superaddita, ut exerceat munus termini, seu formie hypostatic®. Debet ta- men connotare unionem se tenente ex parte humanitatis, quam ipsum terminat ; nequit enim terminare nisi humanitatem sibi unitam, et conjunctam ex vi actionis assumptivae. Et quia humanitas ex se solum habet esso unibilem ; sed non habet esse unitam, nec terminare in actu actionem assumptivam, nec respicere intrinsece Verbum, nec fundare relationem prædi­ camentalem ad illud : propterea indiget modo unionis sibi superaddit®, et per actionem Incarnationis produclæ : qui sibi præstet omnes hujusmodi denominationes, et effectus. Unde prædictus modus se habet ad humanitatem formaliter, et subjective : sed ad Verbum terminans solum compara­ tur per modum conditionis, et connotati, ut munus terminandi, ac suppositandi, quod ex se habet, exerceat. Et consequen­ ter À'erbum uniri humanitati, et hanc uniri Verbo ita mutuo se necessario infe­ runt ; quod nihilominus unio aliter se ha­ bet ad Verbum, et aliter ad humanitatem: est enim respectus transcendentalis hujus sicut subjecti ad illud sicut ad terminum: atque ideo non oportet, quod sit utriusque causalitas, aut exercitium, nec quod utrum que subjective afficiat. Apprehendere enim, quod hæc extrema nectuntur sicut duo panni eodem filo, aut duæ tabulæ eodem clavo ubi unum, et aliud extremum unione tanguntur, et afficiuntur ; pura imaginatio est tanto mysterio indigna. Sed unio de qua agimus, unit ut iniimus, et transcen­ dentalis respectus humanitatis ad Verbum, quod per seipsum terminat intrinsece per modum formæ hypostaticæ, simul cum humanitate constituens hoc concretum, sive compositum Christum. Quod satis perspicue (quantum capimus) Rùbürt· tradit Angelicus Doctor in hac 3, quæst. tar a : d.tîiîi 1, artic. J ad I et quæst. 16, artic. 6, ubi ait : Ea quæ relatione dicuntur (intellige. sive prædicamentaliter, sive transcendentaliter; est enim eadem ratio) possunt de novo praedicari de aliquo absque ejus mu­ tatione : sicut homo de novo fit dexter absque sui mutatione per mutationem illius, qui fit ei sinister. Unde in talibus non oportet omne, quod dicitur fieri, esse mutatum : quia hoc potest accidere per mutationem alterius. El per hunc modum ad Deum dicimus : Domine refugium factus es nobis. Esse autem homi­ nem convenit Deo ratione unionis, quæ est relatio quædam (nempe transcendentalis), el ideo esse hominem prædicatur de novo de Deo absque ejus mutatione, per mutationem humanæ DIRI’ IV, DUB. I. humanæ naluræ, quæ assumitur in divinam personam. El ideo cum dicitur, Deus factus esi homo, non intelligitur aliqua mutatio ex parte Dei, sed solum ex parle humanæ naliirx. Ubi duo palam affirmat 1). Thom. quæ doctrinam proxime traditam omnino confirmant : nempe unionem esse relatio­ nem, et per eam non immutari Verbum, sed humanitatem : quæ falsa forent, nisi humanitati aliquid adderetur, ut conjunge­ retur Verbo. Unde sicut non valet : Depu­ gnat Verbum humanitati uniri, el humani­ tatem non uniri Verbo : sed Verbum, ul uniatur humanitati non eget mutatione. : ergo humanitas, ul uniatur Verbo non eget mutatione : oppositum enim docet D. Tho­ mas. Sic etiam non valet syllogismus no­ bis objectus : Nequii Verbum uniri huma­ nitati, quin hæc uniatur Verbo : at Verbum, ul uniatur humanitati, non eget unione; sed per seipsum illam terminat : ergo humani­ tas, ut uniatur Veibo, non eget unione. Nam patitur eundem defectum, et habet eandem responsionem : quippe hujusmodi unio est respectus quidam transcendentalis respiciens humanitatem ut subjectum, et Verbum ut terminum. Unde unio, muta­ tio, et novitas ex parte solius humanitatis subjective, ac formaliter constituenda est, Verbum autem per se ipsum exercet offi­ cium termini absque aliquo alio sibi ex parte recti formaliter, aut virtualiter supe­ raddito, connotando tamen sicut obliquum, et conditionem modum unionis se tenen­ tem ex parte humanitatis. Firaitir pq quod amplius confirmari valet ex p‘ ' doctrina probabilissima, et pene communi apud Thomistas, quod essentia divina unitur mentibus beatorum per modum objecti terminativi, et sub munere verbi, aut speciei express®, ut ex professo osten­ dimus tract. 2, disput. 2, dub. 9 et 10. Nara in prædicta unione, aut conjunctione essentia divina-habet rationem termini in­ trinseci in linea intentionali, quin ad hoc opus sit, quod aliqua unio, sive exercitium ex parte ejus superaddatur : quia per seipsam habet rationem termini purissimi, el in actu terminantis in tali ordine. Ex quo tamen non sequitur, quod ex parte intellectus videntis Deum non sit necessaria aliqua unio illi addita, et ab eo dis­ tincta : requiritur enim intellectio, per quam intellectus vitaliter formaliier unitur essenliæ divinæ in ratione objecti termina­ tivi, atque actu terminantis. Ita quod posita intellectione, et non aliler duo illa uniuntur : essentia ut terminus per seipsam connotando intellectionem : intellec­ tus vero per intellectionem, sicut per unionem formalem ex parte ipsius requi­ sitam. Sic ergo in hoc mysterio Verbum unitur humanitati per seipsum, independenter ab aliqua unione sibi in recto supe­ raddita ; sed connotando illam, quæ se tenet ex parte humanitatis, ut conditionem : at humanitas unitur Verbo dependenter ab unione sibi addita sicut a ratione formali, per quam denominatur unita. Recolantur quæspecialiter diximus dubio decimo citat, numer. 236. Ex quibus omnibus patet etiam ad pri­ Responad 1 mam confirmationem : concessis enim pne- sio Miilirmissis, respondetur distinguendo conse­ quens : et si intelligatur de unione se nem. tenente ex parte \rerbi, concedimus conse­ quentiam, quam recte evincit paritas in præmissis proposita : sed negari debet, si excludat necessitatem unionis humanitati superadditæ, et ex parte illius requisitæ, quæ se habeat ad Verbum per modum con­ ditionis, et connotati. Nam optime cohæret, quod Verbum ex parte sua non indigeat aliquo, ut se uniat : et quod humanitas illo indigeat, ut Verbo uniatur : et quod hoc ex parte humanitatis requisitum, sit con­ ditio, sine qua Verbum non se uniat hu­ manitati, ut constat ex doctrina proxime tradita : sicut essentia divina non unitur in ratione Verbi, sive objecti terminativi, nisi connotet ex parte intellectus intellectio­ nem. — Patet etiam ad secundam : quo- Et ad niam modus iste, sive unio humanitatis ad Verbum non supponit, quod humanitas sit a Verbo terminata, et assumpta, sed concomitanter se habet ad hujusmodi assump­ tionem : est enim conditio ex parte hu­ manitatis se tenens, necessaria tamen, ut Verbum illam terminet : nam Verbum terminare humanitatem, et humanitatem uniri Verbo sunt quasi correlativa se mu­ tuo in hac unione inferentia, licet cum di­ versitate explicata : quocirca unum non præsupponitur ad aliud ; saltem prioritate in quo. Sicut in exemplo proxime allato nec intellectio supponit essentiam divinam unitam in ratione objecti terminantis, nec e converso : sed concomitanter, et si di­ verso modo, se habent. El similiter infor­ matio formæ non præsupponit receptionem materiæ, aut e contra : sed mutuo se in­ ferunt, et comitantur in eodem signo in quo. 3 argu­ 37. Arguitur tertio : nam ideo inter mentum. 442 DE INCARNATIONE. Verbum, et humanitatem mediaret modus formalis uniendi : atque ideo non indiget unionis ab extremis distinct»; quia ex­ alio modo, ut uniatur. trema realiter diversa, qualia sunt Ver­ 38. Arguitur quarto : ab inconvenien­ I »<Π· bum, et humanitas nequeunt uniri, nisi tibus pluribus, quæ positionem prædicti meatam ib i»· per medium ab eis diversum, quo conjun­ modi unionis consequuntur, el manifestant toave· gantur, sed hæc ratio est nulla; ergo impossibilitatem ejus : ac falsitatem nostræ niretibu. praxlictus modus non debet admitti. Pro­ assertionis. Nam sequitur primo talem Pris*. batur minor : quia si prædicta ratio aliquid modum esse, et non esso supernaturalem. probaret, suaderet etiam molum istum, Erit supernaturalis : quia terminatur im­ quem constituimus, uniendum esse Verbo mediate ad supernaturalem terminum; per alium modum ab eo distinctum : quia nempe Verbum in seipso : et non erit, etiam hic modus est extremum realiter quia cum sit modus, debet identificari cum humanitate, quæ naturalis cnlitas est. diversum a Verbo, et illi unitur : conse­ Sequitur secundo esse, et non esse subs- Situai·, quens est falsum, et omnino absurdum : tantiale : erit, quia juxta nostram sen­ alias procederemus in infinitum addendo tentiam. pertinet ad essentiam substantia­ modos : ergo illa ratio nihil convincit. Solatio. Respondetur modum unionis , de quo lis compositi : et non erit, quia advenit enti in actu, nempe humanitati completae. agimus, esse necessarium, ut humanitas Sequitur tertio esse, et non esse relatio- Teni·, Verbo uniatur propter rationes a nobis nem : erit, quia essentialiter ordinatur propositas, quas hoc argumentum non impugnat. Unde quidquid esset de ratione ad Verbum, sicut ad terminum : et non erit, quia cum substantialis sit, nequii in eo proposita, et a nobis non expensa ; esse relatio, quæ constituit peculiare ac­ adhuc subsisteret veritis nostræ assertio­ cidentis genus. Sequitur quarto humanita­ nis. Admittimus tamen prædictam ratio­ tem uniri, et non uniri Verbo immediate: nem ad hunc sensum, quod extrema reali­ unietur, quia hæc immediatio pertinet ad ter diversa nequeunt uniri nisi per medium ab eis diversum ; quando talia extrema veritatem hujus mysterii, et sic docent non sunt ipsa unio, aut ratio formalis communiter Theologi : et non unietur uniendi, sed extrema solum unibilia. Et immediate, quia inter humanitatem, et quia humanitas ita se habet (solum quippe Verbum constituimus hunc modum. Se­ est unibilis, non vero actualis unio) : prop­ quitur quinto modum hujusmodi esse, et Qwio non esse inseparabilem a Verbo : esset, terea eget modo unionis sibi superaddita), ut reddatur formaliter unita. Modus vero quia essentialiter, ut dicimus, est vincu­ lum humanitatis cum Verbo, et unio ne­ unionis, de quo agimus, est ipsa actualis unio, sive ratio formalis uniendi : unde quit separari ab extremis : non esset au­ licet ab extremis realiter distinguatur, tem, quia talis modus prius terminat non esset alia unione ad hoc, quod eis influxum activum totius Trinitatis, quam peculiarem, ethypostaticum influxum Verbi uniatur ut quo: quippe unio per seipsam est essentialiter vinculum duorum, illa personantis naturam humanam : atque ideo inter se, et secum nectens. Quæ solutio posset fieri, ac conservari ex vi prioris facile confirmatur in aliis rationibus for­ influxus, licet non succederet posterior: malibus ad alios effectus requisitis : quæ et consequenter separari a Verbo ut ter­ enim sunt essentialiter tales, non egent minante naturam. Respondetur nullum inconveniens inferri o«umalio a se distincto, ut tales sint. Et hac de causa licet agens creatum egeat actione ex nostra assertione, et eorum plura quæ a se distincta, ut agat, et subjectum rela­ in argumento repræsentantur, exarmari dispdlitione a se diversa, ut terminum respiciat; juxta dicta § precedent, ubi exposuimus et essentia creata opus habeat existentia naturam, et conditiones hujusmodi unio- surdon, a se diversa, ut extra causas perfecte cons­ nis. Ad primum ergo dicimus prædictum tituatur : nihilominus actio, ut fiat, non modum esse determinate, et entitative eget alia actione: nec relatio, ut referatur supernaturalem ob eminentem excessum ad terminum, alia relatione; nec existen­ supra omnem naturam creatam, ut ostendi­ tia alia existentia, ut sit : quia sunt ratio­ mus loco cit. numer. 27. Et ad probatio­ nes formales præstandi per seipsas tales nem in contrarium patet ex dictis numer. effectus. Idem igitur dicendum est de 28. Quod talis modus dicitur identificari modo unionis, quam in humanitate ad cum humanitate solum negative, quatenus Verbum constituimus : est enim ratio per hoc significatur, quod non est aliud ens ■ DISP. IV, DUB. L ens completum ab humanitate distinctum. Sed hoc non tollit, quoi ante intellectum distinguatur ab ea realiter modaliter eo pacto, quo habet suum esse, modale vide­ licet, ot incompletum. Quæ diversitas suf­ ficiens est ad salvandum, quod prædictus modus sit supernaturalis, licet identiiiceiur in sensu explicato cum humanitate, quæ naturalis enlitas est : priesertim cum illam afficiat secundum potentiam, non natura­ lem, sed obedientialem, et in ordine ad terminum adeo divinum. Potestque hæc responsio declarari, et magis confirmari exemplo modi præsentiæ, quem habet cor­ pus Christi ad species bacramentales in mysterio Eucharistiæ : est quippe talis modus supernaturalis, quamvis substan­ tiam naturalem afficiat, et cum ea identilicetur entitative, quatenus ab illa non differt ut ens, sed solum ut modus. Eliditur Ad secundum patet ex dictis numer. 25 ''dua' et 26, quod prædictus modus est entitative substantialis, sive pertinens ad prædicamentum substantiæ. Et ad probationem in contrarium dicendum est ad rationem ac­ cidentis non sufficere, quod adveniat enti in actu, et completo, utcumque, sive qua­ libet completione : sed requiri, quod adve­ niat enti in actu existentiæ, et completo ultimo complemento substantiæ. Nam cum ordo accidentalis supponat 'adaequate ordi­ nem substantialem, et ibi primo incipiat, ubi iste ultimo desinit : oportet, quod ad­ veniat enti in actu, et completo ultimo complemento substantiæ, quæ est existen­ tia ejusdem lineæ. Et ideo quæ adveniunt substantiæ ante hunc ultimum actum non sunt accidentia, licet supponant substan­ tiam in actu, et completam in linea essenli». Quod liquet tum in substantia, quæ juxta communem Theologorum opinionem distinguitur a natura, sive substantia com­ pleta, et advenit illi constituite in ultimo actu essentiæ per formam, aut differen­ tiam, ut constat ex dictis disput. præced. a numer. 29 et nihilominus est aliquid enti­ tative substantiale, cum constituat suppo­ situm. Tum etiam in existentia substan­ tiæ, quæ juxta sententiam communem Thomistarum distinguitur realiter ab es­ sentia, et advenit illi complet» non solum peractum essentiæ, sed etiam subsisten­ ti® : quo non obstante existentia substan­ tiæ est quid entitative substantiale, ut nemo negat. Tum denique in modo unio­ nis inter materiam, et formam, et in generatione compositi, prout est mutatio : 443 sunt enim aliquid substantiale, et a subs­ tantia, quam afficiunt diversum, ut tradunt N. Complut, abbrev. in libr. Physic, disput. . Com­ G, numer. 14 et in libr. degenerat, disput. plut. 2, numer. 4G. Et ratio generalis est : quia omnia prædicta adveniunt substantiæ ante ultimum actum proprium su;e lineæ, nempe existentiam ; et pertinent integraliier, vel alio modo ad complementum compositi substantialis ; quocirca debent in eodem genere entitative constitui. Quia ratio etiam convincit modum, de quo agi­ mus, unientem naturam creatam cum subsistentia divina, esse entitative substan­ tialem ; licet adveniat essentiæ complet», ut facile consideranti constabit. 39. Ad tertium constates dictis numer. Dissolvi17, prædictum modum esse simpliciter vitor. aliquid absolutum, et transcendentaliter respectivum : atque ideo vocandum fore relationem non prædicamentalem, sed transcendentalem, sicut etiam contingit in potentiis, habitibus, et aliis respectivis, quæ habent speciem per ordinem ad aliud. Et ad probationem in contrarium, quate­ nus huic doctrihæ opponi potest, facile respondetur non omnes relationes consti­ tui in genere relationis ; sed eas solum quæ puræ relationes sunt, sive quæ habent totum suum esse in ordine ad terminum, nec aliud esse præstant subjecto, quam ad terminum referri. Istæ quippe sunt, quæ ob specialem sui rationem peculiare prae­ dicamentum constituunt. Alia vero respectiva transcendentalia per varia genera divagantur juxta propriam uniuscujusque conditionem. Undo sicut habitus consti­ tuitur in genere qualitatis, et actio in ge­ nere actionis; licet importent respectum transcendentalem : sic etiam modus, de quo agimus, etsi respectivus sit, collocatur reductive in genere substantiæ cum com­ posito, ad cujus integritatem, et composi­ tionem concurrit. Ad quartum respondetur Verbum, et Enervahumanitatem uniri immediate in ratione tur quartermini, et terminabilis, quin huic imme- IUUL diationi obsit hic unionis modus Verbo humanitatem copulans : quia non mediat per modum termini, nec per modum na­ turæ, nec per modum tertiæ entitatis af­ ferentis proprium esse : sed habet solum rationem puri vinculi unientis prædicta extrema, constituentis compositum ex na­ tura humana, et personalitate divina. Ad eum plane modum, quo unio inter materiam, et formam non impedit earum r l'- •IU DE INCARNATIONE. immediationOm in proprio genere in or­ iiciente : nam juxta ordinem naluia· causa dine ad constituendam essentiam compositi finalis est prima in movendo, et influendo substantialis. Et sicut intellectio non im­ inter omnes causas : et nihilominus re­ pedit, quod intellectus, et objectum unian­ pugnat, quod effectus procedat a line, et tur immediate in ratione objecti, et po­ non procedat ab efficiente, aut quod sit, et tentia*, et liant unum in esse intentionali. conservetur independenter ab isto. Idem D’railcr Ad quintum, et ultimum respondetur igitur proportionabiliter, et ob eandem uhirüüD). prædictum unionis modum esse insepara­ causam do modo hujus unionis dicendum bilem a Verbo, et humanitate, nec posse est. divinitus absque illis existera, aut conser­ 8 VII. vari : quia ut ipsa objectio recte perpendit, Diluitur aliud argumentum. de conceptu essentiali unionis est unire actu, et exercite aliqua extrema : nec ali­ 40. Arguitur quinto : quia anima ra- 5ar«ter apprehendi valet, ut liquet in aliis tionalis et idem est de aliis furmis subs- mtDtia· unionibus formalibus : si enim non exer­ ceant etfectum formalem uniendi, nihil tantialibus), atque materia prima uniuntur absque ullo modo unionis medio inter illas sunt. Probatio autem in contrarium non convincit : quia si loquamur de prioritate in ordine ad constituendam essentiam com­ positi substantialis : ergo pariter Verbum, in qua, falsum est, quod hic modus prius et humanitas uniuntur absque ulla unione term met influxum activum totius Trinita­ tis, quam influxum peculiarem quasi for­ media in ordine ad constituendum hoc suppositum, sive compositum , videlicet malem Verbi personantis hamanitatem : nam in eodem instanti, sive signo in quo Christum Dominum. Consequentia proba­ tur : nam ut inquit D. Athanasius in sym- d.aüu· exercentur omnes hujusmodi causalitates. bolo : Sicut anima rationalis, et caro unus aji· Si autem loquamur de prioritate a quo, sive dependenti», et ordine naturæ in cau- ■ est homo, ita Deus et homo unus est Chris­ sando; permittimus, quod prior sit influxus tus : ergo si ad constituendum hominem in genere causæ efficientis, quam influxus sufficiunt anima, et caro absque aliqua in genere causæ formalis : et consequenter, unione media ab extremis distincta; pari­ ter ad constituendum Christum sufficient quod modus, de quo agimus, prius termi­ net influxum activum totius Trinitatis, Verbum, et hunanitas sine aliqua unione quam influxum quasi formalem Verbi ter­ media, et ab extremis diversa. Antecedens minantis humanitatem. Sed inde non autem probatur : tum ex Aristot. in libr. Ariston recte infertur, quod prædictus modus queat 1 de Generat, ubi in rebus substantiali­ esse, aut conservari ut terminans primum bus nihil aliud recenset, quam materiam, - illum influxum, et non ut terminans se­ et formam, et compositum ex utraque : cundum : quoniam causæ ad invicem ergo ex ejus sententia non datur modus sunt causæ, et effectus ab omnibus depen­ unionis medians inter illa extrema. Tum det in eodem signo in quo, licet servato etiam quia materia, et forma intimius, ordine naturæ jam explicato. Unde sicut et immediatius uniuntur, quam partes modus hujusmodi nequit esse, aut conser­ quantitatis in compositione continui : sed vari absque influxu totius Trinitatis, quia istæ uniuntur mediis continuativis, quæ ab eo dependet essentialiter in genere non habent rat:onem partis, aut extremi, causæ efficientis : sic etiam esse, aut con­ sed puri medii, et unionis : ergo hujusmodi servari non valet absque influxu illo spe­ medium admitti non debet inter materiam, ciali Verbi : quia ab illo essentialiter de­ et formam. Tum præterea quia eo ipso, pendet in genere causæ formalis, aut quod forma intelligatur dependere a mate­ lerminativæ. Potestque hæc responsio facile ria in genere causæ materialis, et materia declarari aliarum rerum exemplo : ut si intelligatur dependere a forma in genere dicamus, quod relatio prædicamentalis causæ formalis ; intelliguntur uniri, et prius terminat influxum activum Dei, quam constituere compositum substantiale : sed influxum formalem, sive specificativum ut intelligantur prædictæ dependenti» , termini : ex quo nemo colliget, quod rela­ non est necessaria aliqua unio media, ab tio ut terminans influxum activum Dei extremis distincta, siquidem forma ma­ possit absque termino conservari. Quilibet terialis per spipsam dependet a materia, etiam eflectus prius dependet, hoc est, et hæc per seipsam dependet a forma ; magis, el immediatius a fine, quam ab eiergo ut materia, et forma uniantur, et cons­ tituant DISP. IV, DUB. 1. tituant compositum ; superfluit modus unionis nb eis distinctus. Tum denique, et magis specialiter quia si inter animam rationalem, et materiam daretur unio ab ipsis distincta; vel esset una, vel duplex? Hoc posterius dici non valet : quia ad uniendum duo aliqua extrema, sufficit unica, et indivisibilis unio; cum hæc, quamtumvis minima, sit essentialiter vin­ culum duorum. Si autem dicatur primum ; vel talis unio est corporea ? et sic non poterit afficere, atque unire animam ra­ tionalem, quæ spiritualis est. Vel est spi­ ritualis? et ita non valebit modificare; et nectere materiam primam, quæ est quid corporeum. Restat igitur impossibilem esse unionem mediam inter materiam primam, et animam rationalem, ab hujusmodi ex­ tremis distinctam. c«iiik- Confirmatur primo : quia subsistentia 3,110 L creata unitur immediate humanitati inde­ pendenter ab aliquo modo unionis sibi su­ peraddito : ergo idem a fortiori dicendum est de subsistentia divina humanitati com­ municata. Consequentia patet : quia sub­ sistentia divina est infinita, actus purus, et continens eminenter omnem perfectionem subsistentiae creatæ : quod autem hæc pos­ sit uniri independenter a modo unionis su­ peraddito, perfectio quædam est. Antece­ dens vero suadetur ; tum quia subsistentia creata nullam in humanitatem causali­ tatem exercet, sed habet rationem puri termini intrinseci : terminus autem seipso unitur cum re, quam terminat. Tum etiam quia si daretur modus unionis humanitatis ad subsistentiam ; pariter daretur modus unionis suppositi ad existentiam : et sic modorum (infert Gonet num. 54) non esset modus : sed poneretur processus qui­ dem eorum in infinitum : quod est absur­ dum. Seconda. Confirmatur secundo : quia licet admit­ teretur modus unionis mediæ inter huma­ nitatem, et subsistentiam sibi connaturalem ; adhuc tamen concedi non deberet inter humanitatem, et subsistentiam divi­ nam. Quod sic ostenditur : nam cum hic modus unionis pertineat ad substantiam, et integritatem suppositi, sive compositi, quod ex unione extremorum resultat, ut supra diximus numer. 25, opus est, quod variato quidditative prædicto unionis modo, varietur etiam quidditative suppositum, sive compositum. Si autem daretur modus unionis inter humanitatem, et subsisten­ tiam divinam ; ille esset diversæ rationis 44o essentialis ab eo modo, qui unit (si datur), humanitatem cum subsistentia sibi pro­ pria : hic enim naturalis est. ut ex se li­ quet; ille vero supernaturalis, ut supra ostendimus numer. 27. Ergo Christus esset homo diversæ rationis essentialis ab aliis hominibus. Quod plane est falsum, et absurdum : nam Christus in quantum homo convenit specifice cum aliis indivi­ duis naturæ humanæ. Nulla igitur ratione admitti debet modus ille unionis nectens humanitatem cum subsistentia divina. 41. Ad argumentum (quod affert diffi- Dissolcultatem per se perlinentem ad Philoso- a'ilur phiarn, et quam ex professo versant N. mentam. Complut, loco supra citato) sunt, qui res­ pondeant concesso antecedenti negando consequentiam : quoniam major proportio, et conuaturalitas, quam habent materia, et forma ad constituendam quidditatem com­ positi substantialis, in causa est, ut queant uniri per seipsas independenter a modo illis superaddito : at e converso maxima distan­ tia, et naturalis improportio, quæ datur inter humanitatem, et Verbum, exposcit aliquem modum ordinis divini, qui prædic­ tam improportionem superet, et copulet ex­ trema ad eo diversa : ubi enim major dis­ tantia occurrit, ibi specialius oportet addere medium, seu vinculum extrema trahens ad unionem. — Sed licet hæc responsio sil apparens, et posset pro qualitate præsentis materiæ sustineri : nihilominus verius ab­ solute putamus, quod etiam inter materiam, et formam datur modus unionis illas nec­ tens, et ab eis distinctus. Licet enim omnes rationes, quibus ostendimus dari modum unionis inter humanitatem, et Verbum in ordine ad constituendum Christum, non æque probent necessitatem modi unionis inter materiam, et formam in ordine ad constituendum compositum : tamen earum aliquæ, et aliunde aliæ plures evincunt necessitatem prædicti modi : præsertim vero, quæ sumitur ex mutua causalitate in­ ter materiam, et formam, et quæ non sic elucet, nec ita applicari valelunioni inter hu­ manitatem, et Verbum. In quo non oportet immorari in præ.-enti : quia id ex professo præstiterunt N. Complut, ubi supra; et nos non pauca diximus a num. 21 expendentes speciale motivum constituendi unionem me­ diam inter materiam, et animam rationalem. Aliunde vero hæc responsio non satis se expediet a similitudine illa, qua utitur D. Athanasius, et quæ in argumento pro­ ponitur, ut facile consideranti constabit. MUM 446 DE INCARNATIONE Quocirca ul prædictam proportionem rigorosiusobservemus, et in utraque difficultate consequenter omnino procedamus, respon­ detur ad argumentum negando antecedens ; sicut enim inter humanitatem, et Verbum datur unio inedia, sic etiam proportionabiliter datur inter materiam, et formam. EiidniAd primani autem probationem in con­ lur sin.gate trarium dicendum est Philosophum nomine r.?kX.­ ^positi comprehendisse unionem necten­ probatio nes. tem partes ex quibus illud coalescit. Et Prima. quod præter compositum, et partes sit ali­ quid aliud substantiale admittendum, liquet ex communi sententia Philo.-ophorum, et Theologorum, ac præsertim Thomistarum, qui præter illa concedunt subsistentiam sive hypostasim a panibus physicis, et compo­ sito ex eis coalescenti distinctam, ut constat ex dictis disput. precedent. numer. 32, sive subsistentia dicenda sit enti tas, sive modus : quod parum, aut nihil in praesentiarum interest. Sicut ergo hujusmodi subsistentia admittitur, licet Aristotel. eam expresse illo loco non recensuerit, sed solum com­ positum, et ejus panes; sic etiam admitti debet modus unionis ob rationes supra factas. Secunda. Ad secundam negamus consequentiam : nam differentia inter continuum, et com­ positum substantiale non consistit in eo, quod interveniat, vel non unio extremorum, ex quibus constituuntur : utrobique enim reperitur, et ab extremis distinguitur : sed in eo, quod ex partibus substantialibus iit magis unum quam ex partibus quanti talivis : illæ enim uniuntur per modum ac­ tus, et potentiæ in ordine ad constituendam unicam essentiam totalem ab eis divisim consideratis distinctam : istæ vero, cum ejusdem rationis sint, solum copulantur per continuationem, et non constituunt essen­ tiam ab eis tam divisim, quam conjunctim acceptis diversam : sunt enim partes con­ tinui ejusdem rationis cum toto. Tertia. Ad tertiam negamus minorem : quia non potest dari, aut intelligi mutua dependentia inter materiam, et formam saltem in facio esse, quin ibi adsit utriusque causalitas ab eis diversa, quæ consistit in modo unionis, quo secommunicant,ettranseuntexercitede essein actu primocommunicabiles ad com­ municationem exercitam in actu secundo. Nec inserta minori probatio oppositum sua­ det: quia licet forma materialis per seipsam dependeat a materia, et e converso tanquam pars, et extremum quo; indiget tamen modo unionis tanquam causalitate, aut exercitio, ut dèpendeat in actu secundo. Ad quartam respondetur modum unionis Qtini inter animam rationalem, et materiam esso entitative, et formaliter unicum, ut probatio recte convincit, et constat ox dictis a minier. 30. Ad impugnationem autem hujus partis respondetur eligendo, quod prædicta unio sit corporea : quo non obstante aflicere, atque unire valet animam rationem : hæc enim licet entitative, et ut quod sit spiri­ tualis ; nihilominus habet esse corpoream ut quo, cum sit forma constitutiva corporis, et vera pars compositi corporei, nempe hominis. Unde sicut hac ratione recipit ut quo quantitatem, et reliqua accidentia cor­ porea (quippe horum nullum recipitur im­ mediate in sola materia, sed in toto compo­ sito, ut recte ostendunt N. Complut. ab-N.Coabrev. in lib. de generat, disp. 2, quæst. 6) pkt. sic etiam potest recipere modum unionis, licet corporeus sit, et per illum affici, et determinari ad unionem cum materia, et constitutionem compositi, ut contra Sua­ rium recte probant iidem Auctores loco supra cit. ex lib. Physic, quos fusius hanc rem Philosophicam tractantes poterit con­ sulere Lector. 42. Ad primam confirmationem a iqui Occam· lar respondent concedendo antecedens, et ne­ prims gando consequentiam ob rationem dispa- conOrritatis numer. præced. insinuatam. Sed maiioai. melius, et magis consequenter respondetur negando antecedens : quia aliquæ ex ratio­ nibus supra factis probant humanitatem uniri subsistenti® propriæ per modum unionis ab extremis distinctum. Præsenim cum humanitas queat absque subsistentia sibi connatural! inveniri. Ad primam vero antecedentis probationemïespondetur, quod licet concederetur subsistentiam creatam non exercere aliquam causalitatem erga naturam quod falsum apparet; cum ex imperfectione modi creati debeat informare, ac modificare subjectum : adhuc tamen re­ quireretur ex hoc capite unio superaddita humanitati in ordine ad subsistentiam : quia humanitas aliquam causalitatem exer­ cet in hac unione, tam materialem, reci­ piendo subsistentiam : quam formalem, constituendo compositum. Reco'antur supra dicta num. 23 in fine. Ad secundam pro­ bationem concedimus sequelam, quæ nul­ lum continet inconveniens ; quinimo suade­ tur motivis proxime relatis. Et ad illud, Nota quod opponit Gonet, respondetur prædictum con ra Goad Auctorem immerito, et absque fundamento excogitasse infinitum illum modorum pro­ cessum DISP. IV, DUB. J. 1 1 ■ ■ I 447 cessum; cum facillimo negotio possimus lis est, et secundum supernaturalem agen­ ultimum ipsi torminum in hac materia as­ tis virtutem, et obedientialem humanitatis signare. Nam in primis datur modus unio­ potentiam. Cæterum sicut differentia per­ nis nectens materiam , et formam ; ex sonalitatum, non tollit, quod Christus in quibus constituitur quidditas totalis ma­ quantum homo sil·ejusdem speciei, et na­ terialis, verbi gratia humanitas. Deinde turæ cum aliis hominibus, propter specifi­ datur modus unionis conjungens quiddita- cam humanitatis unitatem, quæ non obs­ tem materialem cum subsistentia : ex qui­ tantibus personalitatibus observatur : sic bus constituitur suppositum, verbi gratia, etiam proportionabiliter differentia modo­ hic homo, Petrus : et denique datur modus rum in habendo subsistentias non impedit, unionis copulans suppositum cum exislenquod Christus sit homo ejusdem speciei tia : ex quibus componitur hoc concretum cum· aliis hominibus. Et ratio utrobique Petrus existens. Et hic sistunt compositio­ est eadem : quia illa convenientia specifica nes substantiales, el necessitas unionum, non attenditur secundum subsistentias, aut aut modorum, quibus fiunt. Qua igitur modos illas habendi; sed secundum natu­ ratione objici valet juxta nostram senten­ ram, quæ fundat conceptum specificum tiam non esse modorum modum; cum rerum, Quæ est doctrina D. Thom. infra D.Thom. tribus tantum assignatis fiat; et finiatur quæst. 16 fere per totam, et magis specia­ hic processus? Quod autem subsistentia, et liter art. 10. existentia (licet modi sint, egeant aliis modis unionis a se distinctis ut actu unian­ § VIII. tur); modi vero unionis eis non indigeant, provenit ex propria natura ipsorum modo­ Ultimo, et difficili argumento satisfit. rum : nam priores non sunt formaliter ipsa unio; sed importent alios conceptus; quo­ 43. Sexto, et ultimo arguitur : nam si cargucirca egent unione superaddita, ut exercite humanitas a Verbo assumpta denuo as- mentum· uniantur : posteriores vero sunt formaliter sumeretur a Patre, vel ab omnibus per­ ipsa unio, sive exercitium uniendi; atque sonis divinis ; per hujusmodi assumptio­ ideo opus non habent alia unione a se nem nullus modus unionis in humanitate distincta, ut ipse Gonet differentiam re­ produceretur ab extremis distinctis, quo cognoscens tradit loco citato numer. 50. Patri, aut aliis personis copularetur : Recolantur etiam, quæ supra diximus nu­ ergo pariter in prima assumptione ad mer. 37. Verbum nullus unionis modus productus Subit Ad secundam confirmationem responde­ est. Consequentia videtur manifesta, nam îK^iæ. tur negando assumptum, sive antecedens. si secunda assumptio Geri, et perfici po­ Ad cujus probationem concedendum est test absque productione unionis distinctæ modum unionis inter humanitatem, et sub­ ab extremis ; cur non et prima ; siquidem sistentiam divinam esse diversæ rationis a et assumptiones, et uniones passivæ, sive modo unionis inter humanitatem, et sub­ formales ejusdem rationis sunt, et in utra­ sistentiam creatam : prior enim est super­ que assumptione eadem motiva occur­ naturalis, posterior vero naturalis. Ad in­ runt? Antecedens vero suadetur : quia si conveniens vero, quod ex hac differentia in secunda assumptione produceretur ali­ repnesenlatur, respondetur nullum esse : qua unio ; vel hujusmodi unio esset ejus­ quia Chrislus potest considerari ex parte dem rationis cum prima unione; vel esset humanitatis, sive quidditatis humanæ : et diversæ rationis? Primum dici non valet : hoc modo est ejusdem speciei, essentiæ, et quia tales uniones debent specificari a rationis, ac alii homines : est enim vere, terminis, quos per se primo respiciunt, et proprie homo, ut fides docet. Potest nempe a divinis personis, quatenus habent etiam considerari ex parte subsistentiæ seu personare, et terminare naturam huma­ nam : secundum quæ munera sunt di­ personalitatis, et hoc pacto differt ah aliis hominibus ; cum sit persona increata, et versæ rationis. Licet enim tres divinæ personæ conveniant in eadem natura di­ divina, ut eadem fide docemur. Quod etiam vina, et in continendo eminenter subsis­ proportionabiliter dicendum est de modo conjunctionis inter humanitatem, et sub­ tentiam creatam : nihilominus differunt sistentiam : nam in puris hominibus est secundum proprietates personales, et se­ cundum illas habent terminare alienam na­ naturalis, et juxta naturalem potentiam turam. Non enim unitur Verbum per se agentis, et passi; sed in Christo supernatura- I '/i'’ DE INCARNATIONE *Γ I primo cum humanitate secundum aliquam rationem sibi, ot aliis personis commu­ nem; sed secundum propriam rationem personalem, in qua ab aliis personis dis­ tinguitur. Cum ergo prædicti termini sint diversæ rationis in terminando uniones ; fieri non potest, quod tales uniones ejus dem rationis sint. Præsertim quia ex opposito fieret in eadem humanitate reperiri tres modos unionis solo numero distinctos : quod non minus repugnat in modis, ac in accidentibus. — Secunda etiam dilemmatis pars admitti non potest : quia si modi unionis essent rationis es­ sentialiter diversæ ; unus foret alio spe­ cifice perfectior : sic enim comparantur, quæ specie differunt. præcipue si sint ali­ quid simpliciter absolutum, uti se habent ii modi. Quæ est communis Philosopho­ Ariüùt rum sententia desumpta ex Aristot. 7. Mctaph. text, à et lib. 10, text. 5, quibus locis affirmat species rerum comparari ad instar numerorum, qui se in perfectione necessario excedunt : et per modum privationis, et habitus : quia una species alïert perfectionem, qua destituitur alia, sive ad cnjus rationem non pertingit. Im­ possibile autem est, quod inter hujusmodi unionis modos reperiatur hic specificus excessus : respiciunt enim per se primo terminos ejusdem perfectionis ; nempe divinas personas : quæ licet diversæ ra­ tionis sint in proprietatibus; habent tamen eandem, et omnino æqualem perfectionem propter convenientiam in eisdem numero natura, et· attributis : relationes enim, per quas distinguuntur, nullam ex suo formali conceptu explicant perfectionem. Sicut ergo ex parte terminorum, scilicet per­ sonalitatum, nullus datur excessus in per­ fectione, sed omnimoda æqualitas : sic etiam repugnat, quod detur ullus excessus ex parte unionum, quæ illos terminos respiciunt. Eo vel maxime, quod prima unio, et quælibet unio hypostatica est summa Dei communicatio ad extra : non esset autem summa communicatio, si ex­ cederetur ab alia unione. Fieri ergo ne­ quit, quod prædictæ uniones distinguantur in specie. DifficulRespondetur hoc argumentum continere las ad alium difficultatem, quæ per se pertinet ad quæst. locatu 3, art. 6, ubi D. Thom. inquirit : Dirum spectat. plures personæ divinæ possint assumere unam numero naturam : quod infra a no­ bis discutiendum est disput. 8, dub. 6, ad quem locum possemus congruentinri or- dîne præsentis argumenti solutionem re­ mittere. Si enim negetur eandem numero naturam posse u pluribus personis divinis simul terminari; cadunt profecto vires; ei neganda est suppositio, cui ipsius robur conuittitur. Sed importunus aliquorum ardor in objiciendo nos obligat ordinem meliorem non sequi ; ne videamur difficul­ tatem dissimulare, quam hoc loco nobis opponunt Gipullus, Joannes a S. Thoma, et Gonet. Unde immerito dixit Godoi disp, God«i. 16, num. 99, hanc difficultatem a recentioribus Thomistis non tangi, forte quia in mysterio Incarnationis ipsi non recognos­ cunt unionem ab extremis realiter distinc­ tam : tangunt enim, expendunt, et urgent prædiciam dillicultatem contra nostram assertionem omnes Auctores proxime re­ lati. Sed ipsa ab eisdem dissolvenda est, si applicetur unioni sumplæ pro relatione prædicamentali, quam concedunt consequi ad unionem substantialem; licet negent modum substantialem unionis ab extremis realiter diversum. Si enim humanitas as­ Relorsumpta a Verbo denuo assumeretur a Pa­ qsetwr argatre, vel ab omnibus personis divinis, ut mtnian objicientes fieri posse, supponunt; inquiri­ mus, an sequeretur nova, et distincta rela­ tio, vel non? Si dicant hoc ultimum : idem et nos dicemus de modo substantiali, nempe quod unico modo uniuntur vel si­ mul, vel successive omnes personæ divi­ næ : et sic tollitur status difficultatis. Si autem eligant primum : iterum inquirimus, an nova illa, et distincta relatio sil ejusdem speciei, et rationis cum prima, vel non? Et quodeumque dixerint, exarmat vires difficultatis in nos objectæ : nam si affir­ mant esse ejusdem rationis, ergo pariter non repugnat, quod modi substantiales sint plures, et ejusdem rationis, licet reci­ piantur in eodem subjecto. Si vero dixe­ rint relationes esse diversæ rationis, ergo pariter non repugnat, quod modi substan­ tiales diversæ rationis sint, quamvis res­ piciam terminos ejusdem perfectionis. En argumentum contra nostram assertionem factum, qualiter commune sit, et ab omni­ bus diluendum. Idemque apparet in muta­ tione passiva humanitatis, quam Joannes a S. Thoma admittit tanquam terminum, sive effectum assumptionis activae, et ra­ tionem fundandi relationem prædieamentalem : quippe de prædicta mutatione passiva inquiri valet, an in casu argumenti esset una vel plures? et si plures; an ejusdem rationis, vel diversæ ? DISP. Pi> r — I ii. Ad argumentum igitur (quod etsi commune, difficultatem non levem afferre cognoscimus), dupliciter rc.-ponderi potest juxta duos dicendi modos, qui circa illud occurrunt. Ex quibus prior, et communior est, quod in suppositione, quod très divinæ personæ vel simul, vel successivo assume­ rent eandem humanitatem; id fieret per tres uniones non solum ex parte persona­ rum assumentium, sed etiam ex parte S nu. humanitatis assumpta·. Ita sentiunt Silvius Cibrwa in notis ad articul. 6, quæstion. 3. Cabrera S:,rri· ibidem dispul. I numero 25. Suarez dis­ put. 13, sect. 2, § Dcindc quoad præsenlem. logi-si· Ragusa disp. 53, § Scd jam restai, et alii, quibus aperte favet Joannes aS. Thom. " disp. 6, art. 3, num. 7, et apertius numer. 14. S.i le­ Quæ resolutio suaderi potest : tum quia ur. in prædicto casu tres divinæ personæ assu­ mentes eandem humanitatem causarent in ea tres effectus, aut quasi effectus formales, nempe tres terminationes physicas passi­ vas, sive tres communicationes : id vero fieri non posset absque tribus unionibus, quæ sunt quasi formales causalitates in or­ dine ad prædictos effectus. Tum etiam quia quælibet persona divina est distinctum unibile, independensque in esse unibilis ab alia persona : ergo petit, debetque uniri per unionem distinctam. Tum præterea, quia si non esset nisi unica unio ad tres divinas personas ; deberet illas respicere secundum aliquam rationem omnibus com­ munem : et sic unio non fieret immediate cum personis divinis secundum rationem personalem unicuique propriam, sed se­ cundum aliquam rationem omnibus com­ munem, atque ideo absolutam, quod des­ truit suppositionem præsentis difficultatis : supponitur enim, quod tres divinæ perso­ næ secundum proprietates, in quibus non conveniunt, assumerent eandem naturam : sicut modo persona Verbi sic considerata illam assumpsit. Tum denique quia sicut una persona potest naturam assumere, quin aliæ personæ illam assumant, ut de facto contigit in incarnatione Verbi; sic etiam fieri posset, quod supposita assump lione unius numero humanitatis ad tres divinas personas, Deus destrueret, sive non conservaret unionem ad unam personam, conservando unionem respectu alterius personæ ; nec enim in hoc apparet ulla contradictio : sed realis separatio mani­ festo evincit distinctionem realem inter ea, quæ separantur : ergo in prædicto casu Salmanl. Cum. theolog. tom. Sili. DUB. 1. très divinæ personæ nec simul, nec succes­ sive unirentur humanitati per eandem unio­ nem, sed per diversas. Et hæc motiva sa­ tis probabilem reddunt hanc sententiam, quæ praedictas uniones multiplicat. Sed ea admissa, pungit difficultas argu­ Jnifc cam menti : nam prædiclæ uniones nequeunt iiugetcr solo numero distingui; cum ex una parte vis arhabeant idem numero subjectum, a quo gamenlL sumitur unitas materialis, sive pure numerica tam accidentium, quam modorum ; et ex alia respiciunt terminos diversæ ra­ tionis, a quibus sumitur distinctio speci­ fica, seu formalis. Et quidem motiva pro­ xime proposita vel nihil evincunt, vel sua­ dent distinctionem formalem, et specificam inter prædictas uniones. Nec aliquem vidi­ mus, qui illas realiter multiplicans conse­ quenter non doceat esse diversæ rationis. Quod si ita res se habet; palam sequitur tales uniones se excedere in perfectione : quippe repugnat aliqua distingui specie, et non distingui in perfectione specifica, quæ idem re ipsa est cum ultimis, et specificis differentiis. Id vero admitti non valet : nam perfectio specifica unionum hujusmodi uniusque supra aliam excessus desumi de­ bent a terminis, quos per se primo respi­ ciunt, nempe a personis divinis considera­ tis secundum suas proprietates relativas : atqui divinæ personæ ita consideratæ vel nullam explicant perfectionem , sed pu­ rum, respectum, et oppositionem, ut expli­ cuimus tractat. 6, disput. 6, dub. 2, vel esto, perfectionem explicent, ut alii vo­ lunt; nihilominus sunt æquales in perfec­ tione : continet enim una persona divina formaliter, aut eminenter sive æquivalen­ ter quidquid perfectionis est in alia : nam quælibet est vere Deus, atque ideo conti­ nens omnem excogitabilem perfectionem, ut fides docet, et D. Thom. optime declarat D.Tlicnj. 1 p. qu. 42, articul. 1, cum sequentibus. Ergo fieri non valet, quod uniones hypos taiicæ terminatae ad personas divinas se excedant in perfectione specifica. 45. Etsi dicatur principium illud, quod Appi r» n< quæ differunt specie, differunt etiam, et evasio· se excedunt in perfectione specifica, solum vcrilicari in naturis completis, quæ habent speciem in ordine ad se, et independenter ab alio extrinseco; sed non esse univer­ saliter verum in naturis incompletis, et respectais, quales sunt hujusmodi unio­ nes : istæ enim habent speciem, et per­ fectionem per habitudinem ad terminos, quos per se primo respiciunt, nempe di29 •4 ; ? .< 4 . is:.· *•-1 >■· ' · 1 ’•Μ - 4ô0 Jcuo.'i. haW. Cnnfaia- wr. N. Comp,ut· DE INCA H NATION E. xinas personas secundum proprias rationes consideratas. Undo sicut prædictæ personæ differunt in proprietatibus, et tamen sunt omnino æquales in perfectione : sic etiam uniones ad tales personas terminat® si­ mili modo se habent : atque ideo sunt divers® rationis essentialis, quia terminos divers® rationis respiciunt ; et important æqualitatem in perfectione specifica, quia respiciunt terminos ejusdem perfectionis. Quæ est doctrina Joat nis Prudentii trac­ tat. 3, disput. I. dub. 1, a numero 102. Id, inquam, si dicatur, facile refellitur, et falsitatis convincitur. Tum quia pro­ cedit ex sinistra intelligentia coaptationis inter uniones, et terminus, de quibus agimus, dum eandem proportionem utrobique constituit. Nam stat bene, quod personæ divinæ secundum proprias ra­ tiones considerat® non dicant perfectio­ nem in esse entis; et quod nihilominus illam dicant in esse termini : unde negari nequit, quod unio ad illas sic acceptas terminata dicat magnam perfect onem, ut liquet tam in unione, quæ de facto ter­ minatur ad Verbum, quam in cognitione ejusdem Verbi ut terminantis unionem : ergo pariter stat bene, quod personæ di­ vinæ secundum proprias rationes conside­ rat® non dicant diversam perfectionem in esse entis ; et quod nihilominus illam dicant in esse termini, et consequenter, quod terminent, et specificent uniones habentes inæqualem perfectionem. Per quod evertitur hujus responsionis moti­ vum. Tum etiam quia tres illæ uniones hypostaticæ convenirent in dicendo ex genere suo perfectionem, quæ sumitur per ordinern ad personam divinam terminan­ tem naturam : et aliunde differrent secun­ dum proprias, et specificas differentias, ut hæc responsio supponit : sed omnis dif­ ferentia specifica addit peculiarem per­ fectionem supra genus, illudque excedit in perfectione, ut est communis Doctorum sententia, quam tuentur N. Complutcns. in Logic, disput. 7. quæstion. 4; ergo prædictæ uniones, si semel differunt in specie, nequeunt non addere generi pecu­ liares perfectiones, et in eis distingui. Tum præterea nam quod personæ divinæ simul cum diversitate proprietatum ob­ servent æqualitatem in perfectione, pro­ venit ex eo, quod secundum proprietates non explicant perfectionem, et includunt essentiam divinam, cum qua nulla inæqualitas cohæret : sed uniones de quibus agimus considerat® secundum proprias rationes explicant perfectionem, et quidem magnam, eujusmodi est ad personas divi­ nas terminari; et aliunde non includunt essentiam divinam , vel aliam naturam, quæ imequalitatem perfectionis excludat : ergo fieri non valet, quod prædictæ unio­ nes sint diversæ rationis essentialis, et quod nihilominus importent eandem spe­ cificam perfectionem. Tum denique quia ut recte vidit Joannes a S. Thoma disp. 4, Jm«i- » art. 3, num. 32, prædictus discurrendi s-TtjÈ· modus constituit in creaturis id, quod mirabile admodum est in divinis : nam sicut tres divinæ personæ sunt diversæ rationis in proprietatibus personalibus; et nihilominus habent eandem perfectio­ nem : sic etiam tres unionis modi im­ portant diversitatem specificam secundum rationem unicuique propriam, et tamen nullam habent imequalitatem, nullumque excessum in perfectione. Unde sicut duæ personæ divinæ non dicunt plus perfectio­ nis, quam una, nec tres, quam duæ : sic etiam duæ uniones ad duas personas di­ vinas non dicent plus perfectionis, quam una ; nec tres, quam duæ. Quod est cons· timere in creaturis Trinitatis mysterium. Hæc vero sunt adeo absurda, ut suam facile manifestent falsitatem, Pt sine urgentioris argumentationis impulsu cor­ ruant. 46. Propter hæc non desunt Juniores, Alii qui praemissis impugnationibus convicti concedant tres illas uniones fore non solum diversæ rationis essentialis, sed etiam dif­ ferentis, atque inæqualis perfectionis specilicæ. Et cum urgentur, ut designent caput prædictæ inæqualitatis; siquidem natura assumpta est eadem, et personæ as­ sumentes sunt ejusdem perfectionis tam in esse entis, quam in esse unibilium : quippe nullum occurrit fundamentum, ut imagi­ nemur Patrem, v. g. esse perfectiorem filio, vel Spiritu sancto in esse termini, sive hypostasis humana; naturæ, aut e converso, ut facile consideranti constabit : respon­ dent, quod licet nos lateat radix prædictæ inæqualitatis; datur tamen re ipsa, ut ra­ tiones numero præced. propositæ satis con­ vincunt. Idque recens quidam discipulus D. Thomæ confirmabat exemplo cogni­ tionum ahstraciivarum circa divinas perso­ nas. Possumus enim per unam intellectio- . nem cognoscere abstractive per se primo personam Patris secundum propriam ratio­ nem Patris, et per aliam intellectionem cognoscere DISP. IV, DUB. I. t L tügnoscert· abstractive per se.primo perso­ nali) Filii secundum propriam rationem Eilii : qua? intellectiones differunt specie; cum respiciunt per se primo objecta diversai rationis : differunt etiam in perfectione specifica; cum hæc in creaturis necessario comitetur, et consequatur specificam re­ rum distinctionem, ut supra argumenta­ bantur. Et tamen non possumus assignare radicem propriam hujus diversitatis; siqui­ dem prædictæ intellectiones recipiuntur in eodem subjecto, et respiciunt terminos ejusdem rationis, ac perfectionis in esse intelligibili. Idem ergo dicendum erit de unionibus, quæ terminarentur per se primo ad tres personas divinas secundum pro­ priam uniuscujusque rationem considera­ tas. EvrtSed hæc responsio merum effugium est, tr omni destitutum fundamento : licet enim aliquando contingere possit, quod vel ab effectibus, vel a proprietatibus, vel ab aliis signis manuducamur ad constituendam in­ ter aliqua specificam differentiam, et, essen­ tialem perfectionis excessum ; cum tamen non possimus signate demonstrare pri­ mam, quidditativamque hujus diversitatis radicem, ut constat comparando aliquo­ rum animalium species, quorum proprias, ac constitutivas differentias ignoramus : nihilominus irrationabile prorsus est cons­ tituere inter aliqua essentialem perfectionis excessum, ubi non solum ne-cimus radicem talis diversitatis; sed habemus ad eam excludendam principia positiva, et lumine naturali nota : qui enim ita se gereret, manifeste ageret contra rationem, ut ex ipsis terminis liquet. Sic autem se habet praemissa responsio : nam ex una parte fatetur nos non posse assignare radicem excessus essentialis inter uniones termina­ tas ad per.-onas divinas. Et ex alia parte occurrit positivum, et perspicuum funda­ mentum ad excludendum illum excessum. Quoniam sumi deberet vel ex objecto, vel ex termino unionum : subjectum autem est unum, et idem numero respeetu omnium unionum : termini vero licet realiter diffe­ rant, sunt ejusdem omnino perfectionis tam inessendo,.quam in terminando : ergo non solum caremus fundamento ad consti­ tuendum essentialem excessum inter unio­ nes; sel habemus positivum, et urgens motivum ad eum excludendum : cui motivo minime satisfacit data responsio. — Quod potest aliter declarari : nam cum respective habeant specificam perfectionem per habitu- I 451 dinemad terminos, quos per se primo respi­ ciunt, et attingunt; impossibile est, quod differant in perfectione specifica, nisi attin­ gant per se primo terminos habentes eandem diver.-itatem in terminando : sed modi unionum, de quibus agimus, sunt transcendentaliter respectivi, ut supra ostendi­ mus num. 37, et termini, quos per se primo attingunt, ot respiciunt, sunt tres personæ divinæ tergo impossibile est, quod inter uniones detur excessus essentialis, nisi detur similis excessus inter personas : atqui personæ divinæ sunt ejusdem perfectionis tam in essendo. quam in terminando : ergo impossibile est, quod inter uniones ad eas terminatas detur essentialis excessus. Id vero, quod in patrocinium datæ res­ Diruitur evasio­ ponsionis addebatur, nihil evincit, sed su- nis mobest eidem difficultati : nam si cognitiones tivum. abstractly® divinarum personarum non differant ex aliis capitibus, sed in eis sint æquales; impossibile est, quoi importent essentialem excessum desumptum ex per­ sonis, quas attingunt : sunt enim ejus­ dem rationis, et perfectionis in esse intelligibili. Et nullum est fundamen­ tum ex vi hujus, ut dicamus cognitio­ nem abstractivam Patris esse essentiali­ ter perfectiorem cognitione abstractiva Filii, aut e converso. Quo i potius firmat doctrinam proxime traditam. — Diximus c.t vi hujus, ct nisi Uls cognitiones diffe­ rant ex aliis capitibus : nam cum personæ divinæ cognoscantur abstrac.ive per spe­ cies alienas, sive aliarum rerum, quæ im­ mediate, et per se primo repræsentant alia objecta, ad quorum instar divinæ per­ sonæ apprehendantur; fieri posset, quod una persona cognosceretur per speciem essentialiter perfectiorem : qui excessus re­ funderetur in objectum in esse intelligi­ bili, atque ideo inferret notitiam obstructi­ vam magis perfectam. Sed hæc, aut similis diversitas minime applicari valet unionibus substantialibus, et immediatis ad personas divinas, ut ex se liquet. 47. Ex quibus omnibus colligitur res­ Deseri­ tur ponsionem adhibitam numero 45, ad di­ adhibita luendum argumentum propositum numero respon­ '13 (quæ admittit, quod si tres personæ sio. divinæ simul, vel successive assumerent eandem humanitatem, id fieret per tres uniones realiter distinctas), falsam esse, et ineptam, ut difficultati satisfaciat. Quia tres illæuniones nequeunt realiter distingui, quin differant, vel sola differentia nume­ ric», vel differentia essentiali, aut speci- J*' ·. DE INCARNATIONE. Melior argawenti sotatio. fulcitur ex D. Thorn. Bea. Primum dici nequii : nam repugnat ad tres personas humanitatem assumen­ plures modos solo numero differentes re­ tes; cur non etiam eadem relatio tran-cipi in eodem subjecto, sicut de acciden­ cendentalis? Praesertim cum illa in ista tibus ostendimus tractat. 1, disput. se­ fundetur, ipsique debeat proportionari. cunda, dub. 3. Secundum etiam dici non Notandum etiam est in eodem testimonio, valet : quia differentia specifica affert inquo i D. Thom. solum curavit excludere dispensabiiiterspecilicuu) perfectionis exces­ distinctionem numericam inter uniones sum : implicat autem, quod inter uniones ejusdem humanitatis ad tres personas, os­ terminatas ad personas divinas hujusmodi tendens ejus impossibilitatem ex identitate excessus repenaiur, ut hactenus salis OSsubjecti. Nam quod inter uniones non tensum est : Ergo très divinæ personæ ne­ esset distinctio specifica, nec excessus queunt simul, aut successive uniri per essentialis, ut per se notum supponit ob uniones realiter distinctas. æqualitatem divinarum personarum in ter­ Lnde consequenter infertur, quod in minando : alioquin mancus, ac defeccasu argumenti numero quadragesimo ter­ tuosus relinqueretur ejus discursus : pos­ tio propositi, assumptio humanitatis ad set enim recursus fieri ad specificam plures personas fieret per eandem realiter distinctionem : sensit itaque illam esse unionem. Quod efficaciter ostenditur : tum impossibilem. Denique observandum est, a negatione plurium unionum, quam hu­ quod S. Doctor ex pluralitate divinarum cusque demonstravimus. Tum quia licet personarum terminantium infert, quod plures personæ divinæ assumentes naturam relatio, sive unio solum multiplicaretur humanam essent plures in esse entis; ni­ secundum rationem intelligentem : quæ hilominus, ut plures probabiliter volunt, nequii apprehendere 1res personas uniri, importarent eandem rationem formalem qnin ibi apprehendat tres earum uniones. terminandi, nempe continentiam eminen- ' Ex quo a contrario sensu infertur, quod si tialem subsistenti® creat æ, quæ eadem ibi essent tres uniones dunlaxat secundum salvatur in una, et in duabus, et in iribus rationem ; solum esset una secundum divinis personis : et ideo sive uniatur una, rem. Unde non relinquitur ambigendi lo­ sive duæ, sive tres; semper salvatur eadem cus circa mentem D. Thomæ. Cui, et nos­ ratio formalis terminandi, et idem forma­ træ resolutioni subscribunt Lorea disp. Lora. liter terminus : et consequenter opus non 25, num. 12, et Godoi disp. 16, § 7, num. est constituere simul plures uniones. 17, qui sentiunt, quod in casu argumenti Tum denique (estque motivum, quo solum esset unica unio. praecipue ducimurj, quia ita aperte docet 48. Nec urgent illa, quæ pro contrario (cr Divus Thom. in 3 ad Annibald. dist. 1. quæs- dicendi modo adduximus num. 44. Nam EKlin tion. 1 ,ariicul. 5, ubi proposita præsenti dif­ ad primum respondetur, quod in termina­ (030 ficultate, quod si tres personæ divinæ assu­ tione, vel assumptione ejusdem humani­ ru. merent eandem humanitatem, id fieret vel tatis a pluribus divinis personis non dan­ unica, vel pluribus unionibus, respondet : tur intensive plures effectus formales; sed Jd tertium dicendum, quod unio secundum eadem intensive terminatio, aut sustentatio rem. prout relatio est, esset una ex parte naturæ, sive ab una, sive a pluribus perso­ humana- natura- : quia accidentia ejusdem nis fiat : concurrunt enim ad hoc sive una, speciei impossibile est in eodem multiplicari sive plures, quatenus continent subsisten­ secundum natui am, : sed secundum rationem tiam creatam, et loco ipsius subrogantur. intclligcnlem 1res personas hac relatione re­ Ad quod sufficit una unio ex parte nature, ferri, secundum pluralitatem personarum es­ sicut sufficeret respectu subsistence pro- · sent plures ex parte ipsarum personarum, priæ : præsertim cum talis unio nun affi­ In quo testimonio, si ly prout relalio est ciat terminum, sed se teneat subjective accipiatur de relatione transcendental·, adæquate ex parte naturæ assumptæ, ut quæ reipsa coincidit cum substantiali unio­ supra explicuimus a num. 35. Ad secundum nis modo, juxta dicta num. 27, immediate respondetur, quod licet quælibet persona concluditur, quod ex sententia S. Doctoris divisive considerata sit distinctum unibile, non datur nisi unicus modus unionis. Si possitque seorsim uniri, et per unionem autem sumatur pro relatione prædicamennumero diversam; nihilominus quando si­ tali, ut I) Th. magis significare videtur; mul concurrunt ad terminandum eandem idem mediale colligitur : quia si eadem unionem, habent rationem unius termini relalio prædicàmental’s unionis terminatur intensive a læquati : unde una unio suffi­ ci·. DISP. cit, ut humanitas ab omnibus terminetur. Sicut quilibet filius est distinctus terminus, possetque dlvisim terminare relationem paternitatis : et tamen quando plures lilii respectu ejusdem genitoris concurrunt, una relatio paternitatis sufficit, ut pater omnes illos respiciat. Ad tertium concedi­ mus, quod 1res divinæ personæ termina­ rent naturam humanam secundum aliquam unam rationem omnibuscommunem, nempe quatenus continent subsistentiam creatam, et gerunt vices illius. Nec inde sequitur, quod non terminarent secundum suas pro­ prietates, in quibus quasi specifice distin­ guuntur : nam prædicta duo optime coûtè­ rent. Licet enim ratio qux immediate assumens esset qutelibet persona divina secundum propriam rationem considerata, et ab aliis realiter personaliter distincta: nihilominus ratio sub qua esset continen­ tia subsistentiæ creatæ, in qua conveniunt intensive omnes personæ, ita ut non plus intensive, quantum ad hoc præstent duæ personæ, quam una, nec tres, quam duæ. Ratio autem multiplicandi specie unionem, et quemlibet alium respectum non tam at­ tenditur penes rationem qux terminantem, quam secundum rationem sub qua termi­ nandi, ut inductive in aliis respectivis po­ test ostendi. Ad ultimum dicendum est, quod si supposita assumptione, et unione ejusdem humanitatis ad 1res divinas perso­ nas, Deus vellet destruere unionem ad unam, et conservare unionem ad aliam (quod esse possibile admittimus), id fieret vel destruendo adæquate præcedentem unio­ nem, et producendo aliam respectu illius personæ, cui Deus vellet humanitatem ma­ nere unitam : vel fieret destruendo non unionem præexistentem, sed modum ali­ quem extensionis ad personam, cui Deus nollet humanitatem conservare conjunctam, ut statim magis declarabimus. '19. Nunc restat, quod doctrinam hactenus traditam applicemus argumento proposito numero 43, pro quo diluendo eam expendimus. Et quidem constat debilita­ tam relinqui præcipuam ipsius vim, ac difficultatem : supponebat enim, quod si humanitas unita Verbo uniretur denuo Patri, id fieret per unionem realiter a praeexistenti distinctam, et ipsi coexistentem : et inde inferebat secundam unionem debere a prima distingui vel solo numero vhis vel specie : etrecie ostendebat utrumque »at- esse impossibile. Quod facile concedimu-, ut hactenus a nobis ostensum est. Unde ex DUB. I. hac parte non premimur illo argumento. Sed ex alia potest non leviter urgeri ejus difficultas, si instauretur in hunc modum : quoniam si tres divinæpersonæ simul, aut successive assumerent eandem humanita­ tem ; ibi non interveniret multiplex reali­ ter unio, sed unica, ut constat ex dictis : ergo actio assumptiva, atque unitiva hu- · inanitatis ad secundam personam nihil in humanitate produceret : ergo nec actio illam assumens, et uniens ad primam per­ sonam. Patet hæc ultima consequentia ex priori : quia non est major ratio, quare prima actio uniens cum prima persona debeat aliquid efficere in humanitate, quod habeat rationem formalis unionis ; et quod secunda actio uniens nullam unionem pro­ ducat : rationes enim a nobis factæ gene­ raliter procedunt : si ergo humanitas potest uniri de novo alteri personæ absque aliquo sibi superaddito, et per actionem assump­ tivam producto; pariter poterit indepen­ denter ab hoc superaddito uniri a princi­ pio primæ personæ. Nec satisfacit disparitas, quam assignat Solutio Godoi ubi supra num. 118, quod in prima Godt'’· assumptione adest novus terminus formalis illius respectus transcendentalis, quem unio dicit ad personam : et ideo nequit humanitas denominari primo unita intrin­ sece absque aliquo sibi intrinsece superad­ dito. Gæterum in secunda assumptione non occurrit novus terminus formalis, sed solum major quædam materialis extensio termini praeexistentis : unde opus non est addere aliquid entitative ex parte humani­ tatis : sed per primam unionem denomina­ tur unita secundae personæ, sola variatione, aut extensionis, vel denominationis, non entitatis. Quod declaratur ex communi opinione Thomistarum, quod ut generans denominetur pater respectu primi filii, eget relatione sibi realiter superaddita : at si generet secundum, aut tertium filium, non eget nova relatione paternitatis, sed per illam primam relationem ad omnes filios refertur. Et ratio est : quia in prima gene­ ratione ponitur novus terminus formalis : sed in secunda, aut tertia solum ponitur major extensio materialis ejusdem termini. Idem igitur in præsenti difficultate proportionabiliter dicendum erit. Hæc, inquam, responsio, seu disparitas Ostmdinon satisfacit : quoniam plura ex motivis tur insuflb pro nostra assertione propositis vel nihil ciens. concludunt, vel probant requiri aliquid superadditum humanitati, et per actionem •V y v-i 454 i assumptivam productum, ut denuo uniatur secundæ personæ. Ut enim reliqua praeter­ mittamus, nova actio Dei debet aliquid de novo efficere : atqui secunda assumptio est noxa actio Dei : ergo debet aliquid de novo efficere : sed non efficit humanita­ tem, nec unionem ad primam personam : hæc enim præsupponuntur producta per alias actiones : ergo efficit aliquid, quo humanitas de novo secundæ person® co­ puletur. Quod motivum fulciri valet ex dictis num. 18. Przlerea, si ad uniendum humanitatem cum secunda persona non requireretur ex parte facti aliquid de novo productum ; sequeretur, quod posita hu­ manitate, ejusque unione ad primam per­ sonam , et connotatione secundæ, ma­ nerent intrinsece unita, et necessario præsupponerent secundam Dei actionem unientem : repugnat enim quod ex parte facti ponantur omnia requisita ad aliquem effectum formalem; et quod reipsa non adsint forma illum præstans, atque actio ipsum inducens : consequens est omnino falsum , siquidem de facto omnia prædicta concurrunt, et tamen humanitas non ma­ net unita secundæ personæ : ergo præter omnia illa requiritur, quod aliquid in hu­ manitate producatur. Quod fundamentum magis roborari potest ex dictis an. 13. — j Ey-m- jfec exemplum relationis paternitatis ad pium, r * plures filios oppositum suadet ob manifes­ quo till IU·', tam disparitatem : quia prædicta relatio nihil probat- non terminat per se actionem ; sed conse­ quitur ad generationem activam connotando ejus terminum formalem, nempe genitum : unde solum respicit per se ratio­ nem geniti et accidit sibi, quod sit unus, aut plures : et consequenter nec multqdicatur, nec intrinsece variatur ad eorum multiplicationem. Quocirca potest dari nova generatio activa, et passiva absque nova paternitate, et absque intrinseca illius mutatione. Cæterum unio, de qua agimus, est efl’ectus, et terminus immediatus actio­ nis unitivæ, in quo explicatur virtus effec­ tiva unientis : estque simul forma de­ nominans . et constituens httmanitatem unitam. Quare nequit dari nova actio i uniens, quin efficiat novam unionem, aut prœexistentem immutet : nec valet huma­ nitas novo termino uniri absque nova unione, vel nova saltem immutatione præexistentis. Lexitinu 50. Unde melius respondetur ad argu­ argu­ menti mentum negando primam consequentiam, -ululio. ex qua ut vidimus pendebat, rectequn in- ferebatur secunda. Quoniam optimo cohærot, quod in casu argumenti non dentar duto uniones realiter distincta;; et quod I nihilominus actio assumens humanitatem ad secundam personam aliquid in huma· nitate producat, quo formalitcr novo ter­ mino copuletur. Idque dupliciter declarari potest. Primo si dicamus, quod secunda actio, cum supponat unionem productam, novam entitative unionem non efficit; sed in unione præsupposita causal modum e,tensionis ad novum illum terminum quasi extensivum, et materialem .* ea plane proportione, qua quid simile contingit in extensione habituum. Ubi enim primus actus scientificus circa aliquod objectum partiale produxit habitum ; secundus actus scientificus superveniens circa aliud objec­ tum partiale non producit novum habitum totalem, aut partialem (extensio enim ha­ bitus in ordine ab objectum non fit per additionem habitus ad habitum ; cum re­ pugnet duos habitus partiales ejusdem speciei, sicut et alia accidentia solo nu­ mero distincta reperiri in eodem subjecto) : sed talis actus producit in habitu præexistentP novum modum extensionis, quo ex­ tenditur ad novam illam conclusionem, sive objectum partiale. Idemque contingit in tertio actu, ut recte probant N. Complut. 5 c·. abbrev. in lib. de generat, disp. 4, q. 7. Sic ergo dici posset secundam actionem assumptivam, cum supponat unionem pro­ ductam c rea primam personam, non pro­ ducere novam unionem (hæc enim dis­ tingueretur a præsenti vel solo numero, vel etiam specie : et primum repugnat ob identitatem subjecti, et secundum ob es­ sentialem terminorum æqualitatem, ut su­ pra fuse demonstravimus) : sed producere novum extensionis modum, quo praeexis­ tens illa unio extenderetur ad novum ter­ minum. Sic enim salvatur, et quod secunda actio assumptiva aliquid efficiat; et quod humanitas non incipiat esse unita novo termino absque aliquo sibi superaddito, el sine intrinseca mutatione : quæ erant præcipua motiva refellendi opinionem num. proceed. relatam. Hic dicendi modus est satis intelligibilis, et gravibus hærens principias. Illi ta­ men non subscribimus : quia adhuc pre­ Vi'. mimur gravi illa difficultate, quam sæpius inculcavimus. Si enim m secunda assump­ tione ad secundam personam producitur ille modus : ergo pariter in tertia assump­ tione ad tertiam personam producetur alter modus. DISP. IV modus. Et tunc inquirimus, an prædicti modi distinguantur solo numero, an otium specie ? Primum est impossibile ; cum illi modi recipiantur in eodem subjecto : et secundum repugnat; siquidem habent ter­ minos ejusdem perfectionis. Quo argu­ mento probavimus impossibilitatem plu­ rium unionum ad tres divinas personas. Si autem in tertia assumptione, non produci­ tur novus modus : ergo pariter nec in se­ cunda : et consequenter nec in prima opus erit producere unionem, ut num. præced. arguebamus. Unde relinquitur extensio­ nem illam unionis ad novas personas fieri non posse per solam modi additionem. Quod si ad h:ec vitanda dicatur secundum modum continere perfectionem primi, et illum excludere; cur hoc etiam non dice­ tur de unionibus, quin opus sit plures en­ titles multiplicare? S|i-iu.D Quare dicendum censemus cum tiMe. Lorea ubi supra, etGodoi num. 1 19, quod assumptio sive simultanea, sive successiva ejusdem humanitatis ad tres personas di­ vinas non fieret per plures uniones, nec per unionis, et extensionis modos ; sed per unicam unionem, quæ virtute contine­ ret alias, et esset æquivalenter multiplex. Verbi gratia, humanitas de facto est unita personæ Filii per quendam modum unio­ nis, ut in assertione statuimus. Si ergo Deus vellet illam etiam unire personæ Patris ; produceret novam unionem ad personas Patri, et Filii, destructa priori illa unione ad solam Filii personam. Et si vellet ipsam etiam unire personæ Spiritui sancto, sive omnibus divinis personis ; produceret novam unionem ad omnes tres personas, destructa priori unione ad solas duas. Er=i- Fundamentum hujus resolutionis est sa­ tis solidum · nam ex una parte sumitur ab impugnatione omnium mo lorum dicendi circa præsentem difficultatem, quos esse insufficientes, et falsos hactenus ostendi­ mus : et ex alia parte salvat duo praecipua, quæ in hac materia, verificari oportet, nempe omnem actionem assumptivam ali­ quid producere ; et humanitatem nunquam uniri de novo absque nova, et intrinseca mutatione. Unde superfluum est alia ad­ jicere motiva. Fiet autem magis perspicua resolutio, si pr® occulis habeatur, quod licet omnes uniones hypostatic®, sive ter­ minentur ad unam solam personam, sive ad duas, sive etiam ad omnes, sint ejus- DUB. 1. 455 mero distinguantur : eo quod omnes di­ vina; personæ tam divisim, quam copulative sumptæ important eandem specificam per­ fectionem tam in essendo, quam in termi­ nando : nihilominus intra latitudinem perfectionis individualis, sive numeric® unio ad duas personas est perfectior, quam unio ad solam unam ; et unio ad tres est perfectior, quam unio ad duas. Quia licet tres personæ non sint intensive plus, quam duæ; nec duæ quam una : tamen tres sunt plus extensive, quam duæ ; et duæ quam una : sive, et in idem redit, affe­ runt majorem extensionem ejusdem per­ fectionis specific®. Unde videmus, quod humanitas terminata ab una solum persona non est ita perfecte terminata tam inten­ sive, quam extensive, ac si terminaretur ab omnibus : quocirca potest magis exten­ sive terminari, si ab omnibus assumatur. Ex quo fit, quod unio al duas personas contineat perfectionem unionis ad unam, et aliquid addat saltem extensive : idemque apparet in unione ad tres comparata cum prioribus. Et ideo posita unione ad duas personas, superfluit, et subinde excluditur unio ad unam solum : el similiter posita unione ad tres personas, cessant priores uniones : ea proportionali ratione, quæ posito modo majoris intensionis in qua­ litate cessat, et tollitur modus intensionis minus perfectus, ut recte declarant N. n. ce»Complut. abbrev. in lib. de generatione plutdisput. 4, quæstion. fi, §3. Fit igitur assumptio humanitatis ad plures personas ratione præmissa, producendo videlicet unionem individualem extensive perfec­ tiorem, et præexistentes minus perfectas evacuando : sic enim vitatur inconveniens componendi plures uniones in eodem sub­ jecto : sic etiam verificatur nova productio unionis, nova itidem humanitatis immu­ tatio : et denique salvantur cætera quæ in hac materia concordari oportet. Quæ re­ rum cohærentia haud leve existit veritatis argumentum : nam verum vero consonat, ut est vulgare proloquium. Et si inquiras, quare id ipsum non con- objectingat in relatione paternitatis ad plu- ϋθ· ros filios, quo i scilicet producto secundo filio, fiat secunda ad duos filios relatio, destructa priori ad unicum, et sic de reli­ quis? Respondetur non deesse, quibus hic dicendi modus arrideat : et illum expresse amplectitur Godoi ubi supra num. 119. gmM. Sed alienus est a communi opinione Thomistarum, et quantum capimus, u mente a J 9 ; ■ 9 i ■-·£ % jI DE INCARNATIONE. D. Thomæ, qui prædictam variationem in relation® paternitatis numquam, vol levi­ ter insinuavit. i- Ratio ergo disparitatis constat ex dictis num. præced. in fine : nam relatio pater­ nitatis non terminai per se actionem, nec est directe effectus actionis generativæ ; sed posito termino secundum rationem geniti, refert principium ad ipsum. Unde nulla ratio obligat, ut posita secunda gene­ ratione ponatur secunda, et nova paternita­ tis relatio; sed sufficit prima, et unica pa­ ternitas, cui accidit referre subjectum ad unum, vel plures filios. At modus unionis ad personam assumentem est terminus, et effectus immediatus actionis assuœptivæ; insuper et vinculum formale humanitatis cum hypostasi. Unde nec valet dari nova actio assumptiva absque nova unione : nec humanitas potest novæ hypostasi sine novo vinculo uniri. Accedit etiam, quod relatio prædicamentalis non suscip t magis, et minus intensive, aut extensive : unde imaginari non debet, quod paternitatis re­ latio ad plures filios sit ullo modo perfec­ tior, quam paternitas ad unum : et ideo non debet ex hoc capite variari. Sed modus substantialis unionis ad hypostasim divi­ nam, quamvis non suscipiat magis inten­ sive (id enim est proprium solius qualita­ tis), suscipit tamen magis extensive , et potest esse individualiter perfectior , ut : supra explicuimus. Quocirca fieri valet, quod una unio contineat aliam, et addat perfectionem supra illam : et consequenter, quod una cesset per productionem alte­ rius, sicut in modis intensionis contingit : atque ideo, quod in assumptione humani­ tatis ad plures personas adsit variatio ex­ plicata. 52. Sed ad omnia dicta addendum duxi­ mus, quod in pnemissa argumenti respon­ sione procedere curavimus juxta frequentiora inter Thomistas principia. Sed juxta alia nobis specialiter familiaria iquæ non minus censemus esse de mente Ange­ lici Doctoris, et quæ docte expendunt N. Complut, abbrev. in libro de generat, disput. 5, fere per totam, et præcipue quæst. 1), pusset prædictum argumentum satis facile, et magis perspicue dissolvi. Dicendum enim foret secundam assumpt onem producere secundam unionem, et ter­ tiam producere tertiam, nulla interve- i niente præcedentium corruptione. Sed ex omnibus his unionibus quasi partialibus .■ fieret una unio velut totalis, quæ esset una in actu, el multiplex in potentia, Idque declarari potest in ipso Christo, qui per nutritionem acquirebat novas partes ma­ teria?, quæ tamen fiebant actualiter eadem numero materia cum pneexistenli : nec enim materia intra proprium genus habet partes actu distinctas, ut probant Cornpl. loc. cit. Retinebant tamen prædictæ por­ tiones materia· distinctionem potentialem; et ideo quædam, aliis retentis, amitteban­ tur de cursu temporis per actionem caloris naturalis. El quod de partibus materim di­ cimus, intelligendum etiam est do unio­ nibus partialibus ipsarum portionum ma­ teria? cum anima : nec enim dabantur plures uniones in actu; sed unica unio actualis ex omnibus coalescens cum dis­ tinctione potential! : quæ aliquando redu­ cebatur ad exercitium per amissionem qua­ rumdam portionum materiæ. Sic igitur tres uniones ad tres divinas personas, quæ in tribus humanitatibus essent plures, et actu distinctae, ubi in eadem humanitate sive per unam, sive per plures actiones concurrerent, fierent una totalis unio in actu; retinendo tamen distinctionem po­ tentialem : quæ revocaretur ad exerci­ tium casu, quo Deus vellet humanitatem non manere unitam omnibus personis, sed uni tantum, aut duabus : tunc quippe aliqua unio, conservata alia, cessaret : si­ cut contingebat in nutritione, et perpen­ denti prædicta principia constabit. Quo pacto debilitantur omnes difficultates ar­ gumenti, quas supra expendimus; et recte cohærent cuncta, quæ in hac materia com­ poni oportet. æ Habet autem hæc doctrina insigne fun- coctirdamentum in D. Thoma, qui non semel docet unionem humanitatis, sive anima?, soHtb. et carnis simul sumptarum, et unitarum DT'e3· ad Verbum esse unicam in actu, et dupli­ cem in potentia : per separationem autem prædictarum partium humanitatis, quæ contingit in triduo mortis Christi, fuisse factam duas uniones in actu, et unicam in potentia : et rursus per conjunctionem prædictarum partium, quæ accidit in re­ surrectione, fuisse factam unicam unionem in actu. Sic aperte supponit, et tradit in 3 ad Annibald. distinet. 2l, quæst. unie. art. I, ubi proponit hoc argumentum : Plurium unitorum non est una unio : sed post sepa­ rationem anima a carne, anima, et caro fuerunt duo : si ergo divinitas utrique re­ mansit unita, fuerunt ibi duæ uniones : cl sic aliqua unio fuit ibi de novo, cum antea DISP. IV, DUB. II. anlea non fuerit nisi una. Cui argumento respondet : .Id quartum dicendum quod in morte Christi fuit una unio ad animam, el carnem ex parte persona divina, in quan­ tum relatio unionis est secundum rationem tantum ίjuxta ea, quæ numero 47 transcrip­ simus ex eodem S. Doctore) : sed ex parte assumptorum, scilicet anima), el corporis, fuerunlduæ in actu ; cum prius esset una tan­ tum in actu, ct plures in potentia. Et sic non oporlel, quod fuerit ibi [acta nova unio : si­ cut nequit in divisione continui fieri omnino novum corpus, licet unum dividatur in mul­ la. Sentit itaque possibile esse, quod unio hypostatica sit una in actu, et duplex in potentia; et e converso secundum conjunc­ tionem, ac separationem rei, quæ assumi­ tur. Et ipsissimam doctrinam tradit in alio scripto diffusiori super Magistrum, eadem distinctione quæst. 1, art. 1, quæstiunc. 2, ubi proposita eadem difficultate, respondet : Ad quintum dicendum, quod sicut supra dist. 8 dictum est, relationes secundum rem multiplicantur secundum multiplicationem illarum, supra quæ fun­ dantur relationes. Unde contingit, quod re­ latio ex parte unius extremi est una, quæ cx parte alterius extremi multiplicatur : sicut de illo, qui una paternitate ad plures filios refertur, qui ad ipsum multis filiatio­ nibus referuntur, fla etiam est hoc : quia ex parte ipsius Filii Dei est una tantum : quamvis non sil ex parle ipsius relatio rea­ ds, sed rationis lanium. Ex parle autem as­ sumptorum, quæ divisa sunt, sunt duæ unio­ nes in aclu post morlem : ante autem erat una in actu, et mullæ in potentia. Unde non oportet, quod aliqua unio fiat ibi de novo. Sicut nec in divisione continui fit aliquid de novo, in quantum id, quod prius erat mulla potentia, unum autem in fit actu, aclu plura. Sicut igitur juxta præmissam D. Tbom. sententiam, rei unio assumptæ ad personam divinam est quan­ doque una in actu, et multiplex in poten­ tia; et quandoque multiplex in actu, et una in potentia, secundum conjunctionem, aut separationem rerum, quæ assumun­ tur : sic etiam dici posset, quod unio trium, v. g. humanitatum ad unam, vel plu­ res pe'rsonas divinas est triplex in actu juxta multiplicitatem realem naturarum, quæ assumuntur. Cæterum ubi duæ, aut plures personæ divinæ conveniunt in as­ sumendo eamdem naturam ; illæ uniones, quæ, quantum est ex parte terminorum, essent plures in actu, Hunt propter iden- tilatem subjecti una unio in actu, et mul­ tiplex in potentia : sic enim actu identiiicanlur, quod retineant capacitatem ad divisionem, et separationem, si personæ ipsæ dividantur, et separentur in exercitio terminandi naturam. Unde etiam fit, quod si humanitas assumpta a Verbo de novo assumeretur a Patre- (quæ est hypothesis totius argumenti), produceretur unio, ut sæpius diximus : verum quæ nec exclude­ ret præexistentem, nec maneret distincta in aclu ab ipsa; sed quæ illi in actu identificaretur, retinens tamen distinctionem potentialem in ordine ad separationem : sicut contigit in casu, quem D. Th. loc. relatis expendit. Et licet adversus hanc doctrinam de identificatione. aliquarum re­ rum cum potential! earum distinctione plures difficultates occurrant; in eis ta­ men diluendis non immoramur : tum quia illas extricant N. Complut, loc. cil. et n. com­ plures etiam nos diluimus tract. 3, disp. 2, Plut dub. 2. Tum quia hanc ultimam argu­ menti responsionem non addimus ex ne­ cessitate ; cum aliam satis solidam, et principiis communibus innitentem supra adhibuerimus : sed eam offerimus judicio lectoris, ut quam maluerit, perpendat, eligat, et tueatur. DUBIUM II. Utrum unio hypostatica sil maxima om nium unionum. Aliter hanc difficultatem proposuit D. Th. in præs. q. art. 9 inquirens, an unio duarum naturarum in Christo sit maxima unionum ? Ubi tantum comprehendisse videtur unionem inter naturam divinam, et naturam creatam in persona Verbi ; licet difficultatis sensus, et resolutio de­ beat etiam extendi ad unionem inter natu­ ram humanam, et Verbi subsistentiam, quæ sicut compositionis, ita etiam unio­ nis sunt extrema immediatiora, juxta ea, quæ diximus disp. præc. dub. 3, agentes de Christi compositione. Qua de causa præsentem difficultatem sub universaliori titulo proposuimus. Sed ut legitimus ejus sensus magis innotescat, et simul nos explicemus ab his, quæ sunt faciliora. 458 DE INCARNATIONE. Prolibantur aliqua ad procipuum quoslionis punctum. Difl·reniia «nier Miàcee dub. 3, quod in Christo est duplex compo- ·>.’>;■*· î-itio, vel unio hypostatica; sive ut pro-wa'r.in.· prius loquamur, est unio comparative ad duo quasi genera extremorum nam et da- „(’ΓΛΙ tur compositio inter naturam divinam, el naturam humanam in eadem Verbi per­ sona : et datur compositio inter humanita­ tem, et subsistentiam Verbi, quæ composi‘ tio immediatior est, et quodammodo fundat illam priorem. Angelicus autem Doctor in hoc art. solum agit expresse de unione duarum naturarum in Christo, ut ex ipsius titulo liquet : de unione vero subsistentiæ Verbi, et humanitatis expresse non disse­ ruit, forte quia sub priori illa ipsam com­ prehendit. Sed circa utrumque erit eadem resolutio, ut statim constabit. Et ideo in dubii titulo usi sumus nomine unionis hypostaticas, potius quam unionis dua­ rum naturarum ; ut utramque comprehen­ deremus. 54. His prælibalis supponendum est Clio primo unionem duarum naturarum in hjpasa* * |l4· lia a Christo consideratam ex parte extremorum f Nrte quæ uniuntur, non esse maximam unio- ftAΛ » Λ rutu s» num. Sic docet D. Thomas in præs. art. ™tœnj. 9 in corp, et ad 2 et in 3, dist. 5, quæst. ω. 1, art. 1, quæstiunc. 2, cui subscribunt D Tr' J· communiter discipuli hoc loco, et Duran- ds™). dus, et alii Doctores num. 65 referendi. Probatur ratione D. Thomae : quia unio considerata secundum extrema tanto est mi­ nor, quanto ipsa extrema habent minorem proportionem, et coaptationem : sed ex­ trema unionis hypostaticæ inter naturam divinam, et humanam, nempe ipsæ na­ turæ. habent minorem proportionem, et coaptationem, quam alia plura extrema, quæ uniuntur : ergo unio hypostatica dua­ rum naturarum in Christo considerata se­ cundum DISP. IV, DUB. II. eundum extrema, non est maxima omnium unionum. Consequentia est. légitima. Et major patet ex ipsis terminis: quia cum unio ordinetur ad copulandqm extrema et illa includat; eu erit minor ex parte extremorum , quo ipsa extrema minus coaptantur, et proportionantur ad unio­ nem : qua de causa unio materiæ cum forma substantiali est major, quam unio subjecti cum forma accidentali : eo quod materia habet majorem proportionem cum forma substantiali, et intimiorem coaptationem respectu illius, quam sub­ jectum respectu accidentis. Minor etiam liquet : quoniam extrema unionis hypos­ tatica* run habent naturalem proportio nem, el coaptationem, ut uniantur : nec ennn humanitas ordinatur naturaliter ad hanc unionem, et multo minus divinitas : econtra vero materia, et forma naturalem ordinem habent ad unionem, ob sibi connaturaiem proportionem, et dependen­ tiam : idemque apparet in pluribus natu­ ralibus unionibus extremorum, utputa in nexu inter essentiam, et proprietates, et inter naturam completam, et subsisten­ tiam sibi connaturalem : ergo extrema unionis hypostatic®, nempe natura di­ vina, et natura humana habent minorem aptationem, et proportionem quam alia plora extrema, quæ uniuntur. Objec55. Dices hunc discursum potius evin­ 110. cere oppositum, et majorem in eo assump­ tam esse aperte falsam. Unde retorqueri potest, et debet in hunc modum : nam eo unio est major, quo ejus extrema magis distant, et minorem inter se proportionem habent ; sed extrema unionis hypostaticæ magis distant, et minorem inter se propor­ tionem habent, quam p'ura unionum natu­ ralium extrema, ut proxime ostendimus : ergo unio hypostatica excedit ex hac parte alias uniones. Major, in qua poterat esse diflicultas, ostenditur : nam cum unio im­ portet vim copulandi extrema, eo debet esse major, quo potest, unire extrema ma­ gis distantia, et minorem inter se propor­ tionem habentia : sicut virtus effectiva tuito major est, quanto valet producere eifectum magis distantem ah actu existenliæ. Potestque hic discursus magis fulciri, ac declarari exemplo : nam magis distant inter se materia, et forma, quam duæ for­ mæ substantiales : et tamen unio materiæ, et formæ est major, quam unio duarum formarum. n.bünf. Respondetur objectionem hanc ex mera I . I I i 459 æquivocatione procedere, et ex sinistra intelligentia discursus D. Th. cujus mens non eo collimat, ut probet excessum abso­ lutum unius unionis supra aliam, de quo infra num. GO, sel ut probet excessnm ex uno præcise capite videlicet quantum est ex parte extremorum ad unionem concur­ rentium. Quo pacto major propositio in eo di.-cursu assumpta est evidenter vera, ut proxime ostendimus : nam extrema magis distantia fundant, quantum est de se mi­ norem unionem ; et extrema magis proportOnata' fundant, quantum esc de se, unionem majorem. Quod est universaliter verum, nec valet ullo exemplo labefactari. Et in hoc sensu ad objectionem neganda est major. Et ad probationem in contra­ rium dicendum est unionem habentem vim copulandi extrema distentiora, et mi­ nus proportionate esse quidem majorem ex aliis capitibus, aut fundamentis, secus vero ex ipsis extremis : hæc enim fundant, quantum est de se, minorem unionem ob minorem inter se proportionem, et coapta­ tionem. Sicut quod virtus ad producendum eifectum distantiorem ab esse habeat esse majorem, non provenit ab ipso effectu, sed ex majori actualitate principii, vel ex aliis capitibus. Nec oppositum probat exemplum ultimo loco allatum : nam quod unio inter materiam, et formam sit ma­ jor, quam un;o inter duas formas, non provenit ex majori distantia inter illa ex­ trema, sed potius ex majori aptatione, sive proportione eorum : habent enim materia, et forma naturalem coaptationem in ratione unibilium per modum actus, et potentiæ; quod secus accidit inter duas formas. 56. Deinde supponendum est secundo unionem duarum naturarum in Christo consideratam ex parte ejus, in quo unio fit, esse maximam unionum. Sic resolvit D. Thomas locis supra relatis, et communiter omnes Doctores referendi numero 60. El ostenditur ratione Divi Thom® : nam unio considerata ex parte ejus, in quo fit, tanto est major, quanto illud, in quo fit, est ma­ gis unum : sed illud, in quo natura hu­ mana, et divina uniuntur in Christo, est magis unum, quam omnia alia, in quibus cieteræ uniones fiunt : ergo unio duarum naturarum in Christo considerata ex parte ejus, in quo fit, est maxima omnium unio­ num. Major liquet : nam excessus unionis desumitur non solum ex aliis capitibus, causis, aut effectibus; sed etiam ex pane ejus, in quo fit : quodque nequit non con- Λ ?: - * * - ■ n .wm/ > •· * f ·« . 1» » itT r ;K st ■ U ■ ·· l ’ Unio hy po-statira ex parie itielii, in quo iU.est oo ii um maxirua» e « 460 DE INCARNATIONE. ferro plurimum al excessum majorem, vel minorem unionis : ergo unio considerata ex hac parte tanto erit major, quanto id, in quo fit, fuerit magis unum. Minor etiam constat : quoniam unio duarum naturarum , in Christo fit in persona Verbi, ut subsis­ tente in utraque natura illasque personante, et terminante : sed persona Verbi est simI plicior, et magis una, quam omne aliud medium, sive tertium, in quo cæteræ unio. nes fiunt : ergo ilhid, in quo natura divina, et humana uniuntur in Christo, est magis unum, quam cætera omnia, in quibus ali® uniones fiunt. Qui discursus magis firmabi­ tur ex infra dicendis num. 62. &·primo essentiam Dei, in qua fit unio trium divinarum personarum, habere non minorem unitatem, quam habeat persona Verhi, in qua divinitas, et humani­ tas conjunguntur: ergo ex hoc capite non est fundamentum, ut dicatur unionem duarum naturarum in Christo esse maximam unio­ num. Objicies secundo ex prædicto discursu inferri unionem accidentium m Christo, ut­ puta quantitatis, coloris, et figuræ esse æqualem unioni duarum naturarum in Christo : sicut enim duæ naturæ habent esse in persona Verhi, sic etiam omnia accidentia existant in persona illius : ergo ex vi hujus capitis non infertur, quod unio hyposta­ tica duarum naturarum in Christo præcellat omnes uniones. Eademque objectio fieri valet in omnibus creaturis quæ habent esse, et convenire in uno Deo omnium creatore, et rectore, qui est maxime unus, et consequenter unio creaturarum in Deo erit omnium maxima, vel saltem non minor hac parte, quam hypostatica unio. 0,?π°γ'*" ‘Ad primam objectionem respondetur prima, exclusam relinqui ex supradictis num. 53, ubi observavimus unionem proprie dictam non habere locum in divinis, sed solum in creatis. Unde eo ipso, quod unio hyposta­ tica duarum naturarum in Christo sit major omnibus unionibus creatis; dicenda est absolute maxima unionum. Si autem fiat vis, in eo quod unitas trium divinarum per­ sonarum in eadem essentia sit etiam vo­ canda unio; non multum curandum est de controversia vocum :sed fateri palam opor­ tet prædictam unitatem excedere omnem unionem creatam, qualis est unio hyposta­ tica. Per quod nec falsiticatur, nec limitatur proposita resolutio : quia ut supra monui­ mus, solum comparat uniones creatas. Et D.Thom. ita D. Th. loco cit. ex 3 sent, inquit : Si unio hypostatica consideretur ex parle ejus, in quo fit, sic est maxima unionum post unionem essentix in tribus personis. Quamvis enim persona sit ita simplex, non est sicut essentia; tamen qualibet trium per­ sonarum est idem re cum essentia, in qua uniuntur, non autem utraque natura in Christo est idem quam persona divina; quamvis altera natura, scilicet divina sil omnino idem re cum ipsa. El illa unio trium personarum in una essentia est major, quam unio naturarum in una persona. Quo loco so frequentiori loquendi modo accommodans id, quod vere est unitas personarum in una essentia, vocavit unionem. Sed in præs, art. 9, doctior factus, et proprius loquens caute abstinuit ab unionis vocabulo, solo unitatis nomine utens : Falsum , inquit, supponit, scilicet, quod major sit unio Incar­ nationis, quam unitas personarum divina­ rum in essentia. Et ita proprie loquendum est ut præmonuimus in limine dubii. Ad secundam objectionem neganda est se- occurriquela. Cujus inserta probatio nihil evincit Φ*· ob manifestam disparitatem : licet enim duæ naturæ ex una parte, et omnia Christi accidentia ex alia habeant esse in eadem Verbi persona ; aliter tamen, et aliter : nam accidentia uniuntur modo longe inferiori. Tum quia naturæ habent esse immediate in prædicta persona ; accidentia vero solum mediate : recipiuntur enim immediate in natura humana, quæ non est maxime una. Tum etiam quia natura divina, et humana subsistunt, et existuht per eamdem Verbi subsistentiam, et existentiam : quod non ita contingit in accidentibus Christi: habent enim proprias inhærentias, et existentias. Tum denique nam duæ naturæ uniuntur personæ Verbi substantialiter : accidentia vero solum accidentaliter. Quæ differentiæ satis declarant, quod considerata etiam unione ex parte ejus, in quo fit, unio natu­ rarum est longe major, quam unio acci­ dentium in Christo. — Per quod etiam diluitur quod in Irae objectione addebatur : nam licet Deus omnium creator, et rector sitmaxime unus; nihilominus creaturænon habent esse formaliter intrinsece in illo. Et rursus Deus non confert creaturis suam subsistentiæ, et existent!® unitatem : sicut persona Verbi illam confert naturæ divinæ, et humanæ, quæ in ea subsistunt. 58. Tertio supponendum est unionem ΛΠ1 humanitatis cum persona, aut subsistentia snpjxK»fio Verbi non esse maximam ex parte extremo­ eeden· rum, quæ uniuntur : sed maximam esse lisa ιρ,νιex parte ejus in quo adunantur. Hæc sup­ cix. positio DISP. IV, DUB. 11. positio non invenitur expresse apud D. Thom. in hoc articulo : in quo, ul ex ejus titulo liquet, solum agit de unione duarum naturarum in Christo. Sed in loco citato ex 1. 3 sent, absque illa restrictione procedit, agens absolute de unione hypostatica. Et profecto ipsius doctrina in hoc art. hanc etiam resolutionem complectitur. Unde sic docent communiter Thomistæ, et videri Cajet possunt Cajet, in præs. circa secundum Ct/slls5. dub. Cipull. dub. unie. num. 16. Gonet Gccei disp. 6, art. 6, § Ex dictis inferes, cum aliis. Et ratio est perspicua, suppositis, quæ hac­ tenus prælibavimus : nam humanitas non unitur naturæ divinæ, nisi mediante sub­ sistentia, aut personalitate Verbi cui im­ mediatius copulatur tamquam termino , per quem personatur, et subsistit : hic enim est quasi primarius, et formalis effec­ tus subsistenti® divinæ per hanc unionem communicat®. Ergo quæ de unione dua­ rum naturarum in Christo diximus, potiori jure verificanda sunt de unione humanita­ tis et subsistenti® divinæ in eadem Christi persona. Cum ergo dixerimus unionem duarum naturarum consideratam ex parte extremorum, inter quæ fit, non esse maxi­ mam ; consideratam vero ex parte ejus, in quo sit, maximam esse : idem consequen­ ter dicendum est de unione, hypostatica inter humanitatem, et subsistentiam divi­ nam. Qu°d amplius declaratur : nam ideo tt u?!itttor. unio duarum naturarum considerata ex parte extremorum non est maxima, quia inter prædicta extrema est minor propor­ tio, et naturalis coaptatio, quam inter plura extrema aliarum unionum, ut constat ex dictis num. 54, sed etiam inter personam divinam, et naturam creatam est minor proportio, et naturalis coaptatio, quam inter plura extrema aliarum unionum : quippe evidens est majorem dari propor­ tionem, et coaptationem inter materiam, el formam, et similiter inter humanitatem, et subsistentiam sibi propriam, et connaluralem; quam inter subsistentiam divinam, et naturam creatam : ergo hujusmodi unio considerata ex parte extremorum, inter quæ non fit, non est maxima unionum. — Ideo autem unio duarum naturarum in Christo considerata ex parte ejus, in quo fit, est maxima inter uniones, quia illud, in quo fit, nempe Verbi persona, est maxime simplex, et unum, ut constat ex dictis num. 56, sed etiam unio humanita­ tis, et subsistenti® divinæ fit in aliquo 461 maxime uno; siquidem fit in Christi per­ sona, quæ cum divina sit, est maxime simplex, et una : ergo unio subsistenti® di­ vinæ, et humanitatis considerata ex parte ejus, in quo fit, est maxima inter uniones. Quod magis constabit ex dicendis pro con­ clusione. 59. Nec refert, si dicas humanitatem, et Pr.i’oc· subsistentiam divinam uniri immediate objrcliu. seipsis, et non in aliquo tertio : et conse­ quenter præmissam distinctionem inter unionem consideratam ex parte extremo­ rum unibilium, et unionem consideratam ex parte ejus, in quo unio fit, non posse, quantum ad hoc posterius applicari unioni inter subsistentiam divinam, et humani­ tatem. Non, inquam, hoc refert : optime enim cohæret humanitatem, et subsisten­ tiam uniri immediate, sive seipsis ; et quod nihilominus uniamur in aliquo uno, quod ex ipsis constituitur. Et sic de facto acci­ dit : nam persona Christi est vere com­ posita ex prædictis extremis, ut fuse os­ tendimus disp. præced. dub. 3, | 2. Ad quod satis est, quod prædicta persona ha­ beat illam subsistentiam per identitatem, et humanitatem per realem assumptionem. Et cum hujusmodi persona sit divina, simplicissima, valde una, et apta communi­ care similem unitatem tam in subsistendo, quam in exislen ’.o rebus, quas sibi copulat:' recte infertur, et quod subsistentia, ac hu­ manitas uniantur in aliquo uno; et quod earum unio considerata ex parte ejus, in quo fit, sit maxima inter uniones. Hæc sunt, quæ videntur communiora, Status coniroet magis certa in præsenti difficultate. Sed versiæ. ex eis solum habemus saltem expresse, qualiter unio hypostatica debeat dici, vel non dici maxima cum addito determinante, et modificante hujusmodi prædicatum per habitudinem ad id, in quo fit, vel ad ex­ trema, inter quæ exercetur. Restat autem discutiendum, et resolvendum, quod prae­ cipuam importat difficultatem, an vide­ licet absolute, et attentis omnibus unio hypostatica excedat in proprio uniendi conceptu omnes uniones , debeatque proinde vocari absolute maxima ? Quod licet D. Thom. in hoc art. explicite non dissolvent; ex principiis tamen ab ipso assertis possumus haud obscure colligere, ut statim ostendemus. Procedit autem dif­ ficultas, ut jam insinuavimus circa unio­ nem consideratam secundum conceptum formalem uniendi : nam quid de illa sen­ tire oporteat considerata secundum concep- 1 DK INCARNATIONE. 46'2 tum dignitatis lam in esse entis, quam in ratione doni. dub. seq. constabit· $ IL Avp/ct/uf verior, el communior opinio. 60. Dicendum est unionem hypostati• cam esse absolute maximam unionum. Sic D.Tbw». docet D. Thom. ul statirn ostendemus : Capreol. cui subscribunt communiter discipuli. Capjicdan. preol. in 3, dist. 5, q. I, conci. 3. Palud. Medii.] ibidem quæst. 3, art. 3. Cajet, et Medina Nazar, in hoc art. ubi etiam Nazar us controv. Anno, unica in resp. ad ult. Arauxo dub. unico, Cipsllus. I Tertia sententia. Cipullus dub. unie. § Mario. 5, num. 17. Marinis cap. unico, § Ex quibus etiam. Quod frequenter etiam docent Ateûsis. alii Theologi, Alensis 3 p. quæst. 7, memb. 2, art. 3. Marsilius in 3, dist. 5, quæst. 2, Suarez. art. 1, con,·. 4 et quæst. 3, art. 2. Suarez Vazqaez. disp. 9, sect. 1. Vazquez disp. 20, cap. 2, et alïi plures. Probatur primo Patrum authoritate : Fondaexplui- nam *n primis D. Th. sic docet expresse bos. in 3, dist. 5, q. 1, art. I. quæst. 2, ubi D.Tliom. ait : Unio ista potest dupliciter considerari : vel quantum ad id, in quo fit unio, vd quan­ tum ad ea, quæ uniuntur. Si primo modo, cum unio fiat in persona divina, quæ est ma­ xime unum, et simplicissimum ; sic est ma­ xima unio. Deinde post aliqua subdit : Si secundo modo, sic non est maxima unio. Sed prima consideratio est unionis secundum se, quia secundum hoc, quod unum est : hæc autem est consideratio unionis, non se­ cundum quod unio. Et ideo dicendum, quod unio est maxima simpliciter : quamvis sil non maxima secundum quid. Unde etiam liquet, quod licet S. Doctor in hoc art. 9, hanc ultimam resolutionem expresse non adhibuerit ; illam tamen reipsa docuerit, et complexus fuerit sub præmissa distinc­ tione : affirmat namque expresse unionem hypostaticam consideratam ex parte ejus, in quo fit, esse maximam : Hæc autem est consideratio unionis secundum se} ut inquit loco cit. ex lib. sent, quia unio ordinatur ad unum, sive ad copulandum extrema in aliquo uno : sensit ergo reipsa, quod unio hypostatica sit simpliciter omnium ma­ xima, ut recte observavit Cajet, in eodem art. § Ex his patet solutio secundi dubii. Confir61. Confirmatur primo ex D. Bernardo nf libro 5 de consideratione ad Eugenium nardo, ubi ait : Igitur inter omnia, quæ recte unum dicuntur, arcem tenet unitas Trinitatis, qua lr-:s ρ rson.v una substantia sunt. Secun­ do loco illa praecellit, qua e converso 1res substantia' una in Christo persona sunt* Quibus aperte significat unionem hyposta­ ticam maximam esse comparative ad om­ nes uniones creatas, atque ideo absolute : nam ut supra num. ."»3 observavimus, in tatem unionis hypostaticæ fuisse ab extrinseco, nempe ex beneplacito Dei, et ex defectu contrarii. Nam contra hoc est : tum quod prædicta evasio est directe contra sententiam, et mentem D. Leonis, qui ex eo præfert unionem hypostaticam aliis unionibus, quia superari non potue­ rit : hæc vero ratio nullius momenti est, si indissolubilitas unionis revocetur in 463 solum Dei beneplacitum ; hoc enim pacto vp! minima omnium unio potest non dis­ solvi : ergo D. Leo id non revocavit in extrinsecam Dei voluntatem; sed in pro­ priam, et intrinsecam conditionem prae­ dicte unionis. Quod ipse satis expressit illis verbis : in tantam unitatem Dei el ho­ minis natura convenit, etc. Tum quod hæc evasio seipsam retundit, ac destruit per eadem principia, quæ assumit : quoniam illa unio est major in esse unionis, quæ ordinis superioris est, quæque exigit ex natura sua perfectiorem virtutem in agente, ita ut a nullo vinci, aut superari possit : nam quæ hujusmodi fuerit, non poterit non ex natura sua excludere contrarium importareque urgentiorem vim uniendi, et majorem indissolubilitatem. Sed hujus­ modi est unio hypostatica : pertinet enim ad ordinem omnium superiorem ; exigitque excellentissimam virtutem in agente ; cum sit omnium effectuum perfectissima : et inde habet, ut a nullo contrario vinci valeat, ut D. Leo affirmat, et ex se liquet. Ergo prædicta unio ex natura sua habet urgentiorem vim copulandi extrema, fundatque majorem eurum indissolubilita­ tem : et consequenter est major in esse unionis, sive in formali conceptu uniendi extrema. 62. Probatur secundo eadem conclusio Rat’O ratione desumpta ex D. Th. in hoc arti- assn”ti0* culo : nam illa unio est simpliciter major, quæ est major ex parte ejus, in quo lit, sive quod ex unione ipsa resultat : sed unio hypostatica considerata ex parte ejus, in quo fit, sive quod ex ipsa resultat, est major, quam aliæ uniones : ergo unio hy­ postatica est major simpliciter, quam aliæ uniones : et consequenter est absolute maxima omnium unionum. Utraque con­ sequentia legitime infertur ex præmissis. Et minor asseritur expresse a D. Th in hoc art. et satis constat ex dictis n. 56 et insuper potest breviter suaderi : quoniam id in quo fit unio hypostatica, sive quod ex eadem resultat, est persona Verbi ut subsistens in natura humana, aut in utra­ que natura : constat autem personam Verbi ut sic subsistentem esse magis unam, quam cætera omnia, in quibus potest fieri unio ; siquidem dicit in recto subsisten­ tiam divinam, quæ valde una, et summe simplex est : ergo unio hypostatica consi­ derata ex parte ejus, in quo tit, sive quod ex ipsa resultat, est major, quam aliæ uniones. Major denique, in qua poterat •i G 4 IU31IU 1. Alia con fir· ustio. DK INC AHN ATIO NE esse difficultas, ostenditur : quia unio or­ tantialis, et constituens unum simpliciter dinatur per se primo ad constituomlmn iu genere substantial ; hæc vero est acci­ unum : ad hoc quippe conjungit extrema, dentalis, et importans simpliciter plura ut fiant unum in aliquo, sive ut unum atYerentia diversum esse : unde nomo dicet aliquod ex eis resultet : ergo illa unio est album esse ita unum, sicut est Christus. simpliciter major, quæ est major ex parte Deinde unio hypostatica est major, quam ejus, in quo fit, sive quod ex ipsa unione unio ex partibus integralibus : nam hæc resultat. posterior est simpliciter accidentalis : subs­ Confirmatur, et explicatur hoc amplius : tantia enim intra proprium genus non nam quando aliqua duo uniuntur formali­ habet formaliter partes intégrales : sed ter in uno tertio, tanto magis uniuntur, cor, caput, manus, et partes similes im­ quanto illud in quo copulantur, est magis portant pro formali quantitatem, figuram, unum, et simplex : siquidem eo ipso magis et alia, quæ sunt extra genus substantiæ, unita se habent, et strictius conjunguntur, ut erudite probant N. Complui, abbrev. iny.Coj? ut ex terminis constare videtur : sed per­ lib. de generatione, disput. 5, quæst. I. pill Phi sona Christi, in qua coexistunt subsistentia Esto autem substantia haberet intra pro­ Verbi, et humanitas, et in qua conjungun­ prium genus partes integrates ; istæ non tur dixina, et humana natura, est quid possent constituere unum aliquod adeo magis unum, et simplex, quam omne aliud unum, sicut est illud, quod ex sola huma­ tertium, in quo alia extrema junguntur, ut nitate, et divina subsistentia consurgit : ex se liquet : quippe omnes alite uniones tum quia partes intégrales sunt innume­ fiunt in aliquo creato, quod nulla ratione rabiles, et multitudo minuit unitatem, et potest esse æquale unitati, et simplicitati simplicitatem compositi : tum quia partes subsistentiae divinæ : ergo subsistentia hu­ intégrales nullam aliam videntur habere jusmodi, et humana natura, sive divinitas, unitatem, nisi per continuationem, aut et humanitas magis uniuntur, et strictius juxta positionem, quæ omnium unionum copulantur, quam omnia aliarum unionum est minima. Præterea unio hypostatica est extrema : et consequenter unio hyposta­ major, quam unio ex natura completa, et tica, qua connectuntur, præferri absolute subsistentia propria, et connaturali, qualis debet omnibus aliis unionibus. reperitur in Angelis, et in aliis subsisten­ 63. Confirmatur secundo, et declaratur tibus : quia si conferantur hujusmodi amplius discurrendo inductive per omnes uniones, sunt ex genere suoæquales, vide­ alias uniones : omnis quippe unio vel est licet per modum termini, et terminabilis, subjecti, et accidentis, sicut album consti­ sive naturæ complet®, et hypostasis : tuitur ex substantia, et albedine · vel est aliunde vero subsistentia divina est termi­ partium inlegralium, sicut homo constituit nus simpliciter, et magis unus, quam om­ tur ex capite, manibus, corde, etc., vel esnis subsistentia creata : unitas autem, et partium essentialium, sicut natura totalis simplicitas termini refundit unitatem in coalescit ex materia, et forma : ve' denique rem eo completam, et terminatam : sicut fit ex quidditate, et subsistentia, sicut forma perfectior in esse form® causât per­ Angelus substantialiter componitur ex sua fectiorem effectum formalem : ergo unio natura, et personalitate. Ad hæc enim ge­ hypostatica est major, et perfectior unio, nera reducuntur omnes uniones, quæ ex­ quam omnis alia unio reperta inter naturam cogitari queunt. At sic est, quod unio completam, et subsistentiam ipsi connatuhypostatica excedit omnes prædictas unio­ ralem. Denique unio hypostatica excedit nes in munere uniendi, sive, in conceptu unionem ex partibus essentialibus, quæ na­ formali unionis : ergo unio hypostatica est tura corporeacoalescit ex materia, et forma. simpliciter maxima inter omnes uniones. Quod evincitur ex proxime dictis : nam Suadetur minor : tum in genere, quia ex unio essentiæ ex maleria, et forma est mi­ omnibus iliis unionibus non resultat ali­ nor, quam unio ex essentia, et subsisten­ quod unum, quod sit ita unum et simplex, tia : ista enim reperitur ex genere suo in sicut est persona Christi subsistens in rebus simplicibus, et spiritualibus quales utiaquo natura, qui est terminus unionis ; sunt Angeli : illa vero solum habet locum hypostaticæ. Tum magis in speciali discur­ in rebus corporeis, quæ cx ratione sua rendo per singulas uniones : nam in primis important minorem unitatem, el simplici­ unio hypostatica est major, quam unio tatem : sed unio hypostatica excedit sim­ accidentis, et subjecti : ilia enim est subs­ pliciter unionem naturalem suppositi creati coalescentis DISE. Eia{nn. hhk- DUB. II. 4 65 coalescentis ex natura completa, el subsis­ est, a se non distincto entitative, sive ad tentia propria, ut proxime ostendimus ; instar rei), esso majorem unionem quid­ ergo paritor excedit simpliciter unionem ditatis ex partibus physicis : quod est ri­ quidditatis composita· ex materia, el forma. diculum. Turn præterea quia ut vidimus Accedit etiam, quod unio ex solis partibus ex D. Thom. relato num. 60, excessus essentialibus est solum unio incompleta, el unionis ex parte ejus, in quo fit, sive quod inchoata, quia solum constituit essentiam ex ipsa resultat, est excessus simpliciter : habentem esse ut quo, et non pertingit ad quoniam sumitur ab co, quod se habet constitulionem suppositi, cui competit esse formaliter ad unionem, videlicet per mo­ ut quod : ergo ex genere suo illa est mi­ dum termini, et specificativi ; excessus nor, quam ista : et consequenter si unio vero unionis ex parte extremorum, quate­ hypostatica excedit omnem unionem, per nus sunt connaturalius unibiliaob majorem quam suppositum creatum constituitur ; a inter ipsa proportionem, est excessus se­ fortiori excedit omnem unionem ex solis cundum quid : nam sumitur ab eo, quod partibus essentialibus. se habet ad unionem materialiter : quo 64. Dices unionem suppositi ex con­ pacto ad ipsam comparantur extrema ; junctione naturali ex quidditate, et sub­ sunt enim velut materia illius. Ergo quod sistentia propria esso majorem unione subsistentia propria sit modus naturæ, et quidditatis, sive naturæ complet® ex par­ ipsi jdentificetur, aut connaturalius unia­ tibus essentialibus, materia videlicet, et tur ; solum probat, quod unio subsisten­ forma : quia extrema, ex quibus coalescit ti® propri® ad naturam sit major secundum suppositum, minus distant; cum subsis­ quid, quam unio personalitatis divin® cum tentia creata non sit res, sed quidam mo­ humanitate. Sed posterior hæc unio exce­ dus identificatus naturæ : materia autem, dit ex parte ejus, in quo fit, sive quod et forma res quædam sunt ab invicem ex ipsa resultat, ut ratio a nobis facta separabiles. Hæc autem dilferentia non ha­ satis evincit : qui est excessus simpliciter. bet locum in compositione Christi ex Tum denique nam supposito, quod unio humanitate, et subsistentia divina : hæc suppositi ex subsistentia propria, et natura enim non est modus naturæ identificatus, sit simpliciter perfectior, quam unio quid­ sed res quædam perfectissima, et summe ditatis ex partibus physicis, ut in hoc distans ab humanitate. Unde licet unio elfugio dicitur; nulla ratione vitari potest, suppositi creati ex natura, et subsiste’nquod unio hypostatica Christi ex humani­ tentia excedat simpliciter unionem quid­ tate, et subsistentia divina excedat sim­ ditatis, sive naturæ complet® ex partibus pliciter unionem physicam quidditatis, sive physicis ; non inde colligere licet, quod natur® complet® ex maleria, et forma. Quo­ unio Christi ex subsistentia divina, et niam subsistentia divina præslat eminenhumanitate excedat etiam simpliciter unio­ tiori ratione, et omnibus imperfectionibus nem quidditatis ex partibus physicis : seclusis, quidquid perfectionis præstat sub­ sed potius colligendum est oppositum. sistentia propria : sed conferre majorem Sed hoc nihil est : tum quia reddit non unionem, sive conducere ad majorem uni­ causam pro causa : quod enim unio sit tatem compositi est aliqua perfectio : si­ major, aut minor, non regulatur penes quidem unitas, et simplicitas est quid majorem, aut minorem distantiam extre­ melius, quam ejus oppositum : ergo si unio morum in esse entis, sed penes capita su­ suppositi ex natura, et subsistentia propria pra proposita : unde du® form® ejusdem ra­ est perfectior, quam unio natur® complet® tionis in esso entis minus distant, quam ex maleria, et forma ; negari nequit, quod materia, et forma ; et nihilominus non ita unio suppositi ex humanitate, et subsis­ perfecte uniuntur : ergo quod unio suppo­ tentia divina sit perfectior, quam unio na­ siti ex subsistentia, et natura excedat tur® complet® ex partibus physicis. Inde unionem quidditatis ex materia, et forma, vero facile deducitur, quod sit etiam major, non provenit ex minori distantia subsisquam unio ex natura completa el subsis­ tentiæa natura completa : nec ex eo, quod tentia creata, ut supra ostendimus. subsistentia creata sit res, aut modus : id enim prorsus impertinenter se habet ad conceptum proprium unionis. Alias eodem discursu conficeretur unionem substanti® Cum modo accidentali sibi identificato i hoc Salmant. Curx. theolog. tom. xm. 30 DE INCARNATIONE. 466 § HI· 5<ι/ΰ/Π conirorî» opinionis 65 Sententiam oppositam, quæ negat unionem hypostaticam esse maximam unioibratid. num tuentur Durandus in 3, dist. 5, quæst. Cibtm.*3. Cabrera in præs. ari. 9, disp. 1. § 5. num. 17 et alii. Pro eadem etiam referri Scotus. solet Scotusin 3, dist. 2, quæst. 1, ad I principale, quatenus asserit, quod facta comparatione inter unionem hypostaticam cum persona Verbi, et unionem cum Dea peractum visionis beatifica?, illa est major quantum ad actum primum, sive esse per­ sonale ; hæc vero est major quantum ad ac­ tum secundum, sive operationem. Sed Scotus non diffinit excessura simpliciter; quinimo in calce illius responsionis addit prædictas uniones non esse inter se compa­ rabiles : quia pertinent ad diversos ordines. In hoc tamen ultimo dicto fallitur : nam facta comparatione interea, quæ ad ordines diversos spectant, optime diffiniri valet, quid attentis omnibus , sit simpliciter perfectius, ut inductive potest ostendi. Sed quidquid sit de hoc. i arpiArguitur primo pro hac sententia : quomeatum. · -n · . v niam illa unio est simpliciter major in esse unionis, in qua extrema per ipsam conjuncta fiunt magis unum : sed ex materia, et for­ ma fit magis unum quam ex humanitate, et subsistentia divina : ergo illa est simpli­ citer major unio in esse unionis, quam ista. Probatur minor : tum quia ex materia, et forma fit unum unitate essentia?, et suppo­ siti: ex subsistentia autem divina, et humanitatesolum fit unum unitate suppositi : sed constat unum unitate suppositi, et essentiæ esse magis unum, quam unum per solam suppositi unitatem : ergo unum resultans ex unione materiæ, et formæ est magis unum, quam illud, quod resultat ex unione hypostatica. Tum etiam quia major est unitas essentiæ, quam suppositi, sive et in idem redit, major est unitas essentialis, quam personalis : sicut e converso distinc­ tio in essentiis, seu naturis est major, quam distinctio in solis suppositis : séd unio ma­ teriæ, et formæ causât unitatem in essentia; unio vero humanitatis, et subsistentia? divi­ næ solum causât unitatem in supposito : ergo idem quod prius. ConürConfirmatur primo : nam illa uniuntur majori unione, quæ uniuntur inseparabi­ lius : sed materia et forma uniuntur insedarabilius, quam Verbum, et humanitas : ergo unio materiæ . et formæ est ni.tjof; quam unio A'erbi, et humanitatis. Probatur minor : tum quia materia, et forma, v. g, materialis sic intime uniuntur, quod forma separata a materia necessario corrumpatur: et similiter materia nequeat absque forma naturaliter saltem existera : e contra vero humanitas potest consistere absque Verbo sibi unito, et Verbum absque humanitate : illæ igitur inseparabilius uniuntur, quam ista. Tum etiam quia illa uniuntur insepara­ bilius, qute habent inter se majorem coap­ tationem, et inclinationem, ut uniantur : sic autem se habent materia, et forma : sunt enim entia incompleta, habentia rationem actus, et potentia·, et mutuam dependentiam inter se : quod non ita contingit in extremis unionis hypostatica? : ergo materia, et for­ ma uniuntur magis inseparabiliter, quam Verbum, et humanitas. Confirmatur secundo : quoniam unitas Coit:· personalis personæ creatæ, quæ resultat ex 1 unione materiæ, et formæ, est major, quam unitas personalis Christi, quæ resultat ex unione Immanitatis, et Arerbi : ergo unio materiæ, et formæ est simpliciter major, quam unio hypostatica. Suadetur antece­ dens : quia illa magis uniuntnr, et fiunt unum, quæ minus distinguuntur : sed per­ sonalitas creata minus distinguitur a natura, quam personalitas Verbi ab humanitate : illa enim solum distinguitur tanquam modus naturæ ; hæc vero differt distinctione rei a re : ergo unitas personæ creatæ resultantis ex materia , et forma est major unitate personali Christi resultantis ex Verbo, et humanitate. 66. Respondetur hoc argumentum solum Fit afc evincere, quod unio materiæ, et formæ sit major ex parte proportionis, sive coaptatio­ nis extremorum, inter quæ fit; quia est ex­ cessus secundum quid : non autem, quod sit major ex parte ejus, in quo fit, sive quod ex ipsa resultat, ut ostendimus f 1. Hocautem posterius requirebatur, ut esset major simpliciter, sicut | præced. ostensum est. Ad argumentum ergo neganda est minor. Ad cujus primam probationem dicendum est unitatem tam essentiæ, quam suppositi esse majorem extensive, quam sit unitis solius suppositi : includit enim plures unio­ nes, sive unionem plurium rerum. Sed cum hoc cohæret, quod unitas solius sup­ positi sit major intensive, atque ideo sim­ pliciter, quam quælibet ex prædiclis unio­ nibus. Et sic contingit in præsenti : nam unitas personalis Christi, cum in recto sit aliquid DISP. IV, DUB. IL aliquid divinum, excedit in unitate, et sim­ plicitate illas uniones , quæ resultant ex O.Tha materia, et forum unitis. Unde D. Thom. in reap. ad 3, inquit : Dicendum, quod uni­ tas divina personas est nwjor unitas, quam sil unitas, et personæ, et naiura in nobis. El ideo unio Incarnationis esi major , quam unio anima, el corporis in nobis. Per quod patet ad secundam probationem : nam licet in eodem ordine, seu genere unitas essen­ tiæ sit major, quam unio suppositi : id tamen verificari non oportet, si fiat com­ paratio inter suppositum ordinis divini, et essentiam ordinis creati : illud enim est absolute simplicius, et magis unum, quam hæc. Etsicin præsenti accidit : nam unitas personalis Christi est increata saltem ex parte recti, secus unitas ex materia, et forma, quæ adæquate est quid creatum. — Accedit, quod si hæc probatio aliquid evin­ ceret, suaderet unitatem subslantiæ com­ posita- ex materia, et forma excedere simi pliciter unitatem personalem angelicam : quod est prorsus ridiculum ; cum substantia angelica, sive spiritualis sit absolute sim­ plicior, quam substantia corporea. — AcI cedit etiam falsum esse, quod unitas, sive convenientia aliquorum in sola essentia sit major, quam unitas, sive convenientia in eodem supposito. Cum enim subsistentia sit ultimum, quo substantia in proprio ge­ nere completur; maxime adunantur , et conjunguntur, quæ in eadem hypostasi im­ mediate conveniuntur. Ad quod nihil refert, ut falso contraria probatio supponit, quod extrema magis, aut minus differant ex propriis prædicatis : quia excessus absolutus unionis non ab extremis, nec ab eorum proportione, aut convenientia sumendus est; sed ab unitate ejus, in quo conveniunt, sive, quod ex eorum unione resultat, ut sæpius dictum est. Alias magis unirentur duæformæ, aut duæ humanitates, quam materia, et forma, et quam natura com­ pleta, et hypostasis : quod est absurdum a nemine concedendum. ^d primam confirmationem respondetur majorem solum verificari, ubi major inse-L'·1· parabilitas provenit ex ipsa ratione unionis, I sive formæ præstantis rebus unitatem : I secus vero si proveniat ex aliis capitibus I unioni accidentalibus, utputa ex imperfec­ tione , et debilitate extremorum. Alias unio accidentis cum subjecto esset sim­ pliciter major, quam unio animæ rationa­ lis cum materia : illud enim nequit exis­ tere naturaliter absque subjecto ; hæc vero 467 potest. Similiter unio modi accidentalis cum substantia esset simpliciter major, quam unio hypostatica humanitatis, et Verbi: quippe ille separari non valet, Ver­ bum autem potest, Hæc vero sunt plane absurda, et demonstrant falsitatem illius propositionis, si in prsedicto sensu assuma­ tur. Ad {trimam autem ipsius probationem, quatenus huic doctrinæ opponi potest, constat ex proxime dictis : nam quod ma­ teria, et forma materialis nequeant ad invi­ cem separari, et separata existere, non provenit ex majori earum unione, aut nseparabilitate, quæ ex ipsa unione pro­ veniat : sed procedit ex alio capite ad unio­ nem impertinenti, scilicet ex magna im­ perfectione extremorum. Cujus signum est, quod inter ea fieri valet separatio virtute agentis naturalis corrumpentis for­ mam : at unio hypostatica nulla virtute agentis naturalis separari potest, nec morte Christi dissoluta est, ut supra num. 61, cum D. Leone arguebamus. Quod sa­ tis evincet unionem hypostaticam inferre, et atferre ex se majorem simpliciter inse­ parabilitatem. Ad secundam etiam patet : nam quod materia, et forma, et alia extrema unionum naturalium habeant ma­ jorem coaptationem, et proportionem, so­ lum probat tales uniones esse majores ex parte extremorum ; qui est excessus secun­ dum quid : secus vero ex parte ejus, in quo fit unio, quodque ex unione resultat; qui est excessus simpliciter, ut ostendimus num. 60 et 62. Ad secundam confirmationem responde- Corrüt tur negando antecedens : quod censemus secunda, evidenter falsum : nam quidquid sit de comparatione cum aliis unionibus, manifes­ tum est, quod unitas personalis Christi non est ininor, quam unitas personalis Petri : conveniunt enim in conceptu ge­ neralissimo unitatis personalis : et aliunde unitas Christi est a forma longe perfectiori, ac simpliciori; sive hæc dicatur sola sub­ sistentia divina, sive modus ille substan­ tialis, et supernaturalis, de quo egimus dub. præced. perfectior autem unitas, et simplicitas formæ nequit non conferre plurimum ad perfectionem affectus, sive unitatis. Probatio vero in contrarium nihil concludit : nam major unio extremorum in aliquo tertio non provenit ex eo, quod magis, aut minus distinguantur, vel ex eo quod sint entitates, aut modi : sed ex eo, quod uniantur in magis uno. sive ex eo, quod magis unum ex eis resultet. In qua DE INCARNATIONE. ratione unio hypostatica omnes uniones pneceilit, ul supra ostensum est. Id vero, quod in hac probatione assumitur, falsitatis convincitur : quia alias unio ex sub­ jecto, et modo accidentali esset magis unio, quam unio ex materia, et forma : nam mo­ dus minus distinguitur a subjecto, quam forma a materia. Quod nemo concedet : quo­ niam quod ex materia, et forma resultat est unum per se ; non autem quod resultat ex modo accidentali, et subjecto. û argc67. Arguitur secundo : quia illa unio est mcntns:. ’ major, quæ infert majorem unitatem : sed datur unio, quæ inferat majorem unitatem, quam unio hypostatica : hæc igitur non est maxima omnium unionum. Probatur minor : nam major est unitas per se, sive per indivisibiiitatem, quam unio per com­ positionem ex pluribus : sed unitas, quæ est principium numeri, est unitas perse; unitas vero Christi est per compositionem ex pluribus : ergo unio inferens unitatem, quæ est principium numeri inferi majorem unitatem, quam unio hypostatica, quæ in­ fert unitatem Christi. Solutio Respondetur negando minorem. Cujus D.Thom. probationem diluit D. Thom. in præsent. his verbis : .4d primum dicendum, quod unitas divinæ personæ est major, quam unitas naturalis, quæ scilicet esi principium numeri. Nam unitas divinæ personæ est uni­ tas increala, per se subsistens, non recepta in aliquo per participationem. Est etiam in se completa, habens quidquid pertinet ad rationem unitatis : el ideo non competit sibi ratio partis, sicut unitati numerali, quæ est pars numeri, et quæ participatur in rebus numeratis. Et ideo quantum ad hoc unio Incarnationis præeminel unitati numerali, ratione scilicet unitatis divinæ personæ : non autem ratione naturæ humanæ, quæ non est ipso unilas divinæ personæ, sed est ei unita. Quæ responsio magis perspicua Set obser­ vando, quod sicut Chrislus est persona composita, et importans humanitatem ex partibus physicis resultantem : sic etiam unilas, quæ est principium numeri, im­ portat saltem materialiter, et fundamenta­ liter plures partes : nain prædicta unitas solum reperitur in rebus quantis, ut cum N. <>>m- eodem S. Doctore ostendunt N. Complut. PlaU abbrev. in logica, disput. 13, quæst. 4, ζ 1. Et sicut unitas, quæ est principium numeri supponit quantitatem, et ab ea dif­ fert, ut relati Patres in eodem loco pro­ bant; sic etiam unitas personalis Christi, licet importet humanitatem, ab ea distin­ guitur, et super illam addit : quia in recto est ipsa persona, sive subsistentia divina. Licet ergo comparando unitatem numera­ lem cum humanitate, illa sit simplicior, el magis una, quam hæc ; nihilominus si comparemus unitatem personalem Christi non solum cum re, quanta, sed cum ejus etiam unitate numerali, seu prædicamentali; illa est absolute, et omnibus modis magis simplex, et una, non solum quam res quanta, sed eliam quam ejus unilas numeralis. Quod recte evincunt omnes probationes D. Th. licet enim omnis uni­ las negationem divisionis importet, quæ pro formali non videtur latitudinem habere, tamen unitas personæ habet fortiora, et altiora principia, ut multiplicitatem excludat, ut in simili explicuimus tract. .17, disp. 2, dub. 5, § 1, agentes de certitu­ dine tidei supra alias certitudines. Quod si ex Suario in comment, hujus ari. otyn objiciatur unitatem prædicamentalem, quæ "rei.S:; est principium numeri, vel etiam unitatem transcendentalem puncti nullam claudere intrinsece multiplicitatem, sed meram simplicitatem, et identitatem : unitatem vero personæ Christi importare necessario multiplicitatem extremorum , ex quibus constat : alias Christus non esset persona composita, cujus oppositum statuimus disp. præced. dub. 3. Respondetur hanc ohjec· Di.rj lionem seipsam destruere, et scopum non attingere præsentis difücultatis. Quoniam non agimus nisi de unitate, quæ resultat ex unione : unio autem, ut a limine dubii observavimus, est conjunctio, sive compo­ sitio extremorum distinctorum realiter : unde locum non habet, saltem proprie lo­ quendo, ubi extrema realiter distincta non occurrunt, et inter se copulantur. Nec comparatio; quam hoc dubio examinavi­ mus, refertur ad unitatem rerum prorsus simplicium : quæ non est unio, vel termi­ nus unionis. Unde concesso, aut permisso, quod unitas prædicamentalis, quæ est prin­ cipium numeri, aut unitas transcendenta: lis puncti, aut denique qmelibet alia uni­ tas rerum omnino simplicium esset major, quam unitas personalis Christi, ut clau­ dit intrinsece extrema realiter diversa, nempe hypostasim Verbi, ct humanitatem : nihil tamen inde inferretur contra nostram assertionem, quæ ut. diximus, confert veras, ] et proprias uniones, ut unam praeferat aliis. | Diximus, concessoaul permisso, etc., quia re vera unitas personalis Christi est in recto ; unilas increala, et divina; cum sit ipsa persona DISP persona Verbi ut subsistentis in humana natura. Unitas autem hujusmodi longo in­ tervallo excedit unitatem puncti, et qua­ rumlibet rerum creatarum, ut D. Thom. tradit, et ad argumentum respondemus. JUrgu68. Arguitur tertio : quoniam unio intel­ iuîÎm. lectus beati cum essentia divina in ratione speciei, seu formæ intelligibilis est major, quam unio humanitatis cum Verbo : ergo unio hypostatica non est maxima omnium unionum. Consequentia patet. Et antece­ dens suadetur : quia intellectus beati, el essentia divina per modum formæ intelli­ gibilis ita intime uniuntur, quod fiant unum per identitatem : nec enim prædicta forma liceret, informat, aut terminat; sed intellec­ tui identificatur, ut late probavimus tract. 3, disput. 2, dub. 1 et 2. Unio vero huma­ nitatis cum Verbo non constituit identita­ tem inter prædicta extrema ; sed relinquit illa actu distincta, ut ex se liquet. Constat autem illam unionem esse majorem, quæ infert majorem termini unitatem : constat etiam, quod unitas per identitatem sit longe major, quam unitas cum reali extremorum distinctione. Ergo unio intellectus beati cum essentia divina in ratione speciei, seu for­ mæ intelligibilis est major, quam unio hy­ postatica. Respondetur negando antecedens. Ad cujus probationem constat ex dictis loco cit. num. 103, quod unio illa per identita­ tem intellectus cum essentia divina in ra­ lione formæ intelligibilis est, attentis om­ nibus, minor, et minoris perfectionis, quam unio personalis, et in esse natural secun­ dum quam Verbum unitur humanitati : licet hæc unio non fiat per identitatem, sed per compositionem ex termino, et re termi­ nabili. Et ratio est : quoniam esse intelligibile, et intentionale, quatenus a naturali distinguitur, est tale secundum quid et cum addito diminuente : esse vero naturale, seu physicum est tale simpliciter, et absque addito. Identitas autem, quæ datur inter intellectum, et essentiam divinam in ra­ tione speciei, solum est in esse intelligibili, et intentionali, et non pertingens ad unio­ nem physicam, sive in esse naturali, prout abintelligibili, et intentionali distinguitur : manent enim prædicta extrema in esse naturali actu distincta, et nullo modo in­ trinsece unita. Porro identitas, quam in ordine intentionali habent, conservat dis­ tinctionem potentialem extremorum, ut actu distinguantur, si separentur, ut fieri potest. Quæ omnia satis declarant prædictam iden- DUB. Ilf. 469 litatern, sive unitatem identicam esse talem secundum quid tam exparte ordinis, in quo fit, quam ex parte modi, quo fit. Cæterum unio hypostatica vere, et proprie unit phy­ sice humanitatem cum Verbo, ita ut ex pnedictis resultet per compositionem unum aliquid, quod habeat veram unitatem ex pnedictis extremis, et eorum unione. Unde prædicta unio est longe major, ac perfectior, quam unio intellectus beati cum essentia divina in ratione speciei, seu form® intel ligibilis. Principia vero, quæ in opposita probatione assumuntur , solum probant cæteris paribus, et facta comparatione inter uniones, et unitates ejusdem ordinis : quod non contingit in casu argumenti. Nam unio intellectus cum essentia solum est in ordine intentionali : unio autem humani­ tatis cum Verbo est in ordine naturali. Qui excessus satis a posteriori colligitur ex eo, quod videns Deum, et Deus visus non sunt absolute eadem persona; sed diverais sub­ sistentiis subsistunt : at humanitas, et hy­ postasis Verbi sunt simpliciter una perso­ na, et subsistunt eadem personalitate; ita quod humanitas, et divinitas habeant esse realiter, et vere aliquod unum unitate per­ sonali. DUBIUM III. Utrum unio hypostatica sil maxims per­ fectionis, tam in ratione benefioii, quam in esse entis. Ut unionis hypostaticæ magna perfectio magis appareat, oportet propositam difficul­ tatem ad examen revocare. Possumus au­ tem prædictam unionem tripliciter considederare, et cum aliis rebus conferre. Primo in conceptu formali unionis, ita ut dicatur perfectior, quia magis uniat : secundo in ratione doni, ut dicatur major, quia sit be­ neficium aliis excellentius : tertio in genere entis, ut perfectior vocetur, quia omnia alia creata excedat in perfectione specifica. Porro ex dictis dub. praec. satis constat, quam emineat in conceptu formali uniendi, et quantum untecellat omnes alias unio­ nes. Unde solum relinquitur, ut alias duas comparationes versemus. Quas licet sub eodem titulo comprehendimus : nihilomi­ nus claritatis gratia eeorsim examinabimus. Multi­ plex unionis conside­ ratio. 470 DE INCARNATIONE. Decisio dubii quoad priorem partem. 69. Dicendum est primo unionem hy‘ postaticam esse summum Dei donum, at­ que ideo maxima; perfectionis in ratione D.Th^m. beneficii ; sic docet D. Th. locis statim re­ ferendus, cui subscribunt communiter disCajeuo. cipuli. et alii Theologi. Cajet, infra quæst. Gonet. 4, art. 1 ad 2, ubi etiam .Medina dub. I, B. Al­ et qua;st. 7, art. 6, in fine exposit. Gonet berto*. P. Bo-I disp. 3, art. 1. B. Alberi, in 3, dist 2. nav. D. Bonav. ibi art. I, quæst. 2. Alensis Alensi*. et quæst. 12, art. 1, II enri­ 3 p. quæst, 11 cas. memb. 1. Henricus quodlib. 6. qu. fi, et Saarex. quo.llib. 13, qu. 5. Suarez disp. 9, sect. Loria. 2. Lorca d. 17, memb. 2, et alii plures. Sed priusquam probemus assertionem, pro ejus legitima intelligentia observandum est, quod nomine, unionis hypostaticæ po­ test inlelligi terminus adæquatus ex ea resultans, qui est Christus, sive persona Verbi in duabus naturis subsistens. In quo sensu nemo negare potest unionem hy­ postaticam esse summæ perfectionis : im­ portat enim, et complectitur perfectionem Dei infinitam, quæ excedit simpliciter om­ nem aliam perfectionem creatam excogitabilem. Vel potest intelligi id, quod per hanc unionem communicatur humanitati, quatenus communicatur, et in ipsa parti­ cipatur : quo pacto importat subsistentiam Verbi ut terminantem naturam humanam, et constituentem hoc suppositum Christus. _Sec_s“> Importat etiam modum illum unionis ex­ avertietrema nectentis, et ab eisdem distinctum, nis. de quo egimus dub. 1, quemque frequen­ tius unionem hypostaticam appellamus : hic enim licet non sit ipsa persona Verbi, illam tamen inseparabiliter infert, et affert per modum termini personantis humani­ tatem. Et in hoc sensu procedit nostra con­ clusio : respicit enim personam divinam in ratione doni, et beneficii communicati, et unionis modum in ratione passiva; com­ municationis : et hæc duo complecti­ tur tam simul, quam divisim, et per se considerata. Quo supposito. FucdaProbatur conclusio authoritate Scripmenloin abautho- turie, quæ satis palam significat benefiniaie. ciuin Incarnationis esse supra omnia dona Joaun.i. naturæ, et gratiæ. Sic enim D. Joann. Evangel, cap. i, ut persuaderet hanc veri­ tatem, Dedit eis potestatem filios Dei fleri, scilicet per participationem gratiæ, atque aliorum donorum supernaturalium, quibus 1 Concfu».’O ! efficimur consortes, sive imitatores Dei. et : hæredes vita' æternæ, qua* est ominentissima subvectio in puris creaturis reperta; statim subjunxit : Et Verbum caro facium esi, repræsentans Incarnationis beneficium, ut ab eo, quod longe majus est, probaret mi­ nus licet ob sui magnitudinem incredibile videretur. Unde D. Aug. 1. 13, de Trin. D. Af c. 9 et c. 13, dixit Deum facium fuisse ffi>L participem nostra; mortalitatis, ut nos os­ tenderet futuros esse participes su® im­ mortalitatis, et glori®. Quæ est etiam sen­ tentia D. Chrysost. hom. 10, in Joann. d, Ckiyquinimo Apostoli ad Rom. 8, ubi ait: Qui ‘-y proprio Filio suo non pepercit, quomodo cum Hos. s. illo non omnia nobis donabit? Arguit enim a majori ad minus, quæ consecutio illegi­ tima foret, nisi beneficium Incarnationis longe praeferretur omnibus aliis donis na­ turæ, et gratiæ. Idipsum probant alia Scriptura1 testimonia, in quibus edocemur elevationem naturæ humanæ in Christo su­ pra omnem naturam, sive spiritualem, sive corpoream ratione quorumcumque benefi­ ciorum : quæ praecedentia satis declarat magnitudinem beneficii Incarnationis supra omnia alia dona, quæ a Deo possunt conferri. Sic enim inquit David Psalm. p._ H 44 : Dilexisli justitiam, et odisti iniquitatem : propterea unrtl (e Deus, Deus oleo læliliæ prx participibus tuis. Ex eo enim, quod humanitas divinitate uncta fuerit, debuit Christus homo praeferri omnibus filiis per gratiam, tam Angelis, quam hominibus. ÜndeApost. ad Hebr. 1, hoc testimonio Ai utitur, ut ostendat Christi eminentiam Πά;. t supra omnes : Tanto melior, inquit, Ange­ lis effectus, quanto differentius prx illis j nomen hæreditavil. Et inde ulterius probat, quod humanitati Christi ratione hujus unionis debetur major honor, et reve­ rentia, quam ulli personæ creat®, licet exornetur maximis donis naturæ, gratiæ, et glori®. Et sic infert : Et adorent eum omnes Angeli ejus. Ex quibus, et aliis testi­ moniis concludit D. Aug. in lib. de præ- D.âedest. sanct. cap. 15, hanc unionis gra- ΠΛ tiam esse excellentissimam, et tantam humanæ naturæ subvectionem, ul quo altius extollatur non habeat. I Confirmatur specialiter ex D. Thoma, c«irqui frequens est in praeferendo beneficium Incarnationis omnibus aliis donis, quæ Deus suis creaturis communicat, et qui­ bus suam bonitatem liberali ter diffundit. Unde a principio hujus 3 p. nempe quæs­ tiunc. 2 , art. 1 in corp, ait : Ad rationem summi DISP. IV, DUD. III. JUinmi boni perlinet, quod summo modo se creatura' communicet ; quod quidem ma­ xime fit per hoc, quod naturam creatam sic sibi conjungit, ul una persona fiat ex Iri­ bus, scilicet Verbo, anima, et carne, ul Au­ gust. dicit 13 de Trinil. Et in hac qu, 2, art. Il) in resp. ad 1, ubi ait ; Dicendum, quod gratia, qux est accidens, est quxdam similitudo divinitatis participata in homine. Per Incarnationem autem humana na lura non dicilur participasse similitudinem aliquam humanx naturæ : sed dicilur esse conjuncta ipsi divinx natura' in persona Filii. Majus aulem est ipsa res, quam similitudo ejus participata. Et ad 2, addit : Gratia habitua­ lis est solum in anima. Sed gratia, id est, gratuitum Dei donum, quod est uniri divinx persons, pertinet ad totam naturam huma­ nam, qux componitur ex anima, et corpore. FA per hunc modum dicilur plenitudo divi­ nitatis in Christo corporaliter habitasse. Et articulo undecimo in corp. Unio Incar­ nationis, cum sil in esse personali, trans­ cendit unionem beatx mentis ad Deum, quæ esi per actum fruenlis. Et quæstiunc. 4, artic. 1 ad 2, ait : Mullo major, et per­ fectior est unio ad Deum, secundum esse personale, quam qux esi secundum opera­ tionem. Et similia frequenter repetit, præserlim infra quæstiunc. septima fere per totam, præcipue vero artic. decimo tertio ad 3, ubi ait : In his, qux sunt diverso­ rum generum nihil prohibet proprium esse prius communi. Gratia aulem unionis non est in genere gralix habitualis : sed est su­ pra omne genus, sicut et ipsa divina per­ sona. Unde hoc proprium nihil prohibet esse prius communi : quia non se habet per ad­ ditionem ad commune; sed polius est prin­ cipium, el origo ejus, quod est commune, scilicet gralix habitualis, et omnium dono­ rum, qux tam in Angelis, quam in homi­ nibus repcriunlur, saltem in aliquo causæ genere. Sentit ergo S. Doctor unionem hypostaticam esse majorem in ratione doni, seu beneficii. 70. Secundo probatur eadem assertio ratione ex relatis testimoniis desumpta : quoniam illud est majus in ratione doni, et beneficii, quod creaturam rationalem magis conjungit cum Deo : sed unio hy­ postatica magis cum Deo conjungit crea­ turam rationalem, quam omne aliud do­ num : ergo unio hypostatica est maxima, sive summa in ratione doni, et beneficii. Major suadetur, et explicatur : etenim do­ num, et beneficium sub conceptu talium 471 solum habet locum in creaturis rationali­ bus, quæ solæ possunt beneficium æstimare, et pro eo gratias referre : irrationa­ les enim licet aliqua recipiant sibi bona, et convenientia; non tamen sub ratione beneficii. Esto autem sic reciperent; inca­ paces sunt recipiendi principaliora Dei be­ neficia ob summam earum materialitatem, et limitationem. Unde conceptus, et exces­ sus beneficiorum non in ordine ad creatu­ ras irrationales, sed per respectum ad rationales regulandus est. Porro creatura­ rum rationalium perfectio consistit in ele­ vatione, approximatione, et conjunctione cum Deo illarum principio, et line : tum quia cujuslibet effectus perfectio crescit per majorem unionem ad sua principia : tum quia cum Deus sit ipsa infinita per­ fectio in abstracto, et per essentiam; ne­ quit non esse perfectius, quod magis ad Deum accedit, et cum eo unit, juxta illud : Primum in unoquoque genere est mensura exterorum. Minor autem probatur : quia cætera dona Dei, si sunt mere naturalia, solum participant Deum non modo pro­ prio ipsius Dei, sed modo proprio ipsarum creaturarum : nec conjungunt Deo ut fini supernaturali, et secundum modum, quem Deus habet in seipso; sed sub alia inferiori ratione. Si autem fue­ rint supernaturalia dona, perfectius qui­ dem cum Deo conjungunt : sed tamen solum accidentaliter, et in ratione objecti : non vero substantialiter, et secundum idem esse personæ. Unio vero hypostatica conjungit naturam humanam substantia­ liter cum Deo, et adeo stricte, ut divinitas, et humanitas habeant esse in eadem per­ sona, et subsistant per eandem hypostasim. Quod est vinculum omnium strictis­ simum : impossibile enim est, quod duæ naturæ completæ queant magis uniri, quam subsistendo in eadem persona indi­ visibili, ut satis constat ex disp. pr. dub. 1 et 2. Constat autem evidenter, quod conjunctio substantialis, supernaturalis, et personalis est longe major quam sola con­ junctio substantialis, naturalis atque im­ perfecta, et quam sola conjunctio super­ naturalis accidentalis. Ergo unio hypostatica magis conjungit cum Deo creaturam ra­ tionalem, quam omne aliud donum. Confirmatur, et declaratur amplius : Confie quia illud est majus donum in esse doni, luatio et beneficii, per quod donans, et benefac­ tor se magis communicat : sed Deus sum­ mus omnium donator, et benefactor ma- DE INCARNATIONE gis se communicat per bunelicium unionis hypostaticæ, quam per omnia alia bénéficia, seu dona : ergo unio hypostatica est summa in ratione doni, et beneficii. Cætera cons­ tant. Et minor suadetur . nam Deus qua­ tuor modis potest se communicare creaturæ: primo per creationem, dando esse natu­ rale : secundo per justificationem, confe­ rendo gratiam, per quam nos facit consortes divinæ natura' : tertio per glorificationem, tribuendo claram sui visionem : quarto, et ultimo per Incarnationem, uniendo sibi personaliter naturam creatam. Inter istos autem communicationis modos posterior hic est omnium sublimior, major, et quantum tieri poiest, excellentissimus. Quoniam in aliis communicat se Deus donando præcise perfectiones creatas, et linitas, sive naturales sint, sive superna­ turales. Sed in mysterio Incarnationis com­ municat se dando propriam subsistentiam personalem, quæ est bonum simpliciter D. An- infinitum. Unde D. Aug. 1. 10 de Civ. c. 29, dixit : Gratia Dei non potuit gra­ tius commendari, quam quod Filius Dei manens immutabiliter indueiet hominem. Et 1. de prad. Sanet, c. 15, ait : Prædestinata est naturæ humans lam summa subvectio, ul quo oliolleretur altius, non ha­ beret : sicut ipsa divinitas, quousque se de­ poneret humilius, non habuit, quam susci­ piendo naturam hominis cum infirmitate carnis usque ad mortem crucis. Et D. p.Tioni. Thom. opusc. 6, quod est de human. Christi, ait : Quid benignius, et melius, quam quod creator rerum communicare se voluit rebus creatis? Qux benignitas magna fuit in conjunctione sui cum omnibus rebus per præsentiam. Major quia se communi­ cavit se bonis per gratiam. Maxima, quia se communicavit Christo homini, el per con­ sequens generibus singulorum, in unitate persons. ÊrâMO. 71. Dices primo rationem hanc cum sua confirmatione solum probare quod per­ sona divina communicata humanitati sit supremum donum Dei ; cum sit aliquid increatum, et inlinitum : non autem quod modus unionis intermediæ, de quo etiam agimus, excedat omnia alia dona : occurrit enim opposita ratio; siquidem prædictus modus est perfectio creata, finita, et valde incompleta. CnnfuSed hæc responsio facile evertitur. Tum U’ur. quia opposita nobis sententia negat non solum quod prædictus modus sit majus donum in esse doni ; sed etiam, quod ipsa DISP. IV, DUB. 111. I personalitas divina excedat omnia idia dona in esse talium, ut expendendo ipsius motiva constabit : id vero salis refellitur motivo a nobis proposito. Tum etiam quia cum præferimus modum unionis omni al­ teri dono, non possumus præscindere ab eo, quod prædictus modus secum essentiaLter affert tam in recto, quam in obli­ quo : magnitudo quippe doni in esse talis secundum hæc omnia debet attendi : cons­ tat autem, quod licet modus unionis non sit ipsa persona divina, nec sit in recto alii quid increatum, et inlinitum; nihilominus .* 1·. >· i· i e.-sentialitvr alien subjecto divinam per­ sonalitatem. atque i n lin i tam ipsius perfec­ tionem; cum sit essentialiter ipsius unio, et passiva prædictæ perfectionis commu­ nicatio : ergo prædictus modus importat in esse doni perfectionem infinitam, exceditque proinde caetera alia dona in esse talium. Tum d-nique quia licet prædictus modus consideretur præcise secundum id tantum, quod dicit in recto, excedit sim­ pliciter alia dona : nam ideo gratia sancti­ ficans, et aliæ perfectiones supernaturales excedunt simpliciter in esse doni alia dona naturalia, utputa substantiam, et ipsius potentias, quia licet sint accidentia, et minoris entitatis, quam substantia; nihi­ lominus pertinent ad ordinem superiorem, elevant hominem ad diviniorem linem, et magis uniunt cum Deo. At sic est, quod facta comparatione inter hunc unionis modum, et gratiam, et alia accidentia supernaturalia; prædictus modus pertinet ad ordinem altiorem, quam gratia, et magis elevat naturam humanam, intimiusque conjungit cum Deo ; siquidem unit subs­ tantialiter, personaliter cum hypostasi Verbi : quo nullus major nexus excogitari valet. Ergo prædictus unionis modus exce­ dit simpliciter in esse doni, gratiam, el alias perfectiones supernaturales; et hoc non solum ratione personalitatis divinæ, quam secum essentialiter affert ; sed etiam ratione sui, et secundum id, quod dicit in recto. Unde D. Th. infra quæst. 7, art. 13, in resp. ad 3 inquit : Gralia unionis non. esi in genere gratiæ habitualis, sed esi supra omne genus, sicut el ipsa divina persona. Nec refert, quod sicut per hunc unio- τ»+γ nis modum datur humanitati persona 5^’ Verbi ; sic etiam per gratiam datur nobis persona Spiritus sancti, quinimo et tota Trinitas, ut tract. 14 ; disput. 1, capite 1, numero 14; unde videtur inferri, quod modus modus hic unionis non excedat ex hac quia se communicavit Christo homini, ct per parte donum gratiæ. Hoc, inquam, non consequens generibus singulorum, in unitate refert : nam valde aliter donatur nobis personæ. Quam universalem communica­ Spiritus sanctus per gratiam, ac Verbum tionem communiter expendunt alii Patres; datum est humanitati per modum Incar­ sed specialius, ct valde eleganter D. «loan. nationis. Adest quidem Spiritus sanctus i Damasc. in orat, de transfigurat. Domini d. D.iin justis tanquam Deus in templo sibi circa linem, ubi hæc habet: Benigna Pa- “”’c· consecrato, et sicut objectum cognitum Iris voluntas in unigenito Filio universi or­ in cognoscente, et amatum in amante : bis salutem operata est, el rerum omnium sed tamen ea præsentia non pertingit ad connexionem efficit : nam cum parvus unionem usque personalem, et secundum mundus homo sil, ul qui essenliæ omnis, esse substantiale in eadem hypostasi : quo lum in aspectum cadentis, tum oeculorum pacto Verbum donatur humanitati. Unde aciem fugientis, modum, ac vinculum in se Incarnationis modus est donum longe ipso ferat, atque hoc, el illud sil : re vera majus, ut constat ex dictis. benigna omnium rerum Domini, ac creato­ Alii 72. Dices secundo argumentum a nobis ris, ac gubernatoris voluntas hoc tulit, ul in tww· factum solum evincere, quod unio hypos­ unigenito, et consubstantiali filio suo divini­ tatica excedat alia dona, quæ de facto exis­ tas, ac humanitas, ac per eam conditarum tant; minime vero, quod superet omnia omnium rerum connexio fieret, ut sit Deus Dei dona possibilia. Nam majus profecto omnia in omnibus. donum foret major Dei communicatio. Et Deus magis se communicaret, si (ut facere absolute potest), uniret sibi hypos­ tatice omnes creaturas : vel si omnes tres Hesolulio posterioris difficultatis. divinæ personæ se communicarent assu­ mendo naturam creatam. 73. Dicendum est secundo unionem secunda hypostaticam esse summæ perfectionis inter ctinciuΐΊ«ί* Sed hoc nihil est, et minime nostrae ~!!r' resolutioni præjudicat. Primo quia cum omnia entia creata, atque ideo cuncta ex­ asserimus unionem hypos ta/icam esse ma­ cedere non solum moraliter, sed etiam ximam in esse doni, consideramus illam essentialiter physice, absolute, et quoad spe­ essentialiter, et cum comparatione ad alia ciem. Sic sentiunt omnes Auctores num. dona, quæ unio hypostatica non sunt. 69 relati, ut constat ex motivis, quibus Sive autem una persona divina assumat utuntur ; licet non omnes adeo perspicue plures naturas, sive plures personæ unam se explicent. Et satis colligitur ex D. Thoma D.Tliom. naturam, id semper fieret per unionem in testimoniis ibidem relatis, præseiiim hypostaticam : atque ideo prædictum do­ vero ex eo, quod infra quæst. 7, art. 13 num est, ct esset subjectum nostræ asser­ ad 3. affirmat, quod gratia unionis excedit tionis. Secundo (et deducitur ex præmisso gratiam habitualem, quia est supra omne fundamento), quoniam licet unio vel plu­ genus, sicut el ipsa divina persona. Et insu­ rium personarum, vel plurium naturarum per ibidem affirmat, quod est origo, el prin­ esset extensive majus donum , quam unio cipium omnis gratiæ, atque donorum. Ex unius personæ ad unam naturam; nihilomi­ quibus efficaciter colligitur, quod unio hy­ nus non foret majus beneficium intensive; postatica sit melior essentialiter, et speci­ siquidem predict® uniones ejusdem ratio­ fice, quam gratia sanctificans, et conse­ nis sunt, et important perfectionem inten­ quenter, quam omnis alia creatura, ut sive eamdem, et æqualiter æstimabilem ex siatim ostendemus. Quocirca ita jam sta­ parte reidatæ. Unde semper salvatur, quod tuimus tract. 9, disp. i, n. 5 et tract. 14, unio hypostatica de facto existens sit in­ disp. 4. num. 115. tensive. et specifice supremum Dei benefi­ Fundamentum hujus resolutionis consis­ Duo ­ cium. Tertio,quia illa major extensio, quæ tit in his, quæ fuse tradidimus tract. 14, suppo nenda. disp. 4, agentes de perfectione gratiæ sanc­ eluceret in assumendo plures naturas suf­ tificantis. Sed quia molestum, et superva­ ficienter, et quasi æquivalenter compensa­ tur assumendo naturam humanam, in qua caneum esset inculcare denuo ibi tradita ; reperiuntur omnes gradus entis, et in qua I satis erit ea breviter insinuare remittendo lectorem ad loca, in quibus probata ex pro­ omnes quasi assumi, et nobilitari censen’W tnr. Unde D. Th. opusc. cit. dixit prædic- fesso reperiet, quæ hic sunt supponenda, et praesentem assertionem evincunt. Pritam communicationem fuisse maximam DE INCARNATIONE. muni sit non esse possibilem aliam gratiam essentialiter diversam, aut specifice per­ fectiorem, quam sit gratia habitualis, sive sanctificans, quæ nunc datur. Quod late ostendimus disp. citat, dub. 8, per totum. Secundum sit gratiam sanctificantem, quæ nunc datur, esse simpliciter, sive essentia­ liter perfectiorem omnibus accidentibus tam naturalibus, quam supernaturalibus, ut ibi ostendimus dub. 7, a η. 112 et similiter esse simpliciter, specifice, et in esse entis perfectiorem omni forma substantiali, et naturalibus substantiis completis. Quod ibidem ex Patribus, rationibus, et testimo­ niis D. Th. fuse probavimus. Ratio. 74. Ex iis ergo probatur efficaciter nos tra conclusio : nam cum gratia sanctificans, quæ nunc de facto datur, sit perfectior simpliciter, quam omnis substantia natura­ lis, et quam omnia accidentia tam natura­ lia, quamsupernaturalia ; illud, quod excedit simpliciter perfectionem gratiæ sanctifi­ cantis, quæ nunc datur, nequit non eodem, aut majori excessu superare perfectionem omnium aliorum entium, ut ex se liquet : sed unio hypostatica est simpliciter perfec­ tior, quam gratia sanctificans, quæ nunc datur : ergo unio hypostatica est simplici­ ter perfectior, quam omnia alia entia creata : atque ideo est summæ perfectionis inter omnes creaturas, sive Dei effectus. Utraque consequentia legitime infertur ex praemissis. Et minor, quam eo loco, n. 115 suppo­ suimus, et reliquimus in præsenti proban­ dam, suadetur tumex D. Thom. locis n. 69, in quibus gratiam unionis secundum esse personale palam præfert gratiæ habituali, sive sanctificanti secundum esse accidentale. Tum etiam ratione, quam expendimus pro assertione præcedenti : nam illa creatura est perfectior, qua· ad Deum magis accedit, et intimius cum eo conjungit : sed gratia unionis magis ad Deum accedit, et intimius cum Deo conjungit, quam gratia habitua­ lis : hæc enim solum ad Deum accedit per imitationem, sive participationem naturæ divinæ, et solum cum Deo conjungit se­ cundum aliquod esse accidentale : illa vero accedit ad Deum per intimum nexum cum illo, et Deo copulat secundum esse substantiale personale, conjungendo natu­ ram divinam et naturam creatam in eadem persona : ergo gratia unionis est simplici­ ter perfectior, quam gratia habitualis, sive sanctificans, quæ de facto datur in nubis. Co .n,?r Confirmatur, et explicatur hoc amplius : rcauo. . . 1 * quoniam si genera, ordines, et effectus utriusque hujus gratiæ conferamus inter se ; reperiomus, quod in his omnibus, et eorum singulis gratia unionis excedit sim­ pliciter gratiam habitualem nobis commu­ nem : ergo signum manifestum est, quod illa est simpliciter perfectior, quam hæc; et consequenter quam alia entia creata. Utraque consequentia patet tam ex antece­ denti, quam ex supra prænotatis. Antece­ dens autem probatur quoad omnes partes : nam in primis gratia habitualis est vera qualitas, et constituitur in genere acciden­ tis; gratia vero unionis est substantialis modus, et collocatur in genere substan­ tiæ, ut supra ostendimus n. 27 ; constat autem, quod ex genere suo substantia est perfectior, quam accidens. Deinde gratia habitualis constituitur in ordine superna­ tural! : sed modus unionis physicæ eleva­ tur super hunc ordinem, et pertingit terminative intrinsece ad ordinem increatum. Cujus elevationis signum ut recte obser­ vavit Suarez loco supra’allegato, est, quod modus hic unionis non debetur, nec na­ turæ secundum se, nec naturæ ut elevatæ per gratiam habitualem quantumcumque perfectam. At gratia habitualis debetur titulo connaturalitatis humanitati habenti hunc modum unionis. Et ideo Div. Thom. b.Tt;i infra quæst. 7, art. 13 ad 3, affirmat, quod gratia unionis est origo, et principium omnis alterius gratiæ in eodem subjecto repertæ. Præterea gratia habitualis solum conjungit cum Deo accidentali ter : modus autem unionis hypostatic® conjungit cum Deo substantialiter in unitate ejusdem sup­ positi : quod longe majus, ac excellentius est, utex se liquet. Denique gratia habitua­ lis solum constituit Deum per participatio­ nem. et facit hominem lilium Dei adopti­ vum : at homo per unionem hypostaticam constituitur verus Deus, et filius Dei na­ turalis, ut suis locis ostendimus. Constat autem longe majus esse, quod aliquis sit vere Deus, et filius Dei naturalis, quam quod sit Deus præcise per imitationem, ac participationem , et filius Dei solum adoptivus. Ergo ex omnibus relatis capiti­ bus , secundum quæ venari possumus perfectionem utriusque gratiæ, constat, quod gratia unionis magno intervallo ante­ cedit gratiam habitualem. 75. Nec refert, si cum Cabrera in Ok;fC præs. artic. 9, disput. 2, opponas hunc lia discursum solum probare, quod modus unionis excedat excessu secundum quid gratiam habitualem, et alia entia completa, præsertim DISP. IV, DUB. III. præsertim vero substantiam ; fp.cus vero excessu simpliciter tali, et quoad speciem. Nam cum prædictus modus non sit ens completum, sed incompletum, et non tam res, quam rei determinatio; impossibile est, quod excedat simpliciter habitualem gratiam, et multo minus naturam substan­ tialem, cujus est modus. Quod si effectus a nobis descriptos pnestat, non est ratione sui, sed ratione personæ divinæ, cum qua naturam creatam conjungit. l'W- Id, inquam, non refert : quia huic scru“‘Sf· pulo satisfecimus loco supra cit. a num. 133, ubi fuse declaravimus, quod excessus rerum non tam regulari debet penes mo­ dum essendi, quem habent, quam secun­ dum speciem, perfectionem, et ordinem, quæ participant. Et hac ratione licet gratia sil ens secundum quid, et substantia creata ens simpliciter; illa habeat esse in alio, et substantia habeat esse per se : nihilo­ minus gratia est absolute, et quoad speciem perfectior simpliciter, quam omnis subs­ tantia creata. Quam resolutionem exten­ dimus loco cit. § quinto, ad omnia entitative supernaturalia, quantumvis minima, in­ completa, et modalia sint : militat enim in eis eadem proportionabiliter ratio. Et D.Tka. haud obscure colligitur ex Div. Thom. in 4, dist. 49, quæst. prima, articul. secundo, quæstiunc. 1 ad 5, ubi ait : Aliquod acci­ dens potesl esse substantia nobilius, in quan­ tum per ipsum substantia aliqua conjungitur alicui nobiliori se. El hoc modo bealiludo creata, et gratia hujusmodi sunt aliquid nobilius naturæ animæ, cui inhærel. Et quod ad gratiam attinet, tradit ipse Cabrera infra quæst. sexagesima quarta, articul. primo, disput. prima, § secundo. Unde apparet non levis ejus inconsequentia ; et quod ipsius objectio in eum debeat retor­ queri. Nam licet gratia habitualis sit ac­ cidens, habeatque modum essendi in alio, ac dependeat a substantia, in quo mino­ rem perfectionem explicat; nihilominus absolute, et quoad speciem est simpliciter perfectior, quam omnis substantia creata ; quia magis ad Deum accedit, quam illa, | et intimius cum ipso conjungit, ut prædiclus Auctor affirmat. Sed unio hypostatica, licet sit modus, et aliquid incompletum, in quo inlerioritatem, et imperfectionem exprimit ; nihilominus proximius ad Deum accedit, et intimius cum ipso unit, quam gratia habitualis, et omnis alia entitas creata : siquidem naturam humanam, et naturam divinam conjungit in eadem J 475 Verbi persona, quod nulla alia entitas creata pnestare potest. Ergo unio hypos­ tatica , non obstante imperfectione, aut inferioritale in modo essendi incompleto, est simpliciter, et quoad speciem perfectior, quam gratia habitualis, et omnis alia forma, aut entitas extra Deum. Per quod satis constat ad prædictam objectionem, quin opus sit alia adjicere præter ea, quæ fusius tradidimus loco cit. et lector con­ sulere potest. Ad id autem, quod additur, dicimus , quod licet omnes perfectiones supra relatæ, et modo unionis convenien­ tes proveniant originaliter, et specificative a persona divina, cui prædictus modus copulat intrinsece naturam creatam : hoc tamen non tollit, quod prædictus modus illas habeat in se vel formaliter, vel appli­ cative, utpote illi termino divino ab in­ trinseco substantialiter connexus, et ab ipso speciem capiens : quapropter secun­ dum eandem speciem, atque ideo absolute, et in esse entis excedit simpliciter gratiam, et alia entia : licet perfectiorem modum essendi, aut entitatem magis completam habeant. §111 Fit salis argumentis adversantium opinionum. 76. Contra nostras assertiones duæ sunt sententiæ. Prima negat unionem hyposta­ ticam esse maximam in ratione doni, 9 9 et beneficii ; sed ipsi in hoc conceptu præponit gratiam habitualem, et formalem beatitudinem. Ita Durandus in 3, dist. 2, quæst. Durand. Marcelius quæst. 3, art. 2 ad 2. Richardus Richard, art. 2, quæst. ult. circa finem, Gabriel Gabriel, dist. 1,quæst. 2, art. 2 ad 2, et alii, quibus favet Scotus dist. 2, quæst. 1, licet tandem scotus. addat unionem, et beatitudinem non esse inter se comparabiles, quia sunt diversæ rationis. Sed in hoc ultimo, utdisp. præced. jam diximus, fallitur : nam cura in ratione doni, et perfectionis conveniant, possunt recte comparari secundum prædictam ra­ tionem. Secunda sententia negat unionem hypostaticam esse maximam in ratione entis, sed primas in hac comparatione de­ fert aliis entibus completis, præsertim vero substantiæ. Ita Cabrera num. præced. rela- cabrera, tus. Faber in 3, dist. 42, cap. 2, etalii non Faj#r. pauci ,quos dedimus tract. 14, disp. 4, dub. 7, § 6. Sed argumenta, quibus utitur posterior hæc opinio, communia sunt gra- 476 DE INCARNATIONE. ti <1 Prisa scelio. JWior sw. videtur : ergo si unio hypostatica esset donum majus, (piam gratia sanctificans; non posset in aliquo subjecto dari capacitas ad donum unionis hypostaticæ, quin in eodem subjecto reporiretur capacitas ad donum gratia! sanctificantis : atqui res e. converso se habet : irrationalia enim habent capaci­ tatem ad donum unionis hypostaticæ, ut loco citato dicemus : el tamen non habent capacitatem ad donum gratiæ sanctifican­ tis : ergo signum manifestum est, quod illud non sit majus, quam istud ; sed e contra res se habeat. Ad argumentum posset responderi primo distinguendo majorem, illamque conce­ dendo in sensu omnino formali, sive intel­ lectam de dono in esse doni ; sed neganda est, si intelligatur de eo, quod alias habet rationem doni, et beneficii. In quo sensu minor est falsa, et suppositum falsum in­ cludit : atque ideo negari debet. Licet enim subsistentia divina contineat subsis­ tentiam naturæ irrationalis, et illam sup­ plere possit, atque ideo conjungere sibi irrationalem naturam in unitate suppositi ; nihilominus prædicta subsistentia respectu naturæ irrationalis non haberet rationem doni, et beneGcii ob ea, quæ diximus num. 70. Unde prædicta subsistentia, ut tali naturæ communicata, non haberet ratio­ nem beneGcii majoris, vel minoris, quam gratia sanctificans, nec valet esse subjec­ tum hujusmodi comparationis : quippe quæ sic accepta donum, aut beneficium non est. Aliter autem contingit, ubi com­ municatur naturæ rationali, quæ est capax beneficiorum. Per quod etiam ad confir­ mationem satis constabat. 78. Sed respondetur secundo ad argu­ mentum negando majorem. Cujus falsitas vel ex eo manifeste ostenditur, quod ex illa infertur unionem hypostaticam esse simpliciter imperfectiorem non solum gra­ tia sanctificante, s^d etiam pluribus, et levissimis accidentibus ordinis naturalis : quod tamen nemo same mentis admittet. Id vero inferri liquido probatur : nam quidquid sil de aliis naturis irrationalibus, certum est unionem hypostaticam posse donari non solum naturæ viventi, sed etiam non viventi, ut in assumptione na­ tura? cadaveris pro triduo mortis Christi accidisse •credimus ; et eadem certitudine · I constat, quoi naturæ non viventi nequit communicari vel minima sensatio, vel al­ ter actus vitalis naturalis; cum hæc es­ sentialiter pendeaut a principio se mo­ ; ; i i | vento. Si ergo id, quod naturæ viventi, et non viventi communicari potest, est sim­ pliciter minus donum, quam id, quod com­ municari valet solum naturæ viventi; pa­ lam sequitur unionem hypostaticam esse simpliciter minus donum, quam plura, et levia accidentia ordinis naturalis. Sicut ergo id praedicto argumento non convinci­ tur : est enim aperte falsum : sic etiam non convincitur, quod unio hypostatica sit imperfectius donum, quam gratia sanc­ tificans. Et ratio a priori est : quia optime cohæret, quod aliqua ratio sit magis com­ munis, et magis communicabilis, et quod nihilominus sit perfectio simpliciter sim­ plex, sive nullam ex suo genere includens imperfectionem, uti se habent conceptus substantiæ et subsistentiæ. E contra vero Geri valet, quod aliqua ratio sit magis particularis, et determinata, et quod nihi­ lominus non sit perfectio simpliciter sim­ plex, sive denudibilis ab omni imperfec­ tione, uti se habet sensitivum, quod in solis viventibus reperitur, et tamen im­ perfectionem inseparabiliter claudit. Con­ ceptus ergo suppositandi alienam naturam generalior est, quam conceptus sanctiGcandi per gratiam inhærentem : sed tamen ille prior est perfectio simplex ; sive nul­ lam importans imperfectionem : posterior vero necessario imperfectionem inclu­ dit. Unde minime sequitur, quod unio hypostatica, qua generaliter hypostasis divina omnibus naturis completis com­ municari valet, sit vel in esse entis, vel in esse doni minus perfecta, quam gratia per inhærentiam sanctificans , quæ solum in natura determinata inve­ nire potest. Per quod patet ad utramque majoris probationem : prima enim se destruit, dum assumit propriam rationem doni non habere locum in creaturis irra­ tionalibus. Quod verum quidem est; sed excludit comparationem, quam in ratione doni versamus. Secunda vero solum veriGcatur in rationibus communibus logice : istae enim sunt potentiates, et determina­ biles per alias rationes inferiores actualio­ res, et perfectiores. Sed non probat in ra­ tione, quæ atoma physice est ; et tamen oh summam suam actualitatem et infinitatem communicari pluribus valet, cujusmodi est subsistentia divina : ex ea enim radice ha­ bet quod naturæ tam rationali, quam irra­ tionali possit hypostatice uniri. 79. Ad confirmationem respondetur ma­ jorem solum veriGcari, ubi majus, el mi- Dinnluf cooiir- 478 DE INCARNATIONE. nus sunt ejusdem ordinis, et generis : tunc quippe, quod habet capacitatem ad majus, habet etiam capacitatem ad minus ; quinimo per minus habet transitum quodam­ modo ad majus. Sed falsa est, ubi majus, et minus pertinent ad ordines diversos : fieri enim potest, ut id quod est minus, habeat speciales aliquas rationes, ob quas repiignet habenti capacitatem ad majus. Unde videmus naturam cadaveris habuisse capacitatem ad subsistentiam divinam, quæ est majus; et non habuisse capacitatem ad ullam operationem vitalem naturalem. quæ est longe minus. Et eodem modo quælibet natura completa habet capacita­ tem, ut fiat subsistens per hypostasim di­ vinam, quæ gerat vices subsistenti® pro­ priæ; et tamen non habet capacitatem suscipiendi gratiam, licet subsistentia di­ vina sit longe excellentior, quam gratia. Idem ergo de ipso modo unionis hyposta­ tic® comparative ad gratiam dicendum est. 3 argu­ 80. Arguitur tertio : quia donum ommentum * nium perfectissimum debet esse formalis beatitudo : sed unio hypostatica non est beatitudo formalis : ergo unio hypostatica non est donum omnium perfectissimum ; sed aliquid potest dari illa perfectius. Ma­ jor probatur : quia beatitudo formalis ha­ bet rationem finis ultimi, in quem omnes tendimus : sed tinis est perfectior omni­ bus, quæ sunt ad finem, siquidem aman­ tur, el eliguntur propter ipsum : ergo bea­ titudo formalis debet esse donum omnium perfectissimum. Minor etiam constat : quia beatitudo formalis debet esse omnibus hominibus communis ; cum habeat ratio­ nem finis respectu omnium, ut proxime di­ cebamus : at unio hypostatica non est communis omnibus, sed solum convenit Christo, ut ex se liquet : ergo unio hy­ postatica non est beatitudo formalis. ConiirConfirmatur primo : quia illud donum est majus, et perfectius, quod est appetibi­ lius : sed beatitudo formalis est donum appetibilius, quam unio hypostatica : ergo beatitudo formalis est donum majus, et perfectius. Major constat : nam ratio appe­ tibilis consequitur rationem boni et per­ fecti : in tantum enim aliquid appetibile est, in quantum habet rationem boni, et perfecti : ergo donum appetibilius est ma­ jus, atque perfectius. Minor etiam ostendi­ tur : quoniam illud est appetibilius, quod assecutum, sive possessum magis satiat appetitum : sed beatitudo formalis omnino satiat appetitum ; cum sit possessio sum- mi boni, in quo quiescit boatus : unio au­ tem hypostatica non omnino appetitum satiat; sed adhuc relinquit in subjecto de­ siderium beatitudinis : ergo beatitudo formalis est bonum appetibilius, quam unio hypostatica. Confirmatur secundo : quia appetibilius CM·Conlirmatur est uniri Deo per gratiam, et charitatom, ; quam uniri Deo per unionem hypostati­ cam : ergo illud est donum, ac bonum per­ fectius, quam hoc. Antecedens suadetur : quia si recedendum esset vel ab unione cum Deo per amicitiam charitatis, vel ab unione per hypostasim, sive in persona; magis refugi deberet separatio ab amicitia Dei per gratiam, quam separatio a Deo per unionem hypostaticam : sed opposi­ torum eadem est ratio : ergo appetibilius esl esse unitum Deo per gratiam, etcharitatem, quam esse Deo hypostatice unitum. 81. Ad argumentum respondetur ne­ Arpmtnta gando majorem : licet enim beatitude ehdiin. formalis debeat esse possessio boni summi simpliciter infiniti ; non oportet ipsam esse bonum, aut donum omnium perfectissi­ mum : sed potest dari aliquid tali beatitudine perfectius etiam intra latitudinem creaturarum. Unde gratia habitualis est simpliciter perfectior, quam visio Dei in qua formalis beatitudo consistit : tum quia illa dat esse, hæc vero est operari ; et in quolibet ordine perfectius est esse, quam operari. Tum quia nulla operatio parti­ cularis adæquat perfectionem naturæ, in qua tam ipsa operatio, quam alia ut in principio radicali, et omnibus communi continentur ; siquidem nulla ex praedictis operationibus est æquaiis virtuti talis principii : gratia autem habitualis habet rationem naturæ, in ordine supernatural!, et præhabet radicaliter tam visionem Dei, quam alias operationes : quocirca visio nequit esse æquaiis perfectionis cum gra­ lia, et multo minus esse perfectior, quam illa, ut fusius ostendimus loco supra cit. ex tract. 14, n. 154. Jd vero satis evincit beatitudinem formalem non esse bonum, aut donum omnium perfectissimum. Ad probationem autem in contrarium dicen­ dum est beatitudinem formalem non esse ultimum finem qui, seu cujus gratia, de cujus ratione est, quod sit perfectior sim­ pliciter omnibus, quæ sunt ad finem : hujus quippe ratio solum reperitur in Deo, qui est nostra beatitudo objectiva omne desiderium satians. Beatitudo vero formalis solum est possessio ultimi finis, aut est tantum DIS!'. IV, DUB. III. 479 magis bonurn, quam esse substantiam tantum finis cfloctus, do cujus ratione non est, quod excedat simpliciter ca, quæ sunt compositam, sive corpoream : unde Angead ipsum, ut supra explicuimus disp. 2, I lus est simpliciter perfectior homine : et a n. 3(1. Unde non sequitur prædictam tamen illud majus bonum non est magis beatitudinem osse perfectissimum quid appetibile respectu hominis, quia illi con­ inter ornnia dona aut bona creata. Reco­ venit, sed repugnat, infertque, si daretur, lantur, quæ diximus tr. 9, disp. 1, n. 14, ipsius hominis destructionem. Quo dis­ et 29, ubi similem objectionem diluimus, cursu, tract. 7, disp. 10 a n. 29, ostendi­ sehiiar Ex quibus ad primam confirmationem mus, Angelum peccantem non appetiisse ww' posset responderi beatitudinem formalem esse Deum : quia licet esse Deum sit sum­ non esse summum appetibile per se, ct mum bonum in seipso, et maxime ama­ ratione sui ; cum dentur alia perfectiora, bile secundum se; nihilominus nec conve­ el appetibiliora, ut proxime vidimus : sed niens erat, nec possibile respectu Angeli ; esse, summe appetibilem ratione beatitu­ sed inferret ipsius appetentis destructio­ dinis objectivæ, sive Dei in se ipso, cujus nem : quod Angeli cognitionem non latuit. possessio nobis contingit per visionem Et eadem fere ratione nec appetivit, nec ejus, seu beatitudinem formalem. Cum appetere potuit esse Christum, sive Deum ergo prædicta visio, seu beatitudo solum per unionem hypostaticam : quia id con­ uniat cum Deo intentionaliter ; unio autem tingere non poterat absque destructione hypostatica conjungat cum ipso physice, suppositi creati, atque ideo ipsius appeten­ et secundum idem esse substantiale perso­ tis. Hinc ergo provenit, quod ex una parte nale; et cum hæc conjunctio sit longe non appetamus unionem hypostaticam ; et perfectior, quam illa, ut supra diximus n. quod ex alia parte quiescamus in beatitu68, sequitur quod unio hypostatica sit bo­ dine formali, sive possessione ultimi finis : num secundum se appetibilius, quam bea­ quia hoc posterius est maximum bonum titude formalis, atque ideo bonum perfec­ inter ea, quæ nobis sunt convenientia, aut tius. Quod autem supposita etiam unione possibilia : unio autem hypostatica nobis hypostatica, detur adhuc appetitus beatitu­ repugnat, propriaque supposita destrueret. Sed tamen hæc secundum se est melior, et dinis formalis ; provenit ex eo, quod unio appetibilior, quam illa. Sicut dubitari non hypostatica conjungit cum Deo secundum valet, quod esse Deum sit melius, et ama­ esse, beatitudo vero unit cum Deo secun­ bilius secundum se, quam esse beatum : dum operationem, quæ est posterior quasi et tamen respectu nostri non est appetibi­ effectus, in quem natura inclinat : unde non censetur undequaque perfecta, usque lius, quia minus convenit ; sed potius om­ dum eliciat operationem, et præcipue per­ nino repugnat. fectissimam in specie circa ultimum finem. Ad secundam confirmationem respon- DiiuiSed sicut non infertur, quod operari sit detur negando antecedens. Et ad probatioperfectius, ac appetibilius, quam esse : nem ejus dicendum est, quod dupliciter mjtio? oppositum enim vel in naturalibus liquet : posset fieri illa comparatio, aut prælatio: sic non colligitur, quod uniri Deo per bea­ uno modo per recessum privativum, sive titudinem formalem sit perfectius, vel ap­ peccando, et per peccatum excludendo gra­ petibilius, quam conjungi personaliter Deo tiam, et charitatem, quibus habemus ami­ per unionem hypostaticam. citiam cum Deo : alio modo per recessum 5:>· Sed addimus, quod licet illud quod se­ mere negativum, ut contingeret, si Deus , cundum se est melius, et perfectius, de­ suspenderet concursum conservativum gra­ beat esse secundum se magis appetibile ; tis, et charitatis (sicut etiam suspendere nihilominus fieri potest, quod illud quod potest concursum conservativum unionis secundum se est perfectius, comparative hypostaticæ), nulla ex parte nostri inter­ ad determinata supposita non sit appetibi­ veniente culpa. Et si hoc posteriori modo lius. Qnia appetibile super bonitatem se­ fiat comparatio, sive prælatio; potius cundum se, aut in se importat respectum deberet eligi destructio gratiæ, quam des­ convenienti® in ordine ad appetentem : et tructio unionis hypostaticæ : quia il­ frequenter contingit illud, quod in se, et lius carentia est carentia minoris boni, secundum se est perfectius, non esse con­ quam carentia istius. Præterquam quod veniens respective ad hoc, aut illud suppo­ carentia unionis hypostaticæ inferret ne­ situm. Sic enim esse substantiam simpli­ cessario destructionem suppositi appe­ cem, sive spiritualem est secundum se tentis, et eligentis, ut ex se liquet : quod i — A· * DIS!'. IV, DUB. IU. ■V ;j J it f· · J IT ► ÿ.l $-■ - £1 e·1 non ita contingeret in carentia, aut des- I quod nulla major fuerit, quam hoc sacratrucuone gratia'. vel alterius doni acci­ mentum instituere, e.r Iribus animadverti dentalis. Sed si priori modo liat compara­ potest : ex magnificentia doni, ex nobilitate tio ; magis eligenda esse carentia unionis donantis, el ex suscipientium utilitate. hypostatica', quam gratia' privatio. Id vero Quod attinet ad magnificentiam doni, lar­ minimo contingeret ex eo, quod gratia sit gitur omnium bonorum in hoc sacramento molior, aut appetibilior : sed quia in prœdat se ipsum, el hoc largissime : quia dat dicto destructionis modo clauditur, et sup­ proprium corpus in cibum. Certe magna liponitur peccatum : implicatorium autem beralilas fuit largiri homini cerium, et ter­ est, quod cum peccatum sit essentialiter ram, et omnes irrationales creaturas: major contra rationem, et prudentiam ; possit in ministerium hominum sanctos Angelos in aliquo eventu prudenter eligi etiam ob ad ministrandum mittere : maxima lamen finem retinendi unionem hypostaticam, fuil se ipsum homini tradere in Doclorem, | aut aliud bonum. Et profecto si per servum, el hostiam. Hæc lamen major est, impossibile Deus offerret unionem hypos­ quod se ipsum in cibum, el polum tradide­ taticam sub conditione proferendi men­ rit. Alia siquidem beneficia in aliqua separadacium levissimum ; id minime, eligendum tione ab eo, cui dantur, constituuntur. Sed esset, nec prudenter eligi posset : et tamen cum datur in cibum, non ad aliquam se­ bonitas, quam levo illud peccatum exclu­ parationem datur, sed ad omnimodam unionem. Uniuntur enim in unitate corpo! deret, minor longe esset, quam bonitas unionis hypostatica*, ut ex se liquet. Sicut ris, et cibus, el sumens, Joann. 6 : Qui ; manducat meam carnem, in me manet, et , ergo id ita contingeret non ob excessum bonitatis, sed ex capite jam praemisso : sic ego in eo. Sed el commendatur hujus libeetiam accideret in casu, qui in confirma­ ralitalis excellentia ex nobilitate dantis : tione objicitur. quia non solum dat corpus suum dignis, et i argu82. Arguitur quarto : quia beneficium, amicis, sed neque subtrahit indignis, el WHl uso. seu donum Eucharistiae est simpliciter inimicis. Commendatur etiam hujus bene­ majus, quam donum, seu beneficium In­ ficii libtralilas ex suscipientium utilitate. carnationis : ergo unio hypostatica non est In hoc enim sacramento homines Deiformes maxima in ratione doni, el beneficii. Gon efficiuntur. Amplificatur etiam ex hoc, quod sequentia patet. Et antecedens potest plu­ in hoc sacramenlo nobiscum permanet us­ ribus suaderi. Tum quia magnitudo doni que ad consummationem sæculi : inconsuelumaxime attenditur secundum amorem do­ dine autem humanæ vitæ brevi tempore nantis : amor autem Dei erga homines nobiscum conversatus est. Deinde semel tan­ summe apparuit in beneficio, seu dono tum se ipsum tradidit, semel mortuus est, J.no.se. Encharistiæ, ut constat ex Joann, cap. el crucifixus : al in sacramento Eucharistiæ 10, ubi acturus de hoc mysterio dixit : se ipsum saepissime tradi patitur , el pecca­ Cum dilixisset suos, qui erant in mundo, torum manibus allreclari, el eorum denti­ in finem dilexit eos, id est, usque ad sum­ bus in sacramenlo alteri permittit. Hæc, et mum, sive ad ultimum potentiæ suæ in alia fusius Angelicus Doctor, quæ alio­ amaudo. Tum etiam quia eo donum est rum sacrorum Doctorum auctoritate con­ majus, quo magis in eo splendet magni­ firmat. Ex eis vero haud obscure conclu­ tudo donantis, præsertim si omnipotens ditur. quod institutio Eucharistiæ fuerit sit : magnitudo autem Dei omnipotentis summum Dei beneficium, atque ideo maxime, apparet in dono Eucharistiæ, præferendum Incarnationi. Ps. 110. juxta illud Ps. 110 : Memoriam fecit mira­ Respondetur, quod de beneficio, seu goijfn bilium suorum misericors, el miserator dono Eucharistiæ dupliciter loqui possu­ Dominus, escam dedit timentibus se : quod mus : uno modo, prout supponit, et inclu­ plures Patres exponunt de Eucharistiæ dit Incarnationis beneficium, et super illud sacramento. Cum denique (ut alias pro­ addit communicationem per modum cibi, bationes omittamus) suadetur multipli- et potus, et sui partipationem in pluribus '. o.Tiiom. citer ex D. Thom. in opusc. 58 quod et hoc pacto importat præsuppositive idem est de hoc mysterio) cap. 5, ubi sequentia Incarnationis beneficium, et addit quanexpendit in commendationem tanti bene­ dam ipsius extensionem : et sic potest dici ficii, quæ videntur satis evincere veritatem extensive majus. Altero modo considera­ antecedentis : Cum Deus, inquit, sil sum­ tur omnino formaliter, et contra positive me bonus, summa eum decet liberalilas. El ad Incarnationis donum, explicans illud solum, solum, quod super illud addit, ct de se im­ portat : ct hac ratione est intrinsece minus (lonuin, quam Incarnatio, illique cedit in ratione beneficii. Quoniam licet in sacrainonio Eucharistiæ recipiamus verum cor­ pus, at sanguinem Christi; nihilominus nun confertur nobis formaliier ejus esse increalum personale, ut subsistamus in ea­ dem hypostasi : sed solum datur nobis gratia accidenta is, per quam efficimur lilii Dei adoptivi, et consortes, sive inii- I latores naturæ divinæ. At in mysterio In­ carnationis donatum est naturæ humanæ I ipsum esse increalum, ct substantiale per­ sonæ Verbi, ut in eodem supposito essent humanitas, et divinitas, et ille homo Chris­ tus vere esset Deus, ei filius Dei naturalis. Unde sicut melius est esse Deum substan­ tialiter, quam esse Deum accidentaliter, et imitative : et sicut esse increatuin excedit simpliciter quamlibet creatam perfectio­ nem : sic etiam oportet, quod Incarnatio­ nis donum excedat simpliciter, et intensive Eucharistiæ donum, et cuncta alia Dei be­ neficia. Et ideo ad argumentum negandum est antecedens absolute. Probationes autem in contrarium solum ; evincunt id, quod in prima parte hujus Dîui.responsionis admisimus. Et si D. Thomas aliud in eo opusculo significare videtur; lo­ quitur per exaggerationem, et modo concionatorio, ut magis commendaret tanti Sacramenti excellentiam. Ubi autem præ­ dictam comparationem disputative, et omj nino Theologice versat, non solum primas defert simpliciter Incarnationi, sed cuidam I etiam Incarnationis appendici, nempe ραβ­ ί sioni Christi. Unde quodlib. 5, art. 6, ait ; i illud, quod est polissimwn in unoquoque ge! nere, esi mensura omnium, quæ sunt illius I generis, ul palel 'per Philosoph. 10 Melaph. I Potissimum autem in genere amoris hotniI num est amor, quo quis amat se ipsum. El I ideo ex hoc amore nccesse esi mensuram ac! cipere omnis amoris, quo quis alium amat. i inde in 9 Ehic. dicit, quod amicabilia, I qux sunt ad allerum, veniunl ex amicaI bilibus, quæ sunt ad se ipsum. Pertinet 1/iubm ad amorem, quo quis amat se ipsum, vlvdilsibi bonum. Unde tanto aliquis alium magis amare probatur, quanto magis bo num, quod sibi vult, propter amicum præErmillil, secundum illud Proverb. 12 : Qui ntgligil damnum propter amicum, justus est. fidi autem sibi homo triplex bonum I particulare, quæ sunt anima, corpus, el res (deriores. Esi ergo aliquid signum amoris, S;· Sahnanl. Curs. the dog. tom. .17//. 48! quod aliquis in rebus exterioribus propter alium detrimentum patiatur : majus autem amoris signum, si eliam corporis proprii de­ trimentum patiatur, vel labores, vel verbera propter amicum sumendo : maximum autem dilectionis signum, si eliam animam suam deponere velit pro amico moriendo. Quod ergo Christus pro nobis patiendo animam suam posuit, maximum fuit dilectionis sig­ num. Quod autem suum corpus dedit in cibum, ad nullum ipsius detrimentum per­ tinet. Unde palet quod primum csl maxi­ mum dilectionis signum. Unde hoc sacra­ mentum est memoriale quoddam, et figura passionis Christi. Veritas autem praeeminet figuræ, el res memoriali, 83. Arguitur ultimo : narn si unio hy- sargapostatica haberet tam in esse entis, quam men,'UfU· in esse doni tantam perfectionem, quan­ tam descripsimus; esset beatiiudo formalis humanitatis Christi Domini : consequens est falsum, et contra communem senten­ tiam Theologorum : ergo et antecedens. Probatur sequela : quia beatitudo formalis nihil aliud est, quam consecutio, seu pos­ sessio summi boni, sive Dei, qui est beati­ tudo objectiva : sed unio hypostatica est id, quo humanitas Christi possidet summum bonum, et c injungitur Deo : qua ratione illam præponimus omnibus aliis rebus, et beneficiis, ut constat ex toto processu hu­ jus dubii : sequitur ergo, quod unio hy­ postatica sit beatitudo formalis humanita­ tis Christi Domini. Confirmatur : quia inde etiam sequitur, CoDlirquod sit forma sanctificans Christi huma­ luutio. nitatem : quod communiter negant Thoraistæ. Sequela ostenditur : nam unio hypostatica est longe perfectior, et in esse entis, et in esse beneficii, quam gratia habitualis sanctificans ut saepius diximus : et consequenter continet superiori modo perfectionem, et effectus talis gratiæ : sed prædicta gratia est forma sanctificans, et formaliter justificat, ut statuimus tract. 14, disp. 4, dub. 2 et tiact. 15, disp. 2, dub. 2; ergo idem de modo unionis hypusiaticæ dicendum erit. Respondetur ad argumentum non déesse Diluitor Juniores, quibus arrideat sequela ejusque :rguuieutum. probatione convicti palam admittant, quod argumentum représentât inconveniens ; licet non negent animam Christi ulterius ; beari per actum visionis beatilicæ. Sed ■ eorum novitas absurda est, ei aliena a 1 communi gravium Theologorum placito, I qui non aliam beatitudinem formalem & r DE INCAHN AT ION E. recognoscunt, quam per operationem in· firmatiane diflieultalom ex professo versabitnus infra disp. 12, dub. 2. lelleetus, aut etiam voluntatis. Ei certe conjunctio cum Deo media unione hy­ postatica communis esse potest rebus irra­ DISPUTATIO V. tionali bu et insensibilibus, ul jam su­ pra insinuavimus a n. 77 et fusius suo De actione Incarnationis, sive assumptiva, loco ostendemus : quæ tamen incapaces el ejus termino, sunt beatiiudinis formalis, ulex se liquet. Bespondetur ergo ad argumentum negando Cum nullus effectus possit de novo poni sequelam : nam etsi unio hypostatica pos­ in rerum natura, quin nova aliqua actio interveniat a I ejusque passivam productio­ sit dici fundamentaliter beatitudo, quate­ nus communicata creatura· intellectuali nem concurrat ; dictum a nobis fuerit dis· put. precedent, dubio 1, quod in myste­ exigit connaturalitatis, et decentiae titulo, quod eidem etiam conferatur beatitu Io rio Incarnationis sit productus specialis formahs ; a 1 hujus tamen propriam ratio­ i quidam unionis modus nectens humanita­ tem cum Verbo : et insuper disp. 3, dub. 3 nem per seipsam immediate non pertingit. dixerimus factam fuisse in hoc mysterio Et ratio est : quoniam ut conjunctio cum Deo beatificet, debet illum respicere μτ mirabilem quandam compositionem, quæ prius non erat : consequens est, quod ad modum finis : est enim beatitudo objec­ pnedictos effectus necessaria fuerit specia­ tiva, sive Deus beatilicans ultimus linis, lis aliqua actio, quam actionem Incarnain quem creatura collimat. Uniri autem in ratione linis est uniri in ratione objecti : • lionis, sive assumptivam vocamus, et cujus indolem tam ex parte sua, quam ex parte quia linis sub hac expressione non tinalitermini in præsenti explicare oportet : id zat, nisi ut cognitus, et attractus per ali­ quam operationem : qua ratione iliæ tan­ : enim nequit non conferre plurimum ad perfectiorem hujus mysterii notitiam. Sed (Hi tum creatu ne respiciunt formaliter linem, quæ habent intellectum, et voluntatem, ut cum multa sint, quæ circa prædictam ac­ i-xtntionem excitari possent; eorum non pauca explicuimus tract. 8. disp. 2, dub. 7. ad alia loca pertinent, ad eaque remittenda Unde impossibile est, quod beatitudo for­ sunt, ut a non propriis, ac necessariis nos malis contingat, nisi mediante aliqua ope­ ratione, per quam ejus subjectum conjun­ expediamus. Nam quod attinet ad distinc­ tionem vocum inter unionem, assumptionem, gatur vitaliter summo bono, ut fu.-ius ostendimus tract. V, disp. 1 a num. 9. Cum incarnationem, et inhumanationem , salis ergo unio hypostatica non conjungat cum constat ex iis, qu;e tradit D. Thom. in hacD.Tr: Deo tanquam cum objecto cognito, vel quæst. artic. 8, adjunctis quæ ibidem no­ amato, sed tanquam cum termino physico; tavimus. An autem hujusmodi actio uniens, et non sit operatio aliqua vitaliter proce­ sive assumens dicenda sit creata, vel indens ab humanitate, sed modus ipsi a Deo creata ; difficultas generalis est pertinens extrinsece agente impressus : fit, quod ne­ ad 1, p. quæst. 25, art. 1, ubi controvert! queat obire munus proprium beatitudinis solet, utrum Deus agat per actionem fonnaformalis, licet sit perfectior, quam illa. liter transeuntem ? Et ex iis, quæ ibi. et Per quod salis constat ad sequelæ proba­ quæst. 45, ari. 3, el lib. 2 contra gent. cap. 16 et quæst. 3 de potent, artic. ad 3. tionem. Khuilur docet D. Thorn, et constat resolulio nega­ Ad confirmationem negamus etiam se­ <■·>!) ilrtiva, et communis inter Thomistas. Idque 1I.3IÎÜ. quelam : quia de conceptu formæ sancti­ ficantis est radicare per modum naturæ satis liquet ex dictis a nobis tract. 3, dis­ alias pei Tectiones supernalurales. Unio au­ put. 5, dub. 3, § 2, ubi statuimus Deum tem hypostatica non habet rationem na­ non habere potentiam exeeutivam distinc­ tam virtualiter a scientia practica, cujus turæ, sed applicationis, sive conjunctionis ad naturam divinam in eadem Verbi per­ operatio est formaliter immanens, et so­ sona. Unde nequit formaliter sanctificare, lum transiens virtualiter, sive quoad effec­ sed solum applicative. Gratia vero habi­ tum. Utrum vero prædicta actio di­ tualis, licet ea imperfectior sit, habet cenda sit naturalis , an supernaturalis ; rationem naturæ in ordine supornalurali satis constat hoc posterius ex dictis disput accidentali : et ideo potest esse forma praecedent. num. 27, ubi statuimus modum eodem modo sanctificans. Quod hic insi­ substantialem unionis per hujusmodi actio­ nuasse sufficiat : nam tactam in hac con- nem productam esse entitative supernaluralem : T b .A DISP. V, DUB. I. ralem : quod satis evincit ipsam actionem supernaturalem esso : debet enim causalililas suo termino correspondre, ac propor­ tioned. Quocirca relictis his dubiis, alia subjungemus, quæ hic propriam sedem ha­ bent. Unde sit DUBIUM I. lilrutn actio assumptiva sil specialis in/luxus activus Verbi, an vero operatio loti Trinitati communis. Quia assumere non aliud apparet, quam ad se sumere, ita ut idem sit principium quod et terminus ad quem assumptionis, et quia sola persona Verbi fuit terminus, ad quem humanitas est assumpta : conse­ quens esse videtur, quod Verbum etiam fuerit speciali modo talis assumptionis principium; atque ideo quod assumptio, sive actio Incarnationis non sit operatio toti Trinitati communis. Et licet de hac materia non nihil dixerimus in nota ad artic. 8, oportet tamen illam operosius discutere : quia ex ea, non leviter pendet recta intelligentia mysterii. Defcndilur vera, ct communis sententia. 1. Dicendum est assumptionem, sive Incarnationem sumptam pro actione as­ sumptiva et uniente humanitatem cum Verbo, non esse specialem aliquem in­ fluxum activum ejusdem Verbi unientis sibi efficienter humanitatem, sive produ­ centis unionem, sed esse actionem sive operationem toti Trinitati prorsus com­ munem : ita quod licet incarnari, et ter­ minare, ac suppositare naturam huma­ nam sit solius Verbi ut termini, et hypostasis : nihilominus eflicere unionem hypostaticam assumendo humanitatem ad Verbum, sicut ad terminum, sit opus to­ tius Trinitati, sicut principii activi : et consequenter, quod si ad genus causæ ef­ ficientis attendamus, nihil Verbum in eiecutione hujus mysterii habeat pro­ prium, quod aliis etiam personis non conveniat. Hanc assertionem (quam ita prolixe proponimus, ut ejus sensus magis fxpresse constet, et varia aliquorum sub'*· *· lerfugia praecludantur), docet Magister sentent, in 3, dist. I, ubi ait : Sed forte aliqui dicunt, cum indivisa sint opera Trini- 183 talis, si Filius carnem assumpsit : lunc pa­ ler, el Spiritus sanctus, quia Filius carnem assumpsit, nec hoc fecit Paler, vel Spiritus sanctus; nec omne, quod facil Filius, facit Paler cl Spiritus sanctus. Aul omnia simul Paler, el Filius, el amborum Spiritus pariler, cl concorditer operanlur. Ad quod dicimus, quia nihil operalur Filius sine Paire, el SpiI ritu sancio : sed una csl horum trium ope­ ratio indivisa, el indivisibilis : el tamen Filius, non Paler, cl Spiritus sanclus, car­ nem assumpsit. Ipsam tamen assumptionem Trinitas operata est, sicul Augusl. dicit libr. de fide ad Petrum. Quod fusius prosequi­ tur, et concludit : Hæc, et mea fides est : quoniam quidem hæc est catholica Fides. Idem etiam, sed elegantius tradit Ange­ licus Magister in hac 3 part, quæst. 3, ai tic. 4, his verbis ; Assumptio duo impor­ tat, aclum assumentis, el terminum assump­ tionis. Aclus autem assumentis procedit ex divina virlule, quæ communis est Iribus personis : sed terminus assumptionis esi per­ sona. El ideo id, quod est actionis in assump­ tione. commune est Iribus personis : sed id, quod perlinet ad rationem termini, conve­ nit Ha uni personæ, quod non aliis. Tres enim personæ fecerunt, ul humana natura uniretur uni personæ Filii. Et in 3 dist. citat, quæst. 2, artic t ad 2 ait : Assumere duo importat, scilicet actionem, et terminum, unionis : dicitur enim assumere quasi ad se sumere. Quidquid ergo actionis impor­ tatur in hoc verbo, totum esi commune tri­ bus, etc. Et in eodem sensu ad Annibald. dist. 1, quæst. 1, artic. 3 ad 1, inquit : Assumere duo importai, videlicet operatio­ nem el terminum operationis : quamvis au­ tem in operatione lota Trinitas sit operata assumptionem ; tamen est ad solum Filium hr minata. Eandem assertionem docent Scholastici, et Theologi adeo communi­ ter, et tanquam rem adeo certam, ut non tam ipsam discutiant, atque ad limam re­ vocent, quam supponant. Ipsosque ultro imitaremur, nisi provocati aliquorum no­ vitatibus qui aliter discurrere audent, aut lentant. Unde superfluum erit alios Aucto­ res in particulari referre. Videantur tamen Suarez disp. 10, sect. 1 in principio, Soïrer. Godoi disp. 11, g 5, anum. 64. Lorea Godoi. Lorea. disp. 18 et Cabrera .quæst. 3, art. 1 disp. Cabrera. 2, a η. 91. Probatur unico, sed salis efficaci mo­ Ratio tive. quoniam omne opus ad extra esta funduuidarocntola Trinitate, et est omnibus tribus divi­ laJis nis personis commune, ut tradit vulgare ■ 0,7; 4Si DE INCARNATIONE. Theologorum proloquium : sed efficere I unionem hypostaticam, sive unire effec­ tive humanitatem cum Verbo est quoddatn opus ad extra, ut ex se liquet : ergo ellicere unionem hypostaticam, sive unire humanitatem cum Verbo, est a tota Trini­ tate : atque ideo non est influxus aliquis specialis activus Verbi. — Contionatur, el declaratur : nam si incarnare esset spe­ cialis influxus Verbi, vel in unionem, vel in humanitatem, daretur.aliquod opus ad extra, quod foret proprium Verbi, et non foret commune toti Trinitati ; siquidem ! prædictus influxus est aliquod opus ad i extra, ut ex ipsis terminis consta: : conse­ quens esc contra communem sententiam Theologorum asserentium opera Trinitatis ad extra esse indivisa, sive omnibus per­ sonis communia : ergo Verbum non ha- j huit aliquem influxum specialem activum in hoc mysterio ; sed omnis efficientia ad illud requisita, et exercite concurrens fuit toli Trinitati communis. Quod moti­ vum est adeo efficax, ut videatur oppositam sententiam non posse absque nola temeri­ tatis defendi. 9. Nec satisfacit primo, si cum Caroto Raconis, et Antonio de la Parra infra referendis respondeas vulgare illud Theo­ logorum axioma infirme auctoritatis esse : . quia illud desumpserunt ex D. Joanne Damasceno lib. 3 de fide cap 14 et 15. Damascenus autem nullum verbum habet, per quod insinuet se loqui determinate de operibus ad extra effective : sed gene­ raliter tradit omne opus ad extra esse a lota Trinitate. Cum quo tamen cohæret, quod aliquod opus ad extra lerminative non sit a tota Trinitate, sed a sola Verbi persona, ut liquet in hoc eodem mysterio : perficitur enim ex hoc, quod humanitas trahatur ad sularn personam Verbi, et ab ■ illa unice terminetur, et personetur, ut fi­ des docet. Sic ergo fieri potest, quod idem opus secundum peculiarem influxum ac­ tivum sit a solo Verbo specialiter active . sibi uniente humanitatem ; quin secundum prædic am rationem sit opus loti Trinitati commune. Cia?jfr” Hæc, i'iquam, responsio non satisfacit, J ‘ sed est nimis audax in re valde gravi, et refellitur primo, quia, incredibile prorsus apparet, el venerando Theologorum choro injuriosum quod duo illi recentes melius intellexerint Damascenum, quam omnes alii, qui in eo ita legerunt, et ex ipso de­ sumpserunt celebre illud axioma , quod opera Trinitatis ad extra sunl indivisa. Secundo, quia relata expositio non levem infert ipsi S. Doctori injuriam, dum ipsi attribuit, quod generaliter docuerit opera ad extra tam effective, quam lerminative esse toti Trinitati communia: inde enim palam inferretur, quod ex sententia Damas­ ceni omnes tres divinæ personæ terminave­ rim Christi humanitatem : quod est htereticum. Tertio quia falso omnino supponitur, quoi Theologi unice ex Damasceno accepe­ rint illud proloquium : habet enim altiores radices in Coucdiis, et Patribus Ecclesiasiu quibus sæpius occurrit eadem æquivalenter sententia, et præsertim ubi agunt de hoc mysterio. Unde in Concil. Tolet. 6, Ced cap. I, dicitur : Et cum tota cooperata sil Toia· Trinitas formationem suscepti hominis, quoniam inseparabilia sunt opera Trinitatis, solus tamen Filius suscepit humanitatem in singularitate personæ. Et concil. Lateranens. Ct«i sub Innocent. 3 relatum in cap. Firmiter to· de summa Trinit. ait : .1 lota Trinitate communiter incarnatus , ex Maria semper Virgine Spiritus sancti cooperatione concep­ tus, verus homo factus, etc. Et ex D. Au- d.Aîgust. lib. I de Trinit. cap. 5, ait : Illam ?M· carnem, in qua nonnisi Filius de virgine nasci dignatus est, tota Trinitas creavit. Et eodem modo loquitur in Enchirid. cap. 38. S. lldefonsus in lib. de Virg. Beatæ Mariæ d.i>introducit Angelum ha Virginem alloqueu- ίΜΐΛ tem : Tota invisibiliter Trinitas conceptionem operabitur in te : sola persona Filii bei in corpore tuo nascitura carnem assumet de te. Eslque adeo frequens apud sacros Doclores hæc forma loquendi, et ratio distinguendi concursum effectivum communem toti Tri­ nitati a concursu personali, ac terminativo Verbi ut Magister sentent. Theologus adeo celebris, et antiquus protulerit sententiam numer. præcedent. relatam: Hæc mea fides est, quoniam hæc quidem est catholica fides. Et Suarez ubi supra affirmat, quod totam S.cc Trinitatem esse causam efficientem hoc mysterium, est conclusio de fide diffinite, in Concil. Lateran. sub Martino 1, can. ‘2. 3. Nec refert secundo, si cum Lorca aM loco citat, dicas, ex Conciliis, ct Patribus nihil evinci in hac materia ; quia non lo­ quuntur de actione, sive efficientia totius Triuitatis, quæ terminetur ad unionem j humanitatis cum Verbo, quæ proprie est I assumptio passiva, sive Incarnatio ; sed quæ 1 terminetur ad conceptionem, sive forma­ tionem corporis Christi, et nativitatem ex Virgine. Quoi sibi persuadet : tum quia hujusmoli ΐ DISP. V, DUB. I. i j 1 w hujusmodi conceptio est, quæ communit r apud Concilia, it Patres significatur nomine Incarnationis. Unde Symbolum Niccnum ait : El Incarnatus est dc Spirilu sancto, tic. el tumen non immutavit, nec variavit sensum Symboli Apostolorum, in i quo non dicitur Incarnatus, sed conceptus esl de Spirilu sancio. Tum etiam quia valde probabile est Incarnationem non impor­ tare unionem aliquam mediam, modum, aut entitatem inter personam Verbi assu­ mentis, ct Immanitatem assumptam; sed i consistere in sola indivisione horum exI tremorum, ut. constat ex dictis disput. præ■ cedent, dubio 1. Quo supposito, opus non ' est aliqua actione, sive efficientia toti TriI nitati communi; siquidem nihil occurrit I terminans talem actionem ; sed sufficit, I quod persona Verbi applicetur, et conjungaI tur humanitati : quod per seipsam præstaI re potest illam terminando absque ulla alia causalitate. Quod significasse videtur 5.Dia- D. Dionys. cap. 2 de divinis nominibus, I ‘I?‘ ubi affirmat in hoc mvsterio nihil esse comE mune Iribus divinis personisprxler benignisί simam voluntatem. Quæ sententia refertur ted- in Concil. Lateran. sub Martino I, contsuit. 5. Nam etsi ut Filius assumpserit carnem, necessaria fuerit voluntas totius Trinitatis id decernentis; ea tamen suppo­ sita, solus Filius eam executes est absque alia efficientia, aut causalitate activa toti Trinitati communi. Hæc, inquam, responsio, nec satisfacit, nec melior est præcedenti; sed simillimæ novitatis, ac singularitatis notæ subjicitur in re gravissima. Et refellitur primo : quia si ita res se habet, ut Lorea repraesentat vim testimoniorum Conciliorum, et Pa­ trum enervans), quod in hoc mysterio pro formali sumpto nihil est effectum, pro quo requiratur uda actio, sive efficientia; plane 5 tollitur status præsentis difficultatis : quam I tamen Theologi, et ipse cum illis versant : ad quid etiam requiretur influxus activus ve! totius Trinitatis, vel solius Verbi, ti nihil fit in hoc mysterio, ad quod ullus i activus influxus necessarius sit ? Secundo quia ex eo, quod sit probabile (ut revera est), unionem hypostaticam non esse ali­ quid eniitativum, aut moda’e medians in­ ter humanitatem, et Verbum, et ab his extremis distinctum ; perperam infert ille Auctor probabile esse, quod nulla actio in I exeeutione hujus mysterii, sive in unione prodictorum extremorum interveniat. Sive enim detur, sive non detur unio passiva 485 I media ab extremis distincta; nulla tamen ratione negari potest, quod detur unio, et quod talis unio non fuerit ab æterno, sed incœperit in tempore, juxta illud Evangelii j Joann. 1 : El Verbum caro facium csl, el Joann. I. habitavit in nobis. Unde quod hoc myste­ rium sit vere facium, et de novo produc­ tum, est communis ductrina Patrum, ct Theologorum, cui absque insigni temeritate repugnari non potest, ut constat ex fusius dictis disput. 3, numer. 53 ei 81. Præ­ sertim cum certum sit Christum esse per­ sonam compositam ex natura humana, et subsistentia divina, ut ostendimus eadem disput. dub. 3. Quæ mirabilis compositio non fuit ab æterno, sed in tempore facta est. Implicat autem, quod aliquid ponatur de novo in rerum natura absque aliquo Dei influxu : hic enim est, qui transfert pos­ sibilia ad existentiam ; cum a se, vel ex se transferri non valeant. Sive igitur detur unio media, sive non : necessario faten­ dum est dari aliquam efficientiam, vel in­ fluxum ad executionem hujus mysterii. Et temere, ac inconsequenter procederet, qui ex probabilitate circa primum lentaret constituere similem probabi itatem, aut incertitudinem circa secundum. Unde vide­ mus, quod cum Theologi circa illud prius dividantur; nihilominus in hoc ultimo uniformiter conveniunt. Quod observat fneon«eipse Lorca disput. 13, numer. 13, ubi ex­ qucotia Lorcæ. plicans sententiam, quæ negat unionem mediam, ait : Advertendum esl in hac opi­ nione negandum non esse effici a Deo, quod natura substantialiter a Verbo terminetur, neque negandum esse dari veram, et realein actionem, qua Deus id facial. Est enim ille novus, el admirabilis effectus, indigens ma­ xima Dei virtute, qux sine rcali actione fquidquid sit hxc actio), nihil de novo reale causal Quæ praesentia non videtur ha­ buisse. dum disput. 18, ex negatione unio­ nis mediæ negat necessitatem actionis; et hac via conatur infirmare testimonia supra posita. 4. Motiva vero, quæ in hunc scopum Di>p?|dirigit, sunl salis levia. Primum quidem : luotur, quæ nam falsum prorsus est, quod Concilia no­ opponit; mine Incarnationis praecipue intellexerint solam conception:'!!!, aut formationem hu­ manitatis ex sacra Virgine; quinimo no­ mine conceptionis ipsam Incarnationem, sive unionem hypostaticam, sive assump­ tionem humanitatis ad subsistentiam divi­ nam in persona Christi, satis expresse si­ gnificaverunt, ut ex eorum lectione liquet. J > VI : ftp * u ·» ;> ■ i !■ : •Pi r it Vi Wâl « • à <>■ .· ri a 13 & & >># < I . Ji I* J J? * i '■k B J, 486 DE INCARNATIONE. Non enim dicunt humanitatem conceptam, aut incarnatam, sed Christum, sive Ver­ bum incarnatum, et conceptum : Christus autem non dicit solum corpus, aut solam corporis formationem; sel suppositum di­ vinum in natura humana subsistens, et unionem hypostaticam humanitatis ad per­ sonam Verbi. Actiones enim, et passiones non sunt naturarum, sed suppositorum, aut subsistentium. Unde Svmbolum Nicænum, et Symbolum Apostolorum nullam vel apparentem in sensu varietatem ut non recto ille Auctor imaginatur habent cum illud ait : El incarnatus est de Spiritu sancto : el istud inquit : Qui conceptus est de Spiritu sancto : sed eandem veritatem si­ gnificant nempe Verbum factum esse ho­ minem virtute divina, juxta illud Apostol. ad Rom. 1 : Quod ante promiserat prr Pro­ Roa. 1. phetas suos in Scripturis sanctis de Filio suo, qui factus est ei ex semine David se­ cundum carnem. Et ad hunc effectum In­ carnationis, sive assumptionis passivæ af­ firmant testimonia supra relata, quod omnes 1res divinæ personæ effective, atque indivise concurrerint. Secundum vero mo­ tivum convulsum manet ex supra dic­ tis : quod enim in hoc mysterio sit necessario admittendus aliquis activus influxus, verificari debet in omni sen­ tentia; sive non : quamvis patroni hujus secundæ partis ægre se expediant a præ­ dicta difficultate, ut contra ipsos argu­ mentabamur disput. precedent, a numer. 18. Denique quod affertur ex D. Dionys. nullam habet difficultatem : quia benignis­ sima Dei voluntas, quam dicit fuisse loti Trinitati communem, non fuit voluntas simplex, aut inefficax, sed consequens, et pfficix decretum hujus mysterii. oluntas autem Dei efficax et consequens aliquid reipsa efficit, et producit ad extra, juxta Ps. 131. illud Psalm. 131 : Omnia quacumque voluit fecit, ut cum D. Thom. statuimus tract. 4, disput. 9, dub. 4. Unde ex ipso testi­ monio Dionysii contrarius dicendi modus refelli debet. Not·1· Permisso autem, sed minimo concesso predicto Auctori, quod omnia testimonia supra relata agerent de sola formatione, sive conceptione humanitatis Christi : ad­ huc tamen efficaciter evincerent veritatem, pro cujus assertione inducuntur. Nam mo tivum, ut decernant talem formationem fuisse indivise ab omnibus tribus personis divinis, generale est, et in ‘omnibus aliis effectibus (comprehen-a etiam unione hy- poUaticn) militans : fundatur enim in eo, quod virtus per quam persona? divinæ agunt ail extra, est unica, atque indivisa, ut in eisdem testimoniis satis liquido si­ gnificatur, et ex infra dicendis magis ap­ parebit. Eo autem ipso, quod talis virtus unica, et indivisa sit, opus est, quod per talem virtutem vel nulla persona agat; vel si agit, omnes etiam alite personæ simul operentur. Qui discursus se tenet in con­ ceptione carnis, aut formatione humanita­ tis ; cur non etiam in Incarnatione, aut unione humanitatis ad subsistentiam di­ vinam, et in omnibus aliis divinæ virtu­ tis effectibus ? Impossibile ergo est, quod Verbum habuerit circa hoc mvsterium in* fluxum ahquem activum, qui aliis etiam personis divinis eodem modo communis non fuerit. 5. Nec refert tertio, si cum Parra res­ Twa pondeatur axioma illud Theologorum ex HE Conciliis, et Patribus desumptum solum significare, quod nullum sit opus ad extra, nullave actio, aut effectus, qure non sint a Trinitate per.-onarum simul, et indivise concurrentium per modum causæ commu­ nis, et universalis, atque attingentis effec­ tum secundum generalissimam entis ratio­ nem, quæ in omni alio conceptu imbibitur. Sed hoc non tollere, aut excludere, quod persona Verbi habnat per modum causæ magis particularis particularem aliquem influxum circa humanitatem assumptam : qui influxus, atque effectus cadit sub gene raliori alio influxu totius Trinitats. Quod satis est ad salvandam sententiam Conci­ liorum, et Patrum in testimoniis supra relatis. Idque declarari potest exemplo essentiæ divinæ unitæ per modum speciei intelligibilis, et concurrentis ad visionem beatificam. Habet enim prædicta essentia sub particulari illo speciei conceptu parti­ cularem aliquem influxum activum in prredictam visionem, ut fuse tradidimus tract. 2, disput. 2, dub. 3. Et consequenter vi­ sio dependet peculiariter in genere causæ efficientis ab essentia unita sub munere speciei. Quo non obstante eadem visio de­ pendet a tribus divinis personis simul ef­ fective physice illam producentibus. Si ergo in eadem essentia divina occurrit ille duplex modus concurrendi effective ad extra proxime explicatus : cur repugnabit, quod Verbum in Incarnationis mysterio habeat duplicem concursum, unum magis specialem, et sibi proprium trahendi, et uniendi sibi effective humanitatem ; alium vero DISP. V, DUB. I. voro sibi, ot aliis divinis personis com­ munem, quo effective physice per modum primi principii producunt hypostaticam unionem ? Ilac enim posteriori ratione vocificatur, quod opera Trinitatis ad extra sint indivisa, ut proferunt communiter Theologi. Hæc, inquam, responsio minime eva­ cuat robur motivi supra propositi, sed eo prosternitur. Quod ut magis percipiatur, observandum est, quod cum negamus per­ sonam Verbi habuisse influxum aliquem sibi specialem, et toti Trinitati non com­ munem, loquimur de influxu immediate procedente a Verbo ratione alicujus prædicati increati, sicut virtutis proximæ, aut principii quo. Si enim sermo sit de influxu Verbi ut suppositi habentis naturam hu­ manam, et in ratione principii quod in­ fluentis per eandem naturam, et per ejus proximas facultates sicut per principium quo,- liquido constat, quod operationes prædictæ naturæ sunt peculiari ratione Verbi divini, ut in tali natura subsistentis, casque specialiter elicientis, terminantis, et sustentantis : quo pacto non procedunt ab aliis personis divinis humanitati non unitis : licet ab eodem Verbo, aliisque duabus personis divinis, ut subsistentibus in eadem natura increata, dependeant sicut a causa prima, et universali. Ex qua radice provenit, quod operationes creatæ Christi Domini valorentur specialiter ex dignitate personæ Verbi humanitatem suppositantis, et in ejus opera per modum principii quod influentis, ut explicuimus disp. 1, dub. 6, fere per totum, et specialiter a n. 184, provenit etiam, quod Christus, seu per­ sona Verbi in humanitate subsistens ha­ beat particulari quadam ratione dominium supra prædicta opera, ut ibidem exposui­ mus dub. 7, § 5, sed hæc specialitas con­ currendi active non potest applicari, nec locum habet in præsenti difficultate : in qua sermo est de Verbo ut influente non per aliquam naturam, aut virtutem crea­ tam sibi unitam, sed ut influente imme­ diate per naturam increatam, vel aliud prædicatum divinum. Quoniam agimus de influxu activo requisito ad uniendum Verbo humanitatem : qui proinde ad hunc effec­ tum ordine naturæ supponi debet : Ver­ bum autem proprius ad hujusmodi unio­ nem nec h ibuit humanitatem, nec alimi virtutem creatam, per quam influere po­ tuerit. Quocirca si specialem aliquem influ­ xum habuit; illum præsiitit per naturam 487 increatam, vel per aliud prædicatum di­ vinum sicut per principium quo. Et in hoc sensu, et suppositione, quæ necessario claudit status præsentis difficultatis proce­ dit motivum supra positum. Quod pote.-t dentio instaurari sub hac Expliforma evertendo responsionem adhibitam : canlur argu­ quia si Verbum habuit specialem aliquem menti influxum activum uniendo sibi humanita­ vires. tem, illamque terminando, talis influxus fieret per aliquam virtutem increatam, et divinam sicut per principium quo, et rationem proximam agendi : sed implicat, quod per aliquam virtutem increatam ha­ buerit talem influxum specialem, et aliis personis divinis in eodem genere causæ efficientis non communem : ergo non ha­ buit hujusmodi specialem influxum. Con­ sequentia patet. Et major constat ex pro­ xime prænotatis. Minorantem ostenditur : quia virtus incroata, quæ esset principium quo, et ratio proxima ad illum influxum vel esset aliquod prædicatum relativum, vel esset aliquod prædicatum absolutum? Primum dici non va'et : quia relatio ac­ tiva non est, saltem per modum principii quo, et virtutis proximæ; cum potius sit forma hypostatica constituens suppositum, et terminans naturam, et alia, quæ in supposito reperiuntur, ut magis constabit rx infra d cendis a numer. 17. Si autem dicatur secundum ; tale prædicatum nequit esse speciale Verbi, nec principium parti­ culare alicujus particularis influxus : nam eo ipso, quod tale prædicatum sit absolu­ tum, necessario debet esse commune; quinimo idem indivisibiliter in omnibus per­ sonis : quippe in divinis omnia sunt idem, ubi non obviat relationis oppositio. Ergo Verbum nec per prædicatum relativum, nec per prædicatum absolutum potest ha­ bere specialem aliquam virtutem proxi­ mam, per quam sit principium specialis alicujus influxus sibi proprii, et aliis per­ sonis non communis. Et in hoc fundatur commune illud Theologorum axioma de­ sumptum ex Conciliis, et Patribus supra i elatis, quod opera Trinitatis ad extra sunt indivisa. Cui consonat Scriptura tum aliis locis tum specialiter Joan. 5, ubi dicitur : Join. 5. Filius non potest a se facere quidquam, nisi quod viderit Patrem facientem : quxeumque enim ili·· fecerit, hæc, el filius sim.Hier facit. 6. Confirmatur primo : quia ubi est ea- Confirdem prorsus natura, debet esse eadem walio· omnino virtus proxima, seu ratio agendi immediate : sed in tribus divinis personis I v. • .· 9 * V« 1 À· *: i â m. Mi fa I f i· fI t I Μ ASS DE INCA B NATION E. est eadem prorsus natura divina, ut fides docet : ergo in tribus divinis personis est eadem omnino virtus proxima, sive ratio agendi immediate : et consequenter per­ sona Verbi non habet specialem sibi virtu­ tem. per quam sit principium particularis influxus sibi proprii, et aliis personis non communis. Cætera constant. Et major facile suadetur : tum quia naiura habet rationem radicis respectu virtutis proximæ, ut in nobis apparet : unde diversæ naturæ radi­ cant differentes virtutes proximas, et ea­ dem natura easdem virtutes : ergo ubi est eadem prorsus natura debet esso eadem omnino virtus proxima, sive facultas agendi immediate. Tum etiam quia sicut virtus proxima revocatur ad virtutem radicalem, sive naturam; ita diversitas princi­ piorum proximorum debet reduci in di­ versitatem radicis, sive naturæ ; atque, ideo impossibile est, quod aliqua distin­ guantur in principiis proximis agendi, et quod non distinguantur in naiura : ergo e converso ubi natura est eadem prorsus in aliquibus personis; opus est, quod tales personæ habeant eandem omnino virtutem proximam, s.ve facultatem agendi imme­ diate. Tum denique nam ad hoc constitui­ tur virtus proxima, sive facultas immediate agendi, ut natura per illam agat, et com­ municet, quod in se radicaliter præcontinet : ergo ubi radix, et pnecontinentia est eadem; fieri non potest, quod detur di­ versitas in ratione agendi proxima. Sponda. Confirmatur secundo, quia omnis virtus activa, quam concipere, aut imaginari in Deo possumus, non est minus absoluta, quam intellectus, voluntas, scientia, jus­ titia, et alia attributa, quæ in Deo repeliuntur: sedhæc omnia, quia absoluta sunt, non multiplicantur in personis divinis, sed eadem prorsus in omnibus salvantur : ergo idem dicendum est de qualibet virtute ac­ tiva in Deo existente : et consequenter Verbum nullam virtutem effectivam habet, quæ eadem, et eodem modo non sit in aliis personis divinis. Si autem ita res se ha­ bet, impossibile est quod sit principium ali­ cujus inlluxus ad extra sibi proprii, et aliis personis non communis. Tv.-tie. Confirmatur tertio : quia si in Verbo datur aliqua specialis virtus activa ; vel ta­ lis virtus est potentia ad omnia, sive om­ nipotentia; vel solum est potentia ad ali­ qua. Si eligitur primum, plane sequitur dari plures omnipotentias in divinis contra ms. *' illud D. Athanasii in Symbolo : Non tres omnipotentes. sed unus omnipotens ; quod in sensu substantivo, sive ex parle formæ ac­ cipiunt communiter Theologi. Si vero dici­ tur secundum : liquido infertur talem po­ tentiam esse linitam, et limitatam, quippe quæ ad solos particulares effectus extendi­ tur. Id autem dicit imperfectionem priva­ tivam in linea potentiæ, quæ ex genere suo ad omnia factibilia se extendit; atque ideo repugnat summæ perfectioni personæ divinæ. — Quod amplius declaratur inqui­ rendo, an specialis illa virtus activa, quæ Verbo attribuitur, sit omnipotentia, vel alia potentia diversa? Primum dici non va­ let : quia hæc virtus quæ specialiter perso­ næ Verbi defertur, est specialis, et in ordine ad effectum determinatum : omni­ potentia vero est ad omnia absolute, et in ordine ad possibile respectu cujuscumque potentiæ. Secundum omnino repugnat : quia ad quemcumque effectum sufficit om­ nipotentia; cum hæc sit facultas ad omnia, ut ex ipsis terminis liquet : ergo virtus in Verbo reperta nequit esse potentia specia­ lis, et ab omnipotentia distincta. Confirmatur ultimo ex principiis, quæ Qaui>. alibi fuse statuimus : nam omnis operatio immanens naturæ pure intellectualis est actus intellectus, vel voluntatis : qua de causa in divinis non datur processio nisi per hujusmodi facultates, nec in alio actu ex parte recti consistit, quam in intellec­ tione, vel volitione, ut ostendimus tract. 6, disput. 1, dub. 2, § 3. Quinimo princicipium quo sive potentia executive, qua Deus immediate ad extra operatur, non est aliud, quam scientia ejus practica formaliter sumpta connotando voluntatem, ut pro­ bavimus tract. 3, disput. 5, dub. 3, §2. Ex quibus principiis roboratur amplius mo­ tivum nostræ assertionis : quoniam persona Verbi nequit effective influere nisi per intellectum, aut voluntatem, aut scientiam practicam : sed tam intellectus, quam vo­ luntas, et scientia practica sunt prædicata omnibus divinis personis communia; nec habent ex se aliquid, per quod magis approprientur Verbo, quam aliis personis : ergo persona Verbi nullum habet prædica­ tum, per quod constituatur in ratione prin­ cipii specialis alicujus particularis influxus sibi proprii, et aliis personis noncommunis : ergo nullo modo habuit talem specialem influxum activum in mvsterio Incarna% tionis. Μι,'π 7. Ex quibus omnibus confutatur effu­ en.j. gium numer. 5 propositum : nam ad veriPicandum DISP. V, DUB. I. iicandum commune Theologorum axioma, quod opera Trinitatis ad extra sunt indi­ visa, minimo sufficit confiteri nullum esse effectam, qui a tota Trinitate non sit ; quod salis ex se constat : sed insuper concedi de­ bet nullum esse influxum alicujus persona· divinæ ad extra, qui toti Trinitati eodem modo non sit communis, ut hactenus os­ tensum est : sicut fateri oportet nullam esse virtutem in aliqua persona divina, ut in­ fluat ad extra, quæ non conveniat aliis divi­ nis personis, ut liquet ex dictis. Et conse­ quenter concedendum non solum est, quod effectus Verbi influentis active in unionem hypostaticam non sit alius,' et secundum aliam rationem a tota Trinitate sicut a principio communi et universali : sed etiam, quod ipse influxus Verbi sit toti Trinitati communis : provenit enim a Verbo me­ diante virtute tam radicati, quam proxima omnibus personis communi : quia hæc vir­ tus est absoluta, et in qua personæ nullam habent divisionem, vel oppositionem, ut hucusque probavimus. EveaIllud vero, quod in hac responsione diciρ.ιω turde speciali influxu activo essentiædivi­ I un næ unit® per modum speciei intelligibilis Ur. mentibus beatorum, nihil illi suffragatur : quia quocumque modo ille influxus expli­ cetur, dicendum est vel omnem personam divinam, vel earum nullam ad illum influ­ xum concurrere : et sic non salvatur, quod aliqua ex divinis personis habeat influxum aliquem specialem activum non communem aliis personis : quod intendit sententia no­ bis contraria, et reprobant communiter Theologi, cum affirmant opera Trinitatis ad extra esse indivisa. Verosimilius autem est, quod influente active divina essentia per modum speciei intelligibilis in visionem beatam, concurrant etiam active omnes di­ vinæ personæ per modum objecti cogniti, et per illam speciem repræsentali. Quoniam intellectio sic dependet ab specie intel ligibili in genere causæ efficientis sicnt a forma complente, ac determinante intel­ lectum ex parte objecti, quod eadem depen­ dentia dependeat ab objecto in specie repræsentato : hoc enim se habet tanquam masculum intentionale influens per spe­ ciem sui, juxta vulgare proloquium de­ sumptum ex D. Aug. : Ab objecto, el po­ tentia paritur notitia. Divinæautem personæ pertinent al objectum unionis beatificæ saltem ut illud complentes, ac determinan­ tes in se ipso : unde visio, quæ terminatur ad essentiam Dei, sive ad Deum prout est 089 in se, nequit non extendi ad ipsas perso­ nas : et consequenter ipsæ etiam influunt per modum objecti in prædictam visionem, non enim in hoc habent ullam oppositio­ nem aut divisionem. Unde prædictum exemplum in ipsos Adversarios retorquen­ dum pst. Quam doctrinam tradit D. Th. D.Thom tum aliis locis, tum q. seq. art. 3 in corp, ubi hæc habet : Intellectus dupliciter se ha­ bet ad divina. Uno modo ul cognoscat Deum, siculi est, El sic impossibile est, quod circum­ scribatur per intellectum aliquid a Deo, el quod aliud remaneat ; quia lolum, quod est in Deo, csl unum, salva distinctione perso­ narum : quarum tamen una tollitur, sublata alia, quia distinguuntur solis relationibus, quas oporlel esse simul. Recolantur, quæ di­ ximus tract. 2, disp. 7, dub. 2, g 2, et quæ scripsimus 1, 2, quæst. 3 in Gomment, ad artic. 7, ex quibus magis constabit, quali­ ter personæ divinæ simul necessario con­ currant ad visionem Dei, prout est in se. 8. Nec refert quarto, si cum eodem Par­ Quarti ra dicatur, quod licet personæ divinæ in­ adver.-ariorsim fluant per eandem virtutem activam omni- evasio, bus communem ; nihilominus hæc virtus, quæ ex parte recti eadem est, modificatur, et determinatur per ipsas personalitates divinas in ordine ad particulares operatio­ nes. Unde intellectus divinus sic deter­ minatur per paternitatem, quod sit prin­ cipium generationis ad intra : quod non habet in Filio, nec in Spiritu sancto. Et similiter voluntas divina sic determinatur per paternitatem, et filiationem, quod sit principium processionis activæ Spiritus sancti ; quod non habet in tertia persona. Sic ergo licet omnis virtus activa residens in Verbo sit alias secundum se communis omnibus divinis personis; nihilominus per personam Verbi ita determinatur, ut pos­ sit in eo esse speciale principium alicujus influxus activi ad extra, qui aliis divinis personis non sit communis. Si enim id ad intra de facto verificatur; cur repugna­ bit ad extra? Non, inquam, satisfacit hæc responsio. PræclnTum quia directe opponitur communi sen- dl,Dr· tentiæ Theologorum, qui sensum Con­ ciliorum, et Patrum, quæ supra oxpond.mus , edocti constituunt manifestam differentiam inter actiones ad intra, et ad extra : et quo i ad intra dentur particulares influxus, et in determinatis personis, ca­ tholice confitentur : quod vero detur simi­ lis diversitas in influendo ad extra una­ nimiter negant vulgari illo, et celebri 490 DE INCARNATIONE. axiomate \Opera Trinitatis ad extra sunt indivisa ; quod, si data responsio esset vera, penitus corrueret. Tum etiam quia si virtus activa, ut determinata per per­ sonalitatem Verbi esset principium parti cularis influxus soli Verbo convenientis ; idem dicendum esset de prædicta virtute activa ut determinata per personalitatem Patris, et ut determinata per personalita­ tem Spiritus sancti : et consequenter opor­ teret assignare particulares effectus Patris, et particulares effectus Filii, et particula­ res effectus Spiritus sane i. Id vero est plane absurdum, quod nulli, vel apparenti rationi inniti valet. Nam prætermissa terminatione humanitatis (quæ est sub­ jectum præsentis disceptationis, ac proinde nec in exemplum, nec ad instantiam in­ duci potest), quem effectum ostendent Adversarii, qui sil a Patre, et non sit eo­ dem modo a Filio, et Spiritu sancto? vel quam operationem ad extra deferent Spi­ ritui sancto, quæ reipsa, et pari ratione non sit ab aliis personis? ergo constituere illam determinationem virtutis activæ communis per diversas personalitates in ordine ad differentes effectus, est mera di­ vinatio, aut imaginatio nullo suffulta fun­ damento; sed fidei, ac rationi satis aperte repugnans. Tum denique nam eatenus personilitas Verbi posset determinare vir­ tutem divinam activam, cx se communem, ad particulares effectus, quatenus vel ad­ deret ip-i aliquid actualitalis, et virtutis, vel esset conditio requisita ad constituen­ dam diversitatem inter principium in­ fluens, et terminum productum : neque enim apparet alia via, qua possit præ lic­ tam virtutem determinare, ut ex productionbus ad intra facile edocere valemus. Primum autem dici non potest, quia per­ sonalitas non est virtus activa nec princi­ pium quo; sed terminus et conditio, ut constituatur principium quod, utsatis cons­ tat ex dictis numero sexto. Secundum au­ tem minime requiritur ad agendum ad extra : quia Deus, et tres personæ divinæ salis ex se distinguuntur a creaturis, sive effectibus, quos producant, quin ad hoc egeant oppositione relativa cum ipsis effec­ tibus. Ergo personalitates, sive relationes divinæ nullo modo determinant, ac particularizant virtutem activam Dei in ordine ad speciales effectus. Unde Theologi com­ muniter docent, quod iidem effectus, ct eodem molo procederent a Deo, licet non esset trinus, sed unus tantum tam in na­ tura, quam in personis : quia semper ha­ berent idem formaliter primum principium ratione ejusdem virtutis proxima'. Quod satis declarat divinas personalitates nullam prædictæ virtuti afferre determinationem in ordino ad creaturas, sive operationes ad extra. ' . Per quæ facile dispellitur id, quod in m iihac evasione dicitur de determinatione di- *'■ vmffi virtutis in urdine ad processiones ad ώ intra. Nam cum omnis realis processio,ir#w exposcat distinctionem realem inter prin­ cipium, Pt terminum fneque enim potest aliquis se ipsum producere, vel a se ipso procedere'; et cum personæ divinæ non dis­ tinguantur in prædicatis absolutis lalioquin non essent Deus unus, sed plures Dii : necessarium est, quod virtuti activæ superaddatur relatio, ut principium quod influens opponatur termino, et ab eo rea­ liter distinguatur. Et hinc provenit, quod licet omnis virtus activa sit in recto aliquid abcolutum. et subinde quii commune, et in tribus divinis personis repertum; nihi­ lominus non sit principium processionis nisi in ea persona, in qua connotât relat onem, per quam distinguitur a termino producto. Unde non generat nisi in Patre, qui paternitate distinguitur a Filio, seu termino generationis. Nec inspirat active, nisi in Patre, et Filio, in quibus connotât relationem per quam distinguuntur a ter­ mino inspirationis, qui est Spiritus sanc­ tus. Et hoc modo relationes determinant divinam virtutem, constituendo videlicet distinctionem inter principium quod pro­ ducens, et terminum productum, ut expli­ cuimus tractat, sexto, disput. prima, dub. 3. Et inde provenit, quod licet omnes di­ vinæ personæ habeant eandem ex parte recti virtutem ex se communem; nihilomi­ nus non omnes habent eandem processio­ nem activam, vel passivam ad intra; sed juxta præmissam oppositionem, et distinc­ tionem, quam relationes inducunt. IIoc vero nullum locum habent in divinis per­ sonis comparative ad effectus ad extra : nam omnes simul, et adæquate distinguun­ tur ab effectibus, quos causam : omnes etiam conveniunt in eadem virtute ex sc communi : quocirca omnes simul debent efticere eosdem effectus, et eodem modo : et consequenter determinatio virtutis ac­ tivæ personalitatis pure impertinenter se habet in ordine ad effectus ad extra, ut· unus uni personæ correspondent, et alter alii, ut supra ostendimus. Unde Theologi. DISP. V, DUB. I. qui docent cum quadam limitatione . In divinis omnia sunt idem, ubi non obstat re­ lationis oppositio, absque ulla restrictione proferunt : Opera Trinitatis ad extra sunt indivisa. Clüaaœ g. _\'ec refert ultimo, si cum quibusdam J’iin' Recentioribus dicatur, ea, qu;e hactenus tiu- expendimus solum evincere, quod Verbum p3!D' non habuerit in hoc mysterio specialem aliquem influxum activum per veram actio­ nem, sive rigorosam efficientiæ causalitatem : minimo vero, quod illam non ha­ buerit per quandam attractionem instar magnetis, qui indita, ct occulta proprie­ tate allicit ad se ferrum. Si enim (ut loD.Hie- quitur Div. Hieronym. hb. 1 Comment. ritlD‘ in Maith. cap. 9) in magnete lapide, el succinis hæc esse vis dicitur, ul annulos, el stipulam, el festucas sibi copulent : quanto magis Verbum potuit ad se trahere huma­ nitatem in unitate personæ, præsertim propria naturali subsistentia nudam, et divinæ snbsidium quasi emendicantem? Quo pacto vitari videntur, quæ hactenus aliis evasionibus opposuimus : nam pro hujusmodi attractione opus non est multi­ plicare in Deo virtutes activas, cum in actione, aut operatione non consistat sed in peculiari Verbi proprietate, vi cujus sibi humanitatem copulat. GwiiL Hæc, inquam, responsio minime satis­ facit, sed pejor est præcedentibus ; cum solum verbis ludat, nec ullum habeat vel apparens fundamentum in Philosophia, aut Theologia. Unde refellitur primo ipso exemplo, quod in sui patrocinium inducit: nam magnes non attrahit ad se ferrum absque vera actione, et efficientiae causalitate, ut liquet ex ipso motu, quem in ferro producit : et sic supponunt commu­ niter Philosophi 7 Ethic, dum discutiunt, an agens possit agere in distans, quin agat in propinquum : ad quod solet aflerri ma­ gnetis exemplum : si ergo hoc modo Ver­ bum se habuit attrahendo, et uniendo sibi humanitatem ; plane sequitur, quod id præstiterit per veram actionem, et efficien­ ts causalitatem. Secundo quia intelligibi­ lis non est influxus activus, qui non sit vel per veram actionem, vel per dimanalionem eo modo, quo proprietates dima5.Cw-nant ab essentia, ut recte declarant N. Complut, abbrev. in lib. Physic, disput. decima, quæst. quinta : sed Verbum univit sibi humanitatem per influxum specialem activum, ut supponit hæc responsio ; quæ aiaquin nihil diceret ad rem faciens : et i 01 aliunde prædictus influxus non fuit emana­ tio ; cum nec humanitas, nec Humanitatis unio comparentur per modum proprie­ tatis : conjunguntur enim prorsus contin­ genter, et ex libero Dei beneplacito : erg> prædictus inlluxus activus fuit vera accio, sive efficie.nthe causalitas : quod tamen vi­ tare satagit hæc responsio. Ter lio quoniam illud, quod convenit per modum proprie­ tatis, convenit naturaliter, et necessario, ut liquet ex ipso exemplo magnetis : ubi enim ipse, et ferrum concurrunt, magnes necessario, ac naturaliter trahit a-l se fer­ rum; quia hæc est magnetis proprietas : si ergo Verbum simili modo attraxit ad se hu­ manitatem ; sequitur, quo l necessario , et naturaliter eam sibi unierit : quod plane ab­ surdum est, et ridiculum; cum certum sil apud omnes necessariam fuisse ad prædictuin effectum gratuitam, et liberam Dei voluntatem. Quarto quia si hæc vis uniendi sibi humanitatem est proprietas Verbi, debet esse vel aliquid absolutum, vel aliquid re­ lativum. Primum dici non potest: quia ex opposito fieret personas divinas distingui iu absolutis, sive per proprietates absolu­ tas : quod esse falsum ostendimus cum communi Theologorum sententia tractat, sexto, disput. decima-octava, dub. 2. Posterius etiam dici non valet : quia licet peculiare esse relativum sit proprietas Verbi ; prædictum tamen esse relativum non est principium proximum agendi ad extra sive per actionem, sive per attrac­ tionem : hoc enim est proprium naturæ, et virtutis proximæ consequentis naturam, ut in creatis apparet. Quinio, et ultimo (quod ex immediate dictis infertur), quia si unire sibi humanitatem per specialem attractionem esset prædieatum proprium Verbi, ipsi conveniens secundum esse re­ lativum; plane inferretur nec Patrem, nec Spiritum sanctum, vel simul, vel successive posse uniresibi illam humanitatem: id enim, quod est proprium Verbi secundum esse relativum, repugnat abis personis divinis; alias nec proprium esset, nec relativum, sed quid absolutum, et omnibus com­ mune . Consequens autem ex una parte multum deprimit perfectionem aliarum personarum divinarum ; siquidem posse active sibi unire humanitatem perfectio quædam est Verbo pos-ibilis, et aliis per­ sonis repugnans. Ex alia etiam parte re­ pugnat communi Theologorum senlentiæ, qui concedunt eandem humanitatem posse m DE INCARNATIONE. saltem successive ab omni’, us, et singulis ’ articul. quarto : Id, quod est actionis in personis divinis assumi ; cum omnes con­ assumptione, commune est Iribus personis : tineant perfectionem subsistentia1 creata1, sed id, quod pertinet ad rationem termini, et valeant communicari loco iiiius, ut ma­ convenu ita uni personæ, quod non alii. gis constabit ex infra dicendis disput. 8, Tres enim personæ fecerunt, ut humana dub. 6. Nulla ergo ratione dici valet, quod naiura uniretur uni personæ Filii. Et cum Verbum unierit sibi humanitatem per in­ sibi opposuisset in 1 arg. quod sicut trium fluxum specialem activum ad instar attrac­ personarum est una essentia, ita el una tionis, et sibi convenientis ratione sute operatio : sed assumere est operatio quxdam: proprietatis. ergo non potest convenire uni personæ di­ Cûnsec10. Ex quibus omnibus liquido infertur, vinæ, quin conveniat alii : respondet in Urîuin hunc modum : Dicendum, quod ratio illa MIÎDS quo i Verbum in hoc mysterio nullam ha­ doelri- buerit actionem, nullamque exercuerit ef­ procedit ex parte- operationis. Et sequeretur nr. fectivam causalitalem vel circa humanita­ conclusio, si assumptio solam illam opera­ tem assumptam, vel circa modum unionis tionem importaret absque termino, qui est humanitatis ad se, quam causalitatem in persona. eodem genere causæ, et eodem causalitatis modo non exercuerint indivise aliæ perso­ næ divinæ, ut in assertione statuimus. Et consequenter quod licet assumere humani­ Refertur sententia contraria, el ejus fun­ tatem, prout idem valet, ac illam termi­ damenta diruuntur, nare, et suppositare per modum hypos­ tasis sit proprium solius Verbi, ut fides 11. Oppositam sententiam, quæ asserit docet : nihilominus sumptum pro eo. quod personam Verbi per influxum activum sibi est unionem efficere, vel active unire hu­ specialem univisse sibi naturam huma­ manitatem cum A'erbo, sit opus indivisum nam, et consequenter assumptionem im­ totius Trinitatis, ab omnibus divinis per­ portare aliquam causalitalem effectivam ex sonis simul, indivise, et æqualiter dépen­ parte Verbi ut terminantis humanitatem, dons ; quin secundum hanc posteriorem apud nullum Theologorum antiquorum rerationem magis, aut alio modo sit a Verbo, perimus, quinimo nec apud ullum notæ quam a Patre, et Spiritu sancto. Sicut si auctoritatis Doctorem ex recentioribus. tres homines eandem vestem efficerent, et Illam tamen novissime tuetur quidam Ca- ΟΐΓώ unum tantum eorum illa effective indue­ rolus Franciscus Raconis, sive de Abra in<*eAix rent ; unus precise esset indutus vestem, hac 3 part, tractat, primo, quæst. tertia, illamque in se haberet, ac sustentaret; ubi inter alia hæc animose profert : Quando sed concursus activus ibi interveniens dicunt Theologi opera Trinitatis ad extra tam induto, quam induentibus, ac perinde esse indivisa, el communia toti Trinitati, omnibus esset communis, et ab eisdem id inleUigunt de ipsis operibus, qux fiunt a simul dependens. Sic tota Trinitas effec­ Deo, ut unus esi in tribus personis, et ut tive operata est humanitatem, tota Trinitas operans per essentiam communem, quatenus illam effective i nivit Verbo, vel produ­ communis est, ut in creatione, conserva­ cendo unionem ab extremis diversam, ut tione, gubernatione, etc. Non autem loquun­ disput. præced. statuimus, vel effective tur sive affirmando, sive negando de- operi­ trahendo, et applicanlo humanitatem bus, quæ manare possunt a personis per Vorbi personæ, ut alii opinamur. Unde proprias, cl peculiares ipsarum personarum 1 cet solum Verbum humanitatem indue­ proprietales , et personalitates : quod inten­ rit, juxta illud Apostol. ad Philip. 2 : Fnrdimus. Eidem sententiæ aperio subscribit Phi ip. mam servi accipiens, in similitudinem ho­ Parra tractat, primo, disput. prima, quæat. plin, minem factus, et habitu inventus ut homo : quinta, articul. quarto et quinto; illam nihilominus omnis influxus activus ad enim refert, et non refellit, sed commen­ prædicta requisitus fuit indivise a toia dat, præsertim fol. 72, § Dices. Et quam­ Trinitate sicut a principio effectivo : nec vis ipse non discutiat in propriis terminis ullum in hoc negotio influxum activum præsentem difficultatem; sæpius tamen habuit Verbum, qui pariter eodem modo inculcat, et amplectitur Raconis doctri­ non fuerit aliis personis communis. Quod nam, ut tueatur, quod Verbum humanita­ D.Thorn. breviter, et pulchre docuit Div. Thom. tem terminans habuerit immediate per verbis supra relatis ex quæst. tertia, aliquam virtutem increatam sicut per prin­ cipium D18I*. V, DUB. cipium quo influxum activum in opera me­ ritoria Christi Domini ut infinite valorata : ita quod prædictus influxus activus, et im­ mediatus Verbi non fuerit communis aliis personis divinis. Quod in re est ipsa Raco­ nis conceptio, etsi materia» aliquantulum diversæ applicata. Pro eadem etiam sen­ tentia refert Thomam Hurtado in M. S. ad Nou· tertiam part, quem non vidimus. Videntur autem ipsi favere N. Cornejo, Arauxo, et nonnulli alii Thomistæ, qui docent opera Christi Domini valorari infinite per quon­ dam mora em infinitatis modum, qui a ad ipsa ex persona Verbi operantis immediate derivatur : et hoc genere influxus ab aliis personis divinis non dependet. Sed revera non favent : quia minime affirmant, quod prædictus modus fiat, aut dimanet imme­ diate a persona Verbi influente per ali­ quem concursum physicum sibi specialem, et ratione alicujus virtutis increatæ ut principii quo : sed solum quod sit, aut di­ manet specialiter a persona Verbi in or­ dine ad prudentem æstimationem. Quod nihil aliud est, quam personam Verbi, in humanitate physice operantem per mo­ dum principii quod præstare fundamen­ tum, ut prudenter apprehendant in opera­ tionibus Christi aliquem modum , sive respectum transcendentalem ad ipsam Ver­ bi personam, a quo modo habeant valorari infinite intrinsece. Id vero longe exulat ab hujus sententiæ sensu Quamvis et eam illorum Thomistarum opinionem etiam rejecerimus non absimili motivo disput. prima, numero 182. Sed quidquid de hoc sit, pro jam proposita, et singulari adeo sententia Ι«?α· 12. Arguitur primo ex Div. Thom. infra quæst. decima-nona, articul. primo ad 1, ubi agens de operationibus Christi Domini inquit : Sic igitur palet, quod alia est (in Christo) operatio humana, in qua Paler, cl Spiritus sanctus non communi­ cant, nisi secundum acceptationem miseri­ cordia: suæ : cl alia est ejus operatio in quantum est Dei Verbum, in qua communi­ cant Paler, ct Spiritus sanctus. Sed opera­ tio illa humana de qua loquitur Div. Ttiom. est quoddam opus ad extra, ut ex se liquet : ergo cum de prædicta opera­ tione dicat, quod in ea non communicant Pater, et Spiritus sanctus; sequitur, quod ex ejus sententia Verbum habeat in tali operatione influxum aliquem activum, qui toti Trinitati non sit communis : et conse­ quenter eadem ratione potest in termi- . 493 nando, sive assumendo humanitatem ha­ bere influxum activum sibi specialem, in quo cum Patre, et Spiritu sancto non communicat. Confirmatur : quia Spiritus sanctus ha­ Conilr buit in hoc mysterio specialem influxum malio. activum aliis personis non communem : ergo nullum est inconveniens, quod idem dicamus de persona Verbi. Consequentia palet a paritate. Et antecedens suadetur : nam incarnatio Verbi, et conceptio Christi specialiter attribuitur Spiritui sancto, ut li­ quet ex Symbolo Apostol. : Qui conceptus esi dc Spiritu sancio, et ex Nicteno : Et in­ carnatus est de Spiritu sancio. Id vero abs­ que fundamento, et ratione diceretur, si Spiritus sanctus in hoc opere non habuis­ set specialem aliquem influxum activum, et non communem alii* personis. Respondetur Div. Thomam merito as­ Solatio arguserere, quod Pater, et Spiritus sanctus mcali· non communicant cum Verbo in operatio­ nibus humanis Christi Domini : quia li­ cet illas efficiant per modum causæ primae, et universalis ; Verbum tamen habet alium modum magis specialem concurrendi' ad prædictas operationes, videlicet per mo­ dum principii quod, sive suppositi uniti naturæ humanæ, et in ea operantis : quod non convenit aliis personis. Quæ diversitas in diversum principium quo, sive in differentiam naturarum revocanda est, ut jam supra diximus numero quinto. Verbu n enim ut in humanitate subsis­ tens agit per naturam humanam sicut per principium quo sibi hypostatice uni­ tum : quod ad ipsum specialiter pertinet, et non ad alias personas divinas. Sed idem Verbum, et Pater, et Spiritus sanctus, ut in divinitate subsistunt, agunt per natu­ ram divinam sicut per principium quo, in quo simul, et indivise communicant. Et ideo nulla operatio secundum prædictam natu­ ram, vel aliud principium increatum pro­ cedit a Verbo ad extra, quæ pari modo non sit aliis personis communis. Et quod hæc sit propria mens Div. Thom. in eo D.Thom. loco, liquet manifeste ex verbis immediate præcedentibus : interpretans enim Div. Dionysium inquit : Quod autem intellexerit esse duas operationes in Christo, palet ex his, quæ dicit in 2 cap. de divin, nomiriibus, ubi dicit, quod in eis, quæ perlinent ad humanam ejus operationem, Pater, cl Spiritus sanctus nulla ratione communicant, nisi quis dixerit secundum benignissimam, et misericordem voluntatem , in quantum DE INGA B NATIONE fcillcd Pater, el Seriius saucius ht. Complut, abbrev. in lib. deanim. disputa­ tione sexta, quiestione prima. Minor deni­ que probatur : quoniam terminus adæquatuscreationis anima· est anima ipsa; nihil enim aliud per talem actionem creatur, quam ipsa : terminus vero adæquatus pro­ ductionis humanitatis est ipsa humanitas; cum aliud per eam actionem non fiat prin­ ter ipsam : terminus autem adæquatus assumptionis, sive unionis est unio hypos­ tatica, sive conjunctum ex Verbo, et na­ lura humana resultans, modo tamen dec'arando dub. 4 ad id quippe talis actio per se primo ordinatur. Constat autem, quod praedicti termini realiter distinguuntur, differt enim realiter anima ab humanitate, et hæc ab unione hypostatica, sive a com­ posito, quod ex tali unione resultat : unde potest dari anima absque humanitate, et Immanitas absque unione hypostatica, sive conjunctione ad Verbum. Ergo creatio animæ, productio humanitatis, et assump­ tio humanitatis ad Verbum habent termi­ nos realiter, et adæquate distinctos. CiiSrContirmatur præcludendo tacitam eva­ sionem, qua vis præcedentis rationis debi­ litari posset : nam licet distinctio actionum non tam desumatur a terminis materialiter acceptis, quam a modis, sive rationibus formalibus, quibus illos attingunt, ut com­ muniter docent Philosophi, et recte decla5. ta -rantN. Complut, abbrev. in log. disput. prima, quæst. secunda, § primo : nihilo­ minus in nostro casu non solum adest di­ versitas terminorum, sed etiam rationum formalium, sub quibus attinguntur : ergo nulla est ratio, ut prædictæ actiones non distinguantur. Consequentia patet. Et an­ tecedens suadetur : nam in primis creatio animæ respicit terminum ut factum ex nihilo, sive ex nullo præsupposito sub­ jecto : qua de causa nullum agentis creati consortium admittit, sed soli Deo corres­ ponded Productio autem humanitatis res­ picit terminum ut facturn ex subjecto præsnpposito : et ideo respondet non soli Deo, sed etiam agenti creato principaliter. Quæ rationes, sive modi respiciendi terminum sunt salis formaliter diversæ. ut ex se li­ 503 quet. Rursus tam creatio animæ, quam productio humanitatis respiciunt terminum sub aliqua ratione determinata naturali; et ideo principio, sive agenti naturali cor­ respondent, sive sit solus Deus, sive crea­ tura. At assumptio, sive unitio humanita­ tis ad Deum respicit terminum sub ratione supernatural!, et excellentiæ ipsius termini proportionata : unde habet, quod excedat omnem facultatem cujuscumque agentis naturalis; et soli Deo tanquam auctori supernatural! ut agenti principali corres­ pondent. Constat autem, quod ratio natu­ ralis, et ratio supernaturalis sunt formaliter tam genere, quam ordine diversæ. Ergo prædictæ actiones non solum attingunt terminos adæquate, et realiter distinctos, sed etiam sub rationibus formalibus satis diversis. 22. Nec satisfacit, si dicas hoc argu- Evasio, mentum cum sua confirmatione evincere quidem distinctionem in actionibus creatis, quæ speciem, unitatem, et distinctionem capiunt a termino; non autem in operatio­ nibus divinis, quæ non specificantur ab aliquo extrinseco, sed a solo Deo. Hoc, inquam, minime satisfacit, sed Praclopræclusum relinquitur ex his, quæ in li- dllur· mine dubii observavimus : licet enim ope­ rationes divinæ non habeant extra Deum specificativum formaliter tale ; habent ta­ men specificativum virtualiter tale, quatetenus ita aliquid inferunt, aut concernunt extra Deum, ut si per impossibile possent ab extrinseco specificari, ab hoc potius, aut illo, quam ab alio specificarentur, ut ibidem exemplis declaravimus. In quo sen­ su dicimus animam, humanitatem, et unio­ nem hypostaticam, sive compositum ex eo resultans, esse specificativa, utique virtua­ liter talia creationis, generationis, et as­ sumptionis : et consequenter istas non esse unicam actionem, sed plures, videlicet qua­ tenus habent specificari ab aliquo extrin­ seco. Et profecto si adhibita responsio esset a'icujus momenti, dicendum consequen­ ter esset eadem actione creari Angelos, et generari formicam ; eadem actione puniri damnatos, et beatos glorificari ; eadem ac­ tione generari hominem, et fieri justum per gratiam ; et sic de aliis. Hoc autem est sa­ tis absurdum, et præter communem modum loquendi, et concipiendi fundatum in ipsis rerum naturis. Non enim attendimus, quid actio divina habeat ex parte Dei, quo pacto est subjective unica, et indivisibilis opera­ tio, immo ipse Deus : sed quid importet ex 5tn DE INCARNATIONE. parte terminorum extri nsec orum, quos at­ ' ponsio esset alicujus momenti, tolleretur tingit tanquam specificativum virtualiter omnino necessitas distinguendi diversas tale. Et hoc modo multiplicamus actiones actiones Dei, quibus ellectus prodncil : dici Dei, nempe virtualiter, et per comparatio­ I enim posset, quod omnes attingit sub uni' nem ad terminos, ubi plures termini forma­ ca ratione ipsis communi in terminando. ! tter diversi occurrunt, ut in præsenti con­ Et ita per eandem actionem producerentur tingit. muscœ, etcrearentur Angeli : et per eandem ' 23. Nec iterum satisfacit, si respondeas, actionem fieret substantia hominis, ct liic giuta. qnod praedictum argumentum plane con­ regeneraretur in lilium Dei per gratiam. Et cluderet, si actio producens animam, et quæ similiter sicut juxta praemissam responsio­ generat humanitatem, et quæ istam assu­ nem salvaretur, quod animaGhristi, huma­ mit ad N'erbum, attingerent illos terminos nitas ipsius, et Immanitatis assumptio ad sub eis determinate rationibus, quas in Verbum essent unicus formaliter terminus, confirmatione expendimus. Diruitur autem et sub eadem communi ratione attactus, robur prædicti argumenti, si dicatur (el li­ ac subinde terminans non plures, sed uni­ cet contraria opinio), illos terminos attingi cam actionem : sic etiam creatio animæ B. ■ sub una alia altiori , el magis universali Virginis, conceptio humanitatis ipsius, el ratione. Unde termini sub illa attacti non sanctificatio ejus in primo animationis transcendent operationis distinctionem, sed momento essent unicus formaliter termi­ unitatem. nus per unam, et eandem actionem produc­ Id, inquam, minime satisfacit : tum quia tus. Si enim illud dicitur contigisse in rationes a nobis assignatæ sunt illæ quas Christo propter universalitatem rationis, Philosophi, et Theologi assignant termino sub qua illi termini attingebantur : cur non creationis, et termino generationis : ille dicetur idem etiam contigisse in Christi enim terminat sui productionem ut factus matre ? Praesertim cum tam natura, quam cx nihilo; iste vero ut factus ex subjecto gratia superflua abhorreant. Id vero nemosapræsupposito·. ergo adhibita responsio veræ næ mentis admittet ; cum actioni producenti doctrinænon inhæret, sed meræ, ac volun­ animam Beatæ Virginis, et actioni Beatam tariae divinationi. Tum etiam quia fieri ex Virginem generanti, prorsus acciderit, quod nihilo, et fieri ex præsupposito subjecto supervenerit actio ipsam sanctificans, et includunt contradictionem : siquidem fieri quæ ortum traxerit ex providentia a'tioris cx præsupposito subjecto non est fieri ordinis, et longe diversi. ex nihilo, ut ex se liquet : illa autem, quæ 24. Si autem inquiras, an resolutio nos-ΐκϋ* contradictorie opponuntur, quatenus talia, tra procedat non solum de facto; sed etiam nequeunt in una aliqua ratione adunari : de possibili, et respective ad quamcumque rts ·.cum ergo anima fuerit facta ex nihilo , potentiam ? Respondendum est cum distine- k utpote veram creationem terminans ; et hu­ tione : nam vel lit hypothesis, quod termi­ manitas fuerit facta ex præsupposito sub­ nus, auL termini, qui de facto, occurrerunt jecto, siquidem terminavit veram concep­ in hoc mysterio, eodem modo se habeant tionem, et generationem : minime apparet in sua passiva terminatione, ita quod ani­ aliqua ratio una, tt ipsis communis, in qua ma sit, et denominetur creata, humanitas potuerint adunari in conceptu termini : et genita, et modus unionis ad Verbum educ­ consequenter absque fundamento dicitur, tus. Et in hoc sensu impossibile reputa­ quod terminaverint sub eadem ratione. mus, quod terminent unam, et eandem Tum præterea (et sequitur ex præcedenti actionem propter motiva numero præced. impugnatione), quia impossibile est, quod proposita. Sicut enim implicat unum ali­ conceptus proprius creationis sit conceptus quid fieri ex nihilo, ct fieri ex subjecto proprius generationis; cum illa essentiali­ præsupposito (clauditur enim in hoc mani­ ter excludat subjectum, et ista subjectum festa contradictio : sic etiam implicat, quod essentialiter præsupponat : ergo pariter creatio sii eductio, aut generatio, vel quod impossibile est, quod ratio sub qua aliquid in eadem ratione atoma ejusdem actionis terminat creationem sit ratio sub qua ali­ conveniant : et consequenter dala hypo­ quid terminat generationem : ergo anima thesi, quod anima Christi fiat per creatio­ facta per creationem, et humanitas per ge­ nem , et humanitas Christi per genera­ nerationem producta non terminarunt sub tionem ; impossibile est, quod eanlem una ratione ipsis communi, sed sub di­ actionem terminent; sed necessario requi- I versis. Tum denique quia si prædicta resritur concursus diversarum actionum. I Potest DISP. V, DUB. H. Potest autem ea hypothesis excludi, aut non supponi. Et sic censemus non repug­ nare, quod anima Christi, ejus humanitas, el unio hypostatica humanitatis ad Ver­ bum, ac denique totum hoc compositum Christus terminent eandem actionem. Qu® in tali eventu esset adæquato creatio, non vero generatio, aut eductio : et omnes illos effectus produceret ex nullo præsupposilo subjecto. Sicul licet de facto anima puri hominis creetur, et homo ipse gene­ retur, ibique interveniant divers® actio­ nes; posset nihilominus Deus una, et eadem actione lotum hominem, el omnes ejus partes creare, sive producere ex nullo subjecto præsupposito. Et quamvis in data hypothesi anima, et humanitas Christi essent entilates naturales, qu®, quantum est de se, possent per naturalem influxum produci ; nihilominus producerentur exer­ cite per operationem supernaturalem, sive per actionem Dei ul supernaturalis aucto­ ris. Quoniam nec anima, nec humanitas in eo eventu fierent per se, sed comproducereniur ad productionem totius compositi, aut suppositi ut subsistentis in natura hu­ mana, qui e:t Christus Dominus. Hujus­ modi autem terminus formaliter sumptus supernaturalis est, postulansque inlltixum Dei ut supernaturalis principii. Quem du­ bium non est ita consideratum posse pro­ ducere illos etiam effectus, qui sibi auctori naturali respondent : continet enim cos sub altiori ratione, et in ordine ad eminentiorem finem. Omnia igitur in Christo con­ currentia præter hypnslasim (qu® increala, et improductibilis est), simul sumpta, et in vi unius termini totalis producerentur a Deo per unam, el eandem actionem su­ pernaturalem, qu® esset creatio totius compositi, et partium ejus in ipso. De factu autem non ita contigit : quia cer­ tum est humanitatem Christi fuisse con­ ceptam, et genitam, atque ideo terminasse actionem diversam a creatione animæ : et similiter præcessisse ordine natur® as­ sumptionem ad Verbum, el subinde pro­ ductam fuisse per diversam actionem, ut supra fusius ostendimus. biruunlur motiva opinionis opposite. 25. Contraria nobis sententia docet as­ sumptionem, sive actionem unitivam identdicare sibi conceptum creationis animæ, 505 et conceptum generationis humanitatis, ad instar form® superioris, quæ identiiicat sibi proprias rationes formarum inferioris ordinis; sicut se habet anima intellectiva' qu® simul est vegetative, et sensitiva : ita tamen, quo i prædicta actio, ut gerit offi­ cium uniendi humanitatem cum Verbo, supponat semetipsam, ut est creatio animæ, et generatio humanitatis; sicut etiam ani­ ma ut rationalis supponit se ipsam secun­ dum alios conceptus vegetativ®, et sensi­ li væ. Unde prædicta sententia negat plures actiones ex parte Dei in hoc mysterio : sed asserit eandem actionem assumptivam esse creationem animæ, et generationem humanitatis, non utcumque, sed in Verbo : quia non creat, nec generat aliter, quam communicando terminis esse Verbi per­ sonale me lia assumptione. Hanc opinionem linquit Suarez ubi supra) non invenio apud Suarii D. Thomam, aul aliquem antiquum Theologo- d-ecPü0· rum : sed quidam moderni Thomiste eam hcc tempore defendunt, ul facilius ab humanilate Christi existentiam creatam exclu­ dant, cl quasi coacti vi argumentorum, quæ extra illam sententiam fieri solent. Cujus dicti primam partem approbamus, expe­ rientia ipsa docti, quod nec D. Thomas, nec alius gravis antiquus Theologus pre­ dict® opinioni subscribat. Sed in secunda parte fallitur, et fallit Suarez, dum repræsentat modernos Thomistas esse illius senlenti® patronos : nemo namque ex his, quos viderimus, aut lege­ rimus, qui pauci non sunt, illam tuetur. Et dum Suarez ipsos nomination non re­ fert, hostes videtur fabricari, quos feriat. Magis autem fallitur dum affirmai Thomistas illos iu singularem adeo ivisse senten­ tiam coactos vi argumentorum, qu® fieri solent contra opinionem Thomisticam af­ firmantem, quod Christi humanitas per increatam existentiam existit. Ea enim argumenta non ejus ponderis sunt, quale ipsis deferunt, et imaginantur Suarez, et socii oppugnantes manifestam D. Thom® assertionem , sed facillimo negotiu dissi­ pantur ab ejus discipulis, supposita alias vera doctrina distinguente inter essentiam, et existentiam, qu® hic non tractari, sed pr®mitti debet ad declarationem hujus mysterii, ut late ostendimus disp. 8, dub. 3. Unicum ergo reperimus Thomistam, qui oppositam opinionem defendat, Ca- Cabrera, breram in hac 3 p. qna^st. 2, art. Il, disp. 2, § 2, ubi affirmat creationem ani­ mæ, generationem humanitatis, et istius 506 1 arÿc· ttcntjm D. Fol· gCDt. D. Léo. D. λαguq. 1). Gre­ gor. 5 Syiiôdûs. Diruitur expli­ cando Patres. DE INCARNATIONE. assumptionem ad Verbum esse unam, et eandem actionem secundum rem. Sed prædictus Auctor nec sibi constare, nec consequenter loqui videtur : nam inferius f 3, tradit in pradietis actionibus inter­ venire distinctionem formalem, eisque ar­ gumentis utitnr in probando hanc pariem quod priorem, et motiva pro illa proposita destruit, ut legenti facile constabit. Unde non salis capimus, quid senserit, aut vo­ luerit. Sed ut ut sit de istius opinionis pa­ trocinio, pro illa suadenda Arguitur primo ab auctoritate. SS. Pa­ trum, qui haul obscure significant eandem actionem fuisse conceptionem humanitatis Christi, ejusque assumptionem ad esse personale Verbi. Unde D. Fulgentius lib. de Incarnat, et gratia cap. 3, inquit : Ipsa (juippe acceptio carnis fuit conceptio virginalis. Et inferius addit : Una quippe fuit in utero Maricc Virginis conceptio divinita­ tis, el carnis : et unus est Christus Dei filius in utraque natu) a conceptus. Nec minus expresse loquitur S Leo Magnus epist. 11 ad Julian, ubi ait : Natura noslra nr>n sic assumpta est, ut prius creata, post assume­ retur, sed ut ipsa assumptione crearetur. Et eodem fere medo loquitur D. August, lib. de fide ad Petrum c. 18, et D. Gre­ gor. lib. 9, Epistol. 61. Quæ videtur ipsis­ sima assertio, quam hæc opinio defendit, nempe non plures ibi actiones interve­ nisse; sed unica actione, nempe assump­ tione, ut D. Leo loquitur, animam fuisse creatam, et humanitatem conceptam. Et eodem modo loquuntur Patres in quinta Synodo generali can. 3. ubi dicunt : Si quis dicit, aut sentit prius formatum esse corpus Domini nostri Jesu Christi in utero Virginis, et deinceps unitum esse ei Verbum, el animam, anathema sit. Et tamen secun­ dum nostram sententiam concedendum est prius formatum esse corpus Christi, quam assumeretur a Verbo, ut constat ex supra dictis a num. 19. Ergo non oportet cons­ tituere plures actiones in hoc mysterio; sed magis concedendum est, quod unica actio assumptiva cuncta peregit crean­ do animam, et formando humanitatem. Respondetur menlem istorum Patrum, et aliorum, apud quos eadem sententia fre­ quenter occurrit, non eo tendere, ut neget d.stinctionem metapbysicam inter actiones, quæ in hoc mysterio interveniunt ; sed præcise ut excludant ordinem, et prioritatem ducationis inter eas ; ac veram, atque realem ipsarum concomitantiam, sive ne­ xum in eodem temporis momento consti­ tuant. Unde cum dicunt Incarnationem, fuisse conceptionem humanitatis, et na­ turam humanam fuisse ipsa assump­ tione creatam ; idem est , ac dicere , quod hæc simul fuerunt, et quod unum alteri associatum est absque reali tem­ poris praecedentia. Quæ responsio, ac Pa­ trum mens evidentius apparebit præsupponendo cum D. Tho. quæst. 6, art. 3, quod Origenes posuit in suo periarch. lib. 4, cap. 7 et 8 : Omnes animus a principio fuisse crea­ tas, inter quas etiam posuil animam Christi creatam. Quod etiam testantur S. Leo epist. d. Ia cit. et S. Damasc. lib. 4, de fide cap. 6. d d»· Hunc ergo errorem damnant, et excludunt m relati Patres eis locutionibus, non aliud intendentes, quam negare , quod anima, aut corpus Christi tempore præcesserint Incarnationem, sive assumptionem ad Ver­ bum, ut satis liquet ex ipsis testimoniis, quæ nobis opponuntur. UndeS. Leo inquit: Arbitror talia loquentem, nempe Origenem, hoc habere persuasum, quod anima, quam salvator assumpsit, prius in cadis sil commo­ rata, quam de Virgine nasceretur, eainquc sibi Verbum in utero copularet. Sed hoc calholicx mentes, auresque non tolerant. Ad quod refellendum subjungit animam Christi non fuisse prius creatam, et deinde assumptam, sed esse ipsa assumptione creatam : quibus verbis negat, quod error oppositus affirma­ bat, nempe precedentiam temporis inter illa. Sed non negat, nec tangit difficultatem aliam longe diversam, et ab ejus scopoprocul dis­ tantem, quod videlicet ad praedictos eflectus requiran tur actiones metaphysice distinct®. Eadem est intentio D. Fulgent, in verbis re­ latis, ut ipse palam se declarat : Nonesl igitur aliquod intervallum temporis existimandum inter susceptæ carnis initium, ct concipicndx majestatis adventum. Canon vero quintæ Sy­ nodi manifeste dirigitur ad damnandum Origenis errorem : nam post verba relata statim additur : Anathema Origeni, qui hxc promulgavit. Excludunt ergo Patres ordi­ nem, et præcedentiam temporis inter crea­ tionem animae, formationem humanitatis, et assumptionem ad Verbum : sed minime negant, quod hæc omnia facta fuerint in eodem momento per diversas actiones. Vi­ deatur D Tho. infra quæst. 33, art. 3. 26. Nec refert, si cum Cabrera ubi supra R^iw. num. 18 opponas concomitantiam prædic- * tarum actionum in eodem instanti minime sufficere, ut anima dicatur creari assump­ tione, si semel creatio animæ fuit actio ab assumptione DJ8P, V, DUB. II. 5ύ7 assumptione distincta. Cum ergo Patres habere Verbi subsistentiam, et existen­ dicant animam ipsa assumptione fuisse tiam : quod iit per actionem assumptivam, creatam ; sequitur, quod ex eorum senten­ ut infra disp. 8. dub. 3, § 1, magis decla­ tia non ibi fuerint plures actiones, sed una rabimus. Unde licet entitas animæ non fiat lautum prtestans utrumque effectum. Ante­ per assumptionem, sed per creationem, ut cedens autem suadetur : nam in eodem supra a nobis ostensum est : nihilominus instanti fuit creatio aeris, el illuminatio non improprie dici valet animam creari aeris a sole : et tamen quia istæ fuerunt assumptione : quia non intelligitur perfecte, actiones distinclæ, nemo dicet, quod aer et complete creata, sive extra nihil, quous­ creatus fuerit illuminatione : el falsum, ac que intelligalur habere subsistere, et exisimproprium quid, si ita loqueretur, profer­ tere per Verbum, quod assumptione con­ ret : ergo idem in nostro casu dicendum est. sequitur. Et in hoc sensu potest exponi, et Scl'iur. Respondetur negando antecedens, ubi magis vocificari ea Patrnm locutio. Unde proferens animam creari assumptione mani­ D. Tho. infra quæst. 33, art. 3, ad 1, ait : D.Tbom. festat se non intendere in ea locutione ob­ Quia ponimus conceptionem in instanti esse servare sensum omnino formalem , sed perfectam ; consequens est, quod in illa carne solam connexionem, aut concomitantiam simul fuit concipi, ct conceptum esse. El sicut prædictarum actionum. Et ita se gerunt Augustin. dicit in lib. de fide ad Petrum, Patres cum ea locutione utuntur, ut liquet dicimus ipsum Dei Verbum suæ carnis accep­ ex eorum verbis proxime relatis, et ex tione conceptum, ipsamque carnem Verbi qualitate erroris oppositi, quem ea phrasi incarnatione conceptam. propulsare curabant. Ad probationem au­ 27. Arguitur secundo : quiaanima Christi Sargutem in contrarium dicendum est, quod licet per eandem actionem, qua creata est. ha- mentum. menlum· illa locutio, aer creatur illuminatione abso­ huit subsistentiam : sed subsistentiam ha­ lute prolata sit impropria; nihilominus si buit per assumptionem : ergo actio creativa illa utens manifestaret solum intendere, ac et actio assumptiva fuerunt eadem actio. exprimere concomitantiam utriusque actio­ Consequentia patet. Et major suadetur : nis, et quod aer ut primum creatus est, ha­ quia creatio terminatur ad rem subsistentem buit lucem; nihil reprehensione dignum quatenus ta'em ut tradit D. Tho. 1 p. D.Tboni. proferret ; sed quod juxta subjectam mate­ quæst. 45, art. 4 et satis ex se liquet : riam congrue sustineri, ac exponi posset. creari enim est fieri per se, quod solis sub­ Et ita, ut diximus, contingit in similibus sistentibus competit. Minor denique est . Patrum locutionibus. certa : quia anima Christi non habuit aliam Accedit intervenire notabilem differen­ subsistentiam, quam Verbi : sed hanc ha­ tiam inter rem præsentem, et exemplum in buit per assumptionem ad ipsius esse per­ contrarium allatum. Nam illuminatio sup­ sonale : ergo anima Christi habuit subsis­ tentiam per assumptionem. ponit non solum creationem aeris, sed ipsum etiam simpliciter existentem, ut nec entitaConfirmatur : nam creatio fuit actio, per Confirtem, nec subsistentiam, nec existentiam ipsi quam anima Christi accepit esse existen- matir'· tiæ : sed hujusmodi esse habuit per actio­ communicet, nec ullo modo concurrat ad substantiale complementum ipsius. Unde nem assumptivam : ergo creatio animæ non fuit actio distincta ab assumptione, provenit non posse nisi abusive dici, quod aer creatur illuminatione. Cæterum assump­ sed eadem operatio cum illa. Major cons­ tio valde aliter se habet erga animam, et tat : nam sicut creari, et produci non est humanitatem : licet enim præsupponat ipsas aliud, quam accipere esse ab agente, sive secundum suas entitates essentiales produc­ principio effectivo ; ita creatio non est a'iud, quam actio, sive causalitas, per tas per actiones diversas ; non tamen præquam agens communicat esse effectui. supponit in ipsis subsistentiam, aut exislentiam ; sed potius ipsis communicat Præsertim cum res per creationem extra­ subsistentiam, et existentiam increatam Ver­ hatur ex nihilo : quod intelligi non valet absque transitu ad existentiam. Minor bi divini quod quantum ad subsistentiam vero ostenditur : quia nec in anima Christi, nemo est catholicorum, qui neget) et con­ sequenter eas substantialiter ultimo com- I nec in ejus humanitate datur aliud esse plet in suo esse. Nec creatio animæ, nec existentiæ, quam esse increatum, et di­ generatio humanitatis inlelliguntur prorsus vinum, ut tradit D. Tho. infra quæst. 17, D.Ttiom. art. 2, et constabit ex dicendis disp. 8, completæ, usquedum earum termini , nempe anima, et humanitas intelligantur dub. 3; sed hujusmodi esse increatum, ct ■ 508 I i' ? 4, ■ ■ V r: DE 1NCAHNAT1ONE. divinum non aliter anima? communicatum est. nisi per actionem incarnalivam, sive assumptivam ad Verbum : ad hanc enim pertinuit hujusmodi substantialis commu­ nicatio : ergo anima Christi habuit esse exisientiæ per assumptionem. Sairii Hoc argumento, et confirmatione exis­ imaffiMtimat Suarez convictos et coactos fuisse tio Th°m*stas anonymo»s, quos ipse re­ fert. ut huic opinioni subscripserint, quasi aiter salvare non potuerint, quo i existen­ tia a rerum essentiis distinguitur, et quod humanitas, et anima Christi existant per esse increatum Verbi. Sed fallitur, ut jam supra diximus : nam et argumentum expe­ ditam satis habet responsionem, quam statirn adhibebimus : et quod ipse in exis­ tentia criminatur, necessario componere debet in subsistentia. Certum quippe est apud catholicos nullam creatam subsisten­ tiam in Christi humanitate inveniri : alioquin cum humanitate constitueret suppo­ situm : quæ fuit hæresis Nestorii jam diu damnata, et a nobis eversa disp. 3, dub. 2. Fiant ergo in subsistentia omnia argu­ menta. quæ fabricatur iHe contra exist.mtiam, et compelli necessarium est ad parem omnino responsionem. Nam si ei objicia­ tur creationem communicare termino sub­ sistentiam, et hanc animæ Christi, ejusque humanitati communicatam fuisse per as­ sumptionem, ut fides docet; ex quo colligi videtur eandem actionem fuisse creatio­ nem, et assumptionem, eadem ille, et nos prememur difficultate. Cui utrique res­ pondebimus creationem communicare ter­ mino subsistentiam connaturaliter, et per se loquendo, et si divinitus non impedia­ tur : posse tamen divinitus impediri : et ita contigisse in hoc mysterio, ubi divina Verbi subsistenoa loco sûbsîstenliæ natu­ ralis, ac propriæ subrogata fuit. Et hac ea­ dem responsione, quam ip-e (velit, nolit) arripiet, exarmantur cuncta, quæ contri existent.am opponit. Quia ex una parte creatio non minus ordinatur ad commu­ nicandum termino subsistentiam , quam existentiam ; et ex alia parte Verbum non minus continet existentiam, ac subsisten­ tiam : sicut ergo creatio potest impediri a communicando termino subsistentiam; sic etiam potest impediri a communicando ipsi exis entiam : et sicut Verbum valet communicare subsistentiam suam loco subsistenliæ creatæ ; sic etiam valet loco creatæ existentiæ communicare existen­ tiam propriam. Quid ergo occurrerit in hac difficultate, quod potuerit Thomistas co­ gere ad complectendum illam absurdam, ut Suarius ait, opinionem; vel quod in ipsius, et communi omnium sententia non militet? Unde fidem illi in hac causa mi­ nime damus. 28. Ad argumentum autem respondemus negando majorem. Ad cujus probationem dicendum est, quod licet creatio, naturaliter, et per se loquendo, communi­ cet suo termino subsistentiam, et illam simul efticiat (quod et non amplius in­ tendit D. Tho. lococit.) : nihilominus divi­ nitus fieri potest, quod non ita contingat; sed creatio impediatur in suo influxu, nec subsistentiam efficiat, et communicet. Quia potest simul cura ipsa creatione con­ currere alia actio superior, quæ loco subsistenliæ propriæ, et naturalis per ipsam creationem producendæ, communicet sub­ sistentiam increaiam : sicut de facto acci­ disse credimus in hoc mvsterio. Et ratio * a priori est : quoniam licet creatio per se loquendo, et quantum est de se, utrum­ que producat, nempe rei essentiam, et subsistentiam, respicit tamen essentiam ut terminum primarium, et subsistentiam sicut terminum secundarium : fieri au­ tem divinitus valet, ut producto termino primario, secundarius non succedat, ut contingeret, si essentia produceretur abs­ que passionibus, sive accidentibus pro­ priis : quod esse possibile nemo negat. Idque a fortiori verilicandum est. ubi terminus secundarius alicui actioni correspondens ita impeditur, ut altiori modo suppleatur per alium terminum ex vi su­ perioris actionis communicatum, ut accidit in præsenti : subsistentia enim divina loco propriæ substituitur. Unde cum di­ citur creari, aut terminare creationem esse rei per se subsistentis, concedimus plane ita esse, sed talis res potest esse per se subsis­ tens vel formaliler per subsistentiam pro­ priam, et ex vi actionis producentis essen­ tialem rei entitatem; vel concomitanter per subsistentiam divinam, et ex vi actio­ nis superioris, entitatem rei supponentis, et subsistentiam divinam communican­ tis. Et sic contigit in hoc mysterio. Ex quibus patet ad confirmationem : Eiîddsr continet enim eandem difficultatem, el cnr.ir· CMfe. eadem responsione diluitur. Unde nega­ mus majorem, et ad ipsius probationem respondetur, quod licet creatio per se, et connaturaliter loquendo communicet suo termino esse existentia· : nihilominus fieri putest, - * r DISK DUH. II. 509 potest, quod hujusmodi exercita commu­ subsistentiam, et existentiam divinam, per nicatio impediatur per actionem superio­ quam totum, et pjus partes subsistunt, et rem, qua» existentiam divinam loco natu­ existunt : Propterea prædicta actio crea­ ralis communicet, ut liquet ex dictis circa tive non se extendit ad efficiendum sub­ subsistentiam, quin opus sit alia adjicere. sistentiam, et existentiam; sed sistit in Nola Potest tamen tam argumenti, quam con­ productione entitatis essentialis animæ, îmconstituendo illam exercite in via ad sub­ pUm. firmationis responsio confirmari ex eo, quod accidit in generatione vermium, aut sistentiam , et existentiam divinam per ignis ex speciebus sacramentalibus : nam aliam actionem superiorem tunc occur­ in ultimo instanti intrinseco corruptionis rentem communicandas. Terminata tamen specierum, et primo instanti intrinseco est ad rem eo momento subsistentem, et generationis novi compositi, fit de, novo existentem (quod creatio in suo termino materia prima a Deo per creationem, vel, requirit) : quia anima creationem per ut alii volunt, per conversionem quantita­ suam entitatem terminans accepit simulta­ tis in ipsam : hæc enim per se consequun­ née subsistentiam, et existentiam increatur suppositionem primi miraculi conver­ tas ex vi actionis incarnativæ, sive assionis panis in corpus Christi. In eodem sumptivæ : quæ prædictam animam per autem instanti agens naturale, quod prius aliam actionem productam, acpræsupposiegerat alterando accidentia Eucharistica, tam assumpsit ad \rerbum, communicando educit formam substantialem, et producit ipsi hujus subsistentiam, et existentiam. totum compositum , utputa ignem, aut 29. Arguitur tertio : quia humanitas 3 argu­ vermes. Cum ergo, in nullo composito Christi, et totus Christus terminarunt ean­ mentum substantiali dentur plures subsistentiæ aut dem actionem productivam : sed totus X. Cou­ existentiæ partiales, ut recte probant N. Christus productus est per Incarnationem, pla'. Complut, abbrev. in lib. de generat, disp. sive assumptionem : ergo humanitas per 15, quæst. i, et rursus cum materia prima eandem actionem producta est : et conse­ non vindicet sibi propriam existentiam, quenter non oportet admittere productio­ nem, sive generationem humanitatis, quæ aut subsistentiam, sed existât per subsis­ tentiam, et existentiam totius compositi, ab assumptione distinguatur ; sed una, et ut ostendunt prædicti Patres tum ibi, tum eadem actio eminens utrumque munus in lib. Physic, disp. 3, quæst. 4, et tan­ exercuit. Utraque consequentia patet. Et dem cum subsistentia, et existentia ver­ minor est certa ; quoniam Christus non est mium, aut ignis ex speciebus sacramenta- aliud, quam suppositum Verbi in duplici libus factæ fuerint non per creationem, natura, divina et humana subsistens : sed sed per generationem, et concursum agen­ totum hoc resultavit ex actione assumptiva, tis naturalis : necessario consequenter in­ qua humanitas conjuncta est hypostasi fertur, quod actio Dei vel creatione, vel Verbi : ergo totum hoc, sive compositum, conversione producens in eo casu solam Chrislus, per actionem assumptivam pro­ materiam primam, efficiat solam ejus en- ductum est. Major autem, in qua poterat litatem essentialem, nullam ipsi communi­ esse difficultas, ostenditur : quia cum ac­ cando existentiam ; sed ipsam constituendo tiones, et passiones sint suppositorum, ut extra omnes causas quasi viali ter, et in or­ docent communiter Philosophi ex Aristot. Aristot. dine ad participandum subsistentiam, et 1. Metaph. cap. 1, nequit natura terminare existentiam totius compositi per aliam actio­ actionem ut quo, sive per modum formæ, nem in eodem instanti productas. Quod sa­ quin suppositum il'arn terminet ut quod, et tis estad veriticandum creationem, aliamve per modum subsistentis per se et hinc pro­ actionem productivam terminari ad rem sub­ venit, quod eadem generationis actione sistentem, el existentem, utique vel for­ producatur natura Petri, et Petrus ut sub­ maliter ex vi ejusdem actionis, ut commu­ sistens in tali natura : constat autem, quod niter contingit; vel concomi tauter ex vi humanitas Christi, et Christus ipsecompaalterius actionis tunc simul concurrentis, rantur ut natura, et ut suppositum in tali nt accidere potest, et accidit in prædicta natura subsistens : ergo humanitas Christi, vermium, vel ignis generatione. Sic ergo et totus Christus terminarunt eandem ac­ licet actio creans animam Christi, quan­ tionem utriusque productivam. tum est de se, illi communicet subsisten­ Picspondctur negando majorem intel- Diruitur, tiam, et existentiam; quia tamen ibi oc­ lectam de actione, qua humanitas primo currit alia actio superior communicans producta est: nam humanitas facta fuit per 510 DE INCARNATIONE. naturalem generationem, supplente Spiritu nam eo admisso, plane sequitur B. Virgi­ sancto concursum effectivum agentis natu­ nem non esse Dei, et Christi matrem : quod ralis : Christus vero totus productus fuit est contra fidem. Ut enim Dei, el Christi per actionem assumptivam, ut in ipso ar­ mater dici posset, opus erat, quod actio gumento probatur. Ad probationem autem ipsius generali va, sive qua concurrit ad in contrarium patet ex eis. qute in respon­ generandam sacram humanitatem, termina­ sione praecedenti dicta sunt : licet enim retur ad Deum ut in humanitate subsis­ actio generativa humanitatis naturaliter, tentem sicut ad terminum qui prædictæ et per se loquendo tendat ad productionem actionis : id vero minime salvatur ex sup­ totius suppositi in eadem subsistentis, positione, quod actio generativa distingua­ illumque respiciat ut terminum quo, et is­ tur ab actione assumptiva humanitatis ad tud producat ut terminum qui, sive quod : Verbum : nam hoc dato, actio generativa et hoc modo, et non aliter sit actio natu­ terminatur unice ad humanitatem, et ibi raliter omnino completa : nihilominus sistit ; deinde vero succedit alia actio pror­ fieri valet, ut non prorsus compleatur, nec sus diversa uniens humanitatem cum suppositum, aut terminum qui attingat : Verbo. Unde ex doctrina hactenus a nobis quia impediri potest per actionem supe­ tradita sequitur, quod licet B. Virgo possit riorem communicantem aliud suppositum, dici mater humanitatis Christi; non tamen et prohibentem aditum illi, quod foret per Christi, et Dei mater. generationem naturaliter producendum . Nec hujus difficultatis vis diluitur, licet A?;·.·:.; Et sic contigit in hoc mysterio : nam dicatur personam communicatam fuisse d^· præeunte productione sacre humanitatis humanitati in primo illo instanti, in quo supervenitex vi actionis incarnativæ suppo­ genita, seu producta est : et consequenter situm increatum Verbi, ad quod humanitas, fuisse terminum qui generationis a B. Vir­ (exc'uso, aut potius impedito supposito gine, siquidem hujusmodi generatio termi­ proprio, ipsi naturaliter correspondent i nata est ad humanitatem tunc in Verbo assumpta est, ut supra de subsistentia, et, subsistentem : quo:l satis est, ut B. Virgo oxistentia animæ dicebamus. dicatur mater illius suppositi, quod in hu­ Obser­ Diximus negandam esse majorem de ac­ manitate a se genita subsistebat. Non. in­ va ito. tione, qua humanitas primo producta esi .· quam, hac responsione evacuatur difficul­ quia si sermo sit de actione, qua humani­ tas : tum quia producens formam, et illam tas facta est Verbi, aut in persona Verbi subjecto, non unicus, nequit dici causa, subsistens ; unica et eadem actione facta aut principium concreti ex ea forma resul­ est humanitas, qua productus est Christus tantis : et hac de causa si quis produceret totus : nam per actionem assumptivam albedinem, et illam non uniret subjec­ factum fuit, quod Verbum subsisteret in to, non diceretur producere album ; licet natura humana, et hæc esset personaliter hoc existeret in eodem momento, in in Verbo. Sed hæc actio supponit huma­ . quo albedo produceretur : sed quamvis B. nitatem, quam assumit, atque ideo pri­ Virgo produxerit humanitatem, illam ta­ mam humanitatis productionem quoad enmen non univit Verbo, ut hactenus dixi­ titatem. mus : ergo quod Verbum in eo momento Replica. 30. Sed replicabis (et sit quartum argu­ fuerit subsistens in humanitate a B. Vir­ mentum) : nam si actio assumptiva hu­ gine genita; id minime sufficit, ut B. manitatis ad Verbum supponit actionem Virgo dicatur mater Verbi ut subsistentis productivam humanitatis, et ab ea distin­ in humanitate. Tum etiam quia prius, tt guitur ; sequitur actionem humanitatis ge- ■ posterius vel secundum ordinem naturæ, nerativam terminari adæquate pro priori vel secundum ordinem temporis non va­ ad assumptionem, el non extendi ad ejus riant propriam rationem actionis, atque terminum, qui est Christus, sive persona principii: sed si humanitas esset producta Verbi in ulraque natura subsistens : con­ in uno instanti, Pt in alio assumeretur a sequens est falsum : ergo dicendum non Verbo; B. Virgo non diceretur Dei, et est, quod humanitas fuerit per unam actio­ I Christi mater : ergo nec ita appellari po­ nem producta, et per aliam actionem as­ test, si humanitas fuit in uno signo na­ sumpta ad Verbum ; sed quod u Irumque turæ producta a B. Virgine, et in alio facium fuerit per eandem actionem. Se­ signo naturæ fuit assumpta ad personaliquela patet manifeste ex hactenus dictis. , tateni Verbi. Et ratio a priori est jam supra Falsitas nutem consequentis ostenditur : • insinuata : quia eo ipso, quod ibi inter­ veniant '.-5 •i* ΜI DISC. V, DUB. II. 511 veniant diversæ actiones; actio generativa ! salvent B. Virginem fuisse Chri-ti, atque fuit adæquate terminata in primo signo, ideo Dpi veram matrem. Etenim cum ge­ et circa solam humanitatem : et accedit neratur homo, Deus primo luco creat per ipsi, quod subsequeretur alia actio diversa se solum animam rationalem, iliique ex vi assumens humanitatem ad Verbum. ejusdem actionis communicat subsisten­ Pi«ol· Ad hoc argumentum respondetur con­ tiam, et existentiam ; cum anima sit forma Miar. cedendo sequelam in hoc sensu, quod subsistens per se, et independenter a cor­ actio generativa humanitatis terminata pore, ut liquet in statu separationis ejus fuerit adæquate intensive in genere causæ post mortem. Deinde agens naturale (sive efficientis ad solam humanitatem, el ne­ solus pater sit, sive etiam mater), in eo­ gando minorem. Quod enim post genera­ dem momento producit effective principa­ tionem humanitatis consecutum est, nempe liter unionem inter materiam et animam humanitatis assumptio ad Verbum, alteri atque ideo humanitatem ex eis composi­ actioni superiori, et diviniori tribui de­ tam. Sed cum in composito substantiali bet, ut satis constat ex supra dictis. Ad non detur nisi unica subsistentia, et exisprobationem autem minoris respondetur tentia, quas anima rationalis ipsi commu­ negando sequelam : nam quod B. Virgo nicat, nec pater, nec mater efficiunt sub­ sit Dei, et Christi mater, independenter a sistentiam , aut existentiam : sed illas præsenti difficultate salvandum ab omni­ quas factas per creationem animæ suppo­ bus est. Certa quippe, aut saltem longe nunt, toti communicant : uniendo enim communior, ac probabilior sententia do­ principaliter materiam cum anima subsis­ cet B. Virginem non concurrisse active tente, et existente, uniunt etiam ex con­ ad efficiendum assumptionem passivam, sequenti materiam cum animæ subsisten­ sive unionem hypostaticam, ut constabit tia, et existentia : et hac ratione totum, ex infra dicendis a n. 40 et talem concur­ sive compositum efficiunt, ac dicuntur sum nec desiderari, nec conducere ad ve­ ejus principium, et pater, aut mater ejus. ram rationem matris Dei. Nam concursus Hæc omnia, quæ Philosophia minime ab­ activus matris, qui ad generationem prolis horret, applicant cum debita proportione requiritur (si activus est), debet esse per huic mysterio. Considerant enim, quod in modum causæ principalis Beata autem eodem indivisibili momento concurrerunt Virgo non potuit principaliter efficere istæ causalitates : Deus in primis creavit unionem hypostaticam humanitatis ad Ver­ animam Christi per actionem mere creatibum; cum hic effectus sit adeo superior, vam ponendo ejus essentialem entitatem quod excedat omnem perfectionem, et ac­ extra causas; sed se non extendendo ex vi tivitatem puræ creaturæ, ut satis comtat illius actionis ad communicandum ipsi ex dictis disp. præced. n. 73. Dicere au­ subsistentiam, èt existentiam ipsi connatem, quod concurrerit per modum instru­ turaliter debitas. Rursus per aliam actio­ menti, incertum prorsus est, et quod nihil nem, quam assumptionem vocamus, com­ refert ad veram matris rationem : potest municavit ipsi pro priori ad unionem cum enim ille concursus, si semel non repug­ corpore subsistentiam, et existentiam innat , communicari rebus inanimatis, et creatas Verbi divini. Cum enim subsisten­ insensibilibus, ejusque denominationis om­ tia, et existentia debeantur per se animæ nino incapacibus. Quod satis declarat rationali etiam independenter a corpore, concursum activum circa unionem hypos­ iilique subsistentia, et existentia natura­ taticam necessarium non esse ad salvan­ les communicatæ non fuerint ex vi actio­ dam fidei veritatem, quod B. Virgo est nis creativæ ; consequens fuit, quod ipsi vera Dei, et Christi mater : et consequen­ communicalæ fuerint subsistentia, et exis­ ter negandam esse sequelam, ut quæ nul­ tentia divinæ per actionem assumptivam lam habet connexiunem cum nostra doc­ ad esse Verbi. Deinde B. Virgo concursu · trina , sed aliunde afferat difficultatem sibi connatural!, et in suo genere princi­ communem. pali univit materiam cum anima. Et quia Eijlia31. Ad ejus autem probationem multi­ hæc subsistebat, et existebat per subsis­ w. tentiam, et. existentiam Verbi ; per ean­ pire pliciter solet responderi. Sunt enim, qui B.Virfe in hoc mysterio circa objectam difiiculta· dem actionem, qua Virgo conjunxit im­ 4> Deitera discurrant cuin omnimoda propor- mediate carnem cum anima, univit illam «&· tionead ca, quæ in puri hominis genera­ mediate, et ex consequenti cum Verbo : tione contingunt, ut cum majori proprietate atque ideo produxit humanitatem non ut- DE INC MINATIONE cumque, sed in Verbo, seu supposito di­ vino, Unde sicut propter hunc concursum vere, et proprie diceretur mater cujuscumque alterius suppositi creati, si ibi re, eri· retur, et actionem generativam B. Virgi­ nis terminaret : sic vere , et proprie appellanda est mater illius divini suppo­ siti, quod tunc ibi terminavit actionem, atque ideo mater Christi, et mater Dei, Sic discurrunt viri satis docti in hac ma­ teria. Diffies*. Verum enim vero hic dicendi modus Us |»rceIctfcjitis non leves nobis ingerit difficultates : nam doeirt-■ in primis non satis cohaeret cum eis, quæ t·®. hactenus diximus : perpetuo enim signifi­ cavimus hunc ordinem in hoc mvsterio * observatum fuisse, quo i prius anima fuerit creata, deinde unita fuerit materiæ, et tandem humanitas ex utraque composita fuerit a Verbo assumpta : quem ordinem iste dicendi modus invertit : nam primo lo­ co constituit creationem animæ ; post unio­ nem animæ cum subsistentia, et existentia Verbi; ac denique unionem animæ sic sub­ sistentis cum carne, et humanitatis gene­ rationem. Prxlerea juxta hunc dicendi mo­ dum concedendum est, quod Verbum non assumpserit immediate humanitatem, sive totam naturam humanam : sed quod im­ mediate univerit sibi animam, et ea me­ diante carnem , et naturam ex anima, ct carne compositam. Id vero non satis coh.erere videtur cum communi Theo­ logorum sententia affirmante Verbum assumpsisse humanitatem, sive substan­ tiam corpoream, juxta illud Evangelii : El Verbum caro facium esi : caro enim non est sola anima, nec sola materia, sed coa­ lescit ex utraque. Denique ex prædicto di­ cendi modo sequitur unionem hypostati­ cam non recipi in humanitate, sed in sola anima : ex quo ulterius inferretur, quod in morte Christi manserit unio ad Verbum in sola anima sicut prius, et quod non manserit unio ad Verbum in carne, vel saltem quod necessaiia fuerit productio novæ unionis in corpore. Quod tamen contrarium videtur communi apud Theo­ logos proloquio, Quod semel assumpsit, 'nunquam dimisil ; ex quo colligunt non dimisisse carnem : quæ illatio nulla foret, si a principio carnem immediate non assumpsisse. Hæc, et alia sunt, quæ rela­ tum dicendi modum /aliunde satis facilem, et intelligibilem) nobis diflic.lem reddunt : quem proinde positive non amplectimur, ultimum judicium reservantes usque ad DISP. V DUB. II. disp, 11 in qua de ordine assumptorum Virgo dicatur mater, et principium Verbi agemus : sed aliorum probationi commit­ ut subsistentis in humanitate. El hanc timus. Cui autem facilis illa Theologia pla­ cuerit, curabit a nobis objecta diluere * ] HU ®· doctrinam tradit eleganter D. Tho. infra q. 35 a. 4 his verbis : Concipi autem, cl quæ forsan haud arduum erit superare, et 3 nasci personæ attribuitur, d hypostasi secun­ absque ullo dispendio veritatis cum aliis I dum naturam, illam, in qua concipitur, el principiis componere, ut loco cit. a num, nascitur. Cum igitur in ipso principio con­ i 5 ostendemus. . j 1 ceptionis fuerit humana natura assumpta a 3ώ. Unde ad argumentum respondetur Re}.,, persona divina, sicut prædictum est q. 33 a secundo solutione inter arguendum data, 3, consequens est, quod vere possit dici quæ valde communis est inter Theologos, Deum esse conceptum, el natum de Virgine. Juxta quam dicendum est, quod licet B. Ei hoc autem dicitur aliqua mulier alicujus Virgo nec immediate, nec mediate promater, quod cum concepit, el genuit. Unde duxerit, aut attigerit unionem hypostati­ consequens est, quod B. Virgo vere dicatur cam humanitatis ad Verbum; istud tamen moler Dei. simul in eodem momento terminavit per Illa vero, quæ huic responsioni objecta modum suppositi humanitatem a sacra sunt, uon urgent. Ad primum enim dicen­ Virgine genitam. Et quia passiones, sive dum est, quod si actio producens albediterminationes, sicut etiam actiones, sunt nem esset etiam productiva unionis albesuppositorum, et subsistentium; nec alius dinis ad subjectum; licet alia actio per tunc occurrit terminus qui illius productio­ accidens tunc occurreret, quæ unionem nis, quam Verbum in humanitate, quam illam in eodem momento produceret; mi­ produxit Virgo, subsistens : propterea nime impediret, quod actio producens alVerbum rationem prædicti termini exer­ bedinem diceretur eliam efficere album : cuit, sustentando videlicet, terminando, ac nam actiones, et passiones ut proxime di­ personando humanitatem a Virgine geni­ cebamus, sunt suppositorum, et subsisten­ tam. Quod satis, superque est, ut B. Virgo tium. Quia ergo B. Virgo produxit huma­ dicatur principium, et mater Verbi, sive nitatem. et quantum erat ex vi illius Dei ut subsistentis in humana natura : concursus, produceret etiam unionem hu­ quia videlicet fecit humanitatem, quam manitas ad suppositum ; quod ibi occurre­ Verbum eodem momento terminavit per rit actio superior eum influxum impediens modum suppositi, et loco illius suppositi, et aliam unionem in eodem momento su­ quod a Virgine gignendum fuerat, si acuo brogans ; minime obstare potuit, ut Virgo generativa suæ inclinationi, et efficaciati diceretur producere concretum, id est, relinqueretur. Quæ responsio confirmatur Christum, ac perinde posset et esse, el d.ci exemplo desumpto ex D. Bernard, in serm. vera mater Dei. Ad secundum respondetur de Pass, nam Judæi crucifigentes, et occi- ab­ vel negando majorem absolute, vel omit­ dentes Christum Dominum vere,-et abso­ tendo præmissas negando consequentiam. lute dicuntur Deicidæ, et interfecisse Fi­ Etralio disparitatis est : quoniam si hu­ lium Dei : non quidem quia dissolverint manitas in uno momento esset genita a unionem hypostaticam partium humani­ B. Virgine, et in alio momento assumpta tatis ad Verbum : ad hunc quippe effec­ a Verbo; non posset non in priori mo­ tum eorum actio minime pervenit : sed mento terminari a supposito creato, cujus quia dissolverunt unionem physicam par­ proinde, et non Dei, nec Christi B. Virgo tium humanitatis inter se; quæ humanitas mater appellaretur. Oppositum autem vedum sic patiebatur, erat in Verbo sicut rilicatur, ubi humanitas in primo mo­ in supposito. Nam quia passiones sunt ut mento, in quo generatur a Virgine, habet quod suppositorum subsistentium in na­ 5T- >»· subsistere a Verbo. Unde D Tho. loco su­ tura; id sufficiebat, ut dicerentur occidere pra cit. post verba jam relata, immediate Filium Dei, et appellerantur Deicidæ. Sic subdit : Solum enim sic negari posset B. ergo licet B. Virgo non fecerit unionem Virginem esse matrem Dei, si vel humani­ hypostaticam humanitatis ad Verbum; tas prius fuisset subjecta conceptioni, cl naquia tamen fecit unionem physicam inter tiidali, quam ille homo fuisset Filius Dei partes humanitatis, quæ tunc extitit in (sicut Dhotinus posuit), vel humanitas non Verbo sicut in suppoiito; et passiones, ac fuisset assumpta in unitatem personæ, vel terminationes attribuuntur suppositis sub­ hypostasis Verbi Dei (sicut posuit Nesloiius). sistentibus in natura; id satis fuit, ut Llrumque autem horum esi erroneum. Unde Virgo Salmanl. Curs, lheolog. lorn. ΧΠΙ. 513 hicrelicum esi negare B. Virginem esse ma­ trem Dei. Et ad id, quod ultimo loco addi­ tur, respondemus, quod licet actio B. Virginis intensive causaliter sistat in hu­ manitate, et non efficiat unionem hyposta­ ticam; nihilominus extensive terminative pertingit ad suppositum tunc in humani­ tate subsistens, illudque denominat con­ ceptum, et natum . idque satis est ad verificandum esse matrem prædicti suppo­ siti, quatenus subsistit in natura humana, ut liquet ex supra dictis. 33. Tertio facilius, verius, et magis Facilior compendiose ad totum argumentum respon­ argaraeoii detur, quod licet B. Virgo nihil egerit in solutio. assumptione humanitatis ad Verbum, immo nec in generatione ipsius humanitatis; nihilominus fuit vere, et proprie mater Christi, et Dei ut subsistentis in humana natura; quidquid sit de modo, quo actio generativa humanitatis, et actio assump­ tiva humanitatis ad Verbum comparantur inter se. Quoniam ut B. Virgo dicatur vere, et proprie mater Christi ea veritate, ac proprietate, quibus aliæ fæminæ dicun­ tur matres filiorum suorum ; sufficit praes­ titisse illum concursum, quem aliæ matres præstant, ut videtur per se notum. Porro mater in aliis generationibus non concur­ rit active immediate in ipsam generatio­ nem quasi principium ejus efficiens ; sed solum concurrit active mediate, aut remote, quatenus, active mediis suis facultatibus naturalibus præparat sanguinem, aut quid simile, ut sit materia apta generationis, in qua videlicet solus pater per modum principii efficientis introducat formam ge­ niti. Et hoc est officium matris ut talis; sufficitque, si exhibeatur, ad hujusmodi de­ nominationem. Et quia B. Virgo ita se habuit aptando, et ministrando materiam, in qua Spiritus sanctus (qui vices Patris, sive agentis naturalis in Christi genera­ tione supplevit), introduxit active animam : propterea B. Virgo fuit mater Christi, sive illius suppositi ut subsistentis in na­ tura humana; quamvis non effecerit unio­ nem physicam inter partes ipsius naturæ, nec unionem hypostaticam prædictæ na­ turæ cum Verbo : hæc enim efficientia est extra, et supra spheram concursus, quem matres exhibent, atque ideo ad veram matris rationem, ac denominationem mi­ nime necessarius. Qua doctrina supposita, cessant cuncta, Robor?· quæ argumentum affert, et aliæ difficulta­ lur ex tes, quæ in aliorum sententia occurrunt, et D.Tbom. ‘33 3 hi·; incarnationi·:. Cajetanus. non ita perspicue superamur. Illam vero doctrinam perpetuo tradit D. Thomas Aristotelem secutus, l ude infra quæst. 67. art. i ad 3, inquit : /n generatione carnali masculus, ct famina operantur se­ cundum virtutem propria naiura : el ideo famina non potest esse principium genera­ tionis activum, sed passivum lanium. Et quæst. 32. art. 4 ad 2, ait : Potentia generaliva in famina est imperfecta respectu potentia generaliva, qua est in mari. El ideo sicut in artibus ars inferior disponit materiam ; ars autem superior inducit for­ mam, ut dicitur in 2 Physic, ita etiam virtus generaliva famina prxparat mate­ riam; virtus autem activa maris format materiam. Ex quibus principiis infert, et concludit in corp, illius art. : Quia igitur B. Virgo non hoc accepit, ut esset pater Christi, sed mater; consequens est, quod non acceperit potentiam activam in conceptione Christi. Et ideo dicendum est, quod in ipsa conceptione Christi B. Virgo nihil active operata est, sed solum materiam ministravit. Operata tamen est ante conceptionem aliquid active praparando materiam, ut esset apta conceptui. Et qua^st. 35, art. 4 ad 2. addit : Dicendum, quod conceptio attribuitur Vir­ gini beala, non tanquam principio activo ; sed quia ministravit materiam conceptui, ei in ejus utero est conceptio celebrata Hæc enim sunt verte matris munia, quæque sufficiunt nd veram matris rationem. Et quamvis contra hanc doctrinam non pauca opponant Scotus, et ex eo quidam Junio­ res ; illa tamen pnevenit, et acute dissolvit Cajetan. in Comm, ad art. 1, quæst. 32 et 2, 2, q. 15 i. art. 12, quem lector po­ test consulere, et nonnihil nos adjiciemus dub. sequenti. Sed de hoc operosius age­ mus disp. 11, dub. i, g 4. DUBIUM III. Jn pura creatura potuerit esse, el fuerit principium effectivum physicum actionis assumptiva. Quæ in dubiis præcedentibus (licta sunt, non parum conferunt ad veram actionis assumptivæ notitiam : cui etiam subsidio erit præsentis resolutio : plurimum enim referi ad capescendum propriam conditionem ope­ rationis cognitio principii, a quo pendet. Duplex autem principium effectivum dis­ tingui solet : aliud morale, aliud physi­ cum : quæ in eo præcipue differunt, quod DISP. V, DUB. HI. morale non ut tingit inimodiaie ellvclum per mine opus tuum, in medio annorum vivi­ suam ac lienem, sed ea immediato nwvvt fica illud. In medio annorum notum facies. aliud agens, in cujus virtute ellectue conti· Quoi de mysterio Incarnationis expli­ netur, ut illum producat, uti comparantur cant satis communiter Sancti Patres, et merita ad gloriam, et persuasio, aut runomnino consone ad verba sequentia : Deus silium ad id, quod ultimo ininnilimu». ab Austro veniet, cl Sanctus de monte Principium autem physicum continet ef­ Pliaran. Et in hoc sensu utitur pnedicto fectum in sua virtute, et illum immediate, I.TCAU testimonio D. Tho. quæst. 1, art. fi, in quantum est de se attingit absque respectu arguin. Sed contra. Non esset autem In­ ad aliud agens, quod ad operandum mo­ carnatio singulariter opus Dei, si pura veat ; sicut se habet ignis generans ad creatura posset illud opus principaliter ignem genitum, et sic de aliis. Quæ dis­ efficere, ut satis ex se constat. Ergo repu­ tinctio magis innotescet ex dictis tract. gnat creaturam esse causam principalem 1.5, disp. 3 a num. 1(ι5, ubi propriam ra­ unionis hypostatic®, sive principium prin­ tiones dispositionis physicæ. ei moralis cipale actionis assumptivæ. explicuimus. Porro principium effectivum Deinde potest eadem veritas multipli­ physicum aliud est principale, quod effec­ Win citer demonstrari : nam in primis majus tus perfectionem adæquat, illumque vir­ Priai. longe est efficere unionem hypostaticam, tute propria attingit, sicut homo gene­ quam efficere gratiam habitualem, qua rat hominem : aliud vero instrumentale, sanctificamur : est enim illa simpliciter quod non est æqualis perfectionis cum ef­ perfectior, quam hæc tam in esse doni, fectu, sed illum attingit per virtutem » quam in esse entis, ut ostendimus disp. agentis principalis, cui in efficiendo su8, præced. anum. 73; sed implicat, quod bordinatur; sicut semen concurrit ad ho­ creatura sit causa principalis gratiæ ha­ minis generationem. In præsenti ergo non bitualis, qua sanctificamur, ut ex professo investigamus principium morale unionis probavimus tract. 14, disp. 2 dub. 1. Ergo hypostaticæ, sive actionis assumptivæ : implicat creaturam aliquam esse causam hanc enim difficultatem, quæ latius patet, Iv.:·.· principalem unionis hypostaticæ; et con­ versabimus disp. 7, quæ est de merito Insequenter esse principium effectivum carnationis. Quo etiam loco alii tractare de­ ifcnAi. principale actionis assumptivæ. Pralerea, solent dubium præsens, sed ordine solos Deus potest efficere principaliter ita congruo : nam principium physicum, .i?®!, miracula, ut probat D. Tho. 1 p. quæst. et principium morale habent rationes 105, fere per totam, et magis specialiter satis diversas , ut jam prænotavimus ; ab art. 6, ut constat ex illo Ps. 135 : et propria ratio actionis non per respec­ Qui facit mirabilia magna solus : sed unio tum ad causam moralem, sed ad principia hypostatica est opus valde miraculosum ; physica desumenda est. Comprehendimus cum conjungat extrema sumttie distantia autem in hoc dubio causam physicam prin­ in eadem indivisibili persona : ergo nulla cipialem. et instrumentaient : et rursus creatura illam principaliter efficere valet. quid fieri potuerit, el quid sit factum, in­ ù'X Deinde ad perficiendum opus Incarnationis vestigamus. Quas tamen difficultates ma­ necessarium est privare animam rationa­ joris claritatis gratia seorsim decidemus. lem subsistentia sibi connaturaliter debita ex vi actionis divinæ, quæ creatur : sed nulla cratura potest principaliter impedire illius subsistenti® resultantium, sive com­ Quid fieri potuerit, resolvitur. municationem : alias impedire posset ef­ ficaciam divinæ causalitatis : ergo nequit 34. Dicendum est primo implicare, quod ΐω-r.; principaliter efficere unionem hypostaticreatura aliqua sit principium eftectivum no. «lin, Ad hac, per Incarnationem fit, ut principale actionis assumptivæ, sive, ei suipositum, in quantum in natura humana î in idem redit, quod efficiat principaliter subsistit, sit filius Dei naturalis, ut suo unionem hypostaticam. Hæc conclusio est loco ostendemus : sed solus Deus potest ' communis inter Theologos, et illam sup­ principaliter filium Dei naturalem efficere : j ponunt omnes, quos infra referemus. Et sicut a solo homine generatur homo, et a potest in primis probari ex Scriptura, solo Leone Leo : ergo solus Deus potest quæ opus Incarnationis vocat singulari­ opus Incarnationis principaliter efficere : ter opus Dei, juxta illud Hahae. 3 : Βο-Πύχ.ι, et consequenter repugnat creaturam ali- quam c>>i· cauviin principalem illius. be ΟΟΗι’ί*nique, majus quid est ex genere suo effi­ cere principaliter unionem hypostaticam, quam esse unitum hypostatice Deo : sed nulli creatur® potest esse connatu rale, quod Deo hypostatice uniatur, cum hujus­ modi unio sit elevatio divinissima supra exigentiam omnis creatur® creatæ,et crea­ bilis : ergo nulli creatur® potest esse con­ natural, quod sit principium principale unionis hypostaticæ : esset autem, si ha­ beret virtutem ad illam principaliter effi­ ciendam. Nec fieri valet recursus ad vir­ tutem superadditam : quia hæc, si daretur, esset accidentalis, quippe supponens subs­ tantiam rei, atque ideo insufficiens ad con­ tinendum æqualiter, sive principaliter unio­ nem hypostaticam, quæ substantialis est, et constituit substantiale compositum. 35. Dices hæc motiva minime urgere in Evasio. Christo Domino : nam constituitur intrin­ sece per unionem hypostaticam, qua Deus, et homo est in eadem persona : atque continet adæquate sufficienter perfectio­ nem alterius unionis hypostaticæ alteri communicandæ : quocirca posset efficere similem unionem, et producere principa­ liter alium Christum. Sicut quia purus homo est æqualis perfectionis cum alio homine generando ; potest ad ejus produc­ tionem principaliter concurrere. Sed hoc nihil est. Primo quia licet hæc Confuiainstantia evinceret, quod intendit, non lur· falsificaret nostram, et communem asser­ tionem, quæ negat puram creaturam posse esso principium eftectivum principale unionis hypostaticæ. Licet enim Christus,. in quantum homo, sit creatura, ut docet D. Tho. infra quæst. 1G, art. 10, ad hoc quippe sufficit, quod humanitas creatura sit, nihilominus Christus non est simpli­ citer creatura, ut ipse S. Doctor observat ibidem in resp. ad 3, quia est suppositum divinum subsistens in natura creata. Unde nullo modo potest dici pura creatura, nec est subjectum hujus dubii, ut ex ipsius titulo liquet. Secundo, quia Christus du­ pliciter considerari potest : uno modo ut Deus, et agens per naturam divinam, et virtutes proximas illius : alio modo ut homo, et potens agere per naturam huma­ nam, et potentiam generativam, aliasve facultates proximas naturæ humanæ correspondentes. Et primo modo consideratus potest esse, et de facto fuit principium principale unionis hypostaticæ, simul, eo· demque indivisibili principio influens cum i a? L & ■■■ 516 DE INCARNATIONE. Patre, et Spiritu sancto, ut constat ex su­ pra dictis dub. 1. Cæterum secundo modo consideratus non potest esse principium principale unionis hypostatic®, nec gene­ rare alium Christum, hoc est Deum ho­ minem subsistentem in eadem persona di­ vina · sed si generaret, non alium quam purum hominem, sibi in sola natura hu­ mana similem produceret, ul infra docet D. Tho. in hac quæst. art. 5, in resp. ad 2. Et ratio est : quoniam generans general simile sibi, non quidem in persona, sed in natura, quæ est principium quo generatio­ nis. Natura autem, quæ esset principium quo acüonis, sive generationis, qua Chris­ lus in quantum homo ageret, aul gene­ raret, non esset natura divina : per hanc enim non agit ut homo, sed ut Deus, ut liquet ex præmissa distinctione. Sed esset sota natura humana mediis facultatibus proximis ei correspondentibus, ut liquet in aliis etiam actionibus, quas Christus in quantum homo exercet, et sunt ejusdem physice rationis cum nostris. Unde solum efficeret simile sibi in natura humana : et genitus in ea tantum ipsi assimilaretur, ac responderet : pt consequenter non esset Deus homo, neque Christus, sed foret so­ lum purus homo, pura creatura. Unde recte colligitur Christum ut hominem non posse efficere principaliter unionem hy­ postaticam, nec esse principium effectivum principale physicum actionis assumptivæ : atque ideo comprehendi virtualiter saltem sub nostra assertione. Objectio. 36. Sed objicies : nam Christi humani­ tas, vel Christus ut homo per facultatem nuiritivam convertebat in substantiam aliti cibum, quem Christus ipse comede­ bat : el consequenter trahebat novas por­ tiones substantiæ ad esse personale sup­ positi : quod fieri non poterat absque unione hypostatica saltem partiali ipsarum partium cum Verbo. Constat autem, quod humanitas Christi, vel Christus ul homo concurrebat principaliter ad actionem nutritivam : tum quia prædicta aclio proce­ debat ab eo vitaliter, atque ideo sicut a principio principali, et se movente : tum quia alii homines concurrunt principaliter ad sui nutritionem ; quod Christo negari non debet. Ergo Christus ut homo potuit efficere principaliter unionem hypostati­ cam humanitatis cum Deo. Probatur con­ sequentia ex præmissis : quoniam unio hypostatica totius humanitatis, et unio hypostatica partium ipsius sunt ejusdem I rationis essentialis : ergo quod poiest esse causa principalis hujus, potest etiam esse causa principalis illius, Eademque objec­ tio fieri valet de motu augmentationis, quo Christus se augebat acquirendo novas partes substantia', et quantitatis, el uniendo illas proprio supposito : augesce­ bat enim se principaliter Christus ut homo, sicut se alii homines augent. Respondetur huic objectioni negando Eiita consequentiam : nam ut Christus se nutri­ ret, et augeret effective principaliter; opus non erat, quod effectivo principaliter pro­ duceret unionem aliquam hypostaticam vel totalem, vel partialem cum Vrerbo ; sed sufficiebat ipsi, quod produceret principa­ liter unionem physicam partium substan­ tiæ, quas acquirebat, cum anima rationali. Terminus enim primarius quo, sive specificalivus nutritionis nec est suppositum, nec est unio immediata partis substantiæ acquisitæ cum supposito ; sed est illa pars substantiæ, quæ de novo acquiritur, vel potius forma substantialis, ut novam illam partem informans. Habet enim se nutritio ad instar generationis ; cum aggeneratio sit: atque ideo sortitur specificativum ad ejus modum. Terminus autem quo generationis vel est forma, vel humanitas, aut alia na­ tura ex forma coalescens, ut recte tradunt N. Complut, abbrev. in lib. de generat, fill disp. 2, quæst. 3 et disp. 5, quæst. 2, Unde ut Christus se principaliter nutriret, sufficiebat, quod virtute naturali propria pra'pararet materiam cibi, et ad novam aliquam partem animæ informationem ex­ tenderet : sicut in aliis hominibus contin­ git. Unionem vero novam hypostaticam, sive unionem immediatam carnis ad sup­ positum Verbi (si quæ de novo dabatur), non producebat principaliter : quia hujus­ modi unio erat extra sphæram activitatis humanæ naturæ, et facultatum proxima­ rum illius, ut ostendimus num. 34. Sed talis unio fiebat principaliter a solo Deo, qui sibi ex priori concursu, quo humani­ tatem Verbo univit, necessitatem imposuit uniendi ipsi novas materiæ partes, quas Christus propria humanitatis per facultates naturales acquireret. Et profecto ex ipsa objectione elucet ejus debilitas, et quod se destruat, dum plusquam intendit, et plusquam credi potest, concludit : nam Chris­ tus ut homo ad se nutriendum, et au­ gendum concurrebat per facultates pure naturales aliis hominibus communes, et quæ respectu termini supernaturalis desti­ tuuntur DISP. V, DUB. III. i inintur efficacitate proxima. Unio autem hypostatica in omnium sententia est effec­ tue divinissimus, qui supra lotum natura­ lem ordinem elevatur. Undo impossibile fuit, quod Christus motu nutrition».4», et augmentation is efficeret principaliter dic­ tam unionem. Terminabatur ergo ipsius causalitas ad præparandum vitaliter mate­ riam cibi, et ad aggregandum illam subs­ tanti® præexistenti : quo supposito Deus solus principaliter illam uniebat supposito, vel producendo novam unionem, vel pristi­ nam extendendo ad novam partem, juxta ea, quæ diximus disp. præcedent. a num. 50 et quæ de modo concurrendi B. Vir­ ginis ad generandum Christum, diximus in hac disp. num. 33. îweds37. Dicendum est secundo non impli­ care, aut repugnare, quod pura creatura sil principium effectivum physicum ins­ trumentale actionis assumptivse, sive quod inslrumenlaliter physice efficiat unionem hypostaticam. Hæc conclusio licet non reperiatur expresse apud D. Thomam est valde conformis ipsius doctrinæ, ut slaijna videbimus. Unde sic docent Cabrera in hac quæst. 2, art. 10, disp. 1, § 2. p’° Lorea disp 18, num. 7. Suarez disp. 10, tea.' sect... § Quocirca loquendo. Gonet disp. 7, art. 1, conci. 2, et alii : quibus apene jWti- subscribit Godoi disp. If, num. 116; licet enim rem ex professo non discutiat, sed modos dicendi in communi referat; hunc lamen pnefert, dum recognoscit nullam ineo contradictionem posse assignari. Et quidem si unio hypostatica non esset ali­ quid distinctum a A'erbo, et humanitate, difficilius intelligeretur, quod creatura pos­ set illam effective, adhuc instrumentaliter attingere : videretur enim sibi subjicere Verbum : et hac forte de causa, qui eam opinionem tuentur, negant communiter si Gonetum excipiamus) hanc assertio­ nem. Sed supposito, quod unio sit aliquid ab extremis distinctum, ut disp. præced. num. 3 statuimus ; nihil reperimus, quo convincamur, ut negemus id esse possi­ bile. rt-JjUnde probatur conclusio : nam ut pura B». creatura concurrat effective instrumentali­ ter ad unionem hypostaticam ; sufficit, quod efficiat instrumentaliter modum unio­ nis creatum a nobis eo loco assertum inler Verbum, et human.talem : sed non impli­ cat, quod creatura efficiat instrumentaliter prædictum modum : ergo non implicat puram creaturam concurrere effective ins- trnmentaliter ac unionem hypostaticam. Consequentia est legitima. .Major autem liquet ex ipsis terminis : nam cum huma­ nitas uniatur formaliter intrinsece Verbo per modum sibi superadditum, quo illi si­ cut termino intrinseco copulatur; fieri non potest, quod aliqua creatura efficiat illum modum, et quod eodem influxu nun con­ currat ad unionem hypostaticam. Minor denique ostenditur : ideo enim creatura non posset efficere instrumentaliter illum modum, quia vel supernaturalis est, vel miraculosus : sed non repugnat creaturam esse instrumentum ad effectus supernamrales, et miraculosos : sacramenta enim sunt instrumenta physica ad producendum gratiam supernaturalem, ut docent com­ muniter Thomistæ cum S. Doctore infra quæst. 6'2, art. 1 ; humanitas etiam Christi fuit instrumentum physicum ad opera miraculosa, ut tradunt ii.lem Thomistæ cum D. Tho. infraquæst. 13, et suo loco osten­ demus : ergo ex nullo capite repugnat, quod pura creatura efficiat instrumenta iter prædictum modum. Declaratur hoc amplius : nam ideo Eiplicatur et non repugnat creaturam efficere instru­ fulcitur. mentaliter alia opera supernaturalia, et miraculosa, quia licet hæc valde excedant perfectionem, et activitatem propriam crea­ turæ; nihilominus non excedunt virtutem principalis agentis, nempe Dei, a quo movetur, et cui in agendo subordinate : et quia aliunde non requiritur æqualitas inter instrumentum, et ejus effectuai ; sed sufficit aliqua proportio, ut inductive po­ test ostendi. Constat autem totum hoc posse salvari in creatura respectu modi unionis hypostatic® producendi : influeret enim ex motione, et subordinatione ad Deum principaliter agentem, a quo par­ ticiparet aliquam virtutem, per quam effectui producendo aliqualiter proportionaretur : ergo qua ratione admittuntur instrumenta physica respectu aliorum effectuum supernaturalium, et miraculosorum, potest enim admitti respectu hujus effectus, qui est modus unionis hyposta­ tic®. Quod enim hic effectus sit aliis per­ fectior, non probat impossibilitatem hu­ jus concursus : tum quia magis, et minus non variant rerum ordinem, et modos concurrendi : tum quia si datur major perfectio ex parte effectus, potest ex parte instrumenti perfectior virtus constitui. 38. Nec valet dicere impossibilitatem in Effu­ hoc casu non esse revocandam ad modum gium. 518 DE INCARNATION E. DISP. V, DUB. 111. * illum absolute consideratum, et quasi divi­ sive sumptum; sed ad eundem ut trans­ cendental iter respectivum, ad personam Verbi, cui indispensabililor annectit huma­ nitatem, et quam infallibiliter secure affert in ratione termini intrinseci ; cum tota ejus ratio sita sit in uniendo praedicta extrema, lude enim necessario colligitur quod crea­ tura sibi subordinans illum modum, et su­ pra illum causalitatem exercens, sibi etiam subordinet Verbum : quod est impossibile. ^ara contra hoc est : quia stat bene, qnod prædictus modus habeat essentialem connexionem cum Verbo, et illud infallibi­ liter afferat, et quod nihilominu causa producens instrumentaüter modum nullam causalitatem supra Verbum habeat, nec il­ lud sibi a iqnomodo subordinet : et consequenlerinconveniens representalum nullius momenti est. Id vero sic ostenditur : tum quia Deus ut causa principalis produxit illum modum ita cum Verbo connexum : ot tamen nullam supra Verbum exercuit causalitatem. nec illud sibi suhordinavit : Verbum enim nec respectu Dei poles; habere subordinationem. nec terminare veram causalitatem in se; cum Deus ipse sit prorsus immutabilis, et inSnbordinabilis alteri : ergo pariter recto cohæret, quod prædictus modus terminet influxum crealune. ct illi tanquam Dei instrumento subordinetur, et quod indo non inferatur Verbum cum prædicto modo infallibilliter connexum terminare eumdem influxum in se, aut subdi alicui subordination!. Sup­ posita enim antecedentis veritate, quæ ne­ gari non valet, satis liquet, quod ex ter­ minis sunt valde diversa efficere modum, et subordinare modum , qui ad Verbum terminatur; et attingere effective Verbum, et subordinare sibi Verbum, quod terminat modum illum. Tum etiam quia nequit nobis infundi gratia sanctificans, quin no­ bis communicetur, et specicliter præsens adsit ipse Deus ; ita quod si per impossibile non esset in omnious rebus per essentiam, præsentiam et potent am ; necessario fieret nobis assistens, ubi gratiam sanctificantem • participamus, ul constat ex dictis tract. 1 i, disp. 1, procem, cap. 1, jj 3, et nihilomi­ nus sacramenta riovæ legis efficiunt instrumentaliter physice gratiam sanctificantem : iEamque subordinant in ratione effectus; qain ullo modo attingant effective, aut subordinent ipsum Deum : id enim est pror­ sus impossibile : ergo licet aliqua creatura eluceret insirumentaliter modum unionis hypostatica', qui necessario connectitur cum Verbo in ratione termini intrinseci ; non propterea effective attingeret, aulsuhordinaret Verbum ipsum. Eademque instan­ tia, et forsan urgentior fieri potest in lu­ mine gloria?, quo posito Deus infallibiliter communicatur in ratione speciei intelligibilis, ut constat ex dictis tract. 2, disp. 4, dub. 2, et in visione beatifica, cum qua Deus necessario connectitur in ratione speciei lam impressæ, sive inlelligibilis, quam expressa·, ut ibidem diximus disp. 2, dub. 2 el 10. Et tamen non implicat, quod detur instrumentum effective attin­ gens tam lumen quam visionem : quinimo id fuisse concessum animæ Christi, satis efficaciter colligitur ex D. Tho. quæst. 13,d.ti.-J ari. 2 in corp, ubi affirmat, quod potentiam habuit ad illos e/feclus faciendos, qui sunt animæ convenientes, puta ad gubernandum corpus, el ad disponendos humanos actus, el etiam ad illuminandum per gratiæ, el scienliæ plenitudinem omnes creaturas ra­ tionales. Ad quam plenitudinem pertinent profecto lumen gloriæ, et visio Dei. Sicut ergo anima Christi potuit effective instrumentaliter attingere lumen eloriæ, visionem Dei in beatis existentia. iliaque sibi subordinare in ratione effectus, non attin­ gendo. nec sibi subordinando Deum cum lumine, et visione spe: ialiter connexum : sic etiam fieri potest, quod creatura attingit effective instrumentaüter, et sibi in ratione effectussubordinet modum unionis hyposta­ ticæ; non attingendo, nec subordinando Verbum, quo I in ratione termini cum iUa unione connectitur. 39. Et ratio a priori hujus doctrina? fun­ datur in duobus principiis satis manifestis. VJf Primum est fieri posse, quod ex duabus (k*ar rebus inter se connexis (non quidem abso­ ses. luto, sed facta aliqua suppositione), una sit capax tprminandi inlluxum effectivum, et subeundi sulordinationem ; secus vero alia : et ita contingit, quoties earum una est creata, aha autem increata, ut accidit in omnibus exemplis allatis, et eveniret in præsenti materia, ut facile consideranti constabit. Secundum est, quod necessitas, si quæ intervenit connexionis ad inferen­ dum aliquod prædicatum mcrealum, non est antecedens, sive absoluta ; sed consequens liberam Dei determinationem, atque ideo ipsi liberrima. Et ita contingeret in nostro casu : nam quod posito influxu instrumentario creaturæ circa modum unionis hypostaticæ, Verbum infallibiliter uniretur per modum termini intrinseci, non esset necessarium Deo absoluto ; sed quid consequens liberam ipsius delerminationem, qua vellet perficere hoc mysterium medio aliquo instrumento sicut de facto voluit ipsum efficere per se solum. Et propterea prædicta necessitas nullam in Verbo argueret subjectionem aut subordi­ nationem respectu creaturæ, quain Deus constitueret instrumentum physicum ad producendum modum unionis. ***· Quod si ex Cipullo opponas idem dici P°sse de creatura, si esset causa principalis , unionis hypostaticæ. : non enim illam effiI ceret absque dependentia a concursu Dei simul influentis : atque ideo necessitas, ut Verbum uniretur humanitati, non esset absoluta respectu Dei, sed consequeretur libera ipsius determinatione , qua vellet, et creaturam, quæ foret causa principalis, I efficere, et simul cum ea ad producendum : modum unionis concurrere. Et tamen his non obstantibus negavimus quod creatura l possit principaliter efficere talem unionem. Id, inquam, si objiciatur, levi mente dis] pellitur : quia non ex hoc capite negavi­ mus, quod creatura possit unionem per modumeausæ principalisproducere : sed ex eo, quod nequit perfectionem prædicti effectus adæquate continere, et ex aliis capitibus, quæexpendimus num. 34, quidquid sit, an • necessitas, ut Verbum terminaret unionem, esset consequens, et secundum quid ; an vero absoluta, et simpliciter talis : neque enim opus est ad caput istud repugnantiam I illam reducere. Quamvis revera circa duos I prædictos concurrendi modos notabilis etiam in hoc differentia interesset. Si enim pura creatura posset per modum causæ > principalis unionem hypostaticam efficere; connaturaliter exigeret concursum Dei ad I talem effectum ; unde necessitas, ut Ver’ bum uniretur, non adeo libere sequeretur Dei voluntatem, sed prima ex parte fun­ daretur in propria exigentia creaturæ : quod respectu operis adeo divini non levem præfert absurdi talem. Hoc vero inconveniens non apparet in co quod creatura possit esse instrumentum physicum ad producendum talem unionem : quia non exigeret concur­ sum actualem Dei, nisi facta suppositione accidentali, et Deo prorsus libera, quod (creaturam vellet esse instrumentum, iliique ^'.imprimeret virtutem instrumentariam ad ·»> agendum. Nec in suadendo magis nostram asser­ ti. tionem oportet amplius immorari expent I I f I t r 519 dendo alias rationes : quia compendiosior, ac expeditior via ad probandum similes veri­ tates, quæ rerum non repugnantiam tuen­ tur, est solutio argumentorum, quæ possi­ bilitatem Oppugnant. Qua via incedendum nobis est a num. 43, ubi dissolvemus con­ tradictiones ab Adversariis objectas. Quid facium fuerit, declaratur. 40. Dicendum est tertio nullam creatu-3 «adu­ ram fuisse principium effectivum instru- SI°' i mentale physicum actionis assumptivæ, sive, quod idem est, nullam creaturam produxisse insirumentaliter physice unio­ nem hypostaticam. Hanc assertionem do­ cet D. Tho. ut statim videbimus, et sta- D.Tiiom. luunt communiter Theologi, tum hi, quos (excepto Suario) dedimus num. 37, tum alii, quos dabimus num. 43. Ex quibus non pauci contrariam sententiam nota improbabilitatis percellunt : nam Medina Medina, affirmat esse ridiculam, el sine fundamento. Cabrera asserit esse contra communem sen- Cabreralenliam Theologorum. Lorca inquit : si lo­ Loeca. quamur de facio, absque omni probabilitate, el fundamento existimo tribui hanc causalilalem alicui creaturæ sive B. Mariæ lelc. Gonet Good. in Adversarios jaculatur verba D. Bernard, in epist. ad Lugdunenses : Honor reginæ judicium diligit : Virgo regia falso non eget honore, etc. Alii alia similia proferunt ex quibus lector dijudicabit, qualem certitu­ dinem attribuat nostræ assertioni. Probatur primo, fundamento satis effica­ Bdiiù fondaci : nam de his, quæ supra naturam sunt menta ­ et dependent ex sola libera Dei voluntate, lis. nihil positive affirmandum est, nisi nobis aliqua via innotescat per sacram Scriptu­ ram, aut traditionem EccleSiæ, aut doc­ trinam Patrum : sed quod aliqua creatura sit instrumentum physicum, ad producen­ dum unionem hypostaticam, est super naturam, et dependet ex sola Dei volunta­ te ; quæ tamen nobis minime innotescit per aliquod medium ex supra relatis : ergo creatura de facio non fuit instrumentum physicum ad producendum unionem hypos­ taticam. Consequentia patet. El major debet esse certa apud ornnes laudabilis notæ Theologos ; quia nisi illi principio hæreamus, quilibet pro suo arbitrio novas pro­ cudet opiniones circa objecta supernaturalia ex solo Dei placito dependentia : quod nul­ lo modo continget absque gravi catholicæ DE INCARNATiOiNE doctrinæ jactura. Recolantur, quæ in simili ! creatura fuerit principium instrumentale materia, dependente scilicet a sola Dei vo­ actionis assumptiva', et produxerit unioluntate, diximus disp. 2, num. 8, cum seq. ; nem hypostaticam : sed talis assertio ut Minor autem quoad primam partem a ne­ parum secura rejicienda est. mine negatur : et quoad secundam vel ex 41. Probatur secundo eadem assertio eo probatur, quod nullus exhibet contrariam destruendo oppositum fundamentum : quia fil;. revelationem, vel aliquod solidum funda­ si aliqua creatura fuisset de facto princi­ mentum ut dicat Deum assumpsisse crea­ pium instrumentale actionis assumptiva*, turam ad hoc, quod foret instrumentum attigissetque effectivo unionem hypostati­ physicum in operando Incarnationis mys­ cam, maxime B. Virgo Christi mater : sed Suarez. terium. Unde Suarez loco supra cit. pruden­ neque B .Virgo ita se habuit in hoc myste­ ter observat : Loquendo de l'ado, el de hoc rio : ergo nulla creatura do facto fuit prin­ mysterio, quatenus primo facium est in utero cipium instrumentale actionis assumptiva?, Virginis, unum est certum, scilicet nullam autproduxit instrumentaliter unionem hy­ creaturum a Virgine (de qua statim dice­ postaticam. Consequentia, 'supposita præmus). distinctam, sumptam fuisse ut ins­ missarum veritate , est legitima. Major trumentum ad hanc unionem : quia de nulla autem probatur, quia in aliis creaturis, suspicari potest, quod Christum effecerit sancta Virgine excepta, nullum vel apparens hominem : nulli enim Scriptura, vel Sancti fundamentum occurrit, ut eis prædictum hoc tribuunt, et temerarium, ac erroneum influxum attribuamus, sicut proxime ex esset de aliquo alio hoc affirmare : nam etiam Suario vidimus. Beatæ autem Virgini illum ipsius Angeli Gabrielis præsentia in sola an­ propterea aliqui Juniores deferunt , quia nuntiatione, et propositione mysterii, et existimant conferre ad majorem ipsius dig­ petitione virginei consensus terminata esl. nitatem : unde circa illam tantum dubium Et § sequenti in fine, comprehendens etiam occurrere potest. Minor denique suadetur B. Virginem addit : Loquendo de prima tum ex D. Tho. infra quæst. 33, art. -i, OTUx | in corp, ubi ait : Dicendum est, quod in ipsa Î effectione hujus mysterii, verosimilius est a | solo Deo fuisse factam , nulla media crea­ conceptione Christi B. Virgo nihil active opetura, qux principaliter, vel instrumentanter rata est, sed solam materiam ministravit. attingeret ipsam actionem supernaturalem, Quæ propositio, cum sit universalis nega­ qua facta est unio humanitatis ad Verbum, tiva, excludit omnem influxum activum tam et B. Virginem solum concurrisse ad unio­ per modum causæ principalis, quam per nem naturalem anima», et corporis, et hac modum causæ instrumentalis. Et quæst. ratione esse matrem Dei el hominis. seq. art. 4 ad 2, inquit : Dicendum, quod C'inlrConfirmatur : quia temerarium est in conceptio attribuitur Virgini Beatæ, non tan­ malîo. re adeo gravi cujusraodi est mysterium quam principio activo, sed quia ministravit ' Incarnationis, et Christi Domini produc­ materiam conceptui. Quæ assertio eandem tio, aliquid affirmare absque gravi fun­ vim habet : negat enim universaliter, quod damento , et contra communem Scholafuerit principium activum conceptionis bscorum sententiam : quæ temeritas qua Christi, atque ideo exch.dit etiam a B. Vir­ parte fundamento destituitur dicitur ne­ gine. quod fuerit instrumentum physicum gativa; et qua parte communi Theolo­ Incarnationis. Tum etiam quia B. Virgini gorum sententiie opponitur, appellatur ille concursus in hoc mysterio attribuendus contraria, ut explicuimus tract. 17, disp. est, qui necessarius fuerit ad salvandum 9, dub 4, num. 60. Sed asserere quod eam fuisse, et esse veram matrem Christi: aliqua pura creatura fuerit instrumentum sed a I hoc non requiritur ullus ejus inllu physicum actionis assumptivae , et quod xus effectivus in unionem hypostaticam, ut produxerit unionem hypostaticam . nulli satis ostensum est dub. præced. a num. gravi fundamento innititur, ut constabit 31. et concursus per modum instrumenti expendendo motiva sententia? oppositae, quæ physici est aliquid concursus activis : ergo satis levia sunt : aliunde vero refragatur B. Virgo non se habuit per modum instru­ communi Scholasticorum sententiae in 3, menti in concurrendo ad mysterium Incar­ dist. I, et Theologorum in hac 3 p. quæst. nationis i 3, art. 4. ubi generaliter affirmant myste­ Confirmatur : quia esto, feeminæ con- Çot..-ιrium Incarnationis fuisse in genere causa* currant active proxime ad conceptionem l,fefficientis opus totius, et solius Trinitatis. prolis; nihilominus iste concursus debet Ergo minime asserendum est, quod aliqua esse principalis, et rebus aliis inanimatis non DISP. V, DUB. HI. non communis : sed hujusmodi non est concursus per modum instrumenti : ergo concursus per modum instrumenti minime requiritur, ut foemina sit mater prolis : i atque ideo nec necessarius est ad salvan­ dum, quod B. Virgo sit vere, et proprio mater Christi ea veritate, et proprietate, qua aliæ fœminæ sunt matres filiorum suorum. Utraque consequentia constat. Et major est certa : nam si mater influit ac­ tive proxime in conceptionem prolis, debet ita concurrere per potentiam generativam destinatam ad hunc effectum : sicut in patre generante satis liquet : concursus autem hujusmodi ex una parte est per modum causæ principalis ; siquidem ordi­ natur ad terminum, nempe filium, non excedentem principium, sed ejusdem natu­ ræ cum illo : ex alia etiam parte est con­ cursus vitalis, cum eliciatur a potentia vitali, qualis est generativa, atque ideo nequit rebus non animatis convenire : ergo concursus activus proximus, si quis fœminæ competit in generatione prolis, debet esse principalis, et non conveniens rebus inanimalis. Minor denique ex ipsis terminis liquet : nam concursus per mo­ dum instrumenti non est concursus per modum causæ principalis. Et rursus ins­ trumentalis concursus rebus etiam inani­ matis communicari potest. Unde suppo­ sito, quod non repugnet creaturam esse instrumentum physicum actionis assumptivæ, et concurrere instrumentaliter ad unionem hypostaticam, ut num. 37 sta­ tuimus, possent hæc omnia præstare lapis, lignum, et similia, Quæ ergo in hujus­ modi instrumentario concursu perfectionis ratio invenitur, aut imaginari potest ad salvandum proprium conceptum matris in esse talis? Vel quid modus hic concurrendi adeo generalis, ut et brutis communicari valeat, conferre potest ad singularem dig­ nitatem matris Dei ? ty1®- 42. Dices negari non posse, quod præ­ dictus concursus importet non levem per­ fectionem, quia et supernaturalis est, et ordinatur ari ellectum adeo eminentem, qualis ab omnibus censetur unio hyposta­ tica. Unde, cum deceat, quod B. Virgini deferamus perfectionem non repugnantem; ex hoc ipso desumitur probabile funda mentum ad asserendum, quod fuerit instru­ mentum physicum ad prædictam unionem, illamque effective attigerit. Sed hoc nihil est Tum quia B. Virgini deferenda sunt, quæ conducunt ad majo· 521 rein sanctitatem, et ad excellentiorem dignitatem moralem : quæ enim hujusmodi non sunt, nihil refert, quod illa habuerit, vel non : concursus autem physicus per modum instrument! non conducit ad sanc­ titatem, aut dignitatem moralem; cum possit communicari quibusvis rebus etiam inanimatis, quinimo cuilibet peccatori, licet Deo valde exoso : ergo in dignitate B. Virginis minime fundari potest, quod habuerit hujusmodi concursum per modum instrumenti physici. Tum etiam quia fal­ sum est, quod B. Virgini debeamus attri­ buere omnia, quæ non repugnant, et vi­ dentur aliquam importare perfectionem : certum enim est plura esse ejusmodi, quæ tamen non possumus illi deferre, nisi te­ mere, et absque probabili fundamento. Nam proculdubio non repugnavit, quoi B. Virgo esset instrumentum physicum ad producendum gratiam, quæ in nobis repe­ ntur : sicut non repugnat, quod prædicto modo concurrant sacramenta : idque vide­ batur ad majorem B. Virginis dignitatem pertinere. Et tamen nemo probabiliter di­ cet omnem gratiam nobis concessam con­ ferri dependenter a B. Virgine sicut ab instrumento physico illam effective attin­ gente. Et hinc amplius fulcitur assertio nostra evertendo adhibitam responsionem : quo­ niam ex genere difficilius est efticere unio­ nem hypostaticam, quam efficere gratiam sanctificantem : est enim illa longe, quam hæc, perfectior, ac divinior : et tamen B. .Virgo non est instrumentum physicum ad producendum gratiam : ergo nec fuit instrumentum physicum ad producendum unionem. Si enim in ipsius dignitate non habemus solidum fundamentum, ut ei tri­ buamus, quod minus est, nempe efficere instrumentaliter gratiam : pariter nec in ipsa dignitate possumus fundare, id quod est longe majus, videlicet fuisse instru­ mentum physicum ad producendum Chris­ tum, attingendo effective unionem hypos­ taticam. Et ratio utrobique est : quia ad judicandum de his, quæ ex sola voluntate Dei dependent, non sufficiunt nostri dis­ cursus, etiamsi dignitati B. Virginis as­ socientur : potuit enim Deus ea disponere pro sua voluntate, quæ non aliter iiob s manifestatur, quam per Scriptorie, Eccle­ sias, et Patrum doctrinam. Sicut autem hæc nobis non proponit, quod B. Virgo sit instrumentum physicum ad producen · dum nostram gratiam: et propterea te- Reiate* gratar ratio. DE INCARNATIONE. mere procederet, qui hoc affirmaret : sic etiam non proponit, quod fuerit instru­ mentum physicum ad efficiendum unio­ nem hypostaticam : atque ideo in eos, qui id affirmant, dirigunt non pauci Theologi censuras relatas num. 10, a quibus ta­ men præscendimus. C »côrPotestque hic discursus amplius fulciri BJlur. ex eo. quod nemo negabit possibile abso­ lute fuisse, quod ex aliquorum sententia refert D. Tho. infra quæst. 32, artic. 2, ubi ait : Quidam dicunt B. Virginem aliquid • active operatam esse in conceptione Christi virtute supernatural! : quia dicunt ad ma­ trem requiri, quod non solum materiam mi­ nistret qua' esi sanguis menstruus), sed eliam semen, quod commixtum virili semini habet virtutem activam in generatione. El quia in B. Virgine nulla fuit facia resolu­ tio seminis propter integerrimam ejus vir­ ginitatem ; dicunt, quod Sprilus sanctus supernaluraliltr illi tribuit virtutem activam in conceptione corporis Christi, quam aliæ matres habent per semen resolutum. Id. inquam, negabit nemo fuisse absolute possibile, et pneseferre aliquam perfectio­ nem, qualem profecto virtus illa superna­ turalis importat. Et nihilominus D. Tho­ mas illud immediate negat, et refellit ab illis verbis : sed hoc non polesl stare, sub­ inferens inde colligi B. Virginem fuisse non solum matrem, s-d patrem Christi : quod indiscreta aliquorum pietas facile admitteret ut quid conferens ad majorem Virginis perfectionem in ratione princi­ pii ): Beala, inquit, Virgo non hoc accepit, ul esset pater Christi, sed mater. Sicut ergo hiec perfectio licet absolute possibilis ne­ gatur B. Virgini : quia ipsius assertio nullum habet fundamentum in doctrina re­ velata : sic etiam et ob eandem rationem negandum est, quod fuerit instrumentum physicum ad producendum unionem hy­ postaticam : nihil enim in Scriptura, aut Patribus ruperimus, .in quo fundemus hu­ jusmodi influxum. I 8 III. Referuntur sententia; opposita;, el convellun­ tur carum molita. 43. Adversas primani conclusionem non occurrunt nec sententia, quæ Auctoribus probetur, nec argumenta, quibus opus sit satisfacere. Sed contra secundam sen­ tiunt aliqui graves discipuli L). Thomæ, Medina infra quæst. 32, ari. L Alvarez quæst. 3, art 2, disp. 12. Joannes a S. Tho. disp. 5, art. 3. Cipullus quæst. 2, s n'-a - -Laurentius ‘ * conlrov., ci?»w art. S, dub. ult. -N. ’ .V U,. 9, § t>, num. 58, et alii, cum quibus in hac 'rmin/ causa sentiunt Vazquez in prmsont. disp. > 25, cap. 1. Molina I p. quæst, 15, ari. 5, Mciiu i disp. 2. Pro qua eliam opinione Suarez j ubi supra refert Scotum, Ochamum, et 1 Gabrielem. Sed Vazquez movetur ex prin­ cipiis valde generalibus, quibus etiam nei gat, quod sacramenta sint, aut esse possint 1 instrumenta physica ad productionem graj lia·. Eis autem modo relictis, quia prin­ cipale nostra» difficultatis punctum non attingunt, suo luco satisfaciemus. Gabriel etiam cum Ochamo procedit ex communi I quodam motivo. quod nequit dari instru­ mentum divinum ad immutandum poten­ tiam obedientialcm creaturæ : quod in præsenti supponimus esse falsum. Unde pra-missa doctrina, principiis adeo genera­ libus opposita, quæ apud Thomistas, et graves alios Doctores communis est. eis precise motivis oportet obviam ire, quæ propriam, et specialem hujus dubii diffi­ cultatem attingunt. ■ Arguitur ergo primo ex D. Tho. in 4, dist. 2, art. 3, ubi proponit hoc argumen­ Œeum cx D. tum : difficilius est convertere panem in TUx corpus Christi, quam sanguinem B. Vir­ ginis in idem corpus, ut in Christi concep­ tione accidit : sed ad conversionem hanc non admittitur aliquod instrumentum phy­ sicum aut principium effectivum creatum ut S. Doct. statuerat lib. 3, dist. 3, quæst. 2, art. 2>; ergo nec admittendum est in conversione panis in corpus Christi. Cui argumento ita occurrit : Ad tertium dicen­ dum, quod si in conceptione unio includa­ tur, qua simul cum ipsa facia esi, major difficultas fuit in conceptione, quam in transubslanlialione, quia illa unio terminata est ad esse divina; personæ : hæc autem Iransubstanlialio ad corpus Christi : quia panis non convertitur nisi in corpus Christi. Ex quibus verbis infert Joannes a S. Thoma S. Ductorem in ea fuisse sententia, quod nulla creatura potuerit esse instrumen­ tum physicum ad producendum unionem hypostatic im ; licet potuerit esse, et fuerit ad convertendum panem in corpus Christi : alias non recognosceret D. Tho. in illo primo majorem difficultatem. Respondetur nihilominus colligi ex Disjoinprædicto testimonio ; sed ex eo potius fir­ lir. mari nostram sententiam : nam quæ im­ plicant ■i· DISP. V, DUB. HI. hr?;&·ί1Ρ4 plicant contradictionem, non dicuntur dif­ ficiliora, sed impossibilia. Cum ergo I). Tho. affirmet difficilius fuisse pro lucere instrumentaliter unionem hypostaticam, quam Christi corpus ex pane ; cl hoc pos­ terius sil absoluto possibile, ut 8. Doctor in illo loco resolvit : plane fit, quod cx ejus sententia possibile eliam sit absolute, licet difficilius, quod creatura producat instrumentaliter physice unionem hypos­ taticam. Ratio autem majoris difficultatis iumitur ex parte facti, sive rei producite : nam unio hypostatica est longe perfectior, et a»l diviniorem ordinem pertinens, quam corpus Christi secundum se : illa enirn est perfectio supernaturalis immediate respi­ ciens esse divinum ; hoc vero est substan­ tia naturalis, et ejusdem ordinis cum nos­ tra, ut constat ex supra dictis disp. præced. num. 73. Quo autem effectus perfectior est, eo exigit majorem perfectio­ nem in principio, et difficilius est ipsum producere. Sed inde minime evincitur, quod nequeat per instrumentum attingi. Sicut etiam in eodem sensu dici posset difficilius esse efficere, instrumentaliter gratiam sanctificantem, quam corpus Christi : ex quo tamen non colligeretur impossibile esse, quod creatura per mo­ dum instrumenti physici gratiam efficiat. Quod autem non ita acciderit in produc­ tione unionis, sicut in productione corpo­ ris; non probat primum illud fuisse abso­ lute impossibile; sed quod non decuerit; præsertim cum nullum fundamentum ha­ beamus ad asserendum ita de facto acci­ disse, ut ostendimus a n. 40. Quæ res­ ponsio magis firmatur ex his, quæ D. Tho. immediate subjungit : docet enim potuisse creaturam effective attingere conceptio­ nem corporis Christi ; sed aliter conti­ gisse de facto : Si autem, inquit, concep­ tionis opus includat tantum conversionem sanguinum purissimorum Virginis in cor­ pus Christi; sic major difficultas est in hac conversione (Panis videlicet in corpus Christi' quam in illa conceptione. Unde po­ tuit eliam alicui creaturæ conferri, quod in illa conceptione sibi cooperaretur : quamvis non fuisset conveniens propter dignitatem Christi servandam, quod tunc fiebat simpli­ citer, prius non existons, quod hic non accidit. Ex quibus secunda ct tertia con­ clusio non leviter roborajntur, ut ex immediate dicendis magis constabit. 4L Arguitur secundo : quia nulla crea­ i tura potest instrumentaliter agere, nisi i 523 habeat subjectum sum actionis, quod in genere causæ materialis tali actioni prmsupponatur : sed ei creatura esset instru­ mentum ad producendum hypostaticam unionem, nullum esset subjectum, in quo illa actio inslrumentalis reciperetur : ergo impossibile eat, quod creatura producat instrumentaliter talem unionem. Probatur minor : nam in primis subjectum præ­ I dictæ actionis non esset ipsa creatura ins­ trumentaliter agens ; siquidem hujusmodi actio non esset formaliter immanens, sed simpliciter transiens. Deinde tale subjec­ tum non esse ipsum Verbum divinum hypostatice unitum : quippe Verbum est omnino immutabile, et incapax aliquid recipiendi. Denique non esset ipsa hu­ manitas : tum quia in ipso primo assump­ tionis momento producitur : tum quia licet secundum suam entitatem substan­ tialem supponeretur ; non tamen secun­ dum existentiam ; siquidem fit primo for­ maliter existons per esse increalum Verbi. Quo sensu S. Leo num. 25 relatus dixit naturam humanam Christi fuisse ipsa as­ sumptione creatam ; non quod vere creata fuerit ; vel quod una, et eadem actio fuerit creatio, et assumptio; sed quia sicut crea­ tio nullum supponit esse in termino, sed totum illud producit ; sic etiam assumptio nullum supponit esse existentiæ in huma­ nitate. Sequitur ergo, quod non possit assignari subjectum actionis, per quam creatura, ut instrumentum hypostaticum efficeret unionem hypostaticam. Respondetur negando minorem. Ad cu- Eliditur jus probationem dicendum est subjectum prædictæ actionis fore humanitatem Chris­ ti. Ea vero, quibus hæc pars impugnatur, parum urgent, ct facile dispelluntur : quoniam licet humanitas non præcedat tempore hanc actionem ; illam lamen priecedit ordine naturæ in genere causæ ma­ terialis : quod satis est. ut eam recipiat, et sustentet. Idque declaratur tum exemplo actionis generativæ, quam plures (etiam ex Thomistis) distinguunt ab alteratione præ­ cedenti, et dicunt recipi in composito denuo genito; licet ipsum producat. Tum exemplo actionis conversivæ : recipitur enim in corpore Christi facto ex pane, quod est terminus· ipsius conversionis. Idemque posset Sacerdos instrumentaliter efficere, licet coquis Christi non suppone­ retur; sed primo (ut fieri non repugnat), produceretur per conversionem. Cum ergo humanitas Christi supponatur secundum DE INCARNATIONE. suam e.nlitatem substantialem producta per actionem generativam ; nulla repug­ nantia apparet in eo, quod sit subjectum actionis assumptiva' instrumentaria', qua' humanitatem non efficit, sed humanitatem pnesuppositam Verbo conjungit produ­ cendo in ea modum unionis hypostatica'. Quam doctrinam evidenter, ut putamus, tradit D. Tho. in testimonio proxime alle­ gato, quod nobis opponebat Joannes a S. Tbo. auctor etiam præsentis argumenti. Betor- Natu difficilius intellectu est, quod actio CQHQr diffind­ instrumentaria efficiat humanitatem Chris­ it* ti, et recipiatur in ea, quam quod in hu­ manitate præsupposita et ex vi alterius actionis producta, efficiat modum unionis, el simul in eadem humanitate recipiatur. Angelicus autem Ductor palam concedit, quod si praescindamus ab unione cum Ver­ bo, et solum loquamur de conceptione corporis, sive humanitatis Christi ; nulla est contradictio in eo. quod creatura instrumentaliter concurrat ad prædictam con­ ceptionem, ut liquet ex verbis num. prieced. relatis : Si autem, inquit, conceptionis opus includat tantum conv.rsionem sangui­ num purissimorum Virginis in corpus Christi, sic major difficultas csl in hac con­ versione (panis in Christi Corpus quam in illa conceptione. Unde potuit etiam alicui creaturæ conferre, quod in illa conceptione sibi cooperaretur, etc. In quo eventu urget, et magis urget, si quæ est. illa difficultas, quam arguens opponit. Quam tamen D. Tho. pro nihilo habuit resolvens casum fuisse, et esse absolute possibilem. 3arsu- 45. Arguitur tertio, et potest esse rewcnium ’ plica contra praesentem responsionem : nam ideo probati). Tho. repugnare instru­ mentum physicum creationis, quia de ra­ tione talis instrumenti est habere ex se actionem praeviam, per quam virtualiter attingat effectum principalem, et ad ipsum deferat imperium principalis agentis : cum­ que creatio nullum habeat subjectum prtesupposilum. sed terminum producat ex nihilo, circa quod versari nequii actio creata : propterea repugnat, quod crea­ tura sit instrumentum creationis. Sic enim n.Thom. discurrit S. Doctor. I p. quæst. 45, art. 5, et lib. 2 contra gentes cap. 21, ratione 6. Sentit ergo impossibile esse actionem instrumentariam, ubi nullum præsupponilur subjectum, circa quod versetur. Constat autem, quod humanitas assumpta non præsupponitur, sed tunc primo pro­ ducitur : nec indepèndenter ab assump- t lione, sed potius per illam habet esse exisleniia» in Verbo. Ergo impossibile csl, quod detur principium instrumentale ac­ tionis assumptivæ, sivo quod creatura pro­ ducat instrumentarie unionem hypostati­ cam. w Confirmatur : nam ideo repugnat crea­ turam esse instrumentum creationis, quia hujus terminus est infinitus in esse termini, ut probat D. Tho. loco cit. ex 1 p. sed terminus assumptionis est simpliciter in­ finitus ; cum sit Verbum divinum | er talem actionem humanitati communicatum : ergo repugnat quod creatura sil instrumentum i physicum assumptionis. Respondetur ad argumentum rationem Otia­ illam D. Tho. optimam esso ad proban­ tu dum repugnantiam instrumenti ad crean­ Exa’.). dum ; ineptam vero, ut probet impossibile esse instrumentum assumptionis. Nam de ratione instrumenti physici est habere ex se actionem præviam, non quæ recipiatur in passo principalis agentis (oppositum enim sæpe contingit, ut in sacramentis vi­ deri licet ): sed quæ alibi recepta determi­ net ad effectum agentis principalis, et de­ ferat aliquomodo ipsius imperium , sive efficacem virtutis applicationem. Eo autem ipso, quo i illam determinet, tollit locum, ut effectus attingatur sub generalissima entis ratione; sed causalitatem trahit ad rationem aliquam magis determinatam, et minus communem. Id vero contrariatur proprio conceptui creationis, quæ respicit effectum sub generalissima entis ratione, nullam ex parte modi procedendi impor­ tans determinationem : alioquin nec pro­ duceret ex nihilo, nec posset omnia entia ex nihi’o extrahere ; sed determinatis tan­ tum effectibus alligaretur. Unde implicatorium est, quo i creatio exerceatur per ali­ quod physicum instrumentum. Hæc autem ratio nec apparentem locum habet in hac materia : quia unio hypostatica non fit per creationem, ul liquet ex dictis dub. præced. sed ppr eductionem ex subjecto prtesupposito, nempe ex humanitate tunc temporis existante, et pro priori naturæaffe­ rente suæ substantiæ actualitatem. Aliunde vero assumptio non procedit ad terminum sub generalissima entis ratione, sed sub alio conceptu magis particulari, sub quo proinde potest admittere concursum instrumentarium creaturæ. Denique opus non est quod praevia hujus actio recipiatur in humanitate quæ est passum principa­ lis agentis; licet nec hoc repugnet1. sed su lied, DISP. V, DÜB. 111. sufficit, quo.! alibi recepta determinet suo modo ac omnia dispo­ nit ut panis fiat. Unde nihil est in Patri­ bus, quod relatam sententiam probabiliter fundet contra communem Theologorum assertionem. 50. Sed objicies : non alio motivo de­ negamus B. Virgini, quod fuerit instru­ mentum physicum ad unionem hypostati­ cam producendam, nisi quia Patres, et Theologi communiter atfirmant prædietam unionem fuisse opus totius, et solius Tri­ nitatis, et consequenter videntur excludere consortium puræ creaturæ effective in­ fluentis in eandem unionem. Hoc autem fundamentum infirmum, et invalidum est : quoniam, quidquid sit de concursu Virgi­ nis, probabile est, quod pura creatura illam unionem attingat de facto effective instru­ mentaliter. Tum quia sacerdos consecrans efficit corpus Christi ex pane, non utcum­ que, sed unitum A7erbo, sicut in se existit : atque ideo efficit hypostaticam unio­ nem. Tum etiam quia anima Christi effective instrumentaliter attigit illam unio­ nem hypostaticam, quæ in resurrectione Christi per unionem partium reparata est. Respondetur non deficere Auctores mo­ dernos, qui censeant aliter discurrendum esse de unione hypostatica, ut primo facta in utero Virginis ; ac de eadem unione, ut postea Iit vel per nutiitionem, vel per con­ versionem, vel per resurrectionem, aut alio modo. Unde licet concederetur quod creatura concurreret effective ad talem unionem, ut postea fit, vel reparatur : minime id concedi deberetcirca unionem ut primo factam. Nam circa unionis productionem per conversio­ nem, aut resurrectionemoccurrunt aliqua rationabilia motiva; hæc tamen minime se offerunt circa unionem, ut primo factam, sed potius opposita, quæ supra expendimus. Unde licet concederentur, quæ aller t hæc ob­ jectio, non everterent nostram, et commu­ nem assertionem sed eam in suo robore relinquerent. Hancque doctrinam, et disparitatem insinuavit Suarez relatus num. 40, cum dixit : Loquendo de facio, el de hoc mysterio, quatenus primo facium est in utero Virginis, unum est certum, etc., hac cauta locutione subindicans aliam ratio­ nem habendam esse de unione hyposta­ tica, ut postea fit, aut reparatur. 31 I B Objec­ tio. * «I Jbuiorum solulio. Suaiez. DE INUABNATIONE. 5 30 Melior responponsio. Lorea. y .· Sed non indigemus his principiis, quæ detur cum eodem S. Doctore infra quæst. cum attigisset Lorea disp. 18, num. fi. 54. art. 4, in corp, negando, quod anima dixit : .Iliis autem (quod ipse non probat), Christi effectivo physice effecerit unionem hæc omnia videntur commentilia. Unde quæ in resurrectione intervenit; licet diviad totam objectionem respondetur negando nitas animæ unita illam produxerit. Unde universaliter, quod aliqua creatura attige­ in resp. ad 3, ait : Corpus secundum nalurit, aut attingat effective per modum ins­ I ram creatam non est potentius anima Chris­ trumenti physici unionem hypostaticam. ti ; est tamen ea potentius st eundum virtutem Et ad primam probationem in contrarium divinam : quæ etiam rursus secundum di­ dicendum est sacerdotem per verba conse­ vinitatem unitam, est potentior corpore se­ crationi» non efficere unionem hy postal i cundum naluram creatam. El ideo secundum cam corporis Christi, ed efficere ipsum virtutem divinam, corpus, et anima mutuo Christi corpus, quod per se, et directe per se resumpserunt : non autem secundum virpnvdicta verba significatur. Unio vero hy­ tutem naturæ creatæ. Ubi non dixit solam postatica sicut, et Christi anima, divini­ 1 virtutem naturalem, sed virtutem naturæ tas, et persona; est quidem vere in sa­ creatæ, sub qua continetur omnis virtus cramento, non quia fiat per actionem creata, sive naturalis, sive supernatural, conversi vam; sed quia adest per concomi- aut infusa sit : atque ideo exclusit omnem tantiam propter realem conjunctionem, influxum effectivum a creatura. Adde unio­ quam habet in se cum corpore Christi ter­ nem in resurrectione productam non fuisse minante conversionem. Et sic docent unionem hypostaticam naturæ creatm ad communiter Theologi cum D. Th, infra Verbum : hanc enim Verbum nunquam quæst. 76, art. i, in corp, ubi hæcegregie amisit : sed unionem physicam inter ani­ tradit : J liquid Christi est in hoc sacramen­ mam, et corpus, quæ per mortem dissoluta to dupliciter. Cno modo quasi ex vi sacra­ fuerat. Unde licet concederetur animam menti: alio modo ex naturali concomitantia. concurrisse effective ad prædictam unionem Ex vi quidem sacramenti est sub speciebus quod tamen negatD. Tho. loco cit.) mini­ hujus sacramenti id, in quo directe converti­ me inferretur, quod effective attigerit unio­ tur substantia panis, cl vini praeexistens, nem hypostaticam : nec proinde objectio prout significatur per verba formæ, quæ sunt tangeret præsentis materiæ difficultatem. effectiva in hoc sacramento, sicut et in cæleris : Sed de hoc infra dicendum est. puta cum dicitur, hoc csl corpus meum, vel hic est sanguis meus. Ex naturali autem concomi­ DUBIUM IV. tantia est illud, quod realilcr csl conjunctum ei, in quo prædicta conversio terminatur. Quisnam fuerit terminus formalis actionis Si enim aliqua duo sunl realiter conjuncta, assumptivæ? ubicumque est unum realiter, oportet et aliud esse. Sola enim operatione animæ dis­ Licet perfecta notitia alicujus actionis cernuntur, quæ realiter sunl conjuncta. Et multum dependeat ex notitia sui principii in resp. ad I addit immediate : Dicendum, effectivi; cujus considerationi operarndedi­ quod quia conversio paiiis, cl vini non ter­ mus dub. præced. magis adhuc dependet ex minatur (perpendantur hæc verba; ad di­ notitia termini, in quem dirigitur: ab hoc vinitatem, vel animam Christi; consequens enim sortitur specificam rationem : unde csl, quod divinitas, vel anima Christi nonsil in hujus etiam considerationi oportet incum­ hoc sacramento ex visacramenti, sed ex rcali bere. Quæ certior erit, ac magis perspicua, concomitantia. Quia enim divinitas corpus si proponentes speciale hujus dubii punc­ assumptum nunquam deposuit : ubicumque tum, nos expediamus ab iis, quae vel extra­ est corpus Chrilsi, necesscesl, et ejus divini­ nea sunt, vel carent difficultate. Et ideo tatem esse, Ptc. Cum ergo unio hypostatica sit nexus corporis ad divinitatem, idem proportionabiliier de illa, ac de divinitate Pramiillunlur aliqua pro dubii resolutione. dicendum est : et consequenter, quod non terminet actionem conversivam, sed sit in sacramento per realem, et naturalem 51. Primo loco observandum est, quod concomitantium : sicut de divinitate, et jam præmisimus in limine dubii secundi, anima D. Tho. affirmat. videlicet actionem assumptivam re vera ΛΊ secundvm vero probationem respon- esse actionem Dei formaliter immanentem. et _ B<·.. >·■“ -.-ii· ‘V.*·. DISP. V, DUB. IV. el suium virtualiter transeuntem : etconioquciilor non specificari formaliler ab ali­ quo extrinseco» sed a solo Deo : quod commune est omnibus actionibus , sive operationibus divinis, ut in locis ibidem relatis ostendimus. Quocirca ul controvert! possit præsens difficultas ; vel permittenda Nt hypothesis contraria , quod scilicet actio assumptiva sit formaliler transiens, et specificeiur ab aliquo extra Deum ; vel saltem quod prædicta actio habeat specificativum vtrluale, quatenus si ab aliquo extrinseco posset speciem mutuari, illam potius ab isto, quam ab illo deliberaret, ul ibidem explicuimus. Et hoc posterius suf­ ficit, ul detur locus quæslioni. Porro sicut illud, quod respicitur ab actione pure immanenti, et quasi speculativa, dicitur com­ muniter objectum; quia potentiæ, et actioni objicitur: sic etiam quod respicitur per ac­ tionem transeuntem, et practicam, vocatur communiter terminus; quia influxum vir­ tutis, et operationis terminat. Dividitur autem communiter hujusmodi terminus in «ni-terminum qui, sive totalem, et in terminum afi'·?uo, sive formalem. Ille est, qui terminat actionem per modum suppositi, seu termini adæquati : hic vero est, qui per modum rationis formalis illum constituit in esse termini : uti se habent album, et albedo adactionem dealbandi, et homo, et huma­ nitas ad actionem generativam, et recte declarant N. Complutens. abbrev. in lib, degenerat, disp. 2, quæst. 3. Quod vero hujusmodi distinctio, quam nonnulli ad solas voces, aut grammaticam reducunt, rem contineat, et debeat in rei veritate admitti ; liquet tum exemplo prin­ cipii actionis, cui oportet terminum com­ mensurate : etenim aliud est principium quod agendi, nempe suppositum aut sub­ sistens : et aliud principium quo, nempe forma, per quam in esse principii consti­ tuitur, et per quam agit : unde in genera­ tione suppositum est principium quod, et natura principium quo generandi. Tum exemplo objecti, cui terminus valde assimilalur in influendo : aliud enim est objec­ tum quod, terminans videlicet ut quid to­ tale, et adæquatum habitudini potentiæ, aut operationis : aliud vero objectum quo, Qt» illa videlicet ratio, per quam objecium quod «a constituitur, et secundum quam respicitur VJ ùu per se primo : ut si dicamus objecium quod intellectus esse ens, et objectum quo esse veritatem : et si dicamus objecium quod charitatis esse Deum, et objectum quo sum- mani ipsius bonitatem, et sic de aliis, quæ passim occurrunt, ut fuse jam alibi expli­ cuimus in aliis tractibus, præsertim tract. 8, disp, 1, dub. 3, et tract 17, disp. 1 , dub, I. Et ratio utri usque exempli est : quQniam licet in principio quod, et in objecto quod reperiantur plures rationes ; nihilominus non omnes concurrunt perse ad operationem, nec ab illa respiciuntur ; sed una est ratio, quæ per se concurrit, et per se respicitur. Nam ad calefaciendum v. g. per accidens est, quod dentur alia accidentia in principio; perse vero, quod habeat calorem, quæ est ratio eliciendi ta­ lem operationem. Ad terminandum etiam visionem per accidens est, quod objectum sit calidum, dulce, etc. perse autem quod sit coloratum : unde color est objectum, quo sive ratio formalis constituendi objectum quod potentiæ visivæ. Sic ergo oportet dis­ tinguere in termino actionis : nam praeter terminum qui, sive totalem, et adæquatum, ad quem tendit actio, debet dari aliqua ratio formalis illam constituens in esse termini, et secundum quam per se attingi­ tur ab actione, illamque specificat. Si enim illa distinctio admittitur in principio, et in objecto ; cur non etiam in termino opera­ tionis? Unde videmus, quod in generatione humana v. g. Petrus est terminus qui ; humanitas vero, vel anima terminus quo, ut docent Complutens. loco cit. Et in di­ vinis sicut Pater est principium quod, et natura principium quo generationis : sic etiam Filius est terminus qui, et natura ipsi communicata terminus quo ejusdem generationis, ut diximus tract. 6, disp. 2, a num. 118, et alibi sæpe in eodem trac­ tatu. 52. Deinde (quod ex præmissis inferturi, Termi­ qui supponendum est terminum qui, sive tota­ nas actionis lem actionis assumptivæ fuisse Christum assump­ fuii Dominum, sive personam A7erbi ut subsis­ tiva* Chris­ tentem in humana natura. Sic supponunt, tus. et docent communiter Theologi, quin opus sit illos in particulari referre. Et facile ostenditur ex hactenus dictis : tum quia terminus qui sive totahs alicujus actionis est illud, quod fit per talem actionem : sed per actionem assumptivam facium est, quod Verbum sit. homo ; sive quod eadem per­ sona sit Deus, et homo, qui est Christus Dominus, juxta illud Joann. 1: Verbum- Joann. 1. caro facium est, et iu Symb. : El hotno factus est : unde D. Tho. art. 8, ait : Humana na­ D.Tboin. tura adjuncta est ad personam divinam, ut scilicet persona divina in humana natura 9 532 .'•i DE INCARNATIONE. Iasis, non natura. Sed sicut termino attri­ subsistat : ergo terminus qui, sive letalis hujus actionis est Christus, sive persona buitur nativitas natura) : terminatur enim Verbi ut in natura humana subsistens. intentio natura) ad formam, seu naturam spe­ Recolantur, qua* diximus disp. 3, n. 81. ciei. Sentit ergo S. Doctor, quod terminus Tum etiam quia terminus qui actionis generationis (idemque est do aliis actioni­ bus), non est suppositum, sed natura. Undo j compositivæ, et unitivæ est illud composi­ corruunt plura ex motivis, quæ proposui| tum, sive concretum, quod ex unione ex­ tremorum resultat, ut inductive potest mus. Oppones secundo, quod secundum D. 2·^ ostendi ; sed actio assumptiva unit, et Tho. terminus qui actionis debet esse vere d**· factus, creatus, seu productus : et ex hoc componit extrema distincta, nempe natu­ principio colligit, quod fieri non est naturæ, ram humanam cum natura divina, et sub­ sistentia Verbi in eadem persona : compo­ sed suppositi : unde 7 Metaphy. lect. 6 ait: Quia generatio esi ejus, quod fit, palam situm vero ex hac unione resultans est est, quod generatio non est forma, sed supChristus Dominus, qui propterea est, et d:citur persona composita, ut ex professo ■ positi. Et I p. quæst. 45. art. 4, inquit: | f ieri ordinatur ad esse rei : unde illis pro­ declaravimus disp. 3, dub. 3 ; ergo Christus prie convenit fieri, quibus convenit proprie Dominus est terminus qui, sive totalis ac­ subsistentibus. Sed de Christo Domino, she tionis assumptivæ. Tum pneterraquia idem de Verbo subsistente in natura humana est terminus qui hujus actionis, et genera­ nequit dici vere, et proprie, quod sit aliquid tionis Christi ex B. Virgine : omnes enim creatum, vel quod fiat : et hac de causa actiones in Incarnatione concurrentes ha­ D. Tho. infra quæst. 16, art. 9 et 11, docet buerunt eundem terminum totalem qui : hanc propositionem, Christus est creatura, alias productum per Incarnationem non esse falsam. Ergo dici non potest, quod ter­ esset ex B. Virgine conceptum, et natum; minus qui actionis assumptivæ fuerit Chris­ quod dici non valet : sed terminus qui, sive tus , sive persona Verbi in humanitate totalis generationis ex B. Virgine fuit Chris­ subsistens. Tertio objicies actionem identi­ Terti» tus Dominus ; qui idcirco dicitur vere, et ficari cum termino : sed actio assumptiva proprie filius B. Virginis , sicut alii filii nequit identificari cum Christo adæquate suarum matrum, ut constat ex supra dictis sumpto : quia sic acceptus includit hypos­ a num. 30 et 41 ; ergo idem Christus Domi­ tasim divinam, quæ cum nullo extra Deum nus fuit terminus totalis, sive qui actionis identificari potest : ergo terminus qui assumptivæ. Tum denique nam aliquis hu­ sive totalis actionis assumptivæ nequit jusmodi terminus prædictæ actionis corres­ esse Christus Dominus·: sed oportet alium ponde!, ipsiqueassignandusest : nulla enim terminum qui totalem assignari. occurrit actio, quæ destituatur hujusmodi Hæ, inquam, objectiones non referant, Du'.;t termino , ut facile consideranti consta­ sed facilem habent solutionem. Ad primam ^‘B· bit : atqui nullus aptior terminus qui va­ let prædictæ actioni assignari, quam Chris­ respondetur ex eo testimonio potius fir­ mari suppositionem communem : quia tus Dominus, sive suppositum Verbi, ut in humanitate subsistens : quicumque enim di­ loquitur S. Doctor de subjecto denomina­ versus alius assignetur, vel terminus non erit, tionis, quod videlicetdenominatur genitum, et natum : et hoc dicit non esse naturam, vel erit solum partialis, et iuadæquatus, ut sed hypostasim, sive suppositum. Subjec­ discurrens per singulos alios deprehendet : tum autem, quod ita denominatur, est re ergo proprius terminus qui, sive totalis ac­ ipsa terminus qui, sive totalis generationis: tionis assumptivæ fuit Christus Dominus. N. Cob- Videantur N. Complut, abbrev. in lib. de dicitur enim genitus, qui terminat gene­ plut. plul' generat, disp. 2, num. 23, ubi recte osten­ rationem ut quod, sive ut terminus totalis, ut liquet in generatione increata Verbi di­ dunt terminum qui generationis esse compo vini, ut recte observat Cajet, ad eum art. § situm, sive suppositum genitum : eaque EL* Conclusio ergo prima. Unde cum D. Tho. doctrina utuntur, quæ hanc suppositionem addit naturam non esse subjectum, sed facile persuadet. Objecterminum ; non loquitur de termino qui, 53. Nec refert, si illis et nobis opponas prilioucs seu totali ; sed de termino quo, sive forma­ 1 «a». ,no θ· Tho. infra quæst. 35, art. 1 in corp. li, aut dante speciem nativitati : taliter Tboni. ubi ait : Nativitas potest alicui attribui du­ enim suppositum terminat generatio­ pliciter : uno modo sicut subjecto, alio modo sicut termino. Sicut subjecto quidem attribui­ nem, quod per naturam sicut per formam tur ei, quod naecilur .· hoc autem est hyposconstituitur in esse termini, ul salis cons­ tare nv DISP. V, DUB. IV lare potest ex dictis num. 51 et magis cons­ tabit ex-infra dicendis. L*si· Ad secundam respondetur torminum qui * hujus, aut alienus actionis non esse hypostasim, sive subsistentiam præcisive sumptam a naiura, in qua subsistit, et secundum quam habet terminare actio­ nem : sed esse suppositum concreti ve ac­ ceptum, et quatenus simul cum ipsa naiura componit. Porro ut hujusmodi compositum dicatur factum, aut produc­ tum per aliquam actionem, non requiritur, quod extrema fiant, ct multo minus, quod liant per talem actionem : sed sufficit, quod fiat extremorum unio, ut patet in generatione humana, quæ licet non pro­ ducat materiam, nec formam, producit tamen hominem : quia efficit unionem ex­ tremorum ex quibus homo constat, et constituitur. Idemque proportionabiliter accidit in præsenti : nam licet actio as­ sumptiva non producat Verbum, quod est impossibile ad extra : nec producat huma­ nitatem, quæ ordine naturæ supponitur per generationem producta, ut diximus dub. 2, producit nihilominus unionem praedictorum extremorum, ut statuimus disp. 4, dub. 1. Quod satis est, ut dicatur producere Christum, qui est quoddam compositum ex prædictis extremis consti­ tutum, ut explicuimus disp. 3, dub 3. Hu­ jusmodi enim compositum non erat ab æterno; sed in tempore factum est, juxta illud Apost. ad Galat. 4 : Misit Deus filium suum facium ex muliere. Merito autem D. Tho. negat absolute hanc propositionem, Chrislus esi crealura : quia concretum po­ situm a parte subjecti supponit et stat pro supposito, quod in Christo non est crea­ tura, sed Deus. Id vero minime tollit, quodhotum compositum Christus concretive sumptum sit aliquid factum. Idque sufficit, ne ex hoc capite excludatur a pro­ pria ratione termini qui, seu totalis actio­ nis assumptivæ. Ad tertiam negamus majorem universaliter intellectam : nam cum actio, et ter­ minus qui pertineant ad diversa prædicamenta, nequeunt identificari inter se, ut recte viderunt N. Complut, abbrev. in Log. f'’· disp. 16, quæ.-t. 2. Idque a fortiori verificandum est in præsenti, ubi actio est Deo immanens, et increata; terminus vero ali­ quid factum, et existons extra Deum. Quod si aliqui alicujus nominis Auctores eam identificationem significant, explicandi sunt non de identitate positiva ; sed de identi- 533 tale negativa, quatenus actio, et terminus non aunt plura entia omnino absoluta, et per se. 51. Ilis circa terminum qui præsuppo­ sitis, quæ facile intelliguntur, et admittun­ tur; præcipua difficultas est in statuendo terminum quo, seu formalem actionis as­ sumptivæ. Quam ut facilius superemus, et nos expediamus a falsa quadam non­ nullorum Juniorum imaginatione, qua in præsenti implicari, et implicare solent; ul­ terius observandum est, quod licet aliqua actio pluribus, ac diversis nominibus si­ gnificetur, secundum quæ possit concernere plura, el diversa prædicata ; nihilominus non habet nisi unicum terminum quo, sive Unies formalem, quem per se primo respicit in actionis unicus termino qui, seu totali. Et rat:o est satis est ter­ manifesta : quoniam terminus quo, et for­ minus quo. malis habet rationem specilicativi respectu actionis : sed licet actio significetur diver­ sis nominibus, vel habeat diversa connotata; nihilominus est una in specie : impli­ cat enim, quod plures species, seu essentias physice habeat : ergo licet actio diversis nominibus significetur, et importet connotala diversa, non habet nisi unicum ter­ minum quo, sive formalem. Explicatur hoc amplius : nam si eadem actio secundum quod diversis nominibus significatur, haberet plures terminos quo, et formales : sequeretur talem actionem entitative sumptam esse unam, et non esse unam : quod est manifesta implicatio. Esset quidem una ut supponitur, et liquet ex eo, quod ad unum terminum qui suffi­ cit unica actio. Et non esset una, sed plu­ res : quia haberet plures terminos forma­ les, in ordine ad quos specificaretur : ubi autem multiplicantur specificativa, opus est multiplicari rerum species, et entrâ­ tes. - Declaratur hoc magis dispellendo funda­ Faha ­ mentum imaginationis contrariae : nam aliquo rum quod aliqua actio, prout significatur hoc, imaginaIII) aut illo nomine, concernat hoc, aut illud refel ispeciale connotatum ; non provenit ex eo, lur. quod talis actio entitative, et absolute ha­ beat respicere per se primo plures terminos formales : id enim apertam involvit con­ tradictionem, ut constat ex proxime dictis : sed provenit ex eo , quod ut significatur hoc, aut illo nomine, exprimit vel aliquem sui conceptum secundarium, vel habitudi­ nem mediatam ad terminum secundarium, ad quam significandum imponitur illud nomen. Et propterea ut tali nomine ex- * Ô34 DE INCARNATIONE. pressa nequit intelligi absque illo termino; liret absolute illum non respiciat per se Exfcm- primo, neque ul terminum formalem. IdP * que exemplis potest fieri manifestum : nam Logica docens, et utens sunt idem habitus : et quatenus utens, et prout hoc nomine significatur, nequii intelligi absque habitudine ad usum, sive applicationem secundarum intentionum ad materiam ex­ traneam. Ex quo tamen non sequitur, quod talis usus sit actus primarius Logicæ, vel illi prtefeeat speciem : specificatur enim unice, et adæquate a suo objecto primario, quod in prædictis intentionibus situm est. N. Com- ut docent N. Complut, abbrov. in Logic. p ‘ disp. 1, quæst. 5. Similiter essentia subs­ tantia'. et natura sunt realiter idem : et natura nequit intelligi sub conceptu natura', absque aliquo ordine ad operationem. Quod minime provenit eo eo, quod substantia respiciat perse primo operationem, aut ab illa capiat speciem : solum enim, et adæ­ quate specificatur ab quippe hoc tantum respicit per se. primo Sed provenit ex eo, quod nomen naturæ impositum est ad si­ gnificandum habitudinem substantiæ ad operari sicut ad terminum secundarium : sine quo proinde, ut significatur naturæ nomine, nequii intelligi, ut recte declarant prædicti Patres in Physic, disp. 10. quæst. 2 a num. 8. Et ut ad Theologica magis accedamus, intelligere, et dicere, sive pro­ ducere verbum est eadem entitative opera­ tio, quæ unice, et adæquate specificatur ab objecto primario, quoi intelligit : et tamen sub expresso conceptu productionis nequit intelligi absque verbo, quod producit : non quia a termino producto capiat speciem : sed quia productionis vocabulum imposi­ tum est ad significandum specialiter munus producendi verbum, ut constat ex dictis tract. 6, disp. 1, dub. 3, g 9. Similiter amor divinus effectivus creaturarum e.-t idem entitative, el formatter actus amoris, quo Deus seipsum diligit, et qui unice, ct adæquate specificatur a bonitate divina, et non ab aliquo creato : et nihilominus sub expressione amoris effectivi nequit intel­ ligi, aut explicari, quin concernat creatu­ ras: non quia ab illis specificetur; sed quia illud nomen impositum est specialiter ad significandum munus influendi in creatu­ ras. tmbc* S*c hcet actio, de qua loquimur irinæ. habeat plura munera, utputa uniendi ex­ trema, assumendi naturam humanam ad Verbum, et constituendum hominem, et DISP. V, DI B. IV. uliani probationem : Creatio formaliler se­ secundum hæc munia concernat specialiter j cundum id, quod exprimit, solum terminatur hos, aut illos terminos, vel connotnta : inde ad terminum ul r.r nihilo faciendum, ad tamen no’n sequitur, quod specificetur ah omnibus, el consequenter quod unum­ disti'iclionrm actionis educliva·, qua· ad suum terminatur, ul cx aliquo prcosupposilo subjt··. quemque eorum ut terminum quo, sive formalem respiciat. Sicut enim non obstan| lofiendum :*hoe autem in nostro casu solum tibus prædictis diversis muneribus, opus Ί potest cerificari de humanitate secundum se, est fateri prædictam actionem esse unam I ul ex nihilo fit. Ea, inquam, assertio, et in specie : alias esset, et non esset una, probatio ingentem nobis movent admira­ quod contradictionem implicat: ita neces­ tionem : non quidem quia actionem as­ sarium est concedere, quod pnedicla actio, sumptivam confundant cum creatione ; non obstantibus eisdem officiis, habeat quod tamen jam supra rejecimus dub. 2, unicum terminum quo, sive formalem : sed multo magis quia supponunt Chrisli repugnat quippe istum multiplicari, et acI humanitatem fuisse creatam, sive factam tionem esse specifice unam: cum habeat ex nihilo, prout creatio distinguitur ab speciem per habitudinem ad prædictum ductione. Quod serio, et in proprietate terminum formalem, ut constat ex dictis, sermonis acceptum, est hæresîs manifesta et maiiis adhuc ex infra dicendis constabit, contra plura Scripturae testimonia, præser55. Unde refellimus, et a præsenti consi- CMted .u tiin Apostol. ad Rom. 1 : Qui factus csl ei I’. In. 1. ti semine David secundum carnem. Ad Ga­ deration* excludimus opinionem plurium • u Gi­ Juniorum, quam insinuaverat Suarez dis- ‘IM ji ii. lat. 4 : Misit Deus Filium suum factum er nut. 8, sect. 3, dub. 1, et quæ actioni, de °?u;· i muliere, et alia quæ passim occurrunt, qua loquimur, secundum diversa ejus no­ j Sequitur etiam ex prædicta assertione , mina assignat differentes terminos quo, sen quod Christi humanitas non fuerit formata i formales. Lorea disp. 16 affirmat termi- twu ex purissimis sanguinibus B. Virginis I num formalem hujus actionis, prout dicitur præsuppositis, et consequenter, quod B. 1 assumptio, esse Verbum; prout dicitur ■ Virgo nihil materiæ, nihil influxus præsI titerit in formando prædictam humanita­ ’ incarnatio, esse humanitatem; et prout dicitur unitio esse modum unionis inter tem; atque ideo palam infertur B. Virgi- I extrema. At Lugo disp. 11, sect. 2, docet L:.a I nem non esse vere matrem Christi : quod lerminum formalem hujus actionis, quate­ ' esthæresis notoria. Unde nescimus, in quo : nus vocatur incarnatio, et assumptio, esse I sensa illa verba produxerit ille Auctor, , humanitatem; quatenus vncatur productio, I quem condemnare minime audemus, sed j esse modum unionis: et quatenus vocatur 1 magis existimamus ea per oscitandam vel ; suppositatio, esse Verbum. Sed Parra disp. pjm. i amanuensis, vel typographi excidisse ; nisi ; 2, quæst. 2, art. 5, tradit terminum forma­ ; malitia alicujus ad excitandam calumniam j lem hujus actionis, significatur nomine ■ illa assuerit. Sed quidquid sit de singulari­ assumptionis, esse Verbum connotando tate adeo magna dictæ opinionis humanitatem: ut significatur nomine in­ tot Omnes relatæ sententiæ confutantur cx j carnationis, vel humanitatis, esse humani­ doctrina supra tradita : quoniam actio F®r. Ίunca, sive uno, sive pluribus nominibus ! tatem connotando Verbum ; ut significatur nornine unitionis, non esse modum unionis significetur, sicut non habet in se nisi I productum, quem ille negat, se 1 ipsam per­ unicam speciem, sive essentiam, ita non sonam Verbi præstantis unitatem ; ut sig­ habet nisi unicum terminum formalem, in nificatur nomine creationis, esse humanita­ ordine ad quem specificatio actionis desu­ tem Christi secundum se, et ut ex nihilo 1 mitur : implicat enim specificationem in­ factam. Ita relati Auctores, et alii, qui I trinsecam esse unicam, et specificativa secundum varias hujus actionis acceptalioextrinseca esse plura, et. adæquata : sed nes, et nomina, diversos ipsi terminos j actio, de qua loquimur, est una specie : formales assignant. j ergo licet pluribus nominibus significetur, Sed in ultimo ex relatis miramur eam v»!ie ] non respicit nisi unicum terminum quo assertionem : Terminus formalis ad quem lb-^| formalem, et adæquatum. hujus actionis, prout nomine creationis ex■ Vr Confirmatur primo : nam ita compara«r■' tur terminus quo, sive formalis ad actioprimilur, est humanitas Chrisli secundum se, ul er nihilo facta : ac proinde terminus 'I nem productivam, sicut objectum formale a quoprxdiclæ actionis sic explicate, est non quo comparatur ad actionem non producti­ esse humanitatis secundum se. Miramur vam, sed in mera attingentia objecti conetiam ·> 35 si.-ientem : implicat autern, quod præ­ dicta actio attingat plura objecta formalia adrequata; alias attingeret plura, ut plura, nec ex illis posset capere unitatem in se : ergo implicat, quod actio productiva, etsi diversis nominibus significetur, habeat plures terminos formales adæquatos. Confirmatur secundo : quia ita se habet Co.iir· terminus quo ad terminandum actionem, raai!ir sicut principium quo ad eam eliciendam : sed implicat, quod eadem actio habeat nisi unicum principium quo : repugnat enim a pluribus virtutibus proximis aque imme­ diate procedere : ergo implicat, quod ea­ dem actio, licet significata variis nomini­ bus, habeat nisi unicum terminum quo formalem, et adæquatum. Unde vanus est recursus ad prædicta nomina : sed oportet ut ad rem eis significatam, quæ una tan­ tum est, attendamus. Præsertim cum re­ rum, et actionum specificatio impositionem nominum antecellat, et conveniat ipsis se­ cundum se. Æquivocatio autem, quæ ex varia vocum acceptione desumitur, et cui tantum fundamentum opinionis Juniorum committitur, facile corrigitur juxta dicta num. præced. quin opus sit aliis raotivis, quæ nomina duntaxat concernunt, satisfacere. Si quæ vero rem etiam afferunt, suis locis discutientur. Supposito ergo, quod terminus qui ac- Statns tionis assumptivæ, sit Christus Dominus, et conuoversiæ. quod terminus quo, sive formalis prædictæ actionis debeat esse unicus, ut hactenus dicta ostendunt : de tribus tantum, quæ in Christo potissimum concurrunt, dubitari potest, quodnam eorum sit terminus quo terminans assumptionem, et Christum formaliter constituens in ratione termini il­ lius. Unde dubitari potest, an sit Verbum terminans humanitatem; an vero humanitas assumpta ad Verbum ; an denique mo­ dus unionis attingens prædicta extrema. Et in hoc stat speciale punctum præsentis difficultatis, quam jàm dicidimus. Eligitur verior opinio. 56. Dicendum est terminum quo, sive formalem actionis assumptivæ esse huma­ nitatem ut unitam Verbo : ita quod huma­ nitas se habeat ut forma constituens Chris­ tum in esse termini qui, et totali prædictæ actionis; unio autem sit conditio necessa­ ria ad prædictum effectum. Conclusio hæc B R* 4 I? < 1 !, J? ‘i! •1 A Ϊ 536 DE INCARNATIONE. qui , el totalem actionis assumptiva?. non invenitur expresse apud D. Thomam, 57. Confirmatur, el magis declaratur cestr. sed satis expresse deducitur ex ejus doc­ vis hujus rationis : nam cum terminus qui, W!"· trina. ut slaiim videbimus. Unde sic doArauxo. cenl graves Thomiste. Arauxo art. 8, et totalis actionis assumptivo? sit hoc coni: s^Thonh dub. 3. Joannes a S. Tho. disp. i, art. 2, • positum, sive, concretum Christus, ut : Godoi. nuin. iot Godoi disp. 12, § 2. Cabrera art. num. 52 cum communi Theologorum senJ ten lia statuimus; oportet illud esse termii Curieh’ 7, disp. 2, num. 40. Curiel in M. S. ad art. num quo, et formalem prædictæ actionis, ’ N. i.au- g, dub. unico, conci. 4. N. Laurentius a ree ' S. Theresia conlrov. 8, Jj 6, num. 65. quod de formali, sive per modum formæ I se habet in tali concreto. Sicut quia terfl Raüo. Probatnr primo ralione a priori : nam illo est terminus quo, sive formalis alicu­ minus totalis qui dealbationis est hoc con­ cretum album, et albedo est forma hujus| jus actionis, qui per modum formæ cons­ modi concretum constituens ; idcirco albedo i tituit terminum qui, et totalem prædictæ est terminus quo, et formalis prædictæ I actionis : sed humanius, ut uniti Verbo, dealbationis. Idemque. in aliis actionibus (ly ul unita sumpto, sicut in assertione contingit, ui facile consideranti constabit. i explicuimus), constituit per moJum formæ Sed respectu hujus concreti, quod est Chris] terminum qui, el totalem actio assumptivae : lus, seu Verbum facium homo, humanitas i ergo humanitas sic accepta est terminus quo, se habet de formali, sive per modum sive formalis prædicta? actionis. Conse­ formæ. Ergo prædicta humanitas est terj quentia patet: Et major videtur manifesta : minus quo, sive formalis actionis assumpj tum inductive, nam quia albedo est forma tivæ, per quam Christus producitur. Pro1 constituens album, quod est terminus qui, batur minor : quia hoc concretum I et totalis actionis dealbandi, propterea al­ Christus est ejusdem speciei cum aliis con-J bedo est terminus quo, sive forma’is talis cretis, sive individuis humanæ naturæ ; | actionis. Et quia humanitas est forma sel respectu aliorum hominum humanitas | constituens terminum qui generationis, se habet de formali, aut per modum '·' nempe suppositum genitum; ideo huma­ formæ, ut ex se liquet : ergo eodem modo nitas est terminus quo, sive formalis geneN. Com- rationis, ut recte probant N. Complut, in se habet ad hoc concretum Chrislus. P° lib. de generat, disp. 2, quæst. 3, g 2. Tum etiam magis specialiter ex D. D.Twr, Tum etiam ratione, nam cum aliquis ter­ Thom. qui sæpius docet , quod in liac unione, seu mirabili compositione supI minus quo, sive formalis actioni assignan­ dus sit, nullus aptior occurrit, quam forma positum Verbi se habet ut subjectum, g constituens terminum qui, et toialem talis cui advenit humana natura ; humanitas vero se habet ut forma de novo adveniens. Unde actionis : hæc enim sicut de formali se ha­ bet a 1 terminum totalem, quem actio pro­ in præsenti art. 8, in fine corp, ait: Aon au­ tem dicilur divina natura assumpta ab huma­ ducit; sic etiam se debet habere de forma'i na, sed e converso : quia humana natura est ad actionem producentem. Tum denique similitudine satis apta : nam ita se habet adjuncla ad personalitatem divinam, ulscili­ cet persona divina inhumana natura subsis­ ad actionem terminus quo, sicut princi­ tat. Idque satis expressit Scriptura, quæ non pium quo : hæc enim mutuo sibi corres­ pondent ; sed principium quo actionis est dicit carnem faciam fuisse Verbum, sel forma constituens principium quod, et to­ quod Verbum caro facium est. Et in eodem talem actionis : ergo terminus quo actionis sensu dixit S. Doctor opusc. 30 contra est forma constituens terminum qui, et to­ Græcos, cap. G : in unione Dei ad animam talem ejusdem actionis. Minor denique, non trahitur Deitas ad humanam natu­ in qua poterat esse difficultas ostenditur : ram sed humana natura a Deo assumitur. nam terminus qui, et formalis actionis asPer quæ denotat, quod facta compara­ sumptivæ est Christus, Deus, et homo, tione inter extrema hujus unionis, supposi­ sive Verbum in natura humana subsistens, tum Verbi se habet ut subjectum ; humanitas ul constat ex supra dictis num. 52; sel vero per modum formæ, et naturæ, subjec­ forma, quæ constituit Christum, aut Ver­ tum illud (absque ulla tamen ejus informa­ bum hominem, est humanitas ut unita tione, aut mutatione, ut disp. 3, dub. 4. ex­ Verbo in sensu proxime explicato : quippe plicatum relinquimus), in humana specie ab illa habet formaliter Christus, quo i constituens. Et in eodem sensu infra homo sit, ut satis ex se patet : ergo hu­ quæst. 17, art. 2, agens de hypostasi, et manitas est forma constituens terminum humanitate Christi, inquit : Esse pertinet ad DISP V, DUB. IV. I I I ? nd naturam, el ad hyposlasim. Ad hyposlasim quidem sicul ad id, quod habet esse : ad naturam autem sicul ad ul, quo aliquid habet ««. Natura enim significatur por modum forma*. quæ dicitur ens ex eo, quod ea aliquid I tsl : sicul albedine est aliquid album, el hu! manilaleesl aliquis homo. Et inferius quæst. j 35, art. I, ii adhuc magis explicat : nam [ agensde nativitate Chrisli inquit : Sicut geΐ neratur aliquid ad hoc, quod sil : ila nascitur I aliquid ad hoc, quod sil. Esse autem proprie est i rei subsistentis : nam forma, quæ non subsisI Id, dicilur esse solum : quia ca aliquid est. \ Persona autem vel hypostasis significatur per 1 modum rei subsistentis : natura autem signiI calur per modum formæ, in qua aliquid I subsistit. El ideo nativitas tanquam subjecto ’ nascenti proprie attribuitur personæ, vel hyj poslasi, non naturæ. Sed sicut termino atI tribuitur nativitas naturæ : terminus enim generationis, et cujushbel nativitatis est I forma : natura autem per modum formæ significatur. Quæ omnia satis liquido per­ suadent, quod ex sententia D. Thomæ in j hoc concreto Chrislus, aut Deus homo, aut Verbum caro facium, hypostasis, sive per­ sona se habet ad instar subjecti ; humana 1 autem natura comparatur per modum ■ formæ, quæ subjectum, sive suppositum constituit hominem. 7^ Ad hæc : ideo secundum doctrinam D. '■ ‘Tho. infra quæst. 16, art. 6 in corp, et art. 7 ad 4 et art. 9 in corp, istæ proposi­ tiones : Chrislus est creatura, Chrislus in­ cepit esse, et similes non sunt veræ, sed magis falsæ, et absolute negandæ, quia hoc concretum Chrislus positum a parte sub­ jecti non stat pro formali, quod est natura humana, quæ est creatura, et inempit esse; sed pro materiali, quod est persona divina, quæ est Deus, et habuit esse ab æterno. Quam regulam amplectuntur communiter Theologi, illi etiam, contra quos agimus. Ergo ex eorum, et D. Thomæ sententia faleri oportet, quod in hoc concreto Chrislus persona divina se habot per mo­ dum subjecti ; humanitas vero se habet per modum formæ. Cum ergo terminus quo sive formalis actionis assumptivæ de heal esse illud, quoi comparatur per mo­ dum formæ ad terminum qui, et totalem prædictæ actionis, nempe ad Christum ; sequitur, quod terminus quo, sive formalis hujusmodi actionis sit humanitas ut Verbo unita modo, quem supra explicuimus. 58. Sed objicies ex præmisso discursu, 0‘>c· to. et singulis fere propositionibus in eo as- 537 sumptis potius inferri oppositam ejus, quod intendimus : nam id, quod se habet per modum formæ ad constituendum Christum terminum qui, et totalem hujus actionis, non est humanitas, sed aliquid aliud. Quod ita ostenditur primo : nam quod comparatur ad Christum per modum forma*, debet esse quod praecipuum , el perfectius in Christo repp.ritur : hæc enim sunt munia propria actus, et formæ ; con­ stat autem hoc præcipuum, et nobilius in Christo repertum non esse humanitatem, sed personalitatem divinam, quæ illam longe antecellit in aclualitate, et perfec­ tione : ergo personalitas divina est, quæ comparatur ad Christum per modum for­ mæ. Secundo, nam cum terminus qui tota­ lis hujus actionis sit aliquid unum, non quidem in natura, sed in persona : quippe unio hypostatica non in natura, sed in per­ sona facta est, ut fuse ostendimus disp. 3, dub. 1 et 2, forma constituens terminum hujus actionis debet esse forma constitu­ tiva personæ in esse talis : sed certum est formam constitutivam personæ in esse personæ non esse naturam, sed hypostasim, aut personalitatem : quam proinde persona importat formaliter, et in recto, ut liquet ex ejus diffinitione : Rationalis naluræ incommunicabilis subsistentia (unde significatum formale, et directum hujus nominis persona non est natura sed perso­ nalitas ; et in divinis non est absolutum, sed relativum, ut statuimus tract. 6, disp. 9, dub. 3, conclus. I et 3); ergo forma constituens terminum qui totalem actionis assumptivæ non est humanitas, sed perso­ nalitas Verbi. Tertio nam terminus qui hujus unionis, in quantum talis, est ali­ quid factum, sive de novo positum in re­ rum natura per actionem assumptivam, ut diximus num. 53; ergo forma illum in esse talis constituens debet esse aliquid factum per talem actionem : sed hujusmodi non est humanitas ; cum supponatur producta per aliam actionem ab assumptiva diver­ sam, ut dub. 2 statuimus : eigo humanitas non est forma constituens terminum qui totilem assumptionis, sed a'ia forma assignanda est. Cum ergo terminus quo sive formalis actionis assumptivæ debeat esse forma constituens terminum qui ejus­ dem actionis, ul pro fundamento assump­ simus ; ex ipsomet fundamento infertur humanitatem non esse terminum quo, sive formalem assumptionis, sed assignan­ dum esse alium ab ea diversum. •f ■it; •I - • ■*· J. I 1 I •« *t fi ■ ■ 'J ·■ 11 I 0 M* >» 53$ DE INCARNATIONE. Rc$pondetur negando antecedens, sive I sonalitas, sed humanitas habet rationem assumptum. Ad cujus primam probatio­ formæ, cum ipsa formaliter constituat ho­ nem dicendum est formam constituentem minem, ut ex se liquet. Tum etiam (quod terminum qui, et totalem alicujus actionis ex pnecedenti sequitur) quia licet persona­ non semper esse id, quod perfectius, vel litas sit forma hypostatica constituens actualius, vel principalius in termino to­ personam in esse individual!, nihilominus tali invenitur : sed quod prædictum termi­ • non personalitas, sed natura est forma spe­ num in esse talis, et quatenus est concre­ cifica, quæ personam constituit in esse tum actioni correspondons , constituit ; specifico. In constituendo autem termi­ quidquid sit de majori, aut minori formæ num qui totalem alicujus actionis attendi perfectione. Unde in quanto, quoti est ter­ debet non ad formam individualem, sed minus qui motus augmentationis, non ha­ magis ad essentialem, sive specificam : illa bet formæ rationem forma substantialis, enim comparatur per modum subjecti, et quæ perfectior est; sed major quantitas, quasi de materiali respectu istius. Unde quæ non solum substantiæ, sed pluribus actio assumptiva, sive incarnativa respicit etiam accidentibus cedit in perfectione. ut terminum quo specilicativum, sive forSimiliter quod principalius, ac perfectius . malem, non quidem personam, aut perso­ importatur in hoc concreto album non est nalitatem Verbi, quæ est forma hypostatica, albedo, sed substantia : quo non obstante et individualis Christi; sed humanitatem, forma constituens illud concretum in esse quæ est forma essentialis, sive specifica, albi non est substantia, sed albelo : el et illam personam constituit formaliter ho­ hæc, et non illa babet rationem termini minem, ac subinde terminum qui totalem quo, seu formalis in ordine ad specificanprædictæ actionis. dum motum dealbationis. Idemque aliis Potestque hæc doctrina explicari, ac con­ Firsi exemplis facile ostendi potest. Sic ergo in firmari tam in creatis, quam in divinis. In larlait*sa­ concretum Christus longe perfectior, et no­ , eis quidem : nam terminus qui, et totalis ge­ bilior esi hypostasis, quam humanitas : sed nerationis humanæ est persona genita, et non propterea illa habet rationem formæ, persona quatenus talis importat personali­ sed magis rationem suppositi, aut subjecti, tatem in recto ; quo non obstante terminus ut num. præced. diximus ex D. Thoma. quo generationis humanæ, sive forma cons­ Christus enim idem est, ac persona divina tituens terminum qui non est personalitas, incarnata, sive habens naturam hominis : se i natura, ut recte probant N. Complut. n.Ck quod formaliter ipsi humanitas praestat. abbrev. in lib. de generat, disp. 2, quæst. Quocirca humanitas est forma, qnæ cons­ 3, $ 2; et vel ex eo liquet, quod similitudo tituit illud concretum in esse talis : ac su­ univoca,quæ ad cenerationem viventium re­ binde ipsa est terminus quo, sive formalis quiritur, non salvatur inter personalitatem aclionis producentis Christum ut talem, generantis, et personalitatem geniti, cum nempe actionis incarnativæ, vel assump­ in eis potius minime conveniant: sed inter tivæ, ut magis constabit ex immediate di­ naturam generantis, quæ est principium quo cendis. generandi, et naturam geniti; quæ proinde OecuTri- 59. Ad secundam respondemus conceest terminus quo, seu formalis. In divinis sceandæ dendo terminum qui, et totalem actionis • etiam idem apparet : nam licet terminus qui probi- assumptivæ esse personam Christi, sive divinarum processionum sit persona Filii, hyposlasim Verbi subsistentem in humana et persona Spiritus sancti, qui sub expres­ natura : et concedendo etiam, quod forma sione personæ important personalitatem in in recto constituens personam Christi in recto, et per ipsam formaliter constituun­ esse personæ non sit humanitas, sed per­ tur : nihilominus forma constituens prae­ sonalitas, sive hypostasis. Inde vero mi­ dictas personas in ratione termini totalis nime infertur personalitatem divinam esse processionum, et quæ proinde sortitur ra­ formam constituentem Christum in ratione tionem termini quo in ordine ad specititermini actionis assumptivæ. Tum quia candnm processiones, non sunt personali­ prædicta actio non ad hoc tendit, ut homo tates productæ ; sed respectu Verbi est liat persona; sed potius ut persona divina, natura communicata, et respectu Spiritus quæ jam supponitur, liat homo, sive sup­ sancti est amor communicatus. Sunt enim positum. pt quasi subjectum naturæ lin­ illæ processiones univoeæ ; ac proinde manie, ut num. præced. visum est : earum terminus quo est ejusdem rationis secundum quam considerationem non percum principio quo : hujusmodi autem principii Diluitor. DISP. V, DUB. IV. principii ratio non consistit in relatione, nut personalitate, sed in natura, aut vo­ luntate , ut constat ex dictis tract. G, disp. 2, dub. 2 § G, el alibi frequenter in eodem tractatu. Sic igitur in prtoeenti forma constituens terminum qui assump­ tionis, ac subindo terminus quo eam ac­ tionem specificatis, non debet esse perso­ nalitas pertinens ad esso individuate Chris­ ti; set! humanitas illum constituens in esse specifico humano. f.i >iii< gx quibus patet ad tertiam probationem : ' nam licet terminus qui sit productus ; id tamen non requiritur ad rationem termini çuo; sed sufficit, quod vel sit per actionem productus, vel per actionem commu­ nicatus. Idqup liquet in exemplis pro­ xime propositis : nam in generatione Verbi divini producitur hujus persona, natura vero divina in eo non producitur, sed ipsi communicatur : et hoc non obstante terminus formalis prædictæ generationis non est personalitas, in qua terminus qui velat specifice distinguitur a principio ; sed est divinitas, in qua ipsi assimilatur, et essentialiter convenit cum illo. Similiter in generatione, humana anima non produ­ citur, sed communicatur : et tamen est terminus quo formalis partialis prædictæ '^"actionis, ut tradunt Complut, loco cit. ’ num. 27. Idemque contingeret, si albedo supponeretur producta, et per actionem dealbativam communicaretur subjecto : esset enim terminus quo, et formalis prædictæ dealbationis non minus, quam modo est, ubi per dealbationem producitur. Et ratio generalis horum sumitur ex jam dictis : quia ad rationem termini quo requiritur, quod constituat terminum qui : sicut ad rationem principii quo requiritur, quod constituat principium quod : ad id vero per accidens, etde materiali se habet, quod forma producatur, aut non; sed satis est vel produci, vel communicari. Rursus sicut illud habet rationem principii quo quod principium quod constituit formaliter in aliqua linea specifica entis , utputa deal­ bandi, calefaciendi, aut generandi : sic enim illud habet rationem termini quo, quod torminum qui proportionabiliter constituit in aliqua linea, sub qua termi­ nat actionem, v. g. in ratione albi, calidi, aut hominis. Ad quod, ut. diximus impertinenter se habet, quod formæ præstantes hujusmodi etlectus producantur, vel non : per se autem est, quod subjecto communi­ centur, et illud constituant in aliquo esse, 539 secundum quod terminat actionem, et per ipsam liat in ratione termini totalis. ] Dices : licet motivum hactenus propo- Replia, situm evinceret terminum quo, seu forma­ lem hujus actionis non esse personalitatem, aut personam, sed naturam ; minime tamen suadet esse determinate solam naturam humanam, sive humanitatem : dici enim posset esse etiam naturam divinam. Nam terminus qui ettotalishujusactionis, nempe Christus, fit per hanc actionem persona composita, sive subsistens in duabus natu­ ris, ut diximus disp. 3, dub. 3, nec minus essentialiter est Deus, ac est homo : ergo qua ratione terminat actionem assumptivam ratione humanitatis, terminat etiam ratione deitatis, et utraque natura pertinet ad ter­ minum quo, et constituit terminum qui. Sed hoc facile dispellitur : quia licet Diluitur, utraque natura pertineat ad eundem ter­ minum qui consideratum in esse rei, nempe ad Christum ; non tamen pertinet ad terminum qui consideratum formaliter in esse termini hujus actionis. Quoniam hujusmodi actio ordinatur per se primo ad uniendum personæ aliquam naturam, et ut illam communicet : ideo enim vocatur assumptio, quia naturam sumit, et ad per­ sonam trahit, ut docet D. T. in hoc art. 8. D.Thom. Certum autem est, quod divinitas nec su­ mitur, nec trahitur, nec unitur per hanc actionem ad personam Verbi; sed suppo­ nitur ipsi identificata, et communicata per æ ternam generationem , unde se tenet ex parte ipsius personæ, et cum ea constituit unicum extremum in hac unione. Et con­ sequenter supposito, quod persona divina non sit terminus quo, sive formalis actionis assumptivæ; idem de divinitate, seu natu­ ra divina sentiendum est. Sola autem hu­ manitas trahitur, sumitur, et utitur ad personam Verbi, illamque constituit for­ maliter hominem. Unde sola humanitas debet habere rationem termini quo. Quam differentiam profunde significavit D. Tho. opusc. supra cit. dum dixit : Non trahitur Deitas ad humanam naturam, sed humana natura a Deo assumitur. Et infra quæst. 16, art. 6 et 7 et 11, negat, quod homo factus est Deus; cum eisdem locis concedat (et certum sit), quod Deus factus est homo. Quibus significavit terminum hujus, ut sic dicamus, progressus intervenientis in In­ carnatione non fuisse hominem fieri Deum, sed Deum fieri hominem : non enim per­ sona Christi habuit per illam actionem, quod esset Deus; sed per illam habuit quod 540 DE INCARNATIONE. Ôsset homo : idque ultimum pertinuit poi­ se ad intentionem, et efficaciam prædictæ actionis, unde formalis ipsius ratio acci­ pienda est. Secn> 61. Secundum fundamentum nostra» asasse,, sertioms sumitur ab impugnatione aliatiuH<' rum opinionum, et potest breviter proponi vum. iu hunc modum : quoniam terminus quo, sive formalis actionis assumptivæ debet esse unicus, et nequii esso aliquid aliud præter tria, quæ in Christo concurrunt, et ex quibus constituitur, nempe personali­ tas Verbi (ad quam reducitur divinitas, ut num. præced. dicebamus), natura hu­ mana, et modus unionis, quo humanitas Verbo copulatur : sed personalitas Verbi, et modus unionis non habet rationem ter­ mini quo, et formalis respectu actionis assumptivæ : ergo sola humanitas, ut unita (ly ut unita significante ut conditio­ nem) est terminus quo, sive formalis præ­ dictæ actionis. Consequentia patet a suf­ ficienti partium enumeratione. Et major etiam liquet ex dictis § præced. Minor autem probatur quoad utramque partem. Nam in primis personalitas, aut persona divina est quasi subjectum, cui advenit esse hominem; sicut substantia est subjec- I tum, cui advenit esse album : sed eo ipso persona divina non se habet ad instar for­ mæ, ac subinde nec per modum termini quo, et formalis; sed magis ad instar sub­ jecti, cui illud esse hominem per humani­ tatem sicut per formam communicatur : quemadmodum in exemplo proposito subs- l tantia non se habet per modum forma», ' aut termini quo, et formalis; sed potius per modum subjecti, quod ab albedine si­ cut a forma habet esse album : ergo per­ sonalitas, sive persona divina non est terminus quo, sive formalis actionis as­ sumptivæ. Unde videmus, quod ubi con­ cretum Christus ponitur a parte subjecti significatum ejus materiale est suppositum ; ; D.Thom. significatum vero formale ipsius est huma- ' nitas, ut supra num. 57 vidimus ex D. Thoma. Quod amplius ex eodem S. Doctore confirmari potest infra quæst. 17, art. 2, ubi tradit, quod eo proportionali modo advenit Verbo humana natura, quam prius non habebat, sicut homini adveniunt ma­ nus, aut pedes, sine quibus antea fuisset. Constat enim quod in tali eventu homo, cui manus, aut pedes adveniunt, non com­ pararetur per modum formæ, sed magis per modum subjecti in prædicta unione : et consequenter non subiret munus termini quo, et formalis respectu actionis, qua» manus, et pedes homini communicaret. Secunda etiam minoris pars facilius adhuc ostenditur : quoniam terminus quo sive formalis actionis comparatur per mo­ dum formæ ad terminum qui, et totalem ejusdem actionis : sed unio humanitatis ad Verbum non comparatur per modum forma» respectu Christi, qui est terminus qui, el totalis actionis assumptiva» : ergo uon est terminus quo, sive formalis pra>dietæ actionis. Minor liquet : nani unio humanitatis ad Verbum solum habet ration-m applicationis unius extremi ad aliud : unde non gerit munus formæ, sed illud relinquit alicui ex prædictis extre­ mis. Sicut generaliter loquendo unio alio­ rum extremorum, utputa materiæ, et for­ ma», subjecti, et accidentis, suppositi, et naturæ, et similium non habet rationem forma; : sed est applicatio, et conditio, ut tilia extrema (quorum unum habet alias rationem forma»), conjungantur inter se, et totum, sive concretum constituant. Unde videmus, quod in omnibus actioni­ bus, sive motibus terminatis ad concreta accidentalia, terminus quo, sive formalis non est unio, seu inhærentia accidentis ad subjectum; sed illud accidens, quod per actionem, aut motum subjecto communi­ catur Et inde capiunt diversitatem speci­ ficam : quia una actio terminatur v. g. ad calorem, alia ad quantitatem, et sic de aliis. Quæ diversitas non ita apparet in modo unionis, sive inhærentiæ : omnes enim uniones, sive inhærentiæ formarum accidentalium videntur esse ejusdem ratio­ nis intra eundem ordinem : atque ideo ineptæ sunt ad refundendum distinctionem specificam in actiones, sive motus, quibus attincuntur. M Nec refert, si dicas actionem assumpti- oijr vam esse essentialior unitionem : nisi enim tM i uniret, minime assumeret humanitatem ad Verbum : unitio autem specificatur ab unione, sicut calefactio a calore, et illumi­ natio a luce : unde nec intelligi, nec dif­ finiri valet, nisi per habitudinem ad unio­ nem : cum ergo terminus quo, et formalis ] sit specificativum actionis; sequitur, quod I unio se habeat pnr modum termini quo, sive I formalis respectu actionis assumptivæ. I Iioc, inquam, non refert; sed præoccu-)in-··. responsionem præcedenti argumento, ejus­ Respondetur ad argumentum omittendo que confirmationibus adhibitam humanitas pnernissas, et negando utramque conse­ non est terminus quo actionis assumptivæ quentiam : nam licet humanitas commu­ secundum se consideratio, sed quatenus nicetur formaliter per unionem, nih lomiunita, et communicata Verhi personæ : nus non unio, sed humanitas habet rationem atqui unitur et communicatur formaliter per formæ communicalæ, et constituentis per modum unionis : ergo modus iste se habet modum formæ terminum qui : unio autem formalissime ad humanitatem, ut terminat solum habet rationem conditionis, et appli­ assumptionem : ct consequenter ipse po­ cationis, üt præ iicta forma communicetur: tius, quam humanitas est terminus quo unde non unio, sed humanitas habet ra­ formalis prædictæ actionis. tionem termini quo, sive formalis respectu Cst·- Confirmatur primo : quia ita se habet actionis assumptivæ. Potestque debilitas “ humanitas ad terminandum actionem as­ hujus argumenti (quod Adversariis est sumptivam, sicut se habet anima ad ter­ valde familiare), manifestari ex eo, quod minandum actionem generati vam. ut sæpius calefactio respicit ut terminum quo calorem, diximus : sed terminus quo generationis non quidem secundum se, sed ut commu­ non est anima, sed modus unionis animæ nicatum, et unitum subjecto : unitur autem ad corpus : ergo terminus quo assumptio­ et communicatur formaliter per modum nis non est humanitas, sed molus unionis unionis, sive inhærentiæ, qui a calore dis­ humanitatis ad personam. Probatur mi­ tinguitur : ex quo tamen minime colligitur, nor : quoniam si anima esset terminus quo quod calefactio non specificetur a calore, generationis, eadem ratione esset termi­ sicut a termino quo, sed ab unione caloris. nus quo creationis, et resurrectionis. Hoc Idem ergo ad oppositum argumentum di­ autem esse falsum, et absurdum ex eo li­ cendum est. Et ratio generalis habetur ex quet, quoi ubi actiones, vel mutationes dictis, quod unio non est forma, sed appli­ habent eundem terminum quo, et forma­ catio formæ ad subjectum. lem, sunt ejusdem speciei; cum a prae­ Ad primam confirmationem respondetur dicto termino speciem accipiant : sed gene­ negando minorem. Ad cujus probationem ratio, creatio, et resurrectio sunt actiones, negamus sequelam intellectam formaliter et mutationes specie differentes, ut satis de termino quo in esse talis. Quoniam licet ex se liquet, et docet communis sententia : eadem anima entitative possit esse termi­ ergo anima non est terminus quo, sive nus quo creationis (quod permittimus), ge­ formalis prædictarum actionum, et muta­ nerationis, et resurrectionis ; nihilominus tionum. multiplicatur formaliter in ratione termini Confirmatur secunlo : nam actio, [quæ quo ex diversa ratione, sub qua attingitur, V), supponeret calorem productum, et illum et respicitur ab agente. Sæpe enim contin­ uniret subjecto, non haberet pro termino git, quod hic diversus attingentiæ modus quo, sive formali calorem, sed ejus unio­ refundat diversitatem specificam in termi­ nem ad subjectum : ergo actio, quæ suppo­ num quo, ut in objectis scientiarum facile nit humanitatem productam, ct illam unit occurret. Nam eadem anima terminat ut personæ (qualiter se liabere actionem as­ quo creationem totius suppositi sub ratione sumptivam supponimus ex dictis dub. 2), entis factibilis ex nihilo : terminat autem non habet pro termino formali humanita­ ut quo generationem quatenus communicatem, sed unionem humanitatis ad perso­ bilis naturaliter materiæ mediante hujus nam. Consequentia liquet a paritate. Et an­ transmutatione .* et denique terminat ut tecedens suadetur : nam cum actiones quo resurrectionem secundum potentiam habeant speciem a termino quo, sive for­ obedientialem, quam habet, ut reuniatur corpori per subordinationem a I virtutem mali ; repugnat, quod actiones specie dif­ agentis supernaturalis. Quæ rationes cum ferentes habeant eundem terminum quo : valde diversæsint, sufficienter multiplicant sed actio, quæ produceret calorem, etillum eandem animam in actione termini quo pnesubjecto uniret (quæ nequit non specie distingui ab actione, quæ calorem unit, el dictarum actionum, seu mutationum. Po­ non producit) haberet pro termino quo testque id declarari exemplo ejusdem loci, Salmant. Curs. theolog. tom. XIII. 35 I «KM Solutio argorneali. r << ? Respon­ sio ad 1 conAr­ ma* ionem. ·. * § 516 DE INCARNATIONE. qui unus cum sit, potest terminaro motus specie diversos, utputa motum sursum, et motum deorsum : multiplicatur enim in ratione termini formalis ex diverso modo, quo terminat, aut respicitur. candan secundam negamus antecedens. Et ' ad probationem constat ex proxime dictis : esto enim, quod illae actiones specifice distinguerentur , adhuc tamen haberent ca­ lorem pro termino quo et formali. Nam li­ cet calor esset idem terminus quo in esse en­ tis; multiplicaretur tamen in formalissima ratione termini quo, quatenus specificaret praedictas actiones, ob diversum modum, quo illas terminaret ; unam quippe termi­ naret ut factus transmutationem subjecti; aliam vero terminaret non ut factus, sed ut precise unitus subjecto, ly ut unitus deno­ tante solam conditionem, sive applicatio­ nem, ut supra diximus. 5 ar?“f>6. Arguitur quinto : nam repugnat ter­ minum quo alicujus actionis esse subjec­ tum illius : sed humanitas unita Verbo est subjectum, in quo recipitur actio as­ sumptiva : ergo humanitas non est ter­ minus quo prædictæ actionis. Cætera cons­ tant. Et major suadetur : tum quia terminus quo habet rationem formæ speciticanlis actionem : subjectum autem non habet rationem formæ, sed potius materiæ, quæ sunt rationes satis diversæ, et oppo­ site : ergo repugnat, quod idem sit termi­ nus quo, et subjectum ejusdem actionis. Tum quia terminus quo in esse talis est posterior actione, qua fit, vel unitur; sub­ jectum autem actionis est prius, quam actio in eo recepta : sed esse prius, et posterius respectu ejusdem implicat con­ tradictionem : ergo repugnat, quod termi­ nus quo alicujus actionis sit ejusdem ac­ tionis subjectum. D’Kiolvî- Respondeturad argumentum, prout jacet ur' nullam habere difficultatem apud Thomistas ; cum enim censeamus Deum non agere per actionem formaliter transeuntem, sed in ipso formaliter immanentem : conse­ quenter dicimus subjectum actionis assumplivæ non esse humanitatem assump­ tam : et consequenter istam non inde impediri, ut sit terminus quo prædictæ actionis. Juxta quam doctrinam, omissa majori, neganda foret minor argumenti. Sed quia in dubii limine num. 51 (ut ipsi darotur locus), permisimus, quod actio assumptiva sit'actio formaliter transiens, et recipiatur, aut recipi intelligatur in ali­ quo extra Deum : propterea oportet ipsum alitor diluere. Et quidem ejus difficultas,' si quam habet, ab omnibus dilui debet : quia sive terminus quo, et formalis præ­ dictæ actionis sit humanitas, sive perso­ nalitas Verbi, sivo utriusquo unio; eodem modo formari potest : actio enim assump­ tiva, si semel supponitur esso formaliier transiens, debet recipi in Christo, atque ideo supponere in genere causæ materialis non solum humanitatem, quæ est snsceptivum quo, sed etiam suppositum, quod est susceptivum quod, et unionem, quæ est conditio ex parte utriusquô susceptivi necessaria, ut recipiat, et sustentet præ­ dictam actionem. ' B Respondetur igitur ad argumentum ne­ gando majorem : nulla enim implicatio est in eo, quod idem sit terminus qui, vel, quo, et simul subjectum ejusdem actionis. Ad primam autem probationem in contra­ rium respondetur terminum qui, vel quo non esse formam intrinsecam actionis, sed extrinsecam, quatenus ab eo capit spe- · ciem : minime autem repugnat, quod idem sit subjectum actionis, et forma extrinseca illam speci Scans : potest enim prædicta munera secundum diversas rationes su­ bire; licet diversa sint, sive, pertinentia ad diversum genus causæ. Ad secundam dicendum est causas esse ad invicem causas, et se mutuo posse præcedere, et subsequi in diverso genere, et secundum ordinem naturæ, ut ex professo ostendimus trac­ tatu 15, disput. 3 a numer. 71 et constat cx supra dictis disput. 2, num. 29. Unde non repugnat, quod actio assumptiva sit suo termino prior in genere causæ offi­ cientis, et sit illo posterior in genere causæ materialis, quatenus in eo recipitur, et etiam in genere causæ formalis extrinsecæ, prout specifica specilicatur ab ipso. Potestque hæc responsio exemplis firmari : nam creatio (si semel admittitur, aut supponitur Deum agere per actiones formalitcr tran­ seuntes), recipitur in eodem termino, quem producit, et a quo specilicatur : neque enim aliud ipsi subjectum assignari valet. Conversio etiam panis in corpus Christi, quod respicit ut terminum specificativum, quodque præcedit in genere causæ efficien­ tis, recipitur in eodem corpore ut facto cx pane. Denique probabilis plurium (etiam Thomistarum) opinio est generationem substantialem esse actionem ab alteratione præcedenti distinctam, et recipi in compo­ sito denuo genito ; et consequenter essa priorem illo in genere causæ efficientis, et eo ·\ DISP. V, DUB. IV. eo posteriorem iit generecausæ materialis. Idem ergo prùportionubiliter dicendum est. de termino, et subjecto actionis assump­ tiva) cum ea comparato, si semel supponi­ tur prædictam actionem esso formaliter transeuntem, ct recipi in aliquo extra Deum. § IV. idem Verbum differrent specifice propter distinctionem essentialem naturarum as­ sumptarum ; non obstante identitate sup­ positi assumentis, quod comparatur per modurn subjecti, feed assumptio naturæ humanæ ad Patrem, et assumptio naturæ humanae ad Verbum essent ejusdem ratio­ nis essentialis propter unitatem specificam naturæ assumptae, quæ est terminus quo, Corollaria præcedenlis doctrine. sivo formalis; non obstante distinctione quasi specifica personarum assumentium. Sicut dealbatio ligni, et calefactio ligni 67. Ex dictis infertur primo, quod dis­ b s?> tinctio specifica inter actiones assumptivas distinguuntur specie propter formas, sive naturas, ad quas terminantur : sed deal­ desumenda est non a personis assumentiiJaijîhDS, sed a naturis assumptis. Ex quo ultebatio ligni, et dealbatio lapidis non distin­ guuntur specie propter identitatem formæ rills fit, quod si eadem persona assumeret b0''" naturas specio diversas ; id fieret per actioeas terminantis, licet distinguantur sub­ £ nes assumptivas specio distinctas : e jecta. I contra vero si diversæ quasi species per68. Quid autem dicendum esset, si per- incidens ’ sùnæ assumerent naturas ejusdem rasonalitas esset terminus quo actionis as- Q,Jæsl10· I lionis, assumptiones non differrent spesumptivæ, ut tradunt Auctores num. 62 re­ I cie. Unde si Verbum, quod de facto αε­ lati, et eadem persona assumeret naturas ί sumpsit naturam humanam, assumeret specie diversas, utputa si Verbum assumeret nataram angelicam ; id fieret per diversas naturam humanam, ctnaturam angelicam? I specie assumptiones. At si Pater assumeret Plane videtur consectarium necessarium naturam humanam, prædicta assumptio prædictæ suppositionis, quod actiones asnon distingueretur in specie ab assump­ sumptivæ in tali hypothesi forent ejusdem tione, qua Verbum naturam humanam rationis speciticæ : quia haberent eumdem assumpsit. Ratio hujus consectarii, et ap­ terminum quo, sive formalem, scilicet perso­ pendicum ejus facile constat ex dictis : nalitatem Verbi. Et sic docent Arauxo, et quoniam distinctio, et unitas specifica ac­ aliqui ex Auctoribus pro nostra assertione Aliquo­ rum tionum desumitur a termino quo, sive relatis : qui cx eo probant personalitatem resolu ­ formali; non autem a subjecto ejusdem non esse terminum quo, sive formalem tio. termini, quod est materialiter terminus assumptionis : quia inde fieret assumptio­ qui, et totalis. Unde videmus, quod deal­ nem naturæ humanæ, et assumptionem batio, et calefactio ejusdem subjecti v. g. naturæ angeiicæ ad personam Verbi esse ligni, sunt actiones specie distinctæ : quia ejusdem rationis speciticæ propter unita­ videlicet, etsi habeant idem subjectum , tom formalem termini quo : quod reputant respiciunt diversum terminum quo, seu for­ inconveniens. malem. E converso autem ubi terminus Sed nec resolutio nobis arridet, nec in­ Non ­ , quo, sive formalis est ejusdem speciei, acconveniens nos præmit. Nam incipiendo ab proba tur. I liones etiam sunt ejusdem speciei; licet hoc ultimo; supposito, quod personalitas recipiantur in subjectis Specifice diversis, esset terminus quo, et formalis assumptio, quibus communicant terminum quo, sive nullum absurdum foret concedere assump­ formalem : et hac de causa dealbatio ligni, tiones naturarum diversarum ad eandem et dealbatio lapidis sunt actiones ejusdem ; personam esse ejusdem rationis speciticæ : speciei. Cum ergo constituerimus termi­ quippe in tali suppositione naturæ assumptio num quo, sive formalem actionis assump­ haberent rationem subjpcii : et compararen­ tive osse naturam assumptam; personam tur sicut lignum, et lapis ad eandem albcdivero assumentem comparari per molum nem juxta ea, quæ proxime dicebamus : subjecti, et esse terminum qui materialiter : undo sicut dealbatio ligni, ct dealbatio lapi­ acceptum : plane infertur distinctionem. dis sunt ejusdem speciei propter unitatem • ί unitatem specificam actionum assump­ termini quo, non obstante subjectorum di­ versitate : sic etiam assumptio naluræ hu­ tivarum desumendam fore non a persona, quæ assumit ; sed a natura, quæ assumi­ mana.*, et assumptio naturæ angeiicæ essent tur. Unde assumptio naturæ humanæ ad simpliciter ejusdem rationis specifica? prop­ Verbum, et assumptio naturæ angeiicæ ad ter unitatem termini quo, scilicet personali- 558 DE INCARNATIONE. talis, non obstanto naturarum, sive subjecPrfbabi- torum differentia. — Sed aliunde illorum Auctorum resolutio, et illatio displicet, modus. Unde probabilius censemus, quod adhuc in tali hypothesi assumptio naturæ huma­ nte, et assumptio naturæ angelicæ ad ean­ dem Verbi personam essent actiones spe­ cifice divers» : idque etiam visum est CipsEos. Cipullo loco cit. num. 53 et Godoi kco cit. num. 17. Et facile ostenditur : quoniam licet personalitas Verbi esset eadem entitative ; nihilominus esset multiplex eminenter in terminando, atque ideo di versificaretur in ratione termini quo, sive formalis. Termi­ naret enim humanam naturam ut conti­ nens, et supplens subsistentiam humanam ; terminaret vero angelicam naturam, ut con­ tinens, et supplens subsistentiam angeli­ cam. Cumque hujusmodi »ub»istentiæ sint specie diversæ ; personalitas Verbi illas con­ tinens, et supplens multiplicaretur specifice in ratione terminiçuo : et consequenter as sumptiones illarum naturarum ad personam Verbi forent specie distinct». Per quod diruitur oppositum fundamentum. Obscna- Quæ autem tam in hoc numero, quam ’°* in præcedenti diximus de distinctione spe­ cifica actionum assumptivarum, accipienda sunt metaphysice, et quantum ad physicam praedictarum ab actionum differentiam. Si enim ad considerationem moralem [ter ordi­ nem ad prudentem æstimationem animum revocemus; aliter diffinire oportet, nempe assumptionem naturæ humanæ, et assump­ tionem naturæ angelicæ, sive liant ad ean­ dem personam Verbi, sive ad diversas per sonas divinas esse moraliter ejusdem omnino rationis. Quia secundum hanc consideratio­ nem,quod potissime attenditur, est infinita dignitas, et sanctitas, quæ naturis assumptis ex termino assumente provenit. Hujusmodi autem dignitas, et sanctitas ejusdem ratio­ nis est, licet communicetur diversis naturis, vel a diversis personis : quippe quæ non sumitur a natura assumpta : nec præstatur a personis divinis, prout inter se persona­ liter differunt quoad relativa : sedab e.sdem, ut conveniunt in eadem natura divina, quæ est forma dignificans, et sanctificans infinite. Quocirca omnes prædictæ assumptio­ nes, et uniones haberent moraliter eandem prorsus rationem, nec differrent in ordine ad æstimationem prudentem. Potestque id Exem- declarari exemplo operationum Christi : p’l,in* plures enim specie physica differunt, et se excedunt in prædicta consideratione, ut palet comparando actum charitatis, et ac­ DISP, V, DUB. JV. i didis § 1 et 2, consequenter ad illa asse­ tum temperanti», vel alterius virtutis. Quo rendum est terminum a quo totalem hujus non obstante, omnes prædictæ operationes 1 actionis esse negationem ipsius termini sunt moraliter in ordine ad prudentem çui tutalis, ac subinde non esse lotius Chris· æstimationem ejusdem rationis specifica», ■. I li; terminum vero a quo partialem, et habentque eundem valorem salisfactorium, quasi formalem esso negationem termini et meritorium : quia videlicet dignilicanlur, il quo formalis, atque ideo non esse humaniet valorantur ab eodem principio, persona !I tatis in persona Verbi. Sic docent, licet scilicet divina eas producente, quæ pro in", ! non adeo se explicent, Auctores relati finita dignitate suæ natura* illas infinite, 'I et quantum potest, dignificat, ut supra cxJ ^’num. 56 et specialiter, Joann, a S. Thom. plicuimus disp. 1, dub. 6 fere per totum, | ■^'num. 17, et Godoi num. 34. Fundamen­ tum est : quoniam terminus a quo debet et præcipue §7 el 8. Sic ergo omnis natura, | esse oppositus termino ad quem : sed ni­ sive humana, sive angelica, sive a prima, hil est, quod magis direct*» opponatur ter­ sive a secunda, sive a tertia persona assume­ mino qui tota'i hujus actionis, nempe retur ; eandem prorsus dignitatem, et sanc­ Christo, quam non esse Christi; et quod titatem participaret : et consequenter tale» · magis directe opponatur termino quo for­ uniones, et assumptiones essent ejusdem mali, nempe humanitati in Verbo, quam omnino rationis moraliter in ordine ad æs· | non esse humanitatis in Verbo : ergo termi­ j limationem prudentem. — Aliter dicendum Pt-J nus a quo tam totalis, quam formalis hujus ; esset, si assumeretur natura irrationalis (de actionis est ille, qui assignatur a nobis. quo infra disp. 9, dub. 31, esset enim inca­ ■ Quod confirmatur urgenter a destructione pax sanctitatis, et aliorum effectuum mo' aliorum modorum dicendi, quos proxime ralium, ut eo loco dicemus. j referebamus : omnes enim generaliter lo­ Infertur secundo ex dictis, quis fuerit qu ■ quendo deficiunt in eo, quod non assignant terminus a quo assumptionis, sive actionis terminum a quo directe oppositum termino assumptivæ. In quo assignando multum ιρι tam qui, et totali, quam quo, et formali variant Auctores : nam Cajetanus art. 8 hujus actionis. Sed ulterius magis specia­ • tradit terminum a quo fuisse humanita- cv? liter refelluntur : nam humanitas fuit res i tem, quæ ad Verbum assumpta fuit : est Ili· assumpta : ergo non fuit terminus a quo I enim assumptio, ut loquitur D. Tho. in assumptionis, ut asseruit Cajetenus : id i eodem art quasi alterius ad se assumptio, enim, quod assumitur distinguitur ab eo, ' Nazarius autem contr. 6, affirmat terminum 5>K. a quo assumitur, ut liquet in assumptione a quo fuisse negationem personalitatis Verbi n3· corporis de loco ad locum. Deinde per­ i in humanitate. Cipullus vero dub. 4, § 2,ο«3β. sonalitas Verbi non fuit terminus quo for­ ; docet cum Medina, Alvarez, terminum açuo malis assumptionis, ut constat ex hactenus ; fuisse personalitatem propriam humanitadictis ; ergo terminus a.quo non fuit nega­ i tis, quam cx se debebat habere, quæque tio prædictæ personalitatis in humanitate, exclusa, aut impedita est per assumptio­ ut docuit Nazarius : nam terminus a quo nem ad personalitatem divinam. Denique debet esse directe oppositus termino ad alii, quibus suffragatur Suarez disp. 8, Sen quem. Præsertim cum humanitas numquam sect. 3, sentiunt terminum a quo fuisse fuerit sub tali negatione ; siquidem ubi negationem unionis ad Verbum; quam primo producta est, assumpta fuit ad Verbi unionem ipsi censent habuisse rationem personam. Præterea non potuit esse perso­ termini quo, ut vidimus num. 62. Quæ ί nalitas propria, et connaturalis, quam hu­ varietas oritur ex simili diver.-itate in as­ manitas debuit habere, ut volunt Cipullus, signando termino quo formali : nam cum terminus a quo debeat esse aliquomodo op­ et alii : tum quia prædicta personalitas positus termino ad quem ; cum unum nunquam fuit, ac proinde non potuit relin­ quodque fiat ex suo contrario; opus est, I qui per modum termini a quo. Tum quia quod juxta conditionem termini quo, sive I sicut in generatione est per accidens, quod ad quem formalis obligemur assignare 1erI in subjecto præcedat forma positiva, vel minum a quo. ■I non , per se autem, quod præcedat privatio Unde cum juxta nostram sententiam prj,-n formæ educendæ, vel communicandæ : unde terminus qui, sive totalis actionis assumpPhilosophi vulgo asserunt tria esse princi­ tivæ sit Christus, sive \;erbum factum pia generationis, materia, forma, et priva­ homo, et terminus quo, sive formalis sii tio. et hæc se tenet ex parte termini a quo cductionis, aut generationis : sic etiam ad | humanitas ut unita Verbo, ut constat ex dicti? I assumptionem naturæ ad aliquod supposi­ tum per accidens est, quod præcedat sub­ sistentia propria; persevero, quod præce­ dat privatio termini quo, sive &d quem assumptionis. Quod si in transui.stantialione terminus a quo est aliquid positivum ; id non provenit ex generali ratione muta­ tionis; sed quia terminus a quo debet con­ verti m terminum ad quem, atque ideo debet positivum quid esse. Denique termi­ nus a quo debet esse negatio, ac privatio formæ, quæ habet rationem termini quo, seu formalis : sed unio neque est forma, neque est terminus quo, sed mera applicatio illius, ut supra ostendimus : ergo terminus a quo assumptionis non est negatio, aut privatio unionis hypostaticæ, utSuarius, etalii affir­ mant. Relinquitur ergo asufficienti partium Nota. enumeratione, quod sit negatio humanitatis in Verbo : quatenus Verbum transit a non esse personaliter hominem ad esse persona­ liter hominem; non per sui mutationem, aut informationem ; sed per terminationem, et assumptionem humanitatis ad se sicut ad suppositum, quod per illam fit formaliter homo, ut supra explicuimus. 70. Infertur tertio ex dictis tam in hec Perfodio is dubio, quam præcedentibus actionem as­ action assump­ sumptivam naturæ creatæ ad personam tiva.». divinam esse in genere perfectissimam ope­ rationem, quam Deus exercet, aut exercere potest ad extra : sed intra idem genus lo­ quendo, actionem, qua assumpsit naturam humanam, non esse omnium perfectissi­ mam. Ratio hujus consectarii quoad pri­ mam partem est : quoniam in primis as­ sumptio, cum sit ordinis supernaturalis, et adeo divini, excedit ex genere omnes actiones ordinis naturalis, ut sunt creatio, generatio, et aliæ hujusmodi, quæ ad subs­ tantiam et accidentia naturalia terminan­ tur. Rursus intra ordinem supernaturalem nulla actio attingit terminum qui adeo no­ bilem, cujusmodi est persona divina sub­ sistens in natura creata : nulla etiam pro­ ducit effectum ita perfectum, ut est modus unionis hypostaticæ, quæ excedit simplici­ ter gratiam sanctificantem, et omnia acci­ dentia supernaturalia , tam existentia, quam possibilia ut statuimus disp. præced. dub. 3, § 2; ergo in genere loquendo, nullam Deus exercet, aut exercere potest operationem ad extra, quam non excedat simpliciter actio assumptiva , per quam naturam creatam unit hypostatice personæ divinæ. Nec refert, si dicas perfectionem speci- °ίο“" UJWLI JB I- 550 DE INCARNATIONE. nam Verbi : ergo hire assumptio non i»»t fnam actionis non tam desumi a termino qui toLili, quem attingit, vel ab effectu, omnium perfectissima. Suadetur antece­ quem producit, quam a termino quo, seu dens : quia cum actio assumptiva speeiformali : hic enim osl, qui perse spécifient licelur a termino (fuo, seu formali, nempe a natura assumpta; opus o>t, quod ubi actionem, ut sæpius diximus in hoc dubio : sed terminus quo formalis actionis assump­ assumuntur naturæ specifice diversæ, ab­ sumptiones differant in specio : unde tiva? est minus perfectus, quam terminus quo aliarum actionum divinarum ad extra; assumptio naturæ angelicæ distinguere­ tur specifice ab assumptione naturæ luiergo assumptio est minus perfecta, quam illæ. Probatur minor ; nam terminus qua mana?, ut eo loco ostendimus. Inter ea ve­ ro, quæ specie distinguuntur, necessario formalis assumptionis est natura creata, v. datur excessus essentialis, specificus, atque g. humanitas, ut statuimus num. 56, ter­ ideo simpliciter talis : qui ab eodem spe· minus amem aliarum actionum potest osse cificativo desumendus est, a quo sumitur gratia, ut palet in justificatione sod gratia imitas, aut distinctio specifica, quippe ab est longe nobilior, quam hmranita et aliæ naturæ creatæ, ut ostendimus tract. 14, illis non differt. Constat autem, quod natu­ ra angelica est simpliciter perfectior, quam disp. 4. dub, 7, anum. 112; ergo terminus natura humana. Ergo intra genus actionis quo aliarum actionum est perfectior, quam terminus quo actionis assumptivæ. assumptivæ potest dari alia simpliciter So i mb. Non, inquam, hoc referi, sed facile di­ perfectior, quam assumptio humanæ natu­ luitur negando minorem primi syllogismi re ad personam Verbi. intellectam de termino quo formaliter Confirmatur, et declaratur : nam as­ sumpto in esse talis, et quatenus respicitur sumptio naturæ humanæ, et assumptio ab actione. Ad probationem autem in con­ angelicæ differunt specie, ut ostendimus trarium dicendum est solum evincere, quod loco citato : ergo una est specifice, et gratia sit perfectior in esse entis, quam hu­ simpliciter perfectior, quam alia : sed manitas, et aliæ naturæ creatæ ecus vero nulla occurrit ratio, ut assumptio natur® in ratione termini quo, prout istæ termi­ humanæ sit simpliciter perfectior, quam nant assumptionem : quia sic considerata? assumptio angelicæ : cum enim in aliis attinguntur sub perfectiori, et altiori ratione conveniant, hæc posterior excedit ex parte sub qua videlicet ut unitæ personæ divinæ termini quo. seu formalis; siquidem ange­ in se, et quatenus communicant in eodem lica natura est perfectior, quam humana : esse substantiali personali cum Deo : se­ ergo dicendum est actionem assumptivam cundum quam rationem longe excedunt naturæ angelicæ esse simpliciter perfec­ gratiam, et alia entia in esse termini cæletiorem actione assumptiva naturæ huma­ rarum actionum. Harum namque nobilitas, næ. Ex quibus ulterius colligitur nullam S& et excessus non desumitur a termino quo esse de facto, et etiam de possibili actio­ sumpto in esse entis; sed considerato in nem assumptivam determinatam, qua non ratione formali termini, et quatenus subest possit dari alia simpliciter perfectior intra ralioni, sub qua respicitur, et attingitur, idem senus actionis. Quoniam ut immeut jam supra diximus num. 56, et liquet in diate vidimus excessus iste inter prædicactione conversiva panis in corpus Christi. tas actiones sumitur, aut regulatur penes Hujus enim terminus, nempe corpus, est naturam,, quæ assumitur : sed data, aut in esse entis minus perfectus, quam ange­ designata qualibet natura, potest Deus lus terminans creationem, quinimo quam absque ullo termino producere aliam, et homo terminans generationem : et tamen aliam perfectiorem secundum speciem, ut in esse termini est simpliciter perfectior, docet I). Tho. 3, contra gent. cap. 26 etD.Tt-s. quia attingitur sub altiori ratione perti­ recte probant N. Complut, abbrev. in lib. N.C-ïnente ad ordinem superiorem. Unde tranPhysic. disp. 18, quæst. 3; ergo pariter • .sabstantiatio est perfectior, aut saltem non data aut assignata qualibet aclioue assump­ est minus perfecta quam creatio angeli, et tiva, potest dari alia simpliciter perfectior, generatio hominis. seu quoad speciem. — Quæ omnia acci­ Alia 71. Secunda etiam ejusdem corollarii pienda sunt metaphysice, et quoad spe­ pars ieciem physicam; secus moraliter in ordine sohiiio- pars legitime infertur ex supra dicis num. nis 67, quoniam intra genus actionis assump­ ad prudentem æslimationem, ut num. 68 suade­ tivæ potest dari alia simpliciter perfectior, jam observavimus. tur ok*· quam assumptio humanæ naturæ ad persoSed objicies : fac'a comparatione inter WL uniones ARTICULUS X. uniones hypostaticas possibiles diversarum ■ naturarum ad Verbum, nequit una osse I perfectior simpliciter, aut specifice, quam I alia. Undo unio hypostatica de facto exisI lens est perfectissima simpliciter tam in esso entis, quam in esso doni; nec valet aliquid creatum dari, quod illam simplici— I ter excolat in perfectione, ut ostendimus disp. præced. dub. 2. Ergo pariter facta r comparatione inter actiones assumptivas i possibiles diversarum naturarum fieri non potest, quod una sit simpliciter, vel speci' fico perfectior, quam alia. Probatur con­ sequentia : tum a paritate, qua; videtur 1 omnimode legitima. Tum etiam quia ad excessum specificum actionum requiritur I excessus specificus effectuum, in quibus ; splendet actionis virtus : sed unio hypos­ tatica est effectus actionis assumptivæ : ; ergo si inter uniones hypostaticas non da­ tur excessus specificus ; sed omnes sunt I ejusdem essentialis, et specificæ perfectio­ nis, iieri non potest, quod inter actiones assumptivas detur prædictus excessus. Respondetur concesso antecedenti ne­ gando consequentiam. Et ad primam ejus probationem dicendum disparitatem sitam esse in eo, quod inter uniones hypostati­ cas non datur distinctio specifica, et es­ sentialis; datur autem inter actiones as­ sumptivas. Ratio autem hujus differentiæ constat ex dictis, nam unio hypostatica non specificatur a natura quæ assumitur, nec illam respicit ut terminum quo sive formalem ; sed specificatur a persona as­ sumente quam respicit ut terminum im­ mediatum, et formalem : est enim præ­ dicta unio modus quidam transcendentalis, receptus in natura assumpta sicut in sub­ jecto, et respiciens personam assumentem sicut terminum, ut explicuimus disp. præ­ ced. dub. I fere per totum, et magis spe' cialiter a num. 27. Unde quælibet unio hypostatica est summa, et maxima tam in esse unionis, quam in esse doni et in esse entis, ut statuimus in eadem disp. dub. 2 et 3, et consequenter non permittit excessum specificum. Aliter autem se ha­ bet actio assumptiva, quæ non personali­ tatem assumentem. sed naturam assumptam rescipit ut terminum quo, et formalem, ut diximus a num, ΰ6, ac proinde debet specificari a natura, quæ assumitur, et secun­ dum ejus specificam diversitatem multipli­ cari in specie, ut collegimus, et probavimus isji.jnum. G7 et nobiscum tuetur Joan, a S. 5Λΐ°· Thorn, loco cit. num. 19. Quocirca licet 551 inter uniones hypostaticas non detur dis­ tinctio specifica, et subinde nec excessus essentialis ; datur tamen inter actiones assumptivas. Ad secundam probationem omittendo præmissas, negamus consequen­ tiam : quia effectus adæquatus actionis assurnptivæ non est sola unio hypostatica, sed natura communicata in esse talis, et concretum, seu compositum ex extremis, v. g. /Jeus homo, aut Deus angelus, natura humana, aut angelica se habente per mo­ dum termini quo formalis. Unde cum tales naturæ specio differant, et consequenter concreta per eas constituta; fit actiones assumptivas habere absolute effectus spe­ cie diversos; licet uniones hyposlalicæ per ipsas actiones productæ sint ejusdem speciei. ARTICULUS X. Utrum unio duarum naturarum in Chriito sit facta per gratiam. Ad decimum sic proceditur. Videtur quod unio incarnationis non sit facti per gratiam. Gratia enim est accidcni quoddam, ut in secunda parte habitum est : sed humanæ naturæ unio ad divinam non est facta per accidens, ut supra o-tensum est :ergo videtur quod unio incarnationis non sil facta per gratiam. Præterea gratiæ subjectum est anima : sed sicut dicitur Colos. 2, in Christo habitavit plenitudo divinita­ tis corporaliter : ergo videtur quod i la unio non sit facta per gratiam. Præterea quilibet sanctus Deo unitur per gratiam ; si igitur unio incarnationis fuit per gratiam, videtur quod non aliter dicatur Christus ose Deus, quam alii sancti homines. Sed contra est, quod August, dicit in lib. 2 de Prædest. sanctorum, ea gratia liat ab initio lidei suæ homo quicumque Christianus, qua gratia homo ille ab initio suo factus est Christus, sed homo ille factus est Christus per unionem ad divinam naturam : ergo uuio illa fuit per gratiam. Respondeo dicendum, quod sicut in secanda parte dictum est, gratia dupliciter dicitur ; uno modo voluntas Dii gratis aliquid dantis, alio modo ipsum gratuitum donum Dei. Indiget autem humana natura gratuita Dei voluntate ad hoc, quod elevetur in Deum, cnm hoc sil supra facultatem suæ naturæ. Elevatur autem humana natura in Deum dupliciter, uno modo per operationem, qua scilicet sancti cognoscunt, et amant Deum, alio modo per esse personale, qui quidem modus est singu­ laris Christo, in quo humana natura assumpta est ad hoc, quod sit persona Filii Dei. Manifestum est autem, quod ad perfectionem operationis requiritur, quod potentia sii perfe.ta per habitum, seu quod natura habeat e· se in supposito suo, non fuit mediante aliquo habitu. Sic ergo dicendum est, quod si gratia accipiatur ipsa Dei voluntas gratis aliquid facieos, vel gratum, seu acceptum aliquem habens, unio incarnationis facta est per gratiam, sicut ct unio sanctorum ad Douiu per cognitionem, et amorem, si vero gratia dicatur ipsum, gratuitJin Dei donum, sic ipsum, quod esi, humanam naturam e?se unitam personæ divinæ, potest dici quædam gratia, in quantum nullis præcedentibus mcr.iis hoc e>t factum, non autem ita quod sit aliqua gratia habitualis, qua mediante talis unio Hat. Ad primum rrgo dicendum, quod gratia, quæ est accidens est quædam similitudo divinilat s participata in homine : per incarnationem autem humana natura non dicitur participasse simliludjnem aliquam divinæ naturæ, seil dicitur esse conjuncta ipsi diving naturæ in persona lilii, majus enim est ipsa res, quam similitudo ejus participata. DE INCA K NATION E. Ad t uniri divinæ prrsocæ, pcnitel ad totam na­ turam hunuMm, quæ componitur ex anima, et corpore. Et per hune moinm dicitur plenitudo divinitatis in Chri.'io corporaliter hibiU^c, quia est unita divim natura non solum animæ. sed etiam corpori, quamvis etiam diri posit, quod dicitur habitare in Christo corporaliter, idest non umbrabililer. sicut habitavit iu sacramentis vruri.x Irgis de qoibus ibidem subditor, quod sunt umbra futurorum; corpus autem e-t Christus (.rout scilicet corpus contra umbram dividitur. Dicunt etiam quidam, quod divinitas dicitur in Christo habi­ tasse corporaliter, idest tribus modis, sicut corpus habet ties dimensiones; uno modo per cs-eutiam, pra sentum, et potentiam, sicut in exteris : alio modo, per gratiam gratum facientem, sicut in -anctis : tertio per unionem personalem, quod est proprium sibi. Unde patet responsio ad tertium, quia scilicet unio iuraroationis non est facta solum per gratiam habitua­ lem, sicut alii sancti uniuntur Deo, sed secandum subsis­ tentiam, sire personam. Prima conclusio ; sumendo gratiam pro voluntate Dei aliquid gratis facientis, hæc unio facta est per gratiam. Secunda conclusio ; sumendo gratiam pro gratuito Dei dono, hæc unio est quæ lam gratia. Tertia conclusio : Sumendo gratiam pro habitu gratiæ accidentalis, haec unio non est facta per gratiam. COMMENTARIUS. Varias gratiæ acceptiones, quibus hic utitur D. Tho. ex professo declaravimus irreptio, tract. 14, disp. 1, prooemii cap. 1, unde accipiendæ sunt necessariæ ad expositio­ nem articuli. Gratia igitur dicitur, quod gratis, hoc est, absque jure ex parte reci­ D. Αα- pientis confertur, juxta illud D. August, ga-t. in Ps. 144 : Ubi audis gratiam, gratis intellige : si ergo gratis, nihil tu attulisti, nihil meruisti : nam si meritis aliquid red­ ditum est, merces est, non gratia. Idemque Ad Apostol. prius docuerat ad Rom. 11, illis Rom. II. verbis : Si autem gratia, jam non ex ope­ ribus : alioquin gratia jam non esi gratia. Ubi autem aliquid, nullo præeunte titulo, donatur; primo loco potest considerari illa benevolentia, sive amor dantis, et secundo loco donum, sive bonum datum : nam quod primo datur est ipse amor. Unde gratia, inquit D. Tho. 1, 2, quæst. 110, art. 1, accipitur : Uno modo pro dilectione alicujus, sicut consuevimus dicere, quod iste miles habet gratiam regis, id est, rex habet eum gruium. Secundo modo sumitur pro aliquo dono gratis dato, sicut consuevimus Pro dicere : hanc gratiam facio tibi. Et utraque □more. gratiæ acceptio frequens est in sacris lit­ teris .· nam juxta primam dicitur aliquis habere, aut invenisse gratiam apud Deum, ut de Noë Genes. 6, de Abraham cap. 12, et 18, et 19, de Moyse Exod. 33, et 34, Multi­ plex gratte et de B Virgine Luc. !. In his enim lo­ cis, et aliis, quæ passim occurrunt, no­ mine gratia' significatur amor, sive bene­ volentia, quibus Deus illas personas elegit, ac beneficiis misericorditer adornavit. Estqtic hujusmodi acceptio gratiæ valde usi­ tata apud Theologos, ubi agunt de amore Dei erga prædestinatos, et misericordi eo­ rum electione ad gloriam ante pnevisa merita : nam prædicta electio gratia insig­ nis fuit, et communiter ita vocatur : de qua in prædicto sensu plura diximus tract. 5, agentes de praedestinatione. Posterior autem gratiæ acceptio pro dono gratis col- Fi» lato frequenter etiam occurrit in sacra dtH Scriptura, praecipue in epistolis Apostoli, : qui sæpissime usurpat gratiæ nomen pro ; beneficiis, quæ Deus nobis misericorditer ' confert. Jamque usu Theologorum factum j est, ut illud donum quo Deus nos formaliter justificat, et regenerat in filios, et hæredes beat Rudinis, antonomastice gra­ tia vocetur vel absolute, vel cum addito, quod nihil diminuit, sanctificans. 2. Juxta hanc igitur doctrinam, quæ υώ communis est, resolvit D. Thomas difficultatem inter gratiam sumptam pro gra- iipi tuita voluntate Dei benefacientis, et inter swpta gratiam acceptam, pro dono dato. Et resolvit, quod considerata gratia in priori Wf. acceptione concedendum est unionem hy­ postaticam factam fuisse per gratiam : nam cum hujusmodi donum sit penitus supra exigentiam humanæ naturæ, et pendeat a solo Deo, sicut ab efficienti prin­ cipali; ut constat, ex dictis disput. præced. dub. 3, necessaria fuit aliqua misericors Dei dilectio, qua voluerit humanam natu­ ram supra suam exigentiam, et merita elevare ad unionem cum Deo in eadem persona, aut secundum esse hypostaticum. Indiget, inquit S. Doctor, humana natura gratuita Dei voluntate ad hoc, quod elevetur in Deum ; cum hoc sit supra facultatem sux naturx. Si enim ad unionem cum Deo per gratiam acidentalem, et ad unionem cum Deo per operationem, necessaria est gra­ tiosa Dei voluntas, qua id velit : multo magis requiretur hæc divini beneplaciti gratia ad unionem substantialem cum Deo, quæ priores illas longe antecellit, ut vidi­ mus disp. 4, dub. 3. Idque ulterius probat in arg. Sed contra auc'oritate D. Augustini Ii. Ai lib. 2 de prædest. sanet, cap. 15. ubi ait: Ea gratia fit ab initio fidei sux homo qui­ cumque Christianus, qua gratia homo ille ab initio suo factus est Christus. Unde ARTICULUS X. tyll Unde refellendus est Vazquez in Comdisp. G, num. 20 et 91. — Secundo, et ’ ment, hujus art. ubi affirmat 1). Augusti­ facilius respondetur, quod cum D. Tho. num nunquam vocasse gratiam Dei gratui­ affirmat voluntatem, qua Deus intendit, ac tam Dei voluntatem, sed pnedesthiationem, decrevit hoc mysterium fuisse gratiam, lo­ aut praeparationem gratiæ : unde oblique quitur respective ad naturam assumpiam, carpit distinctionem, et applicationem D. quæ nulla merita habuit comparatione il­ Thomæ. Sed, ut diximus, rejicitur resoluta lius. Cum quo recte cohæret, quod talis hujus Auctoris (eæpius sc elevantis supra voluntas (quantum est ex vi hujus) habue­ sacros Doctores) assertio : nam acceptio rit rationem præmii respectu Patrum illam gratiæ pro amore, et liberali Dei benefa­ merentium de congruo. Nec enim ulla re­ cientis voluntate non solum occurrit in pugnantia in eo, quod aliquid sit pura gra­ testimoniis sacræ Scripturæ supra relatis, tia respectu subjecti recipientis, et ha­ quod satis superque erat, ut D. Tho. illa beat rationem præmii respectu aliorum, ut uteretur; sed etiam apud D. Augustinum liquet in gratia justificante, qua regeneran­ tum loco cit. tum in lib. 15 de Civit, cap. tur parvuli : est enim mera 'gratia respectu I, illis verbis : Gratia prxdeslinalus, gratia illorum, utpole in quibus nullum meri­ (tectus, gralia peregrinus deorsum, gralia tum, nullum jus, vel exigentiam suppo­ civis sursum. Quod si D. August, non se­ nit : et tamen est præmium respectu mel distinguit gratiam contra prædestinaChristi, qui illam de condigno meruit, et tiouem, quod ad summum probat ille Ane­ reddidit sibi debitam ex justitia. Et ad tur : id non facit, quia prædestinatio propria Christi, vel humanitatis Christi nequeat gratia dici secundum communem, merita respexit D. August, loco supra ci­ et usitatam gratiæ acceptionem ; sed quia tato, cum dixit : Esi prxclarissimum lumen magis specialiter agit de gratia, ut sumitur prædestinationis, el gratiæ ipse salvator, pro dono gratis collato : qua ratione distin­ ipse mediator Dei, el hominum homo Chris­ guitur ab amore benefacientis. tus Jesus : qui ul hoc essel, quibus tandem c'/- 3. Nec refert, si contra prædietam D. suis, vel operum, vel fidei procedentibus u. meritis, natura humana, quæ in illo esi, Tho. resolutionem opponas ipsius doctri­ comparavit? Respondeant, quxso, ille homo, nam art. seq. in corp, ubi ait : Ex congruo ul a Verbo Patri coxlerno in unitatem permeruerunt sancti Patres Incarnationem de­ sonx assumptus, filius Dei unigenitus essel, siderando, el petendo : congruum enim erat, unde hoc meruit? quod ejus bonum qualeul Deus exaudiret eos, qui ei obediebanl. cumque processit? quid egit ante, quid cre­ Nam cum gratia non sit præmium meri­ torum, nec fundetur in aliquo debito, aut didit, quid petivit, ul ad hanc ineffabilem excellentiam perveniret? Recolantur quæ jure : minime cohæret, quod Patres me­ diximus tract. 14, disp, 13, num. 142, et ruerint beneficium Incarnationis, et quod tract. 16, disp. 6, a num. 28, ex quibus voluntas Dei ipsum conferendi fuerit gra­ tia. posterior hæc responsio potest amplius il­ ■ Non, inquam, hoc refert ; nam primo lustrari. 4. Præmissa igitur hac distinctionis par­ responderi potest Patres non meruisse pri­ te, progreditur D. Thomas ad aliud ejus­ mam intentionem, qua Deus voluit myste­ dem membrum. nempe ad gratiam consi­ rium Incarnationis, sed solam exeeutionem deratam in esse doni, et beneficii passivi, illius, aut prædictum mysterium in se. quæ est frequentior ipsius acceptio. Et Unde non tollitur, quod illa intentio fuerit gratiam ita sumptam iterum dividit iu simpliciter, et omnibus modis gratia. Li­ gratiam increatam, quæ est personalitas cet enim nequeat mysterium dari absque Verbi communicata humanitati per modum ea intentione ; inde tamen non confertur, termini, et hypostasis : et in gratiam crea­ quod meritum circa mysterium in se ex­ tam, quæ est forma accidentalis subjectum tendatur etiam ad intentionem illius, ut per modum naturæ sanctificans, et secum optime significavit D. Tho. eodem loco in afferens virtutes, et dona supernaturalia. resp. ad 2, ubi ait : Dicendum, quod hoc Quam divisionem, et doctrinam ipsi an­ est falsum, quod sub merito cadit omne il­ nexam fuse explicuimus tract. 14, disp. lud, sine quo præmium esse non potest : 1, cap. 1, § 3, ubi egimus de divisione quodam enim sunt, quæ non solum requi­ gratiæ in creatam, et in creatam, et eodem runtur ad præmium, sed etiam praeeligun­ Tract, disp. 4, ubi per plura dubia expo­ tur ad meritum, sicut divina bonitas, etc. suimus quidditatem, et perfectionem graQuam doctrinam expendimus tract. 16, Alb. • Ulterior gratiæ diutio. · . ■ 554 tiœ sanctificantis. Unde non oportet hic sulisidero in his magis explicandis. 1’nio Ea vero distinctione supposita, resolvit hypoiO- q Doctor, quod si gralia dicatur .ipsum 1:ry fail ias^nis gratuitum Dei donum; sic ipsum, quod est grata humanam naluram esse unitam personæ divinæ, potest diei quædam gratia, in quan­ tum nullis præcedentibus meritis hoc est fac­ tum. In quibus verbis observandum est primo, quod ly nullis præcedenlibus meritis referendum est ad merita humanitatis assumptæ; quidquid sit de mentis Patrum, juxta ea. quæ num. praæed. diximus in secunda responsione, Secundo notantium Cajds- est cum Cajet, quod D. Tho. non dixit liU?. hanc unionem faciam fuisse per gratiam ; sed quod potest dici quædam gratia, cum primum illud videatur magis directe res· pondere titulo articuli. Sed consulto ita se ge.-sït D. Thomas : nam dictio per denotat causalitatem, aut medium inter gratiam, et unionem : loquendo autem de gratia in sensu a D. Thoma intento, gratia coincidit re ipsa cum unione : unde in prædicto sensu dici nequit, quod unio fiat per gra­ tiam, sed quod ipsa gratia sit. Tertio, ob­ serva D. Thomam in prodictis verbis non significare, quod ipsa persona communi­ cata sit gratia, sed ipsum, quod est huma­ nam naturam esse unitam personæ divinæ, posse dici quondam gratiam : quæ magis videntur referri ad unionem, quam ad per­ sonam unitam. Sed in hoc nullus debet esse scrupulus : quoniam licet unio ipsa (quæ ut tradidimus disp. 4, dub. Lest modus quidam creatus, et realiter ab ex_ tremis distinctus) sit quoddam excellentisE! hïer >“.?3 simum donum, ac subinde insignis quæ­ Verbi dam gratia, ut explicui mus eadem disp. dub. persou3 comrou- 3, nihilominus ipsa persona A’erbi com­ uicaU. municata humanæ naturæ habet potiori jure rationem doni, et gratiæ. Nec id negavit D.Thcrn. D. Tho. sed potius illis verbis, quæ non représentant unionem in abstracto, sed in concreto, complexus est : Naturam, inquit, humanam esse unitam personæ divinæ po­ test dici quædam gratia. Idque aperte pro­ miserat in ipso art. ubi ait : Elevatur hu­ mana natura in Deum dupliciter. Uno modo per operationem, qua scilicet sancti cognos­ cunt, cl amant Deum. Alio modo per esse personale : qui quidem modus csl singularis Christo, in quo humana natura assumpta est ad hoc, quod sit in persona Filii Dei. Quod vividius adhuc exprimit infra quæst. G, art. G, ubi ait : Gratia unionis est ipsum esse personale, quod gratis divinitus datur 9 ARTICULUS X. DE INCARNATIONE. humanæ naturæ in persona Verbi : quod quidem est terminus assumptionis. Idque t vel ex eo liquet, quod in Scriptura dicitur non solum dari humanitati unionem ad Verbum, sed ipsam etiam Verbi personam ; juxta illud Isai 9 : Filius datus est nobis, p( i Joan. 3 : Sic Deus dilcxit mundum, ul Fiï Hum suum unigenitum daret. Quibus signi\ ficatur non solum modum unionis, sed etiam personam Filii habuisse rationem I gratiæ, seu doni. J Et si objicias gratiam el donum necessario includere imperfectionem divinæ per-^u» sonæ repugnantem : quia do ratione do-0*^ ni, et gratiæ est distingui a persona ) donante, et illius auctoritati, et dominio I subjici, atque transferri a 1 dominium, et 1 potestatem donatarii, ut ejus liat. Si hoc, | inquam, objiciatur, facile dispellitur : tum 1 quia certum est donari nobis divinas per| sonas, juxta illud Joan. 14 : Ad eum veitiemus, el mansionem apud eum faciemus. Et ibidem : Ego rogabo Patrem, cl alium Paraclilum dabit vobis. Unde D. August, serm. 61 de verbis Domin. ait : Gralia Dei gîl donum Dei est : donum autem maximum ipse Spiritus sanctus est, el ideo gralia dicitur. Tum etiam quia in ratione doni, aut dati nulla clauditur imperfectio comparative ad dantem, vel ad rem ditam : quia dari po­ test absque distinctione ad dantem, et sine dependentia, aut subjectione erga ipsum : ut patet in eo, quod Pater dat suam natu­ ram Verho, et Spiritui sancto, quin natura habeat distingui a Patre, aut ipsi subordinari, vel ab illo dependere. Et hac ratione divinæ personæ possunt nobis dare, et com­ municare se ipsas, ut optime tradit D. Tho. o.nx. in dist. 18. quæst. unie. art. 1. Rursus nec ex parte nostri, quibus iit gratia, et donatio, clauditur imperfectio : quia licet fieri alte­ rius quoad usum, et dominium dicat im­ perfectionem divinis personis repugnan­ tem; non tamen fieri alterius quantum ai cognitionem, præsentiam, fruitionem, et amicabilem conversationem, et etiam quoad intrimecam terminationem tra­ hendo potius, ct sibi in hypostasi subji­ ciendo humanam naturam, ut in hoc mys­ terio contingit. Sed quia de hac materia fusius ex professo egimus tract. 6, disp. UiJ 1G, dub. 2 et tract. 14, disp. l,cap. Î £.3, non est cur in ea amplius declaranda κι S immoremur. 5. Denique pervenit D. Tho. ad secun-. dam partem posterioris divisionis conside-: rando gratiam, prout est donum accidentale j-L cujusdam I ·. cujusdam formæ habitualis, per quam puri homines justificantur, et Deo conjunguntur. Et iu hoc sensu negat unionem hypostati­ cam factam fuisse per gratiam. Non autem, inquit, ita, quod sit aliqua gratia habitualis, qua mediante talis unio fiat. Et hanc partem absque probatione reliquit concludendo corpus articuli. Unde minus recte afiirmat Cipullus in iræsenti, quod illam probave­ rit, et exponi it ipse quasdam rationes quasi aS. Doctore. propositas. Licet non propte­ rea negemus, quod in responsione argu­ mentorum ea doceat, ex quibus aliquæ ra­ tiones formari queant. Præcipua voro habetur ex his, quæ docet in hac eadem quæst. art. 1 et seq. ubi secundum fidem Catholicam docet unionem duarum natura­ rum, in Christo esse substantialem ; non quidem in esse, aut unitate naturæ, sed in esse, et unitate personæ, ut fuse ostendimus disp. 3, dub. 1, cum duobus sequentibus. Inde enim liquido infertur prædictam unio­ nem non fuisse formaliter factam per gra­ tiam accidentalem habitualem : hæc enim solum unit accidentaliter, et per similitu­ dinem cum Deo, radicando operationes, quibus tendimus in ipsum secundum mo­ dum, quem habet in se, ut explicuimus tract. 14, disp. 4, dub. 3 et 4. Idque optime tradit D. Tho. in hoc art. in resp. ad 8. ubi ait : Dicendum, quod gratia, quæ est accidens, est quædam similitudo divinitatis participata in homine. Per Incarnationem autem humana natura non dicitur partici­ passe similitudinem aliquam divinæ naturæ : sed dicitur esse conjuncta divinæ naturæ in persona Filii. Majus autem est ipsa res, quam similitudo ejus participata. Et ad 3 : Unio, inquit, Incarnationis non est facta solum per gratiam habitualem, sicut alii sancti uniun­ tur Deo; sed secundum subsistentiam, sive personam. Recolantur, quæ supra diximus disp. 3, num. 74 et disp. 4, num. 25. Ex quibus liquet difficultatem, quam in hoc articul. tractat D. Tho. diversam esse i- ab illa, quam versat infra quæst. 6, art. 6. nec eandem in utroque loco inculcare dis­ putationem, ut quidam minus percipientes mentem S. Doctoris, et abjecte de optima ipsius methodo judicantes inepte satis con­ fundunt. Quorum imaginatio corrigi potuit, et debuit sola articulorum inscriptione : nam in præsenti inquirit : Utrum unio dua­ rum naturarum in Christo facta sil per gra­ tiam ? In illo autem investigat : Utrum hu mana natura sil assumpta mediante gratia . Subjectum enim præsentis difficultatis est | hypostatica unio, sive unio duarum natu­ rarum in eadem persona, cujus causam formalem investigat; licet occasionaliter dicat etiam de causa efficienti hujus mys­ terii, quæ fuit gratiosa Dei voluntas : re­ solvit autem simpliciter prædictam unio­ nem non fuisse factam per donum gratiæ, quæ est accidens : quia , ut occurrendo argumemis tradit, unio duarum naturarum in Christo csl substantialis effectus, quem accidentalis forma minime præstare potest. Subjectum autem posterioris difficultatis est humana natura, de qua inquirit, an opus habuerit gratia tanquam medio illam proportionante, ut assumeretur a Verbo, Dato enim, quod gratia non fuerit causa formalis unionis duarum naturarum in Christo, ut in art. præsenti resolvit; adhuc dubitari potest, an fuerit dispositio præparans, et proportionans naturam creatam, ut reddatur congrue assumptibilis a Verbo : quod tractat S. Doctor in illo art. 6. Et respondet negative, quia loquendo de gra­ tia, prout significat gratuitam Dei volunta­ tem, non est medium se tenens ex parte humanitatis; sed causaextrinsecaefficiens unionem : si vero loquamur de gratia sump­ ta pro dono personæ increatæ, hæc non est medium ; sed terminus sive extremum, ad quod fit unio : si denique sermo fiat de gratia, prout importat formam accidenta­ lem, consequitur simpliciter unionem hy­ postaticam ; cum hæc pertineat ad esse substantiale personale Christi. Unde gratia nulla ratione habuit rationem medii, ut na­ tura humana assumeretur a Verbo. I3æc D. Thomas in illo art. 6, quæ licet concernant diversam difficultatem ab illa, quam versat in hoc art. 10, ob connexionem tamen doctrinae, unius decisio viam sternit ad alterius resolutionem. Unde plures Auc­ tores in præsenti de materia utriusque ar­ ticuli agunt. Quibus nos accomodaotes sequentem subjiciemus disputationem, ut investigemus qualem influxum habuerit gratia accidentalis in unionem hypostati­ cam. Licet enim hæc consideratio juxta ordinem D. Thomæ congruentius posset ad quæst. 6 remitti : nihilominus commodius inseritur præsenti, ut successive immediate tractemus de causis, et principiis ad unio­ nem hypostaticam concurrentibus, ut hac­ tenus in præcedentibus disputationibus factum est. Et ideo sit ■ -4 ?.. îf *- < Ordo dicendoπιω. « 1 ·'■· r. , 4 Ji3 HM DE INCARNATIONE. 556 DISPUTATIO VI. Jif causa dispositiva unionis hypostatic#. Plures causæ respectu ejusdem effectus assignari solent ; al ;v extrinsecse. nempe linalis. et efficiens : aliæ intrinseca), vide­ licet formalis, et materialis, quæ iterum di' idiiur in receptivam, seu susceptivam, et dispositivam. Constat autem ex hacte­ nus dictis in hoc tract, quæ fuerit causa linalis, sive motivum unionis hypostatici», ut fuse explicuimus disp. 2 per totam : constat etiam, quæ fuerit ejus causa effi­ ciens, ut declaravimus disp. 3, dub. 3. Cum autem ipsa unio sit applicatio cujusdam formæ, ut exposuimus disp. præced. num. 61, non indiget alia causa formali. An au­ tem distinguatur ab extremis unitis, et quantam habeat perfectionem ; satis liquet ex dictis disp. i per totam, ubi ex pro­ fesso egimus de hac materia. Unde, quod ad considerationem causarum attinet, so­ lum relinquitur materialis. Et quidem si de causa materiali receptiva, aut quasi re­ ceptiva unionis sermo liat ; nihil fere dif­ ficultatis occurrit ; quia notum est esse naturam creatam, quæ ad Verbum as­ sumpta fuit. Alia vero, quæ circa hujus­ modi causam controvert! queunt., infra dis­ cutiemus disp. 9, agentes de natura assumpta, et assumptibili. Quocirca in causarum consideratione dunta.xat jam oc­ currit nobis causa dispositiva : cui præsentem disputationem dicamus. DUBIUM I. Utrum aliqua Chrisli opera fuerint dispositio ad unionem hypostaticam. Difficultas hujus, et sequentis dubii ne­ quit convenienter resolvi, nisi prius sta­ tuamus principia quædam communia, ex quibus innotescant termini quæstionum, et in quibus Auctores conveniant : aliter, enim nihil certum habebimus, unde pro­ cedamus ad conclusiones. Et ideo § iExplicatur quid, el quoluplex sil dispositio, el aperitur status quaestionis. M unns proprium iJ-posiliouis. 1. De hac materia non pauca jam alibi diximus, nempe tract. 15, disp. 3, dub. 1, ot tract. 15, disp. 3 fere per totam, et specialius dub. 4. Ex quibus observan­ dum, et supponendum est primo munus proprium causæ dispositi vte in eo prteeipue situm esse, quod subjectum ex se iiidiffo■ rens, et elongatum a forma determinet, præparet, et appropriet ad formæ partici­ pationem, excludendo indifferentiam, et removendo oppositas dispositiones, et con· ■ traria impedimenta, si qme retardabant a j participatione formæ. Quæ descriptio fun’ datur tura in doctrina Aristotel. 5 Me.· Arisu. j taph. ubi eadem tradit, aut valde similia. Tum in communi Philosophorum consen; su, et usu : ex quo, ut recte observavit Suarez in præs.disp. 10, sect. 12, § In hac San. j difficultate, hujusmodi descriptiones peti j debent, quæ potius explicationes termino­ rum sunt, quam diffinitiones rerum : et : ex eodem communi consensu supponi I oportet. Tum etiam in ratione satis con­ grua, desumpta a sufficienti partium dinu­ meratione : quia certum est, quod inter alias causas admittenda sil etiam causa disposiliva, et consequenter, quoi debet j habere specialem effectum, et peculiarem j causandi modum : nullus autem alius ef­ fectus, nullave causandi ratio potest con­ gruentius assignari, quam juxta præmissam a nobis descriptionem. Nam ex una parte alii modi causandi pertinent ad alias causas, utputa recipere ad materialem; informare, seu constituere ad formalem; efficere ad efficientem ; movere, sive linalizare ad finalem : ex alia vero parte deter­ minare subjectum, expurgare ipsum a contrariis impedimentis, approximare, et trahere ipsum ad participandam formam, munia sunt, quæ aliis causis non conve­ niunt : sequitur ergo quod propria dispo­ sitionis ratio, et specialis ejus concursas in prædictis muneribus consistat. Idque li­ quet in eis dispositionibus, quas nemo non concedit esse tales : calor enim est dispo­ sitio ad formam ignis, quia subjectum ex­ purgat a frigiditate, aut aliis impedimen­ tis j trahitque, et approximat ad formam ignis participandam ob specialem affini­ tatem cum illa : actus etiam supernatu­ rales disponunt ad gratiam, quia animam expediunt ab affectionibus contrariis, et cor emolliunt, ut prædictam gratiam partici­ pet. CH«i Ex quibus fit causam dispositivam non il^1' habere locum, nisi ubi occurrit causa re- «sjuceptiva : qua ratione Philosophi utramque r<^. communiter constituunt in eodem genere n·· causæ DISP. VI, DUB. I. causæ materialis, ita quod genus hoc, prout nb abis causæ generibus divisum, bipartiatur in cauram materialem recepti­ vam, ct in causam materialem dispositi­ vam ; etsi hæc ad priorem reducatur. Quamvis enim fieri possit, quod detur sub­ jectum recipiens, et actu recipiat, absque concursu, et causalitate dispositionis : fieri tamen non valet, quod detur disposi­ tio, et disponat, quin detur subjectum, sive causa materialis. Nam proprium dis­ positionis officium est aptare, et præpararo, et approximare ad formam, remo­ vendo obstacula, si quæ sunt, vel saltem indispositionem negativam ex defectu de­ terminationis, et approximationis : quæ omnia absque subjecto, sive causa mate­ riali receptivaformæ nequeunt apprehendi. Unde non concurrente subjecto, sive cau­ sa receptiva, dispositio locum habere non valet : quippe in tali eventu nec est ali­ quid, quod disponatur, nec est aliquid pro quo fiat præparatio, seu dispositio. — Ex quo ulterius iit, quod a dispositione, ubi concurrit, dependeat non solum materia, sive subjectum, sed etiam forma : illa qui­ dem, quia a dispositione habet esse dispo­ sitam, sive esse subjectum congruum ad formam : ista vero quia cum a subjecto dependeat; consequenter dependere debet ab eo, per quod subjectum disponitur, ut ipsam congrue suscipiat. Kn>io 2. Deinde supponendum est dispositioJjii nem salis communiter dividi in Physicam, na el et ·moralem. i _ · Quæ distinctio · ■ non respicit, · ut .y,, quidam minus recte imaginantur, entilates ■:a· rerum, seu dispositionum; sed magis mo­ dum causandi. Fieri enim potest, ut illud, quod habet entitatem Physicam , influat moraliter : sicut suasio, aut consilium, quæ habent esse physicum, et solum moraliter movent Contra vero, quod morale est, so­ let physice causare : sicut malitia peccati gravis, quæ solum habet esse morale, el tamen physice concurrit ad expellendam gratiam. Unde opus est, quod prædicta dis­ tinctio fundetur in modo causandi, nempe physice, vel moraliter. Quæ diversitas in eo præcipue elucet, quod causa moralis non infert, nec causal per se ipsam imme­ diate effectum ; sed mediante influxu al­ terius causæ physicæ, quam movet, atque allicit, ut effectum producat : sicut videre est in suasione, petitione, consilio, merito, impetratione, el similibus comparatis cum effectu, ad quem potissimum ordinantur : non enim per se sola illum inferunt; sed oo i alliciendo aliam causam, quæ ipsum produ­ cat. Causa autem physica diverso, et oppo­ sito modo se habet : nam per se ipsam, et per id, quod in se habet, causal immediate in suo genere effectum ; licet nec excludat consortium aliarum causarum concurren­ tium in aliis generibus. Et hoc modo ma­ teria est causa physica formæ, quia per se ipsam, sive per id, quod ex se habet, reci­ pit formam. Hæc etiam est causa physica, quia per se ip.-am informat materiam, et constituit suppositum. Ignis similiter est causa physica alterius ignis, quia ex se, et per virtutem intrinsecam illum producit, et sic de aliis. Juxta quam doctrinam expli­ canda est distinctio inter dispositionem physicam, et moralem : illa enim est, quæ ex se habet connexionem cum forma, unde ipsam ratione sui in proprio genere indu­ cit : ista vero est, quæ ex se non habet connexionem, sed solum concurrit movendo aliud, quod formam producat. An autem hoc posterius sufficiat ad salvandum verum conceptum causæ dispositivæ, an vero so­ lum importel rationem dispositionis im­ proprie, aut metaphorice, ex dicendis cons­ tabit : hic enim divisionem a pluribus traditam præcise proponimus, et exponi­ mus, quidquid sit de proprietate, qua mem­ bra dividentia participant rationem divisi. Id vero pro comperto apud omnes tenen­ dum est nihil esse vere dispositionem, nisi sit causa dispositiva, et in proprio genere causet : et rursus nihil esse causam dispo­ sitivam, nisi effectum in suo genere præcedat ordine temporis vel naturæ : est enim de ralione causæ, quod præcedat effectum, ut docet Aristotel. 2. Physic, et recte ex- Aristot. pendunt N. Complut, abbrev. ibidem disp. n. Com3, quæst. 2. P,ut· 3. Porro in dispositione (præsertim phy- Multisica, sive ex natura rei nemo neget esse P1” proprie talem) possumus plures gradus oisposidistinguere, juxta majorem, aut minorem. ,tio.Pls connexionem cum forma: alia enim est p ' * ultima, alia remota, alia remotissima. Ulti­ ma est, quæ necessario connectitur cum forma, illamque immediate infert : uti se habet calor in summo ad formam ignis. Remota est, quæ non importat tantam de­ terminationem ad consequendum formam; approximat tamen, quantum est de se, subjectum, et illud trahit ad immediatio­ rem dispositionem : quia est ejusdem ordi­ nis, cura ipsa, et cum forma, ad quam tan­ dem ultimo terminatur totus dispositivus progressus : sicut coinpaiatur calor ut 558 DE INCARNATIONE. quatuor, vel quinque ad calorem ut octo, et quonter ad pnedictam sententiam non ad formam ignis. Remotissima vero (quam dependeat ab eis in aliis generibus. Et pari proinde possumus vocare impropriam) illa modo se habet attritio, quæ est dispositio dicitur, qua' non determinat adhuc remote ad gratiam cum Sacramento, licet ejus subjectum ad participandum formam ; sed infusioni coexistât : sic enim eam disposi­ ea tantum ratione illud disponere dicitur, tive præcedit, quod ipsam in aliis gencriquatenus illud constituit minus ineptum, I bus non sequatur : nec enim Iit a gratia, aut minus distans, ut alia per aliam dispo­ nec in ea recipitur. Omnes igitur præmiss® sitionem, et ab alio agente disponatur : et dispositiones vocantur in hoc sensu sim­ ita se habet siccitas ligni ad formam ignis : pliciter antecedentes. Sunt aute mate disquamvis enim illud positive non determinet I positiones, quæ ita formam, et compositum ad prædictam formam ; ipsum tamen cons­ j in suo genere (causæ videlicet dispositivæi tituit minus inhabile, ut possit ad formam antecedunt, quod nihilominus sunt simpli­ hujusmodi praeparari. citer posteriores eisdem in aliis generibus : D λ i sio Illa vero dispositio, quam vocamus ulliquia vel dimanant ab eis, vel in ipsis ultima . main, sive cum forma connexam divi.iitur recipiuntur, et istæ vocantur absolute con­ lioais. in antecedentem, et concomitantem, sea sequentes : quoniam habent præcedentiam consequentem. Cujus divisionis sensus mi- secundum quid, et succedunt simpliciter. nime est, ut quidam falso apprehendunt, Quo pacto in nostra, et veriori sententia quod quædam dispositio antecedat in suo se habet calor ut octo ad ignem, et ejus genere formam, elalia non antecedat : nul­ formam : quia sic disponit ad hæc, quod la quippe est dispositio, si revera rationem : tamen est ipsis simpliciter posterior ; cum dispositionis sortitur, quæ formam non in illis recipiatur, et ab eis fluat : cohærent præcedat in suo genere. Nam dispositio enim optime eæ mutuæ causalitates, ut habet veram rationem causæ, et de concep­ docte explicant N. Complut, ahbrov. in lib, r.o-. tu essentiali causæ est, quod in suo genere . de générât, disp. 2, quæst. 7. Et similiter i|:’sit prior effectu, ut proxime dicebamus. ΐ se habet actus perfectae dilectionis, aut 1’rajdictaergo divisio in eo sensu accipienda contritionis, qui est ultima dispositio ad est, quod licet omnes dispositiones in eo gratiam extra Sacramentum : præcedit enim generaliter conveniant, quod sint posterio­ dispositive gratiam, et nihilominus ab ea res in genere causæ finalis, quam forma, dependet simpliciter in genere causæeffec­ vel compositum, ad quæ disponunt : quippe tivæ, et materialis receptivæ, ut ex professo cum omnes dispositiones ad prædicta sicut docuimus tract. 16, disp. 3, dub. 4, quem ad finem ordinentur : atque ideo omnes locum repetat lector, ubi plura reperiet, quæ possint eo pacto appellari consequentes : hic possent desiderari ; sed illa, ne actum nihilominus supposita prædicta convenien­ agamus omittimus. tia, datur specialis ratio, ut quædam di­ 4. Ilis ita in genere circa conceptum d» cantur antecedentes, et quædam consequen­ : proprium dispositionis, ejusque membra tes. Nam aliquæ sic præcedunl formam, ct i constitutis, ut proprium statum præsentis, esercompositum ordine, vel temporis, vel solius I et sequentis dubii repræsentemus, ulterius natur®, quod a prædictis non dependeant observandum est dupliciter intelligi posse, b» in aliis generibus, puta causæ materialis, quod adfuerit in Christo dispositio ad unioformalis, aut effectivæ, atque ideo sunt nem hypostaticam : uno modo per actus, simpliciter antecedentes. Et ita se habet v. g. charitatis, et aliarum virtutum, ea calor ut septem, qui præcedd in composito plane ratione, qua adulti disponuntur ad corrumpendo : sic enim tempore, et natura • gratiam justificantem : altero modo per grapræcedit ignem generandum, et ejus for­ ’ tiam, et alia dona habitualia, sicut continmam, quod illa non sequatur in aliis ge­ 1 git in parvulis, quorum justificatio non neribus, siquidem nec in illis recipitur, nec contingit absque aliqua dispositione, non ab eis dimanat. Et juxta sententiam, quæ quidem actuali, sive media operatione docet calorem ut octo non recipi in com­ propria, cujus pro eo statu sunt incapa­ posito denuo genito, sed immediate in sola ces; sed habituali, sive mediis virtutibus materia; eodem proportionali modo se ha­ infusis : istæ enim ita procedunt a gratia bet prædictus calor : licet enim tempore per dimanationem, quod eam præcedant non præcedat compositum, et formam ; per modum dispositionis, ut explicuimus nihilominus sic illa præcedit online naturæ loco proxime cit. dub. 5, num. 108. in genere causæ dispositivæ, quod conseUtrumque autem dispositionis genus pos­ set DISP. VI, DUB. I. set in Christo apprehendi in online ad unionem hypostaticam : nam gratiam habitualeiu cum virtutibus, et donis ei con­ nexis habuit in primo sum conceptionis momento, ut docet 1). Tho. infra quæst. 7, art. 3 ct quæst. 3i, art. i. Similiter in eodem momento habuit perfectum usum liberi arbitrii, mediis operationibus tunc elicitis, ut resolvit idem S. Doctor quæst. immediate cit. art. 2 et facile constat ex eo, quod prædictus usus, cum sit operatio insiantanea, potest in primo instanti exer­ ceri, et decet Chrisli perfectionem, quod exerceatur. Unde dubitari potest primo, utrum aliqua Christi opera in primo ins­ tanti exercita fuerint dispositio ad unio­ nem hypostaticam : secundo utrum saltem gratia habitualis, et virtutes cum ea infusæ disposuerint ad prædictam unionem. Sed majoris claritatis gratia, quam solet con­ ciliare distinctio, primum decidemus in hoc dubio, et secundum in sequenti. 5Û) 5. Ut autem ab his, quæ faciliora, at­ Orali ijen que certiora sunt, nos expediamus, suppo­ Hmil nendum est ultimo _ - - Christi . nulla opera fuisse dispositionem antecedantem al unionem hypostaticam. Quod facile ostenditur y*)’ ex hactenus observatis : quoniam illa dicitur dispositio antecedens, quæ tempore, **· vel natura ita præcedit formam, aut quasi formam, ad quam disponit, quod ab ea non dependeat in aliis generibus, v. g. j causæ materialis receptivæ, et causæ efli— ! cientis, ut constat ex dictis num. 3 ; sed ! implicat, quod aliqua opera Christi ita ; comparentur ad unionem hypostaticam : j ergo nulla Christi opera fuerunt dispositio ! antecedens ad prædictam unionem. Minor, ' in qua sola poterat esse difficultas, facile : ostenditur : nam in primis eo ipso, quod ali) qua opera sint opera Christi procedunt ab ipso sicut a principio effectivo : Christus au■ tem essentialiter importat unionem hypos* laticam ; cum sit quoddam compositum ex duabus naturis subsistentibus, et unitis in eadem Verbi persona, ut constat ex dictis disp. 3, dub. 3; ergo necessarium est, quod opera Christi dependeant ab unione hypostatica in genere causæ efficientis. Id­ que pnesertim verificatur in operationibus vitalibus, quales deberent esse actus dis­ ponentes ad unionem hypostaticam : hu­ jusmodi enim operationes dependent es­ sentialiter a principio conjuncto, quod per ipsas movetur : quippe vivere est moveri a se ipso, ut communiter statuunt Philo­ sophi. Aliunde vero opera Chri ti, cum 559 vitalia sint debent in eodem Christo ma­ nere, ac subinde in ipso recipi : ct conse­ quenter tam ab ilio, quarn ab unione hy­ postatico dependere in genere causæ mate­ rialis receptivæ. Eo vel maxime, quod si opera Christi ad prædictam unionem dis­ ponunt, debent afficere ipsius subjectum, nempe humanitatem, atque ideo in illa re­ cipi : et cum humanitas non sit subjec­ tum, saltem connaturaliter, accidentium, nisi ut subsistens (prius enim est, quod sit in se, et quasi ad se, quam quod aliis subsit ): et subsistere non habuerit, nisi in persona Verbi per unionem hypostati­ cam : plane sequitur, quod opera habuerint dependentiam ab unione hypostatica in genere causæ receptivæ. Fieri ergo non potuit, quod opera Christi fuerint disposi­ tio antecedens ad prædictam unionem ; sive, et in idem redit, quod ita i lam in ge­ nere causæ dispositivæ præcesserint, quod non habuerint ab ipsa dependentiam in aliis generibus. — Unde discutiendum precise relinquitur, utrum fuerint dispo­ sitio consequens, quatenus ita depende­ rint ab unione hypostatica in genere causæ efficientis, et materialis receptivæ, quod nihilominus ad cani aliquomodo disposue­ rint, ipsamquein hoc genere præcesserint, saltem prioritate secundum quid, sicut contingit in exemplis num. 3 propositis. Punc­ tual oiillcul· tails. § π. Pars negativa duplici assertione firmatur. G. Dicendum est primo nulla opera χ fOnC|U. Christi fuisse dispositionem physicam con­ sio. sequentem respectu unionis hypostaticæ : atque ideo nulla Christi opera disposuisse physice ad talem unionem. Hæc secunda assertionis pars legitime infertur exprima, suppositis, quæ § 1 prænotavimus : nam omnis dispositio physica est vel antecedens, ve! consequens : sed opera Christi non fuerunt dispositiones antecedentes ad unio­ nem hypostaticam, ut num. 5 ostendi­ mus : ergo si non fuerunt dispositio con­ sequens, ut nunc in assertione statuimus; plane infertur, quod nullo modo disposue­ rint physice ad talem unionem. Prima vero assertionis pars, quamvis non reperiatur in propriis terminis apud D. Thomarn (qui- 0 rll0|1| nimo nec apud alios graves Auctores eam itu expressam viderimus), manifeste tamen colligitur ex ejus doctrina, ut ex dicendis constabit, lllamque a fertiori defendunt 5ΰ0 DE INCARNATIONE. tam ipse Angelicus Praeceptor, quam alii rationis cum aliis operibus pur© croaturæ Doctores, dum negant gratiam, et alia dona communibus, inter quæ, et unionem hy­ habitualia fuisse dispositionem physicam postaticam certum est nullam reperiri ad unionem hypostaticam, quos dabimus connexionem : ergo opera Christi non num. 15. Et prædictam partem efficaciter habuerunt vim determinandi subjectum, (juxta suam opinionem) et valde conse­ illudque trahendi ad unionem hypostati­ quenter probant illi Auctores, qui sentiunt cam. Deindo impedimentum, si quod est qualitates vel habituales, vel actuales con­ ad prædictam unionem, non in alio con­ sequentes in genere causæ efficientis, aut sistit, quam in subsistent a creata huma­ materialis aliquam formam non posse ad nitati connaturaliter debita, quippe qu quod sit simpliciter antecedens; sed potest I ultimo disponentium ad gratiam ; idem de magis dignitati Christi, cl perfectioni prae­ consequi simpliciter formam cum sola præoperibus Christi in ordine ad unionem judicet, quam per meritum accrescat. Unde i cedentia in genere causæ materialis dnpoI hypostaticam dicendum erit. nec gratiam, nec scientiam, nec bealitudi- | sitivæ : ergo ut Christus, aut Christi ‘•;il Ii. Ad replicam, sive objectionem resnem anima·, nec divinitatem meruit. Quia humanitasdiceretur habere unionem hypos­ ja. pondetur nos non tam excludere opera cum meritum non sil nisi ejus, quod non- i taticam dependentor ab aliquibus operibus V Christi a conceptu dispositionis erga ήπιο­ dum habetur, oportet quod Christus aliquando sicut a dispositione ; opus non fuit quod ί. nem hypostaticam cx capite imperfectionis istis caruissel : quibus carere magis dimi­ talia opera præcederent simpliciter unio­ I (licet hæc etiam saltem indirecte consequenuit dignitatem Christi, quam augeat meri­ nem ; sed sufficeret illam solum præcedere ; retur), quam ex capite impossibilitatis. tum. Et idem in casu objectionis dicen­ secundum quod in determinato genere cau­ Nam vel talia opera essent dispositiones dam est : nam quod Christus luberet sæ materialis dispositivæ. | : morales per modum meriti, vel impetratio­ divinitatem per propria opera sicut per I Confirmatur primo ; quia nulla est im-im­ nis : et hoc modo deberent præcedere sim­ dispositionem, magis diminueret ejus digplicatio in eo, quod unum sit posterius alio u;,:’ pliciter unionem : quod ipsa objectio re­ nitatem, quam illam habere independen- simpliciter, et quod illud præcedat in ge­ cognoscit esse absurdum, et refutat . D. ter a tali dispositione : licet ex genere, et nere causæ dispositivæ : ergo optime fieri Tho. nurp. 12 relatus. Vel talia opera circumscriptis aliis, oppositum contingat. potuit, quo i opera Christi fuerint simplici­ I essent dispositiones physicæ, et pure con­ 3 ^i«13, Sed replicabis (et sit tertia objectio , ter posteriora, quam unio hypostatica, et sequentes : et hoc dici non valet : quia contra nosirasassertiones) : nam licet habere ; quod nihilominus disposuerint ad illam. non haberet effectum proprium dispositionis divinitatem per dispositionem propriarum Consequentia patet a paritate. Et antecedens physicæ, nempe expurgare subjectum a operationum sicut per dispositionem sim­ suadetur : tum exemplo in naturalibus : contrariis, et trahere ad participationem pliciter antecedentem unionem hypootati- ! accidentia enim quæ per modum proprie­ i. formæ propter connexionem cum ilia. Quia eam, argueret aliquam imperfectionem in tatum supponunt formam substantialem, et nec opera Christi habent ex natura rei Christo; secus autem habere divinitatem ab ea dimanant, ad illam simul introdu1 connexionem cum unione physica; nec per operationem propriam sicut per dispo­ cendam disponunt, ut recte ostendunt N. X.c» excludunt unionem ad subsistentiam pro­ sitionem simpliciter consequentem ad ta­ j Complut, abbrev. in lib. de generat, disp. fJpriam, quæ unioni hypostaticæ contrarialem unionem : sed hoc ultimum sufficit, ut 2, quæst. 7. Tum etiam exemplo in superlur: unde nihil habent, propter quod de­ admittatur talis dispositio , et dicatur naturalibus ; nam actus contritionis, ei beant esse, aut dici dispositiones physicæ Christum, aut Christi humanitatem ha­ charitatis, (quibus homo ad suam justifica­ 1 aJ talem unionem, ut supra ostendimus buisse unionem hypostaticam dependentor tionem, sive ad suscipiendum gratiam : num. G. Et his de causis negamus opera ab aliquibus operibus sicut a dispositione : j sanctificantem disponitur' procedunt elfesί Christi fuisse ullo modo dispositiones ad ergo nulla est ratio, cur id negemus. Major I tive ab eadem gratia, illamque proinde prædictam unionem, quidquid sit, an ex eo, sola eget declaratione : nam si daretur in I simpliciter præsupponunt ut. statuimus quod essent dispositiones unionem consetract. 15, disp. 3, dub. 4. I i quentes, vel non, aliqua imperfectio ar­ Christo aliqua operatio sicut dispositio antecedens simpliciter unionem : talis ope­ i Confirmatur secundo : quia non minus au gueretur. ratio non procedoret a supposito dr,ino, dependet actus charitatis, aut contritionis M Ad primam confirmationem patet ex imsed lieret vel a supposito creato, vel a sola a gralia habituali sanctificante, quam opera fe mediate dictis : libenter enim concedimus I ;posse aliquid consequi ad aliquam formam, humanitate : et utrumque arguit imper- | Christi ab unione hypostatica ; quippe cum lectionem in Christo ; nempe vel humani- i prædictus charitatis actus dependeat essen'etsimul disponere ad eam introducendam, talem ipsius prius habuisse existentiam, j lialiter a tali gratia, illamque in subjecto ‘ ut exemplis in hac confirmatione propositis essentialiter præsupponai, ut fuse ostendij et operationem, quam esset in aliquo sup­ optime probatur. Sed hoc solum contingit, mus tract, cit. disp. 2, dub. 6 et tract. j posito; vel, quod pejus est, prius fuisse in ubi id, quod sequitur post formam, habet 19, disp. 4, dub. 3. Atqui prædicta depenI supposito creato. Unde sicut D. Tho. negat connexionem cum illa, et expellit disposi­ Christo meritum respectu gratiæ sanctifi­ dentia essentiali non obstante, actus con; tiones ad formam contrariam, sive quæ cantis, et respectu divinitatis, quia meritritionis, et charitatis disponit ad introduc‘ expellitur, ut liquet in eisdem exemplis ; tionem DUB. II. 567 nani si ad naturalia attendamus, calor, v. g. ut octo, qui est dispositio consequens ad formam ignis, naturalem connexionem habet cum eo, et repugnat frigiditati, aut aliis accidentibus disponentibus ad formam oppositam : unde merito dicitur dispositio ad formam ignis, licet illam in aliis gene­ ribus consequatur. Et similiter si supernaturalia consideremus, actus amoris Dei super omnia habet necessariam connexio­ nem cum gratia sanctificante, quippe qui nequit ab alio inferiori principio procedere ; repugnat etiam ex natura rei contrariæ dispositioni, videlicet conversioni ad bonum commutabile : quocirca est dispositio phy­ sica ad gratiam, ut ostendimus loco citatu, et magis ex professo in eadem disp. dub. 5. Nihil autem horumreperimus in operibus Christi comparatis cum unione hypostatica, ut supra ponderavimus. Unde irrationabili. ter concederemus fuisse dispositiones ad talem unionem. Et hinc etiam patet ad secundam confir- Diluitur mationem : concessis enim præmissis nega- SCCDnda’ mus consequentiam. Cujus probationes nullius momenti sunt : Prima, quia jam assignavimus disparitatem inter actus cha­ ritatis, et gratiam ex una parte, atque opera Christi, et unionem hypostaticam ex alia : actus enim charitatis ex natura rei connectitqr cum gratia, et expellit disposi­ tiones ipsi oppositas ; quorum neutrum ha­ bent opera Christi respectu unionis hypos­ taticæ. Secunda etiam, quia reddit non causam pro causa : quod enim negemus universaliter opera Christi ad unionem hypostaticam disposuisse, non fundatur in dependentia essentiali operum a tali unio­ ne, sed in motivo proxime assignato, quod illa confirmatio non tangit. Quæ omnia magis constabunt ex dicendis dub. seq. ubi etiam diluemus aliquas objectiones, quæ hic expendi possent, sed ibi habent locum magis opportunum. DUBIUM II. Utrum gralia habitualis fuerit dispositio physica ad unionem hypostaticam Quæ hic prænotare oporteret, constant ex dictis dub. præced. § I, ubi explicui­ mus differentiam inter dispositionem phy­ sicam, et moralem, et rursus diversitatem inter dispositionem physicam anteceden­ tem, et consequentem, et varios antece­ dentis gradus, Quibus suppositis duo ul- Duu pneno· 13 Ilda. DE INCARNATIONE. 568 terius in præsenli praemittenda sunt. Primum est Christum a prinio conceptionis in.-wmi habuisse gratiam habitualem, et virtutes supernaturales illi annexas, cujus suppositum erat capax, ut ostendemus disp. 13, dub. 1. Et hæc omnia compre­ hendit dubii titulus nomine gratiæ habituais. Secundum est, quod prædicta non fuerunt dispositio moralis ad unionem hy­ postaticam : tum quia non recognoscimus, nec intrlligere possumus dispositionem moralem ad aliquid, nisi quod se habet per modum meriti, aut impetrationis respectu illius : hæc enim sunt, quæ moraliter in­ fluunt : sed gratia, et alii habitus non se habent per modum meriti, aut impetra­ tionis; eum hæ rationes solis actibus con­ veniant : ergo gralia non se habuit ut dispositio moralis ad unionem hypostati­ cam. Tum etiam quia si dispositio moralis appellatur omne id, quod ex congruentia, aut decentia aliud exigit; potius unio hy­ postatica diceretur sic disponere ad gratiam habitualem, quam e converso : quia om­ nis gratia, et cuncta dona supernaturalia ipsi connexa, quæ habet Christus, data sunt ipsi ratione unionis hypostatica?, to­ tam illam perfectionem pro sua dignitate exigentis, juxta illud Joan. Vidimus glo­ riam ejus gloriam quasi unigeniti a Patre, plenum graliz, el verilalis. Tum denique nam ex opposito fieret dari mutuam inter prædicta causalitatem in eodem genere causæ; siquidem unio exigit moraliter gratiam; et hæc exigeret moraliter unio­ nem. Unde omissa consideratione dispo­ sitionis moralis, dubium præcise investi­ gat, an gratia fuerit dispositio physica ad unionem : quamvis ubi opus fuerit non­ nulla de dispositione morali addemus. §1. Defenditur communis sententia. D.TIiom. CajdaNaraArauxo Ciputtos. M*-dina. Goioi." Cabren' Scotus’ 15. Dicendum est gratiam habitualem non fuisse dispositionem physicam ad unionem hypostaticam. Ita D. Tho. locis infra referendis, cui subscribunt unanimiter discipuli, Cajelan. infra quæst. b, arL el^am Nazarius controv. unica, Arauxo dub. unico, Cipullius dub. unico, etiam Medina, et Alvarez, Godoi disp. 30, § 2. Gonet disp. 9, art. 2. Cabrera in Pries· arl- ιθ> disp. 2, § 3. N. Laurentius aS. Tho. controv. 9, § 1, et alii plures. Quibus etiam consentiunt Scotus in 3, dist. 2. quæst. 2. Durandus ibi quæst. 3. Dmu Faber, disp. 9, cap. 5. Rada controv. I, {^· ari. 6. Castillo disp. 9, quæst. I. Suarez LM, disp 10, sect. 2. Vazquez disp. 10 cap, 2. Lorca disp. 19, num. 3. Murtinus Perez t«,i di-p. 11. sect. 3, et alii valde communiter. j Et quamvis plures, ac diversas hujus BwÎ assertionis rationes expendant Auctores relati, illam præciso sequemur, qua dub. præced. opera Christi exclusimus a con­ ceptu dispositionis physicæ in ordine ad ! unionem hypostaticam, et videtur nobis pne aliis efficacior. Potest autem ita pro· ! poni : quoniam omnis dispositio physica vel est simpliciter antecedens formam, et | recipitur immediate in subjecto anteccdenI ter ad illam, uti se habet v. g. lumen I gloriæ in ordine ad essentiam divinam ? unitam per modum speciei intelligibilis; I vel est simpliciter consequens, et recipitur Γ in subjecto mediante, et præsupposita for­ ma, istamque solum præcedit prioritate 'I secundum quid, nempe in genere causæ I dispositivæ, sicut se habent proprietates I consequentes formam corpoream, v. g. ca­ lor ut octo ad formam ignis : at sic est, I quod gratia nullo ex prædictis modis haI huit rationem dispositionis in ordine ad unionem hypostaticam : ergo gratia non | fuit dispositio physica ad prædictam unio­ nem : idemque dicendum est· de omnibus virtutibus, et donis gratiæ annexis. Conse­ quentia palet. Et major est certa : nam atfert divisionem adæquatam dispositionis physicæ : quippe nulla est, quæ vel non præcedat simpliciter formam et dicitur an­ tecedens; vel formam simpliciter non sup­ ponat, et dicitur consequens, aut conco­ mitans ut fusius expendimus tract. I5; i disput. 13, dub. 4. Minor autem habet duas partes probandas. 4 16. Et prima, nempe gratiam non fuisse to dispositionem simpliciter antecedentem respectu unionis hypostaticæ, sive quæ in osa& humanitate, vel anima Christi per prius, atque immediatius recepta fuerit, quam ipsa unio, efficaciter ostenditur. Tum ex D. Tho. in hoc art. 10, ubi ait : Manifes­ tum esi autem, quod ad perfectionem opera­ tionis requiritur, quod potentia sil perfecta per habitum : sed quod natura habeal esse in supposito, non fit mediante aliquo habitu. I Unio autem hypostatica ad hoc plane de| servit, ut nalura humana habeat esse in I supposito divino : atque ideo ex D. Thomæ D.TW sententia non debuit fieri mediante aliquo I habitu : quod tamen contingeret, si gratia ■ habitualis DISP. VI, DUB. II. habitualis fuisset dispositio simpliciter an­ tecedens, quæ per prius, et immediatius reciperetur in natura assumpta. Unde hanc imaginationem refellit expressius S. Doc­ tor in line corp, dicens : Si vero gralia di­ catur ipsum gratuitum Dei donum; sic ipsum, quod est humanam nalu-am esse unitam personæ divinæ, polesl dici quædam gralia, inquanlum nullis præcedenlibus me­ rdis hoc est factum : non aulem Ha, quod sil aliqua gralia habitualis, qua mediante latis unio fiat. Et similia tradit infra quæst. 6, art. 6 in corp, ubi ait : Gratia habitualis perlinens ad spiritualem sanctitatem illius hominis est effectus quidam consequens unio­ nem, secundum illud Joan. 1 : Vidimus glo­ riam ejus gloriam quasi unigeniti a Patre plenum graliæ, et veritatis. Per quod dalur inlelligi, quod ex hoc ipso, quod ille homo est Unigenitus a Patre, quod habet per unio­ nem, habet plenitudinem graliæ, et veritatis. I Et expressius adhuc quæst. 7, art. 13, re­ solvit : Dicendum, quod unio humanæ na­ luræ ad divinam personam præcedil gratiam habitualem in Christo : non ordine temporis, sed naluræ, el intellectus. Et hoc triplici ra­ tione, ut ibi luculenter expendit. Unde liquet ex sententia D. Tho. minime dici posse, quod gratia habitualis fuerit disposi­ tio antecedens simpliciter unionem, sive quæ prius, atque immediatius in natura assumpta fuerit recepta. Tum etiam ra­ tione ex eisdem locis desumpta, quia esse accidentale non est prius simpliciter, quam esse substantiale : sed gratia solum præstat quoddam esse accidentale; unio vero hy­ postatica pertinet ad esse substantiale, sive ad intrinsecam constitutionem suppositi : ergo gratia non fuit prior simpliciter, quam unio; sed e converso. Tum denique quia ita proportionabiliter se habent principium essendi, et principium operandi, sicut se habent esse, et operari : sed operari non est prius, quam esse : ergo principium operandi non est prius, quam principium essendi : cum ergo gratia sit principium operandi, unio autem hypostatica perti­ neat ad principium'essendi ; sequitur, quod gratia non fuerit prior simpliciter, quam talis unio, sed potius e converso. Unde D. Tho. in loco ultimo cit. ait : Datio hu­ jus ordinis sumi potest ex fine graliæ : ordi­ natur enim ad bene agendum. Actiones autem sunt suppositorum, ct individuorum. Unde actio, el per consequens gralia ad ipsam ordinans, præsupponit hypostasim operantem. Hypostasis aulem non præsup- 569 ponilur in humana natura ante unionem, ul ct supra didis palet. El ideo gralia unio­ nis secundum intellectum præcedil gratiam habitualem. Quæ omnia urgenter possunt fulciri ex eo, quod natura humana eo ordine habuit subsistere in perbona Verbi per unionem h} po-taticam, quo subsisteret in propria personalitate creata, si ad divinam non fuisset assumpta : sed si subsisteret in per­ sonalitate propria; illi per prius, atque immediatius uniretur, quam gratiæ; si quidem prius sunt naturalia, quam supernaturalia, et propria, atque intranea, quam accidentaliter convenientia : ergo pariter prius unita fuit personæ divinæ, quam gratiæ : et consequenter hæc non per prius, atque immediatius fuit in natura humana, quam unio hypostatica esset. 17.Nec refert, si objicias ex hoc dis— cursu potius inferri, quod aliqua acciden­ tia prius fuerint in anima, aut humanitate Christi, quam unio hypostatæa : unde corruent omnes probationes supra a'ductæ ex ordine inter subsistantialia, et acciden­ talia. Suadetur antecedens : nam Verbum assumpsit humanitatem perfectam omni perfectione sibi connaturaliter debita : sed humanitati debentur plures potentiæ ac­ cidentales, utputa intellectus, voluntas, et aliæ : ergo Verbum assumpsit humanita­ tem præditam his potentiis : et consequen­ ter aliqua accidentia præfuerunt in natura humana pro priori ad assumptionem ad Verbum. Idemque argumentum fieri valet de pulchritudine ipsius humanitatis : de­ cuit enim, quod Verbum assumeret huma­ nitatem pulchram, et optime dispositam : in quo plurima accidentia includi necesse est, v. g. figuram, colorem, temperiem, et alia hujusmodi. Robora tur- 570 DE INCARNATIONE. cidentales : licet hæc omnia concurrant in eodem instanti temporis, et in eodem si­ gno in quo. Unde licet Verbum assump­ serit humanitatem præditam omnibus illis perfectionibus accidentalibus, quas objectio intendit pro eodom reali momento, vel signo in quo: non tamen ut illis præditam pro priori a quo, sive antecedenter simpli­ citer ad ipsam assumptionem. Ex quo ta­ men non potest inferri, quod assumpserit numaniiatem imperfectam; sive privatam perfectionibus tibi naturaliter debitis. Quo­ niam ad hoc verificandum opus erat huma nitatem carere illis perfectionibus pro ali­ quo momento, aut signo in quo : id vero minime contigit; cum in omni duratione reali illas habuerit, licet consequenter ad assumptionem. Quod vero antecedenter ad ipsam illas non habuerit; nihil interest : quia cum pro priori illo, sive antecedentia naturæ non sint debits ; earum carentia non est imperfectio, aut privatio, sed con­ cipitur per modum simplicis negationis. D n.tm. \ec ilajc doctrinæ contrarius est D. Tho. infra quæst. 6, art. 2, ubi resolvit Ver­ bum assumpsisse animam mediante spiri­ tu, sive mente : quia ibi mentis, et spiritus vocabulo non significat intellectum, qui est potentia accidentalis immediate opera- I tiva ; sed gradum substantiæ spiritualis, sive radicaliter intellectivae : a quo gradu habuit anima congruitatem, ut præ aliis formis sensitivis, cum quibus in aliis gra­ dibus generice convenit, assumeretur a Verbo, ut satis ipse se declarat (simul Damascenum exponens) in corp. art. ubi ait : Non enim anima est assumptibilis se­ cundum congruilalem, nisi per hoc. quod . esi capax Dei, ad imaginem ejus existent : quod esi secundum menlem, quæ dicitur spiritus secundum illud ad Ephes. 4 : Denovaniini spirilu mentis ceslræ. Secunda 18. Secunda etiam minoris pars, nempe pars quæ minoris gratiam non fuisse dispositionem, suade­ simpliciter consequeretur post unionem tur. hypostaticam, illamque in solo genere cau­ sæ dispositivæ præcesserit juxta ea, quæ num. 15 diximus, etiam ostenditur : Tum quia hic disponendi modus non est ad men­ tem Auctorum contrariæ opinionis : docent enim gratiam fuisse medium congruentiae, ut humanitas assumeretur a Verbo, et disposuisse, sive aptam reddidisse huma­ nitatem pro priori ad talem unionem : quod minime applicari potest gratiæ, quæ post unionem simpliciter succedat; et aliunde confutatum manet ex hactenus dictis. Tum etiam quia ut gratia consequens unionem hypostaticam disponeret physice ad ipsam, deberet illam consequi physice, sive ex na­ tura rei ob physicam connexionem cum tlla, eo plaue modo, quo proprietates fluunt ab essentia, et cum illam connectuntur : alias nullum relinquitur fundamen­ tum, ut dicatur ad eam physico disponere : sed gratia non consequitur physice unio­ nem. nec ad illam comparatur per modum proprietatis : alias non posset connaturaliter in suo ordine, sive circa miraculum absque unione reperiri, sicut nec proprietas absque natura, cujus est, reperiri valet : quod esse falsum liquet in nobis : ergo si prædicta gratia consequitur simpliciter unio­ nem, nequit esse dispositio physica ad illam. Quam probationem hic non fusius expendimus, quia illam late firmabimus disp. 13, dub. 2, ubi ostendemus gratiam non esse proprietatem unionis hypostaticæ, nec dimanare physice ab illa, sed termi­ nare actionem diversam. Satis sit in præ­ Ncü. senti observare nec proprietates, nec dimanationem physicam habere locum nisi comparative ad aliquam naturam, quæ per modum radicis contineat proprietates, et quæ ut primo producta determinet agens ad illarum productionem, ut diximus tract. 14, disp. 4, dub. 6 et magis expendemus loco citato : unio autem hypostatica non habet rationem çaturæ, sed est solum qui­ dam modus nectens naturam creatam cum personalitate divina, ut statuimus disp. 4, dub. 1; et docent, qui sentiunt distingui realiter ab extremis (qui enim oppositum docent a fortiori dicent non habere ratio­ nem naturæ) : unde gratia nequit ad unio­ nem comparari per modum proprietatis, nec ad eam physice fluere. Idque satis aperte significat D. Tho. infra quæst. 7, art. 13, in corp, ubi ait : gratiam in ani­ ma Christi comparari ad unionem hyposta­ ticam, sicul lumen in acre ad prxscnliam solis : constat enim lumen in aere existens non esse proprietatem solis, nec ad solem disponere, nec dimanare a sole ex vi actio­ nis ipsum producentis, sed terminare ac­ tionem longe diversam. Tum denique nam quidquid sit de insinuata proxime difficul­ tate; ideo tam in naturalibus, quam supernaturalibus aliqua accidentia consequentia formam, queunt ad illam præparare, ipsamque præcedunt in genere causæ dispositivæ, (pia habent connexionem cum illa, it e converso : sublata quippe omni connexio­ ne, locus dispositioni physicæ præcluderetur i — DISP. VI. DUB. II. tur : sod inter unionem hypostaticam, et puri termini, ut constat ex dictis disp. 3, gratiam nulla datur connexio physica : dub. 4; ergo gratia non habuit rationem potest enim gratia dari connaturaliter ahs- j dispositionis. — Nec potejt dici, quod li­ que unione, ut in nobis Ii piet : potest j cet humanitas non comparetur per modum etiam unio hypostatica connaturaliter abs­ subjecti ad personalitatem Verbi ; compa­ que gratia reperiri, ut contigit in triduo ratur tamen prædicto modo ad unionem mortis Chrisii : erat enim Verbum unitum hypostaticam, quippe cum illam in se re­ sacro cadaveri, in quo non mansit gratia cipiat. Nam hoc facile refellitur : tum sanctificans : ergo gratia sanctificans ita in quia comparatio subjecti, et dispositionis Christo successit post unionem, quod illam debet esse ad illud, quod unitur per mo­ nullo modo pradverit, nec ad ipsam dispo­ dum extremi alteri correspondents : unio suerit. autem non habet rationem extremi, sed 19. Confirmatur utraque minoris pars : vinculi ad personalitatem divinam , quæ nam ut gratia esset dispositio physica ad proprie unitur per modum extremi : unde unionem, sive antecedens, sive conse si ipsa personalitas non habet rationem quens; deberet habere effectus proprios formæ respectu humanitatis sicut subjecti ; dispositionis physicæ, nempe trahere sub­ nihil interest, quod unio recipiatur in hu­ jectum ad participationem formæ, ipsam manitate sicut in subjecto. Tum etiam expurgare ab impedimentis illi contrqriis, quia unio non comparatur ad humanitatem ul supra observavimus numer. 1; sed gra sicut forma, sed sicut quidam præcise lia comparative ad unionem non habet modus : dispositio autem subjecti semper prædictos effectus : ergo nullo modo com­ est in ordine ad illud, quod habet ratio­ paratur ad illam per modum physicæ dis­ nem formæ : si enim hæc dispositionem positionis. Probatur minor : nam in pri­ non exposcit, multo minus illam exposcet mis, quod aliquid habeat trahere subjectum ipsius unio. 20. Quæ motiva videntur nobis adeo ad participationem formæ, fundatur in connexione, aut connaturalitate ad talem eflicacia ut probent non solum de facto ei respectu ad providentiam rebus connaturaformam, ut liquet in calore trahente lignum ad formam ignis, et in omnibus aliis dis­ lem, sed etiam absolute in ordine ad quamcumque providentiam. Quod etiam vi­ positionibus physicis, ut facile consideranti constabit : sed gratia non habet connexio­ sum est Godoi disp. 30, num. 188 et aliis. Idque non ideo asserimus, quia censeamus nem cum unione hypostatica, licet in infi­ impossibile, quod gratia possit recipi in nitum intendatur, et perficiatur : semper eniin sistit infra ordinem, et finem inferio­ humanitate immediate, et pro priori ad unionem cum Verbo (in quo fallitur rem : alias gratia connaturaliter exigeret Cipullus dub. cit. num. 15, existimans prædictam unionem, quod est falsum : ergo istud esse unicum nostræ resolutionis fun­ gratia non trahit subjectum ad participa­ damentum, et illud diruens); sed quia illo tionem unionis hypostaticæ. Deinde præetiam concesso, aut permisso, adhuc pro­ cipuum imped mentum oppositum unioni bant rationes superius factæ. Tum quia hypostaticæ ad personalitatem divinam est dispositio illa dicitur, quæ ex natura rei. subsistentia creata, et propria naturæ aset ab intrinseco habet connexionem cum sumendæ : sed gratia nullo modo expur­ forma, majorem, aut minorem juxta diver­ gat naturam a subsistentia ipsi propria, ut sos gradus prædiciæ dispositionis, ut ex­ liquet in nobis : ergo non expurgat subjec­ tum unionis ab impedimentis illi contra­ plicuimus num. 3; sed gratia ex natura riis. Nullum ergo effectum habet proprium rei, et ab intrinseco non connectitur cum dispositionis physicæ respectu unionis, at­ unione hypostatica, ut hactenus ostensum que ideo nec debet dispositio physica ad est : aliunde vero, Deus efficere non valet, quod gratia ab intrinseco et ex natura rei unionem appellari. habeat cum unione illam connexionem, '.··? Ad hæc : ubi non concurrunt propriæ ’rationes subjecti, et formæ non concurrit quam ab intrinseco, ex natura rei non habet : ergo nullo modo fieri potest, quod ratio dispositionis physicæ, cujus est præ­ gratia sit dispositio physica ad unionem parare subjectum ad formæ introductio­ hypostaticam. Tum etiam quia dispositio nem, ut supra præmisimus num. 2; sed in hoc mysterio humanitas, et personalitas physica non aliter disponit, quam exhi­ bendo, seu communicando subjecto suam non comparantur per modum subjecti, et formæ ; sed per modum terminabilis, et entitatpm : unde vel ejus entitas habet, Consec­ tarium doctri­ nam exten­ dens ad quamli­ bet provi­ dentiam. Godoi. Cipullus. 572 Appen­ dix ex Suirio. DE INCARNATIONE. quod requiritur ad disponendum, vel ne­ quit disponere physice : sed gratia per exhibitionem, aut communicationem suæ entitatis non disponit ad unionem hypostaticam, ut hucusque ostendimus : ergo absolute nequit ad eam physice disponere. Tum denique quia per nullam potentiam fieri valet, quod gratia habeat oppositionem cum impedimento unionis, scilicet cum subsistentia propria naturæ ; et quod per­ sonalitas divina non uniatur per modum termini : sed eæ rationes sufficiunt, ne gratia sit dispositio physica ad unionem hypostaticam ut constat' ex supra dictis : ergo per nullam potentiam fieri valet, quod gratia sit dispositio physica ad talem unionem. Idem etiam censet Suarez disp. cit. sect. 2, | Nihilominus seclusa efficientia, de gra­ tia considerata in ratione dispositionis moralis, et innititur eisdem fere motivis : quia extrinseca Dei dispositio efficere qui­ dem posset, quod gratia esset conditio ad communicationem unionis, vel medium ordinatum ad talem finem : at præstare non posset, quod esset causa; cum id ex se non habeat, nec habere posset ex solo beneplacito Dei extrinseco. Unde in nulla hypothesi aliter concurreret, quam de facto concurrit. Quod nobis videtur valde veri­ simile, et omnino consequens ad hactenus dicta. Sed rem censemus parvi momenti ; cum non percipiamus conceptum disposi­ tionis moralis, præsertim in habitibus ; siquidem non habent rationem meriti, aut impetrationis, aut quid simile, quo mo­ veant voluntatem agentis. § II. Respondetur argumentis sententiæ conlrarix. 21. Oppositam nobisopinionem defendunt Alexan­ Alexander 3, qua?. 2, memb. 2, art. 1. D. der. D. Bo­ Bonavent. in 3, dist. 2, art. 3, quæst. 2. ni*. Carthusian, quæst. 5. Gabriel quæst. unie. Carthu­ sian. Marsilius quæst. 10, et alii ex antiquioriiGabrirl. bus, quibus ex modernis subscripsit Gra­ Marsinados controv. 1, tract. 4, disp. ult. sect. lias. Πγ.επ- 2; licet enim inter se dissideant, quibus­ dos. dam asserentibus fuisse dispositionem an­ tecedentem, et necessariam, quod videtur magis peranere ad dispositionem physi­ cam ; aliis vero pluribus affirmantibus so­ lum præivisse per modum dispositionis congruæ, quod magis, ut ipsi loquuntur, pertinet ai dispositionem moralem : om- AK nes tamen in eo conveniunt, quod gratia fuerit dispositio ad unionem hypostati­ cam : in quo nostræ, et communi asser­ tioni refragantur. Et probatur primo ex D. Tho. in 3, ixn· dist. 2, quæst. 2. art. 2, quæst. I, ubi loqnens de gratia, prout significat donum Thia. aliquod creatum inquit : Non cadit ibi ali­ quod medium habituale donum, sicut unio­ nem, vel unibililatem formaliter causons, sed solum est sicut medium congruilatis : si­ cut etiam scientia, et perfectio corpotis, ei hujusmodi, quæ decuit naturæ assumpti non deesse. Medium autem congruilatis non aliud esse potest, quam dispositio constituens subjectum congruum ad unio­ nem. Et eandem doctrinam repetit, et ma­ gis adhuc explicat in 3 ad Annibald. dist. 2, quæst. unie. art. 3, ubi ait : Loquendo tamen de medio congruenliæ, animam me­ diante gratia, el corpus mediante spiritu assumpsit : quia congruum erat carnem vi­ vificantem, et animam sua imagine insigni­ tam, et gratia repletam assumere. Constat autem, quod anima præcessit unionem ex parte carnis assumptæ, tenuitque se ex parte illius, ut assumptibilis esset ; ergo piriter gratia præcessit prædictam unio­ nem in aliquo genere causæ, quod aliud esse non potest, quam per modum dispo­ sitionis. Quod etiam tradit in Summa; nam infra quæst. 8, art. 5, ad 3, inquit: Quamvis personalis gralia possit quodam­ modo dici gralia unionis, prout facit congruilalem q nandam ad unionem. Ergo ex sententia D. Tho. gratia fuit dispositio ap­ tans, et conaruam constituens humanitar tem, ut assumeretur a Verbo : atque ideo habuit rationem dispositionis in ordine ad unionem hypostaticam. 22. Hoc fundamentum diruit Cajetanus infra quæst. 6, art. 6, his verbis : « Nota, quod Auctor se ipso doctior, opinionem, quam in 3 secutus est de gratia habituali, quod erat medium congruenliæ respectu assumptionis , hic confutat auctoritate Joannis Evangelist®. Et sic tenet, quod prius naiura humanitas Christi assumpta est, quam gralia habituali donata, ut ex personalitate omnia fluent a gratia in ho­ Drf* dis mine illo essent pleno gratiæ, et veritatis. » «sia Quæ responsio, quidquid dicat Godoi disp. 30, num. 29, est valde probabilis : quia D. Tho. in hac 3 part, tractans præsentem difficultatem, habet non solum sen­ tentiam, sed etiam verba longe diversa, quibus in 3 sentent, tradiderat ejus reso­ lutionem. DISP. VJ luiionem. Undo nunquam concedit, quod gralia fuerit modium ad unionem; fed id perpetuo negat, ui omne genus dispositio­ nis, et veræ causalitalis excludat. El sic in præs. art. 10, concludit : Non aulem ila, quod sil aliqua gralia habilualis, (μια me­ diante talis unio fini. El quæst. G, art. 6, ubi inquirit. :Ulrum humana natura sit as­ sumpta mediante gralia? respondet nega­ tivo. Et quæst. 7, art. ult. ait : Unio humanæ naturæ ad divinam personam præcedit gratiam habitualem in Christo. El in line corp : Gralia unionis secundum intellec­ ,· tum præcedil gratiam habitualem. Nec refe­ runt ila verba ex quæst. 8, art. 5 ad 3, in argumento relata, quibus movetur Godoi, ut affirmet S. Doctorem eamdem in Summa habuisse sententiam, quam docue­ rat in scripto supra sententias : quia in prædiclo loco minime docet gratiam fuisse medium c·. ngruitatis, sed fecisse congruilaItm quandam ad unionem : quod est longe diversum, ut statim magis explicabimus. Alia Sed quia non expedit admittere facile ■kfio retractationem in D. Thoma, ubi illam ex­ presse non affert ; respondetor secundo, quod in praedictis testimoniis non intendit gratiam habitualem fuisse dispositionem, aut medium ad unionem hypostaticam substantialiter in se consideratam; quo pacto nullam habuit dependentiam a tali gralia : sed solum fuisse dispositionem ad statum debitum eidem unioni : decebat enim, quod ille homo Deus haberet, licet omnino consequenter ad suum esse, gra­ tiam, et omnia dona illi annexa. Et in hoc sensu potest gratia dici dispositio, medium aut congruitas ad statum debitum Christo : sicut habitus dicuntur dispositiones poten­ tiarum, et sanitas bona dispositio anima­ lis : non quia illarum, aut istius primum esse dispositive præcedant ; sed quia con­ ferunt ad perfectum eorum statum. Et .v.Coa- quemadmodum N. Complut, abbrev. in lib. de generat, disp. 2, quæstio. 7, num. 72 dicunt, quod accidentia recepta in composito supponunt formam substantia­ lem simpliciter, et secundum essentialia receptionis ; et nihilominus disponunt ad eam, ut connaturaliter recipiendam : sic etiam gratia supposuit unionem hyposta­ ticam simpliciter tam secundum esse essen­ tiale, quam secundum esse connalurale in humanitate, connaturalitate sui ordinis : et tamen potuit disponere ad statum eidem debitum in tali supposito, qui tam ipsam gratiam, quam alias perfectiones complec- DUB. II. litur. Quod et non amplius intendit D, Tho. in testimoniis relatis, licet aliqua exempla plus indicare videantur : desu­ muntur enim ex rebus, quæ vere dispo­ nunt, et causalitalem erga illa, ad quæ praeparant, exercent. Sed tamen ita acci­ pienda sunt, ut constituant similitudinem in disponendo absolute; non autem in modo, aut necessitate dispositionis, et muito minus comparative ad unionem in se ipsa consideratam. Quæ doctrina sumitur ex eodem D. Tho. Confirlunhir quæst. 29, de Verit. ait. 2, ubi hanc et D. difficultatem versat, et ait : Dicendum, Thnnu quod habitualem gratiam ad unionem hy­ postaticam requiri, polesl intelligi dupliciter. Et proposito primo modo, qui continet errorem Nestorii, et ad rem praesentem non facit, prosequitur : Alio modo per mo­ dum dispositionis. El hoc polesl esse dupli­ citer : vel secundum modum dispositionis, necessitatis, vel congruilatis. Necessitas qui­ dem sicut calor esi dispositio ad formam ignis, vel radias : quia maleria non polesl esse propria maleria ignis, nisi iniciligalur cum calore, et rarilale. Congruilatis vero, sicut pulchritudo est quædam dispositio ad matrimonium. Dicunt ergo quidam, quod gralia habitualis est dispositio per modum necessitatis quasi faciens humanam naturam esse assumplibilem. Sed islud non videtur. Nam gralia magis est finis assumptionis, quam dispositio ad assumptionem. Quod probat auctoritate Damasceni, et ulterius addit : Unde gralia habitualis in Christo ma­ gis inlelligilur, ut effectus unionis, quam ut præparatio ad unionem. El hoc significatur Joan. 1 : Vidimus eum quasi unigenitum a Patre plenum gratiæ, el veritatis. Quasi ex hoc ipso plenitudo gratiæ Christo conveniat, quia est unigenitus Patris per unionem. Et sic habitualis gralia non inlelligilur dispo­ sitio ad unionem, nisi per modum congruitalis. El per hunc modum habilualis gralia potest dici gralia unionis : quamvis conve­ nientius, et magis secundum intentionem Sanctorum gralia unionis intelligatur ipsum esse in persona Verbi, quod humanæ naturæ absque meritis præcedentibus collatum est. Ad quod non requiritur gratia habilualis, si­ cut ad fruitionem, quæ in operatione con­ sistit : nam habitus non est principium es­ sendi, sed operandi. Hæc omnia D. Tho. quibus satis aperte significat gratiam habi­ tualem nullum habuisse influxum, sive causalitalem in unionem hypostaticam ; cum hanc dicat fuisse independentem ab 571 DE INCARNATION E N°la· illa. Undo quando tam hoc loco, quam aliis gratiam vocat dispositionem congruitolis, minime significat fuisse medium, aut causam in ullo genere comparative ad unionem : sed solum, quod fuerit disposi­ tio omnibus modis consequens respectu unionis, congrua tamen ut Christus habe­ ret illum statum perfectionis, ac pulchritu­ dinis spiritualis, qui ejus dignitati conve­ niebat. Sicut etiam decuit, quod habent intellectum, voluntatem, et pulchritudi­ nem corporalem : quæ tamen nullo modo fuerunt dispositio physica, vel moralis ad unionem ; cum sint accidentia mere na­ turalia, quæ ad unionem supernaturalem, et adeo divinam nec proxime, nec remote disponere queunt : sed omnino se habue­ runt consequenter. •?»rgn· 93 Arguitur secundo-auctoritate, et evcodem ratione D. Iho. 1 part, quæst. 12, art. ο, B.Thom. u|)i ait : Dicendum, quod, omne, quod eleva­ tur ad aliquid, quod excedit suam noturam, oportet, quod disponatur aliqua dispositione, qux sil supra suam naturam. Sicut si aer debeat accipere formam ignis, oportet, quod disponatur aliqua dispositione ad talem for­ mam. Ex quo principio, quod verissimum est, et videtur natura’i lumine notum, in­ fert S. Doctor, quod cum in visione Dei essentia divina uniatur mentibus Beato­ rum per modum formæ intelligibilis ; ne­ cessaria sit aliqua dispositio ad hujusmodi unionem i quam fieri ulterius probat per habitum luminis gloriæ. Quam doctrinam expendimus, et defendimus tract. 2, disp. 4, dub. 2. Et ex eodem principio probavi­ mus, quod ad infusionem gratiæ sanctifi­ cantis, quæ est forma supernaturalis, re­ quirantur physice, et ex natura rei aliquæ dispositiones ejusdem ordinis, quibus sub­ jectum præparetur ad gratiam, ut late ostendimus tract. 15, disp. 3, dub. 5. Constat autem, quod unio ad personam divinam sit supra naturam humanam, et majus donum, quam gratia habitualis, aut visio beatifica. Ergo sicut hujusmodi exces­ sus probat necessitatem dispositionis phy­ sic® ad gratiam, et ad visionem ; sic etiam evincit necessitatem alicujus dispositionis ad unionem hypostaticam : nulla vero congruentius assignari valet, quam gratia habitualis : hæc igitur habuit rationem dispositionis in ordine ad unionem hypos­ taticam. uKHhj' Confirmatur, et explicatur amplius vis hujus argumenti : nam ordo divinæ sa­ pienti® postulat, quod ea, quæ maxime distant, uniantur dependenter ab aliquo medio, quod minus distet ah utroque ex­ tremo : qua ratione vulgo dicitur non fieri transitum de extremo ad extremum, nisi I per medium : ot eadem ratione solent Thomistæ probaro materiam primam, quæ I est pura potentia, non posse suscipere existentiam, quæ est ultimus actus, nisi ! mediante forma substantiali, quæ mediat inter ulramque in ratione potentia», et ac­ tus. Atqui humanitas, et personalitas Verhi sunt extrema summe distantia; cum , illa sit substantia naturalis ; hæc vero entitas divina. Ergo oportuit, quod ea­ rum unio fieret mediante gratia , quæ aliquomodo est medium inter prædicta extrema : quippe quæ ita habet esse enti; tatem creatam, ut simul sit formalis parti­ cipatio naturæ divinæ, et superet omnem entitatem creatam, ut fuse explicuimus tractat. 14, disput. 4, dubio 4 et 7. 24. Ad argumentum respondetur exFitwj dictis tract. 2, disp. 4, num. 29 et in hac pries, disp. num. 1, principium illud a D. Tho. assumptum verissimum esse, ubi id, ad quod aliquid elevatur, habet ratio­ nem formæ, aut naturæ : sic enim oportet, quud communicetur mediis aliquibus dis­ positionibus : nam ut ultimo loco obser­ vavimus, causa dispositiva solum concurrit, ubi occurrit causa formalis. Unde si ali­ quid excedens communicetur, quod tamen non habeat rationem formæ, aut naturæ: minime oportet, quod ad ipsum aliquæ dis­ positiones praecedant. Quæ differentia eo præsertim admittenda est, quod ex opposito discurrendi modo inferretur processus ia infinitum. Si enim omne, quod naturam excedit, exposcit in subjecto dispositionem ejusdem ordiuis; illam profecto exigent ipsæ dispositiones supernaturales, et ipsa auxilia actualia, et sic in infinitum : quod tamen nemo concedet. Oportet ergo, quod principium illud D. Tho. inteiligatur in sensu proxime explicato, nempe ubi id, quod communicatur, habet rationem for­ mæ, aut naturæ. In quo sensu est univer­ saliter verum. Unde quia essentia divina communicatur mentibus Beatorum, non utcumque sed per modum formæ intelligibilis constituentis intellectum in actu pri­ mo ad videndum Deum ; optirne probatur, quod ad talem formam requiratur lumen gloriæ per modum dispositionis. Et simili­ ter quia gratia in ordine supernatural! ha­ bet rationem naturæ, quæ per modum primæ radicis fundat virtutes proximas, et concurrit DISP. VI, DUB, II. •ί ( concurrit ad omnes earum operationes : n'Cleconcluditur, quod ex natura rei debeat communicari dependenter ab aliquibus dis­ positionibus. Sed prædictum principium applicari non potest prœsenti materiar : quia personalitas divina non communicatur humanitati per modum formæ, aut natu­ ræ; sed per modum puri termini : nec comparatur ad illam, sicut ad subjectum, sed tanquam ad purum terminabile, ut explicuimus disp. 3, dub. 4. Rursus unio non habet rationem formæ, aut naturæ; sed se habet per modum modi, sive nexus ad Verbum ut purum terminum, ut fuse explicuimus disp. 4, dub. 1. Unde nec in ordine ad personalitatem Verbi, nec in ordine ad modum unionis potest, aut debet ulla dispositio admitti. Præsertim , cum nihil assignare possimus, quod respectu illorum munus dispositionis obire queat; cum nec gratia, nec alia dona illi annexa, habeant connexionem cum eis, aut subjec­ tum expurgent a contrariis impedimentis, ut § præced. ostendimus. Pro visione au­ tem beatifica, aut potius pro essentia divi­ na in ratione formæ intelligibilis facile assignamus dispositionem luminis gloriæ ipsis necessario connexi : et similiter pro gratia habituali assignamus dispositiones tum habituales per habitus virtutum, tum actuales in adultis per virtutum operatio­ nes. Ad confirmationem eodem fere modo i®r- respondetur maximam in illa assumptam “w· non verificari universaliter; sed juxta qua­ litatem materiæ, quæ applicatur : fieri enim potest, quod aliqua summe distent in esse entis, et nihilominus habeant om­ nimodam coaptationem in esse unibilium, et consequenter, quod excludant omne me­ dium. Quod præsertim verificandum est, ubi talium extremorum unio ordinatur ad communicandum primum esse substan­ tiale : si enim medium concurreret, jam communicaret aliquod esse; et subinde impediret, quod extremum alteri primum esse communicaret. Quæ est aperta con­ tradictio, propter quam communiter Tho­ mistæ negant formam substantialem com­ municari materiæ mediis accidentibus in ea immediate receptis. Personalitas autem divina, et humanitas licet maxime disterit in esse entis, habent tamen omnimodam coaptationem in ratione unibilium per mo­ dum termini, terminabilis; et aliunde per­ sonalitas communicat humanitati primum esse substantiale subsistentia,', et existen- liæ. (Inde fieri non potest, quod præsupponat (saltem connaturaliter' in humani­ tate aliquam accidentalem dispositionem. Quod autem materia nequeat uniri imme­ diate existentiæ, non provenit ex generali ratione maximte distantiae, sed ex quali­ tate illius : est enim existentia ultimus actus substantialis, qui debet supponere I rimum actum, quem forma præstat. 25. Arguitur tertio, et impugnatur prae- 3 argncedens responsio : nam in quolibet ordine men,UiE· prius est commune, quam proprium : unde in homine prius est esse animal, quam esse rationale, et sic de aliis : proprium enim determinat commune, atque ideo de­ bet illud naturæ ordine præsupponere : sed gratia habitualis est Christo, et nobis communis ; gratia vero unionis est ipsi propria : ergo gralia habitualis prius na­ turæ ordine fuit in Christo, quam gratia unionis : et consequenter illa potuit ad hanc disponere. Respondetur cum D. Tho. infra quæst. Solutio ex D. 7, art. 13 ad 3, ubi hoc argumentum optime Thom. diluit his verbis, quæ magis firmant nos­ tram assertionem : Dicendum, quod com­ mune est prius proprio, si utrumque sit unius generis. Sed in his, quæ sunt diverso­ rum generum, nihil prohibet proprium esse prius communi. Gralia autem unionis non est in genere graliæ habitualis, sed est supra omne genus, sicut el ipsa divina persona. Unde hoc proprium nihil prohibet esse prius communi : quia non se habet per additio­ nem ad commune, sed potius est princi­ pium, el origo ejus, quod est commune. Et plane accidentia naturalia sunt Christo, et nobis communia, ex quo tamen nemo col­ liget, quod prius ih Christo fuerint accicidemia naturalia, quam esse personale per Verbum, et multo minus, quod dispo­ suerint ad ejus unionem. 26. Arguitur quarlo : quia nulla con- 4 acutradictio apparet in eo, quod gratia habi- ,nei,luu1· tualis, et alia dona illi annexa disposuerint humanitatem ad unionem cum Verbo : ergo asserendum est ita contigisse. Consequen­ tia patet : nam supposita non repugnantia, decuit, quod humanitas esset prædictis do­ nis ornata, ut assumeretur a Verbo : sicut si rex ducturus esset uxorem inferioris conditionis, deceret istam ornare, et nobi­ litare, ut foret congrua regis uxor. Ante­ cedens autem suadetur : nam contradictio consisteret in eo, quod gratia, cum sit forma accidentalis, debeat supponere sim­ pliciter esse substantiale subsistentiæ, et DE INCARNATIONE existentia^. quod humanitas habet per unio­ nem ad Verbum : sed nulla est contradic­ tio in oo, quod istud esse supponat simpli­ citer, et ad illud nihilominus disponat : ergo, etc. Probatur minor : tum quia nulla est contradictio in eo, quod aliquid sit prius, et posterius alio in diverso ge­ nere causæ : gratia autem habitualis so­ lum esset posterior unione in genere causa* finalis, aut efficientis : ergo posset illam pnccedere in genere causæ dispositivæ. Tum etiam manifestis exemplis : nam ob prædietam rationem accidentia consequen­ tia formam substantialem, et recepta in toto disponunt ad ejus introductionem : virtutes consequentes gratiam habitualem disponunt ad ejus infusionem : et quod plus est, licet actus contritionis dependeat a gratia sanctificante sicut a principio ef­ fect vo, et receptivo, nihilominus disponit ad justificationem adultorum, ut ostendi­ mus tract. 15, disp. 3, dub. 4 et 5. Pari ergo ratione’fieri poterit, quod gratia habi tualis unionem hypostaticam consequens, et ab illa simpliciter dependens queat ad ipsam disponere. Confir­ Confirmatur : quia licet personalitas di­ mai io vina non uniatur physice humanitati per modum formæ, aut naturæ, sed per mo­ dum puri termini, et hac ratione disposi­ tionem non exigat, ut respondimus num. 24, nihilominus eadem personalitas, vel natura divina in ea inclusa unitur morali­ ter eidem humanitati per modum naturæ, et formæ ; siquidem habet rationem formæ sanctificantis humanitatem, ut dicemus disp. 12, dub. 1; sed ad omne, quod uni­ tur per modum formæ, et naturæ, requiri­ tur aliqua dispositio ejusdem ordinis, ut admisimus num. 24; ergo ut personalitas, vel natura Verbi sanctificaverit per mo­ dum formæ humanitatem, aliqua disposi­ tio concurrit : nulla vero aptior occurrit, quam gratia sanctificans : hæc igitur fuit dispo-itio ad unionem cum personalitate, aut natura Verbi saltem per modum formæ sanctificantis humanitatem. DiSiurVi' argumentum respondetur neargu- gando antecedens juxta ea, quæ diximus meniuu. num. 20. Ad probationem autem in con­ trarium respondetur negando majorem : repugnantia quippe inventa in eo, quod gratia fuerit dispositio ad unionem hypos­ taticam, non procedit ex capite in argu­ mento assignato : optime enim cohæret quod aliquid sit posterius alio simpliciter, et nihilominus illud procedat saltem prio- a ritate secundum quid, ot in genero causæ dispositi\æ, ut bene probatur in argu­ mento, et ostendimus locis in eodem rela­ tis. Sed repugnantia consistit in causis, seu radicibus, quas in hoc dubio jam assignavimus, nempe divinam personali­ tatem uniri humanitati, non per modum formæ, aut naturæ sed per modum puri termini; nec comparari ad humanitatem sicut ad subjectum, sed sicut ad purum terminabile. Ubi autem non intervenit causa materialis receptiva ; impossibile est, interveniat causa materialis dispositiva, ut in limine hujus disp. observa­ vimus num. t. Aliunde vero gratia habi­ tualis nullam habet connexionem cum unione hypostatica, nec repugnantiam cum impedimento illi opposito : atque ideo destituitur conditionibus propriis disposi­ tionis ad prædietam unionem, ut constat ex supra dictis. Deus autem nequit ab ex­ trinseco efficere, quod gratia habeat eas dispositionis conditiones, quas ex se non habet. Unde absolute implicat gratiam esse dispositionem ad prædietam unionem, ut ostendimus loco cit. Ad confirmationem respondetur admit­ ! tendo, quod personalitas, vel natura divina in ea inclusa, habeat rationem formæ, aut naturæ moraliter in sanctificando hu­ manitatem. Sed prædictus conceptus, sive effectus sequitur indispensabiliter ad effec­ tum terminandi physice humanitatem ; et non alias, aut diversas causas exposcit. Unde cum ad effectum terminandi physice humanitatem non requiratur, quod gratia concurrat per modum dispositionis, ut hactenus ostendimus, et in hac confirma­ tione supponitur; consequens est, quod nec etiam requiratur concursus gratiæ per modum dispositionis ad effectum sanctifi­ candi humanitatem per personalitatem, vel naturam divinam sicut per formam moralem, aut moraliter applicatam. Præ­ sertim cum ad formam moralem concur­ rerent dispositiones morales : et non sit assignabilis effectus moralis, quem gratia causet per modum dispositionis. Nec enim præstat, quod unio absolute sit: esset enim simpliciter etiam independenter a gratia, sicut illam simpliciter antecedit. Nec præs­ tat, quod sit voluntaria, aut voluntarie communicetur; siquidem unio illa conve­ nit necessario Christo, atque independen­ ter a sua volumate. Unde non apparet, qualiter gratia, vel actus a gratia proce­ dentes ullo modo conferant ad sanctifica­ tionem - · DISP. VII, DUB. I. tiononi humanitatis por unionem hyposta­ ticam, ut juin supra diximus num. 12. Undo talis di.-positio ut inutilis, et impos­ sibilis rejicienda est. Curn autem diximus dispositionem solum habere locum in or­ dine ud id, quod unitur per modum formæ, aut naturæ; solum intendimus excludere necessitatem, aut concursum dispositionis nd illud, quod communicatur per modum termini; sicut personalitas divina primario, et primano communicatur : sed non prop­ terea asseruimus, quod ubicumque aliquid communicatur per modum formæ, aut na­ turæ, ibi continuo adsit concursus alicujus dispositionis ; nec enim oportet id univer­ saliter verificari ; sed sufficit, vel permitti, quantum est ex vi communicationis per modum formæ, aut naturæ. ARTICULUS XI. Olmi unionem Verbi incarnati a liqua merita prœcei · serial. Ad undecimum sic proceditur. Videtur quod unio incarnationis fuerit aliqua merita subsecuta, quia super illud Psalm. 32. Fiat misericordia tua super nos, quemadinodom, etc., dicit glo.-s. His insinuatur desiderium Propbeta? de incarnatione, et meritum implelionis : ergo Incarnatio cadit sub merito PræUrea. Quicumque meretur aliqu’d, meretur ilud, sioe quo illud habere non potest : sed antiqui Patres merebamur vii.m «eternam, ad quam perveuire non pote­ rant, nisi per iucarnaiionem ; dicit enim Gieg. iu hb. 13, moial. Hi, qui ante Christi adventum in hunc mund»m venerant,, quziiiuinlibit justitiæ virtutem haberem ex torporibus edum, in sinum coelestis pairiæ statim recipi nollo modo p terant, quia nondum ille venerat, qui j storum animas in perpetua sede collocaret : ergo videtur, quod me-uerint incarnationem. Praeterea, de Beata Virgine cantatur, quod Dominum pmniuiu meruerit portare, quod quidem factum est pt r incarnationem : ergo Incarnatio cadit sub merito. Sed contra est, quod Augustinus dicit in lib. de Prædedinal. sanet. Quisquis in c pile nostro præcedenlia curita singularis illius generationis invenerit, ipse iu nobis præcedenlia merita multip'icatæ regenerationis inqoirai : sed nulla meriia processerunt regeneiatinnem DOStram secundum illud Tim. 2 : Non ex operibus justitiæ; qoæ fecimus nos sed secundum suam misericordiam .-al· yos nos fecit per lavacrum regenerationis : ergo nec iilam Christi generationem aiiqia merita prmcesuTiiut. Respondeo dicendum, quod quantum ad ipsum Chris Dm, ininife-tum est ex praemissis, quod nulla ejus merita potuerunt praecedere unionem. Non enim ponimus, qud aute fuerit purus homo, el postea per merimoi bonæ vite obtinuerit esse Illius Dei, sicut posuit Photinus, sed ponimus quod a principio suæ conceptionis ille homo vere fuerit filius Dei, utroie non habens aiam hyposusim, qu*m Ii ii Dei, secundum illud Lue. I : Quod «x (e nocetur ^auctum, 'ocubitur illius Dei, Et ideo omnis operatio illius hominis subsecuta est unionem. Ergo salta ejus optrniio potuit esse meritum unionis, sed neqw etiam * pera alterius cujuscumque hominis potuerant «se meritoria hujus unionis ex condigno. Primo qui­ te. quia opera meritoria hominis proprie ordinantur ad talilQdiaem. q *æ est riitulis præmium, et consistit in pte-a Dei fruitione. Unio autem incarnationi*, cum sil nesse p^rsoibh; transcendit unionem bealæ menus ad Deam, quæ rsl peractum fmenlis, elide» non poie-t ca­ dere ng uum rtlim erat ut Deus exaidi «Ί co.., qui ei ob diebant. Et per hoc pale- re·ponsio ad primum Ad gerund on dicen Ium, quod bue est fa'sntn. quod «ub mento cadit onnie illud, si «e quo premium es«e non |.o· test; 'iiJ.Tdarn eum sunt, quæ non solum requiruntur al premium, «et etiam pra-exiguntur ad mentum, sic t dnina bonibs, et ej is gralia, et ipsa hominis natura. Et similit* r imamauohis mysterium tst principium merendi, quia do plenitudine Christi omnes accepimus, ut dicitur Joan. IAd tertium dicendum, quod b-ata Vj-po dicitur rner iisse port ire doinin m omni >m. non quia me'uerit ip­ sum incarnari, sed quia mvruerit ex gratia sibi data illum puritatis, et sanctitatis gradum, ut congrue posset esse mater Dei. Prima conclusio : Nulla Christi operatio potuit esse meritum unionis hypostaticae. Secunda conclusio : Nullius alterius homi­ nis operatio potuit mereri de condigno hanc unionem. Tertia conclusio : Sancit Patres meruerunt de congruo Incarnationem. Quarta conclusio : B. Virgo meruit illum puritatis gradum, ut congrue posset esse mater Dei. DISPUTATIO VII. De causa meritoria Incarnationis , sive unionis hypostaticae. Hæc superest causa, quæ secundum ordinem doclrinæ circa præsentem consi­ derationem occurrat : nam de causa finali, et causa efficienti physica, et causa dispositiva sufficienter in praecedentibus dictum est : de causis vero quasi formali, et ma­ teriali in sequentibus dicemus agentes de persona assumente, et natura assumpta. Affinitis etiam hujus disputationis cum praecedenti exposcebat, ut una alteri im­ mediate annecteretur : utraque enim eadem fere principia continet, ac repetit, ut ex dicendis constabit. DUBIUM I. Utrum Christus Dominus meruerit unionem hypostaticam. ' . 1. Plurima hic de meriti natura, condi­ tionibus, et divisionibus ut titulus dubii magis innotesceret, expedii orquo difficul­ tati aditus aperiretur), dicenda forent, si illa praemissa, atque discussa non relinque­ remus suo loco, nempe tract. 1G de Me­ rito, ad quæst. Ili, ex 1,2. Eis vero suppositis, sufficit adnotare meritum non aliud esse, qnamopus, cui præmium debetur. sive opus conferens jus ad præmium, ut loco 37 Ratio meriti. o>8 DE INCARNATIONE cit. explicuimus disp. 1, dub. 7, anum. 53. Ut autem opus aliquod habeat respectu Dei (hoc quippe est meritum ad præsentein considerationem spectans), jus, cui merces debita correspondent, debet gaudere boni­ tate morali, referri in Deum finem ulti­ mum, supponere pactum, sive conventio­ nem de retribuendo præmium, alia-que conditiones soitiri. de quibus fu-e egimus eo tract, per totum, et magis specialiter disp. 1. Diusio. Dividunt vero communiter Theologi me­ ritum in meritum de condigno, ct meritum de congruo Quæ in io præcipue differunt, quod meritum de condigno habet æqualitalem cum præmio secundum moralem, et rectam æsiimationem : meritum aulem de congruo caret hujusmodi æqua itate ; habet tamen aliquam cum præmio proportionem, ita ut congruat, sive deceat præmiantem illud remunerari. Unde fit meritum de condigno redd re sibi præmium debitum ex justitia simpliciter, hoc est, fundata in valore operis meritorii, et in promi-sione præmianl s. Meritum vero de congruo non facit præmium sibi debitum ex simili jus­ titia, sed ex alia inferiori, imperfecta, et secundum quid : quia vel non habet æqua­ lem valorem cum præmio, vel non suppo­ nit pactum, sive convemionem de retribu­ tione i lius. Oportet tamen, si semel veram, etsi imperfectam rationem meriti relinet, quod non fundeiur in pura, et sola dantis misericordia aliter enim non dif­ ferret ab impetratione, et aliis, quæ ad veram adhuc imperfectam meriti rationem non pertingunt) : sed in ipsa bonitate operis, et in aliquali debito saliem amicitiæ : nisi enim hæc habeat non importabit ullum jus , cui debitum correspondeat : atque ideo non er.t meritum, ut explicui­ mus Ιο·.ο cit. disp. 3, dub. unico. Status Juxta hæc facile intelligitur titulus dubii : dubii el ur> o inquirimus enim, an Christus habuerit dicendo- aliqua opera, quibas sibi debitam fee rit rum. 1 ‘ . unionem hypostaticam, sive conjunctionem suæ humanitatis ad personalitatem Verbi? Porro opera, quibus Chrislus mereretur hujusmodi unionem, a ia apprehendi pos­ sunt unionem consequi : alia imaginari valent ipsam præcedere. Et rursus duplex potest concipi a tecedentia : una temporis, ut si ille homo prius tempore elicuisset ope­ ra, quam e-set Deus : alia solius naturæ, ut si in eodem momento, quo ille homo fuit Deus, exercuisset opera, quæab unione hypostatica non penderent , sed eam or- y DISP VII, DUB. I. dine naturæ præirent. Hæc igitur omnia, nempe n eri tum tam de condigno, quaiu de congruo, et opera tam anleccdtidia, quam subsequenda in hoc dubio compre­ hendimus. Quod tamen solum investigat, quid de facto contigerit, el juxta præsentein I rovidemiam, ac rebus magis consonam facium hn rit. Quid autem fieri potuerit absolute, et per re.-pOi tum ad potentiam, sive providentiam extraordinariam dub. seq. dicemus. de Trinit, cap. 1. D. Gregor. Magnus lib. ipu., 13. Moral, cap. 35, ad illa verba : Non adxquabilur ci topa sium de /Ethiopia, et alii Patres communiter. Qiiininio idem D. Gregor lib. 9 Registri epist. Gl tradens Hibernis Episcopis professionem fidei, præscribit inter cætera, ut regredientes ab hæresi doceantur confiteri Christum a primo momento suæ conditionis humanæ fuisse Deum. Idque adeo constat ex fuse dictis disp. 3, dub. 2, ut superfluum sit alia hic ÙNf adjicere. — Ex quibus obiter refellitur Pme· BS error Origen is in lib. Periarch: cap 6, as­ serentis animam Christi fuisse cum Ange­ Fera, el communis sententia diversis as­ lis, el aliis animabus a principio mundi seri ion ibus explicatur. productam, el deinde per bona opera me­ ruisse sibi unionem cum Verbo. Nam fides 2. Dicendam est ; rimo Christum ηοηία^ docet oppositum, nempe nec animam, nec meruisse de condigno unionem hypostati- *»· humanitatem Christi prius tempore exlicam per opera tempore antecedentia. Hæc tisse, quam assumerentur a Verbo in uni­ con lusio est de fide, ac subinde communis tatem personæ, ut recte probat D. Tho. inter Theologos cum Magistro in 3, dist. inlTa quæst. 6, art. 3, et in epist. ad Hebræ. 4 et D. Tho. in præs. quæst. 2, art. 2. D£ a cap. 1, sect. 49. Fundamentum est : quoniam ut Christus p:^ Γ4 Deinde probatur eadem assertio ex prin­ meretur unionem hypostaticam per operaCriU·· fiU. cipiis in limine dubii præmissis : quoniam tempore antecedeniia ; oportebat Christum ad meritum de condigno requiritur, quod es.-e, et operari ante unionem hypostati­ opus habeat valorem æqualem præmio in cam, ut ex ipsis terminis liquet : ex quo morali æsiimatione : sed Christus (esto uherius fieret Christum prius fuisse purum permittamus, aut supponamus cum Pho­ hominem, et postea Deum ; consequens tino ipsum tempore præcessisse unionem est aperie contra Fidem, et continet mani­ hypostaticam cum Verbo), non habuit opus feste hæresim Photini damnatam in Conci- c«c. ejusdem valoris cum prædicta unione : ergo lioConstantinopol. l.can. 1. Ergo Christus illam non meruit de condigno. Probatur non meruit de condigno unionem hyposla- pii. minor: quia prædicta unio estdonum, sive ticam per opera tempore antecedentia. Un­ bonum infinite aestimabile; cum importet de D. Tho. in præs. ait : Non enim ρόηί-ίΧίμ. communicationem substantialem persona­ mus, quod ante fuerit purus homo, et posita litatis divinæ, quæ infinita est, atque infi­ per meritum bonx vitæ oblinuerit esse filius nite dignilicat. Sed nullum opus elicitum a Dei, sicut posuit Pholinus (quem fusius re­ Christo prius tempore, quam esset hyposta­ fellit lib. 4, contra gent. cap. 28). Sed po­ tice Deus (hac falsa, et hæretica supposi­ nimus, quod a principio sux conceptionis ille tione etiam admissa), importat valorem horno vere fuerit filius Dei, ulpote non habens simpliciter infinitum; siquidem omnia aliam hypostasim, quam filii Dei, secundum principia talis operis sunt hmitata tam phy­ illud Luc. 1 : Quod ex te nascetur sanctum, sice, quam moraliter; cum Christus in ea vocabitur filius Dei. El ideo omnis operatio priorilaie supponatur pura creatura. Ergo illius hominis subsecuta est unionem. In quo Christus praecedens tempore unionem hy­ sensu D Gregorius Nazianz. orat. 52, D.Nh postaticam non habuit opus ejusdem valoris dixit : Si quis eum, nempe Christum, es cum tali unione. Idemque circa animam, operibus perfectum fuisse, aut post Baptis­ aut humanitatem Christi evincitur; si sup­ mum, aut resurrectionem a mortuis in filium ponatur, quod eam unionem tempore anadoptatum dixerit quemadmodum quos Grzci tecesserint. adscript) tios inducunt, anathema sil. Et ean­ 3. Dicendum est secando Christum non *.; dem hæresim refellunt D. August, lib. de DJ:·1£1^ -i." meruisse de condigno unionem hypostati­ corrept. et gratia cap. 11 et aliis locis infra cam per opera, quæ t-ola prioritate naturæ referendis. Leponus in libello suæ emen­ præcesserint eam unionem. Hæc conclusio dationis, quem S. August, et alii Africani Ato est certissima, et communis inter TheoloEpiscopi commendarunt. Alcuinus lib. 3 Mv gos, asseriturque a D. Thom. in præs. art. dc HW 579 I 2, illis verbis : Omnis operatio filius hominis, \ nempe Chrisli subsecuta esi unionem : ergo nulla ejus operatio potuit esse meritum unio­ nis. Et idem docet D. August, locis refe­ rendis num. 7, Probatur ratione D. Thom. Ratio. quoniam omnis operatio Christi unionem hypostaticam supponit, et ab ea dependet : ergo nu la operatio Christi præcedit prioritate naturæ talem unionem : ergo Christus non meruit de condigno hujusmodi unio­ nem per aliqua opera, quæ ipsam præcesserint ordine naturæ. Hæc secunda conse­ quentia evidenter infertur ex prima, et ista ex antecedenti. Quod ita ostenditur : nam omnis operat o Christi est, procedit, et dependet ab ejus supposito : actiones enim sunt suppositorum, seu subsistentium : at suppositum Chrisli non est aliqua persona creata; sed sola Verbi persona humanitati hypostatice unita, ut fides docet, et late ostendimus dispul. 3, dubio 2; ergo omnis operatio Christi supponit unionem hypos­ taticam, et ab ea dependet. Hoc motivum, quod efficacissimum est, ΕίΤαsiurn ex debilitare studuit Vazquez in præsent. dis­ Vazquez. put. 31, cap. 3, ubi affirmat principium quod agendi esse solam naturam; subsis­ tentiam vero, aut personalitatem nec in­ fluere, nec esse conditionem per se neces­ sariam ad rationem principii quod. Unde admittit ex hoc capite fieri potuisse, quod in humanitate a Verbo assumpta, et in eo­ dem assumptionis momento profuerunt ordine naturæ aliqua opera a sola humani­ tate elicita, quæ meruerint unionem. Ne vero communem, et certam assertionem deserat, aliter eam suadet : quia videlicet ut opera ab humanitate elicita mererentur unionem hypostaticam, deberent procedere ab aliqua gratia actuali, vel habituali : hu­ jusmodi enim influxu penitus excluso, fieri non valet, quod opera humanitatis habeant proporiionem, et multo minus æqualitatem ad tanium præmium. Omnis autem gratia accidentalis supponit in humanitate unio­ nem hypostaticam ad personam divinam. Quod de gratia habituali probat : quia si non supponeret gratiam unionis, constitueret filium adoptivum : quod admitti non potest. De actuali autem ostendit : quia omne au­ xilium collatum est Christo intuitu unionis hypostaticæ, ut scilicet efficeret opera dei— ficata, sive infiniti valoris : nec enim in Christi fuerunt opera, quæ dignitatem hu­ jusmodi non participaverint. •i Sed studium hujus Auctoris in icfel- Cnafatj lendo communia, etsuggerendo propria non lur & • . 9 * r·· * ■' L· - Î 580 DE INCARNATIONE. DISP. VII aliud meruit, quam ab aliis communiter mam censuit), undequaque apparel infirma. supra diximus disp. 3, num. 18 ct num. impugrari. Et quod inane in hae parte fue­ Principium autem illud a D. Thoma as­ Pi 5 1!>»· 30, et videantur, quæ tradunt N. Complut. pL rit facile ostend lur manifestando debili­ sumptum, et a Vaz.quio negatum, videlicet ' abbrev. in lib. de generat, disp. 15, quest, tatem discursus , cui rem adeo certam ; principium quod agendi non esse naturas, α--.? 6, a num. GG, ex quibus firmius «oncabit, committit ruituram plane ex tam levi funda­ j vel formas, sed supposita, id est, substan- tu quod operationes sunt suppositorum, sive Disear- mento. Nam gratiam habitualem constitu­ tiam completum per subsistentiam, com­ subsistentium ut principii quod. Cum eis munissimum est, et certum saltem de lege j Vatqitn turam fore lilium adoptivum, si daretur vero minime çohæret, quod ulla operatio 'PIJID humanitati pro priori naturæ ad unionem ordinaria, ct secundum magis consonam | humanitatis Christi non fuerit ab ipso hyp istaticam in eodem assumptionis mo­ rebus providentiam. Sic enim docent Arisdus. Christo, vel quod uniunem hypostaticam mento ; minime vel apparenter infertur ; 1 tot 1. Melaph. cap. 1, lib. 2 de anima, anteverterit. quoniam ad impediendum hujusmodi effec­ textu 64 D. Damasc. lib. 3 de fide cap. D. h· ΐ:·:;ΐπ Adde primo modum operandi subsequi, tum satis, s jperque est illam personam non 15, et alii quippe nobilissimi Theologi, ac ann atque imitai i modum essendi, ut est vulesse reipsa extraneam, sed vere, et realiter Philosophi, ut ex professo, et salis erudite p înpci. gare Philosophorum axioma, experientiae in eodem momento filium Dei naturalem. , probat Lorca in præs. disp. 20, num. 13. Loa i palam innitens : anima enim rationalis Gratia vero habitualis pro illo naturæ priori Quam communem acceptationem repræhabet diversum modum operandi in cor­ nec constitueret filium Dei naturalem ; cum sentavit, nullis contradicentibus, Joannes ) ;:i · pore, et extra corpus, quia gaudet diverso sit forma acc dénia is : nec constitueret fi­ Theologus in Concil. Florentino sess. 18, ‘ifx essendi modo intra, et extra illud. Unde prope Iinem illis verbis : Porro autem ac· | lium Dei adoptivum ; cum suppositum, aut prius est, quod natura determinetur per subje tum sit incapax hujusdenominationis, tiones juxta omnium Philosophorum scholam J certum modum essendi, quam quod agat ; ΐ et effectus : sedprecisive se haberet ad hæc suppositorum esse videntur. Ratio autem est: fieri enim non valet, quod operatio exer­ præstanda, communicando duntaxat suum quoniam in quolibet ordine prius est esse, j cite præscindat a modo. Constat autem, quam operari ; et prius est esse substan| effectim ’ primarium, aut alios supposito quod subsistentia præstat mudum subs­ tiale, quam esse accidentale; et prius de| non repugnantes. Quod vero omne auxi­ tantiae intra ipsam lineam essendi : con­ lium detur Chrito i· tuitu unionis hypos- bet esse aliquid in se completum, quam fert enim perseilatem, ut ex terminis li­ tatcæ, et subinde nequeat unionem hypos­ quod se diffundat, et per operationem com­ y.c«b quet, et recte declarant Complut, loco cit. taticam ordine naturæ praeire ; minus adhuc municet : constat autem, quod subsisten­ quæst. 1, g 2. Ergo subsistentia in qualibet probat : fieri enim optime posset dari au­ tia pertinet ad esse substantiale, et com­ natura præcedit omnes ejus operationes : xilia propter unionem ut finem ; et qu -d plet naturam in se ipsa per modum termini atque ideo fieri non valet, quod operatio I tamen pnecederent in exeeutiune, et ordine intrinseci : nisi enim hæc præstet, su­ alicujus naturæ antecedat unionem ipsius naturæ tanquam medium ad promerendum perflue induitur, eritque rejicienda contra naturæ cum subsistentia. Ex quo recte in­ unionem : sicut intuitu beat.tudinis, et communem Theologorum, et Philosopho­ fertur Christum non meruisse unionem propter beatitudmem datur gratia habitua­ rum sententiam : ergo subsistentia in quo­ hypostaticam per opera quæ ordine na­ lis. pt actualis electis, ut scilicet illam me­ libet agente præcedit (saltem connaturali­ ture fuerint ipsa unione priora. reantur. Aliunde vero implicatur \'azquez ter. et secundum providentiam ordinariam' l&n- Adde secundo impossibile esse, quod fc'lfiin hoc discursu, el relabitur ad motivum, omnem operatio em : atque ideo omnis fis. natura aliqua existât a parte rei pro aliqua quod spernit : si enim in Christo non operatio naturæ supponit subsistentiam, duratione, et quod non existât ;er se, sive praiexsliierunt opera, quæ deificata, atque f t ab ea dependet : et consequenter non in se, vel in alio ; cum ista duo opponan­ infiniti valoris ton fuerint; plane sequitur est solius naturæ ut principii quod, sed tur coniradictorie ; sed omnis operatio omnia Christi opera supj osuisse ex parte totius suppositi, sive subsistentis : quod provenit a natura existente; quippe repug­ principii unionem hypo.-taticam ; sive hæc enim ex natura, et su ; sistentia coalescit, nat naturam prius agere, quam existât ; concurrerit active ad opera; sive se habue­ est subsistens, sive suppositum. Idque ergo omnis operatio dependet a natura rit per modum conditionis, et complementi sufficit ad unitatem propositionis a D. existente in se, aut per se, vel in alio : se tenentis ex parte principii efficientis per Thoma assumptæ, omnis operatic il'ius ho­ ergo impossibile est, quod operatio Christi se, ut jam supra notavimus disp. 3, num. minis subsecuta est unionem, nempe hypos­ non supponat naturam humanam comple­ 272, quæ diversitas parum, aut nihil refert taticam, sive ad personalitatem Verbi, tam, et determinatam per subsistentiam : Intense- ad robur rationis D. Thomæ. Unde Vazquez quæ unice fuit in humanitate Christi. Ex queulia. ab ista enim habet humanitas, quod non ' rem certissimam in certissimo argumento, qua ulterius evidenter infertur, quo 1 Chris­ sit in subjecto, sed quod sit per se, sicut et penitus inefficaci suadet : atque ideo tus non meruerit unionem hypostaticam in aliis naturis substantialibus contingit, impingit in censuram, qua rationem com­ per «pera antecedentia ipsam unionem. — Adde tertio, ad meritum de condigno munem (quam numer. 15 dixerat esse Quo sensu D. Hilarius lib. I I, de Trinitat. D. ai> (quod in nostra assertione excludimus), expend-ns illa verba Psalm. 44 : Dib. xûli ri& D. Thom. quæstio 7, art. 13, perce ht : requiri in opere valorem æqualem præmio. Hæc ratio, inquit, nullo modo mihi probatur, justitiam, etc., satis acute dixit : Conse­ Nulla autem operatio Christi, vel humani­ quia nititur principio minus certo, quam sil quens. el posterior causa nunquam refer­ tatis Christi habuit hujusmodi æqualitatem tur, ul prior sil : quia meruisse aliquid pos­ conclusio. Sei multo minus probatur ejus cum unione hypostatica, nisi quatenus terius est, quam esse, qui possil mereri. ratio, vel ipsis domesticis redamantibus : erat a persona Verbi humanitati hypcsiaex quibus Lugo disp. 8. sect. 7, num. 4, Mereri enim ipsius est, qui sibi ipsi meriti t ce unita : inde enim Christi opera ha­ ait : llxc ratio (quam Vazquez iirmissiacquirendi auctor existai. Recolantur, qu® buerunt valorem moralem simpliciter infi­ supra DUB. I. 581 nitum, qualis pro tanto præmio requiritur, ut constat ex dictis, et fuse ostendimus disp. 1, dub. 6, a numer. 1G5. Ergo nulla Christi, vel humanitatis Christi operatio potuit mereri de condigno unionem hyjostateam. nisi ut supponens eandem unio­ nem et ab ea dependens : et consequenter prædicta unio non fuit praemium operatio­ num Christi ipsam antecedentium. 5. Dicendum est tertio Christum non Tertia meruisse de condigno unionem hypostali- conclu 1 sio. ­ cam per opera subsequentia ipsam unio­ nem. Hæc conclusio est communis inter Theologos : licet enim aliqui censeant id non implicare (de quo dicemus dub. seq.) iidem tamen affirmant de facto non ita accidisse. Illam etiam aperte docet D. Au­ gust. locis infra referendis. El probatur : Ratio. quia circa mysterium Incarnationis, et quæ ad ipsum spectant, illud de facto con­ tigisse tenendum est, quod supposita in­ tentione prædicti mysterii, magis congruit naturis rerum, et communi Dei providen­ ti®; ubi oppositum non constat ex doctrina Scripturæ, aut Patrum, aut sufficienti alio motivo : sed quod Chris.us non meruerit unionem hypostaticam per opera subse­ quentia, magis conuruit naturis rerum, et suavi Dei providenti® : aliunde veio nihil vel ab auctoriiate, vel a ratione occurrit, ut affirmemus oppositum : ergo Christus non meruit de condigno unionem hypostaticam per opera subsequentia. Major debet esse certa apud Theologos : tum quia non expe­ dit adstruere miracula, et extraordina­ riam, sive præternaturalem providentiam absque gravi fundamento : alioquin facilli­ me, et pro libito hæc introducerentur. Tum quia supposita hujus mysterii intentione, et institutione, quod aliquid fiat in illo præ­ ter id. quod rerum naiura, et communis providentia exposcit, pendet ex sola Dei voluntate, quæ nobis manifestatur per doc­ trinam Scripturæ, et Patrum, aut grave ali­ quod motivum ex ea desumptum, sive ipsi innitens : ergo dum oppositum ex his prin­ cipiis non constat, illud tenendum est, quod magis congruit naturis rerum , et communi Dei providentiæ. Minor autem quoad primam partem suadetur : nam esto non implicaret j ræmium dari propter me­ rita subsequentia , et principium meriti cadere sub merito; nihilominus certum est magis congruere naturis rerum, et com­ muni Dei providentiæ, quod meritum præ­ cedat in exeeutione premium, cum sit via, et motus ad illud, et quod principium me- t* 4 *· 582 DE INCARNATIONE. riti non sit terminus ipsius. Et qui sentiunt oppositum esse possibile, illam non repu­ gnantiam revocant in absolutam Dei potentiam, et providentiam extraordinariam. Secunda eliam minoris pars facile constat : quia nullum occurrit Scripturæ, aut Patrum testimonium, vel aliud grave fundamentum, ob quæ dicamus Christum meruisse de condigno unionem hypostaticam per opera subsequentia. PmclQ· Quod si dicas huc sufficienter fundari in dilQF eusio. eo, quod Christo deferri debeat illud, quod perfectius est, si non repugnet : habere autem unionem hypostaticam per merita propria saltem subsequentia, est longe per­ fectius, quam illam habere ex sola, et mera Dei gratia. Id, inquam, si dicatur, facile refellitur : tum quia ad veram Christi lau­ dem, et gloriam pertinent, quæ ipse fecit, vel quæ ad ipsum existentem spectant : quod vero intentus, et prædestinatus fuerit dependenter a propriis meritis, nuliam ve­ ram laudem, et gloriam auget : cum hoc nihil addat supra ejus existentiam, et opera futura; sed solam extrinsecam Dei providentiam, qui voluit a I hæc alien iere, et sic disponere, pure extrinsece, nullam su­ peraddendo operibus perfectionem. Tum etiam qtiia cum omnis dependentia imper­ fectionem importet; ad majorem Chrisli perfectionem perlinet, quod primum ejus esse habuerit dependentiam a sola grati t Dei, et quod fuerit volitum propter se : minorem autem perfeciionem præseferret esse volitum propter præmium operum futurorum : id enim evinceret minorem amorem, minoremque liberalitatem ex Nota, parte Dei. Tum denique quia falsam est deferendam Christo generaliter esse om­ nem perfectionem possibilem, attenta sola non repugnantia, et secluso alio speci iliori fundamento, ut exemplis facile declaratur. Quia non pauci dicunt Christum potuisse cognoscere omnia possibilia extra Verbum : idque pertineret ad majorem ipsius perfe tionem ; et non propterea afiirmant. quod do facto omnia possibilia cognoverit. Et plane certum est potuisse plura possibilia cognoscere quam de facto cognovit ; cum intellectus, et ejus lumen habeat vim synca hcgorematice infinitam in cognoscendo : et nihilominus nun cognovit, nisi quæ supponitur cognovisse, ut ex ipsis termi­ nis constat. Deinde potuit absolute ha­ bere gratiam habitualem intensive majo- ' rem : cum sit capax augmenti syncathegorematice infiniti, ut ostendimus* tract. 19, disp. 5, a num. -1 ot tamen Chrislus habuit determinatum gradum gratiæ ha­ bitualis. et non habuit omne augmentum ejusmodi gratiæ, quod absolute nou repu­ gnavit habere, ut com-tat ex dictis ibidem num. 13 et magis constabit ex infra dicen- j | | dis disp. 15, dub. I. Denique potuit Christus de potentia absoluta mereri de condigno j beatiludinem essentialem animæ, quam t habuit ab initio conceptionis : ct tamen j illam de facto non meruit, ut suo loco os- | tendemus. Nonestergo firmum undequaque principium, quod Christo attribui genera· j liter debeat omnis perfectio absolute possi- | bilis : sel oportet ulterius alia motiva, I aliasque circonstantias, ut hanc, aut illam i perfectionem ipsi deferamus, attendere; et '■ quid ipsæ perfectiones, et a‘ia occurrentia I exposcant. j Si vero attentionem ad hæc omnia dirigamus, facile inveniemus opus Incarnatio-,b t» nis fuisse primam, et excellentissimam gratiam , principium omnis meriti in “· Christo, et opus summæ liberalitatis Dei. Unde 1 ad Timolh. 3, dicitur magnum i uΤ'pielalis sacramentum, al Titum. 2 dicitur^·1 apparuisse graliam, ad Rom. 1 vocatur tsBi donum el graiia, et ad Ephes. 2, dicitur filius missus propler nimiam charilalein. Eædemque loquutiones occurrunt passim in Scriptura. Congruit autem primam, et summam gratiam non esse ex meritis : nam quod propter merita retribuitur, non est graiia saltem summa, sed vera merces, licet anticipate soluta. Unde quidquid sit de possibilitate, dicendum est Christum non meruisse opus suæ Incarnationis per opera subsequentia. Idque exemplo satis apto confirmare valemus : quoniam si non 5 repugnat (ut modo permittimus), unionem hypostaticam dari propter merita subse­ quentia, quæ ab ea dependeant; pariter non repugnat primam gratiam datam prae­ destinatis conferri dependenter a meritis futuris, quæ ab ipsa procedunt. Etsi per- £tratinet ad majorem perfectionem Christi fi:s· habere unionem hypostaticam ex meritis subsequentibus; pariter ad majorem elec­ torum d gnitatem spectabit habere primam gratiam ex meritis futuris : quippe in genere loquendo, melius est subjecto con­ sequi per merita aliquid, quam illud reci­ pere ex sola misericordia et gratia donant t s. Quo non obstante nemo Theologorum audet asserere, quod praedestinati censej quantur primam gratiam propter merita DISP. VII, DUB. I. cipate solutum : sed palam docent prædeslinatos omnino gratis justificari, juxta doc|c»t trinam Concilii Trident, sess. G, cap. 5, ; Γηί· ubi prædicta gratia dicitur radix omnis ■ meriti, nulla præsupponens merita. Ergo I similiter oportet asserere, quod opus InI carnationis , sive unio hypostatica , quæ j est principium omnis meriti in Christo, J collita ipsi fuent omnino gratis, at|uc inI dependenter tam ab omnibus meritis proI priis præcedentibus, ut in prima, et se! eunda assertione statuimus ; quam ab I ‘ omnibus ineritis susbequentibus, ut in præsenti alfirmamus : militat enim eadem ratio, nempe esse primam graliam, et f principium omnis meiiti. In quo non ex­ pedit amplius immorari, quia a fortiori ; constabit ex dicendis dub seq. I 6. Dicendum est quarto Christum Dominum non meruisse de congruo unio. nem hypostaticam : et consequenter nullo 1 molo meruisse prædictam unidhem. SeI eunda hujus assertionis pars liquet ex pri­ ma, adjunctis, quæ hactenus diximus : nam cum excluserimus meritum de condi­ gno tam antecedens, quam subsequens, et ! modo excludamus meritum de congruo ; I palam sequitur Christum nullo modo inehtk>. ruisse unionem hypostaticam. Primam au­ tem assertionis partem docent communiter Theologi in præs. art. 11 et D. August, locis statim referendis. Et facile ostenditur juxta hactenus dicta : nam in primis Chris­ tus non meruit de congruo un;onem hy­ postaticam per merita antecellentia ipsam unionem; cum Christus nec tempore , nec natura ipsam unionem antecesf serit, sed per ipsam primo, et formali' ter constitutus fuerit persona composita. I Recurrere autem ad solam humanitatem Christi nihil e-t. Tum quia non ag mus de humanitate Chrisli sed de ipso Christo, sive persona Filii in utraque natura : tum quia soa humanitas non est principium quod ■ agendi; sed ut agat, debet prius compleri 1 per subsistentiam, ut ostendimus num. 4. I — Deinde illam non meruit de congruo ; per opera subsequentia : primo quia hic I modus merendi non est juxta naturas re­ rum, et eis consonam providentiam, quim Chrislus de facto in suo merito observavit, ut numer. 5 vidimus. Secundo quia si se­ mel Christus meruisset unionem per opera ! subsequentia, illud meritum non esset de congruo, sed de condigno : quippe quod 1 haberet valorem simpliciter infinitum, et præinio æqualem : atqui per opera subse- u83 quentia non meruit unionem de condigno, ut in assertione præced. statuimus : ergo nec illam meruit de congruo. Confirmatur : quia ita se habuit gratia Confirunionis in Christo, sicut prima gratia in Mal’0· nobis : fuit enim prima simpliciter gratia : sed prima gratia in nobis datur omnino gratis, hic est, independenier ab omni merito tam de condigno, quam de congruo (quia scilicet prima est, fundatque omnem con lignitatem, et congruitatem, sive qualecumque jus ad præmium, sine quo jure nullum verum meritum salvatur) : ut ex professo ostendimus tract, 16, disp 6, dub. 1, § 1 et aliis locis ibidem relatis : ergo pariter gratia unionis collata est Christo omnino gratis, et in lependenter ab omni merito eliam de congruo. 7. Quam doctrinam, tam in præsenti, Omne^ quam in præcedentibus conclusionibus propositam, nempe unionem hypostaticam cormbocullatam fuisse illi homini Christo, omnino %ntl^rue_I gratis, sive independenter ab omni merito gustino. tam præsenti, quam futuro, et tam con­ digno, quam congruo : atque ideo fuisse meram misericordiam liberalitatis, et benevolentiæ divinæ, perpetuo, et perspicue docet D. Augustinus : cujus aliqua testi­ monia referemus ad hunc locum reservata, quia omnes propositas assertiones simul quasi unam thesim confirmant. Nam in primis lib. de prædest. Sanet, cap. 15, non procul a fine fquem locum allegat D. Thom. in præs. art. 11, in arg. sed contra inquit : Quisquis in capite jioslro præcedenlia merita singularis illius generationis invenerit, ipsein nobis præcedenlia, merita mulliplicalæ gene­ rationis inquirat. Regenerationem autem nostram nulla regeneratorum merita præcedunt, ut recte probat D. Tho. loc. cit. ex Apostol. : Non ex operibus justitiæ, quæ fecimus nos, sed secundum suam miseri­ cordiam salvos nos fecit per lavacrum rege­ nerationis. Deinde eodem loco inquit D. August. : Est præclarissimum lumen gratiæ ipse salvator, qui ut hoc esset, quibus tan­ dem præcedentibus meritis, natura humana, quæ in illo exi comparavit ? Et in Enchirid. Cap. 36. : Quid, inqu.t, natura humana in homine Christo meruit, ul in unitatem per­ sonæ unici Filii Dei singulariter est as­ sumpta? Unde naturæ humnnæ lania gloria, nullis præcedentibus meritis sine dubitatione gratuita? Nisi quia magna hic, el sola Dei gratia, fideliter, el sobrie considerantibus evidenter ostenditur. Et lib. 7, do peccato­ rum inerit, cap. 14, ait Viliorum omnium I « 58 i DE INCARNATIONE. DISP. VII, DUB, I. humanorum causa superbia. Ad hanc con­ operum assumptum fuisse ad esse divi­ divinitatis corporalibr. Quibus verbis pers­ vincendam, atque conterendam talis medi­ num. Sed revera illorum error alio tendit, picuo docet animam Christi dilectionis cina cælilus venit : ad elatum hominem per et nostras ass> rtiones non impugnat; merito fuisse Deo substantialiter unitam. superbiam Deus humilis descendit per quippe supponimus Christum nec esse, Kinr 9. Ad argumentum respondetur sensum misericordiam : gratiam claram, manifesnec ullo momento fuisse purum homi­ •5^, illorum verborum Ps. 44, qui in eo in­ je:;n tamque commendans in ipso homine, quem nem ; sed e?se, et fuisse verum Deum, et tenditur, esse plane Arianum, ut con-tat tanta præparticipibus suis charilate suscepit. verum hominem a primo conceptionis ins­ ex D. Athanas. orat. 2 contra Arrian, et Neque enim, et ipse, ita Verbo Dei conjunctus, tanti propter unionem naturæ divinæ, et D. Hüario bb. 11 de Trinit. ubi referunt ul ipsa conjunctione unus Filius Dei, clunus natura? humanæ in eadem Verbi hypostasi, Arianos prædicta verba Verbo Dei appli­ idem ipse Filius hominis fieret, præcedenlibus ut constat ex dictis contra Nestorium disp. cuisse, ut inde inferrent Verbum non esse suæ voluntatis meritis fecit. Et in lib. de 3, dub. 2. Ex catholicis autem nullum Deum, sed creaturam, delibutam tamen correct, etgrat. cap. 11, inquit : Neque enim Deitatis oleo. Sed habet ille locus alios reperimus, qui contra illas sentiat Solus quispiam tanla hujus rei cæcus esi ignoran­ sensus, in quibus Patres ipsum exponunt, Ansbertus in cap. 5 Apocal. ad illa verba, ArjJ» tia, ul audeat dicere, quamvis de Spirilu Dignus esi agnus oppositum significat : sed ki absque ulla cum nostris assertionibus re­ sancio, el Virgine Maria filium hominis na­ in legitimo sensu exponi valet, ut statirn pugnantia. Nam in primis oleum lætitiæ, tum; per liberum tamen arbitrium bene quo Christus dicitur unctus, significat videbimus. Sunt tamen aliquae objectiones, vivendo, et sine peccato bona opera faciendo gratiam habitualem, sive sanctificationem quas diluere oportet. meruisse, ut esset Dei filius, resistente Evanaccidentalem Christo, et nobis commu­ Arguitur ergo primo ex verbis Ps. 44 : ivcgelio, atque dicente, Verbum caro facium esi. Dilexisti justitiam, et odisti iniquitatem : Pf. U w nem, ut ex D. Hieronym. D. Ambros. Nam ubi hoc facium, nisi in utero virgi­ propterea unxit te Deus, Deus oleo Ixlilix P. N. S. Cyrille, et aliis Patribus contra jl lljTeçu. Vazquez, id negantem recte probat Lorca nali, unde fuit initium hominis Christi? præ consortibus tuis. Nam oleum lætitiæ, disp. 37, num. 6. Et eandem expositio­ Itaque Virgine requirente, quomodo fieret, quo humanitas Christi dicitur singulariter quod ei per Angelum nunciabalur, Angelus uncta præ omnibus consortibus suis, est nem sequitur Lyra ad praedictum locum. Ea vero supposita facile intelligiiur ille respondit : Spiritus sanctus superveniet in divinitas ipsa hypostatice unita, ut fuse te, et virtus Allissimi obumbrabit tibi : prop­ locus : significat enim Christum sanctifiostendit Vazquez disp. 41, cap. 4, ubi Vi^u terea, quod nascetur ex te sanctum, vocabi­ affirmat neminem Antiquorum eam unecatum ea gralia fuisse dependenter a pro­ priis actibus tanquam a connatural dispo­ tur Filius Dei. Propterea, inquit, non propter tionem intellexisse de alia sanctificatione sitione, sicut in sanctificatione aliorum opera, quæ nondum nati utique nulla sunl : per gratiam accidentalem nobis commu­ adultorum contingit, ut jam insinuavimus sed propterea quia Spiritus sanctus superve­ nem. Cum ergo dicatur Christum inunc­ tract. 15, disp. 3, dub. 4, § 3, et magis niet in te, el virtus Allissimi obumbrabit tum fuisse, quia dilexerit justitiam, et odio constabit ex infra dicendis disp. 13, dub. libi, quod nascetur ex te sanctum, vocabitur habuerit iniquitatem ; sequitur, quod per 3. Licet enim respectu gratiæ unionis non Filius Dei. Ista nativitas profecto gratuita hos actus meruerit hypostaticam unionem. fuerit aliquod meritum, ut in hoc dubio conjunxit in unitate personæ hominem Deo, : — Confirmatur ex illo Apocal. 5 : Dignus Dt/n ostendimus, nec fuerit aliqua dispositio, ut carnem Verbo. Istam nativitatem bona opera est agnus, qui occisus est, accipere virtudisp. præced. ostensum est : nihilominus secula sunt, non bona opera meruerunt. Et tem, el divinitatem. Ubi merito mortis A|«respectu gratiæ habitualis afiqua dispositio tract. 82, in Joan, ait . Nec illam suscep­ Christi tribuitur, quod divinitatem accepe­ Ijp. S. intervenit, sicut accidit in aliorum sancti­ tionem hominis ulla merita præcesserunl ; rit — Et confirmatur ulterius ex D. Au­ ficatione. Unde sensus est Christum ea sed ab illa susceptione merita ejus cunela gust. qui hanc dependentiam unionis hygratia unctum fuisse, quia ad illam se dis­ cæperuvt. Similia repetit serm. 8 de verbis postaticæ ab aliquo Christi merito palam posuit per amorem justitiæ, el odium Apostol. et epist. 57, in fine, et alibi significare videtur lib. 2 de Incarnat, iniquitatis. Quam doctrinam satis perspi­ sæpe : ex quibus liquido constat juxta sen­ circa finem, ubi agens de excellentia ani­ cue tradit D. Tho. infra quæst. 34, art. 3, tentiam D. August, quæ communis est mæ Christi inquit : Sed cl unum Spiritum ubi ait : Cum ergo sanctificatio Christi fuerit aliis Patribus, et Theo ogis, gratiam unio­ esse cum Deo, cui magis convenit, quam perfectissima ; consequens est, quod ipse se­ nis collatam fuisse humanitati Christi abs­ huic animx, quæ ita se Deo per dilectionem cundum proprium motum liberi arbitrii in que ullis ejusdem Christi præcedentibus junxil, ut cum ipso Deo unus spiritus me­ Deum fuerit sanctificatus. aut subsequenlibus meritis, quibus illam rito dicatur. Propheta dicente : Dilexisti 151 Deinde oleum lætitiæ significat divinita­ sibi vel de condigno, vel congruo fecerit de­ justitiam, el odisti iniquitatem : propterea ÎrfXÎtÙ. tem, humanæ Christi naturæ hypostatice bitam. unxit te Deus, Deus tuus, præ consortibus luis. communicatam, et illam sanctificantem, Dilectionis ergo merito ungitur oleo Ixlilix, f Πut frequentius explicant Patres, quos fuse id est, anima cum Verbo Dei Christus effi­ retulit Vazquez loco citato. Qua interpre­ citur : ungi namque oleo Ixlilix non aliud Satisfit aliquibus objectionibus contra tatione supposita, nonnihil difficultatis vi­ intclligilur, quam Spirilu sancto repleri. prxcedenlem doctrinam. detur habere locus, et contrario errori fa­ Quod autem præ participibus dixit, indicat, vere. Sed dupliciter, et satis congrue, 8 Contra assertiones propositas possunt quia non gralia Spiritus, sicut Prophetis exponitur, quin ullo modo faveat. Primo referri Photiuiani, Nestoriani, Pélagiani, data est; sed ipsius Verbi Dei in ea substan­ ut ly propterea denotet causalitatem meri­ 1 et alii hæretici, qui existimarunt Christum tialis inerat plenitudo : sicut et Apostolus toriam dilectionis, et odii super oleum, I Dominum merito vitæ sum, sive bonorum dixit : In quo inhabitat omnis plenitudo divinitatis 585 aut sanctificationem per Deitatem : sed tunc non accipitur divinitas ut primo data, sed ut manife.-tala. et gluriticata per exal­ tationem nominis Christi. Frequenter enim dicitur in Scriptura aliquid fieri, cum do novo manifestatur, juxta illud Ps. 2 : Ego hodie genui te, quod Apostol. explicat de resurrectione Christi. Unde sensus est, quia dilexisti justitiam, et odisti iniquita­ tem, meruisti divinitatis manifestationem, et lui nominis claritatem. Quam interpre­ tationem tradunt D. Ambros. Chrvsost. • Hilarius, et alii Patres apud Lyrinum loc. cit. nominatim vero Angelicus Doctor, D.Th<-tt· Cantic. 1, vers. 3, ubi hæc fere habet : Ideo operatus es justitiam, ut Deus ungat te : el meruisti non unctionem, sed manifestatio­ nem ejus : quasi ungi Christum sil nominis ejus odorem, famamque spargi, ac oleum ef­ fusum nomen ejus esse. Potest secundo ex­ poni, ut ly propterea denotet causalitatem finalem per modum finis effecti ; et tunc sensus erit : Quia Deus te unxit oleo dei­ tatis ; ideo perfecte dilexisti justitiam, et odisti iniquitatem. Quam expositionem tra­ dunt aliqui Patres, et nominatim D. Atha- D. Alba­ nas. Orat. 2 , contra Arian. Juxta quam :US. non quia Christus dilexit justitiam, unctus est Deus; sed potius quia est Deus, potuit perfectissime diligere justitiam, et perse­ qui, ac destruere iniquitatem offerendo con­ dignam, ac superabundantem pro omnibus peccatis satisfactionem. Quolibet igitur ex prædictis modis locus exponatur, nihil ha­ bet, quod assertiones nostras impugnet. Ad primam confirmationem respondetur Diruitur Lyrinum ubi supra, et Riberam ad loc. cit. pr.or confir­ Apocalyp. observare, quod communiter matio. in Græcis codicibus non legitur accipere virtutem, ct divinitatem ; sed accipere vir­ tutem, el divitias : librarii autem festi­ natione, cum scripturus esset divitias, scriptum fuisse divinitas, quod alii ad de­ clinandum solecismum in accubandi casu posuerunt, scribendo divinitatem Quod si ita res se haberet, nihil vel apparenter is locus offerret, quo posset contra commu­ nem doctrinam dirigi. Sed quia nec ab apicibus vulgatæ editionis securum cense­ mus recedere, melius respondetur susti­ nendo prædictum nomen. Gæterum acci­ pere divinitatem merito occisionis non significat primam, et substantialem divi­ nitatis communicationem; sed ejusdem manifestationem per gloriam, et exaltationem nominis Christi : quam coelestis ille cætus optabat agno occiso, ut posteriores 586 DE INCARNATIONE. gloriæ priorem abjectionem compensarent, et qui se humiliaverat usque ad mortem, exaltaretur accipiendo nomen super omne D.He- nomen, ut explicant D. Hieronym. et ronym. communiter alii Interpretes eodem loco. Possunt etiam illa verba non incongrue exponi, si referantur ad unionem, inter animam et corpus Christi factam in resur­ rectione. Licet enim toto triduo prædictæ partes manserint Verbo unitæ; tamen non habuerunt unionem inter se : nec eo tem­ pore fuit humanitas, nec ille homo Chris­ tus. In resurrectione autem f.it humanitas Verbo unita, totaque divinitatem accepit. El quia Christus suam resurrectionem meruit, dicitur, quod agnus occisus sit dignus accipere divinitatem. Oc-arri- Ad secundam confirmationem respondecundæ. tur evidens esse, quod D. August, in ea perpetuo fuerit sententia, quod Christus non meruerit unionem hypostaticam, sive esse Deum, ut liquet ex testimoniis relatis num. 7. Locus ergo, qui objicitur, non est D. Augustini, sed alterius, qui S. Docturi inserere studuit sententiam Origenis lib. 2. Pt riarc. cap. 6, eu us verba transcrip­ sit. Licet enim praeexistendam animæ Christi, cæterarumque animarum meditato omiserit, quia recogno cit esse hæresim manife-tam; adjecit nihilominus salis in­ consulto illius erroris appendicem, nempe animam Christi meruisse per dilectionem Nota. uniri Dei Verbo, et fieri Christum. Quod Origenianum prorsus est. et longe exulat ab Augustiniana doctrina. Quam vice versa alter per quandom recompensatio­ nem attribuere voluit Origeni, sequentia subnectens hom. 2, in divers, a·! illa verba plenum graliæ : Maximum, et particulare exemplum, quod nullis præcedenlibus meri­ tis homo efficitur Deus Chrislus est, et in ipso primordialiter manifestatum est. Quæ est aptissima D. August, doctrina; sed aliena omnino ab Adamandi principiis, et stylo. Ubi miramur tam diversos ingenio­ rum affectus, facientium istas commuta­ tiones non absque injuria Augustini, nec sine excessivo in Origenem studio. Reco­ lantur, quæ diximus tract. Ii, disp. 1. cap. a num. 108. 2 argu10. Arguitur secundo : quia opt:me rn’ntum. fieri potest, quod actus proce lentes, vel dependentes ab unione hypostatica sint meritum illius idque servatis naturis re­ rum : ergo dicendum est, quoi Christus prædictam unionem meruerit. Consequen­ tia patet : nam propter motivum upposi- tum exclusimus prtediclum meritum . nisi enim connaturalis rerum ordo contra­ rium exposceret, magis deceret hujusmodi meritam Christo deferro; cum conferat ad majorem ipsius perfectionem. Antecedens autem suadetur ; quoniam ut afiqui actus sint mentum unionis hypostaticæ, bufficit, suppositis aliis conditionibus, quod illam praecedant ordine naturæ, licet tempore uon praecedant, ut ptet in justo merente augmentum gratiae, quod in eodem ins­ I tanti con.-equitur . sed actus dependentes, aut procedentes ab unione hypostatica po­ tuerunt illam praecedere ordine naturæ: i recte quippe cohæret hæc mutua causali­ tés, et dependentia, ut liquet in actibus quibus adultus extra Sacramentum justi­ ficatur : procedunt enim a gratia sanctifi­ cante, et simul ad eadem præsupponuntur per modum dispositionis, ut late ostendi­ mus tract. 15. disp. 3, dub. 4; ergo op­ time, atque servatis rerum naturis, fieri valet, quoi actus Christi dependentes ab unione hypostatica mereantur il am. Confirmatur primo : quia licet ut actus c«iChristi mererentur de condigno unionem hypustiticam, deberent supponere prædiclam unionem, et per ipsam valorari; ni­ hilominus ut sint meritum de congruo, sufficit, quod supponant gratiam habitualem accidentalem , et ab eadem precise ha­ beant valorem, ut liquet in Patribus anti­ quis, qui illis principiis, atque valore me­ ruerunt de congruo prædictam unionem, ul dub. 3 dicemus. Ergo Christus per actus ul procedentes a gratia habituali meruit unio­ nem hypostaticam ; licet non de condigno ob valoris defectum ; bene tamen de con­ gruo secundum operum proportionem. Confirmatur secundo : quia satis pro-seca bab le est Angelos justificatos fuisse, el adultos justificari per meritum de congruo, fundatum videlicet in eis actibus, quibus se ad justificationem disponunt, ut tradunt Scotus, Durandus, Vega, et alii, quos re­ fert, et sequitur Suarez lib. 12 de gratia Sara cap. 27. Constat autem Christum Domi­ num sanctificatum fuisse ad instar adultorum, ut docet D. Tho. infra quæst. 34, Dita η Λ i i · i· . · arc. 3. Ergo eadem probabilitate dicemus Christum meruisse de congruo suam sanc­ tificationem per unionem hypostaticam, atque ideo ipsam unionem. Confirmatur ultimo destruendo opposi­ tum fundamentum : quia non est contra naturalem rerum ordinem, sed potius ipsi consonum, quod præmium conferatur anti­ cipata DISP. VII, DUB. I. 587 cipata solutione propter merita succe­ trum, qute ab unione hypostatica non ha­ dentia : ergo licet omnia opera Christi buerunt similem dependentiam, ut suo loco supponant unionem hypostaticam ; fieri explicabimus. optime valet juxta congruum rerum or­ Ad secundam respondetur longe proba- Ad scdinem, quod talia opera mereantur i lam bilius esse, quod nec Angeli meruerint, tantiam· saltem de congruo. Consequenda pa’et. nec adulti mereantur suam justificationem Et antecedens suadetur : quia frequenter de congruo, ut ostend.mus tract. 16, disp. videmus agricolas, et alios mercenarios 6, num. 5; sed contraria probabilitate sup­ recipere de præsenti pretium, sive præ­ posita, et antecedenti permisso negamus mium laboris futuri, quem impendent in consequentiam. Et disparités est satis nota : vinea præmiantis : idque accidit naturali­ quod principium meriti de congruo respec­ ter, sive servato congruo naturis ordine : tu gratiæ habitualis, sive sanctificantis, alias non ita frequenter contingeret. non est hæc gratia, sed alia actualis natu­ 11. Ad argumentum respondetur neram aliquo modo elevans, et simpliciter jjp- gando antecedens. Et ad probationem dipræsupposita : unde gratia habitualis po­ Kat0· cendum est, quod licet generaliter loquendo test esse terminus, et præmium operum, sufficiat meritum præcedere præmium solo quæ ab alia actuali procedunt. Cæterum ordine, sive prioritate naturæ, ut exem­ omnis operatio Christi pendet ab ipso plum meriti augmenti gratiæ satis convin­ Christo, sicut a principio quod ; atque ideo cit : nihilominus prædicta antecedentia supponit simpliciter unionem hypostati­ .debet esse in genere causæ efficientis, in cam : unde non præcedit illam in genere quo meritum constituitur, ut magis cons­ causæ efficientis, ut meritum exposcit. tabit ex dicendis dub. seq. atque ideo Ad ultimam respondetur negando ante- Ad terdebet esse simpliciter talis, sive suppo­ cedens : est enim meritum via, et motus liatn· nens meritum existere extra suas causas ad præmium, movetque præmiantem, non pro priori ad præmium : aliter enim non quidem ut sit, quod est proprium causæ posset illud præire in genere causæ effi­ finalis, sed quia est, quod pertinet ad cau­ cientis. Actus autem Christi non putuerunt sam efficientem moralem. Ex iis autem hoc modo antecellere unionem hypostati­ plane sequitur, quod meritum, connaturacam, cum potius ab ipso Christo, qui es­ liter loquendo, etservalis naturarum exigen­ sentia iter prædictam unionem includit, tiis, præcedat præmium in exceutione. Si in eo genere dependeant : fuerunt enim vero hæc non ita distinguantur, plane con­ operationes non solius humanitatis, sed funditur propria ratio causæ meritoriae cum Christi, sive suppositi, ut supra vidimus. Et influxu proprio causæ finalis : quod est absurdum, et contra communem apprehen­ ideo nun meruerunt de facto unionem hy­ sionem, et id, quod in præsenti supponi­ postaticam : esto potuerint habere aliquam prioritatem respectu illius pertinentem ad mus. Ad probationem autem antecedentis Nota aliud causæ genus, præsertim dispositirespondetur, quod in eo casu, et similibus, væ. Quod et non amplius evincit exem­ qui sæpe objiciuntur, et in quibus plurimi plum justificationis adultorum : nam actus allucinantur, non intervenit propria ratio procede:.les a gratia just Qcante, licet ad causæ meritoriæ, sed quidam contractus illam disponant, ipsam tamen non me­ do, ul facias; non enim opera mercenarii rentur, ut ostendimus tract. 16, disp. 6, movent de præsenti efleclive moraliter sol­ dub. 1, g 1 ; sed tamen non probat, quod in ventem pretium, cum actu non sint; sed Christo per modum dispositionis unionem solvens de præsenti præmium emit obli­ hypostaticam præcesserint ob disparitatem gationem, sive imponit alteri servitutem, assignatam disp. præced. num. 14. quibus se obstringit ad laborandum : sicut Ad primam confirmationem patet ex posset emere fructus futuros arborum, vel Λ$'Γ.* dictis a num. 3, quod cum operationes sint laborem futurum jumentorum : et tamen inio- suppositorum, sive subsistentium sicut ridiculum est constituere in fructibus, aut wi bestiarum operibus vim meritoriam. Quod princip i quod ; non potuerunt opera Christi esse ab ejus humanitate, vel gratia, quin si ibi ex parte operum futurorum interve­ nit aliqua causalitas; hæc non ad pro­ fuerint ah ipsius supposito, atque ideo priam rationem meriti, sed magis causæ quin supposuerint unionem hypostaticam : et consequenter non præcesserunt illam per finalis revocanda est ; nam solvens pretium modum meriti vel de condigno, vel de ex amore fructuum, quos intendit, et spe­ congruo. Aliter contigit in operibus Fa­ rat, et a quibus finaliter movetur, consti- 588 DE INCARNATIONE tuit inter alia media, qua? ad hunc finem conducunt, pretium, et per pretium opera mercenarii, ad id deservientia per modum mod i. Ubi liquet influxum operum non esse per modum mer ti in pretium, s d per modum medii m fructus tanquam in finem, quem in genere causæ efficientis, atque in exeeutione præcedunt. înddeti12. Solet in præsenti inquiri, an Chris­ lis rfcbii rrsoln- tus meruerit unionem hypostaticam ut tio. continuatam, sive, et in idem relit, præ­ dictæ unionis conservationem? Ad quod Snarei. affirmative respondet Suarez disp. 10, sect. 4 ; negant autem communiter Thomistæ. quibus suffragatur Vazquez disp. *8 . cap. 4. Quam seuentiam censemus esse longe veriorem. Tum quia D. Augus­ tinus, et alii Patres supra relati absolute negant, quod Christus meruerit unionem hypostaticam nulla distinctione adhibita inter primain ejus productionem, et con­ servationem. Tum etiam, quia ul vulgo dicitur, conservatio est continuata rei pro­ ductio : cum ergo Christus non meruerit productionem unionis; sequitur quod nec meruerit conservationem ipsius. Tum præterea quia ducatio unionis hypostaticæ est indivisibilis, et tota simul, nihdque per successionem acquirit : mensuratur enim prædicta unio æternilate participata, ut D.Tlom. tradit D. Tho. in 3 ad Annihal. di.-t. 21, quæst. 1, art. 1; quæ autem æternitate, vel ævo mensurantur, habent totum suum esse simul. Unde vel tota d cratio unionis hypostaticæ cadit de facto sub merito, vel nihil ejus. Cum ergo Christus non merue­ rit de facto durationem prædictæ unionis pro primo instanti, sive pro correspondentia ad momentum nostri temporis, in quo conceptus fuit : sequitur, quod nec de facto meruerit perseverantiam, sive con­ tinuationem illius per correspondentiam ad cursum futuri temporis. Tum denique (per quod magis explicatur præcelens mo­ tivum quia sicut unio est principium meriti Christi, ita continuatio unionis est principium conservationis meriti ejusdem : sicut enim primum esse meriti supponit esse unionem, sic etiam conservatio meriti supponit unionem perseverare : nam si ista non perseveret, eo ipso jus meriti dissolvi­ tur, et non relinquitur subjectum, cui praemium debeatur : unde unio in utraque comparatione se tenet ex parte principii : sed propter dependentiam meriti ab unio­ ne, Chris us unionem non meruit : ergo ob simi'em dependentiam non meruit cun- tinuationem unionis. Recolantur, quæ dirimus tract. 16, disp. 6, dub. 3 et 5, ubi ex eisdem principiis ostendimus justum non posse- mereri do condigno reparatio­ nem post lapsum, nec donum perseveran­ tia?. Quæ ad minus probant Christum de facto non meruisse continuationem suæ unionis. An autem etiam probent |er respectum ad potentiam Dei absolutam constant ex dicendis dub. seq a num. 31. DUBIUM IL Utrum Christus potuerit secundum provi­ dentiam extraordinariam mereii de condigno suam unionem hypostaticam per opera subsequentia. Supposito, quod Christus de facto non meruerit unionem hypostaticam, ut hacte­ nus ostensum est; oportet videamus, an potuerit illam mereri : sic enim propriæ rationes unionis, et meriti magis innotes­ cent. Quæ difficultas, licet eam alii refe­ rant ad quæst. 19, congruentius in præsenti discutitur tum ob connexionem doctrinæ cum præcedenti difficultate : lum quia pertinet ad causas morales, de quibus agimus : tum quia illam insinuavit D. Tbo. in hoc art. II. in principio illis verbis : Omnis operatio illius hominis subsecuto est unionem : ergo nulla ejus operatio potuit, esse meritum unionis. Sed oportet nonnul­ la præmittere, quæ vel carent difficultate, vel ad principalem disponunt, et legiti­ mum ejus sensum repræsentant. Observanda pro dubii resolutione. 13. Consulto in dubii titulo difficultatem revocamus ad Christum determinate, hoc est, ad personam Filii subsistentem, et ope­ rantem in humana natura; non vero ad naturam ipsam consideratam vel secundum se, et præcisam a subsistentia, vel deter­ minatam per subsistentiam creatam pro­ priam, vel subsistentem per aliam, quam Filii, subsistentiam divinam, ut contingere potuit. Si enim sermo fieret de humanitate Christi considerata secundum se, et præci­ sam ab omni subsistentia; facile appareret pars negativa : tum quia humanitas nequit agere, et elicere opera ulla, ac subinde nec illis mereri, priusquam subsistat, ut cons tat ex dictis num. 4. Tum quia licet pos­ set Sens ips- ■ sisti r«ék· nlsM i!:ra ente(Ltlii. DISP. VII, DUB. II. set divinitus operari : non posset tamen elicere opera adæquantia valorem unionis hypostaticæ, sicut ad meritum de condigno requiritur : est enim ea unio inliniiæ æstiinabilitatis; in humanitate vero ab omni subsistentia præcisa nullum est principium præhabens lanium valorem, ulex se liquet. Si autem sermo fiat de humanitate ut terminata per subsistentiam creatam pro priain ; negativa etiam pars liquido cons­ tat : quia, non habet, unde possit commu­ nicare operibus valorem infinitum, sive quantum meritum condignum unionis hy­ postaticæ postulat. Denique si sermo insti­ tueretur de humanitate ut terminata per aliam subsistentiam divinam, v. g. Patris; absque dubio posset mereri de condigno unionem hypostaticam Christi, sive Incar­ nationem Fi.ii in hac numero humanitate : quia posset elicere opera valoris infiniti, atque æqualis cum hoc præmio, et servare omnes alias conditiones, quas meritum illud requirit : nullum enim occurrit, quod suadeat oppositum. Et ideo præsentem dif­ ficultatem ad eas considerationes minime extendimus. Unde dubium reducitur ad ipsum Chris­ tum, et quidem non absolute in ordine ad quamcumque hypostaticam unionem: sed determinate ad suam, ut titulus proponit : ex qua essentialiter intrinsece hoc indivi­ duum, sive hic homo Christus constituitur. Certum quippe est potuisse Christum me­ reri Incarnationem Patris, et Spiritus sancti, et similiter Incarnationem Filii, et alia numero humanitate ab ea, quam de facto habet : siquidem potuit elicere, et elicuit opera meritoria infiniti valoris, et prorsus condigna illis præmiis : aliunde potuit accedente pacto illa in ta'ia præmia dirigere, servareque respectu eorum omnes conditiones meriti de condigno, ut facile consideranti constabit. Sed in meren losaam unionem, quam actu habet, occurrit spe­ cialis difficultas; cum talis unio supponatur ad omne opus, idque repugnet naturæ me­ riti, quod movet ad præmium, et est qui­ dam motus in ipsum. I Qrâta In qua difficultate supponimus impossiμ’[ bile esse, quod Christus mereatur suam I wi unionem hypostaticam per o >era, quæ ipsam antecedant tempore, vel ordine naturæ (fera simpliciter tali. Quoniam vel talia opera >..*?ÜJU. procederent a Christo, vel a sola Christi humanitate? Si procederent a Christo; mi­ nime præcederent unionem hypostaticam : Christus enim ilDm essentialiter importat. 589 Si autem procederent, a sola humanitate; non Christus, sed sola human tas per ilia opera moreretur unionem : idem enim est principium, quod meretur, et quod efficit opera meritoria. Impossibile ergo est, quod Christus mereatur suam unionem hyposta­ ticam per opera illam antecedentia. Quod motivum excludit omne meritum non so­ lum de condigno, sed etiam de congruo : hæc enim licet differant in quantitate va­ loris, et in qualitate juris, conveniunt ta­ men necessario in eo, quod procedunt a principio merente, illudque supponunt, ac denominant. Diximus, vel ordine naturæ simpliciter tali, hoc est, excludente posterioritalem simpliciter, et dependentiam in genere causæ efficientis Physicæ : quia si loquamur de sola prioriiate in intentione, aut in genere causæ meritoriæ, ipsa opera tempore succedentia unionem, si illam mererentur eandem prtedicto modo antei­ rent : quia essent ejus causæ, et omnis causa effectum in suo genere præcedat : sicut in accidentibus, vel actibus proceden­ tibus a forma, el ad eandem disponentibus cernere licet. Sed hic ordo, aut prioritas non sufficit, ut opera dicantur simpliciter antecedentia, ut constat eodem exemplo. 14. Supposito igitur , quod repugnet Christum mereri suam unionem hypostati­ cam per opera antecedentia ; videndum est, an potuer.t illam per subsequentia, quæ re ipsa Christum supponunt, mereri? Et sup­ ponimus non posse secundum ordinariam, et consonam rebus providentiam. Tum quia si ita fieri posset, sic re ipsa factum fuis­ set : id enim cederet in majorem Christi gloriam : et Deus de facto ista providentia utitur : constat autem non ita contigisse, ut cum communi Patrum, et Theologorum sententia dub. præced. ostendimus : ergo fieri non potest juxta ordinariam, et connaturalem rebus providentiam. Tum etiam quia juxta naturam, et propriam conditio­ nem meriti est præcedere præmium : tendit enim ad ejus possessionem, habetque sibi connaturaliter adjunctam spem illius ut in nobis apparet : nemo enim laborat pro'his quæ jam habet, sed pro his quæ sperat : sed eo ipso, quod secundum naturam meriti sit præcedere præmium, nequit esse juxta connaturalem rebus providentiam, quod quis mereatur per o, era præmium subse­ quenda, ut ex ipsis terminis liquet : ergo idem quod prius. Tum præterea nam col­ latio præmii est retributio, et actus justi­ tiæ, quæ naturaliter, et per se supponit jus -· Nec potuit de lege ordinaria per opera subsequentia. 590 DE INCA K NATION E. DISP. VII, DUB. II. ■ fecit por opera ul mero recoinpensanlia, alterius, atque ideo in præsenti materia ! Quam distinctionem sic accipiemus ut pri­ I sed ut excitantia, et moventia anteceden­ supponit meritum, sive jus ad præmium : mum meritum sit meritum vere, et pro­ ti 1er in intentione Dei, quæ ipse vidit fu- ! cum hoc autem non cohæret, quod servato pre ; posterius autem solum improprie, i tura pro priori ad decretum conferendi i ordine connatural!, et rebus consono me­ ' et secundum quid. Si autem Juniores in­ I Patribus gratiam ; atque ideo ab illis morita succedant post præmium. Tum denitendant utrumque esse proprie meritum, ! veri potuit ad eam determinandam. Quod DThoa. que quia id aperte docet, probatque D. etiam si excludatur motio, et excitatio i autem altioet ad exempla ab humanis deTho. quæst. 29 de Verit art. 6, ubi hæc antecedens; rejicienda omnino est i lorum sumpta, nihil plano evincunt : quia ubi habet : Meritum esi causa præmii, non qui­ distinctio. Quoniam meritum debet habere Eiji» I prorsus succedunt opera, non intervenit dem per modum finalis causæ : sic enim influxum in præmium in aliquo genere 1H< I verum meritum, sed mera retributio pro magis præmium est causa meriti : sed magis causæ ; alias præmium non dependeret a Ul. ! j re accepta : quæ erit gratiarum actio, si secundum reductionem ad causam efficien­ merito, nec conferretur propter illud, at­ I supponat liberalem rei accept® donatiotem, in quantum meritum facit pramio dig­ que ideo meritum perinde se haberet, ac I nem ; vel erit solutio justitiæ, si.supponat num, et sic ad præmium disponit. Id autem si non esset, nec de illo curandum foret : 1 rei venditionem pro labore, aut pretio quod est causa per modum efficientis, nullo implicat autem, quod meritam influat in faturo : solet enim contingere quædam I modo potest esse posterius tempore eo, cujus præmium, nisi antecedenter moveat, et I venditio misericors, id est, ab.-que pretio est causa : unde non potest esse, quod aliquis excitet ad illud, quippe adæquata ejus cauI,, præsenti, aliquando tamen exhibendo. Et mereatur, quod jam habet. Quod autem in salitas in hoc consistit : ergo illud, quod p sic communiter censerunt antiquiores humanis aliquis pro accepto beneficio domi­ pure remunerat, aut récompensât pro dono Theologi, qui has futiles distinctiones, no suo serviat, magis habet rationem gratia­ accepto absque alia antecedenti motione, et quas Juniores comminiscuntur, perspectas rum actionis, quam meriti. Unde liquet excitatione, non est meritum vere, et pro­ B-hta.habuerunt, ac rejecerunt. Unde D. Thom. fieri non potuisse secundum connaturalem prie, sed solum abusive, et secundum luco supra cit. dixit : Quod autem in hu­ rebus providentiam quod Christus meruerit quid. Accedit collationem præmii in esse manis aliquis pro accepto beneficio serviat, ■ suam unionem per opera eam subsequen talis esse actum justitiæ, et non meram limagis habet rationem gratiarum actionis, | lia : atque i :eo præsentem difficultatem beralitatem : ubi autem donum aliquod da­ quam meriti. Et Durandus in 2, dist 3, tractandam esse per respectum ad potentiam tur absque ullo merito antecedenter mo­ q. 3. num. 8, proposito exemplo, quo Ju- | Dei absolutam, el secundum providentiam vente, et excitinte, impossibile est actum niores utuntur, ait : Sed illud non valet : I extraordinariam. justit æ exerceri ; sed mera gratia occurrit : quia equus datus a rege, aut est datus gra- ' Not·. Ex his omnibus constat, qua proprietate justitia enim tribuit unicuique jus suum, luito, el simpliciter : et lunc opera sequen­ accipiendi sint omnes termini, quos dubii quo i in tali casu minime adest : ergo ubi tia non sunt meritoria : quia nullus mere­ titulus affert. Nam ly Christus deno at demerita antecedenter non movent: impossi ­ • tur id, quod est suum : sei per meritum terminate hoc suppositum Verbi operans bile est collatio præmii in esse talis : et facit quilibet, ul aliquid efficiatur ei debitum, in hac natura. Ly suam denotat non quaconsequenter etiam repugnat vera ratio quod ei prius non erat debitum, nec suum. lemcumque unionem hypostaticam : sed meriti ; hæc enim sibi mutuo corespon­ Sed talia opera sunt quædam recompensatio illam determinate, qua constituitur, et de dent. gratitudinis de beneficio prius accepto. Si facto constat. Ly subsequenlia denotat non Potestque urgenter confirmari ex eo, autem equus esset collatus militi sub tali quamlibet successionem; sed veram, et quod meritum ex natura sua præcedit præ­ pa'.to, quod militaret pro rege; lunc per propriam vel temporis, vel saltem naturæ mium : unde sibi connaturaliter adjungit consequentia opera mereretur equum non in genere causæ efficientis, ita quod opera orationem, et spem : nec id negant Junio­ quidem prius suum, sed quasi accommoda­ in exeeutione vere procedmt, et depen­ res, qui hac de causa docent, quod Chris­ tum, ut per opera factu per equum acqui­ deant a Christo sicut a principio effectivo. tus non meruit de facto suam unionem reret sibi equum. Beatitudo autem non da­ Denique ly mereri sumendum est proprie, per opera subsequenlia, ut vidimus num, tur beatis sub aliqua· conditione , sed prout significat verum influxum moralem præced. Illud autem, quod antecedenter simpliciter : et ideo per sequentia opera effectivum in præmium, ut tradit D. Tho. non movet, et excitat, sed e=t mera re­ nullus meretur bealiludinem. in verbis proxime relatis. compensatio, retributio, vel solutio, tan:-isi IG. Ut autem hæc in legitimo sensu Junio15. Sed circa hanc ultimam particulam tum abest, ut ex natura sua rem, pro qua roin intelligantur, observandum est ultimo ullerius observandum est quosdam Recensolvit, précédât, quod potius illam ex nadistinc­ awia- propriam causalitatem meriti erga prætio. tiores distifiguere duplex meritum : aliud tura sua præsupponat, alias retributio non mium nun esse physicam, sed moralem, et excitativum, et motivum, quod dicunt esset. Ergo repugnat, quod vera ratio J quasi intentionalem : quia influit ut mo­ præcedere præmium in exeeutione ; quo I meriti in sola retributione, aut solutione vens sua bonitate comita, et apprehensa meriti genere justi merentur de præsenti pro re jam accepta salvetur : alioquin voluntatem præmiantis ad remunerandum. gloriam : aliud autem remunerativom, seu simul postularet ex natura sua præcedere, Idque magis liquet ex eo, quod valor, aut compensativum rei prius acceptæ ; sicut et ex natura sua non præcedere, quod jus, per quæ meritum formaliter consti­ implicat contradictionem. I Christus per sua opera meritoria recomtuitur. et causai, non sunt entia physica, pensavit pro gratia, quam Patres antiqui Nec exempla, quibus Juniores se expli- Eirafi sed moralia. Et aliunde meritum, ut cau­ prius tempore acceperant : et idem contin­ eant, illis favent. Nam si Christus vere femi- j set, non exposcit coexistentiam, aut con­ geret. si rex donaret militi equum, et arma meruit gratiam prius datam Patribus antijunctionem physicam cum prærnio : steeo pacto, ut eis pugnando illa mereretur. quis (de quo infra a num. 101), id non ί fecit 4 591 pius enim datur præmium propter merita physice præcedentia, ut ex se liquet. Quæ omnia aliter contingerent, si influxus proprius meriti physicus esset. Porro circa ,x hunc influxum moralem, qui fini, et me­ rito videtur esse communis, habenda præ oculis est notabilis distinctio inter utram­ que : nam ut finis moveat, non est neces­ sarium, quud prævideatur existens ; sed sufficit, quod objiciatur secundum suam possibilem bonitatem : sic enim potest excitare sui intentionem, et intentus mo­ vere ad electionem mediorum. Cæterum ad influxum proprium meriti (quem cum communi sententia supponimus distingui a causalitate prurpia causæ finalis), licet non requiratur, quod meritum existât physice de præsenti (sufficit enim phy­ sice præextilisse, ut omnes docent, vel esse futurum, ut quidam tradunt) : nihi­ lominus requiritur, quod præmiantj repræsentelur exutens, et quod objiciatur se­ cundum suam existentiam, quam in re habet, vel habuit, vel habebit. Et ratio hujus differentiæ est : quoniam finis mo­ vet, ul sit : unde ut moveat, et causet, non debet præsupponi existens, sed satis est, quod objiciat menti suam possibilem bonitatem. Sed meritum movet, quia im­ pôt tat jus ad præmium, et per illud cau­ sât ; alter enim voluntas retribuendi non esset debita ex justitia, sed mera gratia, quod est contra rationem meriti, et præ­ mii : unde præmians debet prius videre jus, quam moveatur ad retribuendum, sive ad decernendum præmium. Jus autem obligans exigit necessario titulum existentem : nam possibilia, et futura, quate­ nus talia, possunt quidem funlare, sed actu non fundant jus, nec inducunt obli­ gationem. Oportet ergo, quod ut meritum causet, repræsentelur existens. Unde quid­ quid sit de'existentia exercita, quam in re habet, vel habebit ; debet pro priori ad voluntatem remunerandi, quam causât objici ut existens, et movere, quia est. Aliter enim nec distinguetur a fine, nec jus aliquod importabit, exuetque proinde propriam meriti rationem. é H. Præferlur vera, et communior opinio. 17. Dicendum est repugnare, quodChristus meruerit suam unionem hypostaticam peropera subsequenlia. Sic docent D. Au- 59'2 DE INCARNATIONE. gust. Ol D. Tho. utstatiin videbimus, quibus subscribunt unanimiter Thomisli» tam in quæst. 14. art· 5. præsenti, quam 1, C»pn'oi. Capreolus in 4, dist. 14, quæst.. '2, art. 3 ail arg. nas. ' „ Henrici contra 2 conci. Cajet, el Coura- jConradus ______ £ _____ al2 \locum cit. ex 1, 2, ubi Arrjio. Arauxo dub. ume con 1. I. Gregor. Marti· Marti- nez dab. I. conci. 3. Joan, a S. Tho. nei. Joann. a d>sp. '·’·» art. 1. Gonet disp. '2, art. 7, "j0-conci, I. Labat, dub. 3, § l.QuodrepeMuinia. luxit *n præsenti Joannes a S. Tho. disp. Aharer. 5, art. 2. Gonet disp. 7. art. 3. et eodem 1 nas. ,Xi' loco Medina dub. 1. Alvarez disp. 16. NaICabrrra. zarius controvers. I. quæst. 3. Cabrera Godoi· Cipol- disp. I, § 4. Godoi disput. 50, j 2. Cipullus hs, infra quæst. 19. art. 3, dub. 12, g 2. N. N. Phb Philippus disp. 3, dub. 6. Vincemius de l'P· A1OC?O- gralia Christi quæst. 5, art. 3, et alii plu­ tJOS. D. Bo­ res. Idem etiam defendunt D. Bonavent. ot». Richardus, Argentmas, et alii, quos dedi­ Richard. Ardeati­ mus tract. 16, disp.6, dub. 1, num.7, nas. Vazquez l p. disp. 91, cap. 6, et 1, 2, Yaaqnez. disp. 219, cap. I, et in hac 3 p. disp. 21, Lorea. cap. 5. Lorca disp. 8, sect. 2. num. 2. Bala. Rada tom. 3, controv. 12, art. 3, dub. 1, Beca§ sed objicies. Becanus de Incarnat, cap. nus. P.rjasi- 14, quæst. 6. Prepositus quæst. 2, num. tus. Torres. 139. Torres opusc. S de gratia disp. 2, Hurtado, dub. 2. Gaspar Hur.a lo, Petrus Hurtado, Ragusa, Tannerus, et alii apud Ripaldam B mal. disp. 86, §2. Bernal disp. 17, sect. I, § 3, num. 16. Theophylus Raynaudus lib. 3 de Cbristo sect. 2, cap. 2, num. 183. Lugo. Lugo disp. 8, sect. 2, num. 13, dicens oppositam sententiam communiter, et me­ rito rejici, et alii quam, lures, ita ut Canieius hb. 2. Mar. cap. 16 dixerit in banc sententiam consentire universam scholam. Quam assertionem jam statuimus tract. 5, disp. 10, num. 48, et 54, et loco supra cit. ex tract. 16, ubi obtendimus ex pro­ fesso primam gratiam, quæ est principium merendi, non posse sub merito cadere. Nec in præsenti materia occurrunt diversa mo­ tiva : unde eadem iterum proponemus cum particulari applicat:one ad meritum Christi ; id tamen addentes, quod ad hanc rem ma­ gis specialiter pertinet. Î). AnProbatur ergo primo ex D. August, in ^uMinus Encbir. cap. 36, et serm. 8, de verbis pro a rec­ Apostol. et aliis locis num. 7 relatis, ubi tione. non aliam viam reperit, ut unio hyposta­ tica esset ex meritis Lhristi, quam suppo­ nendo, quod ille humo pro priori ad prædictam unionem fuisset in proprio sup­ posito : et quia non ita contigit, ut fides docet, concludit Christum eam unionem non meruisse. Qui discursus nullius robo­ ris esset, si Christus potuisset mereri eam unionem per opera subsequor.tia : nam adhuc illi probandum erat, quod non ita meruerit. Sensit ergo tale meritum esse impossibile. Nec ignoravit S. Ductor Pela· gianorum alios recurrere ad merita futura, propter qua* homines de præsenli discer­ nerentur in negotio salutis. Sei nihilomi­ nus ingeniosam hanc illorum cogitatio icm nihil fecit; sed sprevit pot.us ut vanam, reputans similium meritorum influxum chimerieum esse, atque impossibilem. Utrum­ que constat ex lib. de prædest. SS. cap. 12, ubi ait : Laboratur aliquando in xlalt majorum jam utentium voluntatis arbitrio. Sed ubi venitur ad parvulos omnis defied procedentium gratiam assertio meritorum: quia nec illi ullis bonis procedentibus meritis discernuntur a coleris. Quis enim audiat, quod dicantur parvuli pro suis futuris meritis in ipsa infantili olate baplizali exire dehacvila? Et in lib. contra duas epist. Pelagian, cap. 7, inquit : Propter quod profecto decipitis, qui dicente veritate : Non ex oper.bus, sed ei vocante dictum est, vos dicitis, ex futuris operibus, quem Deus illum facturum esse prxsciebal, Jacob fuisse dilectum. Quibus palam manifestat se pro deilrio, et insi­ pientia habere recursum ad opera futura subsequentia, ut quis de præsenti conse­ quatur aliquid per modum præmii, sive ex meritis : e: aliter se gereret, si judicaret id esse possibile. Unde ut colligeret illum ho­ minem Christum esse Deum, et non ex meritis ; curavit ostendere, quod nulla ha­ buerit merita unionem antecedentia : sed studium non extendit ad considerationem faturorum, recognoscens hæc non influere de præsenti : unde exclusis antecedentibus meritis, omne meritum exclusisse, et lo­ tum negotium absolvisse putavit. Despon­ deatur quoso, inquit in lib de prædest. SS. cap. 15, ille homo, ul a verbo Patri coolerno in unitatem persono assumptus, Filius Dei unigenitus esset, unde hoc meruit? Quod ejus bonum qualecumque processit? Quid egit ante, quid credidit, quid petivit, ul ad hanc ineffabilem excellentiam pervenirel? Et quod hæc fuerit S. Doctoris mens, tradit fidelissimus ipsius discipu'us Ange­ licus præceplor D Tho. quæst. 29, de D.T£: Verit. art. 6, in corp, ubi ait : Quidam dicunt, quod aliquis polesl mereri id, quod jam habet : sicut dicunt de Angelis, qui bealiludinem, quam simul cum gratia acce­ perunt, meruerunt, per opera sequentia, quo circa DISP. VII, DUB. II. circa nos faciunt. Sed hoc non videtur esse teriiin propter duo. Primo quia conlrarialur probations Augustini, per qua tn contra Pcla! gianos probnL gratiam sub merito cadere non posse, quia ante, gratiam nulla sunt merita ‘ nisi mala; cum ante gratiam homo sit im­ pius, el meritis impii non gralia, sed pœna debetur. Non ergo posset dici, quod gratiam quis meretur per opera, quæ quis post accep­ tam gratiam facit. N» Eandem assertionem docet idem D. Tho. tum loco immediate relato, ubi adΠ». dit : Secundo quia hoc est contra rationem ■ meriti. Nam meritum est causa præmii, non . quidem per modum finalis caus e : sic enim magis præmium esi causa meriti : sed maj gis secundum reductionem ad causam ef! ficienlem, in quantum meritum facit dig? num præmio, et per hoc ad præmium disponit. Id aulem quod est causa per modum efficientis, nullo modo potest esse posterius tempore eo, cujus est causa. Unde non polesl esse, quod aliquis mereatur, quod jam habet. Tum 1,2, quæst. 114, art. 5, ubi I ait : Postquam jam aliquis habet gratiam, non potest gratia jam habita sub merito cadere : quia merces est terminus operis, gralia est principium cujuslibet boni operis. ' Unio autem hypostatica comparative ad hanc hominem Christum est prima gra­ tia, et jam habita, efficiensque omne opus bonum. Tum etiam in præs. art. 11, ubi inquit : Omnis operatio illius hominis sub­ secuta est unionem : ergo nulla ejus opera­ bo potuit esse meritum unionis. Tum eliam pluribus aliis locis, quæ prolixum esset ; referre. 18. Secundo probatur eadem assertio P"" ratione fundamentali ex eisdem locis de­ sumpta : quoniam implicat principium ■ essentiale meriti esse præmium illius : sed K id contingeret, si Christus per sua opera g subsequentia mereretur de condigno unioI nem hypostaticam : ergo implicat Chris- I I tum mereri de condigno unionem hypos j laticam per opera subsequentia. Minor est i certa : tum quia Christus est principium i i essentiale physicum suorum operum : de! pendent enim essentialiter hæc opera ab 1 boc homine : Christus autem claudit esI sentialiter unionem hypostaticam, cum ex 1 ea intrinsece cmstituatur : ergo si unio ’ hypostat'ca esset præmjum operum sub­ ii sequentium, sequeretur principium essen$ tiale meriti esse præmium illius. Tum i etiam quia opera Christi non possunt esse I j meritoria de condigno unionis hypostati- I j Salmanl. Curs, theolog. tom. Mil. 593 cæ, nisi habeant infinitum valorem tali præmio æqualem : sed hune valorem ne­ queunt habere, nisi supponant productam unionem; a qua secundum hunc valoris conceptum essentialiter do.pendent : ergo si Chnstus mereretur de condigno unio­ nem hypostaticam p-r opera subsequentia; plane inferretur præmium, sive terminum meriti esse principium illius essentiale. Major autem probatur ostendendo non unam, sed plures implicationes : primo, quia principium meriti est vera causæ præmii, non minus quam ipsum meritum: istud enim non causât ut quod, sed ut quo, sive associatum, et subordinatum suis principiis essentialibus; sel imp’icat quod aliquid vere causet se ipsum ; cum inter I causam, et effectum interveniat dependen­ tia vera, ac subinde realis distinctio : ergo implicat principium essentiale meriti esse I præmium illius. Secundo, quia non minus implicat aliquid esse causam effectivam I moralem sui, quam e se causam effectivam physicam sui : sed implicat, quod aliquis effective physice se producat; alias posset se creare, aut generare, aut ressuscitare, quæ sunt inaudita : ergo implicat, quod aliqui 1 sit causa effectiva moralis sui ip­ sius : constat autem quod principium es-entiale merili influit effective moraliter in præmium, sicut influit ipsum meritum, quod est velut causalitas talis principii : repugnat ergo aliquid esse simul princi­ pium essentiale meriti, et præmium illius. Tertio, quia implicat aliquid esse prius, et posterius respectu unius, et in eodem ge­ nere causæ ; cum hoc claudat formalem contradictionem : sed si principium essen­ tiale meriti esset præmium ejus ; hoc plane inferretur : siquidem præmium est posterius merito in genere causæ effectivæ moralis, ut supponitur ex dictis num. 16; principium autem essentiale meriti est prius merito in genere causæ efficientis non solum physicæ, sed etiam moralis, dignificando, scilicet, et valorando opera, quod ad genus moris spectat : repugnat ergo, quod respectu ejusdem operis aliquid si­ mul sit præmium, et principium es­ sentiale. Confirmatur primo : nam licet fieri pos- Conûrsit, quod aliquid actu careat, aut privetur malio· eo, quod connaturaliter poscit : impossi­ bile tamen est, quod alicui repugnet essen­ tialiter illudmet, quod connaturaliter exi­ git, ut ex ipsis terminis constat. Quomodo onim fieri, aut inlelligi valet, quod illud, 38 594 DE INCARNATIONE. alia? minus apparentes facile corruent. i quod alicui connaturaliter convenit, ipsi Prima ergo occurrit ex Suario infra reie-Peru essentialiter repugnet ? Id vero contingeret, rondo d stinguente in Deo ordinem intensi principium essentiale meriti esset præ­ tionis, et ordinem exeeutionis, et conside­ mium illius. Nam qua parte, esset præ­ mium, posceret connaturaliter sequi in rante unionem hypostaticam in utroque ordine, et etiam merita : quomodo vitaro' execulione post ipsum : sic enim accidit, ubi naturalis ordo inter meritum, et præ- I satagit implicationes praemissas. Nani dimium servatur, ut ipsi Advei saiii plane ί cit Deum primo intendisse unionem hypostat.cam, sive Incarnationem indepen· i fatentur. Qua vero parte esset principium denter a meritis , deinde vidisse Chrisli j essentiale meriti, ipsi essemialiter repu­ merita, el potuisse ab eis moveri ad decer1 gnaret sequi post ipsum ; et ideo nec divi­ nendum exequi propter illa merita IncarI nitus succedere posset in execulione. Ergo nationem. Unde tali hypothesi data, unio ■ idem praedicatum, quod alicui rei natura­ hypostatica, sive Incarnatio, ut subest de- B liter conveniret, eidem essentiali er repu­ creto intentivo esset principium merito­ gnaret : quod est manifesta contradictio. rum Chrisli, et non præmium : sed ead^ra Confirmatur secundo : nam de ralione unio, prout perlinet ad decretum exeeuti- I meriti influentis est movere remunerato­ rem ad decernendum existentiam præmii ; vum, esset præmium meritorum. Et s’c » vitari videntur contradictiones a nobis | n rita Palrum merita existentia, quin simul, aut prius praecesserunt Incarnationem ; cum illam de videat existere essentialia eorum principia : ergo priusquam remunerans decernat præ­ congruo meruerint, ut docent communiter mium, videt principium ejus essentiale Thomistæ. ;£ existere : et consequenter implicat, quod Sed hæc responsio deficit in pluribus, et E«vide.ur procedere ex sinistra intelligentia lc' meritum moveat remunerato: em ad decer­ nendum existentiam illius principii, a quo confundente influxum proprium causæ meriloriæ cum influxu proprio causæ fina­ meritum essentialiter dependet. Sicut enim lis. Nam licet recte cohærcat, quod finis repugnat meritum movere remuneratorem sit prior mediis in intentione, et posterior | ad decernendum existentiam ipsius meriti ; eis in execulione; impossibile lamen est, quia ut moveat, debet videri existent : sic etiam repugnat, quod moveat ad decernen­ quod principium essentiale meriti non sit eo prius tam in intentione, quam in exe­ dum existentiam sui principii essentialis; culione : quod minime salvaretur, si esset quia nequit videri existons, quin simul præmium meriti, et conferretur propter il­ principia, a quibus essentialiter dependet, videantur etiam existere, ut satis ex termi­ lud, ut supra ponderavimus. Ratio autem d fferentiæ constat ex diclis num. 16, nis liquet. eru turque ex utriusque causæ natura : quoniam finis non movet, quia est, sed ut i in. sit : unde ut moveat non requiritur, quod Varia Adversariorum responsa confutantur. cognoscatur existens, sed potius relinquit locum ad decernendum ejus existentiam 19. Propositum fundamentum est adeo per media determinata : et subinde poiest solidum, ut illud minime diruant plurimæ esse principium iri intentione, et effectus responsiones a Recenlioribus excogitatæ : in execulione : j otest ut intentus pnece- | dere electionem, et exeeutionem medio- | ex quibus principaliores a iquas refere­ mus, et refellemus : nam eis convulsis, rum ; et ut executes sequi post media. 1 Cæterum DISP. VH, DUB. if. 595 G'œleram meritum non movet ut sit, sel ' ordines spectantibus, alhuc non vitantur quia est, et quia præsupponitur videri implicationes supra proposita;, videlicet existons : nomo enim movetur, aut obli­ idem respectu ejusdem esse prius, et pos­ gatur a naturis possibilibus, aut conditioterius in eodem ordine, et in eodem genere nate futuris; sed ab eis, quæ repræsen · causæ. Nam si attendamus ad ordinem in­ lantur existere, et conferre jus subjecto. tentionis , ex una parte merita erunt Implicat autem, quod sic vi leanlur me­ priora, quam unio; siquidem ut Suarius rta, quin simul, aut prius videantur exis­ ! vult, merita, ut subsunt decreto inteniivo lentia principia essentialia eorum : quippe ■ causant meritorie unionem : et ex alia existent a effectus essentialiter claudit, aut I parte merita erunt posteriora, quarn unio; ” præsupponit existentiam principiorum es- j siquidem Deus prius intendit unionem, fenlialium : el consequenter implicat, ■ quam merita. Si vero consideremus execu­ quod in decreto executive prædicta prin­ tions ordinem, merita præcedent ήπιο­ cipia sint posteriora ; sive, et in idem re­ ί nem : hæc enim, ut Suarius explicat, dadit, quod remunerans moveatur a meritis ! tur in exeeutione propter merita : aliunde ad decernendum exequi essentialia eorum ■ autem succedent post unionem ; hæc principia : supponuntur enim videri exé­ : quippe est in exeeutione essentiale illorum cuta, atque exislentia. Quod generaliter ; principium. — Nec pioderit recursus ad dictum facile applicatur specialiter præ- ; distinctionem catiste physice, et causæ senti materiæ : nam Christus non potuit moraliter : nam unio non solum est prinpraevideri merens, nisi prævideretur exis­ ' cipium essentiale physicum meritorum, s?d tais : nec potuit prævideri existens, nisi 1 eLiam principium morale ; cum ea dignifiprævideretur execution i mandatus : nec I cet, et valoret : aliunde vero merita sunt tandem potuit sic prævideri nisi simul sup­ j principium morale unionis, si hæc datur ponendo, et repræsentando Incarnationem i propter illa : ita enim se hibet merilum exeeutam : debuit ergo unio, sive Incarna ! in comparatione ad præmium. Sequitur lio præcedere omne præmium Christo cor­ ! ergo, quod idem respectu ejusdem sit respondons non solum in intentiqne, sed prius, et posterius in eodem ordine, et ge­ in exeeutione, sive secundum decretum nere causæ. exeeutivum : et consequenter in nullo or­ I Denique prædicta Suarii distinctione dine fuit posterior, quammeritum Christi. 1 non diluitur vis primæ confirmationis quæ Declaratur hoc amplius : nam vel per j est satis efficax : quia implicat decerni per primum decretum, quod dic.tur intenti- 1 modum præmii, et veram præmii rationem vum, fuit Incarnatio existens, vel non ? S; sortiri illud, cui ab intrinseco essentialiter dicatur hoc ultimum ; plane sequitur, quod repugnat dari post meritum. Cum enim ex vi talis decreti non fiant merita exis­ præmium connaturaliter exigat dari post lentia, nec meritorie moveant divinam meritum in exeeutione ; implicatorium voluntaetm a 1 decernendum præmium : præmium est, quod poscit oppositum : repugnat enim merita Chrisli esse, aut quippe licet ea, quæ sunt rebus connatuvideri exislentia, et quod ipse Christus ralia aliquando divinitus separentur; fieri non videatur existens : sicut generaliter tamen non potest, ut rebus essentialiter repugnat effectum existere absque causa, a repugnent. Constat autem, quod facta com­ qua essentialiter pendet. Si autem eligatur paratione inter unionem, et opera Christi, primum; non minus liquido inferior su­ unio essentialiter petit præccJere opera, et perfluum esse aliud decretum posterius, non subsequi post iila : prius enim essen­ quod vocant execuiivum : istud enim Je I tial ter est, qund suppasitum sit, quam serviret ad decernendum ex meritis prævi­ quod operetur : Ergo implicat, quod unio sis Incarnationis exeeutionem : Incarna- I habeat veram rationem præmii respectu tio autem jam supponitur exécuta, et operum Christi. existens ex vi prioris decreti. Fieri ergo, Exemp'a autem, quibus præmissa res­ Exempli < et conciliari non poiest, quod Incarnatio | ponsio utebatur, illi non prosunt, nec va­ Contran non pro­ sit prior meritis Christi in ordine inten- j lent aptari : quoniam gloria comparatur ad bam. merita per modum finis ad media : inter livo, et quod sit eis posterior in ordine quæ est hæc habitudo, quod finis est prior executive. mediis in intentione, et posterior in exe­ 20. Præterea, concessis illis duobus ordinibus intentionis, et exeeutionis, ad­ eutione. : agens enim prius finem intendit, missis etiam diversis Dei decretis ad eos sed prius exequitur media. In quo nulla 596 i· »' «n ! : I.·' 5« i · :·“ 4 I.n r*.* Alia juniorum respon­ sio. DE INCARNATIONE. occurrit contradictio ob diversum modum causalitatis : finis enim præccdit media in genere causæ final-s : sed media praecedunt finem in genere causæ efficientis. At me­ rita, et præmium aliter comparantur, ubi præmium est essentiale meritorum princi­ pium : nam ex una parte præmium in esse talis debet decerni post merita existentia, aut prævisa existera ; cum ab eis pendeat in genere causæ efficientis : et ex alia parte non potest decerni post merita præ­ visa existere : quia est principium essen­ tiale effectivum eorum, et ideo debet vide­ ri existens simul cum illis, vel ante illa : quæ est manifesta contradictio, ut supra ponderavimus. A iud exemplum de comparatione inter merita Christi, et merita Patrum antiquo­ rum non magis probat : tum quia si me­ rita Christi solum præcesserunt in inten­ tione, et nullo modo in exeeutione, aut secundum decretum exeeutivum ; idem de illis dicendum est, videlicet muvisse qui­ dem per modum finis ad dandam gratiam Patribus, non autem per modum meriti, aut in genere causæ efficientis moralis : quia ad hoc posterius requirebatur, quod præviderentur existentia, atque ideo ut priora secundum decretum exeeutivum, ut fusius inf a explicabimus dub. 4 Tum quia inter mer.tum Chrsti comparatum cum gratia, et meritis Patrum et unionem hy­ postaticam comparatam cum meritis Christi occurrit latum discrimen : quippe meritum Christi non est principium essent ale gra­ ti® et mentorum in Patri 'ls : unde po­ tuit in exeeutione succedere post illa, licet ut prævisum, fuerit eorum causa. Sed unio hypostatica est principium essentiale meri­ torum Christi : unde non valet post illa decerni, et multo minus poni in exeeutione post illa. Quæ omnino evertunt propriam rationem præmii in esse talis : unde impos­ sibile est, quod unio hypostatica compare­ tur per modum præmii ad opera Christi. 21. Propter hæc respondent alii duo de­ creta exeeutiva distinguenda esse, quæ Deus potuit habere : potuit en m decernere existentiam Incarnationis propter suam ex­ cellentiam, et independenter a meritis : ut in Christo ex vi hujus decreti futuro, et terminante visionem videret simili modo merita Christi futura : potuit deinde ab his meritis motus et excitatus decernere eam Incarnationem propter merita. Quo suppos to, Incarnatio caderet sub meritis, et ve­ lificaretur Christum mereri suam unionem DISP. VH, DUB, II. 597 hypostaticam per opera subsequonlia. Idpossibile est istud secundum decretum tri­ I sare unionem hypostaticam ut conferendam que declarant exemplo gloriæ corporis, qu® buendi unionem hypostaticam propter mé­ I ex novo titulo. ex vi decreti intentivi, et exeeulivi Incar­ j Rejicitur tertio eadem responsio explirita. nationis erat futura utpote Christo debita 22. Refellitur secundo : quia actus re­ ' cando amplius vim præcedemium impugtitulo connaturalitatis : et nihilominus sup­ munerandi merita debet subjecto merenti i nationum : nam cum dicitur potuisse Deum positis meritis Chr.sti futuris, et pnwisis aliquid tribuero propter id, quod in eo ita disponere, ac providere, ut per primum ex vi prædicti decreti, Deus illis motus, ct essentialiter præsupponit : si enim nihil decretum vellet Incarnationem propter excitatus habuit alm l decretum dandi tribuat, nullo modo remunerabit, nec ali­ ; suam excellentiam, et independenter a Christo gloriam corporis propter merita. quid per modum præmii conferret. Ex quo meritis, et per secun Ium vellet eandem Quamvis ergo fieri non possit, quod Chris­ ulterius fiet, quod merita nihil causent, et i Incarnationem in ratione præmii, et detus mereatur suam unionem hypostaticam consequenter quod nec merita sint. Sed I pendenter a meritis; inquirimus, an illa per opera subsequenda non multiplicatis impossibile est, quod hoc secundum decre­ ! duo decreta sint plures causæ totales, adædecretis executives, ut minus recte sentie­ tum aliqu d tribuat Christo præter id, quod j quatæ, et inter se non subordinatæ; an bat Suarez ; hene tamen, si modo expli­ in eo essentialiter præsupponit. Ergo præ­ I vero constituant unicam causam totalem? cato multiplicentur. Ita post alios Marlidictum decretum est impossibile, et mi­ | Idemque inquirimus de motivis prædicnus Perez disp. 12, sect. 3, conclus. 2. nimo juvat ad superandam difficultatem. I torum decretorum, scilicet an unionem Sed hoc effugium multipliciter praecludi­ Rfc ! esse propter se, et unionem esse propProbatur minor : quoniam secundum de ­ Iff. tur. Et primo, ut ab exemplo, quo utitur, cretum supponit Christum existentem, et ter merita sint motiva totalia, non επ­ incipiamus, ideo gloria corporis potuit de­ terminantem scientiam visionis quantum ί bordinata, an autem constituant idem cerni in præmium meritorum Christi, ei ad omnia, quæ in exeeutione habet, ut . totale motivum? Si posterior pars elipropter merita dari, quia gloria corporis Auctores hujus responsionis discurrunt : I gatur, plane destruitur data responsio : non est principium essentiale meritorum, nam omnia prædicta habet ex vi prioris quoniam ut ipsa fatetur, nequit meritum nec ad illa essentialiter præsuppomtur exis­ decreti intendentis, et exequentis indepen­ ' movere, nisi videatur existens ; nec valet tens : quinimo de facto non est prævisa denter a meritis : ergo secundum decretum videri existens, nisi videatur extia suas existens ex vi decreti intendentis, aut exe­ nihil tribuit Christo, nihil confert præmii, causas adæquatas : si ergo causa adæquata quentis In amationem, cum Christus fue­ qued antecedenter, atque independenter a non est primum decretum, sed etiam se­ rit primo dec etus existere, non in corpore tali decreto non habeat. cundum, et si motivum adæquatum non glorioso, sed in carne passibili ex fine Nes valet dicere, quod conferat eandem est sola unionis excellentia, sed etiam satisfaciendi pro peccatis, ut ostendimus ! CtU meritum, aut ratio præmii : liquido infer­ disp. 2, dub. 1. Unde gloria corporis nihil i .CKISffl unionem ut ex novo, et diverso titulo dan[ fatnu. dam. Tum quia novus iste titulus nihil tur, qued pro priori ad secundum decre­ habuit, propter quod non posset, non su­ supra substantiam unionis addit nisi deter­ tum, et ad motivum illi correspondons, ium absolute, sed etiam connaturaliter de­ minationem extrinsecam, vel aliquem res­ non potuerint merita Christi movere; et cerni in præmium operum Christi, ut pectum unionis ad merita : et sic inferre­ consequenter, quod secundum decretum constat ex his, quæ tradit D. Tho. infra Mm. tur merita non causare unionem, quam quæst. 19, art. 3. Si autem gloria curponon potuerit ortum ducere ex meritis essentialiter præsupponunt, sed duntaxat Christi prævîsis, et moventibus. Et sic ris esset princi, ium essemiale eurum ope­ rum ; minime posset munus præmii res­ illam denominationem, vel habitudinem. responsio destruit se ipsam. Præterquam, Tum etiam quia unio ut danda ex novo quod merita prævidentur existere depenpectu illorum obire : quia deberet ipsa titulo importat pro formali ipsum titulum, præsupponi in omni ordine tam intentivo, denter ab eisdem causis, a quibus in re, qui reipsa coincidit cum ipsis meritis : sed quam exeeutivo : et consequenter repugna­ sive a parte rei dependent : sed a parte rei hæc nequeunt in ullo ordine causare se depen lent ab utroque decreto: et ab utro­ ret ei sequi in exeeutione post merita; quod tamen præmium connaturaliter ex­ ipsa, aut dependere a seipsis : ergo vel de­ que motivo, cum hæc constituant unicam bent mereri unionem absolute, et secun­ poscit : atque ideo haberet conditiones sibi causam a-læquatam, et totalem : ergo me­ dum substantiam; vel nequeunt illam repugnantes, ac se destruentes. Et similiter rita non præviderentur existere nisi depenmereri ut dandam ex novo titulo. Tum si pro priori ad decretum remunerandi pnedenler ab uno, et altero simul decreto, et quia merito non intendit tanquam præ­ motivis utrique correspondentibus : et con­ supponeretur futurum, et videri existens; mium novum titulum, qui a merito non non posset per modum præmii terminare sequenter nec præviderentur existere, nec distinguitur, et ad ipsum præmium sup­ possent movere pro priori ad secundum aliud decretum exeeutivum : quippe istud ponitur : sed intendit præmium secun­ decretum. nihil illi conferret; cum illam jam suppo­ • Si autem eligatur prima dilemmatis dum substantiam : quocirca vel istud sic neret existemem, sive positam extra om­ acceptum meretur, vel nihil meretur : at­ pars; refellitur ex principiis communibus : nes causas, ut statim expl cab mus. Cum nam idem effectus nequit pendere a pluribus qui merita Christi non potuerunt se exienergo unio hypostatica sit principium es­ motivis totalibus, et adæqualis, et inter se dere ad unionem hypostaticam secundum sentiale operum Christi, et pro priori ad non subordinatis, alias ab unoquoque eo­ substantiam : ista enim supponebatur fu­ secundum decretum prævideatur existens, rum seorsim sumpto penderet, et non pen­ tura, et prævideri existens ex vi primi de­ ut constat ex supra dictis ; impossibile est, deret, quod implicat contradictionem : creti, et aliarum causarum, ut responsio quod sortiatur rationem præmii respectu ergo fieri non potuit, quod Deus decreve­ hæc recognoscit : ergo merita Christi non illorum : et consequenter fictitium, et im­ rit unionem hypostaticam propter ejus potuerunt prævideri, ac subinde nec caupossibile Eornm impli­ catio. Ί ; r* V»· • ?:ï ' .Ί 59S DE INCARNATIONE. excellentiam, et absque meritis tanquam propter motivum adæquatum, et quod eandem unionem rursus decreverit propter merita sicut propter motivum adæquatum. Recolantur, quæ supra diximus disp. 2, dub. i, num. 23, agentes de motivo In­ carnationis, et aliis locis ibi !em relatis, ubi similem evasionem praeclusimus. Ex quibus potest denuo refelli : quia non mi­ nus opponuntur Incarnationem esse voli­ tem propter se independenter a meritis Christi, et Incarnationem esse volitam per modum præmii dependenter a Christi me­ ritis; quam opponuntur Incarnationem esse volitam propter se independenter a reme­ dio peccati, et Incarnationem esse volitam propter peccati remedium : sed conciliari non valet, quod Deus diversis decretis vo­ luerit Incarnat onem propter se, et Incar­ nationem propter remedium peccati, sicut propter diversa, et adæquate motiva, ut eo loco conlra Suarium ostendimus : ergo idem in nostro casu dicendum est. I Alleram 23. Minoris adhuc momenti est alia eflagium ex responsio desumpta ex Ripalda infra refe­ Rîplda. rendo, qui censet potuisse Deum sic se gerere, ut prius viderit merita infiniti va'oris ut procedentia non a persona Filii de­ terminate, sed a persona divina vage, et indeterminate accepta : et prædicta merita sic prævisa potuisse movere ad decernen­ dum Incarnationem per.· imperfecto modo inteltigendi possunt, ad ea, quæ de facto, et in re contingunt. Quinimo exemplum in Adversarium re· 602 DE INCARNATIONE. torquendum est : quia licet distinguamus in paternitate esse ad, et esse in, et quod istud munus est prius, quam illud ; nihi­ lominus persona Patris, prout est a parte rei, et cognoscitur a beatis, const itu tur non solum per relationem secundum esse in, se I etiam secundum esse ad : eo quod hæc munera pertinent indivisibiliter ex parte rei conceptæ, prout est in se, ad eandem indivis bilem formam hypostati­ cam, ut ostendimus tract. 6, d.sp. 18, num. 64. Quod autem alius ordo, aliave priorités a nobis pro hoc statu concipiatur inter prædicta munera, provenit ex im­ perfecto nostro modo concipiendi per ana­ logiam ad constitutionem personarum creatarum, ut ibidem explicuimus num. 67. Ergo ut in eodem exemplo persista­ mus, quamvis ex imperfecto modo cognos­ cendi possimus in personalitate Christi, et in unione hypostatica similes aliquas rationes distinguere; nihilominus ex parte rei conceptæ, et in exercitio tota perso­ nalitas, tota unio, et secundum omnem realitatem sumptæ praecedunt per modum principii opera Christi, atque ideo secun­ dum nullam sui rationem sunt terminus, aut præmium eorum. Exclu­ 27. Ex dictis infertur, quod licet tam ditur in titulo hujus dubii, quam in nostra as­ cüam me ri tu id sertione, solius meriti de condigno, quod de con · est præcipuum hujus considerationis ob­ gru<». jectum , meminerimus, nih.lominus ea­ dem resolutio extendi etiam debeat ad meritum de congruo : atque ideo, quod Christus nec hoc meriti genere putuerit mereri suam unionem hypostaticam per opera subseqnentia. Et ratio est: quoniam meritum de condigno, et meiitum de con­ gruo etsi distinguantur penes valorem, quem habent, vel jus, quod fundant; con veniunt tamen in hoc, quod necessar.o sup­ ponunt principium existons, sive quod existere prævideatur, sicut et ipsa merita : sed propter hanc dependentiam repugnat, quod opera Christi meruerint de condigno unionem hypostaticam, quæ est essentiale eorum principium , ut hactenus ostendi­ mus : ergo propter eandem dependentiam repugnat, quod mereantur de congruo prædictam unionem. Explicatur hoc am­ plius : nam quod opera Christi non po­ tuerint mereri de condigno unionem hy­ postaticam, non provenit ex defectu valoris : habent enim infinitum, et cui­ libet prœmio æqualem ; sed provenit ex delectu præcedentiæ : quia videlicet in nullo ordine queunt præsupponi existentia ad piædictam unionem, ul supra declara­ vimus : hæc autom ratio etiam militat in merito de congruo, ut facile consideranti constabit .* ergo Christus nec de congnio potuit mereri suam unionem hypostaticam per opera subseqnentia. Et sic ducent communiter Auctores num. 17 relati. i iv. Refertur sententia contraria. | 28. Oppositam assertioni nostræ opij nionem tuentur Suarez lib. 2 de prædesl. Sae. 1 cap. 20, num. 19 et in præs. disp. 10, 1 sect i. Ruiz, tiisp. 6 de prædest. sect. 2, Bai. ( num. 15. Martinus Perez luco supra ci· tato, Ægidius Coninchus disp. 8 de ac- rt®. 1 tibns supernatural, dub. 7. Ripalda tom. r^· | 3, disp. 86, sect. 2, concl. 2 et 3. Granados , 1 part, tract. 6, disp. 7, et I, 2, tract. 12, j coutrov. 8, disp. 4 et in præs. tract. 14, J disp. 2, sect. 2, num. 7, et alii ex Juniori£ bus, qui licet inter se dissideant in assigr nando modum quo unio hypostatica ρο· | luerit Chr sto decerni in præmium operum, sive meritorum ab eadem procedentium; conveniunt in asserendo, quod id non re­ pugnaverit per ordinem ad potentiam abI solutam, et providentiam extraordinariam. | Pro qua sententia arguitur primo : nam si in hoc esset aliqua repugnantia, ma­ xime quia principium meriti esset ejusdem meriti effectus : in hoc autem nulla est contradicto : ergo, etc. Probatur minor : ΐκρquia optime conciliari potest, quod ali- 3“ια quid sit causa, et effectus respectu ejus­ dem in diverso genere causæ : sic enim finis est prior, quam media in genere causæ finalis, et posterior eis in genere causæ efficientis; sive, et in idem redit, est causa mediorum in intentione, et effectus illoium in exeeutione. Sed idem continge­ ret casu, quo unio decerneretur, ac dare­ tur propter merita subsequentia, quæ ab ea dependent : quippe esset principium meritorum in genere causæ efficientis physicæ, et effectus illorum in genere causæ efficientis moralis : præcederet illa secun­ dum decretum intentivum, et succederet post ipsa secundum decretum exeeutivum : ergo nulla occurrit contradictio in eo, quod unio sit corona, et decernatur in præmium meritorum ab ea proceden­ tium. Confirmatur : nam actus charitatis, et hj;·’ contritionis *' £.r I DISP. VH, DUB. II. cuntritionis procedunt a gratia habituali sicut a principio effectivo : et nihilominus procedunt per modum dispositionis ean­ dem gratiam, ut statuimus tract. 15, disp. 3, dub. i; ergo pariter licet merita Christi procedant ab unione hypostatica sicut a principio effectivo; possunt ipsam praece­ dere in genero causæ meritoriæ. Si enim ibi tollitur contradictio ob diversum ordi­ nem, ct gemis causæ; ob eandem ratio­ nem excludetur in præsenti. Si&il Ad hæc tamen, et alia, quæ nobis op­ nî ponuntur constat majori ex parte ex hac­ tenus d.ctis : eo enim tendunt, ut occur­ rant contradictionibus propositis ; quod tamen minime consequuntur. Ad argu­ mentum ergo respondetur concedendo ma­ jorem intellec.am de principio essentiali meriti, qualiter unio hypostatica compa­ ratur ad opera Christi, et negando mino­ rem in eo .em sensu intellectam. Ad cujus probationem dicendum est, quod licet in communi loquendo non repugnet aliquid esse prius, et posterius alio in diverso genere causæ ; quod his, aut aliis exem­ plis confirmari non dubitamus : fieri ta­ men potest, quod occurrant talia causarum genera, quæ hanc mutuam causalitatem non admittant. Unde videmus impossibile esse, quod aliquis causet effective formam, perquam constituitur, sitque prior, quam illa in genere causæ efficientis : et simul sit formalis ejus effectus, ac posterior ipsa in genere causæ formalis. Et similiter im plicat, quod aliquis instrumentaliter pro­ ducat illam causam, a qua principaliter producitur. Nam in similibus non valet recursus ad diversos ordines, seu causa­ rum genera, ut ex se constat. Idque con tingit in nostro casu : nam unio hyposta­ tica, qua parte est principium essentiale operum Christi, debet prævideri existens pro priori ad prædicta opera : et qua parte esset eorum præmium, deberet prævideri existens post illa : merita enim non in­ fluunt nisi ut praevisa existere pro priori ad decretum præmii. In quo est manifesta contradictio, ut supra fuse explicuimus. Nec id, quod dicitur de diversitate causæ efficientis physicæ, et causæ efficientis moralis, seu meritoriæ, tollit contradic­ tionem : nam utraque ut moveat, et in­ fluat, exposcit existentiam ; causa quidem physica exercitam, sive exeeutam, moralis vero prævisam : existentia autem præmii in esse talis dependet a meritis, ul ex se liquet. Unde implicat principium effecti- C03 vum essentiale operationis esse præmium illius : esset enim, et non esset existens pro priori ad illam. Finis autem, ut mo­ veat, non petii existentiam exeeutam, aut prævisam : et ideo potest causare elec­ tionem mediorum ; licet ab eisdem postea in exeeutione dependeat. Ex quibus ad confirmationem responde- Sobitur t.ur concesso antecedenti, negando consequentiam. Nam ut contritio, vel alius ac­ tus dispositive causet aliquam formam, non requiritur, quod in suo genere, sive priori a quo importet, aut explicet existen­ tiam, sed satis est, quod illam realiter habeat in eodem instanti : unde potest in suo genere præcedere gratiam, aut a iam formam a qua dependet sicut a suo princi­ pio effectivo : non enim sequitur, quud supponatur existens antecedenter ad suam causam efficientem, quod repugnat. Præ­ sertim cum hujusmudi actus non dispo­ nant ad formam absolute, sive quoad es­ sentialia receptionis; sed ut recipiatur connaturaliter, aut voluntarie in adultis, ul loco in objectione relato magis expli­ cuimus. Operatio autem meritoria suppo­ nitur existens pro priori ad præmium, et similiter principium essentiale alicujus operationis supponitur existens pro priori ad operationem : unde implicat, quod idem sit principium essentiale, et præ­ mium respectu ejusdem operis : esset enim, et non esset existens pro priori ad illud : concurrerent etiam aliæ implica­ tiones num. IS propositæ. 29. Arguitur secundo, et impugnatur 2argudata respon>io : nam ideo opera Christ, ‘“‘'“tur­ non possent mereri unionem h\postaticam, quia non possunt videri existentia pro priori ad talem unionem : sed hoc est fal­ sum : ergo potuerunt prædictam unionem mereri. Probatur minor : quia Deus pro priori ad decretum exeeutivum Incarnat onis habuit decretum intentivum illius : sed in hoc decreto potuit prævidere Chris­ tum, et ejus merita ; siquidem ex vi illius erant infallibiliter futura : ergo talia me­ rita ut terminantia decretum intentivum prævideri potuerunt ut existentia pro priori ad unionem hypostaticam saltem ut exccutam. — Et urgent : nam licet merita Augetor prædestinatorum nequeant præcedere, aut dînîruiprævideri ante prædesnnationem aut de- ,as' cretum dandi gloriam ; nihilominus pos­ sunt prævideri existentia pro priori ad decretum exeeutivum praedestinationis, t1 gloriæ : unde possunt mereri, et de facto 604 DE INCARNATIONE. merentur hujus executionem. Ergo pariter licet merita Christi non potuerint praevi­ deri existentia pro priori ad pnedestinalionem Christi, sive ad decretum intentivum iilius, potuerunt tamen sic prævideri pro priori ad decretum executivum, sive ad ipsam executionem : atque ideo potuerunt illam mereri. Di'uilcr Ad huc etiam argumentum constat ex argu­ mentum supra dictis. Unde negamus minorem : impossibile enim est, quod merita Christi praevideantur existentia pro priori ad exis­ tentiam unionis hypustaticæ, a qua essen­ tialiter dependent sicut a principio effectivo : quinimo si aliquis ordo inter hæc servandus est, prius debet praevideri exis­ tons unio, quam opera ab ea dependentia. Ad probationem autem in contrarium di­ cendum est, quod si semel decretum Dei intentivum distinguitur ab executivo (quod Vazquez, et alii negant), cognoscet quidem Deus ex vi decre i intentivi Chris­ tum, et ejus opera esse infallibiliter fu­ tura ; non tamen cognoscet esse existen­ tia; quinimo nec illa objecta cognoscet ut futura futuritione adæquata : quia hæc dependet ab omnibus causis, inter quas computatur decretum executivum. Ul au­ tem opera Christi moveant in genere cau­ sæ meritoriæ, requiritur, quod prævideantur existentia, sive extra omnes causas, et decreta, a quibus reipsa dependent. Et consequenter ut terminant præcise decre­ tum intentivum, nequeunt meritorie mo­ vere ad derretum executivum, sive ad executionem sicut ad præmium. Sed ut existentia in sola intentione movebunt dunlaxat per modum causæ finalis, ut dub. 4 dicemus. EvacuaPer quæ diluitur augmentum difficulcaita'i?» latis : nam s* Per executionem prædestinaaddjtio. tionis significentur omnes ejus effectus a prima gratia usque ad consecutionem glori;e, aut etiam substantia prædestinati, si­ cut nullus meretur decretum intentivum, sic nec meretur decretum executivum, sive prædestinationis executionem. Nam prima gratia cum supponatur essentialiter ad opus bonum, nequit sub merito ejusdem operis cadere : debet enim prævideri exis­ tons pro priori ad illud ; quod est contra rationem præmii , ut sæpius diximus. Unde exemplum retorquendum est : nam prima gratia non cadit sub merito, quia est essentiale illius principium, ut constat ex dictis tract. 5, disp. 10, dub. 2 et tract. 14, disp. 3, dub. 4 et tract. 16, 4 : j : j j disp, 6, dub. 1. Cum ergo unio hyposta­ tica sit essentiale principium operum Christi, nequii sub ejus merito cadere. Si autem per executionem prædestinationis significetur collatio gloriae, quæ est ulti­ mus prædestinationis effectus; plane fate­ mur cadere sub merito. Sed hoc ideo est, I quia gloria non comparatur ad merita ut i principium eorum effectivum, sed so uni I per modum finis. Sufficit enim ad influxum ! causæ finalis præeedere effectum in inten­ tione ; licet in execution© succedat post ipsum, vel ab eo dependeat sicut a princii pio effectivo. Causa autem meritoria debet / prævideri existons pro priori ad suum I effectum : quod repugnat operibus compa* rative ad principium, a quo essentialiter 8 dependent. fi 30. Arguitur tertio : nam postquam 3 w· Deus intendit, ac prædestinavit Christum, et ejus merita, remansit liber ad decerI nen ium executionem per hæc, aut illa media, sive dependenter ab his, aut illis causis : ergo sicut de facto decrevit præ­ dictam executionem independenter a me­ ritis ; sic etiam potuit illam decernere de­ pendenter ab illis : quod si faceret, jam Christus mereretur suam unionem hypos­ taticam per opera subsequentia. —Con-of­ firmatur primo : quia non apparet ullaB,IaL repugnantia in eo, quod Deus aliquid ali­ cui conferat dependenter a conditione futura, sicut a merito tanquam anticipatam solutionem præmii pro futuro labore : sicut rex conferre militi .valet equum, et arma in stipendium futuri laboris, et pugnæ : ergo Deus potuit decernere exe­ cutionem Incarnationis in præmium Christi pro operibus, et laboribus futuris. — Confirmatur secundo : nam hac ratione S«nh Deus dedit de facto gratiam antiquis Pa­ tribus propter merita Christi futura : ergo i eadem ratione potuit decernere, et exequi gratiam Incarnationis dependenter a futu­ ris meritis Christi. -M Respondetur ad argumentum negando (kciniconsequentiam : quia Deus solum mansit Uber ad decernendum executionem Incar­ nationis per media possibilia objective. | Quod autem opera futura dependentia esj sentialiter ab incarnatione, vel unione : hypostatica sint merita influentia merito1 rie in ipsam Incarnationem, est medium ] absolute impossibile ob rationem sæpius ■ inculcatam : quia videlicet ut influant, debent prævideri existentia pro priori ad ipsam Incarnationem, sive unionem, a qua DISP. Vil, DUB. II. 605 qua essentialiter dependent; quod impli­ tum vel nullum est, vel movet ut praevi­ cat contradictionem. sum existere pro priori ad præmium, ut Jilfar Unde ad primam confirmafonem nega­ sæpius diximus. Per quæ etiam palet al secundam con- pohitor cw2f· mus antecedens, præseriim ubi id, quod tibo. de præsenti confertur, est principium esfirmationem : nam opera Christi non de- secjn(la· sentiftle operis futuri : tunc quippe licet pendent a gratia antiquorum Patrum sicut possit conferri cum ordine ad illud sicut a principio essentiali : unie potuerunt ad finem, vel meram conditionem; non prævideri existentia pro priori ad illa, at­ tamen dependenter ab eo sicut a merito : que independenter ab eis : atque ideo poquia istud praevidetur existons, ut in suo tue unt (quantum est ex vi hujus), movere genere causet : repugnat autem, quod ali­ meritorie ad decernendum, el conferendum quid prævideatur existens pro priori ad | prædictam gratiam, licet in se ipsis fuerint sua principia essentialia. Nec amplius pro­ in executione post ipsam. Aliter autem bat exemplum in hac confirmatione pro­ comparantur opera Christi ai unionem positum. Tum quia principium essentiale I hypostaticam ; cum ab ea essentialiter simerili futuri in milite non sunt equus, et cut a principio dependeant, ut constat ex arma de præsenti accepta ; sed est ipse I dictis. SeJ de veritate hujus exempli fusius miles illis instrumentis accidentahter I dicemus infra dub. 4. utens : posset enim aliis instrumentis propriis eodem modo laborare, ac pugnare in commodum regis. Tum quia vel illa accipit ut simpliciter sibi donata, vel pre­ Consectarium præcedenlis doclrinæ, in quo explicatur, an Christus potuerit mereri cise ut accommodata? Si primum : sequi­ tur, quod a principio fuerit simpliciter | continuationem, sive perseverantiam unio­ nis. eorum dominus ; atque ileo quod illa non mereatur per opera sequentia : nemo enim 31. Ex principiis hactenus traditis infer­ Impli­ per merita acquirit, quod jam est suum. tur decisio aliquorum dubiorum, quæ a ii cit Si vero secundum : jam merita præcedunt Chris­ discutiunt infra quæst. 19, agentes de ef­ tum in execulione præmium, nempe illorum fectibus meriti. Sed non minus proprie mereri instrumentorum dominium, quod in milite conti­ non suppon.tur, sed ab eo per pugnam ac­ pertinent ad hunc locum, ubi causas me­ nuatio­ nem quiritur. Recolantur, quæ supra diximus ritorias unionis hypostaticæ consideramus. unionis num. 15. Accedit etiam, quod in his, et Præsertim quia cum eorum resolutio pen- hvpostade.it ex principiis hujusque propositis, ha- 'ucæ. similibus eventibus non intervenit propria ratio meriti, et præmii; sed alius contrac­ beatque connexionem cura pnecedenti doc­ trina ; magis expedit illam per molum tus do, ul facias, in quo anticipata solu­ appendicis hic attexere, quam ad alium tione emit quis laborem aut fructum fu­ 5«ü. turum. Satis t tiam verosimileest, quod cum remotiorem locum remittere, ne scilicet eadem cum fastidio, et absque necessitate dicitur militem recipere arma eo pacto ut repetamus. Infertur ergo Chrislum non so­ laboret, vel pro labore futuro; ly ut labo lum non potuisse mereri suæ unionis hy­ rei, et pro labore significet finem regis in postaticæ primam productionem, sed neque donando arma : hunc quippe finem inten­ ipsius conservationem . continuationem , dit, et ab hoc fine movetur, ut mi'es pro aut perseverantiam, et etiam per respec­ victoria pugnet. Ad motionem autem, sive tura ad aliam providentiam, sive poten­ causalitatem causæ finalis, sufficit finem tiam Dei absolutam. Hæc est communis præcedere in intentione, licet in exeeuThomistarum doctrina, quam tuentur tam tione succedat : unde juxta hunc sensum in hac 3 p. quam in 1, 2, quæst. 114. Cujelarecte inlelligi tur, quod miles de præsenti art. 6, agentes de dono perseveranti®, nas. accipit arma pro labore futuro. Et eodem Unde sic docent Cajet. Conradus, et Me­ Cunra modo concedimus potuisse Deum inten­ dus. dere, et exequi Incarnationem pro futuris dina a I locum cit. ex 1,2, ubi Arauxo dub. Medina. 3, § //inc colligitur. Gregor. Martinez dub. Arsuxo. operibus Christi, et dependenter ab eis Marti­ 1. Labat disp. 6, dub. 3, g 3. Gonet disp. sicut a line, et sub conditione eorum sicut nel. 2, art. 9. Idemque in præs. tract, docent Gouet. finis. Sed quod meritum futurum sit con­ Vincen­ Vihcentîus quæst. 5, conclus. 5, pagina ditio ad collationem i lius doni, a quo dus. nobis 463. Nazarius quæst. 2, art. 11, con- Nxzadependet sicut a principio effectivo essen­ rius. trov. 1, quæst. 5. Cabrera eodem art. tiali, est plane implicatorium : quia meriCabrera. |ΗΜ·|·|--- 606 DE INCARNATIONE. DISP. VJI, DUB. II. destructa omne meriium cessaret, ut Cipul- disp. I, § 7, num. 61. Cipullus quæst. 19, ! quit, Utrum homo possit mereri primam gra­ blntiin magis explicabimus. Et rursus si­ tiam : ot sic actum agorot, quod est indigJosnn. a ort 9, dub ult. Joannes a S Tho. dis ·. 5, cut primum esse gratiæ dependet solum S.Tbom. art. 2, num. 9. Gonet disp. 9, ari. 3, $ 3, ! num tanto Doctore. Non ultiinuiu : quia cv divina motione, indepor.dentcr a meritis num. 62, et alii. Eandemque proportiunaistud nec requiritur ad omne meritum, nec justificante; sic etiam conservatio gratiæ bihterassertionem jam proposuimus tract. so tonet ox parte divinæ motionis, qux est pendet solum a motione divina, indepen­ 16, disp. 6, dub. 5, ibique ex professo principium omnis meriti. Non denique in­ denter a meritis hominem in justitia con­ probavimus : unde in ea suadenda non termedia propter eandem rationem. Et ur­ servante : gratia enim utrolibet modo ac­ multum immorabimur in præsenti. getur : quia si I). Thomas loqueretur de cepta se tenet ex parte principii meriti, et PenhProbatur primo ex D. Thoma : quoniam tota collectione auxiliorum, in nullo vcriliwoniwm de novo producti, et continuo permanentis, 1 eodem, aul intimiori modo comparatur caretur ejus resolutio nisi in primo, quod ex D. ut fuse ostendimus loco cit. ex tract. 16, 4 h*)«D« meritum Christi ad unionem hypostati­ supponitur ad omne meritum : reliqua enim ubi etiam num. 93, impugnationes alias cam, quo meritum puræ creaturæ compipo-sunt supponere meritum existons, et adhibuimus contra datam responsionem. ratur ad gratiam : quippe tam unio, quam cadere sub ejuscausalitate, juxta do. trinam 33. Secundo probatur eadem resolulio gratia comparatur ad unum, et alterum prædicti Auctoris ; et consequenter idem si eo nomine significavit auxilia; vel pri­ gratia ut pnmo existens est principium lio impossibile est, quod mereatur conservatio­ mum, vel ultimum, vel intermedia? Non meriti, sic eliam gratia ut conservata nem unionis. Probatur minor : nam in priprimum,quia dehoejamegeratart. 5,ubi in- est principium omnis meriti; ea quippe destructa 1 *.. . G07 mis nequit efficere entitatem unionis : hæc enim supponitur præexislere. ad meriium. Deinde non potest efficere aliquam ejus pariem, vel gradum ; cum illis careat. De­ nique non valet efficere durationem, vel ejus augmentum : quia unio non admittit in sua duralione successionem, sed habet totum suum esse simul. Nihil autem aliud apparet, quod efficiat. Potestque id magis declarari exemplo actionis Dei, quæ illam unionem conservat : nihil enim de novo ij si i ræstat præter ' id, quod a prin­ cipio produxit, et quod ad omne Christi meritum præsupponitur. 34. Huic argumento cum suis confirmatio­ riorom nibus respondent Auctores conlrariæ opi­ respon ­ nionis, quod licet conservatio passiva sio. unionis hypostaticæ nihil physice addat, nce ab ejus productione realiter physice distinguatur; nihilominus addit, et distin­ guitur moraliter : quod sufficit, ul possit obire munus praemii, et meriium termi­ nare. Nam quidquid sit de additione in­ trinseca: negari non potest, quod conser­ vatio importet majus beneficium, et addat aliquid reale, et realiter diversum saltem ex parte obliqui : ubi enim unio primo producitur, solum habet correspon lentiam a I instans nostri temporis tunc decurrens ; ubi autem conservatur, correspondei exer­ cite tempori succedenti, quod a primo illo momento distinguitur. Unde fieri absolute potest, quod unio hypostatica solum duret per unum instans, et quod Deus id decer­ nat : in quo eventu separaretur a conser­ vatione. Fieri ergo posset, quod opera procedentia a gratia ut primo producta moverent meritorie ad decernendum ejus conservationem : occurreret enim suffi­ ciens distinctio saltem moralis inier prin­ cipium meriti, et ejus præmium, istudque adderet supra ibud. Sed hoc cllugium, quod continet senten- Everti­ tiæ oppositæ fundamentum, præcluditur tur. primo : nam principium menti, sicul et ipsum meritum, causai vere, et realiter præmium, licet non influxu physico, se l morali : qua ratione D. Thom. 1 p. D.Thom. quæst. 23, art. 5, negat actus divinos posse sub merito cadere. Constat autem, quod ad veram, et realem causalitatem re­ quiritur realis distinctio inter principium, et effectum : aliter enim posset quis effi­ cere se ipsum, quod repugnat : et aliunde ex processione unius personæ divinæ ab alia non recie concluderent Theologi rea­ lem inter eas distinctionem. Requiritur 60S DE INCARNATIONE. ergo ad veram rationem meriti, quod ejus principium distinguatur realiter a præmio. Cum igitur continuatio unionis hypostati­ cae nihil realeadd.it supra ipsam ut primo productam, sed sit indivisibditer eadem unio primo existens : sequitur unionem ut primo existentem non posse mereri sui conservationem, nec esse principium in ordine al tale præmium, vel terminum. — Nec valet recursus ad correspondentiam cum tempore sequenti in hac evasione a Ihibilus : tum quia hæc correspondent ia nihil intrinsecum addit supra unionem : h ec enim sive corresponded!, sive non ; eadem indivisibiliter est secundum suam entitatem absque ullo augmento, aut dimi- i nutione intiiosec s. Tum quia prædicta corres, ondentia non est aliud in re, quam unio, et res successivae, aut temporales simul existentes : unde supposito, quod unio hypostatica vel secundum se, vel ut primo producta nequeat sub merito cadere, ut in hoc dubio ostendimus; cum dicitur Christum posse mereri continuationem unionis, solum significabitur, quod possit mereri existentiam rerum temporalium si­ mul cum unione durantium : quoi nemo negat : distinguuntur enim hujusmodi res realiter ab unione, et possunt post illam decerni. Sed per hoc minime verificatur, quod mereri valeat continuationem præ­ dictæ unionis in se ipsa : hæc enim est idem realiter cum unione, et eodem de­ creto decernitur. RefelliConfutatur secundo eadem responsio : amplias. nam eatenus venficaretur unionem hypos­ taticam, non obstante ipsius indi visibilitate, posse influere ad merendum sui conservationem, quatenus non repugnat unionem illam durare præcise per unum instans, aut determinatum tempus, et non extendi ad alia; sive quatenus non repug­ nat, quod ejus existentia decernatur per unum decretum, et ejus conservatio per aliud : sed hoc ultimum conciliari non potest : ergo prædicta responsio minime subsistit. Probatur minor : nam cum Deus decernit primam existentiam unionis, vel eo decreto positive expresse decernit ejus conservationem ; vel eo decreto expresse positive, aut contrarie excludit conserva­ tionem : vel denique eo decreto pure præcisive se habet circa prædicios modos? Si dica'ur primum : plane infertur, quod sicut decretum decernens primam unionis existentiam illam præcedit, et subinde ne­ quit moveri ex meritis procedentibus ab union·1, sic etiam se habet decretum decer­ nens unionis continuationem : nam ut supponitur, est idem decretum existentiam et continuationem unionis causatis, vi cujus ulraquo prævidetur exi.-tens pro priori ad existentiam mentorum. Si autem dicatur secundum : manifeste convincetur Deum non posse habere secundum decre­ tum, quo decernat continuationem unionis futuram, sive ex merits, sive ex alio ti­ tulo. Si enim habuit decretum, quo posi­ tive, et contrarie futuritionem exclusit, el non futuritionem statuit; non poterit ha­ bere faturitionis decretum absque intrin­ seca suæ volunt itis mutatione : quod repugnat. Si denique eligatur ultimum : non minus perspicue colligitur continua­ tionem unionis esse, et prævideri futuram pro priori ad existentiam meritorum, et locum præcludi alteri decreto, quod eam decernat. Nam cum continuatio, sive con­ servatio non minus debeatur unioni (est enim ab intrin eco incorruptibilis), quam proprietates essentiæ, fit, quod sicut eo­ dem decreto, quo decernitur expresse es­ sentia, decernuntur reipsa e,us proprie­ tates : sic etiam eodem decreto, quo decernitur expresse unio, decernatur reipsa ejus continuatio, sive conservatio. — Aliun le vero impossibile est, quod ex vi decreti, quo Deus statuit existentiam ali­ cujus rei, maneat suspensus circa ejus proprietates, et prædicata intrinseca, uti conservatio pissiva comparatur al unio­ nem. Nam vel debet ea positive excludere : et tunc non poterit postea oppositum de­ cernere. Vel nisi positive excludat, erunt positive futura ex vi decreti statuentis essentiam : et tunc non datur locus, ut succe lat aliud decretum eandem futuritionom statuens. Recolantur, quæ supra dixi­ mus a num. 21. 35. Tertium motivum, quo specialiter Aid PN ducimur ad amplectendum præsentem re­ cotoihsolutionem est illudmet, quo loco cit. ex rio futract. 16 usi sumus, ut probaremus re­ diafstaa. pugnare, quod justus mereatur perseverantiam in gratia, vel suæ justitiæ conserva­ tionem. Et quia illud late ibi expendimus, et diversa præclusimus subterfugia, quibus ipsi pjsset occursum iri ; sufficiet hic ip­ sum subjicere, abbreviando, applicando, atque appropriando præsenti materiæ, in qua non habet minorem efficaciam, sed, ut existimamus, majorem. Est autem hujus­ modi : implicat continuationem unionis hypostaticæ esse præmium meritorum Christi : DISP. VII, DUB. II. Christi : ergo implicat Christum rnerori continuationem prædicta· unionis. Oonsequentia pilei : quia meritum est, cl dicitur per comparationem ad præmium : ergo obi repugnat aliquid osse præmium, ré­ pugnai pariter dari meritum illius. Ante­ cedens auteni suadetur : nam ut aliquid detur per modum præmii, debet supponere perseverantiam meritorum usque ad talem cellationem : nihil enim interest merita aliquando fuisse, si jam non sunt. Porro ot merita perseverent, debet conservari essnntiale eorum principium : quippe hoc destructo, perit vis meritorum ipsi innitentium. Quocirca permanentia prædicti prin­ cipii se tenet per modum principii essen­ tialis ex parte meritorum, prout præmium causant. Sed impossibile est, quod princi­ pium essentiale meritorum sit eorum præ­ mium ; cum supponatur pro priori ad merita existens, ut supra satis ostensum est. Ergo repugnat, quod permanentia ta­ lis principii conferatur per modum præmii. Constat autem unionem hypostaticam esse principium essentiale meritorum Christi : ergo repugnat esse præmium eorum. ’■ Confirmatur, et explicatur : nam colla­ bo, seu retributio præmii in esse talis sup­ ponit essentialiter conservationem meri­ torum usque ad ipsam collationem : nisi enim merita perseverent, nec datur actu josex parte ejus, qui aliquando meruit, nec adest obligatio ex parte dantis. Rur­ sum conservatio meritorum supponit es­ sentialiter permanentiam principii, essen­ tialis a quo sunt : quippe si hoc non persistat, nequeunt permanere merita , quæ sunt velut causalitas talis principii, illudque denominant, ipsique attribuunt, quidquid habent. Ergo de primo ad ulti­ mum collatio præmii in esse talis suppo­ nit indispensabiliter conservationem, et perseverantiam principii essentialis meri­ torum. Sed propter hanc rationem, sive mdispensabilem suppositionem repugnat, quod principium meriti sit ejus præmium : ergo ob eandem repugnat conservationem lalis principii esse præmium meritorum, quæ ab eo dependent. Et consequenter cum unio hypostatica sit principium es­ sentiale meritorum Christi; repugnat, quoi continuatio, sive perseverantia talis principii sit præmium prædiclorum meri­ torum. — Declaratur hoc amplius : nam ideo primum esse unionis hypostaticæ ne­ quit esse præmium meritorum Christi, quia se tenet ex parte ipsorum-ut princiSaUnant. Curs. theolog. tom. XIII. 609 pium ad primum illorum esse requisitum : sed etiarn continuatio unionis se tenet ex parte meritorum ut principium ad eorum conservationem necessarium, ut proxime ostendimus : quæ meritorum perseverantia essentialiter requiritur ut aliquid confera­ tur pçr modum præmii, sive ut effectas, et terminus meritorum : ergo sicut repug­ nat primum esse unionis hypostaticæ cadere sub meritis Christi ; sic etiam re­ pugnat prædictæ unionis continuationem sub eisdem meritis cadere, et conferri actu per modum præmii. 36. Dices duo in hoc discursu volun- Objectarie supponi : primum, quod merita de- tl0· beant conservari, ut præmium actu confera­ tur : sufticit enim merita aliquando fuisse, licet tunc non sint, ut liquet de facto in operibus meritoriis justorum, quæ non existant, quando datur gloria per modum præmii. Secundum, quod principium me­ rens debeat conservari, ut meritum per­ severet : nam satis est illud aliquando elicuisse, licet postea desinat esse, ut constat in justo moriente, cujus tamen merita conservantur, et movent ad præ­ mium. Respondetur hæc a nobis non supponi, Diluitur, sed salis urgenter probari. Nam quod ad primum attinet, si meritum non conserva­ tur; cessabit jus : atque ideo non erit de­ bita retributio pro merito; sed si quid confertur, erit non collatio præmii, sed donatio quædam gratiosa. Imaginatio au­ tem contraria procedit ex sinistra intelligentia non distinguente inter existentiam moralem meriti, et physicam existentiam operis meritorii. Quamvis enim hæc sæ­ pius cesset, et non conservetur usque ad collationem præmii; nihilominus non ces­ sat illa, sed manet in jure, et appretiatione divina, quandiu per subsequens peccatum non mortificatur. Idque satis est ad ratio­ nem nostram, nec amplius quid exem­ plum inductum convincit. Quod autem ad secundum spectat, si principium meriti non conservetur, cessat meritum : tum quia istud est causalitas illius : tum quia meritum non est pro se, sed pro suo prin­ cipio : tum quia non datur subjectum remunerabile. et cui meritum tribuat suum effectum formalem, videlicet constituere dignum præmio. Nec oppositum probat exemplum inductum : nam licet justus moriatur, perseverat ejus anima, quæ est principalior hominis pars, secundum quam justus meretur, et habet capacitatem ad 39 610 DE INCARNATIONE. DISP. VII, DUB. Π. præmium essentiale. Si autem principium vita hominis non minus requiritur al meriti omnino cessaret, ut contingeret, si meritum hominis, quam unio liypu&tatica jiz- Ad tertium vel neganda est major, vel ea, justus anihilaretur ; penitus cessaret me­ ad meritum Christi : sed homo potest me­ ; ; fl minori concessis, neganda est conscquenI lia. Et ratio disparitalis est : quoniam ritum tam physice, quam moraliter ob ra­ reri sum vitra continuationem juxti illud : I moriento homine, perseverat principalior tiones proxime assignatas. Et præsertim, Honora patrem tuum, ct matrem luam, ul quia si in eo eventu remanerent merita, jis longxvus super terram : ergo Chrislw i ejus pars, nempe anima rationalis; perseI verat etiam gralia sanctificans, quæ est remaneret obligatio ex parte remunerato­ potuit mereri perseverantiam unionis. ris : quod est impossibile : quippe omnis r principium essentiale ad merit um elicien­ Quarto quia potuii Deus pacisci cum Christo, obligatio est al aliquem creditorem, et dam, et conservandum : unde vita corpo­ quod si non eliceret opera meritoria, dis­ tunc supponitur nullus esse, ul fusius ex­ solveret Deus unionem hypostaticam ; ji ralis non est principium essentiale ad j existentiam, et perseverantiam meriti re­ pendimus loco citato ex tract. 16, ubi autem Christus illa opera eliceret, unio­ lector alia dissoluta reperiet, quæ prænem conservaret : sed hoc pacto supposito, I’ quisitum : et consequenter prolongalio, misso fundamento possunt opponi. in quo nulla, apparet contradictio, Chris- r aul continuatio talis \itæ potest esse praeOppcsila 37. Contrariam nostro consectario sentus posset elicere opera meritoria conti- Γ mium meritorum. Cæterum unio hyposta­ opin onuationis, et unio conservaretur propter Kj tica est principium essentiale meriti Christi, Suarez. tentiam tuentur Suarez in præs. disp. 10, Fem. sect. 4. Perez disp. 12, sect. 5, numer. illa, sive dependenter ab illis : ergo idem, | I (utique existens meriti ut existentis, et 4, et alii Juniores extra scholam D. Tho. quod prius. Ultimo: nam Christus meruit fei conservata meriti ut permanentis usque ad ! collationem præmii) : atque ideo fieri ne­ præsertim omnes illi, qui, ut vidimus nu­ reunionem humanitatis ad Verbum, cum quit, quod continuatio talis unionis decer­ mer. 28 defendunt non repugnare, quod suam resurrectionem meruerit : mernit natur in præmium, ut magis explicuimus Christus meruisset unionem hypostaticam etiam hujus reunionis continuationem : num. 35. quoad primum ejus esse : nam consequen­ sed eadem est ratio continuationis unio­ nis : sicut enim reunio, et reunionis con- I Γ-’· Ad quartum negamus casum illum, et ter, et a fortiori defendunt potuisse mereri puelum illi annexum esse possibilia; quia tinualio supponit Christi meritum; sic l de condigno continuationem, sive perseve­ prædictum pactum supponit decretum Dei etiam continuatio unionis bypostaticæ sup­ rantiam prædictæ unionis. Cum quibus, et forte minus consequenter sentit ex Thoponit meritum Christi elicitura in primo I absolutum circa primam existentiam ChrisGûtloi. mistis Godoi relatus num. 32. Quod pro­ momento : ergo continuatio unionis potuit ! ti, el Incarnationis. Per hujusmodi vero Mot va. eadem modo sub Christi merito cadere. | decretum non posset Deus non se genere Pnmo. bat sequentibus motivis : primo : quia uno ex modis numer. 34 propositis. Et Deus potuit decernere substantiam unio­ 38. Sed hæc facile dissolvuntur ex eis· siquidem vellet existentiam Christi pro nis bypostaticæ non decernendo ejus con­ dem fundamentis, quibus nosiram résoludeterminata præcise aliqua duratione, non tionem communivimus. Unde ad primum' tinuationem : sed hoc supposito, posset posset postea velle majorem ipsius exten­ Christus mereri continuationem prædictæ respondetur concessa majori, negando mi­ sionem, aut permanentium : alias mutare­ unionis per opera elicita in primo concep­ norem : nam eo ipso, quod Deus decrevis­ tur. Si autem vellet eam existentiam abso­ tionis momento : ergo absolute fieri potuit, set existentiam pro uno solo momento, lute; permanebit hæc absolute ex vi talis quod Christus hujusmodi continuationem aut pro aliqua determinata duratione, non decreti : atque ideo præcludilur locus almereretur. .Major constat : quia perseve­ posset deinceps habere aliud decretum, rantia non est prædicatum essentiale unio­ quo decerneret majorem continuationem | teri decreto id ipsum decernenti. Alias idem effectus dependeret a duplici decreto, nis bypostaticæ : non enim repugnat, quod prædictæ unionis : quia istud secundum de­ et a duobus motivis adæquatis, quod re­ desinat esse : ergo potest existere pro uno cretum esset primo contrarium : et sic pugnat, ut numer. 21 dicebamus. —Ad­ instanti, aut determinata duratione, et non mutaretur divina voluntas, quod est im­ dimus, quod admisso illo casu, opera pro omni duratione : ergo potest Deus id possibile, ut magis expendimus num. 34. Christi non essent meritum respectu con­ decernere. Minor etiam liquet ; nam in Aliunde etiam hoc posterius decretum tinuationis unionis ; sed mera conditio. tali casu posset Christus ex vi ejus decreti nihil intrinsecum poneret in unione, quod Nun de ratione meriti est supponere exis­ elicere in primo conceptionis momento, posset sortiri rationem præmii : quippe in tens suum principium , et consequenter actus meritorios, eosque ordinare ad mo­ unione praeexistit indi visibili ter lota entitas omnia, quæ ipsi identilicantur : continua­ vendum Deum, ut decerneret, ac confer­ suæ durationis, licet deficiat sola extrintio autem unionis est idem realiter cum ret unionis perseverantiam : possent etiam seca temporis coexistentia, ut eodem num. primo ejus esse, aut duratione : unde al concurrere omnes aliæ conditiones, quæ ad ostendimus. Ad secundum respondemus, nullum meritum, quod a tali unione de­ meritum requiruntur. quod licet perseverantia unionis non fuerit pendeat , potest comparari per modum Second h Secundo : quia unio hypostatica fuit de de facto ratio formalis constituens princi­ termini, sed magis ex pane principii. facto principium meriti ut primo existens, pium valoris ; nihilominus se tenuit er Præsertim cum collatio cuju.-libet præmii non autem ut perseverans ; siquidem per­ parte prædictæ rationis, atque ideo ei in esse talis supponat necessario continua­ severantia, sive continuatio unionis non parte principii essentialis meriti : quia est tionem meriti usque ad ipsam, et conse­ requiritur ad meritum : ergo opera Christi indivisibiliter ipsa prima duratio unionis procedentia ab unione ut in primo ins­ absque ullo intrinseco addimento. Cum ; quenter continuationem principii talis me­ riti : et hæc in casu proposito est ipsa tanti, et secundum substantiam conside­ quo minime cohæret, quod potuerit esse rata potuerunt dirigi ad merendum ejusterminus, et effectus meritorum ab unione 1 unionis bypostaticæ perseverantia : quæ proinde non posset tale meritum subsequi Tcrtlo. deni unionis continuationem. Terlio : quia i hypostatica essentialiter dependentium. per modum præmii. Erunt ergo opera in Ad 611 illo casu mera condiiio similis huic : Si Christus non operetur, prorogabo unionem hypostaticam ; certum quippe est caren­ tium operationis non esse meritum, sed conditionem puram. Ad ultimum respondetur admissa ma-Adquiujori, negando minorem : quia teunio hu- ,a:a' inanitatis ad Verbum, quam Christus me­ ruit, est unio physica partium humanitatis inter se : hæc autem, et ejus continuatio non est principium essentiale meritorum Chriîti saltem quoad conservari, ut su;ra in resp. ad 3 agentes de vita corporali homin s dicebamus : unde recte potuit sub Chri.-ti merito cadere. Cæterum unio hvpostatica est principium essentiale merito­ rum Christ', tam ut sint, quam ut conser­ ventur : cumque merita non causent præmium, nisi permaneant; fit conse­ quens, quod conservatio unionis hyposta · ticæ se teneat ex parte principii meritorum Christi in ordine ad quodeumque præmium propter ipsa collatum. Sed de veritate, et legitimo sensu majoris, quæ assumitur in hoc argumento ex professo dicemus infra quæst. 19 agentes de effectibus meriti Christi : modo satis fuerit assignasse prae­ missam disparitatem. Alia argumenta , quæ in favorem prædictæ opin.onis ex­ pendi possent, ct minoris momenti sunt, dissoluta reliquimus loco citato ex tractat. 16 a num. 101. 39. Consequenter ad doctrinam traditam Nec de o addendum est impossibile fuisse, quod congri potuit Christus meruerit merito de congruo con­ Cnüslus tinuationem suæ unionis bypostaticæ. Et mereri coiiliprobatur : tum quia principia, quæ pro­ lualionein bant. justum non posse mereri de condigno unionis. perseverantiam in gratia, probant etiam, quod illam non possit mereri de congruo, ut ostendimus tractat, cit. disput. G, dub. 5, § 5; et similiter principia, quæ probant Christum non potuisse mereri de condigr o suam unionem hypostaticam quoad pri­ mum esse, probant etiam, quod illam sic acceptam non potuerit de congruo mereri, ut supra vidimus numer. 27; ergo pariter cum ex praemissis principiis ostensum sit Christum non potuisse mereri de condigno continuationem suæ unionis bypostaticæ, ex eisdem conclusum relinquitur, quod non potuerit ipsam mereri de congruo. Tum etiam quia meritum de condigno, et meritum de congruo, licet distinguantur penes majorem, et minorem valorem, seu jus ad praemium ; supponant tamen essen­ tialiter suum principium, quod in meritis : DE INCARNATIONE. Christi est unio hypostatica, suppositum illud constituens : sed quia Christus non potest mereri de condigno prædictam unionem ; legitimo infertur, quod nec de congruo valeat ipsam mereri : ergo ex eo. quod Christus non potuerit mereri de con­ digno continuationem unionis, ut supra ostendimus ; recte concluditur, quod præ­ dictam unionem non notuerit mereri ad♦ huc de congruo. Tum denique nam ideo Christus non potuit de condigno mereri unionis hypostaticæ continuationem , quia ut hæc conferatur per modum præmii, de­ bet supponere, permanendam meritorum, et hæc permanentia supponit necessario jærseverantiam sui principii, nempe unio­ nis hypostaticæ; atque ideo supponeret essentialiter se ipsum ex parte principii; quod repugnat : eadem autem ratio militat etiam in merito de. congruo comparative ad prædictum præmium, ut facile conside­ ranti constabit : ergo Christus non potuit de congruo mereri suæ unionis hypostati­ cæ perseverantiam. Aliud ejusdem doclrinæ coroUariwn, in quo declaratur, ulrum Christus mereri potue­ rit Virginis maternitatem, sive quod B. Virgo fuerit ejus mater. 40. Ex principali hujus dubii resolutione hactenus explicata ulterius colligitur Chris­ ti V r- tum Dominum non meruisse de condigno giois glDmi j. Beatæ Virgini maternitatem, id est conmat uk-ω. cipi ex prædicta Virgine, sive quod ipsa esset ejus mater. Hoc consectarium conti­ net doctrinam inter Theologos longe frequentiorem : sic enim docent communiter VeJina. Thomistæ, Medina in præs. art. 11, dub. Nna· 2, conci. 3.Nazarius ibid, controv. i, q. 6, riu$* Cabrera. conci. 8. Cabrera disp. 1, conci. 4. VinVincen­ centius q. 5, pagina nobis 462. Godoi ti us· Godoi. disput. 51, § 3. Gonet disput. 7, artic. 3, (innet. numer. 36, et alii. Cum quibus etiam sen­ Suarez tiunt Suarez disputat. 10, sect. 4, § Sed Korea Grana ~ quxres, an idem dicendum sit. Lorca disdos. Ca”uib. putat. 22, a numer. 28. Granados tractat. Hdos4'1' disputat. 2, sect. I in fine. Castdlo disp. 9, quæst. 5, conclus. 1. Raynaudus lib. 3. sect. 2, cap. 3. numer. 191, et alii plures. Unde obiter liquet, quam temere, et absque prudenti judicio Joannes de Ripalda disputat. 86. sect.'7, numer. 55, as­ seruerit hanc resolutionem nostram non posse nisi temere defendi ; quia Patres, et Christos Ban ;t meruit DISP. VII, DUB. II. disp. 6, dub. I, § I; ergo ex sententia S. Doctores communiter docent illi contra­ Doctoris (quem alii Patres imitantur), riam : liquet enim oppositum ex Auctori­ Christus per nulla opera meruit generatio­ bus relatis, et quod hanc resolutionem non nem suam ex Virgine, atque ideo ncc menegent, nisi pauci aliqui, et non magni ruitquod Virgo ipsum conciperet, essetque. nominis Recontioros. I ■ ejus mater, — Nec magis proderit respon­ Probatur ergo insigni testimonio D. sio Lugonis disp. 8, sect. 7, num. 94 diAug. in lib. de prædest. SS. cap. 15, ubi t contis Augustinum in illis verbis attendisse repraesentatis omnibus, quæ intervenerunt quidem ad intentum principale, quod proin conceptione Christi, et quod fuerit de barevolebal : dc exemplo autem non ita fuisse Spiritu sancto, et B. Virgine conceptus; solicilum. Quia non videtur absque, injuria omnia merita Christi circa hæc excludens tanti Doctoris dici, quod in re adeo magna, ait ; Quisquis in capite nostro prxctdenlia qualem contra Pelagiimos agebat, fuerit merita singularis illius generationis invtntminus solicitus dc exemplo, vel quod non rit. ipse in nobis ejus membris prxcedenlia j;tum exemplum ad eos convincendos in­ merita multiplicatas regenerationis inquirat: duxerit. Nam licet in omnibus habeat neque enim retributa est Christo illa genera­ insignem auctoritatem ; præcipue tamen tio, sed tribula, ul alienus ab omni obliga­ in eis, quæ de meritis hominum, et de gra­ tione peccati de Spiritu, el Virgine nascen­ tia Dei adversus Pclagianos, et eorum re­ tur. Et eandem sententiam habet aliis liquias scripsit, ut tradidimus tract. 14, ' locis, quæ supra dedimus num. 7. Sentit disput. 1, cap. 7, § 1. Eoque magis dis­ ergo hoc, quod est Christum concipi, et plicet hæc responsio, quod S. Doctor non ■ nasci px sacra Virgine, non fuisse præmium semel, aut per transenneam utitur præ­ ' meritorum Christi : atque ideo talem gene· dicto exemplo; sed sæpissime ut mentem ! rationem non fuisse illi retributam quasi suam declaret, illud inculcat, ut constat ex aliquo debito, sed simplici donatione ex locis num. 7 relatis. Incredibile autem tributam ut meram gratiam. Quod falsum est, et ingenio D. Augustini irdignum, foret, si meruisset B. Virgini maternitaquod tam frequenter fuerit non ita solici­ tem, sive quod ipsum concipere : tunc tas de illo exemplo, et minus apte doctri­ enim eodem mprito meruisset suam genenam fidei, quam tractabat, exposuerit. rationem ex Virgine : quippe Virginem Tenendum igitur est, quod juxta S. Doc­ concipere Christum, et Christum ex Vir­ toris sententiam Christus non meruerit gine generari, vel sunt idem omnino, vel concipi ex B. Virgine, et consequenter nec habent indissolubilem inter se connexio­ B. Virginem illum concipere, aut esse nem : et consequenter utrumque cadit sub matrem illius. eodem Christi merito, vel cadit neutrum. Nec hic proderit recursus ad'distinctio- Jerfëô. 41. Probatur secundo ratione D. Tho. nem vulgarem meriti Christi per opera an-,^ζ in hoc art. 11, quam hactenus prosecuti sumus : nam principium meriti non cadit tecedentia, et subsequenlia : tum quia lisub merito, saltem quatenus principium cet prædicta distinctio posset habere locum est; sed B. Virginem esse matrem Christi in quæstione de possibili; non tamen in importat esse principium meritorum Chris­ quæstione de facto, qualem nunc versa­ ti : ergo B. Virginem esse matrem Christi mus : nam de facto retribuit Deus Christo non fuit præmium cadens sub meritis juxta connaturalem, sive non miraculosam Christi : et consequenter Christus non meritorum i, sius exigentiam : nec contra­ meruit Virgini prædictam maternitatem, rium affirmare valemus nisi divinando : sive quod B. Virgo ipsum conceperit. mereri autem per opera subsequenlia, licet Utraque consequentia legitime infertur ex admittatur possibile, innaturale tamen est, præmissis. Et major satis constat ex hac­ et miraculosum. Tum, et præcipue quia tenus dictis in hoc dubio, et insuper sua­ B Augustinus eo exemplo generationis detur : quia si principium meriti, quatenus Christi ex Virgine utitur, ut probet primam ipsius principium, caderet sub merito, non gratiam puris hominibus communicatam posset non causare seipsum per modum non psse ex ipsorum meritis, ut liquet ex termini, et præmii : implicat autem, quod illius operis argumento : sed prima gratia aliquid in ullo ordine causet se ipsum; datur omnino independenter a meritis tam cum de ratione effectus sit dependere rea- . antecedentibus, quam subsequentibus, si­ liter a causa, et subinde ab illa distingui. , cut docent omnes Catholici, et specialiter Minor etiam liquet : quia Virginem esse j ipse D. Angust. ut osten limus tract. 16, disp. I matrem Christi est ipsum generare comI municando ipsius supposito humanitatem, , quffi rursus est principium operum, sive meritorum Christi : ergo Virginem esse ; matrem Christi importat esse principium meritorum ipsius. I Confirmatur : quia meritum praecedit Fukitir. i præmium, quippe cum eo comparetur per modum viæ, ct motus ad ipsum ; sed meI ritum Christi non praecessit Virginis ma­ ternitatem : certum enim est, quod Chris: tus non meruit, priusquam fuerit B. VirI ginis filius : ergo Christus non meruit, i quod Virgo fuerit ejus mater. Quod si in præsenti fiat recursus ad merita subsequentia, facile praeciditur : quia ut recte i tradit Suarez loco citato : flæ circumstan­ tia, sicut et exeeutio Incarnationis antece­ dunt meritum saltem naturæ ordine : et ideo ex natura rei non cadunt sub illud : nec sunt multiplicanda miracula sine necessi\ tale. In quo non expedit amplius immo­ rari : quia a fortiori constabit ex infra di­ cendis. 42. Sed oppones primo : quidquid dig­ Objcc nitatis, et gratiæ habuit B. Virgo, fuit tinnis. Pi imo effectus merito: um Christi : constat au­ tem, quod esse Christi matrem, fuerit in­ signis gratia, et dignitas Virginis : ergo illum habuit de facto ex meritis Christi. Secundo esse matrem Christi, est prædes­ Secun­ tinationis Virginis effectus; cum maxime do. in effectu conferat ad ipsius gloriam : sed Christus est causa omnium effectuum prædestinationis B. Virginis, sicut et alio­ rum hominum : omnes enim praedestinati sunt dependenter ab ipso, ct propter ejus merita : ergo idem, quod prius. Tertio, Teriio. quia B. Virgo meruit esse mater Christi, ut infra a num. G8 dicemus : sed Christus meruit gratiam, quæ fuit principium illius meriti in Virgine : ergo meruit effectum talis meriti, nempe Virginem esse matrem Christi. Hic enim habet locum, quod est causa causæ, est causa causati in eolem genere. Quarto, quia non obstante, quod Quarto, gratia veterum Patrum praecesserit Chris­ tum, fuit effectus meritorum illius : ergo licet esse matrem Christi præcesserit Christum, fuit præmium propter ejus me­ rita datum. Si enim ibi salvatur vera retri­ butio præmii anticipata solutione propter merita futura; cur idem in præsenti non dicemus; cum hoc cedat in majorem tam matris, quam filii gloriam ? Ad primum respondetur cum Godoi Rfspn· num. 50 ct 51, omnem dignitatem, et gra- priraii. DE INCARNATIONE. 614 DISP. VII, DUB. II. tiam B. Virginis esso effectum meritorum nullo modo potest : quia explicat munus i mereretur prædictam maternitatem, debe· Christi vel in genere causæ finalis, vel in principii erga Christum, atque repugnat 1 ret prævideri existons pro priori ad illam : genere causæ meritoriæ, sive moraliter illi, quod post ipsum, ejusque opera suc­ quippe merens, et meritum concurrunt efficientis; sed non determinate in hoc cedat. Unde licet Christus meruerit Virgini effective moraliter ad præmium, et causa posteriori genere. Fuerunt enim in B. illam gratiam, qua ipsa meruit ejusmaefficiens influit ut existons, ut supra osten­ Virgine aliquæ perfectiones ; quibus ab ternitatem : non tamen illam meruit in dimus. Rursus ul Christus praevideretur esso principii talis meriti; sed absolute, ct intrinseco repugnavit sequi post meritum existons, deberet prævideri extra omnes Christi, ut liquet in actu, quo speravit secundum se. Atque ideo minime sequi­ causas, sive principia, a quibus dependet tur, quod Christus Virgini maternitatem i ipsum Christum venturum. Et quia contra io re, quarum una est B. Virgo ut ejus meruerit. Nec in prædictis locum habet I rationem meriti est. quod nequeat dari mater, sive ut ipsum concipiens : atque vulgaro illud axioma, Quod est causa cams, 1 post præmium ; hujusmodi perfectiones ideo ipsa Virgo in esse matris concipiens etc., quia intelligendum est de eo, quod j’ non fuerunt præmium meritorum Christi, Christum præviderelur existons. Hæc au­ causât causam in esse talis, et præsertim ' nec eorum effectus in genere causæ meri­ tem duo, nempe Christum in esse merentis ubi causa causata influit necessario, sive j toriæ, sive efficientis hæc moraliter. Inter prævideri existentem pro priori ad materabsque alia nova, οζΗΑοΓο determinatione: \ has autem recensetur dignitas maternitatis nitatem Virginis; et hanc ut matrem præ­ quod in præsenti materia minime verifica- I Christi : quippe cui repugnat sequi post tur. Ex quibus etiam liquet ad ultimam ■ videri existentem pro priori ad Christum Christum. Et ideo non fuit effectus meri­ in esse merentis, nequeunt inter se conci­ objectionem : nam admisso, quod Christus torum Christi in genere causæ meritoriæ. liari; cum importent contradictionem, et causaverit efficienter moraliter, sive meri­ Fuit tamen eorum effectus in genere causæ unum afferat negationem alterius. Ergo torie gratiam antiquorum patrum; illam finalis : quia Deus omnia Virginis, omnia absolute repugnat Christum mereri Virgini causavit consideratam materialiter, et se­ electorum, quinimo omnia hujus universi maternitatem, sive quod ipsam concipiat. ordinavit ad gloriam Christi, non utcum­ cundum se; quo pacto potuit sequi post - Declaratur hoc amplius : nam implicaChristi meritum, et non habuit ralionem que, sed ut redemptoris, et elicientis opera torium est meritum, cui ab intrinseco principii respectu Christi. Cæterum Christi meritoria, ut fuse diximus di-p. 2, dub. 1 repngnat præcedere præmium in execuAd se- a num. 29. Unde etiam patet ad secun- matrem dicit formaliter, et expresse ratio­ tione:estenim hæcpræcedentia merito concoadain. . reSpOn N. Complutens. abbrev. in lib. Physic, adaequatas, et independentes. Ex quibus disput. 14, quæst. 3 et 4, et docuimus una fuit solius Dei producentis Christum ifsi locis supra relatis numer. 22; vel sal­ sicut produxit Adamum : alia fuit Virginis, tem sunt contra communem providentiam Dei, et aliarum causarum concurrentium rerum naturis congruam, atque ideo con­ ad Christi generationem. Christus igitur ut tingere nequeunt absque miraculo; quod primo productus per solam actionem Dei, absque urgenti necessitate induci non de­ elicuit merita, quibus meruit, ut Virgo bet. Ad salvandam autem, et conservan­ ijsum conciperet, foretque ejus mater. Quo dam Chrisli vitam contra tristitias, et discursu sibi videntur vitare inconveniens dolores opus non est constituere novam a nobis objectum, scilicet idem esse prin­ actionem totalem, quæ Christum produ­ cipium, et præmium meriti : nam dicunt cat : sed satis est, quod Deus ex vi primæ Christum, ut terminantem solam Dei actionis illuni conservet contra exigen­ actionem, et sic prævisum fuisse princi­ tiam earum causarum. pium meriti maternitatis ; fuisse vero Sed age, p æmium, quatenus terminavit Virginis mm/it C * ulterius ostendamus id e fuisse impossibile, prout aptatur difficultati præconceptionem, post hujus merita provisus J senti, ad quam superandam inducitur. est. Quam doctrinam, ad totam Christi vi­ Nam si Christus, ut productus per solani tam extendunt : constituunt enim adu­ Dei actionem, Virgini maternitatem me­ nem, qua a solo Deo fuerit miraculose reretur, mereretur sui existentiam : sed conservatus : quia perpetuum miraculum hoc fuit impossibile, ut constat ex su­ fuit, quod Christus summe dolens de pec­ pra dictis a numer. 17; ergo impossibile catis nostris viveret. Sic inter alios Herice [C·· fuit Christum ut productum per solam infra referendus. Dei actionem mereri Virgini materniCæterum hæc solutio pejor est prtecedentibus. 617 tatem, sive ab illa gigni per aliam ac­ tionem. Probatur sequela : nam mereri Virgini maternitatem est mereri, quod Virgo sua actione attingat Christi existenliam : sed principium actionis attingentis aliquem terminum attingit ipsum termi­ num : ergo si Christus ut productus per solam Dei actionem mereretur Virgini maternitatem, non posset non mereri sui existentiam. Idquedeclaratur exemplo prin­ cipii physici : nam principium physicum concursus, quo Virgo attigit existentiam Christi non potuit non attingere physice eandem existentiam : ergo pariter Chris­ tus influens per modum principii moralis, seu meritorii in concursum maternum Virginis influeret moraliter meritorie in terminum talis concursus, nempe in exis­ tentiam Christi. Confirmatur primo : nam si Christus modo in hac evasione descripto meruisset Virgini maternitatem ; esset, et non esset existens pro priori ad tale meritum : quod implicat contradictionem. Esset quidem : quia ut principium meriti debet præsupponi existens, ut saepius dictum est, et non negat hæc responsio ; eo quod principium meriti influit in genere causæ efficientis. Non esset autem : quia existere est esse extra omnes causas, a quibus res, quæ existit, dependet : at pro illo priori Chris­ tus non esset extra Virginem, a cujus con cursu in exeeutione dependet : alioquin Virgo non esset vera mater Christi. Ergo pro illo priori Christus esset, et non esset existens. Confirmatur secundo : nam ut Christus terminans solam Dei actionem mereretur Virgini maternitatem, sive ex Virgine nasci; deberet actio Dei producens Chris­ tum pra.cedere tempore, vel natura actio­ nem, sive concursum Virginis in genera­ tione Christi : quippe principium meriti præcedit ordine temporis, vel naturæ suum effectum, atque ideo tam meritum, quam præmium : consequens est impossibile : ergo repugnat, quod Christus praedicto modo meruerit Virgini maternitatem. Pro­ batur minor : nam si actio Dei producen­ tis Christum præccderet tempore, vel na­ tura Virginis influxum, sive concursum; non posset Christus vere ex illa generari, nec dici proprie ipsius filius : generari enim vere, et proprie ab aliquo est cons­ titui extra causas ex vi influxus illius : Christus autem supponeretur constitutus extra causas pro priori ad concursum Vir- Alia absurda ex præ· missa respon­ sione· I 618 ? I DE INCARNATIONE. ginis. et non ex vi illius, sed ex vi actionis Dei ipsum independentera Virgini produ­ centis : ergo impossibilia sunt hæc duo, quod ex una parte Christus vere generetur ex Virgine, sitquo proprie ipsius filius;ct quod ex alia parte actio Dei producen­ tis Christum précédât tempore, vel na­ tura concursum Virginis in generatione Christi. 47. Propter hæc alii Juniores recognosrn® «tTu- eunt Christum in primo sui esse, et in illa ginn. connaturali sui conservatione hahuisse de pendentiam a B. Virgine sicut a princi­ pio : unde fatentur, quod Christus praedic­ to modo consideratus non meruerit illi maternitatem. Sed tamen affirmant Chris­ tum habuisse quamdam sui conservationem miraculosam, et omnino independentem a materno concursu, utputa, quia in horto, vel in cruce fuit ita afflictus, ut foret tunc infallibiliter absoluturus vitam a Virgine acceptam : et tunc coepit Deus nova, et miraculosa actione ipsum conservare. Un­ de respondent quarto Christum hoc poste­ riori modo, et in hoc ultimo statu consi­ deratum non habuisse dependentiam a Virgine sicut a principio : atque ideo potuisse per opera tunc elicita mereri, quod Virgo esset ejus mater, sive quod ipsum gigneret pro alio statu tempore prae­ cedenti : sic enim vitatur, quod idem sit Logo. principium, et præmium menti. Ita Lugo, Berna’, et Bernal infra referendi. Quorum cogitaI tionem temperare, et magis explicare \ideLom- tur M. Lumbier ipsi subscr.bens quæst. 15, t ief' art. ‘2, num. 723 : Sicut Adam in paradiso a solo Deo productus fuit, et conservatus , absque concursu materno : sic Christus poI tuita Deo repente produci vir perfectus, el merens in cruce, actione eadem physica, qua I de facto in cruce, fuit. Ex meritis ergo Christi sic producti, ut provisis decrevit Deus, quod illa existentia viri perfecti relrolraheretur ad incipiendum ab Incarnatione, cl quod t fieret puer, et B. Virgo acciperet auxilia, ■ quibus mereretur illum gignere, et ex præ1 visis meritis istis daretur maternilas, etc. °Surdi" hæc imaginatio quo subtilior appaabsque ret, eo est debilior, et magis destituta soB rationi- üdis Theologiæ principiis. Nam quantum I bili ad factum pertinet (quod asserere non dumeuto". bitat), non solum innaturale, sed prodigiosum est Deum prius decernere Chris­ tum miraculose viventem, seu morientem in cruce, quam Christum de Spiritu sancto conceptum, et de Virgine natum : item Christum prius meruisse per opera, quæ in ultimo vitæ fecit, quam per opera, quæ a principio \utæ, et per totam vitam eli­ cuit. Profecto licet hæc essent non repu­ gnantia; minimo tamen possunt do facte affirmari absque urgentissimo fundamento, quod obliget ad tam singularem Theolo­ giam invertentem rerum ordinem, et con­ natu ralein, ut sic dicamus, Dei methodum in decernendo juxta uniuscujusque exi­ gentiam. Oppositum enim non est theologizare, sed divinare, vel fingere. Nullum autem occurrit fundamentum, ut sentiamus id de facto ita accidisse : sed gravia potius occurrunt, ut teneamus contrariam senten­ tiam, quæ longe communior est apud · Theologos, ut constat ex dictis nunier. 40. — Accedit communem Doctorum sen­ tentiam esse, Christum, quidquid sua morte, sive ultimis vitæ suæ actibus meruit, me­ ruisse etiam per omnes alias anteactæ vitæ operationes, ut tradit D. Tho. quæst. 34, D.Tb:fe art. 3 ad 3, et in 3, dist. 18, quæst. 1, art. 5, et infra quæst. 19 videbimus : atque ideo meruisse per operationes in statu suæ vitæ connaturalis, et conserva­ tionis elicitas : per quas tamen hæc op Inio fateturnon meruisse Virgini maternitatem. — Accedit præterea, quod quovis modo di­ catur Christum meruisse, quod Virgo esset ejus mater, illumque conciperet; falsificatur sententia D. August. num. 40 relata : Neque retributa est ista generatio, sed tribu­ ta, ut alienus ab obligatione peccati de Spi­ ritu, et Virgine nasceretur. Nam sive hoc, sive illo modo, in isto, aut in alio statu dicatur Christum meruisse de facto Virgini maternitatem, sive quod ipsum genuerit; opus est consequenter admittere, quod prædicta generatio non fuerit liberalis do­ natio. sed debita retributio. Jam vero si a 1 possibilitatem absolutam Ofisiattendamus, eisdem fere motivis refellitur hic dicendi modus, quibus praecedentes, iap^i· ut facile consideranti constabit. Et præ- hit itl< sertim, quod licet possibile sit præmium in exeeutione antecedere suum meritum; implicatorium tamen est, quod præmio ab intrinseco repugnet sequi in exeeutione post meritum. Cum enim naturale merito sit, quod in exeeutione præmium præcedat; utriusque natura destruitur, ubi re­ pugnat, quod præmium post meritum de­ tur : non enim cohærcnt connaturalis hujus ordinis exigentia, et essentialis cum tali ordine repugnantia, ut ex terminis liquet. Repugnat autem ab intrinseco, quod Chris­ tus existens, et pendens in cruce nascatur DISP, VU, DUB. II. ex Virgine, et incipiat ejus filius esse; sive, ei in irioni redit, quod prius existât I in rerum natura, patiatur, ct mereatur, et deinde ex Virgine generetur. Ergo Chris­ tus sicut non potuit mereri Virgini maiernitatem per alios actus, quos in statu sibi E connaturali elicuit; sic non potuit per actus elicitos in eo statu, qui dicitur miraculosus, atquoaVirginisconcur.su, sive generatione, indopendens. i Confirmatur : nam licet admittatur cos ■ status fuisse diversos, nihilominus idem numero est ipso Chrislus in utroque statu absque ulla distinctione numerica sui a se ipso; nisi velimus (quod aliquando audivimus non sine risu, sed nec absque do­ lore), duos Christos constituere ad salvan­ dam imaginationem semel arreptam. Ergo si Christus ut existens in cruce potuit cau­ sare meritorie maternitatem Virginis, sive Virginem ipsum concipere; sequitur, quod potuerit causare se ipsum : qui enim me­ retur principium ut influens in aliquem effectum nequit non causare ipsum effec­ tum, ut supra numer. 44 refeilentes pri­ mam responsionem argumentabamur. Im­ plicat autem, quod aliquid causet se ipsum ; cum causa, et effectus debeant realiter distingui ob necessariam hujus ab ea dependentiam. Ergo repugnat, quod Christus ut pendens in cruce meruerit Virgini maternitatem, sive quod Virgo ipsum gigneret. ■ 48. Quinio, et ultimo Salazarius, RiImo- palda, et aln respondent, quod Chrislus ra3· primo decretus est dependens a principio vage, et disjunctive sumpto, sive ut nasciturus ex hac, aut illa muliere, nullam determinando : deinde ut prævisus ex vi hujus decreti existens, et operans meruit nasci ex hac muliere determinata, nempe ex Beatissima Virgine : quocirca meruit ipsi maternitatem. Licet enim principium Christi vage, et indeterminate acceptum, nequeat esse præmium meritorum Christi, quia ad ipsum ut merentem necessario præsupponitur : principium tamen deter­ minate sumptum, sive ut aliis praelatum, optime potest in præmium meritorum Christi decerni, quia non præsupponitur indispensabiliter ad Christum in esse me­ rentis. Nam etsi supponeretur Chrislus fu­ turus, et nasciturus ex muliere, et ex semine David ; adhuc Deus maneret indif­ ferens, ut a meritis Christi sic praevisi determinaretur ad decernendum, quod nas­ ceretur ex hac determinata muliere, verbi 619 gratia ex Maria Virgine potius, quam ex alia. Verum hic dicendi modus satis impug- tmpronatus manet ex supra dictis numer. 23 et b3t(”’· I potest amplius refelli : quoniam licet pos­ ! set Deus velle decreto intentivo Christum ' abstrahendo ex parte objecti vo’iti a m?-I diis, sive principiis determinatis, quibus ponendus foret in exeeutione iquod verosimilius apparet esse impossibile in per­ fectissimo prævisore) : nihilominus nulla ratione potest procedere ad decretum exeeutivum, quo decernat modum, et circumstantias, atque principia, quibus ! Christus ponendus est in exeeutione, praes­ cindendo a principiis determinatis, et de­ terminate sumptis, quibus ponitur in re : nam prædictum decretum est omnino practicum inferens effectum, prout est in se ; quo pacto non præscindit a principiis determinatis. Sed ut Christus prævideatur merens, est necessarium quod prævideatur terminans decretum non solum intentivum, sed etiam exeeutivum : debet enim prævideri existens, quod non habet im­ mediate a solo decreto intentivo, sed ab : exeeutivo, ut supra a num. 19 ostendi­ I mus contra Suarium. Ergo Christus ut dependens a principiis vage acceptis non potuit mereri determinationem prædictorum principiorum : atque ideo nasci de­ j terminate ex B. Virgine. Refellitur secundo eadem responsio : ConfcUul­ , quoniam eatenus Christus posset mereri tur terios. hanc maternitatem, sive quod Maria po­ tius, quam alia foemina, esset ejus mater; quatenus adhuc ex suppositione, quod nasciturus esse ex fœmina, posse indiffe­ renter ab ista, aut illa vage sumptis gene­ rari : si enim Christus non posset nisi ab una muliere concipi ; nullus relinqueretur locus ad subterfugium illud per distinctio­ nem inter principium vage sumptum, et principium determinate consideratum, ut ex se, et Adversariorum discursu satis li­ quet. At sic est, quod Christus ex suppo­ sitione, quod ex vi primi decreti esset gi­ gnendus ex foemina, non potuit ex alia, quam ex Maria gigni. Ergo vana est dis­ tinctio illa penes principium vage sumptum, et principium determinatum. Minor probatur tum ex D. Tho. qui illam ex- D.Tlicm presse docet quodlib. 5,Jart. 8, ubi ait: Impossibile csl eundem filium nasci, sive sil alius pater, sive alia maler : sicut etiam non est idem numero sigillum, sive sil alia ccra, sive aliud corpus sigilli, ex cujus ex· DE INCARNATIONE. M : »? ' pressione ccrx sigillatur. Tum ratione sumpta ex S. Docture : nam sicut diffe­ rentia individnalis limitat substantiam in ratione essentiæ, sic etiam illam limitat in ratione naturæ, sive principii radicatis ad producendum : sed impossibile est, quod hæc, v. g. anima rationalis constituat eandem numero essentiam, quam alia anima rationalis numero diversa consti­ tuit : ergo impossibile est, quod hæc nu­ mero anima rationalis producat per mo­ dum principii quo eundem numero filium, quam alia anima rationalis numero dis­ tincta producit. Cum ergo certum sit hunc hominem Christum fuisse conceptum, et productum a B. Virgine, impossibile fuit, quod ab alia fcemina numero distincta produceretur. Quem discursum optime ex­ pendunt, et ab objectionibus vindicant N. N. Com­ Complut, abbrev. in lib. Physic, disp. 12, plut. quæst. 4. Denique refellitur illa solutio, quia non occurrit argumento sæpiusinculcato.nempc chvmericum esse meritum in ordine ad præmium, cui ab intrinseco repugnat se­ qui in executione post meritum : nam certum est implicare, quod post Christum existentem, et merentem sequatur ejus conceptio ex determinata muliere, nimi­ rum ex Beatissima Virgine Maria. Applica­ 49. Si autem inquiras, an resolutio nostor noVra tra extendatur etiam ad meritum de con^eruo0 SfD0 : ^esPoni^etur affirmative : quia ut deeon- supra num. G et num. 39 jam observagrno. vimus, licet meritum de condieno, et meritum de congruo distinguantur in aliis conceptibus, conveniunt nihilominus in hoc, quod supponunt principium, et ne­ queunt extendi ad merendum ipsum, vel alia ab illo indispensabiliter præsupposita. Qua ratione sicut repugnat Christum me­ reri de condigno Incarnationem ; sic etiam repugnat, quo i illam mereatur de congruo. Cum ergo ex vi hujus rationis hactenus ostensum sit repugnare, quod Christas me­ ruerit de condigno Virgini maternitatem ; eodem discursu conficitur, quod nec de congruo illam mereri potuerit. Unde ab­ solute tenendum est Christum non me­ ruisse, nec divinitus mereri potuisse ullo merito vel de condigno, vel de congruo maternitatem Virgini, sive quod B. Virgo 1 ipsum genuerit. Ορ·η·ο Contrariam nostræ resolutioni doctriaüversa. nam non solum de possibili, sed etiam de H erice. facto tuentur Tierice 1 part. disp. 24, Lugo. sect. 4. Lugo in præs. disp. 8, sect. 7. DISP. VII, DUB. II. Martinus Perez disp. 12, sect. 9, num. 8. few. Bernal disp. 17, sect. 4, § 2, num. 7G. BemL Ripalda do ente supern. disp. 86, sect. RipUi 7, num. 55, et alii ex Recentioribus. Quo­ rum fundamenta quantum ad factum jam supra diluimus num. 42. Motiva voro quanlum ad potentiam consistunt princi­ paliter in evasionibus, quas rationi nos­ træ adhibent, ostendendo varias vias,quibus Deus potuerit decernere maternitatem Vir­ ginis ex meritis Christi : sed eas omnes supra præclusimus. Undo nullum occurrit pro hac opinione argumentum, cui opus sit satisfacere. Si quid autem difficultatis superest in salvando merito Virginis in ordine ad maternitatem, dub. sequenti explanabitur. Quocirca non oportet alia bic adjicere circa prædictam difficultatem. § VIT. Ultimum præmissæ resolutionis consectarium explicans, quas Christus circumstantias suæ Incarnationis meruerit. 50. ot). Ex bx quibus omnibus tacite facile apparet Kim resolutio alterius difficultatis, quam plures in præsenti versant, alii vero remittunt ane· ad quæst. 19, an videlicet Christus me-süi^' ruerit sure Incarnationis circumstantias? Quæ ut locum habeat, et majori cum dis­ tinctione decidatur ; observandum est, quod licet circumstantia proprie dicatur, quæ aliquid circundat, et comitatur, quocirca in solis concomitantibus reperiri videa­ tur : nihilominus tria genera circumstan­ tiarum respectu Incarnationis communi­ ter distinguuntur. Nam quædam dicuntur antecedentes, quæ scilicet illius exeeutionem præces-erunt, ut oracula Propheta­ rum, annuntiatio angelica, consensus B. Virginis, et cætera hujusmodi : aliæ autem appellantur consequentes, nimirum, quæ Incarnationem exeeutam subsecutæ sunt, ut Angelorum cantus, Pastorum adventus, Magorum adoratio, Simeonis laudes, et alia bis similia : aliæ denique vocantur comitantes, videlicet, quæ in ipso mo­ mento Incarnationis concurrerunt, ut Vir­ ginitas matris, talis locus, tale tempus, et alia tunc occurrentia, atque ad myste­ rium aliquo modo spectantia. Et rursus eæ omnes circumstantiæ possunt consi­ derari vel prout pertinent ad ipsius Gbristi gloriam, vel prout sunt aliorum beneficia, ut liquet in matris Virginitate, quæ non solum ad Christi dignitatem pertinuit, I sed 621 red etiam ad Marite excellentiam : idemnovas subslantiæ partes per nutritionem : quo apparet in illuminatione Magorum, et præsertim cum jejunavit per quadraginta in similibus. dies : quia nec nos continuo, sive absque C.rûtîs Incipiendo ergo a facilioribus, dubium interruptione nutrimur, ut recte observa­ ctftM)1· non esi Christum meruisse circumstantias runt N. Complut, abbrev. in lib. de Ge-N.Comfustuj suani Incarnationem subséquentes, ut pernerat. disp. 5, quæst. 3, in principio. p,at· aXs linebant tam ad ipsum, quam ad alios. Quo51. Si autem loquamur de circumstan- Opinio Iwm-niam nullum motivum occurrit, ut negetiis comitantibus mysterium, Vazquez disp. “ E’ mus Christum hascircumstantiasmeruisse; 78, cap. ult. affirmat Christum illas me- cirenrasupponunt enim ipsum existentem, et cum ruisse : quia licet tunc concurrerint, nihi. omnibus conditionibus ad merendum re­ lominus non pertinebant ad principium tes. quisitis : aliunde vero has circumstantias meriti, sub quo proinde cadere potuerant. mereri pprtinet ad majorem Christi gloUnde consequenter asserit Christum me­ Dliiiu. riam ; ut enim recte tradit D. Tho. infra ruisse, quod ejus mater ipsum concipiens quæst. 19, art. 3, melius est, cæteris maneret Virgo, et quod principium acti­ paribus, habere aliquid ex meritis, quam vum Incarnationis esset Spiritus sanctus. siue illis. Et sic docent communiter Theo­ Sed oppositum est longe probabilius lo- Probabilogi. quen.lo de his circumstantiis ut pertinehK«· Hinc enim colligit Gonet disp. 7, art. bant ad Christum : quia licet potuerit esse tio. 3, num. 72, Christum meruisse extensio­ Christus absque illis, et independenter ab nem unionis hypostaticæ ad eas partes eis salvari principium merendi ; nihilomi­ substanthe, quas ipse acquirebat per nunus de facto pertinent aliquo modo ad ip­ tritionem. Quod nobis valde probabile vi­ sam substandam mysterii, et se tenent ex detur, et præcedenti doctrinæ cohærens : parte principii ut existentis, et merentis : nam partes illæ, et unionis ad eas exten­ non enim meruit humanitas possibilis, sio non se tenuerunt ex parte principii vel nuda a circumstantiis, sed humanitas merendi, sed potius Christum simpliciter illis affecta, ipsasque concernens, nempe existentem, et operantem supposuerunt ; humanitas concepta de Spiritu Sancto, et unde nihil videtur impedire, quod ceci­ Virgine tali loco, et tali tempore. Cum derint sub ejus merito. Quod enim præ­ ergo principium meriti non cadat sub ip­ dicta extensio fuerit alias connaturaliter sius influxu; sequitur Christum non me­ debita ex vi primæ unionis, non debuit me­ ruisse prædictas circumstantias, ut ad ip­ ritum impedire : nam satis est ad meritum, sum pertinebant. Præsertim cum Christus, quod extensio non fuerit a principio, sed ut sæpius diximus non meruerit ut termi­ post opus meritorium occurrerit : fieri enim nans præcise decretum intentivum præssic potest, et ita decuit, quod conferretur cindens a mediis, et circumstantiis Incar­ ex utroque titulo, videlicet ex connaturanationis; sed ut terminans decretum litate, et ex merito, sicut exemplo gloriæ executivum, quod a prædictis non præscorporis declarari valet. Quod vero præ­ cindit, sicut nec ab existentia Christi exé­ dicta extensio fuerit necessaria ad conser­ cuta. Unde sicut Christus non meruit suam vationem, sive continuationem unionis, existentiam aut Incarnationis executio­ quam Christum non meruisse diximus nem ; ita non meruit circumstantias hoc num. 31, minus adhuc obest : quia præ­ mysterium concomitantes, uti est nasci ex dicta unionis extensio ad novas partes Virgine, et tali tempore. Quod etiam vi­ per nutritiones acquisitas non fuit necessum est Suario disp. 10, sect. 4, § Sed Suarez. ' saria per se, et immediate ad talem con­ quires. Vincentio quæst 5, conci. 4. Na- Vinccnservationem : sed solum per accidens, et zario in præs. art, 11, conlrov. 1, quæst. mediate, in quantum nutritio erat neces­ G. Cabrera disp. 1, j? 6. Granados tract, jïus. saria, ut conservaretur humanitas, quæ 14, disp. 2, sect. 1, in fine, et aliis. luit Verbo unita. Unde videmus, quod Diximus Christum non meruisse præ- Limita· dictas circumstantias, ul ad ipsum perlineetiam cessante nunc nutritione, et ad no­ vas partes extensione, perseverat unio : banl ; sive quatenus aliquomodo integrabant tionu. quod satis declarat eam extensionem non ipsum Christum, sive meriti principium. fuisse per se, et immediate necessariam ad Nam si eas consideremus , quatenus unionis permanentiam. Quinimo satis vespectabant ad alios, v. g. conservatio rosimile est, quod Christus adhuc in statu virginitatis ad Mariam (quo pacto su­ passibili non acquisierit sine irruptione muntur materialiter, et præscindunt om- DI8P. VII, DUB. III. Ii> \ • H,· rldi ■ < s' .4 622 623 DE INCARNATIONE. nino a conceptu principii) ; qua probabili­ tate dicitur Christum meruisse existent .am Mari». dicetur etiam meruisse ipsius vir­ ginitatis conservationem in momento, quo Christum concepit. Nec in hoc videmus difficultatem ; cum hoc præmium non procédai in executione Christum meren­ tem. An autem meruerit eandem virgi­ nitatem pro tempore antecedenti, alia dif­ ficultas est, quæ ad circumstantias antece­ dentes spectat, ut statim considerabimus. Distinc­ 52. Si vero sermo fiat de circumstantiis tio circa circum- antecedentibus, distinctione opus est : stanliis quoniam si considerentur in ratione prina -teec· deitcT. cipii influentis in Incarnationem; dicen­ dum est Christum illas non meruisse se­ cundum istud munus acceptas : quia prout ' sic pertinent ad principium meriti, quod sub merito non cadit saltem secundum : providentiam rebus connaturalem. Et hoc modo videtur se habuisse consensus VirF ginis, ut esset mater Christi. Si autem E prædictæ circumstantiæ sumantur materia­ liter, et secundum se, sive præcisæ ab I omnis principii ratione circa hoc myste­ rium ; potest satis probabiliter sustineri, quod Christus eas meruerit, ea videlicet probabilitate, qua vulgo dicitur Christum ' meruisse gratiam præcedentium Fratrum. Quam probabilitatem , sive opinionem semper in præcedentibus supposuimus, ut morem aliis gereremus abstrahen­ do a quæstione non necessaria. Et ratio est eadem utrobique : quia prædictæ circumstantiæ non sint principium Incar­ nationis ; sed potuerunt, quantum est de se, eodem modo evenire post illam, ut supponimus; aliunde vero decet, ut meri­ tum Christi extendatur ad omne, quod sub eo cadere potest, nisi motivum occur­ rat ad oppositum asserendum : ergo qua probabilitate dicitur Christum meruisse gratiam antiquis Patribus anticipate solu­ tam, dicetur meruisse circumstantias præcedentes Incarnationem, quæ non fuerunt ipsius principium, ut recte, et satis conSaarez. sequenter docet Suarez loco citato. Quod salis fuerit hic dicere per connexionem ad opinionem illam magis vulgarem. Sed qui tenent Christum per sua merita non in­ fluxisse efficienter moraliter in gratiam ante ipsum Patribus concessam ; quia causa meritoria, ut influat, exigit existentiam exercitam, et non sufficit præ­ videri in intentione : idem de merito Chrisli circa has circumstandas antecedentes debent affirmare, et ob eandem rationem. Quæ autem sententia sit ve­ rior , dub. 4, constabit et inde acci­ piet lector determinatam præsentis diffi­ cultatis resolutionem, quam hic sub dis­ tinctione adhibuimus. 53. Universalior, et magis compendiosa Gear? resolutio circa omnes relatas circumstanlias proponi potest, si dicamus Christum «;* non meruisse circumstantias perlinentes ad substantiam, et individuationem Incarna· auk tionis : meruisse autem omnes circums­ tantias. quæ non pertinent ad substantiam mysterii. Ratio quoad priorem partem est: quia eo ipso, quod circumstantiæ ad subs­ tantiam, et individuationem Incarnationis pertineant, constituunt aliquo modo prin­ cipium meriti, quod sub merito non cadit, nec cadere valet, ut supra satis ostensum est. Et hac de causa Christus non meruit nasci ex hac muliere : quia licet Incarna­ tionis circumstantia sit, pertinet tamen ad individuationem humanitatis. Et similiter non meruit, quod persona terminans hu­ manitatem es-et Filius : nam licet variatio personæ terminantis videatur circunstinlia mysterii ; nihilominus spectat ad indi­ vidual onem unionis hypostaticæ : esset enim numero diversa, si terminaretur ad personam distinctam. — Ratio vero secund.e partis est : quoniam eo ipso, quo 1 circumstantiæ non pertineant ad in­ dividuationem, et substantiam Incarnatio­ nis, nullo modo se tenent ex parte prin­ cipii : et consequenter possunt ex natura sua succedere post illud in executione, atque ideo post ipsum (ut praevisum exis­ tere) decerni, et conferri dependenter ab ejus meritis. Quod si ita fieri potuit, de­ cuit, ut sic fieret : sicut probabiliter dici solet de gratia antiquorum Patrum : licet rem, et exemplum ad limam revocabimus dub. 5. Dicere autem in particulari, quæ circumstantiæ pertineant ad rerum indivi­ duationem, et quæ non ; difficultas est longe diversa, et plane philosophica ; in qua proinde non expedit immorari : præ­ sertim suppositis his, quæ de principio individuationis fuse diximus in primo tract, hujus Cursus Theologici, fere per totum. Satis sit in præsenti dicere, quod si tempus, v. g. ct locus sunt circamstantiæpertinentes ad individuationem substantiæ; Christus juxta propositam resolu­ tionem nun meruit tempus, et locum suæ conceptionis · idemque de aliis similibus circumstantiis dicendum erit. DUBIUM III. Utrum I). Virgo, et SS. Patres meruerint de congruo substantiam Incarnationis. Excluso jam, quod Christus non fuerit ullis suis meritis causa moralis Incarna­ tionis; succedit, ut videamus, an alii si­ mili causalitatis concursu in eam influxe­ rint. Et quia certum est homines, qui post Christum fuerunt, non meruisse Incarna­ tionis existentiam ; cum nullum ad id as­ serendum appareat rationabile fundamen­ tum : idcirco difficultas revocanda est ad illos, qui fuerunt executione hujus mys­ terii antiquiores : inter quos præcipue emiNtU. net sacratissima Virgo Maria Quamvis autem hujus merita incomparabili excessus intervallo præcellant merita aliorum, ut ostendimus tract. 16, disp. 1, dub. 5, 2, nihilominus simul cum illis præsenti du­ bio subduntnr : quia par in hac difficul­ tate est eorum ratio : omnia enim fuerunt finita simpliciter, elicita a puris creaturis, et Incarnationis mysterio priora. Qua de causa, ut prolixitatem vitemus, non opor­ tet ut B. Virginem in singulis repetamus : sed eam in omnibus resolutionibus nomine SS. Patrum comprehendimus; nisi ubi opus fuerit aliquid circa ipsam specialiter adnotare. Sed ut cum majori claritate ad resolutionem propositæ difficultatis acce­ damus Certa, el communia separantur ab incertis. 54. Hic ante alia præ occulis habenda est distinctio inter meritam de condigno, «βΐίκ- ct meritum de congruo, quam supra dedimus in hac disp. num. 1 et lector recolat. — Et rursus observari debet distinctio in‘ ter meritum de congruo proprie acceptum, ' quod importat aliquale debitum justitiæ fundatum in jure amicabili, et in bonitate operis : et inter meritum de congruo imI proprie sumptum, quod nullum jus affert, E sed soli innititur divinæ misericordiæ, coinciditque re ipsa cum impetratione, vel I cum Physica rei assecutione ex misericordia Dei, ut loco cit. observavimus Quam inter merita de congruo diversitatem recognoI vit D. Tho. 1, 2, quæst. 114, art. 6, et in 2, dist. 17, quæst. 1, art. 4; quibus locis distinguit meritum, prout procedit friait- a libero arbitrio, et tribuit ipsi, quod sit de congruo : scilicet secundum puram misericordiam, et physicam rei assecucutionern : et meritum prout procedit a gratia, et dicitur de congruo congruitate fundata in ipsa gratia, et amicitia cum Deo : nam congruum secundum amicitiæ leges exigit, quod Deus adimpleat volun­ tatem amici, idque in ipso amicitiæ jure fun­ datur. Etdehocgeneremeriticongrui loqui­ mur in præsenti : aliud enim quasi omnino improprium excludendum est; vel ad dis­ positionem, ac impetrationem revocandum erit. — Denique observari debet distinctio inter substantiam Incarnationis, et ipsius circumstantias tam antecedentes, quam co­ mitantes, et subséquentes, et tam intrinse­ cas. Quæ differentia satis liquet ex dictis dub. præcedenti § ult. Difficultas vero dubii circa substantiam Incarnationis ver­ satur : quamvis nonnulla, ubi opus fuerit, de circumstantiis dicemus. — Ex his satis innotescit legitimus sensus tituli, sive dif­ ficultatis propositæ, quin opus sit alia ad­ dere. Et eis prælibatis. Supponendum est primo Patres non non meruisse de condigno substantiam Incar­ merue ­ nationis. Sic docent communiter Theologi, runt de nullo excepto, quem viderimus : nam quod coniigno substan­ D. Bonavent. dixerit meruisse de condi­ tiam ­ gno apertionem januæ cœlestis ; alia Incarna tionis. difficultas est, quæ ad Incarnationis subs­ tantiam non pertinet, sed ad ipsius cir­ cumstantias, et effectus : de quo infra num. 81. Probatur unico, sed Theologico fundamento desumpto ex principiis Fidei : nam si Patres meruissent substantiam In­ carnationis, hujus existentia non fuisset respectu illorum gratia, ac insignis miseri­ cordia; sed potius præmium eorum meritis debitum, et corona justitiæ : hac enim ra­ tione se habet gloria respectu adultorum, quia illam de condigno merentur : conse­ quens autem contradicit Scripturæ opposi­ tum perspicue asserenti : ergo Patres non meruerunt de condigno substantiam Incar­ nationis. Minor liquet : nam Luc. 2, di­ Lue® 2. citur : Perviscera misericordis Dei nostri, in quibus visitavit nos oriens ex alto. Ad Ti­ Ad tum 3 : Apparuit benignitas, el humanitas Tit. 3salvatoris nostri Dei, non ex operibus justi­ tia;, qux fecimus nos, sed secundum misericor­ diam suam salvos nos fecit. Ad Ephes. 2 : Ad Deus aulem, qui dives est in misericordia, Ephes. 2. proplcr nimiam charitatem suam, qua dilexil nos, cum essemus mortui peccatis, con­ vivificavit nos in Christo, cujus gralia estis DUBIUM MTr * DISP. VII, DUB. III. 624 625 DE INCARNATIONE salvati. Quæ, et similia testimonia non possunt ad solam æternam Christi prae­ destinationem, sive electionem, restringi; sed ad ipsam Incarnationis executionem extendi debent : quia licet electio fuisset mera gralia ; si tamen executio retributa esset propter merita de condigno; fuisset non gratia, non misericordia, sed corona justitiæ, et præmium debitum : quod ad­ versatur testimoniis allegatis, quæ satis expresse loquuntur de ipsa mysterii exccu tione ad extra, ut liquet ex illis verbis : In quibus visitavit nos oriens ex alio, et ex illis: Apparuit benignitas, humanitas salvato­ ris nostri. Unde ipse Christus, qui non est actus electionis, aut praedestinationis æternæ, sed terminus ipsius ad extra existens, antonomatice dicitur gralia : quia non fuit præmium retributum alicui ex meritis , sed donum simpliciter gratiosum datum ex misericordia divina. Sic eum appellat Apostol. ad Elebræ. 2 : Cum autem qui mo­ dico, quam Angeli minoratus est, videmus. Jesum propter passionem mortis. gloria, et honore coronatum : ut gratia Dei pro omni­ bus gustaret mortem. Quæ resolutio a fortiori constabit ex immediate dicendis. An pcSi autem inquiras, an idem dicendum Icerint de po­ sit per respectum ad potentiam Dei abso­ tentia lutam, et in ordine ad quamcum pie proviabsoloh? cTpïnio dentiam ? Negative respondet Medina in Medînæ. præsenti art. 11 , dub. 1 , conci. 2. Et movetur : tum quia posset Deus promit­ tere Incarnationem depen lenter a meritis Patrum sicut a conditione onerosa : quo supposito, et adimpleta conditione, debe­ retur Incarnatio de justitia : sed merita in ordine ad præmium sibi ex justitia debitum sunt merita de condigno : ergo non est ulla implicatio in eo, quoi Patres meruerint de condigno Incarnationem. Tum etiam quia si aliquid obstaret, maxime inæqualitas valoris, quatenus opera a pura creatura elicita non sunt æqualia Incarnationi in va'ore, sive æstimatione morali : hoc autem motivum nullius ponderis est : licet enim opera puræ creaturæ non sint de se æqua­ lia, posset nihilominus Deus illa ad æqua­ litatem va'orare per extrinsecam ordina­ tionem : sicut potest rex communicare valorem æri in ordine ad contractus, et commutationes supra id, quod ex se habet : nulla igitur est ratio, ob quam Patres non potuerint absolute, supposita divina ordi­ natione, sive pacto, mereri Incarnationem de condigno. Polestque id confirmari exem­ plo operum, quibus justus meretur de con- condigno sufficeret promissio præmiantis, digno vitam æternam; et tamen ox so non et extrinseca operis valoratio, sive accephabent valorem illi æqualem, juxta illud lilio; sequeretur non solum Patres (quos Apostol. ad Uom. 8 ‘Non sunl condignxpassupponimus fuisse gratin sanctificata exor­ siones hujus temporis ad futuram gloriam, natos), sed purum hominem omni gratia etc. Sufficit ergo, quod merita habeant destitutum posse de condigno mereri In­ condignitatem, si\e valorem ab extrinseca carnationem, ct aliud quodlibet præmium ordinatione. Ma per opera naturalia : consequens est into­ 56. Sed vera est opposita sententia, et v< 1 F4 J’ I. ? J I 3 628 DE INCARNATIONE. ?Πο;Λ. trit mihi in /ttium. 2, Reg. 7. Quæ pro­ missio respexit Christum, sive Messiam, ut Ad He· cxPresse interpretatur Apostolus ai Hebrae. ‘‘‘æ’ ‘ I, vers. 5, illis verbis : Cui enim dixil ali­ quando Angelorum : Filius meus es Iu, ego hodie genui te. El rursuin, Ego ero illi in patrem, el ipse eril mihi in /ilium ? Merue­ runt ergo Patres circumstantiam generis, sive quod Chrislus ex eorum semino nas­ ceretur. Deinde, quod nativitas, sive adventus Christi non diu differretur, et quantum in­ dignitas humani generis ex multitudine, peccatorum postulabat, fuit quædam Incar­ nationis circumstantia, quæ pertinet ad tempus, sive ad prædicti beneficii accele­ rationem : sed Patres hoc meruerunt de congruo : ergo idem, quod prius. Minor constat ex non minus perspicuis scripturæ rs i· testimoniis, præsertim Ps. », ubi dicitur : Propter miseriam inopum, et gemitum pau­ perum, nunc cxurgam, dicit Dominus. Quæ b- fire- D. Gregor, in Ps. 4, pœnit. et alii Patres *υΓ’ in hoc sensu interpretantur. Endo. Daniel 9, satis aperte significatur, quod per ora­ tionem, et desideria meruerit, ne Incarna­ tio, et hominum redemptio ultra septuagin­ ta Hebdomadas differretur. Sic enim promisit Gabriel Angelus ei apparens : DidicIO. panici, nunc egressus sum, ut docerem te, el inlclligcrcs. Ab exordio precum tuarum egressus esl sermo : ego autem veni, ul in­ dicarem libi, quia vir desideriorum es. Tu ergo animadverte sermonem, el intellige vi­ sionem. Septuaginta Hebdomades abbreviate sunt super populum tuum, ul consummetur prxvaricalio, el finem accipiat peccatum, el adducatur justitia sempiterna, ct impleatur visio, et Prophetia, el unguatur Sanctus sanctorum. Ex quibus verbis sal’s mani­ feste colligitur Hebdomadas illas abbreviatas fuisse propter preces Danielis, et consequenter, quod iste satis orationibus meruerit accelerationem mysterii, et ad­ ventus Christi. LcidliGum autem dicimus Patres meruisse de suppo- congruo et circumstantiam genens, et acHiionis celeratioriem temporis, et similia; miensus njme accipiendum ita est, quasi Deus de­ terminatus ad unum aliquid, per preces, sive merita Patrum fuerit motus, ct deter­ minatus ad oppositum ; vel quasi Patres meruerint, quod Christus venerit ante tem­ pus, ipio ab æterno decretum fuerat esse venturum : hic quippe sensus manifestam nhsurditatcm ρπυ se fert divina· immuta­ bilitati contraiiam. Est>rgo intel- Î V ' legitima Q ligentia, quod Deus ab æterno propter merita Patrum praevisa decrovorit, quod Christus veniret in determinata aliqua duratione, et non in alia ulteriori, el ma­ gis remota a Patribus, in qua posset veI nire, aut etiam venturus esset, si Deus (con­ tra oppositam ex peccatorum multitudine indignitatem) non attendisset ad Patrum i merita, et eis motus non voluisset justo­ rum consolationem, Christi adventum noa differendo. In quo nulla intervenit di­ vinæ voluntatis mutatio, sed æternæ pro­ videntiae, et summi consilii ordo. Quo etiam pacto exponuntur alia scriptura testimonia, sicut Malth. 24 dicitur de Jt.;.· diebus Antichristi : El nisi breviati fuissent dies Uli, non fierel salva omnis caro; sed propter electos breviabuntur. Quibas verbis significatur, quod propter merita justorum, quæ Deus ab æterno decrevit, et vidit, statuerit, ut dies illi lentationis,et tribulationis non essent plures, sed abbre­ viarentur ; cum plures esse possent, aut etiam deberent esse attenta aliarum causa­ rum exigentia. Licet enim hæc omnia fue­ rint a Deo simul visa, quinimo ipsi pnisentia in aeternitate; hoc tamen non prohibet, quod inter se habuerint ordinem prioris, et posterioris, et quod unum fue­ rit volitum propter aliud, sive dependen­ tor ab alio. Idemque significamus, cum di­ cimus Patres meruisse vel circumstantiam generis, vel accelerationem mysterii : quippe ad id non requiritur ulla in divinis I decretis mutatio, sed sufficit Deum το- I luisse illas circumstantias dependenter a meritis Patrum. 60. Nec refert, si contra suppositionem M istam, et probationes, quibus eam muni-0^ vimus, opponas primo, quod Apostol. ad « Rom. 3, ait : Non enim per legem promissio Abrahæ, aut semini ejus, ul hæres esstl : mundi, sed per justitiam fidei. Quasi dicat ' promissionem Messiæ venturi non fuisse 1 factam Abrahæ ex ullis meritis, quibus le- j gem impleverit; sed per gratiqm, quam | fidei justitiam appellat. Non ergo meruit j Abraham Christum nasci ex ejus semine i Secundo, quod D. Thom. prædictæ doclri-D7η me palam adversatur 1. 2, quæst. 98, art. | i, in corp, ubi ait : Neque etiam fuit prop- I 1er meritum ipsius Abrahx, ul talis pro- | missio ci fieret, ul scilicet Chrislus ex ejus J semine nasceretur, sed cx gratuita Dei elec- I Hone, ct vocatione. C'nde alicilur Liai. 41 ! Qui suscitavit al> oriente justum, vocavit •inn, ul s- qneretur sc. Sic ergo paid. quod DISP. VII, DUB. Iff. quod ex solii gratuita electione Patres promis­ sionem acceperunt. Ergo ex sententia D. Tho. Patres non meruerunt de congruo circumstantiam generis in mysterio Incar­ nationis, sive quod Christus cx eorum se­ mine nasceretur. .tall Ad primam objectionem respondetur nihil esso in eo testimonio Apostoli, quod communi sententiie adversetur, sed eam potius firmare : quia dum negat promis­ sionem Abrahæ fuisse per legem, aut vir­ tute legis Mosaic®, quæ nondum erat, ncc similes effectus ex se præstare vale­ bat; simul asserit factam esse per virtu­ tem fidei, seu fidei merito, qua Deo cre­ didit, et obedivit, ut se magis explicat Apostolus in eodem cap. his verbis : In repromissione etiam Dei non hxsilavil, sed confortatus est fide, dans gloriam Deo : plenis­ sime sciens, quia quæcumque promisit, pa­ ient esl el facere. Ideo el reputatum esl illi ad justitiam. Ad secundam respondetur , quod D. 'Thom. eo loco solum intendit excludere meritum, aut dispositionem ex solis viri­ bus naturalibus, ut fuerit ratio, quare lex vetus data sit Judæis præ aliis populis. Hanc enim discretionem, exclusis simi­ libus meritis , revocat in promissionem divinam Patribus factam. Unde inquit : Deus igitur, el legem, el alia beneficia spe­ cialia illi populo exhibuit propter promissio­ nem eorum Patribus factam : decebat enim quod ille populus, ex quo Christus nascilums erat quadam speciali sanctificatione pollerel secundum illud,quod, dicitur Levit. 19 : Sancti erilis, quia ego Sanctus sum. Et immediate subdit verba, quæ nobis obji­ ciuntur : Neque etiam fuit propter meritum ipsius Abrahæ, ul talis promissio cis fierel, etc. Quæ proinde in eodem sensu acci­ pienda sunt, ut scilicet excludant meri­ tum ex solis viribus naturalibus; minime vero meritum in gratia fundatum. Sicut enim lex data fuit illi populo non ex me­ rito naturæ, sed ratione promissionis di­ vinæ : sic et promissio Christi ex illa gente gignendi non fuit ex merito naturali Pa­ trum ; bene autem ex merito fundato in gratia misericorditer data : quod praecipue D. Thom. intendebat, ut alias dispositio­ nes, aliamve distinctionem, quæ ex alio principio, quam ex gratia, primitus sume­ rentur, excluderet. Unde articulum ab­ solvens, et suam mentem ultimo explicans subdidit : Si aulem rursus quxratur, quaro hunc populum elegit, ulex eo Christus nasce- ' rclur, el non alium : convenit responsio Λιιgusl. tract. 26 in Joan, quare hunc Uahai, el alium non trahat, noli velle dijudicare, si non vis errare. Ex quibus tatis liquet S. Doctoris intentionem fuisse totam diffi­ cultatem ultimo revocaro ad gratuitam Dei electionem sicut ad primum illius diversi­ tatis principium. Gum quo recto colm ret, quod ea supposita, Patres gratia adjuti meruerint de congruo promissionem Chris­ ti futuri, quod videlicet ex eorum semine nasceretur. 61. His suppositis, quæ communiter admittuntur, nempe Patres non potuisse mereri de condigno substantiam Incarna­ tionis, et potuisse illam mereri de con­ gruo, quinimo de facio aliquas ejus cir­ cumstantias ita meruisse; videndum est, an re ipsa meruerint de congruo ejus substantiam. Et ne in hoc verbo offenda­ mus, et dicendis æquivocationcm pare­ mus ; oportet tandem observare (quod jam in præcedentibus non semel observavi­ mus), difficultatem procedere attento or­ dine executive, sive ipsa exeeutione mys­ terii : quo.l idem est ac inquirere, an Patres meruerint Incarnationem in exeeu­ tione? Sive quod Deus hoc mysterium exequeretur, et fieret homo. Nam quod ad ipsius prædestinationem, sive primariam intentionem spectat, supponimus fuisse omnino gratiosam, et independentem ab omnibus meritis ullo modo præcedenti­ bus. Tum quia id ex professo ostendemus infra quæst. 24. Tum quia illud satis constat ex supra dictis disp. 2, dub. 1, num. 29, ubi statuimus Christum fuisse primum omnium volitum, et intentum a Deo ut cæterorum finem : alia vero in ipsum fuisse ordinata, atque ab eo in ge­ nere causæ finalis, cujus gralia, habuisse dependentiam. Unde sicut quia gloria est finis meritorum, et ita intenditur: prima intentio gloriæ debet esse omnino libera­ lis, et a meritis independens, atque ante­ cedere eorum præmiationem, ut fuse os­ tendimus tract. disp. 9, dub. 3 ; sic etiam quia Chrislus prædestinatus est, et intentus ut omnium finis, hujusmodi in­ tentio, seu praedestinatio nec debuit, nec potuit esse ex ullis ineritis, sed fuit pror­ sus liberalis, et gratiosa. Sed (ut in prae­ dicto exemplo persistamus), sicut non obstante, quod intentio gloriæ non sit ex meritis; nihilominus justi merentur glo­ riam in execulione : sic etiam dubitari po­ test, an Patres meruerint de congruo I L·· P.inripalis difiicuibs cl iCQ^US, in qu«i discuhfur. 636 DE INCARNATIONE Incarnationis exeeutionem , sive quod Christus existât. Et in hoc sita est pnesens dit ncu I tas. Defenditur pars affirmativa, et auclorilale, atque ralione fulcitur. 62. Dicendum est Patres meruisse de congruo substantiam Incarnationis. Ita D. . p.Tboa. Tho. locis statim referendis. Cui subscri­ CajeUo. Medina. bunt unanimiter discipuli, Cajetan. in Aharez. present. art. Il, ubi Medina conci, uh. NauAlvarez disp. 17, num. 12. Nazirius conrias. Απαχο. trov. 2. Arauxo dub. unie, conci. *2. Jwnn. a s TtiomÎ Joann, a S. Thoma disp. 5. art. 1. num. Godoi. 40. Godoi dip. 13, num. 9. Cipullus dub. Cipullus. Gonet 2, § 2. Gonet disp. 7, art. i, conci. 2. PJrn· parra disp. 2 art. 3, conci. 2. Marinis Manats. -. . 1 N. Plii-ΆΓΙ. II, cap. 5. N. Philippus disp. 3, .. 1'Ρ· dub. 6, in 3 p. conci. N. Laurentius 9. num. 79. Vincentius controv. rear. Via..·?::. quæst. 5> conci 4, qui pro illa refert universos D. Tho. discipulos, et quidem merito : quia nullus quem viderimus, docet , oppositum. Unde pamrn huic sententiæ detulit Godoi loco cit. dum dixit esse frequentiorem apud molerniores discipulos D. Thomæ : nescimus enim, apud quos Thomistas sit frequens opinio contraria : nisi eo nomine voluerit urbane significare . Vazquez, Lugum, et similes S. Doctoris 1 I discipulos. Nostram eliam assertionem Aleva utuentur Alexander 3 p. quæst. 3, rnomb. der. Valen­ 3. art. 1. Valentia punct. 3, quæst. 2. tia. Soarez, Suarez disp. 10, sect. 6. Ragusa disp. 44, Hagnsa. ? i. eGranados tract. Ii,7 disp. Γ.ΜΠ91 7, num. 8, Grana­ G et alii. dos. ProbaProbatur primo ex D. Th. ia hoc art. ubi postquam statuit : Sed neque eliam D /rbom. opera alterius cujuscumque hominis polue• runl esse meritoria hujus unionis ex con­ digno, quod tribus rationibus optimo os­ tendit, statim subjunxit : De congruo tamen meruerunt sancti Patres Incarnationem de­ siderando , et petendo : congruum enim erat, ul Deus exaudiret eos, qui ci obedie­ bant. Quæ resolutio non solas circums­ tantias , sed Incarnationem respexit , ut manifeste convincitur ex contextu, et in­ tentione S Doctoris. Tum quia id ipsum, quod statuerat nullum hominem potuisse mereri de condigno, affirmat Patres meruiise de congruo : illud autem erat Incar­ natio secundum substantiam, ut liquet ex illis verbis, hujus unionis : quippe unio k·-w Γ · •'5Î&1 4·· -i W DISP. VII, DUB. III. ut meruerint de congruo Incarnationem hypostatica ipsam mysterii substantiam $ocundum substantiam : ergo illarn re ipsa importat. Tum quia immediate post tradi· ita meruerunt. Consequentia patet : tum tam resolutionem adjecit : Et p:r hoc pilei quia supposito, quod habuerunt omnes responsio ad primum, quod de merito circa conditiones ad meritum de. congruo re­ Incarnationis substantiam procedebat, et quisitas: nullum occurrit rationabile fun­ j innitebatur auctoritati Glossa, super illud · damentum, ut negetur sic meruisse. Tum Ps. 32 : Fiat misericordia tua super not, etiam quia non alia ratione conceditur, quemadmodum speravimus in te, ubi ait : quod meruerint aliquas circumstantias de Ilie insinuatur desiderium Prophets de In­ congruo, nisi quia habuerunt conditiones carnatione, el meritum impletionis. In qua ad id necessarias : ergo si eas habuerunt sententia nullam particularem circumstan­ circa substantiam, concedendum est, quod tiam attendit, sed de ipso mysterio, sive Incarnationis substantia sermonem fecit. illam de congruo meruerint. Antecedens Tum denique, nam inde probat D. Tho. autem probatur : nam in primis merita i quod meruerint de congruo Incarnationem, Patrum præcesserunt non solum natura, I quia meruerunt petendo, tl desiderando : sed tempore exeeutionem Incarnationis; ! cum ergo desideraverint, ac petierint non deinde orant opera elicita ab amicis Dei ; i solas mysterii circumstantias, sed multo ma­ denique dirigebantur ad consequendum gis exeeutionem illius secundum substan­ non solum circumstantias, sed multo ma­ I tiam accepti; sequitur, quod juxta mon.'cm gis ipsam substantiam mysterii, ut liquet I D. Tho. illam sic consideratam meruerint ■ώ^3 Isaiæ 45 : Borate coeli desuper, et nubes I de congruo. “ ’ ‘ pluant justum : aperiatur terra, et germinet I Quod non minus urgenter probatur ex Salvatorem. Et cap. 64 : Utinam disrumhis, quæ docet in 3 ad Annibald. dist. 4, peres cœlos, et descenderes. Ps. 84 : Salutare d ’’ tuum da nobis. Ps. 105 : Visita nos, Domine, quæst. unie. art. 4, ubi inquit : Sancti Patres Incarnationem meruerunt merito in salutari tuo. Nec enim Patres desicongrui, scilicet se ad suscipiendum tan­ ; derabant, sperabant, aut petebant prin­ tum beneficium prxparando ; el non merito cipaliter tempus , similiave Incarnatio­ condigni : quia non eam per meritum hoc nis accidentia ; sed potissime ipsum modo sibi debitam fecerunt : quamvis sic -U9. Salvatorem, ut constat Genes. 49 : Non mereri potuerint ejus accelerationem. Quiauferetur sceptrum de Juda, el dux de bus verbis expresse distinguit inter subsfemore ejus, donec veniat, qui mittendus tantiam Incarnationis,et quandam circumsest, el ipse erit expeclatio gentium. Et ibi­ tantiam illius, nempe accelerationem. Et dem vers. 18 : Salutare tuum expeclabo, concesso, quod Patres potuerint mereri de t-rpiî. Domine. Et Aggsei. 2 : Veniet desideratus condigno circumstantiam (hæc enim, cunctis gentibus. Constat autem, quod ad cum non sit valoris simpliciter infiniti, meritum de congruo non requiritur æquaposset concurrente pacto, scu promissione litas meriti cum præmio in valore morali, cadere sub merito de condigno) : ulterius nec desideratur pactum de retributione ; affirmat, quod Patres non potuerint Incar­ sed sufficit, quod sit opus amici, et ad nationem de condigno mereri. Ubi evi­ consequendum aliquid dirigatur, ut supra dens est sermonem facere de Incarnatione ostendimus numer. 57. Cum ergo merita secundum substantiam accepta, et non Patrum has conditiones habuerint; se­ quitur quod habuerint omnes conditiones, precise quoad circumstantias considerata : ut meruerint de congruo Incarnationis I alias sibi immediate contradiceret, cum substantiam. concedat Patres potuisse de condigno me­ CwâfConfirmatur primo : quia non alia ra­ reri quandern 'circumstantiam, nempe abni:o. lione affirmant Theologi Patres potuisse breviationem temporis : loquitur ergo de mereri de congruo substantiam Incarna­ Incarnatione secundum substantiam ac­ cepta. Eleum neget Patres illam meruisse tionis, nisi quia potuerunt observare om­ nes conditiones, quæ ad tale meritum merito condigni, nihilominus affirmat : Sancti Patres Incarnationem meruerunt me­ requiruntur, ul constat ex dictis loco pro­ rito congrui. Sentit igitur Patres meruisse xime cit. sed de facto habuerunt tales de congruo Incarnationis substantiam. conditiones : ergo de facto meruerunt eo merito substantiam Incarnationis. 63. Secundo probatur ratione desumpta fix’# âïia. Confirmatur secundo : quia non aliæ ex D. Tho. in eisdem locis : quoniam me­ b.TMconditiones requiruntur ad merendum de rita Patrum habuerunt omnes conditiones, ut 631 congruo Incarnationis substantiam, quam ad merendum circumstantias ipsius : sed’ Patres habuerunt conditiones necessarias ad merendum aliquas circumstantias In­ carnationis; el hac do causa illas de facto meruerunt, ut constat ex dictis num. 59; ergo pariter habuerunt omnes conditiones requisitas ad merendum de congruo Incar­ nationis substantiam ; et eadem ralione concedendum est, quod illam de facto meruerint. Cætera constant, et major sua­ detur : quoniam ad merendum de congruo nec requiritur æqualitas meriti cum prtemio, nec certa, et determinata promissio ; sed requiritur, et sufficit, quod meritum sit opus amici apud amicum, et quod adeonsequendum aliquid ab eo dirigatur : ut enim sæpe repetit D. Tho. congruum est secundum amicitia) proportionem, quod Deus faciat voluntatem eorum, qui ipsius voluntatem faciunt, illique araicitiæ, seu charitatis vinculo sunt conjuncti. Hujusmodi autem conditiopes non minus necessariæ sunt ad merendum de congruo circumstan- · tias Incarnationis, quam ad merendum do congruo Incarnationis substantiam : ergo eædem conditiones requiruntur, et suffi­ ciunt ad utrumque. 64. Nec refert, si Adversarii respon­ Effu­ deant principia in hoc argumento, ex con­ gium. firmationibus assumpta recte concludere facta comparatione operum ad donum, seu præmium, quod non sit meriti principium; secus si cum hujusmodi principio fiat com­ paratio : quia principium meriti non cadit sub merito. Est autem discrimen inter substantiam Incarnationis, et illius cir­ cumstantias, quod istarum aliquæ non sunt principium meriti, ncc illud consti­ tuunt : substantia vero est principium omnis meriti etiam in Patribus præceden­ tibus, ut tradit D. Thom. hoc art. 11, in secunda ratione. Et ideo Patres meruerunt aliquas circumstantias Incarnationis; sed non inde infertur, quod meruerint ejus substantiam. Non, inquam, satisfacit hæc responsio, Proclu­ sed refellitur primo : quia non obstante quod ditur. D. Thom. recognoscat Incarnationem fuisse principium universale omnis meriti; nihi­ lominus palam concedit, quod excongruo meruerunt sancti Patres Incarnationem de­ siderando, cl petendo : congruum enim erat, ul Deus exaudiret eos, qui ci obediebant : ergo hæc duo bene conciliari possunt, quod Incarnatio sit principium meriti in Patribus; et quod Patres mereantur de 632 DE INCARNATIONE. congruo substantiam Incarnationis. Secun­ do quia sicut Incarnatio fuit universale principium omnis meriti, sic etiam fuit principium omnis impetrationis conducen­ tis ad salutem : nec enim ejus influxus res­ tringitur ad solum meritum, sed exten­ ditur ad omnem gratiam . ut probat Jothc.1. testimonium Joan. 1, quo utitur D. Tho. Gratia, et veritas per Jesum Christum facta est : et nihilominus Patres impetrarunt efficaciter Incarnationis substantiam desi­ derando, et petendo : quippe Deus re ipsa eorum petitiones audivit, et desideria adimplevit, ut tradit D. Tho. verbis pro­ xime relatis, et non obscurecolligiturex Ps. P,·. 131. 431 : Propter David servum tuum non avertas faciem Christi tui. Juravit Dominus David veritatem, et non frustrabitur eum : de fructu veniris tui ponam super sedem tuam. Et Lee» 1. Luc I : Esurientes (utique per desideria, et postulationes} implevit bonis, el divites di­ misit inanes. Suscepit Israel puerum suum recordatus misericordis? sux. Sicut loculus est ad patres nostros, Abraham, el semini ejus in sxcula. Ergo eadem ratione licet Christus fuerit universale principium om­ nis meriti; fieri potuit, quod Patres me­ ruerint Incarnationem de congruo. Præsertim quia istud supra impetrationem nihil fere addit nisi statum amicitiæ, quo fundet jus amicabile, ne dicatur inniti puræ mi­ sericordi® : certum autem est Patres, de quibus agimus fuisse Dei amicos : ergo qua ratione impetrarunt suis orationibus Incarnationis substantiam, illam etiam meruerunt de congruo. Tertio, et ultimo (per quod praecedentium ratio magis ape­ ritur), quia Christus est principium uni­ versale omnis gratiæ, meriti, et impe­ trationis, prout existens in intentione, sive prædestinatione divina : sic enim movit Deum ad conferendum prædicta dona. At ut existens in exeeutione non fuit princi­ pium : sic enim supponebat gratiam Patri­ bus datam, et eorum opera. Ergo licet Pa­ tres non potuerint ullo modo mereri, aut impetrare intentionem, aut prædestinationem Christi, sive ipsum ut tali intentioni correspondentem, quod supponitur ex dic­ tis num. 61, nihilominus potuerunt optime, et impetrare, et mereri de congruo exeeutionem mysterii, sive quod Christus pone­ retur in exeeutione. Sicut licet gloria in Ewrliintentionepræcedat omne meritum; tamen lur in exeeutione merita praecedunt gloriam. rî«m Potestque id amplius declarari refellendo ÎÜOÜV’iiiî. disparita'.em, quæ inter substantiam Incar- nationis, ojusquo circumstantias assignatur in hac responsione : quoniam Christus in­ tentus, et prædeslinatus est independenter a meritis cum omnibus circumstantiis ex parte objeeti, quas habuit postea, in exocutione, v. g. prædeslinatus est in carne passibili, filius Marite Virginis, ex semino Abrahæ, et tali tempore nasciturus. Non enim imaginandum est, quod fuerit prædestinatus Christus secundum se, ct nudus ab his, quæ in exeeutione habuit : et quod deinde processerit Deus ad decernendum Christum his circumstantiis vestitum, sive allectum. Hic enim procedendi modus valde potentialis est, et dedecet summam Dei actualitatem, et perfectionem in decer­ nendo, ut fuse ostendimus supra disp. 2, dub. 1, fere per totum, et præcipue num. 16 et 19. Sicut ergo Christus, aut Incar­ natio secundum substantiam præcesserunt ordine intentionis merita Patrum : sic etiam circumstanti® Incarnationis, seu Christi fuerunt in eodem intentionis or­ dine priores, quam prædicta Patrum me­ rita. Et nihilominus, quia opera Patrum præcesserunt in exeeutione'tales circums­ tantias, habueruntque alias conditiones pro merito de congruo requisitas, merue­ runt de congruo hujusmodi circumstantias, ut de circumstantia temporis, et generis concedunt communiter Theologi, et non negant Vazquez, et Adversarii, satisque constat ex dictis num. 59. Ergo pari ratione licet Incarnationes substantia præcesserit in ordine intentionis merita Patrum; quia tamen hæc fuerunt in exeeutione priora, habueruntque alias conditiones ad merendum de congruo requisitas; fatendum est, quod in exeeutione merue­ runt de congruo Incarnationis substantiam, sive quod Christus poneretur in rerum na­ tura. 65. Sed oppones : nam ut opera Patrum influerent meritorie de congruo in subs­ tantiam Incarnationis, deberent prævideri existentia pro priori ad Incarnationem seeundum substantiam acceptam : quippe meritum, cum influat in genere causæ efficientis moralis, debet esse, et videri existens saltem in mente præmiantis, ut possit ipsum movere, sicut ostendimus dub. præced. a num. 16. Impossibile au­ tem fuit merita Patrum existentia prævi­ deri pro priori ad existentiam Incarnationis secundum substantiam considerat®. Nam cum Incarnatio sic accepta sit principium gratiæ, et meritorum in Patribus; repu­ gnat DISP. VII, DUB. III. gnat, quod horum merita prtovisa fuerint i oxistere pro priori ad tale principium : ! existere enim est esse extra omnes causas, I causali laies, ct dependenti® modos. Et I hiuc apparet, quod disparités inter subs> tanliam, et circumstantias Incarnationis I debeat sustineri : quoniam licet Deus I unico decreto omnia intenderit, nihilomi• uus circumstantia, v. g. temporis, aut I generis non est principium merendi in Christo, secus vero substantia Incarnatio­ nis : unde licet illas meruerint Patres, non tamen istam : principium enim meriti non cadit sub merito. >?Λίο. Respondetur hanc objectionem minus bene tanquam certum supponeret, quod in hac materia inagnæ controversiæ subjec­ tum est, ct dub. sequenti discutiendum. Unde nunc oportet illi cum distinctione occurrere, et quantum fieri possit, juxta principia omni opinioni communia. Cum ergo dicitur Incarnationem secundum substantiam acceptam fuisse principium gratiæ, et meritorum in Patribus ; potest significari, vel quod fuerit universale prin­ cipium in genere causæ finalis, vel quod fuerit tale principium in genere causæ meritoriæ, sive moraliter efficientis. Et qui­ dem in priori sensu verissime assumitur, quod Christus fuerit principium universale gratiæ, et meritorum in Patribus, et in quacumque alia creatura : quia Deus om­ nia dona naturæ, et gratiæ ordinavit ad Christum tanquam ad primum volitum, et finem cujus gratia aliarum rerum, ut dixi­ mus disp. 2, dub. 1, num. 29. Sed in hoc sensu (qui, ut diximus, est verissimus), objectio nullo modo labefactat doctrinam supra traditam, et impugnationes, quibus Adversariorum effugia præclusimus : quia optime cohæret, quod Christus, sive In­ carnatio præcesserint ordine intentionis gratiam, et opera Patrum, fueritque eo­ rum principium per modum finis; et quod nihilominus gratia, et opera Patrum in exeeutione præcesserint Incarnationis subs­ tantiam, illarnque causaverint in genere causæ efficientis moralis, sive meritoriæ de congruo. Sic enim communiter contingit ea, quæ sunt priora in intentione, et in genere causæ finalis, esse posteriora in i exeeutione, et in genere causæ efficientis : sicut gloria in intentione per modum finis præcedit merita ; et tamen hæc in exeeu­ tione præcedunt gloriam, illarnque mora­ liter efficiunt. Si autem illa propositio in posteriori ! 633 sensu accipiatur: incertum prorsus assu­ mitur, et in quo stat difficultatis cardo, quarn dub. seq. superare curabimus Sicut enim non obstante, quod Christus sit finis omnium rerum, et causet per modum finis omnem gratiam puris creaturis communi­ catam ; nihilominus incertum est, an causaverit meritorie gratiam Angelorum : sic etiam est incertum, utrum causaverit me­ ritorie gratiam communicatam Patribus, j qui ipsum tempore præcesserunt. Unde negato tali principio, nihil haberet objeci tio, quo nostram resolutionem impeteret, au!, difficultatem (quæ levis alioquin non est), incuteret. 66. Modo autem præscindendo ab opij nione determinate eligenda, respondetur, j quod licet Christus fuerit causa efficiens moralis, seu meritoria omnis gratiæ antiI quis Patribus datæ, si talis gratia considere­ tur materialiter, specificativc, et secundum se; non tamen considerat® reduplicative, et formaliter in esse principii operum, quibus dicimus Patres meruisse dc congruo Incarnationem. Et ratio est : quoniam hu­ jusmodi opera fuerunt actus fidei, et spei, quibus Christum venturum credebant, et sperabant : fuerint etiam actus desiderii, et orationis, quibus Redemptorem ardenter cupiebant, et postulabant a Deo, ut D. I Thom. asserit locis supra citatis. Porro hujusmodi actus nec fuerunt, nec potuerunt esse præmium meritorum Christi, aut ipso­ rum effectus in genere causæ efficientis moralis. Licet enim posset contingere [ præmium anticipata solutione ante merita dari; tamen implicatorium est præmium, quod ex natura sua non possit sequi in exeeutione post meritum; cum hic sit naturalis eorum ordo, ut meritum præce­ dat, et inferat præmium. Prædicti vero actus, quibus Patres crediderunt Christum venturum, speraverunt Christum ventu­ rum, illiusque adventum desideraverunt, et postularunt, non potuerunt ex natura sua sequi post Christum, ut ex se liquet : at­ que ideo nec valuerunt esse præmium me­ ritorum Christi, vel conferri propter illa in genere causæ efficientis moralis ; licet ab eis, et a Christo habuerint dependen­ tiam sicut a fine. Idemque de gratia ut in­ fluente in prædictos actus, et ut illis asso­ ciata diccndumest. Potestque id confirmari, et magis declarari exemplo desumpto ex doctrina supra tradita dub. præced. § 5, et præcipue num. 42. Licet enim Christus fuerit causa finalis omnis dignitatis repertæ Nola. Alia respon­ sio. 631 DE INCARNATIONE. in B. Virgine, atque ideo maternitatis, sive generationis, qua Christum concepit; nihilominus illatu dignitatem, sive quod Virgo ipsum conciperet, non meruit : quia prædicta dignitas ita supponitur ad Chris­ tum, quod repugnet post ipsum sequi in exe­ cutione : quod est contra propriam rat.onem præmii in esse talis. Et ut doctrina a Vazquio, et aliis Adversariis tradita uta­ mur, Patres meruerunt dignitatem proge­ nitorum Christi, sive quod Christus ex eorum genere nasceretur, ut ostendimus n. 59, et quamvis Christus fuerit causa finalis prædictæ dignitatis : causa tamen meritoria ejusdem minime fuit ; alioquin meruisset nasci ex illis et consequenter suam Incarnationem, ut dub. præced. § 5, excludentes meritum Christi circa maternitatem Virginis arguebamus. Sicut ergo in prædictis exemplis nullum est incon­ veniens. quod tales effectus non habuerint dependentiam a Christo in genere causæ efficientis moralis, seu meritoria?; licet ipsi, et omnis gratia dependerint ab eo in genere causæ finalis : sic etiam nullum est absurdum, quod opera, quibus Patres speraverunt, desideraverunt, et postularunt adventum Christi non fuerint ejus offectus in genere causæ efficientis moralis, seu raeritoriæ : quamvis ipsa, et omnis gratia Patribus communicata fuerint propter Christum, sive dependenter a Christo in genere causæ finalis. Ex quibus facile conciliantur, quæ-ob­ jectio incompossibilia repræsentat : nam licet opera Patrum non potuerint prævideri existentia ad Incarnationis substan­ tiam in intentione, sive, quod idem est, illam præcedere in genere causæ finalis; quia in hoc genere fuerunt Incarnationis effectus : nihilominus optime potuerunt prævideri, quinimo, ct esse existentia pro priori ad Incarnationem in executione, et in genere causæ efficientis meritoriæ ; quo­ niam in hoc genere non sunt effectus il­ lius, ut explicatum est. Sic enim eam in executione præcesserunt, quod impossibile fuerit post illam sequi. Posito autem, quod non supposuerunt Incarnationisexistentiam, sed solam intentionem, quæ satis est ad influendum per modum finis; nihil prohibuit, quod meruerint de congruo In­ carnationis substantiam in executione ; habuerunt enim omnes conditiones ad id requisitas : et persistit robur rationis su­ perius factæ. Persistit etiam confirmatio ab exemplo circumstantiarum desumpta, DISP. VII , DUB. III. 635 in uno genero, et gratia esset principium meriti cum præmio, ut supra n. 55 (’ice­ quam nullo modo diruit disparitas in 5 monti in alio; minime inferretur, quod bamus. Et in hoc sensu discursus ita for­ objectione assignata, quia minimo vérifiai si gratia non cadit sub merito, mimis ca­ mandus est, gratia nequit sub merito saltem tur. Nam ideo concedunt Adversarii Padat Incarnatio : quippe non veriticaretur : de condigno cadere, quia est merendi prin­ tn-s meruisse de congruo aliquas circums­ p,.ol est causa causæ, est causa causali, cipium : est autem merendi principium, tantias Incarnationis, quia Patrum opera nam debet intelligi, in eodem causæ ge­ quia opera, quæ gratiam præcedunt, non habuerunt omnes conditiones ad meren­ nere. Tum denique quia si Incarnatio esset habent condignitatem, sive æqualitatem dum de congruo necessarias ; et alias illæ principium menti solum in genere causæ cum præmio supernatural! : sed opera pro­ circumstantia' non fuerunt principium ope| finalis, optimo posset cadere sub merito, cedentia a gratia non habent condignita­ rum in genere causæ finalis, ut num. 61 | quod a gralia procedit, in genere causæ tem, sive aequalitatem cum Incarnatione-, explicuimus. Atqui idem accidit in subs| officientis, ut patet in gloria, si eum gra­ quæ est principium gratiæ per modum tantia Incarnationis : non enim fuit prinj lia, et ineritis iu diverso genere confera­ finis, atque ideo longe perfectior, quam cipium effectivum morale operum, quæ F tur, ut supra diximus. illa : ergo sicut quia gratia est principium supra recensuimus, sed solum finalis eo· j, meriti, non cadit sub merito; ita quia In­ rum causa, ut ostensum est. Ergo qua 1 tesd- Respondetur non deesse Auctores, qui ratione Patres meruerunt aliquas circumsγ ,ω· censeant discursum illum D. Thom. solum carnatio est principium gratiæ, non cadit continere quandam congruentiam, aut ra­ sub merito condigno operum, quæ a gratia tantias Incarnationis, eadem etiam raenie· E tionem topicam; et ideo S. Doctorem adhi­ prucedunt. In quo sensu ratio optima esi, runt de congruo Incarnationem secundam f buisse alias duas rationes satis efficaces. et doctrinæ nostræ non adversatur ; cum non substantiam consideratam, non quidem ut I Et ita respondet Granados tract. 14, disp. supp-mat Incarnationem esse principium in intentione prævolitam, et prævisam, | 7, num. 14. Sed hac responsione non ege­ effectivum omnis gratiæ, et cunctorum sed ut in executione ponendam. Quod si | mus; cum prædictus discursus possit ita operum ab ea procedentium. Est etiam aliqua opera fuerint in Patribus, quæ a fi exponi, ut efficax simul sil, et nostræ doc­ prædicta ratio ita exposita magis univerChristo dependerint in genere causæ efli| trina; minime contrarius. Pro quo ut om­ ' salis ; proceditque ex certioribus principiis · cientis moralis, seu meritoriae; minime f nino certum supponendum est, quod D. nam illa propositio, Incarnatio est princi­ affirmamus, quod per talia opera memoI Thom. ea ratione non utitur, ut neget me­ pium omnis gratiæ, et operum, quæ a gra­ rint Incarnationem. Nam ad veritatem nos· f lia procedunt, si restringatur ad genus cau · ritum de congruo in ordine ad Incarnatio­ træ assertionis satis est affirmare, quod J nem : illud enim statim posteam rationem sæ efficientis, incerta est quantum ad Patres meruerunt substantiam Incarnaa admittit expressis verbis : Ex congruo tagratiam Patrum, ut dub. seq. constabit; et tionis per aliqua opera, et ea opera deI falsa est quantum ad omnia opera, ut rr.-n meruerunt sancti Patres Incarnationem, signare, illa videlicet, quæ non potuerunt | etc. Sed illa, et aliis rationibus utitur ad constat ex dictis num. praecedenti. Et ex sequi post Christi existentiam in execu| his patet ad omnes probationes in contra­ tione. et quæ subinde non potuerunt ca| excludendum meritum de condigno, ut li­ rium simul sumptas, quin opus sit alia nnet ex assertione : Sed neque etiam opera dere sub ejus merito. Si enim non fuerunt citerius cujuscumquc hominis potuerunt esse addere : jam enim ostendimus rationem effectus Christi in genere causæ efficientis si meritoriæ ; nihil vetat, quod fuerit ejus | D. Tho. esse efficacem, licet Incarnatio, meritoria hujus unionis[cx condigno. Primo, et gratia non eodem modo, sive in eodem ite. Ut autem hoc prædicta ratione de­ causa in prædicto genere. Quæ doctrina, ex infra dicendis præsertim dub. seq. maI causæ genere sortiantur rationem princi­ monstraret, opus non habuit determinandi, gis confirmabitur. il pii. Sed de hoc D. Tho. testimonio iterum in quo genere Incarnatio sit omnis gratiæ sermo erit infra num. 129, ubi fusius ex­ principium; sed satis ipsi fuit supponere, 67. Hic vero dissimulare non possumus qj.s.7 qnod sit principium gratiæ vel in genero plicabitur. difficultatem, quæ occurrit in conciliando^’.^ causæ efficientis, vel in genere causæ fina­ prædietam doctrinam cum discursu D. § m. Tho. in hoc art. 11, ubi ait : Secundo | lis; et ideo solum meditato dixit esse gra­ quia gralia non potest cadere sub merito, | tia principium. Si enim Incarnatio est prin­ Tradita resolutio applicatur specialiter B. cipium effectivum gratiæ, et rursus hæc quia est merendi principium. Unde multo 4 Virgini, el explicatur, an, ct quomodo minus Incarnatio cadit sub merito, qux ad j est principium effectivum omnis meriti, principium gratiæ, secundum illud Joan. i meruerit esse mater Christi. palam infertur, quod sub merito non cadat : 1 : Gratia, ct veritas per Jesum Christum | alias et se ipsam supponeret, ct se ipsam facta est. Nam prædicta ratio vel nullam i G8. Si ea, quæ § præced. diximus, vera b. vir/ inferret in eodem causæ genere, quod est impossibile. Si autem sit principium finale sunt, facile constat B. Virginem meruisse efficaciam habet; vel supponit Incarnatioj nem esse principium omnis gratiæ non soI de congruo Incarnationis substantiam, sive tionem gratiæ, sive causa illius per modum finis, lum in genere causæ finalis, sed etiam in | etiam concludit intentum : quia si est finis Christum ut in executione positum. Sic dl·wngenere causæ efficientis moralis, seu me- J omnis gratiæ, debet osse simpliciter per- i docent communiter omnes Doctores relati gru°’ ritoriæ. Tum quia eadem modo affirmat I feclior. quam illa, atque ideo excedere in num. 62. El ostenditur : tum quia merita S. Doctor Incarnationem osse principium > valore morali tam ipsam, quam omnia Virginis longe præstanliora fuerunt, quam opera ab ea procedentia : ot consequenter merita Patrum, non solum divisive accepta, gratiæ, quo asserit gratiam esso principium f meriti : hæc autem est principium meriti | nequit cadere sub merito de condigno præ- sed etiam collective, pt per modum unius dictorum operum : quippe meritum de con- j considerata, ut diximus tract. 16, disp. I, in genere causæ efficientis. Tum etiam ub. num. 43; sed Patres meruerunt digno exposcit æqualitatem simpliciter quia si Incarnatio esset principium gratiæ | 636 DE INCARNATIONE. de congruo Incarnationis substantiam, ut hactenus ostendimus : ergo eandem de con­ gruo meruit B. Virgo : Tum etiam : nam ideo asserimus Patres meruisse do congruo Incarnationis substantiam, quia eorum opera habuerunt omnes conditiones ad meritum de congruo respectu talis præmii necessarias : erant enim laudabdia. proce­ debant ab amicis Dei, præcedebant Incar­ nationis cxecutionem, et ad hunc finem media oratione dirigebantur : nihil enim amplius ad meritum de congruo potest de­ siderari : sed opera B. Virginis habuerunt easdem conditiones, et cum insigni per­ fectionis excessu, ut nemo negabit : ergo B. Virgo meruit de. congruo substantiam, sive executionem Incarnationis. Tum deniD.Tbora. que nam D. Tho. in præs. art. 11, ait : Ex congruo lamen meruerunt sancti Patres Incarnationem desiderando, el petendo; con­ gruum enim erat, ut Deus exaudiret eos, qui ei obediebanl. Ut enim tradit ipso S. Doctor '2, '2, quæst. 83, art. 15, ad 2, ora­ tiones justorum merentur de congruo, quæ petunt, si conferant ad salutem. Sed in nullo Sanctorum fuerunt perfectior obedientia, ferventior oratio, et desideria ardentiora, quam in B. Virgine : et credi­ bile non est, quod aliquis perfectius desideraverit, et petierit mundi remedium per mysterium Incarnationis, quam ipsa. Ergo cum alii praedicto modo meruerint Incarnationem ; idem a foitiori de B. Vir­ gine dicendum est. Unde D. Bernardus in sermone de aquæductu ait : Sed quomodo noster hic aquaeductus fontem illum attigit tam sublimem ? Quo modo putas, nisi vehe­ mentia desiderii, nisi fervore devotionis, nisi pietate orationis? sicut scriptum est ; oratio justi penetrat calos. El quis justus, nisi Maria justa, de qua Sol justitiae ortus est nobis? Quomodo ergo illam inaccessam attigit majestatem, nisi pulsando, petendo, et quaerendo? Quibus addendum est ex D. Bernardino Senensi serm. 51 : Beata Virgo per consensum, quem praebuit conceptioni Verbi, plus meruit, quam omnes homines, el Angeli simul suis actibus meritoriis prome­ ruissent. ObjetSed oppones : D. Tho. in hoc art. 11, ll0, in resp. ad 3 ait : Dicendum, quod B. Virgo dicitur meruisse portare dominum omnium, non quia meruit ipsum incarnari : sed quia meruit ex gralia sibi data illum puritatis, ct sanctitatis gradum, ul congrue posset esse mater Dei. Ergo ex sententia S. Doctoris B. Virgo non meruit de congruo substan­ tiam Incarnationis, sivo Christum incar­ nari ; sed solum quandam Incarnationis circumstantiam, nempe, quod congrue fue­ rit Dei mater. Respondetur negando consequentiam, o:(< quæ ex illo testimonio minime infertur : '■'·■ nam in eo non agit D. Tho, de merito congruo, sed solum de merito condigno : unde, istud solum negat B. Virgini res­ pectu Incarnationis secundum substantiam acceptæ. Et quod hæc fuerit S. Doloris mens liquet satis manifeste. Tum ex con­ textu articuli, in quo praecipue curaverat excludere meritum de condigno, el in eo­ dem sensu argumenta dissolvit. Tunc etiam quia paulo ante dixerat : Patres dt congruo meruisse Incarnationem deside­ rando, el petendo; quia congruum erat Deum exaudire sibi obedientes : quo loco nec exclusit, nec excludere potuit B. Vir­ ginem desiderantem, petentem, et Deo obedientissimam. Tum denique quia illud meritum negal B. Virgini in ordine ad In­ carnationem, quod eidem concedit in or­ dine ad sanctitatis gradum, ut congrue, sive decenter esset mater Dei : istud au­ tem est meritum de condigno, quippe B. Virgo de condigno meruit illum gradum sanctitatis, ut infra dicemus num. 71. Hoc ergo meritum de condigno in ordine ad substantiam Incarnationis negavit D. Tho. juxta superius dicta num. 55, non autem meritum de congruo. I 69. Instabis tamen urgenter contra πηϊα hanc responsionem : nam D. Tho. in 3, d,ti« dist. 4, quæst. 3, art. 1 in 6 argumento, proponit eandem difficultatem, et quod de B. Virgine cantat Ecclesia, quod Domi­ num portare meruerit, et nihilominus res­ pondet : Ad 6 dicendum, quod B. Virgo non meruit Incarnationem : sed prxsupposila Incarnatione meruit, quod per eam fieret, non quidem merito condigni, sed merito congrui, in quantum decebat, quod mater Dei esset purissima, et perfectissima virgo. In quo loco plane distinguit S. Doctor in hoc mysterio substantiam Incarnationis, et circumstantiam generis, sive quod Chris­ tus ex tali matre nascatur : et similiter illud meritum negat erga substantiam In­ carnationis, quod concedit erga prædictam circumstantiam : sed in ordine ad circums­ tantiam hujusmodi solum concedit meri­ tum de congruo, excluso expresse merito de condigno, ut constat evidenter ex verbis relatis : ergo respectu substantiæ Incarna­ tionis negat omne meritum tam congrui, quam V ■ DISP. VII, DUB. 111. 637 exeeutione fierent dependenter ab illis. quam condigni, quo Virgo D. illum me­ 70. Ad hæc autem consequens esse vi­ An B. ruerit. Et eandem omnino doctrinam tradit Virgo detur, quod B. Virgo meruerit esse mater meroeril in eodem scripto ad Annibald. dist. 4 , Dei, sive dignitatem maternilaUs, quæ est esxe quæst. unie. art. 4 ad 3, his verbis : Di— r specialis quædam hujus mysterii circums­ mat? cendum, quod U. Virgo non meruil Incar­ Dei. tantia : tum quia sic docet D. Tho. in nationem, nisi supposita Incarnatione fa­ relatis testimoniis. Tum quia longe majus cienda : cl sic meruit ut per eam fleret, non quid est Incarnatio secundum substantiam, merito condigni, sed congrui. quam quælibet circumstantia Incarnatio­ Respondetur ex his testimoniis potius ψΐnis : si ergo B. Virgo meruit Incarnatio­ . tab confirmari nostram sententiam : nam S. nem secundum substantiam; consequens Doctor affirmans B. Virginem non meMHS. iJi4a· ruisse Incarnationem, nisi supposita Incar­ est, quod meruerit circumstantiam, sive dignitatem maternitatis. Præsertim cum natione facienda, plane tradit Incarnatio­ habuerit in suis operibus omnes conditio­ nem meruisse, licet non aliter, quam nes, quæ ad id desiderari videntur. praemissa suppositione Incarnationis faSed quamvis res ita se habeat; tamen Nota. ciendæ. Hoc autem loquendi modo signifi­ nec ab omnibus admittitur, nec admissa, cavit B. Virginem non meruisse primam eodem modo ab omnibus explicatur : unde electionem, sive prædestinationem Incar­ opus est illam amplius exponere. Quod ut nationis : quod plane concedimus : sed facilius præstemus, aliquæ distinctiones minime exclusit, aut negavit, quod merue­ præmittendæ sunt, ut juxta eas possimus rit Incarnationis exeeutionem. Porro hanc hanc difficultatem per partes cum majori esse ejus mentem liquet : quia negat me­ ruisse Incarnationem, nisi Incarnatione claritate decidere, iit primo maternitas po­ test sumi vel pro ipsa dignitate maternita­ præsupposila : atque ideo negat, quod tis formali, vel pro dispositione congrua meruerit Incarnationem ut præsuppositam, ad eam dignitatem suscipiendam mediis sive illam præsuppositionem. Quamvis au­ gratia, virtutibus, et aliis donis, quæ sub­ tem merita B. Virginis præsupposuerint jectum exornant. Rursus matqmitas priori primam electionem, seu prædestinationem modo accepta potest considerari vel prout Incarnationis; nihilominus non præsuppoelecta, aut prædestinata, aut terminans suerunt, sed potius præcesserunt prædicti Dei intentionem ; vel prout mandatur exe­ mysterii exeeutionem : prius enim B. Virgo habuit merita, quam Christus fuerit cution!, et ponitur in rerum natura, sicut positus in rerum natura. Quocirca licet supra dicebamus de mysterio Incarnatio­ non potuerit mereri primam Incarnationis nis. Tandem circa hæc omnia vel potest intentionem, sive prædestinationem; op­ attendi meritum de condigno, vel meritum time tamen potuit mereri, et de facto me­ præcise de congruo, vel denique mera rei consecutio. Circa quod observandum est, ruit exeeutionem illius : et utrumqiie docet D. Tho. dum affirmat non meruisse ne in præcludendis subterfugiis impertiIncarnationem, nisi supposita Incarnatione. nentibus occupemur, quod licet Patres Unde consulto in secundo testimonio addi­ aliquando usurpent meriti nomen in signi­ dit, nisi supposita Incarnatione facienda : ficatione impropria, videlicet pro qualibet nam Incarnatio facienda non est Incarna­ rei consecutione : quomodo Ecclesia in tio facta, sive posita in exeeutione, ut ex benedictione cerei Paschalis cantat : 0 felix ipsis terminis liquet; sed est Incarnatio culpa, quæ talem, ac tantum meruit habere intentata, et prædestinata a Deo : qua redemptorem! et D. Cyprian, lib. 3, epis­ suppositione praemissa, adhuc relinquitur tolarum, epist. 8, dixit infantes ratione locus, ut B. Virgo exerceat causalitatem carentes, ab Herode occisos, in ipso statim meritoriam in ordine ad ejus exeeutionem : ortu plorantes divinam gratiam prome­ sicut etiam relinquitur aliis causis, ut ruisse : nihilominus quando affirmant ali­ quem vitæ sanctitate, et bonis operibus queant in eam influere. Et cum D. Tho. aliquid meruisse, non illud primum præ­ in ultimis utriusque testimonii verbis do­ cise significant, sed meritum, quod fundat cet meruisse, ul per eam fleret; adstruit jus morale, et in actione consistit, sive quidem merita Virginis circa circumstan­ condignum sit, sive congruum præcise, tiam generis; sed minime illa excludit circa substantiam Incarnationis : ad utrum­ juxta qualitatem materiæ, quam versant. Alias nullum in Patribus haberemus fun­ que enim habuerunt omnes conditio­ damentum ad statuendum meritum prones, et sufficientem præcedentiam, ut in DE IXCABNATIONE. DISP VII, DUB. Ill, f Nec secundum dici potest : quoniam ad ail exornandam Virginem, ut congruo prie dictum, secundum quod distinguitur meritum retributionis requiritur aliqua assumeretur ad dignitatem matris Dei; a qualibet physica, sive naturali consecu­ Dei promissio, qua so obliget ad præmium : minime concedendum est, quod talem dis­ tione. nulla autem in Scriptura occurrit, qua positioni ni meruerit do condigno : quinimo R. Viffù 71. His breviter pradibatis, ut a lacilioI Deus statuat conferre inaternilalom propter errait nec de congruo : concipi enim absque pec­ ώ-'ίΛη· inc piamus, tenendum est B. Virgide <*>η ;wa. merita. Quarto, et ultimo id confirmant cato originali ex nullo ejus merito fuit. Sed nem meruisse non solum de congruo, sed j^1*· testimoniis D. Hieronymi in dialog, contra quia nulla in ea fuit altior dispositio, quam Λίΐ'ι. condigno illum sanctitatis gradum, quo grxlsm» j.fe Polag. D. Fulgontii lib. 1. de Incarnat. insignis puritatis, et sanctitatis gradus, .[a·.<'»! disposita est, ul congruo, et decenter ascap. 7, et D. Bernardi in term, de Nativit. quem B. Virgo do condigno meruit, ut sotneretur in matrem Dei. Fundamentum arl. qui affirmant non ex meritis, sed ex gratia explicatum est; potest absoluto dici me­ Dd. est : quoniam ille sanctitatis gradus η n matris dignitatem Virgini contigisse. ruisse de condigno dispositionem, ut ad in alio consistit, quam excellentissimo Sod vera, et communis est opposita sen­ eam dignitatem assumeretur. Nec in hoc augmento, sive intensione gratiæ sanctifi­ Witt· tentia, quæ docet B. Virginem meruisse do ’ii. vitiemus controversiam alicujus momenti cantis, virtutum, et donorum Spiritus congruo esse matrem Dei. Hanc tuentur apud Theologos. sancti : sicut enim hæe absolute sumpta 72. Veniamus ad ipsam dignitatem, sive C>n» -u 10. Cajelan. in hoc art. 11, ibi Medina dub. conferunt sanctitatem absolute ; et si au­ i 2. Alvarez disp. 17. Nazarius controv. 3. maternitatem formalem, circa quam nou Ertîïj geantur. augent sanctitatem : sic etiam rü:· reperimus eandem concordiam : nam Lorea ;. 2o ubi sortiuntur magnum, sive excellens aug­ Nab Arauxo dub. 2, conclus. 2. Cipullus dub. lie. 4, § 4. Soto Lb. 2 de justitia, et jure in præsenti disp. 22, conci. 3, probabilius mentum, præstant in eadem proportione censet B. Virginem nec de congruo me- o^jk. |ihmo. quiist. 2, art. 3. Godoi disput. 51, § 4, insignem sanctitatis gradum. Sed B. Virgo L£.·' num. 48. Gonet disp. 8, art. 4, § 3, et ruisse maternitatem, idque mordicus do-J·’^· meruil de condigno illud magnum aug­ ’ communiter Thomistæ. Quibus consenfendit. Cui opinioni subscripsit Castillo Catifr. mentum gratia*, virtutum, et donorum, Μι/ia tiunt Suarez disp. 10, sect 8. Vazquez. disp. 9, quæst. 5. Moventur primo, quia Ρπ». ■ quod rc ipsa habuit. Ergo meruil de con­ J^[disp. caP’ Lu-° d*sP· SBCt· 6 et ita absque dubio, inquit Lorea, docet D. digno illum sanctitatis gradum, quo dispo­ Tho. in hoc art. 11, ad 3, ubi nulla adbi­ S Lrp. fere omnes Theologi, qui versant hanc sita fuit, ut congrue, et decenter assume­ difficultatem, ut forte non immerito dixerit bita distinctione negat B. V irgini aliud retur in matrem Dei. Cætera constant. Et Lugo loco cit. num. 39, quod sententia meritum, quam in ordine ad gradum major etiam liquet ex dictis tract. 16, contraria singularis est, et discedit a modo disp. 6. dub; 4, ubi cum communi Theo­ sanctitatis, quo disposita est, ut esset con­ loquendi Patrum. grua Dei mater : ergo concedere meritum logorum sententia statuimus , quod justi 1 5cieProbatur primo ex D. Tho. in teslimomerentur de condigno augmentum suæ gra­ circa maternitatem, est contra sententiam ni's η· θθ relatis , in quibus expresse S. Doctoris. Secundo quoniam B. Virgo Setch Î; ti», et reliquorum donorum : id autem, affirmat B. Virginem meruisse, ul per eam non potuit mereri maternitatem, quin eo­ quod aliis justis conceditur, non est dene­ fieret Incarnatio : sed Incarnationem fieri dem merito mereretur Incarnationem : gandum B. Virgini : præsertim cum ha­ per Virginem consistit in eo, quod Chris­ sed nullo modo vel do condigno, vel do bere aliquid ex ineritis sit ex genere suo tus ex illa carnem assumpserit, et natus congruo meruit Incarnationem : ergo magis gloriosum, quam illud absque meritis fuerit : in quo essentialiter clauditur Vir­ nullo modo meruit maternitatem. Ma­ accidere : meruit ergo B. Virgo prædicluin ginem esse Christi matrem : ergo ex sen­ sanctitatis gradum de condigno. Et id op- jo rem probat Lorca : quia maternilas tentia S. Doctoris B. Virgo meruit esse est relatio : sed relatio eatenus causatur, !>.!;.I.I2. time docuit I). Tho. in hoc art. in resp. mater Christi : at non merito de condigno, quatenus causantur ejus extrema : ergo ad 3, ubi negat B. Virginem meruisse de ul infra videbimus : ergo merito de con­ condigno Incarnationem, el subdit : Sed B. Virgo non aliter potuit mereri materni­ I fcir- gruo. — Confirmatur urgenter ex SS. tatem, quam merendo Incarnationem, seu meruil futique de condigno, et in ecdem I Patribus, qui satis communiter affirmant Christum, qui est maternitatis terminus. sensu, quod prius excluserat , tx gralia hf. B Virginem fuisse dignam, quod Christus Minor eliam ostenditur : quia si B. Virgu sibi data illum puritatis, ct sanctitatis gra­ ex ea nasceretur, et meruisse esse matrem meruisset Christum, sive Incarnationem, dum, ut congrua esset mater Dei. Dei. Nam cum hoc meritum, sive digni­ Explica­ meruisset principium sui meriti, cum om­ Notanter autem diximus, meruisse illum tur tatem Virgini deferant ob excellentem vitæ nia Virginis merita sint a Christo : conse­ rc'iilu- sanctitatis gradum, etc., non vero omnia, sanctitatem, et pneclara virtutum opera; l«o. quens autem est impossibile ; cum princi­ quibus disposita est, ut esset congrua Dei minime exponi valent, quod solum agant mater: nam inter hæc 'ut alia omittamus’:, pium meriti non cadat sub merito, ut de merito abusive «licto pro physica rei tradit communis Theologorum sententia. recensetur, quod non contraxerit peccatum consecutione; sed necessario accipiendi Tertio quia vel illud meritum Virginis erga Jirda originale, et quod nulium actuale grave, sunt in sensu proprio, ut loquantur de me­ aut veniale commiserit : quæ non habuit maternitatem fuisset· impetrationis, vel re­ rito morali, et praestante aliquod jus ad tributionis? Non primum : quia incre­ B. Virgo ex meritis propriis, sed ex sin­ præmium, ut num. 70 observavimus. gularissimo Dei privilegio, el antecedenler i dibile est, quod B. Virgo summa humili­ Cumque alias non loquantur de merito ad omne meritum. Recolantur, quæ dixi­ tate prædicta desideraverit, ac postulaverit condigno, ut infra ostendemus; sequitur, mus tract. 14, disp. 2, dub. 7, § 2, ubi tam insignem dignitatem : immo annun­ quod ex communi Patrum sententia B. - do hoc privilegio plura diximus. Unde tiationem angelicam accepit, sicut rem Virgo meruerit de congruo esse Dei ma­ complectendo omnia, quæ re ipsa concur­ inopinatam, quæ nunquam venerat in ip­ trem. Audiamus igitur eorum aliquos D. rerunt vel antecedenler, vel concomitanter sius mentem, ut cx Evangelio edocemur. Nec I Ambros. lib. 2 do virginibus pacum post d. Am principium ait : Quid in singulis moror, br,w· quæ digna futi, ej} qua filius Dei nascerclur. D. August, serm. 10 de Nativit. : Talis D. Aoeligitur Virgo, quæ tantum haberet meri­ gost. tum, ul Dei /ilium in se susciperet. D. Gre­ 1)· Gre­ gor. 1 Reg. cap. 1. : Incomparabilibus gor. illustrata meritis Dei unigenito, in quorecumbercl, sacrum præparavil uterum. D. Ber­ D, Ber­ nard. serm. 4, de Assumpt. : Quæ vel ange­ nard. lica puritas Virgini illi audeat comparari quæ digna fail Spiritus sandi sacrarium fieri, ct habilaculum filii Dei. I). Petrus Damianus serm. 2 de Assumpt. : Singula­ D. Da­ ris ejus sanctitas, ct gralia hoc promeruit, mian. quod susceptione Dei singulariter indicata est digna. Prudentius in hymno ante ci­ I’r.i-.’ealius. bum. .. r; Edere namque Deum merita Omnia Virgo oencna domal. \renantius Fortunatus in lib. de ætcrnis gaudiis, VenantEcru Virginitas fœlix, quæ partu est digna To· [nantis Quæ meruil Dominum progenerare suum. ' Et eodem modo loquuntur D. Epiphan. D. Epihæres. 78. D. Chrisost. hom. 49 in Ge­ D.phaa. Chrynes. D. Basilius hom. 25, ante medium. sost. D. Basil. D. Hieronymus in epist. ad Eustochium, Alii. quæ est 22. D. Ghrysologus serm. 143. D Fulgent, lib. de Incarnat, cap. 7, et alii plures, quos referunt Vazquez, et Sua­ rez locis supra citatis. Quinimo tota ca­ Tota tholica Ecclesia hanc Patrum phrasim Eccles. edocta sic publice cantat de B. Virgine : Ul dignum filii lui habilaculum effici mere­ retur, Spiritu sancio coopérante præparasli, etc., et in antiphona tempore Paschali, Ilegina cadi lælare, alleluia, quia quem me­ ruisti portare, etc. Ex quibus liquet, quam frequens sit apud Patres, quod B. Virgo meruerit, et digna fuerit esse mater Dei. 73. Secundo idipsum probatur ratione Ustio fuhilaex prædiçlis testimoniis desumpta : quo­ wcbtaniam opera B. Virginis habuerunt omnes lis. conditiones requisitas ad promerendum de congruo maternitatem :ergoB. Virgo illam de congrtio meruit. Consequentia patet : quia supposita veritate antecedentis, nul­ lum motivum rationabile occurrit, ut hic honor Virgini denegetur, præsertim impropriando communem Patrum loquutio- : Ij h 640 DE INCARNATIONE. nem, ut- ostensum est. Antecedens vero suadetur : quia ad meritum de congruo non requ ritur æqualis operum valor cum præmio, nec requiritur determinata præmiantis, aut remunerantis promissio; sed sufficit opera osse laudabilia, et orta a subjecto, quod Deo ardissimo amicitiæ vinculo obstrictum fuit. RoboriConfirmatur primo : nam majus quid est 1GI. substantia Incarnationis, quam quædam ejus circumstantia, nempe maternitas : sed propter motivum immediate proposi­ tum B. Virgo meruit de congruo substan­ tiam Incarnationis, ut num. 68 statui­ mus : ergo pariter meruit de congruo esse mater Dei. — Confirmatur secundo : quia non est denegandus Christi matri ille ho­ nor, qui remotis Christi progenitoribus conceditur : sed Abraham, et David, qui remotiores Virgine erant, meruerunt de congruo esse Christi progenitores, sive quod Christus ex eorum semine nasceretur, ut constat ex dictis toto § præced. ergo I pariter B. Virgo meruit de congruo esse Christi progenitricem, et veram matrem. Motin Ea vero, quibus Lorea suffulciebat suam adversa didun­ opinionem, levia sunt. Ad primum respon­ tur. detur continere argumentum mere negativum : quod enim D. Thom. eo loco nos­ tram non expresserit sententiam (quod ibi opus non erat), nihil interest; cum eam doceat locis relatis numer. pnecedenti. Ad secundum, quidquid sit de veritate majoris, quam haud facile ostenderet Lor­ ea, negamus minorem : nam B. Virgo me­ ruit de congruo Incarnationis substantiam, sive ipsum Christum in executione, ut constat ex dictis numer. 60. Minoris autem probatio continet generalem difficultatem, Patribus, et B. Virgini in hac materia communem : quam ex parte superatam re- ( liquimus numer. 66, et amplius infra di- I ruemus; quin opus sit alia addere in præ- ' senti. Ad tertium respondetur eligendo secundam dilemmatis partem : nam revera intervenit promissio in angelica Dei nomi­ ne legatione, atque annuntiatione, ut liquet I.ucæ 1. ex verbis Evaugelii Luc. 1 : Missus est zln- j gelus Gabriel a Deo : quippe Deus obtulit Virgini matris dignitatem dependenter ab ejus consensu : et B. Virgo, ea revelatione supposita, meruit de congruo maternitatem cum per alios actus, tum specialiter per humilem confessionem, qua se vocavit ancillam. Ad quartum respondetur mentem illorum Patrum solum esse, quod B. Virgo non meruerit meritis ut ortis a natura, vel industria liberi arbitrii, sed ut ortis ex gratia : unde potius firmant nostram, et communem assertionem, dum adstraunt Virginis merita erga maternitatem, et ex­ cludunt falsam eorum radicem, quam Pelagiaui aliter plantare voluerunt. Satis ; fuerit pro aliis audire D. Fulgentium in Io- d.f* co, qui nobis objicitur: Ipsum Dium, in- W· quit, hominem facium non humanis ml· rilis (hoc est, naturalibus), sed concepti, nascenlisque ex ea summi Dei dignitate pro­ meruit : ubi palam concedit promeruisse, licet non ex humana industria, sed per Dei gratiam. 74. Major difficultas est, an B. Virgo meruerit de condigno eam dignitatem? ■ Sunt enim Auctores graves, qui id affir- $ mant, Abulensis Paradox. 1, cap. 34 et^ 38. Gabriel in 3, dist. 4, quæst. 1, art. 3, ω dub. 3. Almainus quæst. 1, dub. 3. Major^· quæst. 4 in fine. Perez disp. 12, sect. 1 i), conclus. 2, et alii. Quod probant primo : quia Patres a nobis relati numer. 72, tanquam quid magnum prædicant, et in ratione meriti quasi singulare connumerant, !a. quod B. A’irgo meruerit dignitatem matris Dei, ut liquet ex eorum verbis : non autem foA ita loquerentur, si solum agerent de me­ Pri.‘. rito congruo, quippe hujusmodi meritum potuit in fæmina infimæ sanctitatis inve­ niri : signum ergo est Patres amplius quid A’irgini detulisse, nempe meritum de condigno. Secundo, quia magis bonum est gratiæ, et sanctitatis augmentum, quam dignitas maternitatis : sed B. Virgo meruit de condigno gratiæ, et sanctitatis augmen­ tum, qua disposita fuit, ut esset congrua Dei mater, sicut statuimus numer. 71; ergo a fortiori meruit dignitatem matris Dei. Major probatur ex verbis Christi Domini Luc. 11, nam cum quædam mulier Lu.il. clamasset : Bcalus venter, qui te portavit, etc., ipse respondit : Quinimo beati, qui audiunt verbum Dei, ct custodiunt illud! Quibus verbis sanctitatem vitæ dignitati matris præposuit. Et ita intellexit hæc Christi verba D. August. 10 in Joann. M>ubi ait : Et mater mea, quam appellastis felicem, inde felix, quia Verbum Dei custo­ divit, non quia in illa caro facium est. Quod falsum foret, si vitæ sanctitas non esset bonum majus, quam Dei matemitas. Tertio, nam sicut in physicis, qui causal ultimam dispositionem ad formam causal formam; sic in moralibus qui meretur dis­ positionem ad aliquod bonum, meretur tale bonum : sed B. Virgo meruit de con­ digno DISP. VII, DUD. III. digno illum sanctitatis gradum, quo ultimo disposita est ad osse matrem Dei, ut diximus num. 71; ergo meruit dc condigno hojust' modi honorem, seu dignitatem, tjllimo, quia non occurrit urgens motivum ad priedictum meritum denegandum : nam si ad valorem moralem attendamus, dignitas matris Dei non importat valorem simpli­ citer infinitum ; atque ideo potuit per merita Virginis, quæ proculdubio fuerunt maxima, exæquari : si autem recipiamus jactum, sive promissionem retribuendi; iæc non defuit ex parte Dei ; cum prædic­ tam dignitati Virgini obtulerit dependentor ab ipsius consensu, ut constat ex dictis num. præced. Verâr Nihilominus tenendum est cum com­ ISirtά. muni, et vera sententia B. Virginem non meruisse de condigno esse matrem Dei, sive maternitatis dignitatem. Ila D. Tho. el ipsius discipuli, aliique Theologi relati num. 72, ex quibus Medina loco cit. conci. 2, censet sententiam oppositam esse improbabilem. In quo tamen excessit : nam et probabilia motiva habet, et a viris doctis defen iitur. Nostram vero, et com­ munem opinionem probant Auctores relati diversis fundamentis, quorum non pauca debilia recognoscimus. Sed otiosum pu­ tamus ea referre, et refellere ; in quo stu­ dii genere (quod facillimum est), videmus quosdam tempus, et paginas inutiliter ab­ sumere. i::k- Unde his relictis, probatur unico funda­ mento : quoniam B. Virgo eisdem operi­ bus non meruit de condigno dignitatem maternitatis, et simul augmentum gratiæ, et gloriæ essentialis, quod præ.lictis ope­ ribus correspondet : sed B. Virgo meruit de condigno augmentum gratiæ, et gloriæ essentialis suis operibus correspondons ; ergo non meruit de condigno dignitatem maternitatis. Consequentia patet. Et minor est certa : tum quia alii justi merentur de condigno augmentum gratiæ, et gloriæ essentialis eorum operibus correspondons : ergo idem de B. Virgine dicendum est. Tum quia habere augmentum gratiæ, et gloriæ essentialis ex meritis melius est, quam illud absque illis habere ex sola liberalitate largientis ; aliunde vero id fieri potest connaturaliter, et absque ullo mi­ raculo intra supernaturalem ordinem, et providentiam, ut in aliis justis cernere licet : sed B. Virgini attribui debet, quod est melius, et absque miraculo, sive nova extraordinaria providentia fieri valet : id Sabnanl. Cuts. theolog. lom. MU. F 641 enim exposcit maxima ejus dignitas : ergo B. Virgo rneruit de condigno illud gratiæ, et gloriae essentialis augmentum, quod suis operibus corresponde^ quodque corresponderet meriti's alterius cujusvis justi. Major autem, in qua est difficultas, facile ostenditur : nam de ratione meriti de con­ digno in ordine ad aliquod præmium est, quo i in æstimatione morali habeat æqualem valorem cum illo, ut in limine hujus disp. num. 1, ex fusius alibi dictis obser­ vavimus; et vel ex eo liquet, quod si hæc conditio necessaria non esset; meritum de condigno ad unum præmium esset etiam meritum condignum ad aliud, majoris va­ loris, et ad aliud, et aliud ; quod est ridi­ culum , et contra communem sensum. Constat autem, quod augmentum gratiæ, et gloriæ essentialis, et simul dignitas maternitatis important majorem valorem, quam B. Virginis opera, quibus de con­ digno meruit illud augmentum ; siquidem majus quid sunt augmentum, et dignitas, quam solum augmentum, quod Virginis operibus adæquatur : et eo plus est, quo dignitas maternitatis esc major. Ergo B. Virgo non meruit eisdem operibus talem dignitatem , et augmentum gratiæ, et gloriæ essentialis. Confirmatur, et declaratur : nam si B. Firms tur Virgo meruit de facto, et dc condigno amplias. maternitatis dignitatem ; vel illam meruit per idem opus, quo meruit augmentum gratiæ, et gloriæ, vel per diversum opus, quo hujusmodi augmentum non meruit ? Primum dici non potest : quia idem opus finitum non habet adæquationem valoris cum utroque illo bono, sive præmio. Se­ cundum etiam dici non valet : quia ex eo sequitur aliquod bonum opus fuisse in D. Virgine, cui non correspondent præmium essentiale, quod meritis cæterorum justo­ rum corresponde!. Quod motivum non habet locum in merito de congruo : hoc enim ex divina acceptatione extenditur supra, vel ultra id, ad quod habet condignitatem : unde opera B. Virginis printer augmentum gratiæ, et gloriæ essentialis, quod de condigno mc-ruerunt, extensa sunt ad merendum dc congruo Incarnationem, dignitatem maternitatis, ct alia ut supra Incident num. 58 jam observavimus. 75. Si autem inquiras, an saltem divini­ qoæstio per tus, vel secundum providentiam extraor­ ordin. ut dinariam B. \ irgo potuerit de condigno ad pomereri dignitatem maternitatis? Affirma­ absol lam. tive respondet Suarez ubi supra sect. 7, Suarez. 41 1 I t 642 DE INGAHNATIÛNE negat vero Vazquez luco cilat. cap. 2. Illo movetur : quia augmentum gratiæ, et gloriæ majus quid est, quam prædicta D. Aq- dignitas, juxta illud I). Augustini lib. de £U$U sancta Virginit. cap. 3 : Beatior Maria per­ cipiendo fidem Chrisli, quam concipiendo carnem Chrisli : cum ergo B. -Virgo suis operibus meruerit de condigno augmen­ tum gratiæ, et gloriæ; consequens est. qued accedente Dei ordinatione potuerit loco illius augmenti mereri de condigno dignitatem maternitatis. Vazquez autem movetur : quia gratia solum est radix, et principium meriti de condigno in ordine ad gloriam : idque habet ex natura sua : unde cum meritum de condigno suapte natura tendat in præmium ; minime fieri valet, quod per opera a gratia elicita me­ reatur quis aliud præmium, vel defraudetur præmio essentiali, seu gloria. Vazquio Gonet. subscribit Gonet ubi supra § 3, num. 116, ejusque sententiam amplius confirmat ; quoniam esse matrem Dei est perfectio, seu dignitas ordinis superioris ad gratiam habitualem : perlinet enim ad ordinem hypostaticum ; cum terminetur ad Chris­ tum Deum, et hominem : unde B. Vir­ gini, quia est mater Dei, debetur excel­ lentior cultus, quam cuilibet alteri sancto, D.Thom. ut docet D. Thom. 2, 2, quæ.-t. 103, art. 4 ad 2 ; ergo opera procedentia a gratia habituali sunt improportionata ad meren­ dum de condigno dignitatem matris Dei : atque ideo B. Virgo illam de condigno mereri non valuit. Præsertim quia si pos­ set, illam de facto meruisset : quod ve­ rior, et communis sententia negat, ut statuimus num. præcedenti. icnteæ Uterque hic dicendi modus est satis lia probabilis, et posset problematice defendi, præfe- aut in eadem probabilitate relinqui. Sed ràdaattentis omnibus magis nobis arridet Suarii sententia ; quidquid sit de ejus fundamento. Quoniam ex una parte dignitas maternita­ tis non est bonum, aut donum simpliciter infinitum : sed finitum, et limitatum ct am in æstimatione morali, utpote receptum in D.Tbôm pura creatura. Unde licet D. Tho. 1 p. quæst. 25, art. 6 ad i, dicat, quod esse ma­ trem Dei importat quandam infinitatem; manifeste tamen significat non infinitatem esse secundum quid , et extrinsecam : eodem enim modo loquitur de fruitione Dei. quæ solum ex parte objecti s milem in­ finitatem importat. Quocirca ad merendum pncdictam maternilatcm de condigno sive cum adæquatione valoris sufficit meritum simpliciter finitum, cujus certum est pm rani creaturam capacem esse, licet debeat esso satis excellons. Ex alia vero parte non implicat, quod loco præmii essentialis su­ brogetur aliud, quod vel ipsi merenti, vel alteri ejus intuitu conferatur. Licet enim gratia sit principium meriti, quod conna­ turaliter tendit ad gloriam sicut ad pre­ mium : minimo tamen repugnat, quod accedente partium conventione justu ordinet meritum de condigno ad pra-ntium diversum, et Deus illud ob meritum de condigno retribuat, sicut fuse explicuimus tract. 16, disp. 6, dub. 2, § 2, ubi ei prædictis principiis statuimus non repu­ gnare, quod justus mereatur de condigno alteri homini primam gratiam. Hac igitur ratione fieri absolute potuit, quod B. Virgo mereretur de condiguo dignitatem matris Dei : nam hujusmodi præmium in esse talis non exposcit meritum simpliciter in­ finitum ; ct aliunde potuit substitui vice præmii essentialis, seu gloriæ : quæ proinde in tali suppositione decresceret, quantum æstimarelur dignitas maternita­ tis. Ex quibus patet ad motivum Vazquez, j·.quin opus sit alia addere. Id autem, quod opponit Gonet, facile dispebitur : nam li­ cet dignitas matris Dei pertineat modo dicto ad ordinem hypostaticum, et fundet debitum altioris cultus; nihilominus est bonum, et donum simpliciter finitum, atque ideo potest in ratione præmii udæquari per merita simpliciter finita puræ creaturæ. Nec sequitur, quod si B. Nrirgo potuit, illam de facto meruerit : quia de facto B. Virgo meruit augmentum gratiæ, 1 et gloriæ omnibus ejus operibus correspon­ dons, et hoc pertinet ad majus ipsius bonum : cum quo non cohæret, quod simul de condigno meruerit maternitatem, ut num. præced. probavimus. 1 76. Ad argumenta vero sententiæ con-0*-i trariæ, quæ num. 7 i proposuimus respendetur juxta doctrinam supra traditam. Ad primum quod Patres summa ratione Pât celebrant meritum B. Virginis in ordine : ad maternitatem, licet precise fuerit de j congruo : quia fundatum est in exce'lcn- ■ tissimis vit tutum operibus, qualia minime eliceret alia fcemina infirme sanctitatis : unde illis operibus meruit talem puritatis gradum, qualem poscebat altitudo mys­ terii, et qualem certum est nullam aliam mulierem habuisse. Ad secundum, quidquid ? ■ sit de veritate majoris; nihilominus ea' omissa, DISP. VII, DUB. III. omissa, ot concessa minori, negamus conso· quentiam : nam licet rnaternitas Dei esset minus bonum, quam augmentum gratiæ, cl gloriæ; tamen majus bonum estrnaternitas, et illud augmentum simul sumpta, quam sola rnaiernitas : atque, ideo exposcit me­ ritum majus. Cumque nullum fuerit in B. Virgine opus, cui de condigno non cor­ respondent augmentum gratiæ, et gloriæ ; sequitur nullum fuisse in ea opus, quod simul se extenderit ad merendum de con­ digno maternitatem. Addimus meritum ex natura sua ordinari ad afferendum merenti commodum, sive quod ipsi magis conve­ nit : et sæpe contingere, quod ea, epræ ex genere, sive ex ordine sunt altiora, non magis conveniant subjecto : sicut ex ge­ nere perfectius est intelligere ab-que dis­ cursu, quam cum illo; et tamen homini .vx magis convenit hoc posterius. Licet ergo rnaternitas Dei esset ex genere suo, sive ex ordine altius quid, quam augmentum gratiæ, et gloriæ; nihilominus hoc ulti­ mum magis pertinebat ad commodum, et convenientiam B. Virginis : parum quippe sua interesset genuisse Deum, si sancta non foret, et Deo ppr puritatem vitæ con­ juncta. Et ideo D. August, locis supra ci­ tatis illam vocat feliciorem, et beatiorem ex eo, quod percipiendo fidem Christi, et custodiendo verbum Dei ipsi per sancti­ tatem conjuncta fuerit, quam ex eo, quod Christum ut vera mater genuerit, et fuerit illi cognatione carnis unita : quidquid sit de comparatione, horum extremorum in dignitate. Unde ad B. Virginem magis pertinuit mereri sanctitatis augmentum, quam maternitatem Dei. Ad lerlium res­ pondetur majorem nec in physicis verificari, nisi ubi ultima dispositio habet necessariam connexionem cum forma , illamque naturaliter infert. Ille autem sanctitatis gradus qui fuit quasi ultima dispositio, ut B. Virgo posset decen­ ter assumi ad dignitatem matris Dei , non habuit ex se necessariam connexio­ nem cum tali dignitate, nec ipsam natura­ liter intulit; sed solum ex beneplacito Dei ita decernentis, et providentis. Unde licet B. Virgo meruerit de condigno illum pu­ ritatis gradum; non sequitur, quod eodem merito de condigno meruerit eam dignita­ tem. Ad quartum, et ultimum patet ex dictis : jam enim assignavimus motiva, ob quæ non debet admitti B. Virginem meruisse de facto, et de condigno esse ma­ trem Dei ; licet id absolute non repugnet. ■ 643 77, Et hæc omnia procedunt conside­ An Virgfl rando maternitatem in executione posi­ Π. meruerit tam, sive, quod idem est, quantum ad sr.i elec­ tionem exeeutionem ejusdem. Veniamus jam ad ad esse considerationem prædictæ dignitatis ul matron) præintentæ a Deo, sive quoad æternam ejus Dei? prædestinationem, et electionem, ut num. 70 distinximus. Et dubitari putest, an B. Virgo meruerit sui electionem ad esse ma­ trem Dei, sive quod Deus ordinaverit, ac prædestinaverit ipsam ad hujusmodi dig­ nitatem ; ita quod talis electio, ac prædestinatio fuerit ex meritis Virginis a Deo praevisis. In qua difficultate duo communiter tan­ Dao ­ quam certa supponunt Theologi. Primum suppo nenda. est, quod aliquis affectus simplex, vel vo­ luntas inefficax conferendi Virgini mater­ nitatem præcesserit visionem meritorum ejusdem : quoniam aliqua voluntas circa finem debet praeire electionem, et visionem mediorum : eliguntur enim propter finem volitum : sed rnaternitas comparatur per modum finis ad merita sicut ad media : er­ go aliqua voluntas saltem inefficax confe­ rendi Virgini maternitatem debuit præcedere visionem meritorum ejus. Unde difficultas non procedit circa hunc ineffica­ cem affectum, sed circa voluntatem effi­ cacem, et absolutam conferendi Virgini maternitatem, sive circa absolutam ipsius electionem ad hujusmodi honorem. Secun­ dum est, quod loquendo de prædicta elec­ tione in sua radice, quatenus complectitur voluntatem Dei tribuendi primam vocatio­ nem, et reliqua auxilia data Virgini ad merendum maternitatem; talis electio non potuit esse ex prævisis meritis : quia pro priori ad primam vocationem, sive auxi­ lium nullum in Virgine potuit meritum prævideri, cum ipsa minime potuerit me­ reri ante primam vocationem. Est ergo difficultas circa electionem maternitatis in se ipsa, sive consideratæ secundum se, el prout talis electio distinguitur a prima vo­ catione, et collatione auxiliorum. Et in hoc sensu Vazquez tuetur partem seiiiciaffirmativam, J'V rv · · 7 sentiens quod < · sicut merita A.· lilllluile B. Virginis præcosserunt in executione maternitatem, sic etiam pnevisio merito­ rum præcessit in Deo electionem ad maternitatem : et consequenter, quod B. Vir­ go fuerit electa ad dignitatem matris Dei ex meritis prævisis. Ita decet in præs. disp. 23, cap. G, quod prolixe satis prosequitur per sex capita sequentia. Cujus principale motivum est : quia talis ordo secundum ra- ! 644 DE INCARNATIONE. tionem est inter actus voluntatis divinæ, qualis est a parte rei inter objecta volita : sed merita Virginis a parte rei præcesserunt maternitatem, il amque meritorie de congruo causarunt, ut numer. 72 statui­ mus : orgo visio meritorum præcessit se­ cundum rationem electionem efficacem Virginis ad dignitatem matris Dei. Vazquio subscribunt aliqui Recentiores. Verior 78. Contrariam vero et negativam sen­ onini ) Soarii. tentiam defendit Suarez disp. 10. sect. 8, et alii plures : quam censemus longe ve­ riorem, et omnino consonam doctrinæ D. D.Ttom. Tho. 1 p. quæst. 23, art. 5, ubi cum D. Augustino resolvit electionem prædestina­ torum ad gloriam non esse ex prævisis me­ ritis; sed omnino gratiosam, et a meritis, corumqueprævisioneindependentem. Quo 1 ex Scriptura, Patribus, et ratione fuse os­ tendimus tract. 5, disp. 9, dub. 1, cum duobus sequentibus. Unde non oportet in eadem hic resolutione stabilienda immo iinmo-­ rari ; cum lector possit ea loca repetere : sed satis fuerit præcipuum a ratione funda­ mentum proponere, quod est hujusmodi. Ratio. Voluntas, sive intentio efficax finis præcedit voluntatem, sive electionem efficacem mediorum : sel dignitas maternitatis Dei in B. Virgine comparatur per modum finis ad ipsius merita, sicut ad media : ergo vo­ luntas, sive intentio efiicax, qua Deus vo­ luit Virgini eam dignitatem, præcessit voluntatem, et electionem efficacem meri­ torum ejusdem Virginis : ergo quod B. Virgo fuerit efficaciter electa in Dei ma­ trem, non fuit ex prævisis meritis, aut de­ pendentor ab eis; sed fuit mera gratia, et liberalitas divina, a meritis independens. Utraque consequentia patet ex præmissis. Minorem non negat Vazquez. Major autem ostenditur : quoniam omne agens recto providens, et rationabiliter procedens prius intendit finem, quam eligat media; alias mediorum electio esset imprudens, et a casu : ergo efficax finis intentio peace Iit electionem efficacem mediorum. Qua ra­ tione vulgo dicitur finem esse primum in intentione, et ultimum in exeeutione. Et licet /Adversarii studeant hoc satis solidum fundamentum variis subterfugiis labefac­ tare.; ea tamen non curamus in præsenti refellere, quia pneclusa relinquimus loco Nota. citato. Prædictum autem motivum valde probabiliter, et consequenter suadet B. Virginem prius luisse efficaciter ele.tam in Dei matrem . quam eligeretur ad gl riuiu, atque ideo priusquam ipsius glori DISP. VII, DUD. III. gratia, et merita fuerint praevisa. Quoniam inaternitas Dei perlinet quodammodo ad ordinem hypostaticum : sed hic fuit linis cioteroruni ordinum sive gloria;, sive gra­ tia', sive naturæ, ut diximus disp. 2, doli. 1, num. 29 ; ergo cum linis sit prior in intentione, sequitur B. Virginem jritu fuisse electam efficaciter ad dignitatem mi­ tris Dei, quam eligeretur ad gloriam. Pmsertim cum ad t miam gloriam electa fuerit, quanta matrem Dei decebat, Motivum autem Vazquii est satis debile, et procedens ex sinistra inielligenlia non Un· · distinguente inter ordinem intentionis, et ordinem exacutionis Licet enim Deus in· dependentor a meritis, et antecedente:ad merita Virginis voluerit efficaciter eam esse Dei matrem, ita ut prædicta intentio ortum a meritis prævisis minime duxerit, sed fuerit omnino liberalis : nihilominus ex parte objecti voluit Virgini eam digni­ tatem ut habendam in exeeutione depen­ I.1 dentor a meritis, seu per merita. Cui in­ tentioni optime respondet ipsa exeeutio : nam B. Virgo per sua opera meruit decongruo in exeeutione maternitatem. Ad quæ salvanda opus non est plura decreta (quæ nonnulli summa facilitate multiplicant! in Deo constituere, unum intentivum, et a meritis independens; alterum vero exeeu­ tivum, quod a meritis moveatur, aut sii; quodque decernat exeeutionem. Sed satis est primum illud ad ipsam exeeutionemex parte objecti se extendens : nam eo posito sequitur efficax mediorum electio, et exe­ eutio. Et non requiritur, quod merita mo­ veant Deus ad novum decretum exeentivum ; sed sufficit ad ipsam exeeutionem, sive collationem præmii movere. 1. j § IV. cumstantias attendamus, quædam sunt illi intrinsecus, et pertinentes intrinsece ad cundom uniment hypostaticum ; aliæ vero extrinsecæ, et respicientes, sive attingen­ tes extrinseco talem ordinem. Primas nec meruerunt, nec mereri potuerunt de con­ digno propter excessum valoris ex parte præmii sicut de ipsius Incarnationis subs­ tantia in exeeutione num. 55 dictum est : nam prædictæ circumstantia· sunt quasi idem cum ipso mysterio, atque ideo do om­ nibus eodem modo debet haberi judicium. Sed tam primas, quam secundas circums­ tantias meruisse de congruo satis liquet cx eo. quod tali merito meruerint Incarnatio­ nis substantiam juxta dicta num. 62. Et in particulari ostendimus sic meruisse cir­ cumstantias generis, et temporis ut cons­ tat cx dictis num. 57, et B. Virginem eo modo meruisse dignitatem maternitatis, quæ est circumstantia valde nobilis, dixi­ mus num. 72. Quod vero has circumstan­ tias non meruerint de facto merito de con­ digno, diximus num. 74, ubi illud B. Virgini respectu maternitatis denegavimus. Et tandem, si ad potentiam absolutam re­ curramus; concedendum est potuisse me­ reri de condigno omnes circumstantias extrinsecas, sive qua*, intrinsece non per­ tinent ad mysterium, nec important valo­ rem simpliciter infinitum, ut num. 75 agentes de maternitate ostendimus. Hæc autem esse videntur, quæ circa substan­ tiam mysterii controvert! possunt : unde nihil occurrit, quod ipsi cx hac parte adji­ ciamus. Sed ut rem relinquamus, quantum po­ test fieri, absolutam ; attentionem converternus ad ipsius Incarnationis effectus, resolventes ad quos se extenderit meritum Patrum. Hi autem effectus generali qua­ dam divisione revocantur ad justificatio­ nem animarum, et ad apertionem januæ regni coelestis, quæ (repraesentata in janua Paradisi) per culpam primi hominis clausa fuerat..Possunt etiam ad praedictos effectus 4 ! reduci ipsa Christi merita, et quidquid suis meritis causavit , præsertim vero Λ! generis humani redemptio. Et de his omnibus dubitari potest, an Patres illa •fhw. meruerint, præsertim propter Vazqjjez disp. 22, sect. 7, num 76, qui ab hoc la­ tere urgenter impetit nostram, et commu­ nem sententiam num. 62, propositam : quia si Patres, inquit, meruissent exacu­ tionem Incarnationis, meruissent pariter Incarnationis effectus, mundi scilicet reparu- Declaratur, quos incarnationis e/fedus Virgo, et Patres meruerint. 70. Ex dictis facile constat ad omnes interrogationes, quæ fieri possunt de me­ ritis Patrum, et Virginis in ordine tam ad substantiam, quam ad circumstantias In­ carnationis. Nam quod ad substantiam at­ tinet, quantum ad ejus electionem. s."t prædesti nationem, illam nullo molo me* ruerunt, ut num. præced. dictum est. lilies vero exeeutionem meruerunt de congruo ut statuimus num. 62. At neutrum pota ­ runt mereri de condigno, ut liquet ex dio num. Si autem ad mysterii cir­ cumstantiis 645 demptionem ; meruissent etiam ct ipsa me­ rita Christi : quod ips? censet u nui o same mentis concedi pusse. Sed mirum est, reperiumus V;zjuimn adeo scrupulosum; cum in hac ea’.em ma­ teria duriora transglutiat, nt B. Vi ginem meruisse æte.rnam sui electionem, et prae­ destinationem ad matrem Dei, et alii non pauca, qua; sunt omnino d.fliciliora. Ad propositam ergo difficultatem respondetur cum Suarez disp. 10, sect. G, circa finem, Patres non meruisse de condigno pr.edictos effectus ; cum tali merito non merue­ rint Incarnationis substantiam, qua,- causa illorum existit. Si autem ad meritum de congruo attendamus ; oportet quod m re­ demptione humani generis duo considere­ mus : primum, sufficientem causam nos­ træ reparationis, quæ fuit Incarnatio, vel ipse potius Christus satisfaciens : secundum, effectum redemptionis in particulari, sive passivam et formalem hominum justifica­ tionem. Etsi ad primum attendamus; nul­ lum est absurdum, quod B. Virgo, ct Patres meruerint de cmgruo humani ge­ neris redemptionem : idque ex nosti a, et communi senteniia recte infertur; cum tali merito meruerint Christum, qui est causa efficiens nostræ redemptionis. Sed si consideremus secundum, non est con­ cedendum universaliter quod redemptio­ nem humani generis meruerint : quia sic accepta imponat primam gratiam in Vir­ gine, et Patribus receptam, quam ipsi mi­ nime meruerunt; cum ad omnia eorum merita necessario supponatur. Nec opposi­ tum sequitur ex nostra assertione : quia licet ea gratia Patrum fuerit principium merendi Christum, et rui sus Christus me­ rens causaverit talem gratiam, id tamen contigit secundum diversas rationes, et in diverso genere causæ : unde ibi non habet locum illud vulgare, Quod est causa causas, etc., ut supra jam diximus num. 66, et in­ fra fusius explicabimus. Diximus non esse concedendum uni­ versaliter, etc., quia fit exceptio in sola passiva justificatione Virginis, et Patrum ; si enim ad alios ab eis distinctos respiciamus, absque inconvenienti asseritur B. Virginem {et idem dicendum proportionabiliter de Patribus) meruisse de congruo hominum salutem, non solum in causa sufficienti, sed etiam in se ipsis : id enim est satis consequens ad communem sen­ tentiam, el majorem affert eidem Virgini gloriam : aliunde vero non oc urrit a'.- W’ ■ 1 Q Talns nacra* roue hear >· Bonis 4 & « •L ■USL· Λ- i. i’ 64 G ·« a * - ·■ ' if A • FÏ p DE 1NCAHNAT1ÜNE DISP, VII, DUB. HI. mile est, quod sicut explicite coçnoveruut quia Incarnatio considerata quoad illum surdum , vel motivum , ut id negemus. Eiten præcise effectum non fuit principium meGhrisliim Be Implorem, sic etiam cognu80. Et hinc haud obscure constat ad cil-ir r.li in Patribus : ergo optimo potuit sub veriut mirabiles ipsius effectus in Sacranumalias partes difficultatis proposita·. Nam rcsalu lio. eorum merito cadere : quippe ad vitandum torum institutione, el melioratione Eccle­ in primis dicendum est Patres, et Virgi­ præcise inconveniens, quod principium sia·. Qua notitia supposita, non est ratio, nem meruisse de congruo ipsos actus meriti cadat sub merito, communiter ne­ meritorios, et satisfactorios Christi Domini ut felicem illum Ecclesia.· statum non desi­ gatur, quod Patres meruerint de condigno deraverint, ac postulaverint, et ad hunc tam in radice, sive in Incarnatione (quam Incarnationem. finem opera, et suspiria direxerint : et eos supponimus meruisse) quam in se ipsis Sed Suarez ubi supra § Atque ex his inconsequenter, quod tales effectus non me­ consideratos : quia sicut desiderarunt, et <ü:· ruerint de congruo, sicut de aliis dictum tdligilur, dicit prædictam sententiam esse petierunt Christum, sic etiam quod Chris­ est. Quod enim talis status ad cos non improbabilem. Et nos temperantes a cen­ tus per sua opera sanaret genus humanum : pertinuerit, nihil interest : quia meritum sura pro veneratione debita Ductori Serahac enim fidei illustratione cognoverunt de congruo non restringitur ad commoia pliico, sentimus esse falsam. Quia apertio lutura. Unde etiam fit, quod merito de propria sel ad aliorum etiam utilitatem congruo meruerint passionem Christi, non januas cœlestis pro toto genere humano quidem ut erat malum ipsius; sed ut erat extenditur, ut tract. 16, disp. G, dub. fuit effectus quidam communis soli gratiæ, 2, ostensum est, et proxime dicebamus. medium ex divina ordinatione ad salutem et merito capitis correspondons : nullus au­ 81. Minor difficultas esse, potest circa ç<;:r i hominum necessarium, el beneficium hu­ tem Sanctorum constitutus est caput gene­ manæ naturæ : sicut enim non pro tali j effectum apertionis januæ regni cœlestis ris humani : ergo nullus meruit de condi­ beneficio gratias agimus, ita illi potuerunt i propter D. Bonaventuram, qui in 3, dist. gno talem effectum. Qui discursus sumitur ipsum desiderare, et petere, ac subinde i, art. 2. quæst. 2, ubi affirmat Patres )TUa.ex D. Thom. in hoc artic. 11, ratione 3, mereri juxta superius dicta num. 63. Et I meruisse de condigno Incarnationem non ait: ubi Incarnatio Christi est reformativa hæc satis fuerit dicere de effectibus Incar­ I quidem secundum se, vel quantum adef-J·? lotius humanæ naturæ : cl ideo non cadit nationis in communi, quin opus sit ad ; fectum principaliorem justificationis anisub merito alicujus hominis singularis : quia considerationem magis particularem des­ j marum, sed quantum ad alium, qui fuit bonum alicujus hominis puri non potest cendere. In illis enim effectibus, in quibus i aperiri januam regni cœlestis toü humanæ tsse causa boni totius naturæ. Quam ratio­ motiva proposita occurrant; eadem doc­ i naturæ. Quæ sententia potest probari primo nem circa præsentem difficultatem magis trina tenenda est. Si autem aliqui Incarna­ ! ex D. Thom. eodem loco, quæst. 3, art. |ei. expendit in 3,dist. 18, artic. 6, quæstiunc, tionis effectus sint, in quibus vel ob i I, ad 1, nam proposuerat argumentum”^ 2, in corp, ubi ait : Dicendum, quod sicut defectum cognitionis in Patribus, vel prop­ desumptum ab auctoritate Glossæ, quæ clausio januæ est obstaculum prohibens ab ter carentiam ordinationis, vel quia perti­ explicans illud Ps. 32 : Fiat misericordia ingressu domus : ita per similitudinem di­ nebant ad principium merendi repugnaverit tua, Domine, super nos, dixit : Insinuatur citur janua paradisi clausa, in quantum est sub «Orum mentis cadere; a resolutione desiderium Prophclæ de Incarnatione, el me­ aliquod obstaculum prohibens ab introitu tradita excipiendi sunt, absque ullo tamen ritum implelionis. Ad quod respondet D. paradisi. Obstaculum autem potest esse du­ ipsius præjudicio : nam indiffinita est, Thom. Dicendum, quod Glossa illa loquitur plex. Unum exparte personæ, quod est pec­ solumque intendit Patres merendo Incar­ de merito congrui, cl non de merito condi­ catum actuale : aliud ex parle naturæ, quod nationem meruisse ejus effectus, ubi alias gni, quod proprie dicitur meritum. I>1 est per peccatum originale. Primum quidem I cæteræ conditiones ad meritum de congruo dicendum, quod completio Incarnationis obstaculum non est commune omnibus, sed concurrunt. consistit in ultimo effectu ejus, scilictl in lanium peccatoribus. Sed secundum obstacu­ ConsecQuo motivo ducitur Suarez ubi supra, ultima reparatione humani generis, quæ lum est omnibus commune. El hoc quidem ut censeat Patres non meruisse aliquos i aliquomodo cadebat sub merito, maxime obstaculum auferri non potuit, nisi per eum, Incarnationis effectus, qui non sunt gene- | secundum quod reparationis terminus con­ cujus apertio in totam naluram patuit, sci­ rales toti generi humano, licet sint gene- j sistit in perventione ad vitam æternam, licet Christum. Et ideo ipse nobis quantum rales in lege gratiæ ut sunt institutiones I Constat enim, quod in hac secunda respon­ ad hoc apertionem januæ meruit, quæ per sacramentorum, et similes : quia de his sione loquitur de merito condigno, quod peccatum primi hominis toti vitialæ naturæ in prima excluserat : et tamen aflirmat non habebant revelationem, nec expressam Urir. clausa erat. — Confirmatur : nam cum di­ promissionem : unde nec ipsos postularunt, sub tali merito fuisse reparationem hu­ citur Patres meruisse de condigno apertio­ nec ad eos consequendos se disposuerunt mani generis consistentem in perventione nem januæ regni coelestis; vel significatur utpole non pertinentes ad se. Quæ limita­ ad regnum cœleste : sentit ergo, quod Patres meruisse talem effectum immediate in se tio est valde probabilis, præsertim appli- | meruerint toti naturæ hunc effectum de ipso; vel significatur illum meruisse me­ cata justorum veterum multitudini : quia i condigno. Secundo ratione ex prædicto tes- seendiate, sive mediante Christo, qui imme­ timonio desumpta : quia certum est Patres non omnes habuerunt fidem explicitam diate meruit illum? Primum dici non meruisse de condigno vitam ælernaipi : I præsentis status. Sed neque videmus ur­ potest : alias prædictum effectum conse­ erzo et quod sibi aperiretur janua regni I gens motivum, ut extendatur ad singulos, querentur ante adventum Christi, et in­ cœlestis. Patet consequentia : nam qui f præcipue vero ad Prophetas, aut alios vi­ dependenter ab eo. Secundum etiam est ros excellentis satis virtutis, et Deo admo- j meretur de condigno aliquod præmium, falsum : quoniam ut prædicto modo mere­ dum familiares, ut Elias, Movses, David. pariter meretur, quod removeantur impe­ rentur januæ apertionem ; opus erat me­ Isaias, et alii similes; quos valde verisidimenta ad consecutionem illius. Tertia, reri de condigno ipsum Christum ; quod quia j 617 esse impossibile constat ex supra dictis numer, 55. Motiva autem sententiæ contrariae facile Convel­ luntor diluuntur .Ad primum posset dici standum funda­ es-e responsioni, quam D. Thom. primo menta loco constituit. Sed addendum est nihil in contraria. secunda esse communi doctrinæ contra­ rium : quia S. Doctor minime concedit, quod Patres meruerint de condigno aper­ tionem januæ cœlestis pro toto genere humano; sed solum quod meruerint de condigno suam bealitudinem, et conserva­ tionem illius : id enim significat per per­ ventionem ad vitam æternam. Quæ duo sunt satis diversa, ut statirn dicemus. Ad secundum respondetur concesso an­ tecedenti, negando consequentiam, prout apertio januæ cœlestis dicit ablationem impedimenti respectu totius naturæ, vel quod ex peccato originali totam naturam maculante proveniebat : hoc enim impe­ dimentum non potuit auferri nisi per me­ ritum ejus, qui fuit caput totius naturæ in promerendo vitam æternam, nempe Christi. Probatio vero consequentiæ solum evincit, quod Patres merendo de condigno gloriam, similiter meruerint ablationem illius impe­ dimenti, prout se tenebat, aut proveniebat ex culpa actuali cujuslibet particularis. Unde D. Thom. loco supra cit. ex 3 sent. D.Tiiom. in resp. ad 2, ait : Dicendum, quod antiqui Patres meruerunt introitum in paradisum, quantum ad id, quod personæ est, sicut el nos : tamen quod removeretur impedimen­ tum , quod erat ex parte nalurx me­ reri non potuerunt : el ideo remanebat eis janua clausa. Et infra quæstiunc. 3, in corp, inquit : Dicendum, quod obstaculum, quod januam paradisi claudebat, fuit pec­ catum totam naluram inficiens. El ideo quia peccatum per satisfactionem tollitur, nec satisfactio potuit congrue aliter fieri, nisi per passionem Christi, ut infra dicetur; ideo per passionem ipsius tantum aperta est nobis janua. Ad tertium, et ultimum respondetur negando consequentiam : quia ad meritum de condigno, de quo agimus, requiritur, quod meritum sit præmio æquale in valore morali secundum pruden­ tem æstimatiônem : quam adæquationem non habuit meritum alicujus particularis collatum cum bono adeo universali, quale importat apertio januæ regni cœlestis pro tota natura. Probat autem illud motivum putuisse Patres mereri de congruo talem effectum; quod non negamus juxta dicta num. 80. ΠΕ INCARNATIONE. Refertur opinio nostr.v assertioni contraria, et aliqua ipsius ['undmncnla diruuntur. 82. Sententia opposita principali con­ clusioni, quam n. 62 statuimus, docet B. Virginem, et Patres non meruisse de con­ gruo substantiam Incarnationis, sive exe­ cutionem hujus mysterii sed praecise v j|««. quasdam ipsius circumstantias. Ita Vazllvruda. quez disput. , cap. 4. Gaspar Hurtado 1 ffo- disputat. G, difficult 7. Lugo dispal. 8, t^rej. SpCt. 4. Lorea disput 21, num. 11. Perez errez. r Berul. diSpUt. sect. 7, conclus. 2. Bernal Castillo, disput. 17, sect Castillo disputat. 9, Ihrn lu­ quæst. 5. Raynaulus lib. 3, sect. 2, cap. it JS. I, et alii Juniores, qui pro eadem opinione referunt ex antiquioribus Scotum, Gabrielem, Marsilium, et alios; quorum tamen dubia est sententia : quia non constat, quod loquantur de merito de congruo ; et satis verosimile apparet, quod solum excludant meritum de condigno, quod absolute meriium appellatur. 1 4F^«Quæ opinio potest probari pluribus tes­ timoniis D. Thom. in quibus illi sufragari rx i). ïtom. videtur. Sed eurum aliqua explicata reli­ quimus supra num. 60 et 67, 68, cum sequenti. Unde eis relictis probatur hrec sententia ex D. Thom. in 3 ad Annibal. dist. 4, quæst. unica ari. 4, ubi negat Pa­ tres meruisse Incarnationem, et subdit : Quamvis sic potuerunt mereri ejus accele­ rationem, Deus enim disposuerat, ut eorum meritis, el precibus fieret acceleratio. Quo loco ponderandum est S. Doctorem illud meritum Patribus denegare in ordine, ad Incarnationem, quod ipsis concedit in or­ dine ad quandam ipsius circumstantiam, nempe accelerationem. Constat autem, quod Patres so'um de congruo meruerunt eam circumstandam. Ergo ex sententia D. Thomæ nec de congruo meruerunt substantiam Incarnationis. ConfieConfirmatur primo ; nam in 3, dist. 4, uujo i. art j, prOpOnit jn propriis terminis prae­ sentem difficultatem, et resolvit : Nulla merita etiam aliorum Filii Dei Incarnatio­ nem meruerunt. Quod probat aliquibus ra­ tionibus, et ultimam subdit his verbis : Meriium humanum non se extendit xdlra conditionem humanam, quæ in hoc consistit, quod quis mereatur aliquam divinitatis, el bealitudinis participationem : sed quod tota plenitudo divinitatis habitet in homine, hoc excedit, el conditionem, ct meritum huma- num. Unde nullo modo potest cudere sub merito : nisi large meritum dicamus omnun pr.rpa rationem ad aliquid habendum, quod prae'ssil in humano genere. Ubi primo loco omne meritum excludit, quod ambit me ritum de condigno, et de congruo. Doinde nt so magis explicet, solum admittit ex pario generis humani quandam praepara­ tionem, aut dispositionem, quam certum est a merito de congruo distingui; el cons­ tituere genus causæ longe diversum. Confirmatur secundo : quia eodem loco proponit quartum argumenium, quod con­ tinet legitimum fundamentum nostræ as­ sertionis, coque supra usi sumus, et esl hujusmodi : Oratio, quæ fit ab aliquo pure, et perseveranter, meretur sui impletionem : sed Patres hoc modo orabant propter Incar­ nationem, ul patet Isaiæ C i : Ulinam dirum­ peres co los, et descenderes : ergo eam mere­ bantur. Et nihilominus respondet : .4d quartum dicendum, quod ipsi non petebant Incarnationem, quam indubitanter crede­ bant futuram : sed petebant ejus acccltrationem. Cum ergo Patres meruerint eo modo, quo postularunt, et secundum suæ orationis directionem; sequitur, quod ex mente D. Th. nullo modo meruerint In­ carnationem, sed solum acceleration’s cir­ cumstantiam. Confirmatur terlio, et urgentius : nam Teti. cum S. Doctor hanc difficultatem in pro­ priis terminis proponat, et ex professo discutiat in utroque loco sententiarum, el in præsenti art. 1 1, semper amplectitur resolutionem negativam, semper argu­ menta contraria pro parte affirmativa pro­ ponit. iliaque diluit : quod minime faceret, si ejus sententia esset Patres meruisse de congruo substantiam Incarnationis : sig­ num ergo est, quod non ita senserit. 83. Sed cum tam expressam habeamus sententiam D. Thom. in ultimo scripto, nempe in hac 3 part, quæst. 2, aric. II, ubi palam excludit meritum de condigno in ordine ad Incarnationem, et admittit meritum de congruo illis verbis : lix con­ gruo tamen meruerunt sancti Patres Incar­ nationem : non est, cur aliis locis impiicemur, ut ipsius mens fiat nobis dubia, aut obscura. Sed si opus esset, alia loca per ultimum corrigenda forent, ipsique submitti deberent. At neque hac respon­ sione indigemus ; cum facile exponi pos­ * p sint. Ad argumentum ergo desumptum ex 5Λ 3, ad Annibal. respondet Godoi loco supra eu> citat, numer. 19, distinguendum esse duplex i DISP. VU, DUB. HL duplex meritum do congruo : aliud, cui est annexa promissio retribuentis, et con­ sequenter inducit in eo obligationem : aliud vero, cui promissio non annectitur, atque ideo caret ellicacia ad interendum infallibiliter præmium. Quo supposito, do­ cet D. Thomam constituisse in Patribus primum meritum in ordine ad acceleratio­ nem; illudque negasse, in ordine ad subs­ tantiam mysterii, tinde non sequitur, quud in ordine ad illam negaverit omne meri­ tum de congruo; sed solum illud,'quud habet annexam promissionem, et infert !wl· infallibiliter pnemium. Cæteruin hrec respousio videtur voluntaria : tum quia nul­ lum fundamentum habet illa distinctio in textu S. Doctoris : tum quia ea etiam diversitate inter duplex meritum de con­ gruo admissa, potius deberet dici repro­ missa Patribus substantia Incarnationis, quam ejus acceleratio : frequentius enim in Scriptura occurrerunt promissiones In­ carnationis absolute, quam promissiones illius circumstantiae, ut constat ex testimo­ niis relatis num. .59 et 63. Respondetur ergo satis apertam esse jjâ. ‘ sententiam S. Doctoris, si integre legatur totas locus, qui ita se habet : Dicendum, quod duplex esl meriium, condigni, el con? grui. Sancti autem Paires Incarnationem meruerunt merito congrui sc ad suscipien­ dum tantum beneficium praeparando (hic expresse docet nostram assertionem) : sed non' merito condigni, quia non eam per meriium hoc modo sibi debitum fecerunt. Quamvis sic potuerunt mereri ejus accelera­ tionem : Deus enim disposuerat, ut eorum meritis, et precibus fieret acceleratio. Itaque circa Incarnationem admittit meritum de congruo, et excludit etiam dc possibili meritum de condigno ob ea videlicet, quæ diximus numer. 55; repugnat enim, quod adhuc supposita divina promissione, aut ordinatione præstandi tale beneficium ob merita Patrum, >llud de condigno merue­ rint, defectu scilicet valoris tanto præmio correspondentis. Sei circa circumstantiam accelerationis admittit non solum de facto meritum de congruo, sed etiam de possibili meritum de condigno : quia supposita futuritione Incarnationis, illa circumstan­ tia temporis non est tanti valoris, ut exce­ dat meritum possibile puræ creaturæ : unde posset cadere sub ejus merito de condigno accedente promissione, quam D. I Thomas adesse supponit : Deus enim, in­ i quit, disposuerat, ul eorum meritis, ct I 649 precibus fieret acceleratio. Unie legitimus totius loci sensus est Patres meruisse de congruo et Incarnationem, et acceleratio­ nem : sed merito dc condigno non potuisse mereri Incarnationem , potuisse aulem me­ reri accelerationem. Nam S. Doctor in­ quit : Patres Incarnationem meruerunt merito congrui, el non merito condigni, quamvis sic potuerunt mereri ejus accelera­ tionem. Constat enim illa verba, Quamvis sic potuerunt procedere in eodem sensu, et repetere idem meriium dc contigno. Si autem inquiras, quare Patres hoc modo non meruerunt de facto accelerationem, si illam ita mereri potuerunt? responsio constat ex dictis num. 76. 84. Ut confirmationibus magis perspicue Ohserooccurramus, præ oculis habendum esl, t!0‘ quod fusius tradidimus tract. 16, dis­ put. 2, dub. unico, $ 3, nempe divisionem meriti in meriium de condigno, et meritum decongruonon esse generis in species, sed analogi in analogata : nam meritum de condigno est meritum simpliciter, meriium autem de congruo solum est meritum seeundum quid. Et diflerentiæ ratio desumi­ tur ex eo, quod meritum constituitur per jus ad præmium, constituitque debitum in præmiante : meritum aulem deconiigno importat jus, et debitum simpliciter talia; meritum vero de congruo solum affert jus, et debitum talia secundum quid : quia vel non habet æqualitatem cum præmio in æstimatione mora’i: vel licet illam habeat, non connotât promissionem, aut ordinatio­ nem ex parle retribuentis. Hinc lit, quod cum analogum absolute prolatum stet, et supponat pro famosiori ; quoties de merito absolute sermo instituitur, sensus debeat ad meritum de condigno referri; nisi sen­ tentia vel expresse, vel ex adjunctis, aut consequentibus ad meritum de congruo rationabiliter intelligatur restricta : quod frequenter in analogis contingit. Hoc supposito, ad primam confirmatio­ Occarrilur nem respondetur I). Tho. eo loco agere de prim*· merito de condigno, seu proprie dicto, conft· quod obsolete meritum appellatur. Et in mal· noc sensu resolvit, quud nulla merita etiam aliorum Filii Doi ! nearnationem meruerunt. Quod liquet tum ex eo, quod non distin­ guit inter meritum de condigno, et de con­ gruo : meritum aulem absolute, et sine addito dictum smt pro merito de condigno. Tum ex ratione, qua utitur : Quod lota pleniludo divinitatis habitet in homine, hoc excedit ct conditionem, el meriium huma- I » »7 ■ ··. ■ ■ •a> Λ -1· 4 £·: 650 DE INCARNATIONE. num ; innititur enim inaequalitati inter meritum, et præmium : quæ certe impedit meritum de condigno, sed merito de con­ gruo non obsta*. Unde quando concludit, quod nullo modo potest cadere sub merito, nisi large meritum dicamus omnem pr.rparalionem ad aliquid habendum : ibi ad­ mittit meritum de congruo, quod est me­ ritum minus proprie dictum, eique non obstat esse simul p reparation em ad susci­ piendum aliquod donum ; ubi praeparatio fit per actas procedentes ab amico : hi enim merentur apud amicum, quod desi­ derant, et posta ant, ut supra num. 62 vidimus ex eodem S. Doctore. Satisfit A i secundam confirmationem respon­ fCründetur primo D, Thomam eam responsio­ ,da\ nem adhibuisse* ut probabilem, et ex alio­ rum sententia : nam staiim illam corrigit respondens hoc morio : l’J dicendum, quod non petebant pro se, quia non petebant ali­ quid flendum in ipsis petentibus. Quæ ratio excludit quidem meritum de condigno, sed non meritum de congruo : quia ad pri­ mum requiritur saltem do lege ordinaria, quod præmium fiat proprium merentis : secundum vero potest extendi ad meren­ Nota. dum aliis bona. Quæ responsio eo verosimilior apparet, quo incredibilius est D. D.Tbora. Tho. ignorasse optime cohærere, quod ali­ quis credat aliquid esse futurum, et tamen illud a Deo suis orationibus postulet : fieri enim potest, quod cognoscat futurum es-e, sed precibus oblinendum. Quam doctri­ nam tradit S. Doctor, cum aliis locis sae­ pissime, tum satis eleganter 2. 2, quæst. 83, art. 2, ubi rejectis falsis quorumdam opinionibus circa orationis necessitatem, inquit : Ad hujus ergo evidentiam conside ­ randum est, quod ex divina providentia non salum disponitur, qui effectus fiant, sed etiam ex quibus causis, et quo ordine proveniant. Inter alias autem causas sunt etiam quorundam causa actus humani. Unde opor­ tet homines agere aliqua, non ut per suos actus divinam dispositionem immu­ tent, sed ut per actus suos impleant quosdam cffeclus secundum ordinem a Deo dispositum. Et idem etiam est in naturalibus causis : ct simile· etiam de oratione. Non enim propter hoc oramus, ul divinam dispositionem im­ mutemus, sed ul id impetremus, quod. Deus disposuit per orationes sanctorum esse im­ plendum, ut scilicet homines postulando mereantur accipere, quod cis Deus omnipo­ tens ante saecula disposuit donare, ul Grego­ rius dicit lib. 1. Dialogor. cap. 8. Unde I liquet, quod aliquid cognosci osse iutunnn, minime impedit, quod cadat s-ub cognos­ centis oratione, ut constat ex ipso Christo Domino, qui omnia futura certo cognovit, et tamen oravit, et plura postulavit a Deo, Matth. 14 et 22, et Lucas 22, et alibi. Li­ quet etiam illam primam responsionem non fuisse ex mente D. Tho. sed ex alio­ rum sententia : quod non semel contingit in ejus scriptis super lib. sentent. — Res­ pondetur secundo D. Tho. eo loco nomine Incarnationis intellexisse ipsius electionem aeternam, quam inquit Patres non postu­ lasse. quia cognoscebant ta'e decretum esse in Deo de præsenti, et fundare infal­ libilem rei futuritionem. Sed non negat, quod postulaverint, et meruerint de con­ gruo ipsius decreti, et Incarnationis prain· tentae exeeutionem. Ad ultimam confirmationem patet ex KCa iis, quæ supra praenotavimus : nam meri­ br.'J. tum simpliciter dictum, et absolute consi­ deratum supponit pro merito de condigno. Und ■ optima ratione D. Thom. in omni­ bus locis citatis agens de merito Incarna­ tionis absolute amplexus est pariem negativam, et argumentis affirmative res­ pondit : quia Patres non meruerunt de condigno Incarnationem. Cætcnnn in eis­ dem locis satis expresse significavit, quod illam meruerunt de congruo : idque specia­ liter fecit in hoc art. 11, ubi negato, et impugnato merito de condigno, statim subdit : Ex congruo tamen meruerunt sancti Patres Incarnationem. 85. Arguitur secundo : nam ut docet D. Jrç* S ’Κ. August, lib. de prædest. SS. cap. 15, ea Βή D.A> gratia fit omnis homo Christianus, qua ab initio ille homo factus est Christus : sed homo fit Christianus nullis pr.ecedentibos meritis . ergo ille homo factus est Christus nullis meritis præcedentibus : atque ideo nulla in Patribus præcesserunt merita, quibus causaverint Incarnationem. Quod motivum satis expressit Glossa in illud Ps. 73 : Despice in testamentum tuum, ubi ait : Meminit promissionis, quia merita defecerunt. Quinimo ex D. Tho. 1, ‘2, DTs·quæst. 98, art. 4, ubi postquam statuit, quod Patres ex sola gratuita electione pro­ missionem acceperunt, etc., subdit : Si au­ tem rursus quxralur, quare hunc populum elegit, ul ex eo Christus nasceretur, el non alium? Convenit responsio Augustini, quam dicit super Joannem, quare hunc trahat, el illum non trahat, noli velle judicare, sinon vis errare. Et tamen si Patres meruissent de DISP. VII, DUB. III. de congruo substantiam Incarnationis ; possemus absque errore judicare Christum I cx illa potius gente, quam ex alia natum fuisse; quia Patres ita meruerunt. Ergo admitti non debet, quod Patres meruerint de congruo substantiam Incarnationis. I (air- Confirmatur ·; nam Christus venit in siiw. hunc mundum, ut homines justificarentur, atque elicerent opera meritoria : ergo non venit, quia homines (‘licuerint bona opera, quibus meruerint ejus Incarnationem : ct consequenter Patres non meruerunt de congruo, quod Christus venerit in hunc munduin, sive ipsius Incarnationem. An­ tecedens est certum, et secunda consequen­ tia legitime infertur ex prima : quoniam si Patres meruissent de congruo Incarna­ tionem , verum esset dicere Christum venisse, quia Patres meruerunt ejus ad­ ventum. Prima vero consequentia ex antecedenti probatur : nam quia Apostol. H ad Ephes. 1, docet nos electos fuisse, ul essemus sancli, colligunt D. August, et alii sacri Doctores non fuisse electos, quia essemus sancti, vel quia videremur futuri sancti : ergo pariter si Christus venit, ut homines elicerent bona opera ; non venit, quia homines elicuerint opera, quibus In­ carnationem meruerint. Sihfo Ad argumentum respondetur illo testi­ I »0 monio D. Augustini optime concludi quod sicut in homine, qui fit Christianus, nulla præsupponuntur merita propria, quibus id meruerit ; ita in Chi isto nulla merita prae­ fuerint, quibus meruerit esse Christum, sive sui Incarnationem, ut supra numer. 17, eadem D. Augustini doctrina statui­ mus. Cieterum sicut stat bene, quod unus Cat Christianus dependenter a meritis al­ terius : quo pacto Stephaniis meruit con­ versionem Pauli, et Monica conversionem Augustini : sic recte cohæret, quod ille homo factus fuerit Christus dependenter a meritis Patrum, sive, et in idem redit, quod Patres meruerint de congruo Christi Domini Incarnationem. Nec obstat illud testimonium Glossæ : quia solum excludit condignitatem operum ad tantum præ­ mium, et intendit congruitatcm ad id in operibus patrum repertam præcipue inniti promissioni Dei, qui ea voluit acceptare in ordine ad prædictum effectum : quod , supposita amicitia inter merentem, et re­ munerantem, sufficit ad meritum de con­ digno. Minus adhuc obstat testimonium D. Tho. quia aperte loquitur, non de exeeutione hujus mysterii, sed de ipsius j 651 I prædestinatione, sive electione, quam falemur non fuisse ex meritis Patrum, sed omnino gratiosam, et liberalem, el cujus ex parte nostra nullam possumus assignare rationem. Itecolantur, quæ supra diximus num. GO, explicantes eundem locum, et quæ diximus num. 78, agentes de elec­ tione Virginis ad esse matrem Dei. Ad confirmationem respondetur, con­ Respc,n<>io >ί 1 cesso antecedenti, negando primam conse­ conic quentiam : nam optime coherent illa duo, matioquod Christus venerit, ut Patres elicerent tieai. bona opera, et quod venerit, quia elicue­ runt bona opera, quibus meruerunt ipsius adventum. 2Vd hæc enim componenda, et verilicanda sufficit mutua causalitatis in diverso genere causa·, et secundum diver­ sas rationes, aut status, ut infra magis constabit. Potestque id declarari exemplo actuum, qui a gratia sanctificante proce­ dunt. et ad eandem ultimo disponunt : ibi enim verificatur et quod gratia detur ho­ mini, ut eos actus eliciat; et quod gratia I datur homini, quia tales actus elicit, qui­ bus ad gratiam se præparat : et primum significat dependentiam illorum actuum a gratia in genere causæ efficientis ; poste­ rius vero denotat dependentiam gratiæ ab eis actibus in genere causæ dispositivæ, ut. explicuimus tract. 15, disput. 3, dub. i fere per totum, et præcipue num. 94. Ad probationem autem in contrarium respon­ detur consequentiam illam D. Augustini, et aliorum Doctorum esse optimam Juxta subjectam materiam, quam versant : agunt enim sicut et Apostolus do prima hominum electione ad gloriam sicut ad finem : quæ proinde debuit præcedere om­ nem prævisionem meritorum : unde' si Deus nos elegit, ut essemus sancti, recte infertur, quod non elegerit nos, quia sancti eramus, aut cognoscebamur fore. Quod motivum optimum est ad convincendum, quod prima Christi intentio, sive electio non fuerit ex uliis meritis propriis, vel alienis, ut supra num. 78 jam insinuavi­ mus. Sed inefficax est, si applicetur Incar­ nationis execution! : hæc enim menta Patrum visa, et exocula supposuit, atque ideo potuit cadere sub eorum influxu. 81». Arguitur tertio, ct impugnatur doc- a argu trina proxime tradita : nam eodem modo mea|«Di» se habent merita in ordine ad temporalem Incarnationis exeeutionem, ac se habent in ordine ad ipsius prædesii nationem :clernain : sed Patres non meruerunt de con­ gruo electionem æternam Incarnationis, ut 652 DE INCARNATIONE. concedimus : ergo non meruerunt de con­ gruo ejus exeeutionem. Major, in qua po­ terat esse difficultas, probatur : nam eun­ dem ordinem, quem res serva .t in tempore in ralione causæ. et effectus, servant in præscientia , et prarordinatione divini . quippe quæ ordinem ad-res in tempore derivat : ergo eodem modo et ordine com­ parantur merita ad temporalem Incarna­ tionis exeeutionem. quo comparantur ad eandem Incarnationem secundum æternam praescientiam, et praedestinationem. Confirmatur, et explicatur amplius vis hujus impugnationis ex Bernalio : nam cum dicitur Patres non meruisse Incarna­ tionem secundum intentionem, meruisse vero illam secundum exeeutionem ; ve! si­ gnificatur, quod fuerit idem ipsissimum beneficium prædelinitum . et execution! mandatum, ac solum differens penes di­ versos status; vel significatur, quod fuerit diversum absolute beneficium ? Si eligatur hoc ultimum : tollitur status quæstionis, et destruitur nostra conclu·io : quia in præsenti r.on agimus de aliqua circums­ tantia hujus mysterii ; se 1 de ipsissima Incarnationis substantia prout ab a iis accideutariis circumstantiis distinguitur. Si autem dicatur primum; pi ne infertur, quod si prima intentio Incarnationis non fuit ex meritis, nec execut’0 esse possit : nam intentio efficax est virtua i,s v iuntas exeeutionis, habeutque necessarium nexum, et naturæ ordinem : unde posita prima, necessarium est, quul alia succedat. Si ergo prima nullam habuit dependentiam a meritis; sequitur, quod secunda sit etiam a meritis independens : alias prima inten­ do esset, et r.on esset efficax ; quod impli­ cat contradictionem. Respondetur ad argumentum negando majorem : quia ut supra diximus num. 78, diversus est etiam in mente divina ordo intentionis ab ordine, exeeutionis, et quæ ad intentionem non præsupponuntur, pos­ sunt præsupponl ad exeeutionem. Qua ratione Deus nullis meritis praevisis motu·, sed sola misericordia, et pura gratia impul­ sus habuit intentionem glorificandi electos adultos : sed tamen id non exequitur nisi meritis in executione suppositis, ut fuse ostendimus tract. 5, disp. 9, dub. 1. et seq. Et ratio est : quia ilia prima intentio sic est subjective liberalis, sive ex meritis non orta, quod velit efficaciter objectum ut ponendum in executione dependenter a meritis sicut etiam ab aliis causis : nec enim has, aul merita excludit ox parte ob. jeeti, quod misericorditer, ot efficaciter vult : quippe optima stat, quod intentio li­ nis sit independens a inediis, illaqud I 1 præcedat in genere causæ finalis; ct quod ' nihilominus finis sit in executione p^sterior, quam media, et succedat post illa in genere causæ efficientis, ul in naturalibus facile ostendi potest. Sic igitur prima intentio, sive electio Incarnationis fuit omnino liberalis, atque a ineritis inde­ pendens : sed tamen non utcumque res­ pexit Incarnationem, sed ut ponendam in executione dependenter a ineritis, et aliis j mediis : qua» sicut et exeeutionem efficaci- Ί ter intulit. Unie Patres non meruerunt Incarnationis electionem, aut prædestina­ tionem : meruerunt tamen ipsius exeeutionem : sicut electi non merentur praedes­ tinationem ad gloriam, ot nihilominus merentur collationem ipsius. Ad majoris autem probationem negatur antecedens: nam, ut diximus, etiam menti divinæ obj citur diversus procedendi ordo in inten­ dendo, ac in exeqnendo : nam ordine inten­ tionis prior est finis, sed oidine exeeutionis priora sunt modia : et Deus hæc omnia eodem ordine vult : licet ad hoc opus non sit multiplicaro in eo decreta; cum suppo­ sita tinis intentione, et mediorum electione, sufficiat ipsa exeeutio. Unde ad confirmationem respondetur, Eiiira quod idem est beneficium ex parte rei volitæ Incarnatio in intentione, et Incarnatio in executione ; sed diverso modo attactum, vel inspectum : nam ordine intentionis res­ picitur ut finis, atque ideo ut independens a mediis, seu meritis in genere causæ fina­ lis : cæterum ordine exeeutionis respicitor ul mediorum, aut meritorum eflectus in genere causæ efficientis, ut proxime expli­ cuimus. Improbatio autem hujus doctrin® nullius momenti est : quia licet prima illa intentio sit omnino efficax, et inferat natu­ rali et quasi necessario ordine exeeutionem, 1 minime sequitur, quod si prædicta inten! tio nullam Imbuit dependentiam a meritis, debeat inferre exeeutionem pariter inde1 I endentem a meritis : sed potius ex ejus I efficacia infertur oppositum. Nam si efficax I omnino est, et intendit Incarnationem non j utcumque, sed ut ponendam in execu­ tione dependentor a meritis, el ab aliis causis ; sequitur quod hæc omnia efficaciter inferat, merita, causas, et ipsam Incarna­ tionem ab omnibus his dependentem. Unde licet opera Patrum nec in re, nec ut prae­ visa DISP. VH, DU B. 111. 653 visa præcesserint intentionem Incarnatio­ ejus meritis : ergo absurdum est, quod Pa­ nis, sive jocat nationem ut primo intentam ; tres meruerint de congruo Incarnationem. Ad argumentum respondetur concedendo : nihilominus tam ut prœvisa, quum in re : sequelam, quam recte evincit adjuncta ■ p:a'cesserunl exeeutionem Incarnationis, probatio. Sed consequens nudum impor­ sivo Incarnationem ut execulam : et illam tat absurdum : nam dignitas causæ non sic consideratam meruerunt. Quæ omnia debet regulari penes id, quod causal, sed confirmari, et declarari queunt exemplo prædestinationis electorum ad gloriam, et magis secundum id, quod causare potest, meritorum eorum in ordine ad consecutio­ et penes modum causandi : in quibus longo intervallo meritum Christi antecedit me­ nem ipsius, ubi potest repraesentari eadem rita patrum. Nam cum meritum Christi sit difficultas ejusdem, aut diversi beneficii, et habet eandem responsionem, ut late ex­ simpliciter infinitum, potest extendi ad me­ rendum non utcumque, sed de condignopræ­ pendimus loco citato. urrimium infinite simpliciter æstimabile, cujus 87. Arguitur quarto : quia si Patres meruissent Incarnationem, sequitur me­ modi esset Incarnatio alterius divinæ per­ ruisse atiquid melius, quam meruerit son®. Merita vero Patrum sunt simpliciter finita, et ad promerendum de condigno si­ Christus : hoc autem est absurdum ; cum mile præmium extendi non possunt. Quod diminuat Christi excellentiam in genero autem meruerint de congruo Incarnationem causæ meritoriæ, illique Patres in merendo Christi, quam ipse mereri non valuit; mi­ præponat : ergo antecedens est falsum. Se­ nime provenit ex majori perfectione in quela ostenditur : quia Christus nec meruit, meritis Patrum : sed ex eo, quod Patres nec mereri potuit suam Incarnationem etiam in executione consideratam, ut li­ distinguuntur a Christo, iliumque praeces­ quet ox dictis dub. præcedenti : constat serunt; quocirca ipsum meritorie de con­ autem Incarnationem esse simpliciter me­ gruo causare potuerunt : sed Christus nec a se distinguitur, nec se praecessit; atque liorem omnibus bonis, et præmiis, quæ Christus meruit : ergo ex nostra sententia ideo se causare, atque mereri nequivit. Posequitur Patres meruisse aliquid melius, testque id declarari exemplo causæ disposiquam meruit Christus. tivæ : nam Patres ( quidquid sit de merito . taSrse disposuerunt ad Incarnationem Christi, Confirmatur primo : quia ex eadem senrèol ' tentia sequitur Christum Dominum me­ ad quam ipse non potuit se disponere, ut ruisse suam Incarnationem : quod contra­ constat ex dictis disp. 6, dub. 1; unde me­ dicit dictis loco citato. Sequela probatur : liorem effectum causarunt in genere causa: nam Christus meruit gratiam, et opera Pa­ dispositivæ, quam causaverit Christus : ex trum : ergo si isti per ea meruerunt Incar­ quo tamen nemo colliget actus, quibus Pa­ nationem de primo ad ultimum infertur tres se disposuerunt, esse meliores opera­ Christum meruisse suam Incarnationem : tionibus Chrisli. Ad primam confirmationem respondetur Rcsjiflnquod enim est causa causæ. etiam causât SÎOQ& effectus ejus. Quo etiam discursu probatur negando sequelam. Ad cujus probationem Godoi merita Patrum meruisse, et causasse seipsa; respondet Godoi loco cit. num. 25, quod ad 1 confir· quod est impossibile. Inferri vero ostendi­ licet aliquid nequeat seipsum immediate inaliotur : nam merita Patrum meruerunt Chris­ causare, bene tamen mediate : et conse­ iirai. quenter non esse inconveniens, quod me­ tum, el rursus Christus meruit opera, seu merita Patrum : ergo de primo ad ultimum rda Patrum causaveriut immediate Chris­ merita Patrum meruerunt seipsa. tum, et eo mediante se ipsa. Respondet 1 Sifiadj. secundo^ quod licet aliquid nequeat cau­ Confirmatur secundo : quia etiam sequi­ tur, quod si Patres meruerunt Incarnatio­ sare se ipsum seoundum eundem statum; nem Christi, hic acceperit insigne benefi­ bene tamen secundum status diversos : et sic non est absurdum, quod merita Patrum cium a Patribus : sicut illud accepit Paulus in executione causaveriut seipsa prout in ab Stéphane, qui meruit de congruo Pauli intentione; aut e converso, quod Christus conversionem ; ex quo ulterius fieret, quod ul intentus causaverit seipsum ut exeeuChrislus debuerit Patribus gratias agere pro beneficio recepto : Christum autem I tum. Sed utraque responsio est falsa : nam Di$p’i. constituere Patribus debitorem de locet su­ implicat aliquid esse veram causam sui ajMi premam ipsius dignitatem ; cum potius vice ipsius : causal itas enim salvari nequit absversa Patres omnia sua debeant Christo: siquidem illa acceperunt dependenter ab ■ que reali dependentia, ct distinctione el- r’i- Λ -ii 1 S’ » 65 i DE INCARNA ΓΙΟΝ E. feclus a suo principio : repugnat autem, quod aliquid distinguatur, et depended a seipso. Unde melior est teitia responsio ejusdem Auctoris, maximam illam. Quod csl causa causæ, etc., veriiicari in elfec.ibus, qui necessario proveniunt a causa causata, uti se habent proprietates ad es­ sentiam: secus vero in illis, qui expos­ cunt in causa novam, et liberam determi­ nationem : unde licet Stephanus meritorie causaverit conversionem Pauli, n..n prop lorea meruit, aut canslvit opera meritorii, quæ Paulus conversus elicuit. Et idem contigit in præsenti : nam licet Christus fuerit effectus meritorum Patrum ; ul ta­ men postea mereretur, debuit habere no­ vam determinationem liberam, quæ a Patribus non erat : unde etsi per hanc causaverit meritorie gratiam, etopeia Pa­ trum ; non sequitur, quod Patres merue­ rint, aut causaverint seipsos. — Sed ve­ et clara et longe facilior responsio est resoia- rior , lio. Christum non meruisse Patribus illos ac­ tes, quibus Patres ipsi Christum merue­ runt, nec gratiam Patrum in esse principii talium actuum : unde ibi non habuit lo­ cum illud vulgare, Quod esi causa causæ, etc., ut supra diximus num. 66, et ex in­ fra dicendis magis constabit. Occoni- Ad secundam confirmationem respondecanta. tur nuhum esse inconveniens dicere, quod Christus receperit beneficium Incarnatiçnis dependentor a merito Patrum : sicut inconveniens non est, quod illud accepe­ rit dependenter a consensu, et concursu B. A'irginis. Absolute autem non est con­ cedendum , quod Christus fuerit debitor Patribus, aut illis debuerit gratias agere pro Incarnatione : nam cum ipsi gratiam, et merita acceperint propter Christum, et postulaverint ilium tanquam remedium universale generis humani, et sui ipso­ rum ; absolute erant debitores Christo, eique debuerunt gratias agere, et non e contra. Cum quo tamen recte cohæret, quod sicut opera justorum non obstante, quod ; ini principaliter a Deo, quia tamen etiam sunt elicilive ab hominibus libere operantibus, Deum debitorem præmii cons­ tituunt : sic etiam proportionabiliter, et ob eandem rationem opera Patrum cons­ tituerint Christum ipsis aliquomodo debi torem, non quidem actionis gratiarum ob proxime dicta, sed alicujus laudis, aut præmii. Cæterum hujusmodi debitum so­ lum fuit tale secundum quid : quia fun­ dabatur non in merito de condigno, sed de ! congruo, quod solum importat jus, ot fundat debitum talia secundum quid. § VI. I Difficilius pro eadem opinione argumentum ct probabiliores ipsius solutiones. 88. Quinto, et ultimo arguitur: quiut·.·. principium meriti non cadit sub merito,Ert*' cujus est principium : sed Incarnatio Christi secundum substantiam considerata, fuit principium omnis meriti, quod habue­ runt Patres antiqui : ergo Incarnatio sic ' aece; ta, non fuit effectus, aut præmium meriti in Patribus reperti : atque ideo Patres antiqui nec de condigno, nec de congruo meruerunt Incarnationem Christi secundum substantiam consideratam. Utra­ que consequentia legitime infertur ex pre· missis. Major est certa : tum quia si prin­ cipium meriti caderet sub merito, cujn> est principium ; esset causa sui ipsius : quod est impossibile, cum a se non distinguatur. Tum etiam quia inde fieret, quod principium talis meriti esset prius, et posterius ido in eodem genere causæ efficientis moraliter : nara ex una parte principium est causa moralis illius; ex alia vero meritum efficit moraliter præmium : hoc autem non mi­ nus repugnat, quam illud primum. Tum ilenique quia ob hæc motiva repugnat, quod prima gratia cadat sub merito, quod ab ea procedat, et quod Christus meruerit suam Incarnationem, ut ostendimus dub. præcedenti. Minor etiam constat : quia Christo< fuit principium omnis gratiæ tam sufficientis, quam efficacis, qua Patres elicuerunt opera meritoria : quidquid enim habuerunt gratiæ, illud acceperunt intuitu meritorum, seu propter merita Christi fu­ turi : alias Christus non esset universalis Redemptor: ergo Christus fuit principium omnis meriti, quod habuerunt Patres an­ tiqui, jlxta illud Joan. I : De plenitudine ejus omnes accepimus el graliam progralia. Quod fundamentum est illudmet. quod I). Tho. in hoc art. 11 . proponit secundo loco his verbis : Gralia non potest cadere sub merito, quia esi merendi principium. Unde multo minus Incarnatio cadil sub merito, quæ est principium gratiæ, secun­ dum illud Joan. 1 : Gralia, el verilas per Jesum Christum facia csl. Quod argumen­ tum non minus excludit meritum de con; gruo, quam de condigno : nam ex vi for­ mæ omne meritum evertit. Huic DJ8P. VU, DUB. Ilf. Huic argumento varie occurrunt nostræ sententia: patroni, ex quibus non minus quam sex responsiones, aut dicendi modos referi Godoi disp. cit. anum. 31, quos luculenter refellit. In quo studio non iminoramur, magis curantes adhibere, argu­ mento legitimam responsionem, seu quam PnsJ lector probabiliorem judicaverit. Et primo jthho υ Go- luco occurrit, quam perdoctus hic Auctor propunit a num. 7G, quod licet principium meriti nequeat cadere sub merito secundum illum statum, aut rationem, in quibus ha­ bet rationem principii, bene tamen secun­ dum illum statum, aut rationem, in quibus rationem principii non habet. Quod con­ tigit in merito Christi collato cum gratia, el ineritis Patrum : nam Christus ut prae­ visus in vi decreti intenlivi fuit principium merens Patribus gratiam : et. hæc rursus fuit principium merendi Christum, non quidem sic acceptum, sed ut positum in exeeutione, vel quatenus subest decreto exeeutivo. Sicut gloria, inquit, non cadit sub meritu, quatenus subest primo decreto intentivo ; secus autem, prout ponitur in exeeutione. — Quod si huic Auctori op­ ponas opera Christi non posse meritorie movere Deum, nisi videantur existentia, et terminent notitiam intuitivam, quod habent a decreto exeeutivo Christi, et consequenter, quin hoc decretum suppo­ nant : unde præcluditur locus, ut moveant ad tale decretum, aut mereantur Christi exeeutionem. Si id, inquam, objiciatur; respondet non oportere, quod ipsum de­ cretum exeeutivum, aut Christi exeeulio præcedant ; sed sufhcere, quod præcedat prævisio decreti exeeutivi Incarnationis ul existentis post decretum exeeutivum gra­ tia», et meritorum Patrum : nam ea prævisione supposita, potest Deus a meritis Christi moveri ad decernendum Patribusgraliam, et opera, quibus decretum exeeutivum Christi, ejusque existentiam de congruo mereantur. Posse autem præcedere præ­ visionem meritorum Christi, licet decretum exeeutivum Incarnationis non præcedat, declarat exemplo notitiae, ex qua procedit j Spiritus sanctus : supponitur enim ad Ver­ bum, cum istud ex ea procedat : et t imen ejus objectum, nempe Spiritus sanctusexistensa l Verbum non supponitur ; alias non posset a A’erbo procedere, quod est hæreticum. 83. Hæc responsio est verosimilis, illam­ que tradiderat Suarez (cujus illo Auctor î». non meminit in tot relatis, et rejeciis solu- 655 tionibus) disp. 10, sect. 6, ubi ait : Di­ cendum csl ergo graliam, cl auxilia data esse antiquis Palribus profiler merita Christi prævisa in divina prædefinitione, el prxdeslinalione, nondum autem re ipsa exhibita : ipsos autem Paires per hanc graliam non meruisse prxdeslinationem Incarnationis, sed ejus exhibitionem : el ideo hxc inter se non pugnare : quia licet, merita Christi præ­ visa antecesserint : lamen exeeulio Incarna­ tionis, subsecuta est graliam, tl opera anti­ quorum Patrum : cl ideo poluil sub diversis rationibus esse principium, el aliquomodo præmium illorum meritorum. Sed, ut ingenue loquamur, in hac res- Refelli ponsione non possumus quiescere : quia illam censemus parum cohærentem doc­ trina: Thomisticæ, et non inniti solido fun­ damento. Duo autem sunt (ut alia inde dimanantia omittamus), quæ nos movent. Primo, quia ex prædicta do.trina evidenter infertur Christum potuisse mereri suam Incarnationem, et Virgini maternitatem : quod est contra prædictum Auctorem, et communem Thomistarum sententiam, ut constat ex dictis dub. antecedenti. Unde Suarez, qui hanc doctrinam admittit, et tuetur, valde consequenter concedit, quod Christus absolute potuerit mereri suam Incarnationem, et Virgini maternitalem. Quod autem legitime inferatur, ostenditur; quoniam si positis duobus decretis, uno intentivo, et alio exeeutivo Incarnationis, pro priori ad decretum exeeutivum praevi­ dentur merita Christi existentia, et movent Deum meritorie; sicut potuerunt illum movere ad decernendum gratiam, et me­ rita Patrum, et propter hæc merita exccutionem Incarnationis; sic etiam potue­ runt movere ad decernendum immediate Incarnationis exeeutionem. Si enim me­ rita Christi pro priori ad decretum executionis prævidentur existentia, el sic meri­ torie movent, quid refert quod moveant immediate, vel mediantibus aliis meritis ? Ergo qua veritate, ct quibus principiis juxta hunc discurrendi ftiodum dicitur Christum intentum meruisse gratiam Patribus, et lioruin monta pnevisa meruisse lucarnationisexecutioncm ; dicetur etiam Christum fuisse prius liberaliter intentum, deinde ej s merita fuisse prævisa pro priori ad decre­ tu m ex ecu tivum, et sic potuisse mereri exe­ eutionem Incarnationis, Hæc certe omnia dicit Suarez, et quidem valde consequenter. Sed nos, qui negamus Christum potuisse suam Incarnationem mereri, ut docent I ^5' DISP. VII, DUB. ΠΙ. DE INCARNATIONE. .. ' muniter Thomistre, communem hanc ïam cum responsione illius perdocti d< mistæ conciliaro nescimus. eundo. quia si dantur ilia duo decreta: licet supposito decreto intentivo sit infalli­ bile, quud oiunt merita Christi, sicut, et quod erit decretum exeeutivum; nihilomi­ nus impossibile est, quod pro priori ad decretum exeeutivum exercito existons videantur merita adæquate futura, ac su­ binde existentia, uti ad movendum merito­ rie requiritur. Quoniam fuluritio adæquata eflectus sumitur a determinatione adæquata causarum, quarum una est decretum exe­ eutivum, ut supponitur : alias ad nihil deserviet. Unde Suarez (qui contrariam doctrinam tuetur, censens Deum certo cog­ noscere futura contingentia absoluta in de­ creto libero suæ voluntatis non ut præsenti, sed ut futuro valde consequenter loquitur in hac difficultate, et continuat eadem prin­ cipia. Sed cum Thomislæ communiter do­ ceamus oppositum, ut liquet ex dictis tract. 3, disp. 7, dub. 4, non possumus dicere, quod merita Christi fuerint adæquate futura, et existentia ut ad moralem efficientiam, sive influxum causæ meritoriæ necessarium est;, pro priori ad decretum exeeutivum talis existent!®, si semel tale decretum re­ quiritur ad meritorum exeeutionem, et existentiam. Unde ad superandam præsentem difficultatem nihil deservit illa decre­ torum distinctio. Recolantur supra dicta nmn. 19 et i5, ex quibus hæc impugnatio magis roborati poterit. Lunij.ia ρό. Exempla autem, quibus fulciebatur et do jpro-explicabatur doctrina responssoirs, parum kwl. urget. Nani primum proponitur in causa fi ­ nali, quæ ut in suo renere influat, non eget existentia exercita, aut intuitive prævisa, sed sufiicit, quod intendatur: quia ut in­ tenta causât. Unde mirum non est, quod gloria in intentione non sit mediorum, aut meriturum offectus, sed causa; et quod postea ah illis iu executione causclur. Cæ­ terum causa meritoria, cum t causa mo raliter efficiens necessario exposcit exis tentiam exercitam, aut intuitive prævisam, ul possit in suo genere influere. Quocirca non satis es quod subsit decreto inlen livo, sed etiam debet exeeutivo subesse, si semel istud ad ejus existentiam requiritur, ut prædictus Auctor supponit. Et consequen­ ter eorum decretorum, vel ordinum dis­ tinctio nihil refert, ut Christus intentus sit causa meritoria gratiæ, et operurn Patrum, et vicissina ab eis causetur ut exeeutus. Minus adhuc valet aliud exemplum : tum quia pro priori originis ad Spiritum j sanctum dantur omnia principia detemiinata ad ejus productionem, Pater scilicet, j et Filius, vel saltem Paler ut omnino 5e(| meruisse ipsam substantiam objectionem. Nam meritum de congruo, I Incarnationis novo, et secundario titulo cum non importet jus rigorosum, non re· dandam : sicut primus gradus gloriæ se­ pugnat, quod accipiat valo-'em sicut a ■' principio extrinseco ab illomet, quod abi I cundum substantiam cadit sub merito, correspondit in præmium : id vero ob raI licet ex novo, el secundario titulo; cum prius supponeretur debitus titulo connationem oppositam repugnat merito de >1 turalitatis ob primum gradum gratiæ. Ad condigno. — Aliunde vero in hac res- ?.·<. . ponsione displicet, quod multiplicet deI secundum negat sequelam : quia prima [ gralia supponitur in exeeutione phy.-ice creta executive, et eorum motiva in orexistens in anima ante omne meritum, ita dine ad eundem effectum, poîestqu·? ab ut oppositum repugnet : unde nullo modo hoc latere dirui. Quoniam ad hoc ut opera ' " j Christi moveant meritorie Deiim, debent J potest propter merita dari : hæc enim ten­ dunt ad præmii, seu termini possessionem : videri existentia, atque ideo extra omnes 3 ubi autem aliquid in se ipso possidetur, causas, sive principia a quibus in execuj nequit ex novo titulo dari. Ad tertium res­ tione dependent : sed juxta datam respon­ pondet differentiam illam optime salvari : sionem dependent a duplici illo decreto nam cum meritum de condigno inducat executive : ergo ut moveant meritorie, debitum justitiæ. nequit participare valo­ debent esse extra utrumque decretum, et illud præsupponere : atque ideo non mo1 rem ab eo ipso, quod datur in præmium ; alias præmians obligaretur a se ipso, quod vent meritorie ad secundum decretum, nec & est contra rationem justitia', quæ debet ad objectum ei correspondens. Quod dcU esse ab uno in alterum. Cæterum meritum claratur amplius : nam quia meritum -j de congruo solum importat jus amicabilo, Christi movet ut existens, el quatenus :■ existons supponit essentialiter primum de| cui non repugnat participare valorem, si­ cut a principio extrinseco, et nondum pos­ cretum , nequit movere meritorie ad tale < decretum, et ad objectum, quod tali decreto I sesso, ab eo ipso, quod datur in præmium. Istud enim ut uno modo valorans ab ex­ corresponds : ergo pariter quia movet ut i trinseco potest esse causa meriti ad se ip­ existens et quatenus existens supponit sesum ponentium alio modo in exeeutione, eundum decretum, non poterit movere me· nempe ex novo titulo, et instar præmii. ritorie ad hoc secundum decretum, et ad 0«*: Ad quartum respondet nullum esse incon­ objectum ei correspondens. veniens, quod aliquid secundum diversas Si autem ad declinandum hujus impugnationis DISP. VII, DUR. III. nttlionis vim dicatur decretum secundum non requiri ad existentiiun Incarnationis ; indo plane Iit substantium incarnationis iu exeeutione positam non esse effectum talis decreti ; alias dependeret ab eo. Id­ que brevius explicatur inquirendo, an .se­ cundum decretum concurrerit ad existentiam Incarnationis, vel non ? Si dicatur primum; sequitur, quod Incarnatio non fuerit prævisa existons pro priori ad tale decretum. seJ post illud : et conse­ quenter quod merita Christi, et merita Patrum ox Christi meritis non praeces­ serint talc decretum. Si autem eligatur secundum ; plane infertur non fuisse ef­ fectum meritorum Patrum, quæ non ali­ ter juxta datam responsionem in Incarna­ tionem influunt, quam movendo ad (ale decretum exeeutivum : nam si decretum non influit in existentiam incarnationis, nec Patrum merita mediante decreto in­ fluere possunt. Ad quid ergo deservit hoc secundum decretum exeeutivum ? Et si respondeatur deservire ut Incarnat o ex novo titulo fiat; nihil prodest responsio : quoniam rursus inquirimus, an Incarnatio ex novo titulo dicat præcise ipsum novum titulum excludentem, aut præsupponenhni existentiam Incarnationis; an vero claudat Incarnationis existentiam licet eo titulo allectam ? Si primum : sequitur ef­ fectum illius decreti, et subinde meritorum Patrum, ex quo dicitur ortum, non esse 'ubstintiam Incarnationis, sed illum titu­ lum : quod adversatur communi Thomistarurh assertioni, quam ille Auctor tuetur. Si secundum : redit difficultas proposita, quod Incarnatio non potuerit prævideri existons pro priori ad hoc secundum decre­ tum. Propter hæc igitur deserimus præ­ dictam responsionem : licet enim specie tenus videatur satisfacere, difficulfa'em tamen objectam minime evacuat. Exemplum vero primi gradus gloriæ collati ex duplici titulo non favet prædictæ responsioni : quia si consideremus ordi­ nem intentivum, Deus primo voluit illum gradum non utcumque, aut solum per mo­ dum hæreditatis corrcspondentis primæ grati® : sed etiam per modum corona·, me­ ritorum : quippe omnes istas rationes vo­ lait in gloria per modum unius finis adæquali. Si autem ad ordinem exeeutivum attendamus, non statuit diversis decretis existentiam primi gradus gloriæ per mo­ dum hereditatis, ct eandem existentiam per modum coronæ; sed illam unico actu de­ 659 crevit, aut potius exécutas est in se ipsa secundum ulramque rationem, quomodo prius fuerat volita in ordine intentivo. Unde ibidem nullo modo multiplicantur decreta executive circa eandem re existen­ tiam in se ipsa nec habet exemplum simitudinern, qua; illi responsioni faveat. Quod enim prius fuerit decreta gralia, quæ est radix g’oriæ, nihil refert : quia ibi non decernitur determinata exislentia gloriæ in f se ipsa. — Testimonium autem D. Thoma; pro ista responsione relatum minime ur­ get : quia non loquitur de decreto exeeutivo, aut exeeutione Incarnationis; sed de prima ejus intentione; qua supposita B. Virgo meruit exeeutionem mysterii, ut su­ pra explicuimus num. 69. 94. Tertia, et nobis probabilior ejusdem Suppo­ argumenti solutio est, quam supra num, nuntur a’iqoa 66 jam adhibuimus. Pro qua supponen- pro I dum est primo, quod ut Patres absolute diilicultatis meruerint de congruo Incarnationem, opus enoda­ non fuit illam meruisse per omnes, et sin­ tione. gulos actus, quos elicuerunt; sed sufficit, quod per aliquos. Sicut nos, ut dicamur absoluto mereri gloriam, vel aliud præ­ mium, non requiritur, quod per omnia, ct singula opera mereamur ; quodlibet enim opus, si semel meretur præmium, præstat suo principio denominationem merentis. Secundo advertendum est fuisse aliquos ac­ tus honestos, et meritorios in Patribus, qui non habuerunt dependentiam a Christo, ct ejus meritis in genere causæ efficientis meritoriæ, sed solum in genere causæ finalis. Quia de ratione meriti est, quod ex natura sua possit antecedere præmium in exeeu­ tione : est enim via ad illud, quod saltem aptiludinaliter, et quantum est de se, debet habere, ut liquet in omnibus praedicatis connaturalibus. Aliqua autem Patrum ope­ ra, ut fides Christi venturi, desiderium ejus, et alia hujusmodi non potuerunt ex natura rei sequi post Incarnationem, et merita Christi ; cum respexerint illud ob­ jectum, ut futurum. Unde consequens est, quod prædicta opera non fuerint effectus meritorum Christi in genero causæ raeritoriæ, sive efficientis moraliter; sed solum in genere causæ finalis. Tertio observa Pa­ tres per praedictos actus fidei, spei, et desi­ derii Christi venturi meruisse de congruo ipsius adventum, sive Incarnationem : quo­ niam actus illi habuerunt omnes conditio­ nes, quæ ad merendum de congruo tale præmium desiderantur, ut § 2 ostensum est. i sad' 660 DE INCABNATIONE. DISP. VII, DUB. IV. gratia in esso principii illius. Aliundo voro praedictorum actuum. Quarto Patres meHinc ad argumentum num. 88 propo­ nullum est inconveniens, quod Christus ruisse Incarnationem per actus cbaritatii, situm respondetur in forma distinguendo non meruerit gratiam Patrum secundum nulli enim aptiores sunt ad meritum ami· majorem, quæ intellecta do principio me­ aliquam expressionem, vel munus : sicut cabile, seu de congruo; cum procedant a riti in genere causæ efficientis physica.·, nec est absurdum dicere, quod non meruit charitate, quæ amicitiam cum Deo forma­ aut moralis, concedatur; si vero intelligigratiam Virgini secundum quod disponebat liter constituit : et negari non posse, quod lur do principio meriti in genere causæ ad maternitatem, quam ipse non meruit, Christus meruerit Patribus actus charitatii, finalis, negetur : quia optime cohaeret, quod ut vidimus loco citato. quippe qui possunt ex natura rei sequi principium meriti per modum causæ fina­ i due post Christum. Hæc autem omnia satis Unde etiam palet ad tertium : nam licet lis, cadat in executione sub merito, ut li­ Su. Christus meruerit omnem gloriam in se declarant prædictum discurrendi modum quet in gloria, quæ est principium finale ipsa, quam Patres habent; non oportet, meritorum, a quibus tamen sicut a princi­ esse insufficientem ad superandam propo­ siti argumenti difficultatem. I quod meruerit eam consideratam secundum pio effectivo morali in executione dependet. Hæc, inquam, non referunt. Ad primum is?» omnem rationem, aut expressionem, atque Deinde minor distinguatur in eodem sen­ enim respondetur non voluntarie, sed ne-' su, et si ita intelligatur, quod Christus ideo ut est effectus illorum actuum, qui cessario nos ea distinctione uti : nam i fuerit principium per modum causæ finalis non potuerunt esse post Christum, nec ejus gratiæ, et omnium meritorum. quæ fue­ certum est fuisse in Patribus aliquos actus, J elleclus in genere causæ efficientis merito­ quibus repugnavit esse post Christum, I runt in Patribus, concedatur : negetur’au­ riæ. Quod, ut diximus, nullum est incon­ quibus subinde pariter repugnavit esse · tem si significet Christum fuisse principium veniens : nam majus quid est, ut commu­ eflieciuin Christi in genere causæ merito- i effectivum moraliter. seu meritorie om­ niter dicitur, dignitas matris Dei, quam riæ. Quos hac de causa rationabiliter a ; nium operum, aut meritorum, quæ habue­ gloria essentialis : et tamen Christus me­ runt Patres : jam enim assignavimus ali­ prædicta causalitate, sive dependentia vin- j ruit Virgini gloriam, et non meruit Vir­ quos in eis actus, qui non fuerunt, nec dicamus : sicut ob eandem rationem ne- ' gini maternitatem. potuerunt esse effectus Christi in genere gant satis communiter Theologi, quod 1 B ii:r- Patet etiam ad quartum : nam aliqui causæ efficientis. Et denique præsupposita Christus meruerit Virgini maternitatem, ■ actus charitatis fuerunt in Patribus, v. g. ea præmissarum distinctione, negamus ab­ ut constat ex supra dictis num. 40. Simi­ ardens desiderium Christi venturi, qui non liter non voluntarie, sed necessitate argu- I solute utramque consequentiam : quoniam potuerunt sequi post Christi existentiam ; menti oppressi dicimus Patres meruisse i cum Patres elicuerint aliquos actus, quo­ et hi non fuerunt ipsius effectus in genero de congruo Christi Incarnationem per ali- ’ rum Christus non fuit principium in genere causæ efficientis meritoriæ : quibus proin­ causæ efficientis moralis, seu meritoriæ; quos actus, et non per omnes : quia eorum de potuerunt Patres mereri, et meruerunt optime potuerunt per tales actus mereri aliqui non fuerunt effectus Christi in gedë congruo Christum in executione. De Christi Incarnationem, quin principium nere causæ efficientis meritoriæ, qui | aliis vero charitatis actibus, qui fuerunt in effectivum meriti cadat sub merito, cujus I proinde illum de congruo mereri potueprædicto genere effectus meritorum Christi, est principium : sicut hac eadem ratione I runt : alii autem habuerunt dependentiam ■ rationabiliter negamus, quod Christum de quia opera justorum non dependent a glo­ ■ a Christo in prædicto genere, et conse- | congruo meruerint : id enim satis efficaci ria in genere causæ efficientis meritoriæ; quenter non potuerunt ipsum in tali ge- q 1er convincit argumentum, cui occurrimus. possunt mereri, et merentur gloriam in nere causare ; ne dicamus, quod princi- j Quæ responsio ex praemissa actuum dis­ i pium meriti cadit in eodem genere, sub I executione. tinctione desumpta eo nobis probatur ve­ Objecmerito, cujus est principium : id enim ! 95. Nec refert, si huic responsioni op­ rior, quo evidentius, ac facilius componit, liones recte in argumento ostenditur repugnare. quæ conciliare nititur, nempe Christum •drer- ponis primo voluntarie in illa restringi suseam. influxum meritorium Christi ad quosdam Ad secundum respondetur, quod licet B;?· meruisse de condigno gratiam Patribus, pnm°. actQS( sjYC eflectus .· et similiter voluntaomnis gratia habitualis, quam Patres re-”1”* ut et istos meruisse Christum de congruo : ceperunt, materialiter, specificalive, et rie dici, quod Patres meruerint Incarnaquod signum non infimum est veritatis : tionem per aliquos actus, et non per quoad entitatem considerata fuerit effectus À’b nam verum vero sonat, ut vulgo dicitur. Et c 3’JÔ meritorum Christi in genere causæ effi­ Secundo, omnes. Secundo Christum meruisse omnem *13- satis fuerit exhibuisse lectori responsiones cientis meritoriæ; nihilominus considerata gratiam habitualem, quæ fuit in Patribus, W, probabiliores ipsius judicio probandas, ut et hanc fuisse principium effectivum, quo in ratione principii illorum actuum, quibus quam censuerit meliorem, amplectatur: Si ipsi meruerunt Incarnationem : et conse­ Patres meruerunt de congruo Incarnatio­ vero nullam judicaverit sufficientem, opus quenter prædicta via non vitari, quod nem, non fuit effectus talium meritorum est, aliam viam arripiat, quam sequenti principium effectivum cadat sub merito in prædicto genere, sed solum in genere dubio ostendere, et complanare curabimus. causæ finalis. Nam cum aliqui actus fue­ ejus, cujus est principium effectivum sal­ rint in Patribus, qui a Christo non sicut Tcitio. tem mediatum. Tertio illos actus, quibus DUBIUM IV. a principio meritorio, sed solum finali dicimus Patres meruisse Incarnationem, dependerint; idem consequenter dicendum fuisse meritorios gloriæ essentialis. Cum Quem influxum habuerint merita Christi est de gratia habituali considerata sub ergo Christus sit causa meritoria omnis in gratiam antiquis Patribus datam. munere principii effectivi talium actuum : gloriæ , quam Patres habent ; sequitur fuisse etiam causam meritoriam cujuslibet impossibile enim est, quod actus in esse Recognoscimus, quod hujus dubii diffi­ actus, quo illam meruerunt, atque ideo ellectus non dependeat, et quod dependeat cultas, si ordinem a D. Thom. observatum gratia Facilis argu­ menti solutio. 661 attendamus, aptiorem sedem haberet vel quæst. 8, ubi agitur dc gratia Christi se­ cundum quod est caput Ecclesiae vel quæst. 19, ubi tractatur de Christi merito. Sed neque incongrue proponitur in hoc loco : cum enim præced. dubio dixerimus Patres antiquos meruisse Incarnationis exeeutionem, cum qua assertione conciliari non posse videtur, quod Christus meruerit eis­ dem Patribus gratiam : expedit utriusque difficultatis decisiones conjungere, ut earum nexus magis apparet, et lectoris mentem non relinquamus suspensam. Sed prius­ quam propositam difficultatem resolva­ mus •S Præmillunlur aliquæ observationes. ■ 96. In dubii titulo unum tanquam cer­ Pain·!* tum supponitur, et aliu l ad examen vo­ aniMpi habue­ catur. Supponitur quidem merita Christi runt aliquem influxum, sive causalitatem -ha­ graihni depen buisse supra gratiam eorum Patrum, qui denter mentis Christum tempore præcesserunt; sive, et aChristi. in idem recidit, Patres non aliter gratiam habuisse, quam dependenter a ineritis Christi futuri, ita quod verum omnino sit eos justificatos fuisse per Christi merita, cx Christi meritis, et propter Christi merita. Quam suppositionem docent unanimiter Theologi, et quidem optimo jure. Tum quia ita palam docet scriptura, ad Rom. 3 : Ail Quem proposuit Deus propitiationem per fidem Root. 3. in sanguine ipsius, ad ostensionem justitiæ suæ, propter remissionem præccdenlium de­ lictorum, 1. ad Corinth. 15 : Sicut in Adam 1 ad Coomnes moriuntur, ita el in Christo omnes rinth. 15. vivificabuntur. Ad Hebræ. 9 : Christus mor­ Ad no­ tuus est in redemptionem prxvaricationum, tre. 9. quæ erant sub 'priori testamento. 1 Joann. 1 Joan. 9. 2 : ipse est propitiatio pro peccatis nostris, non pro nostris autem tantum, sed eliam to­ tius mundi. Tum etiam quia manifeste col­ ligitur ex Concil. Trident, sess. 5, can 2, Concil. ubi diffinit : Si quis hoc Adæ peccatum, quod Trident. origine unum est, el propagatione, non imi­ tatione transfusum omnibus inest unicuique proprium, vel per humanæ naturæ vires, vel per aliud remedium asserit tolli, quam per meritum, unius mediatoris Domini nostri Jcsu Christi, etc., anathema sit. Nam quod ibi comprehendatur justificatio antiquorum a prædicto peccato, liquet satis tam in se, quam ex probatione, qui^. immediate sub­ infert : Quia non est aliua^homcn sub certo datum hominibus, in quo oporteat nos sal- c ■.· :· ·« •· y η ■· 662 DE INCARNATIONE roj fieri. Tum præterea, quia sic tradunt D. Αή­ communitor Ecclesia* Patres D. August. ρ USI. LI). I de peccat, merit, et remiss, cap. 11, et Epist. 49 ad 2, quæst. et Epist. 120. h fflt- I) Hieronym. in cap. 4, Epist. ad Galat. lOiçm. D. Gre* I). Gregor, horn. 17 in Ezechiel. D. Am­ fon brosius lib. 3 de Virginit. circa finem. D. D. AmProsper, lib. 2 de vocal, genl. cap. 6. I). hJOS. η·£* ι;)ί· Fulgentius lib. 3 de Incarnat, et gratia per­ ii. Eui- cap. 12, et alii, quos prolixum esset re­ ?rûî. ferre. Tum denique ratione Theologica; quia Christus est caput corporis mystici to­ tius Ecclesiæ, ad quam pertinuerunt fideles antiqui, ul docet I). Tho. infra quæst. 8, art. 3, et ostendemus disp. 16, dub. 3 ; caput autem communicat membris vitam : ergo vita gratiæ, quæ fuit in antiquis, con­ veniebat illis ex influxu Christi per merita et satisfactionem. Recolantur etiam, qua* supra diximus disp. 1, duh. 11 , agentes de redemptione generis humani per Chris­ tum, ex quibus hæc suppositio magis ex­ tendi, et amplius corroburari valebit : quam dubii titulus ut omnino certam sup; onit. DilBcEtr· 97. Quod vero in examen adducitur, et tts diszutieadz. dubium investigat, est genus, et conditio influxus, sive causalitatis, quibus merita Christi causaverunt gratiam antiquorum. Sæpe quippe contingit assertionem aliquam esse de fide, quin modus eam declarandi de fide sit, sed potius variis Theologorum dis­ putationibus, ac opinionibus subjectus : sicut certum est Christum ut exemplis hu­ jus materiæ propriis utamur’ , perfecte sa­ tisfecisse pro peccatis humani generis ; et tamen non est ita certum, aut exploratum, quanta sil, vel unde accipiatur perfectio prædictæ satisfactionis, ut liquet ex supra dictis disp. I, dub. fi. § 1, et similiter certum est Christum esse personam com­ positam: sed qua compositione, et compo­ sitione, et compositionis proprietate, in­ certum plane est, et varie a Theologis explicatur, ut constat ex dictis disp. 3, dub. 3. Idemque aliis exemplis facile os­ tendi potest. Et profecto licet communis Thomistarum sententia doceat Christum influere in gratiam legis Evangelic® non solum moraliter, sed etiam effective phy­ sice, ut aperte tradit D. Tho. infra quæst. 48, art. 5, ubi postquam in prioribus qua­ tuor articulis statuerat passionem Christi influere in nostram salutem per modum meriti, satisfactionis, sacrificii, et redemp­ tionis, addidit in eo art. 5, operari etiam per modum efficienlix : nihilominus certum est. quod Christus non ita influxerit in gra- DISP. VII, DUB. IV. 6G3 liam antiquis Patribus datam. Quoniam .id riti, et immediate subjungit : llxc solutio tione priori merita se habent per modum causandum olïectivo physice requiritur. finis respectu gratiæ : nam (quidquid sil assumit aliquid non solum falsum, sed eliam quod causa existât physice, et exercito vol de tali influxu morali effectivo) omnis gra­ erroneum, nempe Christum fuisse solum in se ipsa, vel in aliqua sui virtute : Chrii· tia dependet a Christo merente, sive a causam finalem gralix sanctorum patrum : tus autem nec in se, nec in aliqua virtute, Christi meritis in genere causæ finalis ob fuil enim vere causa meritoria. Ex defectu aut effectu existehat physice exercito, cum supereminentem tum Christi, quam meri­ enim præmissæ distinctionis duplicem gratia antiquis dispensabatur : unde illo­ torum Chrisli excellentiam. Quod salvat æquivocationem satis absurdam incurrit, rum justificatio non fuit ex influxu Christi principalem hujus dubii suppositionem, in quibus lector offendere valet. Primam, Corrigiin genere causæ efficientis physical. Quo­ tnr. nempe merita Chrisli habuisse influxum in quod solius Christi meminerit, non relatis circa omnes supponunt, quod prædictus gratiam antiquorum; influxerunt enim ejus meritis : unde inferri videtur, quod influxus respectu gratiæ antiquorum fuerit in eam per modum finis, juxta illud contrariæ sententiæ Auctores sentiant gra­ duntaxat moralis. Sed quia dupliciter con­ Apostol. ad Rom 10 : Finis legis Christus tiam aniiquorum non fuisse effectum me­ tingere potest, quod aliquid influat morali­ dd justitiam omni credenti. Salvat etiam ritorum Christi : cum tamen ipsi doceant ter; videlicet vel tinaliter, seu per modum testimonia num. præced. allegata : eo non solum Christum, sed Chrisli etiam finis; vel efficienter simul, seu per modum enim tendunt, ut doceant absoluto nemi­ merita fuisse causam finalem prædictæ causæ efficientis, eo plane modo, quo me­ nem salutem consecutum esse, aut conse- I gratiae, atque ideo Chrisli merita habuisse rita nostra operantur ad gloriæ consecu­ qui, nisi dependenter a meritis Christi : supra gratiam illam influxum aliquem, ut tionem : controversi® obnoxium est, quo licet non determinent dependentiæ qualita­ num. præced. explicuimus, et observat ex prædictis modis merita Chrisli, seu tem. Joan, a S. Tho. disp. 5, art. 1, num. 18- Ioann, a Christus merens influxerint in gratiam an­ Ùristi Secundum est Christi merita non po­ Secundum , quod contraposuerit causam S'ri!Om· tiquorum. Idque inquirit, et ad examen ana tuisse influere effective moraliter in gra­ meritoriam causæ finali, quasi Auctores vocat titulus dubii. Jne- tiam antiquorum eodem prorsus modo, sententiæ opposilæ sentiant Christum in­ Ciica quod duo ultorius tanquam certa nit fluxisse in gratiam antiquorum per modum aita quo effective moraliter influunt in gratiam supponimus. Primum e.-t Christi merita sets FilMMio finis, non vero per modum causæ aliquoinfluxisse in antiquorum gratiam saltem FBÛ njra- nostram. Nam cum operari sequatur ad modo meritoriæ : quod alienum prorsus . lira esse non solum essentiae, sed etiam exisper modum causæ finalis; ita ut nihil ve! teùtiæ’> fieri non valet, quod ea, quæ haest ab eorum opinione. Nam causam me­ gratiæ, vel alterius doni conducentis ad SÎ ran · salutem habuerint Patres, quod Christus P* 1 sarin bent diversum modum existendi, habeant ritoriam non revocant adæquate ad genus per modum finis suis mentis non causave- to iÆim. eilndum prorsus modum operandi. Merita causæ efficientis ; sed sub proprio meritoautem Christi, cum antiquis gratia dis­ I rum influxu constituunt et influxum meri­ rit, seu finaliter non meruerit. Et ratio pensabatur, non existebant simpliciter ex­ torum per modum efficienti® moralis, ul est : quoniam Christus non so'um secun­ tra causas, ut ex se liquet; quod modo frequentius contingit, et influxum per mo­ dum se, sed etiam ut Redemptor per me­ habent, cum gratiam recipimus : deinde | dum finis, ut aliquando contingere potest, rita, sive ut merens, prædestinatus est solum potuerunt praecedere gratiam anti­ præsertim ubi præmium solutione antici­ finis omnium aliarum rerum, maxime vero quorum in intentione, non vero in execu­ pata exhibetur. Unde ex eo, quod dicant gratiæ sanctificantis, et donorum, qua* ad tione, cum fuerint tempore posteriora; merita Christi influxisse in gratiam anti­ salutem internam conducunt, ut constates nostVam autem gratiam utroque modo quorum uon per modum efficientiæ, sed dictis disp. 2, dub. I, $5, atque ideo gra­ præcedunt, quippe cum ante illam fuerint per modum finis, aut objecti voliti; mi­ tia antiquorum habuit dependéntiaih a non solum intenta, sed exécuta. Non po­ nime excludunt, aut negant, quod talis in­ meritis Christi in genere causæ finalis, tuit ergo fieri, quod merita Christi eodem fluxus fuerit in genere causæ aliquomodo sive, et in idem redit, fuit ex iullinn prorsus modo influxerint effective morali­ meritoriæ. Sicut enim sub genere causæ meritorum Christi in prædicto genere. ter in gratiam antiquorum, ac influunt in materialis clauditur, et id quod recipit, et Cum enim non solum Christus secundum gratiam nostram. Accedit etiam gratiam id quod ad recipiendum disponit : sic etiam substantiam, sed etiam quodlibet opas antiquorum Patrum fuisse præmium anti­ sub genere causæ meritoriæ includitur Christi meritorium excedat moraliter om­ cipata solutione solutum propter pretium, omne meritum, tam influens per modum nem cæterorum gratiam propter infinitum aut meritum in re non exhibitum , sed efficientis, quam movens per modum finis. simpliciter talis operis valorem ; decuit, futurum : gratia autem nostra est merces Nam licet meritum ex primæ va imposi­ quod omnis gratia hominibus concessa fue­ data propter pretium, aut meritum pretione , et frequentiori usu significet id , rit propter merita Christi, aut propter sens : quæ diversitas nequit non inferre qiod movet moraliter efficiendo; nihilomi­ Christum merentem sicut propter finem. notabilem distinctionem in modo causandi nus ejus nomen etiam extenditur ad ea, In quo valde aliter se habuerunt merita effective moraliter : quippe apud omnes quæ movent per modum finis, et objecti Christi ad gratiam nostram, ac nostra valde diversi contractus sunt, do, ul fa­ I alliciendo voluntatem ad sui amorem, et merita comparantur ad gloriam. Nani in ut alia amet, det, aut faciat propter ipsa, ciat, el do, quia fecisti. hac posteriori comparatione merita non se tues98. Hæc non ita exacte distinxit Lorea juxta illud Plauti Asin. seen. 2, a. 1 : Pliuhabent ut finis gloriæ, sed ut via, et motus disp. 21, num. 7, ubi refert aliquos sen- Quanti conducta chlamys? Quid meret ma- lus. ad terminum, quem effective moraliter «san. tire, quod Christus causaverit gratiam Pa­ cluera? Quid mercedis? Quid merci? Et attingunt; gloria vero se habet per modum trum solum per modum finis, et Patres Ovid, in Epist. Sapphus inquit : El formæ Ovidius linis meritorum. Cæterum in compara­ meruisse Incarnationem per modum me­ meritis tu mihi Phæbuscris. Unde qui ditione DISP. VII, DUB. IV. DE INCARNATIONE. cunt merita Christi influxisse in gratiam ad efficientem perlinens. Alvarez disp. 16^ frn. 35, et fere per totam disputationem. Parra antiquorum non por molum causa* effidisp. 2,q uæst. 2, art. 3, § Ilis ergo, inquit : in resp. ad 1, ait: Gratia collala unlfyuir cientis, sed per modum causæ finalis ; non Christus Dominus, aut Incarnatio fuit prin­ Patribus ante Incarnationem Verbi non pen­ propterea negant, quod talis influxus per cipium graliæ antiquorum Patrum in genere debat cx meritis Christi in genere causx effi­ tinuerit ad genus causæ meritoriæ, ut causæ finalis prxeise, quatenus prævisa in cientis sed finalis, quatenus videlicet Deus abstrahit ab efficienti, et finali. intentione Dei, mola fuit divina voluntas ad respiciens ad merita Christi futura, quem ul ReiunEt in hoc sensu excessit Lorea percel­ finem respiciebat lex antiqua, secundum illud conferendam gratiam sanctis Patribus. Et (blur ea lens eam sententiam tam acri censura ; £ Ex quo addit : Licet gralia antiquorum ad Rom. 10 : Finis legis Christus in salutem eonirino Cum nuliam mereatur, ut recte vidit Godoi Patrum non fuerit ex meritis Christi effi­ omni credenti. Patribus antiquis gratiam TbMio- disp. 13, § 4, num. 52, ubi ait : Quo ar- conferebat. Causa autem finalis causal, se­ cienter moraliter concurrentibus ad illam corum jumento convictus Lorea modum istum di· cundumquod est in apprehensione intellectus, causandam; sufficit lamen, quod fuerit ex jU'hcio. ’ ........ Godoi. cendi erroneum existimat, aln illum omnino antequam sit in re. Arauxo quæst. 2, art. mm meritis Christi finaliler concurrentibus. improbabilem censent. Verum omnes exce­ Idem etiam docent Driedo de captivit. et H, dub. unico, conci. 2 in fine, inquit: dunt, audacter loquuntur, et rigidos censo­ redempt. generis humani tract. 2, cap. 2, Propterea eliam dicitur a Theologis Christum res se ostendunt, cum absque dubio probabi­ meruisse Patribus antiquis gratiam tantum p. 3, art. 4. Nunn. 3 part, quæst. 70, art. Ιώι. 4, dub. 3. Labat de Incarnat, disp. 2, dub. lis sil, ulpote non leviter in doctrina I). per modum causæ finalis, eo quod ad instar Thomx fundatus, el efficacibus rationibus causæ finalis se habuit in hujusmodi merito, 5, § 3, et alii, quorum formalia verba non nitens. Addere etiam potuit : et cum præ- movendo scilicet voluntatem Dei ul prxeontranscribimus, ut prolixitatem vitemus. dictum dicendi modum tuentur plures, et ceplus, el existens tantum in intentione. Horum vero auctoritas satis demonstrat, gravissimi Theologi, qui oppositam opi­ ' Quod fusius prosequitur in resp. ad 2, ubi quam parvi habenda sit illa censura Lor­ nioni Lorcæ sententiam non soium ut ve­ inter alia inquit : El quidem in primo statu cæ, et aliquorum Juniorum; cum contra ram, sfd eliam ut probabiliorem, et j (nempe intentionis, antequam Christus se habeat testimonia, et sententiam gra­ vium adeo Theologorum. Præsertim cum doctrina· D. Thomæ manis cohærentem i existeret in re) Christus cum suis meritis ^0 alii non pauci, qui'ei adversantur, recog­ defendunt. 1 fuit causa duntaxat finalis graliæ, et meri· noscant manifestam ipsius probabilitatem. 99. Sic enim, ut aliquos recenseamus, I lorum in antiquis Patribus, movens divinam Medina, docent Medina quæst. 2, art. 11, in resp. voluntatem per modum finis. Joan, a S. Jau.i (&3i. Unde Godoi loco cit. illam dicit esse abs­ que dubio probabilem : et torn. 3, in ean­ ad 5, ubi ait : Dicendum est Christum Do­ I Tho. disp. 5, art. 1, num. 11, ait: In-^‘"~ dem 3 p. disp. 60, § 4, num. 62, ait : minum causam fuisse gratis?, quæ data est carnatio (respectu meriti, quod habuerunt Plures Theologi valde probabiliter docent Patres) solum est principium exlrinse| Patribus antiqux legis in genere causæ fi­ r omnem gratiam antiquis Patribus datam nalis. antequam esset Christus : sed post­ I cum, et per modum causæ finalis se habens, fuisse effectum meritorum Christi Domini, quam hæc unio facta est, fuit causa illius non efficientis, ul docet D. Tho. infra β I non in genere causæ efficientis, sed tantum in genere causæ efficientis influendo, el quæst. 62, art. 6. Tale aulem principium in genere causæ finalis. Gipullus quæst. 2, conservando illam gratiam, el tandem re­ meriti extrinsecum, el per modum finis se art. 11, dub. 2, refert eandem senten­ ducendo ad ultimum actum introducendo habens non repugnat, quod quantum ad sui I tiam, et subdit : Sed licet hæc solutio sil sanctos ad beatiludinem : el ideo postquam exeeutionem cadat sub merito. Quod sæpe in i valde probabilis, mihi tamen nunquam plasemel facia est unio, fuit causa meritoria il­ eo art. repetit, et præsertim num. 21. Do­ lius graliæ, quæ data erat Patribus sub fide­ minicus de Marinis 3 p. quæst. 2, art. Il, Μιώ. y.Us-cuil. Eodem modo se gerit N. Laurentius 3tns. controv. 9, § 9, num. 85, ubi prædictam jussione Alessix venturi propter merita Chris­ cap. 5, § Huic argumento, ait : Christus non 'r-a;in. ti futuri. Joannes Vincentiusin sua relect. sententiam proponit, et deinde num. 87 fuit causa efficiens meritoria graliæ, qus Viiicenait : Attamen licet hæc responsio, ulpote quæst. 5, pag. 491, ait : Incarnatio potest data est antiquis Patribus : sed causa finalis. liUS. mullorum insigniorum Thomislarum, non esse causa meritorum Patrum ad modum Quia causa efficiens requirit existentiam : el careal magna probabilitate, adhuc patitur, causæ finalis, ct ob id poluit esse tempore tunc Incarnatio Christi non erat exhibita, el etc. Christus non exislebal. Causa vero finalis, posterior ipsis meritis, atque ideo potuit i 100. Quæ adnotare in dubii limine nequiacausal prout in intentione operantis, non aliquomodo sub eisdem meritis cadere. Fuiln;io ________________________ duximus : tum ad repellendum I existenliam. Idem etiam tradiderat cessarium que proinde causa quasi in genere causæ requirit oppûsham calumniam : tum ut temperefinalis, et effectus ipsorum meritorum qua­ : in eadem quæst. cap. 3. Cabrera quæst. 2, C&w. mus quorundam Recentiorum animosita­ si in genere causæ efficientis, in quo nulla art. 11, disp. 6, num. 21, distinguit du­ tem, qui cum præsentem difficultatem non est repugnantia, el implicatio. Et fol. 497 I plex principium meriti, aliud intrinsecum, satis, et multo minus ex professo discu­ addit -. Itaque prævidens Deus Incarnatio­ et in genere causæ efficientis. Aliud vero, tiant, opinionem tamen sibi arridentem nem infatlibililer esse futuram, ipsius intuitu inquit, exlrinsecum, quod ad actionem me­ supponunt tanquam oraculum, aut certum gratiam contulit antiquis Patribus. Dicitur ritoriam non concurrit in genere causæ effi­ Theologiæ dogma, indeque moliuntur alia aulem causare per modum finis, eo quod non I cientis, sed tantum in genere causæ finalis. construere : quæ tamen levi manu evertet, fuil causa illius graliæ prout exülens, quæ | Et talis fuit Christi Domini Incarnatio res­ qui illud principium negaverit ; aliam non efl conditio causæ efficientis, et causa liber­ pectu graliæ, el meritorum veterum Patrum, minus probabilem, et securam tenens tatis ejus, sed prout apprehensa, el per Dei qux quidem ad talia mers^a non concurre­ sententiam, ut num. 124 specialius osten­ bat in genere causæ efficients, sed solum in voluntatem, et intentionem acceptata. Qui esi demus. Tum et præcipue ut novitius Theo­ modus magis ad finalem causam , quam genere causæ finalis. Et similia repetit num. 35 j logus inoffenso, et non timenti pede hæc percurrat, nihili faciens objectos a non­ nullis timores : et expensis utriusqoe opi­ nionis momentis, illam absque partium præjudicio sequatur, quam consuerit ve­ riorem, et D. Thomæ (si legitimum ejus discipulum se probaverit), magis conso­ nam, aut forte prorsus cohærentem. — Id vero ut perfectius assequatur, præ oculis habere oportet, quod præsens difficultas præcipue respicit gratiam antiquis Patri­ bus datam, non quidem secundum se, aut secundum alios status, v. g. ut conserve­ tur post adventum Christi, vel aliquibus illustrationibus auctam, vel tanquam con­ summatam per gloriam ; sed quantum ad primum illum anticipationis statum, quo secundum tempus merita Christi exercita, et existentia præcessit. Nam quod juxta priores considerationes gratia antiquorum fuerit effectus meritorum Christi in genero causæ efficientis , facile admittitur, et intelligitur : quod satis superque erat ad verificandum, quod Christus sit absolute causa meritoria gratiæ antiquis Patribus datæ, et ad salvandum, quod num. 96, tanquam certum supponimus. Unde diffi­ cultas revocatur ad gratiam consideratam secandum anticipationis statum, et compa ratam cum influxu meritorio Christi in genere causæ efficientis. Praefertur sententia D. Thomæ, el ejus auc loritate probatur. 101. Dicendum est gratiam antiquis Pa­ tribus datam non fuisse effectum merito­ rum Christi in genere causæ efficientis, sed solum in genere causæ finalis. Hanc censemus esse manifeste D. Thomæ sen­ tentiam ob plura Doctoris testimonia, quæ statim expendemus. Unde licet tract. 16, disp. 6, num. 104, ubi hanc difficultatem attigimus, extremum circa ejus resolutio­ nem judicium suspenderimus, expectantes, ut aliqua expedita, et forte suavior nobis occurreret via; nihilominus post longam (credat lector) meditationem, et diuturnam D. Thomæ lectionem, pluribus hinc inde perpensis, non potuimus non judicare hanc esse propriam Angelici Doctoris sen­ tentiam, ac perinde illam eligere, et pro viribus tueri. Præsertim cum videamus insigniores (ut inquit N. Laurentius loco cit). Thomistas eidem assertioni subseri- Conclu­ sio. 6 fi 6 DISP. VH, DUB. IV. DE INCA Π N Λ TI OXE. hero : sic enim decent Medina, Joannes per fidem, et non per sacramenta, est tan­ Vincendus, Alvarez, Arauxo, Joannes a tummodo in genere causæ finalis : ergo S. Tho. Nurio, Cabrera, Labat, Parra lo­ virtus passionis Christi (et idem est de cis supra relatis. Et idem satis aperte sig­ ipsis meritis, quæ per passionem consum­ nificant Cajet. 3 p. quæst. Ô2, art. G, mata sunt), solum influxit in gratiam an­ Solo in 4, dist. 1, quæst. 3, art. G, concl. tiquorum in genere causa; finalis, non au­ 2, el alii. tem in genero causæ efficientis. Utraque OMeodi- Probatur primo ex 1). Tho. infra quæst. præmissa est expresse D. Thomæ, ct conD.Thorn. 62, art- 6 in corp, ubi ait : .Von polesl , sequentia ex illis legitime infertur : atque dici. quod sacramenta veleris legis confer­ ; ideo ex sententia S. Doctoris dicendum rent gratiam per se ipsa, id est, propria est merita Christi influxisse in antiquo­ virtute : quia sic non fuisset necessaria pas­ rum gratiam linaliter, non autem eflicien’ sio Christi. Sed nec polesl dici, quod ex pas­ ! ter. sione Christi virtutem haberent conferendi 102. Confirmatur primo ex eodem D. && gratiam justificantem. Sicut enim cx pro­ Thomas quæst. Gl, art. 3, ubi inquirit, an8Wldictis palet, virtus passionis Christi copula­ post peccatum, el ante adventum Christi tur nobis per fidem, et sacramenta, differen­ debuerint esse sacramenta? Et respondet ter tamen. Nam continuatio, qux est per affirmative : quia nemo justificatur nisi ex fidem fit per actum animx : continuatio fide in Jesum Christum, quam antiqui pro­ autem, qux est per sacramenta, fit per usum testabantur per signa visibilia sacramen­ exitriorum rerum. Nihil autem prohibet id, torum. Sed cum sibi objecisset hoc argu­ quod esi posterius lempore, antequam sil, mentum : Per sacramenta passio Christi movere secundum quod prxcedit in actu (idem intellige demeritis ipsius), hominibus animx sicut finis, qui est posterior tempore, applicatur, cl sic passio Chrisli comparatur movet agentem, secundum quod est apprez ad sacramenta ut causa ad effectum : sed hensus, cl desideratus ab ipso. Sed illud, effectus non prxcedit causam : ergo sacra­ quod nondum esi in rerum naiura, non menta non debuerunt esse ante Chrisli admovel secundum usum exteriorum rerum. venlum. Respondet in hunc modum : Ad' Unde causa efficiens non potest esse poste­ primum ergo, dicendum, quod passio Christi rior in esse ordini duralionis, sicut causa (idem dicito de meritis) csl causa finalis finalis. Sic ergo palet, quod a passione veterum Sacramentorum, qux scilicet ad Christi, qux est causa humanæ justificatio­ ipsam significandum sunt instituta. Causa nis, convenienter derivatur virtus juslificaautem finalis non prxcedit lempore, sed so­ liva ad sacramenta nova legis; non autem lum in intentione agentis. El ideo non «I ! ad sacramenta veleris legis : cl tamen per inconveniens aliqua sacramenta anle Chrisli fidem passionis Christi justificabantur antiqui passionem fuisse. LTbi, ut ex contextu, et ' Paires, sicut'et nos. In quo discursu D. summa formalitate D. Tho. constat, ipse i Thomæ tria occurrunt observatione digna, respondet directe ad illam argumenti mi­ quæ nostram assertionem juxta ejus men­ norem, sed effectus non prxcedil causam, j tem evincunt. Primo, quod causam, tinalem dicens verum esse in aliis causis, sed ii1 distinguit contra causam efficientem adæ­ mitari in causa finali, quæ solum prxcedil ] quate sumptam. Secundo, quod influxum in intentione agenlis : et hac ratione salvat, i Christi per fidem constituit in genere causæ quod passio Christi fuerit causa veterum j finalis; influxum vero Christi per sacra­ sacramentorum. Si autem passio, et merij menta collocat in genere causæ efficientis. ta Christi fuissent causa eflectiva illorum Terlio, quod asserit antiquos justificatos sacramentorum, et gratiæ, quæ in eordm fuisse per fidem Christi ; nos vero per ip­ usu conferebatur ; insolutum plane reliquis­ sius simul fidem, et sacramenta. Ex eis set argumentum, quod in eo praecipue ni; vero legitime infertur, quod passio, et me­ tebatur, quod effectus non præcedit suam rita Christi non influxerint in gratiam an­ causam : id quod maxime locum habet in tiquorum per modum causæ efficientis, sed causa efficienti, cum influat, prout est in per modum causæ finalis. Quoniam virtus actu. Deberet enim explicare ulterius, quo­ passionis Christi copulata est Patribus in modo possit aliquid influere efficienter, an­ ordine ad eorum justificationem, non per tequam sit. Id vero minime fecit, nullam sacramenta, sed per fidem in ipsam, nobis aliam causalitalem in passione Chrisli cir­ autem per ipsius fidem, et sacramenta : ca vetera sacramenta recognoscens, quam sed conjunctio, aut continuatio, quæ fit per modum causæ finalis, qux non prxcedil lempore, ' tempore, sed solum in intentione agenlis. Ergo adstrnero, quod merita Christi inlhixerint per modum causæ efficientis in gra­ tiam. ct sacramenta veterum Patrum; et similiter, quod aliqua causa efficiens non exposcat præcedcre, nisi solum in agentis intentione, est aperte contra mentem S. Doctoris. Ipso quippe solum concedit pas| sioni, el meritis Christi eum influxum, i sive causalitalem, quæ praecedunt præcise effectum in intentione agentis ; et rursus hujusmodi præcedentiam solum defert cau­ sæ tinali : atque ideo negat, quod passio, et merita Christi in alio genere inlluxe, rint. 9Sr: Confirmatur secundo, et adhuc urgentius ‘ex eodem S. Ductore quæst. 29 de Verit. art. 4, ex quo loco evidentius constabit, quam perpetuus fuerit in hac doctrina, quod Christi merita ante ipsius adventum non aliter influxerint, quam per modum causæ finalis, secluso omni alio concursu per modum efficientiae. Inquirit ibi : Num gralia capitis conveniat Christo secundum humanam naturam? Et respondet affirma­ tive complectendo naturam utramque, et influxum extendendo ad totam Ecclesiam, ut liquet ex fine corporis. Sed contra hoc proponit nonum, et alia sequentia argu­ menta in hunc modum : Caput non est posterius membris : sed multa membra Ecclesix prxcesserunt Christum : ergo Chris­ lus non est caput Ecclesiæ. Sed dicetur, quod quamvis Chrislus non esset tunc in rerum naiura, eural tamen in fide Patrum. Contra 10. Chrislus secundum quod csl caput Ecclesix, gratiam Ecclesiæ membris infundit : si ergo ad rationem capilis Sufficit, quod Christus sil in fide credentium, videtur, quod æqualis copia gratiæ fuerit in veteri testa­ mento sicut in novo, quod csl falsum. Prxlerea 11, quod non est, non polesi agere : sed Chrislus quamvis erat in fide Patrum, lamen non habebal esse in se ipso secundum huma­ nitatem : ergo non potcrpl influere, ct ila no i poterat esse caput. Quo loco aptissimam hdtuit occasionem explicandi, qualiter me­ rita Christi influxerint in antiquos influxu effectivo, licet non physico, saltem morali; et non præcise per modum finis, aut ob- ! jacti : hanc enim distinctionem exposce­ bant argumentorum probationes, si ipse S. Doctor sentiret merita Christi sic in­ fluxisse, priusquam habuissent existentiam exercitam in se ipsis. Videamus ergo, quo- I modo argumentis occurrat. . i Ad nonum, inquit, dicendum, quod Chris- | E I I 667 Ius secundum quod homo mediator esi inter bcum, el homines, ut dicitur 1 ad Timolh. ‘2. I mle sicut Deus nos dupliciter justificare dici! lur, scilicet per actionem suam, in quantum est causa efficiens yostrx salutis, ct etiam per operationem nostram, in quantum est finis a ' nobis cognitus, el amatus : ila etiam Chrislus, secundum quod homo, dupliciter nos justifi­ care dicitur. Uno modo secundum suum actio­ nem, in quantum nubis menât, et pro nobis satisfecit : el quantum ad hoc non poterat dici caput Ecclesiæ anle Incarnationem. Alio modo per operationem nostram in ipsum, secundum quod dicimur per fidem ejus justificati : el per hunc modum etiam poterat esse caput Ecclesiæ ante Incarnationem secundum humanitatem. Utroque autem modo est caput Ecclesiæ secun­ dum divinitatem et ante, et post. Ad 10 di1 cendum, quod quia nondum erat meritum Christi in actu, nec satisfactio ante Incarna­ tionem: ideo non erat tanta gratiæ plenitudo sicut el post. Ad 11 dicendum quod Christo convenit ratio capitis non solum per actionem suam, sed per actionem nostram in ipsum. Unde ratio non sequitur. Ubi cum S. Doc­ tor posset facillimo negotio, et magna pers­ picuitate prædicta argumenta diluere res­ pondendo Christum ante sui adventum influxisse in gratiam antiquorum per effi­ cientiam moralem, si id esse verum sen­ tiret; nullo tamen modo ita respondit : sed distinxit duplicem modum influendi, alium per modum efficientis, alterum per modum finis : et dixit Christum secundum utramque naturam divinam, et humanam complexive consideratum habuisse utrum­ que influendi modum, per modum videlicet finis, et per modum agentis : sed consi­ deratum secundum humanitatem non in­ fluxisse utroque modo, sed præcise per modum finis : quia cum secundum humani­ tatem tunc non esset in actu, non poterat influere efficienter, sed linaliter duntaxat. Et hac ratione perfectiori modo exercet rationem capitis moralis respectu nostri, quam respectu antiquorum : et abundanliorem gratiæ plenitudinem modo causai, quam causaverat tempore veleris legis. Hæc autem omnia satis liquido demons­ trant, quod ex sententia D. Thomæ Chris­ tus, et Chrisli merita, et Christi passio non influebant in antiquorum gratiam in ge­ nere causæ efficientis, sed solum in genere causæ finalis. Quam doctrinam licet bre­ vius propositam tradit in hac 3 p. art. 8, ad 3, et quæst. 49, art. 5 ad I, nullibi recognoscens influxum meritorum Christi Nota. 66S DE INCARNATIONE. in gratiam veterum per medum efficient!®, sed ubilibet illum explicans per modum finis. Abqaoj 03. Quæ testimonia sunt adeo perspiimerpre- cue pro assertione nostra, ut sincera eorum uno. intelligent facile evertat varias Adversa­ riorum interpretationes, quibus eorum vim conantur elidere. Quidam enim respon­ dent D. Tho. solum docere, quod Christus ante sui adventum non influxerit effective physice ; minime tamen excludere, quod tam ipse, quam ejus merita influxerint ef­ fective moraliter. Nam causa effective phy­ sica influit prout existens in actu : quod nequit habere post sui effectus existentiam. Causa vero effectiva moralis solum agit movendo, et alliciendo voluntatem præ­ miantis ad decernendum præmium : unde non exposcit existentiam in re, sed in sola remunerantis apprehensione, secundum quam potest præcedere effectum ; licet in existendo sit tempore posterior, quam ille. Godoi Ita po t alios Godoi ubi supra num. 55, ct ejus moti- qui hanc expositionem confirmat ex eo, quod D. Tho. in hac 3 p. quæst. -59, art. 1, cum quinque sequentibus recenset mo­ dos, quibus passio Christi concurrit ad nos­ tram salutem, videlicet per modum meriti, satisfactionis, sacrificii, redemptionis, et efficienti® : quo loco certum est D. Tho. significare causalitatem efficientiæ physicæ, cum eam distinguat ab influxu meriti, sa­ tisfactionis, etc., quæ solum important causalitatem moralem. Cum ergo aliis lo­ cis docet passionem, et merita Christi non influxisse ad gratiam antiquorum per mo­ dum causæ efficientis, sed per modum finis; sic intelligendus est quod solum excludat efficientiam physicam, sed non moralem. Everti­ Hæc autem responsio est voluntaria, et tor. non habens fundamentum in D. Thoma. Tum quia, ul ab hoc ultimo, quod pro se affert, incipiamus, recte noverat S. Doctor Christi passionem influere in gratiam nos­ tram omnibus illis modis, quos ea quæstione recenset, atque ideo influxu effec­ tivo physico, et influxu effectivo morali; siquidem illos distinguit : et tamen ubi agit de gratia antiquorum Patrum, per­ petuo negat, quod Christi passio, et merita m eam influxerint concursu effectivo : ergo utrumque concursum, sive influxum effec­ tivum exclusit ; sienim aliter sentiret, ali­ ter procederet, negans concursum physi­ cum, et admittens concursum moralem. Tum etiam (per quod præcedens impugnatin tio magis fulcitur), quia difficultates, quas versabat D. Tho. et argumenta, quibus occurrebat, facillimo negotio explicarentur, si juxta evasionis doctrinam passio, ct me­ rita Christi influxissent effective moraliter in gratiam antiquorum, ut re ipsa expli­ cant Adversarii : unde D. Tho. minus recte se. gereret eam doctrinam suppri­ mens, si censeret esse veram : at perspicue videmus, quod illa minime utitur ; sed ul argumenta dissolvat, recurrit ad genus causæ finalis, ut constat ex omnibus tes­ timoniis supra relatis : ergo signum est ita se gesisse, quia censuit falsum esse, quod passio, et merita Christi influxerint in gratiam antiquorum in genere causæ effi­ cientis tam physicæ, quam moralis. Tum præterea quia D. Tho. distinguit inter cau­ sam efficientem, et causam finalem, unam alteri contraponens : sed causa efficiens ut distincta a causa finali amplectitur causam efficientem physice, et causam efficientem moraliter, ut ex se liquet : utraque enim, ac perinde causa efficiens ut sic, unam, et alteram complectens constituit diversum genus causæ a causa finali : ergo cum D. Thom. solam causam finalem admiserit ut contrapositam causæ efficienti; sequitur, quod omnem causam efficientem excluserit tam physicam, quam moralem. Tum deni­ que nam S. Doctor satis sedulo, et accu­ rate se gessit considerans proprias rationes utriusque causæ, efficientis videlicet, et fi­ nalis, attendens ad conditiones universales utriusque : unde quod est proprium causæ efficientis universaliter sumptae, de­ bet ex ejus sententia reperiri in qualibet causa efficienti : sed ex principiis univer­ salibus causæ efficientis, prout a causa fi­ nali distinguitur, collegit D. Tho. quod Christi passio, et merita non influxerunt in gratiam antiquorum in genere causæ efficientis, sed in genere causæ finalis : i ergo nomine causæ efficientis omnem cau· . sam efficientem significavit, atque ideo j exclusit tam physicam, quam moralem. I Et profecto nec Godoi, nec alius ex Ad- Mi versariis dubitabit nos tueri sententiam ' ipsis oppositam, cum asserimus merita I Christi influxisse in gratiam antiquorum I in genere causæ efficientis, sed in genere causæ finalis : at eandem propositionem, et eisdem verbis docet D. Tho. in testimoI niis relatis, ut ex eorum lectione constat : * ergo D. Tho. docuit assertionem nostram, et Adversariis contrariam : et sicut vanum esset nos interpretari, sic est voluntarium D DISP. VII DUB. IV. : I D. Thomam ita exponere, ut solum exclu- I dat, aut neget causam physice efficientem. Ha 101. Respondet secundo idem perdoctus OJMb Auctor mentem S. Doctoris eo tendere, UO. ul passioni, et meritis Christi respectu gratiæ antiquorum neget conceptum causæ | efficientis moralis, non quidem quoad substantiam , sed præcise quantum ad modum causandi. Nam proprius, et connaturalis modus causæ efficientis esi cum præcedentia exercita, et secundum esse respectu effectus : quem modum non habuerunt passio, et merita Christi res­ pectu gratiæ antiquis concessæ : et in hoc sensu docet D. Tho. non fuisse cau­ sam efficientem talis gratiæ, videlicet quantum ad modum. E contra vero mo­ dus proprius, et connaturalis causæ finalis est movere, et allicere voluntatem agentis ad effectum : quem modum habuerunt passio, et merita Christi ad conferendum gratiam antiquis : et in hac consideratione tradit S. Doctor, quod in eam influxerint solum per modum causæ finalis, scilicet quantum ad modum. Per hoc tamen mi­ nime excludit, quod eorum influxus in gratiam antiquorum fuerit in genere cau­ sæ efficientis, simpliciter , et quoad subs­ tantiam. Refelli­ Sed hæc etiam responsio est voluntaria, tor. et cui nullum fundamentum præstant tes­ timonia D. Thomæ. Vel dicant Adversarii, in quo eorum distinxerit S. Doctor causam efficientem quoad modum, et quoad subs­ tantiam? Deinde refellitur : quoniam si D. Thomas admisisset influxum effectivum secundum substantiam, excludendo præ­ cise modum causæ efficientis ; minus recte, et satis absurde negasset merita, et passio­ nem Christi fuisse causam efficientem gratiæ antiquorum, et asseruit fuisse duntaxat causam finalem, ut toties repetit in locis supra allegatis : consequens nullus legitimus D. Tho. discipulus admittet ; cum illud carperet vel in extraneo : ergo prædicta interpretatio aliena est a mente S. Doctoris. Sequela autem ostenditur : nam carentia illius modi, aut præcedentiæ non tollit a meritis Christi in sententia Godoi, quod fuerint absolute, et quoad substantiam causa efficiens gratiæ antiquis concessæ : unde adhuc supposita carentia illius modi, non negat, sed asserit hic Auctor influxum meritorum Christi in gratiam Patrum fuisse in genere causæ efficientis : ergo si D. Tho. habuisset eandem opinionem, minus recte, et satis 669 absurde negasset merita, et passionem Christi fuisse causam efficientem gratiæ antiquorum. Sed potius oppositum debuis­ set absolute proferre; sicut ille Auctor, et quidem consequenter, affirmat. Refellitur praeterea : nam eo ipso, quod ab aliquo auferatur modus proprius, sive præceden­ tia propria causæ efficientis, nequit esse causa efficiens quoad substantiam, et ab­ solute : sicut si ab aliquo auferretur mo­ dus proprius, et præcedentia propria causæ finalis, nempe in intentione; minime sal­ varetur substantialis influxus causæ fina­ lis ; sed vel penitus exueret conceptum causæ ; vel ad aliud genus causæ transiret : sed juxta expositionem Godoi D. Thomas in relatis testimoniis sensit, et docuit, quod merita Christi comparata ad gratiam antiquorum non observarunt modum pro­ prium, et præ.cedentiam propriam causæ efficientis : ergo ex eadem expositione infertur, quod D. Tho. non potuerit conse­ quenter sentire merita Christi conservasse influxum substantialem proprium causæ efficientis erga antiquorum gratiam, ut. ex immediate dicendis magis constabit. Aliud etiam salis urgens S. Doctoris tes­ timonium infra num. 134, lector habe­ bit. I ·> *r Γ § in. I Expenditur ratio D. Thomae pro eadem assertione. 105. Secundo probatur conclusio ratione D. Tho. in relatis testimoniis, quam pos­ sumus ad hanc formam reducere : nam me­ rita Christi, cum gratia antiquis dispensaba­ tur, non præexistebant in actu : ergo non potuerunt influere in prædictam gratiam in genere causæ efficientis. Antecedens est certum : quia tunc non præexistobat Chris­ tus in actu ; siquidem tempore sequenti fuit conceptus, et positus in rerum natura : atque ideo minus præexistebant in actu opera Christi, sive merita. Consequentia vero probatur : tum quia de conceptu com­ muni causæ efficientis ut contrapositae aliis causarum generibus est præevistere ad suum effectum ; aliter enim non posset d ipsum derivaro esse, sive actualitatem existentiæ : ergo si merita Christi non ha­ buerunt existentiam in actu respectu gra­ tiæ antiquorum, non potuerunt in eam in­ fluere in genere causæ efficientis. Tum etiam quia non minus perlinet ad causam efficientem præexistere in actu, quam ad λ.-ζ Vva Hdtio rx D.Thom. I 670 DE INCARNATIONE causam finalem præexistere in intentione agentis : sed fieri nequit, quod aliquid in­ fluat per modum linis, et non præoxistal in agentis intentione : quippe si agens non pnvconciperet linem, non ageret ex ipsius influxu, sed a casu ergo pariter lieri non valet, quoti aliquid influat per modum effi­ cientis; quod non préexistai in actu. Prima 106. Variæ huic argumento adhibentur eïïsio. responsiones, ex quarum confutatione ip­ sius robur magis apparebit. Et primo occurE. Com- tionc, ul recte declarant N. Complut, ab- j ter Christum redemptorem ; el hic influxus plat* hrev. in lib. Physic, disp. 10, quæst. 1. ! est proprius causæ efficientis, quem Deas Sed merita Christi non habuerunt in exe­ j unice exhibuit in producendo antiquorum cutione præexistentiam respectu gratiæ an­ I gratiam. Ad secundum autem necessarium tiquorum, ut hæc solutio recognoscit. Ergo j erat, quod Christus prævideretur actu me­ non potuerunt influere effective in prædic­ rens, actu agens, actu existens pro priori tam gratiam. Secundo : quia ut Christi me­ ! ad gratiam antiquorum : alias non reprerita possent ut existentia in mente divina sentaretur actu efficiens, sed solum siginfluere effective in gratiam Patrum ; de­ I nate, vel possibiliter. Quippe actu mereri bebant praevideri ut priora in executione, est actu agere libere : et agere libere ne­ quam talis gratia : sicut sol ita praevidetur cessario claudit existentiam, et alias con· causa efficiens lucis, quod simul praevide­ j ditiones, quæ sunt propriæ causæ efficientur prior luce in executione : sed Deus i tis, ut condistinguitur a finali. Alioquin ■ non prævidit merita Christi esse priora in j res futura, aut possibilis, quatenus talis, executione graiia Patrum : alias falleretur ; j posset exercite mereri, sive efficere mocum oppositum in executione contigerit : I raliter : quod nec Adversarii admittunt, ergo Christi merita nec in intentione po­ i Hujusmodi autem requisita non habuit tuerunt efficere talem gratiam. Tertio (ut j Christus comparative ad gratiam Patrum etiam in mente divina : quia non estpræexemplum adductum in contrarios retor­ queamus), ideo gloria comparata ad me­ j visus existere, et agere libere pro priori ad rita, et alia media non se habet ut causa ; talem gratiam, se 1 longe post hujus exisefficiens, sed ut praecise finalis ; quia non I tentiam, et durationem, ut reipsa a parte præcedit nisi ordine intentionis : et ordo rei contigit de facto. Qua ratione docent Μ. communiter contrarii Patres antiquos me­ intentionis non est ordo agendi, sed ordo finalizandi, sive movendi agens, ut ad ruisse de congruo Christi existentiam in exeeutionem procedat : atqui Christus, et executione, ut supra vidimus num. 62. ejus merita solum potuerunt influere in Quod minime componere possent, si Chris­ prædictam gratiam per modum finis, non i tus ut libere agens, et existens fuisset vero per modum causæ efficientis : ergo ■’ prævisus cum præcedentia ad gratiam an­ solum potuerunt influere in prædictam i tiquorum in genere causæ efficientis. Licet gratiam per modum finis, non vero per mo- I ergo in productione prædictæ gratiæ con­ dum causæ efficientis. j currerint Deus, merita Christi, et Christus Dispelli109. Quæ omnia majorem efficaciam ! ipse prævisus; nihilominus aliter, et aliter adversa- accipient, si detegamus radicem æquivoca- j influxerunt : nam Deus motus a meritis riorum tionis, in qua Auctores oppositi laborare j Christi, et ex amore ad Christum operan­ Xatio°' videntur. Nam aliud est Deum agere in- I tem, et merentem, quem voluit esse alio­ tuitu meritorum Christi, et vi illorum se rum finem, influxit per modum causæ ef­ inclinare ad dandum gratiam antiquis : ficientis : Christus autem, et ejus merita aliud vero est Christum mereri effective influxerunt per modum finis a Deo intenti, talem gratiam, iflamque sibi reddere debi­ et prævoliti. Ex quo fit, quod antiquorum tam per modum præmii aliis dandi. Ad i gratia habuerit dependentiam a Deo in ge­ primum enim sufficit, quod Christus ut nere causæ efficientis, et finalis; sed a merens, et redemptor fuerit a Deo inten­ Christo, et ejus meritis dependerunt sicut tus aliorum finis, et quod ejus merita fue­ a causa finali, non autem sicut a causa ef­ rint ordine intentionis prævisa, et quod ficienti. eorum amore, sive intuiti inclinet se Deus Quod si ad hæc superanda respondeat Πώα ad distribuendum in executione gratiam. Godoi disp. cit. num. 76, quod licet nec p's· Jdi­c Ubi duo influxus occurrunt, et necessario Chrislus existens, nec decretum executi- (Mi distinguendi sunt : unus quidem ex parte vum Christi præcesserint decretum execufinis, seu Christi merentis, aut meritorum tivum gratiæ antiquorum, sed vice versa ipsius : qui finis sicut est ratio volendi se habuerint : nihilominus prævisio meri­ I media, sic est ratio distribuendi gratiam torum Christi fuit prior in Deo, quam de­ cretum 673 DISP. VII, DUB. IV. U* cretum executivum tam Christi, quam gra­ ti® antiquorum : atque ideo ipsa merita, ut provisa habuerunt sufficientem præexislentfam, seu præcedentiam ad influen­ dum effectivo moraliter in talem gratiam. Id inquam, si dicatur, impugnatum manet ex supra dictis num. 89. Et quantum ad pnesens attinet, efficacius refellitur : tum quia non disputamus, an cognitio Dei, vel amor Dei erga merita Christi in­ fluxerint efficienter in antiquorum gra­ tiam; sed utrum Chrislus, et ipsius merita sic influxerint ? Primum quidem facile ad­ mittimus, ut constat ex proxime dictis. Sed secundum negamus, quod illa evasio minime salvari queat : nam do ratione causæ efficientis est habere præexistentiam in actu ad suum effectum, physice, si physice agat, et moraliter, si moraliter efficiat : sed licet hæc evasio salvet, quod visio meritorum Christi existentium fuerit prior, quam gratia Patrum tam in se, quam in decreto executive ; nihilominus recognoscit, quod merita Christi exislentia, et ipse Christus merens non habue­ runt similem præexistëntiam ad tale de­ cretum : ergo minime potuerunt influere efficienter in prædictam gratiam. Tum etiam quia illud in præsenti difficultate de­ bet habere præcedentiam, quod denomina­ tur efficiens moraliter gratiam antiquo­ rum : et rursus illud dicitur efficere moraliter, quod denominatur merens, aut mereri : sed hujusmodi denominatio non attribuitur visioni meritorum Christi, sed ipsis meritis, aut Christo ea elicienti, ut ex se liquet : ergo quod illa visio fuerit prior, quam gratia antiquorum intenta, decreta, aut execute ; nihil interest ad præsentem difficultatem. Tum denique quia per hoc, quod merita Christi intendantur, aut prævideantur a Deo, et hac ratione procédant antiquorum gratiam ; minime egrediuntur ordinem inlentionalem, et intelligibilem, nec pertinent ad ordinem existendi ; sed tantum habet esse cognita ah intellectu, et volita a voluntate : hu­ jusmodi autem conditiones minime suffi­ ciunt ad efficiendum moraliter vere, ut efficere distinguitur a finalizare ; siquidem ex vi talis status non habet existere in actu, sed solum osse in via ad existendum adhuc in mente divina : ergo prædicta evasio nihil juvat, ut merita Christi fue­ rint causa moralis effectiva gratiæ anti­ quorum. Sabnanl. Curs, lheolog. tom. .17//· g IV. Confirmatio rationis practdenlis. 110. Potest autem praemissa ratio ma- Foldtor ­ gis confirmari sequenti discursu : quia proposi tum merita Christi non fuerunt re ipsa in exe­ fundacutione causa efficiens moralis gratiæ an- racnlum· tiquorum : ergo nec exercuerunt munus talis causæ in mente, aut intentione di­ vina. Consequentia videtur manifesta : quia Deus videt res influere, seu causare, secundum quod reipsa causant, et in­ fluunt : ergo si merita Christi reipsa in executione non causarunt effective mora­ liter gratiam antiquorum; impossibile est, quod habuerint rationem talis causæ in mente divina. Antecedens autem proba­ tur : quia merita Christi in executione supposuerunt gratiam antiquorum jam pro­ ductam, et omnino existentem extra suas causas : sed id, quod est productum, et ex­ tra suas causas nequit denuo produci : ergo merita Christi non fuerunt re ipsa in exe­ cutione causa efficiens moralis gratiæ an­ tiquorum. Quod motivum desumitur ex D. D.Thom. Tho. quæst. 29 de Veritat. art. 6, in corp, ubi ait : Meritum est causa piræmii, non quidem per modum finalis causæ : sic enim præmium magis csl causa meriti: sed magis secundum reductionem ad causam efficientem, etc. Id autem, quod est causa per modum efficientis, nullo modo potest esse pos­ terius tempore eo, cujus est causa. Unde non potest fieri quod aliquis mereatur, quod jam habet. Huic confirmationi duplici via extreme Primum opposita occurrunt Adversarii. Quidam effu­ gium. enim eorum concesso antecedenti, negant consequentiam : quia cum merita Christi in executione non fuerint priora, quam antiquorum gratia; non potuerunt in eam effective ullo modo influere. Sed cum in intentione Dei habuerint hujusmodi præ­ cedentiam, potuerunt in eam gratiam in­ fluere efficientia morali : ad quam non re­ quiritur existentia in executione, sive in re, quæ potest dici existentia physica, sed sufficit moralis existentia in intentione præmiantis. Sicut etiam finis vere, et rea­ liter influit, non quidem ut in re exis­ tens, quo modo habet rationem effectus ; sed ut praeexistens in agentis intentione. Quam responsionem insinuat Godoi loco Godoi. cit. num. 43. Cætcrum incredibile apparet, quod me­ Pf.edu · rita Christi existentia in apprehensione dilur. 43 i’· . :* 671 ;K' 2 & .· DISP. VII, DDB. IV. DK INCARNA TlONE causent aliquid effective, el quod illud non magis causent effective posita in execu­ tive : nam cum unumquodque agat, prout est in actu, et existentia sil conditio per se requisita ad agendum : » o aliquod est ap­ tius ad influendum effective, quod est ma­ gs in actu, et perfectiori modo importat exisienram : constat autem unumquodque magis esse in actu, et perfectiori modo habere existentiam, quando est a parte rei extra causas, quam cum præcise habet esse actu, sive existentiam in sola intentione agentis : ergo si merit i Christi ut existen­ tia in rerum nat ira non influxerunt effec­ tive moraliter in gratiam antiquorum, multo minus potuerunt prædiclo modo influere in talem gratiam ut existentia pre­ cise in intentione divina. Unde liquet nul­ lius momer.ti esse exemplum, quod affer­ tur, causa' finalis : quia finis non causât, nec movet ut existens, vel quia existens ; sed potius movet agens, ut procedat ad ipsius executionem, et existentiam : unde salis est, quod habeat esse in ejus inten­ tione secun lum suam bonitatem appre­ hensus. Cæterum existentia est conditio per se ad agendum : unumquodque enim agit, prout est in actu non solum essent æ, sed existentiæ : unde nobilior mo.lus existendi confert ad nobiliorem modum ope­ randi , ut inductive * potest ostendi. Et licet existentia si; physica, minime tamen impedit efficientiam moralem, ul liquet in meritis nostris, quæ licet physice exis­ tant, influunt tamen effective moraliter tam in augmentum gratiæ, quam in glo­ riam. Ergo illud, quod existens in re ne­ quit efficere moraliter aliquem effectum, multo minus ilium efficere potuerit irt exis­ tens præcise in intentione, et quando in se est actu nihil. Cum icitur merita Christi ul existentia in re non influxerint, nec influere effective moraliter potuerint in gratiam antiquis datam, ut hæc responsio admittit : sequitur, quod nec influere eo modo potuerint in Idem gratiam ut existenlia præcise in intentione Dei. Urgen111. Quot' magis perspicuum fiet, si in­ tior irapn- quiramus ad Adversariis, quid intelligent r natio. per merita ut existentia in Dei intentione ? Sunt merita mere possibilia, vel merit i solum futura, vel denique merita, qua· in ri existant, et terminent scientiam visio­ nis? Brimum dici non valet : quia licet bonitas possibilis possit movere per mo­ dum finis, non tamen per modum meriti : nemo enim meretur, aut demeretur in actu per opont sibi possibilia, nec Deus aliquid propter illa retribuit, ut ex se liquet. Se­ cundum etiam dici non potest : quia causa efficiens exposcit necessario præexislentiam, vel ad minus coexistenliam rospeclu effectus, quem effectivo attingit : futurum autem in quantum tale non dicit cooxistontiam, et multo minus præoxislentiam, sed magis successionem post aliud : unde licet possit obire munus causæ finalis, si­ cut de possibili dicebamus ; minime tamen causæ efficientis. Restat igitur, quod dica­ tur ultimum, et consequenter quod sint merita ul in rc existentia. Si autem ita res se habet ; plane sequitur, quod merita sic accepta sint, quæ effective influunt in effec­ tum : aliter enim non possent terminare scientiam visionis, sed præcise præviderenlur influere meritorie ut possibilia, aut futura ; quod supra improbatum est. Ergo e contra si Deus non videt, quod merita Christi in re, sive in exeeutione posita causarunt effective moraliter gratiam antiquorum ; sequitur quod talia merita ni existentia in intentione Dei non causaverint prædicto modo talem gratiam. Sed merita Christi in re, sive in exeeutione posita non influxerunt effective moraliter in gratiam antiquis concessam, ut data responsio supponit : ergo nec ita in ipsam influxerunt ut existentia in intentione di­ vina. Ad hæc : ideo prædictus Auctor, et alii C» n. i relati docent merita Christi non in­ fluxisse meritorie, sive effective moraliter in maternitatem B. A'irginis, quia non fuerunt prævisa per scientiam visionis pro priori ad talem maternitatem : et ideo non terminarunt scientiam visionis pro priori .id maternitatem ; quia in re, sive exeeu­ tione non sunt prius, quam maternitas, sed post illam ; el scientia visionis attingit res et correspondet rebus, prout in se sunt. Atqui merita Christi in exeeutione non fue­ rant priora, quam gratia Patrum, nec illam effective moraliter attigerunt, ut supponit hæc responsio : ergo non sunt prævisa in­ fluere effective moraliter in talem gratiam: et consequenter nec ut existentia in mente, aut intentione divina illam effective mora­ liter attigerunt. — Declaratur hoc am­ plius : nam Christus in intentione divina non exercuit influxum meritorium effecti­ vum, nisi per merita, quæ in exeeutione ha­ buit : siquidem non alia merita, aut opera habuit in intentione, et prævisione divina, nisi quæ exercuit in rerum naturaexistens : alia* : alias ordo execulionis non reduceretur adioqaate in actum, sive exercitum ordinem Intentionis : quod est impossibile respectu Dei intendentis efficaciter. Sed Christus in exeeutione non meruit effective, sive non exercuit causaiitatem effectivam moralem in ordine ad gratiam Patribus datam, ut docent hujus responsionis Auctores. Ergo nec Christus ut in intentione prcevisus exercuit talem causaiitatem. Unde apparet minorprædictæ responsionis consequentia : oportet enim prædictam causaiitatem vel admittere in utroque ordino, vel in utro­ que negare. Liquet otiam ad exemplum finis pro eu responsione aliatum : nam linis non causal, nec movet nisi in intentione, quam excitat, et ad quam allicit voluntatem agentis : uude non requiritur, quoi positus in exeeutione causet; sed sufficit, quod sit terminus, et complementum totius proces­ sus, sive influxus, quem ab intentione in­ choaverat. Causa autem efficientis influxus pertinet per se ad executionem, ut supra di­ ximus : et ideo quod in exeeutione non in­ fluit efficienter, impossibile est, quod effi­ cienter influat in intentione. 112. Propter næc alii Auctores frequen­ tius nostræ confirmationi respondent negando antecedens : existimant enim, quod Christus in rerum nalura existons causaverit effective meritorie, sive morali­ ter gratiam Patribus concessam : licet hujusmodi ialluxum aliter, et aliter ex­ plicent. Quidam enim censent meruisse exercite illam gratiam Patribus per modum actionis gratiarum, quatenus opera sua obtulit in gratiarum actionem pro illis doais. Alii hujusmodi meritum explicant per modum solutionis : data enim fuerat Patri­ bus gratia in spe meritorum Christi, quoi ipse obtulit tanquam pretium pro dono anticipata solutione concesso. Sed hæc responsio falsum assumit, illamque possumus efficienter refellere. Pri­ mo, quia gratiarum actio ex nalura sua .-opponit dunum, pro quo Iit : similiter solutio pretii supponit rem. pro qua datur : atqui nec meritum, nec causa effectiva supponit ex natura sua præmium, aut effectum ; sed potius ordinatur ex na­ lura sua ad istorum existentiam, ut ex se liquet : ergo si merita Christi in exccutionc posita solum se habuerunt per modum gratiarum actionis, aut per mo­ dum solutionis pretii respectu gratiæ Pa­ nibus datæ : minime se habuerunt tan­ quam meritum, vel causa efficiens in 675 online ad illam. Secundo, quia impossibile Seeando. est poni de novo aliquam causaiitatem effectivam, et quod non ponatur de novo aliquis effectus ei correspondent : sed quando Christus exercebat opera merito­ ria, non ponebatur de novo gratia, quæ in Patribus supponebatur præextitisse, ut satis ex se patet : ergo Christus per præ­ dicta opera non attingebat effective talem gratiam. Terlio, nam meritum eatenus attingit effective offectum, aut præmium, quatenus movet voluntatem agentis ad ejus collationem : sed cum Christus ope­ rabatur, non movebat voluntatem Dei ad conferendum Patribus gratiam; siquidem gratia præsupponebatur concessa a Deo anteccdenter ad exercitium actuale, quo Christus operabatur : ergo Christus exer­ cite operans non attigit effective gratiam antiquorum. Quarto, quia non satis cohae­ Quarto; ret, quod gratia Patrum fuerit in executione principium merendi Christi Incar­ nationem, et quod hæc in exeeutione fuerit principium merendi gratiam Patribus : alias idem, et secundum eundem actum esset prius, et posterius alio, in eodem genere causæ : sed gratia Patrum fuit principium merendi Incarnationem Christi in exeeutione, ut ostendimus dub. præced. § '2 ; ergo Christus in exeeutione non me­ ruit, aut effective moraliter attigit gratiam Patrum. Quinio, quoniam ut Christus in Qnir.lo. rerum natura positus attingeret effective meritorie talem effectum, deberet ad præ­ dictum effectum sua opera dirigere, sive ordinare, illa applicando pro tali effectu, sicut se gessit in ordine ad alia, quæ nobis meruit : sed ridiculum est, quod Chrislus ordinaverit, et applicuerit opera pro effectu, qui jam erat in rerum natura, et ab illo ita esse prævidebatur : sicut impertineuter quis oraret pro re præterita, quatenus tali : ergo Christus non attigit effective moraliter gratiam antiquis datam, quatenus data supponebatur : atque ideo non concurrit effective ad primam ipsius collationem. 113. Nec satisfacit, si his impugnatio- ites;1OIP >io nibus, et præsertim ultima· occurras cum Lugonis. Lugone disp. 17, sect. 3, anum. 36, et Martino Perez disp. 33, sect. 4, num. 6, quod lb et effectivus physicus inlluxus ne­ queat dirigi ad effectum præteritum, quod præcise probant majori ex parte impugna­ tiones a nobis factæ; nihilominus illum attingere potest influxus effectivus moralis, qualis est causal itas propria meritorum. * >* 4 676 DE INCARNA ΓΙΟΝ E. Qaod sibi persuadet exemplo orationis : quam posse rationabiliter dirigi in rem præteritam constat : tum ex eo, quod Ecclesia orat pro animabus defunctorum in hunc modum : Libera eas de panis inferni, ne absorbeat eas Tartarus, ne cadanl in obscurum, etc., cum tamen Eccle­ sia certo credat eas animas, pro quibus intendit applicare orationem , immunes existera a damnationis statu. Tum quia si non possemus orare pro praeteritis ; nihil possemus a Deo petere : scimus enim Deum ab æterno cuncta decrevisse : unde cum petimus a Deo saulem, peti­ mus, quod Deus ab æterno voluerit salu­ tem dare : non enim petimus , quod nunc incipiat velle : atque ideo petimus volitionem præteritam, sive quæ ante ora­ tionem supponitur. Unde magis fulciri valet responsio adhibita : nam si oratio in suo genere potest attingere effectum praeteritum ; pariter meritum Christi, cum exercile existebat, poterat in suo genere iquod proprie e.-t causæ efficientis;, attin­ gere gratiam in Patribus præexi-tentem. EffjrtiNon, inquam, satisfacit hæc responsio: ,or' nam praeterquam quod plures ex adductis impugnationibus in suo robore relinquit, ut facile consideranti constabit; falsum omnino est petitionem, sive orationem posse rationabiliter dirigi in rem præ­ teritam cognitam ut talem : oppositum enim constat tam ex communi modo con­ cipiendi, et orandi, quam ex eo, quod omnis petitio ordinatur ad impetrandum, quud orat : et nemo impetrat, quod jam habet , vel habuit ; sed quod nondum habet. Accedit etiam omnem orationem ortum ducere ex desiderio, illudque ma­ nifestat : desiderium autem non respicit pnetenta, sed futura, ut ex se liquet. Et hinc magis roboratur impugnatio su­ perius facta evertendo simul hanc evasio­ nem : quoniam Christus non magis potuit ordinare, et applicare sua merita ad ali­ quem effectum, quam illum desiderare, vel petere : sed Christus non desideravit, nec oravit, quod Deus tribuerit gratiam antiquis, quos illam jam habuisse certo videbat; et quam Deum non posse non tribuisse evidenter cognusc- bat : ergo pa­ riter non ordinavit, nec applicuit sua me­ rita in ordine ad prædictum effectum. Eo vel maxime, quoi oratio et meritum diriguntur ad agens, quod libere possit dare, vel negare terminum orationis, et meriti : ubi enim agens non libere, sed necessario ioflueret ; vana, ct supersliro-i esset hujusmodi ordinatio : at ex suppo­ sitione, quod Patres antiqui habi erunt j tempore præterito gratiam, nequii Deas . i de præsenti impedire, quod illam habue­ rint, nec ad id habet libertatem : ergo vanum, et superstitiosum furet orationem, ot meritum de præsenti ad Deum dirigere, i ut Patres de præterito habuerint gratiam, i Ea vero, quæ pro se affert Lugo, mi-c* nimo urgent. Ad primum enim respond?·** tureum Suarez tom. 3, in 3 p. disp. 72, sect. 1. Torre 2, 2, quaeR. 83, art. 3, ·,” disp. 2 in resp. ad 5, ea verba non con­ tinere orationem, qua Ecclesia do præsenti ' petat pro animabus Purgatorii, quod i I damnationis judicio, vel inferni poenis ; uberentur : hoc enim jam certo supponit : sed continere piam quandam repræsentationem status earum animarum pro eo tempore, quo separantur a corpore, et Dei judicio afferuntur : et hoc modo ■ repræsentat orationes, quæ eo tempore, 1 ct instante illo periculo fiunt, aut fieri ■ debent. Sicut cum celebrat Christi adven­ tum, et ait : Rorate calli desuper, el nubes pluant justum t non petit, quod modo ' liat id, quod olim Patres petebant, et certo credit jam factum fuisse : sed pie repræsentat antiquorum orationes, et desi­ deria. Nec prædicta repræsentalio est otio- . sa : plura enim continet satis utilia, et optimos affert effectus. Primo enim admo­ nentur fideles, quod summum illud pericu­ lum mortis, et judicii, ac damnationis alte cogitent, ut cuncta visibilia contemnant. J Deinde exercentur actus fidei, et religio- ■ nis, dum illa repræsentalio iit in cultum , Dei, quem recognoscimus supremum ani­ marum judicem, qui simul cum sit mise­ ricors, possit eas liberare a pœnis inferni, et Purgatorii, media obsecratione jus­ torum Tandem omnes hi actus, cura satisfactorii sint, diriguntur ad animarum Purgatorii liberationem, aut solatium, ac evamen : quod habere possunt : licet . ut materialiter significant, non sint reipsa ■ petitiones pro liberatione ab æterna dam- ; natione, quæ jam præsupponitur de præterito. Ad secundum negamus sequelam, cujus probatio nullius momenti est : nam . t um a Deo petimus salutem non petimus, quod de præterito habuerit voluntatem tlandi salutem, vel quod voluntatem mu- ! let ; sed solum quod salutem efficiat, quod I ab æterno non habuit, et modo facere po- ; lest. Nam, ut inquit D. Tho. 2, 2, quæst. ; 83, DUB. IV. DISP. ,· 67 7 tum sibi faciet in actu secundo, ut in hu­ 83, ait. 2, non propter hoc oramus, ul divi­ manis frequenter videmus. Et hac ratione nam dispositionem imnulemus; sed ul im­ licet opera Christi habuerint condignitatem petremus, quod Deus disposuit per oration/s ad salutem omnium hominum : nihilomi­ miriorum esse implendum, ul scilicet horni nus illam non meruerunt in actu secundo, nts podulando mereantur, quod cis Dcusomet ita plures damnantur Ergo ut Christus nipolens ante s.rcula disposuit donare. diceretur meruisse, sive effective moraliter 111. Nec iterum satisfacit, si cum eodem attigisse gratiam antiquorum ; non sat s est, E)S I.ugone ubi supra, et Cipullo quæst. 19, Γ ari. i, dub. 1, num. 31, respondeas sequon ejus opera habuerint cor.dignitatem sufficientem ad tale præmium : sed insu­ i cuudo, quod ut Christus in exeeutione meper requiritur, quod Christus illa ordinave­ ! ruerit gratiam antiquis Patribus datam ; rit ad ipsum consequendum. Cum igitur : opus non habuit speciali ordinatione, sive Christus in exeeutione non direxerit sua applicatione., qua sua merita ad prædictum merita ad consequendum gratiam Patribus • effectum direxerit, sed satis fuit elicere de præterito datam, ut supra ostendimus, absolute, opera meritoria, et. quod Deus et hæc responsio non negat : sequitur, eorum intuitu contulerit graliam Patribus. quod prædictam gratiam non meruerit in Qucd sibi persuadent tum exemplo satis­ factionis justorum, quæ ipsis non est ne­ exeeutione. Prxterea si Patres accepissent Tertio, gratiam ex influxu effectivo meritorum cessaria, et reponitur in Ecclesiæ thesauro : quæ po.-tea per indulgentias aliis applica­ Christi absque ulla actuali ex parte ipsius tur; licet justi ad hujusmodi effectum eas Christi applicatione; ta is effectus esset a casu respectu Christi, et præler intentio­ non ordinaverint. Tum exemplo regis, qui sæpe confert beneficia aliquibus propter nem ipsius : hoc autem tantum abest, quod merita parentum, licet hi de hoc non cogi­ augeat ejus gloriam, quod potius immi­ taverint, nec sua opera al talem effectum nuere videtur ; sicut imperfectio est in quo­ libet agente influere a casu, et præter in­ direxerint. Tum denique nam merita Christi ob sui infinitatem habent sufficientissimum tentionem : ergo vel dicendum est, quod valorem, ut a Deo acceptentur etiam pro Christus influxerit dirigendo sua merita illis, pro quibus illud Christus specialiter ad gratiam antiquorum, quod hæc respon­ non applicuit : cum enim Christus e:s sio negat ; vel concedi debet, quod non meritis non indigeat, nec ita pro nobis influxerit efficienter in talem gratiam, quod applicet, ut pro aliis excludat ; congruum intendimus. fuit, ut Deus eorum intuitu contulerit Pa­ Quod inconveniens (ut tacitam objec­ Nota. tribus graliam. tionem præoccupemus), minime urget in influxu per modum causæ finalis : quia ut Non, inquam, hoc satisfacit, sed facile aliquid influat per modum finis, non requi­ *>·. evertitur ex hactenus dictis. Nam in primis te· Christus non potuit mereri apud Deum ali­ ritur, quod se, aut sua opera applicet; sed sufficit, quod agens alia ordinet in quod præmium nisi præsupposito pacto, ut ipsum : sicut Deus ordinavit gratiam Pa­ E constat cx fuse dictis disp. 1, dub. 8; sed omne pactum includit directionem, et ordi­ trum in gloriam Christi merentis. Præ­ sertim ubi finis, si est aliquod egens libe­ nationem merentis, qua applicat sua opera rum, cum primo ponitur in rerum natura, ad aliquem effectum, ut ex se liquet : ergo si Christus in exeeutione non ordinavit sua approbat, et totam habet aliorum ordina­ tionem ad se, vultque illa perficere, et ul­ merita ad hoc, quod Deus antiquis gratiam timo consummare; quomodo Christus se contulerit, ut hæc responsio concedit, fieri habuit ad antiquorum gratiam, ut infra non potuit, quod ipsis promeruerit talem magis explicabimus. gratiam. Deinde valde diversa sunt, quod 115. Confirmatur : quia prædicta res- Prwsealiquod opus habeat condignitatem ad ali­ ponsio minime, satisfacit inconvenienti sæ- . 'iu*nr quod præmium; et quod tale præmium in pius objecto : quoniam ut Christi merita, ii0. actu secundo mereatur, et illud reddat sibi debitum ex justitia. Ad primum enim suf­ sive ab ipso etiam sive a solo Deo appli­ ficit, quod opus habeat æqualem valorem cata, possent influere effective in gratiam cum præmio : ad secundum autem requi­ antiquorum, deberent prævideri existentia ritur,F quod ad illud ordinetur, supposita pro priori ad talem gratiam ; cum de ra­ 4 K?;retributionis promissione : aliter enim licet tione causæ efficientis sit habere præexisopus sit meritorium in actu primo talis tentiam ad suum effectum, vel saltem præ­ nrmmti præmii;· illud tamen merebitur, nec debi­ videri exislentem ut sæpius in superioribus I I 678 DK INCARNATIONE. dictum est : sed merita Christi non sunt I rint meritorio, nisi ex applicatione ipsim, prævisa oxistere pro priori ml gratiam an­ ut supra ostendimus; sequitur, ipnxl iu tiquorum : ergo nec applicata a Christo, executione nullum habuerint effectivam nec applicata a solo Deo influxerunt effec­ influxum in antiquorum gratiam. Uwfe tive in gratiam antiquorum. Probatur mi­ miam patet ad secundum exemplum : ntis nor : quia merita Christi in executione i qui meretur apud regem, merita applies! fuerunt post gratiam Patrum ; siquidem i ad recipiendum præmiüm vel in personi n hi per opera a tali gratia procedentia me­ , propria, vel in personis sibi conjunctis,i ruerunt executionem Incarnationis, ut sunt cum eo aliquid moraliter unum.Si constat ex supra dictis num. 6*2 ; sed nullus autem nulla prorsus hujusmodi applicati· . praecedat; collatio beneficii non erit retti- | effectus praevidetur existens pro priori ad Initio debita præmii, sed mera gratia, au | existentiam causarum suarum : ergo me­ opus gratitudinis absque debito justitiæ. j rita Chr.sti non sunt prævisa. existera pro priori ad gratiam antiquorum. — Quod ma­ I llima denique probatio solum evincit J gis explicatur : nam impii· at aliquid esse in ! opera Christi antecedentèr ad speciales applicationem esse meritoria in actu prima I executione prius, quod est in executione posterius : sed Christi merita fuerunt in cujuscumque præmii possibilis; minina a executione post gratiam antiquis datam, ut , vero, quod absque tali applicatione me- ί ex se liquet : ergo non fuerunt priora in reantur in actu secundo præmium deter- f executione, quam talis gratia : essent autem minatum, et illud sibi debitum reddant, ή in executione priora, si vel applicata a ut num. præced. explicuimus. solo Deo influxissent effective in talem gra­ tiam ; siquidem antecederent ejus passi­ I f v. vam productionem : ergo nec a Deo appli­ cata influxerunt effective in gratiam liuEadem conclusio alio fundamento munilvr. jusmodi. Recolantur, quæ diximus dub. præced. toto £ 6, ex quibus confutabuntur i 16. Secundo probatur nostra conclusi responsiones, qme huic conflrmationi adhi­ dia ratione, qua specialiter diruemus priacipalius fundamentum opinionis contra-o2 beri possent. ^unur” Ad ea vero, quibus solutio hactenus imriæ : nam ideo concedendum esset merih * caoturia pugnata fulciebatur, facile respondetur. Christi influxisse in gratiam antiquorum, ïBoti-.a. Xam primum exemplum retorquendum est .· sive, et in idem redit, quod gratia anti­ quorum fuerit effectus meritorum Chrisii I in Adversarios : si enim justi opera, qui­ in genere causée eflicientis, quia Christus j bus ad propriam satisfactionem non egent, nullo modo pro aliis applicat ; sequitur, est universalis Redemptor, et caput toties I quod applicatio facta ab Ecclesia per in­ Ecclesia·, per cujus merita habemus, qua 3 conducunt ad salutem : sed hæc ratio e$l i dulgentias sit a casu respectu eorum, et præter ipsorum intentionem. Minime au­ nulla : ergo opus non est concedere, quod tem concedent Adversarii, quod merita Christi merita influxerint effective in Vera· Christi influxerint effective in antiquorum tiam antiquorum, sive quod habuerint de­ gratiam a casu, et praeter intentionem pendentiam ab illis in genero causæ effi­ Christi. Sed re vera cum justi faciunt opera cientis. Consequentia patet : tum quia in satisfactoria, eam intentionem formalem, praemissis continetur praecipuum Adversa­ aut virtualem habent, quod si eis non egent, riorum fundamentum : atque ideo si ex vi aliis membris Ecclesiæ prosint ; licet non illius non convincitur, quod merita Christi semperea alicui specialiter applicent : unde influxerint effective in gratiam Patrum; cum postea aliis prosunt, id non fit ex sola non relinquitur motivum urgens, ut præ­ applicatione Ecclesiae, sed ex ipsorum dictum influxum concedamus. Tum etiam et‘am applicatione : nec refert, quod satis­ quia cum valde arduum, et fere inintellifactio referatur ad debita præcedentia, vel gibile s t, quod merita Christi habuerint ad alia, quæ alii fortasse contrahent. Gæprædictum influxum in gratiam datam Pa­ terum Christus nullo modo applicat sua tribus ante Christi adventum; non oportet opera, ut Deus contulerit de praeterito gra­ implicari hujusmodi difficultatibus, nisi tiam antiquis : esset enim hæc directio ac­ obligemur urgenti aliquo fundamento, tus imper linens, et otiosus, ut Auctores quale in hoc discursu repraesentatur. Major hujus solutionis recognoscunt. Cum ergo autem est certa : quia nullum urgentius merit i Christi in executione non influxe- i motivum proponunt, et frequentius repe­ tunt 1)181'. VII. DUB. IV. lunt Adversarii, quam illud. El quidem merito : nam innititur testimoniis Scrip­ tura), Conciliorum, et Patrum, quæ allega­ vimus num. 9G ; ex eis enim convinci vide­ tur, quod Christus habuerit generaliter hujusmodi influxum in omnem gratiam hominibus datam, saltem post Adæ pecca­ tum, et quod talis influxus pertineat ad munus proprium Redemptoris generis hu­ mani. Unde. Joan. 1, v. 16, dicitur : De plenitudine ejus omnes accepimus, el gratiam 5 pro gratia. Ubi illa verba : El gratiam pro gratia, significant omnem gratiam a prima usque ad ultimam, sicut Job. 2 dicitur : Pellem pro pelle dabit homo pro anima sua, idest, omnem pellem, ac si diceret, omne bonum dabit homo a minimo usque ad maximum, nullo excepto. Si ergo influxus meritorum Christi fuit adeo universalis, ut ex Scriptura edocemur ; oportet, conceda­ mus Christi merita influxisse in antiquo­ rum gratiam influxu effectivo, sive in ge­ nere causæ efficientis. Minor autem, in qua est difficultas, pos­ set in primis suaderi ex eo, quod licet Scrip­ tura, Concilia, et Patres dicant omnem hominum gratiam esse ex meritis Christi, aut dari propter Christum Redemptorem ; minime tamen determinant, quod depen­ dentia talis gratiæ a Christo, aut ejus me­ ritis sit in genere causæ efficientis, vel finalis ; sed qualitatem prædictæ dependen­ Neb. ti® non explicant. Unde licet concedamus, ut concedi debet, omnem hominum gra­ tiam fuisse, et esso ex meritis Christi, sicut Scriptura, ct Patres loquuntur : inde tamen non compellimur admittere, quod omnis gratia fuerit ex meritis Christi in genere causæ efficientis : quia Scriptura, et Patres id ncutiquam diffiniunt, sed Theologis dis­ putandum , et explicandum relinquunt. Quod si Adversarii urgerent verba Scrip­ turæ, et Patrum intellieenda esse cum omni proprietate, atque ideo de influxu effec­ tivo; parum hoc incursu opprimeremtur : quia rigorosam illam, et omnimodam pro­ prietatem servari oportet, ubi est possibile, et nullum sequitur inconveniens. Quod au­ tem Christus influxerit effective priusquam fuerit in rerum natura, est omnino impos­ sibile, et alia parturit inconvenientia, ut hactenus ponderavimus. Unde testimonia Scripturæ. et Patrum intelligenda sunt in vero sensu de influxu per modum causæ Cenlir- finalis, non vero de influxu causæ effi­ citio eisecr- cientis. Qui discurrendi modus posset satis appoIBS. sile confirmai i, e.t explicari exemplo causæ physice operantis : etenim perfectiori mo­ do agit causa efficiens physice, quam causa efficiens moraliter : et operari magis pro­ prie dicitur de causa physica, quam de morali, ut per se patet. Cum igitur Scrip­ tura, et Patres dicant Christum, ct ejus merita fuisse causam efficientem gratiæ antiquorum, ut autumant Adversarii; con­ sequens erit, quod in sensu omnino pro­ prie loquantur, ac perinde quod doceant Christum, et ejus merita influxisse effec­ tive physice in prædietam gratiam. Prae­ sertim cum Christus, et ejus passio sic de facto influant in gratiam nostram, ut ma­ nifeste colligitur ex D. Tho. infra quæst. i8, art. fi. Id vero minime Adversarii ad­ mittent ; cum vix, aut ægre explicent vel solum influxum effectivum moraliter circa gratiam antiquorum. Et ad objecta respon­ debunt proprietatem in locutionibus Scrip­ turæ, et Patrum observandam esse, ubi est possibile : Christum autem non potuisse influere effective physice in gratiam anti­ quorum, quia tunc non existebat, quod ad influxum physicum necessarium est : atque ideo influxum ejus effectivum solum fuisse moralem, et non physicum. Idem itaque ipsis respondebimus, videlicet proprietatem significationis observari, ubi fieri potest Christum vero non potuisse effective in antiquorum gratiam, quia tunc non habe­ bat existentiam; quod ad omnem influxum effectivum requiritur : et consequenter ejus influxum solum fuisse finalem, non effi­ cientem. 117. Sed licet hac via posset minor sa- t’rçens tis probabiliter, et non parum efficaciter ,:î!?°fîs (quantum requiritur ad debilitandum mo­ tivum oppositum) suaderi ; alia tamen utomur magis compendiosa, et efficaci, quæ procedit ex concessis ab Adversariis, et potest in hunc modum expendi. Quoniam cum hoc, quod est Christum, esse univer­ salem Redemptorem, et caput totius Eccle­ siae, per cujus merita habent homines, quidquid confert ad salutem, optime co­ hæret, quod antiqui habuerint plurima gratiæ dona, et non ex meritis Christi in genere causæ efficientis, sed solum in genere causæ finalis : ergo prædictum motivum minime probat, quod merita Christi influxerint efficienter in gratiam antiquorrum. Consequentia patet tum a paritate : tum ex eo, quod prædictum mo­ tivum universale est, et innilenslocutioni­ bus generalibus Scripturæ, et Patrum, quæ ■•fl 680 DE INCARNATIONE. inter gratias non distinguunt, sed complec­ tuntur omnia dona, qua> conferunt al ho­ minum salutem. Antecedens suadetur pri­ mo : quia fides, et desiderium, quibus Patres respexerunt Christum venturum, non habuerunt dependentiam a meritis Christi in genere causæ efficientis, sed soGodoi. lam in genere, causæ finalis, ut docet Go­ doi disp. 51, g 4, num. 61, quod ibi extendit ad omnem gratiam efficacem prædeterminantem ad tales actus. Et ratio est; quia hujusmodi operat ones, et gra­ tiæ ita pnecesserunt in exeeutione merita Christi, quod eis repugnavit sequi in exe­ eutione post illa : est autem contra ratio­ nem præmii in esse talis, quod nequeat sequi in execulione post meritum. Secundo probatur idem antecedens : nam maternitas, quam B. Virgo habuit erga Christum, fuit excellentissima gratia, et quæ ex parte dignitatis excedit omnem aliam gratiam creatam propter majorem approximitatem ad ordinem hypostaticum : et tamen B. Virgo non habuit hujusmodi gratiam ex meritis Chrisli in genere causæ efficientis, sed solum in genere causæ finalis, ut doSuiriz. cent idem Godoi, Suarez, et alii plures Theologi num. 40 relati. Quoniam impos­ sibile fuit, quod talis maternitas sequere­ tur in execulione post Christi merita : quod repugnat propriæ rationi præmii in esse talis, sive in ratione effectus meritorum in genere causæ efficientis. Ergo verum e.-t Patres habuisse plura dona, quæ non fue­ runt ex meritis Christi in genere causæ efficientis, sed solum in genere causæ fina Iis : et consequenter oppositum non dedu­ citur efficaciter ex eo, quod Christus sit universalis Redemptor, et caput totius Ecclesiæ, ex cujus meritis habemus, quid­ quid confert ad salutem. Quod prævidisse Suarez, videtur Suarez disp. il, sect. 9, g Ad lias, ubi dixit : Concedo omne Dei be­ neficium, omnemque Dei benevolentiam erga homines, cui non repugnat supponi Chrisli merita, saltem in xlernilale prævisa ut futura, fundari in eisdem meritis, etc. ubi plane significat, quod si adsit opposita conditio, nempe non posse supponere Chrisli merita, non omne bonum fundabi­ tur in meritis Christi (utique in genere causæ efficientis) licet sit Dei beneficium, et Dei benevolentia erga homines. Unde probatur tertio idem antecedens ; quoniam ipsa anticipatio, qua Patres ante Christi adventum receperunt gratiam, non fuit ex meritis Christi in genere causæ efficientis; siquidem post Christum sequi non potuit ; alias non esset anticipatio : sed hujusmodi pnecedontia fuit speciale Dei beneficium erga Patres, conferens ad eorum salutem, el dignitatem : inde enim habuerunt, quod potuerunt mereri de congruo Christum in executione : ergo non omne, bonum, aut gratia conferens ad salutem fuit in Patri­ bus effectus meritorum Christi in gener»' causæ efficientis. Confirmatur urgenter : quoniam si Christus, et ejus merita fussent causa ** efficiens moralis gratiæ Patrum; pariter fuissent causa effectiva moralis dispositio­ num, quibus se ad talem gratiam præpararunt : sed Christus, et ejus merita non influxerunt effective moraliter in tales dispositiones : ergo nec influxerunt effec­ tive moraliter in prædictam gratiam. Major probatur tum ex physicis, et naturalibus: nam ad idem agens pertinet disponere effective subjectum, sive producere effec­ tive in subjecto dispositiones ad formam, ad quod pertinet producere, aut introducere effective talem formam : ergo pariter si Christus, et ejus merita fuissent causa effectiva gratiæ sanctificantis in antiquis; fuissent etiam eodem modo causa effectiva dispositionum ad talem gratiam. Tum etiam nam de. facto Christus, et ejus me­ rita efficiunt moraliter omnem dispositio­ nem tam remotam, quam proximam ad gratiam sanctificantem; quia efficiuntmo­ raliter ipsam gratiam : et ad idem agens, ad quod pertinet introducere formam, per­ tinet aptare^subjectum ad illam, ut contra Driedonem, Adamum, et alios (qai oppo­ situm sentiunt de actibus, quibus al gra' tiam disponimur) docent communiter ; Theologi, et ostendemus ex professo infra quæst. 19, et recte probat Suarez disp. cit. sect. 2. -! Minor autem suadetur : quia præcipua dispositio, qua antiqui jræparabantur ad gratiam sanctificantem, erat tides in Chris­ tum venturum : unde communiter Patres, et Theologi docent antiquos justificatos ' fuisse per fidem in Christum, non quia ( sentiant filem hujusmodi fuisse formam I justificantem, quod soli gratiæ habituali | convenit, non vero aliis habitibus, et multo ' minus eorum operationibus, ut constat ex j dictis tract. 15, disp. 2, dub. 2, sed quia assensus fidei, quo movebantur in Christum J futurum sicut in Redemptorem, et mediaj torem, eos disponebat ad suscipiendum gratiam habitualem, qua sanctificabantur, et DISP. VII, DUB. IV. 681 11 et purgabantur forimiliter a peccato, ul jcctanl. Probator consequentia : quoniam Η*π,α’ satis liquet ex testimoniis D. Tho. § 2 locutiones Scripturæ, Pt Patrum generales relatis. Unde infra quæst. 61, art. 3 in omnino sunt, nec inter beneficia gratiæ corp, inquit : Nullus sanctificari poiest post distinguunt, sed cuncta in Christi merita peccatum, nisi per Christum, quem proposuit referunt : cum hoc autem cohæret aliqua Deus propitiatorem per fidem in sanguine dona gratiæ non fuisse ex Christi meritis ipsius, ul sil ipse justus, el justificans cum, in genere causæ efficientis, ut hæc respon­ R qui ex fide est Jesu Chrisli. El ideo oportebat sio fatetur : ergo pariter cohæret, quod ||g ante Chrisli adventum esse quxdam signa vigratia sanctificans non sit ex prædictis me sibilia, quibus homo fidem suam protestaretur ritis in eo genere, sed in alio. Et similiter si cum influxu, quem Christus habet in i, d de futuro Salvatoris adventu. El quæ de fide ί dicimus, intelligenda etiam proportionabiliomne donum supernaturale tanquam uni­ R 1er sunt de desiderio, spe, et amore Chrisli versalis Redemptor, et caput totius Eccle­ R venturi : nam per omnes hujusmodi actus, siae componitur, quod non influxerit effec­ tive in omnia dona supernaluralia antiquis Γ quibus Christo salutis auctori inhaerebant, concessa : ergo eodem modo componetur, J disponebantur ad gratiam sanctificantem ■ suscipiendam. Atqui omnes hujusmodi opequod effective non influxerit in gratiam ipsos sanctificantem. Unde liquet funda­ β rationes respicientes Christum ul futurum sB non dependebant ab eis merilis in genere mentum illud adeo universaliter sumptum corruere : liquet etiam distinctionem ab I causæ meritorie efficientis, sed duntaxat Adversariis intentam inter diversa antiquo­ j’ m genere causæ finalis : quippe repugna3 bat ipsis sequi post Chrisli adventum in rum dona non desumi ex Scriptura, et Patribus ; sed applicari juxta varias sen­ y exeeutione, quod tamen præmium natura­ li liter exposcit, ut recte ostendit Godoi loco tentias, et Theologizandi modos : liquet denique eandem nobis relinqui licentiam, Γ supra citato. Ergo Christus, et ejus merita sed cum urgentiori motivo. 1 nsn influxerunt effective moraliter in dis! positiones, quibus antiqui præparabantur Adde primo non paucos Theologos ■Εηώ>. ad gratiam sanctificantem. censere maternitatem B. Virginis donum 1 118. Nec videmus, qualiter huic motivo ejus conditionis esse, quod potuerit cadere I occurri possit, nisi assignando disparitasub meritis Christi ab.-olule : et nihilomi­ I (em inter gratiam, et alia dona antiquorum nus iidem Theologi negant, quod de facto r| ex eisdem principiis, quæ in argumento fuerit eorum effectus in genere causæ efii|| attinguntur. Nam alia illa dona, quæ recientis. ut constat ex dictis dub. 2, 5. Idque absque præjudicio auctoritatis Scrip­ B censuimus, non potuerunt sequi in exeeuturæ, et Patrum, vel dignitatis Christi ; * tione post Christum : atque ideo non po­ nam ad hæc salvanda sufficit concedere li luerunt esse præmium meritorum ipsius, influxum meritorum Christi in omnia ; vel I nec cadere sub effectivo eorum influxu. ! Quæ ratio non militat in gratia sanctifi- ’ simul in genere causæ efficientis, et fina­ cante, quæ eodem modo potuit dari, et lis ; vel solum in genere causæ finalis, prout recta ratio, et ipsæ res postulaverint. • esse post Christi adventum : unde magis Ergo licet gratia Patribus data potuerit iexpedit, quod concedamus fuisse effectum I meritorum Christi, non solum in genere dari post adventum Christi, et cadere sub i causæ finalis, quod aliis donis commune ejus merito; inde non convincitur, quod de facto fuerit effectus meritorum ejus in 'τ.-jitiif. est : sed etiam in genere causæ efficientis. I Sed si ita respondeatur ; ex ipsa respon- genere causæ efficientis. Adde secundo anticipationem gratiæ ’ sione diruitur principale fundamentum Patribus datæ, sive gratiam ip>am ut an­ opinionis contrariae : si enim quædam an­ ticipate concessam ejus conditionis do­ tiquorum dona fuerunt ex meritis Christi num, aut beneficium esse, quod non po­ in genere causæ efficientis, et quædam alia tuerit sequi post adventum Chrisli : alias solum in genere causæ finalis : ergo quod non esset anticipatio, nec gratia quatenus gralia sanctificans fuerit ex ipsis in genere anticipate data, ut ex ipsis terminis liquet. causæ efficientis, minime probatur ex ge­ Ergo si illa beneficia, quibus repugnavit nerali doctrina Scripturæ, et Patrum, cu­ jus pondere Adversarii nos conantur op­ sequi in exeeutione post adventum Christi, non fuerunt effectus meritorum Christi in primere : nec id convincitur ex eo, quod Christus sit universalis Redemptor, et ca- i genere causæ efficientis, ut Godoi supra put totius Ecclesiæ, ut tam frequenter ob- j relatus docet, et hæc responsio concedit : R R R Ulle ri r impu­ gnatio. DE INCARNATIONE. 68 '2 plane sequitur Christi merita non influ­ xisse effective in præiictam anticipatio­ nem. nec in gratiam Patrum ut anticipate • concessam. Id autem satis est ad verita­ tem nostræ assertionis : non enim inten­ dimus. quod Christus non meruerit, aut moraliter effecerit gratiam Patrum vel se­ cundum se, vel ut sibi in tempore coexistentem, vel ut conservatam, ve! denique ut consummatam per gloriam ; sed hæc omnia plane concedimus, ut ex infra di­ cendis magis constabit. Negamus autem, quod merita ipsius effective influxerint in gratiam Patrum ut anticipate datam, sive, et in idem redit, quod Patres ante adven­ tum Christi fuerint justificati ex meritis , (jus in genere causæ efficientis. Quod plane infertur ex ipsa doctrina, et respon­ sione Adversariorum ; qui ex eo in hac parte allucinari videntur, quod prædicta non distinguant, cum sint salis diversa, et v petant respicere merita Christi in diverso causæ genere, ut liquet ex dictis, et facile consideranti constabit. Adde tertio prædictam responsionem re­ linquere intactam, et absque congrua so­ lutione confirmationem argumenti supe­ rius positi : quoniam ad idem agens pertinet efficere dispositiones ad aliquam formam, ad quod spectat efficere, aut in­ troducere formam : et e converso agens, quod nequit ad formam disponere, nequit formam efficere, aut introducere. Sed Christi merita non influxerunt effective in dispositiones, quibus Patres præparati sunt ad gratiam sanctificantem : consistebant enim prædictæ dispositiones in actibus fi­ dei, desiderii, spei, et amoris Christi ven­ turi ; qui cum non potuerint sequi post Christum, non luerunt effectus meritorum ipsius in genere causæ efficientis, ut adhi­ bita responsio concedit. Ergo pariter Christi merita non influxerunt effective in gratiam sanctificantem Patribus datam . sed solum in genere causæ finalis. 9 Ί ’ ‘‘ ) § VI. Proponitur ultimum ejusdem fundamentum. Tertium conclusiouis moti­ vum. assertionis 119. Citimo probatur nostra conclusio alio peculiari nobis molivo, quod jam ex­ pendimus tract. 16, disp. 6, dub. 5, et po­ test præsenti materiæ applicari sub hac forma : nam si Christi merita influxissent in genero causæ efficientis moralis in gra- liam Patribus datam, communicatio talis gratiæ esset collatio præmii debiti ineritis Christi : consequens est falsum : ergo me­ rita Christi non influxerunt in gratiam Patribus datam in genere causæ efficientis. Sequela est manifesta : nam quod corres­ ponde! meritis influentibus effective mora· liter, seu meritorie, est præmium eisdem meritis debitum : ergo si Christi merita sie influxissent in gratiam Patribus datam; hujus communicatio esset collatio præmii eisdem meritis debiti : neque id Adversaiii negant. Falsitas autem consequentis os­ tenditur : quoniam collatio praemii in esse talis, sive ut meritis debiti est actus justithe : sed communicatio gratiæ Patribus datæ non fuit actus justitiæ : ergo non fuit collatio praemii debiti meritis Christi. Minor hujus secundi syllogismi (cætera enim satis constant), probatur : quia coi; latio boni, quæ est retributio, sive actus 9 justitiæ, debet esse ad alterum habentem jus ad tale bonum : sed cum gratia Patri­ bus dispensabatur, non erat subjectum ali' quod habens jus ad talem gratiam : non J quidem Christus, qui tunc non existebat ■ in rerum natura : non Patres, qui ad præj dictam gratiam jus non habuerunt, præser| tim cum pro priori ad illam fuerint pecca- j tores : non alius, quippe qui assignari | nequeat ; ergo communicatiogratiæ in Pa| tribus non fuit actus justitiæ. | Confirmatur, et explicatur primo : nam αώ- · ubi meritum influit effective in esse meriti, * præmium confertur in esse præmii : hæc | enim mutuo sibi correspondent : quocirca .1 ubi aliquid non confertur in esse præmii, H meritum non influit effective in esse me· ritl : sed gratia cum conferebatur Patribus j non habuit rationem, aut modum præmii: < ergo meritum Christi non influxit effective 1 in talem gratiam per modum meriti. Proj batur minor : quoniam implicat aliquid 1 dari per modum præmii, ubi nullum est | subjectum præmiabile, aut remunerabile : 1 sed cum gratia dabatur Patribus, nulI lum erat subjectum præmiabile, sive ref munerabile : non quidem Christus, qui 1 tunc non existebat : non ipsi Patres, 'i qui non meruerunt, et consequenter non f erant subjectum remunerabile : hæc quippe g denominatio soli merenti congruit, eliam s ubi præmium ejus intuitu confertur aliis : » ergo gratia, cum conferebatur Patribus, I uon habuit rationem, aut modum præmii. s Confirmatur secundo, et explicaur am- jirl piius : nam illud, cui ab intrinseco repuf goat .1 DISP VII, DUB, IV. gnat gô$O moritoruin præmium , noquit esse meritorum offectus in gnnoro causa; efficientis, sou meritoriæ : sed gratiæ Pa­ I trum, ut anticipate datæ repugnavit osso præmium meritorum Christi : ergo non fuit edoctus eorum in genero causæ effi­ cientis. Major est certa : quoniam effec­ tus proprius meritorum in genero causæ efficientis est præmium in esso talis : atque ideo cui repugnat esse præmium, pariter repugnat esso meritorum effec­ tum in genere causæ officientis. Minor eliam constat : quia gratia Patrum ut anticipate data supponitur nece.-sario ad subjectum præmiabile, nempe ad Christum dignum præmio : siquidem eo ipso, quod anticipate conferatur connotât carentiam, seu non existentiam Christi pro illo tem­ pore : sed id, quod necessario excludit subjectum præmiabile, nequit dari per mo­ dum præmii ; cum nihil præmio connaturalius sit, quam supponere subjectum præmiabile, cujus sit corona : ergo gratiæ Patrum ut anticipate datæ repugnavit esse præmium meritorum Christi. Tres 120. Dices primo ad hoc, quod conferatur ensioces. aliquid per modum præmii, seu debili ex justitia non requiri, quod existât subjec­ tum merens, seu præmiabile; nam homine moriente, qui fuit subjectum merens , adhuc conferuntur præmia intuitu meri­ torum illius. Dices secundo, quod cum col­ latio præmii in es·e talis sit effectus solum moralis ; sufficit ad collationem præmii existentia moralis subjecti præmiabilis. Hanc autem habuit Christus, cum gratia Patribus conferebatur : quippe tunc mora­ liter existebat in intentione divina. Deni­ que addes, quod licet requireretur existen­ tia physica subjecti remunerabitis in ordine ad quod exerceretur actus justitiæ, quæ intervenit in collatione præmii; ad hoc tamen sufficeret pnesentia physica Christi in ælernitate : nam prout ita existens ha­ bet jus ad præmium, et est capax remunerationis per bona, quæ aliis ejus intuitu conferuntur. Præcla· Sed hæcomniaeffugia insufficientia sunt, ditar primo. et faci'e præcluduntur. Primum quidem : nam retributio præmii in esse talis est ac­ tus justitiæ respicientis jus alterius , et vera solutio debiti. Quod præsertim verificandum est, ubi retributio præmii perti­ net ad veram, et specialem justitiam : uti pertineret retributio præmii debiti meritis Christi ob infinitum istorum valorem in æstimatione morali, etob perfectam adæqua- 683 lionem cum præmio in esse talis, ut satis constat ex dictis disp. 1, dub. 10. Repu­ gnat autem retributionem præmii esae ac­ tum justitiæ, et veram solutionem debiti, ulii nullum est subjectum, quod habeat jus al præmium, sive cui præmium debeatur: nam actusjustitiæ essentialiter supponit hujusmodi jus, aut debitum, ut liquet ex communi justitiæ diffinitione : et jus non subsistit absque aliquo subjecto, cui compe­ tat. Porro hujusmodi subjectum respectu juris, quod fundatur in meritis, et respicit præmium in esse talis, non est quodlibet subjectum beneficii capax ; sed debet esse illudmet subjectum, quod meruit, et deno­ minatur merens, seu dignum præmio : quia i;lud est, quod primario habet jus, et cui ut creditori debetur : cum enim jus proficisca­ tur ex merito, illi tantum competit deno­ minatio habentis jus, quod aliquando me­ ruit. Alia vero subjecta, licet loco merentis subrogentur, non denominantur remunerabilia, aut præmiabilia ; sed ad summum I sunt capacia recipiendi illud bonum, quod juri alterius corresponde! ; et quamvis aliis datum censetur præmium illius, quia ejus intuitu confertur. — Ex his facile confuta­ tur illud effugium : nam impossibile estconferri præmium in esse præmii, hoc est, ex debito justitiæ, et per modum solutionis, quin detur subjectum præmiabile, sive ha­ bens jus ad præmium : sed hujusmodi duntaxat est subjectum merens : ergo ubi istud non est, repugnat, quod præmium conferatur in esse præmii. Cujus oppositum minime suadetur illo exemplo : nam licet homo moriatur, perseverat principalior ejus pars, nempe anima rationalis, quæ conser­ vat hominis jura : unde fieri potest, quod ei conferatur præmium hominis meritis correspondons in esse talis. Si autem fin­ geretur hominem annihilari, et omni modo non esse ; impossibilis redderetur collatio præmii, quod alias ejus meritis corresponderat : ubi enim nullum est merens, nul­ lum jus meritorum esse valet, immo nul­ lum jus absolute. Ex quibus etiam patet insufficientia se- Evertiia cundæ responsionis : nam collatio præmii, sccuud» aut solutio debiti dicitur effectus moralis, quia respicit jus alterius, quod aliquid mo­ rale est. Sed hoc non tollit quod sit verus actus realis, el habens objectum vere exis­ tens : ut facile constat in omnibus aliis virtutum moralium actibus, quæ respiciunt objecta secundum aliquam rationem mora­ lem; et nihilominus sunt veri actus, et 'ê 684 DE INCARNATIONE specificantur ab objectis, aiferuntque om­ nes al as conditiones ad sui specificationem requisitas. Licet loquendo de objectis ad extra, quæ Dei actibus correspondent, talia objecta non sint objecta formalia, sed vir tualia. hoc est. talia, quæ actibus divinis tribuerent speciem, si illius essent capaces ut alibi explicavimus. Unde ad hoc, quod Deus exerceat actum justitiæ, qualem exer ceret, si conferret præmium in esse pra>mii. seu debiti; necessario requiritur, quod dentur reipsa condit ones ad solutionem debiti requisitæ, nempe creditor, cui de­ beatur, el jus ipsius ad premium. Id vero minime salvatur per hoc. quod Christus sit existons in mente divina : tum quia in re nihil actu est : tum quia justitia est ad alterum realiter : Christus autem prout existons in Deo non est aliud realiter a Deo : tum quia cum actus justitiæ exer­ ceatur ad extra; debet habere ad extra suum objectum, ejusque conditiones, atque ideo creditorem, et jus. Confota· Unde etiam refe litur tertia responsio : tor lenia. nam cum prædictus justitiæ actus exerce­ retur non in sola æterniiate, sed etiam in tempore, deberet habere omnes suas con­ ditiones non in sola aeternitate, sed etiam in tempore : atque ideo deberet in tempore respicere creditorem, cui fieret pr.æmii re­ tributio, sive cujus juri fieret satis per col­ lationem præmii. Quod ergo Christus fuprit physice existons in a-ternitate, quando gratia antiquis conferebatur: nihil refert, ut collatio talis gratiæ fuerit retributio præmii in esse talis, sive satisfaclio jus­ titia) Christi juri, aut meritis correspon­ dons. Si autem collatio talis gratiæ nec fuit, nec potuit esse collatio præmii in esse talis., sive retributio, aut solutio debiti; plane, infertur, quod non fuerit effectus meritorum Christi in genere causæ effi­ cientis, ut supra ponderavimus. Confir­ 121. Quæ omnia possumus amplius matio propositi confirmare exemplo demeritorum : nam si faodameiæ" Præ«*ium 'n e?se Præm>i posset de præsenti muiHi conferri propter merita futura ; pariter pœna in esse pœnæ posset de præsenti infligi propter futura demerita : unde pos­ set homo de præsenti puniri propter pec­ cata, quæ postea facturus est : consequens est falsum, quippe quid absurdius, quam quod ille, qui modo innocens est, punia­ tur propter peccata, quæ nunquam fecit, licet prævideatur facturus? aut quod justus I de præsenti possit privari auxiliis, aut etiam gratia in pœnam peccatorum, quæ postea erunt ? ergo pariter falsum est ante­ cedens, nempe præmium in esso præmii de præsenti conferri propter merita futura. Ei consequenter gratia collata Patribus non potuit sortiri veram rationem præmii com­ parative ad futura merita Chrisli. Nec satisfacit responsio Godoi disp. 13, § 5, num 7 i. ubi disparitatem inter me­ rita Chrisli, et demerita hominum assi­ gnat. quod merita Chrisli cum sint infinita simpliciter, queunt extendi ad merendum inversionem ordinis connaturalis in pnemiando, atque ideo ad hoc, quod præmium anticipata solutione retribuatur. Cæterum peccati demeritum non est simpliciter in­ finitum : et consequenter non potest ex­ tendi ad promerendum inversionem in ap­ plicatione pœnæ. Et licet concederetur esse simpliciter infinitum; nihilominus non adæquat in gravitate infinitam digni­ tatem meritorum Christi : unde non debet habere effectum proportionatum, quod in­ tendimus. Addit etiam, quod ad inversio­ nem praedicti ordinis est necessaria aliqua dispensatio ex parte superioris : inlligere autem pœnam ante peccatum non esset dispensatio, sed rigor. Non, inquam, satisfacit hæc responsio : nam disparitas, quam assignat, est insuffi­ tu. ciens. Tum quia in sententia prædicti Auctoris peccatum mortale est simpliciter infinitum in ratione demeriti, ut docet disp. 1, j/ 2, n. 28, et § 9, n. 172 ; ergo ex hac parte nequit excludi, quod pecca­ tum futurum se extendat ad causandum demeritorie pœnam de præsenti. Tum quia licet peccatum mortale non sit infinitum simpliciter in ratione demeriti, ut diximus disp. I, dub. 3, est tamen simpliciter in­ finitum in raiione ollensæ. et obligat ad satisfactionem simpliciter infinitam, cujus loco potest pcena subrogari, ut ibid, et dub. sequenti ostendimus : ergo Deus at­ tenta gravitate peccati posset in ejus sup­ plicium inlligere pœnam, antequam esset. Tum prælerea quia inversio illa ordinis, supposita linitate præmii, aut supplicii, non est quid simpliciter infinitum, neque similem infinitatem exposcit in merito, vel demerito : unde, quod hæc non sint simpliciter infinita, parum, aut nihil refert in ordine ad promerendum præmium, aut supplicium anticipate applicatum : et multo minus interest, quod non sit tanta gravi­ tas peccati quanta est dignitas meritorum Christi. Neque enim illa anticipatio est quid simpliciter infinite æstimabile in ra­ tione 5^ DISP. VII. DUB. IV. tiono talis, licet sit inversio connaturalis ordinis : alias quodlibet miraculum esset bonum, seu beneficium simpliciter infini­ tum, quod nemo docet. Id vero, quod ul­ timo luco addit, minoris adhuc momenti est, et quæstionem reddit de nomine. Quid enim refert, quod alteratio ordinis connaturalis in ordine ad pœnam dici de­ beret dispensatio, vel rigor ? Rigor sit, et non dispensatio : sed intendimus, et pa­ ritatis urgentia convincimus, quod si me­ rita Christi non existentia, sed futura potuerunt mereri gratiain Patribus de præ­ senti quod dicitur dispensatio ; similiter peccata hominis non existentia, sed futura poterunt pœnam de præsenti inflictam, quod rigorem appellent. Sicut enim illa dispensatio non est supra merita Christi, nec tollit veram rationem influxus effectivi meritorii, ut ille Auctor discurrit, sic etiam iste rigor non est supra demeritum peccati, nec destruet proprium conceptum influxus effectivi demeritorii. Unde opus est utrumque concedere vel, quod verum censemus, negare utrumque. Aha 122. Magis displicet alia solutio ejus­ ejos(l*m evasio. dem praedicti Auctoris loco cit. num. 75, ubi motivo proposito respondet negando minorem : censet enim, quod absolute, pos­ sit quis per peccata futura, mereri pœnam de præsenti : tanta enim, inquit, est pec­ cati gravitas, quod ad hujusmodi anticipa­ tam punitionem promerendam possit ex­ tendi. Quod autem non ita contingat est ex misericordia Dei punientis citra con­ dignum. Addit tamen in fine, quod licet concedere Deum propter peccata conditionate futura posse aliquem punire, absur­ dum maximum sit : quod vere peccata absolute, futura possint pœnaanticipata pu­ niri, illorum gravitate inspecta secundum se, nullam continet absurditatem. Multum, inquam, displicet hæc doc­ Impu­ gnatur. trina : quia licet temperetur illis duabus limitationibus, quod præcedat in ordine ad poteniam absolutam, et habito respectu ad peccata absolute futura, eorumque gravi­ tatem : nihilominus eam censemus contra­ riam D. Augustino. Nam Semipelagiani (ut diversam, quam experimus auxiliorum gratiæ distributionem, secundum quam aliqui v. g. præveniuntur, alii vero pri­ vantur luce fidei, ad nos primitus aliquo modo reducerent), dixerunt Deum atten­ disse ad futura hominum opera, et juxta differentia illorum merita, vel demerita dispensare suum adjutorium, vel illud dc- 685 negare in pœnam futurorum peccatorum. Quod vel in parvulis adstruebant ; sed ma­ gis, ac facilius, ut putabant extendebant ad adultos, ut liquet ex epist. D. Prosperi d. Pris ad D. August, ubi postquam de illorum pererrore circa discretionem parvulorum in negotio salutis egit, continuo addit : Hanc sane dc humanis meritis præscienliam Dei, secundum quam gratia vocantis operatur, mullo sibi rationabilius videntur adstruere, cum ad earum nationum contemplationem venitur, qux in prxlerilis sxculis dimissæ sunt ingredi vias suas. Liquet etiam ex D. August, in lib. de prædest. SS. (quem oc­ casione illius epistohe scripsit), cap. 12, ubi alludens ad Semipelagianorum errorem ait : Laboratur aliquando in alate majorum jam utentium voluntatis arbitrio : sed ubi venitur ad parvulos, omnis deficit prxcedenlium gratiam Dei humanorum assertio me­ ritorum, etc. Quis enim audiat, quod dican­ tur parvuli pro suis futuris meritis in ipsa infantili xlale baplizali exire de hac vita ? Ex quibus constat, quod licet demerita parvulorum, de quibus Semipelagiani age­ bant, non essent nisi conditionate lutura; demerita vero adultorum, quos etiam com­ plectebantur, fuerunt futura absolute, ut liquet in demeritis nationum, quæ dimissæ sunt ingredi vias suas. Et propter quæ di­ cebant Deum homines punivisse, suam il­ lis gratiam, et fidei lumen negando. Et Semen tîa D. tamen D. Augustinus similem cogitatio­ Angusnem rejecit et improbavit, ut prorsus ab­ tini. surdissimam, et Dei æquitati in pcenarum inflictione contrariam : idque ostendit exemplo Esaii, quem Deus odio habuit, et non propter peccata absolute futura, quæ postea commisit. Unde lib. 2 contra duas epist. Pelag.cap. 7, ait : Ne diceretis Deum, sicut de Jacob, et Esaii, contra Apostolum di­ citis, opera eorum futura prxsciissc, et se­ cundum eorum merita aut demerita favores, aut supplicia applicasse. Quæ licet respi­ ciam providentiam præsentem, tamen absurditas, ex cujus consideratione illum errorem refellit Augustinus, militat in quacumque providentia, ut statim magis explicabimus. Ergo contra sententiam S. Doctoris asseritur posse Deum absolute de præsenti punire hominem propter ejus peccata non pnesentia, aut pr.eterita, sed absolute futura. 123. Ad hæc : impossibile est pœnam Urgen· hor sub conceptu pœnæ alicui subjecto de præ­ impu ­ senti applicari, nisi subjectum sit de præ­ gnatio. senti pnnibile, seu pœna dignum : sed 686 : INCARNATIONE, impassibile esu quo; objectum sit præsenii punibile, aut pœna dignum propter sola peccata absolute futura, ubi de præ­ senli nullam habet culpam : ergo impossi­ bile est hominem de præsenli subire pœnam sub conceptu pœnæ, aut supplicii propter sola peccata absolute futura. Major liquet tum quia pœna. et punibile mutuo sibi correspondent : atque ideo ubi de præsenli non datur subjectum punibile, pœna ne­ quit habere locum. Tum eliam quia secluso cn'pæ demerito, quodlibet malum inflictum non habet rationem supplicii, sed pœnaliiatis, ul liquet in malis justorum : ergo ubi do pnesenti subjectum nullam habet culpam, quodlibet ejus malum non est pœna sub conceptu pœna'. sed mera, et simplex pœnaliias. Minor autem probatur : quia si propter peccata absolute futura subjectum esset de præsenti punibile, seu pœna di­ gnum ; sequeretur justum de pnesenti esse dignum pœna inferni, et privatione æternæ beatitudinis : quippe futura peccata condi­ gnitatem habent, inspecta eorum gravitate, ad hujusmodi pœnam, et ea graviorem, si esset possibilis, ut Auctor ille discurrit : consequens est omnino impossibile : ergo et quod subjectum constituatur de præ­ senti punibile, seu dignum pœna propter peccata absolute futura. Minor ostenditur : nam unum, et idem subjectum esse de præsenti justum, et simul dignum pœna ælerna, sive privatione beatitudinis, clau­ dit manifestam contradictionem. Nam qua pane supponitur, quod homo de præsenli est justus, adest in eo jus ad gloriam tam per modum bæreditatis correspondent!s gratiæ, quam per modum coronæ correspondenlis meritis: adest etiam condignitas ad hujusmodi præmium. Qua vero parte dicitur, quod propler peccata absolute fu­ tura est de præsenti dignus pœna priva­ tionis æternæ beatitudinis; adest de præ­ senti negatio juri seu condignitatis ad beatiiudinem, ut cx ipsis terminis liquet. Manifeste autem implicat, quod idem de præsenti habeat jus, el non habeat jus ad· idem præmium. Ergo omnino repugnat, quod justus de præsenti sit dignus de præ­ senti pœna inferni, ct privatione æternæ beatitudinis propter peccata absolute fu­ tura j lust.iiiUnde reinlegratur molivum supra pro­ ralur ratio positum : quia non minus repugnat dari «tetra.• de præsenti præmium in esse præmii prop­ ter merita, quæ de præsenti non sunt, sed erunt postea absolute, quam infligi de præ- senti pœnam in esse pœnæ propior deme­ rita, qu;e tie præsenti non sunt, sod erunt postea absolute : sed implicat, quod ubi de­ meritu non sunt do præsenli, licet sint ab­ solute futura, infligatur de præsenti pœna in esse pœnæ : ergo etiam implicat, quod ubi merita non sunt de præsenti, licet ab­ solute futura sint, conferatur præmium in esse præmii : cum ergo tempore, quo gra­ tia Patribus antiquis conferebatur, merita Christi non fuerint de præsenti, licet fu­ tura essent absolute; lieri non potuit,quod (alis gratia esset præmium meritorum Christi, sive (quoi idem est}, eifectus ta­ lium meritorum in genere causæ efficientis. Utr.iqte consequentia palet ex præmissis. Major constat ex dictis num. 121, et minor liquet ex proxime ponderatis. 2 vir. Fit reflexio ad prxcipuas hujus disputationis difficultates cum aliquibus corollariis. 12 i. Plura dubia in hac disputatione Nobi. versavimus, quorum resolutionem independenter a decisione praesentis difficultatis tradidimus : tum quia non videbatur pror­ sus necessaria : tum quia congruentius censuimus supponere, aut permittere com­ muniorem apprehensionem, et assertiones nostras, eorumque fundamenta ipsi attem­ perare, ut cum pluribus loqueremur. Modo autem, postquam quid in præsenti difficul­ tate sentiendum sit, ostendimus, ac firma­ vimus, expedit, ut ad præcedentia dubia oculos reflectamus, quæ non modicam lu­ cem ex hactenus dictis accipient. Et qui- cn dem jam supra ostensum est Christum nec CLrii_’£ meruisse, nec mereri potuisse suam Incar­ reeiH nationem per opera subsequentia : quod Incm liOHtflaliis motivis suadere studuimus. Sed ex dictis in hoc dubio longe firmius stabilitur : quia ostensum est merita, ut præcisc existenlia in intentione praemiantis non posse effective influere in rem executione, aut tempore pneccdentem : inde enim eviden­ ter concluditur, quoi merita Christi non potuerint ita influere in ejus Incarnatio­ nem , quæ ipsius merita in executione praecessit. Statuimus eliam Christum nec meruisse, 0’ re nec potuisse mereri Virgini matemilatom : M 0·. rutri’ quod ægre aliqui probant, cum maternitas non sit principium essentiale meriti Christi, ütc® quod debuerit ipsum in Dei intentione præcedere : posset enim imaginari, quod præ videretur I I DISP. VII, DIB. IV. prtnviderotur merens indt-pendenter a ma­ ire, ut non sohun de possibili, sed etiam de facto contigisse sentiunt non pauci Itecentiores num. 49 relati. Sed proposita in hoc dubio principia firmius fundant nostram, et magis communem circa illam difficultatem resolutionem : nam quidquid sit, an principium sit essentiale respectu meriti, aut merentis; impossibile est, quod merita tempore subsequentia causent effec­ tive rem præcedentem : debent enim præsupponi non solum in intentione, sed etiam in executione ad suum effectum. Xju2. Ubi observet lector, quod Recentiores, ut probent Christum potuisse mereri suam Incarnationem, aut Virgini maternitatem, aut his similia, nihil frequentius inculcant, nihil urgentius afferunt, quam quod Chris­ tus causaverit meritorie gratiam Patribus ante ejus adventum concessam : et isto quasi firmiori ariete impetunt Thomistas. Et quidem non invalide, nec incongrue : 1 nam si semel illud conceditur, consequens fit, quod ut merita inflant meritorie, suf­ ficit habere existentiam, aut pneexistentiam in intentione præmiantis : ex quo ulterius plurima colliguntur communi Thomistarum doctrinæ contraria. Et licet præ­ dictus arguendi modus non sit adeo efficax, ut nequeat alia via eludi, vel diversa res­ ponsione infirmari, quibus usi sumus dub. 2, nihilominus suas habet vires ob parita­ tis similitudinem, quæ non ita perspicue discinditur, quin Juniores triumphare sibi videantur. Sed longe facilior, ct compen­ diosior est via, quam stravimus in hoc dubio. Si enim quis in concertationibus, quæ circa praemissas difficultates occurrunt, neget Junioribus, quod Christus causave­ rit effective antiquorum gratiam, videbit ex eorum manibus arma continuo labi; et fundamenta dehiscere, supra quæ conse­ quentias, et opiniones moliuntur, finde illos obligabit ad omnes alias probationes, quas debiles, aut nullius ponderis erunt, convulsa principaliori illa machina, quam velut firmissimam tam certo, tam secure, et tam stepe obtrudunt : cum tamen nos­ tra sit probabilior sentent ia ; et D. Thomæ, ut censemus, el supra ostendimus, omnino consona, atque frequentior inter celebriores. Thomistas. Quocirca non expedit viros Ad v rs iriis addere concedendo non necessa­ ria, et quæ æquiori jure negari debent. Præsertim cum ex opposito Theologizandi modo, admittendo videlicet omnia possibi­ lia, in non parvas angustias dimittatur in- 687 LclIeclUhl Unie his tectinis non semel ob­ servavimus irretiri, licet penitus non.vinci, nobile ingenium Illustrissimus Godoi ; et inde non leve lectoribus ex tot opinionum intentata concordia ingenerari fastidium. 120. Deinde difficultas illa, quam dubio Facilis via ex­ præced. versavimus, nempe utrum Patres plicandi antiqui meruerint de congruo Incarnatio­ Paires nem, quæ alias difficile explicatur, facil- rÎncarnalimo negotio expediri valet conformiter tjones». ad resolutionem in præsenti electam. Nam communis, et affirmativa illius dubii deci­ sio arduum habet contra se argumentum, quod pluribus negotium facessivit, nempe Christum meruisse do condigno Patribus omnem gratiam, fuisseque illis generale merendi principium : cum quo minime cohærere videtur, quod Patres ipsius exis­ tentiam meruerint : alias principium me­ riti sub merito caderet, idemque esset prius, et posterius alio in eodem genere causæ, ut ponderavimus num. 88. Et licet ibidem aliquas prædictæ difficultati adhibuerimus responsiones; nulla tamen plane satisfa­ cere videtur. Illa enim, quam ultimo loco proposuimus num. 94, apparentiam qui­ dem habet, ut difficultatem eludat, con­ gruam ; sed solida non est, nec illam attin­ git. Nam si semel gratia habitualis Patrum fuit effectus meritorum Christi in genere causæ meritoriæ, sive moraliter efficientis; nullus actus fuit in Patribus, qui eandem dependentiam saltem mediate a prædictis meritis non habuerit ; quippe cum omnis illorum valor meritorius desu­ matur a gratia sanctificante, qui supponi­ tur esse illorum meritorum effectus : cum quo minime cohæret, quod aliquis Patrum actus causaverit Christum meritorie : alias esset principium sui principii in eodem genere causæ, quod est impossibile. Unde Vazquez, et alii relati numer. 82, qui op­ positam opinionem tuentur, valde ex hac parte aggrediuntur Thomistas, qui docent Christum meruisse Patribus gratiam sanc­ tificantem : ostendunt enim haud obscuro, et satis efficaciter prædicta duo cohærere non posse : et consequenter, quod si Christus meruit de condigno Patribus gra­ tiam ; Patres non meruerunt de congruo Christi Incarnationem. Quæ enim ad hæc superanda adduximus tam num. cit. quam num. 66, probabilia quidem sunt ; sed plane non satisfaciunt, nec animum quietum perfecte relinquunt. Cajtcrum juxta praesentis dubii resolu­ tionem prædicta difficultas penitus ova- ■ .j ■ i 68S Kola. DE INCARNATIONE. longo diversa, ut hactenus præstnro cura­ cualnr : nam si Christus non meruit, sive effectivo moraliter causa vit antiquorum vimus. Eis vero suppositis, optimo ac fagratiam : nulla est ratio, cur Patres non cilo explicatur Patres potuisse mereri de potuerint mereri, et de facto congrue me­ congruo Incarnationem ; quia Christi» ruerint Christi Incarnationem. Nam ex non meruit, sive moraliter ciTecit illorum una parte illorum actus habuerunt omnes gratiam : cujus oppositum assumunt Ad­ conditiones ad hujusmodi meritum rejuiversarii pro suæ opinionis fundamento; sed sitas, ut ostendimus a n. 63, et ex alia manet ex hucusque dictis convulsum. nullum occurrit inconveniens, ad quod 126. Ex qu bus ulterius infertur decisio j,.^ vitandum debeamus ipsis simile meritum alterius difficultatis, quæ in præsenti nudenegare. Neque enim merita Christi in­ toria excitari solet, an scilicet gralia, fluxerunt effective in antiquorum gratiam, quam primi parentes in statu innocenliie nec in eorum opera : unde, non sequitur, habuerunt, fuerit ex meritis Christi? Ad quod principium meriti cadat sub merito, quod respondendum est prædictam gra­ vel quod duo se mutuo causent in eodem tiam pro eo statu consideratam non frisse causa? genere. Quod autem Christus, et ejus ex meritis Christi in genero causæ merimerita fuerint causa finalis gratiæ, et om­ toriæ, sive moraliter efiicientis. Quod satis nis meriti antiquorum; minime impedit, liquet ex dictis in hoc dubio : si enim me­ quod simul fuerint eorum effectus in ge­ rita Christi non potuerint induere efficien­ nere. causæ meritoria?, sive moraliter effi­ ter in gratiam datam Patribus ante ipsius cientis : quia optime cohseret, quod aliquid adventum : pariter, aut potius a fortiori sit alio prius in hoc genere, et simul pos­ non potuerunt ita influere injustitiam ori­ terius in genere causæ finalis, sic enim ginalem primorum parentum. Accedit gloria præcedit merita nostra per modum etiam omnem gratiam, quæ est effectus finis ; et tamen est illis posterior in genere meritorum Christi in genere causæ effi­ causæ efiicientis. Et licet principium effec­ cientis, esse necessario gratiam redemptitivum, aut formale intrinsecum meriti vam, medicinalem, et sanantem; licet e nequeat sub merito cadere; bene tamen converso possit dari gratia redempti va, et principium per modum finis, ut liquet in sanans, quæ solum dependeat a meritis eodem exemplo : nam gloria, quæ est Christi in genere causæ finalis, ut patet nostrorum meritorum finis, fit moraliter in gratia antiquorum. Constat autem gra­ per illa. Unde convulso, atque everso præ­ tiam, quam primi parentes in statu innodicto fundamento, nempe Christum fuisse cen:iæ habuerunt, non fuisse redempticausam efficientem meritorum gratiæ anvam, et sanantem : atque ideo non fuit tiquorum; nihil efficax relinquitur Adver­ effectus meritorum Christi in genere causæ sariis, quo probent antiquos Patres non efiicientis. Et hæc est sententia fere com­ meruisse de congruo Christi Incarnatiomunis inter omnes Theologos. Quæ omnia nem. Quocirca oportet per hanc viam uti a fortiori applicanda sunt gratiæ Angelo­ expeditiorem protedere. rum : fuit enim ex meritis Christi in.ge­ Hinc tamen non probamus modum, aut nere causæ finalis ; sed non in genere medium, quo utantur in probando nos­ causæ efficientis, ut fusius dicemus suo tram assertionem aliqui ipsius patroni loco, infra quæst. S, agentes de gratia num. 99 allegati, qui ex eo probant Christi in esse capitis, et quæst. 19, Christum non fuisse causam meritoriam, agentes de merito ipsius. An autem gra­ sive moraliter efficientem gratiæ antiquo­ tia hominum pro statu innocentiæ ha­ rum : quia isti meruerunt Christum de buerit dependentiam a Christo in genere congruo : cum quo non cohæret, quod causæ finalis, constabit ex dicendis disp. Christus ipsis meruerit gratiam. Nam licet 16, dub. 4, et pnecipue num. 61. hæc ita se habeant; nihilominus Adver­ Ilie vero observare libet, quod cum t ·· sarii ex eisdem principiis inferunt, quod communis, et certa Theologorum sententia Patres non meruerint de congruo Incarna­ sit Christum esse caput Angelorum; et . a : ·' tionem : quia Christus meruit de condigno cum ad rationem capitis in membra neces­ Patribus gratiam : cum quo conciliari ne­ sarius sit influxus, ubi unitur ad Angelos, quit, quod ipsi meruerint Incarnationem difficile explicatur, quid Christus in ipsos de congruo. Unde oporiet nostram asser­ influat : eademque est difficultas de influxu tionem probare independenter ab illo priirin primos parentes pro statu originalis cipio : quod fecimus expendendo motiva justitiæ. Ad quod (ut aliorum opiniones nunc DISP. VH, DUB. IV. nunc non necessarias omittamus), respon­ det Lorea infra quæst. 8. disp. 45, η. 11, influere quidem Christum in Angelos gra­ tiam, et gloiiam, non quidem per modum causæ officientis, sed per modum finis, et exemplaris, et objecti : quem influxum sufficientem indicat, ut Christus sit Ange­ lorum caput. Ex qua sententia (quam non expedit hic discutere), magna ex parte de­ bilitantur, quto in nostram assertionem ipse, et alii opponunt. Si enim salvatur, quod Christus fuerit vere caput Angelorum, et quod influxerit in istorum gratiam, quia hæc habuit dependentiam ab eo in genere causæ finalis, et exemplaris, licet non in genere causæ efiicientis : pariter salvabi­ tur, quod fuerit vere caput antiquorum, et quod Christi merita in eorum gratiam in­ fluxerint, licet non concurrerint per mo­ dum causæ efficientis, sed per modum causæ finalis. Unde magis liquet, quanti habenda sit censura hujus Auctoris n. 98 relata. Neu 1. 127. Deinde infertur ex dictis, quod li­ cet Christus Dominus sit causa nostræ prædestinationis quoad omnes ejüs effec­ tus, ut infra ex professo tractabimus quæst. 21, et quamvis in nobis omnes prædictos effectus causet per sua merita in genere causæ meritoriæ, sive moraliter efficien­ tis : et hæc doctrina quantum ad aliquem verum influxum sive causalitatem extenda­ tur ad omnes prædestinatos, atque ideo ad Patres, qui Christum præcesserunt · nihi­ lominus non oportet, quod extendatur quantum ad influxus qualitatem, seu con­ ditionem. Quia in nobis influit ad omnes prædestinationis effectus, non solum in genero causæ finalis, aut exemplaris, ve­ rum etiam in genero causa' efiicientis. Cæterum respectu prædestinationis anti­ quorum, quantum ad eos prædeslinationis effectus, quos ante Christi adventum ha­ buerunt. non influit per modum causæ efficientis, sed solum per modum causæ finalis. Et quidem, quod aliqui effectus prædestinationis antiquorum non fuerint effectus Christi in genere causæ meritoriæ, moraliter efiicientis, liquet in actibus fidei, desiderii, et amoris, quibus Christum, ut futurum attigerunt, ut supra ponderavi­ mus num. 117. Deinde inter effectus pre­ destination is antiquorum comparari debent sacramenta illius temporis, et effectus præ- I dictorum sacramentorum : in quibus ta­ men non influebat Christus efficienter, sed solum per modum finis, ut docet D. Tho. Salmanl. Curs. theolog. tom. XIII. 689 in testimoniis % 2 relatis. Et denique idem generaliter probatur de omnibus ef­ fectibus, qui adventum Christi præcesse­ runt : id enim evincunt motiva superius proposita : quia Christus illos efficere mo­ raliter non potuit nec existens in sola • intentione Dei,· nec existens in rerum naj tura : et quia aliunde repugnat ipsis ef­ fectibus habere rationem præmii de præ­ senti respectu meriti, quod erat tunc non presens, sed futurum, ut supra fuse expen­ dimus. Licet ergo Christus, et Christi predestinatio sint causa prædestinationis alio­ rum quoad omnes effectus : nihilominus diverso modo influxerunt, juxta diversum eorundem effectuum statum ; nam in effec­ tibus subsequentibus adventum Christi in­ fluxerunt finaliter, et etiam moraliter effi­ cienter; sed in effectibus antecedentibus Christi existentiam non potuerunt efficien­ ter influere, sed influxerunt per modum finis. Et sic accipienda sunt juxta præscriptam distributionem, quæ diximus tract. 5, disp. 4, num. 54, et alibi frequenter in eodem tract, ubi sæpius significavimus Christum per sua merita fuisse causam J nostræ prædestinationis quoad omnes ejus effectus. Nec refert, si huic resolutioni opponas doctrinam Concilii Tridentini sess. 6. cap. 7, ubi agens de causis justificationis impii, hæc habet ; Hujus justificationis causa} sunl, finalis quidem gloria Dei, el Christi, ac vila æterna : efficiens vero mi­ sericors Deus, qui graluilo abluit, el sanc­ tificat, signans, el ungens spirilu promissio­ nis Sancio, qui est pignus hærcdilalis nostræ. Meritoria autem unigenitus suus Dominus noster Jesus Christus, qui cum essemus inimici, propter nimiam charilalem, qua dilcxit nos, sua sanctissima pas­ sione- in ligno crucis nobis justificationem meruit. Ubi palam distinguit in Christo duplicem modum influendi in justificatio­ nem impiorum : nam primo loco dicit esse causam finalem : deinde, dum ad causam efficientem accedit, affirmat etiam esse causam meritoriam : quam cum a finali distinguat, et sub efficienti consti­ tuat; sequitur, quod censueril Christum du­ plici illo influxu concurrere ad impiorum justificationem. Unde contra mentem Con­ cilii asserimus, quod Christus non efficien­ ter. sed finaliter concurrerit ad justifica­ tionem impiorum, et ad cæteros effectus prædestinationis eorum, qui præcesserunt ipsius adventum. H Λ I <·· Obji o U·’Ο.Π'Ι»’’ γ,ρίηιΐ· *<>■· 6ίΗ) 1)1' INCARNATIONI- DISP. VU, DUB. IV. 691 Non, inquam, hoc refert : nam Con- ; lum facta esi. Quo loco vidotur manifeste cilium eo loco non agit de justificatione convinci, quod D, Tho. senserit Incarna· » i ■ nomnium impiorum, aut pro omni statu ; tionem esse principium effectivum omnis * lXi sed solum de justificatione nostra, sive gratiæ Patribus datæ : nam ex eo, quod ,r‘ eorum, qui post Chrisli adventum justi­ sit principium gratiæ probat, quod non ficantur. Quod constat exidenter : nam potuerit cadere sub merito : sed si gratia post verba relata immediate procedit ad Christi solum fuisset principium gratiæ alias justificationis causas, et inquit : Patrum per modum causæ finalis ; præ­ Instrumentons autem sacramentum Bap­ dictum argumentum nubam haberet effi­ tismi, quod est sacramentum fidei. Et infra caciam : quippe optime fieri potest, quod addit : Hanc fidem ante Baptismi sacra­ principium per modum causæ finalis cadat mentum ex Apostolorum traditione Cate­ sub merito, ut constat in gloria per mo­ chumeni ab Ecclesia petunt. Quæ mani­ dum coronæ, quæ est finis nostrorum ope­ festum est dirigi ad justificationem impii rum, et tamen sub eorum merito cadit : pro præsenti Ecclesiæ statu ; cum certum ergo ne dicamus argumentum D. Tho. sit antiquos justificatos fuisse independen­ esse inefficax, fateri oportet, quod Incar­ ter ab instrumentario influxu Baptismi. natio ex ejus sententia fuerit principium Unde illa Concilii doctrina nostram reso­ gratiæ in Patribus, non solum per modum lutionem non tangit, ut recte observavit causæ finalis, sed etiam per modum causæ (iodo.. Godoi disp. 56, num. 30, ubi sicut et afficientis, atque ideo, quod ejus merita num. 28, et 31, recognoscit nostram influxerint effective moraliter in prædic­ I assertionem esso probabilem gravium Theo­ tam gratiam. logorum sententiam : quod alibi etiam dixe­ Confirmatur : quia influxus meritorum c-» rat, ut vidimus num. 99. In eo autem Christi se extendit ad omnia ejus membra, decipi videtur, quod illam Concilii docit tradit D. Tho. infra quæst. 19, art. 4, dtj trinam vocat diffinitionem ; cum tamen in fine corp, ubi ait : El exinde est, quod non reperiatur adæquate translata ad ca­ meritum· Chrisli se eilendil ad alios, in nones, licet summæ auctoritatis sit. quantum sunt membra ejus : sicut etiam in uno homine actio capitis aliqualiter perlinet ad omnia membra ejus. Sed Patres antiqui ϊι'ίίύΓ luerunt membra Christi, ut tradit idem S. Defertur opinio contraria, el convelluntur Doctor quæst. 8, art. 3, in corp, et magis ejus motiva. specialiter in resp. ad 3, ubi ait : El ila Patres antiqui pertinebant ad idem corpus 128. Oppositam nostræ assertioni sen­ Ecclesiæ, ad quod nos pertinemus. Ergo ex tentiam docent Lorea, Cipullus, Godoi, et ejus sententia merita Christi habuerunt N. Laurentius locis relatis § 1. Gonetns influxum meritorium, sive efficientem in antiquorum gratiam. | autem licet aliis locis dubie loquatur, et disp. 8, num. Ill, utrumque dicendi mo­ Respondetur, quod cum plurimum stodum probabiliter sustineat ; tamen disp. dii posuerimus in consulendo D. Thomam circa praesentem difficultatem, non alia/.· 21, § 3, num. 200, hanc aperte sequitur opinionem. Gui adeo communiter subscri­ loca reperimus, in quibus faveat contraria nobis sententiæ præter proxime allegata. bunt Recentiores extra scholam D. Tho. Quinimo nec apud Auctores ejus opinionis ut superiluuin sit illos in particulari re­ alia testimonia invenimus; cum eorum ferre : licet eorum plures rem ex professo minime discutiant, sed velut omnino cer­ non pauci sint Thomiste?, qui satagunt as­ tata satis irrationabiliter præsuppooanl, ut serta firmare testimoniis S. Doctoris. Hæc argti- jam observavimus num. 12i. Quæ opinio vero, si conferantur cum aliis, quæ g 2 potest probari primo ex D. Tho. in præ­ expendimus, pauca sunt, et multo debi­ vx D. liora, quam illa : quippe in eis quasi evi­ Thom. senti art. 11. ubi ut probet Patres antiquos denter docet, ac repetit nostram assertio­ non potuisse mereri dc condigno Incarna­ nem ; in istis vero nihil contrarium expresse tionem, secundam rationem proponit in affirmat, quinimo nec ipsam rem speciali­ hunc modum : Gratia non potest cadere sub merito, quia est merendi principium. Unde ter attingit, sed per varias consequentias mullo minus Incarnatio cadit sub merito, in eam colliniare, aut inclinare compelli­ qux est principium gratiæ secundum illud tur, ut patet in ipso modo, quo Adversarii Joan. I : Gratia, et veritas per Jesum Chrisilla applicant, ct intorquent. Ad primum ergo locum respondet Labat loco supra rationem creatam , et creabilem, Quæ citato D. Thomam in ea secunda ratione distinctio apeite colligitur ex eodem S. solum probasse illos, qui ex meritis Chris- Doctore in illo art. ubi ait : Opera merito­ ti in genere causai efficientis obtinuerunt ria hominis proprie ordinantur ad beatitugratiam, non potuisse de condigno mereri dinem, quæ est virtutis præmium, el con­ Incarnationem : in eis quippe locum op­ sistit in plena Dei fruitione : unio autem time habet, quod principium meriti non Incarnationis, cum sil in esse personali, cadit sub merito. Unde prædicta ratio non transcendit unionem bealæ mentis ad Deum, est applicanda Patribus, qui habuerunt quæ est per actum fruitionis. Quando ergo gratiam ex meritis Christi in genere causa? D. Tho. asseruit Incarnationem non ca­ non efficientis, sed finalis. Hanc tamen dere sub merito, quia est merendi princi­ responsionem non probamus,' quia cense­ pium, non est loquutus determinate de mus esso contra montem D. Tho. cujus principio in genere causæ efficientis ; sed resolutio universalis est, et eam limitatio­ de principio adeo universali, et superexcenem non admittit. Nam primo loco exclu­ denti, quod gratia, et merita e gratia pro­ dit omne meritum ex parte Christi : deinde cedentia eidem minime adæquari possint procedit immediate ad excludendum meri in æstimatione morali. Unde liquet diver­ tum dc condigno ex parte aliorum homi­ sitas inter gloriam’ex una parte, et Incar­ num, et ait : Sed neque etiam opera alterius nationem ex alia : nam gloria est finis cujuscumque hominis potuerunt esse merito­ pecu’iaris gratiæ, ipsi adæquatus, et ejus­ ria hujus unionis de condigno. Quæ con­ dem ordinis cum illa : quocirca ita est clusio universalis est, et statuit pro om­ gratiæ principium per modum finis, quod nibus hominibus, in quolibet statu fuerint. ipsam simpliciter non excedat, sed queat Et hanc assertionem probat tribus sequen­ proinde sub ejus merito cadere. Cæterum tibus rationibus, quarum proinde nulla Incarnatio est finis universalis respectu debet restringi ad solos homines præsen­ gratiæ, illi minime adæquatus, sed altiotis status, sive qui gratiam habent cx me­ ris ordinis, quam ipsa : et consequenter ritis Christi in genere causæ efficientis. illam excedit simpliciter, et nequit esse Præsertim cnm hæc videatur petitio prin­ præmium meritis a gratia procedentibus cipii ad eludendam difficultatem. debitum de condigno. Et ita procedit op­ 129. ATera ergo, et melior explicatio est, time discursus D. Tho. nam quia gratia quam supra num. 67 jam adhibuimus, et est principium meriti dignificans subjec­ insinuat Joan, a S. Tho. disp. 5, art. 1, tum, et ejus opera, nequit cadere sub me­ num. 24, nempe D. Tho. cum dixit Incar­ rito operationum : ergo quia Incarnatio nationem esse principium gratiæ, et hac est principium gratiæ elevans eam ad ordi­ nem altiorem per modum finis superexcoratione non posse cadere sub merito de condigno, nomine principii non determi­ dentis, et universalis, nequit cadere sub merito condigno operum procedentium a nasse materialiter principium efficiens, nec finale ; sed tale gratiæ principium, gratia. Quod autem hæc interpretatio non quod per modum principii (sive finale, sit voluntaria, sed necessario adhibenda, sive efficiens sit), comparetur ad omnem constat refutando illam, quæ inter ar­ gratiam, et longe excedat ejus perfectio­ nem. Si enim Incarnatio tantæ perfectio- ; guendum proponitur, et nobis objicit Go­ doi disp. 13, num. 50, quoniam si illa nis est, quod comparatur per modum finis superexcedentis omnem gratiam, iiabetque propositio I). Tho. Incarnatio csl prin­ hac ratione respectu omnis gratiæ ratiocipium gratiæ intelligatur in genero causae tionem finis; impossibile est, quod opera efficientis moraliter, seu meriloriæ, ut procedentia a gralia habeant valorem In­ hic Auctor intendit; sequitur discursum D. Tho. esse prorsus inefficacem : quod carnationi æqualem, ac subinde, quod il­ lam mereantur de condigno. In quo valde nullo modo concedendum est. Probatur sequela : tum quia praedicta propositio aliter comparantur Incarnatio, et gloria ; in illo sensu est omnino incerta, habita licet utraque comparetur per modum finis ad gratiam, et ad merita. Quod magis ratione ad gratiam antiquorum, et quam perspicuum fiet, si ob.-ervemus finem esse in pnedicto sensu negat 1). Tho. locis 2 duplicem : alium adæquatum, et commenrelatis : unde efficaciam non habet ad suratum cum operatione; alium vero suinferendam conclusionem certissimam, et perexcedentem omnem, ct quamlibet ope- | communissimam, qualem S. Doctor pro- ____________________________________________ Diluitur. Adhibita explica­ tio il tie nd i· lor. Godoi. 692 DE INCARNATIONE, bat, nempe Incarnationem non cadere sub merito de condigno alicujus hominis. Habet autem efficaciam in sensu a nubis declarato, quia nemo negat Incarnatio­ nem pro sua dignitate esse finem superexcedentem, et aiiioris ordinis ad gratiam. Tum etiam quia D. Tho. intendebat pro­ bare suam assertionem non solum de facto, sed etiam de possibili : est enim vera respective ad quamcumque provi­ dentiam : sed licet de facto supponeretur Incarnationem fuisse principium omnis gratiæ in genere causæ efficientis ; nihilo­ minus id non est universaliter verum de possibili : optime enim fieri potest, quod Deus det, aut dederit alicui gratiam independenter a merito Christi in genere causæ efficientis : in quo eventu licet quis mereretur de condigno Incarnationem; non inferretur mereri suum principium efficiens : ergo si D. Tho. in ea propo­ sitione loqueretur de Incarnatione consi­ derata in ratione principii efficientis mo­ raliter, seu meritoriæ, ejus discursus nihil convinceret. Est autem efficax, loquendo de principio per modum finis adeo uni­ versalis, et ordinis superioris ad graliam : quia tantie perfectionis est. ut eam sim­ pliciter excedat, et subinde nequeat sub ejus merito de condigno cadere. Tum prreterea, et urgentius, quia loquendo etiam de facto, Incarnatio non est prin­ cipium efficiens moraliter, seu meritorie omnem gratiam : quia juxta veriorem , et fere communem Thomist-yum senten­ tiam Angeli non acceperunt gratiam ha­ bitualem ex meritis Christi in prædicto genere, nec ipse meruit illis talem gra­ tiam : unde qui diceret Angelos meruisse de condigno Incarnationem Christi, minime posset convinci illo argumento D. Tho. quippe negaret eam propositionem in eo sensu intellectam, Incarnatio est principium omnis gratiæ in genere causæ efficientis : ut ergo discursus D. Tho. sit efficax, non debet prædicta propositio in illo sensu usurpari. In eo autem, quem supra assignavimus, optime tenet : nam Incarnatio eliam est principium gra­ tiæ Angelorum per modum finis univer­ salis, superexcedentis, et ordinis superio­ ris. Tum denique, nam licet dicatur (simul tacitam objectionem diluimus) D. Thomam loqui præcise de facto (quod falsum est), et agere precise de merito hominum (quod verisimile apparet propter illa verba, sed neque etiam opera alterius cujuscumque ho­ minis potuerunt esse meritoria hujus unio­ nis e.e condigno) .'adhuc prædicta ratio non est efiieax, si assumat Incarnationem me principium gratiæ determinate in genere causæ efficientis : quoniam gratia aliquo­ rum hominum, nempe, primorum parentum in statu inuocontiæ non fuit effectus Incar­ nationis, aut meritorum Christi in genere causæ efficientis, sicul de graiia Angelorum proxime dicebamus, et ex professo osten­ dimus infra quæst. 19, et docent commu­ niter Thomistæ. Unde prædiciæ gratiæ ap­ plicari nequit, quod fuerit ex meritis Christi in tali genere. Et consequenter qui assere­ ret Adamum ea gratia praeditum meruisse de condigno Incarnationem, non posset eo D. Thomæ argumento refelli, si argumen­ tum in illo sensu procederet ; atque ideo inefficax plane esset ad probandam illam assertionem : Sed neque eliam opera alterius cujuscumque hominis potuerunt esse merito­ ria hujus unionis. Efficax aulem omnino est, si procedat modo a nobis declarato: quia principium per modum finis univer­ salis, et superioris ordinis ad gratiam, excedit simpliciter valorem operum cujus­ cumque suppositi creati , sive hominis, sive Angeli, et tam pro hoc statu, quam pro quolibet alio possibili : atque ideo ne­ quit cadere sub aliquorum operum merilo de condigno. 130. Possumus secundo, et satis pro­ babiliter prædictum D. Thomæ tesiimonium ita exponere, quod in utraque præmissa loquatur de principio efficienti, et sil sensus : Quia gratia est principium ef­ ficiens meriii, nequit sub merito condigno cadere : sed Christus, aut Incarnatio est principium efficiens omnis gratiæ : ergo Christus, aut Incarnatio non potest cadere sub merito de condigno. Qua dispositione prædictus discursus videtur magis forma­ lis. Sed in hoc sensu opus est, quod in utraque praemissa fiat sensus de principio efficienti non instrumental!, nec morali, sed principali, et physico. Nam quia gratia est principium principale physicum omnis actus meritorii de condigno vitææternæ; optime colligitur, quod excedat simpliciter omnes actus, qui a prae licta gratia non procedunt : atque ideo, quod nequeat ca­ dere sub eorum merito de condigno. Et in eodem sensu procedit minor, quod Christus est gratiæ principium principale, et physi­ cum : unde reçte infertur, quod sit per­ fectior simpliciter, quam gratia : et conse­ quenter, DISP. VII quontor, quod opera a gratia procedenda nequeunt ipsum do condigno mereri. Cui sensui mullum favet probatio, qua utitur D. Tho. ad suadendum liane partem : Quia est, inquit, principium gratiæ, secundum illud Joan. ! : Gratia, el veritas per Jcsum Christum facta est : nam ly per Jesum Chrislum magis significare videtur causam effi­ cientem, quam alias causas. Cæterum esse causam principalem physicam effectivam gratiæ non convenit Christo, secundum quod est homo ; sed quatenus est Deus, •W· ut docet D. Tho. infra quæst. 8, art. 1, ad 1, et quæst. 64, art. 1, in corp, et art. 3, in corp, et alibi srepe. Unde ex prædicto testimonio solum sequitur, quod Christus in quantum Deus sit causa physica, et principalis effectiva omnis gratiæ tam in lioroitiibus, quam in angelis et tam in no­ bis, quam in antiquis. Quod verissimum est, et efficacissime probat Christum, sive, Incarnationem non posse cadere sub merito decondigno alicujus creaturæ : quia Chris­ tus, sive Incarnatio includit principium principale physicum omnis gratiæ, nempe ipsum Deum : atque ideo excedit infinito intervallo meriium cujuscumque suppositi, quod Deus non sit. Et in hoc sensu facile concedimus, quod Chrislus in quantum Deus influxerit efficienter in gratiam anti­ quorum. Sed prædictus sensus non favet Adversariis, nec tangit nostram assertio­ nem, quæ respicit ipsum Christum adæ­ quate, sive quatenus influit etiam per hu­ manitatem influxu effectivo moraliter, seu meritorie. In quo sensu negamus talem influxum respectu gratiæ antiquorum : qui necessarius non est; quinimo alienus et ineptus est, ul D. Tho. discursus efficax sit, ut patet juxta utramque expositionem, quam hactenus adhibuimus. tliniinr Ad confirmationem ejusdem fundamenti ItMtiriwtio. respondetur concedendo præmissas, et ne­ gando consequentiam : nam ex eo, quod Patres fuerint membra Christi, et Chris­ tus influat in membra, solum infertur, quod in eos influxerit; sed non infertur, quod influxerit determinate per modum causæ efficientis : potuit enim aliter in­ fluere, et de facto influxit, videlicet per modum causæ finalis. Estque manifestum exemplum in Angelis,quorum etiam ChrisTuhb. tus est caput, ut expresse resolvit D. Tho. infra quæst. 8, art. 4, et tamen non in­ fluxit efficienter meritorie in eorum gra­ tiam, quippe qui non meruit primam eorum sanctificationem, ut docent commu- DUD. IV. 693 niter Thomiste. Sic ergo licet Christus non influxerit meritorie in gratiam Patrum, dicitur eorum caput : quia habuit alium influendi modum, videlicet per modum finis, et per modum objecti illius fidei, qua Patres justificabantur, ut docet D. Tho. in testimoniis § 2 allegatis. — Quod si quis contendat Christum dici, et esse caput Angelorum non solum quia in eos influxit per modum finis, sed etiam quia influit efficienter meritorie, licet non pri­ mam gratiam, tamen novam aliquam gra­ tiam revelationum, aut illustrationum : si hoc, inquam, intendat; illud facile admit­ temus juxta ea, quæ dicemus infra quæst. 8. Sed inde non infertur, quod Christus influxerit effective moraliter in primam, ac sibi præteritam antiquorum justifica­ tionem, ut liquet ex eodem exemplo. Sed infertur, idque concedimus, quod influxe­ rit ea efficientia in plurima Patrum dona, ut fuerunt plures illustrationes post ipsius adventum, aperitio januæ cœlorum, perduc­ tio efficax ad beatitudinem, et ipsa gloria, quæ dicitur gratia consummata, ut statim magis explicabimus. Et profecto si in­ fluxus meritorius Christi non in gratiam Angelorum, sed in aliquas eorum illustra­ tiones sufficit ut dicatur eorum caput : cur influxus meritorius Christi non in primam justificationem antiquorum, sed in plurima eorum beneficia proxime insinuata, non sufficiet, ut eadem, ct majori proprietate caput antiquorum vocetur? 131. Arguitur secundo, et quia Lorea 2 argu­ num. 98 relatus tam asperam protulit mentum ex de nostra assertione censuram, spondens Lorcj. se illam ostensurum, ubi egerit de merito Chrisli, videamus quid afferat eo loco. Igi­ tur quæst. 19, art. 4, disp. 75, num. 15, suam sententiam proponit, et firmat non pluribus verbis, aut fundamentis, quam sequentibus, quæ ex ipso fideliter transcri­ bemus : « Secunda difficultas est do homi­ nibus, qui præcessernnt Christi adventum : cum enim nondum Chrislus meruisset, difficile apparet, quomodo consequuti sunt gratiam ex meritis Christi. Sed indubita­ tum est omnes antiquos post peccatum Adami consequutos fuisse gratiam per Christum : id enim sæpius in Scriptura explicatur, ad Rom. 3 : In ostensionem jus- Ad tiliæ suæ, in remissionem prxcedcnlium de­ Rom. 8L lictorum. Et 1, ad Corinth. 10, ab illis 1 ad Coverbis : Omnes sub nube fuerunt, usque ab riulb.10. illa : Bibebant autem de spiritali consequente eos petra, petra autem erat Christus. Et 694 DE INCARNATIONE DISP. VII, proplcrea Apocal. 5, dicitur, dpnus oc­ gratiam per modum causa? efficientis. Quod tlnationis hominum : sed ad prædeslinacisus ab origine mundi. Profuerunt autem autem merita Christi potuerint ut tantum tioiiem antiquorum pertinuit gralia, quam merita Christi eis, qui praecesserunt ejus prævisa influere effective moraliter, seu habuerunt ante adventum Christi : ergo adventum, quia quamvis non essent in re meritorie, confutatum reliquimus § 3,quin Christus influxit effective per sua merita in exhibita, erant a Deo prævisa, et acceptata : 1 opus sit alia addere in præsenti. Videan­ talem gratiam. et fuit collatum præmium anticipando col­ tur tamen, quæ num. 126 observavi­ 133. Ad argumentum, quod est pnocimus. T y lationem : sicut cum aliquis dat rem prop­ W· Ul!.'· puum fundamentum opinionis contraria?, ter futuram solutionem pretii expeelans 132. Arguitur tertio : nam Chrislus per respondetur concedendo majorem, ct per­ eam in futurum. » Hæc et non plura Lorea sua merita re leniit Patres antiquos, et pro mittendo minorem, negando consequen­ loco citato. eorum culpis satisfecit : alias nou posset tiam : nam ad hoc, quod Christus rede­ Qaa» Sed hæc parva, et pauca sunt, ut po­ cum proprietate dici universalis hominum merit cum omni proprietate Patres antiquos, destitutuerint præbore prudens fundamentum ad Redemptor; quod tamen catholice filori 1er non requiritur, quod influxerit effective * irrt es. tam amarulentam crisim. Et quidem per oportet : sed ad prædictos effectus satis moraliter in eorum gratiam, sed satis est, ista minime absolvit ille Auctor promissio­ non fuit aliter influere, quam meritorie, quod ejus merita fuerint pretium redemp­ nis fidem ; spoponderat enim eversurum ive per merita : ergo hoc modo influxit tionis. Pro cujus luce observandum est ex I distinctionem illam influxus meritorum in gratiam antiquorum. Minor probatur: supra dictis disp. 1, dub. 10, redemptio­ Christi in genere causæ moraliter efticien· pria redimere, et satisfacere importat de­ nem non aliud esse , quam solutionem fis, vel solum in genere causæ finalis : 4 terminate, si proprie accipiantur, influxum pretii pro libertate ejus, qui detinebatur quam tamen, ubi occasio implendi pro­ proprium causæ efficientis. — Nec prode­ captivus. Quæ solutio pretii aliquando fit Snlvhur missa occurrit, alto silentio reticuit. Quæ rit recursus ad influxum meritorum Christi per pretium præsens, aut datum anticipate ct qus >er modum causæ finalis : nam contia doctrina. enim loco citato affert, nempe antiquos pro libertate captivi ; aliquando vero res e post peccatum Adami consequulos fuisse gra­ hoc urget Godoi disp. 13, num. 51, quod contra contingit, quod liberatio anticipate tiam per Christum, merito dicit esse indu­ si Deus non esset causa efficiens, sed dunfit ex spe pretii futuri, quod postea, dum bitata : sic enim supposuimus num. 96. taxat finalis nostræ salutis, licet posset exhibetur, complet liberationem, ut sæpe Idque ad summum evincunt testimonia cum proprietate dici nostræ salutis finis, in humanis fieri videmus tam in hoc , scripturæ, quæ expendit. At. non in hoc non tamen posset dici cum proprietate quam in aliis contractibus. Sive hoc autem, vertitur difficultatis cardo, sed in qualitate, noster Salvator : ergo pariter si Christus sive illo modo fiat, redemptio non innititur sive modo influxus, quem Lorea, ut pro­ solum per modum finis causavit gratiam proprie loquendo in merito redimentis missis staret, debuit positive ostendere antiquorum. quamvis possit dici cum pro­ apud dominum captivi, sed in valore pretii fuisse non solum in genere causae finalis, prietate finis redemptionis eorum ; nihilo­ æquaiis; quamvis hic valor aliquando coïn­ sed etiam in genere causæ efficientis : minus non dicetur cum proprietate illorum cidât per accidens cum merito, ut evenit, quod tamen minime fecit. Sed quia in id Redemptor : quod tamen necessario est quando liberatio fit intuitu alicujus opera­ mens ejus collimabat ; credamus hoc ipsum concedendum. tionis futuræ, quæ suo tempore habebit illis probationibus evincero voluisse. Illas Confirmatur primo : quia Chrislus non c .·:? valorem meritorium. Unde in redemptione vero non aliter diluemus, quam ex ipso diter redemit antiquos, quam nos; siqui­ non oportet, quod pretium (præsertim ubi Lorea, pagina sequenti disp. 96, num. 5, dem omnes æqualiter eramus captivi, et de præsenti non datur), exerceat aliquam ubi affirmat Christum non meruisse Ange­ Christus æqualiter dicitur omnium Re­ causaiitatem meritoriam : sed sufficit, quod lis gratiam, idque probat ex D. Tho. plu­ demptor : sed Christus redemit nos, cau­ sit æquaiis recompensatio. Et hoc modo ribus in locis, et addit : Neque alibi opposi­ sando in nobis effective moraliter gratiam, Christus redemit antiquos : quia licet eo tum ita docuit, ut ex verbis convinci possit. tempore, quo liberabantur, non existeret, qua eruimur a servitute peccati : ergo pari­ Lcclionc quidem 10, in 1 cap. Joannis dicit nec mereretur ; nihilominus Deus eos non ter illam in antiquis effecit. omnes accipere dc plenitudine graliæ Christi liberabat a servitute peccati, et potestate Confirmatur secundo : quia de rationes etiam Angelos. Sed non dicit per modum diaboli per infusionem gratiæ omnino gra­ capitis moralis est influere effective in sua causæ meriloriæ : et potest exponi de causa tis, sed ex spe, ut sic dicamus, et. intuitu membra : sed Christus est, et fuit caput finali, vel exemplari ; quomodo non diffite­ pretii solvendi per Christum. Quod cum morale antiquorum justorum; siquidem Christus existens solvit, perfecit, ac con­ mur Christum esse causam gratiæ Angelo­ nobiscum simul pertinent ad corpus mys­ summavit totam redemptionem, sicut in rum. El eodem modo exponi potest in quæst. ticum ejusdem Ecclesiae : ergo Christus humanis contingit, cum solvitur pretium 8, art. 4, ubi absolute docet Christum esse | influxit in eos effective per sua merila pro captivo, qui ejusdem pretii spe libera­ caput Angelorum secundum influxum gra­ gratiam, et alia dona supernaturalia. Ma­ tus prius fuerat a servitute; licet pretium tiæ : sed non explicat modum causalilatis, j jor, in qua poterat esse difficultas, probatur ut frequentius accidit), non influat effec­ ct influxus : et disputatione illa citata ex­ ex analogia ad caput naturale, per cujus tive moraliter, sive meritorie in redemp­ posuimus de influxu secundum causam fina­ similitudinem dicitur caput mysticum, seu tionem. Nec aliter hujusmodi redemptio­ lem, el exemplarem. Hæc optime perdoctus morate : influit enim effective naturale i.Tli-wi · nem explicat D. Tho. infra quæst. 48, art. ille Auctor, quæ, et non alia ejus motiva caput in alia ejusdem corporis membra. 4, ubi inquirit : Utrum passio Christi ope­ reponimus, quia plura non petit : neque Confirmatur tertio : nam Christus me- W» rata sil nostram salutem per modum re­ enim testimonia ab ipso alata dicunt ruit, sive effective moraliter attigitellectum demptionis Et respondet affirmative : Ipsa Christi merita influxisse in antiquorum adæquatum, sive omnem effectum prædes­ tinationis \F>Cil. 5. 695 satisfactio, inquit, qua quis satisfacit, sive pro se, sire pro alio, pretium quoddam dici­ tur, quo se ipsum, vel alium redimii a pec­ cato, et pana, secundum illud Daniel 4; Pec­ cata tua eleemosynis redime. Chrislus autem satisfecit, non quidem pecuniam dando, aut aliquid hujusmodi: sed dando id, quod fuit maximum, scilicet se ipsum pro nobis. El ideo passio Christi dicitur esse nostra re­ demptio. Et art. seq. addit : Pretium redemp­ tionis nostræ est sanguis Christi, vel vita ejus corporalis, quæ est in sanguine, quam ipse Christus exolvit. Et bene observet lector, quod Angelicus Doctor in alio art. ejusdem quæstionis, nempe in primo, disputat, Utrum passio Christi causaveril nostram salutem per modum meriti. Et respondet affirmative, idque probat ratione longe diversa. Quæ minime faceret, si ex ejus sententia ratio formalis meriti coincileret cum ratione formali redemptionis : quia tunc eidem quæstioni subderentur, ct probarentur eodem medio. Sensit ergo D. Tho. ra­ tionem redemptionis, quam Christus exer­ cuit , esse longe diversam a conceptu proprio causæ meritoriæ; licet aliquando per accidens in eadem entitate coïncidant. Sicut recte colligitur, quod ex ejus sen­ tentia ratio propria redemptionis distin­ guitur a conceptu causæ physice efficien­ tis, quia in eadem quæst. art. 5, inquirit, Utrum passio Christi operata sil nostram salutem per modum efficientiæ. Unde liquet responsionem inter ar­ guendum datam esse optimam : nam ut Christus, vere, et proprie redemerit an­ tiquos, satis est, quod ejus opera influxe­ rint in prædictam liberationem, seu pas­ sivam redemptionem per modum pretii intentati, et sperati, et quod Christus illud aliquando in exeeutione solverit : ut appa­ ret in humanis, sæpe enim redemptio prœdicto modo tit, licet pretium meritorie non influat. Impugnatio .autem ilia Godoi contra hanc doctrinam nullius momenti est, potestque in ipsum retorqueri : nam Deus non esset vere, et proprie Salvator, si solum esset nostræ salvationis finis, et illam non efficeret physice pr incipaliter. Ex quo tamen non colligitur, quod ut Christus fuerit proprie Redemptor an­ tiquorum, debuerit efficienter physice prin­ cipaliter influere in gratiam, per quam redimebantur, seu liberabantur formalitcr. Et plane Deus in antiquorum gratiam non influxit effective moraliter, seu meritorie, Fulcitur re.’ponsfo. J 696 KflMBW DE IXCA[{NATIONE. quippe ipsi repugnat hujusmodi modus I magis ostendi retorquendo vini, ct formam induendi; cum non habeat superiorem, hujus confirmationis : nam Christus w apud quem mereatur : et tamen fuit vero, redemit induendo etlective physico in gra­ ft proprio Salvator eorum. Ergo si illa tiam, qua formaliter liberamur: ergo ut similitudo alicujus momenti est, magis æqualiter dicatur Redemptor antiquorum, probat Christum fuisse vero, el proprie debuit in eorum gratiam effective physice Redemptorem antiquorum, quamvis effec- influere. Quod tamen nemo concedet ; cum live moraliter non influxerit in eorum certum sit non potuisse influere prædicto gratiam. Ratio ergo, quare Deus influat modo, quando physice non exislebat : « effective in hominum salutem, non desu­ alias prædictus concursus est extra pro­ mitur ex generali conceptu salvationis, priam rationem formalem redemptionis, sed quia in eam influit per modum ultimi ipsique do facto accidentaliter adjungitur. tinis simpliciter, de cujus ratione est, Idem itaque nos dicimus de alio concursu | quod simul sit primum principium effi­ effectivo moraliter, quippe qui necessarius | ciens, ut in omnibus aliis effectibus cons­ non est, nec esse potuit, priusquam exis| tat. Quod motivum non occurrit in influxu teret Christus, ut supra fuse ostendimus <1 Christi mediis operationibus creatis, ut præsertim § 3 et 6. cx se liquet, et satis apparet in gratia Ad secundam confirmationem negamus Angelorum, quam finalisant, et tamen majorem : quia de ratione capitis moralis''^ Taciu non effecit. — Liquet etiam ex eadem est quidem influere in membra aliquo vero influxu, non vero determinate per inllu'! eHUuur. doctrina (ut alteri objectioni occurramus' quare Christus dicatur Redemptor anti­ xum effectivum, ul jam supra ostendimus quorum, et non dicatur Redemptor An­ num. 126. Unde ex eo, quod Christus non gelorum ; licet in istorum, et illorum influxerit effective in gratiam antiquorum, gratiam, cum primo collata fuit, non datam ante ipsius adventum ; minime tolj efficienter, sed solum per modum finis lit, quod vere fuerit caput illorum morale: influxerit. Quia videlicet gratiam Ange­ influebat enim in ipsos in aliis causæ gene­ lorum non finalizavit per modum pretii ribus, scilicet per modum finis, et objecti intentati, et aliquando solvendi : quod crediti, atque sperati. Ad probationem j f tamen habuit respectu gratiæ antiquorum : autem in contrarium dicimus, quod in neque enim Deus voluit liberare eos, analogia capitis moralis ad naturale satis i f nisi dependenter a tali pretio. Licet dif- est. quod salvetur influxus, licet non moferentiæ ratio ei parte ipsorum fuerit, dus, aut qualitas influendi ; alias caput j I quod homines præsupponebantur servi, morale deberet influere physice, sicut inet captivi; quod Angeli non habuerunt. fluit naturale : quod tamen nemo concedet. Sed quam parum urgeat hoc motivum Idemque in simili difficultate circa præsen- I desumptum ex generali hominum redemp­ tem analogiam respondit D. Tho. quæst. 8,3? i ’ tione, satis liquet ex supra dictis toto g 5, art. 1 ad 2, ubi ait : Dicendum, quod in quæ lector recolat. melaphoricis locutionibus non oportet attendi I Dilml'jr 134. Ad primam confirmationem res- similitudinem quantum ad omnia : sic enim wiirtr- pondetur concessis praemissis, negando non esset similitudo, sed- rei veritas. Capitis inatio. consequentiam : quia ad conceptum re­ igitur naturalis non est caput aliud, etc. ■! demptionis veræ, et propriæ salvandum Et totam hanc responsionem eidem diffi| sufficit, quod liberatio non fiat nisi depen­ cultaii applicatam tradit Angelicus Doctor | denter a pretio vel in re exhibito, vel quæst. 29 de Verit. ari. 7 ad 9, ubi inquandoque postea solvendo. Et quia omnes quit : Christus secundum quod homo media1 homines ita liberati sumus per Christum tor est inter Deum, cl homines, ul dicitur cum sola diversitate materiali penes pre­ 1, ad Timolh. 2. Unde sicut Deus duplici'j tium futurum, aut præsens tempore libe­ 1er nos justificare dicitur, principaliter scili- | rationis; ideo Christus diciUZT æqualiter cet per actionem suam, in quantum est | I omnium Redemptor. Quod autem nostram causa efficiens nostræ salutis ; cl etiam per gratiam effective moraliter, sive meritorie operationem nostram, in quantum est finis I simul attigerit; est præter rationem for­ a nobis cognitus, cl amatus : ita etiam Chris-i tus secundum quod homo, dupliciter nos jus- I malem propriam redemptionis, ut proxime dicebamus: undo quod ita non influxerit in lificare dicitur. Uno modo secundum suam .1 actionem, in quantum nobis meruit, elpro no| antiquorum gratiam, non tollit, quod ipsos æqualiter absolute redemerit. Potestque id bis satisfecit : ct quantum ad hoc non poterat | dici DI8P. VII, DUB. IV. i 697 ■ m — i' · . ■ dici caput Ecclcsi.r ante Incarnationem. Alio doctrina hactenus tradita falsa est. Sequela ostenditur : quia illud fit gratis omnino, modo per operationem nostri in ipsum, se­ quod lit independenter a meritis : sed asse­ cundum quod dicimur per (idem ejus justifi­ cari : et per hunc modum etiam poterat esse rimus, quod Christus non meruit, sive effective influxit io gratiam antiquorum, caput Ecclesias ante 1 ncarnalionem secundum per quam formaliter redempti sunt, et li­ humanitatem. Utroque autem modo est caput berati a reatu divinæ offensæ : sequitur Ecclesia secundum divinitatem ante, el post. Ubi expresse distinguit inter iniluxutn per • rgo quod hæc habuerint omnino gratis. Secundo infertur antiquos non plus debere Secundo. medum cflicicnlim, et per modum objecti, aut linis; et eadem claritate attribuit Christo, quam Angelos : id vero est aperte falsum ; siquidem beneficium Incarnationis Christo, quod influxerit in gratiam anti­ quorum per modum objecti, aut tinis, hac· præcipue ordinatum est ad utilitatem ho­ que ratione fuerit eorum caput; excluso minum præ Angelis : ergo, etc. Probatur sequela : quia alfirmamus-gratiam anti­ alio inlluxu per modum efficienti®, meriti, quorum non habuisse dependentiam a me­ aut satisfactionis : quo nihil magis oppo­ ritis Christi in genere causæ efficientis, situm doctrinæ, et intentioni Adversar.orum dici potuit. Unde magis refellitur sed solum in genere causæ finalis : atqui hanc eandem, et non minorem dependen­ objectio Godoi proposita num. 132, nam illam evidenter excludit hæc-doctrina D. tiam ab illis habuit gratia Angelorum , Thomæ. Qui propterea sapienter recogno­ siquidem ordinata est ad gloriam Christi Redemptoris sicut ad finem, propter quem vit, et summa profunditate asseruit ad influxum per modum capitis sufficere in­ Deus voluit omnia alia creata, ut diximus fluxum per modum finis, et objecti : quia disp. 2, dub. 1, § 5; sequitur ergo, quod revera omnis influxus primitus cx hac antiqui non plus debuerint Christo, quam parte, sive radice descendit. Licet enim Angeli. Tertio infertur nunquam fuisse Tertio potentia, et objectum simul, et per eandem verum, Christus redemit antiquos, aut sa­ operationem influant; nihilominus objec­ tisfecit pro antiquis : ex quo ulterius se­ tum est, quod determinat, atque fæcundat quitur illis non profuisse redemptionem, et potentiam, et non e contra : unde influxus satisfactionem per Christum : quod ejt objectivus est, qui primario debet attendi contra fidem. Probatur sequela : nam ideo ad causalitatem capitis moralis, ut fusius dicimus Christum non meruisse, aut mo­ suo loco dicemus infra disp. 16, dub. 1. raliter effecisse gratiam antiquorum, quia Solvitor Ad tertiam confirmationem neganda est nunquam verificatur, Christus meretur an­ tertia. major : oppositum enim constat ex supra tiquis gratiam ; non Christus existens in dictis num. 127, ubi ostendimus plures intentione divina, quia nondum existât in fuisse prædestinationis hominum effectus, re ; nec Christus existens in exeeutione, qui non habuerunt dependentiam a meritis quia jam supponit gratiam communicatam Christi in genere causæ efficientis : idque de præterito, ut fuse ostendimus § 3 et 4. ipsi Adversarii recognoscunt tum in ma- Idem autem motivum militat etiam in re­ demptione, et satisfactione, ut facile consi­ ternitate B. Virginis, tum in actibus fidei, et spei, quibus antiqui respiciebant Chris­ deranti constabit : nam cum Christus erat tum futurum. Unde ex eo, quod eorum inintentionedivina, nondum existebatin re, gratia justificans fuerit effectus suæ præ­ atque ideo non poterat redimere, et satisfa­ cere; cum autem positus est in rerum na­ destinationis ; minime sequitur, quod de­ tura, jam reperit antiquos liberos de præte­ buerit pro eo statu esse effectus meritorum Christi in genere causæ efficientis, mora­ rito, ct absolutos a reatu divinæ offensæ. liter, seu meritorie : sed satis fuit esse Quarto, et ultimo infertur antiquus non Quarto, effectum in genere causæ finalis. ‘ fuisse redemptos, quia Christus hoc meruit, i rgn125. Arguitur ultimo impugnando doc­ vel quia Christus eos redemit, sed re­ ctM'jtn demptos fuisse, utChristus, et Christi me­ in- trinam hactenus traditam ab inconvenien­ Me- tibus, quæ diam consequuntur : nam sequi­ rita, atque redemptio forent : quod est fal­ Iknlitur primo antiquos fuisse redemptos a sum, et contra modum loquendi Scripturæ, Plico. servitute peccati, et liberos a reatu offensæ et Patrum. Sequela ostenditur ex diverso omnino gratis : hoc autem est falsum, et modo, quo significatur causalitas finis, et contra ea, quæ statuimus disp. 1 fere per to­ efficientis : nam efficiens movet, et causât tam, ubi diximus Christum satisfecisse pro quia est; finis vero movet, et causal ut sit : peccatis hominum ex rigore justitiæ : ergo unde merita causant efficienter gloriam t— · — » Jü 698 DE INCARNATIONE quia sunt; gloria autem causai finalité r merita ut sit : sed asserimus Christum non influxisse meritorie, sive effective moraliter in gratiam antiquorum ; sed solum per modum finis : sequitur ergo illos non fuisse redemptos, quia Christus hoc me­ ruit, vel quia Christus eos redemit ; sed o converso redemptos fuisse, ut Christus, et Christi redemptio, atque merita aliquando existeront. Si luii». Respondetur ea, quæ tanquam inconve­ nientia adversus nostram assertionem , ejusque fundamenta repræsentantur, vel talia non esse, vel ex illis non deduci ; Exehilt- ul singulis occurrendo constabit. Ad pripTiaoifi mum negamus sequelam. Ad cujus iuaEre- probationem dicendum est, quod ut aliquid D!lB'’ fiat omnino gratis, debet fieri non solum independenter a meritis efficienter induen­ tibus, sed etiam a quocumque alio, quod habeat rationem æqualis pretii sive de præsenti, sive do futuro. Quæ enim con­ feruntur ob pretium æquale aliquando sol­ vendum, minime dicuntur fieri, aut donari gratis, ul liquet in contractu venditionis, in quo non semel traditur res de præsenti ob futuram, quæ speratur, pretii solutio­ nem, et etiam in liberatione captivi de­ pendenter a pretio postea solvendo. Hæc enim non gratis omnino fieri dicuntur; sed ex justitia saltem inchoata, quæ tunc completur quando pretium rei, vel libe­ rationis exsolvitur. Et hoc modo contigit redemptio antiquorum : quamvis enim eo tempore, quo a servitute peccati, et potestate diaboli, Uberabantur, non essent exercite merita Christi, nec possent tunc efficienter influere, nihilominus prædicta liberatio fiebat intuitu pretii futuri, et intentati (quod hac ratione diximus in­ fluxisse per modurn finis), meritorum Christi, et passionis ejus. Unde cum postea Christus in rerum natura positus elicuit opera laudabiha, et vitam pro humano genre obtulit; tunc perfecit, ac consummavit prædictam liberationem : quam proinde scriptura significat per mo­ dum cujusdam contractus venditionis pro pretio operum, et sanguis Christi, juxta I’·. 68. illud Ps. 68 : Quæ non rapui, tunc exolvc\?aco-bam. Et 1 ad Corinth. 6 : Empti enim Ps'^çe" Pre^° Et Ps. 129 : Copiosa Catus' apud eum redemptio. In quo sensu Cains Pii>a. papa jn Epist. decret, ad Felicem Epis­ cop. dixit : Redemptio captivitatis human# facta fuit in sanguine ejus, qui dedit se ipsum redemptionem pro omnibus. Est enim redemptio, quasi secunda, aut iteratu rei emptio : undo sicut emptio fieri valet dependenter a pretio do futuro solvendo, sic etiam el redemptio : et neutra hoc modo lit omnino gratis ; sed ex pacto oneroso, et contractu quodam ad justitiam pertimente, ut satis liquet tam ex se, quam ex his, qutv in humanis fieri vide­ mus. , '1 Quæ autem de redemptione diximus, eodem modo intelligenda sunt de satis­ factione pro offensis : non enim remisit Deus antiquis omnino gratis offensas, sed dependenter a satisfactione Christi futura; quam ipse, cum existeret, actu exhibuit, Unde D. Tho. infra quæst. 48, art, 2, ait : Ille proprie satisfacit pro offensa, qui exhi­ bet offenso id, quod æque, vel magis diligit, quam oderit offensam. Christus autem ix charitate, el obedientia patiendo, majus Deo aliquid exhibuit, quam exigeret recompen­ satio totius offensæ humani generis. Primo quidem propter magnitudinem charitatis, ex qua patiebatur. Secundo propter dignita­ tem vilæ suæ, quam pro satisfactione pone­ bat. Et infra quæst. 49, art. 4 ad 2 ait -. Passio Christi non dicitur quantum ad hoc Deo nos re­ conciliasse, quod de novo nos amare inciper ret ;cumscriptum sit Hierem. 31: In charitate perpetua dilexi te. Sed quia per passionem Christi sublata est odii causa, turn per abla­ tionem peccati, tum per recompensationem aceeptabilioris boni. Quæ omnia verificantur independenter ab influxu meritorum Christi in gratiam antiquorum in genere causæ efficientis, ut satis ex se liquet. 136. Ad secundum negamus sequelam, Viufa quam minime evincit ejus probatio : quia licet tam Angeli, quam Patres antiqui re­ ceperint gratiam sanctificantem dependen­ ter a meritis Christi in genere causæ fina­ lis; non vero in genere causæ efficientis; nihilominus occurrunt plures tituli in an­ tiquis tam circa ipsam gratiam, quam circa alia dona, ut plus quasi incompara­ biliter debeant Christo quam Angeli. Et quidem maxima iliorum dignitas, et prælatio præ omnibus Angelis fuit, quod Deus non istorum , sed illorum naturam as­ sumpserit, ut ponderat Apost. ad Hebræ. Adlfc2, his verbis : Quia ergo pueri communi- !'r? 1 caverunt carni, cl sanguini et ipse simili­ ter participavit eisdem, ul per mortem des­ trueret eum, qui habebat mortis imperium, id est, diabolum : ct liberaret eos, qui ti­ more mortis per totam vitam obnoxii erant servituti. Nusquam enim Angelos appre­ hendit, DISI*. VII, ÎHJU IV. hcndil, sed sewn Abrahæ apprehendit. Sed attendendo ad ipsam gratiam, quam oppo­ nit argumentum, idem etiam ostenditur. Tum quia Angeli acceperunt gratiam de­ pendentor quidem a Christo Redempporo sicut a fine, ad cujus gloriam ordinati sunt; sed per ipsum non sunt redempti , cum non supponerentur captivi : sed Pa­ tres acceperunt, gratiam non solum propter gloriam Christi, sed dependenter ah ejus vita, et operibus tanquam a pretio, quod ipse pro ipsorum liberatione esset exoluturus. Undo non Angeli, sed antiqui, sicut et nos, dicuntur redempti per Christum. Tum etiam quia licet Christus non meruit efficienter Patribus gratiam ut primo con­ cessam : meruit tamen ipsis eandem gra­ tiam ut consummatam, sive, et in idem redit, meruit illis gloriam essentialem : hanc enim acceperunt post Christi adven­ tum, non solum titulo bæreditatis, et tan­ quam coronam debitam meritis propriis, sed etiam ut præmium debitum meritis Christi. Quod non habuit locum in Ange­ lis, qui ante adventum, et meritum Ghristi adepti sunt gloriam essentialem ; atque ideo independenter a meritis ejus sicut a causa moraliter efficienti. Tum denique (ut alios titulos omittamus), quia janua regni cœlorum non Angelis, sed homini­ bus clausa fuerat : quam tamen non so lum hominibus post adventum Christi, sed etiam antiquis aperuit ipse, ut tradit f'ïioin. D. Tho. infra quæst. 49, art. 5, ad 1, his verbis : Dicendum, quod sancti Patres ope­ rando opera justitiæ, meruerunt introitum regni caleslis per fidem passionis Christi (se­ cundum illud Heb. 11 : Sancti per fidem vicerunt regna, operati sunt justitiam) per quam etiam unusquisque a peccato purgaba­ tur, quantum perlinet ad emundationem i propriæ personæ. Non tamen alicujus fides, vet justitia sufficiebat ad removendum imj pedimentum, quod erat per reatum lotius human# creaturæ : quod quidem remotum F est pretio sanguinis Christi. El ideo ante ! passionem Christi nullus intrare paierai re­ gnum ccrlcsle adipiscendo, scilicet bealiludi' nem æternam, quæ consistit in plena Dei fruitione. El eandem doctrinam tradit quæst. 29 de Verit. ari. 7, ad 7 ubi addit. : i Gralia etiam personalis nulla unquam post peccatum primi hominis data fuit, nisi pir fidem mediatoris explicilam, vel implicitam. I Propter hos igitur, et alios titulos quidI quid sit dc modo quo merita Christi inI fluxerunt in gratiam antiquorum) plus ei 699 simpliciter debuerunt Patres, quam An­ geli. 137. Ad tertium negamus sequelam : OciJFfi Uf jam enim num. præced. ostendimus, quo­ tertio. modo Christus redemerit antiquos, et pro ipsis satisfecerit, solvendo scilicet pretium dependenter a cujus futura solutione liberi prius facti fuerant a servitute, el reatu. Ad probationem autem in contrarium respon­ detur eam inter alias dari differentiam in­ ter meritum ex una parte, et redemptio­ nem, solutionem, aut satisfactionem ex alia, quod meritum, cum influit in genere causæ efficientis, præcedit ut existens, et in exeeutione effectum, et comparatur ad illum per modum viæ, motus, ct acquisi­ tionis, ut supra satis ostendimus : unde repugnat, quod respiciat rem prius collatam, et existentem per modum præmii, ut specialiter explicuimus § 6. Et hac de causa meritum Christi non influxit effi­ cienter in graliam antecedenter ad ipsum Patribus concessam. Ad solutionem vero, satisfactionem, aut redemptionem hujus­ modi praecedentia non requiritur; sed pos­ sunt æque bene fieri ct pro re de præterito concessa, et pro re de præsenti data, vel danda de futuro, ut in humanis contracti­ bus videmus, et jam supra diximus num. 133. Et hac ratione Christus cum existebat, dicebatur vere, et proprie antiquos j redimere, et pro eis satisfacere, quatenus complebat redemptionem, el satisfactio­ nem solvendo aclualiter pretium libertatis, Ί luendo pœnam pro illorum offensis de­ bitam. Quam differentiam inter meritum, et solutionem debiti (sub qua comprehen­ ditur redemptio, et satisfactio), optime, et perspicue docet D. Tho. quæst. cit. de r».Th Verit. art. 6, in corp, ubi hæc habet : statum merendi requiritur, quod desit sibi id, quod mereri dicitur : quamvis quidam dicunt, quod aliquis potest mereri id, quod jam habet : sicut dicunt de Angelis, quod bealitudinem, quam simul cum gratia acce­ perunt, meruerunt per opera sequentia, quæ circa nos faciunt. Sed hoc non videtur esse verum propter duo. Primo quia conlrarialur probationi Augustini, per quam contra Pelagianos probat gratiam sub merito cadere non posse, quia ante graliam non sunt merita nisi mala ; cum ante gratiam homo sit im­ pius, ct meritis impii pama non gralia debe­ tur. Non ergo potest dici, quod graliam quis meretur per opera, quæ quis post acceptam graliam facit. Secundo quia est contra ra­ tionem meriti. Nam meritum est cauta pra- I ii 700 DE INCARNATIONE. nui, non quidem per modum finalis causa .· sic enim magis premium est causa meriti : sed magis secundum reductionem ad causam efficientem in quantum meritum facit di­ gnum prermio, ft per hoc ad premium dispo­ nit. Id autem, quod est causa per modum efficientis, nullo modo potest esse posterius tempore eo, cujus est causa. Unde non potest esse, quod quis mereatur, quod jam habet. Quod autem in humanis aliquis pro accepto beneficio domino suo servii, magis habet ra­ tionem gratiarum actionis, quam meriti. Ex quibus liquet, quod licet res, obse­ quium, aut quid simile de præsenti praes­ tita pro beneficio praeexistenti, aui de prælerito facto, possint habere rationem solutionis, aut satisfactionis, ut apparet in eo, qui diluit debitum gralitudinis agendo de præsenti gratias pro beneficio recepto ; nihilominus nequeunt vere, et proprie ha­ bere rationem meriti, quia istud ordinatur per modum efficientis ad nm a se compa­ randam, sive post se conferendam. EHJitar 138. Ad ultimum respondetur procedere DÎU'inUD. ex vocum æquivocatione , et reducere (quod indignum est) , quæstionem satis gravem ad voces. Quam facile declinabi­ mus, ac superabimus, distinguendo di­ versas propositiones juxta doctrinam hac­ tenus traditam. Nam si dicatur Patres fuisse redemptos, sive gratiam consecutos, ul Christus foret i designet ordinem in genere causæ finalis , verissima est : tum quia Deus ordinavit Patrum re­ dempiionem, et gratiam ad Christi exis­ tentiam. et gloriam : sicut ad hunc finem ordinavit omnia alia mundi, ut diximus disp. 2, dub. 1, | 5. Tum etiam quia Pa­ tres meruerunt de congruo Christi Incar­ nationem, sive existentiam, ut statuimus dub. præced. § meritum autem compatur ad præmium sicut medium ad finem. Si autem dicatur Paires fuisse redemptos, quia Christus hoc meruit, vel quia ejus opera influebant meritorie in illorum redemptio­ nem. cum actu fiebal, per quod significatur influxus effectivus Christi in prædietam re­ demptionem , propositio est falsa : quia merita nequeunt meritorie, sive efficienter influere nisi actu existant in re, et multo minus si comparentur ad rem præteritam, ut fuse ostensum est, præsertim § 3 et 4 et 6. Nec oppositum docent Scriptura, et N tj. Patres, ut liquet ex dictis g 2 et 5. Sed præter dictas propositiones datur alia, quæ in argumento omittitur, et totum hoc ne­ gotium vividius explicat, nempe Patres t fuisse redemptos, el gratiam consecuta, quia Christus eos redempturus erat, sive (et in idem redit) soluturus pretium talis re­ demptionis, quatenus Patres non acceperunt gratiam, el liberationem, nisi dependenter ab operibus futuris Christi tanquam a pre­ tio postea solvendo. El hæc propositio esi catholica, innitens communibus loquationibus Scripturæ, et Sanctorum, Ad eam tamen verificandam non requiritur, quod merita Christi influxerint efficienter, sive meritorie in antiquorum gratiam : sed sa­ tis est, quod fuerint pretium redemptionis, sive recomj ensaiio, et satisfactio pro prias acceptis omnino æqualis in toto rigoro justit æ : quod perfectissimo Christus priestitit in tempore, ut supra diximus anum. 133. Ea vero, quæ in contrarium afleruntur, quatenus huic doctrime possunt op­ poni, nullius momenti sunt : quia præter illas propositiones explicantes modum in­ fluendi causæ efficientis, et modum in­ fluendi causæ finalis, juxta quas merita Patrum influebant in Christum, quia erant, et Christus influehat in merita, ut essel : datur alia propositio, quæ declarat depen­ dentiam redemptionis, gratiæ, meritorum, et donorum Patrum a Christo, et ejus me­ ritis sicut a pretio, et satisfactione æquali secundum rigorem justitiæ. Unde Patres antiqui in omnibus illis habuerunt depen­ dentiam a Christo , non quia essel, aut influeret efficienter de præsenti, quod tunc non habebat; nec duntaxat ul essel, quod denotat influxum præcise finalem : sed quia futurus erat , et exhibiturus condi­ gnum pretium, et satisfactionem : quod re ipsa fecit positus in rerum natura. Ad quod non fuit necessarium, quod antecedenter ipsius opera efficienter meritorie influxerint : sed satis fuit, quod fuerint pretium speratum, et quod in re exhibita compleverint undequaque redemptionem, sicut in humanis contingit, el supra ex­ plicatum est. Unde non oportet, quod ubi de re constat, in voculis, aut vocum for­ mulis implicemur. Sed tamen si arguentis molestia id expostulet, loquendum erit juxta propositiones hactenus explicatas. ARTICULUS XII. W Utrum gratia unionis furit homini Christo nalurtlit. Ad duodecimum sic proceditor. Videtur, quod grati: unionis non fuerit homini ClirHo naturalis. ünfe enim Incarnationis non est facta in natura» $ed in persona, ul dictum est : sed unumquodque denominator a termino : ergo gralia illa magis debet dici personalis» quam naturalis. Præterea : ARTICULUS XII. Præterca : Gralia dividitur contra naturam, sicut gratuita, quæ sunt a Deo, distinguuntur contra naturalia, quæ sunt a principio intrinseco, sed eorum, qua; ex opposito dividuntur, unum non denominatur ab alio : ergo gralia Chruti nnn ist ei naturalis. Præicrea : Naturale dicitur, quod est secundum naturam : sed gralia unionis non est naturalis Christo secundum naturam divinàm (quia sic conveniret aliis personi*) nec etiam naturalis est ei secundum naturaui liumanam, quia sic conveniret omnibus hominibus, qui sont ejusdem natura* cum ipso : Igitur videtur, quod nullo modo grana unionism Christo naturalis. Sed conlra est, quod Augustinus dicit in Enchir. Io humanæ naturæ susceptione Iit quodammrdo ipsa gratia illi homini naturalis» qua nullum possit admittere peccatum. Ropondeo dicendum, quod secundum Philosophum in 5 Melaphys. natura uno modo dicitur ipsa nativitas, alio modo essentia rei. Unde naturale potest aliquid dici dupliciter, uno modo, quod est lanium cx principiis essentialibus rei, sicut igni naturale est sursum ferri, alio modo dicitur esse homini naturale, quod ab ipsa nativitate habet, secundum illud Ephes. 2 : Eramus natura lilii iræ. Et sa· ient. 12 : Nequam est natio eorum, ct naturalis malitia ipsorum. Gratia igitur Christi, sive unionis, sive habitualis non potest dici naturalis, quasi causata ex principiis huma æ naturæ in Cbriito, quamvis possit dici naturalis, quasi prove­ niens in naturam humanam Christi, causante ditina natura ipsius. Dicitur autem naturalis utraque gralia in Christo, in quantum eam nativitate habuit, quia ab initio conceptionis fuit natura humana divinæ personæ unita, el anima **jus foil munere gratiæ repleta. Ad pnmum ergo dicendam, quoi licet unio non sil facta in natura, est tam» n causata, ex virtute divinæ naturæ, quæ est vere natura Christi» ct etiam convenit Christo a principio suæ nativitatis. Ad secundum dicendum, quod non secundum idem dicitur gralia et naturalis, sed gralia quidem dicitur, in quantum non est ex merito, naturalis autem dicitur, iu quantum est virtute divinæ naturæ in humanitate Christi ab ejus nativitate. Ad tertium dicendum, quod gralia unionis non est naturalis Christo secundum humanam naturam, quasi ex principiis humanæ naturæ causata, et ideo non oportet, quod conveniat omnibus hominibus, est tamen naturalis ei spcundum humanam naturam propter proprietatem nativitatis ipsius, prout sic conceptus est ex Spiritu sancio, ul esset idem naturalis filius Dei, et hominis. Srcundum vero divinam naturam est ei naturalis, in quantum divina natura est principium activum hujus gratiæ, et hoc convenit toti Trinitati, scilicet hujus gratiæ esse activum principium. Prima conclusio : Gralia unionis, et habi­ tualis non fuit Christo naturalis quasi causata ex principiis humanæ naturæ in Christo. Secunda conclusio : Gralia unionis, et gra­ tia habitualis potest dici Christo naturalis, Juasi proveniens a natura divina in humanam Ihrisli naturam. Tertia conclusio : Utraque gratia dicitur Christo naturalis, quia utramque habuit a nativitate. COMMENTARIUS. 1. Antequam litteram, et resolutionem iurrjm. D· Tho. explicemus; unum, aut alterum scrupulum dispellere oportet, qui circa ipsam materiam, et subjectum difficul­ tatis occurrunt. Nam in primis, si Ange­ licus Doctor in suis assertionibus complec­ titur, præter gratiam unionis, gratiam etiam habitualem; quare in titulo articuli istam non proposuit ? et si proposita dif­ ficultas solius gratiæ unionis meminit; qua Ihbinm 701 ex causa resolutio difficultatis tam æquali­ ter, quam pariformiter ad gratiam habitua­ lem se extendit? Quod in D. Thoma dis­ simulare non expedit, cujus methodus ordinatissima est. Sed facile respondetur ideo D. Thomam in titulo articuli solam gratiam unionis recensuisse, quia totam quæstionem considerationi solius modi unionis dicaverat, ut liquet ex ipsius ti­ tulo, qui est, De modo unionis Verbi incar­ nait in duodecim articulos divisa : et in eorum quolibet circa prædictum mo­ dum difficultatem aliquam versat. Quia vero in præcedentibus statuerat prædietam unionem nec factam fuisse per gratiam, nec per dispositionem, nec per merita; cunscquens videbatur, quod ad Christum naturaliter spectaverit. Et hoc discutien­ dum proposuit in hoc articulo, id per se præcise intendens. Sed quia eadem diffi­ cultas militat proportionabiliter in gratia habituali, et eidem resolutioni subjicietur; non oportuit illam vel indecisam relin­ quere, vel al alium articulum non neces­ sarium remittere : et propterea ipsam cum altera copulavit; licet in titulo, ne aliorum articulorum ordinem inverteret, solius gra­ tiæ unionis meminerit. Sæpe quippe con­ tingit et sæpius expedit, quod mota diffi­ cultate circa unum, resolutio porrigatur ad alia, in quibus idem motivum occur­ rit. 2. Secundum scrupulum nobis excitavit A Had Vazquez in præs. disp. 24, cap. 2, ubi dubium ex Vaz­ censet D. Thomam movisse hanc difficul­ quez. tatem propter verba D. August. inEuchirid. cap. 40, quæ allegat in arg. sed conlra, nempe : Humanæ naturæ susceptione fit quodammodo ipsa gralia illi homini naturalis, qua nullum possit admittere peccatum. Et deinde addit quæstionem in hoc sensu propositam alienam esse a sensu, et mente D. Augustini in verbis relatis : nam cum dixit illam gratiam esse naturalem, solum intendit significare unionem fuisse veram, realem, ac physicam, et non præcise quan­ tum ad dignitatem, et affectum, ut plures hæretici, et nominatim Nestorius ausi sunt dicere. Quod sibi persuadet : quia in hoc eodem sensu loquuntur alii Patres, cum dicunt illam unionem esse naturalem, substantialem, aut essentialem, ut videre est apud Dionysium Alexand. in Epist. Dirnys. \lc.\and. contra Paulum Samosatenum, D. Basil, in D. Basii. Ps. 44, ad illa verba : Propterea unxil le Deus. D. Ildefonsum in lib. Conlra eos, qui D disputant de perpetua virginitate S. Mariæ, llde- ivh^US· i 7Û2 ARTICULUS XII. coi. 3, tom. 9. Biblioth. et denique Patres esse aliquid verum, et real©; ad secundum delicet pro eo quod non excedit omnem i C· ncii. Concilii Francofonliensis in Enist, ad Episvero aliæ conditiones requiruntur, ul sta exigentiam subjecti : sicut e contra supercopos Hispanue col. i. In quo sensu res tim declarabimus. Undo in primo sensa naiurale dicitur, quod omnem subjecti profecto plana est, et non exposcenda lon­ concedet Vazquez gratiam esso naturalem; exigentiam, dispositionem, et debitum su­ gas disceptationes; præsertim suppositis sed minime admittet esse homini natu­ perat, uti se habet gratia sanctificans ad quæ contra Nestorium diximus disp. 3. ralem. Calor eliam naturalis entitas est, naturam. Quæ acceptio tam naturalis, quam j dub. 2. sed non est naturalis aquæ. Constat autem supernatural!» est valde frequens apud JvdidiKt Sed studium affectandi singulare judiD. Augustinum non solum asseruisse unio­ Theologos præsertim Thomislas, et satis Vizqnii Φ ■ r iQodi- Cium solet homines alie re ut delirent, el nem esse naturalem, ut Vazquez sinistre liquet ex dictis trat. 14, disp. 3 fere per ÎLT. ambulent in mirabilibus super se. Non exponit : sed expresse dixit : Humanæ na· totam, ubi ea frequenter usi sumus. Grana negamus gratiam unionis dici naturalem lura susceptione fit quodammodo ipsa gratia 4. His suppositis facile apparet veritas «Oil in sensu, quem Vazquez intendit : est iiii homini naturalis. Qure ost locutio com­ assertionum D. Tho. nam quod primo dici j ulsrj- loco statuit, neutram gratiam vel unionis, enim vera, et realis. At satis abjecte sen­ parativa ad determinatum subjectum, ut ex I lis, sit, qui inde intulit, et propterea asseruit se liquet. Quæ proinde magnam D. Thomæ, I ÎJ l?t, vel habitualem posse dici naturalem, quasi I1 osyu impertinenter difficultatem istam in sensu et aliis obtulit ansam investigandi, an sup­ causata ex principiis humanæ naturæ, ti prinintento a D. Thoma versari. Nam ulterius posita veritate catholica, nempe gratiam fipiis ostenditur ex ipsa conditione gratiæ : nam investigandum relinquitur, an iila unio, I Ulira. eo ipso, quod talis sit, excedit facultatem, et unionis esse naturalem, id est, veram, et quæ vera, et realis est. possit diei Christo realem, possit dici naturalis illi homini exigentiam naturæ : præsertim cum huma­ homini connaturalis; quod difficultatem nitas ex se nihil habeat, quo possit causare Christo. offert longe diversam : plura enim sunt vel unionem hypostaticam, vel gratiam 3. Disjectis igitur his scrupulis, observat Qüs naturalia, quæ tamen subjecti connaturalia D. Tho. quod cum natura possit usurpari habitualem. Quod vero illas per modum minime sunt : Et in hoc sensu tractant subjecti sustentet, aut recipiat, nihil est : dupliciter, videlicet vel pro nativitate, vel-ity* istam difficultatem, non solum Angelicus quoniam nec id præstat per potentiam pro essentia rei; dupliciter etiam potest Doctor (quod satis supererat, ne censere­ naturalem, sed per obedientialem : quod aliquid dici subjecto naturale : pnnwquod minime sufficit, ut forma recepta dicatur tur impertinen sed omnes fere Scholas convenit ipsi a nativitate, in quo sensu D. Bo- lici in lib. 3, sentent, dist. 4, ubi D. Bosubjecto naturalis : alias etiam in nobis, malitia dicitur homini naturalis, quia ei nav. vel respectu nostri gratia diceretur natu­ rmnad. navent, an. 2, quæst. 3. Durandus quæst. convenit ab origine, juxta iliud Sapient. s»-.. ralis, utpote in anima secundum poten­ θ Richard, quæst. 2, et alii communiter. 12. Nequam csl natio eorum, et naturalii·'1 ' tiam obedientialem recepta, quod nemo dC/‘ Illam etiam versai Alexand. 3 p. quæst. 8, malitia ipsorum, ubi hoc posterius expli­ admittet. — Ex quo fit, quod unio, et gra art. 4. Quibus ut Theologiæ primoribus plus catur pt r illud prius. Secundo dicitur natu­ tia habitualis dicendæ sint supernaturales quam Vazquio deferendum esse non dubi­ rale, quod convenit ex ipsa natura, sive respectu humanitatis Christi, ut statuit, et tamus. Illius autem motivum satis frivo­ essentia rei, sicut ferri sursum convenit Gcdoi. ostendit Godoi disp. 30, § 9, num 143, lum est ; tum quia licet D. Tho. in argu­ naturaliter igni. — Sed circa primam sed non indiget alia probatione. mento Sed conlra adduxerit testimonium naturalis acceptionem recte observat Caje· C;g. Gnlia Quod vero gratia unionis, et habitualis D. Augustini; id tamen fecisse minime lanus, quod dupliciter potest aliquid con­ polest sint huic homini Christo naturales sumpta dici profit tur, ut ipsius occasione difficultatem venire subjecto a nativitate, sive a prin­ Christo denominatione naturalis a nativitate, etiam istam discuteret : sed hunc morem in ali s cipio : uno modo pure concomitanter, ul·: ra­ ostenditur : quia Christus illas a nativitate le, articulis generaliter etiam observat, licet quia videlicet incipit cum esse rei. Et hoc '■'· «Μ: habuit, nec ullum momentum fuit, in quo ipsos non dirigat ad specialem alicujus præcise vix sufficit ad prædictam denomi­ 1 tallVl- Γfuerit __ ·.. A. _ ·11· Τ-Γ > ·. etiam .. ... 1 absque illis. Habuit illas non me Patris expositionem. Cujus signum, et no­ nationem, vel ad summum constituit natu­ foare- utcumque, sed ex vi ipsius nativitatis, seu bis evidens est, qued D. Tho. eandem rale secundum quid : alias gratia diceretur aiens conceptionis, ut istæ complectuntur non difficultatem proponit, et resolvit in 3, naturalis Angelis, et Adamo, cum illam præcise concursum Virginis matris in hu­ dist. 4, quæst. 3, art. 2, quæst. 1, et ta­ habuerint a principio : quod tamen abso­ manitatem, sed efficientiam Spiritus sancti lute dici non valet. Altero modo formaliter, men nec D. August, verbum, nec ipsius copulantis simul principaliter humanitatem nomen ibi reperimus : quod satis mani­ hoc est, in vi ipsius nativitatis, seu medi, cum Verbo : nam ex vi hujus habuit Chris­ festat rem hanc discuti independenter ab quo res lit : quo pacto peccatum originale tus immediate gratiam unionis, et mediate explananda aliqua ipsius sententia. convenit hominibus descendentibus ab (licet concurrente alia actione ex vi prio­ Vazqaii Et licet Vazquioconcederemus D. Thom. Adamo per seminalem propagationem : ris exacta) gratiam habitualem. Sicut enim 1 !'ïîo?a' et aliorum Scholasticorum studium in hunc contrahunt enim illud non solum a nativi­ malitia dicitur nobis naturalis non sohim tate; sed eliam ex vi causarum, et niodi, præcipue scopum collimasse, vel inde ar­ quia peccatum simul nobiscum nascitur, quibus gignuntur. Unde in loco proxime ripuisse occasionem, falsum ulterius foret sed inulto magis quia nobis convenit ex vi relato absolute dicitur naturalis malitia absque ingenti ad id fundamento in D. generationis ex propagine vitiata in Ada­ ipsorum, quia eorum natio, sive origo ncAugustino processisse. Nam ut supra jam mo : sic utraque gratia dicitur Christo insinuavimus, valde differunt hæc duo : juam est. Et in eodem sensu ait Apostol. naturalis, non solum quia simul cum illo Aliquid est naturale, ct aliquid est naturale, .id Ephes. 2 : Eramus naiura filii irx. — fuit a primo conceptionis momento, sed aut connaluralc determinato subjecto. Ad Præmissis autem D. Thomæ distinctioni· multo magis, quia sic conceptus est de primum enim, ut Vazquez exponit, sufficit bus addi potest alia acceptio naturalis, vi­ delicet 703 Spiritu sancio, ut ex vi suæ conceptionis fuerit sanctus, et filius naturalis, juxta illud Angeli ad B. Virginem Luc. 1 : Spi- Luc« i. ritus sanctus superveniet in te, et virtus allissimi obumbrabit libi. Ideoque et quod nascetur ex te sanctum, vocabitur Filius Dei. Illa enim verba, Ideoque, etc., denotant causam hujus sanctitatis, et gratiæ ex parte principii efficientis Christum. Quam radi­ cem insinuavit D. Tho. in resp. ad 3, D.Thçm ubi ait : Est tamen naturalis ei secundum humanam naturam propter proprietatem .nativitatis ipsius : prout sic conceptus csl ex Spiritu sancio, ut idem esse naturalis Filius Dei, ct hominis. Denique, quod gratia unionis sit homini Est eliam Christo naturalis, quatenus naturale idem Christo est, ac ab essentia, sive principiis intrin­ natura­ lis secis alicujus, etiam ostenditur : quoniam hoceal, quod est alicui essentiale, nequit non esse a prineipus illi naturale ; cum nihil alicui connatura- intrinse ­ lius conveniat, quam ejus essentia : sed cis. gratia unionis est Christo essentialis; si­ quidem Christus essentialiter dicit suppo­ situm Verbi subsistens in natura divina, et in natura humana, in eodem supposito unitis, ut constat ex dictis disp. 3, dub. 2. ergo gratia unionis est homini Christo naturalis. Et confirmatur, ac declaratur amplius ex testimonio D. Augusiiui supra relato : nam a gratia unionis habet Chris­ tus, quod non possit peccare : sed non posse peccare convenit Christo naturaliter : Christus enim, cum sit suppositum divi­ num, ex natura sua, sive ex propriis prædicatis intrinsecis habet, quod peccaro non possit : ergo prædicta gratia est ei natu­ ralis. Major difficultas est circa gratiam habi­ tualem. Sed tamen de illa etiam probatur conclusio D. Thomæ : quoniam illud est alicui naturale, quod convenit ipsi ratione alicujus prædicati intrinseci in illud in­ fluentis : sed ita se habet gratia habitualis comparative ad Christum : ergo ost ei na­ turalis. Probatur minor : quia gratia habi­ tualis convenit Christo ex influxu naturæ divinæ, quæ sola potest esse causa princi­ palis illius : sed natura divina est prædi­ catum Christo intrinsecum ; cum Christus essentialiter sit suppositum subsistens non solum in naiura humana, sed etiam i i di­ vina : unde essentialiter habet esse perso­ nam ex utraque compositam, ut Osten­ dimus disp. 3, dub. 3; ergo gratia habitualis convenit Christo ratione alicujus prædicati intrinseci in ipsam influentis. b. 1 kJ ’ Γ· 704 -, 0OS ·- DE INCARNATIONE, 5. Nec refert, si huic doctrinæ opponas Piimo. pruno : nam quod alicui convenu naturaliter» est ejus proprietas, uti se habe', dis­ currere ad hominem, et rugire ad leonem : sed gratia habitualis non comparator per modum proprietatis ad naturam divinam, vel ejus unionem cum natura humana, ut infra d cemus disp. 13. dub. 2, ergo præSecon-'o. dicta gratia non est Christo naturalis. Se­ cundi», nam ut aliquid sit subjecto naturale, non sufficit, quod subjectum illud recipiat j ure passive se habendo; sed insuper re­ quiritur, qued subjectum se habeat ad il­ lud active, et per modum causæ influen­ tis : sed hic homo Christus pure passive re habuit ad utramque gratiam ; nec enim illas effecit, sed in se recepit : ergo neTcnio. queunt dici illi naturales. Tertio, quia ut prædictæ gratiæ essent illi homini natura­ les, deberent recipi in eo secundum ali­ quam potentiam naturaem : sed non ita contingit; cum utraque gralia recepta fue­ rit vel in humanitate, vel in sola anim^ se­ cundum potentiam obedientialem : ergo QlBllO • idem quod prius. Quarto, quia licet natura divina ex una parte sit Christo intrinseca, et ex a'ia parte sit principium tum unionis, tum gratiæ habitualis; nihilominus in has non influit necessario, sed libere : posset enim hæc non causare : sed id, quod est libe­ rum, non est naturale; quippe, ut vulgo dici­ tur, natura est determinata ad unum : er?o neutra gratia potest dici Christo naturalis. Qainto. Quinto, et ultimo : nam ideo habitualis gra­ tia diceretur naturalis illi homini Christo, quia in eo datur aliquod principium intrin­ secum, quod prædicta gralia non excedit, nempe natura divina : sed hæc ratio est nulla : ergo, etc. Probatur minor : quia in Christo datur aliquod principium, quod gratia habitualis excedat, videlicet natura humana : sed non est ratio, quare ob non excessum super unum principium dicatur naturalis, et propter excessum super aliud principium non dicatur supernaturalis : ergo non est, cur prædicta sit Christo na­ turalis : vel si ita se habet; erit simul na­ turalis, et supernaturalis Christo quod est I impossibile. Respon­ 6. Ilæ, inquam, objectiones (quarum sio ad 1. aliquas opponit Vazquez loco cit.) parum referunt. Ad primam enim respondetur, negando majorem universaliter intellec­ tam : quia naturale latius patet quam pro­ prium sit naturale, nihilominus non omne naturale subjecto est ipsius proprietas : sed ratio naturalis in pluribus accidentibus ARTICULUS XII. illud, quod recipitur in subjecto secundum communibus reperitur : alias quantitas, potentiam obedientialem, sit ipsi, facta calor, et alia hujusmodi non essent h ο­ aliqua suppositione, connalurale, sicut mini naturalia, quod est ridiculum. connaturale est habenti lumen gloriæ vi­ Unde ad secundam, major etiam nedere Deum. Unde licet gratia recipiatur ganda est : non enim requiritur, quod na-; in humanitate Christi secundum potentiam turale subjecto sit ab eo, vel aliqua ejus obe lientialem (quod minime negaturos parte in genere causæ efficientis, sed salis existimamus Auctores primæ opinionis) est. quod st juxta naturam ipsius. Qua quia tamen illi supposito debetur gralia, ratione motus circularis respectu cœli, ι propterea ipsi dicitur naturalis. Præsertim et species rerum respectu Angelorum sunt cum Christus habeat in se principium in­ eisdem naturales; licet ab ipsis non dima­ trinsecum eam effective producens, nempe nent, aut procedant, sed sint ab extrinseco naturam divinam, ut supra ex D. Tho. agente : quia videlicet sunt conformes eo­ dicebamus. Quod satis est, ut aliquid rum nturæ, ac dispositioni. Unde, ut ?TLmj. dicatur naturale, ut significat idem D. ulriusque responsionis doctrinam rei præ­ Tho. loco cit. ubi ait : Dupliciter aliquid senti applicemus, licet gratia vel unio­ dicitur naturale. Uno modo, quia est a nis , vel habitualis non sit proprietas natura, sicut a principio activa, sicut ca­ Christi, nec ab ipso active procedat; po­ lefacere est naturale igni. Alio mado secun­ test tamen dici eidem naturalis propter dum principium passivum, etc. Et in hoc consonantiam, et motiva supra proposita. sensu veriorem censemus primum dicendi Pneterquam quod gratia unionis est modum : quia ejus patroni non loquuntur Christo plusquam proprietas ; cum per­ de humanitate absolute; sed de huma­ tineat ad intrinsecam ipsius composi­ nitate Chrisli, cui ex hoc ipso gratia tionem. Gratia vere habitualis est etiam habitualis debetur; licet inclinatio, sive active a Christo ratione unius quasi par­ exigentia non sit ex principiis naturalibus, tis, nempe natura divinæ in eam active sed ex suppositione gratiosa, quod Verbo influentis. Unde, ut inquit D. Tho. in fuerit conjuncta in unitate personæ : I corp, hujus art. potest dici naturalis quasi totum enim hoc humanitas Christi signifi­ proveniens in humanum naturam Chrisli, cat. causante natura divina ipsius. Ad 7. Ad quartam (qua etiam movetur Ad tertiam Vincendus quæst. 2, art. Alter- I! prias. Godoi, et quæ potest esse impugnatio 2, pag. 161 et 172, et Gochetius lib. IÙ3. præcedentis responsionis), dicendum est 3. de subjecto gratiæ disp. 6, cap. 2, cum litf. non esse contra rationem entis naturalis, sequent, respondent humanitatem Christi Coc> ! quod sit liberum : plures enim sunt motus esse subjectum naturale gratiæ habitualis : simul liberi, et naturales, ut de motu quia humanitas Christi illam connatura­ locali hominis, et aliis, ut recte observat liter exigit. E contra vero Godoi disp. Wü». Medina in hoc articulo. Unde ex eo, 30. 9, conclus. 2, negat humanitatem quod natura divina Christi libere influat Christi esse subjectum gratiæ connaturale: gratiam in ejus humanitatem, minime tol­ quia ad illam non habet naturalem aptilitur, quod hæc sit homini Christo na­ tudinem, sive inclinationem. Idque præ­ turalis, sed potius infertur oppositum ; cipue probat ex D. Tho. 1, 2, quæst. 6. P.Tht cum gratiam habeat a principio intrin­ art. 5 ad 2, ubi docet aliquid dici alicui seco, ex quo essentialiter componitur, naturale quandoque ratione principii pas­ nempe a natura divina. Illud autem sivi, quia scilicet est in natura inclinatio proloquium, Natura est determinata ad ad recipiendum actionem a principio exunum, minime urget : quia, ut tradunt trinseco, sicut motus coli dicitur esse ' *·6υΓ.N. Complut, abbrev. in lib. Physic. 7, )ht. naturalis propter aptiludinem naturalem quæst. 3, num. 27, non convenit omni calestis corporis ad talem motum, licet mo­ naturæ, sed naturæ ut in speciebus im­ vens sil voluntarium. — Sed quidquid perfectioribus : frequenter enim contingit, sit de utraque opinione, ad objectionem quod nomen genericum his attribuatur, facile respondetur negando majorem : sicut nomen animalis solis brutis. Sed quia non agimus de naturali absolute, » res significata per nomen naturæ latius quod forsan exigit potentiam susceptivam patet, et «salvatur etiam in libere agenabsolute naturalem ; sed de naturali com­ Unde anima rationalis secundum tibus. parative ad determinatum subjectum, suam ultimam differentiam habet rationempe Christum. Fieri autem potest, quod S aimant. Ours, theolog. tom. XIII. illud, 70ό nem naturæ, ut ibi ostendunt; et ta­ men secundum prædictam rationem est li­ bera. Ad quintam, et ultimam respondetur omittendo majorem, et negando minorem. ioinl8ni Ad cujus probationem iterum neganda est minor. Et ratio disparitatis est : quoniam supernaturale respectu subjecti, de quo pradicatur, excedit omnes vires, omne debitum, et exigentiam : quod non habet gratia respectu Christi : quia licet excedat vires, et exigentiam humanitatis secundum se; non tamen vires, et exigentiam na­ tura divinæ, ex qua intrinsece compo­ nitur : unde gratia nequit dici supernatu­ ralis huic homini Christo. Cæterum ut aliquid dicatur alicui naturale, satis est, quod ipsi positive conveniat ratione ali­ cujus prædicaii, aut principii intrinseci; licet non ex omnibus, ut inductive potest ostendi. Unde quia gratia convenit Christo tum ex vi suæ nativitatis, ut supra os­ tendimus, tum et magis ratione natura divinæ (ex qua Christus intrinsece cons­ tituitur), illam non -solum exigentis mo­ raliter, sed etiam efficientis physice, et derivantis ad humanitatem : propterea gratia dicitur illi homini Christo naturalis ; licet ipsi non conveniat ratione humanæ naturæ. 8. G-ravior autem difficultas esse poiest An gratia circa conditionem hujus convenientiæ, et fossil modum loquendi in hac difficultate, an sola te diei videlicet utraque gratia unionis, et ha­ Christo bitualis sit simpliciter homini Christo na­ natura turalis? Cum enim D. Tho. ad propositam lis. quæstionem non respondeat, nisi sub dis­ tinctionibus, et modificationibus, quas assertiones ex ejus textu deductæ, et supra positæ reprasentant; adhuc dubitari po­ test, quid dicendum sit absolute. Ad quam Prior difficultatem Cajetanus in hoc art. Godoi opinic. Godoi. disp. cit. num. 153. Rada controv. 4, art. Cajolait Rada. 5, cum quibus etiam sentire videtur Sua­ Suarez. rez in præsenti, docent neutram gratiam posse dici simpliciter, hoc est, absolute, et sine addito Christo naturalem. Quod sibi persuadent tum aliquibus ex motivis num. 5 propositis : tum et præcipue quia D. Tho. ad præmissum dubium non D.Tbom* respondit gratiam esse absolute Christo naturalem, sed cum quibusdam limitatio­ nibus, ut liquet ex illis verbis : Potest dici naturalis quasi proveniens, etc., nam ly quasi est additum diminuens. Et eodem modo se habuit D. Augustinus, dum o. Au. dixit : Ilumanæ naturæ susceptione fit quo45 ■ >1 ■*··♦· ·- f· DE INCARNATIONE 706 dnmmodo ipsa gratia illi homini naturalis : illud enim quodammodo eandem limitatio­ nem insinuat. Verior Sed probabilior nobis videtur contrarius secfeadicendi modus, qui tuetur gratiam esse, lia. et dici Christo connaturalem simpliciter, sive absolute, et absque addito diminuente, Cui videmus subscribere plures Thomistas. Sera- Seraphinum, et Medinam in hoc art. ubi hinus Mediiia. Alvarez num. 2, in fine, Nazarium conx'rCZ' iroy' un’ca> conci. 10. Cipullum in hoc rins. art. num. 5, et alios. Et ratio constat ex cipniios. hactenus dictis : nam quod convenit alicui ex vi suæ nativitatis, et ratione principii intrinseci, est illi absolute connaturale : sed utraque gratia convenit prædicto modo homini Christo : ergo utraque gratia est illi absolute connaturalis. Minor quantum ad gratiam unionis est satis manifesta : nam Christus ex vi suæ conceptionis habet, quod sit Filius Dei naturalis, ut vidimus num. 4, atque ideo unio ad naturam divinam competit ilii ex vi suæ nativitatis. Aliunde vero prædicta unio est aliquid intrinsece pertinens ad essentialem Christi constitutionem, seu compositionem : et consequenter convenit illi ex vi suæ essentiæ, seu principiorum intrinsecorum. Deinde quantum ad gratiam habitualem etiam ostenditur : quia prædicta gratia convenit Christo, quia conceptus est Deus, et habet naturam divinam, quæ efficit in humanitate talem gratiam, ut quid sibi in eodem supposito debitum ; licet effi­ cientia sit libera, et exigentia sit moralis : d enim minime impedit, quod talis gratia conveniat ex vi nativitatis, et ratione principii intrinseci : quod absolute suffi­ cit, ut sit toti supposito connaturalis. Motiva autein contrariæ opinionis pa- Dij^ Inia rum ut*gent : nam quæ a ratione sunt su­ Mhi pra diluimus. Quantum ad testimonia D. cûa!n. Augustini, et D. Tho. dicer/um est illas ra. particulas quasi, ct quodammodo non esso diminuentes, sed declarantes utramque gra­ tiam, juxta illud Joan, i : Vidimus glo­ riam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Paire: quo loco nemo dicet particulam quasi di­ minuere, sed explicare gloriam Christi. Adhibuerunt autem S. Doctores illas dic­ tiones, ut exponerent non solum gratiam esse Christo naturalem, sed etiam radicem connaturalitatis, ut satis liquet in D. Tho. qui hoc modo se declarat : Gratia Chrisli sive unionis, sive habitualis non polest dici naturalis quasi causata ex principiis hu­ manæ naturæ in Christo, quamvis possit dici naturalis quasi proveniens in naturam humanam Chrisli, causante natura divina ipsius. Ubi perspicuum est ly quasi non li­ mitare rationem naturalis ; sed manifestare radicem, seu fundamentum ; excluso alio, quod illam connaturalitatem non fundat. Deinde considerandum est de unione es parle personæ assumentis, et circa hoc qurrunlur octo. QUÆST IO HI. ARTIC. I. > silionom eoojonclionis inlelligimus modum. Sicut etiam in unione hominis ad Deum, quæ est per gratiam.ûdopliuuîp,non additor aliquid Deo : sed illud, quod divinum est» apponitur homini· Undo non Deus, sed homo perfi­ citur. Ad secandum dicendum, quod persona dicilur incom­ municabili 4 inquanluin non potest de pluribus suppositis prædicari : nihil tamen prohibet plura dc persona praedi­ cari. Unde non est contra rationem personæ sic commu­ nicari, ut subsistat in pluribus naturis : quia etiam in lersonam creatam possunt plures naturæ concurrere accidentaliter : sicut in persona unius hominis invenitur qainlilas, et qualitas. Hoc aulem est proprium divinæ personæ, propter ejus infinitatem, ut fiat iu ea concursus naturarum : non quidem accideulaliter, sed secundum subsistentiam. Ad tertium dicendum, quod sicut supra diclum esi, natura humana non constituit personam divinam simpliciter, sed constituit eam secundum quod denominatura tali natura. Non enim ex natura humana habet filius Dei, quod sit simpliciter, cum fuerit ab aeterno : red solum quod sil homo : sed secundum naturam divinam constituitur per­ sona divina simpliciter. Unde persona divina non dicitur assumere divinam naturam, sed humanam. I De modo unionis ex parle personæ assumentis in octo articulos divisa. ARTICULIS 1. Virum jersonv diiina- cunrrniat assumere creatam. naturam Ad primum sic proceditur ; Videtur, quod person® divin® non conveniat assumere naturam creatam. Persona euim divina significat aliquid marime perfectum; perfec­ tum autem est. cui non potest fieri additio. Cum igitur assumere sil quasi ad se sumere, ita quod assumptum addatur assumenti : videtur quod person® divinæ non con­ veniat assumere naturam creatam. Prxterei. Illud, ad quod aliquid assumitur, communi­ catur quodammodo ei, quod in ipsum assumitur : sicut dignitas communicatur ei, qui in dignitatem assumitur : sed de ratione person® est. quod sit incommunicabilis : ul in prima pario dictum est : ergo personæ divinæ non coxncuit assumere, quod est ad se sumere. PrAlerea, Persona constituitur per naturam : sed incon­ veniens est, quod constitntnm bssumat constituens ; quia effectas non agit in suam causam : ergcTperson® non convenit assumere nataram. Sed contra est quod Augustinus dicit de fide ad Pe­ trum. Formam, id est, naturam servi, in ruam accepit Deus, ille scilicet Unigenitus, personam : sed Deus, uni­ genitus est persona : ergo person® competit accipere na­ turam, quod est assumere. Respondeo dicendum, quod in verbo assumptionis duo importantur, videlicet pnucipinni, actus, et terminus : dicitur enim assumere quasi ad se sumere. Hujus autem sumplijois, persona est, et principium, et terminus· Principium quidem, quia persona? proprie competit agere : hujusmodi autem sumptio carnis per actionem divina· facta est. Similiter etiam persona est hujus sumptionis ter­ minus rquia sicut supra dictum est. Unio facta est inper>ona, non ia natura. Et sic patet, quod propriissime competit person® assumere naturam. Ad primum ergo dicendum, quod eum persoua divnu sit inunita, non potest, ei fieri additio. UndeJCjriilusdicit in epistol. Syncdali Ephe. Concit. Non secundum^appositiontm d 707 ponsione affert Angelic. Doctor, illi non suffragari. Sed fallitur iu utroque : nam cum ar- Fallitor, gumen tum esset : Perfecto non polest Cieri additio : sed persona divina significat ali­ quid maxime perfectum, sive completum : ergo personæ divinæ non polest fieri additio: cum ergo per assumptionem aliquid adda­ tur assumenti; sequitur, quod persona di­ · vina nequeat assumere naturam creatam. Respondet D. Thom. concedendo primum j syllogismum, et negando ultimam conse­ quentiam : quia in unione hypostatica nec I . aliquid additur personæ divinæ assumenti, uec ipsa perficitur per naturam assump­ tam : sed omnia vice versa contingunt : 9 nam et natura assumpta perficitur, eique Prima Conclusio : propriissime convenit fit additio entitatis, et perfectionis per per­ personæ divinæ assumere naturam creatam. Secunda Conclusio in resp. ad 2 : proprium i sonam assumentem. Quæ solutio diluit plane difficultatem propositam. Nec con­ est personæ divinæ propter ejus infinitatem, quod in ea fiat concursus duarum naturarum tra illam urget, quod upponit Suarez, per­ secundum subsistentiam. sonam videlicet assumentem habere de novo naturam assumptam, quam prius non Nomen personæ, quo tam in titulo, habebat : quod absque aliqua additione qüara in conclusionibus cujus articuli uti­ nequit inlelligi. Quoniam persona assu­ tur D. Thomas, accipiendum est simplici­ mens non habet naturam assumptam per ter, prout significat suppositum naturæ modum subjecti, vel potentiæ receptivæ, intellectivæ, sive quod ultimo, et incomsed per modum puri termini, et ratione inunicabiliter subsistit : quo pacto distin­ iniinitæ actualitatis : ei vero, quod ita haguitur contra conceptum solius naturæ, I bet aliud, non oportet, quod additio fiat; quæ et munus formæ, et communicabilitased magis quod tota perfectio addatur na­ leiu explicat. Sei non oportet, quod ex vi turæ assumptæ, seu habitæ, ut ex professo hujus, et quantum exposcit præsentis ar­ explicuimus supra disp. 3, dub. 4, exclu­ ticuli difficultas, supponatur, aut discutia­ dentes omne mutationis genus ex parte tur, quod persona in divinis dicatur abso­ ! Verbi assumentis humanitatem. Porro tes­ lute, vel relative, et quod sit una vel timonium S. P. Cyrilli, quo D. Tho. suam plures : satis enim est dari divinam per­ responsionem confirmat, illam profecto sonam, quidquid sit de aliis conditionibus. evincit : sic enim habet in 2 Concil. Quo supposito, prima, et præcipua D. Tho. Ephes, tom. 1, cap. 14 : Nec rursus apposi­ conclusio facile constat : nam cum assu­ tione, vel quadam quoque contignatione, aut conglutinatione eam unitatem metimur. Non mere importet principium, et terminum assumptionis (quippe assumere significat enim excludit praecise additionem acci­ sumere ad se) : utraque ratio propriissime i dentalem, ut Suarius exponit, et ultima competit personæ divinæ : quoniam et verba significare videntur, sed negat om­ principium est assumptionis; cum actiones nem additionem etiam substantialem, ut sint suppositorum : et assumptionem ter­ plane indicant illa priora verba : Nec rursus minat, siquidem unio naturae assumptæ appositione, quæ satis generalia sunt. El id non fit, nec fieri valet in natura, sed in ipsum vividius repraesentant verba alia, hypostasi, seu persona, ut supra ostensum quæ repetit, et retulit D. Tho. : Non secun­ est disp. 3, dub. 1 et 2. Unde in prædicta dum appositionem conjunctionis inlelligimus modum. Responsiones autem ad 2 et 3, assertione facile conveniunt Theologi. Majorem autem difficultatem affert secunda, | recte explicant Cajetan. et Suarez, quæ aliunde satis ex se patent. Sed responsio quam tractabimus disp. seq. dub. 7. Suarius in comment, hujus art. notat. ad 2 continet gravem difficultatem jn se­ D. Tho. non solvisse primum argumentum, cunda assertione propositam, quam infra sed magis confirmasse : notat etiam testi- I» discutiemus. moninrri P N Cyrilït. quoi pro sua re?- I -y.-»1 DE INCARNATIONE. 708 ARTICULUS 11. Ulr:m dtt'.tue natur* ceareni-il ctsaiaere. Ai secundam sic proceditor. "Videtur, quod naluræ di­ vinæ non conveniat assumere : quia sicu·. dictum est, assumere dicitur q iactum est : ergo naturx divin® non competit assumere naturam htimanam. Prxterea, Natura divina communis est tribus personis : Si ergo naturx cunvenit assumere, sequitur quod conve­ niat tribas personis. Et ita Pater assumpsit naturam hu­ manam, sicut et Filius, quod est erroneum. Prxterea, Assumere est agere. Agere suteui convenit personæ, non tulurx, qua* magis significatur ut princi­ pium, quo agens ag>t : ergo assumere non convenit na­ turæ. Sed contra est, quod August, dicit in lib. de Fide ad Pet. lib nalura quæ semper geaita manet ex Patre, id est, quæ esc per generationem æternam accepta a Patre, naturam nostram, a matre sine peccato suscepit. Respondeo dicrndum, quod sicut dictura est, in verbo assumptionis duo signiticaiit;r, scilicet pnneipium actio­ nis. et terminus ejus. Esse autem, assumptionis princi­ pium, convenit naturx divin» secan lum seipsam, quia ejus virtute assumptio facta est. Sed esse terminum assumptio­ nis uon convenit divinæ naturx secandum seipsam, sed ratione per.-onx, in qua consideratur. Et ideo primo qui­ dem et propriissime persona dicitur assumere : secundario autem potest dici, quod etiam, natura assumpsit naturam ad sui personam Et secundum eti«m hunc modum dicitur nalura incarnata : non quasi sit in carnem conversa, sed quia naturam carnis assumpsit. Unde Damascenus dicit, dicimus naturam Dei incarnatam esse, secundum beatos Alhanasiom, el Cyrillum. A<1 primum ergo dicendum, quod ly se. est reciprocum, et refeit idem suppositum. Natura autem divina non dif­ fert supposito a persona Verbi : el ideo inq antum natura divina sumit naturam humanam ad perbonam Verbi, dici­ tur eam ad se sumere. Sed quamvis Pater sumat naturam humanam ad personam Verbi, non lamei propte. hoc sumit eam ad se : quia non est idem suppositum Patris, el Verbi, et ideo non potest dici proprie, quod Pater assumat naturam humanam. Ad secundum dicendum, quod illud quod convenit na­ tura divinæ secundum se, convenit iribus personis : sicut bonitas «apieutia, et hujusmodi : Sed assumere conve­ nit ei ratione personæ Verbi, sient dictum est. El ideo soli illi personæ convenit. Ad tertium dicendum, quod sicut in Deo idem est quod est, et quo est : ita etiam in eo idem est quod agit, et nuo agit : quia unumquodque agit iuquautum est ens. Unde natura divina est illud, quo Deus agit, et est ipse Deos egens. Prima Conclusio : Esse principium assump­ tionis convenit naturæ divinæ secundum seipsam Secunda Conclusio : Esse terminum assump­ tionis non convenit naturæ divinæ secundum seipsam, sed ratione personæ, in qua conside­ ratur. Tertia Conclusio : Licet propriissime dica­ tur persona assumere, idem potest secundario dici de natura divina. Difficul­ tas cx modu loquendi allqiiorum I'atrum. Difficultatem hujus articuli movet D. Thomas considerando Incarnationem jam factam, et quatenus ex Scriptura, et Patri­ bus edocemur ejus modum. Nam quid absolute fieri possit, versat in art. sequenti. Opus autem habuit hanc resolutionem præ­ cedenti adjicere ad explicanda a'iqua sacro­ rum Doctorum testimonia, in quibus sig- ABTICULUS ili. Et in hoc sensu loquuntur Patres, qui pro­ niticant naturam divinam assumpsisse ferunt naturam Dei incarnatam osse. naturam humanam. In quibus sunt D. Da· p. Nec multi habendum est judicium Nimasc. lib. 3 de Fide cap. 6, ubi ait : Dici­ 41«. i 5«! Stùr.ict. lib. 3 Thesauri cap. 11, ubi affir­ mus naturam Dei incarnatam esse secundum Λ ~ mat : Errore non caret, si naturam divi­ beatos Alhanasium, el Cyrillum.El D. Au­ mJ? nam incarnatam esse dicamus, vel si carnem gustinus, seu potius Fulgentius lib. de fide tw. i a nalura divina assumptam fuisse dixeri­ ad Potrum cap. 2, ubi agens de natura Dei mus. Nam cum S. Athanasius, Cyrillns, Verbo ad intra communicata inquit : Illa Nazianzenus , Damascenus, et alii Patres nalura naturam nostram a maire sine pec­ illam propositionem repetant, et habeant cato suscepit. Et eodem fere modo loquun­ sensum legitimum, in quo illam exponit tur S. Leo Magnus epist. 10. D. Nazianz. d. D. Thomas ; non est, cur in illa timeamus, orat. 1, et orat. 51, et alii Patres. Quod præsertim adhibita moderatione, quam S. non satis congruere videtur cum résoluj tione art. praecedentis in quo D. Tho. sta| Doctor praescribit. Quinimo potest absolute luit, quod assumere convenit propriissime j proferri, ubi non occurrit erroris pericujurez. iunt. Quia, ut recto Vidit Suarez in hoc divinæ personæ : unde consequens apparet, quod de nalura divina dici non possit. Hac art. idem in rigore sermonis videtur esse, igitur occasione S. Doctor proposuit seor· i quod natura divina sit incarnata, et quod sim praesentem difficultatem : quam optime divina natura sit carni unita : et hoc pos­ diluit distinguendo principium, et termiI terius omnes absolute concedimus. Sic num assumptionis. ’ etiam concedere possumus, quod nalura Nam si ad rationem principii attenda- Ccajs-I divina carnem assumpserit. Sed ad sub­ mus, absolute dici potest, quod naturæ di· movendum æquivocationem, et occasio­ vinæ convenit assumere : quia assumptio nem errandi aptius est, dicamus naturam ejus virtute immediate facta est : qua de 1ST. Verbi divini assumpsisse carnem : sic causa actio assumptiva non fuit specialis enim natura, quæ ex se communis est influxus activus Verbi, sed operatio toti tribus personis, trahitur ad illam , quæ Trinitati, sicut et Dei natura, communis, per se terminavit assumptionem, et cujus ut ostendimus disp. 5, dub. 1. Et in hoc ratione ipsa natura Dei assumpsit nostram I sensu exponi facile possunt Patres, qui in sensu supra explicato. dicunt naturam divinam assumpsisse car­ nem nostram, utique per modum principii ARTICULUS ΙΠ. efficientis hoc mysterium. Sed hæc expli­ Utrum abstracta personalitate per intellectum, nalura catio non ita illis adaptari valet dum dicunt possit assumere. naturam Dei incarnatam esse : id enim Ad tertium sic proceditur. Videtur, quod abstracta amplius quid significat. Unde ulterius opor­ personalitate per intellectum, natura non possit assumere. tet attendere ad terminum assumptionis, Dictum est enim, quod naturæ convenit assumere ratione personæ : sed quod convenit alicui ratione alicujus, re­ et in eo distinguere id, quod primario, el moto eo, non potest ei convenire : sicut corpus, quod per se terminavit habitudinem naturæ asest visibile ratione coloris, sine colore non potest videri. Ergo abstracta personalitate per intellectum, natura non sumptæ: et quod terminavit secundario, et potest assumere. ratione alterius. Primum illud fuit persona Prxterea, Assumptio importat terminum unionis, ut dictura est : sed unio non potest Heri in uilura, sed Verbi secundum sibi propria : unde assu­ solum in persona : ergo abstracta personalitate natura mere per modum termini illi absolute con­ divina non potest assumere. Prxterea, In prima parte dictum est, quod in divinis venit, et de illa propriissime praedicatur, ut abstracta personalitate, nihil manet : sed assumens est D. Thomas in hoc, et præcedenti art. affir­ aliquid : ergo abstracta personalitate, non potest divina natura assumere. mat. Sed quia natura Dei est idem realiter Sed contra est, quod in divinis personalitas dicitur cum persona Verbi, et in eadem persona proprietas persona is : quæ triplex est, scilicet paterni­ tas, filiatio, et processio, ut iu prima parte dictum est : conjungitur cum humana natura; fit, quod sed remotis his per intellectum, adhuc remanet Dei om­ humanitas, assumpta primario ad Verbi nipotentia, per quam est facta Incarnatio : sicut Angelus dicit Luc 1 : Non eiit impossibile apud Deum oraue personam, dicatur etiam assumpta quasi verbum. Ergo videtur, quod remota personalitate, nalura secundario ad naturam Dei : atque ideo divina possit assumere. Respondeo dicendum, quod intellectus dupliciter se sequitur, quod hæc dicatur in eodem sen­ habet ad divina. Uno modo, ut coguoscat Deum sicuti su (nempe secundario, »*t ratione personæ, est : et sic impossibile est, qnod circunscribatur per intellectum aliquid a Deo, et quod aliud remaneat : quia assumere naturam humanam, et incarnari, totum, quod est in Deo, est unum, salva distinctione seu carni in eadem hypostasi conjungi, ut personarum. Quarum tamen una tollitur suhht.i alia, quia distinguuntur solis relationibus, quas oportet esse fusius ex eodem D. Tito, explicuimus disp. simul- Alio modo se habet intellectus ad divina, non 3, dub. 3, agentes de Christi compositione. quidem quasi cognoscens Deum, ut est : sed per modum Et 709 •ir 1 •j snnm, scilicet multipliciter, et dirisim, id quod in Deo est miurn. Et per hunc roodum potest intellectus noster intelligere bonitatem, el sapieniino divinam, ct alia hu­ jusmodi, quæ dicuntur essentialia attributa, non intel­ lecta paternitate, vel filiatione, qua* dirontnr persona­ litates. Et secundum hoc abstracta persona itate per intellectum, possumus adhuc intelligere naturam assa­ tu entem. Ad primum ergo dicendum, quod quia in divinis idem esi quo est, ct quod est, quicquid eorum, quæ attribuun­ tur Deo in abstracto, secundum se consi erelcr a iis circumscriptis, erit aliq iid subsistens, ct per consequens persona : cura sit in natura intellectuali Sic igitur nunc positis proprietatibus personalibus in Deo dicimus tres personas : ita exclusis per intellectum proprietatibus personalibus, remanebit in consideratione noara, natura divina, ut subsiaens, et ut persona Et per hunc modum potest intelligi, quod assumat naturam humanam ratione suæ subsistentiæ vel personalitatis. Ad secundum dicendum, quod etiam circunscriptis per inte lcctum personalitatibus trium personarum, remanebit in intellectu una personalitas Dei, ul Judæi intelligunt, ad quam poterit terminari assumptio, sicut nunc dicimus eam terminari ad personam Verbi. Ad tertium dicendum, quod abstracta personalita'e per intellectum, dicitur nihil remanere per modum resolu­ tionis : quasi aliud sit quod subjicitur relationi, et aliud ipsa relatio; quia quidquid consideratur in Deo, consi­ deratur ut suppositura subrislens. Potest tamen aliquid eorura, quæ dicuntur de Deo, intellige sine alio, non per modum resolutionis, sed per modum jam dictum. Jt Conclusio est affirmativa. 1. Exposuit D. Tho. in duobus articulis præced. modum, secundum quem'de. facto convenit naturæ divinæ et personæ divinæ assumere naturam creatam. In præsenti au­ tem consideratione extendit ad modum in­ vestigandum, quo assumere potest conve­ nire divinæ naturæ. Sed- totius articuli Difficili las contextus apparet difficilis, tum quia non bujiis salis constat tituli sensus : tum quia resolu­ art. tio videtur absque probatione relinqui : tum denique quia solutiones argumentorum nec propositæ difficultati, nec ipsius resolutioni congruunt omnino. Quæ aliena sunt ab or­ dine optimo, et sapientiæ profunditate, qua? ubique observat Angelicus Doctor. Unde oportet ipsius mentem magis explicare. Est igitur observandum, quod ut ipse Noli I circa tradit in corp, intellectus videns Deum in sensom se nequit abstrahere naturam Dei a perso­ arl. nalitatibus relativis, quibus terminatur : quia in se suntunica simplicissima entitas, salva distinctione personarum. Unde quo­ libet præ.licato sublato, aut negato, tota illa entitas negaretur, ct tolleretur. Sed in­ tellectus non videns Deum in se potest entitatem illam secundum diversos con­ ceptus inadæquate apprehendere, ut si cognoscat sapientiam Dei non cognoscendo justitiam, aut si cognoscat Deum unum in essentia, non cognoscendo personarum tri­ nitatem. In quo nullum intervenit menda­ cium ; sed simplex apprehensio unum at­ tingens, et aliud non percipiens, sed neque ‘■i T ) & DE INCARNATIONE ARTICULUS Ili. excludens, ut sumitur ex Philosoph. 2. concipiatur natura divina secundum pro­ personæ distincts·, quas fides ponit. Eis au­ Anstot. physic, text. IS. Ex quibus facile constat, prium conceptum naturæ quem de facto tem circunscriptis adhuc remaneret natura quod proposita difficultas nequii applicari habet, nulla ipsi adjuncta personalitate divina subsistens, sicut Deum intelligunl, naturæ divinæ abstractæa personalitatibus absoluta adhuc per hypothesim aut condi­ quæ non habent fidem Trinitatis, sive hoc, secundum rem, sive negatis absolute tionem. Hoc enim denotat manifeste ipse quod intelligent ibi Patrem, vel Filium, vel personalitatibus : quia hujusmodi abstrac­ titulus articuli ; Utrum abstracta personali­ Spiritum sanctum. Unde adhuc remanebit ti© est implicatoria in entiiate illa summe tate per intellectum natura possit assumere. ibi personalitas aliqua. Et secundum hoc simplici. Unde solum habet locum, et ex­ Tum quia non solum abstrahit a persona­ quxslio procedit de circunscriplione persona­ citari potest circa naturam abstractam a litatibus relativis, sed etiam ab omni per­ rum distinctarum, quas fides supponit. El personalitate per intellectum : et sic propo­ sonalitate, id quippe significat ly abstracta hoc modo dicendum , quod circunscriptis nit articuli titulus. personalitate; cum ad nullam, velabsolutara, personis, adhuc divinæ naturæ convenit as­ Nota 2. Sed adhuc præmisso isto sensu, potest vel relativam restringatur. Tum etiam quia sumere. In quo sensu tractant communi­ ulterius quaestio dupliciter tractari, ut bene ter hanc difficultatem Scholastici dist. cit. si difficultas procederet in priori illo sensu; observant Cajet, et Suarez in hoc art. Nara et affirmativam partem tuentur : cui etiam deberet in ea hypothesi fieri non sola abstrac­ subscribere videmus Theologos modernio­ primo potest proponi in sensu hypostatico, ts personalitatis relativae, sed additio etiam res. Juxta quam proponi, et suaderi potest et conditional!, an videlicet si natura esset personalitatis absoluité: quippe tunc sensus mysterium Incarnationis (quantum ad hoc absque personalitatibus relativis, et unica quaestionis esset, utrum si Deus non esset quod un amet persona est Deus, et homo), eaque absoluta subsistentia, subsisteret, ut trinus in personis, sed unus per unicam independenter a mysterio Trinitatis. Quod concipitur a Judæis, et Gentilibus; posset personalitatem absolutam, posset naturam aliquando expediet, ne difficultates simul nihilominus assumere naturam creatam. alienam assumere : et tamen D. Tho. nec positæ magis intellectum obruant, sed Secundo absolute, an scilicet quamvis na­ in titulo, nec in corp, articuli similem dif­ unius victoria faciliorem progressum dis­ tura divina subsistat in tribus personis, ut ficultatem repræsentat, ut facile conside­ ponat ad aliam. catholice credimus, valeat nihilominus per ranti constabit. Tum denique quia prædicta se ipsam, sive ratione sui, et per ea, quæ difficultas in primo illo sensu proposita rtiioui Supposito etiam, quod D. Tho. hanc :e;i! ii-’ difficultatem tractaverit in alio secundo sibi in linea absoluta conveniunt, naturam facillimo negotio dissolvitur, nec ea sub­ ua' sensu magis præcisivo, ut supra ostendi­ creatam assumere non tantum active, sed tili distinctione , et consideratione indiget, mus, et sentiunt communiter Thomistæ : per modum termini assumptionis : ita quod quibus D. Thomas procedit. Unde conse­ consequenter dicendum est S. Doctorem terminus immediatus assumptionis non sit quens videtur ; quod S. Doctor illam trac­ asseruisse partem affirmativam, nempe na­ personalitas, sed natura secundum propria taverit non in priori illo sensu, sed in hoc turam divinam præcisive sumptam, et suæ lineæ. Et in utroque sensu non mul­ secundo. Præsertim quia recte perpendit quatenus dicit conceptum diversum a rela­ tum refert, quod Deus videatur in se, vel Medina, difficultas in hoc posteriori sensu tionibus, posse per se, sive ratione sui cognoscatur obscure : nam si semel natura digna est tractatione, et investigatione terminare, aut (quod idem est) assumere Dei uno ex prædictis modis vel utroque theologica : uportet enim scire, an natura alienam naturam. Quæ resolutio ex pro­ potest assumere; videns Deum in se, et divina possit per se immediate assumere : fesso a nobis probanda est infra disp. seq. absque præcisione, optime cognoscet, et sed eam D. Thom. non versat in alio loco : dub. 4. Modo autem oportet ostendere judicabit Dei naturam secundum sibi pro­ ergo verosimilius est, quod illam in præ­ quod sit D. Tho. in hoc artic Idque patet pria habere, quod requiritur ad terminan­ senti diffiniat : no dicamus in hac parte ex proxime dictis : nam prædictam diffi­ dum per se naturam alienam. defecisse. Quid cultatem tractavit in utroque, sensu (et 2. Dubium autem est in quo ex prædic ­ 3. Propter hæc verum putamus judi ­ inten­ conditional! sub alia personalitate, et præ­ tis sensibus D. Tho. hanc difficultatem cium Cajctmi in hoc art. § Et per hoc pa­ IÎ4. derit D.Thoai discutiat? Nam in primis certum videtur, cisivo ab omni personalitate), illamque tet, qui censet D. Tho. tractasse hanc dif ­ in hoc resolvit unica conclusione affirmativa, quod illam resolvat in sensu hypostatico, ficultatem in primo sensu, et illam non art. Abstracta personalitate per intellectum pos­ et conditional], quod Deus non esset trinus omisisse, sed attigisse in secundo : sic sumus adhuc intelligere naluram assumen­ in personis per tres personalitates relativas, enim se gessit, ut utramque partem miro tem. Sensit ergo, quod natura divina per sed unus in persona per unicam hyposlaartificio complexus fuerit. Unde ejus re­ se, et ratione sui possit immediate assu­ sim absolutam. Hunc enim sensum evi­ solutio uni, et alteri applicanda est. Et mere. Nec hanc partem, quæ difficilior denter manifestat in resp. ad 1, et adhuc quidem , si natura Dei abstraheretur a erat, absque probatione (ut quidam falso evidentius in solutione ad 2, ubi ait : Di- personalitatibus relativis, et haberet persocensent; reliquit : sed eam dupliciter oscendum, quod circunscriptis per intellectum nalitatem absolutam ; quod Deus posset tendit : Primo in argumento sed contra ilpersonalitatibus trium personarum, remane­ naturam assumere, facile apparet. Uude, bit in intellectu una personalitas Dei, ut ju­ ut Cajet, observat § Quoad secundum, D. c»?·'*1, Hh m. Ls verbis : Bemolis proprietatibus persona­ libus per intellectum, adhuc remanet Dei dges intelligunl : ad quam poterit terminari Tho. hanc partem probavit solvendo argu-j omnipotentia, per quam est facta Incarna­ assumptio : sicut nunc dicimus eam termi­ menta : ibi enim clauditur optimum fun! tio, sicut Angelus dicit Luc. 1 : Non erit im­ ■ nari ad personam Verbi. damentum, ut constat ex verbis relatis, ei fl possibile apud Deum omne Verbum. Quasi Ex alia vero parte non minus certum magis explicat D. Tho. in 3, dist. 5, O.T»* arguat in hunc modum : In mysterio In­ ; quæst. 2, art. 3 in corp, ubi ajt ; Alio ] apparet, quod S. Doctor difficultatem trac­ carnationis tota ratio facti est omnipotentet in secundo sensu pure præcisivo, quo modo potest inlelligi, quod circunscribantur J personæ -, tia facientis, ut tradit D. Augustinus epist. 3 ad Volusianum, et sæpe repetit idem Angelicus Doctor in hoc tractatu : sed abstractis personalitatibus per intellectum adhuc remanet hic Deus omnipotens : ergo abstractis personalitatibus, adhuc Deus, sive natura Dei, sive Deitas potest assumere. Secundo idem ostendit in corp, art. illis verbis : Pdlesl intellectus noster in­ telligere bonitatem, et sapientiam divinam, ct alia hujusmodi, quæ dicuntur essentia­ lia ’attributa, non intellecta paternitate, vel filiatione, quæ dicuntur personalitates. Et secundum hoc, abstracta personalitate per intellectum possumus adhuc intelligere naturam assumentem. Quibus addenda sunt, quæ immediate subjungit in resp. ad 1 : Quia in divinis idem est quo est, et quod est; quidquid eorum, quæ attribuuntur Deo in abstracto, secundum se consideretur aliis circumscriptis, erit aliquid subsistens, etc. Possunt enim ad hanc formam revo­ cari : Quia essentialia differunt secundum rationem a personalibus; possumus illa absque istis intelligere, ut sapientiam, bo­ nitatem, et alia absoluta : ergo possumus intelligere naturam Dei, sive ipsum Deum (quippe in eo idem sunt quo est, et quod est} subsistentem absolute, non intellectis personalitatibus : sed natura Dei, vel Deus absolute subsistens potest assumere, tam active ratione naturæ, quam terminative ratione subsistentiæ : ergo abstractis per­ sonalitatibus, natura Dei, sive Deus adhuc assumere valet. In quo discursu necessario supponit D. Tho. quod sicut in Deo datur sapientia, et bonitas, sic etiam datur sub­ sistentia absoluta, et quod connumerari debet inter prædicata absoluta, quæ ipse vocat attributa essentialia. Sed de his, quæ modo insinuamus, latius dicemus loco cit. Nunc enim satis fuerit ostendisse, quod D. Tho. illam suæ resolutionis pariem impro­ batam non reliquerit. Hæc circa litteram, et mentem D. Tho. Nota adnotare oportet, tum propter alios extra scholam ipsius, tum pnecipue propter Do- ' ‘ minicum de Marinis in hoc art. cap. unie, qui cum doctissimus sit Thomista, aliam opinatur fuisse D. Tho. sententiam iTamque ad priorem sensum supra explicatum restringit, quasi in hoc secundo aliquid insit periculi. Unde serio monet : Satius esse crediderim ab hoc melaphysico adju­ mento abstinere, quam vel in minimo adversariis occasionem dare oblatrandi, quod quatuor personas constituimus in divinis. DE INCARNATIONE. Sed nihil, quod timeamus, habemus in sententia vera, communissima, et inter Tbomistas frequentiori, ut suo loco appa­ rebit. Quod si aliqui oblatraverint ex ea inferri dari in divinis quatuor personas ; non ideo oportet veritatem supprimere, et timere, ubi non est timor; cum possimus illud negando, obturare ora latrantium, vel ostendere, quod non habent dentes, sed voces, — Circa litteram D. Tho. ia sequentibus hujus quaestionis articulis non immoramur . quia in so satis perspicua est, et difficultates, quas excitat, seorsim suis locis discutientur. LAUS DEO INDEX INDEX ALPHABETICUS RERUM NOTABILIUM QUÆ IN HOC TRACTATU DE INCARNATI CONTINENTUR ACCIDENS. Accidentis diffinitio explica­ tur, disp. 4, num. 25, pag. 431. Non omne, quod advenit enti in actu est accidens. Ibid, num. 38, p. 443. ACTIO. Actiones sunt suppositorum ut quod. disp. 1, num. 217, p. 158. Actio immutativa termini non semper illum immutat, disp. 3, n. 10, p. 342. Quot actiones in Incarna­ tione concurrant, disp. 4, num. 1, p. 410. Actio incarnativa aliquid produxit. Ibid, num. 18, p. 425. Generaliter omnis actio aliquid producit. Ibid. num. 20, p. 426. Actio assumptiva non est aliquis infiuxus specialis Verbi, sed operatio toti Trinitati communis, disp. 5, num. 1, p. 483. Actio as­ sumptiva fuit diversa a creatione animæ, et generatione humanitatis Chrisli; ibid. num. 19, p. 501. An oppositum repugnet. Ibid. num. *24, p. 50i. Actio non semper communicat termino producto existentiam, disp. 5, num. 27, p. 507. Actio assumptiva non potuit esse a crea­ tura sicut a causa principali, bene autem sicut ab instrumento, disp. 5, num. 34, p. 514. Actio licet diversis nominibus significetur, nequit habere, nisi unicum terminum forma­ lem quo, disp. 5, num. 54, p. 534. Non re­ pugnat actionem recipi in termino quem producit. Ibid. num. 66, p- 546. Quanta sit perfectio actionis assumptivæ. disp. 5, num. 70, p. 449. Actiones Christi vide Christus. ACTUS. Qualiter actus nostri concurrant ad excludendum passivam olïensam Dei. disp. i. n. 113, p. 79. ADAM. Adamo non peccante, non veniret Christus, disp. 2, num. 8, p. 269. An et quando Adam in statu innocentiæ cognoverit Christum futurum, disp. 2. num. 39. p. 300. ANGELUS. In Angelis personalitas dis­ tinguitur realiter a natura, disp. 3, num. 32, p 364, ANIHILATIO. Anihilatio nec est pcena, nec esset infinita, disp. 1. num. 28, p. 30. ANIMA. Anima rationalis est corporea ut quo, et unitur pera, modum corporeum, diso. 4. num. 41, n. 446. Anima Christi quando dicatur per assumptionem creata d 5, num. 26, p. 507. ASSUMPTIO. Quid sit assumptio, sive ac­ tio assumptiva, d. 5, num. 1, p. 483. Quid importet ex parte principii, et ex parte ter­ mini. ibi. num. 13, p. 494. Distinctio speci­ fica assumptionum sumitur a naturis assump­ tis. d. 5, num. 67, p. 547. Potest dari aha assumptio specie perfectior, ibid. num. 71, p. 550. B BEATITUDO. Bealitudo nostra formalis non est perfectior omnibus bonis creatis, disp. 4, num. 81, p. 478. BONUM. Qualiter ad naturam boni perti­ neat se communicare. In coin, ad quæst. I, art. I, per totum, p. 5. Quod dicatur bonum occasionalum. disp. 2, num. 3, p. 262. Appe­ tibile quid addat supra bonum, disp. 4, num. 81, p. 478. CAUSA, Causas osse adinvicem causas qua­ liter accipiendum, disp. 7, num. 28, p. o03. Implicat influxus in genere causæ efficientis tam physicæ quam moralis ante physicam causæ existentiam. disp. 7, num. 107, p. 671. Causæ Incarnationis, vide Incarnatio, dispo­ sitio, meritum, et similia. CHRISTUS. Chrislus satisfecit ad æqualita­ tem pro cunctis hominum peccatis, disp. 1, num. 259, p. 206. Satisfactio Christi fuit non solum æqualis, sed superabundans. ibid, num. 263, p. 211. Et simpliciter infinita, ibid, num. 264, p. 212. Et ab intrinseco, ibid. num. 165, p. 210. Quæ sit ratio formalis valorandi infinite opera Christi, disp. I, num 184, p. 125. Sa­ tisfactio Christi fuit simpliciter infinita ex parte rei oblatæ, et ipsius satisfactionis, ibid, num. 191, p. 129. Esset infinita ratione rei oblatæ, licet non esset ex parte satisfacientis, ibid, num 197, p. 135. Christus satisfecit ad æqualitatem pro beneficiis acceptis, disp. 1. num. 200, p. 139. Quare Christus multiplica­ verit opera satisfactoria. ibid. num. 206. p. 146. Satisfactio Christi observavit omnes condi- ί INDEX REHUM NOTABILIUM. tiones rigorosa? justitiæ. disp. I, num. 211, p. 155. Quomodo fuerit ad alterum, ibid, num. 218, p, 159. Non fundatur in gratia facta satisfacienti, ibid, num 222, p. 161. Fuit ex Ex propiis non debitis, ibid. n. 226, p. 170. An nosatisfacientis, ibid. num. 228, :. num. 237. luerit a Deo non acceptari. p. ISO. Christus non potuit per snam satisfactio­ nem obligare Deum ad remissionem offensæ independenter a pacto, sive promissione, d. 1, num. 239, p. 182. In Christo .distinguenda duplex satisfactio materialis, et formalis, ibid, num. 249. p. 196. Christus satisfecit formali­ té! per aliquam specialem virtutem, ibid. d. 250. p. 19/. Satisfecit per justitiam commu­ tativam. ibid. n. 253, p. 200. Quæ fuit ejus­ dem essentialis rationis cum nostra, ibid, n. 259, p. 206. Christus nos redemit a peccati servitute, et daemonis potestate, d. 1, num. 294. p. 246. Esse redemptorem humani generis est pro­ prium Christo, ibid. num. 300, ρ· 252. Quare Christus venerit in hoc tempore de­ terminato, et non in alio. In corn, ad quæst. 1, art. 5, a num. 2, p. 256. Vide Incarnatio. Christus potuit intendi, et decerni in reme­ dium peccati, d. 2, num. 2, p. 265. Christus fuit intentus propter ipsum, ibid. num. 4, p. 266. Et num 30, q. 292. Ex vi præsentis de­ creti non veniret, si Adam non peccasseL ibid. num. 8, p. 269. An veniret ex vi alterius decreti, ibid. num. 26. p. 288. Christus venit in remedium omnium peccatorum, ibid, num. 51. p. 314. Sed magis principaliter in remedium peccati originalis, ibid. num. 53. Existente originali veniret Christus, licet non forent peccata actualia, d. 2, num. 56, p. 318. Num veniret in remedium actualium, si non esset peccatum originale, ibid. num. 57, p. 319. Christus non est unus unitate naturæ. d. 3. a num. 4, p. 336. Est unus unitate personæ. ibid. num. 10, p. 312. Qualiter Deus dicatur habitare in Christo, ibid. num. 27, p. 359. Christus est persona composita, a. 3, num. 34, p. 366. Compositione vera, et propria, ibid, num. 38, p. 369. Componitur ex humanitate, et personalitate Verbi divini, ibid. num. -il, p. 371. Ex duabus naturis creata, et increala. ibid. num. 44, p. 373. An sit compositus com­ positione et Ius an hujus ad hoc. ibid. num. 46, p. 375. Chrislus non dicitur persona compo­ sita ex partibus, d. 3, num. 52, p. 380. An pos­ sit concedi, quod Christus est divinitas, et humanitas, ibid. num. 56, p. 382. Christus non potuit gignere alium Chris­ tum. d. 5, n. 35, p. 516. An in nulrilione pro­ duxerit unionem hypostaticam ad novas par­ tes. ibid. num. 36, p. 517. Christus per opera antecedentia non meruit de condigno unionem hypostaticam, d. 7, n. 2, p. 578. Nec illam meruit per opera subse­ quenda. ibid. num. 5, p. 581. Non meruit con­ tinuationem unionis, disp. 7, num. 13,p. 588. Implicat Christum meruisse unionem hypos­ taticam per opera antecedentia, ibid. hum. 13, p. 589. Implicat etiam, quod illam merue­ rit per opera subsequentia. ibid. num. 17. p. 591 et num· 24, p. 599. Repugnat Christum mereri continuationem unionis, ibid, numer. 31, pag. 605. Chrislus nec meruit, nec mereri potuit Virgini maternilatem. disp. 7, num, 40. p. 612 et 43, p. 614. Meruit circunstantias Incarnationem consequentes, ibid', num. 50. p. 618. Quitl dicendum de comitantibus, el antecedentibus ibid, u num. 52, p. 620, Chrislus suis meritis influxit ingratiam an· liquorum Pati uni. d. 7, n. 96, p. 661. Saltem per modum finis, ibid. num. 97, ρ. 663. Sed non in genere causæ efficientis pnysic®, vel moralis, ibid. η. 101, p. 665. Quomodo sit causa omnium effectuum prædestinationis, ibid. num. 127, p. 690. Quid influxerit in gra­ tiam antiquorum, ibid. num. 130. p. 692. Christo fini naturalis gratia tam habitualis, quam unionis. In coin, ad quæst, 2, ari. 2. num. 4. p. 701. Utraque potest absolute dici de Christo, ibid. num. 8, p. “02. Christi gratia, corpus, sanctitas, sanguis, opera, et similia, vide suis locis. COMPOSITIO. Cur in persona Christi detur compositio, secus in divinis ad intra d. 3, num. 37, p. 368. Quid requiratur ad veram compositionem, ibid. num. 39, p. 370. Duplex compositio, alia ex his, alia hujus ad hoc. ibid. num. 45, p. 375. Non omnis compositio dicit imperfectionem, d. 3, num. 52, p. 380. CONCRETUM. Concreta substantialia quid proprie significent : d. 1, num. 223, p. 165. CONTRITIO. In contritione distinguendi sunt conceptus dispositionis, et conceptus satisfactionis, qui valde differunt, d. 1, num. 156, p. 107. CREATURA, ET CREATIO. Potest dari creatio, quæ non efficiat termini existentiam. d. 5, num. 28, p. 509. Repugnat creaturam esse causam principalem actionis assumptivæ. ibid. num. 34, p. 515, Sed potest creatura concurrere instrumentaliter ad assumptionem, ibid. num. 37, p. 517. De facto tamen nulla crealura sic concurrit ad Incarnationem, ibid, num. 40, p 519. I D DENOMINATIO. Ad novam denominatio­ nem intrinsecam non semper requiritur muta­ tio intrinseca ex parte denominati, d. 3, num. 67, p. 394 et num. 71, p. 397. Ad no­ vam denominationem semper requiritur aliqua realis mutatio, d. 4, num. 9, p. 416. DEUS. Qualiter Deo fuerit conveniens incar­ nari. In corn, quæst. 1. art. 1, num. 4, p. 6. An Deus patiatur injuriam ex peccatis, d. 1, num. 1, p. 14. Peccata an fiant Deo volente, ibid. num. 8, p. 19. Deus non est forma gravificans offensam, d. l.nurn. 47, p. 40. Habet jus infinilum. ul colatur a creatura, ibid. num. 77, p. 58. Quam aliter comparetur in ratione objecti, et in ratione subjecti respectu offensæ. ibid. num. 95. p. 68. Deus potest non acceptare quamlibet satis­ factionem puræ creaturæ. d. 1, num. 133, p. 90. Potest absolute non acceptaro quamli­ bet satisfactionem, etiam personæ divinæ. ibid. η. 137 p. 93. Nequit obligari ab ullo satisfaciente independenter a pacto, ibid. num. 139, p. 95. Deus acceptavit Christi satisfac­ tionem ex vera, et speciali justitia, d. 1, num. 276, p. 224. formaliter commutativa. ibid, num. 279. p. 228. Deus unico decreto voluit incarnationem cum omnibus suis circumstan­ tiis. d. 2, num. 16, p. 277. Dei amor erga pec­ catores, ibid. num. 70. p. 330. Repugnat Deum uniri per modum fonnæ physicte. I INDEX RERUM NOTABILIUM. physica*, d. 3, num 12. p. 344. Deo repugnat essentialiter mutari, ibid, num 61. p. 389. Quibus modis communicatur creaturis, ibid, num. 70, p. 397. Dei jopcratioues undo multiplicentur, d. 5, n. 21, p. 502 DISPOSITIO. Dispositionis officium, ot ef­ fectus. d, 6, num. 1, p. 556. Divisio disposi­ tionis. ibid num. 2, p. 557. Christus non so disposuit per opera antecedentia ad unionem hypostaticam, ibid. num. 5, p. 559. Nulla Chrisli opera disposuerunt physice ad unio­ nem hypostaticam, ibid. num. 6, p. 560. Nec moraliter. ibid. num. 9, p. 562. Nullo modo disposuerunt ad talem unionem, ibid. num. 1<), p. 564. Gratia habitualis non fuit dispositio ad unionem hypostaticam, d. 6, num. 15. p. 568. Nec per divinam potentiam ad eam disponere potuit, ibid. num. 20, p. 571. Ubi dispositio habeat, vel non habeat locum, ibid. num. 24, p. 574. DÆMON. Dæmonis imperium super existentes in peccato. D. 1, num. 292, p. 243. Christus nos redemit a dæmonis potestate, ibid. num. 294, p. 246. E EUCHARISTIA. An donum Eucharisliæ sit majus, quam incarnationis beneficium, d. 4, num. 82, p. 480. EUTYCHES. Vide Hæresis. EXISTENTIA. Existentia requiritur ne­ cessario ad efficiendum tam physice, quam moraliter. d. 7, num. 110, p. 674.“ FIDES. An sit de fide Christum esse perso­ nam compositam, d. 3, num. 40, p. 371. An sit contra fidem hæc propositio, Christus est divinitas, el humanitas, a. 3, num. 56, p. 385. Asserere Verbum assumpsisse animam, et carnem seorsim, aut non unitas est contra fi­ dem, d. 3, num. 58, p. 386, et 73, p. 400. FINIS. Ordo inter finem Cujus gratia, et cui respectu incarnationis, d. 2, num. 2, p. GRAMMATICI. Quorumdam Grammatico­ rum arrogans stultitia. In Proœm. num. 2, p.2. GRATITUDO. Quam æqualitatem importet gratitude in satisfaciendo pro beneficiis, d. 1, num 200, p. 138. GRATIA. Gratia ut justificans peccatorem est in ralione ræmii " quid ............... .. *infini “ ’— simpliciter tum. d. I, η. I I, p. 96. Gratia habitualis non dignilicat opus meritorium secundum omnes gradus, iquos habet, d. 1. num. 205, p. 145. Quæ ere diloris gratia impediat rigorem juslithe in satisfactione alisfactione. d. 1, num. “221, p. 163. Graiia justitiæ originalis quam dependentiam habuerit a Christo, d. 2, num. 43, p. 306. Gratia habitualis est minus perfecta, quam unio hypostatica, d 4, num. 76, p. 476. Sed est perfectior, quam beati ludo, ibid. num. 81, p. 479. . . Anticipatio gratiæ in patribus antiquis non potuit esse ex meritis Chrisli in genere causæ efficientis, d. 7, num. 117, p. 479. Nec gratta Adami pro statu innocentiæ. ibid. η. 26, p. 688. 715 Gratia unionis, et gratia habitualis quomodo valeant dici Christo homini naturales. In coin. apositum est principium quod operandi, d. 7, num. 4, p. 580. T TEMPUS. Tempus Incarnationis. Iu com. ad q. 1, art 6, p. 261. Cur præsens tempus dicatur novissimum, ibid. num. 2, p. 262. TERMINUS. Divisio in terminum qui, et terminum quo, d. 5. num. 51, p. 530. Termi­ nus qui actionis assumptivæ est Christus ibid, num. 52, p. 531. Terminus quo talis actionis esi humanitas, ibid, num 56, p. 535. D. THOMAS. Thoma* laus in declarando nobis mysterium Incarnationis. In proaem. num. 5, p. 3. D. Tho. sententia circa inlluxum Christi in gratiam antiquorum, d. 7, num. 1Û2, η. 666. TRINITAS. Influxus effectivus circa myste­ rium Incarnationis fuit toti Trinitati indivisi­ bilité!· communis, d. 5, num. 1, p. 483. Nulla est virtus operativa in Deo, quæ non sit commuuis divinis personis, ibid. num. 5, p. 187. VALOR. Valor moralis operationum Christi fuit simpliciter infinitus, d. 1, num. 180, p. 122. Vide Christus. et satisfactio, et opus. VERBUM. Verbum divinum assumendo hu­ manitatem non est immutatum, d. 3. num. 61. p. 380. Necnotest dici innovatum, ibid, num. 63, p. 391. Per quid constituatur, et de­ nominetur unitum, d. 1. num. 32, p. -136. Verbum non habuit specialem influxum effec­ tivum in unionem hvpostaticam, d. 5, num. 1, p. 483. VIRTUS. Quid requiratur, et sufficiat ad constituendum specialem virtutem, d. 1, num. 250, p. 196. UNIO. Quid sit uniri in natura, vel in per­ sona, d. 3, num. 2, p. 335. Unio hypostatica non est facta in natura, sed in persona, ibid, num. 4, p. 336. et num. 20. p. 352. Qualiter differant uniri in persona, et uniri secundum personam, ibid. num. 24, j>. 356. Uniri in per­ sona non importat essentialiter personæ mu­ tationem, ibid. num. 6ί, p. 391. Unio Verbi cum humanitate facta est in hypostasi, aut supposito, ibid. num. 76, p. 403. “ Unio hvpostalica non est dicenda acciden­ talis prædicamentaliter, aut prædicahiliter, d. 3, num. 78, p. 401. An fuerit per modum ins­ trumenti conjuncti, ibid. n. 80, p. 406. Est ali­ quid creatum, ibid. num. 81, p. 407. Et distin­ guitur realiter ab extremis, d. 4, num. 21, p. 426. Est aliquid substantiale, ibid. num. 25, p. 430. Modus supernaturalis respectivus, ibid, num. 27, p. 431. Qualiter distinguatur ab hu­ manitate, ibid. num. 28, p. 433. An sit spiri­ tualis. ibid. num. 29, p. 434. Qualiter fieret unio ad plures personas, ibid. num. 51, p. 435. Unio hypostatica considerata ex parte ex­ tremorum non est omnium maxima, d. 4, num. 54, p. 457. Ex parte medii, in quo fit, est maxima, ibid. num. 56, p. 460. Absolute est suprema inter uniones, ibid. num. 60, p. 462. Est etiam maxima in ratione beneficii, ibid. n. 69. p. Î70. Et in esse entis, ibid. num. 17, p. 474. Non est beatitude formalis, nec forma sanctificans, ibid. num. 83. p. 481. Unio hypostatica in sacramento Eucharistia* a quo fiat, d. 5, num 50, p. 529. Quomodo dicatur facta per gratiam. In corn, ad q. 2, art. 10. p. 551. UNITAS. Unitas distinguitur ab unione, d. 4, num. 53, p. 159. Unitas quæ est principium numeri, quid importet, ibid. num. 67, p. 468. AXtCU, EX TYPIS X.-P· MaRCHBSSOC.