-w * ANICII. — EX TYPIS MARCHESSOU FILIORUM. SALMANTICENSIS ) F R . DISCALCEATORUM Parenti suo Eliæ consecrati Summam Theologicam Angelici Doctoris D. Thomæ complectens. TOMUS DECIMUS QUARTUS ( TU M TRACTATUS XXI. — DE INCARNATIONE. — PARS SECUNDA ILLUSTRISS. ac REVERENDISS. IN CHRISTO PATRI D. D. Carolo Amabili TOUR - de aRCIIII-.PISCüPü EDITIO d AUVERGNE - LAURAGUA1S BITURICBNSI C O R R T A i ·· / GENERALI PARISIIS Apud LîBRARLt CATHOLIC /E BRUXELLIS VICTOREM PALMÉ RECTOREM GENERALEM SUCCURSALIS RECTOREM 2 3, via G re nella, 2 5 29, via Parochianorum. 29 1879 INDEX DISPUTATIONUM ET DUBIORUM, Quæ in hoc Decimo quarto Tomo una cum Quæstionibus et Articulis Divi Thomæ continentur. CONTINUATIO TRACTATUS XXI. Disputatio VIII. De persona assumente. Pag. i Dub. 1. In quo non pauca exponuntur se­ quentibus difficultatibus necessaria. ibid. Dub. 2. Per quid persona Verbi termina­ verit immediate humanitatem assumptam. 27 Dub. 3. Utrum verbum communicaverit humanitati existentiam divinam et suppleverit creatam. 54 Dub. 4. An Deus ratione subsistentiæ ab­ solute possit assumere naturam creatam. 84 Dub. 5. Utrum una persona divina possit assumere plures naturas creatas. 99 Dub. 6. An plures personæ divinae possint eandem naturam assumere. 108 Dub. 7. An persona creata possit assu­ mere naturam alienam. 124 priam personalitatem possit assumi ad'sub­ sistentiam divinam. . 153 Dub. 3. An quaelibet natura substantialis completa valeat assumi ad subsistentiam divi­ nam. 168 Dub. 4. An quælibet natura substantialis incompleta ad divinam subsistentiam possit assumi. 179 Dub. 5. Utrum Deus possit assumere natu­ ram accidentalem. 200 Dub. G. Utrum natura assumpta habeat appetitum ad subsistentiam propriam sibi connaturalem. 213 QUÆST1O v. De modo unionis ex parte partium humanæ naluræ. 223 Art. 1. Utrum Dei liiius debuerit assumere verum corpus. ibid. Ari. 2. Utrum Dei Filius debuerit assume­ re corpus terrenum, scilicet carnem, et san­ guinem. _ ibid. Disputatio X. QUÆSTIO IV· 2 4 Apr '3 3 De modo unionis ex parte naluræ humanæ assumptæ. 140 Art. 1. Utrum natura humana fuerit magis assumptibilis a Filio Dei, quam aliqua alia natura. ibid. Art. 2. Utrum Filius Dei assumpserit per­ sonam. ibid. Ari. 3. Utrum persona divina assumpserit hominem. 141 Disputatio /.V. De natura assumpta. 147 Dub. 1. Utrum persona creata possit assumi ad subsistentiam divinam. ibid. Dub. 2. Utrum natura creata retinens pro- De partibus assumptis, 233 Dub. 1. An Verbum divinum assumpserit sanguinem. ibid. Dub. 2. Utrum Verbum assumpserit omnem sanguinem Christi. 248 Dub. 3. An sanguis Christi in passione effusus manserit Verbo unitus, et fuerit in resurrectione Christi reossumptus. 264 QÜ.ESTIO vi. De modo assumptionis quantum ad ordinem. 283 Art. 1. Utrum Filius Dei assumpserit car­ nem mediante anima. ibid. Art. 2. Utrum Dei Filius assumpserit ani­ mam mediante spiritu, sive mente. ibid. 102120 Μ • ·· Ml] ÎU INDEX qü.ESTIÛNUM . ETC. Art. 3. Utrum anima Christi a Dei Filio prius fuerit assumpta quam caro. 290 Art. 4. Utrum caro Christi fuerit prius a Verbo assumpta, quam antmæ unita, ibid. Ari. 5. Utrum tota humana natura sil assumpta mediantibus partibus. 293 tualem se disposuerit ner actus proprios. Dub. 4. Ad quos enectus grulta gratia hnbil habitualis luerit necessaria in Christo. 435 Art. 2. Utrum in Christo fuerint vi rimes. 473 Disputatio XIV. Disputatio XL Do virtutibus Christi Domini. 473 Dub, 1. Utrum virtutes morales naturales, et ex se- acquisibiles fuerint per accidens Christo infUsæ. ibid. Dub. 2. Utrum Christus habuerit omnes virtutes, et præcipue poenitentiam, 499 Ari. 5. Utrum in Christo fuerint dona. 517 Ari. 6. Utrum in Christo fuerit donum timoris. 520 Ari. 7. Utrum in Christo fuerint gratiæ gratis datae. 521 “ Art. 9. Utrum in Christo fuerit plenitudo gratiæ. 526 Disputatio ΛΎ. 296 De ordine assumptorum. Dub. unicum. An partes humanitatis prius fuerint assumptæ ut quod, quam humanitas, ibid. QC.ESrtO VU. De gratia Christi, prout quidam singularis est homo. “ 322 Art. I. Utrum in anima Christi fuerit aliqua gratia habitualis. ibid. Disputatio XII. De gratia Christi substantiali. 323 Dub. 1. Utrum humanitas Christi sanctifice­ tur formaliter per aliquid substantiale ex vi unionis hypostaticae. ibid. h Dub. 2.’ Utrum modus unionis fuerit ratio ormalis sanctificandi substantialiter humani­ tatem Christi. 328 Dub. 3. An personalitas Verbi secundum sibi propria fuerit formalis ratio sanctificandi substantialiter humanitatem Christi. 358 Dub. 4. An, et quomodo natura divina fue­ rit formalis ratio sanctificandi substantialiter Christi humanitatem. 366 Disputatio XIII. De gratia Christi accidentali, sive habituali. 390 Dub. j. Utrum Christus Dominus habuerit gratiam habitualem, et qualem, et quando, ibid. Dub. 2. Utrum gratia habitualis in Christo dimanaverit phvsice a gratia unionis tanquam proprietas illius. " 412 Dub. 3. Utrum Christus ad gratiam habi- De perfectione gratiæ habitualis in Christo. 527 Dub. unie. Utrum gratia habitualis Christi potuerit augeri. ibid. QU.ESTIO VIII. De gratia Christi, secundum quod est ca­ put Ecclesiæ. 557 Art. 1. Utrum Christus sil caput Ecclesiæ. ibid. Disputatio XVI. De gratia Christi capitali. 558 Dub. I. Utrum Christus sit caput Ecclesiæ. ibid. Dub. 2.. Per quam gratiam Christus in ra­ tione capitis formaliter constituatur. 565 Dub. .3. An Christus sit caput omnium ho­ minum. 579 Dub. i. Utrum Christus fuerit caput Ada­ rui in statu innocentiæ. 593 Dub. 5. An Christus sit Angelorum ca­ 614 put. d t jî INDEX LOCORUM SACRÆ SCRIPTURÆ I l QUÆ IN HOC DECIMO QUARTO TOMO EXPLICANTUR EX VETERI TESTAMENTO. EX NOVO TESTAMENTO Ex Genesi. Ex Mattii.eo. Cap. 5. Adam genuit filium ad imagi­ nem, et similitudinem suam. In Com. ad quœst. 5, art. 2, num. ί. 228 Cap. 26. Tristis est anima mea usque ad mortem. In coin, ad quœst. 5, art. 2. num. 7. 229 Ex Deuteronomio. Cap. 18. Prophetam suscitabit vobis Deus de fratribus vestris. In C. ad quœst. 7, art. 6, num. 4. 524 Ex Job. Cap. 40. Ipse est rex super universos fi­ lios superbite, disp. 16, num. 82. 024 Ex libro Sapiential Ex Joanne. Cap. 1. Verbum caro factum est, disp. 3, num. 57, p. 264, el in corn, ad quœst. 5, art. 2. num. 8. 230 Cap. 3. Non ad mensuram dat Deus spi­ ritum filio, disp. 15, num. 6. 530 Ad Romanos. Cap. 8. Misit Deus filium suum in simi­ litudinem carnis peecati. In Corn, ad quœst. ό, art. 2, num. d. 227 t: Cap. 1. Omnia in numero, et pondere el mensura disposuisti, disp. 15, num. 10. 542 Ex Isaia. Cap. 11. Requiescet super eum Spiritus Domini, spiritus sapientiœ, et intel­ lectus. In Com. ad q. 7, art. 5, num. o 518 Ex Daniele. Gap. 7. El adversus Deum Deorum loquetur magnifica, disp. 10, num. 85. 027 Ex IIabacuc Cap. 3. Percussisli caput de domo im­ pii, disp. 16, num. 85. 027 Ex 1 ad Corinthios. Cap. 5. Quid enim de iis, qui foris sunt judicare, disp. 10, num. 45. 591 Cap. 15. Primus homo de terra terrenus, secundus homo de coelo coelestis. In Corn, quœst. 5, art. 2, num. 5. 228 Ad Ephesios. Caji. 1. EI ipsum dedit caput super om­ nem Ecclesiam, quœesl corpus ipsius, 558 disp. 16, num. 1. Ad Philippenses. Cap, 2. Semetipsum exinanivit formam servi accipiens in simililudinem horni- INDEX LOCORUM SACR.E SCRIPTUILE. num factus, el habitu inventus ut homo, disp. 9. num. 26. Ad Colossenses. Cap. ‘2. El estis in itio repleti, qui est caput omnis principatus, et potesta­ tis, disp. 16, num. “1. Ad Hesr.eos. Gap. Î. Quia ptwri communicaverunt carni, et sanguini. et ipse similiter participavit eisdem, disp. 10, num. 1. Ex 1 Pbtiu. Cap. L Christo igitur passo in carne el vos eadem cogitatione armamini, hi Com. ad quœst. 5, art. 2, num. 3. TRACTATUS XXI. ARNAT1ONE. PARS SECUNDA. DISPUTATIO VIII. De persona assumente. Post considerationem causarum extrinsecarum mysterii Incarnationis, finis vide­ licet, sive motivi, et principii efficientis tam physice, quam moraliter, cui operam im­ pendimus inpræced. disput. congruum est, agamus de principiis intrinsecis, seu de extremis, ex quibus ipsum mysterium, nempe Christus Deus in humanitate subsis­ tens constituitur : dequibusdisserit D. Tho. ab hac quæst. 3. Et primo loco de persona assumente instituemus disputationem : quam alii aliter, nec immerito, inscribunt de extremo assumente : quia extenditur ad non pauca, de quibus dubitatur, an possint naturam alienam assumere, et tamen per­ sona non sunt. Sed quamvis illa non omit­ temus, congruentiorem censuimus titulum propositum : tum ut imitaremur D. Tho. qui quæst. hanc 3 proposuit : De modo unionis ex parte personx assumentis : tum quia præcipuum subjectum præsentis con­ siderationis est persona, cum hæc de facto assumpserit; reliqua vero potius occasione Salamant. Curs. theolog. tom. XIV, attinguntur, ipsique in hoc examine subordinantur. Oportet autem, priusquam attentionem difficilioribus applicemus, quod præmittamus. DUBIUM I. In quo non pauca exponuntur sequentibus difficultatibus necessaria. In hac, et sequentibus disputationibus sæpissime occurrent nomina naturæ, subsistenliæ, personalitatis, exislentix, et con­ cretorum his abstractis correspondentium : occurrent etiam variæ illorum rationes in divinis , et creatis, ex quibus dependet perfecta dubiorum resolutio. Et quia super­ fluum, et fastidiosum esset eadem in sin­ gulis difficultatibus inculcare : congruum censuimus illa (etsi nonnulla jam attige­ rimus disp. 3, dub. 1, in principio) in hoc dubio breviter colligere, statuendo quosdam vehit generales canones saltem pro schola Thomistica; ad quos, ubi opus fuerit, ocu­ los reflectamus, et remittamus lectorem : sic enim vitabitur repetita, ac molesta earundem veritatum probatio. In quo ta- Ordo dicen­ dorum. DE INCARNATIONE. men eam brevitatem observaro oportet, ut non subjiciamus nisi precise requisita, et cum eis fundamentis, ut veritatem compen­ diose insinuent. Tum quia eorum plura magis metaphysica sunt, quam theologica. Tum quia non pauca alibi proposuimus : unde satis erit loca recolere. Tum quia alia opus erit, utin eisdem repetat, et ope­ rosius in suis sedibus ostendantur. Primo autem loco expedit earum rerum nomina, significata, et proprias rationes rudi saltem Minerva exponere. sunt, simplex est : in materialibus veru, seu compositis dividitur in naturas partiit' les, materiam, scilicet, et formam, quæ sunt partes nature integre, et totalis, ut D. Tho. significat loco relato. Interest i>h etiam (quamvis non multum referat ad ·" præsentem considerationem), inter natu- ùàl κιιη, et essentiam rei, quod ha*c importat ,,al1 principium essendi, illa vero principium operandi ; cum enim esse, et operari sint duu actus generalissimi, eadem res per compa­ rationem ad illos habet diversa nomina, ut | comparative ad esse dicatur essentia, et comparativo ad operari appelletur nalura, ut explicuimus tract. 3, disp, i, dub. 1. Declarantur naturx, personalitatis, siini2. Cum autem natura sub conoeplu na­ liumquc significata. ture habeat rationem form® aliquid cons­ tituentis, et quantum est de se, sit ipsi Q«id 3. Quid naturx vocabulo significetur, communicabilis ; ut intelligatur esse, ut sifiiiurc- recte declarat D. Tho. quæst. præced. art. quod, et sistere positive in re, debet aliquis tmu'æ b ubi ait: Sciendum est ergo, quod nomen modus, sive aliqua determinatio ei su­ □omine. nalura a nascendo est dictum : unde primo peraddi, per quæ in linea substantiæ est impositum hoc nomen ad significandum compleatur, et resultet principium quod es­ generationem viventium, qux nativitas, vel sendi, et operandi. Et hoc superadditum Qi pullulalio dicitur, ui dicatur nalura quasi vocatur subsistentia ; et concretum ex ea, nascilura. Deinde translatum esi nomen na­ et natura coalescens dicitur suppositum, ten turx ad significandum principium hujus ge­ sive subsistens quod. Ad cujus perfectiorem nerationis. Et quia principium generationis intelligentiam observandum est ex dictis ( in rebus viventibus est intrinsecum: ulterius tract. 6, disp. 9, a num. 81, quod cum | derivatum est nomen naturx ad significandum subsistere nihil aliud sit, quam esse per se, i quodlibct principium intrinsecum motus : multipliciter potest concipi juxta diversos secundum quod Philosophus dicit in 2 Physic, modos essendi per se. Nam in primis di­ quod natura est principium motus in eo, in citur esse per se, quod non est in alio sicut quo est per se, et non secundum accidens. Hoc in subjecto inhæsionis : quod convenit omni autem principium vel forma est, vel materia : nature substantiali, sive sit totalis, sive par­ unde quandoque nalura dicitur forma, quan­ tialis : quæ hac ratione (licet impropria, et doque vero materia. Et quia finis generationis i valde generali) dicetur subsistere : sicut naturalis est in eo, quod generatur, essentia enim accidenti convenit esse in alio per inspeciei, quam significat diffinitio : inde esi, hærentiam, sic etiam convenit omni subsquod hujusmodi essentia speciei vocetur etiam tantiæesse perse, id est, alteri non liærendo. ! natura. Et hoc modo Boetius naturam diffi­ Deinde dicitur esse per se, quod non eget nit in lib. de duabus naturis dicens : Nalura alio lanquarn sustentante, ut sit ; sed ratione est unamquamque rem informans specifica modi, quem habet, potest esse susceptivum differentia, qux scilicet complet diffinitionem quod exisientiæ, et principium quod ope­ speciei. Sic ergo nunc loquimur de nalura, randi : quod non convenit omni substantiæ, secundum quod nalura significat essentiam, sed soli nature complet®. Et hunc modum sive quidditalem speciei. Et hac ultima ac­ essendi vocamus subsistentiam, sive distin] ceptione, quæ magis invaluit apud Theo- ! guatur a natura, sive non; de quoinfia di­ logos, et Philosophos (quidquid sil de candum est. Ex quibus fit, quod nalura i prima vocabuli radice unde acceptum esti, subsistens quatenus talis nequeat esse in ; utitur fere semper D. Tho. in hac mate­ alio, nec lanquarn in subjecto inhæsionis, ria ; quem omnes alii imitantur. Juxta nec lanquarn insubjecto sustentationis ; sed quam accetliouem naturx vocabulum si­ utramque inde; endentiam importet : pri­ gnificat integram, et perfectam rei essen­ mam quidem ex generali conceptu subsimiί tiam, speciem, seu quidditalem, quæ per ti;e, secundam vero ex conceptu natura; sub1 diffinitionem explicari solet. Quæ natura in sistentis. Ad quem conceptum sequitur rebus simplicibus, ut Deus et Angelus alius explicans negiliouem communicatio- DISP. Vili, |)(JB. I. whi­ les b-iin»'*<-’· ,cnm· W'·1 ·' |!ut. 51« ■■'· »is alteri supposito : sive id Hat Intransi­ tive per ipsum modum subsistenti®, aut porsoitatis, ut contingit in creatis, sive por alium perseilali superadditum, ut in Deo. Quod magis constabit ox dicendis. Post autem necessitas subsistentia), qua· sit conceptus diversus a natura totali (sive ab ea realitor distinguatur, sivo non) magis explicari, et simul ostendi proprius ejus effectus, sive officium ex his, quæ docte tradunt N. Complut, abbrov. in lib. dege­ nerat. disp. 15, quæst. 1, quia suppositum (nempe substantia completa, et habens esse ut quod), est sistens positive in se, et nulli alteri communicabilis. Unde suppo­ situm diffiniri solet : Substantia perfecta, sive incommunicabilis. Hujusmodi autem positivam sistenliam in se, et omnimodam negationem communicationis non præstat formaliter natura completa ex vi conceptus naturæ complet® : unde oportet ipsi addere conceptum alium, quem vocamus subsis­ tentiam. Etenim in natura completa v. g. in humanitate, solum reperimus, quod sit substantia, quod sit singularis, et quod sit completa. Et quidem quia substantia negat communicationem al teri ut subjecto inhæsio­ nis : quia singularis, negat communicatio­ nem alteri ut inferiori, eo modo, quo genus communicatur speciebus, aut species indi­ viduis: et denique quia completa, excludit communicationem per modum partis, aut alteri ut parti, vel composito ex ipsa es­ sentialiter constituto. Cæterum ex vi om­ nium, quæ recensuimus , nihil habet natura completa per quod neget communi­ cationem alteri ut habenti ipsam : quippe optime cohaeret, quod natura completa se habenti illam communicet, ipsumque in tali specie constituat : sicut humanitas concipitur haberi a Petro. Ut ergo substan­ tia fiat omni susccplivo incommunicabilis, et sistat omnino, aliquis naturæ complet® terminus, sive modus addendus est, quem· vocamus subsistentiam. Ex quibus duobus, subsistentia videlicet, et natura coalescit suppositum : quod est substantia completa incommunicabilitcr subsistens : quia nec suppositum, nec natura, ut per subsisten­ tiam terminata potest alteri ut subjecto, sive ut sustentanti, sive ut inferiori, sive ut habenti, et naturam participanti com­ municari. 3. Unde consequenter, et absque majori indagine habemus, quid sit suppositum. Nam cum effectus quasi formalis, et propriussubstantiæsiesuppositumconstituere; et subsistentia sit terminus, aut modus talem naturæ conferens perseitatem, quod ipsam ultimo complet, atque incommuni­ cabilem alteri constituit : sequitur suppo­ situm esse substantiam individuam, com­ pletam, subsistentem incommunicabilitcr. Et ita communiter diffiniunt Philosophi, ut propriam suppositi rationem explicent. Nam quatenus substantia, excludit a ratione suppositi omnia accidentia : quatenus indi­ vidua, conceptus universales genericos, aut specificos : quatenus completa, omnes par­ tes, sive essentiales, sive intégrales naturæ, ut sunt anima rationalis, manus, caput, etc., quatenus subsistens, omnes naturas etiam completas, qutn non habent esse in se, ut est humanitas Christi, quæ non habet esse per se, sed in Verbi persona : et denique per ly incommunicabilitcr excludit naturam, quæ licet habeat esse per se, potest ulterius communicari, uti se habet Deitas , sive natura divina subsistens, quæ tribus per­ sonis divinis communicatur. Prædictæ ergo conditiones collective sumptæ ita sunt propriæ suppositi, ut nulli alteri rei conve­ niant, quæ suppositum non sil : e contra vero illas habens suppositum necessario est, nec aliud nomine suppositi significa­ mus. 4. Ex iis vero facile colligitur, quid sit Quid persona : nam quod generaliter in omni personæ vocabu­ substantia dicitur suppositum, vocatur per­ lo. sona in natura intellectiva : suppositum enim prædictæ naturæ habet (ob majorem istius dignitatem) speciale vocabulum, ut recte, sicut et proprium personæ concep­ tum, declarat D. Tho. quæst. 9 de potent, art. 2, his verbis : Dicendum, quod ra­ tionabiliter sicut ex præmissis patet, indivi­ duum in genere substantiæ speciale nomen sortitur. Quia substantia ex propriis individuantur, et non ex alio extraneo, sicut accidens ex subjecto. Inter individua diam substantiarum rationabiliter individuum in rationali natura speciali nomine nominatur : quia ipsius est vere, et proprie per se agere. Sicut ergo hoc nomen hypostasis secundum Græcos, vel substantia prima secundum latinos est speciale nomen individui in genere subs­ tantiæ, ita hoc nomen persona est speciate nomen individui rationalis naturx. Utraqnc ergo specialitas sub nomine personæ contine­ tur. Et ideo ad ostendendum quod est specialiter individuum in genere substantiæ, dicitur, quod est substantia individua. Ad ostendendum vero, quod est specialiter in rationali nalura, addi­ tur rationalis naturæ. Per hoc ergo, quod Λ 1 ■MK $ •φ. ! ■' Λ A i HmV ! ’’ ■ : DE INCARNATIONE. dicitur substantia, excluduntur a ratione per­ sona accidentia . quorum nullum potest dici persona. Per hoc vero, quod dicitur individua, excluduntur genera, et species in genere subs­ tantif : qux etiam person# dici non possunt. Per hoc vero, quod additur rationalis naturse, excluduntur inanimata corpora, plant#, et Diffini· bruta qux persona non sunt. Unde Theo­ tîo per­ sonne. logi communiter recipiunt diffinitionem person® traditam a Boetio in lib. de duab. naturis : Rationalis natur» individua subs­ tantia. Cui solent addere : Incommunica­ bilior subsistens : quia si substantia indi­ vidua rationalis natur® habeat esse in alio, non est persona, ut liquet in humanitate Christi. Quod licet minus explicite jam comprehenderat Boetius per ly individua substantia : significat enim substantiam habentem modum totius subsistentis per se : quo modo distituitur natura licet com­ pleta, qu® in alio est. Observant etiam communiter Theologi, quod ly rationalis natur» idem valet, ac natur® intellects®, nec enim conceptus person® restringitur ad solam naturam humanam, qu® proprie rationalis, seu discursiva est ; sed extendi- i tur ad omnem naturam intellectivam : unde in Deo, et Angelis invenitur propria ratio person®. Recolantur, qu® diximus tr. 6, disp. 9, dub. 1 et 2, ubi fuse aperuimus legitimum sensum prædict® diffinitionis, aliaque plura observavimus qu® in pr®senti desiderari possent ad majorem per­ son® notitiam. Quid 5. Hic breviter animadvertendum est b yposuquod licet olim non levis discordia inter lis. catholicos fuerit circa significatum pro­ prium hujus nominis Hypostasis, quibus­ dam asserentibus esse naturam, sive es­ sentiam, aut quidditatem ; aliis vero sentientibus esse suppositum, seu perso­ nam. Unde eorum aliqui negabant esse in Deo tres hypostases, ne concederent tres naturas : alii vero concedebant tres hv• poslases, non aliud hoc vocabulo quam personas 1res confitentes. Nihilominus apud Patres, et subséquentes Theologos posterior opinio adeo invaluit, ut jam communiter absque ullo scrupulo, et erro­ ris periculo 1res in Deo hypostases admit­ tantur catholice : sicut confitemur tria supposita, seu tres personas, ut fuse ex­ pendimus loco cit. dub. 2. Quocirca sup­ positum, hypostasis, et persona idem si­ gnificant, cum differentia tamen supra assignata, quod suppositum, et hypostasis latius patent, quam persona : omnis enim DISP. VIII, DUB. I. mus disp. 3, dub. 1 et 2, et ex dicendis substantia completa iucommunicabilitor ; magis constabit. Id voro minime verilicari subsistens dicitur suppositum, et hypos­ posset, si substantia, sive personalitas, at­ tasis, in quacumque natura sit : sed ut que suppositum nihil aliud importaret, persona vocetur, debet esse in natura in­ quam conceptum natur® complet® : opor­ tellectiva. — Major lequivocalio est in teret enim ibi reporiri duo supposita, aut nomine substantia ; nam licet generali ra­ SI personas ubi du® natur® complet® con­ tione dicatur tam de natura completa, SI] currunt. Quod cum aliter sit, oportet fa­ quam de persona, et de modis, seu deter­ teri, quod important rationes diversas et minationibus substantialibus; nihilominus communicant distinctos effectus jam supra magis significare videtur essentiam, sive assignatos, v. g. humanitas, est id, quo naturam. Unde licet in Deo tres person® homo est homo : sed subsistentia est id, sint, non suntconcedend® tres substanti®, quo homo est subsistens, hic homo, Pe­ nisi cum addito trahente ad supponendum trus, et substantia omnino completa susnon pro essentia, sed pro suppositis. Unde ceptivum quod existenti®, et principium, D. August, lib. 5 de Trinit. cap. 9, ait : Di quod operandi ex dicendis magis constabit. Quia nostra loquendi consuetudo jam ob­ ’«p G. Ex quibus facile constant significata tinuit, ui hoc intelligalur, cum dicimus es­ or. prædictorum nominum tam in abstracto, sentiam, quod intelligitur, cum dicimus >· quam in concreto. Unde solum superest, substantiam : non audemus dicere unam explicemus quid nomine existenti® signi­ essentiam, et 1res substantias; sed unam ficetur, aut quid existentia præstet. Est essentiam, vel substantiam, et tres personas. ergo existentia generalissime loquendo ul­ Et D. Th. quæst. cit. de potent, art. 2 ad D. tima rei actualitas, qua habet esse in re9, inquit : Dicendum, quod sicut dicimus ram natura, et est aliquid non præcise in Deo 1res personas, ita possumus dicere signate, aut possibiliter, aut secundum 1res substantias individuas (hoc est, incomse : sed etiam exercite actualiter, et in se. municabiliter subsistentes) unam tamen Distinguuntur enim generalissimi concep­ substantiam, qux est essentia. . tus essentiæ, et existenti® in hoc, quod Porro, qu® diximus de conceptu subsis- fj essentia solum dicit prædicata quidditativa tenti® natur® complet® superaddendo, ut secundum se præsçinditque ex vi hujus ab ex utraque constituatur substantia incom- dd exercitio essendi : sed existentia constituit municabiliter subsistens ; et de diversitate I perfecte illa prædicata in rerum natura, inter naturam completam ex una parte, et I transfertque perfecte illa ab aptitudine ad suppositum, hypostasim, et personam ex | essendi actum, et exercitium. Unde es­ alia ; licet non infime suadeantur ex ra- I sentia comparatur per modum susceptivi, tione naturali, ut n. 2 declarare studui- I et potenti® ad existentiam sicut ad actum. mus; tamen longe firmius probantur ex | Essentia importat ens nominaliter, sive principiis fidei, qu® edocemur in mysterio præcisive ab exercitio existendi; sed exis­ Trinitatis, et Incarnationis. Nam in Deo, | tentia dicit ens participaliter, atque es­ cum unica, et simplicissima natura sit, I sendi exercitium indispensabiliter concer­ dantur tres person®, sive hypostases, aut I nit. Unde facile cognoscitur, quid significet supposita realiter distincta : quod fieri non I suum concretum, nempe existons, illud vi­ posset, si suppositum, aut persona non delicet, quod exercite habet esse in rerum esset aliud, quam natura completa, et isti natura. Qu® omnia ex dicendis majorem aliquid non adjiceret : id vero aliud non lucem accipient : hic enim satis fuerit est, quam subsistentia, sive personalitas | præmittere utcumque eorum rationes, et præstans omnimodam terminationem, sive significata, qu® communiter apprehen­ perseitatem incommunicabilitatis : ergo duntur. conceptus subsistenti® , et constituendi suppositum aliquid addit supra conceptum 'I IL natur®; quidquid sit de conditione supe­ radditi, et de ejus distinctione a natura, Distinctio subsistentia; creatæ a natura. de quo infra. E converso autem in Christo Domino sunt du® natur® complet® et to­ IMia I lilii 7. Ex eis vero hand obscure colligitur, tales, divina scilicet, ct humana : et ta­ quod in creatis subsistentia addat aliquid men non sunt duo supposita, aut person®, positivum supra naturam, quod ab ipsa sed humanitas nuda a propria personalitate Ιυιπρ. aDte intellectum distinguitur. Sic docet in persona Verbi subsistit, ut late ostendi­ mus AW r D. Th. supra q. a. 2 et infra qu. 4, n.Thcru art. 2 et alibi frequentissime. Cui subs­ cribunt Discipuli , et communiter alii Theologi. Et quidem esse aliquid positi­ vum ostenditur : tum ex effectu, quem causal, nempe constituere essentiam, sive naturam totalem sistentem in se, seu per se, ut constat ex dictis a n. 2. qui effectus est positivus, ut ex sc liquet. Tum etiam quia sicut est proprium inhærentiæ cons­ tituere accidens in alio, sic est proprium subsistenti® constituere substantiam in se, et per se, sed inhærentiæ est aliquid posi­ tivum additum accidenti : ergo et subsis­ tentia est aliquid positivum additum subs­ tanti®. Tum prœterea quia licet subsistentia conferat natur® incommunicabilitatem, ut explicuimus n. 2, ethæc significet negatio­ nem essendi in alio; nihilominus prædicta negatio debet fundari in aliquo positivo, ut commune est omnibus negationibus : non autem fundatur in sola natura totali, sed debet supponere naturam terminatam, et completam per subsistentiam, ut ibidem ostendimus : ergo idem, quod prius. Tum insuper quoniam subsistentia in divinis non importat formaliter primario negatio­ nem, sed quid positivum ; alias person® divin® constituerentur, et distinguerentur realiter per solas negationes, quod est ri­ diculum : cum ergo subsistentia creata ha­ beat suam propriam rationem per analo­ giam ad divinam ; sequitur, quod sit aliquid positivum. Tum denique, et ur­ gentius quia personalitas Verbi supplet • subsistentiam creatam humanitatis in Christo : sed non supplet negationem ; alias nihil suppleret : ergo subsistentia creata humanitatis (et idem est de aliis), aliquid positivum importat. Recolantur, qu® supra diximus disp. 3. Et ex eisdem fere motivis ostenditur Dislift distinctio realis subsistenti® creat® a na­ guilur realiier tura, et consequenter quod in creatis sub­ a natura sistens sit quoddam concretum coalescens ex natura, et subsistentia sicut ex extremis realiter diversis, inter se tamen unitis, et facientibus veram compositionem. Primo, quia ita se habet subsistentia ad substan­ tiam, sicut inhærentia ad accidens : sed inhærentia distinguitur realiter ab acci­ denti, ut omnes concedunt : ergo et sub­ sistentia a substantia. Secundo, nam qu® realiter separantur, realiter distinguuntur : subsistentia vero realiter separatur a na­ tura substantiali totali, ut liquet in Christo Domino, qui habet totam humanitatem Î Æ'rl • M rl v · wl o ΛΤ § il R Si. i i' ? ; ■ 1 Z 1 G DE INCARNATION E. perfectam; et nihilominus non habet sub­ sistentiam illius : alias in Christo sicut sunt dua? naturæ totales, sic etiam essent duæ subsistentia?, et duo supposita : quod est contra Fidem : ergo subsistentia creata distinguitur realiter a natura. Tertio quia natura creata, quantumvis completa, et perfecta in propria ratione quidditalis, seu naturæ, est de se physice communicabilis alteri ut supposito ipsam habenti, ut cons­ tat ex dictis num. 2 et satis liquet in hu­ manitate Christi, quam habet persona Verbi : ergo ut reddatur omnino termi­ nata, et incommunicabilis, et fundet nega­ tionem essendi in alio, aliquid ipsi realiter superaddi debet : hoc autem non est aliud, quam subsistentia : ergo subsisten­ tia creata realiter superadditur naturæ, et ab ea distinguitur. Quæ motiva fusius, et pulchre expendunt N. Complut, abbrev. in lib. de generat, disp. 15, q. 1. ubi varia sublerfugia præcludunt, in quibus non oportet immorari : praesertim cum proposita fundamenta sint adeo solida maxime vero quod mysterio Incarnationis fulcitur), ut contrarias opiniones prosternant. Est. Evincunt etiam prædicta motiva illud suMsSa- positivum quod subsistentia addit supra liate naturam, non esse accidens, sed aliquid substantiale : quoniam ex natura substan­ tiali et substantia fit unum per se, nempe suppositum, aut persona : repugnat autem ex substant a, et accidenti fieri unum per se : ergo subsistentia non est accidens, sed quid substantiale. Accedit supposita constitui, et distingui per subsistentias : cum ergo suppositum ut tale sit de genere substantiœ : oportet subsistentiam esse Aristot. aliquid substantiale. Unde quando Philo­ sophus 2, de Anima dividit adæquate subs­ tantiam in materiam, formam, et compo­ situm , subsistentiam non excludit ; sed compositi nomine ipsam, et suppositum comprehendit. An sit 8. Si autem inquiras, an subsistentia sit èotilafc Marinis enlitas, vel modus? Dominicus de Marinis 1 p. quæst, 3, art. 3, cap. 2, censet esse entitatem, sive entitative distingui a na­ tura, et pro eadem opinione refert Cajetanum. Movetur autem : quia sic melius explicatur mysterium Incarnationis, et quod \rerbum assumpserit tota entitatem humanitatis non assumendo subsistentiam, aut suppositum creatum : quod ita facile declarari non valet, si subsistentia solum niodaliter differat a natura : oportebit enim concedere, quod in Christo sit tota DIBI’. VJII, DUB. J. entitas suppositi creati, quidquid sii do est humana natura, quam Angelica : quia in modis. homine aliud est natura, aliud persona : cum Sed non minus commune inter Thumis- p sit ex materia, et forma conpasilus : non tas, et magis probabile censemus, quod qinbl autemin Angelo, quia immaterialis est. Idqun subsistentia sit pramiso modus natium : iu repolit aliis loci». Unde falso, et contra D. quoniam ejus quasi formalis offectus est Thomam asseruisse generaliter videmur, ita terminare, et modificare naturam, ut quod .subsistentia creata addat aliquid po­ constituat concretum alteri supposito in­ sitivum supra naturam, et ab ea realiter communicabile, ut supra explicuimus : distinguatur. p03ad modificandum autem naturam non Sed pnedictus scrupulus dispellitur ex lur requiritur enlitas, sed sufficit quidam tta- supra dictis disp. 3, n, 32, et aliis S. Docmodus. Et ita significat D. Thom. ubi D.1 toris locis, in quibus palam affirmat, quod de subsistentia agit : nam l p. quæst. in. omni supposito creato subsistentia dis­ 30, art, 1, ait : Individuum vagum signifi­ tinguitur a natura. Unde infra q. 17, art. cat naturam cum determinato niodoessendi, I, resolvit, quod natura in abstracto signiqui competit singularibus, til scilicet sil per cata non potest prædicari vere de supposito, se subsistens. Et expressius adhuc in q. 9 nisi in Deo in quo non differt quo est, et do potent, art. 3, inquit : Persona signifi­ quod est. Id vero falsum esset, si supposi­ ΐ cat naturam cum quodam modo exislendi. tum in creatis non adderet aliquid supra Et motivum contraria· opinionis est satis naturam ab ea realiter distinctum, quod j debile : nam licet modus naturæ nequeat subsistentiam vocamus : tunc enim verifi·: ab ea separatus existere; natura tamen caretur prædicatione vera, reali, identica, ■ potest separari a modo, et existere termi­ quod v. g. homo est humanitas, et huma­ nata per subsistentiam divinam, quæ sup­ nitas est homo. Et in eisdem locis, quæ pleat modum subsistence : sicut accidens opponuntur, palam significat naturam an­ separatur ab inhærentia. Et cum subsis­ gelicam assumi posse a Deo in unitatem < tentia sit constitutiva suppoJti creati; ea suppositi, seu personæ; ut liquet ex testi­ impedita, illud minime remanet, nec po­ monio contra gent. ubi ait : Convenientius test dici esse in Christo. Dicere vero, quod assumpta est natura humana, quam ange­ in Christo sit tota entitas, quæ alias futura lica. Et q. 4, seq. a. 1 ad 3 inquit : Potest esset in supposito creato, nullum est in­ Deus novam producendo angelicam naturam conveniens : quia tota illa enlitas non est copulare eam sibi in unitate personæ : et sic nihil ibi prxexislens corrumperetur. Sed aliud, quam tota humanitas, quantum ad prædicata naturæ (quidquid sit de sicut dictum est, deesl ibi congruilas ex parte necessitatis. Hæc autem veriûcari non pos­ existentia, de qua suo loco) : unde sicut sent, si prædicta natura non distingueretur confitemur verbum assumpsisse totam hu­ a subsistentia, et non posset illa privari : manitatem, sic etiam concedere possumus suppositum enim creatum est a Deo inasassumpsisse totam entitatem suppositi. I.Tliom . sumptibile, ut ex D. Tho. ostendemus disp. Sed non sic concedendum est, quod as­ seq. dub. 1; sentit ergo S. Doctor, quod sumpserit totam realitatem, aut quidquid in Angelis, atque ideo in omni creatura in supposito creato rea le est : quia hoc subsistentia addit aliquid reale, et realiter latius patet, et complectitur non solam en­ diversum supra naturam, ex quibus suppo­ titatem, sed etiam modum, ut ex se li­ situm in creatis coalescit. Motiva etiam quet. quæ n, 7 expendimus generalia sunt, et 9. Graviorem scrupulum contra princi­ universaliter probant in omni supposito palem resolutionem inferre valent, quæ do creato, sive corporeæ naturæ sit, sive spi­ tradit D. Th. I p. q. 3, a. 3, ubi resolvit, ritualis, ut facile consideranti constabit. quod in his, quæ non componuntur ex Lijitima Unde cum D. Thom, in aliis locis signimateria, et forma, et in quibus individuacivile.' f,cat> Qu°d subsistentia, et suppositum in tio non sumitur a materia, oportet, quod i». Angelis, Aneelis. sive substantiis soiritualibus spiritualibus comcom­ ipsx formx sint supposita subsistentia. Unde pletis non distinguitur realilcr a natura; in eis non differt suppositum, et natura. non loquitur de subsistentia, et supposito Qu l si ita est, sequitur, quod in eis sub­ formaliter sumptis, sed de eisdem funda­ sistentia a natura non distinguatur : est mentaliter , et radicaliter consideratis. enim forma constitutiva suppositi. Ex quo Pro quo animadvertendum est subsisten­ principio intulit S. Doct. i, contra gent. tiam non consequi naturam secundum c. 55, in resp. ad -i : Convenientius assumpta est gradus communes, genericos, aut specificos, sed secundum unitatom numericam : nam cum conferat naturæ ultimam, et omnimodam incommunicabilitatem ; sup­ ponit singularitatem, sivehtBcceitatem, quæ communicationem per modum universalis excludit. Est autem discrimen inter unita­ tem numericam rerum corporalium, et substantiarum spiritualium, quod in illis iit dependentor ab aliquo extrinseco ; su­ munt enim unitatem numericam a materia prima ut præhabente per modum radicis hanc potius quantitatem, quam illam, ut explicuimus tract. 1, disp. 1, dub. 5. Quod non ita accidit in Angelis, sive substantiis spiritualibus completis : quoniam ut sint positive singulares, non indigent aliquo extrinseco; sed per sua prædicata specifica fundant repugnantiam ad multiplicationem pure materialem, sive numericam; et sic sunt intra eandem speciem immultiplicabi- ' les, ut ostendimus tract. 9, disp. 1, dub. 1 et 7. Ex qua differentia consequitur, quod subsistentia in corporalibus tam for­ mal iter , quam fundamentaliter sumpta distinguatur a natura, saltem ex parte connotati requisiti ad unitatem singularem, sive numericam, in qua fundatur. Sed in substantiis spiritualibus licet subsistentia formaliter sumpta distinguatur realiter a natura propter motiva generalia, quæ supra expendimus : nihilominus fundamentaliter considerata ex parte unitatis numericæ, ad quam consequitur, non distinguitur a na­ tura : quia talis singularitas nec ex parte recti, nec ex parte obliqui, sive connotati a natura differt, sed contingit onnino independenter ab aliquo extrinseco. Et hoc ul­ timum præcise intendit D. Th. in locis, quæ oppositum significare videntur, atque explicanda sunt juxta communem doctri­ nam ejusdem, Quod similiter dicendum est de suppositis. Videatur N. Complut. ab-N. complut. hrev. ubi supra, n. 29. > i i IU.· RoS I s· :.·ϊ. §ITI. Distinctio exislentiæ créai# a natura. 10. Major difficultas est circa distinctio­ nem existentiæ : nam cum sit actualitas, qua res habet esse in rerum natura; et qmelibet res per suam entitatem sit extra nihil; alias non aliquid, sed nihil esset in actu; non aliud videtur existentia, quam entilas cujuslibet rei positæ in rerum na­ tura. Ad quod, si res est aliquid creatum, re- Sente.ilia negans Scoti ei aliorum. 1 S DE INCARNATIONE. quiritur, et sufficit, quod terminet, et connolet actionem agentis : nam hoc posito, et alio non superaddito, dicetur existera. Undo sic docent Scotus cum discipulis, et Sua­ rez cum pluribus sociis. Qui consequenter affirmant existentiam non minus multipli­ cari, quam entitatem : totqne constituunt in quolibet toto exislentias, quot sunt realitates, ex quibus constat. Veri Sed_ D.. Tho. 1 p. ,qu. 3, art. 4, q. 50, D.Tbom. „ semen- art. 2 ad 3. et hb. 7 contra gent. cap. 52, et quodlibet 2 arc. 3, et alibi frequendiytinciionea ter, palam docet, quod in creaturis essen­ realem tia, et existentia realiter distinguuntur. exigen­ Quod unanimiter suscipiunt Thomistæ, et tis a lutura. alii graves Auctores, B. Albert. Ægidius Romanus, Conimhricenses. et alii apud Complut, ubi supra num. 17. Et probatur: nam existentia recipitur realiter in crea­ tura, nihil autem recipitur realiter in se ipso : ergo existentia distinguitur realiter a creatura, sive ab hujus essentia, et entilate. Probatur major : quia si existentia non reciperetur realiter in creatura, esset quidam actus infinitus, seu non limitatus : quod nemo dicet. Nam cum esse sit ex se actus Generalissimus: et actus non limitotur nisi ex potentia, in qua recipitur: si esse creatum non reciperetur in essentia, cui sicut potentiæ comparatur, minime li­ mitaretur, sed infinitum esset. — Decla­ ratur hoc amplius : quia limitatio existen­ tiæ croatæ nequit sumi primario a Deo, sicut a radice prædictæ limitationis : nam cum ipse infinitus sit, non potest esse pri­ ma ratio limitandi terminum, quem pro­ ducit : sed aliud principium magis pro­ prium, et intrinsecum hujus limitationis assignandum est. Nec potest sumi prima­ rio a supposito, ut Suarius voluit : quo­ niam si existentia non distinguitur ab es­ sentia; non est, cur a supposito distin­ guatur, vel in ipso realiter recipiatur. Præsertim quia cum essentiæ rei intimior sit subsistentia, quam existentia (qua de causa ista prædicatio Angelus est subsistens, vel suppositum est essentialis, et æterme veritatis; hæc vero Angelus est existens est accidentalis, et omnino contingens) : si essentia idcntiGcat sibi existentiam, a for­ tiori identificabit subsistentiam : et conse­ quenter omnia hæc erunt idem realiter Rekga- absque receptione unius in alio, ac perinde tur actus existendi nullam habebit potentiam ft Isa aliquo­ receptivam, per quam finiatur. rum Quod si quis censeat non esse inconve­ i ma.· i na­ tio. niens, quod existentia habeat quandam illimitationem, et infinitatem, sicut Tho­ miste solemus dicere de Angelo habento plenitudinem suro speciei, insigni ignoran­ tia laborat, minime comprehendens perfec­ tionem actus existendi. Nam perfectio An­ geli (et idem est de aliis naturis) est in determinata specie : unde ex eo, quod non recipiatur, solum infertur illimitatio, et infinitas secundum quid. At existentia est actus universalissimus respiciens ut poten­ tiam omnem essentiam, sive universalem rationem entis : quocirca si in nulla polenlia realiter recipitur; relinquitur cum uni­ versalitate, et infinitate simpliciter : quippe ex se ad nullam speciem determinatur, nisi ad eas trahitur per subjectum, aut poten­ tiam receptivam. Unde optime dixit D. D.TIkm Tho. q. 7 de potentia art. 2 ad 9 : Hoc, quod dico esse, est inter omnia perfectissi­ mum. Quod ex hoc patet : quia actus est semper perfectior potentia : quxlibel autem forma signata non inlelligitur in actu, nisi per hoc, quod per esse ponitur. Nam huma­ nitas, vel igneitas potest considerari non po­ tentia materis existens, vel in virtute agen­ tis, vel etiam in intellectu : sed per hoc, quod habet esse, efficitur actu existens. Unde patet, quod hoc, quod dico esse, est actualitas omnium actuum : et propter hoc est perfectio ominum perfectionum. 10. Adde primo illud, quod convenit Fulcitur nostn alicui ab extrinseco, et per accidens, dis­ resutai tingui realiter ab eo, quod ipsi convenit ab tio. intrinseco, et per se : nam diversus adeo convenienti», et prædicatorum modus suf­ ficiens est ad inducendam, vel potius ma­ nifestandam realem inter illa distinclionem, ut inductive potest ostendi in aliis prædicatis rei accidentalibus, si semel accidunt toti essentiæ. Constat autem, quod essentia convenit rei per se, et ab intrinseco : unde hæc prædicatio Petrus est homo, vel est suppositum, vel est hic homo, est necessaria, et æternæ veritatis. Existentia vero conve­ nit rei omnino accidentaliter, et ab extrin­ seco : quocirca ista prædicatio Petrus est existens, est omnino contingens, et ali­ quando falsa, non minus quam hæc, Petrus est albus, aut Petrus est sapiens. Ergo sicut albedo, et sapientia accidunt essentiæ, et ab ea distinguuntur; sic oportet, quod exis­ tentia distinguatur. — Adde secundo, quod ut opinantur phires ex Adversariis, subsis­ tentia est quidam modus, seu determinatio Contra­ existentiæ; quatenus existentia solum dicit riorum I esse, subsistentia vero esse per se, aut per- incon- j seitatem essendi. Unde valde inconsequen- sequto· lia. DISP. VIII, DUB. I. ter procedunt, cum dicunt subsistentiam distingui ab essentia, secus existentiam. Nam identifient!» sibi aliquam rationem, sibi etiam identifient proprios modos, sive differentias illius. Cum ergo subsistentia distinguatur realiter a natura, ut tenet communis fere omnium Theologorum sen­ tentia, et § præced. statuimus; sequitur, quod idem de existontia dicendum sit. — Adde tortio, quod juxta Adversariorum philosophiam non distinguentium rerum exislentias ab earum entitatibus; conse­ quenter, ac necessario concedendum est tot esse in aliquo existentias, quot entitates, aut rcalitates distinctas. Id vero quam ab­ surdum sit, et quam evertat proprium con­ ceptum existentiæ, quæ ultimo constituit rem extra causas, et importat perfectissi­ mam ipsius actualitatem, constabit ex di­ cendis § 5. Diruitur Praecipuum autem motivum opinionis «rem nJli- contrariæ non urget : quia licet essentia rem. rei sit objective aliquid, et distinguatur contra nihil objective etiam consideratum ; nihilominus subjective, et in se non est aliquid, nisi dependenter ab actualitate existentiæ, quæ ipsi ad instar formæ su­ peradditur, et praestat effectum existendi simpliciter, et ultimo extra causas, eva­ cuando statum objectivum, sive possibili­ tatis, quem rei essentia secundum se habet. Et licet ad id requiratur, quod essentia prae­ cedat per modum subjecti, et in genere causæ materialis existentiam ; non sequitur quod pro illo priori sit existens absolute, et in facto esse : sed solum quod sit exis­ tens vialiter, et in Geri : ad quod satis est, quod ex vi suarum causarum ordinetur exercite ad existentiam sicut ad formam, et quod illi in eodem momento conjungatur, Et inde non sequitur (quod Adversarii so­ lent objicere) existentiam recipi vel in es­ sentia, ut habet esse intra causas, et est actu nihil; vel in eadem ut habet esse extra illas, atque ideo prout existit : quod est im­ possibile, si semel in existendo dependet sicut a forma ab aliquo sibi realiter supe­ raddito, ut affirmamus. Hoc, inquam, non sequitur, quia existentia recipitur in essen­ tia constituendo illam simpliciter extra causas, atque ideo existentem in illo ins­ tanti. Unde essentia pro illo priori nec est actu nihil, cum sit in via existendum, et existentiæ subjiciatur : nec est simpliciter existens, cum ab existentia ultimo debeat compleri : sed medio modo se habet dicens entitatem exercitam, quæspecificative exis- I 9 lit in toto instanti ; licet in illo priori hunc effectum non explicet ut in illo priori ha­ bitum, sed ordinem ad ipsum habendum. Sicut si inquiratur, utrum forma recipiatur in materia informata, vel non informata? respondebimus recipi in materia informata pro toto instanti, in priori autem suæ causalitalis non informata, sed capaci infor­ mationis, et tendenti exercite ad illam. Videantur N. Complut, ubi supra q. 2, § 4, N. Com­ et in Physic, disp, 3, q.4, qui alias diluunt plut. objectiones. 11. Circa qualitatem vero distinctionis Diîtinclio inter essentiam, et existentiam tenendum eutilaest esse entitativam. seu rei a re : quia li va inter existentia non est modus (ut § præced. di­ essen ­ cebamus de subsistentia) sed en litas quæ- tiam et exisdam vabie perfecta. Sic enim aperte signi­ teniiam. ficat D. Thom. lib. 2, contra gent. cap. 52, D.Tbom. et quodlib. 2, art. 3, et opusc. 48, cap. 2, ubi ait : Existentia, et essentia differunt ut dux diversx res. Unde sic frequentius do­ cent Thomistæ, et egregie inter alios pro­ bant Bannez 1 p. q. 3, art. 4, dub. 2, et Binnez. Joannes a S. Tho. disp. 4, a. 3, et ostendi- Joann. s tur breviter, tum quia ut vidimus ex D. S'Tbom Tho. n. 9 esse, sive existentia est omnium perfectissimum, est perfectio omnium per­ fectionum, et actualitas rerum ultima : id autem non convenit modo, quiminimæ entitatis est·, et imperfectum quid in genere entis. Tum etiam quia facta comparatione inter essemiam, et existentiam, hæc est sim­ pliciter perfectior, quam illa, sicut actus adæquatus excedit simpliciter potentiam, et forma antecedit materiam : ita enim comparantur essentia, et existentia inter se, ut constat ex dictis, et recte probant N. N. Com Complut, q. 2 cit. n. 25. Constat autem I',uU essentiam totius non esse modum, sed en­ titatem : ergo idem pariter, vel a fortiori de existentia sentiendum est. —Quod ma­ gis perspicuum fiet assignando disparitatem inter subsistentiam, et existentiam : hujus enim munus est determinare, et complere substantiam totalem in ordino ad existen­ dum ut quod, et incommunicabiliter : ad quod sufficit quidem modus, ut in aliis determinationibus, sive modificationibus re­ rum cernere licet. Officium autem existen­ tiæ est constituere rem simpliciter extra causas, illamque reddere ens exercite, ac parlicipialiter : ad quem effectum, qui adeo perfectus est, non sufficit modus, sed exi­ gitur res, aut entitas, sicut forma. DE INCARNATIONE. Distinctio, el ordo inter subsistentiam, el existentiam in cred (is. AiiqtOΓΠΣΠ 12. Restat, ut conferamus inter se subopinio. sistent iam, et existentiam : sunt enim non­ nulli Thomistæ, qui censent subsistentiam nihil aliud esse, quam existentiam subs­ tanti» : undo inter illas non constituunt realem distinctionem sed dicunt esse eun­ dem modum, ac realitatem. Quod sibi persuadent. Tum quia subsistentia, et existentia substanti» habent eosdem effec­ tus : quippe subsistere nihil aliud impor­ tat. quam existere per se : quod etiam præstal existentia substanti». Similiter subsistentia est ultimus substanliæ; cum eam reddat incommunicabilem : ultima autem actualitas cujuslibet line» est exis­ tentia. Tum quia sic sentire videtur D. D.!’ om. pluribus in locis, in quibus omnino confundit existentiam substanliæ cum subsistentia : nam, ut alia omittamus 1 p. q. 29, ari. 3, docet personam dicere id, quod est perfectissimum in natura : quod minus consequenter assereret, si persona­ litas distingueretur ah existentia substan­ ti», quæ in ejus sententia est perfectissi­ mus actus naturæ, ut vidimus n. 9. Et in hac 3 p. q. 17, art. 2, probat in Christo esse unicam existentiam, quia in eo est unicum suppositum : quod minime infer­ retur, si subsistentia , qua suppositum constituitur, non esset realiter ipsa exis­ tentia substanti». Et q. 19, art. 1, affir­ mat existentiam perlinere ad constitutio­ nem suppositi : quod fidsum esset, si a subsistentia differret : tunc enim esset ex­ tra adæquatam illius rationem. Jamhh1 Sed oppositum docet communis Thonis ien- mistarum sententia, cui a fortior; subsleutu. criijUnt omnes illi Philosophi, et Theolo­ gi, qui affirmant existentiam non distingui ab essentia rerum existentium, ut § præced. vidimus. Nam cum negare nequeant essentiam distingui a subsistentia ; conse­ quenter negare non valent distinctionem subsistentia) ab existeutia, quam ab essen­ tia existence non discernunt. Et hæc com­ munior tam apud Thoinistas, quam apud alios opimo vera est, et probatur salis DTkcm. efficaciter. Primo ex D. Tho. infra q. 17, urt. 2 ad 1, ubi ait : Esse consequitur na­ turam, non, sicut habentem esse, sed sicut qua aliquid esi : personam autem, seu hypostasim consequitur sicut habentem esse. Ubi aperto tradit, quod existentia suppo­ nit personam, hypostaalm, aut supposi­ tum, et ad ejus rationem, sive constitutio­ nem consequitur : id autem minimo verificari posset, si existentia substantia) esset subsistentia : hæc enim non conco­ quitur hypostasim. sive personam, sod il­ lam formaliter, et in recto constituit. Et l p. q. 50, art. 2 ad 3, affirmat existentiam facere compositionem non solum cum essentia, sed etiam cum supposito : cum autem ex compositione existentia) cum es­ sentia recte colligatur earum distinctio; eadem distinctio evinci debet inter exis­ tentiam, et subsistentiam ex compositione existentiæ, cum supposito, quod per subs­ tantiam formaliter constituitur. Secundo probatur ratione ex eisdem testimoniis desumpta : quia omnis forma, et actus distinguitur realiter a suo susceptivo, et ab his, qua? se tenent ex parte illius : sed susceptivum existentiæ est suppositum, quod in esse talis per subsistentiam cons­ tituitur : ergo existentia distinguitur realiter a subsistentia. Probatur minor : susceptivum quod existentiæ non est sola natura, sed suppositum : istud quippe si­ cut habet fieri ut quod, et operari ut quod juxta communem Theologorum senten­ tiam ; sic etiam habet esse ut quod, atque ideo suscipere ut quod existentiam. Confirmatur : nam eadem realitas nequit eidem convenire, aut de eodem praedicari essentialiter, et contingenter : atqui sub­ sistentia supposito convenit essentialiter, et de illo essentialiter prædicatur; cum sit forma, aut quasi forma, perquam in ratione suppositi constituitur : existentia vero ei­ dem convenit, et de illo prædicatur pure contingenter. Quæ differentia liquet in his propositionibus, Petrus esi supposilum, aut substantia per sc subsistens, et Petrus est exis­ tent : prima enim est essentialis, et æternæ veritatis, secunda vero contingens et ali­ quando falsa. Ergo subsistentia, et exis­ tentia non sunt eadem realitas; sed distin­ guuntur realiter modaliter. Quod addimus, quia existentia est entitas , subsistentia vero modus, ut diximus num. 8 et 11. 13. Quæ autem pro contraria sententia afferebamus, non urgent. Nara quod ad ra­ tionem attinet, satis ex dictis constat subsis­ tentiam , et existentiam habere effectus longe diversos : nam existentia substanliæ præstat existere per se, id est, constituere sub­ stantiam ultimo, et perfecte extra omnes suas causas, et dependenti» modos. Subsis­ tentia DISP. VIII Ratio. Robou· tur. Diruere» nioiivi i«tor ab eo, et consequenter ad illud. Unde ad 9, ait : Neque inlelligendum est, quod ei, ιί« quod du;e subsistenti» componant unam existere per unam, et eandem existentiam. f)ar'tialei Jihoci. D. Thom. 2 contra gentes cap. 43, inquit : quod dico esse·, aliquid addalur, quod sil eo per se subsistentiam totalem : atque ideo Nam subsistentia et existentia substantiæ Sicut unicuique creato convenit fieri, sic sibi formalius ipsum determinans, sicut actus quod dentur subsistentia? partiales in eo­ mutuo sibi correspondent; ut tam Tho­ convenit esse. Esse autem non convenit for­ potentiam. Ergo impossibile est fieri unam dem toto, sive supposito. Probatur minor : miste, quam Adversarii plane fatentur me tantum, nec materie lanium, sed com­ existentiam per se, compositam ex duabus quia subsistentia in communi, et secun­ (illi quia docent subsistentiam esse com­ posito : materia enim non est nisi in polen- i existentiis partialibus : et consequenter si dum communem conceptum subsistenti» plementum, et rationem naturæ ad susci­ lia ; forma vero est, qua aliquid est : est I materia, et forma haberent partiales exis­ habet rationem termini, et actus : ordi­ piendum subsistentiam : isti quia sentiunt tentias, non possent constituere unum ens enim actus. Unde restat quod compositum natur enim per se primo ad terminandum, existentiam non esse aliud, quam modum per se in linea essentia? : istud quippe or­ proprie sit. et complendum substantiam, ut liquet ex existendi), sed in composito non dantur licraa 20. Deinde probatur eadem resolutio alio j dinatur ad unum existcre per se sicut ad dictis n. 2, et patet ex communi modo subsistenti® partiales, ut hactenus osten­ «ti­ motivo : nam materia prima non habet ) actum sibi correspondentem. Et addi pos­ na. concipiendi, et loquendi inter Philoso­ dimus : ergo nec existentiæ partiales. existentiam partialem sibi propriam : ergo j sunt alia, quibus num. 18 ostendimus phos : quælihet autem subsistentia partialis Præsertim quia si toium et ejus partes repugnantiam unius subsistentia? totalis, nec forma materialis ; atque ideo non danparticipat prædictum conceptum : ergo queunt subsistere per unam, et eandem tor in composito existentia? partiales. Hæc ‘ composite ex partialibus subsistentiis. impossibile est duas subsistentias ita com­ subsistentiam ; pariter poterunt per unam, 21. Oppositum utrique resolutioni am­ Suarii secunda consequentia patet ex prima : quæ ' parari inter se, ut una habeat rationem et eandem existentiam existcre : nec enim ct Junio­ ex antecedenti legitime infertur : quia exis{ plectuntur Suarez in hac 3 p. disp. 14, priinæ polentiæ respectu alterius, et alia in uno apparet diversa ratio, aut major rum leniia partialis dicitur per habitudinem ad ; sect. 4, et alii Juniores : qui ex. uno prin­ discur­ vice versa rationem primi actus alteram repugnantia, ac in alio. Quæ est expressa sus. aliam partialem existentiam, cum qua facit · ; cipio semel electo coguntur hæc omnia, determinantis, et in peculiari specie cons­ sententia D. Tbo. tum aliis locis, lum 1, I) T il OH. compositionem : ergo si materia non habet ' quæ nobis videntur absurda, admittere. tituentis. 2, quttst. 92, art. 5 ad 2, ubi ait : Idem Conii · existentiam partialem, nec illam habebit Nam cum non recognoscant diversitatem Confirmatur secundo : nam repugnat est esse formae, et materiae, et hoc idem est nuatur. forma materialis. Antecedens autem optime realem inter essentias, ct existentias rerum ; formam materialem, v. g. animam equi esse compositi. Et simili docet infra quæst. T probant N. Complut, abbrev. in Physic, j coguntur eodem modo multiplicare exis­ recipere per se offectum formalem pro­ 17, art. 2, probans in Christo non esse disp. 3, q. 4, ct 5, et possumus Breviter j tentias, quo essentia?, sive realitates multiprium alicujus subsistenti» partialis sibi nisi unicam existentiam. De quo dicemus ostendere : nam cum materia prima sit j pheantur; atque ideo pro partibus essentiæ, correspondentis. Nec enim reciperet sub­ dub. 3. Alii pura potentia, nequit conjungi cum ultimo seu compositi con-liluerc partes existentiæ, sistentiam in se? eum sit in subjecto. Nec Sed præterea id. ipsum specialioribus ratio rationibus : I I I I > / •i n E INCARNATIONE. sive exislentias partiales, non majorem j recognoscentes unitatem, et simplicitatem in termino, ac in rebus terminabilibus. Rursus cum dicant subsistentiam non esse aliud, quam modum terminativum existenliæ; illam multiplicant sicut hanc. Quæ . illationes, ut diximus, revocantur ad unum illud principium, quod existentia non dis­ tinguitur ab essentia. Ex quo, ut jam supra insinuavimus, melius etiam inferrent nega­ tionem distinctionis inter essentiam, et subsistentiam, quam dicunt esse exislentia* modum. Sed hoc ultimum devorare non audent propter humanitatem Christi, cujus entitas absque subsistentia creata assumpta est ad subsistentiam divinam : oppositum nostro judicio asserturi, nisi hoc obstaculo, quod salva fide amovere non possunt, im­ pedirentur. Sed sicut fidei luce fateri co­ gnoscunt, quod in Christo humanitas, et humanitatis partes subsistunt per unicam subsistentiam : quia hæc communicatur per se toti, et ex consequenti partibus, quæ habent subsistere, et existere in loto : sic etiam cognoscere possent, quod in aliis compositis sufficit unica subsistentia con­ veniens per se primo toti composito, et illius ratione partibus, quin opus sit alias subsistentias multiplicare : præsertim cum natura abhorreat superflua. Si autem suf­ ficit una subsistentia; una etiam existentia sufficiet, quæ non minus habet rationem termini, et ultimi, quam illa. Sed hæc, ut diximus, coguntur multiplicare, ne recedant a principio semel assumpto indistinctionis inter essentiam, et existentiam : quod ta­ men ab absurdis consequentibus corrigere possent, et supra diruimus § 3. Mûli22. Motiva autem, quibus multiplicant vam princi­ tam subsistentias, quam existentias partia­ pale. les, mere philosophica sunt, et diluuntur a N. Complut, abbrev. locis supra relatis, et facile dilui possunt ex dictis. Si quod au­ tem magis urgere videtur, est hujusmodi : nam in homine dantur subsistentiæ, et existentias partiales : ergo idem de aliis Compositis substantialibus dicendum est. Consequentia patet a paritate, et antecedens suadetur : nam anima rationalis, quæ est vera pars hominis, habet propriam subsis­ tentiam, et existentiam ; cum sit forma per se subsistens, et naturaliter conservetur imlependenter a toto : sed prædicta sub­ sistentia non est subsistentia totius homi­ nis; cum sit subsistentia partis a toto distinet® : ergo est subïistentia partialis : cui proinde correspondet alia ex parte ma- DISP. Vin, DUB. J. teri® : dantur ergo in homine subsistentiæ uinnes situs effectus tain positivos, quam i? VI. partiales. — Confirmatur primo : quia negativos : et ita constituit personam insubsistentia hominis non est spiritualis : mjL< cominnnicabiliter subsistentem. /n Deo una subsistentia, absoluta, cl tres SuisSl 23. Ad primam confirmationem nega­ sed subsistentia animæ est spiritualis sicut relative. prinis· ipsa : ergo alia est subsistentia hominis Nsfir- mus majorem:nam sicut homo constituitur I niiioai. jn esse specifico per animam rationalem, totius, et alia subsistentia partis : atque 24. Hactenus diximus de subsistentia, et qute est forma spiritualis entitative : sic ideo dantur in homine plures subsistentia·. existentia tam in communi, quam prout etiam constitui potest in esse subsistentiæ reperiuntur in creaturis : sed expedii, ut de Cætera constant, et major ostenditur : tum per subsistentiam spiritualem. Ad primam eisdem, quatenus Deo conveniunt, neces­ quia subsistentia substanti® corpore® est autem probationem in contrarium dicen­ sariam hic notitiam breviter præmittamus. corporea ; cum sit modus illius. Tum quia dum est subsistentiæ hominis saflicere im­ Nam cum mysterium Incarnationis imporex opposito sequeretur personam hominis mediate animam rationalem, quæ spiritua­ I tet unionem inter unum extremum creaesse spiritualem; sicut quia personalitas lis est, et terminat actionem creativam, i tum, et aliud extremum increatum, quæ sine subsistentia Christi est divina, Chris­ conferentem subsistentiam, et existentiam. varie in sequentibus comparabimus; oportus est persona divina. Quod tamen dici Quocirca subsistentia hominis est spiritua­ ' tet utriusque conditiones noscere, utcomnequit : nam homo est quædam prima subs­ lis entitative; licet homo substantia cor­ - parationes recte fiant, et difficultates circa tantia corporea, qua non distin• A a persona X porea sit : sicut etiam anima spiritualis ; hoc occurrentes decidantur; ne opus sit ea­ guitur. — Confirmatur secundo : quia mo- Sers est, quamvis constituat corpus. Ad secun­ dem repetere, sed possumus ad principia riente homine corrumpitur subsistentia, et dam respondemus nullum esse inconve­ reflectere hic subjicienda. Et quia hujusexistentia hominis; siquidem corruptis no­ niens, quod homo dicatur persona spiritua­ I modi difficultates alibi digestas reliquimus, bis, corrumpuntur, quæ sunt in nobis : lis ex parte formæ constituentis personam, ! non oportet plura inculcare ; sed satis erit sed non corrumpitur subsistentia, et exis­ licet homo quoad speciem humanam sit memoriam eorum refricare per subsequententia animæ; cum adhuc subsistat, et corporeus : sicut Christus est persona divi­ tia. Sed cum subsistentia sit ex genere suo existât : ergo signum manifestum est, quod na ex parte hypostasis, seu subsistentiæ, prior, quam existentia, ut statuimus num. in homine dantur plures subsistentiæ, et 14, prius de subsistentia divina dicemus. quamvis humanitas sit natura creata. Et existentiæ, aliæ convenientes toti, et aliæ Supponendum igitur est dari in Deo in Deo ratio utrobique est : quia rectum personæ convenientes parti. unicam subsistentiam absolutam conve­ unadatur non est natura, sed subsistentia, aut perso­ Sed hæc parum premunt. Ad fundamen­ Dire; sub­ nalitas. Et tota hæc confirmatio cum suis | nientem per se primo divinæ essentiæ, sisten­ tum enim negamus antecedens cum D. mob VOB tia sive naturæ; et ratione illius tribus per ­ probationibus debilitatur exemplo Christi Thom. 1 p. quæst. 76, art. 1 ad 5, ubi D.Tts absoluta sonis communem. Ita docuimus tract. 6, et com­ Domini, cujus subsistentia est spiritualis, docet hominem, et hominis animam habere munis. disp. 9, dub. 5, a num. 83, pro eadem et divina; et tamen complet, afficitque na ­ eandem subsistentiam, et existentiam. Di­ sententia referentes omnes fere Thomis­ turam corpoream, et creatam. Addendum cendum, inquit, quod anima illud esse, in tamen est, quod sicut anima rationalis, li- | tes, et Scotum, Durandum, B. Albertum, quo subsistit, communicat malerix corporali : cet entitative, et in se considerata sit spi- ; Bellarminum, Suarium, cum aliis pluribus; ex qua, et anima intellectiva fit unum : ita et quia illam ibi late ostendimus, sufficit ritualis ; est, et dicitur corporea ut quo, quia quod illud esse est totius compositi, et etiam N. Con-1corpus hic aliqua tantum ex gravioribus funda­ ut----------recte explicant i - ~ constituit, ------------------- 1------------ -N. ·ipsius animæ : quod non accidit in aliis for­ mentis insinuare. Et primum locum habent Proba­ . f Complut, abbrev. in lib. de Anima disp. mis, quæ non sunt subsistentes. Et ratio est : tur <·χ testimonia SS. Patrum : nam D. Athana ­ ·/ 4 , quæst. 3, num. 20, sic etiam licet subsquia anima rationalis, communicando se. Pa I ri­ sius in Symbolo inquit : Deus Pater, Deus bas. sistentia hominis subjective, et in se spi­ communicat quod habet : atque ideo cum D. Attia­ Filius, Deus Spiritus sanctus : et tamen non ritualis sit; potest dici corporea ut quo habeat subsistentiam, et existentiam , illas nas. 1res Dei, sed unus est Deus. Quibus verbis >rrri-quia corpus constituit subsistens.— Ex materiæ, et toti homini communicat; quin tir palam confitetur unum Deum tribus divinis quibus patet ad secundam confirmationem : opus sit alias multiplicare. Per quæ satis personis communem : sed unus Deus idem nam sicut ad mortem, et corruptionem ho­ constat ad probationem antecedentis. Sed est, ac unus habens Deitatem, etunushabens minis non requiritur, quod corrumpatur addendum est prædictam subsistentiam non Deitatem idem valet quod unus subsistens anima, quæ in eo est ; sed sufficit, quod deesse dicendam totalem, nec partialem ; cum in Deitate : quod absque subsistentia abso­ j sinat esse in illo : sic etiam non requiritur, una, et simplex sit, atque ex partibus non luta, propria naturæ divinæ, et ratione ! quod absolute deficiant subsistentia, et componatur. Interest autem hoc discrimi­ ejus communicabili personis inintelligibile existentia hominis, sed satis est, quod denis, quod cum subsistentia afficit solant est : datur ergo prædicta una subsistentia i sinant ipsi communicari. Et ita respondet animam; tutam se communicat, sed non absoluta, atque communis. Et in eodem d Thom. quæst. cit. de Anima art. 1 ad i 4, totaliter, sive quoad omnes effectus : quia sensu dixit Agatho Papa in epist. apud 6 Agcil.in ubi ait : Dicendum quod illud, quod proprie licet illam constituat per se subsistentem, Synodum, act. 4 : Confitemur trium subsis­ corrumpitur, non est forma, neque materia, non tamen subsistentem incommunicabilitentiarum, seu personarum unam subsisten­ neque ipsum esse : trd compositum. Dicitur ter : nam cum anima sit vera hominis pars, tiam. Et D. Aug. lib. 7 de Trinit. cap. 4, D. A i autem esse corporis corruptibile, in quantum est incapax recipiendi hujusmodi effectum. inquit : Omnis res ad scipsam subsistit .* g'Ibl. corpus per corruptionem deficit ab illo esse, Cæterum cum eadem subsistentia mediante quanto magis Deus? Subsistentia autem ad quod erat sibi, et animæ commune ; quod anima se communicat toti humanitati, ibi se est subsistentia absoluta ; nam quod remanet in anima subsistente. se explicat totam, et totaliter conferendo Salmant. Curs. theolog. lom .17 Γ. Z omnes J------- DE 1NCAUNA Γ10ΝΕ. D Thorn relativum est, dicitur ad alias. Denique D. 1 Thom. ut alios Patres omittamus, id ipsum satis aperte docet in 1, dist. 21, quæst. 2, art. 1, ubi ait: Iste terminus, Deus prxdi- I ct:l naturam divinam de tribus persons, qux etiam in se est habens esse subsistens nulla personarum distinctione intellecta. Et quæst. 9 de potent, art. 5 ad 13, inquit : In divinis proprietates personales hoc solum habent, quod supposita natur® divin® ab invicem distinguunt : non autem sunt prin­ cipium subsistendi natur® divin® : ipsa enim divina essentia est secundum se subsis­ tens. R «lio· Deinde fundamentum a ratione, et pre­ dicts testimoniis innitens est satis vali­ dum : nam quod convenit naturæ divinæ I pro priori ad relationes, est quid abso­ lutum, et Jivinis personis commune : sed subsistere convenit naturæ divinæ pro priori ad relationes : ergo in Deo est subsistere absolutum, et personis divinis commune : atque ideo datur in Deo ima aliqua subsistentia absoluta omnibus per­ sonis communis. Probatur minor : quia subsistere est ejus, quod exisiit ut quod, et operatur ut quod : nihil enim est simplici­ ter, et operatur, nisi prius cumplealur per subsistentiam : sed natura divina pro priori ad relationes exisiit, et operatur ut quod per intellectum, et voluntatem : hæc enim nullam exigentiam explicant relatio­ num, aut dependentiam ab illis : ergo na­ turæ divinæ convenit subsistere pro priori ad relationes. Confirmatur, et declaratur amplius vis rjljr. hujus rationis : nam essentia divina quia est actus purus in linea essentiæ, identificat sibi absque ulla distinctione etiam vic­ tuali actum sibi correspondentem, nempe existentiam : unde in Deo essentia, et esse minime distinguuntur, ut ostendimus tract. 3, disp. 4, dub. 1 et 2, ubi egimus de constitutivo naturæ divinæ : ergo essentia divina identificat sibi absque distinctione virtua’.i suam subsistentiam : quæ proinde est una, et absoluta, et divinis personis communis. Probatur ulraque consequentia juxta varias Auctorum sententias : nam in opinione Thomislarum subsistentia ex ge­ nere suo est prior, quam existentia, aptans naturam, ut proxime existai, ut supra di­ ximus num. 14; sed natura, quæ ob sui per­ fectionem identificat sibi ultimum actum, debet eodem modo identificare actus inter­ medios ad illam aptantes : ergo sicut natura divina identificat sibi absque distinctione I vlrtuali existentiam, sic paritor idontiflcat subsistentiam. Sed in opinione etiam ali­ quorum Juniorum, sentientium subsisten­ tiam esso modum, aut determinationem existentiæ, eadem consequentia facile osten­ ditur : tum quia natura adeo perfecta, ut identified sibi existentiam, paritor idontificabit sibi ejus modos. Tum quia si existentia est absoluta, etiam ejus modus abso­ lutum erit : atque ideo prior relationibus. 25. Nec vim horum motivorum eleva­ bit, qui dicat, quod licet concedantur om­ nia, quæ eis evinci videntur, dari videlicet in Deo pro priori ad relationes unum per se, independens, existons ut quod, et ope­ rans ut quod ; adhuc non sequitur, quod sit subsistens, atque ideo quod habeat subsistentiam absolutam, sive distinctam a relationibus. Nam de ratione subsistentiæ est, quod constituat subsistens incom­ municabile, ut satis constat ex supra dic­ tis g 1, num. 2. Natura autem divina pro priori ad relationes nihil habet, quo Hat incommunicabilis ; cum re ipsa personis divinis communicetur, et hic Deus, quem dicimus subsistentem, sit illis communis. Hac, inquam, evasione nequit eludi vis prædictorum motivorum. Tum quia, ut recte vidit Godoi 1 p. disp. 84, num. 24, ista responsio concedit totum, quod re ipsa intendit nostra, et communis senten­ tia, nempe perseitatem naturæ divinæ tam in essendo, quam in operando pro priori au relationes, ita quod sit, et opere­ tur ut quod independenter a sustentante : et quæstionem reducit ad voces, an vide­ licet forma, aut quasi forma prædictum ' effectum præstans appellanda sit subsis­ tentia. In qua quæstione secure stamus j usui Patrum, qui prædictum modum se habendi subsistentiam appellant, ut vidi­ mus num. pruned. Tum etiam quia licet subsistentia creata præstet perseitatem, et incommunicabilitatem ; nihilominus pri­ marius ejus effectus non est incommunibilitas, sed perscitas : unde salvari ab­ solute valet in primario effectu, licet secundarium ilium non communicet, ut liquet in anima ratiouali, quæ in statu se­ parationis subsistit ut quod ; cum sil forma per se existons : et tamen non est incom­ municabilis, ut ex se (iquet : ergo cum natura divina pro priori ad relationes existât, et operetur ut quod: subsistit abso­ lute, licet ulterius communicari possit : atque ideo habet subsistentiam absolutam saltem quoad primarium ejus effectum, seu Pr.wh diior. Goda. DISP. VIH, DUB, I Iu Deo tres subsisleuiix· et uoa tosi mu­ nes. Sexta hnod. Until, üitrao ‘ seu munus. Tum prieterea quia incommunicabilitas, quam subsistentia per se praes­ tat, consistit in excludendo, quod natura se communicet ex indigentia sustentantis, in quo sil; minime autem in eo, quod se communicet ex fœcunditate ; cum hujus­ modi modus communicationis magis magis­ que manifestet, quod natura est completa in se, et ad se : atqui naturam divinam communicari personis non provenit ex in­ digentia, sed ex maxima ipsius fœcunditato, et perfectione : ergo quod natura divina se communicet personi», minime tollit, quod sit simpliciter in se subsistens per subsistentiam absolutam. Tum deni­ que, nam illa communicatio obest subsistentiæ naluræ completae, per quam habet simpliciter esse in alio : sed per hoc, quod natura divina habeat esse in divinis per­ sonis, non sequitur quod habeat esse simpliciter in alio ; siquidem divinæ perso­ na? uon sunt res dfetinctæ a divina na­ tura I ergo ex vi hujus minime impediri potest, quod modus essendi per se, et ut quod, quem naiura Dei habet pro priori ad relationes, sit vere, et proprie subsisten­ tia absoluta. Recolantur quæ diximus tract, cit. a num. 102, ubi hoc effugium magis ex professo præclusimus. Quæ au­ tem in hoc dub. § 1 statuimus, procedunt de subsistentia considerata adæquate, et quantum ad ofhnes effectus positivos, et privativos, quos habet in natura completa, et finita. Unde minime opponuntur pnesenti resolutioni, ut satis constat ex im­ mediate dictis. 2G. Sed licethæc ita sc habeant; nihi­ lominus ulterius fatendum est dari in Deo tres subsistentias relativas, non commu­ nes, sed proprias divinarum personarum, quibus ipsæ constituuntur, et distinguun­ tur. Sic cum communi Thomistarum sen­ tentia, consentientibus etiam Suario, Bellarmino, Fonseca, et aliis pluribus statuimus tract, etdisp. cit. dub. 4, § 1. Etpræcipuum hujus veritatis fundamentum innititur auc­ toritate Conciliorum, et Patrum frequenter affirmantium esse in Deo tres subsisten­ tias. Nam ut alia testimonia omittamus, in 6 synodo act. 11, dicitur : Sanctissima Trinilas numerabilis facta est personalibus subsistentiis. Et in Concil. Lateranensi particulari secundo, approbato a Martino 1, consult. 5, can. 1, diffinitur : Si quis non confitetur secundum sanctos Paires proprie, el ven; Patrem, Filium, et Spiritum sanc­ tum, Trinitatem in unitalc, el unitatem in TfinÜalc, hoc esi, unum Deum in Iribus subsistentiis consubstantialibus , anathema sil. D. Λ thanas, tom. 3 in quæstionibus, D. AIMquæst. 3 : Tres personas confiteor, 1res no>. subsistentias, tria propria. D. Damasc D. Dnlib. 1 de fide cap. 9 : Filius propriam habet masc. subsistentiam prater eam, qux Patris est. D. Thom. quæst. 9 de potent, art. 2 D.Tbom. ad 8 : Ad vitandum errorem non dicimus 1res substantias, sicut tres subsistentias. Et lib. 4 contra gentes cap. 14 : Dicimus unum Deum esse, quia est una essentia subsistens : et plures personas propter dis­ tinctionem subsistentium relationum. Idemque repetunt adeo communiter alii Patres, ut merito dixerit D. Arnbros. in Symbol. Apostol. cap. 2 : Catholicum est, ut et unum Deum secundum unitatem substantis fatea­ mur ; et Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum in sua quemque subsistentia sentia­ mus. Cum ergo de Deo, et trinitatis mysterio loqui debeamus juxta modum sanctorum Patrum, consequens est, ut plane fateri oporteat dari in Deo tres subsistentias personales ; et relativas, qui­ bus divinæ personæ constituuntur, et dis­ tinguuntur, ut ex testimoniis relatis edo­ cemur. Nec valet dicere, quod in eis subsisten­ Qax(hm tia sumatur in concreto pro rebus subsis­ evasio tentibus, ut sensus sit dari in Deo 1res res confuta­ subsistentes. Nam hoc efficaciter refelli­ tur. tur : tum quia incredibile est, quod ubi Patres tam sæpe, et tam sedulo curarunt nobis exponere Trinitatis mysterium, adeo inculcaverint improprium loquendi mo­ dum ; cum facillimo negotio potuerint dicere (quod hæc responsio intendit, et facit) dari in Deo tres res subsistentes per unam tantum subsistentiam absolutam, omnibus personis communem : ipsi autem aliter omnino se habuerunt affirmantes esse in Deo non solum tres subsistentes, sed etiam tres subsistentias : senserunt igitur hoc posterius. Tum etiam quia ad multiplicationem concreti substantivi non sufficit multiplicaro supposita, sed opus est multiplicari ipsam formam constituti­ vam. ut infra fuse dicemus num. 132. Et propter hoc principium non possumus dicere dari iu divinis tres Deos, quia hoc nomen Deus est concretum substantivum, et forma per ipsum significata, nempe Deitas, sive natura divina una tantum est. Cum ergo Patres doceant dari in divinis tres subsistentes, saltem in concreto, ut hæc responsio interpretatur : sequitur ex Λ n. e Ii r ; 20 DE INCARNATIONE eorum sententia, quod in· Deo sint tres constituuntur, et distinguuntur. — Decla­ subsistentia;. Id voro minime dici potest ratur magis : nam quod generaliter in do subsistentia absoluta. omni natura substantiali dicitur subsisten­ Alia Quod si ad hœc vitanda dicatur concre­ tia. et constituit suppositum, dum appli­ re spoutum subsistens non esse substantivum, se.l catur determinate naturæ intellectivu>, Mft refelli­ adjectivum ; idque plurificari posse absque vocatur personalitas, et constituit perso­ tur. fonnæ multiplicatione, ut liquet in his nam, ut liquet ex dictis num. cit. : sed concretis omnipotens, et sapiens : sunt in divinis dantur tres personalitates con­ enim in Deo tres omnipotente et tres stituentes tres personas : ergo dantur sapientes per unam potentiam ; et unam tres subsistentia' constituentes tria suppo­ sapientiam : id. inquam, si dicatur, licet sita. principium verum contineat, minime ta­ 28. Sed contra utramque assertionem men satisfacit. Quoniam abstractum nun­ nostram sentiunt nonnulli, et unamquam­ quam usurpatur pro concreto adjective que specialibus argumentis impugnant : sumpto, nisi improprissime : et ideo nemo nam quædam diriguntur contra unicam dicet, aut concedet esse in Deo tres omni­ subsistentiam absolutam ; quædam vero potentias, aut tres sapientias; licet sint contra tres subsistentias relativas. Sed eis tres omnipotentes, et sapientes. Sed Patres satisfecimus tract, cit. disp. 9, dub. 4, a absolute docent in Deo esse plures subsis­ num. 73, et dub. 5, a num. 12-2, unde non oportet in eis hic diluendis immorari. tentias, ut liquet ex eorum testimoniis. Unam tamen difficultatem dissimulare non Difficta Ergo non usurpant subsistentiam pro subsistente adjective sumpto : nisi assera­ expedit, quæ non tam assertiones divisive objecti», tur eos improprissime loqui, et explicare acceptas respicit, quam eorum conjunctio­ nem. Etenim si in Deo datur subsistentia mysterium Trinitatis : quod absque teme­ ritate, et non levi eorum injuria dici absoluta personis communis, superfluae videntur aliæ subsistentia' relativæ : et si nequit — Adde Patres eodem modo dicere dari in Deo plures subsistentias, quo istæ admittuntur, minime necessaria est dicunt dari in Deo tres personalitates, aut subsistentia absoluta. Nam effectus pro­ prius subsistenti® est dan' substantiæ hypostases : et certum est, quod non accipiunt personalitates pro solis concretis perseitatem : si autem illam habet ab una adjectivis : nam fides docet dari in Deo subsistentia, superfluum omnino est aliam plures personas absolute, substantive, et addere. Præsertim quia ut supra ostendi­ ex parte form;e in recto constituentis mus n. 17, superflua, et impossibilis est personam : idem ergo senserunt Patres de unio, seu compositio duarum subsistentia­ rum in eadem substantia : quaelibet enim subsistentiis. Ratio. 27. Ratio etiam ex relatis testimoniis de­ praestat perseitatem, et nequit per aliam sumpta idem satis efficaciter probat : quo­ actuari, vel contrahi. Si ergo Deus habet niam incommunicabilités, quam singnlæ subsistentiam absolutam, qua indepenpersonæ divinæ important, Pt est de con­ denter a relationibus existit per se; repu­ ceptu personæ ut sic juxta dicta num. 4, gnat, quod ab alia subsistentia habeat debet fundari in aliqua perseitate positiva : hujusmodi perseitatem, sive effectum. Et Robi risicut generaliter omnis negatio in aliquo declaratur amplius : nam quia existentia tar. positivo fundatur : sed prædicta negatio est ultimus terminus in linea entis, repu­ non fundatur in sola subsistentia absoluta. gnat unam exislentiam actuari per aliam : et communi : hæc enim communicatur, ut I unde in Deo præter existentiam absolutam ex terminis liquet, et suum concretum i non dantur aliæ existent!® relativæ, ut g communicabile relinquit ; siquidem hic seq. dicemus : sed etiam subsistentia est Deus subsistens est communis tribus di­ terminus ultimus in linea substantiæ : vinis personis ut dictum est a num. 24; ergo determinari non valet per aliam ergo incommunicabilitas, quam singulæ subsistentiam : atque ideo si in Deo datur personæ divime habent, fundatur in per- una subsistentia absoluta communis ; non seilate aliqua positiva, et unicuique pro­ possunt dari aliæ subsistentiæ relativæ, et pria : constat autem subsistentiam non personales. Quod videtur sentire D. Tho. aliud esse, quam perseitatem fundantem I quæst. 9 de potent, art. 5 ad 3, ubi ait : negationem communicationis : ergo in i Proprietates personales non sunt principium divinis dantur plures subsistenti® perso­ subsistendi divinas essentia: : ipsa enim di­ nales, sive personis propriæ. et per quas vina essentia est secundum se subsistens : sed I ; DISP. VIII, DUB, I sed e converso proprietates personales habent, quod subsistant ab essentia. IksponAb hac difficultate, quæ non levis est, Godoi. facile, et breviter se explicat Godoi dis­ tinguens duplicent perseitatem : unam, quam vocat independently a sustentante ; et alteram, quam appe.lat incomniimicationis. Nam sicut dupliciter unum est in alio : primo cum dependentia ab illo sicut a subjecto, aut sustentante, sicut forma materialis est in materia, et supposito : secundo absque dependentia per solam communicationem, sicut anima rationalis est in materia, et in homine. Sic etiam dupliciter potest aliquid esse per se : pri­ mo per negationem dependentiæ a susten­ tante, sicut natura divina est in se : se­ cundo per negationem communicationis alteri, sicut eadem natura est in Patre, vel putius sicut se habet ipse Pater. Utraque autem perseitas est subsistentia; cum subsistere nihil aliud sit, quam esse per se, vel negando dependentiam sustentatio­ nis, vel negando communicationem. Licet autem natura divina habeat a subsistentia absoluta primam perseitatem, nempe inde­ pendentiæ ; non tamen secundam, videli­ cet incommunicationis : unde locum relin­ quit subsistentiæ alteri relativæ, quæ præstet illum effectum. Unde liquet prædictas subsistentias non superflue multi­ plicari, sed habere effectus diversos. Li­ quet etiam disparitas inter eas , et subsistentias creatas : istæ enim sunt ejus­ dem rationis, et præstant eosdem effectus ; unde nequeunt in eadem substantia multi­ plicari : quod aliter contingit in divinis, ut constat ex dictis immediate. Liquet denique responsio ad similitudinem existentiæ : nam ista solum importat concep­ tum constituendi rem simpliciter extra nihil, qui est determinate absolutus, et ultimatus : atque ideo nec multiplicari, nec actuari ulterius potest. At in subsis­ tentia reperiuntur illæ duæ perseitates, quæ valent illam multiplicare in linea ab­ soluta, et personali. Et D. Thom, loco I cit. loquitur de perseitate absoluta sive independentiæ : sed non negat personis aliam ipsis magis propriam perseitatem. N’nn 29. Quæ responsio videtur satis pers­ proba­ picua, et veritatem re ipsa continet : sed tor. nisi magis explicetur, adhuc pungimur , difficultate proposita, quam dilui penitus non videmus. Sunt quidem illi termini pulchri perscitas independentiæ, et perscitas incommunicationis : quibus juvenes inter 21 respondendum delectantur, eludentes ar­ gumentorum vim in difficultatibus Trini­ tatis, et Incarnationis. Sed si premantur; non multum succi habent, nec objectio­ nem factam declinant. Nam licet reco­ gnoscamus duas illae negationes, unam dependentiæ, et aliam communicationis; nihilominus non videmus fundamentum multiplicandi duas perseitates : quippe una perseitas utramque negationem fun­ dare peuest : sicut apparet in concretis, ubi una subsistentia, sive perseitas v. g. Petri fundat utramque negationem, constituitque subsistens independens a suppo­ sito, et incommunicabile alteri. Quanto magis id præstare potest una subsistentia divina , quæ incomparabiliter perfectior est ? Lique plane fatendum eat de subsis­ tentiis relativis. Nam paternitas v. g. præstat non solam negationem communi­ cationis, sed etiam negationem dependen­ tiæ a sustentante : est enim relatio, aut forma per se subsistens, et constituit ex vi sua personam independentem a susten­ tante. Unde magis liquet, quod per præmissam distinctionem non assignatur di­ versitas sufficiens inter subsistentiam absolutam, et relativam : nam perseitas independentiæ a sustentante utrique sub­ sistentiæ communis est : atque ideo nequit esse ratio illas distinguendi. Et hinc vires reassumit objectio facta : nam primarius conceptus adæquatus subsistentiæ relati­ væ, si semel datur, non est negare com­ municationem, aut negare dependentiam ; sed est subsistere perseitate positha utramque negationem fundante : sed im­ possibile est, quod eadem natura subsistat duplici subsistentia, quæ præstet persei­ tatem positivam, et quæ neget dependen­ tiam a sustentante ; si enim semel natura est a sustentante independens per unam subsistentiam, nequit eandem independentiam, vel aliam majorem ab altera subsis­ tentia recipere : ergo vel natura divina pro priori ad relationes non habet ratione sui subsistentiam absolutam, vel si illam habet, superflua, et impossibilis est alia subsistentia per relationes. Idque non in­ fime confirmat exemplum existentiæ : nam quia natura divina habet existere pro priori ad relationes ; nequit fieri existons per illas, neque istæ afferunt existentias Obscrdiversas. V.1K1I4 30. Unde oportet aliter objectionem pro diluere vel aliter exponere adhibitam ei legiiiw.i toluresponsionem. Et primo loco sentimus tiouc. 90 DE INCARNATIONE utramquo subsistentiam et absolutam, et relativam conferre perseitatem independentiæ a sustentante : quælibet enim illarum est ipsa perscitas, ut proxime arguebamus : perscitas autem negat de­ pendentiam a sustentante, ut liquet ex ipsis terminis et constat in omnibus sub­ sistentibus. sive sint entia completa, sive incompleta. Unde differentia inter subsis­ tentiam absolutam, et relativam nequit ex hoc capite assignari : sed oportet recurrere ad diversos modos perseitatis. Ad quod StvinJo. secundo advertendum est, quod dupliciter potest aliquid subsistere, sive esse per se, aut independenter a sustentante, uno modo in se, et ad se, allero modo in ordine ad alium. Potest enim concipi forma, quæ praestat primum illud : et potest etiam concipi forma, quæ præstet hoc posterius : ex quibus prior est quid absolutum, cum conferat elïeclum absolutum ; secunda vero est relatio, cum præstet eflectum relati­ vum : et rursus utrumque per se, et ra­ tione sui potest esse independens a sub­ jecto sustentante. Convenient itaque in conceptu perseitatis; et different ex parte modi illam habendi, et praestandi nempe in se, et ad se; vel in ordine ad aliud. Et hoc modo incipit innotescere, qualiter in divinis praeter perseitatem, sive subsisten­ tiam absolutam, quæ est communis, possit dari perseitas, sive subsistentia relativa, quæ sit personalis, et propria : nam pater­ nitas, v. g. est omnino - independens a sustentante; cæterum non praestat subsis­ tere ad se, sed in ordine ad filium. Nou 3. Quod autem ad incommunicabilitatem spectat, observandum est lerlio, quod com­ municatio ex duplici capite provenire po­ test, primo ex indigentia, quia res nequit aliter conservari, quam in alio, a quo de­ pendet : secundo ex foecunditate, quatenus licet res a nullo dependeat, ut conservetur, est tamen adeo perfecta, ut petat se com­ municare, et esse in pluribus. Et primus modus communicationis est proprius crea­ turarum : non enim se communicant nisi ex aliqua indigentia, aut dependentia Et ideo hac dependentia negata, necessario sequitur negatio communicationis. Unde quia omnis substantia creala completa habet perseitatem dependentiæ ; id circo necessario etiam fundat negationem com­ municationis. Cæterum secundus modus communicationis est proprius Dei, et natu­ rae divinæ ; licet enim habeat in se, et ad se summam perfectionem immunem ah I I I omni indigentia; nihilominus hæc ipsa in­ finita perfectio, atque indopendentia oxpos· cit, quod prauiiela natura communicetur ad intra, et sit in iribus porsonis. Quocirca perscitas absoluta naturæ divinæ negat qui­ dem communicationem ex indigentia; sed non negat communicationem ex fœcunditate : atque ideo non negat omnem com­ municationem absolute. Ex quo ulterius fit, quod tale perscitas non constituat sup­ positum, aut personam : quippo de ejus conceptu est esse substantiam incommuniealiliter subsistentem, ut omnes com­ muniter diffiniunt. Potest autem alia incommnnicatio in Deo concipi, quæ nec proveniat immediate formaliter ex defectu perfectionis in radice, seu natura; nec etiam proveniat ex limitatione, ut in crea­ tis contingit : sed quæ fundatur in opposi­ tione unius ad alium : cum enim relativa sint realiter distincta, et opposita; impos­ sibile est, quod unum alteri communice­ tur. Et hujusmodi incommunicabilitatem præsiat relatio divina, v. g. paternitas : et ideo constituit simpliciter suppositum, et persona : supponit enim naturam, et perseitatem, sive subsistentiam absolutam ; et deinde per se ipsam immediate consti­ tuit Patrem per ordinem ad Filium, a quo ipsum distinguit, et quem proinde reddit incommunicabilem : unde Pater habet, quod sit substantia incommunicabiliter sub­ sistens per paternitatem. Quo nil amplius desiderari videtur ad subsistentiam. Habet itaque pater (et idem est cogitandum de aliis personis), a subsistentia absoluta esse in se, et ad se absque negatione (quantum est ex vi hujus), communicationis ex fe­ cunditate : sed habet a subsistentia re­ lativa esse ad Filium cum negatione sim­ pliciter communicationis, orta non ex imperfectione, sed ex oppositione relativa. UUimo observa 'quod recte notavit Sua- Nota 4 rez in hac 3 p. disp. 11, sect. 5), non esse Soarcz imaginandum, quod subsistentia relativa conferat suum effectum, aut quasi eifectum formalem naturæ divinæ, aut subsistentiæ absolutæ, sed solum suo constituto, v. g. Patri. Quod satis liquet in aliis pluribus : nam in primis non refert naiuram ad Fi­ lium. cum hæc ab illo non distinguatur : nec etiam constituit naturam, incommuni­ cabilem; cum natura existons in Patro ad­ huc sit communicabilis Filio. Sic ergo non facit naturam subsistentem absolute ; cum hoc ipsa habeat ex propriis : nec facit na­ turam subsistentem relative; siquidem hæc non DISP. VIH. DUB. I. non distinguitur realiter ab aliquo termino limitationem. Quod aliter contingit in di­ ad intra. Præslnt itaque suum esse, et vina : petit enim ex infiniti sua facundi­ suum effectum proprio constituto per ip­ tate esse in pluribus suppositis relativis : sam : nam Patrem, v. g. refertad Filiurn, atque ideo exigit plures subsistentias rela­ illum constituit incommunicabilem, atque tivas praeter absolutam : quæ tamen non ipsum facit subsistentem, non quidem in sunt partiales, nec componunt unam sub­ se, et ad se absolute, quod habet a natura, sistentiam totalem, ut in creatis continge­ sed in ordine ad Filium. Cum enim ipsa ; ret, et eo loco rejecimus. Prxlerea, quod sit relatio perse subsistens, sive subsisten­ objiciebatur de existentia non premit : quia tia relativa, utrumque indivisibiliter se ipsa hæc est determinate conceptus absolutus, præstat; nempe subsistere, et relative; idet ad se : unde nequit in divinis multipli­ que ut diximus, non naturæ, quæ incapax cari penes absolutum, et relativum, ut § est præd ictorum effectuum, aut concep­ sequenti dicemus. Quod aliter contingit in tuum; sed constituto, aut concreto, persubsistentia naturæ infinite fœcundæ, ut sonæ videlicet, quam constituit. constat ex dictis. Denique testimonium il­ 31. Ex his haud obscure diluuntur ob· lud D. Thom, non opponitur huic doctrih’oflâu jecta num. 28; jam enim ostendimus, næ : fatemur enim proprietates personales el tsc0*v‘· qualiter posita in Deo subsistentia absoluta non esse rationem subsistendi divinæ esiificii- communi, non sint superfluæ subsistentiæ sentiæ; cum dicamus istam ex se habere I J-’. relativæ. Licet enim non requirantur ne­ subsistentiam absolutam, et aliis non indi­ cessario ex indigentia naturæ ; requiruntur gere. Fatemur etiam proprietates persona­ tamen necessario ex summa ipsius facun­ les habere, quod subsistant ab essentia : ditate, qua petit ad intra communicari. tum quia hæc est prima illarum radix, a Aliunde etiam positis subsistentiis relati­ qua habent, quidquid habent : tum quia vis, non superfluit subsistentia absoluta : imbibunt subsistentiam absolutam, sive quia hæc necessaria est, ut natura sit, sicut naturam Dei absolute subsistentem per debet, infinite perfecta in propria linea, modum transcendentis. Sed hæc minime ut ostendimus num. 24. Cum autem instat excludunt, quod ipsæ proprietates persona­ objectio omnem subsistentiam dare persei­ les sint subsistentiæ relativæ, sive formæ tatem: respondetur ita quidem esse ; sed hypostaticæ subsistentes ut quo, et ut id minime excludere plures in Deo subsis­ quod : quæ proprium effectum subsistendi tentias : quia licet omnes conferant persei­ relative conferant, non quidem naturæ di­ tatem, minime impediuntur ab isto effectu : vinæ, vel huic Deo communi ; sed personis, tum quia perSeitas subsistentiæ absolutæ aut concretis, quæ constituunt, ut supra est absoluta et ad se, et in se; perseitas explicuimus, et magis constabit ex dicendis vero subsistentiæ relativæ est relativa, et dub. seq. ubi assignabimus propriam, et non ad se, sed in ordine ad alium. Tum immediatam subsistendi rationem, ad quam quia prædictæ perseitates non communi­ facta est Incarnatio, sive humanitatis as­ cantur eidem, seu diversis constitutis, aut sumptio. concretis : perseitas enim absoluta com­ municatur huic Deo, quem relinquit com§ VII. municabilem ; perseitas vero relativa com­ municatur personæ v. g. Patris, quem Unica in Deo exislcntia, eaquc absolute. incommunicabilem reddit. Unde prædictæ perseitates satis distinguuntur ex parte Nemo est, ne dicamus inter Catholicos, modorum , effectuum et susceptivorum , sed nec inter infideles mediocriter sapien­ aut concretorum : quocirca queunt optime tes, qui neget Deum existere : cum evi­ coexistere. dens sit dari aliquod primum principium Dirci lor Quod vero supra diximus non posse in omnium rerum : quippe quæ non potue­ âiIrTï φ«'ίο- eodem composito substantiali inveniri plurunt se e nihilo extrahere, sed egent causa siifarf. res subsistentias, minime praejudicat : quia efficiente utique prima a qua incipit omnis sermo erat de subsistentiis creatis et par­ motus; cum in hac dependentia non sit tialibus, atque ejusdem rationis absolutæ. procedere in infinitum. Undo summa stul­ Natura autem creata hoc ipso, quod una titia fuit, quod insipiens dixerit in corde subsistentia terminetur, non habet facun­ suo : Non esi Deus. Quam Deus ipse cura­ ditatem, ut pluribus suppositis so commu­ vit dispellere per oppositam affirmationem ; nicet, sed oppositum potius petit ob suam Ego sum, qui sum, Exod. 3. Unde D. Thorn, n Thor.u I DE INCARNATIONI 1 p. quæst. 13, art. 11, probat nomen qui l) Am­ est esse maxime proprium Dei. Et D. Am­ bio·. iPros. epist. 63, ait : Hoc est verum nomen Dei, esse semper. Et D. Chrysosl. homil. 14 in Joan, inquit : Hoc verbum, qui est, sempiternum, et sine principio, vere ac pro­ prie esse significat. Plure* Sed licet hoc adeo certum, ac explora­ diremit lûidi. tum sit; nonnulla tamen difficultas est circa unitatem, aut pluralitatem existen­ tiæ divinæ juxta diversos opinandi mo­ dos circa existentiam creatam. Nam ex illis, qui sentiunt subsistentiam non aliud esse, quam existentiam substantiæ ut vi­ dimus num. 12, et simul docent in Deo non dari unam subsistentiam absolutam, sed subsistere per tres subsistentias relativas, ut sunt Vazquez, et alii relati loco cit. num. 28; exiliis, inquam, nonnulli sunt, qui prædicta principia copulantes, conse­ quenter affirmant in Deo non dari unam existentiam absolutam omnibus personis communem, sed existere immediate, et adaequate per tres exislentias, quas divinis personis attribuunt. Pro quo dicendi modo novos aliquos Theologos suppresso nomine refert Juarez in hac 3 p. disputat. 11, sect. I, in principio. Ex illis vero, qui do­ cent existent am nihil aliud esse, quam entitatem, et realitatem rei extra nihil, multiplicantque in eodem plures existentias partiales juxta pluralitatem realitatum, ut vidimus numero vigesimo primo, conse­ quenter etiam ad sua principia affirmant, quod sicut in Deo datur una subsistentia absoluta communis , ac divinæ essentiæ per sc conveniens, et très subsistentiæ relativæ constitutivae, et disiinctivæ divina­ rum personarum ; sic etiarn datur existen­ tia una absoluta, et communis, et rursus dantur tres existentiæ relativæ prnpriæ personarum divinarum. Quam sententiam Saircz. videtur primus excogitasse Suarius loco cit. sect. 2, § Dico secundum : nullum enim pro se refert nisi Richardum de S. V. auctorem; quem tamen incertum est illi suffragari. Itatur 33. Sed uterque dicendi modus est fal­ in Deu txiskii- sus. Unde contra primum statuendum est IU dari in Deo existentiam, quæ sit prædicaabsoluti. lum absolutum, et proprium naturæ divi­ næ, ut distinctæ a relationibus. Sic docent adeo unanimiter Theologi, ut con­ trarium dicendi modum censeamus teme­ rarium. Et probatur primo ex SS. Patri­ bus, qui satis aperte docent esse, sive existentiam esse ipsam Dei essentiam, atque naturam, vel ad minus intime ad eam pertinere prout importat conceptum, proprium absolutum diversum a relationi­ bus. Sic enim D. Basii, exponens illud 0. hn nomen Ego sum, Exod. 3, inquit : Recto fiL dixit :Ego sum qui sum, unam, eandcmque, ac communem essentiam significans. D. Na­ zi an. orat, 4 de Theologia affirmat nomen liasi entis esso Dei proprissimum ? Quia nos, inquit, naturam ejusmodi exquirimus, qux ipsum esse per se habet. D. Athanasius in D. AiW epist. ad Orthod. de Synod. Arimin. in­ uis quit : Cum audis Ego sum, qui sum, non aliud quippiam, sed ipsam simplicem, ct bea­ tam, et incomprehensibilem ejus, qui est, essentiam inlellige. D. Hilarius 1 de Tri- D. Hi’â nit. versans illud. Ego sum, quisum, addit : rius. Idniirnlus $um plane tam absolutam de Deo significationem, quæ naluræ divinæ in­ comprehensibilem cognitionem aptissimo ad inlelligentiam humanam sermone loqueretur : non enim aliud proprium magis Deo, quam esse intelligitur. Idemque communiter do­ cent alii Patres. Sed præ omnibus magis perspicue id docet D. Thom, tum passim D.Tugb. tum specialiter I p. in suis scripti qmestion. 3, art. 4, ubi inquit : Utrum in Deo sit idem essentia, et esse. Et respondet : Dicendum, quod Deus non solum est sua es­ sentia, sed est suum esse. Quod tribus ratio­ nibus ostendit, et concludit : Sequitur igi­ tur, quod non sil aliud in eo essentia, quam suum esse : sua igitur essentia est suum esse. Et ex hac ratione ab eo loco deducit, ac probat per sequentes quæstiones et ar­ ticulos, Dei attributa, seu perfectiones, ut esso æternum, omnipotentem, sapientem, etc. Et quæstion. 13, anic. 11, ait ; Di­ cendum, quod hoc nomen, Qui est, triplici ratione est maxime proprium Dei. Primo quidem propter sui significationem : non enim significat formam aliquam, sed ipsum esse. Unde cum esse Dei sil ipsa ejus essen­ tia : et hoc nulli alii conveniat, ut supra ostensum est quxsl. 3, art. 4, manifestum est, quod inter alia nomina hoc maxime proprie nominat Deum. Unumquodque enim denominatur a sua forma. Quæ sunt adeo perspicua, ut superfluum sit alia loca ex­ pendere. Secundo probatur ratione ex eisdem tes- Ratio timoniis desumpta : quia de ratione actus puri in quacumque linea est identilicare sibi absque ulla virtuali distinctione ulti­ mam actualitatem prædictæ lineæ, ut os­ tendimus tractat. 3, disput. 4, dub. 2, fere per totum, et præcipue numer. 43, sed DISP. VIII, DUB. I. sod essentia divina est actus purus in linea essentiæ, ut nemo negat : ego identifient sibi absque virtual! distinctione ultimam actualitatem prædictæ linea;, quæ est ip­ sum osse, sive existentia : sicut enim ope­ rari est actus correspondons natura· et principiis operationis : sic esso est actus correspondons essentia·. Habet ergo essen­ tia divina ex se ipsa propriamexistentiam ; quidquid sit de existentia personalitatum, seu relationum, de qua statim. toSrConfirmatur primo : quia esse Dei est tfb 1 ‘ quædain perfectio simpliciter simplex, in qua omnes divinæ personæ conveniunt non minus, ac in essentia, et attributis : sicut enim de illis prædicatur esse unum De.um, ffiternum, omnipotentem, etc, sic etiam præ­ dicatur esse unum Deum existentem : ergo sicut essentia, et attributa important unum conceptum absolutum, communem, et non provenientem immediate formaliter a rela­ tionibus ; sic etiam existentia naturæ di­ vinæ est aliquid absolutum, et omnibus .Uj. personis commune. — Confirmatur se­ cundo : quia in Deo datur attributum æternitatis absolutum, et commune, et i non proveniens a proprietatibus personaliΠ.Alfa-bus, sed e.s commune, juxta illud D. AthaUS. nasii in Symb. Non 1res ælerni, sed unus xlcrnus : atqui æternitas necessario clau­ dit, autpræsupponilexistentiam rei æternæ; cum non sit aliud, quam immutabilis, ac prorsus invariabilis duratio esse divini : I). As- unde D. August, in lib. de verarelig. cap. 49, inquit : Ælemitas tantummodo est, quare ipsa sola, dicere potuit, ego sum, qui sum : ergo in Deo datur existentia abso­ luta, per se primo conveniens naturæ Dei, et ratione ipsius communis tribus divinis personis. Non 34. Deinde contra secundum dicendi 4k l,r modum statuendum est in Deo non dari ' » HrO Cli’TQ- 1res existentias relativas, virtualiter dis­ K tinctas ab existentia divinæ essentiæ ; sed unicam tantum existentiam absolutam, de qua immediate diximus, per quam, et non per aliam existunt tres divinæ personæ. Hanc assertionem late ex professo osten­ dimus tract. 6, disp. 7, dub. unico, § 2 Unde hic breviter aliqua tantum ipsius motiva referemus. Et præcipuum est aucAlke. toritas D. Thom. qui perpetuo illam affir­ mat, Plura ipsius testimonia expendimus loco cit. et in præsenti satis est referre quæ tradit quæst. 9 de Potentia art. 5 ad 19, ubi ait : Nullo modo concedendum esi, quod in divinis sil, nisi unum esse ; cum esse semper ad essentiam pertineat, et præ­ cipue in Deo, cujus esse esi sua essentia. Delationes autem, quæ distinguunt supposita in divinis, non addunt aliud esse essentiæ : quia non fdciunl compositionem cum essen­ tia. Omnis aulem forma addens aliquod esse super esse substantiale facit compositionem cum substantia, et ipsum esse est accidentale, sicut esse albi, el nigri. Diversitas ergo se­ cundum esse sequitur diversitatem supposi­ torum, sicut et diversitas essentiæ in rebus creatis. Neutrum autem in divinis. Et quæst. 8, art. 7 ad 11, inquit : In divinis nullo modo est esse, nisi essentiæ, sicut nec inlelligere, nisi intellectus. El propter hoc sicut in Deo est tantum unum inlelligere : ita etiam unum esse. El ideo nullo modo concedendum esi quod aliud est esse relatio­ nis in divinis, el aliud essentiæ. Unde hæc sententia est communis inter Thomistas : cui etiam subscribunt Vazquez, Becanus, Fonseca, et alii plures. Præterea probatur ratione D. Thomæ Fonthlocis relatis : quia existere est actus directe “eaijàm. correspondons essentiæ : sicut enim intel­ lectui convenit intelligere, sic essentiæ convenit esse : sed in divinis tria sup­ posita habent indivisibiliter eandem essen­ tiam : ergo pariter habent eandem existenliam : quin opus sit in eis existentias multiplicare : sicut nec multiplicamus in eis intelligere, quia est actus proprius in­ tellectus illis communis. — Confirmatur confirprimo : quia divinæ personæ non multipli- malio 1· cant nisi relativa, in quibus præcise oppo­ nuntur : atqui existentia non est conceptus relativus, sed absolutus : non enim impor­ tat ordinem ad terminum ; sed ultimam rei actualitatem in se, et ad se ipsam : ergo divinæ personæ non multiplicant exis­ tentias, sed existunt per unam existentiam absolutam ipsis omnibus communem. — Confirmatur secundo, et declaratur am- Secunda, piius : nam omne, quod ex vi sua di­ cit perfectionem, non est relativum, sel absolutum : eo quod relatio est in or­ dine ad terminum, perfectio vero in ordine ad se, et in se : qua ratione relationes ut distinctæ virtualiter ab essentia non im­ portant perfectionem a prædicta essentia distinctam, ut late ostendimus tract, cit. disp. 6, dub. 1 et 2. Sed conceptus exis­ tendi est conceptus perfectionis; quinimo nulla est perfectio, nisi actualitatem existiæ habeat : ergo personæ divinæ non im­ portant existentias diversas, et sibi proprias in linea relativa; sed existere habent per DE INC \ UNA'ΠΟΝΕ. unam exislentiam absolutam essentia1 pro priam, et sibi ratione essentiæ commu­ nem. Alia 35. Denique probatur ab inconvenienti Ut io. satis urgenti, quod infertur ex contrario dicenli modo : nam si in divinis darentur 1res exisientiæ relativa? distinct® virtualiter ab existentia absoluta; sequeretur dari in divinis tres increatos, et très æternos : consequens est conira illud, quod Ecclesia confitetur in Symbol. Athanasii : Non 1res xlerni, sed unus xlernus : sicut non 1res increali nec 1res iniwnsi, sed unus increatus, et unus immensus : ergo in divinis non dantur tres existentiæ relativæ propria· personarum. Sequela videtur manifesta : nam in primis admissis tribus existentiis, necessario admittenda? sunt tres ducatio­ nes : cum duratio sit continuatio rei in suo esse : duratio autem in Deo est æternitatis : ergo positis iribus exisientiis, conse­ quens est dari in Deo tres aeternitates : constat autem quod multiplicatis formis, et subjectis multiplicantur concreta substiva : ergo qua proprietate dicimus dari in Deo 1res subsistentes, tria supposita, et tres personas ; diceremus etiam dari tres æter­ nos ; nam ideo Deus dicitur increatus, quia per suam essentiam habet esse, sive exislentiam. et uon ab alio sicut a causa : sed quælibet persona divina ratione suæ proprietatis haberet esse, sive exislentiam et non ab alio sicut a causa : ergo quælibet persona divina ralione suæ proprietatis personalis esset increata : ergo in Deo vere, et proprie essent tres increati. Quocirca ex prædicto dicendi modo palam infertur esse in Deo 1res æternos, et tres increatos subs­ tantivo. Quod directe falsificae propositio­ nem catholicam D Athanasii. Et quamvis Sojrcz. Suarez relatu» num. 32, in omne latus se vertat, ut robur hujus motivi declinet, illo tamen premitur; et cuncta ipsius effugia praelusimus loco cit. disp. 7, a num. 15. Fulcitur. Quæ omnia magis adhuc confirmari pos­ sunt ex supra dictis num. 19, quoniam existentia divina incomparabiliter excedit exislentiam creatam tam in simplicitate, quam in universalitate, atque efficacia actuandi ; sed in creatis unica existentia suf­ ficit pro essentia, et supposito, licet istud constet ex partibus substantialibus realiter distinctis : nequo enim imaginandum est, quod ha?c singula habeant peculiares existeutias : sed existant per unicam ultimam aclualitatem eisdem communem, ut loco citato ostendimus : ergo a forttori in divi- nis sufficit unica subsistentia, per qu.un natura, et ejus supposita existant, — Nec valet dicere esse diflbreniiæ rationem, eo quod supposita in divinis sint relativa/at­ que ideo debeant existere per existenlias relativas, et sibi proportionales. Nam hoc eadem facilitate dispellitur : quia non obs­ tante, quod prædicta sint relativa seu cons­ tituta, ac distincta per relationes; nihilo­ minus habent unam essentiam absolutam sibi communem, et idem intelligere, et velle absolutum, et commune. Et hoc ideo, quia nec in essentia, nec in vello, aut intel­ ligere, aut aliis attributis opponuntur. At­ qui in existendo nullam habent oppositio­ nem ; cum existere non dicatur in ordino ad terminum ; sed ex genere suo sit prædicatum absolutum, et conveniens rei in se, et ad se ipsam. Ergo tria divina supposita, licet relativa queunt optime existere per unam exislentiam absolutam, et sibi com­ munem ; quin opus sit alias existenlias re­ lativas, et unicuique proprias multiplicare. 36. Fundamenta vero, quibus contrarii Mol» nobisdicendi modi fulciuntur, opus non est c0ontrri “^ diruere. Nam primus in eo nititur, quod proba subsistentia non est aliud, quam existentia substanti®; et quia sentit in Deo non dari unam subsistentiam absolutam. Sed illud rejecimus num. 13, et istud num. 24, et ;i aliis locis ibidem relatis, ubi oppositis ob­ jectionibus satisfecimus. Secundus vero procedit ex generali principio, quod exis‘1 tentia non aliud est, quam entitas actualis !1 j rei, et consequenter debeat multiplicari si­ cut talis entitas, aut realitas. Quod tamen diruimus § 5, et praecipue a num. 22, et locis ibi relatis. Ùnde nihil in præsentj occurrit, cui satisfacere oporteat. — Non­ nullam tamen difficultatis apparentiam gignit similitudo divinæ subsistentiæ : nam si in Deo distinguimus, et concedimus unam subsistentiam absolutam, et tres re­ lativas constituentes personas : cur etiam I non admittemus unam exislentiam absolu­ tam propriam divinæ essentiæ, et tres exis­ tential relativas proprias personarum divi5 narum ? Sed ad hoc satis constat ex hactenus dictis : nam existentia est deter1 minate conceptus absolutus, in quo divinæ i personæ nullam habent oppositionem : 1 unde nequit multiplicari in divinis, ubi ’ omnia sunt idem, nisi obiit opposito. I Accedit exislentiam esse actum corrcsponf dentemessentiæ per se, non vero pcrsonalitatibus : quare debet esse una, sicut essen­ tia ; et non multiplicari, sicut personæ Subsis tentia DISP. dub Subsistent ia vero non (licit determinate ex sa conceptum absolutum, sed solam perioitalem, sive indopendentiarn a susten­ tante : quæ dupliciter haberi potest : primo innatura, quæ est suum esso ut quod; se­ cundo in relatione substantiali, et consti­ tuente personam. Undo dari potest : et subsistentia absoluta propria essentia); ct subsistentia relativa personam consti­ tuens : quia non solum essentia est per se, sive independens a sustentante; sed etiam personalitas, et persona. Præsertim cum personæ divinæ personalitatibus, quæ re ipsa subsistentiæ sunt distinguantur. Quocirca necesse est printer unam subsis­ tentiam absolutam concedere in Deo tres subsistentias relativas, seu personales. DUBIUM IT. Ptr quid persona Verbi terminaverit imme­ diate humanitatem assumptam. Expediti ab observationibus, quas pro isto, et sequentibus dubiis oportuit in præcedenti praemittere, et colligare; facilius poterimus ad resolvendas hujus disputa­ tionis difficultates accedere. Præsens au­ tem unum supponit, et aliud investigat. Et ut primum illud magis inlelligatur, et punc­ tus præcipuæ difficultatis amplius deter­ minetur, unde solet dependere exacta rei resolutio Praelibantur ceria, el communia. 37. Assumere, ut recte observat D. Thom. art. 1, hujus quæst. et supra jam notavimus disp. 1, dub. 1, duo importat, nempe et principium efficiens actionis asiumptivæ, atque unionis hypostaticæ; et terminum, ad quem unio facta est, sive qui humanitatem terminavit, ac complevit loco snbsistentiæ creatæ. Liquet autem ex dictis loco cit. principium efficiens assump­ tionis non fuisse solam personam Verbi, œd omnes tres divinas personas agentes per eandem virtutem, et concurrentes eo­ dem influxu. Quo supposito, investigamus modo terminum assumptionis. Pro cujus >·?: luce observandum est, quod duplex term if!«· nus solet distingui : alius terminans ut quôd, et alius terminans ut quo, sicut vi­ dere licet in terminis potentiarum , et quarumlibet habitudinum. Terminus qui, I ii. aut quod dicitur suppositum terminans; terminus vero quo est ratio formalis termi­ nandi ; sive id ratione cujus suppositum terminat : sicut si dicamus corpus lucidum esse terminum qui visionis, lucem autem terminum quo. Idque magis explicari po­ test exemplo principii efficientis : nam aliud est principium quod, nempe supposi­ tum, aut subsistens, et aliud principium quo, videlicet natura, aut virtus, per quam suppositum agit. Igitur in præsenti supponendum est so­ Sola lam personam Verbi fuisse terminum qui persona Verbi humanitatis assumptio; non vero personas fuit Patris, et spiritus sancti : sive (et. in idem terminos qui in redit) humanitatem soli Verbo, secus Patri, assump­ tione aut Spiritui sancto fuisse hypostatice uni­ humani ­ tam : sive (ut rem amplius declaremus) tatis. solam Filii personam incarnatam esse. Ilæc suppositio est de fide, utpote diffinita in -i Synod, collât. 8, can. 4 et 10, in S.Synod. Concilio Tolet. II, in confessione fidei, in ConeiL Lateranensi sub Martino I, in alio Lateran. Toïeian. sub Innocent. Ill, et habetur in cap. Fir- Coned, miter, de summa Trinitat. et fide cathol. Et manifeste constat ex sacra Scriptura : tum quia non minus distinguit inter Christum, et Patrem, et Spiritum sanctum, ac inter Verbum, seu Filium, et Patrem, et Spiri­ tum sanctum : aperte significans, quod subsistens in humanitate (id nomen Christi denotat) est sola persona Verbi, aut Filii ; secus persona Patris, et persona Spiritus sancti. Tum quia in non paucis locis affir­ mat, quod Filius est minor Patre in quan­ tum homo, sive ratione naturæ assumptæ : id vero falsum esset, si Pater etiam natu­ ram humanam assumpsisset : quippe fuis­ sent in illa æquales. Tum denique quia aperte docet Filium fuisse passum, mor­ tuum, et sepultum : quod nec leviter insi­ nuat de aliis personis ; sed potius asserit, quod Paler dederit nobis Filium, et tradi­ derit in mortem : si autem humanitas fuisset ab omnibus personis assumpta, omnes subirent eandem denominationem in patiendo, atque in aliis prædicatis. Nec oportet in hoc immorari, nec Patrum tes­ timonia expendere; cum, praeter scripturae manifestam auctoritatem, sit etiam com­ munis omnium fides, et traditio. Si autem inquiras, cur specialiter per­ Cur ­ sona potius Filii, quam aliæ, naturam specia liter nostram assumpserit? Respondetur nullam solus hujus a priori rationem posse assignari, Filiii* assump­ quam Dei voluntatem, a qua mysterii exe- sit. culio dependit. Sed pulchras satis con- e •2 S DE INCARNATIONE. DISE. VIII DUB. II. 29 '* uua persona divina, et non terminari eundum Beatos Alhanasium, el Cyrillum. ο Them, gruenti® rationes proponunt D. Thom, in 'i '.uram divinam distingui realiter a personis. eodem modo ah omnibus. Probatur conse­ Unde satis constat ad primam partem hac quæst. art. ult. et lib. 4 contra gen- ■ Quod sibi persuadebat ; qui ex opposito (, quentia : nam ideo primum illud repugnat, objectionis. Cum autem ultra progreditur, p. An- te$, cap. 39. D. Anselm, lib. de Incarn. . destrueretur hoc mvsteiium : si enim Fi• quia visio terminatur ad objectum , prout intendens, quod si natura divina humani­ lius, et Deitas sunt eadem simplex reali· D^Ber- caP· 4· D· Bernard, serm. 1 de Nativit. est in se ipso; ot qnælibet persona in se est tati in sensu praemisso unita est, debuerint tas; impossibile esse arguebat uniri Filium nard. Richard. Victorious lib. do Incarnat, cap. idem cum essentia, et hæc cum aliis per­ etiam omnes personæ uniri, quia sunt humanitati, quin Deitas eidem unita fuerit : victorin" θ· Alensis 3 p. quæst. ‘2, memb. 5, et sonis : sed etiam assumptio terminatur ad idem natura; neganda est sequela : quia rursus Deitas est idem cum Patre, ot Spi­ Alcnsis. alii Patres, et Theologi. Quarum aliquas personam Filii prout est in se; ot Filius ut proxime diximus, non est unita natura libet subjicere Prima, quia Verbum est ritu sancio, consequens ergo est vel omnes in se est eadem simplex entitas cum natura per se primo, et quatenus communis per­ exemplar, et sapientia, per quam facta sunt ; personas incarnatas fuisse, quod fides non Dei, et hæc cum aliis personis : ergo fieri sonis; sed unita est ratione personæ Verbi, omnia : quodcirca decuit, ut per eandem ' admittit, vel naturam divinam distingui non potest, quod humanitas assumatur, et et prout illi propria : unde non sequitur, sapientiam incarnatam omnia ad formam realiter a personis quod præcipue inten­ uniatur ad Filium ; et quod eodem modo quod aliæ etiam personæ fuerint unitæ, ut digniorem instaurarentur. Secunda, quia debat ille. Sed error, cum primo excitatus non uniatur, et assumatur ad reliquas peroptime explicuit D. Thom, loco cit. in D.Thom. Filius est persona quasi media inter Pa­ est, damnatus fuit a Concil. Rhemensi Fonas Patris, et Spiritus sancti. resp. ad 2, ubi ait : Illud, quod convenit trem, et Spiritum sanctum; ab illo enim tempore Raynaldi Archiepiscopi : et cum gniur 39. Hæc in pnesenti objicere oportuit, naturæ divinæ secundum se, convenit tribus procedit, et hunc producit : unde congrue postea a Gilberto Porretano suscitaretur, quia iliis nonnullos præpediri videmus in personis : sicut bonitas, sapientia, et hujus­ dispositum est, ut etiam esset mediator iterum fuit condemnatus in alio Concil. s præcipuæ difficultatis hujus dubii resolumodi. Sed assumere convenit ei ratione per­ Rhemensi sub Eugenio Tertio, tempore inter Deum, et homines. Tertia, quia ho­ t tione; cum tamen communia sint, et ab sonæ Verbi, sicut dictum est. El ideo soli isti D. Bernardi. mines perierant appetendo scientiam, et ; omnibus Theologis diluenda. Ad objectio- personæ convenit. Et art. 4, in resp. ad 2, Cujus hæresis jam propositum funda- ; similitudinem cum Deo : quocirca oportuit nem ergo respondetur, quod licet essentia, inquit : Natura dicitur incarnata, si ut el reparari per Filium, qui est Verbum, et mentum, quatenus nostræ, et catholicæ [ cl personalitas Filii sint idem re, differunt assumens ratione personæ, ad quam' termi­ suppositioni adversatur, potest adjuvari in similitudo Patris. Quarta, quia conveniens tamen virtualiter propter eminentiam illius nata est unio, sicut dictum est : non autem hunc modum : quia repugnat eandem enfuit, ut quantum fieri potest, retinerentur cutitatis, et æquivalentiam ad res diver­ liront est communis tribus personis. Dicitur titatem simplicem uniri et non uniri huma ­ similia idiomata, et qui ab æterno erat sorum ordinum. Quæ distinctio sufficiens autem tota natura divina incarnata, non nitati; alias de eadem illa simplici enfilius Dei, fieret in tempore filius hominis. est ad excludendam contradictionem, quæ quia sit incarnata in omnibus personis : sed titate verificarentur duo contradictoria : Ultima ut alias omittamus’ , quia oporte­ in affirmatione, et negatione ejusdem entiquia nihil deest de perfectione divinæ na­ sed persona Filii, et natura divina sunt bat, quod persona illa, quæ esset homo, taiis secundum diversa prædicata interveturæ personæ incarnatæ. eadem simplex entitas : ergo Filius non mitteretur a Deo, et mitteret nobis aliam D.Tsw. nire videtur, ut optime tradit D. Thom. 40. Ad primam confirmationem respon- Satisfit personam sanctificantem : hoc autem non est unitus humanitati ; quin simul eidem primæ quæst. 7 de potentia ait. 1 ad 5, his ver ­ detur concessis præmissis, negando conse ­ natura divina unita fuerit, ac proinde in­ conveniebat Patri qui nequit ab alia per­ objectiobis : Dicendum, quod de co, quod est idem quentiam. Et ratio disparitatis est : quod ni. carnata, sicut Filii persona. Quod plane sona mitti ; nec conveniebat Spiritui sancto, re, et differens ratione, nihil prohibet con­ omnes très personæ habent eandem uni­ cum SS. Athanasio, Cyrillo, et Damasceno qui nequit mittere aliam personam : con­ tradictoria prædicari, ut docet Philosoph. 3 cam, et sibi indivisibilem virtutem agendi, venit autem proprissiroe Filio, qui missus concedit D. Thom, in præs. art. 2, in fine Physic. Sicut patet, quod idem punctum re, quæ absolutum esse et naturæ, et virtutis corporis. Unde ulterius arguitur : nam est a Patre, et nobis misit spiritum sanctum differens ratione est principium, et finis : proximæ importat : unde impossibile est, ad nostram sanctificationem. Decuit ergo quod convenit naturæ divinæ, et de ilia ; el secundum, quod est principium, non est quod, una agat ad extra, quin aliæ agant præJicatur, convenit omnibus divinis per­ oh plures rationes, quod persona Filii præ finis, et e contrario. Unde cum essentia, et eadem operatione, et influxu, ut est vul­ sonis qua? in eadem conveniunt, et sunt f ahis homo fieret. proprietas sint idem re, et differant ratione : gare Theologorum axioma, et ostendimus Hærises 38. Contrariam huic veritati hæresim eadem simplicissima entitas cum illa : ergo I nihil prohibet, quin unum sil communicabile, loco cit. Quodcirca fieri non potest, quod docuerunt Sabelliani : nam cum distinc­ si natura divina incarnata est, ut conclu­ il aiud incommunicabile. Quam doctrinam una persona active assumat aliquam na­ tionem realem personarum divinarum ne­ sum relinquitur; consequens est, quod non fuse explicuimus tract. 6, disp. 5. dub. 2, turam aliis simul non assumentibus. Cætegaverint, solo nomine eas distinguentes; solum Filius, sed omnes tres divinæ per­ § 6. Ex ea vero facile colligitur, quod licet rum tres personæ divinæ habent tres di­ consequenter dixerunt Filium non posse son® incarnatæ fuerint. persona Filii, et natura, divina sint eadem versas personalitates, sive subsistentias reipsa absque Patre, et Spiritu sancto in­ Confirmatur primo : nam assumptio pas- & entitas; nihilominus persona Filii potuerit sibi specialiter correspondentcs, ut liquet carnari. Sed hujus erroris motivis jam Siva, ut supra diximus, duplicem respectum per se terminare humanitatem, illique in terminatione naturæ divinæ ad intra, et occurrimus tract. G, disputat. 1. dub. I, § importat, alium ad causam efficientem uniri, quin natura divina unita per se fue­ statuimus num. 2G. Quælibct autem earum Suanz. 3. Refert etiam Suarez disputat. 12, sect. unionem, et alterum ad suppositum unio- j rit; sed solum quatenus est idem cum per­ sufficiens est ad terminandum naturam 1, nonnullos tempore D. Anselmi tenuisse nem terminans ; sed licet tres personæ ί sona Filii, et ratione ipsius ut terminantis eandem hæresim, scilicet, quod omnes | realiter distinguantur, impossibile est, quod J creatam. Unde esse potest terminus in­ per se. Quod et' non amplius concedit D. trinsecus assumptionis, sive complere, aut divinæ personne incarnatæ sint : quos dam­ una sit causa efficiens unionis, omnibus q Thom, in testimonio citato : sic enim ha­ navit Concilium quoddam Rhemense, et eodem influxu non concurrentibus, ut sta­ suppositare naturam assumptam, aliis per­ bet : Primo quidem, el proprissime persona contra ipsos scripsit Anselmus librum de tuimus disp. 5, dub. I ; ergo pariter repu- f sonalitatibus ad hujusmodi effectum non dicitur assumere : secundario autem potest Incarnatione. Sed hæc aliter se habuerunt. concurrentibus. Quam differentiam elegan­ gnat, quod una humanitatem terminet, aliis dici, quod etiam natura assumpsit naturam Nam ille Clericus, quem Anselmus impu­ eodem modo non terminantibus. — Confir- Sal ter tradit D. Thom, in hac quæst. art. 4, D.lhom. nd sui personam. Et secundum etiam hunc gnat·, nec negavit 1res personas divinas matur secundo : nam impossibile est visio- ' in corp, ubi ait : Dicendum, quod assump­ modum dicitur natura incarnata, non quasi realiter distinctas, nec nesavit solum Filium nem terminari ad unam personam divinam, i j tio duo importat, scilicet actum assumentis, sil in carnem conversa, sed quia naturam factum hominem : sed asserebat Patrem, cl terminum assumptionis. Actus autem as­ et non terminari eodem modo ad alias, ut 1 carnis assumpsit. Unde Damasc. dicit : Filium, et Spiritum sanctum esse tres ostendimus tract. 2, disp. 7, dub. 2; ergo i sumentis procedit ex divina virtute, quæ Deos, et totaliter distingui ; aut saltem na- impossibile est humanitatem terminari ab ! Dicimus naturam Dei incarnatam esse secommunis est tribus personis : sed terminus F-fj-fr 3u L)E INCARNATIONE assumptionis est persona, sicut dictum est. Et idea id, quod est actionis in assumptione, commune est tribus personis : sed id, quod perlinet ad rationem termini, convenit ita uni personx, quod non alii. Tres enim per­ sonne fecerunt, ut humana natura uniretur uni persono: Filii. OcecrriQuod si objiciens instet, non obstante tor cuidam diversitate divinarum personalitatum, seu replie#. subsistentiarum, fieri non posse, quod una persona terminet naturam divinam ad in­ tra, aliis personis non terminantibus : unde consequens videiur. quod idem de­ beat contingere ad extra. Respondetur ne­ gando consequentiam ob duplicem satis notam disparilatis rationem : nam in pri­ mis natura Dei ob suam infinitatem petit connaturaliter a tribus illis subsistentiis terminari, nec valet in statu præternaturali constitui : unde nequit terminari ab una, quin simul necessario terminetur ab aliis. Humanitas vero non exposcit termi­ nari pluribus persona'itatibus ; sed quod terminetur vel ab una, vel a duabus, vel ab omnibus sibi supernaturaliter, contin­ git ex sola Dei voluntate : quocirca libe­ rum Deo est trahere humanitatem vel ad unam tantum personalitatem divinam, vel ad plures. De facto autem illam praecise assumpsit ad solam Filii personam, ut fides docet, et supra ostendimus. Fraterea divinæ personalitatis ad intra necessario connectuntur in terminando naturam, prop­ ter necessariam inter se habitudinem ori­ ginis, et respectus : nequit enim ibi esse v. g. Pater, quin ibi etiam sit Filins. Id vero necessarium non est in terminatione ad extra : quia licet personalitas terminans naturam creatam sit relatio, in ea tamen non exercet munus referendi ad suum correlativura ut subsistens in tadem natura creata. Et radi x hujus diversitatis est, quod primarium terminabile per has rela­ tiones non est natura creata, sed divina, in qua habent producere, et procedere ; se­ cus in creata, ut satis ex se liquet. Suhilur Ad secundam confirmationem respon­ sccunJa confir- detur negando consequentiam ob disparifoalio. tatem assignatam loco ibi citato num. 29. Nam sicut personæ divinæ operantur ad extra per eandem indivisibilem virtutem ; et ideo nequit una influere ad extra, aliis simul non influentibus, ut ad principalem objectionem respondebamus : sic etiam videntur per eandem indivisibilem ratio­ nem primariam terminandi visionem, hempe essentiam divinam unitam per mo­ dum speciei : neque enim per so, aut ex se ipsis habent illum intelligibilitatis gradnm, ut queant so ipsis in ratione speciei uniri. Undo fieri non valet, quod una ter­ minet visionem, et quod aliuo simul non videantur. Cæterum terminare naturam convenit divinis personalitatibus per so ip­ sas, et secundum proprias rationes, ut liquet in terminatione ad intra, et ideo potest etiam quælibet terminare naturam ad ex­ tra, aliis simul non terminantibus. Unde ad consequentiae probationem negamus majorem : quia reddit non causam pro causa : legitima enim est illa, quam pro­ xime assignavimus. — Addi tamen po­ test, quod ut cognito uno, aliud etiam cognoscatur, sufficiens est necessaria inter utrumque connexio, quæ in ea propositione repræsentatur, ut liquet in relativis ; pnesertim ubi cognitio est visio rei in se ipsa : unde nequit una persona divina videri, alia non visa. Sed prædicta necessaria inter duo connexio non sufficit, utunum sit, ubi est aliud, sive illud sit subjectum, sive na­ tura, sive locus, ut liquet in eisdem correlativis : non enim oportet ibi esse unnm album ubi aliud est : quare licet personæ divinæ sint correlativæ, et necessario connexæ ; fieri optime potest quod una termi­ net humanitatem, non terminantibus a’iis. •il. His constitutis circa terminum qui assumptionis, quæ explicant id, quod titu­ lus dubii supponit, scilicet solam A'erbi personam, non autem alias, terminasse humanitatem, ulterius videndum est, quod dubium præcipie investigat, quid nempe fuerit terminus quo, sive ratio terminandi. Cum enim in persona Verbi inveniantur natura divina, subsistentia absoluta, et propria personalitas, sive subsistentia re­ lativa; de his omnibus dubitari potest. Pro cujus majori luce observandum est, quod duplex ratio terminandi distingui 1 potest : alia omnino proxima, illud vi­ delicet, per quod persona Verbi immediate P formaliter terminat humanitatem ; sicut J lux, aut color constituit corpus in esse visibilis : alia radicalis, nempe id quod ra­ dicat, et fundat vim terminandi proximam, sicut se habet temperamentum, unde pro­ venit color. Et loquendo de ratione radicali terminandi facile constat, et admitti­ tur , quoi sit natura divina, supposito etiam, quod non sit ratio terminandi immediata. Nam quæcuinque vis proxima designetur, fundari debet in natura divina, quæ est prima radix eorum, quæ sunt in D^o : DISP. VIH, Deu : unde sicut alite rationes ad hujus­ modi radicem revocantur, sic etiam vis, aut ratio proxima, per quam Verbum terminavit humanitatem, debet reduci ad hujusmodi radicem. Nec de hoc est quiestio; sed de ratione omnino proxima, et immediata terminandi , quæ simpliciter dicitur terminus quo assumptionis. i .Ad quod denique observandum est ex Î dictis tract. 6, disp. 7, num. Gl, quod i dupliciter potest aliquid dici, quod imme' diate terminet, vel uniatur. Idque magis prospicuum fieri, si explicemus, quod in duplici sensu potest aliquid dici uniri me­ diate. Primo si unio sistat in eo, cui ali­ quid immediate unitur, et non pertigat ad id, cum quo dicitur uniri mediate, nec illi præstat suum effectum : et hoc modo in­ tellectus dicitur uniri mediate cum materia prima hominis : quia ejus unio et effectus sistit in anima, cui immediate unitur, et qua mediante dicitur uniri materiæ : nec enim materiam in se tangit, aut illi præs­ tat suum effectum formalem. Secundo, quando ejus unio non sistit in extremo, cui immediate per prius unitur; sed eo supposito, et ratione ejus transit ad aliud, cui etiam immediate unitur, et cui præstat etiam suum effectum : sicut existentia di­ citur uniri materiæ mediate, seu mediante forma, quia non convenit materiæ, nisi pnesupposita forma, et ratione illius : cælerum non sistit in forma, sed transit ad materiam, et eam reddit existentem. Unde liquet a contrario sensu, quod du­ pliciter potest aliquid terminare, aut uniri immediate : primo minus proprie, quate­ nus etsi terminet, et uniatur ratione alte­ rius, nihilominus eo supposito pertingit usque ad aliud extremum, cui uniri dici­ tur : quomodo existentia unitur immediate materiæ. Secundo proprissime, quatenus terminat, et unitur per se : et ratione sui, ita ut nihil præsupponat, ratione cu­ jas ut prius communicari terminet, et uniatur, sed potius sit ratio, ut alia com­ municentur : quomodo forma substantialis comparatur ad materiam, el ad existen­ tiam, et alia, quæ materiæ uniuntur. to Cum ergo in titulo inquirimus, per quid Verbum immediate terminaverit, etc., ly immediate in sensu proprissimo acci­ piendum est, ut denotet non illud, quod praecise fuerit immediate utcumque com­ municatum humanitati, aut quomodohbet ipsam terminans : sed illud determinate, quod non solum attigit immediate humani- bru tatcin, et ipsi communicavit proprium effec­ tam ; sed etiam per se, et secandum sibi propria fuit ratio terminandi, et nt cætera humanitati communicarentur. Id quippe est, per quod Verbum absolute : et per se primo dicitur terminasse humanitatem, ut omnes communiter præsupponunt. Et præcipue dubitatur, an illud fuerit aliquid absolu­ tum, an voro quid relativum, et omnino Verbi proprium. § Π. Defenditur communis Theologorum senlenlia. 42. Dicendum est illud, per quod Ver­ bum terminavit immediate per se primo humanitatem, sive terminum quo, et for­ malem assumptionis, non fuisse aliquid absolutum, et de se commune, sed fuisse subsistentiam relativam, seu personalita­ tem propriam Verbi. Legitimus hujus assertionis sensus constat ex prænotatis § præcedenti. Eamque in hoc sensu docent communiter Theologi D. Tho. ut constat D.Thom. ex aliquibus locis num. 39 relatis, et Cajetan. Medina. infra magis constabit. Cajetan, et Medina Kaza­ inpræs. art. 2, ubi Nazarius controv, 1, rins. Alvatcz. Alvarez disp. 21. Aranxo dub. 3, conci. Arauio. 1. Marinis cap. 1 et 2. Joan, a S. Tho. Marinis. Joann, a disp. 6, art. 2, disp. Gonet disp. 8, art. 1, S.Thciu. conci. 1. Cabrera art. 2, disp. unie. Lorca Gonèt. Cabrera. disp. 24. Scotus in 3, dist, 1, quæst. I, ad Lorca. 2 et dist. 5, quæst. 1, ubi Richard, dist. 1, Scottis. Ricliarart. 1, quæst. 2 in corp, et ad 1. Gabriel dus dist. 1, quæst. 1, art. 1, notab. 5. Ocham. Gabriel. Ocbam. quæst. 1, art. 3. Rada torn. 3, controv. 1, Rada. art. 3. Castillo disp. 6, quæst. 1. Faber Castillo. Faber. quæst. 5, disp. Suarez disp. 12, sect. 2. Suarez. Vazquez disp. 26. Granados controv. 1, Vazquez. Grana­ tract. 5, disp. 3. Januarus disp. 1, quæst. dos. 14, dub. Gaspar Hurtado disp. 3, difficult. 3. Becanus cap. 4, quæst. 1, concl. 3, et alii quam plures. Probatur primo ab auctoritate Concilii Piobatar Con­ Toletani XI in principio, quod ita habet : excilio. El cum Iola Trinilas cooperala sit formatio­ nem suscepti hominis, quoniam inseparabi­ lia sunt opera Trinilalis ; solus tamen Filius suscepil humanitatem in singularitate per­ sonæ, non in unitale divinæ naturæ, id esl, in eo, quod proprium est Filii, non quod com­ mune esi Trinitati. Sed si terminus quo, seu ratio terminandi humanitatem fuisset aliquod prædicatum divinum de se com­ mune ; Filius humanitatem suscepisset non ‘i » I • 1 .· ·<·.Γ !■’ » Μ .I ■9· 32 DE INCARNATIONE. in co, quod est Filii proprium, sed in co, quod est loti Trinitati commune : qua' pro­ positio directo repugnat assertioni Conci­ lii : ergo terminus quo seu ratio termi­ nandi humanitatem assumptam, non fuit praedicatum aliquod absolutum, et de se commune. Evenitor Unde evanescit aliquorum interpretatio, priera cxnosi’ qui dicunt decretum Concilii eo tendere, ut excludat, quod unio hypostatica fuerit in natura, ut satis explicant illa verba, In singularitate persona·, non in unitate naluræ. Et magis confirmatur ex sequen­ tibus, ut leguntur in Conciliis Toletanis de novo excussis : Nam si naturam hominis, Deiquc, alleram in alleram confudisset, tota Trinitas corpus assumpsisset, quoniam constat naturam Trinitatis esse unam, non tamen personam. Ex quibus tamen non infertur, quo l intendimus, nempe Verbum terminasse humanitatem per aliquid sibi proprium : nam licet ratio terminandi fuerit aliquid commune adhuc salvatur Concilii intentio, unionem scilicet factam esse in persona, non in natura : persona quippe singularis assumpsit, licet ratione alicujus praedicati absoluti. Evanescit, in­ quam, ista responsio : quoniam licet Con­ cilium intenderit unionem factam fuisse in persona, et non in natura, quod praedicta interpretatione salvari videtur ; nihilomi­ nus id non praecise intendit, sed etiam, quod facta fuerit in eo, uti se habent ipsius verba, quod est propnum Filii, non quod commune est Trinitati. Quod non fuit prae­ missae assertionis sola explicatio, sed ad novam, et distinctam veritatem ampliatio, Unde non solum confiteri debemus unio­ nem factam esse in persona Filii, sed etiam in eo, quod est Filii proprium. Quod mi­ nime salvatur, si terminus quo, seu ratio formalis terminandi fuit praedicatum ali­ quod absolutum Filio, et aliis personis commune. Cum enim praedicta ratio sit ex se toti Trinitati communis; totam Trinita­ tem assumentem, et terminantem determinasset, ut palam evincunt sequentia verba Concilii : Tota Trinitas corpus assumpsisset ■ quoniam constat naturam Trinitatis esse unam non tamen personam. RifelHEt hinc ulterius rejicitur aliorum expo­ Wrï sitio, qui conantur Concilium ita interpre­ 3lÎ3 CXpIlCÜ' tari, ut loquatur de unione complete, et tin. ultimo terminata, quatenus requiritur, ut natura humana praedicetur de determinata persona : ad quod fatentur concurrisse per­ sonam Filii secundum sibi propria : sed per hoc minimo impediri dicunt, quod ra­ tio prima, et omnino immediata termi­ nandi fuerit aliquod praedicatum absolu­ tum, et commune. Hoc, inquam, rejicitur, ut aperte contrarium intentioni Concilii, quod pro inconvenienti reputat, quod tota Trinitas corpus assumpserit, et inde probat unionem non fuisse factam in natura. Constat enim, quod si ratio prima, et im­ mediata terminandi fuit praedicatum abso­ lutum. et toti Trinitati commune ; vitari nequit, quod assumptio, et unio in eo praedicato, et ratione talis praedicati fuerit toti Trinitati communis, ut ex se liquet. Et praesertim, quod Concilium eodem verbo­ rum contextu affirmat totam Trinitatem cooperatam fuisse ad formationem corporis assumpti, et negat corpus assumpsisse, ut satis constat ex integro testimonio relato : sed veriiicatur Trinitatem totam coopera­ tam fuisse ad formationem corporis as­ sumpti. quia virtus operans erat toti Tri­ nitati communis : ergo si ratio immediate terminans passivam assumptionem esset ali­ quid absolutum, et commune toti Trini­ tati; pariter verificaretur totam Trinitatem assumpsisse corpus : et destrueretur in eodem sensu differentia illa intenta, et asserta a Concilio. 43. Confirmatur primo eadem assertio CcÜ| ex D. Dioovsio in lib. de divinis nomin. cap. 2, part. 2, cujus testimonium refert, r.pet approbat sexta synod, general, act. 8, et ita se habet : Discretum autem est in divi­ dü nis operibus in nos benigne manentibus, quod secundum nos, atque ex nobis integre substan­ tiam sumpsit supersubstantiale Verbum, eaque gessit, et pertulit, quæ sunt humante ipsius assumptionis eleclæ, atque prtecipuc : in his enim neque Pater, noque spiritus ulla ratione communicat : nisi forte quis asserat benignitate, clementiaque, ct communicatione voluntatis, atque in omni supereminentis­ sima, et infallibili operatione divina (quam homo pro nobis factus adimplevit immutabi­ lis profecto Deus, et Dei Verbum) illos quo­ que acccsisse consortes. Senserunt ergo Dio­ nysius, et illius synodi Patres primam, et tertiam Trinitatis personam non aliam cum persona Filii in incarnationis myste­ rio communicationem habuisse, quam in voluntate, et operatione. Si autem termi­ nus quo, sive ratio terminandi immediate humanitatem assumptam fuisset aliquid absolutum, omnibus personis commune; istæ nun possent non habere communica­ tionem in ipsa substantia mysterii, sive in terminatione d ■ ’ «**-**<*; DISP. VIH , DUB. II. i torininationo per formam, quæ communis omnibus esset. r'-usr Nec vim hujus testimonii infringet, qui jj· dicat non posse procedere in sensu a nobis I intento : nam corium est in omnium sen­ tentia, quod Paler, et Spiritus sanctus communicant circa hoc mysterium non so­ lum in voluntate, et operatione, sed in aliis : quippe cum humanitas habuerit ali­ quos eflcclus a forma, aut quasi forma, quæ I est communis omnibus personis. Ut enim i docent Thomistæ, ct infra statuemus dub. 3, humanitas Christi existit perexistentiam increatam, quæ una, et communis est in omnibus personis, ut supra diximus num. [ 34, unde opus est omnes 1res personas convenientiam habuisse in existentia huI munitatis. Alii etiam Thomistæ communir ter asserunt humanitatem Christi sanctificatam fuisse per Deitatem unitam ipsi sub conceptu formæ sanctificantis physice, vel ; moraliter : ubi eadem occurrit divinarum personarum convenientia in forma sanctiI cante. Hæc, inquam, minime debilitant robur illius testimonii : quoniam nec exis­ tentia Dei, nec Deitas per modum formæ sanctificantis, nec aliud prædicatum abso­ lutum, ex se commune communicatur hu­ manitati immediate, id est, per se primo, I et ratione sui; sed mediante personalitate : Verbi illa determinante, et sibi appro· | priante, ut suis locis magis declarabimus. Hoc autem ipso, quod sic determinata, et j appropriate humanitati communicentur; r non sequitur, quod aliæ personæ divinæ ■ habuerint in eis effectibus communicatio• nem : quia ad hoc opus erat, quod aliquid i uniretur commune, et ut commune. Si au­ tem prima, et immediata ratio terminandi humanitatem fuisset Verbo vel natura, vel aliquid commune ; non possent non aliæ personæ in prædicta ratione, ejusque forI mali effectu communicare : quod tamen reprobat illa Synodus. Confirmatur secundo (et magis expliI rtD. cantur immediate dicta) ex D. Thom. qui rwin· licet non neget naturam divinam unitam fuisse humanitati, nihilominus semper ob­ servat, quod non fuerit unita per se primo, et ratione sui, sed ratione personæ : unde aperte sentitrationemimmediatam uniendi, et terminandi non fuisse aliquid absolu­ tum, et commune, sed aliquid personale, seu Verbi proprium. Sic enim in præs. art. I 2, in corp, inquit : Esse terminum assunipI Horn's non convenit naluræ divinæ secundum I se ipsam : sed ratione personæ, in qua conSalmant. Curs, theolog. tom- XIV. I 33 sideratur. El ideo primo quidem, cl proprissime persona dicitur assumere. Et in resp. ad 2, dicit : Illud, quod convenit naluræ divinæ secundum se, convenit tribus personis, sicut bonitas, sapientia, et hujusmodi. Sed assumere convenit ea ratione per· some Verbi. Et art. 4, salvat hac via, quod una persona divina possit incarnari absque aliis : aperte significans oppositum non posse non contingere, si unio fieret in ali(juo communi, aut si ratio primo terminans esse aliquid absolutum. Unde in corp, ait : Id, quod est actionis in assumptione, cornmune est tribus personis. Sed id, quod perlinet ad rationem termini, convenit ita uni personæ quod non alii. Et art. 2, in­ quit : Natura dicitur incarnata, sicut et assumens ratione personæ, ad quam lerminata est unio : non autem prout est communis tribus personis. Et in 3, dist. 1, quæst. 2, art. 1 ad 3, ait : Dicendum, quod de natura non dicitur incarnatio secundum se, sed ratione personæ, secundum quod tota na­ | tura divina incarnata est in una persona Filii. Et ideo non oportet, quod incarnari de Iribus dicatur. Hoc enim est necessarium in illis, quæ dicuntur de natura ratione ipsius naluræ ; non de illis, quæ dicuntur de natura ratione personæ. Quæ omnia falsa essent, si terminus quo, seu ratio formalis terminandi non fuisset aliquid personale, et proprium Verbi; sed aliqua ratio absoluta, et aliis personis communis. Recolantur supra dicta disp. 5, num. 18. 44. Secundo probatur conclusio ratione natio ex relatis testimoniis desumpta : nam si terminus quo, seu ratio formalis termi­ nandi humanitatem fuisset aliqua ratio ab­ soluta; sequeretur non solum Verbum, sed i etiam Patrem, et Spiritum sanctum terminasse ut quod humanitatem, et incarnatos fuisse : consequens est hæreticum : ergo non potest dici, quod terminus quo fuerit aliqua ratio absoluta; sed concedere debemus fuisse aliquid personale, et proprium Verbi. Minor, et consequentia patent. Se­ quela autem ostenditur : tum quia quælibet ratio absoluta non minus convenit Patri, et Spiritui sancto, quam Verbo : ergo si istud dicitur terminare ut quod humanitatem, et esse incarnatum ratione alicujus prædicati absoluti, eadem ratione dicetur, quod Pater, et Spiritus sanctus i terminaverint ut quod humanitatem, et fuerint incarnati. Tum etiam quia ille est i terminus qui, in quo repetitur terminus I quo, seu ratio formalis terminandi : sed 3 H , J; ||| ■’ ·'■ BH W : B| Jfl V· B| !.. '·$ H ''1' '3 μ j .| | j : Sm I ··<·] | . | | | | B '1 | ^ p· -.t·; . | ■. ’ S ] 3. -j: b, mN '.Ώ SSg i ■ -j DE INCARNATIONE quælibot ratio absoluta repentur in omni­ I bus divinis personis, ostque illis commu­ nis : ergo si terminus quo assumptionis, aut ratio formalis terminandi humanitatem fuit Verbo aliquid absolutum; sequitur omnes divinas personas fuisse terminum gui assumptionis, ac subinde omnes fuisse incarnatas. nii'i”‘r>’ Confirmatur, et declaratur primo : quia 'vis. seu ratio terminativa absoluta, et communis non minus sufficit, ut tres personæ ratione illius dicantur simul ter­ minare; ac virtus, seu ratio absoluta et communis sufficit, ut tres personæ dican­ tur ratione illius simul agere : id enim paritatis ratio convincit, ut facile conside­ ranti constabit : sed quia virtus, seu ratio agendi, qua Verbum influxit active in unionem, est absoluta, et communis; omnes très personæ simul active influxe­ runt in prædictam unionem, et dicuntur active assumpsisse, ut ostensum e.-t disp. 5, dub. 1; ergo si vis. aut ratio formalis, qua Verbum terminavit humanitatem, fuit absoluta, et communis; sequitur omnes 1res divinas personas simul terminasse, et assumpsisse humanitatem. Ex quo ulterius fit, quod sicut de Verbo ratione illius ter­ minationis, et assumptionis dicitur esse in­ carnatum, et facium hominem; idem de aliis personis dicendum sil. Quod plane est haereticum , ut constat ex dictis % præcedenti. Sci-çmh. Confirmatur secundo : nam ut aliqua di­ cantur substantialiter uniri, sufficit habere vinculum substantiale commune : sicut ut duo dicantur uniri accidentaliter secundum continuationem, sufficit habere vinculum quantilativum commune, v. g. punctum, aut lineam. Et hac ratione natura divina, et humana uniuntur substantialiter in Verbo, quia hujus personalitas, sive hy­ postasis est illis communis, atque in ca conveniunt, ut constat ex dictis di-μ. 3, duh. 3 ; sed si ratio, qua Verbum termi­ navit humanitatem, fuisset aliquod prae­ dicatum absolutum, ct commune, v. g. na­ tura divina, vel subsistentia absoluta; tres divinæ persona· ex una parte, et humanitas Christi ex alia haberent aliquod vinculum substantiale sibi commune; ipsam videlicet naturam divinam, aut substantium abso­ lutam, per quas humanitas, et personæ subsisterent. Ergo omnes divinæ personæ uniremur substantialiter cum humanitate. Constat autem Verbum esse, et dici in­ carnatum propter hanc substantialem unionem : ergo eadem raliono Pater, et Spiritus sanctus essent, el dicerentur in­ carnati. § HL Effiigia Durandi prxcluduniur. i 4">. Vires hujus molivi, quod efficacissimum est ad excludendum do lacto torminat onem humanitatis per rationem aliquam absolutam, studuerunt aliqui enervare licet diversis viis. Et in primis occurrit Duran­ Hes?c SiO dus principalis contraria; sententia; patro­ Durai nus, et respondet nullum esse inconve­ niens, quod Pater, et Spiritus sanctus dicantur incarnati, et homines, non qui­ dem absolute, et secundum proprias ratio­ nes personales ; sed cum addito, scilicet in quantum simul cum Filio sunt unus Deus. Cum enim in ejus sententia ratio formalis immediata terminandi humanitatem fue­ rit subsistentia absoluta constituens hunc Deum subsistentem ; sicut nullum est in­ conveniens, quod hic Deus subsistens di­ catur incarnatus, et homo ; sic nec absur­ dum est, quod tres persona', in quantum sunt unus Deus, subeant eandem denomi­ nationem. Sed hæc responsio est nimis audax, et Reprob temeraria : quia nemo sanctorum Patrum, Ior· aut Theologorum asseruit Patrem esse in­ carnatum, Patrem assumpsisse humanita­ tem, vel esse hominem, nec quid simile 1 protulit : quinimo fides catholica negat illas propositiones, ut satis liquet ex dictis || a num. 37. Quod autem Durandus subdit, i ut illarum dissonantiam, et asperitatem I «Tiqua ratione temperet, Patrem, et Spi­ ritum sanctum non esse dicendos incarna­ tos, aut homines absolute, sed solum in quantum sunt hic Deus terminans per se primo assumptionem, sive humanitatis unionem, quod est additum diminuens | earum propositionum sententiam : id, in­ quam, nullius momenti est, et nihil dimi­ nuit proposito fundamento. Nam quod convenit hinc Deo ratione naturæ, vel attributi, aut perfectionis omnibus perso­ nis communis; absolute, et simpliciter de persouis omnibus prædicalur. Unde vide­ mus, quod omnes persome divinae dicuntur absolute, et simpliciter intelligere, velle, creare, gubernare, et similia : quia hæc habent in quantum sunt unus Deus, et r ratione naturæ, et attributorum omnibus , personis communium. Ergo si natura di­ vina, DISP. VIH, DUB, II. vina, vel subsistentia absoluta fuit ratio formalis immediata terminandi humanita­ tem assumptam, et ejus ratione convenit personis incarnari, et fieri hominem, in quantum sunt unus Deus ; vitari nequit, quud Pater, et Spiritus sanctus absolute, et absque addito dicantur incarnati, et homo : sicut id ipsum absolute, et absque addito prædicatur de Verbi persona. Prætereâ sicut virtus, quæ est princi­ pium activum assmptionis, v. g. omnipo­ tentia, est quiil absolutum, conveniens per se primo huic Deo omnibus personis com­ muni ; sic etiam in sententia Durandi vis, quæcsl terminus, sive ratio formalis imme­ diata terminandi humanitatem, v. g. sub­ sistentia absoluta, estquid absolutum, con­ veniens per se primo huic Deo omnibus personis communi. Sed assumere ac­ tive humanitatem convenit tribus personis absolute, et de illis absque addito dimi­ nuente prædicatur : quia principium quo in omnibus illis indivise, et æqualiter inve­ nitur. Ergo pariter assumere terminative, seu terminare humanitatem (consequenter ad sententiam Durandi) convenit absolute, tribus personis, et de illis dicetur absque ullo addito diminuente : quia in illis etiam indivise, et æqualiter invenitur terminus quo assumptionis, nempe subsistentia abso­ luta. Unde sicut ista est absolute vera, Fer&utn caro facium esi, sic etiam verificabuntur istae, Pater caro factus est, Spiri­ tus sanctus caro factus esi. Nam subsisten­ tia absoluta, quæ Verbo fuit ratio formalis assumendi, sicut convenit Verbo, sic etiam convenit Patri, et Spiritui sancto. Hæc vero consequential tam manifeste repugnant iidei catholic®, ut nulla ratione queant sustineri. Ad hæc : posita unione humanitatis ad subsistentiam absolutam : et ratione illius ad hunc Deum, tam communis esset hic homo ea subsistentia subsistens, ac isto Deus subsistens eadem subsistentia : et consequenter cuicumque communicaretur hic Deus, communicaretur etiam hic homo : sed hic Deus esset communis Patri, Filio, et Spiritui sancto : sunt enim hic Deus: ergo pariter hic homo esset illis communis : ergo Pater esset homo, et Filius esset homo, et Spiritus sanctus esset homo cum eadem proprietate. Quod magis declaratur sequenti syllogismo: Hic Deus ut communis personis csl ralionc sui homo : sed Paler est hir Deus : ergo paler esi hic Deus : ergo Paler csl hic homo Major continet doctrinam Durandi : I minor est de fide, et consequentia suppositis priemissis, legitima : sed consequens est hæreiicum, Unde satis manifestat majorem I esse plusquam falsarn. 46. Nec melior est alia solutio ejusdem Durandi, qui ut declinet objectam incon­ veniens, respondet, quod ut humanitas di­ catur de aliqua persona, præter unionem ad subsistentiam absolutam, et communem requiritur ulterior, aut alia unio persona­ lis, qua; videlicet terminetur ad personam, secundum quod est ipsi proprium. Et quia humanitas hoc posteriori modo unita est. soli personæ Filii, secus aliis personis : propterca solus Filius est ac dicitur incar­ natus, et homo, non autem aliæ personæ. Nam contra praedictam responsionem est primo, quod posita priori illa unione ad subsistentiam absolutam, et communem, et alia unione exclusa, aut non intellecta, impossibile est, quod humanitas non sit in omnibus personis ; et consequenter, quod de illis non praedicetur. Nam ut hactenus ostendimus, quod convenit per se primo Deitati, vel huic Deo ratione sui, est in omnibus personis, et de illis prædicatur : sed seclusa, aut non intellectualia ulteriori unione ad proprietates personales, hic Deus communis esset vere homo; siquidem ra­ tione subsistentiæ absolutae, quæ ipsi per se convenit, terminaret, et haberet huma­ nitatem assumptam, sihique unitam : ergo independenter ab alia ulteriori unione omnes personæ divinæ essent, et vere di­ cerentur homo : et consequenter si de facto ita res se habuit, qua proprietate Filius dicitur homo, eadem Pater, et Spiritus sanc­ tus dicentur homo. Confirmatur: nam Licet data illa secunda, et ulteriori unione rd proprietatem perso­ nalem ; Filius speciali illa ratione etiam diceretur homo; id tamen minime impedi­ ret. quod ratione prioris unionis esset ab­ solute homo : ut enim proxime argueba­ mus, quod personæ divinæ convenit, in quantum est Deus, vel ratione naturæ di­ vinæ, vel alicujus attributi, absolute conve­ nit, et de illa prædicatur, sicut esse creato­ rem, conservatorem, omnipotentem, etc., ergo licet supposita illa specialiori unione ad proprietatem Filii, hic haberet specialem aliquem titulum, ob quem præ aliis perso­ nis diceretur homo ; id tamen minime im­ pediret, quod aliæ etiam personæ dicerentur homo absolute : quia ad id sufficeret titulus omnibus communis, nernpe hunc Deum per se, et ratione subsistentiæ absoluta? Alia Dnraod» Sûlulio. >* A · /t Refelli fur. i. ··*>■ ■ -· h i I i 1 K.·’ Ι··5 I . j DE INCA II NATION E ConfutâW aarpHus. habere bumanitatem, et osse hominem, ut supra ostendimus. Fides autem non solum confitetur Filium prae aliis personis, aut speciali titulo esse hominem : sed negat etiam, quod Paler, ct Spiritus sanctus sint homo. 47. Rejicitur s.-cu> i .* I; ♦ .Λΐ «’J r i·;· * n iî'ï ■ ά tf 'A ·.· Λ ΙΛ 38 i tir - ή • DE INCARNATIONE. perseitates, seu subsistentias, quibus di- ' vinæ personæ constituantur, cl distinguan- i tur. Certum enim est dari in Deo 1res per­ sonalitates : personalitas autem aliud non est, quam subsistentia intellectiva? naturæ, ut locis citatis fusius ostendimus. Hoc au­ tem supposito, nulla est ratio, cur persona Verbi non terminaverit immediate huma­ nitatem per subsistentiam propriam, non solum m condislinctam a personalitate Pa­ tris, et Spiritus sancti, sed etiam a subsis­ tentia absoluta, et ex se communi : nec est motivum urgens, ut conjiciamus nos in angustias non necessarias, quas patitur, ut I statim magis constabit, data responsio. Seccndo. Quæ insuper refellitur ostendendo, quod penitus non satisfaciat inconvenientibus objectis contra Durandum : nam in primis unio hypostatica facta est in aliquo proprio Verbi : sed si fieret in subsistentia abso­ luta ut determinata per Verbi personalita­ tem. non fuisset facta in aliquo proprio Verbi : ergo prædicta unio non fuit facta immediate in subsistentia absoluta, ut mo­ dificata, vel determinata per aliquid pro­ prium Verbi; et consequenter asserendum est. quod fuerit facta in propria Verbi per­ sonalitate, seu subsistentia. Utraque con­ sequentia patet ex pnemissis. Et major Coiicil- probatur ex testimonio Concilii Toletani Tolcl. relato num. 42, ubi dicitur : Solus Filius formam sertiaccepil in singularitatepersonæ, non in unitate naturæ, in id, quod proprium est Filii, non quod commune est Trinitati. Minor etiam liquet : quia licet subsistentia absoluta ut modificata, et determinata per relationem filiationis approprietur Verbo; nihilominus nequit dici propria A*erbi, ut liquet in natura divina, quæ determinata per talem relationem appropriatur A'erbo; et tamen non est simpliciter Verbi propria, sed potius ratio communis : ut enim ali­ quid approprietur sufficit, quod trahatur ad propria; ut autem proprium sit, non satis est trahi, vel contrahi sed requiritur, quod conveniat ex propria ratione, et differen­ tia : ergo si unio hypostatica facta fuisset in subsistentia absoluta ut determinata per Verbi personalitatem; non vocificaretur factam esse in aliquo proprio Verbi. Confir­ 50. Confirmatur primo declarando ammatio 1 ‘ piius vim hujus impugnationis : nam unio hypostatica facta est in aliquo ita proprio Verbi, quod vitetur Patrem, et Spiritum sanctum fuisse unitos humanitati, ut supra contra Durandum ostendimus, et salvare studet responsio, quam impugnamus : sed / ! ·! « si ratio formalis uniendi, et terminandi humanitatem assumptam fuisset subsisten­ tia absolute modificata per Verbi persona­ litatem; prædictum inconveniens minime vitaretur : ergo adhibita responsio nequit sustineri. Probatur minor : nam. quod con· venit Fdio per aliquam rationem ex se communem, ipsi tamen appropriatam per filiationem ut determinantem talem ratio­ nem, etiam convenit Patri, et Spiritui sancto, et de illis prædicatur. Unde quia virtus creativa non esc propria Verbi, sed ratio ex se communis, I cet ad Filium ap­ plicata, contracta et determinata per filiatio­ nem; impossibile est, quod per talem vir­ tutem ut sic determinatam aliquid fiat, vel quod a Filio aliquid producatur per illam, quod simul non producatur ab aliis personis, et fiat ab eadem virtute in eis existente, et simili modificatione contracta. Ergo si ter­ minus quo assumptionis, sive ratio forma­ lis, qua Verbum terminavit humanitatem non fuit propria ipsius, illi quæ ex propria personali ratione conveniens, sed subsis­ tentia communis ipsi appropriata; fieri non potuit, quod Verbum terminaverit hu­ manitatem, et quod aliæ personæ simul stiam non terminaverint eadem ratione, sive per rationem illam communem ipsi appropriatam. Confirmatur secundo, et declaratur am- Confirplius inquirendo ab Adversariis, quid in- milio i. telligant per subsistentiam absolutam ut determinatam per filiationem? Nam inqui­ rimus, utrum hoc complexum significet in recto filiationem, et in obliquo subsisten­ tiam absolutam : an vero e converso signifi­ cet in recto subsistentiam absolutam, et in obliquo filiationem : an denique utramque in recto, et æqualiter importet? Si dicant primum : plane concedunt assertionem nostram, et sibi in terminis contradicunt : quippe intendimus, quod ratio perse primo terminans sit propria Verbi, et aliquid personale; sed non negamus, quod in obli­ quo afferat subsistentiam absolutam, illamque ex consequenti humanitati commu­ nicet. 6i autem eligant secundum : liquido infertur, quod terminus quo fuerit in recto sola ratio aliqua absoluta, licet in obliquo, et ex consequenti attulerit aliam rationem personalem, quam humanitati communi­ caverit. Quod est ipsa sententia Durandi : neque enim ille negat hoc posterius, sed intendit illud primum. Unde sicut ex ejus sententia infertur Patrem, et Spiritum sanctum secundum communem rationem subsistentiæ DISP, VJII, DUD. 11 subsistentia· absoluto? assumpsisse carnem : sic ex praulicta responsione sequitur, quod Pater, et Spiritus sanctus secundum rec­ tum termini assumptionis, quod est ipsa subsistentia absoluta, carnem assumpse­ rint : licet ex parte obliqui, quod est per­ sonalitas Verbi, detur specialis ratio, ut Verbum prm aliis personis dicatur homo : quod minimo negat Durandus, sed catho­ lice concedit. Unde tuta inter ipsum, et hos Auctores discordia ad voces revocabi­ tur, quod ille dicat unionem primario fac­ tam esse in absoluto, et secundario in relativo; isti vero affirment unionem in recto factam esse in absoluto, et in obli­ quo factam esse in relativo. Ille tenet rationem primario terminantem esse abso­ lutum; rationem vero secundario termi­ nantem esse relativum : isti autem docent rationem in recto terminantem esse abso­ lutam; sed rationem in obliquo terminan­ tem esse relativam. In qua vocum pugna non inferior Durandus evadet : quia facta comparatione inter rectum, et obliquum, illud primario, et principalius terminat; istud autem secundario, et ex consequenti, ut in aliis terminis, atque objectis aliquid connotantibus, sive afferentibus in obliquo facile ostendi potest. 51. Denique si ex his, quæ proposui­ mus, eligant ultimum, nempe subsistentiam ut appropriatam, et determinatam per filia­ tionem, dicere in recto, et æqualiter tam subsistentiam ut absolutam, quam relatio­ nem; multipliciter refelluntur. Tum quia generaliter loquendo omne concretum dicit in recto aliquid, per quod tamquam per formam constituitur; aliud vero non ita principaliter importat. Tum etiam quia ter­ minus quo assumptionis debet esse unus per se : sed concretum, aut complexum ex sub­ sistentia absoluta , et proprietate relativa sumptis in recto non est unum aliquod per se formalissime loquendo ; cum coalescat ex rebus pertinentibus ad diversos ordines, absolutum videlicet, et relativum, et virtualitcr inter se distinctis : ergo prædictum complexum ita consideratum non potuit constituere terminum quo assumptionis. Tum denique (et quod caput est manifes­ tans prædictum dicendi modum relabi in Durandi sententiam, quam vitare satagit) : nam ex tali responsione sequitur Verbum unitum fuisse humanitati tam proprie, et immediate per subsistentiam absolutam, et communem, quam proprie per proprie­ tatem relativam sibi specialem : sed pri­ 39 mum sufficit, ut Pater, et Spiritus sanctus dicantur uniti humanitati, ut su pra contra Durandum ostendimus; cum prædicla subsistentia absoluta sit eis communis cum Filio : ergo licet hic dicatur majori specialitate unitus ob terminationem per suam proprietatem relativam ; semper tamen verificatur inconveniens a nobis intentum, et objectum, nempe Patrem, et Spiritum sanctum incarnatos esse, si semel subsis­ tentia absoluta fuit terminus quo, seu ra­ tio formalis terminandi humanitatem. Et declaratur magis : nam ea ratione ali­ Fulcitur quid terminat ut quod, qua habet in se terminum quo, seu rationem terminandi : sed Pater, et Spiritus sanctus habent in se subsistentiam absolutam, quæ juxta hunc dicendi modum est terminus quo furmalis, et immediatus assumptionis licet non adæquatus : ergo Pater, et Spiritus sanctus terminarunt ut quod etsi inadæquate, as­ sumptionem, et eodem modo, dicentur in­ carnati. Quod tamen nu’la ratione concedi potest, ut supra ostendimus. Quæ impu­ gnatio tanto magis urget, quanto juxta hunc dicendi modum subsistentia absoluta, et proprietas relativa Verbi minorem inter se observant dependentiam, aut subordinationem in terminando : sed immediate, primario, in recto, et per se concurrunt ad terminandum humanitatem. Si enim pro­ prietas Verbi terminans præstat, quod hu­ mani.as sit in Verbo : cur non subsistentia absoluta Dei terminans non præstabit, quod humanitas sit in hoc Deo, sive indi­ viduo Deitatis, et subinde in tribus divinis personis, ut § præced. arguebamus contra Durandum ? Sed ille cognita bonitate con­ sequents, ausus est illam concedere, in quo reprehenditur : Auctores vero, contra quos nunc agimus, dum illam devorare renuant, minus recte admittunt principia, et minus consequenter, eis suppositis, quam Durandus, se gerunt, et loquuntur in hac materia. 52. Exemplum autem potentiæ genera- Retor­ tivæ : quo se declarant, in ipsos retorquen­ quetur exem­ dum est. Tum quia prædicta potentia non plum ­ dicit in recto paternitatem, sed naturam, adversa riorum. aut intellectum Dei connotando paternita­ tem in obliquo : ergo pariter, si conse­ quenter procedunt, terminus quo assump­ tionis non dicit in recto proprietatem Filii, sed subsistentiam absolutam connotando in obliquo eam proprietatem ; unde ulte­ rius liet, quod sicut principium quo gene­ rationis est in recto intellectus Dei, sic ■> -, J 14 ·■' I i 40 DE INCARNATIONE. DISP. VIII, DUB. II. etiam terminus quo sit subsistentia abso­ 1 notionalis propria personæ producentis, οι luta quod num. 50 jam inprobavimus. non persona? producite : quocirca ah intrin­ Tum etiam (quod ex præcedenti sequitur', seco petit compleri, et determinari in quia inde etiam fieret, quod sicut lota vir­ obliquo per relationem principii distin­ tus quo generandi est intellectus conno- guentem inter personam producentem, et tando paternitatem ut conditionem, aut personam productam : quippe in divinis requisitum; ila etiam tota ratio quo termi­ omnia sunt eadem, ubi non occurrit rela­ nandi esset subsistentia absoluta, proprie­ tionis oppositio. Unde ex communicatione tate relativa ad instar conditionis se ha­ ; naturæ divinæ non sequitur communicatio bente : et consequenter, quoi Verbum non potentiæ generativa, quie necessario im­ terminaverit saltem primario humanitatem portat saltem in obliquo relationem in­ persuam proprietatem, aut personalitatem, communicabilem. Et multo minus sequitur sed per subsistentiam ; absolutam conno- ; communicatio paternitatis ; quia hæc cum lando proprietatem : quo non amplius Du­ I opponatur Filio, nequit ipsi communicari. randus affirmat. Sed est contra testimo­ Nihil autem horum occurrit in present! nium Concilii Toletani affirmantis unionem materia : nam subsistentia absoluta sub factam esse in eo quod proprium est Filii, proprio conceptu absoluto non indiget ali­ non quod est commune Trinitati : cum ta­ quo addimenlo relativo, ut communicet men juxta prædictum discurrendi modum suum effectum formalem subsistendi, et potius dici deberet unionem factam esse terminandi : unde si semel fuit terminus simpliciter in eo, quod commune est Tri­ quo humanitatis assumptæ, id per se pers­ titit independenter ab alia modificatione, nitati. quam in eo, quod proprium est Fi­ lii : nam illud prius fuit terminus quo seu aut determinatione : licet nec repugnaverit, quod hæc ‘adjecta fuerit per Filiationem, ratio formalis ; hoc autem posterius condi­ ut fatetur etiam Durandus : nam hoc pos­ tio, aut modus determinans. Objec­ 53. Dices predictam similitudinem ad terius minime impedit illud prius. Rursus tio. hoc principaliter induci, ut declaretur, humanitas assumpta, et terminata per sub­ qualiter ex unione humanitatis ad subsis­ sistentiam absolutam existentem in Filio : tentiam absolutam, modificatam filiatione, nullam oppositionem nec ex se, nec ex tali subsistentia absoluta habet cum aliis sicut ad terminum quo, non inferatur, quod humanitas sit in omnibus personis vel ab personis divinis. Unde fit, quod sicut hu­ omnibus personis assumpta; licet subsis­ jusmodi subsistentia est illis communis ; tentia absoluta sit ex se omnibus commu­ sic etiam humanitas per eam primario ter­ nis. Quod predicto exemplo optime decla­ minata debeat illis omnibus communicari, ratur, nam intimior est nature divinæ et in eis esse ; quamvis, ut jam diximus, conceptus potentiæ generalivæ, et identitas addatur alia ultimior, et specialior commu­ cum paternitate, quam subsistentia?absolu­ nicatio ad personam Verbi, ut non negat Durandus. Quocirca nisi Verbo concedatur ta? conjunctio cum humanitate : et tamen licet natura divina, quæ est potentia gene­ propria subsistentia, per quam immediate rative, et identificatur cum paternitate, terminaverit humanitatem, et qua mediante communicatur Filio ; nihilominus non com­ communicaverit alia prædicta ; non vitatur municetur propria ratio potentiæ generati- precipuum inconveniens, quod responsio v · (ali, sive ut loti Trinitati communi. Utra­ que consequentia patet. Et major ostendi­ tur : nam quod communicatur præcise ut inclusum in alio, communicatur illo me­ diante, ot conjungente, sive immediatius attingente communicationem extremorum : undo fieri non potest, quod effectus pro­ prius inclusi sit prior, quam effectus pro­ prius includentis. Et hac ratione , quia existent ia divina communicatur humanitati ut inclusa in subsistentia, et ratione illius; non est prius in humanitate existere, quam subiistere ; sed potius e contra. Minor etiam liquet : nam ingeniosus ille Auctor distin­ guit perseitatem independent!», et perseilatem incommunicabilitatis : et primam dicit esse propriam subsistenti» absolut» ; secundum vero esse propriam subsistenti» relativæ : ex quibus colligit (et salis con­ sequenter), perseitatem absolutam prius communicari humanitati, quam subsisten­ tiam incommunicabilitatis , quippe cum ista secundum intelligent!» rationem de­ beat in illa fundari, eique inniti, ut cons­ tat ex his, qu» tradit a num. 62 et præserlim num. 70 ; sentit ergo effectum proprium subsistenti» absolut» præcedere secundum intelligent!» rationem effectum proprium subsistenti» relativæ. Explicatur amplius : nam idem est ordo inter effectus formales, ac inter formas communicatas subjecto, vel terminabili ; siquidem effectus formalis est ex parte recti ipsa forma communicata subjecto : sed facta comparatione inter effectum formalem subsistenti» absolut», et effec­ tum formalem subsistenti» relativæ, prior secundum intelligent!» rationem est ille, quam iste, ut ille Auctor discurrit : affir- i mat enim humanitatem prius subsistere perseitate independent!», quod est effectus formalis subsistenti» absolut», quam sub­ sistat perseitate incommunicabilitatis, quod est effectus formalis subsistenti» relativæ : ergo ex ejus sententia prius communicatur humanitati subsistentia absoluta, quam subsistentia relativa. Quod ipse in Durando reprehendit, et merito : quippe inde in­ fertur pro illo priori hunc Deum tribus personis communem incarnatum esse, su­ binde ipsas personas incarnatas fuisse, ut ostendimus | 2 et 3. Et nihil prodest dicere subsistentiam absolutam terminasse ut inclusam in relativa, et per illam de­ terminatam : quoniam implicat in dictis : jam enim ostendimus non cohærere, quod aliquid concurrat præcise ut inclusum, 43 et per inclusionem determinatum, et quod nihilominus per prius, et subinde imme­ diatius præstet suum effectum formalem : quod tamen ex doctrina prædicti Auctoris evidenter colligitur. 57. Nec iterum satisfacit, si cum eodem Secunda n. 70 dicatur prioritatem illam solum esse evaMn Godoi. secundum intelligent!» rationem, et adhuc in hac linea non adæquatam, sed inadæquatam, et cum mutua connexione, ut palet in ipsa subsistentia creata, cujus loco divinæ subrogantur : nam in subsis­ tentia creata perscitas independent!» non est prior simpliciter secundum intelligent!» rationem, quam perscitas incommunicabi­ litatis, sed solum inadæquate, et secundum munia inadæquata ejusdem subsistenti», habentia inter se connexionem mutuam. Hoc, inquam, minime satisfacit : nam Confuta­ concesso omni eo, quod affert, aut suppo­ tur. nit, intactum, et perseverans relinquit in­ conveniens, quo manifestamus sententi» opposit» falsitatem. Licet enim prioritas illa sit inadæquata ; nihilominus si huma­ nitas prius recipit subsistere perseitate independentiæ, quod dicitur effectus proprius subsistenti» absolut», quam subsistere perseitate incommunicabilitatis, quod di­ citur effectus subsistenti» relativæ; ne­ cessarium omnino est, quod humanitas prius prioritate inadæquata terminetur per subsistentiam absolutam : sed subsistentia absoluta pro illo priori non intelligitur ut determinata per filiationem, sed ut abso­ luta, et tribus personis indifferenter com­ munis : ergo pro illo priori unit tribus personis humanitatem, quam terminat : et consequenter verificabitur tres personas per subsistentiam absolutam sibi com­ munem assumpsisse humanitatem, et in­ carnatas fuisse. — Et declaratur amplius : nam si subsistentia absoluta prius priori­ tate adæquata communicata fuisset huma­ nitati, quam subsistentia relativa ; seque­ retur tres personas divinas prius prioritate adæquata incarnatas fuisse, quam Filium secundum rationem sibi propriam, ut Auctor iste bene probat contra Durandum, et constat ex dictis % 2 ; ergo si subsis­ tentia absoluta, prius prioritate inadæquata communicata est humanitati, quam subsis­ tentia relativa ; infertur tres divinas per­ sonas prius prioritate inadæquata fuisse incarnatas, quam Filium secundum suam proprietatem. Consequentia patet a pari­ tate , qu» (supposita in aliis omnibus convenientia terminorum) id recte con- >2 .· /· I - <■ iID 44 n I 4 BE INGABNATIDNE vincit. Undo tota discordia inter Duran­ dum, et Godoi reducetur ad hoc, quod ille vocat prioritatem adaequatam, iste inadavjuatam : ille constituit duas unio­ nes. iste unam cum dupbci munere inadæquato. Sed prædicta differentia parum, aut nihil refert ad præcipuam rei præsentis difficultatem, et ad vitandum in­ conveniens sæpe objectum, ut facile con­ sideranti constabit. Et aliunde melius videtur loqui Durandus : quia ordo ab­ solutus, et relativus adaequato etiam in divinis virtualiter distinguuntur, et ille est adæquate virtaaliler prior, et indepen­ dens. Dcictri58. Quod autem in prædicta evasione nj.qea niiiur, dicitur de mutua connexione inter illos eliditur. inadæquatos conceptus, verbis tantum consistit : quoniam licet perseitas inde­ pendentiæ connectatur cum perseitate incommunicabilitatis: non tamen illam sup­ ponit, vel ab ea dependet ; sed potius connectitur cum ea, ut ipsam fundans : eo proportionali modo , quo omnipotentia connectitur cum creaturis possibilibus. Hujusmodi vero connexio minime impe­ dire potest, quod subsistentia absoluta, si unitur per se, et ratione sui ut conferens perseitatem independentiæ, non sit prior, quam subsistentia relativa ut conferens perseitatem incommunicabilitatis, ut in eodem exemplo liquet : omnipotentia enim licet connectatur cum possibilibus, est tamen eis prior, Pt independens ab il­ lis. Inque magis constat, in effectibus sub­ sistentiæ creata?, cujus loco subrogatur di­ vina, et ad cujus instar Auctor ille rem declarat : nam licet perseitas independen­ tiæ, et perseitas incommunicabilitatis ha­ beant inter se connexionem, utpote pro­ venientes ab unica forma : nihilominus perseitas independentiæ est simpliciter (saltem inadæquate), prior perseitate in­ communicabilitatis; cum ista in illa fun­ detur. Unde hæc est vera : quia persona creata habet esse per se. est incommunicabi­ lis. Et hæc absoluta falsa : quia persona creata est incommunicabilis, habet esse per se. Universaliter enim negatio, aut effec­ tus negativus, vel quasi negativus funda­ tur in aliquo positivo sicut in ratione a priori. Si ergo humanitas Christi habet a subsistentia absoluta Dei subsistere per­ seitate independentiæ ; a subsistentia vero personali, et propria Dei habet solum sub­ sistere perseitate incommunicabilitatis : necessario concedendum est subsistentiam DISP. VH I aliis Auctoribus supra relatis. Consequentia absolutam prius communicatam fuisse hu· h patet. Et antecedens suadetur : nam ter­ manitati, quam subsistentiam relativam, ί minus quo adæquatus assumptionis conti­ et independenter ab illa. Quod si ita res I net eminenter perfectionem subsistentiæ se habet ; liquido infertur rationem prima- 4 creata? ; siquidem pro illa supplet, ejusque riam terminandi humanitatem non fuisse vices gerit : quod absque continentia omirelativam, et propriam Verbi, sed absolu­ nentiali illius intelligi non potest : atqui tam, et omnibus personis communem, liilialio seu subsistentia relativa, et propria Unde ulterius sequitur omnes divinas per­ Filii per se solam, et secundum suum exsonas fuisse humanitati unitas, et incarna­ plicitum non continet eminenter perfectio­ tas, ut liquet ex supra dictis. nem subsistentiæ creatæ : ergo non potuit Motivum autem praedicti Auctoris, -et c? esse terminus quo adæquatus assumptionis. insinuatum in ejus verbis relatis num. 54 Probatur minor : nam quod ex vi sua, ct ad eam responsionem non obligat : nam secundum sibi propria continet eminenter licet prius ordino rationis ex parte huma­ perfectionem alterius, nequit non ex vi sua, nitatis sir. subsistere perseitate independen­ et secundum sibi propria dicere perfectio­ tiæ. quam perseitate incommunicabilitatis; nem; cum ipsa eminentialis continentia non tamen requiritur, quod prius ullo perfectio sit : sed filiatio, aut subsistentia modo communicetur subsistentia abso­ relativa propria Filii ex se, et secundum luta communis personis, quam subsisten­ sibi propria non dicit perfectionem, ut ex tia relativa propria Verbi. Quinimo præsprofesso ostendimus tract. 6, disp. 6, dub. tare perseitatem independentiæ non solum ‘2; ergo prædicta filiatio considerata secun­ convenit subsistentiæ absolutæ ; sed etiam dum sibi propria non continet eminenter subsistentiis relativis, seu personalibus, ut perfectionem subsistentiæ creatæ. supra explicuimus a num. 30. Unde per­ C*.L· Confirmatur primo : quia subsistentia E»$ 1. sonalitas Verbi ulramque perseitatem po­ creata duo indispensabiliter præstat suppo­ tuit communicare, et communicavit natu­ sito, videlicet perseitatem independentiæ a ræ assumpta?, et secundum unam, et alteram sustentante, quæ perseitas perfectionem terminavit immediate humanitatem ratione explicat; et perseitatem incommunicabili­ sui; quin pro perseitate independentiæ tatis alteri supposito, quæ perfectionem opus sit recurrere ad subsistentiam abso­ non dicit : ergo terminus quo adæquatus lutam ut prius ullo rationis ordine com­ assumptionis, qui videlicet loco subsisten­ municatam. Sed ipsa filiatio, seu persona­ tiæ creatæ subrogatus est, utrumque debet litas Verbi ex propriis præstat humanitati importare, illud videlicet, quod perfectio­ et subsistere per se, et subsistere incommunem explicat, et illud etiam, quod perfec­ nicabiliter; sive ut proprius loquamur, tionem non dicit : sed licet subsistentia prestat suo constituto nempe supposito relativa possit supplere hoc posterius; non subsistenti in humanitate esse per se, et tamen illud prius; cum nullam ex se affe­ esse incommunicabiliter, ut insinuavimus rat perfectionem : · ergo terminus quo tum loco cit, tum et prius in tract. G, dis­ assumptionis non potuit esse sola subsis­ putat. 6, num. 7.3, et disputat. 9, num. 7, tentia relativa; sed complexus est subsis­ et 79 et 138, et magis constabit ex imme­ tentiam absolutam, qua sola potuit com­ diate dicendis. municare perseitatem independentiæ. Confirmatur secundo : quia sustentaro 8 VI. i natnrarn explicat determinate perfectionem, I ut ex se liquet : sed persona sustentat naDifficili objectioni satisfit. ‘ luram per subsistentiam, qua ipsam ter­ minat : ergo terminus quo, sive ratio illa, 59. Sed ex hactenus dictis emergit non Pwp I qua Verbum terminavit naturam huma­ levis difficultas, quæ potest ita proponi : nam, explicat determinate perfectionem. nam filiatio sive subsistentia relativa pro­ Cum ergo in nostra sententia filiatio, sive pria Filii per se solam, sive secundum illud subsistentia relativa Verbi, non explicet precise, quod explicite affert, non potuit I perfectionem; sequitur, quod non potuerit esse terminus quo adæquatus assumptionis : I esse terminus quo saltem adæquatus asergo vel non exercuit munus talis termini, ! sumptionis, sive ratio qua Verbum ter­ ut Durandus vult; vel simul cum ea con­ minavit humanitatem. currit subsistentia absoluta constituendo Ta6t Confirmatur ultimo, quia eo modo Verprædictum terminum adæquatum, ut placet aliis DUB. II. burn humanitati communicavit suarn sub­ sistentiam absolutam, et relativam, sive suam perseitatem independentiæ, et suam perseitatem incommunicabilitatis, quo illas habet in se, et quo humanitas prædictos effectus recipit a propria personalitate, in cujus loco Verbum subrogatum est : nequit enim nisi voluntarie, et absque fundamento inverti praedictus ordo : atqui tarn ex parte Verbi terminantis, quam ex parte humani­ tatis terminabilis prior est subsistentia absoluta, quam relativa, sive perseitas independentiæ, quarn perseitas incommuni­ cabilitatis : ergo Verbum prius communi­ cavit subsistentiam absolutam, quam relati­ vam, et perseitatem independentiæ, quam perseitatem incommunicabilitatis : quod tamen minime contingeret, si terminus quo adæquatus assumptionis fuisset sola filiatio, aut subsistentia relativa propria Filii, ut facile consideranti constabit. Major, et consequentia patent. Minor etiam ostendi­ tur : nam in primis ex parte Dei prior est subsistentia absoluta, quam relativa; cum essentialia, sive pertinentia ad naturam præcedant personalia, ut supra statuimus, num. 2 ; ergo idem dicendum est ex parte Verbi. Deinde ex parte humanitatis prior est independentia a sustentante, quam incommunicabilitas ; siquidem hæc negatio, aut repugnantia illi positivo innititur : prius igitur habet a propria subsistentia perseitatem independentiæ, quam incom­ municabilitatis perseitatem. 60. Ad objectionem respondetur negando Prima solutio antecedens : oppositum enim constat ex objectio ­ hactenus dictis. In diluendo autem antece­ nis. dentis probationem plures plura dicentes audivimus. Nec penitus displicet responsio Fabri relati num. 42, et aliquorum Scotistarum, qui dicunt subsistentiam Verbi non exercuisse rationem termini quo humani­ tatis, quia contineat, aut non contineat subsistentiam creatam ; sed quia in se ipsa est terminus infinitus, et se habet per mo­ dum actus purissimi in linea terminandi : unde sicut terminat naturam divinam ut primum terminabile, sic etiam potest extendi ad terminandum alia terminabilia, etsi non contineat eminenter perfectionem terminorum naturalium; vel præscindatur ab hoc. Quæ responsio facilis est, et haud facile evertetur. Sed frequentiori Thomistarum sententia? A iid inhaerentes, et missos facientes varios di­ roponcendi modos, breviter respondemus sub­ tv). sistentiam relativam continere per modum : -, 46 DE INCARNATIONE. transcendentis totam perfectionem divi­ liet animadvertendo, quod subsistentia nam, et ratione ipsius quidquid perfectio­ creata, licet unica sil, duo pnoslat, nempe nis est in subsistentia creata : unde ex vi terminare naturam, et illam perficere : ex quibus primum illud est simpliciter ob­ hujus non impeditur esse terminum quo assumptionis : quia continendo naturam jective prius. Tum quia terminare ex con­ Dei, continet alias perfectiones in natura ceptu proprio terminandi perfectionem non Dei eminenter contentas. Ex quo tamen dicit, sed ab ea praescindit, ut inductive non sequitur, quod ex vi sua, et ex propria potest ostendi, e» constat specialiter in subsistentiis relativis ad intra, quæ juxta linea explicet perfectionem ; quoniam non sententiam (quam objectio nobiscum sup­ repugnat, quod id, quod ex vi sua pro explicito non est perfectio, contineat se­ ponit, et cui innititur;, terminant ex se naturam Dei : et tamen ex se non dicunt cundum ipsum expressum perfectionem alterius lineæ ut in se imbibitam per mo­ pro explicito perfectionem. Tum etiam quia terminare latius patet, quam perficere : dum transcendentis. Et in hoc sensu ne­ non pauca enim terminant, quæ non perfi­ gamus minorem oppositæ probationis : quam eo sensu non evincit sequens syl­ ciunt, ut patet in terminis plurimum habi­ logismus. Nam respondetur, quo! licet tudinum. Tum denique quia facta com­ eadem subsistentia relativa propria Filii paratione inter terminare, ct perficere sit terminans ut quo humanitatem, et sit subsistentiæ jreatæ, verum est ideo sub­ continens perfectionem subsistentiæ crea­ sistentiam perficere, quia terminat; et non e contra ideo terminare, quia perficit: alias ta'; tamen hæc munia importat aliter, el omnis perfectio esset terminatio, quod est aliter, sive ex diversis capitibus : est enim falsum. Unde quod terminet tali modo v. terminans ut quo adequate ratione sui secundum propriam rationem, quam expli­ g. per modum formæ receptæ fundat per­ cite affert : est autem continens perfectio­ fectionem, licet non immunem ab omni nem subsistentiæ creatæ ratione naturæ defectu ; cum ipsa informatio imperfectio sit. — Deinde observa, quod licet conti­ divinæ, aut subsistentiæ absolutæ, quam ejus propria ratio importat pro implicito, nere eminenter id, qund est perfectio, pro­ et includit per modum transcendentis. Si­ bet in concinente explicitant perfectionem : cut eadem filiatio ad intra est terminans secus vero accidit, si res contenta non sit perfectio, sed conceptus a perfectione, ct naturam Dei, et est Deo convenons, seu bona : sed aliter, et aliter : nam terminat imperfectione præscindens : tunc quippe ratione ejus, quod ex se explicite dicit; et non requiritur in continente pro explicito perfectio, sed sufficit infinitas, quæ a per­ est Deo bona, et conveniens ratione natu­ fectione, et imperfectione abstrahit. Quod ræ divinæ, quam implicite atïert per mo­ dum transcendentis. Similiter constituit ; satis liquet in relationibus divinis, quæ personam divinam connaturaliter : sed includunt eminenter ex vi sua omnem ra­ constituere habet ex relativo, quod ex se tionem referendi : et tamen quia hæc non explicite dicit; quod autem sit connatuest determinate perfectio, non inde sequi­ luraliter, habet ab essentia, quam includit, tur relationes divinas dicere pro explicito ut diximus tract. 6, disp. 6, a n. 90. Et perfectionem. Gediji. eandem doctrinam tradit Godoi (qui in . Ex his igitur magis firmatur data objec­ præsenti difficultatem objectionis promo­ tioni responsio : nam terminus quo as­ vet), tom. 3, in 1 p. disp. 78, num. 53. i sumptionis subrogatur per se primo loco Cum autem additur, quod ipsum continere subsistentiæ creatæ, quatenus hæc est ter­ cminentialiter est perfectio ; respondetur minus naturæ assumptæ. Undecum secun­ esse quidem perfectionem ex parte rei dum rationem termini non dicat immediate cuntentæ, quæ est ratio continendi perfec­ explicite perfectionem ; non infertur quod tionem creatam ; secus autem ex parte ipsius terminus quo assumptionis debeat illam pro continentis, seu relationis : optime enim explicito afferre : atque ideo ratio adæquata intelligitur, quod illud, quod cx se non dicit immediata pnedicti termini potest optime perfectionem, illam contineat ut pertinen­ in sola filiatione, seu personalitate relativa tem ad aliam lineam, et in se imbibitam per salvari, ut fert communis sententia. Quod autem subsistentia creata re ipsa fundet, Eipiin· modum transcendentis : sicut bene intollitor gilur, et re ipsa est, quod relativum conti­ et conferat aliquam perfectionem; solum amplius neat absolutum. , evincit, quod terminus quo assumptionis, rebpun· 61. Quæ responsio facilior intellectu nempe filiatio contineat eminenter prædicsio. tam D18I’. VIII, DUB. II. tam perfectionem : sed ad hoc non requiri­ tur, quod dicat perfectionem pro explicito, sed sufficit, quod illum pro implicito afferat ruliono naturæ divinæ, quæ in filiatione continetur, et est illi ratio formalin conti­ nendi omnem perfectionem creatam ex quolibet capito proveniat, ut num. præced. dicebamus. il 6*2. Ad primam confirmationem respon■j. detur omisso antecedenti, distinguendo pri• mum consequens : et si sensus sit, quod terminus quo assumptionis consideratus tam secundum explicitum relationis, quam secundum implicitum naturæ, et subsis­ tentia! absolute debeat importare utramque perseilatem, et omnem perfectionem, quam dicit subsistentia creata, concedendum est,’ sed negari debet, si significet, quod omne il­ lud debet importare secundum explicitam, et formalem rationem termini quo assumptio­ nis. Nam satis est, quod re ipsa utrumque munus habeat, licet ex diversis capitibus : terminare quidem, et personare humanita­ tem ex se immediate secundum propriam rationem relativam, et personalem : conti­ nere autem perfectionem personalitatis creatæ ratione subsistentiæ absolute, quam per modum transcendentis includit. Et dis­ tinguendo eodem modo minorem subsumptam, negamus absolute ultimam consequen­ tiam: nam terminus quo assumptionis non est omne illud, quod quomodolibet com­ municatum est humanitati, et subrogatum, loco perfectionis subsistentiæ creatæ; sed quod communicatum est immediate, id est, per se primo, et ratione sui : et hoc fuit sola subsistentia relativa, ut supra ostendi­ mus : reliqua voro ea mediate et dependenter ab ipsa sicut a ratione perse primo terhïü nante communicata sunt. Sed est observandum ad magis debilitandum hanc confirmationem, quod falso supponit om­ nem perseilatem independentiæ esse sub­ sistentiam absolutam, etdicere perfectionem pro explicito ; oppositum enim constat ex dictis num. 30, quæ præ oculis in hoc du­ bio habenda sunt. Quia non egere suslentanlecommuneest subsistentiæ absolute, et relativæ, et ab utraque confertur. Unde fi­ liatio communicata humanitati non solum dedit ipsi perseilatem incommunicabilitatis ; sed etiam per se ipsam, et pro suo ex­ plicito contulit illi perseitatemindependenliæ, sive esse per se independenter a iustentanle, sive ab alio habente quod : et hac ratione illam primario personavit cons­ tituendo Filium subsistentem in humana i natura. Unde subsistentia relativa ratione sui, sive quoad explicitum optime supplere potuit perseilatem independentiæ, quam praestat subsistentia creata, quantum ad hoc, quod perseitas independentiæ forma­ lissime importat; licet illud, quod perfec­ tionis simul dicit subsistentia creata, præsti teri t ratione subsistentiæ absolute, quam includit. Et primum illud salis est, ut fue­ rit terminus quo assumptionis. 03. Ad secundam confirmationem res­ Occurri pondetur juxta hactenus dicta, quod licet tsr secuudæ. filiatio terminet, et sustentet naturam : tamen id præstat secundum diversas ra­ tiones : nam terminat per se ratione ejus, quod explicite dicit ; sed sustentat per ab­ solutum, quod implicite affert. Ut autem ratione sui sit terminus quo, et formalis; salis est, quod terminet ratione sui pro explicito ; licet sustentet ratione ejus, quod in se continet per modum transcendentis. — Sed addimus, quod sustentare naturam Nwu. nihil aliud est, quam illam terminare, personare, et complere constituendo con­ cretum personæ alteri incommunicabile. Unde sicut terminare, et personare natu­ ram non dicit ex genere suo perfectionem propriam in terminante, sed ab hoc prascindit : et si Hat determinate per subsis­ tentiam absolutam, perfectionem impor­ tat ; secus vero, si Hat per subsistentiam relativam : sic etiam de hoc, quod est sustentare naturam, dicendum est. Idque liquet in subsisteniiis relativis terminanti­ bus ad intra naturam Dei in sensu expli­ cito : nam illam etiam in eodem sensu sustentant, et tamen non dicunt ex se pro explicito perfectionem , ut objectio , et omnes ipsius confirmationes supponunt, nullam alias habituræ difficultatem , si supponeretur oppositum. Nam prædicta sustentatio non in alio consistit, quam in eo, quod naturam ex se communicabilem, et quasi in fluxu ad ulteriorem terminum faciat sistere in termino determinato. Quamvis autem subsistentia absoluta faciat sistere naturam in subsistente quod, nempe in hoc Deo communi ; adhuc tamen re­ linquit naturam personabilem, et quasi in fluxu ad personam. Subsistentia vero rela­ tiva hunc quasi fluxum, sive indeterminationem ultimo terminat constituendo natu­ ram in determinata persona. In quo sensu dicitur naturam sustentare. Sed ad illu l non requiritur, quod sit pro explicito per­ fectio; sed sufficit, quod illam sistendam, seu sustentationem præstet per oppositio­ ’<4* ns: '(·♦ π I i? K] 11 • *■< ·' . i 4·· *i * •r sj,· i* < Ψ■ I i 48 DE INCARNATIONE. nom relativam eum aliis personis, ut re ipsa contingit. Sic ergo, et in eodem sensu sustentare naturam creatam non dicit ex genere suo perfectionem; sed solam ter­ minationem : unde fieri potest per termi­ num quo non afferentem pro esplicito per­ fectionem, praoeEt si adhuc dicatur, quod sustentare naruæaîni luram per subsistentiam creatam importat, ai-iir». et explicat determinate aliquam perfectio- . nem : atque ideo non posse, suppleri nisi ! per terminum quo illam continentem. Res­ pondetur ex hactenus dictis, tum quod licet subsistentia creata illam perfectionem di­ cat; non tamen formalissime ex conceptu proprio subsistenti», seu termini persona­ lis ; cum hujusmodi ratio praescindat pro explicito a perfectione, ut liquet in subsis­ tentiis relativis : sed prædictam perfectio­ nem importat ex aliis capitibus, utputa ex peculiari ratione form®, aut modi subs­ tantialis, et absoluti. Unde cum terminus quo loco illius subrogatur, et in Incarna- j tione applicatur debeat supplere per se ' primo id, quod præstat subsistentia creata in ratione termini personalis : nequit ex J prædicto capite inferri, quod talis terminus quo debeat afferre pro explicito perfectio­ nem. Tum quod licet hujusmodi terminus propter correspondentiam ad subsistentiam | creatam debeat terminare, et perficere na­ turam humanam ; tamen ad id sufficit, quod terminet ratione sui, secundum id, quod explicito dicit; et perficiat ratione, naturæ divinæ, aut subsistenti» absolut», quas affert implicite per modum transcen- i dentis, ut supra explicuimus. θ'1’ Ad u^,raam confirmationem sunt, couOr- qui respondeant negando majorem : quia raat10· existimant, quod humanitas prius recipit a Verbo perseitatem incommunicabilitatis sibi propriam, quam perseitatem indepenAiiquo- dentite. Licet enim ubi utraque perseitas solutio, connaturahter communicatur, debeat per · seitas independent!» præcedere, ut liquet in terminatione tam naturæ divin®, quam natur® creat® per propriam, et sibi connaturalem personalitatem : ta­ men non requiritur essentialiter, quod hic ordo observetur, sed inverti potest, ubi communicatio subsistenti® præler, aut supernaturaliter lit, ut in præsenti mysterio contingit. Quod non aliunde pro­ batur, quam ex ipso mysterio : nam certum est unionem hypostaticam non fuisse im­ mediate faciam in aliquo divinis personis communi, cujusmodi est perseitas indepen- dontim: sed in aliquo proprio Filii : qualo est perseitas incommunicabilitatis. | Sed h®c responsio, licet verum aliquo- > modo attingat in eo, quod dicit non fuisse M observatum in hoc. mysterio illum ordinem, ’ qui in connatural! subsistenti® communi­ catione servatur : errat tamen in eo, quod affirmat prius in humanitate fuisse persei­ tatem incommunicabilitatis, quam persei­ tatem independent!®. Id quippe est omnino impossibile : nam cum omnis negatio de­ beat fundari in aliquo positivo ; priusquam humanitas sit incommunicabilis, debet habere aliquid, quo prædictam negationem, aut repugnantiam fundet : alias absque fundamento, et ratione diceretur humani­ tatem, vel hunc hominem esse incommu nicabilem : quod admitti non debet. Porri ·. positivum illud non est sola humanitas, ut ex se liquet : nec aliud assignari valet, quam modus essendi perse, et complete absque sustentante. Repugnat igitur tan­ tam circa hoc in mysterio Incarnationis | inversionem ordinis contigisse, ut prius humanitas receperit a Verbo perseitatem incommunicabilitatis, quam perseitatem independent!® : sed contrarium dici debet. | Dedit autem errandi occasionem distinctio illa inter perseitatem independentiæ, et perseitatem incommunicabilitatis, quæ a Godoi proposita est, et multum apud juvenes invaluit : nam ille, et isti nomine perseitatis independentiæ non aliud intelligunt, quam perseitatem, aut subsisten­ tiam absolutam, ut distinguitur a subsis­ tentia relativa, quam dicunt præstare perseitatem incommunicabilitatis. Unde cum plures nostr® sentential defensores prædictam distinctionem in eo sensu acci­ piant; coguntur concedere humanitatem prius suscepisse a Verbo perseitatem in­ communicabilitatis; ac perseitatem inde­ pendents®, qu® apud ipsos idem est, ac perseitas, sive subsistentia absoluta, et · quam nobiscum negant terminasse imme­ diate humanitatem. Et ex eadem radice proveniunt ali® æquivocationes, ut in objectione, et confirmationibus, quibus oc­ currimus, facile cognoscet lector. Illas au­ tem vitabit attendendo ad doctrinam tradi­ tam num. 30, ubi statuimus, quod omnis subsistentia importat ex se perseitatem independenti®·, absoluta quidem absolutam; relativa vero relativam : unde filiatio, sive personalitas, aut subsistentia propria Verbi dicit ex se, et pro suo explicito non solum incommunicabilitatem, sed etiam perseita­ tem, DISP. VIII, DUB. II. tom, sivo subsistentiam independontito a sustentanto, ut ibidem explicuimus. Lefilima 65. Et juxta prædictam doctrinam res­ ttspunpondetur ad coutirmationem, quod huma­ w. nitas prius ordine intelligent iæ habet a Verbo perseitatem indepcndontiæ, quam perseitatem incommunicabilitatis. Sed pro­ dicta peiseitas independent!® non est illa absoluta, et ex se personis communis, quod ad intentionem, cl vim confirmationis requirebatur : sed est perseitas indepen­ dentiæ relativa, propria, et personalis Verbi : unde non impeditur, sed magis infertur terminum quo assumptionis fuisse aliquid relativum, et Verbi omnino pro­ prium. Nam filiatio terminando humani­ tatem et constituit per se primo concretum personæ per se subsistens independenter a sustentante; et hac ratione fundavit re­ pugnantiam, ut tale concretum posset al­ teri supposito communicare. Ex quo satis liquet, quod in conferendo prædictos effectus servavit illum ordinem, quem etiam ob­ servat subsistentia creata, et humanitati connaturalis in communicando effectus sibi naturaliter correspondentes. RoboraCæternm cum confirmatio instat, quod txrditi rswa- idem etiam ordo servandus sit, quem sub­ s». sistentia absoluta, et relativa habent ad intra in terminando naturam divinam, et consequenter prius deberi communicari ad extra subsistentiam absolutam, quam rela­ tivam ; siquidem ad intra isto modo com­ parantur : respondemus id . necessarium non esse. Nam cum unio hypostatica fuerit personalis, sive ad determinatam perso­ nam: fieri debuit immediate in eo, quod est proprium personae, nempe in proprie­ tate relativa; non vero in absoluto, quod est omnibus personis commune, uti sub­ sistentia absoluta se habet. Præsertim cum quaelibet personalitas divina sufficienter contineat vim terminativam subsistentiae crealæ, et habeat quidquid requiritur ad personandam naturam, sive ad constituen­ dam personam divinam in natura creata. Et quidem opus non esse observari illam correspondentiam inter modum conveniendi ad intra, et ad extra, sed posse illum or­ dinem absque ullo inconvenienti inverti, liquet in aliis. Nam existentia Dei est prædicatum absolutum conveniens ipsi pro priori ad relationes, et immediatius, quam illæ, et nihilominus ad extra non commu­ nicatur prius, aut immediatius, quam per­ sonalitas; sed c converso prius est huma­ nitatem compleri per subsistentiam, seu Salmant. Curs. theolog. tom. 171'. 49 personalitatem Verbi, quam suscipere Dei existentiam, ut communiter docent Thomistæ, et diximus tract. 6, disp. 7, num. 61, et magis explicabimus dub. sequenti. Similiter ex parte Dei ad intra prior est sanctitas, quam filiatio, cum illa sit prae­ dicatum absolutum ; et tamen ad extra non est prius, quod humanitas sanctificetur sanctitate divina, quam quod terminetur per filiationem : sed potius hoc ipsum ter­ minari fundat prædictam sanctificationem, ut infra dicemus disputat. 12, dub. 2, et docent communiter Theologi. Sic ergo non opus est, quod eodem ordine, aut secundum eandem rationem primariam subsistatDeus in natura assumpta, ac subsistit in se ipso. Unde licet in se sit prior subsistentia ab­ soluta, quam relativa; ad extra tamen prius, et immediatius potest communicari secundum subsistentiam relativam quam secundum absolutam. Et ita contingit, ubi communicatio est personalis, ut in præ­ senti : debet enim fieri immediate per id, quod est ratio propria constituendi perso­ nam ; hoc autem non est absolutum, et proprium ; licet ad intra prius sint commu­ nia, quam propria, et absoluta, quam rela­ tiva. Quod alio exemplo non obscure explicari oportet : nam respectu Angeli ut consti­ tuti in se prior, et immediator ratio est, subsistentia, aut existentia, quam opera­ tio : sed in ordine ad constituendum An­ gelum in loco, prior, immediatior, et po­ tior est operatio, quam existentia : nam ratio formalis proxima constituendi Ange­ lum in loco nec est subsistentia, nec exis­ tentia, sed operatio vitualiter transiens, qua tangit locum, ut cum D. Thom. et communi Thomistarum sententia statui­ mus tract. 7, disp. 2, num. 45. Ad hunc itaque modum ex parte Dei in se prior est subsistentia absoluta, quam relativa; sed in terminando personaliter naturam ad ex­ tra prior fuit subsistentia relativa, quam absoluta. § VII. Referuntur sententia contraria. 66. Contra nostram, et communem as­ sertionem sunt aliquæ sentenliæ. Prima, et magis directe contraria est Durandi in 3, dist. 1, quæst. 2, num. 8, et dist. 5, quæst. 1, num. 9, quibus locis docet hu­ manitatem fuisse primo, et immediate 4 Duran­ dus. 50 DE INCARNATIONE unitam natura» divina», sive subsistentia.» absolutæ : secundario autem, el ex conse­ quenti proprietati personandi Verbi : idquo addit, ut salvet veritatem fidei, quod solus Filius fuerit de facto incarnatus. Quam sententiam defendit esse probabilem AntoPiru. nius de la Parra disp. 3, quæst. 2, infirmis ' tamen motivis, ut se opponat communi, et contrario Theologorum judicio. Secunda sententia asserit rationem primariam ter­ minandi assumptionem, sive humanitatem assumptam fuisse quidem subsistentiam absolutam, non tamen absoluto sumptam, sed ut modificatam, et determinatam per Verbi proprietatem , seu personalitatem. Ita sentiunt Capreolus, et alii relati num. lut 48, et tueri etiam debent, qui non conce­ dunt in Deo nisi unicam subsistentiam, eamque absolutam. Tertia sententia docet terminum quo adæquatum assumptionis, et humanitatis assumptæ non esse solam sub­ sistentiam absolutam, nec solam subsis­ tentiam relativam Filii ; sed conflari ex utraque sicut ex rationibus ina i.'-quatis, seu partialibus, ita nihilominus, quod or­ dine intelligeatiæ secundum præcedentiam inadæquatam prius communicata fuerit Immanitati subsistentia absoluta, quam re­ lativa. Ita re ipsa sentit (licet non ita Godoù semper se explicet) Godoi relatus num. 5 i, qui pro eadem sententia refert Paludanum, Ochamum, Gabrielem, et Hispalensem. Et quamvis prædictæ sententiæ inter se modo assignato dissideant ; conveniunt tamen in negando, quod terminus quo, sive ratio formalis immediata, et adæquala termi­ nandi humanitatem fuerit sola filiatio, seu proprietas relativa Verbi, sicut in asser­ tione statuimus. Et hac de causa earum motiva simul proponemus, quorum non pauca soluta supra reliquimus : consistunt enim magna ex parte in evasionibus, qui­ bus nostris occurrunt, et jam præclusimus. 1 ârg·:Arguitur tamen motive pluribus Auctomt'olüm ‘ ribus communi : quia Verbum terminavit immediate assumptionem per aliquam sub­ sistentiam ; atqui in Deo non dantur sub­ sistentia» relalivæ propriæ personarum ; sed unica subsistentia absolutu omnibu< perso­ nis communis : ergo Verbum non terminavit immediate assumptionem per aliquid sibi proprium, sed per aliquid sibi, el aliis personis commune. Minor probatur pluribus motivis, quæ expendimus tract. G, disp. 9, Diluitur, dub. 5. — Sed ad hoc argumentum opus nou est in præsenti respondere ; quia sup­ ponimus dari in Deo prœter subsistentiam absolutam subsistentias relativas constitu­ tivas, et distinctivas diversarum persona­ rum, ut supra præmisimus, ot explicuimus a num. 26. Motiva vero, quæ loco citato expendimus ad suadendum oppositum, ibi­ dem etiam diluimus. 67. Sed replicabis : nam si humanitas terminata est immediate per aliquam sub­ sistentiam relativam propriam Filii, ab eaque habuit subsistere per so, sivo iudopondenter a sustentante, ut explicuimus a num. 64, sequitur, quod non habuerit sub­ sistere a subsistentia absoluta, et conse­ quenter, quod hæc in humanitate superflua fuerit : quippe ubi una subsistentia occurrit conferens perseitatem, alia pro prædicto offecta superfluit. Quod tamen dici non potest : nam subsistentia absoluta est ratio recipiendi existentiam ; et cum existentia in Deo non sit ulla relativa, sed solum absoluta: sequitur quod ratio recipiendi divinam existentiam debeat esse subsis­ tentia absoluta. Cum autem Christi huma­ nitas non habuerit aliam existentiam, quam divinam; consequens est, quod prius ter­ minata fuerit per subsistentiam absolutam : unde dici non valet, quod subsistentia hæc in humanitate superilua fuerit. Despondetur hanc replicam eodem modo Dis^ pos e applicari sententiæ contraria» ; nam £nr. ,ot si humanitas terminata est immediate per I subsistentiam absolutam, et ab illa habuit i subsistere per se, sive independenter a : sustentante; sequitur non potuisse termi­ nari per subsistentiam Filii : quia idem j subjectum nequit habere eundem effectum I subsistendi a duplici causa. Consequens ■ aut<»m admitti non potest : quia inde inI ferretur Filium non fuisse humanitati uni­ tum hypostatice, sive in singularitate per’ sonte; cum hypostasis, personalitas, et .1 subsistentia idem re ipsa sint, ut supra | num. 26 observavimus. Nec posset expli’ cari, quid conferret per se primo persona| lita.- Filii humanitati assumptae : quoniam | omr.is personalitatis effectus, sive positi­ vus, sive negativus, revocatur sicut ad 1 radicem, et primum prædicatum ad per- J seitatem, sive modum essendi per se indeI pendenter a sustentante : unde hujusmodi ·5 predicate excluso, reliqua omnia consej j ; quenter excluderentur. Confert igitur præj dictum effectum perseitatis, etindependenliæ non obstante, quod eundem effectum . juxta Adversariorum sententiam præstet 1 immediatius subsistentia absoluta. Quo| ΐ circa unam subsistentiam, camque absolutam I - rrt /n ~ D18P. VIII, DUB. II. > E I * I I ί I i ( absolutam excludunt, nccOMO est; vel rcrognoscnnt eorum concursum minime su­ perfluum esso. Quod ultimum liquet in ipso Filio n(l intra, sive in propria naturu : habet enim ab utraque subsistentia et ab­ soluta, sive communi, et relativa, sive propria pcrsoitalom indopendentiœ a snbstentante; quin aliqua ex prædiclis subsis­ tentiis superilua sit, ut explicuimus num, 28. Idem igitur contingere proporlionabiliter potuit in terminatione ad extra, sive assumptione human© naturæ. Unde dicendum est Immanitatem Christi ab utraque .subsistentia terminari, et ah utraque habere porseitatem, sive independentiam a sustentante : sed aliter, et ali­ ter. Nam subsistentia relativa terminavit perse primo, et ratione sui : absolutave.ro terminavit mediate : hoc est, ratione sub­ sistenti® relativæ, in qua includitur, et per quam trahitur ad humanitatem : sicut proporlionabiliter de existentia dicemus infra. Licet enim utraque subsistentia hu­ manitatem in se ipsa attingat, et ipsi suum effectum immediate tribuat; tamen una, scilicet relativa, est de facto ratio, ut alia absoluta communicetur : sicut intellec­ tus est animæ ratio recipiendi voluntatem, quamvis ab utraque potentia afficiatur im­ mediate. Unde subsistentia relativa est, lllli quæ immediate proprissime communicatur, ut facile intelligi potest juxta distinctionem præmissam num. 41. Differunt tamen (per quod magis directe intentioni replie® oc­ currimus), effectus prædictarum subsisten­ tiarum, et subinde nec se impediunt, nec superflui sunt : quia una dat perseitatem absolutam, alia relativam : prior est im­ mediata ratio recipiendi existentiam, pos­ terior vero est propria ratio constituendi personam, et sic de aliis. θ$· Arguitur secundo (et potest esse replica contra præcedentem doctrinam) quoniam si ratio immediata, qua Verbum terminavit humanitatem, fuisset relatio, seu filiatio ; humanitatem referret ad PaIrem, el denominaret filiam : quippe relalio, sicut et quælibet alia forma, nequit. non suum cflectum formalem primarium subjecto immediato communicare : consequens est falsum ; siquidem nec humanitas denominatur filia, nec ad Patrem specialiter refertur : ergo ratio immediata terminandi humanitatem non fuit relatio filiationis, sed aliquid absolutum. — Con­ firmatur : quia ex prædicta positione ulte­ rius sequeretur Christum non esse univoce, | ίψ-if vf. *. til ; ·· ·■ 51 I sed analogice personam cum aliis homini­ bus : hi enim sunt persona absolute, sive per subsistentiam absolutam ; Christus vero esset persona relative, sive per relativam subsistentiam. Quod tamen non videtur admittendum : nam si Christus est univoce homo cum aliis hominibus, cur non etiam erit univoce persona cum eis? Respondetur hoc argumentum, et con- s»ietio firmationern, si quid difficultatis habent, arl“r ab omnibus dilui debere : quia sive ratio immediata terminandi humanitatem fuerit absoluta, sive fuerit relativa; nihilominus in omnium sententia relatio filiationis fuit intrinsece communicata humanitati, et constituit rectum iliius persona. Unde om­ nes explicare debent an humanitatem cons­ tituerit filiam cum speciali ordine ad Patrem, et utrum Christus sit analogice solum persona comparative ad homines alios. Sed hæc non sunt admodum diffici­ lia. Ad objectionem enim dicendum est, quod sicut filiatio ad intra non denominat naturam filiam, nec illam refert ad Patrem ; sed refert personam, quam constituit, et denominat Filium; sic etiam non refert humanitatem, nec filiam denominat; sed refert, et denominat Christum, hoc est, personam illam divinam subsistentem in humanitate : quia prædictæ denominatio­ nes sunt propriæ suppositi, non autem naturæ : illud enim terminat simpliciter generationem per modum termini qui, et ultimati. Præsertim quia cum relatio filia­ tionis uniatur humanitati non per modum form® informantis, sed per modum termini pure terminantis, et complentis, ut expli­ cuimus disp. 3, dub. 4, non oportet, quod humanitatem referat; sed præcise, quod terminet constituendo personam in tali natura subsistentem. — Per quæ patet ad (lespoH’ ad confirmationem : nam concedendum est sio con firChristum esse personam relativam consi­ W3Ü0derando rectum personæ, et subinde dici llViH. analogice personam comparative ad alias personas humanas, quamvis ut est’indivi­ duum human® naturæ dicat in recto ali­ quid absolutum, et conveniat univoce cum aliis hominibus. Et ratio differenti® est perspicua : quia in ratione hominis cons­ tituitur humanitas in recto : atque ideo ut homo est quid absolutum, et univoce convenit cum aliis hominibus. Sed in ra­ tione personæ constituitur personalitate in recto, quæ in omnium sententia est relatio, et aliquid increatum, et infinitum : ac subinde ut persona est quid relativum, et I •h H a ; ? 3r l ■7Λ i lf ' Λ ■i.:‘iv ' 1. r ς· I ] j£ if r · ■ i irl £ ··< ir / ί ' (? i· aT S I ÿ. 6 mV f' < I 52 ;>ξ •w DE 1NGAHNATI0NE. solum analogice convenit cum aliis perso­ nis creatis. Sjrru69. Arguitur tertio : quia inter ea, quæ meu'.um ’ sunt omnino idem, nequit intervenire me­ diatio : sed personalitas Verbi est omnino idem cum natura divina, et subsistentia absoluta ; siquidem nullam inter se habent oppositionem, quæ sola in divinis distin­ guit : ergo fieri non potest, quod humani­ tas uniatur immediate personalitati Verbi, et quod eodem modo immediate non unia­ tur naturæ divinæ, et subsist en tiæ abso­ lut» : ergo cum primum illud dicamus, minus recte negamus hoc posterius. Præsertim cum hujusmodi unio facti fuerit in personalitate Verbi prout est in re : et hæc in re non præscindat a natura, et subsis­ tentia absoluta, sed sit idem omnino cum illis. ConfirConfirmatur evertendo fundamentum, mîl10’ ne id dicamus : nam ideo humanitas uni­ retur immediate personalitati Verbi, et non subsistentiæ absolutæ, seu naturæ divinæ, quia ex unione immediata ad prædictam subsistentiam, aut naturam inferretur unio humanitatis ad omnes divinas personas, quod Fides negat : sed hujusmodi incon­ veniens minime inferretur : ergo non est ratio, ut negemus humanitatem uniri im­ mediate subsistenti» absolut», sicut uniri dicimus Verbi personalitati. Probatur mi­ nor : tum quia non minus unitur subsis­ tentia absoluta cum paternitate, quam uni­ retur eadem subsistentia immediate cum humanitate : sed ex unione subsistenti» absolutæ cum paternitate, non sequitur, quod si subsistentia absoluta communicatur Filio, communicetur paternitas, aut in eo sit : ergo ex unione immediata subsisten­ ti» absolutæ cum humanitate non infer­ retur, quod si subsistentia absoluta est in Patre, humanitas similiter esset in illo. Tum etiam «per quod magis declaratur pnecedens motivum), nam ideo, licet na­ tura divina, aut subsistentia absoluta sit idem cum potentia generativa, potest ta­ men communicari Filio natura, quin poten­ tia generativa communicetur, quiaprædicta natura non denominatur potentia genera­ tiva nisi ut modificata relatione paternita­ tis : unde ista non communicata, non com­ municatur potentia, licet communicetur natura. Ergo pariter si dicatur ratio­ nem immediatam terminandi humanitatem fuisse quidem subsistentiam absolutam, non utcumque, sed modificatam per filiatio­ nem ; minime sequitur, quod sicut subsis- tentia absoluta est communis omnibus personis, sic etiam fuerit ipsis communis ratio immediata terminandi humanitatem, et ipsa actualis terminatio : sed magis ‘ infertur oppositum : quia licet ea subsis­ tentia ex se sit communis, non tamen ut filiatione modificata. 1 70. Ad argumentum respondetur, quod Fit i licet naturam divinam, sive subsistentiam ara absolutam, et personalitatem Verbi non reperiatur aliqua distinctio realis formalis, sive actualis; datur tamen distinctio virtualis propter æquivalentiam ad plura, ut plura, sive ad res diversorum ordinum. Quæ virtualis diversitas sufficit, ut perso­ nalitas possit per se primo, sive ratione sui, atque ideo omnino immediate termi­ nare humanitatem : et sic medium, ut subsistentia absolute eidem communicetur. Sicut eadem distinctio sufficit, ut natura communicetur Filio, et non communicetur ipsi paternitas; licet sint realiter idem, ut ex professo explicuimus tract. 6, disp. 5, dub. 2. Potestque id declarari in sententia contraria, quæ asserit terminum quo as­ sumptionis fuisse subsistentiam absolutam, quæ est idem realiter cum paternitate : et tamen nullo modo concedunt, quod pater­ nitas communicata fuerit. Facilius ergo intelligi potest, quod licet filiatio, et sub­ sistentia absoluta sint realiter idem ; filiatio communicetur ratione sui omnino imme­ diate ; subsistentia vero absoluta commu­ nicetur ratione filiationis, et quasi secun­ dario, et ex consequenti. Per quod patet ad augmentum difficultatis, nam filiatio, et subsistentia absoluta etiam prout sunt in re, habent distinctionem virtualem, et pro­ prios, atque speciales conceptus : quod satis est, ut illa entitas possit communi­ cari immediate, ac per se primo secundum conceptum filiationis, non vero subsisten­ ti» absolutæ. Sicut in re idem sunt in Deo intellectio, species, lumen, et essentia : et tamen mentibus Beatorum communicatur essentia divina sub munere speciei, non autem sub conceptu luminis, aut intellec­ tionis. Quod facile aliis etiam exemplis magis explicari valet. Ad confirmationem concessa majori (con- Dirai tinenti motivum, quod toto dubio prosecuti sumus), negamus minorem. Ad cujus pro­ bationes satis constabat ex supra dictis. Sed insuper ad primam respondemus con­ cedendo praemissas, et negando consequen­ tiam : etdisparitas est, quod natura divina, ' et paternitas ita sint idem, quod nihilomi­ nus DI8P. VIII, DUB. IL mis natura non opponitur relative Filio, humanitatis a Verbo est in existendo in secus paternitas : unde potest natura com­ ipso : dependet enim ab illo, ut ei exis­ municari Filio non communicata paterni­ tons, sicut patet ex communi modo conci­ tate. Cu-torum subsistentia absoluta, et piendi : sed id, per quod Verbum terminat humanitas per eam primario terminatu sic , hujusmodi dependentiam, est existentia, ititor se unirentur, quod nec subsistentia ' quæ est prædicatum absolutum : tum quia absoluta, nec natura per eam terminata j dicit perfectionem : tum quia existentia haberent ullam oppositionem cum personis non multiplicatur in Deo, ut supra statui­ Patris, et Spiritus sancti. Quocirca sicut mus nurn. 34', ergo id, quo Verbum ter­ subsistentia absoluta esset in illis; pariter minavit primariam dependentiam huma­ etiam esset humanitas per eam subsisten- i nitatis ab ipso, fuit aliquod prædicatum tiam primario terminata : et consequenter absolutum, non autem proprietas relativa. sicut de Filio verificatur esse incarnatum, Respondetur huic argumento negando Dissolnsic similiter de aliis personis, si ratio assu­ minorem. Cujus probatio procedit ex æqui- lar' mendi esset illa absoluta, et communis vocatione non distinguente inter subsis­ subsistentia. tentiam, et existentiam substanti®; nec Unde ad secundam probationem con- i inter subsistere, et existere per se indepencesso etiam antecedenti, negamus absolute denter a subjecto inhærentiæ. Unde vires consequentiam, et suppositum consequen­ habebit apud illos, qui ista confundunt, ut tis. Ratio autem diil'erentiæ est : quoniam vidimus dub. præced. § 4. Sed juxta nos­ potentia generativa debet esse in ordine tram, et communem sententiam ibidem, et ad terminum oppositum principio quod § 7 propositam, illis destituitur, et facile generandi : unde licet ex parte recti sit explicatur. Respondetur enim primariam de­ aliquid absolutum, necessario tamen con­ pendentiam humanitatis a Verbo non fuisse notât relationem (qua sola in divinis fit in existendo, sed in subsistendo : quia prius oppositio, et distinctio), ex parte obliqui : est suppositari, personari, et compleri na­ quocirca in ratione potentiæ generativa? est turam totalem, quam suscipere existentiam : incommunicabilis termino, sicut relatio hæc enim est actus ultime adveniens rei, paternitatis, qua completur; licet natura I seu naturæ, quatenus ponitur extra depen­ divina, quam in recto importat, communi- ! dentiam causarum, quarum una est sup­ cabilis sit. Cæterum subsistentia absoluta positum : et idcirco D. Thom. sæpe affir­ per se ipsam, et præcisive ab alia connomat immediatum susceptivum existentiæ tatione, aut modificatione est ratio subsis­ esse suppositum, non naturam, -ut fu­ tendi, seu terminandi naturam, ut liquet sius dicemus dub. seq. et supra statuimus ex terminatione naturæ ad intra : unde si num. 14. Unde id, quo Verbum termina­ assumptio fuisset facta ad subsistentiam vit primario primariam dependentiam hu­ absolutam sicut ad terminum quo; prædicta manitatis ab ipso, fuit subsistentia : quod subsistentia terminaret humanitatem indeomnes fere in hac difficultate supponunt, pendenter, et antecedenter ad aliam mo- i disputantes, an fuerit absoluta, vel rela­ dificationem per Verbi personalitatem. tiva. Existentia autem Verbi communicata Cumque ex se communis sit omnibus per­ fuit humanitati secundario, et ex conse­ sonis; humanitatem in omnibus consti­ quenti media subsistentia propria Verbi, tueret, ut omnes dicerentur incarnatæ, et a qua habuit determinari. Unde ex unione hnmanæ : licet neque hoc impedimento humanitatis ad existentiam divinam, licet esset, ne Verbum secundum propriam per­ absoluta, et communis sit; non sequitur sonalitatem posset aliam ulteriorem unio­ (ut tacitae objectioni occurramus), quod nem magis specialiter terminare, ut vult mcd'ante existentia unita fuerit omnibus Durandus et g 4 magis explicuimus. personis : quia suscepit eam, ut determi­ iKfl· 71. Arguitur quarto : nam illud fuit natam per filiationem, ut optime tradit D. D.Thom. set'in. terminus quo assumptionis : per quod VerThom, in 3, dist. 6, quæst. 2 ad 2; his bnm terminavit primariam dependentiam verbis : Essentiæ Dei secundum se debetur humanitatis ab ipso : sed id, per quod ter­ esse, imo ipsa est suum esse subsistens. EL minavit hujusmodi dependentiam, fuit ali­ ideo esse essentias est etiam personæ : et ta­ quid absolutum, non autem proprietas men essentia, cl persona ratione differunt. relativa : illud ergo, et non hæc habuit Quamvis ergo unum sit esse; potest tamen rationem termini quo assumptionis. Pro­ esse considerari vel proul est essenlix : el batur minor : nam primaria dependentia | sic non unitur humanitas in esse divino : ,Λ* 54 DE INCARNATIONE unde non unitur Patri. I’d palest conside rari, prout est persons et sic unitur in esse divino. Quomodo jam imponet esso deter­ minatum, et communicatum non per se sed ratione personalitatis, aut subsistentia' relativæ. Sed hæc magis ex dicendis cons­ tabunt. I' ! 2. Alvaro?, quæst* 2, disp. I i, conclus. ·>. Al<» Joannes Vineentiun in résolut, quæst. 7, VJitm, conci. 2, pag. 911. Bnnnez I, quæst. 3, art. I, dub. I, conci. 1. Gonet in præ- G *4 senti disp. 8, art. 2, § I. Parra tract. 3, Pua disp. 4, quæst. unie. art. 2. Idem etiain tuentur Henricus quodlib. 3, quæst. 2. Hew EU, Dionysius Carthus. in 2, dist. 6, quæàt. Cira DUBIUM III. 5, circa finem, et alii plures. Idomque a siit fortiori tuentur Auctores, qui sentiunt Utrum Verbum communicaverit humanitati subsistentiam aliud non esse, quam existentiam substantiæ, ut Ægidius, Zumel, existentiam divinam, et suppleverit crea­ . Aguirre, Biescus, et alii non pauci : nam tam . cum certum sit humanitatem Christi non Ostendimus A’erbum divinum communi­ subsistere subsistentia creata, sed divina ; idem obligantur dicere de existentia. Godoi G-i casse humanitati subsistentiam propriam, propositam difficultatem ex professo non creatæ loco subrogatam. Modo examinare disputat : sed tamen hanc communem oportet, an idem dicendum sit de existen­ tia, ita quod humanitas non existât per ! Thomistarum sententiam frequenter sup­ ponit ut veram, et specialiter disp. 8, a existentiam creatam, et sibi connatnralem; sed per divinam sibi a A’erbo communica­ Probatur primo ab auctoritate : nam in p» tam. Quam difficultatem aliqui versant in disp. sequenti dc natura assumpta, aut in­ epist. Sophronii recepta, et approbata a ™c* fra quæst. 17, art. 2 ; sed eam non minus Patribus sextæ Synodi Generalis act. Il, nia ordinate hoc loco proponimus propter con­ dicitur : Simul quippe caro, simul Dei Verbi nexionem doctrinæ cum præcedenti, ut caro : simul caro animata rationalis, simul considerans facile recognoscet. Supponit Dei Verbi caro animata ralionalis. In illo autem hæc disceptatio, quod essentia, et itaque, et non in semetipsa habuit ciislenliam unam. In quibus verbis satis aperte existentia creata realiter inter se distin­ significatur humanitatem Christi existcre guuntur, ut statuimus dub. præced. § 3. Si enim supponatur oppositum, aditus illi non per existentiam propriam, sed Arerbi. Nam humanitatem existcre per existen­ praeluditur. Sed occasione argumento tiam propriam est existere in semetipsa ; rum, non poterit non id ipsum, quod existere autem in Verbo est existere per supponitur, revocari aliqualiter ad exa­ ejus existentiam : sed Sophronius, oppromen. bante Concilio, docet humanitatem ha­ buisse existentiam non in semetipsa ; sed S in Arerbo : ergo humanitas Christi existit Prxferlur, et auctoritate probatur commu­ non per existentiam propriam, sed per nis Thomistarum opinio. existentiam Verbi. Præsertim quia si existeret per existentiam propriam, et aliunde 72. Dicendum est Verbum divinum existeret in Arerbo ; minus recte diceretur communicasse humanitati existentiam in- habuisse existentiam unam. Et eandem vim creatam, atque in Deo humanitatem Chris­ pripseferunt verba D. Damasceni lib. 3 D fo ti non existere per existentiam creatam, ’ de fide cap. 12, ubi ait : Simul conceptio, trtiHd aut sibi propriam ; sed existere per exis­ ct existentia miro operata sunt modo : con­ tentiam divinam totius suppositi. Sic docet ceptio quidem Verbi, carnis autem in ipso b.Tlioru. D. Thomas, ut evidenter constabit ex tes­ Verbo existentia. timoniis ipsius statim referendis. Cui sub73. Huic Sophronii, aut potius Synodi El&« héli­ Caprcal. scribunt unanimiter discipuli, Capreolus testimonio multifariam Adversarii occur­ t9 humanitati existentiam creatam prætor il­ lam, qua nxistit persona Verbi : quoniam subsistentia Verbi unita humanitati suffi­ cit, ut humanitas subsistit absque alia subsistentia creata ; ergo existentia Verbi humanitati unita sufficit, ut humanitas existât absque alia existentia creati. An­ tecedens est certum : nam in Christo non datur aliqua subsistentia creata ; alias in ipso essent dure subsistentia:, persona ii la­ tes, et hypostases : quod est contra fidem : sufficit ergo subsistentia Verbi communi­ cata humanitati, ut hæc subsistat absque aliqua subsistentia creata. Consequentia vero probatur : tum quia non est minus potens existentia Verbi ad constituendam humanitatem existentem, quam subsis­ tentia Verbi, ut illam reddat subsisten­ tem : ergo si hæc sufficit, ut humanitas subsistat absque alia subsistentia creata ; etiam existentia Verbi sufticiet, ut huma­ nitas per illam existât absque alia exis­ tentia creata. Tum etiam nam ideo sub­ sistentia Verbi sufficit, quia continet eminenter subsistentiam creatam ; et ideo continet, quia est actus purus, et infinitus in linea subsistendi : sel etiam existentia Verbi est actus purus, et infinitus in linea existendi : ergo et continet eminenter exis­ tentiam creatam, et sufficit, ut humanitas existât. Tum denique nam supposita ex parte Verbi æqualitate in continendo emi­ nenter subsistentiam, et existentiam crea­ tam, et supposita ex parte humanitatis capacitate ad subsistendum, et existendum ; nulla est ratio, cur subsistat per subsistentiam Verbi, et non existât per ejus existentiam : ergo primo concesso, debemus secundum admittere. Confirmatur : quia humanitati Christi attribuendum est perfectius, et excellen­ tius, nisi alias mysterio Incarnationis re­ pugnet, prout per revelationem, et doctri­ nam Patrum nobis manifestatur : sed hu­ manitatem existera per existentiam Verbi absque alia existentia creata perfectius, ct excellentius est, et alias mysterio Incarna­ tionis non repugnat : ergo fateri debemus, quod humanitas Christi existitper existen­ tiam Verbi absque alia existentia creata. Consequentia patet. Et major est certa apud Adversaries, qui frequenter illud principium assumunt, cum agunt do per­ fectionibus Christi. Minor quoad primam partem satis liquet tam ex se, quam ex similitudine subsistentiae : nam perfectius, et excellentius est, quod humanitas sub- Confir­ matu}. it i« DE IN CAHN ATI ON E. sistat per subsistentiam Verbi absque alia ! subsistentia creata : ergo etiam perfectius, et excellentius est, quod existât existentia Verbi absque aliqua existentia creata. Undo etiam constat secunda minoris pars : quia nec scriptura, nec Patrum doctrina negant, quod humanitas existât per exis­ tentiam Verbi ; quinimo sicut Patres dicunt humanitatem subsistere in Verbo, sic di­ cunt, quod in Verbo habuit existere, et existentiam, ut liquet ex testimoniis rela­ tis I precedent. — Adde Verbum sup­ plex isse de facto immediate per se ipsum , qnod in humanitate potuit : et hac ratione supplevit subsistentiam : at nulla est ratio, cur potuerit supplere subsistentiam, et non potuerit supplere existentiam; cum utram­ que eminenter contineat : ergo supplevit existentiam : et consequenter humanitas Christi existit de facto per existentiam Verbi. Effu­ 79. Respondent Adversarii magnum gium. esse discrimen inter subsistentiam, et exis­ tentiam creatas : quia illa distinguitur realiter ab humanitate, unde loco suhsistentiæ creatæ potest subrogari divina, et sic de facto contigit, ut fide edocemur. Sed existentia non distinguitur ab huma­ nitate, cum aliud non sit, quam entitas posita extra causas : et consequenter humanitas non potuit spoliari existentia propria suscipiendo ejus loco Verbi exis­ tentiam : quamvis si id fieri posset, per­ fectius foret, ac excellentius. Præciu- Sed minime satisfaciunt proposite simihtudim. Primo, quia in præsenti contro­ versia supponenda, aut præmittenda est distinctio realis inter naturam, et existen­ tiam; alias tractari non potest, ut in li­ mine dubii observavimus : sed ed supposito, quod ita distinguantur, nulla est ratio, ut humanitas subsistat per Verbi subsisten­ tiam, et non existât per existentiam illius, ut ipsa solutio recognoscit : ergo ita in hac Fecundo, controversia asserendum est. Secundo, quia subsistentia distinguitur realiter a natura, ut ipsi Adversarii non negant : ergo idem de existentia dicendum est. Probatur con­ sequentia : quia intimior est naturæ subs­ tantia, quam existentia : illa enim convenit subsistentiæ tanquam intrinsecum complementum ut sit : unde ipsam comi­ tatur in omni statu entis tam nominaliter, quam participialiter sumpti : existentia vero non convenit substanti® ab intrinseco sed solum ex influxu extrinseco causæ efficientis. Quæ differentia salis elucet in eo, quod Iwc prædicatio, homo est subsis­ tens est omnino necessaria hæc vero, homo est existent est proisns contingens, et ali­ quando falsa : quod minimo accideret, nisi subsistentia esset substantia) intimior, quum existentia. Sed illud, quod est alicui, magis intimum, minus ab eo distinguitur, quam id, quod ipsi minus intimum est, ut ex ipsis terminis constare videtur. Si ergo subsistentia distinguitur realiter a natura, et hæc potest ab illa separari, ut concedunt Adversarii, et liquet in mysterio Incarna­ tionis; idem de natura, et existentia di­ cendum est. Tertio, nam repugnat, quod Terti». ratio recipiendi existentiam distinguatur realiter a natura, et quod existentia eodem modo non distinguatur : quippe si non distingueretur conveniret naturæ perse ip­ sam, et independenter, atque antecedenter ad aliam rationem ab ipsa diversam : sed subsistentia est ratio naturæ ad recipien­ dum existentiam : ergo repugnat subsis­ tentiam distingui realiter a natura, et quod existeutia eodem modo non distinguatur : Probatur minor : quia illud est ratio reci­ piendi existentiam, quod contituit susceptivum quod illius ; quippe cum susceplivum quo nequeat independenter ab aliquo sus­ ceptive quod illam recipere : sed subsis­ tentia constituit susceplivum quod existentiæ, nempe suppositum, aut subsistens : ergo est ratio recipiendi existentiam. Quo sensu D. Thom. loco cit. ex quæst. 17 D.Thoa dixit : Esse perlinet et ad naturam, et ad hyposlasim : ad hyposlasim quidem sicut ad id, quod habet esse : ad naturam autem sicut ad id, quo aliquid habet esse. Natura enim significatur per modum formæ. Et in resp. ad 1 : Esse consequitur naturam, na­ turam non sicut habentem esse, sed sicut qua aliquid est : personam autem, sive hyposlasim consequilur sicut habentem esse. Et ideo magis retinet unitatem secundum i unitatem hypostasis, quam habeal dualitaI tem secundum dualilalem naturæ. Unde ÇU31 0 ; formatur quarta impugnatio : nam ita . proportionabiliter se habet subsistentia ad I essentiam comparative ad actum essendi, sive existentiam ; sicut se habet virtus i proxima ad naturam comparative ad actum I operandi, sive actionem : sed impossibile est, quod natura, quæ non identificat sibi virtutem proximam, iJentificet sibi opera­ tionem : ergo pariter repugnat, quod es­ sentia, quæ non identificat sibi subsisten­ tiam, identified sibi existentiam : cum igitur essentia creata nequeat sibi identificare — 60 DISP. VIII, DOB. Ill, lirare subsistentiam; consequens est, quod nec oxistoniiam sibi idenlilicare possit. Mijot Declaratur amplius vis harum impugna­ îfcpoib lilHiis tionum : Quoniam Adversarii nullam raoefjio. tionom assignaro possunt, quare subsis­ tentia distinguatur realiter a natura, et existentia similiter non distinguatur : ergo voluntarie, et absque ratione procedunt, dum primum illud concedunt, et hoc pos­ terius negant. Quod si dicant distinctionem subsistentiæ a natura constare sibi ex hoc mysterio, in quo humanitas absque subsis­ tentia invenitur : si hoc, inquam, respon­ deant, nihil dicunt. Quoniam non dubi­ tamus subsistentiam, et naturam distingui realiter; idque ex hoc mysterio constare. Nec dubitamus Recentiores hoc ipsum principium negaturos, nisi fide credere obligarentur : sicut familiare ipsis est ne­ gare alia principia philosophica, ubi ulte­ rius periculi timore non corriguntur. Sed inquirimus ab eis, quæ sit radix, et ratio distinctionis realis inter naturam, et sub­ sistentiam ? Quæ supposita ea distinctione, est quæstio longe diversa : sicut differunt an est, et propter quid est. Plane nullam queunt assignare rationem, quæ in exis­ tentia non militet : et nos possumus assi­ gnare non leves, nec paucas, quæ magis urgeant in existentia. ut liquet ex imme­ diate dictis. Si enim dicant subsistentiam esse modum, et determinationem substan­ tiae; etiam substantia per existentiam de­ terminatur, et habet specialem modum essendi. Si vero dicant subsistentiam esse extra conceptum essentiæ; non minus extra illam est existentia, quippe quæ de illa contingenter prædicatur. Si autem di­ cant subsistentiam constituere concretum ; scilicet personam, aut suppositum, quod distingui debet a natura sicut quod a quo, et includens ab incluso ; etiam existentia constituit concretum, nempe existens, quod debet a natura distingui sicut quod, et quo et includens ab incluso : natura enim so­ lum existit ut quo, sicut proxime vidimus ex D. Thom. Porro si dicant subsistentiam esse terminum naturæ, quæ illam omnino completam, ac subinde incommunicabilem reddit; etiam existentia est terminus na­ turae, et terminus magis ultimus; siquidem est ultima actualitas supponens in natura I alia complementa, et quod ultimo adæquate illam extra causas formaliter consD/Iua. tituit. Unde D. Thom, inira quæst. 4, art. 1, ad 3, ait : Ipsum esse est perfectissimum omnium : comparatur enim ad omnia ut 61 actus. Et quæst. unie, do Anima art. 6 ad 2, inquit : Ipsum esse est actus ultimus, qui participabitis est ab omnibus, ipsum au­ tem non participat. Denique nihil dicere possunt, quod æqualiter, vel a fortiori non urgeat; ut probet, si quid valet, distinctio­ nem realern existentiæ a natura. Onde ipsi minus consequenter procedunt, dum inter subsistentiam, et naturam distinctionem realern recognoscunt; et illam non exten­ dunt ad existentiam. Nos vero ipsius sub­ sistentiæ similitudine, atque argumento ducimur, ut sicut illa distinguitur reali­ ter a natura, idem de existentia censea­ mus, quin alia ad id principia opus sit as­ sumere, quam concessum a contrariis. Sed recolantur supra dicta dub. 1, § 3, quibus statim addemus. 80. Propter hæc respondent alii argu­ Alia. ­ mentum propositum non convincere, licet Junio rum admittatur, aut supponatur distinctio rea- erjsio. lis inter existentiam, et naturam, nec exemplum subsistentiæ prodesse, et disparitatem constituunt in eo, quod subsis­ tentia habet rationem termini ; existentia vero habet rationem formae actuantis : li­ cet autem non repugnet Deo uniri per modum puri termini, quia in hoc nulla clauditur imperfectio ; secus vero per mo­ dum formae actuantis, ut non obscure constat ex dictis disp. 3, dub. 4. Unde ex eo, quod Verbum uniatur humanitati per modum subsistentiæ ; minime sequi­ tur, quod in ratione existentiæ fuerit uni­ tum. — Addunt Verbum fuisse unitum in aliquo sibi proprio, et aliis personis non communi, ut dub. præced. late ostendi­ mus : habet autem Verbum subsistentiam sibi propriam ; sed non habet existentiam, quæ non sit communis aliis personis ; cum existentiæ conceptus sit determinate abso­ lutus, et nullo modo multiplicetur in divi­ nis, ut præmisimus dub. 1, § 7. Quocirca Verbum unitum est in ratione subsisten­ tiæ, non autem existentiæ : nec ab una ad aliam potest similitudo, aut consequentia deduci. Cæterum hæc responsio facilius adhuc Confu­ diruitur, quam præcedens : nam motiva tatur, quibus innititur nullius momenti sunt. Primum enim est prorsus voluntarium : nulla quippe ratio, aut auctoritas obligat, ut constituamus, vel admittamus illam dif­ ferentiam, quod subsistentia unitur per modum termini, existentia vero per mo­ dum formæ informantis. Quinimo si sub­ sistentia divina potest uniri per modum 5 ? » <·? ;.<* 1 S? i? .· il U, b 5' ■ i Î Λ»' t· er bî << » I ♦ termini: inde sumftur argumentum, ut dicamus posse etiam divinam existent . mi per modum port termini uniri a. sque uiia informatione, seu receptione. Quod ita de· clarari potest : nam si loquamur do subsis­ tentia; et existentia creatis; neutra unitur natur.e absque sui in eadem natura recep­ tione, et limitatione. Sed id dnumus contin­ k*gere in subsistentia creata non ex *generali conceptu subsistenti®, sed ex imperfectione subsistenti® creat® : quippe in Deo salva­ obsistenti®. qtin tur conceptus formal informet, aut recipiatur; sed per hoc, quod terminet per modum actus purissimi. Unde optime potest communicari naturæ creata.· sub conceptu proprio subsistenti® absque aliqua imperfectione. Idemque communiter dicitur de unione sub concentu specie; intolligibilis, et Verbi, ut explicuimus tract. 2, disp. 2, dub. 2, et 10. Sic ergo,quod existentia creata recipiatur in natura, et halæat rationem actus informantis, prove­ nit quidem ex peculiari ratione* et imper­ fectione existentiæ creat®; non vero ex generali conceptu existentiæ . secundum quem solum dicit constituere rem ultimate extra nihil, sive praestare ultimam simpli­ citer rei actualitalem : quod ab informa­ tione, aliisque imperfectionibus abstrahit : quocirca videmus salvari in Deo proprium conceptum existentia?, per hoc. quod sit ipsissima ejus actualiias. Ergo fieri optime potest, quod conceptus pro prius existentia? communicetur a Deo humanitati absque ulla imperfectione; sed illam terminando per modum actus purissimi. Nec quantam ad hoc inter subsistentiam, et existentiam Dei, ut communicandas humanitati, potest aliqua rationabilis differentia assignari. Angclnr 81. Quæ possunt magis urgeri ad homi­ imps· puaîic- nem contra Auctores hujus responsionis : nu vis. nam licet dicant humanitatem Christi reti­ nere propriam existentiam creatam : faten­ tur nihilominus, quod in existendo com­ pletur per existentiam persona» divinæ : et hac ratione salvare sibi viderentur, quod in Christo non est nisi unica existentia totalis, et quod Christus habet unum esse, ut toties repetit D. Thomas, et constat ex dictis a num. 75, et magis constabit ex infra dicendis. Nequit autem existentia di­ vina humanitatem in existendo complere nisi ei aiiquomudo applicetur, et uniatur, ut ex se liquet. Et rursus nequit uniri per modum forma? recepta?. Restat igitur, quod concedant uniri per modum termini absque aliqua imperfectione. Et hoc modo dicimus uniri de facto humanitati nuda·, et spoliat® propria existentia creata. Si enim existentia divina potest uniri huma­ nitati existent], nt eam in existendo com­ pleat, sicut ipsi discurrunt : cor etiam non poterit unii i humanitati non existent», ut ipsam existentem constituat, sicut affirma­ mus.' Præsôrlim cum non oporteat multi­ plicare entiiates. seu realitatos : ubi sufficit una existentia divina continens quidquid perfectionis est in existentia creata : sicut sufficit unica subsistentia divina, ut eandem humanitatem constituat subsistentem abs­ que subsistentia alia creata se tenente ex parta humanitatis. Eo vel maxime, quod divina existentia, non communicatur nisi ratione subsistenti® divin®, et ut in ea inclusa ; quocirca sicut subsistentia unitur per modum termini absque aliqua recepf;one, aut imperfectione, sic etiam de existentia dicendum est. Unde evanescit diffe­ rentia prima inter ntramque assignata. Quod vero secundo loco dicitur, et im­ Cam ’ portât aliud motivum, minus adhuc urget; n •;û sjç aut impedire potest, quod humanitati fue­ sîors rit communicata Verbi existentia : nam Ρ2Γλ licet hæc ex se sit absolute, et communis omnibus personis; nihilominus humanitati non unitur, nisi ut Verbo appropriate, et determinata per ipsius personalem subsis­ tentiam. Unde non sequitur, quod si hujnanitas existit per Verbi existentiam, exis­ tât per existentiam divinam ut communem, vel quod habeat ess? in omnibus personis, ut constat ex dictis dub. præced. et optime tradit D. Thom. loco supra cit. ex 3 sent, ubi proponit secundam argumentum in hunc modum : ZZnum esse esi Filii Dei, el Patris : si ergo unum esse esi hujus hominis écilicet Christi! el Filii Dei ; unum erit esse hujus hominis, et Dei Patris; sed nulla est major unio, quam ea, qua esi aliquorum se­ cundum esse unum : er go humanitas eslunila Deo Patri. Ubi repraesentatur idemmec mntivum, quod in hac evasione expenditur : et tamen D. Thom resolvit, quod in Chrirlo D.WS esi unum lanium esse, et ad argumentum 'j respondet : Dicendum, quod aliud est de Deo, .1 el omnibus aliis rebus : quia in Deo ipsa essentia subsistens est : unde ipsi secundum ·. sr habelur esse : imo ipsa esi suum esse sub' sis lens. 1’ndc essentia a persona non difftyl J secundum rem : et ideo esse essentiæ est diam personæ. El l imen essenlia, et perso­ na ralione differunt. Quamvis ergo unum sil I esse, poled tamen esse considerari, vel prout est essenlix : et sic non unitur humanitas in esse ζ>τ- DISP. divino : unde· non unilnr Patri. Vel po­ test considerari, prout csl personæ : cl aie unitus’ in esse dii ino. El per hoc palclsolulio ad tertium. Erat nutem hujusmodi : In (li­ linis non esi esse, nisi essentiale ; si ergo unio humana: naluræ ad divinam facta esi in esse Filii Dei, facia est in essentia : quod ut impossibile. Unde palet ad objectum ab inconvenienti motivum, et magis constat, quod D. Thom. nostram docuerit senten­ tiam. S HI. cîm Eadem conclusio fulciiur alia ralionc. 82. Secundo probatur assertio alio fun­ damento desumpto ox D. Thom. locis re­ latis § precedent. quod declarat impossibile esse, quod humanitas Christi existât alia existentia, quam Verbi, et potest ad hanc formam reduci : nam fieri non valet, quod ex una parte in Christo reperianlur existenlia divina, et existentia creata humani­ tatis ; et quod ex alia parte hic homo Chris­ tos sil unum ens per se, vel habeat simpliciter unitatem : sed hic homo Chris­ tus est unum ens per se, et habet unitatem simpliciter : ergo in Christo non reperiun­ tur plures existentiæ, alia increata propria personæ divinæ, et alia creata person® human® : ergo solum invenitur existentia increata, per quam existit huma­ nitas. Hæc secunda consequentia patet ex prima : nam certum est, quod in Christo invenitur existentia increata, quæ ab ejus persona realiter non distinguitur : atque ideo si in Christo non reperiuntur plures existentiæ; opus est, quod in eo sit sola existentia increata, et quod humanitas per eam existât. Prima vero consequentia legi­ time infertur ex pnemissis, quarum minor est omnino certa : quia hic homo Christus non minus est unum, et ens, ac hic homo Petrus, aut Joannes et aliæpersonæ. Major autem ostenditur : quia ex pluribus entibus in actu nequit fieri, aut constitui unum ens per se : sed si persona divina Christi exis­ tent per existentiam propriam increatam, el humanitas existeret per existentiam pro­ priam creatam ; Christus constitueretur ex pluribus entibus in actu, nempe ex persona divina, et natura humana existentibus in actu ultimo per suas oxistentias : ergo fieri non valet, quod in Christo reperiantur plures ili® existentiæ, et quod Christus sit unum ens per se, habealque unitatem simpliciter. — Et confirmatur exemplo subsistenti® : 63 nam »i humanitas retineret in Christo pro­ priam subsistentiam creatam ; non posset ex Immanitate snb-dstentc, et ex persona di­ vina subsistente fieri unum perse subsis­ tons : ergo si in Christo reperiuntur pjares existent!»;, alia increata person®, et alia creata humanitatis ; impossibile est, quod hic homo Christus sit unum aliquid per se «xistens : id quippe convincere videtur I iritatis similitudo, et eadem utrobique proportio. Huic argumento respondent communiter Aihwsariurani Adversarii negando majorem. Ad cujus Γί^ΡΟΠprobationem dicunt, quod licet ex pluribus •ίο. entibus in actu complet s, et totalibus ne­ queat fieri unum ens per «e; bene tamen ex pluribus entibus incompletis, ct partia­ libus, ut ipsi declarant exemplo materi», et form®, quibus attribuunt proprias sub­ sistentias, ct existentias ; et tamen ex illis lit unum ens per se in ratione subsistentis, et existentis. Sicut enim ex entitatibus partialibus materiae, etformæfit una eutitas totalis per se, v. g. humanitas : sic ex existentiis partialibus fit existentia una to­ talis et ex subsistentiis partialibus una to­ talis subsistentia. Et ultra progrediendo, atque prædicta principia applicando docent, quod licet humanitas Christi habeat pro­ priam existentiam creatam, et per eam sil in actu ; nihilominus prædicta existentia non est totalis, sed incompleta, et comple­ tur per existentiam Verbi ; sicuc compleri posset per existentiam propriæ personalita­ tis creatæ si ibidem esset. 83. Sed communis hæc responsio, prae- Coofalaterquam quod argumenti confirmationi mi­ tur. nime occurrit, et illo subsistenti® exemplo falsitatis convincitur, duplici via dirui po­ test ; prima, ex communibus principiis; secunda ex principiis specialibus hujus mysterii. Et priorem arripiendo jam supra num. 1G ostendimus impossibilem esse compositionem unius existentiæ per se ex pluribus existentiis partialibos : unde satis erit illa principia refricare aliquid addendo. Etenim si darentur existentiæ partiales v. g. materiæ, et form® : eodem modo compa­ rarentur, et unirentur inter se, quo uniun­ tur ipsae partes, quarum sunt existentiæ : sed hoc repugnat : ergo et quod in compo­ sito substantiali dentur plures existentiæ partiales, ex quibus una totalis resultet. Majorem concedunt Adversarii, et valde consequenter ; cum existentiam non distin­ guant a rerum entitate. Minor autem pro­ batur primo : nam materia, et forma uniun- 64 DE INCARNATIONE tur per modum potentiæ, et actus : sed duæ existentiæ nequeunt ita uniri, cum quælibct existentia sit actus : quippe de conceptu generali existentia' ut sic, est actuare, sive constituere res extra causas : ergo duæ existentiæ nequeunt comparari, et uniri eo modo, quo uniuntur materia, et forma. Secundo, quia existentia materiæ majorem actualitatem explicat, quam ipsa materia; cum illam constituat in actu; et non explicat minorem actualitatem, quam existentia formæ; siquidem prædictæ exis­ tentiæ non habent'diversum effectum ma­ joris actualitatis, sed earum ratio sita est in constituendo rem extra causas : ergo sub conceptu existentiæ minime comparantur ut materia et forma, vel tanquam potentia, et actus, eo modo, quo ipsæ partes substan­ tiales comparantur inter se. Tertio, quia eo ipso, quod duæ illæ existentiæ ordinaren­ tur ad constituendam existentiam totalem ; essent, et non essent existentiæ pro priori ad illam totalem existentiam : quod manifestam claudit implicationem. Es­ sent quidem , ut supponitur, et non essent, quia non existèrent ante existen­ tiam totalem, ad quam ordinantur : exis­ tera enim est esse extra omnes causas; partes vero pro priori ad totum non habent esse extra illud, ul liquet ex terminis. Quarto, nam existentia est ratio formalis existendi, unde nequit reddi existens per aliud a se distinctum : sicut quia albedo est ratio dealbandi, nequit fieri aiba per aliud : si autem existentia materiæ compa­ raretur ad existentiam formæ, sicut ma­ teria, et forma inter se uniuntur, et com­ parantur; non posset non existentia materiæ actuari, et fieri existens per existentiam formæ; sicut materia actuatur, et informa­ tur per formam : ergo repugnat, quod : dentur tales existentiæ, et inter se ita com­ parentur. ' ConfitConfirmatur primo : quia si materia, et nu tut itnpu- forma haberent exislenlias partiales, et sibi tpalio. proprias; pari modo haberent partiales subsistentias : sed has non habent : ergo nec illas. Major probatur : quoniam sub­ sistentia, et existentia substantiæ mutuo sibi correspondent : vel quia subsistentia est ratio recipiendi existentiam, ut docent Thoinistæ ; vel quia subsistentia est modus existendi determinans existentiam, ut sen­ tiunt Adversarii : ergo si in materia, et forma multiplicantur existentiæ, pariter et subsistentiæ debent multiplicari. Quod illi facile admittunt : unde sicut materiam, et formam pro priori ad totum constituunt existantes exislentiis partialibus; sic etiam constituunt subsistentes paitialibus subsis­ tentiis. Minor autem probatur : tum quia terminus debet esse minus divisibilis, quam res terminata; alias illam terminare, unire, et quasi concludere non valeret : undo punctum caret partibus, quas habet linea, quam terminat : sed subsistentia est termi­ nus substantiæ illam complens, et quasi claudens, ut sistat in se : ergo licet subs­ tantia habeat paries essentiales, nempe materiam, et formam ; nequit tamen sub­ sistentia conflari ex subsistentiis partialibus, quæ materiæ, et formæ correspondeant, et illas subsistentes constituant. Tum etiam quia de ratione subsistentiæ est communi­ care aliquam perseitatem vel independen­ tiæ a sustentante, vel incommunicabilitatis respectu alterius : sed materia, et forma pro priori ad totum nullam habent perseilatem : non quidem independentiæ a sus­ tentante; cum forma materialis dependeat hoc modo tam a materia, quam a compo­ sito : nec incommunicabilitatis, cum tam materia, quam forma communicetur suppo­ sito : ergo non habent subsistentias par­ tiales. Vel dicant Adversarii, quem effec­ tum istæ subsistentiæ partiales partibus præstant? Tum denique nam ipsæ subsis­ tentiæ partiales nequeunt inter se uniri; cum impossibile sit quod una fiat subsis­ tens per aliam, ut supra de existentiis di­ cebamus. Confirmatur secundo : quia ut existant totum, et ejus partes, sufficit unica exis­ tentia : ergo superfluum, et voluntarium est constituere duas existentias partiales materiæ, et formæ correspondentes. Pro­ batur antecedens : quia licet per unicam existentiam nequeant constitui existentia plura ut quod, et per se primo ; nihil ta­ men prohibet, quod per unam existentiam existât totum ut quod, ac per se primo, paries vero ut quo, et cum subordination ad totum. Sicut per unam operationem in­ fluit suppositum ut quod, et natura ut quo : nec opus est, multiplicare operationes, ita ut alia correspondeat supposito, et alia naturæ, aut partibus ejus. Et ob eandem rationem sufficit una quantitas, qua exten­ datur totum, et partes ejus : nec enim imaginandum est, quod materia, et forma habeant suas quantitates partiales, ex qui­ bus alia tertia quantitas componatur. Et similiter per idem ubi, et quando existant in loco, ac tempore totum, et partes ejus. Et | DJSP. Vili, DUB- UL Et ratio generalis est, quam jam assigna­ vimus, videlicet hæc omnia convenire toti supposito ut quod, et per se primo; parti­ bus autem ut quo, et cum su bord i natione ad totum. Constat autem eandem rationem militare in existentia : nam existens quod, et per se primo est suppositum, se.u sub­ sistens; partes vero existant ut quo, hoc est, ul partes, et cum subordinatione ad totum. Ergo ut existant totum, et ejus partes, sufficit una existentia. Alu 84. Et hæc quidem communia sunt, et û ad generaliter excludunt compositionem ex existentiis : sed veniamus ad propria hurjetio- jus mysterii, et videbimus, quod in eo «a· magis repugnet. Quoniam gratis permisso, quod ex pluribus entibus in actu, partiali­ bus tamen , et incompletis posset Jieri unum ens per se ; non tamen ex pluribus entibus in actu completis, ut responsio adhibita recognoscit : sed si humanitas in Christo haberet propriam existentiam crea­ tam, compositio Christi ex humanitate, et persona divina fieret ex pluribus entibus in actu completis : ergo hic homo Christus exprædictis extremis coalescens non pos­ set esse unum ens per se. Probatur mi­ nor : nam in primis existentia personæ es­ set completa, et totalis, utpote increata, de cujus ratione est excludere a proprio conceptu imperfectiones entis incompleti, et partialis : aliunde vero existentia hu­ manitatis est etiam totalis, et completa ; siquidem, ut Adversarii discurrunt, com­ ponitur ex duabus existentiis partialibus materiæ, et formæ ; quod autem compo­ nitur ex partibus totum quoddam est : ergo si humanitas in Christo retineret propriam existentiam ; Christi compositio esset ex pluribus entibus in actu, et com­ pletis. £wi&. Nec valet dicere, quod non obstante, quod humanitas est quoddam totum subs­ tantiale, completur per Verbi personalita­ tem; alias Christus non esset unus sim­ pliciter : unde videtur , quod etiamsi existentia humanitatis sit totalis, potest compleri per existentiam Verbi, quin ex­ cludat Christum, aut Christi existentiam esse unum ens per se. Id, inquam, dici Al non potest : nam licet humanitas sit quod­ dam tntum actuale in linea naturæ, est ta­ men incompletum quid in linea subsisten­ tia.·, cum subsistentiam non habeat : unde potest uniri subsistentiæ Verbi ad consti­ tuendum unum ens per se in ratione per=onæ. Si autem retineret existentiam proSalmant. Curs, theolog. torn. Λ7Κ. GO priant, non solurn esset aliquid completum in linea naturæ, sed etiam in linea existentiæ : quocirca non posset uniri exis­ tentiæ Verbi in ordine ad constituendum unam existentiam per se, sive unum ens in actu per se. Potestque id declarari ipso exemplo in contrarium adducto : nam si humanitas retineret propriam subsisten­ tiam, non posset uniri subsistentiæ divinæ; et si uniretur non constitueret unum sub­ sistens per se in ratione subsistentis ; sed ibidem darentur plures subsistentiæ tota­ les, et plura supposita in actu, divinum scilicet, et creatum ; ex quibus impossibile est Geri unum ens per se : ergo pariter si humanitas Christi retinet propriam exis­ tentiam, non potest uniri existentiæ di­ vinæ ; et si uniatur, non constituet unum per se in ratione existentis ; sed ibi erunt plura existentia totalia in actu; ex quibus repugnat fieri unum ens per se. Quod autem humanitas simul cum per­ sona Verbi constituat unurn ens per se in ratione subsistentis, et existentis, pro­ venit ex eo, quod secum non affert pro­ prias subsistentiam, et existentiam ; sed trahitur ad esse tam subsistentiæ, quam existentiæ Verbi divini, ut salis perspicue docet D. Thom, supra quæst. 2, art 6, ubi D.ThUc* termiitamus; satis vero simile nobis vide­ lia creata tur, quod casus in ea conditione implicatus existera absque sit possibilis : quia licet subsistentia sit subsis­ ratio recipiendi existentiam, et ad illam tentia. præsupponatur, nihilominus prædictus crdo non est essentialis : unde potuit existentia independenter a subsistentia communicari. Potestque id confirmari exemplo acciden­ tium : nam ita se habet substantia ad sub­ sistentiam, sicut inhaerentia ad accidens, ut diximus dub. 1, n. 16. Sicut enim prius est, quod substantia habeat medum sub­ sistenti®, seu perseitatis: quam, quo i exis­ tât; sic etiam accidens prius habet uniri subjecto per inhærentiam, quam existere, ut eo loco explicuimus : et tamen licet ac­ cidens nequeat connaturaliter existere, quin habeat modum inhærentiæ; nihilo­ minus id absolute non repugnat, ut patet in accidentibus eucharisticis existentibus, et non inbterentibus : pariter ergo licet connaturaliter nulla existât substantia, quin prius subsistat, et habeat modum perseitalis, sive subsistentiam ; tamen oppositum potest divinitus fieri. In quo eventu subs­ tantia erit subsistens non actu, sed aptitudine, el ex connatural! exigentia : sicut accidentia separata dicuntur entia in alio non actu, sed aptitudine. Pro|iQ88. Hoc ergo supposito, ad propositam silr diP.i ul- qutestionem, prout unum, et alterum sen­ Ldis sum proximo explicatum amplectitur, res­ resolu­ pondetur affirmative cum Godoi disp. 19, tio. Funda­ a n. 71. Et fundamentum, quo ducimur ad tur. utramque pariem est, quia non reperimus urgens aliquod motivum, ut id negamus, sicut opposita diluendo constabit ; unde standum est divinæ potentiæ, sicut in aliis omnibus, quæ non afferunt ullam contra­ dictionem. — Sed i., .gis in speciali proba­ tur resolutio quoad primam partem : nam existentia divina continet eminenter exis- teniiarn creatam, potestquo defectum ejus supplere absque ahqua imperfectione : et hae ratione subrogatur de facto in Christo loco existentia' creatw, et propriie humani­ tatis, ut constat ex hactenus dictis, et prrocipue § 2 ; ergo facti suppositione, quod natura creata privaretur propria subsisten­ tia, sicut posset existere per existentiam propriam, sic etiam posset per divinam vice propriæ subrogatam. Unde diruitur inotivum a principio insinuatum : nam subsis­ tentia est ratio recipiendi existentiara per se loquendo, et connaturaliter ; non tamen necessario essentialiter requisita : quocirca sicut fit supposito, quod humanitas existe ret absque subsistentia; sic etiam ea sup­ positione præmissa, concedendum est, quod posset existere per existentiam divinam absque divina subsistentia. Sed est bene observandum, quod cum dicimus naturam privatam propria sub­ sistentia, et existentia posse fieri existentem per existentiam divinam, subsis­ tentia divina non communicata; loquimur de communicatione hujus subsistenti® im­ mediata. et quasi primaria, significantes posse fieri unionem immediatam naturæ humanæ ad existentiam Dei non præeunte unione ad subsistentiam eo modo, quo de facto contingere defendimus. Et hoc probat ratio a nobis facta. Si autem pror­ sus excludatur unio ad subsistentiam di­ vinam etiam consequenter, et ratione existentiæ immediate communicatæ ; im­ possibile censemus, quod natura creata queat existere per existentiam Dei, quin consequenter subsistat subsistentiis divinis, et sit in tribus divinis personis. Et ratio est, quam contra Durandum, et alios ex­ pendimus dub. præced. a nu. 44, nempe unionem immediatam creaturæ cum aliquo prædicato absoluto divino esse unionem saltem mediatam cum tribus divinis perso­ nis : eo quod absoluta sunt omnibus perso­ nis communia, cum in absolutis non op­ ponantur : ergo si natura creata privata propria subsistentia exisleret per existen­ tiam divinam, haberet suum existere in om­ nibus divinis personis : ergo impossibile est, quod natura creata privata propria sub­ sistentia existât per existentiam divinam, et quod non reddatur personata, et subsistens per subsistentias divinas sibi communicatas ex consequenti, et mediate, ratione videlicet existentiæ. Diximus, natura creata privata propria subsistentia, etc., quia si illam retineat, nequit reddi subsistens per sub­ sistentiam 1F DISP. VIII, DUB. HI. sistentium divinam, ut infra stalim dice­ mus. Alleu 89. Secunda etiam nostra? resolutionis œwltf{KB S pars, nempe naturam creatam retenta pro­ pria subsistentia, aut personalitate posse reddi existentem per existentiam divinam hr. sibi communicatam ; sive, et in idem redit, fieri posse, quod existentia divina commu­ nicetur supposito creato loco propriæ exis­ tentiæ, quum deberet habere, probatur eodem fere motivo. Nam sicut natura creata potest divinitus separari a propria subsistentia, sic etiam suppositum creatum potest separari a propria existentia; cum utrobique detur realis distinctio, et non detur essentialis connexio : quinimo in­ timior est naturæ subsistenti, quam sup posito existeqtia, ut supra diximus num, 79. Rursus sicut subsistentia divina con ­ tinet eminenter subsistentiam creatam, sic etiam existentia divina continet eminenter existentiam creatam ; et neutrius commu­ nicatio claudit imperfectionem, ut § 2 ostensum est. Ergo sicut subsistentia di­ vina potest communicari naturæ creatæ loco propriæ subsistentiæ : sic etiam exis­ tentia divina poterit communicari suppo­ sito creato loco existentiæ propriæ, quam naturaliter deberet habere. Patet conse­ quentia : quia nulla occurrit ratio, ut supposita æqualitate in aliis jam repraesen­ tata, subsistentia divina queat communi­ cari susceptivo proprio subsistentiæ nempe naturæ, et divina existentia nequeat com­ municari susceptivo proprio existentiæ, videlicet supposito, vel personæ. — Et confirmatur ex dictis pro priori parte : quia natura cum propria subsistentia non est minus apta ad suscipiendum existentiam, quam eadem natura omni subsistentia pri­ vata : sed natura creata privata omni sub-' sistentia potest existere per existentiam divinam, ut num. praecoci. ostendimus : ergo natura creata retinens subsistentiam propriam potest per existentiam divinam existere. Sed hic animadvertendum est, quod licet îtnio. unio praedicta suppositi creati, aut naturæ creatæ subsistentis subsistentia propria fieret cum Deo in aliquo praedicato com­ muni, nempe existentia; inde tamen non inferretur unio formalis mediata cum di­ vinis subsistentiis, ita quod ab illis deno­ minaretur subsistens : sed solum haberet unionem quandam materialem mediatam cum praedictis subsistentiis. Ratio est : quia suppositum, et natura subsistens per 69 subsistentiam creatam habent ultimum complementum in linea subsistendi : unde nequeunt suscipere effectum subsistendi ab alia subsistentia creata, vel increata. Sicut hactenus ostendimus, quod si humanitas Christi esset existons per existentiam crea­ tam ; minimo posset fieri existons per exis­ tentiam divinam, nec suscipere proprium ejus effectum. Unde sicut in hoc exemplo licet humanitas uniatur immediate cum subsistentia divina, et hæc sit idem realiter cum divina existentia ; solum sequitur unio mediata materialis humanitatis cum exis­ tentia divina : eo quod est incapax reci­ piendi effectum ejus formalem : sic etiam in nostro casu licet humanitas subsistens subsistentia propria uniretur immediato, divinæ existentiæ quæ est idem realiter cum subsistentia divina; nihilominus unio cum praedicta subsistentia solum esset mediala, et materialis : quia humanitas sub­ sistens subsistentia propria est incapax suscipiendi proprium effectum subsistentiæ divinæ, ut magis explicabimus disp. seq. dub. 2 discutientes, an suppositum crea­ tum possit assumi. Unde elucet discrimen inter primam, et secundam nostrae resolu­ tionis partem : nam in priori, natura creata nuda ab omni subsistentia, et existentia uniretur immediate existentiæ divinæ, et mediate divinæ subsistentiæ participando ipsius effectum formalem : at in posteriori, natura nuda solum existentia, et retinens subsistentiam propriam uniretur immediate existentiæ divinæ, et mediate divinæ sub­ sistentiæ, non tamen recipiendo effectum formalem ejus propter incapacitatem, quam ratione subsistentiæ propriæ haberet. Unde licet utrobique occurrat unio mediata ad divinam subsistentiam ; prior tamen est formalis, posterior vero materialis, ut ex­ plicuimus. Potestque magis declarari exem­ plo materiæ primæ, quæ immediate unitur animæ rationali, et mediante anima unitur ipsius existentiæ, et intellectui : sed unio mediata ad existentiam est formalis, quia materia recipit effectum existentiæ, et de­ nominatur existens : cæterum unio mediata ad intellectum est materialis, quia habet incapacitatem ad recipiendum ejuseftectum, et nequit intellectiva denominari. Recolan­ tur supra dicta num. 41. 90. Sunt tamen contra nostram resolu­ Prima tionem nonnullæ objectiones, quas oportet o ijec io. diluere. Nam in primis ex ea sequitur hu­ manitatem conservando propriam existen­ tiam creatam posse terminari per subsis- DE INCAIlNATIONl lontiam divinam : quod directe repugnat principali assertioni, ot molivis, qua· pro illa supra expendimus, Sequela ostenditur: nam ideo natura subsistens per subsisten­ tiam propriam, potest existera per existen­ tiam divinam, qu a licet sil completa in linea subsistendi, manet adhuc incompleta in linea existendi : sed etiam natura habens existentiam propriam, et subsistentia pro­ pria carens, licet esset completa in linea existendi, maneret adhuc incompleta in linea subsistendi : erco natura creata retinens propriam existentiam posset uniri Confit· subsistenti® divina··. — Et continuatur : marur. ' quoniam non alia ratione humanitas ter­ minata divina subsistentia non posset reti­ nere existentiam propriam, nisi quia per­ sonalitas divina per eam completur, vel actuaretur, quod est impossibile, ut $ priecedenti ostendimus : sed hoc inconveniens minime inferretur ergo, etc. Probatur minor : tum quia licet humanitus avisions per existentiam divinam terminetur per subsistentiam creatam, non sequiiur quod existentia divina compleatur, vel actuetnr per creatam subsistentiam : ergo vice versa non inferretur, quoi per existentiam crea­ tam compleretur, vol actuaretur subsisten­ tia divina, ut paritatis ratio convincit. Undo præsens nostra resolutio non satis cohterere videtur cum principali assertione. Tum ollam quia licet humanitas suppona­ tur terminata per subsistentiam Verbi, po­ test ultorius terminari per subsistentiam Patris, ut dub. 6 dicemus, quin indo col­ ligatur subsistentiam Verbi compleri, vel actuari per Patris subsistentiam : ergo idem in casu objectionis dicendum nat. Secnr.do. Secundo: quia si Dons posset uniri im­ mediato naturæ crealæ secundum proprium conceptum existentiæ. eadem ratione posset nituram creatam assumere secundum con­ ceptum existentiæ : consequens est falsum, ergo et antecedens. Sequela ostenditur a paritate subsistenti® : quia Deum commu­ nicare humanitati subsistentiam, est, hu­ manitatem assumere, ut constat ex com­ muni sententia, ot modo loquendi Theolo­ gorum : ergo similiter Deum communicare humanitati existentiam est humanitatem assumere. Minor vero probatur : nam Deus, ut diximus, potest communicare existentiam humanitati subsistenti subsis­ tentia propria, atque ideo supposito : atqui suppositum est extremum inassumptibile a Doo, ut dicemus disp. seq. dub. Î; ergo Deum communicaro existentiam non est humanitatem, vel aliud extremum assu­ mere . Tertio ; quia ex unione suppositi creati Terti cum existentia divina non posset resuit ire unum per se, nec unum per accidens ; ergo talis unio est impossibilis. Antecedens quoad primam partem probatur, nam al unum per se requiritur, quod unum ex extremis sit incompletum, et compleatur per aliud : sed persona creata est aliquid completum, siquidem subsistit ut quod; existentia vero divina nequii osso aliquid incompletum, ut ox se liquet ; ergo repti-' gnat, quod ex talibus extremis liat unum· per se. Secunda vero antecedentis pars etiam ostenditur : nam quod trahitur ad esse alteriu non advenit accidental i ter, nec cum eo constituit unum per accidens, ut docet D. Thom. num. 84 relatus : sed persona creata traheretur ad esso Dei ; si­ quidem uniretur divinæ existentiæ : ergo ex pæ.licta existentia, vel persona creata non lieret unum per accidens. — Et confir­ ConSfmatur : quia juxta commune Theologorum molx axioma omn s un o substantialis naturæ cum Deo debet esse vel in natura, vel in persona : sed unio, quam concedimus, esset substantialis, et non esset in natura, nec in persona; siquidem ex unione hujus­ modi non resultaret una persona, nec una natura : ergo unio personæ creatio cum existentia divina est impossibilis. — Adde talem personam in ea hypothesi esse, et non esse per se : quæ est manifesta con­ tradictio. Esset quidem per se, quia foret, ut supponitur, persona, de cujus ratione est esse perse, seu subsistere. Non autem esset per se, quia haberet existera per existen­ tiam divinam, ac subinde in ipso Deo. 91. Hæ autem objectiones non probant Saliit: rei impossibilitatem; sed possunt haud prin»· objec­ obscuro expediri : et ideo persistendum tioni. est in resolutione proposita. Ad primam ergo respondetur negando sequelam. Ad cujus probationem, omissis præmissis, ne­ gamus consequentiam : et ratio disparila­ tis desumitur ex propriis rationibus sub­ sistenti®, et existentiæ. Nam subsistentia ita complet, ut debeat ultorius compleri per existentiam, quæ est ultima suppositi actua’itas : sed existentia ita complet, ut non egeat ulteriori complemento; cum ul­ timum complementum absoluto sit ipsa. Lnde si Deus uniretur naturæ humante’ sub conceptu precise subsistenti®; ulte­ rius compleretur per existentiam creatam : quod est impossibile, ut ostendimus g prie·· cel. ccd. 6cd ex eo, quod uniatur «oh conceptu precise existentia·, non sequitur, qnod actuetur, vel compleatur per subsisientüun creatam; sed potius infertur, quod ipsam compleat, et. actuet : quod nullum 03ΒΘ inconveniens salis liquet. Non ergo determinari debet possibilitas unionis alicujus prædicati divini ex eo, qttod com­ pleat, sed ex modo sive conditione com­ plementi. In quo sensu posset etiam oc­ curri objectioni distinguendo præmissas. El fj« — Unde confirmatio facile dispellitur ne­ «ilrCujus prima probatio Ewlioai. gando minorem. manet ex dictis convulsa : quia subsisten­ tia non est complementum existentiæ ; sed vice versa existentia est actualitas sub­ sistentias Et ideo ex uniono subsistentiæ divinæ cum existentiacreata argueretur di­ vinam esse incompletam, atquo imperfec­ tam : at ex unione existentiæ divinæ cura sub­ sistentia creata id non colligitur, sed magis, quod divina existentia compleat, et perfi­ ciat subsistentiam creatam : quod nullum est inconveniens. Secunda etiam probatio non urget ob manifestam dlsparitatem : quia personalitas Verbi non terminat hu­ manitatem præstando capacitatem ad per­ sonalitatem Patris, sed ab hoc præscindit, præstans absolute suum effectum, seu perseitatem : unde ex adventu personalitatis Patris non sequitur quod personalitas Fi­ lii compleatur, aut perficiatur; sed solum quod coexistant in eodem extremo as­ sumpto. Sed subsistentia ex proprio con­ ceptu est ratio recipiendi existentiam, et constituit naturam proxime capacem exis­ tendi : unde ultimo completur, ac perficitur per ipsam existentiam. Quocirca si in hu­ manitate concurrerent, subsistentia divina, et existentia creata ; non posset non illa perfici per hanc : quod repugnat. OiiîtriAd secundam objectionem respondetur ur SifSlil procedere ex sola æquivocatione, et di­ 4lj«- versa acceptione terminorum : nam si as­ tàii. sumere nihil aliud significet, quam sibi unire aliquid in aliquo prædicato ; sicut Dens communicans existentiam diceretur assumere creatam naturam, sic etiam di­ ceretur assumere suppositum creatum, non quidem ad propriam personam, sed solum ad existentiam : quod ita explicatum nul­ lam præseferre absurditatem ; aut repu­ gnantiam. Sed quia juxta communem usum Theologorum præsenti providentiae accom­ modatum assumere est sumere in unitatem personæ, ita quod assumptum prædicetur ut quod de persona assumente, et in ea sil : et quia repugnat suppositum creatum sic Deo uniri, licet queat existentiam ejus suscipere ; propterea negandum est, quod Deus communicando existentiam queat suppositum creatum assumere : quia istud nec conjungeretur Deo in unitate persona·, nec posset in concreto do Deo praedicari, ut num. 89 explicuimus. Aliter contin­ geret, si existentia divina communicaretur naturæ creatæ nudæ ab subsistentia, et existentia propriis : nam uniretur saltem mediato subsistentiis, sive personalitati­ bus divinis, et de omnibus personis pos­ set prædicari in concreto, ut n. 88 expli­ catum est. 92. Ad tertiam respondemus, quod ex Diluitur tertia unione suppositi creati, et existentiæ di­ objectio. vinæ non resultaret unum ens per se in linea naturæ, vel personæ, vel entis essen­ tialiter, ac prædicamentalitor sumpti; si­ quidem unio non fieret in istis rationibus : sed resultaret unum ens per se in ratione existontis, sive entis participialiteraccepii : sicut ex unione personæ creatæ cum existentia creata fit hoc modo unum per se : quatenus persona, quæ supponitur esse ens per se, fit actualiter existens. Licet enim existentia sit actus extra essentiam rei; est tamen illi consonus, et ultimo illam complet; ut supra diximus. — Unde patet Et illius ad confirmationem : quia licet omnis unio conlirraalio. substantialis cum Deo debeat fieri vel in absoluto, vel in relativo : ex quo vulgo dicitur debere esse vel in natura, vel in persona, nihilominus non requiritur, quod omnis unio in absoluto sit in natura ad hunc sensum, quod ex unione extremorum resultet una natura : sed satis est, quod fiat unum ens participialiter, videlicet unum existens : sicut in nostro casu contingeret. Potestque id declarari exemplo unionis na­ turæ creatæ ad subsistentiam absolutam (do quo dub. seq.) fieret enim non in na­ tura, nec in persona immediate ; sed in aliquo alio conceptu. — Per quæ etiam diluitur augmentum difficultatis : nam cum personalitas det perseitatem, persona creata unita divinæ existentiæ esset ens per se, existens tamen per existentiam di­ vinam. Nec haberet esse in Deo : quia hoc significat conjunctionem in persona, ita ut unitum de illa in concreto prædicetur : quod tamen non contingeret in casu propo­ sito, et repugnat supposito creato respectu Aliæ divinæ personæ, ut suo loco dicemus. emer* gentes 93. Supposito autem, quod persona difliculcreata possit existera per existentiam divi- lates. Γ DE INCARNATIONE. ft- .I nam, ulterius queunt juxta praemissam hypothesim alia dubia proponi, quæ illam consequuntur, v. g. an prædicta persona sanctificaretur per divinam existentiam et utrum infinite; an constitueretur ab intrin­ seco impeccabilis, et utrum ipsius opera forent infiniti valoris, et similia. Et quia si hæc asserantur, videntur absurda tum ex se. tum quia excludunt necessitatem In­ carnationis personæ divinæ ad satisfacien­ dum infinite, et omnino perfecte pro peccatis hominum : quod aperte contradicit supra dictis disp. 1, fere per totam, ubi statui­ mus necessitatem personæ divinæ ad satis­ faciendum condigne pro peccato mortali ob infinitatem istius : idcirco ah absurditate istarum consequentiarum posset impu­ gnari resolutio nostra, quæ illas fundat : nam plura ex illa inferuntur inconvenientia proxime insinuata. Resolu­ Cretorum minime labefactari potest hoc tio. genere impugnationis : quia jam ostendi­ mus, quod ex propriis, intrinsecis, et es­ sentialibus principiis non repugnat existen­ tiam divinam communicari immediate tam naturæ, quam supposito creatis. Hæc vero dubia, quæ modo proponuntur, sunt quasi appendices prædiclæ resolutionis, quæ juxta diversos sentiendi modos illi debent appli­ cari. Unde sive in eis eligatur pars affir­ mativa, sive negativa, minime evacuabitur veritas prædicti principii, quod hæc con­ sectaria præcedit estque ab ipsis independens. Sed tamen curandum est, ut talium dubiorum decisio, quælibet fuerit, resolu­ tioni jam propositæ, et firmatæ, quantum fieri possit, cohæreat. Et hæc sufficiebat res­ pondere in communi, reliqua in particulari remittendo ad proprias sedes. Nihilominus ad singula breviter respondebimus. Occurri- Ad primum ergo dicendum est personam 'gulH0' creatam sanctificandam fore per existen­ tiam divinam, et quidam infinite; si semel de facto humanitas ita sanctificatur per naturam divinam inclusam in Verbi perso­ nalitate, de quo infra disp. 12, dub. 2. Ratio est : quia sicut de facto personalitas divina unitur intrinsece humanitati, sic etiam in ea hypothesi existentia divina uniretur naturæ creatæ : et quemadmodum natura divina, quæ est forma sanctificans, includitur in personalitate; sic etiam in­ cluditur in existentia divina, aut potius illam sibi absque distinctione virtuali identificat : ergo sicut, et in illo sensu, quo natura divina per divinam personalitatem applicatahumanitatemsanctiticat ; siceadem natura applicata persona1 creata? per existentiam divinam sanctificaret talem perso­ nam : et si prior sanctificatio sit moraliter infinita; idem de secunda dicendum est. Unde persona creata existons per existen­ tiam divinam foret infinito moraliter sancta. Ilincadsecimdutn consequenter responden­ dum est affirmative : quia sanctitas infinita substantialis tollit ab intrinseco potesta­ tem proximam peccandi, ut infra dicemus quæst. 15, agentes de Christi impeccabilitate : sed persona creata existons existentia divina sanctificaretur infinite, Pt substan­ tialiter, ut proxime vidimus ; ergo exueret ab intrinseco potestatem proximam pec­ candi : quod est esse impeccabilem. Præserlim cum sanctitas illa per existentiam, qua parte est sanctitas, et infinita, non posset cum peccato cohærere ; et qua parte esset substantialis, et perlinens ad esse suppo­ siti, non posset per operationem peccaminosam excludi. Denique ad tertium etiam respondetur affirmative : quia licet persona creata esset ex se, et in se limitatæ per­ fectionis in esse physico, nihilominus dignificaretur infinite moraliter per existen­ tiam divinam : sicut modo, et in eodem sensu humanitas dignificatur per divinam personalitatem, ut explicuimus disputat. 1, dub. 6, § 3; sed tota dignitas moralis per­ sonæ operantis, cum substantialis, ac personalis est, derivatur moraliter ad ejus opera, ut liquet in operibus Christi, quæ hac ratione sunt valoris simpliciter infiniti, ut ibi ostendimus. Ergo opera personæ creatæ existentis existentia divina importa­ rent in æstimatione morali valorem sim­ pliciter infinitum. Unde prædicta persona posset infinite mereri, et satisfacere. 94. Ex quibus sufficienter, licet breviter patet ad proposita dubia. Liquet etiam quod in Christo concurrunt plures tituli, ut sit impeccabilis, et humanitas ejus sanc­ tificetur -infinite, et opera ipsius infinite valorentur : quam concurrerent in persona creata existente existentia divina. Quia hujusmodi persona solum haberet divinam existentiam, quæ non constituit ens nominaliter, aut pnedicamentaliter, sed solum participialiter; nec est principium quod, vel quo, vel complementum intrinsecum prin­ cipii operandi; sed conditio, ut tale prin­ cipium sit. At Christus Dominus, aut ejus humanitas non solum habet divinam exis­ tentiam, ut hoc dub. ostensum est; sed etiam subsistentiam divinam, quæ consti­ tuit formaliter personam, et constituit prin­ cipium * Λ DISK DUB. Hi. 73 præsentom providentiam attendant, non cipiinn quod operandi, licet non per modum naturæ, tamen per modum termini intrin- extendentes explicite doctrinam ad liypoX Coai-seci, et per se, ut recto declarant N. Cornthesim mctaphysicam, qualem hic versa­ p'«L *'H plut, abbrov. in lib. de Generat, disp. 15 vimus. explicantes differentiam subsistentiæ, et Congruentius autem fuit, quod satisfa­ Advérexistentiæ in ordine ad operationem. Quo­ ciens condigne pro nostris culpis esset non teoiia. circa plurcs in Christo rationes occurrunt, sola persona creata existentia divina, sed ut asseramus infinitam Immanitatis sancti­ etiam persona divina simpliciter, et ex tatem , impeccabilitatcm, atque, valorem parte hypostasis ; licet quælibet ad satisfa­ operum simpliciter infinitum. Cæterum in ciendum condigne sufficeret. Tum quia persona creata existante existentia divina, satisfactio personæ divinæ non solum est licet non omnes istæ rationes occurrerent, sufficiens absolute, sed est sufficiens ex ut ex se liquet ; adesset tamen ratio suffi­ pluribus titulis, ut supra diximus : in ciens ad asserendum similes denominatio­ quam subinde providendo magis splenduit nes, et effectus : quia haberet existentiam Dei liberalitas. Tum quia subsistentia, et divinam, quæ sufficit, ut fundet prædicta, existentia sibi connaturaliter correspon­ sicut supra diximus. Unde ex defectu sub­ dent, ut explicuimus § 3; unde præternasistentiæ, aut personalitatis divinæ minime turale, et novum absque necessitate mira­ inferretur illam personam non esse infinite culum foret, quod Deus communicaret sanctam, impeccabilem, etc., sed inferre­ naturæ creatæ divinam existentiam, non tur, quod prædicta haberet ex paucioribus communicando subsistentiam divinam . titulis, vel non ex tot titulis, quibus eadem Tum denique quia Deus in mysterio In­ habet Christus Dominus. carnationis voluit suam bonitatem mani­ Kiiur Ad illud vero, quoi supra objiciebatur, festare in summa sui communicatione ad ci^ciio. nempe juxta hanc resolutionem tolli ne­ extra, ut docet D. Thom. quæst. i, artic. D.Tbom. cessitated! personæ. divinæ ad satisfacien­ 1 et ibidem explicuimus in comment, ma­ dum condigne pro peccato gravi ; quod gis autem se communicavit communicando nostræ, et communi Thomistarum sentensubsistentiam, et exislentiam, quam si præcise existentiam communicaret. Unde tiæ contrarium est : respondetur nihil minus sequi ex nostra resolutione. Nam ' congruentius fuit exequi mysterium, sicut de facto provisum est, quam communi­ cum communiter adstruimus necessitatem cando præciseexistentiam personæ creatæ; personæ divinæ pro tali effectu; loquimur licet id absolute non repugnet, et suffice­ in eodem sensu, quo communiter nega­ ret ad consequendum infinitam satisfac­ mus pro illo sufficere puram creaturam. Porro puræ creaturæ nomine illam signi­ tionem. ficamus, quæ nullum habet praedicatum substantialiter divinum, sive quæ solum exornatur gratia et aliis donis accidentali bus creatis, quantumvis magnis, ut non Refertur opinio contraria, el dissolvuntur obscure insinuavimus in comment, ad art. ejus motiva præler ultimum. 2, quæst. 1, num. 6 et disp. 1, num. 100. Unde extremum in hoc sensu puræ crea95. Sententia nobis opposita, asserens turæ oppositum non est sola persona divina Christi humanitatem retinere propriam sistens in natura creata ; sed etiam per­ existentiam creatam, et per eam existere, B. Al­ sona creata existens existentia divina : est valde communis : illam enim ex anti­ bertus. D. Boquia licet sit pura creatura in ratione entis quis tuentur B. Albert, in 3, dist. 6, artic. navent. nominaliter, non tamen in ratione entis 5. D. Bonavent. ibidem dist. 5, art. 2, Dui and. Scolus. participialiter, et non solum haberet sanc­ quæst. 1. Durandus dist. 6, quæst. 2. Gabriel. titatem accidentalem creatam, sed etiam Scotus quæst. 1. Gabriel quæst. 2, art. Altuainus. sanctitatem increatam, et infinitam, ut 2, conci. 1. Almainus quæst. 2. Paluda- Palad.iexplicuimus. Et in hoc sensu comprehen­ nus quæst. 3 circa finem. Richard, ar­ nus. ditur nomine personæ divinæ, quam ne­ tic. 2, quæst. 2 et quodl. 1, art. 3. Etex Ricbardus. cessariam diximus ad satisfaciendum con­ modernis Pitigianus quæst. 1, art. 3, Petigianus. concl. 4. Faber quæst. 1, disputat. 14. Faber. digne pro culpa gravi. Quod si D. Thom. Suarez disputat. 3G, sect. 1. Vazquez dis­ Suarex. et alii Theologi communiter significent putat. 71, capit. 2. Lorca disputat. 68, Vaz-|uez. personam ex parte personalitatis atque Lorea. numero quarto. Ragusa disputat. 127. Bagosa. ideo simpliciter divinam, ideo est, quia 74 •iSt DE INCARNATIONE. Hunado. Gàspar Hurtado dis| ut h. 12, difûcul. I, tentia autem creata est ineompossibilis et communiter omnes Recentiores. Quam cum existentia personæ divinæ in humani­ aliqui conantur attribuere D. Thom. et tate, ut constat ex dictis 3. Unde sicut pro illa opponunt aliqua testimonia 8. hac ratione humanitas non retinuit subsis­ Doctoris. Sed quam nihil subsidii habeat tentiam propriam, ut omnes catholice fa­ ab hac parte liquet ex supra dictis a temur; ita nec existentiam creatam reti­ n. 75. nuit. Ad secundum dicendum est sensum 1 arf°· Unde aliter ab auctoritate probatur verborum illius Epiphanii non esse, quod jbsact^nam m sexta Synodo generali actione 4 1 natura sit realiter sua existentia, sed quod riUle. in epistol. Agathonis Papæ, et actione 11, omnis natura est existons radicaliter, id in epistol. Sophronii dicitur Verbum as­ est, apta existere per propriam existentiam. sumpsisse humanam naturam cum omni­ Undo non infertur, quod humanitas, qua) bus suis partibus, proprietatibus, et per­ est in Christo. Imbuerit existentiam pro­ fectionibus. Constat autem existentiam priam, sed quod illam haberet, nisi fuisset creatam esse perfectionem propriam na­ praeventa per Verbum, sicut omnes de sub­ turæ humanæ. et ci connaturalem, non sistentia affirmamus. minus, quam parles, aut proprietates. A<1 tertium ex D. Damasceno respondet Sail Ergo ex sententia illius Synodi Verbum Vazquez, licet nobis contrarius, disputat, Sy noti. assumpsit humanitatem exisUmtem pro- > cit. numero quinto, nihil momenti habere. septimi pria, et sibi connatural! existentia. Deinde Et merito : quia mens Damasceni eo res­ SïOOd. δ,Ββ(ί· in septima Synodo actione 6, tom. 3. col­ piciebat, ut ostenderet contra hicreticos lât. 8. quidam Epiphanias Episcopus hoc naturam humanam per assumptionem non constituit discrimen inter naturam, et hy- fuisse anihilatam, aut destructam. Ad quod postasim, quod natura solum dicit hu­ nihil refert, quod fuerit existentia propria manitatem existentem; hypostasis autem privata, si habuit existentiam divinam : subsistentiam addit. Cum ergo in Christo semper enim verificatur habuisse existen­ sit natura humana ab hypostasi Verbi dis­ tiam. Unde loco verborum illorum, quibus Faber explicuit Damascenum in transla­ tincta : sequitur naturam humanam in Christo habere existentiam creatam, et i tione : Neque revera humana natura in Dei­ propriam a Verbi subsistentia, et existen­ tatis naturam versa, neque subsistentia, D. Da­ tia. Tandem D. Joann. Damasc. lib. 3 de cxistenliaque privata, quæ nobis oppo­ masce­ lido cap. 3, docet Verbum assumpsisse nit Suarius : longe melius Bilius con­ nas. humanitatem non privatam existentia, haud vertit ex Græco, Neque in nihilum obscure significans humanitatem prias ha­ redacta : quod satis nobis explicat Damas­ buisse existentiam quam assumeretur, et ceni sensum. Et observari debet, quod illa non fuisse privatam, ac subinde ipsam stando ipsi translationi Fabri sicut huma­ retinere in Verbo. Unde consequenter af­ nitas Christi dicitur non privata existentia, firmat capit. il et 12, humanitatem ha­ sic etiam subsistentia, Neque subsistentia, buisse exislentiam in Verbo, et non per exislentiaque privata. Et tamen Suarius, et Verbum, ut refert Suarez loco cit. § Dico omnes concedimus, quod humanitas Christi primo. loco subsistentiæ propriæ habet subsisten­ Confir­ Confirmatur : quia Aristot. 2 de anima tiam divinam. Sic ergo dicendum est de matio» capit. 4, textu 37, docet, quod Vivere vi­ existentia, et qood Damasceni sententia ventibus est esse : sed in Christo Domino fuerit, humanitatem Christi non fuisse datur duplex vivere, scilicet divinum, et privatam omni subsistentia, et existentia, humanum : sicut datur duplex natura in­ idque verissime : quia licet privata fuerit confusa, et impermixta, ut Fides docet, et subsistentia et existentia propriis, habuit constat ex dictis disp. 3, dub. 1: ergo in tamen subsistentiam, et existentiam divi­ Christo datur duplex esse, sive quod idem nas : unde in nihilum redacta non est, ut re ipsa est, reperiuntur in eo duo existen­ traducit Bilius. Ad ultimum ex eodem Da­ tial. masceno respondetur ipsum solum asse­ Diruitur 90. Sed hæc parum urgent. Ad primum rere, quod humanitas habet existentiam in fundiint'iHum. testimonium ex sexta Synodo respondetur Verbo : ex quo nihil contra nos infertur : Verbum divinum assumpisse humanita­ verificatur enim, sive illa existentia sit di­ tem cum omnibus suis perfectionibus vina, sive creata : quinimo magis signifi­ compossibilibus cum unione hypostatica, cat. quod eadem sit existentia humanitatis, secus vero cum incompossibilibus, Exis- et Verbi ; sicut si diceremus humanitatem habere DUB, ΠΙ. DISP. L·;.. ut. habere existentiam in proprio supposito, non significaremus diversas existentia», «ed eandem suppositi, et naturæ. Quod autem ex Damasceno addit Suarius : El non per Verbum, illud posuit do suo : quia nec illa verba formalia, nec alia mquivaloplift habet Damascenus loco citato, 8.far Ad confirmationem, quam vehementer M tiw. urget Vazquez, respondetur nihil ex illo Aristotelis testimonio colligi contra no» : nam si vivere sumatur pro actu vivendi, manifestum est talem actum non esse exis­ lentiam viventium, sed eam supponere. Si autem tiwo sumatur pro principio vivendi est quidem esse essential ; sed distinguitur abactu existentiæ. Unde ex prœdicto testi­ monio probabitur quidem in Christo esse duplex vivere, et consequenter duas essen­ tias aut naturas. Sed non probatur quod in ipso sint duæ existentiæ, nisi prius Vaz­ quez ostendat, quod vivere sumitur pro es­ sentia, et esse pro existentia : id vero ex praedicto testimonio minime ostendet. Unde Lorea disputat, cit. numero sexto, dixit : Quod autem adducitur ex Aris tot. inepte ad­ ducitur, etc. Legitimus autem sensus Phi­ losophi eo loco est, quod vfcere sumptum non pro essentia, aut vita substantiali, sed pro operatione vitali est esse existentiæ, non quidem formaliter, sed causaliter : quia existentia viventium corporalium (de qui­ bus agebat), dependet ab operationibus vitalibus, præsertim nutritione, et motu cordis ; quoniam illorum existentia absque istis non consistit. Et liquet hæc sententia ex ipso textu : nam statuit Arist. animam esse causam viventis formaliter, fmaliter, atque efficienter : utque hoc posterius pro­ baret, dixit, quod vivere in viventibus est tue. Anima antem 'non causât efficienter vitam sumptam pro essentia, sed illam for­ maliter constituit. Ergo Philosophus per vivere, aut vitam non significavit essen­ tiam viventis, sed ejus operationem. In quo sensu optime procedit illius discursus : quia ar.ima influit efficienter in operationem, gea motum vitalem, a quibus viventis eiistentia dependet : unde recto infertur animam osse viventis causam non solum fonnaliter; sed etiam in genere causai effi­ cientis. 97. Arguitur secundo : quia os-entia, et ’existentia humanitatis non distinguuntur realiter : sed humanitas habet propriam (isenliarn distinctam ab essentia, et exis­ tentia Verbi ; ergo habet propriam oxistentiam creatam a Verbi existentia diver­ 1 sam, et pereamoxillit. Cætera constant. Et major probatura!) Adversariis ex principiis generalibus, quibus ostendero solent iden­ titatem inter essentiam, et existentiam cujudibet rei, et possunt ita applicari. Tum quia existentia non ostaiiud, quam id, per quod aliquid constituitur extra causas, et distinguitur a nihilo : sed humanitas per suam entitalem habet esse extra causas, eta nihilo distingui : ergo per se ipsam, elindependenter ab alio sibi addito habet existere. Tum etiam quia existentia est entitas ac­ tualis, siveaclualitascujuslibetrei: sedhumanitas per se ipsam connotando actionem efficientis est qnædam entitas actualis : ergo per so ipsam, et absque alio addito importat suam existentiam. Confirmatur urgenter : quia si humani- Confir­ nitas exisleret per existentiam Verbi, non matio. habuisset existere pro ullo priori ad unio­ nem cum Verbo : implicat enim esse, aut intelligi effectum formalem pro priori ad formam unitam, a qua præsiatur ; sed hu­ manitas Christi fuit existens pro aliquo priori non quidem temporis, sed naturæ ad unionem cum Verbo : ergo humanitas non existit per existentiam Verbi, sed per existentiam creatam, et sibiconnaturalem, et propriam. Minor probatur tumD. Thom. D.Thoin. infra quæst. seq. art. 2 ad 3, ubi docet, id, quod assumitur, non esse terminum assumptionis, sed præintelligi ad assump­ tionem : sed humanitas est, quæ assumi­ tur : ergo præintelligitur ad assumptio­ nem : si autem non existeret pro illo priori, minime præintelligitur humanitas, sed esset actu nihil : existit ergo pro ali­ quo priori ad unionem cum Verbo. Et quæst. 6, artic. 4 ad 3 docet, quod caro Christi prius natura fuit ens, quam fuerit X’erbo personaliter unita : sed ens, ut dis­ tinguitur contra nihil, dicit existentiam : ergo humanitas, priusquam Verbo perso­ naliter uniretur, existentiam habuit. Tum etiam quia prius est aliquid osse, quam esso assumptum : ergo prius est aliquid existere, quam existere in assumento : ergo humanitas priusquam ad Verbum assu­ meretur, eique uniretur, habuit existere. Tum denique quia omnis actio producens aliquid communicat existentiam suo ter­ mino ; siquidem producere est dare esse, et produci est recipere esse a suo prin­ cipio : sed pro priori ad assumptionem fuit creatio animæ rationalis, et pro­ ductio, seu generatio humanitatis, ut sa­ tis constat ex dictis disputat. 5, dub. 2, M1 4 <·. /· ‘ ST'. 7G Solutio • Πίθ- DE INCARNATIONE. ubi explicuimus distinctionem, ei ordinem ultimam, ac perfectam existentiæ actuali­ praedictarum actionum : ergo pro priori tatem. Praesertim cum existentia nequeat ad assumptionem creatio animæ, et gene­ communicari naturae, aut partibus nisi ratio humanitatis communicaverunt suis dependentor a supposito, cui convenit ut terminis existentiam : atque ideo humani­ quod, et dependentor a subsistentia, sive tas Christi habuit existere pro priori na­ personalitate, quæ est ratio constituendi luræ ad unionem cum Verbo. suppositum, et recipiendi existentiam. 98. Ad argumentum respondetur ne­ Unde pro priori ad praedicta non potuit gando majorem : oppositum enim constat humanitas esse existons, id est. ultimo, et ex supra dictis dub. 1, $3. Ad primam perfecte sistens extra causas. Recolantur, autem probationem in contrarium dicen­ quæ diximus loco cit. et ibidem g i, ubi dum est existentiam osse id, quo aliquid explicuimus ordinem inter subsistentiam, constituitur extra causas non utcumque el existentiam. Videantur etiam, quæ di­ sed ultimo, et complete ; el similiter esse, ximus tractat. G, disp. 7, num. i et num. quo aliquid distinguitur a nihilo non præ- 75, ubi exposuimus qualiter ad existentiam cise objective, quod essentiæ rerum habent pertineat constituere rem actualem, sive secundum se, sed etiam subjective, et in extra causas non utcumque, non vialiter, se per modum emis participi ali ter dicti. aut solum in fieri, sed complete, per­ Licet autem humanitas per sua praedicata fecte, et in facto esse, et in esse quieto. essentialia distinguatur objective a ni­ Ad confirmationem respondetur negando K>e hilo; et licet per suam entitatem, ut ter­ minorem : oppositum enim docent Patres, minat actionem agentis, habeat esse extra ut constat ex supra dictis a num. 72. Ad causas inchoative, et vialiter : nihilomi­ primam autem probationem in contrarium pa nus ut complete, perfecte habeat esse extra respondetur juxta doctrinam proxime tra- Ώ causas, et ut distinguatur subjective parti- ditam concedendo, quod humanitas Christi cipialiter a nihilo, non sufficit sola ejus praeintellecta fuerit ad assumptionem, et entitas; sed requiritur, ut illi superadda­ quod caro Christi prius fuerit ens, quam tur major actualitas quam vocamus tiisVerbo personaliter unita, ut D. Thom. eis lenliam : cujus formalis effectus est cons­ locis asserit. Inde vero non infertur, quod tituere essentiam extra causas simpliciter, caro, et humanitas habuerint existentiam et complete. Humanitas ergo pro priori ad pro priori ad unionem : sed solum, quod unionem cum Verbo non fuit constituta habuerint actualitatem essentiæ cum or­ simpliciter, et complete extra causas; si­ dine ad existentiam in eodem momento quidem una ex causis, a quibus dependet, sibi communicandam : quia existentia non est subsistentia, seu personalitas, quam est quælibet rei actualis ; sed ultima, sive certum est non habuisse pro priori ad ta­ quæ complete, et perfecte rem extra cau­ lem unionem Unde non potest dici, quod sas constituit. Allucinantur vero in hac humanitas pro priori ad unionem cum parte Adversarii, dum imaginantur nul­ Verbo extiterit, nisi secundum quid, el lum reperiri medium inter purum nihil, cum addito diminuente; nempe vialiter, et ens existens, sive inter statum merae inchoative, et cum ordine practico ad exis­ possibilitatis intra causas , et statum tentiam. Ex quibus etiam patet ad secun­ existentiæ in se. Quod facile corrigere dam probationem : quia existentia nec est possent attendendo, quod res priusquam entitas, quæ denominatur actualis, nec sit adæquate extra omnes causas, incipit est quielibet entitatis actualitas; sed est esse extra aliquas : et tunc pro illo signo determinate illa actualitas tam perfecta, non est existens, nec merum nihil; sed quæ ultimo perfecte, et complete consti­ importat exercite suam entitatem ut ten­ tuit rem extra causas. Quamvis autpm dentem ad existentiam ; quam tandem sor­ humanitas Christi pro priori ad unionem titur, cum ponitur extra omnes causas. i cum Verbo fuerit aliqua entitas actualis, Unde solum potest dici pro illo statu me­ N?sive habuerit aliquam actualitatem ; nihi­ dio existere secundum quid, hoc est viali­ lominus non habuit actualitatem ultimam, ter, quia tendit ad existentiam ; non tamen et completam : quia adhuc non erat deter­ simpliciter, quia adhuc non intelligitur minata per subsistentiam, nec habebat esse extra omnes causas, a quibus dependet in in supposito, a quo dependet. Et ideo pro i existendo. Idque in nostro casu facile in­ illo priori non habuit existere nisi cum telligitur ex eo, quod humanitas ut sit, addito, vialiter, et cum ordine practico ad dependet a subsistentia : et tamen pro priori DISP. VIII, DUB, 111. I i priori ad unionem cum Verbo nullam sub­ per ee ad communicandum ei existentiam, sistentiam habet : atque ideo pro priori ad el illam per so loquendo communicet; ni­ unionem non existit. In physicis etiam hoc hilominus fieri absolute potest, quod solam nun obscure apparet in materia, et forma entitatem actualem, quæ est subjectum pro illo priori in -quo præsupponuntur ad existentia·, producat in termino, et non lotum, et illud causant : important enim communicet ipsi existentiam : quia impe­ actualitatem suarum entitalum, aliae cau­ ditur, et præoccupatur per aliam actionem, sare non possent, cum causent illas com­ quæ in eodem momento existentiam tri­ municando : et tamen pro priori ad lotum buit termino per priorem actionem pro­ non existant : tum quia adhuc non intclducto, ut ostendimus loco in ipsa proba­ liguntur extra omnes causas; cum a toto tione allegato, nurn. 28, et prius dixeramus dependeant : tum quia existentia convenit tract. 6, disp. 2, num. 25, ubi id exemplo per se primo toti composito, et ejus par­ satis apto ex N. Complutensibus explicui­ tibus. Habent ergo pro illo priori suas es­ mus. Unde licet creatio animæ, et genera­ sentias actuales, sive cum ordine proximo tio humanitatis Christi sint actiones aliquo ad existendum; sed tamen pro illo priori ordine naturæ præcedentes actionem as­ non habent existentiam, nec præsupponun­ sumptivam, et per se loquendo deberent tur, aut præintelliguntur existere. Et in existentiam terminis sibi correspondentihoc sensu docet D. Thom. humanitatem, bus communicare : de facto tamen solam et carnem Christi præsupponi ad assump­ eorum entitatem, quæ est subjectum exis­ tionem, sive unionem personalem cum tentiæ, produxerunt communicando exis­ Verbo. tentiam : quia alia actio superioris ordinis Seosh. 99. Ex quibus patet ad secundam mino­ eo momento concurrit, quæ id impedivit; ris probationem : nam licet verum sit assumendo humanitatem, ad existentiam prius esse, quam esse assumptum, illud divinam in persona Verbi : quo supposito, tamen esse, quod assumptioni præsupposuperfluum, et impossibile fuit, quod exis­ nitur, non est esse existentiæ, sed est esse tentia creata, et connaluralis humanitati essentiæ actualiter tendentis ad existen­ per alias actiones fieret, aut communica­ tiam. Sicut si diceremus prius esse, quam retur, ut supra ostendimus. esse existens; non significaremus, quod Potestque hæc doctrina magis explicari, Folcitar esso ad existentiam præsuppositum sit esse et fulciri exemplo in hocmet mysterio oc­ docirina respon­ existentiæ; implicat enim contradictio­ currente : quia sicut omnis actio produc­ sionis. nem, ut liquet ex terminis : sed significa­ tiva tendit ad communicandum existen­ retur, quod esse essentiæ actualis, et exer­ tiam suo termino : sic actio crcativa tendit citae præsupponitur ad existentiam , ut ad communicandum suo termino subsisten­ illam actu recipiens, et est in suo genere, tiam; idemque dici potest de actione genanempe causæ materialis, prius. Idem ita­ rativa : eo quod creari, generari, et fieri que significatur, cum dicitur prius esse, simpliciter est rei per se subsistentis. Et quam esse assumptum. Et ratio est, quam tamen licet actio creans animam Christi, sæpius insinuavimus, nempe subsistentiam et actio generans ipsius humanitatem præesse rationem suscipiendi existentiam, cesserint actionem assumptivam; nihilo­ constituit enim ejus subjectum quod, nempe minus suis terminis subsistentiam minime suppositum, aut subsistens : unde neces­ communicaverunt : quippe in prædictis sarium est ad existentiam præsupponi quod anima, et humanitate nunquam fuit alia præsupponitur ad subsistentiam. Sicut subsistentia, quam Verbi; ergo pariter ergo humanitas non præsupponitur sub­ quamvis actio creans, et actio generans sistens ad assumptionem ; nec potest dici humanitatem Christi per se loquendo com­ prius fuisse subsistentem, quam fuerit as­ municarent his terminis existentiam, illam sumpta : sic etiam pro priori ad assump­ tamen non communicaverunt de facto : tionem humanitas non fuit existens, nec sed præcise attigerunt entitatem actualem dici valet prius fuisse existentem, quam eorum terminorum, illam subjiciendo exis­ j assumptam. Sed in utraque comparatione tentiæ per aliam actionem communicandæ. E solum præcedit essentia actualis cum orEt ratio est eadem utrobique : quia vide­ I dine exercito tam ad subsistentiam, quam licet humanitas Christi habuit in eodem ad existentiam. momento tam subsistentiam Verbi, quam Joui. Ad tertiam probationem respondetur, existentiam divinam ex vi actionis assump­ quod licet actio productiva termini tendat tivae tunc concurrentis : unde impeditæ 1 ■ ■ Si i £··* / 2 IV ! • ■· ■ I 'I J i “ * ‘ ί;Κξ^;· V V Hr s λ; a ■· ■i«h· * ‘· f< I de iNc.xunationi: sunt subsistentia, et existentia creaUu hu­ manitati coûna lu raies, et propria' : atque ideo superfluum, quinimo tacta hac sup­ positione, impossibile fuit, quod per alias actiones producerentur : el consequenter hujusmodi actiones debuerunt sistere in attingendo entilatem actualem suorum terminorum non attingendo subsistentiam, et existentiam. Ex pli­ 100. Ex quibus fit, quod comparando cat ar aæpiius. creationem animæ, et generationem hu­ manitatis Christi cum assumptione; si attendamus ad ipsas prout in fieri, prior sit creatio animæ, et generatio humanitili- quam hujus assumptio : sed si atten­ damus ad ipsas prout in facto esso, el in termino, prior sit assumptio, quam animæ creatio, et humanitatis productio : et con­ sequenter. quod attendendo ad factum esse debet concedi animam, et humanitatem 1 prius esse assumptas, quam productas. Injailca- Quæ doctrina adeo difficilis visa est Sua­ tio rio, ut loco supra citato j» ferum tamen, Sparii corr gi- dixerit continere tot falsa, et non inteliigilir. bilia, ut sufficiat ad confirmandam ejus sententiam. Sed fallitur : quia prædicia doctrina est vera, intellectu facilis, et prorsus consona Patrum menti, ut statim ostendemus. Hæc enim adest differentia inter produci, et esse productum, inter fieri, et factum esse, quod primum non­ dum dicit rei existentiam, sed ipsius or­ dinem, et promotionem ad existendum : secundum vero importat rei existentiam, sive sistentiam in suo termino, et esse quieto. Hoc autem posterius non contigit animae, et humanitati Christi independenterab assumptione : quia non susceperunt existentiam, nisi mediante subsistentia divina, quæ ex generali subsistentis con­ ceptu fuit ratio recipiendi existentiam : quippe generale est, quod aliquid prius sit in se completum, et determinatum per subsistentiam, quam qqod existentiam suscipiat : nam esse est suppositorum, et subsistentium ut quod. Porro subistenlia divina non per aliam actionem communi­ cata humanitati fuit, quam per assumptio­ nem humanitatis ad eandem subsistentiam. Unde prius fuit humanitatem esse assump­ tam, quam esse existentem. Creatio autem animæ, et humanitatis generatio consi­ derate in facto esse important suorum terminorum existentiam, in qua tandem sistunt, atque ab influendo désistant. Quo­ circa qua veritate, el proprietate in hoc mysterio assumptio fu>t prior, quam hu- inanitatis existentia; pariter fuit priur, qnnni creatio anima·, et generatio huma­ nitati? in facto esse. Nec hoc habet ma­ jorent difficultatem. aut excessum supra iutelligontiam, ut Suarii exageratio oppo­ nebat. Et in hoc sensu magna cum proprietate, et summo ingenii acumine S. Leo Magnus epist. II, ai Julium contra Eulichetem b.·: dixit : Natura quippe nostra assumpta est, non ut prius creata assumeretur, sed ut ipsa assumptione crearetur. Oidinatur enim creatio ad dandum suo termino existentiam, et tunc terminus dicitur creari in facto esse, quando existentiam suscipit. Quia igitur actio creans non dedit huma­ nitati existentiam, sed præventa est ac­ tione assumptiva prius subsistentiam, et deihde existentiam divinam communicante : proplerea merito dicitur humani­ tatem non prius fuisse creatam (hoc est in facto esse), quam assumeretur; sed potius ipsa assumptione creari : nam communi­ cavit existentiam, quam per se loquendo creatio, aut generatio deberent communi­ care. Et eadem est sententia aliis Patribus relatis a nujn. 72, ut cum Sophronius, sq approbante sexta Synodo generali, de carne u Christi dixit : In ilio itaque, nempe in λ’ΐ-rbo, et non in semel ipsa habuit eiislenliam unam. Et D. Fulgentius : Dicimus n.i Dei Verbum suee carnis assumptione concep* Vluin, ipsamque carnem Dei Verbi incarna­ tione conceptam. Concurrerunt itaque in eodem momento creatio attingens entitatem animæ, generatio producens humani­ tatem, et hoc pacto ordine generationis, et in genere causæ quasi materialis præcesserunl assumptionem producendo, cl præparando rem assumendam. Sed cnm insuper ex natora sua, et per se loquendo deberent subsistentiam, et existentiam suis terminis communicare; supervenit assump­ tio, et illas ab hoc effectu impedivit, com­ municando humanitati subsistentiam, et existentiam divinas, illamque constituendo in esse quieto, et in facto esse. Undo licet attendendo ad fieri, creatio, et generatio praecedat assumptionem, attendendo ta­ men ad facium esse assumptio est illis prior : quia ab assumptione habuerunt, quod ipsarum terminus subsisteret, rt existerai, ut explicatum est. 101. Arguitur tertio, quia non repti-3; gnat, quod Deus communicet humanitati 04 , existentiam creatam absque subsistentia I creata, sive supposito; in hoc enim nulla apparet DIBP. VIH, DUB. HI CeârEJUO. Sifcil irç*· apparet implicatio, sicut do facto non datur in co, quod accidens existât indopendeutcr ab inhærontia, cl non obscuro cons­ tat ex supra dictis $ 4 ; sed humanitas sic existens esset terminabilis a subsistentia divina, sicut posset terminari per subsis­ tentiam propriam, quæ in illa eminenter continetur : ergo nulla est implicatio in eo, quod Deus assumat humanitatem exis­ tentem per existentiam creatam, et sibi propriam : sed supposito, quod hoc non repugnet, congruentius est dicere, quod ita de facto contigerit, ut vitentur plures diffi­ cultates, quæ ex nostra sententia emer­ gunt : ergo asserendum est. Confirmatur : quia optime intelligitur, quod Deus communicet humanitati subsis­ tentiam non communicando existentiam : ergo posset communicare humanitati sub­ sistentiam divinam, licet illi non commu­ nicaret divinam existentiam, sed illam re­ linqueret cum sua propria existenta creata : Consequentia patet. Et antecedens suade­ tur : nam prior est ordine naturæ commu­ nicatio subsistentiæ quam communicatio existentiæ; cum subsistentia sit ratio reci­ piendi existentiam, et hæc sit ultima rei actualitas, juxta dicta dub. 1, g 4; sed prius non dependet a posteriori, potestque ab illo divinitus separari : ergo optime in­ telligitur, quod Deus communicet huma­ nitati subsistentiam non communicando existentiam. Ad argumentum, (quo convincitur Asturicensis, ut concedat Immanitatem con­ servando propriam existentiam potuisse absolute terminari subsistentia divina), respondetur habere plures defectus, prout contra assertionem dirigitur, et in minori subsumpta, et in ultima consequentia ap­ plicatur. Nam licet absolute illud esset possibile; magis tamen decuit, quod hu­ manitas existeret existentia Verbi ob hujus excellentiam, et dignitatem ; et quia posita existentia divina, superfluit creata, ut li­ quet in subsistentia, et constat ex dictis j 2, et sic sentit de facto relatus Auctor. Sed magis in particulari respondetur ma­ jorem esse incertam, an videlicet possit humanitas existere, quin subsistat : et il­ lam negat Alvarez disp. 14, in resp. ad 11. Illa tamen concessa juxta doctrinam traditam § 4, neganda est minor ob ratio­ nes ibi assignatas : quia videlicet existentia est actualitas tam subsistentiæ, quam sup­ positi, et repugnat personam divinam per existentiam creatam actuari. Præsertim 79 cum persona divina afferat existentiam incrcaium, quæ nequit cum existentia creata humanitatis unam per se existentiam tota­ lem componere, ut ostendimus § 3. Licet ergo humanitas habens existentiam pro­ priam posset terminari per subsistentiam creatam; non tamen per divinam; quam­ vis hæc illam eminenter contineat : quia ad unionem non sufficit sola continentia, sed aliæ etiam conditiones servandæ sunt. Sicut etiam lumen increatum continet emi­ nenter creatum lumen; cujus tamen vices supplere non potest : quia ia hoc genere unionis clauditur necessario imperfectio, quod per species, et operationes, complea­ tur, ut diximus nurn. 86, et loco ibidem relato. Ex quibus ad confirmationem responde­ Dissol­ tur negando antecedens : repugnat enim vitur erm fir-* quod Deus communicet subsistentiam , majio. non communicando aliquam existentiam : alias humanitas subsisteret in rerum na­ tura, et nullo modo existeret : quod ma­ nifestam claudit contradictionem. Rursus Deus nequit communicare subsistentiam increatam, conferendo creatam existentiam ob ea, quæ proxime diximus. Unde re­ pugnat , quod communicet propriam subsistentiam, et quod ex consequenti non communicet existentiam propriam. Ad •probationem autem in contrarium respon­ detur, quod licet prius, in quantum tale, non dependeat a posteriori ; potest tamen cum illo esse necessario connexum : sicut causa actu causans est prior effectu; et nihilominus nequit esse causans, quin ei coexistât effectus. Omnipotentia similiter est prior possibilibus, a quibus tamen se­ parari non potest, ut ea inferat Et Theo­ logi, etiam illi, quos nunc Adversarios habemus, communitor docent contra Du­ randum, quod si unio humanitatis facta fuisset immediate ad subsistentiam divi­ nam absolutam, seu communem ; non posset non humanitas uniri ex consequenti omnibus divinis personis : licet subsisten­ tia absoluta sit prior personalitatibus, et unio ad subsistentiam communem esset prior unione ad personas. Et ratio gene­ ralis est jam adhihilita, quod connexio latius pateat, quam dependentia, et quod possit aliquid esse alteri connexum, licet •1 arguab eo dependens non sit. 102. Arguitur quarto ab inconvenien­ meutiun ab iri' tibus, qua; nostram sententiam consequun­ C0DVOtur : nam ex ea infertur primo 'omnes per­ næaliLus. sonas divinas ease hypostatice unitas Primo. • ·J ίI t < SO J;V 1 DF INCARNATIONE. humanitati : quod est contra fidem, ut di­ ximus dub. præced. g !. Sequela ostendi­ tur : nam si unio hypostatica facta fuisset in subsistentia absoluta; omnes divinæ personæ fuissent incarnat», ut probavi­ mus contra Durandum loco cit. § 2 et 3 ; ergo si facta est in existentia idem pariter continget. Probatur consequentia : nam ideo illud inferretur in primo casu, quia subsistentia absoluta est praedicatum com­ mune omnibus personis : sed etiam exis­ tentia divina est prædicatum commune; siquidem in Deo non dantur plures exis­ tential relativæ, sed unica existentia ab­ soluta, ut constat ex dictis dub. l,g 7; ergo si unio facta fuisset in divina existen­ tia, omnes personæ divinæ essent incar­ natæ. Quod genus argumentationis adeo Scarii efficax visum est Francisco Suario dispu­ judi­ tat. 12, sect. 2 in principio, ut dixerit : cium. Hanc sententiam Durandi impugnant vehe­ menter Thomiste, et merito : multi tamen re ipsa in eandem incidunt, et verbis tan­ tum differunt. Et post pauca : Id necessario faleri tenentur omnes Thomiste·, qui in Tri­ nitate tantum agnoscunt unicum esse existentix absolutum essentiale ; et dicunt huma­ nitatem Christi non existere existentia creata, sed divina. Similia in nos intor­ quent alii Suarii socii, ut opinionem pro­ babilissimam expressam D. Thom. faciant odiosam, involvantque cum Durandi sen­ tentia, quæ non bene audit apud TheoloSceaodo. gos. Deinde infertur secundo Angelum virtute naturali cognoscere intuitive exislentiam divinam humanitati Christi subs­ tantialiter communicatam : atque ideo viribus naturalibus cognosceret evidenter mysterium Incarnationis : quod est im­ possibile, et contra ea, quæ diximus tract. 14, disp. 3, dub. 1. Sequela autem osten­ ditur : nam qui intuitive cognoscit effec­ tum formalem primarium alicujus formae, intituitive cognoscit eandem formam, quæ a pnedicto effectu minime distinguitur ex parte recti ; sed Angelus intuitive vir­ tute naturali cognoscit humanitatem Chris­ ti : ergo cum existere sit effectus formalis, et primarius existentia; eadem virtute cognoscit intuitive existentiam divinam, si semel, ul asserimus, unitur substantia­ liter humanitati, ut existât. Unde a con­ trario sensu argui potest : nam existentia, quam Angelus naturaliter intuitive co­ gnoscit, non divina est, sed creata, et natu­ ralis : sed. Angelus naturaliter intuitive cognoscit existentiam Christi; cum natu­ raliter intuitive cognoscat ipsum existere: ergo existentia Christi non est divina, sed creata, et naturalis. Respondetur nihil ex nostra sententia Ihiw inferri, quod vere inconveniens sit. Et ad primum, quud objicitur, negamus seque- k* lam, cujus probatio nullius momenti est : 'Jg non enim ostendimus, et ostenditur contra Durandum inferri ex ejus sententia Incar­ nationem omnium divinarum personarum, · quod dixerit humanitatem esse unitam sub­ sistentiae absolut» ; sed quod dixerit unitam illi fuisse primario, et immediate, sive, et in idem redit, quod dixerit unionem fac­ tam fuisse in subsistentia absoluta sicut in termino primario. Inde enim legitime in­ fertur, quod humanitas mediante subsis- j! tentia communi, primario terminante, facta fuerit communis tribus divinis personis, i sicut ipsa subsistentia absoluta communis j est. Hoc autem distat totocceloa nostra, et | communi Thomistarum in pnesenti diffi- W cultate sententia, ut vel somniantibus non potuerit oppositum apparere. Nam generale eoa: nobis principium est existentiam (sive di- ' vina sit, sive creata) non communicari im­ mediate humanitati; sed subsistentia me­ diante, quæ est ratio recipiendi existentiam. Unde unio immediate facta est in subsis­ tentia, non quidem absoluta, et communi, ut voluit Durandus; sed personali, et pro­ pria Verbi, ut dub. præced. statuimus. Supposita autem unione ad prædictam sub­ sistentiam personalem consequens fuit, ut ea mediante fieret unio, sicut ad terminum j secundarium, ad existentiam divinam in ea j subsistentia inclusam, et per eam deter­ minatam : quia humanitas subsistens sub­ sistentia divina nec potuit, nec debuit exis' tere per existentiam creatam, propter ea ' quæ supra diximus. Porro ex unione me­ diata ad existentiam divinam sicut ad ter­ minum secundarium minime infertur unio hypostatica cum omnibus personis divinis : | nam eo ipso quod unio respiciat prædictam existentiam mediate, et secundario, respicit illam non ut communem, sed ut determi! natam ad specialem personam Verbi. Ut autem illud inferretur, deberet fieri unio in aliquo communi, ut communi, et sicut in termino primario. Nec etiam infertur multiplicandas esse actiones, et uniones, unam ad subsistentiam Verbi, et aliam ad existentiam divinam : quoniam nec actio­ nes, nec uniones multiplicantur per termi­ nos secundarios, sed penes habitudinem ad primarios : quippe una, et eadem actio (idemque DISP. Vili, DUB. III. (idemquo ost de unione), sufficit ad attin­ gendum terminum primarium, et secunda­ rium : terminus autem primarius unionis, et actionis unitivæ non fuit existentia, sed subsistentia Verbi : unde una actio et una unio fuerunt satis ad uniendum primario subsistentiam, et ex consequenti existen­ tiam. Hidtidi- Secundum inconveniens Isi quam difficmJoqi cultatem affert), commune est, et quod ‘‘^’-Adversarii debeant diluere : quia Angelus evidenter recognoscebat illum hominem Christum subsistere; et subsistere Christo fuit effectus primarius subsistentiæ divinæ : cognovit ergo evidenter subsistentiam divi­ nam. Unde a contrario sensu argui potest : subsistentia, quam Angelus naturaliter in­ tuitive cognoscit, non est divina, sed na­ turalis, et creata : sed Angelus intuitive na­ turaliter cognovit subsistentiam Christi, cognoscendo evidenter naturaliter effectum ejus primarium, nempe Christum subsis­ tere : ergo subsistentia Christi non est divina, sed creata, et naturalis. Quod di­ cere est hæresis manifesta. Videant itaque, qualiter incidant in technas contra divinam humanitatis Christi existentiam a se dispo­ sitas. Nos breviter respondemus Angelum cognovisse naturaliter evidenter Christum existere, sive esse extra causas : sed id non cognovit a priori, sive per causam forma­ lem prædicti effectus; sed a posteriori per effectus, et signa, utputa per operationes quas Christus exercebat. Unde non sequitur, quod cognoverit evidenter existentiam di vinam in seipsa : ad id quippe requirebatur, quod cognosceret Christum existere per causam, et rationem a priori, quæ fuit ipsa existentia divina : sic autem minime cognovit. Unde dubitare potuit, an Christus existeret existentia divina, ut nos asseri­ mus; an vero existentia, sicut Adversarii censent, creata; quam tamen Deus, ut po­ test, ipsi non manifestaret. 2 biluilur ultimum argumentum cl explicatur, an, quomodo cl humanitas, si dimitteretur a Verbo, existentiam propriam conseque­ retur. 103. Arguitur quinto : quia eadem nu­ mero entitas actualis humanitatis, quæ motio est in Verbo, posset conservari in rerum natura, si a Verbo dimitteretur : ergo in utroque statu constituitur, ac consSalmant. Curs, theolog. tom. XIV. 81 titueretur in ratione entitatis actualis per eandem existentiam : sed in statu sepa­ rationis a Verbo existeret per existentiam creatam : ergo modo unita Verbo etiam oxistit per croatam existentiam, non autem per existentiam divinam. Hæc ultima con­ sequentia legitime infertur ex præmissis : et minor subsumpta est salis manifesta : antecedens autem, inquit Suarez, adeo pa- Swriz tet, uta nemine revocetur in dubium. Pri­ mam autem consequentiam, in qua est difficultas, probat prædictus auctor : quia impossibile est manere eundem effectum formalem, quin forma, a qua præstatur, sit eadem : sed humanitatem esse entitatem ac­ tualem est effectus formalis existentiæ : ergo impossibile est, quod sit eadem entitas ac­ tualis humanitatis, et quod non habeat eandem existentiam : ergo si humanitas se­ parata a Verbo esset eadem entitas actualis ; non posset non separata a Verbo habere eandem existentiam, per quam existebat in illo. Quod amplius confirmat : nam si hu­ Conlir manitas in Verbo existeret per existen­ maiio tiam increatam, eo ipso, quod dimittere­ tur a Verbo, corrumperetur : quod tamen est contra communem sententiam Theo­ logorum sentientium, quod humanitas di­ missa a Verbo adhuc conservaretur in re­ rum natura. Sequela vero ostenditur : quia aliquid corrumpi non aliud est, quam amittere esse, quod prius habebat : sed si humanitas existeret de facto per existen­ tiam increatam, non posset, cum dimitte­ retur, non amittere prædictum esse : ergo si dimitteretur, corrumperetur. Si autem ad hoc vitandum dicatur humanitatem ha­ bituram tunc existentiam creatam sibi in eo casu communicandam ; subinfert Sua­ Sua re rez aliud inconveniens, nempe quod hu­ manitas tunc gigneretur, et produceretur : quando quidem generatio est transitus de non esse ad esse ; et humanitas transiret de non esse existentiæ creatæ ad esse illius. Sed ubi occurrit vel nova corruptio, vel nova generatio ; impossibile est, quod per­ severet eadem entitas actualis rei corruptæ, aut denuo genitæ. Ergo conciliare non possumus, quod ex una parte huma­ nitas Obisti existât de facto per existen­ tiam increatam Verbi; et quod ex alia parte possit humanitas Christi dimissa a Verbo conservari, et manere eadem entitas Omni actualis, quæ modo est. incffinn Huic argumento possemus occurrere ne­ Suani discargando antecedens, ex quo tota ipsius sus. 6 DE INCARNA ΓΙΟΝ E. structura dependet, quodque Suarius putat adeo certum, ut non possit revocari in du­ bium. Nam si nova aliqua providentia, et satis miraculosa non intervenit in conser­ vando humanitatem a Verbo dimissam; haud facile inteliigilur, et minus facile ab illo Auctore probabitur, quod humani­ tas dimissa conservetur in rerum natura. Praescindendo enim ab existentia, quæ præsenli diflicultati subjicitur, certum est humanitatem habere dependentiam natu­ ralem a subsistentia, vol personalitate, sive hæc sit ratio recipiendi existentiam, sive modus existentiam determinans : quippe apud omnes constat non posse na­ turam completam absque subsistentia, aut personalitate naturaliter conservari. Si ergo humanitas dimitteretur a Verbo, et alia non accederet providentia specialis perso­ nalitatem creatam, vel subrogans, vel ab extrinseco supplens; humanitas dimissa minime conservari valeret. Et ita corruit totius argumentationis fundamentum. Quod si Suarius dicat humanitatem tunc habi­ turam subsistentiam propriam, sibi in ea hypolhesi restituendam ; verum quidem proferet, sed simul docebit modum di­ luendi argumentum a se facium. Unde respondebimus in ea hypolhesi, quod sicut humanitas incipit personari per subsisten­ tiam propriam, quam non habebat unita Verbo : sic incipit esse per propria’m exis­ tentiam, quam non habebat Verbo unita. Retor­ Et sicut in tali eventu nihil valeret hæc quetor consequentia : Ista humanitas continua est i.i ip­ sum. personata, vel eadem conservatur personata ; ergo dimissa a Verbo habet eandem perso­ nalitatem, quam in Verbo habebat : Sic etiam isla nihil valet : Isla humanitas con­ tinuo exislil, vel conservatur eadem exis­ tons : ergo a Verbo dimissa habet eandem existentiam, quam habebat in Verbo. Et ratio est eadem utrobique : quia sicut eadem en­ titas humanitatis potest continuo, hoc est. successive, et absque ulla interruptione temporis personari, sive terminari per sub­ sistentiam Verbi, et per subsistentiam pro­ priam : sic etiam eadem enlitas humani­ tatis potest continuo existere, prius qui­ dem per Verbi existentiam et deinde im­ mediate per existentiam propriam prioris loco restitutam, aut subrogatam. Quo exemplo etiam debilitantur omnes consequential, quas Suarius urget in conlirmatione : nam vel humanitatem amit­ tere esse personale Verbi, et acquirere esse personale proprium, est corrumpi, et generari, vel non? Si eligat hoc ultimum, idem dicemus de transitu humanitatis ab esso existentiæ divinæ ad non esse illius, et do transitu humanitatis a non esse exis­ tentiæ creatæ ad esso ejus, ut paritatis ra­ tio convincit. Si autem eligat primum, idquo absquo ullo inconvenienti admittit in illo transitu, aut mutatione circa osse per­ sonale ; non censebit inconveniens, quod idem dicamus de transitu, sive mutatione circa esse existentiæ. Nihil enim opponit, quod diluere ipse non debeat, supposito quod humanitas dimissa a Verbo conserve­ tur in rerum natura. 104. Sed hæc diximus, ut in genere ostenderemus debilitatem illius argumenti, et Adversarium mitteremus in angustias, quas opponit. Cæterum positivo responde­ mus concedendo antecedens, et negando primam consequentiam : licet enim eadem entitas actualis humanitatis dimissæ a Verbo conservaretur in rerum natura ; ni­ hilominus illa entitas actualis non haberet eandem existentiam, quam prius habuerat in Verbo : sed loco existentiæ divinæ reciperet existentiam creatam, et sibi pro­ priam. Ad consequenti® autem probatio­ nem respondetur procedere ex æquivocatione non distinguente inter entitatem actualem, quæ denominatur existons, et existentiam ; sive inter essentiam, et ac­ tum ejus : quæ tamen distinguenda sunt juxta dicta num. 98, quæ lector recolat. Similiter prædicta probatio procedit ex falsa suppositione, quod humanitatem esse entitatem actualem sit effectus formalis, et proprius existentiæ; nam proprius, et for­ malis hujus elïectus non est constituere utcumque rem in actu, sed constituero in actu ultimo, et omnino completo, ut loco citato, et aliis in eo relatis explicuimus. Habere enim entitatem actualem, et esse in actu utcumque convenit ipsi essentïæper suam entitatem connotando actionem agentis, et importando ordinem practicum ad existentiam habendam. Unde in forma respondendo, concedimus majorem, et distinguimus minorem : Esse entitatem ac­ tualem est effectus formalis existentiæ, esse entitatem utcumque negamus, esse entita­ tem actualem ultimo, et complete concedi­ mus ; et deinde consequens eodem modo distingui debet, et concedi, aut negari consequentia. Nam licet perseveret eadem entitas humanitatis, quæ ex se connotando actionem agentis est actualis utcumque propter ordinem ad existentiam; nihilomi­ nus DIRP. VIII, DUB. III. mis actualitas ipsius ultima, et completa non est eadem, cum humanitas manet Verbo unita, et cum ab illo dimitteretur : prior onim est divina, o.t posterior creata. L’nde prœdictus effectue formalis actuandi ultimo, et perlecte, ost diversus, et debet a diversa forma, sivo existentia pneslari : et licot maneat eadem entitas actualis ex parte subjecti denominati, quæ est huma­ nitas ; non tamen ex parte formæ ultimo constituentis, ac denominantis, quæ est existentia humanitatis. E.iJiiar Ad confirmationem respondetur, quod euno" corrumpi, et generari non convenit subjecto mutationis; sed convenit ut quod supposito, sive concreto, et ut quo formæ, per quam constituitur, ut liquet in materia prima, quæ licet subsit esse, et non esse eorum, quæ fiunt, non propterea dicitur corrumpi, aut generari, sed magis sub utroque ex­ tremo manere. Unde cum humanitas di­ missa a Verbo amitteret esse increatum, quod in eo habuit; et acquireret esse crea­ tum, et proprium, quod a principio impe­ ditum fuerat per assumptionem : minime diceretur corrumpi, aut generari, sed ma­ nere sub utroque extremo, et esse subjec­ tum corruptionis, et generationis, si quæ ibi interveniret. Sed quod corrumperetur, esset persona prius in ea humanitate sub­ sistens; non quia personalitas in se defice­ ret, sed quia desineret esse personalitas humanitatis, sicut de corruptione hominis per separationem animæ rationalis dici solet. Corrumperetur etiam unio ad subsis­ tentiam, et existentiam divinam ; quæ dif­ fert realiter a Verbo, et humanitate, et habet dependentiam ab illis, ut diximus disput. 4, dub. 1; similiter gigneretur per­ sona humana, sive concretum ex humani­ tate, et subsistentia, atque existentia crea­ tis : non quia de novo fieret entitas humanitatis, sed quia fieret nova ejus unio ad personam propriam, sicut in unione animæ, et corporis in resurrectione contin­ get. Hæc autem nullum absurdum con­ tinent, et circa productionem subsistentiæ, seu personalitatis propriæ necessario ab omnibus admittenda sunt ex suppositione, quod admittant persistentium, sive conser­ vationem humanitatis dimissæ a Verbo. Si autem inquiras, quid re ipsa ή contingeret absolute, et proscindendo ab hoc, quod hæc, aut illa sententia suppona­ tur, si humanitas dimitteretur a Verbo; Destrueturne humanitas; an consequetur exislenliam propriam? Respondetur eli- 83 gcndo hoc posterius : tum propter rationem Halim adhibendam ex Cajeiano : tum quia si humanitas destrueretur, desineret per annihilationem : quippe ablata existentia divina, et alia non subrogata, nihil ejus remaneret; cum nec materia, nec forma absque existentia valeant persistere : licet autem annihilatio non repugnet, tamen non est consona naturali, et ordinaries Dei providenti® : et sic videmus nullam rem a Deo hactenus annihilatam fuisse. Unde si Deus dimitteret humanitatem, non propterea illam annihilaret; sed ad ipsius provi­ dentiam pertineret eam conservare sub alio esse. Quod profecto aliud non esset, quam esse proprium : implicat enim humanitatem subsistere, et existere per esse alienum, nisi proprium eminenter contineat : hujus­ modi vero continentia soli Deo competit : esse enim creatur® non continet adæquate, atque ideo eminenter esse alterius; cum inter se distinguantur differentiis propriis, et se excludentibus, ut infra magis consta­ bit dub. 7. Et si rursus inquiras, per quam actio­ Aliénas dubii nem, aut quomodo subsistentia, et existen­ resolu ­ tia propriie producerentur, et unirentur tio. humanitati? Respondet Alvarez disput. Alvarez· 14 ad 5, producendas fore per simpli­ cem emanationem virtute prioris actio­ nis, qua humanitas facta est. Quæ res­ ponsio valde difficilis apparet : quia sub­ sistentia, et existentia non magis possunt dimanare ab humanitate dimissa a Verbo, quam ab ea dimanarent a principio suæ productionis, si ad Verbum assumpta non fuisset : a principio autum non fuissent per dimanationem product®, sed actionem im­ mediate. terminarent, ut cum pluribus Thomistis recte ostendunt N. Complut, N. Com­ abbrev. in lib. de generat, disput. 15, plut. quæst. 6, g 1. Et ratio est satis perspicua : nam quod fît per dimanationem, compara­ tur ut terminus secundarius ad primarium respectu ejusdem actionis, ut liquet in passionibus, et omnibus aliis, quæ per dimanationem fieri dicuntur : subsistentia vero, et existentia nequeunt ita comparari : quia sola rei essentia nequit esse terminus primarius actionis; cum productio sit rei subsistentis communicando illi existen­ tiam : ergo subsistentia, et existentia hu­ manitatis minime a principio fierent per dimanationem ab illa. Et declaratur am­ plius : nam principium dimanationis debe: præsupponi existens respectu ejus, quod ab eo dimanat : pertinet enim prædictum Π A ■ » /"J i5 i f L i 4 h . j y 4 f· i. i I ■■ •■ • K. I®1 ; QI ï V, l 84 -, >.* ■ >ΐ DE INCARNATIONE principium ad genus causæ efficientis sal­ tem reductive, ut declarant relati Patres in Cowpint. ]îb. Physic, disp. 8, quæsl. 5, et de con­ ceptu causæ efficientis est influere ut exis­ tens in actu, humanitas autem pro priori ad suam subsistentiam, et existentiam ne­ quit præsupponi existens; cum existons per illas constituatur : fieri ergo nequit quod sit principium dimanationis e rum. Praesertim cum actio productiva humanitatis non maneat formaliter in se ipsa, nec aliquid reliquerit in humanitate, in quo virtualiter perseveret, et per quod humani­ tas queat in eam dimanationem influere, j vel ad consequendum subsistentiam, et j existentiam determinare. Nola. iÛ6. Unde relicta hac responsione, faci­ lius respondetur subsistentiam, et existen­ tiam in prædicto casu producendas esse non per dimanationem, ut ostensum est, nec per novam actionem, quæ superflua esset; sed peractionem, qua anima Christi, et ejus humanitas primo produci® sunt. Ad cujus inlelligentiam aliqua breviter observari debent, quæ absque alia contro­ versia sunt valde certa saltem in via D. Thomæ. Primum est, subsistentiam, et existentiam humanitatis non esse aliam, quam subsistentiam, et existentiam animæ rationalis : nam anima suam subsistentiam, et existentiam humanitati communicat, quin opus sit aut possibile sit alias addere. Secundum, quod anima rationalis subsis­ tentiam, et existentiam habet ex vi actionis, qua producitur, et quæ creatio est. Tertium, creationem esse actionem Dei non tran­ seuntem, sed formaliter in eo manentem. Ultimum, unionem animæ Christi cum ejus materia fuisse effective a solo Deo, qui solus sacram illam humanitatem pro luxit per modum causæ specialis, et principalis, ut diximus disp. 5, dub. 3, I, quæ actio uniens manet formaliter in ipso Deo, sicut diximus de actione creandi. 1'inua. His suppositis, dicimus, quod cum actio lur nostra creans animam Christi, debuerit efficere respon­ ipsius subsistentiam, et existentiam; et sio. actio Dei producentis humanitatem Christi debuerit animæ subsistentiam, et existen­ tiam ipsi communicare; et cum ab hoc effectu fuerint impeditie propter super­ venientem actionem Incarnationis , quæ ad subsistentiam, et existentiam Verbi hu­ manitatem assumpsit ; et denique cum praediet® actiones creandi animam, et produ­ cendi humanitatem maneant adhuc forma­ liter in Deo, et conservent humanitatis substantiam, sive entitatem : ad ipsas perli­ net se extendere ad efficiendum, et uniendum humanitati subsistentiam, et existentiam creatas eidem connaturales, ubi ablatum fue­ rit impedimentum assumptionis ad subsis­ tentiam, et existentiam divinas. Cumque prædictum impedimentum auferretur eo ipso, quod Verbum humanitatem dimitte­ ret : ubi primum hæc dimissio contingeret humanitas consequeretur proprias subsis­ tentiam, et existentiam ex vi actionis, aut actionum Dei, quibus Christi anima, et humanitas a principio sunt producta : quin opus sit aliam actionem addero, vel dicere, quod subsistentia, et existentia resultant per dimanationem ab humanitate ; fiunt enim sicut fierent a principio si humani­ tas impedita non fuisset. Et licet hæc res­ ponsio satis pateat ex dictis, placet tamen adjicere verba Cajetani, qui breviter, et valde subtiliter quæst. 17, art. 2, rem declarat in hunc modum : Si humanitas dimitteretur a Verbo sortiretur novam per­ sonalitatem, et novam existentiam, non per aliquam novam actionem, sed per antiquam actionem, per quam a principio effecta fuit. Illa enim actio lanquam impedita a comple­ tione proprii effectus ob praevenientem perso­ nalitatem Verbi non est hactenus consecuta effectum propriæ personalitatis, et propriæ existentiæ. Modo autem dimissio ipsa esset lanquam remotio prohibentis : et sic sortire­ tur effectum novæ personalitatis, cl novi esse. Et probatur sic esse dicendum : quia perinde se haberet humanitas dimissa, ac si non fuisset assumpta : sed constat, quod si non fuisset assumpta, ex sua generatione propriam personalitatem, et propriam existentiam ha­ buisset : igitur si dimitteretur, acquireret propriam personalitatem, et propriam exis­ tentiam a generante per se loquendo,et a di­ mittente per accidens sicut a removente prohibens. Hæc Cajetanus, et optime. DUBIUM IV. An Deus ratione snbsislenliæ absolulæ possil assumere naturam creatam. Aliter hæc difficultas solet proponi, an scilicet abstracta personalitate per intellec­ tum, natura possit assumere? Et ita pro­ posuit D. Thom. art. 3 hujus quæstionîs. Quo modo amplectitur duos sensus, quos in notis ad prædict. art. observavimus. Nam in primis potest dubium ita repnvsentari, utrum, si Deus non esset Irinus in personis, ' A*. I D1SP. VIII, DUB. IV. SUH* coiiroursix·· personis, sed una tantum persona persona­ litate absoluta, sicut falso apprehendunt Judæi, et Mahumetaui, posset assumere naturam creatam. Et quia in hoc sensu facile apparet, et ab omnibus admittitur pars affirmativa ; ideo difficultatem, quæ nulla est , ita propositam omittimus. Deinde potest ita repnesentari, ut non in­ cludat conditionem, aut dispositionem ali­ quam non existentem, sed solum meram præcisionem a personalitatibus, relin­ quendo Deum cum aliis rationibus, quas de facto habet; quasi inquiramus, an Deus non solum possit assumere naturam crea­ tam ratione personalitatis, sicut de facto terminavit : sed etiam per aliquam rationem absolutam, in ipso actu existentem : sive, et in idem redit, an ratio, per quam Deus potest assumere naturam creatam, sit non solum subsistentia relativa, quæ incomplexa voce dicitur personalitas ; sed etiam aliqua perfectio absoluta? Et quia nulla videtur ad id aptior esse, quam absoluta subsistentia, qua hic Deus personis com­ munis subsistit, propterea omissis aliis, et titulis, ac modis proponendi præsentem difficultatem, inquirimus : Utrum Deus ra­ tione subsistentiæ absolulæ possit assumere naturam creatam. Porro id, quod titulus supponit, nempe in Deo dari prædictam subsistentiam absolutam, hic disputandum non est : quia id fuse suo loco ostendimus, tract. 6, disp. 9, dub. 5 et supra prælibavimus dub. 1, g 7. Quibus suppositis, bre­ viter nos ab hac difficultate expediemus, quam alii probantes, aut excludentes in præsenti subsistentiam absolutam, et alia immiscentes non necessaria, fusius æquo persequuntur. Pars affirmativa præfertur. 107. Dicendum est Deum ratione sub­ sistentiæ absolutæ posse assumere naturam DThd.creatam. Sic docet D. Thom, in hac quæst. art. 3, ut in ejus comment, num. 4 ostendimus, quin opus sit denuo id ostendere. Et idem tuentur communiter k-.a’ Thomistæ, Cajetan. art. cit. ibi Medina dub. unico. Alvarez in exposit. art. Ca51U- brera disp. unica % 2. Nazarius controv. unic· conci. 1, cum duabus sequentibus. GiJwu. a pullus dub. unie. g 2. Joannes a S. Thoin. ^“‘dbp. art* num· 30. Godoi disp. 5, Pim. g 4, num, 77. Parra disp. 3, quæst. 2, ari. 4, conci. 1. Joan. Prudentius tom. 1, Joan. tract. 3, disp. 2, sect. 2 et 3, et alii plures; Prudent. sic etiam sentiunt Durandus in 3, dist. 4. Durant quæst. 2 et 4. Scotus q. 2, Ad quæslio- Scotus. nem igitur. Rada controvers. 2 de Incar­ Rada. natione, et omnes Scotistæ, quos pro hac opinione refert, et sequitur Castillo disp, Castillo. fi, quæst. I, num. 25. Suarez disp. 13, Suarez. ­ sect. 1. Granados tract. 5, disp. 1, num. Grana dos. 4. Aversa quæst. 3, sect. 2, § 3. Bernal A tersa. disp. 24, sect, 1. Et pro eadem referi Gas­ Beroal. par Hurtado, Valentiam, et Ragusam, qui licet oppositam sequatur, quia sentit non dari in Deo subsistentiam absolutam, af­ firmat tamen num. 19, quod, si daretur, posset Deus ratione ipsius terminare, et assumere naturam creatam. Probatur primo ratione D. Thomæ art. Ratio. cit. quæ ita formari potest : nam eo ipso, quod detur Deus subsistens ut quod, potest assumere naturam creatam : sed ratione subsistentiæ absolutæ datur Deus subsis­ tens ut quod : ergo Deus ratione subsis­ tentiæ absolutæ potest assumere naturam creatam. Consequentia patet. Et minor est certa : nam effectus, aut quasi effectus proprius subsistentiæ est constituere sub­ sistens quod, sive habens esse ut quod independenter a sustentante : ergo si in Deo datur subsistentia absoluta distincta virtualiter a relativis, easque virtualiter ante­ cedens, ut in præsenti supponimus ; non potest non constituere Deum subsistentem ut quod. Major autem, in qua poterat esse difficultas, ostenditur : nam in Deo sub­ sistente ut quod, datur quidquid requiri­ tur ad assumendum naturam creatam : in primis enim datur principium efficiens, et omnipotens ad assumendum active, sive ad afficiendum unionem hypostaticam : pnedicta enim virtus est absoluta, et prior relationibus : deinde datur subsistentia, ad quam unio, atque assumptio termine­ tur, si quidem datur hic Deus subsistens : nihil autem aliud ad assumendum natu­ ram creatam requiritur, quam principium, et terminus assumptionis. Confirmatur : qüia naturam creatam Confir­ assumi consistit in eo, quod natura hujus­ matio. modi conjungatur cum natura divina in eodem habente quod, ita ut queant ad invi­ cem prædicari in concreto, et verificari valeant. Hic Deus est homo, et hic homo tsl Deus, id est, habens Deitatem est homo, et habens humanitatem est Deus. Sed eo ipsù, quod detur subsistentia absoluta, divina natura, et humana natura possunt ita con- 86 à DE INCARNATIONE. jungi, et fondare praedictas praedicationes. suis confirmationibus refipondeatur plus nd Ergo cum in Deo detur subsistentia abso­ assumptionem requiri, quum quæ in illo luta; sequitur, quod ratione illius possit recensentur : eel enim de assumptionis naturam humanam assumere. Probatur conceptu, quod tiat ad aliquid alterius minor : nam eo ipso, quo i in Deo detur incommunicabile, sive in quo assump­ subsislentiaabsoluta ; datur hic Deus subsis­ tio ultimo sistat : ita ut concretum ex tens, habens Deitatem ut quod : ergo eadem natura assumpta, et termino assumente ratione potest dari hic Deus subsistens ha­ resultans sit substantia iucommunicabilitor bens humanitatem. Si enim praedicta subsis­ subsistens. Id vero minime salvaretur in tentia quasi terminans naturam divinam uniune humanitatis cum Deo ratione sub­ sufficit ut detur hic subsistens habens sistentia; absolutæ : quia hujusmodi sub­ Deitatem; eadem subsistentia terminando sistentia est ulterius communicabitis per naturam humanam sufficiet, ut detur hic subsistentias relativas : et consequenter subsistens habens humanitatem. Atque totum concretum ex humanitate, et præ­ ideo idem subsistenti aliter erit habens dicta subsistentia compositum relinquitur Deitatem, ct humanitatem : et subinde commune omnibus personis divinis, ut verificatur : Hic Deus est homo, et Hic supradub. 2, g 3, ostendimus contra Du­ randum. Unde concesso, quod posset fieri homo est Deus. Robora­ Declaratur amplius ; nam id sufficit ad unio in subsistentia absoluta : non inde tur. infertur, quod Deus ratione talis subsis­ assumptionem naturae humanæ, quod sufcit ad uniendum illam cum natura divina tentiæ valeat naturam creatam assumere. Hæc, inquam, responsio non satisfacit, EwJ. in eodem tertio communi, retinendo dis­ (nr tinctionem utriusque naturæ, et fundando sed potest efficaciter refelli. Primo, quia est moitié praedicationes proxime explicatas : sed eo omnino voluntaria, et absque rationabili citer. ipso, quod in Deo detur subsistentia abso­ fundamento procedens : nulla enim ratio PriEO. nullave communis Doctorum auctoritas luta, possunt salvari omnia immediata re­ convincit necessarium esse ad assumptio­ lata : ergo cum detur, sequitur Deum nem, quod fiat in medio incommunicabili, ratione illius posse naturam humanam vel ratione praedicati ulterius non contraassumere. Major videtur manifesta : tum quia unio cum praedictis conditionibus ne­ hihilis : nec datur aliqua assumptionis dif­ quit aliud esse, quam assumptio humanæ finitio communiter recepta, quæ talem cond.tionem universaliter praescribat : ergo ex naturae ai Deum : ergo quod sufficit ad ta­ eo, quod hujusmodi conditio non salvetur les conditiones, sufficit ad assumptionem. in unione humanitatis cum Deo ratione Tum etiam quia nemo negabit Incarnatio­ nem esse assumptionem humanæ naturæ praedicati communis; minimo impeditur, ad Deum : sed eo ipso, quod natura, et hu­ quod talis unio sit vera assumptio. Secundo Secwtii. mana conjungerentur in eodem tertio quia motivum a nobis propositum positivo communi, fundando praedictas praedi­ evincit talem unionem esse assumptionem vere, et proprie : quippe potissima hujus cationes, Deus esi homo, et Homo esi Deus; daretur Incarnatio : siquidem verificaretur, ratio in eo consistit, quod idem subsistens Deus caro factus csl ; sicut modo probamus habeat substantialiter naturam divinam, et existere Incarnationem, quia dicit Evange­ humanam, ita ut Deus sil homo et homo lium : Verbum caro facium esi : ergo id sil Deus : atqui hoc salvatur independenter sufficit ad assumptionem, quod sufficit ad ab eo, quod subsistens ille ita se habens salvandum conditiones relatas. Minor au­ possit ulterius contrahi, et determinari ad tem ostenditur : quia eo ipso, quod detur personas : ergo independenter a conditione subsistentia absoluta; minime repugnat, communicabilitatis, et incommunicabililaquod natura divina, ct humana in ea com­ tis salvatur vera, et propria ratio assump­ municent sicut in tertio sibi communi, tionis. Tertio, quia unio Substantialis inter Teni) ita ut divina primario, et humana secun­ naturam divinam, et humanam, quæ est dario terminentur, et subsistentes per il­ incarnatio, nequit non esse assumptio : sed lam constituantur : qua communicatione unio naturæ divinæ cum humana, ratione supposita, necessarium est, quod ille sub­ subsistentiæ absolutæ esset substantialis, sistens in duabus naturis sit Deus, et homo ; et vera Incarnatio : ergo esset assumptio : i Λ hrna- θι consequenter verilicabitur : Hic Deus csl atque ideo hujus conceptui minimo obest, Ί r.eruui homo, el Hic homo csl Deus. quod subsistens in praedictis naturis esset, sio. 108. Nec refert, si huic argumento cum aut non esset communis personis. Quarlo, Quar.c. quia DISP VIII quia subsistentem in duabus naturis esse incommunicabilem est prædicaturn negativum, supponens proinde aliud posi­ tivum, in quo fundetur : ergo pro priori ad hujusmodi negationem salvari debet con­ junctio talium naturarum in praedicto sub­ sistente : sed talis conjunctio est assumptio naturæ inferioris : ergo propria ratio as­ sumptionis salvatur aniecedonter ad nega­ tionem communicationis : atque ideo licet unio non fiat in termino incommunicabili, non propterea exuit vera assumptionis Qsinto. conceptum. Quinto, et ultimo : nam licet de ratione assumptionis esset fieri ad ter­ minum incommunicabilem, non propterea unio ad hunc Deum ratione subsistentiæ absolutæ desineret esse assumptio : quippe fieri non potest, quod humanitas uniatur per sc primo huic Deo communi, quin ex consequenti uniatur divinis personis, quæ sunt ipse Deus, ut loco cit. ostendimus contra Durandum, et infra magis firmabi­ mus : personæ autem sunt incommunicabi­ les, et ulterius non contrahibiles : ergo ex defectu hujus conditionis minime vitari po­ test, quod unio humanitatis cum Deo facta immediate ratione subsistentiæ absolutæ non sit vera assumptio. Αίι! 109. Probatur secundo eadem assertio tis ’exemplo subsistentiæ relativæ, quæ de “to- facto terminavit assumptionem, et potest in veritatem hic intentam nos manuducere : etenim omnes rationes, quæ concurrerunt in subsistentia relativa, ut Deus ratione illius assumpserit de facto humanitatem, occumint etiam in subsistentia absoluta : ergo sicut Deus de facto assumpsit huma­ nitatem ratione subsistentiæ relativæ ; ita etiam potest assumere humanitatem ratione subsistentiæ absolutæ. Consequentia patet. Et antecedens suadetur in primis : nam ideo Deus assumpsit humanitatem ratione subsistentiæ relativæ, quia hæc eminenter continet subsistentiam creatam, atque ideo potest subrogari ejus loco, et gerere vices illius : atqui subsistentia absoluta non minus eminenter continet subsistentiam creatam, quam subsistentia relativa; quin;mo est ratio, ut hæc subsistentiam crea­ rim contineat, ut supra diximus num. 60 : ergo ratio, quare subsistentia relativa fuit id, quo Deus assumpsit, militat in absoluta. Tum etiam, nam ideo Deus potuit ratione subsistentiæ relativæ assumere naturam alienam, quia fuit illi ratio subsistendi in tali natura : et ideo fuit illa ratio subsis­ tendi ad extra, quia est illi ratio subsistendi DUB. IV. 87 ad intra in propria natura : sed etiam subsistentia absoluta est Deo prima, et potissima ratio subsistendi ad intra in propria natura : unde pro priori ad personalitates, sive subsistentias relativas datur hic Deus vere subsistens : ergo idem quod prius. Tum denique, quia non ideo subsistentia relativa est Deo ratio assumendi naturam alienam, sive subsistendi in humanitate, quia relatio est, sed quia subsistentia infi­ nita est, et affert pro implicito infinitam perfectionem : sed subsistentia absoluta etiam est infinita, affertque infinitam per­ fectionem non solum pro implicito, verum etiam pro explicito, et secundum propriam sibi rationem : ergo sicut subsistentia re­ lativa ratione suæ infinitatis potuit esse id, quo Deus assumpsit; sic etiam, et a for­ tiori absoluta poterit idipsum praestare. Omnes ergo rationes, quæ militant in sub­ sistentia relativa, concurrunt in absoluta, ut Deus istius ratione sicut illius, queat naturam creatam assumere. 110. Nec vim hujus argumenti elevabit, Effu­ qui dicat in subsistentia absoluta deficere gium. quandam rationem , sicut conditionem, quam habet subsistentia relativa, ut sit Deo ratio assumendi alienam naturam. Relativa enim est incommunicabilis, et habet conceptum termini : unde aptissima existit, ut sit ratio terminandi naturam alienam, et constituendi personam, in qua natura divina, et humana communicent. Subsistentia vero absoluta nec incommu­ nicabilis est, cum communis sit tribus di­ vinis personis; nec terminus est, cum potius terminabilis sit per relationes. Unde quod his in assumptione naturæ alienæ tribuitur, illi ob oppositam rationem mi­ nime concedi debet. Hac, inquam, via non diruitur vis argu­ Praecidi­ menti, quia istud effugium satis praelusi­ tur. mus num. 108, ostendentes ad conceptum verum, et proprium assumptionis non re­ quiri, quod fiat ad terminum, sive extre­ mum incommunicabile : sed satis superque esse, quod natura creata conjungatur di­ vinæ in eodem subsistente, quod, de quo vere praedicetur esse Deum, et hominem; atque ideo verificetur Deum esse incarna­ tum ; in hoc enim prima, et potissima ratio assumptionis , sive Incarnationis , consistit, ut ex ipso mysterio edocemur, et patet ex communi modo apprehendendi. Quod autem ille subsistens sit ulterius in­ communicabilis, aut non; ex consequenti, et quasi per accidens se habet ad essentia- 'i ir* <·; - ' I? i r*. ÿ 4. , i J. i» kΛ <1 DE INCARNATIONE. Xclx lem, et primarium assumptionis concep­ tum. Unde licet talis incommunicabilitas negetur, aut præscindatur, non propterea tollitur propria ratio assumptionis, ubi concurrunt alia' conditiones, quas num. præced. expendimus, et in quibus subsis­ tentia absoluta relativa· minime cedit. Si­ cut ergo subsistentia relativa luit de facto ratio assumendi alienam naturam; sic etiam subsistentia absoluta potest esso ra­ tio eam assumendi. Interest tamen discri­ minis, quod subsistentia relativa est ratio immediata assumendi naturam creatam ad personam, quia ipsa subsistentia relativa personalitas quædam est : sed subsistentia absoluta non esset ratio immediata assu­ mendi naturam creatam ad personam, sed ad hunc Deum subsistentem, qui per prædictam subsistentiam absolutam constitui­ tur. Et hanc diversitatem præcise evin­ cunt, quæ dicuntur in ista evasione. Sed hujusmodi differentia accidentalis est res­ pectu assumptionis secundum se, et essen­ tialiter sumpta? : hæc enim solum importet conjunctionem naturæ divinæ, et humanæ in eodem habente quod; sive habens sil simul persona, atque ideo incommunicabiliter subsistens : sive sit hic Deus subsis­ tens, et omnibus personis communis. Sicut enim hæc differentia subsistendi communicabiliter, aut subsistendi incommunicabiliter est per accidens comparative ad conceptum vere, et per se subsistentis, ut patet in subsistente divino ad intra : sic etiam est per accidens comparative ad con­ ceptum a.; emptionis veræ, et propriæ, quæ in hoc substantialiter consistit, quod natura creata trahatur ad existendum in subsistente quod in natura divina. Errant autem Auctores prædictæ evasionis, si imaginantur nos intendere, quod assump­ tio immediata ad subsistentiam absolutam esset prorsus, sive omnibus modis ejusdem rationis, ac est assumptio immediata ad personalitatem divinam : sicut enim co­ gnoscimus illos terminos esse diversae ra­ tionis ; sic etiam recognoscimus, quod as­ sumptiones essent diversae in modis : una enim fit immediate ad personam ; alia vero fieret immediate, non ad personam, sed ad hunc Deum subsistentem, et haben­ tem naturam divinam ut quod. Sed hæc, ut diximus, differentia accidentalis est, et non tollit, quod verificetur Deum ratione subsistentiæ absolutæ posse assumere na­ turam alienam : quod et non amplius in­ tendimus, et pro assertione statuimus. DI8P. VIII, DUB IV. Id vero, quod in hac evasione dicitur, SiIm. subsistentiam absolutam non esse tenuinum, quia determinabilis est per relativas; q‘a' Cunsectaria pi'MQulcnlis asstrlio/iix. nihil valet, et præcise in vocibus ponit nlk* vim : quia sicut non obstanto, 'quod sub­ Aüïap112. Ex nostra conclusione, ot mot ivi.s ea i a bcu sistentia absoluta sit ad intra per relativas Mrtb· pro illa positis aliqua colliguntur, in qui­ determinabilis; nihilominus ex supposi­ bus variant Auctores num. 1U7 relati, til» tione, quod in Deo detur, habet rationem : lUeh· el breviter queunt expediri. Infertur ergo termini comparative ad naturam divinam, Üllê- primo, quod licet subsistentia absoluta pos­ si fiat collatio inter conceptum naturæ in tlltü- sit esse Deo ratio immediata, per quam esse naturæ, et conceptum subsistentiæ in irfrtar terminet, sive assumat naturam creatam ; àtpeM· esse subsistentia* : sic etiam quod subsis­ us. tamen si unio fieret immediate ad praalictentia absoluta communicata naluræ creatæ tam rationem, extenderetur necessario ad esset ulterius determinabilis per subsisten­ subsistentias relativas, et in eis inconnuutias relativas, ut revera contraheretur, si­ nicabiliter sisteret : et consequenter na­ cut infra explicabimus; minime impediret, tura assumpta non solum prædicaretur quod haberet rationem termini respectu de hoc Deo personis communi, sed etiam tam assumptionis, quam naturæ assumptæ. de ipsis personis, ita ut non solum esset Et ratio est utrobique proportionabiliter verum dicere v. g. Ilie Deus esi homo, sed eadem : quoniam subsistentiam esse ter­ etiam, Paler esi homo, et sic de aliis. Hoc minum naturæ non aliud reipsa importat, Pim. statuimus contra Parram loco cit. § Quod quam complere naturam non dando illi autem unio, et ad illud suadendum opus primum esse specificum, sed conferendo non est alia expendere, quam quæ dub. 2, perseitatem, sive independentiam a susten­ §2et 3, diximus contra Durandum : hoc tante ; ita ut concretum ex natura, et sub­ enim consectarium plane evincunt. Nam sistentia coalescens sit ens completum si Verbum de facto assumpsit humanita­ prædicamenialiter, sive nominaliter, aptem ratione subsistentiæ absolutæ, vel alitumque ad existendum, et ad operandum cujus prædicati communis, necessario ut quod. Hoc autem genus terminationis sequitur omnes tres divinas personas as­ minime tollitur per hoc, quod prædictus sumpsisse humanitatem, et Patrem esse modus se habendi ulterius determinetur, hominem, et Spiritum sanctum esse homi­ et magis contrahatur per personalitates, nem, ut communiter omnes Theologi pro­ quæ tribuant perseitates relativas, et ulti­ bant contra Durandum : ergo a fortiori si mam incommunicabilitatem : sicut nec hic Deus communis assumeret humanita­ tollitur a subsistentia, quod in hoc sensu tem ratione subsistentiæ absolutæ, idem sit terminus naturæ, licet ulterius deter­ omnino inferretur : ac subinde unio, sive minetur per existentiam, quæ est ultimus assumptio non sisteret in subsistentia ab­ simpliciter terminus in linea entis. Reco­ soluta, sed se extenderet ad personalita­ lantur supra dicta num. 28 et 64. tes : et consequenter esse hominem non 111. Ultimo probatur nostra conclusio Teiû ’ solum prædicaretur de hoc Deo, sed de assertsalio inotivo, quod in similibus controversiis ois omnibus tribus divinis personis Proban­ efficacissimum est : nam concedere opor­ râtÆ tur omnes istæ consequentiæ : nam ideo tet Deum posse exequi, quod non impli­ illud antecedens verificaretur, quia quod cat contradictionem : et quamdiu hæc non «onvenit Verbo secundum rationem abso­ demonstratur, standum est pro possessione lutam, et communem, convenit omnibus omnipotenti® divinæ : sed in eo, quod [ersonis, quippe quæ in rationibus abso­ Deus assumat immediate naturam alienam lutis, et communibus minime opponuntur, ratione subsistentiæ absolutæ, quam de sed potius omnino conveniunt : sed hoc facto habet, nulla est contradictio, nec de­ motivum æqualiter, et a fortiori militat in monstrari potest : ergo dicendum est Deum his, quæ conveniunt immediate secundum ratione prædictæ subsistentiæ posse assu­ rationem absolutam, et communem, ut mere naturam creatam. Minor nequit ap­ ex se liquet : ergo si Deus assumeret tius ostendi, quam diluendo contrariæ humanitatem ratione prædicati commu­ opinionis motiva, quæ non solum demons­ nis, et absoluti; non posset unio sistere trationes non sunt, sed facile diruuntur, ut in tali prædicato, sed se extenderet ad ji 3 constabit. Prius autem oportet subji­ personas, communicando effectus supra cere. relatos. § Π. I «®de ultorias fit, quod licet talis unio Esset ox vi prædicati absoluti, in quo immediato '■onseqoeuter fieret, non esset personalis ; cum non fieret persona­ in persona, sed in subsistente quod com- lis. muoicabili : nihilominus ex vi eorum, in quibus tandem fisterot, personalis esset; quia uniret ultimo naturam creatam cum divina in tribus divinis personis. Quocirca ex prædicta unione constitueretur imme­ diate unus Deus subsistens in humana na­ tura : sed mediate, et ex consequenti cons­ titueretur Pater subsistens in humana natura, et verus homo : idemque dicen­ dum est de aliis personis. Motiva vero, quibus Parra oppositum suadere conatur, levia sunt, et illa diluimus dub. 2, coinciduntenim cum fundamentis Durandi. Oppones tamen, quod si humanitas huic Objec­ Deo per subsistentiam absolutam unita tio. maneret necessario saltem mediale unita tribus divinis personis; non posset illis immediate, et per se uniri per alias unio­ nes : hoc autem est falsum; siquidem supposita unione cum ratione absoluta communi, nulla est contradictio in eo, quod humanitas uniatur cum personis secundum suas rationes particulares : ergo unio immediata cum personis non infert necessario unionem mediatam cum per­ sonis.· Cætera constant. Et sequela osten­ ditur : quia personæ nequeunt uniri imme­ diate cum humanitate nisi conferendo ipsi suas perseitates : sed supposito, quod illi fuerint mediate unit®, necessario ipsi præbuerunt tales perseitates : alias autem re­ pugnat, quod idem susceptivum bis recipiat eundem effectum : ergo si personæ divinæ ratione subsistentiæ absolutæ necessario mediate unirentur humanitati, minime illi possent immediate uniri. Despondetur negando sequelam : nam Diluitur. etiam supposita unione immediata huma­ nitatis ad hunc Deum communem, et unione mediata, sive hoc Deo mediante, ad omnes divinas personas, posset huma­ nitas immediate assumi ad quamlibet illa­ rum, vel ad omnes secundum suas specia­ les rationes : nulla enim in hoc apparet contradictio. Probatio autem sequelæ quæ talem contradictionem assignare intendit, non urget : nam concessis majori, et mi­ nori quoad primam partem, negamus se­ cundam partem minoris. Licet enim re­ pugnet suscipere bis eundem effectum, et eodem modo; minime tamen repugnat il­ lum recipere diverso modo : nam eo ipso, quod modus varietur, jam non est idem 90 DE INCARNATIONE. prorsus effectus, sed diversus : atqueàdeo non bis recipitur idem. Sic autem contin­ geret in casu objectionis : nam ex vi prio­ ris unionis personæ divinæ conferrent suas perseitates mediate, et ex consequenti : sed ex vi sccundæ illas conferrent imme­ diate, per se, et ratione sui. Quocirca nulla ibidem occurreret contradictio. Potestque id declarari admissa doctrina, quam ob­ jectio supponit, et intendit : nam ex vi prioris actionis natura divina conferret im­ mediate humanitati primario suam per­ seilatem : et tamen cum postea unirentur personæ, natura in illis inclusa etiam uni­ rentur humanitati, et suam perseilatem conferrent : sed non immediate, et per se primo, sed mediale, et ex consequenti. Idem ergo proportionabiliter personis con­ tingeret in casu objectionis. Extensio 113. Infertur secundo veritatem nostræ n os', i æ resoïu- resolutionis non dependere ex eo. quod ikrnis. subsistentia absoluta distinguatur virtua­ liter a natura divina : sed sive ita distin­ guatur, ut quidam volunt, sive non distin­ guatur, ut nos sentimus, et constat ex dictis tract. 6, disp. 9, dub. 5, salvari de­ beret. Hoc corollarium statuimus contra aliquos Juniores oppositam sentientes apud Godoi dis j. 15, n. 75. Et facile probatur ex dictis : quia resolutio nostra procedit ex suppositione, quod in Deo detur vera, et formalis ratio subistentiæ absolmæ et com­ munis : sed supposito, quod detur talis ratio, potest Deus per illam immediate terminare, sive assumere naturam crea­ tam; quidquid sit de distinctione subsis­ tentiæ a natura : ergo veritas prædictæ resolutionis non dependet ab eo, quod sub­ sistentia virtualiter distinguatur a natura. Probatur minor : nam id, quod Deo est ratio subsistendi ad intra in propria na­ tura, potest illi esse ratio subsistendi ad extra in natura aliena : sed eo ipso, quod in Deo inveniatur propria, el formalis ra­ tio subsistentiæ absolutæ ; talis subsistentia est Deo ratio subsistendi in propria natura ; quidquid sit de distinctione subsistentiæ a natura, quæ est ratio, et difficultas longe diversa : ergo pariter potest esse Deo ratio subsistendi ad extra in natura aliena, sive, quod idem est, terminandi, et assumendi talem naturam, sive subsistentia illa dis­ tinguatur virtualiter, sive non a natura divina. F,™îConfirmatur evertendo oppositum fun­ damentum : nam ideo si subsistentia abso­ luta non distingueretur virtualiter a natura divina, non posset esse ratio assumendi naturam alienam ; qnia supposita prædicta indistinctione non posset communicari sub­ sistentia sub conceptu subsistentia), quin communicaretur natura sub conceptu na­ turæ ; quod est impossibile : sed hoc motivum nullius momenti est : ergo licet subsistentia absoluta non distinguatur vir­ tualité!· a natura divina, posset esse Deo ratio, quæ immediate assumat naturam alienam. Probatur minor, quia etiamsi non detur illa distinctio victualis ; adest nihilominus æquivalentia eminentialis se- ] eundum diversa numera, ita ut salvetur I proprius conceptus naturæ, et proprius | conceptus subsistentia.·, et rursus ex parte naturæ creatæ datur incapacitas ad unum, ,| et capacitas ad alium : ergo illa entitas sim- | plicissima absque distinctione victuali, jn potest sub munere subsistentiæ communi­ cari naturæ creatæ, quæ est capax susci­ piendi subsistentiæ effectum, quin sub | munere naturæ communicetur naturæ crea- j tæ, quæ est incapax suscipiendi effectum : proprium naturæ. I Idque magis explicari, ac fulciri potest Ffe exemplis cum apud Thomistas, cum apud alios receptis, nam in Deo conceptus na­ ture, sive essentiæ, et conceptus existen­ tia.· virtualiter non distinguuntur : et ta- ! men conceptus existentiæ communicatur humanitati Christi : existit enim per exis­ tentiam divinam, ut dub. præced. dixi­ mus. quin humanitati communicetur na­ tura divina sub conceptu naturæ. Similiter conceptus nature, et conceptus speciei intelligibilis non distinguuntur virtualiter; et nihilominus Deus unitur mentibus beato­ rum sub conceptu speciei intelligibilis; licet non uniatur sub proprio concepta naturæ, ut constat ex dictis tract. 2, disp. 2, dub. 2. Pariter in persona Verbi non diffe­ runt virtualiter conceptus personalitatis, I et conceptus referendi actnaliter ad Pa­ trem : quo non obstante persona Verbi unitur humanitati sub munere personali­ tatis , non vero sub munere referendi exercite ad Patrem : unde Verbum unitum denominat humanitatem personatam, sed non denominat relatam, nec illam refert. i Tandem ut alia exempla omittamus, ipsi Juniores docent, quod in eadem subsisten­ tia Filii non differunt virtualiter conceptus subsistentiæ, et conceptus sanctitatis : et tamen licet concedant, quod subsistentia I Filii possit uniri naturæ irrationali sub I munere subsistentiæ; negant, quod possit eidem D18P. VIH, DUB. IV. ;<··*■ ! I B I I I I ; L > I i I ' I ç ■ oidoni uniri sub conceptu sanctitatis. Quæ satis persuadent, quod licet subsistentia absoluta, et natura divina non differant virtualiter; potest tamen communicari subsistentia sub conceptu subsistentiæ, uou communicata natura sub conceptu naturæ. Et ratio generalis est, quam proximo proposuimus, nempe stante in­ distinctione virtuali inter aliquos concep­ tus, stare distinctionem æquivalentiæ, quoad munera; et simul ex parte naturæ creatæ dari capacitatem ad unum munus cum incapacitate ud aliud. Ili. Sed oppones : repugnat communicariunum conceptum, et non communicari alium absque distinctione, virtuali inter ulrumque : ergo si subsistentia absuluta, et natura Dei non dilferrent virtualiter, non posset communicari conceptus sub­ sistentiæ, non communicato conceptu na­ tura ; cumque hoc posterius repugnet, etiam primum illud repugnaret. Probatur antecedens : tum quia ubi unus conceptus communicatur, et non communicatur afius conceptus; ibi sunt duo, sive unus, et alius : hæc autem dualitas, sive multipli­ citas salvavi nequit absque aliqua distinctione saltem virtuali. Tum etiam quia nequeunt duo contradictoria de aliquo verificari absque distinctione virtuali inter diversas rationes subjecti prædicatiouis : alioquin veriiicareniur de eodem, etsecundum idem, quod est impossibile : com­ municari autem, et non communicari sunt praedicata contradictoria, ut ex se liquet. Tum denique quia hac ratione ubi duoaliqua virtualiter non distinguuntur, ex re­ pugnantia subjecti ad unum, infertur re­ pugnantia ad aliud, ut aliquibus exemplis declarant Juniores. Sequitur ergo, quod ut aliqua res possit communicari sub uno conceptu, et non communicari sub alio ; necessaria sit virtualis differentia inter ntrumque. Cui doctrinæ suffragari videtur Th. hac 3 p. q. 2, art. 2, ubi proponit hoc argumentum : Persona Dei non est aliud a natura : sed unio non est facta in oitara : ergo neque in persona. Et respandet : .Id primum dicendum, quod licet u beo non sint aliud secundum rem nalura, tl persona, differunt tamen secundum inod-na significandi : quia persona significat periodum subsistentis. Et ideo unio humana r.iluvt ad Verbum dicitur facta cs cin par­ ma, non in nalura. Distinctio autem ex modo significandi, quæ datur inter natu­ ram, et personam est virtualis : hæc igitur 91 distinctio juxta sententiam D. Tiio. est necessaria, ut possit communicari Verbum sub conceptu personæ, et non sub concepta naturæ. Respondetur negando antecedens : op­ positum enim salis liquet ex proxime dic­ tis. Ad primam autem ejus probationem respondetur negando minorem; quia licet ubi aliquid communicatur secundum unam rationem, ct non secundum alia; ibi opor­ teat assignare aliquam dualitatem, atque ideo et differentiam ; nihilominus non re­ quiritur, quod hæc sit virtualis, sive inter conceptus pertinentes ad diversas lineas, qualis reperitur inter scientiam, et mise­ ricordiam : sed sufficit, quod sit eminentiulis, sive æquivalens secundum diversa munera, qualis reperitur inter ea, quæ in divinis pertinent ad eandem lineam, sicut inter intellectum, et intelligere, inter es­ sentiam, et existentiam, et alia hujusmodi. Cujus conditionis est diversitas inter na­ turam Dei, et subsistentiam absolutam. Recolantur, quæ diximus tract. 4, disp. 2, n. 19 et n. 35, ubi explicuimus, quid re­ quiratur, ut detur distinctio virtualis in­ ter prædicata divina. Ad secundam proba­ tionem negamus majorem : quia sicut distinctio virtualis vitat, quod duo contra­ dictoria prædicentur de eodem subjecto se­ cundum idem ; sic etiam vitat distinctio eminentialis et quoad munera : sicut enim in priori interveniunt aliud, et aliud vir­ tualiter; sic etiam in posteriori occurrunt aliud, et aliud eminentialiter, et munerice : unde non iit affirmatio ; et negatio ejusdem, et secundum idem, sed secundum munia diversa, quod satis est ad excludendum, contradictionem. Ad tertium respondetur nihil valere : nam quod in exemplis, quæ Juniores inducunt, nequeat res communi­ cari secundum unum conceptum, non com­ municata secundum alium, non provenit ex defectu distinctionis virtualis ; sed ex incapacitate subjecti ad utrumque. Unde reddunt non causam pro causa. Ad ultimam desumptam ex D. Thom. dicendum est S. Doctorem optime se gerere in ea res­ ponsione : reperit enim distinctionem virtualem inter naturam, et personam Verbi : quæ distinctio sufficiens est ad vitandum contradictionem repræsentatam in argu­ mento. Sed inde non infertur talem distinc­ tionem necessariam esse, vel etiam mino­ rem non sufficere ad prædictum effectum. Undo licot conceptus naturæ, et conceptus personæ non distinguerentur virtualiter, d DE INCARNATIONE. sed solum eminentialiter propter requivaaliud, quam subsistere in natura aliena ; lentiam ad res ejusdem lineæ distinctas sed subsistere nequit salvari absque sub· realiter in creaturis ; adhuc Deus posset sistentia, quæ est quasi forma pnestans uniri in ratione personæ, licet non in ra­ illum effectmn : ergo si Deus non habet tione nature. Et hoc modo se haberet, si subsistentiam absolutam ; implicat, quod non esset trinus in personis, sed foret mia ratione alterius praedicati absoluti assumat tantum persona personalitate absoluta, ut naturam creatam. Quam resolutionem sa­ apprehendunt Judæi ; nam juxta commu­ tis expre.-se tradit D. Th in 3, dist. 5, q. nem Scolasticorum et Theologorum sen­ 2 a. 3, ubi affirmat. Quod circumscripta a tentiam posset naturam creatam assumere, Deo omni ratione personæ, non convenit ei ut vidimus in notis ad art. 3, n. 3. assumere : tertum enim est, quod seclusa Pissolvi115. Infertur tertio, qnod si in Deo non ab omnibus prædicatis absolutis subsisten­ turXenii darelur subsistentia absoluta præter relati­ tia, non remanet inter talia prædicata ali­ posset qua ratio personæ. videlicet vel perseitas, leniia vas, minime ■ ,. ■ assumere■naturam ■ ■ ibsoiQU, creatam ratione aheujus præuicati ahsohivel incommunicabilitas : atque ideo illa subsistentia exclusa, nequii Deus assumere li ; οι antecedenter ad subsistentias perso­ posset per aliquod aliud praedicatum absolutum. : ssocnere nales. Hoc consect irium est contra Gabrieritioae lem, Oebamum, Valentiam, et alios, qui 116. Objiciunt tamen Adversarii primo: . alterius licet Deus pro priori ad relationes non ha-“i pnMi- docent Deum, licet nullam subsistentiam cati beret subsistentiam, nec esset subsistens; habeat, posse unire sibi naturam creatam ibsotati. immediate per se, sive ratione prtedicati nihilominus habere existentiam, et esset absoluti. Sed oppositum docent communi­ existons : unde nemonegatDeo existentiam pro priori ad relationes : sed Deus potest ter Auctores nostrae sententiae, et etiam immediate communicari naturæ creatæ sub Auctores illi contrarii, quos dabimus num. 119; nam asserunt Deum non posse a»su- | conceptu exi-tentiæ, ut docuimus dul). mere nisi per subsistentias relativas, quia I pneced. § 4, ergo ratione existentiæ posset sentiunt non bibere subsistentiam absolu- naturam creatam assumere. Secundo quia tam. Et plane colligitur ex molivis pre- i assumere naturam creatam non est aliud, ced. propositis Tum quia naturam creatam quam illam sustentare supplendo delTectum , assumi consistit in eo, quod conjungatur 1 subsistentiæ propriæ : sed licet Deus non cum divina in eodem habente quod utram­ haberet subsistentiam absolutam, illos ef­ que naturam iia ut de illo, et mutuo de se fectus præstare posset; siquidem adhuc ipsis possint in concreto prædicari, ut ve- contineret eminenter perfectionem subsis­ rilicetur, quod Deus est homo, et homo est tentiæ creatæ ; cum maneret infinite per­ Deus, et hic habens est Deus, et homo : sed nisi fectus : ergo independenter a subsistentia detur in Deo subsistentia absoluta, prædkta absoluta verificandum est, quod possit per i J minime salvari valent ; siquidem negata tali prædicata naturarn creatam assumere. Hæc tamen parum urgent. Ad primum u subsistentia, non datur pro priori a i subsis­ tentias relativas hi : Deu» subsistens, sive possemus jure optimo negare majorem : P hic habens naturam divinam : emo negata nam cum subsistentia sit ratio existentiæ, s subsistentia absoluta non est intelligibile, et constituat subjectum proxime capax il­ quod Deus pro priori ad subsistentias rela­ lius, ut satis constat ex dictis dub. præcetivas, atque ideo ratione alicujus pnedicati denti ; implicatorium est, quod Deus pro j absoluti possit immediate naturam creatam priori ad relationes sit existens, et quod pro ' assumere. Tum etiam quia id ipsum est priori ad relationes non si t subsistens. Unde I Deo ratio terminandi, et habendi, sive una ex principalioribus rationibus, quibus ’ assumendi naturam ad extra, quod est illi probari solet Deum habere subsistentiam I ratio habendi, et terminandi naturam ad absolutam, est : quia pro priori ad relatio­ intra : sed seclusa subsistentia absoluta, nes existit : et implicat Deum existere, solæ subsistentiæ relativæ essent ipsi ratio quin sit habens, ut quod existentiam, atque 1 terminandi, et habendi ut quod naturam ideo quin subsistat. Sed respondetur omit­ ad intra : unde pro priori ad tales subsis­ tendo præmissas, et negando consequen- ! tentias non haberet esse utçued, sed precise tiam, quæ ex illis minime colligitur : nam < ut quo ergo exclusa subsistentia absoluta, plus est assumere naturam creatam, quam I ct pro priori ad relativas non posse ter­ huic communicari immediate in ratione I minare, assumere, et habere naturam crea­ existentiæ ; quippe ad primum illud requi- I tam. Tum denique quia assumere non est ritur, quod natura divina, et humana non i sint I S <5? DISP. VÏII, DUB. IV. sint in eodem habento quod, et do illo incon­ crete prædicentur, ut supra explicuimus : habens autem naturam ut quod est re ipsa subsistens in tali natura : unde inintelligibilis est assumptio naturæ absque aliqua subsistentia. Hæc vero‘non desiderantur ad communicationem solius existentiæ; cum suppositum creatum queat existere per existentiam divinam, ut loco cit. ostendi­ mus. Unde ex eo, quod Deus non habens subsistentiam absolutam posset naturæ creatæ uniri in ratione existentiæ ; minime probat, quod posset prædictam naturam assumere. Ad secundum respondetur, quod assu­ mere naturam creatam est illam sustentare, atque supplere defectum subsistentiæ pro­ priæ, non quidem pure ab extrinseco, et in genere causæ efficientis ; sed intrinsece per modum complementi naturæ, sive per mo­ dum causæ formalis intrinsece terminantis. Quod satis liquet in accidentibus eucharis­ ticis, quæ Deus effective sustentat sup­ plendo dependentiam naturalem, quam deberent habere a subjecto; et nihilominus non dicitur ilia assumere, quia illa non unit in se. Licet autem Deus in hypothesi, quod non haberet subsistentiam absolutum, possit elective sustentare naturam creatam independenter a subsistentia ipsi propria ; ad quod sufficeret infinita perfectio, quam supponeretur habere : nihilominus non posset illam sustentare per modum com­ plementi, et in genere causæ formalis in­ trinsece terminantis : quia hoc munus est proprium subsistentiæ, quam Deus ipse non haberet : et quod non habet in se for­ maliter, impossibile est, quod ad extra per se formaliter communicet. Unde quamvis naturam creatam in sensu explicato sus­ tentaret, illam tamen minime assumeret. k 117. Ultimo infertur ex dictis decisio jéitiialterius quæstionis, quam aliqui solent ÜTÔI excitare in præsenti, videlicet, an quælibet U1 perfectio divina, v. g. voluntas Dei, aut ■ere. misericordia, aut justitia possint naturam creatam assumere? Et quidem cum assu­ mere duo dicat, nempe principium actionis assumptivae, et extremum, ad quod trahitur natura creata, aut medium, in quo unitur cum extremo ; oportet hæc distinguere. Et in priori sensu facile apparet pars ne­ gativa : quia certum est aliquas esse per­ fectiones divinas, quæ nequeunt esse principium actionis assumptiva; : nam misericordia, v. g. nec est principium radicale agendi, cum hoc sit proprium na- 93 f··. n «Î’ M? turæ; nec est principium proximum, sive facultas exeeutiva, cum hajue ratio in alio constat, ut explicuimus tr. 3, disp. 5, dob. 3. Cieterum in posteriori sensu difficultas non habet ita exploratam resolutionem. Quidam enim affirmativam partem tuentur, licet non omnes perfectiones divinæ ha­ beant subsistere. Dummodo perfecte exis­ Variæ ­ tant : fundantqu suam opinionem in m>t:- opinio nes < vis quæ num. præced. diruimus : unde rejicendi sunt ex oppositis motivis,quæ ex­ pendimus n. 115. Alii autem partem affir­ mativam etiam tuentur ex suppositione tamen, quod perfectiones divinæ habeant proprias subsistentias distinctas a subsisten­ tia naturæ. Et hi satis consequenter proce­ dunt : nam ex suppositione , quod miseri­ cordia, v. g. habeat subsistentiam propriam, poterunt prædicta misericordia, et natura humana uniri immediate in eodem tertio, aut medio communi, nempe in subsisten­ tia ipsius misericordiæ ; ita ut subsistens in misericordia sit homo, et homo sit subsis­ tens in misericordia : quo nil amplius ad assumptionem requiri videtur, ut constat ex supra dictis. Alii denique amplectuntur par­ tem etiam affirmativam ex suppositione, quod divinæ perfectiones subsistant; licet non per subsistentias proprias sed per sub­ sistentiam divinæ naturæ. Ita sentiunt Joannes Prudentius tr. 3, disp. 3, dub. 2. Godoi disp. 15, § ult. n. 157, et alii. Sed absolute loquendo, et exclusis his Nosln suppositionibus conditionalibus, longe ve­ sentealia. rius censemus, quod omnes (præter natu­ ram), perfectiones divinæ non possunt as­ sumere terminative, sive esse terminum assumptionis. Et probatur ex dictis : quia non omnes perfectiones divinæ habent sub­ sistentias proprias; sed potius subsistunt per unicam subsistentiam absolutam, quæ per se primo convenit soli naturæ, aut po­ tius est ipsa natura divina : atqui ex eo, quod aliæ perfectiones non gaudeant sub­ sistentiis propriis; recte infertur, quod non possint assumere naturam creatam : ergo aliæ perfectiones divinæ, præter naturam, nequeunt assumere. Major probatur : quia natura ut Dei, et aliæ ipsius perfectiones subsistant, sufficit unica subsistentia divina conveniens perse primo naturæ, et ratione naturæ aliis perfectionibus : sicut ad hoc, quod perfectiones divinæ existant, sufficit una existentia per se primo conveniens na­ turæ Dei, et ratione illius aliis perfectioni­ bus : nec enim occurrit major ratio multi­ plicandi subsistentiam absolutam, quam h ·’’ 1 r ■ni! I V. & 1 I® 94 (6 . :· .■ ί % Λ· ;< · - r'v MI .1 i I DE INCARNATIONI existentiam ergo sicut ali® perfectiones non existant per exislentias distinctas ab existentia Dei ; ita nec subsistunt subsis­ tentiis propriis diversis a subsistentia ab­ soluta. Minor etiam suadetur : quia dupli­ citer potest intelligi, aut dici, quod aliquid assumat per modum termini : uno mo lo quia est medium, in quo natura assumpta conjungitur alteri extremo, sicut se habet personalitas Verbi : afio modo quia est extremum, quod natur® assumpl® in ibo medio immediate conjungitur, sicut natura Verbi conjungitur, humanitati in persona Verbi. Sed eo ipso, quod ali® perfectiones divinæ non habeant subsistentias proprias; nequeunt aliquo ex prædictis modis assu­ mere per modum termini. Non quidem primo modo : quia id, in quo fit unio na­ tur® assumpl® debet esse subsistentia, et constituere subsistens, sive habens quod naturam assumptam, Nec etiam secundo modo: quia ad id requirebatur, quod esset extremum immediate unitum ; quod ipsis competere non potest : quippe eo ipso, quod unio fiat in subsistentia per se primo conveniente natur® ; hæc est qu® per se primo, sive immediate unitur, ali® vero perfectiones ratione illius. Nulla enim ratio assignari potest, ut hic ordo invertatur, ot immediatius communicentur attribua, quam natura. Ergo eo ipso, quod predict® perfectiones non habeant subsistentias pro­ prias, nequeunt assumere per modum ter­ mini. ObjetH8. Nec refert, si opponas primo, quod noces. j|cel jn Qeo non ^etur njsi unica subsis tentia absoluta; hæc tamen sicut constituit omnia attributa subsistentia, sic etiam communicat illis vim terminandi alienam naturam : ergo sicut hic Deus subsistens, sive natura Dei ratione subsistenti® po­ test alienam nataram terminare, sive ab­ sumere; sic etiam hic misericors sub­ sistens , sive misericordia Dei ratione subsistenti® poterit idipsum præstare. Secundo, licet perseitas independent!® ronveniat Verbo ratione natur® ; nihilominus ipsa persona Verbi unitur immediate hu­ manitati, et confert illam perseitatem : ergo licet misericordia Dei non subsistât nisi per subsistentiam natur®; potent ta­ men humanitati uniri immediate in ra­ tione subsistentis, atque ideo illam assu­ mere. Tertio, quamvis Spiritus sanctus eadem subsistentia personali subsistat in natura, et in attributo voluntatis, sive amoris; tamen suam processionem ternr- DISP. VIII | nal non prout subsistens in natura, sel turæ, ut de facto contigit in assumptione ' prout subsistens in tali attributo : et hac humanitatis ad Verbum : quippe natura est unita primario, attributa vero ex con ratione ejus processio non est generatio, ut ostendimus tract. 6, disp. 3, dub. 2, j sequenti. Ad ultimum negatur antecedens : oppositum enim probat ratio a nobis pro­ 2; ergo licet natura Dei, et misericordia posita : nam cum misericordia v. g. non Dei subsistant eadem subsistentia abso­ sit ipsa subsistentia ; nequit unire per mo­ luta : poterit nihilominus misericordia ter­ dum medii, aut vinculi, in quo natura minare assumptionem immediato, quin r humana concurrat cum alio priedicato di­ natura terminet tali modo, sod solum ma­ vino, sicut contingit in subsistentia, aut terialiter, et identico. Quarto quia nulla personalitate. Rursus cum subsistentia , apparet implicatio in eo. quod producatur absoluta, in qua misericordia posset uniri, unio specialis humanitatis, peiens pro ter­ conveniat per se primo natur®; impossi­ mino primario, et immediato non Dei na­ bile est, quod uniat nisi illa mediante, et turam, ted misericordiam ipsius, vel aliud I ratione ipsius : atque ideo repugnat mise­ attributum : ergo absque fundamento ne­ ricordiam ratione talis subsistenti® termi­ gamus alias Dei perfectiones posse natu­ nare immediate naturam creatam. Aliam ram creatam assumere. autem subsistentiam non habet ut supra Hæc, inquam, non referunt, sêd con-td ostendimus, et facile concedunt, aut per­ velluntur juxta propositum a nobis moli- η mittunt auctores contrari® opinionis. ! vum. Nam ad primum respondetur ne- I Unde implicatio est, quod misericordia, gando antecedens quoad secundam partem : | aut aliæ perfectiones divinæ assumant na­ quia vis terminandi non convenit omni j turam creatam. subsistenti ; sed subsistenti per se primo, et ratione sui : cætera enim solum uniun­ § nitur ex consequenti. Licet autem natura, et | attributa subsistant eadem subsistentia ab­ Respondetur argumentis contraria: opinionis. soluta; hæc tamen convenit natur® per te primo, aliis vero ex consequenti ratione r >us- 119. Oppositam nostr® assertioni sennaturæ. Ad secundum dicendum, quod Verbum habet perseitatem independent!® ih.ty- lenti am defendunt Alexander 3 p. q, 7, j re:, memo.. 1, art. 2. D. Bonav. in 3, dist. 1, propriam, et ratione istius unitur imme­ 1, q. 3. Richardus dist. 5, art. 1, q. diate humanitati : quod minime præstaret, 2. Henricus quodlib. 3, q. 8. À’azquez disp. si solum subsisteret subsistentia absoluta, 27, cap. 2. Lorea disp. 24, num. 16. Becvel si solum haberet perseitatem indepencanus cap. 5, q. 2. Gaspar Hurtado disp. denti® ratione illius, et non ei propriis : 3,difficul. 4, et alii. Quam probant primo : unde hæc objectio in opponentes retor­ quia juxta doctrinam Conciliorum, et Paquenda est. Contrarius autem discurrendi I irum non est possibilis unio substantialis modus in antecedenti insinuatus procedit ; naturæ creat® cum Deo nisi vel in natura, ex principi s falsis, qu® jam supra ex pro­ vel in persona; sed unio cum Deo ratione fesso rejecimus a num. 55. Ad tertium sI subsistenti® absolut® nec esset in natura, negamus consequentiam : nam ex antece­ I nec in persona : ergo talis unio est imdenti magis infertur oppositum ob notam possibilis : et consequenter Deus ratione disparitatem. Subsistentia enim personalis ! I subsistenti® absolutæ nequit naturam creaSpiritus sancti non convenit per se primo 1 tam assumere. Utraque consequentia patet naturæ, sed amori notionali, qui est ter­ I Ιΐφ- ei præmissis. Et minor est certa : nam minus quo processionis illius personæ } inprimis repugnat creaturam conjungi Deo propter rationes assignatas loco citato, I in unitate natur®, utsatis constat ex dictis unde mirum non est, quod terminus for­ f disp. 3, dub. 1; ergo unio ratione subsis malis talis processionis non sit natura, sed tentiæ absolut® non potest esse in natura*. amor propria personalitate subsistens. C®· Deinde ut esset in persona deberet subsis­ terum misericordia (et idem est de aliis tentia absoluta esse personalitas, et Deum attributis) non habet subsistentiam pro­ constituere personam, qu® subsisteret in priam ; sed subsistit per subsistentiam utraque natura : sed subsistentia absoluta convenientem per se primo natur® : unde nec personalitas est, nec Deum personam nequit assumptionem , aut unionem in constituit : alias hic Dens communis esset subsistentia terminare immediate ratione persona, et subinde incommunicabilis porsui, sed solum mediate, sive ratione na­ turæ, DUB. IV. sonis divinis, quod est hærelicum : ergo repugnat unionem ratione subsistenti® ab­ solutæ fieri in persona. Major autem in qua poterat esse difficul­ tas, probatur primo : quia Concilia, et Pa­ tres numquarn meminerunt alterius unio­ nis substantialis quam vel in natura, vel in persona : quod signum est juxta eorum doctrinam aliam unionem esse impossibi­ lem. Secundo quia Concilium Toletanum Concil, 6 et 11, probat unionem humanitatis cum Toletan. Verbo factam fuisse in persona, quia non est facta in natura : qu® ratio nulla foret, si præter unionem in natura, vel in per­ sona esset possibilis alia unio. Sic autem habet Concilium : Solus Filius formam servi accepit in singularitate personæ non in unitate divinæ naturæ, inid, quod proprium est Filio, non quod commune est Trinitati. Qu® propositiones licet solum videantur mere concomitantes, tamen non ita se ha­ bent ; sed una affert rationem alterius ut recte ponderat Vazquez, et non obscure constat ex supra dictis a num. 42, ut con­ tra Durandum ostenderemus unionem humanitatis ad Verbum non fuisse factam in aliquo prædicato personis communi. Tertio quia D. Anselmus lib. de Incarnat, D Ancap. 4, post medium refellens quemdam selm. asserentem, quod, incarnato Filio, neces­ sarium fuerit incarnari alias personas, infert ipsum censuisse Incainationem fac­ tam esse in natura : quod est contra fidem ut ostensum est disp. 3, dub. 1 : Hic au­ tem, inquit, somniat hominem a Filio Deo magis esse assumptum in naturæ unitatem, quam in unitatem personæ. Si enim hoc non opinaretur, non deceret magis neces­ sarium esse Patrem cum Filio incarnatum quam esse possibile illum simul non esse in­ carnatum, quia sunt plures personæ. Si autem possibilis foret alia unio non in na­ tura, nec in persona, sed in subsis­ tentia absoluta; minus recte intulisset Anselmus illud inconveniens; nam Adver­ sarius facile illud declinaret dicendo Pa­ trem, et Filium, et Spiritum sanctum incarnatos fuisse ratione subsistenti® absolut® sibi communis, quin humanitas illis conjuncta fuerit in unitate natur®. Sensit ergo D. Anselmus unionem substan­ tialem cum Deo esse impossibilem nisi in natura, aut persona. Confirmatur specialiter ex D. Thom. qui CouOruiatio» pro eadem sententia stare videtur : nam D.Thom. quæst. præced. art. 1, statuit unionem humanitatis ad Verbum non fuisse factam ο U ’tu ■ : ■■ .· ♦ Λ DE INCARNATIONE. I I in natura : et deinde art. 2, ex hoc princi­ pio infert fuisse factam in persona : quasi anmens in hunc modum : Humanitas unila est substantialiter Verbo : sed non in natura, ut eri. \ ostensum est : ergo in persona. Vel aliter : Si humanitas non esset unita Verbo vel in natura, vel in persona ; nuito modo esset illi unita : sed unita est, ut docet fides: et non in natura, ut constat ex <.<·!. prxced : ergo unila fuit Verbo in persana. Sic enim discurrit S. Doctor : Omne igitur, quod inesl alicui persons, sive pertineat ad naturam ejus, sive non, unitur ei in persona : si ergo humana natura Verbo Dei non uni­ tur in persona nullo modo ei unitur : e! sic tollitur incarnationis fides. Omnes autem hujusmodi consequentiae inefficaces red­ duntur, si admittatur possibilitas unionis in subsistentia absoluta : quia tunc nihil valebit consecutio a negatione unionis in natura ad affirmationem unionis in persana determinate; cum sit possibilis alia unio ratione subsistentiæ absolutæ. Sentit, ergo D. Thom. hujusmodi unionem esse impos­ sibilem. Idque magis convincitur ex eo. quod in ‘3, dist. 5, quæst 2, art. 2, in corp, resolvit, quod si a natura divina cir­ cumscribatur omnis ratio personalitatis, non potest assumere : constat autem, quod cir­ cumscriptis tribus divinis personis circums­ cribitur omnis ratio personalitatis : ergo natura divina intellecta absque personis divinis, et solum secundum prædicata ab­ soluti nequit assumere naturam creatam. Respoo120. Huic argumento respondent Godoi, Gortoi.ei Gonet negando majorem. Ad cujus proGooeu Lationem concedunt Concilia, et Patres nullam fecisse mentionem unionis secun­ dum subsistentiam absolutam : sed addunt illud-silentium observasse, non quia judi­ caverint talem unionem esse impossibilem ; sed quia arguebant ad hominem contra hæreticos, qui solum concedebant unionem | esse possibilem vel in natura, vel in per- ' sona. Unde consequenter admittunt aliquas consequentias a Patribus factas, et tam in argumento, quam in confirmatione propo­ sitas, non esse legi tunas, et efficaces ex terminis, sed ad hominem. Et deinde ex­ plicant singula testimonia in particulari, ’ prout sua refert. N.“.n, Gæterum displicet hic respondendi modus quia apparet omnino voluntarius. Tum quia cum propositio ab Adversariis objecta sil negativa, videlicet Concilia, et Patres non cognovisse possibilitatem alterius unionis substantialis cum Deo, nisi in na- tura, vel in persona, oportebat ad earn falsificandam producere aliquod vel Conci­ liorum, vel Patrum testimonium, in quo asseruerint possibilem, esso unionem in subsistentia absoluta : quod tamen ita abest, ut præstent relati Auctores, quod potius fateantur Concilia, et Patres nullibi meminisse talis unionis : unde absque fundamento negant propositionem objec­ tam. Tum etiam (quod ex prœcedenti con­ sequitur) nam cum occasione argumenti, et præsentis difllcultaus, positi simus in ea controversia, an Concilia, et Patres senserint possibilem esse unionem subs­ tantialem cum Deo ratione subsistentias absolutæ, nec ne ? oportet, ut qui affirma­ tivam partem tuentur, illam ostendant | proferendo aliqua vel ex Conciliis, vel ex Patribus testimonia, in quibus id asserant : I atqui Auctores relati non solum hæc non j proferunt, sed palam concedunt Concilia, l et Patres nullam fecisse mentionem talis unionis : ergo absque fundamento tuentur partem affirmativam. Unde enim illis, et nobis constare potest, quod Concilia, et Patres ita senserint, nisi interna eorum sententia manifestata nobis fuerit per eo­ rum dicta, seu testimonia? Deinde obli­ gantur singula ex objectis testimoniis in particulari exponere, ut se illis ostendant non contradicere. N Relicta ergo hujusmodi responsione, fa- OSsre IWR cilius, et compendiosius diluetur difficul­ Iwix· tas, observando quid Concilia , et Patres «· Du· 121. Replicabis ex praemissa doctrina in­ ferri possibilem esse subsistentiam creatam, quæ formaliter non constituat personam, aut suppositum, sed praecise subsistens, quod alia subsistentia ulterius determina­ bile sit : consequens est absurdum, et conlra communem sententiam Theologorum, qui sentiunt impossibilem esse ta­ lem subsistentiam creatam, quæ non sit ratio constituendi suppositum, aut perso­ nam : sicut implicat dari subsistens quod creatnm, quod non sit persona, vel suppositum, sive, et in idem redit, quod in­ communicabili ter non subsistat : ergo prædicla doctrina corruit. Probatur se­ quela : nam si in Deo datur, et ad extra communicari potest subsistentia absoluta, quæ immediate formaliter constituat sub­ sistens, et non constituat suppositum, vel 99 pereonam, sed suum formale constitutum relinquat per personalitatem addendam de­ terminabilem; nulla erit implicatio, quod formalis conceptus talis subsistentiæ par­ ticipetur in aliqua subsistentia creata, quæ proinde non constituet suppositum, vel personam, sed praeciso constituet subsis­ teris per aliam personalitatem determina­ bile. Respondetur negando sequelam. Ad Soiutro cujus probationem dicendum est, quod sicut ex eo, quod detur in Deo personali­ tas relativa, quæ Deum non constituit primo absolute subsi-tentem, minime se­ quitur posse praedictam personalitatem participari formaliter in aliqua personali­ tate creata, quæ relativa sit, et subjectam non constituat primo absolute subsisten­ tem ; ita ex eo, quod in Deo detur subsis­ tentia absoluta, quæ præstet per se sub­ sistere, non praestando immediate per se ipsam ultimam incommunicabilitatem ; neutiquam colligitur posse praedictum mo­ dum participari in aliqua subsistentia creata, quæ solum constituat subsistens, non constituendo immediate suppositum, aut personam. Et ratio utrobique est ea­ dem : quia videlicet illæ conditiones sub­ sistentiae- divinæ tam absolutæ, quam relativæ fundantur in infinita Dei per­ fectione, et fœcunditate : qui modus imparticipabilis est a subsistentia creata sub eisdem conditionibus : nam hæc cum sit modus naturalis naturæ creatæ, sequitur naturalem indolem ejus, ac subinde om­ nimodam limitationem, et determinatio­ nem illius. Unde ita illam constituit sub­ sistentem, ut ipsam necessario relinquat incommunicabilem : et consequenter non solum consiiiuit suum concretum subsis­ tens, sed etiam suppositum, aut personam, de cujus ratione est non posse alteri sup­ posito communicari, ut magis ex dicendis dub. 7 constabit. D UBIUM V. Utrum una persona divina possit assumere plures naturas creatas. Mu tas in hac quæst. 3 excitavit D. Thom. difficultates, quæ respiciunt non tam existentiam mysterii Incarnationis ut execution! mandati, quam possibilitatem ipsius hoc, aut illo modo, sub quibus po­ test apprehendi : idque fecit, non ut dis­ putationem institueret de potentia Dei, Ordo in Doctrina D.Thom. 100 DE INCARNATIONE. quam 1 part, præmiserat ; sed ut magis manifestaret quidditatem mysterii, quæ hac via non parum innotescit. Unde postquam art. 3 resolvit, qualiter natura, abstractis personalitatibus valeat assu­ mere ; inquirit art. 4 : Utrum una persona possit assumere sine alia. Et resolutio est affirmativa, ct constat de facto : quia so­ lus Filius incarnatus est. Difficultates vero, quæ contra hanc partem opponi possent, diluimus supra dub. 2, g 1. Solent aliqui occasione prædictæ resolutionis in­ quirere, an saltem per concomitantiam omnes tres divinæ personæ sint in humaIwidens nitalc a Verbo assumpta. Sed quæstio non nonne- multi momenti est, et majna ex parte tessaru. pertinens ad varias nominum acceptiones. VMVideri tamen possunt Vazquez disp. 28 qvri. c. 2, et Nazarius art. cit. cuntrovers. ult. -NJZ4 nas. qui affirmativam sententiam defendunt : Alvarn. Alvarez disp. 20 qui cum Hugone Cardi­ nali, ct ahis negativam tuetur : et his CoociL favet Concilium Trident, sess. 13. cap. 3, Trident. ubi recensens, quæ cum corpore, et san­ guine Christi sunt per concomitantiam in Eucharistia, non numerat Patrem, et Spi­ ritum sanctum. Deinde inquirit D. Thom. artic. 5 : Utrum qualibet persona possit assumere. Et respondet affirmative. Facileque pro­ batur ex eo, quod non est major ratio, ut talis potentia deferatur Filio, quam Patri, et Spiritui sancto : cum igitur Fi­ lius possit assumere, siquidem assumpsit; sequitur idem dicendum esse de aliis per­ sonis. Quod autem Filius præ aliis dp facto assumpserit, provenit non ex aliqua majori necessitate naturali, vel potentia; sed ex libero Dei beneplacito, et congruentiæ rationibus, quas supra insinuavimus num. 37. Ebi tantum observare oportet, quod in casu, quo Pater fieret homo, non diceretur filius Dei, sicut Christus dici­ tur : nam hic in humanitate subsistens est Filius naturalis per filiationem æternam, unitam in tempore humanitati. Quod in Patre, si humanitati uniretur, locum non haberet : quia non filiatione, sed pa­ ternitate uniretur. An vero possvt dici filius Dei adoptivus ratione graliæ habitua­ lis, pendet ex infra dicendis quæst. 23, Deniquæ hic prævenire non expedit que in art. 6, et art. 7 inquirit : An plures personæ possint assumere unam naturam, et utrum una persona valeat plures naturas assumere. Quæ duæ diffi­ cultates magnam habent inter se con- nexionem, et ideo solent simul proponi : sed claritatis gratia illas cum D. Thom. dividimus, incipiendo a faciliori, quæ pro­ ponitur iu titulo. Defenditur communis sententia, et ab ali­ quibus objectionibus vindicatur. 125. Dicendum est unam personam di­ vinam posse plures naturas assumere. Hæc assertio complectitur assumptionem plu­ rium naturarum tam simultaneam, quam successivam, el plurium naturarum non solum numero, sed etiam specie, aut genere diflerentium : innititur enim mutiΛ vis hæc omnia comprehendentibus, ut sta] tim constabit. Estque commune placitum i Theologorum, et erat etiam tempore D. d.ti.os Thom ut constat ex his, quæ senbit in 3, < dist. 1, quæst. 1, art. 5, ubi ait : Dicendum, quod hoc fere ab omnibus conceditur, quod una persona divina potest plures naturas humanas assumere. Unde superfluum est scholasticos eo loco, aut D. Thomæ Ex­ positores in præs. art. 7 in particulari referre. Fundamentum desumptum ex S. Doc- Batie. tore locis relatis id satis efficaciter probat : quoniam una numero natura creata est extremum assumptibile inadæquatum res­ pectu unius, et cujusvis personæ divinæ : ergo una, et qnælibet persona divina po­ test assumere non solum unam naturam creatam, ut de facto contigit, sed etiam plures. Consequentia patet : nam si as­ sumpta una natura creata, persona assu­ mens non posset simul alias assumere; natura creata esset in ratione assumptibii lis extremum adæquatum personæ divinæ assumentis ; quippe quæ exhauriret ejus vim assumptivam, et esset tanta in ratione assumptibilis, quanta illa est in ratione assumentis. Antecedens vero suadetur nam linitum est inadæquatum infinito, cum infinite excedatur ab illo : sed na­ tura creata est extremum assumptibile finitum; persona vero divina est extre­ mum assumens infinitum ; ergo una nu! mero natura creata est extremum as­ sumptibile, inadæquatum respectu unius, et cujusvis personæ divinæ. Major, et consequentia constant. Et minor quoad primam partem est manifesta; quoad se| eundam vero ostenditur ; nam persona divina in ratione assumentis duo dicit. nempe DISP. VIH, DUB. V. nempe virtutem effectivam unionis, sive assumptionis pttfîsivœ, et vim terminali­ um natura* assumptæ : sed utraque ratio est infinita; illa quidem, quia est ipsa omnipotentia ; ista vero quia est persona­ litas divina terminans ad intra naturam Dei infinitam : ergo persona divina est extremum assumens infinitum. Cfcf: Confirmatur primo : quia unam perso­ nam divinam assumere plures naturas, nec repugnat ex parte personæ divinæ, noc ex parte naturarum : sed ex his capi­ tibus posset repugnantia assignari : ergo nullo modo repugnat, quod plures naturæ assumantur ab una, et eaiem persona di­ vina. Major quoad primam partem est cer­ ta : quia persona divina est infinita in terminando : ergo ex parte ejus minime repugnat, quod assumat plures naturas. Secunda vero minoris pars etiam osten­ ditur : quia licet duæ natu rie creatæ se­ cundum naturalem capacitatem se exclu­ dant a consortio ejusdem personæ ; non tamen secundum potentiam obedientialem, juxta quam fieret earum unio. Unde vide­ mus, quod non obstante, quod natura divina, et humana magis inter se distent; quam duæ naturæ creatæ; nihilominus uniuntur in eadem persona Verbi ; quia prædicta unio ex parte humanitatis fit sefenh. eundum potentiam obedienlialem. — Con­ firmatur secundo ex D. Thom. loco cit. ex 3, sent, in 3 argument. Sed contra, ubi ait : Potentia Filii per Incarnationem in nullo minorata est : sed Filius ante In­ carnationem poterat humanam naturam aliam ab ea, quam assumpsit, assumere : ergo el nunc potest. Cumque prædictæ nalune non sint inter se incompassibiles, ut proxime dicebamus ; poterit terminare si­ Trrti?. mul, et habere tales naturas. — Confirma­ tur tertio ex eodem D. Thom. in hoc art. 7, inargum. Sed contra, ubi inquit : Quid­ quid potest Paler potest Filius ; sed Paler post Incarnationem Filii potest assun^ere naturam humanam aliam numero ab ea, quam Filius assumpsit : in nullo enim per Incarnationem Filii est diminuta potentia Patris, vel Filii : ergo videtur, quod Filius post Incarnationem possit aliam naturam humanam assumere præler eam, quam as­ sumpsit. 126. Nullum reperimus Auctorem, qui sentiat contra communem hac assertio­ nem. Sei possunt aliqua opponi, quæ ?C52 ’ diluemus, ut inde magis firmetur. Obji!·<■>. cies ergo primo : quia naturæ multiplican- 101 tur numero per supposita : hæc enim comparantur ad naturas per modum subjecti, aut materias, a quibus sumitur individuatio formarum : sed si una persona divina as­ sumeret plures humanitates, idem esset omnium suppositum, ut ex se liquet : ergo tales humanitates non distingueren,tur numero : et consequenter essent plu­ res, ut supponitur ; et non essent plures, ut hæc objectio probat : quæ est manifesta implicatio. ! Respondetur, quod admisso naturas in- Soivitur. dividuari per supposita, hæc debent esse eisdem naturis propria, sive connaturalia, ad quæ ipsæ naturæ dicunt connaluralem habitudinem : unde fieri non potest, quod pluribus naturis non correspondeant se­ cundum aptitudinem plura supposita pro­ pria. Hoc autem salvaretur, licet plures naturæ numero differentes assumerentur ab eadem divina persona : quia licet es­ sent in eodem supposito, tamen dicerent connaturalem ordinem ad plura supposita propria ; et rursus illud unum suppositum divinum subrogaretur loco plurium, et eorum vices gereret : unde esset æquivalenter plura. Atque ideo ex ejus unitate non inferretur unitas numerica natura­ rum, seu rei assumptæ. Sed addendum est ex D. Thom. loco cit. ex 3 sent, in resp. D.Tl.cm. ad 1 : Quod nalura ab eodem habet, ut indi· viduetur, el dividatur. Unde cum princi­ pium individuationis sil materia aliquomodo sub dimensionibus terminalis considerata ; ex ejusdem divisione humana nalura dividi­ tur, et multiplicatur. Unde si assumpsisset duo corpora, et duas animas ; duas huma­ nas naturas assumpsisset. Non tamen seque­ retur, quod essent duo supposita, aut duæ hypostases : non enim materia quolibet modo divisa constituit diversitatem supposi­ torum ; sed solum quando ulrobique inveni· tur esse discretum, et subsistens per se. Unde non potest dici, quod duæ manus sunt duæ hypostases, sed conveniunt in eadem hypos­ tasi hominis. Ita etiam duæ humanæ naturæ, quia non haberent esse discretum, sed uni­ tum in una persona Filii Dei; non esset na­ turarum illarum divisio secundum duo sup­ posita, sed solum per divisionem materis. 127. Objicies secundo : nam ideo per­ Spcuii 1j sona Verbi posset assumere plures natu­ objectio. ras, quia habet vim infinitam in termi­ nando, et personando : sed hæc ratio est nulla : ergo nequit plures naturas assu­ mere. Probatur minorj : quia Pater æternus habet vim generandi infinitam : et I 102 ■· j? r< 9> •X * i w J_ '4 DE INCARNATIONE. tamen nequit generare nisi unam perso­ nam, videlicet unicum Filium æternum : ergo ex eo, quod hic habeat vim infinitam terminandi, non sequitur , quod possit terminare plures naturas. Quod si dicatur potentiam generativam Patris quasi expli­ cari unico actu, cui unus terminus infini­ tus, ac subinde adaequatus corresponde^ videlicet infinita Filii geniti persona : vim autem terminativam Filii non expleri per unam naturam creatam, quæ finita est, ut in fundamento nostræ assertionis expendi­ mus. Si id, inquam, respondeatur ; facile falsitatis convincitur : quia inde liet Fi­ lium nullam posse terminare naturam creatam : infinita enim ejus vis, quam in terminando habet, sufficienter, et adæquate expletur in terminatione divinæ naturæ, quæ est infinitum terminabile. Respon­ Respondetur sustinendo solutionem in­ sio. ter arguendum datam, quæ optima est. Et ad ipsius impugnationem respondetur se ipsam, et statum pnesentis difficultatis destruere : nam si vis, quam Filius habet in terminando naturam exhauritur per terminationem naturæ divinæ ad intra, sicut potentia generative Patris expletur generando unicum Filium : p'ane fiet Fi­ lium non posse assumere aliquam naturam creatam, nec humanam assumpsisse. Quod ex una parte est contra fidem mysterii In­ carnationis : et ex alia excludit statum hu­ jus difficultatis ; si enim Filius nullam valet terminare naturam creatam, vane quæritur, an possit terminare, sive assu­ mere plures. Fateri ergo oportet, quod Filius non obstante, quod ad intra termi­ net naturam infinitam, possit nihilominus terminare ad extra naturam creatam : et quod hoc supposito, possit plures : quia nulla natura creata est terminus adæquatus virtutis infinitæ ad extra terminativæ. Sicut non obstante, quod vis voluntatis divinæ in diligendo habeat adæquationem ad intra cum bonitate divina, quæ est objectum infinite amabile ; tamen potest diligere bona ad intra (licet diverso modo, hoc est, non necessario, sed libere : et quia nullum bonum ad extra eam virtutem explet, potest Deus plura, et plura, ac ma­ gis, et magis diligere. Idemque apparet in potentia Dei producente ad intra terminum infinitum, sibi adæquatum : quo non obs­ tante potest producere ad extra ; et nihil unquam ita perfectum producet, quin pos­ sit plura, et perfectiora saltem in modo producere : quia nihil est infinitum, illi- quo potentiæ adæquatum. Do potentia vero generativa alia est ratio : hæc enim respicit genitum, quod sit ejusdem naturæ cum principio : repugnat autem creaturam convenire univoce cum Deo in natura : et ideo repugnat, quod Deus habeat, genoretque filios naturales ad extra. 1*28. Objicies tertio : quia si duæ na- Tenii turæ creatæ essent in una persona divina; objw,iô· haberent majorem unitatem, quam duæ personæ divinæ subsistentes in eadem nalura divina : consequens est absurdum : ergo repugnat unam divinam personam habere, sive assumere plures naturas creatas. Sequela ostenditur : nam dato, quod idem suppositum haberet duas na­ turas, et secundum unam esset Jesus, et secundum aliam Petrus; oporteret, qnod de illis verbum sum, esi, sui singulariter prædicaretur : uterque enim esset idem suppositum : at illud verbum non prædicatur de Patre, et Filio singulariter, sed pluraliter, ut Joan. 10 : Ego, el Paler unum sumus : ergo major unitas esset illarum naturarum in una persona, quam unitas divinarum personarum in natura divina. Respondetur ex D. Thom. loco. cit. ex Dilnia D 3 sent, in resp. ad 4, ubi ait : Dicendum, tur Thom. quod sicut esi in divinis personis, quod propler unitatem essentia, el pluralitatem personarum, quidquid ibi prædicalur ad essentiam perlinens, prædicalur singulari­ ter, ul cum dicitur : Pater, el Filius sunt unus Deus : quod vero ad personam per­ linet, pluraliter prædicalur, ut cum dici­ tur : Pater, el Filius sunt persona. Ita e contrario esse hic : quia quidquid ad na­ turam pertinet, prædicaretur pluraliter : quod vero ad personam singulariter. El quamvis summa sit unitas trium persona­ rum propter essenliæ simplicitatem ; non est tamen inconveniens, ut Pater, et Filius ad invicem non habeant aliquam unitatem, quæ in creatura aliqua invenitur, scdicel personal^n ; cum sint vere particulariter distincti. Recolantur etiam, quæ supra diximus disp. 4, num. 54, unde magis constabit ad objec­ tionem. izH 129 Ubjicies Objicies quarto : quia si duæ na- Qwrfc turæ creatæ essent in una persona divina, obicclio uniretur se totis, et penetrarentur; et deinde natura prius assumpta assumeret naturam post advenientem : hæc autem omnia sunt satis absurda : ergo absurdum est dicere, quod una, et eadem persona divina possit assumere plures naturas. Sequela quoid priorem partem ostenditur : nam DISP. VIH, DUB. V. tl!J 1 ta wû '■ Jîrn nani quia nalura divina, et humana sunt in eadem Verbi persona, se intimo at­ tingunt : orgo si duæ naturæ creatæ essent in eadem persona, se intime, et totaliter attingerent : sed contactus iniimus, el loUlis duarum naturarum corporalium in eodoni est vora penetratio, ul patet in duobus corporibus exislcntibus in eodem loco : orgo prædictæ naturæ creatæ exisIonios iu eadem persona se penetrarent. Deindo ostenditur sequela quoad secundam panem : nam qnia nalura divina est in persona assumente, dicimus non solum personam, sed etiam naturam Dei assu­ mere : ergo si una natura creata prius esset in persona assumenlo, et hæc ul­ terius assumeret aliam naturam ; diceretur non solum, quod persona divina assume­ ret, sed etiam natura creata prius in illa existons. Confirmatur : nam si du® naturæ creatæ essent in eadem persona divina; daretur communicatio idiomatum inter illas, v. g. si Deus secundum unam esset Jesus, et secundum aliam Joannes ; fieret, quod moriente Joanne diceretur mori Jesus, et contra : id vero falsum apparet : nam cum prædictæ naturæ nullam inter se haberent unionem, sed possent loco distare : id quod conveniret supposito prout in una, non prædicaretur de illo prout in altera : ergo tales naturæ ne­ queunt simul uniri eidem divinæ personæ. Sequela autem ostenditur : nam subjecta in propositionibus supponunt materialiter pro suppositis : sed idem esse suppositum substans utrique naturæ, idemque dicere­ tur Jesus, et Joannes : ergo moriente Joanne diceretur mori Jesus : sicut quia idem Verbum est Deus, et homo, mo­ riente homine dicitur mori Deus, id ost suppositum deitatis in humanitate subsis­ tens : daretur ergo in tali casu communi­ catio idiomatum inter prœdictas naturas. Ad objectionem respondetur negando sequelam quoad utramque partem. Cujus probationibus optime occurrit D. Thom. in hoc art. 7, in resp. ad 3, his verbis : Dicendum, quod divina, et humana nalura non eodem ordine se habent ad unam per­ sonam divinam, sed per prius comparatur ad ipsam divina natura, utpolo quas est unum cum ea ab asterno : sed nalura hu­ mana comparatur ad personam divinam per poslerius, ulpole assumpta ex tempore a divina persona : non quidem ad hoc, quod natura sit ipsa persona, sed quod persona 103 in nalura subsistat : Filius enim I)ei esl sua beitas ; sed non esl sua humanitas. El idea ad hoc, quad nalura humana assumatur a divina persona, requiritur, quod divina nalura uniatur unione personali loti na* turæ assumptas, id est, secundum omnes parles ejus. Sed duarum naturarum as­ sumptarum esset uniformis habiludo ad personam divinam, nec una assumeret aliam. Unde non oporteret, quod una earum lolaliler alleri uniretur, id tsl, omnes par­ ies unius omnibus parlibus alterius. Itaque unio natura) assumptio cum natura divina est longe major, quam unie unius natur® assumpta) cum altera natura assumpta ab eadem persona : quia natura divina est idem realiter cum persona assumente ; et ideo nequit natura assumpta uniri per­ sonne, quin realiter uniatur naturæ divinæ. Sed natura prius assumpta non est idem realiter cum persona assumente ; quocirca ex eo, quod altera natura postea assuma» tur, non sequitur, quod uniatur imme­ diate priori illi naturæ, vel quod habeant inter se conjunctionem, sed solum quod communicent in eodem supposito. Unde ex vi hujus queunt optime inter se sepa­ rari, et existere in diversis locis : ut si Verbum ratione sum infinitatis assumeret naturam existentem apud nos, et naturam existentem apud Indos, non propterea eas loco conjungeret, nec uniret inter se. Quod satis declarat nullam ex vi assump­ tionis sequi inter tales naturas intimam attingentiam, aut penetrationem. Deinde natura divina dicitur creatam assumere, non præcise, quia est in Verbo assumente, sed quia est realiter ipsum Verbum, et principium activum assumptionis ; undo assumendo ad Verbum dicitur ad se su­ mere. Natura autem prius assumpta licet sit in Verbo; nihilominus non est ipsum Verbum, nec principium activum assumptionis : quocirca licet Verbum assumat, non propterea natura prius assumpta di­ cetur aliam supervenientem assumere ; sed perinde in ordine ad hunc effectum se habebit, ac si non existeret in Verbo. Ad confirmationem Cajet. Medina in hoc art. 2, et alii negant sequelam : sentiunt enim non fore communicationem idiomatum inter prrcdictas naturam, et consequen­ ter quod morionte Joanne, non diceretur mori Jesus, aut e contra, sed mori Deum subsistentem in illis naturis. Et rationem insinuat Cajetanus, quia communicatio idiomatum fundatur de facto in eo quod di- Prîn'3 conlirmationis solutio. 104 Melior respon· SiO· DE INCARNATIONE vinitas est idem realiter cum Verbo : el ideo si Verbum moritur in una natura, di­ citur Deus mori : sed natura assumpta non est idem realiter cum Verbo : unde nequit fundare similem communicationem. Medina vero aliam rationem repræsentat : quia si moriente Joanne, diceretur mori Jesum, significaretur Jesum mori in propria ipsius natura : quod tamen esset falsum. Sed melius, et facilius respondetur con­ cedendo sequelam, quæ nulium absurdum continet, sed veritatem : quia ad commu­ nicationem idiomatum sufficit,quod unum, et idem suppositum subsit utrique naturæ, seu formæ; et quod prædicationes fiant per nomina suppositum in concreto significan­ tia. Quod patet tum in formis accidentali­ bus : nam hac de causa designato lacte vere dicitur : Dulce est album, et e converso. Tum etiam in sequenti syllogismo expositorio : Joannes moritur : ergo Verbum mo­ ritur : sed Verbum est Jesus : ergo Jesus moritur. Tum quia motiva opposita levia sunt : nam communicatio idiomatum, quæ de facto datur in Christo, non fundatur ne­ cessario in eo, quod natura divina sit idem realiter cum Verbo, ut Cajetanus vult; sed in eo, quod eadem \*erbi persona habet utramque naturam. Nec significaretur Je­ sum pati in propria ipsius natura, ut obji­ cit Medina : quia subjecta in concreto significata stant pro materiali : unde solum significaretur suppositum, quod est Jesus, mori : quod esset verum : sicut eadem ra­ tione verificatur Jesum esse creatorem, et ab æterno. Id autem, quo inter arguendum improbabatur sequela, nihil valet ; quia distinctio realis, aut distantia localis inter naturas assumptas sicut non impedit, quod communicent in eodem supposito, ita nec impedit, quod habeat communicationem idiomatum, quæ in priori illa communica­ tione fundatur. i π. Diluitur principalis objectio, et resolvitur, an una persona assumens duas naturas hu­ manas esset unus homo vel plures. ÇuiDti ohjcciio. 130. Ultimo; et difficilius contra communem assertionem opponi potest unam personam divinam assumentem duas huma­ nitates fore, et non fore unum simpliciter hominem : consequens implicat manifes­ tam contradictionem : ergo implicat, quod una persona divina assumat duas naturas DISP. VIII, DUB. V. humanas. Major ostenditur : nam in pri­ nw. Sed diversitas naturarum, manente mis foret unus simpliciter homo, et non identitate suppositi, non impediret, quin de plures; quia esset una tantum persona in invicem prxdicarentur : quia identitas sup­ utraque natura : deinde non esset simplipositi sufficeret ad veritatem prx dicationis. citur unus homo, sed plures; quoniam »*'·*■ Deinde probatur secundo ratione proposita essent plures humanitates, quæ duo pro­ a D. Thom : quia ad unitatem nominis pria concreta, sive homines constituunt : substantivi suflicit unitas formæ : et hac foret ergo, et non foret unus simpliciter de causa 1res divinæ personæ sunt unus homo. Nec vis hujus objectionis infringi­ Deus : et si tres divinæ personæ assume­ tur, si cum Durando in 3, dist. 1, quæst. 3, b Ι.ΊΗ, j rent eandem humanitatem, essent unus in resp. ad 3, dicatur personam habentem homo : ergo pariter ad pluralitatem sub­ stantivi suflicit pluralitas formæ : quippe duas humanitates nec esse unum hominem simpliciter, nec plures homines simpliciter, oppositorum eadem est ratio : atqui assu­ sed unam simpliciter personam cum pluri­ mente una persona duas humanitates, es­ bus simpliciter humanitatibus. Nam contra sent duæ formæ, seu naturæ, ut ex se li­ hoc est : quod unum, et multa dividunt rai* quet : ergo essent plures homines. Tertio adæquate ens : ergo impossibile est aliquid quia hic homo, sive individuum naturæ esse simpliciter ens et constitui simplici­ humanæ constituitur in esse talis per hanc ter sub aliqua ratione entis, et quod non naturam humanam individuam ; sicut homo sit vel simpliciter unum, vel simpliciter constituitur in specie humana per talem multa : atqui concretum ex personalitate specie naturam : ergo ubi fuerint plures divina, et humanitatibus assumptis esset naturæ humanæ individuæ, ibi necessario simpliciter homo, et sub ente simpliciter admittendi sunt plures numero homines, constitueretur ; ergo implicatorium est, sive plura individua naturæ humanæ : sed quod non esset simpliciter unus homo, vel assumente una persona divina plures hu­ simpliciter plures homines, vel quod ab manitates, ibi essent plures naturæ humanæ unitate, et pluralitate simpliciter talibus individuæ : ergo ibi essent plures homines praescinderet. numero differentes : ergo talis persona non Huic objectioni dupliciter respondent Pries j esset unus homo, sed plures. Auctores. Nam eorum aliqui dicunt in eo | 131. Alii autem Auctores sentiunt, quod moie. ta eventu non fore unum hominem simplici­ «ta in tali eventu non essent simpliciter plures P ter, sed plures simpliciter : idque defen­ iwi homines, sed unus simpliciter homo. Ita dunt Capreolus in 1, dist. 4, quæst. 1, capiH. ! D. Thom, in hoc art. 7, ut infra ponde­ art. 1 ad i. Aureoli contra 5 conci. Alti- 15S. rabimus, ubi communiter omnes Thomistæ Alti-s- i siodorensis lib. 3, summæ tract. 1, cap. 1. <£££ 1 1ι1θπ1νΐΓ> Cajetanus, Medina, Alvarez, Scolus in 3, dist. 1, quæst. 3 et dist. 12, Saia. ! ^.'Cabrera, Nazarius, Arauxo, Zipullus, Maq. I, g Juxta quxslionem islam. Vazquez 1, vat^a. I ünn. riais, Ferrara 4 contra gent. cap. 11, p. disp. 55, cap. 4, et alii plures. tai. J°an. a S. Thom. disp. 6, art. 3. Godoi Et probatur primo ex D. Thom, loco Mofin i disp. 16, g 8, num. 136. Gonet disp. 8, supra cit. ex 3 sent, in resp. ad 2, ubi Priu art. 5, conci. 1, et alii. Quibus suffraganbanc partem defendit, ac probat his verbis : itçLilurLorca disp. 31, num. 9. Suarez disp. Jjî',3. Dicendum, quod stante prædicta positione, Mi. 13, sect. 3. Becanus cap. 4, quæst. 4, few. concl. 2. Granados controv. 2, tract. 5, Petrus, cl Jesus non sunt duo supposita, sed Im. unum : el hxc est vera, Petrus est Jesus. El Saa. disp. 2. Lugo disp. 3, sect. 3, et alii plu­ Iw. res. tamen Pelrus, et Jesus non sunl unus homo, sed duo homines; singularitas enim, el plu­ Quorum fundamentum est : quoniam ad ralitas termini substantivi attenditur secun­ multiplicationem concreti substantivi non (If. dum unitatem, vel pluralitatem naturæ sufficit pluralitas formarum , sed ultra significalx per terminum; et non secundum requiritur pluralitas suppositorum : sed unitatem, vel pluralitatem suppositorum. assumente una persona divina duas hu­ Quamvis enim Paler, et Filius,' et Spiritus manitates, licet essent ibi duæ formæ, vel sanctus sint hia supposita; tamen propter naturæ, nihilominus suppositum esset unitatem divinx naturæ, quam significat hoc unum ; ergo cum homo sit quoddam nomen, Deus, dicuntur unus Deus. Ita e con­ concretum substantivum, in tali suppo­ trario quamvis Jesus, et Petrus essent unum sitione non essent plures homines, sed suppositum; tamen propter pluralitatem na­ simpliciter unus homo. Cætera constant. Et major suadetur : tum quia ita comtnuturarum assumptarum dicerentur duo homi­ nes. 105 niterdocetur in summulis, ut videre estapud N. Complut, abbrev. lib. 2. Institut, c. 6, x. comqui hac de causa observant sensum hujus pint. propositionis, video 1res homines esse, video tria supposita habentia 1res humanitates. Turn quia ita convincunt exempla : nam quia hoc nomen, paler est substantivum ; licet demus, quod generans plures filios illos respiciat pluribus relationibus pater­ nitatis, nemo propterea dicit esse plures patres, sed unum. Et similiter licet geni­ tus diversis relationibus respiciat patrem, et matrem, non dicitur plures filii, sed unus. Pariter hæc nomina artifex, do­ minus, et hujusmodi sunt substantiva : et licet quis habeat plures artes, aut do­ minia, non appellatur plures artifices, aut plures domini, sed unus cum pluribus artibus, aut dominiis, ut optime tradit D. Aug. lib. 7 de civit, cap. 20, ubi ait : D. Au Nunquid si unus homo in diversis rebus duas gast. habeat polestales, aut duas artes, quia sin­ gularum diversa vis est, ideo duo judices, aut duo dicuntur artifices? Et confirmatur exemplo satis apposito, ConBr et proprio præsentis materiæ : nam licet roatio in persona Christi sint duæ naturæ, divina videlicet, et humana; non dicimus Chris­ tum e?se plures, sed unum propter uni­ tatem suppositi : ergo pariter licet haberet plures naturas humanas, non diceretur plures homines, sed unus. Patet conse­ quentia a paritate : quia major est diver­ sitas inter naturam divinam, et naturam humanam, quam inter duas humanas na­ turas : sed non obstante majori illa di­ versitate, quia suppositum est eidem; Christus non dicitur plures, sed unus; nec plures substantiæ, sed una substantia : ergo concurrentibus duabus naturis huma­ nis in eadem persona, non diceretur plu­ res homines, sed unus. Et declaratur am­ plius : quia ad pluralitatem requiritur alietas eorum, quæ plura dicuntur : si autem una persona propter duas naturas assumptas simul esset Jesus, et Petrus, non daretur alietas inter Jesum, et Pe­ trum : sed potius vere diceremus Jesus est Petrus, et Petrus esi Jesus : sicut propter concursum naturæ divinæ, et humanæ in eadem Verbi persona vere dicimus desi­ gnato Christo : Hic homo est hic Deus, et hic Deus est hic homo : ergo ibi non dare tur alius, et alms homo, ac subinde plures homines, sed unus simpliciter homo. 132. Uterque relatus dicendi modus est l·. i·' h· V ■. . ! -i X. Ή <06 DE INCARNATIONE DISP. VDJ, DUB. V. satis probabilis, et objectionem propositam valde probabiliter diluit excludendo inten­ tatam contradictionem, et signando unam ejus partem, quæ determinate in ea hypothesi verincaretur. Unde possemus utramqne responsionem in sua probabilitate relinquere, judicio lectoris probandam. PræierSed quia hunc modum problemaiice pro· Q( seeeGdi cedendi minus aptum sæpo consuimus ; semen­ secundæ opinioni, quæ longe probabilior, ti i. et communior est, subscribimus. Quoti jam feceramus tract. 6, disp. 17, dub. 6, ubi ex professo ostendimus, quod ad multipicanda concreta substantiva requiritur multiplicatio formarum, et suppositorum. Et praecipuum motivum est auctoritas Γ) D.ThOCh Thom. ita palam docentis in hoc art. 7, ubi proposita objectione supra facta, illam diluit his verbis : Ad secundum, dicendum, quod posset videri, dicendum, quod prxdicta positione facta sequeretur, quod essent duo homines propter duas naturas absque hoc, quod ibi essent duo supposita : sicut e converso 1res person* dicerentur unus homo propter unam naiuram assumptam, sicut supra dic lum Ml art. prxccd. ad I. Sed hoc non vide­ tur esse veruin : quia nominibus est utendum, secundum quod ad significandum sunt im­ posita : quod quidem est ex consideratione eorum, qu* apud nos sunt. Et ideo oportet circa modum significandi, et consignificandi considerare ea. qu* apud nos sunt : in quibus nunquam nomen ab aliqua forma impositum pluraliter dicitur, nisi propter pluralitatem suppositorum. Homo enim, qui est duobus vesti­ mentis indutus. non dicitur duo vestiti,sed unus vestitus duobus vestimentis. Et qui habet duas qualitates, dicitur singulariter aliqualissecun­ dum duas qualitates. Natura autem assumpta quantum ad aliquid se habet per modum in­ dumenti; licet non sit similitudo quantum ad omnia, ut supra dictum est quxst. 2, art. 6 ad 1. Et ideo si persona divina assumeret duas naturas humanas, prupter unitatem suppositi diceretur unus homo habens duas naturas humanas. Contingit autem, quod plures ho­ mines dicuntur unus populus propter' hoc, quod conveniunt in aliquo uno, non autem propter unitatem suppositi. Et similiter si dux person* divin* assumerent unam numero hu­ manam naturam, dicerentur unus homo, ut supra dictum est art. prxced. non unitate suppositi, sed in quantum conveniunt in ali­ quo uno. Ubi satis aperte docet D. Thom. ad multiplicandum hoc concretum subs­ tantivum homo requiri multiplicationem forma?, et multiplicationem suppositi : et r * quod hac de causa, sicut si dum person© nas, non proptoroa diceretur plures homi­ divinæ assumerent eamdem humanitatem, nes; quia licet forma oo nomine signifi­ non dicerentur plures homines ob defec­ cata esset multiplex, suppositum tamen tum multiplicationis format : sic otiam ei esset unum, ct idem. una persona divina assumeret duas huma­ Uù Ex quibus omnibus hæc regula secun­ nitates, non diceretur plures homines ob dum doctrinam I). Thom. in nominibus defectum multiplicitatis suppositi. Confirmatur ex eodem S. Doelore I p. Fq, ATua substantivis præ oculis habenda esi, quod licet significent formam ; nihilominus ter­ quæst. 36, art. 4, ubi inquirit : Utrum Pa­ dru.; mini numerales eis applicati appellant tam ter, et Filius sint unum principium Spiri­ supra formale, quam materiale significa­ tus sancti. Et respondet affirmative : (luta tum : unde multiplicant formas, et suppo­ licet hoc nomen, principium, significet pro­ sita. Licet enim ad multiplicationem tabum prietatem : tamen significat eam per modum concretorum substantivorum requiratur per substantivi .* sicut hoc nomen, paler, et se, et essentialiter pluralitas formarum sicut Filius, etiam in rebus creatis. Unde nume­ causa; tamen sola non sufficit; sed insuper rum accipit a forma significata, sicut et alia necessario desideratur pluralitas supposi­ substantiva. Sicut igitur Paler, et Filius sunt torum sicut conditio : quia formæ substan­ unus Deus propter unitatem form* signifi­ tivorum allerunt supposita, et ita signifi­ cat* per hoc nomen Deus : ita sunt unum cantur per sua concreta. Unde sicut tres principium Spiritus sancti propter unitatem personæ divinæ non sunt tres Dii ob proprietatis significat* in hoc nomine prin­ defectum pluralitatis in forma significata cipium. Occasione autem hujus resolutio­ pernomen, Deus : sic 1res humanitates in nis, et doctrin® sibi opponit, quod si uni­ una persona non essent 1res homines ob tas in substantivis sumitur a forma per defectum pluralitatis in supposito consinomen significata, sequitur, quod ubi fue­ gnificato per nomen, homo. Et sicut in rint plures formæ, ibi non detur unitas, divinis est unus Deus cum tribus personis; sed pluralitas : et consequenter quod cum sic in nostro casu esset unus homo cum duabus naturis. Radicem autem hujus in Patre alia sit forma, seu virtus, qua est • fcei. doclrinæ non male insinuavit Suarez sect, principium Filii; et alia sit forma, seu vir­ ci!, ji Ratio vero; quia pluralitas divisio­ tus, qua est principium Spiritus sancti; nem significat et hæc negationem unitatis : inde fiet, quod Pater non sit dicendus e converso autem unio, et unitas signifi­ unum principium Filii, et Spiritus sancti, cant indivisionem in aliqua ratione. Unde sed plura principia. Quod est ipsissimum ut aliqua in aliqua ratione sint unum; suf­ motivum, quo Auctores prioris solutionis ficit, quod sub illa uniantur, et divisionem ducuntur, ut dicant unam personam ha· non habeant. Cæterum ut sint plura, re­ bentem duas humanitates non esse unum quiritur, quod nullo modo uniantur ad hominem, se 1 plures. Videamus ergo, componendum aliquod unum. Quia ergo quid object® difficultati respondeatD.Tho.: plures personæ divinæ uniuntur in una Ad secundum, inquit, dicendum, quod cum Deitate non sunt plures Dii, sed unus. dicitur Pater, et Filius sunt unum princi­ Et quia duæ humanitates unirentur in uno pium Spiritus sancti, designatur una pro­ supposito, non essent plures homines, sed prietas, qu* est forma significata per nomen. unus. Non tamen sequitur, quod propter plures 133. Ad motiva vero pro prima opinione proprietates possit Paler dici plura princi­ ,;,i proposita facile constat éx dictis. Ad pripia : quia implicaretur pluralitas supposi­ «a· Minn enim respondetur D. Thomam hatorum. Quibus verbis palam significat, Luisse quidem illam opinionem in scripto quod ad multiplicandum concretum subs­ EE super sententiae; sed il!am retractasse in tantivum requirituret multiplicatio formae, Somma, duobus locis supra relatis, ut cum et multiplicatio suppositi. Qua rationo licet Cajet, observavimus loco cit. ex tract. 6, Pater, et Filius sint plura supposita, non num. 28. Et ad rationem testimonio D. sunt plura principia Spiritus sancti, quia Thom, insertam dicendum est, quod licet habent unam, et eandem proprietatem, multiplicitas substantivorum sumatur a furseu formam : et eadem ratione licet in Pa­ m, sicut a ratione formali, et causa per tre smt duæ formæ, seu proprietates ad se; nihilominus dependet sicut a conditione influendum, non est plura principia, quia a supposito : et ideo licet forma multipliest unicum suppositum. Pariter ergo licet celor, si suppositum est idem, non mulliuna persona haberet duas naturas huma­ nas, 107 plicatur concretum substantivum simpli­ citer, sed solum dicitur multiplex curn addito, nempe ex parte formarum, ut patet in exemplis supra positis. Ad secundum respondetur solum evincere, quod sicut unitas substantivorum sumitur a forma sicut a ratione formali, et causa per se; ita etiam in eodem sensu sumatur eorum pluralitas : idque ad summum probat illud axioma. Sed cum hoc cohaeret, quod licet ad unitatem substantivi sufficiat unitas formæ, licet concurrat pluralitas supposi­ torum : tamen ad pluralitatem formæ, sed insuper desideretur multitudo supposito­ rum. Et ratio differentiæ constat ex dictis num. præced. Ad tertium concesso antece­ denti negamus primam consequentiam : nam licet hic homo constituatur per hanc numero humanitatem sicut per formam; tamen ad sui pluralitatem indiget supposito sicut conditione, ut proxime dicebamus : unde licet plures numero humanitates quantum est de se, constituerent plures numero homines; tamen ubi essent in eodem supposito, defectu prædictæ condi­ tionis non inducerent eam diversitatem : sed constituerent unum hominem cum plu­ ribus naturis : sicut plures virtutes exis­ tantes in Patre ad influendum in terminos diversos non constituunt plura principia, sed unum principium cum pluribus virtu­ tibus, ut vidimus ex D. Thoma. 134. Sed replicabis : nam si regulæ, et Replica, exempla a nobis allata aliquid convincunt; eadem ratione probabunt, quod si una persona divina assumeret simul naturam hominis, et naiuram agni, non essent ibi plura animalia, sed unum simpliciter ani­ mal : id enim paritatis ratio suadet ; sed consequens est falsum : ergo quæ expen­ dimus, minime probant in casu, quo una persona assumeret duas humanitates, non fore plures homines, sed unum simpliciter hominem. Probatur minor : quia implicat unum animal esse in specie hominis, et in specie agni; cum genus dividatur in species per differentias oppositas, et se excludentes : sed si in eventu proposito es­ set unum simpliciter animal; illud ratione naturæ humanæ esset in specie hominis, et ratione naturæ agninæ esset in specie agni : ergo implicat, quod sit unum ani­ mal. — Confirmatur : sicut concretum conûrnaturæ significat in recto naturam, et in ma’îoobliquo suppositum, ita concretum personæ significat in recto personalitatem, et in obliquo naturam ; sed persona pluiiiicalur, 108 BE INCARNATIONE. ubi sunt plures personalitates, licet sit una natura ut patet in divinis : ergo concretum natura' multiplicatur, ubi sunt plures na­ turæ, licet sit unum suppositum : et con­ sequenter cum homo sit concretum na­ turæ, si eadem persona assumeret duas humanitates, ibi essent duo simpliciter homines : essent quippe naturæ plures, licet suppositum esset idem. reptic" replicaro respondetur concedendo sequelam, et negando minorem. Ad cujus probationem dicendum est optime probare in eo, quod est, et dicitur unum animal non solum unitate suppositi, sed etiam uni­ tate natoræ : implicat enim, quod unum aliquod animal ratione unius naturæ, vel animalitatis constituatur in duabus anima­ lis speciebus. Sed minime probat in eo, quod est, et dicitur unum animal ratione unius suppositi, quod prædse hal et : nam tum hac unitate cohæret, quod habeat duas naturas, ut supponitur : unde ratione unius potest esse in una specie, et ratione alterius in alia absque ulla contradictione; siquidem collocari in hac, aut illa specie convenit ratione naturæ. quæ in tali sup­ positione est diversa. Idque affatim decla­ ratur in Christo Domino, qui habet naturas plusquam specie diversas, et ratione unius, nempe humanæ, est in specie hominis; ratione vero alterius naturæ, nempe di­ vin», non solum non est in tali specie, sed neque in aliquo genere : et tamen est una substantia propter unitatem suppo­ siti. Et si Geret idem argumentum, videlicet implicare, quod una substantia sit, et non sit in aliqua specie; dilueretur eodem modo, concedendo implicationem in ea substantia, quæ est una unitate tam suppositi, quam naturæ; et illam negando in substantia, quæ est una unitate solius suppositi cum diversitate naturæ : nam optime cohæret, quod talis substantia ra­ tione unius naturæ sit in specie; et tamen ratione alterius naturæ sit extra omnem speciem, et supra omne genus. °Υ“ΓίΓ1" Ad conGrmationem concessa majori, et coiflr- admissa minori quantum ad per-onas dinu'.'iABt. vinas (in humanis enim, aut creatis non habet locum ; cum implied plures perso­ nalitates creatas terminare eandem natu­ ram, ul dub. 7 constabit) negamus conse­ quentiam. Et ratio disparitatis est, quod, ut diximus tract. 6, disp. 17, num. 29, hoc est peculiare in concretis personalita­ tum divinarum, quod hoc ipso, quod mul­ tiplicentur personalitates , multiplicentur ipsa concreta. Nain predict te personalita­ tes, quæ sunt formæ talium concrelorum, per se ipsas allerunt supposita ; siquidem constituunt personas per simplicitatem, et sunt ipsæ personæ consütutæ. Cum ergo ibidem lam formæ, quam supposita multi­ plicentur. opus est multiplicari concreta talium formarum; quamvis non multipli­ cetur natura, quæ in obliquo importatur. Sed ubi naturæ plur.licari possunt, licet non multiplicetur suppositum, contrarium ob contrariam rationem contingit, ut cons­ tat ex dictis. D18P. VIII, DUB. VI. in 3, dist. I, quæst. 5. Suarez, disp. 13, sect. 2. Granados controv. 1, tract. 5, : disp. 2. Becanus cap. 4, quæst. 3. Gaspar 7. Hurtado disp. 3, difficult. 5. Vazquez disp. 29, cap. 2, qui pro eadem sententia referi D. Bonavent. Gabrielem, Almainum, Henricum, Marsilium, Uchamum, et alios. Estque adeo communis inter Theologos ul raro inveniatur extra scho­ lam Scoti, qui oppositam amplectatur. bû Præcipuuin hujus assertionis fundamen­ tum in eo consistit; quod hactenus inventa non sit, et ab Adversariis producta ratio aliqua demonstrans implicare, quod eadem natura creata terminetur tribus subsisten­ DUBIUM VI. tiis, aut personalitatibus divinis , ut non .-In plures personæ divinæ possint eamdeni obscure constabit diluendo eorum motiva naturam assumere. % sequenti : quamdiu autem oppositum non demonstratur, standum, ac proferendum Sensus proposita» difficultatis satis li­ esi pro divina virtute, quam certum est quet ex his, quæ in limine dubii præceposse efficere, quidquid non implicat, aut demis observavimus; et simul quod hæc esi objective impossibile, præsertim in hoc non excitentur ad examen divinæ potentiæ, J ';* mysterio, ubi, ut inquit D. August, in r=t epist. 3 ad Volusianum, lota ratio facti sed magis ad majorem notitiam mysterii. Inquirimus ergo, an sicut una persona est potentia facientis. Unde opus non erat potest assumere plures naturas, ut osten­ ad tuendum assertionem communem aliud sum est; sic vice versa plures queant as­ fundamentum ponere : et ita se gerunt in sumere unam. Proceditque difficultas de præsenti graves aliqui Theologi, ut Vaz­ assumptione, sive terminatione immediata, quez; et alii. Curabimus tamen illam posi­ et ratione personalitatum : nam quod tres tive suadere discursu sequenti desumpto personæ possint assumere unam naturam ex D. Thom, in hoc art. 6. Quoniam unam mediate ratione subsistentiæ absolutæ sa­ naturam creatam terminari a tribus divinis lis constat ex dictis dub. 4. ubi illud os­ personis est possibile ex parte personarum, tendimus. et ex parte ipsius naturæ : ergo est abso­ lute possibile. Consequentia patet : quia in antecedenti referuntur ea, in quibus mys­ Præfertur et defenditur D. Thomæ sententia. terium adæquate consistit. Prima vero an­ tecedentis pars facile suadetur : quia tres 135. Dicendum est omnes personas di- u, divinæ personæ non se impediunt, nec se vinas posse assumere imam, et eandem excludunt a consortio ejusdem naturæ ; numero naturam.. Ita docet expresse D. h..?., quinimo eaudem naturam divinam simul unet 2 Thom, in hac quæst. 3, nrt_ art. fi. G, p.t et in in 23, de facto terminant : ergo naturam creatam dist. 1, quæst. 2, art. 4, et eadem dist. ad »* terminari a tribus personis divinis possi­ Annibald. quæst. unica, art 5. Cui subscri­ Mdta ; bile est ex pane ipsarum personarum. Pos­ bunt unanimiter discipuli Capreolus, et Am terior autem antecedentis pars ex prima Hispalensis in 3, dist. 1, quæst. I, art. 1. jam probata ostenditur : nam natura creata Palulanus quæst. 3, art. 2. Cajet. Medina, ajg* terminabilis est per potentiam obedienet Alvarez in præs. art. G, ubi Nazarius ti- optime declarant N. Complut, abbrev. in plot lib. Physic, disputat. 9, quæstione 3; licet autem quælibet subsistentia divina naturæ human® communicata illam constitueret subsistentem absolute, et quoad substan­ tiam ; id enim quælibet subsistentia tribuit naluræ, nihilominus illam non constitueret subsistentem omnibus modis, sed hoc, aut illo determinato. Cum enim ipsæ subsis­ tentiæ divinæ inter se quasi specifice, aut plus distinguantur ; non possunt constituere naturam creatam subsistentem eodem prorsus modo, sed diverso, et eisdem proportionato. Unde non inferretur quod idem effectus tam in substantia, quam in modo dependeret a pluribus causis ejus lem ordi­ nis adæquatis intensive, et extensive ; quod repugnat : sed solum sequeretur, quod idem effectus in substantia, et diversus in modo dependeret a pluribus causis ejusdem ordinis adaquatis intensive, seu quoad substantiam, non tamen extensive, aut quantum ad modum ; in quo nulla est im­ plicatio. hau 143. Potestque hæc doctrina explicari, respon et rnag'S fulciri sequentibus exemplis. Nam mo in i sism roboin* primis naturam divinam esse ad intra ! r ! r ralar. personatam est quasi effectus formalis de­ pendens a personalitate divina : qui proinde nequit quasi dependere a pluribus causis, seu personalitatibus adæquatis ejusdem ordinis : alias quælibet earum sufficeret ad personandum talem naturam : quod im­ plicat contradictionem. Sed quia quælibet personalitas divina constituit naturam per­ sonatam diverso modo : paternitas consti­ tuendo Patrem, filiatio constituendo Fi­ lium, et spiratio passiva Spiritum sanctum : minime infertur, quod idem effectus in substantia, et modo dependeat ab unaqua­ que personalitate sicut a causa adæquata intensive, el extensive : quippe effectus idem in substantia personandi diversificatur in modo : et quælibet personalitas est causa adæquata intensive, ct quoad substantiam; non tamen extensive, et quantum ad mo­ dum. Deinde in casu ab Adversariis admis­ so, quod Deus ratione subsistentiæ absolu­ tæ uniretur immediate naturæ creatæ, E ■ necessario ex consequenti uniretur cum subsistentiis relativis, ut constat ex dictis numer. 112, quippe impossibile est, quod talis natura subsistat in Deo personis com­ muni, et quod non subsistat in personis. In qua hypothesi posset fieri idem argu­ mentum, quod nobis objicitur, nempe na­ turam creatam dependere in subsistendo a duplici causa adæquata ejusdem ordinis ; nam subsistentia absoluta causa adæquata est; cum sufficiat, quantum est ex exigen­ tia natura; creatæ ; et similiter subsisten­ tia relativa causa adæquata est; cum do facto natura creata reddatur subsistens per filiationem. Sed respondetur in tali casu, quod naturam creatam subsistere per subsistentiam absolutam, et subsis­ tentiam relativam, non est idem omnino effectus, sed diversus in modo; quippe na­ tura creata (ut alias differentias omittamus) haberet a subsistentia absoluta subsistere communicabiliter, et a subsistentia relativa subsistere incommunicabiliter. Et similiter quælibet ex prædictis subsistentiis esset causa adæquata intensive, hoc est, suffi­ ciens ad subsistendum : sed non esset adæ­ quata extensive, quia non quælibet suffi­ ceret ad talem modum. Denique in tali eventu (quidquid sit de subsistentiis relati­ vis, quas forte negabunt Scotistæ), negari non potest, quod natura creata terminare­ tur ex consequenti tribus personalitatibus divinis, et ab ipsis reciperet incommunicabilitatem ultimo necessariam ad consti­ tuendum personam, ut satis liquet ex dic­ tis loco citato. Fiat igiiur idem argumentum, quod idem effectus, nempe naturam crea­ tam esse personam, et affectam incommunicabilitate ultimo constitutiva personæ, dependebit a pluribus causis adæquatis ejusdem ordinis : quælibet enim persona­ litas divina sufficit ad prædictum effectum. Ad quod tamen respondebitur illum effec­ tum esse unum, et eundem in substantia, ut argumentum suadet ; sed differre in modo: nam aliter natura haberet perso­ nam, et incummunicabilitatem per perso­ nalitatem Patris, et aliter per personalita­ tem Filii. Unde ulterius fit, quod paternitas et idem dicendum de aliis personalitatibus) esset causa adæquata intensive, id est, quoad substantiam ; nihil enim naturæ non personatum, ac non terminatum relinque­ ret : sed non esset adæquata extensive, id est, quoad omnem modum, quia persona­ litas Patris aliter personaret, ac terminaret, quam personalitas Filii. Hæc W fH . DISP, Vili, DUD. VI j[æc oxempla haud obscuro nobis dcadæquato talis unionis : sic dicendum esset de humanitate tali unione allecta, et ra­ clarant, quod idem proporlionabililOT conlingeret in casu, quo tres divinæ personæ tione illius dependente a tribus divinis per­ assumeront eandem Immanitatem : quia sonis, humanitatem subsistere per illas persona144. Nec obesi, si dicas personalitates Objec litates esset idem effectus in substantia, dis­ divinas terminaturas fore humanitatem, in no. tingueretur tamen in modo; per paterni­ quantum supplerent subsistentiam creatam tatum enim non subsisteret humanitas, uleidem connatu ralem, cujus loco subroga­ cumquo, sed in Patro, et sjc de aliis : rentur : talis autem subsistentia una est, quippe cum ipsæ subsistentiæ relativæ sint et unius rationis ; quocirca omnes personæ specie diversæ, nequeunt non offectus for­ divinæ terminarent secundam eandem ra­ males specie differentes inferre, ut ostentionem, et omnes uniones essent ejusdem dimus disp. 4, num, 45. Ex quo ulterius speciei. consequitur, quod licet quælibet ex subsisHoc. inquam, non refert : quoniam etsi Dispellitontiis relativis esset humanitati causa una sit subsistentia, pro qua plures subro­ lur. subsistendi adæquata intensive, hoc est gantur, et una sit carentia, quæ per illas sufficiens ad subsistendum substantialiter excluditur; nihilominus totum hoc fit, per absolute; tamen non esset adæquata ex­ diversos modos, ubi omnes divinæ personæ tensive, et quantum ad modum : quia non ad terminandum concurrunt. Nam subsis­ quælibet sufficeret ad modum illum, quem tentia Patris supplet trahendo, et elevando alia secundum propriam rationem præstahumanitatem ad esse personale Patris, et wl. Dependeret itaque idem effectus quoad subsistentia Filii subrogatur trahendo, et substantiam ab illis subsistentiis sicut a elevando humanitatem ad esse personale causis adæquatis intensive tantum : sed Filii : et idem est de subsistentia Spiritus non dependeret idem effectus in substantia, sancti. Qui effectus licet conveniant in subs­ et modo ab omnibus illis sicut a causis tantia subsistendi, et supplendi pro sub­ adæquatis intensive, et extensive. Quod sistentia creata; differunt tamen in modo, autem ipem effectus prædicto modo a piuaut in specie moduli, ut loco supra cit. fu­ ribus causis adæquatis dependeret, nulla sius explicuimus. Potestque id declarari est contradictio : quippe cum non sit idem exemp'o subsistentiæ absolutæ, et subsis­ secundum idem, sed secundum diversas ratence relativæ : quarum quælibet potest tiones ; nec dependeret a sola, et nuda subssupplere pro subsistentia creata, et loco il­ tantia effectus, sed substantia cum tali lius subrogari, ut ipsi Scotistæ admittunt : modo. et tamen certum est, quod supplerent di­ Potest hæc resolutio amplius juvari, si verso modo, et quod uniones ad tales sub­ pre oculis habeantur, quæ diximus disp. sistentias differrent modaliter : aliter enim 4,dub, 2, § 8, per totum, ubi declaravi­ uniretur humanitas huic Deo communi ra­ mus, an ii) nostra hypotesi humanitas tione subsjstemiæ absolutæ, ac unitur uniretur tribus personis per plures uniones, de facto personæ Verbi ratione filiatio­ aut per unicam? Et resolvimus uniendam nis. Unde optime fieri posset, quod hu­ fore per unam tantum unionem, sed quæ manitas prius unita Deo secundum sub­ specie differret ab omnibus, et singulis sistentiam absolutam , uniretur deinle unionibus, per quas singulæ personæ seorsimul immediate personæ Verbi secundum siin unirentur ; quia eminenter contineret subsistentiam propriam, ut diximus num. earum rationes, et effectus. Unde compa­ 112, et per utramque subsistentiam sub­ rative ad hujusmodi unionem nulla perso­ sisteret. Idem itaque contingeret, si eadem nalitas divina esset causa adæquata : qifia humanitas subsisteret per omnes persona­ neutra se sola sufficeret ad eam terminan­ litates divinas. — Et est addendum, quod dam, eed necessario exigeret aliarum ‘licet privatio, quæ excludenda est, sit concursum. Humanitas autem ut subsistens ejusdem rationis propter commensurationon constituitur exercite effectus subsis­ nem ad formam debitam, qua immediate tentiae nisi per unionem ad ipsam ; cum priyat ; potest nihilominus tolli per formas, unio se habeat per modum causali latis, et secundum modos diversæ rationis. Sicut aut exercitii. Quocirca sicut unio illa ad peccatum habituale, quod consistit in vo­ 1res divinas personas non dependeret ab luntaria gratiæ privatione, potest excludi ipsis sicut a causis totalibus, et seorsim tum per gratiam increatam personaliter sufficientibus, sed sicut ab uno termino nnitam, tum per gratiam acci lentalem ha- Affiirâ· I ί i I I i I e I I ■ L H I I E 116 DE INCARNATIONE. bitualem, tum, ut alii volunt, per actum charitatis etiam a gratia præcisum. Ubi idem defectus tollitur, sed modo longe di­ verso. yohitur Ad argumenti confirmationem vel res­ CiDfiF’ milio. pondetur omittendo præmissas, et negando consequentiam ob rationem disparilalis slatim adhibendam. Vel respondetur ma­ gis specialiter ad præmissas non ideo im­ pediri idem corpus, ut sit in duplici loco circumscriptivo adaequato, quia locus sit terminus rei locatæ adæquatus utcumque, sed quia est adæquatus tam intensive, quam extensive : cum quo non cohæret, quod idem corpus terminetur ab uno loco, et deinde simul terminetur ab alio. Sed una personalitas divina est terminus humanita­ tis adæquatus intensive, sed non extensive, ut constat ex proxime dictis : cum quo recte componitur, quod humanitas termi­ netur ab omnibus divinis personalitatibus. Et quod subsistentia sit terminus intrin­ secus ; locus vero terminus extrinsecus ( quod erat difficultatis augmentum ), nihil refert ad propositam differentiam, Ratio autem disparitatis est, quam optime N. Com-assignant N. Complut, loco in objectione plut‘ cit. num. -io, quod personalitates divinæ non se invicem excludunt tum inter se, tum a consortio ejusdem terminabilis, ut liquet in terminatione ejusdem naturæ di­ vinæ. Sed duo loca particularia circumscriptiva se invicem excludunt tam in correspondentia ad spatia imaginaria, quam in distantia ad polos, seu paries mundi : unde impossibile est. quod inter se non distent, atque se excludant. Quocirca plures perso­ nalitates divinæ possunt afficere, aut ter­ minare idem terminabile; quin inde ar­ guatur hujus divisio, aut distantia a se ipso; cum ipsæ personalitates simul inter se consistant. Cæterum plura loca particu­ laria nequeunt locatum circumscribere : quin istud dividatur, et distinguatur sicut ipsa loca, quæ ut diximus, nequeunt non separari, atque distare inter se. Unde unus locus ita est locato adæquatus, quod illud circumscribat intensive, et extensive, sive cum negatione existendi simul in alio loco." Fundatur enim prædicta disparitas in eo. quod personalitates divinæ non sunt termini ejusdem omnino rationis tam in substantia, quam in modo, sed communicant effectus formales modaliter differentes : sicut et ipsæ personalitates inter se differunt : unde nul­ la earum est causa adæquata totius effectus, qui simul ab omnibus provenit, quia non extenditur ad modum illuni specialem, quem alia præstat : unde non est causa, ut humanitas sub>istat, adæquata tam inten­ sive, quam extensive. Cieterum duo loca particularia circumscriptiva præstant eunI dem effectum continendi, et terminandi, qui est ejusdem rationis tam in substantia, quam in modo ; unde si idem corpus in I illis simul constitueretur, dependeret ab ilI lis sicut a duabus causis ejusdem rationis adæquatis intensive : quod implicat con­ tradictionem. I 145. Arguitur lenio : nam illud, quod 3>.o· convenit naturæ divinæ ratione suæ inii-0'*· nitatis, repugnat naturæ creatæ, utpote quæ ·ι finita est, et limitata : sed naturam divi- j| nam terminari tribus subsistentiis, et esse s in tribus personis convenit ipsi ratione suæ infinitatis : ergo repugnat naturam creatam tribus subsistentiis terminari, et ; esse in tribus personis. i Respondetur, quod terminari pluribus D.1.;,. subsistentiis, aut esse in pluribus supposi­ tis dupliciter potest convenire naturæ : uno mudo connaturaliter : quo pacto arguit infinitatem in natura : nam quæ finita est, non habet, non exposcit natmaliter nisi unicam subsistentiam. Et quia natura divi­ na habet tres subsistentias relativas, non utcumque, sed connaturaliter, et juxta propriam fecunditatem, recte inde con­ vincitur, quod natura divina infinita sit, habeatque tales subsistentias, quia infinita est. Altero modo terminari pluribus subsis­ tentiis potest naturæ convenire, nempe obedientialiter : et hac ratione non arguit infinitatem in natura ; sed solam capacita­ tem passivam ad prædictum effectum : quia terminari plusquam una subsistentia con­ natural!, non fundatur in exigentia, aut perfectione naturæ ; sed in sola potestate, et voluntate Dei agentis, extrinsece ope­ rantis supra exigentiam naturæ; cui tamen ipsa subordinatur in omni eo, quod contra­ dictionem non implicat. Et quia natura creata hoc modo terminaretur tribus per­ sonalitatibus divinis, minime inde inferre­ tur, quod esset infinita. Potestque hæc responsio exemplis facile declarari : quia naturam terminari unica subsistentia infi­ nita illam connaturaliter exigendo arguit naturam esse infinitam : sed terminari subsistentia infinita non connaturaliter, sed secundum potentiam obe lientialem, mi­ nime evincit talem infinitatem : unde na­ tura humana in Christo, quæ finita est., terminatur per subsistentiam infinitam. Similiter DISP. VIII, DUB. VI. > I ; ; I l • n ; Similiter liaborc connaturaliter lumen, sivo facultatem proximam ad videndum Deum arguit naturam esso infinitam : sed id non arguit habere lumen infusum ab extrinseco, et receptum secundum potentiam ohedientialem : quo pacto convenit beatis. Idem itaque in praesenti materia contingeret. 116. Sed replicabis : nam si humanitas terminata una subsistentia posset alia secunda terminari ; pariter posset terminari tertia, et quarta, et sic de aliis, et consequenter infinitis : quippe nulla potest assignari ratio, ut valeat terminari duabus, et nequeat pluribus, atque infinitis : sed posse terminari infinitis subsistentiis nequit non arguere infinitatem in natura termi­ nabili : siquidem quæ finita est, necessario habet capacitatem finitam : ergo si natura creata posset terminari pluribus subsis­ tentiis; sequeretur naturam creatam esse infinitam. Respondetur concedendo sequelam us­ que ad tertiam subsistentiam divinam; et negando sequelam quoad plures, et a fortiori quantum ad infinitas. Quoniam na­ tura creata non respicit pluressubsistentias, nisi secundum potentiam obedientialem : hæc vero non extenditur ultra termi­ num suum, qui debet esse objective possi­ bilis. Cum ergo subsistentiæ personales di­ vinæ sint tantum tres, et aliæ repugnent; sequitur naturam creatam non posse ter­ minari subsistentiis infinitis, sed solum illis tribus determinate. Unde nulla ex vi hujus arguitur infinitas in natura. Quod si replica extendatur ad capacita­ tem quasi conditionalem naturæ casu, quo essent possibiles infinil® subsistentiæ di­ vinæ, quidam respondent non repugnare, quod natura creata infinitis subsistentiis divinis terminaretur : quia inde non in­ fertur naturam creatam esse infinitam. Non enim plus est terminari pluribus subsisten­ tiis numero infinitis, quam terminari unica subsistentia simpliciter infinita et tamen na­ tura creata de facto terminatur una subsis­ tentia simpliciter infinita in Christo Domi­ no; quin inde sequatur naturam creatam esse infinitam simpliciter : idem itaque in præJictocasu contingeret. Quod nobis vide­ tur satis probabiliter dictum. Sed quia ad suscipiendas infinitas subsistentias in actu essent necessariæ infinitæ simpliciter muta­ tiones, et uniones ex parte creatur®, vel unio una creata, quæ infinitis æquivaleret : quod manifeste repugnat : propterea dicendum estprædictum casum implicare contradic­ 117 tionem : et unam ejus partem probari mo­ tive illorum Doctorum, aliam vero ex his, quæ proxime diximus. Melius vero dicere­ tur in tali casu naturam creatam posse terminari subsistentiis divinis syncategorematice, infinitis in numero : quia numquam tantas susciperet, quæ essent in actu infi­ nitæ ; et posset plures, et plures absque termino suscipere. Sicut de augmento charitatis diximus tract. 19, disp. 5, dub. 1; sive enim per gradus ejusdem rationis, sive per modos diversæ rationis fiat, numquam cbaritas tot recipiet, quin plures, et plu­ res recipere possit : ex quo tamen non ar­ guitur cbaritatem esse actu infinitam, sed esse subjectam agenti infinito, et in ordine ad terminum infinitum syncategorematice, cui nulla ab intrinseco meta prælîgitur. 147. Arguitur quarto : quia si natura 4argu creata subsistens in Verbo terminaretur, ICC0l!11“ aut subsisteret per subsistentiam Patris; prædicta natura sisteret in Verbo, et trans­ iret ad aliud : atque ideo sisteret, et non sisteret in eodem, quod est manifesta im­ plicatio : ergo implicat eandem naturam creatam terminari duplici subsistentia di­ vina. Probatur sequela : nam subsistere in Verbo non est aliud, quam in Verbo sis­ tere, ut ipsæ voces satis explicant : ergo si humanitas subsistens in Verbo, et sub­ sisteret in Patre ; sisteret in Verbo, et transiret ad aliud. . Confirmatur : quia non minus natura Confie colligatur personæ, in qua subsistit, quam mal'° accidens subjecto, cui hæret : sed implicat accidens inhærens uni subjecto se extendere ad aliud : ergo implicat naturam subsis­ tentem in una persona se extendere ad aliam, et in ea subsistere. Probatur con­ sequentia : nam ratio, quare repugnat unum accidens hærens, et colligatum uni subjecto extendi ad aliud, est, quia individuatur a subjecto ; ut communiter docent Thomistæ : sed etiam natura individualur a persona, in qua subsistit : siquidem per­ sona comparatur ad naturam sicut susceptibile ad formam : ergo eadem ratio, et colligatio, quæ probat unum accidens non posse inhærere pluribus subjectis, convin­ cit unam naturam non posse existere in pluribus personis. Ad argumentum (quo movetur Lugo, ut Solutio recedat a communi inter suos sententia), ar<’.V patet ex dictis num 140. Juxta quæ ne­ gamus sequelam. et ad ipsius probationem dicendum est esse mero grammaticilem, sed a philosophia alienam. Subsistere enim 118 1>E LNGAltN ATTUNE. non est sisiere ; sed est sustentaro natu­ ram, quatenus subsistentia illam complet in ordine ad existendum, et operandum, ut supra explicuimus dub. 1, g ■» et dub. 3, num. 85. Undo essentialiter non im­ portat conceptum negativum sistendi in uno precise : sed Conceptum positivum sustentandi, sive complendi naturam : quem optime præstare possunt plures subsistenliæ inter se connexæ, ut sunt perso­ nalitates divinæ. Pnesertim cum earum qualibet communicet effectum specialem, sive modum specificum subsistendi, qui non præstalur ab aliis, ut supra magis ex­ plicuimus. ConGr Ad confirmationem, omittendo præraiseaoJidiL sas *n sposu statim explicando, negamus consequentiam. Ad cujus probationem ne­ gamus minorem : quia humanitas non individuatur a persona, personalitate, aut subsistentia ; sed potius hæc, ubi natura­ liter contingunt, individuantur proxime per naturam ; quippe subsistentia , seu personalitas propria est quidam naturæ modus, ut diximus dub. 1, num. 8. Indi­ vidual® autem, sive distinctio pure nuinerica inter naturas sum tur a materia signata quantitate, ut explicuimus tract. 1, disp. I, dub. 4 et 5. Et quia natura retineret semper eandem materiam signa­ tam quantitate, licet terminaretur diversis personalitatibus; propterea in diversis per­ sonis eadem numero natura conservaretur. Accidens vero individualur a subjecto, ut loco cit. ostendimus disp. 2, dub. 1; quo­ circa si idem accidens esset in diversis numero subjectis ; foret, et non foret idem numeio, quod implicat contradictionem. Probatio autem minori inserta procedit ex falsa imaginatione apprehendente perso­ nam per modum subjecti ; cum tamen id, quod persona addit formaliler supra natu­ ram, sit complementum, et quasi forma naturæ, quippe qua; est subsistentia natu­ ram complens. Ipsa vero persona est quod­ dam concretum, sive compositum ex sub­ sistentia, et natura, quod existit, etoperatur ut quod ; ad quæ opus non est, quod reci­ piat naturam, sed quod eam terminet ratione ejus, quod super ipsam addit. Becolantur, quæ diximus disp. 3, dub. 4 fere per totum, et specialiter num. 70. isenîun’ Arguitur quinto : quia omnis unio ' substantialis debet fieri vel in natura, vel in persona : sed implicat, quod ex unione H trium personarum cum una natura creata resultet vel uuum in natura, vel unum in persona : ergo repugnat, quod tres divinæ personæ assumant, aut sibi substantialiter uniant eandem naturam creatam. Minor quoad primam partem liquet ex dictis disp. 3, dub. 1, ubi fuso ostendimus implicare, quod natura creata conjungatur Deo in unitate naturæ. Secunda etiam minoris pars facile ostenditur : quia ad unionem in persona requiritur, quod resultet unitas personæ in natura assumente, et in natura assumpta, ut explicuimus disp. cit. dub. 2 ; sed ubi tres personæ assumerent unam naturam, non esset una persona in duabus naturis, sed plures personæ, ut liquet ex ipsis terminis : ergo. Confirmatur : quia ex assumptione unius naturæ ad plures divinas personas, sequitur confusio inter proprietates earum, v. g. quod Pater sit genitus, et quod Fi­ lius sit generans, et his similia : sed hæc sunt absurda manifesta : ergo implicat eandem naturam creatam ad plures divinas personas assumi. Sequela ostenditur : nam ex Incarnatione consequitur, quod quid­ quid dicitur de Filio Dei, dicatur de illo homine Christo, et e converso, ut docent communiter Theologi cum D. Augustino, lib. 1 de Trinit. cap. Il, et D. Damas­ ceno, lib. 3 de fide cap. 3; si ergo ille : homo esset simul Pater, Filius, et Spiritus j sanctus (quod plane esset, si humanitas ! assumeretur ad omnes tres divinas perso­ nas!, bene inferretur : Pater est hic ho­ mo : sed hic homo est genitus : ergo Pa­ ter est genitus. Et similiter concluderetur. Filius est hic homo : sed hic homo est generans : ergo Filius est generans : el sia de aliis. Ad argumentum respondetur negando minorem. Cujus probationem optime diluit D. Thom. loco supra cit. ex 3 sent, in resp. ad 2, his verbis : Dicendum, quod in persona : non ita, quod uni tantum per* sona uniretur ; sed quia quælibet trium personarum assumeretur in unitate personæ, ut non esset alia persona hominis assumpti a tribus personis Patris, et Filii, el Spiritus sancti, quasi homo per se sil persona. Esset tamen alia persona Patris, alia Filii, alia Spiritus sancti, humanitatem eandem assu' mentium. Quod brevius explicuit in hoc art. 6, dicens : Illa positione facta, hu­ mana natura esset assumpta in unitate non unius personæ, sed in unitate singularum I personarum : ita scilicet, quod sicut divina i natura habet naturalem unitatem cum sin­ gulis DISP. Vlll, DUB gulis personis, ita n itura humana haberet unitatem cum singulis per assumptionem. Unde ad confirmationem negamus se­ quelam. Cujus probationi occurrit 8. Doc­ tor loco immediate citato in resp. ad 3, ubi ait : Dicendum, quod juxla mysterium Incarnationis fit communicatio proprietatum pertinentium ad naturam (sic explicat D. August, el Damascenum) quia quæcumque conveniunt naturæ, possunt prædicari de per­ sona subsistente in natura illa, cujuscumque natur,r numine significetur Prædicla igitur positione facta, de persona Patris poterunt prædicari, et ea, quæ sunt humanæ naturæ, et ta, quæ sunt divinæ. Et similiter de persona Filii, et Spiritus sancti. Non autem id, quod conveniret personæ Patris ratione propriæpersonx, posset attribui personæ Filii, aut Spiri­ tus sancti, propter distinctionem personarum quæ remaneret. Posset ergo dici, quod sicut Pater est ingenitus, ita homo esset ingenitus, secundum quod ly homo supponeret pro per­ sona Patris. Si quis autem ulterius procede­ ret : Homo esi ingenitus : Filius est homo : ergo Filius est ingenitus : esset fallacia figura dictionis, vel accidentis. Sicut et nunc dici­ mus Deum esse ingenitum, quia Pater est in­ genitus. Nec tamen possumus concludere, quod Filius sil ingenitus, quamvis sil Deus. Ex quibus Summa claritate dictis facile constat, quod tali positione facta, in qualibet per­ sona assumente fieret communicatio idiomatum, seu prædicatorum convenientium ratione naturarum : sed proprietates perso­ nales minime confunderentur, nec possent de qualibet persona prædicari : sicut enim ip.-æ personæ manerent distinct®, sic etiam in propriis distinctionem conservarent, ut salis liquet earum exemplo in terminatione unius ejusdem naturæ ad intra 149. Arguitur sexto : quia si eadem na· lura uniretur hypostatice tribus divinis per­ sonis: vel id fieret per 1res uniones, vel per» unicam? neutrum est possibile : ergo im­ possibile, quod eadem natura tribus perso­ nis simul hypostatice uniatur. Probatur minor : nam in primis repugnat, quod una numero humanitas uniatur per tres unio­ nes : alias tres modi solo numero differen­ tes reciperentur in eodem subjecto : quod est impossibile ; cura modi accipiant dis­ tinctionem numericam a subjecto. Deinde repugnat, quod unio ad tres personas sit unica : tum quia unio debet proportionari unibilibus, quæ supponuntur tria esse : tum quia posset unio manere quoad unam personam, et dissolvi quoad aliam : VI. 119 quod satis manifestat distinctionem realem inter uniones. — Hoc argumentum continet non levem difficultatem, in cujus resolutione variant Auctores nostræ sententiæ. Sed illi operam ex professo dedi­ mus disp. 4, dub. I, ubi reperiet lector, quæ in præsenti posset desideraro. 150. Arguitur septimo : nam personali- Sepiitas, v. g. Filii magis, ac perfectius terminat mun^ humanitatem, quam quælibet subsistentia metæl· creata illam terminare posset : sed subsis­ tentia creata ita terminaret humanitatem, ut hæc non posset simul terminari ab alia subsistentia creata, vel increata, ut consta­ bit ex dicendis disp. seq. dub. 2 ; ergo per­ sonalitas Filii ita terminat humanitatem, ut hæc nequeat simul terminari ab alia subsistentia divina. Probatur consequentia : nam cum propria ratio termini consis­ tat in terminando, eo erit perfectior ter­ minus, quo magis terminaverit : et eo ma­ gis terminat, quo minus relinquit naturam terminabilem per aliam, ut ex ipsis vocibus constare videtur. Si ergo personalitas Filii est terminus perfectior omni subsistentia creata; sequitur, quod non minus termi­ net, quam illa, ac subinde, quod non relin­ quat naturam ulterius terminabilem per aliam subsistentiam. Ad hoc argumentum plenius constabit Rcspon ex dicendis loco citato. Nunc breviter res- iin pondetur negando consequentiam : nam quod subsistentia creata ita terminet natu­ ram, ut illam non relinquat terminabilem per aliam subsistentiam, non provenit ex majori perfectione, quam habeat in esse termini; sed potius ex modo imperfecto, quo terminat, ratione cujus est impossibilis cum alia subsistentia : constituit enim na­ turam subsistentem in se, sive ex propriis : cum quo non componitur, quod subsistat in alio, sive ex vi rationis non propriæ. Quod vero una subsistentia divina ita ter­ minet naturam, quod secum permittat aliam divinam subsistentiam simul termi­ nantem, non provenit ex aliqua limitatione aut defectu in munere terminandi : sed pro­ venit ex earum infinitate, ratione cujus non se excludunt a consortio ejusdem na­ turæ, ut patet ad intra. Undo licet quæli­ bet earum magis incomparabiliter termi­ net, et naturam creatam magis terminatam, hoc est, sustentatam, et completam relin­ quat, quam quælibet subsistentia creata : tamen illam non privat alia subsistentia divina : quod est terminare cum quadam inlinilate, et ilHmitatione ex parte termini. ICO DE INCARNATIONE. Potestque id satis urgenter firmari ad ho­ minem contra Adversarios, qui dicunt na­ turam creatam posse immediate terminari per subsistentiam absolutam, et mediate, et ex conseqeenti per personalitates : cum tamen natura creata terminata per subsis­ tentiam propriam nec immediate, nec me­ diate possit terminari per subsistentiam, aut personalitatem alienam : ex quo tamen minime colligem, quod subsistentia creata perfectius terminat naturam, quod subsis­ tentia absoluta Dei. Idem ergo dicimus in casu argumenti ; et oportet, quod hujus difficultas, si quæ est, ab eisdem diluatur. sed unitatem in natura humana. Non enim posset argui ex hoc, quod esset unus simpli­ citer : nihil enim prohibet dicere, quod homines, qui sunt plures simpliciter, sint unus quantum ad aliquid, puta, unus popu­ lus. Et sicut August, dicil 6 de Trinil. Diversus est natura spiritus Dei, et spiritus hominis, sed inhaerendo fit unus spiritus, secundum illud 1 ad Corinth. 6 : Qui adhxrel Deo unus spiritus est. Hæc S. Doctor, in quibus non plane, nec directe argumento satisfacere videtur, sed magis difficultatem circa ejus mentem augere. Nam si atten­ Dit:.· damus ad primam responsionis partem ; j Ui satis perspicue docet plures personas ha­ resjttg m. bentes eandem humanitatem esse simpli­ sittii citer unum hominem : affirmat enim di­ Satisfit motito ■ultimo, et deciditur, an plu­ cendas esse unum hominem ; sicut modo ra personæ assumentes unam humanita­ dicuntur unus Deus : constat autem per­ tem forent unus tantum homo. sonas divinas non esse simpliciter plures Deos, sed unum simpliciter Deum : sentit e argu151. Arguitur octavo : quia tres divinæ ergo quod tali positione facta tres personæ mentas,. personæ, assumerent eandem humanita­ divinæ essent unus simpliciter homo. Si tem, non possent dici simpliciter tres ho­ autem secundam responsionis partem con­ sideremus, manifeste repraesentat, quod mines propter unitatem naturæ assumptæ, quam homo significat ; nec possent dici essent plures homines simpliciter, et solum simpliciter unus homo propter pluralitatem dicerentur homo unus secundum quid. personarum, pro quibus homo supponit. Tum, quia expresse dicit, quod ex unitate Implicatorium autem est, quod vere detur in natura assumpta non argueretur esse homo, et quod non sil vel simpliciter unum simpliciter. Tum quia ad id suaden­ unus, vel simpliciter plures : ergo talis ca­ dum proponit exemplum hominum, qui sus est implicatorius : ac subinde repu­ dicuntur unus populus, et tamen sunt sim­ gnat tres divinas personas uniri simul pliciter plures homines : et similiter exem­ eidem humanitati. Nec audiendus est Du­ plum spiritus increati, et spiritus creati, randus, qui in 3, dist. 1, quæst. 3, affir­ qui dicuntur fieri unus per affectum ; et mat in tali casu fore unum hominem, et tamen certum est esse simpliciter plures. plures homines, non simpliciter, sed Unde non satis constat quid senserit ab­ utrumque secundum quid ; id enim com­ solute D. Thom. et qualiter occurreret muniter, ac merito rejiciunt alii Theo­ objectæ difficultati. logi: nam ut supra num. 130 dicebamus, 152. Hæc forte diviserunt in hac parte Opis:; unum, et plura dividunt immediate ens : duos excellentiores Thomistas, Capreolum, atque ideo, cum in pnedicto casu tres videlicet, et Cajetanum. Hic enim in præpersonæ essent simpliciter unum ens, rfenti art. G (cui adhæret Medina in eo­ nempe homo, non possent non esse sim­ dem loco', sentit in tali hypothesi tres pliciter plqres homines vel simpliciter I divinas personas non esse simpliciter unum, unus homo. , sed plures simpliciter homines. Et movetur Quid Ad argumentum autem respondet D. i primo auctoritate D. Thomæ in ultimis respon­ Thom. in præsenti ari. 6 ad t, his ver­ ’ verbis, ut proxime ponderavimus. Secundo deat D.Tboin. bis : Dicendum, quod hac positione facta, I nam ideo tres personæ divinæ sunt simscilicet, quod 1res personæ assumerent unam ' pliciter unus Deus, quia datur non solum humanam naturam, essent unus homo prop­ ' una deitas communis, sed etiam hic Deus ter unam naturam humanam. Sicut nunc I subsistens subsistentia absoluta communis verum est dicere, quod 1res personæ sunt j tribus personis : sed licet humanitas in unus Deus propter unam divinam naturam : abstracto esset communis tribus divinis sic verum esset dicere, quod essent unus I personis assumentibus ; nihilominus non homo propter unam naturam humanam. daretur unus homo subsistens communis Nec ly unus importaret unitatem personæ, I tribus personis ; cum humanitas non habe­ ret DISP. Vlllz DUB. VI. 1-21 ret subsistentiam aliquam vel propriam, divinis non multiplicatur. Et ideo D. Tho. O.TIODL vel absolutam : ergo persome in eadem 1, quæst. 39, art. 3, independenter ab illa humanitate subsistentes non essent sim­ opinione de subsistentia absoluta, probat pliciter unus homo. Ter lio, quia homo tres personas esse unum Deum propter non est aliud, quam subsistens in natura unitatem fonnæ, quam hujusmodi nomen humana, vel habens humanam naturam : significat. Et hanc sententiam docent com­ sed. in tali casu darentur tres simpliciter muniter Thomistæ, et alii graves Auctores, subsistentes in natura humana, et illam Hispalensis dist. cit. quæst. I, art. 3 Hispa­ lensis. habentes : ergo darentur 1res simpliciter Ferrata 4 contra gent. cap. 12. Nazarius Ferrara. homines. Quarto, quia unitas concreti sub­ in hoc art. in fine controvers. Cabrera Naza­ rius. stantialis non sumitur a natura, sed a sup­ disp. 2, conci. 2 et 3, Joannes a S. Thom. Cabrera. posito : et hac ratione Christus est simpli­ disp. 6, art. 3, num. 19. Marinis ait 7, Joann, a citer unus, licet habeat duas naturas : sed cap. 7. Godoi disp. 16, num. 183. Gonet S.Tbom. Marinis. in tali positione darentur tria supposita disp. 8, art. 5, conci. 2. Lorca dis. 25, Godoi. humanæ naturæ : ergo darentur tres ho­ num. 18. Suarez disp. 13, sect. 2, qui pro Gonet. Lorea. mines simpliciter. Alia minoris momenti eadem referunt Alensem, D. Bonavent. Suarez. Altisiodorensem, Durandum, et alios. possunt expendi pro hoc dicendi modo : quæ omittimus, quia ad præcedentia facile 153. Quibus subscribimus, quia cense­ Prefer· tur mus hanc esse propriam, et satis expres­ secanda reduci possunt. Sed Capreolus in 3, dist. 1, quæst. 1, sam D. Thom. in hoc articulo. Nihil opinio et enim expressius dicere potuit, quam : probatur Cr/tfi. art. 3, in resp. ad argumentum principale, ex D. sentit, quod tali positione facta non essent Sicut nunc verum est dicere, quod 1res per­ Thom. plures homines, sed unus simpliciter homo. sonæ sunl unus Deus propter unam divinam Et probatur : quia termini numerales ap­ naturam; sic verum esset dicere, quod essent plicati nominibus substantivis appellant unus homo propter unam naturam huma­ supra materiale, et formale, et utrumque nam : nemo quippe negat tres personas XC>s- multiplicant, ut docent N. Complut, lib. divinas esse simpliciter unum Deum. Quod vero subdit : Non enim posset argui 2, institut, cap. 6 ; unde qui dicit, video ex hoc, quod esset unus simpliciter, etc., nec 1res homines significat se videre tria sup­ oppositionem ullam habent cum prece­ posita habentia tres humanitates : sed in tali positione, licet multiplicarentur per­ dent! assertione, nec illam limitant, sed sonæ divinæ, non tamen multiplicaretur declarant : quia ex eo, quod tres personæ essent unus homo simpliciter, minime se­ natura ab eis assumpta, ut supponitur : ergo non multiplicaretur homo, sed esset quitur, quod forent unus simpliciter : sunt unus simpliciter. Quo argumento probant enim hæc duo valde diversa. Nam quando ly unus additur personis solitarie, appellat communiter Theologi tres divinas personas esse simpliciter unum solum Deum, quia super ipsas personas, quæ sunt tres sim­ videlicet habent unam tantum naturam pliciter : unde merito dicitur, quod perso­ divinam : quæ est res significata in recto nne subsistentes in una humanitate non pernomen Deus. Cum ergo in suppositione forent unus simpliciter. Sed quando ly unus de qua agimus idem proportionabiliter additur termino substantivo significanti contingeret, idem etiam proportionabiliter naturam, appellat supra ipsam naturam : dicendum esset, nempe tres personas esse quocirca si una humanitas existeret in tri­ simpliciter unum tantum hominem. Quæ bus personis : eæ forent simpliciter unus similitudo minime labefactari potest, si homo. Idemque videre est in terminatione dicatur naturam divinam habere subsis­ nature divinæ : nam tres personæ divinæ tentiam propriam absolutam, qua cons­ dicuntur simpliciter unus Deus, quia ad tituit hunc Deum communem tribus per­ id sufficit habere unam, et eandem natusonis; quam non haberet humanitas ab ram, quam nomen Dei significat : sed tres illis assumpta. Nam ad salvandum tres personæ divinæ non dicuntur unus simpli· personas esse simpliciter unum Deum, non I çiler : quia ita significaretur esse unam est recurrendum necessario ad illam sub- · personam, quod est falsum, ut tradit idem sistentiam absolutam. Unde omnes Catho­ S. Doctor. 1 p. quæst. 31, art. 2 ad 4. lici, sive illam concedant, sive illam negent, Exempla vero, quibus utitur, id etiam salvant tres personas esse unum simpliciter probant : ad hoc enim illa proponit, ut declaret plures in ratione personæ posse Deum : quia Deus est nomen substanti­ esse unum in ratione hominis, el e convum significans in recto naturam, quæ in 122 verso unum in ratione hominis posse esso habeat subsistentiam propriam, ut do illis plures in ratione persona'. Sicut plures praxlicetur unus simpliciter homo. simpliciter homines sunt unus simpliciter ■ Continuatur secundo, quia idem S Doc- Sensèt I populus; quin inde inforatur, quod si po- ! tor 1, p. quæst. 36, art. 4 et quæst. 39, DTL:t ; pulus est simpliciter unus, homines sint art. 3, docet Patrem, et Filium esse voro, simpliciter unus. Et in hoc stat simili­ et proprie non plura, sed unum principium tudo : ex qua bene ostenditur, quod plures Spiritus sancti : esse non plures, sed unum personæ possunt esse simpliciter unus simpliciter spiratorem : quia ratio princi­ Dens, vel unus homo; quin possit inde pii, et spirationis est una, licet personæ colligi, quod si Deus, aut etiam homo est spirantes sint plures : et nomen principii, simpliciter unus, personæ sint simpliciter atque spiratoris est substantivum signifi­ unus. Nam sicut cum unitate ordinis, cans id, quod est forma, vel ratio in­ quam importat populus, stat piuralitas ho­ duendi. Et tamen spiratio activa non minum : sic cum unitate naturæ. quam atlert subsistentiam propriam. Ergo cum importat Deus, vel homo, stat pluralitas in suppositione præsentis difficultatis, hu­ personarum, vel suppositorum habentium manitas significata per hoc nomen homo naturam. Unde nihil est in prædicto testi­ esset una; licet non afferret propriam monio, quod nostræ resolutioni adverse­ subsistentiam ; personæque essent plures, non dicerentur plures simpliciter homines, tur, sed illam plane complectitur. ConfifConfirmatur primo ex eoiem D. Thom. sed unus homo simpliciter. Recolantur, D.Tticn. loco supra citato ex 3 sent, m resp. ad quæ diximus tract. 6,. disp. 15, dub. 1 et 2. ubi probatam reliquimus doctrinam in 6, ubi proposita præsenti difficultate, il­ lam resolvit in hunc modum : Dicendum, praemissis hujus confirmationis assump­ tam. Videantur etiam dicta eodem tract, quod cum termini substantivi significentur, disput. 17, dub. 2, ubi generaliter statui­ vel consignificenlur pluraliter ex unitate, seu pluralitate forms significalæ, dicerentur mus ad multiplicationem concreti substan­ tres, unus homo, si unam naturam huma­ tivi requiri multiplicationem formarum, et nam assumpsissent. Sicut pr&pler unam na­ suppositorum. 154. Nec vim hujus motivi debilitat du­ turam divinam unus Deus. Et sicut dicitur tota Trinitas unus solus verus Deus secun­ plex disparitas, quam assignat Medina : et>wnes. dum August, tract. 39, et Baruch. 3. Hic est prima, quod deitas (et idem dici potest de Dcus, et non astimabilur alius ab illo : ita spiratione activa) est idem realiter cum posset dici, isle solus homo est Pater, el Fi­ t personis; secus humanitas. Secunda quod lius, et Spiritus sanclus. El tunc isle termi­ deitas et substantia sit, et personis subs­ nus, homo, supponere! rem humanæ naluræ, tantialiter conveniat ; humanitas vero ad­ sine dislinclione personarum : sicul isle ter­ venit accidentaliter personæ divinæ assu­ minus, Deus, supponit in prædiclis locutio­ menti; atque ideo habet rationem forma» nibus rem naturæ divinæ indistincte. Et hæc accidentalis, cujus concreta multiplicantur esi suppositio ejus naturalis, el quasi ter­ sola multiplicatione suppositorum. mini communis respectu omnium persona­ Neutra, inquam, disparitas valet. Non PræCr rum; suppositio autem, quæ supponit pro prima : quia ex eo, quod deitas non dis­ duoljr. Patre, vel Filio, est accidentalis ei, el quasi tinguatur realiter a personis, secus voro termini discreti. Ubi non solum docet ab­ humanitas; sequitur quidem illam posse solute resolutionem nostram, tenetque in abstracto praedicari de personis, secus uniformiter similitudinem inter termina­ istam : unde verum est, quod personæ di­ tionem divinæ naturæ ct terminationem vinæ sunt deitas, et falsum esset in casu naturæ humanæ quantum ad præsentem præsentis difficultatis, quod personæ di­ difficultatem : sod prædictam resolutionem vinæ forent humanitas. Cæterum prœdicta salvat, ac tdetur independenter ab ea differentia non tollit, quod tam deitas, quæslione, quod natura divina habeat, vel quam humanitas in concreto prædicentur non per se subsistentiam absolutam : at­ de personis : quocirca sicut veriflcaretur que explicat facile, quid Deus, aut homo I de qualibet persona divina assumente, significet, cum prædicatur de tribus per­ Hæc persona est homo, sic de omnibus per­ sonis, ve! cum de Deo, aut homine ipsæ sonis divinis assumentibus vocificaretur, personæ dicuntur. Quod satis declarat, I Tres personæ divinæ sunt homo. Et si assu­ quod ex ejus sententia nihil obsit, quod merent unam humanitatem, verificaretur, humanitas u tribus personis assumpta non i Tres personæ divinæ sunt unus homo, ut constat DISP, VJII, DUB. VJ. constat ex supra dictis. Nec etiam valet secunda disparitas : nam falsum est, quod nalura assumpta pnedicetur accidentaliter do persona assumento, vel quod cons­ tituat concretum accidentale. Hæc enim prædicatio, designato Christo, ista persona cjI homo, est substantialis, sicut hæc Petrus est homo. Et idem contingeret, si plures persona) assumerent eandem humanita1·?ηι · num de omnibus, et singulis vorilicaretur esse substantialiter hominem, et constituere concretum substantiale. Undo absque fundamento dicitur, quod in mul­ tiplicatione prædicli concreti debeamus attendere ad regulas, sive ad rationem concretorum accidentalium. Recolantur, quæ diximus disp. 3, dub. 4, § 4, a num. 78, ubi cum communi Theologorum sen­ tentia ostendimus unionem humanitatis ad personam Verbi non esse accidentalem prædicamentaliter, aut prædicabiliter ; sed esse simpliciter substantialem. te®· Ex quibus facile diluuntur motiva contrari® opinionis proposita num. 152. Ad primum enim satis jam constat, quæ fuerit ‘£’ mens D. Thomæ. Ad secundum dicendum est, quod major affert causam quidem suf, Scientem, sed non necessariam, aut tota­ lem : licet enim natura divina non haberet i subsistentiam propriam absolutam; adhuc ί tres personæ divinæ essent unus simplici! ter Deus, ut constat ex supra dictis. Et ■ propterea, quod humanitas non habeat subsistentiam propriam, minime impediret, ; quod tres personæ divinæ habentes eandem ! humanitatem essent simpliciter unus ho­ mo. Ad tertium negamus consequentiam, quæ i legitime infertur ex præmissis prop-* 1er variationem appellationis : nam cum i dicitur, quod darentur tres habentes huma­ nitatem, numerus appellat supra supposita; cum autem infertur fore tres homines, nuf merus appellat supra naturam. Et plane si argumentum valeret, eadem forma concluI deret ; nam Habens deitatem est Deus : sed I dantur 1res habentes deitatem ; ergo dantur ! 1res Dii. Radicem autem hujus defectus [' optime aperuit D. Thom. 1 p. quæst. 39, i art. 3 ad I, ubi ait : Dicendum, quod licet I beus significet habentem deitatem; est tamen ί alit» modus significandi : Nam Deus dicitur I substantive; sed habens deitatem dicitur adjective. Unde licet sint tres habentes deitàtem; non tamen sequitur, quod sint 1res • Dii. El idem dicendum est in casu objec­ tionis. Ad quartum patet ex immediate didis : nam ad multiplicationem concreti m substantialis pertinentis ad nataram non sufficit multiplicatio suppositorum, sed in­ super desideratur multiplicatio formarum, seu naturarum. Qua de causa licet in divi nissint tria supposita, non tamen tres Dii Et eadem ratione, licet tres personæ assu­ mentes unam humanitatem essent tria supposita humanæ naturæ, non tamen tres homines. Et ratio utrobique est eadem, quia esset una tantum natura, seu forma, cujus pluralitas requiritur ad multiplican­ dum concretum eidem correspondons. Gur autem ad pluralitatem horum concretorum non sufficiat pluralitas vel ex parte formae, vel ex parte suppositi, sed requiratur ex parte utriusque; constat ex supra dictis num. 132 in fine, quæ fusius expendi­ mus tract. 6, disp. 17, dub. 2. 155. Sed oppones : non obstante, quod Objecnomen homo sit substantivum, possent tres ll0, personæ assumentes unam humanitatem dici vere, et proprie tres homines : ergo vere, et proprie essent tres homines. Con­ sequentia patet : nam ab eo, quod res est, vel non est, propositio dicitur vera, vel falsa. Antecedens autem probatur ab Anto­ nio de Parra tract. 1, disp. 3, art. 5, conci. 3, quia non obstante, quod tres personæ divinæ habeant unam omnipo­ tentiam, et unam æternitatem, possunt vere, et proprie dici tres omnipotentes, et très æterni, ut concedit D. Thom. 1 p. n.Thom. quæst. 39, art. 3. Et ratio est : quia hæc nomina possunt sumi adjective. Quod si D. Athanasius in Sytnbolo negat in Deo tres omnipotentes, et tres æternos, est, quia accipit hæc nomina substantive pro omnipotentia, æternitate, et aliis attributis, quæ non multiplicantur. Ergo pari ratione, si hoc nomen homo accipiatur non substan­ tive sed adjective ; vere, et proprie dicemus tres personas divinas habentes unam hu­ manitatem esse 1res homines. Quo discursu, et similitudinis ratione adeo convincitur, ut pariter concedat posse dici esse non unum Deum, sed 1res esse Deos, si hoc no­ men non substantive, sed adjective suma­ tur. Monet tamen hæc proferenda esso apud Theologos, non coram aliis, qui forte scandalizabuntur audiendo tres Deos. Respondetur negando antecedens. Ad Eliditur, cujus probationem dicendum est levissi­ mam eam esse, atque indignam, ut quis moveatur ad concedendum esse- tres Deos : undo non solum vulgares, sed Theologi etiam possunt scandalizari ; cum Ecclesia in Arianis et aliis hæreticis eam assertionem DE I NC A D NATIONE 0. condemnet. Sincere enim, et juxta com­ prius subsistente in tali natura ? Et tan­ munem modum concipiendi intellecta si­ dem, an si tres personæ divina» assume­ gnificat tres personas habentes plures narent simul plures humanitates, essent sim­ Xo!a. turas. Itaque non agimus de sensu pro­ pliciter plures homines, vel unus? Ad dictarum propositionum, prout quis vario duas enim priores respondetur affirmative : nomina potest accipere : sed de eisdem quoniam licet supposita subsistentia in prout significant proprietatem substanti­ una humanitate essent valde diversa, vorum, vel adjectivorum, quam habent nempe divinum, angelicum, et humanum, ex usu communi. Juxta quam h;ec nomina creatum, et increatum. extraneum, et Deus, et homo sunt substantiva, et signifi- proprium ; nihilominus forma, sive na­ eant naturam ad modum per se stantis : tura semper esset una : cum ergo unitas quocirca opus est, quod significent, et ac­ concreti, et nominis substantivi sumatur cipiantur secundum regulas substantivo­ absolute a forma, ut supra ostensum est; omnes prædictæ personæ simul, vel suc­ rum. Ad horum autem multiplicationem requiritur pluralitas ex parte naturæ si­ cessive immediate assumentes unam hu­ gnificatae, ut supra ostendimus. Et ideo manitatem essent unus homo simpliciter, hoc est, unus absolute, ut opponitur uni­ vere, et proprie non possumus dicere, tati secundum quid : quamvis non essent quod très personæ divinæ sint plures Dii : et dicere non possumus plures personas unus omnibus modis, sive ex omni capite, assumentes unam humanitatem fore plu­ quia subsistentiis distinguerentur ; quod res homines. Quod si quis velit voces suo modo contingit etiam in divinis, ut impropriare; parum de hoc curandum sa­ facile consideranti constabit. Unde ad ulti­ mum respondetur 1res personas compara­ pientibus est, qui probe norunt id pluri­ tive ad tres diversas humanitates, in bus modis fieri posse, sed qui impertinenquibus subsisterent, fore tres homines ter se habeant ad scientias. 11 vero quod simpliciter : quia in prædicta habiiudine dicitur de nominibus omnipotens, alemus, et similibus, parum urget : quia prædicta concurrerent tria supposita, et tres na­ turæ. Sed comparative ad unamquamque nomina sunt vere, et proprie adjectiva : unde ad eorum multiplicationem sufficit seorsim humanitatem, in qua subsisterent pluralitas suppositorum, ut D. Th. resolvit simul, non esset plures, sed unus simpli­ loco cit. cujus proinde resoluiio absolute citer homo ob rationem supra traditam : est vera. Sed D. Athanasius usus est illis quia videlicet non multiplicaretur in eis nominibus ut substantivis : forte propt· r forma, quæ constituit hominem, sicut ad usum eorum, apud quos scribebat, vel multiplicandum substantiva desideratur. propter abusum, et importunitatem AriaDUBIUM VIT. norum, quos impugnabat. Et in hoc sensu negavit tres omnipotentes, hoc est, tres potentias, singulis personis proprias. Ex An persona creata possit assumere naturam alienam. quo non sequitur, quod aliter possimus pro libito nomina substantive, vel adjective Licet hanc difficultatem jam insinuave­ Q» usurpare, accipiendo v. g. Deum pro di­ vino, et alia similia : sed servare oportet rat D. Thom. a primo hujus quæstionis iodab.toc uniuscujusque nominis proprietatem. Ob articulo in resp. ad 2, oportuit illam ad quam retentam Ecclesia damnat asseren­ hunc usque locum differre, ut quæ perti­ ncadb tes tres personas divinas esse 1res Deos : nebant ad terminationem naturæ creatæ quod minime faceret, si ea propositio esset j per subsistentiam divinam tam de facto, vera in proprietate sermonis, ut observa- j quam de possibili continuato ordine trade­ vimus tract. 6, disp. 17, num. 15. rentur. Eis vero superatis, congruentem Inciden­ 156. Ex hactenus dictis facile resolvun­ hic sedem habet, ut absolvamus ea, quæ ti ο rn al considerationem personæ assumentis dubio­ tur aliæ quæslîunculæ ad præced entem rum appendicem. Inquiri enim potest, an in spectant. Et quia assumere dicitur tam resolu­ casu (absolute impossibili) quo Deus, et active, quam terminative, ut sæpius ob­ tio. Angelus assumerent eandem humanitatem, servavimus; in utroque sensu dubitari pos­ essent unus homo? Et rursus, an si hu set, an persona creata valeat assumere. manitas dimitteretur a Verbo, et incipe­ Sed in priori decisam reliquimus difficultaret subsistere propria personalitate, persona I tem disp. 5, dub. 3, ubi statuimus impliilla creata esset idem humo cum Verbo l care, quod persona creata sit principium phy.-icum DIBP. VJ H, DUB. VIJ. ! ! ; I : physicum effectivam principale assumptio­ nis : sed non repugnare, quod sit causa illius instrumentalis : quamvis enim sermo ibi specialiter esset de unione ad personam divinam; rationes tamen probant in omni unione hypostatica, sive in conjunctione personali duarum naturarum. Unde præsens difficultas reducitur ad assumptionem terminative consideratam ; an scilicet per­ sona, aut personalitas creata possit termi­ naro, aut suppositare naturam alienam. Supponunt autem communiter, ac merito Theologi id non posse contingere naturali­ ter, sive per potentiam naturalem personæ creatæ : tum quia persona naturaliter deter­ minatur ad propriam naturam : atque ideo naturaliter nequit ad alienam extendi : tum quia unio duarum naturarum in eodem supposito est opus miraculosum, quod proinde non correspondet naturali potenf-y'-aiiæ, sed obedieniiali. Quocirca dubium versatur in ordine ad potentiam extraordinariam, et absolutam ; et inquirimus, an repugnet, quod suppositum creatum termi­ net alienam naturam : sive id fiat ita, quod duæ naturæ propria, et aliena in eadem persona concurrant, ut titulus magis significare videtur ; sive fiat ita (ut ad plura extendatur), quod personalitas creata sepa­ rata a propria natura communicetur alienæ, et illam terminet loco propriæ. Et licetaliqui distinguant inter subsistentias de facto existentes, et subsistentias possibiles ; om­ nes tamen sub resolutione comprehende­ mus : quia motiva hinc inde proponenda generalia sunt, ut ex dicendis constabit. S Senlentia D. Thomæ primo fundamento ful­ cilur. 157. Dicendum est repugnare, quod persona, aut personalitas creata terminet )alienam naturam. Sic docet D. Thom. loco supra citato, ubi ait : In persona creata possunt plures naturæ concurrere accidentali^ 1er : sicut in persona unius hominis invenitur quantitas, el qualitas. Hoc autem est proprium divinæpersonae propter ejus infinitatem, ut fiat in ea concursus naturarum, non quidem accidenlaliler, sed secundum subsistentiam. Et similia docuerat quæst. 2, art. 3 ad 1, ubi inquit : Manifestum est, quod alteritas, quae provenit ex differentia accidentali, po­ test ad eandem hypostasim, vel suppositum perlinere in rebus creatis : co quod quidem 125 numoo potest diversis accidentibus subesse. Non autem contingit in rebus creatis, quod idem numero subsistere possit diversis essen­ tiis, vel naturis. In quibus adeo aperte do­ Vans cet nostram assertionem, ut supervacaneum sobterfo gia sit aliquorum tergiversationes refellere. picIdQuod enim quidem dicunt prædicta testi­ duntur. monia intelligenda esse de assumptione active sumpta, ex eisdem falsitatis mani­ fest» convincitur : nam ly ut fiat in ea concursus naturarum, et ly Quod idem nu­ mero subsistere possit diversis essentiis, non actionem, sed terminationem, sive assump­ tionem formalem per modum termini ex­ primunt, ut ipsa proprietas vocum evincit. Quod vera alii aiunt, loqui solum secun­ dum potentiam naturalem, quo pacto soli Deo convenit terminare naturam alienam; sed non excludi personam creatam, quæ possit terminare secundum potentiam obedientialem, eadem facilitate rejicitur. Tum quia D. Thom. affirmat terminare naturam alienam esse proprium personæ divinæ : illud autem magis dicitur esse proprium, quod alteri repugnat : id ergo significavit D. Thom. loquutione illa absoluta ; cum nullum ibi, aut alibi præbeat funda­ mentum ad oppositum. Tum quia suam resolutionem fundat in infinitate divinæ personæ ; quæ plane repugnat creaturæ. Tum denique nam quod divina persona uniatur hypostatice naturæ creatæ, non contingit secundum ordinariam, et connaturalem rebus potentiam, sed secundum potentiam obedientialem absolutam ; atque Paludan, Solus. ideo in hoc sensu asserit D. Thom. esse < ajetan. proprium naturæ divinæ, quod secundum Medina· Nazaomnem potentiam repugnet creatæ. Unde rius· sic unanimiter docent Thomistæ, Paluda- Arauxo. Alvarez. nus in 3, dist. 1, quæst. 1, art. 2. Sotus in Cabrera· 4, dist. 9, quæst. 2, art. 1. Cajetan. Me­ Cipul1’is. dina, Nazarius, et Arauxo art. 1, cit. ubi Godoi. Alvarez disp. 19. Cabrera disp. 2. Zipullus Gonet. Marinis. dub. unie. § 2. Joan, a S. Thom. disp. 6, Joann, a art. 1. Godoi disp. 17, $2. Gonet disp. 8, S.Tbom. Parra. art. 6, g 1. Marinis art. 1, cap. unico. Pru­ Prudent. dentius tract. 3, disp. 2, dub. 5. Parra tract. N. Pbilipp. I, disp. 3, art. 3. N. Philippus disp. 4, N. Lau­ dub. 1. N. Laurentius controvers. 10, g rent. Durand. 1, et alii plures. Idem etiam tuentur graves Henrialii Theologi, Durandus in 3, dist. 1, eus. Picus quæst. 5. Henricus quodlib. U, quæst. 10. Mirand. Picus Mirandul. in Apologia quæst. 4 et Suarez. 6. Suarez disp. 13, sect. 4. Vazquez disp. Vazquez. Lorca. 25, cap. 2. Lorca disp. 23. Ragusa disp. Rigusa. 48. Lugo disp. 13, sect. 4, et alii plures. Lugo. Ratio 158. Probatur primo ratione desumpta D.Thom. ■H 126 PE INCARNATIONE. ex D. Thoma locis citatis, quæ potest re­ duci ad hanc formam : quia si subsistentia creata posset terminare alienam naturam, esset simpliciter infinita sed implicat sub­ sistentiam creatam esse simpliciter infini­ tam ; siquidem hoc ipso’, quod aliquid creatum sit, clauditur necessario terminis essentialibus generis, et differenti» ; ergo repugnat subsistentiam creatam terminare naturam alienam. Maj r in qua est diffi­ cultas, prob&tur primo, quia subsistentia, cum sit quidam actus generalis ad modum existentiæ , non aliunde limitatur, quam ex propria natura, ad quam determinatur : ergo si subsistentia creata non limitaretur a propria natura, ne terminaret alienam ; maneret illini i tata in ratione subsistentiæ : sed subsistentia illimitata in ratione sub­ sistentiæ est simpliciter infinita in ratione subsistentiæ : ergo talis subsistentia, quæ possetalienam naturam terminare esset sim­ pliciter infinita. Secundo, quia ut subsis­ tis terminet alienam naturam, debet esse irrecepta, sive per se existons ut quo, et ut quod ; nam quæ recipitur, eo ipso per sub­ jectum, et ad subjectum determinatur : sed sui sistentia irrecepta, et per se existons ut quo, et ut quod, debet esse simpliciter infinita : actus enim non limitatur, nisi per subjectum, aut potentiam : ergo talis subsistentia esset simpliciter infinita. Ter­ tio, quia subsistentia potens terminare na­ turam alienam potest terminare omnes naturas creatas absque termino ; quippe cum non occurrat major ratio, ut possit ter­ minare unam, quam duas, et quam plures, et quam infinita? : si enim absolvitur a determinatione ad propriam naturam, non est, cur ad unam, vel plures naturas alie­ nas determinetur : sed subsistentia potens de se terminare infinitas naturas nequit non esse simpliciter infinita in ratione subsistentiæ ; cum propria subsistentiæ ratio in hujusmodi terminatione, aut vi terminandi consistat : ergo quæ posset terminare naturam alienam esset simplici­ ter infinita. ConfirConfirmatur : quia illa sola subsistentia maiio. potest terminare, naturam alienam, quæ potest ipsi præstare elfectum formalem subsistentiæ propriæ et supplere pro illa : sed sola subsistentia simpliciter infinita potest præstare naturæ alienæ effectum for­ malem subsistentiæ propriæ, et supplere pro illa : ergo si subsistentia creata posset terminare naturam alienam, esset simpli­ citer infinita. Major probatur : tum quia caienus Theologi declarant subsistentiam Verbi terminasse humanitatem, quatenus præstitit ipsi, seclusis imperfectionibus, effectum formalem subsistenti» illi natu­ raliter debita), et supplevit pro ea gerendo vices i lius : tum quia nisi subsistentia hac munia pnestet, nequii intelligi, quali­ ter naturam a'ienam terminet; sed potius dicetur iPam interminatam, et non suppositatam relinquere. M inor etiam suadetur : quia ut una subsistentia præslot effectum formalem alterius, et pro illa suppleat, debet ipsam secundum propriam rationem eminenter continere : quod enim alterum iia non continet, non potest ejus forma­ lem etfectum præstare; sed solum alium, vel longe diversum, vel inferiorem. Cons­ tat autem, quod nulla subsistentia finita continet eminenter aliam subsistentiam. Cum enim quælibet subsistentiæ finitæ propriis differentiis constituantur; eisdem distinguuntur, et se excludunt : unde impossibile est, quod una subsistentia creata alteram adæquate ac subinde emi­ nenter contineat. Ergo sola illa subsisten­ tia potest præstare naturæ alienæ elfectum formalem subsistentiæ propriæ, et pro ea supplere, quæ est infinita simpliciter. — Declaratur amplius ; nam ita comparatur subsistentia unius naturæ ad subsisten­ tiam alterius naturæ, sicut ipsæ naturæ comparantur inter se, nulla quippe ratio occurrit, ut aliter se habeant termini na­ turarum inter se, ac comparantur ipsæ na­ turæ. Sed nulla natura finita continet eminenter aliam naturam, nec potest præs­ tare ejus effectum formalem : quippe cum differentiis specificis constituuntur, eisdem se excludunt : unde natura angelica, quantumvis superior ad naturam v. g. ignis, nec illam eminenter continet, nec potest præstare ejus effectum formalem, nec pro illa supplere. Ergo pariter nulla subsistentia creata continet eminenter sub­ sistentiam alienam; aut ejus effectum for­ malem communicare, aut pro illa supplere potest, 159. Huic argumento respondent Ad- Res#», versarii convincere quidem, quod licet subsistentia ex natura sua potens termi- mvnion. nare naturam alienam debeat esse simpli­ citer infinita, ut quædam p obationes a nobis faclæ suadent; nihilominus ex eo, quod subsistentia possit secundum poten­ tiam obedientialem terminare alienam na­ turam, prædicta infinitas minime colligi­ tur : quia posse ita terminare non habet ex I DUB. VII. ex his, qnm sibi conveniunt, sed ox sub­ jectione ad Deum supernaturaliter agen­ tem , qui subsistentiam applicaro potest Ai non prupriu terminabili. Ad coniirmatiouU .ueiu dicunt rem linitam sed superioris or*·. diiiis posse eminentor continere rem ordi­ nis inferioris, et causare ejus effectus ; sicut sol continet ignem, et causal ejus of­ fectum nempe calorem, aut alium ignem. Undo ut subsistentia una contineat emi­ nenter aliam, et pro ea suppleat; non re­ quiritur, quod sit simpliciter infinita, sed sufficit osse ordinis superioris. In quo nulla apparel repugnantia. Sed contra responsionem rationi adhibi­ tam stat primo, quod licet applicatio formæ possii fieri, vel per agens naturale, aut ccnnaturaliter operans, vel per agens supernaturale obedienlialiter influens, nihi­ lominus effectus formalis est connatural is fermm, et illam excedere nequit : quia ex parte recti consideratus non est aliud, quam ipsa forma, ut inductive potest os­ tendi : unde implicat, quod effectus forma­ lis substantialis sit a forma accidentali, et effectus formalis supernaturalis sit a forma naturali, et quo 1 effectus formalis relativus sil a forma absoluta, et sic de aliis, quan­ tumvis istæ formæ per agens, quod opere­ tur supra ordinem, et exigentiam naturæ, applicantur. Constat autem, quod perso­ nare naturas alienas absque aliqua deter­ minatione est effectus formalis illimitatus: et indeterminatus : ergo solum potest provenire a forma, quæ sit illimilata, et indeterminata, atque ideo simpliciter infi­ nita: ergo subsistentia, quæ non alligatur essentialiter suæ naturæ, sed potest abso­ lute alias terminare, est simpliciter infinita in ratione subsistentiæ. Stat secundo quod forma simpliciter finita nec naturaliter, nec supernatural iter , aut obedientialiter potest causare effectum formalem simplici­ ter infinitum ; sed subsistentia, quæ potest terminare naturam alienam, potest causire effectum formalem simpliciter infini­ tum : ergo subsistentia, quæ vel obedien­ tialiter, potest terminare naturam alienam, non est simpliciter finita, sed infinita sim­ pliciter, Minor constal ex supra dictis : nam eo ipso, quod subsistentia non allige­ tur ad propriam naturam, sed possit ad aliam extendi, non est unde illi terminus interminando præfigatur; cum omnes sub­ sistentia·, pro quibus supplere potest, sint ejusdem rationis, et syncaiegorematice in­ finita : ergo subsistentia potens terminare I 127 n at urant alienam potest causare effectum furmalcm simpliciter infinitum. 1Ü0. Sed opponunt Faber, Pitigianus et alii Scotisue : terminare naturam alie­ nam nullam dicit perfectionem : ergo ter­ minare naturam alienam nullam dicit infi­ nitatem. Consequentia palet : quia omnis infinitas est aliqua perfectio : atque ideo quod perfectionem non dicit, nec dicit in­ finitatem. Antecedens vero probatur : tum quia ex eo, quod Verbum terminet huma­ nitatem, nulla ipsi additur perfectio ; alias perficeretur, et mutaretur, quod est impos­ sibile, ut diximus disp. 3, dub. 4. Tum etiam quia Verbum terminat formaliter immediate per subsistentiam relativam, ut sibi, et pro explicito propriam, ut supra statuimus dub. 2, j! 2 ; hæc autem sic ac­ cepta non dicit perfectionem, ut ostendi­ mus tract, fi, disp. 6, dub. 2, et docent fre­ quentius Thomistæ. Ergo hoc quod est terminare naturam alienam nullam perfec­ tionem dicit. — Potestque objectio fulciri ex eo, quod hoc concretum subsistentia terminans alienam naturam, vel natura aliena subsistentia terminata ex nullo ca­ pite dicit aliquid infinitum ; cum tam ex­ trema, quam eorum unio sint aliquid fini­ tum, ut consideranti constabit : ergo quo l subsistentia creata terminaret alienam na­ turam, nec diceret, nec argueret infinita­ tem simpliciter vel in subsistentia, vel in ejus effectu formali. Dicere autem, quod pariter posset terminare infinitas alias na­ turas, voluntarium apparet : nam eo ipso, quod subsistentia finita sit, habet finitam vim in terminando; licet non possimus os­ tendere signate ad quas naturas se ex­ tendat. Respondetur objectioni, admisso ante­ cedenti quantum ad immediatum, et explicitum terminationis modum : negando consequentiam : nam quidquid sit de per­ fectione explicita, subsistentia terminans naturam alienam importat infinitatem sim­ pliciter. Et in hoc ponimus vim, quæ suffi­ cit ad assertionem nostram fundandam : sicut enim repugnat subsistentia creata infinite perfecta, sic implicat subsistentia creata simpliciter infinita : quippe quæ nec in perfectione, nec in entitate, nec in alia ratione dicit infinitatem simpliciter, Consequentiæ autem probatio facile dilui­ tur negato antecedenti : quia non omnis infinitas est pro explicito perfectio, ut li­ quet in personalitatibus divinis, quæ sicut pro explicito sunt aliquid reale. et aliquid Objec­ tio. Iloboratar. Eueno lur. DE INCARNATIONE. divinum, sic etiam sunt aliquid infinitum, ct divinum in ratione infiniti; et tamen pro explicite non dicunt perfectionem. Nec enim explicitum infiniti est explicitum perfectionis; cum prædictæ rationes ex di­ versis rationibus desumantur, prima ex carentia termini, secunda ex convenientia, Noto. aut ordine ad se. Unde ratio finiti, aut in­ finiti, sicut et ratio veri, generaliores sunt, quam ratioboni, autperfecti, et ab ista praes­ cindere valet saltem pro explicite, ut jam observavimus tract. 6, disp, 6, n. 78. — Diximus admisso antecedenti quantum ad immediatum, et explicitum terminationis : quia si attendamus ad implicitum, et ad rationem radicalem, aut mediatam termi­ nandi alienam naturam, nequit non dicere perfectionem simpliciter infinitam : nam fundat per modum actus puri vim proxi­ mam, subsistentem ut quo, et ut quod, et terminantem absque ulla informatione, vel inbærentia, ut constat ex dictis disp. 3, dub. i. Contra quam doctrinam non urgent probationes antecedentis : quia licet termi­ natio actualis non addat Verbo perfectio­ nem; arguit tamen, et manifestat esse infinite, perfectum. Et licet subsistentia relativa pro explicite non dicat perfectio­ nem ; nihilominus pro implicito importat lotam perfectionem divinam in se imbibitam per modum transcendentis, ut locis relatis in objectione explicuimus. Evacoi- Ad augmentum difficultatis dicendum diffltal· est plura esse, quæ in ratione entis sunt adjjifo finitum, et tamen arguunt infini­ tatem in causa sic vel sic influente. Musca enim quid finitum est; et tamen nequit per creationem produci nisi ab agente infinito. Et ut in præsenti materia sistamus, unio hypostatica, sive ad personam extraneam quid finitum est : quo non obstante ipsi Adversarii recognoscunt, quod nequit ab ulla creatura principaliter effici, sed a solo Deo. Sic igitur licet concretum ex natura, et subsistentia aliena sit, vel admittatur esse finitum simpliciter in esse entis ; causa tamen illud formaliter constituens, nempe subsistentia aliena, debet esse sim­ pliciter infinita propter rationem a nobis factam : quia videlicet eo ipso, quod non determinetur ad naturam propriam; non est, unde determinetur, aut finiatur in ter­ minando alienas naturas : sed poterit quan­ tum e-t de se, infinitas vel simul, vel suc­ cessive suppositare, ac sustentare absque aliquo augmento : id vero satis evincit illam esse in actu simpliciter infinitam in ratione termini suppositantis naturam. Aliqua enim propria ratio infinitatis simpliciter constituenda est in linea subsistendi, aut subsistentiæ : nec major ad extra excogi­ tari potest, quam quæ nullo termino clau­ ditur; sed absque additione intrinseca ex­ tenditur essentialiter, quantum est de se, ad terminandem omnem naturam creatam, et creabilem. Sicut virtus effectiva, quæ posset tales naturas absque termino efficere, non posset non esse simpliciter infinita in ratione virtutis effectivo». Dicere autem, quod subsistentia limitaretur ad certum terminum, quia esset creata, et finita; petit principium, et probat unam pariem contradictionis a nobis intentæ : quia mo­ tivum nostrum evincit fore infinitam, et ad nullam naturam, aut naturarum nume­ rum determinari. Unde inferretur utrum­ que, quod implicat contradictionem. 161. Responsio etiam, quæ confirmationi Everti coib n. 159 adhibetur, illius vires non evacuat : mm.-û quoniam licet res superioris ordinis queat £0^1. continere rem inferioris continentia effec­ tiva secundum aliquam rationem com­ munem; implicat tamen, quod si res con­ tinens est aliquid creatum, contineat ef­ fective rem inferiorem adæquate, et secun­ dum omnem rationem : quia saltem conceptus entis, et ultima actualitas exis­ tentiæ soli Deo ut agenti principali corres­ pondent, et a nulla creatura nisi instrumentaliter possunt attingi, ut bene probant N. Complut, abbrev. in lib. de Generat. n.C» disp. 15. quæst. 5, § 2, conci. 3, et cons­ P·'»tat ex his, quæ late diximus tract. 14, disp. 5, dub. 5. Et quidquid sit de conti­ nentia inadæquata eminentiali effectiva; manifestum est nullam creaturam quan­ tumvis superioris ordinis sit, continere t continentia formali adæquata alteram creaturam in ordine ad præstandum ejus formalem effectum. Quod satis ostensum est in ea confirmatione : nam cum duæ res creatæ distinguantur, et se excludant ulti­ mis differentiis ; impossibile est, quod una sit eminenter formaliter altera : atque ideo repugnat, quod communicet ejus effectum formalem, qui ex parte recti mi­ nime a forma illum præstante distinguitur. Idque probatur ipso exemplo in contrarium adducto : licet enim sol possit efficere effectus ignis, puta calorem, vel alium ignem; tamen impossibile est, quod per se ipsum constituat formaliter ignem, vel quod forma solis suppleat pro ignis. Idemque apparet in aliis rebus, quantumcumque superiores DISP. VIH, DUB. VH. superiores comparentur ad inferiores : neque enim Angelus potest constituere formaliter hominem quod præstat anima rationalis; nec ista potest supplere pro forma leonis, et sic de aliis. Cum ergo subsistentiæ creatæ debeant eodem modo comparari inter se, quo comparantur natu­ ræ, quas terminant ; impossibi e est, quod una subsistentia creata præstet formalem eflectum alterius supplendo pro illa, et ter­ minando naturam alienam. Vel si hæc non convincunt Adversarios; instamus, ut de­ signent aliquod exemplum, in quo aliqua res, vel forma, vel natura creata præstet effectum formalem alterius. 162. Dices : ut una subsistentia creata terminet naturam alienam, et suppleat pro subsistentia propria, opus non est, quod præstet hujus formalem effectum : ergo non est necessarium , quod illam contineat adæquate eminentia formali : atque ideo ex hoc capite non repugnat, quod subsis­ tentia creata terminet naiuram alienam. Hæc secunda consequentia patet ex prima. Quæ legitime ex antecedenti infertur : quia continentia illa cminentialis formalis non aliunde potest requiri, quam ad præslandum eumdem formalem eflectum : ergo d subsistentia supplens non debet præstare effectum formalem subsistentiæ propria?, non requiritur, quod illam contineat con­ tinentia eminentiali, formali, et adæquala. Antecedens vero suadetur : nam persona, quæ resultat ex personalitate aliena est di­ versa ab illa persona, quæ resultaret ex personalitate propria : unde personalitas, aut subsistentia Verbi unita humanitati constituit personam increatam ; personali­ tas vero propria constituit personam crea­ tam : et personalitas angeli constitueret personam angelicam, persona vero hominis constituit personam humanam : constat autem effectum formalem subsistentiæ, aut persona'itatis esse personam : ergo ut subsisteniia uniatur naturæ alienæ, opus non est, quod p æstet eflectum formalem sub­ sistentiæ propriæ. Respondetur distinguendo antecedens, ct iliud concedendo in hoc sensu, quod subsistentia aliena non debeat præstare ef­ fectum foimalem alienæ formaliter sump­ tum; et ipsum negando, si significet, quod non debet communicare eflectum hujus­ modi eminenter acceptum. Nam effectus formalis subsistentiæ alienæ, si uniretur, contineret eminenter effectum formalem subsistentiæ propriæ : nihil enim effectus Sabnanl. Curs. Ihca'.og. 'om XIV. 129 formalis subsistentiæ propriæ haberet, qutsub nltiori ratione non contineretur in effectu formali subsistentia? alienæ : aliter enim minime pro illa posset supp’ere : unde formalis subsistentiæ alienæ effectus esset eminentor ipse formalis effectus subsisten­ tiæ propriæ. Unde neganda est prima conse­ quentia : quæ non infertur, sed opposita, ex illo antecedenti ita intellecto colligitur. Si enim effectus formalis subsistentiæ alienæ est eminenter ipsemet effectus formalis subsistentiæ propriæ; quia nihil perfectio­ nis in hoc relucet, quod alias cum majori elevatione, et universalitate non importet : opus est, quod subsistentia aliena conti­ neat eminenter adæquate subsistentiam propriam ; quippe cum debeat eadem pro­ portio inveniri inter formas, quæ occurrit inter effectus formales. Ad probationem autem antecedentis, quatenus huic doctrinæ potest opponi, respondetur, quod licet per­ sona constituta ex personalitate aliena distinguatur formaliter a persona constituta ex personalitate propria; nihilominus est eminenter hæc ipsa persona : nam præstat in terminando, ct sustentando naturam, quidquid persona propria præstaret si ibi adesset, idque cum majori eminentia, et universalitate, quam illa. Quo 1 facile con­ vincitur ipso exemplo in contrarium ad­ ducto : nam licet persona Verbi non sit formaliter persona creata, est tamen emi­ nenter persona creata : quia sub altiori ra­ tione dicit, quidquid entitatis in persona creata reperitur, et aliquid amplius. Idem que dicendum esset de persona Angeli, si pro humana suppleret : licet enim non es­ set persona humana formaliter, esset ta­ men eminenter, præstando quidquid hu­ mana præstat, et aliquid amplius. Quia ergo repugnat unam creaturam c ntiuere hoc modo aliam; siquidem differentiæ vel essentiales, vel saltem numericæ, quibus constituuntur, se invicem excludunt; im­ possibile est, quod personalitas, vel sub­ sistentia creata pro alia suppleat termi­ nando naturam alienam : sed ad id requiritur subsistentia increata : et sim­ pliciter infinita. Præsertim cum continen­ tia eminentialis unius subsistentiæ arguat similem contine niiam omnium aliarum subsistentiarum ab.-que termino, vel alli­ gatione ad numerum determinatum, ut constat ex supra dictis. 163. Sed instabis; nam una species Replica. Angeli superioris continet eminenter plu­ res species hominis, vel Angeli inferioris : 9 130 DE INCARNATIONI·.·. et tamen inde, non arguitur, quod vel talis species superior sit infinita simpliciter, vel quoi talis continentia eminemialis repu­ gnet : ergo licet una subsistentia contine­ ret aliam eminenter; minime inde inferre­ tur aliqua infinitas simpliciter talis : atque ideo nec repugnaniia hujusmodi subsisten­ tia». Consequentia patet a paritate. Et ma­ jor suadetur : nam una species Angeli superioris æquivalel pluribus speciebus in­ feriorum : unde quo Angelus est superior, | eo inlelligit per pauciores species, sed magis universales : ut diximus tract. 7, «lisp. 5, dub. 5; sed hujusmodi æquivalenlia nequit fundari nisi in eo, quod species superior contineat eminenter species infe­ riores : ergo illas ita continet. b». '416r’ Respondetur negando majorem intellec­ tam de continentia eminentiali adaequata, et secundum particulares rationes specie­ rum inferiorum. Sicut enim repugnat, quod Angelus superior ita continuai infe­ riores, et quod intellectus Angeli superio­ ris ita contineat inferiorum intellectus : sic etiam repugnat, quod ejus species ita coniineal species inferiores. Quoi a pos­ teriori colligitur salis efficaciter ex eo, quod superior species nequit præstare effectus formales specierum inferiorum : alias earum loco posset uniri inferiorum mentibus, et simul concurrere ad eorum intellectiones : quod est impossibile. Con. linet tamen prædicta species alias species inferiores eminentia quadam inadæquaia, sicut Angelus superior Angelos inferiores, quia habel unita, quæ in aliis dividuntur; licet ultimas differentias non contineat, sed potius excludat : ex quo provenit, ut præ­ stare nequeat, quoipsæ formaliter commu­ nicent. Ad majoris autem probationem respondetur omissa majori, negando mino­ rem : quia ad ivquivalentiam, ut Angelus superior iniolligal per unam speciem, quæ inferiores inteUigunt per plures, non requrilur continentia eminemialis adaequata; sed sufficit excessus, et quod repræsentet secundum rationem magis communem, sub qua plura objecta adunari possint: quæ e.-i continentia eminemialis inadæquate, et secundum quid, et non se extendens ad ultimas differentias, et modos specierum inferiorum. Potestque id perspicue decla­ rari exemplo ipsarum intellectionum, qui­ bus correspondent species : nam Angelus superior inlelligit per unam intellectio­ nem, quæ Angeli inferiores inteUigunt per plures intellectiones : et tamen inde non :I licet colligere intellectionem Angeli supe­ rioris continare eminenter adæquato intel­ lectiones Angelorum inferiorum. Idem ergo de speciebus, idem de subsistentiis inter se collalis dicendum esi. g H. .•Uiud pro eadem scnbmlm molivum. 16-1. Ut secundum fundamentum |-ro Si.-iih ; nostra assertione proponamus, aliqua bre- ijirti-.ni» vitor observanda sunt. Primo subsisten­ Olit. tiam creatam esse quemdam modum na­ turæ, a qua proinde non entitative, sed modaliier tantum distinguitur. Sic statui­ Null I. mus supra dub. 1, num. 8, et docent N. Complut, abbrev. in lib. de generat, disp. 15, q. I, n. 11, et satis expressit D. Tho. d ;li: nsa. q. 9, de potentia art. 3, ubi ait : Persona significat naturam cum quodam modo exis­ tendi : qui alius non est, quam subsisten­ tia, aut personalitas. Observa secundo, im­ Noll?. possibile esse, quod modus separetur a re, cujus esi modus, et separatus ab ea existât : tum quia de essentia modi est modificare exercite re;n, cujus est modus : tum quia est levissima? entitatis, et non tam ens, quam entis determinatio. Unde impossibile est, quod sessio Petri separetur, et sit et non in Petro, et quod pnesentia Joannis existât et non in Joanne, et quod unio na­ turæ ad personam non sit in natura, et sic » de aliis, ut cum communi Philosophorum sententia diximus tr. 1, disp. 2, dub. 3, n. 61. Observa denique repugnare quod No«3 idem modus sit in duplici subjecto adae­ quato : nam difficilius est unum mo­ dum esse in duplici subjecto adæquato, quam quod una forma substantialis sit in duplici materia, ut major debilitas, et mi­ nor militas ac vis acluandi in modo, quam in forma satis evincit : repugnat autem formam actuare duas materias numero dif­ ferentes. ut cum communi Thomistarum sentoniia docent N. Complut, abbr. in lib. N.G» i Ph;sic. disp. i, q. 5, g 2, apud quos videat lector hujus repugnantiae motiva : unde a fortiori repugnat, quod idem modus sit in duplici natura, sive subjecto adæquato. His suppositis Probatur satis efficaciter conclusio : Forni UT quoniam uno ex duobus modis posset ima­ T-t;3 ginari. quod subsistentia creata terminaret naturam alienam : uno modo terminando simul naturam propriam et se extendendo i ad alienam, sicut personalilas Verbi ter­ minat DISP. VIII, DUD. VII. minai humanitatem : allero modo non terminando natui am propriam, sed unice terminando naturam alienam : sed utrum­ que est impossibile : ergo repugnat, quoi i subsistentia creata terminet naturam alie­ num. Major patet : quia iuter illos duos medos terminandi naturam alienam non datur medium ; cum unus alteri contradic­ torie opponatur. Minor autem ostenditur: uam in primis ut subsistentia creata ter­ minaret simul naturam propriam, et natu­ ram alienam, deberet recipi : cum enim non sit actus purus, et per se subsistens, nequii terminare naturam, quin naturam informet, et in ea recipiatur : sed eundem modum recipi in duplici natura, sive sub­ jecto adæquato repugnat, ul constat ex ter­ tio notabili : ergo subsistentia creata nequit terminare naturam alienam terminando simul propriam. Deinde ut subsistentia creata posset terminare naturam alienam non terminando naturam propriam ; opus erat, quod a natura propria separaretur : sed praedicta subsistentia cum sit quidam propriæ naturæ modus, nequit ab ea sepa­ rari, ut advertimus in primo, et secundo notabili : ergo subsistentia creata nequit terminare naturam alienam non termi­ nando propriam. Contirmatur : quia ita se habet subsis­ tentia ad naturam substantialem, sicut in; haerentia ad naturam accidentalem : sed impossibile est, quod per inhærenliam unius accidentis inhæreat aliud : ergo im­ possibile est, quod per subsistentiam unius naturæ subsistat alia natura : atque ideo implicat, quod subsistentia terminet na­ turam alienam. Major constat ex dictis dub. 1, num. 16, et facile ostenditur : nam sicut subsistentia præstat naturæ substan­ tiali determinationem essendi per se, quæ est propria substantiæ; ita inhærentia præstat naturæ accidentali determinationem essendi in alio, quæ est propria accidentis : r ei sicut substantia, ut existât saltem connaturaliter, ind'get subsistentia, qua habeat I esse per se; ita ut accidens existât saltem ■ connaturaliter, indiget inhærentia : ergo ita proportionabiliter se habet subsistentia ad substantiam, sicut se habet inhærentia ad accidens. Et sic etiam recte observant U·** N. Complut, abbrev. in lib. de generat. disp. 15, quæst. 1, num. 12. Minor autem ostenditur; nam in primis, cum inhærentia I sit quidam modus unionis accidentis ad subjectum; impossibile est quod separe­ tur ab extremo, quod unit, nempe ab acci­ 131 denti proprio, cujus est unio : sicut in universum repugnat unionem separari ab extremis unitis : est enim actualis eorum causalitas, sive exercitium. Deinde repu­ gnat unionem unius accidentis illud affi­ cere, et simul afficere aliud : tum quia est modus debilissimæ enlitatis, qui afficere nequit duo subjecta adæquata, ut tertio loco observavimus : tum quia ex opposito fieret duo accidentia inhærere subjecto per eandem inhærenliam : quod tam impossi­ bile est, ac informare per eandem informa­ tionem. 165. Nec refert, si dicas primo ex Vaz- Effjquio ubi supra hunc discursum nimis probare, et falsum, si quid valet, evincere : qucz. nam etiam personalitates divinæ sunt modi divinæ naturæ : unde vel ratio nostra nihil probat, vel suadet, quod personalitas di­ vina non valet terminare naturam creatam. Addit idem Auctor, quod licet prædicta ratio probet, quod subsistentia creata non possit recipi in aliena natura; putest tamen illam personare, suppositare, et susten­ tare : quia ad hæc munia non requiritur informatio, aut receptio, sed sola termi­ natio, quasi extrinseca, ut liquet, in perso­ nalitate Verbi terminante humanam natu­ ram. Addunt alii, quod licet subsistentia nequeat separari a natura, cujus est pro­ prius modus, et separata existere, aut alteri naturæ separata communicari ; nulla tamen est contradictio in eo, quod divinitus si­ mul extendatur ad terminandum aliam na­ turam : quia non implicat, quod per eun­ dem modum diversis unionibus unitum afficiatur duplex natura : sicut quod per sessionem Pauli in eo existentem sedeat etiam Petrus, si ipsi communicetur. Hæc, inquam non referunt, sed facile coufuia dispelluntur. Nam quod primo loco dicit l0’· Vazquez personalitates divinas esse modos, falsum omnino est : sunt enim in suo or­ dine, nempe relationis, entia completa subsistentia ut quo, et ut quod. Et opposi­ tus concipiendi modus alienus est a perfec­ tione Dei, in quo nihil admitti potest, quod dicat objective imperfectionem ; cujusmodi est ratio modi aut cujuslibet entis in suo genere incompleti. Unde ex eo, quod perso­ nalitas divina possit terminare naturam alienam, minime argumentum trahi potest, aut debet ad hoc, quod idem dicatur de subsistentia creata, quamvis modus sit. Id autem, quod ille Auctor addit, solis verbis consistit, quia licet personare, aut susten­ tare alienam naturam ex genere suo non η <32 DE INCARNATION! I * petat informationem, aut receptionem : qua de causa personalitas divina potest perso­ nare naturam alienam, ut diximus disp, 3, dub. 4, nihilominus exposcit necessario intrinsecam terminationem, sive unionem intrinsecam cum terminabili i alias Verbum divinum non esset intrinsece homo, nec Christus haberet intrinsece naturam huma­ nam, sicut alii homines : quod absque magna temeritate dici nequit. Est autem tota differentia inter personalitatem divi­ nam, et subsistentiam creatam, quod illa cum sit actus purus, potest intrinsece com­ municari, et uniri absque ulia receptione in subjecto : sed subsistentia creata, cum sit quidam modus imperfectus, et nulla ratione afingens perfectionem actus puri, minime alicui communicari potest, quin recipiatur in eo, et per ipsum limitetur, et contrahatur : sicut in omnibus aliis modis contingit. Unde quod personalitati divinæ ob summam ejus actualitatem tribuitur, nulla vel apparenti ratione deferri debet subsistentiæ creatæ. Potestque hæc doctrina explicari magis exemplo speciei intelligi­ bilis, quæ ex genere suo non petit uniri intellectui per iniormalionem, aut inhærenliam : et ideo potest aliquid habere rationem speciei intelligibilis, licet non recipiatur, sed altiori modo uniatur, si ratione suæ actualitatis potest ab imper­ fectione absolvi. Unde quia essentia divina est actus purus, habet rationem speciei intelligibilis, et mentibus beatorum unitur absque informatione. Sed quia nulla spe­ cies creata habet rationem actus puri, im­ possibile est, quod uniatur, et quod non recipiatur et inhæreat. Idem itaque proportionabiliter in nostro casu dicendum est. Aliorum Quod autem alii addebant eadem facili­ jdditio refelli­ tate refellitur : tum propter ea quæ in ter­ tur. tio notabili diximus. Tum etiam quia non minus difficile est modum proprium unius naturæ separari ab illo, quam alteri sub­ jecto simul communicari : nam primum illud nequit in alio fundari quam in eo, quod sit debilissimæ entitatis, et proprio subjecto affix® : contra cujus rationem non minus est extendi ad duo subjecta adæquala, quam separari a proprio subjecto : sed hoc est impossibile , ut recognoscunt hujus responsionis patroni : ergo illud etiam est impossibile. Tum præterea nam quoi modus nequeat a propria natura, cu­ jus est modus, separari; nequit aliunde oriri, quant ex eo, quod illam respicit ut susceptivum essentiale adæquatum : nisi I enim illam ita respiceret ; non esset, cur ad ipsam haberet adeo inseparabilem alli­ gationem: sed eo ipso, quod naturam pro­ priam respiciat ut susceptivum essentiale adaequatum, nequit ad alias naturas modi­ ficandas se extendero : sicut nec potentia potest extendi ultra suum speciticaiivum adæquatum : ergo modus nullatenus potest se extendere ad modificandum naturam alie­ nam. Tum ulterius quia si prædicta evasio aliquid valeret, salvaret etiam per modum inhærentiæ, quo unum accidens inhaeret, posse alterum inhærere, et communicari subjecto : quod repugnare constat ex dictis in nostra confirmatione. Tum denique nam hæc ipsa evasio recognoscit subsistentiam unius naturæ non posse alteri communicari per eandem unionem : sed necessario exi­ gere aliam unionem diversam : et quidem merito ; siquidem unio coincidit cum infor­ matione : et impossibile est duo subjecta adæquate diversa eadem informatione infor­ mari ; sicut et impossibile est, quod eadem receptione recipiant. Si autem modus unius naturæ posset alteri communicari, idem consequenter dicendum esset de unione : nam quidam modus est non debi­ lior aliis pluribus : unde si alii, non obstante sua incompletione possunt duas naturas afficere, pariter eadem unio poterit recipi in duobus subjectisadæquatis, atque eundem modum vel subsistentiæ, vel inhæ­ rentiæ, vel ubicationis et similium unire cum duabus naturis. 166. Ex alio autem capite despicit, et ob;«diruere nostrum fundamentum conatus est G- DISP Mil, DUB § in. Erpendilur alia ratio pro sonlcnlia Thomislica. Terta nu •j. i*eruo· lis. IG9. Probatur denique nostra conclusio alia ratione, per quam praecedens magis confirmari potest : quoniam subsistentia creata non habet sufficientem virtutem connaturalem ad terminandum naturam alienam : ergo implicat, quod illam termi­ net. Antecedens est certum : tum quia quod alicui convenit secundum connaluralem ipsius virtutem, non est miraculum : sed terminare naturam alienam est insigne miraculum, ut in limine dubii observavi­ mus, et constat ex mysterio Incarnationis : ergo nequit competere subsistentiæ creatæ secundum connaturalem ejus virtutem. Tum etiam quia ubi datur naturalis virtus, sive sufficientia ad aliquem effectum : datur etiam naturalis exigentia concursus primæ causæ, et aliorum principiorum, quæ ad efficiendum prædictum effectum desideran­ tur : sed ad terminandum naturam alienam non datur exigentia talis concursus; cum prodictus effectus sit supra omnem exigen­ tiam naturæ creatæ, et creabilis : ergo subsistentia creata non habet virtutem suf­ ficientem connaturalem ad terminandum naturam alienam. Consequentia autem pro­ batur : nam quod non habet virtutem sufficientem connaturalem ad aliquem effec­ tum, manet sub eadem impotentia, nisi ei aliquid addatur, quod sufficientiam præstet : sed implicat, quod subsistentiæ creatæ aliquid addatur, quo fiat potens ad termi­ nandum naturam alienam : ergo implicat absolute, quod illam terminet. Probatur minor : quia illud superadditum nequit esse aliquid accidentale : cum enim termi­ nare hypostatice naturam sit effectus for­ malis substantialis; non potest virtus ad illum prtestandum in aliquo accidenti con­ sistere. Si autem dicatur esse aliquid subs­ tantiale; inquirimus an sit vel alia subsis­ tentia, vel solum modus, quo præexistens subsistentia fiat major? Neque enim in or­ dine ad suppositandum intelligi potest, quid aliud addi possit. Si dicatur primum : terminabitur quidem nalura aliena, aut terminari permittimus ; at non per subsis­ tentiam praeexistentem de qua agimus, sed per illam, quæ supponitur addi : ct alia non erit, quam propria ipsius natura, quæ ter­ minatur. Si autem dicatur secundum, con­ ducet quidem ut subsistentia præexistens VIF. 135 «it major, et terminet majorem naturam, «ed non praestabit, ut terminet naturam numero diversam. Quod amplius declararatur : narn ex subsistentia, et eo, quod ipsi superadditur, vel fit eadem numero subsis­ tentia, vel non? Si non fit : ergo non verificalur, quod illa subsistentia terminet, sed alia ab ea numero distincta. Si autem fit : ergo sicut non est alia subsistentia, sed eadem facta major, ita non valebit termi­ naro naturam diversam sed majorem. Quo fundamento utuntur recto N. Complut, N. Ci.-m abbrev. in lib. Physic, disp. 4, quæst. 5, ut probent unam formam substantialem non posse informaro duas materias numero diversas : ubi eadem proportionabiliter oc­ currit difficultas. 170. Dices primo hoc superaddendum Re.’prn subsistentiæ, ut terminet naturam alienam ÉJO. esse unionem ad praedictam naturam, di­ versam ab illa, qua unitur naturæ propriæ : nam eo ipso, quod Deus talem unionem producat, subsistentia se com­ municabit alienæ naturæ illam termi­ nando, et complendo. Sed hoc nihil est : quoniam vis nostrae Coiifuli rationis non respicit exercitium actualis lor. terminationis, sed virtutem sufficientem quasi in actu primo ad illam : prius enim determinandum est, an subsistentia creata habeat hujusmodi virtutem ad terminan­ dum naturam alienam, quam agamus de actuali unione, seu terminatione : quippe c rtum est subsistentiam non perventu­ ram ad tale exercitium, quin prius suppo­ natur habere virtutem sufficientem ad alienam naturam terminandam. Et ratio a nobis facta probat, quod illam non ha­ bet ex se, nisi illi superaddatur. Unio au­ tem non addit virtutem, sed supponit adaequate totum actum primum : quia est exercitium, sive actus secundus ei cor­ respondons : unde non confert, ut subsis­ tentia sit sufficiens, et quasi compleatur in actu primo ; sed ut hic, ubi supponitur completus, reducatur ad exercitium. Habet enim se unio ad causam formalem, sicut actio ad causam efficientem. Nullus vero dicet hujusmodi causam constitui in actu primo sufficientem per actionem ; sed ad islam præsupponi. Unde sicut causa effi­ ciens, quæ do se est insufficiens ad ali­ quem effectum, nequit fieri sufficiens per actionem : ita causa formalis (qualiter se habet subsistentia intrinsece terminans ), quæ de se est insufficiens ad actuandum aliquod extremum, nequit fieri sufficiens rm 136 IL J DE INCARNATIONE per ipsam unionem cum illo. Sed ntroad unionem, quem jam supra exclusimus : bique necessarium est, quod sufficientia, quia unio nec est causa formalis, nec esi et adæquatio cum effectu antecedentur effectus formalis; sed est quasi causaliias, constituatur. et exercitium, quibus furina causal suum soloiio l*1, secundo, quod licet subsis­ effectum. Unde inter ipsam furinam, et tentia creata non habeat virtutem sufficien­ effectum commensuratio, sive adæquatio tem connaturalem ad terminandum natu­ constituenda est : quæ si reperiatur, furina ram alienam, quod præcise ratio proposita causât per suam virtutem connaturalem; evincit, habet tamen potentiam obedien­ cum effectus ipsam non excedat : si vero tialem ad prædic um effectum, quæ ad I non inveniatur, repugnat quod forma effec­ exercitium reduci potest per applicationem, tum formalem causet per aliam obedientiaet influxum Dei agentis supernaturalis, et lem potentiam ; siquidem non aliter cau­ efficientis unionem. sât, quam exhibendo, quod ex se, sive ex t'rertiSed hoc etiam refellitur : nam repugnat, propria natura in se formaliter habet. iur. quod forma aliqua causet suum effectum i Quæ omnia possunt in hunc modum formalem per solam potentiam obedientia- I confirmari : nam si subsistentia creata g&ilÎL lem : ergo si subsistentia non habet virtu- ! posset simul, aut divisim terminare unam tem sufficientem connaturalem ad termi- : naturam per potentiam naturalem, et aliam nandum naturam alienam ; nequit hac via ’ naturam per potentiam obedientialem ; salvari, quod possit prædictum effectum ■ posset simul, aut divisim recipi in utraque causare per potentiam obedientialem. Con­ natura : consequens est falsum : ergo ct sequentia patet. Et antecedens suadetur . antecedens. Sequela est manifesta : quo­ tum quia forma non aliter causal suum ' niam subsistentia creata non terminat effectum, quam exhibendo se, et suam en- naturam per modum actus puri, eo modo, titatem, secundum quod in se formaliter | quo terminat personalitas ATerbi : sed vere habet : sed formam communicare se, et recipitur in suo terminabili, et ei unitur suam entitatem, secundum quo 1 formali- l per informationem : si ergo simul, vel di­ ter habet, non ad potentiam obedientialem, j visim terminat duas naturas, opus est, sed ad connaturalem pertinet : ergo repu­ quod eodem modo simul, vel divisim in gnat, quod forma communicet suum for­ utraque recipiatur. Falsitas autem conse­ malem effectum per solam potentiam obe­ quentis ostenditur : nam repugnat, quod dientialem. Tum etiam, nam quod forma idem effectus dependeat a duplici causa nequeat præstare aliquem formalem effec­ adaequata ejusdem ordinis, alias quaelibet tum per potentiam naturalem, nequit earum esset, et non esset adæquata, ut aliunde oriri quam ex aliquo defecta in­ recte probant N. Complut, abbrev. in lib. N. û?5pîsL trinseco ad talem effectum : si enim esset Physic, disp, 15, q. 4 ; sed si eadem sub­ undequaque completa ad illum præstan- sistentia secundum diversam potentiam dum; non diceretur ipsum præstare per naturalem, et obedientialem reciperetur in potentiam obedientialem, sed per natura­ duabus naturis adaequatis, dependeret a lem, sive per id, quod habet ex natura duplici causa adæquata ejusdem ordinis ; sua : atqui prædiclus defectus nequit tolli ab ipsis videlicet naturis a quibus in ge­ per ipsam obedientialem potentiam, quæ nere causæ materialis dependeret, utpote ab ipsa forma non distinguitur : ergo quod forma in ipsis recepta : ergo repugnat, forma non præstat in genere causæ for­ quod eadem subsistentia creata recipiatur malis per potentiam naturalem, nequit per in duabus naturis. Eo præsertim, quod potentiam obedientialem præstare. Tum ' sicut natura creata ut sic continet in ge­ denique quia effectus formalis non distin­ nere causæ materialis subsistentiam crea­ guitur ex parte recti a forma, quæ idum tam ut sic : ita facta divisione -naturæ, præstat : unde impossibile est, quod effec- , hæc natura continet hanc subsistentiam, tus formalis præcisive sumptus, et quate- et non aliam : et altera natura continet nus formæ corresponde^ sit perfectior, alteram naturam, et non aliam : unde quam forma : sed hæc sufficientem virtu- ; impossibile est, quotL hæc subsistentia lem connaturalem habet ad effectum for- ! contenta in hac natura contineatur in alia malern, quæ ipsam non excedit : ergo re- j natura diversa. Si autem subsistentia uni pugnat, quod forma aliqua causet suum naturæ naturaliter conveniens, atque ideo efiectum formalem per solam potentiam in ea contenta posset aliam naturam ter­ obedientialem. Nec hic proderit recursus I minare, in hac etiam contineretur : quippe cum DISP. VIII, DI IJ, VII. cum in ilia reciperetur, et ab ea depende­ ret in genere causæ materialis, quod abs­ que continentia in subjecto, minime sal­ vari valet. Fieri ergo non potest, quod subsistentia conveniens uni naturæ secun­ dum potentiam naturalem extendatur ad terminandum aliam naturam secundum potentiam obedientialem. 172. Sed objicies primo hæc, quæ in hoc § diximus, nimis probare. Evincunt enim, si quid probant, non posse duas for­ mas substantiales actuare eandem mate­ riam, unam secundum potentiam natu­ ralem , et aliam secundum potentiam obedientialem : militant enim eadem mo­ tiva, quæ hactenus expendimus : et tamen quamplures Philosophi censent id esse possibile. Probant etiam, quod forma ecc­ lesiis nequeat recipi in materia sublunari, aut e contra forma sublunaris in materia cœlesti : quod vel ex eo falsum apparet, quod omnis materia est ejusdem rationis, cl est in potentia ad omnes formas. Pro­ bant etiam (ut alia omittamus), quod acci­ dens uni subjecto connaturale non possit recipi in alio secundum potentiam obedientialem. Cujus oppositum diximus esse probabile tract. 2, disp. 2, n. 61, et vel ex eo probatur, quod difficilius apparet acci­ dens existere separatum ab omni subjecto, quam existere in subjecto extraneo : illud vero possibile esse docet fides in acciden­ tibus eucharisticis. Porro hæc, et similia a Deo fieri non posse multum derogat om­ nipotenti® divinæ. Respondetur principia a nob'is in hac ultima ratione proposita esse satis certa, ac perspicua, et iundari in ipsis rerum es­ sentiis : ex eis autem legitime deduci nec formam præstare suum formalem efiectum secundum potentiam obedientialem, nec posse a duplici subjecto adæquato depen­ dere. Unde ubicumque hoc inconveniens occurrat, similes effectus esse possibiles cum magno fundamento negabimus. In quo minime derogamus divinæ virtuti, quæ solum se extendit, non ad chymæras s-d ad objective possibilia. Ad primum au­ tem eorum, quæ modo objiciuntur, respon­ detur concedendo, quod repugnat duas formas substantiales esse in eadem mate­ ria : id enim recte probatur ex nostra ra­ tione, ut expendunt N. Complut, abbrev. in lib. Physic, disp. 4, q. 5 et disp. 15, q. 4, et docent communiter Thomistæ. Quod autem alii plures oppositum do­ ceant, nostra non refert, qui minime obli- 137 I gainur resolutiones proprias conciliare cum aliorum probabilitatibus (in quo non pa­ rum, nec infrequenter, sed inutiliter solet laborare Godoi, ut jam observavimus num. 167) : cam satis fuerit Thomistis procedere secundum propria communia, et certa An­ gelici Ductoris. Ad secundum conceden­ dum etiam est propter easdem rationes, quod forma coelestis nequit informare ma­ teriam sublimarem, aut e contra, ut op­ time probant Complut, in lib. de cœlo Complut disp. 2, q. 2. Et ad id, quod opponitur, negamus materiam coelestem, et subi una­ rem esse ejusdem rationis, vel esse in po­ tentia ad easdem formas : quod satis evin­ citur ex eo, quod coeli sunt ab intrinseco incorruptibiles, ut tenet communis, aut certe longe communior Philosophorum, et Theologorum sententia, et probant Aucto­ res relati ibidem qu. 3. Ex quibus ad ter­ tium respondemus concedendo sequelam : quia si accidens reciperetur in subjecto extraneo, et actuaret secundum potentiam obedientialem, et dependeret a duplici sub­ jecto adæquato : quæ repugnant. Nec op­ positum docuimus loco cit. sed potius I ibidem n. 62 diximus hanc quam modo .praeferimus sententiam, esse probabilio­ rem, et fundari in Complutensium princi­ piis. Ad id vero, quod objicitur, neganda est major : quia ut recte vidit Godoi disp. Godoi. cit. n. 97, in eo, quod accidens existât separatum ab omni subjecto, mere passive se habet, non aliquam causa’itatem exer­ cendo, nec novam subeundo dependentiam ab alio subjecto : in quo nulla est implica­ tio. Sed si informaret subjectum extra­ neum, occurrerent contradictiones supra propositae. Et profecto quantitas potest existere separata a subjecto, quæ tamen nequit recipi in zVngelo : unde satis colli­ gitur oppositum ejus, quod intendebat ob­ jectio. 173. Secundo, et difficilius oppones non A1·’ repugnare, quod forma causet suum eflec- ° Jec '° turn per potentiam obedientialem : ergo ex hoc capite minime repugnat, quod sub­ sistentia creata terminet naturam alienam : atque ideo corruit hoc ultimum nostrum fundamentum. Utraque consequentia pa­ tet. Et antecedens probatur primo : quia anima rationalis in resurrectione hominis communicat materiæ suum efiectum for­ malem animando corpus : et tamen id non præstat-per potentiam naturalem sed per obedientialem alias anima separata esset in potentia naturali ad resurrectionem, et 138 DE INCARNATIONE. hæc posset naturaliter citra omne miracu­ lum fieri, quod est absurdum : ergo prædicla forma præstat suum formalem effectum se­ cundum potentiam obedientialem. Proba tur secundo : quia humanitas, quæ est qua?dam forma totalis, constituit Verbum divinum formaliter hominem, communi­ cando ipsi proprium effectura formalem : et tamen id non præstat secundum poten­ tiam naturalem ; alias Incarnatio non esset opus miraculosum : ergo prædicta forma præstat suum formalem effectum per po­ tentiam obedientialem. nBti*o' Confirmatur : nam sicut forma causât exhibendo se ipsam, et quod formal iter habet : sic etiam subjectum causât per exhibitionem suæ entitatis : in hoc enim simili modo concurrunt hujusmodi causæ intrinsecæ : sed subjectum potest causare in suo genere per potentiam obedientia­ lem : ergo pariter forma potest in suo genere eausare per eandem potentiam. Minor liquet : nam anima recipit gratiam, et omnia alia supernaturalia dona, non per potentiam naturalem, sed per obedientia­ lem, ut ex se liquet. Et generaliter nullum subjectum creatum valet perfectiones supernaturales recipere, nisi per potentiam obe­ dientialem. Owurri- Respondetur ad objectionem necando jttiioni. antecedens : nam ut vidimus forma non aliter causât, quam communicando, quod formaliter babet in se : id vero, quod unumquodque in se formaliter habet, non excedit ejus naturam : unde quod forma causetin suo genere, semper est secun Ium naturalem ipsius potentiam. Ad primam autem probationem in contrarium dicen­ dum est animationem corporis in resur­ rectione, qui est effectus formalis animæ rationalis, esse ab illa secundum suam po­ tentiam naturalem : quia naturalem, et de se sufficientem virtutem habet ad consti­ tuendum hominem, cujus est pars essen­ tialis. Unde homo resurgens est idem nu­ mero in omnibus praedicatis individualibus intrinsecis, quæ prius habuerat. Ad incer­ tam autem minoris probationem responde­ tur negando sequelam : nam ut resurrectio sit opus miraculosum, et dicatur animam non esse simpliciter in potentia naturali ad reunionem, satis est, quod dispositiones requisitas ex parte materiae ad reunionem nequeant effici virtute agentis naturalis, sed petant agens supernaturale ex parte principii : inde enim habet opus resurrec­ tionis esso absolute supra facultatem na- tune. Sed quod his suppositis anima cons­ tituat hominem, non esi supra ejus naturam; habet enim naturalem vit tutem, et coapta­ tionem ad constituée lum hominem abso­ lute, et secundum se, qui tam in prima, quam in secunda unione est formalis effec­ tus anima?. Videantur, quæ diximus tract. 2, disp. 1, n 66. Unde ad secundani pro­ bationem dicendumest humanitatem (seclu­ sas imperfectionibus receptionis, aut infor­ mationis) non aliter Verbum divinum constituere hominem, quam proprium suppositum constitueret, nempo commu­ nicando se, et quod formaliter, et natura­ liter habet. Et ita homo per humanitatem terminatam verbo divino, aut terminatam per subsistentiam propriam est idem numero homo, ut diximus n. 156. Nec inde infer­ tur opus Incarnationis non esse opus miraculosum : quia ad illud requiritur, quod humanitas privetur subsistentia propria, et quod huius loco subrogetur divina : quæ absque insigni miraculo fieri nequeunt. Sed quod his aliunde suppositis, humani­ tas constituat hominem, est secundum ejus naturam absque ullo excessu ex parte effectus formalis, pro quo recurrere debea­ mus ad potentiam obedientialem ex parte formæ. Ad confirmationem concedendo præmis- Disifé sas, negamus consequentiam. Et ratio (Cur’Jdisparitatis est : quoniam creatura habet ΒΧιλ potentiam recipiendi a Deo, quidquid non implicat contradictionem : quæ potentia in ordine ad ea, quæ non excedunt exigen­ tiam subjecti, et vim naturalium causarum, dicitur naturalis : in ordine autem ad ea quæ prædictam exigentiam excedunt, vo­ catur obediential is. Potest autem Deus communicare gratiam, et alia dona exce­ dentia exigentiam omnis naturæ; quæ cum accidentia sint, ab intrinseco petunt subjectum, cui hæreant, et cujus exigen­ tiam superent; habeant tamen connaturalem vim informativam illius. Unde licet subjectum ea recipiat, aut sustentet secun­ dum potentiam obedientialem, ad quod non amplius requiritur, quam ipsa entitas subjecti ut subordinata Deo agenti supra i exigentiam ipsius : nihilominus gratia et J simdes formæ suos effectus præstantsecunI dum suam naturam, et innatam facultaj tem ; cum nihil sit in talibus effectibus forI malibus, quod prædictas formas excedat. I Et idem judicium habendum est de omni1 bus aliis, ut eadem ratio, quam supra I expendimus probat. Quocirca generaliter verificatur DISP. VIII, DUB. VIL vérifient tir causam formalem non causa rr· in 8DOgenero j or obedientialem potentiam, sel per naturalem. Et consequenter si forma effectum aliquem præstare nequit |>cr facultatem sibi propriam connatu ra­ iera, ot innatam ; illum nullo modo causare poterit. ! iv. Refertur sententia contraria. It* lit 174. Oppositam opinionem tuentur AI· ù-1·. mainus in 3, dist. 1, quæst. 2, dub. ultim. »·■£« θ3550'*3 quæst. 6. Valentia disp. 1, quæst. h-a/3, punct. 6. Becanus cap. 4, quæst. 5. Pesantius q. 3, disp. 1, Martinus Perez disp. 10, sect. 7. Bernal disp. 24, sect. 3. - ri!·· Hurtado de Mendoza disp. 11. Metaphys. sect. 8, et alii. Pro qua communiter re­ fertur Scotus in 3, dist. 1, quæst. 4. Sed propositam difficultatem solum problema­ tic versat, nihil resolvens, licet in opinio­ nem istam inclinet. Quo modo illam etiam defendunt Pitigianus eadem dist. quæst. 4, hte. ari. z. 2. raber Faber quæst. 4, disp. b. 6. Castillo k-Hisp. 6, quæst. 6, et alii ex Scotistis. Pro qua opinione, suppositis hactenus dictis, ni­ hil, quod momenti sit, adversus no.-tram assertionem occurrit. Fundatur enim hæc opinio principaliter in evasionibus, quibus nostra motiva dilui videntor : nam cum de­ fendat possibilitatem effectus, id satis superque erat ad ejus patrocinium : sed præ>dicta effugia jam præclusimus. Fundatur etiam specialiter in exemplis, quibus decla­ rare conaturposse formam divinitus extendi ad prostandum illos formales effectus, quos er natura sua non valet : at illa exempla non addmittiinus, sed evertimus g præcedcnli. Unde non occurrit, quod opponamus " nisi Patres aliquos sensisse non solum esse possibile, quod subsistentia creata termi­ net alienam naturam, sed id etiam ali­ quando fuisse execution! mandatum : do­ cent enim Angelos quandoque assumpsisse naturam humanam. Unde Tertullianus lib. de carne Christi cap. 4 et 6, tiadit Ange­ los veram carnem assumpsisse, cum appa•l- ruerunt Abrahæ. Origenes apud D. Hie­ ronymum Agæi 1, sentit Joannem Baptis. λ tam, etAgæum fuisse Angelos incarnatos. **-EtipseD. Hieronym. Dan. 3, et V. Bcda 139 I Apocalyps. 13, asserunt Anti-Christum fore d.emonem incarnatum. Unde ipse I). Ilieronym. Agæi 1, id declarat exemplo mysterii Incarnationis: Nec mirum, inquit, I hoc de Angelis credi ; cum pro salule nostra ! Filius Dei corpus nostrum assumpserit. Qui1 bus palam declarat juxta suam sententiam id profecto non repugnare. Et ex prædicto testimonio potest opinio ista in hunc mo­ dum fundari : quoniam major distantia, atque improponio est inter naturam crea­ tam, et subsistentiam divinam, quam inter naturam creatam, et omnem subsistentiam creatam alienam : sed certum est natu­ ram creatam posse terminari per subsis­ tentiam divinam : ergo a fortiori natura creata potest terminari per subsistentiam creatam licet alienam. Sed hæc parum urgent : nam ad testi­ monia Patrum respondetur Originem, et Tertullianum in ea fuisse sententia ; sed nos illorum auctoritate non gravari, qui in pluribus aliis errarunt. Præsertim ubi communis sanctorum Patrum sententia est opus Incarnationis fuisse singulare, et abs­ que exemplo, nullamque ipsum a'iam hy­ postaticam unionem præcesisse. Et D. Hieronymus locis relatis non loquitur ex propria sententia; sed (quod sæpius.in ejus operibus attendi debet, et ipse alibi mernet), ex opinione Adamantii, et aliorum, quorum dicta non raro inserit. Qui vero docent Anti-Christum fore diabolum incar­ natum, loquuntur per exaggerationem; non ut significent fore dæmonem, sed ut declarent maximam ipsius malitiam , et quod diabolus erit pædagogus illius, ut loquitur D. Ambros. 2, ad Thessalon. 2. Motivum vero in eisdem testimoniis insi­ nuatum facile diluitur juxta hactenus dicta : nam licet subsistentia divina, et natura creata magis distent in esse entis, majorem tamen proportionem habent in esse unibilium. eo quod subsistentia divina est per se subsistens, actus purus, infinita, continensque eminenter omnem subsisten­ tiam creatam : ex quibus radicibus provenit, quod possit absque ulla sui imperfectione loco ejus subrogari, ut fusius declaravimus disp. 3, dub. 2 et 4. In subsistentia autem creata, licet minus distanti in esse entis, occurrunt rationes oppositæ, ut hoc dubio ostensum est. Solutio- D. Am­ bros. DE INCARNATIONE 140 De modo unionis ex v-.irte naturæ hunianæ assuniptœ in sex articulos divisa. Deinde considerandum est de unione ex parte assumpti. Circa quod primo conside­ randum occurrit de his, qux sunt a Verbo assumpta. Secundo de coassumptis, qux sunt perfectiones, et defectus. Assumpsit autem Dei filius humanam naturam, el partes ejus. Unde circa primum triplex consideratio oc­ currit. Prima esi quantum ad ipsam natu­ ram humanam. Secunda rsl quantum ad partes ipsius. Tertia quantum ad ordinem assumptorum. Circa primum quxruntur sex. ARTICULUS L Cfruw natura humata [terit iv&çis Qttttntplibihs a Filio Dfi çuem chquc alia natura. Ad yrimum sic froccditur : Videtur, quod tsmana natura nvn fuerit matis assumptibili- a f.ho Dei, quam quælibet alia natura. Dicit enim Aug. in episi. id VolusiaiH.m. in rebus mirabiliter factis, iota ratio facti, est potentia facie* lis : fed potentia Dei facienti* Iccarnationem, qu.<· e*l opa> maxime mirabile, non limitatur ad unam naturam, cum potentia Dei sit inüuiîa : ergo natura bumaua non est magis a.sumptibilis a Deo, quam a>i»] a alia creators. Præterea, similitudo est nlio faciens ad congruitafem Incarnationis divinae persoeæ : ut supra dictttm v>t : sed sicut io creat ra rationali invenitur simifiltufo ima­ ginis, iu iu creators irrationali invenitur rimihtado vestigii : ergo creatura irrationalis assomptibilis fuit, sic .1 Iramana natura. Præterea, In natijra Angelica invenitor expressior Dei s mililudo, quam in natura humana : sicut G>eg. dicit in bom. de centum onb. introducens illud Ezec. ?8, tu signaculum similitudinis : Invenitor · tiam in angelo peccatum, sicut in homine : secundum illud Job. 1 : lu angelis suis reserit pravitatem : ergo natura angelica fuit iu assnmptibilis. sicoi natura hominis. Praterea, rum Deo compel’.t suunna perfvc io, tanto magis c:t Deo aliquid simile, quanto esi ro-gis per­ fectum : sed totum universum e t magis perfectum, quam partes ejus, inter quas tst bum m natura : ergo lotum uuiver.'um est magis assumplibile, quam humana natura. Sed conlra e t, quod dicitur Prov. S, ex me sapientiæ genitæ, deliciæ rnra·, suut e^c cum liliis hominum. Et ita videtur esuiu. Secundum necessitatem autem, quia indige'at reparatione, cm subjaceret Originali peccalo. Hac autem duo soli humatur tuturæ conveniunt : nam crcaturm irrationali dee>t coi gruitas dignitatis : natura· autem angelica· dee>t cone ruit as prædictæ necessitati?. I nde rcliaquhur, quod sola ustura humana sit assamplibihs. Ad primum ergo dicendum, quod creatura» denominan­ tur aliqoiks ex eo, quod competit ris secundum proprias causas ; non autem ex eo, quod convenit cis secundum causis primas, et universales : sicut dicimus, a iqrem morb m e vi.lmim rationalis naturæ est penana : ut pat··! per Bo-t. i i lib. de dea. natnr. et«o Filins I)· i personam a<t unionem; et ei sic essént estent duæ per­ son®, uua as'umeos, et alia assumpta, quod est errout supra ostensum ct. e· neam, at Unde relinquitur, quod fHÀ τ\Λ: _ ___ âtdlû modo Filius Dei assumpsit humanam personam. Ad primum prim urn ergo dicendum quod naturam humanam issampsit Filius in atomo, id est, in individuo : quod xsssmpsit cowl eoa est aliud a supposito iucreato, quod esi est personi perbona Filii Dei. Unde Undeuou non sequitur, «equitur, quod persona sit assumpta Ad secundum dicendum, quod naturæ assurnptæ assumpta? non Jeet deeU propria propna personalitas propter defectum alicujus quod ai perfectionem perirctiunem humanæ natura? pertineat : sed prop prop·­ kr additionem alicu us; quod est supra humanam natuter na, quod est unio ad divinam personam. Ad tertium dicendum, quod absumptio ib non impor impor-­ Lta /destructionem "Γ " ‘ 2 ’ “ . sed . ‘ impealicujus, quod‘ .prius fuerat, diiiooeoi ejus, quod iditer esse pôsset. Si enim humana taiina non essêl latina esset assumpb assumpta a di ina persona, natura baetna propram personalitatem haberet, el i ro tanto taœina idler rfidtar persona consumpsisse persomm, persontm, licet proprie : qvh persona divina sua unione impedivit, ne humana Mlura propriam personalitatem haberet. Conclusio est negativa. ARTICULUS III. Dirum persona divina assumpserit hominem. Ad tertium sic proceditur. Videtur, quod persona divina assumpserit hominem. Dicitur enim in Psal. 61 : Beatos qiem cligisli, et assumpsisti : quod glos, expooit de Christo. El Aug. dicit in lib. de Agone Cho. qaod Filius Dei hominem assumpsit, el iu illo humana perpessus est. Pmerea, hoc nomen, homo, significat natuiam humamu :sed Filiu< Dei assumpsit humanam naturam : ergo afcwsil hominem. Pheterea, Filius Dei est homo : sed non est homo, quem non assumpsit : quia sic e>set pari ratione Peinis, vel quilibet homo : eigo est homo, quem assmpsit, Sed contra est auctoritas Felicis Papæ, cl martyris, çj*introducitur in Ephesina Synodo: Credimus in Domnjm nostrum Jesum Christum de Virgine Maria ntum : quia ipse e>t D i sempiternus Fihu , et Ver­ bi® : el non homo a Deo assumptus, ut alter sil prækr illum; neque · nim hominem assumpsit-Dei Filius, utjlter sil præier ipsum. Respondeo dicendum, quod sicut dictum est, illud absumitur, non est terminus assumptionis, sed asimplioni præinteliigilur. Dicium est autem, qund irdisidjum in quo absumitur humana natura, natura, wo est a.ind, quam divina persona, quæ esi terminus i-roffiplioais. Hoc autem nomen, homo, significat hurnaDa, prout una est suppovito esse : quia, ul dicil DnuK. sicut hoc nomen, Deus, significat cum, qui biel divinam naturam : iia hoc nomen homo signifi­ ai ejm, qui habel naturam humanam. Et ideo non est jropne dicium quod Filius Dei absumpsit hominem, HppaeDdo sicut (sicut rei veriias se habet) quod in Cbrnto sit unum hnlum suppositum, et una hypostos :en:< nt. concedit hominem esse assumpturo : «4 illa opinio erronea est, ut supra dictum est. À Ad primai!) ergo dicendnin, quod hujusmodi loquutionc* non sunt extondeod» l.in<]tum propria? : sed pie snnl exponendas ubicumque a saeps doctoribus ponun­ tur : ut dicamus, honi.ucm assumptum, quia ejus na­ tura est assump a, ct quia assumptio terminata est ad hoc, ut Filius Dei sit homo Ad s-cundani d.cendum, quod hoc nomen, homo, .significat naturam humanam in concreto, prout sedicet est in aliquo suppo ito: el ideo sicut non possumus dicere, quot suppositun sit assumptum : ita non possumu» dicere, quod horno sit assumat >s. Ad tertium dicendum, quod Filius Dei non est homo, quem assumpsit, sed cujus naturam assumpsit. Γ· Conclusio : Non dicitur propric, quod Filius Dei assumpsit hominem. £ COMMENTARIUS Ad duos articulos immediato præcedenles. 1. Ex dubiis, quæ D. Thom. excitat in hac quæstione, aliqua pertinent ad præ-. sentem providentiam, secundum quam mysterium Incarnationis execution! man­ datum fuit : alia vero respiciunt providen­ tiam magis absolutam, juxta quam dubi­ tari putest, an natura creata possit hoc, aut illo modo uniri extremo divino. Ex qui­ bus posteriora allerunt graves difficultates, ad quas superandas oportebit aperire spe•cialem disputationem. Sed priora minorem difficultatem ingerunt, quæ que magna ex parte decisa relinquitur in disputatiunibus præcedentibus : unde non exposcit diilusam tractationem Quare circa hujusmodi dubia satis erit alibi dicta recolere, et si­ mul adnotare specialiora, quæ D. Thomas tradit in his articulis secundo, et tertio : nam quæ in aliis docet, ultra factum, et præsentem providentiam extendi queunt, et pertinent ad sequentem disputationem. Inquirit igitur in secundo, Utrum Filius Dei assumpserit personam, et negative res­ pondet. Quid autem sit persona, et quid addat supra naturam, constat ex dictis disp. præcéd. num. 4, quin opus sit circa hoc amplius in præsenti immorari. Sed observare oportet, quod tripliciter potest dici personam assumi. Primo omnino foimaliter, ut si ipsa personalitas assumeretur, et terminaretur per personalitatem divinam. Secundo concomitanter, ut si natura ad per­ sonam divinam assumeretur retinendo pro­ priam personalitatem. Tertio quasi extrinsece, ut si assumeretur natura, quæ prius ha­ beret personalitatem propriam.sed illam per assumptionem amitteret : nam se haberet persona volui terminus extrinsecus a-sumptionis : sicut panis dicitur converti in cor­ pus Christi, quia est terminus, sive mate­ ria, ex quihus transubstantiatio fit. b I Quibus modis dicatur persona usumi. K||: M| Ml MI Hy Rh Bsl H|| L.r ME ME Hg! M| ^R HH HM SRs |Re HR RSn RiX SRi 4’’?-··■ ■1«$ |Kk| ^^R 9^H .'jltwpii J'.' . ’ HIM 'IRM «H -j , DE INCAR (ATIONB. 112 3ΜΠ iMEH ’* · MH iWHErir t ,r /ΪΚ * !jr’, . nftwcsi ** ^eso’v‘t itaque D, Thomas, ()uod as'uui'p no/to modo Filius Dei assumpsit humanam u· personam : qua generali negativa resoluliene excludit omnes tres acceptiones proxime relatas, licet magis directe respicial primam, et secundam. Probatque resolutioneni in hunc modum : nam quod assumitur præsupponitur ad assumptionem : sed persona humana non fuit præsupposita in humana natura, quæ. assumpta est ad personam Fdii : ergo Filius Dei nullo Di car- modo assumpsit humanam personam. MaIiThom.iorera non probavit D. Thom. sed reliquit f-rea- ut per se notam exemplo mobilis : nam lur' quod movetur, præintelligitur ad mutum : assumptio autem est velut quidam motus naturæ humanæ, quo trahitur ad personam ί divinam. Sed veritas prædætæ propositio- ; nis satis constat ex dictis disp. 5, dub. 2, j § I. ubi ex hoc, et aliis S. Doctoris testimoniis, atque principiis ostendimus actionem productivam sacræ humanitatis fuisse distinctam ab actione assumptiva, illamque naturæ ordinem præcessisse : inde namque plane evincitur ii, quod assumitur, præsupponi ad assumptionem. Minorem autem ita D. Thom. ostendi», nam si persona humana fuisset præsupposita in assumptione humanæ naturæ; unum e duobus dicendum esset, nempe vel personam humanam manere post assumpt onem, vel corrumpi per assumptionem : at neutrum dici potest : ergo persona humana uon præsupponilur assumptioni. Probatur minor quoad primam partem : nam si huinanitas assumpta retineret propriam personam, sive hæc formaliter, sive solum concomitanter fuisset assumpta juxta ea, quæ proxime prænotavimus ; inde fieret in Christo Domino esse duas personas unam divinam, et alteram creatam : quod esse contra fidem hujus mysterii jam ostenderat D. Thom. quæst. 2, art. 6. Et hanc partem, quæ est potissima in hoc discursu, fuse ostendimus disp. 3, fere per totam : nam contra Eutvchianos ostendimus dub. i, esse in Christo duas naturas ; et contra Nestorianos ostendimus dub. 2 non e5Se *n Christo ^uas Pronas : sed substantiam mvsterii Incarnationis sitam * esse in eo. quod du® naturæ, divina, et humana subsistant in unica, et increata Verbi persona, quæ composita ex præ dictis naturis est hic Deus, et homo Chris ibidem dub. 3 explicuimus. Und< opus non est alia hic adjicere pro major Γ . hujus articuli lidei continuatione. Alterat b-I · , _ ^^B .f . ·- — ■·· - η® feHB vero minoris pariem probat D. Thom. quia si persona creata corrumperetur, frus­ tra esset assumpta. Quæ probatio difficilis visa est Vazquio in præsenti num. 24 et quod melius exilio antecedenti inferretur : Ergo persona hu­ mana non esset assumpta : quia per assump­ tionem non deslruitur, quod assumitur. Sed scrupulus levissimus est. Tum quia discursus D. Thomæ est satis efficax ad hominem contra illos, qui dixerunt perso­ nam humanam assumptam fuisse ad Ver­ bum : nam supposito, quod talis persona corrumpatur per assumptionem, frustra di­ citur esse assumpta : ergo inconsequenter asseritur esse assumptam, et esse per αε­ sumptionem corruptam. Unde mediate infertur consequentia, quam Vazquez proponit : Ergo persona humana assumpta non fuit. Tum etiam quia ut supra observavi­ mus. persona, potest dici assumpta quasi terminus extrinsecus, et a quo assumptio­ nis, sicut panis dicitur consecrari in cor­ pus Christi : quia præsupponitur ad con­ secrationem, licet per eam destruatur, Unite sic etiam posset imaginari personam humanam dici assumptam ad Verbum, quia in humanitate assumpta præextitisset; licet per assumptionem corrupta fue­ rit. Et in hoc sensu infert optime D. Thom. frustra dici assumptam, quia si destruenda est, superfluum foret supponi, 3. Et hanc pariem, quam D. Thom. in CvdfIU3Î.I præsenti non tam sedulo probasse videtur, disfltquam ut satis notam ab illo inconvenienti $e reliquisse, fusius alibi ostendit, et specia­ D.Tfc* liter lib. 4 contra gentes cap. 43, ubi inter alia inquit : Derogatur perfectioni Incarnationis Dei Verbi, si aliquid eorum, qux naturalia sunt homini ei deessel. Est autem naturale homini, ut nascatur nativi^ late humana. Hoc autem Verbum Dei non haberet, si hominem præexislentem assump­ sisset. Nam ille homo in sua nativitate purus homo exlilisset : unde ejus nativitas Verbo non posset attribui. Nec beata Virgo mater Verbi dici posset Fides autem per omnia sine peccato similem eum in nobis in naturalibus confitetur dicens Filium Dei secundum Apos­ tolum ex muliere, et natura, cl Virginem matrem Dei. Non igitur hoc decuit, ut prxexistenlem hominem assumeret. Itaque licet absolute non repugnaverit, quod (natura humana fuerit prius producta in propria persona, et deinde personalitate propria destructa, fuerit assumpta ad per­ sonam A erbi : nihilominus hæc opinio non QUÆSTIO IV. ; i i . ; [ i i I i! ' . j I I • ’ ti I l I I I I [ non cohieret cum principiis Fidei, cl pro­ videnti® pnesentie, j .xta qua> docemur hunc hominem Christum conceptum geni­ tum, of natum fuisse ex B. Virgine, esseque ejus verum, et naturalem lilium. Si enim persona humana pneexiitil in huma­ nitate, quam Christus hubei ; illa persona bomana termin.isset conceptionem, et na­ tivitatem ex Virgine, atque ideo esset ejus filius. Id vero non haberet persona Verbi, quæ humanitatem prius, et in alia persona conceptam traheret ad propriam hypostalim. Unde B. Virgo, neque esset mater hujus hominis Christi neque rnaier Dei ; sed mater illius hominis, aut personæ, cujus natura, personalitate destructa, as.‘Umpta fuisset ad Verbum. Omnis quippe influxus Virginis in prima illa conceptione proprium officium peregisset. Cui omnino per accidens, et in vi alieiius concursus prorsus distincti, et in omni genere ab influxu Virginis non dependentis, assumplo ad pérsonam Verbi contigisset. Quæ omnia sunt contra lidern, quæ docet Ghristum conceptum, et natum hominem, atque D. Virginem esse ejusdem, ac perinde et Dei veram genitricem. Quod amplius dej.monstrat D. Thom. loco cit. his verbis : Ptursum in generatione humana virtus activa o?il ad complementum humanæ naturæ in aliquo determinato individuo. Si autem tiiin non a principio conceptionis humanam naturam assumpsisset ; virtus activa in generatione ante unionem suam actionem ordiniss't ad aliud individuum humanæ naturæ, quod est hypostasis, vel persona humana. ?yjl unionem autem ordinasset totam generationem ad aliam hypostasim, vel personam sdlieel Dei Verbum, quod nascebatur in humana natura. Sic igitur non fuisset una ntffliiro generatio, ulpote ad duas personas ordinata : nec fuisset uniformis secundum Mum : quod a naturæ ordine videtur aliewm. Non igitur fuit conveniens, quod Ver­ bum Dei post conceptionem humanam natu­ ram assumeret, sed simul in ipsa conceptione Ex his plane constat : quod de facto in nnllo vero sensu potest dici Ver! um as'Utnpsisse personam humanam : non quiillam conservando in se. ut locis supra relatis ostendimus, neque destruendo ilhm : quia al hoc opus fuisset ipsam in fiumanitate assumpta præ.-upponere. Quod dici non valet, ut constat ex proxime dicth: nam sacra illa humanitas non in alia persona concepta, et nuta est, quam in hy;os;asi Verbi Arg menln vero, si qnæ contra doctrinam D. Thom. aut potius contra hunc specialem lidei articulum op­ poni possent, soluta reliquimus disp. 3, dub. 2« 4. Procedit deinde S. Doctor, et in art. Difllcuitds in 3 inquirit : Utrum persona divina assump­ iillcra serit hominem ? Ei resolvit : Non est proprie b.Thoui. dictum, quod Filius Dei assumpserit homi­ nem supponendo (sicut rei veritas se habet) quod in Christo sil lanium unum supposi­ tum, et una hypostasis. Et tam circa titu­ lum, quam circa resolutionem difficultas occurrit. Nam cum homo, et persona hu­ mana idem sint; supervacaneum videtur, quod postquam D. Thom. resolvit Verbum non assumpsisse humanam personam, rur­ sus immediate inquirat, an assumpserit hominem : si enim non assumpsit perso­ nam, nec hominem assumpsit; sed solam naturam hominis, sive humanæ personæ. Et rursus præsupposita etiam hac non ne­ cessaria investigatione, non respondet D. Thom. diflicultati : hæc enim non agit de vocibus, aut modo loquendi, sed de reipsa; cum in titulo inquiratur : Utrum persona divina assumpserit hominem. Et tamen D. Thom. responsionem dirigit non ad rem ipsam, sed ad loquendi modum : neque enim aliud resolvit, quam : Non est proprie dictum, quod Filius Dei assumpsit hominem. Unde videtur, quod D. Thom. minus con­ grue processerit in præsenti. Sed rem alte consideranti apparet, qued Disp. lii S. Doctor congruentissime se gesserit, et 1'jr. quod tam in profonendo difficultatem, quam in medo eam resolvendi ostenderit summam reverentiam ad alios sacros Doc­ tor, s, et præsertim erga D. Augustinum, cui semper hæret. In eorum enim scriptis frequenter occurrit, quod Filius Dei assnmpsorit hominem, maxime autem in D. D Au Augustino, qui ita passim loquitur lib. 9 tusi. ' qoæ de facto, et secundum præsentem I· I ►’V · · I «· . -4 •r »I ·■ jis I ’· Μl »? ns ; DE-INCARNATIONE. pictum existens, ul patet ex prædiclis : et hoc est contra rationem persona, quae maxi­ mam completionem importat. Unde sic ar­ guitor : implicat illud, quod supponitur ultimo completam in aliqua linea , sive ordine, completi ulterius in illis : sed id inferretur, si persona creata assumeretur ad divinam subsistentiam : ergo implicat personam creatam ad illam assumi. Pro­ batur minor : nam ex una parte persona creata supponitur ultimo completa in linea substantiali ; alias non supponeretur per­ sona, de cujus ratione est constitui per subsistentiam, quæ est ultimus actus prædictæ lineae. Ex alia vero parte compleretur per subsistentiam divinam; siquidem ei uniretur, atque ideo ab ea susciperet pro­ prium ipsius effectum nempe compleri, et determinari in ordine subsistendi. ConfieConfirmatur primo : quia non minus u',!0* repugnat, quod subsistens quatenus tale assumatur ad subsistentiam divinam, quam quod existons quatenus tale assumatur ad divinam existentiam : sed implicat id, quod præsupponitur existens, assumi ad exis­ tentiam divinam : ergo cum persona sit essentialiter substantia subsistens ; implicatorium est, quod persona creata ad sub­ sistentiam Dei assumatur. Consequentia patet. Et minor est certa tum propter dicta disp. præced. dub. 3, § 3. Tum etiam quia existentia est ultima simpliciter actualitas in linea entis : id autem, quod supponitur in ultimo aclualitatis. nequit ulterius actuari, atque compleri. Tum denique nam quod existit, est perfecte extra omnes cau­ sas, causalitates, et dependentiæ modos, ut constat ex dictis disp. cit. dub. 1, § 2 et § 5; cum bac autem perfectione minime cohæret compleri, et determinari ulterius per divinam subsistentiam : nam eo ipso quod per illam compleretur, ab illa depen­ deret; atque ideo non præsupponeretur extra omnes dependentiæ modos. Implicat igitur id, quod existens supponitur assumi ad divinam existentiam. Majdr denique liquet ex ipsa paritate : quoniam ita se habet subsistentia ad constituendum sub­ sistens, sicut existentia ad constituendum existens : et sicut hæc est ultimum com­ plementum absolute, sic illa est ultimum complementum in linea subsistendi, seu personandi : ergo non minus repugnat, quod subsistens quatenus tale assumatur ad subsistentiam divinam quam quod exis­ tens quatenus tale assumatur ad divinam existentiam. Confirmatur secundo : quia si persona creata assumeretur ad subsistentiam divi­ nam; persona creata esset, et non esset incommunicabilité!· subsistens : quæ ma­ nifestam important contradictionem. Esset quidem : nam propria personæ ratio sita in eo est, quod sit rationalis naturæ indi­ vidua substantia incommunicabilité!' sub­ sistens, ut communiter diffiniunt Theologi, et Philosophi. Non esset autem : quia eo ipso, quod assumeretur ad divinam subsis­ tentiam, subsisteret communicabiliter ; si­ quidem haberet esse in Deo, et ipsi subs­ tantialiter in hypostasi communicaretur, ut liquet ex ipsis terminis : sicut de facto humanitas Christi non habet esse incommunicabiliter, quia habet esse in persona Verbi. 2. Probatur secundo eadem assertio alia s«ni ratione desumpta ex D. Thom. loco cit. in^“ secundo arg. Sed contra, ubi ait : Quod assumitur, aliquomodo unitur; sed persona non unitur personæ : quia sic essent dux personæ, quod esse non potest, ul supra dic­ tum est : vel una composita cx duabus, quod etiam est impossibile; cum persona pars esse non possit. Unde sic arguitur : nam si per­ sona creata assumeretur ad subsistentiam divinam ; ex prædictis extremis fieret unum aliquod per se in linea personæ, seu sub­ sistentis : sed consequens est impossibile : I ergo et quod persona creata uniatur sub- ■ sistentiæ divinæ. Sequela est manifesta : quoniam omnis unio substantialis ordinaI tur ad constituendum aliquod unum per-se in ea linea, in qua fit unio : sed prædicta unio esset substantialis : ergo constitueret aliquod unum per se in propria linea, in qua fieret, nempe subsistendi, aut perso­ nandi. Præsertim cum non posset const!I tuere unum unitate in natura ; siquidem talis unio est impossibilis, ut ostendimus j disp. 3, dub. 1. Nec posset constituere unum in linea existendi ; siquidem talis i unio non fieret ad existentiam divinam (quam unionem non repugnare supponiI mus in limine dubii) : sed fieret ad divij nam subsistentiam, sive personalitatem in j esse talis. Minor autem probatur : nam I supposita tali assumptione vel remanerent | duæ personæ, una divina assumens, et alia i creata assumpta, vel constitueretur una ï persona ex utraque composita, atque eoaJ lesccns? Si dicatur primum ; plane sequi| tur nullam ubi adesse unionem per se : « quia duæ personæ, ut duæ, non sunt unum I aliquod in linea personæ, sed plura sim■ pliciter. i DISP. JX, DURi I, [ ! «· [ ; J I • • plicilor. Secundum voro dici non valet : nam sicut repugnat, quod ex duabus naluris totalibus fiat una natura, ut loco cit. ostendimus; sic etiam a fortiori repugnat, quod ex duabus personis fiat una persona : quippe conceptus personæ est ultimior, et magis completus. Repugnat igitur, quod ex persona creata, et subsistentia divina fiat unum ens per se in linea subsistendi, vel personandi. Confirmatur, et declaratur amplius vis hujus rationis : nam beri non potest, quod persona creata assumatur ad subsistentiam divinam, quin personalitas creata assuma­ tur, ot per divinam subsistentiam termine­ tur; atque ideo quin ex subsistentia creata, et subsistentia divina fiat aliquod unum : consequens est implicatorium : ergo et antecedens. Sequela ostenditur : tum quia cum inquirimus, an persona creata possit assumi, etc., sensus est formalis, non pro sola natura (quæ alias est in persona creata, vel retinet propriam subsistentiam, de qua dub. sequenti), sed de ipsa persona in esse talis; quo pacto importat subsistentiam creatam in recto. Tum quia si ipsa subsis­ tentia creata non assumeretur, et termina­ retur per subsistentiam divinam; minime verificaretur, quod assumeretur persona creata; sed solum, quod assumeretur na­ tura creata, quæ esset in tali persona. Minor autem ostenditur primo : nam im­ plicat quod ex natura divina, et natura creata fiat unum aliquod in linea naturæ : et similiter implicat, quod ex divina exis­ tentia, et existentia creata fiat unum in linea existentiæ : ergo pariter implicat, quod ex subsistentia divina, et subsistentia creata fiat aliquod unum in linea subsis- | tenliæ. Unde sicut hac ratione implicat, quod natura creata assumatur, et complea­ tur per naturam divinam (et idem est de existentiis) : sic etiam repugnat subsisten­ tiam creatam assumi, terminari, et com­ pleri per divinam. Secundo nam quia inhaerentia est modus essendi in alio; implicat, quod habeat esse per se : ergo pariter quia subsistentia creata est ipse modus es­ sendi per se; repugnat, quod habeat esse in alio; haberet autem esse in alio, si assumeretur ad Dei subsistentiam. Unde (ut magis explicemus similitudinem), licet ac­ cidens, quod naturaliter habet esse in alio, queat divinitus habere esse per se nega­ tive, sive non in alio, ut patet in acciden­ tibus eucharisticis ; quia tamen inhærentia non solum habet esse in alio, sed est ipso | 149 I modus, seu ratio formalis essendi in alio; implicatorinni omnino est, quod habet esse per se, sive separatum a subjecto. Sic igitur, licet natura substantialis com­ pleta habeat connaturaliter esse per se, sive non in alio ; et possit divinitus pri­ vari hoc modo essendi, et in alio constitui, ut liquet in mysterio Incarnationis : nihi­ lominus quia subsistentia non solum habet esse per se, sed est ipse modus, et forma­ lis ratio essendi per se ; omnino repugnat, I quod sit in alio. Atque ideo nequit in Deo constitui, nec trahi ad subsistentiam divi­ nam. Tertio nam quæ sunt ratio formalis præstandi aliquem effectum, sive denomi­ nationem, nequeunt prædictos effectus ab alio a se distincto recipere : unde quia albedo est ratio dealbandi, nequit fieri alba per aliud : et unio quia est ratio uniendi, non unitur alia unione : et sic de aliis : constat autem subsistentiam crea­ tam esse rationem formalem subsistendi : ergo implicat, quod fiat subsistens per aliquid a se distinctum : si autem assume­ retur ad subsistentiam divinam, ab illa terminaretur, et in ea, ipsiusque ratione subsisteret : ergo implicat, quod illi unia­ tur, et cum ea constituat aliquod unum. 3. Ex dictis infertur, quod absolute, et Consecsimpliciter verum sitpersonam creatam non lanum· posse assumi, et ita loquendum esse. Ratio est : quia ut aliquid dicatur assumi, debet assumenti substantialiter conjungi in eodem supposito^ ita ut idem sit habens quod tum sibi propria, tum rem assumptam. Unde ori­ tur, quod fiat communicatio idiomatum, et extrema in eodem habente quod concurren­ tia possint invicem prædicari in concreto, sive supponendo pro supposito, aut habente quod, ut satis edocemur tam ex mysterio Incarnationis, quam ex communi modo concipiendi. Licet autem persona creata queat e'xistere per existentiam divinam, ut loco supra cit. ostendimus, et ratione exis­ tentiæ Deo substantialiter uniri : nihilomi­ nus nequit uniri Deo in supposito, seu persona; siquidem trahi non valet ad divi­ nam subsistentiam, ut hactenus ostendi­ mus. Unde provenit repugnantia, quod persona divina habeat personam creatam, et quod idem habens quod sit utraque per­ sona, et quod una de altera prædicctur. Ergo absolute, et simpliciter verum est personam creatam non posse assumi : quidquid sit de unione ad divinam existen­ tiam. 150 DE INCARNATIONE. g Π. Satisfit aliquibus objectionibus, 4. Quamvis resolutio nostra sit adeo certa, et absoluto communis; aliqui tamen Scoti discipuli sentiuntesse falsam loquendo consequenter ad principia Thomistarum, qui asserimus subsistentiam, aut persona­ litatem creatam non esse solam negatiolionem dependenliæ a supposito, sed ali­ quid positivum, ut constat ex dictis disp. præced. dub. 1,§ i et 2. Opinantur enim illi Scotistæ, quidquid rcale est in natura creata, sive entitas sit, sive modus, posse ad divinam subsistentiam assumi, atque ideo et ipsam personalitatem creatam, si quid positivum est, ut concedimus. Sic inPiiigia- ter alios Pitigianus in 3, dist. 5, q. 2, a. 1, Faber, et Faber eadem dist. disp. 13, cap. unico. Qui tamen absolute subscribunt communi assertioni : nam cum doceant personalita­ tem creatam consistere in negatione depen­ denti® ab alieno supposito ; et talis nega­ tio excludatur eo ipso, quod natura per alienum suppositum terminetur ; facile vi­ dent, contradictionem in eo, quod subsis­ tentia creata assumatur ad divinam. Sed quidquid sil de horum opinione, aliqua pro ' illis possunt opponi nostræ, et communi sententiæ. 1 «S»· Et in primis arsuitur motivo Scotistarum : quia omnis entitas substantialis actualis potest assumi : sed, ut Thomisl® asserunt, personalitas creata est quædam entitas substantialis actualis : ergo potest assumi ad divinam subsistentiam : et con­ sequenter etiam persona creata poterit assumi. Utraque consequentia cum minori patet. Major autem suadetur : quia omnis entitas substantialis actualis, licet ex na­ tura sua nequeat per se existere, valet tamen divinitus existere per se, supplente Deo subsistentiam : sicut licet accidens nequeat naturaliter per se existere; potest tamen per divinam potentiam existere se­ paratum a subjecto : et eadem ratione quamvis forma substantialis materialis ne­ queat subsistere naturaliter; potest nihilo­ minus assumi divinitus ad subsistentiam Dei : hoc autem aliunde provenire non potest, nisi quia sunt entitates actuales : ergo omnis actualis, et substantialis entitas potest assumi ad subsistentiam divinam. inaiioY Confirmatur primo ex Fabro : quia 103110 ’ subsistentia creata potest uniri substantia­ liter naturæ divinæ : ergo potest assumi ad Deum, atque ideo ad subsistentiam divinam. Probatur antecedens : tum quia non implicat, quod una persona divina habeat duas naturas, unam divinam, et aliam creatam : ergo pariter non repugnat, quod eadem divina natura habeat duas sub­ sistentias, unam divinam, et aliam crea­ tam : et consequenter non repugnat quod subsistentia creata uniatur substantialiter naturæ divinæ. Tum etiam, quia ut com­ muniter docent Thomistæ, non repugnat, quod eadem natura creata terminetur plu­ ribus subsistentiis divinis : ergo a fortiori non repugnabit, quod eadem natura divina, quæ infinita est, terminetur simul subsis­ tentia divina, et subsistentia creata : atque ideo, quod detur unio substantialis inter subsistentiam creatam, et naturam divi­ nam. Confirmatur secundo : quia non est Cstfr contra rationem subsistentiæ creatæ communicari alteri : ergo poterit communicari personæ divinæ, et consequenter assumi ad ipsius subsistentiam. Antecedens sua­ detur : quoniam subsistentia creata non habet esse per se; siquidem vere recipitur in natura, cum sit quidam ejus modus : sed eo ipso, quod non habeat esse per se, minime repugnat, quod sit in alio, et alteri communicetur : potest ergo alteri commu­ nicari. 5. Sed hæc satis levia sunt. Ad argu- DLj'ohimentum respondetur negando majorem, cujus falsitas liquet in modo unionis, qui tas. separatus ab extremis nequit a Deo assumi; licet sit quædam entitas actualis substan­ tialis : liquet etiam in existentia creata, quæ cum entitas actualissima sit, nequit assumi a Deo; cum hic nequeat denomi­ nari existens per existentiam creatam, ut ostendimus disp. præced. dub. 3, § 3. Ad probationem autem in contrarium dicen­ dum est, plura dari, quæ neque naturaliter, nec divinitus possunt existere a proprio subjecto, ut liquet in unione extremorum. Et hujusmodi est subsistentia creata : tum quia est modus, cujus tota ratio consistit in modificando, et determinando subjectum, ut expendimus disp. præced. a num. 164. Tutn quia de ejus essentia est subsistere ut quo, sive per modum rationis formalis sub­ sistendi : cum quo minime componi valet, quod subsistat per aliud a se distinctum ut ostendimus n. 2. Quod motivum persuadet, quud licet gratis concederetur personali­ tatem creatam posse separari a natura, et separatam existere; minime tamen possit subsistere DISP. IX, DUB. subsistere per subsistentiam a se distinc­ tam; atque ideo nec ad divinam subsisten­ tiam assumi. Exempla vero, quæ in oppo­ situm alferunlur, nihil probant : quia reddunt non causam pro causa, ut cum de eis egerimus, constabit : si enim accidens, et forma substantialis queunt assumi, non proveniet ex generali conceptu entitatis actualis; sed quia carent principiis repu­ gnanti®, quæ interveniunt in subsistentia, ut ostensum est. Siift Ad primam confirmationem negamus antecedens in sensu, quem Adversarius in««· tendit : licet enim persona creata possit uniri naturæ divinæ sub conceptu exis­ tentiæ, ut diximus disp. præced. dub. 3, p, nihilominus subsistentia creata nequit uniri divinæ naturæ sub conceptu naturæ. Tum quia subsistentia creata nequit a pro­ pria natura separari, ut proxime diceba­ mus . tum quia nihil creatum valet Deo uniri in natura, ut ostendimus disp. 3, dub. 1. Ad primam autem probationem in contrarium, concesso antecedenti, negamus utramque consequentiam ob manifestam disparitatem : nam in eo, quod persona divina terminet naturam creatam, nulla in­ tervenit imperfectio ex parte personæ di­ vinæ assumentis, sed potius importat mu­ nus lermini purissimi, et actualissimi, ut constat ex dictis disp. 3, dub. 4. Sed si natura divina uniretur subsistentiæ, per hanc determinaretur, compleretur, et cons­ titueretur subsistens : quod est impossibile, et contra rationem actus puri. Unde etiam patet ad secundam : nam quod natura creata terminetur simul pluribus subsisten­ tiis divinis nullam in his arguit imperfec­ tionem, ut explicuimus disp. præced. dub. 6. Cæterum quod natura divina simul ha­ beat subsistentiam divinam, et subsistenfam creatam argueret imperfectionem tam m natura divina, quæ compararetur per modum determinabilis, ac subinde per modum potentialis ; quam in personalitate divina, quæ non esset suæ naturæ ratio «absistendi adæquata. Ad secundam confirmationem negamus antecedens : nam cum de ratione subsis­ tentis creatæ sit subsistere ut quo, contra ejus essentialem rationem est communi­ cari alteri supposito : inde enim inferretur esse, et non esse per se, et esse, et non esse rationem incommunicabiliter subsis­ tendi, ut supra ponderavimus. Probatio autem antecedentis nihil valet : nam cum esse per se independenter a subjecto recep­ 151 tionis, et osse per «e independenter a supposito, sint valde diversa, et importent rationes longe differentes; optime cohae­ ret, quod modus subsistentiæ creatæ ha­ beat esse in natura sicut in subjecto re­ ceptionis ; et quod nihilominus nequeat esse in alio supposito, atque ideo habeat esse per se ut quo, quatenus esse per se fundat negationem essendi in alieno sup­ posito. G. Arguitur secundo : quia non alia ra- 2 argu­ tione personalitas creata, atque ideo et n’enlua’· ipsa creata persona non posset assumi ad subsistentiam divinam, nisi quia persona­ litas est terminus in linea subsistendi, et ratio formalis, ut natura existât in se : at hæc ratio est nulla : ergo non implicat, quod persona creata assumatur ad subsis­ tentiam divinam. Probatur minor : quia in Deo subsistentia absoluta est terminus in linea subsistendi, et ratio formalis, ut natura divina subsistat : quippe vel talis subsistentia absoluta non debet admit­ ti, vel debet habere propriam subsisten­ tiæ rationem : et nihilomius talis sub­ sistentia completur, et determinatur per subsistentias relativas, et trahitur ad tres divinas personas, in quibus non minus est, ac ipsa natura Dei : ergo quod subsistentia sit terminus.e et ratio formalis subsistendi ; minime probat, quod ipsi repugnet ad aliam subsistentiam assumi. Respondetur non ob illud præcise mo- Solutio, tivum, sed ob plures rationes, quas § præ­ ced. proposuimus, repugnare, quod persona creata ad subsistentiam divinam assuma­ tur. Sed concessa majori, negamus mino­ rem. Ad ’cujus probationem satis constat ex dictis disp. præced. a num. 28, ubi ex professo explicuimus, quomodo in Deo componi queat una subsistentia absoluta cum tribus relativis. Ratio autem est : quia subsistentia absoluta non præstat omnem perseitatem, sed solam perseitatem absolutam : unde locum relinquit, ut aliæ subsistentiæ relativæ conferant perseitates relativas, quibus divinæ personæ ultimo constituuntur. Et rursus subsistentia abso­ luta non præstat naturæ esse incommuuicabiliter ; cum potius ob suam infinitam fcecunditatem petat etiam ut subsistens esse in pluribus personis : quocirca permit­ tit, quinimo exigit, subsistentias relativas, ad quas contrahatur, et quibus personæ divinæ ultimo compleantur, et inter se distinguantur : quod minime habere queunt ab aliquo prædicato absoluto. Unde liquet, 152 DE INCARNATIONE quod subsistentia absoluta non est ultimus terminus absolute in omni linea, sed solum in linea subsistendi absolute : et conse­ quenter quod ipsum absolute subsistere valeat ulterius determinari per subsisten­ tias relativas, sic exigente ipsa infinita divinæ naturæ perfectione, ac fœcunditate. Hæc autem distinctio subsistendi, et ul­ timi in subsistendo complementi, nequit habere locum in persona, et personalitati­ bus creatis : quia non subsistunt absolute, et relative, sed tantum absolute; nec in illis est una subsistentia, quæ per se primo correspondeat naturæ, et alia subsistentia, i quæ per se primo correspondeat personæ. Sed eo ipso, quod detur subsistentia, ibi : datur ultimum complementum in linea i subsistendi, et relinquit suum concretum, i personam videlicet, ultimo terminatum, et ' incommunicabiliter subsistens. Idque li- i quet de facto : nam eo ipso, quod detur ! personalitas, aut subsistentia creata ; com- , pletur simpliciter subsistentia, et nullo I eget complemento, ut simpliciter subsistat. Quod manifeste declarat subsistentiam crea­ tam esse simpliciter ultimum complemen- i tum in linea subsistendi. Cum quo minime ; cohæret, quod assumatur ad aliam subsis- | tcntiam : quia inde fieret esse, et non esse | simpliciter terminum, et ultimum comple­ mentum : inferrenturque aliæ contradic­ tiones supra propositæ. Adde, quod cum natura divina’, et subsistentia absoluta non distinguantur realiter a divinis personalitatibus, et per­ sonis ; ex co, quod natura Dei habeat utrumque modum subsistendi, non infer­ tur, quod habeat esse per se, et habeat esse in alio ; sed solum quod habeat esse per se utroque modo absolute, et relative, sic exigente infinita ipsius fœcunditate. Sed cum subsistentia divina distinguatur realiter a natura, et persona creatis ; si hæc assumeretur ad subsistentiam Dei, esset per se, atque in se ; et esset in alio, nempe in Deo. In quo clauditur manifesta contradictio : quia esse per se, et esse in alio idem re ipsa est, ac esse, et non esse per se. sarfie7. Arguitur tertio : quia natura Angeli ui nium. pOtu-lt assumi ad subsistentiam divinam : ergo persona creata potest etiam assumi. Antecedens docent communiter Theologi n ilum, cum D. Thom. 4 contra gentes, cap. 55, in resp. ad 4, ubi illud aperte supponit his verbis : Convenientius assumpta est humana nalttra, quam Angelica. Et in præsenti quæst. art. 1 ad 3, ubi ait : Potest Dnis novam producendo naturam Angelicam, co­ pulare eam sibi in unitate persona'. Conse­ quentia vero probatur : quia in sententia S. Doctoris natura Angeli per se ipsam est persona, sive suppositum, ut liquet ex testimonio proxime relato lib. 4, contra gentes, ubi inquit : In homine aliud esi natura, aliud persona; cum sit ex materia, el forma compostius : non autem in Angelo, quia immaterialis est. Et 1 p. quæst. 3, art. 3 observat, quod in substantiis im­ materialibus, in quibus individuatio non sumitur a materia, quales sunt Angeli, oportet, quod ipsa' forma sint supposita subsistentia. Unde in cis non differt supposi­ tum, et natura. Et similia tradit in 3, dist. 5, quæst. 1, art. 1 et in quæst. 9, de potentia, art. 1, et alibi. Constat au­ tem, quod cum duo aliqua sunt realiter idem, nequit unum realiter assumi, quin aliud realiter assumatur : ergo si natura Angeli potest assumi ad subsistentiam divinam ; idem de Angeli persona, et personalitate dicendum est. Huic argumento prolixe occurrit Godoi Respui disp. 18, % 2, ubi varias refert, et refellit sia. aliorum responsiones. Sed brevis, facilis, et inter Thomistas communis constat ex dictis disp. præced. num. 9, et aliis locis ibidem relatis. Juxta quam concesso ante­ cedenti, negamus consequentiam. Ad cujus probationem negamus antecedens : quia D. Thom. satis aperto docet, quod perso- D.T·.:» nalitas, et suppositum in Angelis distin­ guuntur realiter ab eorum natura : nam ut alia testimonia omittamus, in hac quæst. art. 1 ad 3, docet non fuisse congruum, quod Deus assumeret naturam Angeli præe· xistentis, quia non posset in unitatem di­ vina persona assumi, nisi ejus personalitas destrueretur. Ubi autem natura Angeli assumeretur, et personalitas Angeli des­ trueretur; non posset non dari realis dis­ tinctio inter eam : quam proinde aperte supposuit D. Thomas. Nec minus perspicue subjunxit : Polest Deus novam producendo angelicam naluram, copulare eam sibi in unitate persona : el sic nihil ibi prxexistens corrumperetur. Ubi tradit posse produci angelicam naturam absque angelica perso­ nalitate, atque ideo vitari corruptionem hujusmodi personalitatis in assumptione ta­ lis naturæ : quod tamen foret impossibile, nisi realiter distinguerentur. Et ut ad uni­ versalius motivum recurramus, ipse Ange­ licus Doctor infra quæst. 17, art. 1, statuit hoc - T- DISP. IX, DUB. II. I hoc gcnoralo principium, quod natura in abstracto nequit vere prædicari de suo con­ creto, sive supposito, nisi in Deo : in quo non differt quo est, el quod est, sive natura, et suppositum ·: sensit igitur quod suppo­ situm differt realiter a natura creata, sive materialis sit, sive Angelica. — Testimo­ nia vero, quro ad probandum antecedens expenduntur, non urgent, sed debent per alia 8. Doctoris loca explicari, et cum eis­ dem componi. Statquo concordia in eo, quod suppositum in corporalibus tam sumptum formaliter, quam acceptum fun­ damentaliter, aut radicaliter distinguitur realiter a natura individua : quia individuatio in corporalibus sumitur ab aliquo extrinseco sicut a connotato, aut condi­ tione : quippe ejus principium est materia signata quantitate. Cæterum in spirituali­ bus, licet suppositum formaliter sumptum distinguatur realiter a natura individua; nontamen acceptum radicaliter, sive funda­ mentaliter pro ipsa individua natura : quia hæc in spiritualibus per se ipsam individuatur, sive per exclusionem omnis materiæ, et quantitatis ; quin opus sit aliquid ipsi adjicere etiam per modum conditionis, aut connotati. Et hanc differentiam inter suppositum in spiritualibus, et suppositum in materialibus, radicaliter, sive funda­ mentaliter considerata, intendit D. Thom. locis relatis : sed non negat, quod utrobi­ que suppositum formaliter consideratum distinguatur realiter a natura individua, ut loco citato explicuimus. Ex qua differentia ex parte radicis provenit, quod subsistentia formaliter sumpta sit intimior, sive ab intrinseco magis conveniens naturis spiri­ tualibus, quam naturis corporalibus : et consequenter quod magis repugnet, aut potius minus expediat destrui, sive impediri personalitatem in illis, quam in istis. Unde tandem fit, quod licet utraque natura an­ gelica, et corporea queat absolute assumi : nihilominus congruentius sit istam, quam illam assumi ad subsistentiam divinam. Quam differentiam præcipue intendebat D. Thom. locis in contrarium allatis, ut liquet ex testimonio lib. 4 contra gentes. DUBIUM II. 1'lrum nalura creata retinens propriam p.rsonalilatem possit assumi ad subsisten­ tiam divinam. Licet ex dictis dub, præced. constet na- 153 turam creatam ut formaliter personatam, aut subsistentem non posse ad divinam subsistentiam assumi; siquidem ostendi­ mus personam creatam assumi non posse : adhuc tamen, et quidem principaliter du­ bitari potest, utrum natura, quæ reipsa personata, et subsistens est, assumi queat, ita ut res assumpta sit sola natura. Quod du­ pliciter proponi valet : uno modo si natura, quæ modo habet subsistentiam creatam, illam in assumptione, sive per assumptio­ nem exueret, omitteretque : alio modo si il­ lam retineret simul cum subsistentia divina, ad quam assumeretur. Et in primo sensu fa­ cile apparet pars affirmativa : cum enim subsistentia creata distinguatur realiter a natura; minime repugnat naturam privari subsistentia creata, quam prius habuerat, et sic nudam trahi, atque assumi ad divi­ nam subsistentiam : sicut nulla est repu­ gnantia in eo, quod natura in primo suæ productionis momento privetur subsisten­ tia, quam connaturaliter habitura esset, et ad subsistendum in Deo assumatur, ut satis liquet ex dictis. Unde difficultas procedit in secundo sensu, de natura videlicet creata Sensus retinente, et conservante subsistentiam quæ.'ti.) nis. propriam, cum ad divinam assumeretur : quam alii propterea aliter proponunt, nempe an nalura creata possit simul ter­ minari, tum personalitate creata sibi pro­ pria, tum subsistentia divina. Sed idem dubium repræsentatur utroque modo, et procedit per respectum ad potentiam Dei absolutam : nam quod naturaliter contin­ gere nequeat satis ex se liquet, non solum ob excessum subsistentiæ divinæ supra na­ turam creatum, sed etiam propter natura­ lem incompossibilitatem earum subsis­ tentiarum inter se ; cum in præsentia unius, altera superfluat. Præferlur pars negativa, et auctoritate fulcitur. 8. Dicendum est implicare, quod natura creata retinens propriam personalitatem assumatur ad subsistentiam divinam. Hæc conclusio est valde communis inter Theolo­ gos : sic enim docent Capreol. in 3, dist. 1, quæst. unie. art. 3 ad 1 Scoti contra 2,• Paludanus quæst. 3, art. 2, ad 4. Cajetan. quæst. præced. art. 6, ibi Cabrera disp. 1, num. 88. Nazarius controv. unie, conci. 3. Arauxo in hac quæst. art. 2 dub. unico, Caprcolu-. PaluJao. cajeiaii’.’ Cabrera, Naza* nu·- Απαχο. 154 DE INCARNATIONE, Cipuiici. ibi Cipullus dub. I. Marinis cap. 2. AlvaaÎwm’. rez disp. 26. Joannes a S. Thorn, disp. 7. Jwnn. 3 art. f. Godoi disp. 19, j; 2. Gonet disp. 9, 4 ΪΛ*ηηΛί* DmJnnf me tm·'! Jien Gûdoi. art. 4. Joannes Prudentius tract. 3, disp Gobcl dub. 6, § 2. N. Philippus disp. 4, dub. 6, Joann. et alii Thoraiàtæ, nullo excepto, quem primo exislentem. Sed improprie dicitur etiam consumi, quod impeditur, ne fiat. Et quia persona divina, qu.r assumpsit huma­ nam naturam, impedit, quod natura hu­ mana habeat propriam personalitatem ; ideo dicitur consumpsisse personam, quamvis Prodant. N. Phi­ viderimus. Idem etiam tuentur Scotus in improprie. Quo i autem una subsistentia lip. excludat, aut impediat formaliter aliam, §0)1«'. 3. dist. 1, quæst. 2. Durand, quæst. 3, η. 16. Suarez disp. 14, sect. 1. Vazquez nequit provenire aliunde, quam ex earum v»qeei.disp· 32, cap. 2. Granados controv. i. I incompossibilitate inter se : si enim com­ Gunid. tract. 6, disp. 2. Lorea disp. 30 num. 2. poni possent, una non excluderetur per E™.’ Lugo disp. 12, sect. 6. Hurtado Complut. I aliam ; sed vel conservaretur simul, vel liaiiido. disp. 4, difficult. 14, et alii plures. excluderetur ex vi alterius principii. Cum FuedaProbatur primo ab auctoritate : nam in | ergo subsistentia divina impedierit, et, ut quinta Synodo generali collât. 8, can. 5, j loquitur Innocentius, consumpserit perso­ toriute. dicitur : St' quis non confitetur Dti Verbum i nalitatem creatam ; plane evincitur ipsas Synodus. carni ffcundum subsistentiam unitum, el esse incompossibiles inter se; et unius propter hoc unam ejus subsistentiam, seu ; præsentiam inferre negationem alterius. unam personam, anathema sit. Quo loco . Et in hoc fundatur consequentia diffinitio­ non solum diffinit Concilium personalita- j nis quinta) Synodi supra relatæ, quod in tem, sive subsistentiam Verbi fuisse sacra j Christo non est nisi unica subsistentia, humanitati Christi communicatam : sed j sive, et in idem redit, quod in Christo non . ulterius ex hoc principio colligit, et probat est subsistentia creata : quia Verbum non fuisse in Christo nisi unicam subsis- | est unitum carni secundum subsistentiam tentiam, aut personam, utique increatam, I divinam. 9. Si quis autem dicat prædictum testi­ Eftet divinam. Quæ consequentia nullius mo- i menti esset, si subsistentia divina posset | monium parum urgere : quia Concilia gios. cum personalitate creata in eadem natura i non semel utuntur rationibus, quæ non humana Christi componi : quippe, si com- ; sunt de fide, licet diffinita de fide sint. poni posset, vel hæc actu esset cum-illa, i Unde licet ea Synodus diffinierit in Christo cujus oppositum diffinit Concilium ; vel si non esse nisi unicam subsistentiam, quia non esset, ejus absentia non probaretur ex Christi humanitati subsistentia Verbi com­ præsenlia subsistentiæ, sed ex aliis capiti­ municata fuit : non sequitur, quod diffi­ bus; quod est contra Concilii discursum nierit subsistentiam divinam esse incomin illis verbis : El propter hoc unam subsis­ possibilem cum subsistentia creata : nec tentiam, etc. Sensit ergo, quoi humanitas quod prædicto testimonio ad id asseren­ lelinens propriam personalitatem non po- i dum premamur. Præsertim cum veritas test assumi ad subsistentiam divinam, aut ab illa Synodo diffinita urgentius ex aliis Deo hypostatice uniri. Et eadem fuit mens principiis, præsertim vero Scriptura tes­ Inno­ Innocentii Tertii in quadam decretali, timoniis probari possit, eisque usi fuimus cent. supra disp. 3, dub. 2, ut ostenderemus Tertius. quam allegat D. Thom, in præs. art. 2, in 3, arg. dixit enim personam Dei con­ unionem Verbi cum humanitate factam sumpsisse personam hominis : quia videlicet fuisse in persona : quod minime verificari personalitas divina impedivit pnesentiam I posset, si in Christo essent duæ personæ personalitatis creatæ. Si enim (inquit D. subsistentes in eadem humana natura : O.Tliom Thom, in resp. ad 3) natura non esset tunc quippe non verificaretur naturam di­ assumpta a divina persona, natura humana vinam, et naturam creatam subsistere in propriam personalitatem haberet. El pro eadem persona ; sed potius personam divi­ lanio dicitur persona consumpsisse perso­ nam, et personam creatam communicare nam, licet improprie : quia persona divina in eadem humanitate : quod evertit fidem sua unione impedivit, ne humana natura mysterii Incarnationis. propriam personalitatem haberet. Et in 3, Si aliquis, inquam, audeat ita respon­ Pradi dist. 5, quæst. 3, art. 3, ad 4, eandem dere; facile, sed non minus efficaciter diur. Decretalem explicans inquit : Consumere confutabitur. Primo quia licet rationes, dioilur proprie destruere, quod exlilit : et quibus aliquando utuntur Concilia, ut ad secundum hoc persona consumpsisset perso­ diffiniendum procedant, non sint de fide, nam, si persona Verbi assumpsisset hominem I habent tamen apud omnes catholicos maximam ••‘Μ DISP. IX, DUB. II. 155 cut si diceremus scientiam consumere, et maximam auctoritatem ob insignem Pa­ trum cas proferentium doctrinam, et quia impedire errorem, aut formam viventem iû rebus gravissimis adhibentur. Praeser­ consumere, et impedire formam cadaveritim cum nihil gravo, nihil urgens, nihil cam. Quæ minime verificari queunt, nisi ex eisdem Putribus desumptum pro parte constituendo incompossibilitâtem inter ex­ contraria occurrit, ut rationes Concilio­ trema. rum deseramus, aut, quod pejus est, im­ Id autem, quod in hac evasione additur, pugnemus. Et qui opposito modo se gere­ nullius momenti est : non enim dubitamus ret, non posset non temeritatis notam hanc veritatem, In Christo est unica sub­ incurrere. Nihil vero solidum, minus au­ sistentia, aut personalitas pluribus aliis tem ex Scriptura, aut Patrum doctrina de­ motivis, ac testimoniis probari. Sed con­ tendimus, et demonstramus, quod etiam promptum habent Auctores advcrsæ opi­ nionis, ut emendemus, relinquamus, aut probetur a quinta Synodo ratione inclusa in verbis relatis, ut satis ex se liquet. rejiciamus rationem illam ex quinta Sy­ Contendimus etiam prædictam rationem nodo. Ergo illi standum est ut probationi ab auctoritate gravissimae : quæ licet com­ optimam esse, qualem Synodi auctoritas, et rei gravitas exigebant quod absque ip­ munem sententiam non faciat esse de Ode sius Synodi injuria negari non valet. Unde 'neque enim id intendimus) ; illi tamen sicut ob hanc rationem qui alia motiva confert insignem probabilitatem, ac secu­ ritatem supra contrarium dicendi modum. sperneret ; non se gereret absque aliqua nota temeritatis : sic etiam ab illa immu­ Stcuniio quia si ad verba illius Synodi bene nis penitus non existit, qui ob alia motiva attendamus, non tam continent rationem prædictam rationem contemnit. Ea vero sum diffinitionis, quam materiam diffiniadmissa, ut admittere oportet, palam se­ tam : vel ut proprius loquamur, diffinitio, quitur, quod juxta sententiam Patrum il­ el anathematismus cadunt non praecise sulius Synodi subsistentia divina sit incompra duas illas assertiones : Subsistentia possibilis cum creata in eadem natura, ut Verbi communicata est humanitati, el in hu­ manitate Christi est una subsistentia; sed supra ponderavimus. 10. Melius, et magis apparenter occur- Alia etiam supra ordinem illarum, ita ut prior reret prædictis testimoniis, qui diceret ea ev3sio· fundet secundam. Sic enim habet : Si quis solum evincere, quod inter illas duas sub­ non con/ilctur Dei Verbum carni secundum sistentias datur naturalis incompossibilisubsistentiam unitum, el propter hoc unam tas, aut repugnantia : id enim sufficit, ut (jus subsistentiam, seu unam personam, unius præsentia inferat absentiam alterius. anathema sil. Nam ly El propler hoc non se habet antecedenter ad diffinitionem; Nam cum Deus non multiplicet miracula sed intrat formaliter totum complexum absque necessitate; sufficit ea naturalis re­ sive propositionem hypotheticam diffinipugnantia, ut ex suppositione, quod sub­ tam. Ad quod opus est, quod prior propo­ sistentia Verbi fuerit humanitati commu­ sitio simplex fundet, ac evincat secundam : nicata, recte colligatur, ut colligit illa elquod absentia subsistentiæ creatæ redu­ Synodus, in humanitate Christi non esse catur sicut ad causam, non ad solam exduas subsistentias, sed unicam, eamque Irinsecam Dei voluntatem ; sed magis ad divinam. Sed inde minime consequitur, præsentiam subsistentiæ divinæ commu­ quod detur essentialis incompossibilitas nicate : id enim importat ly El propler hoc. inter prædictas subsistentias, aut quod Deus Quæ tamen minime Salvantur, nisi conce­ non possit eas in eadem natura componere datur subsistentiam divinam, et subsis­ operando miraculose contra connaturales tentiam creatam esse incompossibiles in rerum exigentias. Sicut euam'Concilia, et eadem natura. Et eandem vim habent Patres colligunt absentiam panis sub acci­ verba Innocenti i Tertii, et D. Thomæ ip­ dentibus Eucbaristiæ ex præsentia Christi sum explicantis, quod personalitas Verbi sub illis ob naturalem utriusque repu­ consumpsit, aut impedivit propriam huma­ gnantiam : licet essentialiter non repugnet substantiam panis, et substantiam Christi nitatis personalitatem : significant enim constitui sub eisdem accidentibus. quod præsenlia unius, et absentia alterius Sed hoc etiam effugium facile præcludi- Præcidî non se habuerunt mere concomitariter ex tur : nam si inter subsistentiam divinam, tur' sola exlrinseca Dei providentia ; sed quod et subsistentiam creatam in eadem natura una fuerit alterius ratio ob incompossibinon datur repugnantia essentialis, sed iitatem inter utramqne subsistentiam : si- 156 } ; Γ DE INCARNATIONE. præcise naturalis, separabilis tamen per di- I non privari propria : quippe in primo casu vinam virtutem ; sequitur rationem illius ex duplici capite occurrit excessus supra, Concilii inefficacem esse, et minus recto et contra exigentiam naturæ, nempe in unum ex alio collegisse : quod tamen hæc suscipiendo subsistentiam alienam, et in responsio vitare curat. Sequela ostenditur : amittendo subsistentiam propriam ; at in tum quia plura sunt naturaliter inconjun- secundo casu solum occurreret excessus ex gibilia, quæ tamen Deus conjunxit in mys­ priori capite, non autem ex alio ; quinimo terio Incarnationis. V. g. status compre- natura relinqueretur cum sua propria per­ hen.-oris, et status viatoris, sive habere fectione juxta connaturalem ipsius exigen­ animam gloriosam, et corpus passibile, ne­ tiam. Unde nisi supponatur essentialis re­ queunt naturaliter com poni in eodem suppo­ pugnantia inter praedictas subsistentias; congruentius esset tam humanitati, quam sito ; quæ tamen Deus miraculose conjun­ xit in eadem Christi persona. Similiter Christo, quod conservaretur in eis connasummum gaudium ex clara Dei visione turalis humanitatis subsistentia : sicut cum summa tristitia ex aliis motivis non I conservantur omnes alite humanitatis per­ fectiones naturales, quæ cum persona potest naturaliter coexistera in eadem anima; quæ nihilominus Deus copulavit \7erbi essentialiter non pugnant. miraculose in anima Christi : et sic de aliis. 11. Exemplum autem Eucharîstiæ in EnsErgo licet concederetur subsistentiam divi­ contrarium allatum nobis favet : quoniam io(ha coaChristus ut factos ex pane habet repu- turiai nam, et subsistentiam creatam habere na­ turalem incompossibilitatem in eadem na­ gnantiam essentialem cum eadem panis re»rp6 tar. tura : si tamen essentialiter’non pugnant substantia : unde ex pnesentia Christi sub inter se, minime potest colligi, quod Deus accidentibus eucharisticis efficaciter colli­ gitur absentia, sive destructio substantiæ illas miraculose non conjunxerit io eadem Christi humanitate. Tum etiam quia sicut panis. Et huic essentiali pugnæ innititur consecutio Conciliorum, et Patrum, cum juxta hanc responsionem foret miraculam conjungere subsistentiam creatam cum sub­ ex praesentia unius inferunt absentiam al­ sistentia divina ; sic etiam miraculum esset terius, sive coex istentiæ utriusque sub eis­ privare naturam creatam sua subsistentia dem accidentibus. Quam illationem imitatur propria, in quam naturaliter de se incli­ alia consecutio quintæ Synodi colligentis nat, et cui non minus connectitur, quam in humanitate Christi negationem subsis­ suis proprietatibus : ergo ex vi hujus non tentiæ creatæ ex communicatione subsis­ occurrit majus fundamentum, ut negetur tentiæ divinæ, ut supra expendimus. UtroDeum conjunxisse subsistentiam divinam, bique autem dehisceret vis hujusmodi et subsistentiam creatam in eadem huma- i argumentationis, nisi supponeretur essen­ nitate, quam ut dicatur Deum conservasse tialis repugnantia inter talia extrema. Ma­ in humanitate propriam subsistentiam gis vero deficeret in præsenti : quia in mvsterio Eucharîstiæ non ita attenditur ad creatam, illam conjungendo cum divina. Tum denique per quod praecedens moti vum connaturalem vel panis, vel accidentium magis roboratur), nam si ad vitandum mi­ ejus perfectionem : unde supposita aliqua raculum attendamus, illud magis vitandum i oppositione naturali, licet non essentiali est, quod est majus : atqui supposito, quod inter substantiam Christi, et substantiam subsistentia divina, et subsistentia creata panis sub eisdem accidentibus, posset non pugnarent essentialiter in eadem hu­ utrumque colligi panis absentia ex praesen­ manitate, majus miraculum esset privare tia Christi.• Cæterum in mvsterio Incarna< humanitatem subsistentia propria, quam tionis attenditur quantum fieri potest, ad hanc conjungere cum subsistentia divina : perfectionem sacrae humanitatis : ad quam ergo ex praesentia divinæ subsistentiæ mi­ dubium non est pertinere connaturalem ip­ nime inferretur absentia, aut privatio sub­ t sius subsistentiam, per quam in se, et sistentiæ propriæ, sed potius colligeretur quasi ex propriis completur, ac termina­ contrarium : quod plane evertit vim, ct tur. Quocirca si hujusmodi subsistentia mentem quintæ Synodi in testimonio alle­ non pugnat essentialiter cum divina; licet gato, et ostendit insufficientiam adhibitæ aliquam oppositionem naturalem cum ipsa responsionis. Minor probatur : quia majus habeat ; minime potest efficaciter probari, miraculum est habere subsistentiam alie­ quod ex divina praesentia, evacuata, con­ nam, et privari subsistentia propria, quam sumpta, aut impedita fuerit subsistentia habere precise subsistentiam alienam, et I propria. Quod est manifeste contra men­ tem, 1 I -- DISP. IX, DUB. II. tom, et auctoritatem Patrum in testimo­ niis supra relatis. f*'1 Et ut exemplum objectum in eo, quod præsenti difficultati magis assimilalur, ipsi applicemus ; pnesentia localis, et pnesentia sacramentalis important modos ei­ dem corpori naturaliter repugnantes, et inter se incompossibiles : quamobrem nul­ lum corpus eos naturaliter habet. Quia ta­ men prædicti modi non habent oppositio­ nem essentialem, sed queunt divinitus in eodem corpore reperiri; et aliunde prae­ sentia localis est accidens corpori connaturaliter debitum , pertincnsque ad ma­ jorem ipsius naturalem perfectionem : propterea majus absolute miraculum esset, quod cum Christus acquirit præsentiam sacramenlalem ad accidentia Eucharistiae, amitteret præsentiam localem, quam habet in cœlo, quam quod retenta hac posteriori praesentia suo corpori naturaliter debita, acquirat novam præsentiam sacramentalem. Unde utramque præsentiam habet de facto. Sed etiam ad connaturalem humanitatis perfectionem pertinet subsistentia propria, et est eidem connaturalis, ut ex se liquet. Ergo si hujusmodi subsistentia non pugnat essentialiter cum subsistentia divina in ea­ dem humanitate; majus miraculum erit exuere subsistentiam propriam acquirendo divinam, quam utramque simul habere. Et consequenter, sicut ad vitandum majus miraculum congruit Christum habere utramque præsentiam localem, et sacra­ mentalem : sic etiam ad vitandum majus miraculum congruentius esset humanita­ tem Christi habere utramque subsistentiam divinam videlicet, et creatam. Unde ulte­ rias fit, quod ex subsistentiæ divinæ commonicalione non recte probetur absentia, et privatio propriæ, corruatque proinde argumentum a Patribus facium, et supra propositum. § n. ' i Expenduntur duo pro eadem assertione motiva. 12. Deinde probatur conclusio ratione : i? desumpta ex testimoniis § præced. rela*'· lis, quæ magis explicabit earum vim, et E potest ita proponi .· nam illæ subsistentiæ I sunt essentialiter incompossibiles in eaI dem natura, quarum effectus, aut quasi eilècius formales primarii habent essentia­ lem incompossibilitatem : sed hanc ha­ 157 bent effectus, aut quasi effectus formales primarii subsistentiæ divinæ, et subsis­ tentiæ creatæ in eadem natura : ergo sub­ sistentia divina e.-t essentialiter incompossibilis cum subsistentia creata in eadem natura : et consequenter implicat, quod natura creata retinens propriam subsisten­ tiam assumatur ad subsistentiam divinam. Utraque consequentia legitime infertur ex præmissis. Et major est certa : nam cum effectus formalis non distinguatur ex parte recti a forma, sed poiius sit ipsa furma communicata subjecto ; eadem incompossibililas est inter formas comparative ad subjectum, sive susceptivum, quæ datur inter effectus formales primarios. Idque inductive potest ostendi in omnibus formis essentialiter incompossibilibus. Minor au­ tem probatur : quia tunc effectus, aut quasi effectus formales primarii aliquarum formarum habent essentialem incompossi­ bilitatem, quando unus infert, aut affert essentialiter negationem alterius : sed hoc modo comparantur effectus, aut quasi ef­ fectus formales primarii subsistentiæ di­ vinæ, et subsistentiæ propriæ respectu na­ turæ creatæ : ergo prædicti effectus habent essentialem incompossibilitatem in eadem natura creata. Gætera constant. Et minor ostenditur : tum quia naturam subsistere· per subsistentiam propriam est subsistere per se, sive non in alio ; subsistere autem per subsistentiam divinam est_ subsistere non per se , sed in alio : atqui subsistere per se essentialiter infert negationem hu­ jus, quod est subsistere non per se; et si­ militer subsistere in alio essentialiter affert negationem hujus, quod est subsistere non in alio ; cum unum importet, negatio­ nem alterius, et per illud destruatur : ergo prædicti effectus habent essentialem incompossibilitatem. Tum etiam nam quod terminatur subsistentia propria, non sus­ tentatur ab alio ; siquidem subsistentia præstat independentiam non solum a sub­ jecto (quam ex se habet omnis natura subs­ tantialis completa), sed etiam ab habente, et sustentante : quod vero terminatur per subsistentiam alienam , sustentatur in alio ; cum compleatur, et habeat, esse in illo : sed naturam sustentari ab alio, et in alio, et naturam non sustentari in alio ita essentialiter repugnant, quod unum neces­ sario claudit exclusionem, sive negationem alterius : ergo idem quod prius. Confirmatur, et declaratur : quia illa CouOr· essentialiter pugnant, quæ important vir- 158 1 DE INCARNATIONE. tualem contradictionem : sed hanc habent subsistere subsistentia propria, et subsis­ tere subsistentia divina : ergo pugnant essentialiter. Pruhatur minor : quia tunc datur virtualiter contradictio inter aliqua extrema, quando licet utrumque sit positi­ vum ; nihilominus unum fundat essentiali­ ter negationem alterius ; uti se habent amer, et odium Dei, assensus, et dissen­ sus circa idem objectum, scientia, et fides ejusdem veritatis, et sic de aliis, ut facile consideranti constabit : nam amor v. g. importat essentialiter carentiam odii rei amatæ, et assensus fidei carentiam eviden­ ti® rei credit®. Sed subsistere subsistentia propria fundat necessario negationem sub­ sistendi per subsistentiam alienam : quippe subsistere subsistentia propria idem est, ac subsistere ex propriis, atque indepen- I denter ab alio extraneo sicut a complente, et sustentante. Et e contra subsistere per subsistentiam alienam i lera est, ac subsis- j tere dependentor ab alio : quod necessario claudit negationem subsistendi per se, sive independenter ab alieno sustentante. Ergo subsistere subsistentia propria, et subsis­ tere subsistentia aliena importai virtualem contradictionem. Prima 13. Nec refert, si respondeas primo nulcwio. ’ lam in hoc, quod eadem natura creata terminetur ’ subsistentia propria, et sub­ sistentia divina intervenire contradictio­ nem. Ad hanc enim requiritur quod occur- ' rant affirmatio, et negatio ejusdem de eodem, et secundum eandem rationem. Quoi in præsenti minime salvatur, licet dentur illa prædicata adeo differentia, quæ proxime expendimus. Nam in primis talia | prædicata conveniunt ratione diversarum ! formarum, videlicet subsistentiæ divinæ, et subsistentiæ propriæ. Deinde non con­ veniunt naturæ creatæ secundum eandem rationem, sed secundum diversas : quippe terminari subsistentia propria, convenit ratione potentiæ naturalis ; terminari au­ tem subsistentiæ divinæ, convenit ratione potentiæ obedientialis. Quæ diversitas suf- ' ficit ad tollendam contradictionem circa affirmationes , et negationes in eisdem subsistentiis fundatas : sicut distinctio virtualis reperta inter conceptum naturæ, et conceptum paternitatis in eadem entitate divina sufficit, ut communicetur Filio natura, non communicata paternitate, Unde ex vi hujus rationis nulla est implicatio in eo, quod eadem natura terminetur simul subsistentia propria, ct subsistentia divina. Non, inquam, refert ha*c responsio : quæ inde fabitatis manifesta» convincitur, nn». ! quod ai veram doctrinam contineret, nulla essent extrema adeo opposita, et repugnan­ tia, inter quæ daretur formalis, aut victua­ lis contradictio, et quæ non possent in eodem subjecto conjungi. Id vero est evi­ denter contra rationem, et contra commu­ nem sensum Nam quis, ut alia exempla omittamus, dicet nullam esse contradictio­ nem in eo, quod idem intellectus v. g. si­ mul credat, ttdiscredat Deum esse trinum; aut in eo, quod idem mobile moveatur simul per se sursum, et deorsum ? Sequela vero ostenditur non minus evidenter : nam ubi prædicata contradictoria occurrunt, proveniunt ex diversis radicibus, et conve­ niunt subjecto secundum diversas rationes. Ut enim in allatis exemplis persistamus, in­ tellectus crederet Deum esse trinum ratione actus assentiendi ; et discrederet Deum esse trinum ratione actus dissentiendi : et actum assentiendi haberet secundum potentiam obedientialem; actum vero dissentiendi haberet secundum potentiam raturalem. Idemque proportionabiliter contingeret, si idem simul per se moveretur sursum, et deorsum, ut facile consideranti constabit. Nec ergo vitatur contradictio per hoc, quod affirmatio, et negatio ejusdem prædicati conveniant subjecto ratione diversarum formarum, et secundum diversas rationes, quas evasio repræsentat. Sed satis est ad rigorosam contradictionem, quod idem prædicatum affirmetur, et negetur de eodem subjecto quod : licet affirmatio, et negatio conveniant secundum diversas rationes tam ex parte prædicati, quam ex parte subjecti : nam hoc posterius minime vitat, quod idem subjectum quod subsit affirma­ tioni, et negationi ejusdem prædicati, et consequenter simul habeat formam, et pri­ vationem illius : in quo clauditur manifesta contradictio. Idque conjungeret in nostro casu, ut supra ponderavimus : nam qua parte natura retineret subsistentiam pro­ priam, esset per se, sive independenter ab extraneo sustentante : sed qua parte ter­ minaretur per subsistentiam divinam, non esset per se, nec esset independenter ab extrinseco sustentante. Et sic per unam subsistentiam inferret affirmationem, et per aliam subsistentiam inferret negatio­ nem ejusdemmet prædicati : atque ideo Dis^‘ idem subjectum quod maneret sub utroque eim· plia, I contradictionis extremo. I Exemplum autem ex divinis desumptum, çsounet* quo DISP. IX, DUB. II. quo hæc responsio confirmabatur, nihil probat ob manifestam disparitatem : tum quia essentia, et paternitas non solum important diversas rationes, secundum quas aut sub quibus, sed etiam diversa subjecta Qn^prædicationis : unde absque, ulla contra­ dictione verificalur affirmatio, Essentia di­ vina communicatur, et verilicatur negatio, Paternitas non communicatur. In præsenti vero difficultate non ita contingeret : quia licet multiplicentur rationes secundum quas, aut sub quibus ; tamen eadem esset natura, do qua sicut de unico subjecto quod dicere­ tur esso per se, et non esse per se ; atque esse in alio, et non esse in alio. Tum quia ob infinitatem divinæ entitatis, distinctio inter naturam, et paternitatem, quæ est solius rationis in actu, æquivalet distinctioni reali; atque ideo præstat, quod præstarent plura realiter distincta, si ibidem essent; unde sicut si essentia, et paternitas dis­ tinguerentur realiter, nulla interveniret contradictio in eo, quod communicaretur natura, et non communicaretur paternitas : sic etiam de facto non intervenit, licet actu realiter non distinguantur, sed solum virtualiter et secundum æquivalentiam, ut fuse explicuimus tract. 6, disp. 5, dub. 2, § 6. Hæc autem doctrina nequit applicari pnesenti difficultati ob oppositam ratio­ nem : quia idem tam realiter, quam æquivalenter est subjectum quod utriusque sub­ sistenti® , nempe natura creata; cum propter suam limitationem nequeat æquivalere pluribus ut pluribus : atque ideo de eodem subjecto re et ratione in ratione subjecti quod diceretur esse per se, et non esse per se; atque esse in alio, et non esse in alio : quæ claudunt manifestam contra­ dictionem . 14. Nec refert secundo, si dicatur ra­ tionem nostram solum evincere, quod sub­ sistentia divina, et subsistentia propria ne­ queant connaturaliter conjungi in eadem natura; secus vero per divinam potentiam. Nam licet subsistentia propria præstet esse perse, ad quod naturaliter sequitur nega­ tio essendi in alio : et similiter 'quamvis subsistentia divina conferat naturæ creatæ ■-se in alio, ad quod naturaliter sequitur negatio essendi per se : nihilominus isti effectus consecuti sunt simpliciter effectus secundarios prædictarum subsistentiarum cum supponant effectus primarios, et posi­ tivos earum videlicet esse per se, et esse in alio. Deus autem impedire potest effectus secundarios formarum, ut omnes commu- 159 nitordocent, et liquet in quantitate Christi existentia in Eucharistia, quæ ipsi confert extensionem in ordine ad se, quæ est effec­ tus ejus primarius ; et non confert exten­ sionem in ordine ad locum, quæ est effec­ tus illis secundarius. Unde sicut hac ratione duo contraria, quæ naturaliter mutuo se expellunt ab eodem subjecto, queunt divi­ nitus in illo conjungi, impeditis videlicet eorum effectibus secundariis se expellendi : sic etiarn divinitus poterunt subsistentia divina, et aliena in eadem natura componi, impeditis effectibus negativis, ac secun­ dariis non essendi in alio, et non essendi per se. Non, inquam, satisfacit hæc solutio : precidinam contra eam militat, quod adversus taf· praecedentem principaliter objiciebamus, nempe ex ejus doctrina inferri nulla posse extrema positiva adeo opposita assigoari, ut ipsis essentialiter repugnet conjungi in eodem subjecto. Cum enim expulsio unius oppositi sit effectus secundarius allerius : (quippe prius est communicare suum ef­ fectum positivum, quam excludere contra­ rium sibi repugnans) : et cum omnis effec­ tus secundarius possit, ut hæc responsio intendit, divinitus impediri ; fiet perfecto, quod nulla sint extrema adeo repugnantia, quæ Deus non possit conjungere in eodem subjecto impediendo eorum effectus secun­ darios. Quod autem hoc sit evidenter fal­ sum, facile ostendi potest assignando plura extrema, quæ se mutuo indispensabiliter excludunt. Implicat enim, ut alia omitta­ mus, quod quis habeat simul odium, et amorem Dei super omnia, ut constat ex dictis tract. 8, disp. 4, dub. 1 et 2, et tract. 14, disp. 2, dub. 4, | 2; similiter implicat, quod quis simul credat, et videat in se ipsa eandem rem, ut ostendimus trac. 17, disp. 3, dub. 2, g 1. Unde sicut in his exemplis, non obstante, quod excludere odium sit effectus secundarius amoris, et excludere fidem actualem sit effectus secun­ darius evidentiae; nihilominus impossibile est, quod amor non excludat odium ejusdem objecti, et evidentia non excludat fidem actualem circa eandem rem : sic etiam li­ cet excludere esse in alio sit effectus secun­ darius subsistentiæ propriæ, et similiter quamvis excludere esse per se sit effectus secundarius subsistentiæ alienæ ; repugnat tamen, quod subsistentia propria non ex­ cludat esse in alio, et quod subsistentia aliena non excludat esse per se, atque ideo implicat, quod hujusmodi subsistentiæ sis- Λ IGO ' ’t ; ·/ i ’t »r i DE INCARNATIONE. tant præcise in conferendo suos effectus primarios, et impediantur a prædictis ef­ fectibus secundariis. n disp. 19, quæst. 7, § I. Sed quia difhcultas magna ex parte est philosophica, in qua non expedit, quod detineamur in præsenti; prætermisa majori, veniamus ad minorem, quæ manifeste falsa est, ut pra­ ter Thomistes, ex Suarii sociis recognos­ cunt Vasquez disp. cit. num. 6. Hurtado virComplut. disp, 4, difficult. 55. Lugo disp, n^;, cit. n. 79, et alii plures. Et ratio est satis manifesta : tum quia naturam ter­ minari subsistentia est effectus substan­ tialis intrinsecus, atque independens a loco : ergo unitas, aut pluralitas loci impertinenter se habet ad prædictum ef­ fectum : et consequenter si implicat ean­ dem naturam in uno loco terminari sub­ sistentia propria, et subsistentia divina, ut Suarius concedit; eadem implicatio manebit, licet natura in diversis locis constituatur. Tum etiam quia repugnantia inter prædictas subsistentias non oritur ex habitudine ad locum ; sed ex respectu ad idem subjectum, ut liquet ex motivis pro communi assertione propositis : ergo quod loca multiplicentur, nihil refert ad vincendum prædictam repugnantiam : perseverat enim idem subjectum, perseve­ rant etiam eædem subsistentiæ cum eis­ dem effectibus formalibus. Tum denique nam si illa Suarii Philosophia esset alicujus momenti ; eodem modo probaret, quod homo constitutus in diversis locis possit in uno esse vivus, et in alio mor­ tuus ; et quod in uno queat esse amicus Dei, dignusque gloria, et in alio inimicus Dei, ac reus inferni : quæ sunt adeo ab­ surda, ut nemo same mentis illa concedat. Unde ad primam minoris probationem vel negamus suppositum (implicat enim idem corpus esse circumscriptive in duobus locis), vel eo permisso negamus antece­ dens : quia, ut proxime vidimus, effectus terminationis passivae per subsistentiam est omnino independens a loco, ut satis liquet in Christo, qui illum in Sacramento Eucha­ ristiae retinet, licet ibidem in loco non sit : atque ideo quod loca multiplicentur, mi­ nime DISP. IX, DUB. IL i niino confert, ut humanitas in ordine ad prædictos effectus sit æquivalenter multi­ ples, ut essent duce formaliter humanita­ tes, si in eisdem locis collocarentur. Ad secundam respondetur, quod primum exemplum continet eandem implicatio­ nem : nam animam esse, aut non esse unitam corpori est effectus independens a loco : unde repugnat esse in uno loco sepa­ ratam, et in alio corpori unitam. Posterius vero exemplum, licet admittatur (absolute enim repugnat idem lignum in duobus locis collocari) non est ad rem : quia recti­ tudo, et curvitas habent dependentiam a loco; secus vero terminatio per subsisten­ tiam : unde licet diversitas locorum posset conducere, ut idem lignum in uno esset curvum, et in alio rectum ; tamen referre non valet, ut humanitas in uno loco esset per se ratione propriæ subsistentiæ, et in diverso loco esset in alio ratione subsis­ tentiæ divinæ, nec ad tollendum inter hos modos contradictionem. irp 23. Arguitur quarto : quia natura ter­ minata per propriam subsistentiam, et illam retinens potest iterum simul termi­ nari per aliam subsistentiam propriam : ergo pariter poterit terminari per subsis­ tentiam divinam. Consequentia patet: nam subsistentia divina continet eminenter subsistentiam propriam creatam, et potest loco illius subrogari : ergo si una subsis­ tentia propria potest rursus terminare na­ turam, quæ aliam propriam subsistentiam retinet, idem præstare poterit subsistentia divina. Antecedens autem suadetur : quia natura creata potest habere successive plu­ res subsistentias proprias, ut contingeret casu, quo eadem humanitas sæpius assu­ meretur, et dimitteretur a Verbo : ad re­ petitam enim hujusmodi remissionem re­ sultaret subsistentia propria humanitatis : qii® eadem non esset : sed multiplex juxta diversitatem temporis, et actionis : sed non implicat, quod illas subsistentias, quas natura habitura erat successive, Deus illi simul tribuat; cum natura habeat absolute capacitatem ad omnes : ergo na­ tura terminata per unam subsistentiam propriam, et illam retinens potest iterum simul terminari per aliam subsistentiam propriam. Huic argumento respondet Lugo dispu­ Mb· tat, cit. num, 78, concedendo antecedens, cujus probatione convincitur, ut sentiat non implicare, quod eadem natura simul ter­ minetur per plures subsistentias proprias; 167 ot negando consequentiam. Ad cujus pro­ bationem , simul disparitatem assignans respondet, quod sicut non implicat eandem naturam assumi simul a pluribus personis divinis, quia inde non sequitur, quod na­ tura habeat diversos modos essendi, nempe in alio, sive in alieno supposito, ut supra diximus num. 21, sic etiam non implicat, quod natura habeat simul plures subsisten­ tias proprias, quia ex vi hujus minime in­ fertur, quod habeat plures modos essendi inter se oppositos, sed unum potius mo­ dum essendi, videlicet per se, sive in pro­ prio supposito. Sed quod eadem natura creata habeat simul subsistentiam pro­ priam, et subsistentiam divinam, implicat contradictionem propter essentialem re­ pugnantiam inter modos essendi, quos illae subsistentiæ conferunt, videlicet per se, et in alio, ut supra expendimus a num. 12. Unde facile diluitur consequentiae proba­ tio : nam licet subsistentia divina conti­ neat eminenter creatam, et possit loco il­ lius subrogari : nihilominus hujusmodi communicatio debet fieri seorsim a termi­ natione per subsistentiam propriam prop­ ter implicationem, quæ occurrit in eo, quod eadem natura terminetur simul per subsistentiam propriam, et alienam. 24. Hæc responsio posset pro qualitate Non argumenti utcumque sustineri : occurrit Γ™1^· enim apparenter objectæ ipsius difficultati. Sed displicet absolute. Tum quia licet vitet contradictionem in prima nostra ratione propositam, quæ oritur ex contrarietate, seu repugnantia inter modos essendi per se, et in alio, quos præstant subsistentia propria, et aliena : nihilominus habet contra se motivum, quod ultimo loco constituimus. Nam cum subsistentia creata sit modus in natura receptus; nequit na­ tura talem subsistentiam retinens assumi de novo ad personam, sive propriam, sive alienam, quin talis subsistentia assuma­ tur, et per novam illam personalitatem terminetur quod esse implicatorium cons­ tat ex dictis dub. 1 ; implicat igitur, quod natura propriam subsistentiam retinens as­ sumatur ad aliquam personam,sive alienam, sive propriam. Tum etiam quia in præmissa Lugonis sententia occurritalia specialis con­ tradictionis ratio : quia cum subsistentia propria sit modus naturæ, et in ea sicut in subjecto recipiatur, ab ipsa sumit suam unitatem, et distinctionem numericam : unde impossibile est, quod duæ subsisten­ ce propriæ in eadem natura receptæ dis- 168 DE INCARNATIONE. tinguantur plusquam numero : atqui etiam implicat, quod duo modi solo numero dif­ ferentes in eadem natura recipiantur : sicut implicat, quod duo accidentia solo numero diversa recipiantur in eodem subjecto juxta generalem Thomistarum doctrinam, quam ex professo expendimus tract. I, disp. 2, dub. 3, et quam etiam specialiter num. 61, applicuimus modis substantialibus : ergo repugnat, quod eadem natura habeat si­ mul plures subsistentias proprias. Quæ implicatio breviter explicatur : quia ta­ les subsistentiæ essent plures modi, ut supponitur ; et non essent plures quia modi individuantur a subjecto, quod sup­ ponitur esse unum. Tum denique ob aliam contradictionem, quam recte præVji'i er. vidit Vazquez disp. cit. num. 6, quoniam plures subsistentiæ propriæ, si concurre­ rent, essent ejusdem rationis, et ordinis, ut ex se liquet : et præstarent eundem om­ nino effectum, nempe esse per se, ad quem elfectum earum quælibet sufficit per mo­ dum causæ adiequatæ, ut constat de facto, ubi natura unica subsistentia propria sub­ sistit : atqui implicatorium est, quod idem effectus sita duplici causa totali, adæquata, et ejusdem ordinis, ut cum communi N. Com­ Thomistarum sententia probant N. Com­ ptai. plut. abbrev. in lib. Physic, disp. 15, quæst. 3 et 4, et ipsi docuimus supra disp. 2, num. 12, et aliis · locis ibi­ dem relatis : ergo repugnat, quod eadem l natura subsistat simul per plures subsis­ tentias proprias. Quæ implicatio non oc­ currit in eo, quod terminetur simul per plures subsistentias divinas, ob ea, quæ diximus disp, præced. dub. 6, num. 142, quæ lector recolat. Me for Ad argumentum igitur aliter respon­ i-QlUiiO detur negando antecedens ob motiva im­ mediate proposita. Cujus probatio minime urget : primo quia licet concederemus na­ turam posse recipere plures subsistentias proprias; minime tamen inde colligeretur, quod posset illas recipere simul, et in sensu composito : quoniam licet habeat capa­ citatem ad omnes secundum se, nulla excepta : non tamen ad eas collective re­ cipiendas, sed divisim. Sicut in senten­ tia Lugonis natura habet capacitatem ad subsistentiam propriam, et ad sub­ sistentiam divinam, et quamlibet seorsim recipere valet : et tamen implicat, quod utramque simul habeat, ut Lugo fatetur. Et in communi Thomistarum sententia, cujus proxime meminimus, subjectum po- 'est recipere successivo duo, aut plura ac­ cidentia solo numero distincta : sed quod illa simul habeat actu, implicat contradic­ tionem. Secundo, quia absolute falsum est, quod natura queat recipere successivo plures subsistentias proprias : hæc enim natura huic numero determinatio subsis­ tentia» commensuratur, atque alligatur sicut proprio terminativo; sicut natura in communi correspondet subsistentiæ in communi, ut tradunt N. Complut, ultimo x. e», loco cit. quæst. Unde si humanitas sæpe î1*· dimitteretur a Verbo, sæpe resultaret non diversa, sed eadem numero per­ sonalitas ; et fieret non solum idem homo, sed eadem (quod aliqui Juniores negant) persona. Unde ibi proprie lo­ quendo non Geret personalitatis creata productio, sed reproductio : sicut proportionabiliter in resurrectione continget circa modum unionis inter animam, et corpus : non enim erit diversa unio ab illa, quæ modo es't in nobis, pertinetque ad nostram integritatem secundum esse in- · dividuale ; sed eadem numero erit, ut re­ surgat idem simpliciter homo. In quo nulla est implicatio : nam cum maneat eadem virtus ex parte Dei, et eadem simi­ liter actio, et eundem eflectum invariabiliter contineat ; potest eandem unionem et similiter eandem personam reproducere, sicut a principio produxit, ut recte tradunt N. Complut, abbrev. in lib. n.c» de Generat, disp. 13, num. 2. Recolantur P':t etiam, quæ diximus disp. præced. dub. 3, i § 6, agentes de modo, quo humanitas, si dimitteretur a Verbo, consequeretur per­ sonalitatem, et existentiam. DUBIUM III. An quadibel natura substantialis completu valeat assumi ad subsistentiam divinam. Præciso jam obstaculo subsistentiæ, de quo egimus dubiis praecedentibus, et con­ siderando naturam secundum se, sive ab eo impedimento nudam, videndum succe­ dit, utrum omnis natura valeat assumi. Est amem duplex natura : alia completa, sive importans totam rei essentiam, uti se habet humanitas, equinitas, et cæteræ hujusmo­ di . alia vero incompleta, sive dicens præcise unam quidditatis partem, uti comparantur materia, et forma, ex quibus natura com­ pleta constituitur. Et claritatis gratia, quam solet conciliare distinctio, prius dicemus de natura Diifta QJUU. DISP. IX, DUB. III. natura completa, et deindo dub. seq. age­ mus de partibus ejus. Omnes autem natu­ ras completas possumus ad 1res classes reducere juxta diversos ordines, aut gradus rerum : nam quædam naturæ sunt puro ù'.a spirituales, sive expertes materiæ, ut na­ tura Angelorum : alite partim spirituales, et partim materiales, quæ videlicet ex ani­ ma rationali, et materia componuntur, ut est natura hominis : aliæ denique pure materiales, nempe quæ constant ex mate­ ria, et forma corporea, ut sunt omnes na­ turæ præter angelicam, et humanam; sive sint viventes, sive sènsitivæ, sive omnino inanimatæ sint. Et præsens difficultas ad hoc ultimum naturarum genus unice redu­ citur : nam quod natura mixta, sive hu­ mana queat assumi, constat de facto in mvsterio Incarnationis, et ex hactenus diclis in hoc Tractatu. Et quod natura ange­ lica similiter assumi valeat, liquet tum ex paritatis similitudine, aut etiam excessu supra humanam naturam : tum ex his, quæ tradidimus in hac disp. dub. 1, num. J/J. 7. Unde fit, quod si Deus potest cæteras naturas ultra angelicam, et humanam as­ sumere; absolute verificabitur, quod as­ sumi valeat omnis natura completa, ut dubii titulus investigat. —Consulto autem in illo additur natura substantialis : quia de accidentalibus est specialis difficultas, quam dub. 5 versabimus. Similiter in ti­ tulo potius subsistentiam, quam personali­ tatem divinam proposuimus : quoniam personalitas solum habet locum in naturis intellectualibus, ut observavimus disp. præced. num. 4 ; unde licet naturæ non inteileetivæ queant uniri divinis subsis­ tentiis, quæ re ipsa in propria natura per­ sonalitates sunt; tamen in hujusmodi na­ turis, si assumerentur, non dicerentur personalitates, sed subsistentiæ : quia prae­ dicte naturæ non habent capacitatem ad primam illam denominationem. Sententia affirmativa eligihir, el prolalur. 25- Dicendum est non repugnare, quod Beus hypostatice sibi uniat naturam non intellectivam, seu rationalem : et conse­ quenter omnem naturam substantialem completam posse assumi ad subsistentiam divinam. Hæc secunda assertionis pars, quæ directe respondet dubii titulo eviden­ ter colligitur ex prima, suppositis bis, quæ 169 in limine dubii observavimus. Illam vero docent D, August, in lib. de vera, et falsa D. Ai· religione cap, 16, ubi tradit Deum potuisse guiU sibi unire (utique hypostatice, ut ex con­ textu, ejusque intentione liquet), corpus æthereum, in quo visibiliter appareret : tale autem corpus non solum rationis, sed vit® etiam foret expers. D. Gregor. Nys- D Grcg senus in orat, calech. cap. 22, ubi id ip­ Nyss· sum, quod D. August, affirmat, probans omnes creaturas ex æquo distare ab infini­ tate Dei, et ipsi æqualiter subjectas esse, ut vel assumantur, vel non ; decuisse ta­ men illam assumi, quæ indigebat medica­ mento. Tertullianus lib. de carne contra TcrtuMarcionem c. 4, ubi reputat non fuisse lian,' impossibile, quod Deus sumeret carnem de lupa, aut de vacca : sicut nec impossibile fuit Deum nasci, mori, portare carnem, et crucem D. Thom, in 3, dist. 2, quæst. 1, D.Thom. art. 1, quæstiunc. I in corp, ubi ait : Dicendum, quod Deus de potentia absoluta creaturam irrationalem assumere potuit. Et post pauca : Sed congruum non erat, ut assumeretur. Et eandem resolutionem sup­ ponit in præsenti quæst. art. 1, cum in­ quirit : Utrum natura humana fuerit ma­ gis assumplibilis a Filio Dei, quam aliqua alia natura? extenditque difficultatem ad omnem aliam naturam, quæ humana non est, ut liquet ex corp. art. et resp. ad 1, cumque comparatio sit circa majorem aptitudmem ad assumptionem, supponit suum positivum, atque ideo quod omnis natura fuerit absolute assumptibilis, ut magis de mente S. Doctoris constabit infra n. 30. Unde sic docent unanimiter Thomistæ, Paludanus, Capreolus, et Hispalen­ Paloda□us. sis in 3, dist. 2, q. 1, art. 1. Ferrara4con- Capreo ­ tra gent. cap. 55, in principio. Cajetan. in lus. ­ præs. art. 1, ubi Medina. Alvarez, Naza- Hispa lensis· rius, Arauxo, Cabrera, et alii exposito­ Ferrara. res : Marinis cap. unico, Godoi disp. 8, Cajûian. Medina. c. 4. Gonet disp. 9, art. 1, conci. 2. Parin Alvarez. disp. 4, art. 2, conci. 2, et omnes alii Tho- Arauxo. Nauraistæ. Idem etiam tuentur Scotus in 3, rius. Cabrera. dist. 2, q. 1. art. 2. Durandus q. I. Al- Marinis. mainus q. 2. Marsilius q. 3. Ocham q. 1, Godoi. art. 3. Suarez disp. 14, sect. 2. Vasquez Gonet. Parra. disp. 30, c. 2. Bagusa disp. 56. Hurtado Scotus. Durand. Complut, dist. 4, difficult. 16. Castillo Suarez. disp. 7, q. 1, et alii Theologi hujus tem­ Vaz­ poris adeo communiter, ut superfluum sit quez. plures alios recensere. 26. Probatur primo : quia de facto ali­ Prima ’ qua natura nedum irrationalis, sed etiam assertio ois inanimata fuit unita Deo hypostatice : ratio. •.i 170 PE INCARNATIONE. ergo non repugnat, quod Deus uniat sibi naturam irrationalem, et inanimatam. Consequentia, cum sit ab actu ad poten­ tiam, optima est. Antecedens voro certo constat : quoniam post mortem Christi, sa­ crum ipsius cadaver mansit unitum hypos­ tatice personæ Verbi, et aliud suppositum non habuit, ut est communis catholicorum sententia, quam optime probat D. Thom. infra quæst. 50, art. I ; sed cadaver est quid irrationale, et inanimatum, ut ex ip­ sis terminis liquet : ergo de facto aliqua natura nedum irrationalis, sed etiam ina­ nimata, fuit unita Deo hypostatico. Confirmatur, et declaratur amplius vis hujus argumenti : quia nulla repugnantiae ratio occurrere potest generaliter, in omni natura irrationali, ut negetur posse assumi ad subsistentiam divinam, quæ non mili­ tet in natura cadaveris : sed in hac nulla occurrit repngnantiæ ratio ad assumptio­ nem; alias non mansisset de facto unita Verbo in triduo mortis Christi ; quod salva omnino fide negari nequit : ergo generali­ ter loquendo minime repugnat, quod om­ nis, et quælibet natura irrationalis uniatur hypostatice Deo ; sive, et in idem redit, quod assumatur ad subsistendum in divino supposito. Cætera constant. Et major vide­ tur manifesta : nam si quæ occurreret repug­ nanti® ratio in assumendo naturam irra­ tionalem ad subsistentiam divinam, sita esset in eo, quod vel nequit ab ea suscipere effectum formalem sanctitatis, vel nequit elicere operationes supernaturaies, præcipue autem unionem, et amorem Dei in se ipso : vel nequit suppositum naturæ irra­ tionalis de nominari persona : ad hæc enim capita revocantur omnia argumenta, qui­ bus Adversarii utuntur : sed hæc omnia militan· in natura calaveris, quippe quæ nequit recipere effectum formalem sancti­ tatis, nec elicere operationes divinas ; nec ejus suppositum vocatur persona prout in ea subsistens : omnes ergo repugnanti® ra­ tiones. quæ militare possent in omnibus, et singulis naturis irrationalibus, ne va­ leant ad divinam subsistentiam assumi, occurrunt in natura cadaveris. Quod ma­ gis infra constabit dum diluemus argu­ menta contraria. l'rimum 27. Dices primo disparitatem internatu­ ifflgium. ram cadaveris, et alias natura? irrationales sitam esse in eo, quod cadaver Christi di­ cebat ordinem ad animam Christi, eratque in potentia pars naturæ rationalis ipsius : unde habuit capacitatem ad unionem cum Verba, quæ per so primo prædiotœ natum * convenit. Cætermn aliæ naturæ irratione» | les hujusmodi ordinem ad animam ratio­ nalem non important, atquo ideo nec actu, nec potentia sunt partes naturæ humanæ : unde nullam capacitatem habent, ut Verbo hypostatice uniantur. ' Sed hoc nihil est : tum quia natura ca- cz.. daveris actu non est pars naturæ rationa­ lis, ut ex se liquet : ergo quod dicat, vel non dicat ordinem ad animam rationalem: nihil refert, ut dicatur posse assumi, vel non ad subsistentiam divinam : quippe actu est simpliciter natura irrationalis, et inani­ mata. Tum etiam quia falsum est, quod cadaver dicat ordinem ad unionem cum anima : excedit enim prædicta unio, aut potius reunio totam exigentiam naturæ; cum a privatione ad habitum non detur re­ gressus. Idque vel ex eo liquet, quod ca­ daver illud fuit ejusdem rationis physicæ cum cadaveribus aliorum hominum ; sicut humanitas Christi fuit ejusdem rationis physicæ cum humanitatibus aliorum ho­ minum : sed alia cadavera non dicunt ordinem ad animam rationalem, nec ad humanam naturam : idem itaque de ilio sacro cadavere dicendum est. Tum præterea, quia non alia ratione cadaver illud diceret ordinem ad animam rationalem, ct diceretur pars in potentia humanitatis as­ sumptae, nisi quia aliquando fuisset, aut futurum esset pars humanitatis : sed cada­ ver nec fuit, nec futurum erat pars huma­ nitatis : cum enim sit quoddam totum, sive tutalis naturæ substantialis ; repugnat ipsi ab intrinseco componere aliquam naturam per se : præsertim cum constituatur per formam, cui essentialis est privatio vit®, et conjunctio cum anima : ergo cadaver nulla ratione dixit ordinem ad animam ra­ tionalem, nec ad compositionem humani­ tatis. Tum insuper (per quod præcedens impugnatio magis fulcitur, et evertitur tra­ dita responsio), quoniam Verbum divinum mansit in triduo unitum non solum ma­ teriæ primæ nude sumptæ, sed toti illi sacro cadaveri, quod non dicit solam mate­ riam , sed compositum ex materia, et forma cadaverica (quod enim materia exis­ tât absque omni forma substantiali, vel implicat contradictionem, vel saltem fieri uequit connaturaliter, et absque insigni miraculo, ut modo ex vera Philosophia ! supponimus : nullum autem fundamen| tum rationabile habemus, ut tale miraI culum in Christi morte, et sacro cadavere introducamus) : D18P. IX, DUB. III. introducamus) : sod etsi concederemus materiam primam dicere ordinem ad ani­ mam sicut ad compartem, et ad huma­ nitatem sicut ad totum ; minjme tamen dari, aut intelligi potest hujusmodi ordo in toto cadavere, quippe quod non est com­ para animæ, nec pars humanitatis, sed potius habet repugnantiam cum hujusmodi extremis : ergo illud, quod in triduo man­ sit unitum Verbo, nullum ordinem habuit ad unionem cum anima rationali, nec ad humanitatis compositionem : sed in hac habitudine eodem modo, ac etiam magis repugnanter se habuit, acaliæ naturæ irra­ tionales, et inanimatæ. Tum denique, nam cadaver illud non potuit dicere ordinem ad animam, et humanitatem Christi ra! done formæ cadaveric®, sive ratione sui adæquate sumpti, sed solum ratione mate: riæ, ut constat ex immediate dictis : sola . enim materia, quæ erat in cadavere, po; tuit uniri animæ, et venire in compositioE nem : atqui idem dici potest de omni alia I materia sublunari existente sub alia forma, . et composito : certum quippe materiam I sublunarem esse ejusdem rationis , et in I potentia ad omnes formas, ut communiter 5C-3-docent Philosophi, et recte N. Complut. I abbrev. in lib Physic, disp. 3 fere per j totam, et præcipue q. 7 et 8 ; ergo eadem I ratione omnes aliæ naturæ irrationales poE terunt assumi ad subsistentiam divinam : I habent enim materiam primam, quæ venire valet in compositionem naturæ assumptæ, vel assumendæi ii? 28. Secundo, et melius posset nostro fundamento occurri assignando disparitatem inter alias irrationales naturas, et na­ turam illam sacri cadaveris, quod hæc proprie loquendo assumpta non fuerit, sed manserit Verbo unita ex vi prioris unionis I ad humanitatem, quam per se primo Verr bum assumpsit. Si autem aliæ naturæ uni­ rentur, non tantum haberent uniri, sed et . assumi per se primo : quod earum imper­ fectioni repugnat. Quæ differentiæ ratio : i potest fundari in D. Thom. in 3 ad Annij bald. dist. 21, quæst. unica, art. 1, in ; resp. ad 4, ubi ait : Dicendum, quod in ! morte Christi fuit una unio ad animam, et ■ carnem ex parle personæ divinæ in quantum . rdalio unionis est secundum rationem tani Ium : sed ex parte assumptorum scilicet ' animæ, et corporis fuerunt duæ in actu ; cum prius essent una tantum in actu, ei plures in potentia. Et sic non oportet, quod facta fuerit ibi nova unio : sicut neque in divisione continui fit omnino novum corpus, licet unum dividatur in mulla. Et eadem alibi tradit, ut expendimus disp. 4, num. 52. Sed hoc etiam effugium licet magis ap-. Præçlo. parens, facile præcluditur. Quoniam vim J,,ur· non ponimus in eo, quod unio sacri cada­ veris fuerit, aut non fuerit per se primo producta, nec in eo. quod natura cadave­ ris dicatur, vel non dicatur assumpta. Sed una, aut altera parte præsupposita, negari nequit, quod natura cadaveris fuerit unita subsistentiæ Verbi, et quod in illo, et non in alio supposito habuit esse pro triduo mortis Christi. Hinc enim satis effica iter convincitur, quod si hæc facta fuerunt ex vi prioris actionis unientis humanitatem ad verbum ; absolute fieri potuerint inde­ pendenter a tali unione, sive illa non præmissa. Nam cum conservatio passiva rei sit continuata passiva ejusdem productio; quæ essentialiter non requiruntur ad alicujus rei conservationem, nequeunt essentia­ liter desiderari ad primam ipsius produc­ tionem. Si ergo natura cadaveris mansit unita Verbo immediate, sive absque inter­ ventu, aut informatione animæ rationalis toto triduo mortis Christi; pariter potuit absolute uniri illi a principio : sive, et in idem redit, nulla fuit repugnantia in eo, quod Verbum assumeret immediate, et per se eandem naturam cadaveris, ex alio supposito non divino derelictam. Et ita currunt inoffenso pede omnes consequents superius factæ. ·— Accedit earum vim magna ex parte consistere in ostendendo, quam efficacia sint Adversariorum motiva, dum attendunt ad effectus, et conditiones subsistentiæ divinæ : inde enim procedunt, ut negent hanc posse naturæ irrationali communicari, quia nec illam sanctificare valet, nec esse in ea principium divinarum operationum. Quæ plane debilitantur exem­ plo unionis ad naturam cadavericam, sive talis unio sit antiqua, sive de novo pro­ ducta ex exigentia prioris actionis, atque ideo non cum omni novitate (quod forte et non amplius voluit D. Th. loco cit. quod hic examinare non libet) : quia sive unum sive alterum dicatur, ostenditur Adversariis falsa esse principia, quæ assumunt ; siqui­ dem de facto divina subsistentia unita est, aut unita mansit naturæ cadaveris, illam formaliter non sanctificando, nec in ea ra­ dicando operationes divinas, nec dignificando alia opera in ordine ad præmium, nec constituendo in tali natura personam, ·· ; c 4 t -'<· ·' s'f ρίί. DE INCARNATIONE sed solum suppositum. Eodem igitur modo potuit uniri aliis naturis irrationalibus hæc non præstando. sed meram, ac solam phy­ sicam naturæ terminationem loco subsis­ tentiæ propria». a-'i'rVo- ‘θ· Deinde probatur nostra conclusio nis alio motivo universaliori : quia non est deη1'°· negandum divinæ virtuti, quod nullam im­ plicat contradictionem (quod principium in similibus difficultatibus est generaliter verum) : sed naturam irrationalem uniri Deo hypostatice, sive terminari per sub­ sistentiam divinam, nullam implicat con­ tradictionem : ergo non debemus negare, quod Deus possit talem naturam sibi hypostatice unire. Probatur minor : quia ex nullo principio intrinseco, vel extrinseco apparet talis contradictio, aut re­ pugnantia. Et ut ab hoc ultimo incipia­ mus ; nequit provenire ex causa efficiente : quia Deus virtutem habet ad omne objec­ tive possibile : unde repugnantia, ut ali­ quid fiat, non in Deum efficientem, sed in alia capita reduci debet. Neque etiam ex causa finali, quasi Deus nullum rationalem finem possit habere in uniendo sibi hypos­ tatice naturam irrationalem : quia ultimus finis esset Deus ipse, et finis quasi inter­ medius esset manifestatio suæ potentiæ, et libertatis et supremi dominii : qui finis sa­ tis rationabilis est, ut Deus aliquid efficiat, et ad illum immediate ordinet suos effec­ tus. Sed regrediamur ad ipsa principia in­ trinseca, ex quibus suppositum, et subsis­ tens in natura irrationali constitueretur; et videbimus nullam ex parte illorum reperiri contradictionem. Nam in primis non repugnat ex parte ipsius subsistentiæ di­ vinæ : hæc enim infinita est in terminando, et sicut eminenter continet subsistentiam naturæ intellcctivæ, sic etiam eminenter continet subsistentiam naturæ irrationalis : atque ideo sicut potest pro illa supplere, sic valet loco istius subrogari. Nec etiam repugnat ex parte ipsius naturæ irrationa­ lis : tum quia hæc distinguitur realiter a propria subsistentia, ut constat ex dictis disp. præced. dub. I, § 2, unde potest illa spoliari : et sic nuda terminabilis est tam per ipsam subsistentiam formaliter pro­ priam, quam per subsistentiam, quæ emi­ nenter subsistentiam propriam contineat. Tum etiam nam quod talis natura sit irra­ tionalis nullam indecentiam Deo repugnan­ tem importat : quia physice bona est, et morafiter non est mala. Quod vero maxime distet a perfectione divina, nequit esse im- pedimentum, ut a Deo assumatur : nam etiam natura humana importat hujusmodi elongationem a perfectione divina : quippe quæ est potentialis, debilis, corruptibilis, et quam pluribus obnoxia defectibus · el tamen assumpta fuit ad divinam subsisten­ tiam, ut fides docet. Nulla igitur ex aliquo capite occurrit implicatio in eo, quod Deus assumat naturam irrationalem. Unde quod Deus (ut tacitam objectionem Pkmpraeoccupemus) hujusmodi naturam de facto non assumpserit, non provenit ex eo, objet» quod ejus assumptio repugnaverit abso­ lute; sed ob defectum congruentiæ in eam assumendo. Sicut etiam non repugnat Deum assumere naturam angelicam, ut communiter concedunt Auctores contrarii .· et nihilominus illam de facto non assump­ sit ob defectum necessitatis. Quocirca licet omnis natura substantialis completa sit absolute assumptibilis a Deo ratione poten­ tiæ passivæ, et obedientialis omnibus com­ munis : nihilominus attentis, non solum prædictâ capacitate, seu non repugnantia essentiali, sed etiam congruentia, et neces­ sitate , sola natura humana potest dici simpliciter assumptibilis : quia habet om­ nia requisita, ut non solum absolute, sed etiam juxta magis consonam Deo, et rebus providentiam possit assumi. Quæ est doc­ trina, et propria mens D. Thom, in hoc art. 1, licet Vasquez disp. cit. cap. 4, vo-Vanya luerit illam nobis reddere dubiam, et com­ muni assertioni contrariam. Sed immerito, ut constat ex dictis numero 25. Ad cujus majorem lucem observandum IllH-Cfr tsr est, quod dupliciter potest dici aliquid Œil» assumptibile : uno modo per respectura ad Γ'.ΤΙϊΛ infinitam Dei virtutem, et ratione solius potentiæ passivæ obedientialis : altero modo per principia intrinseca, non quidem quæ fundent naturalem assumptionis exi­ gentiam ; id enim impossibile est ; sed quia important vel necessitatem assump­ tionis ob remedium naturæ, vel congruen­ tiam ad assumptionem ob naturæ dignita­ tem. Et quidem in priori sensu omnis natura substantialis completa est, et dici­ tur assumptibilis, ut constat ex hactenus dictis, et expresse resolvit D. Thom. loco su­ pra cit. ex 3 sent, quem in præsenti minime retractat, sed potius supponit in ipso arti­ culi titulo investigans solum majorem assumptibilitatem naturæ humanae præ aliis. At in secundo sensu natura angelica potest dici assumptibilis : quia non solum habet capacitatem passivam, sive non repugnan­ tiam DISP. IX, DUB. ΙΠ. I manas excludens : et tamen certum est, quod non negavit naturam angelicam posse absolute a Deo assumi; cum potius id ex­ presse affirmet in resp. ad 3, his verbis : Dolest Deus producendo novam angelicam naturam copulare eam sibi in unitate personx : sed sicut dictum est, deesl congruilas ex parte necessitatis : ergo similiter non negavit naturam irrationalem posse a Deo absolute assumi ratione potentiæ passivæ, et non repugnantiæ essentialis ; sed solum I voluit non esse assumptibilem ex defectu congruentiæ tam necessitatis, quam dignita­ tis, aut perfectionis. Tum denique eadem intentio liquet ex resp. ad 1, ubi observat, quod sicut morbus potest dici incurabilis per principia propria subjecti, et curabilis per virtutem Dei, sic etiam natura dici potest inassumptibilis per aptiludinem propriam·, et assumptibilis per divinam potentiam : et hunc modum assumptibiiitatis, atque inassumplibilitatis defert naturæ angelicæ, et irrationali, ut similitudinem exempli prosequatur. Constat autem quod licet ali­ qui morbi sint incurabiles per principia in­ trinseca subjecti ; nihilominus omnes morbi sunt sanabiles per virtutem Dei. Ergo pa­ riter juxta mentem D. Thom. licet aliquæ naturæ sint inassumptibiles per aptitudinem intrinsecam ob defectum vel solius necessitatis, ut angelicæ, vel etiam digni­ tatis, et necessitatis, ut irrationales ; om­ nes tamen sunt assumptibiles per divinam potentiam, et essentialem non repugnan­ tiam. Licet igitur Deus de facto non as­ sumpserit naturam irrationalem (sicut nec angelicam) quia non habuit ad id con­ gruentiam ; potuit tamen illam absolute assumere, quia ad id sufficit non repu­ gnantia essentialis. Quod si ex præmissa doctrina inferas Nota ex cum Cajetano naturas irrationales in com­ Gajctano. muni loquendi modo vocandas esse inassumptibiles; sicut juxta eundem loquendi modum illos morbos appellamus incurabi­ les, qui curari nequeunt ex principiis pro­ priis subjecti. Si id, inquam, colligas ; in­ ficias non ibimus : primo quia id non infime probat adhibitum exemplum. Se­ cundo quia ita magis imitabimur D. Thomam, qui hac ratione se gessit in hoc ul­ timo scripto. Tertio, et principaliter quia sic communiter loqui decet ad vitandum of­ fensionem simplicium, qui non absque scandalo audirent posse Deum esse canem, suem, serpentem, etc. Unde expedit hæc coram illis non disputare, vel in disputa­ ■1 • W W iW '' tion essentialem ad assumptionem, sed habet etiam congruentiam dignitatis, cum sit natura valde nobilis, et capax conjunc­ tionis cum Deo inediis cognitione, et amo­ re. Sed natura humana in hoc sensu dicitur magis assumptibilis : quia non solum ha­ bet capacitatem passivam, et congruentiam dignitatis in gradu intellectivo cum Ange­ lis, sed etiam congruentiam necessitatis ; cum ob lapsum in Adamo opus habuerit remedio Incarnationis, ut disp. 1 fuse ostendimus. Gæterum natura irrationalis mere habet capacitatem passivam, sive non repugnantiam essentialem ad assumptio­ nem : destituitur autem tam congruen­ tia dignitatis, cum sit incapax videndi Deum; quam congruentia necessitatis, cum non egeat peccati remedio. Unde fit, quod natura humana dicatur assumptibilis non solum ratione potentiæ passivæ, sed etiam ratione utriusque congruentiæ et dignitatis, et necessitatis. Sed natura an­ gelica dicitur assumptibilis ratione poten­ ti®, et ratione solius congruentiæ dignita­ tis : potest tamen dici non assumptibilis, sive dici inassumptibilis ratione congruen­ tiæ necessitatis. Denique irrationalis na­ tura dicitur assumptibilis unice, et adae­ quate ratione solius potentiæ passivæ, sive non repugnantiæ in ordine ad Dei virtu­ tem ; sed est non assumptibilis, sive inassumpLibilis defectu congruentiæ tam digni­ tatis, quam necessitatis. 30. Cum ergo D. Thomas in fine cor­ poris resolvit : Unde relinquitur, quod sola UTï flafo- natura humana sil assumptibilis, solum in­ RÜ5 tendit, quod natura rationalis non sit as­ sumptibilis assumptibililate congruentiæ : sed minime negat, quod sit absolute as­ sumptibilis assumptibilitate potentiæ pas­ sivæ. Idque evidenter, ut censemus, constat : tum quia loquitur de assumptibi­ lilate, quam a principio corporis proposue­ rat: hæc vero non fuit sola assumptibilitas per non repugnantiam, sed etiam secun­ dum congruentiam, ut liquet ex illis ver­ bis : Assumplibile aliquid dicitur secundum congruentiam ad unionem prædictam : unde hanc assumptibilitatem negat aliis naturis præter humanitatem in illa resolutione. Tum etiam, et evidentius, quia per præ­ dictam resolutionem non solum excludit naturam irrationalem, sed etiam angeh’frjit dc qua immediate dixerat non ha­ buisse congruentiam necessitatis : unde intulit, quod sola natura humana sit as­ sumptibilis, omnes alias naturas non hu- ·· DE INCARNATIONE. tionibus ad hæc non descendere ; sed lin­ sivum omnium potentiarum corporalium; guam cohibere circa ea, qn® præsefenint ergo creaturis irrationabilibus repugnat es­ aliquam indecentiam : in quo non parum sentialiter divina operatio. Major denique excessit Gabriel, ut notavit Valentia in ostenditur : tum quia ubi nulla sequitur present. punct. I. Sed tamen ubi opus fue­ operatio, inutile est esso, ut plano docet rit veritatem theologice, ac metaphysiee 1 Aristot. i. Metheor. et Damascen. 2 do Ati Ht revelare; plane fatendum est impossibile fido cap. 18, undo communiter Philosophi It-D»· non esse Deum assumere naturam irratio­ docent, quod esse est propter operari, et nalem, ut superius dicta salis evincunt. Li­ quod unumquodque ordinatur ad suam ope­ que a fortiori constabit diluendo motiva rationem sicut ad finem · ergo nalura, quæ contraria : quod in similibus difticultatihabet repugnantiam essentialem ad opera­ bus est evidentior resolutionis probatio. tionem divinam, eandem etiam habet ad divinum esse. Tum etiam quia ita se habet esse divinum ad operationem divinam; si­ §11: cut esse naturale ad naturalem operatio­ Convelluntur argumenta sententix opposite. nem : sed repugnat esse naturale, quod non fundet posse ad operationem natura­ 31. Contrariam nobis opinionem tenue­ lem : ergo repugnat esse divinum, quod D. B> runt Theologi satis graves ex antiquis, D. non prostet posse ad divinam operatio­ MV. nem : atque ideo si operatio divina est im­ ÜiTlho- Bonavent. in 3, dist. 2. art. I. Carthusiabiao. possibilis respectu alicujus naturæ ; pari­ nus quæst. 2, art. 3. Alexander 3 p. quæst. Λ :e un­ 2, merab. 7, et quæst. 11, memb. 1, et ter esse divinum erit impossibile respectu der. Heu ii* quæst. 12, memb. I, art. 1. Henricus ejusdem. eus Confirmatur primo : nam si aliqna na- CcyirPicus quoJlib. 13, quæst. 5. Picus Mirandul. in Miraud. Apolog. conc . *1, et alii, quibus favent Rilura posset elevari ad divinum, esse, non3111’1, Richard Gabiie!. cardus in 3, dist. 2, art. i, quæst, 4, et elevatis ejus potentiis ad divinam opera­ Gabriel dist. 2, quæst. 2, sustinentes pro­ tionem; minime repugnaret naturam hu­ babiliter utrumque dicendi modum. Et pro manam elevari ad divinum esse, non ele­ Wide - isto a fortiori referri potest Wicleffus, qui vatis ejus potentiis, nec dispositis ad $α<. apud N. V. Thomam Waldensem tom. 1, operationes divinas ; consequens est im­ cap. i4 asseruit Verbum divinum non po­ possibile ; ergo et antecedens. Probatur tuisse aliam humanitatem assumere præter minor : quia si natura humana elevaretur hanc, quam de facto assumpsit. Sed hæc ad divinum esse non elevatis, nec disposi­ sententia est manifeste falsa, et contra D. tis ejus potentiis ad divinas operationes; August, lib. 13 de Trinit. cap. 38, et pro­ talis posset, et non posset peccare, quod cedit ex aliis principiis alienis a relata implicat contradictionem Posset quidem : Theologorum opinione, quæ hic versare nam potentiæ non elevatae, nec disposiiæ nun expedit. ad operationes divinas valent in operanlo I 3RCArguitur ergo primo : quia ubi natura deficere, atque ideo peccare. Et non pos­ ni 'Ulum ' habe: repugnantiam essentialem ad opera­ set : quia operationes sunt ut quod suppo­ tionem divinam, eandem repugnantiam ad sitorum; et suppositum in tali nalura esse divinum habet : sed creaturis irratio­ subsistens esset divinum, et impeccabile. nabilibus repugnat essentialiter operatio Confirmatur secundo : nam cui essendivina : ergo prodictis creaturis repugnat tialiter repugnat minus, essentialiter re­ essentialiter divinum esse : cum ergo per pugnat, quod majus est : sed facta compa­ assumptionem ad subsistentiam divinam ratione inter esse divinum, et operationem fiat unio cum Deo secundum esse; repu­ divinam, majus, ac perfectius est esse di­ gnat, quod creatur® irrationales ad subsis­ vinum, quam divina operalio : ergo natu­ tentiam divinam assumantur. Ulraque con­ ro, cui essentialiter repugnat divina opera­ sequentia legitime infertur ex promissis. tio, a fortiori repugnat esse divinum. Cum Minor autem est certa : quia divina opera­ igitur creatura irrationales sint incapaces tio principaliter consistit in videndo, et divinæ operationis ; sequitur, quod nullam amando Deum in se ipso : sed creaturo ir­ habeani capacitatem ad divinum esse. Id­ rationales nequeunt elevari ad videndum, que magis liquet comparando unionem et amandum Deum in se ipso ; siquidem hypostaticam cum visione beatifica : illa Deus est objectum intelligibile, et extra ob­ enim est simpliciter perfectior, ut ex pro­ jectum adæquatum intensivum : et exten­ fesso ostendimus disp. 4, dub 3, Cum •gitur i-.’ DISP. IX, DUB. III. igitur visio beatifica nequeat communicari creaturis irrationabilibus ; impossibile etiam erit has elevari ad unionem hypostaticam cum Deo. 32. Ad argumentum respondetur præμιο notando, quod conditio operationis non *’· sequitur esse subsistentiæ, vel existentiæ, sed Obse naturæ, sive essentiæ, quæ est principium quo radicale formale, cui deben­ tur, et coinmonsuranlur tam potentiae ope­ rative, quam operationes, ut recte declaS.Cii-rantN.Complut, abbrov. inlib degenerat. F" dhp. 15, quæst. 6, § 1. Unde videmus, quod licet humanitas Christi habeat esse divinum subsistentiæ, et existentiæ; nihi­ lominus ejus operationes sunt creatæ, et ejusdem rationis physicæ cum operationi­ bus aliarum humanitatum, quænon habent esse divinum. Quo supposito, negamus ma­ jorem in sensu immediate explicato : fieri enim optime potest, quod natura sit capax esse divini secundum subsistentiam, et existentiam ; quin sit capax divinæ operatio­ nis, ut manifeste constat in sacro Christi cadavere, quod habuit esse divinum sub­ sistence, et existentiæ; et tamen non ha­ buit operationem divinam, quam intendit argumentum. Et ratio differenliæ est : qnoniamut natura terminetur persubsistentiam divinam, sufficit, quod hæc eminenter subsistentiam propriam, et quod illa habeat capa itatem, sive potentiam obelientialem, ut terminetur : quæ cum respectu cujuscumque naturæ salventur, sequitur quamli­ bet naturam licet valde imperfectam posse babere esse divinum subsistentiæ, et exislentiæ. Cæterum ut natura sit capax divina­ rum operationum, requiritur, quod harum objectum contineatur intra latitudinem ob­ jecti saltem extensivi, quod tam naturæ, quam ejus facultatibus proximis correspon­ de ; id vero non convenit omni naturæ, sed suit intelleclivæ, quæ respicit ens in omni sua latitudine : et ideo non ’omnis natura est capax divinæ operationis, li­ cet capax sit esse divini in sensu supra explicato. Ad primam autem minoris pro­ bationem respondetur doctrinam illam Aristotelis, Damasceni, et Philosophorum procedere circa esse essentiæ, sive naturæ: nam cum hæc sit principium quo radicale operandi: frustra esset in supposito, cui re­ pugnaret operatio aliqua naturæ corrospon dens. Sed minime applicari, aut extendi valet ad esse subsistentiæ vel existentiæ ; nam ut istud inutile non sit, sed munus suam præslet, satis est, quod const tual 175 suppositum terminando, et complendo na­ turam in suo esse, substantiali, ut satis li­ quet ex dictis disp, præced. dub. 1, § I. Ex quibus etiam constat ad secundam pro­ bationem : nam posse vel naturale vel supernaturale non sequitur ad esse subsisten­ tiæ, vel existentiæ, sed ad esse naturæ. Unde quidquid unitur formaliter per modum na­ turæ, debet fundare potse sibi correspon­ dons, et ejusdem ordinis. Sed id non requi­ ritur, cum aliquid non unitur communi­ cando esse per modum naturæ, sed solum per modum subsistentiæ,etexislentiæ. Quo­ circa ex incapacitate naturæ irrationalis ad posse supernaturale erga operationes divi­ nas, de quibus procedit argumentum, non infertur similis incapacités ad esse divinæ subsistentiæ, et existentiæ. Ad primam confirmationem concedimus Satisfit prîmæ sequelam, et negamus minorem : quia confir ­ nulla est contradictio in eo, quod Deus mat oni. humanæ naturæ conferat suam subsisten­ tiam divinam, nullam ei communicando dispositionem, aut virtutem ad supernaturales operationes. Idque liquet in sacro Christi cadavere, quod unitum mansit sub­ sistentiae Verbi absque dispositione , et facultate ad operationes hujusmodi; cum fuerit illarum incapax. Ad probationem au­ tem minoris respondetur, quod in tali casu potentiæ humanitatis assumptæ minime possent moraliler deficere, sive peccare : nam cum o; orationes sint per se primo suppositorum ut quod; ut istæ possint defectuose prodire a potentiis, seu princi­ piis proximis, debent connotare suppositum po:ens peccare per talia principia. Hoc autem repugnat supposito divino tam in propria, quam in aliena natura, cum sit essentialiter ipsa rectitudo. Unde sive prin­ cipia operative naluræ habeant dispositio­ nem supernaturalem, sive non ad opera­ tiones divinas; si assumptæ sunt a divino suprosito, nequeunt ullo modo peccare. Quod fusius suo loco explicabitur infra quæst. 15. Ad secundam confirmationem patet ex Occurri­ tur sedictis loco in confirmatione citato, num. cundtr. 77. Juxta quæ respondemus so'iun verificari in his, quæ sunt ejusdem ordinis, et habent inter se subordinationem; secus in aliis, ubi sæpe reperitur capacitas ad majus cum capacitate ad minus. Sicut melius est intelligere absque discursu, quam ratioci­ nando : et tamen Angelus habet capacita­ tem ad primum cum repugnantia ad secun­ dum Sic igitur licet unio hypostatica sit S ,‘W ■1‘ ' t ; i a ·■· !. ■■ DE INCARNATIONE DISP. IX, DUB. Ill. 177 A bonum longe majus, quam unio beatifica; Ad argumentum respondetur negando «.ni- l datur in creaturis irrationalibus capacitas majorem, cujus falsitatem ropræsentat ** ad unionem, et incapacitas ad visionem exemplum sæpius adductum sacri cadave­ propter differentiam assignatam in respon­ ris Christi, quod fuit incapax sanctitatis sione argumenti. Idque negare nequeunt formalis, et capax fuit subsistentiæ Verbi. Adversarii in sacro Christi cadavere, quod Probatio autem in contrarium non urget: mansit Verbo unitum, et nullam tamen quoniam licet subjectum incapax omnium habuit capacitatem ad visionem beatificam, · effectuum alicujus form® sit etiam inca­ quinimo nec ad alias longe inferiores ope­ pax ipsius form®; cum hæc nequeat esso rationes. in subjecto, quin aliquem sui effectum Denum 33· Arguitur secundo : quia subjectum communicet : nihilominus optime fieri po­ ’ incapax sanctitatis formalis est incapax test, quod subjectum habeat capacitatem unionis ad subsistentiam divinam : sed ad formam secundum suum effectum pri­ crealuræ irrationales sunt incapaces sanc­ manum cum repugnantia ad aliquem se­ titatis formalis, ut ex se liquet : ergo sunt cundarium ipsius effectum. Quod satis li­ incapaces unionis ad divinam subsisten­ quet tum exemplo cadaveris proxime tiam. Probatur major : quoniam sanctifi­ adducto : tum gratiæ sanctificantis habi­ catio formalis est effectus formalis unionis tualis , quæ humanitati Christi præstat hypostaticæ, ut constat in humanitate effectum primarium formalem sanctificandi Christi, quæ ex prædicta unione sanctifica­ sanctitate accidentali, non tribuendo effec­ tum secundarium formalem constituendi tur formaliter (idque haberet, licet nullum filium Dei adoptivum, quem effectum solet ipsi donum præter unionem adderetur) : sed subjectum incapax effectus formalis est aliis subjectis ejus capacibus impertiri. etiam incapax formæ illum communican­ Similiter eadem gratia habet in aliis sub­ tis : ergo subjectum incapax sanctificatio­ jectis pro effectu secundario exclusionem nis formalis est etiam incapax unionis ad exercitam peccati habitualis : quem tamen subsistentiam divinam. non tribuit, nec tribuere potuit Christo ob ConGrConfirmatur : nam quod habet incanaipsius incapacitatem ad illud. Effectus au­ enatem ad dispositionem requisitam ad tem formalis primarius vel personalitatis aliquam formam, habet incapacitatem ad divinæ, vel unionis ad talem personam talem formam : sed naturæ irrationales non est sanctificare humanitatem ; sed vel habent incapacitatem ad dispositionem re­ humanitatem personare, vel eam divinæ quisitam pro unione hypostatica : ergo personæ unire : sanctificatio enim funda­ habent incapacitatem ad hujusmodi unio­ tur in prædicta terminatione, aut unione nem. Major constat : nam cum dispositio sicut in radice, atque ratione a priori. Unde ex incapacitate alicujus naturæ ad sit via ad formam ; repugnat subjectum formæ, si ipsi repugnet capacitas ad d spo- sanctitatem formalem minime colligitur sitionem pro tali forma requisitam : sicut detectus capacitatis ejusdem subjecti ad repugnaret esse in termino, cui repugnaret unionem physicam cum persona divina. constitui in via ad illum. Minor etiam os­ Et juxta hanc doctrinam distinguendo præ· tenditur : quia gratia sanctificans est dis­ missas probationis, negamus absolute con­ positio ad unionem hypostaticam : cum sequentiam. enim hæc sit forma nobilissima, aliquam Ad confirmationem, quæ continet præ- r exigit dispositionem, qua subjectum ad ip­ cipuum raotivum Alexandri, prætermissa I sam præparetur, atque trahatur ; et nulla majori, negamus minorem, et suppositum J alia aptior, et magis proportionate excogi­ illius : quia unio hypostatica nullam exi­ tari potest, quam gratia sanctificans, quæ git dispositionem physicam in subjecto; est supremum donum infra prædictam quinimo talis dispositio ad unionem est unionem. Constat autem creaturas irratio­ impossibilis, ut late obtendimus disp. 6, nales esse incapaces gratiæ sanctificantis ; dub 2, g 1. Ea vero quæ ad probandam quippe quæ capaces non sunt visionis Dei, minorem, ejusque suppositum inducuntur, et dilectionis Dei, quas gratia per modum ! convulsa reliquimus loco citato : quoniam haturæ radicat, et quas respicit ut finem dispositio solum habet locum in ordine ad mediis virtutibus proximis. Ergo creaturæ id, quod communicatur per modum forma?, irrationales non habent capacitatem ad et naturæ : quo pacto non communicatur dispositionem pro unione hypostatica re- subsistentia divina suo susceptivo, sed per quisitam. modum puri termini terminantis’, ut ex­ pendimus I I pendimus disp. 3, dub. 4, § 2. Præterea exclusa omni connexione, tollitur munus proprium dispositionis, quæ ideo dispo­ nere subjectum dicitur, quia illud determi­ nat, ct trahit ad participandum formam ob connexionem cum illa : gratia autem sanctificans nullam habet connexionem cum unione hypostatica. Unde ex eo, quod creatura? irrationales sint incapaces talis gratiæ, minime infertur esse incapaces prædicta? unionis. Quæ doctrina fulcitur exemplo cadaveris Christi, quod cum in­ capacitate ad gratiam habuit capacitatem ad unionem hujusmodi. — Sed addendum est, quod licet incapacitas ad dispositio­ nem requisitam essentialiter ad formam pro omni subjecto evinceret incapacitatem simpliciter ad formam ; hanc tamen mi­ nime infert incapacitas ad dispositionem requisitam non essentialiter, nec pro omni subjecto. Sic enim habitus pœnitenliæ disponit in hominibus ad gratiam, quæ ta­ men non requiritur necessario , et pro omni subjecto : unde independenter ab illa potest gratia communicari, ut liquet in Christo, et in Angelis. Idemque proportionabiliter contingit in actibus fidei, amo­ ris, aut contritionis, quibus adulti dispo­ nimur ad justificationem ; et tamen nec requiruntur essentialiter, nec concurrunt in parvulorum justificatione. Licet autem concederetur gratiam accidentaliter sanc­ tificantem fuisse de facto in Christo dispo­ sitionem humanitatis ad unionem hyposta­ ticam; nemo tamen rationabiliter dicet fuisse dispositionem requisitam vel essen­ tialiter, vel pro omni subjecto. Cum enim nnio hypostatica sit simpliciter prior , quam gratia, ut loco cit. ostendimus ; mi­ nime repugnat, quod unio separetur a gra­ tia, et independenter ab illa communicetur : sicut de facto perseveravit in sacro Christi cadavere. Et eadem ratione posset commu­ nicari aliis naturis irrationalibus. Arguitur tertio : nam irrationales naturæ sunt incapaces effectus primarii personalitatis divinæ : ergo sunt incapaces, ut uniantur divinæ personalitati. Conse­ quentia patet ex dictis in resp. ad argu­ mentum præcedens : nam esto, forma queat separari ab aliquo effectu secundario, non tamen a primario, qui ad ipsa ex parte recti minime distinguitur. Antece­ dens autem probatur : quia effectus prima­ rius divinæ personæ est tribuere naturæ subsistere personaliter, et cum ipsa cons­ tituere personam in tali natura subsistenSahnanL. Curs. Ihcolu’j. lom. l/i. tom : sed naturæ irrationales sunt incapa­ ces subsistendi personaliter, nec in eis potest salvari vera ratio personæ, ut liquet ex hujus diffinitione, et observavimus disp. præced. num. 4 ; ergo prædictæ naturæ sunt incapaces personalitatis divinæ. Confirmatur primo : quia si Verbum Confir assumeret naturam irrationalem, esset1U3no1' Filius Dei in tali natura : consequens repugnat : ergo et quod Verbum assumat naturam irrationalem : cumqùe eadem sit ratio in aliis subsistentibus divinis, sequitur impossibilem esse unionem naturæ irratio­ nalis ad divinam subsistentiam. Utraque consequentia patet ex præmissis. Sequela autem est manifesta : quia non alia ratione Verbum in natura humana subsistens est filius Dei naturalis, nisi quia subsistentia qua humanitatem terminat, est filiatio, sed etiam subsistentia qua terminaret irratio­ nalem naturam esset filiatio; cum non aliam subsistentiam habeat, quam filiatio­ nem : ergo Verbum subsistens in natura irrationali esset filius Dei naturalis. Minor etiam ostenditur : nam implicat filium Dei adoptivum in aliqua natura non esse sanc­ tum sanctificatione naturæ : ergo a fortiori implicat filium naturalem Dei in aliqua natura absque ejusdem naturæ sanctifica­ tione : atqui creatura? irrationales sunt in­ capaces sanctificationis formalis, ut constat ex dictis num. præced. ergo repugnat Ver­ bum esse lilium Dei naturalem in aliqua ex prædictis naturis. Confirmatur secundo : quia non stat Alb, naturam aliquam elevari ad filiationem Dei naturalem, et non esse Deo magis gratam, quam sit omnis alia natura perfecta filia­ tione adoptiva. Cum enim amor Dei ad extra sit effectivus, sive communicativus, eo magis dicitur diligere aliquod objectum, illudque sibi magis gratum constituere, quo majus illi bonum communicat : constat autem filiationem naturalem esse adoptiva longe perfectiorem. Atqui repugnat crea­ turam irrationalem esse Deo gratam præ natura angelica, et humana ; siquidem ob­ jectum esse Deo gratum est effectus for­ malis gratiæ, et sanctitatis, quarum con­ cedimus naturas irrationales esse incapaces. Repugnat igitur : quod creaturæ irrationa­ les eleventur ad terminationem per filiatio­ nem Dei naturalem. 35. Ad argumentum possemus in primis Soîulio gt* respondere concedendo totum, quod affert : IHrilli. quia intactam adhuc relinquit nostram as­ sertionem. Cum enim in Deo detur subsis- ■T ITS DE INCARNATIONE. tontia absoluta, quænon est personalitas, I cative in natura irrationali non esset filius Dei naturalis ; nihilominus Verbum illam posset natura irrationalis huic uniri; esto terminans, et in ea subsistens esset na­ non posset uniri personalitati : quod pre­ turalis Dei filius : ad quod minime recise argumentum concludit. Sicut commu­ niter docent Theologi animam rationalem ' quirilur, quod filiatio denominet naturam, posse assumi ad divinam subsistentiam, sed suppositum, ut bene declarat exem­ plum in eadem confirmatione, propositum. licet non assumatur ad personalitatem in esse talis : quia concretum ex anima, et Ad probationem autem iu contrarium con­ subsistentia divina persona non est, licet cesso antecedenti, negamus primam con­ sit sabsistens, ut liquet in anima Christi sequentiam. ex qua dependet secunda. Et a corpore separata pro triduo mortis. — ratio disparilatis e»t : quia filiatio adop­ Sed respondetur negando antecedens in | tiva convenit per gratiam habitualem ac­ sensu reali ideatico : quia natura irratio­ cidentalem, quæ io natura recipitur : undo nalis uniri valet subsistentiæ, quæ est per- I non contingit, quod subsistens in aliqua sonalitas, licet non sub munere personali- . natura creata sit filius Dei adoptivus abs­ tatis, sed subsistentiæ, ut satis liquet in que formali sanctificatione naturæ per sacro Christi cadavere, quod pro triduo mor­ talem gratiam. El quia naturæ irrationa­ tis fuit subsistens per subsistentiam Verbi, i les sunt hujusmodi gratiæ incapaces; quæ personalitas est ; et tamen non fuit per­ propterea subsistens in praedictis naturis sona, sed suppositum. Ex quibus constat nequit esse filius Dei adoptivus. Cæternm ad probationem antecedentis ; nam effec­ filiatio naturalis non convenit per gratiam tus primarius subsistentiæ, quæ simul est receptam in natura, sed convenit imme­ personalitas, est constituere subsistens; diate supposito per se ipsam, sive per quod si fuerit in natura rationali, vocatur terminationem naturæ divinæ ad intra. per.-ona ob dignitatem naturæ; si vero in Unde licet natura non sanctificetur for­ natura non rationali, solum suppositum ap- j maliter potest subsistere in supposito, pellatur ob oppositam rationem, ut obser­ quod sit filius Dei naturalis. Et ita con­ vavimus loco in argumento relato Ad quod tingeret, si filius Dei sibi uniret talem opus non est distinguere cum Godoi disp. naturam : verilicaretur enim suppositum cit. n. 117, duos conceptus primarios ina- Udis naturæ esse naturalem Dei filium, dæquatos in hypostasi divina, alium per­ licet ea natura non esset sancta formaliter. sonalitatis, et alium subsistentiæ : nec Idque liquet in exemplo saepias inculcato expedit cum eodem Auctore concedere, sacri cadaveris : nam suppositum naturæ quod possit forma communicari, non com­ cadaveric» erat naturalis Dei filius ; et municato suo effectu adæquato primario. tamen hujusmodi natura non erat formaHæc enim vel sunt falsa, vel sa tem non liter sancta. Quod satis declarat hujusmodi necessaria in præsenti. Nam subsistentia, rationes esse simpliciter separabiles. et personalitas, de quibus in præsenti agi­ Ad secundam concedimus majorem AI .·.! mus, eundem effectum forma em primarium propter rationem illi insertam, quæ 'op­ Sdis hqbent : sed juxta diversam connotalionem i tima est; et negamus minorem, quam naturarum, quibus applicatur, diversas probatio minime evincit. Nam ut natura sortitur denominationes absque ulla enti- aliqua formaliter sanctificetur, non suffi­ tatis ex parte recti additione *. quod enim cit, quod suscipiat donum perfectius, vi generaliter in omni natura est suppositum, cujus constituatur Deo gratior : sed re­ appellatur persona in natura rationali. quiritur, quod sit capax formæ radicantis Unde quod naturæ irrationales personari cognitionem, et amorem Dei per modum nequeant non provenit ex eo, quod termi­ naturæ vel physice, vel saltem moraliter, nari nequeant subsistentia divina, quæ re ut tatis constat ex dictis tract. 14. disp, ipsa est personalitas : sed quia subsistentia 4, n. 158. Unde ubi est incapacitas ad solum vocatur personalitas in rationali na­ hujusmudi radicem, csl etiam incapacitas tura. Lique liquet exemplis sacri cadaveris, 1 ad sanctificationem moralem ; licet detur e; animæ separatæ, quæ terminatæ man­ capacitas ad majus donum, cujusmodi est serunt subsistentia Verbi, et nihilominus i subsistentia increata. Et ita se habent irndu dicebantur personæ. I rationales naturæ : nam ex una parte m ad i Ad primam continuationem concedi- I queunt terminari per subsistentiam, ut confii‘ » .. maiio- 1UU6 sequelam» et negamus minorem : h- , supra ostensum est ; et ex alia parte nenrxn. cet enim Verbum ut subsistens redupli- ! queunt recipere gratiam, quæ est natura ia * DISP. IX in Mipernaturali ordino accidentali, ct radix prœdictaruni operationum. Undo liret queant fieri gratiores, quam aliæ natura* ut præciso elevata* ad gratiam ac­ cidentalem, nequeunt tamen fieri formaliler sancta.·, Potesiquo id declarari exemplo sacri cadaveris, quod ratione terminationis per divinam subsistentiam erat Deo gratius prie Angelis; et nihilo­ minus non erat sanctum formaliter. ·»;’ 36. Quarto, et ultimo arguitur: nam quo 1 est Deo indecens, atque indecorum, ! D*· est simpliciter impossibile, ut docet D. * Anselm, lib. 2 Cur Deus homo, c. h et 5, et vel ex eo constat, quod nec sapientis, nec prudentis est facere aliquid sibi indecorum, et a propria dignitate alienum : qua ratione impossibile est, quod Deus assumat natu­ ram habentem peccatum, ut ostendemus q. 15. Atqui indecens, et indecorum est Deum unire sibi naturam irrationalem : nam sup­ posita hujusmodi unione, sequeretur turpis­ sima idiomatum communicatio : v. g. quod si Deus assumeret naturam asini, esset asi­ nus, etc., quæ nemo sanæ mentis non dicet esse Deo indecora. Implicat igitur, quod Deus assumat, et sibi hypostatice uniat naturam irrationalem. ■;/· Respondetur hoc argumentum evincere . " quidem non esse congruum, quod Deus naturam irrationalem assumat, ut supra ex D. Th. observavimus : minime vero esse absolute impossibile quod assumat. Et in hoc sensu concessa majori, negamus minorem : quia cum quælibet natura creaia sit physice bona, et moraliter non mala; I nulla apparet in ejus assumptione indeI cenlia, quæ Deo absolute ut subsistendi in tali natura repugnet : cujusmodi sunt maI lilia, error, ignorantia privativa, et similia quæ tamen non haberent locum in natura ! irrationali, ut ex se liquet. Et profecto nisi ratio naturalis lumine fidei corrigeretur, non pauca indecentia reprehenderet in j carne mortali, quam Deus assumpsit. Et talia opponebat Marcion contra veritatem | mysteiii Incarnationis. Cui tamen reposuit I Tertullianus loco supra cit. illud Apostoli, £ Stultamundi eligit Deus, etc., Et statim sub­ junxit: Quid enim indignius Deo, quid magis I erubescendum nasci, an inori, carnem ges? lare, an crucem? Et tamen hæc, quæ vi’ dentur indecora, assumpsit Deus, quia in illis nulla est indecentia summæ Dei perI lectioni, ac sanctitati contraria. Sic igitur asserimus nullam fore absoluto indecen­ tem Deo oppositam, quod pro suo libito, DUB. IV. 179 ot manifestatione supremi dominii, assu­ meret quamlibet naturam creatam, tametsi vilis appareat. Sed ubi venitur ad particu­ lares naturas, et denominationes, sive communicationes idiomatum, oportet lin­ guam sobrie cohibere, ne proferat ecandalosa, quæ pias, et præsertim simplices mentes offendant, ut supra loco citato mo­ nuimus : et propterea non amplius immo­ ramur circa hæc. DUBIUM IV. An quælibet natura substantialis incompleta ad divinam subsistentiam possit assumi? 37. Sensus tituli propositi satis liquet ex dictis in limine dubii dubii præcedentis ; ubi naturam substantialem divisimus in completam, et incompletam, sive partialem. Quibus addendum est partes naturæ substantialis alias esse physicas, quæ videlicet uniuntur inter se per modum actus, et potentiæ in ordine ad constituendum essentiam totalem, et dicuntur materia, et forma. Et rursus forma substantialis alia est spiritualis, et per se subsistens, nempe una, et sola anima rationalis : cæteræ vero fotmæ sunt materiales, sive independentes tam a materia, quam a supposito in subsis­ tendo, atque existendo. Aliæ sunt partes intégrales, quæ nimirum ita componuntur ex partibus physicis, ut rursus componant totum. Quæ solent dividi in homogeneas, sive ejusdem omnino rationis inter se, et respectu totius compositi, ut se habent plures aquæ partiales ad eandem aquam, et plures partes carnis ad carnem : et in etherogeneas, aut diversae rationis inter se, et respectu totius, ut comparantur cor, ca­ put, caro, ossa, et similia in animali. Et de liis omnibus dubitari valet, an possint as­ sumi ad divinam subsistentiam? occurrit enim in singulis peculiaris dubitandi ratio. Et iterum omnes istae partes possunt dupli­ citer considerari in ordine ad præsentem diflicultatem. Nam in primis dubitari po­ test, an separatæa toto possint subsistere per subsistentiam divinam : secundo utrum quamdiu in toto exislunt, valeant ad prædictam subsistentiam assumi independen­ ter a toto, sive, et in idem redit, non as­ sumpta lota natura substantiali completa. Quas difficultates sub hoc dub. comprehen­ dimus : sed claritatis gratia, illas seorsim decidemus observando ordinem immediate præmissum : unde prius illas considerabi- ifnlti(1^ί0 nature iucompîc,æ· DE INCARNATIONE. 180 mus ut separatas, et deinde prout existen­ ces in toto. Atta* Ut autem ab eis. quæ difticültato carent, rjîion> ji5 potel s expediamus. supponimus animam rationalem separatam a corpore posse assu­ mi a ! subsistentiam divinam. Ita sentiunt communiter Theologi, quin viderimus ali­ quem oppositum affirmantem Et proba­ tur : tum quia anima rationalis subsistit ut quod per subsistentiam propriam, sicut et Gt ut quod per se terminando actionem specia’em, nempe creationem ed subsi tentia divina est tequivalenter subsistentia propria animæ, cum illam eminenter conti­ neat : ergo nulla est repugnantia in eo, quod anima rationalis separata a corpore subsistat per subsistentiam divinam : et consequenter nec in eo. quod a 1 predict un subsistentiam assumatur. Tum quia de facto anima Christi separata a corpore pro triduo mortis ipsius mansit unita Verbo : ergo separata a corpore est Deo unibilis sive assumptibilis ad divinam subsisten­ tiam. Tum denique : nam juxta probabilem salis sententiam, quam examinabimus dis­ putat. 11, num. 3, subsistentia divina fuit immediate communicata animæ Christi pro priori naturæ ad unionem cum carne, et loco subsistentiæ propriæ, quam ex vi ac­ tionis creativæantecedentis informationem carnis acceptura erat : et saltem id ita fieri minime repugnavit ed hoc modo creata, et existens potuit non uniri carni ; cum non habuerit cum illa connexionem essentia­ lem : fieri ergo potest, quod anima ratio­ nalis separata a corpore subsistat per subScd cm s:stentiam divinam. — In qua hypolhesi υώθίηΓ (ut lcvem quorundam objectionem, sive personi, scrupulum dispellamus) unio non d. dur fieri in natura, nec in persona saltem adæquate accepta, sed in subsistentia, aut in concreto subsistenti : sicut anima Christi in triduo mortis ejus non erat persona, aut suppositum, sed subsistens subsisten­ tia divina : et sicut pro priori ad personas hic Deus subsistens subsistentia absoluta non est persona, nec suppositum, sed sub­ sistens quod : et sicut contingeret, si na­ tura creata assumeretur immediate ad subsistentiam absolutam : non enim fieret unio in natura, nec in persona, sed in subsistentia; ncc concretum ex illis extre­ mis esset ex vi hujus immediate supposi­ tum, vel persona, sed subsistens quod, ut satis liquet ex dictis disp. præced. dub. 4. Ilis ergo præmissis. 3 Resolutio difficultatis quantum ad materiam primam separatam a forma. 38. Dicendum est primo implicare, quod materia prima manens absque forma I substantiali assumatur ad subsistentiam divinam. Ita D. Thom. locis statim re-ow. ferendis, cui subscribunt adeo communi­ ter discipuli, ut superfluum sit illos in particulari referre. Videantur tamen Alva-jihr-:. rez disp. 22, conci. 3. Joannes a S. Thom. j,1;1, disp. 7, art. 3, numer. 11. Godoi dis-Sti­ pulat. 18, § 15, conci. 2. Gonet. dis­ G*k» R putat. 9, arlicul. 2, conci. 2. Idem etiam Vutuentur D. Bonavent. Scotus, Durandus, fftt. Gabriel, et Gregorius, quos refert Alva­ rez loco cit. Vasquez disp. 30, c. 5 in fine. Lorca disp. 27, num. 15. Hurtado fora Complut, disp. i, difficult. 18, et alii. Et relictis pluribus aliis rationibus .quinque expendit Alvarez loco cit.) qui- E'-sS:2· bus posset conclusio suaderi, probatur unico, sed satis efficaci fundamento : nam si materia prima separata ab omni forma substantiali posset uniri subsisten­ tiæ divinæ ; posset subsistere separata ab omni forma substantiali : consequens im­ plicat contradictionem ; ergo et quod ma­ teria separata ab omni forma substantiali possit uniri divinæ subsistentiæ. Sequela est manifesta : tum quia materia cum divina subsistentia ordinatur ad subsis­ tendum : tum quia subsistere est effectus primarius subsistentiæ : ergo fieri non potest, quod materia separata ab omni forma divinæ subsistentiæ uniatur, et quod separata ab omni forma subsistat. .Minorantem ostenditur : nam illud, quod sub aliquo statu, aut conditione nequii existera, nequit sub eisdem subsistere : eo quod subsistentia vel est ratio proxima constituendi substantiam capacem exis­ tentiæ, ut sentimus Thomistæ; vel est modus existentiam supponens, et deter­ minans, sicut tradunt plures Juniores, et liquet ex dictis disp. preced. anum. Ii; sed implicat materiam primam existere separatam ab omni forma substantiali : ergo implicat, quod separata ab omni forma subsistat. Minorem hujus secundi syllogismi, in qua poterat esse difficultas docet expresse D. Thom. 1 p. qu. 66, art. 1 in corp, ubi ait : Impossibile esi dicere, quod informitas materiae tempore praecesserit JH. DISP. IX, DUB, IV. pmcsseril vel formationem ipsius, vel distinctionem. El de formatione quidem manifestum est. Si enim materia informis prreessil duralionc, hire erat jam in actu : hoc enim duralia importai, Creationis enim terminus est rns actu : ipsum autem, quod est actus est forma. Dicere igitur materiam priccJcre sine forma, est dicere ens actu, sine actu : quod implicat contradictionem. Et quodlib. 3, q. 1, a. 1, inquit : Omne, quod est actu, vel est ipse actus, vel est potentia participans actum. Esse autem ac­ tum repugnat rationi materia', quæ secun­ dum propriam rationem est ens in potentia. Relinquitur ergo, quod non possit esse in actu, nisi in quantum participat actum. Aclus autem participatus a materia nihil est aliud, quam forma. Unde idem est dictu materiam esse in actu, el materiam habere formam. Dicere ergo, quod materia sil in uclu sine forma, est dicere contradictoria esso simul : unde a Deo fieri non potest. Eaa.lem resolutionem docet lib. 3, con­ tra gent. cap. 4. Unde sic docent unani­ miter Thomistæ, et alii plures. Et quia res philosophica est, quam suo loco op5λ·2- time tuentur N. Complut, abbrev. in lib. f“ Physic, disp. 3, quæst. 5, opus non est circa ejus probationem hic immorari, sed satis fuerit lectorem ad eos remittere. Motivum autem a D. Th. in testimoniis relatis propositum rem plane evincit : quia repugnat, quud potentia in aliqua linea conjungatur actui ultimo, nisi præsupposito actu primo : sed in linea substantiali materia est potentia, forma est actus pri­ mus, et existentia est actus ultimus : ergo repugnat, quod materia nuda ab omni forma pertingat ad existentiam, et cons­ tituatur existens. Confirmatur : nam quod materia prima separata ab omni forma substantiali nequeat conjungi cum actualitate existentiæ, ut in præsenli supponimus, provenit exeo, quod prior est actualitas essentiæ, quam dat forma, quam actualitas existentiæ : sed etiam actualitas essentiæ est prior, quam actualitas subsistentiæ : ergo pariter repug­ nat, quod materia separata ab omni forma subsistat. Minor liquet : quia sicut prius est, quod aliquid sit in determinata essen­ tia, sive specie, quod fit per formam specificantem, et distinguentem, quam quod constituatur actu in rerum natura, quod habet per existentiam : sic etiam prius est aliquid constitui per formam in specie de­ terminata, quanï fieri proxime capax ad 181 exlstendum; quam capacitatem præstat subsistentia. Sed respondebis primo cum Bannez ! Responp. quæst. 66, art. I, dub. 2, conci. 3, quod licet repugnet materiam nudam ab omni forma existere existentia creata; minimo tamen quod existât per existentiam divi­ nam. Unde potius infertur, quod sic nuda possitsubsistentiæ divina* uniri. Etdisparitas, inquit prædiclus Magister, est, quod existentia creata est effectus secundarius formæ substantialis : quocirca repugnat dari existentiam creatam absque tali forma. Sed existentia divina non est effectus secunda­ rius hujusmodi formæ, quin potius illam continet eminenter : atque ideo poterit materiæ communicari, licet nullam in eo formam præsupponat. Potestque hæc res­ ponsio adjuvari ex his, quæ docuimus disp. præced. dub. 3, § 4 ; nam sicut existentia supponit formam, sic etiam supponit subsistentiam, quæ est ratio existentiam suscipiendi : et tamen potest existentia divina communicari non communicata di­ vina subsistentia; quinimo et nulla creata, vel increata subsistentia præsupposita, ut ibidem admisimus num. 87. Sic ergo licet existentia supponat formam ; poterit nihi­ lominus divina subsistentia communicari materiæ, in qua formam aliquam non sup­ ponat. Sed hæc responsio minime satisfacit, nec CoitfuUhabet fundamentum in D. Thoma, nam l,!r’ quod ipse, et discipuli generaliter doceant materiam absque omni forma non posse existere ; neutiquam provenit ex eo, quod existentia sit, vel non sit effectus secunda­ rius formæ : quinimo longe verius est existentiam creatam non esse effectum secun­ darium formæ, nec ab ea dimanare; cum ipsam, et totam essentiam excedat simpli­ citer in perfectione, ut recte observaverunt N. Complut, in lib. de generat, disp. 15. N.Com quæst. 6 fere per totam, et præcipue num. 63. Sed prædicta resolutio fundatur in principio universaliori, et firmiori, propo­ sito a D. Thom. in testimoniis supra rela­ tis, quod materia prima, cum sit pura potentia, nequit participare ultimum ac­ tum, quem præstat existentia nisi mediante actu primo essendi, qui communicatur a forma. Quæ ratio æqualiter, imino a for­ tiori urget in divina existentia. Si enim materia prima ob summam sui potentialitatem, et imperfectionem nequit immediate uniri existentiæ creatæ, quæ actus ultimus est lineæ substantialis; quanto minus uniri 182 DE INCARNATIONE poterit existentiæ divinæ. quæ actus puris* naturaliter a 1 eam supponatur : nihilo­ simus est, et omnium simpliciter ultimus, minus nec est ratio, nec est conditio et cui comparata existentia creata potest essentialiter requisite, ut liquet exemplo inappellari potentia?—Quod autem iu hac hærentiæ, qua' subsistentiæ respondet, el responsione insinuatur, existentiam videli­ licet ad existentiam accidentium suppo­ cet divinam continere eminenter formam natur connaturaliter; non tamen essen­ creatam, nihil refert. Primo quia si per hoc tialiter, sicut constat in acc dentibus Eu­ significatur, quod talis existentia gerat charistiae. Undo non implicat, quod natura munus formæ constituendo materiam in j creata subsistens subsistentia creata exisactu primo in ordine ad conceptum exis­ I tat per existentiam divinam: quinimo nec tentiæ, tollitur status nostra? assertionis, in eo, quod nullam habens subsistentiam, quæ solum contemplatur materiam nudam ! divinæ existentiæ conjungatur, ut loco ab omni forma, ut il i deneget divinam citato explicuimus. Et si major inter sub­ subsistentiam : jam enim juxta insinuatum sistentiam, et existentiam substantiæ in­ dicendi modum habet aliquam formam, tendatur, aut supponatur connexio; nihil nempe existentiam divinam communicatam data responsio ab hoc exemplo habebit immediatius sub ratione formæ. Secundo patrocinii, sed urgentiorem confutationem. quia licet existentia divina contineat emi­ 40. Respondebis secundo rationem a nenter in esse entis omnem perfectionem nobis factam solum probare, quod ma­ repertam in forma creata ; nihilominus teria separata realiter a forma substantiali impossibile est, quod vel ipsa, vel aliqua nequeat subsistere subsistentia divina; alia divina perfectio communicetur per quia ita separata nullo modo potest exis­ modum formæ physicæ constituent’s es­ tere, ut docet D. Thom. locis relatis : sentiam. propter imperfectionem informa­ minime autem evincere quod materia con­ tionis, subordination!?, et incompletionis, juncta formæ substantiali in composito non quæ in hoc officio concurrit, et Deo re­ valeat subsistere subsist· ntia divina, quæ pugnat. Quoi hic ostendere non opor­ prædictæ materiæ dumtaxat communice­ tet, cum stabilitum relinquamus tract. 2, tur, non se communicando formæ, vel disp. 4, dub. 5, et tract. 14. disp. 5, toti composito : si enim res ita dispo­ dub. 3, et aliis locis ibi relatis. Un ie re­ nantur, cessant inconvenientia, quæ re­ pugnat, quod materia per aliquod prædi- praesentavimus; cum materia supponatur catum divinum tanquam per formam cons­ habere acium primum, sive essentialem tituitur proxime habilis ad participandum per formam in suo composito. existentiam. Cæterum hæc responsio nullius mo­ Id vero, quod ultimo loco addit prae­ menti est, et facilius, quam præcedens dicta responsio, illi minime suffragatur ob contutatur. Tum quia beet concedamus satis notam disparitatem. Nam quod ma­ totum, quoi intendit; minime tamen sal­ teria priina nequeat immediate partici­ vat oppositum nostræ assertionis, nec est pare existentiam divinam, non provenit ad rem. Modo enim non agimus, an maex eo, quod Deus nequeat obire munus t· ria conjuncta formæ queat subsistere existentiæ : potest enim cum conceptus specialiter per subsistentiam divinam, quæ existentiæ sit valde perfectus tam in esse toti composito non communicetur : de rei, quam in modo communicationis : quo agendum nobis erit § 4 ; sed discuti­ quippe quæ ex genere suo non petit infor­ mus, utrum materia manens separata a mare physice, sed terminare, et actuare. forma, et composito possit divinam sub­ Sed provenit ex incapacitate materiæ, quæ sistentiam participare. Quæ est difficultas cum pura potentia sit, nequit const.tui longe diversa, ut ex se liquet : et in qua . proxime habilis ad existentiam, nisi per resolutionem negativum satis aperte evin­ formant substantialem, quæ ipsi primam cit ratio superius facta, et a D. Thom. actualitatem communicat. In quo aliter se desumpta. Unde modus discurrendi præhabet subsistentia, ac forma substantialis : missæ responsionis scopum praesentis dif­ hæc enim essentialiter requiritur ad com­ ficultatis minime attingit : nec eget urmunicationem existentiæ : implicat enim gentiori solutione. Tum etiam (ne absque actum secundum absque actu primo, ut illa eam relinquamus ) : quia adhibita supra vidimus ex D. Thoma. Sed sub­ I responsio nullum locum habere potest, sistentia licet connaturaliter loquendo sit i nisi supponatur, quod materia et forma ejusdem ordinis cum existentia, et con­ j habent in composho suas subsistentias, et 183 el exîftlentias partiales : si enim lotum, pl partes ejus por unum subsistentiam et oxistenlinm terminantur ; impossibile est materiam subsistere subsistentia divina, ei lotum subsistere subsistentia creata, ut ex ipsis terminis liquet : atqui prædicta suppositio est prorsus falsa, et conclusa relinquitur ex dictis disp. præced. dub. 1, § 5, ct dub. 3, $ 3, ubi hujusmodi par­ ies, et ex eis compositionem evertimus, quin opus sit id ipsum præstare nunc : ergo adhibita responsio nullum in prae­ senti habet locum. Tum denique : nam li­ cet concederetur compositio ex duplici subsistentia creata ; impossibilis tamen omnino est compositio ex duplici subsis­ tentia una creata, et alia divina : quia deberet divina vel esse actus informans aliam subsistentiam partialem creatam, vel esse subjectum illam recipiens, et utrumque repugnat ob imperfectiones incompletionis, informationis, et potentialitatis, quæ in divinam subsistentiam revocarentur : repugnat igitur, quod ma­ teria sit conjuncta formæ substantiali in composito, et quod nihilominus sola sub­ sistat per subsistentiam divinam. 41. Contrariam tamen nostræ résolutai tiom sententiam tuentur Suarez disp. 14, sect. 3. Becanus cap. 5, quæst. 4. Ra$;irû. gusa disp. 56, § 3, et alii Moderni. Quam ^■· probant secundum principia philosophica ' eisdem familiaria : quibus hic satisfacere non expedit, sed sufficiet ea insinuare, et loca propria remittere. Nam in primis non cum sentiant existentiam rerum ab earum essentia non distingui, consequen­ ter asserunt materiam primam habere existentiam propriam, sicut et entitatem distinctam a forma, et composito : unde colligunt non repugnare, quod absque illis existât. Sed hoc principium diruimus disp. præced. dub. 1, § 5, ubi generaliter statui­ mus distin.tionem realem inter essentiam, ct existentiam creatas, et magis speciali­ ter dub. 3 per totum, ubi ostendimus Christi humanitatem existere per exis­ tentiam Verbi increatam ; quod impossibile foret, si existentia ab essentia creata non distingueretur. — Deinde cum opinentur singulas partes substantiales habere suas subsistentias sibi peculiares, a quibus rea· liter distinguuntur ; consequenter docent materiam primam vendicare sibi subsis­ tentiam propriam, cujus loco valeat su­ brogari divina, et illam separatam a forma subsistentem constituere. Cæterum hoc principium convulsum reliquimus disp. præced. dub. 5, ubi ostendimus composi­ tionem ex subsistentiis partialibus esse impossibilem : Idque magis corroboravi­ mus dub. 3, § 3, ostendentes similem im­ possibilitatem in compositione ex existen­ tiis partialibus. — Denique alia principia solent afferre, ut suadeant, quod materia habet actum sibi essentialem, quem vo­ cant entitativum, et quod subinde possit manere in rerum natura separata ab omni forma. Hæc tamen ex professo refellunt N. Complut, abbrev. in lib. Physic, disp. N.Com4, fere per totam, et magis specialiter pl'Jt· quæst. 2, et 5, ubi contrariam, nempe antiquam, et veram Philosophiam circa quidditalem materiæ primæ tuentur, el illorum Juniorum novitatibus sese oppo­ nunt. Unde nihil ab hac parte habemus, cui opus sit ire occursum. Unum tamen argumentum theologicum Argu-| haud leve manet, cui satisfacere oportet : mentDtn· etenim materia prima in Christo Domino subsistit per subsistentiam sibi communi­ catam immediate, sive independenter ab anima sicut a medio : ergo nulla est repu­ gnantia in eo, quod separata a prædicta forma subsistat per eandem subsistentiam. Consequentia patet : quia prædicta repu­ gnantia nequit fundari nisi in dependentia essentiali materiæ a forma in subsistendo : atque ideo si hujusmodi dependentia non adest, tollitur repugnantia, quam intendi­ mus, ut satis liquet ex fundamento a nobis proposito. Antecedens autem suadetur : nam si anima fuisset medium, ut materia susciperet subsistentiam divinam ; sublata anima materia non maneret unita subsis­ tentiæ divinæ.: atqui separata anima per mortem Christi, materia mansit unita Verbo : ergo signum est, quod materia par­ ticipavit a principio subsistentiam divinam immediate, hoc est, independenter a forma sicut a medio. Et declaratur hoc amplius : nam materia prima pro triduo mortis Christi retinuit eandem unionem hyposta­ ticam, quam prius habuit ad Verbum; si­ quidem istud a principio hujusmodi unio­ nem assumpsit, et quod semel assumpsit, nunquam dimisit, ut est vulgare Theologo­ rum proloquium : id vero minime salvare­ tur, si talis unio fuisset materiæ communi­ cata mediante anima, et dependentor ab humanitate : tunc quippe humanitate per mortem destructa, destrueretur consequen­ ter talis unio : sicut corruptis nobis, cor­ rumpuntur, quæ sunt in nobis, et est non 184 DE INCAI NATIONE. minus commune Philosophorum axioma : ergo materia habuit a principio per se, et I immediato unionem ad subsistentiam Verbi, I quam in morte Christi retinuit, atque ideo habuit subsistentiam divinam immediate, sive independenterab anima sicut a medio essentialiter requisito. Pn w> 42. Si autem ad declinandum vim hujus ceMkr ... . · 1 icspou- argumenti dicatur materiam primam in $w· triduo mortis Christi mansisse quidem uni­ tam Verbi subsistentiæ, non tamen per eandem unionem quam prius habebat, sed per aliam tunc primo productam, et loco prioris subrogatam : atque ideo ex vi hujus non inferri, quod materia quandiu existebat in humanitate, fuerit unita Verbo immediate sive non dependemer a forma sicut a medio. Contra hanc responsionem est : tum j quod contradicit communi Theologorum . proloquio, nempe Verbum nunquam di- | misisse, quod semel assumpsit : nam juxta datam solutionem, dimisit illam unionem, quam a principio habuit cum materia prima, siquidem in triduo illi unitum fuit i per diversam. Tum quia aperte repugnat I D.Thjra. j) γρ0> jn 3, dist. 21, quæst. 1, art. 1, qu. 2, art. 5, ubi agens de unione Verbi ad partes humanitatis in triduo mortis Christi ait : Unde non oportet, quod aliqua unio fiat I ibi de noro. Et in eodem scripto, et dist. | ad Annibal. quæst. unica art. 1 ad i, in­ quit : El sic non oportet, quod fuerit ibi facta nova unio. Quibus verbis significavit, quod cum prius fuisset una unio in .actu, I et duplex in potentia : per separationem animæ a corpore fuerit facta duplex, hoc est, distincta in actu, absque aliqua tamen entilatis productione, vel additione, ut satis ipse S. Doctor se explicat, et ipsum intellexeN.Cc.Ti- mot N. Complut abbrev. in lib. de geneI pllH· rat. disputat. 5, q. 1, n. 1, quinimo et i nos supra disputat. 4, dub. 1, num. 52. Sola io. Respondetur hoc argumentum continere I difficultatem, quam infra disp. 11, a num. I 9, versabimus agentes de ordine assump! torum : in qua duæ sententiæ celebriores, I et inter Thomistas magis communes oc■ currunt : alia quæ tenet subsistentiam ■ Verbi fuisse immediate communicatam J animæ rationali loco subsistentiæ propriæ, S quam debuit habere ex vi suæ creationis ; » et mediante anima communicatam fuisse M tam materiæ, quam toti humanitati, ut in K productione purorum hominum accidit : H alia vero, quæ docet praedictam Verbi subH sistentiam non fuisse communicatam imH mediate soli animæ pro priori ad unionen 1 cum materia, sed communicatam fuisse r per se primo toti humanitati, ot ejus raf tiono partibus. Sive autem illum, sive illum dicendi modum sequamur; tenendum oa, quod in morte Christi fuerit producta nova unio substantialis materiæ primæ ad sub­ sistentiam Verbi, ut tradit data responsio, quæ optima est. Si enim unio hypostatica fuit per se primo producta in humanitate, w;°> eique immediate communicata ratione sui; consequens est, quod destructa humanitate •*«u· per mortem, corrupta fuerit prædicta unio in humanitate recepta : cum enim sit qui­ dam modus, impossibile est, quod separe­ tur a subjecto, vel ad subjectum aliud : transmigret. Unde oportebit, quod novœ I uniones in anima, et materia separatis producantur. Si autem unio fuit producta immediate in sola anima, et hac me­ diante, communicata materiæ ; opus om­ nino est, quod separata anima a materia, cesset antiqua illa unio materiæ ad Ver­ bum et loco ejus alia de novo unio mate­ riæ communicetur. I Ique vel pjæscindendo a praedictis sententiis, universaliori adhuc adhuc motix’o tenendum est : quoniam in triduo mortis Christi ATerbum mansit non solum materiæ primæ, sed toti corpori sa­ cri cadaveris unitum, ut satis liquet ex dic; tis dub. præced. unde sicut subjectum quod unionis fuit novum, et diversum, sic unio debuit esse nova, et diversa : repu­ gnat quippe ut proxime dicebamus, quod modus unionis transeat de subjecto in subjectum. 43. Quæ autem contra hanc doctrinam Disjdopponuntur, non urgent. Nam in primis illud axioma, quod tam sæpe inculcatur, intelligendum est cum grano salis ob plu­ res limitationes, quas patitur. Ut enim alia omittamus, Verbum in triduo dimisit hu­ manitatem quam semel assumpsit; siqui­ dem certum est in triduo non fuisse hu­ manitatem : dimisit etiam unionem inter animam, et carnem, quam assumpsit a principio; cum talis unio morte dissoluta i fuerit. Verificatur igitur praedictum prolo­ quium in ordine ad partes principaliores, materiam videlicet, et animam quas Verbum numquam dimisit, sed semper unitas sibi retinuit. Ad quod minime opus fuit, quod eædemmet materialiter uniones fue­ rint ex parte illorum extremorum : sed fuit satis, quod fuerint eædem successive, et propter nunquam interruptam continua­ tionem : sive enim eadem, sive diversæ uniones intervenerint, verificatur Verbum nunquam I DISP. IX, DUB nunquam dimisisse illas partes, quibus sive per eandem, sive per diversas unio­ nes mansit unitum : non enim dimittitur, quod semper habetur, licet diverso modo. Wifl' Deinde testimonia D. Thom. non aliud, j.Tioa. quam quod affirmamus, evincunt: solum enim intendit, quod loco, unius unionis, quæ erat in actu, successerint duæ uniones inactu, quæ in illa priori erant quasi in potentia : non quidem quia prior illa unio divisa fuerit in duas, quod est impossibile ob subjectorum diversitatem ; sed quia ex vi institutionis mysterii Incarnationis prior illa unio exigebat, quod ejus loco, ubi morte rescinderetur, succederentduæ unio­ nes in partibus separatis. Idque liquet ex ipsis testimoniis : nam in loco ad Annibaldum ait S. Doctor : Ex parte assumpto­ rum, scilicet animæ, el corporis fuerunt duæ I uniones in actu; cum prius fuisset una tan■ Ium in actu, el plures in potentia. El sic K non oportet, quod fuerit ibi facta nova unio : I jicul neque in divisione continui sil omnino ’ novum corpus, licet unum dividatur in J mulla. Et similia omnino habet in alio scripto. Si enim loco unius successerunt I duæ uniones, necessarium fuit priorem ! illam unionem corrumpi. Idque magis liI quet exemplo divisionis continui : nam j certum est, quod in ea corrumpitur aliqua ! [artium unio, sive continuatio, et quod re­ sultant non quidem nova entitalive corpo­ ra, sed novæ corporum terminationes. Nec | hæc doctrina Gomplutensibus, aut nobis I in locis relatis contraria est : quia illi, et i nos usi sumus prædiclis testimoniis ad de­ clarandum, quod unum in actu potest esse . duo in potentia, et quod duo in actu post sunt esse in potentia unum : quod disertis ’ verbis tradit D. Thomas. Sed non oportet, i quod in omnibus observetur exempli simi­ litudo ob diversas conditiones, quas mate­ riæ, quibus applicatur, exposcunt. In qui! busdam enim unum, et duo sunt idem entitalive cum sola differentia modorum i penesessein actu, vel in potentia : in aliis j vero non sunt prorsus idem entitative, sed t suium connexi ve ob continuatam, et exac­ tam non interruptionem, ut in præsenti j materia contingit. § H. btcisio dubii quoad formas materiales sepa­ ratas a materia. 44. Dicendum_ est secundo implicare, 185 quod forma· materiales separator a materia assumantur ad subsistentiam divinam. Id censemus magis consonum doctrinæ D. Thom, et ita docent Cabrera in præs. disp. 4, conclus. !. Lorca disp. 22, num. 15. Nrn.' Parra disp. 4, art. 3, conci. 1. Vazquez vannez, disp, 30, cap. 5. Hurtado Complut, disp, nonado. 4, difiicul. 18, et alii. Quibus aperte fa­ vet Joann a S. Thom. disp. 7, art. 3, a num. 13 in line, adjunctis, quæ tradit in S.Thom. lib. de general, disput. 9, art. 2. Et relictis aliis motivis minoris momen- FU0(h·· ti, quibus occurrit Godoi infra referendus, meatum, probatur sequenti discursu : nam implicat formam materialem, v. g. animam equi fieri positive subsistentem per subsisten­ tiam divinam ; ergo et quod assumatur ad prædictam subsistentiam. Consequentia palet : nam aliquid creatum ad divinam subsistentiam assumi non est aliud, quam participare effectum formalem hujusmodi subsistentiæ, et fieri positive subsistens. Antecedens vero probatur : quoniam id, cui ab intrinseco repugnat subsistentia propria, nequit fieri subsistens positive per subsistentiam divinam : sed formæ mate­ riali repugnat ab intrinseco subsistentia propria : ergo nequit fieri positive subsis­ tens per subsistentiam divinam. Major vi letur evidens : tum qùia quod alicui re­ pugnat ab intrinseco subsistentia propria nequit aliunde provenire, quam ex inca­ pacitate ad subsistendum : si namque ca­ pacitatem ad positive subsistendum habetet ; minime ipsi repugnaret propria subsistentia : sed ubi aliquid habet incapaciiatem ad subsistendum, nequit fieri po­ sitive subsistens per subsistentiam divi­ nam : ergo id, cui ab intrinseco repugnat subsistentia propria, nequit fieri positive subsistens per subsistentiam divinam. Tum etiam, quia ut communiter dicitur in hac materia subsistentia divina, cum applicatur naturis creatis, supplet pro subsistentia ipsis propria, et ejus loco subrogatur : sed ubi subsistentia propria ab intrinseco re­ pugnat, non est pro quo suppleat, ct cujus loco subrogetur subsistentia divina, ut ex terminis liquet : ergo id, cui ab intrinseco repugnat subsistentia propria, nequit fieri positive subsistens per divinam subsistenram. Minor denique ostenditur : quia for­ mæ materiali convenit ab intrinseco esse in subjecto independent!® : ergo repugnat illi ab intrinseco subsistentia propria, qua sit positive per se, sive a subjecto independens. I : :4( y ►Jh ίί< UN ·.· · · ·■ • ·.· t i I Ji MU’q > ·’* » «Μ·'Μ· Continuatur : nam sicut accidenti conhujusmodi ordino absolvantur, vol habeant venit per se dependere a subjecto inha·- modum ipsi contrarium. Eo vel maxime, sion.s. sic forma' materiali convenit per se quod sicut omnis modus accidentalis dicit dependere a subjecto informationis : sed I essentialiter ordinem ad substantiam sicut quia accidenti convenit per se illa depon- i ad subjectum inluerentiie, ut proxime di­ dentia; repugnat ipsi subsistentia propria, cebamus ; sic etiam omnis modus corpo­ qua sit positive subsistens : alias ab intrin­ reus, reus, et materialis, qualis dumtaxat seco peteret esse per se, et peteret esse in formis materialibus potest competere, dicit alio; quod implicat contradictionem: cum ordinem essentialem ad materiam sicut unum importet negationem alterius ; ergo al subjectum informationis per veram de­ quia formæ materiali convenit per se illa ; pendentiam ah illa. dependentia; repugnat eidem subsistent a ' 45. Deinde probatur eadem assertio des­ U propria, qua sit positive subsistens, sive a truendo principale fundamentum Adversa­ subjecto independens. riorum : nam ideo forma? materiales se­ Explicatur hoc amplius : nam subsis­ parata? a materia possent assumi ad subsistentiam divinam, quia separatas a tentia propria non dicit solam negatio­ materia sunt capaces existendi, in quo nem dependentiæ actualis a subjecto, sed etiam negationem dependentiæ aptitudina- distinguuntur ab ipsa materia, quæ se­ parata ab omni forma substantiali nequii lis, sive negationem ordinis ad subjectum dependentiæ vel per inhærentiam, vel per existere, ac proinde nec subsistere, ut § præced. arguebamus : sed hæc ratio nul­ informationem. Unde licet accidentia ali­ quando separentur a subjecto, et existant ! lius momenti est : ergo formæ materia­ absque actuali, sive exercita dependentia ! les nequeunt assumi ad subsistentiam di­ ab illo, ut contingit in mysterio Eucha- ! vinam. Major constat ex his, quæ Godoi, ristiæ : nihilominus non propterea sub- j et Gonet docent locis infra referendis. sistunt positive, nee ad id recipiuntmodum i Minor posset probari a negatione ejus, subsistendi positivum, quo excludant or­ quod Adversarii supponunt, nempe for­ dinem ad subjectam. Præsertim cum talis mas materiales posse existere separatas a modus nequeat esse substantialis, utpote materia : id enim non admittunt omnes, alienus omnino ab accidentibus, eisque I se l expresse negant Cabrera ubi supra, et improportionatus : necvaleat esse acciden- j Faber disp. 6, art. 12 in fine, agens de talis, alias ethm diceret habitudinem ad ■ formis rerum corruptibi ium : sentit enim subjectum, sicut et ipISP IX, Γ)ΓΒ. IV. ροωβrecipere modum perseitatis, ac posse iUteist'TO, de quo disputamus, bed insuper refellitur persistendo in eodem exemplo: nam ideo formio materiales separata· a materia possent recipere modum persei­ tatis (ex quo dependet, quod divina subj sistentia valeat vices talis modi supplero), quia possunt existere separatre a mate­ ria : sed hiec ratio nihil probat : ergo taies formæ nequeunt illum modum re­ cipere. Probatur minor : quia accidentia separata a subjecto possunt existere : et tamen non possunt recipere ii um modum perseitatis, ut tradit ipse Godoi disp. 18, | 9 et 1Û; ergo quod formæ materiales queant absolute existere absque materia ; minime I probat, quod possint modum perseitatis iabere. Et explicatur amplius vis hujus impugnationis manifestando conceptum his formis, et accidentibus communem, ut nequeant recipere illum modum perseitatis : nam ideo licet accidentia possint a sub! jecto separari, nequeunt modum perseitatis recipere; quia ad prædictum perseitatis • modum requiritur non solum independentia actualis a subjecto, sed etiam indepen! dentia aptitudinalis ab illo : perseitas enim • positiva utraraque independentiam impor­ tat : et accidentia licet possint absolvi a ' dependentia actuali a subjecto, per separa­ tionem ab illo; minime tàmen a depenI dentia aptitudinali ; cum tota eorum ratio sita sit in habitudine ad substantiam sicut ad subjectum inhæsionis, et dependentiæ, ut constat ex communi sensu Philosopho­ rum sic explicantium accidentis diffini­ tionem, quod sit entis ens, et optime traîû.s.dit D. Thom. in 4, dist. 12, quæst. 1, articulo 1, quæstiunc. 1 ad 2, his verbis : Esse in subjecto non est diffiniiio accidentis, Ud c contrario res, cui habetur esse in alio. El hoc nunquam separatur ab aliquo acci­ enti, nec separari potest : quia illi rei, quæ tsl accidens, secundum rationem sive quiddilalem semper debetur esse in alio. Hæc [ autem ratio eo.lem modo militat in formis [ substantialibus materialibus : quoniam li­ cet possint esse absque dependentia actuali a materia per separationem ab illa; nibi; lominus nequeunt exuere dependentiam aptitiidinalem a materia : quippe eo ipso quod materiales sint, tota eorum quidditas consistit in habitudine ad materiam, si­ cut ad subjectum informationis per veram dependentiam ab illa : et in hoc distinguun­ tur a forma substantiali spirituali incom­ pleta: hæc enim licet cum materia com- K· 187 ponat naturam completam, a materia tamen non dependet actu, vol aptitudine. Ergo formæ materiales substantiales oadem pro­ portional! ratione sunt hocapaces recipiendi modum perseitatis, sive independentiæ, qua formæ accidentales illum recipere ne­ queunt. 46. Nec satisfacit secundo, si cum eodem A find Auctore dicatur, quod licet formæ substan­ ejantern PiTutiales materiales de se sint capaces exis­ giam. tendi in subjecto dependentiæ, et ad illud, quantum est de se dicant habitudinem; nihilominus ex vi separationis recipiunt modum existendi, cui repugnat esse in subjecto, seu composito materiali : et con­ sequenter eadem repugnantia est in prae­ dictis formis, ut subsunt prædicto modo : quod satis est ad subsistendum positive. Id, inquam, non satisfacit, sed manet Contaobnoxium eisdem, Ptaliis impugnationibus. Utur. Tum quia si ille discursus aliquid valeret, eodem modo probaret formas accidentales separatas subsistere positive, atque ideo posse assumi ad subsistentiam divinam; quod perdoctus ille Auctor non admittit. Inferri autem ostenditur : quoniam acci­ dentia separata habent specia’em modum existendi, nempe cum negatione subjecti actualis ; cui existendi modo repugnat esse actualiter in subjecto, ut ex ipsis terminis liquet : ergo si modus existendi, cui repu­ gnat esse in subjecto, sufficit ut forma illi modo substans dicatur habere eandem repugnantiam, et subsistere positive; pari­ ter sufficiet, ut accidentia separata eandem repugnantiam habeant, et positive subsis­ tant. Tum etiam : nam ideo accidentia ne­ queunt habere modum existendi positivum, cui repugnet esse in subjecto; quiaprædiclus modus, si daretur, esset accidentalis, atque ideo diceret essentialem ordinem ad substantiam sicut ad subjectum inhæsionis : sei etiam modus substantialis positivus existendi, si daretur in formis materialibus separatis, esset materialis, et subinde di­ ceret essentialem habitudinem ad materiam sicut ad primum subjectum cujuscumque formæ, et modi materialis per veram de­ pendentiam : ergo sicut repugnat, quod accidentia separata habeant talem modum ; sic etiam repugnat, quod illum habeant formæ materiales separatæ. Tum denique: nam licet aliquid possit privari eo, quod naturaliter exigit; nequit tamen recipere o( positum ejus, quod essentialiter impor­ tat : sed ordo ad materiam sicut ad subjec­ tum informationis per veram dependentiam Λi I it. u I vn ■<> F di i? Γ. ' LH v 1 188 DE INCARNATIONE. est essentialis formis materialibus substan­ tialibus; sicut or do ad substantiam tanquam ad subjectum inhæreniiæ est essen­ tialis accidentibus : ergo licet forma? substantiales materiales possint se· arari actu a materia, sicut accidentia possunt separari a subjecto ; nihilominus implicat, quod formæ substantiales recipiant modum, ratione cujus ipsis repugnet esse in ma­ teria; sicut implicalorium est, quod acci­ dentia recipiant modum, ratione cujus ipsis repugnet esse in substantia. Refi'.ü- Adde in prædicto discurrendi modo noreplies, labilem defectum, alienumqu^ a doctrina Thomistica admitti : probat enim formas materia’es separatas posse habere modum positivum subsistendi, quia habent modum existendi, cui repugnat esse in subjecto : ubi manifeste supponitur modum existendi esse priorem modo subsistendi, atque illum fundare hunc. Id vero falsum est : nam ubi subsistentia, et existentia in eodem subjecto concurrunt, prior simpliciter est subsistentia, quam existentia; cum sub­ sistentia sit ratio existentiam recipiendi, ut Auctor ille aliis locis frequentissime repetit-, et docent communiter Thomistæ, et liquet ex dictis disp. pneced. dub. 1, £ 4, et dub. 3 fere per totum. — Adde ulterius ex prædicto discursu inferri (quod praedictus ille auctor satis aperte significat, formas materiales separatas existentes exis­ tentia creata posse assum: ad subsistentiam divinam subrogatam loco subsistentia· propriæ, quæ modo existendi cum repugnantia ad subjectum inniteretur. Quod est valde absurdum : nam quidquid subsistit subsis­ tentia divina, nequit existere exis entia creata : eo quod existentia est u timus simpliciter actus actuans omne, quod praesupponit. atque ideo non solum naturam, sed etiam subsistentiam, quæ est ratio re­ cipiendi existentiam : implicat autem sub­ sistentiam divinam compleri, et actuari per aliquid a se distinctum. Recolantur, quæ diximus disp. pneced. num. 86, et generaliter ea, quibus ibi dub. 3 ostendi­ mus humanitatem Christi non existere per existentiam creatam : nam in praesenti etiam difficultate suum habent locum. Scnlen47. Oppositam nobis opiuionem defen­ tiatâerdunt Melina in hac quæst. art. I, duh. linDÏ coatra- 1. Alvarez disp. 22, conclus. 4. Arauxo ra. xieiiiu}. art. 2, dub. unico, circa tertiam partem dubii (sed fallitur dicens esse communem Godoi. sententiam Theologorum) Godoi disp. 18r Gouct. §17, coud. 3. Gonet disp. 9, art. î, §2, conci. 3. Suarez, Decanus, et Ragnsa locis s:; -. cit. num, 41, et alii. Et quidem Suarius, et aüi, qui sentiunt dari subsistentias par­ tiales, et formas materiales subsistentiam sibi peculiarem vendicare, et illam, si se­ parentur a materia, miraculose conservare; facilius, et magis consequenter explicant, qualiter prædictæ formæ separatee queant ad subsistentiam divinam assumi : valet enim subsistentia divina loco proprke su­ brogari. Sed tale principium ruinosum est, et illud evertimus disp. pneced. dub. i, § 5, et dub. 3, § 3. Undo nihil in præsenti occurrit, quo ab ista parte impugne­ mur : convulso quippe illo fundamento, corruunt etiam omnes consequenti» illi commissæ. Se l Thomistæ relati aliter, in Αςιhunc scilicet modum, procedunt : namK:iformæ materiales possunt separatæ a ma­ teria existere : ergo possunt etiam sub­ sistere : ergo possunt a-sumi ad subsistenI tiam divinam. Antecedens videtur certum : quia illæ forma? non magis dependent a materia, quam accidentia a substantia : ergo sicut hæc separata a substantia pos­ sunt existere; sic et illæ separatæ a ma­ teria. Prima autem consequentia probatur : quia formæ separatæ a materia habent modum existentiæ, cui repugnat esse in materia: cum talis existentia non sit exis­ tentia totius compositi, quippe quæ des’ truitur ad destructionem illius; nec sil | existentia’partialis, cum hanc minime ad­ mittamus : sed est peculiaris existentia debita illi statui : a quo proinde illæ formæ habent perseitatem positivam, sive subsis­ tentiam; si ergo possunt existere separatæ, pariter, et subsistere. Unde patet secunda consequentia : nam subsistentia divina continet omnem subsistentiam creatam, et pro illa supplere potest. Huic argumento respondet Cabrera ubi supra negando antecedens : existimat enim implicare, quod formæ substantiales mate­ riales exi.-tant separatæ a materia. Ad antecedentis vero probationem negat con­ sequentiam reddendo rationem disparila- ■ tis : nam accidentia habent existentiam propriam diver.-am ab existentia subs: tantiæ; quam proinde divinitus conservare ; possunt, si separentur ab illa. Cæterum I formæ materiales substantiales nullam ba1 bent existentiam propriam distinctam ab 1 existentia totius compositi : quocirca corI rupta hujusmodi existentia per compositi destructionem, nulla illis relinquitur exis­ tentia, sub qua conservari valeant. Re­ currere D18P. IX, DUB. IV currere autem ad aliam existentiam e.-t impossibile : quia talis'existentia, si da­ retur, esset pnedictis formis propria, eisque ex propriis conveniret : atque ideo prædictæ formæ sibi relictæ eam exigerent, et consequenter statum separationis : quod destruit proprium conceptum formarum materialium, sive dependentium a materia. Ad quam disparitaiem nihil refert major excessus perfectionis in formis materialibus substantialibus : quia non fundatur in tali excessu, sed in peculiari ratione formæ partialis, cui nequit existentia propria correspondere : sicut in omnium sententia modus v. g. unionis substantialis est sim­ pliciter perfectior accidentibus; et tamen nequit existere separatus. .fcp’ 48. Hæc responsio non est improbabilis, nec potest fais.tatis evidenter convinci, ut vidit Godoi ubi supra num. 255, quia innititur principiis valde veris, et inter Thomistas communibus. Illi tamen quan­ tum ad omnia non subscribimus : quia durum apparet, ct contra communem sen­ sum negare, quod formæ substantiales ma­ teriales queant divinitus conservari extra materiam, sicut accidentia possunt extra subjectum, et quia expedire non arbitra­ mur, quod in difficultate non necessaria implicemur, præsertim agendo contra vul­ garem aliorum omnium opinionem. In eo autem prædictam responsionem probamus, quod censeat impossibile formas illas materiales separatas a materia existere per existentiam creatam, et sibi propriam.: hujusmodi enim existentia repugnat, ut ipsa responsio bene probat et satis constat ex dictis in secundo fundamento nostræ assertionis. Unde admisso prædictas formas separatas a materia posse conservari ; con­ sequenter asserendum est posse quidem, sed non posse aliter existere, quam per existentiam divinam ipsis loco ejus, quam habebant in toto, communicatam. Ut enim disp. præced. dub. 3, § 4 ostendimus, mi­ nime repugnat. quod Deus naturis creatis suam existentiam communicet, licet eis­ dem non communicet subsistentiam. Unde potest Leonem v. g. et partes ejus existentes constituere supplendo vices existentiæ creatæ : in hoc quippe non apparet ulla imperfectio, sed potius summa actualitas exis­ tentiæ divinæ. Et licet anima leonis non participaret existentiam divinam (sicut nec participat existentiam creatam), nisi de­ pendentor a materia, et toto : nihilominus hæc dependentia non est adeo essentialis, 189 ul Deus nequeat talem fornum a toto se parare, oique communicare suam existen­ tiam. Sicut etiam accidens, ut existât, dependet a subjecto; et tamen quia illa dependentia non est essentialis, potest Deus supra, et contra illam agendo con­ servare existentiam accidentis a subjecto separati. Quinimo potest accidenti tam in subjecto, quam extra subjectum suam in­ creatam existentiam communicare. Sic ergo posset per se existentem reddere for­ mam materialem tam in composito, quam extra illud; cum hac tamen differentia, quod forma in composito fieret existens non immediate, et per se, sed mediate, sive dependenter a toto : cæterum extra illud fieret immediate existens, et absque dependentia actuali a composito; licet semper cum habitudine ad illud sicut ad subjectum informationis per veram depen­ dentiam, ut supra fusius ostendimus. Et propter hanc dependentiam minime dicere­ tur subsistens positive nec participare di­ vinam actualitatem sub conceptu subsistentiæ, sed solius existentiæ : sicut etiam contingeret, si Deus redderet existens ali­ quod accidens separatum : esset enim existens, sed non subsistens ut Adversarii concedunt, et magis constabit ex dicendis dub. sequenti. Unde ad argumentum in forma breviter Dini ur arg·!respondetur distinguendo antecedens, for­ nientum. ma materialis separata a maieriapotest exis­ tere, per existentiam crealam, negamus ; per existentiam divinam concedimus. Et cum infertur, Ergo polesl subsistere, negamus absolute consequentiam intellectam de sub­ sistentia, aut perseitate positiva, ut inlelligi debet : quoniam licet illæ formæ sint capaces existendi, ut ipsum argumentum probat, et concedimus, sunt tamen inca­ paces subsistendi positive propter essentia­ lem dependentiam aplitudinalem a materia, quam in nullo statu deponere possunt, ut supra ostendimus. Unde patet, quod con­ sequentia ultima nulla sit : nam ut præ­ dictæ formæ possint assumi ad subsisten­ tiam divinam, non satis est, quod possent separatæ existere; sed requirebatur, quod possent, subsistere. Potestque vis totius argumenti debilitari applicando ipsum acci­ dentibus sub eadem forma, et eisdem pro­ bation bué in hunc modum : Formæ acci­ dentales separatæ a materia possunt existere : ergo el subsistere : ergo et assumi ad divinam subsistentiam. Concesso enim antecedenti, negatur utraque consequentia : quia ad DE INCARNATIONE. subsistendum positive non suflicit posse sicut contingit in omnibus ulîis substan­ tiis completis. Cum ergo subsistentia di­ existere ntcumque, sod requiritur posse existere absque dependentia tam actuali, vina possit luco propriæ subrogari; nulla quam aptitudmali n subjecto communica­ j est repugnantia in eo, quod tales partes tionis : quæ dependentia accidentibus re­ I assumantur ad pnedictam subsistentiam, pugnat. Et proportionabiliter contingit in Idque magis constabit ex dicendis disp, formis subsisientiaiibus materialibus, ut seq. num. 36. ubi ostendemus subsisten­ constat ex supra dictis. tiam divinam fuisse do facto unitam alicui parti integrali eiherogeneæ, utputa sacro Christi sanguini in passione effuso. Confirmatur primo : nam ideo nega­ &4Î vimus partes physicas (excepta anima ra­ 0ü£ Quid sentiendum de parlibus inteÿralibus E.Ü. tionali; separatas posse, assumi ad subsis ­ separatis a loto. tentiam divinam, quia ex se non habent Tenii subsistentiam propriam, nec valent sepa­ 49. Dicendum est tertio non repugnare, conrlaratio* subsistere. E contra autem in om­ quod partes intégrales separatæ a toto sw. nium sententia anima rationalis potest ad composito assumantur ad subsistentiam divinam. Hæc conclusio est adeo certa, ut phedictam subsistentiam assumi, quia habet propriam subsistentiam, et separata Tbeolcgi illam magis supponant, quam Govoi probent. Videri tamen possunt Godoi disp. subsistit. Cum igitur omnes partes inté­ Gonei. 19, num. 198, et Gonet. disp. 9, art. *2, grales tam homogene®, quam etherogeEnoda- num, 58. Et probatur satis perspicue in ne.e separatæ a toto habeant subsistentias mec (mu. .. » proprias, et separatæ subsistant; sequitur, partibus nomogenet sive ejusdem ratio­ quud possint assumi ad subsistentiam db nie s'. in partibus aquæ, aut terræ : nam hujusmodi partes separate habent vinam, quæ, impedita, aut destructa sub­ proprias subsistentias : sed subsistentia sistentia propria, subrogetur loco illius. — divina continet eminenter subsistentiam Conlirmatur secundo : quia supposito, creatam, et potest vices ejus supplere : ergo quod praedici® partes separatæ habeant partes homogeneæ separatæ pos-unt sub­ subsistentias proprias; nulla repugnantia sistere per subsistentiam divinam loco potest in assumptione talium partium subsistentiæ propriæ sibi communicatam : repnesentari, nisi quod inanimate, ei quod aliud non est qnam ad subsisten­ expertes rationis sint : sed hæc repugnan­ tiam divinam assumi. Cætera constant. tia nulla est, ut constat ex dictis dub.. Et major, in qua tantum poterat osse dif­ præced. ubi ostendimus Deum posse as­ ficultas; ostenditur : tum quia parles ho­ sumere naturas completas irrationales, mogène® sunt ejusdem prorsus rationis et in præsenti dubio supponimus : ergo cum toto : ergo sicut aqua v. g. habet minime repugnat, quod Deus partes inté­ sub.-istentiam propriam, sic partes aquæ grales ad propriam subsistentiam assumat. séparai® habent proprias subsistentias. 50. Adversus communem hanc senten- oicTum etiam quia omnis substantia com­ tiam non occurrit opinio, quæ probetur pleta, et totalis vindicat sibi sub.-istentiam auctoribus, quinimo nec alicujus momenti propriam : sed quælibet pars homogenea difficultas. Opponi tamen potest : quoniam separata est quædam substantia completa, ili® subsistentiæ quas tribuimus partibus et totalis non minus substantial ter, quam integrahbus separatis, vel præexistebant tota aqua : ergo habet subsistentiam pro­ in toto ante divisionem; vel sunt de novo priam. — Et hinc facile extenditur argu­ product®; si eligamus primum, contradi­ mentum ad partes intégrales etherogeneas, cimus supra dictis dub. 1, § 5, ubi sta­ sive diversa.* rationis separatas a toto : nam tuimus in toto substantiali composito non etsi hujusmodi partes sint diver.-® ratio­ dari subsistentias partiales ; quas tamen nis a toto, nihilominus ab illo separata* dari necesse est, si semel ill®, quas partes sunt quædam tota per se subsistentia. separate habent, præexistebant in toto. Licet enim cor, aut caput v. g. non sint Secundum autem dici non potest ; tum homo, sed partes ejus; séparai® tamen quia non apparent agens, et actio a qui­ ab homine sunt substanti® totales, et bus subsistentia* illæ in partibus separatis completa*, aptteque ad existendum per se, producantur : divisio enim, quæ unice ad ut ipsa experientia liquet. Unde opus est, separationem requiritur, non est actio pro­ quod vindicent sibi subsistentiam propriam, ductiva. Ium quia subsistentia, cum sit modos DISP. IX, DUB. IV. modos afficietis rerum entitatem, nequit nisi ad productionem entitatis produci : constat autem, quod per separationem rei in partes intégrales nulla entitas de novo producitur, ut liquet in divisione unius aquæ in duas : ergo per separationem non producuntur subsistentiæ in partibus se­ paratis. Respondetur ex, quæ pro assertione ex­ pendimus, liquido evincere, quod partes intégrales separatæ habent proprias sub­ sistentias : idque ad veritatem prædictæ assertionis sufficere. Quæ proinde salvari j debet in omni sententia, quidquid sit de variis opinionibus in modo diluendi, aut explicandi difficultatem objectam. Cui ta­ men facile occurremus distinguendo inter paries homogeneas, et etherogeneas : nec enim eodem modo sortiuntur subsisten­ tiam , cum separantur. Unde aliter, et aliter ad interrogationem propositam res­ pondendum est. Nam in homogeneis non producuntur de novo subsistentiæ, sed ; quæ præexistebant in tolo, separantur, et liunt plures in actu. Quod minime repu­ gnat traditis luco citato ; ibi enim solum exclusimus subsistentias partiales, qua­ rum una sit propria materiæ; et a ia for­ ni®, sicut Juniores quidam discurrunt : exclusimus etiam plures subsistentias par­ tiales, quæ sint plures in actu. Sed sicut negare uou possumus, quod subsistentia corporea habet partes substantiales ejus­ dem rationis,' non quidem distinctas in aclu, sed solum distinctas in potentia, quæ liunt plures in actu per divisionem, î’-C-'s-ut erudite probant N. Complut, abbrev. in ’;L lib de Generat, disp. 5, quæst. 1, sic etiam dicendum est subsistentiam, et exis­ tentiam prædictæ substantiæ esse quidem unam in actu, habere tamen plures partes in potentia, quæ pluralitas fit actualis per separationem in partes. Unde sicut non oportet, quod in homogeneis, cum divi­ duntur, nova substantiæ entitas produca­ tur; sic etiam non requiritur, quod nova enlitalive subsistentia, aut existentia fiat : sed sufficit, quoi utrobique liat divisio ejus, quod erat unum in actu, et plura in potentia, ut iidem Patres declarant. Nec inde potest inferri (ut tacitæ objectioni oc­ curramus), quod terminus (qualis est res­ pectu substantiæ subsistentia, vel exis­ tential, non sit magis indivisibilis, quam res terminata : quia admissa hac divisibilitate subsistentiæ, et existentiæ in partes lotentiales, quæ communis est omni rei | 191 corporeae, sive sit entitas, sive modus ; adhuc indivisibilior est subsistentia (et idem de existentia censendum), quam de substantia corporea, quæ per illam termi­ natur : hæc enim componitur ex partibus physicis actu distinctis, et habentibus di­ versas rationes, nempe ex materia, et forma. Quod non habet locum ia subsis­ tentia, quæ similem compositionem exclu­ dit, estque in hoc sensu indivisibil s, ut ostendimus loco citato, idque suflicit ad salvandum communem Thomistarum sen­ tentiam, quæ similem compositionem, et non aliam in subsistentia totali, sive to­ tius compositi negat : quidquid sit de compositione, et pluralitate vel actuali; vel solum potentiali ex partibus integralibus, quæ convenit rei corporeæ ex gene­ rali illo rei corporeae conceptu. Ex quibus satis constat ad illud, quod adversus pri- mam dilenimatis partem objiciebatur. Aliter discurrendum est circa partes dîversæ rationis, in quas totum etherogeneum dividitur : ibi enim concedere oportet, quod novae subsistentiæ produ­ cuntur. Et ratio est : quia ibi novæ formæ substantiales producuntur, quas consecui debent novæ entitative subsistentiæ. Cum enim compositum etherogeneum sit vi­ vens ; partes per separationem ab illo (sal­ tem consummatam, et in facto esse), de­ sinunt vivere, et constituuntur per formam cadavericam, ut patet, cum animal divi­ ditur in caput, cor, pectus, et alia hujus­ modi. Unde ad idem agens perlinet producere harum partium separatarum subsistentias, ad quod spectat earum sub­ stantiale formas efficere : quod non semper erit ipsum dividens, sed aliud agens magis universale. Et hinc liquet ad ea. quæ opponebantur contra secundam partem dilemmatis. Ad primum namque dicimus, quod agens producens subsistentiam partis etherogeneæ est illudmet, quod producit ejus formam cadavericam. Ad secundum respondemus, quod in divisione compo­ siti etherogenei non solum lit separatio, sed etiam nova partium productio. Quod si difficultas extendatur ad partem etherogeneam respectu totius compositi, quæ di­ vidatur postea in partes ejusdem rationis, ut si caro dividatur in carnes, et os in ossa: dicendum est non fieri novam vel formæ, vel subsistentiæ productionem, sed solam separationem : sicut de aliis homogeneis proxime dicebamus. Nota. • ι*ζ· •s* fl, . < ;I ?Ά it Γ I . < > DE INCARNATIONE 192 s Qutd tenendum de partibus unitis. el in toto exislentibus. Q àrta 51. Ultimo dicendum est, implicare quod pars aliqua sive physica, sive inteskk gralis. actu unita, et in toto existons assu­ matur ad divinam subsistentiam per se, id est, toto, et aliis partibus non assumptis. Hæc assertio est satis communis inter Thomistas : sic enim docent Nazarius quæst. rias. art. 1. controver. unie, quæst. 3, con­ Arm clu. unie, et quæst. i, conel. I. Arauxo Cabrera. arj j, duh. unie, ini 2 part. Cabrera Jojrn a disputat. 4, conci. 3 et 4. Joann a S. S 1 him. _, .. „ jcjnn. ihom. disp. 6, art. 3, § Circa ta , Prodent. Joan. Prudent, disp. 2, dub. 7, sect. 3. Godoi. Gonet. Godoi disp. 18, $ 13, num. 20ü. Gonet disp. 9; art. 2, § 3. Lorca disp. 27. dub. 3, num. 14, et alii quibus consentiunt VazqicL Vasquez disp. 32, cap. I. Hurtado Com­ Hsrtado. plut. disp. î. difficult. 18, cum aliis. FcnhSolet autem ab aliis variis rationibus ticn’nœ. suaderi : sed ex supra dictis in hoc tractatu potest breviter, et satis efficaciter ostendi, quin opus sit plura adjicere. Probatur itaque primo : quoniam totum compositum substantiale, et ejus partes subsistunt per unam, et eandem præcise subsistentiam : ergo implicatorium est, quod si totum non assumitur ad subsistentiam divinam, nec per eam subsistit, aliqua ipsius pars assu­ matur, et trahatur ad praedictam subsis­ tentiam. Consequentia patet : quia ex op­ posito fieret partem illam subsistere, et non subsistere per subsistentiam lotius compositi; quod implicat contradictionem, antecedens autem constat ex dictis disp. 1 Confia præced. dub. 1, $ 5. —Confirmatur : nam . irjior· repugnat naturam (sive totalis, sive par­ tialis sit), subsistentem per subsistent am | propriam, sive ipsi naturaliter debitam I terminari per subsistentiam divinam, ut supra ostendimus dub. 2; sed id inferre- j tur, si pars actu unita aliis partibus, et lotum actu componens assumeretur ad di­ vinam subsistentiam : quippe eo ipso, quod aliis partibus, et toti communicaret, non posset non participare subsistentiam propriam, et sibi connaturalem, quæ alia non est a totius compositi subsistentia : ergo repugnat partem unitam abis parti­ bus assumi ad divinam subsistentiam , aliis partibus, et toto non assumptis. — Declaratur hoc amplius : nam pars unita aliis partibus habet subsistere connatuCvDCÎG- i J -· raliter in suo toto, non minus ac ipsum C totum terminatum per subsistentiam pro­ priam habet subsistere connaturaliter per se : illud autem, quod assumitur ad sub­ sistentiam divinam, non habet subsistere per se, et connaturaliter; sed politis subsistit supernaturaliter in alio : et pnedicti modi subsistendi simul important contradictionem; cum unum necessario importat negationem alterius : ergo repu­ gnat, qtiod ex partibus actu unitis una præcise assumatur ad subsistentiam divi­ nam. 1 52. Nec refert, si dicas vim hujus ar- c«/-> gumenti debilitari exemplo animæ rationalis. quæ licet actu sit unita materiæ, et communicet toti composito; vindicat ta­ men sibi subsistentiam propriam, cujus loco possit subrogari divina. Hoc, in­ quam, nihil refert : quoniam licet res ita se habeat, non inde sequitur, quod alia sit subsistentia animæ rationalis, et alia subsistentia hominis, atque aliarum par­ tium, ex quibus illud compositum cons­ tituitur : sed potius infertur oppositum. Nam sicut anima rationalis suam entitalem materiæ, et toti composito communi­ cat; sic etiam communicat suam subsis­ tentiam , et existentiam , quas per se recipit ex vi creationis, quam terminat; quin opus sit aliam subsistentiam, aut existentiam superaddere. Quemadmodum enim per exhibitionem suæ entitatis cons­ tituit hominem quoad essentiam ; sic etiam per communicationem suæ subsistentiæ, et existentiæ constituit hominem subsis­ tentem. et existentem. Si autem res ita se habet, impossibile est, quod anima rationalis hominem actu constituens sub­ sistat per subsistentiam divinam ; et quod lotus homo per eandem subsistentiam non subsistat; quandoquidem eadem est sub­ sistentia utriusque : atque ideo repugnat animam rationalem actu unitam assumi ad subsistentiam Dei, tota naiura hominis non assumpta. ' Nec iterum refert, si dicas prædictum Ah en** argumentum non habere locum in partibus prjeV compositi homogenei, quas negare non diur. possumus habere suas subsistentias partiai tiales ; cum num. 50 concesserimus, quod Iper divisionem illas consequuntur absque ulla additione novæ entitative subsisten­ tiæ, ut contingit, cum una aqua dividitur in duas aquas. Unde sicut facta divisione, nulla est repugnantia, quod Deus unam aquam assumat, altera aqua non assump­ ta, DISP. IX, DUB. IV. ! U3 la ; sic etiam nulla erit repugnantia, quod præcise consecraro dimidiam hostiam , duranto indivisionc, seu non separatione, quam mento designet, illa præcise conse­ assumat unam partem, et non assumat crabitur; atque ideo substantia sub dimidia aliam ejusdem aqute.— Non, inquam, hoc quantitate hosliæ manens desinet esse per refert, sed refellitur ex dictis eodem loco : convers;onem in corpus Christi; perma­ nani cum substantia corporea non habeat nente alia parte substantiae sub alia parte partes intégrales actu intra genus substan­ quantitatis. Polestque vi hujus objectionis ti® distinctas, sed solum in potentia per aliter, magis explicari in hunc modum : habitudinem ad separationem, seu divisio­ quia in pra-dicta hypothesi, non obstante, nem quantitatis, cui per se primo convenit quod tota quantitas maneat indivisa, et habere partes ejusdem rationis actu dis­ una in actu, una tamen ejus pars habet tinctas : omnes partes potentiales subs­ esse in subjecto , nempe in permanente tantial, quandiu manet sub eadem quanti­ parte substanliæ; et alia pars non habet tate, sicut sunt actu una substantia, sic esse in subjecto, illa videlicet, quæ parti etiam subsistunt per subsistentiam, quæ suhstantiæ in corpus Christi conversæcorest actu una : hæc enim nequit magis respondebat : in quo non apparet minor multiplicari, quam natura, quæ per illam repugnantia, quam in eo, quod una pars terminatur. Ubi vero omnes partes illae suhstantiæ subsistat in toto, sive per ejus potentiales eadem subsistentia subsistunt;, subsistentiam, et quod alia pars ipsi nnita impossibile est, quod earum una per sub­ assumatur ad subsistentiam in Deo : sicut sistentiam divinam subsistat, aliis etiam ergo primum illud non repugnat, sic etiam per eandem non subsistentibus, ut supra non implicat hoc posterius. ostendimus : ex opposito namque inferre­ Huic objectioni posset facile, et non frior tur esse, et non esse actu eandem naturam, absque fundamento satisfieri negando an- solu,I(·· et substantiam. Quando autem quantitas tecedens, aut potius ejus suppositum : per se dividitur ; substantia ei substans ad nam valde verosimile est, quod in casu ejus divisionem etiam secatur : et quæ objectionis pars quantitatis manens in prius dicebantur partes potentiales, fiunt subjecto desinat continuari alteri quanti­ inactu duo tota : idemque de subsistentia, tatis parti, quæ suhstantiæ conversæ in et existentia similium rerum dicendum corpus Christi correspondebat ; quamvis est. Id quippe generaliter convenit rebus hujusmodi separatio nequeat sensibus de­ homogeneis : induunt enim rationem unius, prehendi. Cum enim naturaliter Geri non aut plurium in actu per continuationem, possit, quod eodem numero quantitas aut separationem quantitatis, cui subsunt. habeat partim esse in subjecto, et partira Unde eo, quod post separationem una aqua non esse in subjecto ; consêquens est, quod (et idem dicendum de similibus), possit supposita conversione unius partis poten­ assumi, alia non assumpta; minime sequi­ tials suhstantiæ in corpus Christi, per­ tur, quod idem proportionabiliter possit manente alia suhstantiæ parte; fieri ne­ dici de eisdem, cum actu sunt una aqua, et queat , quod perseveret eadem quantitas sub una quantitate indivisa. Cujus respon­ indivisa absque novo, et præcedenti su­ sionis vis, ut magis comprehendatur, reperaddito miraculo. Quod tamen absque colat lector principia apud N. Complut, urgenti aliqua ratione admittendum non jU lococit. num. 50, qui optime illa declarant, est : et hæc in tali casu minime occurrit. ; · et fulciunt. Unde magis fateri oportet, quod conse­ ■’ 53. Sed oppones : nam fieri non repucratio eo modo, sive intentione exercita ! ' gnat, quod permanente indivisione quanti­ dividit reipsa quantitatem separando par­ tatis, una pars potential is substanliæ uni tem a parte; licet sensibiliter nulla ap­ I parti actuali quantitatis correspondons des­ pareat disconiinuatio. Sicut etiam ubi una truatur, altera parte potential! suhstantiæ pars arboris corrumpitur, et cadaverica non destructa : ergo pariter non repugnat, Iit, aliis partibus sanis, vivisque perma­ quod ex illis partibus potentialibus subs­ nentibus; sensus nullam deprehendit distantiae uni et eidem quantitati in actu corcontinuationem quantitatis in superficie respondentibus, una assumatur ad divinam exteriori; et tamen intellectus judicat vere subsistentiam, altera non assumpta, sed ibi adesse : quia repugnat saltem naturali­ subsistente per subsistentiam creatam. Con­ ter eandem numero quantitatem inhærere sequentia patet a paritate. Et antecedens subjectis numero distinctis, ut sunt lignum est certum: si namque sacerdos intendat vivum, et lignum mortuum. Nec enim miSalniaiil. Cars, thcolug. funi XIV. 13 194 Ali i nugis txpediU respon­ sio. Db INCA BN ΑΓΙΟΝ E. nus fundamentum habet intellectus tide il- I lustratus, ut supposita consecratione cum illo modo, judicet unam partem polentialem substantiæ separari ab aliasobstaniiæ parte, et converti in corpus Christi ; et consequen­ ter fieri etiam separationem inter partes quantitatis illis substantiis partibus respon­ dentes ; licet sensibiliter appareat eadem numero quantitas absque ulla divisione. Qua doctrina supposita evanescit omnino vis objectionis. Sed respondemus secundo, omisso an­ tecedenti, negando consequentiam. Et disparitas est : nam in eo, quod quantitas habeat aliquas partes in subjecto, et ali­ quas non in subjecto, nulla occurrit im­ plicatio, ut supponitur : sed quod eadem pars substantiæ subsistat per subsistentiam propriam sive ipsi connaturalem, et simul per subsistentiam alienam, repugnat prop­ ter ea, quæ .supra expendimus. Hoc autem contingeret, si pars actu unita assumeretur ad subsistentiam divinam : quoniam eo ipso, quod maneret unita, subsisteret per subsistentiam totius compositi, quæ tunc maneret, et non posset non partibus actu unitis communicari : cum totum non sit aliud, quam omnes partes simul sumptæ, et unitæ. Unde satis liquet ad argumen- | tum, sive majorem explicationem difficul­ tatis : nam longe difficilius est, quod ali­ quid sit positive in se, sive in suo toto, et simul positive in alio; quam in eo, quod aliquid secundum unam partem sic in subjecto, et secundum aliam sit negative per se; hoc est, non in a io. Potestque id convinci exemplo ipso in contrarium al­ lato : nam licet non repugnet, quod ea­ dem numero quantitas secundum unam sui partem sit in subjecto, et secun­ dum aliam partem subjecto non bæreat, ul non repugnare supponit objectio : ni­ hilominus impossibile est, quod perse­ verante unitate numerica ejusdem quanti­ tatis, una ejus pars sil in uno subjecto, et alia ejus pars sit in alio : quippe implicat idem numero accidens esse in subjectis numero distinctis. Idem autem proportiohabiliter contingeret, si eadem pars sub­ stantiæ esset unita proprio composito, et Subsisteret in Deo : haberet enim esse po­ sitive in suo loto, per propriam tam hujus, quam partium unitarum subsistentiam sub­ sistente; et simul haberet esse positive in alio, nempe in Deo, ad cujus subsisten­ tiam assumeretur : in quo ipso clauditur negatio subsistendi in se, sive in suo toto sibi connaturali : quod manifestam claudit contradictionem. ; 54. Secunda, et universalior ratio nostræ resolutionis potest itu proponi : nam1·*"·· repugnat subsistentiam totalem, sive to­ nu. tius compositi esso compositam ex subsis­ tentia divina, et subsistentia creata : sed id inferretur, si una pars actu unita assu­ meretur ad subsistentiam divinam, aliis partibus, et toto non assumptis : ergo re­ pugnat, quod una pars unita, aliis non assumptis assumatur. Consequentia palet. Et minor ostenditur : quoniam subsisten­ tia totalis, sive totius compositi complec­ titur subsistentiam partium : sed una pars in tali eventu subsisteret per subsisten­ tiam divinam, et alia pars subsisteret per subsistentiam creatam : ergo subsistentia totalis, sive totius compositi esset compo­ sita ex subsistentia divina, et subsistentia creata. Major etiam probatur : tum quia generaliter repugnat subsistentia totalis composita ex pluribus subsistentiis, ut ostendimus disp. præced. dub. I, § 5. Tum quia esto, admitteretur compositio ex subsistentiis creatis, repugnat tamen quod subsistentia divina intret aliquam compositionem propter imperfectionem par­ tis, et propter subordinalionem ad lo­ tum. Confirmatur primo : quia subsistentia C^ttmateriæ, et subsistentia formai, si semelQ1·’’ darentur, eodem modo compararentur in­ ter se, ac ipsa materia, et forma (idemque de aliis subsistentiis, et partibus, quibus correspondent, debet intelligi) : sed im­ plicat, quod Deus in aliquo ordine habeat rationem partis, et ordinetur ad totum : ergo pariter repugnat, quod habeat offi­ cium subsistentiæ partialis, ex qua sub­ sistentia totalis coalescat. Probatur conse­ quentia : nam quod Deus nequeat uniri per modum partis, non provenit ex eo, quod non contineat eminenter perfectio­ nem cujuscumque partis ; sed quia in conceptu partis clauditur essentialiter im­ perfectio subordinaiionis ad totum : luce autem ratio etiam o:currit in subsisten­ tiis ipsarum partium, cum essentialiter ordinentur ad subsistentiam totalem ex cis coalescentem, ut salis ex se, et ex ipsa proportione ad partes, quas terminant li­ quet. v ■ Confirmatur secundo : quoniam impiieat, quod subsistentia totius compositi sil una, si semel constat ex subsistentiis parI tium, nisi prædictæ subsistentiæ habeant ahquam I DISP. IX, DUB. IV. aliquam unionem inter ko neo hanc ha beru possunt nisi per compositionem, vel continuationem : sed impossibile est, quod aliquod puedicatum divinum uniatur per compositionem, aut continuationem : ergo impossibile est, quod subsistentia di­ vina uniatur ut subsistentia) unius partis, ex qua constituatur una subsistentia totius compositi. Probatur minor : quia ad com­ positionem requiritur, quod illius extrema comparentur per modum vel potentiæ re­ cipientis, vel actus informantis : et utriusque ratio repugnat divinæ perfectioni. Ad continuationem autem requiritur, quod extrema sint ejusdem rationis : et impli­ cat prædicatum divinum esse ejusdem ra­ tionis cum aliquo extremo creato. ’·-■ Confirmatur tertio : nam si subsistentia divina uniretur parti unitænon se commu­ nicando toti composito, sequeretur Deum ita unitum existere, et non.existere per exis­ tentiam divinam : quod implicat contradic­ tionem. Existeret quidem per existentiam divinam, quia impossibile est, quod existât per existentiam creatam ; cum hæc sit actualitas, et perfectio rei existentis. Et non existeretperexistentiam divinam, quia exis­ teret per existentiam totius compositi, quæ esset creata : partes enim non vendicant sibi aliam existentiam, cum habeatur esse de­ pendentor a toto, ut liquet ex dictis disp. •:'J· præced. dub. 1, §5. — Confirmatur ulti­ mo : quia non minus repugnat una subsis­ tentia coalescens ex subsistentia divina, et subsistentia creata, quam una existentia i composita ex existentia divina, et existenί lia creata : sed impossibilis est hujusmodi I compositio in existentia, ut ostendimus i 'oco proxime cit. et eadem disp. dub. 3, i fere per totum, et specialiter § 3, ergo si­ militer repugnat prædicta compositio in j subsistentia. Quæ tamen necessario admitI tenda esset, si una compositi pars subsisI teret per subsistentiam divinam, et alia • pars per subsistentiam creatam. Sicut enim I partes subsistentes non se haberent dispai rate, sed unum aliquod constituerent ; alias I immerito dicerentur, et supponerentur esse : panes : sic etiam earum subsistentiæ deI berent habere.unionem aliquam, et unam ; lotaem subsistentiam constituere, ut sa£ tis ex ipsis terminis liquet. Nec vis hujus I fandamenti aliqua via dirui potest, quam b·. aon praeluserimus locis citatis : unde opus t.‘· aon est alia adjicere w. Contrarium nobis dicendi modum ” taentur ex Thomistis Medina in præs. art. { IQ5 1, dub. 1. Alvarez disp. 22, conci, 4, licet Alnrez excludant assumptionem materiæ prim®. Cipullus art. cit. dub. 2, £ 6, opinionem Cipotsuam restringens ad partes intégrales com- us' positi habentis formam substantialem divisibilem. Sed generalius procedunt Suarez disp. 4, sect. 3. Granados Tract. 6, disp. 3. Bonae spei disp, 7, dub. 2, et alii plu- iM* res ex Junioribus, qui universaliter afiirmant ex partibus actu unitis posse unam assumi ad subsistentiam divinam, alia, aut toto non assumptis. Sed motiva, quibus isti, et illi ducuntur, parum urgent, et convulsa relinquuntur ex dictis tam hoc g quam aliis locis in eo relatis. Fundamentum enim Ju­ niorum est, quod non minus multiplicent subsistentias, et existentias, quam partiales rerum eniitates : unde colligunt posse divi­ nam subsistentiam subrogari loco cujusvis subsistentiæ partialis, sive pars assumenda sit unita, sive non. Cæterum hoc diluitur duplici via jam insinuata : primo quia fal­ sum est dari subsistentias partiales, ut os­ tendimus disp. præced. dub. 1, § 5. Secundo quia contrario princip.o permisso impos­ sibile est, quod ex subsistentia divina, et alia subsistentia creata partiali fiat una subsistentia totalis, sive totius compositi, ut num. præced. ostensum est. Thomistæ autem relati moventur, quia censent for­ mas materiales separatas esse capaces di­ vinæ subsistentiæ : unde censent idem de eisdem unitis dicendum esse. Hoc autem motivum nihil urget suppositis hactenus dictis : nam $ 2 ostendimus repugnare, quod forma materialis separata assumatur ad subsistentiam divinam. Deinde hoc per­ misso, minime inferretur idem tenendum esse de eadem actu unita : quia id minime fieri posset, quin divina subsistentia com­ poneret cum creata aliquam subsistentiam totalem, et se haberet per modum partis : quod tamen repugnat, ut proxime diceba­ mus. Unde licet anima rationalis separata, sit capax subsistendi per subsistentiam di­ vinam ; cum sit forma per se subsistens : nihilominus actu unita nequit assumi, nisi tota humanitas assumatur. Denique funda­ mentum Cipulli ad singularem exceptionem in partibus integralibus actu unitis non est aliud, quam illud, quod proposuimus, et diruimus num. 52 et 53. Nec alia argu­ menta occurrunt, quibus opus sit satisfa­ cere. 196 UE INCARNATIONE. Consectaria prxcedentis doctrina:. Dees DOS JO! llit âSSOœcre Β2ΐθ:3.ϋ œnsio· DC27« 56. Ex hactenus dictis facile colligitur decisio aliarum difficultatum, quas D. Thom. proponit in articulis seq. hujus quæstionis circa impossibilitatem, aut mi­ norem congruentiam naturæ assumenda'. Infertur enim primo nec possibile, nec congruum fuisse, quod Deus assumeret naturam humanam communem, sive abs­ tractam ab omnibus individuis, et prout præcise importat prædicata specifica, sive iJ.Ttom. essentialia. Ita D. Thom. in præs. art. 4, cui subscribunt omnes expositores. Et pro­ batur quia natura humana nequit habere prædictam communitatem, sive abstractionem, nisi vel secundum esse, et a parte Aristot. rei, ut Platonici sentiebant apud Aristot. 7. Metaph. text. 28 et 45, vel secundum concipi, et esse in intellectu : apprehen­ dimus enim naturas specificas absque con­ ditionibus individualibus. Neutro autem sensu fuit possibile, nec congruum, quod Deus assumeret naturam humanam com­ munem, ut constabit ostendendo singulas hujus corollarii partes. Nam in primis impossibilis est natura communis secun- | dum esse, sive quæ existât a parte rei I absque conditionibus individualibus, ut I Aristot. et alii Philosophi probant com- I muniter contra Platonem : ergo ex parte naturæ assumendæ repugnat, quod Deus assumat naturam communem secundum esse. Præterea licet possibilis esset natura communis secundum esse ; non posset per­ sonari, aut subsistens fieri nisi per subsis­ tentiam, aut personalitatem eodem modo communem, et eidem naturæ proportionatam : hæc enim correspondentia necessa- I rio desideratur inter extrema assumptio­ nis : atqui subsistentia, aut personalitas divina non est aliquid commune in essendo ; sed peculiaris, et individua subsis­ tentia, et personalitas ; alias non posset constituere determinatam personam : ergo ' Deum assumere naturam communem se­ cundum esse repugnat non solum ex parte naturæ assumendæ, sed etiam ex parte personæ assumentis. — Quamvis autem assumptio naturæ communis secundum esso foret possibilis ; minime tamen esset conveniens ad finem Incarnationis : quo­ niam Deus decrevit assumere carnem, ut nos salvos faceret mediis tuo merito, et satisfactione : quas operationes minimo posset elicere in natura communi secun­ dum esse : hæc enim solum inllueret in operationes communes, eidemque proportionatas ; quibus tamen nullus meretur, aut satisfacit : nam sicut tales operationes abstrahunt a circumstantiis, sic etiam a bonitate morali, ac subinde a ratione me­ riti, et satisfactionis : non ergo congruit, quod Deus assumeret naturam communem secundum esse. Quæ motiva evidentius adhuc probant nec possibile, nec congruum fuisse, quod Deus assumeret naturam humanam com- ΐιϊίΐ munem secundum concipi, vel prout habet esse in intellectu. Primum liquet : quia i«n. si natura communis secundum intelligi dicatur talis in ordine ad intellectum divi­ num non est aliud, quam ipse Deus intelligens, aut repræsentans talem naturam : impossibile autem est Deum assumere Deum, vel naturam Dei ; cum non distin­ guatur a se ipso, et tamen ad assumptio­ nem requiritur distinctio realis inter ex­ trema. Si vero dicatur communis secundum intelligi in ordine ad intellectum creatum; idem alia via ostenditur : quia prout sic non distinguitur ab speciebus intelligibilibus eam repræsentantibus : quæ tamen assumi non possunt ad subsistentiam di­ vinam : tum quia ex generali conceptu accidentis sunt incapaces subsistentiæ, ul dub. seq. constabit : tum quia ex peculiari ratione specierum intelligibilium nequeunt esse immediate nisi in intellectu. Repugnat igitur Deum assumere naturam communem secundum intelligi. — Posterius autem, nempe id, licet fuisset possibile, non fuis­ set conveniens ad finem Incarnationis, sa­ tis liquet : quia Deus assumpsit naturam humanam, ut hominibus in ea visibilis ap­ pareret, juxta illud Baruch, 3 : Post hxc tn Br , terra visus est, el cum hominibus conversa-n&·^· tus est : natura autem humana existons præcise in intellectu non est visibilis : ergo congruum non fuit, quod Deus assu­ meret naturam communem secundum intelligi. Præserlim quia prædictum modum Deus non tam assumeret, quam intelligeretur assumere, pararetque hominibus non veritatem, sed magis fictionem quandam Incarnationis, ut optime vidit de Damasc. D. P? lib. 3 de fide cap. 11, ubi ait : Deus fer- ss:. i bum incarnatum non eam, quæ nuda con1 temptatione consideratur, naturam assumpI sit ; non enim Incarnatio hoc, sed deceptio, | el fictio Incarnationis esset. Hæc DISP. IX, DUB. IV. Hæc sunt, quæ tradit D. Thom. in hoc art. ct satis evincunt propositas assertio­ nes. Sed circa ejus mentem dubitant In­ terpretes, quid præcipuo intenderit, Pt . 'trf· ostendere voluerit. Nam Cajelan. sentit S. Ductorem non tam voluisse evincere i Impossibilitatem, quam incongruentiam I in assumendo naturam communem. Quod haud obscuro ostenditur ex eo, quod in introductione quæstionis, ubi dividit ejus i articulos, hunc ita proponit : Quarto utrum fdisstl conveniens, quod assumpsisset nalu. ram humanam a singularibus separatam. I Nec absimilis est titulus, quem postea proponit : Ulrum Filius Dei debuerit assu­ mere humanam naturam abstractam ab om• ilibus individuis. Hæc enim non ita possi­ bilitatem absolutam respicere videntur, quam congruitatem. Suarez autem in ComI ment, oppositum opinatur, sentit enim D. Thomam voluisse excludere possibilita. tem talis assumptionis, quod sibi persuai det, et probat ex motivis, quibus utitur S. Doctor : nam possibilitatem excludunt, a ut constat ex proxime dictis. Sei hoc dissiiium, quod componere non multum reI ta- fert, facile, et recte conciliat Nazarius in L~‘ præs. controv. unie, in fine. Concedendum ’ enim est Cajetano, quod D. Thom. priI mario solum intenderit versare difficulta­ tem circa incongruentiam assumptionis naturæ communis, ut plane evincit uter­ que titulus. Cæterum secundario, ex con­ sequenti, et occasione difficultatis extendit resolutionem ad prædictæ assumptionis , impossibilitatem, ut liquet ex motivis, quæ expendit, ct Suarius bene demons' irai. 57. Infertur secundo possibile, quidem ; esse, sed congruum non fuisse, quod Deus I assumeret omnes humanitates, quæ reperiuntur in omnibus aliis individuis, sive suppositis humanæ naturæ. Sic docet D. Thom. in pries. quæst. art. 5, et tradunt, ? aut potius supponunt communiter Scholastici in 3, dist. 1, ubi Scotus quæst. 3. ■•»1. Durand, quæst. 4, art. I. Gabriel quæst. I '2, art. 3. cum aliis. Sed est observandum, [ quod cum D. Thom. inquit non fuisse conveniens, quod natura humana in om­ nibus suis suppositis assumeretur a Verbo; et similiter cum in titulo illius art, inqui­ rit, an Filius Dei debuerit assumere na­ turam humanam in omnibus individuis; minime intendit, aut facit sensum compo­ situm, et quasi natura humana possit simul esse in propriis ejus suppositis, aut H 197 individuis, et assumi ad divinam subsis­ tentiam : id quippe supponit esse impossi­ bile ex dictis art. 3 hujusmet qmestionis, ut ipse salis se declarat in corp, articu i illis verbis : Cum in natura assumpta non sil considerari aliud suppositum præter per­ sonam assumentem, ut supra dictum esi; si non esset humana nalura nisi assumpta, sequeretur, quod non esset nisi unum sup­ positum humanæ naturæ, quod esi persona assumens. Quod satis constat ex supra dictis dub. 2. Loquitur itaque D. Thom. in sensu diviso, et præcisive a suppositis creatis, et est sensus difficultatis, an omnis natura humana individua, quæ vel actu est, vel deberet esse in omnibus suppositis humanis, potuerit assumi? Et hoc sensu præsupposito, prima corollarii pars facile constat ex dictis disp. præced. dub. 5, ubi statuimus unam personam divinam posse assumere plures humanitates. Cum enim ex una parte persona divina assumens sit infinita in assumendo, seu terminando et ex alia parte non sit major ratio, quare potius possint assumi duæ humanitates, quam 1res, et quam decem, et quam mille, et sic de aliis, plane infertur personam divinam posse assumere omnes humani­ tates, quæ sunt, vel debent esse in pro­ priis earum suppositis. Per quod tamen minime significamus posse divinam per­ sonam terminare simul omnes humani­ tates possibiles : id quippe repugnat ex parte extremi assumendi, cum prædictæ humanitates sint infinitæ syncategorematice, et nequeant simul categorematice ad actum extendi et reduci. Sed significamus omnes humanitates, nulla excepta, po­ tuisse assumi eo modo, quo possunt esse; sive, et in idem redit, potuisse Deum ita res disponere, quod nulla humanitas esset in proprio supposito, sed omnis humanitas divinæ subsistentiæ uniretur : Idque satis evincit motivum proxime insinuatum, ad­ junctis, quæ loco citato tradidimus. Secunda vero pars corollarii, nempe id non fuisse conveniens, ostenditur multi­ pliciter. Primo : quia conveniens fuit, quod ab uno supposito divino assumeretur una tantum natura : ergo non fuit conveniens, quod assumerentur omnes. Consequentia patet. Et antecedens suadetur : nam con­ veniens fuit, quod uni supposito una na­ tura corresponderet, ut sic in tali supposito servaretur unitas non solum ex parte sub­ sistentiæ terminantis, sed etiam ex parte naturæ assumptæ, quippe hujusmodi cor- Sed i o. esset eongruun;. 193 Objec­ tio. DE INCARNATIONE nisi*. respondentia, et proportio convenientia municet amicis, quantum potest : orgo ’ sumpsit quodammodo intensive omnem quaslam esi. Qiue ratio probat conveniens conveniens fuit, quod Filius Dei uniretur non solum humanam, sed etiam creatam fuisse, quod Deus non solum non assume­ naturæ humanæ, quantum potuit. | naturam : quia omnis alia natura habet ret omnes humanitates, sed nec duas, nec Respondetur distinguendo majorem, II- ei.._ convenientiam cum humanitate assumpta plures. Secundo, et magis specialiter, quia 1 lamque concedendo do unione possibili l». in aliquo gradu entis. Undo Marc. ult. et conveniens est naturam humanam habere i servato fine Incarnationis, qui fuit salus ad Ilom. I, homo appellatur antonomaslice multitudinem suppositorum, qua» ei natu- I generis humani : sed neganda est, si in-, omnis ereptura. Atque ideo assumpta illa raider convenit ; sicut e converso natura» telligatur absolute, et absque respectu ad humanitate, omnes naturæ dicuntur quo­ angelica» convenit esse, in uno tantum in­ talem finem. Et deinde distinguendo mi­ dammodo assumptio, juxta illud ad Ephes. dividuo : sed praedicta multitudo tolleretur, norem eodem modo, negamus absoluto I : Instaurare omnia in Christo, quæ in cce­ si omnis humanitas fuisset assumpta ad consequentiam. Quia prædictus finis om­ tis, et quæ in terra sunt in ipso. I bique subsistentiam divinam : ergo non fuit connino impediretur, si omnes humanitates affatim splenduit summa communicatio, in veniens, quod fieret adeo universa is as­ fuissent ad personam divinam assumptio : quam bonitas, et charitas inclinant, ut fu­ sumptio. Minor liquet : nam ut inquit non enim essent homines peccatores, ac sius exposuimus in Comment, art. 1 , D. Thom. in natura assumpta non est subinde nec egentes redemptione; sed om­ quæst. 1, num. 2. considerare aliud suppositum, quam perso­ nes potius forent ejusdem simpliciter di­ k;s 59. Infertur tertio possibile quidem nam assumentem, eo quod natura creata gnitatis. Ad probationem autem minoris, wù fuisse, quod servato etiam fine Incarna­ quatenus huic docl’rinæ opponi potest, res­ relinens propriam subsistentiam nequeat tionis, videlicet redimere hominem a pecassumi ad divinam, ut dub. 2 ostendi­ pondet optime D. Thom. in solut. ad 2, o.Tt;a. calo. Deus assumeret naturam, quæ non his verbi- : Dicendum, quod dilectio Dei ad mus : ergo si omnis humanitas assumere­ ~ai haberet originem ex Adamo : nihilominus tur, nulla humanitas haberet suppositum homines manifestatur non solum in ipsa as­ •is. magis conveniens fuisse, quod assumeret proprium : atque ideo tolleretur supposi­ sumptione humans naturæ; sed prxeiput humanam naturam ex primi illius hominis torum multitudo. Tertio, quia ad dignita­ per ea, quæ passus est in humana' natura genere. Utramque hujus consectarii parI !^a'tem docet D. Thom. in hac quæst. art. tem Filii assumentis pertinet esse primo­ pro aliis hominibus , secundum illud ad ■•n’ult. docet etiam D. August, lib. 13 de genitum inter multos fratres, sive filios Ilom. 5: Commendat autem Deus suam chaTrinit. cap. 10, ubi ait : Ferum ostenda­ Dei adoptivos : hæc aulem excellentia rilalem in nobis, quia cum inimici essemus, mus non alium modum possibilem Deo de­ impediretur, si omnis humanitas fuisset Christus pro nobis mortuus est. Quod locum fuisse (cujus potestati omnia æqualiler ' ad filium assumpta : tum quia non daren­ non haberet, si in omnibus hominibus natu­ subjacent), sed sanandæ miseriæ noslræ contur plura supposita naturæ humanæ, ut ram humanatis assumpsissel. Perlinet enim I wwnliorem alium modum non fuisse. Et proxime dicebamus .· tum quia licet essent ad perfectionem chariiatis, et cujusvis ree­ I j in eodem lib. cap. 18 inquit : Poterat Deus plures homines, omnes tamen forent ejus­ ls amicitiæ non solum se communicare hominem aliunde suscipere, non de genere dem dignitatis, ut ex se liquet. Quarto, amicis ; sed etiam alios actus exercere, in I istius Adæ, qui suo peccato obligavit genus quia assumptio- omnis humanitatis impe­ quibus illa perfectio resplendet; præsertim humanum : sed melius judicavit, ut de ipso, diret finem Incarnationis, nempe redimere in patiendo, et subeundo damna pro ami­ quod victum fuerat, genere assumeret homi­ genus humanum, et satisfacere pro culpis cis. Unde idem D. Thom. infra quæst. nem Deus, per quem generis humani vincehominum : data enim tali hypothesi nec 46, art. 3, inquit : Dicendum, quod tanto ( ret inimicum. Et prima corollarii pars fafuisset peccatum originale, nsc opus esset aliquis modus convenientior est ad assequen­ ' cile constat ex dictis disp. 2, dub. 1; nam satisfactione : omnis quippe homo esset dum finem, quanto per ipsum plura concur­ ■ I licet finis Ihcarnationis fuerit redimere gehypostatice Deus totius peccati expers, et runt, quæ sunt expedientia fini. Per hoc II nus humanum a peccato non utcumque, nullius satisfactionis indignus, ut ex se autem, quod homo per Christi passionem est Ii $ed per viam condignæ satisfactionis, sive liberatus, mulla concurrerunt ad salutem constat. Non igitur fuit conveniens, quod recompensationem secundum rigorem jushominis pertinentia præter liberationem ho­ omnis humanitas assumeretur. • titiæ ; nulla tamen repugnantia fuit in eo, minis a peccato. Primo enim per hæc homo 58. Sed oppones hanc secundam corol­ ' quod persona divina prædictam satisfactio­ larii partem non salis cohærere cum prima. cognoscit, quantum Deus hominem diligat : nem offerret in alia natura, quam ex Adæ Quod ita ostenditur : nam conveniens fuit, el per hoc provocatur ad Deum diligendum, m|| stirpe non assumeret : cum in qualibet quod Filius Dei uniretur, et se communi­ in quo perfectio humanæ salutis consistit. 1 alia natura assumpta potuerit elicere actus caret naturæ hominum, quantum potuit : Unde Apost. dicit ad Ilom. 5 : Commendat meritorios infiniti valoris, quibus æqualised unire sibi potuit omnes, et singulas suam charitatem Deus in nobis, quoniam ! ter, et superabundanter satisfaceret pro humanitates : ergo conveniens fuit illas cum inimici essemus, Christus pro nobis j omnibus tam Adæ, quam aliorum peccatis : sibi unire, atque ideo omnem humanitatem mortuus est, etc. Quæ omnia chariiatis i ergo etiam supposito fine Incarnationis assumere. Consequentia patet. Et minor signa, atque argumenta impedirentur, si I possibile fuit Deum assumere aliam natu­ liquet ex prima corollarii parte. Major au- omnis homo fuisset persona divina ; sive, ram quæ non esset ex Adamo. t“in probatur : quia opus Incarnationis et in idem redit, si omnis humana natura I Μκ Secunda vero pars, nempe convenieftprocessit ex charitate Dei erga homines assumpta fuisset ad divinam subsisten­ i ït I juxta illud Joan. 3 : Sic Deus dilexil mun­ tiiiimum fuisse assumere naturam ex tiam. Addendum est, quoi licet Deus t va. dum, ut /ilium jutnn unigenitum daret : Adami propagine, probatur multipliciter. assumpserit unam præcise naturam hu­ charitas autem præstat, ut quis sc com- manam numero ; in ea nihilominus as­ Primo, quia Deus hoc modo ostendit erga sumpsit DDB. IV. 199 homines majorem charitatem : cum illis fuerit conjunctus non solum in natura, sed etiam in cognatione, ut propensiori af­ fectu eorum ageret causam juxta illud Apostoi. ad Hebræ. 2 : Qui sanctificat, etqui sanc­ tificantur ex una omnes. Et deinde : Debuit per omnia fratribus similari absque peccato, ut fidelis esset pontifex, nempe tanquam fra­ ter, et cognatus. Secundo quia prædicto modo ostendit etiam majorem justitiam, ad quam perlinet, ut qui peccavit, ipse, quan­ tum fieri potest, satisfaciat : et conse­ quenter oportuit, quod satisfaceret persona non solum ejusdem naturæ, sed etiam ejusdem generis. Tertio quia tali modo magis manifestavit suæ potentiæ virtutem ; cum ex massa (alias corrupta) segregare, et assumere potuerit naturam ad universale totius massæ remedium. Quarto, et ultimo, ut alias rationes omittamus, nam ita para­ vit gloriosiorem victoriam, et majorem ho­ minis exaltationem dum ex illo genere evasit diaboli victor, quod per diabolum victum fuerat, juxta illud, ipsum (ut plures legunt Genes. 2), nempe mulieris pecca­ tricis semen, conteret caput tuum. Quæ subtilitate, et pietate æqualibus optime expendit Cajet, ad hunc art. his verbis : Siste paululum in secunda (articuli) ratione, et intellige nimium quid de nostra dignitate explicari per hoc, quod nobis peccatoribus victis collatum est vincere per caput ex nobis sumptum : longe enim dignior sum, quia Dei filiationem cum sprevissem peccando, factus sum filius Dei in persona, factus sum Deus in persona. Mullum enimmihidignitatis collatum fateor, quod ex inimico faclus sum amicus Dei ; quod qui offendi, satisfeci; qui demerui, merui; qui vicius sum, vici etiam diabolum, ct triumphavi de ipso ; qui eram in regione longinqua, et vulneratus a latronibus, faclus sum Dominus angelorum. Sed omnes superat dignitates, quod factus sum Deus personali­ ter : quod mei generis tam infirmi, tamque corrupti, ac Deo inimici, mei, inquam, ge­ neris unus verus est Deus, non participative, sed substantialiter. Ad majorem ergo pecca­ toris hominis dignitatem spectat, quod de stirpe peccatrice carnem assumpsit Deus. 60. Nec refert, si opponas plura ex praedictis motivis, si quid valent, evincere conveniens fuisse, quod Deus assumeret naturam humanam, non solum ex Adæ propagine, sed etiam illammet numero, quæ in Adamo fuit, et peccavit : sic enim magis verificaretur illam naturam vincere, quæ fuerat victa; majorque correspon- I DE INCARNATIONE 200 denlia observaretur inter peccatum, et saEBfrva- tisfactionem. Non, inquam, refert : quia ,ur' attentis omnibus non expediebat, quod eadem numero humanitas Adami assume­ retur ob plura, et satis gravia inconvenien­ tia. Tum quia non decuit Deum assumere naturam, quæ aliquando fuit sub peccato, et ipsi abominabilis. Tum quia non potuit talis Adæ natura assumi, quin ipsius per­ sonalitas destrueretur, ut liquet ex dictis dub. ! et 2, quod est inconveniens, ut tradit D. Thom. quæst. præced. art. I ad 3. Tum denique (quod ex præcedenti in­ ferturi, quia si Deus assumeret naturam Adami, hic necessario desineret esse; ac subinde non posset recipere beneficia, et pflectus redemptionis per Christum : quod est contra rationem universalis redemptio­ nis, et opponitur fini Incarnationis. Unde licet oportuerit assumere naturam ex Ada­ mo, non tamen ipsius humanitatem. DUBIUM V. Utrum Deus possit assumere naturam accidentalem. ! • · Sensus ipæstio» ois. !.L £ sumens suam subsistentiam rei assumpl® communicet, ot habeat illam ut quod : sicut proportionabililer habet de facto sa­ cram Christi humanitatem, ut magis ex dicendis constabit. Quocirca pnetermisja possibilitate aliorum modorum unionis inter accidentia, et Deum, quos, ubi opus fuerit, attingemus, præsens difficultas in eo consistit, utrum natura accidentalis possit immediate uniri subsistentiæ divinæ, seu per illam terminari. Diximus semel, et iterum immediate : nam si de assump­ tione, sive unione mediate sermo fiat, pars affirmativa liquido constat ex mysterio In­ carnationis : ubi persona divina habens ut quod immediate humanitatem, habet etiam ut quod mediale ejus accidentia, ut magis apparebit ex disputat, seq. quæ erit de par­ tibus assumptis. 8 Profertur sententia negans, cl duplici ratione fulcitur. Gl. Dicendum est implicare, quod sub­ sistentia divina communicetur naturæ ac­ Decisio hujus difficultatis posset ex dic­ cidentali ; et consequenter quod Deus prætis dubio præcedenti per modum corollarii dictam naturam assumat. Hæc secunda proponi. Sed placuit illam seorsim versare : assertionis pars, quæ directe respondet tum ut morem gereremus Recentioribus, dubii titulo, evidenter infertur ex prima: qui illam specialiter tractant .* tnm, et quia a-sumere aliquid nihil aliud in præpraecipue, quia rectus procedendi ordo pos­ senti materia importat, quam illud trahere tulare videbatur, quod prius proponeren­ ad divinam subsistentiam, et ipsum unire tur, quæ pertinent ad omnem naturam in eodem subsistere quod, habente simul substantialem tam completam, quam in­ ut quod et naturam propriam, et naturam completam : et deinde progrederemur ad assumptam. Unde implicat, quod aliquid naturam accidentalem. Porro hujus voca­ possit assumi, quin possit terminari per bulo omnia, et singula accidentia compre­ divinam subsistentiam, ipsique uniri. Si hendimus, quin opus sit ad singulorum ergo hoc posterius repugnat naturæ acci­ considerationem descendere : quia motiva dentali; consequens est, quod etiam repu­ hinc inde circa hoc dubium occurrentia gnet assumi ad Deum. Quocirca nullus est, generalia sunt, ut ex dicendis constabit; qui illud concedens hoc neget. Utramque licet in aliquibus specialis aliqua repu­ autem assertionis pariem docet D. Thomas gnanti® ratio valeat inveniri, ne assumi statim referendus. Cui subscribunt Joan, a queant. Unde certum apud omnes videtur, S. Thom. disputat. 7, art. 3, | Sequitur cibr-n. quod Deus non potest assumere imme­ secundo, Cabrera in præs. art. 1, disputat. ■ diate, v. g. relationem, aut operationem 5, num. 1, 4. Cipullus ibi dub. 3 Godoi <£,,7 j vitalem, et similia : quia hæc important disputat. 18, § 7, numer, 124. Gonet dis- N· ·«· | essentialem conjunctionem vel ad ratiomen putat. 9, art. 3, conci. 1. N. Laurentius Lm rcsi fundandi, vel ad alia principia. Procedit controv. il, g 1, num. 6. Lorca disp. 27, VHi|SfL itaque difficultas indefinite, et attendendo num. 18. Vazquez disp. 30, cap. 5. Sua­ Sara ad generalem rationem naturæ accidentalis, rez disp. 14, sect. 4, et alii plures. an videlicet ex vi hujus repugnet, quod Probatur primo ex D. Thom, in 3 ad Sato I assumatur ad Deum. Annibald. dist. 5, quæst. unie. art. 1, ubi «π. a Assumi autem proprie loquendo est trahi disputat, an persona assumpserit naturam Tt:& ad subsistendum in Deo, ita quod Deus as­ humanam, et pro parte negativa proponit hoc DISP. JX, DUB. V. 201 hoc argumentum, quod in sumina ita so quod uniatur subsistentiæ divinæ sub con­ habet : Natura accidentalis nequit assumi : ceptu subsistentiæ. Antecedens autem pro­ ergo nec natura substantialis. Majorem, batur : quia subsistere importat esse per opponit, compositionem facit compositio subs­ se, non solum negative, sive per exc'usiotantia ad substantiam, quam accidentis ad nem dependentiæ actualis a subjecto i sed substantiam : sed persona divina non csl etiam positive, sive cum repugnantia ad susccplibilis additionis secundas : ergo multo essendum in subjecto sustentationis, et de­ minus prima'. Ad quod argumentum cum pendentiæ : atqui natura accidentalis est posset negaro minorem , si juxta ipsius incapax habendi hunc modum essendi per sententiam natura accidentalis esset asse : licet enim possit divinitus separari a sumptibilis ad divinam subsistentiam; il­ subjecto , semper tamen importat ordi­ lam tamen minime negat : sed palam con­ nem ad illud ; cum in sua essentia consti­ cedit, discrimen constituens quantum ad tuatur per dependentiam aptitudinalem ab assumptionem inter naturam accidentis, et eo : nam ejus esse est inesse. ut dicit Boetius, substantia?. Ad illud, inquit, quod objicitur et explicat D. Thom. loco citato : ergo in contrarium, dicendum, quod si fieret ad­ natura accidentalis est incapax subsis­ ditio substantias per modum compositionis, tendi. major esset. Sed non sic sit in proposito : Confirmatur, et declaratur primo : quia ConGcimmo per modum associationis. Accidens natura accidentalis ita est incapax subsis- mj,,° 1 vero non potest addi nisi per modum com­ tendi, sicut natura substantialis est incapax positionis, cum ejus esse sit inesse, ut dicit inhærendi : sed natura substantialis sic Boetius. Ergo ex sententia S. Doctoris essentialiter est incapax inhærendi, ut nec natura accidentis nequit addi immediate per divinam potentiam inhærere possit : personæ diviqæ, nec assumi ad subsisten­ ergOj natura accidentalis ita'est incapax ce- tiam ipsius. — Nec inde colligere licet subsistendi, ut nec per divinam virtutem (ut tàcitæ objectioni occurramus) quod subsistere valeat. Consequentia patet a idem sentiat de unione accidentis cum paritate. Et major est certa : tum quia in­ existentia divina. Nam quidquid sit de hærere importat specialem modum depen­ possibilitate hujus unionis, quam infra dendi a subjecto, quem natura substantia­ discutiemus num. 66, ea consequentia il­ lis ex se non habet/. impossibile autem est, legitima est, et aliena a mente D. Tho. in quod natura) substantialis habeat per divi­ eo loco. Tum quia expresse agit de unione nam virtutem)aliquem modum dependendi ad personam, quæ eadem omnino est cum a subjecto, quem ex se non habet; licete unione ad subsistentiam, et ab illa, quæ converso possit per hujusmodi virtutem est in existentia distinguitur. Tum quia absolvi ab aliqua dependentia, quam ex se loquitur de unione naturæ extraneæ, per haberet : ergo impossibile est, quod natura quam Deo fieret aliqua additio : quia ad­ substantialis inhæreat. Tum etiam quia ditio intervenit in unione ad personam; inhærere importat esse secundum, suppo­ siquidem hæc habet ut quod rem assump­ nens in subjecto esse primum, et simplici­ tam : sed non reperitur in unione, ad so­ ter : natura autem substantialis nequit lam existentiam, cura ista non comparetur supponere in suo susceptivo esse primum, per modum habentis, sed per modum ac­ et simpliciter; cum ipsa potius communi­ tus complentis, et perficientis rem, quæ cet prædictum esse : ergo repugnat natu­ existit, ut loco cit. magis constabit. ram substantialem inhærere. Major autem ta. 62, Deinde probatur ratione desumpta in qua poterat esse difficultas, videtur per ex D. Thom. in verbis relatis : quoniam se nota .< quia sicut 'esse] per se’est modus natura accidentalis incapax est subsistendi : proprius naturæ substantialis, ita esse in ergo repugnat, quod natura accidentalis alio est modus proprius naturæ,accidentauniatur subsistentiæ divinæ sub conceptu lis : et quemadmodum esse per se fundat subsistentiæ. Consequentia patet : quoniam negationem esse in alio, sive inhærendi ; implicat, subsistentiam divinam uniri sub sic etiam esse in alio fundat negationem conceptu subsistentiæ, et non constituere essendi per se, sive subsistendi : ergo na­ tura accidentalis ita est] incapax subsis­ extremum, cui unitur subsistens : sicut tendi, sicut natura’substantialisjjest inca­ generaliter implicat uniri formam subjecto, » 3 et non communicare ipsi suum effectum pax inhærendi. Confirmatur secundo, et declaraturam- Seconda, formalem primarium; ergo si Jnatura acci­ piius : quia natura accidentalis non est dentalis est incapax subsistendi, repugnat, 202 DE INCARNATIONE. magis capax subsistendi, quam format subs­ tantiales materiales : sed h» sunt simpli­ citer incapaces subsistendi, et hac ratione nequeunt ad divinam subsistentiam assu­ mi, ut ostendimus dub. præced. § 2 ; ergo natura accidentalis est incapax subsistendi, et quod assumatur a«l subsistentiam divi­ nam. Cætera constant, et major ostendi­ tur : tum quia cum subsistere sit actus valde perfectus, nequit convenire rebus im­ perfectioribus, ubi repugnat magis perfec­ tis : sed form® substantiales materiales sunt ex suo genere longo perfectiores, quam natura accidentalis, ut ex se liquet : ergo na­ tura accidentalis non magis est capax subsis­ tendi, quam forma» substantiales materia­ les. Tum etiam quia subsistere est actus de genere substantial, ut infra magis expli­ cabimus : atqne ideo form® substantiales minus distant a praedicto actu, quam na­ lura accidentalis : ergo hæc nequit habere 1 majorem capacitatem ad subsistendum, j quam ille. Tum denique (et est ratio a prio- i ri, quam prosequimur), nam ideo formio substantiales materiales sunt incapaces sub­ sistendi, quia licet divinitus possint exis­ tera separatæ a materia; tamen semper di­ cunt ordinem ad illam sicut ad subjectum dependenti®, ut loco citato fusius expendi­ mus : sed hæc eadem ratio militat in na­ tura accidentali : quamvis enim possit a subsistentia divina separari; nihilominus semper importat respectum ad ipsam sicut ad subjectum veræ dependentiæ; cum prædictus ordo, sive aptitude sit eidem essen­ tialis : nequit igitur esse magis capax subsistendi, quam formæ substantiales ma­ teriales. Unde omnia, quibus ostendimus repugnare, quod form® materiales subs­ tantiales assumantur ad subsistentiam di­ vinam, probant etiam eandem repugnan­ tiam in eo, quod assumatur accidentalis natura. Et evasiones, quæ huic discursui adhibere possint, manent præclusæ loco citato, quem lector repetat, ne actum aga­ mus. • 63. Dices : licet natura accidentalis non sit capax subsistentiæ in hoc sensu quod sil subjectum supposAabile, quod præcise probat ratio a nobis facta cum suis confir­ mationibus; nihilominus est capax modi essendi per se, ut liquet in accidentibus Eucharistiæ, quæ non sunt in subjecto. Id vero sufficit, ut subsistentia divina possit eisdem uniri, non quidem constituendo suppositum, sed supplendo præcise. illum modum essendi perse, cujus sunt capacia. Quod satis est ad intentionem, et veritatem opinionis contraria». Potestqun id magis de­ clarari ox supra dictis dub. 3, nam licet natura irrationalis non sii personabitis , potest tamen uniri personalitati divinæ, non quidem ut constituit personam, sed ut præcise constituit suppositum, aut subsis­ tens, ut ibidem explicuimus n. 35. Sed hoc nihil est. Primo, quia deserit Pmi;: principalem difficultatem, et divertit ad t:f· aliam longo diversam. Inquirimus enim, an natura accidentalis valeat ad Deum as­ sumi? Ad quod opus est. quod sit forma­ liter in supposito divino tanquam iu ha­ bente quod, et quod do illo in concreto prædicetur. Id autem minime salvari po­ test, quin subsistentia divina sub concoptu subsistentiæ naturæ accidentali communi­ cetur, eamque constituat in Deo subsisten­ tem. Et quia hoc repugnat ; merito colli­ gimus repugnare, quod nalura accidentalis assumatur ad Deum. Unde quod subsis­ tentia divina possit sub alia expressione communicari naturæ accidentali (a quo nunc præscindimus, et de quo infra dice­ mus), minime attingit diflicultatem præsentem, nec diruit rationem a nobis fac­ tam. Secundo quia licet natura accidentalis sit capax essendi per se negative, hoc est, extra subjectum, sive absque dependentia actuali, et exercita a subjecto ; nihilomi­ nus non est capax essendi per se positive, sive cum repugnantia ad essendum in sub­ jecto ; cum vice versa ordo ad subjectum, et capacitas ad essendum in illo sicut in susceptivo per veram sustentationem, et dependentiam, sit omni accidenti essen­ tialis. Quinimo et ipse modus essendi per se si esset aliquid positivum), hanc ean­ dem conditionem deberet habere ; cum vere esset aliquod accidens. Unde minime admittimus, quod accidentia Eucharisti® habeant modum essendi per se positive ; sed quod solum sint per se negative, ut suo loco dicemus infra quæstione 77. Ut autem divina subsistentia posset natur® accidentali communicari saltem ut præstans modum essendi per se ; opus erat, quod talis natura esset capax essendi per se positive : quia subsistentia divina nequit loco negationis, sed loco I subrogari —__Λ · · * * alicujus I positivi, cujus vices gerat ; cum ipsa non I sit negatio, sed quid positivum, ut ex se liquet. Eo vel maxime, quod accidentia semel separata a subjecto, ex se habent negationem essendi in illo (quod importat esse pei se negative) absque aliquo ei su­ peraddito. DISP. IX, DUR. V. frCltW J4W 4‘13 s'il· peraildito. Undo nihil est, quod eidem prwstot subeletentia divina quantum ad prodictum modum essondi perse. 64. Probatur secundo eudoin assertio alio fundamento : quia repugnat comple­ mentum proprium substantial in genere substantia] communicari accidenti : eed subsistentia ex sua propria ratione est complementum proprium substantiæ in gmiere substantias : ergo repugnat, quod subsistentia communicetur accidenti : at­ que ideo repugnat, quod subsistentia di­ vina illi communicetur. Hæc secunda con­ sequentia patet ex prima : nam quod repugnat subsistentiæ ex communi subsistenti® conceptu, repugnat omni subsis­ tenti® tam creatæ, quam divinæ. Prima vero consequentia legitime infertur ex promissis. Minor autem est certa : quia propria ratio subsistentiæ est, quæ cons­ tituit subjectum quod tam ad existendum, quam ad recipiendum, et operandum : sed existera, recipere, ct agere ut quod est proprium substantiæ, ut distinguitur ab omni alio, quod substantia non est : ergo subsistentia ex sua speciali ratione est complementum substantiæ in genere subs­ tanti®. Idque docent communiter omnes Philosophi, in eo distinguentes substan­ tiam ab accidenti, quod illa est ens per se, sive aptum ad subsistendum ; istud autem est ens in alio, sive aptum ad inhærendum. Unde nemo negat subsistentiam per­ tinere determinate ad genus substantiæ, ut satis liquet ex dictis disp. præced. dub. I, § 1 et 2 et 4. Major denique ostendi­ tur : quia accidens habet incapacitatem essentialem ad ea, quæ sunt propria subs­ tanti® in genere substantiæ : unde impli­ cat, quod accidens sit radicale, et principale principium generandi, quia hoc est pro­ prium naturæ substantialis in suo genere : sed cum prædicla incapacitate minime coliærcrc potest, quod proprium substantiæ communicetur accidenti : ergo si subsis­ tentia est complementum proprium subs­ tanti® in genere substantiæ, ut ostensum est; repugnat, quod subsistentia commu­ nicetur accidenti. Confirmatur : quia sicut existentia est actus, et complementum entis in esse entis, et sicut inhærentia est actus, et complementum accidentis in esse acciden­ tis, et sicut punctum est terminus, et com­ plementum lineæ in esse lineæ ; sic etiam subsistentia est actus et complementum substant iæ in esse talis : sed implicat, 2(>3 quod existentia compleat nisi ens, et quod inhærentia compleat nisi accidens, et quod punctum compleat nisi lineam : ergo pari­ ter repugnat, quod subsistentia compleat nisi substantiam : atque ileo implicat, quod natura.· accidentali communicetur. 65. Sed oppones : quia subsistentia di- Dissohivina non minus est complementum, aut tur· terminus proprius naturæ divinæ, quam subsistentia in communi sit complemen­ tum proprium naturæ substantialis : et ta­ men hoc non obstante, subsistentia divina potest communicari naturæ non divinæ, sive naturæ creatæ, ut liquet in mysterio Incarnationis : ergo pariter subsistentia poterit divinitus communicari naturæ, quæ substantialis non sit, sed accidentalis. Eademque objectio fieri valet in aliis multis, quæ sunt propria naturæ superioris, et tamen secundum participationem commu­ nicari valent naturæ inferiori, ut liquet in actibus visionis, et amoris Dei in se ipso, et in aliis pluribus. Respondetur omittendo præmissas , et Dissnlvinegando consequentiam. Et ratio dispari- tur· tatis est : quoniam natura substantialis creata est capax subsistentiæ propriæ, ut ex se constat. Unde cum subsistentia di­ vina cbntineat eminenter, quidquid perfec­ tionis est in subsistentia creata, potest vi­ ces ejus gerere, et loco ipsius subrogari. Quod enim subsistentia divina sit propria naturæ divinæ, minime impedit, quod con­ tineat subsistentiam creatam ; sed potius ex eo, quod divina est, fundat prædictam continentiam eminenlialem : quamvis conmunicari minime possit eo modo, utique intrinseco, et infinito, quo complet natu­ ram divinam ad intra. Cæterum subsis­ tentia ex suo genere ita est propria substantiæ, quod naiura accidentalis nullam sibi vindicat subsistentiam etiam acciden­ talem. Implicat enim in terminis, quod sit subsistentia, et sil accidentalis : nam qua parte subsistentia est, excludit subjectum sustentationis , et dependentia? ; et qua parte est accidentalis, illud necessario ex­ poscit. Si autem accidens habet prædictam incapacitatem ad subsistentiam propriam ; nihil est, quod in accidenti suppleatur, aut compleatur per subsistentiam propriam substantiæ vel creatam, vi I divinam : at­ que ideo habet essentialem incapacitatem ad illam. Unde relinquitur, quod subsis­ tere ita ost proprium substantiæ, ut nec secundario, nec per participationem possit communicari accidenti. Eademque propor- « ( ‘*7 204 DE INCARNATIONE tionabiliter differentiæ ratio est in aliis exemplis, quæ in hac objectione insinuan tur : quia in omnibus illis natura inferior habet commensurationem, sive coaptatio­ nem essentialem ad attingendum prædicta objecta, cum contineantur intra latitudi­ nem objecti adæquati specificativi ipsius : sin minus nullo pacto poterit ad ea attin­ genda elevari. Solet autem illi deficere quantitas virtutis proximæ, quam partici­ pat ex influxu causæ superioris, supposita capacitate essentiali. Hoc autem nullum lo­ cum habet in subsistentia respectu natura accidentalis : quia subsistere ita est pro­ prium substantiæ, ut repugnet accidenti, et nullam in eo capacitatem supponat. Un­ de sicut hac ratione intelligere nullatenus potest communicari sensui ; sic subsistere minime potest communicari naturæ acci­ dentali. Decisio incidentis questionis circa existen­ tiam divinam ut communica bilem acci­ dentibus. 66. Si autem inquiras an idem judicium habendum sit de divina existentia, quodnieii-tca· mirum uniri, aut communicari non possit tum. accidentali naturæ ? Respondetur Auctores illos, qui minime distinguunt inter rerum essentias, etexistentias, consequenter asse­ rere, quod divina existentia non sit incom­ municabilis accidentibus; quia cum hæc per suam entitatem absque nullo addito existant; non apparet qualiter effectum, exercitium, vel actualitatem existendi sor­ tiri possint ab existentia Dei sibi commu­ nicata : quod enim est formaliter tale per semelipsunr, nequit fieri formaliter tale per aliud a se diversum. Unde ita sentiunt Suarez, Vasquez, et alii plures, quos dedi- ! Aliquo­ mus disputat, præced. num. 95. —Sed re- 1 rum solutio hæc generalitate tradita minus recte decisio minus propositæ difficultati satisfacit. Tum quia apia. existentiam in creatis distingui a rerum es­ sentiis est sententia expressa D. Thom. et longe probabilior, quam contraria, ut ostendimus in ea disput. dub. 1, g 3, et dub. 3, anum. 72. Unde ex defectu dis­ tinctionis inter essentiam accidentis, et ejus existentiam minime determinari potest, quod accidens nequeat existere per existen­ tiam divinam. Tum etiam quia cum pro­ ponitur præsens difficultas, præscinditur a negatione illius distinctionis, et fit suppo­ Alii qui-stio Cirr.i sitio contraria, ut locum habeat specialedubium fundatum in ipsa natura accidentis ; investigamus enim, an dato, aut supposito, quod existentia divina possit communicari natura* substantiali (sicut de facto commu­ nicatam fuisse Christi humanitati ostendi­ mus disp. cit. dub. 3), possit etiam uniri accidentali naturæ, illamque constituere formaliter existentem ? Et hic est legitimus sensus propositæ quæstionis, cui non bene occurrit generalis illa decisio. Ad quam in hoc sensu negative respon- £5«» dent aliqui Juniores. Et moventur primo : i l sa­ quia esse accidentis est inesse, ut commu­ lin. niter loquuntur Philosophi, et supra num. I'm 60 vidimus ex Boetio apud D. Thomam : unde existentia accidentis est inexistentia, sive inhærentia : sed Deus nequit gerere vices inexistentia?, aut inhærentiæ; ergo nequit communicari accidenti per modum existentiæ. Probatur minor : quia inexis­ tentia, sive inhærentia est unio accidentis ad subjectum, quam Deus formaliter sup­ plere non potest ; cun talis unio necessario dicat imperfectionem. Secundo, quia sub- Scari:, sistentia est ratio recipiendi existentiam, ut diximus disp. præced. dub. 1,^4, sed Deus nequit communicari accidenti in ra­ tione subsistentiæ ut § præced. ostensum est : ergo nec valet communicari sub con­ ceptu existentiæ. Tertio, nam ideo subsis- T«û tentia nequit communicari accidenti, quia subsistentia est determinate quid substan­ tiale, et de genere substantiæ : sed existen­ tia divina non est minus substantialis, nec minus de genere substantiæ, quam subsis­ tentia : ergo existentia divina nequit uniri, aut communicari accidentali naturæ. Quar- Qmru. to, quia illud præcise potest uniri formali­ ter cum aliquo prædicato divino, quod po­ test simul cum illo constituere unum ens per se : quippe Deus nequit venire in com­ positionem entis per accidens : sed ex ac­ cidenti, et existentia divina nequit consti­ tui unum ens per se : ergo existentia divina nequit uniri accidenti. Probatur minor : quoniam ex his, quæ sunt diversi generis, I et ordinis, nequit unum ens per se consti­ tui; divina autem existentia, el accidens pertinent ad diversos ordines, ut ex se li­ quet. Quinio, quia si accidens uniretur Deo Qai». in rationeexistentiæ, non posset non illum denominare : unde quantitas, et albedo, si ad existentiam Dei absumerentur, denomi­ narent illum quantum, et album; sicut hu­ manitas assumpta illum denominat homi­ nem . consequens est absurdum, et irrogans Deo DISP. IX, DUB. V Deo non levem imperfectionem : ergo ac­ cidens nequit fieri existens per existentiam divinam. 67. Sed veriorem censemus contrariam opinionem docentem non repugnare, quod U4. divina existentia uniatur naturæ acciden­ tali, et illam constituat formaliter existenhirtfi. iem. Et sic post alios sentiunt Cabrera art. sn;E* !» disp, 6, num. 6. Joan. aS. Thom, disp. G··';· 6, art. 8. num. 12. Godoi disp. 18, § 11. bJ.Î. X. Ln.Goneldis. 9, art. 3, concl. 2. N. Laurent htl. controv. 11, § 1, n. 7, et alii. Fundamen­ lift tah· tum est : quoniam ex una parte existenMU- tia accidentis distinguitur ab ejus natura : fc id quippe generaliter convenit omni exis­ tentiæ creatæ, ut ostendimus disp. præ­ ced. dub. 1, § 3, et in præsenti debet sup­ poni, ut num. præced. observavimus. Ex alia vero parte existentia divina continet eminenter omnem existentiam creatam. Nulla igitur est repugnantia in eo, quod Deus destruat, aut impediat existentiam creatam accidentis, et loco illius applicet, et subroget suam existentiam divinam , constituendo accidens per illam existens. Palet consequentia : quia repugnantia in prædicta cummunicatione non potest oriri, nisi ex uno ex prædictis capitibus, nempe vel ex defectu distinctionis inter existen­ tiam, et accidens; vel ex defectu continen­ ti® existentiæ accidentis in existentia di­ vina. — Et declaratur vis hujus motivi ab exemplis satis aptis, et similibus : nam Theologi communiter docent, et explicant, quod Deus unitus fuerit humanitati in ratione personalitatis ; quia personalitas creata humanitatis distinguitur realiter ab illa; et quia personalitas divina continet eminenter personalitatem creatam. Simili­ ter Theologi satis communiter affirmant Deum posse uniri cuilibet naturæ creatæ etiam irrationali in ratione subsistentiæ : quia subsistentia distinguitur a natura crea­ ta; et quia omnis creata subsistentia con­ tinetur eminenter in divina. Denique Tho­ mistæ communiter tuentur Deum posse uniri naturæ substantiali in ratione exis­ tentiæ, quinimo de facto sic unitum fuisse sacræ Christi humanitati, ut statuimus disp. præced. dub. 3, quia existentia crea­ ta distinguitur realiter a tali natura, et continetur eminenter in existentia divina. Eadem autem ratio occurrit in existentia accidentis : distinguitur enim realiter ab ejus natura, et continetur eminenter in existentia Dei. Ergo consequenter fateri oportet, quod existentia divina possit com- 205 municari naturæ accidentis loco subsistentiæ creatæ, et iilarn constituere formaliter existentem. Confirmatur destruendo præcipuum Ad­ Confir­ versariorum fundamentum : nam quod matio. supposita distinctione reali inter acci­ dentis essentiam, et existentiam, et sup­ posita etiam hujus continentia in exislentia divina ; natura accidentis non posset fieri formaliter existens per divinam existentiam sibi communicatam, et uni­ tam; proveniret ex aliqua imperfectione reperta in tali communicatione, quam Deus subiret : atqui nulla inde arguitur in Deo imperfectio : ergo suppositis prædiclis principiis, minime repugnat, quod Deus suam existentiam communicet naturæ accidentali. Probatur minor : quia talis imperfectio, si ibi occurreret, sita esset vel in eo, quod existentia substantialis actuaret accidentalem-naturam ; vel in eo, quod obiret munus formæ informan­ tis. Primum autem non est imperfectio: aut inconveniens : quia non minus distat subsistenta divina a natura creata, quam existentia substantialis ab accidentali na­ tura : et tamen natura creata potest fieri ■ formaliter subsistens per subsistentiam di­ vinam , ut liquet in mysterio Incarna­ tionis : ergo pariter natura accidentalis potest fieri formaliter existens per existen­ tiam substantialem. Et ratio est proportionabiliter eadem : quia videlicet non obs­ tante prædicta distantia, subsistentia divina continet eminenter creatam, et existentia substantialis continet eminenter acciden­ talem : unde queunt loco earum subrogari. Secundum etiam nil obest : quoniam licet existentia sit quidam actus, et forma; ni­ hilominus non petit uniri determinate per informationem, et veram receptionem in subjecto ; sed satis est, quod uniatur per terminationem eo proportionali modo, quo subsistentia communicatur. Unde huma­ nitas Christi existit per existentiam di­ vinam , quin hæc in ea recipiatur , aut limitetur per aliquam informationem : communicatur enim ad instar termini, ut constat ex dictis disp. præced. dub. 3. Nulla igitur occurrit imperfectio, ob quam negemus existentiam divinam posse com­ municari naturæ accidentali, ut magis constabit diluendo contraria motiva : Ejtendiquod in similibus difficultatibus est pro asserenda Dei potestate fundamentum ur- acciJengentius. daaeta 68. Prius tamen observandum est Joan- na. ‘206 FuJcilur. DE INCARNATIONI nem a S. Thom. loco cit. ctalios quosdam I eadem ; quia existent ia'creata distinguitur ‘ ‘ limitare nostram resolutionem ad accij ­ tam a subsistentia, quam ab inhærentia; dentia separata a subjecto : sentiunt enim,, | et continetur eminenter in existentia dlquod constituta in tali statu sint capacia 1 vina ; et nullam ex suo genere dicit imdivinæ existentiæ, quoniam in hoc nulla I perfectionem : unde si existentia divina clauditur imperfectio. Contrarium vero potest communicari natur® substantiali, et naturæ accidentali non habentibus modus opinantur de accidentibus actu inhærentibus ob oppositam rationem : qnia videli­ ί proprios subsistentia*, et inhærentiæ; sic cet existentia accidentiam inhterentium etiam communicari potest eisdem, quandiu retinent tales modos, suntque in proprio vel est inexistentia, sive existentia in alio, quod imperfectionem sapit, et Dei existen­ supposito, vel subjecto : id quippe nec exclu­ tiæ repugnat. —- Sed displicet Inoe limi­ dit distinctionem, nec continentiam, nec in­ ducit imperfectionem ex parte existentiæ. tatio : nara destituitur solido fundamento. Quod si opponas repugnare existentiæ Prro> Quippe in accidentibus actu inhærentibus distinguere oportet inter inhærentiam, quæ divinæ esse in alio sicut in subjecto, sive^®^ inhærere : ergo nequii esse existentia rei est modus unionis ad subjectum, correspondeique modo subsistentia; in substan­ inhærenlis, sive existentis in alio. Res­ tia ; ot inter existentiam, quæ est ultima pondetur negando consequentiam , quæ minus recte ex antecedenti infertur ; nam actualitas accidentis, et actus ex se omni­ bus rebus communis. Quamvis autem prior optime coluerat, quod existentia divina ille modus ex sua propria ratione imper­ non dependeat a subjecto, et quod nihilo­ minus talem dependentiam permittat in re, fectionem dicat Deo repugnantem, et sup­ pleri formaliter nequeat per aiquod præ- quam constituit existentem ; quia actual, ct existentem constituit per modum actus dicatum divinum : posterior tamen nullam imperfectionem ex generali sua ratione puri, sive forma; non receptæ. Sicut idem importai; sed abstrahit ab inhærentia, et proportionabiliter contingeret, si commu­ nicaretur naturæ substantiali in proprio separatione accidentis : unde accidens in supposito creato ." natura enim vere depen­ utroque statu eandem existentiam impor­ tat. Quare sicut Deus potest supplere exis· deret a tali supposito; a quo tamen nul­ tentiam creatam in accidenti separato, sic lam dependentiam haberet existentia divina tali naturæ communicata. Et de facto hu­ etiam potest in conjuncto, sive inhærente, manitas Christi dependet vere a partibus, subrogando utrobique propriam existentiam divinam. Diversitas enim utriusque status ex quibus intrinsece constituitur, habetque non iit formaliter in ipsa accidentis exis­ dependentiam ab aliis etiam causis : a qui­ tentia, sed in aliis modis eam præcedenti- bus tamen minime dependent subsistentia, bus. Unde existentia divina accidenti inet existentia divinæ eidem humanitati for­ hierenli communicata minime diceretur maliter unitie. Sic itaque conciliari recte inexistentia, vel inhærentia ; sed diceretur i potest, quod existentiæ divinæ repugnet existentia rei inexistentis, et inbærentis. I inhærere; et quod nihilominus permittat Potestque id magis confirmari, et de­ suo terminabili, sive naturæ accidentali, clarari exemplo existentiæ naturæ subs­ quam existentem formaliter redderet, actu tantialis : quia existentia divina potest inhærere, sive dependere a subjecto. communicari non solum naturæ substan­ 69. Motiva vero contrariæ opinionis Occorrilar tiali separatae a modo propriae snbsisten- i num. 66, proposita parum urgent. Ad pri­ priuo tiæ, et extra proprium suppositum, ut mum enim patet ex proxime dictis : nam ronin· rise contingit in humanitate Christi ; sed etiam quod communiter asseritur, quod esse ac­ opiaia* naturæ in proprio supposito et retinenti cidentis est iuesse, non sic accipi debet, ul nis mo­ modum subsistentiæ creatæ, ut constat ex existentia accidentis sit inhærentia, sive tito. dictis disp. pneced. num. 89. Cum igitur unio accidentis ad substantiam : id quippe modus inhærentiæ comparetur ad acciden- I manifeste apparet falsum in accidentibus talem naturam, sicut modus subsistentiæ Eucharistiie, quæ vero retinent suam exis-» ad naturam substantialem ; sequitor, quod tentiam, el tamen subjecto non hærent. si existentia divina potest communicari Sed illius axiomatis sensus est, quod to­ naturæ accidentis separati, et nudi a modo tum esse accidentis est in ordine ad sub­ inhærentiæ ; possit etiam eidem commu­ jectum ita ut inhærentia aptitudinalis pernicari conjuncto, et retinenti prædiclum I tineat ad ejus essentiam, et inhærentia modum . Et ratio est proportiombiliter J actualis sit valde connaturalis eidem. Cum quo DI8I\ IX, DU1L V. quo componitur, quod ipsius existentia dis­ tinguatur tam ab ejus essentia, quam ab inliærentia, et unione ipsius ud subjectum. Undo licot Deus nequeat supplere formali­ ter in accidenti prædictam unionem, sive iüliærenliain, ulargumentum bene probat; minime sequitur, quod non possit supplere existentiam, el loco existentiæ creatæ com■ municarl : oppositum enim constat ex dictis. ;;·.ι»τ Ad secundum respondetur majorem so· Ium verifteari in substantia, cui subsisten­ tia est ratio connaturalis recipiendi existen­ tiam; secus in accidentibus, qui existentiam habent, licet subsistentiæ sint incapacia. Unde licet Deus nequeat illis communicari in ratione substantiæ, ut % præced. osten­ dimus ; potest tamen ob oppositam ratio­ nem eisdem uniri sub conceptu existentiæ. — Ex quibus patet ad tertiam : quia sub­ sistentia non solum est substantialis, sed etiam de genere substantiæ, sive comple­ mentum illius quatenus talis : unde acci­ denti repugnat : et ideo Deus sub conceptu subsistentiæ nequit naturæ accidentali com­ municari. Sed accidens est capax existen­ tiæ propriæ accidentalis. Et licet existentia divina sit formaliter substantialis, est ta­ men eminenter accidentalis; cum eminen­ ter contineat, quidquid perfectionis est in .existentia propria accidenti. Unde potest ipsius loco communicari. Sicut etiam po­ test supplere vices existentiæ creatæ : quia licet formaliter creata non sit, sed divina, continet tamen eminenter rationem exis­ tentiæ creatæ, et potest seclusis imperfec­ tionibus, et altiorimodopræstare, quidquid illa imperfecte in suo genere commu­ nicaret. Quod potest magis explicari exemplo apud omnes recepto subsistentiæ divinæ eommunicatæ humanitati Christi loco sub­ sistentiæ propriæ. K&»· Nec refert, si objicias existentiam subs­ tantialem non posse constituere nisi exis­ tens perse, quippe, quæ nequit constituere formaliter existens in alio, qui est effectus proprius existentiæ accidentalis : sed acci­ dens non habet capacitatem, ut liatexistens per se; alioquin posset subsistere; quod negavimus g praecedenti : ergo accidens est incapax, ut fiat existens per existentiam entitative substantialem, qualis est subsis­ tentia divina. Id, inquam, non refert, sed ^■faciledispellitur ex hactenus dictis :quia ad proprium conceptum existentiæ sive subs­ tantialis,sive accidentalisnon pertinetpræslare peràeitatem, vel e.-seilatem inal o : hæc 207 enirn sunl munera propria subsktentiæ, et inhærentiæ, quæ arerum existentiis, or es­ sentiis distinguuntur, ut statuimus disput. præcod. dub. 1, § Sed ad munus existenliæ in suo generali conceptu solum spectat rem constituere formaliter simpliciter extra nihil, sive extra omnes simpliciter causas in esse quieto : quidquid sit, an res, quæ denominatur existens, sit etiam subsistens, vel inluerens, vel separata a subjecto : hæc enim alia forma, aut modo proveniunt. Quamvis autem accidens non habeat capa­ citatem ad essendum per se, saltem posi­ tive ; habet tamen capacitatem ad exis tendum, ut nemo negat. Et hujusmodi capacitatem explere potest existentia divina, quin ad hoc re erat, quod sit en litati ve formaliter substantialis : nam ut diximus, ad ipsam sub munere existentiæ non per­ tinet præstare perseitatem, sed esse extra causas; quidquid sit de modis præviis ad existendum. Unde ex eo, quod accidens non sit capax essendi per se positive, quod est subsistere; non sequitur, quod incapax sit existentiæ divinæ sub solo munere exis­ tentiæ. 70. Ad quartum; negamus minorem : quia ex accidenti, el existentia divina fie­ ret unum ens per se, non quidem in esse naturæ, sed in esse unius entis participialiter : fieret enirn unum ens existens : si­ cut modo ex accidenti, et ejus existentia propria fit unum ens. Ad probationem au­ tem in contrarium respondetur, quod li­ cet ex pluribus entibus pertinentibus ad diversos ordines nequeat fieri unum ens per se, quando sunt plura simpliciter in actu, sive alterent ia proprias existentias; potest tamen fieri unum ens per se modo prædic­ to, quando non allerunt diversas exislentias; sed unum trahitur ad esse alterius. Et hoc modo uniretur accidens existentiæ divinæ : non enim retineret existentiam propriam, sed adæquate per divinam existoret. Unde esset unum ens per se, ut ens per se distinguitur ab ente per accidens. Potestque hæc doctrina magis explicari exemplo subsistentiæ divinæ communicatæ humanitati Christi : quippe illius unionis extrema non minus distant, nec minus per­ tinent ad diversos ordines, seu genera, quam accidens, et existentia divina : et nihilominus constituunt unum ens per se, non quidem in esse naturæ, sed in esse entis completi nominali ter, sive in ratione subsistentis : quia humanitas non affert existentiam propriam,'sed trahimr ad esse Snisfil qi.ario nwln o. r *·’ I > .Alr 1 J: s; 15 I I I Π1 Ij F· t·’ 208 DE INCARNATIONE. personæ divinæ in ea subsistentis ut doh.Trocj. cet D. Thora. supra quæst. 2, art. 6 ad 2, et observavimus disp. 3, num. 79. Sic igitur licet accidens, et existentia divina valde differant, et nequeant unam naturam constituere; possunt tamen uniri ad cons­ tituendum unum ens per se participialiter, sive in ratione existemis, ubi accidens non affert existentiam propriam, sed trahitur ad divinam. D-Liisr Ad quintum respondet Gonet disp. cit. q05ft num. 87, quod Deus in tali bypotesi non denominaretur quantus, aut albus, quia hujusmodi denominationes solum attri­ buuntur subjecto inhærentiæ, quod Deus non esset. Sed concedit, quod denomina­ retur habens quantitatem, et albedinem : sicut Verbum in triduo unitum animæ • Christi non denominabatur animatum, sed habens animam. Fallitur tamen in hoc, quod ultimo loco concedit : quia ut aliquid de aliquo prædicetur, debet ab illo haberi, et in eo esse : unde opus est, quod ad ip­ sum comparetur vel tanquamad subjectum vel saltem tanquam ad suppositum, in prædicto autem casu Deus neutro modo se haberet ad accidens; non quidem ut sub­ jectum, ut ex se liquet; nec etiam ut sup­ positum, siquidem non uniretur in ratione subsistentiæ, ut tradit ille Auctor, et g præcedenti ostensum est : unde nec dice­ retur quantus, nec habens quantitatem. Sed potius vice versa denominaret quanti­ tatem tanquam susceptivum existentiæ, di­ vinæ sub cujus munere ipsi uniretur : quia in prædicta unione Deus non se haberet per modum susceptivi, vel habentis quod, sed magis per modum formæ unitæ quantitati ut suscipiendi ipsius effectum. Hæc igitur denominaretur existens, et habens existenliamDei : sed Deus non diceretur quantus, nec habens quantitatem. Sicut ob eandem proportionabiliter rationem licet Deus unia­ tur mentibus Beatorum in ratione speciei intelligibilis, non dicitur Deus intellectus creatus, nec habens intellectum creatum : sed e converso intellectus creatus denomi­ natur determinatus, et actuates per spe­ ciem increatam, atque habens naturam di­ vinam in esse intelligibili. rentem non repugnaro, quod accidens assu­ matur ad subsistentiam divinam, docent Gabriel in 3, dist. 1, quæst. 2, art. 2. Güiid, Marsilius quæst. 2, art. 3. Almainus dist. 2, quæst. 2. Piligianus dist. 2, q. 2, art. Aiei8. Faber disp. 6, cap. 2. Castillo disp. 7, quæst. 3, punct. 3, et alii. Quibus ex Tho- nul mistis subscribunt Medina in pres. art. 1, dub. 1. Arauxodub. unie. part. 5. Nazarius jjkiu* controv. unie, quæst. 6. Sed Thomistæ non satis se explicant, nec ahud intendere vi- nw. dentur, quam quod accidentia possint trahi ad existentiam divinam, et Deo sub existentiæ conceptu uniri, ut statuimus | præced. et se declarat Alvarez (qui huic Alrao, opinioni suffragari videtur) disp. 22, conci. 5 in principio. Sed quidquid sit de horum mente. Arguitur primo : quia naturam acciden- 1 na­ talem assumi ad subsistentiam divinamnralîg· non est aliud, quam habere a prædicta subsistentia modum essendi per se ; cum esse per se sil subsistere : sed natura acci­ dentalis potest habere a divina subsistentia modum essendi per se : ergo potest assumi ad subsistentiam divinam. Probatur minor : quia natura accidentalis capax est habendi modum essendi per se : ergo potest prædictum modum habere a subsistentia di­ vina. Consequentia patet: quia subsistentia divina continet eminenter omnem modum essendi per se, potestque illum seclusis imperfectionibus communicare. Et antece­ dens suadetur : quia natura accidentalis potest divinitus separari a subjecto, et ita conservari, ut constat in sacramento Eucharisliæ : sed sic separata habet modum essendi per se; cum non sit in alio : ergo talis natura est capax habendi modum es­ sendi per se. Ad hoc argumentum constat ex dictis Di-ι i § 1. Juxta quæ concessa majori, negamus ,ar· minorem. Ad cujus probationem distin­ guendum est antecedens, et concedendum, si inlelligatur de modo essendi per se negative, seu non in alio : sed negari debet, si inlelligatur de modo essendi per se posi­ tive sive de modo positivo, qui fundet i repugnantiam ad essendum in subjecto sustentationis, et dependentiæ; cum enim omni accidenti essentiale sit posse ita exis­ § ΙΠ. tere in subjecto ; repugnat modus, qui ac­ cidenti conferat oppositam exigentiam. El Refertur opinio nostra’ assertioni contrarie deinde negamus consequentiam absolute : cum suis fundamentis. quia subsistentia divina non potest supplere modum essendi per se negative, quem ac* 71. Oppositam uobis sententiam asse I cidcns semel separatum ex vi talis status habet : DIbP. IX, DUB. V. habot : sed si uniretur, conferret ipsi mo­ dum essendi perse positive; cujus tamen ipsum capax non est, ut supra fusius osten­ dimus. Probatio autem antecedentis nihil contra hanc doctrinam evincit : nam quod accidens possit conservari separatum a sub­ jecto, solum probat, quod possit habere modum essendi per se negative, hoc est, absque dependentia a subjecto, cui actu hæreat : sed minime probat, quod possit babero modum, cui repugnet esse in sub­ jecto per veram dependentiam ab illo : et hoc posterius requirebatur, ut diceretur posse habere modum essendi per se posi­ tive, cujus loco subrogaretur, ac vices ge­ reret subsistentia divina. 72. Sed replicabis (et sit secundum (seri argumentum) : quia ubi aliquod ens termia natur naturaliter uno termino ; eo ablato, aut impedito, debet alio termino termi­ nari : sed natura accidentalis naturaliter terminatur modo inhærentiæ : ergo sublato hujusmodi termino, debet terminari alio termino; qui nequit alius esse, quam mo­ dus positivus essendi per se, sive inhæren­ tiæ contrarius : ergo accidens est capax habendi modum essendi per se positive, et corruit responsio proxime adhibita. Utra­ que consequentia legitime infertur ex præmissis. Et minor est certa : nam accidentia naturaliter inhærent subjecto, ac subinde naturaliter terminantur modo inhærentiæ. Major autem, in qua poterat esse difficul­ tas, suadetur inductione : nam si a linea tollamur primum punctum, resultat aliud : et sia quantitate auferamus unam figuram, statim advenit alia : et denique si ab hu­ manitate Christi separaretur subsistentia divina, protinus sequeretur subsistentia propria ; ergo ubi aliquid terminatur uno termino; eo ablato aut impedito, debet resultare. • :t' Confirmatur evertendo motivum a nobis -1J9. · -1 .1 propositum : nam ideo accidens separatum non posset habere modum essendi per se positive, sive fundantem repugnantiam ad essendum in subjecto, quia accidens ex nalura sua habet aplitudinem ad essendum in illo : sed stat bene, quod accidens ha­ beat ex se hujusmodi aptitudinem; et quod nihilominus ex vi modi aut termini illud determinantis habeat repugnantiam ad ossendnm in subjecto : ergo accidens est capax, si separetur habendi modum essendi positive. Probatur minor : quia licet ani­ mal in communi habeat capacitatem, v. g. adlalrandum, vel rugiendum; nihilominus Salamanl. Curs. theolorj. torn. XfV. 209 indeterminatum per differentiam rationalis importat repugnantiam ad prædictos effec­ tus : ct similiter licet humanitas de se, et separata ab omni subsistentia possit indif­ ferenter esso vel in supposito divino, vel in supposito creato; tamen ut determinata per subsistentiam creatam habet repugnan­ tiam ad essendum in divino supposito, ut supra diximus dub. 2; ergo pariter licet accidens ex generali ratione possit esse in subjecto, valebit nihilominus per aliquem modum ipsi adjectum ita determinari, ut nequeat esse in subjecto, atque ideo habeat esse per se positive. Ad replicam, sive argumentum respon- SaiisOt detur majorem non esse universaliter ve- reP1,cæram, sed solum salvari in eis, quæ natura­ liter possunt terminari pluribus terminis ejusdem, vel diversæ rationis : et hoc præ­ cise probant aliqua exempla ad ipsius pro­ bationem adducta, quæ proinde non fundant veram inductionem; cum posât exceptio in aliis fundari. Sic enim, ut cætera omit­ tamus, si ab hac numero relatione aufera­ tur proprius terminus, non statim alius resultat : et si ab hoc extremo unito tol­ latur unio, non propterea advenit alius unionis modus. Quod autem in præsenti materia, ablato ab accidenti modo inhæ­ rentiæ ad subjectum, non resultet alius modus positivus essendi per se; provenit ex radice superius assignata. Quia prædictus modus deberet esse substantialis, vel accidentalis, et uterque repugnat. Substan­ tialis quidem, quia nequit afficere accidens, et ad proprium substantiæ genus restrin­ gitur : accidentalis etiam, quoniam impos­ sibile est accidens vel entitativum, vel modale, cui repugnet esse in subjecto sustentationis, et dependentiæ; cum po­ tius lota accidentis ratio sita in eo sit, quod ad substantiam ordinetur, illamque afficiat : qua ratione non tam dicitur ens, quam entis ens, nec tam esse, quam inesse, ut vulgo loquuntur Philosophi. Implicat igitur, quod accidens amisso modo inhæ­ rentiæ, consequatur alium modum essendi per se positive excludentem ordinem aptitudinalem ad substantiam sicut ad subjec­ tum sustentationis, et dependentiæ, cui se communicet, ut statim magis declarabi­ mus. Ad confirmationem respondemus conce- o.cur.idendo majorem in hoc sensu, quod acci- ,ar dens ex communi accidentis ratione habet maeoni. non solum non repugnantiam quasi nega­ tivam ad essendum in subjecto; sed habet Ii H 21Ü DE INCARNATIONE etiam determinate exigentiam positivam subjecti : in hoc enim ejus essentia secutidum communem rationem consistit. Et in hoc eodem sensu negamus minorem : quia impossibile est, quod illud, quod positive convenit communi rationi accidentis, eidem repugnet secundum aliquem modum, aut rationem differentialom ; quod enim prae­ dicatur essentialiter de ratione communi, prædicatur etiam essentialiter do omnibus rationibus inferioribus sub illa contentis. Probatio autem minoris nullius momenti est : nam quod ad primum exemplum atti­ net, latrare, et rugire non convenit ani­ mali in communi positive, sed solum ne­ gative, sive per non repugnantiam ex vi prædicta rationis communis : quæ est velut in potentia ad omnes differentias inferio­ res : unde optime fieri potest, quod ut determinatum per unam differentiam, et contractum ad unam speciem habeat re­ pugnantiam ad aliam. Oppositum autem contingit in his, quæ conveniunt positive communi rationi animalis, ut vivere, et sentire : impossibile enim est, quod non conveniant etiam positive omnibus ejus­ dem rationis inferioribus : unde repugnat animal, cui vivere, et sentire repugnet. Et hoc modo se habet inhærentia aptitudina­ lis ad communem rationem accidentis : quocirca impossibile est accidens aliquod vel entitativum, vel modale, cui non con­ veniat esse in subjecto. Et consequenter fieri nequit, quod accidenti separato ex vi alicujus modi eidem additi repugnet in subjecto esse, fundetque perseitatem posi­ tivam. Minus adhuc urget secundum exem­ plum : quia humanitas non est de se indif­ ferens ad subsistentiam creatam , et subsistentiam divinam; sed juxta connaturalem sui exigentiam determinatur ad proprium : licet quia divina continet emi­ nenter propriam, possit miraculose ipsius loco uniri, et vices gerere. Cum autem dicimus humanitatem terminatam una sub­ sistentia non posse terminari per aliam; solum excludimus simultatem actus, et ne­ gamus posse utramque subsistentiam in Oadem natura componi. Sed non excludi­ mus simultatem potentiæ, sive aptitudinem ûaturæ ad essendum in proprio supposito, etiam cum terminatur per subsistentiam : hujusmodi enim potentia, sive aptitudo est essentialis naturæ creatæ. Quod magis fir­ mat aptitudinem ad inhærendum subjecto Osse ab accidentibus inseparabilem, ut fa­ cile consideranti constabit. 1 . Arguitur tertio : quin non repugnat, 3«m |, quod Deus habeat ut quad accidentia : ergo non repugnat, quod accidentia assumantur ad subsistentiam divinam. Consequentia vi­ detur legitime inferri ex antecedenti : nam ex eo, quod accidentia assumerentur ad di­ vinam subsistentiam, solum inferretur ac­ cidentia esse in Deo sicut in habente quod: sic enim comparatur res assumpta ad sup­ positum assumens : si ergo non repugnat Deum habere ut quod accidentia; sequitur, quod non repugnet accidentia assumi ad subsistentiam divinam. Antecedens autem suadetur : quoniam non implicat, quod Deus uniatur accidentibus per modum subjecti, non quidem ea recipientis, sed ea præcise substantis : quod si praestaret non posset non illa habere, ut quod. Id vero ita de­ claratur : etenim subjectum duo præstat accidentibus: primum quidem illa recipere; secundum vero ea sustentare, ex quibus prius imperfectionem necessario dicit;non sic posterius : sustentare enim ex genere suo perfectionem dicit, ut liquet in Verbo sustentante humanitatem : ergo licet Deus nequeat uniri accidentibus secundum om­ nia munera subjecti, illa videlicet reci­ piendo, et sustentando; potest tamen eisdem uniri in ratione subjecti secundum munus praecise sustentationis. Confirmatur ; quia Deus potest supplere Coair· omnem causalitatem creatam non dicen­ molio. tem imperfectionem : sed quod subjectum sustentet præcise accidentia, est quædam causalitas nullam dicens imperfectionem : ergo Deus potest uniri accidentibus per modum subjecti ea præcise sustentantis, et minime recipientis. Major, et conse­ quentia patent. Minor autem suadetur : quia causalitas extrinseca, et effectiva nul­ lam dicit imperfectionem : unde omnes concedunt Deum posse per semetipsum supplere causalitatem causæ efficientis creatæ, producendo effectum, quem ista producere posset : sed quod subjectum sustentet accidentia, proscindendo a re­ ceptione, vel eam excludendo, solum im­ portat causalitatem extrinsecam effecti­ vam : ergo subjectum sustentare precise accidentia est quædam causalitas nullam dicens imperfectionem. I 7 4. Huic argumento sunt, qui respon- Priai 1 deant concesso antecedenti, negando con- irjaaeeli ' sequenliam : quia sentiunt non repugnare, solito. quod accidens sii in Deo tamquam in sub­ jecto solius sustentationis, ut inductæ pro­ bationes evincere videntur; implicare autem, DISP. IX, DUD. V. autem, quod sit in Deo sicut in suppo­ sito, sive, et in idem redit, quod subsis­ tat per aliquam subsistentiam. Datio autem dlsparitatfs fundari potest in ipsa natura accidentis : quippe accidens est incapax subsistendi, sive essendi per se, ut § 1 ostendimus : undo fieri nequit, quod participet effectum proprium subsistontiæ divinæ, vel quod comparetur ad Deum sicut ad subsistentem in natura accidentali. Sed accidens capax est, ut sustentetur in subjecto, quinimo id ex suapte natura petit : unde si Deo non repugnat esse subjectum solius susten­ tationis nullam exercendo causalitatem passivam, aut receptionem, ut argumen­ tum facium probare videtur ; nulla erit repugnantia, quod accidentia uniantur Deo et sint in Deo tanquam in subjecto solius sustentationis. Ita post aliquos Juniores few. Joannes Prudentius tract. 3, disp. 2, sect. '6. Et quidem hæc responsio satis appa­ renter includere videtur vim consequenti® ex illo antecedenti deductae, quatenus op~ ponitur nostræ assertioni. — Sed revera continet falsum, dum sustinet, et tuetur possibilem esse aliquam unionem acciden­ tis ad Deum sicut ad subjectum : quoniam licet recipere, et sustentare effective sint ex genere suo munera diversa ; tamen repogoat, quod aliquid sustentetur ab aliquo sicut a subjecto, et quod in illo non re­ cipiatur : sed repugnat accidentia recipi in Deo : ergo repugnat accidentia esse in Deo sicut in subjecto solius sustenta­ tionis : atque ideo quod illi uniantur tanquam subjecto. Probatur major : quia sustentatio mera, et præcisa ab omni re­ ceptione est purus influxus effectivus dis­ tinctus adæquate ab omni causalitate sub­ jectiva : ergo quod comparatur præcise ut sustentans, et ut nullo modo recipiens neutiquam habet ullam rationem subjecti, sed minus præcise causæ efficientis : ergo vice versa ul aliquid sustentetur ab alio sicut a subjecto, necessario debet in illo recipi. Concedendum itaque est Dpum posse per modum causa: efficientis extrinsecæ sustentare accidentia independenter a subjecto, supplendo influxum effectivum [si quem habet subjectum erga illa, vel eorum aliqua), per actionem ab extrinseco : sed minime est admittendum, quod illis uniatur per modum subjecti, vel ipsa i habeat in se. Præsertim cum rallo sub­ jecti non sit munus puri termini : sed officium recipiendi, Deoque repugnans. I 211 Alitor ergo respondetur ad argumentum Légitima negando antecedens : quia Deus nequit habore ut quo i accidentia, nisi vel per encuamodiim suppositi, aut subsistentiæ illis “°* præstantis esse per se positive ; quod eis­ dem repugnare ostendimus § 1, et conce­ dunt Prudentius, et alii Juniores : vel per modum subjecti ea sustentantis, quod esse impossible constat ex proxime dictis. Ex quibus etiam diluitur antecedentis proba­ tio : nam licet sustentare prout abstrahit a sustentatione pure effectiva, et a sus­ tentatione subjectiva, non dicat determi­ nate imperfectionem, sed ab hoc præscindat nihilominus sustentare per modum subject:, et habentis quod explicat, aut saltem implicat necessario imperfectionem receptionis. Nec enim possibilis est susten­ tatio subjectiva, quatenus distinguitur a sustentatione mere effectiva, quin simul sit receptio, vel inseparabiliter afferat re­ ceptionem in subjecto sustentante. Unde cum Deus nequeat recipere accidentia ; sequitur, quod non possit illa sustentare per modum subjecti. — Per quæ salis Etconpatet ad confirmationem : quia sustentare fir“g!0' accidentia per modum subjecti non dicit puram causalitatem effectivam, sed ne­ cessario etiam importat receptionem ; alias sustentatio subjectiva non esset, sed mere extrinseca, et pure effectiva : quod evacuat intentionem, et vim argumenti. Non enim negamus Deum posse ab intrinseco conser­ vare effective accidentia, supplendo eo in­ fluxu dependentiam, quam habent a sub­ jecto : sed negamus, quod possit illa sustentare per modum subjecti : atque ideo, quod possit illis ulla ratione per mo­ dum subjecti uniri·, et denominari ut quod habens illa. In quo sensu negamus mino­ rem tam primi, quam secundi syllogismi hujus confirmationis, quam nullæ insertæ probationes evincunt. I 75. Sed instant Juniores : nam quod Repliei. munera sustentandi, et recipiendi sint ob­ jective diversa, ut concedimus, sufficit ad hoc, quod Deus possit uniri accidentibus per modum ea sustentantis absque im­ perfectione recipientis : ergo corruit adhi­ bita responsio, et doctrina, qua sententiam ipsorum Juniorum rejecimus. Antecedens probant multipliciter. Primo, nam corpus Christi in Eucharistia unitur quantitati, et accidentibus per modum sustentantis, et non per modum recipientis; alias ab illis reciperet extensionem, et alios effec­ tus : sufficit ergo distinctio prædictorum 212 D 'ruitur* DE INCARNATIONE. munerum, ut aliquid uniatur accidentibus ut ea sustentans, non ut recipiens. Secundo, quia propter eam distinctionem ma­ teria prima recipit animam rationalem, et illam non sustentat ; ergo vice versa valet, quod subjectum sustentet formam aliquam, et eam non recipiat. Terlio, quoniam stat bene, quod aliquid sustentet formam per modum suppositi, et quod illam non reci­ piat, ut liquet in persona Verbi sustentante humanitatem, et illam non recipiente : ergo pariter recte cohaeret, quod aliquid sustentet formam per modum subjecti, ta­ lem formam non recipiendo : id quippe paritatis ratio convincit. Alias oojectiones minoris momenti omittimus, quia ad piæcedentes revocantur et videri possunt apud Godoi disp. 18, § 9 et 10. Respondetur negando antecedens : im­ possibile enim est aliquid uniri alteri per modum subjecti, et illud in se non reciper. Nam primarium munus subjecti in esse subjecti situm est in recipiendo : unde hac ratione seclusa, tollitur vera ratio subjecti in esse talis, et minime adest concursus, uniove per modum subjecti. Quippe non minus convenit subjecto reci­ pere, quam efficienti agere, et fini allicere : quare sicut impossibile est aliquid concur­ rere per modum efficientis, et non agere; vel concurrere per modum finis, et non mo­ vere : sic etiam repugnat aliquid uniri, uel concurrere per modum subjecti, et non recipere. Præsertim cum alia munera, et modi concurrendi, si receptionem excluda­ mus, pertineant ad alia genera causarum, et non ad rationem subjecti, ut facile con­ sideranti constabit. Antecedentis vero pro­ bationes minime urgent. Ad primam enirn respondetur, quod corpus Christi in Eucha­ ristia sicut non recipit quantitatem, et accidentia panis; sic nec illis unitur per modum subjecti ea sustentantis : sed pre­ cise illa sustentat effective instrumentaliter. Qualiter autem illis fiat intime præsens loco substantiæ panis, suo loco constabit infra q. 77. Ad secundam negamus con­ sequentiam ob manifestam disparitatem : quia munus proprium subjecti non est sustentare, sed recipere. Unde per hoc, quod materia recipiat animam, licet eam non sustentet, habet rationem subjecti res­ pectu illius. Sed si aliquid pure sustenta­ ret, et nullo modo reciperet ; minime ha­ beret rationem subjecti, nec exposceret unionem intrinsecam ; sed sortiretur ratio­ nem alterius causæ, præsertim vero effec- tivee, ut supra ostendimus. Ad tertiam negamus etiam consequentiam ob non minus notam differentiae rationem : quia sustentare naturam pnecise per modum suppositi, aut subsistentiæ non est obire munus subjecti, sed magis termini, sive causæ formalis terminativæ : ad rationem autem termini, vel formai terminantis non pertinet recipere, sed terminare, et com­ plere, ut ex terminis liquet : unde stat bene, quod aliquid sustentet naturam per modum suppositi, aut subsistentiæ, licet eam non recipiat. Et hoc modo Verbum sustentat Christi humanitatem, ut fusius explicuimus disp. 3, dub. 4. Cceterum mu­ nus primarium subjecti in esse talis est recipere, et per hoc distinguitur ab omni modo concurrendi aliarum causarum : quo­ circa impicat aliquid alteri uniri per mo­ dum subjecti, et illud in se non recipere. 76 Ex quibus omnibus colligitur diffe- ^i, renlia inter naturam substantialem, et na­ turam accidentalem præ oculis habenda in hac materia, nempe substantialem natu­ ram posse uniri Dei subsistentiæ sub con­ ceptu subsistentiæ, et constituere cum illa unam personam, aut suppositum ; secus vero naturam accidentalem. Cujus differen­ ti» radix in easdem naturas revocanda est : quoniam natura substantialis est de se capax subsistentiæ, iilamque connaturaliter sibi vendicat : unde potest fieri subsistens per subsistentiam divinam loco sibi propriæ communicatam : ex quibus consurget unum suppositum divinum sub­ sistens in natura creata, ut ex professo declaravimus disp. 3, dub. 2, et disp. 8, dub. 2. Sed natura accidentalis est ex natura sua incapax subsistendi, nec subsis­ tentiam naturaliter poscit, sed inhærentiam ; quocirca nequit fieri subsistens, nec uniri subsistentiæ divinæ sub conceptu subsistentiæ ; atque ideo fieri non valet, quod ex subsistentia Dei, et natura acci­ dentis resultet unum aliquid subsistens, vel habens quod accidentalem naturam. Ex qua diversitate originatur aliud ma­ NoU i gis observandum discrimen, videlicet na­ turam substantialem posse in concreto prædicari de Deo, iilamque denominare; non autem naiuram accidentalem. Et ratio desumitur ex dictis : quoniam ut aliquid possit in concreto de alio prædi­ cari, suflicit esso in eo, sicut in habente quod : habitum enim prædicatur in con­ creto de suo habente, ut inductive potest i ostendi, et patet ex communi modo con­ cipiendi. nisi*. IX, cipiendi. Porro dupliciter potest aliquid habere aliud ut quod : uno modo ipsum recipiendo per modum subjecti ; alio modo ipsum terminando per modum suppositi. Licet autem Deus nequeat habere naturam creatam per modum subjecti eam reci­ pientis; id quippe divina; actualitati, ac perfectioni repugnat : potest tamen illam habere per modum suppositi terminantis, quia in hoc nulla occurrit imperfectio, ut locis relatis ostendimus. Unde natura sic habita potest in concreto de Deo prædicari, sicut de subjecto praedicationis : quamvis in esse rei non sit subjectum, sed dumtaxat suppositum naturæ : id enim, quod est suppositum, et habens quod, prædicationi subjicitur. Et hac ra­ tione vere, et proprio dicimus, quod Deus ut homo, supposito Incarnationis myste­ rio. Hæc vero locum non habent in natura accidentali : quia ista nequit esse in Deo sicut in habente quod : non quidem per modum subjecti ; cum subjecti ratio Deo repugnet ob imperfectionem receptionis a subjecto inseparabilem, ut proxime osten­ dimus; nec per modum suppositi; siqui­ dem natura accidentalis est incapax sub­ sistendi, ut liquet ex dictis in hoc dubio. Unde natura accidentalis nec in abstracto, nec in concreto potest de Deo ut res im­ mediate habita prædicari : et subinde repugnat in hoc sensu Deum dici quan­ titatem, vel quantum, et sic de aliis. Quod si Verbum in Christo dicitur quantum; non est denominatio, aut prædicatio im­ mediata; sed ratione humanæ naturæ, quæ immediate fuit assumpta,_et est subjectum quo quantitatis. DUBIUM VI. Utrum natura assumpta habeat appetitum ad subsistentiam propriam sibi connaluralem. iit» 77. Difficultatem istam præcedentibus annectimus, non ut admodum necessa­ w. riam, sed tanquam illarum appendicem, quam videmus excitari communiter a Junioribus. Pro cujus decisione recolenda sunt, quæ diximus tract. 2, disputat. 1, dub. i, et tract. 9, disputat. 6, numer. 3, T',a ubi cum D. Thom. 1 p. quæst. 19, et quæst. 80, art, 1, et aliis locis observavi­ mus, quod appetitus, in communi lo­ quendo, non est aliud, quam inclinatio rei ad suum bonum. Et dividitur in ap- DUB. VI. petitum innatum, ct elicitum. Innatus est propensio, sive inclinatio a Deo rebus in­ dita, quæ absque præviâ cognitione ten­ dunt in propriam perfectionem : qualis est inclinatio levis ad locum sursum et gravis ad locum deorsum. Et hujusmodi appe­ titus non constituit speciale genus, nec distinguitur ab ipsis rebus ; sed divagatur per omnia entia tam substantialia, quam accidentalia, et tam completa, quam in­ completa : omnia quippe suo pondere in proprium bonum propendunt. Unde vel materiæ primæ, quæ imperfectissima est, attribuit Aristot. 1 Physic, text. 82, ap­ Àristot. petitum formarem : identique tradunt com­ muniter Philosophi, et recte expendunt N. Complut, abbrev. loco cit. disput. 3, N. Com quæst. 7. Appetitus autem elicitus 'est plat actus vitalis, quo res tendit in bonum prius cognitum, et apprehensum sub ra­ tione boni : unde constituit speciale ge­ nus potentiæ consecutæ ad potentiam cognoscitivam, et dividitur in appetitum rationalem, et sensitivum, ut communi­ ter docent Philosophi in lib. de Anima, et ex professo tradit D. Thom. I part, quæst. 80. Præsens autem difficultas non extendi­ Dubium non am­ tur ad omnem appetitum tam innatum, plectitur quam elicitum, sed ad solum innatum re­ appeti­ tum vocanda est. Primo quia communis est elicitum. naturæ assumptæ ad subsistentiam divi­ nam : potest autem assumi omnis natura substantialis completa non solum intel­ lectiva, sed etiam illa, quæ cognitionis, et vitæ sit prorsus expers, ut statuimus dub. 3, in qua manifestum est non reperiri ap­ petitum elicitum, ut constat ex immediate observatis : unde præsens difficultas ad so­ lum appetitum innatum reduci debet. Se­ cundo,' quia licet determinaretur ad natuturam intellectivam, aut cognoscitivam, qualis de facto assumpta fuit ad Verbum ; nihilominus manifestum, et citra controver­ siam apparet, quod ista non appeteret appe­ titu elicito subsistentiam propriam, quandiu terminaretur per divinam : quia in natura assumpta ad divinam subsistentiam nequit reperiri ulla inordinatio vel in judicando, vel in appetendo : esset autem contra or­ dinem rectæ rationis, quod natura assumpta ad subsistentiam divinam judicaret sibi convenientem subsistentiam propriam, ii­ lamque appeteret. Cum enim propria sub­ sistentia nequeat cum divina in eadem natura componi, ut ostendimus dub. 2, in judicio, approbatione, et appetitu circa sub- 2H DE INCARNATIONE. sistûatiam propriam clauderetur reprobatio, et abjectio subsistenti® divinae : quod ne­ quit non esse inordinatio, et perversitas ; cum evidens sit praedictam subsistentiam esse in-se maximum bonum prae omnibus creatis : et afferre naturæ assumptœ excel­ lentissimam perfectionem. Unde supposito, quod natura assumpta nequeat appetere subsistentiam propriam appetitu elicito, videndum est, an illam appetat per inna­ tum : circa quem proinde præsens difficul­ tas procedit. Diwio 73. Dividunt autem communiter Philo3ίΐα5* sophi appetitum innatum in desiderium, inuati. et fruitionem, sive complacentiam. Non quia hæc proprie accepta locum habeant in natura non cognoscitiva, seu suapte præcise vi, aut naturali pondere in bonum propendente : sed quia dicuntur tales per analogiam ad appetitum elicitum, seu pro­ prie acceptum, in quo ilii diversi modi pro­ pensionis concurrunt. Experimento quippe deprehendimus, quod in bonum, quod co­ gnoscimus absens, consequi tamen possi­ bile, ducimur per desiderium : illud vero, quod præsens habemus amplectimur per fruitionem, aut complacentiam. Sic igitur natura appetens per innatam propensio­ nem, si tendat in bonum absens, dicitur illud desiderare : si autem illud possideat, dicitur illo frui, et in eo quiescere. Unde D.TLom. D. Thom. 1 p. quæst. 19, art. 1, inquit : Quzlibet res per suam formam naturalem hanc habet habitudinem, ut quando non ha­ bet ipsam, tendat in eam ; et quando habet ipsam, quiescat in ea : et hxc habitudo in rebus carentibus cognitione vocatur appeti­ tus naturalis Unde vulgo dicitur materiam respicere formas, quas non habet, appetitu desiderii, eas vero, quas habet, appetitu fruitionis, et complacenti® : et e converso non dicitur desiderare formas, quas habet, nec illis frui, quas nondum possidet. Quæ diversitas duo nobis declarat, ad quæ atten­ dere oportet in præsenti, et similibus dif­ ficultatibus. |Buo Primum est appetitum innatum non esse unda" (ut quidam falso imaginantur), adæquatc in lue solam, et nudam enti talem rei appetentis. uu>. Ahoqmn sicut illa res semper est eadem entitative, sic etiam semper diceretur appe­ tere, et eodem appetitus genere, aut modo. Quod esse falsum liquet : nam materia for­ mam, quam non possidet, appetit appetitu desiderii : ubi autem illam recipit, deside­ rium ejus deponit, et incipit illam recipere appetitu frmtionis , seu complacentiæ, f- i I I I I i Idemque apparet in gravi, quod priusquam perveniat ad centrum, in ipsum propendit per desiderium ; sed ubi illud consequitur, jam non propendit, sed in eo quiescit. Im­ portat itaque appetitus innatus entitatem, rei appetentis non utcumque, sed in recto et connotando in obliquo tum bonum ap­ petitum. quam dispositiones ad illud, at­ que influxum agentis. Nam praedictus appetitus est quidam ordo praeticus appe­ tentis in bonum, qui proinde a similibus non praescindit, sed ea potius necessario concernit saltem in obliquo. Et quia rectum in esse recti variatur ex sola connotatione diversi obliqui ; propterea natura non dicitur eodem modo appetere bonum, sed juxta diversam ipsius, et dispositionum, atque aliarum causarum occurrentium connotationem, ut exemplis proxime adductis sa­ tis liquido constat. Unde si prædicta connotata penitus deficerent, in natura non daretur appetitus, sed ad summum mera capacitas, aut potentia obedientialis. Secun­ dum est. quod ubi natura non comparatur ad aliquod bonum per modum illud deside­ rantis, vel per modum quiescentis in eo, non dicitur ullo modo illud appetere, nam cum appetitus innatus di vidaiuradæquate in appetitum per modum desiderii, et appeti­ tum per modum fruitionis, et quietis ; nega­ tis desiderio, et fruitione, impossibile est, quod vera ratio appetitus salvetur : negatis enim omnibus membris dividentibus, ne­ gatur divisum ; quod in illis, aut eorum aliquo salvari debet, ut satis ex se liquet. Resolutio difficultatis juxta communiorem sententiam. 79. Dicendum est naturam creatam as­ sumptam ad subsistentiam divinam non appetere subsistentiam propriam. Hanc assertionem jam insinuavimus tractat. 10, disputat. 5, numero quarto, illamque tuen­ tur communiter Theologi, et præsertim Thomistæ. Cajet, in hac quæstione articul. cq&s. 2 ad 1 dub. Medina art. 1, dub. 2. AI- ileJiu· varez disputat. 2, numer. 4, et disputat. i 27, num. 2. Joannes a S. Thom. dispu-S-Tt». tat. 7, articul. 2. Gonet. disputat. 9, arI ticul. b. N. Laurentius controv. 3, 3, rtat· ! num. 73. Joannes Prudent, tract. 3, dis-ρ^ί. putat, ult. dub. 1, section. 3. Suarez dis- Smrci. i putat. 8, sect. 3, et alii plures. Probatur prina j primo ratione desumpta ex immediate prae- Γ*^°· | notatis : ] DISP. IX, DUB. VI. notatis : quoniam natura assumpta ad sub­ sistentiam divinam non appetit propriam subsistonliam vel appetitu fruitionis, vel ap­ petitu desiderii : ergo nullo modo illam ap­ petit. Consequentia patet ex dictis. Et ante­ cedens quoad primam partem est evidens : nam fruitio est circa bonum præsens pos­ sessum : natura autem assumpta non habet do præsenti subsistentiam propriam, nec illam possidet : ergo non appetit illam ap­ petitu fruitionis. Quoad secundam vero suadetur : quia omne desiderium fundatur in aliqua indigentia : sed natura assumpta nullam habet indigentiam subsistentiæ propriæ : orgo illam non appetit appetitu desi­ derii. Probatur minor : quia natura in primis non indiget subsistentia propria quantum ad perfectionem ; siquidem omnis perfectio subsistentiæ propriæ præhabetur eminentiorimodo, et excellentiori augmento in sub­ sistentia divina : nec illa indiget ad sui conservationem ; cum subsistentia divina terminet, et compleat naturam assumptam inamissibiliter : ergo natura assumpta nullam habet indigentiam subsistentiæ pro­ priæ. Dices illa indigere, ut perficiatur modo proprio, et sibi connatural! : quem minime præstat subsistentia divina; licet terminet perfectiori modo, et communicando ma­ jorem perfectionem. Sufficit enim carentia subsistentiæ propriæ secundum suam pecu­ liarem rationem, ut fundet desiderium ip­ sius quantum ad eam specialem rationem babendæ. Sicut licet anima rationalis con­ tineat eminentiori quadam ratione omnes formas inferiores, et majorem materiæ af­ ferat perfectionem ; nihilominus non exclu­ dit hujus appetitum ad alias formas : quia habendo animam rationalem non possidet alias formas secundum suas£rationes parliculares. 80. Sed hoc nihil est, et levi manu|dispellitur : quoniam omnis appetitus natu­ ralis est ad bonum sub ratione boni, et perfecti : sed quidquid perfectionis, et bo­ nitatis est in subsistentia creata, continetur in subsistentia divina, et per illam com­ municatur : ergo natura assumpta ad sub­ sistentiam divinam nullum habet appetitum subsistentiæ propriæ. Est itaque conside­ randum in subsistentia propria, et in modo peculiari, ac naturali, quo naturam termi­ nat, illud quod est perfectionis, et illud quod dicit imperfectionis. Et quidem si prius illud consideretur, nihil est in sub­ sistentia propria, quod non præstet emi­ 215 nenter formaliter subsistentia divina : ha­ bet enim eminenter formaliter, quidquid bonitatis est in creata. Si vero consideretur posterius; fatemur non omnia subsistentiæ creatæ contineri, et præhaberi in divina : quia certum est hanc nullam dicere imper­ fectionem. Cum ergo appetitus feratur in bonum, quatenus bonum est, non vero quatenus alias habet sibi adjunctas aliquas imperfectiones : plane sequitur naturam terminatam per subsistentiam divinam ni­ hil posse appetere in subsistentia propria, quod in divina non habeat, atque ideo ni­ hil propriæ subsistentiæ appetere. Et sic reintegratur ratio superius facta : quoniam omne desiderium innatum in aliqua indi­ gentia perfectionis fundatur : natura autem terminata per subsistentiam divinam nul­ lam habet indigentiam perfectionis, quam a subsistentia propria mutuari posset : quidquid enim perfectionis in subsistentia propria relucet, præhabetur, et communi­ catur per subsistentiam divinam : et quid­ quid non præhabetur, et communicatur per divinam subsistentiam, perfectio non est, sed imperfectio : qua non indiget, et quam naturaliter non desiderat natura creata, sed magis propulsaret, si posset : ergo prædicta natura terminata per subsistentiam divi­ nam nullo modo appetit, aut desiderat propriam. Id vero, quod dicitur de anima ratio- Motivam nali, minime urget : tum quia licet hæc contineat formas inferiores eminentia se­ cundum quid, et quantum ad omnes gra­ dus communes, quos prædicta anima in se unit; non tamen eminentia simpliciter tali quantum ad specificas, et indi viduales alia­ rum formarum rationes : has enim nec præhabet, nec communicare potest mate­ riæ : quippe ad hoc desideratur perfectio infinita, sive ad nullum genus, et speciem determinata. Unde licet materia habeat animam rationalem , adhuc non habet quidquid perfectionis reperitur in aliis for­ mis : et consequenter habet privationem , et indigentiam talis perfectionis ; quam proinde potest appetere appetitu innato de^ siderii. Tum etiam quia materia non tam respicit formam propter perfectionem, quam habet in esse rei, quam propter illam se­ cundum illud, quod dicit in esse formæ, sive in informando, actuando, et conser­ vando materiam in suo esse : licet autem anima rationalis sit aliis formis perfectior in esse rei, non tamen in esse formæ, et actus materiæ : constat enim alias formas, % * 216 N. Ora piaf. Co «firtuitio. DE INCARNATIONE. v. g. cœlorum, elementorum, et metallo­ rum egere paucioribus dispositionibus, et esse firmiores, ac diuturniores in infor­ mando : quocirca materia informata per animam rationalem adhuc appetit alias formas, ut conservetur in sno esse, quod a sola anima rationali habere non potest, ut recte declarant N. Complut, disp. supra cit. num. 38. Subsistentia vero divina ex una parte continet, et praestat quidquid perfectionis est in subsistentia creata : et ex alia parte terminat naturam creatam inamissibiliter non minus, quam subsis­ tentia propria : unde nullam relinquit in natura terminata indigentiam, ac subinde nec desiderium aut appetitum subsistentiæ propriæ. Potestque id declarari retorquendo exemplum oppositum : nam si anima ra­ tionalis præstaret omnem perfectionem , quam co lilii □nicant aliæ formæ ; et si in­ formaret inamissibiliter; materia habens animam rationalem nullo modo appeteret alias formas : quippe quæ illis nullo modo indigeret, nec ad sui perfectionem, nec ad sui conservationem. Cum igitur subsisten­ tia divina habeat, et præbeat, quidquid perfectionis est in subsistentia creata et aliunde informet non minus inamissibili­ ter, quam illa ; plane sequitur naturam creatam terminatam subsistentia divina nullam habere indigentiam subsistentiæ propriæ, atque ideo illam minime appe­ tere. 81. Confirmatur primo, et explicatur am­ plius vis nostræ rationis : quia appetitus proprius naturæ in ordine ad subsistentiam convenit ei in ratione terminabilis per il­ lam : sed natura creata terminata per sub­ sistentiam divinam nullum habet in ratione terminabilis appetitum desiderii in ordine ad subsistentiam propriam : ergo nullo modo appetit praedictam subsistentiam. Probatur minor, quia nalura in ea ratione, in qua satiatur, nullum habet appetitum desiderii ; siquidem istud ordinatur ad sa­ tiandum appetitum : sed appetitus naturæ creatæ terminatæ per subsistentiam divi­ nam manet in ratione terminabilis omnino satiatus : ergo talis natura in ratione ter­ minabilis nullum habetappetitum desiderii. Minor hujus secundi syllogismi, in qua po­ terat esse difficultas, ostenditur : quoniam vis, aut capacitas finita in ratione termina­ bilis satiatur per terminum simpliciter infi­ nitum : quippe hic non solum adæquatesed praedictam terminabilitalem excedit : sed vis, aut capacitas, quam habet natura creata in j ! I ; I esse terminabilis, est simpliciter finita; vis autem terminans, quam subsistentia divina importat, est simpliciter infinita : ergo ap­ petitus naturæ creatæ in ratione termina­ bilis satiatur simpliciter, cum talis natura terminatur per subsistentiam divinam. Si­ cut quia anima in ratione bealificabilis est finita, et Deus in ratione boni est simplici­ ter infinitus; satiatur virtus aniinæ in esse beatificabilis, cum possidet Deum sum­ mum bonum. Confirmatur secundo : quia natura ter- Ali* minata per subsistentiam divinam non mi­ nus satiatur in ratione terminabilis, quam si terminetur subsistentia propria : sed natura terminata per subsistentiam pro­ priam ita satiatur, ut non appetat, aut desideret subsistentiam aliquam : ergo na­ tura terminata per subsistentiam divinam ita satiatur, ut· nullam desideret subsistentiam : et consequenter non appetit appetitu desiderii subsistentiam propriam. Utraque Consequentia patet ex præmissis. Et minor est certa : tum quia quodlibet terminabile satiatur, et adæquatur cum suo proprio termino : ergo cum illum habet, nullum in ratione terminabilis habet appetitum desiderii. Tum quia appetitus innatus, cum sit omnino naturalis, commensuratur eidem naturæ, et ipsius facultati naturali : sed non est possibilis naturaliter alia sub­ sistentia, quæ possit obvenire naturæ pra­ ter propriam : ergo cum illum habet, non appetit appetitu desiderii aliam subsisten­ tiam. Major denique, in qua poterat esse difficultas, ostenditur : quoniam satiatio terminabilis in esse talis fundatur in per­ fecta sui terminatione : sed natura creata non minus perfecte terminatur per subsis­ tentiam divinam, quam per subsistentiam propriam : quandoquidem subsistentia di­ vina est perfectior simpliciter tam in esse rei, quam in esse termini ; quippe termi­ nans perfectissime, id est, seclusis omni­ bus imperfectionibus, ut nullus negare audebit : ergo nalura creata terminata per subsistentiam divinam non minus satiatur in esse terminabilis, quam si terminaretur per subsistentiam propriam. I 82. Secundo probatur eadem assertio ab sew inconvenientibus, quæ consequuntur contrarium dicendi modum. Nam in primis 'ais infertur praedictum appetitum esse frustraneum, et inutilem : quod est absurdum : abitr»sequela ostenditur : nam ille appetitus naturalis dicitur frustraneus, et inutilis, qui per nullam naturæ facultatem adimpleri, sive DISP. IX, DUB. VI. sive ad exercitium possessionis reduci va­ let; siquidem non valet assequi suum fi­ nem : hujusmodi autem esset appetitus, quem natura terminata- per subsistentiam divinam haberet ad subsistentiam pro­ priam : nulla enim esset in natura facultas, ut reduceretur ad exercitium consequendi talem subsistentiam ; quippe ad hoc opus esset auferre a natura subsistentiam divi­ nam; quod excedit totam facultatem na­ turae : ergo illo appetitus ad subsistentiam propriam, si daretur, esset frustraneus, et inutilis. Falsitas autem consequentis est manifesta : quia appetitus naturalis, sive innatus est indictus a Deo auctore naturæ ; qui similes rebus imprimit inclinationes, ut suos fines consequantur : Deus autem nihil frustra, et inutiliter operatur, ut ex se liquet. î>atiNec satisfacit dicere prædictum appeti­ tum in natura assumpta non esse frustraγ··· neum : quia satis est, quod possit impleri vel in aliis naturis, vel in alio statu. Sicut non dicitur esse frustra prædictum appeti­ tum in materia informata per animam bea­ tam : nec dicitur, quod in Beatis est frustra potentia generativa. Hoc, inquam, minime satisfacit : nam modo non agimus de ap­ petitu naturæ in communi, aut secundum se consideratæ, sed de appetitu hujus determinatæ naturæ, terminata per subsis­ tentiam divinam : in hac autem si con­ servaretur appetitus desiderii ad propriam subsistentiam, frustraneus omnino esset : tum quia impleri per facultatem naturæ non posset, ut proxime dicebamus : tum quia appetitus non dicit meram potentiam speculative, aut signate consideratam, sed ordinem practicum ad bonum desideratum : qui ordo minime datur, ubi non est facul­ tas finem consequendi. Nec oppositum pro­ bant exempla in contrarium allata ; nam quod ad materiam attinet, ubi informatur per animam beatam, disponit desiderium ad alias formas. Nam cum materia illas appetat ad sui conservationem; et anima in statu beatifico informet inamissibiliter ad instar formæ coelestis ; materia tali formæ informata non appetit deinceps alias for­ mas : sicut nec constituta sub forma coeli. Quod autem pertinet ad potentiam generalivam in Beatis, conservatur quidem in il­ lis; quia respicit actum sibi correspondentem objective, et secundum se possibilem : qood ad rationem potentjæ absolute sufficit. Sed appetitus supra potentiam hujusmodi addit ordinem practicum, et indigentiam ex parte appetentis : quæ quia cessant in statu beatiludinis. Et propterea Beati nul­ lum liabent appetitum generandi, licet po­ tentiam retineant : esset enim prædictus appetitus frustraneus; cum generatio ibi necessaria non sit ad conservandum spe­ ciem. Et hoc modo se haberet appetitus ad subsistentiam propriam, si conservare­ tur in natura assumpta ad divinam, ob eandem proportionabiliter rationem, ut su­ pra ostendimus. 83. Deinde inferretur prædictum appe­ Al.nd titum, si foret, esse inordinatum, sive per­ abiurtlutn. versum. Quod minime dici potest : nam omnis appetitus innatus est naturalis, sive inditus ab auctore naturæ : atque ideo de­ bet esse immunis ab omni inordinatione, quippe quæ in prædictum auctorem, Deum videlicet, minime reduci valet. Sequela vero ostenditur : tum quia naturam termi­ natam subsistentia divina appetere subsis­ tentiam propriam, est appetere saltem vir­ tualiter separationem a subsistentia divina, sive appetere non esse in Deo : cum enim terminari simul utraque subsistentia, sit impossibile, ut dub. 3 probavimus : for­ male desiderium subsistentiæ propriæ est virtualis abjectio, sive repudiatio subsis­ tentiæ divinæ : sicut quia lapidem esse in centro, et esse in loco sursum sunt inter se incompossibilia ; appetitus lapidis ad centrum est saltem virtualiter recessus a loco sursum, et fuga ab illo. Nemo autem negabit, quod recessus, et repudiatio sub­ sistentiæ divinæ sit perversitas, et inordi­ natio; cum talis subsistentia sit maxima perfectio naturæ, et huic sit maxime con­ veniens Deo, quantum fieri potest conjungi. Tum etiam quia minus bonum afierens privationem majoris boni inducit rationem mali : sed subsistentia propria est minus bonum, quam subsistentia divina, et ne­ cessario affert exclusionem illius : ergo si natura terminata per divinam appeteret pro­ priam, appeteret quandam rationem mali, in quo appetitu nequit non esse inordina­ tio, et perversitas. Nec refert dicere cum Vazquez hunc Eiïuçium discursum solum habere locum in appetitu Vazquez. elicito, qui cognitione regulatur, et potest Præclueligere illam prælationem, sive appetere dilur. cum eo comparationis modo : sed. non urgere in appetitu innato, qui aliud non est, quam pondus naturæ ad sibi propria, præscindendo a prælatione super alia bona, et ab aliis accidentaliter occurrentibus. Non, inquam, hoc infert : tum quia appe- 218 DE INCARNATIONE filus elicitus declarat conditionem appetitus innati : sed si natura intellectiva terminata per subsistentiam divinam appeteret elicite subsistentiam propriam; eo ipso hanc illi præferret, et incurreret inordinationem per­ versam : ergo pariter si natura illam appetit inordinate præfert virtualiter sub­ sistentiam propriam divinæ, et cum eadem inordinatione se gerit : quippe eadem inæqualitas objectiva utrobique occurrit, licet diverso modo appetatur, videlicet cum co­ gnitione, et sine illa. Tum etiam, et prae­ cipue quia licet natura appetens appetitu innato non moveatur a cognitione, nec per illam regulet suas inclinationes : nihilomi­ nus auctor natnræcognosciüvus est, et mo­ vet naturam ad fines praecognitos, et præ- ; intentos : sed nullus agens percognitionem, et ordinate procedens movet ad minus bo­ num cum privatione majoris; et si ita moveret inordinate se gereret, ut proxime arguebamus : ergo si natura assumpta ad subsistentiam divinam appeteret appetitu innato subsistentiam propriam; Deus illam movens, et illum apy>etitum, sive inclina­ tionem imprimens inordinate procederet, quod est omnino falsum, et impossibile. Chimom 84. Denique inferretur naturam assump­ inennvesieiis- tam ad subsistentiam divinam pati violen­ tiam, et esse in statu violento. Quod est manifeste absurdum ; cum natura maxime perficiatur per talem assumptionem. Se­ quela vero ostenditur : quia naturam pati violentiam est privari eo, quod naturaliter appetit, et frustrari ipsius appetitum : si autem natura terminata per subsistentiam divinam appeteret appetitu innato subsis­ tentiam propriam; privaretur eo, quod naturaliter appeteret, ut ex ipsis terminis liquet; ejusque appetitus esset frustraneus cum non posset subsistentiam propriam cum divina conjungere : pateretur ergo violentiam, et esset in statu violento. RcsponNec satisfacit, si cum eodem Vazquez sio Vaiquii respondeatur ad violentiam requiri, quod confuta­ passum resistat active, et non sufficere tur. repugnantiam passivam. Natura autem as­ sumpta non resistit active, sed ad summum habet quandam passivam repugnantiam propter naturalem inclinationem ad subsis­ tentiam propriam. Id, inquam, minime satisfacit : nam resistentiam passivam suf­ ficere ad conceptum violentiæ, suppositis aliis conditionibus, ostendimus cum com­ muni sententia tract. 10, disp. 5, num. 3. Nam omne, quod est contra inclinatio­ nem naturæ, violentum est ; ratio autem I naturæ non requirit principium activum; sed sufficit, quod sit passivum : unde maI teria prima, qua» nullo modo agit, natura quædam est, ut re.-te probant N. Complut N. C«abbrev. in lib. Physic, disp. 7, quæst. 2, g *·':· 1 ; ergo ad rationem violenti non sequitur, quod sit conira impetum activum passi, sed satis est esse contra ejus inclinationem. Et profecto si materia prima poneretur absque omni forma substantiali, vel si na· tura completa constitueretur absque omni subsistentia, absque dubio essent in statu violento : et tamen nihil ibi foret præter repugnantiam passivam : htec igitur sufficit ad rationem violentiae. Unde praudictavia minime vitari posset, quod natura assumpta esset in statu violento; si haberet appetitum ad subsistentiam propriam. — Melius de­ clinari valeret prædictum inconveniens, si diceretur Deum non posse inferre rebus violentiam propter earum perfectam sub­ jectionem ad ipsum, ut statuimus tract, et disput. citatis, dub. 2. Sed prædicto effugio uti non valet ille Auctor, qui oppo­ situm docet 1, 2, disputat. 25, cap. 4. Unde merito adversus illum urgemus in­ conveniens objectum. Respondetur argumentis conlrariæ opinionis. 85. Oppositam sententiam defendunt Scotus quodlib. 19, quæst. 3. Vasquez Swies. disp. 34, cap. 2. Cabrera in præs art. 1, disp. 8, conci. 3, et alii. Pro qua arguitur iirp·' primo : quia appetitus innatus non estŒUUj· aliquid distinctum a natura, sed est natura ipsa ut habens commensurationem, et pro­ portionem cum aliquo bono : atqui natura creata secundum se importat hujusmodi proportionem, et commensurationem cum subsistentia sibi propria : ergo appetit ipsam per suam entitatem, et absque ali­ quo sibi superaddito per modum actus se­ cundi, et operationis : cum igitur natura creata, licet assumatur ad subsistentiam divinam, conservet propriam entitatem ; sequitur quod ita assumpta conservet ap­ petitum, et in subsistentiam sibi connaturalem propendat eadem sibi innata incli­ natione. Confirmatur : quia natura assumpta est C«ir ejusdem rationis cum aliis naturis non Βώί assumptis : ergo habet easdem naturales inclinationes : sed aliæ naturæ non as­ sumptæ inclinant appetitu innato in sub­ sistentias DISP. IX —- dstenlias sibi proprias : ergo pariter nalura assumpta appetit naturaliter suam propriam subsistentiam. Nec satis erit di­ cere cum Gajetano naturam assumptam esse ejusdem rationis cum aliis quantum ad speciem, et secundum se, non vero quoad terminationem : quia assumpta ter­ minatur subsistentia divina, aliæ autem per subsistentiam creatam. Nam contra est : quia inclinari ad terminationem con­ venit naturæ secundum se : atque ideo omnes naturæ, quæ sunt ejusdem speciei inclinantur ad eandem terminationem : sed inclinatio ad eundem terminum nequit satiari nisi per terminum ejusdem ratio­ nis : ergo natura assumpta non satiatur per terminum subsistentiæ divinæ, sed adhuc conservat inclinationem, sive ap­ petitum innatum ad subsistentiam pro­ priam. Ad argumentum respondetur ex prænolatis num. 78, appetitum innatum non convert! adæquate cum entitate rei appetentis : licet enim ex parte recti cum ilia coïnci­ dât, nihilominus ex parte obliqui alia con­ notât, et juxta eorum variationem diversificatnr. Idque. evidenter liquet in hac eadem materia : nam ut Adversarii opinantur, nalnra assumpta appetit appetitu desiderii innati subsistentiam propriam, quam non habet : et tamen si illam consequeretur, non eam appeteret desiderio. Cum igitur natura in utroque statu sit eadem, et ejus appetitus varietur; plane convincitur ap­ petitum innatum non esse solam entitatem naturæ, secundum se consideratae, sed ali­ quid aliud importare saltem ex parte obli­ qui. Unde licet natura assumpta conservet eandem entitatem, et capacitatem, quam habet secundum se; non inde infertur, quod habeat eundem appetitum : quia su­ pra entitatem addit terminationem per sub­ sistentiam divinam, qua satiatur in esse terminabilis, ut ostendimus num. 81, et ideo non appetit alium terminum. Et profecto si argumentum hoc esset alicujus ponderis, eodem modo convinceret appeti­ tum innatum esse insatiabilem : quia non distinguitur a rerum entitatibus : unde eis manentibus, maneret semper idem appeti­ tus. Id vero est plane absurdum : quoniam omnis appetitus naturalis est in ordine ad aliquem terminum ; qui si possideatur, eva­ cuet appetitum. Hæc autem possessio ali­ quando trahit formaliler terminum, ali­ quando vero trahit ipsum emincntialiter secundum perfectam rationem, ut in præ- DUB. VI, 219 senti materia contingere constat ex supra dictis : et qualibet tatione fiat, appeti­ tum explet, et satiat, ac perinde excludit. Juxta quam doctrinam vel negamus abso­ lute majorem argumenti, vel ea, et aliis præmissis in hoc sensu distinctis, negamus ultimam consequentiam : cum enim appe­ titus aliquid importet præter entitatem rei appetentis; non sequitur, quod si natura assumpta conservat eandem entitatem, con­ servet etiam eundem appetitum. Unde ad confirmationem dicendum est ConGroptimam esse responsionem Cajetani : reatio. nam cum appetitus naturalis non sit sola entitas rerum secundum se, minime tol­ litur omnes naturas ejusdem rationis se­ cundum se habere appetitum eundem : satis enim est ad hujus variationem, quod varientur naturarum terminationes. Idque manifeste convincitur ipso Adversario­ rum discursu : quia natura assumpta, et non assumpta sunt ejusdem rationis; at­ que ideo, si illorum ratio probat, habent eundem appetitum : sed natura non as­ sumpta non habet appetitum desiderii erga propriam subsistentiam; cum illam actu possideat· : ergo natura assumpta non appetit appetitu desiderii subsistentiam pro­ priam : vel vice versa, si natura assumpta, sive non habens subsistentiam propriam, illam innato appetitu desiderat; sequitur naturam non assumptam, sive habentem subsistentiam desiderare illam : quod plane est ridiculum, cum actu illam pos­ sideat. Fateantur itaque oportet, quod appetitus non coincidit adæquate cum entitate rerum secundum se accepta : at­ que ideo, quod minime infertur aliqua habere eundum appetitum, quia sunt ejus­ dem rationis secundum se : sed sufficere ad variationem appetitus in esse talis, quod naturæ diversificentur secundum ter­ minationem, ut respondet Cajetanus. Im­ pugnatio autem hujus responsionis eidem confirmationi inserta non urget : quia licet inclinatio naturæ secundum se sit ad eun dem terminum, nempe ad subsistentiam propriam ; satiari tamen potest vel per subsistentiam propriam formaliter talem, vel per subsistentiam divinam, quæ emi­ nenter contineat propriam, el quidquid in ea est perfectionis. Hujusmodi enim subsistentia est eminenter propria, et ejus­ dem rationis emineniialiter quantum ad omnia, quæ dicunt perfectionem, et sunt terminus appetitus, ut supra ostendimus. Unde divina subsistentia terminante na- Ί 220 DE INCARNATIONE. turam, hæc naturaliter satiatur, ct quasi obliviscitur, ac despicit propriam. Rcp'i»· 86. Sed instabis : quia appetitus nequit naturaliter quiescerem eo a i quod natura­ liter non movetur, nec inclinat : sed ap­ petitus naturæ creatæ non tendit, nec ordinat ad subsistentiam divinam ; ergo nequit in prædicta subsistentia, quamvis naturæ concedatur, naturaliter quiescere : atque ideo adhuc tendet, et inclinabit ad suam propriam, et connaturalem subsis­ tentiam. Cætera constant. Et minor in qua poterat esse difficultas, est certa : quoniam subsistentia divina est supra om­ nes vires, et exigentiam naturæ : sed nihil naturaliter tendit in id, quod ejus vires, et exigentiam excedit : ergo appe­ titus naturæ non movet, nec inclinat ad Cocürdivinam. — Confirmatur, rnatur. subsistentiam , . et explicatur : quia subsistentia divina non terminat naturam secundum poten­ tiam naturalem, sed solum secundum po­ tentiam obedientialem : ergo non complet, et actuat potentiam naturalem, sed obe­ dientialem : ergo potentia naturalis (ac su­ binde, et naturalis appetitus' adhuc manet inexpleta, et famelica subsistentiæ propriæ. r'ni'c” replicam respondetur negando ma­ jorem : quia optime Geri valet, quod aliquid sit perfecte satiativum naturæ, et expleat ejus appetitum, licet natura ad illud non tendat propter ipsius supra illam exces­ sum : quia continere potest eminenter ter­ minum, ad quem natura movetur, et eidem præstare, quidquid iste præstare posset seclusis imperfectionibus. Et ita contmgit, I cum natura assumitur ad subsistentiam di­ vinam : licet enim al eam naturaliter non inclinet, ea tamen habita ejus natu­ ralis appetitus quiescit, ac satiatur : quia in ea habet, quidquid perfectionis haberet a subsistentia propria, in quam præcise collimabat connaturaliter, ut g præced. explicuimus. Sicut etiam appetitus beatitudinis naturalis quiescit, et cessat per possessionem supernaturalis beatitudinis, in qua illa eminenter continetur. Et ratio generalis est : quoniam natura priusquam afficiatur aliquo supernaturali, nequit per vires proprias ad ipsam moveri ; cum sit supra illas vires. Cæterum cum bonum supernaturale possidetur continens eminenter omnem boni naturalis perfectionem; sup­ plet eminenter ejus vices : atque ideo non minus satiat, evacuatque naturalem ipsius Et cou- aPPctilum i ac si ipsum bonum naturale fiimatio. formaliter adesset. — Unde ad conürma- tionem negamus utramque consequen­ tiam : tum quia licet natura non termine· tur, et actuetur per subsistentiam divinam ratione potentiæ naturalis, sed obedientialis ; nihilominus ipsa potentia naturalis satiatur posita terminatione subsistentia; divinæ secundum potentiam obedientiilem : quia jam non inclinat ad subsisten­ tiam propriam ; cum habeat majus bonum, et perfectiori modo satians, sicut et com­ plens, et terminans, ut proximo explicui­ mus. Tum etiam quia appetitus naturalis non inclinat primario ad subsistentiam propter perficiendam præcise solam natu­ ralem potentiam, sed propter perfectionem absolutam totius naturæ, et compositi. Unde his perfectis simpliciter per subsis­ tentiam divinam non minus, sed longe magis, quam per subsistentiam propriam, cessat talis appetitus. j 87. Arguitur secundo (et potest esse replica contra præcedentem doctrinam),ceia· nam idçp posita terminatione per subsis­ tentiam divinam, cessaret appetitus inna­ tus naturæ ad subsistentiam propriam, quia illa est simpliciter perfectior, quam hæc : sed hæc ratio est nulla : ergo na­ tura assumpta ad subsistentiam divinam conservat appetitum innatum ad subsis­ tentiam propriam. Probatur minor : quo­ niam plura , quæ habent formam, aut modum ordinis superioris, et simpliciter magis perfecti, retinent appetitum ad ea, quæ sunt minus perfecta, sibi tamen natu­ raliter convenientia. Quod liquet exem­ plis : nam in primis anima rationalis est simpliciter perfectior omnibus formis cor­ poreis, et superioris ordinis ad ipsas, continetque eminenter omnium inferiorum perfectiones : et nihilominus materia in­ formata per animam rationalem retinet appetitum naturalem ad tales formas. Deinde visio Dei in se ipso est perfectis­ sima omnium cognitionum, quas intel­ lectus de Deo habere potest : et tamen intellectus videns Deum in se ipso, et per se ipsum adhuc naturaliter desiderat co­ gnoscere illum per effectus, qui est modus eidem connaluralis. Denique modus es­ sendi independenter a subjecto est longe nobilior, quam modus essendi in subjecto : quo non obstante accidens separatum a subjecto conservat appetitum essendi in illo. Ergo forma, aut modus eminens, et perfectior non excludit appetitum innatum subjecti ad formam, et modum sibi connaI turales : licet longe imperfectiores. Respondetor DISP. IX, DUB. VL Respondetur rationum adæquatam ob mm natura terminata por subsistentiam divinam non habet appetitum innatum ad propriam, non fundari in quolibet excessu perfectionis ; sed in eo, qui tantus est, ut subsistentia divina contineat, et præslet oiunem perfectionem, quam propria com­ municat, et secundum quam posset termi­ nare appetitum naturæ in esse termina­ bilis. In quo sensu legitima est prædicta ratio, ut § præced. expendimus : et in codera concessa majori argumenti, nega­ mus minorem. Ad cujus probationes di­ cendum est ea, quæ per sui exhibitionem non evacuant appetitum formæ, aut modi inferioris, non continere illa adæquate se­ cundum omnem rationem perfectionis, quam dicunt, ut supra jam diximus num. 80, et magis constabit occurrendo singulis exemplis, quæ in contrarium afferuntur. Ad primum constat ex dictis loco citato, quod anima rationalis nec continet formas infe­ riores secundum suas differentias speci­ ficas et individuates ; nec informat mate­ riam inamissibiliter, sed dependenter a dispositionibus corruptibilibus. Unde ma­ teria habens animam rationalem adhuc appetit alias formas, tum ut perficiatur per peculiares eorum differentias, tum ut conservetur in esse. Aliter autem contin­ geret, si anima præstaret quidquid com­ municant aliæ formæ, et materiam inamis­ sibiliter informaret : tunc enim materia frustra appeteret alias formas. Et hoc pos­ teriori modo se habet subsistentia divina ad naturam, quam terminat : nam et præstat omnem perfectionem, quam præslaret subsistentia propria, et se inamissihililer communicat. Ad secundum respon­ detur satis probabile esse, quod intellectus videns Deum non appetat cognoscere Deum per creaturas, ut aperte significat D. Bernard, lib. 2 de considerat, cap. 2. ' Sed eo appetitu concesso, adest manifesta disparitas inter illud exemplum, et rem præsentem. Nam scientia beatifica, cum sit aliquid creatum, non continet omnino perfecte scientiam extra Verbum, qua ad Dei notitiam ascendimus per effectus, ut proxime dicebamus de anima rationali comparata aliis formis. Ex quo ulterius oritur : quod scientia beata sit compossibilis in eodem subjecto cum alia scientia inferiori : quod minime haberet, si præslaret eminenter formaliter omnem ejus effectum. Unde mirum non est, quod scientia beata permittat in suo subjecto »'■»· 221 appetitum alterius scienliæ inferioris. Op­ positum autern contingit in subsistentia divina terminante naturam creatam : quia et subsistentiam propriam continet adæ­ quate secundum omnem rationem perfec­ tionis, quam dicit, et cum illa conciliari non valet : quocirca excludit a subjecto appetitum illius. Ad ullimum dicendum est accidens separatum a subjecto non habere modum positivum essendi, per se, sed solum negationem essendi in subjecto, ut supra diximus num. 63. Quæ negatio, vel modus essendi negativus est minus perfectus, et minus congruit accidenti, quam esse in subjecto. Et ideo accidens separatum appetit subjecto inhærere. Idemque proportionabiliter dici debet de anima separata : nam cum vere sit pars; perfec­ tius esse habet in composito, quam extra illud. 88. Sed dices : sicut accidenti est me- nephra lius esse in subjecto, quam extra illud; et sicut parti est melius esse in toto, quam extra ipsum : sic etiam ex genere melius est esse per se, quam esse in alio, et sub­ sistere ex propriis, quam subsistere ex alienis : sed natura completa per propriam subsistentiam subsistit per se, et ex pro­ priis ; natura vero terminata per subsisten­ tiam divinam non subsistit per se, et ex pro­ priis, sed subsistit in alio, et ex alienis, nempe in supposito assumente (quo dis­ cursu supra a num. 12 ostendimus impossibile esse, quod natura retinens propriam subsistentiam terminetur per divinam) : ergo sicut accidens separatum a subjecto appetit esse in subjecto, et sicut pars existens extra suum compositum ap­ petit esse in toto ; sic etiam natura creata terminata per subsistentiam divinam ap­ petit terminari per subsistentiam pro­ priam. — Et confirmatur : quia natura confircreata appetit propriam subsistentiam, et m:,lnr· quatenus est terminus illam complens, et quatenus est modus illam informans : sed subsistentia divina licet habeat rationem termini complentis naturam : non tamen habet rationem modi illam informantis : ergo subsistentia divina non plane satiat naturam ; sed relinquit in ea appetitum ad propriam subsistentiam saltem sub con­ ceptu modi informantis. Respondetur ad replicam omittendo præ- s,niS|jt missas vel eas distinguendo in sensu sta- replica:, tim explicando, et negando absolute con­ sequentiam : nam subsistere per se, sive ex propriis solum est melius, quam subsis- 222 > I ·; * DE INCARNATIONE. tere in alio, sivo ex alienis; quando cætera sunt paria, et modus essendi per se, et ex propriis non continetur eminenter in motio essendi in alio, sive subsistendi ex alienis quantum ad omnem perfectionem, quam dicit. Si autem modus subsistendi in alio, et ex alienis contineat omnem perfectio­ nem, quam præstat modus subsistendi per se, et ex propriis, melius simpliciter est naturæ subsistere in alio, et ex alienis, quam subsistere per se et ex propriis. Et quia subsistentia divina talis conditionis est, quod præ-tet eminenter, quidquid præstat subsistentia propria, et aliquid, vel (ut verius loquamur multum amplius : propterea magis simpliciter congruit na­ turæ creatæ : plusque perfectionis ei addit subsistere per subsistentiam divinam, quam subsistere per propriam : et consequenter sic terminata nullum appetitum a i pro­ priam habet, sed ejus merito quasi obli­ viscitur. Aliter autem contingit in exem­ plis, quæ inducuntur in contrarium : nam esse accidentis extra subjectum non con­ tinet eminenter esse in subjecto : et esse partis extra lotum non continet eminenter esse in composito : sed tales modi essendi sunt simpliciter imperfectiores, quam eo­ rum oppositi : unde mirum non est, quod accidens, et pars separata appetant esso iu subjecto, et in toto. Eliditor Ad confirmationem respondetur natumatio. ram creatam appetere per se primo subsis­ tentiam propriam, in quantum est termi­ nus ipsam complens : et hunc esse rationem velul primariam finalizandi eum appetitum. Sed quia subsistentia creata ob suam im­ perfectionem nequit terminare, nisi habeat rationem modi informantis : propterea na­ tura respicit in sua subsistentia concep­ tum modi informantis, non quidem per se primo, ted quasi ex consequenti, et secun­ dario in ordine ad assequendum finem primario intentum, nempe sui terminatio­ nem, et complementum. Cum autem sub­ sistentia divina præstet naturæ per modum termini, el complementi, quidquid præstaret subsistentia propria, ut constat ex dictis, et ipsa confirmatio supponit ; ex­ cludit ab ea appetitum propriæ subsisten­ ti® non solum secundum rationem termini complentis, sed etiam secundum conceptum modi informantis. Nam ubi aliquis appetit medium aliquod propter finem, si finem : consequatur independenter a medio, minime retinet medii appetitum, sed illum exuit. Sicut si quis appeteret medicinam propter sanitatem, et hanc obtineret miraculose independenter a medicina, hanc deinceps non appeteret. Sic ergo quia natura appe­ tit in propria subsistentia rationem modi informantis propter perfectionem termini eam complentis : ubi hanc terminationis perfectionem assequitur per subsistentiam divinam, desinit appetere modum infor­ mantem propriæ subsistentiæ. Præsertim cum hæc ipsa informatio, si quam perfec­ tionem dicit, in terminatione per subsis­ tentiam divinam eminenter contineatur. 89. Arguitur ultimo : quia natura habet 3^appetitum innatum ad iilam perfectionem,Er“s quæ secluso impedimento dimanat ad eadem natura: sed sublato impedimento subsistentiæ divinæ, statim dimanaret a natura subsistentia propria : unde si hu­ manitas dimitteretur a Verbo, suam sub­ sistentiam, et existentiam consequeretur, ut supra diximus disp. præced. dub. 3, § : 6; ergo natura terminata per subsistentiam divinam conservat appetitum innatum ad subsistentiam propriam. Major probatur: quia illa dimanatio nequit in alio fundari, quam in appetitu innato naturæ ad suam perfectionem connaluralern. Respondetur hoc argumentum in pluribus deficere. Nam in primis ejus major solum verilicatur, ubi id, quod impedit naturæ perfectionem ipsi connaturalem. est merum impedimentum prædictæ per­ fectionis, ut contingit in impedimento gravis, ne moveatur ad centrum : secus autem contingit, si aliquid ita impediat connaturalem rei perfectionem, ut illam eminenter contineat, et perfectiori modo communicet, ut in præsenti contingit : tum quippe nulla est ratio, ut natura appotitat perfectionem propriam formaliter acceptam, cum sit minus bonum compa­ rative ad perfectionem, quam habet per formam superiorem, ut supra ponderavi­ mus. Si autem hujusmodi perfectio emi­ nens auferatur, tunc se explicabit appetitus naturæ erga perfectionem propriam, et conducet, ut ab illa dimanet talis perfectio. Deinde minor hujus argumenti est falsa: quia subsistentia, et existentia non dima­ nant a natura; cum eam non præsupponunt esse in actu, ut recte probant N. x.Ca Complut, abbrev. in lib. de Generat, disp. {It 1>, quæst. G, num. 56, et supra fusius diximus loco in argumento relato. Cum autem vulgo dicitur, quod si humanitas dimitteretur a Verbo, consequeretur sub­ sistentiam , et existentiam sibi connaturales. 223 QUÆSTJO V. nilos; non est sensus, vol saltem a nobis non admittitur, quod dimanarent per re­ sultandam a natura : id quippe impossi­ bile ost tum propter rationem assignatam, tum quia in illa adæquate non continentur. Sed dorent immediato per actionem, quæ humanitatis subsistentiam, et existentiam produxit, et quæ in Deo est, et ad illos terminos, seclusa Verbi terminatione se extenderet, ut explicuimus loco cit. et hic repetere non oportet. De modo unionis ex parte partium humanae naturæ in quatuor articulos divisa. Deinde considerandum de assumplione parlium liumanæ nalurx. EL circa hoc quxrunlur quatuor. Primo, etc. ARTICULUS I. Utrum Dei Filius debuerit assumere verum corpus? Ad priiuum sic proceditur videtur : quod Filius Dei wn assumpserit verum corpus. Dicitur enim Phil. 2, qtod in similitudinem hominum factus est: sed quod est secaodum veritatem, non dicitur esse secundum similitudroem : ergo Filius Dei non assumpsit verum corpus. Praeterea, Assumptio corporis in nullo derogavit digaiUli divinitatis : dicit enim Leo papa in serm. de râtivit. quod nec inferiorem naturam consumpsit glorifalio, nec superiorem minuit assumptio :sed hoc ad dignitatem Dei pertinet, quod sit omuino a corpore se­ paratas : ergo videtur quod per assumptionem non fuerit Deus corpori unitus. Pralerea signa debent respondere signatis : sed appa­ ritiones vet. testam, quæ fuerunt signa apparitionis Christi non fuerunt secundum corporis veritatem, sed Secundum imaginariam visionem : sicut patet Isai. 6. Vidi dominum sedentem, etc., ergo videtur, quod etiam apparitio Filii Dei in mundo, non fuerit secundum cor­ acis veritatem, sed solum secundum imaginationem. Sed contra est, quod dicit August, in lib. 83 quæst. si phantasma fuit corpus Christi, fefellit Christus. Etsi fefellit, veritas non est. Est autem veritas Christus. Ergo non fuit phantasma corpus ejus. Et sic patet, quod tenuo corpus assumpsit. Respondeo dicendum, quod sicut dicitur in lib. de Ewlesiisticis dogmatibus, natus est Dei Filius, non pîüthc, quasi imaginatum corpus habens, sed corpus iero. Et hujus ratio potest triplex assignari. Quarum prisa est ex ratione humante naturæ, ad quam pertinet Ttfam corpus habere. Supposito igitur ex præmissis, fiod conveniens fuerit Filium Dei assumere humanam «loram, consequens e>t, quod verum corpus assumpse­ rit. Seconda ratio sumi potest ex his, quæ in mysterio humationis sunt acta. Si enim non fuit verum corpus ejw, tis : sed primus homo, scilicet Adam fuit de terra, quantum ad corpus, ut patet Gen. I : ergo etiam secundus homo, scilicet Christus fuit de cœlo, quantum ad corpus. Praeterea 1 ad Corinth. 15, dicitor^ caro, et sanguis regnum Dei non possidebunt : sed regnum Dei principa­ liter est in Christo ; Non ergo in ipso est caro, et sanguis, sed magis corpus coeleste. Prælerea, omne, quod est optimum, rst Deo attri­ buendum : sed inter omnia corpora nobilissimum est corpus coeleste: ergo tale corpus debuit Christus assu­ mere. . . r Sed contra est, quod Dominus dicit Lue. ult. Sniri· tus carnem, et ossa non habet, sicut me videtis habere. Caro autem, et ossa non sunt ex materia coelestis cor­ poris, sed ex inferioribus elementis. Ergo corpus Christi non fuit corpus coeleste, sed carneum, et terre­ num. DE INCARNATIONE. HfSjwcdA) dicendum. quod étalon rationibus appa­ ret, qmre corpus ChrMi non debuit esse cwtesle, qui­ bis ostensum est, quod non debuit esse phantasticum. Primo enim, qnra sicut veritis humana* natura* noti .uharetor in Christo, si corpus ejus esset phantasti­ cam (ot posuit Mauichæusï ita etiam non salvaretur. si pûoereiur adeste; sicut pctait Valentinus. Cum enim forma bomisis sit qurdam res naturalis, requirit deter­ minatam materiam, scilicet carnes, et ossa, quæ iu hoarinfc diffinit: jbc boni oportet : ut patet per Philosoph. 7 Met. Secucdo, quia hoc etiam derogaret \eritati eorum, qua? Christus in corpore gessit. Cum enim corpas atteste sit impassibile, el incorruptibile (ut probitar in primo de cudo) si Filius Deo corpus cœleste assump­ sisset, non vere esurisse!, nec sitisset, nec etiam pas­ sionem, et mortem sustinuisset. Tertio etiam derogat veritati divinæ. Cam enim Filius Dei se hominibus obtenderit, quasi corpus carneum, et terrenam bibens, fuisset fil-a demonstratio, si corpus cœleste habuisset. Et ideo in lib. de Ecclesiasticis dogmatibus dicitur : Natus est Dei Filius carnem ex Virgini corpore trahens, et non de cœto seeum afferens. Ad primum ergo dicendam, quod Christus dicitur de wfIo descendisse dupliciter. Coo modo ratione divinæ naturæ, non ite quod natura divina iu cœlo esse de­ sierit, sed auia in rafimis novo modo esse cæpic, sci­ licet secundum naturam assumptam : secundum illud Joan. 3 : Nemo ascendit in ccelum, nisi qui descendit de cœlo, filias hominis, qui est in cœîo. Alio modo ratione corporis : non quia ipsum corpus Christi se­ candum suam substantiam de cœlo descenderit, sed quia virtute coelesti, id est Spiritu sancto, est ejus corpus formatum. Unde Aug. didi ad Orosium, oxpoaeas auctoritatem inductam : Cœfestm dico Christam : quia non ex humano conceptas est se­ mine. Et hoc etiam modo Hilarius exponit in lib. de Triait. Ad secandum dicendum, quod caro, et sanauis non accipiuntur ibi pro substantia camis, et sanguinis, sed pro corruptione carnis, et sanguinis. Quæ quidem in Christo non fail quantum ad culpam : fuit tamen ad tempus quantam ad pœnam, ut opus nostræ redemptio­ nis expleret. Ad tertium dicendam, quod hoc ipsum al maximam Dei gloriam pertinet, quod corpus infirmum, et terrenum ad tasUm sublimitatem provexit. Unde in Ephesina s*nodo tegitur verbum sancti Tbeophili dicentis : Qua­ liter artificium optimi uon in pretiosis lanium materiebus artem ostemkin admiratione sont, sed vilissimum luturo, et terram dissolutam plerumque assumen­ tes suæ disciplina* demonstrantes virtutem, multo magis laudantur : ita omnium optimus artifex Dei Verbum, non aliquam pretiosam materiam corporis cœlesiis apprehendens, ad nos advenit, sed in luto, magnitudiuom suæ artis ostendit. specificos; et magis particulares, de quibus dubitari potest, ot circa quos fuit aliqua hæresis. Nam in primis corpus potest ac­ cipi pro ente naturali, sive pro vero com­ ttfHt posito ex materia, ct forma ; prout distin­ guitur contra corpus, quod verum non est sed apparens, imaginarium, et phantasti­ cum. Deiude corpus accipitur magis de­ terminate pro corpore mixto, et composito ex materia, et forma sublunaribus, qua­ tenus differt a corpore cœlesti. Praeterea corpus sumi potest magis restricte non pro quolibet corpore sublimari, quo pacto ab animato, et inanimato praescindit; sed de­ terminate pro corpore animato, sive cons­ tituto per animam, seu formam vivam. Tandem usurpatur corpus magis adhuc specialiter non pro quocumque corpore animato, qua ratione abstrahit ab irratio­ nali, et rationali natura; sed terminate pro corpore constituto per animam rationalem, quæ mens, et intellectus dici potest : quia vel talis formaliter est, vel has facultates importat. 2. Secundo observandum est, quod juxta ρ:»β praemissos corporis gradus fuerunt diversæ Ursi tin hæreses, circa corpus Christi, quod a Verbo tKJ3 assumptum fuit, eique hypostatice unitum, (Δώ quas eodem ordine referre possumus.Prima Prâ Miratnegavit Verbum assumpsisse verum cor­ ιώ,ώ. pus, sel solum ei concessit corpus ap- ·' parens, et phantasticum. In hoc errore convenerunt Marcionistæ, Cerdonistæ, Manichæi, Priscilüanistæ, et Armenii, ut re­ ferunt Tertullian. lib. de præscript. cap. 51, et in lib. contra Marcion. D. Justinus o h··.· apolog. 2, non longe a fine. D. Epiphanias hæres. 41. D. Hilarius lib. 6 de Triait, o.Ep Conclusio est affirmans. D. Ilieronym. in cap. 14. Matthæi, D. August, hæres. 21, 22, et 46, et 60. D. tin COMMENTARIUS Léo epist. 93, cap. 4, et in serm. de Epi- D.Eiemix. phan. Euthymius in Panoplia part. 2, lit. D. La • Ulriusque articuli, el in duos alios sequentes. 20, et alii. Èandemque hæresim postea te­ EdçfSWK nuerunt novi Manichæi circa annum 1180, Er» Ordo I. Absoluta consideratione naturæ as- | ut refert Eymericus 2 part, direct. Inqui- 0.π Bracharense 1, can. 4, et alia plura. Idemreose. Samn i que communiter tradunt summi Ecclesiae Poniiû- Pontifices, et sacri Doctores ; Eutychianus, ccs. Liberius, et Damasus Pontifices, quos re­ Sacri Ducto­ fert, et imitatur S. Leo Magnus epist. 11, res. 38 et 95. Athanasius lib. 3 de Incarnat. Christi aliquantulum a principio. Nazianzen. orat. 51 et 52. Ambros. hb. de In­ carnat. sacram, cap. 7. D. August, locis supra relatis. S. P. N. Cyrilius in lib. de recta in Deum fide ad Theodosium, D. Fulgent, lib. de fide ad Petrum cap. 2. D. Damasc. lib. 3 de fide cap. 6. Et alii plurimi, quos pro ixum esset referre, refej.uJmis. runtque Jodocus in Thesauro catholico lib. Cr s;v 2 de Christo salvat, art. 1. Petrus Cresli-b. petius in summa calholicæ fidei, verbo, C’Mro. Christus incarnatus, Alfonsus de Castro lib. de hæres. verbo, Christus, hæres. 2, et alii moderni. Placuit autem unum, aut alterum testimonium expendere ex Patri­ ti. k a· dus antiquioribus. D. Ignatius in epist. ad Trallianos inquit : Fere assumpsit corpus, Verbum enim caro facium esi, et vixit inter homines sine peccato, etc. Vere edit, ac bibit, crucifixus, et mortuus est sub Pontio Pilato : vere, inquam, non hominum opinione cru­ D. lix cifixus, el mortuus esi. D. Iræneus lib. 5, ueo*. cap. 7 : Funi sunt, qui putative dicunt eum apparuisse : non enim putative hxc, sed in Ori.c substantia tertiatis fiebant. Origenes lib. I sed ex terreno, el carneo : ergo Verbum Tcom’ non i^ud, sed istad assumpsit. Secundo, quia corpus cœleste non est passibile : ergo si Verbum assumpsisset corpus cœ­ leste, non vere passus, et mortuus fuis­ set : ac subinde nec vere pro nobis sa­ tisfecisset, aut nos redemisset. Tertio, quia Verbum in corpore assumpto se ostende­ bat hominibus verum hominem, et haben­ tem corpus carneum ; quæ demonstratio falsa, fallaxque esset, si non prædictum corpus, sed aliud cœleste habuisset, atque diversæ rationis. I Quæ magis luculenter confirmat lib. 4 contra gent. cap. 30, ubi hæc habet : Apostol. dicit ad Rom. 1 : Qui factus est ex semine David secundum carnem : sed corpus David terrenum fuit : ergu el corpus Christi. Amplius, idem Apostol. dicit ad Galut. 4, quod Deus misit filium suum natum ex mu­ liere. El Maith. 1 dicitur, quod Jacob genuit Joseph virum Mari#, de qua natus est Jesus, qui vocatur Christus. Non autem vel ex ea factus, vel ex ea natus diceretur, si solum per eam sicut per fistulam transisset, nihil ex ea assumens : ex ea igitur corpus assum­ psit. Prxtereit, non posset dici mater Jesus Maria, quod Evangelista testatur, nisi ex ea aliquid accepisset. Adhuc, Apostolus dicit ad Hebrx. 2; Qui sanctificat, scilicet Christus", et qui sanctificantur, scilicet fideles Christi, es uno omnes : propter quam causam non con­ funditur eos vocare fratres, dicens Ps. 21 : Narrabo nomen tuum fratribus meis. Ei infra : Quia ergo pueri communicaverunt carni, et sanguini ; et ipse similiter partici­ pavit eisdem. Si autem Christus corpus caI leste solum habuit; manifestum est, cum nos corpus terrenum habeamus, quod non sumus ex uno cum ipso : et per consequens neque fratres ejus possumus dici : neque etiam ipse participavit carni, et sanguini. Nam notum est, quod caro, et sanguis ex elementis inferioribus componuntur, et non sunt naturæ caleslis. Patet igitur contra . ApostoKcam sententiam praedictam positio­ nem esse. 6. Fundaverunt autem Valentinus, et to’· lata alii hæretici suum errorem in quibusdam Gwnü· Scriptune locis significantibus Christum GK38 descendisse de coelo, et esse hominem coe­ iMliu lestem : Ut Joan. 3 : Nemo ascendit in cu­ Jml3 lum nisi qui descendit de calo, filius ho­ el G. minis, qui est in calo. Qui de calo venit, super omnes est. Et Joan. 6 ait Dominus : Descendi de calo. Et 1 ad Corinth. 15 laiodicitur : Primus homo de terra terrenus :tti!b·'''· Secundus homo de calo caleslis. Quæ om­ nia adeo materialiter, et juxta corticem litteræ intelligere voluerunt, ut senserint Christum de coelo corpus, in quo appa­ ruit, detulisse, nihil vero accipiendo a Maria, nec assumendo corpus terrenum, et carneum. Sed hoc fundamentum prosternit S. D.Tki Doctor loco cit. num. G his verbis : Ea vero, quibus innituntur, manifestum est fri­ vola esse. Non enim Christus descendit de calo secundum corpus, aut animam; sed secundum quod Deus. El hoc ex ipsis verbis Domini accipi potest. Cum enim diceret Joan. 3 :Nemo ascendit in calum, nisi qui descen­ dit de calo; adjunxit, Filius hominis, qui est in calo. In quo ostendit se ita descendisse de calo, quod tamen in calo esse non desie­ rit. Hoc autem proprium deitatis est, ut, ita in terris sil, quod el calum impleat, secun­ dum illud Hierem. 23 : Calum, et terram ego impico. Non ergo Filio Dei in quantum Deus est, descendere de calo competit secundum motum localem : nam quod localiter move­ retur, sic ad unum locum accedit, quod ab altero recedat. Dicitur igitur Filius Dei des­ cendisse secundum hoc, quod terrenam subs­ tantiam sibi copulavit ; sicut et Apostolus ipsum exinanitum dicit, in quantum for· I mam servi accepit ; ita tamen, quod divinita­ tis QUÆ8TI0 V. lis naturam non perdidit. Undo etiam cons­ tat ad ultimum testimonium : nam ut in­ quit ipse S. Doctor in hoc art. 2, in resp. ad 1, potest Christus dici homo cælestis, et descendisse do cœlo rationo corporis : Non quia ipsum corpus Christi secundum suam substantiam de cœlo descenderit, sed quia virilité calesli, id est, Spiritu sancio est ejus corpus firmatum. Unde August, dicit ad Oro­ sium exponens auctoritatem inductam : Coe­ lestem dico Christum, quia non ex humano tonceplus est semine. El hoc etiam modo Hi­ larius exponit in lib. 10 de Trinit. Quibus addimus alias Patrum expositiones. Dici­ tur enim Christus homo cælestis non ratione natura assumptæ, sed ratione divini, et coelestis suppositi : qua etiam ratione dicitur homo, qui de ccelo descendit, ut exponunt D. Nazianzen. orat. 51 et D. August, epist. 57 ad Dardan. quæst. 2. Similiter dicitur caleslis, quia coelestem vitam duxit, ta’f. et fuit impeccabilis, ut explicat Tertullian. ia. in lib. de carne Christi cap. 8, et quadrat hæc interpretatio contextui Apostol. qui post relata verba subdidit : Qualis terrenus, tales, el terreni; qualis caleslis, tales et ca­ leslis. Quae certum est non ad naturam, sed admodum vivendi referri. Denique dicitur Christus caleslis propter gloriam, quam a conceptione habuit in anima, et debuit congruo tempore, hoc est, post resurrec­ tionem, ad corpus derivare : sicut vice versa primus homo dicitur terrenus prop­ ter mortalitatem, sive debitum mortis, quod contraxit ex peccato. Et sic exponunt plu5.Gry- res Patres, Chrysostom, hom. 42, in 1 ad MÎ- Corinth. August, lib. de Civit, cap. 23. pi- Tertullian. lib. de resurrect, carnis, cap. 49, et alii. ' Viàia 7. Ostenso autem, quod Verbum as­ ttaijr sumpserit corpus verum, et terrenum, ttQIS progreditur D. Thom. in art. 3 ad refel­ Kilh lendum errorem Arii asserentis Filium Dei non assumpsisse corpus animatum. Quem errorem, ejusque radicem, ac motivum op­ II.Tba time refert, ac detegit S. Doctor lib. cit. contra gent. cap. 22 his verbis : Posuit Arius, quod in Christo non fuit anima, sed quod solum carnem assumpsit, cui divinitas loco animæ fuit. Et ad hoc ponendum necessi­ tate quadam videtur fuisse inductus. Cum enim vellet asserere, quod Filius Dei sit crea­ tura, et minor Patre : ad hoc probandum illa Scriplurx assumpsit testimonia, quæ infirmi­ tatem humanam ostendunt in Christo. El ne aliquis ejus probationem refelleret dicendo assumpta ab eo testimonia Christo non secun­ 229 dum divinam naturam, sed humanam conve­ nire : nequiter animam removit a Christo. Ut cum quædam corpori humano convenire non possint, sicut quod miratus est, quod timuit, quod oraverit ; necessarium fiat hujusmodi in Filium Dei minorationem inferre. Assumpsit autem in suæ positionis assertionem promis­ sum verbum Joannis dicentis : Verbum caro facium est. Ex quo accipere volebat, quod so­ lam carnem Verbum assumpserit, non autem animam. Ilanc igitur hæresim confutat, in hoc art. 3, statuens Verbum assumpsisse cor­ pus animatum, sive constitutum per ani­ mam creatam tanquam per formam. Quod probat primo : quia contrarius error ma­ nifeste repugnat scriptune attribuenti Christo animam, Matth. 26: Tristis est Malt, su anima mea usque ad mortem. Joan. 10 : Josn.ic· Potestatem habeo ponendi animam meam. Nec valet recursus hæreticorum ad me­ taphoras : quia facile refutantur argu­ mento D. Augustini : Evangelistæ quippe narrant, quod Jesus miratus est, quod esuriit, iratus, et contristatus est. Hæc autem ita demonstrant ipsum veram ani­ mam habuisse; sicut ex eo, quod comedit, dormivit, et fatigatus est, ostenditur ipsum habuisse verum corpus humanum. Se­ cundo, quia prædictus error derogat uti­ litati Incarnationis, quæ est liberatio ho­ minis a peccato : quia ad hanc non minus oportuit habere animam, quam habere corpus, immo magis : nam rationes me­ riti, et satisfactionis potius secundum animam attenduntur, quam penes corpus. Ut enim arguit D. August, lib. contra d. AtFelicianum, cap. 13, si originem attendas 8nst· pretiosior est anima substantiæ : si trans­ gressionis culpam, propter intelligentiam pejor est causa. Tertio, quia ille error est directe contra Incarnationis veritatem : quoniam caro, et aliæ partes hominis per animam sortiuntur speciem : unde rece­ dente anima nec caro, nec os, nec aliæ partes hominis sunt vere, sed tantum æquivoce, ut dicitur in 2 de Anima textu 9 et lib. 7, Metaph. text. 13; si Aristor. ergo Verbum non assumpsit animam, sive corpus animatum, plane sequitur non assumpsisse vero carnem humanam : quod excludit veritatem mysterii Incar­ nationis. Idque magis confirmat S. Doctor lib. Roboracit. capit. 32, in hunc modum : ManifcsX tum est autem ex præmissis hanc positionem impossibilem esse. Ostensum est enim supra 230 DE INCARNATION E. ib. {, capïl. 17, quod Deus forma corpois esse non potest (claudit quippe hoc plures imperfectiones Deo repugnantes, nempe esse partem, ens incompletum, mutari, ordinari ad totum sicut ad finem, aliaque similia) : Cum igitur Verbum Dei sit Deus, ut ostensum est lib. 4, cap. 11, et 14, impossibile, est quod Verbum Dei sil forma corporis, ut sic carni pro anima esse possit. Utilis esi autem contra Apollinarem, qui Verbum Dei verum Deum esse confite­ batur. Et licet hoc Arius negaret; tamen etiam contra eum prædicta ratio procedit : quia non solum Deus non potest esse forma corporis, sed nec etiam aliquis supercalestium spirituum : inter quos supremum Filium Arius ponebat. Quoniam quilibet supercœlestium spirituum, sive Angelorum est ens completum, cui repugnat per mo­ dum animæ formæ, et partis in composi­ tionem unius entis per se venire. Addit D. Thom. n. 5 : Et ne forte dicant ipsum i Filium Dei animam dici, eo quod secundum eorum positionem loco animæ carni sit, su­ mendum est, quod Dominus dicit Joan. 10 : Potestatem habeo ponendi animam meam, et iterum sumendi eam. Ex quo intelligilur aliud, quam animam fuisse in Christo, quod habuerit potestatem ponendi animam suam, et sumendi. Non autem fuit in po­ testate corporis, quod uniretur Filio Dei, vel separaretur a Deo ; cum hoc etiam potesta­ tem naturæ excedat. Oportet igitur in Christo inlelligi aliud fuisse animam, et aliud fuisse divinitatem Filii Dei, cui merito talis po­ testas attribuitur. Quæ plane veritatem catholicam salis liquido evincant contra Arianos. Môûvom Eorum autem fundamentum desumptum Ariano· ram ex illis verbis Joan. 1 : Verbum caro facium corruit. esi, optime diluit in præs. ari. 3, in resp. ad 1, his verbis : Cum dicitur, Verbum caro factum est, caro ponitur pro loto homine, ac si diceretur, Verbum homo facium est. Sicut et Isaix 4 : Videbit omnis caro pariter, quod os Domini loquutum est. Ideo autem totus homo per carnem significatur, quia per carnem Filius Dei visibilis apparuit. Unde subditur : Et vidi­ mus gloriam ejus. Pel ideo quia ut August. dicit in lib. 83 quxstion. q. 80, in tota illa unitate susceptionis principale Verbum est, extremum autem, atque ultima caro. Volens itaque Evangelista commendare pro nobis di­ lectionem humilitatis Dei. Verbum, et carnem nominavit, omittens animam, qux est Verbo inferior, et carne prxstantior. Rationabile etiam fuit, ut nominaret carnem, qux prop­ ter hoc, quod magis distat a Verbo, minus assumptibilis videbatur. ·' 1 9. Tandem pervenit ad articul. 4, ubi refellit postremum errorem ex supra re- ' \ latis, impugnatque Apollinarem, et se­ quaces, qui primo cum Arianis senserunt negantes Christo animam mentem crea­ tam, hujus loco ipsi attribuentes Verbum, In qua quxslione, inquit D. Thomas, testi­ moniis Ecangelicis victi, mentem defuisse aniinx Christi, sed pro hac ipsum Verbum in ea fuisse dixerunt. Quod magis explicat cap. 33, ex lib. 4 contra gent. ubi ait : Ilis testimoniis Evangelicis Apollinaris con­ victus confessus esi in Christo animam sen­ sitivam fuisse; tamen sine mente, et intel­ lectu : ita quod Verbum Dei fuerit illi animx loco intellectus, et mentis. Adhuc tamen non certo nobis constat, nec ipse S. Doctor satis exponit, quid mentis, aut intellectus nomine Apollinaris significaverit, an vi­ delicet solam facultatem proximam, sive potentiam intellectivam, quæ est accidens animæ superadditum ; an vero animam ipsam substantialem, quatenus attingit gra­ dum intellectivum, seu rationalem : quæ ita accepta solet etiam vocari intellectus, ut tradit D. Tho. 1, quæst. “9, art. 1. Id quippe nec innotescit ex verbis Apollina­ ris, quinimo nec ex ipso contextu D. Thom, in hoc art. nam ex ipsius rationibus, quæ statim expendemus, duæ priores ma­ gis respiciunt facultatem intellectivam pro­ ximam; sed ultima plane attingit ipsam animæ substantiam, sive gradum substan­ tialem intellectivum. Et huic intelligent!® magis favet locus citatus ex lib. contra gentes, ubi dicitur Apollinarem confessum fuisse in Christo animam sensitivam; tamen sine mente, el intellectu. Unde satis evin­ citur non potuisse in Christo esse animam secundum gradum substantialem intellec­ tivum, secundum quem mens appellatur, sed hujus loco subrogasse Verbum, quoi gesserit vices mentis, sive animæ quantum ad gradum substantialem intelligendi. Sed ut ut sit de hæreticorum sensu, D. EîeréThom. multipliciter refellit illum errorem, lw> hoc, aut altero modo accipiatur. Primo. quia repugnat veritati Evangelii, quod commemorat Christum fuisse miratum, j Matth. 8; admiratio autem est actus partis i rationabilis, sive intellectivae; siquidem I importat collationem effectus cum causa : ergo Christus habuit animam secundum , gradum rationalem , atque ideo habuii I mentem, sive intellectum. Secundo, quia derogat QUÆSTIO V. i derogat utilitati Incarnationis : anima enim non est capax peccati, justificationis, et I remedii, nisi quatenus est mens, sive na; tura intellectiva : unde vel non dehuit asI sumi, vel debuit assumi, quatenus est mens, et substantia rationalis, differtque a naturis mere sensitivis, et rationis incapaci­ bus. Tertio, quia evacuat veritatem myste. rii Incarnationis : quia non datur natura I humana, nec caro humana, nisi constitua­ tur per animam rationalem secundum suam ultimam differentiam, per quam differt ab : animabus brutorum : quocirca si Christus habuisset animam, et non habuisset men­ tem, sive animam secundum ultimam dif­ ferentiam rationalis; tieret Christum non habuisse naturam humanam, sed bestialem. Quod magis fulcit, et declarat lococit. ex lib. contra gentes n. 2, his verbis : In­ ter ipsas animas sensitivas ratione carentes , diversitas secundum speciem existit. Quod paI telex animalibus irrationalibus, quæ adinvicem specie differunt : quorum tamen unum­ quodque secundum propriam animam spefiiem habet. Sic igitur anima sensitiva ratione carens est quasi unum gemis sub se plures species comprehendens. Nihil autem est in genere, quod non sit in aliqua ejus specie. Si igitur anima Christi fuit in genere animæ sensitivæ ratione carentis; oportet, quod contineretur , sub aliqua specierum ejus, utpote quod fuerit in specie animæ leonis, vel equi, aut alicujus I alterius belluæ. Quod est omnino absurdum. ï.Ma Nec opponebant Apollinanistæ aliquid ■jX momenti præter id, quod sibi objicit D. üsiin. Thorn, in hoc art. 4, in 1 arg. nam ubi estpræsentia rei, non requiritur ejus ima­ go : sed homo secundum mentem est ad imaginem Dei, ut docet D. August, lib. 14 de Trinit. cap. 3 ; ergo cum in Christo fuerit præsentia ipsius Verbi Dei ; non debet ibi esse mens hominis, vel anima secundum conceptum mentis. Ad quod op­ time respondet S. Doctor : Dicendum quod ubi est ipsa res per sui præsentiam, non requi! ritur ejus imago ad hoc, quod suppleat locum rei: sicut ubi est imperator, milites non vene­ rantur ejus imaginem. Sed tamen requiritur cum præsentia rei imago ipsius, ut perficiatur tx ipsa rei præsentia : sicut imago in cera perficitur per impressionem sigilli, et imago hominis resultat in speculo per ejus præsen­ tiam. Unde ad perficiendum mentem humaDm nam, necessarium fuit, quod eam sibi Verbum Cttlli Dei univerit. Duo autem affert D. Thom. in hoc ar­ mi Mb·. ticul. 4, quæ difficultatem inducunt. Ρπ- 231 mum in Christo fuisso veram admiratio­ nem, quod jam præmiserat articul. 3, ut probaret in eo fuisse animam. Cum enim admiratio causetur ex hoc, quod aliquis videt effectum, et ignorat causam ut docet Aristol. in 1 Metaph. cap. 2, et Christus cognoverit omnes effectus, et causas per scientiam tam divinam, quam humanam ; non videtur potuisse in eo esse veram ad­ mirationem : et consequenter videtur'ex hac parte debilitari motivum, quod semel, et iterum proponit D. Thomas. Secundum est significare S. Doctorem in resp. ad 3, animam Christi fuisse meliorem aliis ani­ mabus, quia ei respondet corpus melius dispositum : quod falsum apparet; cum omnes animæ rationales sint ejusdem spe­ ciei, ac proinde essentialiter habeant ean­ dem perfectionem. — Sed hæc levi manu Dispeidispelluntur. Nam ad primum respondetur lu.imn ex eodem S. Doctore infra quæstione 15, artic. 8, in corp, quod si loquamur de Christo quantum ad scientiam divinam, et scientiam beatam, vel etiam infusam; non fuit in Christo admiratio. Si autem loquamur de eo quantum ad scientiam expérimentaient; sic admiratio in eo esse potuit. Et assumpsit hunc defectum ad nostram instructionem, ut scilicet doceat esse mirandum, quod etiam ipse mira­ batur. Et in resp. ad 1 addit : Licet Chris­ tus nihil ignoraret, poterat tamen aliquid de novo occurrere experimenlali ejus scientiæ, ex quo admiratio causaretur. Minus adhuc premit secundum: quia illud non perspicue docet D. Thom. loco cit. licet ex ejus doc­ trina satis verosimiliter deducatur. Quod si doceat, nullum continet inconveniens : valde namque probabiliter dicitur animam Christi esse substantialiter perfectiorem aliis hominum animabus : non propter ex­ cessum aliquem specificum, sed ob melio­ rem conditionem individualem, quam sor­ titur per habitudinem ad corpus perfectiori modo dispositum. De quo videndus est Çajetan. 1 p. quæst. 85, art. 7. Cap-fa11. Hæc, licet forsan prolixius dicta, n^· adnotare oportuit circa omnes articulos D. Thom. in hac quæstione 5, tum ut se­ riem errorum, quos refert, et motiva, qui­ bus eos refellit, aptius non interrupto or­ dine repræsentaremus. Tum et præcipue, quia veritates catholic®, quas ut assertio­ nes statuit, et quæ pertinent ad substan­ tiam hujus mysterii, ex una parte non exposcunt specialia dubia, in quibus seorsim discutiantur ; et ex alia parte in­ digebant aliqua explicatione, et defen- tvdt ·· i U M 5 S ■ · < B I? ■ -Tri·? K if I I ■ £ DE INCARNA ΓΙΟΝ E. kH •b sione : quas ipsis ex eodem S. Doctoro adhibuimus. Unde ab eis expediti melius poterimus disputationi subjicere, qua' il­ lam apud Theologos habeant. Sed prius­ quam hinc discedamus, duo alia consui­ mus addenda, quæ sunt praecedentium A liq eo­ appendices. Primum quosdam Catholicos rum ante tempora Alexandri Tertii deceptos Ca tholi’«ran in hac parte fuisse : licet enim coniiteban.lerrpno, tur yerpum assumpsisse verum corpus terrenum, et veram animam rationalem ; asserebant tamen illas partes assumpsisse seorsim acceptas, et non unitas : ne si unitas concederent, viderentur admittere, quod Verbum assumpserit suppositum crea­ tum ex unione partium illarum resultans. Sed hunc errorem, et ejus motivum hic subvertere non oportet : quia id supra affatim præstitimus disp. 3, dub. 4, g 4, n. 73. lori.iens Secundum est controversum esse apud qo»«uo. patrçs, et The0[0g0?> an possit dici Chris­ tum constare ex tribus substantiis, vel in eis subsistere, vel ex eis componi ? Nam cum in Christo ex una parte sit divinitas, et ex alia verum corpus, et ex alia denique anima rationalis ; consequens videtur, quod con­ cedi debeat Christum constare ex tribus Prinros substantiis. Idque videtur aptum ad expres­ diccodi sius refellendos contrarios errores eorum, modus. qui aliquid ex recensitis Christo negarunt, ut in supra dictis ostensum est. Et plane ita concedunt plures, et gravissimi Patres in Conci I. Concil. Toletano 11, in confessione fidei, Tsletaa. D. Ao- et in 14 et 15, D. Augustin, lib. 13 de ROSI. Trinit. capit. 17. ‘Gelasius in lib. de Gehduabus naturis circa finem, Innocentius stns. Inno­ lib. 4 de myster. ait. cap. 11. D. Ber­ cent. D. Ber­ nard. serm. 3 in vigil. Nativ. et lib. 5 nard. de considerat, ad Eugen, et alii. Aliorum Nihilominus alii Patres oppositum do­ senten­ cent rejicientes expresse prædictum lo­ tia. D. Da- quendi modum, D. Damasc. lib. 3 de masc. Paulus fide c. 26. Paulus Aquilejensis in lib. Aqui- qui dicitur sacrosyllabus, circa medium. Bcuedic*- Quinimo ille loquendi modus displicuit Benedicto II in confessione fidei Patrum Ilispaniæ, ut legitur in Concilio Toletano 15. Potuitque locutio illa duplici de causa reprobari, ut hi posteriores Patres insi­ nuant. Tum quia licet nomen substantiæ in rigore philosophico sit commune na­ turis tam completis, quam incompletis ; nihilominus frequentius applicatur natu­ ris completis : quare concedendo absolute, quod Christus constat ex tribus substan­ tiis, videretur significari in eo esse tres naturas completas : quod est absurdum, et falsum : solum enim habet duas natu­ ras, divinam scilicet, et humanam in ea­ dem hypostasi, seu persona, ut satis liquet ex supra fuso dictis disp. 3, dub, 1 et‘2. Tum quia partes componentes non solent numerari aut in numero poni cum toto, sed sub illo comprehenduntur : quocirca si illas numeremus divisim, et dicendo Christum constare ex tribus substantiis, nempe divinitate, anima, et corpore; si­ gnificari intelligeremus animam, et corpus non esse partes actu unitas inter se, et componentes unam naturam totalem : quod esse falsum et absurdum constates dictis disp. cit. num. 73. Quæ motiva Pratesatis rationabilia sunt, et persuadent hunc Ut posteriorem dicendi modum esse con- rtw μ P ·* ♦ Ul se, ut docent communiter Philosophi : sed duæ naturæ totales, et specie differentes sunt plura entia in actu : habent enim di­ versas materias, diversas formas substan­ tiales, diversas subsistentias, diversas exis­ tentias, ac tandem diversas operationes : ergo impossibile est, quod ex diversis na­ turis totalibus, et specie diversis fiat una nalura, quæ sit una per se. Quod motivum sicut evidenter probat, quod ex natura ho­ minis, et ex nalura leonis non potest fieri una perse natura; sic etiam evidenter, ut judicamus, ostendit, quod ex natura ho­ minis, et ex nalura sanguinis non potest fieri una natura perse, si semel sanguis, ut sentiunt Adversarii constituitur per aliam formam, quam per animam rationalem. ’· Confirmatur tertio : quia si semel ita res se habet; repugnat, quod natura hu­ mana, et natura sanguinis vere uniantur : ergo repugnat, quod ex humanitate, et sanguine constituatur una per se natura, quæ a verbo fuerit assumpta. Consequentia patet : nam ea, quæ sunt plura, nequeunt unum per se con-tiluere, nisi uniantur : ergo si humanitas, et sanguis nequeunt vere uniri, non poterunt constituere unam | per se naturam. Antecedens autem suade- I tur : nam in primis nequeunt uniri per identitatem, si hæc unio vocari potest; I siquidem realiter differunt, et manent dis- I tincta in eodem ordine, in quo concurrunt, i Nec possunt uniri physice, sive per veram informationem, ita ut una comparetur per modum actus, et alia per modum potentiæ : quælibet enim illorum est ultimo constituta, et per propriam subsistentiam terminata. Nec tandem uniri valent per solam continuationem : quia hæc solum invenitur inter ea, quæ sunt ejusdem ra­ tionis : natura autem humana constituta per animam rationalem, et sanguis consti­ tutus per aliam formam corpoream sunt naturæ diversæ rationis, ut satis ex ipsis terminis liquet. Impossibile ergo est quod humanitas, et sanguis, si vera tradunt Ad­ versarii, habeant inter se aliquam veram unionem, et constituant per se unum. Sed se babebunt ad instar lapidum simul con­ currentium, vel ad summum, ut hoc illis concedamus, se habebunt, ut partes ejus­ dem domus, quæ constituunt unum, non quidem substantialiter, sed solius ordinis, et indistantiæ unitate, quæ accidentalis est. Λρ'.η- ^8· His, vel eorum aliquibus convictus iIh Suarez respondet § Ad quartum, hanc naSu«w. mræ bumanæ, et sanguinis unionem, sive J. · conjunctionem non osse accipiendam nielhemalico modo, sed modo physico, ci secun­ dum quondam quasi continuationem physi­ cam. Quam explicat, quia illa» partes ita conjunct® sunt, quatenus ad eorum con­ servationem necessarium est; quippe na­ tura humana conservari non potest sino sanguine , nec iste diu conservari valet absque conjunctione, et subordinationo ad naturam animalis, quæ illo pro pluribus functionibus utitur. Addit Lugo disp. cit. Qat num. 26, hujusmodi unionem importare bp. indistantiam localem, qua natura humana, el sanguis sibi præsentes fiunt : unde con­ sequenter concedit prædictam unionem esse accidentalem, et sine qua extrema absolute conservari possent : quippe non repugnat, inquit ille, dari corpus humanum vivum absque omni sanguine. Sed hæc quis non videat debilia esse, et Era!? parum philosophica non solum in mathe­ eora matica consideratione, sed etiam in physi- d«!S. ca, quinimo in morali, et prudentiali? In re physica sumus, unitatem investigamus illius unius naturæ humanæ, quam, et non aliam docet fides fuisse Verbo unitam. Ad quid itaque deserviunt illæ considerationes laxæ, et impropriantes pro libito, et absque Philosophiæ regulis, unitatem assumpte naturæ ? Si sanguis est natura adæquate diversa a natura humana ; quid referunt aliæ connexiones, aut dependentiæ, quas comminiscuntur illi, ut Verbum assumendo naturam humanam, sicut fides docet,'dica­ tur sibi hypostatice univisse sanguinem, qui est adæquate ad humanam speciem, ut illi reipsa fatentur, et a nobis ex eorum prin­ cipiis ostensum est? Quod enim ait Suarez de illa connaturalitate, et connexione inter utramque naturam, nihil refert; quando constat nos pluribus indigere, quæ nobis tamen hypostatice minime uniuntur. Paries etiam hujus Universi ita dispositæ sunt, quod sibi mutuo deserviant, et nequeant naturaliter conversari, si ab invicem sepa­ rentur : ex quo tamen nemo colliget cons­ tituere physice unam per se naturam; cum omnes videant esse naturas a leo diversas : seJ solum constituunt unum unitate ordi­ nis. Quod autem ex Lugone additur, ma­ nifeste probat, quod intendimus, nempe unionem humanitatis, et sanguinis, si per diversas formas constituuntur, non esse substantialem, nec per se; sed omnino • accidentalem ad instar plurium, quæ cum I simpliciter plura adæquate sint, servant I tamen aliquam subordinationem inter se. Fateri -▼ D18P. X, DUB. Π. Fateri ergo oportet, quod si sanguis non informatur anima rationali, non sit vera pars naturæ humanæ ; atque ideo quod assumptus a Verbo non fuerit, ut supra cum Suarez contra secundam respon•ν·!ι· sionem opponebamus. In quo ipse non satis sibi constat, qui cum illud in aliis re­ prehendat, re ipsa in sua opinione amI plectatur ; et dum refugit mathematicam, i hoc est, veram, et rigorosam circa ista con­ siderationem , non aliam potest inter humanitatem, et sanguinem fundaro unio­ nem, quam alicujus connexionis, et depen’ dentiæ : quie ut diximus, sæpius adest inter naturas adæquate distinctas, et sim­ pliciter diversas. 29. Adde nullum esse fundamentum, ut ρω. dicatur sanguinem magis fuisse hypostatice unitum Verbo divino, quam sanguis uniaI tur hypostatice supposito humano creato ; I cum Verbum hujus vices gesserit, et pro I eo subrogatum sit. Si autem sanguis non j informatur anima rationali, sed per aliam formam constituitur; impossibile est, quod homini hypostatice uniatur. Nam eo ipso talis sanguis est suppositum diversum, et per propriam subsistentiam terminatum. Et I implicatorium est, quod unum suppositum i assumatur ad aliud, ut ostendimus disp. I præced. dub. 1, et similiter, quod suppo! situm aliquod assumat naturam a ienam I retinentem subsistentiam propriam, ut I constat ex ibidem dictis dub. 2. Unde f repugnat, quod suppositum humanæ natuF ræ uniat sibi hypostatice suppositum san­ guinis. — Quod si ad declinandum hæc, I recanat Suarez ad subsistentias partiales, et ex ipsis compositionem ; refellendus est tum ex generali doctrina, qua hujusmodi ίί subsistentias, et earum compositionem imi pugnavimus disp. 8, dub. 1, § 5, et dub. i 3, £3. Tum etiam magis speciali motivo ; I quia sicut humanitas, et natura sanguinis I sunt naturæ totales ; cum constituantur per S formas essentialiter diversas, et constituant I composita simpliciter distincta ; sic etiam I important plura simpliciter supposita, et subsistentias totales : ex quibus inpossiI bile est, unam componi per se subsistenI tiam, aut unum per se suppositum, ut plura convincunt, quæ contra unitatem per se unius naturæ ex illis coalescentis hac■ tenus diximus. Tum denique quia si Sua• rez consequenter loquitur , oportet idem : dicat de aliis tribus humoribus, quos a Verbo assumptos fuisse concedit. Unde constituenda erit una subsistentia compoSalamant. Curs. theolog- tom. XIV. I I ! I I 257 sita ex quinque subsistentiis, quæ nimirum correspondent humanitati, et quatuor hu­ morum naturis. Id vero quam absurdum sit, aut etiam quam monstruosum, facile recognoscet lector ; præsertim si advertat prædictos humores vindicare sibi diversas sedes in corpore humano, et sæpe loco distare : quæ cum unitate per se unius subsistentiæ ex quatuor humorum subsis­ tentiis composite conciliari minime pos­ sunt. 30. Ex hactenus dictis fit primo satis Conec­ taris firmari assertionem propositam : nam si praece ­ sanguis aliquis non informatur anima ra­ dentis itionali, ut Suarius concedit, et a num. 21 docti næ. contra Loream ostendimus ; impossibile Primum. est, quod sit vera pars pertinens ad subs­ tantialem integritatem naturæ humanæ, ut constat ex dictis a num. 26. Si autem nec est pars humanitatis, nec informaturanima rationali ; nullum occurrit fundamentum, ut dicatur Verbum assumendo naturam humanam'assumpsisse sanguinem, ut contra aliquos a num. 24 probatum est. Fit se- Seconcundo distinguendum esse in Christo du- dura' plicem sanguinem; unum, qui fuit vera pars naturæ humanæ, et informatus anima rationali ; qui subinde cum tali natura, et omnibus ei intrinsecis unitus est hyposta­ tice Verbo, ut dub. præced. cum communi Theologorum sententia ostendimus : alterum autem, qui nec informatur anima rationali, nec est vera humanitatis pars, sed quod­ dam aliud totum, ac suppositum constitu­ tum per aliam formam inferiorem ; qui proinde non fuit unitus hypostatice Verbo, sed tantum illi conjunctus, ut de lacrymis, sudore, et vestibus Christi dici potest, ut in hoc dub. cum communiori Thomistarum sententia probatum est. Fit tertio distinc­ Tertium tionem illam sanguinum, quam a principio disp. num. 2, levi manu attigimus, et sup­ posuimus magis firmari tam ex mysterio Incarnationis, quam ex hactenus dictis : ostendimus enim dari in homine quendam sanguinem perfecte decoctum, et elabora­ tum, pertinentemque ad ejus speciem, et substantialem integritatem : dari insuper alium sanguinem imperfectum, et parum decoctum, qui ad prioris speciem non per­ tingit, sed est in transitu ad illum, atque ideo non participat vitam, aut animam, nec ad substantialem hominis integritatem spectat, sed magis inter ejus alimenta re­ ponitur. Ex qua diversitate oritur, quod prior sanguis appelletur absolute sanguis; posterior solum dicatur sanguis secundum 17 H * -V; H:· ii. -258 quid, et cum addito : nam supposita prædicta diversitate, sanguis ut sic est quoddam analogum, quod ad illos duos sanguines sicut ad analogata sehabel ; ana­ logum autem per se sumptum, et absolute prolatum stat pro famosiori. Sed ad vitan­ dam in disputando æquivocalionem prior sanguis potest appellari ηβ/uraiù, et vitalis, quia est pars viventis : posterior vero vo­ candus est nutrimentalis. quia viventis pars non existit ed nutrimentum, et pabulum Qwt* Fit quarto prædictam distinctionem non latu. esse (saltem quoad rem significatam) primo inveniam aCajetano : quia illam reperimus in D. Th. locis in utroque dubio relatis, et præsertim quodlib. 5, art 5, et quia il­ lam evincunt motiva in eis proposita et præsertim, quæ mysterio lucarnaiionis in­ nituntur, ut hactenus ostensum est : quæ fundamenta antiquiora sunt Cajetano. Po­ tuit autem ingeniosissimus hic Doctor il­ lam distinctionem magis exponere, et ad breviores voces reducere, quod cum laude Qaîu· executus est. Fit ultimo nihili habendum tam. esse judicium aliquorum recenliorum, qui præmissam distinctionem, et assertionem nostram juxta illam procedentem percellere censuris audent : quale est illud Lugonis disp. cit. sect. 3 in principio, ubi conclu­ sionem statuit, quod totus sanguis Christi assumptus fuit hypostatice a Verbo, et ad­ dit : Hanc tenent communiter jam Theologi omnes, el Snare; dicit sententiam contra­ riam neque piam, neque securam esse. Sed hanc crisim, et similes spernet prudens, qui noverit ortas ex vehementi phylotimia ad opiniones proprias. Dolendum tamen est, quod stultos illis irretiant, dum cre­ dunt. Nam qui sunt omnes illi Theologi, qui communiter cum Lugone, et aliis recenlioribus sentiunt, cum videamus Thomistas cum Doctore Angelico docere com­ muniter oppositum? Num illi præcise sunt omnes Theologi, qui Thomistæ non sunt, sed sub Molinæ ferula profitentur discipu­ latum ? Rursus quid denotat illud Jam, nisi omnes Theologos horum opera ad melio­ rem frugem conversos esse, relinquendo sententiam, quam Suarius dixit nec piam nec securam esse? Sed posterius hoc tam falsum est, quam primum i lud. Nam quæ hactenus diximus, manifestant sententiam Thomistarum esse veram, solidam, piam, el securam : contrariam autem, quæ Verbo hypostatice unit non perlinentia ad huma­ nam speciem, sed quæ aliud suppositum creatum constituunt, nec admodum piam, et securam, minus autem philosophicam esse. Hæc vero nisi provocati non profe­ remus, eo nempe zelo, quo dolemus decipi novilios illa, aut similia audientes. Sed deceptionem vitabit sola librorum lectio, g III. Satisfit argumentis opinionis contraria. 31. Oppositam nobis sententiam asse­ rentem, quod omnis Christi sanguis fuit a Verbo assumptus, sive illi hypostatice uni­ tus, tuentur Lorca, Suarez, Lugo, et alii Uro, g præcedenti relati, Vazquez disp. 36, Snra num. -i. Cabrera art. 2, disp. 1, concl. 2, Vnjie. qui tamen num. 8 fatetur Cajetani opi- Cihrw. c‘irfn· nionem esse communem inter recentiores sententiam. Quod ad Thomistas modernos referendum est : nam alii recentiores extra scholam D. Thom, adeo communiter huic opinioni subscribunt, ut superfluum sit eorum plures in particulari referre. Quant etiam tuetur Joannes Prudentius disp. ult. Iwu. dub. 5, sect. 3. Dividuntur autem illius patroni, ut § præcedenti notavimus : nam aliqui dicunt sanguinem nec informari anima rationali, nec esse partem in actu humanæ naturæ : alii vero utrumque af­ firmant : alii autem unum concedunt, et negant aliud. Sed illud, in quo conveniunt, nempe omnem Christi sanguinem fuisse a Verbo assumptum, probatur eisdem fere argumentis, quæ proinde simul propone­ mus, et diluemus, addentes postea specia­ lia, si quæ pro specialibus dicendis modis occurrant. In quo tamen non multum im­ morabimur : quia juxta præmissam a no­ bis sanguinum distinctionem, haud diffi­ cile, nec obscure diruuntur. Arguitur primo : quia Scriptura, Ponti- larjsfices. Concilia, et Patres indefinite docent n‘tn,sa’ Verbum assumpsisse sanguinem, ut cons­ tat ex eorum testimoniis, quæ late expen­ dimus dub. præced. : sed propositiones indefinitæ in doctrinalibus locutionibus æquivalent universalibus : ergo prædicta Scriptura?, Conciliorum, Pontificum , el Patrum diffinitio est universalis : et conse­ quenter juxta illam concedendum est Ver­ bum assumpsisse omnem Christi sangui­ nem. Unde ulterius infertur nos agere contra prædictam diffinitionem, dum ali­ quem Christi sanguinem ab ea generalitate excipimus, negantes, quod fuerit hyposta­ tice Verbo unitus. * „ . Contionatur primo : quia Clemens VI mato iitt DISP. X, in Extravug. relata num. G, docut unam modicam guttam sanguini» Christi fuisse sufficientem ad tutius humani generis re­ demptionem propior unionem ad Verbum. Dicens autem unam modicam guttam san­ guinis significat quamlibet sanguinis gut­ tam, ut patet ox communi modo conci­ piendi. Ergo Pontifex docet quamlibet guttam sanguinis habuisse unionem ad Verbum. Hoc vero juxta nostram assertio­ nem minimo veriticari valet; siquidem concedimus non solum unam guttam, sed ingentem copiam sanguinis Chrisli ha­ buisse subsistentiam propriam creatam, et Verbo hypostatice non fuisse unitam. Ergo prædicta assertio opponitur doctrinæ Pon­ tificis. >λμ4)· Confirmatur secundo : nam sanguis, qui . ponitur sub specie vini, est unitus hypos­ tatice Verbo ; alias istud non poneretur : per concomitanliam sub prædicta specie ; ! siquidem non haberet unionem cum ter­ mino per se consecrationis illius speciei : < quod est contra Concilium Tridentinum ' relatum num. 7; atqui sub specie vini po­ nitur omnis sanguis Christi : ergo omnis f' Christi sanguis fuit assumptus a Verbo, • eique hypostatice unitus. Major patet ex I probatione ipsi inesrta. Consequentia est I legitima. Et minor, in qua poterat esse i difficultas, ostenditur primo ex verbis conI secretionis, hic est sanguis meus, vel calix I sanguinis mei : nam ly meus totum sanguiΓ nem Christi dicit, et pro omni ejus sanf guine distribuit; quolibet enim modo in S Christo fuerit, fuit sanguis Christi, quem [ ipse potuit meum appellare : sed in specie vini ponitur omne id, quod verba conse; craiionis significant : ergo sub tali specie S ponitur omnis sanguis Christi. Secundo, t quia Christus cum in ccena instituit sacra­ mentum Eucharistiae, posuit sub specie vini omnem sanguinem, quem in se ha­ bebat; siquidem posuit se ipsum, prout erat : ergo nullus fuit sanguis Christi, qui positus non fuerit sub illa specie. Tertio, quia nulla est ratio, ut sub specio panis ponatur omnis Christi caro, aliqua carne ’’ non excepta, et quod similiter sub specie i vini non constituatur omnis Christi san! guis, nullo sanguine excepto, ut paritatis ratio convincit : sed sub specie panis ponil tur omnis Christi caro, ita quod nulla sit I caro ipsius, quæ ibi non ponatur, ut nemo j negat: ergo similiter sub specie vini ita po­ nitur omnis Christi, sanguis, ut nullus sit sanguis Christi, qui ibi non constituatur. 32. Ad argumentum respondetur conce­ dendo prœmiesa» cum prima consequentia, et negando secundam, quæ ex illis non bene colligitur. Fatemur enim doctrinam Scrip­ tura·, Conciliorum, etc., quam loco citato expendimus, esse indefinitam, et universali æquivalentern. Sed hujusmodi doctrina appellat supra sanguinem, qui vere est san­ guis, de quo agunt ista Scripturæ, Conci­ liorum, etc., testimonia : unde prædicta omni vero sanguini applicanda est, et pro omni vero sanguine distribuit. Quare nul­ lus fuit verus Christi sanguis, quem non concedamus fuisse Verbo hypostatice uni­ tum. Sed præter verum sanguinem fuit in Christo alius sanguis secundum quid, et analogice talis, qui sanguis cum addito, nempe nutrimentalis vocatur, et magis, quam sanguis, humor sanguineus est, ut constat ex dictis. Qui proinde non com­ prehenditur sub illa Scripturæ, et Conci­ liorum doctrina, quam fatemur univer­ salem : quippe evidens est sanguinem improprie, et secundum quid talem non comprehendi sub sanguine vero. Potestque hujus responsionis veritas magis firmari. Tum quia sanguis est analogum ad san­ guinem verum, et ad sanguinem secundum quid : sed analogum per se sumptum et indefinite prolatum stat pro principali analogato : ergo cum Scriptura, et Concilia, et Patres indefinite docent Verbum as­ sumpsisse sanguinem ; hujus vocabulo comprehendunt omnem verum sanguinem, non autem sanguinem secundum quid, qualis est sanguis nutrimentalis. Tum etiam quia Scriptura, Concilia, et Patres, cum illud docent, loquuntur expresse de sanguine pertinente ad naturam humanam, per modum partis illum substantialiter in­ tegrantis : quinimo ex hoc principio mo­ ventur, ut illud diffiniant, ut ex eorum testimoniis satis liquet : sed sanguis nutri­ mentalis. de quo agimus, non pertinet ad humanam speciem, nec est vera pars illius, ut ostensum est § præced. et aliqui ex Adversariis concedunt : ergo prædictus sanguis non comprehenditur sub illa uni­ versali diffinitione. Tum denique quia Scriptura, Concilia, et Patres docent uni­ versaliter Verbum assumpsisse carnem : et tamen si aliquid, licet appareret caro, certo, aut probabiliter constaret non esse veram carnem ; minime comprehenderetur sub illa diffinitione, sed certo, aut proba­ biliter ab illa eximeretur (sicut non pauci eximunt ungues, et capillos, quia putant Satisfit argu’ mento. * ,J 260 v [ DE INCARNATIONE non esse veras partes humanitatis assump­ ta' ergo pariter licet universaliter diffi­ niatur Verbum assumpsisse sanguinem , minime tamen sub ea diffinitione compre­ henditur id, quod non est vere sanguis, nec pars substantialis humana' naturæ, li­ cet sanguis appareat ob similitudinem in aliquibus accidentibus : qualem esse hu­ morem illum, qui sanguis nutrimentalis vocatur, constat ex dictis. Oeeerri· Ad primam confirmationem respondelar prTisz! tur eodem modo : fatemur enim quamliciofir- i>et guttam veri sanguinis Christi habuisse maliooi ’ unionem immediatam ad Verbum, ut do­ cet Pontifex, fuisseque propterea infiniti valoris non solum ex parte suppositi illum effundentis, et offerentis, sed etiam in seipsa, et ex parte rei oblatæ, ut supra pon­ deravimus num. 6. Cæterum negamus, quod omnis sanguis, qui fuit in Christo, fuerit verus sanguis, aut vera pars huma­ næ naturæ : oppositum enim a nobis os­ tensum est in illo humore sanguineo, qui sanguis nutrimentalis vocatur : non enim pertingit ad habendum humanam speciem, sed solum deservit hujus conservationi pro hoc statu vitæ mortalis, ad instar cæterorum alimentorum, quæ nemo dicit fuisse Verbo hypostatice unita. Unde talis san­ guis nutrimentalis, ejusque guttæ non comprehenduntur sub illa generali Ponti­ ficis doctrina ; sicut nec comprehenduntur sudores , et lacrymæ Christi. De quibus tamen omnibus fatendum est, quod licet non fuerint infiniti valoris in se ipsis, sive ex parte rei oblatæ, cum non habuerint unionem immediatam ad Verbum : eorum tamen effusio, et oblatio fuit valoris sim­ pliciter infiniti ex parte divini suppositi illa eflundentis, et offerentis. Idemque con­ tigit in oblatione rerum pure extrinsecarum, ut sunt vestes, pecuniæ. et alia hu­ jusmodi. Diluitur Ad secundam confirmationem, concessa stcunda. majorij negamus minorem intellectam de omni sanguine, qui aliquando fuit in Christo, et comprehendit sanguinem tam naturalem, quam nutrimentalem : hic enim posterior non ponitur sub specie vini. Quod nobis videtur evidens saltem in principiis D. Thom. quoniam ille tantum sanguis Christi ponitur de facto sub specie vini, quem ipse Christus de facto habet in se ipso, et conservat in coelis. Hujusmodi au­ tem non est sanguis nutrimentalis, sed naturalis, ut plane docet D. Thom. locis relatis num. 22. Et, vel ex qq constat, quoi in resurrectione solum reassumuntur par­ tes in actu pertinentes ad substantialem integritatem humanæ naturæ ; secus voro illæ, quæ ordinantur ad nutritionoin, vol augmentum individui ; cum ista pro illo statu omnino cessent, et necessaria non sint ; sed solum ordinatur ad conservatio­ nem ipsius mediante nutritione, ut g præ­ ced. ostendimus : quocirca non reassume· tur in resurrectione. Unde sequitur, quod talis sanguis de facto non sit in Christo glorioso : militat enim eadem ratio. Si autem Christus prædictum sanguinem in se non habet ; non est cur in Eucharistia ponatur sub specie vini : quippe, ut proxime dicebamus, id de facto sub spe­ ciebus ponitur, quod Christus habet de facto in se ipso. Et sicut nullum est incon­ veniens dicere, quod de facto in Eucharis­ tia non ponitur illud, quod in Christo apud nos vivente dicebantur ros, aut cambium; quia vere non sunt ipsius partes, sed or­ dinabantur ad ipsius nutritionem, quæ jam cessavit, ut tradit D. Thom. locis proxime relatis : sic nullum est absurdum, quod ia Eucharistia non ponatur de facto ille sanguis nutrimentalis, quem Christus habuit in hac vita mortali : quia revera non erat vera humanitatis pars, sed deser­ viebat ipsius conservationi media nutri­ tione, quæ locum non habet in corpore re­ surgente. z 33. Minoris autem probationes facile Elidsadiruuntur juxta hanc doctrinam. Ad pri­ inrtjîs vires. mam enim respondetur, quod ly meus po­ situm in verbis consecrationis calicis si­ gnificat omnem Christi sanguinem, qui erat Christi non pnecise possessive, sed hypos­ tatice , et personaliter propter unionem immediatam ad ejus divinum suppositum. Sanguis autem nutrimentalis, licet fuerit Christi quasi possessive, quia in ejus hu­ manitate tanquam in vase continebatur, tamen non erat Christi hypostatice ; quia non erat vera humanitatis pars, nec eadem subsistentia terminabatur, sed per subsis­ tentiam creatam, ut § præced. ostendimus. Quo etiam modo posset Christus vocare sudorem meum, et salivam meam, lacrvmas meas : non quia fuerint ejus hyposta­ tice, aut personaliter; sed quia ad ipsum pertinuerint possessive, vel alio modo. Accedit, quod præcipuum est ly meus de­ terminari per ly sanguis, cui tanquam sub­ jecto applicatur. Sanguis autem proprie dictus et absolute prolatus solum supponit pro vero sanguine, qui solum est sanguis naturalis; DIBP, X, DUB. II, naturalis ; secus voro sanguis nutrimenta­ lis, ut exponendo Scriptune, et Concilio­ rum, ac Patrum testimonia dicebamus. Undo ly nwuj non distribuit pro omni san­ guino proprio, vel improprio, qui utcum­ que fuit in Christo, sed solum pro omni sanguino vero, qui fuit in Christo non solum possessive, sed hypostatico. Talis autem non fuit sanguis nutrimentalis. Et ideo non ponitur in Eucharistia. Accedit præterea sanguinem nutrimentalem, qui fuit in Christo, modo non existere in cor­ poro Christi glorioso, ut supra diximus ; nec alibi, saltem in notabili aliqua quanti­ tate : consecratio autem ponit sub specie­ bus ea Christi, quæ reperit in rerum na­ tura : signum est ergo, quod non constituit iu illis sanguinem nutrimentalem saltem in illa quantitate, in qua Christus ipsum habuit. Sicut autem nullum est inconve­ niens, quod tota illa quantitas sanguinis nutrimentalis non ponatur in sacramento ; sic nec absurdum est, quod nihil prædicti sanguinis constituatur. Àd secundam pro­ bationem respondemus Christum, cum in cœna instituit Eucharistiam, posuisse sub specie vini omnem verum sanguinem suum pertinentem ad speciem humanam ; non vero omnem sanguinem improprie, et ana­ logice talem, qualem constat esse illum humorem, quem sanguinem nutrimenta­ lem vocamus, ut sæpe diximus. Et in hoc sensu distingui debet tam antecedens, quam consequens , negando consequen­ tiam, prout sanguini nutrimentali applica­ tur. Inserta autem antecedentis probatio nihil valet : quia cum dicitur Christum se in sacramento constituisse, prout erat in se, hoc objectum non comprehendit om­ nia, quæ Christus habebat in se ; alias constitueret vestes, alimenta, et excremen­ ta : quod nullus sanæ mentis concedet. Sed determinatur ad ea, quæ vere erant partes Christi pertinentes ad ipsius subs­ tantialem integritatem : cujusmodi non est sanguis mere nutrimentalis. Quocirca si­ cut ob prædictam rationem non constituit in sacramento salivam, si quam in se ha­ bebat ; sic nec constituit sanguinem nu­ trimentalem, quem tunc habuit. Ad terliam vel negamus majorem, vel illa, et minori omissis, negamus absolute conse­ quentiam ob disparitatem satis notam : quia nulla fuit caro Christi, quæ non fue­ rit vere caro informata per animam ratio­ nalem, et pertinens ad substantialem inte­ gritatem naturæ humanæ : quare nomine 261 carnis, quam Christus constituit sub pa­ nis specie, comprehenditur omnis Christi caro absque exceptione. Sed in Christo fuit aliquis sanguis, qui vere sanguis non erat, nec informabatur anima rationali, nec erat vera pars naturam humanam integraliter substantialiter constituens : qualem fuisse sanguinem nutrimentalem supra ostendi­ mus, et aliqui ex Adversariis non negant : quocirca non est, cur nomine sanguinis, qui fuit, estque vera Christi pars, compre­ hendatur omnis sanguis etiam nutrimenta­ lis, et improprius, atque quod in sacra­ mento constituatur. Sed potius infertur oppositum. 34. Arguitur secundo, impugnando si- 23.711mul adhibitam præcedenti argumento responsionem, et saepius inculcatam illam sanguinum distinctionem : quoniam omnis sanguis humanus est ejusdem speciei, et rationis : sed Verbum assumpsit aliquem sanguinem humanum ul cum communi, et certa Theologorum sententia statuimus dub. præcedenti : ergo Verbum assumpsit omnem sanguinem humanum, qui in Christo fuit. Minor, et consequentia pa­ tent : nam ex suppositione, quod Verbum assumpserit humanum sanguinum, et hic sit ejusdem speciei; absque'fundamento di­ citur assumpsisse unam partem sanguinis, et non assumpsisse aliam. Major autem ostenditur : tum quia Philosophi, et Me­ dici sanguinem non dividunt in duas spe­ cies : ergo omnis sanguis humanus est ejusdem speciei. Tum quia omnis san­ guis humanus habet easdem operatio­ nes, et effectus, utputa humeclandi, et nutriendi humanum corpus : ergo signum est, quod omnis sanguis humanus est ejusdem speciei. Tum præterea, nam quæ differunt specie nequeunt continuari : sed. omnis sanguis repertus in corpore humano continuatur, ut ad sensum liquet : ergo idem quod prius. Tum denique nam si da­ retur distinctio specifica inter unum, et alium sanguinem , maxime propter ma­ jorem unius decoctionem, et puritatem : nec enim ad illud principium illa diversi­ tas specifica a nobis asserta revocari po­ test : sed illa major decoctio, et puritas solum inducit distinctionem accidentalem penes magis, et minus intra eandem spe­ ciem, ut liquet in spiritibus vitalibus, et animalibus, qui sunt radii sanguinis puris­ simi, et defæcati supra decoctionem, et puritatem sanguinis communis naturalis : et tamen juxta nostram sententiam non 262 7 ft «. t BE INCARNATIONE. distinguuntor ab illo specie substantiali: I nor : nam illorum sanguinum non est vora cum constituamur per eandem formam ; continuatio, sed conjunctio, confusio, et ergo nulla est ratio, ut constituamus dis­ adunatio, ubi sensus non percipit distinc­ tinctionem specificam inter unum, et alte­ tionem inter extrema ob similitudinem in rum sanguinem, naturalem, videlicet, et accidentibus. In quo ipse siepe fallitur, ut nutrimentalem. in hac eadem materia contingit, et Adver­ Cob fir Confirmatur ex Lugone num. 36, quia sarii negare non possunt ; nam in venis si, ut asserimus, unus sanguis esset ani­ reperiuntur cum sanguine aliorum humo­ matus, et alius inanimatus; sequeretur rum, puta pituitæ, aut colota?, portiones : unum sanguinem esse magis similem carni, quæ, ut illi discurrunt, constituuntur per quam alteri sanguini : consequens est ab­ formas substantiales specifice diversas : el surdum : ergo minus recte constituimus I tamen ad sensum apparet omnem humo­ prodictam distinctionem inter unum, et rem in venis contentum continuari. Sicut alterum sanguinem. Sequela est mani­ itaque ipsi sensum corrigunt per rationem : festa : quia, supposita nostra sententia, sic nos, et non infirmiori motive dicimus unus sanguis erit animatus sicut caro, et sanguinem naturalem non continuari cum constituetur per random materiam, et for­ nutrimentali ; licet ad sensum appareat mam ; alter vero non erit animatus, sed oppositum. Ad ultimam respondetur dis­ constituetur per formam vit® expertem, et tinctionem specificam inter prodictos san­ alterius valde divers® rationis ; conse­ guines constitui immediate per formas quens ergo est, quod unus sanguis magis substantiales specie diversas ; inferri au­ assimiletur carni, quam alteri sanguini. tem in genere causæ efficientis ex majori Falsitas autem consequentis videtur evi­ decoctione, et puritate ; non qualicumque, dens : nam ipsis sensibus deprehendimus sed adeo forti, ut materiam sanguinis na­ carnem, et sanguinem differre; quibus t turalis transferat ad speciem humanam. etiam cognoscimusomnem sanguinem esse Quod principium iu suo genere sufficiens M similem, et habere convenientiam in om­ est ad inducendum distinctionem specifi­ nibus accidentibus. cam, ut liquet cum alimentum converti­ DissoÎTÏAd argumentum respondetur negando tur in carnem, quam Adversarii non negant tor constitui per formam animalis, et ab omni argu- majorem, si per sanguinem humanum simenwin. gnificetur omnis sangnis tam naturalis, sanguine distare specie. Decoctio autem quam nulrimentalis : oppositum enim illa transferens alimenta in sanguinem constat ex hactenus dictis. Ad primam nutrimentalem debilior est ob resisten­ autem majoris probationem respondetur, tiam, et indispositionem passi, ut subito, quod quidquid sit de, lententia Medico­ aut immediate in materia inducat, formam rum, quam non multum curamus in re viventis ; sed præcise aliam inducit for­ philosophica, et magna· ex parte quod ad mam inferiorem, et intermediam, ut proprosens refert), theologica; /Aristoteles portionabiliter contingere in formatione Philosophorum princeps distinctionem spe­ embrionis, et in generatione animalis supra cificam asserit inter prodictos sanguines, diximus num. 23. ut constat conferendo testimonia supra al­ Ad confirmationem respondetur conce- Dirnitir lata. Quinimo D. Thomas (qui pro mille, I 'dendo sequelam, quæ nihil habet absurdi ccrirDrttw. non solum Medicis, sed Philosophis, et et negando minorem. Ad sequelæ autem Theologis est), illam satis evidenter do­ probationem dicendum est infirmum in cet locis relatis num. 10 et 22. Unde nos­ hac materia argumentum esse, quod soli tra non interest, quod alii, quibus hanc sensuum apprehensioni committitur, ut reverentiam non debemns, sentiant aliter. I proxime dicebamus : prosertim cum sensus Ad secundam negamus antecedens, quia judicare non possint de convenientia, aut protêt illas operationes (quas permittimus similitudine specifica, quæ ipsos latet, el osse omni sanguini communes), sanguis ad intellectum pertinet. Et profecto sensus naturalis vivit, quod non habet nutrimen- apprehendit non solam similitudinem , sed talis. Quæ differentia magis apparet in spi­ etiam continuationem inter omnes humo­ ritibus vitalibus, et animalibus, qui sunt res, quos venæ continent, et solent simul portio naturalis sanguinis nobilissima : ab illa scissa defluere : et tamen Adversa­ deserviunt enim motui, et sensationibus rii dicunt constitui per formas specie di­ animalis, ad quæ sanguis nutrimentalis versas. Similiter major similitudo apparet ineptus est. Ad tertiam neganda est mi- inter sanguinem hominis, et sanguinem agni, DISP. X, DUD. II. 263 » j U li H I 1 I I I ! I I ί | ; I I ! • agni, quam inter humanum sanguinem, ft carnem humanam : ct tamen non inde col­ ligent, quod illi duo sanguines habeant majorem absolute convenientiam ; quam caro, et sanguis hominis; siquidem illi sanguines pertinent ad diversas, simpliciter naturas; sanguis autem humanus pertinet, ut Adversarii discurrunt, per modum par­ tis actualis ad naturam humanam, cujus etiam caro est pars. Idem itaque ad sensi­ bilem eorum difficultatem respondemus, quod sanguis, et sanguis habent majorem similitudinem in non paucis accidentibus: sed caro, et sanguis naturalis habent majorem simpliciter convenientiam vel ob unitatem ejusdem formæ substantialis, quam participant, ut nos affirmamus, vel quia saltem componunt unam naturam in­ tegram, et perfectam, ut asserunt Adversarii. 35. Tertio, et ultimo potest hæc opinio .... "suaderi omnibus argumentis factis dub. precedent! pro sententia contraria, si applicentur in hunc modum : nam ideo san­ guis nutrimentalis non fuisset unitus hypos­ tatice Verbo, quia non informatur, nec constituitur per animam rationalem : sed hæc ratio est nulla : ergo fateri debemus, qood prædictus sanguis fuerit Verbo hypos­ tatice unitus. Major constat ex fundamento nostræ assertionis : probamus enim sanguinem nutrimentalem non fuisse Verbo hypostatice unitum, quia talis sanguis non est vera pars humanæ naturæ, quam Ver­ bum assumpsit : et rursus probamus, non esse veram humanitatis partem, quia non constituitur per animam rationalem, quæ est forma prædictæ naturæ; ergo de primo ad ultimum, ideo sanguis nutrimentalis non Verbo hypostatice unitus, quia per animam rationalem non informatur. Minor etiam ostenditur : quia si hæc ratio con­ vinceret; probaret utique nullum sangui­ nem fuisse unitum hypostatice Verbo : nullus enim sanguis vivit, aut constituitur per formam animalis, sed per ailam ina­ nimem. Quod suadetur omnibus motivis eo loco propositis a num. 14, ut quod omnis sanguis sit discontinuus partibus solidis animalis; quod sit alimentum viventis; quod nullam habeat operationem vitalem ; et aliis similibus signis manifestantibus nullam sanguinem animari, ut fuse eo loco expendimus. Quibus modo addendum præ­ cise est omnem pariem vivam, si abscin­ datur causare animali dolorem, ut liquet in carnis abscisione : sanguis autem absque ullo dolore fluit, et separatui· ab animali, ut experientia liquet : signum esi ergo, quod non vivat : nec informetur forma animalis. Respondetur concedendo majorem, ei Solutio, negando minorem : nam illa ratio optima est, et plane philosophica, consonaque om­ nino rerum naturis : implicat enim esse veram animalis partem, quæ per ipsius formam non constituitur : quippe eo ipso constituitur per formam specie diversam, ct importat naturam simpliciter distinc­ tam, fundatquo aliud suppositum; cui prorsus repugnat supposito animalis hypos­ tatice uniri, ut § præced. fusius expen­ dimus. Tuenturque hanc veram philo­ sophiam non solum defensores nostr® assertionis, sed etiam plures patroni contrariæ : nam lumine prædictæ rationis ducti, vel si concedant omnem sanguinem animalis esse veram ejus partem, pariter concedunt constitui per ejus formam ; vel si negent constitui per formam vivam, pa­ riter negant esse veram viventis partem. Soli Suarez, et Socii hanc philosophiam nobis procuderunt, quod nimirum sit vera animalis pars, quod ejus forma non acluatur; sed aliam vendicat specie distinctam, et pertinet ad suppositum absolute diver­ sum. Quæ conjunctio nec facilior, nec pos­ sibilior nobis apparet, quam hircocervi. Ad minoris autem probationem negamus sequelam : jam enim ostendimus aliquem sanguinem naturalem, et perfectum vivere, ac constitui per animam secundum gradum vegetativum, sicut de capillis dici solet. Illa vero, quæ in contrarium afferuntur, levia sunt, et quæ loco citato satis dirui­ mus. Nam quod primo loco dicitur san­ guinem non vivere, est petitio principii, et ipsa materia de qua disputamus. In qua præ Junioribus audiendus est Aristot. lib. Aristot. 3 de hist. anim. cap. 13, affirmans, quod quandiu vita servatur, sanguis unus anima­ tur, ct fervet. Quod de disconlinuatione subjungitur, falsum est : continuatur enim sanguis natu­ ralis aliis animalis partibus, mediis fibris, seu portionibus sanguine solidioribus, et carne lluxibilioribus : sicut etiam gluten carnis particulas copulat. — Quod addi­ tur, nullam habere, operationem vitalem, falsum est : nam augetur, et crescit, sicut et aliæ animalis partes ; quod est opus vitæ vegetalivæ. Quod dicatur viventis alimenmentum, nihil interest : nam referri debet ad sanguinem nutrimentalem, quem fate- DE INCARNATIONE. 264 mur esse vere alimentum propter substan­ tialem sui in partes animalis transmu­ tationem. Si vero animali applicetur. alimentum rigorosum non est; sed tale præcise dicitur ob aliquam accidentalem meliorationem, et majorem puritatem. — Denique quod nunc de novo in ultimo loco affertur, nihil valet : nam cum san­ guis non participet animam, aut vitam se­ cundum gradum sensitivum, mirum non est, quod non sentiat dolorem, cum emit­ titur : sicut ob eandem rationem capilli illum non sentiunt, quando tenduntur ; liAristot• cet vivant. Addendum tamen est Aristote­ lem 3 de partib. animal, cap. 5, palam esserere sanguinem aliquando fluere cum tristitia, hoc est, sentiente, et refugiente natura ejus separationem. Quod non ita refugeret, si sanguis omnis esset merum alimentum, aut excrementum viventis; el aliquis sanguis non esset vera animalis pars, nec constitueretur per formam ipsius. DUBIUM III. An sanguis Christi in passione effusus, man­ serit Verbo unitus, et fuerit in resurrec­ tione Christi reassumplus. Difficultas hæc appendix est præcedentium, quam aliqui remittunt ad quæst. 54, art. 2. Sed congruentius judicavimus eam in præsenti resolvere : tum ut plenius sa­ tisfaciamus argumento proposito n. 18, till· quæ illam opponit assertioni communi : tum ob necessariam connexionem doctrinae; quippe arduum non est aptam hujus rei decisionem firmari ex principiis immediate traditis, quæ superfluum foret alio loco re­ petere : tum denique quia in animo non habemus perveniendi hisce nostris com­ mentariis al locum relatum D. Thomæ. Supponit autem dubii titulus veritatem ca­ tholicam, scilicet pretiosum Christi san­ guinem fusum in ejus passione fuisse, mansisseque pro triduo mortis Domini ab ipsius anima separatum. Investigamus au­ tem, utrum sic a corpore sejunctus perse­ veraverit Verbo unitus?Et rursum, an cum Christus resurrexit per unionem animæ, et corporis, Verbum reuniverit corpori san­ guinem prius effusum? Quas difficultates ulpote connexas sub eodem dubio com­ prehendimus : sed majoris claritatis gra­ tia diversis assertionibus decidemus. DISP. X, DUB. III. salis aperto significat lib. 4 do fido cap. 12, cum dicit lignum crucis optimo jure Desolatio prioris difficultatis. adorari : quia corporis, et sanguinis con­ tactu sanctificatum fuit. Si enim sanguis a 36. Dicendum est primo Verbum in tri­ Christo fusus fuisset a Verbo dimissus, et duo mortis Christi mansisse hypostatice terminatus alio supposito creato : non ap­ unitum sanguini ipsius effusa in passione. paret, quomodo adhærens ligno crucis pos­ Hæc assertio procedit indefinito, non de­ set ipsum sanctificare, ut esset dignum terminando, qualis, quantusve fuerit ille adoratione. Denique, ut alia testimonia sanguis, sed solum, quod Verbum manseI 9 T^s. omittamus, id expresse docet D. Thom. serit alicui sanguini hypostatice unitum. quodlib. 5, art. 5, ubi ait : Manifestum esi, In quo sensu est communis Theologorum quod sanguis in passione effusus, qui maxime sententia, ut superfluum videatur illos in fuit salubris, fuit divinitati unitus. particulari referre. Videri tamen possunt Xrtio ^7. Secur*d° probatur ratione TheoloCajetan. et Medina infra quæst. 54, art. ùj«», tH, gica : quia Verbum in triduo mortis Christi 2. Cabrera in præs. articul. 2, disput. 2, mansit unitum hypostatice carni Christi : conci. 1. Francisons Collius lib. 5, cap. 5. ωΐία ergo etiam mansit unitum hypostatice san­ Sylvester in Rosa aurea tract. 3, quæst. guini ipsius. Antecedens est certum secun­ 31. Vazquez disp. 36, cap. 4. Suarez infra Vaijia dum fidem ex communi Ecclesiæ tradi­ disp. 47, sect. 3, dub. 2. Gonetdisp. 9, Gotrt. tione, quæ satis explicatur in Symbolo Lg’«. art. 2, § 6. Lugo disp. 14, sect. 3, concl. Smz. Apostolorum illis verbis : El in Jesum 3, qui eadem disp. sect. 7, num. 105, ob­ Christum, Filium ejus unicum, Dominum servat oppositam sententiam non posse hoc nostrum, qui conceptus est de Spiritu sancio, tempore absque aliqua nota defendi. Quod natus ex Maria Virgine, passus sub Pontio et nobis videtur, abstrahendo tamen ab Pilato, crucifixus, mortuus, el sepultus. Ubi requalitate censurae. omnia illa prædicata dicuntur de Verbo Probatur primo ab auctoritate nam in PîbIiFilio Dei propter communicationem idioeeala sexta Synodo act. 16, damnatur quidam ab a»t> matum. Unde sicut ad hoc, quod dicatur hæreticus, quod dixerit Verbum in cruce male. natus, et passus, necessarium fuit habere Sfta eruisse carnem, el sanguinem : ergo sentit Su·:· unitam sibi naturam humanam, in qua illud Concilium Verbum non exuisse san­ ds«. Christus natus fuit ex Virgine et passus guinem : sed idem est, quod Verbum non est : sic etiam ad hoc, quod dicatur sepul­ exuerit sanguinem et quod sanguinem sibi tus, opus fuit, quod maneret unitum cor­ unitum retinuerit : ergo ex mente Concilii pori, quod jacuit in sepulcro. Consequen­ sanguis effusus mansit unitus Verbo, hoc tia autem probatur : tum quia ideo Verbum est hypostatice, sicut prius fuerat : aliomansit hypostatice unitum carni in triduo quin quantum ad unionem hypostaticam mortis Christi, quoniam ante mortem illam Verbum illum exuisset. Deinde Clemens deassumpserat, et per resurrectionem illam cuiS. VI, in Extravag. relata num. 6 docet assumpturum erat; atque ideo superfluum Christum in cruce effudisse quoddam san­ foret illam pro illo brevi tempore quasi guinis profluvium, cujus una modica gutta abjicere, eam committendo creato suppo­ propter unionem ad Verbum sufficeret ad sito : sed eadem ratio militat in sanguine totius humani generis redemptionem : sen­ Christi, siquidem ante mortem Christi sit ergo Pontifex guttas sanguinis effusas Verbo hypostatice uniebatur, ut dub. 1 mansisse unitas Verbo hypostatice; siqui­ ostendimus, et per resurrectionem illi dem illis attribuit valorem infinitum in ra­ uniendus erat, ut g sequenti ostendemus : tione pretii, quem absque unione imme­ ergo sanguis Christi in passione effusus diata ad Verbum non potuerunt habere; et mansit Verbo hypostatice unitus. Tum cum aliunde non fuerint illæ guttæ unitæ etiam nam ideo Verbum mansit unitum Verbo mediante carne, cum existèrent ex­ carni quia hæc est pars notabilis, et prin­ tra illam. Unde nostram assertionem de­ cipalis naturæ assumptæ : cui proinde Dir«t finitam esse a prædicto Pontifice refertur laqih merito applicatur commune illud Theolo:■ in director. Inquisit part. 2, quæst. 10. DjoitiJ.Di- gorum axioma desumptum ex D. DamasCH it Prxlerea idem definitum fuisse a Pio II, Des» ceno lib. 3 de fide, cap. 27 : Quod Deus tradunt Dominicus de Dominicis in tract, Sjfot* assumpsit, nunquam dimisit : sed sanguis de sanguine Christi, et Sylvester loco su­ D.itr.DI­ etiam est pars notabilis, et principalis napra citato. Insuper D. Damascenus hoc EUX· tnne assumptæ; unde tota humanitas solet satis § ■■■ e 265 nomine carnis ot sanguinis significari, ut ex Scriptura, ct Patribus ostendimus dub. 1 ; § 1 ; ergo qua ratione caro Christi mor­ tui mansit unita Verbo, mansit etiam san­ guis eidem unitus. Tum denique quia nullum inconveniens, indecentiave potest repraesentari in sanguine Christi effuso, ne dicatur mansisse Verbo hypostatice uni­ tus, quæ simili ratione repræsentari non possit in carne Christi mortua, ut facile consideranti constabit, et magis infra ap­ parebit diluendo argumenta contraria : sed nullo inconveniente obstante, aut impe­ diente, catholice confitemur Verbum man­ sisse unitum hypostatice carni mortuæ Christi : ergo pariter concedere debemus, quod sanguis Christi effusus permanserit unitus hypostatice Verbo. Nec refert, si objectas cum Cardinali de ObjecRuvere infra referendo, quod si res ita se ll0· habet, sequitur Symbolum Apostolorum esse mancum, et imperfectum. Si enim propter unionem Verbi ad carnem confite­ mur Filium Dei esse sepultum; pari ra­ tione deberemus confiteri propter unionem Verbi ad sanguinem, quod Filius Dei fue­ rit effusus, quod adhæserit cruci, lanceæ, spinis, etc. sicut enim corpus Christi fuit in sepulcro, sic etiam sanguis Christi fuit in prædictis rebus. Hoc, inquam non re- Di>pelhfert, sed facile diluitur : quia certum est 1Qr· non omnia, quæ conveniunt Filio Dei per communicationem idiomatum recenseri in symbolo, sed tantum principaliora, et quæ magis requiruntur ad fidem articulorum explicitam. Profecto non enumeratur in illo sanguinis Christi eflüsio; qua tamen salis continetur in crucifixione, ut satis ex se liquet. Nec etiam dicitur fuisse flagella­ tum, quod nihilominus continetur in pas­ sione. Sic ergo non oportuit explicare, quod Verbum manseritunitum sanguini, sed satis fuit referre genus mortis, in qua sanguis a carne separatus est. Inde enim sicut colli­ gimus Verbum mansisse unitum carni, quia illud suppositum dicitur sepultum, sic etiam colligimus mansisse unitum san­ guini, quia sicut caro, erat pars humanæ naturæ, ut supra expendimus. Quod autem non dicatur Verbum effusum, et similia, quæ objectio non satis pie recenset, parum refert : tum quia illæ locutiones sunt impropriæ. : applicantur enim parti ut parti, quæ non consuevit prædicari de supposito, ut jam insinuavimus n. 19, et magis infra declarabimus. Tum quia prædictæ locutio­ nes in sano sensu intellect® nihil habent 266 DIRP. X, DUB. 111. DE INCARNATIONE. absurdi : sicut enim dicimus Verbum fuisse crucifixum, et mortuum, sic etiam dicere possumus Verbum fuisse sparsum, et cru$■»»«*· cjfisum, ut recte vidit Suarez loco cit. g Secundum in line. Unde cum rem tenea­ mus : nihil est, quod his, aut illis modis loquendi moremur : expedit tamen pie lo­ qui, et ea non proferre, quibus simplices turbentur. . 38. Tertio probatur eadem assertio alia nis ratione satis efheaci : quoniam si in triduo qio. mortis Christi fieret consecratio calicis, po­ neretur sub specie vini non nudus sanguis, qui fuerat Christi ; sed sanguis subsistentia Verbi terminatu ergo in triduo mortis Christi sanguis ejus manebat Verbo hypos­ tatice unitus. Consequentia est manifesta : quia idem est suppositum sanguinis intra, et extra sacramentum : implicat enim ean­ dem naturam diversis suppositis creato, et increato terminari, vel in diversis sacra­ mentis, vel in diversis locis ; cum subsis­ tere conveniat naturæ in se, et absque res­ pecta ad extrinseca, ut ostendimus disp. præced. dub. 2, et specialiter n.22, contra Suarez quoad hoc posterius. Et quamvis il­ lud foret possibile; esset tamen ingens mi­ raculum, quod absque urgenti aequaliter motivo admitti non debet. Si ergo sub specie vini in triduo mortis Christi existeret Verbum terminans ejus sanguinem, •ub qua tamen non esset caro Christi, ut certum esse supponimus ; sequitur quod sanguis Christi effusus manserit unitus Verbo hypostatice. Antecedens autem sua­ detur : quia in illo triduo, sicut nunc veriJojsn.6. ficarentur verba Christi Domini Joan. 6 : Qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego in eo : hæc enim universaliter vera sunt in omni sus­ cipiente sacramentum Eucharistiæ ; quod semper idem est ex parte rei contenta·, et significat® per se. Sed ad hæc verificanda requiritur, quod Verbum sit per concomi­ tantium in sacramento ratione unionis cum sanguine : alias non salvaretur, et ego in co, sed solum, El sanguis qui fuit meus, in co. Ergo in triduo sub specie vini esset non sanguis solus, aut sanguis in supposito creato ; sed sanguis in supposito Verbi, cis que hypostatice unitus, et secum per concomitantiam trahens ipsum Verbum. Præsertim cum sanguis ille esset tunc vivifieus, et causativus gratiæ non minus quam caro Christi in sacramento existons : hæc autem dicitur vivifica, quia est caro Verbi, ei hypostatice conjuncta, ut loquitur Cone. Ephesin. in epist. ad Noslorium : ergo pa­ riter sanguis Christi esset in sacramento vivificus propter similem conjunctionem. Unde facile procluduntur nliquæ evasio­ nes, quibus debilitari hoc motivum censuit Lugo disp. cit. num. 42, et ideo illas Lift omittimus. 39. Dicendum est secundo non omnem 5<«ώ sanguinem Christi in passione effusum mansisse unitum hypostatice Verbo, sed solum, et omnem sanguinem naturalem, secus sanguinem nutrimen talem. Sic docet D. Tho. ut constabit ex dicendis n. U.d.tu». Cui subscribunt Cajetan. ct Sylvester locis '^.·· supra relatis, Cabrera disput. cit. conci. 2, et c·; n alii. Idemque ro ipsa luentur omnes Auc­ tores n. 20 relati, quos proinde non in­ culcamus. Probatur ratione : quia nullum Bjiî. est fundamentum, ut dicamus sanguinem Christi effusum in passione mansisse ma­ gis unitum hypostatice Verbo pro triduo mortis Christi, quam fuerit eidem Verbo unitus sanguis Christi viventis : sed vi­ venti Christo non omnis sanguis in eo exis· tens uniebatur hypostatice Verbo; sed so­ lum verus sanguis naturalis, secus autem sanguis nutrimentalis, ut constat ex dictis dub. præced.; ergo in triduo mortis Christi non omnis sanguis ejus effusus mansit unitus hypostatice Verbo, sed solum san­ guis naturalis, non autem sanguis nutri­ mentalis. Confirmatur primo : nam ideo sanguis Cut!in triduo mansit unitus Verbo, quia estDll:’11 vera pars humanæ naturæ, quam Verbum prius assumpserat, et in resurrectione Christi assumplurum erat, ut vidimus n. 37, sed sanguis, qui per modum veræ par­ tis pertinet ad integritatem substantialem humanæ naturæ, non est omnis sanguis, sed solum sanguis naturalis, secus nutri­ mentalis, ut ostendimus dub. præc. n. 20, ergo sanguis, qui in triduo mansit unitus Verbo, non fuit omnis sanguis Christi, sed solum sanguis naturalis, non vero nutri­ mentalis. jj Confirmatur secundo : nam ideo asse-s«uù. rendum esset omnem Christi sanguinem mansisse in triduo unitum hypostatice Verbo, quia Patres, et Theologi id indefi­ nite asserunt de sanguine Christi : sed hæc ratio non obligat, ut dicamus omnem Christi sanguinem, comprehendendo etiam nutrimentalem, mansisse Verbo hyposta­ tice unitum : ergo, etc. Probatur minor : quia etiam Patres, et Theologi docent in­ definite sanguinem Christi viventis fuisse unitum } ( ( I . i ’ I unitum Verbo, et nihilominus inde non infertur, quod sanguis nutrimentalis fuelit unitus Verbo hypostatice : ergo licet idem indefinite dicant do sanguine Christi effuso, non inde colligitur, quod compre­ hendant sanguinem nutrimentalem. Tum etiam, nam ideo illa indefinita locutio non extenditur ad sanguinem nutrimentalem Christi viventis; quia hic sanguis proprie non est, nec vera pars humanæ naturæ ; sed eadem ratio militat in sanguine Christi effuso, ut satis ex se liquet : ergo non com­ prehenditur sub illa indefinita Patrum, et Theologorum locutione. Recolantur supra dicta n. 32, ex quibus magis fulciri potest hæc confirmatio, quin hic opus sit plura adjicere. 40. Sed objicies : quod sanguis Christi in triduo mortis ejus manserit incorruptus, provenit ex unione sanguinis ad Verbum; sicut et quod corpus jacens in sepulcro corruptum non fuerit, ortum duxit ex unione immediata ad Verbi personam ; cui conjunctam corrumpi non decebat : atqui omnis sanguis Christi effusus mansit in triduo incorruptus : ergo omnis sanguis Christi mansit unitus hypostatice Verbo. Probatur minor : quia omnis Christi san­ guis effusus fuit per modum unius, et si­ mul etiam per modum unius erat v. g. juxta crucem : ridiculum enim apparet imaginari, quod partira fundebatur sanguis naturalis, et partim nutrimentalis, et quod unus erat in uno loco, et alius in alio : fuerunt igitur per modum unius , simul absque separatione. Si autem sanguis nu­ trimentalis corrumperetur; jam de illo toto diceretur corrumpi, et ex parte tabescere : ne igitur hoc dicamus, fateri oportet om­ nem adæquate Christi sanguinem offusum mansisse in triduo mortis ejus incorrup­ tum. Respondetur admittendo majorem, et negando minorem. Ad cujus probationem, quam urget Lugo n. 70, respondetur nihil evincere : nam concesso, quod illi duo sanguines simul semper fluxerint, et simul in eodem loco fuerint ; non sequitur, quod si sanguis naturalis mansit (sicut revera mansit) incorruptus ; idem debeamus di­ cere de sanguine nutrimentali : aut e con­ verso, si sanguis nutrimentalis ccepit tabescere, idem de naturali dicatur.. Nam cum prædicti sanguines licet permixti, aut confusi, aut aggregati in eodem loco, sint humores specie distincti, et constituantur fer formas diversas, et unus terminetur 267 subsistentia divina, alter vero subsistentia creata, nulla repugnantia, quin nec diffi­ cultas ulla apparet in eo, quod unus san­ guis sibi relictus corruptus fuerit, et alter ob unionem hypostaticam ad Verbum in­ corruptus manserit. Ex quo ulterius fit nihil absurdi continere., quod dicatur totum illud sanguinem aggregatum (quod non fuit aliquod unum ens, sed simpliciter plura), non mansisse adæquate incorrup­ tum : sufficit enim, quod aliqua ejus pars (et in se revera totum''i nempe sanguis nu­ trimentalis, corruptus fuerit, alio sanguine naturali incorrupto perseverante propter unionem ad Verbum. Idemque naturaliter contingere potest, si in eodem vase con­ jungamus duos liquores specie diversos, unum corruptum, et alterum incorruptum. ê n. Decisio dubii quoad secundam ejus pariem. 41. Dicendum est tertio Verbum in Te» lia resurrectione Christi reassumpsisse ad ond inaturam humanam ' omnem , et solum sanguinem, qui fuerat vera pars sacræ humanitatis, pertinens ad substantialem ejus integritatem, et consequenter reas­ sumpsisse lotum sanguinem naturalem in passione effusum ; et nullum reassump­ sisse sanguinem nutrimentalem. Sensus Explea­ hujus conclusionis facile percipitur ex tur. hactenus dictis in hac disputatione : cum enim dub. præced. statuerimus esse ali­ quem sanguinem pertinentem per modum veræ partis ad substantialem naturæ hu­ manæ integritatem; et hunc esse præ­ cise sanguinem naturalem, non vero san­ guinem nutrimentalem : cumque ex hoc principio collegerimus § præced. quod e sanguine in passione effuso solus natura­ lis manserit \rerbo unitus, secus autem nutrimentalis : consequenter nunc affir­ mamus totum Christi sanguinem natura­ lem in passione effusum, fuisse Verbo in resurrectione reunitum in natura humana integra; non vero sanguinem nutrimen­ talem, sed hunc fuisse absolute dimis­ sum, ac derelictum a Verbo, postquam effusum est. , Conclusionem ergo sic intellectam do­ Probatur ex D. cet evidenter, quantum capimus, D. Th. Thom. infra q. 54, art. 2 ad 3, ubi ait : Dicen­ dum, quod lotus sangiiis, qui de corpore Christi fluxit, cum ad veritatem humanto naluræ pertineat, in corpore Christi resur- •268 DE INCARNATIONE. r«r»7, et eadem ratio est de omnibus /ar­ • solutioni, Alvarez disputat. 28, in rosp. Aiur»* ticulis ad veritatem, ei integritatem humanæ ad 2. Parra art. 2, cit. résolut. 2. Ca-J™ natura' perlinentibus. Quas forte flagella brora disputa. 2, conci. 1 et 2. Hieronymus sustulerant. In sententia autem S. Docto- de la Rua, quem referi, et sequitur Fran- im. ris sanguis nutrimentalis non pertinet ad ciscus Cûllius lib. 5 de sanguine Christi, c<:.u veritatem, et integritatem naturo hucap. 3. N. Complut. Abbrov. in lib. doN.c»· mana', ut constat ex ipsius testimoniis anima disp. 5, qu. 1, n. G in fine, et alii. 11α relatis dub. præced. g 2, et magis evi­ 42. Fundamentum hujus resolutionis Site denter ex quodlib. 5, art. 5, ubi non mi­ non est aliud, quam quod proponitur a D. fuà2c· Corpora animalium ex quatuor humoribus constant. D. Th. in 4, dist. 44, quæst. 1, 1) Thom. art. 2, quæstiunc. 3 ad 3, ait : Humores sunt de perfectione corporis humani, sicut et aliæ partes : quamvis non perveniant ad totam perfectionem, sicut aliæ parles. Et post pauca : Sicut partes omnes universi perfectionem a Deo consequuntur, non æqua- L-l II ’ · 278 DISP. X, DUB. 111. DF INC \ «NATION E liter, nd secundum modum suum unum* quodque : ita etiam humores aliquomodo perficiuntur ab anima rationali, non tamen eodem modo sicut partes perfectiores. Idem Giien.s. etiam docet Galenus lib. 2 de element, et lib. 1 de Anatoni, et alibi. Idemque com­ muniter tradunt alii Medici, et Philosophi : quamvis eorum aliqui non multum conse­ quenter procedant dum ex una parte affir­ mant humores esse veram partem corporis humani, et ex alia negant, quod informen­ tur anima rationali, ut supra num. 26, in Suario notabamus. Sed Thomistæ commu­ niter affirmant utrumque, ut eis subscri­ N. Com­ bentes docent N. Complut, abbrev. lib. dc ptai. anima, disp. 5, quæst. I. Objec­ 55. Sed oppones Aristotelem, qui lib. i tio. do partib. animal, cap. 2 et lib. 1 de ge­ nerat. animal, cap. 18, et alibi hos humo­ res appellat excrementa : quæ certum est non esse partes pertinentes ad integritatem animalis, nec per hujus formam constitui. Quod si ita res se habet, sequitur humores non fuisse a Verbo assumptos juxta doc­ C.onCr- trinam a nobis traditam dub. 2, §2. — Et mjio. confirmatur : quia homo in usu Scripturæ solet vocari caro, et sanguis, quasi cons­ tans ex his partibus, ut expendimus dub. 1, § t, non autem vocatur caro, et cholera, aut caro, et pituita : ergo signum est, quod licet humor saoguinissit vera pars humanæ natura·, subindeque assumptus a Verbo ; nihilominus aliud judicium fieri debeat de aliis humoribus. I>1Γ H!|. Respondetur ad objectionem tres humo­ tur. res vocari excrementa a Philosopho ; non quia non sint partes corporis animalis re­ quisitae ad ejus debitum temperamentum, et pertinentes ad integritatem ipsius : sed quia magna ex parte solent redundare, et debent purgari ad instar excrementorum, et superfluitatum : et similiter quia non ordinantur per se ad nutritionem, sicut ei sanguis deservit. Sed absolute loquendo prædicti humores perlinent ad integrita­ tem animalis, et sunt ejusdem vitæ valde necessarii; pot.ssimum autem, ut sanguis ipse, qui necessarius supponitur, sit liqui­ dus, fluidus, purus, et in temperamento congruenti : quæ minime habet cum alii 1res humores ad hæc munia non concur­ runt, ut Medici magis explicant. — Ad confirmationem respondetur, quod sicut in eis locutionibus nomine carnis non signi­ ficatur caro sola, sed omnes alite partes solida.·, ut ossa, et nervi : sic etiam nomine sanguinis non significatur solus sanguis, sed cæteræ similiter partes fluidte, ut cho­ lera, et pituita. Tum quia comprehendun­ tur vocabulo nobilioris humoris : tum quia cum illo misceri solent in venis, et aliis partibus corporis, ut non facile discernan­ tur, sed pro sanguine communiter reputen­ tur : sicut solemus dicere aliquem emisisse qualuor, aut sex uncias sanguinis, qui ta­ men constare solet magna parte pituitae, et aliorum humorum. Cura autem resolutio nostra fuerit inde- Tn.*j finita, et sic communiter accipiatur a Theologis ; tamen descendendo ad magis particu­ iiurrt larem istorum humorum considerationem, «;!«· ur. cum eisdem limitationibus accipienda est, quibus assumptionem sanguinis in hac disp. explicuimus. Unde sicut distinguimus duos sanguines, unum perfecte decoctum, quem vocamus naturalem; et alium minus purum, et digestum, quem appellamus nutrimentalem : sic etiam distinguendum est in pituita, et aliis humoribus : militat enim eadem ratio, ut facile consideranti consta­ bit. Unde sicut diximus sanguinem Christi naturalem tara existentem in ejus corpore mortali, quam effusum in passione ha­ buisse, retinuisseque unionem ad Verbum ut veram partem humanæ naturæ : sic etiam dicendum est de pituita naturali, et idem de aliis humoribus eodem modo con­ sideratis. Et sicut diximus totum sangui­ nem naturalem fuisse a Verbo reassumptum in Christi resurrectione ; sic etiam de aliis humoribus naturalibus sentiendum est : presserim cum pertineant ad integritatem corporis consurgentis, ut affirmat D. Thom. loco cit. ex 4 sent, et aliis locis relatis num. 10. Cæterum sicut de sanguine nutrimentali affirmamus, quod nec fuit uni­ tus immediate Verbo in Christo ; nec man­ sit ei unitus in triduo mortis ejus; nec reassumptus fuit in resurrectione Christi, sed absolute dimissus, et in terra relictus est juxta dicta num. 20 et 39 et 41, sic etiam in omnibus dicere oportet de aliis tribus humoribus, ut non sunt perfecte decocti, et possunt appellari nutrimentales. Et ratio generalis est, quam superius prosecuti su­ mus : quia videlicet in omni statu unitus immediate Verbo mansit humor ille, qui est pars humanæ naturæ ; e converso au­ tem in nullo statu unitus est immediate Verbo ille humor, 'qui per modum vera partis non pertinet ad integritatem talis naturæ : sed cholera, pituita, et melan­ cholia secundum priorem considerationem pertinent per modum partis ad integrita­ tem lem naturæ humanæ, sicut sanguis naturails : sub posteriori autem consideratione ad prædictam integritatem non spectant, sicut nec sanguis nuirimentalis : ergo sub priori consideratione uniti fuerunt, manentquo immediate Verbo divino ; sub pos­ teriori autem nec fuerunt, nec in Christo I glorioso manent. itftfia 56. Ex his vero, quæ circa sanguinem diximus, a fortiori colligitur spiritus vital> r.>. les, ot animales, quos Christus habuit, et I habet, unitos fuisse immediate, sive hy­ postatice Verbo divino. Sic docent comI «n». muniter Theologi, et videri possunt Arauxo J^’art. 2, dub. 3. Joan, a S. Thom. disp. cit. num. 6. Cabrera num 22. Gonet num. Vazquez disp. 36, cap. 7, et alii. RaI ’ tio est : quia prædicti spiritus sunt partes aliquæ nobilissimæ, sive radii quidam sanf guinis perfectissime elaborati in corde, et i’ cerebro, deservientes motibus, et sensa­ tionibus animalis, ut communiter tradunt Medici, et Philosophi : cum ergo sanguis I perfecte decoctus, et elaboratus, qui dicitur naturalis ; assumptus fuerit a Verbo di­ vino, ut constat ex præcedentibus ; legitime infertur idem de prædictis spiritibus dicendum esse. II·’■"’· Confirmatur primo : quia prædicti spiri; tus sunt partes vere pertinentes ad veritaI tem, et integritatem naturæ humanæ, et I cujusvis animalis perfecti ; cum absque il! lis nec se movere, nec sentire valeat : sed I ea, quæ pertinent ad veritatem, et inte5 gritatem naturæ humanæ assumpta fueI runt a Verbo; siquidem istud assumpsit I naturam integram, et perfectam : ergo ta; les spiritus assumpti fuerunt a Verbo. — E Confirmatur secundo : nam quidquid cons1 lituitur, et informatur per animam ratioi nalem, est vera pars humanæ naturæ, et j subinde assumptum a Verbo : sed spiritus r vitales, et animales in homine constituun­ tur, et informantur per animam rationalem, J/®-ut resolvunt N. Complut, abbrev. in lib. de anima disp. 5, quæst. 1, num. 8; ergo l îV’5’a Verbo assumpti sunt. — Nec circa hu! jusmodi spiritus oportet adhibere limita[ liones, quas supra proposuimus circa sanI gainem, et alios humores, ortos ex eorum I distinctione propter majorem, aut minoI rem decoctionem, et puritatem : nam cum I prædicti spiritus sint sanguis non qualis! cumque; sed sanguis purissimus, et quasi i flos omnis sanguinis : omnes determinate sunt sanguis naturalis, aut illum accidentaliter excedunt : unde cum omnis san, 3 I ; [ ί I 279 guis naturalis in Christo existens fuerit assumptus a Verbo, ut ostendimus supra; sequitur idem dicendum esse de his spi­ ritibus absolute, et absque distinctione in­ ter eos. Suarez autem sect. 7, ex disp. 15, licet Dispcliidical hanc nostram sententiam esse satis piam, et probabilem ; nihilominus de illius scrapaveritate subdubitat : quoniam isti spiritus Ius. la3’ sunt velut in continua successione, et fa­ cillime transmutantur; quorum proinde unio cum Verbo deberet frequentissime dissolvi, et de novo incipere : quod ap­ paret absurdum. Sed hic scrupulus levis est, et qui occurrit in sanguine, quem ille Auctor absque ulla limitatione, et sanguinum differentia asseverat assump­ tum a Verbo fuisse. Nam in nutritione animalis, quæ continua est, vel frequentissima, aliquæ portiones sanguinis amit­ tuntur vi caloris naturalis, et aliæ acqui­ runtur de novo virtute facultatis nutritivæ. Respondetur ergo veras partes humani corporis (de quibus universaliter verificandum est assumptas a Verbo fuisse), postulare ex natura sua diversam dispo­ sitionem, et modum essendi, atque per­ manendi : quædam enim habent modum essendi firmum, ut ossa, et nervi : quæ­ dam vero habent modum essendi non adeo stabilem, sed partira deperduntur, et partira reparantur, ut carnes : quædam autem habent modum essendi valde flui­ dum ut humores : et denique aliæ habent modum essendi prorsus variabilem : et ita se gerunt spiritus, qui cum deserviant motibus, et sensationibus ; eorum naturæ, quæ mobilis est, accommodari debuerunt. Sicut autem diversus modus essendi inter alias partes repræsentatus non impedit, quod assumptæ fuerint a Verbo, quia cum illa diversitate cohæret esse veras partes humanæ naturæ : sic etiam quod spiritus habeant modum essendi adeo mobilem, impedimento non est, ut ab eodem as­ sumpti fuerint ob eandem rationem, nempe quia pertinent ad integritatem, et perfectionem naturæ assumptæ. Quod autem eorum unio cum Verbo tam sæpe varietur ; inconveniens non est, ut osten­ dimus in partibus carnis, aut sanguinis tam frequenter deperditis, et acquisitis : quia omnis illa variatio erat debita ex vi primi miraculi, qua Verbum assumpsit veram naturam humanam cum modis, proprietatibus, et accidentibus eidem connaturalibus. */ SI fd \rf ί; t ti* I I 280 DE INCARNATIONE^ 57. Sed ut hæc, quæ ad humores, et partes fluidas naturæ assumptæ pertinent, absoluta relinquamus, ultimo addendum est substantias illas medias inter alimen­ tum, et sanguinem quæ vel sanguis nutrimontalis sunt, vel ad eum accedunt, et vocantur ros, et cambium? non fuisse assumptas a Verbo. Quoniam prædictæ substantiæ non sunt veræ partes naturæ assumptæ, nec requiruntur ad ejus inte­ gritatem : quocirca non erunt in cor­ poribus resurgentium, ut tradit D. Thom. relatus num. 10, unde nulla est ratio, ut fuerint a Verbo assumptæ in unitatem hypostasis : sed precise fuerunt in eo supposito ad modum, quo erant vestes, et alimenta. Idemque judicium, et majori ratione habendum est de aliis humiditatibus adhuc imperfectioribus, ut sunt urina, saliva, sudor, Jachrymæ, et similia : quo­ niam prædicta non sunt partes humanæ naturæ, sed superfluitates, et excre­ menta : unde nec erunt in corporibus gloriosis; nec a Verbo assumpta sunt. D-Theo. Videatur D. Thom. in 4, dist 44, quæst. 1, art. 2, quæstiunc. 3 in corp, qui prædicta omnia (sicut etiam semen, et lac) excludit a corporibus resurgentium : quia non participant humanam speciem. Eadem autem ratio est, ne assumpta fue­ rint a Verbo. Quid dicen­ dum de aliis humidilalibui. Aliud ejusdem doclrinx corollarium, eam extendens ad dentes, ungues, el capillos. Verbum assump­ sit bas partes. Ratio. 58. Infertur secundo ex eisdem princi­ piis, quid dicendum sit de aliquibus parti­ bus solidis, sed minus principalibus, quæ in corpore humano reperiuntur, et a qui­ busdam dicuntur affixæ, ut sunt dentes, ungues, et capilli ; de quibus dubitari in præsenti solet. Sed juxta doctrinam hacte­ nus traditam resolvendum, quod omnes prædictæ parles assumptæ fuerunt a Verbo. Nam dentes, ungues, et capilli sunt veræ partes naturæ humanæ, pertinentes ad substantialem ejus integritatem, et per­ fectionem : ergo Verbum illas assump­ sit immediate, sibique hypostatice univit. Consequentia patet : quoniam Verbum as­ sumpsit naturam humanam integram, et perlectam, atque ideo cum omnibus parti­ bus pertinentibus ad ipsius perfectionem, et integritatem juxta superius dicta num. 9. Antecedens autem suadetur, quoad om- nes ejus partes : et in primis quod dentes sint partes humanæ naturæ, et quod cons­ tituantur per animam rationalem, docent communiter omnes Medici, et Philosophi : quod satis liquet tum ex magna necessitate, quam eorum habet homo : tum quia cres­ cunt per intus sumptionem, ad idque ha­ bent fibras versus inferiorem partem, qui­ bus ad alias partes continuantur, et alimentum sugunt, ut observavit Vallesius lib. 2 controvers. medic, cap. 5. Nec opus est immorari in hac parte suadenda, quia a fortiori constabit ex aliis. — Deinde quod ungues, et capilli sint parles humanæ natura, atque ideo, quod informentur anima rationali secundum gradum vegetativum, docent Aristot. et alii nobiles Phi­ losophi, quos referunt, et sequuntur N. n.c> Complut, abbrev. in lib. de anima disp. 5, quæst. 2, § 1. Et hanc etiam partem do­ cet, et probat D. Th. in 4, dist. 44, quæst. Dita 1, art. 2. quæstiunc. 2, tam in corpor. quam in resp. ad 3, ubi hæc habet : Ca­ pilli, et ungues nutriuntur, el augentur (quod manifestant fibræ, et venulæ, quas habent in radicibus) el sic palet, quod ali­ quam operationem participant : quod non posset esse, nisi essent partes aliquomodo ab anima perfects. Et quia in homine non est, nisi unica anima, scilicet anima rationalis; constat, quod ab anima rationali perfecta sunt quamvis non usque ad hoc, quod ope­ rationem sensus participent. Unde huic re­ solutioni nostræ subscribunt non solum Thomistæ,’sed alii etiam plures Theologi, et Philosophi. Videantur Arauxo art. 2, Anui 2 dub. 2, num. 27. Joann, a S. Thom. disp,* Join S.Ttaa. 7, art. 3, num. 8. Suarez disp. 15, sect.. Sm Ί. Lugo disp. 15, sect. 8, η. 109, et alii Dp. ex supra citatis. Quæ amplius confirmari potest : quo­ Coairniam illæ intelliguntur esse partes hu­ E1Ù. manæ natnræ ad substantialem ejus inte­ gritatem, et perfectionem pertinentes, cum quibus resurgent corpora Beatorum : nam sicut certum est, quod eis non deficient prædictæ partes; sic etiam certum est, quod non redundabunt superfluis : sed cor­ pora beatorum resurgent cum dentibus, unguibus, et capillis : ergo hæc pertinent ut veræ partes ad substantialem integrita­ tem, et perfectionem naturæ humanæ. Mi­ nor probatur : tum ex communi sententia Scholasticorum in 4, dist. 44, cui etiam adstipulatur communis modus concipiendi fidelium : tum quia corpora Beatorum re­ surgent pulchra : id vero minime haberent si DISP. X, DUB. III. Atii. Eu$b Viqsii jrwlsÊW. si existeront absquo dentibus, unguibus, et capillis, cum horum defectus non medio­ crem deformitatem importet. Confirmat secundo idipsum, et non in­ fime Lugo contra Vazquium infra referen­ dum : quia sub speciebus Eucharistiæ po­ nitur Christus dc facto cum dentibus, unguibus, et capillis : ergo hæc omnia sunt partes pertinentes ad integritatem substan­ tialem prædicti corporis. Antecedens vide­ tur certum : tum quia in Eucharistia poni­ tur corpus Christi, sicut est in coelo, ablata precise extensione, sive præsentia locali : Christus autem in coelo dentes, ungues, et capillos habet. Tum etiam quia absurdum omnino videtur dicere, quod Christus in sacramento habeat caput calvum, et digi­ tos sine unguibus. Necessarium ergo est, quod hæc habeat in sacramento : neque id audet negare Vazquez. Consequentia vero probatur : quia omne, quod ponitur in sa­ cramento, ponitur vel ex vi verborum, vel per naturalem connexionem, aut concomitantiam, quam partes Christi habent inter se, ut sumitur ex Concil. Trident, sess. 13, cap. 3, et docent communiter Theologi. Vel ergo dentes, ungues, et capilli Christi ponuntur sub specie v. g. panis ex vi ver­ borum? Et sic directe infertur, quod sint partes corporis Christi, quod ibi ponitur per se. Vel ponuntur per concomitantiam? Et sic etiam colligitur, quod sint partes corporis connexæ, licet ejus nomine ex­ presse non significentur ; sicut ob eandem rationem ibi etiam ponitur de facto san­ guis. 59. Nec satisfacit Vazquez respondendo hæc poni in sacramento per concomitan­ tiam : quia licet veræ partes corporis non sint, habent tamen cum illo naturalem connexionem ; non quia corporis vita ab eis dependeat; sed quia vice versa illa de­ pendent a corpore, in quo per se loquendo habent esse. Hoc, inquam, non satisfacit, sed qua facilitate dicitur, refutatur : quo­ niam multa sunt, quæ a corpore in sua formatione dependent, et eidem in eodem sensu, quem Vazquez intendit, naturaliter copulantur : et tamen nullo modo ponun­ tur in Eucharistia : ergo quod ungues, et capilli dependeant prædicto modo a cor­ pore Christi, minime sufficit, ut ponantur in Eucharistia per concomitantiam : ergo si ponuntur, ideo est, quia sunt veræ par­ tes pertinentes ad substantialem prædicti corporis integritatem ; licet in gradu in­ fimo comparative ad alias paries principa- 281 les, et nobiliores. Utraque consequentia patet ex præmissis. Et tam major, quam minor probantur : quia chilus hominis de­ pendet in sua formatione a corpore hu­ mano : el tamen chilus, quem Christus habebat in stomacho, cum instituit sacra­ mentum, non est in eo positus per concomitantiam ad corpus, sicut nec alia ali­ menta, aut excrementa. Id ipsum probatur in omnibus humoribus parum decoctis, ut in sanguine nutrimentali : certum enim est habere dependentiam a corpore in sua formatione, et tamen nullo modo positi sunt, aut ponuntur in sacramento, ut su­ pra diximus n. 33. Quod igitur ungues, et capilli Christi in sacramento ponantur,-non provenit ex capite, quod Vazquez assignat : sed quia sunt partes vere, licet infimæ corporis humani. Quo principio supposito, recte infertur, quod dentes, ungues, et ca­ pilli assumpti fuerint a Verbo, ut supra argumentabamur. Observandum tamen est, quod licet hæc ita se habeant ; nihilominus Christi ca­ pilli, aut eorum partes, si forte in decursu vitae ejus tondebantur, et similiter ungues, si forte præcidebantur, statim amittebant unionem ad Verbum, nec in resurrectione Christi reassumpti sunt. Quoniam jam deinceps non pertinuerunt ad integritatem illius hominis in ætate perfecta, qua mor­ tem subiit, et resurrexit : sed ut superflui­ tates illius individui se habuerunt, ut in aliis etiam contingit. Unde absolute ami­ serunt ordinem ad ejus corpus : atque ideo non retinuerunt unionem cum Verbo, ut prædicti corporis partes : sed coeperunt terminari subsistentia creata. Quod de­ clarari potest exemplo præputii, et sacri sanguinis in circoncisione effusi : de quo supra diximus num. 47. Aliter vero sen­ tiendum est de capillis a Christo in pas­ sione avulsis : quia isti pertinebant tunc ad integritatem illius hominis perfecti : unde debuerunt in resurrectione réas­ surai : et consequenter in triduo mortis, aut alio passionis conservarunt ordinem ad corpus Christi ut veræ ejus partes : atque ideo non debuerunt novam subsis­ tentiam recipere, sed retinere unionem ad subsistentiam Verbi qua prius termi­ nabantur : nec enim congruebat, quod pro breyi illo temporis spatio subsistentiam acquirerent statim omittendam. Sicut quia sanguis Christi naturalis antequam in pas­ sione effunderetur, terminabatur subsis­ tentia Verbi, et in Christi resurrectione Nota. -.h k • >· - ( i· £ -i II I 4* K? r 4 282 DE INCARNATIONE. i eundem habiturus erat ; non decuit, quod gradum vegetativum, atque ideu augeren­ tur vitaliter, sicut aliæ animalis partes. illam, quandiu mansit effusus, amitteret, Id autem non ita contingere liquet : tum sed potius, quod eam retineret, el mane­ ret A'erbo unitus, ut supra g 1 expli­ quia eodem modo crescunt in corpore mortuo, ac in vivo : tum quia magis cuimus. Contra­ 60. Oppositam nostræ resolutioni opi­ I crescunt in senibus, in quibus virtus ria nutritiva est debilior : tum denique quia opinio­ nionem quantum ad ungues, et capillos nes. quod enim dentes assumpti fuerint a I non augentur versus omnem partem, sed Verbo, nemo, quem viderimus, negat·, i solum penes longitudinem. Ergo capilli, amplexus est Vasquez disp. 36, sect. 7; I et ungues non informantur anima, nec nec urgentia aliqua pro se afferens mo­ I aliquam vitam participant. — Confirma- c-j.·. tiva, nec nostris vel mediocriter occur­ i tur : quoniam ea, quæ natura negligit, DUba. rens, ut merito dixerit Arauxo loco supra et expellit, non informantur per formam Yaïçnez. Vasquium in hac parte voluntarie a I totius viventis : quo principio probamus veritate divertisse. Eidem sententiæ quan- urinam, salivam, et sudorem non infor­ Locm. tum aj capillos subscribit Lorea disp. 33, mari anima : sed ungues, et capilli nenum. 33, de unguibus autem censet facile gliguntur a natura, et rejiciuntur in defendi posse, quod sint'paries humanæ i extremas corporis partes : ergo non in­ natura sicut dentes. Fundamentum autem formantur per formam totius viventis, sed hujus opinionis est, quod existimet un­ alia : atque ideo vere non perlinent ad gues, et capillos nec informari anima i illius integritatem. rationali, nec esse partes veras naturæ ; Hæc vero, si cum motivis nostræ reso­ atjpl· humaneæ, sed quædam ipsius excre- | lutionis conferantur, debiliora sunt, ut meth. Toletos. menta. Quod etiam sentiunt Toletus lib. j propter illa recedendum sit a communiori 2 de anima cap. 2, quæst, 4, et quidam ■ sententia. Ad argumentum igitur negamus Diruitur alii Philosophi. Sed hoc motivum non ί majorem : jam enim numer. 58 ostendi­ praeimus ungues, et capillos augeri vitaliter, punm multum favet Vasquio, nec multum po­ illorum test premere Suarium, et nonnullos alios ! sive per intus sumptionem. Ad primam motiIuniores nostræ resolutionis patronos : autem probationem in contrarium respon­ vom. nam sentiunt sanguinem, et alios humo- ! detur ungues, et capillos in cadaveribus res non informare anima rationali, atque I non crescere, sed apparere majores propter ideo non esse cum omni proprietate par- j majorem camis depressionem, et recessum. tes humaoæ naturæ : et nihilominus affir- | Dato autem, quod crescant, dicendum est, mant, quod assumpti fuerint a Verbo, ut quod sicut capilli, et ungues dicuntur æquiconstat ex dictis dub. 2. Undo ex vi hujus ■ voce in vivo, et mortuo ; sic etiam eorum nec Vasquez, nec alii Socii negare debent, j augmentum in eis contingit : nam in vi­ quod Verbum assumpserit ungues, et vente augentur proprie sive per intus sumpcapillos. j nem : sed in cadavere augentur improprie, Sed quia verum omnino censemus I et per juxta positionem, ut lapides : unde nihil a Verbo fuisse immediate assump- | non crescunt eodem modo. Ad secundam tum, quod vera pars non fuerit humanæ I respondetur prædictas partes sustentari natura; et rursus nullam esse veram I præcipue ex humore terreo, qui magis natura humanæ partem, quæ non consti- [ abundat in senibus : et ideo cæteris par­ tuatur, et informetur per animam ratio- 1 tibus, plus in eis crescunt, licet habeant nalem, ut fuse ostendimus dub. 2, § 2, ' absolute vim nutriendi debiliorem. Ad 1er· contrario fundamento (nempe capillos, et j tiam respondetur augeri versus omnem ungues anima rationali non informari ), partem, sed magis versus longitudinem : opprimeremur, si verum esset. Unde opor­ quia id exposcit eorum dispositio, et finis, tet illi breviter occurrere : diffusior enim I sicut etiam in pluribus ossibus contingit. consideratio magis pertinet ad Philoso­ Ad confirmationem respondetur negando phos in lib. de anima, iliique incumbunt minorem : quia natura absolute non ne­ c Μ’Λ. Aliud N. Complut, loco supra citato. Quod igi ­ gligit, et expellit ungues, et capillos, sed moliYum. tur anima non sit forma unguium, et potius retinet ad suam conservationem, et capillorum, probatur : quia si constitue­ ornatum. Quod autem eos constituat in rentur per animam, sive per formam vi­ extremis corporis, provenit tam ex eo, quod ventis, haberent aliquam vitæ operatio­ ita petit eorum finis, et naturalis corporis nem saltem infimam, et pertinentem ad dispositio, quam ex eo, quod partes minus principales QUÆST IΟ VI. principales sunt, ol ideo romovendie nd OXlrema. Undo D. Thom. loco supra cit. inquit: Sicut ars militaris utitur gladio ad bellum, cl vagina ad gladii conservationem. Ita etiam in partibus corporis animali quxdam ordinantur ad operationes animæ exc­ ipiendas, sicut cor, hepar, manus, cl pes. Quxdam autem ad conservationem aliarum partium ; sicut folia sunt ad cooperimentum fructuum. El ita etiam capilli, et ungues sunt in homine ad custodiam aliarum par- 283 Hum : unde sunt de secunda perfectione cor­ poris humani, quamvis non de prima. Elquia homo resurget in omni perfectione sux na­ ture : propter hoc oportet, quod capilli, el ungues resurgant in ipso. Unde magis cons­ tat ungues, et capillos esse absolute partes, licet minus principales, pertinentes ad subs­ tantialem integritatem corporis humani perfecti : et consequenter, quod debuerint a Verbo assumi in natura humana perfec­ ta, quam assumpsit. Q.UÆSTIO VI De modo assumptionis quantum ad ordinem in sex articulos divisa. Deinde considerandum est de ordine as­ sumptionis prædiclæ. Circa quod quxruntur sex. Primo. ARTICULUS I. Utrum Filius Dei assumpserit carnem mediante anima. Ad primum sic proceditur. Videtur, quod Filius Dei non assumpserit carnem mediante anima. Perfectior enim est modus, quo Filius Dei unitur humana) naturæ, et par­ tibus ejus, quam quo est in omnibus creaturis : sed in creaturis csl immediate per essentiam, potentiam, et præsentiam : ergo multo magis Filius Dei immediate unitur carni, et non mediante anima. Præterea, Anima, et caro unila sunt Dei Verbo in uni­ tate hypostasis, seu personæ : sed corpus immediate per­ linet ad personam, sive hyposlasim hominis, sicut et anima : quinimo magis videtur se de propinquo habere ad bypostasim corpus, quod est materia, quam anima, qnæ 'est forma : quia principium individuationis, quæ importatur in nomme hypostasis videtur esse materia ergo Filius Dei non assumpsit carnem medianie anima. Præterea, Remoto medio separantur ta, quæ per me­ dium conjunguntur : sicut remota superficie, cessaret alor a corpore, qui inest corporis per superficiem : sed separata per mortem anima, adhuc remanet unio Verbi ad carnem, quod infra patebit : ergo Verbum non conjun­ gitur carni mediante anima. Sed contra est, quod Augustini ditit in epistol. ad Volusianum, ipsa magnitudo divinæ virtutis, animam sibi rationalem, et’ per eandem corpus humanum, totumque omnino hominem in melius mutandum coaptavit. Respondeo dicendum, quod medium dicitur respectu principii, et finis. Unde sicut principium, et finis im­ portant ordinem quemdam, et medium. Est anlem du­ plex ordo : unus quidem temporis, alius autem naturæ. Secandum autem ordinem temporis non dicitur in mys­ terio Incarnationis aliquid medium : quia totam humaaaa naluram simul sibi Verbum Dei univit, ut infra patebit. Ordo autem naturæ inter aliqua potest attendi dupliciter. Uno modo secundum gradum dignitatis, sicut diximus Angelos esse medios inter homines, et Deum : alio modo secundum rationem causalitatis : sicut dicitur Bedla causa existere inter primam causam, et ultimum ef­ fectum. El bic secundus ordo aliquomodo consequitur primum : sicut enim dicit Sanctus Dionysius capite derimo-lertio de divinis nominibus, Deus per substantias Eigis sibi propinquas agit in ea, quæ sunt magis re­ mota. Sic ergo si attendamus gradum dignitatis, anima media invenitur inter Deum, et carnem : et secundum hoc potest dici, quod Filius Dei univit sibi carnem me­ diante anima. Sed et secundum ordinem causalitatis ipsa anima est aliqualiter causa camis uniendae Filio Dei : non enim esset assumptibilis, nisi per ordinem quem ha­ bet ad animam rationalem, secundum quem habet, quod sit caro humana. Dictum est enim supra, quod natura hu­ mana præ cæteris est assumptibilis. Ad primum ergo dicendum, quod duplex ordo conside­ rari potest inler Deum, et creaturam : Unus quidem secun­ dum, quod creaturae causantur a Deo, et dependent ab ipso sicut a principio sui esse : et Jc propter infinitatem suæ virtutis Deus immediate attingit quamlibet rem, causando, et conservando. Et ad hoc perlinet, quod Deus immediate est in omnibus per essentiam, præsenliam, t potentiam 4. Alius autem ordo est secundum quem res reducuntur in Deum, sicut in finem. Et quantum ad hoc inveeitur medium inter creaturam, et Deum : quia inferiores crealuræ reducuntur in Deum per superiores : nl dicit Dionysius in libro cœlesi. bier. Et ad hunc ordi­ nem perlinet assumptio humanæ naturæ a Verbo Dei, quod est terminus assumptionis : el ideo per animam unitur carni. Ad secundum dicendum, quod si hypostasis Verbi Dei constitueretur simpliciter per humanam naturam, seque­ retur, quod corpus esset ei vicinius : cum sil maieria, quæ est individuationis principium : sicut et anima, quæ est forma specifica, propinquius sc habet ad naluram humanam : Sed quia hypostasis Verbi est prior, et allior, quam humana natura, tanto id, quod est in humana na­ tura, propinquius ad eam se habet, quanto est alterius : et ideo propinquior est Verbo Dei anima, quam corpus. Ad tertium dicendum, quod nihil prohibet, aliquid esse causam alicujns quantum ad aptitudinem, et cougruitatem, quo tamen remoto,illud non tollitur; quia etsi Heri alicujus dependet ex aliquo, postquam tamen est in facio esse, ab eo non dependet. Sicut si inter aliquos amicitia causatur aliquo mediante, recedente adhuc amicitia remanet : et sic aliqua in matrimonium ducitur propter pulchritudinem (quæ facil congruitatem iu muliere ad copulam conjuga­ lem) tamen pulchritudine cessante, adhuc durat copula conjugalis. Et similiter separata anima, remanet unio Verbi ad carnem. Prima conclusio : Socundum ordinem tem­ poris Filius Dei non assumpsit carnem me­ diante anima. Secunda conclusio : Secundum ordinem dignitatis, et alicujus causalitatis Deus as­ sumpsit carnem mediante anima. DE INCARNATIONE. 284 ARTICULUS π. Utrim Dri Filus w.mpstrit ani>xt>:> sudiatte sj/tritu /iri unie, Aii secandam sieproceditor. Videtur, q’.ianctu«, quieslagocs intinitm virtutis, simul et materiam dispo­ suit, cl ad perfectum perduxit. Ad secundum dicendum, quod forma actu dat speciem: materia autem quantum e>t de se, est in potantia ad * speciem. Et ideo contra rationem formæ esset, quod præexialeret njturæ speciei, quæ perficitur per unionem ejus ad materiam : non mUem est contra naiuram matenæ, quod préexistai naturæ speciei Et ideo dissimili­ tudo, quæ est inter originem nostram , et originem Christi, secundum hoc, quod raro nostra prius concipitur, quam animetur, non autem caro Christi est secundum iliud, quod præcedit naturæ complementum, ficut ct quod nos concipimur ex semine viri, non autem Christus. Sed differentia, quæ essi t quantum ad originem animæ redun­ daret iu diversitatem naturæ. Ad tertium dicendum, quod Verbum Dei per prius intelligitur uuilum carni, qoam anima per modum commu­ nem, quo est in cæteris creaturi», per essentiam, poten­ tiam ei praesentiam. Prius tamen dico, non tempore, sed Datura : prius enim intelligitur caro, ut quoddam ens, quod a Verbo habet, quam ut animata, quod habet ab anima. Sed unione personali prius secundum intellectum oportet, quod caro uniatur animæ, quam Verbo : quia ex unione ad animam, habet quod sit onibilis Verbo in persona . præsertim, quia persona non invenitur nisi in rationali natura. Λ J Conclusio est negativa. Nolalioncs in ulrumque articulum. Conclusio est negativa. ARTICULUS III. ARTICULUS fiqgttis oror. IV. Utnm anima a Dei PUio print fuerit aisaiupti, guam curo. Ctrum caro Christi fieri! yrittf a Verbo atmnploratu$ c4 Christus. Respondeo dicendum, quod Ongcses posait in suo Periarchon, omnes animas a principio fjisse creatas, in­ ter qua» etiam posuit animam Cbriiti creatam. Sei hoc quidem est inconveniens, si ponatur Qtiod heriltauc creata, sed non slalim Verbo unita : quia sequcrvtiK, quod anima illa aliquando habuisset pnH-riam sibrislenltam sine Verbo : et sic cum fois*et a Verbo assumpta, >cl non cs«ct tacta unio secundum subsis­ tentiam, vel corrupta fuisset subsistentia animæ præexistens. Simulter etiam est inconveniens, si ponatur, quod anima illa fuerit a principio Verbo unita, et nostmodum in utero Virginis iuumata: quia sk ejus anima sidere- Ad quartam sic proceditur. Videtur, quod caro Christi fuerit prius a Verbo assumpta, quara animæ unira. Dicit enim August, in lib. de fide ad Petr. Firmissime tme, et nullatenus dubites, non carnem Christi sine di­ vinitate conceptum in utero Virginis, priusquam suscipe­ retur a Verbo : sed caro Cbristi videtur prius fuisse con­ cepta, quam animæ rationali unita : quia materia, vel dbposiuo prior est in via generationi?, quam forma completiva : ergo prius fuit caro Christi assumpta, quam animæ unita. praeterea, sievt anima est pars naturæ humanæ, id el corpus : sed anima humana non habuit aliud principium sui esse in Christo, quam in aliis hominibus, ut patet ex auctoritate Leonis Papæ supra inducta : ergo videtor, quod nec corpus Christi aliter hamenl principium es­ sendi, quam in nobis. Sed in nobis ante concipitur caro, quam adveniat anima rationalis; ergo etiam ita fail in Christo. Et sic caro prius fuit a Verbo absumpta, quo animæ unita. Praeterea, sicut dicitur in lib. de causis, causa prima plus influit in causatum : et prius unitur ci, uuam causa secunda : sed anima Cbristi comparatur ad Verbum, sicut causa secunda ad primam : prius ergo Verbum e K ir i d U 11 •3 I 7 Hi Ad r ·* 292 DE INCARNATIONE. quod incarnatio, sive assumptio, qua Filius Dei factus est homo, complectitur totam naturam humanam, el ejus paries simul sumptas ; quippe nulla earum seorsim sumpta constituit hominem, sed est aliquid al> homine diversum. Ergo dici non potest, quod prius tempore Filius Dei assumpserit animam, quam carnem ; aut prius carnem, quam animam ; aut hanc, aut illam prius­ quam humanitatem. η ** veniamus ad rationes D. Thom. ' ■ ’ in his articulis. Probat in 3 animam Christi non fuisse prius unitam Verbo, quam car­ nem : quiautprius tempore uniretur Verbo, quam caro, deberet esse alterius naturæ, quamanimæ aliorum hominum, quæ simul creantur, et corporibus infunduntur, atque uniuntur : sed anima Christi fuit ejusdem naturæ cum nostris; ex opposito enim he­ rd Christum non esse verum hominem, et ejusdem speciei cum aliis hominibus : ergo anima Christi non fuit prius tempore unita Verbo, quam caro. Probatur major : quia aliæ animæ hominum petunt ex natura sua creari, cum infunduntur, et uniuntur cor­ poribus : eo quod sint veræ formæ, el or­ dinentur ex natura sua ad hominem cons­ tituendum : si ergo anima Christi fuit prius creata, quam unita corpori, sequitur fuisse alterius naturæ. Quem discursum sumpsit D. Leo. S. Doctor ex D. Leonis epist. 11, ubi ait : Non aller ius nalura erui caro Chrisli, quam noslra : nec alia illi, quam caleris homini­ bus anima esi a principio inspirata. Et te­ net propositum inconveniens, sive anima prius tempore creata præsupponatur subsis­ tens per subsistentiam creatam ; sive præ­ supponatur subsistens per subsistentiam Verbi : quamvis utrumque istud sit etiam ex aliis capitibus absurdum, ut D. Thom. probat a principio corporis. Sed quod prin­ cipaliter pro inconvenienti infert, est illud prius. ObjetDices : licet anima per miraculum crea,10, retur ante carnem, et extra corpus; non propterea esset diversæ rationis ab aliis animabus : quippe sicut animæ accidit, quod creetur; sic etiam præter ejus essen­ tiam est, quod creetur ante carnem, vel in ipsa unione ad illam : ergo ex eo, quod anima Christi fuisset producta a principio mundi·, minus recte infertur, quod talis anima essei alterius rationis, quam aliæ animæ. Respondetur negando consequentiam ; nam anima Christi creata fuit, sicut ex natura sua postulabat, id est, absque spe­ ciali miraculo, aut privilegio : tum quia nullum occurrit rationabile fundamentum, ut illud introducamus : tum quia juxta sententiam D. Augustini in prima rerum constitutione non debemus attendere, quid Deus facere absolute potuerit, sed quid petant rerum naturæ, et connaturalis ea­ rum ordo. Si ergo anima Christi fuisset ab initio mundi producta, et extra corpus, ex natura sua postularet sic produci, utique extra corpus et prius tempore, quam ipsi uniretur. Constat autem cæteras hominum animas postulare oppositum ex natura sua : exigunt enim fieri in corporibus, et eisdem a principio sui esse, uniri. Ergo si anima Christi fuisset ab initio mundi, et extra corpus creata, non posset non esse alterius naturæ, et rationis, quam aliæ animæ. Unde liquet ad antecedens objectionis : quod licet animabus, sicut aliis rebus, ac­ cidat creari, aut non, et creari in hoc tem­ pore, aut in alio; nihilominus nec ani­ mabus, nec rebus accidit talis modus productionis ex suppositione, quod fiant : unumquodque enim vendicat ex natura sua specialem modum, quo fiat. Anima au­ tem rationalis, cum sit vera pars hominis et forma corporis petit ex natura sua non prius tempore creari, quam esse in corpore. 3. Nec refert, si dicas hunc D. Thom. Ρακdiscursum non esse ad hominem contra Origenem ; siquidem iste docuit omnes ani­ mas fuisse ab initio creatas simul cum Angelis, ut supra diximus. Unde juxta principia ipsius nullum absurdum, nullainnaturalitas, aut præternaturalitas occurrit in eo, quod anima Christi fuerit tunc pro­ ducta, sicut et relinquæ animæ. — Non, inquam, hoc refert : quia ut bene vidit Cajet, art. 3,§ Ad hoc, discursus D. Thom. Cijra. non est ad hominem contra Origenem, sed procedit simpliciter, et secundum verita­ tem, qua concedimus animas non fuisse factas a principio cum Angelis ; sed fieri in corporibus nostris ut veras earum for­ mas. Et S. Doctor opus non habuit hoc in præsenti probare : quia probatum id reli­ querat 1 p. quæst. 76, art. 1, et quæst. 60, art. 4, qu. 90, ubi ex professo Origenis errorem refellit. Porro ea veritate sup­ posita manifeste evincit intentum : nam si aliæ animæ non creantur ante corpora, quibus uniuntur, et anima Christi fuit creata ante corpus, aut carnem Christi, cui postea unita fuit ; unum e duobus conce­ dendum est, nempe vel in talis animæ creatione intervenisse speciale miraculum. vel I" QUÆST 10 VJ. vel talem animam ex natura sua postulasse diversum modum productionis, ac subinde esso diversa' naturæ ab aliis animabus. Primum dicitur absquo fundamento : et se­ cundum est manifesto falsum. Fateri ergo oportet creationem animæ Christi nonpræcessisse tempore formationem carnis Chris­ ti. Et inde ulterius colligitur, quod talis anima non prius tempore fuerit assumpta a Filio Dei, quam caro : at directe respon­ detur titulo articuli. 0> Sed objicies : anima Christi est dignior 10. Angelis : sed hi propter dignitatem natu­ ræ suæ fuerunt producti a principio ! ergo idem de anima Christi dicendum est; et consequenter licet animæ quæ non sunt ita nobiles, creentur, quando corporibus uniuntur, et infunduntur ; non sequitur, quod idem contigerit in anima Christi. Ssiilio Respondetur cum D. Thom. in solut. (iD. Th-ja. Ad 1, ubi ait : Dicendum, quod sicut Leo Papa in eadem epistola (nempe 11, ad Ju­ lianum Episcopum Coensem) dicit, anima Chrisli excellit nostras animas non diver­ sitate generis sed sublimitate virtutis : esi enim ejusdem generis cum nostris ani­ mabus; sed excellit etiam Angelos secundum plenitudinem gratis, ct veritatis. Modus au­ tem creationis respondet animæ secundum proprietatem sui generis : ex quo habet, cum sil corporis forma ul creetur simul, dum corpori infunditur, et unitur. Quod non com­ petii Angelis, qui sunt substanliæ omnino a corporibusabsolulæ. Et in 3, dist. 2, quæst. 2, art. 3, quæstiunc 3 ad 2, ait : Dicen­ dum, quod anima, quamvis sil dignior cor­ pore, est tamen forma corporis. Formæ au­ tem non est, quod tempore materiam prscedal, sed dignitate tantum. 4. Deinde probat D. Thom. in art. 4, nij ' quo I caro Christi non fuit prius tempore a Verbo assumpta, quam animæ unita ; quoniam caro Christi habuit esse congrue assumptibilem a Verbo ex eo, quod fuit caro humana, sive naturæ rationalis, ut I). Thom. ostenderat art. 1; sed caro non habetesse in actu carnem humanam, et na­ tura? rationalis, nisi ex unione ad formam : ergo caro Christi non fuit assumpta a Verbo prius tempore, quam esset animæ unita. Minor liquet : quia licet materia per dispositiones prævias, et antecedentes possit approximari, et determinari quasi in fieri ad participandum aliquam naturam ; nihilominus ad illam actu non perlinet, usquedum recipiat formam, quæ commu­ nicat speciem talis naturæ in facto esse; si- '* 293 cut materia sub forma ligni, quamvis in­ cipiat disponi ad formam ignis, non habet naturam ignis in actu, priusquam recipiat ignis formam. Et hoc significavit D. Thom. dum dixit : Hunc aulem ordinem non hatel antequam anima rationalis ei adveniat : quia simul dum aliqua materia fit propria alterius formée, recipit illam formam. — Faki-nr. Confirmatur, et declaratur ; quia si caro Christi fuisset prius tempore assumpta a Verbo, quam animæ rationali unita, vel pro illo priori esset caro humana, vel non ? Primum est impossibile : quia implicat effectus formalis absque forma illum actu communicante : carnem autem esse hu­ manam est effectus formalis animæ rationa| lis ; sicut esse carnem leoniam est effectus formalis animæ leonis, et sicut esse corpus coeleste est effectus formalis formæ cœli : repugnat igitur carnem esse humanam in actu priusquam uniatur animæ rationali. Secundum etiam dici non potest : quia si caro pro illo priori non est caro humana in actu, erit pro illo priori caro bestialis, sive pertinens actu ad naturam irrationalem : absurdum autem omnino est, quod caro bestialis fuerit de facto unita Verbo, sive a Verbo assumpta. Et rursus cum caro ne­ queat esse in genere, quin sit in aliqua spe­ cie determinata : si Verbum prius assump­ sisset carnem, quam animam rationalem; assumpsisset utique carnem alterius bestiæ determinatæ, utputa leonis, vel agni. Quæ sunt de facto absurda intolerabilia , et contra fidem mysterii Incarnationis, ut supra cum D. Tho. adversus Apollinarem ostendimus in Comment, quæst. præcedentis num. 9, licet absolute non implicet Deum assumere naturam irrationalem, ut dictum est, disp. 9, dub. 3. Et quamvis D. Thom. in suo discursu N„ta, solum directe concludat, quod caro Christi non prius tempore fuerit Verbo, quam animæ unita : nihilominus in resp. ad I et 2 observavit, quod talis caro non fuit prius tempore concepta, quam Verbo unita : quia eodem momento, in quo primum fuit concepta, habuit esse, et subsistere in Verbo, non autem in aliquo supposito creato. Sic enim diflinitum est in Concilio Ephesino can. 13, et in quinta CoocîL Synodo generali collât. G, et in sexta EphesiSynodo generali act. 11. Quod tamen num. noluit ex professo D. Thom. hoc loco ostendere : tum ut directe responderet titulo articuli : tum quia de ea acturus erat infra quæst. 33. Unde nec oportet, «• 1fl 294 DE INCARNATIONE quod immoremur in diffusiori hujus ve­ ritatis probatione ; quæ aliunde satis li­ quet ex supra dictis disp. 5, dub. 2. Objcc5# Potest autem opponi contra resolutionem, et probationem D. Thomæ non esse cohærentes iis, quæ dixerat art. 3, immediate praecedenti : quoniam ideo anima Christi non fuit prius creata, et unita Verbo, quam unita carni, quia animæ connatura iter convenit fieri in corpore, cum ei unitur : sed etiam connaturale est carni prius concipi, quam uniri animæ : undo prius tempore, et successive concipitur caro, quam animæ uniatur : ergo caro Christi prius fuit concepta, et Verbo unita, quam unita animæ. Potestque id amplius declarari : nam si anima Christi prius tempore fuis­ set, quam uniretur carni ; argueretur ani­ mam Christi esse diversae rationis ab aliis animabus ; quia his connaturale est tieri, cum uniuntur corpori, ut D. Thom. arguit art. præced. sed carni est connaturale prius tempore concipi, quam uniri animæ : ergo si caro Christi non prius fuit con­ cepta, argueretur carnem Christi esse diversæ rationis a carne nostra : quod est inconveniens. Eliditur. Huic objectioni optime occurrit D. Thom. in resp. ad 2, his verbis : Dicen­ dum, quod forma aclu dal speciem : ma­ teria autem, quantum esi ei se, esi in potentia ad speciem. El ideo contra ra­ tionem formx essel, quod præexisterel naturæ speciei, quæ perficitur per unionem ejus ad materiam. Non autem est contra naturam maleriæ, quod præeiislal naturæ speciei. Et ideo dissimilitudo, quæ esi inter originem nostram, el originem Christi secundum hoc, quod caro nostra prius concipitur, quam animelur, non autem caro Christi; est secundum illud, quod præcedit naturæ complementum : sicut el quod nos concipimur ex semine viri, non autem Christus. Sed differentia , quæ esset quantum ad originem animæ, redundaret in diversitatem naturæ. Quæ responsio, licet Suarez in comment, art. 4, censeat esse difficilem, optima, ut diximus, est, innitens rerum naturis : quoniam anima ex se intrinseco pertinet ad constitutio­ nem naturæ : et ideo si anima Christi ex natura sua (sic enim procedit discursus D. Thom.) postulasset diversum modum originis; non posset non distingui ab ali s animabus. Sed caro solum in facto esse pertinet ad intrinsecam naturæ constitu- tionem. Et ideo sola caro diversa in facto esse inferret naturæ diversitatem. Modus vero imperfectus, et successivus, quo cor­ pus humanum formari solet, non pertinet ad esse carnis in facto esse ; sed potius arguit defectum, et imperfectionem in fieri. Unde quod caro non fiat ita suc­ cessive, et imperfecte; minimo arguit diversitatem in carne : atque ideo nec illam infert in natura, quæ carne constat. Quocirca, quod caro Christi fuerit subito virtute Spiritus sancti disposita, ut uni­ retur animæ, et Verbo, non intulit dif­ ferentiam in praedicatis specificis ; sed manifestavit infinitam virtutem principii effectivi, ut significaverat D. Thom. inb.Tka. resp. ad 1, ubi ait : Caro humana sortitur esse per animam. EI ideo ante adventum animæ non esi caro humana : sed polest esse dispositio ad carnem humanam. In concep­ tione tamen Christi Spiritus sanctus, qui est agens infinite virtutis, simul cl mate­ riam disposuit, cl ad perfectum perdu­ xit. Ex quibus liquet eam diversita­ tem non esse in carne, prout est caro humana in facto esse et pertinet intrin­ sece ad naturam : sed esse in cama, prout est in fieri, et in disponi, ut sit caro humana : quo modo considerata non pertinet ad naturæ constitutionem. Undo quod disponatur successive aut subito; non arguit, quod caro in facto esse sit diversa, aut constituat naturam diversam, ut tandem vult Suarez loco citato. G. Sed observandum est, quod cum dicimus carnem Christi fuisse subito dis­ positam, ut uniretur animæ, et assume­ retur a Verbo ; id referendum est ad organizationem, et delineationem, et for­ mationem sacri corporis Christi ; non autem ad alias actiones, si quæ in ea conceptione praevie, aut consequenter occurrerunt. Possumus enim in ea dis­ tinguere descensum, aut fluxum sanguinis Virginis ad locum generationis, ut esset materia prolis gignendae : formationem, sive organizationem sacri corporis : et tandem ejus augmentum ad debitam quan­ titatem, tum ut anima illi infunderetur, tum ut nasceretur ex Virgine. Ex quibus fluxus sanguinis non est factus in instanti, sed in tempore licet brevissimo : quia fuit verus motus de loco in locum, qui in non tempore fieri nequit. Idem censet Medina Medio, contigisse in augmento illius corporis, et putat se hanc partem aliquibus rationibus demonstrare. Sed loquitur absque dis­ tinctione QUÆST10 VJ. tinctione inter augmentum corporis ad quantitatem debitam pro infusione animæ, et augmentum necessarium ad pariendum fœlum. Unde cum resolvit absolute non factum fuisse in instanti ; nec vera infert, nec bene concludit. Loquendi igitur de posteriori illo augmento, concedendum est factum fuisse successive; et in tempore : idque probant argumenta Medinæ. Neque enim imaginandum est, quod Christus habuerit subito a conceptione illam ma­ gnitudinem sacri corpusculi in qua natus est : alias detentio in utero Virginis su­ perflua foret : detinetur enim foetus per menses ad hoc, quod debitam quantitatem acquirat, ut edatur in lucem per parium. Deinde hujusmodi augmentum in corpore Christi, sicut in aliis infantium corpori­ bus, non fiebat ex sola virtute Dei specia­ liter agentis ; sed fiebat media facultate creata vitali, et augmentaliva illius fœtus animati .· quæ virtus non potuit agere in momento, sed successive. At si loquamur de augmento, seu ma­ gnitudine corporis prO infusione? animæ requisitis; idem de illis judicium fieri debet, ac de organizatione, sive forma­ tione corporis : quia ad illam intrinsece pertinet, ut ex se liquet. De prædicta vero formatione, vel organizatione tenendum est factam fuisse in instanti, sive absque temporis successione. Nam postquam san­ guis virgineus ad locum generationis des­ cendit; cum naturaliter loquendo deberet ibi successive disponi recipiendo diversa, et perfectiora accidentia, et prius figurari, et delineari in forma embrionis; si hæc generatio fieret virtute agentis naturalis, qui in non tempore agere nequit : nihi­ lominus non ita contigit : quia generatio Christi facta fuit virtute Spiritus sancti, qui est agens infinitæ virtutis, et materiam in loco generationis primo constitutam subito disposuit, corpus formavit, delinea­ vit, organizavit, et animavit per animam rationalem ; quin circa hæc munia inter­ vallo temporis fluxerint. Sic enim expos­ cebant et infinita virtus agentis, et summa dignitas geniti. Ex opposito enim fieret, quod prius Virgo conceperit embrionem, quam Christum, quod embrio fuerit de Spiritu sancio conceptus; et quod Ver­ bum prius fuerit embrio, quam hômo, et Christus. Quæ minime dici possunt. Unde catholice fateri oportet, quod si­ milis successio in formatione sacri fœtus non intervenerit, sed quod simul fuerit caro, ot caro animata, ct caro humana, et caro Verbi Dei, ut loquuntur Conciliasupra relata, et fusius expendit D. Thom. infra (> Tbcrni. quæst. 33, et in 3, dist. 3, quæst. 2, art. 2, lib. 4 contra gent. cap. 43 et 44, et alibi : quibus locis affirmat sic asseren­ dum esse secundum fidem. Idemque com­ muniter docent alii Patres, quos refert Suarez disp. 16, sect. 3, ex quibus D. Soanz. ­ Fulgentius in lib. de Incarnat, cap. 3 D.ge»Ful t. circa finem inquit : Nec caro sive Verbi Dei unitive potuit aliquatenus, nullius viri coitu seminata, in intimo vulvæ virginalis innasci. Non est igitur aliquod intervallum temporis æstimandum inter concepts carnis initium, el concipienda majestatis adventum. ARTICULUS V. Utrum tota humana ratura sit a^umpta mediantibus [artibus. Ad primum sic proceditor. Videtur, quod Filias Dei assumpserit totam humanam naturam mediantibus parti­ bus ejus. Dicit enim Augustinus in lib. de agon. Christ, quod invisibilis, et incommunicabilis veritas per spiritum animam, el per animam corpus, et sic lotum hominem assumpsit : sed spiritus, anima, ct corpus sunt partes totius hominis : ergo lotum assumpsit mediantibus par­ tibus. Prælerea, ideo Filius Dei carnem assumpsit mediante anima, quia anima est Deo similior, quam corpus : sed partes humanæ naturæ, cum sint simpliciores, quam cor­ pus, videntur es*e similiores Deo, qui est simplicissi­ mus, quam totum ·. ergo assumpsit totum mediantibus partibus. Præterea, totum resultat ex unione partium : sed unio intelligilur ut terminus assumptionis, paries autem præinlelliguuiur assumptioni : ergo assumpsit tolum per par­ tes. Sed eonlra est, quod Damage, dicit in 3 lib. cap. 1G circa finem, in Domino noslro Jesu Christo non partes partium intuemur, seii quæ proxime componuntur, id est, deitatem, et humanitatem. Humanitas autem esi quoddam totum, quod componitur ex anima, et corpore, sicul tex panibus. Ergo Filius Dei assumpsit partes medianto toto. Respondeo dicendum, quod cum dicitur aliquid me­ dium in assumptione Incarnationis, non designalur ordo temporis : quia simul facta est assumptio tolius, et om­ nium partium. Ostensum esi enim, quod simul anima, ct corpus sunt ad invicem unita ad constituendam naturam humanam in Verbo : designatur autem ibi ordo iraturæ. unde per id quod est piius in natura, assumilur id quod est posterius. Est autem aliquid prius in natura duplici­ ter ; Uno modo cx patie agentis ; alio modo ex parte ma­ teriae : bæ enim duæ causæ præexistunl rei. Ex parte quidem agentis est simpliciter primum ilhid, quod primo cadit in ejus intentione : sed secundum quid prius est il­ lud a quo incipit ejus operatio. Et hoc ideo, quia intentio est prior operatione. Ex parte vero nuteriæest primum i lud, quod prius exislit in transmutatione materia*. In incarnatione autem oportet maxime attendere ordinem, qui est ex parte agentis : quia ut August, dicit in epist. ad Volusianum, in talibus rebus tota ratio facti est potentia facienti<. Manifestum autem est, quod secundum intentio­ nem facientis prius est completum, quam incompletum, et per consequens totum, quam partes. El ideo dicendum est, 3uod Verbum Dei assumpsit partes humanæ naturæ meiante toto : sicut enim assumpsit corpus propter ordi­ nem, quem habet ad animam rationalem, ita assumpsit corpus, et animam, propter ordinem quem habet ad huma­ nam naturam. Ad primum ergo dicendum, quod ex verbis illis nihil aliud datur inlelligi, nisi quod Verbum, assumendo par- DE INCARNA ΠΟΝΕ. 296 tes licnnnæ Datant, assumpsit totam humanam naturam, cl sic assnmplio partium est prior ia via operationis, intellectu non tempore. Assamptio autem nalura* est prior in via intentionis : quod est esse prius simpliciter, ut dic­ tum est. Ad secundam dicendum, quod Decs ita est simplex, quod etiam est perfectissimus : el ideo totum est magis simile Deo, quam partes in quantum est perfectius. Ad tertiam dicendum, quod unio per-otulis est, ad quam terminatur assumptio . non autem unio naturæ, quæ ré­ solut ex conjunctione partium. Prima conclusio : Verbum Dei assumpsit par­ tes humanæ naturæ mediante loto. Secunda conclusio : in reap, ad 1. Attumpito totius fuit prior ordine intentio­ nis quam assumptio partium : sed istarum assumptio fuit prior ordine exeeutionis, quam assumptio totius. Termini, et distinctiones, quibus utitur D. Thom. ut difficultatem resolvat, satis innotescunt ex dictis in comment, ad 1 et 2 art. n. 1. Veritatem autem conclusio­ num discutiemus disp. seq. exposcunt enim speciale examen ob majorem in hoc art. quam in præcedentibus occurrentem difficultatem. — In ultimo autem art. in­ quirit D. Thom. : Utrum humana nalura sit assumpta mediante gratia. Sed de hac diffi­ cultate jam egimus supra in comment, ad art. 10, quæst. 2, ubi inquirit S. Doctor : Utrum unio duarum naturarum in Christo sil facta per gratiam : et fusius disp. 6, dub. I et 2, quibus locis explicuimus, quid intenderit D. Thom. in utroque ar­ ticulo, illorumque assertiones defendimus. Unde opus non est litteram hujus articuli transcribere, nec occurrit aliquid adnotandum. DISPUTATIO XI. De ordine assumptorum. Postquam D. Thom. in quæst. 5, agit de his, quæ Verbum assumpsit natura vi­ delicet humana, et ejus partibus ; statim, ut optima methodus postulabat, q. 6 seq. attendit ad ordinem, quem prædicta ha­ buerunt in sua assumptione. Qui ordo considerari potest vel conferendo partem cum parte, vel comparando partes cum to­ to. Et quod ad primam comparationem at­ tinet, satis explicatam reliquimus in com­ mentariis ad quatuor primos articulos. Sed quod attinet ad secundam, quam D. Thom. proponit art. 5, majus negotium affert cui diversimode incumbunt Theolo­ gi ‘. quocirca debet discuti speciali dubio, quod subjicimus. DISP. XJ DUBIUM UNICUM .4n paries humanitatis prius fuerint as­ sumpta', ut quod, quam humanitas. Aliter hanc difficultatem proponit D. Eijiia. Thorn, in hoc art. 5, scilicet : Utrum tota t« linii. humanitas sil assumpta mediantibus par­ tibus : sed sensus in idem redit : quia par­ tes non potuerunt mediare in assumptione totius, quin prius fuerint assumptæ : me­ dium enim importat ordinem prioris com­ parative ad extremum assumptum, ut S. Doctor observavit art. 1. Aliter etiam hoc dubium alii repræsentant inquirendo : partes prius fuerint a Verbo assumptæ, quam inter se unitæ in ordine ad constituendum humanitatem. Sed eandem difficultatem brevius offert titulus a nobis propositus : quia nequeunt partes assumi ut quod pro ■priori ad humanitatem, quin assumantur per se quasi divisim, et pro priori ad unio­ nem inter se, qua formaliter humanitatem constituunt. Prioritatem autem, de qua agimus, supponimus esse solius naturæ, non autem temporis, ut observat etiam D. Thom. in hoc art. illis verbis : Cum di­ citur aliquid medium in assumptione Incar­ nationis, non designatur ordo temporis: quia simul facta est assumptio lotius, et omnium partium. Quod jam ostenderat in art. 3 et 4, et explicuimus in Comment, ad eosdem. Licet autem plura circa propositam diffi­ cultatem occurrant, quibus possent diversa dubia adaptari; sunt tamen adeo connexa, ut facile disjungi non valeant : unde con­ gruentius censuimus illa sub hoc dubio (quod subinde erit in hac disp. unicum); comprehendere. Oportet tamen ea præmittere, quæ faciliora sunt in quibus ut plu­ rimum Theologi conveniunt. Observationes præambulæ ad principalem difficultatem. 1. Primo loco observandum est quod S’itct· tu præsenti difficultati aditum præcludere ten· Djna5. tavit Durandus in 3, dist. 2, q. 2, negans omnem ordinem realem temporis, aut na­ turæ inter paries humanitatis, et huma­ nitatem in ordine ad terminandum as­ sumptionem ; et solum admittens aliquem ordinem rationis, aut dignitatis in eo fun­ datum, quod respectu finis Incarnationis, qui DUB. UNIC. qui fuit hominum redemptio, magis condu­ xit natura totalis, quam ejus partes, et in­ ter has anima prte corpore. Fundamentum autem ejus ad illud primum est : tum quod unica fuit, actio assumptiva ; unde respectu ejus, et terminorum, quos attigit, non potest designari ordo realis. Tum quia par­ tes simul sumptæ non distinguuntur realiter a toto : sed ad ordinem realem prioris, et posterioris inter aliqua extrema necessaria est realis eorum distinctio : ergo dici non potest, quod partes humanitatis fuerint realiter priores in assumi, quam tota hu­ manitas; aut e converso : sed magis fateri oportet, quod Verbum simul tempore, et natura assumendo partes assumpsit totum, et assumendo totum assumpsit partes : sunt enim hæc comparationis extrema realiter idem. Quam opinionem tenere etiamjvideturScoius eadem dist. et quæst. ReUliSed communis cæterorum Theologorum mr. sententia hujusmodi comparationem ad­ mittit, et ea supposita investigat ordinem naturæ inter ipsius extrema. Et ita aperte D.Tbos.supponit D. Thom. in hoc art. 5, ubi excluso ordino temporis subdit : Designa­ tur autem ibi ordo naturæ : unde per id, quod esi prius in nalura, assumitur id, quod est posterius. Est autem aliquid prius in na­ lura dupliciter : uno modo ex parte agentis, alio modo ex parle materiæ, etc. Nec ad re­ fellendam sententiam Durandi (quæ ex. infra dicendis a fortiori confutabitur), opus alio medio habemus in præsenti, quam diruere ipsius motiva, ostendendo, quam nihil probent. Nam in primis, quod aliqua attingantur per unicam indivisibilem ac­ tionem; minime impedit, quod illa obser­ vent ordinem prioris, et posterioris in attingentia passiva. Una quippe actio at­ tingit essentiam rei, et ejus proprietates : et tamen secundum ordinem naturæ prius attingitur illa, quam istæ. Una etiam est actio, quæ ultimo disponit subjectum, et introducit formam : quo non obstante accidentia sunt priora in genere causæ dispositivæ, quam forma; e contra vero forma in génère causæ formalis, et finalis prior est dispositionibus. Præterea eadem actio educit formam materialem, et generat com­ positum : et nihilominus forma est prior composito in genere causæ formalis; islud vero est prius, quam illa in genere causæ finalis. Aliaque vulgaria exempla in Phi­ losophia occurrunt, quæ satis declarant ea, quæ unica actione attinguntur, posse ob­ servare ordinem naturæ tam inter se quam 297 comparative ad actionem. Quod igitur tota humanitas, et ejus partes assumantur unica actione ; minime excludit, quod observare potuerint ordinem naturæ secundum prius, et posterius, ita quod aliquid fuerit prius assumptum, et ratio ut assumerentur alia. — Non plus urget secundum motivnm : quia licet partes unitæ, et collective sumptæ sub una complexione non distinguantur a toto, ut cum communi Philosophorum sententia probant N. Complut, abbrev. in N. Caiblib. Physic, disp. 6, q. 4, nihilominus pluU eædem partes divisive acceptas et prout earum quælibet in suo genere exercet erga totum suam causalitatem vel materialem, vel formalem; differunt realiter a toto : alias non essent vera ejus causa, de cujus ratione est ab effectu distingui, ut in eis­ dem causis intrinsecis probant prædicti Patres ibidem disp. 9, q. 3. Et in hoc sensu potest dari verus realis ordo naturæ inter partes, et humanitatem, quam constituunt. Et in eodem sensu rationabiliter inquiritur, an prius assumptæ fuerint, quam illa, aut e converso. Potestque hujusmodi distinctio prædic- Declara­ tur tum ordinem fundans, aut saltem permit­ commu ­ tens magis declarari : quia si sumamus nis ­ quamlibet illarum partium seorsim, v. g. supposi tio. animam rationalem ; certum est a toto dis­ tingui, et ad ipsum præsupponi; cum illud resultet ex partibus. Unde merito inquiri potest, utrum anima fuerit prius a Verbo assumpta, quam humanitas. Idemque apparet in carne, seu materia seorsim sumpta, ut ex se facile constat. Deinde si compare­ mus materiam, et formam simul ex parte unius extremi; certum est a toto distin­ gui : quia ita sumi valent non includendo unionem inter se : totum autem licet non distinguatur a partibus simul sumptis, et unitis, differt tamen ab eis, si non inclu­ dant unionem, quam totum necessario im­ portant. Quocirca dubitari jure valet, an prædictæ partes, prius natura, quam fuerint inter se unitæ, et naturam totalem consti­ tuerint, assumpta sint a A7erbo; atque ideo verificetur naturam humanam assumptam fuisse mediantibus partibus, ut D. Thom. inquirit; et subinde paries humanitatis prius assumptas fuisse, quam ipsam, ut nos proposuimus. Minime igitur ex defectu distinctionis impediri debet, quod hujus­ modi comparationes versemus. 2. Hoc itaque scrupulo dispulso, pro Distine dubii resolutione recolendæ ιϊ0Ι11 H- DE INCARNATIONE. addnos priores art. n. i, ubi observavi­ assumeretur anima, vel materia : sed e mus præcedentiam, do qua agimus posse converso animam, et materiam assumptas attendi vel secundum ordinem intentionis, fuisse, quia sunt partes humanitatis : hrec et in genere cansæ finalis, vel secundum igitur fuit primarium, ct immediatum as­ ordinem e.vecutiunis, qui diversa causarum sumptum ordine intentionis. Quæ ratio genera amplectitur. Rursus medium as­ convincit, et fuisso medium quod, sive sumptions, sive quo mediante aliquid rem in prædicto ordine immediate assump­ assumitur, esse duplex nempe quod, et quo. tam ; et simul medium quo, sive rationem Medium quod dicitur, quod ita est ratio in tali ordine, ut assumerentur partes. assumendi aliud, ut simul sit res vere as­ Unde attendendo ad ordinem hujusmodi sumpta, et participans proprium effectum fatendum est. quod totum fuerit prius as­ formæ, aut termini assumentis. Medium sumptum, quam partes, et quod partes autem quo illud vocatur, quod licet in se fuerint assumptæ mediante toto. Nec circa non assumatur, est tamen ratio assumen­ hoc occurrit difficultas alicujus ponderis; di aliud, quatenus illud in aliquo causæ cui opus sit obviam ire suppositis, quæ genere constituit assumptibiie, ut ibidem diximus contra Durandum. exemplis declaravimus. 3. Unde dubium præsens magis reduci­ Partis Online prîtes· His prænolatis, supponendum est primo, tur ad ordinem executivum. In quo ulte ­ intentio­ senii quod ordine intentionis prius assumpta rius supponendum est partes fuisse medium ct f»; nis ei«iquo ad assumptionem totius natur® : ei iu «mi. tota natura » quam ejus partes tnm ut assnmitioie. quod, quam ut quo : et consequenter quod hoc sensu naturam totalem assumptam tar natura, attendendo ad prædictum ordinem partes fuisse mediantibus partibus. Quam suppo­ ‘ sunt assumptæ mediante toto. Sic plane sitionem satis communiter admittunt in D.Thom. docet d. Thom. in hoc art. 5, in corp, ubi præsenti omnes Theologi infra referendi. ait : .Manifestum est, quod secundum inten­ Et probatur primo ex D. Thom. in resp. dtijo. ad 1, ubi ait : Assumptio partium esl prior tionem facientis prius est completum, quam incompletum, el per consequens totum, quam in via operationis (id est executionis) intel­ lectu, non tempore. Assumptio autem naturx partes. Et similia habet in resp. ad I. Idesl prior in via intentionis. Et art. I hujus que docent communiter Theologi : nec in hoc sensu credimus ab eorum sententia quæst. ait : Secundum ordinem causalitatif dissensarum Durandum, qui fatetur ad fi­ ipsa anima esl aliqualiter causa carnis union dæ Filio Dei : non enim essel assumplibilis nem Incarnationis magis conduxisse totam nisi per ordinem, quem habet ad animam naturam, quam ejus partes. Probatur au­ rationalem, secundum quam habet, quod sil tem ratione D. Thom. quia illud est pri­ marium, et immediatum assumptum or­ caro humana. Et similiter addere possu­ dine intentionis, quod primario terminavit mus, quod neque natura humana haberet intentionem assumentis : sed humanitas esse corporeum, nisi ex ordine ad mateprimario terminavit intentionem assumen­ riam, qua constat. Quæ ad minus evincunt tis : ergo humanitas fuit primarium, et partes fuisse medium quo ordine executio­ nis in assumendo naturam. Deinde pro­ immediatum assumptum ordine intentio­ batur ratione ex eodem D. Thom. desump- rju nis. Minor liquet : nam Deus primario in­ tendit in hoc mysterio Geri hominem : id ta : quoniam illud est medium quo ad D·1*'®· autem habuit non a partibus, sed a tota assumendum naturam, quod illam consti­ humanitate : ergo humanitas terminavit tuit in esse assumplibilis : sed partes cons­ primario intentionem assumentis. Decla­ tituerunt naturam humanam in esse asratur hoc amplius : nam illud est prima­ sumptibilis : ergo fuerunt medium quo rium, et immediatum assumptum ordine in assumptione talis naturæ. Caetera cons­ intentionis, quod assumitur ratione sui, et tant, ct probatur minor : quia natura hu­ alia assumuntur propter ipsum : siquidem mana habuit esse assumptibilem præ omni­ primarium ordine intentionis coincidit cum j bus naturis, quia non est pure intellectiva, fine, de cujus ratione est appeti propter se, ! ut Angeli, nec pure materialis, et corpo­ et alia ratione ipsius : sed in assumptione i rea, ut bruta, juxta doctrinam D. Thom. humanitatis, et partium ejus ita hæc com­ supra quæst. 4, art. 1; sed hanc congruitaparantur, quod humanitas assumitur prop­ tem habuit a suis partibus : quippe anima ter se, partes autem ejus assumuntur fuit illi ratio ut non esset pure corporea, propter ipsam ·. nec enim imaginandum sed intellectiva : materia autem fuit ilii est humanitatem assumptam fuisse , ut ratio, ut non esset pure intellectiva, sed , - 298 DISP. XI, DUB. LN1C. corporea : ergo partes naturæ humanæ illam constituerunt in esse assumptibilis. r CtoûrConfirmatur primo : quia ab eadem raWUO 1 ’ tione, seu medio quo habuit nalura hu­ mana esse naturam humanam, et esse as­ sumptibilem : sed partes prædictæ naturæ fuerunt illi ratio, seu medium quo, ut esset natura humana : ergo pariter fuerunt illi et medium quo, ut esset assumptibilis : et consequenter fuerunt medium quo ad as­ sumptionem, eisque mediantibus assumpta est humana natura. Utraque consequentia patet ex præmissis. Et major constat ex proxime c ictis : quia natura humana fuit præaliis assumptibilis : atque ideo ex eisdem radicibus habuit esse assumptibilem et esse naturam humanam. Minor denique est manifesta : tum quia partes sunt causa to­ tius compositi in genere causæ formais, et materialis : tum quia totum non aliunde habet formaliter esse suæ essentiæ, quam a partibus intrinsecis, ex quibus constituiSessdj. tur. — Confirmatur secundo : quia illud, quod est posterius ordine intentionis, so­ let esse prius ordine executionis : sicut media præcedunt finem, ct partes domus ipsam domum, licet in intentione succe­ dant : sed attendendo ad ordinem intentio­ nis tota natura est medium quod, et quo assumptionis respectu partium, ut num. præced. ostendimus : ergo attendendo ad ordinem executionis partes habent esse medium quo assumptionis respectu na­ ture : atque ideo si non possunt esse me­ dium quod, sive res assumpta (de quo in­ fra) saltem debent esse medium quo in prædicta assumptione. r™- jjec refert, si dicas, totam naturam fuisse medium quo ad executionem par­ tium, siquidem productæ, et conjunctæ sunt propter totum, ut supra diximus : cum hoc autem minime cohærere videtur, quod partes fuerint medium quo ad exeeulionem totius naturæ. Hoc, inquam, nihil refert : quia licet non contingat idem esse medium quo, sive rationem, aut causam respectu alterius, et simul effectum ipsius in eodem genere causæ ; frequenter tamen accidit, quod se causent in diversis gene­ ribus, ut fuse ostendimus tract. 15, disp. 3, a num. 71, nam causæ ad invicem sunt causæ, ut est vulgare proloquium. Sic au­ tem evenit in præsenti materia : nam lota natura est quidem medium quo in genere causæ finalis, ut partes producantur, et as­ sumantur, et in hoc genere causât ipsammet illarum executionem, ut supra expli- 299 cuimus. Sed hoc non prohibet quod partes in aliis generibus, utputa causæ materia­ lis, et formalis sint medium quo, et causa naturæ tam ut producatur, quam ut assu­ matur. Et quia causa materialis, et forma­ lis magis pertinent ad executionem ; me­ rito asseritur partes in executione præceJere totam naturam, ejusque assumptionem ut medium quo : licet ipsa executio partium ordinetur ad totam naturam sicut ad fi­ nem, et ab ea dependeat in genere causæ finalis, ut satis explicari potest exemplis proxime allatis, et aliis adeo pluribus, ut fundent vulgare axioma, quod primum in intentione est ultimum in executione. Circa hactenus præmissa conveniunt Præcipna communiterTheologi : sed valle dividuntur hnjns in resolvendo præcipuam, et a nobis pro­ tluhii positam difficultatem, nempe, utrum par­ difllcuk las. tes humanitatis fuerint prius assumptæ ut quod, quam ipsa : hoc est, an non solum fuerint medium quo, sive ratio in aliquo genere assumendi humanitatem ; sed etiam in aliquo priori fuerint vere assumptæ, et receperint effectum subsistentiæ divinæ, unilæque Deo hypostatice fuerint antecedenter ad ipsam humanitatem. Quod alii aliter, et forte vividius explicant inqui­ rendo, an partes prius habuerint subsisten­ tiam Verbi, quam fuerint inter se unitæ, et constituerint humanitatem. Nam si ita res se habuit, plane infertur fuisse medium quod in executione, eisque mediantibus as­ sumptam fuisse totam naturam : quæ alias supponitur fuisse in intentione medium quod, ct quo, ut assumerentur paries juxta dicta num. 2. Licet enim hæc conjungere non repugnaret ex natura causalitatis inter duo aliqua secundum diversos ordines in­ tentionis, et executionis, ut proxime vidi­ mus : occurrunt tamen ex aliis capitibus alia motiva satis gravia, et inter se contra­ ria, quæ haud facilem reddunt resolutionem. Quam proinde majoris claritatis gratia diversis assertionibus adhibere cura­ bimus. Et licet disp. 5, per totam multo ties significaverimus actiones in hoc mys­ terio occurrentes sic ordinari, ut prior fuerit actio creans animam, secunda actio generans, aut formans humanitatem, et tandem actio assumptiva : tamen id feci · mus, quia ita oportebat tractare difficulta­ tes illius disputationis, abstrahendo pro tunc ab alia non necessaria, quam nunc, suo videlicet loco, accuratius resolvere oportet. V? i it-! H * j « ίί · i pf i 'ii‘ $ * ,4 f S-. '· fi' Ί J DE INCABNATION E 300 i Π. creatam, quum humanitas; pariter non subsistit prius ut quod per subsistentiam Proponitur prima conclusio. divinam, quam humanitas. Antecedens vero, ex quo totus discursus dependet, sua­ 1 asser­ 4. Dicendum est primo, quod materia detur : quia materia prima non habet sub­ tio prima non fuit prius assumpta ut quod sistentiam propriam, sed unice subsistit quam humanitas : et consequenter, quod per subsistentiam totius naturæ : ergo im­ tota natura non fuerit assumpta medianti­ possibile est, quod pro priori ad talem na­ bus partibus ut quod. Hæc secunda asser­ turam subsistat ut quod per subsistentiam tionis pars manifeste sequitur ex prima : creatam. quoniam ad veriflcandum totam naturam 5. Nec valet dicere cum Suario, quod Eftfçha assumptam fuisse mediantibus partibus ut licet materia prima non habeat subsisten­ S?id. quod, necessarium erat ntramque partem tiam totalem ; habet tamen subsistentiam prius assumptam fuisse ut quod : si ergo partialem sibi propriam : ex qua, et ex aliqua pars, nempe materia prima, non subsistentia partiali formæ componitur fuit prius assumpta ut quod; liquido infer­ subsistentia totalis, et completa totius na­ tur naturam totalem non fuisse assumptam turæ Unde sicut in ordine exeeutionis en­ mediantibus partibus ut quod. Unde di­ titas materiæ præcedit naturam totalem, recte respondetur præsenti difficultati, ut ut concedimus : sic etiam subsistentia ma­ proponitur tam a D. Thom. in titulo arti­ teriæ præcedit subsistentam totius na­ culi, quam a nobis in titulo dubii. Utram­ turæ : unde materia potest in tali priori que autem assertionis partem docent com­ esse subsistens ut quod per hujusmodi sub­ Atarez· muniter Thomistæ, Alvarez disp. 30. sistentiam partialem, et sibi propriam CabreraHoc, inquam, non refert, nec satisfacit: 1PrxdsGonel. Cabrera in Comment, ad art. 5, num. 1 ί, Joann, a diter. et 16. Gonet disp. 10, art. 1, num. 8 et quoniam falsum est dari hujusmodi sub ­ S Thoœ. sistentias partiales, et singulis partibus 10. Joannes a S. Thom. disp. 7, art. 4, Narzarios. num. 8. Nazarins, Arauxo, Parra, et alii. convenientes : tum quia earum compositio Aranxo. e t impossibilis : tum quia una subsisten­ Parra. Cum quibus sentiunt Scotus. Paludanus, ScûIus. Almainus, Vazquez, Lugo, et alii plures, tia sufficit, ut totum, et ejus partes sub­ Vazquez sistant, sicut unicum punctum sufficit ad ' quos infra dabimus num. 2 4. Kalio terminandum totam lineam, et ejus partes. Probatur primo, et satis efficaciter ra­ iondaQuam doctrinam supra statuimus disp. 8, meau· tione desumpta ex supra dictis in hoc lis» dub. 1, § 5, quam superfluum esset, el Tractatu, quæ potest ad hanc formam re­ duci : quoniam materia non prius subsistit prolixum hic repetere. Ergo materia prima pro priori ad naturam totalem non subsis­ ut quod per subsistentiam creatam, quam tota humanitas : ergo non prius subsistit tit, ut quod per subsistentiam propriam : atque ideo nec per subsistentiam divinam. ut quod per subsistentiam divinam, quam Confirmatur primo : quia si materia pro CwSrtota natura : ergo non fuit prius assumpta ut quod, quam hæc natura totalis. Secunda priori ad naturam totalem subsisteret ut quod per subsistentiam propriam ; pariter consequentia manifeste infertur ex prima : quia si materia prima in exeeutione assu­ pro priori ad naturam totalem existeretper propriam existentiam : sed hoc posterius meretur ut quod ad subsistentiam Verbi ; est falsum : ergo et illud primum. Sequela prius in exeeutione subsisteret ut quod, quam humanitas : idem quippe reipsa est est manifesta : tum quia subsistens quod assumi ut quod ad subsistentiam Verbi, et I est aptum ad existendum ut quod : ergo subsistere ut quod per talem subsisten­ illa ratione, qua aliquid est aptum ad sub­ tiam : ergo e converso si materia prima sistendum, ut quod, est etiam aptum ad non subsistit ut quod per subsistentiam i existendum, ut quod : ergo si materia pro Verbi pro priori ad humanitatem ; sequitur i priori ad naturam totalem subsistit ut pro tali priori non fuisse assumptam ut quod ; similiter debet existere ut quod. quod ad talem subsistentiam. Prima vero I Tum etiam quia in sententia Suarii prior consequentia recte infertur ex antecedenti : simpliciter est existentia, quam subsistenquoniam subsistentia divina in hujusmodi ; tia ; cum ipse dicat hanc aliud non esse, assumptione, et sui communicatione ad i qaam modum determinativum illius ad esse extra gerit vices subsistentiæ creatæ, et per se : ergo si antecedentur ad naturam pro Via subrogatur : ergo si materia non totalem materia prima subsistit ut quod; subsistit prius ut quod per subsistentiam I a fortiori sequitur, quod existât ut quod. F alsitas ri DISP. XI. DUB. UN1C I l’alsitas vero consequentis ostenditur : quoniam existere est ultimo sistere extra omnes causas, causalitates, et dependentiæ modos, a quibus res, quæ existere dicitur, dependet : sed impossibile est, quod mate­ ria pro priori ad naturam totalem sit extra omnes causas, causalitates, et dependentiæ modos, a quibus dependet : siquidem cer­ tum est, quod dependet ab ipsa natura to­ tali non solum sicut a fine, sed etiam sicut a forma totali, a qua participat speciem : unde provenit, quod (naturaliter saltem) nequeat extra totum existere : ergo mate­ ria prima pro priori ad naturam totalem non existit ut quod per propriam subsis­ tentiam. Confirmatur secundo : quia si. materia pro priori ad naturam totalem assumpta fuisset ut quod ad subsistentiam divinam ; posset separata a forma substantiali, et toto composito assumi ad praedictam sub­ sistentiam : sed impossibile est, quod ma­ teria ita separata assumatur, ut ex professo ostendimus disp. 9, dub. 4, § 1 ; ergo ma­ teria pro priori ad naturam totalem non fuit assumpta ut quod ad subsistentiam di­ vinam. Sequela ostenditur : nam quod materia separata a forma, et composito ne­ queat assumi ut quod ad subsistentiam di­ vinam, nequit aliunde ortum ducere, nisi ex dependentia, quam saltem naturaliter habet a forma, et composito in subsis­ tendo : sed hujusmodi dependentia etiam occurrit in illo priori, in quo præintelligitur ordine naturæ ad formam, et composi­ tum : ergo si hoc non obstante, materia pro illo priori potest assumi ut quod ad subsistentiam divinam ; pariter poterit se­ parata ad prædictam subsistentiam assumi. Supposita enim æquali dependentia, aut independenlia, nihil refert, quod prioritas, sive antecedentia sit solius naturæ, vel etiam temporis. 5«:6. Probatur secundo eadem assertio des­ iîa JSHrtio· truendo motivum Adversariorum : nam Γ“ ideo materia pro priori ad naturam totalem ίηά· . fuisset assumpta ut quod ad subsistentiam Verbi, quia pro illo priori debuisset habere aliquam subsistentiam ; et cum non habue­ rit subsistentiam creatam, infertur ha­ buisse subsistentiam divinam : sed hæc ra­ tio est nulla : ergo materia pro priori ad naturam totalem non fuit subsistens ut quod per subsistentiam Verbi. Major conti­ net præcipuum, aut forte unicum Adversa­ riorum fundamentum, qui intelligere ne­ queunt, aut nolunt, qualiter aliquid possit 3σι causare, quin sit aliquid existens, et sub­ sistens : undo quia materia pro illo priori influit in suo genere in naturam totalem; colligunt, quod pro illo priori debeat exis­ tere, et subsistere. Similiter non capiunt qualiter possit fieri vera partium composi­ tio, nisi ex partibus existentibus : materia autem, et forma sunt partes humanitatis, ex quibus illa vere componitur : unde prae­ dictae partes debent præsupponi existentes ad talem compositionem. Si enim existen­ tes non sunt, nihil actu erunt, nihilque proinde actu component. In nostra autem, et vera opinione existentia rerum substan­ tialium, sequitur post earum subsisten­ tiam, ut diximus disputat. 9, dub. 1, § 4. Fit ergo de primo ad ultimum, quod vel materia non composuerit humanitatem Christi per modum verae partis, quod est omnino falsum ; vel quod præsupposita ad humanitatem fuerit subsistens ut quod per subsistentiam divinam. Tta Adversarii dis­ currunt. Minor ostenditur manifestando inefficaciam illius discursus, et plures defectus, quos Adversarii in ejus formatione com­ mittunt. Nam in primis licet verum sit omnem causam debere existere in toto illo instanti reali, in quo causât; alias in eo­ dem instanti esset nihil : falsum tamen e:t, quod pro illo priori, in quo causât, debeat præsupponi existens : quippe non ad omne genus causæ requiritur existentia ut ratio, vel conditio pro tali genere, aut priori, ut liquet in accidentibus disponen­ tibus concomitanter ad existentiam totius compositi substantialis, a quo in existendo dependent : nequeunt enim præsupponi existentia antecedenter ad illud. Deinde, ex eo, quod causa pro aliquo priori non sit actu existens, inepte infertur esse pro illo priori actu nihil : quia inter esse existens in actu (quod est esse simpliciter), et osse actu nihil, datur aliquid medium, nempe esse pro illo priori realem entitatem cum ordine practico ad existentiam habendam in eodem instanti reali ex vi causalitatis pertinentis ad aliud genus. Sic enim ipsa essentia recipiens existentiam pro illo priori, aut genere causæ materialis, in quo illam præcedit, non importat existentiam; cum hæc in tali genere non se teneat ex parte causæ, sed ex parte effectus : et ni­ hilominus essentia in tali priori non est actu nihil, sed vera entitas realis existenliæ in eo reali instanti conjungenda, a'ias non posset illam recipere. Idque importat ■ If •H 2R Γ <·>*«■ i IL ΊΊ I i ; 4 · H I B1 I i i ■ 302 ·. DE INCARNATIONE existera incomplete, in fieri, et in via ad i putant, est esso existenlem : sed etiam ipsam existentiam, quæ est ultima simpli­ materia est causa formæ saltem ut unita ; citer rei actualitas, ut optime explicant ergo præsupponeretur subsistens, et exis· N. Complut, in lib. degenerat, disp. 15, I tens antecedeuter ad illam. Minor autem quæst. 2 fere per totam, et præcipue num. ostenditur : quia implicat habere actum se­ 29. Denique (el quod caput est), materia cundum absque actu primo : sed in ordine prima non in alio causæ genere præsup- substantial! materia est potentia, forma ponitur ad naturam totalem, nisi in ge­ actus primus, subsistentia vero et existennere causæ materialis receptivae per mo­ tia ultimus actus, sive complementem : dum puræ potentiæ : sed ut ita causet, ergo implicat, quod materia pro priori ad non indiget existentia aut subsistentia se formam substantialem conjungatur cum tenentibus ex parte ipsius; siquidem non actu subsistentiæ, et existentiæ. Quo dis­ recipit, quatenus habet esse in actu, sed cursu probant Complutens. disp. cit. q. 5, x.Coa· potius quatenus est pura potentia ad esse implicare, quod materia prima existât sine [ht. in actu : ergo materia pro i Io priori, pro forma. Potestque prædictus discursus magis quo supponitur ad naturam totalem, nullam explicari, et applicari præsenti materiæ in habet, explicative subsistentiam aut exis­ hunc modum : nam magis distant non so­ tentiam. lum in esse entis, sed etiam in esse unibiCoT.ftr7. Confirmatur, et explicatur primo : lis materia, et subsistentia divina, quam iMrlio I. nam repugnat materiam comparari per materia, et existentia creata : siquidem modum partis potentialis ad naturam to­ distantia, quam istæ habent in esse unitalem, et ad illam præsupponi subsisten- i bilium, fundatur in maxima potentialitate tem, et existentem : sed materia prima materiæ, et magna actualitate existentiæ non aliter comparatur ad naturam totalem creatæ; qua actualitate minor non est acquam per modum partis potentialis : ergo tualitas subsistentiæ divinæ : sed implicat repugnat, quod ad naturam totalem præ­ materiam conjungi existentiæ creatæ, nisi supponatur ut subsistens, et existens. mediante forma substantiali, ut prædicti Consequentia patet. Et minor est certa ; Patres cum communi Thomistarum sen­ tentia eo loco probant : ergo pariter re­ quoniam materia prima non aliter compo­ nit naturam totalem, quam recipiendo in pugnat materiam conjungi subsistentiæ se formam substantialem : quod est com­ divinæ, nisi prædicta forma mediante : at­ que ideo implicat, quod materia pro priori parari per modum potentiæ receptivæ, sive partis potentialis. Major, autem osten­ ad formam, et ad naturam totalem subsis­ ditur ; quia materia prima nequit esse tat per subsistentiam divinam. Ad hæc : optime intelligi, et fieri po- Loiir pars potentialis compositi, nisi sit in po­ test, quod materia componens humanita-m,J0 a tentia ad primum actum substantialem, tem recipiat subsistentiam illius, fiatque qui est forma communicans ipsi speciem : per eam subsistens licet pro priori ad hu­ sed repugnat, quod antecedenter ad hujus­ modi primum actum habeat actus secun- | manitatem ejusque subsistentiam nullo modo præsupponatur subsistens : ergo su­ dos, et ultimos prædicti ordinis substantiaperfluum, et vanum est constituere, quod lis, quales sunt subsistentia, ct existentia : ergo repugnat comparari ad naturam to­ materia pro illo priori, quo ad humanita­ talem per modum partis potentialis, et tem pra;supponitur fuerit subsistens per subsistentiam vp.I propriam, vel divinam quod ad illam piæsupponatur subsistens, N.Com- et existens. Videantur N. Complui, in lib. sibi immediate communicatam. Probatur plu,‘ Physic, disp. 3, q. 4, num. 24. j antecedens : quia generaliter loquendo ad ConiirConfirmatur secundo, et explicatur am- recipiendum aliquem effectum formalem Ε,ι1'υ *’ piius ; nam si materia prima pro priori ad sufficit mera, et nuda potentia receptiva naturam totalem præsupponeretur subsis­ ad talem effectum ; et minime requiritur, tens, et existens; pariter præsupponeretur quod ipse effectus, aut quid simile præ­ subsistens, et existons pro priori ad for­ supponatur in subjecto recipiente. Undo mam substantialem : sed hoc implicat : ut materia prima recipiat actum primum ergo et illud. Sequela est manifesta : quia per formam substantialem; non requiritur, Adversarii non aliter probant materiam j quod præsupponatur in actu, sed magis, præsuppuui subsistentem et exisientem ad i quod in potentia. Et ut substantia’corporea naturam quia præsuppunitur .............. totalem, recipiat nisi extensionem, et partes quantitati­ ut ejus causa, de cujus conceptu, ut ipsi ves, opus non est supponi substantialiter extensa, D18P. XI, DUB. U.NIC. oxlonsa, et cum partibus cntitativis ; sed cum potentia ad hiuc recipienda, ut opti5.Cem· me declarant N. Complut, in lib. de genef·'11· rat. disp. 5, q. 1, an. 7. Et denique ut ad rem præsentem proximius accedamus, ut materia prima recipiat, aut participet illam subsistentiam, quam ipsi pro priori ad naturam totalem attribuunt Adversarii, opus non habet alia subsistentia, qua præ­ supponatur subsistens ; alias procederemus in inlinitum : sed satis est, quod præsupponalur entitas potentialis materiæ primæ cum capacitate recipiendi ad talem sub­ sistentiam. Ergo pariter, ut participet sub­ sistentiam naturæ totalis, et fiat per illam subsistens, non est necessarium, quod supponatur subsistens per illam subsisten­ tiam sibi propriam, aut appropriatam ; sed satis est, quod pro illo priori habeat, et explicet suam entitatem potentialem cum capacitate recipiendi subsistentiam me­ diante natura totali, et dependenter ab illa. Γΐ'πίο 8. Ultimo probatur conclusio nostra ab inconvenienti, quod ex contraria opinione ùne infertur : nam si materia prima pro priori ad naturam totalem fuisset assumpta ad subsistentiam divinam, et per illam sub­ sistens quod constituta esset ; fieri posset, quod subsistente materia per subsisten­ tiam divinam, tota natura subsisteret per subsistentiam creatam : consequens est impossibile : ergo materia prima non fuit assumpta ad subsistentiam divinam, nec per illam habuit subsistere ut quod pro priori ad naturam totalem. Sequela osten­ ditur : quia ideo Adversarii tradunt oppo­ situm, quia censent subsistentiam materiæ esse distinctam a subsistentia naturæ tota­ lis, et independentem ab illa : sed his principiis suppositis, manifeste sequitur, non solum, quod materia prius fuerit as­ sumpta, ut quod ad subsistentiam divinam antecedenter ad naturam totalem; sed etiam, quod id contingere potuerit, licet natura totalis non assumeretur ad subsis­ tentiam divinam ; sed cum propria sibi na­ turali, et totali subsistentia relinqueretur : quippe prius, et distinctum non dependet ab eo, quod est po=terius; sed salvari po­ test, sive hoc, sive alio modo contingat. 'ί-··ζ Unde Suarez disp. 4, sect. 3, consequen­ ter ad sua principia concedit sequelam. Falsitas autem consequentis constat ex dictis disp. 9, dub. 4, ubi ostendimus im­ plicare, quod aliqua pars actu existens in composito assumatur ad subsistentiam di­ 303 vinam, et quod totum non assumatur : nam ex una parte repugnat, quod pars existens in toto non subsistat per subsis­ tentiam istius ; et ex alia parte repugnat, quod subsistat simul per subsistentiam creatam, et per subsistentiam divinam, ut ibi fusius expendimus, ubi responsiones confutavimus, quibus huic motivo posset occurri. § Πί. Statuitur alia assertio. 9. Dicendum est secundo, quod anima Secunda ­ rationalis fuit prius assumpta ut quod, conclu sio. quam humanitas : et consequenter, quod natura totaiis fuerit as»umpia mediante hujusmodi parte. Sic docent Alvarez dis­ Alvarez. Cabrera. put. 39, conci. 1. Cabrera in comment, ad Joann a articul. 5, numer. 16. Joannes a S. s Tbom. Thom. disp. 7, articul. 4, num. 7. Gonet Gonet. N. Pbidisp. 10, art. 1, num. 8. N. Philippus lippns. disput. 4, dub. 7. Cipullus quæst. 6, arti- Cipcllus. cul. 5, dub. 2, et 3. Joan. Prudent, disp. Joann. 1, dub. 4, sect. 3 in consectario. Cajetan. Prudent. Cajeta η. Suarez, et alii plures, quos dabimus num. Snarer. 19. Et priusquam probemus assertionem, oportet illam breviter explicare : cum enim affirmamus animam rationalem prius as­ sumptam fuisse ut quod, etc., per ly quod non significamus fuisse subsistentem per modum suppositi, compositi, aut personæ : id quippe impossibile est, cum sit subs­ tantia incompleta, et toti humanitati com­ municabitis. Sed significamus, quod pro priori ad humanitatem fuerit res in se sub­ sistens, sive cui divina subsistentia ordine execulionis immediate communicata fuit : ita quod communicata anima corpori, eique unita (ex quibus resultavit humanitas) subsistentia animæ derivata cum ipsa fuerit ad humanitatem et corpus. Et consequen­ ter, quod licet ordine intentionis humani­ tas fuerit primarium assumptibile, in quo quievit intentio assumentis, ut § 1 dictum est : nihilominus ordine exeeutionis anima rationalis fuit assumptibile primarium, et res assumpta a qua incepit assumentis operatio. Quam difficultatem tetigimus, et ad hunc locum remisimus disp. 5, num. 31. Conclusio ergo sic explicata est D. Au­ Probatur ex D. gust. in lib. do agone Christiano cap. 18, Au. Confiraatio· DE INCARNATIONE. mémo est in homine, non diciliir creare I subsistentis in humana natura; et juxta hominem, quia creatio intelligitur adæ- nostram sententiam salvatur, quod licet quate terminata pro priori ad generationem I illam non effecerit, illam tamou nnlerit, hominis; acciditque illi, quod in eodem et applicaverit ; ergo quod B. Virgo ea momento succedat alia actio hominem pro­ in generatione concurrerit ut aliæ matres, ducens : sed etiam causalilas Virginis insalvatur quidem in nostra sententia; non telligitur adæquate terminata inproduttione autem in opinione contraria. Consequentia humanitatis, et pro priori ad assumptionem i hujus secundi syllogismi manifeste colligi­ illius; acciditque ei, quod in eodem mo­ tur ex præmissis, quas probare oportet. Et mento sequatur actio totaliter diversa, et major videtur evidens : quia vel anima ratio­ diversi ordinis, qua; divinum suppositum nalis creatur cum sua subsistentia pro priori uniat : ergo hujusmodi concursus non suf­ ad humanitatem, ut nos censemus, et tenet ficit, ut B. Virgo dicatur suo influxu per­ communior sententia : et juxta hunc dicendi tingere usque ad suppositum dhinum, nec j modum fœmina copulans suo materno con­ illud gignere : et consequenter non sufficit, cursu partes humanitatis, communicat maut cum proprietate dicatur mater illius. — I teriæ. ac subinde toti humanitati subsis­ Potestque id magis declarari exemplo illius, tentiam animæ : nequit enim animam qui producit albe.iinem, quam alter dis­ unire, quin ex consequenti ejus subsisten­ tincto concursu unit parieti : non enim tiam uniat. Vel anima pro priori ad humaprior dicitur dealbare parietem, sed solam ; nitatem non habet subsistentiam, ut vult producere albedinem, qua paries alias fit Arauxo § precedent, relatus (et videtur albus. Unde obiter dispellitur exemplum satis singulare) : et juxta eam opinionem in hac responsione propositum, quo se subsistentia hominis non creatur, sed Iit explicabat : nam Judaei merito dicuntur per generationem sicut ipsa humanitas, ad crucifixisse, et occidisse Deum, quia eorum quam sequitur : ac per consequens mater actio supponebat exercite, el re ipsa sup­ eodem concursu, qualitercumque explice­ positum, circa quod agebat, esse Deum, tur, quo causât humanitatem, et filium, ilindque attingebat mediante humanitate. causât eorum subsistentiam. Ergo verum Cæterum causalitas B. Virginis juxta doc­ universaliter est, quod fœminæ in genera­ trinam prædictæ responsionis, nec suppo­ tione filiorum suorum vel causant eorum nit unionem subsistentiæ divinæ, nec il- j subsistentiam, vel eam saltem causaliter lam causavic ; sed terminata est adæquate applicant, atque uniunt. ad humanitatem, quæ posterius natura as- | Minor autem ejusdem syllogismi quoad sumpta fuit ex vi alterius actionis ad divi­ primam partem ostenditur : nam Adver­ num suppositum. Quod, ut ostendimus sarii docent, quod anima Christi pro priori sufficiens non apparet, ut B. Virgo dica­ ad humanitatem non habuit subsistentiam tur cum proprietate principium, et mater I divinam; docent etiam, quod postquam B. Virgo exercuit suam causalitatem erga illius suppositi. Confirmatur magis discursus hic ever- ' humanitatem, hæc per aliam actionem, ct diversi ordinis assumpta fuit ad divinam tendo amplius prædictam responsionem : quoniam ut B. Virgo dicatur cum proprie- ( subsistentiam : ergo juxta illorum opinio­ tale mater illius suppositi, debuit eodem I nem B. Virgo non effecit subsistentiam il­ proportionali modo concurrere, et illum lius suppositi, ut est per se notum; nec concursum exhibere, quo concurrunt, et ejus subsistentiam univit, et illi, aut ejus quem exhibent aliæ fœminæ in generatione humanitati communicavit. Secunda autem filiorum suorum, ut communiter tradunt minoris pars satis liquet : quoniam in Theologi in præsenti difficultate, et satis nostra sententia anima Christi pro priori ex se liquet ; sed juxta doctrinam Adver­ ad humanitatem fuit unita subsistentiæ di­ sariorum id salvari non potest; bene autem vinæ loco subsistentiæ creatæ, quam ha­ secundum sententiam nostram : ergo hæc bere debuit ex vi suæ creationis : undeB. illi præferri debet. Probatur minor : quia Virgo concurrens ad formationem huma­ aliæ fœminæ in generatione liliorum suo­ nitatis, et uniens in suo genere partes rum vel uniunt eis subsistentiam vel eo­ illius, univit materiæ, atque ideo humani­ rum subsistentiam efficiunt : sed juxta tati subsistentiam divinam, in qua anima doctrinam Adversariorum salvari nequit, praeexistebat : ergo in nostra sententia op­ quod B. Vœgo vel unierit, vel effece­ time, et salis suaviter declaratur, quod rit subsistentiam illius suppositi divini licet B. Virgo non effecerit subsistentiam sui *' · DISP. XI, DUB. U NIC. 110. sui lilii, eandem tamen communicaverit eo proportionali modo, quo aliæ fœminæ sub­ sistentiam animæ, factam per creationem, suis fontibus communicant. Quod itaque B. Virgo in generatione sui (ilii concurre­ rit ut aliæ matres, salvatur ex nostra sen­ tentia; secus in contraria opinione. 18. Sed oppones hanc doctrinam non cohærere cum his, quæ diximus disp. 5, num. 33, ubi statuimus ad officium matris non pertinere inlluerc active in generatio­ nem, sed solum præparare, et ministraro materiam ei necessariam. Et quia B. Virgo hæc munia præstitit, ut nemo negat; hac via explicuimus, quod sit vera mater Dei, sive illius suppositi divini ut subsistentis in humanitate. Unde inconsequenter in præsenti plura petimus ad salvandam præ­ dictam maternitatem. Respondetur nullam in hoc reperiri in­ consequentiam, sed majorem doctrinæ in eo loco traditæ explicationem, et magis accuratum examen concursus materni re­ quiri, ut B. Virgo proprie dicatur Dei ma­ ter. Hæc enim non oportebat eo loco tam exacte expendere; sed magis respondere argumento ibi objecto juxta varios, et pro­ babiles dicendi modos, qui circumferuntur. Modo autem oportuit eorum aliquem præferre, et determinatum circa eam difficul­ tatem revelare judicium. Et ita quidem est, ut opponit objectio, quod fœminæ non concurrunt active immediate in generatio­ nem, nec hic concursus requiritur, ut sint matres : sic enim (concurrente etiam op­ tima ratione) docet D. Thom. cujus aucto­ ritas nobis pro ratione sufficeret. Sed nihil modo intendimus, aut docemus contra­ rium; cum vim minime ponamus in eo, quod fœminæ active concurrant; sed in eo, quod vere causaliter ;quod latius patet, quam efficere) concurrant ad generationem suppositi in natura, vel efficiendo ejus subsistentiam, vel eam saltem communi­ cando, ut satis supra a nobis ostensum est . Unde sæpius inculcavimus illud : Qualiter­ cumque, aut quolibet modo concurrat, etc., ut a difficultate non necessaria abstrahere­ mus. Licet itaque ad salvandum verum matris conceptum non requiratur concur­ sus activus immediatus ad generationem, ut loco cit. diximus : requiritur tamen vera causalitas, qua mater utpote filii principium causet, aut communicet in suo genere subsistentiam, quod, ut vidimus, non salvatur in contraria nobis opinione. In hoc igitur sensu, et absque postea di- cendorum praejudicio accipienda sunt, quæ co loco scripsimus : quibus non oportebat addere difficultatem ibi non necessariam. — Accedit, quod licet ea sententia D. .Nota. Thom. verissima sit, nihilominus commu­ nis non est apud omnes Auctores, contra quos agimus. Unde vel contraria opinione supposita, aut permissa, oportuit ad homi­ nem ostendere, quod nec recte explicent, qualiter B. Virgo sit, et dicatur cum pro­ prietate mater Dei. Idque hoc loco præs­ tare curavimus. Satisfit argumentis primæ opinioni contrariae. 19. Prima sententia primæ nostræ as­ sertioni opposita docet, quod partes huma­ nitatis, materia videlicet, et forma prius ordine executionis assumptæ sunt ut quod, et consequenter, quod prius fuerunt res terminatæ per divinam subsistentiam, quam humanitas. Ita Abulensis paradox. 2, cap. 4. Richard, in 3, dist. 2, art. 2, quaïst. 1, Herveus apud Capreol. in 2, dist. 15, quæst. 1, art. 3, in resp. ad arg contra 3, conci. Cajet, in hac quæst. articulo 1 et 2 et 5. Suarez disp. 17, sect. 2, et 5. Pesantius in præs. disp, unica, et alii plu­ res ex recentioribus. Differunt autem prædicti Auctores in modo defendendi hanc opinionem : nam Suarez, et plures socii, cum sentiant materiam, et formam habere suas proprias subsistentias, et existentias partiales, consequenter docent, quod Ver­ bum primo communicatum fuerit earum loco partibus humanitatis, ct antecedenter ad illam : unde etiam constituunt assump­ tiones, et uniones hypostaticas partiales ; post quas succedat assumptio, et unio hy­ postatica totalis, sive totius humanitatis. Non enim hi Auctores minus multiplicant subsistentias, et existentias, quam rcalitates, quæ subsistentes, et existentes deno­ minentur : quocirca sicut in rebus vident partes, et earum compositionem, et natu­ ras totales ex ea resultantes; sic pariformiter discurrunt in earum subsistentiis, ct existentiis. Et sic obligantur in hoc myste­ rio concedere duas assumptiones partiales, ct unam totalem, duas uniones partiales, at unam totalem, et sic de aliis. Sed Cajetanus, et alii Auctores, qui prædictam philo­ sophiam vel in naturalibus absurdam recog­ noscunt, non moventur ex eo principio, sed Abulensis. Riebardus. Hcrveus. Cajelati. Suarez. Pcsantius. ’I V. I t ■ I 'f St DE INCARNATIONE. ex aliis specialioribus, quæ singulariter mi- I litant in hoc mysterio supra naturalem, et communem partium exigentiam. Id vero, in quo omnesconveniunt, probatur sequen­ tibus argumentis. I arjaEt primo quidem : nam D. Thom. in nieula® ' hoc art. 5, tam in corpor. quam in resp. ad 1, docet, quod sicut natura totalis fuit assumpta priusquam partes ordine inten­ tionis ; sic e converso partes fuerunt prius assumptæ, quam tota natura ordine exeeutionis, ut supra expendimus num, 9; sed tota natura ordme intentionis fuit primum assumptum quod, sive res assumpta, ut P.Tbc c- aperte docet D. Thom. eo loco, et supra statuimus num. 2 ; ergo pariter ex senten­ tia D. Thom. partes naturæ totalis in or­ dine oxeeutionis fuerunt primum assump­ tum quod, sive res assumpta. Quod potest magis confirmari ex his, quæ docet in 3, dist. 2, quæst. 2, art. 1, quæstiucc. 3, in corpore, ubi hæc habet : Dicendum, quod paries originaliter sunt priores loto, quasi constituentes ipsum : telum autem comple­ tive est prius partibus : quia ratio naturæ completa· invenitur prius in se ipso toto, el ad partes ejus pervenit mediante loto, in quantum ejus paries sunt : unde etiam in | genere sunt per reductionem. Et ideo dicen­ dum est, quod quodammodo mediantibus partibus assumpsit totum, in quantum scili­ cet partes originaliter humanam naturam constituebant, cui per se assumptio debeba­ tur, etc. In quibus affirmat S. Doctor par­ tes fuisse prius assumptas, in quantum originaliter præcedunt totum , illudque constituunt : sed præcedunt ut quædam res, et constituunt ut quod naturam : ergo assumptæ sunt ut quod, et ut res assumpta. Nec hoc restringi debet ad solam animam, ut fecimus num. 9, quia D. Thom genera­ liter loquitur de partibus comprehendendo tam materiam, quam formam : unde si hæc fuit assumpta ut quod ; idem de illa dicendum est. Ex quo ulterius fit assertio­ nes nostras nec sibi, nec doctrinæ D. Thom. esse salis cohærentes, cum in prima negemus unam partem, nempe materiam fuisse assumptum ut quod; et in secunda affirmemus aliam partem, scilicet animam fuisse ut quod assumptam ; quippe doc­ trina D. Thom. generalis est, et utramque partem indifferenter comprehendit. Dituiiur. Respondetur S. Doctorem in relatis tes­ timoniis solum docere, quod partes sint originaliter, sive via exccutionis priores toto, et quod originaliter, sive ordine exe- cutionis prius fuerint assumpta·. Ad quod satis est. quod ulraque fuerit prius as­ sumpta, ut quo, sive ut ratio componendi, aut constituendi humanitatem assumptam : quod verum est, et supra statuimus num. 3. Cæterum quod utraque sit simul me­ dium quod, seu res vere assumpta; an præcise medium quo, vel earum una præC’se simul habeat ulramque rationem, non determinat D. Thom. eis locis, ut vel sola eorum lectione constat : sed id determi­ nandum relinquit juxta uniuscujusque par­ tis conditionem. Et quia in via S. Doctoris reperimus animam rationalem esse capa­ cem subsistentiæ, illamque derivare ad compositum, ut liquet ex testimoniis num. 10 relatis : e contra vero materiam se­ cundum se, et pro priori ad formam non esse capacem subsistentiæ ; et similiter in composito substantiali non dari partiales subsistentias, partibus correspondentes, ut cum eodem S. Doctore ostendimus disp. 8, duh. 1, § 5; propterea ex predicts principiis cum omnimoda consonantia ad ipsius doctrinam colligimus, et statuimus non omnes partes pro priori ad naturam totalem fuisse assumptas ut quod ad divi­ nam subsistentiam, sed solam animam ra­ tionalem, Unde liquet assertiones nostras cohærere tam inter se, quam cum doctrina D. Thomæ. Liquet etiam, quod omnes consequentiae, quæ ex prædictis testimo­ niis formantur, vanæ sunt : nam ex eo quod natura totalis in ordine intentionis sit pri­ mum assumptum quod non recte colligitur omnes, et singulas partes in ordine executionis esse primum assumptum quod : adesi namque manifesta disparitas : natura enim totalis habet omnes conditiones, ut possit assumi ut quod ad subsistentiam divinam, sicut eodem modo est capax subsistentiæ propriæ creatæ : sed materia prima sicut nec habet conditiones necessarias ad sub­ sistendum ut quod per subsistentiam crea­ tam, ita nec illas habet ad subsistendum ut quod per subsistentiam divinam, ut os­ tendimus g Î. Sola autem anima rationalis est, quæ cum vera pars sit, habet condi­ tiones ad subsistendum ut quod : unde ea sola pars assumpta fuit ad subsistendum ut quod per divinam subsistentiam, ut constat ex dictis ji 3. Quocirca jure optimo doctri­ nam D. Thom. in eis locis traditam (si applicetur assumptibili quod) ad animam rationalem restringimur ; licet loquendo de medio quod extendatur ad omnes par­ tes. 20. DISP. XI, DUB. UN1G. trnuitû. 'θ· Arguitur secundo : quia ordo com' positionis est contrarius ordini resolutio­ nis, unde quod est primum in composi­ tione est ultimum in exacutione : sed in ordine resolutionis, qua· intercessit morte Christi, videmus resolutionem incepisse ab humanitate, et terminatam fuisse ad ejus partes, quæ manserunt unitæ Verbo di­ vino : ergo in ordine compositionis, quæ intervenit in mysterio Incarnationis, in­ choatum est a partibus assumendo illas ad subsistentiam Verbi, et terminatum est ad totam humanitatem : atque ideo omnes partes, nempe materia, et forma, prius ut quod fuerunt assumptæ, quam assumeretur natura. Confirmatur primo, et declaratur magis : quia si partes a principio non fuissent as­ sumptæ ut quod, non mansissent in triduo mortis Chrisli unitæ Verbo ut quod : sed in triduo mortis ita manserunt unitæ, ut docent communiter Theologi : ergo a principio fuerunt unitæ ut quod verbo divino. Probatur minor : nam si partes non habuerunt a principio esse assumptas ut quod per se, et antecedenter ad huma­ nitatem; solum habuerunt subsistere, et existere dependenter ab ipsa humanitate : ergo deficiente humanitate, ut in triduo mortis Christi contigit, amitterent suum subsistere, et existere in Verbo : atque ideo non manerent ipsi unitæ. Si autem ad salvandum, quod manserint unitæ, pona­ tur nova assumptio partium ad Verbum, est ponere novum miraculum : quod abs­ que urgenti motivo admitti, aut introduci non debet. SKaah. Confirmatur secundo : quia anima, et corpus fuerunt unitæ Verbo divino per dis­ tinctas uniones, et mutuo inter se inde­ pendentes : ergo sicut anima fuit assumpta ut quod ad subsistentiam Verbi ; sic etiam corpus, sive materia debuit assumi ut quod ad prædictam subsistentiam. Consequentia patet. Et antecedens suadetur : nam disso­ luta unione inter corpus, et animam per mortem Christi, sicut anima mansit unita Verbo independenter a corpore, sic etiam corpus mansit unitum Verbo independen ­ ter ab anima : quod minime contingere posset, si corpus, si anima prius fuissent unita Verbo per eandem unionem, vel per uniones mutuo inter se dependentes. — Nec potest dici, quod in morte Christi, destructa prima unione ad humanitatem, et partes ejus, productae fuerint novæ uniones ad corpus, et animam. Nam con- 313 tra hanc in responsionem opponit Suarez communem sententiam Patrum, et Theo­ logorum asserentium unionem hypostati­ cam esse indissolubilem, et humanitatis partes fuisse quidem in morte Christi inter se separatas, non tamen a Verbo, juxta illud vulgare proloquium : Quod semel as­ sumpsit numquam dimisit : quod saltem de partibus principalioribus, ut sunt corpus, · et anima, intelligendum est, sic enim sen­ tiunt, else explicant D. Leo Magnus serm. d. i.co. 9 de Nativit. et serm. 7 de passione, D. D. Au­ gustAug. tract. 45 in Joann. D. Bernard, lib. D. Ber­ 5 4 de considerat, c. 9 Scholastici cum Ma- nard. gistro in 3, dist. 2 et Theologi cum D. b.Thom. Thom, in hæc quæst. art. 1, et infra q. 3, art. 2 et 3. Ergo fateri oportet corpus, et animam post mortem Christi mansisse unita Verbo per easdem uniones, quibus vivente Christo, Verbo uniebantur, quod satis evincit prædictas uniones esse diver­ sas, et inter se independentes. 21. Ad argumentum, omittendo præ­ Sa’isfft 3ΠίΟmissas, negamus utramque consequentiam, mciHo« prout materiæ primæ applicatur : quiahæc nec in compositione, nec in resolutione est capax subsistenti ut quod, vel quod im­ mediate assumatur ad subsistentiam divi­ nam, ut § 2 ostendimus. Unde nec post mortem Christi mansit immediate unita. Verbo divino, sed solum mediante forma substantiali sacri cadaveris, et dependenter a tota cadeveris natura. Unde nihil con­ cludit argumentum, sed magis retorquen­ dum est in contrarios : nam si in resolu­ tione non mansit Verbum immediate unitum uni parti, nempe materiæ, sed mediante forma, et dependenter a forma ; oportet concedamus idem in compositione accidisse, ut ipsum argumentum intendit. — Sed ut debilius esse cognoscatur, ad­ dendum est, quod licet ordo compositionis sit contrarius ordini resolutionis ; quatenus ille inchoat a partibus, et terminatur ad totum, hic vero incipit a toto, et finitur in partibus : nihilominus non oportet, quod partes eodem modo se habeant in compo­ sitione, ac in resolutione : nam resolutione peracta, quæ erant partes, jam non sunt partes, sed vere quædam tota, et ideo mi­ rum non est, quod post resolutionem sub­ sistant, et existant ut quod. Cæterum in compositione non comparantur ut tota ac­ tualia, sed ut veræ partes; alias non cons­ tituerent unum per se : et propterea dum componunt, non habent subsistere, et existere ut quod ex communi partium con- I <> B 4 31 i PE INCARNATIONE ceptu; sed tantum petunt esse ut primam consequen­ revocetur, notandum est, quod ly formaliter positum in dubii titulo non est usurpandum determinate per modum formæ, quasi in­ quiramus, utrum aliquid substantiale sit forma Christi humanitatem sanctificans : de hac enim difficultate dub. seq. dicendum est. Sed generalius accipi debet, prout idem valet ac actualiler, intrinsece, el immediate, ut distinguitur contra exlrinsece, mediate, virtualiter, causaliter, aut radicaliter, et alios modos, qui non constituerent huma­ nitatem actu, intrinsece, et immediate sanctam. Sicut quando dicimus hominem esse formaliter materialem, et humanita­ tem Christi esse formaliter subsistentem ; non intendimus significare, quod materia, vel subsistentia sit forma : sed quod ea prædicata conveniunt actualiter, intrin­ sece, et immediate; sive per formam, sive alio modo communicentur. Quæ intelligentia, et usurpatio potest pro præsenti diffi­ cultate magis exponi, si hæc alio modo, et quasi conditionaliter proponatur in hunc modum : An si humanitas Christi non ha­ beret gratiam habitualem, esset actu sancta : vel, ulrum sanctificetur independenter a tali gratia, ct antecedentes' ad illam. Denique nota, quod ly aliquid substantiale proponitur indefinite, contrapositive ad dona accidentalia, quæ supponunt Chris­ tum secundum esse. Sed minime designat aliquid determinatum, per quod illa sanc- -, ! • ! Φ ϊ/ί d Λ· I ! ··. J ; ■h d DE INCARNATIONE. tilicatio contigerit, utputa modum unio­ nis hypostatici?, personalitatem Verbi, aut divinitatem. Nam quid illud formaliter sanctificans fuerit, offert, et affert aliam specialem difficultatem : de qua dub. seq. Modo enim oportet a communioribus, et certioribus exordiri. a 1ère, el affirmans sententia eligitur, cl Patrum testimoniis probatur. Asser lio. l ί · » î 2. Dicendum est humanitatem Christi ex vi unionis hypostaticæ ad personam divinam sanctificatam fuisse formaliter per aliquid substantiale. Hæc conclusio (quam amplexi jam fuimus tract. 6, disp. 6, dub. 2, g 12) est valde communis inter Theologos. Sic enim docent Thomislæ in Medina. pries, art. 1, ubi Medina dub. 2. Nazarius Nasa* controv. 2. Arauxo dub. 2 , conci. 2. ries. Araaxo. Joannes a S. Tho. disp. 8, art. 1, conci. 1 JoiüD. a S.Tho. el 2. Godoi disp. 21, n. 4. Gonet. disputat. Godoi. 11, art. 1. Parra tract. 2, disp. 1, art, 4. Gonet Parra· Zumel. I, 2, quæst. ult. art. 2, disp. 2. Zarccl. Soto in 4, dist. 19, quæst. l.art. 2, et lib. Solo. 3 de natura, et gratia cap. 6, et alii com­ Vcgi. îorca. muniter. Idem etiam tuentur alii plures Vazquei. Theologi. Vega lib. 6 in Concil. Trident. Soarez. 4 iupiHa. cap. 6. Lorca disput. 37. Vazquezdisp. -il, Gma cap. 3. Suarez disp. 18, sect. 1. Ragusa i sit absque peccato, sed etiam sine potentia m:e Chrisli, propter quam esi intenta unio hypostatica. 5.τ<· hac phantasia damnabilis peccandi ; quod habeat sibi actu conjunc­ reprobatur ab Evangelic, el ab universis con­ tam h;erediiaiem ætornæ [beatitudiuis ; quod tails sanctificatio exigat, fundetque siderantibus altitudinem dominicx Incarna­ praesentiam gratiæ habitualis, cæterorum- tionis. Unio enim hypostatica non est solum que donorum ; et denique quod digniticet prior ordine generationis, sed etiam causaliopera Christi simpliciter infinita, ut supra tute omni possibili. Est enim finis, e! efficiens ostendimus, Gratia autem habitualis prae­ reliquorum donorum, qu.v habet anima dictos effectus præstare minime potest, Chrisli : ex unione enim hypostatica conclu­ ut similiter est ostensum, et liquet ex eo, dimus animam Chrisli habuisse summam gra­ quod accidens limitatum, et finitum est. tiam, el gloriam. Unde Joannes in Evangelic Ergo sanctificatio propria humanitatis describens plenitudinem gratia· Christi, nes­ Christi fieri formaliter non potuit per ciens quomodo melius describeret, ad ollissi­ gratiam habitualem. mam radicem se contulit, dicens : Vidimus Aha Confirmatur secundo : quia Christo Do­ gloriam ejus gloriam quasi unigeniti a Patre, CJü’Jf· plenum grathe, et veritatis. Et certe non solum LMio. mino pro sua infimt i dignitate attribuen­ dum est illud sanctificationis gemnus, quo i natura humana, et omnes dxmones, ct Angeli perfectius est; dummodo non repugnet stupent in celsitudinem hujus mysterii: verum doctrinæ fidei, el recite ration i : sed hu­ eliam cognoscimus evidenter ad ipsum mys­ manitatem sanctificari formaliter ex vi terium omnia, qux a principio mundi facta unionis hypostaticæ ad personam indepen­ sunt, esse ordinata, el destinata tamquam ad denter ab alia gratia accidentali, et a ma cimum factibilium. Quid enim majus exco­ Christo separabili, perfectius est, quam gitari potest quam quod Deus sit homo, el sanctificari forma'iter per hujusmodi prae­ homo veraciter sil Deus? Hæc iVe Magister, cisa gratiam accidentalem, cæleris puris et bene præter censuram, a qua duximus hominibus communem : et aiunde prae­ abstinendum. Recolantur, quæ diximus dictum genus sanctificationis non repugnat disp. 2, dub. 1, § 5, et G, ubi ostendimus > doctrinæ fidei, nec reçue rationi : ergo hic Christum Dominum fuisse finem cujus homo Christus sanclificatus formaiter fuit gratia omnium, quæ Deus decrevit. Vi­ per gratiam substantialis unionis, et inde­ deantur etiam, quæ diximus disp. i, dub. pendenter ab alia gratia habituali. Major, 2 et 3, ubi ex professo probavimus unio­ et consequentia constant. Minor autem nem hypostaticam esse maximam tam in quoad primam partem est evidens : nam esse unionis, quam in esse perfectionis, ct melius ex terminis est sanctificari subs­ in ratione entis, et in ratione beneficii. tantialiter, et ex vi grati» inseparabilis Ex quibus, hactenus dicta magis firmari ab ipsa constitutione suppositi, quam, queunt. sanctificari accidcntaliter, et ex vi alicujus doni simpliciter contingentis, et simpli­ § ni. citer auferibilis a persona. Secunda vero Occurritur argumentis contraria: opinionis. minoris pars, quantum allinet ad doctri­ nam fidei desumptam ex scriptura, el 15. Oppositam sententiam (quæ defendit Patribus, satis constat ex dictis ‘% primo, et contraria opinio nihil ab hac parte ha­ humanitatem Christi non fuisse sanctam bet, quo probetur. Quantum vero pertinet formalitcr per gratiam substantialis unio­ ad rationem, constabit diluendo argumenta nis, sed al praedictum effectum indiguisse contraria, utjjseq. constabit. gratia habituali sibi superaddita : et con­ Non. nic vero tantum addere oportet opposi­ sequenter, quod si Cbris us hac gratia pri­ tam opinionem vel ex eo tantum nobis varetur non esset formaliter sanctus, sed ad displicere, quod minus digne sentiat de summum causaliter, aut in radice), tuen­ Christi Domini sanctitate. Quod severiori tur Paludanus in 3, dist. 13, quæst. 2, Palein judicio ccnsnit Medina, quæst. 34, artiopinione 4, conci. 1. Marsilius quæst. 10, Maw Ii·.!. cul. I, dub. 2, ubi observat, quod Scotus art. 1. Durandus dist. 12, et esse commu­ l> eru­ in 3, dist. 3, quæst. 7, docet gratiam unio­ nem Scotistarum sententiam, illi subscri­ dii!. nis osse priorem ordine generationis gratia bentes, affirmant Rada controv. 4, art. 3, Bah. Medina. habituali. El ex his principiis, subdit Me­ conci. 4, et Castillo disp. 11, quæst. 2. Casiitie. dina, colligit Scolus esse prius in intentione Solent eliam pro hac sententia referri summam gratiam, el summam gloriam ani- aliqui Thonristæ, ut Capreolus, Vincen­ dus, tins, Alvarez, Cabrera, et alii. Sed illarn minime docent, quia cum negant, quod Christus ex vi solius graliæ unionis fuerit sanclificatus formaliter, sumunt ly formaliter contrapositive ad personaliter, et de­ notant, quod gratia unionis non fuerit Vt-ra forma, sed terminans : per quod mi­ nime excludunt quod sanctilicaveril vero, et simpliciter, et immediate, ut defend iCjbrera. mus. Undo Cabrera, qui post alios tres relatos scripsit, satis se declarat in præ­ senti disp. 2, § 3, ubi hanc conclusionem statuit : Christus ul homo ex vi unionis hy­ postatica prius natura, quam reciperet gra­ tiam habitualem, fuit simpliciter sanctus, gratus, el acceptus Deo, sanctitudine, el gratiludine personali, non formali, nisi lanium radicaliter : quatenus videlicet radicat habitualem gratiam, quæ est vera forma recepta. Verumtamen est, quo! hic Auc­ tor alia postea, immiscet in probationi­ bus, quibus et veritatem, et propriam mentem offuscat. Sed quidquid sit de hu­ jus opinionis patronis. 1 orguArguitur primo in ejus confirmationem : n.enl· ω. ‘ quoniam effectus formalis primarius ali­ cujus nequit praestari ab alio, quam ab ipsa forma ; sed esse formaliter sanctum est ef­ fectus formalis primarius gratiæ habitua­ lis : ergo nequit praestari formaliter nisi ab ipsa gratia habituali : ergo cum gratia unionis distinguatur essentialiter a gratia habituali, impossibile est, quod per gra­ tiam unionis, antecedenter ad habitualem humanitas Christi fuerit formaliter sanctificata. Utraque consequentia patet ex prae­ missis. Et major est certa : quia effectus formalis primarius alicujus formæ nihil aliud est, quam ipsa forma communicata subjecto : ergo non ab alio, quam ab ipsa forma potest communicari. Minor etiam constat : quia unica causa formalis nostrae justificationis, sive sanctificationis est gra­ tia habitualis, quæ ad nos constituendos coram Deo sanctos per se primo ordinatur, c -.<5- I i· s / 336 Diluitor confir­ matio. DE INCARNATIONE formalem gratia- habitualis '· quem absque formæ. aut principii quo: valeat tamen illa esse impossibilem recognoscimus sed sanctificare substantialiter, per modum quod præstet alium effectum excellentio­ termini, et principii quod : el quamvis ne­ rem. et longe diversum. Potestque. hæc queat rectilicare animam, et potentias eas responsio confirmari exemplo alterius effec­ elevando, ut proxime operentur; possit nam esse Deo gratum, sive tus formali tamen ipsas rectilicare, terminando, per­ subjectum congruum divini amoris est ef­ sonando , et impediendo defectus, tt fectus primarius gratiæ habitualis, ut dixi­ obliquitates operationis, atque exigendo mus locis citatis : qui proinde videtur sal­ principia proxima ad agendum supernaiuvari non posse absque prædicta gratia, aut raliter. Idque salis est ad sanctificandum ex vi alterius. Et nihilominus D. Thom. formaliter absolute. opusc. 2, cujus verba dedimus num. 6, 17. Sed replicabis (et sit secundum ar- i «le­ distinguit duplex esse gratum, vel con­ gumentum ): quia ex præmîssa doctrina gruum ad terminandum amorem Dei : sequitur, quod gratia habitualis sit Christo aliud per conjunctionem accidentalem, et inutilis, atque ideo, quod in ipso constitui effectivam cum Deo; quod dicit per fieri gra­ non debeat : consequens est falsum : ergo tiam ommbus justis communem : et aliud Christus non sanctificatur formaliter, per per unionem substantialem naturæ hu­ gratiam unionis. Sequela ostenditur : quia manæ cum Deo in eadem hypostasi ; quod gratia unionis ex una parte sanctificat for­ asserit fieri per gratiam unionis soli maliter, ut asserimus : et ex alia parte Christo convenientem. Sic ergo duplex continet eminenter sanctitatem gratiæ ha­ osse formaliter sanctum, et duæ formæ bitualis : ergo communicata humanitati sanctificantes, aut quasi formæ eisdem ef­ Christi, præstat ipsi, quidquid illi commu­ nicaret habitualis gratia : atque ideo hæc fectibus correspondentes distingui de­ est inutilis Christo, supposita gratia unio­ bent, ut explicuimus. nis. Falsitas autem consequentis liquet : Ad confirmationem patet ex immediate dictis : nam distinguenda est major, Id nam de facto fuit in Christo gratia habi­ tualis ob plures rationes, quas D. Thom. quod sanctificat formaliter accidentaliter, expendit in hoc art. et examinabimus dis­ dclcl uniri per modum formæ, concedimus : id, quod sanclifical formaliter substantiali­ putat. seq. ergo dici nequit, quod prædicta gratia fuerit Christo inutilis. ter, negamus : et deinde concessa minori, Confirmatur : nam impossibile est, quod iCo: Gf negamus absolute consequentiam. Quia eadem gratia unionis sanctificet animam BJt». sanctificare formaliter latius patet, quam sanctificare accidentali ter, et per modum I Christi simul radicaliter, et formaliter ; formæ : unde ex eo, quod gratia unionis sed ex suppositione, quoi in anima Christi nequeat sanctificare accidentaliter, et per fuerit gratia habitualis; sequitur, quod gratia unionis sanctificaverit eam animam modum formæ ; non sequitur, quod abso­ radicaliter : ergo facta tali suppositione, lute nequeat sanctificare formaliter. Ad majoris autem probationem, quatenus huic non sanctificavit formaliter animam : ergo fateri oportet vel gratiam habitualem fuisse doctrina·, opponi potest, respondetur, quod rectificatio animæ, et potentiarum non so­ Christo inutilem, vel gratiam unionis sane· lum fit per principium quo eas elevante per i lificasse non formaliter, sed præcise radi­ modum virtutis, aut rationis agendi : ad caliter. Utraque consequentia patet ex quod requiritur unio, per modum formæ : : præmissis. Et major videtur manifesta : sed etiam fit per principium quod eas ter­ quoniam repugnat, quod .idern respectu minans, et personans. Nam cum operari eiusdem elleclus se habeat per modum ra­ sit suppositorum , et subsistentium ; ah dicis, et per modum constitutivi formalis ; eisdem ul a principio quod potest desumi cum esse radicaliter tale, et esse proxime prima, ac substantialis animæ rectitudo ad tale importent rationes oppositas, unde operandum. El ita contigit in Christo : quia homo per animam est radicaliter ri­ nam quia ejus suppositum est divinum ; sibilis, nequii per eandem animam esse ipsius anima ex vi hujus ita determina­ risibilis, proxime, et formaliter; sed ad tur, ut nequeat defectuose operari, vel hoc posterius requiritur potentia diversa aliquod peccatum admittere. Idque satis animæ superaddita. Minor etiam constat : est, ut gratia unionis in communicatione quia ex suppositione, quod in anima talis suppositi consistens, licet non possit Christi fuerit gratia habitualis; debuit sanctificare accidentaliter, et per modum fundari, et radicari in gratia unionis sicut in < DISP. XII, DUB. I. in principio quod : nique ideo gratia unio­ nis debuit concurrero radicaliter ad habi­ tualem gratiam, per quam anima Christi sauctilicata formaliter fuit : et conse­ quenter debuit illam sanctificare radica­ liter. fttbfit Ad argumentum, et replicaro responde­ argu* meuio. tur negando sequelam : nam cum in Christo distinxerimus duos effectus formales, et longe diversos sanctitatis, nempe esse formaliter substantialiter sanctum, et esse formaliter accidentaliter sanctum; minime sequitur, quod si gratia unionis præstet immediate per se ipsam primum effectum formalem, gratia habitualis sit simpliciter superflua : requiritur enim ut posteriorem formalem effectum communicet. Et insuper desideratur necessario ad alia munia, quæ disp. seq. expendemus. Ad probationem autem sequelæ, quæ præmissam doctrinam et distinctionem impugnat, dum ostendere nititur gratiam unionis præstare formaliter eundem effectum, qui alias per gratiam habitualem communicari posset, responde­ tur negando consequentiam : quoniam non sufficit, quod gratia unionis contineat emi­ nenter gratiam habitualem, ut formalem hujus effectum possit communicare. Quippe ad hoc ultimum præter continentiam illam eminentialem requirebatur, quod posset uniri per modum formæ physicae. Et quia ita uniri non valet ob imperfectiones huic modo communicationis annexas; propterea nequit præstare effectum formalem gratiæ habitualis, nec pro illo supplere. Idque declarari potest exemplo divinæ naturæ, quæ eminenter in se continet perfectionem luminis gloriæ, et charitatis : et tamen istorum effectum formalem præstare nequit per semelipsam : eo quod hujusmodi effec­ tus importat unionem in ratione formæ physicae, quæ prædictæ naturæ repugnat, ut suis locis ostendimus, tract. 2, disput. i, dub. 5, et tract. 14, disp. 5, dub. 3, et tract. 19, disp. dub. 1. Quod autem pos­ sit communicari in ratione subsistentia1, et existentiæ constituendo humanitatem Christi subsistentem, et existentem absque subsistentia, et existentia creatis, ideo est : quia istarum munus ex generali ra­ tione non est informare, sed terminare, et complere naturam, in quo nulla clauditur imperfectio, ut vidimus disp. 3, dub. 4, et disp. 8, dub. 3. Et ex eadem radice prove­ nit, quod possit sanctificare formaliter subs­ tantialiter per modum termini, aut princi­ pii quod, ut in præsenti statuimus. Salamant. Curs, theolog. tom. XIV. 337 Unde ad confirmationem facile constat : EiiJiHr concedimus enim, quod gratia unionis po­ /onfirroatio. tuit simul radicaliter, ct formaliter concur­ rere ad eundem effectum formalem sancti­ ficationis. Sed nulla fuit repugnantia in eo, quod concurrerit formaliter proxime ad sanctificationem substantialem, et quod simul concurrerit radicaliter ad sanctifica­ tionem accidentalem, quæ formaliter fit per gratiam habitualem. Sic enim concurrit immediate proxime per se ipsam ad sanc­ tificandum substantialiter humanitatem Christi, quod simul fuerit radix gratiæ ha­ bitualis, per quam prædicta humanitas sanclificata accidentaliter fuit. Unde in hoc sensu neganda est major quam non evincit incerta probatio : quia licet idem respectu ejusdem nequeat esse simul radix, et forma constitutiva; potest tamen esse forma res­ pectu unius, et radix respectu alterius : sicut anima constituit formaliter intellecti­ vum substantiale ut quod, et radicat intel­ lectivum proximum ut quo. 18. Arguitur tertio destruendo motiva 3 argti nostræ assertionis : quia non alia ratione meulaiD· humanitas Christi esset formaliter sanctificata per aliquid substantiale, nisi quia terminata substantialiter fuit per subsisten­ tiam Verbi, quæ formalis sanctitas est : sed hæc ratio est nulla : ergo humanitas Christi non fuit sanclificataper aliquid substantiale. Probatur minor : quia subsistentia Verbi potest communicari naturæ irrationali, ut statuimus disputat. 9, dub. 2; sed naturam irrationalem nequit constituere formaliter sanctam ; quippe quæ incapax est habendi jus physicum, vel morale ad æternam beatitudinem; sine quo jure vera sanctitas non consistit : ergo subsistentia Verbi non est formalis sanctitas; atque ideo nequit ex hoc capite humanitatem formaliter sanctam constituere. Probatur consequentia ex præmissis : nam forma nequit communicari subjecto, quin illi communicet suum effec­ tum formalem saltem primarium : sed ef­ fectus formalis primarius sanctitatis forma­ lis est esse formaliter sanctum : ergo si subsistentia Verbi potest communicari na­ turæ irrationali, quin illam reddat formali­ ter sanctam; signum manifestum est, quod prædicta subsistentia non sit sanctitas for­ malis. Confirmatur primo : quia sanctitas for- onGrOnCrmalis est ratio acceptandi suum constitu- wjiio 1· tum ad gloriam : sed subsistentia Verbi communicata humanitati non fuit ratio, ut acceptaretur ad gloriam : ergo non fuit 22 • .t & ;$ > i if « 338 Sccaoth. DE INCARNATION!'. sanctius formalis humanitas. Probatur mi­ nor : tum quia posita illa subsistentia, pos­ set Deus negaro gloriam humanitati. Tum etiam quia præeuntô illa subsistentia, et non concurrente gratia habituali cum aliis principiis proximis, non posset Christus elicere operationes supernaturales, quibus homo ad gloriam perducitur. Tum denique quia prædicta subsistentia non radicat gra­ tiam, et alia principia, sine quibus gloria communicari non valet : collatio enim gratiæ, et aliorum principiorum, etiam suppo­ sita unione- hypostatica, est Deo simplici­ ter libera, et fit per diversam actionem, et concursum, ut infra dicemus disp. se­ quent. dub. 2; sequitur ergo, quod subsis­ tentia Verbi non fuerit humanitati ratio formalis, ut acceptaretur ad gloriam. Confirmatur secundo : nam ideo huma­ nitas sanctificaretur per subsistentiam Ver­ bi, quia per illam Deo intime conjungitur : sed hæc intima cum Deo conjunctio non sufficit ad formalem sanctificationem : ergo humanitas non sanctificatur formaliter per subsistentiam Verbi, vel unionem hypos­ taticam. Probatur minor : tum quia Deus est intime conjunctus animabus justis spe­ ciali, et diverso modo ab illo, quæ est in aliis justis per essentiam, præsentiam, et potentiam, ut declaravimus tract. 14, dis­ putat. 1, capite primo. § tertio; unde ipsæ personæ divinæ habent rationem gratiæ, et vere donantur justis, ut ibidem explicui­ mus : êt tamen hæc intima præsentia, sive conjunctio non sufficit, ut animæ di­ cantur formaliter sanctificari per Deum sibi conjunctum : ergo quod humanitas fuerit Deo conjuncta in subsistentia Verbi, mi­ nime sufficit ad hoc, quod per ipsam subsistentiam, aut substantialem conjunc­ tionem fiat formaliter sancta. Tum etiam quia essentia divina sub conceptu speciei intelligibilis unilur intrinsece, et immediate mentibus beatorum : el tamen hæc intima conjunctio non sufficit, ut beati constituan­ tur formaliter sancti per prædictum unio­ nem : si enim non haberent gratiam habi­ tualem, quamvis Deo intelligibilitor forent uniti, non essent actualiter, formaliter sancti : ergo nec unio intima humanitatis cum Deo in ratioue hypostasis sufficit ad sanctificandum formaliter humanitatem. Tum denique nam sicut illa Verbi subsis­ tentia est transcendentaliter sanctitas, sic etiam est transcendentaliter omnipotentia, immensitas, et æternilas : hæc enim omnia necessario transcendentaliter includit non minus, quam sanctitatem divinam : et tamen quod subsistentia illa omnia inclu­ dens uniatur humanitati, non sufficit ad constituendum humanitatem formaliter omnipotentem, immensam, et œternam : ergo similiter non suflicit ad constituendum illam formaliter substantialiter sanctam. 19. Ad argumentum respondetur ne­ gando minorem. Ad cujus probationem ^relinquendo insufficientes aliquorum so­ lutiones) , respondemus omittendo præmissas , et negando consequentiam, quæ ex illis non valde colligitur : quia gratis concesso, quod esse formaliter sanctum sic effectus formalis primarius subsisten­ tia? divinæ; nihilominus non est totalis, et adæquatus : unde potest subsistentia divina alicui naturæ communicari, quin illi communicet prædictum offectum, sed alium. Pro cujus luce observandum esi discrimen notabile inter formas : quædam enim sunt adeo limitata?, ut unicum effec­ tum præcise formalem habeant, tam adæquate, quam inadæquate : et ita se habet albedo v. g. ad dealbandum, et quantitas ad extendendum substantiam in se. Qui­ bus formis recte applicatur, quod si sub­ jectum aliquod nequeat suscipere for­ malem , et primarium earum effectum adæquatum nec ipsas formas secundum aliquam aliam rationem suscipere possint. Sunt autem aliæ formæ, aut quasi formæ adeo elevatæ, ut sint eminenter piares formæ, pluresque effectus formales possint communicare. Quos quidem omnes com­ municabunt susceptivo capaci, et sibi om­ nino adæquato. Si autem aliquod susceptivum sit capax unius effectus formalis, non vero alterius ; forma se illi communicabit secnmium illam rationem, cujus est capax. Et ex eo, quo.1 susceplivum nequeat illam secundum istam, illamvo rationem parti­ cipare, non inde colligetur, quod non pos­ sit formam participare secundum aliam rationem, ad quam habet opacitatem. Est enim prædicta forma ob suam elevationem multiplex, pluresquo effectus primarios sibi inadéquates communicat : unde unius negatio non negat communicationem form;e absolute, sed præcise quoad aliquem effec­ tum formalem. Quod magis declarabitur exemplis : etiam essentia divina simul eminentor est virtus intellectiva, intellectio, et spe­ cies intelligibilis : et omnes istos quasi effectus formales communicat suo quasi susceptivo adæquato, nempe Deo. Sed si ad aliud Sibiia >';sEttli. DISP. XII, DUB. I. alitui susceplivum sibi inadæquulum com­ paretur, nempe ad intellectum creatum ; nequit suum effectum formalem primarium adæquatuin ipsi communicare ob susceptivi incaj acilatem : undo non constituit il­ lum formaliter potentem inlelligere, aut intelligentem in actu. Sed quia intellectus creatus potest illi uniri, et per eam deter­ minari in ratione speciei intelligibilis; propterea essentia divina communicatur illi secundum banc rationem : et negatio communicationis sub aliis muneribus non infert negationem communicationis præ­ dictæ formæ sub omni munere. Et ut ad rem præsentem magis accedamus, subsis­ tentia Verbi simul indivisibiliter est per­ sonalitas : et tamen ex eo, quod nequeat naturam irrationalem personare,, minime coldgunt Adversarii, quod nequeat eam suppositare, vel constituere subsistentem; cum hoc potius in argumento supponant. Et denique ut rem ipsam proximius om­ nino attingamus, ipsi non negant, quod subsistentia Verbi sit sanctitas radicalis ; cum concedant, quod Christi humanitatem constituerit radicaliter sanctam; et cum dicant, quod talis subsistentia valeat na­ turæ irrationali communicari; non dicunt, nec dicere possunt, quod illam constituere valeat' radicaliter sanctam : implicat enim esse sanctum radicaliter, quod habet in­ capaci talem ad sanctitatem formalem. Li­ quet itaque in omnibus his exemplis, et aliis, quæ facile occurrent, quod ubi forma est eminens, et pluribus inferioribus æquivalens, potest optime communicari secun­ dam aliquem effectum formalem prima­ rium, cujus suscoptivum est capax; licet non communicetur secundum alios effec­ tus primarios, quos de se impertiri pos­ set, sed ad quos susceplivum habet incapacitatem. Sic ergo licet subsistentia divina sit for­ malis sanctitas, possitque quantum est de se, sanctificare formaliter susceplivum, cui unitur : nihilominus non opus est, quod prædictum effectum omni susceptivo communicet : quia potest dari suscoptivum capax ut subsistat, sed incapax ut sanctifi­ cetur formaliter. Et ita contingit in casu argumenti. Unde ex eo, quod natura irra­ tionalis possit terminari per subsistentiam divinam, et nequeat per illam formaliter sanctificari ; non infertur, quod prædicta subsistentia non sit in se formalis sancti­ tas. vel quod non possit sanctificare forma- j liter susceplivum prædicti effectas capax, | 339 i cujusmodi est humanitas Christi. Sicut I ex eo, quod natura irrationalis non possit ! sanctificari radicaliter per prædiclam sub­ sistentiam ; minime sequitur, quod hæc non sit sanctitas radicalis, et quod hu­ manitatem Christi non sanctificaverit ra­ dicaliter. Et ratio est, quam jam assigna­ vimus, desumpta ex una parte ab eminentia i formæ (equivalent! pluribus ; et ex alia parte ab inadæquatione subjecti respectu formæ, quod habet capacitatem ad unum illius effectum, et incapacitatem ad alios. 20. Ad primam confirmationem res­ pondetur sanctitatem formalem esse ratio­ nem acceptandi subjectum ad gloriam, quantum est de se, et quoad sufficien­ tiam, et proportionem ; secus vero indispensabiliter quoad efficaciam, et actum. Et ratio est : quia ad salvandum, quod for­ maliter constituat gratum, et acceptum, sufficit primum illud : quo tamen posito, Deus pro suis supremis dominio, et liber­ tate, potest gloriam denegare agendo con­ tra naturalem exigentiam subjecti. Sic albedo ex natura sua facit album, licet possit ab hoc effectu privari, si a subjecto separetur. Sic etiam grave naturaliter est in loco deorsum sicut in centro; a quo tamen contra suam exigentiam impediri absolute potest. Et gratia habitualis cons­ tituit formaliter gratum, sive acceptum ad goriam, ut Adversarii fatentur : et tamen potest Deus hominem in gratia existentem privare in æternum beatitudine; cum hæc in operatione consistat, ad quam etiam posita gratia, et quibusvis aliis principiis, potest Deus non concurrere, ut satis ex se liquet, et ex professo ostendimus tract. 14, disp. 4, dub. 2, a num. 30. In hoc igi­ tur sensu, neganda est minor confirmatio­ nis. Et ad primam, et secundam ejus pro­ bationem constat ex immediate dictis solum evincere, quod subsistentia Verbi humanitati communicata non afferat es­ sentialiter in actu acceptationem effica­ cem ad gloriam ; quod ad rationem format sanctificantis non requiritur : mi­ nime vero, quod non importet essentia­ liter acceptationem quoad proportionem, et sufficientiam, prout ad rationem præ­ dictæ formæ desideratur. Et utrumque liquet in gratia habituali, ut dictum est. Ad tertiani vero probationem responde­ mus, quod licet subsistentia Verbi non ra licet physice gratiam,et alia principia ad gloriam requisita ; illa tamen radicat moraliter ob dignitatem, quam humanitati Respoi:· sioad prinum ccniirniiuouem. .ift w Hi 4 340 DE INCARNATIONE præstat, et cui alia dona debentur, ut dixi­ mus num. 13. et magis constabit ex di­ cendis loco in continuatione citato. Et ut salvetur conceptus proprius formæ sancti­ ficantis in communi, et prout abstrahit a modis sanctificandi substantialiter per mo­ dum principii quod, et sanctificandi accidentaliter per modum principii quo; satis est radicare principia gloriae abstrahendo a modis radicis pbysicæ, vel moralis, Hæc enim diversitas contingit ex particularibus rationibus, et modis sanctitatum : nam quæ sanctificat ut quo, habet ratio­ nem nalura·, ad quam immediate phy­ sice consequuntur virtutes, seu proprie­ tates : sed quæ sanctificat ut quod, habet rationem suppositi, aut subsistentiæ, a quibus non dimanat physice nalura. sed in illis subsisiit, et per illa terminatur, ut etiam in naturalibus liquet. s^uniY ^eundam confirmationem responde‘ tur concedendo majorem, sive causalem intellectam de conjunctione intima, non qualicumque, sed pertingente ad unionem intrinsecam humanitatis cum Deo in eodem supposito, sive hypostasi. Et in hoc sensu negamus minorem : quam minime evin­ cunt adductæ in contrarium probationes. Ad primam concedimus, quod cum homo sanctificatur, communicetur ipsi non solum gratia habitualis, sed etiam Deus ipse per modum doni, et specialis gratiæ. Sed tamen prædicta communicatio non importat in­ trinsecam unionem cum Deo; sed solum Dei inhabitationem in anima justi ut in tem­ plo, aut sicut in domo amici, cui assistit : ad quam inhabitationem certum est non requiri unionem intrinsecam, sed sufficere assistentiam specialem. Et propterea Deus habitans peculiariter in animabus justorum illos non sanctificat formaliter : quia ad hujusmodi effectum requiritur unio intrin­ seca formæ, aut quasi formæ sanctificantis, ut in aliis formalibus effectibus contingit. Ad secundam concessis præmissis, negamus consequentiam. Et ratio disparitatis sumi­ tur ex duplici conditione (ut alias omitta­ mus), ad rationem sanctitatis formalis re­ quisita : petit enim hujusmodi sanctitas esse primam rectitudinem naturæ, ex qua perfectio ad potentias derivetur ; et simul (quod ex primo illo consequitur;, afficere immediate naturam, ut liquet in gratia ha­ bituali, quam Adversarii admittunt esse formalem sanctitatem, et certum est prædiclas conditiones habere. Quas etiam ha­ bet gratia substantialis unionis : nam et naturam creatam immediate afficit, et illam simul primo rectiticat radicando saltem muraliter alias potentiarum perfectiones. Sed eis conditionibus non gaudet unio es­ sentia? divinæ in ratione speciei intelligibilis : quoniam talis jtnio non fit immediate cum nalura creata, sed cum potentia pro­ xime intellectiva : nec inchoat per modum primæ radicis rectitudinem, sed magis esl complementum ejus, illamquo supponit : unde dicitur gratia consummata. Et ideo licet unio divinitatis sub conceptu subsis­ tentiæ sanctificet formaliter; non tamen ejusdem unio sub conceptu speciei intelligibilis. Ad tertiam similiter respondetur, concessis praemissis, negando consequen­ tiam. Et disparitas sumitur ex dictis in res­ ponsione ad argumentum : nam ut forma eminens communicet formales aliquos ef­ fectus suo snsceptivo, non sufficit, quod forma in se talis sic, sed insuper requiritur, quod susceptivum habeat capacitatem ad tales effectus, vel ad formam sub hoc, aut illo munere suscipiendam, ut ibidem exem­ plis declaravimus. Natura autem creata non habet capacitatem, ut fiat omnipotens, immensa, et æterna, ut ipsa hæc probatio supponit : unde licet subsistentia divina sit in se transcendentaliter omnipotentia, im­ mensitas, etæternitas, etintrinsece uniatur naturæ creatæ ; prædictos nihilominus effectus ei non communicat , ob illius nempe incapacitatem. Sed natura creata est capax ut compleatur, terminetur, sanctifi­ cetur et perficiatur, ut nemo negat. Quo­ circa cum subsistentia divina sit in se perfectio, et sanctitas, et humanitati communicetur; non potest non illam perfi­ cere, et constituere formaliter sanctam. 21. Arguitur quarto : nam si humanitas tir;* Christi ex vi gratiæ unionis sanctificaretur formaliter ; Christus in quantum homo esset filius Sipritus sancti, et totius Trinitatis : consequens est falsum : ergo et antecedens. Sequela ostenditur : quia eo ipso, quod humanitas per unionem sanctificaretur for­ maliter, Christus in quantum homo fun­ daret ratione talis sanctitatis jus ad hæreI ditalom paternam ; atque ideo ratione , unionis esset filius Dei : sicut enim bene ' valet, si filius, et hscres ; sic etiam bene va­ let, si hzres, et filius. Rursus principium prædictæ unionis, in quo illa filiatio funda­ retur, non esset solus Pater, sed etiam Spiritus sanctus, quinimo lota Trinitas; siquidem actio assumptiva fuit operatio toti Trinitati communis, ut diximus disp. 5, dub. •r * i DISP. XII, DUB. I. dub. 1. Ergo hæc colligendo de primo ad ultimum infertur, quod si Christus in quantum homo sanctificatur ex vi gratiæ unionis, sit in quantum homo filius Spiri­ tus sancti, el totius Trinitatis. Falsitas au­ toil. tem consequentis ostenditur : quia in ConToltl. cil. Tolet 11, in confess, fidei dicitur: Christus Jesus nullo modo Spiritus sancli fiETbora. Hus credi, vel inlelligi potest. Et D. Thom. iufra quæst. 32, art. 3, ait : Nullo modo debet dici Christus filius Spiritus sancti, nec D. A u- etiam lolius Trinitatis. Et similia docet D. fQït August, lib. 3 de Trinit. cap. 10, Sohtio. Respondetur hoc argumentum nihil fa­ vere Adversariis, sed eandem, si quam habet, sortiri vim, et difficultatem in eo­ rum, et communi opinione asserente, quod humanitas Christi fuit accidentaliter sanctificata per gratiam habitualem. Potest enim huic sub eadem forma applicari : si namque hæc gratia sanctilicavit humanitatem, ergo dedit homini Christo jus ad hæreditatem : ergo illum constituit hæredem : ergo et fi­ lium. Rursus talis gratia est effectus non solius Patris, sed Spiritus sancti, et totius Trinitatis : sequitur igitur, quod Christus in quantum homo sit ratione gratiæ habi­ tualis filius totius Trinitatis. Unde diffi­ cultas ab Adversariis objecta debet ab eis­ dem dilui. Respondetur ergo negando sequelam, in cujus probatione non pauci defectus committuntur. Nam licet omnis filius sit haeres; e contra fieri potest, quod aliquis sit hæres, et non sit filius, ut patet in consanguineis, et in multis aliis haben­ tibus jus ad hæreditatem, qui tamen filii non sunt : et consequenter, ex eo,, quod Christus in quantum homo habeat ratione gratiæ unionis jus ad hæreditatem, non in­ fertur, quod ratione prædictæ gratiæ sit fi­ lius. Præterea prædicta unio non confert Christo primarium jus ad hæreditatem : sed ipse cum sit persona divina, habet jus ad hæreditatem increatam : cui juri si compa­ retur jus acquisitum ad creatam visionem, solum potest dici tale secundum quid. Sed quidquid de istis sit ; ratio a priori I (per quam sequelæ probatio evertitur), ne I Christus vel ratione gratiæ unionis, vel I ratione gratiæ habitualis dicatur filius Spi­ ritus sancti, aut totius Trinitatis est : quia subjectum filiationis et quantum ad esse, et quantum ad denominari non est natura, nec suppositum ratione naturæ, sed est suppositum in se ipso : et hac de causa Christus non dicitur filius B. A'irginis per filiationem realem, sed per solam relatio- | 341 nem rationis, ne scilicet divinum suppositum mutetur in sc ipso, quod repugnat. Cum autem prædictum suppositum sit Fi­ lius Dei naturalis ratione generationis æternæ ; nequit dici filius Dei alio infe­ riori modo ex vi alicujus gratiæ factæ naturæ creatæ, in qua subsistit ex temΐ pore Nam quod est tale simpliciter, : nequit esse tale simul secundum quid, et modo inferiori. Unde Christus nullo modo potest dici filius Dei, nisi naturalis I per filiationem ab æterno sibi convenien­ tem in divina natura. Porro filiatio non est respectu Spiritus sancli, aut totius Trinitatis, sed solum respectu primæ per­ sonæ determinate : cui directe opponitur. I Et ideo Christus in nalura assumpta non potest dici filius nisi solius Patris æterni. Unde liquet discrimen inter jus ad hæredi­ tatem humanitati acquisitum, et filiatio­ nem : nam prædictum jus potest imme1 diate competere humanitati; secus filiatio, ut diximus : et tale jus est a tota Trini­ tate per actionem assumptivam; sed filia­ tio est. a sola persona Patris : et conse­ quenter quod Christus in quantum homo sit hæres, est a tota Trinitate; sed quod sit filius, est a solo Patre. Quæ hic perstrictim, et minus perspicue, quam res exigit, dicere oportuit occasione argumenti, quod propriam sedem habet infra quæst. 23, ubi operosius incumbemus difficultati in eo propositæ. Modo tamen dicta sufficiunt : quia ea difficultas non tangit specialiter nostram assertionem ; sed æqualiter aut etiam magis urget in gratia haJjiluali. Vi­ deatur D. Thom. quæst. cit. art. Γ, et quæst. 32, art. 3, et quæst. 35. art 5, ex quibus locis traditam responsionem de­ sumpsimus. 22. Arguitur quinto : quia si humani- 5argu­ tas fuisset formaliter sanctificata per gra- raentu" · tiam unionis antecedenter ad gratiam ha­ bitualem; Christus meruisset de facto gratiam habitualem, ct alia dona illi an­ nexa : consequens est falsum, et contra D. Th. infra quæst. 19, art. 3, ubi statuit Christum non meruisse gratiam, nec scien­ tiam, nec beatitudinem : ergo Christus non fuit sanctificatus formaliter per gra­ tiam unionis antecedenter ad gratiam ha­ bitualem. Sequela ostenditur : quia ut opus mereatur aliquod pretium, sufficit quod habeat æqualcm eidem valorem, et quod ipsum ordine naturæ præcedat, et quod procedat a persona sancta, ut liquet in justo, qui ob istas conditiones meretur 16 Τ' •Γ I ·. .* & K I i/ ' it·!· K- : I it : I i »? I £ DE INCARNATIONE, 34? aucmentum gratiæ eodem momento dandum : hæc autem omnia concurrerunt in actibus Christi ex suppositione, quod sanc­ ti ficatus formaliter fuerit per gratiam unio­ nis ut facile consideranti constabit : ergo sequitur, quod Christus meruerit gratiam habitualem. Nec satis erit dicere, quod licet gratia Mr X unionis præcosserit ordino naturæ gra­ orèiû. tiam habituaient : nullus tamen actus Christi istam prœivit. Nam contra hoc est expressa D.Ttom. doctrina D. Thom. infra quæst. 34, art. 3, ubi affirmat Christum sanclificatum fuisse per gratiam habitualem more adul­ torum, so videlicet ad eam disponendo per propriam operationem : ergo negari non potest, quod aliqua Christi operatio præcesserit ordine naturæ gratiam habitua­ lem : et tali operationi vis argumenti ap­ plicatur. Quod si ad eam declinandam Godoi. respondeatur cum Godoi disp. cit. num. 35, D. Thom. loqui de dispositione con­ sequenti, aut comitanti; de cujus ratione non est, quod formam ad quam dispomt, præceiat. Id, inquam, si dicatur, eadem facilitate rejicitur : quia omnis dispositio, si vere disponit, est vere causa in suo ge­ nere influens : de ratione autem omnis causæ est, quod in suo genere præcedat elfectum ordine naturæ : ergo vel negan­ dum est, quod Christus receperit gratiam habitualem dependenter a propriis actibus sicut a dispositione, vel fateri oportet, quod tales actus praecesserint ordine na­ turæ gratiam habitualem. Potestque id de­ clarari exemplo actuum, quibus homo ultimo disponitur ad justificationem : sunt enim dispositiones gratiam simpliciter con­ sequentes, et concomitantes ; et nihilomi­ nus præcedunt graliam ordine naturæ in suo genere. De quo plura diximus tract. 15, disp. 3, dub. 3. Legitim» Respondetur huic argumento negando sequelam. Ad cujus probationem prætersoluiio. missis responsionibus inter arguendum datis, quæ insufficientes sunt, nisi trahan­ tur ad doctrinam immediate proponendam ; dicendum est de ratione meriti esse præcedere præmium non in quolibet genere, sed in genere causæ efficientis ; ita ut sit prius simpliciter existens saltem ordine naturæ, ut constat ex fuse dictis disp. 7, dub. 2 et 4. Licet autem Christus receperit gratiam habitualem dependenter a propriis actibus sicut a dispositione, ut I). Thom. tradit loco cit. et ostendemus disp. seq. dub. 3, et consequenter quamvis prædicti V- €-r actus præcessoriut ordino naluræ talem gratiam in genero causæ disposilivæ ma­ terialis (quod tantum, et bone probat ar­ gumentum) : nihilominus illam non pnecesserunt in genere causæ efficientis : sed potius e contra gratia habitualis fuit prior in tali genero prindictis actibus. Et ratio est : quoniam Christus se disposuit ad tilem gratiam per actum perfectum charitatis amoris Dei super omnia : hic autem essen­ tialiter dependet a gratia habitua’i sicut a principio effectivo, ut ex professo ostendi mus tract. 15, disp. 3, dub. 4, et tract. 19, disp. 4, dub. 2. Undo prædictus actus non solum de facto, verum nec de possi­ bili pojuit esso meritum ta’is gratiæ : eo quod principium effectivum meriti nequit sub merito cadere , ut etiam ostendimus supra disp. 7, dub. 2. Hac igitur ratione licet actus, quos Christus in primo suæ conceptionis momento elicuit, et quibus ad gratiam habitualem se præparavit, habue­ rint omnes conditiones ad merendum alia praemia requisitas; non tamen meruerunt de facto, nec mereri potuerunt gratiam habitualem cum donis ei annexis : quia vi­ delicet ita illa præcesserunt in genere causæ dispositivæ, quod iilam nihilominus præsupposuerint in genere causæ efficientis : ' quod cum vera ratione meriti minime con­ ciliari valet. Acce.lunt etiam aliæ rationes, utputa, quod fuerint actus gratiæ consummatæ, et regulati visione beatifica. qua Christus in nullo momento caruit. Eas tamen hic omittimus ut non necessarias, sed expendemus infra quæst. 19, agentes de merito Christi. Quomodo autem conci­ liari possit, quod actus supponentes gra­ tiam in genere causæ efficientis, queant illam præire in genere causæ disposilivæ; difficultas generalis est, et quæ etiam oc­ currit in justificatione purorum hominum extra sacramentum : sed eam superare cu­ ravimus tract. 15, disp. 3, dub. 4, ubi lector præoccupatas reperiet plures repli­ cas, quæ fieri possent contra adhibitam responsionem, et propterea illas omitti­ mus. 23. Sexto, ct ultimo arguitur : quia ex Sexus ■ his, quæ in mysterio Incarnationis in­ Π!rpγΕ!Ϊ3. trinsece concurrunt, non est aliquid as­ signable quo humanitas formaliter subs­ tantialiter sanctificetur pro priori ad gratiam habitualem : ergo dicendum est, quod hu­ manitas non fuerit sanctificata formaliter nisi per hujusmodi gratiam. Antecedens suhdetur :‘nam in primis si recurratur ad modum îsir. DIS!’. XII, DUB. 11. modum creatum unioni*· hypostaticæ; talis fiiodus iu satis communi opinione non da­ tur, ut constat ex dictis disp. 4, dub. 1, § Ü. Et licet talis modus daretur, solum esset nexus inter extrema : atque ideo magis haberet conditionem causalitatis, vel applicationis, quam rationis formalis sanc­ tificandi. Si autem fiat recursus ad subsis­ tentiam Vei hi, qua humanitas immediate terminatur, nequit munus formalis sanc­ titatis obire : quia hæc importat maxi­ mam perfectionem : prædicta vero subsis­ tentia, cum quædam relatio sit, nullam ex sua ratione perfectionem importat, ut sta­ tuimus tract. 6, disp. G, dub. 2. Si prae­ terea dicatur humanitatem sanctificatam formaliter fuisse per naturam divinam in subsistentia Verbi imbibitam per modum transcendentis, neutiquam satisfacit : quia prædicta natura solum remote, et mediale unitur humanitati : id vero, quo humani­ tas formaliter sanctificatur, debet illi im­ mediate et proxime uniri, ut liquet in om­ nibus aliis formis comparative ad suos effectus formales. Hæc autem, quæ recen­ suimus , concurrunt substantialiter in mysterio Incarnationis; neque aliquid aliud apparet. Ergo nihil assignari potest, quo humanitas Christi fuerit formaliter subs­ tantialiter sanctificata. βίβΓConfirmant Scotistæ hoc motivum : quia Eâliû ’ omnia relata, et eorum singula componi possunt cum peccato; siquidem non rectificant immediate humanitatis potentias, in quibus peccatum committitur, et recipitur : sed de ratione sanctitatis formalis, cum sit perfecta mundities, est incompossibilitas cum peccato : ergo humanitas Christi non potuit per prædicta sanctificari formali­ ter. f.h;chAd argumentum respondetur negando sisfiie, antecedens. Cujus probatio affert satis gra­ vem difficultatem, quæ petit seorsim trac­ tari dubio immediate sequenti. — Confirfirmatio etiam tangit aliam difficultatem, perlinentem ad quæst. 15, ubi illam ex professo discutiemus. Modo autem suppo­ nimus illam Scotistarum opinionem esse valde falsarn, et vix nomen opinionis me­ reri: tum quia vehementer deprimit Christi dignitatem : tum quia contradicit communi Patrum, et Theologorum sententiæ : omnes enim fatentur Christum esse incapacem pec­ cati, licet diversimode id explicent. Unde ad confirmationem neganda est major propter ea, quæ loco cit. cum communi sententia dicemus. Aliunde vero, licet admitteretur, 313 non inultum faveret Bcotistis, si loquun­ tur consequenter : ipsi enim docent, quod gralia habitualis ex natura sua est compossihilis cum peccato gravi ; et quod illud expellere a subjecto non habet ex se, sed ab extrinsecis Dei favore, et misericordia, ut constat ex dictis tract. 15, disp. 2, dub. 1, num. 39. Et tamen non negant, quod formaliter sanctificemur per gratiam habi­ tualem inhærcntem. Unde, nisi inconsequenter agendo, nequeunt ex hoc capite sumere argumentum, ut negent Christum ut hominem, vel Christi humanitatem habuisse sanctificationem formalem per gratiam unionis. Sed de hoc plura dicemus q. cit. ubi propriam sedem habet. ? •f DUBIUM II. Utrum modus unionis fuerit, ratio formalis sanctificandi substantialiter humanitatem 0 luisti. 23. Sicut solet distingui duplex objec­ tum, nempe quod, et quo : illudque dici­ tur, quod terminat habitudinem potentiæ ; istud autem vocatur illa formalis ratio, quæ ipsum in esse objecti constituit, ut explicuimus tract. 8, disp. 1, dub. 3, et tract. 17, disp. 1, dub. 1, § 1, ita potest distingui duplex sanctificans, nimirum quod, et quo. Primum dicitur illud, quod ali­ cui applicatum sanctificat ipsum : secun­ dum vero vocatur illa formalis ratio, quæ ipsum constituit in esse sanctificantis, sive a qua habet, quod sanctificare possit. Et licet ex dictis dub. praecedenti constet, quod humanitas Christi per assumptionem ad Verbum sanctificata formaliter fuerit, ex eis vero solum habetur ibidem adfuisse aliquod sanctificans quod : quippe absque illo minimo salvari posset prædictus effec­ tus, ut ex se liquet. Sed cum in hoc, quod est humanitatem ad Verbum assumi, seu Verbo uniri plura concurrant, utputa, modus creatus unionis hypostaticæ, perso­ nalitas Verbi, el natura divina in perso­ nalitate transcendentaliter inclusa ; dubi­ tari ulterius potest, quæ fuerit ratio formalis ad præstandum praedictum effec­ tum et constituendum sanctificans quod. Sicut concurrentibus pluribus rationibus in eodem objecto dubitari solemus, quænam sit ratio formalis ipsum constituens in esse objecti specificantis potentiam. Et quemadmodum non obstante, quod fide certa tenemus Verbum terminasse ut Aperitor statos contro­ versy. '? '4 i ι S* 1 344 De Q03 sanctitate Inq iamur. DE INCARNATIONE. quod humanitatem; dubitant Theologi, per quid illam formaliter terminaverit, ut vi­ dimus disp. 8, dub. 2. In hoc ergo sensu procedit præsons difficultas. Et quamvis alii omnes rationes proxime relatas (de quibus præcipue dubitari solet) sub eodem titulo soleant comprehendere ; nobis con­ gruentius visum est illas seorsim conside­ rare : quia tot circa illas occurrunt diffi­ cultates, ut non queant absque confusione simul resolvi. Lude a facilioribus inci­ piendo, primo loco dubitamus de modo unionis, quem dari supponimus ex dictis disp. 4, dub. 1. Si enim oppositum sup­ ponatur, aditus controversi» præcluditur. Ne autem in æquivoco, aut circa solas voces laboremus (quod dub. præc. jam monebamus), supponendum est, quod sanctitas latissime accipi solet, nempe pro qualibet re sacrante, vel formaliter, vel dispositive, intrinsece, vel extrinsece habitualiter, vel actualiter, initiative, vel com­ plete, ut cum D. Thom. observavimus tract. 14, disp. 4, dub. 8, num. 157. Sed quia omnia quæ sunt in aliquo ordine, oportet ad aliquam primam radicem, et rationem formalem per se reduci; hanc præcise nomine sanctitatis, sive ratio­ nis formalis sanctificandi intelligimus in præsenti. Cujus effectus cum plures pos­ sint assignari; ille tamen præ aliis in hac difficultate considerari debet, qui com­ muniter ab omnibus censetur esse prima­ rius respectu sanctitatis formalis, nempe constituere subjectum objectum congruum divinæ dilectionis in ordine ad hæreditatem æternæ beatitudinis, et rectificare simpliciter per modum radicis totum sup­ positum. Tum quia cæteri sanctitatis ef­ fectus ad hunc revocantur sicut ad ra­ dicem vel rationem a priori. Tum quia rectitudo istius, aut illius potentiæ so­ lum potest esse sanctitas cum addito, et secundum quid, nempe sanctitas dispositiva : rectitudo autem totius suppositi, et quasi in radice est rectitudo simpliciter. Tum denique quia gratia habitualis , quam omnes admittunt esse sanctitatem formalem , sive formam sanctificantem , prædicto modo sanctificat, nempe consti­ tuendo objectum congruum divinæ dilec­ tionis in ordine ad bonum simpliciter æternæ beatitudinis, et rectificando totum suppositum, ut fusius explicuimus loco cit. n. 158, et eadem dip. dub. 6, fere per totum. Unde illud substantialiter sanctifi­ cabit per modum rationis formalis, quod fuerit ratio formalis præstaudi cum pro­ portione prædictum effectum. Quæ obser­ vatio pro dubiis etiam sequentibus deser­ viet, ut in aliquo magis communi, et magis certo conveniamus, ex quo proceda­ mus ad ea , quæ controversia.» subjecta sunt. Eligitur negans, el communis sententia. 26. Dicendam est modum creatum unio­ nis hypostaticæ non fuisse rationem forma­ lem sanctificandi substantialiter humani­ tatem Christi. Hæc conclusio est valde communis inter Theologos. Sic enim do­ cent omnes Thomistæ ex quibus videri possunt Arauxo in præs. (luo. dub. Z, 2, post Anere, secundam conci. Joan, aS. Thom. disp. 3, g0”^1 art. 1. Godoi disp. 21, § 3. N. Laurent. Godei.’ controv. 12, § 3, n. 34, etGonet disp. 11 > art. 2, conci. 1. Idem etiam tuentur Vaz- Gonei. quez disp. 41, cap. 4. Ragusa disp. 67, § 2. Lorca disp. 36. n. 10. Becanus cap. 8, torti.’ quæst. 1. Lugo disp. 16, sect. 2, num. Betim Lego. IS, et alii communiter. Primum, et principale pro hac asser­ Primam tione motivum desumitur ex dictis dub. lionis præced. et potest ita formari : nam im­ fnmlâplicat sanctificans, quo, sive rationem for­ meotoH. malem sanctificandi esse aliquid creatum, ubi sanctificans quod est aliquid increalum : sed sanctificans quod humanitatem Christi fuit aliquid increatum ; modus vero unio­ nis est aliquid creatum : ergo prædictus modus unionis non fuit sanctificans quo, sive ratio formalis sanctificandi humanita­ tem Christi. Consequentia est legitima. Et minor quoad secundam partem est evidens supposito, quod detur unio media producta per actionem assumptivam, ut ostendimus disput. 4, dub. 1, et in præsenti difficultate supponitur. Prior vero ejusdem minoris pars liquet ex testimoniis SS. Patrum, quæallegavimus dub. præced. num. 2, in quibus palam affirmant Verbum divinum fuisse unguentum sanctificans humanitatem : idque ad minus accipiendum est de sanctificante quod per modum extremi uniti, e et applicati ad prædictum sanctificationis effectum. Major autem in qua poterat esse difficultas, demonstratur : quoniam repu­ gnat, quod aliquid increatum constituatur per aliquid creatum sicut per principium quo, et rationem formalem : ergo repugnat, quod si sanctificans quod est aliquid increatum, DISP. XI1 tum, sanctificans quo, et per modum ratio­ nis formalis sit aliquid creatum. Antece­ dens probatur tum ratione : narn cum Deus in quacumque linea sit actus purus, el habens ultimum complementum a se, nequit compleri per aliquid a se distinctum, oujusmodi est omne ens creatum : sed principium quo, seu ratio formalis complet principium quod, illudque consti­ tuit in esse talis : ergo repugnat, quod aliquid increatum constituatur per aliquid creatum sicut per principium quo, et ra­ tionem formalem. Tum inductive : quia hac ratione repugnat, quod Deus liat potens per aliquam virtutem creatam ; et quod sit actu agens per creatam operationem ; et quod fiat intelligibilis per speciem ipsum in se repræsentantem, aut bonum, atque amabile per bonitatem creatam, et sic de aliis. Recolantur, quæ diximus tract. 2, disp. 2, dub. 4, ibi plura occurrunt, qui­ bus hoc principium magis confirmari possit. CoaflrDeclaratur magis vis hujus motivi : quia tuicr. Verbum divinum pro priori ad unionem cum humanitate supponitur quasi in actu primo potens illam sanctificare ut quod : atque ideo supponitur cum principio quo, sive ratione formali ad sanctificandum ip­ sam : sed illud, quod ex parte Verbi sup­ ponitur pro priori ad unionem actualem, non est aliquid creatum, sed increatum, ut ex ipsis terminis satis liquet : ergo prin­ cipium quo, seu ratio formalis sanctificans in exercitio humanitatem non est modus creatus unionis, sed aliquid increatum. Patet consequentia : quia ab eisdem prin­ cipiis causatur effectus in actu secundo, a quibus causari potest in actu primo : ergo si ratio formalis, et principium quo, quibus Verbum supponebatur posse sanctificare humanitatem, non sunt aliquid creatum, sed increatum ; idem de principio quo, et ratione formali sanctificantibus in actu se­ cundo dicendum est. PriMNec refert, si dicas hæc nimis probare : np.ttr otfeitio nam evincunt, si quid probant, nullum modum unionis creatæ requiri, ut Verbum humanitatem sanctificet : quippe quod independenter a tali modo supponitur potens inactu primo ad sanctificandum. Non, in­ quam, hoc refert : quia licet prædictus mo­ dus unionis non requiratur ex parte Verbi, nec ut ratio formalis sanctificandi, nec ut causalitas, aut exercitium virtutis sanctificativæ; requiritur tamen ex parte huma­ nitatis ut conditio necessaria ad suscipien­ dum sanctificationis effectum. Tum quia DUB. II. 345 sanctificari non valet a Verbo, quin ei uniatur : nec illi valet uniri absque prædicto modo sibi superaddito, propter ra­ tiones, quas expendimus disp. 4, dnb. I. Tum etiam quia ad recipiendum quemcum­ que effectum requiritur applicatio suscep­ ti vi, sicut applicatio passi ad agens, et materiæ ad formam, et sic de aliis : per hunc autem unionis modum applicatur hu­ manitas Verbo, ut sanctificetur ab illo. Unde licet non so teneat ex parte Verbi (quod per se habet non solum in actu pri­ mo, sed etiam in actu secundo, quidquid tam in se uniendum, et commnuicandum, quam ad formaliter sanctificandum requi­ ritur, ut diximus dub. cit. a num. 30), ni­ hilominus debet ab eodem connotari ut aliquid se tenens ex parte humanitatis per modum conditionis requisitæ, ut sanctifi­ cetur a Verbo. Sicut quamvis essentia di­ vina sit ex se species non solum intelligibi­ lis, sed etiam actu intellecta : nihilominus ut per modum speciei præstet intellectui creato suum effectum , debet connotare tanquam conditionem lumen glorlæ se te­ nens ex parte intellectus, ut queat tali spe­ ciei uniri, et per illam intelligibilité!' ac­ tuari. 27. Secundum fundamentum communis assertionis est hujusmodi : nam generali­ ter loquendo in omnibus concretis, et com­ positis unio extremorum non est principium quo, seu ratio formalis ad constituendum prædicta concreta, et composita. Sic enim unio animæ rationalis cum corpore non est ratio formalis constituendi hominem : unio albedinis cum subjecto non est ratio formalis dealbandi : unio relationis pater­ nitatis cum generante non est ratio for­ malis referendi, aut constituendi patrem, et sic de aliis. Et ratio generalis est : quo­ niam unio non est aliquod ex extremis uni­ tis, sed applicatio unius ad aliud, et eorum copulatio, seu nexus : unde cum princi­ pium quo, sive ratio formalis constituendi concretum sit aliquod extremum, sit unio­ nem non subire munus prædicti principii, aut formæ, sed esse meram ejus applicatio­ nem. In hoc autem concreto sanctum subslanlialiler extrema sunt Verbum, et huma­ nitas. Ergo unio hypostatica illa copulans non est principium quo, seu ratio formalis præstandi talem effectum ; sed solum potest habere rationem applicationis conjungentis principium quo, sive formam cum suo sasccptivo. — Et declaratur vis hujus argu­ menti exemplo satis proportionate : quia Setuu dum niotivara. 3 iü •r DE INCARNATIONE. ita se habet imo gratia1 cum anima ad constituendum sanctum sanctitate acciden­ tali. sicut se habet unio Verbi cum huma­ nitate ad constituendum sanctum sanctitate substantiali : sed mvdus unionis, quo gra­ tia unitur animæ, non est principium quo, sive ratio formalis constituendi sanctum sanctitate accidentali : ergo pariter modus unionis : quo humanitas unitur Verbo, non est principium quo, seu ratio formalis cons­ tituendi sanctum sanctitate substantial. Probatur consequentia tam ex ipsa simili­ tudine, quæ videtur omnimoda. Tum ra­ tione, nam ideo unio gratiæ non sanctificat per modum rationis formalis, quia concur­ rit per modum applicationis alterius ex­ tremi ed etiam modus unionis hyposta ticæ concurrit per modum applicationis : quippe ut proxime dicebamus, generalis est omni unioni, quod extrema unibilia applicet, et uniat : ergo praedictus unionis modus non sanctificat per modum unionis formalis. Eft28. Respondebis primo esse disparem giaa. rationem inter modum unionis hypostati­ cae, atque unionem gratiæ, et cœtera exem­ pla, quæ in hoc motivo expendimus : quoniam prædictus modus non solum ra­ tione termini, nempe Verbi, sed etiam ra­ tione sui, et in se præcisive consideratus est simpliciter perfectior, quam gratia ha­ bitualis, ut supra statuimus disp. -i, dub. 3. Cum ergo gratia habitualis sit ratio forma­ lis sanctificandi ob magnam perfectionem, quam dicit; sequitur a fortiori, quod mo­ dus unionis sit ratio formalis ad prædictum effectum. Præsertim cum gratia subeat munus formæ sanctificantis tum ex aliis capitibus, tum ex eo specialiter, quod ex­ cludit a subjecto peccatum grave. In quo munere ipsum longe antecellit modus unio­ nis hypostaticæ; siquidem expellit non so­ lum peccata gravia, sed etiam levia, quinimo et potestatem peccandi, ut docent communiter Thomislæ cum S. Doctore in­ fra quæst. 15. Preciased hoc minime satisfacit : quia licet modus unionis hvpostaticæ sit simpliciter perfectior, quam gratia habitualis, ut loco cit. statuimus : inde tamen non infertur, quod sit ratio formalis sanctificandi : sicut nec ex prædicto excessu colligitur, quod talis modus sit forma, vel natura, sicut gratia est : repugnat enim esse modum, ut supponitur, et simul habere officium formæ in communicatione prodicti effectus. Ratio autem hujus doctrinæ est : quoniam sunt aliqui effectus ad quos formaliter præstandos non tam attenditur perfectio ex parte causæ, quam perfectionis conditio : undo ex excessu unius supra aliud non sequitur, quod si hoc est ratio formalis præstandi talem effectum ; idem etiam de illo, licet excedente simpliciter, dicendum sit. Sic enim modus unionis hypostaticæ est sim­ pliciter perfectior quam actus videndi Deum in se ipso : et tamen beatitudo formalis consistit in prædicta visione ; et nequit consistere in modo unionis hypostaticæ ut observavimus tract. 9, disp. 1, num. C. Sic etiam existentia gratiæ est simpliciter perfectior, quam ejus essentia, seu natura, juxta generalem doctrinam D. Thom. quam recte expendunt N. Complut, abbrev. inN.Cetlib. degenerat, disp. 15, quæst. 2, num. pht. fhl· 25; ex quo tamen excessu minime sequitur, quod si gratia ex natura sua sanctificat formaliter; existentia, prout a natura gra­ tiæ distinguitur, sit ratio formalis sanctifi­ candi. Idem itaque accidit in præsenti comparatione. Nam quod una creatura excedat aliam in perfectione provenit ex majori accessu ad Deum, qui est prima regula, et mensura perfectionis, sive crea­ tura sit modus, sive accidens, sive subs­ tantia ex his enim capitibus solum de­ sumitur excessus simpliciter quid, et quantum ad genus ; non autem excessus simpliciter in specie ) : et quia in hac habitudine præcedit modus unionis hy­ postaticæ, utpote qui non accicentaliter, aut participative, sed substanitaliter phy­ sice pertingit ad ipsum Deuin cui na­ turam creatam copulat in persona : propterea prædictus modus est simpliciter perfectior, quam gratia habitualis, ut fusius ostendimus loco cit. Sed ratio formalis sanctificandi attenditur specialiter ex hoc quod constituat sanctum per modum formæ communicatæ subjecto sanctificando, ut ex ipsis terminis liquet, et in omnibus concretis apparet ut supra ponderavimus. Gratia autem habitualis sic comparatur ad animam : et ideo est ratio formalis sancti­ ficandi. Modus autem unionis hypostatica; nequit ita se habere : nam eo ipso, quod unio sit extremorum, distinguitur tam ab eo, quod denominatur sanctum, quam ab eo, quod formaliter sanctum denominat, et constituit : atque ideo nequit esse ratio formalis sanctificandi ; sed est unio, et ap­ plicatio subjecti ad prædicldm rationem formalem, sicut proportionabiliter contingit in unione gratiæ habitualis cum anima. Per DISP. XII, DUB. Π. 347 ‘i11011 dispellitur, quod in hac unio, et forma ; quippe qui oh suam emi­ quliter responsione addebatur : nam sicut modus nentiam, et perfectionem potest utrumque Unionis hypostatica» sanctificat non forma­ munus in sua entitalc conjungere. Unde pet-aex eo, quoti sit unio, et applicatio, ut a Wm. liter, sive per modum rationis formalis; sed applicative, conjungendo videlicet sub­ nobis ostensum est ; minus recte colligi­ jectum cum ratione formali sanctificandi : mus, quod non sit forma, sive ratio for­ sic etiam expellit peccata, et potestatem malis sanctilicandi. Pote-tque id declarari peccandi non per modum rationis formalis, exemplo intellectionis, quæ est unio vita­ sed applicando subjectum prædictæ rationi. lis potentis intellectivas cum objecto, et Gratia autem dicitur forma sanctificans : simul est forma perfecta constituens intel­ quia excludit peccatum grave, non utcum­ lectum intelligentem in actu secundo : que, sed per modum formæ ipsi directe, el quippe quæ non habet rationem actionis essentialiter producentis terminum a se immediate oppositio. Magis vero evanescet discinctum, sed potius qualitatis perficien­ hoc responsionis addimenlura, sipræ oculis tis subjectum in se ipso, ut recte tradunt habeamus, quæ in limine dubii præmisiN. Complut, abbrev. in lib. de anima N. Com­ mus num. 25, nempe sanctificare (idem disp. 20, quæst. 1. Eadem itaque ratione plut intellige de munditie a peccato), dici mul­ illa realitas, quæ dicitur modus unionis tipliciter, nempe formaliter, vialiter, dis­ positive, consequenter, etc. Unde ex deter­ hypostaticæ, cum sit satis eminens, pote­ rit esse simul et unio ad Vcrhum sicut minato aliquo modo, quo aliquid excludit peccatum, nequit colligi, quod sanctificet extremum, et forma sanctificans humani­ formaliter ; sed solum, quod sanctificet tatem in se ipsa. aliquo ex prædictis modis. Et sic amor Dei Sed hoc etiam eflugium praecluditur : Coofa* finis supernaturalis super omnia, sive ac­ quia licet non repugnet, quod aliquid sit tatur. tus perfectus charitatis est incompossibilis unio, et forma, aut quasi forma in diversis cum peccato, illudque necessario excludit ordinibus, et comparative ad distinctos ef­ a subjecto, in quo est, ut ostendimus tract. fectus; nihilominus repugnat, quoi com­ 15, disp. 2, dub. 6, £2; et tamen non parative ad eundum efiectum habeat ra­ indeinfertur, quod prædictus actus sit ratio tionem formæ, et unionis. Nam eo ipso, formalis justificandi, aut sanctificandi ; sed quod in aliquo ordine aliquod concretum solum quod sanctificet dispositive, et quod constituat per modum unionis ; non aliter necessario connectatur cum gratia, quæ est constituit, quam conjungendo extrema, et ratio formalis præstandi talem effectum, ut applicando formam suo susceptivo. Unde cum communi sententia Theologorum osten­ evidens apparet dari aliud extremum, et dimus contra Vazquez in eodem tract disp. formam ; ipsam vero unionem nec esso 2, dub. 2. Visio etiam beatifica nullum in formam, nec extremum, sed eorum appli­ subjecto admittit peccatum, quinimo illud cationem, ut supra dicebamus. Quare non immune constituit potestate proxima defi­ cohæret, quod modus, de quo agimus, sit ciendi : quo non obstante, ut tenent com­ unio humanitatis ad Verbum sicut ad ex­ muniter Theologi, non sanctificat formali­ tremum sanctificans, et quod ipse modus ter, sive per modum principii quo, et ra­ simul habeat rationem formæ sanctifican­ tionis formalis ; sed solum consequenter tis : quippe in eo, in quo unio, et applica­ per modum actus perfectissimi sanctitatis tio alterius formæ, aut quasi formæ est, formalis, aut gratiæ communicatæ. Sic igi­ forma esse non potest. Ad exemp'um con­ tur, quod modus unionis hypostaticæ ex­ tra hoc desumptum ex intellectione res­ pellat peccata, non evincit ipsum sanctifi­ pondetur ex dictis tract. 2, disp. 2. a num. care formaliter per modum principii quo ; 207, et tract. 4, disp. 1, a num. 22, quod sed solum sanctificare uno aliquo ex præ­ licet intellectio simul et unio, et forma sit; dictis modis, nempe applicative, et vialiler non tamen in eodem ordine, nec compara­ quatenus humanitatem conjungit sanctitati tive ad eundem efiectum. Possumus enim formali : quo etiam modo (licet cum infeattendere ad ordinem intellectivum, et physicum : et in hoc ordine intellectio est rioritate in ordine) sanctificat modus unio­ forma, quæ constituit intellectum intelli­ nis gratiæ habitualis cum anima. £ea?s»Ii gentem in actu : nec in hoc ordine datur 29. Respondebis secundo (per quod tTlW. alia forma præstans prædictum efiectum ; etiam everti potest doctrina proximo tra­ non enim objectum perso ipsum, vel per dita), nullam esse contradictionem in eo, quod modus unionis hypostaticæ simul sit sui speciem constituit intelligentem in actu * • ·/ i ? ■ · I /fl Ii 343 DE INCARNATIONE. secundo : unde intellectio in tali online, I causalitatem (si ita appellanda est), ratioet respectu talis effectus forma est, sed . n:s formalis sanet Gcantis humanitatem osse Ei 1 unio uon est ad aliam formam. Vel possu­ ; ejusdem ordinis communis cum illa ; quod II mus attendere ad ordinem intentionalem, ■ permittimus. Sed minime probat, quod sit seu repræsentativum : et intellectio in tali forma, aut ratio formalis ad prostandum : effectum formalem simpliciter talem, do I ordino non habet rationem formæ ; cum id quo agimus. Et profecto si motivum, quo f' tantum competat speciebus, in quibus repræsentantnr objecta, et quibus mediis tra­ utitur illo Auctor, aliquid evinceret, eo·■ huntur imentionaliter ad intellectum : in­ dem modo suaderet unionem animæ osse ; tellectio autem non est species, nec reprae­ animam, et unionem Verbi esse Verbum: sentatio formalis : unde in tali ordino, et quod nemo concedet. Satis ergo est, quod unio ad aliquam formam, vel terminum f respectu talis effectus forma non est. Dici­ pertineat aliquomodo ad eundem ordinem '■ tur autem esse unio in prodicto ordine, cum illis, nempe reductive, dispositive, j quatenus est vitalis productio verbi, vel ;,r conjunctio ad objectum in esse actu intel­ 1 aut viaiiter : sed opus non est, quin repu| lecti : in quo tandem perficitur, et con­ i gnat, quod subeat idem munus, ct eandem I summatur prodictus ordo : qua etiam ra­ I simpliciter denominationem. Unde unio j tione dicitur existentia, vel ultima aclualitas sanctitatis per modum principii quo, formæ, aut unionis formalis, non est sancti| prodicti ordinis, quatenus non ipsa ad tas per modum principii quo, vel formæ; I verbum, vel objectum ordinatur ; sed potius I vice versa objectum, et verbum fubi produ­ sed solum est sanctitas per modum vi®. et I citur), ordinaatur ad ipsam intellectionem, I nexus ad prodictum terminum, et conditio se. tenens ex parte susceptavi ad rccipienI ut ad ultimam prodicti ordinis actualitadum formam, ejusque eflectum formalem. I tem, ut explicuimus ultimo loco citato. Ex Sicut unio cum gratia habituali non est I quibus liquet intellectionem (et idem intelgratia habitualis, nec ita appellari debet. I lige de aliis cognitionibus·, in eo ordine, in Quod si modus aliquando dicitur forma; S quo est forma non esse unionem : ct in 1 illo ordine, in quo est unio, non esse for­ solum est secundum generalissimam, et minus propriam rationem, qua omne, quod I mam : sed prædicta munia obire in diver­ in alio recipitur, sive sit entitas, sive sil ( sis ordinibus, et respectu distinctorum modus, sive quid aliud, dicitur forma comeffectuum. Unde prodictum exemplum parative ad subjectum, quod afficit. Cætefl nihil evincit contra doctrinam superius rum in præsenti non agimus de forma ita n traditam, nec debilitat propositum funda­ latissime, et improprie accepta, ut in prinR mentum. cipio dubii observavimus. k Objec30. Nec refert, si opponas ex Lugone l'°’ disp. cit. num. 37, cui prodicta ratio de­ bilis visa est : quia licet unio, aut causa­ litas formæ nequeat cum ipsa convenire in Refertur sententia contraria. | conceptu specifico ; potest tamen in con­ ceptu sibi, et formæ communi : unde unio 31. Oppositam opinionem asserentem <,· formæ quædam forma est, et unio formæ I substantialis est aliquid substantiale; et modum unionis hypostatic® fuisse formam intrinsece sanctificantem humanitatem, . unio formæ supernaturalis est aliquid su­ pernatural·} : eadem ergo ratione unio Verbo se habente intrinsece tanquam tersanctitatis erit sanctitas : atque ideo ex eo, mino prædictæ unionis tuetur Suarez infra Suarez. ] I quod modus, de quo agimus, sit unio for­ disp. 53, sect. 3, § Unde ad alleram parmæ sanctificantis, minime inde infertur, lem. Quo loco retractare videtur, licet id « H quod sanctitas non sit, et humanitatem non declaret, quæ in hoc eodem tract. non sanctificet; sed magis infertur oppo­ ' prius dixerat disp. 18, sect, I, § Sed qux} rei aliquis, ubi tenet communem senten’ situm . Solutio. Hæc, inquam, objectio non refert, sed . tiam. Eidem opinioni subscribunt aliqui : I salis frivola est, et divertit a proposita dif­ Juniores, et Joannes Prudentius (non jMin. ficultate, qua' ut a limine dubii observavi­ j excludendo tamen alias formas) torn. 2, Predrtt. mus, non investigat quodlibet sanctificans tr. 1, disp. I, sect. 6. Sed Suarez nihil utcumque, sed sanctificans quo, sive per ' iere momenti pro illa affert. Potest tamen iirga. modum formæ, aut rationis formalis. Ob­ suaderi primo ex Patribus, qui asserere uientus. jectio autem solum probat unionem, aut solent humanam naturam sanctificatam fuisse Sπ te -J | ■4] ‘ » DISP. ΧΠ, DUB. Π. •Ο fuisse per unionem, ad personam divinam, ut constat ex non paucis testimoniis supra D. Au- relatis num. 2. Unde D. August, ut ibi­ gUH. dem expendimus, asserit hinc ujiclam fuisse invisibili Deo humanam naiuram, quando divina csl juncta personæ. D.luitor. Hoc autem motivum parum urget. Nihil enim frequentius repetunt Doctores, quam hominem purum justificari per infusionem , gratiæ habitualis, aut ejus acquisitionem. Per quod tamen non significant actionem infundentem, vel passivam acquisitionem, sivo unionem esse formam justificantem : hanc enim certum est esse solam gratiam : sed aliud genus causalitatis designant, ut­ puta quod unio gratiæ est conditio, aut causalitas requisita, ut gratia per modum formæ sanctificet. Sic etiam vulgo dicitur corpus vivificari per unionem cum anima : per quod non significamus unionem esse formam, aut causam formalem ad vivifi­ candum; sed esse conditionem, vel appli­ cationem formæ. Hac igitur ratione (est enim eadem utrobique), cum Patres dicunt humanitatem sanctificatam fuisse per unio­ nem curo Verbo ; non intendunt, quod unio sit forma præstans prædictum effec­ tum, sed solum, quod ad illam reipsa con­ currit ; et quod in ipsa unione humanitas sanctificatur. Nam cum nihil diffiniant de modo, quo unio sanctificat; sic accipiendi sunt, ut ipsarum rerum natura exposcit : unio autem, ut supra ostendimus, forma non est, sed applicatio formæ, et conditio ad prædictum suum effectum. Quæ expli­ catio eo firmior est, quo Patres frequen­ tius significant aliquid increatam habuisse rationem formæ in sanctificando Christi humanitatem. Sic enim D. Gregor. Nazianz. affirmat, Humanitas divinitate uncta est, D. Damasc. Deitas esi unclio humani­ tatis, et ipse D. August. Natura humana ipso invisibili Deo uncta fuit, ut constat ex testimoniis loco cit. relatis. »P· 32. Arguitur secundo (et est præcibrtüuD. pUUnij ct uniCum motivum, quod Sua­ rius insinuat) : quia mo lo unionis hypos­ taticae in se considerato, et quatenus a Verbo distinguitur, debetur major, et spe­ cialior cultus, quam gratiæ habituali : sed hæc est sanctitas formalis : ergo et ille. .Major ostenditur : quia unioni hyposta­ tic® ratione sui, et quatenus a 4Terbo dis­ tinguitur debetur cultus hyperduliæ, qui est specialis, et major, quam cultus duliæ, I qui debetur gratiæ habituali, et sanctis, ut per illam constitutis, Minor etiam est j 349 I certa : Consequentia vero, in qua poterat esse difficultas, demonstratur ex præmissis : quia cultus, sive adoratio debetur unicuique ratione sanctitatis, quam im­ portat : ergo major cultus debetur ratione majoris sanctitatis : sed sanctitas per mo­ dum formæ est major quam sanctitas per modum vite, conditionis, vel applicationis : ergo si unionis hypostaticae debetur major cultus quam gratiæ habituali, quæ est sanctitas per modum formæ; sequitur unionem hypostaticam esse humanitatis sanctitatem non præcise dispositive, ap­ plicative, aut unitive ; sed etiam per mo­ dum formæ. Respondetur concedendo præmissas, et Dissolvi­ negando consequentiam, quæ ex illis mi­ tur. nus rec*e infertur, ut statim ostendemus. Et profecto si hoc argumentationis genus aliquid convinceret, eisdem terminis, et forma probaret quamlibet operationem Christi Domini fuisse formam sanctifican­ tem : quia cuilibet Christi operationi in se considerate, et prout a supposito dis­ tinguitur, debetur major cultuSj quam gra­ tiæ sanctificanti puris hominibus com­ muni : consequens autem nemo sanæ mentis admittet ; cum Christi operationes supponant ejus humanitatem simpliciter, et formaliter sanctificatam. Probaret etiam prædicta argumentatio, quod B. Virgo fue­ rit formaliter sanctificata per maternitatem : quia illi ut matri Christi Domini debetur hyperdulia, sive specialis cultus, et major, quam aliis justis : consequens autem, licet defendatur, a Joanne de Ripalda, est absurdum ; cum maternités sit relatio, et non recipiatur in anima, ubi debet esse sanctitas per modum formæ, ut ostendimus tr. 14, disp. 4, dub. 8, ubi motiva Juniorum diruimus. Liquet itaque, quod ex cultu specialiori erga aliquid non bene colligatur, quod illud sit forma, aut ratio formalis sanctificandi. Ad probatio­ nem ergo illius consequenti® respondetur ex D. Th. infra q. 25, art. 1, cura seq. D.Tbom. quod cultus, honor, et adoratio debetur propter excellentiam, qua unum præcellit aliud, et ubi est specialis excessus, ibi debetur specialis cultus. Unio autem hypostatica , etiam ut distinguitur a Verbo, habet specialissimam excellentiam propter specialem conjunctionem, et ha­ bitudinem ad ipsum. Et propter hanc eminentiam exigit excellentiorem cultum, quam gratia habitualis. Sed inde non col­ ligitur, quod si gratia habitualis est forma, Μ t1J v* ;■· il f ·■; V. U § or ' ’l J i i H •1 j.· ’■tn X λ I '■«·■ I > > I fi 1 •e p ;> 4 35η DE INCABNAT etiam illa unio sit forma, el sanctificet formaliter : quia major illo-cultus, sicut etiam ipse excessus dignitatis, non fun­ datur in eo, quod sint , vel non sint formæ; sed in eo, quod modus unionis hypostatic® habet specialiorem conjunc­ tionem ad Deum, el spectat ad ordinem superiorem. Sicut justo debetur major honor ratione habitus charitatis , aut etiam operationis, quam alteri homini ratione naturæ humanæ : ox quo tamen non sequitur, quod habitus, vel operatio sit natura, et constituat justum per mo­ dum formæ; sed solum quod pertineat ad nobiliorem naturam, et constituatur in ordine digniori. 3 a-gtr33. Arguitur tertio : nam illud sanctiEcnium ’ ficat per modum principii quo, et rationis formalis, quod ratione sui formaliter sanc­ tificat : sed modus unionis hypostatic® ratione sui formaliter constituit sanctam humanitatem Christi : ergo illam sanclificavit per modum principii quo, et ratio­ nis formalis. Cætera constant. Et minor suadelur : quoniam idem est esse formali­ ter sanctum, ac esse objectum congruum divinæ dilectionis simpliciter talis ; sed modus unionis constituit humanitatem Christi objectum congruum divinæ dilec­ tionis simpliciter talis iquidem prædicta Immanitas ab ea unione habuit, quod sim­ pliciter diligeretur a Deo amor»-' superna­ tural! : ergo modus unionis ratione sui formaliter constituit humanitatem sanctam. — Et confirmatur : quia humanitas ab eodem principio habuit esse substan­ tialiter sanciam, et esse deificatam, ut constat ex testimoniis Patrum, quæ in hoc sensu expendimus n. 2, sed humanitas habet ab unione esse deificatam : ergo ab unione habet forma'iter, quod sit substan­ tialiter sancta. Probatur minor : nam hu­ manitatem esse deificatam non aliud im­ portat, quam esse deitati conjunctam, sive unitam (nec enim potest dici dcificata por essentiam) : sed quod humanitas sit deitati conjuncta, habet formaliter ab unione ; siquidem ista est formalis con­ junctio, et unio humanitatis ad Verbum : ergo humanitas Christi habuit formaliter ose deificatam a modo unionis. S31 ii fi i Ad argumentum respondetur negando arxnmchio minorem. Ad cujus probationem, concessa majori, distinguenda est minor, et si inlelligaiur de constituente per modum forniæ, aut rationis formali objectum con­ gruum divinæ dilectionis, neganda est : si autem inteUigalur de const i luente tale ob­ jectum per modum applicationis, vel unio­ nis ad formam, concedatur. Ec deinde ne­ gamus consequentiam absolute : quia licet esso sanctum formaliter sit osso simplici­ ter objectum congruum divinæ dilectionis ; et eo ipso, quod Immanitas uniatur Verbo, habeat esse simpliciter talo objectum con­ gruum : nihilominus sicut dicimus, quod esse sanctum habet ab unione non sicut a forma, sed sicut ab applicatione formæ; sic etiam dicimus, quod habet esse, objec­ tum congruum divinæ dilectionis a præ­ dicta unione, non sicut a forma, sed sicut ab applicatione formæ, per quam humani­ tas in esse objecti congrui constituitur. Idemque apparet in unione gratiæ sanctifi­ cantis, ut facile consideranti constabit : ex quo tamen nemo colliget, quod unio prædictæ gratiæ sit forma, vel ratio formalis constituendi justum, et objectum con­ gruum divinæ dilectionis, ut supra expen­ dimus. Idem etiam liquet in habitu, et ac­ tibus charitatis : terminant enim divinam dilectionem specialem : et nihilominus non dicuntur constituere simpliciter objectum .ongruum illius, aut hominem sanctifi­ care ; sed solum quod hos effectus præstent per modum dispositionis. Et ratio genera­ lis est : quoniam nulla ros extra Deum est objectum divini amoris affectivi, sed effec­ tivi, et communicativi : non enim movetur Deus ab aliquo præsupposilo ad propriam causalitatem, et communicationem ; sed aliquem amat, quatenus ei bonum vult il­ lud efficiendo, aut communicando. Licet autem plura justo communicet; nihilomi­ nus solam gratiam communicatui formam, caetera vero, ut ejus applicationem, aut ad ipsam dispositionem : unde gratiam amat ut formam, alia vero tanquam unionem, vH dispositionem ad illam. Et hac ratione sola gratia constituit objectum congruum divinæ dilectionis per modum formæ ex parte objecti : alia vero non constituunt illud congruum per modum formæ; sed alia inferiori ratione : atque eodem modo sanctificare dicuntur. Quo etiam modo se habuit amor, ut sic dicamus, hypostaticus in constituendo humanitatem Christi sibi gratam : nam quod per se primo, et tan­ quam rem, aut formam illi communicavit, fuit aliquid increatum : quod subinde constituit illam humanitatem per modum rationis formalis objectum, congruum prædicli amoris. Modum autem unionis hy­ postatica; non fecit ut rem, aut formam nec ; DJSI». XII, DUB. JU. > 351 noc per se; sed illum produxit ut condi­ conjunctam : sed ab unione creata habet, tionem necessariam ad finem præcipue in­ quod sit formaliter conjuncta : ergo a tentum, nempe ut humanitas applicaretur, prædicta unione habet, quod sit formaliter et conjungeretur Verbo. Quocirca prædicta terminata, et personata : aesubinde aliquid unio non constituit objectum talis dilectio­ creatum est ratio formalis terminandi, ct nis formaliter, sed solum unitivo, ct ap­ personandi humanitatem Christi. Quæ om­ plicative : et simili ratione reddidit sanc­ nes consequentia sunt invalid» ut ex se li­ tam humanitatem. quet. Et similiter nihil valet, quæ nobis ob­ Sdril'jr Ad confirmationem respondetur ex dic­ jicitur. Et ratio generalis est : quia in tmillromnibus prædictis syllogismis sit variatio a «Itio. tis, quod humanitas ab eodem principio habet esse substantialiter sanctam, a quo sensu materiali ad formalem : ex eo enim, habet osse deificatam sicut a forma, sive quod aliqui effectus se indivulse comiten­ ratione formali ; secus vero si ab aliquo j tur, non colligitur, quod ratio formalis unius sit ratio formalis alterius : sed revo­ habeat esse deificatam præcise sicut a con­ cari debent ad rationes diversas, ac effecti­ ditione vel applicatione. Et quia hoc tantum bus proportionatas. Unde licet unio se posteriori modo habet esse deificatam a habeat ut ratio formalis uniendi animam, modo unionis, ut explicatum est; propterea non habet esse substantialiter sanctam a albedinem, personalitatem, et deitatem : prædicto modo sicut a ratione formali, sed • nihilominus non est ratio formalis consti­ solum sicut ab applicatione formæ sancti- j tuendi animatum, album, personam, ct Gcantis. Et in hoc sensu, distinguendo j deificatum : sed pro his effectibus recurren­ præmissas primi syllogismi, negamus ab- , dum est tanquam ad rationem formalem ad solute consequentiam. Ad probationem animam, albedinem, personalitatem, et dei­ autem minoris, quatenus huic doctrinæ tatem. opponi potest, dicendum est, quod licet humanitatem esse deificatam importet ne­ DUBIUM III. cessario humanitatem esse divinitati con­ junctam, et divinizatio nequeat absque An personalitas Verbi secundum sibi pro­ prædicta conjunctione salvari nihilominus pria fuerit formalis ralio sanctificandi humanitatem esse divinizatam aliquid di­ substantialiter humanitatem Chrisli. versum formaliter ex parte recti importat, ac humanitatem esse deitati conjunctam. Cuncti fere termini in hoc titulo pro- Statns Nam primum illud importat ex parte recti positi explicati relinquuntur in limine dubii qoæstic Disformam ; hoc autem posterius dicet ex par­ præcedentis. Solum addere oportet, quod te recti unionem. Unde licet modus unionis nomine personalitatis Verbi secundum sibi sit ratio formalis conjungendi ; non est propria, significamus prædictam personali­ tamen ralio formalis deificandi humanita­ tatem, non adæquate acceptam, sive tam tem ; sed ad hoc requiritur alia forma, quoad explicitum, et proprium suæ lineæ, cujus unio est applicatio. Quæ responsio quam secundum implicitum sive imbibideclarari potest in omnibus concretis, qui­ tum per modum transcendentis in præ­ bus (si diversis nominibus significentur), dicta personalitate : quo pacto claudit na­ idem argumentationis genus applicari va­ turam Dei, et omnes alias ejus perfectio let. Ut si dicamus : corpus esse animatum, nos, ut statuimus tractat. 6, disputat. 6, est esse animæ conjunctum, sed quod sit dub. 3, § 4. Sed significamus præ­ conjunctus habet formaliter ab unione : dictam personalitatem sumptam for­ ergo ab unione habet formaliter esse ani­ malissime secundum propriam rationem, matum : atque ideo unio est forma consti­ in qua tam ab essentia Dei, quam ab aliis tuens animatum. Et similiter : subjectum ejus prædicalis distinguitur virtualiter et esse album, est esse conjunctum albedini : secundum id, quod addit ad omnia prædised habet esse conjunctum ab unione sicut | cata absoluta, ut in simili difficultate ob­ servavimus in eodem tractat. G, dub. 2, a ratione formali : ergo habet esse album § I, quæ expediet lectorem recolere. Sup­ ab albedine sicut a forma, seu ratione ponimus autem personalitatem Verbi hoc dealbandi. Et ut materiam, quam præ ma­ nibus habemus, non omittamus, potest ar- : etiam modo consideratam sanctificare per modum ratiouisgujp,aut principii r/irodChrisgai in hunc modum : humanitatem Christi ti humanitatem : nam ostendimus dub. 1, esse terminatam, ct personatam non est aliud, quam esse termino, et personalitati | quod Verbum ut terminans et personans Λ: » 352 DE INCARNATIONE. DISP. XII, DDB. DI. λ > '21 Fh' * H Ί i· ·-■ * «5; t illam prædicto modo sanctificat ; Verbum I titas formalis : consequens est falsum : L’ autem constituitur in esso termini, et per­ ergo prædicta personalitas non est ratio I son® per suam personalitatem. Sed diffi­ formalis sanctificandi humanitatem. Se· cultas est, an principium quo, et ratio for- i quela videtur evidens ; quia idem re ipsa malis sanctificandi humanitatem consistat est esso rationem formalem sanctificandi in prædicta personalitate secundum suam substantialiter humanitatem, et esse saneI propriam rationem et quatenus a natura, titatem formalem substantialem : sicut | aliisque Dei prædicatis differt. idem est esse rationem formalem sancti· i ficandi accidenta liter, ac esse sanctitatem formalem accidentalem : unde gratia ha­ 8 bitualis, quæ est ratio formalis sanctifi­ Profertur pars ncgalica, cl rationeprobatur. candi accidentaliter, est etiam sanctitas formalis accidentalis. Idemque potest in­ 34. Dicendum est personalitatem Verbi ductive ostendi in omnibus rationibus for­ malibus præstandi aliquos effectus : sic secundum sibi propria non fuisse rationem formalem, sive principium quo ad sanc­ enim ratio formalis dealbandi est formalitificandam substantialiter humanitatem ter albedo; et ratio formalis referendi est "go”)0’ Christi. Sic docent Arauxo in præs. dub. formaliter relatio; ratio formalis animandi est formaliter anima, et sic de aliis. Ergo Goneû 2, conci. 2. Godoi disp. 31, § 5, num 118. minime salvari potest personalitatem Verbi Varaez θοηβί disput. 11, art. 2, conci. 2. Labat. secundum sibi propria esse rationem for­ 1 ’disput. 5, dub. 1. Vazquez disp. 41, cap. malem sanctificandi humanitatem; quin 4. Turrianus de gratia opusc. 6, disputai. Para. 10, dub. 4. Parra tract. 2, disp. 1, art. 3, secundum rationem sibi propriam sit for­ malis sanctitas. Falsitas autem consequen­ ratio et alii. Quam assertionem jam docui fuaia tis ostenditur : quia si personalitas Verbi mus tract. 6, disputat. 6, dub. 2, § 12. Et ex traditis eo loco probatur in hunc secundum sibi propria est formalis sancti­ tas ; pariter personalitas Patris secundum modum : quoniam personalitas Verbi se­ sibi propria erit formalis sanctitas, et si­ cundum sibi propria, et quatenus ad­ dit supra rationes absolutas, non im­ militer personalitas Spiritus sancti ; ex quo ulterius fiet, quod sicut prædictæ per­ portat bonitatem, et perfectionem : ergo non est principium quo, aut ratio formalis sonalitates distinguuntur realiter, et sunt divers® rationis inter se ; sic etiam in Deo sanctificandi substantialiter humanitatem. Antecedens supponitur in præsenti, et sint admitlendæ tres sanctitates realiter distinctae, et diversæ rationis. Hoc autem probatum relinquitur a nobis loco citato, non minus absurdum est, quam constituere admittiturque a majori parte Thomistarum, qui tuentur sententiam nostræ assertioni in Deo tres bonitates realiter distinctas, tres existentias, tres æternitates, et his si­ contrariam. Consequentia vero probatur : milia, quæ nequeunt non fundare inæquanam esse substantialiter sanctum est effec­ tus formalis importans magnam bonitatem, i litatem perfectionis inter diversas personas contra illud D. Athanasii in Symbol. Sed ct perfectionem; siquidem constituit ob­ tolæ res personæ coælernæ sibi sunt, el coxjectum congruum divinæ dilectionis sim­ pliciter; et objectum amoris debet esse ■ quales, ut fuse expendimus loco citato § 8, bonum : ergo esse substantialiter sanctum cum seq. Sicut igitur Thomistæ contra debet constitui per formam quæ importet ! quos agimus, negant relationes divinas secundum sibi propria dicere perfectionem. bonitatem, et perfectionem; quippe effec­ tus formalis ex parte recti non est aliud, I ut declinent prædictum inconveniens; sic Il III quam forma communicata subjecto, aut j etiam negare debent, quod dicant sanctisusceptivo : ergo si personalitas Verbi I tatem, ne incidant in simile, atque non secundum sibi propria non importat boni­ levius absurdum. 35. Huic argumento respondent aliqui, Ems. tatem, et perfectionem; impossibile est, i quod sit principium quo, et ratio formalis quod licet personalitas Verbi secundum constituendi humanitatem Christi substan­ sibi propria non dicat bonitatem, et per­ fectionem ad intra; i'lam tamen dicit ad tialiter sanctam. Fulcitor. Confirmatur : quia si personalitas Verbi extra in terminando humanitatem : unde secundum sibi propria esset ratio formalis licet ad intra non sanctificet, potest tamen esse ratio furmalis sanctificandi ad extra. sanctificandi humanitatem, prædicta per­ sonalitas secundum sibi propria esset sane- I Et distinguendo in hoc sensu antecedens negant negant consequentiam absolute. Quam res­ ponsionem exemplo declarant et fulciunt : nam licet personal itas Verbi secundum sibi propria non sit ad intra bonitas, nihilomi­ nus ad extra est ratio formalis consti­ tuendi humanitatem impeccabilem ob essentialem repugnantiam, et incompossibi­ litatem, quam cum peccato habet : quæ impeccabilitas nequit non esse magna boni­ tas, et perfectio ad extra. — Unde ad confirmationem respondet satis consequen­ ter, quod sicut inconveniens est, quod per­ sonalitas Verbi sit ad intra secundum sibi propria specialis bonitas; non autem est inconveniens, quod sit bonitas ad extra ; sic etiam repugnat, quod ad intra dentur plures bonitates personales, et relativæ ; sed minime repugnat quod dentur plures bonitates personales ad extra, et quod ha­ beant aliquam inæqualitatem materialem : quia inde non infertur, quod sint plures, aut inæquales ad intra, et in se ipsis. Precltt· Cæterum hæc evasio verbis tantum vi­ ditor. detur consistere, et potest efficaciter con­ futari instaurando præcedens argumentum cum sua confirmatione : quia implicat, quod personalitas Verbi secundum sibi propria sit ratio formalis perficiendi (ut sic loquamur), et honificandi humanitatem constituendo illam substantialiter sanctam, ct quod non sit bonitas, et perfectio ad intra : sed prædicta personalitas secundum sibi propria non est bonitas, et perfectio ad intra, ut hæc responsio concedit : ergo im­ plicat, quod sit bonitas ad extra sanctifi­ cando humanitatem per modum rationis formalis. Probatur minor ; quia repugnat, quod ratio formalis præstandi aliquam per­ fectionem non importet ut quo prædictam perfectionem, illamque habeat in se ipsa : ergo repugnat, quod personalitas divina secundum sibi propria sit ratio formalis constituendi humanitatem bonam, perfec­ tam, et sanctam, et quod non habeat boni­ tatem, perfectionem, et sanctitatem in se ipsa : sed idem est personalitatem Verbi secundum sibi propria importare bonitatem, et perfectionem in se ipsa, ac prædicta om­ nia dicere ad intra : quippe nihil magis ad intra habet, quam quod habet in se ipsa : ergo implicat, quod personalitas Verbi se­ cundum sibi propria sit ratio formalis perfi­ ciendi et sanctificandi humanitatem, et quod secundum sibi propria non sit bonitas, et perfectio ad intra. Idque plane demons­ trant exempla in confirmatione proposita : si enim impossibile est, quod gratia sancti- | Salmant. Gurs. theolog. lom. ΛΊ Γ. 353 licet formaliter aliud a se, quin in se sit formalis sanctitas : et si repugnet, quod personalitas divina terminet naturam alie­ nam, quin in se sit formalissime terminus : quomodo fieri, aut intelligi potest, quod personalitas divina secundum eundem con­ ceptum, aut expressionem, et secundum quæ perficit, et sanctificat humanitatem, non sit in se ipsa bonitas, et perfectio? Et si in se ipsa, quatenus distinguitur ab om­ nibus absolutis, et super illa addit, est per­ fectio, et bonitas ; nequit non secundum sibi propria dicere bonitatem, et perfectio­ nem ad intra : quia nihil per esse ad intra intelligimus, quam esse formale in sfeipsa. Vana igitur est prædicta distinctio, quod personalitates secundum sibi propria non dicant perfectionem ad intra, et quod sint perfectiones ad extra. Unde etiam corruit responsio confirmationi adhibita, ut quæ præcedenti evasioni nitebatur, ut ex se liquet. 36. Quod autem in illa addebatur, plu­ res personalitates divinas terminantes ad extra naturam creatam solum esse plures perfectiones materialiter, et non arguere inæqualitatem perfectionis in personis, absque fundamento dicitur : quoniam non alia ratione salvaretur illam pluralitatem esse materialem, nisi quia personæ divinæ licet ad intra inter se opponantur, atque ideo distinguantur formaliter; nihilominus in terminando naturam alienam nullam habent inter se oppositionem; siquidem omnes tres divinæ personæ possunt con­ currere, et convenire in terminando ean­ dem naturam creatam, ut statuimus disp. 8, dub. 6. Hæc autem ratio nullius mo­ menti est. Tum quia eodem discursu salva­ retur tres divinas personas conferre ad intra divinæ naturæ 1res perfectiones di­ versas : quin inde inferretur inæqualitas formalis in perfectione, sed solum materia­ lis : sicut enim prædictæ personæ, licet inter se opponantur, nullam tamen habent oppositionem in terminando naturam crea­ tam, sed in eo conveniunt, atque ideo videntur importare eandem formaliler per­ fectionem : sic etiam eædem personæ, quamvis inter se opponantur, nihilominus non habent oppositionem cum natura di­ vina, quam terminant ; sed potius in ea conveniunt, et cum ea identilicantur ; et subinde comparative ad illa erunt eadem formalis perfectio : unde si nullum est in­ conveniens multiplicare perfectionem divi­ narum personarum ad extra; sic etiam 23 ni<)ior illius eversio 354 ’•y‘ · . gÙ■ Mm «ΙΡΙΪΗΜύ I τ*ϊ?3.··ρ OOT&ftW gftSK:||| Η·38|||Ι; ., ?■;·;5 '' : ■ i’ V j/ ’ BKBeIR® ffî1,· ! iy 1)E INCARNATIONE. absurdam non erit ponere similem multi­ plicationem ad intra ; ot consequenter ex capite inæqualitatis non recto probabitur, quod personalitates divinæ secundum sibi propria non dicant perfectionem : corruatquc illud fundamentum, quod est apud Thomistas commune. Tum etiam quia falsum omnino est, quod si personalitates divinæ secundum sibi propria explicant perfectionem ad extra non multiplicant ad extra perfectionem . et sint inæqualis formaliter perfectionis in terminando : nam eo ipso, quod secundum sibi propria dicant perfectionem; talis perfectio nec virtualiter differt a propriis personarum constitutivis, et distinctivis: sed licetdivinæ personæ terminantes eandem naturam crea­ tam in hoc conveniunt, quod omnes terminent, et nu la earum non terminet; nihilominus unaquæque terminal secundum propriam s bi rationem, in qua ab aliis differt : ergo pariter licet omnes conveniant in communicando naturæ perfectionem, quatcnus Per h°c significatur, quod omnes commanicant perfectionem, ct nulla est, quæ perfectionem non communicet ; tamen quælibet earum communicat perfectionem sibi propriam, in qua distinguitur ab aliarum personarum perfectionibus : impossibile autem est, quod in perfectione habeant distinctionem secundum sibi propria, et quod Ga(lem non habeant inæquaÜtatem formalem; quippe inæqualitas fundata in propriis nou est vere materialis, sed potius quasi specifica, et essentialis, qualem habent paternitas, filiatio, et spiratio passiva: erS° prædictæ personæ secundum sibi propria conferunt perfectionem naturæ, quam terminant ad extra; nequeunt non esse inæqualis formaliter perfectionis in terminando. Diruitur Exemplum vero, quo fulciebatur hæc *p!uui ^sponsio, non probat; sed in ipsam retoroppesi- quendum est : nam si semel impeccabilitas 1JU1· est perfectio, et hanc tribuit humanitati personalitas Verbi secundum sibi propria; plane sequitur, quod secundum eadem sibi propria dicat specialem perfectionem ad intra : quod tamen hæc responsio negat, et vitare satagit. Quoniam si filiatio est ratio formalis constituendi humanitatem impeccabilem; a fortiori erit ratio constituendi Filium impeccabilem in se ipso, et ad inIra '· d si impeccabilitas conveniens humanitati per conjunctionem ad filiationem est perfectio; a fortiori impeccabilitas conveniens Verbo per identitatem cum filiatione perfectio erit. Et consequenter si prædictum exemplum aliquid valet, convincet perso­ nalitatem divinam secundum propriam ra­ tionem, in qua ab omni absoluto differt, importare, et superaddere perfectionem. Sed revera nihil valet : quia impeccabilitas dupliciter sumi potest, Primo negative pro Sto. negatione, sive carentia potestatis ad pec­ candum : el hoc modo nec perfectio, nec imperfectio privativa, et moralis est, sed mera negatio prædictæ potestatis : et sic reperitur in lapido, et in brutis; et generaliter in cunctis, quibus repugnat peccare. Secundo positive pro facultate radicali, vel proxima, physica, vel morali ita operandi recte, ut nequeat deflectere ad malum ra­ tionis : et hoc pacto magna perfectio est. Personalitas ergo divina secundum sibi propria, et præcisive ab aliis solum præstat impeccabilitatem priori modo ob repu­ gnantiam essentialem, quam habet cum peccato, quod nullo modo continet : sed illam non communicat posteriori modo, quia ita præcisive sumpta non dat potesta­ tem u’lam ad operandum : unde non sequi­ tur, quod ita accepta conferat humanitati aliquam perfectionem. Quare perfectio, quam importat impeccabilitas humanitati communicata, et adæquate accepta, prove­ nit ab aliquo prædicato absoluto tanquam a ratione formali, sicut de sanctitate dici­ mus, ad quam illa impeccabilitas pertinet. Reddit itaque personalitas divina humani­ tatem simpliciter impeccabilem, sicut et sanctam per modum rationis quæ, et prin­ cipii quod, quatenus illi applicat aliquod prædicatum absolutum ut principium quo, et rationem formalem præstandi adæquate illum impeccabilitatis effectum, ut magis explicabitur infra numero 46. 37. Secunda aliorum responsio est, quod AIM licet personalitas Verbi secundum sibi propria fuerit ratio formalis constituendi hu­ manitatem sanctam; non inde sequitur, quod actu formaliter in se ipsa importet prædictam perfectionem : atque ideo non infertur, quod explicet specialem bonita­ tem ad intra. Ut enim communicet illum effectum satis est, quod illum implicite, et virtualiter habeat in ordine ad naturam extraneam, supra quam se explicet, cum illum in natura divina, quæ de se, et intra propriam lineam sancta est, explicare non valeat. Potestque id declarari exemplo om­ nipotenti®, quæ ad extra communicat per­ fectionem v. g. accidentis, et tamen for­ maliter in se ipsa accidens non est, sed ejus DISP. XII DUB. IU. ConfuUiur. ejus perfectionem dicit implicite, et virtualiter. CaHerum, si bene attendamus, hæc so­ lutio velabitur in præcedentem responsio­ nem, et eisdem impugnationibus subjicitur. Quibus addimus primo; quod licet ad præstandum per modum causa) efficientis aliquem effectum formalem, opus non sit causam esso formaliter talem, sed satis sit prædictum eilectum simpliciter, virtuali­ ter, aut eminenter continere, ut patet in causis æquivocis : nihilominus ad commu­ nicandum aliquem effectum per modum formæ, sive rationis formalis, necessario requiritur, quod forma sit ejusdem forma­ lis rationis cum ipso effectu, ot contineat actu formaliter ejus perfectionem. Nam causa formalis non aliter causât, quam se ipsam, et quod formaliter habet, commu­ nicando suo susceptivo : et similiter effec­ tus formalis ex parte recti consideratus non est aliud, quam ipsa forma communi­ cata subjecto. Qua ratione impossibile est aliquid esse formaliter album, nisi per id, quod in se ipso est formaliter albedo; aut fieri formaliter sanctum, nisi per id, quod in se ipso est sanctitas formalis, ut supra dicebamus. Modo autem agimus non de qualibet causa, sed determinate de causa formali, quæ Christi humanitatem sanciam constituit. Ergo si asseratur, quod perso­ nalitas Verbi secundum sibi propria fuerit hujusmodi causa : plane fateri oportet, quod prædicta personalitas secundum sibi propria sit actu, et formaliter sanctitas; atque ideo quædam bonitas, et perfectio. Unde liquet recursum ad continentiam mere implicitam, aut virtualem esse om­ nino insufficientem in præsenti difficultate. Sed unum e duobus necessario dicendum est; vel personalitates divinas secundum sibi propria, quæ addunt absolutis, dicere perfectionem; quod negant communiter Thomistæ, et negare curat hæc respon­ sio : vel personalitatem Verbi secundum sibi propria non fuisse rationem formalem sanctificandi humanitatem Christi : et hoc intendimus. Secundo : quoniam repugnat, quod personalitas Verbi secundum sibi pro­ pria contineat implicite, aut virtualiter ef­ fectum formalem sanctificationis ad extra ; et quod secundum sibi propria non importet formaliter perfectionem ad intra : ergo vel nlrumque est negandum, vel utrumquo est concedendum. Suadetur antecedens : quo­ niam omne esse virtualiter, ct implicite talo fundatur super aliquid, quod sit tale actu, 355 et formaliter : quod enim aliqua causa con­ tineat virtualiter aliquem eilectum prove­ nit ex eo, quod habet formaliter tale, aut tale esse, quod fundat continentiam prædicti ellectus. Ut si dicamus solem esse virtua­ liter calidum, quia est formaliter lucidus, et lux est virtus productiva caloris. Et om­ nipotentia est virtualiter accidens, et omne aliud ens creatum; quia importat actu for­ maliter tantam in se perfectionem, ut fun­ det eam continentiam, et causalitatem. Constat autem quod esse implicite, et vir­ tualiter sanctitatem ad extra nequit in ali­ quo alio fundari quam in perfectione prædictum eilectum continente. Ergo ut personalitas Verbi contineat implicite, ct virtualiter effectum formalem sanctificatio­ nis ad extra, et ut prædictam continentiam explicet super naturam extraneam; opus est quod in propria linea dicat actu forma­ liter aliquam perfectionem ad intra; addat· que proinde perfectionem ad absoluta. 38. Sed his responsionibus satis eviden­ ter, ut censemus, confutatis, veniamus ad aliam solutionem ex Joanne a S. Thoma, quæ magis invaluit apud alios Thomistas no­ bis in hac parte contrarios. Respondet ergo prædictus Magister concedendo relationes divinas, atque ideo personalitates non im­ portare ex sua propria linea perfectionem, aut sanctitatem : et consequenter in Deo non esse admittendas tres sanctitates rela­ tivas ob inconvenientia supra insinuata, quæ fusius expendimus loco cit. ex tract. 6. Negat tamen, quod propter hæc perso­ nalitas Verbi non sit ratio formalis sancti­ ficandi Christi humanitatem. Quia hæc eatenus substantialiter sanctificatur, qua­ tenus trahitur ad conjunctionem cum na­ tura divina in unitate personæ. Ratio au·1 tem formalis hujus conjunctionis, sive medium per quod humanitas trahitur ad esse divinæ naturæ, est formaliter ipsa personalitas Verbi secundum sibi propria : quia per se ipsam per modum termini con­ jungit utramque naturam in eodem suppo­ sito, ut supra explicuimus disp. 3, dub. 2. Unde personalitas Verbi secundum sibi propria, est ratio formalis sanctificandi hu­ manitatem. Ex quibus colligit prædictus Auctor, quod licet sanctitas in Deo non multiplicetur, sed una sit, consistalque in natura divina; nihilominus ad extra potest realiter multiplicari : quia convenit perso­ nalitatibus divinis, quæ possunt applicare Deo diversas naturas, aut etiam eandem, et realiter distinguuntur. Tertia re^roasio. B DE INCARNATIONE. 356 Cæterum nec ista responsio diluit impul:r* «nationes aliis objectas: nec, ut verum fateamur, salis iu ea capimus sensum il­ lius Auctoris. Quia cum inquirimus, per quid humanitas formaliter sanctificetur tan­ quam per formam, aut rationem formalem pnedkTi effectus; non investigamus me­ dium quod ad id requisitum, sed ipsam formam, aut rationem formalem, quæ sunt satis diversa, ut cx ipsis terminis liquet. Porro personalitatem secundum sibi pro­ pria esse medium, in quo divinitas, et humanitas conjunguntur, et esse id, quod humanitatem divinitati conjungit, minime probat personalitatem illam secundum sibi propria esse formam, aut rationem forma­ lem sanctificandi. Quod potest ostendi in primis exemplo modi unionis hypostaticae : hic enim est medium conjungendi huma­ nitatem cum persona divina, copulatque utramque naturam in eadem persona : et nihilominus non sanctificat humanitatem per modum rationis formalis, sed solum unitive, et applicative, quatenus est ratio applicandi humanitatem ad formam sanc­ tificantem, ut prædictus Auctor, et alii Thomistæ probant contra Suarium, et os­ tendimus dub. præced. ergo quod persona­ litas conjungat per modum tennini natu­ ram humanam cum divina; minime probat, quod personalitas sanctificet formaliter, sed solum, quod sanctificet applicative per modum termini, quatenus terminat for­ mam, et humanitatem per illam sanctifica- Refelli’ •i 'e: Sed id ipsum ostendemus alio exemplo magis urgenti, et prædicto Auctori fami­ liari : nam sicut, ipso concedente, in Deo ad intra non datur nisi una sanctitas, eaque absoluta; sic etiam non datur nisi una existentia, eaque absoluta : et sicut personalitas Verbi est medium, quo natura humana applicatur, et conjungitur naturæ divinæ : sic etiam est medium quo huma­ nitas applicatur, et conjungitur divinæ existenliæ. Et nihilominus licet personalitas Verbi sit medium, et ratio conjungendi naturam humanam cum divina existentia; tamen non est ratio formalis, ut humani­ tas existât : sed hæc ratio, sive munus quasi formæ solum convenit divinæ exis­ tentiæ, quæ per se ipsam constituit huma­ nitatem formaliter existentem, ut cum prædicto Auctore, et communi Thomistarum sententia ostendimus disp. 8, dub. 8 ; ergo quod personalitas Verbi sit medium quod, et ratio per modum termini conjuu- * » t ■ gendi humanitatem cum natura divina, quæ est unica sanctitas ad intra; minime probat, quod prædicta personalitas secun­ dum sibi propria sit ratio formalis, ul hu­ manitas constituatur substantialiter sancta ; sed solum probat, quod sit medium neces­ sarium, ut alia forma præstet prædictum effectum : sicut etiam est medium requisi­ tum, ut alia forma constituat humanitatem existentem. 39. Accedit primo non cohærere illa Ala duo, quæ in hac responsione dicuntur, nempe non esse ad intra nisi unicam sanetitatem formalem; et esse tres rationes formales realiter distinctas sanctificandi ad extra. Nam ut supra contra alios di­ cendi modos ostendimus, ratio formalis præstandi aliquem effectum debet habere formaliter actualiter in se ipsa perfectionem illius; sicut ratio formalis constituendi al­ bum debet esse formalitei· actualiter albedo, et sic de aliis, ut inductive potest ostendi. Cujus ratio est : quia forma, sive ratio formalis, sive formaliter causans non aliter causât, quam dando se ipsam, et quod formaliter habet. Ergo si in Deo dantur 1res rationes formales realiter distinctæ sanctificandi, et perficiendi ad extra per sui communicationem; necessario conce­ dendum est, quod illæ tres rationes reali­ ter distinctæ sint in se ipsis, et subinde ad intra tres perfectiones, et tres sanctita­ tes realiter diversæ. Nullo igitur modo cohæret, quod ad intra non sit nisi una sanctitas, iliaque absoluta ; et quod ad extra sint tres rationes formales sanctificandi relativæ. Accedit secundo Verbum divinum per Alia. id formaliter sanctificare humanitatem, per quod illud in se ipso formaliter sanc­ tum est : quia non aliter eam sanctificat, quam se illi uniendo, et ei communicando, quod in se est : atque ideo per eadem ra­ tionem formalem est sanctum in se ipso, et sanctificat humanitatem. Verbum au­ tem divinum non constituitur formaliter sanctum in se ipso per personalitatem, se­ cundum quod addit ad absoluta, tanquam per rationem formalem ; sed per aliquid absolutum : quippe cum personalitas sic accepta non dicat perfectionem ad intra, nec sit sanctitas formalis, ut hæc respon­ sio concedit. Ergo Verbum non sanctificat formaliter humanitatem per prædictam personalitatem, tanquam per rationem for­ malem. Aut e converso, si humanitatem per illam formaliter sanctificat; sequitur, quod DISP. Xlf, DUB. ΙΠ. 35 < quod per eandem in se ipso sanctum sit : sed personalitas Verbi conjunxit humani­ eadem enim sanctitate sanctificat alia, per tatem naturæ divinæ per modum medii, in quam est sanctum in se ipso, aut in majori quo uniuntur : ergo formaliter ratione sui probavimus. Videatur Godoi disp. cit. a sanctificat humanitatem. Declaratur magis num. 40, ubi hæc optimo urget. vis hujus objectionis : quia in conjunctione Alia· Ad hæc : non alio titulo dicitur perso­ cum Deo per gratiam habitualem, non nalitatem esse Verbo rationem formalem ipse Deus, qui habet rationem extremi, est sanctificandi humanitatem, nisi quia est forma, aut ratio formalis sanctificandi ho­ ratio conjungendi naturam humanam cum minem ; sed sola gratia, quæ habet ratio­ divina. Hoc autem motivum, si quid valet, nem medii, formaliter sanctificat : atque urgentiori titulo probat prædictam perso­ in sanctificatione substantiali, quæ consis­ nalitatem esso rationem formalem sancti­ tit in unione naturæ humanæ ad divinam, ficandi ipsum Verbum : atque ideo quod hæc habet rationem extremi uniti, perso­ Verbum sit formaliter sanctum per perso­ nalitas autem Verbi habet rationem medii, in quo illa extrema conjunguntur : ergo nalitatem, quod hæc sit formalis sanctitas non natura divina sanctificat formaliter, Verbi. Sicut enim prædicta personalitas conjungit humanam naturam divinæ, relin­ sed sola personalitas Verbi. Id quippe pa­ quendo tamen illas realiter distinctas : sic ritatis ratio convincit. Unde exemplum a etiam conjungit Verbum cum natura di­ nobis proxime allatum in nos retorquen­ vina per identitatem, et constituendo rea­ dum est. —« Et augetur difficultas : quo­ Aagliter idem ex hypostasi, et natura : quod niam plus confert ad formaliter sanctifican · meniam dUDcalstrictius vinculum, et conjunctio est, ut dum, quod constituit Deum substantialiter titis. satis ex se liquet. Ergo qua ratione dici­ per identitatem, quam quod constituit tur, quod personalitas sit Verbo ratio for­ Deum accidentaliter per solam assimilamalis sanctificandi humanitatem, atque tionem analogam : sed gratia habitualis ideo sanctitas formalis ad extra; eadem solum constituit Deum accidentaliter per etiam a fortiori dicetur, quod eadem per­ assimilationem analogam (quo sensu justi sonalitas fuerit Verbo ratio formalis sanc­ solent vocari Dii in Scriptura) : personali­ tificationis, et subinde sanctitas formalis tas autem Verbi constituit Deum substan­ ad intra. Unde ulterius fiet, quod sicut in tialiter per identitatem in eodem suppo­ tribus divinis personis dantur tres per­ sito : ergo si gratia habitualis est ratio sonalitates realiter distinctæ , et tres formalis ad sanctificandum hominem pu­ conjunctiones per identitatem cum na­ rum; sequitur a fortiori, quod personalitas tura divina, sic etiam in tribus divinis Verbi fuerit ratis formalis sanctificandi personis dantur tres rationes formales humanitatem Christi præstando, quod idem sanctitatis earum, sive, quod idem est, fuerit Deus, et homo unitate suppositi. tres formales sanctitates. Quod si Ad­ Respondetur ad objectionem vel negando Eliditor versarii id recognoscunt esse inconve­ majorem absolute, vel eam admittendo objectio. niens; oportet recognoscant etiam con­ 1 præcise cum hac explicatione, quod gratia ceptum proprium sanctitatis formalis tam est medium conjungendi animam cum Deo ad intra, quam ad extra situm non esse in j præstando formaliter per se ipsam forma­ eo applicationis munere, sed in aliquo alio lem naturæ divinæ participationem, quod se habente per modum formæ applicatæ. ipsa est. Id vero sufficit, ut sit forma sanc­ Idque satis declarant exempla num. prætificans accidentaliter ; cum sit natura Dei ' ced. proposita : quibus addendum est, quod per participationem accidentalem. Et in licet puri homines sanctificentur per con­ hoc sensu admissis praemissis, neganda est junctionem ad gratiam habitualem ; ratio consequentia : quia personalitas Verbi se­ tamen formalis eos sanctificandi non est cundum sibi propria ita est medium ad unio vel inhærentia gratiæ, sed gratia ipsa, prædictam conjunctionem, qnod nec per unione se habente solum unitive, et appli­ essentiam, nec per participationem est na­ cative, ut magis explicuimus dub. præced. tura divina, quinimo nec aliqua perfectio. etpræsertim num. 33, in resp. ad confir­ Unde secundum propria considerata non mationem. valet obire munus formæ perficientis, et Obja· 40. Sed oppones : ideo gratia habitualis | sanctificanlis. Per quod patet ad difficulta­ ML tis explicationem ; stat enim disparitas in sanctificat formaliter ratione sui animam, cui unitur, quia illam conjungit Deo per eo, quod in conjunctione animæ cum Deo modum medii, in quo ea conjunctio fit : per gratiam Deus est extremum extrinse- 358 Dilüilur difficul­ tés additio. < it p.’J* t t ·■ DE INCARNATIONS. cum. et nullo modo unitur anima' per mo­ dum forma' : unde illam non sanctificat formaliter. Gratia autem ita est medium ad prædictam unionem, quod non in hoc sita sit potissima illius ratio, sed magis in eo, quod sit forma participans naturam divi­ nam per assimilationem accidentalem in natura, ut explicuimus tract. 14, disp. 4, dub. 3. idque satis est, ut sit forma accidentaliter sanctificans. In unione vero sub­ stantiali naturæ humanæ cum divina, per­ sonalitas ita est medium, ut non gerat rationem formæ praestantis per se ipsam in aliquo genere consortium, aut partici­ pationem formalem naturæ divinæ : quia ex propria linea nihil horum dicit : quo­ circa ratione ejus, quod ex propria linea importat, nequit esse forma sanctificans. Unde pro assignatione prædictæ formæ opus est ad aliquod absolutum recurrere, ut magis declarabimus dub. seq. Augmentum autem difficultatis non pre­ mit : nam concessis pnemissis in sensu statim declarando, necanda est absolute consequentia. Etenim absolute loquendo, et absque discretione prædicatorum, atque radicum, plus confert ad sanctitatem esse substantialiter identice Deum, quam esse Deum præcise per participationem acci­ dentalem. Unde ob prædictam excessus rationem merito probavimus dub. 1. quod si gratia habitualis sanctificat formaliter accidentaliter hominem, quia illum cons­ tituit accidental iter Deum per participatio­ nem ; gratia substantialis unionis sanc­ tificat formaliter substantialiter ; cum constituat hominem substantialiter Deum per identitatem ejusdem suppositi. Et hæc ita absolute loquendo vera sunt. Verumtamen si progrediamur ad discretionem inter prædicata, et radices, ex quibus provenit sanctitas formalis, sive formalis ratio sanc­ tificandi ; et comparemus gratiam habitua­ lem cum personalitate Verbi in ordine ad magis vel minus sanctificandum ; negan­ dum est suppositum : quia comparatio prædicta non habet locum ; cum negamus positivum illius, nempe Verbi personalita­ tem secundum sibi propria esse rationem formalem sanctificandi. Nam cum ita ac­ cepta non sit bonitas, perfectio, aut sanc­ titas ; nequit esse ratio formalis consti­ tuendi sanctum, aut magis sanctum. Et in hoc sensu diximus admittendas esse præmissas, sed negandam esse absolute conse­ quentiam, ut quæ ex illarum dispositione non recte infertur : quippe ex eo, quod praedicta personalitas sanctificet ut quod, ct identice magis, quam sanctificet gratia : non colligitur, quod sanctificet formaliter ratione sui, sed quod sanctificet ratione alterius, quod secum affert, et humanitati conjungit. Quidnam autem illud sit, dub. seq. constabit. Alias rationes omittimus, quas pro nos­ Alb merin tra assertione ejus patroni solent expen­ OBlltlSdere. Tum quia hactenus proposita est sa­ Ι3Γ. tis efficax. Tum quia cætcræ ad ipsam majori ex parte reducuntur, ut videre est apud Godoi disputat, cit. § 6. Tum quia nisi reducantur, non videntur nobis satis efficaces. Tum denique, et præcipuo quia dubio seq. ostendemus positive, quod ra­ tio formalis sanctificandi humanitatem Christi fuerit aliquod prædicatum absolu­ tum : unde a fortiori constabit conclusio negativa, quam in præsenti statuimus. scilicet, quod prædicta ratio non fuerit personalitas secundum proprium concep­ tum, qui relativus est. Videantur speciali­ ter dicenda n. 54. §Π· Satisfit argumentis conlrariæ opinionis. 41. Oppositam nobis sententiam tuen­ tur graves aliqui Thomistæ, Nazarlus in Nwriw. præsenti controv. 1, conci. 4. Joan, a 8. Jom. > Thom. disp. 8, art. 1, conci. 3. Cipullus s.Tbon'» dub. 2, § 3. Joan. Prudentius tom. 92, cCipallss. ^e,s' “· Join. disp. i, dub. l,sect. 5, et alii. Cum quibus PrcJcnt. sentiunt Valentia quæst. 7, punct. 5. Lorcadisp. 3G, num. 15. Lugo disp. 16, sect. ΰί0. 2, conci. 2, et alii. Quæ opinio probatur primo auctoritate simul, et ratione, quæ ad menIIia· hanc formam reduci possunt : nam gratia unionis, ut gratia unionis est, et distingui­ tur a gratia habituali, sanctificat formaliter Cbrisli humanitatem : sed personalitas Verbi considerata secundum sibi propria, et quatenus distinguitur a natura, est gra­ tia unionis : ergo personalitas Vërbi se­ cundum sibi propria sanctificat formaliter humanitatem : et consequenter ita accepta est ratio formalis, et principium quo sanc­ tificandi humanitatem. Ilæc secunda con­ sequentia patet ex prima, quæ legitime infertur ex præmissis. Major autem constat ex dictis dub. 1. Minor autem, in qua po­ test esse difficultas , probatur primo ab auctoritate Patrum ; nam D. Thom. quæst. q.t,cs præced. art. 6 in corp, affirmat, quod in Christo ponitur gratia unionis, et gratia habitualis. DISP. XII, DUB. III. habituai!», et deinde illas describens ait : Gratia unionis est ipsum esse personale, quod gratis divinitus dalur humanæ naturæ in persona Verbi, quod quidem est terminus assumptionis. Unde infra quæst. seq. art. 8, hanc vocat gratiam personalem. In qui­ bus satis aperte significat personam Verbi humanitati communicatam esse formaliter D. Xa- gratiam unionis. Et D. Gregor. Nazianz. lûtt num. 2 relatus ait : Ea enim humanitas uncia esi, non aclu, aut operatione, ut in aliis, qui Christi nuncupantur, sed lotius unctoris præsentia. Unctor autem fuit Ver­ bum, ejusque præsentia fuit ipsius perso­ nalitas humanitati unita : hæc igitur ha­ buit formaliter rationem gratiæ unionis. D. Au- Secundo quia ut affirmat D. August, eo­ g'ISt. dem num. relatus, humanitas tunc sanctifi­ cato est , quando fuit unita Verbo : sed prius, id est, immediatius unita fuit perso­ nalitati, quam aliis prædicatis divinis, ut ex professo ostendimus disp. 8, dub. 2 per totum, et specialiter g 5 et 6; ergo in illo priori sanctificata est a personalitate Verbi sicut a gratia unionis. Tertio quia personalitas Verbi per se ipam, et ratione sui terminavit Christi humanitatem, ut statuimus loco immediate citato : ergo per se, et ratione sui fuit donum humanitati liberaliter collatum ; atque ideo per se, et ratione sui habuit rationem gratiæ : cum ergo non fuerit gratia habitualis, sequi­ tur. quod fuerit formaliter gratia unionis. SdsCo. Respondetur hoc argumentum peccare in eo, quod in gratia unionis non distin­ guit esse principium quod, sive rationem formalem præstandi prædictum effectum : quæ tamen necessario distinguenda sunt, sicut num. 25 monuimus. Unde distin­ guendo in prædicto sensu præmissas, ne­ gamus absolute unam, et alteram conse­ quentiam, quæ prædictam distinctionem non admittunt ; cum ex vi sute dispositio­ nis reddant sensum omnino formalem : et in eo non recte colliguntur ex præmis­ sis. Concedimus itaque gratiam unionis sanctificare ut quod humanitatem : conce­ dimus etiam , quod importat principium quo, seu formale, sed non ita, quod adæ­ quate, syncategorematice, et totaliter, id est, secundum omnem sui rationem, et quasi partem fuerit formalis ratio sanctifi­ candi; sed solum cathegorematice, et se­ cundum aliquid sui. Deinde admittimus, quod personalitas Verbi adæquate accepta, nempe secundum omnia,quæexplicat, etimplicat,fueritformaliter gratia unionis : quia 359 sic considerata includit tam relativa, quam absoluta, et tam principium quod, quam principium quo sanctitatis substantialis. Sed cum infertur : ergo personalitas secun­ dum sibi propria sanctificat formaliter hu­ manitatem per modum principii quo, et rationis formalis ; negamus consequentiam absolute : nam ex eo, quod sit princi­ pium quod, et gratia unionis in sensu explicato, quem admittunt præmissæ ; mi­ nime sequitur, quod determinate per id, quod ex sua tantum linea exprimit, fuerit ratio formalis sanctificandi. Ad probationes autem minoris, quate­ nus huic doctrinæ possunt opponi, respon­ detur : ad primam quidem, quod ea D. Nazianzeni, et D. Thom. testimonia solum docent, et probant personam Verbi fuisse gratiam, et sanctitatem humanitatis, ut concedimus : sed quod persona ratione personalitatis fuerit ratio formalis sanctifi­ candi minime diffiniunt; sed id importat difficultatem longe diversam a qua prima illa doctrina (quæ omnino certa est), non dependet. Ad secundam dicendum D. Au­ gustinum solum docere, quod humanitas Christi habuit esse sanctam ex unione ad Verbum : sed non docet, quod habuerit esse sanctam a personalitate ratione sui, et prout distinguitur ab aliis prædicatis di­ vinis. Et cum infertur, quod immediatius unita est personalitati, quam aliis, et quod pro illo priori fuerit sanctificata, respon­ detur fuisse pro illo priori sanctificatam vialiter, et applicative, non autem forma­ liter : quia pro illo priori non intelligitur forma sanctificans saltem in esse quieto. Ad tertiam patet ex proxime dictis : ut enim personalitas per se, et ratione sui ha­ buerit rationem insignis doni, atque gra­ tiæ; opus non fuit, quod per se, et ratione sui fuerit gratia unionis adæquate, vel quod ratione sui formaliter sanctificaverit : sed fuit satis, quod ratione sui attulerit necessario rationem formalem sanctificandi sibi identificatam, et in se inclusam. Ex quo non sequitur, quod ratione sui sancti­ ficaverit formaliter; sed solum quod sanc­ tificaverit vialiter, et applicative, ut pro­ xime diximus, et alibi magis explicuimus tract. 6, disp. 6, dub. 2, § 12. 42. Quæ doctrina duplici exemplo magis Firmatur data explicari, et confirmari potest. Nam in respon ­ primis omnes consequenti» in argumento sio. factæ valent sub eadem forma applicari modo unionis substantialis conjungentis humanitatem cum Verbo. Sicut enim Pa- C- ·· ··' » «•ί * * ’» « 360 I 1)F INCARNATIONE tres docent humanitatem sanctificatam tract. G, disp. G, duh. 1, § 2. Undo fateri fuisse per Verbi personam: sic etiam di­ oportet, quod licet persona Verbi, am cunt sanctificatam fuisse per unionem ad etiam, personalitas fuerit principium quod personam Verbi : et in sensu reali ita ad constituendam humanitatem existenquidem est. Et D. August, expresse affir­ tem ; nihilominus non fuerit principium mat humanitatem tunc sanctificatam esse, quo, et ratio formalis ad praestandum talem quando Verbo unita fuit : quibus significare effectum : sed opus sit recurrero ad aliam videtur quod praedictum efiectum habuerit formam, nempe existentiam absolutam, ab unione. Denique praedictus modus unio­ quæ personalitate Verbi fuerit humanitati nis fuit singulare donum, atque ideo spe­ applicata. Quare licet humanitas non po­ cialis gratia : cumque non fuerit gratia tuerit terminari personalitate Verbi, quin habitalis, consequens apparet, quod fuerit facta fuerit existens, et immediatius fuerit gratia unionis humanitatem substantialiter conjuncta, personalitati, quam aliis præsanctificans. Et nihilominus communis sa­ dicatis : non propterea colligetur prædic­ tis Theologorum (eorum etiam, quos nunc tam personalitatem fuisse humanitati ra­ Adversarios habemus), sententia est, quod tionem formalem existendi; sed solum principium quo, seu ratio formalis sancti­ quod ei communicaverit existere inchoa­ ficandi substantialiter humanitatem Christi tive, vialiter, et per modum applicationis. non fuerit praedictus modus creatus unio­ Sic ergo proportionabiliter respondendum nis hypostatica^, sed aliquid aliud, utique est ad argumentum, et omnes consequentias increatum, et divinum, ut constat ex dictis in eo factas. Et militat eadem ratio : quia dub. praecedenti. Et ad consequentias ob­ sicut existentia est conceptus non relativus, jectas communiter respondent Patresloqui sed absolutus, sic etiam bonitas, perfectio, in sensu concomitanti, et reali, secus in et sanctitas, ut ostensum reliquimus tract. omnino formali : et modum unionis dici G, disp. 6. dub. 2, et hic supponitur. Unde gratiam unionis, et quod sanctificet ; non sicut personalitas Verbi præstat humanitati quia id praestet formaliter in recto, ratione existere non ratione sui formaliter, sed sui, sed quia præstat vialiter, et applicative ratione ejus, quod affert, et implicat : sic quatenus humanitatem applicat, et conjun­ etiam communicat humanitati sanctitatem git formæ sanctificanti, ut eo dubio fusius non ratione sui formaliter, sed rationeejus, explicuimus. Idem itaque respondemus ad quod secum importat, et humanitati appli­ argumentum, et omnes ejus probationes, cat. . convincere quidem, quod in terminatione 43. Arguitur secundo impugnando res- îir-ïVerbi sanctificetur humanitas re ipsa, et ponsionem, et doctrinam immediate ρκΒ-®α,ΪΒ· quod sanctificatio hæc a Verbi personalitate cedentem : nam eo ipso, quod personalitas inchoaverit. Sed negamus, quod persona­ Verbi uniatur immediatius humanitati, litas ratione sui fuerit ipsa forma sancti­ quam aliud quodeumque prædicatum abso­ ficans : et assignandum asserimus aliud, lutum, nequit non sanctificare formalitcr quod munus formæ in ordine ad praedictum humanitatem : sed concedimus quod per­ effectum subierit, et quæ personalitate sonalitas Verbi secundum sibi propria fue­ Verbi fuerit applicata. rit ratio immediatius communicata, et Foldtor Aliud exemplum, et his, qui modo arunita humanitati, juxta dicta disp. 8, dub. amp.iuj. guunt, gat|s familiare est hujusmodi : Ver­ 2; ergo personalitas sic accepta fuit ratio bum divinum per sui communicationem ad formalis sanctificandi humanitatem. Minor humanitatem illam constituit formaliter et consequentia constant. Major autem sua­ existentem; quin necessarium aut possi­ detur : quia eo ipso, quod personalitas bile fuerit humanitatem Verbo personatam Verbi prius, et immediatius uniatur huma­ existere per creatam existentiam. ut cum nitati, hæc in illo priori terminat amorem communi Thomistarum sententia ostendi- hypostaticum : sed amor hypostaticus musdisp. 8. dub. 3. Sed si principium quo, nobiliorem sanctitatem tribuit, quam amor sive rationem formalem constituendi exis­ generalis justorum : ergo sicut iste com­ tentem humanitatem investigemus ; mini­ municat formam sanctificantem formaliter, me reponemus, quod fuerit personalitas nempe gratiam ; sic ille pro illo priori com­ ratione sui, et secundum ea, quæ explicat municat terminum, scilicet Verbi persona­ propria*, quippeexistentia increata absoluta litatem per quam humanitas formaliter est unica, et omnibus personis communis sanctificatur. i Cmîiut docent üdem Thomistæ, et statuimus Confirmatur primo, et declaratur am- Βιυϊ*ΐ piius : DISP, XII, DUB. III. piius : nam eo ipso, quod humanitas pro illo priori intelligatur unita personalitati Verbi secundum sibi propria, intelligitur consecuta terminum suæ prædestinationis, nempe filiationem Dei naturalem, juxtaillud Ad Apostol. ad Rom. 1 : Qui prœdestinatus est Rom. 1. Filius Dei in virtute : ergo intelligitur gra­ ta, et accepta Deo, ac perinde formalitcr sancta. Probatur consequentia : quia termi­ nus praedestinationis non exportât gratiam, sed eam potius supponit, utliquet inprædestinationo adoptiva, in qua gratia supponitur ad gloriam, quæ est terminus talis prædestinationis : ergo si humanitas pro illo priori intelligitur attigisse terminum suæ prædestinationis ; necessario intelligitur grata : atque ideo non intelligitur egere alia forma, ut sanctificetur, et grata fiat. Secanda. Confirmatur secundo : quia pro illo priori, aut signo intelligitur humanitas formaliter sancta, in quo intelligitur cum jure ad æternam beatitudinem; sed in illo signo in quo unitur personalitati Verbi, pro priori ad prædicata absoluta, intelligitur cum jure ad æternam beatitudinem: ergo pro illo signo intelligitur formaliter sancta : atque ideo quod humanitas sit formaliter sancta, habet a personalitate Verbi secun­ dum sibi propria. Utraque consequentia patet ex præmissis. Et major probatur exemplo sanctitatis accidentalis : quia ani­ ma intelligitur formaliter sanctitate ac­ cidentali, quando ex vi alicujus formæ accidentalis intelligitur cum jure ad hæreditatem æternæ beatitudinis : ergo idem proportionabiliterdicendum estde sanctitate substantiali, quod tunc humanitas intelligi­ tur per eam formaliter sancta, quando in­ telligitur cum jure ad æternam beatitu­ dinem. Minor autem ostenditur : nam ab eadem radice, seu formali ratione habet quis jus ad hæreditatem, ex qua habet esse fi­ lium : sed quod ille homo Christus habeat esse filium naturalem Dei, provenit ipsi ab unione filiationis, sive personalitatis Verbi ad humanam naturam, sicut a radice, et ratione formali : ergo pro illo priori, et signo, pro quo personalitas Verbi intelli­ gitur unita humanitati antecedenter ad prædicata absoluta: intelligitur conferre jus ad hæreditatem paternam æternæ beatitudinis. Tertii. Confirmatur tertio : nam ideo persona Verbi sanctificat ut quod humanitatem , quia ratione prædictæ personæ debentur humanitati gratia, dona, et virtutes usque ad gloriam inclusive : ergo pariter perso- i 361 nalitas Verbi sanctificat humanitatem ut quo, et per modum rationis formalis. Pro­ batur consequentia : tum quia praedicta personalitas est prima forma ordinis hy­ postatici, ratione cujus debetur communi­ catio saltem mediata natu-æ divinæ, et attributorum, insuper gratiæ, et omnium donorum supernaturalium. Tum quia, quod omnia prædicta communicentur humani­ tati, provenit immediate formaliter a per­ sonalitate Verbi : unde hæc est vera, Quia communicatur personalitas, communicatur natura divina cum omnibus aliis ; e con­ verso autem hæc falsa est, Quia commu­ nicatur natura divina, ideo communicatur personalitas Verbi, ut supra disp. 8, dub. 2, arguebamus; cum unio immediate facta fuerit in aliquo relativo, et personali. Ergo qua ratione dicimus personam Verbi fuisse principium quod sanctificandi for­ maliter humanitatem, ut dub. 1 statuimus, eadem debemus asserere personalitatem Verbi fuisse principium quo, sive rationem formalem prædictæ sanctificationis. 44. Ad argumentum respondetur ne­ gando majorem : quia personalitas Verbi habet ex se, quod possit ratione sui termi­ nare, et suppositare humanitatem; cum per se, et formaliter sit terminus, et forma hypostatica : sed non habet ex se, quod possit ratione sui humanitatem sanctifi­ care; siquidem per se, et formaliter nec bonitas, nec sanctitas est, ut supra § præced. dicebamus : unde ex eo, quod sit ratio immediatius unita in terminando, non se­ quitur, quod ratione sui sanctificet huma­ nitatem, sed potius infertur oppositum. Sicut personalitas est immediatior in terI minando, quam existentia divina ; et tamen non sequitur, quod sit ratio formalis, ut humanitas existât : et modus unionis hypostaticæ immediatius afficit humanita­ tem, quam persona divina ; et nihilominus non sanctificat illam formaliter, ut magis expendimus n. 42. Ad probationem autem majoris dicendum est amorem hypostati­ cum re ipsa conferre formam sanctificantem perfectiorem gratia habituali, quam com­ municat amor generalis justorum ; quia communicat non solumpersonalitatem divi­ nam præcisive acceptam secundum propria suæ lineæ; sed communicat etiam perso­ nam Verbi, prout est in re, atque ideo naturam divinam saltem mediate. Cæterum si fiat illa præcisio, et attendatur ad solam communicationem personalitatis secundum propria, ille amor non est completus, sed Sat slit argu­ mento. KBSSbnGS 362 >■ ’•r * ts 9 5> ',Vl > f ? : Diluitur prima conürmalio. DE INCARNATIONE. incompletus negative : unde sicut non intebiiîitur communicare naturam divinam ; sic etiam non intelligitur communicare bonitatem, aut formam sanctificantem, sed solam subsistentiam relativam, quæ sicut pro expresso non est perfectio, ita nec sanctitas. Unde si in hoc sensu fiat comparatio, quæ in prædicta probatione repraesentatur; dicendum est, quod licet communicatio illius personalitatis sit ex parte ordinis perfectior, qnam communica­ tio gratiæ habitualis ; non tamen quantum ad modum : quia hæc posterior communica­ tio communicat formam completam, et di­ centem perfectionem, illa vero prior ex vi illius signi solum communicat terminum hypostaticum, qui ex se non explicat perfec­ tionem, aut sanctitatem. Potestque hæc res­ ponsio declarari, et magis fulciri exemplo processionis Spiritus sancti, quæ re ipsa naturam illi communicat, et producit ter­ minum, qui re ipsa est Deus, et tamen si præcisive consideretur secundum ea tantum, quæ ex sua linea affert, nec naturam com­ municat, nec Deum producit, sed solum amorem, ut explicuimus tract. 6, disp. 3, dub. 2, g 5. Sic quamvis amor hypostati­ cus sanctitatem formalem communicet, et nobiliorem longe sanctitatem, quam com­ municat gratia habitualis ; nihilominus si consideretur cum præcisione, et limitatione ad communicationem solius personalitatis secundum sibi propria, et cum exclusione naturæ divinæ, non communicat sanctita­ tem formalem, sed solum quandam ipsius applicationem, et initium cum ea sanctitate necessario connexum. Cæterum ubi fit hæc præcisio. non consideratur amor hyposta­ ticus complete, et in termino sui perfecto ; sed incomplete, atque in eo tantum, a quo incipit communicatio. Ex quibus ad primam confirmationem respondetur, quod licet pro illo priori in quo intelligitur humanitas terminata per filiationem, sive personalitatem Verbi præ­ cisive a natura divina, intelligatur conse­ cuta terminum prædestinationis inadæquatum , et incompletum ; non tamen completum, et adæquatum : quia hic non est sola filiatio, sed filiatio Dei naturalis. Filiatio autem licet præcisa a natura intel­ ligatur constituere filium ; tamen sic præ­ cisa non intelligitur constituere filium Dei naturalem : quia ad hoc posterius requiri­ tur communicatio in natura Dei, quæ sub illa præcisione minime intelligitur, sed solum quoddam ejus initium, sive appli- DISP. XII, DUB. III. calio; pertinentia tamen ad lineam diver·» sam. Sicut quod Petrus sit filius utcumque habet a filiatione; sed quod sit filius ho­ minis, hebet dependenier a natura humana, in qua cum patre communicat. Unde dis­ tinguendo. aut admittendo in prœdictû sensu antecedens, neganda est consequentia absolute : nam quod ille homo Christus fuerit gratus Deo, et substantialiter sanc­ tus, non habuit quia solqs filius ; sed habuit quia filius Dei naturalis, sive similis in natura : unde ratio formalis sanctificandi non fuit filiatio, aut personalitas, sed aliud ab ea diversum, quod terminum adae­ quatum prædestinationis Christi consti­ tuit. 45. Ad secundam confirmationem, con- Oeaniter Sfrcessa majori, negamus minorem : quia caste. cum beatitudo habeat rationem finis, et hic respondeat primo, et radicali principio agendi, nempe nature ; nequit intelligi jus, vel habitudo ad hæreditatcm æternæ beatitudinis absque natura, quæ fundet talem respectum. Unde intellecta in humanitate sola personalitate Verbi, et non intellecta natura Dei, non intelligitur jus ad beatitudinem. Quocirca sicut in sanctis accidentaliter non datur praedictum jus absque natura divina communicata, aut participata accidentaliter a gratia habituali : sic in substantialiter sancto non salvatur hujus­ modi jus sive habitudo absque natura Dei communicata substantialiter saltem me­ diate, sive dependenter a personalitate, qua? est ratio conjungendi naturam huma­ nam cum divina in eodem supposito, ut g præced. diximus, et magis constabit dub. seq. Ad probationem autem minoris cons­ tat ex proxime dictis, quod jus ad hæreditatem paternam provenit ab eadem radice, a qua provenit esse filium, non utcumque, sed complete per convenientiam cum patre in eadem natura. Licet autem pro illo priori, pro quo intelligeretur filiatio, aut personalitas Verbi communicata humani­ tati cum præcisione, aut exclusione naturæ divinæ, intelligeretur filius ; non tamen filius Dei naturalis : quia ad hoc, ut dixi­ mus, requiritur, consortium naturæ di­ vinæ. Quocirca in illa præcisione non in­ telligeretur jus ad hæreditalem Dei, quæ est æterna beatitudo. Et consequenter nec conciperetur gratitudo, et formalis accepta­ tio ad illum finem, et subinde nec sanctitas formalis. Tem Ad tertiam, concesso antecedenti, nega­ comit mus consequentiam. Et disparitas liquet ex dktis* PX ex dictis : quia persona Verbi non admittit praecisionem personui itatis a natura Dei; sed necessario claudit, et affert utramque ; sicut enim de conceptu communi personæ est, quod sit rationalis naturæ individua substantia, sic de conceptu personæ di­ vinæ est, quod sit individua substantia divinæ naturæ. Cum autem persona Verbi hæc omnia necessario complectatur ; ambit omnem perfectionem requisitam, ut per sui communicationem communicet sancti­ tatem, et consequenter sanctificet formali­ ter ut quod, juxta dicta dub. 1. Cæterum personalitas Verbi est ratio magis præcisa, et quæ potest objective contraponi omni­ bus prædicatis absolutis : quo pacto ra­ tione sui non explicat bonitatem, aut per­ fectionem, ut supponimus ex dictis tract. 6. Et consequenter sic accepta nequit esse ratio formalis perficiendi, et sanctificandi formaliter humanitatem, ut ostensum est § præcedenti. Unde satis constabat ad utramque consequenti® probationem. Sed insuper respondetur ad primam, quod per­ sonalitas Verbi præcisive accepta est ini­ tium ordinis hypostatici, cui immediate natura divina debetur propter identificalionem cum illa : ratione cujus fieri non po­ test, quod communicetur prædicta perso­ nalitas immediate, quin cum illa mediate communicetur natura. Ad quod minimo requiritur, quod ipsa personalitas perfectio ex sua linea sit; sed satis est esse deter­ minationem naturæ divinæ, et quam ipsa natura ob summam sui fœcunditalem expos­ cit. Supposita autem divinæ naturæ com­ municatione, saltem mediata, cætera om­ nia debentur ratione illius. Unde praedictum debitum non fundatur in personalitate lanquam in perfectione, aut ratione formali illud fundandi; sed tanquam in termino naturæ divinæ, quam secum affert, et cu­ jus ratione fundat, et exigit alia. Et ideo non sequitur, quod ratione sui perficiat, aut sanctificet, sed quod hos effectus præslet ratione alterius : quia considerata præcise secundum illa, quæ ex sua propria linea relativa importat, nihil horum for­ maliter dicit. Per quod satis constat ad stcundam probationem : quia licet perso­ nalitas fuerit per modum termini ratio for­ malis communicationis quoad terminatio­ nem, quia formaliter terminus est : tamen non fuit ratio formalis communicationis quoad perfectionem, quia formalis perfec­ tio non est. Idque declaratur exemplo exis­ tentiæ supra proposito : nam quamvis 363 personalitas fuerit ratio applicandi, aut conjungendi humanitati existentiam divi­ nam; nihilominus humanitas non habuit existere a personalitate, sicut a ratione formali ; sed ab existentia, quæ pertinet ad aliam lineam diversam, et spectat ad conceptum adæquatum naturæ pro priori ad subsistentias relativas. Recolantur, quæ diximus tract. 6, disp. 6, a num. 69. ! 46. Arguitur tertio : quia si per impos- 3 ar;usibile personalitas \7erbi communicaretur mentam. humanitati, non communicata eidem na­ tura divina, vel alio prædicato absoluto : prædicta humanitas esset formaliter subs­ tantialiter sancta ; ergo ratio formalis sanctificandi humanitatem est personalitas Verbi ratione sui, et præcisive ab aliis prædicatis in ea inclusis. Consequentia patet : quia impossibile est salvari effectum formalem absque ratione formali præstandi illum : ergo si circumscriptis omnibus aliis, et remanente personalitate Verbi in humanitate, hæcmaneretformalitersancta; signum manifestum est, quod personalitas secundum sibi propria fuerit ratio formalis sanctificandi humanitatem. Antecedens au­ tem suadetur : tum quia in tali hypothesi concretum, seu compositum ex prædicta personalitate, et humanitate esset filius Dei, utpote constitutum per hujusmodi filiationem : sed non stat filiatio Dei abs­ que jure ad hæreditatem æternæ beatitudinis; nec hujusmodi jus consistere valet, quin subjectum sit formaliter sanctum, el Deo gratum : ergo in tali hypothesi huma­ nitas esset formaliter sancta. Tum etiam quia in tali hypothesi operationes proce­ dentes ab illa persona essent infiniti valoris moralis, utpote procedentes a persona di­ vina, quæ in ipsa derivaret moraliter suam dignitatem, juxta ea, quæ diximus disp. 1, dub. 6, $ 4, sed implicat, quod operatio­ nes importent, apud Deum valorem mora­ liter infinitum, quin procedant a principio ipsi simpliciter grato, atque ideo formaliter sancio : ergo humanitas formaliter sancti­ ficaretur per communicationem solius per­ sonalitatis divinæ, Confirmatur : quia peccatum nequit ex- Coniirpclli, nisi per sanctitatem formalem : sed mal10· si sola personalitas Verbi communicaretur, non communicata natura divina, expelleret peccatum; quinimo excluderet ab humani­ tate potestatem peccandi : ergo sola perso­ nalitas Verbi sanctificaret formaliter hu­ manitatem. Probatur minor : tum quia sanctitas est perfecta mundities ab omni > ! fi X i - 364 - .U & ;X5 I I i Ait ‘i II 4; DE INCARNATIONE. scelera : et hæc habet oppositionem cum peccato ; sed personalitas Verbi est quæ­ dam puritas, et mundities divina : ergo secum non permitteret peccatum, sed illud necessario excluderet. Tum etiam quia potestas ad peccandum convenit rebus, in quibus est. quia ex nihilo fact® sunt : sed personalitati Verbi repugnat fieri ex nihilo ; cum sil ens a se : ergo prædicta personali- ; tas excludit potestatem peccandi, atque ideo multo magis peccatum ipsum. Sohriier Ad argumentum respondetur negando *rgumectËm. majorem : quia nulla personalitas divina , est formaliter sanctitas, sed solum termi- j nus necessario connexus cum sanctitate formali, pertinens tamen ad aliam lineam ; ' unde humanitas sola personalitate divina i affecta non importaret sanctitatem forma- j lem, sed solum quondam terminum, qui i illam exigeret, ut salis constat ex supra dictis. Ad primam autem probationem in | contrarium liquet ex dictis num. 14, quod i tale concretum non esset formaliter filius I Dei naturalis ob defectum communicationis i in natura divina : licet enim filius dicat in I redo solam filiationem; tamen ia obliquo, et adæquate importat necessario genitoris · naturam. Quinimo jus ad hæreditatem non ' tam fundatur in filiatione, quam in natura : ! quia filius ratione filiationis opponitur pa- , tri, sed ratione natur® habet convenientiam ’ cum illo, et consequenter consortium in ! bonis paternis, et jus consequendi illa. · Unde videmus in naturalibus, quod defi- | ciente, aut impedita relatione filiationis, I non propterea deficit, aut tollitur jus ad i hæreditatem : quia adhuc perseverat na- j tura per generationem communicata, quæ illud fundat. Quod satis manifestat prædic­ tum jus magis ad naturam, quam filiatio­ nem consequi. Quocirca in casu, quo com­ municaretur filiatio, seu personalitas, non | communicata natura; nec humanitas, nec i Christus ut homo haberet immediate, et directe jus ad hæreditatem Dei, sed haberet exigentiam divinæ naturæ illi personalitati I alias debit®, et ea mediante respiceret in- ! directe, et ex consequenti beatitudinem. Unde ex vi communicationis solius perso- | nalitatis, aliis præcisîs, aut exclusis, non j maneret humanitas formalitersancta, quam­ vis exigeret sanctitatem. Et ex iis patet ad secundam probationem : nam cum suppo­ namus personalitatem Verbi ex vi su® li­ ne®, et secundum quod addit ad absoluta, nullam dicere perfectionem ; ut fuse osten­ sum esl loco sæpe cit. ex tract. 6, in casu, quo sola personalitas uniretur humanitati, nullam opera illius ex prædicta personali­ tate susciperent perfectionem, aut dignita­ tem physicam, vel moralem : quippe cum personalitas nec ex se, nec ratione alterius in ea imbibit i haberet dignitatem, quam derivaret ad opera. Exigeret tamen talem dignitatem, seu valorem, quatenus prajdicta personalitas postularet naturam divi­ nam, ut proxime dicebamus. Incerta autem probatio non urget, quia illa persona in tali casu non diceretur divina ex eo, quod ut terminus naturam humanam retineret divinam naturam; sed quia alias in natura illa subsisteret, quam tamen nullo modo humanitati conjungeret. Ad confirmationem respondetur, quod DiroiUir licet peccatum non expellatur directe, et eMirsiaio formaliter, nisi per formam ipsi immediate oppositam, quæ est formalis sanctitas : nihilominus indirecte potest aliter excludi, quam per prædictam formam. Unde si actus contritionis, aut perfect® charitatis ponatur separatus a gratia, ut plures fieri posse concedunt; expelleret profecto saltem indirecte peccatum habituale, non quidem per modum form® sanctificantis, sed per modum dispositionis incompossibilis cum peccato, et cum voluntate perversa præterita non retractata, qu® illud moraliter conservat, ut ostendimus tract. 15, disp. 2, dub. 6, § 2. Et sic etiam expelleret pec­ catum personalitas divina, si communica­ retur humanitati separata a divina natura : quia licet non esset forma sanctificans, ut constat ex dictis; excluderet tamen neces­ sario personam creatam, juxta superius dicta disp. 9, dub. 2, et consequenter tol­ leret principium ad conservationem peccati necessarium, ut specialiter explicuimus disp. cit. ex tract. 15, num. 251. Et in hoc sensu neganda estabsolute major hujus confirmationis, quæ tanquam certa absque probatione relinquitur. Probationes autem minoris, qu® tradit® doctrinæ, opponi pos­ sent, solum evincunt, quod concedimus, nempe Verbi personalitatem seorsim a na­ tura divina communicatam exclusuram fore peccatum; sed non probant, quod illud ex­ pelleret formaliter, sive per modum causæ formalis : idque opus erat, ut inde collige­ retur prædictam personalitatem ratione sui esse formam sanctificantem, aut sanctita­ tem formalem. Quod dicitur de potentia ad peccandum, difficultatem tangit, quam fuse versavimus tract. 13. disput. 12, dub. 1 et 2, et plura cirça illam atfert Godoi disp. cit. DISP. XII cit. a num. 198. Sed hæc in præsenti ne­ cessaria non sunt, et duximus omittenda : quia certum est non solum peccatum, sed etiam potestatem peccandi tolli non unice per formam sanctificantem, sed etiam per alia, quæ sanctitas formalis non sunt : excluduntur enim per visionem beatificam, licet non sit forma sanctificans, ut ostendi­ mus tract. 9, disp. 4, dub. unico: tolluntur etiam per modum unionis hypostaticæ, quæ eisdem incompossibilis est, et tamen non est ratio formalis sanctificandi, ut cum communi Thomistarum sententia ostensum est dub. pneced. Unde ex eo, quod præ­ dicta personalitas præcisive ab aliis exclu­ dat potestatem peccandi; non infertur esse formam sanctificantem humanitatem; sed solum quod sit incompossibilis cum præ­ dicta potestate. De quo plura dicemus in­ fra q. 15, ubi difficultas hic insinuata propriam sedem habet. Satis sit modo di­ cere potestatem peccandi esse voluntatem creatam factam ex nihilo ut subsistentem in proprio supposito creato : quia operatio­ nes sunt ut quod suppositorum, seu subsis­ tentium : unde satis est carentia creati suppositi ad inferendum carentiam potes­ tatis ad peccandum. tirgn- 47. Arguitur quarto : quia non est potentior personalitas Spiritus sancti ad sanc­ tificandum formaliter, quam personalitas Verbi : sed si personalitas Spiritus sancti uniretur humanitati, illam formaliter sanc­ tificaret ratione sui : ergo idem est de personalitate Verbi humanitati communi­ cata dicendum. Probatur minor : quoniam personalitas Spiritus sancti per se, et ra­ tione sui est sanctitas : ergo per se, et ratione sui sanctificaret formaliter. Suade­ tur antecedens : quia Spiritus sanctus ex vi suæ processionis procedit ut sanctus : atque ideo ejus personalitas est sanctitas per se, et ratione sui. RespoaRespondetur huic argumento concessa MO. majori, negando minorem. Ad cujus pro­ bationem negandum est antecedens. Et discursus, quo suadetur, et cui aliqui suam opinionem committunt, satis futilis est : tum quia solis vocibus innititur : tum quia si aliquid probaret, evinceret perso­ nalitatem Spiritus sancti dicere ex sua linea non solum perfectionem (cujus oppo­ situm in præsenti supponimus), sed etiam esse formam, qua Spiritus sanctus ad intra sanctificaretur : quod est falsum : forma enim ad intra per modum talis sanctificans divinas personas est sola natura divina; DUB. III. 365 cum hæc sola sit radix omnis perfectionis ad intra : alia vero duntaxat sanctiiicant con­ sequenter, aut alio modo inferiori. zEquivocatio autem, aut fallacia prædictæ proba­ tionis provenit ex penuria nominum : non enim habemus vocabulum incomplexum, quo significemus personam Spiritus sancti : unde ly sanctum adjungimus ad significan­ dum tertiam persoriam : et inde occasio paratur ad concipiendum, vel quod sancti­ tas sit terminus formalis processionis, vel quod illa persona ex vi personalitatis sancta formaliter sit. Sed in re aliud est : nam terminus formalis solum est amor, non autem natura, aut sanctitas : et persona­ litas relatio quædam est, quæ sicut a per­ fectione, sic etiam a sanctitate præscindit. Unde minime infertur, quod si tertia per­ sona est Spiritus sanctus, personalitas ejus sanctitas formalis sit. Videatur D. Thom. D Thom. 1 p. quæst. 36, art. 1, ubi id optime de­ clarat, et specialiter in resp. ad 2, inquit : Dicendum, quod licet hoc, quod dico, Spiri­ tus sanctus, relative non dicatur; tamen pro relativo ponitur : in quantum est accom­ modatum ad significandum personam sola relatione ab aliis distinctam. Potest tamen in nomine inlelligi aliqua relatio, si Spiritus sanctus inleltigatur, quasi spiratus. 48. Arguitur quinto : quia personalitas 5 arxaVerbi per se, et ratione sui, et quatenus menlum. distinguitur a natura divina, et aliis prædicatis absolutis, est quædam entitas di­ vina : ergo ita accepta, et humanitati com­ municata illam constituit vere, et proprie participem entitatis divinæ : atque ideo il­ lam divinizat, et constituit consortem divi­ narum perfectionum : ergo sicut hac ra­ tione gratia habitualis sanctificat formaliter, quia præstat hujusmodi effectus, licet in­ feriori, et deficienti modo, nempe imita­ tive, etaccidentaliter; a fortiori personalitas divina debet per se, et ratione sui sancti­ ficare formaliter. Confirmatur destruendo motivum nos- Coalirtræ assertionis : nam ideo personalitas nnlii). Verbi ratione sui non posset sanctificare formaliter humanitatem, quia secundum sibi propria perfectio non est, ac subinde alia a se perficere non valet : sed hæc ra­ tio supponit falsum : negari enim non po­ test, quod personalitas Verbi per se, et ratione sui sit perfectio, et alia a se dis­ tincta perficiat : nam (ut alias probationes omittamus, et sistamus in hoc Incarnatio­ nis mysterio), per se, et ratione sui perso­ nat humanitatem, et illam subsistentem 366 de incarnatione constituit. quod magna perfectio est : ergo non est ratio, ut negemus personalitatem Verbi per se, et ratione sui sanclificasse formaliter humanitatem Christi. DiÎBitar Ad argumentum, quod eisdem fere ter­ argamcnlüæ. minis nobis opponit Lugo disput. I fi, sect. 2, respondetur negando antecedens, ex quo omnes ill® consequenti® dependent : quia ut ostendimus tract. 6, disp. 10, dub. 1, § 2, licet in Deo dentur tres relationes, et tres personalitates realiter distinct®, non tamen dantur tria entia, aut 1res entitates : quippe ad plurificandum con­ creta substantiva requiritur multiplicatio form®, et non sufficit sola multiplicatio suppositi, ut etiam supra diximus disputat. 8, dub. 5, § 2 et dub. 6, § 3. Forma autem constitutiva entis est existentia, qu® in divinis prædicatum absolutum est, et mi­ nime multiplicatur : quocirca nec perso­ nalitates sunt plures entitates, nec perso­ nalitas Verbi est ens, nisi ratione natur®, quæ in divinis est formaliter existentia. Quod igitur prædicta personalitas divinizet humanitatem et constituat participem divi­ narum perfectionum, non habet a se, sive ex propria linea ; sed quia includit, et illi applicat naturam divinam. Unde non est sanctitas formaliter, sed solum unitive, et applicative, ut supra explicuimus. Eliditor Ad confirmationem respondetur ne­ conGrrcuiio. gando minorem : nam in præsenti diffi­ cultate supponimus divinas relationes ex vi ejus, quod explicant in propria linea relativa, non dicere perfectionem, nec de hoc disputandum est in præsenti ; cum prædictam suppositionem firmatam relin­ quamus tractat. 6, disputat. 6, dub. 2, ubi omnibus argumentis occurrimus, quibus probari solet divinas relationes ex propria linea dicere perfectionem. Et ad illud, quod modo specialiter opponitur, de ter­ minatione, et personatione alien® na­ turæ, constat ex ibidem dictis £ 12, et magis ex dictis supra in hoc tract, dis­ putat. 8, dub. 2, § 6, ubi huic objectioni ex professo occurrimus et explicuimus, qualiter cohæreat, quod personalitas Verbi ex se, sive ratione sui non dicat perfec­ tionem ; et quod nihilominus per se, et ratione sui fuerit ratio formalis termi­ nandi immediate humanitatem assump­ tam. An autem concesso aut admisso, quod personalitas Verbi diceret aliquam perfectionem relativam ; necessario in­ ferretur, quod fuerit forma sanctificans, dubio sequenti constabit, ubi facile ap parebit pars negativa. Licet enim negatio perfectionis legitime inferat negationem rationis formalis sanctificandi : et hanc viam ut magis compendiosam in hoc dubio arripuerimus : tamen non quælibet perfectio fundat statim conceptum formæ sanctificantis, ut dub. seq. osten­ dendum est. Frequenter namque contin­ git plura requiri ad aliquem offectum collective ; et quemlibet singulorum de­ fectum sufficere ad etlectus negationem, ut facile considerans recognoscet. DUBIUM IV. In natura divina fuerit ratio formalis sanctificandi substantialiter Christi hu­ manitatem ? 19. Facilius semper censuimus refel­ lere falsa, quam stabilire vera ; et con­ futare aliorum opiniones, quam proprium confirmare judicium. Idque aliis familiare videtur, quos sæpe advertimus uberrima vena difluere in confutando, instando, et refellendo : dum jejune satis se gerant in astruendo assertiones. A facilioribus ita­ que expediti, quæ exhibuimus duobus dubiis præcedentibus, in quibus exclusi­ mus rationes non veras sanctificandi hu­ manitatem Christi ; difficiliorem ingre­ dimur viam, ut positive ostendamus, quæ fuerit ratio formalis ad communicandum prædictam sanctificationem. Si autem vera sunt, quæ tradidimus ; ex his plane infertur, quod prædicta ratio fuerit ali­ quod prædicatum divinum absolutum, et de se commune. Quoniam humanitas Christi ex unione hypostatica ad Verbum vere, et formaliter sanctificata est per aliquid substantiale, ut cum communi Theologorum sententia dub. 1 ostensum est : ergo opportet assignare aliquid subs­ tantiale, quod fuerit principium quo, sive ratio formalis præstandi talem effectum : hoc autem non fuit modus unionis hv• postaticæ , nec aliud quid creatum, ut probavimus dub. 2; ergo necesse est, fuerit aliquid increatum, seu divinum : rursus non fuit aliquid divinum perso­ nale, proprium, et relativum, ut constat ex dictis dub. præcedenti : ergo de primo ad ultimum colligitur, quod debuerit esse aliquid divinum absolutum, et de se commune. Sed cum hujusmodi absoluta, et communia plura in Deo sint, utputa natura, et attributa: dubitari merito po- DISP. tost, quodnam illorum fuerit. Nec in hoc slat prmcipuæ difficultatis cardo, sed ma­ gis in explicando, qualiter illud absolutum humanitati uniri potuerit ad eam forma­ liter sanctificandam : quod plures rem versantes aigre, aut nullo modo exponunt, cum tamen ab ea præserlim parte pendeat exacta totius difficultatis decisio : quocirca illi præcipue incumbendum est. Sed prius respondeamus dubii titulo. Affirmans senleplia auctoritate, atque ra­ tione fulcitur. 50. Dicendum est principium quo, sive rationem formalem sanctificandi substan­ tialiler humanitatem Christi fuisse na­ turam divinam, applicatam per Verbi personalitatem. Hoc ultimum addimus : tum quia licet natura Dei sit de se præ­ dicatum commune, et quantum est de se, potuerit humanitati uniri immediate, sive independenter a personis, per modum subsistentiæ absolutæ, aut etiam per modum existentiæ, juxta ea, quæ dixi­ mus disp. 8, dub. 3 et 4, nihilominus de facto non est applicata humanitati nisi mediante Verbi personalitate, et ut de­ terminata per illam, ut explicuimus in eadem disp. dub. 2 ; unde fateri oportet, quod prædicta Verbi personalitas fuerit saltem applicatio naturæ divinæ in ra­ tione formæ sanctificantis. Tum etiam quia persona Verbi sanctificavit, ut quod humanitatem, ut ostendimus dub. 1, id­ que præstitit, quia conjunxit illi prin­ cipium quo, sive rationem formalem com­ municandi talem effectum, ut sæpe significavimus dub. præced. ad quod opus fuit, quod Verbi personalitas fuerit me­ dium, dependentor a quo forma sanctifi­ cans applicata est. In hoc igitur sensu intellecta assertio nostra defenditur ab omnibus Auctoribus relatis n. 34, quibus Nau- addimus Nazarium controv. 2, conci. 4, MS. taucs. Becanum c. 8, q. 1, num. 6, Lugum U;o. disp. 16, sect. 2, conci. 3. Et nos id ipsum docuimus tract. 6, disput. 6, dub. Grioi. 2, g 12. Videatur Godoi alios referens disp. 21, g 9, conci. 4. iniiProbatur primo ex testimoniis Patrum swton ή jx»· supra relatis n. 2, apud quos : idem est riuie,. humanitatem Christi esse unctam, ac esse sanctam : sed significant, quod natura divina fuerit ratio formalis ungendi : | Proponilir et eiplica• itur. assertio. DUB. IV. 367 ergo ex eorum sententia natura divina fuit ratio formalis sanctificandi humani­ tatem. Minor liquet quia affirmant, quod Christus ut homo unctus fuerit divinitate : sicut si diceremus, quod homo purus sanctificatur per gratiam : et in utraque locutione significatur forma, sive ratio formalis præstandi talem effectum : sed divinitas, aut deitas significat directe non personalitates, nec attributa, sed Dei naturam, ut ex terminis constare vide­ tur : ergo Patres in prædictis testimoniis significant, quod divinitas, aut deitas fuerit ratio formalis ungendi sanctitate substantiali sacram Christi humanitatem Sed inter eos clarissime loquitur D. Joan. Damasc. lib. 3 de fide, cap. 3, ubi ait : D. Da/pse enim se ipsum unxit : ungens guidem raasc. ul Deus sua deilalc; unctus autem ut homo : nam ipse el hoc, el illud: siqui­ dem deilas est unctio humanitatis. Nam illis verbis, ungens ul Deus sua deitate, significavit principium quod, et principium quo prædictæ unctionis, sive sanctifica­ tionis : sed principium quod fuit Deus, sive persona divina : ergo principium quo fuit deitas, sive divina natura. Idque I satis exprimunt illa verba, Ungens Deus sua deitate sincere intellecta, ut magis confirmatur ex sequentibus, Siquidem dei­ las esi unctio humanitatis. Recolantur su­ pra dicta num. 31. — Confirmatur oc­ Robora­ currendo simul tacitae objectioni, quæ tur. desumi posset ex dictis num. 41; nam Patres plane affirmant Christi humanita­ tem unctam, et sanctam fuisse per di­ vinitatem : atque ideo sentiunt divinita­ tem concurrisse per modum alicujus principii ad prædictum effectum : sed dicere non potuerunt, quod concurrerit per modum principii quod, aut applica­ tionis : constat enim apud omnes, quod natura divina deitatis, aut divinitatis no­ mine significata prædicto modo non con­ currerit ad sanctificandum humanitatem: siquidem prædicta munia sunt propria personæ. ac personalitatis, in qua, et qua mediante divinitas conjuncla est hu­ manæ naturæ : ergo ex Patrum sententia natura divina concurrit ad prædictam sanctificationem per modum principii quo formalis, sive formalis rationis in ordine ad prædictum effectum. 51. Secundo probatur ratione ex prædic­ Ratio tis testimoniis desumpta : quia facta com­ a •.Hirtio nis. paratione inter omnia prædicata divina, so'a natura Dei habet rationem formæ, 368 U i ·· ■< ; <1: KM t U DE INCARNA ΠΟΝΕ. aut quasi formæ sanctificantis Deum, et Confirmatur primo : quia humanitas Cocsrdivinas personas in se ipsis : ergo sola na­ Christi potuit sanctificari per illam for-màtiaL tura Dei est forma, aut quasi forma sanc­ mam, sive principium quo, per qute Ver­ tificans Christi humanitatem. Antecedens bum est sanctum in se ipso : sod Verbum probatur : tum quia facta comparatione est sanctum iu se ipso per naturam divi­ inter omnes participationes accidentales nam tanquam per formam, sive principium praedicatorum divinorum, sola gratia habi­ quo : ergo humanitas Christi potuit sanc­ tualis est forma sanctificans; habitus vero tificari tanquam per formam, et princi­ et operationes non sanctificant formaliter, pium quo per naturam divinam : hæc igi­ sive ad instar formæ ; sed solum disposi­ tur fuit de facto forma : et principium quo tive, et consequenter, ut liquet ex dictis sanctificans substantialiter humanitatem. tract. 14, disputatione 4. dub. 2 et 3 et Ultima consequentia patet ex prima, et fa­ tract. 15, disputat. 2,dub.2; constat autem, cile admittitur ab Adversariis : nam præquod gratia habitualis est participatio for­ cipua difficultas pnesentis dubii magis re­ malis divinæ naturæ ; alii autem habitus, fertur ad potestatem, quam ad actum : et operationes non participant formaliter supposito enim, quod natura divina potue­ prædictum conceptum, sed alia prædicata rit sanctificare humanitatem per modum rationis formalis; sequitur quod habuerit divina : ergo sola natura divina se habet in Deo per modum formæ ipsum, et perso­ omnes conditiones requisitas ad præstannas sanctificantis ; cælera vero prædicata dum talem effectum : eis vero suppositis, vel non sanctificant absolute, vel saltem nulla est ratio, cur negemus fuisse de facto non sanctificant prædicto modo. Tum formam sanctificantem; nec opus est ad aliam formam recurrere, quam aliunde ar­ etiam quia id, quod sanctificat per mo­ dum formæ, sanctificat simpliciter totum duum est assignare, ut constat ex duobus suppositum, et ejus facultates : unde com­ dubiis præcedentibus. Prima vero conse­ quentia legitime infertur ex praemissis. Ex paratur per modum principii generalis quibus minor est certa, ut liquet ex ratione totius rectitudinis in supposito repertæ : cumque id nequeat præstare formaliter im­ supra facta, et aliunde facile ostenditur : quia Verbum ab eadem forma, aut quasi mediate per se ipsum, siquidem non per­ tinet immediate ad omnes lineas; opus forma habet esse sanctum, a qua habet est, quod illud præstet per modum radicis esse Deum : siquidem in quantum forma­ liter Deus, est formaliter sanctum : sed communis, ad quam revocetur omnis rec­ titudo totius suppositi : et hoc modo se Verbum est Deus per naturam divinam habet gratia habitualis in substantia animæ tanquam per formam, seu principium formale quo : ergo pariter est sanctum in recepta, per quam formaliter justificamur, ut facile consideranti apparebit. Constat se ipso per eandem naturam sicut per formam, et principium quo. Major autem, autem id, quod in Deo se habet per modum radicis communis omnium, quæ in ipso in qua poterat esse difficultas, ostenditur tum exemplo : quia humanitas Christi sunt, esse solam naturam ; et prædictum munus nulli alteri rationi vel absolutæ, potuit fieri existens per illammet exis­ vel relativæ competere : ergo sola natura | tentiam, sive principium quo formale exis­ divina habet in Deo rationem formæ, aut j tendi, per quæ Verbum est existens in quasi formæ sanctificantis. Consequentia i se ipso : et ita de facto unica est existen­ vero ostenditur : nam id, quod Deum ■. tia divina, per quam Verbum existit, ct sanctificat per modum formæ, aptum est i humanitas Christi existit, ut ex professo sanctificare per modum formæ naturam ostendimus supra disp. 8, dub. 3 ; ergo pa­ creatam, si ipsi applicetur, et conjunga­ riter humanitas potuit sanctificari per ean­ tur ; sed in mysterio Incarnationis natura dem formam, et principium quo, per quæ divina applicata est, et conjuncta naturæ ■ Verbum est sanctum in se ipso. Tum rain eodem supposito : unde facta est vera ■ tione ex eodem exemplo desumpta : nam compositio prædictarum naturarum in ea­ i ideo existentia divina per quam Verbum dem Christi persona, ut explicuimus disp. l existit in se ipso, potuit constituere huma3, dub. 3; ergo natura divina sanctificavit ! nitatem existentem, quia infinita est, atque per modum formæ sacram Christi humani­ ideo, quantum est de se, valet extendi non tatem : atque ideo sola prædicta natura i solum ad primarium, aut secundarium terfuit principium quo, et ratio formalis talis I minabile ad intra, utputa ad naturam, et sanctificationis. ! personas, sed etiam ad omnia terminabilia ad 369 DISP. XII, DUB. IV. i ! I » 5 I i ad extra, si sibi applicarentur, sicut eisdem humanitas conjungitur : atqui sanctitas di­ vina, qua Verbum sanctum est in se ipso, non est minus infinita in linea sanctita­ tis, quam existentia divina in linea exis­ tentiæ; ergo extendi potest ad sanctifican­ dum naturam extraneam, si sibi applicetur, sicut humanitas illi conjungitur in persona Verbi. Et ponderari debet quod sicut sanc­ titas in Deo est prædicatum absolutum, et do linea naturæ ; sic etiam existentia est prædicatum absolutum, ct de linea naturæ ; quinimo tam sanctitas, quam existentia di­ vinæ sunt ipsa divina natura absque dis­ tinctione virtuali. Qua ratione sicut recte colligitur, quod Verbum fuerit principium quod applicans existentiam ut formam al­ terius iineæ ; non tamen principium quo seu ratio formalis existendi .· sic etiam ex eadem ratione recte infertur, quod Verbum fuerit principium quod applicans sanctita­ tem ut formam Iineæ diversæ ; secus vero principium quo, aut ratio formalis sanctifi­ candi. Unde licet persona Verbi sanctificaverit humanitatem per modum principii quod, ut statuimus dub. 1, nihilominus nec persona, nec personalitas Verbi fuit ratio formalis prædictæ sanctificationis, ut dixi­ mus dub. præced, sed conceptus prædictæ formalis rationis, et principii quo salvatur in natura divina, ut in præsenti affirma­ mus. 52. Confirmatur secundo : quia non est minus potens sanctitas per essentiam ad sanctificandum substantialiter naturam creatam sibi conjunctam, quam sanctitas per participationem ad sanctificandum accidentaliter naturam sibi unitam : sed gra­ tia habitualis, quæ est sanctitas per parti­ cipationem , sive participatio formalis divinæ naturæ, est forma, et principium quo sanctificans accidentaliter naturam sibi unitam : ergo natura divina, quæ est sanc­ titas per essentiam, potest sanctificare substantialiter naturam creatam : atqui humanitas conjungitur substantialiter naturæ divinæ in persona Christi : ergo hujusmodi natura potuit sanctificari atque ideo re ipsa sanctificavit substantialiter Christi humanitatem per modum rationis formalis, sive principii quo in ordine ad prædictum effectum. Confirmatur ultimo evertendo præci— puum Adversariorum motivum, etpræcludendo evasiones, quibus nostræ rationi solent occurrere : nam supposito, quod natura divina sit de se ratio formalis. Salmanl. Curs. theolog. torn. Λ7Κ. et principium quo sanctificandi, ut liquet in ipso Verbo; non alia de causa non fuis­ set ratio formalis, et principium quo sanc­ tificandi humanitatem, nisi quia vel non unitur ei immediate , vel non unitur per modum formæ (hæc enim causan­ tur Adversarii, ut negent assertionem nostram) : sed prædicta motiva sunt in­ sufficientia : ergo tenendum est naturam divinam per Verbum applicatam humani­ tati fuisse rationem formalem, et princi­ pium quo suæ substantialis sanctificationis. Cætera constant. Et minor quoad singulas partes ostenditur. Prima quidem : tum quia non est assignabile commune, et solidum aliquod fundamentum, unde constet, quod unio formæ sanctificantis debeat esse om­ nino immediate, sive independens ab omni medio quod, ratione cujus applice­ tur : sed potius constat oppositum : nam cum gratia habitualis totum hominem sanc­ tificet, non communicatur toti homini, nisi mediante anima, in qua immediate recipitur. Tum etiam quia prædictum mo­ tivum plane dehiscit exemplo supra posito in prima confirmatione ; quia licet exis­ tentia divina non communicetur de facto humanitati, nisi mediante persona Verbi, per quam determinatur, trahitur, et appli­ catur humanitati; nihilominus est ratio formalis, et principium quo, ut humanitas existât : ergo similiter licet natura divina (quæ de se est forma sanctificans), non fuerit unita humanitati, nisi mediante persona Verbi ipsam determinante, et ad humanitatem trahente; potuit tamen esse principium quo, et ratio formalis ad sanc­ tificandum humanitatem. Tum denique, et præcipue quia licet Verbum fuerit me­ dium ut terminans, sive personans, nihilo­ minus non fuit medium ut principium quo, sive ut forma sanctificans : hæc enim munera minime exercuit, ut ostensum est dub. præcedenti : ergo fuisse prædictum medium non impedivit, quod natura divina fuerit humanitati communicata immediate ; non quidem absolute, et secundum omnem rationem, sed solum secundum munus formæ sanctificantis; cum in hoc genere aliam formam, vel modum non supposue­ rit. Posterior autem ejusdem minoris pars ostenditur primo : quia licet de ratione principii quo, vel rationis formalis sanctifi­ candi sit esse formam ; nihilominus non est de ratione ejus, quod uniatur informa­ tive ; sed satis e»t uniri terminative, et pe 2i i: 3;ύ Objec­ tio. DE INGAR NATIONE. modum actus puri absque ulla incompletiono. et absque subordinations ad sub­ jectum. Quod Adversarii admittere tenen­ tur ; cum dicunt rationem formalem sanctificandi substantialiter humanitatem Christi fuisse personalitatem Verbi : cons­ tat enim, quod prædicta personalitas non est unita per modum formæ informantis, sed præcise per modum formæ pure ter­ minantis, ut constat ex dictis disputat. 3, dub. 4. Similiter si natura divina humani­ tati immediate uniretur sub conceptu sub­ sistentiæ absolutæ, ut esse possibile cum satis communi Theologorum sententiæ docuimus disputat. 8, dub. 4, dubium non est, quod natura divina sic unita humanitem sanctificaret tanquam principium quo prædicti effectus : et tamen non uniretur per modum formæ informantis (id enim ex generali ratione repugnat omnibus prædicatis divinis) : sed solum ut forma termi­ nans per modum actus purissimi. Sufficit itaque ad rationem formæ substantialiter sanctificantis , quod sit forma unita per modum termini, licet non sit forma re­ cepta, et vere informans. Cum ergo divinæ naturæ non repugnet humanitati uniri per modum termini ; sequitur quod ex vi hujus negari non possit fuisse formalem ratio­ nem, et principium quo ad sanctificandum humanitatem. Secundo per quod magis aperitur radix præcedentis doctrinæ , quia eo ipso, quod natura divina nec humani­ tati uniatur, nec humanitatem sanctificet, quam ut applicata per personam Verbi, in qua includitur, et cui identificatur, non petit aliter humanitati uniri, quam ipsa Verbi persona : constat autem, quod per­ sona Verbi non unitur humanitati per modum formæ informantis, sed solum per modum formæ hypostaticæ : sive termini terminantis, ut loco citato ostendimus, et docet communis sententia : ergo ut natura divina sanctificaverit per modum rationis formalis humanitatem ut applicata per Verbi personam, non requiritur quod fue­ rit forma informans, sed satis est fuisse formam terminantem. 53. Sed oppones : non minus repugnat effectum formalem esse, et non a forma per modum formæ communicata, quam effectum personalem esse et non a persona per modum termini : ergo repugnat effec­ tum formalem esse, et non a forma per modum formæ communicata : atqui hu­ manitatem esse formaliter sanetilicatam est quidam effectus formalis, ut ex ipsis terminis liquat : ergo repugnat, quod hu­ manitas fuerit formaliter sanctilicala per naturam divinam, et quod hæc illi non fuerit unita per mudum formæ. Respondetur hanc objectionem retor- Dibits quondam esse in Adversarios, et ab eis­ dem dilui debere. Tum quia communis, ot certa Theologorum sententia est humanita­ tem sanetilicatam formaliter substantialiter fuisse in unione ad Verbum divinum, ut ostensum est dub. i, et prædictum efiectum formalem communicaro non potuit modus creatus unionis hypostaticæ, sed solum aliqua ratio increata, et divina, ut proba­ vimus dob. 2, et tamen prædicta ratio divina quæcumque illa fuerit,, non po­ tuit uniri per modum formæ informantis: id enim generaliter repugnat omni pnedicato divino ob imperfectionem illi in­ formationi essentialiter annexam : ergo vel dicendum est humanitatem Christi non fuisse substantialiter sanetilicatam ex unione ad Verbum : vel recognoscere opor­ tet, quod ratio formalis præstandi talem ef­ fectum non debet uniri per modum formæ informantis. Tum tut ad propriam Adversa-, riorum opinionem proximius accedamus;, personalitas Verbi non est humanitati unila per modum formæ informantis, nec iti uniri potuit, sed solum per modum formæ, aut termini terminantis : ergo vel non fuit ratio formalis præstandi talem effectum, ut ipsi affirmant; vel concedant, necesse est quod effectus formalis potest esse a forma, non informante, sed terminante: atque ideo illos etiam pungit vis difficul­ tatis objectæ. Ad eam igitur respondetur negando majorem primi syllogismi, a qua totus discursus dependet. Ratio autem disparitatis est, quod effectus personalis unico tantum modo est communicabilis, nempe a personalitate, sive subsistentia unita per modum termini. Sed efiectus formalis po­ test communicari duobus modis, nempe vel a forma unita per modum formæ, vel a forma unita per modum termini. Idque satis evincunt instantiæ immediate propositæ : quibus addendum est, quod huma­ nitatem existere est quidam efiectus for­ malis ; et tamen in Christo est a forma non informante, sed terminante, nempe a divina existentia unita per modum termini purissimi absque omni receptione, aut in­ formatione, ut explicuimus disputat. 8, dub. 3. Addi etiam potest exemplum es­ sentia* divinæ unitæ mentibus beatorum in ratione speciei intelligibilis; nam praes­ tat |ϊ I)JHP. XII, DUB. IV. tatolloctuni formalem determinandi et complendi principium intellectivum ud actualem visionem Dei in se ipso : et tamen pnedictus effectus formalis non est a tali forma ut recepta, aut informante, sed præcise ut terminante, aut determinante absque informatione. Quæ satis declarant effec­ tum formalem non alligari ad unum de­ terminatum modum communicationis ex parte formæ , videlicet per informatio­ nem : sed posse vel sic præslari, vel per solam terminationem, ubi forma est actus purus. Firmator Quæ doctrina magis confirmari potest solalîo. ad hominem contra Adversarios, qui licet negent naturam divinam fuisse formalem rationem sanctificandi humanitatem Chris­ ti; concedunt tamen, quod illam sanctifi­ caverit radicaliter. Etenim sicut ad sanetilicandum formaliterrequirilur unio formæ, sic etiam requiritur ad sanctificandum ra­ dicaliter. Non enim sanctificatio radicalis est pure affectiva, aut extrinseca : alias Deus infundens gratiam, aut communicans personalitatem Verbi diceretur sanctificare radicaliter : quod est absurdum. Sed præ­ dicta sanctificatio est intrinseca, licet radicalis, et mediata, fundatque intrinsece rationem formalem, et immediatam sancti­ ficandi : eo proportionali plané modo, quo anima rationalis dicitur constituere intel­ lectivum quatenus est ratio potentiarum proximarum. Requiritur itaque ad sanc­ tificationem substantialem humanitatis Chrisli, quod ei divina natura fuerit unita inlrinsese : sicut requiritur unio intrinseca animæ ad corpus, ut constituat intellecti­ vum radicale. Certum autem est, quod na­ tura divina non fuerit unita humanitati per modum formæ informantis, ut ipsi Adver­ sarii supponunt. Restat igitur, quod fuerit unita per modum formæ præcise terminan­ tis per modum actus puri absque informa­ tione : et consequenter, quod hic unio­ nis modus sufficiat ad salvandum effectum formalem. Unde eadem ratione, qua ipsi dicunt naturam divinam sanctificasse radi­ caliter humanitatem ; eadem, atque majori affirmamus, quod fuerit ratio formalis præstandi sanctificationis effectum; quin huic muneri obsit, quod non fuerit forma informans, ut intendebat objectio. Eadem conclusio alio fundamento corroboratur. 54. Deinde potest assertio nostra sua­ Alia ­ deri alia ratione, quæ quasi a priori osten­ assertio nis dat radicem, ut natura divina secundum ratio. specialem sui conceptum debuerit esse principium quo, sive ratio formalis sancti­ ficandi Christi humanitatem, et ut prædic­ tum munus non potuerit convenire perso­ nalitati Verbi, vel attributis, aut prædicatis a natura Dei virtualiter distinctis. Est au­ tem hujusmodi : principium quo formaliter sanctificans tribuit per se primo jus ad beatitudinem : sed nec personalitas Verbi, nec alia prædicata virtualiter distincta a natura divina tribuunt per se primo jus ad beatitudinem ; bene autem natura Dei : ergo hæc sola fuit principium quo sanctifi­ cans formaliter humanitatem ; secus autem personalitas Verbi, et alia prædicata a na­ tura distincta. Consequentia patet ex præmissis. Majorem autem concedunt Adver­ sarii, et optimo quidem jure : quia licet sanctitas formalis præstet alium effectum primarium pertinentem ad esse, quatenus ipsius susceptivum perficitur in se ipso, et constituitur in ordine divino ; nihilominus prædictus effectus recte explicatur quoad nos per jus, sive exigentiam beatitudinis, quæ est ultimus finis : tum quia hic correspondet principio : tum quia esse operativum consequitur ad esse entitativum, et illi commcnsuratur. Unde videmus, quod licet gratia habitualis (quæ in omnium sententia est forma accidentaliter sanctifi­ cans), per se primo communicet effectum in ordine ad esse, constituens ipsum con­ sors, particepsque divinæ naturæ ; nihilo­ minus ejus ratio in munere formæ sancti­ ficantis communiter, et bene declaratur per hoc, quod sit forma tribuens inter om­ nes per se primo jus ad ætemam beatitu­ dinem. Est enim hoc munus nobis notius, et priori apprime respondens, nam qualecumquo unumquodque est in semetipso, talem sibi exigit, atque vendicat finem. Unde loquendo de sanctitate substantiali cum analogia ad accidentalem, merito dicemus illud fuisse principium quo sanc­ tificandi formaliter humanitatem , quod primo, et per se comparative ad alia prædicata fundavit jus ad æternam beatitudi­ nem. Minor autem, in qua est difficultas, os- w ** ■ ■ ·■ 372 DE INCARNATIONE. tenditur : nam illud inter alia fundat per se primo jus ad beatitudinem, cui per se primo convenit illam respicere : sed hoc est natura, non autem personalitas, vel aliud prædicatum a natura diversum : ergo sola natura fuit, quæ per se primo inter omnia fundavit jus ad æternam beatitudi­ nem. Major hujus secundi syllogismi li­ quet : quoniam jus ad beatitudinem non est aliud, quam ejus exigentia, sive con­ dignitas ad ipsam : sed illud, quod illam per se primo respicit, est quod per se primo eam exigit, ct habet condignitatem ad ipsam : ergo illud per se primo fundat jus ad beatitudinem cui per se primo con­ venit illam respicere. Idque facile declarari potest exemplo proxime allato gratiæ habi­ tualis, in qua reperimus omnes prædictas conditiones. Minor autem probatur : tum quia cum beatitudo consistat in operatione, debet per se primo respici a primo princi­ pio quo intrinseco operandi : sed hujus­ modi principium est sola natura iunde sic diffiniri solet), non autem personalitas, nec aliud attributum a natura distinctum : ergo soli naturæ convenit per se primo respicere beatitudinem. Tum etiam, quia persona non est beatificabilis nisi ratione naturæ ut principii quo constituentis per­ sonam in ratione principii quod per modum formæ : ergo sola natura est, cui per se primo convenit respicere beatitudinem. Tum denique, nam quod persona respiciat hunc, aut illum finem convenit sibi ratione naturæ : unde secundum diversitatem na­ turarum est diversitas finium : sed beati­ tudo habet rationem finis : ergo quod per­ sona respiciat beatitudinem babet a natura sicut a principio quo, cui per se primo convenit ille respectus, exigentia, et jus. Manifes­ 55. Declaratur hoc amplius : quoniam tantur lationis ultimus finis objectivus non est consevires. quibilis nisi mediante aliqua operatione : ergo ut aliquid exigat ultimum finem objectivum, atque ideo sanctificet formaliter, debet radicare ipsam consecutionem, sive operationem : constat autem nec personalitatem, nec aliud attributum dis­ tinctum a natura esse radicem, et prin­ cipium quo operandi : ergo sola natura respicit per se primo ultimum finem ob­ jectivum, et consequenter ipsa sola est, quæ formaliter sanctificat ut quo, sive per modum rationis formalis. Videantur N. Com- N. Complui, abbrev. in lib. de generat. pul' disputat, là, quæslione G, § 1, ubi recte declarant, quod licet personalitas se habeat non ut mera conditio, sed per se in ordino ad operandum ; nihilominus non so habet ut principium quo, sed ut illud terminans, et ut complens princi­ pium quod. Explicatur ulterius : quia personalitas Decla­ rantur humanitati unita eo modo illi præslat jmphw. jus, sive condignitatem ad æternam bea· titudinem ohjectivam, quo in se habet prædictum jus sive condignitatem : sed personalitas non habet jus, aut condignitatem ad æternam beatitudinem objecti­ vant per se, et ratione sui ; bene autem ratione naturæ divinæ sibi identificate, et in se imbibitæ : ergo non præslat hu­ manitati jus, et condignitatem ad bea­ titudinem ohjectivam per se, et ratione sui; sed ratione naturæ divinæ : et con­ sequenter non sanctificat formaliter hu­ manitatem ratione sui, sed ratione divinæ naturæ, quam propter identificationem cum ea communicat. Hæc secunda consequen­ tia patet ex prima : quia omnis formaliter sanctus, qua talis habet jus, et condigni­ tatem ad beatitudinem, ut in sanctitate accidentali satis liquet : ergo ab eadem ratione formali habet jus, et condignita­ tem ad beatitudinem, a qua habet esse sanctum : ergo si humanitas Christi habet jus, etcondignitatem ad beatitudinem non a personalitate divina, sed a divina na­ tura ; sequitur, quod hæc, et non illa, fuerit ratio formalis sanctificandi huma­ nitatem. Prima vero consequentia legi­ time infertur ex præmissis, quarum sola minor potest habere difficultatem, et sua­ detur in hunc modum : quoniam beatitudo objectiva consistit primario in essentia di­ vina unita, et possessa per intellectum : sed personalitas divina (licet admitteretur, quod ex sua propria linea diceret per­ fectionem) per se, et ratione sui non est æqualis dignitati propriæ divinæ essentiæ; sed longe inferior : ergo per se, et ratione sui non habet condignitatem ad prædictam beatitudinem ohjectivam : prædictam au­ tem æqualitatem, sive commensurationem, aut potius omnimodam adæquationem ha­ bet natura divina; cum sit indivisibiliter ipsa Dei essentia : ergo condignitas, sive jus, quæ persona divina habet ad beati­ tudinem ohjectivam, convenit ipsi ratione divinæ naturæ, quam sibi identifient, et transcendental iter imbibit. Ad hæc : eadem est forma constituens Codfsanctum in ordine essendi, et in ordine tui». operandi, sive in genere entium, et in genere DISP, XII, DUB. IV Objec­ tio. genere oporativorum, ut inductive potest a paritato ostendi tain in naturalibus, quam in sanctitate accidentali per gratiam habitualem : operari enim sequitur ad esso natura?, ut vulgare est apud Theo­ logos ; quare idem debet osse forma, sive principium quo præstans utrumque; licet prius se explicet in constituendo quoad esse, quam in constituendo quoad operari. Ea vero, quæ hactenus expendimus, satis manifestant, quod personalitas divina nec ad intra, nec ad extra sit forma, sive principium quo in ordine ad operandum : sed hanc rationem soli naturæ competere, quæ, ut iidem Philosophi docent, est pri­ mum principium quo operandi. Ergo pa­ riter non personalitas, sed divina natura tam ad intra, quam ad extra est forma, sive principium quo constituens in esse absolute, atque ideo constituens simpli­ citer sanctum. Quod motivum simili ra­ tione excludit omnia, et singula attributa a munere rationis formalis sanctificandi : quoniam licet eorum aliqua sint princi­ pium quo proximum operandi; nullum tamen eorum est principium quo univer­ sale in omni linea ; sed unumquodque illorum determinatur ad lineam particu­ larem, utputa intellectivam, aut volitivam. Unde nullum eorum potest esse principium universale ad sanctificationem totius suppositi, sicut ad rationem formæ sanctificantis desideratur. Sed praedictus of- ι ficium soli naturæ reservatur, quæ ct suppositum constituit per modum prin­ cipii quo, et eadem ratione est principium generale quo omnium operationum illius. 56. Sed objicies fundamentum a nobis propositum vel nihil convincere, vel ex­ cessive probare : quoniam si natura di­ vina præstaret humanitati Christi aliquod jus ad beatitudinem, illud utique præs­ taret ad beatitudinem increatam tam objectivam, quam formalem : consequens est impossibile : ergo prædicta natura nullum humanitati confert jus ad beati­ tudinem : nec ab hac parte habet, quod requiritur ad rationem principii quo, sive formæ sanctificantis. Utraque consequen­ tia patet tam ex præmissis, quam ex tradita a nobis doctrina. Sequela autem probatur : quoniam natura divina solum | respicit beatitudinem increatam, per quam præcise beatur : ergo si quod jus præstat, est in ordine ad beatitudinem increatam. Præsertim quia jus ad beatitudinem ex­ plicatur per operationes, quas natura ra- 373 I dicat, et quibus in beatitudinem tendit, aut beatificatur : sed natura divina non radicat alias operationes, quam increatas : ergo si aliquod jus in beatitudinem im­ portat, est ad beatitudinem increatam. Falsitas vero consequentis est manifesta : quia humanitas Christi, sicut et omnis alia creatura, est incapax beatitudinis for­ malis increatæ : nequit enim vivere, et intelligere per increatam operationem, et a se non procedentem, ut suo loco di! cemus agentes de scientia Christi : ergo impossibile est, quod natura divina com­ municaverit humanitati Christi jus ad beatitudinem increatam. Respondetur negando sequelam quan- Disscivitum ad beatitudinem formalem increatam : ltjr’ nam quod natura divina in proprio suppo­ sito respiciat beatitudinem increatam tam objectivam , quam formalem , oritur ex summa proportione, et identificatione ex parte principii, et termini. Hujusmodi au­ tem proportionem non importat ad extra communicata : quia natura creata non ha­ bet capacitatem, ut beatificetur formaliter increata beatitudine. Unde satis est quod natura divina ad extra communicata fundet jus ad beatitudinem formalem creatam, cujus tantum humanitas capax est. Potestque id declarari exemplo ejusdem essentiæ divinæ consideratæ in ratione speciei intelligibilis : nam applicata suo quasi susceptivo primario, nempe intellectui divino, parit intellectionem increatam, et infini­ tam, sed applicata suo quasi susceptivo secundario, videlicet intellectui creato, non concurrit ad intellectionem infinitam, et increatam, sed creatam, et finitam : quia nimirum intellectus creatus hujus tantum capax est, et non alterius. Sequelæ autem probatio diluitur ex doctrina immediate tradita : quia licet natura Dei solum bea­ tificetur in se ipsa per operationem increa­ tam ; potest tamen unita extraneo, et se­ cundario susceptivo tribuere ipsi jus ad beatitudinem, cujus ipsum sit capax : et hæc non est beatitudo increata, sed creata, sive operatio ab homine elicita. Sicut in exemplo proxime proposito essentia divina unita in ratione speciei movet ad intellec­ tionem, cujus capax fuerit intellectus tali speciei unitus. Id vero quod in eadem pro­ batione additur, non magis urget : nam natura divina radicat quidem physice in proprio susceptivo solas operationes in­ creatas : sed in alio creato, et secundario potest radicare, saltem moraliter, opera- I j ■ DE INCARNAΠΟΝΕ, tionos creatas eidem susceptho proportionatas ; habetque ab hac parte, ut possit naturam extraneam, cui conjungitur, sanc­ tificare per modum rationis formalis : sicut proportionabiliter determinat in ratione speciei, et per modum formæ intelligibilis, intellectum creatum ad creatam operationem. Et nota prædictam objectionem, si quam vim habet eodem modo urgere Adversarios asserentes rationem formalem sanctiiicandi humanitatem Christi fuisse persona­ litatem Verbi secundum sibi propria : quoniam quæcumque assignetur forma sanctificans, debuit præstare jus ad beatitndinem formalem : et si forma sanctifi­ cans sit increata (sive dicatur natura, sive personalitas), non videtur exigere aliam beatitudinem, quam increatam, et suæ conditioni respondentem. Unde difficultas ab omnibus dilui debet. Sed diluitur facile juxta prædicta : quia sanctitas increata soIum exigit, et radicat beatitudinem formalem increatam in proprio, et primario susceptivo ; non autem in susceptive secundario, et extraneo, cujusmodi est creata natura, cui illa sanctitas applicatur. §111. Emergenti difficultati occurritur, el simul explicatur, an sanctificatio substantialis humanitatis Chrisli fuerit physica vel moralis. 57. Motiva a nobis proposita id ad mi­ nus, persuadent, quod natura divina sit, quantum est de se, forma sanctiticans, et potens in eodem sensu sanctificare subs­ tantialiter humanitatem per modum ratio­ nis formalis. Unde neminem dubitare censemus, quod si uniretur immediate humanitati eo proportionali modo, quo personalitas Verbi unitur, illam sanctifica­ ret formaliter : ct casum esse possibilem constat ex dictis disp. 8, dub. 4. Sed de facto natura divina non sic communicata fuit, sed solum mediante Verbi persona ut ratione immediata terminandi, ac perso­ nandi Christi humanitatem, ut in eadem disp. ostensum est dub. 2. Et in hoc offenΛoversi ■ dunt Adversarii, idque urgent, quod cum riorum chj7db. natura divina non fuerit de facto immediate communicata humanitati, illam non po­ tuerit immediate perficere, ac sanctificare. Si autem non potuit immediate sanctificare, nec potuit sanctificare formaliter, sive per I 1 | ; ; ! [ j i i ' i modum rationis formalis : quia forma non alitor præstat suum formalem effectum, quam se immediato communicando sub­ jecto. ■ Sed hunc scrupulum superatum majori ex parte reliquimus num. 52. Addendum “(E) tamen est, quod licet personalitas Verbi e-u fuerit immediata ratio, quæ humanitati communicata est per modum termini 1er- do­ minantis, et personantis naturam humanam : nihilominus divina natura fuit unica, tire et immediata ratio humanitati communi­ Ur. cata in ratione formæ sanctificantis : quia licet personalitas mediaverit ut terminans, et applican non tamen mediavit per modum formæ sanctificantis ; cum talis forma non fuerit, ut ostensum est dub. præced. Pro cujus majori in tel ligent ia recolenda sunt, quæ diximus disp. 8, num. 47, ubi observavimus, quod dupliciter potest dici aliquid uniri alteri mediate, aut mediante alio : primo omnino materialiter quando videlicet sistit omnino in medio, et non pertingit ad extremum, cui mediate uniri dicitur, nec ipsi communicat suum effec­ tum formalem : quo pacto intellectus dici­ tur uniri mediate corpori : nam ita unitur mediante anima, quod in illa adæquate sis­ tit, nec corpus constituit intellectivum. Et profecto si divina natura hac præcise ra­ tione unita fuisset humanæ, non sanctificasset illam formaliter : sed sisteret in persona Verbi, cui alias humanitas esset unita. In quo sensu difficultas objecta scrupulus non foret, sed urgens pro contra­ ria sententia motivum. Secundo modo di­ citur aliquid alteri uniri mediate formaliter, nempe quando non sistit in medio, aut ratione uniendi, sed eis suppositis pertintingit ad extremum, cui uniri dicitur, et illi communicat suum effectum formalem : qua ratione existentia animæ dicitur uniri materiæ mediate : quia licet anima sit me­ dium, et ratio, ut ejus existentia materiæ communicetur ; nihilominus his præsuppositis existentia animæ ad materiam usque extenditur, et illam reddit formaliter existeutem. Et hac ratione dicimus, quod divina natura unita fuerit humanitati Chris­ ti, mediante Verbi persona, in ratione for­ mæ sanctificantis : quia licet prædicta na­ tura hoc munus non obierit, nisi mediante Verbi persona, quæ immediate terminavit humanitatem, et ei applicuit divinam na­ turam; tamen supposita de facto hujus­ modi terminatione, et applicatione, natura divina se humanitati communicavit per modum DISP. XII, DUR. IV. modum formæ Bunctlficaniis, et eam se­ cundum hujusmodi rationem perficiendo, el deificando. Licet onim persona mcdiaverit per modum terminationis, et applica­ tionis, et hac ratione, fuerit sanctificans quod juxta dicta dub. 1, nihilominus non mediavit per modum formæ sanctificantis, et principii quo, ut in præsenti statuimus. Undo liquet posset dici in diverso sensu, quod divina natura fuerit unita humanæ na­ turæ mediate, et immediate : mediale qui­ dem, quia revera intervenit persona, quæ fuit ratio trahendi, et applicandi naturam divinam ad humanitatem : immediate vero, quia hac determinatione, et applicatione suppositis, natura divina per se, ct ratione sui se communicavit humanitati in ratione formæ sanctificantis, personalitate Verbi se habente in ordine ad prædictum sancti­ ficationis effectum per modum solius ap­ plicationis; cum ex se, sive ex propriis non habeat vim sanctificandi, ut ostendi­ mus dub. procedenti. toùra- Estque ad id explicandum aptissimum aempio. exemplum, quod desumitur ex dictis disp. 8, dub. 3, ubi statuimus, quod humanitas Christi existit unice, et adæquate per exis­ tentiam increatam, sive, et in idem redit, quod existentia increata fuit ratio formalis constituendi humanitatem Christi existentem. Nam existentia increata est prodicatum absolutum, et de linea naturæ, quinimo ipsa natura divina, ut ostendimus disp. cit. dub. 1, § 7. Unde cum ratio immediata terminandi, et suppositandi, humanitatem non fuerit absoluta, et de se communis, sed relativa, personalis, ct omnino propria Verbi juxta dicta in eadem disp. dub. 2 fit, quod existentia divina non fuerit humanitati communi­ cata nisi mediate, sive mediante Verbi persona. Si autem non fuit immediate communicata, quomodo potuit immediate constituere humanitatem existentem ? Et si immediate existentem non constituit; quo­ modo potuit esse ratio formalis prostandi talem effectum ? Ad quod tamen responde­ tur prædictam existentiam fuisse commu­ nicatam mediate, et immediate juxta dis­ tinctionem, et sensum supra promissa : mediate, quia ut uniretur, et applicaretur, intervenit de facto Verbi personalitas ter­ minans humanitatem, et ei applicans ut quod divinam existentiam : immediate, au­ tem, quia his præsuppositis prodicta exis­ tentia se immediate communicavit sub munere rationis formalis existendi. Quam- 1 ! i ' ! 37 ■> vis enim personalitas fuerit medium per modurn applicationis, non tamen per modum formæ in ordine ad prodictum efiectum : unde non impedivit, quod divinaexistententia se immediate communicaverit per modum rationis formalis in ordine ad il­ lum. Idem itaque dicendum est ad objec­ tam difficultatem circa modum, quo divina natura se communicavit in ratione formæ sanctificantis, ut facile consideranti cons­ tabit. 58. Cæterum ex resolutione hujus diffi- An præcultalis, quæ levior srat, alia surgit magis ardua, in qua divisos ceperimus non solum caiio nostræ assertionis Auctores, sed adverro etiam patronos : scilicet utrum sanctificatio mollis, substantialis humanitatis fuerit tantum mo­ ralis, an autem physica? Nam quæ pro assertione hactenus expendimus, ex parte probare videntur, quod prodicta sanctifi­ catio fuerit physica ; siquidem natura divina potuit secundum aliquam rationem communicari immediate physice humani­ tati, ut num. præced. explicuimus : ex alia vero parte videtur, quod fuerit præcise moralis ; cum natura divina non potuerit induere physice in humanitatis operatio­ nes, ut non obscure constat ex dictis § præced. Igitur ad prodictam difficultatem res- opicio pondent Suarez disp. 53, sect. 3. Vazquez 3^ur®’ens disputatio 41, cap. 4. Arauxo.in hoc arti- moralem culo dub. 2, § Tum quia sanctum, el gratum. Kellisonus articulo 1, conci. 1. Godoi Vazquez, disputat. 21, g 10, numer. 243, et alii naturam divinam solum moraliter sancti- nus. ficasse Christi humanitatem. Ex quibus Godoi· Vazquez, et Suarez solum videntur admit­ tere sanctificationem moralem per determi­ nationem extrinsecam humanitatis, sive per respectum istius ad naturam divinam sicut ad formam extrinsece denominantem. Sed rem melius explicat Godoi observando denominationem moralem aliquando pro­ venire a forma nullo modo physice intrin­ seca subjecto : aliquando autem fundari in unione intrinseca saltem mediata prædictæ formæ. Et hujus posterioris generis affir­ mat esse sanctificationem, et denominatio­ nem, de qua agimus : quoniam natura unitur mediato physice humanitati, et hoc modo unita fundat denominationem sanc­ tificantis moraliter ut satis constat ex fun­ damentis nostro assertionis : innititur enim talis denominatio prædictæ unioni physicae, licet mediatæ : nam ea supposita præstat natura divina moraliter eos effectus, DE INCARNATIONE· quos præstare!. si vore fuisset forma phvsica humanitatis. Undo non dicitur sancti­ tas moralis, quia forma moralis sit, et nou entitas physica : sed quia eum entitas physica sit, non communicatur physico immediate, nec physice actuat, sed solum moraliter in ordine ad æstimationem pru­ dentem. Mo.’iId autem, in quo prædicli Auctores con­ vum. veniunt, urgenter probant ex eo, quod do ratione formæ sanctificantis est esse radi­ cem operationum, quibus perducimur ad vitam atomam, ut in gratia habituali acci­ dentaliter sanctificante facile constat, quæ propterea dicitur semen gloriæ : sed natura divina communicata humanitati, mediante persona Verbi, non est radix physica ope­ rationum conducentia ad vitam æternam, nec ipsius visionis, in quo formalis beati· tudo consistit : ergo non potuit sanctificare physice humanitatem, sed solum moraliter : et consequenter humanitatem Christi esse substantialiter sanctam non est effectus for­ malis physicus, sed præcise moralis. Qui dicendi modns est valde frequens inter Ju­ niores. SewtenSed illum acriter refellunt alii Theologi, ua asserens Nazarius controv. 1, num. 5. Joann, a f Thom. disputat. 8. articulo 1, § Sed ptiysi"cam. hæc philosophia, Lorea disputat. 36, numer. Nara- 9. Labat disputat, ô, dub. I, et alii. Ex Joaon’. a quibus Lorea affirmat sanctificationem mos.Thom. raleminauditam esse Theologis, necintelli Ut”.’ gb aut explicari posse. Et Joan, a S. Thom. pronuntiat contrariam Vazquii philoso­ phiam a Theologia ablegandam esse. Tuen­ tur autem frequentius hunc dicendi mo­ dum, qui docent personam Verbi ratione sui, et per propria· sanctificasse humanita­ tem : nam cum dicant prædictam persona­ litatem pro suo explicito fuisse humanitatis sanctitatem, et certum sit talem personali­ tatem fuisse immediate, et physice huma­ nitati unitam, satis consequenter videntur asserere, quod humanitatis fuerit physice sanctificata per illam. Sed nec admodum fir­ ma, et legitima illatio ista nobis probatur : quoniam licet personalitas communicata physice fuerit, non tamen per modum for­ mæ informantis, sed solum per modum termini terminantis : unde oritur, quo talis personalitas non fuerit radix physica opera­ tionum in humanitate Christi : quæ profecto munia necessaria apparent ad veram ratio­ nem formæphysice sanctificantis ; et ut effec­ tus formalis sanctificationis physicus sit. Aliunde vero ex defensoribus nostræ as­ sertionis aliqui huic dicendi modo subscri­ bunt : unde nequeunt suam resolutionem illi principio alligare, quod personalitas fuerit per se ratio formalis sanctificandi humanitatem. Quocirca generalius pro isto dicendi modo fundamentum est gratiam Fuisirunionis perfectius sanctificare, quam gratia habitualis sanctificet, siquidem sanctificat per modum principii, et formæ ordinis superioris, continentis eminenter omnem perfectionem gratiæ habitualis : hæc autem sanctificat physice, et non præcise morali­ ter : idem itaque de illa dicendum est. 59. Uterque hic dicendi modus est satis A tibi probabilis : undo immerito hujus ultimi opinio· nes patroni percellunt primum; cum sanctifi­ jaiis catio moralis facile exponi possit exemplo probiti Its. dignificationis moralis, quam operationes Christi participant ex conjunctione ad per­ sonam Verbi, ut tradunt communiter Theo­ logi, ct fuse explicuimus disp. 1, dub. 6, per totum, ct specialiter § 4. Si enim præ­ dicta opera ex conjunctione ad Verbum, quæ physice loquendo est magis mediata, mutuantur infiniti valoris moralis digni­ tatem, quæ est velut sanctificatio propria operationum : cur non humanitas ex unione ad Verbum, quæ physice loquendo est immediatior, et intimior, non participabit infinitam dignitatem moralem, quæ sit propria sanctificatio naturæ?Unde quidquid sit de sanctificatione physica, non dubita­ mus, quod humanitas per conjunctionem ad personam, et naturam Dei sanctificata fue­ rit moraliter. Quocirca licet hic posterior Nola, dicendi modus admitteretur, non propterea relinquendus esse prior in eo, quod asserit naturam divinam sanctificasse moraliter Christi humanitatem : nec etiam prædicti sanctificationis modi sunt incompossibiles, aut habent inter se repugnantiam. Sed ideo si verus foret posterior dicendi modus, re­ linquendus esset prior : quia negat, quod humanitatis sanctificatio per gratiam unio­ nis fuerit physica, adstruens præcise sancficationem moralem. Et in hoc stat cardo præsentis difficultatis, quam possemus indecisam relinquere offerendo lectori prædictos dicendi modos ipsius judicio probandos: nam quem maluerit, eligat; tueri poterii inoffenso pede omnes assertiones in hac disputatione a nobis propositas : solum enim statuimus unionis gratiam sanctificasse humanitatem Christi substantialiter; et ra­ tionem formalem prædictæ sanctificationis non fuisse modum unionis, nec personali­ tatem Verbi secundum sibi propria, sed solam DISP. XII, DUB. IV. solam naturam divinam. Tlæc autem omnia salvari, et defendi possunt abstrahendo a modo sanctificationis, quod fuerit physicus, vel moralis. Propo­ Quia tamen istam semel attigimus; nitur propria expedit, ne illam indecisam omnino relinSCiJk’ib buamus, sed proprium circa illam revele­ lia. mus judicium. Quod neutram partem in illo oppositionis extremo amplectitur; sed utramque magis admittit, et revocat ad concordiam. Pro cujus intelligentia obser­ vandum est, quod forma sanctificans (sive substantialis, sive accidentalis) non præstat unicum præcise effectum, sed plures : prius enim perficit suum subjectum, aut susceptivum in se ipso, constituendo illud in ali­ quo esse superiori : insuper ex hoc ipso reddit illud objectum congruum divinæ dilectionis : deinde illud ordinat ad excel­ lentiorem finem prædicto esse correspondentem, ut § præced. explicuimus : præterea confert jus ad prædictum finem consequendum : et tandem (ut alios effectus omittamus), radicat principia operative, et operationes, quibus subjectum promovetur, ac perducitur ad talis finis assecutionem. Quæ omnia facile constant in gratia habi­ tuali, quæ apud omnes est forma acciden­ taliter non sanctificans : et inde attentio elevari potest ad contemplandum effectus gratiæ unionis, quæ sanctificat substantia· liter. Prior Hoc itaque supposito, recognoscimus plu­ res sanctitatis effectus non potuisse com­ municari a natura divina physice, sed præcise moraliter; quæ proinde in ordine ad tales effectus dicenda est non physice, sed moraliter tantum sanctificasse, ut pri­ mus ex relatis dicendi modus tuetur. Nam ut alios omittamus, natura divina humani­ tati conjuncta non fuit radix physica virtu­ tum, et operationum in prædicta humani­ tate : quoniam ut aliqua forma uniatur per modum prædictæ radicis, debet uniri per modum formæ physice informantis, et constituentis subjectum in actu primo ad ope.andum : repugnat autem naturam di­ vinam prædicto modo uniri; cum in eo necessario includatur imperfectio partis, et subordinatio ad principium quod : unde fieri non potuit, quod natura divina præ­ dictum effectum physice communicaverit. Sicut enim insinuatum motivum probat, quod natura divina non potest uniri per modum luminis gloriæ, aut gerere vices, i et supplere pro charitate, ut fuse ostendi­ mus tract. 2, disp. 4, dub. 5, et tract. 14, j a < disp. 5, dub. 3, et tract. 19, disp. 4, dub. 1; sic etiam evincit, quod non potuerit uniri per modum radicis physicæ virtutum, at­ que operationum. In prædicto itaque effectu non se habuit natura divina per modum formæ sanctificantis physice : quomodo in nobis se habet gratia habitualis. Sed solum comparatur tanquam forma sanctificans mo­ raliter; quatenus humanitati ut conjunctæ naturæ divinæ debitum ex decentia fuit, quod tribuerentur gratia, et virtutes ad supernaturaliter operandum. Quod magis firmabitur ex dicendis disp, sequenti dub. 2, ubi ostendemus, quod gratia, et virtutes animæ Christi non fluxerunt a gratia unio­ nis per dimanationem physicam. Et hæc etiam evertunt sanctificationem physicam in ordine ad prædictum effectum ratione personalitatis divinæ : quia huic sicut et divinæ naturæ repugnat uniri per modum I formæ, et principii quo ad operandum, aut physice radicandum virtutes. Unde quan­ tum ad hunc effectum recedimus a secundo dicendi modo, et priori subscribimus. 60. Cæterum in ordine ad quosdam alios Alii effectus, et præsertim in ordine ad consti­ pars. tuendum humanitatem objectum congruum divinæ dilectionis, censemus humanitatem sanctificatam physice fuisse per unionem ad divinam naturam, et hanc fuisse for­ mam physice sanctificantem. In quo sensu veriorem judicamus secundam sententiam, quæ est frequentior inter Thomistas. Et Faudaprobatur primo : quia persona Verbi sane- ®entQm· tificat ut quod physice humanitatem : ergo natura divina sanctificat ut quo physice prædictam humanitatem. Antecedens os­ tenditur : quia illud sanctificat ut quod physice humanitatem, quod est sanctum physice ut quod, et unitur humanitati physice ut quod : ubi enim principium sanctificandi, et ejus unio physica sunt; opus est, quod effectum physicum commu­ nicent : sed persona Verbi est in se sancta physice ut quod, et aliunde unitur huma­ nitati physice ut quod : quippe unio hypos­ tatica physica est : ergo persona Verbi sanctificat ut quod physice humanitatem. Consequentia vero suadetur : quia impos­ sibile est dari principium quod physice sanctificans absque aliquo principio quo, sive ratione formali præstandi talem effec­ tum : ergo si Verbum sanctificat physice humanitatem ut principium quod, debet id præstare per aliquod principium quo, sive rationem formalem : sed hujusmodi non est aliud, quam natura divina, ut constat IS & !I ·» 1$ I tg h· 378 >· rî DE INCARNATIONE. ex dictis in hoc dub. et precedent! : ergo f divina natura humanitati unita iilam sanc­ tificabit physice per modum principii quo, Robora- et rationis formali Et confirmatur icr. occurrendo tacitæ objectioni, atque ever­ tendo oppositum fundamentum : nam ideo natura divina non sanctificaret ut quo phy­ sico humanitatem, quia illi non unitur per modum formæ informantis : sed hæc ratio est nulla : ergo, etc. Probatur minor : tum quia persona divina non unitur humanitati per modum formæ informantis : et ta­ men illam sanctificat physice ut quod ; cum quid physicum sit, et physice uniatur, ut proxime diximus : ergo licet natura divina non uniatur ut forma informans, potest sanctificare ut quo. Tum etiam quia ratio formæ physice, aut communicantis phy­ sice suos effectus, non alligatur determi­ nate ad solam informantem, sed participabilis est per formam informantem, et per formam terminantem : ergo ex eo, quod natura divinanon fuerit unita per modum formæ informantis; minime sequitur, quod non potuerit esse forma physice sanctifi­ cans. Sicut personalitas Verbi non physice informat humanitatem; et tamen illam physice terminat, et personat. Aliud Probatur secundo eadem resolutio : quia ractiYum. potissimus effectus formæ sanctificantis est constituero suum susceptivum in ordine divino, et communicare illi esse objectum congruum divinæ dilectionis simpliciter talis : sed natura divina hujusmodi effec­ tum humanitati physice contulit : ergo illam physice sanctilicavit. Major est certa, et consequentia legitima. Minor autem quoad primam partem ostenditur : quia hu­ manitas ut existens per existentiam divi­ nam constituitur in ordine divino, atque estons divinum parlicipialiter : sed huma­ nitas habuit physice existere in natura di­ vina tanquam a forma; siquidem in divinis non datur nisi unica existentia, eaque absoluta, et indistincta virtualiter a natura Dei ; et humanitas Christi non aliter habuit existere, quam per existentiam Dei, ut do­ cent communiter Thomistæ, et ex professo ostendimus supra disp. 8, dub. 3; ergo divina natura per se ipsam physice consti­ tuit humanitatem in ordino divino. Se.eunda etiam minoris pars suadetur : quia per id aliquid constituitur in esse objecti congrui divinæ dilectionis simpliciter talis, quod est terminus divinæ dilectionis sim­ pliciter, et per eandem communicaretur subjecto, aut susceptivo : sed existentia divina ut collata humanitati fuit terminus dilectionis simpliciter talis,' et physice est eidem humanitati communicata : ergo na­ tura divina sub conceptu existentiæ com­ municata constituit humanitatem objectum congruum divinæ dilectionis simpliciter ta­ lis. — Nec proderit dicere, quod natura Dei communicata sub conceptu existentiæ non communicatur sub conceptu naturæ, et forme; quod ad sanctificandum formaliter requiritur. Nam contra hoc est, quod ratio formalis sanctificandi substantialiter non debet esse forma sub conceptu formæ informantis, ac perinde nec sub conceptu naturæ radicantis physice operationes, ut supra diximus; sed est precise per modum formæ et nature terminantis : atqui na­ tura divina sub conceptu existentiæ (qui absque distinctione virtuali ad ipsam natu­ ram spectat), fuit forma physice terminans humanitutem. ut loco citato ostendimus : ergo natura divina illam physice sanctificavit. Et profecto ut natura formaliter sanctificet, opus non est naturam commu­ nicari formaliter sub conceptu naturæ; sed satis est, quod communicetur per modum termini : ergo pariter ut natura physice sanctificet, non requiritur, quod communi­ cetur physice sub conceptu naturæ; sed sufficit physice communicari per modum termini : natura autem divina fuit terminus communicatus humanitati, et illam physice actuans terminative, atque consti­ tuens formaliter existentem. 61. Confirmatur : quia si existentia di- Cor­ vina communicaretur nature creatæ, aut GJ11’· etiam personæ creatæ, nulla facta prævia communicatione subsistentiæ divinæ, quod esse possibile statuimus loco citato § 4, talis natura, aut persona creata esset ob­ jectum ita acceptum, et congruum divinæ dilectionis, ac natura, aut persona creata habens gratiam habitualem : sed natura, aut persona creata per gratiam habitua­ lem constituitur physice objectum con­ gruum divinæ dilectionis; et hac ratione physice sanctificatur per illam : ergo pari­ ter natura, aut persona creata physice exis­ tens per existentiam divinam constitueretur physice objectum congruum divinæ dilec­ tionis, et consequenter per eam physice sanctificaretur : ergo cum de facto huma­ nitas Christi fuerit physice existens per existentiam increatam ; sequitur quod ex vi illius constituta fuerit physice objectum divinæ dilectionis, et quod sit sancta physico per illam. Htec secunda conse­ quentia K r f DISP. XII, DUB. IV. quontia patot ox prima : quia existentia divina communicata do facto est immani­ tati Christi non minus intimo, ot proprie, quam in illa hypothec communicaretur : ergo si in praedicta hypothesi constitueret physice objectum congruum divinæ dilec­ tionis, et sanctificaret physice naturam, aut personam creatam; idem de facto dicen­ dum est, quod præstiterit in Christo. Prima vero consequentia legitime infertur ex prae­ missis. Ex quibus major supponitur in præsenti ex dictis loco citato. Minor autem, in qua poterat esse esse difficultas, osten­ ditur : quia existentia increata esset donum non minus perfectum, quam gratia habi­ tualis : sed quia hæc est donum ita per­ fectum, dicitur esse terminus dilectionis Dei simpliciter, et constituere objectum simpliciter congruum ad cam terminandam, et consequenter physice sanctificare sub­ jectum : ergo pariter existentia divina communicata naturæ, aut personæ creatæ hos efiectus simili ratione praestaret. Eo vel maxime, quod natura, aut persona creata terminata per existentiam divinam sanctificaretur infinite per illam, consti­ tueretur impeccabilis, et eliceret operatio­ nes meritorias valoris simpliciter infiniti. Qui omnes effectus intelligi non possunt absque aliqua forma sanctificante; quæ alia tunc non esset, quam existentia di­ vina. Et cum uniretur physice; eadem ra­ tione, hoc est, physice sanctificaret altiori ratione, quam gratia habitualis : cum hac tamen differentia, quod gratia sanctificaret physice per modum formæ physice infor­ mantis; sed existentia increata sanctifica­ ret physice per modum formæ physice terminantis : quæ differentia est acciden­ talis respectu formæ physice sanctificantis, quæ a praedictis modis praescindit. Ad hæc tWBr· . . : humanitati Christi attribuenda Biiio. est omnis in genere sanctificatio, quæ non repugnat, nec exposcit novum miraculum supra substantiam Incarnationis : sed quod natura divina sanctificaverit Christi huma­ nitatem non solum moralitcr, sed etiam physice ; minime repugnat, nec exposcit novum miraculum supra substantiam In­ carnationis : ergo humanitas Christi sanctificata est a divina natura non solum moraliter, sed etiam physice. Praesertim cum hoc sanctificationis genus conferat non solum ad majorem dignitatem humanitatis sanctificatæ; sed ad majorem etiam com­ mendationem naturæ divinæ sanctificantis. Cætera constant. Et minor non aptius sua­ 379 deri potest, quam occurrendo motivis, qui­ bus Adversarii probant illam sanctificatio­ nem fuisse praecise moralem. 62. Et primo loco occurrit gravior diffi­ Objec­ tiones cultas repraesentata num. 50, nam de ra­ contra tione formæ sanctificantis est radicare prop .{n 384 Vf» DE INCARNATIONE. trinæ : de quo plura dicemus agentes de scientia Christi. ObiceXec refert, si cum illo Juniore opponi>' nas : humanitas eo ipso, quod uniatur personæ divinæ petit sanctificari per sanc­ titatem increatam ; licet ah illa non red­ datur sancta per essentiam, sed per solam communicationem : ergo paritor petit beatificari per beatitudinem increatam, quamvis ab ea non reddatur beata per essentiam, sed per communicationem. Probatur consequentia : quia beatitudo formalis correspondet sanctitati, et illi Dispelli- debet commensurari. Non, inquam, hoc ter. refert, sed facile diruitur ex proxime dictis : quoniam beatitudo formalis est operatio vitalis, quæ proinde petit oriri a principio conjuncto : repugnat autem quod beatitudo increata oriatur ab huma­ nitate, quantumvis substantialiter, for­ maliter, physice sanctificetur per natu­ ram divinam : unde impossibile est, quod beatitudo increata sub hoc conceptu com­ municetur humanitati, iilamque formaliter beatificet, ut latius ostendemus loco ci­ tato. Sanctitas autem formalis non petit prodire a principio, quod sanctificat; sed potest illi ab extrinseco communicari : unde ex vi hujus non repugnat, quod humanitas sanctificetur per naturam di­ vinam communicatam sub 'munere sanc­ titatis. Aliunde nec id implicat ex aliis capitibus, ut supra ostendimus, et ex dicendis magis constabit. Unde absolute sanctificata fuit per prædictam naturam. Concesso itaque antecedenti, negamus consequentiam, cujus probatio non urget : quia beatitudo formalis correspondet sanc­ titati formali, quæ habet rationem naturæ, seu principii quo, radicaliter physice ope­ rative Licet autem natura divina sanctificaverit formaliter humanitatem ; non tamen per modum naturæ, aut principii quo physice operative, ut constat ex dictis dub. præcedenti : unde humanitas non debuit, nec potuit sanctificari per bea­ titudinem formalem increatam, sed per creatam, quæ correspondet gratiæ habi­ tuali sanctificanti per modum naturæ. Singu’a68. Sed ecce ex alio capite Junior alius cogità’tîo tantam fuisse censet dignificationem huHipaid®. inanitatis ex conjunctione ad naturam divinam, ut propterea asserat humanita­ tem Christi ex vi illius, et præcisis qui­ busvis operationibus visionis, et amoris, factam fuisse formaliter beatam ; sive, et in idem redit, consecutam esse formalem D , ♦·>? FL '· Λ * beatitudinem. Quod ut ostendat, prius probat Deum esse formaliter beatum per unionem identitatis cum essentia divina, antecedenter ad unionem per visionem, et amorem. Probat autem in hunc mo­ dum : quia beatitudo formalis non est aliud, quam possessio summi boni : sed Deus per unionem identitatis cum natura divina possidet summum bonum : ergo Deus per illam unionem est formaliter beatus antecedenter ad operationes. Hinc gradum faciens progredietur ad Christum : nam per unionem hypostaticam possedit naturam divinam perfectiori modo, quam possideatur a beatis : atque ideo ex vi prædictæ unionis est formaliter beatus longe excellentiori modo, quam illi. De actibus autem visionis et amoris Dei, qui fuerunt in Christo, dicit, quod non pertinuerunt ad essentiam illius beatitudinis formalis, sed ad ejus integritatem, sicut vulgo dici solet de pluribus actibus, qui vel comitantur, vel consequuntur bea­ titudinem formalem in puris hominibus. Ita Joannes de Ripalda torn. 2, de ente supernat. lib. 4, disp. 100, sect. 10, qui, ut inquit, rem hanc singulariter versavit non prævisam, nec decisam a Theologis recenti oribus. Verum enim vero Theologi merito illam Confsmaluerunt spernere, quam attingere; quia taler. u“f* tanquam certum supponunt beatitudinem formalem in operatione consistere, ut constat ex dictis tract. 9, disp. 1, num. 7, et 17 et 23. Qua doctrina supposita, opus non habuerunt descendere ad refellendam beatitudinem, quæ vel in identitate, vel in conjunctione ad divinam naturam con­ sisteret, atque omnem operationem præcederet. Et ne de singularitate, aut novi­ tate gloriemur, rem reperiet Auctor ille non solum attactam, sed in terminis pro­ positam, atque luculenter decisam a Theo­ logorum Principe D. Thoma, quæst. 29 D.Thcni. de Verit. art. 1 in corp, ubi hæc habet : Dicendum, quod necessc est ponere in Christo gratiam creatam. Cujus ratio ne­ cessitatis hinc sumi potest, quod animæ ad Deum duplex esse potest conjunctio. Una secundum esse in una persona, quæ sin­ gulariter ed animæ Christi. Alia secundum operationem, quæ est communis omnibus cognoscentibus, el amantibus Deum. Prima quidem conjunctio sine secunda ad bealiludinem non sufficit : quia nec ipse Deus beatus esset, si se non cognosceret, et ama­ ret. Aon enim in se ipso delectaretur, quod ad I ί 3οΰ DISP. XU, DUB. JV. ; ad beatitudinem requiritur. Ad hoc ergo, quad anima Chrisli sil beala prætcr unionem ipsius ad Verbum in persona, requiritur unio per operationem ul scilicet videat Deum per essentiam, et videndo [ruatur. Hoc au­ tem excedit potentiam naturalem cujuslibel creaturo; : soli autem Deo secundum na­ turam suam conveniens est. Oportet igitur supra naturam animæ Chrisli aliquid sibi addi, per quod ordinetur ad prxdiclam beatitudinem, et hoc dicimus gratiam. Unde nccesse est in anima Chrisli gratiam crea­ tam ponere. Hæc D. Thomas, in quibus statuit assertiones contradictorie opposi­ tas illius Auctoris doctrinæ. In qua sua­ denda non immorabimur : quia eidem operi incubuimus loco citat, dub. 1 et 2, Bsiio. ad quæ lectorem remittimus. Suadetur tamen breviter, tum quia possessio summi boni, aut naturæ divinæ per unionem hypostaticam, sive per conjunctionem in eodem increato supposito potest convenire rebus irrationabilibus, quinimo et inani­ matis, ut patet in sacro Christi cadavere, et ostendimus disp. 9, dub. 3 et disp. 3, dub. 3, § 1; constat autem creaturas ir­ rationales, et inanimitas non esse capa­ ces beatitudinis formalis : ergo conjunctio cum summo bono per unionem hyposta­ ticam non sufficit ad formalem beatitudi­ nem. Tum etiam quia de ratione beatitu­ dinis formalis est, quod beatus possideat summum bonum, non vero quod sum­ mum bonum possideat beatum : sed si bene attendamus ad extrema unionis hy­ postatic® , non humanitas possidet Ver­ bum; sed potius e converso Verbum pos­ sidet humanitatem, sicut et illam terminat, et sustentat : ergo prædicta unio minime sufficit, ut humanitas beatificetur forma­ liter. Tum denique quia beatitudo forma­ lis est id quo creatura intellectiva con­ jungitur suo ultimo fini modo sibi proprio : sed hæc Deus in unione hypostatica com­ paratur per modum ultimi finis; nec creatura illum attingit modo sibi proprio, qui in intellectione, et amore consistit : ergo creatura intellectiva per solam unio­ nem hypostaticam ad Deum non constitui­ tur formaliter beata. Et quod de creatura dicimus, idem proportionabiliter intelligendum est de Deo ut sibi per identitatem unito antecedenter ad omnem operatio­ nem : quia sic acceptus nec se attingit modo proprio ut bonum, nec se forma­ liter possidet. Et hinc satis constat ad oppositum fundamentum : quia non quæSalmanl. Curs, lheolog. torn. .17 V. I libet unio ad summum bonum est for­ malis ejus possessio in ratione ultimi fi­ nis , qualis ad formalem beatitudinem substantiæ intellectivæ desideratur. 69. Nec refert, si cum prædicto Juniore Très ­ opponas primo : facta comparatione inter objectio nes. hominem hypostatice Deum, non videntem, nec amantem Deum ; et hominem purum, qui Deum videat, et amet; profecto ille diceretur nobiliori modo habere deitatem, et possidere summum bonum, quam iste : sed in isto salvatur formalis beatitudo ob summi boni possessionem : ergo et in illo. Secundo Deus beatificat objective creatu­ ram, quia illi objective unitur : ergo bea­ tificabit ipsam formaliter, si ei formaliter uniatur : sed per unionem hypostaticam uni­ tur formaliter creaturæ ; siquidem illam intrinsece terminat : unde etiam habet, quod eam formaliter sanctificet ut in hac disp. ostendimus : ergo ipsam beatificat formaliter. Tertio : beatitudo formalis est, quæ opponitur omni miseriæ, et excludit I omne malum tam physicum, quam morale, atque exigit ex consequenti omne bonum : hujusmodi autem est divinitas substantiatialiter unita ; siquidem est summum bo­ num omni malo repugnans, et exigens saltem moraliter reliquas omnes perfectio­ nes sibi adjungi; ergo divinitas substantia­ liter alicui unita ipsum constituit formali­ ter beatum. Hæc inquam, nihil obsunt. Ad primum Diioimr enim respondetur, quod licet facta illa com- Pri,U3· paratione, homo Deus non videns Deum es­ set simpliciter melior, quam homo purus Deum videns, tamen non esset beatior : quia beatus absolute non esset; cum Deum in ratione ultimi finis non possideret, sed magis possideretur ab illo, ut supra diceba­ mus. Beatitudo enim formalis non consis­ tit in excessu perfectionis, sed in modo il­ lam habendi. Quod liquet exemplis, nam si comparemus gratiam habitualem cum vi­ sione beatifica, illa est simpliciter melior, et perfectior, quam hæc; ut ostendimus tr. 14, disp. 4, dub. 7, quo non obstante, beatitudo formalis non consistit in gratia habituali, sed in clara Dei visione, ut do­ cent communiter Theologi. Et sacrum Christi cadaver fuit quid melius, et per­ fectius, quam homo purus Deum videns : quippe quod erat hypostatice Deus : et ni­ hilominus sacrum Christi cadaver non fuit formaliter beatum, bene autem homo vi­ dens Deum. Quæ satis infringunt intentio­ nem Ripaldæ ct declarant, quod pro cons- -25 ·< J i T. 5 ’ F' •s · $ j ‘ J 1 386 DE ΙΝΟΛΚΝΛΤΙϋΝΕ. Thom. Lorca', et aliis. Qua' opinio potest suaderi omnibus argumentis, quibus pro­ bari solet rationem formalem sanctificandi humanitatem Christi osse Verbi personali­ tatem : sed eis occurrimus dub. praced. g 2. Potest etiam suaderi aliis argumentis, quæ probant sanctificationem humanitatis a natura divina non esso physicam, sed moralem. Verum ista non oppugnat di­ recto nostram assertionem, quæ præcise assignat rationem formalem præstandi præ­ dictum effectum, abstrahendo a modis Il­ lum communicandi. Et quatenus illam indirecte oppugnaro queant, dissoluta re­ linquuntur § 3. Undo non multa super­ sunt, quibus occurramus : suntquo ma­ jori ex parte communia, ut quæ non ita impugnant rationem formalem a nobis as­ signatam, sed magis sanctificationem subs­ tantialem ab omnibus assertam, quam hic ex dictis in i dub. supponimus. Sed ta­ men aliqua possunt opponi. Arguitur ergo primo auctoritate simul, 1 ir?cet ratione : nam D. Thom. in 3, dist, 13,^?“· quæst. 1, art. I, in corp, probat neces­ sarium esso ponerc gratiam habitualem in anima Chrisli, quia, inquit, cum sil per­ fectissima in esse spirituali ; oportet quod sil aliquid illam perficiens formaliter in esse illo. Deitas autem non esl formaliter, sed effective perficiens ipsam. Unde oportet aliain formam crealam in ipsa ponere, qua for­ maliter perficiatur : et hæc est gratia. Si au­ tem natura divina fuisset forma sanctificans substantialiter humanitatem, ipsam cons­ tituisset formaliter in esse spirituali; quod Refertur sententia noslræ assertioni expresse negat D. Thom. nec foret neces­ contraria. saria gratia habitualis ad prædictum effec­ tum; quod S. Doctor palam affirmat. Ergo 70. Opinionem nobis oppositam, asse­ rentem, quod natura divina per Verbi ex ejus sententia natura divina non fuit personalitatem applicata non fuerit ratio principium quo, nec ratio formalis sancti­ formalis sanctificandi substantialiter hu­ ficandi substantialiter animam. Idque ma­ manitatem docent nonnulli ex Auctoribus gis liquet ex eo, quod asserit : Deitas non esl formaliter, sed effective perficiens ipsam : relatis dub. precedent, num. 41, qui prae­ dictam rationem attribuunt Verbi persona­ ram excludit omnem influxum deitatis in sanctificationem, ac perfectionem animæ litati. Licet enim eorum aliqui sic illam opinionem amplectantur, ut simul etiam Christi, qui effectivus non sit : influxus munus praedi tæ rationis deferant naturæ autem rationis formalis, quatenus talis, effectivus non est, sed formalis, ut ex ip­ divinæ, ut videro est in Nazar io, Joan. sis terminis liquet : sensit ergo S. Doctor Prudentio, N. Laurentio, et Lugone; alii tamen, el quidem magis consequenter, ne­ naturam divinam non fuisse rationem for­ gant nostram assertionem : qnia non re­ malem sanctificandi animam Christi. Si­ cognoscunt nisi unicam rationem formalem milia tradit in eodem scripto, et distinet, sanctificandi substantialiter humanitatem ad Annibald. quæst. unica, art. 1. Christi : unde supposito, quod fuerit per­ Et confirmatur : quia in primo loco in c. sonalitas Verbi, negant fuisse naturam di­ resp. ad 2, hæc habet : Dicendum, quod vinam. Idque magis arridet Joanni a S. gratiæ est facere Deo similem : nec oportet, quod tituenda formali beatitudine non ita debet attendi perfectio aut dignitas absoluta, quam modus habendi perfectionem. Ad Secoada. secundum negatur consequentia : nam Deus objective unitus possidetur formaliter a beato : sed unitus formaliter hypostatice, non possidetur, sed magis possidet. Con­ fundit autem arguens beatitudinem for­ malem cum unione formali ; quæ toto ccelo differunt, ut liquet in sacro Christi cadavere, quod deitati mansit formaliter unitum, ct tamen nec habuit, nec habere T-rtiij potuit formalem beatitudinem. Ad tertium dicendum esl beatitudinem formalem eas omnes conditiones habere, sed in eis solis non consistere adæquale : quia petit, et primario importat , quod sit possessio summi boni in ratione ultimi finis crea­ tura intellectivæ : quod, ut supra ostendi­ mus, non convenit divinitati unite hy­ postatice; non enim ex vi illius humanitas possidet Deum, sed possidetur ab illo : si­ cut quaelibet natura possidetur a supposito, in quo est. — Ex quibus omnibus liquet quod licet natura divina sanctificet forma­ liter humanitatem Chrisli ; illam tamen non beatificat formatter, sed præcise radi­ caliter moraliter : quatenus tali humanitati ratione illius formæ sanctificantis debentur ex decentia omnia supernaturalia dona, et ipsa formalis bealicudo, ut suis locis osten­ demus. Dircbi dicnUi mod i apid contra­ rios. ” 1 ‘ s>( Τ Λ’ DISP. XII, DUB. IV. quod de dissimili faciat similem , sed de non simili similem. Et hac ratione salvat, quod gratia habitualis potuerit esse in Christo, el ipsum constituere do non simili simi­ lem; licet dissimilem non supposuerit. Unde in prædicto discursu aperte supponit, quod Christus ut homo pro priori ad gra­ tiam non fuerit Deo similis, licet non dis­ similis contrarie fuerit. Si autern Christus ut homo sanctifica tus substantialiter fuis­ set per naturam divinam sicut per for­ mam, et antecedenter ad gratiam habitua­ lem; non posset non per illam Deo similis constitui; siquidem similitudo Dei est de conceptu sanctitatis. Ergo D. Th. in ea fuit sententia, quod deitas non fuerit ratio formalis sanctificandi substantialiter huma­ nitatem. Sen­ Respondetur hoc argumentum ex prætir irgi- dictis testimoniis (adjuncta etiam ratione), • compositum nimis excessive probaro : nam ut considerans facile recognosceret, con­ vincit (si efficax est) q.uod humanitas Christi per nullum prædicatum divinum vel abso­ lutum. et commune, vel relativum, et per­ sonale sauctificata fuerit tanquam per ra­ tionem formalem : quinimo convincit, quod nec persona Verbi fuerit principium quod sanctificans formaliter substantialiter hu­ manitatem. Hæc autem sunt contra com­ munem sententiam Theologorum, qui licet istam sanctificationem substantialem di­ versimode explicent; conveniunt tamen in eo, quod Verbum fuerit sanctificans quod, et aliqua ratio divina fuerit sanctificans quo, sive ratio formalis communicandi talem offectum, ut satis constat ex dubiis præced. Unde allata D. Thom. testimonia ab i UltiH. omnibus explicari debent, et accommodari communi sentemiæ, quam tenet etiam ipse i S. Doctor, ut. ostendimus dub. 1, num. 6. Facilior igitur, et ejus doctrinæ inhærcnI tior interpretatio est, quod dupliciter po- j 1 test aliqua forma sanctificare : primo per j modum formæ informantis, atque ideo sub couceplu uaturæ, et radicis physicæ : se­ cundo per modum formæ pure terminantis, et sub conceptu radicis tantum moralis. Licet autem nalura divina intrinsece for­ maliter et physice sancti Qcaverit humani- | tatem Christi : hunc tamen effectum non prœstilit per modum formæ informantis et naturæ atque radicis physicæ; sed solum per modum formæ terminantis, et radicis moralis, ut satis liquet ex hactenus dictis, et præcipue toto § 3. In illo itaque sensu, in quo natura divina non sanctificavit hu- 387 inanitatem, videlicet per modum formæ in­ formantis, et radicis physicæ, astruit D. i Thom. necessitatem gratiæ habitualis ad j præstandum prædictos effectus, non quidem absoluto, sed tali modo, videlicet per mo­ dum formæ informantis, sive inhærentiæ, quæ physice radicet virtutes, et operationes. Et hoc eodem modo necessaria est, ut Chrisli humanitatem constituat in esse di­ vino, etassimiletDeo, ut S. Doctor affirmat locis relatis : quia licet humanitas habeat absolute prædictos effectus a natura divina sanctiiicante, antecedenter ad gratiam ha­ bitualem, nihilominus illos non habet a tali natura ut a forma informante : unde ad prædictos effectus informative partici­ pandos necessaria est gratia habitualis, quæ sanctificat informando, et inhærendo. Quam doctrinam satjs aperte tradit D. T. Firmatur ­ q. 29 de Verit. art. 1, ubi proponit hoc respon sio ex argumentum : Habenti plenitudinem omnis eodem boni nihil superaddi est nccesse : sed- anima D.TIiom. Chrisli omnis boni plenitudinem habuit ex hoc ipso, quod Verbum fuit sibi unitum, in quo esl thesaurus omnis boni : ergo non fuit necessarium, quod superadderetur bonitas gratiæ. Ad quod respondet : Ad decimum ■dicendum, quod animæ Christi unita erat plenitudo omnis boni ex ipsa personali Verbi unione, non tamen formaliter, sed persona­ liter : el ideo indigebat informari per gra­ tiam. Ubi non constituit gratiam, quia absolute fuerit necessaria ad perficiendum humanitatem, vel ad præstandum illi ab­ solute omne bonum, in quo substantialis sanctificatio consistit : sed ut illam per­ ficeret informando, sive per modum formæ inhaerentis. In hoc itaque sensu loquitur in testimoniis, quæ nobis objiciuntur. Unde cum affirmat deitatem non perfi­ cere formaliter, sed effective; ly formali­ ter idem valet ac informando, et ly effective solum opponitur informationi, non autem terminationi intrinsecæ, et formali, quæ ad sanctificandum substantialiter sufficit. Re­ colantur, quæ supra diximus num. 7. 71. Arguitur secundo : quia si natura-2 ar;-udivina fuisset forma sanctificans humani- ,uculuu1· tatem; hujus sanctificatio attribueretur ut quod omnibus personis divinis, nec esset specialiter a Filio ei unito : consequens est absurdum, et contra ea, quæ diximus dub. 1 ; ergo forma sanctificans humanitatem non fuit natura divina, sed sola personali­ tas Filii. Sequela ostenditur : nam quod convenit personæ Filii rationo naturæ, aut alterius prædicati absoluti, convenit omni- 388 •h v -.'•V- DE INCARNATIONE. bus divinis personis ; siquidem conveniunt in taii prædicato (qua ratione supra disp. 5, dub. I, probavimus actionem assumpti­ vam non fuisse influxum specialem Verbi, sed operationem toti Trinitati communem) : sed natura divina est prædicatum absolu­ tum omnibus personis commune : ergo si talis natura fuit forma sanctificans huma­ nitatem; sequitur, quod sanctificare ut quod humanitatem attribuatur non specialiter Fi­ lio, sed omnibus personis divinis. Diluitur. Respondetur negando sequelam. Ad cu­ jus probationem dicendum est, quod licet illud, quod convenit naturæ, aut alteri i prædicato absoluto absolute sumptis, debeat i esse commune omnibus personis; secus i quod convenit naturæ, aut prædicato ab- ( soluto, non absolute sumptis, sed ut de- I terminatis, aut applicatis per personali- i tatem alicujus specialis personæ. Quod satis liquet tum in generatione ad intra, cujus principium formale est sola natura, quæ de se est prædicatum commune : et tamen | talis generatio soli Patri attribuitur tan- I quam principium quod : quia non influit I natura in prædictam generationem nisi ut determinatam per relationem paterni- I tatis, quæ soli Patri convenit. Tum in existentia Christi, quæ est ipsa natura divina de se communis : et nihilominus solus Filius constituit ut quod humani­ tatem existentam : quia talis existentia de facto non est applicata humanitati nisi dependentor a personalitate Filii, quæ fuit ratio immediate omnino humanitati com­ municata, et illam terminans, ut diximus disputat. 8, dub. 3, et specialiter nurner. 102, ubi simile argumentum diluimus. Sic igitur licet forma sanctificans substantiali­ ter humanitatem fuerit natura divina, quæ est prædicatum absolutum, et de se com­ mune; quia tamen ad sanctificandum de facto concurrit ut determinata, et appli­ cata per Verbi personalitatem ; non sequi­ tur omnes divinas personas in ea natura convenientes sanctificasse ut quod per mo­ dum termini intrinseci humanitatem ; sed quod sola Filii persona hunc effectum pr;edicto modo communicaverit. Concurrunt tamen omnes personæ in genere causæ ef­ ficientis ad talem effectum, quatenus omnes produxerunt modum unionis hypostaticæ ad Filii personam, et ad naturam illo me­ diante applicatam. 3 aigu72. Arguitur tertio : quia natura divina tmulum non alio modo potuit sanctificare huma­ nitatem, quam illo, quo ei fuit unita : sed ·■ natura divina non est unita humanitati per se, et ratione sui ; sed solum ratione perso­ nalitatis divinæ, quæ, ut immediato dixi­ mus, fuit terminus primarius, et omnino proximus unionis hypostaticæ : ergo na­ tura divina non potuit sanctificare per se, et ratione sui humanitatem : ergo non po­ tuit esse principium quo, aut ratio forma­ lis præstandi talem effectum. Cætera cons­ tant, et hæc ultima consequentia probatur : quia causa formalis nequit aliter causare suum formalem effectum, quam per se, et rationo sui, siquidem non aliter causal, quam se dando, et communicando subjecto. Confirmatur : quia de ratioue formæ sanctificantis est, quod uniatur sub con­ lil λ ceptu naturæ, et radicis physicæ; sed natura divina non potuit ita uniri : ergo non sanctificavit humanitatem per modum formæ. Probatur minor : quia unio sub conceptu naturæ, et radicis est unio per modum formæ informantis : repugnat autem, quod natura divina informet ; cum sit ens com­ pletum, et actus purissimus. Ad argumentum respondetur, vel ne- Mpwr gando majorem, vel ea, et minori concessis negando consequentiam. Tum quia licet unio sit ratio formalis uniendi, non est tamen ratio formalis sanctificandi : unde natura divina, quamvis non fuerit imme­ diate unita, potuit unione supposita, im­ mediate sanctificare. Tum etiam quia licet natura divina non fuerit absolute, sive in omni genere immediate unita ; fuit tamen immediate unita in ratione formæ sanctifi­ cantis; quia non mediavit alia forma sanc­ tificans : personalitas enim, licet absolute immediatius unita, non sanctificavit ul quo, et per modum rationis formalis, ul ostendimus dub. præcedenti. Tum denique quia stat bene, quod aliquid in sui commu­ nicatione præsupponat aliquod medium, et quod nihilominus, eo supposito, com­ municet immediate suum effectam forma­ lem, ut supra num. 52, et 57, et 64, exemplis declaravimus, ubi hoc ipsum ar­ gumentum prævenimus, et diluimus. — EU* Ad confirmationem patet ex dictis n. 63,îrai!* quod licet de ratione formæ sanctificantis i per modum formæ informantis sit uniri sub conceptu naturæ, et radicis physicæ; I hoc tamen non est de ratione formæ, quæ non ita sanctificat sed per modum forma·, terminantis. Quomodo, et non aliter dicimus divinam naturam fuisse formam, sive raI tionem formalem sanctificandi substantiaI 1 iter h u m an i tatem. E t hæc d ifticultas, si quæ DISP. XII DUB. IV. 389 id præstare, pariter æternitas poterit cons­ est, rejici debet in Adversarios, qui docent tituere æternum, et immensitas immen­ rationem formalem sanctificandi humani­ tatem fuisse personalitatem divinam : huic sum : quod falsum est, et contra commu­ enim non minus, quam naturæ repugnat nem Theologorum sententiam. Difficultas uniri sub conceptu naturæ, et radicis phy­ ergo objecta generalis est, et quæ locum sicæ, ut de se liquet. non habet in his posterioribus dubiis; sed 73. Arguitur quarto : quia si humani- directe impugnat communem sententiam ‘ tas Christi ex unione ad Verbum consti­ in primo stabilitam, quæ tanquam suppo­ tueretur sancta per divinam naturam sicut sitio, in qua convenimus, praemittitur subper rationem formalem ; pariter ex unione sequentibus. Unde illam ibidem diluimus ad Verbum constituta fuisset æterna, et num. 19 et 20. Modo juxta ibidem dicta breviter res­ omnipotens per æternitatem, et omnipo­ tentiam divinam sicut per rationes for­ pondetur negando sequelam in ea generamales ; consequens est absurdum : ergo litate, quam intendit argumentum : quia natura divina non fuit ratio formalis ad præstandum aliquem effectum formalem constituendi humanitatem sanctam. Se­ non sufficit aptitudo formæ, quantum de se est, sed insuper requiritur capacitas in quela ostenditur : tum quia sicut persona­ litas Verbi, quæ fuit terminus immediate subjecto. Unde licet aliqua attributa divina communicatus humanitati, identificatur di­ possent, quantum de se est, illos effectus vinitati, sic etiam identificatur æternitati, præstare creaturæ; absolute tamen repu­ omnipotenti®, et reliquis attributis : tum gnat, quod illos praestent : quia ex parte quia sicut natura divina includitur per creaturæ datur incapacitas ad eos recipien­ modum transcendentis in personalitate dos. Designare autem in speciali, an sint Verbi, sic etiam in eadem includuntur isti, aut illi effectus, non pertinet ad præomnes aliæ divinæ perfectiones. Sed non sentem considerationem; sed ad suos spe­ ex alia radice probari potest, quod ex ciales tractatus. Satis sit modo audire ab unione ad Verbum humanitas fuerit cons­ Angelico Praeceptore infra qu. 16, art. 5 D.Thom tituta sancta per naturam divinam tanquam ad 3 : Dioendum, quod ea, quæ sunt divinæ per formam, nisi ex eo, quod prædicta na­ naturæ, dicuntur de humana natura, non tura identificatur personalitati, et in illa secundum quod essentialiter competunt divinæ per modum transcendentis includitur. Cum naturæ : sed -secundum quod participative ergo in attributis militet eadem ratio ; se­ derivantur ad humanam naturam. Unde ea, quitur quod humanitas ab ipsis habuerit quæ participari non possunt a natura hu­ proprios eorum effectus formales : atque mana, sicut esse increatum, aut omnipoten­ ideo quod fuerit æterna, omnipotens, et tem, nullo modo de humana natura dicun­ alia hujusmodi. tur. Esse autem sanctam substantialiter ■ Respondetur hoc argumentum imperti- per divinam naturam, non quidem identi­ nensesse respectu præsentis difficultatis, et ficatam, sed finito modo unitam, prædica­ se destruere. Nam modo supponimus ex tum est non repugnans creaturæ nec expli­ dictis dub. 1, quod aliquod prædicatum cans modum proprium, quo sanctitas increatum sanctificaverit substantialiter convenit Deo, ut satis constat ex dictis humanitatem, ubi Verbo conjuncta est. dub. 1. Alii vero effectus, quos argumen­ Quodcumque autem prædicatum assigne­ tum repræsentat, important modum pro­ tur, idem argumentum fieri valet ; nam si prium Dei, et repugnant creaturæ, ut iptale prædicatum deificat, et sanctam cons­ summet argumentum supponit. Unde ex tituit ad extra; cur non etiam omnipoten­ eo, quod sanctitas increata (sive sit na­ tia constituet omnipotentem, æternitas tura, sive relatio, sive attributum, quod ætemam, et sic de aliis? Ubi liquet hoc nihil in præsentiarum refert), possint hu­ argumento non impugnari specialiter sanc­ manitatem sanctam constituere ; minime titatem per naturam divinam tanquam per sequitur, quod generaliter aliæ perfectiones formam : qui fuit præsentis difficultatis possint suos formales effectus communi­ care creaturæ. Probatio autem sequelæ ni­ scopus. Deinde prædictum argumentum nequit Adversariis favere, qui affirmant hil evincit : quia non fundamus sanctitatem personam Verbi ratione sui, et ex propriis substant ialem humanitatis per naturam di­ vinam in eo præcise, quod talis natura fuisse principium quo, et rationem forma­ lem sanctificandi humanitatem : quia ut identificetur personalitati Verbi, aut per argumentum probat, si personalitas potuit eam transcendat; quamvis hoc necessa- » < mT1 I■ ■g 390 DE INCARNATIONE. rium sit : sed in eo etiam, quod humani­ tas habet capacitatem ad sanctitatem hu­ jusmodi; cum tamen incapax sit, ul liat omnipotens, aut immensa, aut similia, quæ expresse, necessarioque allerunt mo­ dum physicæ infinitatis. Recolantur dicta luco citato : quibus alia addemus infra ttiffitai — Solent aliqui disputare, an us rT" nd hujusmodi substantialem sanctiiicatiouissoi. nem concurrerit aliqua dispositio physica, vel moralis. Sed ad hoc satis constat ex dictis disp. 6, dub. 1, ubi hanc difficulta­ tem versavimus agentes de dispositione ad unionem hypostaticam. Videantur etiam quæ dicemus disputat, seq. dub. 3. DISPUTATIO XIII. De gralia Christi accidentali, sive habituali. Ordo dtxtrin». « - «:.? Angelicus Doctor in ultimo hujus quæstionis articulo, explicans ordinem gratiæ habitualis, sive accidentalis ad gratiam substantialem unionis, inquit : Gralia causatur in homine ei prxsentia divinitatis, sicut lumen in aere er prxsentia solis : unde dicitur Ezech. 43 : Gloria Dei ingrediebatur per viam orientalem, ct terra splendebat a majestate ejus. Prxsentia autem Dei in Christo intclligilur secundum unionem hu­ man# naturæ ad divinam personam : unde gralia habitualis in Christo intclligilur ul consequens hanc unionem, sicut splendor so­ lem. Ex quibus facile apparet ordo hujus disputationis ad præcedentem : nam si prædictæ gratiæ ita comparantur, conse­ quens est quod earum considerationes eundem ordinem servent; atque ideo quod precedent! disputationi præsens immediate annectatur. In qua pressius, quam alii, et quam in aliis, procedemus ; eo quod plura, quæ hic versari possent, et ab aliis discutiuntur, decisa ex professo reliquimus tractat. 1 i, fere per totum, et præcipue disputat. 4 quæ est de quidditate, et per­ Suppo· fectione gratiæ habitualis. Ex quibus in ueuda iû præ- 1 præsenti supponendum est, quod prædictæ SeUtL gratiæ nomine significamus qualitatem quandam supernaturalem animæ imme­ diate impressam (ibi dub. 1), quæ ex na­ tura sua constituit hominem Deo gratum (dub·. 2) et est participatio formalis divinæ naturæ sub conceptu naturæ (dub. 3 et 4.) distinguitur rcaliter ab omnibus virlutibus, et facultatibus immediate operativis (dub. 5), eas tamen physice radicat ul sui proprietates (dub. G). et antecellit om­ nes tonnas creatas in perfectione (dub. 7), ac tandem in omnibus subjectis servat uni­ tatem specificam (dub. 8) quin possibilis sit alia forma accidontaliler sanctificans specie perfectior. Hæc omnia, circa quæ alii solent in præsenti immorari, suppo­ nenda sunt ex locis relatis, et Christo Do­ mino applicanda, prout oportuerit. Quo­ circa difficultates respicientes specialiter Christum non revocanda? sunt ad discus­ sionem predictorum principiorum , quæ vera supponuntur, sed magis, eis supposi­ tis, ad congruam eorum applicationem. His præmissis, ut a facilioribus incipiamus, sit DUBIUM I. Utrum Christus Dominus habuerit gratiam habitualem, cl qualem, et quando. Quæstio an sil solet (præserlim suppo­ sita quidditativa rei notitia) alias præcedere : et ideo ab illa exordimur. Cui alias in titulo insinuatas adjungimus : quia connexæ sunt, et diffusam non exposcunt dis­ cussionem. Ad singulas tamen seorsim ma­ joris claritatis gralia, respondendum est. S Decisio prioris difficultatis auctoritate firmatur, cl rationibus D. Thomæ. 1. Dicendum est primo Christum Domi­ 1 num habuisse gratiam habitualem. Hæc elaiio. conclusio est omnino certa (gradus certi­ tudinis infra n. 8 assignabitur), et com­ munis inter Theologos cum D. Thom. iu ο,τίηχ præs. art. 1 et in 3, dist. 13, quæst. 1, art. 1 et ad Annibald. quæst. unica, art. 1 et quæst. 29 de Veritat. art. 1, et super cap. 3, Joan. lect. 6, et alibi frequen­ ter. Videantur ex Theologis Medina in url · præs. art. 1. Alvarez in exposit. art. et AI Seirer. 3Z- V.! -, .. disp. seq. Suarez disp. 18, sect. 1 quez disp. 41, a cap. 1. Godoi disp. 22. Coi:t. Cabrera art. 1, disp. 1, et alii communiter Cibrtn in præsenti, cum Scholasticis in 3, dist. 13. 1] Probatur primo auctoritate SS. Patrum, F«àqui in hoc sensu explicant, et accipiunt plura Scripture testimonia. Cujusmodi est riu·.·. illud Isaiæ, 61 : Spiritus Domini super me, l> rrc:. eo quod unxerit Dominus me : quæ de se dicta exponit ipse Christus Lucæ, i. Nam Uti t planus praedicti loci sensus juxta commu­ nem Patrum, et aliorum Doctorum inter­ pretationem DISP. XIIi, DUP. I. pretationoin est Spiritum sanctum habi­ tasse in Christo sicut in aliis justis per donum gratiæ habitualis; quia per unio­ nem hypostaticam unctus fuerit gratia substantiali divinitatis juxta dicta disp. D. Vi- præcedenli. Unde I). August, lib. 15 do fUS' Trinit. cap. 26» agens de communicatione Spiritus sancti per gratiam habitualem omnibus justis communem, ait : Dominus ipse Jesus non solum Spiritum sanctum dedit ul Deus, sed etiam accepit ut homo : el prop­ terea dictus esi plenus gralia, quia unant eum Deus Spiritu sancio, non utique oleo visibili, sed dono gratiæ, quod visibili significa­ tur unguento, quo baplizalos ungit Ecclesia. Et in eodem sensu D. Ambros. lib. I de Spiritu sancto cap. 8, exponit illum Ps. 132 : Sicut unguenlumin capite, etc., di­ cens hoc unguentum esse gratiam Christo, atque nobis communem. Et cap. 11 ob­ servat Christum esse de Spiritu sancto na­ tum, et renatum, subditque : Quem natum de Spiritu sancto confitemini, quia negare non potestis, renasci negatis ? Magna insi­ pientia esi, ul quod singulare est hominum, confiteamini : quod commune est hominum, denegetis. Ubi plane loquitur de regenera­ tione per gratiam habitualem, quæ est aliis communis. Eadem est sententia S. P. P-Cy- N. Cyrilli Alexandrini in epist. ad solita1 DS' rios, relata in tom. 1. Concil. Ephes. cap. 1 ; nam observat quod nomen Christi potest justis tribui, quia justi sunt oleo IJoa.2. Spiritus sancti, juxta illud 1, Joan. 2 : El vos unctionem habetis a sancio. Et rursus hanc unctionem fuisse in Christo, secunAc- dum illud Act. 10 : Unxit illum Deus Spi~ ''' °' ritu sancio, ct virtute. Sed tamen addit S. Doctor, quod præter hanc unctionem ha­ buit Christus specialiter esse vere Deum. Si quis, concludit, propter hanc solam unc­ tionem dicat appellari Christum Deum, et adorari, eadem ratione dicturum esse non esse Deos, el adorandos seque ac Christum. Ubi licet intendat altiorem sanctitatem, et unctionem de qua diximus præced. disp.) tamen aperte supponit fuisse in Christo illam, quæ est puris hominibus communis, fitque per gratiam habitualem. Præteroa utramque sanctificationem in Christo maκλΓ n^este D. Bernard, tom. 4, super Missus est explicans verba illa : Quod ex te nascetur sanctum, ubi ait : Singulariter sanctum fuit, quidquid Virgo concepit, ct per Spiritus sanctificationem, el per Verbi ‘S1 sumptionem. Idem etiam docent Tertul­ lianus lib. contra Judæos cap. 9 et lib. 3, | 391 I contra Marcion, cap. 17. D. Athanasius d. Atta­ in lib. de Incarnat. D. Irenaeus lib. 3, n"lie­ cap. 19. D. Chrysostom, horn, de sancto, nâeus. et venerando Spiritu, post medium D. D's^rr' Hieronym. in id Abac. 3 : Egressus es in sa- D. Hielulem populi tui, D. Gregor, lib. 29. Moral. cap. 30. D. Anselmus in cap. 1 ad He- D. Anbræos, Rupertus lib. 1 de operibus Spiritus ^"’e\ sancti cap. 10, et alii Patres communiter, rius. 2. Deinde probatur assertio tribus ra- Prima tionibus D. Thom. in , hoc art. 1,’ satis ef- o.Tnom. ,, .. —, . . ficacmus. Prima est hujusmodi : quanto aliquod receptivum est magis conjunctum causæ influenti, tanto magis participat il­ lius influxum : sed anima Christi est ma­ gis conjuncta divinitati (quæ est causa gratiæ juxta illud Ps. 83 : Gratiam, el glo- pf. 83. riam dabit Dominus), quam omnis alia creatura : ergo conveniens maxime fuit, I quod anima Christi participaverit divinam gratiam, quam divinitas derivat. Conse­ quentia recte infertur ex praemissis. Minor constat ex dictis disp. 4, dub. 2, ubi cum S. Doctore ostendimus unionem hyposta­ ticam esse maximam unionum, et conjunc­ tionum, quæ ad Deum possunt haberi. Major-denique, suppositis aliis conditioni­ bus, est per se nota : nam cum ad reci­ piendum influxum agentis requiratur illius applicatio, et conjunctio, eo cæteris pari­ bus est major influxus, quo applicatio, sive conjunctio major existit. Quod potest in­ ductive facile ostendi. Evincit autem dis­ cursus D. Thom. non solum, quod Chris­ tus habuerit gratiam habitualem absolute, sed quod illam participaverit in gradu excellentissimo, ut considerans recognos­ cet, et expendemus infra disp. 15, dub. unie. § 1. 3. Sed oppones majorem assumptam a D. Tho. solum verificari in causis natura­ libus, sive ex necessitate naturali agenti­ bus : istæ enim quanto proximiores, tanto vehementiores sunt in agendo, ut patet in igne et aliis. Sed non verificatur in causis libere influentibus : quia, istæ posita qua­ libet applicatione, aut dispositione pos­ sunt influere, et non influere, ut ex diffi­ nitione causæ liberæ satis liquet. Deus autem non produxit necessario, sed libere gratiam habitualem in anima Christi. Unde ex majori conjunctione hujus ad Deum non magis sequitur infusio gratiæ in prædicta anima, quam negatio infusionis. Praeser­ tim cum gratia habitualis non fuerit vera proprietas uuionis hypostaticæ, nec ab ea fluxerit per physicam emafeitionem ; sed 392 DE INCARNATIONE. terminaverit actionem diversam, ut sta­ tuemus infra dub. 2. DilBitur. Respondetur cum Cajet, in hoc art. 1, rationem D. Thom® non procedere secun­ dum necessitatem logicam, ita quod oppo­ situm repugnet sed secundum ordinem re­ bus magis consonum, et providentiam Dei eisdem consulentem : juxta quæ omnino congruit, quod anima personaliter Deo conjuncta non careat ea gratiæ perfectione, quam habent aliæ anirnæ Deo minus conjuncîæ. Et sic accipiendi sunt termini nec esse, aut similes, quibus utitur S. Doctor, ut ipse satis se declarat in hac eadem ra­ tione, quam ita concludit : Et ideo maxime fuit conveniens, ut anima illa reciperet in­ fluxum divin# grati#. Unde ad objectionem dicendum est majorem illam D. Thom. tenere in causis tam necessariis, quam li­ beris; sed aliter, et aliter juxta uniuscu­ jusque naturam. Sicut enim ex majori con­ junctione ad causam necessariam bene infertur major communicatio necessaria : sic etiam ex majori conjunctione ad cau­ sam liberam, recte proportionabiliter col­ ligitur major communicatio libera. Qui discursus simillimus est alteri, quo D. Thom. utitur supra quæst. 1, art 1, ut probet conveniens fuisse Deum incarnari : quia ejus natura est ipsa bonitas, et bono convenit se communicare, et diffundere. Licet enim Deus ad extra se libere com­ municet : tamen inde probatur, quod ma­ xima communicatio ad extra per Incarna­ tionem, non quidem necessaria, sed libera, sit Deo conveniens, ut in Comment, illius art. expendimus, ubi num. 4, eandem fere objectionem, quæ modo opponitur, dilui­ mus. Per quod argumentum difficultatis facile evertitur : nam licet gratia habitua­ lis fiat per distinctam actionem ; inde ta­ men non probatur, quod supposita con­ junctione per unionem hypostaticam, non magis congruat Deo concurrere ad prædic­ tam actionem infundendo gratiam anirnæ Christi, quam eam producere in aliis. Quinimo ex hoc ipso magis firmatur ratio D. Thom® : quia non obstante, quod gra­ tia habitualis fiat per diversam actionem, est homini Christo naturalis propter con­ junctionem ad principium intrinsecum, Deum videlicet, qui est causa gratiæ, ut fuse ostendimus in Comment ad art. 12, quæst. 2. Quod vero non sit rigorosa pro­ prietas unionis, nil refert : quia naturale latius patet, quam proprium, ut ibidem contra VazquÂi ostendimus, et magis ad- i .’K v line constabit loco in objectione citato. 4. Deindo oppones ex discursu D. Thom. Alh potius inferri oppositum ejus, quod inten· dit : nam ex adeo intima conjunctione cum Deo magis colligitur negatio conjunctionis cum Deo per gratiam accidentalem. Id vero ita ostenditur : nam ex intima unione humanitatis cum Verbo sequitur humani­ tatem existere per Verbi existentiam, et non per existentiam creatam, ut supra sta­ tuimus disput. S, dub. 3; ergo paritor ex intima conjunctione anirnæ Christi cum Verbo sequitur, quod anima illa sanctifi­ cetur per gratiam substantialem, ut dispu­ tat. præced. explicuimus, et quod non sanctificetur per gratiam accidentalem. Pro­ batur consequentia tum a paritate, tum ratione : nam ideo humanitas unita Verbo non existit per existentiam creatam, quia existit per existentiam divinam, quæ emi­ nenter continet omnem perfectionem crea­ tæ ; atque ideo illam ut non necessariam excludit : sed etiam anima unita Arerbo sanc­ tificatur substantialiter per naturam divi­ nam, ut statuimus dub. ult. disp. præced. quæ natura divina eminenter continet, ac præstat, quidquid perfectionis est in gratia habituali : ergo illam ut non necessariam a suo susceptivo debet abjicere, et secum in eodem quasi subjecto non permittere. Respondetur negando assumptum. Et ad Dirmur. probationem, concesso antecedenti nega­ mus consequentiam. Ratio autem disparitatis est : quoniam existentia est actus directe correspondens supposito, et recipi­ tur in eo mediante subsistentia : unde cum in Christo non detur nisi unum suppositum, et subsistentia unica, eaque divina, nequit in illo esse nisi unica, et divina existentia, ut loco citato ostendimus toto § 3 et spe­ cialiter numer. 86. Sanctitas autem conve­ nit supposito ratione naturæ, ut satis liquet ex dictis disputat, præced. quocirca cum in Christo sint duæ naturæ, possunt etiam esse duæ sanctitates, et increata non ex­ cludit creatam : sicut nec excluditur creata voluntas. Ad probationem autem consequentiæ, quatenus huic doctrinæ opponi potest, dicendum est, quod existentia Verbi uniti humanitati non solum continet emi­ nenter perfectionem existentiæ creatæ ; sed etiam modo proprio existentiæ, nempe actuando suppositum, illudque terminando : unde non relinquit locum existentiæ crea­ tæ : præsertim cum hæc nequeat uniri nisi complendo subsistentiam, quæ in Christo est unica, divina, et non actuabilis, ut ex se DISP. X1H, DUB. I. se liquot. Sed sanctitas increata non unitur anirnæ Christi omni modo, quo sanctitas communicari potest : quia non unitur ei per modum formæ informantis, sed præcise per modum formæ terminantis, ut diximus disputat, præced. dub. ult. g 3, nec radicat physice facultates, et operationes superna­ turales, sed tantum moraliter. Quocirca lo­ cum relinquit gratiæ habituali, quæ sancti­ ficet per modum formæ informantis, et radi­ cis physicæ, ut fusius explicuimus disputat, præced. numer. dG. Id vero, quod dicitur de continentia, nihil valet : quia frequenter contingit prædicatum aliquod increatum continere eminenter perfectionem creati, et tamen non posse præstare effectum for­ malem ejus, neque pro ipso supplere : eo quod prædictus effectus exposcit determi­ nate modum imperfectum informationis Deo repugnantis. Sic enim intellectus, et intellectio Dei continent eminenter lumen gloriæ, et intellectionem creatam ; pro qui­ bus tamen supplere non valent nec impe­ dire eorum effectus formales. Et eandem rationem sanctitas increata continens eminenter gratiam habitualem non potest prajstare, et præstando impedire forma­ lem ipsius effectum : quia est determi­ nate per modum formæ informantis, et radicis physicæ : quod Deo repugnat, ut dictum est. Sana5. Secunda D. Thom. ratio sic se ha­ dam EOli- bet : ad eliciendum connaturaliter actus iQm supernaturales requiruntur habitus virtu­ D Tbom. tum, et donorum ejusdem ordinis : quippe hujusmodi habitus ad hoc desiderantur, ac deserviunt, ut quis prompte, faciliter, et magis connaturaliter operetur, quod non ita præstant auxilia transeuntia : sed Chris­ tus Dominus elicuit perfectissime, atque connaturaliter actus supernaturales v. g. visionis, et amoris Dei : ergo debuit ipsius anima perfici per habitus virtutum, et do­ norum ejusdem ordinis : atqui hujusmodi omnes habitus supponunt gratiam habi­ tualem, et communem radicem, ut proba­ vimus tractat 14, disputat. 4, dub. 6; ergo de primo ad ultimum Christus debuit ha­ bere gratiam habitualem. Quem discursum hic breviter insinuatum magis luculenter expendit D. Thom. quæst. 29 de verit. ar­ ticul. 1, his verbis : Dicendum quod necesse est ponere in Christo gratiam creatam. Cujus ratio necessitatis hinc sumi potest, quod animæ ad Deum duplex potest esse conjunctio. Una secundum esse in una persona : quæ simpliciter est anirnæ Christi. Alia per ope- r," 393 rationem, quæ est in omnibus coq noscentibus, cl amantibus Deum. Prima quidem conjunc­ tio sine secunda ad beatitudinem non suffi­ cit :quia nec ipse Deus beatus esset, si se non cognosceret, el amaret. Non enim in se ipso delectaretur, quod ad beatitudinem requiri­ tur. Ad hoc igitur, quod anima Christi sit beata, præler unionem ad Verbum in perso­ na, requiritur unio per operationem, ut scilicet videat Deum per essentiam, el videndo fruatur. Hoc autem excedit naturalem poten­ tiam cujuslibel creaturæ : soli autem Deo secundum naturam suam conveniens est. Oportet igitur supra naturam anirnæ Christi aliquid sibi addi, per quod ordinetur ad prædictam beatitudinem ; et hoc dicimus gratiam. Unde necesse esi in anima Christi gratiam creatam ponere. Qui discursus est valde efficax, evincitque necessitatem absolutam gratiæ habitualis ad aliquas operationes, ut infra dub. 4, §2, magis ex­ pendemus. Nec refert, si dicas operationes super- Evasio, naturales posse elici mediis auxiliis in ab­ sentia habituum : et consequenter ex vi hujus non inferri in Christo necessitatem habituum supernaturalium, et subinde, neque gratiæ habitualis, quæ est' eorum radix. Eo vel maxime, quod ipsi habitus queunt a gratia habituali separari, et ita separati concurrere ad proprias operationes, ut liquet in habitibus fidei, et spei, qui destructa habituali gratia regulariter per­ severant, et proprios actus eliciunt. Non, inquam, hoc refert : tum quia Præcidiesto, omnes operationes supernaturales pos- lnr· sent fieri absolute per auxilia transeuntia, et independenter ab habitibus ; nihilominus nequeunt elici perfecte et omnino connaturaliter, nisi supponant principium habi­ tuale, sive permanens cujus ratione fiant connaturaliter. Ut enim inquit D. Thom. D.Thom, in 3, dist. 13, quæst. 1, articul, 1 : Non potest esse operatio perfecta, nisi progredia­ tur a potentia perfecta per habitum. Idque communiter admittunt Theologi, ct Philo­ sophi, probantes ex hac radice habituum existentiam. Unde post pauca infert S. Doc­ tor : Cum alia sit Christi operatio secundum humanitatem, el secundum divinitatem ; opor­ tet, quod operatio ejus humana habeat habi­ tum perficientem : alias esset imperfecta : ct ideo in Christo oportet ponere gratiam, el vir­ tutes. Nam certum est Christum (sic enim decebat) elicuisse operationes supernatura­ les non solum absolute, sed etiam perfecte. Tum etiam quiu falsum est, quod omnes 39 4 DE INCAΠΝΑΠΟΝΕ. operationes supernaturales elici valeant alisque gralia habituali effective influente : nam, ut ab aliis modo præscindamus, actus supernaturalis amoris Dei super omnia ne­ quit fieri absque prædicto gratia* habitualis concursu, ut ostendimus ex professo tract. 15, disp. 2, dub. 6, § i. cum sequentibus, et tract. 19, disp. 4. dub. 3 per totum : sed Christus Dominus habuit hujusmodi amo­ rem, ut nemo negat : ergo habuit gratiam habitualem. — Augmentum vero difficul­ tatis objectioni insertum nihil probat : pri­ mo quia licet habitus fidei, et spei separentur a gratia ; nihilominus ita separati non habent statum perfectum, nec omnino connaturali­ ter operantur : cum non tendant in ultimum finem proprii ordinis, qui est Deus finis supernaturalis, et super omnia dilectus : in Christo autem debent esse habitus proxime operative non solum absolute, sed etiam perfecte et concurrere ad perfectas opera­ tiones. Secundo quia etsi habitus fidei et spei iquos Christus non habuit, ut infra dicemus , queant absque miraculo a gratia habituali separari; habitus tamen charitatisnequit, saltem citra miraculum separari a prædicta gralia : eo quod est vera amici­ tia cum Deo, et subinde fundari debet in communicatione divinæ naturæ, quæ per D.Thoro. illam gratiam participatur. Videatur D. Thom. infra quæst. 79, art. 1, et in 2, 2, quæst. 24, art. 12. ad I, et quæst. 45, art. 4, et quæst. 136, art. 3, quibus locis affir• mat actui charitatis repugnare, quod sit informis, sive non formatus per gratiam habitualem. Ex quibus satis patet disparitas tam ad actus, quam ad habitus lidei, et spei, qui informes esse possunt : quia non important ex sua formali ratione unio­ nem amicabilem cum Deo, sed magis dis­ tantiam quandam, et elongationem ab ipso, ut fuse expendimus locis supra relatis. Dltom θ' ^ertia θ· Thom. ratio ita procedit : fonda-* gratia, quæ a capite descendit ad membra, meniuni. prius debet esse in capite : sed a Ghristo, qui est caput Ecclesiæ, descendit gratia habitualis ad justos, qui sunt ejus mem­ bra : ergo gratia habitualis debuit esse in Christo. f— Explicatur magis : quia in naturalibus eadem forma, sive natura reperitur in capite, et in membris; licet fortius, meliusque in eo, quam in istis operetur : sed Christus ut homo est in or­ dine supernatural! caput justorum : ergo existit in ipso forma supernaturalis ejus­ dem rationis; non quidem numero, quia id repugnat ; sed saltem quoad speciem : I atqui forma, et natura, qua justi consti­ tuuntur, et Christo perfecto incorporantur est gratia habitualis : ergo pnndicta gralia roperitur in Christo. — Ad hæc : caput et membra vivunt eadem vita : sed vita supernaturalis justorum est gratia habitua­ lis : ergo Christus habuit eandem gratiæ habitualis vitam. Sed objicies formam, per quam Christus Obj«constituitur in ratione capitis non esso lio. gratiam habitualem, sed gratiam unionis : a’que ideo ex praedicto discursu non in­ ferri, quod gratiam habitualem habuerit. tum quia gratia, per Suadetur anteceden quam Christus constituitur in ratione ca­ pitis, ipsi tantum specialiter convenit, si­ cut et esse caput : gratia autem habitualis communis est Christo, et aliis. Tum etiam quia ablata gratia unionis non maneret caput; ea vero posita, statim adfuit illa dignitas : quod satis manifestat Christum in esse capitis per eam constitui, non au­ tem per gratiam habitualem. Tum denique, quia vis influendi in membra nequit oriri a gratia habituali, quæ tantum ordinatur ad perficiendum proprium subjectum, ut li­ quet in aliis justis, qui licet habeant præ­ dictam gratiam nequeunt in alios ipsam derivare : oritur ergo a gratia unionis, a qua meritum accepit dignitatem, valoremque simpliciter infinitum ad influendum in alios. Respondetur negando antecedens : cu­ Diyo!* jus oppositum supposuit in suo discursu viter. D. Thom. ex his, quæ dicturus erat quæst. immediate seq. art. 5, et magis ostende­ mus disp. 16, dub. 2. Modo autem ad om­ nes antecedentis probationes breviter res­ pondetur formam , per quam Christus constituitur in esse capitis moralis, unum dicere in recto, et aliud in obliquo. In recto quidem, et per modum rationis for­ malis importatur sola gratia habitualis, per quam Christus suis membris assimilatur. Sed in obliquo, et per modum connotati indispensabilis importatur gratia unionis, ex qua gratia habitualis habet dignitatem moralem ad influendum in aliis. Et hoc posterius præcise evincunt inductæ proba­ tiones : sufficit enim, quod gratia unionis concurrat in obliquo, ut dignitas capitis soli Christo conveniat, non aliis, qui eo connotato carent ; et ut sublata gratia unio­ nis, cesset dignitas capitis moralis, et deni­ que ut alii justi nequeant simili ratione influere. Plerumque enim contingit, ut sublato obliquo, cesset rectum in esse recti, sive DISP. XIII, DUB. I. 395 hocarticul. 1. Nazarius controv. 1, conci. Nm5. Arauxo dub. I, conci. 2. Joan. Vincent, quæst. 1, conci. G. Godoi disp. 22. § 1, num. 3. Vazquez, disp. 14,cap. 1. Lugo disp. 1G, num. 92, cum aliis, quos dedi- v«qnez. mus tract. 14, disp. 4, dub. 1, num. 19. &80Et hanc sententiam uliimam judicamus Præferprobabiliorem : quoniam nt aliqua veritas sit immediate de fide, et oppositum sit hæresis, requiritur, quod talis veritas conti­ neatur formaliter in aliquo Scripturæ testi­ monio, vel in aliqua Summorum Pontifi­ cum, aut Conciliorum diffinitione, vel denique in communi Ecclesiæ traditione : quippe ut de fide sit, debet esse imme­ diate revelata a Deo, quæ revelatio non alio, quam uno ex prædictis mediis nobis innotescit, ut explicuimus tract. 17, disp. 9, dub. 4 (quod est de gradibus proposi­ tionum damnabilium), § 2, num. 43. Rur­ sus ut aliqua propositio sit mediate de fide, et oppositum sit error contra fidem, debet necessario, atque evidenter inferri ex pro­ positione a Deo immediate revelata, ut ibi­ dem explicuimus a n. 48. Sed quod gralia habitualis vel expressa hoc vocabulo, vel significata nomine doni creati, et perma­ nentis fuerit in Christo, non est propositio conlenta formaliter in aliquo Scripturæ testimonio, vel in diffinitionibus Pontifi­ cum ; et Conciliorum, nec in communi Ec­ clesiæ traditione : aliunde vero non colligi­ tur necessario evidenter ex aliqua veritate fidei immediate revelata. Ergo quod Chris­ Quanta sil certitudo præccdenlis assertionis. tus habuerit gratiam habitualem vel sub hoc nomine, vel sub vocabulo doni creati, Pritoi 8. Quamvis omnes Theologi hujus temet permanentis, non est veritas de fide im­ ψοι°. pOrjs conveniant in nostra assertione; va­ mediate, nec mediate : et consequenter riant tamen in decernendo, quem gradum ejus oppositum non est hæresis, nec error s.-jrez. certitudinis habeat. Suarez enim disputat, in fide. Cætera constant. Et minor quoad tora, 8, sect. 2, Lorca disputat. 37, et aliqui utramque partem probatur: nam imprimis Tbomislæ censent esse de fide : atque ideo nullum est Scripturæ testimonium, in quo hæreticum fore, qui negaret existentiam dicatur Christum habuisse gratiam crea­ doni creati, et permanentis in anima tam : licet enim illam, quæ expendimus Christi : licet eidem censuræ non subjace­ num. 1, id salis probabiliter significent; ret, cui prædictum donum ipsi negaret non tamen certo, et manifeste; cum abso­ sub nomine qualitatis, aut gratiæ habitua­ lute explicari possint, et quandoque a Pa­ lis : nam quod Christus habuerit gratiam tribus explicentur, non de sanctitate acci­ creatam his nominibus expressam, non est dentali, sed de substantiali per gratiam unionis, ut observat ipse Lorea nobis in Lorea, ita certum, sicut primum illud. Aliis au­ hac parte contrarius loco cit. num. 3. Et tem magis placet, quod Christum habuisse idem de aliis locis notat Vazquez ea disput. v.uqucz gratiam creatam etiam sub nomine doni a num. 4. Deinde nulla affertur diffinitio creati, et permanentis, non est adeo cer­ Pontificum,et Conciliorum,quæ iddecernat. tum, ut constituat propositionem de fido Et denique nec hoc admittit certa et com­ immediate, nec mediale : atque ideo non censendum hæreticum, qui prædictam pro- munis Ecclesiæ traditio; quinimo, ut infra n. 20 videbimus non defuerunt Theologi, ϊίΐίω. positionem negaret. Tta sentiunt Medina in sive in ratione formæ constituentis, et denominantis, ut exemplo amoris liberi Dei aliquid extrinsocmn connotantis facile explicari potest juxta ea, quæ diximus tract, i, disputat. 7, duh. G et 7. Et alia etiam exempla satis vulgaria ad id declarandum occurrent. Uiiima 7, jjjg rationibus I). Thonue in hoc DJhom. articul. addenda est alia ex eodern Angcl. Doclore infra quæst. articul. 2 et 3, quæ valde facilis est, et censetur optima apud Theologos: quoniam animæ Chrisli attri­ buenda est in genere omnis illa perfectio, quæ cum unione hypostatica componi va­ let, et lini redemptionis non opponitur : sed gratia habitualis est quædam perfectio, ut ex se liquet; ut componi potest cum unione hypostatica, et diluendo argumenta contraria patebit ; et denique non opponitur lini redemptionis, quinimo ad prædictum ■ hnem est valde necessaria, ut dub. 4 os­ tendemus : ergo opus est asserere, quod . Christus habuerit gratiam habitualem. Sicut enim hic discursus probat, quod Christus præter scientiam increatam habuit scientiam creatam beatam, et infusam, aliasque perfectiones, ut suis locis declarabi­ mus : sic etiam persuadet, quod præter sanctitatem increatam per gratiam unionis, habuit sanctitatem creatam per gratiam ha­ bitualem. 396 DE INCARNATIONE. qui oppositum docuerint. Quod ergo Chris­ tus habuerit gratiam habitualem, non est veritas revelata immediate uno ex prae­ dictis modis, ita ut contrarium sit hæresis. Unde facile etiam ostenditur posterior mi­ noris pars ; quoniam licet ex testimoniis n. 1 relatis, adjuncta plurium Patrum ex­ positione valde efficaciter colligatur Chris­ tum habuisse donum gratiæ habitualis, nihilominus prædicta illatio non est. om­ nino certa, et evidens. Tum quia cum Christus habuerit sanctitatem formalem per gratiam substantialem unionis, pos­ sunt prædicta testimonia illi præcise ap­ plicari, et ita elidi omnes consequenti® quæ gratiam accidentalem determinate res­ piciunt. Tum quia non omnes Patres præ­ dicta testimonia in illo sensu interpretan. tur; sed eorum aliqui illa trahunt ad sanctitatem substantialem unionis; vel ali­ ter ipsa exponunt, ut observant duo illi Auctores relati. Quod igitur in Christo fuerit gratia habitualis non est veritas de fide mediate, sive conclusio Theologica, ita ut oppositum sit error contra fidem. Ne?ire Addendum tamen est prædictam veriin Cbris'to”gri tatem esse adeo certam, ut oppositum sit tiam temerarium, et errori proximum : et huic bibituslem ad minus censuræ subjaceret, qui prædiceitteme- tam veritatem negaret. In hoc conveniunt nnuffl. ™ » -i . . omnes Theologi hujus temporis, qui hanc rem discutiunt, nullo excepto, quam vide­ rimus : quod satis manifestat prædictam veritatem habere hunc certitudinis gradum. Et prima pars facile ostenditur : quia pro­ positio temeraria dicitur, quæ circa doctri­ nam fidei, Theologiæ, et morum aliquid absque fundamento affirmat, aut negat, ut statuimus loco cit. ex tract. 17, num. GO. Quod dupliciter contingit uno modo con­ trarie, ut cum quis pugnat contra com­ munem Theologorum sententiam : alio modo negative, ut cum quis in re gravi profert aliquid absque Patrum, et Theolo­ gorum auctoritate, et rationabili funda­ mento. Sic autem se gereret negans Chris­ tum habuisse gratiam habitualem : ageret enim contra communem Theologorum sen­ tentiam oppositum affirmantium : nullum etiam vel ab auctoritate, vel a ratione ha­ beret solidum fundamentum, ut illud ne­ garet; cum et auctoritas, et ratio stent pro sententia affirmante, ut constat ex dic­ tis gpræced. et magis constabit ex argu­ mentorum solutione. Ergo negare, quod Christus eam gratiam habuerit, est ad mi­ nus temerarium. Secunda etiam pars pro- batur : nam propositio errori proxima est, El frr.Ti quæ opponitur veritati deduct© ex princi· freii· ma. piis fitlei per consequentiam non eviden­ tem metaphysice. certam tamen moraliter, ut explicuimus loco cit. num. 49. Quod autem Christus habuerit gratiam habitua­ lem, est veritas hujusmodi : nam licet ex propositionibus immediate revelatis non colligatur per consequentiam metaphysice evidentem, ut proximo dicebamus : infer­ tur tamen satis efficaciter per consequen­ tiam certam moraliter, ut supra n. 1 os­ tendimus, et liquet ex eo, quod omnes Theologi prædicta consequentia convin­ cuntur, et illam reputant salis certam. Ergo negare prædictam veritatem nequit non esse proximum errori. 9. Sed oppones nobis motivum Suarii Objw· loco cit. g Dico secundo : nam communis lio. consensus Sanctorum, et Scholasticorum conspirantium in propugnando assertionem alicujns veritatis ut indubitatam, et in Scripturis contentam, facit certitudinem fidei : sed ita se habet veritas, de qua agi­ mus : ergo prædicta veritas est de fide. Respondetur majorem non esse unde- Solutio, quaque veram : quia propositio de fide non diffinitur, ut Suarius describit sed modo supra a nobis proposito, quæ videlicet est immediate revelata, vel quæ ex illa colligi­ tur per evidentem, et necessariam conse­ quentiam. Quod enim Sancti, et Scholas­ tici in aliqua veritate conspirent, non semper evincit talem veritatem esse de fide ; cum conspirare possint in aliquo alio gradu inferioris certitudinis. Præsertim cum talem veritatem ita docent esse cer­ tam ; quod nihilominus non docent esse de fide. Et ita contingit in veritate, de qua agimus : illam enim admittunt Patres, et Theologi ; sed quod de fide sit, minime de­ cernunt. Unde ex prædicto unanimi, ac communi eorum consensu non sequitur, quod sit de fide. — Sed prætermissamajori, negamus minorem, quam Suarius probare non valet : nam quod ad Theologos atti­ net, plureseorum, et valde graves expresse negant illam veritatem pertinere ad fidem, ut constat ex dictis. Unde illam docent non ut certo omnino contentam in Scrip­ tura, sed ut illi magis conformem, et doc· trinæ Sanctorum consonam. Quod vero ad Patres nertinet, fatemur eorum plures do­ cere communiter hanc veritatem. Sed ta­ men non omnes docent eam contineri in Scriptura ; cum non pauci testimonia su­ pra relata explicent in alio sensq, et sanc­ titati DIBP. X1H, DUB. 1. litati substantiali ex vi gratiæ unionis applicent, ut post Vazquez, et Loream supra relatos docto expendit Godoi a num. 5, usque ad 21. Unde ex vi hujus evinci nequii, quod talis veritas sit do fide. A,i? 10. Secundo, et urgentius oppones, nam °’Jef 1 ’ puros homines sanctificari per aliquid crea­ tum, ot inhaerens (licet non significatum nomine qualitatis, aut habitus), est do fide, ita ut oppositum sit hæresis, sicut statui­ mus tract. 14, dub. 1, num. 19; ergo pa­ riter est do fide Christum fuisse, et esse sanctum per aliquid (vocetur hoc, aut alio nomine) creatum, et inhaerens. Probatur consequentia tum a paritate : tum ex eo, quod Christus debuit sanctificari, et in ra­ tione capitis constitui per id ipsum, per quod ejus membra sancta fiunt, ut supra di­ cebamus num. 6. IksponRespondetur negando consequentiam. sio. Et disparitas est : quoniam alios justos sanctificari, sive justificari per aliquod donum creatum inhærens expresse diffiniConci!. tum in Concil. Trident, sess. 6, can. 11, Trident. ubi decernit, gratiam justificationis non esse externum Dei favorem, sed charilalem, quæ in cordibus eorum, qui justificantur, dif­ funditur per Spiritum sanctum, atque illis inhærel. Prædicta vero diffinitio solum comprehendit sanctificationem, sive justifi­ cationem hominum ex meritis Christi; non autem Christum ipsum, ut bene observat Arauxo loco supra citato. Unde alios justi­ ficari per donum creatum inhærens est diffinitum ab Ecclesia, atque ideo de fide : sed quod Christus sic fuerit santificatus, hac­ tenus diffinitum non est. Quæ differentia in eo fundari potuit, quod puri homines aliter justificari non possunt, quam per aliquid creatum, et inhærens : carent enim alio intrinseco sanctificationis principio : sed Christus independenter a dono creato inhærenti et antecedenter ad illud est sim­ pliciter sanctus per gratiam substantialem unionis sibi intrinsecam, ut constat ex dic­ tis disp. præced. dub. 1, et ultimo. Præsertim quia illa Concilii diffinitio dirigatur ad compescendum contrariam hæreticorum doctrinam, qui negato omni dono intrinseco inhærenti, dicebant homines justificari per solum extrinsecum Dei favorem, sive acceptationem. Id vero nec ipsi hæretici dixerunt, aut dicere potuerunt de Christo Domino, qui constituitur substantialiter per donum increatum personalitatis divinæ intrinsece communicatæ naturæ humanæ : et ex eadem radice habet, quod sit simpli- 397 citer sanctus; quidquid sit de alia gratia inhærenti, et sibi supperaddita. Undesatis patet ad primam conseqaentiæprobationem. Ad secundam dicendum est illum discur­ sum optimum esse, ut probabiliter suadeat Christum habuisse gratiam habitualem ejusdem rationis cum nostra : sed rem plane, atque evidenter non evincere : quia certum non est Christum constitui in ra­ tione capitis per gratiam habitualem, sed concertationibus Theologorum obnoxium ; cum Vazquez, et alii id negent, ut disp. 16, dub. 2 videbimus. —. Alias objectio­ nes minoris momenti diluit Godoi ubi supra, ad quem lectorem remittimus. Resolutio dubii quoad secundam ejus pariem. 11. Dicendum est secundo gratiam habi­ tualem Christi Domini fuisse ejusdem spe­ ciei cum nostra. Hæc assertio solum atten­ dit ad prædicata quidditativa, sive specifica gratiæ; non autem ad ejus intensionem, de qua dicemus disp. 15, dub. unico, nec ad aliquem modum physicum ; de quo statim aliqua subjiciemus; nec ad dignitatem moralem infra declarandam. Et in hoc sensu illam cum aliis docet Alvarez disp. 35, num. 7, et eam statuimus tract. 14, disp. 4, dub. 8, num. 139, et possumus ipsam breviter suadere ex ibidem dictis : quoniam implicat gratia habitualis alterius speciei a gratia sanctificante, quam nunc habemus : ergo gratia habitualis Christi fuit ejusdem speciei cum gratia nostra. Consequentia patet. Et antecedens suade­ tur : tum quia gratia habitualis non est aliud, quam participatio formalis naturæ divinæ sub conceptu naturæ : sed repugnat quod hujusmodi participatio varietur spe­ cie, vel ex parte naturæ participate, quæ unica est, vel ex parte modi, cum nobilis­ simus sit : ergo repugnat alia gratia habi­ tualis specie distincta. Quod motivum ibi expendimus $ 2. Tum etiam, quia gratia habitualis, cum sit radix operationum di­ vinarum, nequit multiplicari specie, nisi per habitudinem ad operationes specie di­ versas : sed non sunt possibiles aliæ ope­ rationes supernaturales diversæ, aut nobi­ liores in specie, quam illæ, quas gratia habitualis de facto radicat, utputa, quam amor Dei, et visio Dei in se ipso : ergo non est possibilis alia gratia habitualis spe- Secanda conclu­ sio. Alvarez. Ratio assertio nis. 398 DE incarnatione. cie diversa. Quod fundamentem proposui­ cat virtutem specialem justitia» commntamus ibidem § 3. Ex eis autem salis evin­ tivæ satisfacientis Deo ad æqualiiatem citur veritas præsentis assertionis, quin pro nobis : quæ virtus nobis repugnat, ut opus sit alia addere. Praesertim cum ratio­ vidimus disputat. 1, dub. 5; ergo prædicta' nes D. Thom. quas expendimus supra $ !, gratiæ præstant offectus specie diversos vel nihil concludant, quod falsum est vel in genero causæ tam formalis, quam eflicientis. I plane suadeant non solum, quod Christus habuerit gratiam habitualem, sed quod hæc Sed his objectionibus arduum non est sohiur etiam fuerit ejusdem rationis specifica'cum satisfacere, si præ oculis habeamus, quod pH»*· nostra, ut repetenti, et expendenti praedic­ gratia habitualis Christi aliud habetex pro­ tas rationes facile constabit. pria specie physica, quam diximus illi, et Objec­ 12. Objectiones autem, quæ contra hanc nostræ esse communem ; aliud vero ex tiones* assertionem ( communem profecto inter dignitate morali ob conjunctionem ad Theologos', fieri possunt, diluimus, loco suppositum divinum in quo est : sicut cit. a num. 150. Sed addi possent nonpossemus distinguere in came Christi, etin nullæ, quæ praesentem materiam magis operibus Christi, ut distinximus disp. 1, Piimi. specialiter concernunt : nam in primis vir­ dub. G, § 3 et 4, et infra magis de­ tus universalis est divers» rationis essen­ clarabimus . Quo supposito ad primam ob­ tialis a virtute particulari : qua ratione jectionem respondetur virtutem universa­ D.Pjû b. Thom. I p. quæst. 10i, art. I, et lib. lem distingui essentialiter a particulari, i contra gent. cap. 7 , ratione 1 i probat, quando habent esse tales per se, et ex natura quod nulla forma particularis est causa rei ; secus vero, si id habeant contingenter, universalis omnium, quæ intra propriam et ex aliqua accidentaria ratione. Et hoc speciem continentur : sed gratia habitualis tantum posteriori mo Io gratia habitualis Christi, et gratia nostra comparantur ut Christi dicitur universalis : quia licet ex se virtus universalis, et virtus particularis : non habeat universalem influxum; nihilo­ quippe gratia Christi influit in omnem nos­ minus ex conjunctione ad personam divi­ tram gratiam : ergo gratia habitualis Christi nam extenditur ad omnes effectus, quos Seranda, est divers» speciei a nostra. Prxlerca, quo­ secundum se non respiceret. Unde si mini­ ties aliquis effectus non adæquat virtutem ma gratia, quæ in nobis est, constitueretur suæ causæ, est divers» rationis ab illa : in Christo, diceretur universalis : si voro quo principio unitur I). Thom. 1 p. quæst. - tota gratia habitualis, quæ existit in Chris­ 13, art. 5, ut probet Deo, ct creaturis to, collocaretur in nobis, vocaretur parti­ repugnare univocationem in aliquo reali cularis. Quod satis declarat prædictam praedicato : sed gratia nostra est effectus differentiam non convenire his gratiis per gratiæ Christi, illius perfectioni inadæqua- se, sed solum per accidens ob conjunctio­ TeUia. bilis : ergo idem, quod prius. Tandem, nem ad diversa subjecta. Angelicus autem formæ, quæ præstant effectus essentialiter Doctor locis relatis illam maximam assu­ quet­; diversos in genere causæ formalis, et effi­ mit in priori sensu, nempe ubi esse univer cientis, distinguuntur specie; siquidem ef­ salem convenit per se alicui causæ, sicut fectuum differentia debet revocari in cau­ corpora cœlestia sublunaribus comparan­ sam : sed ita se habent gratia habitualis tur : ibi enim tenet, et verificatur. Secus Christi, et gratia nostra : ergo distinguun­ contingit in causa universali solum ex alitur specie. Minor quoad effectus formales Iqua accidentali suppositione, ut liquet in suadetur : quia effectus formalis gratiæ Adamo, qui licet, Deo ita disponente, fue­ nostræ est nos constituero participes na­ rit causa universalis omnium hominum, turæ divinæ, et filios Dei adoptivos : gra­ nihilominus fuit ejusdem rationis cum illis. tia autem habitualis Christi non praestat Ad secundam eodem fere modo respon­ Diluitur ipsi hunc effectum ; cum sit vere Deus, et detur, quod major solum verificatur, ubi secwdi. filius Dei naturalis. Et quantum ad effec­ inadæquatio sit secundum rationem forma­ tus in genere causæ efficientis evidentius lem, in quo sensu procedit discursus D. demonstratur : quoniam gratia habitualis Thoraæ ; secus vero si inadæquatio sit in nobis radicat virtutem pœnitentiæ, quam secundum rationem aliquam accidentalem, repugnat radicare gratiam Christi, ul infra provenientem ex conjunctione ad diversa dicemus disp. 14, dub. 2. g 2. Et idem subjecta. Et sic contingit in hac materia : dici valet do virtutibus fidei, et spei. E nam quod gratia nostra sit effectus gratiæ contra autem gratia habitualis Christi radi- Christi, et illius perfectionem, non adæ- DISP. Χ1Π, DUB I. quot; minimo provenit ex formali utriuSquo ratione, sed ex eo, quoi gratia Christi est in supposito divino : et hac ratione exposcit maximam intentionem inter gra­ tias actu existentes, et in omnes influere. Quod etiam conveniret minim® gratiæ nostræ, si in Christo constitueretur : et salis declarat prædictam inadæquationem esse per accidens, et non inferre diversita­ tem in prædicatis specificis. SlUiii Ad tertiam negamus minorem absolute. tenu·. Ad cujus probationem quantum ad effectus formales dicendum est, quod effectus for­ malis primarius gratiæ habitualis, et ab ipsa inseparabilis est constituere subjectum accidentaliter gratum, ct particeps naturæ divinæ. Et in hoc effectu conveniunt gra­ tia habitualis Christi, et gratia nostra, ut infra magis declarabitur. Nec obest, quod Christus sit vere, et substantialiter Deus : quia hoc habet secundum naturam divinam, in qua etiam subsistit. Cæterum secundum naturam humanam solum participative, et accidentaliter talis est ratione gratiæ habi­ tualis. Constituere autem filium Dei adop­ tivum solum est effectus secundarius præ­ dictæ gratiæ : quocirca potest ab eo separari, ut in Christo contingit, qui cum non sit persona Deo extranea, nequit ab illo adoptari. Unde attendendo ad effectus formales, nulla deducitur differentia essen­ tialis inter prædictas formas, seu gratias. Alia voro minoris probatio quantum ad effectus in genere causæ efficientis facilius adhuc dispellitur : quia eadem forma pro diversa capacitate subjectorum potest ra­ dicare diversas virtutes, ut liquet in eadem gratia habituali nobis, et Angelis communi, quæ in nobis radicat virtutem pœnitentiæ, et illam in Angelis radicare non potest : et modo in via radicat fidem, et spem, quas in patria radicare non valet. Et idem proportionabiliter videmus contingere in na­ turalibus : nam eadem anima secundum diversitatem organorum, et dispositionum radicat in quibusdam partibus corporis ali­ quas facultates, quas in aliis partibus ne­ quit fundare. Undo ex vi hujus colligi non | potest, quod gratia Christi, ct gratia nostra, licet radicent aliquas diversas specie virtu­ tes, distinguantur essentialiter : quia præ­ dicta differentia non sumitur ex parte formæ secundum se, sed per ordinem ejusdem specie formæ ad subjecta divers® rationis. Recolantur, qn;e diximus loco cit. ex tract. Ii, num. I-il, ubi fusius expend imus hujus responsionis doctrinam. In eo autem, quod 399 I hæc probatio attingit de justitia commutativa, per quam Christus satisfecit, falsum supponit : nam prædicta virtus fuit ejusdem speciei cum nostra justitia, ut ostendimus disputat. 1, dub. 9, f 3. 13. Major difficultas occurrit circa diver­ An gratia sitatem aliquam raodalem inter prædictas Christi gratias. Significant enim graves Auctores, distin­ guatur quod a supposito divino erumpit in habi­ modalitualem Christi gratiam modus quidam or­ ter a dinis hypostatici, per quem infinite digni- nost-a. ficatur, et nostram gratiam infinite excedit. I Quod aliis vocibus alii explicant dicentes prædictas gratias esse ejusdem rationis in esse entis, sed differre in ratione proprieta­ tis. Cui dicendi modo favet Cajet, in hac Aliquo­ quæst. art. 11, cique ibidem suscribunt rum opinio. Medina, et Nazarius conci. 2, cum quibus­ dam aliis. Sed nobis displicet hæc Theologia ut Rejici­ impossibilis, et non necessaria, sicut agen­ tur. tes de dignitate operationum Christi supra ostendimus disp. 1, dub. 6, g -i, num. 182. Et ex ibidem dictis potest refelli : nam eo modo appropriatur gratia habitua­ lis Christo, et ab ejus supposito dignificatur, quo eidem appropriantur ipsius operatio­ nes, dignificanturque a persona divina : ad hoc autem non requiritur aliquis modus operationibus superadditus ; sed satis est, quod prædictæ operationes sint re ipsa a persona divina subsistente in natura hu­ mana : ex hoc enim ipso, et aliis circum­ scriptis, habent esse operationes theandricas, et infinite æstimabiles in ordine ad prudens judicium, ut eo loco explicuimus : ergo pariter ut gratia habitualis approprietur Christo, et a divino supposito dignificetur, opus non est, quod aliquis niodus a prædicto supposito derivetur ; sed sufficit, quod prædicta gratia sit mediate in suppo­ sito divino : quippe ex hoc præcise, et aliis seclusis, habet, quod vere sit gratia Christi, sive hominis Dei, atque ex hac parte infinite digna in ordine ad æstimationem prudentem. Aliunde vero id ipsum probatur osten- fmprodendo impossibile esse, quod aliquis modus a a persona divina in gratiam Christi imme­ diate resultet. Tum quia prædicta gratia non terminatur, atque ideo non afficitur immediate a tali persona; sed indueret, atque existât immediate in sola anima per inhærentiam, sicut alia accidentia Christi : ergo repugnat, quod aliquis modus derive­ tur a Verbo immediate iu prædictam gra­ tiam : quippe Verbum non aliter ad prie- 400 DE INCARNATIONE dicla comparatur, nec in ea influit, quam terminando naturam, cui inhærent : unde sicut ea non afficit immediate, sic nec in illa influere immediate potest. Tum etiam, et pr.ecipue, quia si ille modus derivaretur immediate a persona divina subsistente in humanitate ; vel esset per veram actionem, vel per solam resultantium, aut dimanationem physicam, sicut proprietates lluunt a natura? Si dicatur primum : sequitur quod persona Verbi in humanitate subsistens non magis influat in prædictum modum, quam omnes alia? personæ divinæ : opera­ tiones enim divinarum personarum ad extra sunt indivis®, et illis omnino communes : qua ratione supra dis. 5, dub. 1 probavi­ mus, quod actio assumptiva non fuit spe­ cialis influxus Verbi in humanitatem : et eadem ratio militat in præsenti, ut facile consideranti constabit. Id vero est directe contra intentionem illorum Auctorum, qui prædictum modum a Verbo specialiter de­ rivari opinantur. Secundum autem est prorsus impossibile : quia vera dimanatio, et resultantia semper est ab alio termino, qui immediatius terminat actionem, defertque causalitatem agentis ad id, quod di­ manare, et resultare dicitur : unde eo ter­ mino posito non requiritur nova actio; alias res minime dimanaret, sed termina­ ret per se distinctum influxum, ut recte N. Corn- declarant N. Complut, abbrev. in lib. Hui. phySjc disp, io, quæst. 5, et infra magis explicabimus dub. sequenti. Hæc autem minime applicari possunt præsenti mate­ riæ : quia ex una parte persona Verbi non est terminus vel per actionem assumpti­ vam, vel per aliam productus, ut ex se liquet : ex altera vero parte requiritur nova actio ad productionem prædicti modi, si datur; siquidem necessaria est actio pro­ ducens gratiam, quæ ab actione assump­ tiva distinguitur, ut concedunt prædicti Auctores, et loco citato ostendimus. Fieri ergo non potuit, quod prædictus modus dimanaverit a Verbo ut subsistente in hu­ mana natura. Unde talis modus non solum ut non necessarius, sed etiam ut impossi­ bilis explodi debet. Et consequenter tenen­ dum est, quod gratia habitualis Christi nec specie entitativa, nec specie modali distin­ guitur a gratia habituali omnibus justis communi. Objc:14, Opponuntur tamen Auctores relati ‘ gratiam habitualem ex conjunctione ad Verbum esse gratiam capitalem, ut supra dicebamus num. 6, sed quod sit capitalis est aliquid distinctum a gratia habituali secundüm se : ergo addit aliquid supra prædictam gratiam : sed hoc additum ne­ quit esse nova species physica, vel aliquid entitativum, ut statuimus numer. 11; ergo debet esse aliquis modus : et consequenter prædicta gratia distinguitur specie modali a gratia habituali in aliis recepta. Cætera constant. Et minor primi syllogismi, in qua poterat esse difficultas, ostenditur : quoniam gratiam Christi esse capitalem est esse vivificativam, et sancti ficat i vam infi­ nitorum hominum, si darentur : sed hanc virtutem non habet gratia secundum se, alias idem praestaret in aliis hominibus pu­ ris : ergo gratiam Christi esse capitalem est aliquid distinctum a gratia habituali secundum se. Respondetur consone ad doctrinam Lra- Solato, ditam disp. 1, dub. 6, g 4, quod gratiam Christi esse capitalem, non addit aliquid intrinsecum ex parte recti supra entitatem gratiæ secundum se : addere autem aliquid extrinsecum ex parte obliqui, seu connotati, videlicet personam Verbi, cui in na­ tura assumpta conjungitur : quippe hæc connotatio sufficit, ut talis gratia vere sit gratia personæ divinæ, fundetque æstimabilitatcm infinitam in ordine ad pruden­ tem æstimationem : potest enim denomi­ natio recti in esse recti variari ex sola obliqui diversitate, ut num. 6 dicebamus. Per quod satis constat ad minoris proba­ tionem, quatenus pesset huic doctrinæ ad­ versari : nam sicut gratia habitualis ex hoc, quod sit in persona divina, habet, quod sit capitalis, sive digna, ut in alios influat, quin opus sit aliud permanens ei supperaddere ; sic etiam ex eadem radice habet, quod sit aliorum vivificativa, et sanctificativa : nam prædicta prædicata in idem coincidunt. Quod si per illa significetur ratio instrumenti physici ; addemus agens instrumentaliter in communi Thomistarum sententia non elevari per aliquid habituale, seu permanens, sed per aliquid fluidum ad instar motus : unde ex eo, quod gratia Christi instrumentaliter vivificet, inepte colligitur, quod habeat effici per aliquem modum habitualem. Sufficit itaque ad ra­ tionem gratiæ capitalis, quod sit Verbo in assumpta humanitate conjuncta, et alius modus superfluus est. 15. Plura tamen contra hujus responsio­ R dpi:» twin nis doctrinam objiciunt Adversarii, ut pro- rtspoabent non cohærere, quod gratia habitualis sioaes. ex conjunctione ad personam divinam con­ sequatur DISP. XIII, DUB, i. sequatur esse capitalem, ct concurrere ad effectus proxime relatos ; ct quod ex ipsa conjunctione non habeat modum aliquem intrinsecum, per quem ad prædicta deter­ minetur. Ei ad id plura exempla inculcant. Primum Primum, quod calor ex conjunctione ad animal consequitur quondam specialem vi­ talitatis modum a propria specie distinc­ tum, ratione cujus potest concurrere ad generandum carnem, et similia, quod sibi SduT* re^clus non hal’ét· Secundum, quod lux '■ cælestis ex conjunctione ad diversa cor­ pora diversimode attemperatur; unde po­ test diversos effectus inducere, quos seD.Thom. eundum se non posset, ut docet Divus Thomas quæst. de Spirit, creat, articul. 8 ad 12, et satis liquet ex ipsis effectibus. TtftiBii. Tertium quod imaginative ex conjunctione ad partem intellectivam in homine modi­ ficatur intrinsece el permanentor ad agen­ dum secundum molum proprium partis intellectivæ, utputa ad discurrendum circa Qylf· singularia. Quartum, quod gratia habitua­ lis communicata in sacramentis ex diversa ad ipsa sacramenta conjunctione sortitur diversum modum intrinsecum : unde alium modum dicit gratia habitualis collata in Baptismo, et alium gratia habitualis com­ municata per Eucharistiam, ut non obscure d.îom. significat Divus Thomas infra quæst. 62, Î S.Fna- articul. 2, et ex nostris docet Franciscus a n'‘“s’ Jesu Maria tractat. 1, capite 5, dub. unico, Et ex hoc ultimo exemplo magis fulcitur Adversariorum intentio : nam ideo gratia sacramentalis addit modum intrinsecum ; supra habitualem gratiam quia gratia in diversis sacramentis collata exigit diversa [ auxilia ab eis, quæ exigit gratia commu­ niter accepta : gratia enim Confirmationis exigit determinate auxilia ad confitendum formaliter fidem ; gratia Ordinis exigit pe­ culiariter auxilia ad recte exercendum ac­ tus hierarchicos, et sic de aliis : quæ. exigentia debet in aliqua intrinseca modi­ ficatione fundari. Constat autem, quod gratia habitualis Christi exigebat perma­ nentor, et determinate auxilia ad exercen­ dum operationes proprias ordinis hyposta­ tici. Ergo debuit ad id determinari in se per aliquem modum sibi intrinsece supe­ radditum. ίRespondetur nullam esse repugnantiam j in eo quod gratia habitualis ex conjunc- I lions ad Verbum determinetur ad effectus supra relatos, qui omnes sunt morales, et per habitudinem ad prudentem æstimatio­ nem : quin ad hoc egeat alio modo supe- | Salmanl. Curs theolog. tom. XIV. raddito ipsi conjunctioni : nam per id ipsum, per quod sit gratia Christi, habet, j quidquid requiritur ad influendum nt virJ tus ejus, atque ideo ut gratia capitis, ut gratia persona, divinæ, et ut gratia infinite æstimabilia : sicut satis declarant ipsius Christi operationes, quæ ex hoc ipso, quod sint Christi, absque alio superaddito ha­ bent æstimabilitatem simpliciter infinitam in ratione meriti, et satisfactionis in ordine ad prudentem æstimationem, ut loco su­ pra cit. explicuimus. Quod si prædicta gra­ tia concurrat physice instrumentaliter ad aliquos effectus; non negamus elevari per aliquid intrinsecum sibi superadditum : sed illud non est modus permanens, et habitualiter eam afficiens, sed aliquid flui­ dum transiens cum operatione, cui servit juxta doctrinam N. Complut, abbrev. in N. Com* lib. Physic, disput. duodecima, quaestione plat. prima, quam magis expendemus infra quæstione decima tertia. Exempla vero, quæ contra hanc doctrinam afferuntur, non urgent : quia procedunt communiter circa modum influendi physice, ad quem aliquæ res virtutem non habent, atque ideo egent aliquo physico, et physice sibi addito : unde prædicta exempla longe exulant a consideratione præsenti, ut magis consta­ bit singulis occurrendo. Ad primum respondetur calorem ex hoc Cor­ ruunt ipso, quod dimanaverit a forma animalis, exemplJ esse virtutem ipsius; atque ideo non egere contra­ alia virtute superaddita, et distincta a se ria. ut animali conjuncto, ut etiam diximus tractat. 14, disput. 5, dub. 3, numer. 62. Unde hoc exemplum magis firmat nostram sententiam. Et idem dicendum est ad se­ cundum exemplum : nam lux, verbi gratia, ex hoc ipso, quod fit solis, aut lunæ, fit virtus horum corporum ad producendum eorum corporum effectus. Ut enim inquit Divus Thomas quæst. cit. de spirit, creat. h.Thon. articul. 11 ad 10 ; Forma accidentalis, quæ esi principium actionis, ipsamel est potentia, vel virtus substantial agentis : non autem proceditur in infinitum, ut cujuslibet virtu­ tis sil alia virtus. Et sic communiter con­ tingit in his, quæ proprie loquendo non sunt instrumenta, sed virtutes instrumentariæ, substantiæ naturaliter adjunct®, juxta doctrinam traditam loco proxime cit. num. Gl, quam lector recolat. Ad tertium res­ pondetur eodem modo ; ut enim phantasia participet modum proprium cognoscendi saltem imperfecte animalis intellectivi, sa­ tis est, quod in ipso radicetur, et fiat 26 ri i A k i 111 .1 ‘ FM ’ UE INCA B NATION E virtus ejus operat i va. Aliud est do phan­ tasmatibus, ut possint immutare instrumentaliter intellectum possibilem : egent enim aliqua nova illustratione spirituali, quam non habent ah imaginativa, sed ah n CoK- intellectu agente, ut recte declarant N. flot. p u ‘ Complut, abbrov. in lib. Physic, disp. 12, quaestione prima, numero vigesimo primo, et in lib. de anima disp. 20, quæslione 2, numer. 30. Quamvis salis etiam probabile sit, quod phantasmata ad prædictum effec­ tum non concurrant per modum instru­ menti, sed magis per modum virtutis instrumentarke in anima radicals?, ipsique vel ex sola conjunctione subordinatæ : et con­ sequenter, quod non indigeant nova eleva­ tione per aliquid superadditum, ut docent C»rrcol. Capreol. in 2, dist. 3, quæst. ‘2 ad 1. DuranDurandus, et Ferrara 2 contra gentes, dus. Ferrara. cap. 77. Quod si ita se habet, magis fir­ mat doctrinam, sicut et alia exempla pnecedentia. Ad quarlum admittimus illam doctriultuno. nam; quam tamen cum illis negat Gonet in tract, de sacramentis disp. 3, articulo 6. Sed inde non sequitur, quod gratia Cbristi habitualis debeat recipere aliquem novum modum a se. distinctum. Kalio au­ tem disparitatis est, tum, quod omnes Theologi cum D. Thom. infra quæst. 62, articulo secundo, docent, quoti gratia sacramentiilis addit aliquid supra gratiam communem : et cum illud non sit nova entitas, aut diversa simpliciter species, de­ bet esse saltem diversus modus : sed non omnes Theologi affirmant, quod gratia ha­ bitualis Chrisli addat aliquid supra ipsam gratiam habitualem : cum potius major eorum pars docent oppositum. Tum eliam quia cum sacramenta sint instrumenta phy­ sica specie distincta, debent hanc diversitatem manifestare, et inducere in proprio effectu, qui est gratia : cumque in produ­ cendo gratiam habitualem omnes conve­ niant; opus est, quod illam diversitatem inferant in diversis modificationibus talis gralitc : hoc aulem locum non habet in præsenti materia : quia actio, qua Deus sauclificavit accidentaliter Christum, est ejusdem rationis cum aliis actionibus, qui­ bus justificat puros homines. Tum denique, et præcipue, quia certum est, quod una gratia sacramentalis exigit diversa, et pe­ culiaria auxilia, quæ alia gratia sacramonlalis, aut non sacramenlalis njn exigit, ut in hac probatione expenditur : quæ exigentia intrinseca est, ac subinde fun- dari debet in aliquo intrinseco ! hujus­ modi autem non est ipsum sacramentum, utpotaquod extrinsecum est, et cessavit : nec est ipsum subjectum, in quo recipi­ tur gratia, cum potius indifierens ex se sit : et consequenter debet esse aliquid in ipsa gratia receptum, ac subinde aliquis ejus modus. Sed quod gratia habitualis Christi exigat peculiaria auxilia ad actus ordinis hypostatici, verbi gratia ad inton­ dendum, et offerendum condignam pro nostris peccatis satisfactionem, fundatur in eo, quod prædicta gratia sit gratia Christi, sive suppositi divini in natura humana operantis : ut autem prædicta gratia sit gratia Cbristi, non indiget aliquo modo distineto ab inhaerentia, quæ in anima Christi est : quippe eo ipso, quod illi hæreat, est gratia Christi, ut ex ipsis terminis constat. Pnesertim cum talis modus non posset peculiaria auxilia poscere, nisi ex habitudine ad ipsam personam divinam : hanc autem habitudinem habet ipsa gra­ tia : nam eo ipso, quod sit in anima Chrisli, respicit saltem mediate suppositum terminans animam, in qua est : unde alius modus superadditus ei superfluit. Sicut enim prædicta gratia ex hoc ipso, quod sit Christi quod importat ex so'a ad Christum conjunctione habet esse infinite æstimabilem : sic etiam ex eo, quod sit Chrisli, babet exigere auxilia ad proprias, et pecu­ liares ipsius operationes. Recolantur dicta disp. I, dub. 6, g 4, nam de operationibus ChrTsti tradita facillime applicari queunt ejusdem gratiæ. 16. Ex hactenus dictis, et præcipue in Qwiiar solutionibus objectionum infertur gratiam habitualem Christi Domini distingui essen- fis tialiter moraliter a gratia nostra in ordine ad æstimationem prudentem. Sic docent nain. communiter Theologi, si Scotistas excipiamus. Sed communis sententia probatur : quia sicut opera Chrisli sunt infiniti valo­ ns moralis ratione divini suppositi, a quo fiunt, ita gratia Christi est infinita* dignitatis ratione ejusdem suppositi, cui conjun­ gitur : sed propter primum illud opera Chris­ ti, quamvis physice loquendo sint ejusdem rationis cum nostris ; nihilominus ab eis distinguuntur essentialiter moraliter in or­ dine ad æstimationem prudentem : ergo pariter propter secundum gratia habitualis Christi, licet physice loquendo, sil ejus­ dem rationis cum gratia nostra, ut hoc % ostendimus ; tamen distinguitur essentiali­ ter moraliter ab ipsa in ordine ad eandem prudentem DISP. XIII, DUB. i prudentem æstimationem. — Declarantur amplius : nam quoties duo aliqua ita so habent, ut unum eorum per quodetimque incrementum excogitabile nequeat pertin­ gere ad perfectionem alterius ; opus est, quod essentialiter distinguantur : si enim non haberent essentialem distinctionem, noc haberent illam essentialem inaequalita­ tem omnino insuperabilem. Sed gratia Christi, et gratia nostra ita comparantur moraliter in prudenti aestimatione, quod impossibile sit nostram gratiam in prae­ dicto ordino adæquari perfectioni gratiæ Christi ; siquidem gratia nostra semper manet gratia puræ creaturfle; gratia vero Christi est gratia divini suppositi : ex qua radico provenit, quod gratia nostra nequeat elicere condignam satisfactionem, vel pro unico peccato mortali ; et gratia Christi po­ test concurrere ad satisfactionem condi­ gnam pro omnibus peccatis mortalibus existentibus, et possibilibus, ut ostendimus disput. I, dub. 5 et 6. Ergo fateri oportet, quod gratia habitualis Christi distinguitur a nostra essentialiter moraliter in ordine ad prudentem aestimationem. g IV. Ultima dubii difficultas deciditur. Tenia «odasio. [iTh.ini. ni- rute. I·-’n 1. 'vm. 17. Dicendum est tertio gratiam habi­ tualem communicatam fuisse Christo Do­ mino in primo suæ conceptionis instanti, et simul semper fuisse cum gratia unionis. Hanc assertionem docet D. Thom. in hac quæst. articul. I et 13, et questione 34, articul. 1 et 4, et in 3, distinet. 13, quæstione 1, artic. 2, quæstiunc. 3, et quaes­ tione 29 de verit. artic. ultim. et alibi sæpe. Et i lem tuentur unanimiter Theo­ logi. Probatur primo omnibus Scripturæ, et Patrum testimoniis, quæ supra dedimus numero primo; nam sicut evincunt Chris­ tum habuisse gratiam habitualem ; sic eliam probant, quod illam semper habuerit. Quibus adjungendus est locus Isaiæ ca­ pite 1 : Egredietur virga de radice Jesse, et foi de radice ejus ascendet, el requiescet su­ per eum spiritus Domini. Ut enim recte expendit Suarez disputatione 18, section. 3 in principio, per virgam significatur sacra' Virgo Maria, et per fiorem Christus Do­ minus ejus filius juxta magis communem Patrum interpretationem. Unde sensus est, quod in eodem momento, in quo sacra Virgo floruit concipiendo filium, requievit 403 super eum spiritus Domini, qui per gra­ tiam, et alia dona ei connexa communi­ catur. Deinde probatur ratione, cui inseremus ■'< Hi > alia Patrum testimonia : quoniam licet gratia habitualis non sit vera, et rigorosa proprietas gratiæ unionis, ut dub. sequenti dicemus; nihilominus consecuta fuit ad gratiam unionis debito connaturalitatis : sed Christus a principio suæ conceptionis habuit unionis gratiam ; alias non fuisset conceptus Christus : ergo etiam a principio suæ conceptionis habuit simul gratiam unionis. Major (præterquam quod satis constat ex dictis in Comment, ad art. 12, quæst. 2, et infra magis constabit), suade­ tur : quia gratia unionis sanctiiicavit sim­ pliciter Christum, fuitque ratio exigendi aliam sanctitatem accidentalem cum om­ nibus facultatibus proximis ad recte ope­ randum, ut ostendimus disput. precedent, dub. ! et ultimo : ergo gratia habitualis consecuta fuit ad gratiam unionis debito connaturalitatis. Idque satis aperte signi­ ficant SS. Patres, Divus August, et Divus D. Au­ gust. Thomas, qui infra artic. 13 in resp. ad D.Tbora 2, ait : Gratia habitualis non intelligitur ut præcedens unionem, sed ul eam consequens, sicut quxdam proprietas naturalis. Unde et Augustin, dicit in Enchir. capit. 4, quod gratia est quodammodo Christo homini natu­ ralis. Et JD. Basil, in illud Psalm. 44 : [). Basil Proplerea unxit te Deus oleo læliliæ, observat hoc oleum significare Spiritum sanctum conferentem gratiam, et dona; constituitque inter homines alios, et Christum diffe­ rentiam, quod alii labore, el exercitatione hoc assequuntur : Christo aulem naturalis est ad boni persecutionem proprietas. Et S. P. N. Cyrillus ad locum supra cit. ex D. y Isaia notat Christum habuisse Spiritus nilus sancti charismata, non more aliorum ho­ minum ut aliena, el adventitia, sed ul sua, el propria. D. etiam Joan. Damasc. lib. 3 D.Du­ de fide capit. 22, eandem exprimit senten­ rasse. tiam, ubi refellens aliquos constituentes in Christo profectum, sive augmentum gratiæ inquit : Si vere unita est Verbo Dei caro, quomodo non perfecte dilata esi omni sa­ pientia. el gratia? Ex quibus satis liquet, quod juxta Patrum sententiam gratia habi­ tualis* consecuta faerit debito connaturali­ tatis ad gratiam unionis, Confirmatur primo : quia Christus Do-c,,; minus a principio suæ conceptionis fuit nti' beatus beatitudine creata, ut cum com­ muni Patrum, et Theologorum sententia 404 DE INCARNATIONE. ostendemus infra quaestione 9, arlic. 2 ; sed beatitudo creata supponit necessario lumen gloriae, el gratiam consummatam ; cum sit actus perfectissimus ordinis gra­ tiæ, ut satis ex se liquet, et constat ex dictis tract. 2, disput. 4, dub. 3 et 4; ergo Christus Dominus habuit a primo sui esse momento gratiam habitualem. — Ali». Confirmatur secundo : quia Christo attri­ buenda est omnis illa perfectio, quæ cum unione hypostatica cobæret, el tini redemptionis non opponitur (quo prin­ cipio supra numero septimo, ostendimus, quod in Christo fuerit gratia habitualis) : sed quod Christus habuerit semper gratiam habitualem, atque ideo a primo concep­ tionis instanti, est major ipsius perfectio, quam illam præcise habuisse tempore de­ terminato; et rursus prædicta gratia in illo momento collata recte cobæret cum unione hypostatica, sicut ct in tempore subse­ quent!; et tandem quod a primo illo mo­ mento fuerit, nullam habet oppositionem cum fine redemptionis, quia potius ad ipsum conducit, ut Christum ab eo mo­ mento ceperit negotium istud ordiri per actus supernaturales a prædicta gratia procedentes : ergo Christus talem gra­ tiam habuit a primo suæ conceptionis mo­ mento. Objce18. Sed opponeshuiccommuni resolutioni D.'hîc- Divam Hieronymum Isaiæ JG, ad illa verror»yw. ba : SpirilusDomini super me, eo quod unxe­ rit me. Censet enim esse (ut revera est) pro­ phetiam de ChristoDomino ungendo gratia Spiritus sancti. Sed addit prædictam pro­ phetiam impletam fuisse in baptismo, cum Spiritus sanctus in columbæ specie des­ cendit super Christum. Et idem sentire viI). Hila- detur Divus Hilarius lib. 11 de Trinitate. riDS' Quod si ila res se habuit ; sequitur Chris­ tum non habuisse gratiam a primo suæ conceptionis momento. DiJaitar. Respondetur hanc objectionem nimis excessive probare, si quid convincit. Se­ quitur enim, quod Christus non solum non habuerit gratiam habitualem a primo ins­ tanti suæ conceptionis ; sed quod nec illam habuerit in toto vitæ spatio usque ad bap­ tismum. Quod nullus same mentis admit­ tet, supposito, quod credat Christum ha­ buisse prædictam gratiam. Ut enim inquit D· Au- D. Augustin, libro decimo quinto de TrieU5t' nit. capite 2G (qui prædictam loci Isaiæ interpretationem optime prævidit) : Absur­ dissimum est, ul credamus eum, cum jam triginta esset annorum (ejus enim xlalis a Joanne baplisalus est), accepisse Spiritum sanctum. Sed venisse illum credimus ad baptisma, sicut sine ullo omnino peccato, itu non sine Spiritu sancto. Si enim de famulo ejus, ct prxcursoro ipso Joanne scriptum est, Spiritu sancto replebitur jam inde ab utero matris sux : quoniam quamvis semi­ natus a patre, tamen Spiritum sanctum in utero formatus accepit : quid de homine Christo inlelligendum est, vel credendum, cujus carnis ipsa conceptio non carnalis, sed spiritualis fuit? Unde quamvis duo sa­ cri illi Doctores oppositum significare vi­ deantur; dubitandum non est, quod com­ munem, ac certam sententiam teneant, et quod eorum verba debeant ad legitimum sensum trahi. Ille autem magis planus, et magis inhærens tam explicationi D. Hie­ ronymi, quam textui Isaiæ, cui illa inni­ titur, nobis videtur, quam proponit Ruper- Bi^ tus lib. 1 de operibus Spiritus sancti Iai' capite 20. quod tunc dicatur Christus ac­ cepisse Spiritum sanctum, quando baptizatus fuit ; non quia tunc acceperit Spiritus sancti gratiam ; sed quia tunc manifestum est mundo, quod eam gratiam haberet, et esset unctus, id est, Christus. Frequens enim est in usu Scripturæ, quod tunc ali­ quid fieri dicatur, quando innotescit, et manifestatur hominibus. Unde illud Ps. Ps s. 2 : Ego hodie genui te, solet explicari non «olum de æterna generatione, sed etiam de Christi manifestatione, ut idem valeat, ac Ego fcci hodie, quod homines cognoscant te esse filium meum, ut recte observavit N. N.AnioAntonius a matre Dei, prælud. 3, dub. 9, Bl“s § unico. Sic ergo dici potuit Christum in baptismo accepisse Spiritum sanctum, at­ que ejus gratiam ; non quia tunc primo acceperit ; sed quia mundo tunc innotuit et voce Patris, et assistentia Spiritus sancti, quod esset Christus, prædilusque proinde, atque unctus omnibus sancti spiritus cha­ rismatibus. Quam expositionem Sanctus Justinus Martyr, Ruperto longe antiquior, D. Jis jam olim insinuaverat in dialogo cum 1ΙΠΚ· Tryphone his verbis ; Fox de calo simul venit, qua etiam a Davidc commemoratur lanquam ex ejus persona dicente id, quod ei a Patre dicendum erat : Filius meus es tu, ego hodie genui te : tunc ortum ejus fore dicens apud homines, ex quo ipse cognosci cepisset. Quod magis confirmabitur aliis Cta»!s« testimoniis num. seq. expendendis. 1 piitR19. Ex dictis pro assertione facile colli­ p» gitur, quod Christus in primo suæ concep­ pgnlix arid tionis instanti habuerit non solum gratiam dirent habitualem, DIS! Mil, DUB. I. habitualem, sed etiam plenitudinem præ­ dicta· gratiæ, sive gratiam in omni inten­ tione do lege ordinaria possibilem, et qua nunquam majorem habuit. Tum quia Pa­ tres, numero decimo septimo relati inde­ finito loquuntur, non magis significantes gratiiesubstantiam, quamejus intensionem, ct perfectionem : unde accipiendi sunt quoad utramque. Tum etiam quia licet gratia habitualis non fuerit rigorosa pro­ prietas gratiæ unionis ; tamen se habuit ad instar proprietatis ob connaturalitatis debi­ tum, ut ibidem diximus : proprietates autem consequuntur in primo sute productionis momento omnem intentionem (si ita ap­ pellanda est eorum perfectio), quam dein­ ceps sunt habiturae : neque enim decursu temporis suscipiunt augmentum : ergo idem de gratia habituali Christi dicendum est Tum præterea, quia Christus a primo sure conceptionis momento fuit perfecte beatus quantum ad animam; alias decursu tem­ poris augmentum beatitudinis essentialis meruisset, quod est contra communem sen­ tentiam Theologorum, et contra naturam propriam ipsius beatitudinis essentialis, qure debet esse terminus simpliciter stabi­ lis, atque invariabilis : sed beatitudo est actus gratiæ consummate, et in ultima sui perfectione : ergo Christus hanc a prin­ cipio habuit, et in ipsa non profecit. Tum denique quia Christum habuisse a primo conceptionis instanti non solum illam gra­ tiam : sed omnem ipsius intensionem, per­ fectio quædam est nec incompossibilis cum unione hypostatica, nec repugnans fini In­ carnationis : Christo autem deferri debet omnis perfectio, quæ hujus conditionis est : ergo idem, quod prius. OhjecNec refert, si huic resolutioni opponas, quod Luc. 2 dicitur, quod puer Jesus 'proficiebat, sapientia, et ælale, el gratia (fad- apud Deum, el homines. Id autem verificari ,ι!ΐΓ· non posset, si habuisset omnem latitudi­ nem, sive intensionem suæ gratiæ a prin­ cipio. Non, inquam, refert : nam ut opD.Ttja. time respondet Divus Thomas infra drtic. 12 ad 3, verba Evangéliste non intelliguntur de augmento gratiæ in se, sed in ostensione, et manifestatione ipsius gratiæ per effectus, et opera virtuosa. Quæ est û expositio Divi Nazianzeni orat. 20 in laudem Basilii numer. 65, ubi ait : Dicitur secundum humanilalcm proficere, non quia ipsa suscipial augmentum, quæ ab initio non fuerit facia : sed ex eo, quod paulalim ma­ nifestabatur. Illam etiam luculenter tradit 405 S. P. N. Cyrillas in Joan. lib. !, capit. 17, his verbis : Plenus enim erat veritate, ac gratia, Non enim mensura sibi datur ul ex­ teris : sed ut in perfecto perfecta inesl. Sed si plena esi, inquies, gloria ejus, gratia, el ve­ ritus ; quomodo sapientia, ct gratia profe­ cisse apud Lucam scribitur ? aut quid acce­ dere potest ad plenum? illorum potius de Jesu opinio, quam illius crescebat gratia, ut magis in dies cognoscentes, magis illum pro­ cedere, ac gralia crescere arbitrarentur. Eandem expositionem tradunt communiter alii Patres. D. Athanas. orat, i contra Arium, D. Hieronym. in id Isaiæ 7 : Ut sciat reprobare malum, V. Beda hom. 1, in Dominicam primam post. Epiph. D. Damasc. lib. 3 de fide cap. 22, D. Bernard, hom. 2, in Missus est, et alii plures. Quæ communis interpretatio magis firmat aliam numer. præcedent. adhibitam : nam si Je­ sus dicitur profecisse gratia, non quia ma­ jorem successu temporis gratiam acceperit, sed quia gratia habita a principio magis manifestabatur per opera, et crescebat in hominum opinione : pariter potuerunt ali­ qui dicere Christum in baptismo accepisse Spiritum sanctum, ipsiusque gratiam, non quia hæc tunc primo acceperit, sed quia tunc homines cognoverunt ipsum ut eis donis præditum, quæ per signa visibilia, et per effectus ipsis manifestabantur. D. Cy r'"u'’ d. Atha DDaij-e. ranym. ma-c. § v. Convelluntur argumenta contra primam, et præcipuam assertionem. 20. Adversus duas ultimas conclusio­ nes nec reperimus Auctores, quibus con­ traria sententia probetur, nec objectiones novæ occurrunt, quibus opus sit satisfa­ cere. Contra primam autem senserunt ali­ qui Theologi apud Paludanum in 3, dist. 12, quæst. 2, negantes Christo gratiam habitualem, sive accidentalem tanquam superfluam ad effectum sanctificationis. Quibus magna ex parte suffragari videtur Parra in præs. disput. 1, quæst. 2, art. 2, Parra, ubi affirmat, quod gratia habitualis non præstat humanitati Christi effectum for­ malem sanctitatis ad esse essentiæ perti­ nentem, neque ad hoc munus fuit necessa­ ria iu Christo Domino. Sed prædictus Auctor non negat, quod absolute in Christo fuerit gralia habitualis. Unde ejus opinio (quæ est satis singularis) magis re­ ferri debet ad dub. 4, ubi examinabimus 406 DE INGAHNATIOM^ ad quos effectas prædicta gratia fuerit Christo necessaria. Eis tamen argumentis utitur Auctor ille, quæ si quid valent, communem nostram assertionem oppu­ gnant, quibus proinde sicut et aliis oportet occursum ire. 1 ïqrflArguitur ergo primo : nam ubi repugnat KestoE. effectus formalis alicujus formæ, repugnat ipsa forma : sed repugnat, quod in Christo luerit effectus formalis gratiæ habitualis : ergo repugnat, quod prædicta gratia fuerit in Christo. Probatur minor : quia effectus formalis prædictæ gratiæ est constituere hominem participem divinæ naturæ, cujus ipsa gratia est formalis participatio : sed repugnat Christum, qui vere est Deus per naturam, constitui Deum per participatio­ nem : ergo repugnat, quod effectus for­ malis gratiæ habitualis fuerit in Christo. Si lolio. Respondetur negando minorem. Ad cu­ jus probationem dicendum est Christum ratione divinæ naturæ, in qua subsistit, esse substantialiter Deum per essentiam : sed simul secundum naturam humanam posse dici Deum per participationem acci­ dentalem ratione gratiæ habitualis. Sicut enim secundum divinam naturam est Deus impassibilis, et immortalis; et tamen se­ cundum naturam humanam passus, et mortuus est : et sicut ratione prioris natu­ ræ est ens per essentiam ; et nihilominus ra­ tione posterioris naturæ est ens per partici­ pationem : sic etiam nulla est contradictio in eo quod secundum naturam divinam sit Deus per essentiam, et simul secundum naturam humanam sit Deus per participa­ tionem : nec enim major in uno apparet repugnantia, quam in alio. Et sic responΡ.Ί nt.iu. (]el Divus Thom. in præsent. articul. 1 ad 1, bis’ verbis : Dicendum, quod Chi islus est verus Deus secundum personam, cl na­ turam divinam. Sed quia cum unitate perso­ na; remanet distinctio naturarum, ut ex su­ pra didis quxslione 2, articul. \palet; anima Chrisli non est per suum essentiam di­ vina. Unde oportet, quod fiat divina per participationem, qux est secundum ftiîDeus per essentiam, nihilominus unitur iinifia. I*nno. illi Deus per essentiam, ut salis liquet ex dictis disput. præced. dub. 1; sed Deitas per essentiam est inconjungibilis cum Deitate per participationem in eodem sus­ ceptivo, aut subjecto : ergo giatia habi­ tualis, quæ est Deitas per participationem, non potuit conjungi cum persona divina, quæ est Deus per essentiam, in eadem humanitate. Secundum quod subjectum SeccsJ» substantialiter tale, nequit Geri id ipsum accidentaliter, quod substantialiter esi : sed humanitas Christi eat substantialiter divina, et sancta per conjunctionem ad personam Verbi, ut ostendimus loco cit. ergo non potuit fieri accidentaliter divina, et sancta per gratiam habitualem. Tertium, Ten. ', quod de aliquo prædicatur secundum per­ fectam rationem, nequit dc illo dici secun­ dum rationem imperfectam : sicut quia Petrus est vere, et substantialiter homo nequii dici homo imitative, et accidentali­ ter, ut tradit Divus Thom. infra quæst. 32, articul. 3 ; sed Christus est sanctus secun­ dum perfectam rationem per gratiam subs­ tantialem unionis, ut constat ex disput. præcedent. per lotam ; ergo Christus ne­ quit d.ci sanctus accidentaliter per gratiam habitualem, quæ comparata gratiæ perso­ nali solum est sanctitas imitativa, et se­ cundum quid. Quartum, quod distinctio Qwi, b; narum minime sufficiat ad salvandum prædictas denominationes, atque effectus essendi sanctum substantialiter secundum perfectam rationem et essendi sanctum accidentaliter secundum rationem imper­ fectam : quoniam Divus Thom. loco im­ mediate citat, eam propositionem assumit, ut probet Christum ut hominem, vel ra­ tione humanitatis non posse dici lilium Spiritus sancti. Inde enim evincit, quod Christus non sit GliusSpirilus saneti ratione justificationis, quæ est Gliatio imperfecta atque imitativa, quia Christus est filius Dei secundum perfectam rationem filiationis : ubi evidens est Gliationem, quam S. Doc­ tor excludit, convenire ratione divers® naluræ, humanæ videlicet, cui tantum Gliatio ■ 1 f Γ DISP. Kill, DUB. I. ll l : | ! I I filiatio per gratiam competere posset : sensit igitur, quo 1 nec ratione diversarum naturarum componi valeat ut illud, quod de aliquo dicitur secundum rationem per­ fectam, prodicetur de eadem secundum imperfectam rationem. Cum ergo Chris­ tus sit sanctus substantialiter, atque ideo perfecto; repugnat, quod sanctus consti­ tuatur per gratiam habitualem, quæ sanc­ tificat imperfecte, si cum substantiali sanctitate conferatur. Soiyiinr Respondetur communem illam solutioreplica. ucm optimam esse, ut exempla quibus uti­ tur evidenter demonstrant. Ad primam autem ejus impugnationem dicendum est divinitatem per participationem ex parte Immanitatis nullam habere incompossibili· tatem cum divinitate per essentiam ex par­ te personæ etiam in ordine ad deificandum, et sanctificandum : quia divinitas per es­ sentiam sanctificat per modum formæ non informantis, sed pure terminantis, ut dub. ult. præcedent. disput. explicuimus : di­ vinitas vero per participationem sanctificat per modum formæ informantis, atque receptæ. Præsertim cum unio secundum gratiam habitualem ordinetur ad uniendum animam Christi cum Deo media conjunc­ tione effectiva per visionem, et amorem : unio autem secundum gratiam substantia­ lem ordinatur per se primo ad dandum esse personale divinum : et nulla repugnantia sit, quod idem susceplivum utroque modo D.Tbom. uniatur Deo. Quæ est doctrina D. Thom. quæst. 29 de veritat. art. 1 ad 2, ubi ei­ dem difficultati occurrit his verbis : Dicen­ dum, quod ratio illa procedit, quando unio per essentiam, ct similitudinem ad idem or­ dinantur : hoc autem non est in proposito : nam realis unio divinitatis ad animam Christi ordinatur ad unitatem personæ, unio vero per similitudinem gratiæ ad fruitionem bealitudinis. D imitar Ex quibus etiam patet ad secundam objftctioneni ; nam humanitas fit substan­ tialiter sancta terminative per gratiam substantialem ; et fit accidentaliter sancta informative, atque inhæsive per gratiam habitualem : unde non sequitur, quod fiat accidentaliter id ipsum, quod substantialiter est : nam prædicti sanctitatis terminativæ, atque informativæ modi sunt adeo diversi, et inter se oppositi, ut nee sancti­ tas informans præstare queat effectum pro­ prium sanctitatis terminantis, nec ista h!it aJ communicare possit effectum proprium il>:iba. lius, — Constat etiam ad tertiani : quia | 4 07 I licet perfectum, et imperfectum non pos­ sint dici de eodem, et secundum eandem rationem ; bene tamen secundum rationes diversas. Jam autem ostendimus , quod Christum esse sanctum substantialiter, et secundum perfectam rationem, et esse sanctum accidentaliter, ac secundum ra­ tionem imperfectam, convenit secundum modos, ac radices valde differentes : nam primum illud habet præcise terminative, quatenus sanctitas increata terminat hu­ manitatem ; secundum autem inhæsive, atque informative, quatenus gratia habi­ tualis est forma in humanitate recepta. Quæ responsio magis confirmari potest exemplo scientiæ : nam licet scientia natu­ ral is,,et extra Verbum sit imperfecta, si cum scientia beata comparetur ; nihilomi­ nus Christus juxta communem sententiam Theologorum unam, et alteram scientiam habuit absque ulla contradictione : quia tales scientiæ conveniebant ipsi secundum diversam rationem, et importabant modos longe diversos, ut tradit D. Thom. infra D.Thot» quæst. 9, art. 3, ad 1 et 3. Et eadem ratio occurrit in sanctitatibus, et formis sancti­ ficantibus, de quibus loquimur. 22. Ad ultimam, quæ magis oppugnare corruit videtur doctrinam, et distinctionem hacte- ultimo· nus traditam, respondetur totum illum D. Thomæ discursum optimum esse juxta subjectam materiam, cui applicatur : sed in præsenti, quam versamus, nec tenet, nec ipsi applicari potest. Desumitur autem disparitas cx eodem S. Doctore infra quæst. 23, art. -i; nam filiatio, quæcumque sit, sive naturalis, sive adoptiva, sive per­ fecta, sive imperfecta, convenit per se pri­ mo, et immediate supposito ratione sui, non autem ratione naturæ. Licet enim hu­ jus communicatio requiratur ad constituen­ dum filium ; nihilominus filiatio non con­ venit immediate naturæ, sed supposito, cujus est proprietas personalis, ut eo loco ex professo declarabimus. Unde fit, quod si aliqua filiatio in vim justificationis per gratiam habitualem competeret Christo ; prædicta filiatio ipsi conveniret ratione per­ sonæ, non autem ratione naturæ. Cumque eidem personæ ratione sui conveniat esse filium Dei naturalem : fieret, quod Chris­ tus secundum eandem rationem esset filius Dei perfecta filiatione, et filius Dei filia­ tione imperfecta, et assimilative. Quod me­ rito reprobat D. Thom. quia fieri non po­ test, ut aliquid secundum eandem rationem habeat esse simul tale perfecte, et imper- 408 y1 Z' ♦ ; r · BÈ7 Λ DI· INCARNATIONE feete. Alii vero puri homines non pertin­ gunt ad filiationem perfectam, seu natura­ lem : quocirca possunt constitui lilii imperfecte, et similitudinarie ratione gra­ tia-1 sanctificantis. Sed praedictum D. Thom. motivum locum non habet in sanctitate, quæ non convenit supposito ratione sui, sed ratione naturæ. Unde cum in Christo cum identitate suppositi concurrant duie natura*, increata videlicet, el creata ; me­ rito duæ sanctitates distinguuntur, alia in­ creata, substantialis, atque perfecta per naturam divinam terminati ve sanctifican­ tem humanitatem, et alia creata, acci­ dentalis, ' et imperfecta per gratiam ha­ bitualem , quæ humanitatem sanctificat informative per passivam sui receptionem. Quocirca nulla apparet repugnantia in eo, quod idem Christi suppositum secundum diversas illas naturas, et secundum diffe­ rentes illos modos formarum sanctifican­ tium, dicatur sanctus substantialiter, ac perfecte ; et simul sanctus imperfecte, at­ que accidentaliter. Sicut ob eandum proportionabiliter rationem dicitur immortalis secundum unam naturam, et mortalis se­ cundum aliam : ens per essentiam ratione unius, et ens per participationem ratione alterius, ut supra dicebamus. 2 argc23. Sed instabis et sit secundum argunicn’om. mentum) : quoniam ex terminis non minus opponuntur esse Deum, ac sanctum per essentiam, et esse Deum, ac sanctum per solam participationem, aut similitudinem; quam esse filium Dei naturalem, et esse filium Dei adoptivum : sed implicat, quod idem Christus simul sit filius Dei naturalis, et filius Dei adoptivus, ut concedimus : ergo pariter repugnat, quod idem Christus simul sit Deus, ac sanctus per essentiam, et Deus, ac sanctus per participationem, aut similitudinem : et consequenter re­ pugnat, quod habeat gratiam habitualem. Cætera constant, et hæc ultima conse­ quentia probatur ex priori : quoniam re­ pugnat, quod gratia habitualis sit in Chris­ to, et quod ipsum non constituat Deum, ac sanctum per participationem, aut simili­ tudinem : hic enim est effectus formalis primarius prædictæ formæ. Dissolvi­ Respondetur vel omittendo praemissas, tur. et negando utramque consequentiam, vel negando absolute majorem. Quoniam licet esse Deum per essentiam, et Deum per participationem non minus in genere, et ex terminis videantur oppuni, ac esse filium Dei naturalem, et filium Dei adoptivum, nihilominus prædictæ rationes ex diversis radicibus desumuntur, et juxta eas possunt vel non possunt componi in eodem suppo­ sito. Etenim esse Deum per essentiam, et esse Deum per participationem sunt de­ nominationes convenientes secundum na­ turam : unde sufficit diversitas naturarum ad eas salvandas in eodem supposito. Et quia Christus est unum suppositura in dua­ bus naturis ; propterea secundum uuam est Deus, el sanctus per essentiam ; sed secundum aliam est Deus, ac sanctus per participationem. Cælerum esse filium est denominatio conveniens non ratione natu­ ræ, sed ratione suppositi, ut num. præced. diximus : et ideo ad salvandam diversitatem filiationum, sive diversitas penes esse filium naturalem, et lilium adoptivum, re­ quiritur suppositorum diversitas. Et quia in Christo, licet sit diversitas naturarum, est identitas suppositi; idcirco nequit esse si­ mul filius Dei naturalis, et filius per adop­ tionem ; sed est præcise filius Dei naturalis. Quam disparitatem assignavit D. Thom in 3, dist. 13, quæst. 1 art. l,ad 1 his verbis: Filiatio refertur ad personam : et quia extraneilas respectu divinæ glorix, quam nomen adoptionis importat, nullo modo convenit personxilli; ideo nomen adoptionis de Christo non conceditur. Sed gratia est perfectio naturæ, cum subjectum ejus sit anima, qux est pars, humanæ naturx. Ideo quamvis gratia im­ portet aliquid etiam non naturaliter inlucrens, tamen potest ratione humanæ naturx Christo convenire. 24. Arguitur tertio : quasi si Christus haheret gratiam habitualem, esset filius D'MUtt· Dei adoptivus : sed non admittimus con­ sequens utpote falsum, et contra D. Thom. locis relatis : ergo Christus non habuit gratiam habitualem. Probatur sequela : nam constituere filium Dei adoptivum est effectus formalis gratiæ habitualis, ul patet in omnibus aliis justis : ergo si gratia habitualis fuisset in Christo, ipsum constituisset filium adoptivum Dei. Nec valet dicere, quod licet esse filium Dei adoptivum sit eflectus gratiæ habitualis; nihilominus hæc potest a praedicto effectu separari : et sic contigisse in Christo. Nam contra hoc est primo : quia ubi forma separatur ab effectu sibi connaturali, ne­ quit esse connaturaliter in subjecto : sed si gratia fuit in Christo, debuit esse connaturaliter, ut ipsius Christi perfectio ex­ poscit : ergo vel prædicta gratia nullo modo fuit in Christo, vel ipsi communi­ cavit DISP. X1IL DUB. I. cavit eflbctum Dilationis adoptivæ. Se­ cundo : quia lioc ipso, quod Christus ac­ ceperit gratiam habitualem, fuit specialiter genitus ; siquidtm ex vi illius accepit quandam naturam : sed ad esse specialiter ge­ nitum consequitur filiatio adoptiva : sicut ad esse naturaliter genitum consequitur filiatio naturalis : ergo non cohæret, quod Christus habuerit gratiam habitualem, et quod ex vi illius non habuerit esse filium Dei adoptivum; sive et in idem recidit, quod talis gratia fuent separata a piædicto effectu. Solütio Respondetur solutione inter arguendum ex D. Tiium. data, quæ vera est, et communis, ac D. Thom. tam locis relatis, quam quæst. cit. de Veritat. art. 1 ad 1, ubi ait : Dicendum, quod illa, qux nata sunt personæ convenire ratione sui ipsius, non possunt dici de Christo, si habeant repugnantiam ad proprietates personæ æternæ, quæ sola in eo est : sicut palet de hoc nomine crea­ tura. Ea vero, quæ non sunt nata convenire personæ, nisi ratione naturæ, vel partis naturæ, possunt dici de Christo, quamvis habeant repugnantiam ad personam æter­ nam : cl hoc propter dualilatem naturarum, sicut pali, et mori, el alia hujusmodi. Fi­ liatio autem per prius respicit personam : gratia autem non respicit personam nisi latione mentis, quæ est pars naturæ. El ideo filiatio adoptionis nullo modo convenit Christo : convenit tamen gratiam habere. Juxta quam doctrinam mrrito dicitur, quod gratia habitualis in Christo separetur ab effectu (sive formalis vocandus sit, sive non) constituendi filium Dei adopti­ vum ob incapacitatem videlicet suppositi ad subeundam similem denominationem, quam gratia ex se posset communicare. a* niaS*s perspicuum fiet si magis intntiim trospiciamus D. Thomæ propositiones : D.Ti.om. significat enim gratiam recipi in natura sicut in subjecto immediato, et adæquato, et ratione illius denominare personam : filiationem autem afficere immediate per­ sonam : quia non sequilur immediate ad naturam, sed ad terminum qui, sive com­ pletum, et perfectum generationis, qui est sola persona : unde vulgo dicitur fi­ liationem esse proprietatem persona­ lem. — Ex qua differentia fit primo fi­ liationem adoptivam rcaliter distingui a gratia;, cum recipiatur in diversis sub­ jectis. Unde in praedicto sensu nequit dici elfectus formalis illius, sicut esse gratum i est edoctus formalis ejus, uipote ab ipsa ] 409 ex parte recti indistinctus. Fit secundo, quod licet gratia, quantum est de se, filia­ tionem adoptivam inducat, possit tamen absoluto eam non inferre, sed ab ipsa separari ob defectum alicujus requisiti. Cum enim filiatio pro formali relatio quæ­ dam sit plura ad sui resultantiam, atque consistendam exposcens; impediri potest ex defectu cujuslibet requisiti. Fit tertio communicationem gratiæ habitualis so­ lum posse dici generationem effectivam, et similitudinariam ; quatenus per gratiam hujusmodi acceptatur homo ad hæreditatem æternam, sive ad bona propria Dei, ac si esset filius ejus naturalis, cui præ­ dicta debentur. Unde ut adsit similitudinaria hæc generatio, et filiatio adoptiva ; opus est, quod persona, quæ sic generari, aut adoptari dicitur, supponatur extranea, et absque jure ad hæreditatem : frustra quippe hæc illi applicarentur, qui fiiius naturalis est, et hoc ipso hæres, ut satis perspicue docent ipsæ leges civiles res­ puentes, quod pater adoptet filium na­ turalem, leg. 1, fl’, de adopt, et leg. Filio, quem paler, ff. de liberis et posthumis. Ex his satis apparet veritas responsionis Explcalur a D. Thom. tradita, et quæ adhibita est mngis inter arguendum. Sic enim gratia habitua­ respon­ lis inducit de se filiationem adoptivam, sio. quod nihilominus ab ea distinguatur, et in diverso subjecto recipitur : atque ideo possit ab ea separari. Et ita contingit in præsenti materia : tum quia persona Christi, cum sit divina, et actus purus, ne­ quit aliquid immediate recipere in tem­ pore : tum quia cum sit filius Dei natura­ lis, et non persona extranea; non potest regenerari accidentaliter in filium adopti­ vum. Unde gratia habitualis in Christo praestat suum effectum formalem prima­ rium, aliosve illi supposito non repugnan­ tes : sed non præstat regenerationem acci­ dentalem , nec filiationem adoptivam : quia suppositum est incapax denominatio­ num istarum. Ex quibus facile diluuntur duæ impugnationes oppositæ : prima qui­ dem, quia ad connaturalem statum alicujus formæ in subjecto non requiritur, quod illi communicet omnes effectus, quos de se, aut in aliis subjectis præstare potest, ut liquet in ipsa gratia, quæ in beatis non ra­ dicat fidem, et spem, quas fundat in viato­ ribus, et tamen est in beatis connaturalissime, ac perfectissime : attendi enim debet in communicatione formæ pro his, aut si­ milibus effectibus capacitas et dispositio 4 ΙΟ f? subjecti. Sfcunda etiam dispellitur : quia productio gratiæ in Christo non fuit gene­ ratio; cum non processerit ex affectu cons­ tituendi similitudinare filium illam perso­ nam, qua.· supponebatur esso filius Dei naturalis, sed fuit actio diversa) rationis, atque exacta ex vi prioris actionis operantis Incarnationis mysterium, atque consti­ tuentis illum hominem filium Dei natu­ ralem per communicationem filiationis ælernæ. .25. Arguitur quarto, quia sanctitas subs­ KCiHUlD tantialis ex vi gratiæ unionis continet emi­ nenter sanctitatem accidentalem , quam habitualis gratia præstare posset : ergo supposito, quod humanitas Christi fuerit substantialiter sanctificata per gratiam unionis, ut disput. præced. statuimus: im­ possibile est, quod sanctificetur accidentaliter per gratiam habitualem : et conse­ quenter repugnat, quod hujusmodi gratia fuerit in Christo. Antecedens est certum : quoniam eodem modo philosophandum est de effectibus formalibus, ac de for­ mis ipsos communicantibus : sed gratia unionis, cum sit ipsa divinitas, continet eminenter gratiam habitualem, quæ est aliquid creatum : ergo sanctum substantia­ liter per gratiam unionis continet eminen­ ter esse sanctum accidentali ter per gratiam habitualem. Prima vero consequentia pro­ batur : nam quod est eminenter tale per aliquam formam, nequit fieri formaliter tale per aliam formam : sicut quia sol est eminenter calidus per lucem nequit fieri formaliter calidus per calorem. Ultima de­ nique consequentia evidenter infertur ex prima : quia impossibile est. quod gratia habitualis humanitati communicetur non constituendo illam formaliter sanctam ; cum iste sit effectus formalis primarius prædictæ formæ. Solutio. Huic argumento, relictis duabus solu­ tionibus, quas ex Godoi transcribit Gonet disp. 12, art. 1, num. 18, relicta etiam alia tertia, quam proponit ipse Godoi disp. cit. num. 34, quia insufficientes sunt, nisi aliter vel explicentur, vel firmentur; res­ pondetur negando antecedens in sensu statim declarando. Ad cujus probationem, omissa majori, distinguenda est minor, et concedenda de continentia in esse entis, sed negari debet continentia in esse com­ municabilis : ct deinde negamus absolute consequentiam. Nam licet divinitas conti­ neat eminenter id, quod perfectionis dicit gratia habitualis ; nequit tamen commaί & < · . ?9 I » ■ « «( *1fe-f r ■ ; 1 I A · s DE INCARNATIONE nicari per modum forma» informantis, et per modum principii quo operationum supernatural ium. Unde otium suppositu communicatione divinitatis in esse formæ sanctificantis per modum termini, aut forma) terminantis juxta ea, quæ diximus disp. pneced. dub. ult. adhuc relinquitur locus gratiæ habituali, ut sanctificet per modum formæ informantis, ct primi prin· cipii quo operationum supernaturalium. Potestquo id facile explicari exemplo Iu· minis increati. quod eminentor, et in esse entis continet perfectionem luminis gloriæ creati : quidquid enim perfectionis in hoc lumine est, continetur eminenter in divino. Sed tamen lumen increatam non continet eminenter in esse communicabitis perfec­ tionem creati luminis : quia nequit com­ municari per modum formæ informantis, et principii quo, nec ejus vices gerere ob ea, quæ diximus tract. 2, disp. 4, dub. 5. Quocirca posita communicatione luminis increati sub alia ratione, utputa sub con­ ceptu speciei intelligibilis determinantis intellectum creatum ; adhuc est possibi­ lis, quin et necessaria communicatio lu­ minis creati informantis, ac elevantis in­ tellectualem. Sic ergo quamvis sanctitas increata contineat in esse entis , quidquid perfectionis est in sanctitate creata; nihi­ lominus illam non continet in esse com­ municabilis : quia communicari non po­ test sub ratione formæ informantis, atque elevantis per modum principii quo huma­ nitatem ad supernaturaliter operandum : hæc enim munia necessario claudunt im­ perfectionem sanctitati increatæ repugnan­ tem. Et ideo licet humanitas supponatur sanctificata prædicto modo per sanctitatem increatam ; adhuc nihilominus potest, et debet sanctificari per gratiam habitualem, 26. Sed oppones : quia ex præmissadoc· trina sequitur veram esse singularem illam doctrinam num. 20 insinuatam, quæ dis­ tinguit sanctitatem in esse essentia», sive in ordine ad constituendum in esse spirituali divino, et sanctitatem in esse naturæ, sive in ordine ad constituendum principium operationum divinarum: et hoc supposito affirmat divinitatem fuisse sanctitatem hu­ manitatis in esse essentiæ, et quoad esse ; gratiam autem habitualem fuisse ejusdem humanitatis sanctitatem in esse naturæ, atque in ordine ad operandum : et hac ra­ tione optime inter se cohærere ; cum præstent effectus adeo diversos. Sequela osten­ ditur : quia affirmamus, quod divinitas non •J DISI ‘ non sanctificat per modum formai infor­ mantis, et principii çuo npcralhi; quæ omnia sunt propria naturæ; iliaque deferi­ mus gratiæ habituali : sequitur ergo illam sanctificare solum in esse essentiæ, et is­ tam præcise in esso naturæ, Dihiior. Respondetur negando sequelam, quæ absurdam continet doctrinam, et evidenter contrariam Angelico Doctori. Implicat enim, quod gratia habitualis communi­ cetur subjecto in esse naturæ, sive in ratione principii agendi, quin prius vir­ tual i ter, commun icetur in esse essentiæ, et constituendo subjectum in esse divino, sive consors perfectionis divinæ in se ipso : nam quod habens gratiam sit prin­ cipium divinarum operationum, provenit ex eo, quod per gratiam sit Deus in se ipso per participationem : in quolibet enim ordine operari sequitur connaturaliter ad esse essentiæ, et illi commensub.Tbom. ralur. Unde D. Thom. in 3, dist. 13, quæst. 1, art. 1, inquit: Gratia princi­ paliter duo facit in anima. Primo enim perficit ipsam formaliter in esse spirituali, secundum quod Deo assimilalur : unde el vita animæ dicitur. Secundo perficit eam ad opus, secundum quod a gralia emanant vir­ tutes, sicut vires ab essentia. Et post pauca subdit : Propter hæc duo oportet ponere gratiam in anima Chrisli. Et in eodem scripto ad Annibald. quæst. unie. art. 1 ait : Gralia creata in anima duo facit. Primo perficit cam in esse, quantum ad esse spirituale, secundum quod Deo simi­ latur. Secundo in respectu ad operationem per virtutes, quæ ab ejus essentia /luunt, sicut polenliæ ab essentia animæ. El quia decebat naturam humanam in Christo esse maxime perfectam : ideo in eo propter hoc duplex gratiæ perfectio fuit necessaria. Et 1, 2, quæst. in, art. 2 in fire corp, ait : Si accipiatur gralia pro habituali dono, sic esl duplex gratis effectus, sicut cl cujuslibel alterius formæ (perpendantur verba) quo­ rum primus esl esse, secundus esl operatio. Quod explicat exemplo caloris, qui primo constituit calidum, et deinde ad calefa­ ciendum concurrit. Et deinde subdit : Sic igitur habitualis gralia, in quantum animam sanat, vel justificat, sive gratam Deo facit, dicitur gratia operans (quia id præstat formaliter per se solam); in quan­ tum vero esl principium operis meritorii, quod ex libero arbitrio procedit, dicitur coopérant, nempe eidem arbitrio operanti. Et in hac 3 p. infra quæst. G2, art. 2 in corp, ait : Gralia secundum se considerata perficit essentiam animæ, in quantum par­ ticipat quondam similitudinem divini esse. El sicut ab essentia animæ fluunt ejus po­ lenliæ, ita a gralia /luunt quædam per­ fectiones ad potentias animæ, quæ dicuntur, virtutes, el dona, quibus polenliæ perficiun­ tur in ordine ad suos effectus. Quæ sunt adeo evidentia, et simul rationi consona, ut per so evertant illius Junioris opinio­ nem ; nec opus sit alia addere. Ad sequelæ igitur probationem res- intenta» pondetur nihil minus ex nostra (quæ communis est), sententia deduci : nam quod ad gratiam habitualem attinet, quæ sanctificat per modum formæ informan­ tis ; plane concedimus prius humanitatem Christi constituisse in esse spirituali assimilando illam Deo; et deinde communicasse illi vim radicalem per modum naturæ, et principii quo ad operationes supernaturâles mediis facultatibus proximis eliciendas. Quod vero spectat ad gratiam unionis, quæ sanctificat per modum formæ non informantis physice, sed terminantis; non minus perspicue dicimus, quod primo constituit humanitatem in ordine, et esse divino substantiali ; et insuper est princi­ pium quo morale agendi, quatenus exigit habitualem gratiam, et alias virtutes proximas : nam ad rationem formæ sanctificantis non informative, et per modum naturæ physicæ, sed per modum termini, satis est illa ordinatio moralis, ut plane constat ex dictis disp. præced. dub. ult. % 3 per totum. Ex his etiam satis liquet, quod formam, sanctificantem hu­ manitatem Christi non secamus in duo munera essentiæ, et naturæ, quorum primum attribuamus divinitati, et secun­ dum gratiæ habituali, ut ille Auctor imaginatur. Sed recognoscimus duas for­ mas sanctificantes, et utramque dicimus sanctificare juxta genus suum tam in esse, sive per modum essentiæ constituendo sanctum in se, quam in operari, sive per modum naturæ constituendo principium radicale divinarum operationum. Sed in­ terest differentia assignata, quod gratia habitualis, cum uniatur physice per mo­ dum formæ informantis; utrumque mu­ nus physice gerit, ac subinde non solum constituit in esse, sed etiam est radix physica, et principium quo operandi. Di­ vinitas vero, cum non uniatur physice per modum formæ informantis, sed præ­ cise terminantis ; primum quidem munus i DE INCA KNA T ION E 412 constituendi in esse divino, et reddendi subjectum in se sanctum, el gratum Deo, physice communicat : aliud autem munus constituendi principium operativum, quod magis ad conceptum naturæ pertinet, solum moraliter conferre potest. Quia licet natura physice sit, nihilominus non unitur per modum naturæ, sed per modum termini, hoc ipsum exigente forma physico sanctificante per modum ter­ mini, et non per modum formæ, aut na­ turæ. Unde constat, quod ad diluendam, aut componendam objectam difficultatem opus non habeamus peregrina illa cogi­ tatione : superatur enim secundum diver­ sos illos modos sanctificandi num. præced. propositos, quos hactenus explicuimus. ··! t DUBIUM II. secundum extendat, illud attingendo me­ diante priori. Si enim secundum terminet distinctum influxum, et exigat novam ac­ tionem; non est, cor dicatur a primo di­ manare; sed magis dicetur fieri per se. Prædicta vero resultantia locum habet non solum in accidentibus propriis, sed etiam in communibus, quæ pertinent ad primum esse rei productæ, et simul cum illa fiunt, ut recte observant N. Complut, abbrev. in n. ι>χlib. Physic, disp. 10, quæst. 5, num. 39, 'el. Sed quia proprietates majorem longe con­ nexionem habent cum natura, propterea frequentius dimanationis modus eis appli­ catur. Et hac ratione in titulo addidimus ly lanquam proprietas illius; non quia circa hoc sit præcipua difficultas, sed ut morem aliis geramus, qui ita inquirunt : et quia ex decisione prioris partis constabit, quid etiam ad illam ultimam dici debeat. Utrum gratia habitualis in Christo dima­ naverit physice a gralia unionis, lanquam proprietas illius. Ί'·· 27. Quia tam frequenter diximus in hac, et præced. disp. quod gratia habitualis con­ secuta fuit ad gratiam unionis; opus est modum hujus consecutionis explanare. Li­ cet enim D. Th. optima methodo usus de hoc egerit in ultimo pnesentis quæst. arti­ culo, ibique plures illud versent : ordo tamen inter unam, et alteram gratiam in nostris disputationibus observatus satis demonstrat, quod hic propriam sedem ha­ beat : præsertim cum nonnullæ difficulta­ tes, quas in præmissis attigimus, et præsens dubium concernunt, quam cito exposcant ejus decisionem. Supponimus autem ex dictis disp. 6, dub. 2, quod gratia habitua­ lis nec tempore, nec natura præcessit gra­ tiam unionis : quia nec tempore fuit prior, nec præivit per modum dispositionis phy­ sicæ, vel moralis, ut ibidem ostendimus, et disp. 7, dub. 1. Supposito igitur, quod gratia habitualis gratiam unionis absolute subsecuta fuerit, examinanda occurrit circa consecutionis modum difficultas, quam dubii titulus repraesentat. Pro cujus resolutione pnemittendum est Quidlsit dimana- ex dictis tract. 14, disp. 4, dub. 6, ubi lio. simile dubium versavimus, quod dimanatio, sive resultantia physica unius ab alio in eo, quod prædicta ordine quodam per unam, et eandem actionem producantur, ita quod primum productum determinet agens, ut absque _ interventu novæ,. et distinctæ actionis suum influxum atque ad dii f. ? Vera, et communior sententia probatur ex D. Thoma, el duplici ratione. 28. Dicendum est gratiam habitualem in Chrisk» non dimanasse physice a gratia unionis ; sed aliam Dei actionem directe, et immediate terminasse ; ac subinde non fuisse veram proprietatem illius. Hæc assertio habet 1res partes : sed posterior evidenter infertur ex media : quia licet accidentia communia fiant aliquando per dimanationem, et quandoque per actionem distinc­ tam; proprietates tamen semper resultant ab essentia, quam consequuntur, absque nova actione : unde si gratia habitualis facta est per actionem diversam ab ea qua producta fuit gratia unionis, plane sequi­ tur habitualem gratiam non comparari ut proprietatem ad unionis gratiam tanquam ad naluram, vel essentiam. Secunda vero assertionis pars liquido constat ex prima : quia seclusa dimanatione physica unius ab alio, opus est constituere novam, et diver­ sam actionem pro secundo : atque ideo si gratia habitualis non dimanavit physice a gratia unionis; recte colligitur, quod pro­ ducta immediate, et directe fuerit per di­ versam actionem. Unde tota assertionis difficultas revocatur ad primam partem ip­ sius, quæ negat dimanationem physicam gratiæ habitualis a gratia unionis. Sic au­ tem docet D. Thom. ut statim ostendemus, D.TUfl cui communiter subscribunt omnes disci[ puli, Medina, et Alvarez supra quæst. 2 » MAhedita. iri. art. ? Λ DISP. XIII, DUB. II. art. 12 et in bac quæst. art. 13. Nazarius controv. unica quæst. 7. Joan, a 8. Thom. s.Thoin. disp. 9, art. 3, num. 7. Cabrera infra art. W.· 13, disp. 1 , § 5. Godoi disp. 30, § 6, Gonet. conci. 2. Gonet disp. 12, art. 1, num. 23. ïinfcuî. Vincenti us quæst. 2, art, 2, cone. 2 et 3. Loquetius lib. 3 de origine gratiæ hos. N. Lau­ sanctilicantis, disp. G, cap. 3. N. Lauren­ rent. tius controv. 14, § G, num. 56, et alii plures. Idem etiam tuentur Valentia quæst. Snanz. 7, puncto I, quæsliuncula 2. Suarez disp. Vnqoer. 18, sect. 3, concl. 3. Vazquez disp. 41, Logo. cap. ult. num. 29. Lugo disp. 46, sect. 5, num. 100. Bernal, disp. 30, sect. 5, cum aliis pluribus. DThom. 29. Probatur primo ex D. Thom, quem pro nostra pro se stare censent Adversarii; cum vere asser­ nostram sententiam satis aperte doceat in tione. eisdem locis, quæ nobis solent opponere. Nam infra art. 13 statuit quidem gratiam habitualem sequi ad gratiam unionis : sed id probat rationibus, quæ persuadent eam consecutionem non esse dimanationem physicam ex vi ejusdem actionis attingen­ tis utramque gratiam ; sed solum esse resultantiam moralem cum actione physice nova, quæ gratiam habitualem producat. Prima enim ratio est hujusmodi : Princi­ pium unionis est persona Filii assumens hu­ manam naluram, quæ secundum hoc dicitur esse missa in mundum, quod naturam hu­ manam assumpsit. Principium autem, gratiæ habitualis, quæ cum charilale datur, est Spiritus sanctus, qui secundum hoc dicitur milii, quod per charitatem mentem inhabi­ tat. Missio autem Filii secundum ordinem naturæ prior est missione Spiritus sancti : sicut ordine naturæ Spiritus sanctus proce­ dit a Filio, cl a sapientia dilectio. Unde el unio personalis, secundum quam inlelligilur missio Filii, est prior ordine naturæ habi­ tuali gralia, secundum quam inlelligilur missio Spiritus sancti. Hæc S. Doctor : ex quibus satis efhcaciter colligitur, quod senserit gratiam habitualem non dima­ nasse physice a gratia unionis. Quoniam si ita dimanasset, existentia talis gratiæ Verbo, et non Spiritui sancto attribuenda specialiter esset : sed hoc directe repugnat discursui D. Thomæ, ut ex ipso satis li­ quet : ergo juxta ejus sententiam gratia habitualis non dimanavit per resultantiam | physicam a gratia unionis. Sequela osten­ ditur : quoniam terminus resultans respicit ut speciale sui principium id, a quo resul­ tat, ut inductive potest ostendi in omnibus proprietatibus comparative ad essentias, ex N»Utie*. Jiunn. a I quibus physice dimanant : sed in casu præsentis quæstionis Verbum humanitati unitum esset principium, a quo resultaret gratia habitualis; non autem persona Spiritus sancti, quæ humanitati unita non fuit, idque palam docent Adversarii : ergo ex eorum positione sequitur, quod gratia habitualis in Christo attribuatur specialiter Verbo, non autem Spiritui sancto. Declaratur amplius mens D. Thom. nam missiones ad extra divinarum personarum correspondent, et proportionantur missio­ nibus ad intra : atqui supposita ad intra processione Verbi, processio Spiritus sancti non est mera resultantia physica a Verbo : sed est alia simpliciter processio a præce­ denti distincta in ratione actionis, et pro­ ductionis : ergo pariter supposita missione Verbi per gratiam unionis, missio Spiritus sancti secundum gratiam habitualem non est pura resultantia physica a priori ter­ mino; sed importat novam actionem, sive novam termini productionem : atque ideo gratia habitualis in Christo terminat di­ recte, et immediate specialem actionem, sicut in aliis etiam justis contingit. Expli­ catur ulterius : quia si in communicatione gratiæ unionis, et in productione gratiæ habitualis non concurrerent duæ a-. tiones, sed una præcise, quæ primario attingeret gratiam unionis, et ex consequenti se ex­ tenderet ad gratiam habitualem ut ad ter­ minum physice resultantem ex priori ; ibi non darentur duæ missiones Verbi, et Spi­ ritus sancti : sed Verbum, et Spiritus sanc­ tus communicarentur per eandem missio­ nem, Verbum quidem primario, et Spiritus sanctus secundario : sicut contingit in aliis, quæ simili ratione communicantur, ut liquet in essentia, et passionibus. Sed D. Thom. expresse constituit duas missio­ nes, aliam Verbi, et aliam Spiritus sancti, ut ex ejus verbis evidenter constat. Sentit igitur, quod per unam actionem commu­ nicatur gratia unionis, et quod per aliam actionem distinctam gratiam habitualis producitur. Id ipsum constat ex secunda ratione, Demon­ stratur quam S. Doctor immediate proponit his ainohu-' verbis : Secunda accipitur ratio hujus ordi­ m· ii' nis cx habitudine gratiæ ad suant causam. D.ltiuniGratia enim causatur in homine cx praesen­ tia divinitatis, sicut lumen in acre ex prae­ sentia solis. Unde dicitur Ezcchicl 43 .’Gloria Dei Israelingrediebalur per viam orientalem, cl terra splendebat a majestate ejus. Prae­ sentia autem Dei in Christo inlelligilur se- eundum unionem human# natur# nd per­ sonam divinam. Unde gratia habitualis Christi inlelligilur ut consequens hanc unio­ nem, sicut splendor solem. Hæc D. Tho­ mas : juxta cujus montem, et verba sic prædicta comparantur inter se, ut gratia unionis se haheat ad instar solis : gratia habitualis per modum splendoris, aut lu­ cis : et denique anima Christi ad instar aeris, qui ex pnesentia solis recipit lumen, et splendescit. Sed manifestum est, quod . sol, et lux in aere recepta non prolucuntur per eandem actionem, sed per diversam; quamvis una ordine naturali sequatur post aliam : sol enim per creationem, lux au­ tem in aere iit per eductionem ex pré­ existent! subjecto. Ergo similiter ex sen­ tentia D. Thom. gratia unionis, et gratia habitualis non fiunt per unam præcise ac­ tionem , attingentem primario gratiam unionis, et ex consequenti gratiam habi­ tualem dimanantem physice ab unionis gratia : sed præsupposita productione, et existentia gratiæ unionis, datur nova, et diversa actio, quæ gratiam habitualem im­ mediate producat. Eîu30. Nec refert, si dicas D. Thom. in eo giaro. art. id intendere, in illudque collimare, ut ostendat gratiam unionis præcessisse sim­ pliciter gratiam habitualem : quod ut probet, utitur principiis, et exemplis pro­ xime relatis. Cum quo tamen recte cobæret, qnod habitualis gratia dimanet a gratia unionis, ut constat in intellectu, et volun­ tate dimanantibus ab anima, et in virtuti­ bus infusis a gratia procedentibus : qu;e nullam præcedentiam habent respectu anim®, et gratiæ. PrxeluHoc, inquam, nihil refert : quia licet ditor. D. Thom. illud præcipue intenderit, in idque suas probationes direxerit: nihilomi­ nus fateri oportet, quod principia ab ipso in his probationibus assumpta sint vera, et rxempla sint satis apta : oppositum enim dici non valet absque injuria S. Doctoris. Constat autem, quod tam principia, quam exempla evincunt in productione gratiæ habitualis intervenisse non meram resul­ tantium, sed veram actionem, diversam ab illa, quæ unionis gratiam produxit, ut su­ pra expendimus. Idque magis firmatur exemplis ipsis, quæ modo objiciuntur : nam quia intellectus, et voluntas fiunt per dimanationem ab anima, non opus habe­ mus recurrendi ad diversa principia pro efficientia auimæ, et intellectus, ac volunta­ tis illius : et similiter contingit in produc­ tione gratiæ et virtutum infusarum : sed idem principium officit animam cum suis potentiis, et pariter idem principium aflicit gratiam cum suis virtutibus. Quippe adeo manifestum est terminum dimanantem procedero ab eodem principio cum termina, a quo dimanat, ut in dubium revocari non possit. Videmus autom, quod D. Th. pro gratia unionis el pro gratia habituali re­ currit ad diversa principia per appropria­ tionem, et accommodationem; siquidem gratiam unionis revocat in personam Filii, ejusque missionem ; gratiam autom ha­ bitualem reducit in personam Spiritus sancti, et in missionem ipsius, ut liquet ex verbis relatis. Ergo vel dicendum est I). Thom. non recte processisse in eo dis­ cursu; quod admittere non possumus : vel concedi debet, quod ex ejus sententia gra­ tia habitualis non dimanat physice a gratia unionis : sed quod istæ duæ gratiæ sunt duo termini terminantes immediate actio­ nes diversas; licet unus naturali ordino sequatur post alium : sicut illuminatio ae­ ris (quod est exemplum S. Doctoris), sequitur præsentiam solis, quamvis fiant per actiones simpliciter diversas. 31, Secundo probatur nostra conclusio jutw ratione evertente præcipua fundamenta l5i£w’ contrariæ opinionis : nam ideo gratia habi­ tualis consequeretur per meram resultan­ tium ad gratiam unionis absque nova ali­ qua actione illam immediate attingente, quia gratia habitualis est connaturalis Christo Domino, et naturaliter congruit gratia unionis sed hoc motivum nullius momenti est : ergo gratia habitualis non dimanat ab unionis gratia, sed fit per dis­ tinctam actionem. Major constat ex Ad­ versariorum probationibus tam a ratione, quam ab auctoritate : censent enim acci­ dens alicui connaturale fieri per dimana­ tionem ab ipso : et gratiam habitualem esse Christo connaturalem frequenter le­ gunt in D. Thoma. Ut enim alia loca omittamus, in hoc art. in resp. ad 2, ait . Unde gratia habitualis non inlelligilur ul prxcedens unionem, sed ul consequens eam, sicut quxdam proprietas naturalis. Unde el August, dicit in Enchir. quod gratia est quodammodo Christo homini naturalis. Mi­ nor autem ostenditur : quoniam species angelicæ sunt Angelo connaturalos, et ei­ dem debitae in primo suæ creationis mo­ mento : nt nihilominus prædictæ species non resultant per simplicem dimanationem ab Angelo ; sed fiunt per actionem distinc­ tam DISP. XIII, DUP. 11. tam ab ejus creatione ut fuso ostendimus tract. 7, disp. 5, dub. 4 ; ergo quod gratia habitualis sit Christo homini connaturalis, aut connaturaliter debita, minime probat, quod resultot physice a gratia unionis abs­ que alterius actionis concursu. Idemqup probari exemplo motus circularis, qui est naturalis respectu cœli : et tamen non re­ sultat per simplicem dimanationemab ipso, sed exposcit novam, et distinctam actionem intelligontiæ motricis. Et ratio generalis est, quod ut aliquid dicatur alicui conna­ tural·, opus non est, quod ipsi connatu­ ral· liat ratione alicujus principii effective influentis per dimanationem : sed sufficit, quod fiat ipsi connatural· ratione potentia? passiva), vel propter consonantiam ad sta­ tum subjecti, ut in limine ad art. 12, q. 2, diximus n. 6. Idque magis liquet in præ­ senti materia; cum natura divina, quæ in­ trinseca Christo est, effecerit ut in tribus personis subsistens eam unionem. Unde D. Tho. art. cit. dixit : Gratia Christi, sive unionis, sive habitualis, non potest dici naturalis quasi causata ex principiis hu­ mans naturæ in Christo : quamvis possit dici naturalis quasi proveniens in naturam humanam Christi, causante divina nalura ipsius. Et magis adhuc se explicans in resp. ad 3, addit : Secundum divinam na­ turam est ei naturalis, in quantum divina nalura est principium activum hujus gratis, El hoc convenit toti Trinitati, scilicet hujus gratis esse principium activum. Quæ longe exulant a dimanatione physica. Unde satis constat non omnia, quæ alicui dicuntur naturalia, profluere per dimanationemab ipso, et sine concursu alterius actionis : et consequenter quod Adversarii non recte, sed inefficaciter in præsenti materia unum ex alio deducere. Videantur, quæ diximus loco cit. num. 8. Ala 32. Ultimo probatur conclusio rationed priori, præsupponendo tamen duo principia satis certa. Primum, quod influere per dimanationem est quoddam agere : unde omnes docent, quod concursus per dima­ nationem reducitur ad genus causæ effi­ cientis. Agere autem consequitur esse, non quidem existentiæ, aut subsistentia», sed esse specificum, et formale : ab eo enim primitus trahit suam propriam ratio­ nem, et specificam differentiam, ut recte 50®-declarant N. Complut, abbrev. in lib. de (!generat, disp. 15, quæst. fi Unde primum principium cujuscumque dimanationis phy­ sica; debet esse natura, vel aliquid se ha­ 415 bens ad instar natura; : hæc enim est, quæ primo communicat esse formale, et specificum. Secundum, quod dimanalio physica reducitur ad genus causæ efficien­ tis principalis : quoniam primum illud principium per se ipsum, ct absque alia elevatione determinat agens extrinsecum, et rigorosum, ut se extendat ad termi­ num , qui dimanaro dicitur, defertque ejus causalitatem usque ad ipsum : in quo propria dimanationis ratio consis­ tit, ut explicant Complut, in lib. Phy-Compté.: sic. disp. 10, quæfjt. 5, §2. De ratione autem causæ efficientis principalis est præcontinere suum effectum, sive ab illo non excedi ; quippe al id, in quo exceditur, non concurrit principaliter, sed instrumentaliter, aut nullo modo, ut omnes sentiunt. Quocirca ad primum dimanationis princi­ pium pertinet continere perfectionem ter­ mini ab ipso physice dimanantis. Et dici­ mus primum principium, quia intermedia, si quæ occurrant, licet non sint adeo per­ fecta possunt influere in dimanationem per subordinationem ad primum, quod princi­ paliter influit. His suppositis formatur ratio : quoniam si gratia habitualis Christi dimanasset a gratia unionis per simplicem resultantiam physicam, deberet ex parte gratiæ unio­ nis aliquid assignari, quod per modum na­ turæ, radicis, aut primi principii intrinseci contineret principaliter gratiam habitua­ lem : sed nihil ex parte gratiæ unionis est assignabile, quod prædicto modo gratiam habitualem contineat : ergo gratia habitua­ lis non dimanavit physice a gratia unionis per simplicem resultantiam. Consequentia est evidens. Et major constat ex immediate praenotatis : præsertim quia cum Adver­ sarii dicant gratiam unionis, sive Christum fuisse principium quod talis dimanationis; et omne principium quod constituatur per principium quo, sive rationem formalem influendi; necessarium est in gratia unio­ nis aliquid assignare, quod per modum principii quo, naturæ, aut radicis contineat principaliter gratiam habitualem. Minor autem, in qua est difficultas, nequit aptius, et magis perspicue ostendi, quam refe­ rendo, et refellendo varia principia assi­ gnata ab Adversariis : nam eorum insuffi­ cientia veritatem minoris demonstrabit. Et in primis certum est apud omnes, quod humanitas Christi secundum se, et ratione sui non potuerit obire munus prædicti principii : quia humanitas secundum se, 416 I »·· » DE 1NCAHNATI0XE cum sit ordinis inferioris, non habet con­ ceptum radicis respectu gratiæ habitualis, nec ejus perfectionem præcontinet. Alia ergo piincipia assignare oportet. Frimas 33. Quidam igitur affirmant hujusmodi dice adi Verbi modus. principium fuisse personalitatem terminantem Christi humanitatem : atque ideo ipsam humanitatem ut elevatam per hujusmodi personalitatem se habuisse ut principiam quod ad dimanationem gratiæ habitualis. Pro quo dicendi modo refert Medinam (licet immerito Asluriensis loco citato, pag. 169. Idque declarat exemplo virtutum infusarum , * quæ. dimanant ab anima ut elevata per gratiam. Refelt:Sed hic dicendi modus falsitatis convin­ lon citur. Tum qtfia virtutes infusæ (ut eorum exemplo utamur) non dimanant physice ab anima, sed a gratia habituali, sicut ab uni­ ca, et adæquata radice, cujus, et non animæ sunt proprietates : ergo pariter gra­ tia habitualis nequit resultare ab humani­ tate Chrisli ut terminata per Verbi perso­ nalitatem ; nisi supponatur, quod talis per­ sonalitas concurrat per modum radicis ad prædictam dimanationem, de quo est præcipua controversia. Tum etiam per quod præcedens impugnatio, quæ non ita con­ cludere videtur, satis firmaturi, quia princi­ pium primum, et intrinsecum dimanatio­ nis debet continere per modum causæ principalis perfectionem termini resultan­ tis, ut supra ostendimus : sed personalitas Verbi secundum propriam personalitatis rationem, sive quantum ad id, quod abso­ lutis addit, nequit continere principaliter perfectionem gratiæ habitualis ; siquidem ita considerata non importat perfectionem, ut supponimus ex dictis tract. G, disput. 6, dub. 3; ergo personalitas ita considerata non potuit comparari per modum radicis, et primi principii intrinseci ad gratiam ha­ bitualem : atque ideo non potuit esse ratio formalis elevandi, aut constituendi huma­ nitatem in esse principii quod prædictæ dimanationis. Unde sicut personalitas ita considerata non fuit principium quo, sive ratio formalis sanctificandi humanitatem Chrisli ut' ostendimus disput. præced. dub. 3, sic etiam non potuit esse princi­ pium quo et ratio formalis radicandi phy­ sice gratiam habitualem, ut hæc ab illa per simplicem dimanationem proflueret. Tum denique : nam principium quo, sive formale dimanationis debet uniri per mo­ dum formæ et naturæ communicando esse formale spccilicum, ut supra ponderavi- mas : personalitas autem Vorhi non est unita Immanitati per modum formæ, aut naturæ dantis osse formale specificum ; sed præcise per modum puri termini terminan­ tis, et personantis humanitatem : quippe quæ supponens hujus esse formale, et spe­ cificum, illud præcise complevit tribuendo terminationem loco subsistentiæ creatæ : ergo personalitas Verbi nullo modo potuit esse principium quo dimanationis gratiæ habitualis, nec elevare humanitatem in or­ dine ad hunc effectum. 3 i. Alii apud Godoi disp. cit. num. 95 ,Vrw dn dicunt divinitatem, sive naturam Dei fuisse dG*a !ί principium formale quo hujus dimanatio- midis nis, et constituisse naturam creatam in esse principii quod. Et hi videntur magis consequenter procedere ad ea, quæ dixi­ mus disput. præced. dub. ult. ubi statui­ mus naturam divinam fuisse formam, sive rationem formalem sanctificandi animam Christi : pertinet namque ad sanctitatem formalem radicare alia dona in eodem sup­ posito, ut liquet in gratia habituali, quæ nos sanctificat, et in nobis per dimanationem radicat supernaturales virtutes. Hic tamen dicendi modus non est me- Be?ilior precedent! et refellitur eisdem moti­ hr. vas. Primo, quia ad rationem principii for­ malis quo dimanationis physice requiritur non solum, quod sit natura, sed etiam quod uniatur per modum naturæ, et formæ, communicando esse formale specificum, ut supra ostendimus : sed licet natura divina uniatur creatæ, nihilominus non unitur per modum naturæ, et formæ communi­ cantis esse specificum; implicat enim quod aliquod prædicatum divinum tali modo communicetur ob imperfectiones eidem indispensabiliter annexas, ut ex professo os­ tendimus tract. 2, disp. 4, dub. 5 et tract. 14, disp. 5, dub. 3, et tract. 19, disp. 4, dub. 1, et constat ex supra dictis disp. 3, dub. 1; ergo natura divina non potuit esse principium quo dimanationis physicæ. Se­ cundo, quia natura divina in Christo non aliter unitur physice humanitati, quam vel immediate in ratione existentiæ, ut supra explicuimus disp. 8, dub. 3, vel mediate, et quasi identice in ratione termini suppositantis naturam humanam, quatenus in­ cluditur per modum transcendentis in per­ sonalitate Verbi per se terminante, et suppositante naturam creatam : neuter au­ tem istorum modorum sufficit, ut sit prin­ cipium quo formale dimanationis physicæ. Non primus ; quia existentia non consti­ tuit DISP. X1IJ, DUB. II. luit esso formale specificum, sed illud sup­ hypostaticæ esse principium quo, seu for­ ponit. Nec etiam secundus : tum ob ean­ male prædictæ dimanationis : quia censent dem rationem : tum quia personalitas gratiam habitualem esse proprietatem unio­ Verbi, cui per se convenit personare nis hypostaticæ, quæ in tali modo forma­ Christi humanitatem, non est principium liter consistit, ad quem proinde physice quo dimanationis, ut ostendimus num. sequitur per simplicem dimanationem ab præccdonti. Nihil ergo habet nalura divina illo. Ila Granados infra referendus, et in Incarnationis mysterio, per quod potue­ alii. rit esse principium quo ad dimanationem Sed hic dicendus modus, quem magis physicam gratiæ habitualis. invalescere videmus apud Juniores, pejo­ Tertius Tertio, qnia uniri per modum principii rem censemus præcedentibus. Nam in pri­ modus dicendi. quo dimanationis physicæ est uniri per mo­ mis unio in aliis compositis non se habet dum principii quo operative, cum influere ut principium quo dimanationis eorum, per dimanationem revocetur in omnium quæ in talibus compositis reperiuntur; opinione ad genus causæ efficientis; et in­ quamvis multoties sit necessaria per mo­ super principium dimanationis influat per dum conditionis tam ad compositionem, facultates a se dimanantes, ut liquet in quam ad resultantiam : ergo idem dicen­ gratia habituali influente per virtutes, quas dum est de modo unionis hypostaticæ, qui radicat : sed implicat, quod natura divina ad componendum, seu constituendumGhrisuniatur per modum principii quo operativi ; tum desideratur. Deinde id, quod per phy­ cum hujusmodi principium quo indispensicam dimanationem radicat gratiam habi­ sabiliter subordinetur alteri principio quo tualem, et virtutes, nequit non esse forma completo, et perfectiori :ergo implicat quod sanctificans : sicut gratia habitualis nos natura divina subierit munus principii quo formaliter sanctificat, quia est radix phy­ alicujus dimanationis physicæ. Quod vo­ sica, ex qua in nobis dimanant virtutes, tivum, sicut in communi Thomistarum sen­ et omnis habitualis, et actualis sanctitas, tentia probat impossibile esse, quod Deus sed modus unionis hypostaticæ non se ha­ uniatur in ratione luminis gloriæ, aut buit in Christo per modum formæ sancti­ charitatis, aut auxilii, ut locis supra rela­ ficantis, ut constat ex dictis disp. præced. tis ostendimus : sic etiam probat repu­ a n. 26, et Auctor ille concedit : ergoprægnare, quod naturadivinauniatur in ratione dictus modus unionis non fuit principium principii quo physici in ordine ad alicujus formale quo, unde gratia habitualis, et vir­ dimanationem. Id vero, quod in hac eva­ tutes illi annexæ physice dimanaverint. sione . insinuatur, nihil valet : quia jam Prælerea primum principium quo dimana­ ostendimus disp. præced. dub. ult. g 3, I tionis debet esse natura, vel communicari quomodo natura divina sanctificet physice, I per modum naturæ dando esse formale, et loquendo de præcipuis sanctitatis effecti­ specificum, ut supra præmisimus : modus bus; et nihilominus non sit radix physica autem unionis hypostaticæ non est natura, gratiæ habitualis, et virtutum : quod solet nec communicatur ad instar naturæ dando ad formam sanctificantem pertinere. Quo­ esse iormale specificum, cum eo ipso, quod niam ratio formæ physice sanctificantis unio sit internaturam, et personam, de­ abstrahit a ratione formæ physice infor­ beat hæc extrema supponere, et forma­ mantis per modum formæ et naturæ, formæ liter non constituere : ergo non potuit non informantis, sed præcise terminantis. exercere munus principii quo in online ad Conceptus autem radicis physice influentis dimanationem gratiæ habitualis. Denique per dimanationem exposcit determinate, sicut principium quod dimanationis phy­ quod forma uniatur per modum formæ in­ sicæ debet esse principium quod operandi ; formantis, atque naturæ. Cum qua naturæ ita primum principium quo physicæ dima­ divinæ repugnat uniri pei’ modum naturæ, nationis debet esse primum principium quo et formæ informantis; non autem repugnat operandi : sed repugnat modum unionis uniri per modum termini, aut formæ ter­ esse principium quo operandi : ergo pari­ minantis : fit, quod prædicta natura po­ ter repugnat, quod sit, aut fuerit primum principium quo dimanationis. Minor pro­ tuerit esse forma physice sanctificans, et quod non potuerit esse principium quo di­ batur: quia esse primum principium quo operandi est proprium naturæ in esse ta­ manationis per modum physicæ radicis. lis : et sic solet communiter diffiniri : sed Videantur specialiter ibi dicta num. 62. nullus modus est naturæ; cum sit naturæ. 35. Denique alii dicunt modum unionis 27 Salmant Curs, thctlog. tom. XIV. !vrr(l· I II i IS DE INCA B NATION E. quam præeupponil, determinatio : ergu nullus modus est primum principium quo operandi. Eo vel maxime quod primum principium quo operandi debet esse primum principium quo essendi ; undo talo princi­ pium est in actu primo tam ad recipien­ dum existentiam, quam ad eliciendum ope­ rationem suppositi ; sed modus unionis hypostatictenon se habet ut actus primus ad existentiam Christi, nec fuit principium quo susceptivum talis existentiæ ; sed po­ tius se habuit per modum actus secundi, sive exercitii, quo existentia divina fuit humanitati communicata : eruo prædictus modus unionis minime fuit principium quo operandi. &Gra 3θ· ^ec satisfacit dicere cum GranaBadès.* hæc principia a nobis assumpta ge­ neralia esse, et recte applicari aliis unio­ nibus; sed debere exceptionem pati in modo unionis hypostatica) : hæc enim est donum nobilissimum, et Iunge excedens perfectionem gratiæ habitualis, constituitque specialissimum compositum, nempe Christum, cui gralia habitualis debetur ; quæ omnia sufficientia videntur, ut præ­ dicta unio sit principium, a quo gratia ha­ bitualis per physicam dimanationem re­ sultet. PradoHæc, inquam, responsio minime satisl'i!Lr' facit, sed facile evertitur : nam si principia a nobis assignata generaliter, et per se loquendo vera sunt ; non est, cur non recte applicentur unioni hyposlaticæ, et in ea etiam concludant. Quud enim hæc sit per­ fectissimum donum, et longp superans gra­ tiam habitualem juxta uicta disp. 4, dub. 3, minime suadet exceptionem a principiis illis communibus. Tura quia major illa perfectio non extrahit eam a propria ra­ tione unionis, nec evehit ad conceptum proprium naturæ : constat autem, quod ad principium formale quo dimanationis pliysicæ, requiritur, quod sit natura, vel ha­ beat modum naturæ. Tum quia si ad solam absoluto perfect.onem attendamus, longe perfectior est divinitas humanitati commu­ nicata, quam modus unionis hypos’aticæ : quod tamen non sufficit, quod divinitas humanitati communicata fuerit principium quo, undo gralia habitualis physico fluxe­ rit, ut constat ex dictis n. 34, ei non negat ille Auctor, cum principium dimationis iu unionis modo specialiter consti­ tuai. Tum denique quia corium est. quod humanitas ralione modi unionis liyposlaticæ iit objectum Deo magis gruium, quam ratiune gratiæ habitualis; siquidem illam longe præeellit in perfeci ione : el nihilo­ minus illo accessus non sufficit, ut pnudictus unionis modus sit forma sanctificans : ergo pariter talis excessus non sufiicit, ut sit principium quo unde gratia habitualis physice resultet. Sicut enim de conceptu formæ sanctificantis est, quod sit forma: sic etiam do conceptu principii quo diinanationis physica? est, quod sit natura, vel se habeat per modum naturæ : et utrum­ que excedit propriam modi unionis condi­ tionem. I Quod autem additur, nihil interest : nam licet unio hypostatica constituat speciale compositum, nempe Christum, illum tamen non constituit per modum formæ, aut na­ turæ, sed tantum per modum unionis, et exercitii. Et prius illud requirebatur, ut esset radix physica, ex qua proprietates aliquæ per dimanationem physicam proflue­ rent. Satisfit motivis opinionis opposite. 37. Contrariam opinionem tuentur Joan. Jwn Prudentius torn. 2, disp. 2, sect. 3, et Prs'itt!· Granados, qui pro illa refert Cajetanum, Gn» Medinam, Durandum, et Toletum. Sed duo priores tenent nostram, et communem sen­ tentiam, ut recte observat Godoi disp. cit. n. 82. Solet etiam pro ista sententia referri Curiel in M. S. sed nescimus qua veritate, aut consequentia : nam cum sapientissimum hic Aucior neget virtutes supematurales dimanare physice a gratia, ut vidi­ mus tr. 14 , disp. 4, n. 105, magis præsumendum est, quod neget gratiam habitualem resultare physice a gratia unio­ nis; cum hoc sit longe difficilius, quam primum illud. Unde videmus sententiam quasi communem esse, quod virtutes in­ fusa? dimanant physice a gratia : et senten­ tiam adhuc communiorem esse, quod gra­ tia habitualis Christi non dimanaverit physice a gratia unionis. Sed ab hoc præscindendo, quod non multum refert., ' Primum fundamentum hujus opinionis 1 u: desumitur ex non paucis locis D. Th. in 3hmus JSdr quibus significat gratiam habitualem sequi riutt naturaliter ad gratiam unionis, et se ha­ D.ltak bere per modum proprietatis respeclu il­ lius ; quod enim homo ad aliud comparalur, ab eodem physice dimanat per simplicem resultantiam. Præcipuum vero testimonium occurrit in hac q. 7, ari. 3 in ■ • r/Ul ·-■ ® DISP, XHJ, DUB, II. ■ ■ in corp, ubi ait : Gralia habilualis Christi intclligilur consequens hanc unionem, sicut Splendor solem. Et magis so explicans in rosp. ail 2 addit : Gralia habilualis non inlelligilur ul præcedens unionem, sed ul con­ sequens eam sicut quædam proprietas natu­ ralis : Unde Aug. dicit in Itnchir. quod gra­ lia esi quodammodo Christo homini naturalis. Et in 3, dist. 4. q. 3, art, 2, quæstiunc. I in corp, inquit : Gralia habilualis polesl did Chrislo naturalis dupliciter : uno modo, quia ad modum propriclalum naturalium se habel, quæ suum subjeclum inseparabiliter consequuntur : alio modo, quia ex altera suarum naturarum caiisalur, scilicet ex divi­ na natura, non aulem ex humana. Et simi­ lia repetit ibidem in resp.'ad 1. Et in hac 3 part, supra q. 2, art. 12, et q. 6, art, G, ubi hæc habet : Gralia habilualis perlinens ad spiritualem sanctitatem illius hominis csl effectus quidam consequens unionem secun­ dum illud Joan. 1, vidimus gloriam ejus quasi unigeniti a patre, plenum gratiæ, ct verilalis. Per quod datur inlelligi, quod ex hoc ipso, quod ille homo est unigenitus a Pa­ tre, quod habel per unionem, habel pleni­ tudinem graliæ, et verilalis. Hæc autem omnia satis manifestant, quod gratia ha­ bitualis dimanaverit naturaliter, necessa­ rio, et physice a gratia unionis : sic enim se habent, quæ tanquam naturalia, propria, et debita comparantur ad aliquod subjec­ tum, ut in accidentibus naturalibus propriis facile constat. Sentit ergo D. Th, quod pro gratia habituali in Christo non fuerit ne­ cessaria nova actio, distincta ab ea, quæ unionem hypostaticam produxit : et quod tali unione supposita, statim gratia habi­ tualis per naturalem dimanationem resul­ taverit. CouflrConfirmatur :, quia ex sententia D. . Th. Mtio ex . , , , 1 fdc.ii virtutes supernaturales fluunt per physicam D.Tfsom. dimanationem a gratia habituali animæ infusa, ut juxta ipsius doctrinam statui­ mus tr. 14, disp. i, dub. 6, § 1 ; sed D. Th. non aliter explicat dimanationem supernaturalium virtutum a gratia habituali, quam per hujus dependentiam, et resultan­ tiam a gratia unionis : ergo secundum men­ tem D. Th. gratia habilualis cum virtutibus eidem annexis dimanavit per physicam resultantiam a gratia unionis, quin neces­ saria fuerit alia nova actio, quæ gratiam habitualem immediato produxerit. Cætera constant. Et minor suadetur : quia D. T. 1, 2, q. HQ, art. 4, ad 1, explicat dima­ nationem virtutum a gratia in hunc mo- I dum : Sicut ab cs, num. 12, et uberius adhuc ex dictis tam in hac, quam in præced. disput. Et disparitas stat in duobus. Primo, quod dispositio physica debet habere ex natura sua aliquam connexionem,cum forma, ad quam dispo­ nit; et sic trahere subjectum ad eam parti­ cipandam : si enim ista negentur, propria ratio physicæ dispositionis excluditur. Ac­ tus autem perfecti procedentes a gratia habituali cum ea connectuntur ex natura rei : unde possunt, quantum est e.x vi hu­ jus, ad eam physice disponere. Nullus vero actus, quinimo nec ullus habitus est, qui habeat ex natura rei connexionem cum unione hypostatica, ut dub. G, dub. 1 et 2 ostendimus : quocirca nihil in Christo assignari valet, quod ad talem unionem physice praeparaverit. Secundo, quod omnis dispositio physica est in online ad aliquam formam, et sub conceptu formæ, non vero sub conceptu præcise termini : gratia au­ tem unionis non se communicat physice per modum formæ, aut naturæ, sed duntaxat in ratione termini : unde nullam pos­ tulavit, aut habere potuit physicam dispo­ sitionem. Gratia autem habitualis et forma quædam est. et per modum formæ com­ municatur tam in Christo, quam in nobis : quocirca et in Christo, et in in nobis debuit connaturaliter communicari dependentor ab aliqua physica dispositione, et nulla aptior apparet, quam actus perfect» charitatis, quo in Deum movemur. Licet ergo nulla fuerit in Christo dispositio physica ad gra­ tiam unionis ; debuit tamen in illo esse in ordine ad gratiam habitualem. El quod D. Thom. hanc diversitatem intendat, et cons­ tituat. liquet ex testimonio relaio num. 43, et aliis relatisdisp. cit. num. 16, ut ibidem ponderavimus. Unde explicatio, quæ S. Doctori applicatur circa dispositionem in ordine ad gratiam unionis, minime adap­ tari potest in ordine ad gratiam habitua­ lem. Γ. dio 48. Ratio autem pro hac assertione non isrtrtioois. alia expendi debet, quam quæ continetur in verbis D. Thom. est enim optima, poteslque ad hanc formam reluet. Christo Domino ille modus sanctificationis per gratiam habitualem attribuendus est, qui est perfectior, possibilis, et fini redemp­ tionis non oppositus : so l (piod Christus per gratiam habitualem sanctiiicatus fuerit, se ad illam disponendo per proprios actus more adultorum, est modus sanctificationis per gratiam habitualem perfectior, possibi­ lis, et fini redemptionis non oppositus : ergo Christus per gratiam habitualem ita sanctificatus est, quod ad illam se dispo­ suerit per actus proprios more adultorum. Consequentia est legitima. Et major debet censeri evidenter certa in hac materia : quia commune Theologorum axioma est Christo deferenda esse perfectiora, et lini redemp­ tionis non repugnantia. Minor autem quoad omnes sui partes ostenditur. Et incipiendo ah ultima, nullus, ut existimamus, dicet opponi fini redemptionis, quod Christus se disposuerit ad gratiam habitualem per proprias operationes. Quid enim hoc in ordine ad prædictum finem impedire, aut obesse potest ? Quod autem modus sancti­ ficationis sit absolute possibilis, liquet in aliis adultis, qui ita justificantur. Denique quod ex genere sit modus sanctificationis perfectior, quam oppositus ostenditur : tum quia adultorum justificatio censetur perfec­ tior, quam parvulorum : quia adulti jus­ tificantur per proprios actus, quod in par­ vulis non contingit. Tunc quia melius est esse per se, quam esse per aliud, ut D. Thom. optime arguit : qui autem justifica­ tur per proprios actus, sanctificat se per se, producendo si non formam sanctificantem, saltem dispositionem ad illam : qui vero independenter a propriis actibus justifica­ tur, solum sanctificatur per alium, qui ab extrinseco infundit formam sanctificantem, subjecto prorsus passive se habente. Tum denique quia sicut perfectius quid est habi­ tus actu operans, quam solus habitus : sic perfectius est justificari per habitualem, et actualem tendentiam in Deum finem ulti­ mum supernaturalem, quam justificari per solam tendentiam habitualem : sed qui suscipit gratiam sanctificantem dependentor a propriis actibus sicut a dispositione in­ fluente in justificationem, justificatur per tendentiam habitualem, et actualem in Deum supernaturalem finem : qui autem justificatur per solam gratiam independenter a propriis actibus sicut a dispositione, non habet nisi habitualem tendentiam ad præ­ dictum finem : ergo ex genere perfectius est justificari dependentor a propriis acti­ bus sicut a dispositione, quam justificari independenter ab illis. Quod DISP. Xill, DUB. 1ΠQuod argumentum est adeo solidum, ut facile evertat varias Adversariorum respon­ siones, quas breviter expendemus, et con­ futabimus. Sunt qui dicant, quod licet ab­ soluto non repugnaverit Christum justificari prædicto modo ; repugnavit tamen suppo­ sito, quod omnes actus supcrnalurales fe­ cerit per gratiam sanctificantem, sic exi­ gente propria ipsius perfectione in modo operandi : quippe qui nullos actus debuit elicere informes, sive a gratia habituali non procedentes. Impossibile autem est, quod actus procedentes a gratia ipsam praecedant per modum dispositionis. Everti­ Sed hæc responsio non militat speciali­ tur. ter in Christo, sed generaliter negat om­ nem actum, qui a gratia habituali procedit, posse ad prædictam gratiam disponere. In præsenti autem supponimus contrariam doctrinam, quam ex professo tradidimus tract. 15, disp. 3, dub. 3 et 4 ostendentes tam ex D. Thom. quam ex ratione actus, quibus adultus extra sacramentum dispo­ nitur ad gratiam sanctificantem, ab eadem gratia efiective producere. Quæ est senten­ tia longe communior inter Thomistas. Unde concesso (ut revera contigit), nulium actum supernaturalem fuisse in Christo, qui a gratia habituali non processit; non proplerea negari debet, quod Christus se disposuerit ad talem gratiam per proprios actus ab eadem gratia procedentes. Si enim hoc non repugnat in aliis hominibus, ut modo supponimus; non est, cur in Christo specialiter repugnaverit. Unde non oportet in confutando hanc responsionem amplius immorari; sed satis fuerit lectorem ad lo­ cum citatum remittere. Id tamen præcise addemus, hanc responsionem directe con­ tradicere D. .Thom. loco supra relato : nam de eodem Christi actu affirmat, quod fuerit dispositio ad gratiam habitualem, et quod a tali gratia processerit. Sic enim ait : Cum sanctificatio Oluisti fuerit perfectissima, quia sic sanctificatus est, ut esset aliorum sanctificatur : consequens est, quod ipse se­ cundum motum liberi arbitrii in Deum fue­ rit justificatus : qui quidem motus libtri arbitrii est meritorius. Nam in prioribus verbis docet, quod ille motus liberi arbi­ trii in Deum fuerit dispositio ad gratiam, ut supra ponderavimus : et in sequentibus satis aperte significat, quod idem motus ab eadem gratia processerit : asserit nam­ que fuisse meritorium (utique de condigno, ul Christi dignitatem decebat), et nullus actus est ita meritorius, nisi dependeat a j Prima .■nhfr.si· licnnn iispouSIO. 429 I gratia sicut a principio effectivo, ut cum eodem S. Doctore statuimus tract, 16, disp. 3, dub. 1, et amplius constabit ex dicendis dub. seq. § 3. Sensit itaque quod idem actus a gratia sanctificante proveniens ad eandem disposuerit. 49. Respondent alii hujusmodi disposi- Secunda tionem fuisse in Christo impossibilem : evasio· quia non potuit communicare effectum pro­ prium dispositionis, qualem præstat aliis adultis. In his enim requiritur dispositio per proprium actum liberi arbitrii : tum ut expurgentur a contraria dispositione, quam peccando contraxerant : tum ut per gratiam celebrent spirituale quoddam ma­ trimonium cum Deo, ad quod consensus requiritur. Hæc vero nullum habuerunt locum in Christo; quippe qui ex una parte nullum peccatum habuit, a quo recederet per proprium motum; et ex alia suppone­ batur substantialiter sanctificatus, et Deo I absque alio matrimonio intimius conjunc­ tus, quam posset per gratiam habitualem. Quare actus, quos in sua conceptione, et sanctificatione elicuit, non potuerunt exer­ cere officium dispositionis : sed se habue­ runt præcise per modum ornatus, et con­ summationis gratiæ susceptae. Ita Suarez, et Cabrera infra referendi. Cæterum hæc responsio minime satisfa- Coniutacit : nam in primis munus primarium ope­ tun rationum , quibus anima disponitur ad gratiam suscipiendam, non consistit in eo, quod anima purgetur a peccato, vel non : sed præcipue consistit in eo, quod traha­ tur, et determinetur ad participandum gra­ tiam sicut formam perfectam ejusdem or­ dinis, in quo ipsi actus sunt. Sicut etiam accidit aliis dispositionibus physicis, quod supponant, vel expellant dispositiones con­ trarias : per se autem habent, quod deter­ minent subjectum ad participandum for­ mam , pro qua disponunt. Qui effectus locum etiam habuit in Christo, quamvis nullum in eo supponatur peccatum : quia ejus anima non erat physice determinata, vel ex se applicata ad participandum gra­ tiam habitualem : nec hujusmodi determi­ nationem mutuari potuit a substantiali unionis gratia ; cum hæc habitualem non radicaverit physice, sed solum moraliter, ut ostendimus dub. præced. Unde opor­ tuit, quod determinaretur, et applicaretur per proprios actus, et modo proprio, id est, libere, ut in aliis adultis contingit. Quo­ circa prædictis actibus minime repugnavit disponere etiam in Christo. Ut enim op- 430 DK INCARNATIONE. l> Thom. (ime iradd D. 'Inum. 1, 2, quæst. 113, art. 3. iu corp. : Deus movet omnia secundum modum uniuscujusque : sicut in naturalibus ridemus, quod aliter moventur ab ipso gra­ via, et aliter levia propter diversam ulriusque naturam. Unde et hominem ad justitiam movet secundum conditionem natur,r huma­ ine. Homo aulem secundum propriam natu­ ram habet, quod sil liberi arbitrii. El ideo ineo, qui habet liberum arbitrium, non fit molio ad justitiam absque motu liberi arbi­ trii : sed ita infundit donum gralix justifi­ cantis, quod eliam simul cum hoc movet liberum arbitrium ad donum grulix accep­ tandum in his, qui sunt hujus motionis ca­ paces. Ubi sermonem fieri de motu liberi arbitrii disponente ad gratiam habitualem, liquet tam ex ipso textu, quam ex com­ muni consensu Theologorum eodem loco. Prædictum autem molivum ex una parte procedit omnino independenter a remotione impedimenti peccati, ut ex se constat : et ex alia parte locum eliam habet in Christo, qui fuit liberi arbitrii ; atque moveri debuil per actum proprium illius, tendendo libere ad suscipiendam suam justitiam ac­ cidentalem. Et ad hoc molivum attendit D.Th&m- p Th. cura loco cit. ex hac 3 part, con­ cludit : Consequens est, quod ipse Christus scilicet· secundum proprium motum liberi arbitrii in Deum fuerit sanctifica tus : qui quidem motus liberi arbitrii est meritorius. Potestque prædicta doctrina magis confir­ mari ex eo, quod nec in Angelis, nec in primis parentibus supponebatur indispositio peccati, cura justificati sunt : et nihilo­ minus se disposuerunt ad justificationem per actus proprios liberi arbitrii, ul modo proprio traherentur, atque determinaren­ tur ad gratiam, ut de Angelis tradit S. Doctor I p. quæst. 62, art. *2 ad 3, et de hominibus eadem 1 p. quæst. 95, art. 1 ad 5. Eliden­ 50. Quod aulem in hac responsione ad­ tur ejus vi­ ditur de contracto jam matrimonio inter res. animam Cbristi, et Deam per vinculum unionis hypostatica.·, futile satis est. Quo­ niam sicut non obstante, quod anima Christi supponebatur sancta substantialiter per gratiam unionis, ponitur secunda, et nova sanctificatio accidentalis per gratiam habitualem, ut cum communi Theologo­ rum sententia statuimus dub. 1, sic etiam non obstante, quod anima Christi supponatur unita Deo quasi per substantiale ma­ trimonium ; adhuc tamen admittenda est nova unio per accidentale quasi matrimo­ nium mediante habituali gratia. Interest , [ I i j ; autem discriminis inter utrumque matri­ monium. quod in primo non iit unio ad formam, sive naturam in esse talis, sed ad terminum in esse puri termini : at in se­ cundo iit unio ad naturam in osse talis, quamvis accidentalem. Dispositio autem physica non requiritur ad terminum in esse termini ; sed ad formam in esso forma·, et naturæ, ut supra diximus num. 46. Et ideo in priori substantiali matrimonio non intervenit dispositio physica : sed in secun­ do, et accidentali debuit intervenire. Adde primo, quod unio hypostatica non est amicitia physica formalis, vel radicalis cum Deo; licet illam moraliter fundet. In infusione autem gratiæ habitualis contra­ hitur amicitia cum Deo : quia charitas cum ea infusa est formalis ad Deum ami­ citia. ut diximus tract. 19, disp. I, dub. •2 et 3. Oportet vero, quod contrahentes amicitiam, si capaces consensus sint, in eam consentiant, et ad illam tendant per motus proprios. Quocirca decuit, quod Christus supposito vinculo unionis hypos­ tatica* absque consensu contracto, adhuc se moveret per propriam dispositionem ad talem amicitiam, sive gratiam. Adde secundo, quod in unione hyposta­ tica unum ex extremis unitis fuit sola natura creata; non autem aliquod supposi­ tum, aut subsistens quod, cujus est ope­ rari, et consentire, atque se movere : unde talis unio contigit absque ullo ex parte naturæ creatæ consensu, qui unionem po­ tuerit n /ecedere per modum dispositionis. Sed in sanctificatione accidentali per habi­ tualem gratiam supponebatur persona sub­ sistens, quæ consentire posset, et se ad illam accidentalem formam movere, nempe ipse Christus. Quare non solum fuit pos­ sibile, sed etiam decuit, quod se prépara­ it ad talem formam, sicut in aliis adultis contingit, et docet D. Thom. locis relatis. Minime itaque negari potest, quod prædictus sanctificationis modus fuerit Christo possibilis, et congruus. 51. Propter hæc alii aliter argumento Teriiia eJi· occurrunt, negando, quod praedictus sanc­ giro. tificationis modus fuerit perfectior respectu Christi ; esto, comparative ad alios puros homines perfectior sit. Nam, ut discurrit Cabrera, melius fuit Christo habere gra­ tiam habitualem ppr modum naturæ, sive ut proprietatem naturaliter debitam, quam illam consequi ex dispositione sibi libera : sicut melius est Deo esse necessario natu­ raliter sanctum, quam habere libere sanc­ titatem. DISP. Kill, DUB. HL tltatem. Et similia tradit Godoi disp. cit. num. 82 addons, quod licet in co, quod Christus receperit gratiam habitualem in­ dependenter a proprio consensu intervene­ rit aliqua innaturalitas, sive inversio ordi­ nis, quo adulti solent justificari, ut docet D. Thom. num. 49 relatus : nihilominus eliam intercederet innaturalitas, si Chris­ tus ad gratiam habitualem se disponeret per actus proprios : quia prædicti actus procederent a principio non perfecto, nec omnino connatural! ; sed vel auxiiio tran­ seunti, vel ab habituali gratia inlluente per modum auxilii. Supposito autem, quod una ex praedictis innaturalilalibus debeat excludi, melius est vitare innaturalilatem in eliciendo operationes, quam in reci­ piendo gratiam : nam perfectio magis ex­ plicatur in agendo, quam in recipiendo. Unde respectu Christi melius, et perfectius attentis omnibus fuit recipere gratiam ha­ bitualem independenter a propriis actibus sicut a dispositionibus, quam illam oppo­ sito modo recipere. Praelu­ Sed hæc responsio insufticientior est ditor. præccdontibus, et satis manifeste adversaD.Tbom. lurD. Thom. loco supra relato, qui dis­ tinguens duas sanctificationes : unam per propriam dispositionem actualem, quæ est propria adultorum ; et aliam independentem a propria dispositione actuali, quæ convenit carentibus usu rationis, subdit : Prima aulem sanctificatio est perfectior, quam secunda, sicut actus est perfectior, quam habitus : et quod est per se, eo, quod est per aliud. Idque ad minus evincit, quod ex genere in his, quibus sanctitas essentialiter non convenit, melius sit sanc­ tificari per propriam operationem, quam independenter ab illa : nec hoc Adversa­ rii negant. Sed nec D. Thom. in ea præcise generalitate sistit : sed ab eo generali principio descendit ad conclusionem, quam tuemur, statuendo, quod eliam fuerit me­ lius respectu Christi. Cum ergo, subdit, sanctificatio Chrisli fuerit perfectissima ; consequens est, quod ipse secundum pro­ prium motum liberi arbitrii in Deum fuerit sanclificalus. Ergo non solum comparative ad alios, sed etiam in ordine ad Christum melius est sanctificari per proprios actus sicut per dispositionem, quam independen­ ter ab eis. Quod evidenter, ut censemus, probant illa duo principia, quæ Angelicus Doctor suæ probationi inseruit : quia me­ lius est esse tale habilualiter, et actualiter, quam esse tale præcise habitualiter : et me- | 431 litis est esse per se, et ab intrinseco, quam osse tale solum ab extrinseco, sive per aliud. Qui autem sanctificatur per gratiam inde­ pendenter a propria actuali dispositione, so­ lum iit sanctus habitualiter, ab extrinseco, et per aliud : qui vero sanctificatur per proprios actus sicut per dispositionem, fit sanctus habitualiter, et actualiter; et non solum ab extrinseco, sive per aliud, sed etiam per se : quamvis enim non sancti[ ficat se producendo formam; tamen sanc­ tificet se producendo dispositionem ad for­ mam, ut supra jam expendimus. Quæ generaliter vera sunt, evincuntque per­ fectionis excessum non solum in sanctifi­ catione aliorum adultorum, sed etiam in justificatione Christi per gratiam habitua­ lem. 52. Idque evidentius constabit evertendo contraria motiva, quibus hæc responsio se munit. Et quidem primum deficit in plu­ ribus. Nam in primis falso supponit, quod gratia habitualis Christo convenerit neces­ sario, et per modum proprietatis naturalis : ad id quippe opus erat, quod dimanaret physice a gratia unionis : quod esse fal­ sum, et contra communem Thomistarum sententiam liquet ex dictis dub; præced. Prxlerca posita unione hypostatica, adhuc liberum Deo fuit communicare Christo gratiam habitualem : idque reipsa fecit per novam, et distinctam actionem, ut eo loco ostendimus : ergo pariter supposita unio­ nis gratia, liberum Christo fuit se dispo­ nere per proprios actus ad gratiam habi­ tualem : ergo connexio, aut connaturalitas inter utramque gratiam minime inpedire potuit, quod Christus ad secundam se dis­ posuerit. Denique (et quod caput est), op­ time conciliari potuit, quod gratia habi­ tualis conferretur Christo ex puribus titulis, nempe ut proprietas quasi naturalis gratiæ unionis, et tamquam forma debita dispo­ sitionibus Christi in genere causæ dispositivæ : et quod ob omnes titulos confer­ retur, magis conduxit ad Christi dignitatem, et excellentiam : ergo melius fuit Christo gratiam habitualem ita recipere, quam in­ dependenter a dispositione per actus pro­ prios. Consequentia patet. Et antecedens explicatur, et suadetur exemplo gloriæ corporis Cbristi : quæ simul collata est tum titulo hæreditalis, aut proprietatis connaturaliter debita gloriæ animæ, tum per modum coronædebitæ meritis Christi, quin in hoc reperta fuerit minor aliqua innaturalitas respectu Christi ; sed major Cor­ ruunt ejus motiva. : \i DE INCARNATIONE. 53? ■d •n s X» * i·>1 L ’t ft t ·: ft potius dignitas, et perfectio, ut communi­ ter docent Theologi, et ostendemus infra qu. 19. Ergo pariter admisso, aut per­ misso. quod gratia habitualis fuerit velut proprietas connaturaliter debita gratiæ unionis; optime tamen fieri potuit, quod simul corresponderit liberis Christi dispo­ sitionibus per modum formæ, et collata fuerit ex pluribus titulis : idque magis conduxit ad Chrisli perfectionem. Si enim id ipsum, quod naturaliter debebatur, po­ tuit sub merito cadere ; cur non etiam ca­ dere potuit sub dispositione, cum ad istam non magis quam ad illud necessaria liber­ tas sit ? Id vero, quod in hac responsione dicebatur de sanctitate Dei. nihil valet : quia sanctitas convenit Deo non solum connaturaliter ex uno titulo ; sed omnino inseparabiliter, et per essentiam : quod cum sanctitate ex aliquo titulo libera mi­ nime cohæret. Sed Christus non sic habuit gratiam habitualem, sive accidentalem sanctitatem ; cum ad ipsam opus habuerit nova, et libera Dei actione eam sibi com­ municantis. ut ostensum est dub. præced. Quocirca potuit ad illam recipiendam se disponere : idque magis decuit ipsius di­ gnitatem. Levius adhuc est secundum motivum ; nam ejus Auctor recognoscit, quod si Christus gratiam recepisset absque disposi­ tione propria, illam recepisset innaturaliter, juxta manifestam doctrinam D. Tho. supra allegatam. Cum enim Christus a primo conceptionis momento habuerit per­ fectum usum liberi arbitrii more adulto­ rum ; debuit ad eorum instar justificari : quod aliter contigisset, si independent?™ dispositione per proprios actus, sanctifica­ bis fuisset, ut justificantur parvuli : et op­ positum foret Christi perfectioni satis innaturale. Porro in eo, quoi aliqui actus Christi præcesseriut habitualem ipsius gra­ tiam in solo genere causæ dispositivæ, nulla vel apparens occurrit innaturalilas, aut imperfectio : quia ad id non requiritur, quod tales actus procedant a solo auxilio, vel a gratia habituali influente duntaxat per modum auxilii : sed potuerunt, debueruntque procedere a prædicta gratia in­ fluente per modum formæ, et naturæ : eo quod tales actus fuerunt perfecti, et meri­ torii de condigno. Nec pro his componen­ dis egemus doctrina ab iUo Auctore insi­ nuata, quæ nobis minime arridet : sed prædicta conciliamus per mutuam causalitatem, et dependentiam in diverso genere •1 - ?\Ύ.· causæ, juxta communem valde Thomistarum, et aliorum Philosophorum senten­ tiam. Nam gratia habitualis per modum formæ, et naturæ fuit prior in genere cau­ sæ materialis rocoptivæ, et finalis, et effi­ cientis, quam actus a Christo eliciti in primo conceptionis, et sanctificationis mo­ mento : sed iidem actus fuerunt priores in genere causæ dispositivæ, quam talis gra­ tia, ut fuse explicuimus locis relatis uum. 16 : Qux solutio [inquit Joan, a S. Thom. disp. cit. num. 15) sufficienlissima esl : STH£ licet ipse 1, '2, disp. IS, num. 2, contra­ riam nobis quantum ad alios adultos de­ fendat opinionem : quod est urgentior ve­ ritatis assertio, et datas responsionis con­ firmatio. 8 Respondetur argumentis contraria opinionis. 53. Oppositam sententiam defendunt Vincent, quæst. 4, pag. 240. Cipullus in νίκαhæc quæst. art. 13, dub. 2. Nazarius fra quæst. 19, art. 3, controv. unica, Nin-' Arauxo ibid. art. 4, dub. 4. Suarez disp. ,"3·· 39, sect. 2, § Ad secundum, et alii. Præ- Sam cipua vero hujus opinionis fundamenta consistunt majori ex parte in evasionibus, quibus doctrinæ, et rationi D. Thom. oc­ currunt, et praeclusimus g præcedenti. Sed supersunt alia, quæ diluamus. Et in pri­ mis opponi possent omnia argumenta, qui­ bus probari solet repugnare quod actus, quibus adultus extra sacramentum ultimo disponitur ad recipiendum gratiam habi­ tualem, ab eadem gratia procedant. Sed ea generalia sunt, quæ nec expendere, nec diluere hic oportet : quia huic operi satis incubuimus tract. 15, disp. 3, dub. 4, ubi lector reperiet, quæ ab hac parte posset in præsenti desiderare. Eis ergo relictis Arguitur primo : quia si aliquis actus law fuisset in Christo dispositio physica adacf,tcï· gratiam habitualem recipiendam, maxime amor charitalis, quo Deum supernaturalem finem dilexit : sed prædictos actus non potuit in Christo esse dispositio physica ad gratiam habitualem : ergo nullus actus Christi fuit dispositio physica ad susci­ piendum gratiam habitualem. Major est certa : quoniam nullus actus potest esse aptior al suscipiendum gratiam habitua­ lem, quam conversio actualis in Deum supernaturalem finem : tum quia prædic­ tus DISP. XIII, DUB. III. tus actus est ultima dispositio ad jus­ tificationem adultorum, cui Christi sanc­ tificationem comparamus. Minor autem probatur : quoniam amor Dei supernaturalis linis, quem Christus habuit in primo suie conceptionis momento, fuit actus necessarius, utpoto regulatus per visionem Dei in se ipso : sed per hujusmodi amorem necessarium non potuit Christus se dispo­ nere ad suscipiendam gratiam ; siquidem ideo constituimus prædictam dispositionem in Christo, ut libere se moveat ad justi­ tiam, sicut contingit in aliis adultis : ergo actus amoris, quo Christus dilexit Deum supernaturalem finem, non potuit esse dispositio ad suscipiendum gratiam habi­ tualem. R^P°U- Huic argumento, relictis aliis solutioni­ bus, respondetur negando minorem. Ad cujus probationem dicendum est unicum fuisse actum perfectae charitatis in Christo, regulatumque per visionem Dei in se ipso : sed prædictum actum fuisse simul necessa­ rium, et liberum : necessarium quidem, quatenus movebatur a bonitate divina, ut est ratio diligendi Deum, et perfectiones ipsi intrinsecas, et necessario convenien­ tes : liberum autem, quatenus movebatur ab eadem bonitate, ut est ratio exercita diligendi proximum, et bona Deo extrinseca, utputa honorem, et gloriam. Quæ distinctio, et doctrina valde communis est inter Thomistas, et alios graves Auctores, et hic supponitur ex infra dicendis quæst. 19. Unde licet prædictus actus secundum priorem considerationem acceptus, non fuerit dispositio Christo libera ad recipien­ dam gratiam : potuit tamen esse, fuitque de facto liber posteriori modo considera­ tus : unde Christus potuit se libere movere per illum ad suscipiendum suam sanctita­ tem accidentalem. Et hæc responsio ex eo confirmari valet, quod ex parte libertatis non minus ad meritum requiritur, quam ad dispositionem liberam; cum de ratione es­ sentiali meriti sit esse opus liberum, ut cum communi Theologorum sententia statuimus tract. 14, disp. l.dub. 2, g 1. Amorautem charitatis regulatus per visionem beatam fuit in Christo meritorius, ut ostendemus suo loco, nempe qu. 19, et modo satis D.Ttoa, confirmatur ex D. Th. in 3, dist. 18, qu. 1, art. 2 ad 2, ubi ait : Ipse mollis charitatis hominis Chrisli, in quo consislil premium ejus quantum ad beatitudinem animæ, polesl esse meritum quantum ad bealiludinem corporis : quod in aliis beatis non Salmant. Curs. theolog. tom. XIV. 433 contingit : quia non sunt in statu acquirendi, elc. Qua ergo ratione ille actus fuit meri­ tum, potuit etiam esse dispositio physica libera, qua Christus se præparavit ad gra­ tiam accidentalem. Et utrumque conjunxit, immo unum ab alio summa profunditate probavit D. Thom. loco cit. ex qu. 34, illis verbis : Cum sanctificatio Christi fue­ rit perfectissima : quia sic sanclificalus est, ul esset aliorum sanctificator : consequens esl, quod ipse secundum proprium motum liberi arbitrii in Deum fuerit sanclificalus : qui quidem motus liberi arbitrii esl merito­ rius. Unde consequens esl, quod in primo instanti suæ conceptionis Christus meruerit. Ille autem motus liberi arbitrii in Deum fuit actus perfcctæ charitatis, ut ex se li­ quet. 54. Sed instabis ex Cabrera loco citato num. 15, quoniam actus charitatis Christi, quatenus movebatur a bonitate divina, ut est ratio diligendi creaturas, qua parte est liber, supponebat essentialiter semetipsum, quatenus movebatur a prædicta bonitate, ut est ratio diligendi Deum in se, qua parte est necessarius : ergo talis actus necessario conveniebat Christo, et necessario suppo­ nebat in illo tam visionem beatificam, quam gratiam habitualem consummatam : ergo non potuit deservire, ut Christus per illum se libere disponeret ad suscipiendum præ­ dictam gratiam. Probatur hæc ultima conse­ quentia (reliqua enim satis constant), quia impossibile est, quod quis libere se mo­ veat ad illud, in quo supponitur necessario præexistere. Respondetur negando hanc ultimam Solutio consequentiam : quia etsi actus ille Christi supponat necessario gratiam habitualem in genere causæ efficientis ; potest tamen ad eadem præsupponi in genere causæ dis­ positivæ. Quocirca licet prædicta gratia ut influit per modum causæ efficientis in eum actum non fuerit Christo libera, sed independens ab omni libertatis exercitio : ni­ hilominus eadem gratia, prout est effec­ tus, et terminus in genere causæ dispositivæ potuit esso Christo libere volita, sive a liberis ejus actibus in tali genere depen­ dere. Licet facta comparatione inter utrum­ que genus, prius simpliciter sit, quod gratia effective influat, quam quod actus (qui alias ab ipsa in diverso genere dependent), ad eandem disponant. Nec id, quantum est ex vi hujus replicæ. plus difficultatis habet in Christo, quam in aliis adultis, qui juxta veram, et valde communem sententiam, 28 3 'jj , 'I DE INCA B NATION E. se disponunt extra sacramentum ad susei- ' doi disp. 51, a num. 75, usque, ad 117, varios expendens, el refellens dicendi mo­ pienduni gratiam per eosdem actus, qui a tali gratia sicut a principio effectivo proce­ dos. Sed tot replicas, evasiones, et confu­ dunt. Nam hujusmodi actus necessario | tationes pro sui ingenii ubertate accumu­ lat, ut nos oluuat, ne satis cupiamus, supponunt prædictam gratiam, proserlim iu nostra senteulia, quam tradidimus tract. , quid determinate resolvat, et tandem sen­ tiat. Nobis autem non ita arduum videtur 15, disp. 2, dub. 6, § I, cum sequentibus. argumentum, ut hæc exposcat; cum salis Id tamen minimo impedit, quod iidem ac­ brevem, expeditamque solutionem habeat tus procedant talem gratiam in genere in communi Theologorum sententia. Hos· causæ disposilivæ, illamque in hoc genere pondetur igitur negando sequelam. Ad denominent libere volitam, et voluntarie cujus probationem dicendum est de ratione receptam. Hæc enim conciliantur secun­ meriti esse, quod antecedat præmium, non dum mutuam causalitatem, et dependen­ tiam in diversis causæ generibus, ut expli­ quidem necessario ordine temporis, ut ar­ gumentum recto probat; sed ordine saltem cuimus iu eodem tract, disput. 3, dub. i. naturo. : non quidem in quolibet causæ Aliunde nullam esse contradictionem in eo esse, quod eadem communicetur ne­ genere, sed determinate in genere causæ efficientis saltem moraliter. Cum enim in cessario ex uno titulo, et ex alio denomi­ hoc genere influat; oportet, quod in eodem netur libere volita, el recepta (in quo genere procedat effectum, seu præmium, objiciens offendere videtur), liquet in glo­ ria corporis Christi : nam quatenus est ut omnes communiter supponunt, et supra statuimus disp. 7 , dub. 1 et 2. Gum huc proprietas gloriæ anirnæ debita, convenit autem procedentia minime componi po­ Christo necessario, sive independenter ab test, quod meritura dependeat in genere ejus voluntate; sed quatenus est præmium, causæ efficientis ab eo, quod habet ratio­ et effectus meritorum, convenit ipsi li­ nem præmii : implicat enim, quod aliquid bere; quandoquidem libere meruit, et li­ vel physice, vel moraliter producat suam bero influxit in præmium, ut ex se cons­ tat. Idem itaque, supposita mutua illa causam efficientem; aut quod intra hoc genus detur mutua causalitatis dependen­ causalitatis dependentia m casu objectionis tia, ut locis cit. ostendimus, inde probantes dicendum est. eargu55. Arguitur secundo : nam si Christus Christum non potuisse mereri suam unio­ oentum, per acluiî proprius se disposuisset ad gra­ nem hypostaticam, maternitatem virginis, et similia, quæ ad ipsius meritum præsuptiam habitualem, per eosdem prædictam gratiam meruisset : consequens est fal­ ponuntur in genere causæ efficientis. Porro sum, ut communiter docent Thomistæ, et illa opera, quibus Christus se disposuit alii Theologi infra quæst. 19, art. 3 ; ergo ad gratiam habitualem, processerunt a tali Christus non se disposuit ad gratiam habi­ gratia , illamque supposuerunt simplici­ ter in genere causæ efficientis, ut supra tualem per actus proprios. Sequela osten­ ditur : quia prodicti actus haberent omnes diximus. Quocirca non potuerunt, hac sup­ conditiones requisitas ad merendum gra­ positione facta, in talem gratiam meritorie tiam habitualem : quippe qui essent liberi, influere, vel ad eam comparari tanquam moraliter boni relati in Deum ultimum ad effectum, et præmium, Unde non se­ finem, et influite digni : aliunde vero an­ quitur quod si Christus per suos actus se tecederent gratiam habitualem iu aliquo disposuit ad gratiam habitualem, pbr eos­ causæ genere ut affirmamus. Quæ procedem illam meruerit : sed potius infertur dentia sufficiens est ad meritum : neque oppositum. Sicut alii adulti extra sacra­ enim istud exposcit antecedentium tempo­ mentum se ad gratiam habitualem dispo­ ris resceptu præniii, ut palet in justo eli­ nunt per actum perfectæ charitatis : per ciente actus charitatis intentiores, quibus quem tamen non merentur, nec mereri metetur augmentum gratiæ, et illud in eo­ possunt prodictam gratiam : quia talis dem momento consequitur. Sed positis om­ actus ita gratiam procedit in genere causæ nibus conditionibus ad meritum requisitis, dispotilivæ, quod ab eadem dependeat, ipirrationabile foret meritum Christi negare; satnque sequatur in gonere causæ efficien­ cum hujus ratio perfectio non levis sit : tis, ut late expendimus loco relato ex tract. ■ ergo ex nostra assertione sequitur, quod 15, num. 1U2, et trad. Ili, disp. 6,dub. I. udfc» Christus meruerit gratiam habitualem. 50. Si autem inquiras, quare prodictus Diruitor. Huic argumento latissime occurrit Go- actus in Christo supposuerit rrratinm habi- «tiai. tualvin DISP. XIII, DUB. IV. 435 tualem tanquam principium cHeclhum, et I gis ad prædictum actum ut reeulatum per visionem claram Dei, ut satis ex se liquet, hac ratione non potuerit eam anteire in genere causæ efficientis, sicut ad meritum Implicat enim, quod prædiclus actus cum desideratur Respondetur primo, quod pne- his modificationibus eliciatur absque con­ dictus actus debuit esso amor charitatis, cursu, et influxu gratiæ sanctificantis. Ac­ sive conversio in Deum ultimum finem tus autem charitatis, quo dicimus Christum supernaluralem, el super omnia dilectum : se disposuisse ad gratiam habitualem, con­ quod supponendum est in præsenti difficul­ naturaliter processit ab ipso, et fuit perfec­ tate ex dictis tract. 16, disp. 4, dub. 1, tus, atque visione Dei regulatus. Nec enim ubi ostendimus, quod relatio, sive ordo ad alius actus charitatis minus perfectus in eo admittendus est : tum quia non decuit, prædictum finem requiritur necessario ad meritum do condigno præmii supernatura- I quod alium actum imperfectum, vel innaHs. Actus vero, vel amor charitatis habet I turaliter elicitum haberet : tum quia non potuit habere duos actus charitatis solo essentialem dependentiam a gratia habituali sicut a principio effectivo ; et fieri non va­ ' numero distinctos cum sola distinctione let per solam gratiam auxiliantem, ut sta­ modali penes esse magis, aut minus pertuimus tract. 15, disp. 2, dub. 6, § 5. • fectum. Unde actus charitatis, quem de facto habuit Christus, necessario supposuit Unde actus, quo Christus se ultimo dis­ posuit ad gratiam habitualem, necessario gratiam habitualem, ut principium effec­ supposuit prædictam gratiam tanquam prin­ tivum. Sicut actus fidei, qui secundum sc cipium effectivum : atque ideo non potuit non dependet a gratia, ut formatus illam illam præire in genere causte efficientis, necessario supponit. Et D. Thom. loco et consequenter nec ipsam mereri. Quo sæpius allegato aperte tradit primum illum D.Tiiom. discursa probatD. Thom. 1, 2, quæst. 114. motum charitatis, quem in sua conceptione art. 5, primam gratiam non posse cadere habuit Christus, fuisse perfectiim ; siquisub merito : quia prima gratia est princi­ quidem affirmat meritorium fuisse. Cum pium effectivum meriti, ut expendimus ergo prædiclus actus supposuerit gratiam tract. 16, disp. 6, dub. 1. Recolantur, quæ j habitualem in genere causæ efficientis ; non supra diximus disp. 7, dub. 2, ubi e.X potuit in eandem gratiam meritorie, et eisdem principiis ostendimus repugnasse, efficienter influere : quia implicat hujus­ quod Christus meruerit gratiam unionis. modi mutua dependentia in eodem causæ Videantur etiam, quæ dicemus dub. seq. § genere. Sed potuit ad prædictam gratiam 3, ubi hanc doctrinam amplius firmabimus. disponere : quia non repugnat mutua cauNec momenti alicujus erit, si cum Godoi salitas inter aliqua in diverso genere causæ, ubi supra num. 112, opponas contrariam cujusmodi sunt dispositiva, et afficiens. sententiam, quæ negat essentialem depen­ A.lia minoris ponderis argumenta, quæ dentiam actus charitatis a gratia habituali possent pro hac opinione expendi, satis di­ esse valde probabilem. Nam respondetur luuntur ex dictis, et magis diruentur ex ita quidem esse : sed minime nos obligari dicendis dub. sequenti. proprias resolutiones cum aliorum opinio­ nibus conciliare : sed magis expedire, DUBIUM IV. quod loquamur consequenter ad propria principia, quæ censemus D. Thomæ. Nec Ad quos effectus gralia habitualis fuerit abhorrere debet hunc procedendi modum, necessaria in Christo. qui sententias communes sæpius explicat secundum sibi proprias, licet satis ingenio­ sas cogitationes, ut jam advertimus disp. Supposito, quod in Christo fuerit gratia 8, dub. 7, num. 167. habitualis, ut dub. I statuimus, et quod Alia ei convenerit modis, quos in duobus pro­ Sed no præsentem resolutionem, cum Has­ cedentibus explicavimus; oportet assignare opus non sit, illi principio penitus alligetas effectus, ad quos necessaria fuit. Circa mus· respondetur secundo, quod licet grava quod non pauca, nec adeo facilia occur­ lia habitualis non esset principium essen­ 110. runt, ut merito possent examinari, et re­ tiale actus charitatis secundum substantiam vocari ad dubia diversa. Videmus tamen accepti, ut Godoi, et alii opinantur : nihi­ lominus est principium essentialiter requi­ illa adeo inter se connecti, ut unius deci­ sio inferat quasi appendicem alterius re­ situm ad prædictum actum ut perfectum, solutionum. Unde congruentius consuimus et ut connaturaliter elicitum, et mullo miv f Λ Λ » 136 DE INCARNATIONE. cuncta sub proposito titulo comprehen­ dero : quamvis claritatis gratia unicuique difficultati specialiter respondebimus. Sed prius oportebit aliqua praelibare, ut ab his, quæ faciliora sunt, aut communia, ex­ pediti, manum difficilioribus admoveamus. Separantur certiora, cl proponuntur examinanda. 57. Ad tres classes reducere possumus gratiæ habitualis efiectus. Nam in primis effectus, aliquos præstat in genere causæ formalis perficiendo subjectum per propriæ entitaiis communicationem utputa constituendo ip­ sum particeps divinæ naturæ, cujus ipsa gratia est participatio formais : ad quem effectum alii consequuntur, v. g. esse sanc­ tum Deo gratum hæredem vitæ æternæ, et alii hujusmodi. Deinde alios præstat effec­ tus in genere causæ efficientis physicæ : tum radicando habitus supernaturales im­ mediate operativos, tum efficiendo proprie (licet per modum naturæ, et radicis) om­ nes actus supernaturales, ad quos omnes habitus in eadem gratia radicati proxime concurrunt. Denique præstat alios efiectus in genere causæ efficientis partim physice, et partim moraliter, quatenus concurrit ad meritum de condigno vitæ æternæ, et si­ milium bonorum : in quo utraque illa ra­ tio concurrit : nam actus meritorii aliquid physicum sunt, et dignificationem moralem important, et in præmium moraliter in­ fluunt. Dubitari itaque potest, utrum ad om­ nes prædictos effectus, vel eorum aliquos Christus Dominus opus habuerit gratia habituali. Duplex Pro quo ulterias observandum est præ­ modus in effec­ dictos effectus posse considerari dupliciter : tibus uno modo præcise quoad essentialia, et distin­ guendus. præscindendo a modo flendi, et essendi eisdem proportionato et magis connatu­ ral! ; quo pacto correspondent potentiæ absolutæ : alio modo secundum connaturalia, et quatenus important modum es­ sendi magis congruum, et sibi proportionatum; qua ratione correspondent potentiæ ordinatæ. Certum quippe est plura absolute fieri posse, qu:e connaturaliter fieri non valent : et similiter plura desiderari ad connaturalem modum agendi, aut essendi, qua- non sunt essentialiter necessaria. Unde, contingere potest, quod gratia hab itualis sit Christo necessaria ad aliquos efRccensenior gratis .J foetus connaturaliter habendos, aut pro­ ducendos, quin ad eosdem absolute, aut essentialiter requiratur. Et in utroque sensu oportet propositam difficultatem de­ cidere. · 58. Et incipiendo ab effectu formali, Chriu» saotnii qui primus est, et controversée non ita ibMlote obnoxius, supponimus gratiam habitualem abs^se πώ non fuisse necessariam, ut Christus esset ithabiabsolute sanctus. Nam Christus sanctilica- tuJi. tus formaliter substantialiter est ex unione hypostatica humanitatis ad \rcrbum, ut constat ex dictis disp. præced. pertotam, et praecipue dub. 1; sed unio hypostatica fuit prior, quam gratia habitualis, et independens ab illa : quippe unio pertinet ad esse substantiale Christi : gratia vero est acci­ dens illud esse supponens, et ab illo separa­ bile, sicut reliqua accidentia : ergo Christus constitutus est absolute sanctus indepen­ denter a gratia habituali : quæ proinde non fuit necessaria ad salvandum absolute sanctificationem in Christo. Accedit primo Christum esse absolute substantialiter sanc­ tum : habitualis vero gratia non potuit ip­ sum constituere substantialiter sanctum; cum ipsa forma accidentalis sit. Accedit secundo, supposito, quod gratia habitualis non potuerit sanctificare substantialiter Christum, non potuisse ad prædictam sanctificationem concurrere, aut deside­ rari, nisi per modum dispositionis : sicut accidentia solent concurrere ad esse subs­ tantiale compositi: constat autem ex dictis disput. 6, dub. 2, gratiam habitualem non fuisse dispositionem ad unionem hyposta­ ticam, ex qua habet Christus esse subs­ tantialiter sanctum. Prædicta igitur gratia necessaria non fuit ad salvandum absolute in Christo effectum formalem sanctitatis. 59. Unde a contrario sensu colligitur Sed m (et sit alia suppositio), prædictam gratiam fuisse necessariam ad hoc, quod Christus modi?, fuerit sanctus simpliciter, id est, omnibus modis. Quoniam ut ita esset sanctus, de­ buit sanctificari non solum substantialiter, sed etiam accidentaliter, et sanctitate non solum per modum formæ terminantis, sed etiam per modum naturæ, et formæ infor­ mantis : ac denique per formam, quæ non solum moraliter, sed etiam physice radica­ verit omnia principia supernaturalia im­ mediate operativa, et quæ physice influxerit in operationes. Licet enim hæc omnia necessaria non sint ad salvandam sancti­ tatem absolute : requiruntur tamen ad sal­ vandam sanctitatem simpliciter, id est, om­ nibus DISP, XHf, DUB. IV. nibus modis. Constat autem quod forma I tam, ut explicuimus disput, 3, dub. 4. sanctificans substantialiter Christum non Tum etiam quia sanctitas accidentalis, potuit omnia relata per semetipsam im­ quam habitualis gratia communicat, non mediato prœstare; siquidem non potuit perficit intensive sanctitatem, quam sup­ sanctificare accidentaliter, nec per modum ponit; cum sitinferior, et ordinis diversi: naturæ, aut formæ informantis, ut constat I sed solum complet extensive, et accidenex dictis disp, præced, nec denique radican­ taliter, quatenus subjectum ex vi illius do physice virtutes supernaturales imme­ dicitur sanctum pluribus molis, ut bene diate activas, nec eis mediantibus influendo observavit Joan, a S. Thom. disp. 7, ar- Joann. a physice per modum naturæ in operationes ticul. 2, num. G. Cum quo recte cohæ- S.Tnom. ~ Christi, ut ostendimus in hac disp. dub. ret, quod sanctitas substantialis, et abso­ 2. Ergo gratia habitualis fuit in Christo lute sanctilicans sit perfectissima in suo necessaria ad sanctificandum ipsum sim­ ordine, et constituat animam Christi in­ finite sanctam. pliciter, sive omnibus modis. GO. Et hæc sunt, quæ occurrunt circa Gratiæ E\ParCi' Potestque id declarari exemplo scientiæ ­ primum, et formalem effectum gratias ha­ necessi exemplo, per se acquisitae : nam licet necessaria non tas ad bitualis : nec aliquid momenti quantum elicien­ fuerit, ut Christus cognosceret absolute dum ad hoc punctum relinquitur, quod opor­ connatnobjecta, quæ alias cognoscebat per scien­ teat controversia* subjicere, suppositis, raJiîer tiam beatam, et per se infusam, fuit ta­ ­ men necessaria ad cognoscendum eadem quæ in hac, et præced. disput. statuimus. superna tural es objecta simpliciter, id est, omnibus modis : Unde procedendum est ad alia, et suppo­ actus· per alias enim scientias non cognoscebat ob­ nendum habitualem gratiam fuisse Christo jecta eo speciali modo, quo illa cognovit per necessariam ad eliciendum connaturaliter scientiam acquisitam. Sic igitur licet ad supernaturales operationes. Hæc suppo­ constituendum Christum absolute sanc­ sitio (quam satis singulariter, nulloque tum sufficiens fuerit gratia substantialis adhibito fundamento negat Lorca disput. Lorca, unionis, nihilominus ad constituendum 37, numér. 11), est communis apud Theo­ eum sanctum speciali illo modo, nempe logos, et merito. Tum quia sic aperte do­ accidentaliter et per modum formæ infor­ cet Divus Thomas in præs. articul. 1, in d.Thom. mantis necessaria fuit gratia habitualis. corp, ubi statuit necessitatem gratiæ ha­ D.Thuiu. jn qU0 sensu D. Thom. quæst. 29 de bitualis in anima Christi, et proposita Verit. articul. 1 ad 10, dixit : Animæ prima hujus necessitatis ratione subdit : Chrisli unila erat omnis plenitudo boni ex | Secundo propter nobililalem illius animæ, ipsa personali Verbi unione : non tamen cujus operationes oportebat propinquissime formaliter, sed personaliter : et ideo indi­ attingere ad Deum per cognitionem, el amo­ gebat informari per gratiam. Et in hoc rem : ad quod necessarium est elevari huma­ etiam sensu nullum reputamus inconve­ nam naluram per gratiam. Quæ ad minus niens dicere gratiam habitualem fuisse intelligenda sunt de necessitate gratiæ ha­ in Christo necessariam, ut anima ipsius bitualis ad illas, et alias supernaturales esset complete sancta : quia absque illa operationes ut connaturaliter eliciendas : non esset sancta modis proxime descriptis, quidquid sit de necessitate absoluta, de atque ideo nec sancta complete. Quod mi­ qua infra a num. 63. Nec minus perspi­ nime arguit aliquam in ejus substantiali cue loquitur in quæst. 29 de Verit. arti­ sanctitate imperfectionem positivam, aut cul. 1, ubi ait : Ad hoc, quod anima contrariam, sed mere negativam. Tum, Chrisli sit beata, præter unionem ipsius ad quia quod divinitas (quæ est forma subs­ Verbum in persona, requiritur unio per tantialiter sanctificans, ut vidimus disput. operationem, ut scilicet videal Deum per præced. dub. ult.) non pertingat ad sanc­ essentiam, el videndo fruatur. Hoc aulem tificandum per modum formæ informantis, excedit naturalem potentiam cujuslibel creaet per modum radicis physicæ ; non pro­ turæ : soli autem Deo secundum naluram venit ex aliqua ejus limitatione, aut de­ suam conveniens est. Oportet igitur supra naturam animæ Chrisli aliquid sibi addi, per fectu : sed potius ex summa perfectione, quod ordinetur ad prædictam beatitudinem : et actualitate : nam cum actus purissimus, el hoc dicimus gratiam. Unde necesse csl in et completus sit, nequit actuare per mo­ dum formæ informantis, aut constituentis anima Chrisli gratiam ponere. Tum etiam in aliquo esse essentiali, sed præcise per quia id satis efficaciter evincit ratio de,f modum termini terminantis naturam crea- , sumpta ex D.Tho. locis immediate relatis: 4 38 : DE INCARNATIONE. nani cum operationes supernaturales exce­ dant tam in esse entis quam in ratione effectus connaturalem virtutem natura' hu­ mana' : ut ha'c illis proportionelur, ipsasque connaturaliter eliciat, oportet ei ali­ quid addere. Si enim sibi relinquatur; vel nulle modo, vel innaturaliter atque improper! ionate operabitur. Sed ad hujus­ modi additamentum proportionates, et cunnaturalizans ad supernaturaliter operan­ dum non sufficiunt alia principia, seclusa gratia habituali : hæc igitur necessaria fuit in anima Christi, ut connaturaliter influeret in operationes supernaturales. Minor, in qua poterat esse difficultas, non aptius probari valet, quam recensendo, el rejiciendo alia principia, ad quæ pro illo effectu recurri posset. Ad In primis namque sufficere ad illum non prædi·' tum potuit gratia unionis, licet incomparabilieffectam ter nobilior sit quam gratia habitualis : sosJit nam principium requisitum ad eliciendum cran» connaturaliter supernaturales operationes uniuiHî. (]ebei esse principium quo naturam crea­ tam elevans ad eliciendum eas operatio­ nes; siquidem innaturalitas opposita pro­ venit ex defectu talis principii, quod natura sibi relicta ex se non habet. In gratia au­ tem unionis nihil est, quod potuerit obire munus principii quo : non quidem perso­ nalitas Verbi, nec divina nalura : quia his repugnat uniri per modum principii quo, aut formæ informantis ; cum hic unionis modus necessario claudat imperfectionem actus incompleti, et subordinate principio quod. Nec etiam modus unionis hyposta­ ticæ : quia hic ex generali unionis con­ ceptu non est forma, virtus, aut princi­ pium, sed mera conjunctio extremorum : unde si aliquod extremorum non fit per se virtus, aut principium; impossibile est, quod sola unio elevet, et proportions per modum principii. Ncr S(jfPræterea ad id sufficere non potuerunt ticiunt auxilia. auxilia fluida, et transeuntia. Tum quia ut hæc ipsa connaturaliter alicui dispensen­ tur, debent in eo supponere aliquod princi­ pium habituale, sive permanens, cui sint debita : alias distribuerentur supra connaluralem, et proportionatam subjecti dispo­ sitionem. Tum quia ad operandum conna­ turaliter requiritur aliqua forma inclinans permanenter ad operandum, et respiciens habitualiter finem illius ordinis, in quo operatio exercetur : nullum autem auxi­ lium transiens potest communicaro hujus­ modi habitualem inclinationem. Tum de­ nique quia operari connaturaliter importat perfectionem ex parte modi productionis passiva' : atque exposcit etiam perfectio­ nem ex parte modi agendi in principio ; influere autem ex sola motione transeunti, el absque virtute permanenti non explicat perfectionem ex parte principii, sed magis ejus delectum. Qua» omnia optimo com­ plexus est D. Thom. 1, 2, quæst. 110, n.Tb«». art. 2, ubi ait : .Voti est conveniens, quod. Deus minus provideat his, quos diligit ad supernalurale bonum habendum, quam crea­ turis, quas diligit ad naturale bonum ha· bendum Creaturis autem naturalibus sio providet, ut non solum moveat eas ad actus naturales, sed etiam cis largiatur formas, el virtutes, qux sunt principia actuum, ut secundum se inclinentur ad hujusmodi uiotus. El sic motus, quibus a Deo moventur, fiunt creaturis connalurales, el faciles, se­ cundum illud sapient. 8 : Et disponit omnia suaviter. Multo igitur magis illis, quos movet ad consequendum bonum supernalurole, in­ fundit aliquas formas, seu qualitates super­ naturales , secundum quas suaviter, el prompte ab ipso moveantur ad bonum xlernum consequendum. Videatur etiam S. Doctor. 3 contra gentes, cap. 150, ubi expendit quinque argumenta, quibus lucu­ lenter ostendit, quod ad supernaturaliler se gerendum circa ultimum finem, præter auxilia, sive motus a Deo impressos, re­ quiritur aliquid permanens, quo in talem finem inclinemur, ac dirigamur. Quæ mo­ tiva locum etiam habent in Christo. Denique ad hujusmodi effectum eliciendi x« connaturaliter supernaturales operationesvirtD16, sufficere non potuerunt supernaturales ha­ bitus, sive virtutes elevantes potentias im­ mediate operalivas, licet permanentes sint; si gratiam habitualem secludamus. Nam cum hujusmodi virtutes comparentur ad prædictam gratiam sicut ad naturalem, et communem earum radicem ; nequeunt nisi illi conjunctæ sortiri connaturalem modum essendi, et operandi : atque ideo ut conna­ turaliter operentur, requiritur non solum immediatus earum influxus, sed etiam concursus gratiæ habitualis per modum naturæ, et radicis. Eo vel maxime, quod virtus disponit subjectum conformi.ter ad aliquam naturam in eo præexistentem : quæ comparative ad supernaturales virtu­ tes est nalura divina, quæ in nobis parti­ cipatur per gratiam habitualem. Unde repugnal tales virtutes esse, aut agere modo connatural! absque hujusmodi gra­ tia. DISP. XIII, DUB. IV. Ο.Τΐιοω. lia. Quo discursu utitur D. Tbom. loco cit. ex I, 2, art. 3. Quocirca fieri non po­ tuit, quod Christus vel haberet virtutes supernaturales modo connaturali, vel quod eas habens pereas connaturaliter influeret absque gratia habituali. Opus itaque habuit prædicta gratia ad eliciendum connaturali­ ter supernaturales operationes. Recolan­ tur, quæ diximus tract. 14, disput. 4, dub. 5, § 3, ubi ex præmissis principiis late os­ tendimus necessitatem gratiæ habitualis dislinctæ ab omnibus virtutibus, et princi­ piis immediato operatives : quæ ad minus a fortiori evincunt talem gratiam fuisse Christo necessariam, ut posset connaturaliter elicere opera prædictarum virtutum. rræoc· 61. Nec refert, si pro opinione Lorcæ copatar objectio. objicias gratiam habitualem non esse vir­ tutem operativam, sed ordinari per se pri­ mo ad esse, ut plane docet D. Thom. quæst. cit. 1, 2, articul. 3 et 4, et conse­ quenter absque illa salvari posse omnia principia ad connaturaliter operandum in ordine supernaturali. Non, inquam, hoc refert : nam etsi gratia ordinetur per se primo ad esse, recipiaturque immediate non in facultatibus operatives, sed in ani­ mæ substantia : hoc tamen solum probat, quod non influat immediate in operatio- I nem per modum virtutis : cæterum mi­ nime excludit, sed potius probat, quod influat mediato, et radicaliter per modum naturæ, cui supernaturales virtutes in agendo subordinantur, et sine qua ne­ queunt elicere operationes undequaque perfectas. Quam doctrinam optime tradit DTbom. j) Thom. loco cit. articul. 4, tam in corp. quam in resp. ad 1 et 2, ubi ait : Si ul ab essentia effluunt ejus potenliæ, quæ sunt ope­ rum principia, ita etiam ab ipsa gratia effluunt virtutes in potentias animæ, per quas potenliæ moventur ad actus. El secun­ dum hoc gratia comparatur ad voluntatem, ul movens ad motum; quæ est comparatio sessoris ad equum, non autem sicut accidens ad subjectum. Et per hoc etiam palet solutio ad secundum : est enim gratia principium meritorii operis mediantibus virtutibus : si­ cut essentia animæ est principium vitæ me­ diantibus potentiis. Nemo autem negat animam esse principium effectivum opera­ tionum viventis. Qualiter autem cum hoc cohaereat, quod aliqui actus supernaturales fiant absque habituali gratia, quin et aliqui habitus, utputa fidei, et spei sine illa conserventur, ut contingit in peccatoribus (circa quod | 'ί 39 I aliqui in præecnti prolixe diffunduntur), ex­ plicatum relinquimus tract, i\, disput. 4, dub.fi, numer. 101,'unde non oportet circa illud nunc immorari. Sed (quod ad rem fa­ cit) observare oportet : quod licet habitus I fidei, et spei, adusque illis correspondentes, et aliquæ aliæ supernaturales opera· tiones possint absolute salvari absque gra­ tia habituali, ut do facto in peccatoribus accidit : nihilominus prædicti habitus, et actus isti separati non habent perfectum, et sibi magis connaturalem statum. Tum quia non attipgunt Deum ultimum finem supernatura'em, in quo perfectio totius supernaturalis ordinis consummatur. Tum quia non participant vitam perfectam præ­ dicti ordinis : unde non dicuntur vivi, sed potius mortui, et informes. Tum quia non subordinantur in actu propriæ naturæ, seu radici prædicti ordinis, quæ est gratia. Undo omnes recognoscunt prædictos actus pro tali statu elicitos non esse meritorios vitae æternæ de condigno : quod habent, ubi a gratia habituali procedunt. Id vero satie manifestat, et quod prædicta gratia sit necessaria ad eos perfecte, ac connatura­ liter eliciendos et quod Christus non po­ tuerit absque illa in supernatural! ordine connaturaliter operari. Et inde a fortiori infertur, quod opus habuerit prædicta gra­ tia ad eliciendum connaturaliter alios ac­ tus longe perfectiores, et quos nunquam contingit absque gratia habituali fieri, ut sunt actus perfectæ charitatis, et visio Dei in se ipso : quos, et non alios imperfec­ tiores decuit Christum habere. Porro ex præmissa doctrina legitime , G miis et satis perspicue colligitur (sitque tertia bahitailis ne— suppositio ) gratiam habitualem fuisse cessarij Christo Christo necessariam ad merendum con- 2d me­ naluraliter de condigno supernaturalia rendam ­ præmia, ut salutem nostram, et alia connatu ra’i ter. hujusmodi. Et ratio desumitur ex pro­ ximo dictis : quia ad merendum conna­ turaliter de condigno hujusmodi præmia requiruntur supernaturales operationes : sed has non potuit Christus connaturaliter elicere absque gratia habituali : ergo hæc necessaria fuit, ut Christus posset connatu­ raliter mereri de condigno præmia super­ naturalia. Minor, in qua sola poterat esse difficultas, facile ostenditur : nam in pri­ mis ad quodlibet meritum necessaria est aliqua operatio positiva, ut ostendimus tract. 16, disp. 1, dub. 1. Rursus ut opera­ tio connaturaliter influat in aliquem termi­ num, sive effectum, non debet esse ordinis • •u ο DE INCARNATIONE. nam supra traditam disp. t, dub. G, atque inferioris : quippe quæ inferiora sunt, ne­ ideo haberent commensurationem cum quo­ queunt connaturaliter influere in superio­ ra : nec vel nullo modo extenduntur ad illa ; libet bono, sive præmio naturali, quan­ ve) tendunt præternaturaliler ex motione tumvis infinito in suo ordine. Quibus nihil alicujus causæ superioris, ut inductive aliud addendum apparet, ut opera Christi potest ostendi. Cum ergo meritum de con­ possent de condigno mereri quodlibet bo­ digno inlluat in praemium sicut in effec- num naturale. Undo hujusmodi meritum tum ; sequitur, quod ad connatura!iter in ordino ad talia præmia relegendum est a merendum de condigno snpernaturaliaprae­ præsentis dubii consideratione. mia necessaria luerit Christo aliqua superDiximus etiam gratiam habitualem fuisse naturalis operatio. Christo necessariam ad merendum connatu- °^'«· Adde primo non posse merentem tenrallier de condigno, etc., quia si sermo fiat ’ . dere ad snpernaturalia præmia, sine illo­ de merito congruo, quod solum est meri­ rum notitia, et amore : et rursus illa tum secundum quod, et non servat omnes posse cognoscere, et diligere absque mo­ conditiones justitia*, nec illi, sed amicitiæ tibus supernaturalibus justitia*, et supermagis innititur, ut diximus tract. 16, dis­ naturalis affectus : et consequenter non put. 2, dub. unico : facile concedi posset, posse salvari tale meritum, quin adsit quod ad tale meritum gratia habilualis ne­ aliqua supernaturalis operatio. cessaria non fuerit in Christo. Potuit enim Adde secundo Christum non potuisse independenter ab ea elicere aliquas ope­ connaturaliter mereri absque operatione,sic rationes supernaturales imperfectas, et exigente, summa ipsius Christi perfectione, absque ordino ad Deum supernaturalem et dignitate : perfecta autem operatio non finem : et similiter potuit non concurrere potuit esse solus motus naturalis, sed de­ pactum aliquod ex parte Dei promittentis: in his enim nulla apparet implicatio. In buit esse aliqua supernaturalis operatio, præsertim vero motus charitatis perfectæ : quo eventu, permisso, aut supposito, quod non salvaretur meritum de condigno; sal­ quem esse entitative. et quoad speciem supernaturalem facile constat; et hic suppo­ varetur aliquod meritum de congruo, quod nendum est : et magis constabit ex infra est tale secundum quid : nam suppositum dicendis § 3. Porro hujusmodi motus ha­ ibi operans foret Deo gratum, habensque bet connaturalem dependentiam a gratia eminentiorem quandam cum Deo amici­ sanctificante habituali, ut ibi etiam osten­ tiam, cui potissimum meritum de congruo demus. innititur. Sed suppositiones ad hujusmodi AdverDiximus gratiam habitualem fuisse neeventum requisitæ essent Christo innatucessanam ad connatural? mentum præmu rales : tum quia non decuit Christum supernaturalis : quia si sermo esset de me­ gralia habituali carere : tum quia opor­ rito in ordine ad sola bona naturalia, pos­ tebat , quod non eliceret operationes set Christus absque supernatural! gratia imperfectas, et absque ordine ad Deum illa promereri, licet essent infiniti valoris supernaturalem finem. Unde non est ab­ intra ordinem naturalem. Nam ex una solute concedendum gratiam habitualem parte ad merendum naturalia bona non non fuisse Christo necessariam ad meren­ requiritur supernaturalis operatio, atque dum de congruo, sed concedi potest, quod ideo nec supernaturalis gratia : et ita con­ eis suppositionibus tam innaturalibus ad­ tingeret, si homo conderetur, et guberna­ missis, Christus per opera sine gratia ha­ retur in statu naturalis integritatis, ut ma­ bituali elicita posset naturaliter, id est, gis expendimus tract. 14, disput. 1, cap. absque nova aliqua providentia vel mira­ 2, a numer. 29. Ex alia vero parte ope­ culo , mereri saltem de congruo. Quod rationes Christi absque supernatural! gra­ majorem discussionem non exposcit, sed tia productæ possent habere omnes condi­ ad voces pertinere videtur. j tiones, quæ ad merendum requiruntur, Ex hactenus dictis facile constat, quod prao· utputa libertatem, bonitatem moralem, et ex omnibus gratiæ effectibus supra relatis, ordinem ad ultimum finem ordinis natu­ et modis eos communicandi, difficultas his ralis, et alia hujusmodi, ut ex se facile præsentis dubii ad duo tantum principalia puncta reducitur : ad hoc videlicet, utrum 11 constat. Denique ratione divini suppositi, a quo procederent, sortirentur valorem gratia habitualis fuerit Christo absolute moralem simpliciter infinitum in ordine necessaria ad eliciendum supernaturales ad prudentem æstimationem, juxta doctri­ operationes : et utrum fuerit eodem modo necessaria necessaria ad merendum de condigno pre­ mia supernaturalin ; præscindendo in ulraquo difficultate a modo connaturalilatis ex parte principii; et respiciendo tam opera­ tiones, quam meritum absolute. Quas tamen difficultates seorsini, claritatis gratia, decidemus. Sed quia gratia habitualis dupliciter in hoc dubio negari potest : uno modo negatis simul etiam omnibus auxiliis supernaturalibus, alio autem modo eis suppositis : in utroque sensu rem versabi­ mus, ut difficultatum resolutio perfectior sit, atque universalior. ! ! f Π. Declaratur, quanta fuerit necessitas graliæ habilualis in Christo ad supernaluraliter operandum. 63. Dicendum est primo Christum Dominum absque aliqua supernatural! gratia creata, naturæ humanæ, ejusve facultatibus intrinsece superaddita, nullo modo potuisse elicere supernaturales operationes. Hæc assertio est communis inter Thomistas; quamvis in præsenti illam magis sup­ ponant, quam probent : quia pendet ex principiis generalibus ad alios Tractatus pertinentibus, quæ tamen statim insinuahiBsboD mus. Et probatur ratione desumpta ex tas. j)jY0 Thom. in hoc articul. tam in corp. quam in respons. ad 2, quoniam facultas, sive potentia de se insufficiens ad elicien­ dum aliquam operationem nequit illam elicere, nisi adjuvetur, atque elevetur per aliquid sibi intrinsece superadditum : sed natura humana Christi, et ejus potentiæ sibi relictæ sunt insufficientes ad supernaluraliter operandum : ergo nullo modo possunt elicere supernaturales operationes, nisi adjuventur, atque eleventur per aliquid sibi intrinsece superadditum : cumque hoc superadditum sit aliqua gratia supernaturalis, utpote cum excedat tam exigentiam, quam ordinem naturæ creatæ; sequitur, quod ejusmodi gratia fuerit Christo absolute necessaria ad supernaturaliter operandum. Utraque consequentia patet. Et major videtur per se nota ex ip­ sis terminis : nam facultas, sive potentia de se insufficiens ad aliquem effectum, nisi intrinsece immutetur, elevetur, atque ful­ ciatur, manebit sicut prius, atque ideo sub eadem insufficientia : ut igitur fiat suffi­ ciens, et proxime potens, debet elevari, atque adjuvari per aliquid sibi intrinsece Prima ! I I l I I I I I i I I I ! L Λ — superadditum. Minor etiam constat : quia hurnana Christi natura, ejusque facultates per unionem ad Verbum non transierunt ad aliam speciem ; sed physice loquendo conservant eandem rationem, perinde ac si essent in proprio supposito creato eis­ dem connaturali. Certum autem est natu­ ram humanam, ejusque facultates esse de se insufficientes ad supernatural!ter ope­ randum : unde egemus supernatural! Dei gratia, nobis addita ad eliciendum super­ naturales operationes, ut statuimus tract. 14, disput. 3 per totam : ergo idem di­ cendum est de humana Christi natura, ejusque facultatibus propriæ conditioni re­ lictis. Unde Divus Thomas in hoc articul. probat necessitatem gratiæ in Christo prop­ ter nobilitatem illius animæ, cujus operatio­ nes oportebat propinquissime attingere ad Deum per cognitionem, el amorem : ad quod necesse est elevari humanam naiuram per gratiam. 64. Hoc fundamentum, quod gravissi­ mum est, dupliciter posset dirui. Primo, negando majorem : quia ut communiter docent Juniores extra scholam Divi Thomæ, virtus de se insufficiens ad eliciendum aliquam operationem, vel producendum aliquem effectum, potest ad hæc præstanda elevari per virtutem Dei increatam sibi intime assistentem, et supplentem ab extrinseco defectum ejus. Quo pacto affirmant intellectum creatum absque lumine gloriæ sibi inhærente posse elevari ad videndum Deum : et sic de aliis. Unde licet gratia supernaturalis creata non communicaretur animæ Christi; posset hæc nihilominus elevata per divinitatem sibi intime assis­ tentem proportionari ad supernaturaliter operandum. Et consequenter Christus non habuit absolute necessitatem alicujus gra­ tiæ supernaturalis inhærentis ad elicien­ dum supernaturales operationes. Secundo negando ultimam consequentiam de gratia inhærente, atque informante : quia licet hæc non adesset, tamen potentiæ naturales Christi, de se insufficientes ad supernatu­ raliter agendum, possunt sufficienter de­ terminari , atque elevari per Verbi per­ sonalitatem naturæ humanæ intrinsece communicatam. Hujusmodi enim persona­ litas humanitatem vere afficit, illamque transfert ad superiorem finem, et ordinem : quocirca valet supernaturalitatem ad opera derivare : quippe unumquodque ita se ha­ bet ad operari, sicut ad esse. Qui elevatio­ n's modus potest amplius in hunc modum Primum elfu gium. Secun­ dum. 442 DE INCARNATIONE. declarari : etenim licet humanitas Christi, actu ipsum contineat, libi nutem virtus et ejus facultates sint de se insufficientes creata est de se insulficiens ad producendum ad eliciendum operationes theandricas seu aliquem ellectum, quia illum actu non deiviriles; nihilominus per hoc solum, quod continet ; nequit transire ad statum virtutis sipt hypostatice unit® supposito Vorbi, pos­ sufficientis, et actu conti nomis, nisi per sunt prædictas operationes elicere, illasque aliquid sibi intrinseco superadditum in elicerent, quamvis nulla esset in humanitate ratione actus, et form®. Implicat enim, gratia creata, et inhærens : ergo pariter li­ quo i aliquid contineat in actu per id, quod cet humanitas omni hujusmodi gratia des­ oxtrinsecum sibi est : sicut etiam repugnat titueretur, et sibi relinqueretur; tamen hoc aliquid esse in potentia passiva per illud, ipso, quod habet esse hypostatice in persona quod ad intrinsecam ejus rationem non Verbi, sufficienter elevatur, et determina­ pertinet, sed extrinseco se habet. Unde tor ad eliciendum operationes supernatulicet Deus possit ab oxtrinseco cooperari rales. Id enim paritatis ratio satis evincit : ; creatur® in effectibus, quos actu continet: præserlim cum operatio theandrica sit longo nequit tamen ab extrinseco efficere, quod perfectior qualibet snpernaturali opera­ creatura de se impotens ad aliquem effec­ tione. Unde licet discursus a nobis factus tum, et illum actu non continens incipiat recte probet in pura creatura ; non tamen ipsum continere : sed ad id virtus intrin­ in Christo : nam isto essentialiter impor­ seca, et se tenens ex parte principii agentis tat eminentem quandam elevationem ex desideratur. Porro implicatorium est, quod parte suppositi agentis; quidquid sit do virtus divina uniatur creatur® per modum absentia, vel præsentia alterius grati® inactus, et form® : quia in hoc communicatio­ hærentis. nis modo clauduntur imperfectiones Deo re­ Sed neutra istarum responsionum satispugnantes, form® videlicet incomplet®, et primam. facit. Et quidem in refellendo primam non informantis, et agenti quod subordinat®. expedit immorari : quia sicut procedit ex Ex quibus fit, quod ubi aliqua virtus creata principiis generalibus apud Juniores, sic estdese impotens ad producendum aliquem rejici debet ex principiis veris, et commu­ ellectum, nequeat fieri potens per virtutem nibus apud alios theologos : qu® ex divinam, vel extrinseco sibi assistentem, professo expendimus aliis locis, ubi pro­ vel intrinsece unitam : quia primum non priam sedem habent, nempe tract. 2, disp, sufficit, et secundum repugnat : sed ad id 4, dub. 5, ubi ostendimus implicare, quoi determinate requiratur additio virtutis creaintellectus creatus videat Deum, sine lu­ t® altioris, inhaerentis, atque informantis. mine. glori® creato, et sibi hærente : et Ut enim optime tradit D. Thom. 2 contra o.Tto. tract. 14, disp. 4, dub. 3, ubi probavimus gent. cap. 59 : id, quod aliquid operatur, repugnaro, quod primum gratiæ actualis oportet esse formam ejus : nihil enim agit, auxilium (et eadem de aliis ratio est), sit nisi secundum quod est actu : actu autem ipse Deus intime potentiis assistente aut non est aliquid, nisi per id, quod est forma unitus, et quod pro hoc elfectn requiritur | ejus. Unde Aristol. probat animam esse for­ aliqua qualitas, fluida, et in potentiis re­ mam per hoc, quod animal per animam vi­ cepta : et denique tract. 19, disp. i, dub. vit, et sentit. Hæc autem, qu® in præsenti non tam demonstrari, quam supponi debent I b, ubi statuimus implicatorium esse, quod actus charitatis procedat a voluntate creata ex locis supra cit. plane evincunt Christo non elevata per aliquid creatum ; sive quod necessariam fuisse aliquam supernaturalem procedat a spiritu sancto assistente, et vi­ gratiam sibi inhærentem, ut posset super, naturaliter operari, et contrario dicendi I ces gerente loco habitus charitatis. Quibus modo dirui non posse propositum a nobis 1 locis varias expendimus rationes hujus docfundamentum. I trin®, qu® manifeste est D. Th. et com­ munis inter discipulos. 65. Secunda vero evasio qu® specialius, coafru-1 Sed generalior (et pro qualitate materi® et proximius praesentem difficultatem at­ lit satis efficax), ea est : quoniam sicut unum­ tingit, non satisfacit. Tum quia licet per­ pwirquodque recipit, prout est in potentia; sic sonalitas Verbi intrinsece afficiat naturam agit, quatenus est in actu : ergo sicut re­ humanam in Christo : nihilominus illi non pugnat, quod aliquid recipiat aliud, nisi sit unitur per modum natur®, aut form® phy­ in potentia, seu capacitate passiva ad illud sic®, sed præcise per modum puri termini, recipiendum; ita implicat, quod aliquid ut constat ex dictis disp. 3, dub. i ; id vero, agat, vel producat aliquem effectum, nisi per quod virtus inferior elevatur ad produ­ cendum DISP. XIII, Ι)ΓΒ. IV. eenduin offectum, quam sibi relicta efficere non valet, debet illi uniri per modum for­ ma·, ut num. præced. ostendimus; ergo quod natura humana in Christo terminetur Verbi personalitate, minime sufficit ad hoc, quod prædicta natura eliciat operationes supcrnaturales , quas de se elicere non potest : sed opus est aliquid addere per modum formæ inhære.ntis aut informantis. Tum quia personalitas Verbi terminans humanitatem non transfert illam ad no­ vam, et diversam speciem physicam, sed relinquit in specie, quam ex so habet : ergo sicut humanitas pro priori ad illam terminationem manet impotens, et improportionata ad supernaturaliter operandum ; sic etiam manet post prædictam termina­ tionem. Tum praHerea quia specificatio operationum non sumitur a principio quod, ut liquet in ipso Christo, qui cum unicum suppositum fuerit, elicuitplures operationes specie diversas; sed sumitur a principio proximo quo : istud quippe comparatur per modum rationis formalis agendi : unde videmus quod diversis virtutibus proximis, licet existant in eodem supposito corres­ pondent operationes specie diversæ : cons­ tat autem, quod licet personalitas, et suppositum Christi fuerint aliquid superna­ tural et increatum : nihilominus principia proxima operandi, nempe intellectus, et voluntas erant facultates naturales : ergo quod personalitas Christi fuerit divina mi­ nime fuit sufficiens, ut ejus humanitas elicuerit operationes supernaturales : sed ea personalitate supposita, adhuc opus habuit gratia supernatural! inhærente, at­ que elevanto. Tum quia si oppositus dis­ currendi modus veritatem contineret, se­ queretur omnes Christi operationes fuisse supernaturales, siquidem omnes processe­ runt a supposito divino, sicut a principio j quod terminante humanitatem : consequens est evidenter falsum, ut liquet in deambu­ latione, comestione, nutritione, et sensa­ tionibus, quæ fuerunt in Christo operatio­ nes mere naturales, sicut habent esse in nobis; quod igitur increata Verbi perso­ nalitas terminaverit humanitatem, minime sufficere potuit, ut hæc eliceret superna­ turales operationes : sed diversa alia ele­ vatio necessaria fuit. Tum denique nam ex | opposito inferretur operationes supernatu­ rales Christi esse in determinato genere, et non esse in aliqua specie determinata : quod manifeste repugnat. Sequela ostendi­ tur, quia juxta contrarium dicendi modum U3 omnes supernaturales Christi operationes haberent esse tales ex generica, et communi eisdem ratione, nempe quia procederent a supposito divino: aliunde vero non possent constitui in specie determinata : hæc enim sumitur a principiis proximis, quæ in tali suppositione supernaturalia non essent, sed forent potius ipsæ naturales potentia? absque aliqua sibi superaddita elevatione. Ex quibus satis constat ad illa, quæ pro Dir iier se afferebat evasio hactenus impugnata : ,ei.l,ra°· nam licet personalitas Verbi constituat hu· opposiinanitatem Christi in altiori ordine; id ta- tum' men non priestat per modum formæ infor­ mantis, quod pro elevatione ad operandum requirebatur; sed præcise per modum ter­ mini pure terminantis, atque ideo relin­ quentis humanitatem cum puris, et solis prædicatis naturalibus sibi propriis. Cum autem dicitur, quod operari sequitur ad esse, et quod unumquodque ita te habet ad operari sicut ad esse; respondetur hæc verilicari de esse specifico , sive per mo­ dum naturæ, secus vero de esse existentiæ, aut subsistentiæ. Quoniam operatio est quædam inclinatio principii operative vel ad communicandum se, vel ad consequen­ dum bonum; omnis autem inclinatio con­ sequitur per se naturam, quæ est princi­ pium quo, et ratio formalis agendi : unde pro diversitate naturarum est diversitas in­ clinationum , et operationum ; secus pro diversitate subsistentiæ, aut existentiæ Unde videmus, quod et in Christo, et etiam in nobis cum unitate subsistentiæ, et exis­ tentiæ stat diversitas specifica operatio­ num : idem quippe existens, et subsistens elicit operationes specie diversas juxta di­ versitatem principiorum proximorum, per quæ agit. E contra vero cum diversitate plusquam essentiali suppositorum potest salvari specifica operationum unitas : visio enim corporalis in Christo, ct in nobis est ejusdem speciei; licet subsistentia nostra sit creata, et subsistentia Christi divina. Quod satis declarat axiomata illa appli­ canda fore non esse subsistentiæ, aut exis­ tentiæ, sed esse naturæ, ut recte explicant N. Complut, abbrev. in lib. de generat, n. cnmdisp. 15, quæst. 6. plul‘ Quod denique ultimo loco additur, facile dispellitur ob manifestam disparitatem : nam operationem esse theandricam, aut deivirilem est denominatio moralis in or­ dino ad prudentem æstimalionem atten­ dentem ad dignitatem suppositi, sive prin­ cipii quod operantis : unde ad hujusmodi DE INCARNATIONE denominationem satis est, quod suppositum sit divinum; quidquid fuerit de aliis prin­ cipiis proximis. Sed operationem esso supernaturalem est denominatio physica fun­ data in ipsa entitate operationis : ad quod non sufficit principium quod esse divinum : sed insuper desideratur, quod principium quo proxime influens, et specificans opera­ tionem supernatando sit, ut supra ostendi­ mus. Quæ disparitas evidenter constat ex eo, quod cum in Christo omnes operationes fuerint theandricæ, utpote operationes ho­ minis Dei ; nihilominus non omnes fuerunt supernaturales, ut liquet in sensationibus. Et quamvis operatio theandrica sit moraliter, melior, quam operatio mere supernaturalis; non tamen physice, et quoad entitatem : fieri enim potest, quod operatio theandrica sit naturalis entitative, et quoad speciem. Necessitas autem elevationis intrinsecæ non desideratur pro illo excessu morali, qui desumitur ex dignitate suppo­ siti in ordine ad prudentem æstimationem : sed requiritur pro excessu physico, et quoad speciem, superante virtutem prin­ cipii quo, ut satis constat ex dictis. S/cund» 66. Dicendum est secundo Christum non conclu­ habuisse absolutam necessitatem gratiæ sio. habitualis ad omnes, et singulas superna­ turales operationes : sed potuisse earum plures elicere absque prædicta gratia. Hæc conclusio est adeo communis apud Theolo­ gos, ut supervacaneum sit eos in particu­ lari referre. Et eam satis aperte indicat D.Thom. D. Thom. in hoc art. : nam in corp, pro­ bat secundo loco necessitatem gratiæ ha­ bitualis in Christo propter nobilitatem il­ lius animæ, cujus operationes oportebat propinquissime attingere ad Deum per co­ gnitionem, et amorem. Et in resp. ad 2, eandem resolutionem, quia operatio hu­ mana Christi in eo fuit perfecta. Ex quibus a contrario sensu evincitur, quod ex sen­ tentia S. Doctoris non fuerit necessaria absolute in Christo gratia habitualis pro illis operationibus supernaturaiibus, quæ propinquissime non attingunt ad Deum, et præscindunt, quantum est de se, a per­ fectionis statu : quæ paucæ non sunt. IhtiO. Et hinc sumitur assertionis fundamen­ tum : quia in nobis plures dantur opera­ tiones supernaturales, quæ absolute fieri queunt absque gratia habituali, per aliam gratiam auxiliantem, et longe inferiorem : ergo prædiclæ operationes pariter potue­ runt absolute elici a Christo absque gra­ tia habituali. Consequentia patet : quia Christus non fuit impotentior, quam nos, nec personalitas Verbi deprimere debuit facultatem, quam humanitas habet auxi­ liis relicta. Antecedens vero demonstra­ tur : quia homo in statu peccati elicit plures operationes supernaturales, v. g. actus fidei, spei, timoris, attritionis, re­ ligionis, etc., in hoc statu non habet habi­ tualem gratiam, sed aliam gratiam auxi­ liantem, et longe inferiorem. Huic fundamento apud Theologos soli- R«fmS:0 dissimo occurrit Parra infra referendus Pirrr. negando antecedens : existimat enim nul­ lum esse in nobis motum supernaturalem, qui non procedat a gratia habituali sicut a principio fontali, radicali et universali totius supernatural is vitæ : sicut impossi­ bile est fieri aliquem naturalem motum absque influxu animæ, quæ est principium vitæ. Ad probationem autem in contra­ rium respondet dupliciter, primo illos motus supernaturales, qui reperiuntur in peccatoribus, fieri a gratia habituali eis­ dem collata non per modum habitus per­ manentis, sed ad instar motionis tran­ seuntis. Secundo fieri a gratia habituali, et habitualiter permanenti ; non quidem prout est principium morale vitæ meritoriæ, secundum quam rationem non cohæret cum peccato mortali ; sed quatenus est principium physicum vitæ superna­ turalis physice acceptée : quo pacto valet cum illa componi. 67. Sed hæc responsio suam falsitatem Ost«4 taritprodit extrema illa singularitate, qua con­ sariiisR. tradicit communi Theologorum sententiæ n». docenti in peccatoribus non conservari habitum gratiæ sanctificantis. Idque ad ejus confutationem satis superque vide­ batur. Sed insuper refellitur ex principiis apud Thomistas (quibus se accenset) com­ munibus : quoniam effectus formalis pri­ marius gratiæ habitualis est constituere hominem consortem divinæ naturæ, cujus ipsa est formalis participatio : et conse­ quenter constituit hominem sanctum fi­ lium Dei, et hæredem vitæ æternæ. Quæ omnia præstat hujusmodi gratia ab intrin­ seco ex natura sua, et non ex sola intrin­ seca Dei ordinatione, ut ex professo os­ tendimus tract. 14, disp. 4, dub. 1 et 4. Constat autem, quod prædicti effectus pu­ gnant ex natura rei cum statu peccati mor­ talis; siquidem homo in eo existens est injustus, inimicus Dei, filius diaboli, et reus æternæ damnationis. Ergo de facto, et secundum communem providentiam (quidquid ■■ H4 DISP. XIII, DUB. IV. hidj,/·' tii'J <ΓΛ· 445 tiam esse qualitatem ab intrinseco flui­ (quidquid sit de potentia absoluta) dici non potest, quod gratia habitualis perse- dam, et transeuntem; falsum omnino veret in homine peccatore, et quod eliciat continet. Tum quia gratia in ordine super­ actus supernaturales in eo repertos. Unde natural! habet rationem naluræ, et radicis : fateri liquido oportet tales actus fieri ex de cujus conceptu est, quod sit ab intrin­ vi alterius gratiæ, aut principii longe in­ seco permanens. Tum quia constituit filios ferioris. Dei cum jure ad beatiludinem, quæ est Accedit primo gratiam habitualem, cum aliquid permanens : cum quo minime cosit radix physica charitatis, ut ostendimus hæret, quod ipsa gratia sit transiens, ut loco cit. dub. G, esse habitualem radicalem expendimus ult. loco cit. n. 202. Si vero conversionem in Deum ultimum finem su­ significetur gratiam habitualem esse de se per omnia dilectum ; peccatum autem ha­ qualitatem permanentem, sed posse com­ bituale est habitualis aversio a prædicto municari per modum transeuntis sicut dici line propter permanentem adhæsionem ad solet de lumine gloriæ, id quidem ut pro­ finem oppositum : sed implicat, quod idem babile permittemus. Sed inde minime sehomo vel sit conversus, et aversus respectu quitur, quod gratia habitualis possit cum ejusdem finis, vel sit conversus ad duos statu peccati conjungi saltem secundum ultimos fines inter se oppositos : ergo re­ præsentem, et communem providentiam : pugnat, quod gratia habitualis conservetur quoniam sic etiam accepta debet commu­ in homine peccatore. Qui discursus a no­ nicare suum effectum formalem consti­ bis fusius propositus tract. 15, disp. 2, tuendi hominem consortem divinæ na­ dub. 4, § 3, evincit ad minus prædictam turæ, filium Dei, hæredem vitæ æternæ, et conjunctionem non contingere de facto se­ conversum ad Deum ultimum finem su­ cundum præsentem, et rebus consonam pernaturalem : quæ ex natura rei conci­ providentiam. liari nequeunt cum statu peccati mortalis Accedit secundo, quod ex opposito dis­ præstante contrarios effectus. Potestque id currendi modo plane infertur gratiam, et amplius declarari in hunc modum : quia charitatem esse aliquando mortuas, ut con­ ex una parte gratia habitualis nequit ha­ tingit in habitibus fidei et spei : quæ non bere esse magis transiens, quantum ad vivæ, sed mortuæ dicuntur, quando con­ modum essendi, quam illud habeat opera­ junguntur cum statu peccati mortalis : tio peccaminosa : et ex alia parte non quam conjunctionem constituit prædictus minus opponitur gratia cum statu peccati dicendi modus. Id vero quam falsum, et mortalis, quam actus peccati mortalis cum absurdum sit, liquet ex eo, quod fides, et statu gratiæ : sed hujusmodi actus nequit spes vivæ dicuntur, quando participant conjungi cum gratiæ statu, etiam pro illo vitam gratiæ consistentem in ordine ad primo momento, in quo committitur, ut Deum finem ultimum supernaturalem et ostendimus tract. 15, disp. 2, dub. 3, super omnia dilectum : unde fides viva di­ quod quantum attinet ad præsentem pro­ citur, quæ per dilectionem operatur. Præ- I videntiam docent communiter Theologi dictus autem ordo essentialis est gratiæ, et contra unum Loream : ergo pariter gratia cbaritati; siquidem per suas entitates. et sanctificans, quantumvis communicetur absque alio additamento una radicaliter, et per modum transeuntis, nequit de lege or­ altera proxime respiciunt prædictum finem. dinaria conjungi cum statu peccati mor­ Ergo fieri non valet, quod gratia, et charitalis. tas sint non vivæ, aut quod mortuæ sint. Lnde confutatum etiam relinquitur se- Ever:» Præsertim quia si mortuæ aliquando es­ eundum effugium : quia gratia habitualis sent, deberet assignari alia nobilior forma non solum moraliter, sed etiam physice, dum. per quam vivificarentur : quod est impos­ sive ex natura sua praestat illos ellcctus sibile ; cum alia nobilior, quam gratia ha­ supra relatos, qui nequeunt cum peccato mortali componi, attentis naturis rerum. bitualis excogitari non possit, ut ostendi­ Quocirca oppositio inter peccatum mor­ mus tractat. 14, disput. 4, dub. 7 et 8. tale, et prædictam gratiam est non solum Recolantur etiam, quæ diximus tractat. moralis, sed etiam physica, sive ex natura 15, disput. 2, num. 233. Ex quibus facile præcluduntur duo illa rei, ut tradunt communiter Thomistæ, et ostendimus disp. cit. dub. 1, cum seq. effugia quibus utitur Auctor ille. Primum quidem : nam si nomine gratiæ habitualis Dicere autem, quod prædicta gratia ma­ per modum transeuntis significetur gra- neat in peccatore quoad entitatem, et cum -116 DE INCA UN ALTON E. vita physica, sod absque vita morali; est mera imaginatio quippe vita moralis, et talis simpliciter in ordine supernatural! constituit in respectu ad Deum ultimum finem prædicti ordinis : qui respectus, sive habitudo est a gratia inseparabilis, ut supra diximus. Unde nulla ratione dici valet, quod gratia et charilas sint ali­ quando non vivæ, aut moraliter. et spiriD.Tbux. tuabter mortuæ. Et ita D. Thom. 2, 2, quæst. 2i, art. 12, ad 5, ait : Charilas importai unionem quondam ad Deum : non autem fides, nec spes. Omne autem peccatum consistit is aversione a beo. Et ideo omne pecccdum mortale contraria tu r Charilali. Unde palet, quod Charilas non potest manere informis ; cum sit ultima forma virtutum ex loco, quod respicit Deum in ratione ultimi finis. Et idem dici debet de gratia habituali. UrçenAddendum est prædictam sententiam mi­ tior l’jrræ nime cohærere cum recto, et rationabili itopn · justificationis modo, quem describit, ac giwiio. docet Concil. Trident, sess. 6, cap. 7, et can. 11. Nam si in peccatore, conservantur habitus gratiæ, et charitatis, secundum suas enlitates; manifeste sequitur, quod in peccatoris justificatione non infundantur prædicti habitas. Quippe superfluum est ac .etiam impossibile infundero illud, quod c.x parte subjecti præsupponitur. Sicut quia in peccatore conservantur habitus fidei, et spei; opus non est. quin repugnat, quod in justificatione peccatoris catholici infun­ dantur hujusmodi habitus. Unde liet, quod ad justificationem peccatoris opus non sit infundere gratiam, et dona : sed sufficiet remittere peccata, quæ juxta prædictum dicendi modum vivificationem gratiæ im­ pediebant. Sicut (ut in eodem exemplo persistamus non requiritur infusio fidei, et spei sed earum vivificatio. Id autem (præterquam quod impossibile apparet; cum non sil assignabitis forma superior, per quem habitus gratiæ sanctificantis fiat Condi. moraliter vivus), est contra doctrinam Con­ Tddent. cilii locis relatis, ubi decernit justificatio­ nem peccatoris consistere non in sola peccatorum remissione, sed etiam in in­ fusione gratiæ, et donorum, atque in inte­ riori hominis renovatione. Unde cap. cit. inquit : Hanc dispositionem, seu praepara­ tionem justificatio ipsa consequitur, quæ non est sola remissio, sed el sanctificatio, el renovatio interioris hominis per voluntariam susceptionem gratiæ, el donorum. Et in can. ait: Si quis dixerit homines justificari, vel sola imputatione jUtliliæ Christi, ve! sola i peccato)um remissione, exclusa gratia, cl -'■->·■·'-»- qu.e ---- -·-in— »·»------eorum ----------charilale, cordibus per Spiri­ tum sanctum diffundatur, etc., anathema sit. ; Qua» nobis videntur adeo efficacia ad roi centeni hanc sententiam evertendam, ut probabilitatem ejus non capiamus : de quo num. 88 rursus dicemus. 68. Dicendum est tertio Christum opus Terti absolute habuisse gratia habituali ad coarla. 510. eliciendum aliquas operationes supernaturales valde perfectas secundum speciem. I Hanc assertionem docet satis aperte D. DTb-ε. Thom. tum aliis locis infra referendis, tum specialiter in hoc art. 1, ubi resolvit, quod neccsse est ponere in Christo gratiam habitualem propter tria. Primo, etc. Secundo propter nobilitatem illius animæ, cujus ope­ rationes oportebat propinquissime attingere ad Deum per cognitionem cl imorem : ad quod necesse est elevari humanam naturam per gratiam : utique habitualem, de qua sermo instituebatur. Operationes autem propinquissime attingentes ad Deum, ut amor, el visio, sunt valde perfectio secun­ dum speciem. Censuit ergo S. Doctor gratiam habitualem fuisse absolute Christo necessariam ad eliciendum hujusmodi ope­ rationes secundum substantiam acceptas. Unde fundimentalis ratio hujus assertio­ Rdlio. nis desumitur : nam Christus opus abso­ lute habuit gratia habituali ad eliciendum eas operationes quæ essentialiter depen­ dent a tali gratia sicut a principio effec­ tivo : sed sunt aliquæ operationes superna* turales adeo perfect» , quod essentialiter dependeant a gratia habituali sicut a prin­ cipio effectivo : ergo Christus opus abso­ lute habuit tali gratia ad eliciendum hu­ jusmodi operationes. Gietera constant. El minor suadetur : quia amor charitatis, sive dilectio Dei ultimi finis supernaturalis est operatio adeo perfecta secundum speciem, ut essentialiter dependeat a gra­ tia sicut a principio effectivo, ut late os­ tendimus tract. 8, disp. 4, dub. 3, num 51, et iract. 15, disput. 2, dub. 6. et tract. 19, disp. 4, dub. 3. Eadem autem ratio militat in actu visionis beatific® : tum quia est perfectior secundum speciem, quam actus charitatis, ut observavimus tract. 19, disp. 7, num. 41. Tum quia certo necessario infert talem amorem, ut pon­ deravimus tract. 15, disp. 2, num. 235. Dantur igitur aliqui actus supernaturales adeo perfecti secundum speciem, quod de­ pendent a gratia habituali sicut a princi­ pio effectivo, et eisdem essentiali. 69. Λ*» J> - DISP. XIII, DPP. IV. Dpen69. In quo suadendo non expedit hic twniu- morai‘i : huic θΡθ'1 ex professo in­ tis cubuimus locis relatis : nude superfluum rUôuiK eadem repetere. Bed no lector in »gratü præsenti probationes omnino desideret; pribshircas breviter refricabimus, ipsurnque. reMliipli- mittemus ad propria loca, ubi reperiot ex ciier. plOfessu propositas, prteclusis subtorfugiis, ot convulsis objectionibus. Quod itaque umor charitatis dependeat essenPriffio. tialiter a gratia habituali, probatur primo : quia ex sententia D. Thom. 1,2, qu. 113, art. 2, et quæst. 28 de Vorit. art. 2, et alibi frequenter repugnat peccatum mor­ tale remitti absque infusione gratia? ha­ bitualis : quod falsum esset, si prædictus amor non dependeret essentialiter a gratia habituali sicut a principio effectivo : quippe facta contraria suppositione, posset dari talis amor absque illa gratia; ct ne­ cessario excluderet aversionem a Deo ul­ timo line, sine qua peccatum habituale nequit consistere : ergo prædictus amor de­ pendet essentialiter a gratia habituali sicut a principio eflectivo. Videantur, qure dixi­ mus tract. 15, disp. 2, dub 6, § 4. ProMcando. batur secundo : quia perfecta subjectio ac­ tualis totius suppositi, et omnium ejus in ordine ad Deum ultimum finem dependet essentialiter a principio subjiciente eodem modo suppositum : quidquid enim relucet in eflectu, debet prrecontineii in ejus prin­ cipio : sed amor charitatis est perfecta, et universalis subjectio actualis totius sup­ positi , et omnium in ea cxislentium ; cum omnia hæc absque ulla restrictione referat in Deum ultimum linem : ergo debet pro­ cedere a principio subjiciente eodem modo suppositum : atqui'nullum aliud princi­ pium hujus subjectionis potest assignari, nisi gratia sanctificans : reliqua enim re­ cipiuntur in hac, aut illa potentia particu­ lari : sola autem gratia afficit immediate substantiam animæ, et per modum radi­ cis rectificat, subordinatque Deo omnes suppositi facultates : ergo dilectio chat ita­ tis essentialiter dependet a tali gratia. Recolantur dicta luco cit. § 5 et 6. Pro­ Till*). batur tertio ; nam implicat vivere in actu secundo vita supernaturali simpliciter tali, absque vita in actu primo simpliciter tali, ct ejusdem ordinis : sicut enim operari sequitur ad esse, ita vivere simpliciter vita supernaturali supponit necessario I principium ejusdem vitre simpliciter tale : sed qui elicit amoiem charitatis, - vivit I simpliciter in ordine supernaturali ; cum | attingat ultimum fifiem prædicti ordinis, et excludat indieporisabililer mortem pec­ cati, ut tradit I?. Thom. 1, 2, quæst. D.Thom. 02, art. 4, et quæst. 65, art. 4, ad J ct 2, 2, quæst. 23, art. 8, et quæst. 24, art. 12 ad 6, et alibi sæpe : ergo præ­ dictus actus supponit essentialiter prin­ cipium vivendi simpliciter in ordine suj pernaturali : hoc autem non est aliud, quam gratia sanctificans, quæ se habet , per modum naturæ in prædicto ordino : ergo implicat hominem elicere amorem charitatis, nisi ex influxu gratiæ habitua­ lis. Videantur, quæ diximus loco cit. § 8. j Probatur quarto : quia omnis inclinatio Quario. perfecta ad bonum alicujus naturæ funί datur in eadem natura : quippe omnis ! natura inclinat ad bonum sibi consonum, | et proprium : sed amor charitatis est in­ clinatio perfecta ad bonum proprium naI turre divinæ, quod diligit super omnia : ergo fundatur in prædicta natura : quæ ! in nobis participatur per gratiam habi­ tualem : ergo impossibile est, quod elicia­ mus prædictum amorem, nisi prius ha­ beamus talem gratiam. Videamur dicta in eodem loco § 7. Probatur quinio, et Quiniv. ultimo : quia repugnat actus meritorius de condigno vitre teternæ, qui non pro­ cedat a gratia habituali, ut cum D. Thom. 1, 2, quæst. 114, art. 2, ostendimus tract. 16, disp. 3, dub. 1; sed actus cha­ ritatis est essentialiter meritorius de con­ digno vitre reternre, et ratio constituendi alios actus meritorios, ut ibidem pro­ bavimus dub. 2 ; ergo prædictus actus a gratia habituali essentialiter dependet. Quem discursum fuse expendimus tract. 19, disp. 4, dub. 8, § 1, cum duobus soq. Et hæc satis evincunt veritatem præ­ dicti principii : ex quo ulterius manifeste infertur veritas nostrre assertionis. Si namque actus charitatis ex specie sua, et independenter ab alio modo perfectionis dependet essentialiter a gratia habituali sicut a principio effectivo : consequens est, quod Christus opus absolute habuerit talis gratiæ ad eliciendum hujusmodi ope­ rationem. Et idem sentiendum est do aliis actibus, si qui sunt vel amorem charitatis essentialiter inferentes, vel ilium suppo­ nentes, aut implicantes : nec expedii ad alios magis in speciali descendere. Qure autem huic principio opponi possent, con­ vulsa reliquimus locis relatis. T DE INCARNATIONE. 118 in terminum se excedentem ; cum hic ipso excessus dicat improportionem, quæ impe­ Explicatur necessitas gratiæ habitualis in dit connaturalem lendeniiam : sed meri­ Christo ad merendum de condigno præmia tum de condigno alicujus præmii tendit supernaturalia. connaturaliter in ipsum : unde illud moraliter efficit per modum causæ principa­ 70. Hactenus egimus de necessitate gra­ lis : ergo cum supernaturalo præmium tiæ habitualis in Christo ad eliciendum ac­ excedat operationem pure naturalem ; im­ tus supernaturales secundum proprias, et plicat, quod operatio mere naturalis sit meritoria de condigno supernatural is præ­ intrinsecas rationes consideratos, qui est prior illorum conceptus. Modo succedit, mii. Unde D. Th. loco cit. inquit : .Icitis D.Tb,a cujuscumque rei non ordinatur divinitus ad ut declaremus eandem necessitatem com­ aliquid excedens proportionem virtutis, qux parative ad prædictos actus, quatenus me­ ritorii sunt, habentque influere moraliter est principium aetus. Hoc enim est ex institu­ in suum terminum, nempe in præmium. tione divinæ providenlix, ut nihil agat supra Et quod talis gratia fuerit necessaria ad suam virtutem. Vita autem xlerna csl quod­ meritum Christi, ut connaturaliter exer­ dam bonum excedens proportionem naturæ crealx : quia etiam excedit cognitionem, et cendum, constat ex supra dictis num. 62. Sed interest videre, an fuerit necessaria desiderium ejus, secundum illud 1 adCorinth. absolute : quod hic dicendum est. Sed ut i: Nec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit. Et inde est, quod cum majori distinctione, et claritate pro­ cedamus, prius agemus de necessitate gra­ nulla natura creata est sufficiens principium tiæ, prout gratia præcise dicit aliquam ele­ actus meritorii vitx xlernx, nisi superadda­ vationem supernaturalem, et præscindit a tur aliquod supernalurale donum, quod gra­ modis essendi : et deinde considerabimus tia dicitur. Qui discursus pariter excludit necessitatem gratiæ determinate habitua­ meritum de condigno alterius cujuscumque lis : sicut nos gerere § præced. curavimus. præmii superna tu ralis ortum ex sola facul­ Quina Dicendum est quarto Christum non po­ tate naturæ : quia omne supernaturalo conclu­ tuisse mereri de condigno præmia super- bonum hujusmodi facultatem excedit. Unde sio. Vincen­ naturalia absque aliqua supernatural! gra­ impossibile est, quod actus pure naturalis, tium sive a nulla supernatural! gratia procedens Cabrera. tia elevante, et sibi intrinsece superaddita. Altarez. Sic docent communiter Thomislæ. Run­ mereatur de condigno præmium superna­ Nazato rale. rius. cent. quæst. 5, pag. 248. Cabrera in præs. Cipnl- disp. 3. Alvarez disp. 31. Nazarius con­ 71. Respondebis hunc discursum op- Eras», lus. time probare in operationibus puræ crea­ Joann, a trov. 2. Cipullus dub. 5, § 2. Joan, a S. S Thom. Thom. disp. , § 2, numer. 4 et 8. Godoi ture ; secus vero in operationibus Christi Gonet disp. 23, § 6. Labat disp. 5, dub. 1. GoDomini, qui persona divina est in huma­ Ν’. Lau- net disp. 12, art. 2. D. Laurent, controv. nitate subsistens. Et assignabis rationem realms. r disparitatis : quoniam opera puræ crea­ natio Probatur ratione satis efficaci desumpta ture, quæ a nulla gratia supernatural! funda­ procedunt, sunt mere, et omnino naturalia menta­ ex D. Thom. 1, 2, quæst. 114, ari. 2, lis. quia implicat actum pure naturalem esse tam physice, quam moraliter : unde non meritorium de condigno præmii superna­ habent valorem æqualem supernatural! tural : sed actus, qui in Christo a nulla præmio : sicut ad meritum de condigno gratia supernatural! procederet, esset mere desideratur : atque illud connaturaliter res­ naturalis : ergo Christus non potuit me­ picere, ct promereri. Cæterum opera, quæ reri de condigno præmia supernaturalia Christus sine gratia supernatural! sibi ad­ absque aliqua gratia supernatural! ele­ dita eliceret, quamvis physice loquendo vante, ct sibi intrinsece superaddita. Con­ essent opera pure naturalia, juxta condi­ sequentia patet. Et minor constat ex supra tionem principii proxime elicitivi (quod dictis num. 63; ibi statuimus, quod Chris­ præcise probatur ex dictis num, 63), nihi­ tus nullum supernaturalem actum potuit lominus prædicta opera forent supernalu­ elicere absque aliqua gratia supernatural! ralia moraliter : quia digniiicarentur infi­ elevante : unde recte infertur actum, quem nite ratione personæ divinæ ipsa elicientis sine tali gratia eliceret, fore pure natura­ ac producentis ut quod, juxta ea, quæ dixi­ lem. Major autem suadetur : nam implicat, mus disp. i, dub. G, g 3 et 4, et doçent quod operatio aliqua tendat connaturaliter communiter Theologi. Qui valor persona­ lis . g III. 'i' ï liî.i· >:? r. > - 1 > · i··?·..!· ' ■ DISP. XIII, DUB IV, lis ad opera Christi naturalia derivatus es­ set longe major, quam valor moralis re­ pertus in operationibus supernaturalibus puræ crcaturm. Unde sicut hæc per super­ naturalia opera potest mereri de condigno præmia supernaturalia : sic etiam et a forticn posset Christus mereri de condigno eadem præmia per opera puro naturalia quoad entitatem, sive elicita absque omni supernatural! gratia sibi addita, et inhærenti. Obser­ Sed hæc evasio, quæ apparens videtur, vanda pro ejas facile diruetur, si prius observemus, quod coifuulioue. ad salvandam propriam rationem meriti in actu secundo, non sufGcit solus valor mo­ ralis personalis, qui a supposito operante desumitur; sed insuper desiderantur alia requisita ex parte ipsius operis meritorii. Ut enim alias conditiones (de quibus statim) nunc omittamus ; certum est, quod valor personalis Christi Domini reperiebatur in ejus operibus, non solum liberis, sed etiam necessariis : reperireturque in operationibus indifferentibus, si darentur in illo : dignitas enim personæ in hæc om­ nia influentis illa constituebat infinite æstimabilia in ordine ad prudentem æstimationem. Et tamen opera Christi necessaria, sive absque libertate elicita, non fuerunt meritoria : quippe de essentia meriti est, quod sit opus liberum, et cadens sub do­ mino operantis, ut cum D. Tho. 1, 2, quæst. 114, art. 1 in fine, et communi Theologorum sententia statuimus tract. 16, disp. 10, dub. 2, § 1. Non ergo at­ tendi præcise debet valor ille ad consti­ tuendum aliquod opus in ratione merito­ rii : sed aliæ insuper conditiones sunt observandae. Unde sicut in consideratione immediate praemissa nihil valet hæc con­ sequentia : Valor operis non liberi Chrisli esi incomparabili 1er major, quam valor ope­ ris liberi puræ crealuræ : sed opus liberum puræ crealuræ esi meritorium : ergo a for­ tiori opus non liberum Chrisli meritorium est. Quoniam in opere libero puræ crea­ tura, licet inferioris valoris, concurrunt omnia requisita ad meritum necessaria; secus autem in opere Chrisli non libero : deficit enim libertatis requisitum : et bo­ nam, ut vulgo dicitur, debet esse ex inte­ gra causa. Sic etiam ex eo, quod opus naturale Christi sit majoris valoris perso­ nalis quam opus supernaturale puræ crea­ tura ; minime infertur, quod si istud est meritorium de condigno præmii supernaluralis, idem de opere Christi mere natu- | Salmant. Curs, lheolog. lorn. A7V. 449 rali dicendum sit ; sed magis infertur op­ positum, ut statim ostendemus : quia ad meritum præter eum valorem alia requi­ sita desiderantur. 77, Hac observatione, quam censemus certam, præmissa, instauratur ratio supra facta, evertendo adhibitam responsionem : quia ad salvandum meritum de condigno præmii supernaturalis in operibus Christi, non sufficit valor, qui quantum est de se, desumitur a persona; sed debent etiam concurrere alia requisita, ad salvandam pro­ priam rationem talis meriti essentialiter necessaria ; sed illa minime concurrerent in opere, quod Christus eliceret absque omni gratia supernatural! intrinsece ele­ vante : ergo Christus per hujusmodi opus non posset mereri de condigno præmium supernaturale : atque ideo prædicta grafta fuit Christo simpliciter necessaria ad sal­ vandum hujusmodi meritum. Cætera cons­ tant. Et major, in qua est difficultas, os­ tenditur primo : quia ut opus sit meritorium de condigno supernaturalis præmii, debet habere bonitatem aliquam supernaturalem : sed implicat, quod opus a Christo elici­ tum absque omni gratia elevante habeat bonitatem moralem supernaturalem : ergo opus ita elicitum non haberet omnia re­ quisita ad meritum de condigno præmii supernaturalis. Major hujus secundi syl­ logismi probatur : quia ad meritum in genere requiritur aliqua bonitas : sicut ad demeritum requiritur aliqua malitia. Et similiter ad meritum alicujus præmii na­ turalis aliqua naturalis bonitas necessaria est. Ergo pariter ad meritum de condigno præmii supernaturalis, requiritur aliqua supernaturalis bonitas moralis. Id enim et ratio generica meriti, et similitudo me­ riti naturalis satis evincunt. Minor autem ejusdem syllogismi suadetur : quia boni­ tas moralis operationis non consistit in habitudine ad personam operantem, nec in valore ab hoc capite desumpto : sed consistit formaliter in respectu operis li­ beri ad objectum, secundum quod hic, et nunc habet esse consonum regulis ratio­ nis, ut ostendimus tract. 11, disp. 2, dub. 3. Unde bonitas moralis supernaturalis est ordo operis liberi ad objectum super­ nalurale, sive quatenus est conforme su­ pernaturalis ordinis regulis. Impossibile autem est quod operatio a nulla gratia supernatural’! procedens attingat objectum, quatenus habet esse consonum rationi secundum finem, et regulas suprrnatu- 29 Conf i l i|«|f CV3SÎ9 Mil adaquate Dslil in at talis ordini tingentia objecti mere naturalis, juxta unicam, et meram facultatem naturalium virium, ex quibus procedit. Quod enim suppositum agens sit divinum, nihil re­ fert, si semel principium quo influens est adæquate naturale : huic enim, el non illi operatio commensuratur, ut supra osten' dimus num. 63. Ergo implicat, quod ope­ ratio a Christo elicita absque omni gratia supernatural elevante habeat aliquam su­ pernaturalem bonitatem. Et hinc facile corruit, quod in hac evasione dicebatur de dignilicalione morali ratione personæ operantis : quia hæc dicnificatiu proprie ïôqueodo non est bonitas moralis, in qua primo consistit valor meritorius operationis : sed est valor personalis addens operi meritorio valorem : nec sumitur per ordinem ad objectum consonum rationi, quod est prima mensura moralitatis ; sed per habitudinem ad personam, quæ magis se habet ut circunstantia augens valorem in opere absolute præsupposilum. Quocirca si opus in se mere naturalc sit, nihil refert ad hoc, quod opus habeat bo­ nitatem moralem supernaturalem : sed illud in suo ordmepnre naturali relinquet. HcfelhSecunde, et non minus efficaciter pro­ • tnr aijbus batur eadem minor primi syllogismi, quia ut aliquod opus sit meritorium de condigno alicujus præmii ; necessarium est, quod merens illud ordinet ordinatione actuali (formali, vel virtuali) al talepræmium con­ sequendum : sed repugnat, quod Christus destitutus omni gratia supernatural! sibi addita ex parte principii quo operantis or­ dinet sua opera ad consequendum præmium supernaturale : ergo repugnat, quod Chris­ tus absque prædicta gratia mereatur de con­ digno aliquod hujusmodi præmium, habeatque ad id requisita. Consequentia palet. Et minor esi certa : quia intellectus crea­ tus Christi Domini non poiuil absque ali­ qua supernatural! elevatione, el illustratione cognoscere supernaturalia bona : et simi­ liter creala ipsius voluntas non potuit abs­ que aliquo supernaturalis gratiæ auxilio illa efficaciter velle, ut salis constat ex dic­ tis num. 63, sed absque hujusmodi cogni­ tione, et volilione non potuit Christus or­ dinare formaliter, aut virtual.1er sua opera ad supernaturale præmium consequendum ; siquidem ordinatio cognitionem, el amorem termini essentialiter includit : ergo repu­ gnat, quod Christus deslitulus omni gratia snpoHintnrali ordinet sua opera ad super­ j | i j i ; i 1 I ; I na tu raie præmium. Major autem, in qua poterat esse difficultas, ostenditur : tum quia mereri est voluntarie ire, sive tendere ad mercedem : quod fieri non valet absque formali, aut virtuali directione operum in præmium. Tum et præcipue, quia im­ possibile est meritum de condigno absque aliquo pacto inter merentem, et præmiantem, ut supra ostendimus de ipso merito Christi, disp. I, dub. 8 ; sed non est intelligibile hujusmodi pactum sine aliqua for­ mali, aut virtuali ordinatione, qua operans suos actus ordinet ad præmium consequen­ dum, ut ex ipsis terminis constare videtur: ergo ut opus sit meritorium de condigno alicujus præmii, requiritur necessario inter aha, quod operans illud ordinet ad præ­ mium consequendum. 78. Adde D.Thom. in testimonio relato Alii num. 70, optimeprobare, quodhomo nequit puw absque gratia mereri vitam æternam: Quia n b. hxc excedil cognitionem, el desiderium ejus, T; Ml, secundum illud Aposl. 1 ad Corinth. 2 :ttec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit. Hæc autem ratio æquali1er probat in homine puro, et in homine personaliter Deo; quamvis alias satis differant in valore personali. Nam facultas naturalis cujuscumque hominis, sive purus sit, sive Deus simul, nisi adjuvetur aliqua gratia supernatural!, nequit supernaturale bonum cognoscere. Ergo sicut hac ratione homo purus nequit vitam æternam mereri absque supernatural! gratia, quia illam sine tali gratia nequit cognoscere, nec in illam suas operationes dirigere : sic etiam, etob eandem rationem Christus absque omni gratia supernatural! nequit ullum superna­ turale præmium mereri : quippe qui sine tali gratia non valet illud cognoscere, Nec opus est alia addere pro hujus assertionis confirmatione : quia a fortiori firmabitur ex dicendis pro sequenti. Dices hæc solum evincere, quod Christus absque gratia sibi superaddita non mereretur de condigno præmia supernatu­ ralia, defectu videlicet actualis ordinationis ad illa : minime vero quod opera ipsius non essent in actu primo eorum præmiorum meritoria : et consequenter quo i Chris­ tus absque alia gratia illa mereri non pussel : quippe ad hujusmodi vim mer.toriam in actu primo sufficeret infinitus valor, qui a persona divina operante desumeretur, et operibus Christi communicaretur: quidquid fuerit de necessitate actualis ordinationis ad merendum in actu secundo. 9 — Di: INCARNATION!·:. DISP. XIII. DUB IV ù.rniit gej |10;; nihil obGBt. Turn quia al veri‘Vs * latoni nostros assertionis sufficit actum, sivo exercitium merendi præmia supernatnralia non potuisse Christo convenire absque ali­ qua gratia supernaturali elevante : sic enim satis superque voriQcatur Christum abs­ que illa non potuisse mereri prædicta præmia. quæ est nostra assertio : quidquid alias sit de operum valore. Tum etiam, quia etsi ordinatio actualis non requiratur ad meritum in actu primo; requiritur ta­ men ordinabilitas, et potestas ordinandi opera in præmium : Christus autem omni gratia supernaturali destitutus non solum sua opera in supernaturale præmium non ordinaret, sed nec ordinare posset, ut cons­ tat ex dictis : unde nec ejus opera essent meritoria talis præmii in actu primo. Tum præterea quia ad meritum in actu primo I requiritur bonitas moralis ejusdem ordinis cum præmio : opera autem Christi absque b omni gratia supernaturali producta non ha­ berent bonitatem moralem ejusdem ordi! nis cum supernaturali præmio : ergo non essent in actu primo meritoria illius. Tum denique quia hæc objectio procedit ex si­ nistra quadam æquivocatione confundente [ rationem adæquatam constitutivam meriti I in actu primo cum valore personali, sive desumpta a supposito operante ; cum præter hunc valorem, et antecedenter ad il­ lum plura alia requisita desiderentur, ut diximus num. 7|. Inter quæ necessario I recenseri debet bonitas moralis supernaluI rails ; et similiter ordinatio in supernatuI raie præmium : quibus tamen carerent I Christi operationes sine gratia elicit®, ut I supra ostendimus. Undo sicut opus non I liberum Christi, licet haberet infinitum I valorem personalem, nec in actu primo, I nec in actu secundo esset meritorius, ob I defectum scilicet libertatis ad meritum esI sentialiter requisitae : sic operatio Christi | absque gratia facta, licet gauderet inlinito I valore personali, nec in actu primo, nec I in actu secundo foret meritoriæde condigno I præmii supernaturalis, nempe ob carenI tiara bonitatis moralis ejusdem ordinis cum i præmio, et propter defectum ordinationis I in supernaturalem finem : quæ non minus | quam libertas ad meritum præmii super■L naturalis desiderantur, ulconstat ex dictis. ■1 :':‘p 79. Dicendum est quinto Christum non 1 n. patuisse mereri de condigno supernaturalia ! præmia absque gratia habituali : atque d· ideo istam fuisse illi absolute necessariam I in ordine ad prædictum enectum T’a satis 451 aperte docet D. Thom. locis infra referenilis. Et idem tuentur Paludanus in 3 , dist. 13, quæst. 2, conci. 2, Durandus ibi, quæst. 1, num. 8. Parra (licet falso ductus fundamento) tract, 2, disp. 1, quæst. 2, art. 3. Cabrera (etsi minus consequenter) in præs. disp. 3, in resp. ad arg. et alii. Et hanc sententiam pluribus placuisse refert Vincent, quæst. 5, pag. 246. Probatur unico, sed satis solido fundamento : nam Christus non potuit mereri de condigno præmium aliquod supernaturale absque charilatis imperio, vi cujus opera ipsius referrentur in Deum supernaturalem finem super omnia dilectum : sed hujusmodi imperium dari non valet sine influxu gratiæ habitualis; ergo Christus absque hujusmodi gratia non potuit mereri de condigno su­ pernaturalia præmia. Major probatur : quia nullum opus habet rationem meriti de condigno apud Deum, nisi ordinetur ad eum sicut ad ultimum finem : aliter enim nequit sortiri rationem obsequii erga illum, cui ipse respondere debeat : sed respicere Deum ut ultimum finem supernaturalem, et super omnia dilectum est proprium charitatis, cui proprium est Deum sub tali ratione attingere : ergo Christus non potuit de condigno mereri aliquod præmium supernaturale absque influxu, sive imperio charitatis referendi ipsius opera in Deum supernaturalem finem. Minor etiam suadetur : quia imperium, sive influxus charitalis non est aliud, quam charilatis actus, sive amor diligens Deum super omnia : sed hujusmodi actus, sive amor dependet a gratia habituali sicut a principio effec­ tivo, ut supra statuimus n. 68 : ergo prædictum charitatis imperium salvari nequit absque gratia habituali. Huic motivo duplex solutio adhiberi solet ex doctrina Adversariorum : nam eorum aliqui concessa majori negant minorem, Licet enim recognoscant meritum condignum præmii supernaturalis non posse salvari absque ordine ad Deum supernaturalem finem, qui est formaliter, vel virtualiter amor charitatis : nihilominus censent prædictum amorem non dependere essentiali1er a gratia habituali; sed posse, saltem de potentia absoluta fieri absque concursu talis gratiæ, ex vi alicujus elevationis vel auxilii transeuntis, sicut in pluribus aliis actibus supernaturalibus contingit. Unde licet Christus non haberet gratiam habitualem. tamen elevatus , et præventus eo auxilio posset sua opera in Deum superna- D.TScm. Pahdan. D,f”a“ Pam. Cftwra. FandaI,,enU,m’ I i| | | I , ; ] H ΐ U | | i ■ : ! ■ 1| I 19 ! : : f .j j i j I I ■■ 1 Prima *.0,α1’.υ urum. j ■] jj ■I ;I i.1 )I '. j |M jal il j I il | I · I I■ ■' I | ■ DE INCARNATIONE. ■’ « : ·■· -. turalem finem re'orre, eaque infinite dignificata, ad finem, quem vellet ordinare; atque ideo mereri quodlibet præmium : cum his suppositis nihil amplius ad meri­ tum de condigno desiderari videatur. Et ita respondent Godoi, Gonet, et alii Thomistæ n. 90 referendi. r'foeda Juniores aulem negant absolute majo­ IOI nnrem : quia opinantur quod ad meritum Junio- condignum præmii supernaturalis etiam in rara. homine puro non requiritur determinato ordo, sive relatio actualis, formalis aut virtualis chariiatis in Deum ultimum fi­ nem : sed ad id sufficere dicunt vel relationem habitualem chariiatis, vel relalionem actualem aliarum supernaturalium virtutum : nam etiam virtutes aliæ per se infusæ tendunt in Deum sicut in finem. Quocirca ad salvandum in Christo meritum condignum præmii supernaiuralis neces­ sarius non fuit ordo, vel actus charitatis : atque ideo nec pro hoc eflectu ^quantum est ex vi propositi motivij necessaria fuit habitualis gratia. Ita Vasquez, Suarez, et alii relati tract. 16, disp. 4, dub. 1, | 4. Ccikta- 80. Sed utriusque responsionis falsilapriœa. tem> et ftdsitatem alibi ex professo osten­ dimus : unde in præsenti supponimus principia contraria. Et quidem prior refel­ litur ex supra dictis num. 68, et locis ibidem relatis, ubi probavimus actum cha­ ritatis dependere essentialiter a gratia es­ sentiali, assignavimusque hujus veritatis motiva. Endo superfluum est alia adjicere. Addemus tamen illos Thomistas agere contra Angelicum Doctorem, qui perpe­ tuus est in affirmando, quod licet actus aliarum virtutum et mortui, aut non vivi, aut secundum solam substantiam accepti queant reperiri absque habituali gratia, quæ est principium principale supemalulis vitæ, nihilominus ut vivi nequeunt absque tali giatia inveniri. Nec minus per­ petuus est in affirmando, quod vita actua­ lis actuum reliquarum virtutum consistit in attingentia ultimi finis, qui est per se objectum charitatis, unde quatenus prædictum finem attingunt, nequeunt non dependere a prædicta gratia. Cum igitur actus charitatis per se ipsum formaliier atque intransitive importet prædictum or­ dinem ut finem ultimum, sequitur, quod D.Thom. ex sententia D. Thom. actus charitatis princi­ pia. nequeat esse informis, et a gratia habituali non dependens. Ende 2, 2, quæst. 23, art. 8, inquit : Oportet, quod in moralibus, quod dat actui ordinari ad finem, det ei, rl · r ■i v*:: ’*v ι ■ -j"* . i , ' i i i i I 1 formam. Manifestum est autem secundum prædicta, quod per charitatem ordinantur actus omnium aliarum virtutum ad finem ultimum. El secundum hoc ipsa dat for­ mam actibus omnium aliarum virtutum : el pro tanto dicitur esse forma virtutum. Quid vero sentiat de actibus formatis, pers­ picue manifestat quæst. 28 de Verit. ari. -1 ad 6, his verbis : Dicendum, quod licii credere Deo, vel Deum possil esse sine justi­ tia : tamen credere in Deum, quod est actus fidei formalx, sine gratia, vel justitia esse non potest. Quid denique de ipsa charitale, liquido constat ex 2, 2, quæst. 24, articul. 12 ad 5, ubi ait, quod charitas non potest remanere informis; cum sil ultima forma virtutum ex hoc, quod respicit Deum in ra­ tione ultimi finis. Propter quam atlingenliam, et formationem inquit quæst. 14 de Verit. art. 5 ad 3, quod charitas dicitur forma virtutum : Quia id, quod esi perfec­ tionis in fide, a charitale deducitur : ita quod chantas habet illud essentialiter, fides vere, et cxlerx virtutes participative. Et si­ milia tradit in aliis pluribus locis, quæ dedimus tract. 15, disp. 2, dub. 6, anum. 224, et tract. 19, disp. 7, dub. 3, ubi explicuimus, quomodo charitas sit forma virtutum. Ex quibus eflicaciter confutatur illorum Thomistarum doctrina : nam si amor cha­ riiatis, sive dilectio Dei ultimi finis supernaturalis non dependet essentialiter a gra­ tia habituali, sed potest absolute sine illa elici, et reperiri ; unum e duobus necessario concedere debent, nempe vel prædictum actum non esse indispensabiliter vivum, et formatum ; vel aliquem actum vivum, et formatum esse posse absque gratia habi­ tuali. L'trumque autem est evidenter contra D. Thom. locis relatis, in quibus perspicue aflirmat omnem actum vivum necessario dependere a gratia habituali, et actum charitatis, sive dilectionem Dei supernaturalis finis importare essentialiter vitam, atque formationem. Ergo nisi agendo contra An­ gelicum Doctorem, concedi non potest, quod prædictus actus sit essentialiter independens a gratia habituali, et possitabsque illa fieri, ac esse ex vi alterius auxilii tran­ seuntis. 81. Secundam autem Rocentiorum res­ Ie^guu ponsionem ex professo rejecimus tract. 16-’ securi disp. 4, dub. 1. Sed modo ipsam refelle­ mus ex eisdem principiis, quæ admittunt. Concedunt enim ad meritum de condigno su] crnaturalis præmii apud Deum neces­ sarium 5 DISP. XIII sariinn osso aliquem ordinem : quo opus meritorium referatur in Deum supernaturalera finem. Et quidem optima ratione : nam ut quis mereatur de condigno apud aliquem, et hic debeat illi pnemitim retri­ buere, non sufficit elicere opera ex se, et in se bona, nisi illa faciat, ordinetque in bonum alterius. Licet enim plurimas ope­ rationes bonas, et laboriosas eliciam ; nihil tamen per illas mercor apud regem Galliæ : quia illas nullo modo operor propter illum, nec ordino ad bonum ejus. Mererer tamen per easdem apud illum, si suppositis aliis conditionibus ea facerem cum tali respectu. Sequitur ergo, quod ad merendum apud aliquem necessarius sit ordo operis meri­ torii in ipsum : quamvis intersit discri­ minis, quod promerito apud homines suffi­ cit referre opera ad bonum utile ipsorum, cujus sunt capaces : quod fieri valet absque relatione ad præmiantem sicut ad ultimum finem. Cæterum pro merito apud Deum non debet referri opus in bonum utile ipsius, cum nostris operationibus nullam ei utili­ tatem comparare possimus sed ordinari de­ bet ad ejus gloriam, quam extendere pos­ sumus : idque facimus operando propter ipsum, sicut propter ultimum finem. Nul­ lum itaque erit meritum de condigno præ­ mii supernaturalis apud Deum supernaturalem remuneratorem, nisi opera nostra aliquomodo referantur ad ipsum sicut ad supernaturalem finem. Et in hoc conve­ niunt Juniores. Eidemque ratio militat in merito Christi : quod enim opus sit in se finiti, aut infiniti valoris, differentia prorsus accidentalis est in ordine ad con­ ditionem illam, quod opus meritorium de condigno apud Deum debeat aliquo modo ordinari ad ipsum sicut ad finem : id quippe semper salvandum est; quidquid sit de quantitate valoris in opere meritorio. Sed sub hoc principio generali dividuntur Recentiores : nam Xrasquez docet non re­ quiri relationem actualem sed sufficere ha­ bitualem, quam habet quilibet existens in gratia: unde consequenter affirmat justum mereri de condigno per quodlibet opus bo­ num licet mere naturale. Suarez vero sen­ tit requiri aliquam relationem actualem, formalem, aut victualem : negat tamen hanc relationem esse determinate charita­ tis : sed affirmat ad id sufficere ordinem cujusvis alterius virtutis per se infusæ : unde consequenter docet actus naturales non esse meritorios, nisi imperentur ab aliqua virtute per se infusa, licet hæc D’JB, IV. 453 non debeat esse charitas determinate. His itaque ex eorum doctrina præmissis, refellitur adhibita ab eisdem responsio : nam ut concedunt, opus meritorium de condigno apud Deum præmii superna­ turalis debet ad ipsum referri sicut ad ultimum supernaturalem finem : sed im­ possibile fuit, quod Christus illa sic refer­ ret absque gratia habituali : ergo impossi­ bile fuit Christum sine tali gratia mereri de condigno supernaturale præmium. Minor Im­ probatur : nam licet concedamus Vasquio yariuez non requiri ad hujusmodi meritum rela­ tionem actualem charitatis, sed sufficere habitualem; tamen repugnat dari hujus­ modi habitualem relationem absque habi­ tuali gratia : tum quia habitus charitatis est inseparabilis a gratia sanctificante. Tum quia habitualis in Deum conversio fit po­ tissimum per ipsam habitualem gratiam, quæ est primum principium per modum ra­ dicis Deo ultimo fini correspondons. Unde nemo dicitur conversus habitualiter in Deum ultimum finem supernaturalem, nisi qui est sanctus, et Deo acceptas per talem gratiam. Ergo si Christus hujusmodi gra­ tiam non haberet; nullo modo posset re­ ferre habitualiter sua opera in Deum ulti­ mum finem supernaturalem : sed proinde se haberet in ordine ad hujusmodi effectum, ac homo purus per illam gratiam non ele­ vatus. Nec proderit recursus sæpe præcisus ad valorem operum desumptum ex persona divina operante : quoniam hujusmodi valor situs non est in relatione operum ad finem, sed in respectu ad personam operantem, et se tenentem ex parte principii efficientis. Et consequenter operationes Christi sine gratia habituali elicitæ, licet ex parte per­ sonæ essent infiniti valoris ; sisterent tamen ex parte finis intra ordinem na­ turalem : sicut proportionabiliter con­ tingeret, si (quod non repugnare diximus disp. 9, dub. 3) persona divina assumeret naturam irrationalem, et operaretur in ea. 82. Si autem ad meritum condignum Mafvm supernaturalis præmii requiritur aliquis actualis ordo in Deum supernaturalem finem , ut Suarez concedit ; manifeste repugnat, quod hic ordo conveniat alicujus virtutis operationi absque influxu charitatis ut ille minus consequenter affirmat. Quo­ niam nulla virtus inferior potest attingere objectum proprium superioris, nisi ex hujus influxu, atque motione ; principia namque et fines, sive objecta mutuo sibi correspon- B DISP. XIII, DUB. IV. DE ING.·' - •■ . v,» : ί·:$·ρ 4 dent. Sed Deus sub ratione ultimi finis I supernaturalis, et dilecti super omnia est j objectum proprium specificativiim charitalis, ut cum communi Theologorum sen- j tentia statuimus tractat. 10, disp. 2, dub. j 1 ei 2; unde respicere Deum sub prædicta i ratione est propriissimum charitat s exer- : citram. Ergo repugnat, quod alicujus virtutis infusæ actus tendat, et ordinelur in Deum sub prædicta ratione, nisi ex influxu, atque imperio charitatis. Et hac I de causa charitas dicitur forma omnium ! virtutum : quia videlicet ab ejus influxu participant ordinem in ultimum finem supernaturalem, et hic ordo earum opera- I tiones ultimo actual ac dignificat ut tradit D.TEim. d. Th. in 3, dist. 17, quæst. 2, art. 4, ! quæsliunc. 3, ubi ait : Quod charitas mo- I trix sil omnium aliarum virtutum, ex hoc patet : quia ipsum bonum, quod esl objectum charitatis sub ratione finis, esl finis virtutum. In omnibus autem potentiis, vel artibus or­ dinatis ita accidit, quod ars, vel potentia, quæ est circa finem, ordinat aliarum actus ad finem proprium : sicut militaris, quæ esl propter victoriam , ordinat equestrem , ct navalem, el omnia hujusmodi in suum finem. El secundum hoc charitas dicitur imperare actus inferiorum virtutum, secundum quod facil eas operari propter finem suum : d secundum hoc movet alias inferiores ad finem suum. Et post pauca subdil. Similiter etiam patet, quod esl forma perficiens omnemquamque virtutem in ratione virtutis. Inferior enim potentia non habet perfectionem virtu­ tis, nisi secundum quod participat perfectio­ nem polenliæ superioris. Quæ perfectio est ordo ad Deum sub ratione ultimi finis : hic enim ordo est proprius charitatis : atque ideo non perficit alias virtutes, nec illis convenit nisi ex participatione charita­ tis, et dependenter ab ejus influxu. Unde idem S. Doctor q. 28 de Verit. art. 4 ad 6, dixit, quod licet credere Deum possit esse jus­ titia : tamen credere in Deum, quod esl actus fidei formalx, sine gratia, vel justitia esse non potest : ac subinde nec sine charilate, per quam sicut per facultatem proxime operativam habitualis gratia respicit Deum in ra­ tione ultimi finis. Et similiter ex eadem ra­ dice colligit actus aliarum virtutum non esse meritorios de condigno nisi ex influxu, atque motione charitatis fiant, ut optime tradit 1,2, quæst. Ill, art. 4 ad 3, his ver­ bis : Fidei actus non esl meritorius, nisi fides per dilectionem operetur, ul dicitur ad Galal. 5 : Similiter diam actus panilenliæ, el fortitudinis non est meritorius, nisi aliquis ex chai itate h.rc operetur secundum illud 1 cd Corinth. 15, ii tradidero corpus nuum, ita ul ardeam, charitatrm autem non ha­ buero, nihil mihi prodest. Et in 3, dist. 3l), quæst-. I, art. 5 ad 3, ail : /Idus aliarum virtutum non sunt mmlorii, nisi in quan­ tum sunt informati charilate : sicut neque actus virtutum sunt laudabiles, nisi in quan­ tum xunl voluntarii. Ita ergo est de ratione actus meritorii Leatiludinis, quod informetur char itate, et ab illa procedat, sicut est de ra­ tione actus laudabilis, quod sil voluntarius. Quam doctrinam perpetuo tradit, ut constat ex pluribus aliis testimoniis, quæ expendi­ mus locis supra relatis. 83. Ex quibus omnibus magis apparet firmitas propositi a nobis fundamenti ; quo­ pur ïirrs niam ad constituendum actum aliquem prtyeài meritorium de condigno præmii supernaturalis non sufficit unicus ejus valor, sive Belli, r finitus sil, sive infinitus : sed insuper re­ quiritur, quod talis actus ordinetur aliquo modo ad Deum supernaturalem remune­ ratorem sicut ad ultimum finem prædicti ordinis, ut ostendimus n. 81, et non ne­ gant sub hac generalitate Adversarii. Ordo autem operationis in Deum supernaturalem finem vel debet esse habitualis, sive ipse habitus charitatis, ut Vasquez opinatur : vel debet esse actualis atque ab imperio charitatis dependens, ut contra Suarium probavimus. Et quocumque modo accipia­ tur, connectitur necessario cum gralia habi­ tuali, iilamque essentialiter præsupponit, ut contra aliquos Thomistas ostendimus n, 80. Ergo licet opera, quæ Christus absque gra­ tia habituali eliceret, haberent infinitum va­ lorem personalem, essentque (quantum esl ex hoc valoris capite) meritorii decondigno cujuscumque præmii supernaturalis; nihi­ lominus attentis omnibus illud minime mererentur, defectu videlicet ordinis in Deum ultimum finem supernaluralem. Et consequenter gratia habitualis fuit simplici­ ter Christo necessaria ad merendum de condigno supernaluralia præmia. Quæ profecto est sententia D. Tho. tum S«l> locis relatis tum præcipue, et specialiter in ύ q. 29 de Verit. ari. 5, ubi inquirit : Utrum D.THii in Christo requiratur aliqua habitualis gratia ad hoc, quod sit caput Ecclesiæ. Et pio parte negativa proponit quartum ar­ gumentum continens fundamentum pro­ prium sententiæ nobis contrariæ, nempe Christum influere gratiam in membra per meritum suum, et hujusmodi meritum tore infinitum infinitum etiam absque habituali gralia, ob dignitatem scilicet personæ operantis : ac subinde posse Christum membris mereri independenter a tali gralia. Ita namque arguit : Christus fuit caput Ecclesiæ, secun­ dum quod ejus meritum fuit infinitum : sic enim in omnia membra Ecclesiæ influere potuit ad deletionem omnium peccatorum : sed meritum ejus infinitatem non habuit ex gralia habituali, quæ finita erat : ergo Chris­ tus non fuit caput ratione alicujus habitualis gratiæ. Respondet tamen S. Doctor : Ad quartum dicendum, quod quamvis meritum Chrisli quondam infinitatis rationem habeat ex dignitate personæ : tamen rationem meriti habet ex gratia habituali, sine, qua meritum esse non potest. Ubi aperte negat Christum sine gratia habituali habiturum fore meri­ tum de quo agit, nempe condignum gra­ tiæ nobis dandæ : distinguit enim inter rationem valoris, et rationem meriti : et primum absque habituali gratia concedit; secus vero : secundum quia ad meriti adæquatam rationem, præter valorem, aliæ etiam conditiones requiruntur, maxime vero ordo operis ad Deum supernaturalem finem. Quæ est ipsissima doctrina superius a nobis tradita. Et licet aliqui respondeant I D. Thom. loqui attentis legibus providentiæordinariæ, non autem absolute; frivola est eorum solutio : tum quia D. Th. rem absolute versat investigans, quid fuerit essentialiter necessarium ad constituendum Christum caput Ecclesiæ per influxum meritorium in membra : hic autem proce­ dendi modus non restringitur ad solam connaturalem rebus providentiam , sed extenditur ad posse absolutum. Tum etiam quia si solum attenderet ad providentiam præsentem ; opus non haberet subtili illa distinctione inter rationem valoris et ratio­ nem meriti negans ultimam posse absque gratia habituali salvari ; quia nec illa prior secundum communem providentiam salvari potuit absque gratia habituali influente in opus, quod est substructum valoris. § IV. Referuntur opiniones, quæ primis Iribus assertionibus adversantur. frisa *Λ5ο r fia. 84. Contra primam nostrarum assertionum sentiunt Suarez, et alii Juniores com­ muniter, quatenus affirmant posse homi­ nem absolute elicere operationes entitative supernaturales absque ulla virtute creata I elevante, et ejus potentiis intrinsece supe­ raddita; supplente Deo hujusmodi virtutem vel ab extrinseco influens, vel unitus in­ trinsece in ratione virtutis. Sed horum motiva generalia sunt, et non magis ur­ gent, aut fundamentum diversum habent in Christo, ac in aliis puris hominibus: iliaque dissoluta reliquimus locis relatis n. 64, nec aliud novum occurrit, cui opus sit satisfacere. Magis directe praidictæ as­ sertioni adversantur, qui docent Christum ex speciali ratione, qua erat persona divina, potuisse absque aliqua alia gratia accidenI tali sibi addita elicere supernaturales ope­ rationes. Pro qua sententia Vincentius q. 5, art. 7, refert Medinam in præs. art. i, et alios graves Theologos, suppressis eorum nominibus. Sed Medina eo loco istam sen­ tentiam aperte non docet : non pauca ta­ men habet in fine illius Commentarii, in quibus ipsi favere videtur. Quæ potest ita suaderi : quia, ut nos i concedimus humanitas adjuta auxiliis tran- meull“ seuntibus potest elicere operationes super­ naturales : sed personalitas divina unita humanitati est nobilius auxilium, quam quodlibet auxilium transiens : quippe quæ ex una parte unitur permanenter ; et ex alia parte continet supernaturalitatem quarum­ libet operationum longe melius, quam auxilia transeuntia : ergo ut humanitas Christi eliceret supernaturales operationes, opus non habuit alio auxilio, vel gratia præter personalitatem divinam. Confirmatur, et declaratur primo : quia Cui natura inferior per conjunctionem ad supe- m3t,° ' riorem ita perficitur, ut possit attingere quod est proprium superioris. Unde calor per conjunctionem ad animal producit ali­ quos effectus,utputasanguinem, et lac, quos ex se aut sibi relictus efficere non posset. Et pars sensitiva per conjunctionem ad ratio­ nalem valet efficere aliquos discursus, at­ que exercere aliquam libertatem , etsi imperfectam: quæ absque tali conjunctione minime præstare valeret, ut liquet in bru­ tis, in quibus nec discursus, nec libertas aliqua reperitur. Constat autem, quod hu­ manitas Christi intime conjungitur naturæ divinæ in eadem Verbi persona, ut diximus disp. 3, dub. 3; ergo ex vi talis conjunc­ tionis fit proxime potens ad eliciendas operationes supernaturales, quæ sunt pro­ priæ naturæ divinæ. ’ I Confirmatur secundo, et explicatur am- Swnii, piius : nam quamvis cœlum inanimatum sit, nihilominus per assîstentîam extrinse- DE INCARNATIONE. cam intelligentiæ molricis fit potens ad pro­ ducendum aliqua animalia quæ ex putre­ factione generantur, et quæ absque illa assistentia minime producere posset. Simi­ liter præmissa naturalis non continet con­ clusionem supernaturalem; et nihilomi­ nus per conjunctionem ad aliam supernaturalem præmissam potest influere in supernaturalem assensum, ut liquet in discursu Theologico. Tandem species intelligibiles, fidei nostræ deservientes sunt entitative naturales : quo non obstante, per conjunctionem ad habitum fidei infusa in­ fluunt in actus supernaturales, quibus cre­ dimus. Cum igitur conjunctio humanitatis ad naturam Dei sit longe intimior, ac perfectior, quam omnes relatæ : sequitur humanitatem Christi ex vi talis conjunc­ tionis, et absque alia gratia accidentali su­ peraddita, fuisse proxime potentem ad supernaturales operationes. Confirmatur ultimo : nam eo ipso, quod gratia habitualis uniatur animæ, omnes hujus vires, et facultates proximæ acci­ piunt vigorem sufficientem ad tendendum in finem proprium prædictæ gratiæ, et ut se moveant in ordine ad illum : sed per­ sonalitas divina intimius conjungitur animæ quam gratia habitualis, vel aliud donum creatum : ergo ab illa potest sufficiens vi­ gor derivari in humanitatem Christi, ut tendat in supernaturalem finem illi per­ son® proprium : et consequenter absque alia gratia poterit elicere supernaturales operationes. Satisfit 85. ikd argumentum respondetur ne­ argu­ mento. gando minorem, et suppositum illius : quia de ratione auxilii est, quod sit vis opera­ tive, et uniatur facultatibus proxime ope­ rantibus. Personalitas autem non unitur immediate potentiis humanitatis ; nec huic communicatur per modum virtutis, sed per modum puri termini, ut explicuimus disp. 3, dub. 4. Unde non habet rationem auxi­ lii : sed humanitatem relinquit cum eadem potentia, aut impotentia physica in ordine ad operationes tum naturales, tum super­ naturales, quam ex se habet. Ad insertam vero minons probationem dicendum est, quod licet personalitas Verbi ratione na­ turæ divinæ, quam includit, contineat emi­ nenter omnem perfectionem creatam tam naturalem quam supernaturalem, illamque possit ab exlrinseco efficere ; nihilo­ minus non unitur humanitati per modum naturæ, aut virtutis, aut principii quo, sed solum per modum termini supplentis vices subsistentiæ creatæ. Species autem opera­ tionis, et quod sit naturalis, aut supernatura­ lis non sumitur a subsistentia, nec a persona sed a natura, quæ dat speciem rei, et uni­ tur per modum formæ. Undo videmus, quod in eadem persona Christi dantur ope­ rationes supernaturales et naturales; et operationes increatæ, et creatæ, quæ dif­ ferunt plusquam specie : sicut o converso in personis essentialiter diflerentibus reperiuntur operationes ejusdem speciei : nam visio corporalis ejusdem rationis est in Christo, et in nobis, et sic de aliis. Et hujus radicem optime aperuit D. Th, u/tum. q. 20 de Verit. art. 1 ad 2, his verbis : Dicendum. quod quamvis operatio attribuatur hypostasi ut operanti, tamen attribui­ tur naturæ ut operationis principio. Opera­ tio autem non recipit speciem ab operante, sed a principio operationis. Unde in uno operante sunt divers# operationes secundum speciem propter operationum principia, si­ cut in homine videre, el audire. Quamvis in Christo non sil nisi una hypostasis, ta­ men sunt in eo duæ naturæ, et ideo opera­ tiones, etc. Ad primam confirmationem respondetur o«rni· naturam inferiorem per conjunctionem ad !e' superiorem recipere aliquam virtutem pro- anrpriam superioris, ratione cujus elevatur, Da!KI,i ut possit attingere proprios aliquos supe­ rioris effectus. Si vero nihil a superiore | recipiat, manebit sub eadem impotentia, quam ex se habet. Hinc vero solum colli­ gitur naturam humanam ex conjnnctione ad divinam in persona Verbi recipere ali­ quam virtutem, utputa gratiam et alia dona : quibus plane concedimus posse ef­ fici operationes supernaturales, quæ sunt propriæ naturæ divinte. Sed si nihil ho­ rum recipiat, per quod intrinsece elevetur ad agendum supra suas naturales vires, manebit sub impotentia, quam ex se habet ad divinas operationes. Exempla vero pro confirmatione majoris allata, quatenus huic doctrime opponuntur, non probant: nam in primis calor non est distincta na­ tura, nec ponit in numero cum natura cui adjungitur, et in operando subordinatur; sed-est virtus instrumentaria substanliæ : unde per habitualem conjunctionem cum ea, et radicationem in ipsa sufficienter proportionatur ad eliciendum ejusdem ope­ rationes; quin opus sit aliam virtutem ei addere. Deinde pars sensitiva in homine non importat distinctam naturam a parte rationali : sed utraquc pars eminenter foriraliler * «0 * 40 i DISP. XIII, DUB. IV. muliter constituit unam in specie natu­ ram, nempe humanam, et constituuntur per eandem indivisibilem formam, animam scilicet rationalem. Unde potentiæ de se inferiores, prout in homine proveniunt ab anima rationali, et radicantur in superiori natura, queunt attingere aliquos proprios hominis effectus, quos non possunt in bru­ tis ob oppositam rationem. Sed natura humana est omnino distincta a natura di­ vina, et huic ut radici non suboidinatur ; unde opus habuit ulteriori virtute ele­ vante ad eliciendum supernaturales ope­ rationes. hiluitur 86. Ad secundam respondetur nullum tcoiidj. ex iuductjs exemplis persuadere doctrinam nobis contrariam. Non primum : quia coe­ lum non influit in vitam animalium per solam subordinationem ad vitam sibi extrinsecam intelligentiæ motricis sed per modum veri instrumenti physici, de cujus ratione est elevari per aliquid intrinsecum participatum ab agente principali, ut docent K. Com- N. Complut, in lib. Physic, disp. 12, q. 1. DThoin. Unde D. Thom. 1 p. quæst. 20, art. 3 ad 3, ait : Dicendum, quod corpus cœlesle, cum sil movens motum, habet rationem ins­ trumenti, quod agit in virtute principalis agentis. Et ideo ex virtute sui motricis, qui est substantia vivens, potest causare vitam. Videantur relati Patres in lib. de Coelo disp. 1, quæst. 5, numer. 36, ubi id fu­ sius explicant. Nec magis probat secundum exemplum : nam supposito, quod assensus mentalis Theologicus sit actus entitative supernaturalis, et quod in eum influat ali­ qua mentalis, et naturalis præmissa ; te­ nendum est hujusmodi præmissam non influere, nisi modificatam, et elevatam per aliquod supernaturale lumen de linea con­ clusionis, ut statim dicemus de speciebus. Et ratio est illa generalis, quam pro asser­ tione expendimus, nempe id, quod de se est impotens ad aliquem effectum non posse ipsum attingere, nisi elevetur per aliquid sibi superadditum : alias manebit sub ea­ dem impotentia. Unde ad tertiam concedi­ mus species deservientes assensui infusæ fidei esse naturales entitative. Cæterum hujusmodi species non influunt in talem assensum, secundum suam præcisam entitatem, nec quatenus extrinsece subordinanlur habitui fidei ; sed quatenus coordinantur, confortantur, et elevantur per aliquid suD.Tfconi. pernaturale, ut optime tradit D. Thom. 2, 2, quæst. 173, art. 2 ad 3, ubi ait : Dicendum, quod quascumquc formas imaginatas natu­ rali virtute potest homo formare absolute hujusmodi formas considerando : non tamen ut sunt ordinatx ad representandum inlelligibiles veritates, qux hominis intellectum excedunt : sed ad hoc est necessarium auxi­ lium supernaturalis luminis. Videantur quæ circa hoc fusius diximus tr. 14, disp. 3, dub. 3, n. 53. Ad ultimam confirmationem respondetur Eiid.i-.r se, et statum præsentis difficultas des- t,rh3· truere : nam si a^ersona Verbi humanitati communicata derivatur aliquis vigor in ipsius humanitatis potentias : sicut a gratia animæ unita dimanant virtutes elevantes ejus facultates proximas : sequitur, quod sicut istæ non agunt per solam subordina­ tionem ad gratiam in animæ substantia existentem; sed per virtutem elevantem sibi intrinsece superadditam : sic etiam po­ tentiæ naturales humanitatis Chrisli non elicient supernaturales operationes per so­ lam subordinationem ad personam Verbi terminantem humanitatem; sed per in­ trinsecam elevationem ordinis supernatu­ ralis in eisdem receptam, licet a Verbo resultantem : quod facile admittimus ut nihil favens contrariæ opinioni. Quinimo retorqueri potest exemplum : nam si pxistente gratia in substantia animæ, nulla alia elevatio reciperetur intrinsece in animæ potentiis, istæ non possent supernaturaliter agere : pariter si teiminante persona Verbi humanitatem, nihil supernaturale adderetur ejus potentiis, nullam istæ pos­ sent elicere supernaturalem operationem. An autem sicut a gratia dimanant physice virtutes, quæ resident in potentiis imme­ diate operativis ; sic etiam a persona Verbi humanitati unita dimanent physice habi­ tualis gratia, et alia dona, quæ tam in anima Christi, quam in ejus facultatibus proximis recipiuntur : alia quæstio est quam versabimus disp. præced. dub. 4, § 3, et in hac disp. dub. 2, quibus addere non oportet. 87. Secunda sententia nostræ secundæ cf,-oni’a assertioni contraria docet Christo necessaCCniMnam fuisse gratiam habitualem ad encien- rJe dura quamlibet supernaturalem operatio­ nem. Hanc tuetur Parra tr. 2, disp. l,q. 2, j>alM art. 4, et q. 3, art. 5 et 2. Pro qua refert D. Bonavent. Capreolum, Durandum, Paludanum, Driedonem, et alios : sed imrneriio, quia non loquuntur de principio es­ sentialiter requisito, sed de principio magis connaturali : nec agunt de operatione supernatural! secundum substantiam con^ . . . 1». » ll · Γ F ’ % 458 ίi I * , .·-A » f DE incarnatione siderata, sed de eadem, ut induit rationem meriti de condigno præmii supernatural is : de qua est alia ratio longe diversa, ut cons­ tat ex dictis g præced. et magis constabit ! vg»· ex dicendis. Fundamentum principale, et Ecoiuui. qGasi unicum hujus sentent iæ est, quod habitualis gratia habet rationem naturæ in ordine supernatural!, sicut naiura in ordine naturali, ut satis constat ex dictis tr. 1 i, disp. 4 fere per totam, et præcipue dub. G ; sed impossibile est dari aliquem actum na­ turalem, qui non procedat a natura : ergo pariter repugnat dari aliquam supernaturalem operationem, quæ non procedat a gra­ tia habituali : ercro si Christus hanc non haberet, minime posset aliquam supernaturatem operationem elicere. maOoL Confirmatur primo : quia habitualis gra­ tia ita est vita supernaturalis anirnæ. si­ cut anima est vita naturalis corporis, ut D.Thom. frequenter affirmat D. Tho. q. 27 de Verit. art. 3, et in 3, dist. 13,q. 1, art. 1, et alibi : sed anima est principium adeo universale operationum vitalium naturalium, ut nulla hujusmodi operatio sit, quæ ab anima non procedat sicut a principio quo radicali, ut Aristo- jocent communiter Philosophi cum Aris­ tot. 3 de anima lext. 21 ; ergo similiter habitualis gratia est principium adeo uni­ versale operationum supernaturalium vita­ lium quod nulla valeat produci absque influxu talis gratiæ, ut principii quo radicalis. Et consequenter ut Christus eliceret quamlibet supernaluralem operationem , necessitatem absolutam habuit gratiæ ha­ bitualis . SecurdJ. Confirmatur secundo : quianatura divina, quæ est sanctitas per essentiam, est uni­ versale principium omnium operationum divinarum, sive Increatarum, ita quod nulla hujusmodi operatio sit, quæ a natura divina non procedat sicut a principio quo fontali, et radicali : sed habitualis gratia, quæ nos sanctificat accidentaliter, est formalis par­ ticipatio naturæ divinæ sub conceptu natu­ ræ, ut statuimus disp. cit. dub. 3 ; ergo habitualis gratia est principium universale omnium operationumsupernaturalium crea­ turarum ita ut nulla hujusmodi operatio, quæ a prædicta gratia non oriatur sicut a principio radicali quo influente per modum naturæ. Sargu-r 89. Ad argumentum respondetur admcntuui. mittendo majorem, si solum significet ali­ quam similitudinis proportionem, illam­ que negando, si intendat aequalitatem : et deinde concessa minori, negamus absolute utramquo consequentiam. Quoniam simi­ litudo, quæ in majori repnesentatur, so­ lum tenet in aliquibus, secus in omnihus, et præsertim in eo, quod argumentum in­ tendit. Assimllentur quidem substantialis nalura, et habitualis gratia in hoc, quod utraquo ordinatur per so primo ad esse, non autom ad operari : unde etiam oritur, quod sicut a natura substantiali dimanant physico potontiæ immediate operative», sic etiam a gratia habituali fluant virtutes proxime operativæ, quæ in potentiis reci­ piuntur : et quod sicut natura est princi­ pium radicale operandi in ordine naturali, sic otiam gratia sit in supernatural! ordine. Et hæc prtecipue intendebamus, docuimusquo loco ciiato. Sed ditlerontia inter unam, et alleram satis magna est, et non minus manifesta : natura enim est subs· tantialiter, et per se talis, constituitquo simpliciter suppositum agens : unde sicut sublata natura, nullum relinquitur suppo­ situm, sic etiam nullum relinquitur prin­ cipium : et ideo impossibile est dari ope­ rationem aliquam quæ a natura substan­ tiali non sit. Cæterum habitualis gratia non est naturalis substantialiter, et per se, sed solum accidentaliter, et per participa­ tionem, et substitutive, loco videlicet na­ turæ divinæ in ordine ad illas operationes, quæ sunt omnino propriæ prædictæ na­ turæ, sicut visio, et amor Dei in se ipso. Unde sublata aut non posita gratia habi­ tuali, adhuc . absolute datur principium quod operandi, nempe suppositum crea­ tum constitutum per naturam substantia­ lem cum suis facultatibus agendi proxi­ mis. Et quia in eisdem reperitur potentia non solum naturalis in ordine videlicet ad actus sibi proportionates ; sed etiam obedientalis nimirum in ordine ad operatio­ nes, et effectus ordinis superioris : et præ­ dicta potentia obedientialis potest elevari non solum per habitus, sed etiam per au­ xilia transeuntia, quæ licet minus per­ fecto, participant tamen virtutem Dei : propterea minime repugnat dari aliquas operationes supernaturales creatas, quæ a gratia habituali non procedant, sed a natura elevata per alia auxilia minus perfecta. Quod autem res ita se habeat, probant tum communis consensus Theo­ logorum, tum superius dicta num. 66. Valiü Quibus addimus alia non minus urgen­ CÛSUJBiS tia : nam ut peccator, qui nunquam ha­ SrtttSbuit gratiam habitualem, illam recipiat; ««·&· debet ad illam præparari atque disponi tu&j. juxta DISP. XIII, DI; B. IV. Udeui ïuxln doctrinam Concilii Tridentini sess. 'cu ’ G, cap. G et 7. Postquam enim in priori capite retulit plures actus, quibus pecca­ tor ad justitiam se præparat, sic orditur caput sequens : Hanc dispositionem, seu prxparalionem justificatio ipsa consequitur : quam declarat esse non solam remissio­ nem peccatorum, sed etiam infusionem gratiæ sanctificantis, cum aliis donis. Ope­ rationes autem, quibus impius ad justitiam præparatur, sunt supernaturales, et ejus­ dem ordinis cum gratia, sive forma justi­ ficante, ad quam disponunt, ut ex doctrina fidei ostendimus tract. 14, disp. 3, dub. 5 et G, et tract. 15, disp. 3, dub. l.Ergo • minime negari potest, quod dantur aliquæ operationes , utputa desiderium spei, et petitio justificationis, quæ gratiam habi­ tualem simpliciter præcedanl, et quæ subinde ab illa sicut a principio quo non oriantur. Et hoc plane nostro judicio diffinit saltem virtualiter Concil. Trident, sess, 6, can. 9, ubi ait : Si quis dircril sine prævenicnte spiritus sancti inspiratione, ct ejus adjutorio hominem credere, sperare, diligere aut pœnilcre posse, sicut oportet, ut ei justificationis gralia conferatur, ana­ thema sil. Ubi ex una parte supponit Concilium praecedere in homine aliqua opera, antequam illi gratia justificans in­ fundatur, et quæ ab illa non procedunt : et ex alia parte supponit pra dicta opera esse sicut oportet ad justificationem , et egero auxilio Spiritus sancti, superareque vires naturales liberi arbitrii, ac subinde esse supernaturalia. Et consequenter sen tit, docetque satis aperte sacra Synodus esse aliquas operationes supernaturales, quæ a gralia habituali, et justificante non procedunt. Ergo asserere, quod sicut nulla est naturalis operatio, quæ a naturali substantiali non sit; sic etiam nulla est operatio supernaturalis, quæ a gratia ha­ bituali non procedat ; contradicit satis aperte diffinitioni Concilii. Unde (quod jam supra monuimus) nulla ratione com­ prehendimus, qualiter recens hæc, et sin­ gularis sententia valeat probabiliter susti­ neri. lWe quibus facile constat ad utramque uiio" confirmationem : nam cum in prima dicidiwilri- tur gratiam habitualem esse vitam anirnæ, Ijf σ 7 sicut hæc est vita corporis : similitudo solum tenet in aliquibus juxta doctrinam proxime traditam, et præcipuo in ordine ad motus perfecte vivos vita gratiæ et me­ ritorios de condigno vitæ æternæ : quod 45V præcise intendit D. Thom. eis locis, ut supra diximus num. 82. Sed deficit simili­ tudo in eo, quod anima ita est principium vitæ, quod ea sublata, destruitur omnino vivens, nullnmque relinquitur principium vitale. Cæterum sublata gratia habituali, adhuc relinquitur vita physica cum poten­ tia obedientiali, quæ fulciri, proporuonarique possit per auxilia transeuntia in or­ dine ad aliquas operationes supernaturales saltem imperfectas, et præcisas a condignitate meritoria vitæ æternæ, ut proxime dicebamus. Et cum in secunda repræsentatur eadem similitudo inter gratiam, et naturam Dei increatam; deficit etiam in eo, quod Deus tam in essendo, quam in. operando constituitur adæquate per eam naturam : unde repugnat ipsum operari et non illam. At vero ratio adæquata ele­ vandi hominem ad operandum supernaturaliter non est sola habitualis eratia; sed vel hæc, vel alia gratia auxilians, et in­ ferior , qua roborari valet potentia obedientialis : quocirca dari queunt aliquæ operationes supernaturales, quæ a gratia habituali non dependeant. Et profecto quamvis nulla detur operatio increata, quæ non procedat a Dei natura sub conceptu naturæ : nihilominus certum est dari plu­ res operationes supernaturales : quæ non sunt a gratia sub conceptu naturæ, ut li­ quet in eis, quibus sacramenta, et alia instrumenta divmæ virtutis attingunt suos efiectus : quippe hujusmodi instrumenta non recipiunt gratiam habitualem, nec ele­ vantur per illam. Quod satis declarat infir­ mam esse eam similitudinem, quæ in­ tenditur inter opferationes supernaturales creatas cum divinis, ut omnes dependere debeant a natura divina vel per essentiam, vel per participationem sub conceptu na­ turæ. Constat enim, quod pro pluribus operationibus sufficit inferior participatio alicujus virtutis divinæ. 90. Tertia opinio præcedenti extreme Tertia contraria et tertiæ nostræ conclusioni opposita docet gratiam habitualem non fuisse rû. Christo simpliciter necessariam ad ullam operationem supernaturafem, quantumvis perfectam : sed potuisse Christum abso­ lute elicere omnes, et singulas, atque ideo amorem Dei finis supernaturalis, et super omnia dilecti, independenter a tai gratia, et per sola auxilia transeuntia, ut de aliqui­ bus operationibus supernaturalibus proxime dicebamus. Ita Godoi alios referens disput. 23, numer. 5 et 30. Gonet disput. 12, arti- g >net. ■ft, 460 'ϊ ί DE INCARNATIONE cul. I, numer. 37, et alii plures. EundaUnde provenit, quod possint in hoc sensu menta, quæ pro hac opinione affert Godoi, esse mortui, informes, et ultimo peccatoris ct alia plura argumenta late proposuimus lini habitualiter suhordinali, ul liquet in tractat. 15, disput. 2, dub. 6, 9, cum pluribus actibus supornaturalibus, quos sequent, ubi lector reperiet eorum solutio­ peccatores eliciunt. Et consequenter tales nes, quibus proinde illum in præsenti non actus ob suam imperfectionem non con­ oneramus. Unde solum ropræsentabimus junguntur essentialiter cum gratia habi­ principalem objectionem, quæ desumitur tuali, quæ est natura et principium perfec­ ex proxime dictis, et inter Adversarios tissimum in prædicto ordine ; sed fieri pluris fit. Est autem hujusmodi : nam valent per alia principia supernaturalia plures actus supernaturales sunt, qui non minus perfecta, qualia sunt auxilia, aut dependent essentialiter a gratia habituali ; aliqui etiam habitus a gratia sanctificante sed tam in Christo, quam in nobis possunt præcisi. At vero amor charitatis est actus fieri ex vi alterius principii inferioris, ut perfectissimus, et perfectissime vitalis in in secunda conclusione statuimus : ergo supernatural! ordine, utpote attingens ul­ nec amor charitatis, nec alius actus sutimum tinem illius, eidemque subordinans pernaturalis, licet specie valde perfectus, totum hominem; unde habet, quod mors et informitas sibi essentialiter repugnent; et otnujB dependet essentialiter a tali gratia. Probaquod e converso connaturaliter tendat me­ * tur consequentia : quia essentialis hæc dependentia nequit in alio fundari, quam ritorie in vitam æiernam ; et quod omnes in hoc. quod ex una parte amor charitatis alias operationes moraliter bonas dignificet, ct in talem finem promoveat, ut dixi­ est actus supematuralis, et ex alia parte mus num. 69, et fusius in locis ibi relatis. gratia habitualis habet rationem naturæ, sive principii quo radicalis in ordine super­ Quæ perfectio est adeo magna, ut fundari exposcat in nobilissimo principio, gratia natural! : hinc enim colligi videtur, quod nimirum habituali, et charitate : hæc prædicta gratia debeat per modum radicis in talem actum influere. lïæc autem ratio enim sunt, quæ per modum principii incli­ nant in Deum ultimum finem, et subordigeneralis est, et probans in omni actu su­ pernatural'! ; siquidem gratia habitualis sor­ nant totum hominem, et dominantur toto titur rationem naturæ comparat ve ad to­ supposito. tum ordinem supernaturalem creatum. Quæ doctrina, et differentia aperte su­ Robin· IM Ergo cum prædicta ratio non evincat es­ mitur ex D. Thom. locis num. 80 relatis, soluta sentialem dependentiam omnis actus supræsertim vero loco sæpius cit. ex quæst. Ιί:ΙΪΕ3· moEiiî pernaturalis a gratia, ut supra diximus; 28 de Verit. ubi resolvit, quod licet cresequitur, quod nec actus charitatis a præ­ dere Deo, vel Deum possit esse sine justitia, dicta gratia essentialiter dependeat. tamen credere in Deum, qui est actus fidei Dissolvi­ Respondetur ex dictis loco cit. num. formalx, sine gratia, vel justitia esse non tur. 234, concesso antecedenti negando conse­ potest. Ubi paucis verbis complexus est quentiam : quia essentialis hæc dependen­ reso'utionem nostram : nam credere Deo, tia (per quod occurrimus alteri consequen­ vel Deum est actus specificus fidei : et de ti® prolationi), non fundatur in principiis hoc ita accepto concedit, quod possit abs­ adeo generalibus, qualia recensentur in que gratia inveniri. Sed credere in Deum objectione; sed in peculiari, et maxima supra specificam fidei rationem solum ad­ perfectione actus charitatis intra ordinem dit ordinem in Deum ultimum finem, qui supernaturalem genericum. Nam certum est de linea charitatis : et de illo sic con­ est effectus, quo perfectiores sunt, co siderato palam negat, quod possit dari vendicare nobiliora principia. Quidam ita | absque habituali gratia. Si ergo actus fidei, actus, licet participent conceptum superquatenus induit illum ordinem, est a gra­ naturalitatis ob ordinem saltem med:atum tia inseparabilis : quanto magis ipse cha­ ad Deum secundum modum quem habet ritatis amor, cui ille ordo convenit non in se; nihilominus sunt intra ipsum su­ accidentaliter, et per aliud, sed essentiali­ pernaturalem ordinem imperfecti : quia ter, et per se ? Et radicem (qua et nos du­ solum participant aliquam vitam physi­ cimur), detexit S. Doctor 2, 2, quæst. 18ί, cam ordinis supematuralis : sed non per­ art 1 ad 2, ubi ait : Dupliciter potest dici tingunt ad participandum specifice vitam aliquis perfectus. Dno modo simpliciter. Qux propriam gratiæ, quæ consistit in ordine quidem perfectio attenditur secundum id, ad Deum ultimum finem prædicti ordinis. quod pertinet ad ipsam rei naturam : ρα!·ι si 461 DISP. Χ1Π, DUB. IV. « dicatur animal perfectum, quando nihil d deficit ex dispositione membrorum, el altis hujusmodi, qux requiruntur ad vitam animalis. Alio modo dicitur aliquid perfec­ tum secundum quid. Qux quidem perfectio attenditur secundum aliquid exterius ad­ jacens, puta in albedine. vel nigredine, vel in aliquo hujusmodi. Vita autem Christiana (nempe spiritualis), specialiter in charitate consistit, per quam anima Deo conjungitur : unde dicitur Joan. 3, qui non diligit, manet in morte. Et ideo secundum charilalem at­ tenditur simpliciter perfectio Christiana vilx (hoc est spiritualis), sed secundum alias virtutes secundum quid. Et 1, 2, quæst. 65, art. 4 ad 1, ait : Virtutes mora­ les (et idem intellige de earum operationi­ bus) dependent a prudentia, prudentia au­ tem infusa nec rationem prudentia habere potest absque charitate, utpote deficiente debita habitudine ad primum principium, quod est ultimus finis. Et simii.a passim occurrunt in scriptis S. Doctoris. Addit autem ultimo loco : Fides, el spes sine charilate esse possunt, licet non sint virtutes sine charitate. Quia ut in corp. art. tradi­ derat : Omnis rectus motus cx redo amore procedit, ut August, dicit in 14 de civit. Dei cap. 9, nempe ex conversione in Deum ultimum finem, quæ per charitatem fit. 91. Ex quibus liquet duas opiniones immediate relatas, quarum una universa­ liter affirmat omnes actus supernaturales dependere essentialiter a gratia habituali; et altera universaliter negat, quod aliquis supematuralis actus habeat essentialem de­ pendentiam a tali gratia, esse alienas a mente D. Thomæ, qui, ut vidimus, tam aperte distinguit inter actum charitatis, et operationes aliarum virtutum inferiorum, affirmans istas secundum substantiam ac­ ceptas posse a gratia separari ; secus autem quatenus important ordinem ad ultimum fi­ nem ; qui ordo intransitive, atque essen­ tialiter convenit amori charitatis secun­ dum speciem considerato. Media igitur via a nobis proposita est, quam stravit Angelicus Doctor. Ubi observandum occurrit non satis Gtdûi. consequenter loqui Godoi, qui in tract, de visione, disp. 16, § 6, et alibi statuit actus fidei, et spei supponere in essentia animæ qualitatem quandam permanentem, con­ nexam per modum radicis adæquatæ cum habitibus fidei, et spei : et a prædicta radice provenire horum habituum operatio- i nes in peccatoribus : quam tamen qualita- | tem recognoscit non osse gratiam sanc­ tificantem, ut supra contra secundam sententiam ostendimus. Ea vero sententia supposita (quæ alias est valde falsa : re­ pugnat enim qualitas in substantia animæ recepta, quæ non ordinetur per se primo ad constituendum simpliciter in esse super­ natural!, et sit determinate gratia sanctifi­ cans, ut ostendimus tract. 15, disp. 2, dub. 6, a num. 221), non est, cur adeo abhorreat, quod gratia habitualis sit radix essentialis amoris charitatis, sine qua iste reperiri non possit. Nam si actus fidei, vel spei a peccatore elicitus, quia est actus vi­ talis supematuralis vitalitate physica, et imperfecta, (quæ compatitur cum infirmi­ tate, et morte spirituali, opposita vitæ spi­ rituali gratiæ, et charitatis), sup, onit ne­ cessario aliquam radicem permanentem distinctam ab auxiliis, et virtute proxime operative : eadem, urgentiorique ratione amor charitatis, qui est essentialis at­ tingentia ultimi finis simpliciter totius vitæ spiritualis ( et subinde essentialiter vivus non solum physice, sed etiam mo­ raliter ) debet tanquam radicem suppo­ nere habitum gratiæ sanctificantis, quæ est principium quo vivendi simpliciter in ordine supernatural!, et conjunctionis amicabilis cum Deo. Ut enim supra dice­ bamus, quo actus sunt excellentiores, pro­ cedunt a magis perfectis principiis. Nulli vero nobiliores actus in specie reperiun­ tur, quam amor charitatis, et visio Dei in se ipso : nec aliud principium specie per­ fectius occurrit, quam gratia sanctificans. Tenendum itaque est talem amorem ab hac gratia essentialiter dependere. § V. Convelluntur motiva opinionum qux duabus ultimis assertionibus contradicunt. 92. Quarta sententia nostræ quart® assertioni contraria docet Christum potuisse absolute mereri de condigno præmia super- ria. naturalia per operationes pure naturales physice, sive elicitas absque omni gratia supernatural!, tam habituali, quam actuali, sive auxilianti. Ita Suarez disp. 33, sect. Soariz. 3, conci. 1. Arauxo in hoc art. dub. 2, in Arauxc. resp. ad 5, et alii. Pro qua sententia Ca­ brera in præsenti disp. 3, num. 11, refert Sotum, Vegam, Nedinam, et Zumelum. Sed de eorum sententia nobis certo non constat ex locis ab illo Auctore relatis. Λ62 DE INCARNATÎONB. Melias pro eadem opiuiuuo referri possunt, qui sentiunt ad meritam condignum, sup­ posita honestate operum, sufficere gratitudmem personalem, licet opera naturalia sint, et ex nullo imperio charitatis proce­ dant, ut vidimus tract. 16, disp. I, dub. 1. de quorum torte numero sunt aliqui a Cabrera relati. Sed quidquid de hoc sit Arguitur primo pro hac opinione : quia ** u ‘ opera Christi Domini more naturalia, sive a nulla gratia accidentali dependentia, fuerunt valons simpliciter infiniti : ergo Christus per talia opera potuit mereri de condigno quodlibet præmium supematurale. Antecedens constat ex dictis disp. 1, dub. 6, g 3 et i ; nam cuncta Christi opera dependebant a persona divina sicut ab ope­ rante quod : unde habuerant dignificari infinite. Consequentia vero probatur : nam opus esse de condigno meritorium alicujus præmii nihil aliud est, quam habere valo­ rem iUiæqualem in æstimatione prudenti : sed valor simpliciter infinitus est æqualis omni præmio tam naturali, quam superna­ tural! in prudenti æstimatione : ergo si opera Christi independenter ab omni gra­ lia accidentali habuerunt valorem simpli­ citer infinitum ; sequitur, quod potuerint mereri de condigno quodlihet præmium supernaturale. Confirmatur primo : quia in homine '3 0 ’ grato per gratiam habitualem, sive acci­ dentalem omnes actus naturales moraliter boni, sunt meritorii de condigno præmii supernaturalis æternæ beatitudinis, ut sta­ tuimus tract. 16, disp. 4, dub. 5; ergo in homine grato per gratiam substantialem unionis omnes actus naturales merentur de condigno supernaturale præmium : ergo Christus potuit illud ita mereri, quam­ vis ejus opera a nulla gratia accidentali procederent. Hæc secunda consequentia patet ex prima, quæ ex antecedenti infer­ tur : nam gratia substantialis unionis est incomparabiliter major, et excellentior, quam gratia habitualis t atque ideo plusquam illa debet ad meritum conducere, et opus constituere magis meritorium. •«.tjiida. Confirmatur secundo : quia humanitas Christi ex vi unionis substantialis ad personam divinam, et independenter ab omni gratia accidentali tam habituali, quam acluali, habet jus beatitudinem supernaturalem · quippe lilio debetur Increditas : ergo opem Christi independenter ab omni grat a accidentali, hoc ipso, quod proce­ dant npersona divina. habent jn« ad talem ' j ! | beatitudinem : quod est osso de condigno meritoria illius. Probatur consequentia tum paritate, tum latione : nam ideo hu­ manitas terminata personalitate Filii ha­ bet jus ad æternam beatitudinem, quia prædicta personalitate infinite dignificatur et fit natura Filii : sed etiam opera Christi sunt vere opera Filii, et infinite dignificantur : ergo independenter ab omni alia gra­ tia important jus ad æternam beatiludinem. Confirmatur tertio : quia opera mere fatu, naturalia Christi Domini in æstimalione prudenti sunt majoris simpliciter valorfs, quam opera supernaturalia puri hominis justi : sed iste per opera supernaturalia meretur de condigno vitam æternam : ergo Christus per opera mere naturalia posset mereri de condigno idem præmium. Consequentia videtur evidens, et minos est certa. Major autem suadetur : tum quia opera supernaturalia puri hominis justi habent valorem simpliciter finitum : opera autem Christi, licet mere naturalia, im­ portant valorem simpliciter infinitum in æs­ timatione prudenti. Tum etiam quia opera supernaturalia puri hominis justi sunt opera solius filii adoptivi, et minus di­ lecti : opera vero naturalia Christi sunt opera filii naturalis, et infinite grati apud patrem Deum. Tum præterea quia in me­ rito magis attenditur ad dignitatem per­ sonæ operantis, quam ad quantitatem operis : unde opus ex sua specie minus dignum elicitum a persona digniori pluris habetur, quam opus ex sua specie dignius elicitum a persona minus digna : sed di­ gnitas personalis Christi excedit incompa­ rabiliter dignitatem personalem cujuscumque puri hominis justi : ergo opus naturale elicitum a Christo Domino est in æstima­ lione prudenti majoris simpliciter valoris, quam opus supernaturale puri hominis justi. Tum denique quia dignitas perso­ nalis operum Christi eadem est in actu naturali, et in actu supernatural! : quippe quæ sumitur ab eadem persona divina operante ut quod : sed opus supernaturale Christi excedit simpliciter opus superna­ turale puri hominis justi : ergo idem de naturali Christi opere dicendum est. 93. Hoc argumentum cum suis conlir- Diraaamationibus vim non levem videntur inferre : sed ea, si introspiciantur, destituai)- in«stur : procedunt enim ex defectu distinctionis aw' inter valorem meriti, et adæquatam meriti rationem, quasi ibi hæc ratio necessario salvelur, , IXJii. IV. salvetur, ubi salvatur æqualis operis valor. Sed ullucinaiur, qui ista confundit : quia adæquata ratio meriti plus aliquid dicit printer valorem. Lude distinguenda optime ii.Tboiu. docuit D. Thom, quatst. 29 de Verit. ari. 5 ad i, his verbis : Licet meritum Christi quandam infinitatis rationem habeat ex di­ gnitate persona· ; tamen rationem meriti habel ex gralia habituali, sine qua meritum esse non polest. Et ratio id plane evincit ; quia, ut alias conditiones essentiales omit­ tamus, ad rationem meriti requiritur opus liberum ut omnes concedunt: unde licet opera, quæ Christus absque libertateelicuit, luerint valoris personalis simpliciter infi­ niti ; nihilominusnonjfueruntmeritoria,de­ fectu scilicet libertatis. Ostendimus autem supra a num. 71, quod ad rationem meriti de condigno præmii supernaturalis requiri­ tur et bonitas moralis supernaturalis operis, et relatio ipsius in supernaturalem finem : quam bonitatem, et habitudinem non ha­ berent Christi opera, si non procederent ex aliqua gralia supernatural!, ut ibidem os­ tensum est. Unde sicut opera non libera Christi, licet essent infiniti valoris; nih.lominus non forent meritoria ob defectum libertatis : sic etiam opera mere naturalia Christi, licet haberent infinitum valorem personalem; tamen non mererentur super­ natural præmium, defectu videlicet boni­ tatis moralis supernaturalis, et ordinis ad supernaturalem finem. Et omnes conse­ quent^, quas argumentum, et confirma­ tiones urgent, possunt applicari operibus non liberis Christi, el ibi infringuntur, ct suam debilitatem ostendunt, ut singulis occurrendo constabit. hiisit 94. Ad argumentum itaque respondetur, concesso antecedenti, distinguendo conse­ quens : potuit per opera mere naturalia mereri, quantum est ex parte, valoris, conce­ dimus : potuit absolute, cl allenlis omnibus, negamus consequentiam. Ad cujus proba­ tionem neganda est major : quia opus erse meritorium de cundigno alicujus præmii, non consistit adæquate in eo, quod habeat valorem illi æqualem, sed insuper requirit alias rationes, et conditiones. Idque liquet manifeste in actu visionis Dei in Christo, qui fuit valoris simpliciter infiniti, ct superI excedentis respectu valoris moralis cujuscumque creaturæ; et nihilominus Christus I per illum actum non potuit aliquod præ■ mium mereri, defectu scii icet libertatis in eo, quæ est conditio ad meritum requisita, bion ‘ minus autem desideratur ad meritum spper- 463 naturalis præmii ot supernaturalis bonitas operis, et ordo ejus in supernaturalem fi­ nem, ut supra ostendimus. Unde cum opera Christi sine gratia supernatural! elicita his rationibus destituerentur; minime possent præmium supernaturale mereri, licet ipsum excederent in valore. Ad primam confirmationem, concesso Solyi-ar antecedenti negamus consequentiam. Ad cujus probationem dicendum est omnia matio. opera moraliter bona puri hominis justi, licet entitative, et quoad speciem natura­ lia, participare modum intrinsecum super­ naturalem de linea charitatis, quæ omnia in Deum referibiiia (ut ca opera sunt;, ad illum referi, ut explicuimus tract, cit. et pluribus testimoniis D. Thom. firmavimus. D Thom. Unde satis erit in præsenti referre locum ex quæst. 14 de Verit. ari. 5 ad 13, ubi ait : Dicendum, quod in habente charilalem non potest esse aliquis actus virtutis, nisi charilale formatus. Aut enim actus ille erit in debitum finem ordinatus : el hoc non po­ test esse nisi per charilalem in habente charitalem. Aul non csl ordinatus in debitum fi­ nem : et sic non erit actus virtutis. (Quæ doctrina licet obnoxia sit non levibus dif­ ficultatibus, quas eo loco superare stu­ duimus; hic tamen supponenda est, ut confirmatio objecta possit procedere : si namque supponatur oppositum, vires suas negato antecedenti penitus amittit.) Unde prædicta opera habent aliquam bonitatem supernaturalem saltem modalem, et ordi­ nem intrinsecum ad ultimum supernaturalem finem ; sed operationes, quas Chris­ tus absque omni supernatural! gratia eliceret, utraque ista ratione destitue­ rentur ; cum utraque ad meritum de con­ digno supernaturalis præmii essentiali­ ter requiratur. Quocirca licet gratia subtantialis sit incomparabiliter major, quam omnis gratia accidentalis, possitque, quan­ tum est de se, magis dignificare opera me­ ritoria : tamen seclusa omni gratia acci­ dentali, non dignificaretmeriluin in ordine ad supernaturalia præmia : quia non da­ retur tale meritum ob rationem assignatam. 95. Ad secundam confirmationem dis- Occurrilinguendum est antecedens et conceden- 5Cll.“r|1_ dum de jure ad gloriam per modum lueredi- separetur ab operatione : idquo etiam in Christo contingebat. In quo eventu necessarium est, quod sufficientia adæquata non constituatur per auxilium efficax, sed per aliud ah eo distinctum, quod appellamus sufficiens. Nota. Diximus auxilium efficax sub conceptu efficacis, etc., quia non negamus rationes auxilii sufficientis, et auxilii efficacis posse in eadem entitate concidere, ubi posse, et agereinfallibiliterconjunguntur ; quin opus tunc sit multiplicare diversas auxiliorum entitates. Sed tamen nec tunc auxilium, quod dicitur efficax, præstat ultimam suf­ ficientiam sub munere, et expressione effi­ cacis, quo pacto est mere reductio virtutis ad actum secundum : sed sub alio mu­ nere, et expressione sufficientis, qua ra­ tione præstat ultimum complementum vir­ tutis. Unde pro effectibus supra relatis non requiritur auxilium sub conceptu efficacis, sed sufficientis. Quæ perfectius intelligentur, si recolantur dicta tract. 14, disp. 7, dub. 7, a num. 331. Alia 102. Tertio dubitari potest, utrum au­ difliculxilia physica Christo collata tam sufficien­ las circa tia, quam efficacia fuerint ejusdem speciei speciem auxilio­ cum nostris ? Negant aliqui quantum ad rum aliqua auxilia, quia censent fuisse in Christi Christi. humanitate aliquas operationes, quæ se­ cundum suam speciem puræ creaturæ repu­ gnant, ut satisfacere ad æqualitatem secun­ dum perfectam justitiam, producere in aliis authoritative gratiam ut caput Ecclesiæ, et similes. Ad alias autem Christi operatio­ nes, quæ sunt ejusdem speciei cum nostris, non exposcunt auxilia specifice a nostris diversa, utputa adactum charitatis, religio­ nis, et alios hujusmodi. Rationes Quæ sententia valde probabiliter proce­ dubi­ tandi * dit : quia auxilia physica tam sufficientia, quam efficacia ordinantur per se primo ad operationes : a quibus proinde suam specifi­ cationem desumunt; sicut communiter di­ citur de potentiis, et habilibus : ergo ubi ope­ rationes sunt ejusdem speciei, oportet auxilia eis deservientia specifico convenire. Sicut e converso ubi operationes sunt diversa» speciei ; necessarium est, quod auxilia specitice differant.Et consequentersiinChristo pluresoperationes sunt ejusdem speciei cum nostris ; plane infertur plura auxilia Christo data fuisse ejusdem speciei cum illis, qu® nobis conferuntur : ot o contra si in Christo fuerunt aliqua? operationes essentialiter a nostris distincta»; opus est, quod auxilia pro eis collata distinguantur specieab omni­ bus, quæ nobis communicantur. Unde sup­ positis his principiis, satis probabiliter, ut diximus, procedit iste dicendi modus. Sed aliunde labefactari videtur, si ne­ gemus illa principia : nam exploratum non est dari in Christo virtutes specie differen­ tes a nostris : quinimo probabilius apparet, quod justitia, qua pro nobis satisfecit, sit ejusdem rationis essentialis cum justitia commutativa supernaturali, quæ in nobis reperitur, ut ostendimus disp. 1, dub. 9, g 3 ; consequens itaque videtur, quod idem dicatur de auxiliis. Et id, quod additur de influxu per modum capitis, minus urget : quia ad hoc non requiritur nova, aut di­ versa species physica in operibus Christi : sed sufficit, quod operatio Christi ejusdem rationis physicae cum nostris dignificetur infinite moraliter ratione divinæ operatio­ nis : sicut contingit in actibus charitatis, aut temperantiæ, quæ tam in Christo, quam in nobis sunt ejusdem rationis essentialis cum sola diversitate explicata penes valo­ rem moralem. Quocirca posset dici omnia auxilia Christo data fuisse ejusdem rationis physicæ cum nostris cum sola morali di­ versitate. 103. Nihilominus prædicto dicendi mo­ do (quidquid sit de principiis, quæ assumit;, absolute subscribimus : quia licet in Christo nullus fuerit virtutis habitus specie phy­ sica diversus ab eis, quæ in nobis sunt : negari tamen nequit, quod in ipso fuerit aliquis specialis actus, qui puræ creatur® repugnat, nempe affectus absolutus, et efficax satisfaciendi pro peccatis hominum ad æqualitatem, et secundum perfectam justitiam. Sicut enim repugnat purum ho­ minem sic satisfacere : ita repugnat, quod habeat absolutum, et efficacem allectum sic satisfaciendi, ut satis constat ex dictis disp. 1, dub 5 et 6. Unde opus est, conceda­ mus fuisse in Christo aliquam operationem repugnantem puræ creatura». Sed ubi ope­ ratio distinguitur specie ; auxilium ei deser­ viens (saltem sufficiens), debet etiam spe­ cie Qflid dicen­ dum. DISP, XIII, DUB. IV. cie differre, cum illi commensiirotur. Ergo in Christo fuit aliquod auxilium specie di­ versum ah omnibus, quæ roperiunlur in nobis. Idemquc argumentum fieri potest do judicio practice Christi regulante earn volitionem , ut facile consideranti con­ stabit. ObjetNec refert, si objicias primo non cohærere, quod in Christo detur specialis vir­ tutis actus, puris hominibus repugnans; et quod Christus non habeat aliquem specialem virtutis habitum, aliis homi­ nibus non communem. Cum enim virtu­ tis habitus constituatur per habitudinem ad suam operationem ; oportet admittere specialem virtutem, ubi occurrit specialis virtutis operatio. Si ergo in Christo non fuit specialis virtus distincta ab omnibus, quæ in puris hominibus reperiuntur ; non oportet, quod in eo admittamus specialem aliquam virtutis operationem, pro qua Alia, speciale auxilium sit necessarium. Se­ cundo quia sicut virtus, sic etiam auxi­ lium respicit operationem : ordinatur enim per se primo, et immediate ad agendum : ergo si Christus non indiget speciali vir­ tute, quæ essentialiter a nostris distingua­ tur ; pariter nec opus habebit auxilio, quod a nostris specifice differat. Diluitur Hæ, inquam, objectiones non referunt : pnma· nam ad primam satis constat ex dictis disp. 1, num. 271, ubi eam diluimus. Actus enim, quo Christus voluit pro nos­ tris peccatis ad æqualitatem satisfacere, sufficienter revocatur in justitiam commu­ tat ivam supernaturalem, quæ æqualitatem in solvendo, et satisfaciendo generaliter intendit, quin opus sit ad specialem aliam virtutem recurrere. Unde pro tali actu jam determinatam virtutem assignavi­ mus. Quod vero prædicta virtus in nobis nequeat elicere hujusmodi operationem, est per accidens ex parte subjecti ob de­ fectum materiæ : quippe ex se inclinat ad satisfactionem æqualem, et respicit objec­ tum sub ratione, Christo, et puris homi­ nibus communi. Et ideo non sequitur, quod si in Christo non fuit specialis virtus distincta ab omnibus nostris ; non fuerit specialis virtutis actus, cui deservierit scitur speciale auxilium. Ad secundam vel ne’ gamus antecedens, vel eo prætermisso, negamus absolute consequentiam. Et ra­ tio disparitatis est : quoniam licet ha­ bitus virtutis, et auxilium ordinentur per se primo ad operandum, et specificentur ab operatione : nihilominus illam respicit Ht sub ratione magis universali, et pluribus actibus in esse rei distinctis communi : unde non quælibet operatio exposcit habi­ tum diversum; sed sola operatio adtequata, et commensurata rationi sub qua. Quod non convenit illi actui, quo Chris­ tus voluit efficaciter satisfacere pro pec­ catis hominum : et ideo non postulavit specialem virtutis habitum, distinctum a justitia commutativa : sed ad hanc virtu­ tem pertinuit ut cadens sub ejus ratione sub qua. Cæterum auxilium importat ma­ jorem restrictionem , et commensuratur illi præcise operationi, pro qua confertur, eamque respicit sub peculiari, et proprissima ipsius ratione. Quocirca ubi ope­ ratio est diversæ rationis vel in esse entis ; oportet, quod auxilium ei deserviens dif­ ferat specie ab aliis, quæ pro tali opera­ tione non conferuntur. Illud enim deter­ minationis, quod in operatione se habet de materiali ad habitum, respicitur for­ maliter, et per se ab auxilio. Unde cum in Christo fuerit specialis quædam ope­ ratio , quæ nobis repugnat ; necessario concedendum est fuisse in eo auxilium diversum specifice ab omnibus, quæ no­ bis communicantur : quamvis in illo non fuerit diversa specifice virtus. 104. Quarto dubitari valet, an Christus Alia opus habuerit gratia actuali movente mo- Jifric.airahter, quæ inspiratio, aut excitatio vo- auxilium catur, consistitque ex parte intellectus in mora!e· aliqua illustratione practice inducente bo­ num aliquem affectum in voluntate; et ex parte istius in aliqua subita, et indeliberata affectione, quatenus infert perfectio­ rem affectum deliberatum , ut diximus uum. 100, et fusius locis ibi relatis. Ad Opinio quam difficultatem negative respondet Sua- Su3r“· rez disp. 18, sect. 4, quia cum humanitas Christi a primo suæ conceptionis mo­ mento fuerit beata; intellectus ejus abs­ que alia illustratione, aut gratia excitante perfecte, illuminabatur, ut moveret vo­ luntatem ex parte objecti ad.bonum quod­ libet prosequendum. Unde in Christo no- Aliorum cessarium non fuit aliud auxilium gratiæ excitantis præter visionem beatam. E con­ tra vero alii universaliter, affirmant, et constituunt in Christo necessitatem gra­ tiæ actualis moralis non solum ex parte intellectus, sed etiam ex parte voluntatis, quatenus prima hujus affectio pia, et su­ bita movit ipsum ad alias affectiones, easque induxit, ut in nobis sæpe contingere certum est. m DE INCARNATIONE. Sed displicent extremæ istæ opiniones. Unde contra Suarium dicimus Christum ex parte intellectus opus habuisse gratia actuali excitante, distincta a visione bea­ tifica. Sic sentiunt communiter Thomistæ, Molivi. Et probatur tam positive, quam evertendo motivum iHius Auctoris : quoniam Chris­ tus non solum fuit comprehensor, sed etiam viator, elicuitquo quamplures ope­ rationes pertinentes ad viatoris statura : atqui visio beatifica solum per se regulat operationes, quæ per se pertinent ad sta­ tum beatificum : ergo pro aliis pluribus operationibus assignanda est alia regula, sive directio, et applicatio moralis prac­ tice ex parte intellectus, quam gratiam excitantem vocamus. Confirmatur primo : quia gratia excitans consistit in super­ natural! illustratione, quæ practice bo­ num prosequendum proponit : sed in Christo fuit necessaria hujusmodi illus­ tratio ad aliquas operationes quas exercuit D. Chry- ex singulari instinctu : unde D. Chrvs. sost. SOSL * hom. 5 Imperf. docet Christum speciali Spiritus sancti instinctu ductum fuisse in desertum, ut tentaretur a diabolo : ergo Christus opus habuit aliqua gratia excitante ex parte intellectus distincta a visione beatifica : hæc quippe non fuit singularis illustratio, nec specialis ins­ tinctus; cum habuerit rationem regula­ tionis communis. Confirmatur secundo et declaratur amplius evertendo directe Sua­ rii motivum : mam licet Christus cognoverit omnia per scientiam beatificam; nihilo­ minus decursu temporis plurima cognovit per scientiam infusam, et acquisitam, ut docet ille Auctor disp. cit. sect. 1 ; ergo pariter quod omnia sciverit in Verbo, minime impedire potuit, quod aliquando excitaretur a Deo ad cognitionem practicam alicujus extra Verbum, quod fit per gratiam excitantem, ut supponimus. Id­ que magis perspicuum fiet animadvertendo Christum per visionem beatam omnia si­ mul cognovisse, et habuisse objective præsentia. Ad determinatam vero operatio­ nem necessario requiritur determinata et practica cognitio, ac propositio unius ob­ jecti præ aliis. Ergo cum hæc determinatio potuerit esse specialiter applicata ad practicam, et peculiarem alicujus objecti co­ gnitionem ; in quo nulla apparet repugnan­ tia; concedendum est Christum aliquando fuisse specialiter illustratum, atque exci· Latum a Deo ; maxime vero ad eas operationes, quæ non Hunt secundum com­ Relega­ tor Soarii opinio. munes prudentia? regulas, sed peculiari Spiritus sancti instinctu. 105. Sed quantum ad gratiam actualem Escledilur moralem pertinentem ad voluntatem, noa aliôroui probamus generaliter aliorum Auctorum MEttnsententiam : quia licet in nohis dentur lia. aliqui voluntatis motus subiti, indeliborati, et imperfecte liberi, qui moraliter inducunt actus deliberatos, habentque ra­ tionem gratiæ moralis respectu illorum : nihilominus in Christo non debemus ad­ mittere volitiunes hujusmodi indeliberatas, et imperfecte liberas : quamquam in eo esse non negemus aliquas allectiones subitas in isto aut illo negotio, vel rerum serie : quæ affectiones determinaverint moraliter ad alias subséquentes. Et ratio diflerentiæ est : nam quod nos eliciamus aliquas volitiones non solum primas, aut subitas, sed etiam indeliberatas, atque imperfecte liberas provenit ex imperfec­ tione cognitionis proponentis objectum prosequendum : quia illud non proponit adæquate, tam secundum rationes, quæ possunt allicere, quam secundum illas, quæ possunt retrahere voluntatem : unde sequitur naturalis motus voluntatis in bo­ num, quod ei objicitur. Hic autem pro­ cedendi modus locum non habuit in Christo : nam quæcumque objecta cogno­ vit perfectissime cognovit saltem per vi­ sionem beatam : unde non habuit motus voluntatis indeliberatos, sive non perfecte liberos. Quocirca si nomine gratiæ exci­ tantis, quatenus ad voluntatem spectat solum significatur pia quædam allectio indeliberata movens ad alios actus deli­ beratos, et perfectos, negandum plane est quod Christus opus habuerit gratia ex­ citante se tenente ex parte voluntatis : constat enim non habuisse hujusmodi indeliberatos affectus. Diximus, si nomine gralia; excilanlis Limitaria etc : quia non pauci sustinent omnem "M*" actum honestum voluntatis (sive indeiiberatus sit, sive deliberatus, et omnibus modis liber) quatenus movet ad alium vo­ luntatis allectum; habere rationem gratiæ excitantis respectu illius. Quod si verum est (nec enim modo refert id magis exa­ minare) concedendum erit Christum ha­ buisse gratiam exercitantem ex parte non solum intellectus, sed etiam voluntatis : movebatur enim, et procedebat ab inten­ tione finis ad electionem mediorum, ut bene observavit Godoi loco cit. num, 153. i Sed negari nequit, quod prædicta acceptio grat’æ # DISP. gratiæ excitantis ex parte voluntatis sit minus propria : nam actus, in quo voluntas perfecto se movet, gratiam exci­ tantem non constituit, sed prresupponit. Et ideo absolute stare oportet præcedenti resolutioni. Cui minime opponuntur plura Scripturæ, Conciliorum, et Patrom tes­ timonia a nobis relata locis supra citatis, cx quibus probatur necessitas gratia? ex­ citantis ex parte tam intellectus, quam voluntatis; quia agunt de hominibus puris, el pure viatoribus : et extendi non debent ad Christum, qui est Deus, et homo comprehensor : quippe necessitas consti­ tuendi in illis gratiam excitantem ex parte voluntatis non militat in eo, ut constat ex jam assignata difierentiæ ratione. ARTICULUS II. Utrum in Christo fuerint virtutes. 1. Ad secundum sic proceditur. Videtur, quod io Christo non fuerint virtutes. Christus enim habuit abun­ dantiam gratiæ: sed gralia sufficit ad omnia recte agen­ dum, secundum illud 2 ad Corinth. 10, sufficit lib gralia mea : ergo in Christo non fuerunt virtutes. 2. Præterea secundum Philosoph. 7. Ethocor. virtus dividitur contra quendam heroicum, sive divinum habitum, qui attribuitur hominibus divinis : hic autem maxime convenit Christo : ergo Christus non habuit virtutes, sed aliquid altius virtute. 3. Præterea sicut in secunda parte dictum est, virtu­ tes omnes simul habentur : Sed Christo non fuit conve­ niens habere omnes virtutes, sicut patet de iiberalitate, el magnificentia, quæ habent actum suum circa divitias, quas Christus contempsit secundum illud Matth.8, filius hominis non habet, ubi caput suum reclinet. Temperantia etiam, et continentia sunt circa concupiscentias pravas, quæ in Chnsto non fuerunt. Ergo Christus non habuit virtutes. Sed contra est, quod super illud Ps. 1 : Sed in lege Domini voluntas ejus, dicit Glossa : Hic obtenditur Chritus plenus omni bono : sed bona qualitas mentis est vir­ tus : ergo Christus fuit plenus omni virtute. Respondeo dicendum, quod sicut in secunda parte dictum est, sicut gralia respicit essentiam animæ, ita virtus res* picit potentiam ejus. Unde oportet, quod sicut polenliæ animæ derivantur ab ejus essentia : ita virtutes sint quæ­ dam derivationes gratiæ Quanto autem aliquod princi{ium est perfectius, tanto magis imprimit suos enectos. inde cum gratia Chrisli fuerit perfectissima; consequens est, quod ex ipsa processcriut virtutes ad perficiendum singulas potentiasanimæ quantum ad omnes animæ actus. Et ita Christus habuit omnes virtutes. Ad primum ergo dicendum, quod gratia sufficit homini quantum ad omnia, quibus ordinatur ad beatitudinem. Ho­ rum autem quædam perficit anima immediate per se ipsam,sicul gratum facere Deo,et alia hujusmodi; quædam autem mediantibus, quæ ex gratia procedunt. Ad seeundum dicendum quod habitus ille heroicus, vel i divinus non differt a virtute communiter dicta, nisi se­ candum perfectiorem modum, in quantum scilicet aliquis e· tr. 12, qui totus est de virtutibus. Unde observare sufficiet quod virtus sicut sumi­ tur ex pluribus ejus diffinitionibus, ibidem 'explicatis disp. 1, dub. 4, non est aliud quam habitus, sive qualitas permanens, disponens potentiam ad perfectam opera­ tionem. Unde Aristot. 3, Physic, cap. 3, αγΜ·.· DE INCARNATIONE. docet virtutem esse dispositionem perfecti ad optimum, id est ad actum perfectissimum in sua materia propter dependentiam a principio connatural), determinato et com­ pleto . ut exposuimus disp. cit. n. 34. Divisio. Dividitur autem virtus in theologicam, in­ tellectualem, et moralem. Theologica habet pro objecto Deum, perlicitque potentias immediate circa ipsum, ut fides et chari­ tas. intellectualis perficit intellectum in or­ dine ad verum, sive practicum sive specu­ lativum, et dividitur in speculativam ut est Philosophia, et practicam, ut pruden­ tia. Moralis est quæ perficit appetitum, vel sensitivum, vel rationalem, in ordine ad bonum rationis, ut justitia, fortitudo, etc. Ex quibus omnibus theologica est deter­ minate supernaturalis, propter determina­ tum objectum, el modum attingendi illud, quæ habet. Ahæ autem virtutes tam intellectuales, quam morales dividuntur, in naturales sive per se acquisibiles, quæ nostro studio comparari possunt : et in supernaturales sive per se infusas, quæ a solo Deo effici et in nobis causari valent, juxta illud quod communiter refertur ex D. August : Quas Deus in nobis, sine nobis operatur. — His præmissis facile aperitur questio­ sensus proposite difficultatis : agimus enim nis. specialiter do virtutibus moralibus, sive affectivis : quia de intellectualibus infra dicemus cum D. Th. q. 9. Rursus agimus determinate de virtutibus moralibus natu­ ralibus, sive quæ ex natura sui studio hu­ mano possunt acquiri : nam quod ad su­ pernaturales spectat infra constabit dub. seq. Investigamus autem utrum Christus sua industria virtutes morales naturales acquisierit, an vero illas acceperit imme­ diate a Deo infusas, atque per accidens sive præter id, quod harum virtutum na­ tura exposcit. Sed priusquam propositum dubium decidamus. Statuitur Christum habuisse virtutes morales naturales. 4. Id quod in difficultate discutienda supponitur non est adeo exploratum, quin theologi aliqui antiqui oppositum tenue­ rint, quibus ex modernis subscripsit Lorea 1 funda- in præs. disp. 38, a num. 20, docens admex D™ versam opinionem esse minus probabilem Thom. contra D. Thom. Quod potest suaderi Primo, primo quia D. Thom. in hoc art. 2, non * · Opinio Lorcæ. II Λ'· 4 I alias virtutes Christo concedit, quam quæ a gratia habituali profluunt, et ipsi connectontur, ul liquet ex illis verbis : Cum gratia Chrisli fuerit perfectissima ; conse­ quens est quod ex ipsa processerint virtutes ad perficiendum singulas potentias anima * hujusmodi autem non sunt virtutes natu­ rales, ut ex se liquet ; quippe quæ nec dima­ nant a gratia, nec illam præsupponunt : ergo ex sententia D. Thom. Christus non habuit virtutes naturales, sod solum supernaturales, et per so infusas. Secundo, quia Sectio, idem S. Doctor in 3, dist. 33, quæst, I, art. 4, docet virtutes morales per se infu­ sas manere quidem in beatis, non autem acquisitas : idque tuetur ibidem Capreolus Capr»q. 1, art. I, conci. 4; sed Christus fuit li5· beatus : ergo idem quod prius. Tertio, quia Terio. Christus semper operatus fuit ex motivo perfectissimo, atque ideo ex motivo super­ natural!, et proprio charitatis : ergo nun­ quam operatus est ex motivo proprio vir­ tutum natnralium, quod est longe inferius : sed eo ipso prædictæ virtutes naturales fuernnt in Christo superfluæ; quippe vir­ tus ordinatur ad operationem eliciendam ex proprio motivo : cum ergo nihil super­ fluum debeat in Christo admitti ; fateri opor­ tet ipsum non habuisse virtutes naturales. Quarto, quia virtutes morales acquisitæ Qawto. deserviunt ad compescendum passiones consurgentes ex non perfecta subordinatione partis inferioris ad superiorem : quod in Christo nullum locum habere potuit, iu quo pars inferior perfectissime subjicieba­ tur rationi absque ullo motu contrario. Confirmatur primo : quoniam virtutes CosSrnaturales ordinantur ad vincendum difficollates, ut sumitur ex D. Th. 1, 2, q. D.Tbœx 56 a 4. Sed in Christo nulla occurrebat difficultas, quæ vinci deberet : ergo super­ flue illi attribuimus virtutes morales natu­ rales. Et augetur difficultas : nam ideo in voluntate circa bonum proprii suppositi nulla virtus moralis superadditur, quia est ad ipsum naturaliter determinata, ut docet D. Tho. loco cit. art. 6, et statuimus tr. 12, disp. 2, dub. 3; sed Christus ra­ tione unionis hypostaticæ erat naturaliter sive ab intrinseco determinatus ad omne bonum particulare in qualibet materia oc­ currens : ergo nullam necessitatem habuit virtutum moralium naturalium. Confirmatur secundo : quia virtutibus c«5r· moralibus acquisitis corresponde! materia Βώ1" determinata, circa quam versantur : sed hanc non habuit Christus : ergo nec habuit virtntps X DISP. XIV, DUB, I. virtutes morales acquisitas. Probatur mi­ nor .· nam ut alias materias, et virtutes morales omittamus, delectatio in cibis per­ tinet ad temperantiam; divitiæ ad magni­ ficentiam, joci et ludi ad Eutrepoliam; appetitus parvi lionoris ad phylotimiam ; et sic de aliis : hæc autem nullum locum videntur habuisse, in Christo, qui vitam egit laboriosam, pauperrimam, angustiis plenam, et cui non parvi honores, sed ma­ ximi debebantur. Stolen2. Nihilominus suppositio nostra, Chris­ in «Emu­ tum scilicet habuisse virtutes morales na­ nis. turales sive ex se acquisibiles , est senten­ tia valde certa et communis inter theologos, Pfiiwiur ut suPerfluum sit aliquos in particulari «je referri : satis fuerit ostendere, quod sit D.Thom. £) Th. tum jn frac a< 3 af] j > ubi universaliter docet Christum habuisse virlulcs morales, quæ in sui ratione defectum non important per comparationem ad suas materias. Constat autem virtutes morales, de quibus agimus, vel saltem earum plu­ rimas nullam importare imperfectionem, aut indecentiam per comparationem ad materiam, circa quam versantur. Sentit ergo D. Th. quod Christus hujusmodi vir­ tutes habuerit. Tum et urgentius, nam S. Doct. 4,2, q. 57, a. 1, docet virtu­ tes morales naturales manere (saltem post resurrectionem) in beatis : inquirit enim Utrum virtutes morales maneant post hanc vitam? Et respondet affirmative universa­ liter absque ulla distinctione inter virtutes morales naturales, et per se infusas : quod aliter doceret, si ex ejus sententia virtutes morales naturales haberent aliquam inde­ centiam, aut incompossibilitatem repu­ gnantem beatitudinis statui. Idque eviden­ tius constat ex his, quæ tradit in resp. ad 3, ubi resolvit, quod in beatis post resur­ rectionem erunt v. g. fortitudo in irascibili, et temperantia in concupiscibili. Sed observat virtutes istas quæ post resurrec­ tionem erunt formaliter actu in beatis, ante illam solum esse in illis radicaliter, nempe in seminariis virtutum, quæ sunt intellec­ tus et voluntas. Virtutes autem, quæ in hujusmodi seminariis continentur, non sunt virtutes supernaturales aut per se infosæ : harum quippe seminarium nequit osse intellectus, et voluntas; cum sint pure ab extrinseco ex solo influxu Dei superI naturalis auctoris. Loquitur itaque D. Th. de fortitudine, temperantia, et aliis virtu­ tibus moralibus per se acquisibilibus ; et de his affirmat, quod erunt formalitcr in beatis post resurrectionem. Et eandem senten­ tiam expresse docet in quodl. de virtutibus cardinal, a. 4. Si autem res ita se habet, pari ratione dicendum est, quod Christus ex sententia Γ). Thom. habuerit virtutes morales naturales : nihil enim potuit vel apparenter hujusmodi virtutes ab illo ex­ cludere, quam beatitudinis status, aliis eliam beatis communis. Deinde probatur ratione satis efficaci, et Fomiaevertente oppositum fundamentum : quo- ™Oramuniam actus virtutum moralium naturalium nis nullam indecentiam, aut repugnantiam habent cum perfectione Christi : ergo neque ipsæ virtutes : et consequenter conceden­ dum est, quod in eo fuerint. Hæc secunda consequentia patet ex prima : quia Christo attribuenda est omnis perfectio cum pro­ pria ipsius perfectione non pugnans : sed virtutes morales naturales dicunt aliquam perfectionem, ut nemo negat : ergo si hæc I non repugnat cum propria Christi perfec­ tione : concedere oportet tales virtutes in Christo fuisse. Prima vero consequentia legitime infertur ex antecedenti : quia vir­ tutes sunt propter suas operationes, in quibus explicant propriam rationem, et inclinationem : ergo ubi actus non repu­ gnant alicui subjecto, idem de virtutibus eisdem correspondentibus dicendum est. Antecedens autem suadetur : nam si aliqua ratione actus virtutum moralium natura­ lium non decerent Christum, maxime quia impedirent, quod operaretur ex motivo cha­ ritatis, quod est superius et congruentius proprio modo operandi personæ divinæ, ut Lorca principaliter opponit : sed hoc inconveniens minime infertur ex eo, quod Christus eliciat actus proprios virtutum moralium naturalium : ergo, etc. Probatur minor, tum quia per hoc, quod Christus elicuerit actus scientiæ naturalis (qnod om­ nes concedunt) non impeditur, quod Chris­ tus cognoverit simul idem objectum per scientiam beatam, et per se infusam; unde omnium istarum scientiarum operationes habuit juxta propria uniuscujusque mo­ tiva : ergo pariter quod Christus operare­ tur ex motivo proprio virtutis moralis na­ turalis, minime impedire potuit, quod simul ageret ex motivo supernatural!, et proprio charitatis : id quippe similitudinis ratio satis evincit. Tum etiam quia actus proprius virtutis moralis naturalis ex motivo proprio immediate elicitus potest imperari a charitate, et referri in ejus finem, et sic contingit in justis merentibus per actus 476 •4 DE INCARNATIONE. virtutum naturalium, ut satis liquet ex I dictis disp. præced. n. f>8 et 79 et 98; ergo licet Christus eliceret actus proprios virtutum moralium naturalium, non propterea impediretur operari ex supernatural!, soperiori, et proprio motivo charitatis. CoaSe3φ Confirmatur primo quia ille modus R,all° * operandi, Christo debuit attribui, qui per- I fectior est, et non repugnat : sed perfec­ tius est operari ex duplici motivo moraliter bono licet diversi ordinis, quam operari præcise ex unico motivo : aliunde vero nulla est repugnantia in eo quod Christus operatus fuerit tam ex motivo proprio vir­ tutis acquisitæ, quam ex motivo proprio, ac supematurali charitatis, ut constat ex immediate dictis : ergo concedere oportet Christum operatum fuisse non solum ex motivo charitatis, sed etiam ex motivo virtutis moralis naturalis, et consequenter quod hanc habuerit. Seeundt. Confirmatur secundo : nam si ideo Chris­ tus non fuisset operatus cx motivo alicujus virtutis acquisitæ naturalis, sed prtecise ex i motivo supematurali charitatis; quia hoc | est perfectius, et Christus debuit operari ex superiori motivo; sequeretur Christum non exercuisse aliquem alium actum vir­ tutum supernaturalium sive infusarum : consequens est falsum, et contra illud Ad Pbi- Apostoli ad Philip. 2 : Padus obedient usque ,ip‘ ad mortem, ubi satis perspicue significatur Christum exercuisse actum obedientiæ; idemque facile ostendi valet, de aliis plurium virtutum operationibus : ergo falsum est, quod Christus solum operatus fuerit ex mo­ tivo superiori charitatis ' et consequenter corruit fundamentum, ut negetur Christum exercuisse actus virtutum naturalium. Cætcra constant. Et sequela ostenditur : nam Christus Dominus quia est supremum operans, semper debuit operari ex supe­ riori motivo : sed motivum charitatis est supremum, et superius comparative ad om­ nia motiva aliarum virtutum supernatura­ lium : ergo Christus semper fuisset opera­ tus ex solo charitatis motivo, secus autem ex motivo aliarum virtutum supernatura­ lium : et consequenter nullam exercuisset istarum operationum. Tertia. Confirmatur tertio, et ultimo detegendo æquivocationem, et inconsequentiam, in quibus sunt adversarii : quia non aliter se expediunt, nec explicare possunt ab objecta difficultate, quam dicendo Christum sem­ per operatum fuisse ex motivo supremo charitatis, quantum erat ex parte operau- tis : secus autem ex parte operis ; alioquin non exercuisset opera propria justi* tiæ. misericordia», humilitatis, obedient)®, et similium virtutum infusarum; quod est absurdissimum. Ad quod vitandum neces­ sarium est dicant, quod licet tinis operan­ tis in Christo semper fuerit objectum charitatis : nihilominus finis operis fuit ob­ jectum proprium virtutum infusarum quo­ ties eliciebat earum operationes : in quo nulla est contradictio. Hæc autem doctri­ na, quæ verissima est, firmat explicatque nostram, ac communem sententiam ; ever­ tendo imaginationem oppositam : nam cum dicimus Christum exercuisse actus virtutum moralium naturalium, minime excludimus motionem charitatis, qua in superiorem et proprium hujus virtutis fi­ nem ordinentur : sed intendimus nullam fuisse repugnantiam, aut indecentiam, in eo, quod Christus ex una parte eliceret proprias virtutum naturalium operationes, et ex alia parte praedictas operationes in superiorem, ac proprium charitatis finem referret, ut in exemplo exercitii virtutum infusarum cernere liquet, et Adversarii ne­ gare non possunt. Quocirca sicut in Christo exercitium virtutum infusarum optime componi potuit cum eo, quod est semper operatum fuisse ex superiori, et proprio motivo charitatis ; sic etiam salvari potuit simili cohærentia, sive non repugnantia inter exercitia propria virtutum natura­ lium, et modum operandi ex charitatis mo­ tivo. 4. Unde convulsa majori ex parte reli- Dine quimus motiva contrariæ opinionis, quæ profecto satis debilia sunt ad deserendum communem sententiam. Primum enim h~ continet argumentum mere negativum : nam parum refert, quod D. Th. hoc. art, 2, solum agat de virtutibus Christi perse infusis, si non negat illi acquisitas : sed potius in aliis locis, a nobis relatis conce­ dit. Ideo vero in hoc art. non egit de vir­ tutibus naturalibus, quia sermo illi erat de virtutibus propriis gratiæ, ut inde osten­ deret hujus perfectionem, sicut liquet ex totius quæstionis ordine. Unde missas eo loco fecit. Ad secundum respondetur D. I Th. vel loquutum fuisse eo loco ex aliorum opinione, vel opinionem, quam ibi tenue­ rat mutasse 1, Ï, q. 57, art. 1, ut in ani­ madversione ad prædictum art. observavi­ mus. Ad'tertium constat ex supra dictis; quod optime cohæret Christum elicuisse I operationes virtutum naturalium, et tamen semper DISP. XIV, DUB. I. semper operatum inisse ex superiori et proprio charitatis motivo. Undo concesso antecedenti negamus primam consequen­ tiam, ex qua pendet totus discursus. Quar­ tum si aliquid valeret, pari ratione exclu­ deret a Christo virtutes morales per se ■ infusas ut facile consideranti constabit : I quod tamen nulla ratione potest admitti. Dicendum ergo est virtutes morales per se primo solum ordinari ad disponendum ap­ petitum, ut prompte, et faciliter operetur conformiter ad rectam rationem circa pro­ priam uniuscujuscumque materiam : refre­ nare autem sive compescere concupiscenj tias, et insurgentes passiones solum convenit illis ex consequenti, et secundario j si in subjecto quæ insunt reperiantur. Si1 cut gratia ordinatur per se primo ad comI municandum esse divinum, ex consequenti I autem ad expellendum peccatum si illud & in subjecto reperiat. Quod si deficiat, non f; ideo superfluit gratia,.ut liquet in Angelis, I Adamo, et ipso Christo. Idem itaque dici I debet de virtutibus moralibus (sive natu■ rales sint sive infusæ : par enim quantum ad hoc est earum ratio) : quamvis subjec­ tum supponant absque passionibus et mo­ tibus contra rationem. S>ii50i Ex quibus ad primam confirmationem resSæ pondetur virtutes naturales constitui ad vinnstioni. cendum difficultates objectivas; quæ aliter vinci non possunt nisi ex speciali aliquo mo­ tivo virtutum objecta attingantur, quatenus important aliquem excessum supra propor­ tionem potentiæ. Difficultates vero, quæ se tenent ex parte subjecti, impertinenter se habent ad rationem virtutum, ut diximus tr. 12, disp. 2, n. 1, et 46; unde absentia difficultatum subjectivarum, non arguit defectum, vel absentiam vitutum, ut cons­ tat in Adamo in statu innocentiæ : nullam enim tunc difficultatem ex parte subjecti habuit, quæ impediret actuum honestorum exercitium, et tamen virtutes morales ha­ buit, Quinimo quanto subjectum magis distata contrariis dispositionibus et impedi­ mentis, tanto magis aptum est ad haben­ dum, et exercendum virtutes : ut enim t.Tioa. inquit D. Tho. in hoc art. in resp. ad 3 : Tem­ perantia tanto perfectior est in homine, quan­ to magis pravis concupiscentiis card : Unde secundum Philosophum 7 Elhic. temperatus in hoc differt a continente, quod temperatus non habet pravas concupiscentias quas conI linens patitur. Potestque hæc responsio ma­ gis firmari, tum exemplo virtutum mora­ lium infusarum, quas Christus habuit: I 477 licet nulla in eo fuerit difficultas, aut resis­ tentia ex parte subjecti ad operandum se­ cundum rectam rationem. Tum exemplo virtutum intellectualium, sive scientiarum naturalium, quas in Christo fuisse concedit Lorea cum communi sententia : et tamen Christus nullum habuit defectum contra­ rium, sive errorem, sive resistentiam ex parte intellectus. Signum itaque est, quod ad virtutes pertinet superare difficultates ex parte subjecti, non requiri ad propriam ra­ tionem virtutum, sive naturales, sive infu­ sæ sint, sed esse illis prorsus accidentales. 5. Ad secundum respondemus, cum D. Diluitor Thom. 1, 2, quæst. 67, art. 1, et in ne£ûnda quæst. de virtutibus cardinal, art. 4 ad o, quod formale et per se requisitum ad existentiam, et conservationem virtutum mo­ ralium, non est materia exterior, circa quam versantur; sed interior electio ope­ randi secundum regulas rationis in præ­ dicta materia, si occurrat, aut quoties oc­ currat. Unde quod absit talis materia, dum­ modo non deficiat prædicta determinatio ; non inducit carentiam virtutis quantum ! ad id, quod formaliter importat. Et hac ratione beati conservant virtutes mora­ les , licet in eo statu non habeant mate­ riam, circa quam versentur tales virtutes, ut tradit D. Thom. et docent commu­ niter Theologi, et observavimus ad art. cit. ex 1, 2. Quocirca licet admitteremus de­ fuisse Christo materiam virtutum mora­ lium naturalium ; non propterea negandum fuisset Christum habuisse tales virtutes. Id quod magis firmatur ex eo, quod virtutes morales, tam naturales quam infusæ ver­ sentur circa eandem materiam, licet cum diverso motivo, et in ordine ad fines di­ versos : unde si absentia materiæ, quam confirmatio repræsentat, convinceret in Christo non fuisse virtutes morales na­ turales, idem etiam probaret de virtutibus . moralibus infusis : quas tamen nemo negat in Christo fuisse. Addimus arduum non esse (quamvis Uberior nec in present! necessarium; assignare proprias materias singularum virtutum mora- (•noda­ lium, in quibus Christus se exercuit, aut l10· exercere potuit. Nam quod attinet ad illas, quas confirmatio recenset (idemque poterit proportionaliter, et longe facilius dici de aliis), temperantiam perfectissime exercuit in cibis, et vestibus : magnificentiam, cum pavit quinque millia hominum in deserto ; liberalilutem, illa, quæ dabantur sibi, ero9 gando pauperibus. Quamvis autem non ' DE INCARNATIONE. constet, quod ludos, aut jocos exercuerit, qui sunt materia eutropeliæ, non propterea hæc illi virtus neganda est. Tum quia sicut materia liberalitatis sunt pecuniæ, non sotum ut elargiendæ, sed etiam ut contemnendæ .· sic etiam joci sunt materiæ eutropeliæ non solum ut exercendi, sed etiam ut parvipendendi ob altiorem finem. Sicut illos Christus perfectissime contempsit. Tum quia Christus potuit efficaciter eligere moderatos jocos aut ludos, si oporteret eis vacare. Quia vero non oportebat, neque ad redemptionis finem expediebat (agentem enim de rebus magnis magis expedit a lu­ dis, et jocis abstinere), ideo jocos et ludos non exercuit. Potuit tamen perfectissime, et facillime, si vellet : quod satis est ad existentiam virtutis. Minor adhuc est difficultas de philotimia, cujus est parvos honores appetere : nam quilibet honor Christi exhi­ bitus erat parvus comparative ad propriam ipsius excellentiam. Et quidem ille ali­ quando acceptos habuit parvos honores sibi oblatos a pueris, qui clamarunt; Hosanna fi­ lio David, Benedicius qui venit, etc. Unde ne­ gandum non est, quod panos honores ali­ quando elegerit. Quod qua ratione potuerit, cum fuerit infinito honore dignus, haudobscure constabit animadvertendo, quod licet omnes Christi actiones fuerint infinite æstimabiles, et infinito honore dignæ ratione personæ operantis, ex parte tamen objecti, et secundum propriam speciem non omnes fuerunt æquales; sed earum aliqu® habue­ rant objectum non adeo perfectum, sicut aliæ. Unde ex hac parte minor aut parvus honor illis debebatur. Quem proinde potuit Christus rationabiliter appetere comparative ad tales operationes secundum propriam rationem acceptas. Punctum Ex his satis constat, quam merito supponamus Christum Dominum habuisse vircultaiis. tutes morales naturales, et per se acquisibiles, ut significat titulus dubii. Cujus difficultas sita est in eo, quod investigemus, an Christus prædictas virtutes acquisierit propriis actibus, atque industria, quod fuisse absolute possibile concedunt omnes : an vero illas immediate a Deo acceperit, sibi infusas per accidens, sive præter id, quod illarum virtutum natura exposcit. S II. Prxferlur sententia negant infusionem viftu· Ium moralium, el râlions probalur. 6, Dicendum est Christum Dominum non accepisse virtutes morales naturales per infusionem, sed eas sibi aequisivissc per proprios actus. Hæc conclusio (quam jam insinuavimus tract. 11, disp. 6, dub. 3. num. 51) non invenitur expresse apud D. Thom. sed est principiis ipsius confor­ mior, quam opposita. Ündc ex discipulis S. Doctoris eam amplectuntur Nazarius ia Ninne. hoc art. controv. unica, ibi Arauxo, dub • Arww. 1. Cipullus dub. 3. Cabrera disp. 2, conci. c?iT· 2. Parra tract. 2, disp. 2, qu. qu. 3, 3, art·. art·. 4.4. Ca^ Herrera in M. S. ad hunc art. 2, conci. 5. Pun. N. Laurentius controvers. 13, § 10, num. ‘y™; 111, et alii. Illi etiam ex extraneis subs- ren cribnnt Alensis 4, quæst. 12, memb. I, Alans, art. 2, art. 1. Valentia in præsenti puncto Viiestii. 3. Lugo disp. 16, sect. 7, num. 119, ad· Lag*, junctisque tradit disp. 21, sect. 1, et alii plures. Probatur primo ratione desumpta ex D. « Thom. infra quæst. 19, art. 3, qu® potestD ε~' ita formari : nam Christo attribuendum est, quod est nobilius, et ei connaturalius, si ex eo nullum sequitur inconveniens : sed nobilius et connaturalius fuit respectu Christi acquirere virtutes naturales morales per proprios actus , quam illas accipere per infusionem; et ex ilio primo nullum sequitur inconveniens : ergo primum illud ei attribuendum est, secus hoc posterius. Major, et consequentia patent. Minor vero ostenditur quoad singulas partes : nam in primis nobilius ex genere est babere perfectionem per se ipsum, quam ab aliis acceptam. Unde D. Thom. loco cit. docet nobilius, meliusque fuisse Christo habere gloriam proprii corporis per sua merita, quam illam absque meritis accepisse : quia causa per se polior esi ea, qux est per aliud, ut colligitur ex Philosopho 8 Physico. AristoL text. 39; ergo ex genere melius et nobilius fuit Christo comparare propriis actibus, et industria virtutes morales naturales, quam eas accipere per accidens sive infusas. Deinde modus proprius, et connaturalis na­ turæ humanæ peragentis ætatum periodos ab infantia usque ad terminum perfectum est, quod acquirat suis actibus virtutes acquisibiles, ut sunt virtutes morales natura­ les : sed Christus sic habuit naturam huma­ nam, ut fide edocemur : ergo connaturalis fuit i DISP. XIV, DUB. 1. fuit Christo eus virtutes proprio studio comparasse, quam aliunde infusas accepisse. Unde magis fulcitur prima minoris pars : nam illud est alicui melius, quod est sibi connaturalius : et hac ratione licet ab­ solute sit melius discurrere quam latrare : cani tamen melius est latrare, quam dis­ currere : bonitas enim importat convenien­ tiam ad appetitum sive elicitum, sive na­ turalem : quocirca est illi melius quod est ipsi magis connaturalc. Denique nullum est inconveniens, quod Christus carcal perfec­ tione sibi non debita : sed virtutes morales naturales non fuerunt Christo debitæ ab initio conceptionis ; cum tum non fuerit in statu illis utendi : ego nullum est in­ conveniens quod Christus illas tunc non habuerit per infusionem, sed eas compa­ raverit propriis actibus. Sicut nullum est inconveniens Christum ab initio caruisse gloria corporis, el illam sibi meruisse per propria opera. Confirmatur : nam Christus non habuit Buio' sc*ent’as naturales per accidens sibi infu­ sas, sed illos acquisivit propria industria, et operatione, utdocetD. Thom. quæst. 9, art. 4, et admittunt unanimiter ipsius dis­ cipuli cum pluribus aliis Theologis : ergo idem dicendum est de virtutibus morali­ bus naturalibus. Probatur consequentia : U.Tbom. nam ideo docet et probat D. Thom. Chris­ tum acquisivisseper proprios actus scientias naturales, quia nihil eorum, quæ Deus in natura humana plantavit defuit Christo Domino ; plantavit autem in prædicta na­ tura facultatem adquirendi scientias na­ turales per proprios actus : quocirca debuit Christus illas modo sibi proprio, et con­ natural! acquirere : nec aliqua imperfec­ tio privata fuit illis aliquando caruisse, sed potius major perfectio ipsas non semper habuisse, ut modo connaturali earum incomberet acquisitioni. Hic autem discursus, vel nullius momenti, et elficaciæ est in vir­ tutibus intellectualibus naturalibus, ut sunt scientiæ; vel eodem modo probat in virtu­ tibus moralibus naturalibus : quoniam etiam Deus plantavit in natura humana fa­ cultatem naturalem ad comparandum vir­ tutes morales naturales : quocirca decuit, quod Christus illas non acciperet per infu­ sionem ; nec illa virtus acquisition frustranea redderetur, sed posset propriam in­ dustriam in earum acquisitione manifestare; unde illarum carentia a principio non fuit privatio, sed mera negatio rei tum per in­ fusionem non debitæ. 1 479 7. Huic argumento occurret Godoi negando minorem. Ad cujus probationem respondet, quod licet ex genere melius sit habere aliquid per se, quam per alium, et illud comparare propriis actibus, quam aliunde per infusionem accipere ; hoc ta­ men solum verilicatur ubi cætera sunt pa­ ria. Quod in præsenti materia non con­ tingit : nam si Christus non habuisset antecedenter ad suos actus, virtutes mora­ les naturales sibi per accidens infusas, sequeretur Christum non fuisse pro ilio priori bonum bonitate naturali simpliciter tali, quam illæ virtutes præstant : id autem magis derogaret Christi dignitati quam ipsi accrescat ex earum acquisitione. Unde at­ tentis omnibus melius fuit Christo habere prædictas virtutes per infusionem ; et op­ positum non contingeret absque inconve­ nienti, et aliqua Christi indecentia. Ad confirmationem vero respondet negando consequentiam, atque assignando rationem disparitatis quod scientiæ naturales non constituunt simpliciter bonum, sed solum secundum quid; quocirca defectus istarum scientiarum solum inducet defectum boni­ tatis secundum quid, qui salis compensatur perfectione relucente in acquisitione illa­ rum. Cæterum virtutes morales nalura'es præstant bonitatem simpliciter talem : et subinde illarum in Christo carentia indu­ ceret defectum bonitatis simpliciter, qui minime compensari posset per naturalem et propriam earum acquisitionem. Præserlim cum contra dignilatem Christi appa­ reat, quod aliquando fuerit non simpliciter bonus in ordine naturali. Sed hæc responsio voluntaria est et majori ex parte in libera vocum acceptione consistens. Quæ penitus evertetur ex infra dicendis num. 11 et 23, ubi ostendemus virtutes morales naturales non constituere se solis absolute bonum simpliciter sed solum secundum quid. Modo autem ab eis præscindendo refellitur adhibita solutio ex concessis ab illo Auctore : nam licet scien­ tiæ naturales non constituant hominem simpliciter bonum, reddunt tamen simpli­ citer scientem : et consequenter earum de­ fectus infert carentiam simpliciter, quæ constituit vel simpliciter ignorantem, vel simpliciter nescientem : sicut in opposito discurrendi modo, quia virtutes morales constituunt bonum simpliciter, earum ca­ rentia affert negationem bonitatis simpli­ citer. Sed nullum fuit inconveniens, quod Christus a principio conceptionis non fuerit Evasio GoJoi' Eiertilur· 480 DE INCARNATIONE. sciens simpliciter scientia naturali, vel i mini, quatenus est cognoscitivus et inlelquod fuerit simpliciter nesciens naturali lectivus: : tribuit ipsi carentia virtutum nescientia. Ergo pariter nullum fuit dede- , moralium, quatenus ost appetiti vus, et voeus. quod Cbristus ab eadem conceptione litivus, ut ex ipsis terminis constare vide­ non fuerit bonus simpliciter bonitate na­ tur. Sed carentia virtutum intellectualium turali,. vel fuerit non simpliciter bonus per naturalium in Christo suppositis virtutibus puram negationem illius bonitatis quam intellectualibus per se infusis, vel non tri­ virtutes morales praestant. Vel aliter ; ergo buit Christo denominationem simpliciter sicut defectus, qui apparet in negatione nes­ non scientis, vel si illam tribuit, sine in­ cientis simpliciter, sufficienter compensa­ convenienti admittitur, ut Adversarii con­ tur per illam perfectionem, quæ ostenditur cedunt. Ergo pariter carentia virtutum mu· in acquisitione scientiarum naturalium per ralium in Christo, suppositis virtutibus moralibus per se infusis, vel non tribuit proprium studium; sic etiam defectus, qui Christo denominationem simpliciter noa apparet in negatione boni simpliciter boni­ tate naturali, sufficienter compensatur per boni, vel si illam communicat, absque ullo eam perfectionem, quæ manifestatur in ea inconvenienti admittenda est. Quocircadis· acquisitione virtutum per laborem pro­ paritas assignata, et objecto inconvenienti innitens minime subsistit. prium. Id enim paritatis ratio salis evincit : maxime cum dignitatem Redemptoris de­ Confirmatur secundo et ad hominem : tairceat esse simpliciter scientem, sicut esse quoniam virtus prudentia? naturalis non simpliciter bonum, quemadmodum non mi­ minus requiritur ad constiteundum bonum nus dedecet esse simpliciter ignorantem simpliciter bonitate naturali ,quam virtu­ quam esse simpliciter non bonum. Itaque tes morales naturales ; si quidem illa est si ad salvandum modum connaturalem, et istarum regula ; sed quod Christus caruerit perfectiorem, qui splendet in acquisitione ab initio prudentia naturali, sive quod scientiarum naturalium, absque inconve­ prudentiam naturalem sibi per accidens niente admittitur, quod Cbristus fuerit ab infusam non habuerit, ut concedit Godoi initio naturaliter nesciens : pariter ad sal­ sicut et de aliis virtutibus cognoscitivis vandum similem perfectionis, et connatu- minime probat, quod fuerit aliqua imper­ ralitatis modum in acquisitione natura­ fectio privativa, perfectioni Christi repu­ lium virtutum absque inconvenienti dicitur gnans : ergo quod caruerit eodem modo Christum ab initio fuisse non bonum boni­ virtutibus moralibus naturalibus, et per tate naturali prædictarum virtutum. Et con­ prudentiam ejusdem ordinis regulabilibus, trarius discurrendi modus inconsequens nullo modo evincit aliquam imperfectio­ est, atque voluntarius. nem privativam, quæ dignitatem Chrisli • iiGr8. Confirmatur primo : nam quia Chris­ dedeceat. Sed magis in acquisitione tam ilio 1. tus per scientias supernaturales cognosce­ prudentiæ naturalis, quam naturalium vir­ bat ex supernatural! motivo omnia objecta tutum ei innitentium refulget modus ope­ illa, quæ ad ordinem naturæ pertinent, randi naturalior, et perfectior. Quod pru­ possuntque per scientias naturales attingi : dentiæ exemplum modo supponimus : sed nulla fuit ipsi imperfectio privativa aut motivum ex eo desumptum, quod satis indecens non habere ab initio scientias validum est, urgentius sequemur § seq. naturales, sive a Deo per accidens infusas; 9. Respondebis iterum ex doctrina ejus­ Am sed etiam Christus per virtutes supernatu- dem auctoris ideo Christum habuisse tam eSTogie·. les attigit ex supernaturali motivo proprias prudentiam, quam scientias naturales non materias, quæ attingi possunt per natura­ ex infusione, sed percarum acquisitionem, les virtutes : ergo quod istas non habuerit quia ex illarum infusione per accidens se­ sibi a Deo per accidens infusas, nulla fuit queretur frustratio intellectus agentis, qui imperfectio, aut indecentia ipsius dignitati ad scientiarum acquisitionem per se deser­ repugnans. Sed potius gloriosius et connavit, habetque specialem operationem ad turalius extilit, quod sicut in acquisitione hunc effectum destinatam, ut discurrit D. d.tihb scientiarum naturalium, sic in acquisitione Thom. infra quæst. 9, art. 4. Hoc autem natura ium virtutum manifestaret modum inconveniens non habet locum in præsenti humanum, propriæ ac naturali facultati materia : nam casu, quo voluntas nullam correspondeutem. — Declaratur amplius haberet virtutem per acquisitionem, sed vis istius impugnationis : nam quod præs­ per accidens infusam; adhuc eliceret ope­ tat carentia virtutum intellectualium ho­ rationes ejusdem ordinis cum illis, per quas DISP. XIV, DUB. I. quas virtus acquiri solet. Undo ex vi hujus noti infertur aliquam potentiam natura­ lem esse frustraneam. Aliunde vero actus perfectius fit ex virtute, quam sine illa. Et ideo melius fuit Christo recipere virtutes morales ad eliciendum earum actus, quam illas propriis actibus comparare. Coafuta- Cæterum hæc responsio, nec melior nec l“r’ minus voluntaria est, quam præcedens, et refellitur ex insinuato D. Thom. funda­ mento : quod nihil valet, vel probat, quod sicut scientiæ naturales non fuerunt per accidens Christo infusæ, ut salvaretur in eo modus operandi connaturalior, et ne frustraretur aliqua naturalis potentia; sic etiam, et ob eadem motiva virtutes morales naturales non fuerunt illi infusæ, sed propriis actibus comparatae. Quod osPrimo. tenditur primo : quia sicut scientiæ natu­ rales non habentur nisi mediis speciebus, quæ acquiruntur per operationem intellec­ tus agentis : sic etiam virtutes morales naturales non habentur nisi media pru­ dentia, in qua connectuntur, et per quam regulantur, ut perpetuo docet D. Thom. et constat ex dictis, tract. 12, disp. 4, dub. 1. Prudentia autem dependet ab spe­ ciebus, nec habetur sine illis, ut plane fate­ tur Godoi, qui consequenter docet Christo non fuisse infusam prudentiam naturalem, sicut nec naturales species, ne frustaretur intellectus agens. Ergo de primo ad ulti­ mum virtutes morales naturales dependent a naturalibus speciebus. Ergo si istæ non fuerunt in Christo infusæ ut salvaretur in eo modus connaturalis operandi, et ut in­ tellectus agens in illo frustra non esset : idem de virtutibus naturalibus dicendum est. Seeado. io. Secundo (per quod debilitas adhibitæ solutionis magis apparet), sicut in parte affectiva non datur potentia per se primo ordinata ad producendum habitus virtutum moralium, sed solum illos producit ex con­ sequenti eliciendo proprias operationes, ad quas per se primo ordinatur : sic in parte intellectiva non datur potentia ordinata per se primo ad producendum habitus I scientiarum naturalium, sed illos producit præcise ex consequenti, eliciendo proprias I illius partis operationes, ad quas vis intel. lectiva ordinatur per se primo. Et conse­ il quenter sicut juxta doctrinam Adversarii ; ex infusione virtutum moralium non sequi! tur frustratio alicujus potenliæ appetitivæ; sic etiam ex infusione scientiarum naturaI lium non inferretur frustratio alicujus poI Salmant. Curs, theolog. tom. XIV. 481 I tentiæ cognoscitivæ. Ex alia vero parte utrobique inferretur : quia sicut virtutes intellectuales dependent ab speciebus, qua­ rum productioni deservit intellectus agens ; sic etiam virtutes morales dependent a prudentia, et hæc ab speciebus ut proxime dicebamus. Atque ideo sicut ex infusione virtutum intellectualium argueretur infusio prudentiæ atque specierum, et subinde frustratio intellectus agentis · sic etiam ex ! infusione virtutum moralium inferretur in­ fusio prudentiæ, atque specierum ei deser­ vientium, et consequenter intellectus agen­ tis frustratio. Cum hac tamen differentia, quod in priori casu esset hæc illatio imme­ diatior, et in posteriori magis mediata : sed tamen utrobique idem inferretur incon­ veniens. Sicut ergo ad illum declinandum docuit expresse D. Thom. Christum non habuisse virtutes intellectivas naturales per infusionem, sed per acquisitionem mediis propriis actibus, sic etiam intelligendus est in eadem resolutione implicite docuisse Christum non accepisse virtutes morales naturales per infusionem ; sed illas com­ parasse per propriarum operationum exer­ citium. Et profecto cum S. Doctor præsentem difficultatem nullibi discutiat et sub propriis terminis attingat; præsumendum est, illam sub eadem virtutum intellectua­ lium resolutione comprehendisse : militat enim eadem ratio, ut ostensum est. Præsertim quia si S. Doctor in contraria fuisset opinione, non posset non sibi opponere virtutes morales fuisse per accidens Christo infusas, quando qu. 9, ari. 4, resolvit virtutes intellectivas fuisse acquisitas a Christo : nihil enim huic resolutioni im­ mediatius opponi videtur, aut citius occur­ rere, aut pulsare animum propter rerum similitudinem. Unde qui contrariam nobis Nou amplectuntur sententiam, statim pungun­ tur exemplo virtutum intellectualium, ut congruam, et non minus arduam rationem disparitatis assignent. Idemque contingeret nobilissimo D. Thom. ingenio, si aliter sentiret de virtutibus moralibus, ac de in­ tellectivis. Cum itaque nihil sibi opposue­ rit, nullamque differentiæ rationem assi­ gnaverit : liquido evinci videtur, quod eamdem habuerit de utrisque sententiam, et quod ostenso virtutes intellectivas natu­ rales non fuisse Christo per accidens infu­ sas, superfluum judicaverit idem ostendere de virtutibus moralibus naturalibus : quippe optime noverat istas dependere a prudentia, et speciebus; atque ideo negata istarum 31 482 DE INCARNATIONE infusione, excludi etiam infusionem illa­ rum. De quo fusius § seq. dicemus. Diruiiur Id vero quod additur in eadem responsoiut:o. sioi.o, parum refert : quoniam operari sine præsupposita virtute ad efficiendum, eteomparaedum sibi virtutes melius erat Christo, quam elicere actus virtutis ex virtute præ­ supposita : ergo ex vi hujus denegandum non est, quod Christus acquisierit virtutes morales per proprios actus : atque ideo corruit ea solutionis pars et additio. Utra­ que consequentia patet. Et antecedens sua­ detur : tum a similitudine scientiarum na­ turalium, quæ semper urget : nam operari sine scientia præsupposita ad comparan­ dum sibi habitum scientiæ melius fuit Christo, quam scire ex præsupposita scien­ tia sibi per accidens infusa : ergo idem in materia virtutum moralium naturalium di­ cendum est. Tum etiam nam licet cetus productus medio habitu evadat perfectior, et conoaturalior, quam actus ab habitu non procedens: nihilominus subjecto operanti melius absolute est habere a se actum, et habitum, sive efficere actum, ct habitum, quam actum præcise, ut plane evincit discursus D Tho. loco citato : sed casu, quo Christus operaretur sine virtute ad comparandum virtutem, haberet a se, et ex propria industria actum, et habitum ; cum tamen in opposita Adversariorum opinione solum haberet actum : ergo abso­ lute melius fuit Christo operari sine virtute præsupposita, et per accidens infusa ad comparandum sibi virtutem, quam virtutem recipere ad efficiendum præcise ejus ope­ rationes. In præsenti autem difficultate non ita habenda est ratio operationis, quam ipsius Christi : unde parum refert, quod operatio in se sil magis, vel minus perfecta ; dummodo attribuatur Christo, quod eidem melius est. Aha 11. Nec refert, si retrogrediendo ad so­ respon­ lutionem adhibitam ex Godoi num. 7, di­ sio refelli­ cas melius absolute fuisse Christo esse bo­ tur. num simpliciter bonitate morali naturali, quam præstant virtutes ejusdem ordinis ; quam prædiclas virtutes efficere, aut eas habere modo sibi connaturali, et per pro­ prias operationes. Nam contra hoc, præter D.Tlium. ea quæ loco cit. objecimus, est D. Thom. 1, 2, quæst. 65, art. 2, ubi ait : Palet igi­ tur ex didis, quod sola: virtutes infusa sunt per fecla:, d simpliciter dicenda virtutes : quia bene ordinant hominem ad finem ulti­ mum simpliciter : ali® vero virtutes, scilicet acquisit.T, sunt secundum quid virtutes, non autem simpliciter : ordinant enim hominem bene respectu finis ultimi in aliquo genere, non autem respectu finis ultimi simpliciter. Ex quibus liquet virtutes morales naturales secundum id, quod ex proprio ordino ha­ bent, et quantum ad rectitudinem, quam ex propria linea important, solum esse virtutes secundum quid, et communicaro bonitatem secundum quid : quia ex se non attingunt ultimum finem simpliciter. Quod etiiftn cum S. Doctore observavimus tract. 12, disp. 4, dub. 2 , conci. 7, num. 30. Unde quod Christus antecedenter ad proprios actus caruerit prædictis'virtuti­ bus, minime evincit, quod habuerit caren­ tium perfectionis simpliciter talis, sed solum secundum quid. Quæ carentia non esset privatio alicujus perfectionis tunc debilæ ut supra ostendimus; et aliunde supera­ bundanter compensatur perfectionequæ elu­ cet in acquirendo prædiclas virtutes pro­ priis actibus, et modo subjecto magis connaturali, ut etiam ostensum est. Nec sibi, aut nobis contrarius est D. EipiiuThom. cum eadem 1, 2, quæst. 56, art. 3, affirmat virtutes morales esse virtutes sim­ pliciter. Tum quia non loquitur determi­ nate de virtutibus moralibus naturalibus; sed de omnibus moralibus tam infusis, quam acquisitis : et sic verum est virtutum moralium genus continere aliquas, quæ sunt virtutes simpliciter, et habentem constituunt simpliciter bonum : quod aliter contingit in virtutibus pure intellectualibus etiam infusis seclusa dependentia a volun­ tate. ut ubi recte explicat S. Doctor. Tum etiam quia licet loquatur de virtutibus moralibus acquisitis quod verius cense­ mus), easque appellet virtutes simpliciter; id tantum præslat contraponendo virtutes morales virtutibus intellectualibus, ut satis se ipse declarat. Sed hæc denominatio, quæ comparative ad virtutes intellectuales na­ turales est talis simpliciter, comparative ad virtutes infusas, Pt absolute loquendo est talis secundum quid. Sicut unum accidens completum solet dici ens simpliciter res­ pectu alterius accidentis incompeti, et modalie; cum tamen respectu substanti®, atque absolute solum sit ens secundum quid Ex qnibus fit, quod carentia virtutum moralium naturalium solum constituat sub­ jectum non bonum, non rectum, et non perfectum secundum quid : præsertim ubi adsunt virtutes supernaturales, in quantum consortio, et comparatione parum ; et quasi nihil ponderat virtus naturalis, autcarentia illius, DISP. XIV, DUD. 1. illius, possitque hæc compensari majori perfectione, quæ salvatur in acquirendo proprio studio talem virtutem. Et ita con­ tigit in Christo. Unde incidenter convulsum relinquimus prtecipuum Adversariorum fundamentum : do quo iterum infra, cum solverimus argumenta. 'i 111. Sxpendilur aliud molivum pro eadem assertione. Seqnda |2. Probatur secundo nostra conclusio «senio- sequenti ratione desumpta ex D. Thom. nis· locis statim referendis : quoniam virtutes morales naturales nequeunt esse absque prudentia naturali : sed hanc habuit Chris­ tus non per infusionem, sed per acquisi­ tionem : ergo eodem modo habuit virtutes morales naturales. Majorem docet D. D.Tbom. Thom. 1, 2, quæst. 65, art. 1, ubi talem constituit connexionem inter virtutes mo­ rales, et prudentiam, quod nec illæ sine his nec ista sine illis reperiri possint. Idemque docent communiter alii Patres, et Theologi, ut ostendimus tract. 12, disp. 4, dub. 1. Minor etiam efficaciter sumitur ex D. Thom. infra quæst. 9, art. 4, ubi statuit Christum non obtinuisse virtutes intellectuales per infusionem, sed per pro­ prios actus : qui pendent ab speciebus inteiligibilibus naturalibus, quas Christus decursu temporis acquisivit, ne intellectus agens ipsius relinqueretur otiosus. Qui discursus eodem modo probat in prudentia naturali : hæc enim cum sit virtus cognoscitiva, non minus dependet ab specie­ bus, ac alii habitus intellectivi : et idcirco debuit eodem modo communicari. CMtfConfirmatur : quia intellectus practicus Kilu. non est distincta potentia ab intellectu spe­ culativo, sed intellectus sola extensione ad IriMI. opus fit practicus, ut docent Aristot. 5 de B-Tiw. anima, text. 7, et D. Thom. 1 part, quæst. 79, art. 11, ubi ait : Accidit apprehenso per intellectum, quod ordinetur ad opus, vel non ordinetur. Secundum hoc autem diffe­ runt intellectus speculativus, et practicus : nam intellectus speculativus est, qui quod apprehendit, non ordinat ad opus; sed ad solam veritatis considerationem : practicus tero intellectus dicitur, qui hoc quod appre­ hendit, ordinat ad opus. Idemque luentur i alii Philosophi, et Theologi adeo commu1 niter, ut vulgare sit apud ipsos axioma, I quod intellectus sula extensione fit pacti- 483 eus. Constat autem intellectum speculati­ vum essentialiter dependere ab speciebus intelligibilibus in operando, ut cum sen­ tentia eodem modo communi ostendunt N. n c«m Complut, abbrev. in lib. de anima disp. tlul 17, quæst. 1; ergo idem de intellectu prac­ tice dicendum est : atque ideo repugnare ordinationem, et directionem ad praxim, quæ non supponat species. Cum ergo pru­ dentia sit virtus intellectiva practica, non est admittenda prudentia, ubi non præsupponuntur species deservientes cognitioni speculative — Adde eandem subordinationem, quæ reperitur in cognitione practica ad speculativam, reperiri etiam in speciebas deservientibus utrique cogni­ tioni : sed repugnat cognitio practica, quæ secundum communissimam sui rationem non præsupponat cognitionem speculati­ vam sui objecti : ergo pariter repugnat, quod species, quæ deserviunt cognitioni practicæ, non deserviant cognitioni specu­ lativæ, vel saltem species huic cognitioni deservientes non præsupponant. Cum ergo Christus non habuerit hujusmodi species per infusionem : sed eas comparaverit mi­ nisterio sensuum, et operatione proprii intellectus agentis, ut tradit D. Thom. loco cit. et communiter admittunt Aucto­ res, contra quos agimus ; sequitur Chris­ tum eodem modo habuisse species deser­ vientes cognitioni practicæ : et subinde prudentiam ab eis dependentem ; ac per consequens virtutes morales naturales, quæ a prudentia essentialiter dependent. 13. Hoc argumentum dure pungit Ad- prima versarios, ut in omne latus se vertant. adversaPrima eorum responsio est Christum ac- respoucepisse per infusionem species proprias s,°virtutum moralium, ut prudentia earum ductrix proprios actus eliceret, et earum operationes regularet : sed non accepisse species omnium rerum repræsentativas, ut locus relinqueretur ministerio sensuum, et operationi, sive abstraction! intellectus agentis, quæ salvare curavit D. Thom. loco cit. Unde omnia conciliari videntur. Sic post Joannem Vincentium infra referen- j.unn. dum Gonet disp. 12, art. 4, num. 102. 'θ^1· Sed hoc effugium facile præcluditur juxta confuiu doctrinam proxime traditam : quoniam lur· materia virtutum moralium est adeo ex­ tensa, ut æque pateat ac materia specie­ rum intelligibilium : ergo vel Christus non accepit ab initio per infusionem spe­ cies pertinentes ad virtutes morales, quod intendimus; vel accepit omnes species in- fi. ‘'9 484 DE INCABNATION E. DISP. XIV, DUB. I. telligibiles, quod negat D. Thom. et hi comparatas : consequens est evidenter con­ læ operationes propriæ virtutum moralium Auctores vitare satagunt. Declaratur tra D. Thom. loco citato, qui universaliter naturalium : ct istarum carentia non fuit primo : quoniam ad imperium, qui est ac­ affirmat Christum non accepisse per infu­ illi aliqua privatio, aut imperfectio : ergo tus prudentia' præsupponuntur eubulia, sionem, sed comparasse per operationes pariter Christo pro tunc non fuerunt dé­ synesis, et gnome ad quas pertinet recto proprias virtutes intellectuales, el species bite virtutes morales, nec illarum carentia consiliari, et judicium ferre de mediis ad pro eis requisitas : ergo prædicta doctrina, aliqua privatio, aut imperfectio fuit, Præ­ finem conducentibus : unde opus est, quod et distinctio est contraria S. Doctori, et sertim cum actus sit actualior quam habi­ tam prudentia, quam virtutes illi adjuucsustineri non potest inter legitimos ejus tus, ct hujus finis : quocirca si Christo tæ præsupponant finis cognitionem. Co­ discipulos. Sequela videtur manifesta : nam negatur major perfectio operationis absque gnitio autem finis pertinet ad intellectum per hoc præcise, quod aliquæ virtutes aliqua indecentia contraria; idem de nega­ speculativum, quippe quæ adhuc non præintellectuales, et aliquæ species inteltione habitus, qui est minor perfectio, abs­ supponit appetitum rectum. Ergo si semel ligibiles earum propriæ non fuissent in­ que ullo inconvenienti dicendum erit. Quod conceduntur infusa: Christo species ad fusæ Christo ; relinqueretur ei locus ad enim dicitur de expeditione habituali, et in praxim, sive virtutes morales requisite : comparandum ipsas, et ad exercendum ope­ actu primo, nullius momenti est : quia necessario concedendum est, quod prius rationem propriam intellectus agentis: ergo tota illa expeditio ordinatur ad actum se­ illi infusæ fuerint species pertinentes ad quamvis aliæ fuissent infusæ, adhuc subsis­ cundum, et pro illo tantum deservit: unde, intellectum speculativum, et repræsenta- teret fundamentum D. Thomæ, et vitaretur ubi actus secundus non est debitus, nec tivum cæterarum rerum, quæ ad ipsum oppositum inconveniens : sicut Adversarii debetur expeditio habitualis in actu primo. pertinent, et consequenter palam, ac uni­ discurrunt distinguentes inter species praxi Cum itaque juxta adhibitam responsionem formiter concedere oportet Christum om­ deservientes, et species ad speculationem Christus non semper habuerit expeditionem nes, vel nullas species accepisse per infu­ requisitas : si ergo vera est eorum doctrina, in actu secundo ad exercendum opera vir­ sionem. — Declaratur amplius : nam ut et distinctio, idem dici poterit distinguendo tutum moralium defectu specierum, ct or­ observavimus in notis ad art. 5, quæst. 57, diversas species speculativas, alias infusas, ganorum : absque fundamento dicitur ha­ ex 1, 2, pro actu proprio prudentiæ neces­ et alias acquisitas. wI buisse expeditionem in actu primo per j sarium est duplex judicium : quorum pri­ 14. Secunda aliorum responsio est Chris- stat* habitus virtutum moralium. Eo vel maxime, mum licet judicet de rebus practicis, est tum nullam speciem naturalem accepisse «•ώ. quod expeditio in actu primo non solum verum per ordinem ad ipsas res absolute ; per infusionem, ut plane docet D. Thom. constituitur per habitus, sed etiam per atque ideo est in rigore speculativum : loco cit. accepisse tamen habitum prudenspecies, ut statim magis ponderabimus : secundum vero, quod proximius se habet liæ naturalis, qui non se explicuerit in tamen hi Auctores negant fuisse infusas ab ad praxim, et prudentiam judicat de rebus actum proprium usque ad tempus, in quo initio. per ordinem ad appetitum rectum ; et con­ Christus acquisivit tales species. Unde nec Ai/etur Adde primo habitum prudentiæ non sequenter est cum omni proprietate pracΠ5 prudentia, nec virtutes morales toto illo ispi- minus dependere ab speciebus, quam alii ticum. Sublato autem primo illo judicio, tempore prodierunt in proprias operationes jttlio- habitus intellectuales : sed ob istorum de­ etiam tollitur hoc posterius, quod illud sibi correspondentes : sed deservierunt ad iis. pendentiam ab speciebus non fuerunt ab ini­ essentialiter præsupponit. Ergo si Christo rectificandum Christi voluntatem, et alias tio per accidens infusi : ergo idem de pru­ conceduntur infusæ species practicæ de­ potentias quasi in actu primo, ut scilicet dentia dicendum est. Consequentia patet. servientes ultimo judicio ; pariter concedi redderentur habiles, el expedite ad operan­ Minorem concedunt Adversarii. Et major debent eodem modo infusæ species, quæ dum secundum rectam rationem tempore Gtaostenditur : quia licet prudentia respiciat primo judicio deserviunt : vel si iste ne­ convenienti. Ita Granados, et Joannes a ta. JUE. 1 appetitum rectum, et regulet virtutes af­ gantur, satis inconsequenter, quin et repu­ S. Thoma infra referendi. S.TK fectivas; non propterea amittit, quod est gnanter ilke admittuntur. Essentialis enim Cæterum prædicta responsio adeo displiproprium virtutis intellectivæ ut sic, nempe subordinatio, quam praxis habet ad cogni­ cuit Nazario loco supra cit. g quarto consi­ cognoscere, et ordinare, sed ad cognos­ tionem speculativam, sive ad notitiam re­ derandum est, ut dixerit esse evidenter imcendum, et ordinandum adhuc habitualirum secundum se ; ut in nostro argumento j probabilem. Et quidquid sit de hac censura, ter prærequiruntur species : alias nulla es­ ostendimus, satis manifeste evincit, quod potest refelli efficaciter : quoniam ex ipsa set ratio, cur scienti® absque speciebus debeat uniformiter discurri de speciebus evidenter sequitur, quod virtutes morales non infunderentur ; ergo prudentia non deservientibus utrique cognitioni : et con­ naturales non fuerint Christo debitæ ab trarius philosophandi modus inconsequens minus dependet ab speciebus quam aliæ initio, et consequenter, quod earum caren­ est, atque voluntarius, virtutes intellectuales. — Adde secundo, tia non fuerit aliqua privatio : atque ideo itnpuConfirmatur : quia si doctrina illa, aut j quod ex earum negatione, quam sustinequod propter intimam connexionem virtu­ tum moralium cum prudentia, illæ absque amplms, distinctio qua adbibita responsio utitur mus, nulla arguatur indecentia, aut im­ esset vera ; posset satis probabiliter, et perfectio respectu Christi. Sequela ostendi­ ista non infunduntur, ut tenet adhibita consequenter dici aliquas virtutes pure in­ tur : quoniam habitus sunt in ordine ad responsio : sed intimior est connexio pru­ tellectuales, et aliquas species inlelligibiles dentiæ cum speciebus intelligibilibus, et operationes, et propter ipsas : ergo cui non speculativas cis deservientes, fuisse animæ debetur operatio, non debetur habitus ei cum parte intellectiva, ad quam primario Christi infusas ; cæteras vero tam scientias, pertinet, et quam illustratam notitia correspondons : sed juxta traditam respon­ quam species fuisse ab illo propriis actibus sionem Christo non fuerunt ab initio debi­ objectorum per se supponit, ut supra ex­ pendimus num. 12. Ergo sicut habitus vir­ ta» te. * vs* Λ F—fVr 485 tutum moralium non infunduntur abs­ que habitu prudentiæ, sic etiam habitus I prudenti® non infunditur absque spe­ ciebus ; cum ergo istæ non fuerint per accidens Christo infusæ, sequitur idem de habitu prudentiæ dicendum esse. — Addo tertio quod juxta præmissam res­ ponsionem dici etiam posset Christo in­ fusos fuisse habitus scientiarum natura! lium, ut esset expeditus, et recte dispositus in acta primo ad sciendum a< tualiter tempore opportuno ; non autem fuisse illi infusas species prædictis habitibus deser­ vientes, ne frustraretur intellectus agens ab officio proprio abstrahendi illas a phan­ tasmatibus : sicut juxta eandem respon­ sionem, et ob eadem motiva dicitur, quod Christo fuerit infusus habitus prudentiæ, non autem species. Id vero est manifeste agere contra sententiam D. Thom. infra quæst. 9, art. 4, et quæst. 12, art. 4, qui sicut negat Christo infusionem specierum, sic etiam negat infusionem scientiarum naturalium ; et istud posterius ex illo priori, et a priori demonstrat. Tertio respondent alii, quod prudentia Tertia naturalis fuerit Christo infusa, et quod respon­ sio. usum, atque expeditionem habuerit in actu secundo (cujus oppositum reprehen­ debamus in solutione præced.) non quidem per species naturales, quæ ipsi cum na­ turali prudentia infusæ non sunt, ut docet D. Thom. sed per species supernaturales, et proprias scientiæ per se infusæ. Istæ enim in absentia specierum naturalium optime deservire potuerunt ad actus pro­ prios prudentiæ; cum illarum rationem eminentiori modo contineat. Unde ex de­ fectu specierum naturalium minus recte colligimus negationem naturalis pruden­ tiæ proxime expedite ad actus naturales sibi correspondentes. Hæc tamen responsio debilior est præ- Rejici­ cedentibus, et obnoxia urgentiori confuta­ tur. tioni : quia non minus cognoscitiva est prudentia naturalis, quam habitus scien­ tiarum naturalium ; nec minus prudentia dependet a speciebus ac talium scientia­ rum habitus, ut ex supra dictis constat. Sed habitus scientiarum naturalium ita dependent ab speciebus naturalibus, ut absque illis non subsistant. Unde ex nega­ tione infusionis talium specierum in Christo recte probatur negatio infusionis talium habituum : alias nullius momenti esset discursus D. Thom. Dici enim posset, quod etiam negata specierum naturalium DE INCARNATIONE Ii» 1 Sm’ >♦ · i . .n • #1« iu *4^ Ultimum eifuRium, Godoi. infusione, fuerint Christo infusi habitus scientiarum naturalium, qui ad intelligendum concurrerent per species infusas. Ergo pariter prudentia naturalis sic dependet a naturalibus speciebus, ut absque illis ne­ queat consistere, et expedita reddi ad pro­ prias operationes. v Confirmatur : quia repugnat cognitionem pure naturalem, qualis est proprius actus prudentiae, de qua loquimur, procedere, ab specie supernaturali : ergo hujusmodi pru­ dentia non potuit constitui expedita in actu primo per species supernaturales ad elicien­ dum proprias operationes : atque ideo praeluditur recursus ad pradictas species pro salvanda infusione naturalis prudentiæ sine speciebus naturalibus. Utraque conse­ quentia patet. Et antecedens suadetur : tum quia cognitio sumit specificationem ab ob­ jecto ut movente per sui speciem in ordine ad terminum : ab objecto autem ut mo­ vente per speciem supernaturalem-non su­ mitur specificatio naturalis, sed supernatu­ ralis : ergo repugnat cognitionem pure naturalem fieri per supernaturalemspeciem, vel quod a specie supernaturali procedat. Tum etiam quia perfectio principii influen­ tis debet relucere in effectu : sed in cogni­ tione pure naturali, non splendet perfectio aliqua propria speciei supernaturalis : ergo non procedit ab illa. Tum denique quia inductive videmus, quod cognitio commensuratur speciei per quam fit quantum ad ordinis perfectionem : unde per speciem spiritualem fit cognitio spiritualis; per spe­ ciem corpoream cognitio corporea : et per speciem pure naturalem cognitio naturalis : ergo pariter ubi species est supernaturalis cognitio debet esse supernaturalis : et consequenter repugnat, quod ubi cognitio est pure naturalis, a supernaturali specie procedat. 16. Ultimo (ut alias responsiones mino­ ris momenti pratermittamus), respondet Godoi disp. 24, num. 72, prudentiam na­ turalem non fuisse per accidens Christo infusam, ut hactenus ostendimus : inde tamen non sequi, quod non acceperit virtu­ tes morales per infusionem. Et rationem reddit : quia sicut virtutes morales natura­ les, loquendo connaturaliter, petunt ac­ quiri; sic connaturaliter loquendo, petunt regulari per prudentiam acquisitam. Unde sicut juxta hanc sententiam, prætermissa connaturalitate acquisitionis, fuerunt per accidens Christo infusai : sic etiam, præ­ termissa connatural! regulatione prudentiæ acquisita», fuerunt regulam» per prudentiam infusam, quæ supplevit defectum prudentia· naturalis, et ejus vices genere potuit in dirigendo pradictas virtutes. Quam respon­ sionem prius adhibuerat Vazquez disp. 12, cap. 4, cum hac tamen differentia, quod consuerit non prudentiam infusam : sed scientiam per se infusam régulasse loco prudentiæ acquisita» actus virtutum mora­ lium naturalium usque ad tempus, in quo Christus acquisivit species. . S | Sed hæc responsio confutatur multipli- E,.-·.· citer. Primo ah inconsequentia, et deser­ fat tione propriæ doctrina· : nam ideo perdoc­ tus ille Auctor affirmat virtutes morales fuisse Christo infusas ab initio, ut reddere­ tur bonus simpliciter bonitate omnis ordi­ nis ; nec urgentius aliud fundamentum affert pro sui patrocinio. Sed non existent prudentia naturali, Christus non essetsimpliciter bonus bonitate omnis ordinis : cum ipsa sit nobilissima inter virtutes naturales, et regina omnium moralium virtutum. Ergo satis inconsequenter agit, qui ex una parte contendit omnes virtutes morales fuisse Christo infusas propter illud motivum : et ex alia parte, eo motivo posthabito, con­ cedit, quod prudentia naturalis non fuerit Christo infusa, sed ab eo acquisita per pro­ prias operationes. — Et urgetur : quia juxta illius Auctoris opinionem si una ex virtutibus moralibus non fuisset Christo infusa a principio, Christus tunc non esset bonus simpliciter bonitate omnis ordinis : quod magnum reputat inconveniens : sed prudentia naturalis non importat minorem bonitatem, quam una ex virtutibus mora­ libus; quinimo est omnium superior ma­ ter, et regula : ergo ex non infusione pru­ dentiæ naturalis sequitur Christum non fuisse ab initio bonum simpliciter bonitate omnis ordinis. Et si ex non infusione pru­ dentiæ hoc vel non sequitur, vel non cen­ setur absurdum ; quid momenti relinquitur, ut idem vel non sequi vel esse non incon­ veniens in non infusione virtutum mora­ lium putemus ? Ægre aut nullo modo va­ lent ita componi. 17. Nec satisfacit duplex evasio ab illo .tfin Auctore adhibita num. 74 ot 75. Nam primo respondet ex negatione prudentiæ sw naturalis sequi Christum non esse bonum simpliciter bonitate omnis ordinis : sicut etiam inferretur ex negatione virtutum :i?: moralium naturalium. Sed quia prudentia nequit infundi absque speciebus, et ex ha­ rum infusione inferretur frustratio intel­ lectus DISP. XIV, DUB. I, lectus agentis; quæ in prudenti D. Thom. judicio pneponderat carenti® rectitudinis judicii naturalis prudentia?, ideo absque inconvenienti admittendum censet, quod prudentia naturalis non fuerit Christo in­ fusa, nec illi suam bonitatem communica­ verit. Cæterum ex infusione virtutum mo­ ralium naturalium non sequitur alicujus potentiæ naturalis frustratio, nec aliud in­ conveniens : unde fatendum est fuisse Christo infusas ; cum aliunde necessariæ fuerint ad constituendum ipsum bonum simpliciter bonitate ordinis naturalis. Res­ pondet secundo defectum prudentiæ natu­ ralis fuisse negativum præcise, defectum vero virtutum moralium fore privativum, si adesset. Et rationem dilïerentiæ assignat, quod actus prudentiæ naturalis non fuit pos­ sibilis ab initio ob carentiam specierum naturalium : unde defectus prudentiæ fuit mera negatio. Sed actus virtutum mora­ lium fuerunt ab initio possibiles : quocirca illarum virtutum carentia esset vera pri­ vatio. Licet autem sit inconveniens admit tere in Christo defectus privativos, non au­ tem negativos. Non, inquam, satisfaciuntistæevasiones, in quibus plus ingenii, quam roboris, ac veritatis videmus. Nam contra primam est : tum quod si semel prudentia consti­ tuit subjectum simpliciter bonum; et ta­ men non fuit communicata Christo per infusionem : ratio quæ probat infundendas » fuisse Christo virtutes morales, quia ipsum constituunt bonum simpliciter, plane cor­ ruit : et plane oportet ea relicta, recurrere ad aliud principium. Tum quod ut osten­ dimus § præced. virtutes morales depen­ derent a prudentia ejusdem ordinis ; et rursus prudentia dependet ab speciebus ejusdem ordinis : quocirca negata in Christo infusione specierum naturalium, ne intel­ lectus agens maneat otiosus, negatur im­ mediate infusio prudentiæ naturalis, et ex consequenti infusio virtutum moralium naturalium. Unde principium a D. Thom. assumptum optime probat utrumque; quin opus habeamus adeo divertere, aut etiam inconsequenter procedere. Et contra secun­ dam evasionem est : nam eo modo, quo est possibilis actus prudentiæ, est etiam possibilis actus virtutum moralium, quæ per illam diriguntur, et e converso : ergo si actus prudentiæ naturalis non fuit possi­ bilis Christo ab initio ; et propterea caren­ tia illius prudentiæ non extitit privatio, sed mera nesatio ; pariter actus virtutum mo- . 487 Ilum non fuit possibilis Christo ab initio; atque ideo defectus talium virtutum non constituit privationem, sed meram nega­ tionem rei tunc non debitæ, nec possibilis. Utraque autem responsio incurrit peti­ tionem principii, ut consideranti consta­ bit : nam si inquiramus ab illo Auctore, cur Christo ab initio fuerit possibilis actus virtutis moralis naturalis,non autem pru­ denti») naturalis? Nihil aliud respondet, quam istam dependere ab speciebus natura­ libus, quæ ab initio non fuerunt; illam vero non dependere necessario a prudentia natu­ rali. Argumentum autem nostrum eo ten­ dit, et probat, quod sicut prudentia natura­ lis dependet ab speciebus ejusdem ordinis, sic etiam virtus moralis naturalis dependet a prudentia ejusdem ordinis : et conse­ quenter quod sicut negatis speciebus natu­ ralibus, negatur prudentia naturalis, ipso Adversario concedente ; sic etiam negata prudentia naturali, negantur virtutes na­ turales morales. Et si defectus specierum naturalium deservientium naturali pru­ dentiæ non potest suppleri per species in­ fusas, ut ostendimus num. 55, et tradit ipse : pariter defectus prudentiæ naturalis non poterit suppleri per prudentiam in­ fusam. Unde differentia assignata est vo­ luntaria, atque petitio principii, et res ipsa, de qua disserimus. 18. Sed age, veniamus ad principalem illius responsionis partem, prudentiam vi­ delicet supernaturalem supplevisse vices naturalis prudentiæ in regulando actus virtutum moralium naturalium, et os­ tendamus id esse falsum. Quoniam re­ pugnat, quod actus naturalis procedat ab specie supernaturali : ergo pariter repu­ gnat, quod actus naturalis, virtutibus, de quibus agimus, correspondons, procedat a supernaturali prudentia. Antecedens con­ ceditur ab illo Auctore, et constat ex dictis num. 15. Consequentia vero probatur des­ truendo simul rationem differentia?, quam ipso assignat num. 04 ; nam ideo species supernaturalis nequit concurrere ad natura­ lem cognitionem, quia non se habet per mo­ dum puræ conditionis, sed effective influit in illam : ideo autem cognitio supernaturalis posset concurrere ad naturalem effectum, quia cognitio objecti se habet per modum conditionis ad actum voluntatis non autem per modum efficientis : sic enim discurrit loco citato. Atqui actus prudentiæ compa­ ratur ad operationem virtutis moralis non per modum conditionis : sed per modum Nola. 488 -$ ill i- ‘ i' DE INCARNATIONE. cause efficientis. Ergo sicut in sententia hujus Auctoris repugnat speciem super­ naturalem concurrere ad cognitionem pure naturalem; sic etiam repugnat actum pru­ denti® supernaturalis concurrere ad ope­ rationem mero naturalem virtutis moralis. Minor ostenditur : quoniam principalis actus, quo prudentia concurrit ad actum virtutis moralis est imperium : hoc autem non se habet per modum purae conditio­ nis, sed influxive, motive, et efficienter ad actum imperatum, ut perspicue, et optime D.Thûm. tradit D. Thom. 1, 2, quæst. 17, art. 1, his verbis : Ordinare per modum cujusdam intimationis est proprium rationis. Sed ratio potest aliquid intimare, vel denun­ tiare dupliciter : Uno modo absolute : qu& quidem intimatio exprimitur per verbum indicativi modi, sicul si aliquis alicui dicat : Hoc est tibi faciendum. 'Et hæc est reprae­ sentatio se habens per modum solius con­ ditionis, ad quam præcise attendit ille Auctor inde æquivocationem passus. Ali­ quando autem ratio aliquid alicui intimat movendo (ecce concursum effectivum) ip­ sum ad hoc : et talis intimatio exprimitur per verbum imperativi modi, puta cum alicui dicitur : Fac hoc. Et ut magis de­ claret se agere de motione effectiva, el qua­ liter hæc possit intellectui convenire in ordine ad actus voluntatis subdit : Primum autem movens in viribus animæ ad exerci­ tium actus est voluntas, ut supra dictum est. Cum ergo secundum movens non moveat nisi in virtute primi moventis; sequitur quod hoc ipsum quod ratio movet imperando, sit et ex virtute voluntatis. Quod autem im­ perare actus virtutum moralium sit actus propriissimus prudenti® (ne id absque D. Thom. testimonio relinquamus) docet non minus perspicue in eadem 1, 2, quæst. 58, articul. 4, his verbis : Ad hoc quod electio sit bona duo requiruntur. Primo ul sit debita intentio finis : ct hoc fit per virtu­ tem moralem, quæ vim appetitivam incli­ nat ad bonum conveniens rationi quod est finis debitus. Secundo ut. homo recte acci­ piat ea, quæ sunt ad finem : et hoc non po­ test esse nisi per rationem recte consiliantem. judicantem, et præcipientem : quod perlinet ad prudentiam, ct ad virtutes sibi connexas, ul supra dictum est. Unde virtus moralis sine prudentia esse non potest. Ex quibus evidenter liquet ex sententia S. Doctoris imperium esse actum prudenti®, et imperium concurre effective ad actum imperatum. Quo supposito evertitur adhibita respon­ nr sio, et refellitur ad hominem disparitas istif assignata : nani ideo species supernaturalis liiïi nequit immediato concurrero ad cognitio­ nem naturalem, quia non est mera con­ ditio respectu illius; sed causa in illam effectivo influens, et virtus causæ debet relucere in ellectu : sed actus prudenti® comparatur ad actum virtutis moralis non per modum pur® repraesentationis, aut mer® conditionis, sed per modum causæ efficientis, sive active moventis : ergo actus prudenti® per se in fus® nequit regulare immediate actum virtutis moralis natura­ lis. Major est doctrina illius Auctoris num. (i i. Minor expressa D. Thom. locis relatis. Et consequentia patet tum a paritate tum a ratione praemissis inserta. — Ubi incidenter nota quod licet ad cognitionem su­ pernaturalem. quæ sit mera repraesentatio objecti, possit sequi allectus pure natura­ lis; quia illa repraesentatio est mera con­ ditio ut diximus tractat. 14, disput. 3, dub. 3, num. 44, tamen ad cognitionem supernaturalem, quæ non est mera reprae­ sentatio objecti, sed causa effectiva effec­ tus subsequentis, nequit sequi affectus aut effectus pure naturalis : nihil enim in eo esset, ad quod virtus principii per se con­ curreret. Confirmatur : quia non magis repugnat, Ml· quod intellectus imperet immediate appe­ titui corporeo et illum dirigat, quam quod virtus supernaturalis imperet immediate virtuti naturali et ipsam regulet : sed re­ pugnat intellectum immediate imperare appetitui sensitivo, et ipsum regere : ergo repugnat virtutem supernaturalem imperare immediate virtuti naturali, et eam diri­ gere. Et consequenter sicut ad imperium, et directionem appetitus non sufficit solus intellectus, sed necessarius est aliquis sen­ sus, puta imaginatio, qui sit ejusdem or­ dinis cum ipso appetitu : sic etiam ad im­ perium, et directionem virtutis moralis naturalis non sufficit sola prudentia per se infusa; sed requiritur prudentia naturalis ejusdem ordinis cum ipsa virtute morali. Utraque consequentia patet. Et minor est certa : alias posset dari actu appetitus sen­ sitivi absque omni sensatione : quod est contra communem sensum Philosopho­ rum, et esse falsum liquet ex eo, quod sicut omnis appetitus sequitur aliquam formam, et appetitus naturalis formam na­ turalem, appetitus elicitus formam appre­ hensam per cognitionem : et appetitus ra­ tionalis 489 DISP. XIV, DUB. i. tionulis formam apprehensam per intellec­ tum : sic etiam appetitus sensitivus debet sequi formam apprehensam per sensum. Major autem ostenditur tum a proportione, et æquali extremorum distantia : quia non minus distant ordo naturalis, et supernatu­ ralis, quam ordo sensitivus, ct intellectivus : ergo non magis repugnat, quod appetitus imperetur, ct dirigatur immediato per in­ tellectum ; quam quod virtus moralis pure naturalis imperetur, et dirigatur immediate per supernaturalem virtutem. Tum etiam nam ideo repugnat appetitum sensitivum immediate imperari, moveri, et dirigi ab in­ tellectu, quia extraheretur ultra propriam sphæram attingendo ex motione intellectus objectum terminativum et motivum ipsius; quod et non aliud potest intellectus attingere, atque proponere : sed etiam virtus moralis naturalis, si immediate mo­ veretur, et regularetur a prudentia per se infusa, extraheretur ultra sphæram propriam attingendo objectum supernaturale, aut ex supernatural! motivo; quod et non aliud potest attingi, et proponi ab illa prudentia : ergo non magis repugnat intellectum re­ gere appetitum sensitivum immediate, sive absque mediatione alicujus sensus quam prudentiam per se infusam dirigere virtu­ tes morales naturales immediate, sive abs­ que mediatione prudentiæ per se acquisibilis, et ejusdem ordinis cum virtutibus, tojor Ad hæc : juxta præmissam responsiosionis nem, et principia, quibus utitur, opus est «ersio. admittere simul, et iterum inversionem naturalis providentiæ, et introducere plura miracula, ut salvetur virtutes morales naturales fuisse per accidens Christo infusas ab initio. Nam in primis satis innaturale est quod habitus ex natura sua acquisibiles producantur non per industriam, et actus proprios ; sed per extrinsecam infusionem. Rursus innaturalissimum est, quod virtutes ex se regulabiles per propriam, et homogeneam regulam prudentiæ naturalis regu­ lentur per solam prudentiam infusam. Prxlerca virtutes morales fortitudinis, et temperanti® recipiuntur immediate in ap­ petitu sensitivo : unde ut essent expeditæ in actu primo ad suas operationes, quod hæc sententia pro viribus salvare curat, debuerunt connotare in sensu species suo­ rum objectorum : quæ cum naturales non fuerint, ut hæc etiam sententia concedit, debuerunt esse per se infusæ, et quamplurimæ juxta maximam extensionem, quam habet materia prædictarum virtutum. Ubi opus est, aliud miraculum interveniat. Tandem ad expeditam dispositionem prae­ dictarum virtutum residentiam in appetitu sensitivo in ordine ad suas operationes, requiritur dispositio organorum ad suas sensationes : quæ ab initio non potuit esse in tenerrimo Christi infantis corpusculo absque alio insigni miraculo, et inversione naturalis providentiæ, Hæc autem tanta, et tam magna non ad aliud excogitantur, et asseruntur quam ut ab initio Christo attribuatur perfectio virtutum moralium, quæ ut num. 11 diximus, solum est per­ fectio secundum quid, et sine qua Christus manet simpliciter bonus per gratiam, et virtutes per se infusas, et cum potestate ad comparandum modo sibi connaturali vir­ tutes per se acquisitas. Ad quid igitur iste ingeniosarum cogitationum apparatus in re non magni momenti, et minoris neces­ sitatis ; cum unico verbo dici possit Chris­ tum comparasse virtutes morales, sicut virtutes intellectivas, et utrasque acqui­ rendo ostendisse (quod illi minus glorio­ sum non esse ostendimus g 2), proprias vires atque industriam ? Præsertim cum melius ipsi absolute fuerit virtutes produ­ cere, quam recipere. Profecto licet aliis destitueremur motivis, vel hoc unico du­ ceremur, quod tot videamus ab Adversa­ riis induci miracula, et præternaturalitates, et angustias in re non multi ponderis, et quæ concessa non multum gloriæ affert Christo. Sive enim admittatur, sive nege­ tur infusio illarum virtutum ab initio ; fuit alias bonus simpliciter, quantum ip­ sius statum decebat. § iv. Convelluntur conlrariæ opinionis argumenta præ 1er ullimum. 19. Oppositam nobis sententiam tuentur non pauci, et non minus graves Thomistæ Joannes Vincentius ( licet contrariam cen- vincent, seat probabilem) in rei. quæst. 1, pag. 75. Medina in hoc art. 2, ibi Alvarez disp. 32. joann. a Joan, a S. Thom. disput. 7, art. 3. Godoi disp. 24, § 3. Gonet disput. 12, art. 3. ubau Labat dispùt. 5, dub. 2, g 2. N. Philippus N. Pbk disp. 5, dub. 5, et alii. Cum quibus sen- Suarez, tiunt Suarez disp. 19, sect. 2. Vazquez V3Z,la«· disp. 42, et alii quidam Juniores. Quam Argosentenliam probat Suarez his fere verbis : quia virtutum moralium naturalium per­ fectio debita erat humanitati Christi ra- SGJ^· 490 H ςΓ» ; æi P DE ίΝΟΑΠΝΛΤΙΟΝΕ tioue unionis hypostatic;»; et quod illis aliquando caruerit, non fuit necessarium ad finem redemptionis, nec ad alium : sed Christus ab initio habuit omnem perfec­ tionem debitam ratione unionis hyposta­ tic©, cujus carentia fini redemptionis, aut alteri bono necessaria non erat : ergo Christus habuit ab initio virtutes natura­ les : et consequenter eas non acquisivit. sed per infusionem accepit. — Confirma­ tur primo : quia Christus habuit ab initio omnes affectas optime dispositos, ac ra­ tioni subjectos : ad quod necessaria? sunt virtutes morales naturales. — Confirma­ tur secundo quia Adamo ista? virtutes in­ fusa? sunt a principio suæ creationis : ergo et Christo ab initio suæ conceptionis. RobnraQui discursus cum suis confirmationitar et D.Tbàà. bus magis fulciri potest ex his quæ decet D. Thom. infra quæst. 34, art. 1, ubi probat Christum habuisse ab initio suæ conceptionis gratiam habitualem : et vir­ tutes supernaturales, quia hæc illi deben­ tur ratione unionis hypostatic© : sed vir­ tutes morales naturales fuerunt eodem modo debitæ Christo : ergo Christus illas habuit ab initio su© conceptionis. Proba­ tur minor : quia gratia, et virtutes non fuerunt debitae Christo ratione unionis hypostatic® debito physico; alias physice dimanassent ab illa per simplicem resultanliam; cujus oppositum statuimus disput. præced. dub. 2, sed soîum fuerunt debitæ debito morali honestatis, et con­ gruenti© juxta dignitatem subjecti : atqui hujusmodi debito etiam debebantur Christo virtutes morales naturales; siquidem maxi­ me decuit ejus animam perfici per virtutes in utroque ordine tam supernaturali, quam naturali :’ergo virtutes naturales eodem modo fuerunt debitæ Christo, ac virtutes per se infusæ. Satisfit Ad argumentum respondemus, quod li­ argu­ mento. cet Christo fuerint debitæ virtutes morales naturales ratione unionis hypostatic® non tamen pro omni signo, et momento, sed pro tempore convenienti : unde licet ab initio fuerit fundamentum, et radix illius debiti; non tamen fuerunt tunc formaliter ipsae virtutes, sed solum in illa radice. Et ratio desumitur ex hactenus dictis : tum quia magis conveniens erat Christo illas acquirere propriis actibus. Tum quia vir­ tutes morales non aliter debentur, quam prudentia illas dirigens : non fuit autem Christo debitum, quod ab initio haberet prudentiam naturalem. Ex quibus satis li- quel ad probationem præmissis insertam : jam enim constat quod carentia praedicta­ rum virtutum pro illo tunc fuerit conve­ niens, et necessaria ad illos fines. Poteslquo hæc responsio magis firmari et explicari exemplo virtutum intellectualium natura­ lium : quæ etiam fuerunt debit» Christo ratione unionis hypostaticas : non tamen pro primo momento, sed pro tempore con­ venienti : undo eas Christus non habuit per infusionem, sed per acquisitionem, ut docet Divus Thomas infra quæst. 9, arti-d.t t cul. 4. Idem apparet in speciobus intelligibilibus naturalibus : debitæ enim erant Christo, sed non pro omni tunc, sed pro tempore opportuno. Ad primam confirmationem respondetur DistfChristum ab initio habuisse omnes affectus ΠΗΠ optime dispositos ad operandum in omni çacaS materia ex supernaturali motivo : quia hahuit gratiam, et virtutes supernaturales ad «$. id requisitas. Sed non fuisse tunc disposi­ tum ad operandum proxime ex motivo na­ turali virtutum moralium acquisitarum : quoniam operari ex prædicto motivo non conveniebat Christo ob defectum tam pru-. dentiæ, quam specierum naturalium. Et tamen concedendum est fuisse tunc optime dispositum : nam ad id sufficiebat habere tunc omnia sibi possibilia, et debita; præsertim voro gratiam, et virtutes. — Ad secundam admisso antecedenti (de quo du­ bitat Godoi disp. cit. n. 42) negamus consequentiam. Et ratio disparitatis est, quod Adamus creatus est in statu ©tatis perfect©, in quo posset alios et corporaliter generare, et spiritualiter instruere : unde sicut ob hanc rationem accepit a sua con­ ditione scientias, et species naturales, ut tradit D. Thom. 1 part. q. 94, arc. 3, D.Tks sic etiam recipere debuit virtutes morales naturales per infusionem. Cæterum Chris­ tus non est productus in ætate perfecta, sed genitus in ætate infantili, et cum ea membrorum, et organorum teneritudine quæ infantibus convenit : nec debuit in ea ætate homines docere, sed competenti tem­ pore, et in statu hominis perfecti. Quo­ circa sicut hac de causa non accepit ab initio species naturales rerum nec scien­ tias ; sic etiam non debuit accipere virtutes morales quæ ab illis speciebus, et pruden­ tia naturali dependent. Sed magis congruit, quod sicut proficiebat ætate coram Deo, et hominibus, ut Evangelium testatur; sic i etiam cresceret in scientia, prudentia, et | virtute naturalibus, ut vires naturæ pro­ prio DISP. XIV, DUB.· I. prio studio ostenderet, it verum hominem I so monstraret. — Id denique, quo pr;emissus discursus fulciebatur, diluitur ex hactenus dictis : nam licet utrumque debi­ tum, et habendi gratiam cum virtutibus infusis, et habendi virtutes naturales non fuerit physicum, sed morale : nihilominus fuit debitum morale habendi tunc ab initio gratiam, cum nulla fuerit ratio, necessitas, aut convenientia differendi ejus infusionem ad aliud tempus. Sed non fuit debitum morale habendi tunc virtutes morales na­ turales : quia magis conveniebat Christo illas propriis actibus acquirere, ut ostendi­ mus § 2. Idque satis declaramus exemplo virtutum intellectualium, naturalium, quæ ob eandem rationem non fuerunt infusæ Christo a principio : licet tunc fuerint de­ bitæ in radice, ut opportuno tempore comD.Thom. parandre juxta doctrinam D. Thom. quæst. 9, artic. 4, quæ hic supponenda est. Fieri autem non potuit, quod Christus haberet virtutes morales in absentia specierum, et prudentiæ ordinis naturalis, ut satis osten­ sum est § præcedenti. i>rga20. Arguitur secundo : nam inconven Vazæ niens est, quod Christus habuerit difficulqaH. tatem in ordine ad bonum virtutis : sed si comparasset sibi virtutes morales naturales per proprios actus ; pro priori ad illas con­ cedenda esset in voluntate Christi difficul­ tas ad bonum virtutis, sicut generaliter accidit in his qui virtutes acquirunt : ergo ne hoc dicatur, asserendum est virtutes mo­ rales naturales fuisse per accidens Christo infusas ab initio conceptionis. Sic arguit Vazquez loco ci tato, qui urgentiushoc confir­ mat sequenti discursu : nam concesso, quod Christus acquisierit virtutes morales per proprios actus, necessario concedendum est eas aliquando habuisse in statu imperfecto : consequens est absurdum : ergo et anteceCt«iir- dens. Sequela probatur, nam ad virtutum u' acquisitionem per proprios actus requiritur diuturna actuum exercitatio, per quam in­ differentia appetitus tam rationalis, quam sensitivi, qui ad plura se extendit, trahatur ad unum determinatum, ac perfectum moDTU0. dum operandi. Unde D. Thom. 1,2, quæst. 51, art. 3 affirmat, quod habilus virtutis non potest causari per unum actum, sed per mullos. Ergo supposito, quod Christus ac­ quisierit virtutes morales per proprias ope­ rationes, non potuit non in primo istarum exercitio habere praedictas virtutes in statu imperfecto. Falsitas autem consequontim ostenditur : quia si Christus habuisset 491 virtutes in statu imperfecto habuisset illas non in statu virtutis, sed in statu continentiæ : quod est aperte contra D. Thom. D.Thom. in hoc art. 2, in resp. ad 2, ubi negat in Christo fuisse continentiam : quia secun­ dum Philosophum 7 Ethic, cap. 9, con­ tinentia nihil aliud est, quam virtus in­ choata, et imperfecta. Ad argumentum respondetur, quod licet Solvitor inconveniens sit Christum habuisse diffi- ra^“" cultatem ad bonum virtutis contrariam, et ortam ex aliqua prava dispositione subjecti resistente bono virtutis ; nullum tamen est inconveniens, quod Christus habuerit difficultatem ad bonum virtutis negativam, et ortam ex defectu virtutis non debitæ, quæ potest dici difficultas objectiva, ad quam superandam virtus per se ordinatur, ut supra diximus num. 4. Et distinguendo in hoc sensu præmissas, negamus absolute consequentiam, quæ manifestam patitur instantiam tam in acquisitione prudentiæ, quam in acquisitione scientiarum natura­ lium : nam istae non minorem important difficultatem, quam virtutes morales, cum acquiruntur : et tamen Christus illas pro­ priis actihus comparavit. Vel ergo Christus habuit difficultatem ad bonum illarum, vel non ? Si eligatur hoc ultimum, idem dice­ mus de virtutibus moralibus : nec opposi­ tum persuadebit Vazquez. Si autem dicatur primum : ergo sicut nullum est incon­ veniens, quod Christus habuerit difficulta­ tem negativam, et objectivant circa bonum prudentiæ, et circa bonum scientiæ, ortam ex aliquo excessu prædicti boni supra po­ tentias naturales ex se indifferentes, et non determinatas ad illud, sic etiam nullum est inconveniens, quod habuerit similem diffi­ cultatem circa bonum virtutis. 21. Ad confirmationem respondetur dis­ Diluitur ­ tinguendo sequelam, seu majorem, habuis­ confir matio. set virtutes in statu imperfecto defectu majoris intensionis non debitæ, concedi­ mus : in statu imperfecto privativo, aut contrario vel ob pravam dispositionem subjecti, vel ob privationem debitæ per­ fectionis, negamus majorem. Quamvis au­ tem sit inconveniens hoc posterius admit­ tere in Christo ; non tamen illud primum : nam sicut sino ullo inconvenienti dici­ mus, quod virtus moralis non fuit debita Christo ab initio; et consequenter quod ejus negatio nullam ipsi attulerit indecen­ tiam : sic etiam absque inconvenienti as­ serimus, quod non semper illi debitus fuerit certus modus perfectionis aut inten- î 492 are : . P! ’, - " S; ■ DE INCARNATIONE sionis in virtute morali ac subinde quod negatio prædicti modi perfectionis nullum importaverit absurdum ; hoc ipsum exi­ gente ipsa acquisitionis natura, de cujus ratione est non simul, aut instantanée per­ venire ad gradum ultimum. Nec id negaro potest Vasquez, si consequenter loquatur, cum dicat Christum non accepisse pruden­ tiam naturalem per infusionem, sed pro­ priis actibus eam acquisivisse. Cum enim hujusmodi prudentia dependeat ab expe­ rientia, et pluribus occurrentibus : fieri non potest, quod per primum actum acquiratur in summo gradu intensionis : unde prius debet existere sub statu imperfecto nega­ tive ob carentiam perfectionis intensivæ, quam absolute potest habere, sed quæ a principio non est debita. Idem itaque abs­ que ullo inconvenienti contigit in virtutum moralium acquisitione : nec enim incon­ veniens esse potest admittere in virtutibus regulatis, quod sine illo in prudentia ea­ rum regula admittitur. Quid Ad improbationem autem consequentis, significa­ quatenus huic doctrinæ potest opponi, res­ verit D.Twm. pondemus Vazquium vehementer decipi et tîæ vo- eadem deceptio contigit buario in Comcabnio. ment, hujus art.) dum putat D. Thomam accepisse continentiam pro virtute minus perfecta ob defectum majoris intensionis, quæ virtus inchoata dici potest. Nam S. Doctor continentiae nomine significavit alium habitum a virtute essentialiter di­ versum, qui nunquam vel intensus pertin­ git ad veram essentiam virtutis. De quo inquit 2, 2, q. 155, art. i ; Continentia est per quam aliquis resistit concupiscentiis pra­ vis, qux in eo vehementer existant : et hoc modo accipit Philosophus continentiam in 7 Ethicorum. Et in hoc eodem sensu loquitur in præsenti art. quando in resp. ad 3, al­ legat idem testimonium Philosophi ex 7 Ethicor. c. 3. Subdit deinde in loco cit. ex 2, 2 : Hoc autem modo continentia habet aliquid de ratione virtutis, in quantum sci­ licet ratio firmata est contra passiones, ne ab eis deducatur : non tamen attingit ad perfectam rationem virtutis moi alis, secun­ dum quam etiam appetitus sensitivus subdi­ tur rationi ut in eo non insurgant vehemen­ tes passiones rationi contrariée. Et ideo Philosoph. dicit in 4 Elhic. quod continen­ tia non est virtus, sed quxdam mixta, in quantum scilicet habet aliquid de virtute, el in aliquo deficit a virtute. Hanc itaque con­ tinentiam negat Christo, concedendo tem­ perantiam : quia in Christo non fuerunt * a/ Γλ ·- • ··.* Awl vehementes passiones, quibus refrænandis deservit continentia et quas necessario tem­ perantia non supponit. Undo non negat temperantiam aliquando fuisse in statu minus perfecto negativo ob defectum ma­ joris intensionis : sed negat continentiam, qu;n secundum essentialem rationem est habitus imperfectus, el. distinguitur speci­ fice a temperantia. Hæc enim licet in gradu minus intenso habet veram essen­ tiam virtutis, sicut puer habet eandem es­ sentiam, ac vir : illa vero nunquam pertingit ad veram virtutis rationem, et indispensabiliter connotât imperfectionem ex parte subjecti, sive effrenem, atquo im­ moderatam passionem insurgentium repu­ gnantiam, ut magis ex professo firmavimus tract. 12, disp. 2, dub. 3, n. 56. Unde magis liquet, quod D. Th. loco cit. conti­ neo t’æ (quam Christo negat) nomine non significavit virtutem in gradu remisso, habentem tamen virtutis essentiam; sed alium habitum longe diversum, et nun­ quam pertingentem ad veram virtutis ra­ tionem. Quod satis constat ex ipso textu : Concupiscentiam, inquit, Christus omnino non habuit, sicut infra patebit : nec propter hoc tamen excluditur, quod habuerit tempe­ rantiam : qux tanto perfectior est in homine, quanto magis pravis concupiscentiis caret. Unde secundum Philosophum 7 Ethic, tem­ peratus in hoc differt a continente, quod temperatus non habet pravas concupiscen­ tias, quas continens patitur. Unde sic acci­ piendo continentiam, sicut Philosophus acci­ pit, ex hoc ipso, quod Christus habuit omnem virtutem, non habuit continentiam, qux non est virtus, sed aliquid minus virtute. 22. Arguitur tertio : nam Christo attri­ 3 rr.· Lia bui debet, quo i est dignius, et absolute per­ E» n Cl· fectius : sed habere omnes virtutes morales infusas a principio est dignius, et absolute perfectius, quam illas propriis actibus com­ parare : ergo primum illud tenendum est, Suadetur minor : quia quando perfectionis carentia derogat dignitati subjecti, melius, et absolute perfectius est illam ab alio ac­ cipere, quam aliter, aut alio tempore ha­ bere; et hac ratione melius fuit Christo habere statim per infusionem gratiam, cl visionem beatam, quam illas suis meritis comparare, ut sumitur ex D. Th. infra o.ne· quæst. 19, art. 3; sed carentia virtutum moralium naturalium derogaret dignitati Christi : ergo melius illi fuit prædictas | virtutes habere statim per infusionem, quam eas propriis actibus comparare. Mi­ nor DISP. XIV, DU 13. I. nor hujus secundi syllogismi probatur ex discrimine, quod datur inter virtutes intel­ lectuales, e.t morales : nam illæ non sunt virtutes simpliciter, sed secundum quid : unde subjectum non constituunt simplici­ ter bonum, nec earum carentia constituit illud simpliciter non bonum. Istæ vero sunt simpliciter virtutes, quippe præstant non solum facultatem absolutam agendi, sicut illæ, sed etiam præstant bonum, et rectum usum : et consequenter constituunt subjectum simpliciter bonum, et earum ca­ rentia simpliciter non bonum : ergo virtu­ tum moralium naturalium carentia deroga­ ret dignitati Christi. Confir­ Confirmatur, nam illud est melius, cujus matio. oppositum est pejus : sed carentia prædictarum virtutum est pejor quam carentia acquisitionis illarum : ergo absolute melius fuit Christo habere prædictas virtutes sta­ tim ab initio per infusionem, quam illas comparare per proprios actus. Probatur minor : nam carentia simpliciter est pejor quam carentia secundum quid : sed caren­ tia virtutum moralium ab initio est caren­ tia simpliciter; cum eas virtutes simpliciter neget : carentia autem acquisitionis illarum solum est carentia secundum quid; siqui­ dem solum negat peculiarum modum con­ sequendi, aut habendi tales virtutes : ergo carentia virtutum hujusmodi est pejor, quam carentia acquisitionis illarum. haccca- Nec satis erit dicere virtutes morales nar^r'oj. turales non fuisse Christo necessarias, ut sio. esset simpliciter bonus : quia ex vi gratiæ tam substantialis, quam habitualis, et supernaturalium virtutum fuit simpliciter perfectus : et consequenter ex carentia vir­ tutum naturalium minime inferretur non fuisse simpliciter bonum ab initio : et su­ binde nec sequitur fuisse melius Christo accipere tales virtutes ex infusione, quam ' eas acquirere propriis actibus. — Nam contra hanc doctrinam insurgit Godoi et opponit : Tum quod licet humanitas Christi sit simpliciter sancta per gratiam persona­ lem, quæ perfectissime continet omnem aliam sanctitatem, ut diximus disp. 12, dub. 1, nihilominus inconveniens esset Christum caruisse aliquando gratia habi­ tuali, quæ solum sanctificat in ordine infe- i riori, licet supernatural! : ergo similiter quamvis Christus sit simpliciter bonus per gratiam habitualem, et supernaturales vir­ tutes, tamen inconveniens est Christum caruisse aliquando virtutibus moralibus na­ turalibus, quæ etiam constituunt bonum, 493 ; licet in ordine inferiori. Tum quod licet virtutes istæ non constituant subjectum j simpliciter bonum in omni ordine; tribuunt ( tamen bunitatem naturalem, quæ in eo ' ordine est simpliciter talis : ergo quamvis i ex earum carentia Christus non rederreinr ■ non bonus simpliciter in omni ordine ; bene I tamen in ordine naturali : quod est satis absurdum. 23. Cælerum argumentum istud, cui Retor­ i unice impugnatis aliis, innititur Auctor quetur argu­ relatus, non est fortius præcedentibus, sed mentum j diluendum ab ipso : etenim in ejus opi­ nione nullum fuit inconveniens, quod Christus non habuerit ab initio, et per insionem prudentiam naturalem : sed hæc j non minus, aut aliter requiritur ad constituendum subjectum bonum bonitate ordinis i naturalis, quam requiruntur morales vir­ tutes, quas ipsa dirigit : ergo vel inconsequenter procedit, vel nihil concludit in virtutibus moralibus. Unde in eodem sensu, j quo juxta illius opinionem vel prudentia naturalis non erat debita, vel carentia istius prudentiae non constituit non bonum, aut imperfectum simpliciter ; asserimus et nos j (sed magis consequenter ad prudentiae exemplum) vel virtutes morales naturales non fuisse Christo semper debitas, vel illa­ rum carentiam non constituisse illum non bonum simpliciter, sed solum secundum quid, et mere negative. Quod satis videba­ tur ad retundendum hujus argumenti vires. Sed quia illis aliunde non videtur omnino destitui Respondemus concessa majori, negando Dissolriminorem. Ad cujus probationem iterum ne- Iur* ganda est minor, quam non evincit sequens probatio : nam licet facta comparatione inter virtutes intellectuales, et virtutes mo­ rales ejusdem naturalis ordinis, detur inter illas ea differentia, quod intellectuales non præstant rectum usum, sed solam faculta­ tem prompte, et delectabiliter operandi in propria materia, verbi gratia ad ratioci­ nandum circa proprium objectum : morales vero praebeant rectum usum, quatenus eis repugnat concurerre ad actum moraliter turpem : et in hoc sensu possit dici, quod virtutes morales, comparative videlicet ad intellectuales constituunt subjectum sim­ pliciter bonum : nihilominus hujusmodi denominatio absolute, et attentis omnibus, non est talis simpliciter, sed solum secun­ dum quid Et ratio est, quam n. 11 jam assignavimus ex D. Tho. quod virtus su­ mitur per ordinem ad finem, juxta cujus ; ’X· '·'* ■ F. a 49 A DE INCARNATIONE diversitatem regulari debet an sit talis sim­ I eat carentîam simpliciter : quod est prorsus pliciter, vel non. et an constituat subjectum falsum : nam qui negamus Christum ha­ simpliciter bonum, vel non. Finis autem buisse virtutes naturales ab initio per infu­ virtutis moralis naturalis, quam ipsa ex sionem, non negamus, quod eas simpliciter suapte natura, et sibi relicta respicit, solum habuerit : sed potius dicimus habuisse illas est finis naturalis, et humanus, qui in se debito tempore, et modo sibi magis conna­ sistendo solum est talis secundum quid. tural!, in quo explicuit vires, industriam, Unde etiam virtus moralis naturalis ex sua et veritatem naturæ humanæ. Quæ omnia ratione, et secundum se accepta non est talis explicari possunt exemplo prudentiæ natu­ simpliciter sed secundum quid: et eodem ralis, quam Christus non habuit per infu­ modo constituit subjectum bonum. Ex quo sionem, sed per actus proprios : occurrit lit carentiam virtutis naturalis solum esse enim circa illam eadem difficultas, et ea­ imperfectionem secundum quid, et minime dem etiam responsio. constituere subjectum simpliciter non bo­ 2 i. Unde approbamus responsionem inter Del·. num, sed solum non bonum secundum arguendum datam, quam inductio oppugnaquid : carent iæ enim regulantur per formas tiones minime evertunt. Ad primam enim iw sibi oppositas nec plus imperfectionis ade­ concesso antecedenti negamus consequenrunt, quam illæ dicant perfectionis. Quæ tiam ob plures disparitatis rationes : namattib. dochina ibi potissimum verificalur, ubi in primis gratia habitualis est simpliciter subjectum prasupponitur habere gratiam forma sanctificans, et constituens simpli­ sanctificantem, et virtutes supernaturales, citer bonum : unde ejus carentia in Christo per quas manet conversum, et recte dis­ importaret defectum perfectionis simplici­ positum simpliciter in ordine ad ultimum ter talis. Sed virtutes morales naturales non finem supernaturalem, qui simpliciter talis constituunt simpliciter bonum, ut proxime est : ibi enim parum, aut nihil refert caren­ vidimus : et ideo illarum carentia non im­ tia dispositionis per virtutes naturales, quæ portavit perfectionem simpliciter. Deinde absolute est secundum quid ; et multo ma­ licet gratia unionis personalis sanctificet gis secundum quid comparative ad recti­ simpliciter humanitatem Christi : nihilo­ tudinem per gratiam habitualem, et virtutes minus non constituit illam proxime poten­ supernaturales rectificantes simpliciter. Et tem ad actus supernaturales , quorum ita contigit in Christo, qui ab initio his omnium habitualis gratia est principium prædictus fuit, ut diximus disp. præced. connaturale, quin et aliquorum est princi­ dub. 4, | 4. pium essentiale, ut constat cx dictis disp. OceorriEx quibus ad confirmationem responde­ 12, dub. 4, § 3, et disp. præced. dub. 4, tur g 2. Quocirca si~ Christus ab initio non confir­ tur negando minorem. Et ad probationem mationi. iterum neganda est minor quoad utramque habuisset prædictam gratiam cum virtuti­ partem : nam illud est pejus subjecto, cu­ bus supernaturalibus ei annexis non esset jus oppositum est illi melius; et illud est ei perfecte dispositus in ordine ad ultimum absolute melius, quod est ipsi magis debi­ finem simpliciter; quod est inconveniens. tum : acquisitio autem virtutum naturaCæterum quamvis non habuerit ab initio lium est debita subjecto, cum habeat vires virtutes morales naturales ; fuit simpliciter acquirendi tales virtutes : sed earum infu­ I recte dispositus in ordine ad prædictum sio non est debita ; cum ex natura sua nec I finem per gratiam, et virtutes supernaturapetant, nec debeant infundi; quocirca pejus les. Prxlerea Christus non potuit propriis esset non acquirere tries virtutes, quam eas meritis sibi comparare gratiam habitua­ non habere per infusionem. Præsertim quia lem : ad hujusmodi enim meritum require­ privatio ex natura sua est pejor simplici batur amor Dei finis ultimi supematuralis negatione : excludit enim rem debitam : dilecti super omnia, cujus tamen amoris carentia autem virtutum naturalium per ipsa gratia est essentiale principium, ut infusionem est mera negatio rei non debiostendimus loco cit. § 3; unde non oportuit tæ : carentia vero acquisitionis talium vir­ differri prædictæ gratiæ infusionem titulo tutum est privatio perfectionis possibilis ct ostendendi vim ejus acquisitivam in Chris­ subjecto debitæ : atque ideo pejor esset ca­ to. Se l Cbristuç habuit facultatem natura­ rentia prædictæ acquisitionis quam negatio lem acquirendi virtutes morales ejusdem talium virtutum per infusionem. Et confir­ ordinis, quam decuit exercere producendo matio æquivocat, et fallaciam affert in eo, ipsas virtutes : quare non oportuit, quod quod carentia virtutum per infusionem vo- istæ ipsi a principio communicarentur per infusionem. D18P. XIV, DUB. 1. infusionem. Tandem nullum in Christo occurrit impedimentum, ne sibi infundere­ tur ab initio gratia habitualis cum virtuti­ bus sibi annexis : unde sic infusa est. Sed ut non infunderentur virtutes morales a prin­ cipio, impedimentum fuit defectus pru­ dentiæ et specierum ejusdem ordinis, ut ostensum est precedent, istœ enim, vel annuentibus Adversariis, non fuerunt in Christo per infusionom ; et consequenter nec virtutes morales naturales, quæ illas necessario supponunt. Propter has itaque, et alias differentias debuit Christo commu­ nicari gratia habitualis, licet esse simp'iciter sanctus per gratiam unionis : sed non debuerunt communicari eodem modo vir­ tutes naturales : nec illarum pro tunc de­ fectus induxit aliquam imperfectionem pri­ vativam. Ad secundam impugnationem jam cons­ tat ex supra dictis, quod virtutes naturales suapte natura (id est, præcisive ab alia elevatione, qua ordinentur in finem supérnaturalem, et simpliciter ultimum), non constituunt simpliciter bonum, nedum ab­ solute, sed nec in ordine naturali. Unde ex earum carentia pro aliqua duratione non inferretur Christum esse simpliciter non bonum nec absolute, nec in naturali ordine. Præsertim cum tunc esset abso­ lute, et simpliciter bonus per gratiam tam personalem, quam habitualem; ita ut vir­ tutum moralium defectus reputaretur pro nullo. Beplica 25. Sed replicabis (et sit quartum ar­ a 4 ϊγjjseii- gumentum1, melius ex genere suo est ope­ tin. rari ex virtute, quam sine illa ; ergo me­ lius fuit Christo accipere virtutes morales, quibus operaretur, quam elicere absque virtute aliquas operationes, quibus sibi compararet praedictas virtutes. Suadetur antecedens : tum quia operari ex virtute est operari non solum bonum, sed etiam bene : constat autem melius esse agere rectum recte, quam rectum præcise : et j hoc ultimum duntaxat habet, qui operatur sine virtute : ergo melius est agere cx vir­ tute, quam sino illa. Tum etiam quia me­ lius est agere prompte, faciliter, et delec­ tabiliter, quam agere absque promptitudine, facilitate, et delectatione : sed qui operatur ex virtute, agit prompte, faciliter et delec­ tabiliter; secus vero, qui sine virtute ope­ ratur : ergo idem quod prius. CnV· Conlirmatur : ideo melior fuisset Christo «JO. acquisitio virtutum moralium naturalium, quam earum infusio, quia ex una parte | ό95 dependent a prudentia, quarn probabilius est Christum habuisse naturalem, sive per se acquisibilem : et ex alia parte hujus­ modi prudentia ob dependentiam, quam habet ab speciebus intelligibilibus sicut alii habitus intellectuales, debuit in Christo esse non per infusionem, sed per proprios actus : sed ex his principiis non recte pro­ batur, quod acquisitio virtutum moralium fuerit melior Christo, quam earum infusio : ergo corruit præcipuum fundamentum nostræ assertionis. Major, et consequentia patent : quia attingunt omnia principia, quibus hactenus usi sumus. Minor vero quoad primam partem suadetur : quia non magis dependet virtus moialis a prudentia, quam scientia subalternala a subalternante, cujus conclusiones sunt illius principia : I sed scientia subalternata ita dependet a subalternante, ut absolute possit sine illa reperiri, sicut liquet in Theologia nostra, quæ subalternatur scientiæ beatæ cui nunc actu non conjungitur : et sic docent com­ muniter Thomistæ : ergo quod virtutes morales dependeant a prudentia, non tollit, quod reperiri, et communicari sine illa possint. Secunda etiam minoris pars osten­ ditur : nam licet prudentia sit virtus intel­ lectualis, sapit tamen naturam, et conditio­ nem virtutum moralium, et movetur ab appetitu recto sicut illæ, ut non obscure constat ex his quæ supra num. 18 allega­ vimus ex D. Thom. sed qua parte concer­ nit appetitum residet in intellectu practico ut moto a voluntate : ergo non habet tan ­ tam connexionem cum speciebus intclligibilibus, ut sine illis infundi non possit. Ad argumentum patet ex supra dictis SalisOt argu­ num, 10, ubi ostendimus melius esse ope­ mento. rari tum sine virtute ad efficiendum, et comparandum ipsam, tum ex eadem vir­ tute jam acquisita; quam operari præcise ex virtute per accidens infusa : nam qui priori modo operatur producit actum, et habitum : qui autem solum operatur se­ cundo modo, actum præcise producit. Iit in hoc sensu negamus majorem. Probatio­ nes autem in contrarium inducunt majori ex parte æquivocationem , quasi actus, quo virtus acquiritur non sit actus virtuosus : quod tamen falsum est. Nam sicut assen­ sus, quo scientia generatur, est ejusdem speciei cum assensu, qui scientiam præsupponit : ita actus gignens virtutem est ejus­ dem rationis essentialis cum illo, qui a virtute producta procedit : et so um diffe­ runt accidenlaliter penes aliquem modum 496 5 Dilaitnr confir­ matio. DE INCARNATIONE. perfectionis. Unde qui exercet actum jusritiæ (per quod prima' probationi occurrimus . ante acquisitam justitia' virtutem, quam eo actu producit, non solum operatur bonum, sed etiam bene, et conformiter ad rectam rationem, quam prudentia praescri­ bit. Si enim nomine virtutis significetur molio superioris potentiæ, nullus virtutis actus exercetur, aut exerceri potest sine virtute, ut observavimus tr. 12, disp. 1, dub. 3, n. 46 et 48; id enim requiritur ad recte operandum etiam sine habitu. Sed communiter virtutis nomine significatur non qualibet motio; sed habitus proprie dictus, qui ex frequenti motione superioris potentiæ firmatur in inferiori. Et in hoc sensu negamus qnod sit melius operari semper ex virtute, quam sine illa : quia, ut diximus, melius est operari utroque modo, et prius efficere virtutem, ac deinde operari ex illa : et similiter melius est agere connaturali modo efficiendo virtutes ex se acquisibiles, quam illas ab extrinseco acci­ pere per infusionem. Et hinc patet ad se­ cundam probationem : nam operari promp­ te, faciliter, et delectabiliter solum est melius, quam operari absque prædicto modo, si caetera sint paria, quod in præ­ senti non contingit : nam licet actus a vir­ tute procedens sit perfectio accidentaliter, et quoad illum modum, quam actus, qui a virtute non procedit, nihilominus operanti melius est agere utroque modo et produ­ cendo virtutem, et agendo ex virtute jam producta, quam agere præcise hoc ultimo modo efficiendo non quidem virtutem, sed solum virtutis actus. Ad confirmationem negamus minorem. Et ad primæ partis ejus probationem ne­ ganda est major : nam licet scientia subalternata dependeat a principiis, quæ sunt conclusiones, et veritates pertinentes ad scientiam subalternantem ; nihilominus hujusmodi principia possunt haberi non solum per evidentiam in praesentia scientiae subalternantis : sed etiam per fidem, quæ evidentiam suppleat, et loco scientiæ subro­ getur. Et ita contingit in Theologia nostra, quæ subalternatur scientiæ beatæ, cujus vices supplet Fides Theologica pro hoc statu. Et similia munia solet obire fides humana respectu aliquarum scientiarum subalternatarum tenendo principia, quæ per scientiam subalternantem deberent innotescere et proponi. Virtutes autem morales, præsertim si sintperfectæ (quales decuit habere Christum), sic dépendent a prudentia ejusdem ordinis, quod absque illa esse non possint, ut salis ostensum est præced. nec alius habitus assignari valet qui suppleat defectum prudenti». Accedit etiam scientiam subalternatam in absentia subalternantis non habere statum perfec­ tum, et qualem sortitur ex conjunctione ad ipsam. Virtutes autem, si semel asseruntur infusæ Christo, debuerunt esse perfectis­ sima?, et in statu valde perfecto : atque ideo, ut eodem exemplo utamur, debuerunt ha­ bere actualem conjunctionem cum pruden­ tia. Et in hoc sensu potest adductum exem­ plum retorqueri. — Alterius partis probatio (qua utitur Joa. a S. Th.) minus urget : nam sicut quod prudentia moveatur, aut dependeat ab appetitu recto, non tollit ab illa, quod sit in intellectu ; sic etiam non tollit quod egeat speciebus intelligibilibus, et habeat connexionem cum illis sicut alii habitus intellectivi. Unde cum species na­ turales non fuerint Christo infusæ a prin­ cipio, ut ille Auctor concedit; sequitur, quod nec prudentia naturalis ipsi fuerit infusa. Potestque hoc declarari exemplo scientiarum practicarum naturalium quæ sumuntur per ordinem ad praxim, quam constat esse actum alterius potentiæ ab intellectu. Et tamen non propterea collige­ mus posse ab speciebus separari, aut fuisse Christo per accidens infusas. Idem itaque de prudentia naturali dicendum est. 6 Satisfit ultimo ejusdem opinionis argumento, el declaratur, quando Christus comparavehi virtutes. 26. Arguitur quinto : nam si Christus non per infusionem , sed per proprios actus habuisset virtutes morales naturales : de­ beret assignari duratio, in qua illas acqui­ sierit : sed nulla duratio congrue assignari potest, in qua Christus propriis actibus produxerit virtutes morales, quas habuit: ergo non illas produxit, sed accepit per infusionem a primo conceptionis momento. Probatur minor : nam vel ilia duratio fuit primum conceptionis instans? Et hoc dici non potest : quia ad comparandum propriis actibus virtutes morales, necessarii sunt quamplures actus, et in diversissima vir­ tutum moralium materia : Christus autem in primo illo, ct unico momento non potuit tot elicere operationes, nec adeo diversa attingere objecta. Vel fuit aliud tempus post DISP. 597 post primum illud instans? Et neque istud nus disponit subjectum ad internam elec­ dici valet : quia inde sequeretur Christum tionem : tamen non requiritur indispensafuisse ab initio imperfectum in ordine na­ biliter ad internum propositum virtutis : turali, utpote qui caruerit omnibus virtuti­ unde sæpe contingit dari internam electio­ bus moralibus, quas postea acquisivit, et nem sine actu exteriori : quia vel non quæ non levem ipsi allerunt perfectionem. adest materia circa quam; vel non expedit Nulla igitur duratio congrue assignari po­ se exercere circa illam ob alia motiva, aut test, in (jua Christus suis actibus compara­ impedimenta occurrentia. Tertio et ultimo verit has virtutes. observant, quod sicut intellectus potest si­ RdorHoc argumentum, quod alias suspensos mul plures actus elicere, dummodo ordi­ queturia eligen lum nentur ad unum finem : quia hoc non est opponen­ nos aliquando detinuit circa tes. unam ex propositis partem determinatam : I intelligere plura ut plura, quod repugnat; cum nullam absque difficultate videamus : sed intelligere plura per modum unius : eodem modo urgebit Adversarios, si ab eis sic etiam voluntas potest plura velle, et inquiramus, quando Christus acquisierit plures simul habere electiones, quæ dispa­ (quod major illorum pars minime negat), rate, et ut plures non se habeant, sed ten­ species, virtutes intellectuales, et pruden­ dant in finem eundem. Quod non obscure D.Thom. tiam ordinis naturalis. Ubi occurrunt eædocet D. Thom. 1, 2, quæst. 12, art. 3, dem difficultates, quæ modo nobis objiciun­ dicens posse aliquem plura simul intendere tur. Si enim dicant illas comparasse in pluribus actibus, qui ad unum finem prin­ primo conceptionis instanti : incredibile cipaliter ordinentur. apparet, quod Christus tot actus tunc exer­ His præmissis suam responsionem, et cuerit, et tam plura objecta attigerit. Si sententiam fulciunt : nam ut Christus vero dicant illas acquisivisse tempore se­ propriis actibus generaret omnes virtutes quenti; plane sequitur, quod ante illud ha­ morales sufficiebant internæ ipsius elec­ buerit statum imperfectum in ordine natu­ tiones circa proprias prædittarum virtu­ rali; siquidem supponitur sub ignorantia tum materias : sed Christus potuit in primo illorum objectorum, et sub carentia illa­ conceptionisinstanti elicere electiones circa rum scientiarum, quæ postea attigit, et ha­ omnem materiam virtutum moralium, ordibuit. Quamlibet autem congruam ipsi reso­ I nando omnes eas electiones ad unum fi­ lutionem eligant; viam nobis sternent, ut nem, puta ad obediendum Deo, vel ad congruam etiam illorum argumento respon- i cultum Dei : ergo potuit in primo illo sionem adhibeamus. Ad illud itaque res­ conceptionis instanti acquirere omnes vir­ pondent Cabrera, Parra, et quidam alii tutes morales : et consequenter tenendum Christum in primo conceptionis instanti est ita contigisse. Hæc ultima consequen­ omnes virtutes murales naturales acquisi­ tia patet ex prima : nam supposita possi­ visse. Quod ut declarent, notant sequen­ bilitate, congruentius fuit Christum ha­ tia. buisse omni tempore virtutes morales, liiqjv27. Primo unicum actum valde intensum quam illis aliquando caruisse. Prima vero Γί3) consequentia legitime infertur ex præmis­ rwpM- sufficere ad generationem virtutis in vohin·'»· late ; præsertim ubi hæc non habet aliquam sis : quæ sunt ipsa principia immediate contrariam dispositionem, sive inclinatio­ prænotata. — Et declaratur amplius ex nem, sicut contigit in Christo, qui concep­ eisdem principiis : nam ad virtutis gene­ tus est absque originali, et cum perfectione rationem non requiritur indispensabiliter naturæ integræ. Ut enim colligitur ex actuum repetitio; sed sufficit unicus actus >.Tkon. D. Thom. 1, 2, quæst. 51, art. 3, sicut valde intensus : certum autem est Chris­ actus crescit per multiplicationem, sic I tum operatum fuisse non remisse, sed etiam per intensionem : nemo autem ne­ valde intense, et usque ad ultimum po­ tentiæ, sic exigente ejus dignitate, atque gat virtutem posse generari multiplicaperfectione : ergo Christus potuit subito, tioue actuum : ergo etiam generari potest uno actu valde intenso. Secundo notant | et simul generare in se virtutes : atque ideo illas prædicto modo produxit. δ.λ:·3. præcipuum virtutis actum esse internam 28. Sed huic responsioni, licet suam Non electionem, ut tradit D. Thom. in præ­ probabilitatem habeat, non subscribimus · admitti­ senti art. 2, in resp. ad 3, et 1, 2, quæst. tur. quia alienam osse censemus a mente D. 44, art. 2 ad 2, et alibi frequenter. Unde Thomæ : quia S. Doctor ubi agit de ac­ licet operatio externa communiter etiam quisitione specierum intelligibilium, et concurrat ad virtutis generationem, quate37 Silmanl. Cwrs- theo'cff. tom 17 Γ. t·*. 498 ! DE INCARNATIONE. scientiarum naturalium, non illam res­ trinxit in Christo ad primum conceptionis momentum, sçd protraxit ad aliud tempus, in quo intellectus agens se exercuerit abstrahendo species a phantasmatibus ; quorum acquisitioni deservit non repen­ tina, sed successiva sensuum operatio, ut plane constat ex quæst. 9, art. 4, et quæst. 12, art. 1. Et sic videmus sentire comp. Th*- muniter Thomislas. Ut autem consequenβ,&· ter procedamus in hac materia, oportet eodem modo discurrere de acquisitione vit tutum moralium, et de acquisitione spe­ cierum intelligibilium, et virtutum intel­ lectualium : nam ut sæpius diximus, illæ virtutes dependent a naturali prudentia, et ista ab speciebus. Non ergo Christus comparavit virtutes morales in primo mo­ mento, sed in tempore post illud decur­ renti. — Accedit etiam, quod ut Christus in primo conceptionis momento eliceret omnes actus virtutum moralium, quibus omnes virtutes morales acquireret, debuit habere tunc præsentes omnes species na­ turales objectorum circa proprias illarum virtutum materias : id vero accidere non potuit absque novo aliquo, et satis insigni miraculo : quod introducere vo.untarium apparet. Accedit prxterea omnes patronos sententiæ nostræ communiter affirmare ideo Christum non habuisse virtutes mo­ rales per infusionem, sed per proprios ac­ tus, ut eas haberet modo sibi connatu­ ral! : hic autem connacuralis modus non potuit exerceri in primo illo, et unico ins­ tanti, sed opus habuit aliqua temporis suc­ cessione ob dependentiam ab operationibus sensuum. Accedit denique, quod moiiva, quibus utuntur illi Auctores probant ad summum ita Geri absolute potuisse ob non repugnantiam per ordinem ad potentiam, et providentiam extraordinariam : sed non probant fuisse ita congruum naturis rerum, et servato modo agendi naturali, qui in præsenti servari debet. Verier Unde verius, et longe probabilius censolutio. semus Christum non in primo conceptionis instanti, sed tractu aliquo temporis sibi comparasse virtutes morales. Quod etiam approbant Nazarius, Arauxo , A’alentia locis supra relatis, et alii. Fundamentum constat ex hactenus dictis : nam ratio ne­ gandi in Christo infusionem talium virtu­ tum est, tum ut servetur connaturalis mo­ dus eas acquirendi, tum connexio, quam habent cum prudentia, et speciebus ordi­ nis naturalis : hæc autem motiva satis evincunt acquisitionem praedictarum vir­ tutum peractam non fuisse in uuico ins­ tanti, et multo minus in primo. Undo patet ad argumentum propositum num, 26 ; nullum enim est inconveniens, quod Christus pro aliqua duratione non habue­ rit harum viitutum perfectionem : quie st> lum est talis secundum quid ; et aliunde non est debita pro omni duratione, ul sa­ tis constat ex hactenus dictis, præsertima num. 22, et in loto g 2. Patet eliam ad molivum contraria? opinionis num. pri­ ced. relate : quia solum probat opposilum non habere repugnantiam : sed non probat, quod ille modus acquisitionis fuerit Christo congruus; cui connaiuralius erat sicut in ætate, sic etiam in virtute natu­ rali proficere : hic enim successivus com­ parandi virtutes modus est, quem ipsæ virtutes ex natura sua petunt, ut ad minus intendit, probatque D. Thom. quæst. Djlir unie, de virtutibus in communi art. 9,in resp. ad 11, ubi ait : Dicendum, quod quanto actio agentis est efficacior, lanio velocius inducit formam. Et ideo videmus in intellectualibus, quod per unam demons­ trationem, quæ esi efficax, causatur inna­ bis scientia : opinio aulem licet sil minus scientia, non causatur in nobis per unum syllogismum dialecticum; sed requiruntur plures propter eorum debilitatem. Unde in agibilibus quia operationes animæ non sunt ita efficaces , sicut in demonstrabi­ libus, propter hoc, quod agibilia sunt con­ tingentia, el probabilia : ideo unus aclus non sufficit ad causandum virtutem, sed requiruntur plures. El licet illi plures non sint simul, tamen habitum virtutis causare possunt : quia primus aclus fecit aliquam dispositionem ; et secundus aclus inveniens materiam dispositam adhuc eam magis dis­ ponit : el tertius adhuc amplius, el sic ulti­ mus aclus agens in virtute omnium prxcfdentium, complet generationem virtutis : sicut accidit de mullis guttis cavantibus lapidem. — Diffinire autem determina- seu. tam temporis ducationem, in qua Christus certam intensionem attigit ad producen­ dum virtutes requisitam, non possumus nisi divinando. Illud tamen pro certo ha­ bemus, quod ubi primo acquisivit cumu­ lum specierum intelligibiliumsufficientium, illico etiam comparavit prudentiam, et vir­ tutes naturales in summo : sic enim exi­ gebant ejus dignitas, optima dispositio, et nulla resistentia ex parte subjecti. Ad id­ que suadendum non sunt inepta, quæ ex aliis DISP. XIV, DUB. II. 499 passione, cap. 16. Hesychius lib. 2 in ebio*. vit. cap. 6. Rupert, lib. 1 de operibus Spi- Rup'TI ritus Sancti, et alii communiter. — Se­ DUBIUM 11. cunda etiam assertionis pars ostenditur : nam Christo attribui debet, quod attentis Utrum Christus habuerit omnes virtutes, et omnibus perfectius est; minime vero illud, præcipue poenitentiam. quod licet aliquam perfectionem importet, affert tamen carentiam majoris perfectio­ Quia nimis prolixum esset, et ultra prænis : ergo si reperiantur aliquæ virtutes, sentis considerationis scopum, descendere quæ pugnent cum visione beatifica, et ad singulas virtutes in particulari, agendo cum unione hypostatica, istæ non debent, de specialibus earum rationibus, et osten­ nec possunt in Christo admitti. Patet con­ dendo, quod fuerint, aut non in Christo : sequentia : nam hujusmodi visio, et unio congruentius est propositam difficultatem perfectius quod simpliciter sunt qualibet in communi resolvere, et inde, viam ca­ particulari virtute. Nec videmus difficulta­ pere, ut legitimum judicium de singulis tem, quæ adversus hanc assertionem ita virtutibus formari queat : quarum pro­ explicatam, et modificatam possit opponi. prias rationes ex professo declaravimus 30. Ex qua infertur primo Christum ha­ Primum suo proprio loco, nempe tract. 11, in illa­ buisse omnes virtutes morales naturales, assenionis rum arbore prædicamentali. Et ita se ges­ quæ cum proprietate virtutes sunt. Ratio corolla­ sit D. Thom. in hoc art. 2, ubi in com­ constat ex immediate dictis, adjunctis, quæ rium. muni proposuit; Utrum in Christo fuerint diximus dub. præced. g I; quoniam virtu­ virtutes : atque in communi resolvit : Et tes morales proprie dictæ ex una parte ali­ ita Christus habuit omnes virtutes : quam­ quam afferunt perfectionem, ut ex se vis postea virtutes aliquas exceperit ab hac liquet : et ex alia nullam afferunt imperfec­ regula communi, ut liquet ex articulis im­ tionem, quæ pugnet cum statu beatifico mediate sequentibus. Quam methodum ut aut cum unione hypostatica, ul eo loco oscongruentissimam in decisione hujus dubii I tensum est : ergo Christus habuit omnes imitari curabimus. prædictas virtutes. Diximus, quæ cum pro­ Nota. prietate virtutes sunt : quia licet reperian­ tur aliqui habitus naturales honesti, quos Christus non habuit; hi profecto non sunt Ilesolulio difficultatis quoad priorem partem proprie loquendo virtutes ; sed aliquid mi­ cum aliquibus corollariis. nus virtute : uti se habent continentia, de qua D. Thom. in præsenti in resp. ad 3, Prima 29. Dicendum est primo Christum ha­ verecundia, fides humana, poenitentia na­ ccnclubuisse omnes virtutes, quæ non pugnant turalis, et similes : quæ proprie loquendo cum unione hypostatica, et cum statu bea­ non sunt virtutes, licet ad eas reducantur, tifico. Hæc conclusio est adeo communis ut de singulis in arbore supra relata osten­ inter Theologos, ut superfluum sit aliquem dimus, ad quam lectorem remittimus. Nec in particulari referre. Et prima illius pars enim expedit in his detineri : sed satis fue­ ostenditur : nam Christo ut ejus dignita­ rit generalem regulam assignasse. tem decebat, attribuenda est omnis perfec­ 31. Infertur secundo Christum non ha­ Secun­ dum tio : unde in Evangelic dicitur plenus gra­ buisse fidem Theologicam. Sic statim ex­ curoJfatiæ, et veritatis : sed virtus est quædam cepit D. Thom. art. 3, ubi breviter, el rium. perfectio : et ideo solet vocari dispositio efficaciter probat hoc consectarium iis ver­ I> Tüom. perfecti, et bona qualitas mentis : ergo bis : Objectum fidei est res divina non visa. Habitus aulem virtutis, sicut et quilibet alius, Christus habuit virtutes. Et sic docent recipit speciem ab objecto. El ideo excluso D.Ttom. communiter Patres, D. Thom. in verbis quod res divina sit non visa, excluditur ra­ Gio-w. proxime relatis. Glossa ordin. desumpta tio fidei. Christus aulem a primo instanti ex Cassiodoro, et relata in argum. sed con­ suæ conceptionis plene vidit Deum per es­ tra, quæ ad illud Psal, I : Sed in lege Do­ sentiam, ut infra dicetur qu. 14, ari. 4, mini, etc., ait : Hic ostenditur Christus plcunde in eo fides esse non potuit. Eandem b. km-nus omni bono. D. Ambros. serm. 15 in assertionem quoad omnes beatos statuit if0K· Psalm. 115, docet in anima Chrisli fuisse 1, 2, quæst. 67, art. 3, et 2, 2, quæst. 1, D Ber- omnium virtutum gemmas. Et eandem senart. 4 et 5, et quæst. 14 de veritate art. ûrd. tentiam habent D. Bernard, in tract; de aliis Auctoribus expendimus num. præced. et facile huic parti applicari possunt. 50<> DE INCARNATION E 9, el alibi sæpe. Et esse communem sen­ tentiam Scholasticorum in 3, dist. 26, cum D. August. hb. I 4 de Trinit. cap. 2 testatur Suxrcz. Suarez in comment, art. 3. Quam resolu­ tionem late, et ex professo firmavimus trad. 17 do fide (ubi propriam sedem ha­ bet'. disp. 3, dub. 2, et ostendimus impli­ care, quod habitus fidei, et habitus scien­ ti® conjungantur in eodem subjecto circa idem objectum. Et quamvis Durandus, Suarez, et quidam alii negent hujusmodi essentialem repugnantiam ; fatentur ta­ men fidem ex natura rei repugnare cum visione beatifica : unde concedunt in Christo non fuisse fidem Theologicam, et communi senlentiæ subscribunt. — Praeceden­ tis corollarii appendix est. quod Christus non habuerit habitum piæ affectionis ad fidei assensum requisita?, de quo diximus ex professo tract. 11, disp. 3, dub. i. El supponimus ex dictis tum ibidem, tum tract. 13, disp. 3, dub. 2, num. 42, ad affectum credendi connaturaliter elicien­ dum non sufficere solum auxilium tran­ siens, sed requiri aliquem habitum, seu principium permanens, quod tamen non pertingit ad rationem virtutis : quia licet sit honestus, non attingit per se bonum, ad quod principaliter ordinatur, nempe rectitudinem assensus fidei, ut ostendi­ mus priori loco ex relatis, num. 84. De hujusmodi itaque habitu asserimus, quod non fuerit in Christo : quoniam reperiri non potest nisi in subjecto capaci fidei; cum huic essentialiter deserviat, et ad il­ lam ordinetur per se primo :ergo suppo­ sito, quod in Christo non fuerit virtus fidei Theologica*; idem de habitu piæ affectio­ nis dicendum est : illumqoe D. Thom. sua resolutione comprehendit. duViu?/ difficultatem haud levem ingecirca rît, quod addit in resp. ad 2, dicens : Chris· mentem /li7n habuisse meritum fidei. Quia non exisD.Thjin lente jn (jbrisl0 aclu fidei, aut habitu, quin et ejus statui repugnantibus, ut in corpor. articuli docuerat : qua ratione po­ tuit in eo salvari fidei meritum, quod sine ipsa fide intelligibile esl? s-utiii i Nec satisfacit Suarii responsio, qui doexplica- cet prædictum mentum salvari penes piam 'chuir* adeciionem, qua Christus crederet, et ohediret Deo dicenti,’ si esset in statu cre­ dendi. Nam hæc doctrina refellitur ex im­ mediate dictis : sicut enim Christus non habuit v.rlulem fidei, sic etiam non ha­ buit habitum piua affectionis ad credendum. Code eadem ratione, qua ipse cum com­ muni sententia negat Christo illam virlu> tem, debet etiam negare hunc habitum, nisi iticonsequenter procedat. Nec est si­ milo (ut Suarii motivum evertamus), do aliis virtutibus, quarum materia deluit, et tamen admittuntur in Christo : nam ul optime prævidil Angelicus Doctor 1, 2, quæst. 67, art. 5 ad 3 : Ille qui amittit pecuniam non amillil possibilitatem ha­ bendi pecuniam : cl ideo convenienter re­ mand habitus liberalilalis. Sed in statu gloriænon solum actu tollitur objectum fidei, quod est non visum; sed diam secundum possibilitatem propter bealiludinis stabilitalem. El ideo frustra talis habitus rema­ neret. Unde supposito, quod talis ratio excludat a Christo fidem, necessarium est, quod pariter excludat piam credendi affectionem : et consequenter via a Suario proposita inepta est ad salvandum in Christo fidei meritum, quod eo loco illi attribuit D. Thomas. — Et eadem ratione insufficiens apparet expositio Medinæ, qui sentit Christum ideo habuisse meritum fidei, quia habuit fidem in animi præpa­ ratione. Tum quia hic dicendi modus re­ tabitur in explicationem Suarii proxime impugnaram. Tum quia eadem ratione diceretur Christum habuisse meritum spei, et poenitentiae, quia istas habuit in animi præparatione : quarum tamen meritum Cbri?to non defertur a D. Thoma. Tum denique quia sicut illa animi praeparatio est insufficiens ad hoc, quod in Christo conservetur habitus fidei, ut hic Magister tenet cum communi sententia : sic etiam est insufficiens, ut in illo conservetur me­ ritum fidei. Praesertim cum virtutis meri­ tum non consistat in habitus dispositione, aut præparatione; sed in virtutis actu attingente ipsius objectum : actus autem fidei impossibilis Christo fuit supposita vi­ sione beata quam semper habuit. Quare his, et aliis dicendi modis relictis, Legiiiu veriorem censemus expositionem Cajetani ia^e* i in eo art. 3, quam ali; plures amplectuntur, Cajet», nempe Christum habuisse non quidem for­ maliter, sed eminenter meritum fidei. Quo­ niam habuit actum obedientiæ regulatum cognitione supernatural!, in qua, seclusis imperfectionibus continebatur perfectio fi­ dei, ut magis explicat Asturicensis in sua Asurirelecl. pag. 64. — Si autem illis objiciatur, rttM·· quod ex una parte illa cognitio, cum sit evidens, nequit esse meritoria : et quod ex alia parte obedientia, et ejus actus, cum sint fide imperfectiores , non possunt continere DISP. XIV, DUB, II. 501 I continere eminenter meritum illius. Des­ pondent hoc argumentum solum probare, qüod actus obedientiæ consideratus ex parte objecti non sit ita meritorius, sicut actus fidei : sed recte cum hoc cohærere, quod acceptus ex parte subjecti excedat vim meritoriam quam lidci actus importat ex parte objecti : atque ideo posse ox hac parte continere eminenter meritum fidei. Exi'ica- Sed eget hæc responsio majori expli■' catione. Quam ut adhibeamus, et simul declaremus, cur meritum fidei specialius attribuatur obedientiæ, quam aliis virtutiD.Tiiom. ])U8} nl tradit D. Thom. loco. cit. obser­ vandum est primo cum eodem 8, Doctore in 3, dist. 34, quæst. 1, art. 3, quæstiunc. 2, et quodlib. 6, art. 2, quod meritum ali­ quando augetur ex parte operis, ut cum est melius, aut difficilius : aliquando autem ex parte subjecti operantis ratione majoris charitatis, dispositionis, aut aliarum cir­ cumstantiarum. Unde contingere potest, quod actus ex parte operis, et objecti mi­ nus meritorius, plus mereatur apud Deum, quam alius ex genere suo nobilior ; quia major perfectio ex illo capite compensari valet per majorem dignitatem, et plures circumstantias ex alio. Et hac ratione licet actus obedientiæ in Christo sit ex objecto minus meritorius, quam actus fidei nostræ, nihilominus attentis omnibus fuit ma­ gis meritorins, et Deo placens : quia pro­ cessit ex majori charitate, et participavit a persona operante dignitatem infinitam. Quocirca in actu obedientiæ Christi conti­ netur eminenter quidquid meriti est in actu nostræ fidei. — Nota secundo quod licet prædictus excessus, et continentia eminentialis reperiatur in actibus cujuslibet virtutis Christi : quibus proinde posset hoc titulo attribui meritum fidei : nihilominus congrua satis ratione attribuitur specialiter obedientiæ, ob specialem videlicet con­ nexionem, et affinitatem, quam duæ istæ virtutes habent, et explicat D. Thom. loco cit. illis verbis : Meritum fidei consistit in hoc, quod homo ex obedienlia Dei assenlil illis, quæ non videt, secundum illud Rom. 1 : Ad obediendum fidei in omnibus gentibus pro nomine ejus. Et ideo meritum fidei magis obedientiæ, quam aliis virtutibus appropriatur. Unde videmus, quod non obligamur sub præcepto attingere omnia, quæ cadunt sub motivo aliarum virtutum : non enim tenemur sperare alteri beatitudinem, licet possimus : nec debemus sperare nobis tem­ poralia, quamvis valeamus : nec adest præ- ceptum diligendi creaturas irrationales ex charilate: licet fieri non repugnet. Id vero aliter accidit in pertinentibus ad finem, et cadentibus sub ejus motivo : nam ex præcepto obligamur illa credere ; ita ut quan­ tum ad specificationem nullum objectum eam obligationem subterfugiat. Praeceptum autem est motivum proprium obedientiæ, ut ex se liquet. Unde meritum fidei spe­ cialiter defertur obedientiæ præ omnibus aliis virtutibus. Ilinc patet mens D. Thom. in ea res- ;Der«-n.ii ponsione, et quam legitima sit interpretatio Uripsi adhibita. Nam licet Christus non ha­ buerit formaliter meritum fidei, cum non crediderit : habuit tamen illud eminenter in obedientia perfectissima, quam Deo exhibuit usque ad mortem crucis. Et in hoc sensu procedit doctrina D. Thomæ : cum enim argumentum intenderet probare Christum habuisse fidem, quia fidem do­ cuit; respondet D. Thom. immediate post verba supra relata : Obcdientiam autem ad Deum plenissime habuit Christus secundum illud ad Philip. 2, factus est obediens usque ad moriem. Et sic nihil ad meritum perli­ nens docuit, quod ipse excellentius non im­ pleret. Meritum enim fidei, quam nos docuit, habuit eminenter, et superabundanter in actu propriæ obedientiæ, ut explicatum est. 33. Infertur tertio Christum non ha- Tertium buisse spem Theologicam. Hanc etiam Cf‘.ro,la· exceptionem posuitD. Thom. in hac quæst. D.Tboin. art. 4, illamque efficaciter probavit tum in arg. sed contra, ubi ait : Dicitur ad Roman. 8, quod videt quis, quid sperat? Et sic pa­ tet, quod sicut fides est de non visis, ita et spes : sed fides non fuit in Christo, sicut dictum est art. præcedenti : ergo nec spes. Tum in corp. art. ubi idem motivum magis explicat his verbis : Sicut de ratione fidei esl, quod aliquis assenlial his, quæ non vi­ det : ita de ratione spei esl, quod aliquis expectel id, quod nondum habet. Et sicut fides inquantum est virtus theologica non esl, de quocumque no/ι viso, sed solum de Deo ita etiam spes in quantum esl virtus theolo­ gica habet pro objecto ipsum Deum, cujus fruitionem homo principaliter cxpeclat per spei virtutem. Christus autem a principio suæ conceptionis plene habuit fruitionem divinam, ul infra dicetur quæst. 34, art. h. El ideo virtutem spei non habuit. — Confirmatur ex eodem S. Doctore 2, 2, quæst. 18, art. n.Thn-η. 2, ubi ait : Dicendum, quod subtracto eo quod dat speciem rei, resolvitur species ; et j 502 DE INCARNATIONE. » 'a no» potest eadem remanere : sicut remota forma corporis naturalis, non remanet idem secundum speciem. Spes autem recipit spe­ ciem a suo objecto principali, sicut et cæleræ virtutes, sicut ex supra didis palet. Objectum autem principale ejus esi bralitudo æterna, secundum quod est possibilis haberi ex auxi­ lio divino, ul supra dictum esi. Quia ergo bonum arduum possibile non cadit sub ra­ tione spei, nisi secundum quod est futurum : ideo cum bealitudo jam non fuerit futura, sed præsens, non potest ibi esse virtus spei. Et ideo spes sicut el fides evacuatur in pa­ tria : et neutrum eorum in beatis esse potest. Et similia tradi 1, 2, quæst. 67, art. 4, et in 3, dist. 26, quæst. 2, art. 5, quæstiunc 2. et in quæst. unica de spe, articul. 4, et alibi. Ex quibus, et aliis ostendimus tract. 18, disput. 3, dub. 2, quod sicut implicat habitum fidei theologica* conjungi cum statu beatitudinis ; sic etiam repugnat, quod virtus spei theologicæ cum prædicto statu conjungatur : ibique ex professo diluimus, quæ contra hanc D. Thom. doctrinam opponi possunt ; a quibus proinde iterum diruendis supersedemus. Constat autem in­ ter Theologos Christum ab initio suæ con­ ceptionis fuisse beatum, ut infra ex professo quæst. 9 probabimus. Ergo sicut ob hanc rationem Christus non habuit fidem ; sic etiam nec spem theologicam. Aîia Observat autem D. Thom. in hoc art. difficul­ tas circa 4, notabilem differentiam inter fidem et dociri- spem his verbis : Christus habuit spem ali· η τΐ;οω. quorum, quæ nondum erat adeptus : licet non habuerit fidem respectu quorumcum­ que : quia licet plene cognosceret omnia, per quod totaliter fides excludebatur ab eo : non tamen adhuc plene habebat omnia, quæ ad ejus perfectionem pertinebant, puta im­ mortalitatem, et gloriam corporis, quam poterat sperare. Itaque Christus non solum cognovit clare Deum, qui est objectum primarium fidei ; sed etiam creaturas, et omnia alia, quæ pertinent ab objectum secundarium prædictæ virtutis : unde nullo modo potuit credere aliquod illius objectum. Sed Christus licet possederit summum bonum, quod est objectum primaaium spei; nihilominus ab initio suæ conceptionis non possedit omnia bona, quæ possunt sperari, et terminare habitu­ dinem spei, v. g. gloriam, et immortali­ tatem corporis, exaltationem nominis, et alia hujusmodi : quocirca, licet nullum objectum credere potuerit, plura tamen bona sperare valuit. Quæ differentia ve- risiime assignatur, ut discursus D. Thoin. salis evincit : sod aliunde gravem inducit difficultatem. Nam cum S. Doctor ex­ presse aflirmot, quod Christus aliqüa spe­ raverit; opus est assignare in Christo principium talis actus sperandi. Hoc au­ tem principium non debuit esse præcise transiens, et actuale ; sed debuit esse ha­ bituale. et permanens ; alias actus spe­ randi in Christo perfectus non esset : qua ratione communiter probamus exis­ tentiam virtutum in illo, ut scilicet eli­ ceret actus perfecte. Rursus non apparet aliud principium habituale ad eliciendum actum sperandi, quam ipse habitus spei; siquidem sperare est actus spei propriissimus. At habitum spei non admitti­ mus in Christo ut constat ex immediate dictis, et expresse resolvit D. Thomas. Unde non apparet, qua ratione ipsius pro­ positiones sibi, et veritati cohæreant. 34. Hanc difficultatem jam attigimus Nûtt cosin tract. 18, disputat. 3, dub. 2, et in hunc VjZÇHI locum decidendam remisimus. Et primo loco statuendum est contra Vazquez dis­ putat. 43, cap. 2, actum, quo Christos, et beati dicuntur sperare gloriam corporis, et similia objecta secundaria, non esse actum spei proprie dictæ, quæ respicit bonum absens, non utcumque, sed ut bo­ num arduum consequi possibile : sed ma­ gis esse desiderium, quod ab arduitate abstrahit, et fertur in bonum absolute ab­ sens futurum. Et rationem optime assi­ gnat D. Thom. 2, 2, quæst. 18, art. 2 adD.Ttu 4, his verbis : Dicendum, quod cum spes sit virtus theologica habens Deum pro objecto : principale objectum spei est gloria animæ, quæ in fruitione divina consistit : non au­ tem gloria corporis. Gloria etiam corporis etsi habeat rationem ardui per comparatio­ nem ad naturam humanam : non habet ta­ men rationem ardui habenti gloriam animæ : tum quia gloria corporis est minimum quid­ dam in comparatione ad gloriam animæ : tum etiam quia habens gloriam animæ ha­ bet jam sufficienter causam gloriæ corporis. Quæ rationes etiam militant in Christo : nam etsi respexerit corporis gloriam, ut consequendam mediis laboribus, et morte, quæ ex se afferunt arduitatem : quia ta­ men prædicta corporis gloria habuit in gloria animæ sufficientem sui causam; et illi labores fuerunt Christo simpliciter voluntarii; propterea non habuit sufficien­ tem arduitatem ad terminandum motum proprium spti specialiter dictæ, ut a de­ siderio 503 DISP. XIV, DUB. Π I » ! J sidorio distinguitur. Quod satis expressit DTIiüoi. j), Thom, in art. 4, nam cum sibi obje­ cisset Christum expectassc gloriam corpo­ ris, ct hujusmodi motum esso actum spei ; respondit : Ad secundum dicendum, quod gloria corporis non perlinel ad bealiludinem anima.', sicut in quo principaliter bealiludo consistat, sed per quondam redun­ dantiam a gloria animæ, ul in secunda parte dictum est. Unde spes secundum quod est virius theologica, non respicit beatitudinem corporis : sed bealitudinem animæ, quæ in divina fruitione consistit. Ubi non aliter discurrit de Christo, ac de aliis beatis in ordine ad prædictum motum expectandi gloriam corporis, ut liquet ex loco imme­ diate relato ex 2, 2, ad quem se remittit. Unde consequenter loquendo, idem prin­ cipium assignandum est ad prædictum af­ fectum tam in Christo, quam in aliis bea­ tis eliciendum. DnbilaHoc supposito, ad propositam difficul­ tioms ieeisio. tatem respondetur concedendo, quod in Christo fuerit aliquod principium habituale, et permanens ad eliciendum actum expec­ tandi gloriam sui corporis, et alia etiam bona. Hujusmodi vero principium non fuit habitus spei theologicæ, ut satis constat ex hactenus dictis. Sed fuit habitus cha­ ritatis, quo sibi prædicta bona desideravit. Et ratio est : tum quia ut proxime osten­ dimus, expectatio gloriæ corporis, suppo­ sita gloria animæ, non est actus spei proprie dictæ quatenus a desiderio distin­ guitur : desiderare autem aliquid, in quan­ tum pertinet ad bonum rationis, est actus proprius charitatis, qua quis se ipsum D.Thoia. ordinate diligit, ut tradit D. Thom. 2, 2, quæst. 25, art. 4 ad 3, his verbis : Dicendum, quod amantes se ipsos vitupe­ rantur, in quantum amant se secundum naturam sensibilem, cui obtemperant : quod non est vere amare se ipsum secundum na­ turam rationalem, ul sibi velit ea bona, quæ perlinent ad perfectionem rationis. El hoc modo præcipue ad charitatem pertinet dili­ gere se ipsum. Tum etiam quia ad eumdem habitum pertinet desiderare bonum absens, et in illo præsenti quiescere, et eo possesso frui : charitas autem est principium frui­ tionis, el quietis in Deo viso, et possesso : unde sicut Christus per charitatem elicit actum fruitionis circa gloriam corporis, ita per eandem charitatem elicuit actum expectation is, quo gloriam corporis desideravit. Tum denique quia, ut proxime ostendimus, idem fuit principium in Christo, et in beatis aliis ad eliciendum expectationem gloriæ corporis : aliis au­ tem beatis principium talis actus est cha­ ritas, ut diximus loco cit. ex tract. 58, num. 34. Quod satis aperte significavit D. Thom. 2, 2, quæst. 18, art. 2 ad 3, D.Thoœ. ubi agens de bonis, quæ beati sperant, inquit : Dicendum, quod durante virtute spei, eadem spe aliquis sperat bealitudinem sibi, el aliis. Sed evacuata spe in beatis, secundum quam sperabant sibi bealiludinem, sperant quidem aliis bealitudinem : sed non virtute spei, sed magis ex amore charitatis. Si autem per charitatem appe­ tunt bona aliorum, aut aliis futura ; eadem etiam ratione possunt sibi appetere bona propria, quæ nondum habent. Idemque, et ob eandem rationem de Christo dicen­ dum est. § Π. Decisio dubii quoad ultimam ejus pariem. 35. Succedit, ut investigemus, utrum in soppo-iChristo fuerint omnes virtutes morales per l*o. se infusæ, præsertim vero pœnitent:a, de qua est specialis difficultas. Quæ ut locum habeat, supponendum est poenitentiam esse virtutem specialem, distinctam tum a re­ ligione, justitia vindicativa, commutativa, et aliis justitiae partibus, tum ab omnibus aliis virtutibus. Quod jam supra insinuavi­ mus, disp. 1, dub. 9, num. 255 et 269, et docet communior Theologorum senten- i tia ; possumusque breviter suadere ratione desumpta ex D, Thom. infra quæst. 85, o.Tiiom. art. 2, et 3 , qua ostendi solet aliaruih virtutum specialis ratio, et existentia : quoniam habitus distinguuntur specie per ordinem ad actus specie diversos, qui sunt eorum fines : unde ubi occurrit specialis actus laudabilis, ibi oportet admitti specia­ lis virtutis habitus, ut perfecte, et connaturaliter eliciatur : sed detestari peccata ut sunt emendabilia per actum hominis cooperantis Deo ad suam justitiam, et inten­ dentis expiationem divinæ oflensæ, est actus ex se laudabilis, et importans spe­ cialem rationem, quæ in alias virtutes re­ vocari non valet : ergo ad eliciendum prædictum actum admittenda est specialis virtus, quam pœnitentiam vocamus. Cætera constant. Et minor quoad secundam partem in qua poterat esse difficultas os­ tenditur : nam licet in aliis virtutibus reperiatur displicentia peccatorum, quatenus 5Π4 DE INCARNATIONS. opponuntur propriis earum objectis : ad nullam tamen earum pertinet, detestari I peccata ut emendabilia per actum hominis coopérant!.* Deo ad suam justitiam, et in­ tendentis expiationem divinæ otïensæ. Idgue magis ex dicendis constabit, ubi magis specialiter ostendemus propriam pœni­ tentiæ rationem. Sed hic, ut diximus, sup­ ponendum est, ut locum demus difficultati in titulo dubii proposita;. Si enim fiat con­ traria suppositio, videlicet pcemtentiam non esse specialem habitum ab aliis virtu­ tibus distinctum : sed coincidere cum ea­ rum aliqua , utputa cum charitate , aut religione, addendo præcise expressionem aliquam in ordine ad actum detestandi pec­ catum; nulla fere circa hoc punctum oc­ curret difficultas : nam plane fatendum L erit fuisse in Christo illum habitum, qui alias dicitur poenitentia, licet non sub mu­ nere detestandi, aut emendandi peccata propria, sed sub alia expressione, quæ nul­ lam explicet imperfectionem. Ut igitur res agatur, præmittenda est communis opinio, quæ alias etiam verissima est. Et ea sup­ posita. Secanda 36. Dicendum est secundo in Christo Sj0. non luisse virtutem j.œnitentiæ. llancconD.Thom. clusionem dojel frequentissime D. Thom. pluribus in locis, quæ infra expendemus. Et idem tuentur Thomistæ adeo commu­ niter, ut superlluum sit eos in particulari srlom3 re^erre· Videantur tamen Joan, a S. Thom. Gonct.' disp. 8, art. 4, num. 15. Gonet disp, 12, Josnn. art. 2, num. 58. Joan. Prudentius tom. 1Z° Lan- 2. N. Laurentius controv. 13, g 2. Eidem reijt· etiam sententia? ex extraneis subscribunt Vazquez. Vazquez in præsenti, et alii plores ita fre­ quenter, ut Suarius disp. 19, sect. 1 in principio dixerit : Omnes fere Theologi in 4 disl. 14, negant habuisse Christum hanc virtutem, ut videre est in D Thom. disl. 14, quxsl. 1, art. 3. Paludano quæst. 4. Solo quæst. 2 ad finem. Alensi 3 part, quxsl. 12, membro 2, el aliis. Et Lorea disp. 38, n. 18, testatur : Virtutem panilentix omnes etiam excludunt a Christo, quia involvit in­ trinsece imperfectionem, etc. Ratio. Probatur unica ratione desumpta ex D. Thom. nam subjecto, cui est impossibilis actus alicujus virtutis, repugnat ipsa vir­ tus : sed Christo fuit impossibilis actus virtutis pœnitentiæ : ergo repugnat Chris­ tum habuisse poenitentia? virtutem. Conse­ quentia patet. Et major est certa : nam virtutes, sicut et omnes alii habitus, sunt propter propriam operationem sicut propter ;· ! ; j ; ' finem : ergo sicut repugnanto absoluto aliquo actu, repugnat absolute virtus in ordine ad illum ; sic etiam ubi actus virtutis 1 est impossibilis alicui subjecto, repugnat in tali subjecto virtus. Minor autem osten­ ditur : nam ubi repugnat objectum, et ma­ teria circa quam alicujus actus, repugnat etiam prædiclus actus; cum elici, et ver­ sari non possit, nisi circa propriam mate­ riam. et objectum : sed Christo fuit im­ possibile objectum , seu materia actus pœnitentiæ : ergo Christo fuit impossibilis talis actus. Minor hujus secundi syllogismi demonstratur : nam objectum, sive mate­ ria actus pœnitentiæ est peccatum pro­ prium, ut emendabile ab homine coopé­ rante gratiæ Dei , et ut expiabile per satisfactionem : sed Christo ab intrinseco repugnabat peccare, ut docent communiter Theologi, præsertim illi contra quos agi­ mus, et suo loco ostendemus cum D. Th. q. 14 et 15; ergo Christo fuit impossibile objectum, et materia actus pœnitentiæ. 37. Respondebis ex doctrina Suarii loco cit. negando minorem : quia virtus pœnitentiæ non respicit ut actum totalem, et ’ sibi adæquatum detestationem peccati pro­ prii , sed etiam aliorum. Unde licet in Christo non potuerit esse virtus pœniten· tiæ in ordine ad detestandum peccata pro­ pria, quæ absolute fuerunt in eo impossi­ bilia ; potuit tamen habere prædictam virtutem in ordine ad detestandum alio­ rum hominum crimina, et satisfaciendum pro illis. Nam hic posterior actus ad poe­ nitentiam spectat, non quatenus aliquam imperfectionem, aut defectibilitatem im­ portat, ex parte subjecti ; sed magis ut ex­ plicat perfectionem, nempe detestationem mali culpæ, a quocumque inferatur. Sed hæc doctrina, quam jam rejecimus E»et· disp. 1, dub. 9, confutatur primo ex D. Thom. in 4, dist. 14, quæst. 1, art. 3, quæstiunc. I, ubi proponit hoc argumen­ tum ; Sancti in patria sunt Christo confor­ mes : sed in Christo non fuit poenitentia : ergo neque in sanctis in patria. Et respon­ det in solut. ad 2 : Dicendum, quod Chris­ tus non potuit peccare, ut in 3 lib. disl. Γ2 dictum est. El ideo materia hujus virtutis non competit ipsi neque actu, neque potentia. El propter hoc non est simile de ipso, el de aliis. Ubi S. Doctor evidenter affirmat, quod Christo tam actu, quam potentia de­ fuerit materia hujus virtutis; unde colligit ipsum non fuisse capacem ejus. Si autem materia pœnitentiæ fuisset peccatum non determinate DISP. XIV, DUB. IL determinate proprium, sed vel istud, vol alienum, vel peccatum ut ab utraque rationo praescindit, ut vult Suarez; non recte docuisset D. Thom. tam actu, quam po­ tentia defuisse Christo pœnitentiæ mate­ riam : quippe certum el exploratum illi erat , quod Christus potuerit respicere aliena peccata ut expiabilia per suam sa­ tisfactionem. Unde ulterius minus recte tanquam omnino certum supposuisse cum arguente Christum nullo modo habuisse pœnitentiæ virtutem. Liquet itaque illam Suarii cogitationem esse evidenter contra Divum Thom. et in ejus schola sustineri non posse. CoiifirConfirmatur : quia ut tradit ipse Ancr.ii). DJiom. gelicus Ductor infra quæst. 85, art. 1 ad 2, pœnitentia, et verecundia sunt de eodem actu, et versantur circa eandem materiam ; cum hoc tamen discrimine, quod pœni­ tentia respicit peccatum, ut præteritum, verecundia vero ut præsens : idemque communiter docent omnes Philosophi mo­ rales. Constat aulem verecundiam sistere in proprio subjecti peccato, sicut in mate­ ria adæquata , nullus quippe verecundatur ob culpas alienas, sed solum ob proprias, ArLtui. ut tradit Aristot. 4 Ethic, cap. ult. Ergo pariter pœnitentia sistit in peccatis sub­ jecti propriis, sicut in materia sibi adæ­ quata. Unde videmus, quod licet justus doleat de peccatis alienis, quia sunt contra Deum , vel afferunt damnum proximo ; nemo tamen dicitur, aut dici potest, quod pœniteat de alienis peccatis ; sicut non dicitur, quod verecundetur de alienis cul­ pis. Sunt enim hæc toto cœlo diversa dolere, et pœnitere, additque hoc poste- ' rius supra primum majorem determina- i tionom ex parte materiae, et specialem rationem ex parte niotivi, ut statim magis declarabimus. 38. Secundo refellitur eadem responsio I cratione D. Thom. locis citatis, et in 3, dist. 13, quæst. 2, art. 2, quæstiunc. 1; nam cuilibet speciali virtuti debet assignari actus principalis, et primarius a quo virtus speciem desumat, et alii ejusdem actus dependeant : sed pœnitentia est virtus spe­ cialis, ut hic supponitur, et num. 35 præ- I misimus : ergo pœnitentiæ assignandus est actus principalis, et primarius ; bic autem est dolor de peccatis a se commissis, ul emendabilibus per actum pœnitentis, et expiabilibus per satisfactionem : ergo sublata Christo possibilitate hujusmodi ac­ tus (ut excludit adhibita responsio), tollun- tur ex consequenti cæteri alii actus, qui excogitari possent; ct subinde excluditur etiam habitus pœnitentiæ. Caetera constat. Et minor subsumpta, in qua potest esse difficultas, ostenditur : tum quia dolor de peccatis a se commissis, et secundum prædictas rationes, et motiva consideratus, est actus valde laudabilis, et aptus specificare per modum exercitii primarii aliquam spe­ cialem virtutem : qui proinde cadit sub speciali præcepto, ut constat ex illo Lucæ Cue. 18 18 : Nisi panilenliam egerilis, omnes simul peribilis, et ex illo : Panilenliam agile. Tum etiam, nam cum pœnitentia tendat ad perfectam destructionem, et emendationem peccati : debet principaliter et primario inclinare ad destructionem peccati in pro­ prio subjecto : quælibet enim virtus incli­ nat primario in actus ad bonum proprium, et secundum perfectionem proprii subjecti. Confirmatur, ct declaratur amplius vis Cnnfir hujus impugnationis : nam licet pœniten­ malio, tia posset se extendere ad expiandum alienas offensas : nihilominus hunc actum respicit cum subordinatione ad primum, et principalem dolendi, atque emendandi peccata proprii suppositi : sicut aliæ virtu­ tes, licet queant elicere plures actus, sem­ per eos eliciunt cum subordinatione ad primarium : ergo gratis permisso, quod pœnitentia posset ad peccata aliorum se extendere, ut responsio adhibita intendit; tamen deliciente in Christo potestate pec­ candi , ut eadem responsio supponit, et recognoscit, non potuit Christus habere prædictam pœnitentiæ virtutem. Probatur consequentia exemplo aliarum virtutum, quæ licet ad plures actus se extendant; tamen ubi repugnat primarius, nequeunt secundarios elicere. Sic enim licet charitas diligat proximum ; quia hujus dilectio ex charitate fundatur in amore Dei ; hoc amore excluso, aut repugnante, impossibile est charitatem elicere amorem circa proxi­ mum. Et quamvis spes theologica se ex­ tendat ad sperandum bona corporis ; quia tamen primarius ejus actus est circa glo­ riam anirnæ, ubi isto posterior actus eva­ cuatur, aut repugnat, fieri non potest, quod prædicta virtus se exerceat in ordine ad bona corporis, aut conservetur per res­ pectum ad illa, ut supra diximus an. 33. Idemque ostendi potest in aliis virtutibus. Sic igitur quamvis virtus pœnitentiæ res­ piciat peccata proprii subjecti, et peccata aliena, ut Suarius intendit, possitque circa omnia hæc exercere proprias operationes : 506 DE INCARNATIONE. quia tamen primo, et principaliter ordi­ natur ad perfectionem proprii suppositi mediante expiatione peccatorum illius per emendationem, et satisfactionem ; fieri non valet, quod ubi poenitentia nequit exercere hujusmodi actum ob incapacitatem sub­ jecti, minime conservari valent in ordino ad alios actus circa alterius subjecti pec­ cata. Et consequenter cum in Christo fue­ rit incapacitas poenitendi de peccatis pro­ priis, impossibile apparet, quod in Christo fuerit virtus pœnitentiæ in ordine ad alios actus : esto in aliis subjectis capacibus non repugnent. Aliud 39. Respondebis secundo ex ejusdem Suarii efc- Suarii doctrina, quæ apud Juniores mul­ giura. tum invaluit, prædictum argumentum ad summum evincere, quod Christus non ha­ buerit, nec habere potuerit actum absolu­ tum dolendi, aut poenitendi pro peccatis propris : sed minime suadere, quo i non habuerit affectum conditionatum, et fuerit ita dispositus, ut si peccatum haberet, aut peccare posset, pœniteret de peccato, et conaretur ad ejus destructionem. Ad exis­ tentiam autem virtutis in aliquo subjecto non semper requiritur affectus absolutus, sed sufficit prædicta dispositio, et actus conditionalis, ut liquet in paupere non ha­ bente divitias, quæ sunt materia circa quam liberalitatis, et magnificentiæ : qui tamen propter internam dispositionem, et affec­ tum conditionatum expendendi recte divi­ tias, si posset, acquirere, et conservare valet prædictas virtutes, ut satis constat ex supra dictis num. 5. Unde prædicto motivo non convincitur Christum non ha­ buisse pœnitentiæ virtutem. Confuta­ Hoc tamen effugium efficaciter praelu­ tur. ditur : quia licet non negemus posse reperiri virtutem in aliquo subjecto cum actu præcise conditionato in ordine ad materiam circa quam actus absoluti : impossibile tamen est reperiri in eo subjecto, cui ab intrinseco repugnat actus primarius abso­ lutus, et materia circa quam illius : sed Christus est subjectum cui ab intrinseco repugnat actus primarius absolutus pœ­ nitentiæ, et materia circa quam illius, nempe peccatum proprium ut hæc respon­ sio supponit : ergo juxta illam minime salvatur, quod virtus pœnitentiæ potuerit esse in Christo. Major probatur : quia licet ad existentiam virtutis sufficiat affec­ tus conditionatus ex parte objecti sive ma­ teriæ circa quam ; requirit tamen, quod sit absolutus ex parte subjecti; sive quod sub­ jectum actu inclinetur ad operandum circa materiam virtutis, si occurreret : ubi autem materia circa quam virtutis est subjecto ab intrinseco repugnans; impossibile est, quod subjectum habeat affectum absolutum ex parte sui, et conditionatum ex parte ob­ jecti. Ita enim se habet affectus condilionatus circa objectum conditionate possi­ bile, sicut se habet affectus absolutus circa objectum absolute possibile : sed ubi ob­ jectum est absolute impossibile, nequit terminare affectum absolutum : ergo si non fuerit conditionate possibile, non po­ terit terminare affectum conditionatum, qui vere sit absolutus ex parte subjecti. Unde nullum actu terminabit affectum; sed ad summum verificabitur, quod tale ob­ jectum absolute impossibile, si esset pos­ sibile, terminaret aliquem affectum : nunc vero, quia absolute repugnat, nullum ter­ minat affectum, et subinde nullum spécifi­ ent actum virtutis. Declaratur amplius vis hujus impugna- .Angetur robur tionis : quoniam ut aliquis actus, sive impu ­ affectus conditionatus sit possibilis, et con­ gnatio­ veniat reipsa subjecto ; debet objectum ta­ nis. lis actus taliter esse, aut repræsentari conditionate possibile, ut conditio, sub qua proponitur, non destruat ab intrinseco propriam rationem subjecti, cui objectum conditionate proponitur. Nam si illam evertat, nequit subjectum relinquere capax eliciendi affectum adhuc conditionatum. Quod videtur satis perspicuum : tum quia ut subjectum eliciat illum affectum condi­ tionatum, debet subsistere pro priori ad eam elicientium, ut ex ipsis terminis constat : ergo si conditio, quæ elicientium actus præcedit, pro priori ad talem elicientiam destruit ab intrinseco propriam rationem subjecti, supponit subjectum des­ tructum, et incapax eliciendi talem affec­ tum conditionatum. Tum etiam quia con­ ditio, sub qua objectum proponitur, debet esse accidentalis, et salvans propriam con­ ditionem subjecti, alias conditio non erit respectu subjecti : sed suppositio impli­ cans, et destruens subjecti naturam, sicut ista : si cum homo sim, essem avis, volarem. Ut ergo conditio relinquat capacitatem ad eliciendum affectum, conditionatum qui­ dem ex parte objecti, et absolute ex parte subjecti, non debet destruere ab intrinseco propriam subjecti rationem. Constat au­ tem, quod peccatum Christi ut detestan­ dum sub conditione, quod esset possi­ bile, supponit ab intrinseco destructionem Christi, DISP. XIV, DUB, Ιί. constat ex dictis dub. priée. Christus Do­ minus fuit capax virtutum moralium, quæ sunt moderatrices immoderatarum passio­ num, illasque respiciunt ut materiam circa quam : se I Christo ab intrinseco repugna­ vit habere passiones immoderatas ; quippe quæ incompossibiles sunt cum unione hy­ postatica, et impeccabilitate perfectissima Christi : ergo quamvis materia circa quam virtutis pœnitentiæ sit peccatum pro­ prium, el Christus non potuerit habere peccatum ; non inde convincitur Christum fuisse incapacem virtutis pœnitentiæ. Ad hanc objectionem (relicto Vazquez Solutio, qui ea convictus ausus est asserere disp. I 42, cap. 2, Christum suapte natura habi­ turum fore pravas concupiscentias, si spe­ ciali Dei gratia non impedirentur. Et dis- Absurda put. Gl, cap. 6, ultra progressus affirmat non repugnasse, quod in Christo fuerit ha­ bitus vitiosus inclinans ad errorem, et error ipse. Quæ sunt valde falsa; sed rejicienda ex professo infra quæst. 15) respondetur I juxta superius insinuata numer. 5, omit­ tendo praemissas, et negando consequen­ tiam. Ratio autem disparitatis est, quod virtutes morales non ordinantur per se primo ad compescendum passiones immo­ deratas ; sed ad eliciendum actus modera­ tos secundum rectam rationem m propria materia : ex consequenti autem, et accidentaliter habent refrænare immoderatas passiones, si forte occurrant. Sicut gratia sanctificans non ordinatur per se primo ad expellendum peccatum; sed ad sanctifi­ candum subjectum : et ex consequenti ha­ bet excludere peccatum, si illud in subjecto supponat. Et similiter virtutum intensio non fit per abjectionem contrarii, quod non semper adest, sed per majorem actua­ litatem, et radicationem in subjecto : quæ si contrarium accidentaliter præsupponat illud, ex consequenti magis debilitat, ac repellit. Idem itaque proportionabiliter con­ venit virtutibus moralibus : nam ut optime tradit D. Thom. 1 p. quæst. 95, articul. D.Tiioai. 3 ad l ; Accidit temperantiæ, el fortitudini (et idem intellige de aliis), quod superabun­ dantiam passionis repellat, in quantum in­ venit passiones supcrabundanles in subjecto. Sed per se convenit hujusmodi virtutibus passiones moderari. Quæ moderatio optime fieri potest per hoc, quod passiones ex se non inclinantes in bonum rationis, sed in aliud inferius (licet moraliter non pravum) ad bonum rationis trahantur, et iu finem hunc dirigantur. Quod nullam indecentiam Christi, et unionis hypostatica; ; cum im­ possibile sit, quod Christus, sive persona divina subsistens in natura extranea ad peccandum concurrat, ut modo supponi­ mus ex dicendis quæst. 15, et non negant illi, contra quos agimus : ergo Christus non habuit, nec habere potuit allectum destruendi per poenitentiam peccatum pro­ prium sub conditione, quod fuerit sibi pos­ sibile. ftaior Explicantur amplius vires ejusdem moΐιμ* ■0* tivi ab absurdis, quæ oppositum discur­ ρχίο. rendi modum consequuntur. Quia non ob aliam rationem repugnat, quod Angelus habeat virtutem temperantiæ ratione affec­ tus conditional! circa materiam talis virtu­ tis : nisi quia illi absolute repugnat talis materia. Et similiter Deo repugnat virtus religionis, et ex vi nullius affectus condi­ tional salvari potest, quod illam habeat : quoniam repugnat ipsi absolute materia talis virtutis, nempe cultus alicujus supe­ rioris primi principii. Si autem ea disposi­ tio cum illo affectu conditionato, quali­ ter in hac evasione depingitur, sufficeret ad constituendam virtutem in subjecto, cui ejus ipateria ab inirinseco repugnat : nulla esset ratio, cur in Angelo non esset virtus temperantiæ, et in Deo virtus religionis, et sic de aliis. Quinimo nulla esset creatura rationalis, cui repugnet aliqua virtus ; et e converso nulla esset virtus, quæ non conveniret omni creaturæ. Quippe omnis creatura potest esse ita disposita, ut exer­ ceret omnes, et singulos actus cujuscumque virtutis, si sibi possibile esset. Quod præcipue apparet in beatis habentibus omnes affectus optime dispositos ; qui subinde i crederent, et sperarent Deum, si possent aut obligarentur : atque ideo nullam non habebunt virtutem, utputa fidem, spem, et omnes imaginabiles, et in qualibet in­ tensione. Ihec autem sunt satis absurda, et contra communem Theologorum sen­ sum, ut satis ex se liquet. Ergo et ille di­ cendi modus in hac responsione adhibitus, quem illa necessario sequuntur. â ΠΙ. Objectiones contra rationem D. Thom. el carum solutio. K? 40. Sed quamvis ratio D. Thom. sit ? ’adeo efficax ; obnoxia tamen est nonnullis i gravibus objectionibus, quibus satisfacere I oportet. Oppones ergo primo : nam sicut 507 508 l!i DE INCARNATIONE. importat, et. locum in Christo optime ha­ beri potuit. Poenitentia autem per se primo ordinatur ad emendandum et expiandum peccatum proprium : quocirca reperiri non potest in subjecto, cui ah intrinseco repugnat peccaro, sicut repugnavit Christo, qui perinde fuit incapax habendi talem virtutem. Secaiiia 41. Objicies secundo (et potest esse re­ ohj*rtio. plicacontra doctrinam immediate traditam) nam quod alicui subjecto sit impossibile peccare minime impedit, quod in eo sit virtus pœnitentiæ : ergo ex impotentia peccandi non recte excludimus praedictam virtuœm : et consequenter licet Christus fuerit ab intrinseco impeccabilis; non prop­ terea negandum est habuisse virtutem pœ­ nitentiæ. Utraque. consequentia patet : praesertim quia cum quælibet virtus afferat subjecto perfectionem ; nulla virtus est Christo deneganda, nisi ostendatur fuisse eidem impossibilem, ut supra statuimus § 1. Antecedens autem ostenditur : nam beati sunt ab intrinseco impeccabiles, sive non habentes potestatem peccandi, ut sta­ tuimus tractat. 9, disput. 2, dub. unico : sed beati habent virtutem pœnitentiæ, ut D.Tfcom. expresse docet Divus Thomas loco supra citato ex libro quarto sentent, ubi ait : Quicumque habet habitum pernitenliæ in hac vita, habebit illum in /iitura : ergo quod alicui subjecto sit impossibile peccare, minime impedit, quod in eo sit virtus pœnitentiæ. Rtspoc- Respondetur non quamlibet impossibi­ litatem peccandi, licet intrinsecam, prae­ cludere locum, et capacitatem virtuti poinitentiæ, nec Divum Thomam, aut nos id intendere : sed solum eam peccandi im­ possibilitatem, quæ convenit subjecto se­ cundum se, et abstrahendo a conditionibus, el statibus in quibus potest accidentaliter constitui. Nam cum pœnitentia respiciat peccatum absolute possibile, de quo poeni­ tere valeat : implicat reperiri in subjecto, cui per se, ab intrinseco, et absolute est peccatum impossibile : quippe evidens est, quod ubi absolute implicat objectum, aut materia circa quam virtutis, ibi ipsa virtus impossibilis reddatur. Hujusmodi autem impossibilitas, sive impotentia peccandi convenit Christo, qui non accidentaliter, sed essentialiter, atque in omni statu, et rerum serie, et in qualibet suppositione est impeccabilis ratione divini suppositi. Unde poenitentia non potuit in eo reperiri. Sed impeccabilitas, quam habent beati, licet intrinseca sit, ut loco citato ostendimus, quin et illis reduplicative ul boatis essen­ tialiter conveniat : nihilominus absolute non convenit eis essentialiter, aut neces- y sario; sed accidentaliter, sicut et ipse status beatitudinis, ex quo radicaliter provenit. Quocirca licet ibi pœnitero non possint ob suppositionem accidentalem beatitudinis, qui cum dolore actuali non cohæret : ta­ men quia absolute non repugnat illis pec­ catum, et aliquando fuerunt pcccabiles; idcirco conservant virtutem pœnitentiæ, quæ quoad habitum est compossibilis cum statu beatifico; ut etiam accidit in aliis vir­ tutibus moralibus, quarum materia iu eo statu ut in plurimum non occurrit. Præsertim cum virtus pœnitentiæ possit in eo statu elicere aliquem actum, ut infra num. 52 videbimus. . j 42. Sed instabis : nam quod persona Replia. Christi sit impeccabilis, et quod Christo repugnet peccatum ratione personalitatis, non potuit impedire in eo pœnitentiæ vir­ tutem, si semel potestas peccandi convenit humanitati Christi secundum se : atqui humanitas Christi, etiam supposita unione hypostatica, habet potestatem peccandi, quantum est ex se : ergo in Christo nullum fuit impedimentum ad habendum virtutem pœnitentiæ, licet impeccabilis sit. Minor est certa : nam quod convenit alicui naturæ secundum se, convenit illi in omni statu; sed posse peccare, quantum est de se, convenit humanitati secundum se : ergo convenit illi in omni statu : ct consequenter licet supponatur unita hypostatice personæ divinæ, adhuc nihilominus est peccabilis, quantum est de se. Major autem probatur dupliciter. Primo, quia ut beati habeant virtutem pœnitentiæ, sufficit, quod eorum natura sit peccabilis, quintum est de se : licet reduplicative ut allecta beatitudine, et in sensu composito illius status peccare non possit : ergo pariter quamvis humanitas Christi ut subsistens in verbo, et in sensu composito hujus suppositionis peccare ne­ queat ; tamen quod secundum se, et quan­ tum est de se, possit peccare sufficit ad constituendum in Christo virtutem pœni­ tentiæ. Secundo, quia sicut pœnitentiæ vir­ tus detestatur peccatum proprium, ita etiam donum timoris fugitpeccatnm proprium, ut est offensa patris; sed ad salvandum donum timoris in aliquo subjecto sufficit, quod potestas peccandi conveniat naturæ secun­ dum se, quamvis illi repugnet facta aliqua suppositione, et in sensu composito alicujus status ; DISP. XIV, DUB. II status; unde licet Christus attentis omnibus, non potuerit peccare, habuit tamen I donum timoris, ui resolvit Divus Thomas I in hac quæst. articul. 5 ; ergo, quod posse I peccare conveniat humanitati Christi secunI dum se, sufficit, ut Christus habuerit virI lutem pœnitentiæ; quamvis ratione suppoI siti non potuerit peccare. II j.ur. Respondetur negando majorem : quia I licet potestas peccandi conveniens secun! dum se naturæ complelæ in linea subslanI tiæ sufficiat (quantum est ex vi hujus capiI lis), ad conservandum in eodem subjecto virtutem pœnitentiæ : non tamen sufficit potestas peccandi quæ conveniret secun­ dum se naturae incompletæ intja lineam substantiæ ob defectum subsistentiæ : eo quod natura secundum se non habet potes­ tatem peccandi, sicut nec potestatem agen­ di, nisi quatenus connotât suppositum : actiones enim, et defectus sunt supposito­ rum ut quod. Suppositum autem increatam E est simpliciter incapax, et impotens coni currendi ad peccatum : unde natura humana in eo subsistens non habet potestatem ad I peccandum ; licet illam haberet, si in sup! posito proprio, aut in alio creato constiI tuereturi Unde diluitur minoris probatio, I quatenus huic doctrinae videtur opponi : i quia natura humana secundum se consideI * rata, sicut praescindit a supposito divino et supposito creato, explicans præcise præ­ dicta essentialia; sic etiam abstrahit a po­ testate, et impotentia peccandi : quam tamen explicat, aut negat, secundum con­ junctionem, et contractionem ad diversas personas. Quocirca negatur suppositum, scilicet quod prædicta natura secundum se accepta habeat potestatem peccandi, ct quod hujusmodi potestatem conservet in quolibet subjecto, aut hypostasi : nam et secundum se accepta ab hujusmodi potes­ tate praescindit; et unita divinæ personæ talem potestatem repugnanter, et contrarie i negat, et excludit. Et ideo humanitas Christi, etiam quantum est de se, non habet potestatem peccandi saltem proximam : I atque ideo nec capacitatem ad habendam I poenitentiam. Prima vero majoris probatio non urget ob satis manifestam disparitatem : quia in &**· beatis reperitur natura humana in propria f persona creata subsistens : cui esseiltiali> liter, et simpliciter non repugnat peccare ; ' licet accidentaliter beati reddantur impec’ cabiles ratione status beatifici: non quidem I per ablationem alicujus entitatis perma■. 509 I neniis, sed per adhæsionem ad summum bonum visum in se ipso : qua supposita, non relinquitur libertas ad malum contra­ rium. Unde in beatis remanet absolute peccatum possibile per ordinem tam ad na­ turam, quam ad personam secundum se consideratas. Idque salis est, ut conser­ vent habitum pœnitentiæ, quem habue­ rant in via, ubi potentiam expeditam habuerunt ad peccandum. Cæterum in Christo id aliter omnino contigit : nam cum sit persona divina impotens absolute peccandi, nullam potuit habere peccandi potentiam : non quidem ratione suppositi, ut ex se liquet : neque etiam ratione hu­ manæ naturæ, quæ ut proxime diximus non habet potestatem peccandi, nisi ut connoUns suppositum, et completa per subsistentiam. Unde non potuit habere virtutem pœnitentiæ, quæ potestatem pec­ candi saltem ut non repugnantem subjecto secundum se, necessario præsupponit. Se­ cunda etiam probatio facilius dispellitur : quia objectum primarium doni timoris non est malum culpæ; sed divina eminen­ tia ut potens absolute infligere malum : nec actus primarius praedicti doni est fu­ gere culpam ; sed revereri divinam emi­ nentiam, ut diximus tr. 18, disp. 4, dub. 4, et rursus attingemus infra in notis ad art. 6. Unde patet majorem hujus proba­ tionis esse falsam ; et quod aliter se ha­ beant pœnitentia, et donum timoris tam ex parte materiæ quam ex parte actus pri­ marii; et denique nihil esse in dono timoris , quod præsupponat potestatem peccandi aut alium defectum Christo repu­ gnantem. Quare licet in eo fuerit donum timoris (de quo loco cit. dicemus), non infertur, quod in illo sit, aut esse potuerit virtus pœnitentiæ. — An autem in beatis, licet sint impeccabiles, et omnino securi ratione status, possit salvari donum ti­ moris quantum ad actum fugæ, alia est difficultas longe diversa, quæ ad rem prae­ sentem non refert, et quam superatam re­ liquimus loco cit. ex tract. 18. Videatur D. Tho. in 3, dist. 34, quæst. I, articul. ρ.·π,οηι 3, quæstiunc. 4, ubi ait : In patria tollitur limor quantum ad hunc actum, qui est ti­ mere separationem : sed manebit quan­ tum ad actum , qui csl admirari, vel rcvercri arduum : quod fit, quando cx con­ sideratione tant.T altitudinis homo in pro­ priam resilit parvitatem. Similia'habet iu quæst. disp. de Spe, articul. 4 ad 2. 43. Objicies tertio : nam totus discursus Obj. ■ 5.' 'ti­ I •V'fr. I 510 'i » ■?>. DE INCARNATIONE. I). T. quo probamus Christum non potuisse habere virtutem pœnitentiæ, in eo princi­ paliter vel unice innititur, quod actus pri­ marius adaequatus prædictæ virtutis sit pœnitore de peccato proprio, et hic actus, sicut et peccatum essentialiter Christo repugnet : atqui poenitere de peccato proprio non est actus primarius adæquatus pœnitentiæ : D.Tbom. ergo corruit motivum D. T. et fundamen­ tum nostræ assertionis. Minor, in qua po­ terat esse difficultas probatur ex eodem S. Doctore in 4, dist. 14, quæst. 1. articul. 3, quæstiunc. 3 ad 2, ubi ait : Quicumque habet habitum pandenti? in hac vita, habet illum in fulura : sed non habebit eundem actum, quem nunc habet; sed alium, scili­ cet gratias agere Deo pro misericordia rela­ xante delicia. Ubi plane concedit D. Tho­ mas quod virtus pœnitentiæ habebit in beatis actum distinctum a dolore, et de­ testatione peccatorum nempe gratiarum actionem pro peccatis remissis. Ex quo satis evidenter concluditur detestationem peccati proprii non esse actum primarium adæquatum prædictæ virtutis. Repugnat enim exercere actum secundarium, ubi primarius est impossibilis : beati autem, quibus impossibile est dolere de peccatis, aut pro eis satisfacere, habent actum pœ­ nitentiæ, qui dicitur gratiarum actio pro peccatis remissis, ut affirmat D. Thom. ergo actus adæquatus primarius pœniten­ tiæ non est præcise dolor de peccato pro­ prio : sed alius actus communior qui a prædicto dolore, et gratiarum actione praescindit. Ex quo fit ulterius, quod cum hic posterior actus Christo non repugnet : posset enim gratias agere pro relaxatione criminum hominibus facta : minime pro­ betur Cnristum fuisse incapacem pœniten­ tiæ. saltem quantum ad hujusmodi actum. F’Tor' despondetur negando minorem. Ad cu­ jus probationem ex illo testimonio desump­ tam dicendum est, quod licet virtus pœ­ nitentiæ diversos actus eliciat pro varia statuum diversitate (idque et non amplius probat illud testimonium) : nihilominus omnes elicit sub eadem ratione formali, a qua nullus earum absolvi valet, ut constat D.Tbom. θχ eodem S. Doct. 1, 2, quæst. G7, art. 1, ’ubi sub generali dectrina virtutum mo­ ralium, earum diversitatem pro hoc, et illo statu explicat, servata formali ratione ejusdem virtutis utrubique. Unde ille ac­ tus agendi gratias Deo pro relaxatione peccatorum, licet videatur diversus a do­ lore de peccatis, et re ipsa sit ; nihilomi- nus ilium non excludit pro omni statu, sed potius ipsum supponit ut exercitum a viatore saltem possibiliter ; et ad ipsum ul­ timo revocatur. Quocirca uterque actus pro­ cedit ab eadem virtute habente pro materia circa quam peccatum possibile subjecto sal­ tem in aliquo statu,etsecundum so, ut num. præced. declaravimus : licet necessarium non sit, quod uterque actus in omni statu exerceatur, aut sit possibilis : sed solum in hoc, aut illo juxta distributionem ac­ commodam, et ipsorum actuum naturam. Nunquam tamen admittenda est virtus pœnitentiæ in ordine ad secundum actum, nisi subjecto absolute sit possibilis prima­ rius actr^ ejus saltem pro aliquo statu, ut supra dicta satis convincunt : quia illa gratiarum actio supponit praefuisse in sub­ jecto non solum potestatem absolutam peccandi, sed etiam ipsum peccatum, pro cujus remissione fit, ut ex ipsis terminis constat. Unde cum Christus fuerit ab in­ trinseco, et essentialiter impotens pec­ candi : nullum actum pœnitentiæ exercere potuit : quippe qui nec dolere valuit pro peccato commisso, nec agere gratias pro peccato sibi remisso : quocirca nullo modo habere potuit pœnitentiam per ordinem ad aliquem hujus virtutis actum. Ex quibus satis constat ad omnia, quæ in probatione illius minoris expenduntur. — Potest au­ tem veritas hujus doctrinæ magis confir­ mari tum exemplis aliarum virtutum, tum specialiter exemplo satis apposito intellec­ tus agentis, ad cujus officium pertinet non solum abstrahere species intelligibiles a phantasmatibus : sed etiam confortare in­ tellectum possibilem illuminando, et notificando principia, ut ex doctrina D. Thom. observavimus tractat. 9, disput. 5, dub. 3, num. 52, et observat etiam Cajetan. &jsi infra quæst. 9, articul. 4, et in 1 p. i quæst. 79, articul. 3. Si tamen intellectui agenti repugnaret abstractio specierum in* telligibilium, quæ est primaria, et potisi sima ipsius operatio : nullum alium actum | exercere posset; sed redderetur superfluus, 1 aut etiam intrinsece repugnans, ut consI tat ex doctrina D. Thom. infra quæst. 8, | art. 4, qui ideo probat Christum non acI cepisse species intelligibiles naturales per $ infusionem : quia ex opposito inferretur 1 intellectum agentem in ipso fuisse su- I periluum. Sic igitur licet poenitentia ba- ■ beat alios actus præter detestationem pec- I cati proprii ; quia tamen hic est actus ejus ! primarius, ad quem alii reduci debent, si prædictus I DISP. XIV, DUB. JI. prædicttis actus repugnet alicui subjecto, impossibile est, quod tale subjectum ha­ beat virtutem pœnitcniiio in ordine ad alios actus. Et ita contigit in Christo Do­ mino. jcpbu. ii. Sed replicabis : nam si semel actus agendi gratias est actus virtutis pœniten­ tiæ, uequit esse secundarius, aut minus principalis; sed debet osse actus primarius, et principalior prædictæ virtutis ; ergo si semel hujusmodi actus cohærct cum impeccabilitate, quam habent beati, pariter poterit componi cum impeccabili Late Chris­ ti : et consequenter nulla erit ratio, ut illi negemus virtutem pœnitentiæ in ordine ad talem actum. Antecedens suadetur : tum quia ille actus censeri debet principalior, et primarius respectu alicujus virtutis, qui convenit virtuti secundum se et pro omni statu, vel quatenus ab omni statu præscindit : sed talis respectu pœnitentiæ est actus agendi gratias Deo pro peccatis remissis ; siquidem convenit illi tam in statu viæ, quam in statu beatitudinis : e contra vero actus poenitendi, aut detestandi peccata so­ lum ipsi convenit pro statu viæ : ergo actus agendi gratias pro relaxatione peccatorum est actus primarius, et principalior virtutis pœnitentiæ. Tum etiam quia ille actus de­ bet censeri principalior, et primarius res­ pectu alicujus virtutis, qui est eidem inti­ mior, magisque accedit ad ejus nobilitatem, et inclinationem : sed actus qui comitatur virtutem pœnitentiæ in omni statu etiam perfectissimo, est eidem virtuti intimior et magis redolens ejus inclinationem , quam alius actus, quem prædicta virtus eliciat in solo statu imperfecto viæ : ergo cum gratiarum actio pro peccatis re­ missis sequatur pœnitentiæ virtutem in omni statu etiam perfectissimo ; sequitur, quod sit actus principalior, et primarius prædictæ virtutis. Frier Ad hanc replicam facile respondetur omisso antecedenti negando utramque con­ to. sequentiam : nam sive gratiarum actio pro peccatis remissis sit actus primarius, sive secundarius virtutis pœnitentiæ; semper debet defectibilitatem subjecti supponere, et quod illi non repugnet essentialiter pec­ catum : ut enim proxime dicebamus, non minus implicat, quod subjectum incapax peccandi gratias agat pro remissione pec­ cati proprii, quam quod detestetur peccatum proprium et de eo pceniteat. Beati autem non sunt essentialiter impeccabiles sed so­ lum facta suppositione illius status sibi ac- 511 I cidentaliter convenienti, etsupponuntur ha­ buisse potestatem expeditam peccandi, quin et aliquando peccasse, unde nulla apparet repugnantia in eo, quod gratias Deo agant pro misericordia sibi relaxante peccata : et consequenter quod conservent virtutem pœnitentiæ, et per eam prædictam gratia­ rum actionem eliciant. Sed Christus est essentialiter, et in omni suppositione im­ peccabilis, ut supra dictum est : unde nullo modo potest habere virtutem pœnitentiæ, nec in ordine ad detestandum peccatum, nec in ordine ad agendum gratias pro illo­ rum relaxatione. Et hæc satis erant ad diluendam objec- Alia tionem. Sed quia aliunde falsum assumit, et meli negamus antecedens, quod non evincitur eis probationibus. Utraque enim habet ma­ nifestam instantiam in intellectu agente : quamvis enim confortare, et illuminare intellectum possibilem conveniat agenti pro omni statu : e contra vero abstrahere species intelligibiles a phantasmatibus so­ lum illi conveniat pro statu conjunctionis ad corpus : non propterea dicimus, quod abstrahere species sit actus minus princi­ palis intellectus agentis ; aut quod illumi­ nare, et confortare intellectum possibilem, præscindendo ab abstractione specierum, sit actus primarius, et principalior illius : oppositum enim constat ex vera philoso­ phia, et doctrina D. Thomæ. Sic igitur ex eo quod gratiarum actio pro peccatis remissis conveniat virtuti pœnitentiæ pro omni statu ; non probat prædictum actum esse actum principaliorem detestatione peccati, quam poenitentia elicit solum pro statu imperfecto viæ. Et ratio est : quo­ niam dantur aliquæ virtutes, quæ per se primo ordinantur ad tollendum aliquem defectum, qui pro aliquo statu determi­ nato convenit, aut convenire potest sub­ jecto. Unde illi actus quibus defectum tollit, sunt primarii, et principaliores res­ pectu talium virtutum. Et licet alii actus in alio statu ex genere suo nobiliori suc­ cedant ; non propterea dicuntur principa­ liores, aut intimiores : quia semper res­ piciuntur cum subordinatione ad alios auferentes defectum, pro quibus ex virtutes primario constituuntur. Et hujusmodi est gratiarum actio, quam D. Thom. attribuit D.Tbom. virtuti pœnitentiæ in statu beatitudinis : non enim possibilis esset hujusmodi actus, nec pertineret ad pœnitentiam, si non supponeret saltem ut possibilem detesta­ tionem peccati, in quam poenitentia pri- « * 1 K DE INCARNATIONE. mario simpliciter inclinat, ot subinde po­ testatem peccandi in subjecto ejusdem virtutis. Nam ut optime tradit D. Thom. 2, 2. quæst. 4. art. 3, non semel contingit, quod imperfectio sit de conceptu essen liali alicujus perfecti : aient obscuritas est de ratione fidei. Et eadem ratione potestas absoluta peccandi, vel peccatum ut sub­ jecto essentialiter non repugnans est de ratione virtutis pœnitentia* ob ea. qua· supra diximus. Unde sicut exclusa obscu­ ritate per visionem praecluditur locus vir­ tuti fidei : sic supposita impossibilitate absoluta peccandi, quam Christus habuit, locum habere non potest virtus pœniten­ tiæ etiam in ordine ad alios actus, qui non sunt formaliter detestatio peccati com­ missi. Sed supposita possibilitate peccandi ob non repugnantiam ad subjectum secun­ dum se. ut contingit in beatis, salvatur virtus pœnitentiæ , potestque elicere aut gratiarum actionem aut alios actus, cum subordinatione tamen ad actum primarium sive detestationem peccati proprii, si non exercitam, saltem ut subjecto absolute possibilem. Refertur sententia secundx assertioni con­ traria , el ejus argumentis occurritur. 45. Contra primam nostrarum conclu­ sionum non reperimus opinionem aliquam, qua* probetur Auctoribus : continet enim veritatem cunctis Theologis probatam. Sed Su.tn.-z. adversum secundam assertionem sentit Sua­ rez in præsenti disp. 19, sect. I, et in tom. i, disp. 7, sect. 4, cui suffragari Argenti-videntur Argentina* in 4, dist. 14, quæst. Mari­ 1, art. 1, et Marsil. ibidem quæst. 20, tius. ad 6. Et ut Suarez suam sententiam de­ claret, distinguit in virtute pœnitentiæ entitatem habitus ab ipsius denominatione : et asserit rationem formalem pœnitentia!, penes quam entitas habitus regulari debet, sitam esse in eo, quod peccatum absolute ut offensam, et malum Dei detestetur : denominationem vero pœnitentiæ, aut poe­ nitentia connotate peccatum proprium ut expiabile per emendationem, el satisfac­ tionem. Et quia hoc posterius importat imperfectionem ex parte subjecti : pri­ mum vero illud nullam claudit imperfec­ tionem : propterea aflirmat virtutem, de qua agimus fuisse in Christo secundum suum entitatem, non autem sub expressa denominatione pœnitentiæ. El in hoc sensu Arguit primo pro hac sententia : quia 1 licot voluntas creata sit potentia peccandi, ■ate·et secundum hanc rationem non fuerit in Christo, qui impeccabilis est ; nihilominus eadem voluntas secundum suam perfectio­ nem, et entitatem in Christo fuit : ergo pariter licet pœnitentia sub ea denomina­ tione. et expressione sub qua detestatur peccatum proprium, et supponit defectibili talem ex parte subjecti, non fuerit in Christo : tamen in illo fuit secundum suam entitatem, et quatenus dicit detes­ tationem peccati absolute, in quantum est malum Dei : quo pacto nullam dicit, aut supponit imperfectionem. Antecedens est certum. Et consequentia probatur : nam si voluntas, quæ est potentia peccandi, ad­ mittit eam partitionem, et duplicem con­ siderationem, ut secundum unam sit in Christo, et non secundum aliam : nulla est ratio, cur pœnitentia eandem divisio­ nem non admittat, et cur non fuerit in Christo secundum rationem dicentem per­ fectionem; licet non potuerit esse secun­ dum alium conceptum, qui imperfectio­ nem explicat, aut supponit ex parte subjecti. Respondetur admisso antecedenti inninii.·. sensu statim declarando, et negando con­ sequentiam. Ad cujus probationem iterum consequentiam negamus. Et ratio dispa; ritatis est : quoniam voluntas potest con­ siderari secundum quod est potentia agendi, quo pacto explicat perfectionem : et se­ cundum quod est potentia deficiendi mo­ ra iter, qua ratione imperfectionem im­ portat. Rursus ut hoc posterius munus explicet, et denominetur potentia peccandi, et simul denominet subjectum potens pec­ care : debet connotare suppositum creatum defectibile : nam peccare, et deficere, sicut esse, agere, et pati non tam convenit na­ tura?, aut potentiis ejus, quam supposito, in quo sunt. Unde quoties suppositum, in quo existit voluntas, nequit peccare; præ­ dicta voluntas non est potentia peccandi : licet importet eandem entitatem, quæ in alio supposito foret potentia peccandi nt docet D. Thom. in 3, dist. 12, quæst. 2, DJio art. 2. Quocirca, cum suppositum Christi j sit impeccabile; potest voluntas creata I esse in illo, quin ibi sit potentia peccandi, I vel aliquem defectum moralem ipsi atlerat, in ipso præsupponat : retenta semper habitiidine ad objectum proprium specifii cativum ejusdem voluntatis, quod simili­ ter DISP. XIV, DUB. Ji ■ ; I I I 5Ί 3 virtutis. Secundo, quia integritas corpo­ 1er ex parte sui nullum defectum moralem ralis, quæ est materia circa quam virgi­ concernit, aut ptæsupponit, Cætorum vir­ nitatis, est impossibilis homini corrupto : tus pœnitentiæ ex sua formali, et specifica tamen non est ei impossibilis virginitas ; ratione, a qua impræscindibilis est, dicit si homo afficiatur ad illam Integritatem detestationem peccati. : non quidem abso­ cum proposito conditionato cadente supra lute, ot quatenus præcise est offensa Dei, atque abstrahit ab alieno peccato, et pro­ integritatem conditionato sumptam. Ter­ tio, quia D. Thom. 1 p. quæst. 95, art. prio, in quo vehementer fallitur Suarez. 3, affirmat Adamum in statu innocentiæ Nam respicere hoc modo peccata pertinet habuisse virtutem pœnitentiæ, idque pro­ ad charitatem. Sed respicit illud quatenus bat in hunc modum : Erat enim primus proprium, et expiabile per propriam sup­ homo sic dispositus, ut si peccatum proces­ positi emendationem, et satisfactionem. sisset, dolerel : ergo ex ejus sententia Peccatum enim sic acceptum est objectum prædicta dispositio interior, et affectus aptum, et materia circa quam congrua, condiiionatus sufficiunt ad pœnitentiæ ut specificet particularem aliquam virtu­ existentiam. Quarto, et ultimo quia ob tem, quæ non est alia, quam pœnitentia, ut discurrenti per singulas constabit, et hanc eandem rationem Beatissima Virgo habuit pœnitentiæ virtutem ; quamvis pœsatis liquet ex supra dictis § 2, ubi id nitentiæ dolorem numquam exercuerit : ostendimus. Unde pœnitentia necessario supponit subjectum defectibile, et cui es­ quippe quæ dolere non potuit de eo, quod sentialiter non repugnet peccare : atque nunquam commisit : satis ergo illi fuit ideo hujusmodi defectum indispensabiliter pro prædicta virtute affectus interior conimportat ex parte subjecti : quippe ubi ditionatus. subjectum peccabile non est, nequit occur­ Respondetur hoc argumentum, cui mul­ Dissol­ rere materia propria pœnitentiæ, peccatum tum defert ejus Auctor, dilui ex supra vitur. videlicet proprium suppositi pœnitentis, ut dictis num. 39. Juxta quæ negamus mi­ pœnitentia emendabile. Cum ergo Christus norem. Ad cujus probationem dicendum sit suppositum, cui peccare essentialiter est eam dispositionem, aut affectum conrepugnat, nullo modo potuit esse subjec­ ditionatum posse deservire, quando refer­ tum pœnitentiæ, quæ sub nulla præcisione tur ad objectum absolute subjecto possivalet defectum præmissum ex parte sub­ bile , et sub onditione non destruente jecti non præsupponere. Sicut si daretur propriam ipsius subjecti rationem. Quod subjectum creatum, cui essentialiter repu­ si aliter disponatur ille conditionatus af­ gnaret obscuritas fidei, non posset credere, fectus , chymericus est, et inutilis ad aut fidem secundum aliquam præcisionem ! constituendum virtutem. Alioquin, ut ibi­ suscipere : quia fidei essentiale est im­ dem ostendimus, nullum esset subjectum, portare ex parte subjecti obscuritatem, sive cui non competeret omnis virtus ; cum non visionem objecti crediti. conditionate possit attingere omnis virtu­ 46. Sed instat Suarez (et sit secundum tis objectum. Quod falsum esse liquet tum ' argumentum) non alia ratione Christus in Angelis non habentibus temperantiam, dicitur incapax pœnitentiæ, nisi quia est tum in Christo non habente fidem, et incapax peccati, quod est materia circa spem, ut constat ex dictis g 1. —· Et licet quam pœnitentiæ : sed hæc ratio est hæc doctrina satis superque firmata eo Firma* lur nulla : ergo absque fundamento negamus loco fuerit ; roborabitur amplius ex D. respon ­ Christum habuisse virtutem pœnitentiæ salThom. qui illam Suarii cogitationem prte- sio ex D. tern quoad entitatem , et perfectionem. vidit in quæst. 4, disp. de Spe art. 4, ubi Thom Probatur minor : nam cum impossibilitate eam sibi opposuit his verbis : Actus vir­ materiæ circa quam pœnitentiæ stat intetutis videtur esse non solum facere, vel velle rior dispositio, et affectus conditionatus facere, quod pertinet ad virtutem, quando facultas adest .* sed etiam velle facere, operandi recte in materia talis virtutis : quod sufficere ad existentiam ejus osten- | si facultas adcsscl : actus enim justitio est velle reddere pecuniam debitam, etiam si ditur multipliciter. Primo, quia ut Philoquis cam non possit habere. Sed sancti, qui sopli. docet 4 Ethicor. cap. ult. in illo, sunt in patria, sic sunt dispositi, quod qui taliter est dispositus, ut verecunderevellent bcaliludinem expeclare, etiam si eam tur, si aliquid turpe committeret, datur non haberent. Ergo est in cis actus spei. virtus, vel habitus verecundiæ : sufficit ergo ea interior dispositio ad existentiam Sed actus procedit ab habitu : ergo in eis Salmant. Ours. theolog. torn XfV. 514 •■•v ‘%· DE INCARNATIONE. esi aclus spei. Ecco Suarii totum discur­ sum, qui mutatis præcise vocibus, potest applicari actui, et habitui pœnitentiæ res­ pectu Christi. Sed en, qualiter S. Doctor illum diruat, et abjiciat : Ad undecimum, inquit, dicendum, quod objectum alien jus virtutis potest deesse dupliciter ; uno modo cum possibilitate habendi, el sic etiam ob­ jecto non habito, potest esse actus virtutis, cl virtus super hac conditione, si facultas adesset. Alio modo sine possibilitate habendi : et sic nec habitus, nec actus manti : fruslra enim remaneret. Et hoc modo tollitur objec­ tum spei in patria : quia nunquam de extero erit possibile beatudinem esse pos­ sibilem. Quibus verbis generalem, et opti­ mam statuit regulam ad cognoscendum, quæ, et qualis debet esse dispositio conditionata subjecti, ut inde colligamus pos­ sibilitatem, aut existentiam virtutis. Si enim feratur ad objectum simpliciter im­ possibile; perinde se habebit, ac si non esset in ordine ad fundandam virtutem. Si vero cum ea dispositione conditionata simul concurrat possibilitas objecti ; pote­ rit, quantum ex hoc capite est, admitti virtutis possibilitas, et existentia. Et hoc modo constituimus dub. 1, § l, aliquas in Christo virtutes, v. g. eutropeliam, quarum absolutos actus nunquam exer­ cuit : quia erat recte dispositus ad eos exercendos, si materia illarum virtutum ei absolute possibilis, occurreret ; el recta ratio dictaret absolutum illorum actuum exercitium. E contra vero, cum materia pœnitentiæ fuerit Christo absolute repu­ gnans ; propter nullam dispositionem, vel allectum condilionatum fuit ei possibilis talis virtus, ut magis constat ex dictis § 2. Elidun­ 47. Quam doctrinam non impugnant, sed tur contra­ magis confirmant exempla in contrarium riae allata. __ _ Ad __ primum t_____ _____ _____ w, quod satis constat pr r ■ 'J i DE INCARNATIONE. munem regulationem. Cum enim oporteat potentias aliquando sic ab Spiritu sancto moveri : conveniens eliam fuit elevari per aliquid habituale ad sequendum prompte hujusmodi motionem : et ad hunc effectum constituuntur dona. Quæ proinde diffiniri possunt, quod sint : Habitus supernalurales, quibus homo disponitur, ut sit prompte mo­ bilis a Spiritu sancto. Et similiter hæc dona congruenter solent appellari Spiritus : non solum quia sint a Spiritu sancto : quod omni gratiæ, et dono supernaturali com­ mune est : sed quia concurrunt ad opera­ tiones elicitas, non ex industria, aut hu­ mano modo etiam per gratiam ; sed ex peculiari instinctu, atque impulsu Spiritus sancti specialiter moventis, et dirigentis Eorum supra communes regulas. Recensentur au nume­ tem communiter septem Spiritus sancti rus. dona, nempe donum sapienti®, donum in­ tellectus, donum scientiæ, donum pietatis, donum consilii, donum fortitudinis, et do­ num timoris. Quorum proprias rationes, operationes sive fructus, et correspondentiam tam ad potentias, quam ad virtutes explicuimus tract. 12 in arb. virt. 2, et sequentibus, ubi de singulis occurrebat. incYris' h’s ^ailue donis resolvit D. Thom. to. " quod fuerint in Christo Domino. Quam assertionem intellectam de donis saltem quoad habitus amplectuntur Theologi tan­ quam certam secundum fidem : quamvis non eadem omnium sententia sit in expli­ cando donorum naturam, et ab aliis virtu­ tibus distinctionem. Et probatur satis effiIsaîæll. caciter ex testimonio Isaiæ 11, quod allegat D. Thom. art. seq. : Requiescet super eum Spiritus Domini, Spiritus sapienliæ el intellectus, Spiritus scientiæ, el pietatis, Spi­ ritus consilii, el fortitudinis, et replebit eum Spiritus timoris Domini. Nam prædictum locum interpretantur communiter Patres Orige- de Christo Domino, Origines hom. 6 in nes. D. Iræ- Num. D. Iræncus lib. 3 contra hæres. neos. cap. 10. D. Basil, sermon. 5 contra EuD. Basilius- nom. cap. 14. D. Athanas. iu lib. de fide D. Atha-suai d. Hilarius can. .15 in Matth. D. BMti’ia- Ambros. serm. 5 in Ps. 118. D. Hieronus. nym. ad locum cit. Isaiæ, D. August, lib. Bros?" '12 contra Faust, cap. 15, et alii. Et eanD. Hic- dem vim habet locus ejusdem Isaiæ cap. 4, D. Au- quem refert D. Ihom. in arg. sed contra & Mus an. Et apprehendent septem mulieres D.Thom. virum unum : hoc est, ut exponit Glossa ordin. septem dona Spiritus sancti Chris­ tum. Deinde probatur ratione D. Thom. in hoc ari. nam dono Spiritus sancti sunt perfectiones quaulam potentiarum animæ, ut liant prompto nobiles a Spiritu sancto in ordine ad aliquas operationes, ut proxi­ mo descripsimus. Sed anima Chrisli fuit perfectissime disposita ad sequendum mo­ tum Spiritus sancti. L’nde Luc. 4 dicitur: Luet ι. Jesus aulem plenus Spiritus sancio repressus esi a Jordane, et apebalur a Spiritu in de­ sertum. Et Marc. 1 : Expulit eum Spiritus Mare. i. in desertum. Ergo Christus habuit Spiritus sancti dona. — Et conhrmatur : quia hu­ Robonjusmodi dona quoad habitus habent neces­ lu. sariam connexionem cum gratia sanctifi­ cante, et illam comitantur, ut accidit in aliis justis : sed Christus habuit gratiam sanctificantem, ut constat ex dictis disp. 13, dub. 1; ergo habuit dona Spiritus sanc­ ti. — Ad hæc : non minus connectuntur dona cum gratia, quam virtutes : sed istæ ob connexionem cum gratia, quam Chris­ tus habuit, fuerunt in illo, ut patet ex dictis disp. præced. ergo eadem ratione confiteri oportet, quod Spiritus sancti dona fuerint in Christo. Quæ motiva persuadent Christum habuisse prædicta dona non ut­ cumque, sed in gradu excellentissimo, ut statuit D. Thom. nam eodem modo habuit gratiam habitualem, ad quam hujusmodi dona sequuntur : et hanc excellentiam Christi dignitas exposcit. 3. Sed Durandus, licet teneat commu­ tiâ nem sententiam circa existentiam horum DonndL donorum in Christo quantum ad habitus; nihilominus in 3, dist. 34, quæst. 3, au­ sus est negare, quod hujnsmodi dona sint in beatis, et in Christo quantum ad actus. Et movetur : quia in beatis, non occurrit materia aliquorum dononim, præsertim vero doni consilii : quippe nulla in eis adest dubitatio circa aliquid agendum. Et eadem ratione dona sapientia?, scientiae, et intellectus dantur viatoribus ad juvan­ dam fidem : quocirca aliquam obscurita­ tem necessario includunt : idvero nullum locum habere potuit in Christo, et in aliis beatis, quippe qui nec fidem, nec ullam obscuritatem habent circa objecta, quæ cognoscunt. Nulla igitur est necessitas concedendi, quod dona habuerint suas operationes in Christo. Hanc tamen Durandi sententiam omnes RrfdiTheologi (ut testatur Arauxo in præs. dub. UL unico', rejiciunt tanquam temerariam, at­ que errori proximam. Et merito : tum quia testimonia Isaiæ supra relata signifi­ cant juxta communem Patrum explicatio­ nem non solum habitus, sed etiam actus, sive /v*-' ARTICULUS V, t » Diraunur ejus wotiva. sive operationes donorum. Tum etiam quia ex opposito fieret Christum habuisse otio­ sos prædictos donorum habitus : quippe qui non eliceret actus eisdem correspondentes, et ad quos ipsi ordinantur : quod absque temeritate, et non levi erga Chris­ tum irreverentia dici non polest. Tum praeterea, quia vel Durandus loquitur inconsequenter ; vel ex ejus sententia Chris­ tus non habuit donorum habitus : quos ta­ men ipso palam negare non audet. Nam vel Christus potuit elicere donorum opera­ tiones, vel non potuit? Si dicatur hoc ul­ timum : sequitur quod nec actus, nec ha­ bitus donorum habuerit : habitus enim non constituitur in subjecto, cui operatio habi­ tus est impossibilis, ut liquet in virtute pmnitontiæ, quam hac ratione non admit­ timus in Christo, sicut constat ex disp. præced. dub. 2. Si autem eligatur pri­ mum : plane infertur Christum habuisse non solum habitus donorum, sed etiam eorum operationes : quia nulla vel apparenti ratione valet negari, quod elicuerit dono­ rum actus, quos potuit elicere. Tum deni­ que quia motiva Durandi (sic eis occurrimus), nullius momenti sunt, ut constabit | recensendo actus donorum, qui absque ali­ qua imperfectione constitui possunt tam in Christo, quam in aliis beatis. Nam in primis generaliter loquendo, licet prædicta dona nobis viatoribus adjumento sint ad percipiendas, et tractandas res, quas fide cognoscimus : nihilominus eorum facultas ad hoc praecise minime restringitur; sed absolute possunt a consortio fidei absnlvi in ordine ad alios actus magis absolutos, et communes, qui cum cognitione clara tam scientiæ per se infusæ, quam beatificæ componi possunt, ut statim ostendemus. Deinde ad aclus particulares descendendo, Christus per donum sapienliæ habuit cer­ tum judicium de rebus æternis per altissimas causas. Pei' donum scientiæ certis­ sime , et evidenter judicavit do rebus occurrentibus per rationes inferiores. Per donum intellectus perfectissime penetravit, quæ proponuntur a Deo. Per donum con­ silii statim, et absque ulla dubitatione in­ venit rationem agendorum. Per donum fortitudinis abjecit a se ut viatore formidi­ nem mortis, ut perficeret opus redemptio­ nis nostræ : et post mortem habet omni­ modam securitatema periculis. Per donum pietatis habuit allectum filialem erga Pa­ trem Deum, et erga alios sanctos ut filios Dei adoptivos. Denique per donum timoris 5ί 9 habuit summam ad Deum reverentiam, ut art. seq. magis declarabimus. 4. Porro, ut hæc melius percipiantur Animad­ prœ oculis habendum est, quod licet hu­ versio, jusmodi actus, et sub eisdem nominibus proveniant α similibus virtutibus, vel in­ tellectualibus, vel moralibus, quæ eisdem vocibus significari solent : nihilominus distinguuntur specifice ab illis, sicut ipsi habitus donorum differunt a virtutum ha­ bitibus, Quoniam licet versentur circa eandem materiam ; attingunt tamen illam ut diverso modo regulatam : virtutes qui­ dem secundum communes regulas, quas ratio illustrata prudentia vel infusa, vel acquisita præscribit : dona vero supra, et præter communem illam regulationem per specialem Spiritus sancti instinctum, ut num. .1 dicebamus. Id autem sufficere ad prædicta distinguenda persuadet distinctio, quam- communiter admittunt Theologi in­ ter virtutes morales acquisitas, et per se infusas : quia licet attingant eandem ma­ teriam, operantur tamen ex diverso mo­ tivo, secundum differentes regulationes, et in ordine ad distinctos fines, ut fuse explicuimus tract. 12, disp. 13, dub. 1. Secundo advertendum est, quod cum di­ Alia citur animam in operibus donorum agi et observa­ tio. moveri ex impulsu, aut instinctu Spiritus sancti ; non significatur animam pure pas­ sive se habere in talibus operationibus : nam cum vitales sint, impossibile est, quod ab anima non procedant. Sed sensus est, quod anima non se movet ex propria industria, et se applicando juxta regulas communes, quas notas habet : sed quod agit applicata supra illas regulas, et com­ munem agendi modum : quod plerumque fit eliciendo aliquas operationes indeliberatas, aut etiam omnino necessarias, ex qui­ bus trahitur ad alias liberas. — Ex quo fit Altera ­ (et est tertio loco observandum), quod alii adver tentia. homines cum ita moventur a Spiritu sanc­ to, non capiunt, aut saltem perfecte non penetrant, quomodo, quando, et ad quem finem trahantur a Deo, ita illis agentibus. Sed hic motionis modus, qui imperfectio­ nem affert ex parte subjecti, non fuit in Christo : nam perfectissime comprehendit omnes suarum operationum motus, ins­ tinctus, et fines. Et idem de aliis beatis proportionabiliter intelligendum est. Vi­ deantur, quæ supra diximus disp. 13, dub. ult. num. 105. Tandem observari debet, quod licet di­ Nola camus Christum habuisse dona quoad ultimi* t f DE INCARNATIONE 520 s habitus, fit actus : non propterea affirma­ mus omnes operationes Christi fuisse ac­ tus proprios donorum, vel processisse ex illo speciali Spiritus sancti instinctu. Tum quia ex opposito fieret prudentiam tam acquisitam, quam infusam fuisse in Christo otiosam, et superfluam, si omnia Christi opera fuissent supra proprias prudentiae regulas : ex quo ulterius fieret superfluum etiam in illo fuisse virtutes morales : quod est valde absurdum, et nulla ratione admittendum. Tum quia Christus exercuit aliqua opera communia, ut comedere, ambulare, extergere sudorem, et similia : ad quæ non fuit opus instinctu speciali, de quo loquimur, neque speciali donorum exercitio. Unde satis est concedere in Christo actus proprios donorum : licet nec debeamus, nec possimus semper desi­ gnare, quando et ubi illos exercuerit. ·■ ARTICULUS VI. Firvm f ·< · ■ >' xit* in Christo fuerit donum timoris. Ad sextum sic proceditur. Videtur, quod in Christo non fuerit donum timoris. Spes enim vioelur potior, quum timor : nam spei objectum est bonum, timoris vero ma­ lo m : ut in secunda parte habitum est. Sed ia Christo non fuit virtus spei, ul sapra habitum est. Ergo etiam non fuit in eo dooum timoris. Pneterea, Dono timoris timet aüqais \el separationem a Deo, quod pertinet ad timorem castum : vet puniri ab ipso, quod pertinet ad timorem senilem : ut Aug. dicit super cano. Joan. Sed Christus non timuit separari a Deo per peccatam, neque etiam puniri ab eo propter culpam, quia impossibile erat ei peccare : ut infra dicetur. Timor autem non est de impossibili. Ergo in Cbnsto non fuit donum timoris. Praeterea. Primæ Joan. 4 dicitur,quod perfecta chart's foras mittit timorem. Sed in Christo fuit perfectissima chantas, secnodam illud Ephes. 3-.Supereminentemscienli® rharitatem Chrisli. Ergo in CbrisM noa fuit donum timoris. Sed contra esi, quod dicitur Psa. 11: Replebit eum Spiri­ tus timoris Domioi. Respondeo dicendum, quod sicut in secunda parte dic­ tum est. timor respicit duo objecta, quorum unum est malum terribile, aliud est illud, cujus potestate malum potest inferri : sicut aliquis timet Regem, in quantum habet occidendi potestatem. Non autem timeretur ille qui potent nocere, nisi haberet quaedam eminentiam po­ testatis cui de facili resisti non possit : ea enim quæ in promptu habemus repellere, non rimemus. Et sic patet, rniod aliquis non timetur nisi propter suam eminentiam. Sic igitur dicendum est, quod in Christo fuit limor Dei : non quidem secundum quod respicit malum separationis a Deo per culpam, neque etiam secundum quod respicit ma­ lum punitionis pro culpa, sed secundum quod respicit ipsam divinam emiucntiam, prout scilicet anima Chrisi quodam affectu reverentia? movebatur in Deum, a Spirilu sancio acta. Unde Hcbr. 5 dicitur, quod in omnibus exau­ ditus est pro sua reverentia. Hunc enim affectum re­ verenti® ad Deum, Christus secandum quod homo. pr® cæleris habuit pleniorem. Et ideo ei attribuit Scriptui a plenitudinem timoris Domini. Ad primum · ergo dicendum, quod habitus virtutum et donorum, proprie, et per se respiciunt bonum : malum autem ex consequenti. Pertinet enim ad rationem viratis, ut opus bonum reddat, ut in secundo Ethi. dicitur. Ei ideo de ratione doui timoris non est illud malum quod respicit timor, sed eminentia illius boni, scilicet divini, cujus potestate aliquod malum infligi potent : sed spes, sccundnm quod virtus est, respicit non solam auctorem boni, sel etiam ipsum bonum, in quantum est non habitam. El ideo Christo qui jam habebat perfectum beatiludinis bonum, non attribuitur virtus spei, sed donum timoris. Ad secandum dicendum, quod ratio illa procedit do timore secundum quod respicit objectum, quod est ma· Ium. Ad tertium dicendum, quod perfecta charilas foras mittit timorem senilem, qui respicit principaliter pœnaui ; Sic autem timor non fuit in Christo, Conclusio est nlllrmativa. - 11 Statuerat D. Thom. generaliter art. præced. dona Spiritus sancti fuisse in Christo. Sed quia circa donum timoris erat specialis difficultas ob incapacitatem Christi tam ad committendum culpam, quam ad subeundam pro culpa pcvnam : ideo S. Doctor proposuit circa hoc specia­ lem articulum. In quo resolvit Christum habuisse donum timoris. Quæ conclusio est de fide, ut docent communiter expo­ sitores in præsenti, et probatur ex cap. 11 Isaiæ : Replebitsum spiritus timoris Domini: quem locum in sensu a D. Thom. intento explicant Patres relati in nolis ad præced. articulum. Dubitari autem hic solet, quem actum Qeis timoris elicuerit Christus Dominus, an aci« doni ί· præcise actum reverentiæ erga eminentiam moris ίι divinam, ut absolute potentem infligere Christo. malum, qui est absolute actus prosecutio­ nis in Deum, licet cum resilientia, et contractione ad propriam naturæ creatæ parvitatem an etiam actum fugæ a malo vel culpæ, vel pœnæ ut absolute possibili naturæ creatæ secundum se Circa quod Theologi longas trahunt controversias, ut videri potest in Godoi disp. 25, qui g 3 Gûtîôi hunc ultimum dicendi modum tuetur. Sed nos ah hoc negotio tractando deohligamur, qui illud peractum reliquimus tract. 8, disp. 4, dub. 4 per totum, ubi explicui­ mus, quem actum primarium habeat hoc donum, nempe priorem illum , quem fnodo descripsimus, et quem absque ulla imperfectione Christus elicuit. Posteriorem vero illum actum per modum fugæ, quem admittit Godoi, tam Christo, quam aliis beatis negavimus a n. 56. Quæ est com­ Vetl munior Theologorum sententia, et evi­ SiBtrt* li>tt denter, ut. censemus, D. Thom. in hoc D.Ttai. art. ubi ait : Sic igitur dicendum est, quod iu Christo fuit timor Dei : non quidem se­ cundum quod respicit malum separationis a Deo per culpam : neque etiam secundum quod respicit malum punitionis pro culpa : sed secundum quod respicit ipsam divinam eminentiam, prout scilicet anima Christi quodam affectu reverentiæ movebatur in Deum ARTICULUS VII. Deum a Spirilu sancio acia. Et in eadem sententia perpetuus est, ut constat ex I, 2, quresl. 67, art. 4 ad 2 ct 2, 2, quiest. 19, art. 7, el in 3, dist. 34, quæst. 1, ari. 2 ad 7, et in quæst. disp, do spe art. 4 ad 2, et alibi sæpe. Quin et Magister E'ifflœ-Sont. in 3, dist. 34 circa finem, hanc «Bis· sententiam, ut communem ex Scriptura, el Patribus tradit his verbis : Spirilus ti­ moris erit in futuro, sed non habebit om,ncm illum usum, quem modo habet. Faciei enim nos tunc revereri Deum, non timere separari, vel carere. Fuit ergo in Christo timor ille : sed juxta illum usum, quem habebit in futuro, in Sanctis (et quidem a fortiori; cum fuerit essentialiter impec­ cabilis). Non enim timuit Christus separari, vel offendere Deum : sed eum præ omnibus reveritus est. Cætera videantur loco cit. ubi argumenta Godoi, quæ urgentia non sunt, diluimus. ARTICULUS VII. Virum in Christo fuerint gratiæ gratis datæ Ad septimum sic proceditur. Videtur, quod in Christo non fuerint gratiæ gratis data?. Ei enim qui habet aliquid secundum plenitudinem, non competit illud habere secun­ dum participationem. Sed Christus habuit gratiam secun­ dum illud Joan. 1: Plenum et gratiæ, el veritatis. Gra­ tiæ autem gratis datæ videntur esse quædam participationes divinæ divisim, et particulariter diversis attribulæ : se­ cundum illud primæ ad Cor. 12. Divisiones gratiarum sunt. Ergo videtur quod in Christo non fuerint gratiæ gratis datae. Præterea, quod debetur alicui, non videtur esse gratis ei datum : Sed debitum erat homini Cbrisio, quod ser­ mone sapientia?, et scientiæ abundaret, et potens cs sm doctrina esset inutilis. Spiritualis autem doctrina?, et Odei primus el principalis doctor esi Christus : secundum idud Hcbr. 2, cum initium accepisset enarrari per Domi­ num, per eos qui audierunt, in nos confirmata est, contestanto Deo signis, el portentis, etc. Unde manifestam est, quod in Christo excellentissime fuerunt omnes gratiæ gratis data? : sicut in primo, ct principali fidei doclorc. Ad primum ergo dicendum, quod sicut gratia gratum facien?,ordinatur adactus meritorios tam interiores quam exteriores : ita gratia gra’is data ordinatur ad quosdam atlas exteriores lidei inanifestalivos : sicut est operatio miraculorum, et alia hujusmodi. In utraque autem grab a Cbristus plenitudinem habuit : in quantum enim divini­ 521 tati nnito erat ejus anima, plenam efficaciam habebat ad omnes præd ictos actos perficiendos : Sed alii Sancti, qui moventur a Deo sicut instrumenta non unita, sed separata particulariter cfiiracinm recipiunt ad hos, vel ad illos actus perficiendos. Et ideo in aliis Sanctis hujusmodi gratiæ dividuntur non autem in Christo. Ad secundum dicendum, quod Christus dicitur Dei virtu.·, ct Dei sapientia inquantum est æternus Dei filius : Sie autem non competit sibi habere gratiam, sed esse potius dalorem gratiæ : competit autcrn sibi habere gra­ tiam secundum humanam naturam. Ad tertium dicendum, quod donum linguarum datum est Apostolis, quia mittebantur ad docendas omnes gentes. C’ rihtus autem in una sola gente Judæorum voluit per­ sonaliter prædicare secundum quod ipse dicit Matlh. 15 : Non sum missus nisi ad oves quæ perierunt domus Israel. El Apostolus dicit Rom. 15 : Dico Christum Jesum minis­ trum fuisse circuncisionis. Et ideo non oportuit, quod loqueretur pluribus linguis : Nec tamen defuit ei omnium linguarum notitia : cum etiam occulta cajrdium ei non essent abscondita (ut infra dicetur) quorum voces quæcunque sunt signa : Nec tamen inutiliter hanc notitiam habuit : sicut non inutiliter habet habitum, qui eo non utitur quando non est opportunum. Conclusio est affirmativa. 1. A virtutibus, et donis progreditur D. Thom. ad gratias gratis datas, ut os­ tenderet postea (quod intendere demons­ trat totius quæstionis contextus) summam Christi gratiæ perfectionem, et plenitudi­ nem. Vocantur autem gratiæ gratis datæ Qnædiquædam perfectiones communicatæ sub- “"'Jæ jecto ad aliorum utilitatem, quatenus con- gratis da currunt ad opera, quibus confirmari possit *æ sermo fidei, et fieri perfectus in alio, cum conversione, atque permotione circa ne­ gotium salutis. Difierunt autem hujusmodi perfectiones a virtutibus : tum in eo, quod virtutes ordinantur ad perfectionem ha­ bentis; quem proinde constituunt bonum : sed gratiæ gratis datæ ordinantur princi­ paliter ad aliorum utilitatem : quocirca non constituunt, nec supponunt subjectum bonum, quamvis nec id excludant : unde possunt reperiri tam in Sanctis, quam in peccatoribus. Tum in eo (et sequitur ex præcedenti), quod virtutes supernaturales habent connexionem cum gratia sanctifi­ cante : sed gratiæ gratis datæ connexio­ nem necessariam non habent cum gratia, et virtutibus. Tum denique (ut alias diffe­ rentias minoris momenti omittamus), in eo, quod virtutes ex genere suo sunt habi­ tus, sive qualitates permanentes : gratiæ autem gratis datæ ex genere suo id non exposcunt, sed potius earum plures non dantur, nec dari possunt nisi per modum transeuntis, ut liquet in gratia miraculo­ rum. Jdco autem specialiter vocantur gratis Quare datæ : quia licet omnia bona, supernaturalia gratis communicentur: id tamen ma­ gis adhuc elucet in hujusmodi donis : nam ■■ 522 i èîft DE INCARNATIONE. gralia habitualis cum virtutibus sibi an­ nexis est a Deo promissa facientibus quod • est. in se ex viribus gratiæ unde hac con­ ditione supposita, debentur saltem ex fide­ litate. Cæterum gratiæ gratis dat®, quam­ vis semper adsint in corpore Ecclesiæ, nulli tamen in particulari quantumvis Sancto promittuntur : quocirca absque omni prorsus debito ; et subinde omnino gratis conferuntur, ubi alicui ex divina providentia communicantur. Ul enim op­ D. Aa- time tradit D. Aug. apud D. Th. 2, 2, q. gost. 178, art. 2, ad 5 : Ideo non omnibus Sanctis ista attribuuntur, ne perniciosissimo errore decipiantur infirmi existimantes in talibus factis esse majora dona, quain in operibus justitis, quibus vita sterna comparatur. — Novem autem sunt hujusmodi gratiæ gratis datæ, ut colligitur ex Apost. 1 EaroM ad Corinth. 12, ubi illarum recenset ra­ nume­ tiones , et numerum ab illis verbis : ras. .-Ilii quidem per Spirilum dalur sermo sapienlis, elc., et magis constabit ex im­ mediate dicendis, ubi praedictas gratias Christo applicabimus. Et hæc satis erit in genere prælibasse : nam de hujusmodi gratiis tam in genere, quam in specie, et propriis earum rationibus ex professo egi­ mus tract. 12 in arb. virt. § 17 per to­ tum, abbreviantes, quæ late de illis dispu­ tat D. Tho. 1, 2, quæst. HI, art. 4, et 2, 2, quæst. 171, et deinceps per octo quæst. sequentes. Faerunl 2. His praemissis circa quid nominis, et in Chris­ rationem harum gratiarum in genere, con­ to. clusio D. Thom. (quam indefinite, et prout jacet, docent unanimiter Theologi tam in præs. quam in 3, dist. 13), probatur primo D. Au- ex D. August, (quem allegat D. Thom. in arg. sed contra) epist. 57 ad Dardanum circa finem ubi ait : Sicul in capite sunt omnes sensus, ita in Christo fuerunt omnes D $ChtTf- gratis. E1 sim^^tcr loquuntur D. Chry0. An- sost. hom. 11, et hom. 29 in Joan, et «elm. D, Anselmus in id ad Coloss. 1 : Ipse esl D Toom caPul et a^i· Ueinde probatur rafiitcitur.' tione D. Thom. quoniam hujusmodi gra­ tiæ ordinantur ad aliorum utilitatem in manifestatione fidei : unde communicari solent Doctorihus, qui fidem prædicant : sed primus , et principalis Doctor fidei nostrai fuit Christus Dominus : ergo præ­ dictæ gratiæ fuerunt in Christo. — Con­ firmatur primo : quia perfectiones, quæ reperiuntur dispersæ in membris, debent praeexistere in capite : sed gratiæ gratis datæ fuerunt in Apostolis, et aliis fidei Doctorihus, qui comparantur ad Christum, sicut membra ad caput : orgo hujusmodi gratia' luerunt in Christo, el quidom ex­ cellentius, quum in aliis, ut capitis digni­ tatem decebat. — Confirmatur secundo : nam Christo Domino attribuenda est om­ nis perfectio, quæ incompossibilis non est cum unione hypostatica, statu beatifico, et fine redemptionis nostno : sed gratiæ gratis dat® important aliquam perfectio­ nem ; et aliunde nullam cum praedictis repugnantiam habent : orgo prædictæ gra­ tiæ Christo attribuenda) sunt. Sed congruentius, urgentiusque proba- Abi­ tionis genus est ad singulas gratias des- siipte cendere, et ostendere quod fuerint in gndiI Christo. Et primo loco occurrit fides, quæ Ckrifto. Files. non sumitur pro virtute Theologica, qua obscura credimus : sed pro eminenti qua­ dam certitudine, per quam homo fit ido­ neus ad alios erudiendos, ad quod pluri­ mum confert, si doctor certitudinem eorum quæ tradit quasi tangat, et con­ trectet, ut explicuimus in arb. virt. num. 165. Hujusmodi autem certitudinem ha­ buisse Christum in prædicando mysteria fidei nostrae, liquet ex ejus verbis Joan. Jom. 3. 3 : Quod scimus loquimur, et quod vidimus, testamur, et Mattii. 13 : Eructabo abscon- mmi.18. dita a constitutione mundi. — Secunda smbo gratia est sermo sapientis, et tertia sermo scientis, quæ communi utrique vocabulo Seras dicuntur gratis sermonis, ut observat D. M!nase· Thom. 2, 2, quæst. 171, art. 1. Consis­ tunt autem non in virtutibus, aut donis, quæ hiscemet nominibus significantur : sed in peculiari quadam gratia, quam ali­ qui habent in sermocinando, et explicando aliis, quæ de divinis per sapientiam, et scientiam assequuntur, ut diximus loco immediate citato. Hanc autem habuisse Christum constat Joan. 7 : Nunquam sic jm. t loculus est homo, et Luc. 4 : Mirabantur l«. 4. in verbis gratis qus procedebant ex ore ipsius. Sequitur gralia miraculorum quæ sub­ Gruiz dividi solet in quartam, qus est gralia sa­ minetUlSB. nitatum, et in quintam, qus esl operatio virtutum. Et hæc conferri solet prædicatoribus fidei, ut signis, seu miraculis quæ operantur tam circa infirmos, quam circa alias omnes res , doctrinam fidei cor­ roborent, juxta dicta loco cit. num. 16G. Quod autem hæc gratia fuerit in Christo, liquet ex innumeris ejus mira­ ___________ ____ ____Evangelia, i culis , quæ recensent ut su| perfluum sit specialia loca referre. De quo plura ARTICULUS VII. plura dicemus infra qnæst. 13, agentes de ! 62, et in cap. 16, quæst. 4, ubi affirmat prophetiam proprie dictam non fuisse in Down» potentia animte Christi. — Sexta est do­ fe?e.v Christo : nec ipsurn fuisse vere prophetam, raa. num linguarum, et septima interpretatio !»iefj>re· sermonis. Prior consistit in eo, quod sed solum secundum vulgi æstimationem. uuo Quod potest suaderi difficilibus argumentis. Moiiva. JÈTBO- illam habens gaudeat notitia diversorum ni;. idiomatum, et intelligat, atque possit lo­ Primo : quia cognitio prophetica non coqui variarum gentium linguas. Posterior hæret cum beatitudine : unde evacua­ tur per claram Dei visionem, juxta illud vero consistit in intolligendo, et expo­ nendo, quæ in sermonibus, et scripturis Apost. 1 ad Corinth. 13 : Ex parte co- 1 nd Cognoscimus, cl ex parte prophetamus; cum rin,,‘·13· obscuritatem habent vel ob res dictas, vel ob modum dicendi : quæ non le­ autem venerit, quod perfectum est, evacua­ vem solent afferre difficultatem supra bitur quod ex parle est : sed Christus a idiomatum notitiam, et ideo exposcunt principio suæ conceptionis fuit beatus, et fruens clara Dei visione : ergo Christus distinctam gratiam, ut diximus loco citato num. 67, cum sequent. Et quidem in non habuit prophetiam saltem proprie dic­ tam, sed solum secundum quid, et similiChristo fuisse gratiam interpretationis serM. s. monis liquet Matth. 5. Mare. 12. Luc. tudinarie in quantum prædixit, quæ solent 4, quibus locis dicitur Christum aperuisse annuntiare Prophet®. — Et confirmatur : sensum Scripturarum. Quod autem habue­ quia cognitio prophetica est ænigmatica, rit donum, seu gratiam linguarum, cons­ et obscura, at expresse docet D. Thom. 1, tat : quia certam habuit earum notitiam. 2, quæst. 174, articul. 2 ad 3, unde Di­ 2 Pe­ Utrum autem hac gratia aliquando usus vus Petrus epist. 2, capite 1, illam vocat trus 1. fuerit incertum est. Affirmant non pauci, lucernam lucentem in caliginoso loco : atqui et satis probabiliter præsertim pro eo tem­ cognitio, quam Christus habuit de rebus pore, quo fuit in Ægypto, et in occasio­ distantibus, aut ignotis, non fuit ænigma­ nibus, in quibus Gentibus loquebatur. Sed tica, et obscura, sed clara et evidens; alioprobabilius apparet, quod tradit D. Thom. quin in illo constituenda esset fides, contra articul. in resp. ad 3 his verbis : Donum illa quæ statuimus disput. præced. num. linguarum datum esl Apostolis, quia mille32, cum sequent, ergo in Christo non fuit fantur ad docendas omnes gentes. Christus cognitio prophetica proprie dicta. autem in una sola gente Judxorum voluit /iu Ad uæc hæc ue de ratione propnetiæ prophetiæ esc, est, quoti quod Alia personaliter prxdicare secundum quod ipse detur per modum coruscationis transeundicit Matth. Ιό : Non sum missus nisi ad tis : idque in diffinitione prophetias signi­ oves, qux perierunt domus Israel. El Aposl. ficat ly per divinam inspirationem. Undo dicit ad Dom. 15 : dico Jesum Christum mi­ Divus Gregor, homil. 9, super Ezechiel. d. Grcnistrum fuisse circumcisionis. El ideo non observat, quod Spiritus sanctus Sap. dici- 6°Γ· oportuit, quod loqueretur pluribus linguis. tur mobilis, et stabilis : quia, inquit S. taitio — Octava est discretio spirituum, qua Doctor, in fide, charilate, et aliis virtutibus, quis penetrat secreta cordium, potestque sine quibus ad coelestem patriam non potest discernere inter occultissimas affectiones : venire, perfectorum corda non deserit : in et reducitur, ut diximus loco citato nu- j prophelix vero virtute, et miraculorum ex­ mer. 169, ad prophetiam : de qua dicemus hibitione, aliquando adest, el aliquando se statim. Hujusmo ii vero discretionem fuisse substrahil. Sed constituere in Christo per­ M 9 in Christo constat Matth. 9 : Cum vidis­ fectionem præcise per modum transeuntis ei 11 set Jesus cogitationes eorum dixit : ut quid est constituere potius imperfectionem. Ergo cogitatis mala in cordibus vestris? et capite in Christo non est admittenda prophetia 12 : Jesus autem videns cogitationes eorum. proprie sumpta. — Quæ omnia magis con­ 3. Nona est gratia prophelix : quæ po­ firmat Abulensis : quia Joannes Baptista test deffiniri, Supernaluralis intelligenlia fuit plusquam propheta, ut testificatur ipse per divinam inspirationem habita de rebus Christus Matth. 11; ergo idem a fortiori distantibus, el ignotis. De qua late disserit dicendum est de Christo ; et consequenter Divus Thomas 2, 2, a quæst. 171,usquead I quod propheta non fuit vere, et proprie, 175, nosqueejus species, et modos descrip­ sed solum secundum communem, et vul­ simus loco citato a numer. 68, usque ad fi­ garem aestimationem. Cui perfecto opinioni nem. Et circa hujusmodi gratiam major difli- I favet Tertullian. libro 4, contra Marcion. Teriulcultas,quamcircapræcedentesoccurritprop- capite 22, ubi ait ; Deum a principio prx- liln· !·!. ter Abulensem in cap. 11. Numer. quest. | dixisse populo Israel, ul audiret Christum 4 « ΦΠ. xa. r-·.·- * DE INCARNATIONE. sub nomine prophetae : quoniam propheta existimandus erat a populo : significat enim Christum non fuisse verum sed existima­ tum prophetam. Vera e’, 4. Nihilominus vera, et certissima est co ώ ma­ nis sen­ communis Theologorum sententia asserens tentia. Christum vere, et proprie fuisse prophe­ tam; atque ideo habuisse gratiam prophe­ tiæ. Et probatur ex Scriptura sacra : nam Deute­ Deuteron. IS dicitur : Prophetam suscitaron. 18. bit robis Deus de fratribus vestris. Quem locum communiter Patres explicant de D. Justi- Christo Domino, Divus Justinus quæst. nas. D. Ira- 101 ad gentes, D. Iræneus libro 3, ca­ pc:*· pite 12. Clemens Alexandrin, lib. 1, pæClemens D. Alex., dag. D. Cyprian, lib. 1 contra Judæos D. Cy- cap. 18. D. Am bros. serm. 8, in Ps. 118. prian. 16 contra Faust, cap. D. An- D. August, lib. bros. 18. S. P. N. Cyrilli Alexandrin, lib. I D. An-in Joan. cap. 24, et lib. 3, cap. 9, et — J» p. Cylib. 8, contra Julianum in principio, D. rillas. JhTboEi. Thom, articul. sequent, in arg. sed contra, et alii plures, qui nullam limitationem adhibent, qua significent Christum dici prophetam in sensu improprio. Cum ergo verba Scripturæ accipienda sint proprie, ubi nullum sequitur inconveniens, præser­ tim accedente communi Patrum interpre­ tatione; sequitur quod Christus Dominus fuerit vere, et proprie propheta. Et eandem vim habent aliæ Scripturæ testimonia : quia Christus propheta vocatur non solum Lac. 7 a vulgaribus personis , Luc. 7 : Propheta /2.1'j magnus surrcxil nobis. Joan. 4 : Domine ul video, propheta es tu : sed etiam a discipu­ lis, Lucte 24 : Fuit vir propheta : quin et a se ipso Lucæ 4 : Non est propheta sine honore, nisi in patria sua. Incredibile autem est quod omnia hæc testimonia, et omnes eæ personæ loquantur in sensu improprio, ut vult Abulensis : præsertim cum nihil addant, quo modificent suam sententiam, aut indicent sensum improprium. B»tio Deinde probatur ratione D. Thom. arlicui, cit. quoniam nh vere, et proprie dicitur propheta, qui cognoscit et annunciat, quæ procul sunt a notitia illorum, cum quibus vivit, ut constat ex communi Scripturæ usu, et Patrum, ac sapientum acceptione : sed Christus plurima cognovit, et annunciavit, quæ procul erant a notitia illorum, cum quibus ipse in statu passibili habitabat, ut evidenter patet ex Evangelio : Ergo Christus fuit vere, et proprie pro­ pheta. Quam rationem breviter proposuit, P;nA,u' “sinuavit D. August, loco citato contra raustum, ubi versans testimonium relatum β ARTICULUS VII. 525 ex Deuteron, inquit : .-In quia propheta men propheticum, ac lumen fidei in adcognoscunt evidenter ex vi visionis beadictus est, qui et hoc esse dignatus est, cl mittendo evidentiam. tificte, ut diximus tr. 2, disp. 7, dub. 3, tam multa futura prxdiait. Nisi forte aliud 6. Ad augmentum difficultatis respon- Dissol­ num. 40, quocirca Christus respectu il­ est propheta, quam homo ultra humanas vuntur detur concedendo majorem, quæ verita ­ lorum nequit obire munus prophetæ. Nec Hia conjecturas futura prodicens. — Confirma­ Coo Hr· tem continet : lumen enim propheticum, motiva. illud exercere potest respectu nostri pro tur ; quia Christo attribuenda ost omnis nuto» hoc statu : quippe qui nobiscum non vi­ si formaliter consideretur, secundum quod perfectio, quæ cum ejus statu, et fine re­ super alia principia cognitionis addit, non vit, ut liquet ex doctrina proxime tra­ demptionis non habet oppositionem : sed datur per modum habitus : sed per modum dita. gratia prophetiæ est aliqua perfectio, nul­ Cibreru. inspirationis, et auxilii, ut significat diffi­ Et hinc ultorius colligitur contra Cabrelam habens oppositionem cum statu passi­ nitio prophetiae proposita num. 3, et statui­ ram in exposit, ari. 8, quod licet Angeli bili Christi, aut cum line redemptionis, ut beati aliqua nobis revelent, non sunt mus in art. cit. num. 170. Sed neganda diluendo contrarias objectiones constabit : est minor : cui inserta probatio nihil evin­ proprie prophetæ : quia licet illa procul ergo Christus vere, et proprie habuit gra­ cit : quia perfectiones constituendæ sunt sint a nobis, non tamen ab illis, cum tiam prophetiæ, et vere, ac proprie pro­ in Christo, prout earum natura postulat : quibus communem vitam agunt in statu pheta fuit. unde cum earum aliquæ habeant rationem beatitudinis. Aliud vero dicendum est de 5. Ad fundamentum ergo oppositorum Dinifcr animabus Purgatorii si ex instinctu Dei I impulsus, motionis, et auxilii transeuntis ; ­ respondetur, quod licet prophetia non co- osâ tes aliqua nobis occulta annuntient : quia nulla indecentia est, quod prædicto modo hæreat cum visione Dei clara, et cum ίώΐhæc possunt esse procul tam a nobis, i fuerint in Christo. Idque generalius con­ beatitudine omnino consummatis, sive exquam ab eis, et aliis animabus, cum qui­ tingit in his gratiis gratis datis, præsertim eludentibus statum viatoris : recte tamen li S.Tbon:. bus vivunt. Videatur D. Thom. 2, 2, I vero in gratia miraculorum : non enim ha­ componitur cum visione, et beatitudine Jj quæst. 174, articul. 5 ad 4, ubi agit de buit Christus unam aliquam qualitatem ad animæ conjunctis conditionibus corporis H revelatione facta per animam Samuelis. patrandum omnia miracula, sed pro sin­ passibilis, et viatoris statui. Unde quia confirmationem respondetur, quod gulis accepit diversam elevationem tranChristus in hac vita fuit non solum com- • 1 wjfirma licet prophetia in nobis habeat adjunctam seuntem, ut in instrumentis physicis di­ prehensor, sed etiam viator : potuit optime J liooi. obscuritatem : quod præcise intendit, et vinæ virtutis contingit, et ex professo simul cum beatitudine habere gratiam prodocet D. Thom. loco citato, nihilominus j ostendemus quæst. 13. Potcstque hæc phetiæ. Testimonium autem Apostoli solum hanc obscuritatem ex sua formali ratione I doctrina magis confirmari ex dictis disput. improbat illud primum, quod concedimus. non exposcit; sed per accidens habet ex I 13, dub. 4, g G, ubi statuimus Christum Ratio vero hujus responsionis, etdifferentiæ participatione, et imperfectione subjecti. I habuisse auxilia tam physica, quam mo­ assignatæ: traditur a D. Thom. art. sequent, Sicut etiam Theologia in nobis est de facto ralia, quæ dantur per modum motionis, quia ut aliquis vero et proprie dicatur pro­ ænigmatica, et obscura : id tamen non et suhitæ inspirationis transeuntis. Eadem pheta : non sufficit, quod cognoscat, et importat essentialiter, sed solum ex con­ itaque ratione recipere potuit lumen pro­ annuntiet, quæ procul sunt ab hominum junctione ad fidem in eodem subjecto : pheticum ; licet non sit habitus perma­ cognitione : alias si Deus, vel Angelus et ideo evacuata fide, idem Theologiæ nens, sed illustratio transiens. Per quod beatus aliquid nobis occultum nobis præ· habitus specie, aut etiam numero manebit, I non negamus, quod habuerit aliquam disnuntiarent, diceretur vere, et proprie pro­ non enim ænigmaticus, nec obscurus, sed I positionem, sive habilitatem distinctam ab pheta : quod est falsum, et contra com­ evidens in Patria. Unde Christus, qui illustratione prophetica, et permanente munem Patrum, et Theologorum sensum. beata fruebatur visione, potuit (supposita , ut iterum illuminaretur : a qua, et non Requiritur itaque, quod prænuntiet illa, necessaria alia conditione status vite), præcise ab illustratione actuali denomina­ quæ procnl sunt ab illorum notitia, cum habere cognitionem propheticam absque tus fuerit propheta, ut in aliis etiam I quibus vivit, atque ideo ab ipso, secundum imperfectione obscuritatis : sicut et jam prophetis ex Divo Thoma observavimus quod cum illis habet communem statum ut Theologiam non obscuram. Nec oppositum loco supra citato. — Unde non probamus, diximus in arb. sæpius cit. num. 169. Cum probat testimonium D. Petri : tum quia quod tradit Gonet. disput. 12, articul. 5, Gonet. ergo Christus in hæc vitanobiscum egerit, loquitur de prophetia non comprehenso­ numer. 129, et ex Suario accepit, nempe Suarez. et habuerit statum viatoris nobis commu­ rum. Tum quia non significat ipsam co­ prophetiam in aliis habere modum tran­ nem, licet alias simul comprehensor fue­ gnitionem propheticam esse necessario seuntis; in Christo autem fuisse per mo­ rit : propterea cognoscendo atque annun­ obscuram ; sed quod testimonia ex pro­ dum permanentis : qui prophetabat quando tiando distantia tam a nobis, quam a se phetia, sive a prophetis desumpta sunt volebat. Quod enim statuimus, est de pro illo statu, vere, et proprie propheta fuit. nobis obscura : quia illorum sensum evi­ mente Divi Thomæ et illud motivum non Unde obiter colligitur, quare Christus urget : nam Christus etiam operabatur denter non semper videmus ; quibus tamen non sit propheta respectu beatorum, cum miracula, quando volebat; et tamen non attendere per fidem debemus, sicut luquibus vivit, et quibus aliqua relevare habuit unam qualitatem permanentem cemæ lucenti in caligine hujus status, potest : quia videlicet gratia prophetiæ, quousque obscuritas evacuetur per clari- | factivam miraculorum. Salis itaque fuit, sicut et cæteræ supra relatæ, ordinantur quod hæ motiones, aut elevationes com­ tatem visionis. Recolantur, quæ diximus ad utilitatem aliorum, qui prophetiæ ob­ municarentur ei pro sua voluntate. tractat. 19, disput, 2, dub. 5, num. 123, jecta alias non attingunt : beati autem Quod ultimo loco additur, facile dis­ et disput. 3, dub. 1, numer. 20, ex qui­ omnia sibi utilia, et ad se pertinentia bus constabit, quam aliter se habeat lu- pellitur : nam Joan, vocatus est plusquam cognoscunt i >’ v · I j 526 DE INCARNATIONE. propheta, non quia vere, et proprie pro­ pheta non fuerit, sed quia alios prophetas excelluit cum aliis non paucis, cum spe­ cialiter in eo, quod Messiam, quem alii futurum praenuntiaverant, ipse digito de­ monstravit. In quo sensu ipse Christus potest a fortiori vocari plusquam propheta; licet vere, et proprie propheta fuerit. Rc< tur : quoniam gratia non recipitur in subjecto secundum potentiam naturalem, sed secundum potentiam obedientialem, ut est commune supernaturalibus formis : ;.-j atqui tota ratio hujus potentiæ sumitur per ordinem ad formam, quam recipit, et 1 per subordinationem ad agens, cui in re5 cipiendo subjicitur : ergo non potest de­ terminatio, aut limitatio assignari ex parte subjecti accipientis gratiam; nisi prius assignetur ex parte vel ipsius gratiæ, quæ est forma recipienda, vel ex parte Dei qui est agens subiiciens sibi potentiam obe­ dientialem. Cum ergo neque ex parte gratiæ, nec ex parte Dei possit hujusmodi limitatio assignari ad certum gratiæ gra­ dum, ut constat ex immediate dictis; se­ quitur, quod nec assignari valeat ex parte potentiæ obedientialis. — Quod magis ? perspicuum fiet animadvertendo, quod li­ cet potentia obedientialis subjective, ct in se finita sit, et semper recipiat formam actu finitam ; nihilominus est infinita syncategorematice in recipiendo : quia nun­ quam tot formas, aut tot ejusdem formæ gradus recipiet, quin possit plures absque I certa determinatione recipere. Et ratio est : . B quoniam sicut creatura mediante naturali potentia passiva subjicitur agenti naturali : B sic etiam mediante potentia obedientiali S subditur divinæ omnipotentiæ in ordine ad omne, quod non repugnat. Omnipo­ tentia autem nunquam tot producit, quod exhauriatur, aut non possit plura, et plura absque termino producere. Sic igitur po­ tentia obedientialis non tot formas recipit, | quin possit alias suscipere, et etiam ean, dem formam secundum plures, et plures gradus , si semel isti ex parte ejusdem I formæ non repugnant; sicut non repuI gnare in præsenti liquet ex dictis. Unde I D. Thom. qu. 29 de verit. art. 3 ad 3, d Thom. | inquit : Capacilas crealuræ dicitur sccunI dum potentiam receplibilitalis, quæ est in .I ipsa. Est autem duplex potentia crealuræ - ^.1 ad recipiendum. Una naturalis, quæ potest I iota impleri : quia hæc non se exlcndit nisi I ad perfectiones naturales. Alia est potentia I obedienliæ secundum quod potest recipere I aliquid a Deo. El talis capacilas non potest I impleri : quia quidquid Deus de creatura I 531 L ; - , DE INCARNATIONE. faciat, adhuc remanet in potentia recipiendi a Deo. Quocirca sicut modus determina­ tionis, de quo agimus nequit assignari ex parte Dei agentis, nec ex parte gratiæ, aut formæ perliciendæ : sic etiam assignari non valet ex parte subjecti recipientis : recipit enim secundum potentiam obe­ dientialem, quæ est illimitata in reci­ piendo. Vkeriar Ad hæc : subjectum eatenus impedit ÎODÜfBWlio» augmentum forma? usque in infinitum syncategorematice, quatenus ejus capacitas impletur per ipsam formam : hinc enim oritur, quod determinet formam ad certum gradum, ultra quem non possit reperiri in tali subjecto. Hæc autem ratio, .esto, concluderet in formis naturalibus ; nullum locum habet in gratia, aut charitate, aut aliis perfectionibus ei annexis. Quia ut D.TI;m». Angelicus Doctor loco supra cit. ex 2, 2, agens de charitate (et eadem ratio militat in gratia, quæ est ejus radix) optime vidit, et tradidit. Ex parte subjecti terminus huic augmento præfigi non potest : Quia semper charitate excrescente superexcrescit habilitas ad ulterius augmentum. Et in resp. ad 2 addit : Capacitas creatura rationalis per charilalem augetur, secundum illud 2, ad Corinlh. G : Cor nostrum dilatatum est. Et ideo adhuc ulterius manet habilitas ad majus augmentum. Unde ita procul abest, quod habilitas, aut capacitas subjecti expleatur per id gratiæ, aut charitatis, quod actu recipit : et quod ex hoc capite limitetur, et determinetur ad non suscipiendum novum incrementum : ut potius ex ipsa gratia, aut charitaw fiat habilior et magis capax ad plus earum denuo recipiendum. ExpHciPro cujus perfectiori intelligentia, (et ut tnr mod u« latentibus objectionibus, quæ contra hanc «liccn fi D. Thom. doctrinam fieri possent), magis li.Thom. pateat; distinguenda est in anima duplex capacitas ad suscipiendum augmentum gra­ tiæ, remota videlicet, et proxima. Prior consistit in ipsa anima ut Deo subjecta ad recipiendum, quidquid voluerit ipse, et ex parte facti non repugnaverit. Et hæc sem­ per eadem est, et in variata perseverat. Pos­ terior vero consistit in eadem essentia animæ, non solitarie sumpta, sed ut dis­ posita, et habili ad recipiendum, quod Deus decreverit, et quia anima tam per actus charitatis, qui a gratia etiam procedunt, quam per ejusdem gratiæ essentiam, et priores gradus fit habilior, et magis dispo­ sita ad suscipiendum ulterius gratiæ in­ crementum ; propterea hujusmodi potentia proxima dicitur augeri per gratiam, el charitatem : sicut capacitas subjecti crescit per diaphaneitatem in ordine ad suscipien­ dum præstantiorem lucem. Undo ex ma­ gnitudine gratiæ receptio et in actu liabit® minimo potest coarctari capacitas animæ, ne possit recipere majus, et majus augmen­ tum : cum potius tain gratia, quæ suppo­ nitur, quam ejus intensio, licet supponatur excellens, subjectum habilitent, et magis capax proxime constituant in ordino· ad aliud augmentum. Et in hoc sensu lo­ quitur D. Thomas, et confirmatur assertio nostra ipsius ratione. IÛ. Sed oppones discursum hactenus o^« facium in eo primitus, et præcipue fun­ la. dari, quod gratia sit formalis participatio naturæ divinæ : inde enim colligimus esse formam ex se non habentem terminum augmenti, ct subinde exigentem similem potentiam receptivam, quæ non finiatur in recipiendo : sed optime cohæret, quod gra­ tia sit formalis participatio prædictæ na­ turæ, et quod nihi'ominus habeat terminum suæ intensionis, ultra quem augeri non valeat : ergo hactenus dicta corruunt. Pro­ batur minor : quoniam essentia divina non solum est infinita in perfectione, et inten­ sione, ut sic dicamus graduali, sed etiam in ipsa formali ratione essentiæ : quinimo prius est esse ita infinitam, quam quod in· telligatur fundare infinitam perfectionem intensionis gradualis : sed quod gratia sit formalis participatio naturæ divinæ sub conceptu essentiæ, aut naturæ; non pro­ bat, quod gratia non limitetur propriis terminis essentiæ, nempe genere, et diffe­ rentia : ergo pariter non probat, quod non debeat limitari termino augmenti, ultra quem intendi non valeat. Præmissæ sunt Certæ. Et consequentia patet tum a pari­ tate; tum ex eo, quod ad determinationem generis, et difierentiæ, quæ sunt termini essentiæ, debet sequi certum augmentum, quod est modus, et terminus intensionis : ut sic observetur debita proportio inter essentiam, et ejus modum, sive perfectio­ nem : ergo vel gratia caret terminis essen­ tiæ, nempe genere, differentia, quod est omnino falsum; vel habet certum termi­ num sui auementi. C Respondetur negando minorem. Ad eu- s.-i jus probationem, omittendo præmissas, ne­ gamus consequentiam. Et prima ejus pro­ batio a paritate desumpta non urget : quoniam essentiæ rerum consistunt in in­ divisibili, quatenus nihil potest eis addi, vel I DISP. XV, DUB. UNIC 535 intrinseca eorum virtute, sed ab actione vel subtrahi intra latitudinem pnedicaloagentis extrinseci. Et tamen non viven­ rum essentialium, quin ipsæ essentiæ va­ rientur. Et quia omnis essentia creata est tia habent certos, et determinatos, ter­ linita, necessario exposcit determinatum minos essentiæ, sicut omnia alia entia r genus, et determinatam differentiam, qui­ creata. Non itaque opus est, quod si es­ bus tanquam terminis essentialiter clau­ sentia rei est (inita, ejus augmentum sit ditur; eisquo mutatis, aut variatis ab infinitum tam in actu, quam in poten­ intrinseco destruitur. Unde cum gratia tia : sed sufficit, quod semper in actu (ini­ habitualis sit accidens creatum; necessario tum sit, et actu essentiæ limitatæ comclauditur eidem terminis essentialibus, quin mensuretur. Et sic contingit ia gratia. circii illos queat intensionem, vel aliam Videantur, quæ agentes de charitate dixi­ variationem suscipere. Et quod essentia mus loco cit. ex tract. 19. divina, cujus gratia est participatio, sit infinita in linea essentiæ, et naturæ ; nihil i ni. refert, ut gratia possit in se suscipere si­ milem infinitatem, et terminis essentiali­ Statuitur principalis assertio dubio directe bus absolvi : quia gratia non est partici­ respondens. patio substantialis, et adæquata prædictæ essentiæ; sed accidentali, et analoga, ut 11. Dicendum est secundo gratiam ha­ Secunda ­ ipsum nomen participationis satis signi­ bitualem Christi potuisse augeri intensive, conclu sio. ficat, et explicuimus tract. 15, disp. 4, dub. saltem de potentia absoluta. Sic docet D. D.Thonj. 3 et 4. Quocirca sicut non obstante, quod Thom. locis statim referendis. Cui disci­ sit participatio formalis naturæ divinæ, puli, uno, aut alio excepto, communiter est formaliter creatura; sic etiam habet subscribunt, Capreol. in 1, dist. 17, quæst. Capreo­ terminos essentiales creaturæ, nempe ge­ .2, art. 2, et in 3, dist. 13, quæst. unica lus. Joann. nus, et differentiam. Nec valet in partici­ art. 3. Joan. Vincent, in relect. pa. 236. vïîicënt. pando divinam essentiam fieri progressus Bannez 2, 2, quæst. 24, art. 7. Medina jj^g· per alias gratias specifice perfectiores, quia in præs. art. 12, ibi Alvarez disp. 36. Alvarez.' gratia præsens habet modum participatio­ Arauxo dub. 3. Cabrera disput. unica S ^r.anx0· nis, qui specifice perfectissimus est, ut ex 4. Cipuilus dub. unico § 2. Joan, a S. Cipuilus. professo ostendimus disp. cit. dub. 8. Thom. disp. 9, art. 1, num. 14. Joannes Joann, a S Tnom. Cum hac autem determinatione gratiæ Prudentius, tom. 2, disp. 2, dub. 2, sect. Joann. quantum ad terminos essentiales (ut sic 2. N. Laurentius controvers. 14, § I. N. Prudent. Godoi. secundæ probationi consequenti® occur­ Philippus disput. 5, dub. 4. Godoi disp. Gonet. ramus), optime cohæret, quod licet semper 27, § 2. Gonet disp. 13, g 1. Parra tract. Parra. Valen­ habeat in actu determinatum, et finitum 2, disp. 1, quæst. 6, art. 2, concl. 2, et tia. modum intensionis, sic exigente finita ejus alii plures. Idem etiam communiter tuen­ Suarez. Vaz­ essentia (quod præcise evincit illa proba­ tur Juniores extra scholam D. Thom. quez. tio) : nihilominus gaudeat capacitate ad Valentia disp. 3, quæst. 2, puncto 3. Sua­ majus, et majus augmentum sine ulla de­ rez disp. 22, sect. Vazquez disp. 47, cap. terminatione syncategorematice, et in po­ 1. Turrianus2, 2, disput. 68, dub. 6. Maltentia : quia huic non praejudicat deterderus ibidem quæst. 24, art. 7, dub. 5. minanatio prædicatorum essentialium. Sed Martin. Perez, disp. 18, sect. 6. potius ipsa essentia gratiæ, licet finita, Probatur primo ex D. Thom. in præ­ Probaînr er U. fundat capacitatem ad hujusmodi augmen­ senti art. 12, in corp, ubi ait : Sic igitur Thom. tum ob ea, quæ supra diximus. Potestquc manifestum est, quod gratia Christi non hæc doctrina confirmari tum ex eç, quod potest augeri ex parte ipsius gratiæ (nempe licet essentia gratiæ sit omnino determi­ in ordine ad altiorem finem, quam sit unio nata quantum ad genus, et differentiam : personalis cum Deo, ut prius explicuerat), sed neque etiam ex parte subjecti : quia nihilominus in omnium sententia admit­ Christus secundum quod homo a primo ins­ tit aliquam variationem penes augmentum, tanti suæ conceptionis fuit verus, et plenus quin opus sit, quod hujus in potentia de­ comprehensor. Unde in eo non potuit esse gra­ terminatio cum determinatione essentiæ tis) augmentum, sicut nec ih aliis beatiis : commensuretur. Tum exemplo desumpto quorum gratia augeri non potest, eo quod Ariitot. ex Arist. 2 de Anima, ubi affirmat non viventia posse augeri sine termino : quia sunt in termino. Ubi 8. Doctor non aliter prædictum augmentum non provenit ab docet repugnare Christo augmentum gra- 4 ii 536 '■·» V fi h* DE INCARNATIONE. tiæ (quod sumitur in ordine ad subjectum per majorem actuationem. et firmius su­ pra ipsum dominium, et est vere intensivum), quam repugnat aliis beatis. Quam­ vis autem aliorum beatorum gratia nequeat augeri attenta conditione status : potest tamen de potentia absoluta. Quod facile apparet tum ex ratione impotenti», quam assignat D. Th. : Quorum, inquit, gralia au­ geri non potest, eo quod sunt in termino : nam prædicta ratio non probat absolutam incapacitatem in beatis ad majus gratiæ incrementum absolute; sed solum quod hujusmodi variatio non sit congrua præ­ dicto statui, qui est terminus profectus nostri, et petit immobilitatem in modo substantiali se habendi. Tum ex eo, quod omnes beati habent absolute eandem capa­ citatem ad gratiam ; sed certum est, quod unus habet maiorem intensive gratiam, quam alius ; ergo ille, qui minori gratia præditus est, habet absolute capacitatem ad majorem gratiam : et consequenter, quod non se extendat ad illam, minime provenit ex absoluta incapacitate, vel re­ pugnantia ad augmentum; sed solum ex conditione status, in quo existere accidentaliter præsupponitur. Cum igitur D. Thom. eodem modo loquatur de augmento gratiæ respectu Christi; sequitur, quod ex ejus sententia Christus non habuerit abso­ lutam repugnantiam ad gratiæ augmen­ tum; sed eam præcise impotentiam, sive, ut aptius loquamur, improportionem, quam fundat comprehensoris status : quæ tamen ut diximus, relinquit absolute essentialem capacitatem ad majus augmentum. Præ­ sertim cum absolute fieri potuerit, quod Christus non esset comprehensor ; et ta­ men haberet eandem intensive gratiam, quam modo habet : in qua hypothesi ces­ saret ratio D. Thom. et gratia habens to­ tam illam intensionem posset ulterius au­ geri. 12. Confirmatur primo : nam S. Doctor Conflrmatio • in eodem art. opponit sibi hoc argumen­ tum : augmentum gratiæ fit per virtutem divinam, secundum illud 2 ad Corinth. 9 : Potens est autem Deus omnem gratiam abundare facere in nobis : sed virtus divina cum sit divina, nullo termino coarctatur : ergo videtur, quod gratia Christi potuerit esse major. Et respondet : Ad secundum dicendum, quod virtus divina, licet possit fa­ cere aliquid majus, et melius, quam sil ha­ bitualis gralia Chrisli : non tamen posset facere , quod ordinaretur ad aliquid me- jus, quam sil unio personalis ad Filium unigenitum a Patre, Cui unioni sufficienter corresponde! talis mensura gratiæ secundum diffinitionem divinæ sapienti,r. Qua respon­ sione manifeste demonstrat se in ea esse sententia, quod Christo absolute potuerit conferri gratia intensive major : quamvis ex parte termini, et finis, in quem ordinata fuit, nempe ex parte unionis personalis natura' creata' cum persona divina, nullum potuerit subire augmentum ob summum, et infinitum excessum prædictis finis, ut supra insinuavimus num. 2. Et propterea recurrit S. Doctor ad mensuram gratiæ taxatam ex diffinitione divinæ sapientiæ in ordine ad talem finem : quo recursu nul­ lum opus haberet, si censeret gratiam Christi habuisse ultimum intensionis gra­ dum, quem absolute potest habere, et ul­ tra quem progredi essentialiter repugnat. Hic itaque recursus, ut optime observat Joan, a S. Thom. loco cit. palam innuit, Jcw». » quod res aliter absolute potuit disponi perSTra· divinam sapientiam, vel conferendo majo­ rem gratiam, vel non ita intensam præstando. Quod igitur tantam determinate ha­ beat de facto, solum provenit ex divina sapientia ita disponente. Et consequenter absolute, et præscindendo ab hac acciden­ tali suppositione prædictæ dispositionis, minime repugnat, quod gratia Christi sus­ cipiat augmentum. Confirmatur secundo : nam cum D. Alii Tho. q. 29 de verit. art. 3, versaret hanc conitnntij. eandem difficultatem, sibi opposuit, quod si anima Christi habuit capacitatem infini­ tam, sequitur recepisse infinitam gratiam : et si habuit capacitatem finitam, sequitur, quod potuerit esse alius Christus melior, vel quod Deus hunc Christum potuerit fa­ cere meliorem. Et respondet : Ad sextum dicendum quod capacitas animæ Christi est finita, et polesl Deus majorem capacitatem facere, cl meliorem creaturam, quam sil anima Chrisli, si per intellectum separetur a Verbo. Non tamen sequitur, quod possit facere meliorem Christum : quia Christus habet cx alio bonitatem, scilicet ex unione ad Verbum : ex qua parte ejus bonitas ma­ jor inlelligi non potest. Et per hoc patet so­ lutio ad 7. In quo testimonio non pauca occurrunt ponderatione digna, in quibus palam favet nostræ assertioni. Nam in pri­ mis concedit Deum posse facere majorem capacitatem ad gratiam, quam habuerit anima Christi. Quod minime intelligi po­ test de capacitate remota, et creaturæ prorsus DISP. XV - prorsus intrinseca : hæc enim æqualis prorsus ost in omnibus creaturis intellecti­ vis, et ita minima anima (si ita loqui pos­ sumus), habet eandem capacitatem ad gra­ tiam, et gloriam, quam habet supremus Angelus. Loquitur itaque de capacitate proxima, quæ crescit, et augetur per ip­ sam gratiam, et charitatem, ul supra obser­ vavimus num. 9. Unde concedendo majo­ rem capacitatem, quam fuerit in anima Christi, concedit consequenter implicite majorem gratiam possibilem, quam in ea­ dem anima extiterit : et hanc absolute po­ tuit recipere Christus. Præterea cum docet I Christum habuisse ex alio bonitatem, sci­ licet ex unione ad verbum : ex qua parte ejus bonitas major intelligi non potest, aperte indicat, quod ex alia parte, nempe ex gratia habituali potest major bonitas in­ telligi, et hoc concedit argumento : nam exceptio firmat oppositum : sensit itaque bonitatem accidentalem, quam Christus habuit ex parte gratiæ habitualis, potuisse majorem esse : et consequenter non repu­ gnare Christo augmentum in prædicta bo­ nitate. Denique addit prædicta solutione dilui septimum argumentum, quod erat hujusmodi : Optima creatura distat a Deo in infinitum : ergo sunt infiniti gradus me­ dii inter Deum, el creaturam optimam : el sic qualibet bonitate, vel capacitate creata potest Deus facere meliorem. Quod solvit adhjbita responsione, quod ex parte unio­ nis ad Verbum major bonitas intelligi non potest, ac si dicat, quod licet gratia habi­ tualis Christi non possit esse melior ex parte finis, sive termini, ad quam ordinata fuit : tamen ex alia parte, nempe absolute, et attenta natura, et intensione prædictæ gratiæ, potest Deus facere meliorem gra­ tiam : quod falsum esset, si prædicta gra­ tia non posset absolute esse intensior : certum quippe est in sententia S. Doctoris non posse dari aliam gratiam habitualem specifice diversam, et quæ secundum spe­ ciem perfectior sit, ut ostendimus tract. 14, disp. 4, dub. 8. • J’ffW 13. Unde corruunt plures evasiones, quibus Adversarii prædicta testimonia eleliftu-vare contendunt. Cajetanus sentit D. Thoi mam admittere excessum majoris gratiæ 1 in entitate, non voro in intensione, quasi voluerit Deum posse producere gratiam in entitate perfectionem, quam sit gratia in Christo existens : sed non posse efficere, quod illa gratia intensior existât. Alii di­ cunt D. Thomam (et recidit in præcedentem DUB. UNIO. 537 explicationem) voluisse, quod Deus po­ tuerit producere plures, et plures gratias specie meliores; minime vero, quod eadem gratia valeat in infinitum syncategorematico augeri. Alii denique respondent S. Doctorem solum intendere, quod gratiæ conveniat augmentum conditionatum, non autem absolutum ; et se magis declarant dicendo, quod si gratia ex parte essentiæ, et subjecti non limitaretur, et traheretur ad certum, et determinatum intensionis modum; posset in infinitum augeri, quan­ tum est ex parte Dei illam producentis. Sed quia Christi gratia absolute limitatur ex parte essentiæ, et subjecti, propterea ne­ quit absolute suscipere majus augmentum. Sed omnes istæ explicationes sunt satis futiles, et alienæ a mente D. Thomae, ut constat ex his, quæ diximus ponderando singula testimonia. Quod ut evidentius constet, aliud addemus, quod omnia pro­ posita effugia satis directe, et satis evi­ denter præcludit. Nam S. Doctor infra quæst. 10, art. 4, inquirit : Utrum anima Chrisli videat Verbum, sive divinam es­ sentiam clarius, qualibet alia natura. Et | respondet affirmative. Sed sibi opponit : Deus in infinitum perfectius videt Verbum suum, quam anima Christi. Sunt ergo infi­ niti gradus medii possibiles inter modum, quod Deus videt Verbum suum, et inter mo­ dum, quo anima Christi videt ipsum. Ergo non est asserendum, quod anima Christi perfectius videat Verbum, vel essentiam di­ vinam, quam quælibet alia creatura. Huic itaque argumento occurrit D. Thom. con­ cedendo ex una parte possibilem esse vi­ sionem perfectiorem, et ex alia parte sal­ vando qua ratione visio, quam habet Christus, non suscipiat incrementum : Ad tertium, inquit, dicendum quod sicut supra dictum est de gratia, (nempe hac quæst. 7, articul. 2), quod non potest esse major gratia, quam gratia Christi per respectum ad unio­ nem Verbi ; idem etiam dicendum est et de perfectione divinæ visionis : licet absolute considerando possit esse aliquis gradus allior, sublimiorque secundum infinitatem divinæ potentiæ. In quo testimonio non loquitur D. Tho. conditionaliter, ut aiebat ultima explicatio ; sed ipse S. Doctor loquitur, ab­ solute considerando. Deinde non loquitur de excessu quantum ad entitatem, vel quoad speciem, ut volebant duæ priores respon­ siones; sed de excessu intensive, et quan­ tum ad latitudinem gradualem : tum quia hanc considerat in toto articul. Tum quia Confu­ tant ar. 1 I ■if: 4i * J - 53S * 1-1 * K.·- f! · * i 1.^ -■ r/r · DE INCARNATIONE. impossibilis est distinctio specifica, et ex­ cessus essentialis inter visiones Dei in se ipso, nt cum D. Thom. docent commuCijciio. niter Thomistæ, et specialiter Cajet, in hoc eodem articulo I, ex quæst. 10, et ex professo ostendimus tract. 2, disput. 5, dub. 2. Restat igitur quoti S. Doctor ad­ mittat, absolute loquendo, cl considerando, i possibilem esse visionem Dei intensive majorem, quam fuerit Dei visio in Chris­ to. Rursus idem S. Doctor expresse affir­ mat eodem motio sentiendum esso de per­ fectione gratiæ Christi, ac de perfectione divinæ visionis in Christo. Sentit ergo, quod Absolute considerando, gratia potuerit esse intensive major, quam in Christo de facto fuerit : et consequenter absolute non repugnare, quod Christi gratia habeat majus intensionis incrementum. Μijor Cum autem dicit nec gratiam habitualem, explica­ nec visionem divinam in Christo repertam tio D.Thoa- posse esse majorem per respectum ad unio­ nem A’erbi; manifeste explicat suam men­ tem, ubicumque significare videtur, quod gratia Christi non potuerit esse major, vel quod fuerit summa : loquitur enim com­ parative ad terminum, vel finem, in quem ordinata est. Non enim excogitari potest alius major, aut perfectior, quam Deus ipse hypostatice unitus. Unde gratia ex hac parte, ut sæpius loquitur Divus Tho­ mas et nos a principio hujus dubii sup­ posuimus, nequit augmentum suscipere. Sed id minime impedit, quod ex alia parte propter majus dominium supra sub­ jectum, et ulteriorem accessum ad cau­ sam, et magis depuratam actualitatem in se ipsa, valeat ulterius perfici, atque acci­ pere incrementum intemivum. Sæpe quippe contingit illud, quod ab uno capite non potest suscipere magis, posse plus absolute perfici ex alis capitibus. Sic enim ipse Di­ vus Thomas 1 part, quæst. 24, articul. 6 ad 4, inquit : Humanitas Christi ex hoc, quod est unita Deo · el beatitudo creata ex hoc, quod esi fruitio Dei; et B. Virgo ex hoc, quod esi mater Dei habent quondam digni­ tatem infinitam ex bono infinito, quod est Deus, el ex hac parte non potest aliquid fieri melius eis : sicut non potest aliud melius esse Deo. Et tamen ut alia hic proposita exempla omittamus, nemo negabit beatitu­ dinem, verbi gratia, unius ex infimis bea­ tis, licet non possit fieri melior ex parte boni, quo fruitur, posse absolute esse in­ tensive majorem : cum manifestum sit reperiri alias beatitudines, seu visiones intensive perfectiores. Sic igitur gratia Christi, quamvis ea parte qua est graiia Dei subsistentis in natura humana non possit esso major, cum non sit excogilabilis major, aut perfodior persona : tamen absoluto considerando potest suscipere ma­ jus in so intensionis augmentum. Nec id unquam negat D. Thom. sed potius sup­ ponit, ac docet satis expresso tam locis citatis, quam in pluribus aliis quæ eandem habent sententiam, ut ex dicendis a num. 22 magis constabit. 1 i. Hæc circa mentem Angelici Docto­ ris aliquantulum fusius adnotare oportuit: tum propter Cajetanum, et nonnullos, qui eam nobis dubiam, et quod pejus est con­ trariam reddere conati sunt. Tum quia id circa assertionem nostram præcipue desi­ derari videbatur. Quod enim ad rationem fundamentalem attinet, facile, ac breviter deducitur ex dictis § præced. potestque ita formari. Gratia habitualis Christi est ejus­ Ri!4 bîî’jî dem naturæ, et rationis essentialis cum tOKÎt· gratia nostra, ut cum communi Theologo­ JW1S. rum sententia statuimus disput. 13, dub. I, § 3 : atqui gratia habitualis nostra non habet ex natura sua aliquem terminum, ultra quem non possit promoveri, et au­ geri : sed assignato quolibet gradu, et modo intensionis in actu, non repugnat illi majus, et majus augmentum sine ter­ mino usque in infinitum syncategorema· tice, ut præcedenti ostendimus : ergo gratia habitualis Christi habet eandem ca­ pacitatem : atque ideo potest augeri, sal­ tem de potentia absoluta, ut in assertione statuimus. Utraque consequentia legitime infertur ex præmissis, et confirmatur am­ plius : nam quod gratia habitualis Chrisli sit in supposito divino, et inde mutuetur infinitam dignitatem moralem in ordine ad prudentem æstimationem, non immuta', ejus naturam physicam, nec aufert ab ea aliquod ex intrinsecis prædicatis, præser­ tim si perfectionem dicat, ut per singula discurrenti constabit. Sed gratia habitualis, quæ in Christo cxistit, ex natura sua, et prædicatis intrinsecis est augmentabilis usque in infinitum syncategorematice, ut locis relatis ostendimus; et quod habet ca­ pacitatem ad hujusmodi incrementum, ex­ primit perfectionem; siquidem fundatur in eo, quod gratia sit participatio formalis naturæ divinæ, quæ infinite absque ter­ mino participabitis, atque imitabilis est. Ergo gratia Christi potest ulterius augeri I saltem de potentia Dei absoluta. 'p 539 DISP. XV, DUB. UN1C. pmi· Nec valet dicere, quod licet gratia hacu'io. bitualis quæ est in Christo, possit, quan­ tum est ex prædicatis specificis augeri ; quod solum probat nostra ratio : tamen iit incapax augmenti vel propter differentiam individualem, vel propter modum inten­ sionis, quem habet : quia videlicet est in summo. Nam contra hoc est : etenim, in conceptibus realibus, seu prædicatis primæ intensionis quidquid dicitur de specie, di­ citur etiam de omnibus individuis; et implicatorium est, quod aliquid speciei con­ veniat, ei individuis repugnet : ergo si gratia habitualis ex specie, et natura sua habet capacitatem, ut magis, et magis au­ geatur usque in intinitum syncategorematice; impossibile est, quod hujusmodi ha­ bitudo, et capacitas repugnet particulari gratiæ habituali, quæ exisiit in Christo : et consequenter incapacitas ad hujusmodi augmentum nequit provenire a conditione individual! prædictæ gratiæ. Quod vero di­ citur de additione modi ratione cujus in Christo habet esse in summo, verbis tan­ tum consistit, et eadem facilitate dispelli­ tur : quoniam gratia Christi non habet illum modum physice infinitum, aut physicæ infinitatis : quippe qui impossibilis est, sicut, et quodlibet aliud ens creatum physice infinitum in actu, ut supra præmisimus num. 6. Hoc autem ipso, quod modus intensionis non sit physice infini­ tus, quamvis valde intensus sit, possitque comparative ad aliarum gratiarum modos summus appellari de facto; relinquit nihi­ lominus gratiam Christi in statu finitæ simpliciter, atque ideo cum capacitate ad majus, et majus augmentum, quam habet ex natura, el specie sua, ut hæc evasio sup­ ponit. ·.”· 15. Sed objicies : nam si ratio a nobis • . ... proposita recte probat, convincit gratiam Christi posse augeri non solum secundum potentiam Dei absolutam, sed etiam juxta communem, et ordinariam Dei providen­ tiam : ergo impertinenter tam in conclu­ sione, quam in fundamento addimus, ly secundum potentiam absolutam. Probatur sequela : nam providentia ordinaria, et communis dicitur, quæ consulit rebus se­ cundum naturam suam : ergo quod alicui competit ex natura sua, convenit secun­ dum communem, et ordinariam Dei provi­ dentiam, sed asserimus, et probamus gra­ tiam Christi ex natura sua esse capacem majoris, et majoris augmenti : ergo vel nihil dicimus, vel debemus consequenter | asserere, quod gratia Christi possit augeri non solum de potentia Dei absoluta, sed etiam secundum communem Dei provi­ dentiam. Huic objectioni potest responderi primo, Prior concedendo sequelam, sive antecedens, et negando consequentiam. Nam si ad natu­ ram gratiæ habitualis,-quæ in Christo existit, attendamus, potest consone ad talem naturam augeri, atque ideo secundum pro­ videntiam ordinariam, ut in objectione probatur, et non obscure affirmat Godoi Goioi. disput. cit. § 5. Nec tamen redundanter aut impertinenter addimus tam in as­ sertione, quam in probatione secundum potentiam Dei absolutam : quia id non addimus tanquam limitationem, sed ut ex­ plicationem denotantem posse ad minus ita fieri, quidquid sit, an fieri etiam valeat de lege communi, et secundum ordinariam providentiam. Licet enim aliquid utroque modo fieri queat, tamen certius est posse fieri de potentia Dei absoluta, quam de lege ordinaria : el primum illud sufficiebat ad intentionem nostram, et ad difficulta­ tem hujus dubii decidendam. Idque satis aperte significavimus in assertione nostra dicendo, saltem de potentia absoluta : per quod minime exclusimus, quod fieri etiam possit secundum providentiam ordinariam ; sed ab ea consideratione ut tunc non ne­ cessaria duximus abstrahendum. Secundo, et melius respondetur negando Melior antecedens : quoniam ut aliquid possit S01utl0· fieri secundum providentiam ordinariam, debet posse fieri juxta dispositionem, et exigentiam eorum, quæ in ejus productione concurrunt tam ex parte ipsius rei, quam ex aliis capitibus. Modo autem loquimur de gratia Christi, qui supponitur perfecte com prehensor, et beatus. Et quia status beatitudinis petit immobilitatem tam ex parte visionis, quam ex parte gratiæ, quæ est ejus radix, propterea (ut alia ca­ pita omittamus), fieri non potest secundum providentiam ordinariam (non solum gra­ tiæ, sed aliis etiam conditionibus occurren­ tibus consulentem), quod augeatur gratia Chrisli. Quo etiam motivo probari solet gratiam aliorum beatorum non posse au­ geri secundum providentiam ordinariam, sed solum de potentia absoluta, ul osten­ dimus tract. 16, disp. 1, dub. 4. Si autem supponeretur Christus non beatus, licet habens totam gratiam habitualem, quam de facto possidet : non dubitamus, quod de lege ordinaria posset elicere actus quibus - DE INCARNATIONE. 540 mereretur augmentum gratiæ, illamque au­ gesceret intensive. Ati probationem autem antecedentis patet ex dictis, quod provi­ dentia ordinaria in augmento gratiæ atten­ dit non solum ad illud, quod gratia ex na­ tura sua admittit ; sed etiam ad conditionem subjecti, et alia requisita. Unde licet gra­ tia, quæ est in Christo, ex natura sua sit capax augmenti; non sequitur quod eadem gratia, prout est Christi conxprehensoris, et conjungitur statui beatitudinis, valeat augeri juxta providentiam communem, ut in gratia aliorum beatorum cernere licet. I iv. Consectarium procedentis doctrina cum decisione incidentis difficultatis. Chnul 1 θ' dictis infertur gratiam habitualem non est Christi physice loquendo non esse infinitam infindi Pos‘^ve» aut nenative· Dicimus physice lo­ quendo, nam si fiat recursus ad considera­ tionem moralem secundum prudentum æs­ timationem ; jam a num. 2, præmisimus talem gratiam esse infinitam : unde solum de intensione , aut magnitudine physica sermo est. Et in hoc sensu probatur consec­ tarium istud : quoniam ut aliquid sit infi­ nitum positive (quod importat infinitatem simpliciter), in aliqua linea, dehet possidere ejus perfectionem absque ulla limitatione in tali linea, sive excludendo in ea termi­ num tam actu, quam potentia : sicut e converso finitum positive est, quod termi­ nis propriis clauditur. Rursus ut aliquid sit infinitum negative in aliqua linea, re­ quiritur quod illam habeat ædæquate, licet termino finitam : eo quod talis linea impor­ tat determinatum suæ perfectionis termi­ num : sicut angelus v. g. Michael dicitur infinitus negative in propria specie : quia talis species licet finita sit, et clausa propriis terminis generis, et differentiæ : nihilomi­ nus tota adæquate possidetur a Michaele ; cum nullus alius Angelus sit possibilis intra eandem speciem, juxta doctrinam Divi Thomæ quam statuimus tractat. 6, disput. 1 , dub. 6 et 7. Gratia vero habitualis Christi Domini nullam habet ex prædictis infinitatibus : non quidem primam ; quia ut ostendimus a numer. G , implicat quod ulla qualitas creata habeat hujusmodi infi­ nitatem in actu ob generales rationes, prop­ ter quas repugnat dari infinitum simplici­ ter extra Deum. Idque magis constat ex nostra assertione : quia non est infinitum positive, et simpliciter in aliqua linea, cui potest fieri additio in eadem linea : cum habeat actu terminum, ultra quem non progrediatur : sed gratiæ habituali Christi potest absolute fieri additio in linea propria gratiæ habitualis, ut ostensum est : ergo prædicta gratia non est infinita positive, et simpliciter. Nec etiam habet infinitatem negativam : tum quia non habet plenitudi­ nem totius speciei suæ. Tum quia, ut sic esset infinita, deberet ex natura sua impor­ tare aliquem torminum ultimum, et sum­ mum, ultra quem non posset progredi : gratia autem ex natura sua non habet hujusmodi terminum ; et aliunde etiam in ipso Christo est capax majoris augmenti absolute, ut constat ex dictis : ergo præ­ dicta Christi gratia non potest dici infinita negative. Fatendum itaque est hujusmodi gratiam physice loquendo esse finitam sim­ pliciter in actu, prout simpliciter excludit omnem modum physicæ infinitatis, tam positiva», quam negativae. I 17. Dubitari autem potest, an facta suppositione, quod esset possibilis gratia in-Μ'52· finita in actu quoad intensionem, utAlmainus, et Marsilius num. G, rei. et alii pauci opinantur, concedi consequenter de­ beat Christum de facto habuisse gratiam infinite intensam in actu ? Ad quam difficulta- dm tem respondet Godoi disp. 26, § I, conci. 1, amplectendo pariem affirmativam, pro qua Ofp«i· refert Medinam, Nazarium, Suarez et alios. u· Et eidem subscribunt Gonet disp. 13, art. 1, g 3, et Joannes Prudent, tom. 2, disp. 2, sect. I, num. 7. Negativam vero par­ tem tuentur Arauxo loco supra cit. § Turn quia admisso, Granados tract. 7, disp. 4. Sed distinguendum est : nam vel sermo iusï fit de sola infinitate negativa propter attingentium ad ultimum, summum, et per- ui. fectissimum gradum, quam gratia habere supponatur : vel do infinitate simpliciter tali ob exclusionem omnis termini tam actu, quam potentia, juxta ea, quæ dixi­ mus num. præced. Et in priori sensu lo­ quendo, censemus, quod data illa suppo­ sitione Christus haberet de facto gratiam infinitam. Nam gratia, quæ sic infinita diceretur, esset simpliciter finita, licet summa ex possibilibus : non autem re­ pugnat, sed potius congruit Christum ha­ bere gratiam simpliciter finitam, licet sit in summo, et ultimo sui augmenti : ergo si supponatur gratiam habere ex natura j sua ultimum terminum, ad quem pertinI gere possit ; valde consequenter diceretur Christum DISP. XV, DUB. UNIO. Christum habuisse gratiam in hoc ter­ mino, sivo perfectione ; atque ideo habere gratiam negativo infinitam. Et in hoc sensu loquuntur de facto Cajctan. Lorea, et alii referendi num. 30, cum opinantur gratiam Christi non posse augeri ; censent enim gratiam habere ab intrinseco termi­ num summum, ultra quem progredi ne­ queat, et illum attigisse in Christo. Quo Christus principio (quod esse falsum constat ex dicnon tis) supposito, valde consequenter proceeuhim dunt '» et procederet etiam responsio Goΰΐαίάω doi. — Cæterum in secundo sensu (quem ^l^’hic Auctor præcipue intendit), veriorem esset putamus secundam, et negativam senten­ possibi­ tiam, cum subscribimus. lis. Foada18. Et probatur primo ad hominem : menIsm 1. quia Christo possibilis fuit cognitio om­ nium possibilium extra Verbum ; et ta­ men illa de facto non cognovit : ergo licet esset possibilis gratia infinitæ intensionis simpliciter in actu ; non esset consequens, quod Christus de facto gratiam ita inten­ Godoi. sam habuerit. Majorem statuit Godoi loco statim expendendo. Minorem negat loco supra cit. ex disp. 26. num. 18, ubi hæc habet : Si possibilis esset omnium possibilium cognitio ; de facto Christus omnia possibilia cognosceret aut in Verbo, aut extra Verbum. Sed tamen ubi rem ex professo versat, nempe disp. 35, §15, numer. 224, illam expresse simul cum majori (atque ideo utramque argumenti nostri præmissam), concedit (qua consequentia ad verba im­ mediate relata, nescimus), sic enim ait : NoU. Sit sexia conclusio. Non implicat lotam pos­ sibilium collectionem extra Verbum, quidditalivc cognosci : de facto tamen non fuit ab anima Chrisli cognita. Consequentia vero ex hujusmodi præmissis (quarum veritatem non discutimus, sed apud prædictum Auc­ torem supponimus), legitime infertur tum a paritate : sicut enim gratia simpliciter infinita est perfectior, quam gratia finita; sic etiam cognitio omnium possibilium est perfectior, quam cognitio duntaxat aliquo­ rum possibilium : et sicut supponitur, quod gratia simpliciter infinita non repu­ gnat de potentia Dei absoluta ; sic etiam supponitur, quod cognitio omnium possi­ bilium non repugnat ex eadem potentia : sed licet hæc cognitio non implicet, nihi­ lominus non est communicata Christo de facto : ergo similiter licet gratia infinita non repugnet, non sequitur quod illam habuerit de facto : atque ideo data etiam illa suppositione, non est consequens, 541 quod Christus do facto habuerit gratiam simpliciter infinitam. Tum ratione expli­ cante vim paritatis : nam ideo licet sup­ ponatur possibilitas prædictæ cognitionis, non admittitur Christum cognovisse de facto omnia possibilia : quia non oportet concedere Christo omnia, quæ possunt fieri de potentia Dei absoluta, licet per­ fectiones sint; sed ea præcise, quæ connaI turaliter fieri possunt supposito mysterio Incarnationis, et conducunt ad ejus finem : unde quia cognitio omnium possibilium, licet sit quædam magna perfectio, non est possibilis nisi de potentia Dei absoluta, et non conducit ad finem mysterii Incar­ nationis; propterea non conceditur de facto Christo Domino. Sed hæc eadem ra­ tio militat in gratia infinite simpliciter in­ tensa : solum enim supponitur possibilis de potentia Dei absoluta, non autem de lege ordinaria; et aliunde non conducit ad finem Incarnationis ; siquidem inde­ pendenter ab illa salvatur in operibus Christi infinitus valor satisfactorius, et meritorius. Ergo data suppositione, quod sit possibilis gratia infinite simpliciter in actu, sive categorematice; adhuc non in­ fertur, quod hujusmodi gratia ita intensa fuerit in Christo de facto. Confirmatur : nam si ex suppositione, confirquod gratia infinite simpliciter intensa sit matio· Christo possibilis, inferretur Christum habuisse de facto hujusmodi gratiam, et ita asserendum esse, pariter sequeretur Christum de facto cognoscere omnia pos­ sibilia : consequens est falsum in sen­ tentia Godoi : ergo et antecedens, si con­ sequenter loquatur. Probatur sequela : quia gratia infinite simpliciter intensa ra­ dicat lumen gloriæ in eadem intensione, quod sufficiens est ad cognoscendum infi­ nitam possibilium cognitionem : et rursus lumini cognoscitivo sufficienti ad cognos­ cendum objecta debentur species eorum repræsentativæ : ergo de primo ad ulti­ mum, si in Christo esset de facto gratia infinite simpliciter intensa : concedenda consequenter in illo essent cuncta prin­ cipia ad cognoscendam collectionem om­ nium possibilium necessaria; atque ideo quod Christus illam de facto cognove­ rit. 19. Secundo probatur eadem resolutio Alia ratione : quia Christo non est attribuendum omne, quod non implicat contradic­ tionem ; sed illud quod est necessarium ad finem nostræ redemptionis, et congruit 542 DE INCARNATIONE. modo eonnaturali essendi, el operandi modi gratia ita intensa non implicet con­ ipsius : atqui gratia infinita in actu nec tradictionem. et possit infundi contra, et est necessaria ad finem redemptionis» nec præter id, quod ejus subjectum connatu· congrui modo eonnaturali essendi, et ope­ i rallier petit. Tum etiam quia connaturalis randi Christi ; ergo licet supponatur, quod modus agendi natura* actu finitæ est in­ gratia infinite intonsa in actu non implicet fluere per virtutem tam radicalem, quam contradictionem ; non proplerea attribuen­ proximam actu finitam, et per operatio­ dum est Christo, quod habuerit hujusmodi nem actu finitam : sed auima Christi est gratiam ita intensam. Consequentia est quædam natura actu simpliciter finita, ul legitima. Et major patet : tum quia pos­ I nemo negat : ergo connaturaliter petit sibile est absoluto, quod gratia Christi I agere per virtutem tam radicalem, quam habeat aliquem modum majoris intensio­ i proximam linitam simpliciter, et per ope­ nis, quam de facto habet, ut Godoi, Gonet, rationem eodem modo finitam. Quod miet omnes Auctores num. ! 1 relati nobis- ' nime salvaretur, si reciperet gratiam actu cum docent : et tamen gratia Christi non simpliciter infinitam ; siquidem gratia in habet de facto talem modum, sed ahum ea hypothesi radicaret charitatem, et alias virtutes proximas eodem modo infinitas, inferiorem. Similiter non repugnat intel­ lectum Christi cognoscere aliqua possibil a I et concurreret ad operationes infinite simpræter ea, quæ de facto cognoscit : tamen 1 pliciter intensas. El desumitur hic diseurde facto illa non attingit, alias omnia j sus ex D. Thom. in art. 11, hujus quæst. ubi ait : Gralia habitualis potest dupliciter possibilia cognosceret, Nec istius doctrinae, quæ communis est, potest alia ratio assi­ considerari. Uno modo secundum quod at gnari. quam quod habere modum majoris i quoddam ens. El sic necessc est, quod sil intensionis, vel se extendere ad illa possi­ ! ens finitum : esi enim in anima Christi sicut in subjecto : anima autem Christi est crea­ bilia, quæ intellectus Christi de facto non attingit, non est necessarium ad finem tura quædam habens capacitatem finitam. Unde esse gratia: cum non eicedal suum nostræ redemptionis, vel non congruit modo eonnaturali essendi, aut operandi subjectum, non potest esse infinitum. Quæ Sancti Doctoris ratio vel nullius momenti Christi. Ergo non oportet Christo attri­ est, nihilque evincit, quod nullus Thomiste buere omne quod non implicat contradic­ dicet : vel ut minimum probat naturalem tionem ; sed ea solum quæ conferunt ad finem redemptionis nostræ, et congruunt commensurationem inter subjectum, et modo eonnaturali ipsius in essendo, atque formam ; quod ubi subjectum est finitum, operando. connaturaliter actuari non valet per for­ Minor autem, in qua poterat esse diffi­ mam simpliciter infinitam. Ergo quidquid cultas, ostenditur quoad primam partem : j sit de possibilitate, seu non implicatione quia valor operationum Christi infinite gratiæ infinite simpliciter intensæ, hujus­ modi gratia non posset esse connaturalis meritorius, et satisfactorius, qualis ad perfectionem redemptionis nostræ deside­ Christo nec in modo essendi, nec in modo operandi. I ratur, non dependet a quantitate gratiæ Confirmatur : nam abstrahendo ab opi- C« ■·· habitualis, sed a dignitate personæ cum gratia habituali in qualibet intensione : nionibus metaphysicis circa, possibilitatem * unde videmus Christum de facto perfectis­ quantitatis, vel qualitatis, vel intensionis sime exercuisse officium redemptoris non simpliciter infinitæ inactu, nonnullis asse­ solum absque gratia infinite intensa, sed rentibus, et plerisque negantibus, ut apud etiam absque alio modo intensionis ma­ N. Complut, disputat, supra cit. videri joris, quam de facto habebat: infinita ergo potest : tamen Theologo sincere fatendum intensio gratiæ habitualis minime neces­ est Deum nullum infinitum simpliciter in saria est ad finem redemptionis nostræ. actu hactenus produxisse, sed cuncta sub Secunda etiam minoris pars facile suade­ propriis terminis, et determinatis gradibus tur : tum quia potentia receptiva actu juxta illud Sapient. 1 : Omnia in numero, S ;*:1 finita petit connaturaliter actuari per for­ ; cl pondere, el mensura disposuisti. Ergo w ’ mam finitam : sed anima Christi, quæ est concesso, aut praetermisso, quod gratia potentia receptiva gratiæ, est actu finita, habitualis, infinita simpliciter in actu, sil, sicut ipsa anima : ergo connaturaliter lo­ aut esset possibilis de potentia Dei abso­ quendo non congniit ipsi actuari per gra­ luta; adbuc concedendum non foret Chris­ tiam simpliciter infinitam ; esto, hujus­ tum de facto habuisse gratiam habitualem simpliciter, DISP. XV, DUB. UNIO 543 f 9 nibus : 8i Christus obtinuisset gratiam per simpliciter, et in actu infinitam ; sed sub merita, obtinuisset majorem gratiam, quam determinato gradu intensionis, ultra quem possit absolute augeri, ut in nostra asser­ dc facto habet, siquidem merita habent suf­ ficientem valorem ad majus illud augmen­ tione statuimus. tum : ergo de facto habet intensiorem il­ ibjeviio. 20. Sed oppones primo ex Godoi : si Üü'jü1, esset possibilis gratia infinito intensa, et lum possibilem gratiæ gradum. Probatur Christus suis meritis consecutus fuisset, consequentia : quia ex opposito fieret me­ lius fuisse Christo consequi gratiam per (quod minime repugnat), gratiam habitua­ lem ; eam suis meritis obtinuisset simpli­ merita, quam sine illis. Et tamen cerium est prædictas consequentias fallere; cum citer infinitam : ergo etiam si absque meritis obtinuerit gratiam , tamen dicen­ falsum concludant. dum est obtinuisse gratiam simpliciter Ad objectionem itaque, omisso antece­ denti, consequentia neganda est, assignando infinitam in intensione, si hæc est possibi­ rationem disparitatis : nam cum aliquid lis saltem de potentia absoluta. Antece­ acquiritur per viam meriti, attenditur ad dens suadetur : nam merita Christi, cum sint simpliciter infinita, habent do se suf­ æqualitalcm præmii cum ipso ; et ideo si ficientiam ad merendum præmium simpli­ Christus meruisset gratiam, et hæc posset citer infinitum : aliunde vero in prædicta esse simpliciter infinita, Christus meruisset hypothesi non deesset pactum, et ordi­ gratiam infinitam simpliciter in actu : natio ; vel saltem possent adesse : ergo si quippe ad totum hoc datur valor sufficiens supponitur quod gratia possit esse infinita in meritis Christi. Cæterum Deus cum simpliciter in actu, et Christus meruisset Christo distribuit gratiam, non attendit ad gratiam ; obtinuisset utique suis meritis ejus merita, quæ nulla supposuit; sed ad gratiam simpliciter infinitam. Consequen­ finem Incarnationis, nempe redemptionem tia vero probatur : quia ex opposito fieret nostram, et ad modum connaturalem, quem melius fuisse Christo habere gratiam ex gratia haberet in Christo : et quia ad hæc meritis, quam absque iliis; siquidem per nec necessaria, nec congrua erat gratia merita haberet gratiam simpliciter infini­ simpliciter infinita, ut supra ostendimus; tam, et absque meritis haberet gratiam fini­ propterea Deus de facto non produxit in tam simpliciter : et consequenter non ita Christo gratiam simpliciter infinitam ; quid­ bene provisum fuisset dignitati Christi ; quid sit de hujus non repugnantia. Ad pro­ quod dici nequit : ergo fateri oportet, quod bationem autem consequentiæ respondetur si gratia infinita simpliciter non repugnet, Christum non potuisse habere meritum Christus habeat de facto gratiam cum hac condignum alicujus præmii supernaturalis intensione. absque gratia habituali, ut ostendimus Solebo. Respondetur hanc objectionem mani­ disp. 13, dub. 4, n. 79. Unde nullo modo feste debilitari exemplo cognitionis om­ potuit habere gratiam habitualem ex meri­ nium possibilium, quam ejus Auctor con­ tis, finitam, aut infinitam : et negandum cedit non repugnare : potest enim eidem est suppositum. Decuit autem, quod ubi applicari sub eadem forma : Si Christus primo Christus recepit gratiam, illam re­ suis meritis consecutus fuisset cognitio­ ciperet consummatam per visionem beatifi­ nem possibilium extra verbum ; et hæc cam : quo supposito, non potuit mereri esset possibilis respectu omnium in parti­ majus ejusdem gratiæ augmentum : nam culari : proculdubio illam suis meritis visio beata importat immobilitatem tam in obtinuisset : ergo etiam absque meritis se, quam in sua radice, quæ est gratia. Et illam de facto habet. Palet consequentia : hæc profecto luerunt Christo convenienquia alias melius fuisset Christo habere tiora. Unde non fuisset illi melius mereri illam cognitionem ex ineritis, quam sine gratiam infinitam ; sicut nec melius illi fuit mereri cognitionem omnium possibi­ illis. Et tamen cum prædictus Auctor lium extra Verbum, aut mereri illud aug­ concedat Christo fuisse absolute possibi­ mentum gratiæ, quod est possibile, et ia lem cognitionem omnium creaturarum eo non est. possibilium extra Verbum ; negat tamen, 21. Oppones secundo ex eodem Auctore : Alii quod illam habeat de facto. Debilitatur gratia infinitæ intensionis deceret humani- object.o. etiam evidenter objectio exemplo alterius tatem Christi ex conjunctione ad Verbum : gradus majoris intensionis gratiæ, quem ergo si est possibilis, illi de facto commu­ Christus recipere non implicat : nam fieri valet argumentum eisdem fere proposi-io- ! nicata fuit. Antecedens suadetur : quoniam K w ■ i ifi 4I -1r » I 1 I Hat ' n omnes alios do facto existentes superans. Sisi? est conformiter ad hactenus dicta, nempe Quomodo lux solis dicitur infinita nega­ quod licet absolute potuerit augeri de po­ pri. tive : quia licet ex una parte habeat termi­ tentia Dei absoluta, non tamen secundum num positivum : el ex alia parte possit de ordinationem præsentis providentiæ, se­ potentia Dei absoluta suscipere perfectio­ cundum quam habet esse in summo, et rem intensionis gradum : nihilominus ultimo gradu ejusdem providentiæ. Quam de facto habet omnem perfectionem, quæ expositionem tradit nobis ipse Angelicus in linea lucis est possibilis secundum or­ Doctor locis relatis § 3, eamque magis dinariam, et præsentem providentiam, ita confirmabimus § seq. Modo ad eam firman­ ut nulla lux de facto reperiatur major, et dam satis sunt verba illius in eodem art. : illa ad omnes effectus lucis de facto exis­ Unde, inquit, in eo non potuit esse gratiæ tentes se extendit. In hoc itaque sensu do­ augmentum : sicut nec in aliis beatis : quo­ cet D. Tho. gratiam Christi (quam semper rum gralia augeri non potest, eo quod sunt comparat luci solis), esse infinitam ; non in termino. In quibus satis apparet non quidem positive, cum terminum actu ha­ intendere, quod fuerit incapax majoris beat; nec negative omnino; siquidem per augmenti de potentia absoluta : sed solum divinam potentiam augeri potest : sed ne­ de lege ordinaria, et secundum præscripgative per ordinem ad præsentem Dei pro­ tam ordinationem præsentis providentiæ videntiam. Quia attingit supremum inten­ determinantis gradus gratiæ futuros. sionis gradum, quem talis providentia fere 115» In ultimo articulo inquirit : Qualiter grapræordinavit, et superat omnem gratiam Bri·-' habitualis se habeat ad unionem ? Qua wire, occasione aliqui in præsenti disputant , actu existentem, et se extendit ad omnes gratiæ affectus, qui in aliis rcperiuntur. t utrum gratia habitualis disposuerit ad unionem; et utrum dimanaverit physice ab Unde fit primo, quod de hujusmodi in- taib I I illa; et an fuerit Christo connaturalis? Sed finitate eodem modo loquendum sit, quo n. 22, et seq. explicuimus gratiæ plenitudi- Γχ®. 1 has difficultates suis locis superatas reliquimus : primam disp. 6, dub. 2, secunnem in Christo. Fit secundo juxta hanc “· 9 I dam vero, et tertiam disp. 13, dub. 3, quidistinctionem nullam reperiri contradictio­ Ibus locis explicuimus propriam D. Th. nem in dictis D. Tho. nec inter se, nec cum explicatione nostra tam in præsenti sententiam in hoc articulo. Unde nihil ocquam n. 16. Fit tertio commentitium esse, I currit addendum. et alienum a mente S. Doctor, modum quendam physicum infinitatis, quem ali­ qui imaginantur a persona Verbi in gra- , tiam Christi descendisse, ut infinita cons­ Refertur opinio principali assertioni contra­ titueretur, et principium operum valoris ria, et ejus fundamenta ab auctoritate simpliciter infiniti. Nam Angelicus Doctor eliduntur. nullibi meminit hujusmodi, aut elevatio­ nis : sed ubi de his infinitatibus agit (sup­ ' 30. Contrariam nobis sententiam, quæ posita, quæ sumitur ab infinita dignitate ! negat gratiam habitualem Christi potuisse personæ;, solum recenset illam, quæ atten­ augeri etiam de potentia Dei absoluta, ditur penes effectus ad quos gralia Christi ffei. defendunt multi, et graves Theologi, D. concurrit. Ad eos autem vel formaliter, vel *“· Bonavent. in 1, dist. 17, art. I, quæst. 4. ί% Ij 549 Ricardus ibidem art, 2, quæst. 4. Duran­ Richardus. dus in 3, dist. 13, quæst. 1. Carthus. Duran ­ ibidem quæst. 2. Almainus et Marsilius dus. ­ relati n. G. Cajetan. in præsent. art. 9 Carthu sian et 10, et 11, et in 2, 2, quæst. 14, art. Almai7, Nazarius in præs. art. 12, controv. Marsifius. unica. Driedo tract. 2, de cap. 1, hum. Cajetan, ­ generis cap. 2, part. 6. Lorca, disp. 43. Naza ri ts. Maldonatus Luc. 2, vers. 40. Hurtado disp. Driedo. Lorea. 13. Physic, g 47. Bernai, disp. 30, sect. Hurtado· 4, § 2, num. 48, et alii plures. Qui tamen Bernal. diverso modo hanc sententiam explicant, Maldonatts. et tuentur. Marsilius enim, Almainus, Maldonatus, et Hurtado opinantur Chris­ tum habuisse gratiam simpliciter infinitam intensive : quæ proinde non est capax majoris augmenti. Durandus vero, Richardus, et Driedo rocognoscunt gratiam Christi infinitam simpliciter non esse : as­ serunt tamen esse in summo gradu, quem ■ transilire nequeat : non quia ipsa ha­ beat hunc determinationem ; sed quia illi convenit ex subjecto : anima enim Christi habet determinatam capacitatem ad for­ mam, et modum ejus. Cajetanus autem, Nazarius et quidam alii sentiunt hujus­ modi determinationem convenire gratiæ ex se, sive ex propria specie : quia habet intrinseco terminum, sive maximum quod sic : nam cum sit forma creata, vendicat sibi determinationem, et finitum perfectio­ nis modum. Lorea denique docet quod si intensio gratiæ fit per gradus ejusdem ra­ tionis, augeri poterit in infinitum sine ter­ mino; secus autem, si augeatur per gra­ dus, aut modos diversæ rationis : et quia hoc posterius magis illi arridet, censet gratiam habere terminum intrinsecum, ultra quem nec in aliis, nec in Christo possit augeri. Et quamvis hi Auctores juxta diversitatem suarum opinionum utan­ tur diversis argumentis, quibus illas con­ firment; conveniunt tamen in eo, quod nostram impugnant. Unde prætermissa il­ lorum differentia, quæ nostra parum re­ fert, curabimus eorum motiva contra prin­ cipalem assertionem nostram dirigere, et in eodem sensu eis satisfacere. Et primo opponi solet illud Joan. 3 : Non enim ad Joann. 3. mensuram dat Deus Spiritum Filio. Unde colligi videtur gratia habitualem, quæ spi­ ritus nomine significatur, fuisse in Christo immensam, nullumque terminum ha­ buisse. Sed ad prædictum testimonium 1 argu­ satis constat ex supra dictis num. 7 ad­ mentum ex testi­ junctis, quæ diximus num. 27. moniis Primum itaque, validius, et nobis diffi- D.Tùom. ■ 550 DE INCARNATIONE cillus fundamen tum sumitur ex testimo­ niis D. Thom. qui hanc sententiam do­ cuisse videtur : nam art. 12, hujus quæst. excludit a gratia Christi possibilitatem ul­ terioris augmenti tam ex parte subjecti, quam ex parte formæ, ut constat ex illis verbis : Mensura autem unicuique formæ prxfigilur per comparationem ad suum fi­ nem : sicut non est major gravitas, quam \ gravitas terræ : quia non potest esse infe­ rior locus, quam locus terræ. Finis autem gratiæ est unio crealurx rationalis ad Deum. Non potest autem esse, nec inlelligi major unio crealurx rationalis ad Deum, quam quæ est in persona. El ideo gralia Christi pertingit ad summam mensuram graliæ. Sic igitur manifestum est, quod gratia Christi non potest augeri ex parte ipsius graliæ. Sed neque etiam ex parte subjecti, etc. Si autem gratia Christi nec ex parte formæ, nec ex parte subjecti potuit augeri ut tam asseveranter tradit D. Thom. sequitur, quod ex ejus sententia nullum potuerit in Christo suscipere augmentum. Præsertim cum impossibile sit, et non minus perspi­ cue assertum a D. Thom. gratiam posse sortiri finem alliorem illo, quem de facto habet in Christo. ConOrConfirmatur ex eodem S. Doctore in 3, U, quæst. 1, art. 2, quæstiunc. 3, ubi ait : Secundum quod res est in termino, lota capacitas ejus impleta est ex fine im­ plente : el ideo non habel ulterius, quo crescat. El quia anima Christi ab initio fuit ultimo fini unita, non solum per fruitionem, sed etiam communicando in persona Verbi; ■ideo gralia ejus crescere non potuil. Et quod loquatur non solum de potentia ordinaria, et providentia præsenti, sed etiam de po­ testate absoluta; constat ex solut. ad 2 ejusdem quæstiuncula; : nam cum sibi op­ posuisset, quod quanto natura intellectua­ lis magis proficit in perfectione gratiæ, tanto fit habilior, et magis capax ad ulte­ rius intensionis augmentum : unde conse­ quenter videbatur, quod gratia potuerit augeri; respondet quod hoc intelligendum est do capacitate intellectualis naturæ circa finem : ultra quem nulla capacitas alicujus rei extenditur. Sentit igitur D. Thom. ca­ pacitatem animæ Christi ita fuisse imple­ tam, quod ad ulteriorem perfectionem, sive intensionem non potuerit extendi. — Ubi notandum est S. Doctorem se explicare in aliis locis, in quibus tradit capacitatem animæ ad suscipiendam gratiam, et charitatem augeri per ipsas. Ex quo principio supra num. 9, colligebamus gratiam posse absque termino suscipere novum incre­ mentum : quia per sui augmentum habili­ tât animam ad novam intensionem. Affir­ mat enim D. Thom. in testimonio relato hanc maximam solum verificari in gratia citra, aut extra finem; secus in illa, quæ fini ultimo actualiter est conjuncta. Cum igitur gratia Christi ita se habuerit : se­ quitur quod juxta glossam, qua D. Thom. propriam doctrinam exponit, nullo modo potuerit augeri. Et ita debilitantur testi­ monia, quæ in priori sensu ex doctrina ipsius pro nostra assertione allegavi­ mus. HL 31. Hæc testimonia, et alia, quæ infra Siûêt expendemus, dubiam nobis redderent men- ErtÜ. lrrc' tem D. Thomæ, nisi evidentius nobis constaret ex aliis, quæ dedimus g 3, ad­ junctis etiam, quæ agentes de augmento charitatis ponderavimus tract. 19, disp. 5, dub. 1, a num. 10. Unde conformiter ad doctrinam supra traditam respondetur ob­ jecta nobis loca procedere attentis commu­ nibus legibus divinæ providentiæ; non vero secundum potentiam Dei absolutam, et considerata præcise natura gratiæ absque extrinseca alia taxatione, aut ordinatione ad determinatum finem. Et quidem hæc explicatio, quod attinet ad priorem locum, satis constat ex ipso textu : nam post verba relata subdidit S. Doctor : Unde in eo non D.Ttci potuil esse gratiæ augmentum, sicut nec in aliis beatis, quorum gralia augeri non po­ test, eo quod sunt in termino. Hominum vero, qui sunt pure viatores, gralia poled augeri, cl ex parle formæ, quia non attin­ gunt summum gradum graliæ, et ex parte subjecti, quia nondum pervenerunt ad ter­ minum. Constans enim, et certum cense­ tur esse apud omnes, quod gratia beatorum potest augeri de potentia Dei absoluta. El quod de facto non suscipiat augmentum, provenit ex suavi, et communi providen­ tia , quæ consulens statui beatorum se­ cundum immobilitatem, quam petit, non . permittit, aut disponit tale augmentum. Aliunde vero extra dubium videtur, quod cum gratia alicujus beati sit minus in­ tensa, quam gratia alterius viatoris, ut ostendimus tract, cit. disp. 7, dub. 4, posset gratia illius pertingere absolute ad intensionem istius : et irrationabiliter hoc negaretur. Solum itaque intendit D. Thom. eo loco gratiam Christi non posse augeri secundum communes leges providentiæ dij vinæ; sed id non negat de potentia abso­ luta, DISP. XV, DUB. UNIC. non repugnantiam, quam ex se habent. luta, et attenta præcise gratiæ capacitate, Unde consequenter in potentia obedienut fusius diximus num. 15. Oeairri- Et eodem modo explicandus est locus tiali creaturæ duplex capacitas, aut duplex «Xconfirmatione relatus : intendit enim capacitatis acceptio distingui debet : una «noni. D. Thom. quod Christi gratia non possit per ordinem ad potentiam Dei ordinariam ; augeri; idque probat, quia habet capaci­ et alia per respectum ad potentiam Dei tatem impletam : quod denique ostendit absolutam. Ex quibus potest impleri prima, optime, quia fuit in fine, sive termino : secus secunda : quia similiter potentia tum in eo, ad quem ex natura sua ordina­ Dei, quatenus ordinata potest impleri at­ tur, qui est heatitudo per claram visionem tingendo finem a sua sapientia praescrip­ Dei in se ipso : tum etiam in illo, quem tum : sed quatenus absoluta impleri non habet ab extrinseco, et accidentaliter, qui valet : est enim inexhauribilis, et nunquam est conjunctio, saltem mediata, cum per­ tot effectus producet, quin plures, et plu­ sona divina. Quæ principia recte probant res absque termino producere queat. Ex gratiam Christi non posse augeri, utique quo ulterius fit contingere posse, quod ca­ de lege ordinaria, et secundum ordinatio­ pacitas, aut potentia obedientialis crea­ nem divinæ providentiæ præsentis. Et in turæ impleatur per ordinem ad potentiam eodem sensu excluditur recursus ad aug­ Dei ordinariam; et quod nihilominus ma­ mentum capacitatis in gratia, ut ulterius neat non impleta, sed insatiata, atque in­ valeat crescere : quia dilatatio capacitatis satiabilis per respectum ad potentiam Dei per gratiam solum procedit in gratia, quæ absolutam. Quod satis liquet ex præmisso non pervenit ad finem, nec adhuc existit discursu. in suo quasi centro. Sed tota hæc doctrina, Hinc apparet potuisse D. Thomam abs­ Conci­ liantur quæ verissima est secundum præsentem, que ulla in suis dictis contradictione asse­ diversa et communem providentiam, in quo sensu rere ex una parte dilatari capacitatem ani· loca illa utitur D. Thom. non urget attentis mæ ad gratiam per ipsam susceptionem gra· D.Thom, capacitate essentiali gratiæ, et potentia Dei tiæ, et consequenter posse plus, et plus absoluta. Et quia in hoc posteriori sensu gratiæ recipere, ut ponderavimus num. 9, procedit nostra conclusio; nullo modo il­ adjunctis aliis testimoniis relatis a num. 1 i, lum tangunt, aut impugnant prædicta D. et ex alia parte dicerp capacitatem animæ Thomæ testimonia. Christi ad gratiam impletam fuisse, et non Eijlica32. Quæ doctrina fiet intelligibilior sup­ posse suscipere augmentum, ut num. 30 ur et roiora* ponendo potentiam, sive capacitatem pas­ nobis objicitur. Nam hoc posterius docuit Ι9Γ sivam regulari per potentiam activam, cui loquendo do capacitate secundum poten­ ’ static. subditur : unde illius amplitudo commentiam ordinariam : secundum quam anima suratur cum amplitudine istius. Quocirca Christi assecuta est finem per divinam sa­ capacitas creaturæ ad recipiendum gra­ pientiam præscriptum, sive sit finis bea­ tiam, cum respiciat Deum supernaturaliter titudinis aliis beatis communis ; sive finis agentem, juxta diversam istius acceptio­ extrinsecus (sed ei specialissimus), con­ nem distingui debet. Deus autem, ut po­ junctionis ad Verbi personam, quo subli­ tens supernaturaliter agere influendo gra­ mior alius excogitari non potest. Cæterum tiam, duobus modis potest considerari : primum illud docuit attendendo ad capa­ videlicet vel per ordinem ad finem, quem citatem secundum potentiam absolutam : divina sapientia de facto præscripsit; vel secundum quam fit præcifio a fine intrin­ absolute, id est, nullo habito respectu ad seco, et extrinseco per divinam sapientiam aliquem finem determinatum de facto de facto præscriptis : et solum consideratur præordinatum, sed ad id, quod absolute non repugnantia ex parte facti secundum fieri potest, et quod ex parte facti non se. Unde prior assertio huic ultimæ non implicat contradictionem. Et juxta hanc opponitur, atque ideo nec nostræ doctrinæ, quæ in hoc posteriori sensu procedit. Et acceptionem distinguunt communiter Theo­ eodem modo possunt conciliari alia S. logi duplicem in Deo potentiam, aliam ordinatam, aut ordinariam, quam vocant Doctoris testimonia, quæ specio tonus pu­ gnare inter se videntur. communem, quæque respicit objectum sub 33. Sed adversus hanc doctrinam op- Replica, determinatione divinæ sapientiæ actu præspones difficilem locum D. Thom. in 3, ad cribentis finem; et aliam absolutam, quæ Annibal. dist. 12, quæst. unica ari. 4, ab hujusmodi determinatione exercita præscindit, et respicit objecta secundum illam ubi ait : Gralia Christi augeri non potuil : t r 1 I ' 1i <1 552 DE INCARNATIONE quia ianla fuit ejus capacitas, ultra qua ni augmentum esse non patuit, remanente, na­ tura humana, seu nalura creata : ct Deus non potest facere aliquam capacitatem in­ creatam. Et similia tradit in alio Scripto, et dist. quæst. 1, art. 1, quæstiunc. 2 ad 2, ubi inquit : Dicendum, quod licet Deus, quantum est in se, posset facere majorem gratiam quantum ad essentiam, quam sit Christi : tamen nulla major posset esse, cu­ jus capacitas creata sil capax : nec posset facere aliquam capacitatem quæ non esset creata. Quibus videtur D. Thom. evertere omnia hactenus dicta, et negare capacita­ tem in anima Christi ad majus augmentum Ulf gratiæ per respectum ad quamcumque po­ tentiam. Certum enim est capacitatem anirnæ Christi in ordine ad quamcumque potentiam osse creatam, et non posse esse increatam : sed D. Thom. diserte asserit quod in capacitate creata non possit recipi major gratia, quam gratia de facto existens in Christo; et simul quod Deus nequit illi conferre increatam capacitatem : ergo ex ejus sententia anima Christi non habuit capacitatem recipiendi majorem gratiam per ordinem ad quamcumque potentiam. Et eadem videtur fuisse ejus mens in præs. art. 12, dum asseruit Christum habuisse graliam in summo : ubi enim capacitas attingit summum, nequit remanere, ad majus. olatîo. Respondetur sustinendo doctrinam hac­ tenus traditam, quæ, ut ostendimus, est D. Thom. et quam non negat loco citato. Quoniam licet gratia habitualis potuerit absolute augeri tam ex parte subjecti, cui inest, eo quod habet infinitam capacitatem sincategorematice ; quam ex parte ipsius formæ seu gratiæ, quæ imitatur Deum semper, atque infinite imitabilem : nihilo­ minus si capacitas tam subjecti, quam gratiæ referantur ad finem conjunctionis cum Deo in eadem persona; sicut non potest excogitari altior finis, sic etiam non potest imaginari major capacitas. Unde capacitas anirnæ Christi ad gratiam ut or­ dinatam ad talem finem omnino exhausta est, nec potest respicere, aut recipere gra­ tiam habitualem majorem ex parte finis. Et hoc tantum intendit S. Doctor loco ci­ tato et nos facile concedimus. Sed inde non infertur, quod gratia in se, et ex parte subjecti non valeat augeri de poten­ tia Dei absoluta; retenta nihilominus ex­ cellentia, et ut sic dicamus, summitate cx parte illius finis, qua nulla est «labilis major. Et quod hæc sit mens D. Thom. mw in eo loco facile apparet tum ex contextu; M*· et motivis, quibus utitur in corp. art. tum ex his, quæ docet in præsenti art. 12, in resp. ad 2, ubi suam sententiam satispleno manifestat his verbis : Dicendum, quod vir· lus divina, licet possit facere aliquid majus, el melius, quam sit habitualis gralia Christi: non tamen posset facere, quod ordinaretur ad aliquid majus, quam sit unio personalis ad Filium unigenitum a Patre. Cui unioni suffi­ cienter corresponds talis mensura gratix se­ cundum definitionem divinæ sapientiæ.El si­ milia habet loco citato ex 3 sent, in resp. ad 3, ubi ait : Quanlumcumque crescat gralia puræ creaturæ, non potest pervenire in gra­ tiam creaturæ assumptæ in unitatem per­ sonæ, quæ ad unionem disponit quodam­ modo ; nisi et ipsa assumeretur. Et quia non est altior modus possibilis creaturæ, quo conjungatur Deo, quam per unitatem per­ sonæ : ideo dictum est supra, quod capaci­ tas creata non potest ampliorem graliam recipere. Ex quibus tam evidenter liquet D. Thomam agere de eminentia gratiae Christi ex parte linis extrinseci conjunc­ tionis ad personam divinam, ut in dubium revocari non possit. Et ex hac parte negat creaturæ capacitatem ad gratiam majorem ex parte finis. Inde tamen non sequitur, quod neget capacitatem ad gratiam majo­ rem intensive, ob majorem actualitatem in se, et perfectius dominium supra subjec­ tum. Et in hoc sensu distinguere oportet tam præmissas , quam consequens argu­ menti, quod ex relato testimonio forma­ tur : et nihil juxta hanc doctrinam, et distinctionem evincit contra nostram as­ sertionem. § VII. Convelluntur alia argumemla opinionis. 34. Probatur secundo eadem sententia ratione et arguitur primo : quoniam potentia obedientialis anirnæ Christi est finita : non enim differt ah ipsa anima, quæ finita est : sed eo ipso capacitas prædictæ anirnæ ad recipiendam gratiam nequit esse infinita; cum capacitas passiva recipiendi nihil aliud sit, quam ipsa potentia obedien­ tialis, et passiva ad recipiendum : ergo anima Christi habuit capacitatem limitatam ad recipiendum gratiam : atque ideo non potuit extendi ad magis, et magis gratiæ sine aliquo termino intrinseco. — Confirmalur : HH anticBf' πωλ » DIBP. XV, DUB. UNIG. niatur : quia si potentia passiva anirnæ non esset linita; non posset limitare gratiam, seu formam : atqui omnis forma limitatur per subjectum in quo recipitur, ut commu­ niter docent Thomistæ, et statuimus tract. 1, disput. 2, dub. 1, agentes de principio individuationis accidentium : ergo potentia passiva, seu receptiva, quam habet anima linita est. Sekitur Respondetur ex dictis | 2, potentiam ecdiuoi. passivam obedientialem cujuscumque crea­ turæ esse quidem finitam categorematice, et inactu; sed esse infinitam sincategorematice, et in potentia. Et hæc infinitas potentialis cohaeret optime cum actuali limita­ tione ut liquet in materia prima, quæ cum sit entitas finita in actu, habet capacitatem infinitam in potentia ; siquidem nunquam tot formas recipit in actu, quin retineat ca­ pacitatem ad recipiendum plures, et plures sine termino. Idemque proportionabiliter apparet in intellectu creato, qui eliciet, recipietque infinitas intellectiones per totam aeternitatem ; quin exhauriatur in eo ista passiva capacitas. Sic ergo licet capacitas anirnæ ad recipiendum gratiam sit finita in actu ; unde convincitur, quod semper recipiet gratiam in actu finitam : est nihi­ lominus infinita in potentia ; indeque pro­ batur, quod possit majorem gratiam re­ Eliditur cipere sine termino. — Per quod satis confir­ matio. constat ad confirmationem : nam cum capacitas subjecti semper sit finita in actu ; id sufficit ad hoc, quod subjectum semper limitet formam, et trahat illam ad deter­ minatum esse individuale, quod ex se non habet. Traditque hanc doctrinam D. Thom. in 1, ad Annibald. dist. 17, quæst. 2, art. 4, ubi hæc habet : Ad primum de capacitate anirnæ dicendum est, quod potest capacitas anirnæ considerari, vel in actu, et sic est fi­ nita : vel in potentia ; et sic potest crescere ininfihilum. Idque præsertim verificatur in capacitate ad gloriam, et charitatem juxta doctrinam numer. 9 traditam ex eodem 5. Doctore. * irgn35. Sed replicabis (et sit secundum ar­ gumentum) : quoniam capacitas ad infinita j in potentia debet esse infinita in actu : ergo si anima non habet capacitatem infi­ nitam in actu, ut concedimus, sequitur, quod non habeat capacitatem ad infinita, atque ideo nec ad infinitos intensionis gra­ dus. Suadetur antecedens : nam quod ha­ bet capacitatem ad infinita in potentia, ha­ bet capacitatem ad infinitam multitudinem perfectionum sed capacitas ad infinitas | '.I 553 I perfectiones est capacitas infinita in actu : ergo capacitas ad infinita in potentia debet esse infinita in actu. Minor hujus syllo­ gismi, in qua poterat esse difficultas, pro­ batur primo a paritate : tum quia virtus activa ad infinitas perfectiones est infinita in actu : et ex hoc principio demonstrari solet infinitas divinæ virtutis : ergo simi­ liter capacitas ad infinitas perfectiones de­ bet esse actu infinita in conceptu capaci­ tatis. Tum ratione : quia capacitas, sive potentia obedientialis, de qua loquimur, cum sit ipsa entitas, aut substantia rei, non advenit successive; sed a principio habet simul actu in linea capacitatis, quidquid debet habere : ergo si se extendit ad infinitas perfectiones, necessarium est, quod sit infinita in actu. I Confirmatur : quia potentia receptiva debet esse tanta in ratione capacitatis, quanta in ratione virtutis est illa virtus activa, cui subordinatur, et correspondet : sed potentia obedientialis correspondet po­ tenti® divinæ, quæ actu est infinita in ratione virtutis, sive in agendo : ergo poi tentia obedientialis est actu infinita in ra­ tione capacitatis, sive in recipiendo. 1 Ad replicam, sive argumentum respon­ detur negando antecedens intellectam, ut debet, de aliqua infinitate actuali, subjec­ tiva, et in se. Ad cujus probationem ne­ ganda est minor in eodem sensu, quæ neutra ex illis probationibus suadetur. Non quidem prima : quia ex illa paritate solum convincitur potentiam obedientialem, sive capacitatem infinitam recipiendi esse infinitam terminative; non vero sub­ jective in se. Sicut enim bene cobæret prædictam potentiam esse entitative, aut subjective naturalem; et solum termina­ tive, aut connexive supernaturalem : sic etiam recte componitur, quod entitative, et subjective sit finita; et quod solum in­ finita sit terminative, et connexive. Et ratio est proportionabiliter eadem : quia sicut potentia obedientialis est ipsa entitas naturalis non accepta naturaliter, sed ut subordinata supernatural! agenti, atque in ordine ad supernaturalem terminum : sic etiam eadem potentia est quidem entitas finita in se : cæterum non ita considerata, sed quatenus subditur agenti infinito, et comparativo ad effectum syncategorematice infinitum, habet esse infinitum, non sub­ jective, sed terminative. Et quod additur de infinitate omnipotenti®, sive divinæ virtutis, nihil valet : quia virtus activa Confir­ matio, Satisfit argu­ mento. DE INCARNATIONE continet ellectum per modum actus : unde si est virtus ad effectum infinitum vel ex parte rei productæ, vel ex parte modi il­ lam attingendi, debet osse virtus actu infi­ nita. Sed potentia receptiva, sive capacitas non continet effectum in actu, sed solum in potentia : quocirca ex eo, quod habeat capacitatem ad infinita, non infertur esse infinitam in actu simpliciter, et subjective; sed solum terminative, et in potentia. Quod satis declaratur exemplo materiæ primæ, quæ infinitas formas successive re­ cipere valet : et tamen non est infinita in se, sed solum terminative, et in po­ tentia. Minus urget secunda minoris probatio : fatemur enim materiam primam habere a principio sua? creationis, quidquid entitatis, aut capacitatis debet habere : et idem contingit in potentia obedientiali. Sed inde non infertur, quod sit infinita in actu : quia non est potentia ad actum infinitum, vel actu, et categorematice habendum; sed solum ad infinitum syncategorematice, et in potentia, cujus reductio fit semper per actum finitum, et nunquam inducit actuationem simpliciter infinitam. Recolantur, quæ diximus tract. 19, disp. 5, dub. 1, num. 14. Solvitur Ex quibus ad confirmationem responde­ coDtirmalio. tur vel negando majorem, vel ea, et mi­ nori omissis, negando consequentiam : quoniam proportio inter potentiam acti­ vam, et receptivam .exigit quidem illam posse recipere, quod ista efficere valet : sed non exposcit, quod sint subjective in eo­ dem ordine, vel habeant eundem modum. Et hac ratione sicut quamvis potentia ac­ tiva sit supernaturalis in se, non exposcit potentiam receptivam, quæ sit supernatu­ ralis subjective, sed solum terminative : sic etiam licet potentia activa sit simplici­ ter infinita, et in actu ; non postulat, nec infert potentiam obedientialem sibi correspondentem, quæ sit infinita subjective in se, sed solum terminative. Et disparitas constat ex hactenus dictis, quod prior con­ tinet in actu perfecte effectum : sed poste­ rior caret actu effectus perfectione, et solum respicit illum ut terminum, quem continet in potentia nunquam reducenda ad actum perfectum. 3 argu­ 36. Arguitur tertio : nam ideo gratia mentum. habitualis Christi esset capax augmenti syncategorematice infiniti, et- nullum sibi vindicaret terminum, quia est participatio formalis naturæ divinæ, quæ in se infi­ nita, atque infinito participabilis est : sed hæc ratio non probat ; ergo, etc. Probatur minor : quia omnia entia creata supernaturalia sunt participationes formales alicu­ jus prædicati divini, ac subinde infiniti, et infinite participabilis, sed hoc non obstante, absurdum est dicere, quod omnia entia creata supernaturalia possint augeri inten­ sive sine termino ; cum non pauca repe· riantur substantialia, materialia, ct corpo­ rea, quibus competere non valet augmentum intensivum usque in infinitum : ergo quod gratia Christi sit participatio formalis na­ turæ divinæ; minime persuadet gratiam posse augeri sino termino. Respondetur negando minorem. Ad cu­ Pria jus probationem potest responderi primo respa· 1 s». negando minorem : quia falsum est omnia entia creata supernaturalia esse participa­ tiones formales alicujus prædicati divini : nam, ut ostendimus tract. 9, disp. 9, dub. 2, a num. 42, et tract. 12, disp. 3, dub. 2, num. 31, non pauca entia supernatura­ lia reperiuntur, quæ non participant for­ maliter prædicata formalia Dei, sive per­ fectiones in ipso formaliter existentes : sed quæ supernaturalia dicuntur propter ordi­ nem præcise mediatum ad Deum secundum modum, quem habet in se. Quod facile ap­ paret in virtutibus supernaturalibus fidei, temperantiæ, et similibus : quæ secundum suas specificas rationes non sunt partici­ pationes formales alicujus prædicati proprii Dei. Unde satis liquet, quod supernaturalitas latius patet, quam participatio forma­ lis prædicati divini. Juxta quam doctrinam admisso, quod aliqua entia supernaturalia nequeant suscipere augmentum sine ter­ mino, et usque in infinitum in potentia, negamus consequentiam. Et disparitas est in promptu juxta ipsius argumenti disposi­ tionem : quoniam gratia est participatio formalis alicujus prædicati divini, atque infinite participabilis ; et subinde valet illud participare sine termino, atque in infini­ tum augeri. Sed alia entia supernaturalia, quæ argumentum opponit, non sunt parti­ cipationes formales prædicati divini : undo mirum non est, quod in infinitum augeri non valeant, ut ipsum argumentum sup­ ponit. J Secundo, et melius respondetur rationem ïeüa I illam, quam argumentum impugnat, opti- sohw, mam esse ad probandum, quod augmen­ tum sine termino possit gratiæ convenire, præsertim ex parte ipsius gratiæ : in quo sensu illa usi sumus num. 9. Sed tamen unica DISP. XV, DUB. UN1C. 555 unica non est ad probandum simile aug­ I possibilis in auxiliis pro eis requisitis, ut ex se constare videtur; cum auxilia de­ mentum, ut liquet in virtutibus moralibus beant actibus proportionari : consequens supernaluralibus, quæ non sunt participa­ est absurdum : ergo et antecedens. Pro­ tiones formales alicujus prædicati divini : batur minor ; nam cum virtus activa, et et tamen quotquot sentimus gratiam posse in infinitum augeri, idem de prædiclis vir­ resistitiva voluntatis sit finita : si intensio tutibus aliirmamus : minimo quippe repu­ syncategorematice infinita esset possibilis gnat, quod respectu ejusdem subjecti, et in auxiliis; deveniri tandem posset ad au­ comparativo ad idem objectum finitum au­ xilium adeo intensum, quod superaret vim geantur absque ullo termino. Unde ad mi­ resistitivam voluntatis, atque ideo obrueret noris probationem, quatenus huic doctrinæ ejus libertatem in resistendo : quod est cupreo- opponi potest, respondetur cum Capreol. omnino falsum, et absurdum. ,DS’ in 1, dist. 17, quæst. 2, art. 2 ad 2 Scoti, Confirmatur : q,uia in actibus virtutum Confirnegando miuorem : quia omnia entia creata naturalium non est possibilis intensio syn- mktl0> supernaturalia, si sint capacia intensionis, categorematice infinita : ergo nec in actibus possunt in infinitum augeri, ut de gratia virtutum supernaturaiium. Consequentia diximus : licet in eis non concurrant patet a paritate. Et antecedens suadetur : omnes rationes probativæ, que in gratia tum quia virtus naturæ est finita, et ad militant. Quod si dantur aliqua entia terminum finitum : ergo virtus naturæ, supernaturalia incapacia augmenti syncate­ seu naturalis nequit elicere actus, qui sint gorematice infiniti, ut argumentum suppo­ syncategorematice infiniti in intensione. nit, et in modo substantiali unionis hypos­ Tum etiam quia si virtus naturalis posset taticae facile apparet, ideo est, quia nullius elicere actum intensiorem sine fine, posset intensionis capacia sunt : cum qualitates efficere modum entitative supernaturalem ; non sint. siquidem posset efficere aliquem modum, Si autem hinc fiat progressus argumenti qui excederet activitatem, atque exigentiam ad qualitates naturales ; jam respondimus naturæ ; in quo excessu consistit supernatract. 19, disp. 5, dub. 1, num. 3, non turalitas : consequens est absurdum : ergo posse naturaliter, sive ex natura sua augeri virtus naturalis nequit efficere actum, qui in infinitum : quia debentur substanti® valeat intendi infinite. sub determinato modo intensionis. In quo Ad argumentum (quo uti solent Junio- Diruitur Aristoi. sensu loquitur Aristot. 2, de anima textu res extra scholam D.£ Thom. ut ostendant arg.n~ ... ~ ~ mentum, 41, cum docet omnium natura connolan- intensionem qualitatum non neri per motium determinatum esse terminum aug­ dos divers® rationis, quibus qualitas red­ menti. Sed loquendo secundum potentiam datur actualior, et magis dominetur sub­ Dei absolutam, non repetimus contradic­ jecto), respondetur negando antecedens. tionem in eo v. g. quod albedo nivis, lux Ad cujus probationem concessa majori, solis, calor ignis, et sic de aliis qualitatibus negamus minorem. Et ad probationem naturalibus, suscipiant augmentum intenneganda est sequela, cui insertum motisivum syncategorematice infinitum, sicut vum nihil evincit : quoniam sicut virtus de supernaturalibus diximus. Quod etiam activa, et resistitiva voluntatis est actu visum est Capreolo ubi supra, et Soto 1. finita, quatenus semper resistit per actum Physic, q. 4, art. 2 et 3. finitum : sic licet intensio auxiliorum pos­ iargu37. Arguitur quarto impugnando ressit in infinitum syncategorematice augeri, ~1JD1 ponsionem proxime datam : quia actus semper in actu est finita : quia omne, quoi virtutum supernaturaiium nequeunt in­ in executione confertur, finitum est. tendi in infinitum sine termino : ergo nec Unde ex hoc capite nec apparenter inferri ipsæ virtutes, nec gratia, in qua radicantur. valet, quod virtus, aut libertas voluntatis in resistendo possit per intensionem auxilii Consequentia patet tum a paritate : tum ex eo, quod virtus, quanto magis intendi­ superari vel extingui. Quod magis perspi­ tur, tanto magis potest elicere intensiorem cuum fiet distinguendo inter auxilia : nam quædam sunt sufficientia præcise : et hæc actum : ergo si intensio absque termino in omnium sententia non inferunt infallinon est possibilis in actibus virtutum, pa­ riter repugnat in ipsis virtutibus. Antece­ biliter actum : quocirca minus tollent po­ testatem ad oppositum aut resistendi vim. dens autem suadetur : quia si esset possi­ bilis intensio sine termino in actibus Alia autem sunt efficacia : et hæc quidem virtutum supernaturaiium ; etiam esset | ab intrinseco habent inferre actum : sed 556 Solvitor confir­ matio. DE INCARNATIONE tamen non se tonent ex parte actus primi, sed ex parte exercitii, et applicationis : atque ideo indemnem relinquunt potes­ tatem voluntatis in actu primo, ut dicatur posse resistere, sive posse non elicere operationem, ad quam per auxilium effi­ cax physice præmovetur. Rursus omni­ bus auxiliis commune est relinquere judi­ cium indifferens ex parte cognitionis : quo stante, impossibile est, quod voluntas non agat libere, atque ideo cum potestate ex­ pedita in actu primo ad ‘resistendum. Si autem argumentum applicatur aliis au­ xiliis (si ita appellari possunt) quæ tollant indifferentiam ex parte cognitionis ; tollent etiam consequenter libertatem, et potesta­ tem resistendi : sed id minime fiet in vi intensionis auxiliorum, sed in alio modo concursus : quod nihil nostra refert, et ad præsentem materiam non attinet. Ad confirmationem neuamus antece­ dens ·. nullam enim contradictionem vide­ mus in eo, quod aliqua intellectio, alius actus virtuti naturali correspondons au­ geatur intensive in infinitum, ut de aliis qualitatibus naturalibus dicebamus n. præc. Ad primam autem probationem in contra­ rium respondetur omnem virtutem natura­ lem esse quidem finitam in actu : sed posse augeri in infinitum : atque ideo posse con­ currere ad actum, qui simili ratione valeat in infinitum syncategorematice intendi. Ad secundam negamus sequelam, quam ad­ juncta probatio minime evincit : nam qui­ cumque modus intensionis esset in actu determinatus finitus, et naturalis, ac non excedens intensionem virtutis, ut imme­ diate diximus. Dato autem, quod illam excederet, adhuc tamen esset naturalis : tum quia posset fieri per auxilia sufficien­ tia naturalia, et adjuvantia virtutem. Tum quia ut aliquid sit supernaturale, non suffi­ cit excedere actualiter naturam creatam, seu virtutem modo existentem ; sed debet superare omnem naturam creatam, et crea­ bilem : quod minime tunc contingeret : posset enim virtus naturalis fieri æque in­ tensa, et eidem actui omnino commensurata, quem proinde naturaliter eliceret. 38. Arguitur quinto : nam si gratia Christi esset capax ulterioris augmenti , Christus illud consequeretur per sua opera meritoria; consequens est falsum; siqui­ dem juxta communem Theologorum sen­ tentiam Christus non meretur augmentum suæ gratiæ ; ergo et antecedens. Sequela ostenditur ·. quia ex una parte augmentum gratiæ esset Christo possibile, ut affirma­ mus; et ex alia parte opera Christi habent s omnem condignitatem requisitam ad talo g augmentum ut præmium. | Ad hoc argumentum satis constat ex dic' tis n. 15. Juxta quæ negamus sequelam. ‘•°· i Ad cujus probationem respondetur, quod licet augmentum gratiæ sit Christo possi­ bile de potentia Dei absoluta; non tamen secundum providentiam ordinariam : quia , supponitur a principio conceptionis in statu | beatitndinis (id quippe fuit illi simpliciter ' melius, quam per meritum moveri in boa| titudinem ut infra ostendemus q. 19), et 1 prædictus status se habet ut terminus teri minans viam, et motum, secundum quæfil f meritorum progressus. Unde sicut ob hanc r rationem alii beati non merentur augmen; tum gratiæ, aut beatitndinis, licet illud ab­ solute non repugnet, et quamvis eliciant · opera libera, et moraliter bona : sic etiam | de Christo dicendum est. ;j 39. Arguitur sexto : quia omnes tituli, Sextia · qui possunt fundare augmentum gratiæ | habitualis, habuerunt in Christo esse in ' | summo : ergo pariter ipsa habitualis gratia l fuit in summo, quin potuerit suscipere I majus augmentum. Suadetur antecedens : I quia tituli, sive radices fundantes augmen| tum gratiæ sunt vel finis, in quem ordina· i tur gratia ; vel dignitas subjecti, cui comI municatur, vel denique natura, aut unio, 1 ad quam sequitur : sed non potest excogiI tari altior finis, quam conjunctio persona­ lis cum Deo : nec subjectum dignius, quam Christus : nec tandem nnio excellentior, quam hypostatica, quæ radicat gratiam Christi : ergo omnes tituli ad ejus aug­ mentum concurrentes fuerunt in summo. — Et confirmatur ab opposito : quia si Cosirprædicta gratia non esset in summo, posset subordinari alteri gratiæ inten­ siori, quam Deus efficeret de potentia j absoluta in aliqua pura creatura : et con­ sequenter posset illam respicerent causam | exemplarem suæ intensionis : sed absur­ dum omnino est, quod gratia personæ di| vinæ subordinetur gratiæ puræ creaturæ, | illamque ut exemplar respiciat : ergo fateri oportet gratiam Christi ita fuisse in summo, quod alia intensior gratia repugnet. Ad hoc etiam argumentum satis constat Ocearr> ex dictis an. 31, ubi ostendimus omnes |B,_ titulos, quos expendit argumentum, fuisse œSto. extrinsecos comparative ad gratiam secun­ dum se; et solum fundare fundare summam intensionem secundum præsentem ordina­ tionem QÜÆSTIO VIH, tionem divinæ piOvidcntiæ laxantis latitu­ dinem gratiæ futura? in Christo. Et hoc præcise evincunt antecedentis probationes : quas et ipsum facile concedimus. Sed finis intrinsecus, et cx natura rei gratiæ corres­ pondons est beatitudo formaiis consistens in clara Dei visione : ex qua parle nullum sibi gratia modum, aut gradum intensionis præfigit, sed neque determinato præfigere potest. Cum enim Deus sit objectum in­ finite intelligibile, et visio creata ipsum minime comprehendat; nunquam Deum ita perfecte cognoscit, quod non valeat il­ lum perfectius cognoscere : et consequen­ ter nunquam est ita in summo augmenti, quod augeri ulterius non valeat. Quocirca nec ipsa gratia habitualis potest esse in summo respectu finis intrinseci. Idemque dicendum est de effectu formali, in quem ordinatur per se primo : nam semper po­ test magis, et animam sanctificare, ac Deo unire; cum ipsa, quantumvis intense sancta, et Deo intime conjuncta supponatur, infi­ nite distet a Deo, possitque ad ipsum ma­ gis accedere imitatione, sive participatione formali. Adde, quod licet tituli in hoc argumento relati fuerint in summo; nihilominus gra­ tia habitualis non fuit Christo communi- , cata juxta condignitatem, ut sic dicamus, eorum titulorum, et commensurate ad il­ los : quia repugnat infinita gratia in actu. Unde opus fuit, quod divina sapientia cer- 557 I tum aliquem gradum gratiæ determinaret, excellentissimum utique, sed finitum : I ultra quem absolute sunt possibiles alii gradus intensiores ; cum ex una parte gratia non habeat terminum intrinsecum, et ex alia virtus Dei maneat inexhausta, illius— que perfectio infinite participabitis perse­ veret. Ad confirmationem concedimus seque­ lam intellectam de potentia Dei absoluta, et de subordinatione in genere causæ exemplaris præcise quoad physicam inten­ sionem : in quo nullam implicationem vi­ demus. Licet namque dignitati personæ divinæ debeatur connaturaliter major gra­ tia, quam ulli personæ creatæ : potest ta­ men Deus absolute operari contra connaturalem eam exigentiam : sicut enim potuit absolute non communicare Christo gratiam habitualem; sic etiam potuit communicare gratiam minus intensam, quam reperiatur in pura creatura. In qua suppositione con­ tingeret illa subordinatio, juxta vulgare il­ lud : Primum in unoquoque genere est men­ sura exterorum. Diximus quoad physicam intensionem : quia secundum valorem, et dignitatem mo­ ralem per ordinem ad prudentem æstimationem, minima physice gratia Christi esset moraliter infinita, et excederet incompara­ biliter gratiam cujuslibet creaturæ, ut hic supponimus ex dictis disp. 1, dub. 6, et in hujus limine præmisimus num. 2. Solvitur eonlirmatio. De gratia Christi secundum quod est caput Ecclesiæ in octo articulos divisa. Deinde considerandum est de gralia Christi secundum quod est caput Ecclesiæ. Et circa hoc quæruntur octo. Primo, etc. ARTICULUS i. Utrum Christus sit caput Ecclesiæ. Ad primam sic proceditur. Videtur, quod Christo se­ cundum quod csl homo, non competat esse caput Eccle­ siæ. Caput enim influit sensum, et motum in membra. Sensus autem, et motus spiritualis, qui est per gratiam, non influitur nobis a Christo homine : quia sicut Aug· dicit in lib. de Trinit. nec etiam Christus secundum quod est bomo, dat Spiritum sanctum, red solum in quantum est Deus. Ergo ei, secundum quod est homo, non competit esse caput Ecclesiæ. 2. Prælerca, capitis non videtur esse aliud caput : sed Chrisli, secundum quod csl homo, est caput Deus, secun­ dum illud 1, ad Corinth. Jl, caput Chrisli Deus ; ergo ipse Christus non est caput. t 3. Præterej, caput in bominc est quoddam particulare membrum inUuentiam recipiens a corde : sed Christus est universale principium totius Ecclesiæ t ergo non est Ecclesiæ caput. f je . , _ . . . ... Sed contra est, quod dicitur ad Ephes. 1 ; Ipsum dedit caput supra omnem Ecclesiam. Respondeo dicendum, quod sicut tota Ecclesia dicitur unum corpus mysticum per similitudinem ad naturale corpus hominis, quod secundum diversa membra habet diversos actus (ut Apost. docet ad Roin. 12. et 1, ad Corinth. 12) ita Christus dicitur caput Ecelesi> secun­ dum similitudinem humani cupitis. In quo tria possumus considerare, scilicet ordinem, perfectionem, et virtutem. Ordinem quidem, quia caput est prima pars ordinis inci­ piendo a superion. Et inde est, quod omne principium { DE INCARNATIONE. 558 consuerit vocari capot, secundum illud Eiech. IG. Ad omne caput viæ ædifkit signum perfectionis lux. Re­ fectionem autem quia in capite rigent omnes sensu et interiores» et exteriores : et inde esu«|nod eicitur Isaiæ 6r seccx honorabilis ipse est capur. Virtutem vero, quia virias, et motus cæleronim membrorum» ei gubernatio eorum in suis actibus est a capite propter vim sensiti­ ve, el molium ibi dominantem : unde el rector dicitur caput populi, secundum illud 1. Reg. 15. Nonne cum parvulus esses in oculis tuis» caput in tribubus Israël fartus e< Hæc autem tria competunt Christo spirilualiter. Primo enim secundum propinquitatem ad Deum grolia ejus altior est, ct prior etsi uon tempore : quia omues alii receperunt gratiam per respectum ad gratiam ipsius, rocnndnm illud Rom. 8: Quos præ civit» bos et praedesti­ navit conformes fieri imaginis filii sui, ut sil ipse primoge­ nitos in multis fratribus, Secundo vero perfectionem habet quantum ad plenitudinem omnium gratiarum, secundam Hind Joan. 1: Vidimus eum plenum gratiæ, el veritatis, ut etiam supra ostensum esi. Tertio viriulem habet influendi gratiam in omnia membra, secandum illud Joan. 1: De plenitudine ejus nos omnes accepimus. Et sic pa­ let, auod Christus convenienter dicitur Ecclesiæ caput. Ad primum ergo dicendum, qnod dare gratam, aut Spiritum sanctum, convenit Christo, secundum quod Deus, aucloriutive : sed instrumentaliter convenit etiam ei, se ­ cundam quod homo» in quantam scilicet ejus humanitas instrumentum fuit divinitatis eius. Et ita actiones ipsius ex rirtute divinitatis fuerunt nobis salutifera?, utpote gntiam in nobis causantes et per mentum» et per efficien­ tiam (mandam. Aug. autem negat Christum, secundum quod nomo est, dare Spiritum sanctum per auctoritatem, iostrumcntaliler autem, sive ministerialiter etiam alii sancti dicuntur dare Spiritum sanctum, secundum illud ad Galat. 3 : Qui tribuit vobis spiritum» etc. Ad secundam dicendum, quod in metapboricis locutio­ nibus non oportet attendi similitudinem quantum ad om­ nia : sic enim non esset similitudo^ sed rei veritas. Capitis igitur naturalis non est caput aliud : quia corpus huma­ num non est pars alterius corporis Sed corpus simihtudinarie dictum, id est, aliqua multitudo ordinata est pars alterius multitudinis : sicut multitudo domestica est pars multitudinis civilis, Et ideo paterfamilias, qui est caput multitudinis domesticae, babel supra se caput rectorem civitatis. Et per hunc modum nihil prohibet caput Christi esse Deum, cum tamen ipse Christus sit caput Eccle­ siæ. Ad tertium dicendum, quod caput habet manifestam uïï eminendam respectu exterorum exieriorum membrorum : sed cor habe: quandam influentiam occultam. Et ideo cordi comparatur spiritus sanctus, qui invisibiliter Eccle­ siam vivificat, et unit : capiti autem comparatur ipse Christus secundum visibilem naturam secundum quam homo hominibus praefertur. Conclusio esi affirmativa. Christi capitali, sive quatenus Christum constituit in esse capitis in alios inlluenlis. Et eundem ordinem imitabimur, reducen­ tes ad specialia dubia, quæ S. Doctor per octo articulos tradit. : DUBIUM I. Llrum Christus sit caput Ecclesiæ. Ab hac difficultate, et eisdem vocibus proposita quæstionem orditur D. Thomas, et merito, quia expedit prius veritatem hanc in genere et quasi indefinite statuere; et deinde descendere ad peculiaria dubia, quæ circa ejus intelligentiam, et extensio· nem emergunt. Quocirca licet nomen Ecclesiæ varias habeat acceptiones, quas jam insinuavimus tract. 20, disp. 3, dub. 1, § 1, possitque secundum illas minus stricte, aut magis proprie usurpari : mo.lo tamen satis sit supponere, quod hoc vocabulo conventum sive congregationem vocatorum a Deo significamus : sive adhuc am­ bulent per fidem, sive jam beatitudinis luce perfroantur, et sive ea congregatio restringatur ad statam præcise Christianitatis, sive porrigatur ad alios illo antiquiores. Nam præscindendo ab his vel extensioni­ bus, vel limitationibus, de quibus non pauca infra dicemus, optime concipimus indefinite congregationem, sive corpus mo­ rale vocatorum a Deo quod Ecclesia; no­ mine in præsenti significamus. Et in hoc sensu ! ’ ! | § I· Statuitur assertio catholica. DISPUTATIO XVI. Dc gratia Christi capitali. Gratia Christi tam substantialis, quam accidentalis, una cum sit, potest ad duo comparari, nempe vel cum ipso Christo, quem sanctum formaliter per sui communi­ cationem constituit; et sic dicitur gratia ipsius personalis : vel cum aliis subjectis extrinsecis, ad quae sanctificanda suam vir­ tutem effective derivat, et ita vocatur gra­ tia capitalis : quia a Christo sicut-a capite in alios sicut in membra descendit. Unde postquam D. Thom. q. præced. late disse­ ruit de gratia Christi personali, sive prout ad ipsum pertinente; recto ordine procedit ad agendum in bac quæst. 8 de gratia 1. Dicendum est Christum Dominam esse caput Ecclesiæ. Hæc conclusio, prout jacet, est de fide : quia sic loquitur, et do­ cet Apostolus ad Ephes. 1 : Ipsum dedit ,u caput super omnem Ecclesiam, quæ est corpus ipsius. Et cap. 4 ; Ver Halem facientes in charitate crescamus in illo per omnia, qui est caput Christus. Et cap. 5 : Vir ca­ put est mulieris, sicut Christus caput est Ecclesiæ. Et ad Coloss. 1 : El ipse est caput D·^’ corporis Ecclesiæ. Quæ testimonia in eodem D.Ctajsensu explicant SS. Patres, D. Ambros. Chrysostom. Hieronym. Theodoret, Theo- i», phyl et Anselmus ad prædicta loca. D. D·.®* Hilarius lib. 8 de Trinit. circa finem, D. D. Bti· Basil, lib. de Spiritu sancio cap. 5. D. Au- li9’^ gust, præfat. 2, in Ps. 29, et serm. 50 de verbis ' j DISP. XVI , DUB. I. I D.Tboni. verbis Domini, et opist. 50 el 57. D. I I I I I I I i I ; I ! ' i I ■ I I I I ? I j 1 I ( [ : ! j 559 sive quæ in cœlis sunt. Idque abunde osten­ dimus disp. 1, dub. 6, agentes de infinita Thom, in præs. art. 1, ot in 3, dist. 13, quies. 2, art. 1, ot quæst. 29 de verit. art. Christi pro nobis satisfactione : et dub. 11 3, et alibi frequenter. Idemque unanimiter explicantes, qualiter nos liberaverit a dia­ docent Theologi cum S. Doctore in præboli potestate. Cum ergo Christus in or­ dine ad Ecclesiam habuerit omnia ilia prin­ Mw's- senti, ot Scholastici cum Magistro in 3, Ifrsen1, dist. 13, quos proinde superfluum est in cipalia officia, quæ caput naturale impor­ particulari roforre. tat in ordine ad corpus : sequitur, quod Ratio Probatur ratione D. Thom, nam sicut fuerit, et sit Ecclesiæ caput, et convenien­ ter ita vocetur, ut D. Thom. concludit. Thom'. Ecclesia, quæ est corpus morale, sive mysticum, dicitur secundum proportionem ad Confirmatur : quia Ecclesia est unum Conflri ad Co- corpus naturale, ut eleganter Apostol. 1 corpus mysticum, et morale, ut plane docet æ1110· rimh.i?. a(j {£, sjc etiam caput Ecclesiæ Apostol. loco cit. ex epist. 1 ad Corinth, debet dici per analogiam ad caput natuergo oportet hoc corpus non esse acepharale. Illud itaque erit caput morale, et lum , sed vindicare sibi speciale caput : mysticum Ecclesiæ, quod proporlionabiliter non tantum extrinsecum, et diversæ ratio­ habet in ordine ad illam præcipua munera nis, quod est Deus in se, verum etiam in­ capitis naturalis. Tria autem principaliter trinsecum, et quasi homogeneum. Nul­ in hoc reperimus. Primo ordinem, secun­ lum autem aptius assignari valet, quam dum quem est prius aliis corporis memChristus; cum in eo reperiantur plures, et bris. Secundo perfectionem : vigent enim principaliores capitis proprietates, ut cons­ in illo omr.es sensus. Tertio virtutem : tat ex immediate dictis. Ergo fateri opor­ quia influit in alia membra, illa guber­ tet, quod Christus est caput Ecclesiæ. Quem nando, et movendo. Hæc autem omnia I discursum nos docuit Apostol. ad Rom. Ad conveniunt Christo comparative ad Eccle­ 12, illis verbis : Sicut enim in uno corpore Rom1-· siam, ut optime significat Apostol. ult. mulla membra habemus, omnia autem mem­ 1°C° C^‘ ex caP' 1 ad Koloss. ·’ ipse, inbra non eundem actum habent : ita mulli °”* ‘ quit, est caput Ecclesiæ, qui est principium, unum corpus sumus in Christo, singuli au­ primogenitus ex mortuis, ut sit in omnibus tem alter alterius membra. Significat enim, ipse primatum tenens : quia in ipso compla­ quod sicut membra naturalia, licet habeant cuit omnem plenitudinem inhabitare, et per officia satis diversa, subduntur uni capiti, eum omnia reconciliare in ipsum, pacificans in eoque conveniunt, unde habent unum per sanguinem crucis ejus, sive quæ in lercorpus constituere : sic etiam membra spi­ ris, sive quæ in cœlis sunt. Nam quod Chris­ ritualia, quamvis gaudeant officiis, charis­ tus habeat eminentiam, sive primatum matibusque multum difflerentibus; nihi­ comparative ad Ecclesiam, significat illis lominus omnia ordinantur ad unum caput verbis : Qui est principium, primogenitus ex ! mysticum, quod est Christus, et hac ra­ mortuis, ut sit in omnibus ipse primatum tetione componunt unam Ecclesiam, sive nen. Et facile constat ex eo, quod Christus corpus morale, ne acephalum, atque mons­ est incomparabiliter omnibus aliis dignior : truosum existât. et sic primo intentus fuit a Deo ut cætero2. Et hæc quidem ita indefinite, atque Notai, rum principium, et ratio in genere causæ in genere proposita persuadent veritatem finalis, juxta superius dicta disp. 2, dub. 1, I catholicam eodem modo acceptam nostrai g 5 et 6. Deinde maximam Christi perfec- assertionis. Cæterum pro perfectiori ejus tionem explicat sequentibus verbis : Quia iutelligentia oportet alia subjungere : ex tn ipso complacuit omnem plenitudinem inquibus legitimus ejus sensus magis inno­ habitare. Et satis liquet ex dictis quatuor tescat. Et primo observandum est, quod disputationibus immediate præcedentibus, licet esse caput Ecclesiæ prædicetur vere de Christo, ut hactenus ostendimus; tamen in quibus ostendimus Christum præditum prædicatio non est propria, sed metaphofuisse omni gratia substantiali, et acciden­ rica, sive in sensu translatitio. Quod nota­ tali cum omnibus virtutibus, aedonis huic mus propterCipullum ad hunc art. l,dub. Cipuilus annexis in gradu omnium excellentissimo. Denique virtutem, qua Christus influit in I unico, conci. 1 et 2, ubi conatur suadere, imPuEcclesiam, illam sanctificando, et guber- I quod si hoc complexum caput Ecclesiæ su- pna ur' nando declarat ultimis verbis : El per cum matur in vi unius dictionis, dicatur cum omnia reconciliare in ipsum, pacificans per proprietate de Christo. Quoniam sic ac­ sanguinem crucis ejus, sive quæ in terris, | ceptum non aliud significat, quam primum DE INCARNATIONE. perfectum, et influons : quæ omnia vere, et proprie de Christo praedicantur. — Sed fallitur hic Auctor, et agit contra D. Th. in hoc art. in resp. ad I, ubi manifeste supponit Christum dici caput Ecclesiæ per metaphoram. Agit etiam contra commu­ nem Theologorum sensum, qui non aliter accipiunt prædictam prædicationem quam istas, Christus est petra, est vilis, est flos campi, est leo de tribu Juda, et similes, quæ passim occurrunt in Scriptura : quas cer­ tum est (sive sumantur in vi plurium dic­ tionum, sive unius), esse veras non quidem in sensu proprio, sed in sensu improprio, et metaphorico : idem itaque dicendum de illa est, quam modo consideramus. Ratio. Et rati0 generalis est : quoniam sicut res, quam ex primaria impositione, et pro­ pria significatione repraesentant hæc no­ mina, petra, vitis, flos, leo, et similia, non est Christus, sed aliud quid longe di­ versum, ex quo fit translatio ad Christum metaphorice, et improprie significandum : sic etiam res, quam ex primæva imposi­ tione, e*, propria significat hoc nomen ca­ put non est Christus sed membrum illud naturale, et valde nobile, quod aliis ani­ malis partibus physice unitur, et mediis sensibus illas regit : inde vero sumpta me­ taphora translatum est ad significandum Christum ob similitudinis proportiones, quas supra expendimus. Hæc igitur prædicatio Christus est caput Ecclesiæ verissima quidem est; at non sensu proprio, sed me­ taphorico, ut in aliis supra relatis contin­ git. Potestque id valide confirmari : nam de Ecclesia non dicitur proprie esse cor­ pus, aut esse corpus Christi : neque enim Ecclesia est vere corpus, aut habens unum aliquod esse, quam mysticum, et morale : sed solum verificantur illæ praedicationes in sensu metaphorico : oportet igitur, quod idem sentiamus de alia prædicatione eidem correlativa, Christus est caput, aut est caput Ecclesiæ : quippe quæ in eodem Diruitur sensu procedunt. — Motivum autem concîpuih"1 trariæ opinionis nihil probat : quia ad proprietatem sermonis nihil refert, quod res significata per nomen proprie dicatur de aliquo : sed insuper, et præcipue requi­ ritur, quod proprie significetur per tale no­ men. Et hac de causa hæc prædicatio Christus est leo non verilicatur in sensu proprio, sed metaphorico : quia licet forti­ tudo, quæ est res significata per nomen leo, proprie conveniat Christo ; nihilominus talis fortitudo non significatur per nomen DISP. XVI. DUB. I. leo proprie, sed solum secundum meta­ pars anima sit. Et ratio est quia unum­ communiter observant Theologi in praephoram. Quod etiam concurrit in hac pne· quodque ita se habet ad operari, sicut ad senti. Quod facile constat ex dictis pro dicatione. Christus est caput Ecclesiæ, ul esse ; sed corpus Christi illum actu compo­ confirmanda assertione : quia priontas, facile consideranti constabit. Videatur Go­ nens non habet esse per se : ergo nec ha­ perfectio, et causalitas, quas habet Chris­ doi disput. 28, a numer. 15, ubi fusius tus in ordine ad membra Ecclesiæ, con­ bet operari per se, et independenter ab hæc versat ; sed sunt satis levia, et quibus veniunt Christo non praecise ut Deo, sed anima : atque ideo licet Christus etiam per dicta sufficiunt. etiam ut homini : quippe secundum huma­ corpus influat, non tamen per illud seor­ Sed quamvis ista sic comparentur, ni­ Ewrlsim acceptum, quasi alius sit influxus cor­ nitatem subsistentem in Verbo importat hilominus Christus in ratione capitis habet poris, et alius animæ’ : sed per corpus ut omnes eas conditiones. Praesertim quia Christi aliunde eminentiam quandam et excel­ heat si solum consideretur ut Deus, et ratiune simul cum anima constituit humanitatem. lentiam supra caput naturale. Hoc enim Ufitii. naturæ divinæ ; erit quidem caput, sed I Idem itaque est utriusque influxus, licet non generat alia ejusdem corporis mem­ non homogeneum, et ejusdem rationis cum inæqualitate jam significata. Adden­ bra : nec est causa omnium motuum, cum corpore Ecclesiæ. Oportet itaque il­ dum tamen est, quod licet res ita se ha­ qui in animali reperiuntur, sed solum lam prædicationem applicari Christo ut ho­ beat ; aliqui tamen effectus ob specialem motuum animalium, qui fiunt media ap­ mini, et secundum humanam naturam. Sed accommodationem magis peculiariter attri­ prehensione : vitales namque reducuntur advertere oportet in hujusmodi prædicatione buuntur corpori, uti fuit satisfactio pro specialiter ad cor sicut ad eorum princi­ ly secundum humanitatem non reddere I peccatis nostris mediante passione, et pium, ut ex Philosophia edocemur. Chris­ sensum reduplicativum, nec denotare, quod morte Christi, et redemptio a diaboli po­ tus autem regenerat membra Ecclesiæ et humanitas sit ratio formalis constituendi testate per pretium sanguinis, et quidam causât physice, vel moraliter omnes motus, Christum caput Ecclesiæ ; sed solum sumi alii. quibus prædicta membra vivunt per vi­ 4. Sed quid dicemus de anima, et cor­ Qnid de specificative significando humanitatem esse I tam supernaturalem et moventur, ac per­ subjectum quo illius gratiæ, qua Christus pore Christi separatis, ut fuerunt in triduo partibus separa­ ducuntur in vitam æternam, ut ex dicendis in ratione capitis constituitur ; et quod mortis? Plane fatendum est, data illa sup­ tis? magis constabit, et haud obscure liquet Christus exercet officium capitis, ut in positione, seorsim accepta habuisse per se ex dictis disp. 1, dub. 6, et 11. —Unde natura humana subsistens. Quod non obs­ influxum aliquem in membra Ecclesiæ. Et Ad a fortiori patet Christum alia longe ex­ ratio constat ex immediate dictis : nam tes.l. cure docuit Apostol. ad Ephes. 1, illis cellentiori ratione esse caput Ecclesiæ, ac verbis ; El omnia subjecit sub pedibus ejus, , unumquodque se habet ad operari, sicut el ipsum dedit caput supra omnem Eccle­ rex, vel alius superior dicitur caput reiad esse : in triduo autem quælibet illarum siam. Nam pedes Christi significant ejus I partium habuit esse per se; licet utraque publicæ. Nam rex non influit in subditos humanitatem, ut ibi observant D. Thomas vitam physicam, et internam; sed solum fuerit in eodem Verbi supposito : ergo pa­ D. Anselm, et alii. Atque ideo denotatur eos movet, et dirigit per leges extrinsecus. riter quælibet habuit agere, et influere per illum esse caput Ecclesiæ, cujus pedibus, Christus autem non solum gubernat Ec­ se, sive independenter ab alia. Et profecto sive humanitati Deus Pater omnia sub­ clesiæ membra per legem, doctrinam, aut corpus Christi mortuum ( de quo poterat jecit. exemplum sed gratiam etiam internam, esse major difficultas ), causavit aliquo I Fait Quinimo hinc infertur Christum non so­ modo nostram salutem , ut tradit D. et physicam communicat, et movet per I 1 eia lum secundum animam, sed etiam secun­ actus salutares in finem vitæ gratiæ proThom. infra quæst. 51, art. 1 ad 2. Et si i S«3!Jportionatum. Unde Apostol. ad Coloss. AdCo- i ha dum corpus esse caput Ecclesiæ. Cum enim I in eo triduo fieret consecratio, corpus capitis officium subeat in quantum homo ; 2 ait : Nemo vos seducat, etc., non tenens Icsi.i Christi absque anima constitueretur in sa­ consequens est, quod prædictam rationem caput (id est, Christum ut ibi exponunt cramento Eucharistiæ, et esset vivificum, habeat secundum utramque essentialem Theodoret. Anselmus, et alii communiter), et causativum gratiæ, ut communiter do­ hominis partem, nempe animam, et cor­ ex quo totum corpus per nexus, et conjunc­ cent Theologi : atque ideo haberet in­ pus. Praesertim cum Christus non solum tiones subministratum, el constructum cres­ fluxum in membra Ecclesiæ. per animam, sed etiam per corpus influxum cit in augmentum Dei. Et ad Ephes. 4. Ad Ex qua doctrina ingeniosus quidam Corpus Chrisli habeat in membra : nam corporis passione, Crescamus per omnia in illo, qui est caput Ephcs-L Thomista colligebat corpus Christi in tri­ jioû fuit et sanguinis pretio nos redemit : et corpus | Christus : ex quo totum corpus compactum, duo, aut Verbum divinum in eo corpore caput ­ ejus in Eucharistia causât gratiam, et in et connexum per omnem juncturam submi­ subsistens fuisse caput Ecclesiæ; siquidem Eccle siæ. beatitudine plurimum confert ad excellens, influxit in ejus membra. Sed nec illatio­ nistrationis, secundum operationem in men­ licet accidentale, beatorum gaudium. nem, nec assertionem probamus : quia suram uniuscujusque membri, in xdificaforma in recto constituens caput Ecclesiæ Id vero non sic accipiendum, quasi lionem sui in charitale. Quæ satis declarant, est gratia habitualis connotando gratiam Christus secundum corpus suum seorsim quanto amplius, et intimius Christus in­ unionis, ut dub. seq. ostendemus : hujus­ ab anima sit caput nostrum, ut minus recte fluat per modum capitis, quam alia capita modi autem gratia non fuit in corpore intellexit, ac significavit Suarez in Com­ politica sistentia praecise in externa gu­ ment. ad art. 2, hujus q. Sed accipienda Christi, cum immediatum, et adæquatum bernatione. Essi ejus subjectum sit sola anima : ergo præ­ aji» est hæc doctrina de partibus illis ut con­ 3. Secundo observandum est hanc Ctn-'J dictum corpus licet Verbo unitum non junctis el constituentibus Christum verum capitis excellentiam convenire Christo, ot ■U-* fuit, nec dici potuit caput Ecclesiæ. Et hominem : quamvis in praedicto concursu, et praedicari de illo non tantum, ut a quod in hujus membra influxerit, nihil reatque ideo in munere capitis principalior Deus est, sed etiam ut homo est, ut tw. 36 Salmant. Curs, theolog. tom. XIV. communiter 562 DE INCARNATIONE. fert ad prædictum effectum, et denomina­ tionem : quia solum influxit per modum instrumenti, de cujus ratione est agere per motionem transeuntem, non vero per formam perfectam, et permanentem : cum tamen de conceptu capitis moralis sit for­ ma permanens, qualis est gratia sanctifi­ cans. Unde quamvis corpus illud sanctissi­ mum pro eo triduo fuerit instrumentum nostræ salutis ; caput tamen nostrum non fuit, nec ita vocari debet. Et si indo inferas Christum in illo tri­ duo non fuisse caput Ecclesiæ; vel istam in illo triduo sine capite fuisse : responde­ bimus, quod sicut catholice confitemur in eo triduo non fuisse Christum, qui mor­ tuus supponitur; sic potest dici Christum eo tempore non fuisse caput Ecclesiæ ; negato enim subjecto, negantur ex conse­ quenti ejus prædicata. Et subinde absur­ dum non erit dicere Ecclesiam in illo tri­ duo fuisse absque capite Christo ; quamvis semper habuerit caput invisibile Deum. Ne tamen ista alicui videantur dura, adden­ dum est, quod licet pro illo triduo non fuerit substractum adæquatum dignitatis capitalis, nempe humanitas, cujus paries morte divisæ sunt : nihilominus semper duravit illa dignitas in substracLo iuadæquato : quia perseveravit eadem gratia ha­ bitualis connotando unionem hypostaticam in anima Christi. Unde sicut vulgo dici­ mus D. Petrum (significando principalem ejus partem, nempe animam cum eadem subsistentia) esse nunc in ccelo : sic pos­ sumus dicere Christum (significando ipsius animam cum eadem personalitate divina, et gratia habituali) mansisse in triduo : atque ideo perseverasse caput Ecclesiæ, li­ cet non cum omni suo substracto adæ­ quato. Et in hoc sensu vitatur inconve­ niens (si aliquod reputatur), quod Ecclesia pro illo triduo manserit absque capite Christo, tunc actu existenti. Christ5. Tertio, et ultimo observandum est, “nn’ui’J1 quod sicut Christus in ratione capitis dicit in humi- per se pro substracto non solum animam, corpora, sed etiam corpus, ut a n. 3 ostendimus : sic etiam influit in homines, qui sunt mem­ bra corporis Ecclesiæ, consideratos non solum ex parte animæ, sed etiam ex parte corporis : licet primirio influat in animas, et secundario, atque ex consequenti in cor­ pora. Quam doctrinam statuit, et probat D.TLom. optime D. Tho. in art. 2, hujus q. his verbis : Tola humanitas Christi secundum scilicet animam, cl corpus infuit in homines et quantum ad animam, et quantum ad cor­ pus. ί no modo in quantum membra corporis exhibentur arma justitiæ in anima existenti per Christum, ut Apostol. dicit ad Horn. 6 : Alio modo in quantum vita glorix ab anima derivatur ad corpus, secundum illud ad Rom. 8 : Qui suscitavit Jesum a mortuis, vi­ vificavit mortalia corpora vestra propter inhabitantem spiritum ejus in vobis. Itaque licet principalis effectus, quem Christus per modum capitis ad Ecclesiam derivat, sit gratia habitualis, quæ in sola anima re­ cipitur : nihilominus alii etiam sunt effec­ tus ejusdem Christi ut capitis, quos cor­ pora nostra participant : quippe a Christo recipiunt modum, et auxilia, quibus ra­ tioni subduntur; et deinde claritatis glo­ riam cum immortalitate, quorum capacia sunt juxta illud ad Philip. 2 : Reformabit Aifti corpus humilitatis nostræ configuratum cor- '?■*· pori claritatis suæ. Accedit etiam, quod in appetitu sensitivo reperiuntur virtutes supernaturales cum gratia justificante con­ nexae, quibus disponimur ad operandam secundum regulam supernaturalem in or­ dine ad ultimum finem ejusdem ordinis, ut cum communi sententia docuimus tract. 12, disp. 3, dub. 2. Sumus itaque non so­ lum secundum animas, sed etiam secun­ dum corpora participes virtutis, et in­ fluxus Christi : et consequenter ipse est caput nostrum quantum ad utramque par­ tem. Et si inquiras, au Christus dicendus sit Nojk caput aliarum rerum naturalium ? Affirma- J1^i tive respondent Galatinus lib. 2 de arcanis, ira cap. 2, Catherinus lib. de eximia Christi c^' prædest. et quidam alii. Sed dicendum est, c-i'jüquod si hujusmodi res intra proprium ordi- l8, nem considerentur, Christus non debet dici illarum caput. Quam resolutionem tradit D. Th. in art. 2, hujus quæst. ubi cum sibi opposuisset, quod si Christus est ca­ put nostrum quantum ad corpora (ut con­ cedimus), etiam esset caput brutorum, cum quibus corpora nostra communicant, respondit in hunc modum : Ad secundum dicendum, quod corpus animalis bruti nul­ lam habitudinem habet ad animam ratio­ nalem, sicut habet corpus humanum ; el ideo non est simile. Idemque docet in 3, dist. 13, q. I,a. 1 ad 1. Quod etiam tuen­ tur communiter Theologi. Et ratio est : quia si attendamus ad influxum physicum; Christus non ita concurrit vel principali­ ter, vel instrumentaliter ad productionem, et conservationem rerum naturalium ut satis — t DISP. XVI, DUB. I. p.Tiiom. satis constat ex doctrina D. Thom. infra quæst. 13 fere per totam. Si vero atten­ damus ad moralem influxum; hunc Chris­ tus non exhibuit pro rebus naturalibus, quatenus intra proprios fines clauduntur : D· Au- ut enim optime docuit D. August, epist. ?Oil’ 105 : Meruit Christus, ut justi essemus, non ut homines, vel liberi essemus. Accedit, quod caput debet esso membris homogeneum, et habere finem utrisque coimnuD.Thom. nem : ex quo principio probat D. Thom. Christum esse caput Angelorum (licet non ita proprie, sicut hominum) : quia videli­ cet conveniunt in natura intellectiva, et ordinantur ad eundem finem. Constat au­ tem bruta (et idem a fortiori dicendum de aliis rebus naturalibus) non esse ejusdem naturæ cum Christo, et sistere intra natu­ ralem ordinem cum incapacitate conse­ quendi supernaturalem beatitudinem ad­ huc per redundantiam, sicut corpora nostra illam participant. Unde sicut hac ratione non possunt dici membra Ecclesiæ, vel Christi : sic etiam Christus non potest vo­ cari illorum caput. Potest tamen dici omnium rerum domi­ nus, ut concedit D. Tho. opusc. 20, lib. 3, cap. 13 et 14. Tum quia Pater omnia subjecit pedibus ejus, ut prædicat Apostol. ad Ephes. 1. Tum quia cuncta creata no­ vam quandam dignitatem ab Incarnatione Filii Dei acceperunt, ut satis constates dic­ tis in Comment, ad art. 1, q. 1, num. 26. § Π. Diluuntur duæ objectiones. fi. Contra catholicam assertionem nosSjei19, tram non reperimus sententiam, quæ vel probetur hæreticis. Potest tamen illi op­ poni : quoniam proprietates, propter quas D. Tho. affirmat Christum esse caput Ec­ clesiæ, non minus conveniunt cordi, quam capiti : et tamen Christus non dicitur cor : Ecclesiæ : ergo nec vocandus est Ecclesiæ ■ caput. Probatur major : nam çor est prin■ cipium vitæ, qua tam ipsum, quam reliqua animalis membra vivunt, et a cujus influxu illa dependent : et consequenter habet præcOdentiam, perfectionem, et virtutem respectu illorum , sicut proportionabiliArijtût. ter habet caput. Quinimo videtur primas in hac parte ferre : nam ut docet Philoso­ phus lib. de somno, et vigilia cap. 2, et lib. de motu animalium cap. 4, caput non est principium totius vitæ, sed duntaxat Primi 563 vitfiB sensitive : cor autem initiat omnem motum vitalem, et ab ipso omnes vires animalis dependent, etiam quæ in capite resident. Ergo omnes proprietates, ob quas Christus vocatur caput Ecclesiæ cum ana­ logia ad caput naturale, non minus con­ currunt in corde. Huic objectioni respondet Suarez disput. Respon­ sio 23, sect. 1, nullum esse inconveniens, Suani. quod Christus appelletur cor Ecclesiæ. Et revera nobis etiam videtur hoc valde pro­ babile, ut ipsa objectione convincitur ; di­ citur enim Christus Ecclesiæ caput non proprie, sed per metaphoram, et ob analo­ giam proportionalitatis cum capite naturali in pluribus proprietatibus, ut supra expli­ cuimus num. 2. Cum ergo eadem possit formari analogia ad cornaturale in eisdem, aut similibus conditionibus; non videmus cur etiam metaphorice Christus dici non possit Ecclesiæ cor. — Hanc flanc tamen res- Non ponsionem non prosequimur eo præsertim, Probalar quod cum tam frequenter legamus in Apostolo Christum esse caput Ecclesiæ ; nunquam vel in ipso, vel in alia Scriptura reperimus ipsum Ecclesiæ cor appellari. Quæ diversitas parvipendi non debet, sed nos docet, quem loquendi modum tenea­ mus. Unde præferenda omnino est res­ Melior ponsio, D. Thom. qua objectam difficul­ solutio ex D. tatem diluit in hoc art. 1, his verbis : Ad Thom. tertium dicendum, quod caput habet mani­ festam eminentiam respectu exterorum mem­ brorum : sed cor habet quandam eminen­ tiam occultam. Et ideo cordi comparatur Spiritus sanctus, qui invisibiliter Ecclesiam vivificat, et unit. Capiti autem comparatur ipse Christus secundum visibilem naturam, secundum quam homo hominibus prxfertur. 7. Dices hanc responsionem esse volun- Replie·* tariam, et insufficientem : nam quidquid sit de differentia assignata a D. Thoma; tamen attentis omnibus majorem similitu­ dinem habet Christus cum corde, quam cum capite : atque ideo vel utriusque ratio est Christo attribuenda, vel ipsi uniformi­ ter deneganda. Assumptum facile suade­ tur : nam Christus convenit cum corde in independentia a membris : cor enim nihil accipit a capite, 'aut aliis membris, nec Christus ab Ecclesia. E converso autem Christus non habet cum capite convenien­ tiam ; istud quippe accipit vitam a corde ; quam tamen Christus a nullo Ecclesiæ membro mutuatur. Ergo Christus in in­ nuendo, et comparative a-J corpus Ecclesiæ 564 DE INCARNATIONI’. majorem similtudinem habet cum corde, ! quam cum capito. Diluitur. Respondetur solutionem D. Thom. op- I timam esse. Pro cujus tamen perfectiori ’ intelligentia, et ut replicæ occurramus, I observandum est Ecclesiam esse corpus I visibile, nempe congregationem hominum ! vocatorum a Deo, ut in dubii lumine prælibavimus. Quamvis enim ad Eccle­ siam universalissime acceptam, et cujus Christus dicitur caput, pertineant etiam Angeli, ut infra videbimus dub. 5, id ta- i men non impedit, quod absolute sit corpus visibile : tum quasi primario importat ho­ mines, quibus magis specialiter Christus in ratione capitis copulatur : tum quia ad prædictam rationem sufficit constare ex parte visibili, nempe hominibus; sicut homo est absolute visibilis, licet alia parte invisibili constet, nempe anima rationali : quia habet aliam partem simpliciter visi­ bilem, corpus. Pertinet autem ad visibile corpus, quod habeat visibile caput, sicut et alia membra visibilia, ut omnia sint homogenea, sive ejusdem rationis. Hinc facile apparet, quare Christus di­ catur caput Ecclesiæ, non autem cor : quia nimirum licet istæ partes conveniant in pluribus aliis conditionibus; tamen ca­ put habet eminentiam visibilem, cor vero virtutem latentem. Et Christus habet natu­ ram visibilem, sicut ipsum Ecclesiæ cor­ pus. Unde merito dicitur caput ejus, non vero cor illius. Et hujus nomen attribuen­ dum est Spiritui sancto, qui habet natu­ ram invisibilem, et modum influendi oc­ cultum. Nec oportet, quod hæc, quæ per metaphoram dicuntur, illa omnia obser­ vent, quæ in membris naturalibus reperiuntur : alias non fieret translatio, sed rei veritas servaretur. Unde licet caput non sit principium lotius vitae animalis, ut do­ cet Aristot. loc. cit. tamen Christus est principium totius vitæ spiritualis in cor­ pore Ecclesiæ, quin hoc præjudicet officio capitis mystici : istud quippe ita est caput, quod non sit pars, sed magis principium generale totius perfectionis, qua mysticum corpus abundat. Cum autem replica instat caput recipere a corde, et non e converso, et secundum hoc Christum magis assimilari cordi, quam capiti; dicendum est po­ tius colligi oppositum : nam istam etiam proprietatem Christus in ratione capitis ob­ servat. Licet enim nullam perfectionem recipiat ab aliqua corporis Ecclesiæ parte : nihilominus in quantum homo recipit vir­ DISP. XVI, DUB. IL unitum ; nihilominus conclusit : Quamvis tutem a Spiritu sancio, qui esi Ecclesiæ non multum proprie dicatur membrum, quia cor, ut proxime dicebamus. Et ideo Chris­ membrum importat partialitatem quandam. tus non cor, sed caput Ecclesiæ dicendus ί In Christo autem bonum spirituale non est est. Videatur D. Thom. in 3, dist. 13, parliculalum, sed est totaliter, el integrum. quæst. 2, art. 1 ad 5, ubi aliam satis con­ Unde ipse est lotum Ecclesiæ bonum. Nec est gruam rationem disparitatis assignat. aliquod majus ipso, el aliis, quam ipse solus. 8. Objicies secundo : si Christus esset Sttwdi Si autem Christus aliqua ratione (utique caput Ecclesiæ, foret hujus membrum : impropria) vocandus est membrum Eccle­ consequens est absurdum : ergo et ante­ siæ, illa aptior videtur esse, ut Ecclesiam cedens. Sequela ostenditur : quia caput na­ consideremus tanquam corpus aggregatum turale est verum naturalis corporis mem­ tum ex aliis, cum ex ipso Christo ut ho­ brum : sed Christus diceretur Ecclesiæ mine : cui corpori præsidet Deus, tanquam caput per analogiam ad caput et corpus caput diversae rationis : quo pacto etiam est naturalia : ergo foret Ecclesiæ membrum. i jd co- caput Christi, juxta illud Apost. 1 ad CoFalsitas vero consequentis liquet : tum rinih.H· rjntiE pi . Caput Christi Deus, ut exponit quia unum membrum dependet ab aliis D.Tbom. D. Th. in hoc art. 1 ad 1. Et pariformimembris : Christus autem non dependet ab ter se egerit loco supra cit. ex 3 sent, ubi aliis Ecclesiæ membris. Tum etiam quia ratio membri partialitatem, et non inte­ ait : Christus non potest diet commembrum, gram perfectionem importat : id vero alie­ secundum quod caput Ecclesiæ dicitur ipse num est a Christo, ipse enini habet ple­ secundum humanitatem. Potest autem dici nitudinem gratiæ, et diffundit omnem membrum secundum humanitatem, secun­ perfectionem, quam habet corpus Eccle­ dum quod'ipse est caput Ecclesiæ secundum siæ. divinitatem. El sic dicit Apostol. 1 ad Co­ Huic difficultati (quam attigit D. Thom. Solnur. rinth. 12: Vos cslis corpus ejus et membra loco cit. ex 3 sent, et in 4, dist. 49, de membro. Idque satis est, ut Christus non quæst. 4, art. 3 ad 4, et quæst. 29 de proprie dicatur membrum, ut loquitur D. Verit. art. 3, ad 6 et 1, ad Corinth. 12, Th. in alio loco proxime relato. lect. 3, ad illa verba : Vos eslis corpus Christi, et membra de membro, et alibi), DUBIUM II. plures solent adhiberi responsiones, quas refert Godoi disp. cit. a num. 7. Sed verior Per quam gratiam Christus in ratione est, quæ desumitur ex D. Thom. locis re­ capitis formaliter constituatur. latis. Juxta quam neganda est sequela in­ tellecta de membro proprie, et simpliciter Ea, quæ diximus dub. præced. facile, dicto ' Christus enim non potest ita appel­ persuadent, quod Christum esse caput lari membrum Ecclesiæ, ut in ipsa objectione Ecclesiæ sit aliqua denominatio intrin­ recte probatur. Ad probationem autem in seca : illa enim, propter quæ prædicta de­ contrarium dicendum est, quod cum esse nominatio illi attribuitur, nempe prioritas, j Ecclesiæ caput prædicetur de Christo se­ perfectio, et virtus influxiva comparative cundum metaphoram, ut supra observavi­ ad Ecclesiæ membra, intrinsece ipsi con­ mus num. 2, satis est, quod similitudinem veniunt. Cum autem omnis denominatio cum capite naturali in aliquibus observet, intrinseca sit effectus aliquis formalis, et quæ perfectionem dicunt, ut supra explicui­ in formam aliquam revocandus : statim mus : et non requiritur, quod habeat con­ animum pulsat, quæ fuerit ratio formalis venientiam in cunctis, præsertim vero si constituens Christum in esse capitis : quod dicant imperfectionem, ut ratio partis, et hoc dubio decidendum est. Sed ab ejus li­ membri se habet. Ut enim optime tradit D. D.Thoomine præmittere oportet, quod licet ad Tho. in præs. art. 1 ad 1, similem versans constituendum Christum in esse capitis difficultatem : In metaphoricis locutionibus necessaria fuerit ordinatio divina (hæc non oportet attendi similitudinem quantum quippe est conditio adeo necessaria ad præ­ ad omnia : sic enim non esset similitudo, dictum effectum, quod si abesset, alia mi­ sed rei veritas. Unde ipse S. Doctor loco nime constituerent exercite Christum in cit. ex 4 sent, licet intenderit salvare, esse capitis, ut ex infra dicendis magis quod Christus possit aliqua ratione vocari constabit} : nihilominus prædicta ordinatio, membrum Ecclesiæ, in quantum hæc sinon potuit esse ratio formalis constituendi [ gnificat corpus Christi sponso actualiter talem effectum : nam cum hic intrinsecus unitum ; 565 sit, petit causam, sive rationem formalem intrinsecam : ordinatio autem divina extrinsecum aliquid est. Unde facile convenit Nota inter Theologos, quod debeat esse aliqua gratia ex his, quæ intrinsece Christo con­ veniunt, præsertim vel gratia unionis, vel gratia habitualis, de quibus fuse egimus disp. 12 et 13, sive utraque simul in recto ad prædictum effectum concurrat, sive una præcise; aut secundum se, et præcisive accepta; aut connotando alteram in obli­ quo : et in hoc præsentis dubii summa consistit. Sententia communior, ac D. Thom, prxfcrlur, ejusque ratione probatur. 9. Dicendum est Christum constitui in esse capitis formaliter per gratiam habi­ tualem in recte connotantem in obliquo gratiam unionis. Sic docet D. Thom. in hac D.Thoin quæst. art. 5 in corp, (ut ex ejus ratione statim proponenda constabit et in resp. ad 3, ubi art : Gratia personalis, et gratia capitis ordinantur ad aliquem actum : gra­ tia autem unionis non ordinatur ad aliquem actum, sed ad esse personale. El ideo gratia personalis, et gratia capitis conveniunt in essentia habitus, non autem gratia unionis. Quamvis personalis gratia possit quodammodo dici gratia unionis, prout facit congruitatem quandam ad unionem. Et ex his colligit, quod gratia personalis, et gratia capitis sunt ea­ dem gratia, et solum differunt ratione. Quo loco evidens est, quod nomine gratiæ per­ sonalis habitualem gratiam significat, non autem gratiam substantialem unionis : nam de gratia personali dicit, quod ordinatur ad actum : quod est in genere habitus ; et de­ nique quod facit congruitatem, sive dispo­ sitionem ad unionem : quæ manifeste con­ veniunt gratiæ habituali, et repugnant unionis gratiæ, ut satis ex se liquet. Do hac autem gratia personali affirmat, quod est gratia capitis, sola ratione ab ea diffe­ rens propter diversas connotationes, ut in­ fra magis explicabimus. Cum ergo gratia capitis sit illa, quæ Christum in esse capi­ tis constituit : sequitur, quod ex D. Tho­ mæ sententia ratio formalis constituendi in recto Christum caput Ecclesiæ sit gratia habitualis. Eandem doctrinam tradit in 3, dist. 13, quæst. 3, art. 2, quæstiunc. I, in corp, ubi ait ; Si gratia unionis dicatur gratia habitualis quodammodo disponens ad J ; -a · H •t ♦<1 •ί π .·Λί· f Mi ir' • .J> -rf I I 56b DE INCARNATIONE unionem (quo pacto non est substantialis unionis gratia, seu modus, sed gratia acci­ dentalis, de qua loquimur) ; iic eadem per essentiam esl gratia unionis, capitis, et sin­ gularis illius hominis, solum ratione diffe­ rens : quia in quantum perficiebat animam Chrisli ad actus meritorios, dicitur gratia illius singularis hominis (sive gratia per­ sonalis, ut loquitur in testimonio prius re­ lato) ; in quantum vero lania t-ral hujus gratia copia, ul in alios redundare posset, dicilur gralia capitis : in quantum vero gra­ tiam tam plenam decebat inesse assumpta: nalura, potest quoadmedo dice gralia unio­ nis. Et his ultimis verbis omnino declarat se loqui de gratia habituali, et accidentali : hæc enim animæ inest, et supponit natu­ ram assumptam. Gratia igitur capitis, sive quæ Christum in esse capitis formaliter constituit, juxta sententiam D. Thom. est gratia habitualis. Sed evidentius adhuc loquitur in 4, dist. 5, quæst. 1, art. 3, quæstiunc 2 ad 3, ubi ait : Gralia capitis in Christo distinguitur a gralia unionis ; quamvis ex ipsa unione per quondam condecentiam plenitudo omnis gra­ tiæ el capilis, singularis persona: in ilia ani­ ma fueril. Ubi formalissimam capitis ra­ tionem, et constitutionem non revocat ad gratiam unionis, sed ad gratiam illam, quæ ex debito moralis condecentiæ secuta fuit unionem : quæ profecto est gratia ha­ bitualis. Similia tradit quæst. 29 de verit. art. 5, et Joan. 3, lect. 6, et alibi sæpe. Unde sic docent communiter Thomistæ, Godoi. quos refert, et sequitur Godoi disp. 28 , D. Bjnavcnt. § 4j Idem etiam tuentur D. Bonavent. in 3, Bicbar- dist. 13, art. 2, qu. 2, ubi Ricbardus art. dos. Gabriel. 3, quæst. 2. Gabriel art. 3 in fine. AlAimai- mainus quæst. 1. Marsilius quæst. 10. nus. Marsil. Alexander 3, p. quæst. 11, membro 2, et Alexa b alii adeo communiter, ut Suarez disp. 23, der. sect.2, dicat esse communem Theologorum sententiam, et Vazquez disp. 49, cap. 4 miretur, quod ex Theologis antiquis nemo pro constituendo officium capitis recurrat ad gratiam unionis. Quo non obstante, uterque recens ab antiqua, et communi sententia recedit, ut infra videbimus. Fnudj10. Ratio autem fundamentalis, quam minium. prOpOujt θ Thom.inpræs. art. 5, et supra attigit quæst. 7, art. 1, in tertio motivo, potest ad hanc formam reduci : nam illa gratia est ratio formalis constituendi Chris­ tum in esse capilis, quæ est ratio forma­ lis constituendi Christum ir actu ad agen­ dum in ordine supernatural! : sed hujusmodi est gratia habitualis : hæc igitur est, quæ per modum rationis formalis constituit Christum in esse capitis. Consequentia esl legitima. Et major constat satis evidenter tum ex dictis dub. præced. tum ex se, ct sola terminorum explicatione. Etenim mu­ nus proprium capitis, de quo loquitur, est munus principii influentis vitam ordinis supernaturalis in membris Ecclesiæ, quod iit eliciendo operationes supernaturales eo proportionali modo, quo in naturali ordine caput movet, et perficit membra : ergo ratio formalis constituendi Christum caput Ecclesiæ est illa gratia, quæ ipsum constituit in actu ad agendum in ordine supernatural!. Minor etiam suadetur : quia illa est ratio constituendi unumquodque in actu ad agendum in aliquo ordine, quae illi communicatur per modum naturæ, etradicis physicæ in tali ordine : sed gratia habitualis unitur Christo per modum naturæ, etradicisphysicæ in ordine supernatural, ut cons­ tat ex dictis disp. 13, dub. 4, et vel ex eo liquet, quod sola gratia habitualis est par­ ticipatio formalis naturæ divinæ sub con­ ceptu naturæ, ut ostendimus tract. 14, disp. 4, dub. 3 et 8 ; ergo gratia habitua­ lis est ratio formalis constituendi Chris­ tum in actu ad agendum in ordine super­ natural!. ·■· Confirmatur : nam Christo convenit offi- conflrcium capitis mystici, seu moralis respectu nslii’· membrorum Ecclesiæ propter tres proprie­ tates, videlicet prioritatem, perfectionem, et virtutem, quas habet comparative adpræ­ dicta membra, ut liquet ex supra dictis a num. 1, sed hæc omniareperiuntur in gratia habituali Christi; siquidem est prior, per­ fectior, et potentior, quam membra Eccle­ siæ, et quam omnis gratia in eis inventa : ergo Christo convenit esse caput Ecclesiæ ratione gratiæ habitualis : hæc igitur est ra­ tio formalis constituendi ipsum in esse ca­ pitis. Merito autem diximus in conclusione, Ob«n> quod licet rectum hujus rationis formalis lù). lw' sit sola habitualis gratia, debeat tamen supponere, et in obliquo connotare subs­ tantialem gratiam unionis : quoniam hu­ jusmodi connotalio essentialiter requiri­ tur, ut habitualis gratia sit ratio formalis ad constituendum Christum in esse capitis. Quoniam gratia habitualis, quæ alias est in Christo, si secundum se accipiatur, el ab illa connotatione præscindat, non aliud dicit, quam prædicata essentialia, nostræ, et omni gratiæ habituali communia. Gra­ tia DISP. XVI, DUB. II. proxima, vel auxilium, quæ sunt rationes immediate operandi : ergo prædicta ratio non convincit gratiam habitualem esse rationem formalem constituendi Christum in esse capitis, sive principii influentis in membra : vel convincet idem attribuen­ dum esse virtutibus, et auxiliis, quod non admittimus. Et declaratur amplius vis objectionis : Confirnam si non obstante, quod gratia habi- n’3"0· tualis egeat virtutibus ad agendum, est ratio formalis constituendi Christum in esse capitis : ergo pariter non obstante, quod gratia unionis egeat gratia habituali ad operandum , erit ratio formalis ad constituendum talem effectum. Si enim prædictas gratias comparemus in ordine ad actum essendi; perfectius esse com­ municat gratia unionis, quam gratia ha­ bitualis : confert enim esse increatum. Si vero illas consideremus in ordine ad actum operandi : sicut unionis gralia non influit, nisi mediante gratia habituali; sic etiam ista, non influit, nisi mediis vir­ tutibus. Et quemadmodum istas radicat habitualis gratia ; sic et excellentiori modo illas, et gratiam habitualem exigit gratia unionis. Principium ergo a D. Thom. assumptum, nempe eundem esse actum, quo aliquid est, et quo agit, nihil probat in hac materia. Respondetur ad objectionem negando Diruitur minorem : quia licet gratia habitualis non obiccl,°· sit principium quo proxime operativum ; est tamen principium quo radicale ope­ randi in ordine supernatural!, et fundat principia proxima ejusdem ordinis.: im­ portat enim formaliter conceptum naturæ, quæ est principium quo tam essendi, quam operandi. Et in hoc sensu loquitur D. Thom. cum affirmat eundem esse actum, quo aliquid est, et quo agit, ut satis liquet ex ejus verbis : Dicendum, inquit, quod quia unumquodque agit, in quantum esl ens actu, oportet, quod idem sit actus, quo aliquid est actu, et quo agit. Cum ί Π. autem dicitur unumquodque agere, in quantum est in actu : certum est ser­ monem esse de forma, sive natura, quæ Objectiones contra discursum D. Thom. et constituit ens in actu essentiali, sive spe­ earum solutio. cifico, ct est principium quo agendi ; non 11. Sed oppones primo, quod ex dis- I quidem immediate (id quippe repugnat * cursu D. Thom. magis infertur contra­ conceptui naturæ, quæ ordinatur per se primo ad esse), sed radicaliter, et mediis rium ejus, quod intendimus : ipse enim virtutibus proximis, quæ ab ea dimanant, statuit eundem esse actum, quo aliquid iliique in agendo subordinantur. Solntur est, et quo agit : sed actus, quo Christus -Λ i i n . j-cophroa· unde ad confirmationem neganda est tia. agit, non est gratia habitualis, sed virtus | tia autem sic accepta non constituit sub­ jectum caput aliorum : alioquin nullus foret Deo gratus, qui caput aliorum non esset. Oportet itaque quod gratia habitua­ lis, ut Christum caput constituat, dicat præter se aliquid, saltem in obliquo : et hoc aliud non est, quam unionis gratia, sive, ct in idem redit, esse gratiam habi­ tualem suppositi divini. Nec potest fieri recursus ad eminentiam gratiæ habitualis in Christo existentis : quoniam hæc emi­ nentia vel est præcise insignis quædam in­ tensio prædictæ gratiæ, ut dicebamus disp. præced. num, 3, vel est respectus quidam physicus, vel moralis ad suppositum, accidentarius naturæ, et conditioni gratiæ habitualis secundum se?Si dicatur hoc ul­ timum; est revera id ipsum, quod affirma­ mus, nempe connotatio divini suppositi, et præsuppositio gratiæ unionis. Primum au­ tem illud dici non valet : quia excessus in sola intensione, quantumvis magnus, non extrahit gratiam habitualem a proprio or­ dine, nec evehit ad rationem formalem constituendi subjectum aliorum caput : est enim intensio ipsum magis gratiæ, perficiens illam in ordine ad solum pro­ prium effectum. Unde licet expediat, quod aliorum caput uberiori gratia emineat : consequens tamen non est, quod excessus intensivus gratiæ importet capitis dignita­ tem. Quare licet B. Virgo plus gratiæ ha­ bitualis habet, quam omnes Angeli, et ho­ mines collective sumpti, ut diximus tract. 16,disp. 1, dub. 5, num. 44, nihilominus il­ lorum caput non est. E converso autem vel minima gratia habitualis in Christo suffi­ ceret ad constituendum illum in esse ca­ pitis. Quod igitur addi debet, ut gratia habitualis subeat munus rationis formalis in ordine ad prædictum effectum, non est aliqua intensio, vel alius modus ex parte recti : sed sola connotatio gratiæ unionis, sive quod gratia habitualis sit in supposito divino. Prima pectio. 567 DE INCARNATIONE. consequentia ob satis notam disparitatem : licet enim neutra illarum gratiarum ope­ retur immediate per se ipsam ; tamen in modo concurrendi ad operationem maxime distinguuntur. Gratia enim unionis est rea­ liter personalitas Verbi communicata hu­ manitati in ratione, subsistentiæ, et exis­ tentiæ, ut satis liquet ex dictis disp. 17 per totam : gratia vero habitualis commu­ nicatur per modum naturæ ; cum aliud non sit, quam formalis naturæ divinæ partici­ patio, ut ostendimus tract. 14, disp. 4. dub. 3. Esse autem principium quo ra­ dicale operandi, sive rationem formalem agendi non convenit subsistentiæ, aut existentiæ, sed soli naturæ, ut cum comN. c.nm- muni sententia recte probant N. Complut. l'1”' abbrev. in lib. de generat, disp. 15, quæst. 6, et facile constat ex eo, quod opera Trinitatis ad extra sunt omnibus ····· personis communia : quia licet habeant subsistentias (et ut quidam volunt etiam existentias), essentialiter diversas ; tamen communicant in una, et eadem natura, quæ est ratio agendi. E converso autem in Christo reperiuntur operationes essen­ tialiter differentes : quoniam licet subsis­ tentia (aut etiam, ut nos volumus, exis­ tentia) sit unica : habet tamen duas naturas essentialiter differentes, divinam scilicet, et humanam, quæ sunt rationes formales operandi cum eadem diversitate. Et hinc provenit, quod gratia unionis non sit ratio formalis operandi, nec constituendi Chris­ tum in esse capitis, et principii. Per quod satis patet ad ea, quæ in confirmatione expenduntur. Et cum dicitur, quod gralia unionis eodem modo radicat gratiam ha­ bitualem, quo ista virtutes proximas ; ne­ gandum est antecedens, et suppositum : quia prior radicatio solum est moralis, posterior vero est physica : et diversitas fundatur in disparitate assignata. Reco­ lantur supra dicta disp. 13, dub. 2. Seconda 12. Objicies secundo discursum D. objectio. Thom. non magis probare in gratia ha­ bituali Christi, ac in gratia habituali B. Virginis, aut alterius puræ creaturæ : quippe gratia habitualis in eis existens etiam habet rationem actus erga subjec­ tum, et simul munus naturæ, sive prin­ cipii quo radicalis ad induendum in ordine supernatural!. Et tamen certum est, quod prædicta gratia existens in pura creatura constituit illam caput aliorum. Ergo illud principium D. Thom. nempe eundem esse actum, quo aliquid est, et quo agit, nihil evincit; nec aptum est, ut probet gratiam habitualem esse formam, qua Christus constituitur in esse capitis. Et non pro· i derit dicere hunc actum in Christo esso perfectissimum ; secus in aliis. Nam contra hoc est, quod illa major perfectio gratiæ habitualis Christi nequit aliud esse, quam excellens quædam intensio, aut alius modus eidem gratiæ superadditus; neu­ trum autem sufficit, aut requiritur ad constituendum Christum in esse capitis. ’ Licet enim Christus haberet gratiam ha­ bitualem absque illis modis, adhuc caput esset; et quamvis pura creatura haberet gratiam cum illis modis, nihilominus ca­ put non foret, ut supra diximus num. 10. Respondetur D. Thomam in suo dis- Rapos· cursu hanc objectionem praeoccupasse, *“· cum post verba supra relata immediate , subjunxit : Non tamen omnis actus, quo aliquid est actu, sufficit ad hoc, quod sit principium agendi in alia. Cum enim agens sit prastantius patiente ; oportet quod agens in alia habeat actum secundum eminentiam quondam. Et in hoc sensu approbanda est responsio inter objiciendum adhibita, quam sequens impugnatio non diruit. Quia præ­ dictam eminentiam non constituimus in intensione, vel alio modo physico gratiæ habitualis : quem nec sufficere recognos­ cimus, et bene probat objectio; sed ineo præcise constituimus, quod gratia habitua­ lis Christi connotât in obliquo gratiam unio­ nis, habetque esse in supposito divino. Sicut namque lux ex eo, quod sit solis, iit eminens, et habilis ad causandum ut virtus solis, et ad influendum in peculiares effectus ; quam eminentiam non haberet, licet cum eadem, aut majori intensione aliis corporibus jungeretur : sic etiam ha­ bitualis gratia ex eo, quod sit in Christo, qui est persona divina, fit eminens, et apta ad influendum in alios : qua perfec­ tione, et energia minime gauderet, quam­ vis cum modo ejusdem, vel majoris inten­ sionis collocaretur in pura creatura. Nam hoc ipso, quod prædicta gratia sit gratia Christi, sortitur infinitam dignitatem mo­ ralem in ordine ad prudentem æstimationem, et elicit opera infinite digna : sicut enim habitualis gratia, et operationes Christi absque alio addito creato, vel increato ex parte recti sunt operationes, et gratia habitualis personæ divinæ; sic etiam absque alio addito ex parte recti sunt in­ finite æstimabiles, ut explicuimus disp. 1, dub. 6, § 4, et præcipue a num. 184. Cum itaque λ':- *>·Λ t DISP. XVI, DUB. II. itaque gratia habitualis Christi ox sola prædicta connotatione eam dignitatem ha­ beat ; consequens est, quod ex eadem connotalione habeat eminentiam super om­ nem gratiam puræ creaturæ; et quod aptissima sit ad hoc, quod accedente ordi­ natione divina (quam requiri a limine dubii observavimus), possit in alios in­ fluere per viam meriti, et satisfactionis prorsus æqualis cuicumque merito, aut debito : et consequenter quod possit Chris­ tum constituere caput Ecclesiae. Unde dis­ cursus D. Thom. optime, et determinate probat in gratia habituali Christi : et nullo modo applicari valet gratiæ habituali B. Virginis, aut alterius purae creaturæ, ut magis constabit ex dicendis num. 26. Replica. 13. Sed instabis (et sit tertia objectio) ex hac ipsa doctrina inferri, quod gratia habitualis non potuerit esse forma consti­ tutiva capitis : si enim caput non consti­ tuit, nisi ut est gratia eminens eminentia explicata; opus est, quod sicut supponit majorem eminentiam, nempe gratiam unio­ nis, sic etiam supponat caputconstitutum; et subinde quod illud formaliter non cons­ tituat : sed gratia habitualis gratiam unio­ nis in Christo necessario supponit : ergo Christum non constituit caput, sed cons­ titutum supponit. Præsertim cum, et si proprietas rigorosa non sit; tamen se habet ad instar proprietatis gratiæ unio­ nis : et proprietas præsupponat essen­ I Ci-DÛt- tiam adæquate constitutam. — Quod im­ □lio. pugnationis genus potest amplius confir­ mari. Primo : nam eminentia sumpta a persona divina non convenit soli gratiæ habituali, sed etiam virtutibus ab ista di­ manantibus : et tamen quia hujusmodi virtutes supponunt gratiam habitualem, non sunt ratio formalis constituendi ca­ put : ergo cum gratia habitualis supponat gratiam unionis, et ad ipsam consequatur; non erit ratio formalis constituens Chris­ A6a. tum in esse capitis. Secundo : nam quia gratia habitualis in ratione sanctitatis sup­ ponit gratiam unionis; non est ratio for­ malis, quæ primo, et absolute constituat Christum ut hominem sanctum, ut constat ex dictis disput. 1, dub. 1, sed etiam in ratione eminentiæ, quæ ad constituendum caput desideratur, supponit aliam meliorem eminentiam ex gratia unionis : ergo non est ratio formalis, quæ primo, et absolute, constituat Christum in esse capitis, sed ad prædictum effectum solum se habebit se­ cundario, et consequenter. 569 Ad replicam, sive objectionem negamus Ottnrritor sequelam, cui inserta probatio nullius mo­ rep'icæ. menti est : quoniam licet gratia habitualis supponat aliam gratiam, et sanctitatem ; inde tamen solum infertur, quod non sit prima gratia, et sanctitas : sed minime colligitur, quod non sit prima natura, et radix per modum formæ, et naturæ in or­ dine supernaturali : gratia enim unionis, et sanctitas substantialis, quæ supponitur, non est natura, aut forma, nec ad illarum I instar communicatur, sed per modum com­ plementi naturæ in ratione subsistendi, et existendi : unde non tollit a gratia habi­ tuali primatum in ratione formæ, et na­ turæ. Cum autem ratio formalis consti­ tuendi caput debeat esse non quælibet prima perfectio, sed quæ sit per modum naturæ ; minime excluditur, quod habitua­ lis gratia per modum rationis formalis constituat Christum in esse capitis ; sed magis ex præmisso discursu firmatur. Nec refert, quod supponatur eminentia gratiæ unionis : quia eminentia non est ratio for­ malis constituendi caput, sed requisitum ad hoc, quod natura constituens sit emi­ nens, ut profunde significavit D. Tho. D.Thtm illis verbis : Oporlel quod agens in alia ha­ beat actum (id est, formam), secundum eminentiam quandam. Et inde colligit suam, et nostram assertionem : In anima Christi recepta est gralia (quæ recipitur, est accidentalis), secundum maximam emi­ nentiam. El ideo ex illa eminentia gratiæ, quam accepit, competit sibi, quod gratia illa ad alios derivetur : quod perlinet ad ratio­ nem capitis. Minus adhuc urget, quod ad­ ditur de sequela gratiæ habitualis per mo­ dum cujusdam proprietatis : quia sicut hæc consecutio, qualitercumque explicetur, non tollit a tali gratia, quod sit natura, et prima forma per modum naturæ : ita non tollit, quod sit forma constituens Christum in esse capitis. Ex quibus etiam patet ad utramque con­ firmationem. Unde ad primam negamus consequentiam ob notam disparitatem : quia virtutes consequuntur gratiam ut for­ mam, et naturam sui ordinis : quocirca nequeunt habere rationem formæ primo constituentis caput ; sed comparantur per modum instrumentorum capiti deservien­ tium : et sic vocantur virtutes capita­ les. Gratia autem habitualis, etsi suppo­ nat unionis gratiam, et ad illam moraliter consequatur : nihilominus ipsa est prima forma physica per modum naturæ in ordine I· H J . i i ' i f 4 i r 570 DE INCARNATIONE, 1· rJ Λ i I Ϊ I ΐΛκ ? i. <1 supernaturali : gratia enim unionis, ut jam diximus, natura, aut forma physica non est, sed personalitas complens humanita­ tem in subsistendo, et existendo. Quare prædicta suppositio non impedit, quod gra­ tia habitualis sit forma, et principium quo constituens Christum in esse capitis. Ad secundam constat ex immediate dic­ tis, quod illa eminentia quam gratia ha­ bitualis in Christo supponit, non est forma, vel natura, vel principium quo : unde non impedit, quod gratia habitualis sit forma constituens Christum in esse capitis. Re­ quiritur tamen indispensabiliter prædicta eminentia per modum connolati, ut gratia habitualis habeat ex parte recti illam digni­ tatem, quæ ad formam capitis constituti­ vam desideratur. Sed aliter se habent gra­ tiæ istæ in ratione gratiæ, et sanctitatis : nam personalitas divina habet, quidquid requiritur ad sanctificandum ut quod hu­ manitatem : et aliunde est simpliciter prior quam gratia accidentalis : unde sanctificat simpliciter antecedenter ad illam., ut osten­ dimus disp. 12, dub. 1. Et in hoc sensu distinguendo, vel omittendo promissas, neganda est absolute consequentia. Replica. 14 Sed urgebis adhuc : quia Christus fuit caput Ecclesiæ non ex eo præcise, quod mentit; sed quia meruit infinite : atqui ut meritum ejus esset infinitum, concurrit gratia unionis, sive dignitas sup­ positi non solum ut connotatum, sed potius ut ratio formalis : quippe opera Christi fuerunt infinite meritoria, non ex sua entitate physica, aut ex prædicatis, quæ a gratia habituali participant, sed ab ipsa persona Verbi eis unita per modum formæ moralis : ergo non habitualis gralia, sed gratia unionis fuit ratio formalis consti­ tuendi Christum in esse capitis. Major, in qua poterat esse difficultas, facile osten­ ditur : nam si ideo Christus fuisset caput quia meruit, pura etiam creatura esset, vel esse posset caput Ecclesiæ ; cum illi non repugnet mereri sibi, et aliis, ut statuimus tract. 16, disp. G, dub. 2; consequens est falsum, siquidem dignitas capitalis est pro­ pria Christi, ut supra diximus num. 10; ergo Christus est caput Ecclesiæ non præ­ cise, quia meruit, sed quia meruit infinite. Insuffi­ Nec satisfacit, si dicatur cum Godoi disp. ciens solutio. cit. num. 48, quod licet gratia habitualis non potuerit esse principium meriti infi­ niti quantum ad formale ipsius infinitatis, bene tamen quantum ad illius substractum, quod infinitum denominatur : concurrit enim ad actus, qui infinite digniflcantnr personalitate Verbi sibi unita in rationo formæ moralis. Id, inquam, non satisfacit, sed est illudmet, quod objectio intendit : nam si in eo concreto actus infinite meri­ torii reperitur substractum correspondons gratiæ habituali, et forma dignificans, quæ correspondet gratiæ unionis, ut tradit ille Auctor, cur sola gratia habitualis dicitur forma adaequata caput constituens? Et cur hanc rationem non ingreditur in recto gra­ tia unionis, cum præstet illud formalissi­ mum, et dignissimum; quod magis elucet in actu meritorio? Profecto ægre, aut nullo modo assignabitur congrua ratio disparitatis juxta prædictam doctrinam. Respondetur influxum meritorium non Lqiua constituere caput, sed illud supponere cons­ resj^titutum, saltem ordine naturæ. Unde licet concederetur gratiam unionis se habere de formali, sive per modum formæ ad actum ut infinite meritorium : non inde collige­ retur immediate, quod talis gratia esse ra­ tio formalis constituendi caput. Cæterum quia caput, de quo agimus, debet esse principium merendi infinite; opus est, quod supponatur infinitum in ratione prin­ cipii : et consequenter proposita difficultas, quæ merito actuali applicatur, facile trahi potest ad caput ipsum : et sic mediate sal­ tem concludet. Relicta itaque illa respon­ sione, quam impugnatio adhibita efficaciter evertit, negamus minorem : quia forma in recto constituens opera Christi infinite me­ ritoria non est personalitas AJt^rbi, nec ali­ quod prædicatum increatum, vel creatum, eisdem operibus additum ex parte recti : sed est ipsa intransitive entitas prædiclorum operum connotando principium quod divinum, sive gratiam unionis. Nam eo ipso, quod ab illo procedant, absque ullo alio addito physico, vel morali, sunt ope­ rationes theandricæ, et deiviriles, ac su­ binde infinite æstimabiles, atque apprètiabiles tam per modum meriti, quam per modum satisfactionis in ordine ad pruden­ tem æstimationem, ut ostendimus disp. i, dub. 6, § 4 , ubi explicuimus, qualiter opera Christi infinite valorentur, et impu­ gnavimus sententiam proxime relatam, aliosque dicendi modos. Quæ doctrina ab actibus trahenda est ad gratiam habitua­ lem, quæ est illorum principium. Unde dicendum est prædictam gratiam fuisse etiam infinitam moraliter in ordine ad prudentem æstimationem. Cæterum banc infinitatem non habuit formaliter a gratia unionis, 571 DISP. XVI. DUB. II. unionis, sive a personalitate divina sibi unita per modum formæ : sed a propria in­ tensive entitalive, connotando unionis gra­ tiam, sive divinum suppositum. Sicut enim ox hoc ipso, quod lux sit in sole, est lux so­ lis, habetqueproindo eminentiam ; non quia sol sit forma constituens suam lucem emi­ nentem ; sed quia prædicta lux connotando solem, ut subjectum, fit eminens per suam entitatem in recto cum connotatione illius obliqui : sic etiam ex hoc ipso, quod gratia habitualis sit in supposito divino, est gratia talis suppositi, et consequenter eminens, atque infinite æstimabilis : non quia suppo­ situm sit forma physice, aut moraliter cons­ tituens illam gratiam infinitam, sed quia hu­ jusmodi gratia per suam entitatem in recto connotando suppositum increatum fit mo­ raliter eminens, et infinita, ut supra num. 12, agentes desola eminentia dicebamus : eadem enim ratio, et eminentiam et infi­ nitatem evincit. Unde constat, quod gra­ tia habitualis prædicto modo considerata, nempe importando se solam in recto, et gratiam unionis in obliquo, sit non solum principium quo per modum naturæ, sed etiam principium quo moraliter infinitum in ordine ad merendum, ct satisfaciendum : atque ideo trahet, quidquid requiritur, ut per modum formæ constituat Christum in esse capitis. tyeili- Si autem dicatur vel contrarium dicen®^’di modum esse probabilem, juxta quem bo, proinde conciliari debeat communis Thomistarum sententia; vel modum dicendi, quem sequimur, peculiarem esse, et conse­ quenter, quod illi alligari non debeat sen­ tentia adeo communis : respondetur nos' non negare, quod ille modus dicendi sit satis probabilis : sed ad illius patronos pertinere, quod illum cum communi senI tentia concilient : nostra enim non referre censemus impendere studium in hujus­ modi concordiis, quas ut plurimum non i videmus aliud afferre, quam implexam confusionem. Unde nullum inconveniens i reputamus explicare communem Thomistarum sententiam, quam præ manibus ha­ bemus, juxta nostram opinionem. Cum enim impossibile sit omnes vias premere, hanc arripere magis expedit, quæ compen­ diosior, verior, et facilior nobis occurrit, qualis est illa jam a nobis strata; quid­ quid de aliorum opinionibus sit. Et qui hæc nobis opponunt in idem vitium (si esset), sæpe numero impingunt, communissimas Theologia? sententias explicando juxta opi­ niones non ita frequentes, sed proprio in­ genio familiares, ut fusius observavimus disp. 7, dub. 8, numer. 167. Quamvis autem doctrinæ nostræ, et solutioni modo adhibitæ non pauca, nec facilia possint opponi ; ea tamen lector reperiet dissoluta loco cit. ex disp. 1, quem locum repetat, ut hic tradita melius comprehendat. i HI. Aliud fundamentum pro eadem assertione. 15. Probatur secundo'eadem conclusio excludendo omnes alias formas, quæ assi­ gnari possunt in ordine ad effectum consti­ tuendi Christum in esse capitis, et insuffi­ cientes sunt : unde consequens est, quod tale munus solum competat gratiæ habi­ tuali in recto connotando gratiam unionis. Nam in primis ratio formalis constituendi Christum caput Ecclesiæ non fuit sola or­ dinatio divina id decernens, ut quidam in­ sinuarunt : nam ut a principio dubii osten­ dimus, licet prædicta ordinatio necessaria sit, tamen sola non sufficit ad prædictum effectum. Tum quia Christum esse caput Ecclesiæ est denominatio illi intrinseca, sicut et habere vim influendi in membra : divina autem ordinatio quid extrinsecum est. Tum quia si adæquata ratio formalis constituendi caput esset sola illa extrinseca ordinatio ; pari ratione posset constituere puram creaturam caput Ecclesiæ : quod est falsum ; siquidem puræ creaturæ repugnat satisfacere ad æqualitatem pro peccatis membrorum, ut ostendimus disp. 1, dub. 5. Alia itaque est ratio formalis, et intrin­ seca constituendi Christum in esse capitis. Quod ex dicendis a fortiori constabit. 16. Deinde consistere non potuit in ali­ qua forma, sive perfectione distincta tam a gratia unionis, quam a gratia habituali, quam aliqui assignant, vocantes eam gratis datam, et per se ordinatam ad vitam, et utilitatem membrorum. Primo quia si ta­ lis gratia introducatur ut distincta ab om­ nibus gratiis gratis datis, quas Theologi communiter recensent, et supra expendi­ mus in notis ad art. 7, quæst. præcedentis; nullum habet fundamentum, nec ex­ plicari potest, in quo formaliter consistat : unde tanquam voluntarie ficta rejicienda est. Si vero dicatur esse unam ex prædictis gratiis gratis datis; minime poterit Chris­ tum caput constituere : quia supponitur constitutus antecedentcr ad illas, et posset Alia rapo. Forma constitu­ tiva capitis non est extrinse­ ca Dei ordina­ tio. Nec in aliqua gratiæ gratis data. DISP. XVI, DUB. II. 573 DE INCARNATIONE. sine ipsis in ratione capitis conservari : I quippe qui esset infinite, sanctus, et prin­ cipium influendi in Ecclesiæ membra per satisfactionem, et meritum. Secundo nam cum de ratione capitis, quod est Christus, sit esse principium merendi, et satisfa­ ciendi infinite ; forma constituens Chris­ tum in esse capitis debet esse principium quo merendi, et satisfaciendi infinite : quod non habet Christus per aliquam gratiam gratis datam independenter ab utraque gratia et habituali, et unionis : e converso autem positis hujusmodi duabus gratiis, constituitur adæquate in esse talis princi­ pii ; licet nulla gratia gratis data ab eis distincta succederet ; hæc igitur non fuit forma constituens Christum in esse capitis. Motivum vero pro ista sententia insinua­ tum, quod gratia constitutiva capitis ordi­ netur ad aliorum utilitatem, nihil evincit : quia licet forma, constituens caput, alio­ rum utilitatem perse respiciat; nihilomi­ nus non oportet, quod ad id ordinetur per se primo ; sed sufficit ordinari secundario, ct ex consequenti, et supposita perfectione subjecti. Sicut idem est calor, inquit D. D.Thom. Thorn, art. 5, quo ignis est calidus, et quo calefacit. Et in resp. ad 2 ait : Diversi ac­ tus, quorum unus est ratio, el causa alte­ rius, non diversificanl habitum. Aclus autem personalis gratiæ, qui est sanctum facere formaliler habentem, est ratio justificationis aliorum, quæ perlinent ad graliam capitis. El inde est, quod per hujusmodi differen­ tiam non diversificatur essentia habitus. Quod infra n. 23, magis explicabitur. Nec 17. Præterea talis forma non potuit con­ gratia unionis sistere in gratia unionis, et in gratia habi­ et habi­ tuali simul, et in recto sumptis, ut volunt tualis simul in Granados controv. 1, disp. 6, conci. 4, et recto. Joan. Prudent, tom. 2, disp. 2, dub. 3, Grana­ sect. 1. Tum quia prædictæ gratiæ sunt dos. Joann. valde diversæ, et pertinentes ad diversos Prudent. ordines; cum una sit ipse Deus, alia vero quoddam accidens : ratio autem formalis aliquid constituendi ex parte recti conside­ rata debet importare magnam simplicita­ tem, et indivisibilitatem, cum se habeat per modum diflerentiæ, ut inductive potest ostendi : ergo complexum ex illis gratiis in recto, et æqualiter acceptis nequit esse ratio formalis constituendi Christum in esse capitis. Tum etiam quia unum consti­ tutum debet per unicam formam in recto constitui : gratia autem unionis, et gratia habitualis æqualiter sumptæ non sunt una forma, sed plures, ut ex earum diversitate gratiam unionis a gralia capitis : quod minimo faceret, si gralia unionis in recto satis liquet. Tum denique quia rallo for­ esset ratio formalis constituent Christum malis constitutiva capitis est principium in esse capitis. Nec minus perspicue loqui­ quo influxus capitalis, sive ratio dicendi tur in disl. 5, quæst. 1, art. 3, quæstiunc. operationes capitis : nunquam autem con­ 2 ad 3, ubi ait : Gralia capilis in Chrislo tingit, quo idem influxus, et actio procedat distinguitur a gralia unionis : quamvis ex æqualiter a pluribus principiis quo, sive a ipsa unione per quondam condecenliam ple­ pluribus rationibus operandi : ergo forma nitudo omnis gratiæ el capilis, cl singularis constituens Christum in esso capitis non personæ in ilia anima fucril. Ubi aperte potuit consistere in utraque illa gratia si­ supponit gratiam unionis præivisse illam mul, æqualiter, et in recto sumptis. Præ· gratiam, utique habitualem, qua Christus sertim cum gratia unionis non potuerit constitutus est tum gratus personaliter in esse principium quo agendi, ut infra magis se, tum caput aliorum ad eos sanctifican­ constabit. ’.ί<· dos. Nec opus est alia addere circa men­ Insuper consistere non potuit in sola Net tem S. Doctoris, quam pro nobis, et con­ gratia habituali non connotante gratiam tra se referunt Juniores ut vidimus numero unionis, licet connotaret ordinationem di- ji$t« vinam, ut significavit Medina ad hunc arnono, parvi æstimantes adeo palam ab eo disjungi; ut superfluum censeamus contra ticulum 5. Quoniam influxus capitalis piis Christi consistit in operibus infiniti valoris illos auctoritatem tanti Præceptoris ur­ gere. moralis quibus meruit, et satisfecit pro itio exmembris Ecclesiæ : gratia autem habitua­ Sed utamur ejus ratione : nam illa est ©dens lis, ut præscindit tam in recto, quam in pliaru gratia capitalis, sive ratio formalis constiobliquo a gratia unionis, non potuit esse tuen(li Christum in esse capitis, qua Chrisprincipium quo operationum importantium am. tus constituitur in actu, ut in alios influat : infinitum valorem moralem : nec Deus po­ sed gratia unionis non est id, quo Christus tuit oppositum ordinare; licet ab extrin­ constituitur in actu, ut in alios influat : seco potuerit accipere opera in ordine ad ergo gratia unionis non est gratia capita­ infinitos effectus, sicut acceptare absolute lis, sive ratio formalis constituendi Chris­ valet opera puræ creaturæ : ergo forma; tum in esse capitis. Consequentia est legi­ de qua agimus, non potuit consistere in tima , et major evidens : nam munus sola habituali gratia, ut præscindit a gratia capitis est munus principii influentis in unionis. alios : ergo caput per id formaliter consti­ 18. Unde relictis his dicendi modis, qui­ Nee* tuitur, per quod constituitur in actu, ut in grata bus minus momenti, et probabilitatis adest, caissis alios influat. Minor etiam constat : nam difficultas denique reducitur ad gratiam exprte id, quo aliquid constituitur in actu ad in­ r«ti. unionis, quam frequentius Juniores cen­ fluendum, non est subsistentia, aut exis­ sent fuisse formam constituentem Christum tentia, sed natura : operari enim sequitur in esse capitis. Quod dupliciter intelligi per se ad esse essentiæ, vel naturæ : unde potest : primo id attribuendo tali gratiæ pro diversitate naturarum est diversitas adæquate, sive omnino independenter agraoperationum ; quidquid sit de diversitate tia habituali, ut Vasquez sentit : secundo existentiæ, aut subsistentiæ. Atqui gralia id deferendo prædictæ gratiæ in recto, unionis non unitur per modum naturæ, sed connotando tamen, aut inferendo in obli­ solum per modum subsistentiæ, aut exis­ quo gratiam habitualem, sicut principium tentiæ : unde nullo modo fuit principium operandi, ut Suario magis arridet. Unde quo ad eliciendum operationes Christi ; sed ostendendum nobis est prædictam unionis præcise complementum physicum naturæ gratiam hoc, aut illo modo consideratam assumptæ, et radix aut ratio digniflcandi non fuisse gratiam capitalem, sive formam moraliter operationes elicitas ab alio prin­ constituentem Christum in esse capitis. Et cipio quo, ut constat ex dictis disput. 4, primo ostenditur ex D. Thom. sic eviden- D.Tiw dub. 4. et disput. 12, dub. 1. Ergo gratia ter docente in hoc artic. 5 in resp. ad 3 unionis non est id quo Christus constitui­ his verbis : Gralia personalis, el gratia tur in actu, ut in alios influat. Quæ ratio capilis ordinantur ad aliquem aclum : gra­ probat, sive gratia unionis sumatur om­ lia aulem unionis non ordinatur ad aclum. nino præcisive a gratia habituali, sive ac­ El ideo gralia personalis, et gralia capilis cipiatur ut illam connotans in obliquo, aut conveniunt in essentia habitus, non autem sicut illam moraliter inferens ut princigralia unionis. Ubi manifeste distinguit gratiam j ! pium agendi. — Confirmatur : nam forma constituens caput homogeneum debet esse ejusdem rationis in capite, et membris : sed gratia unionis non est ejusdem rationis in Christo, et ejus membris ; siquidem in his non invenitur : ergo cum Christus sit caput homogeneum suis membris, ex qui­ bus constat Ecclesia ; sequitur, quod non constituatur in esse capitis per gratiam unionis tanquam per formam. 19. Nec satisfacit, si dicatur cum Sua­ rez hanc rationem solum probare, quod ratio formalis constitutiva capitis non con­ sistat in gratia unionis considerata solita­ rie, et secundum se, quo pacto non habet I rationem principii quo, nec constituit con­ venientiam capitis cum membris ; sed non convincere in gratia unionis ut inferente, et secum afferente gratiam habitualem : nam hac ratione et influit per illam, et I fundat convenientiam inter caput, et mem­ bra , ut ad rationem capitis homogenei desideratur. Juxta quam doctrinam, licet gratia habitualis non constituat caput, sed illud constitutum supponat ; datur tamen capiti ad operandum, et hac ratione illud complet, et membris assimilât. Non, inquam, satisfacit hæc responsio, sed eisdem principiis evertitur : nam ideo gratia unionis solitarie accepta non est forma caput constituens, quia solitarie sumpta non est principium quo ad influen­ dum in membra : sed nec gratia unionis ut inferens gratiam habitualem est princi­ pium quo ad influendum in membra : ergo in nulla consideratione est forma consti­ tuens caput. Probatur minor : nam ideo gratia unionis secundum se non est princi­ pium quo ad influendum in membra, quia non est actus, forma, aut natura, sed ter­ minus, et complementum naturæ assumptæ per modum subsistentiæ, et existentiæ : atqui eodem modo se habet, ut inferens gratiam habitualem : quippe cum non comparetur per modum naturæ radicantis physice prædictam gratiam ; sed per mo­ dum termini humanitatem terminantis, et ex decentia morali eam gratiam exigentis : ergo ut inferens gratiam habitualem non habet rationem principii quo. Unde etiam confutatur, quod additur in hac responsione : quoniam gratia habitua­ lis non est data Christo, quia erat, aut supponeretur caput ; sed ut esset formaliter caput : atque ideo non fuit virtus capiti addita, sed forma caput constituens. Quia non obstante, quod gratia habitualis sup- Cooflrroatio. Effu­ giam Suarii. Pra’ciudilar. it -'ί ■ DE INCARNATIONE. posuerit in Christo gratiam unionis ; nihi­ lominus in eodem habuit munus naturæ, et primæ radicis, et principii quo ad agen­ dum in ordine supernatural; : gratia enim unionis, quæ ad habitualem supponitur, nihil horum formaliter est, ut satis constat ex supra dictis : forma autem constitutiva capitis debet esse natura, prima radix, et principium quoad influendum : ergo gratia habitualis non est data Christo, quia caput formaliter erat, sed ut foret : atque ideo non se habuit per modum virtutis capiti adjunct», sed ut forma ipsum constituens. Quamvis non negemus (et id tantum pro­ bat Suarez), gratiam unionis fuisse funda­ mentum hujus dignitatis : ultra quod ta­ men oportet formam assignare. RetoieEx quibus omnibus probata manet mi­ pator nor totius discursus, qui subinde potest lotos discor- sub breviori forma instaurari : nam aliqua SBS. forma assignanda est constituens Christum caput Ecclesiæ : hæc autem non est extrinseca Dei ordinatio; nec aliqua gratia gratis data distincta a gratia habituali, et gratia unionis ; nec utraque ista gratia si­ mul, æqualiter, et in recto sumpta; nec gratia unionis vel solitarie sumpta, vel ut inferens gratiam habitualem ; nec tandem gratia habitualis secundum se accepta, et non connotans gratiam unionis, ut de sin­ gulis in hoc § ostensum est : restat igitur, quod forma constituens Christum caput Ecclesiæ sit gratia habitualis in recto, connotans in obliquo gratiam unionis. Probatur consequentia a sufficienti par­ tium dinumeratione. Præsertim cum in gratia habituali concurrant omnes condi­ tiones, quæ ad prædictam formam desi­ derantur, ut § præced. demonstrare cura­ vimus. hi I IV. Satisfit argumentis adversantium opinionum. 20. Contra nostram assertionem plures sunt dicendi modi, ut satis constat ex relatis g præcedenti, qui licet inter se dis­ sideant, in eo tamen conveniunt, quod forma constituens Christum in esse capitis non sit gratia habitualis in recto. Unde curabimus eorum motiva in hunc scopum largu- dirigere, et in eodem sensu diluere. Et in primis utuntur Adversari; testimonio D. August, episl. 57, ubi ait : Per caput nos­ trum reconciliamur Deo, quia in illo est di- < DISP. XVI, DUB, II. vinitas Unigeniti particeps facta nostri gratia propria personalis, et alia gratia mortalitatis, ut nos immortalitatis sui par­ capitalis, quam ad Ecclesiæ membra deri­ ticipés essemus. Quibus non obscure signi­ vat. Antecedens est certum, et consequen­ ficare videtur divinitatem, quæ est gratia tia patet a paritate : nam ut inquit Aposunionis, fuisse Christo rationem formalem Ad tol. ad Rom. 5 : Si unius delicio mulli KdJÜ. ô. reconciliandi nos Deo; cum autem recon­ mortui sunt, mullo magis gratia Dei, ct do­ ciliatio fuerit actus principalissimus capitis num, in gralia unius hominis Jcsu Chrisli nostri; sequitur, quod ex sententia D. Au­ D Ar in plures abundavit. Si ergo in Adamo dis­ l«st, gustini ratio formalis constituendi Chris­ tinguitur duplex peccatum, aliud acluale, el tum caput Ecclesiæ fuerit gratia unionis. personale, ct aliud originale : pariter in Pro eodem dicendi modo referunt Juniores Christo, debet duplex gratia distingui, una D. Th. in præs. art. 6, ubi agens de in-D.Tbes personalis, et altera capitalis. Cum ergo fluxu capitali Christi ait : Interior autem gratia habitualis sit gratia personalis; se­ in/luxus gratiæ non est ab aliquo, nisi a solo quitur quod gratia habitualis non fuerit Christo, cujus humanitas ex hoc , quod est capitalis, sive Christum constituens in esse divinitati conjuncta, habet virtutem justifi­ capitis. candi. Sequitur enim ex prædicta D. Thom. j«poa- uoc argumentum sibi opposuit D.Thom. assertione, quod ratio formalis, ob quam 'iTaotn. in præs. art. 5, et respondit, concesso an­ hic homo Christus habuit virtutem justifi­ tecedenti, et negando consequentiam, ilcandi (quod proprissime ad capitis ratio­ lamque disparitatis rationem assignando, nem spectat), fuerit divinitas humanitati quod peccatum originale derivatur a pec­ conjuncta : hæc autem conjunctio non est cato actuali : nam eo ipso, quod Adamus gratia habitualis, sed unionis : hæc igitur, personaliter peccaverit, infecta est natura, et non illa fuit ratio formalis constituendi quæ descendens ad filios inficit eorum per­ Christum in esse capitis. ■$. sonas. Sed gratia derivatur a Christo ad Sed hæc facile explicantur : nam ad Disahi membra per actionem Christi, et non per salvandas sententias utriusque S. Doctoris communicationem naturæ. Quare licet pec­ satis est asserere divinitatem, sive gratiam catum Adami capitis fuerit duplex ; non unionis fuisse fundamentum indispensabioportet, quod gratia Christi capitis duplex liter requisitum ad hoc, quod gratia habi­ fuerit, alia personalis, et alia capitalis, sed tualis potuerit elicere operationes satisfaceadem secundum diversas rationes : Dicen­ torias, et meritorias infiniti valoris, per dum, inquit, quod peccatum originale in quas nos effective justificavit, et reconcilia­ Adam, quod est peccatum naluræ, derivatum vit Deo : quamvis ad id divinitas, vel gra­ est a peccato actuali ipsius, quod est pecca­ tia unionis non concurrerit per modum tum personale : quia in eo persona corrupit naturæ, et principii quo, sed alio modo naturam : qua corruptione mediante pecca­ supra explicato. Unde non sequitur, quod tum primi hominis derivatur ad posteros, divinitas, vel gratia unionis fuerit forma secundum quod nalura corrupta corrumpit constituens Christum in esse capitis : sed personam. Sed gralia non derivatur a Christo quod gratia habitualis non potuerit hoc in nos, mediante nalura humana, sed per so­ munus exercere, nisi supponendo, et conlam personalem actionem ipsius Chrisli. Unde notando gratiam unionis : qua supposita non oportet in Christo distinguere duplicem non solum fuit principium quo agendi in gratiam, quarum una respondeat naluræ, ordine supernatural!, quod ex se habet; alia personæ : sicut in Adam disliriguilur sed etiam principium quo ad agendum mo­ peccatum naluræ, et personæ. raliter infinite, et ut influat in aliorum 22. Sed hæc disparitas non videtur satis­ salutem; quod non habet, nisi quia est facere. Tum quia falso supponit D. Thom. gratia Christi, sive quia connotât unionis quod in Adamo fuerit duplex peccatum ; gratiam. Et hæc est assertio nostra, ut ma­ siquidem in eo non fuit, nisi peccatum ac­ gis explicuimus n. 10 et 12, quam proinde tuale personale, quo transacto remansit relata testimonia magis fulciunt, quam op­ peccatum habituale etiam personale. Et li­ pugnent. cet peccatum Adami fuerit etiam originale, 21. Arguitur secundo : quia in Adamo 2:rrv aut potius originans respective ad filios, in E4«U»· hominum capite naturali aliud fuit pecca­ quibus multiplicatur realiter juxta subjec­ tum actuale, et personale, ab originali, torum diversitatem : tamen hæc multipli­ quod traduxit ad posteros : ergo pariter in catio, et distinctio a peccato personali non Christo hominum capite morali alia est fuit in ipso capite originante. Et in hoc I gratia sensu nulla congrua differenti» ratio potest assignari comparative ad gratiam Christi ; quippe quæ in ipso Christo indivisa est, et in ejus membris divisa realiter invenitur. Tum etiam quia sicut in Adamo, transacto peccato actuali, mansit habituale, vi cujus denominabatur peccator : sic in Christo transacto actu, quo se disposuit ad gra­ tiam, juxta dicta disput. 13, dub. 3, mansit gratia habitualis. Ergo nulla est disparitas inter antecedens, et consequens argumenti : unde vel D. Thom. illam non recte suppo­ suit, vel eam minus congruenter assignavit. Nihilominus prædicta responsio optima solutio, est, et solo defectu intelligent;» impu­ gnatur. Pro quo sciendum est, quod in Adamo ultra peccatum personale tam ac­ tuale, qnam habituale, aliquid aliud as­ signandum est. quo mediante traducitur ad filios originale peccatum, nempe natura, [ quæ mansit inordinata, et vulnerata per I privationem, justitiæ originalis : quam deordinationem, quia fuit peccati effectus, vocavit Divus Thomas peccatum. Et quia traducitur par generationem, appellatur originale : in quantum natura infecta, per generationem traducta, inficit personam. Et in hoc sensu distinxit D. Thom. duplex in Adamo peccatum. Sed hæc distinctio locum non habet in gratia Christi, quippe quæ non traducitur per naturam, nec cum natura, quæ a Christo descendat; sed com­ municatur per meritum ipsius personale. Quocirca gratia Christi personalis, et ipsum perficiens in se est etiam capitalis, sive in alios influens.'Unde liquet maxima dispa­ ritas inter antecedens, et consequens, et patet ad primam impugnationem. Ex qua etiam doctrina diluitur secunda : 3arguquoniam eadem entitative gratia habitualis, ni-u,um· sanctificans Christum in se, supponitur ad ejus influxum capitalem, quem ex con­ sequenti præstat. Sed personale Adami peccatum vel actuale vel habituale non supponitur per se, ut ad nos derivetur ori­ ginale : sed satis est, quod supponatur in ipso (sicut et in aliis immediatis progeni­ toribus), deordinatio, et infectio naturæ, sive carentia justitiæ originalis : nam eo ipso natura propagatur infecta, et ita infi­ cit personas, quibus per generationem com­ municatur. Et sic verificatur disparitas intenta a D. Thoma quod in Adamo fuit duplex peccatum, personale scilicet, et ori­ ginale sumptum pro natura infecta : quæ distincta fuerunt, ut satis constat ex eorum DE INCARNATIONE ·.< •O. A E» ·. ’«ii separatione. Sed in Christo una, et eadem entitative fuit, gratia habitualis, sive perso­ nalia, et etiam capitalis cum sola distinc­ tione rationis : dicitur enim personalis, quatenus perficit Christum in se; capitalis vero, quatenus influit in alios : sicut idem est calor, quo ignis est calidus in se, el quo calefacit alia. Replica. 23. Arguitur tertio : nam habitus, et formæ distinguuntur penes actus, quos per se primo respiciunt sed gratia habitualis, et gratia capitalis in Christo respiciunt per se primo actus realiter distinctos : ergo distinguuntur realiter : atque ideo gratia capitalis non est realiter : gratia habitualis in recto, sed aliquid ah ea distinctum. IteipoBHuic argumento occurrit D. Thom. in Dicendum, quod D.Tbom. resP· ad 2, his verbi diversi actus, quorum unus est ratio alte­ rius, non diversificanl habitus : actus autem personalis gratiæ, qui est sanctum facere formaliter habentem, est ratio justificationis aliorum, quæ pertinet ad gratiam capitis. Et inde est, quod per hujusmodi differen­ tiam non diversificatur essentia habitus. Coofirsed replicabis : nam quod unus actus italic. ·..·>.· , j sit ratio alterius non tollit, quod perti­ neant ad habitus simpliciter diversos : ergo doctrina D. Thom. non vitat, quod gratia habitualis, sive personalis, sit habitus dis­ tinctus a gratia capitali. Antecedens sua­ detur pluribus exemplis : tum quia ex di­ lectione Dei sequitur timor culpæ : et tamen hic actus pertinet ad donum timo­ ris, quod est habitus distinctus a charitate Dei amorem eliciente. Tum quia assensus conclusionis sequitur ad assensum princi­ piorum : et nihilominus pertinent ad ha­ bitus realiter distinctos, ut sunt habitus scientiæ, et habitus principiorum. Et si­ milia exempla passim occurrunt. Eliditur Confirmatur : nam gratia, quæ specialca' liter vocatur gratis data, distinguitur a gra­ tia gratum faciente. Cujus distinctionis non potest alia ratio assignari, quam quod gratia gratis data ordinatur per se primo ad aliorum utilitatem,· et gratia gratum faciens ordinatur per se primo ad proprii subjecti perfectionem. Sed idem motivum militat, si comparemus gratiam habitua­ lem, et gratiam capitalem Christi : hæc enim ordinatur per se primo ad utilitatem aliorum : ergo debent realiter distingui ; licet actus unius sit ratio ad eliciendum actus alterius. "Respondetur solutionem D. Tho. opti­ mam esse : loquitur enim de actibus, quo­ rum unus est ratio alterius sub eadem ratione, et absque additione novæ dillicultatis objectivæ : ubi enim ita comparantur, non exposcunt habitus diversos. Et sic con­ tingit in hac materia : nam qua ratione Christus sibi mereri poterat, pariter vale­ bat mereri aliis. Et gratia, quæ ipsum constituebat gratum, similiter reddebat opera ejus accepta. Unde habitus gratiæ sanctificantis satis fuit ad constituendum subjectum gratum in se et ut esset princi­ pium influendi in alia : sicut eadem forma substantialis est principium quo consti­ tuendi in specie, et principium quo ope­ randi. Oportet enim, ut loquitur D. Th. in corp. art. quod idem sit actus, quo ali­ quid est actu et quo agit. Ex quo fit actum per se primo inspectum a tali forma, non esse influere in alios, sed constituere sub­ jectum in se : inde enim habet ex conse­ quenti, et secundario in alios influere. Et propterea licet ille habitus sub expressione, aut denominatione gratiæ capitalis non pos­ sit explicari, aut diffiniri absque ordine ad influendum in alios, quia sub illo vocabulo explicat determinate munus principii : ta­ men absolute non respicit per se pri­ mo illum actum , sed alium diversum, et sibi immediatius correspondentem videlicet constituere subjectum sanctum in se. Si­ cut etiam substantia sub expressione na­ turæ nequit intelligi, et diffiniri absque ordine ad operationem, quia expressio na­ turæ est expressio principii : et nihilominus prædicta substantia, quæ est natura, non ordinatur per se primo ad operari, sed ad esse. Unde sicut in hoc exemplo actus essendi, et actus operandi non postulant formas substantiales diversas, quia unus, qui respicitur per se primo, est ratio alte­ rius, qui attingitur secundario : sic in nos­ tro casu actus constituendi sanctum in se, et actus sanctificandi alios, quamvis dis­ tinguantur realiter, non petunt habitus gratiæ realiter distinctos : prior enim, qui primario respicitur a gratia, est ratio pos­ terioris actus, ad quem gratia extenditur secundario. Exempla autem in contrarium allata non Patel ad exespU probant; nam si timor culpæ illam præcise oppositx respicit ut oppositam bono divino per cha­ ritatem dilecto; ad eandem charitatem spectat, et non exposcit habitum diver­ sum : attingitur enim sub eadem ratione. Sed timor, qui est actus correspondens dono timoris, et ad diversum habitum per­ tinens, est actus diversæ rationis, et sub distincto < I » '·/■ T Tir DISP, XVI, DUH IL distincto motivo procedens, ut diximus in penonali, distinctione includentis ab in­ notis ad articul. 6, quæst. 7, et locis ibi cluso. Secundum etiam suadetur : quo·* relatis : Similiter assensus principiorum, niam forma ut afficiens subjectum , et et assensus conclusionis fiunt in nobis sub ut recipiens vel attingens terminum , distinctis motivis : principia enim attinnon habet majorem distinctionem quam guntur ut per se nota, conclusiones vero rationis : alias omnes formæ afficien­ ut nota per aliud : et ideo correspondent tes subjectum , et respicientes terminum diversis luminibus, sive habitibus : præextrinsecum ex hoc ipso multiplicarentur sertim cum conclusiones afferant diversam realiter : quod est falsum, ut liquet in ca­ I difficultatem objectivam, præter illam oclore, qui utrumque præstat absque illa : Drjsohi- currentem in attingendo principia. — Ad multiplicatione : sed gratia capitalis con­ ! «di·- confirmationem patet ex dictis : nam grasiderata ex parte recti solum dicit gratiam «itio. tia gratis data præcise ordinatur ad utili­ habitualem, ut connotante in obliquo gra­ tatem aliorum, non vero ad perfectionem tiam unionis, et concurrentem ad aliorum subjecti : unde reperiri potest in pecca­ justificationem : ergo gratia capitalis con­ I tore : et consequenter debet distingui a siderata ex parte recti est realiter eadem gratia habituali, quæ per se primo ordi­ forma, et habitus cum gratia habituali; et natur ad sanctificandum subjectum in se, solum secundum rationem distinguitur per ut satis constat ex supra dictis, in notis ad respectus differentes : quatenus gratia, quæ art. 7, quæst. 7. Sed gratia capitalis, sive dicitur personalis per ordinem ad subjec­ Christum constituens in esse capitis, non tum, vocatur simul capitalis per habitudi­ ordinatur per se primo ad aliorum sancti­ nem ad membra, in quæ influit. Et hæc est ficationem; sed ad esse proprii subjecti ; propria mens D. Tho. in discursu totius quo supposito, et accedente ordinatione art. 5. divina, se extendit ad perficiendum alios : 25. Arguitur quarto : nam licet Chris- 4 argu­ sicut forma substantialis ordinatur per se tus non haberet gratiam habitualem, esset mentun)‘ primo ad esse, et consequenter ad operari, caput Ecclesiæ ; ergo ratio formalis cons­ et calor ad constituendum subjectum cali­ tituendi Christum in esse capitis est quid dum, et consequenter ad calefaciendum distinctum a gratia habituali. Consequentia alia, ut supra cum D. Th. explicuimus. patet : nam repugnat salvari effectum for­ Xeta. 24. Ex qua doctrina obiter explicata re­ malem absque eo, quod est ratio for­ linquitur distinctio inter gratiam capitalem, malis illius. Antecedens vero suadetur : et gratiam habitualem, sive personalem quia Christus est caput Ecclesiæ, quatenus Christi, quam S. Doctor explicare curavit in ejus membra influit meritorie, et satisin hoc art. 5. Dicendum enim est, quod si factorie per actus infiniti valoris, quos eli­ gratia capitalis sumatur adæquate pro omni cit : sed quamvis non haberet gratiam ha­ eo, quod tam in recto, quam in obliquo bitualem, eliceret actus infiniti valoris, qui­ importat : distinguitur realiter a gratia bus posset mereri, et satisfacere in ordine habituali, distinctione includentis ab in­ ad bonum Ecclesiæ : quippe ad eliciendum cluso : si autem sumatur ex parte recti prædiclos actus sufficiunt auxilia tran­ obliquum connotantis, sola ratione differt a seuntia : ergo Christus, licet non haberet gratia habituali. Utrumque constat ex hac­ gratiam habitualem, esset caput Eccclesiæ. tenus dictis. Primum quidem : nam com­ Nec satisfacit dicere cum aliquibus Tho- Respor.mistis quos suppresso nomine refert Godoi, Sfl®j'eon$s;f‘ plexum constans ex gratia habituali, et gratia unionis, licet non quælibet earum quod in tali hypothesi gratia unionis esset importetur in recto, realiter differt a prægratia capitalis : quia non daretur alia dictis gratiis divisim acceptis distinctione forma capitis constitutiva, ut ipsum argu­ mentum supponit : modo vero datur, et includentis ab incluso, ut inductive ostendi est gratia habitualis. Nam hoc falsitatis potest in omnibus aliis complexis ; quin convincitur : si enim gratia unionis esset prædictæ distinctioni obsit, quod una pars in ea hypothesi forma constitutiva capitis : importetur in recto, et altera in obliquo : pariter esset modo : quia tunc et nunc foret sed gratia capitalis adæquate sumpta im­ ejusdem rationis cum sola differentia in con­ portat gratiam habitualem in recto, et gra­ sequentibus penes hoc, quod sint habitus, tiam unionis in obliquo, ut in assertione vel auxilia. Sed modo non est forma caput statuimus : et hucusque ostendimus : ergo constituens, ut illi Thomistæ sentiunt. gratia capitalis adæquate sumpta distin­ guitur realiter a sola gratia habituali, et Ergo nec esset in illa suppositione. Et vel 37 Salmant. Curs. theolog. tom. XIV. ’ | ■' ί ! ■ * f! I ■t x I ·. i DE INCARNATIONE. maxime, quod ideo de facto non constituit formaliter caput, quia non habet rationem naturæ, et principii quo, ut constat ex discursu D. Th. quem % 1, et 2 expendi­ mus : hoc autem motivum probat in qua­ cumque hypothesi iquidem gratia unionis in nulla potest obire officium principii quo. Alii. Nec magis satisfacit, si cum Auctore relato num. 62 dicatur Christum in tali suppositione fore caput Ecclesiæ, non ta­ men eodem modo, vel ita perfecte, ut modo est : quoniam ad rationem perfec­ tam capitis requiritur influxus per formam permanentem : Christus autem non per hanc tunc influeret, sed per auxilia tran­ seuntia. Et si ab illo inquiramus, quare de facto hujusmodi auxilia non constituant Christum in esse capitis; respondet ideo esse, quia auxilia de facto supponunt in Christo gratiam habitualem, atque ideo supponunt ipsum constitutum in esse ca­ pitis : in prædicta vero hypothesi hanc gratiam non supponerent : unde caput constituerent, licet non eodem modo, nec ita perfecte. Non, inquam, satisfacit hæc responsio, sed refellitur eodem argumento : nam in prædicta suppositione Chrislus es­ set permanenter caput Ecclesiæ : sed au­ xilia transeuntia nequeunt esse ratio for­ malis constituendi effectum permanentem : ergo non essent ratio formalis constituendi Christum in esse capitis. Præsertim quia juxta discursum prædicti Auctoris Chris­ tus amitteret, et recuperaret dignitatem capitis, quoties amitteret, et reciperet au­ xilia : et sic dignitas capitis esset in con­ tinuo fluxu, sicut et auxiliorum collatio : quod ex se apparet absurdum et ridicu­ lum. Legitima Ad argumentum itaque relidis his resineuii ponsionibus, distinguendum est antecesoiutio. dens, et concedendum de capite funda­ mentaliter sumpto : sed negari debet de capite formaliter accepto : et deinde nega­ mus consequentiam absolute. Etenim in eo casu sicut auferretur gratia habitualis, sic edam excluderetur ratio foimalis consti­ tutiva capitis : ac per consequens Christus non maneret formaliter caput Ecclesiæ. Maneret tamen fundamentum hujus digni­ tatis, gratia videlicet unionis, quæ exi­ geret moraliter gratiam habitualem, sive formam capitis constitutivam : hujusmodi enim exigentia est ab illa inseparabilis. Et sic maneret Christus fundamentaliter ca­ put. Ad probationem autem antecedentis, quatenus huic doctrinæ valet opponi, res- DISP. XVI, DUB. ΙΠ. pondo tur negando minorem : nam si Chris­ tamen negat, quod dignitas capitalis, quæ Christus dicendus est caput, qui tali, aut tus non haberet gratiam habitualem, per tali modo ad Ecclesiam pertinent : fieri in Christo luit, possit in pura creatura in­ nulla auxilia posset elicere amorem chari­ veniri. Et ratio est : quoniam dignitas ca­ enim, et intelligi non valet, quod Gbristus tatis, nec sua opera dirigere in Deum supitalis Christi consistit in gratia habituali sit caput Ecclesiæ, et quod non sit caput pernaturalcm finem : quod tamen neces­ hominum, ex quibus illa constituitur. Se­ non secundum se, aut solitarie accepta, sarium est ad merendum, et satisfaciendum, sed ut connotante gratiam unionis : sed cundo supponimus homines dupliciter ad ut supra ex professo statuimus disp. 13, quamvis puræ creaturæ possit communicari Ecclesiam pertinere, nempe vel in actu, dub. 4, % 9. Unde Christus in ea supposi­ gralia habitualis in excellentissimo inten­ cum illam reipsa componunt ; vel in poten­ tione non haberet influxum in membra tia, quando videlicet in eo statu sunt, quod sionis gradu; repugnat tamen, quod in Ecclesiæ, quem modo haberet : sed habe­ licet Ecclesiæ aggregati non fuerint, ad pura creatura connotct gratiam unionis, ret gratiam unionis, quæ illum influxum, ut liquet ex ipsis terminis; siquidem pura illam tamen venire possunt. His ita præliet omnia principia ad eum requisita exi­ creatura non est, cui fit gratia unionis ad batis, quæ magis confirmabuntur ex di­ geret. Perseveraret itaque Ecclesiæ caput personam divinam : ergo implicat digni­ cendis. fundamentaliter ; sed non formaliter ob tatem capitalem, quæ fuit in Christo puræ defectum formæ ipsum actualiter consti­ creaturæ communicari. Accedit influxum tuentis. per se correspondentem dignitati capitis, Et si objiciatur principia hujus respon­ PfaxProponitur prima conclusio cum pluribus quæ fuit in Christo, consistere cum in sionis non esse adeo communia, dicendum «Mi» corollariis. aliis, cum et præcipue in satisfaciendo de objeeu. erit id nihil obesse : frequenter enim excondigno ad æqualitatem secundum rigo­ plicamus assertiones communes juxta opirem justitiæ pro peccatis gravibus membro­ 27. Dicendum est primo Christum esse niones particulares, ut jam respondimus rum corporis Ecclesiæ, et in merendo de caput in actu omnium fidelium, sive ho­ num. 11 in fine. Suppositis autem relatis minum habentium fidem theologicam. Sic condigno gratiam remissivam peccati : sed principiis, valde perspicue, et cum summa repugnat, quod pura creatura hos effectus docet D. Tho. in præs. art. 3, ubi ait : D.Thom. consequentia occurrimus argumento: quod habeat, ut constat ex dictis disput. 1, dub. Chrislus primo, el principaliter est caput non ita præstare Adversarii possunt te­ 5 ; ergo pariter repugnat, quod dignitas ca­ eorum, qui actu sibi uniuntur per gloriam : nendo principia contraria, quæ aliunde pitalis, quæ fuit in Christo, communicetur secundo eorum, qui actu uniuntur sibi per probabiliora non sunt. Possuntque magis puræ creaturæ. Recolantur, quæ diximus charilalem : tertio eorum, qui actu uniun­ urgeri, ut hanc responsionem admittant, tract. -16, disp. 6, dub. 2, ubi hanc doctri­ tur sibi per fidem. Et idem communiter si redigantur ai hypothesim, quod Chris­ nam fusius firmavimus, et num. 54 expli­ tuentur Theologi tam intra, quam extra tus ut fieri non repugnat) careret non so­ cuimus, quæ tradit. D. Thom. infra quæst. ejus scholam. Fundamentum autem est sa- Rjtio. lum gratia habituali, sed omnibus etiam 64, art. 4, et possent huic corollario adver­ tis efficax : nam Christus est actu caput auxiliis supernaturalibus : adhuc enim es­ sari. illorum hominum, qui actu constituunt set caput Ecclesiæ, ut ejus dignitas postu­ I Ecclesiam : sed hujusmodi sunt omnes lare videtur : et tamen solum esset caput DUBIUM III. homines fideles, sive habentes fidem theo­ fundamentaliter propter gratiam unionis; logicam : ergo Christus est actu caput om­ non tamen formaliter ob defectum formæ /In Chrislus sil caput omnium hominum. nium hominum fidelium. Major, et con­ constituentis, et principiorum ad influen­ sequentia constant. Et minor ostenditur ex dum in membra. Idem itaque in casu no­ Explicatis, quæ Christum intrinsece ipsa diffinitione Ecclesiæ, quæ est convo­ bis objecto respondemus : quia Christus constituunt in esse capitis, succedit ut catio fidelium, ut docet D. August, super careret gratia habituali, quæ in communi ipsum caput nostrum cum membris com­ Ps. 81, vel congregatio fidelium, ut tradit Thomistarum opinione est forma consti­ paremus, et videamus, quorum hominnm Nicolaus Papa in cap. Ecclesiæ de conse­ tuens caput, et in nostra sententia est prin­ caput sit. Circa quod tam plures, et diversi crat. dist. 1; sed omnes fideles, sive ha­ cipium essentiale ad influendum per meri­ circumferuntur dicendi modi, ut aliud non bentes fidem theologicam, sunt actu con­ tum, ut ostendimus loco cit. quem lector pariant nisi confusionem. Quam ut vite­ gregati, et convocati in ratione fidelium, recolat, ut replicis, quæ contra hanc doc­ mus, et veritatem perspicue, et resolutorie ut ex ipsis terminis liquet : ergo omnes trinam fieri possent, occurrat. fideles actu pertinent ad Ecclesiam, illamproponamus, duo hic principia satis nota 26. Ex hactenus dictis facile infertur Dignius breviter supponenda sunt, advertendo prius, que constituunt. eapitil dignitatem capitis Ecclesiæ, quam Chris­ prefrii Confirmatur : quia omnes illi homines Confirquod Ecclesiæ nomine in omnibus infra tus habuit, sic fuisse illius propriam, quod Cbnss. sunt membra actu pertinentia ad corpus dicendis significamus Ecclesiam militantem, repugnet communicari alicui puræ crcaEcclesiæ, et subinde constituta sub capite in qua sumus pro hoc statu. Ubi autem mi in turæ etiam perfectissimæ, aut perfectissi­ Christo, qui actu participant formam cons­ tdl· opus fuerit agere de Ecclesia gloriosa, mis donis ornatæ. Hæc est sententia D. D.Tto* '· illam determinate exprimemus ; ne repeta­ titutivam Ecclesiæ : sicut in naturalibus Thom. in præs. articulo 6; nam licet mus voces non necessarias, et gignamus ilke partes sunt membra corporis, quæ unam, aut alteram capitis conditionem participant ejus formam : sed omnes fide­ confusionem. Supponimus ergo primo, quod quæ in Christo fuerunt, concedat potuisse les participant formam constitutivam Eccle­ cum Christus dicatur caput per ordinem puræ creaturæ communicari, utputa ex­ ad corpus Ecclesiæ, ut constat ex dictis siæ : ergo omnes fideles sunt actu mem­ ternam gubernationem Ecclesiæ; absolute bra corporis Ecclesiæ, constituta sub ejus .g dub. 1, illorum hominum, et illo modo tamen M : t h 580 DE INCARNATIONE. capite Christo. Probalur minor : nam cum Ecclesia sit unum aliquod corpus mysti­ cum, seu morale; debet per unam aliquam formam constitui ; hæc autem est fides theologica, seu catholica, ut constat ex ditOseæ s. finitionibus relatis, et significatur Oseæ 2, illis verbis : Desponsabo le mihi in fide. Præsertim cum fides sit prima, et univer­ salior forma, quæ ad prædictum efiectum assignatur, et quæ participat primum gra­ dum vitæ per Christum. Cum ergo omnes fideles habeant fidem; sequitur, quod actu participent formam constitutivam Ecclesiæ. Ccapu\iS Ex qua assertione sequitur Christum fidelium, esse actu caput hominum peccatorum fideJecat> ^um’ s*ve licet careant gratia rara, justificante, retinent habitum fidei théolo­ gie». Et ratio constat ex dictis : nam Chris­ tus est caput ia actu omnium fidelium, ut proxime statuimus : illi autem homines, licet peccatores, sunt vere fideles : ergo Christus est actu caput eorum. Confirmatur : quia illi homines pertinent actu ad corpus Ecclesiæ sub eodem capite Christo, qui uniuntur in actu aliis Eccle­ siæ commembris vivis, ex quibus totum Ecclesiæ corpus coalescit, ut exemplo na­ turalium facile explicari potest : sed pec­ catores fideles actu uniuntur aliis Eccle­ siæ commembris vivis, nempe justis : licet enim non conveniant in gratia, uniuntur tamen in fide, et communicant in eodem objecto credito : ergo peccatores fideles pertinent actu ad corpus Ecclesiæ sub uno, et eodem capite Christo, licet sint membra imperfecta ob defectum vitæ simpliciter talis, quæ participatur per gratiam justifi­ cantem. Et hæc satis aperte est sentenD.Tboro. tia D. Thom. in præs. art. 3 in resp. ad 2, ubi observat membra Ecclesiæ pro hoc statu non carere peccatis, et subdit : Sunt tamen quxdam, scilicet mortalia, quibus carent illi, qui sunt membra Christi per actualem unionem charitatis. Qui vero his subduntur peccatis, non sunt membra Chrisli actualiter, sed potenlialiler, nisi forte im­ perfecte per fidem informem et (id est, quod affirmamus, nempe esse membra actu, sed imperfecta juxta illud, quod dixerat in corp. art. Tertio eorum, qui actu uniuntur sibi per fidem : quod sufficit ad veritatem hujus consectarii) quæ unit Christo secun­ dum quid, et non simpliciter, ut scilicet per Christum homo consequatur vitam gratix. Fides enim sine operibus mortua est, ut dicitur Jacob. 2. Percipiunt tamen tales a Christo quemdam actum vitæ, qui est cre- dere : sicut si membrum morlificalum mo­ veretur aliqualiter ab homine. 29. Infertur secundo Christum esse actu Est et urn caput Catbecumenorum, qui fidem habent,' capit C>· licet baptizati non sint. Ratio constat ex twaîeedictis : nam Christus est caput actu om­ Ecrcm. nium fidelium : sed Cathecumeni, licet baptizati non fuerint, sunt fideles, ut sup­ ponitur : loquimur enim do illis, qui fidem ante Baptismum recipiunt, ut sæpo contin­ git : ergo Christus est actu caput talium Catbecumenorum. Nec obest, quod Bap­ tismus sit prima janua ad ingrediendum Ecclesiam : quæ proinde punire non valet Cathecumenos non baptizatos. Non, in­ quam, obest : num Ecclesia duo habet, nempe formam, qua constituitur, nempe fidem, et conditionem externam visibili­ tatis : unde ut aliquis actu pertineat ad Ecclesiam, sufficit habere actu fidem; quamvis careat cxtrinseca conditione Bap­ tismi : et sic accidit in Cathecumenis fide­ libus non baptizatis. Idque magis liquet ex eo, quod Cathecumeni possunt habere gratiam ante Baptismum : in qua supposi­ tione certissimum est esse membra actua­ lia Ecclesiæ sub capite Christo : et tamen ad Ecclesiam non pertinent secundum con­ ditionem externam. Quod vero Ecclesia illos punire non valeat, provenit ex eo, quod licet ad ipsam revera pertineant, est tamen secundum internam præcise dispo­ sitionem, et Ecclesia non judicat de occul­ tis. — Ad quod declarandum incongrua non est distinctio, quam proponit Banez Bntt 2, 2, quæst. 1, art. 10, et colligitur ex D. Thom. art. 9, ejusdem qu. Tripliciter enim contingit aliquem pertinere ad Ec­ clesiam : primo numero, et merito, ut sunt omnes fideles baptizati existentes in gratia. Secundo numero, et non merito, ut sunt omnes fideles baptizati existentes in peccato. Tertio merito, et non numero, ut sunt Cathecumeni non baptizati, fidem ta­ men, et gratiam habentes. Ili enim licet secundum externam Ecclesiæ gubernatio­ nem non computentur in numero mem­ brorum ejus : quia per visibilem sacra­ menti Baptismi januam ingressi non sunt : tamen secundum internam dispositionem Ecclesiæ membris jure optimo connectuntur : participant enim fidem, quæ Ecclesiæ unitatem constituit. Quod si sermo fiat de Nea. Cathecumenis fidelibus, sed existentibus in peccato ; idem de illis judicium habendum est, ac de aliis peccatoribus fidelibus bap­ tizatis juxta dicta num. præced. 30. DISP. XVI, dub. III. Cbriitoj 30. Infertur tortio Christum esso actu nehum caput fidelium excommunicatorum. Ratio iKom- est, quam supra firmavimus : nam licet fWÎCâ- aliqui sint excommunicari, sunt tamen tomi. fideles; quinimo non semel sunt sancti, et justi in foro interno, seu coram Deo : Christus autem est caput actu omnium fidelium : ergo est caput actu illorum hominum , qui excommunicari sunt, si fidem, ut communiter contingit, retineant. Et addendum est prædictos fideles excommunicatos pertinere actu ad Ecclesiam, non solum secundum internam dispositio­ nem, et formam, ut supra de Cathecu­ menis dicebamus ; sed etiam secundum conditionem visibilem, quod illis non concessimus : quia hi baptizati sunt, et interne, atque externe profitentur fidem, et capiti visibili Ecclesiæ se subjiciunt; licet ab illo, ut resipiscant, puniantur per privationem communicationis cum aliis fidelibus in usu sacramentorum , et in publicis precum suffragiis. Quæ tamen pœna non facit, ut desinant esse in actu membra Ecclesiæ utroque illo modo re­ lato ; cum illos non privet, nec privare intendat fide catholica, per quam aliis Ec­ clesiæ membris cohærent. El seb is31. Infertur quarto Christum esse caput salicoram in actu hominum fidelium schismaticoI Helium. rum. Supponit hoc consectarium posse dari pure schismaticos, qui fidem catho­ licam non amittant ; sed conservent : } et sic sentiunt communiter Theologi. Pro IJ.Thom. quo observandum est cum D. Thom. 2, 2, quæst. 39, art. 1 ad 3, hæresim, et 5 schisma in hoc differre, quod hæresis ’ opponitur immediate, et per se fidei, cui ; negat obsequium negando quæ Ecclesia i docet. Schisma vero opponitur charitatis j unitati, cum negat obedientiam Ecclesiæ, I aut ejus visibili capiti : et sic unitatem Ecclesiasticam scindit. Unde sicut qui I caret fide, caret ex consequenti charitate, i quæ illam per se supponit ; e contra vero, I qui caret charitate, non semper caret fide, I ut patet in pluribus peccatoribus fidelibus : J sic etiam omnis hæreticus est ex conse­ quenti schismaticus; sed e converso non omnis schismaticus est formaliter hære! ticus : fieri enim potest, quod quamvis nolit subdi ecclesiastic» gubernationi, ni. hilominus credat omnia, quæ Ecclesia dif! finit. Fatendum tamen est hujusmodi hoI minem esse in summo periculo amittendi fidem, et posse vocari dispositive hære1 ticum : dum enim ab Ecclesiæ unitate 581 [ per inobedientiam exulat, facile declinabit i ab Ecclesiæ diffinitis. Unde experimento compertum est nullum fuisse a principio schisma, quod decursu temporis non eva­ dat hæresis manifesta. Hoc supposito circa veram rationem Ratio schismatis præcisive sumpti, probatur co­ corolla rii. rollarium nostrum contra Nazarium, et alios quosdam in præsenti, qui magis ad vim vocabuli, quam ad rem eo significa­ tam attendunt : nam Christus est caput in actu omnium fidelium : sed pure schis­ matici sunt vere fideles, et conservant habitum fidei Theologicæ, ut proxime ex­ plicuimus : ergo Christus est caput in actu illorum, qui sunt pure schismatici. Et confirmatur : quia tales schismatici, licet separentur ab aliis Ecclesiæ membris quantum ad vinculum charitatis, et pacis, et Ecclesiastic» gubernationis ; nihilomi­ nus manent illis actualiter uniti secundum fidem, quæ est forma Ecclesiæ, et conve­ niunt in uno, et eodem credito : atque ideo simul cum illis pertinent ad idem Ecclesiæ corpus sub uno capite Christo. Quia tamen isti sunt dispositive hæretici : tenendum est esse imperfectissime mem­ bra Ecclesiæ, et sub Christo capite consti­ tui, ut supra n. 28 de peccatoribus fideli­ bus proportionabiliter dicebamus. 32. Infertur quinto assertionem nos- christns tram, et cuncta ipsius consectaria velifi­ est caput fidelium, canda fore in omnibus, et singulis fideli­ licet sint bus, sive in fide perseveraturi sint, sive reprobi. non; et sive prædestinati sint, sive re­ probi. Hoc consectarium specialiter statui­ mus contra aliquos hæreticos, qui dixerunt solos prædestinatos constituere Ecclesiam, et vivere sub capite Christo, ut refert D. i). AuAugust, lib. de hæret. cap. 88 et lib. 3 gusi. contra Parmen, cap. 2. Quam hæresim postea suscitaverunt Augustinus de Roma, ÂViclephus, Calvinus, et alii. Sed resolu­ tionem nostram probat breviter, et egregie Angelicus Doctor in 3, dist. 13, quæst. 2, D.Thbm. art. 2, quæstiunc. 2 ad 3, bis verbis : Dicendum, quod membrum non judicatur secundum id, quod de co fieri potest ; sed secundum id, quod est. Unde manus, ante­ quam abscindatur, membrum est, quamvis sil futura scindi. El similiter qui est in gra­ tia, membrum esi, quamvis postea abscinda­ tur. Ex quibus formatur ratio se extendens ad omnes fideles : nam Christus est caput in actu omnium eorum, qui sunt in actu membra Ecclesiæ : sed omnes, qui actu habent fidem catholicam, sunt in actu J «A ft: < i HI n ci J a i * i k .( ! i ♦ β i I DE INCARNATIONE DISP. XVI, DUB. II membra Ecclesiæ ; licet nec in gratia, nec omnem dispositionem, et habitudinem ne­ duratus, ct obcrocatus, qui non possit in fide perseveraturi sint : ergo Christus cessariam, ut sint membra corporis Eccle­ converti ad fidem catholicam, per quam est caput in actu omnium, qui fidem ha­ siæ sub Christo capite, et participent ejus sicut per formam eorpus Ecclesiæ consti­ bent: quidquid sit do illorum in gratia, influxum : siquidem vivunt per gratiam, tuitur : ergo nullus est infidelis viator, vel in fide perseverantia futura. Minor, in quæ est participatio vitæ divinæ, et uniun­ cujus Christus non dicatur caput in poten­ quo poterat esso difficultas (cætera enim tur aliis membris non solum per fidem, D.Tnom. tia. Unde D. Th. in præs. art. 3, in resp. constant ex supra dictis], probatur evidensed etiam per charitatem : ergo irrationa­ ad 1 ait : [Ili, qui sunt infideles, clsi actu Rat»o- ter a D. Thoma : nam rationes corporis, bile prorsus est negare, quod actu sint non sint de Ecclesia, sunt tamen de Ecclesia membri, et capitis in præsenti considera­ membra Ecclesiæ sub Christo capite, quia in potentia, Qux quidem potentia in duobus tione dicuntur per analogiam ad ea, quæ sunt praesciti, et in gratia non persevera­ fundatur : primo quidem, ct principaliter in in corpore, et membris naturalibus vide­ turi. Tum etiam quia majus longe est, virtute Chrisli, qux est sufficiens ad salutem mus : sed in his, quamvis futurum sit, quod hi sint lilii Dei quam quod sint actu totius humani generis : secundario in arbi­ quod membrum aliquod abscindatur, nihi­ membra Ecclesiæ : sed omnes, qui habent trii libertate. Recolantur, quæ diximus lominus quandiu est in corpore, et partici­ gratiam sanctificantem, sunt filii Dei tract. 14, disp. 6, dub. 3, ubi statuimus i pat ejus formam, est vere membrum in (docet enim Apost. adRom. 8 : Quicumque Deum omnibus hominibus adultis sive fide­ actu ad illud corpus spectans : unde nul­ spiritu Dei aguntur, hi sunt filii Dei ; et les sint, sive infideles, non solum offerre, quotquot habent gratiam, spiritu Dei agun­ lus sanæ mentis negabit manum nunc vi­ sed re ipsa etiam conferre aliqua auxilia tur) : ergo a fortiori sunt actu membra ventem esse in actu membrum corporis, supernaturalia sufficientia saltem remote Ecclesiæ, quidquid sit de futura eorum licet de futuro abscindenda sit. Ergo pari­ ad salutem : inde enim magis firmatur, ter omnis habens in actu fidem catholicam perseverantia. Si ergo futurus a justitia quod omnes infideles viatores queant Ec­ (quæ, ut supra vidimus, est forma Eccle­ lapsus non impedit, quod qui illam habent, clesiæ aggregari ; atque ideo quod sint in sint actu membra Ecclesiæ ; similiter fu­ siæ), sunt actu Ecclesiæ membra, quamvis potentia membra Ecclesiæ sub ejus capite turus a fide lapsus non impediet, quod il­ de futuro, et a fide, et ab Ecclesia sepa­ Christo. Non est lam habentes sint actu Ecclesiæ membra randi sint. Diximus tamen in hac assertionis parte ConfirConfirmatur : nam si ideo, qui actu hasub eodem capite Christo : licet multum Christum esso caput in potentia omnium modo infidelium viatorum, ut illam sic limitare­ intersit discriminis inter fidem, et gratiam bent fidem, non essent in actu membra infide­ in ordine ad constituendum membra mi­ Ecclesiæ sub Christo capite, quia in fide lium mus excludendo infideles jam damnatos, nus, aut magis perfecta juxta inæqualem perseveraturi non sunt : pariter qui habent et simul errorem Origenis qui lib. 6, actu gratiam sanctificantem, non essent capitis influxum, ut supra diximus nuPeriarch. et alibi docet omnes damnatos membra Ecclesiæ sub eodem capite Chris­ mer, 28. tam fideles, quam infideles in fine mundi to, quia eorum plures non sunt in gratia esse liberandos, convertendos, et beatifi­ perseveraturi. Id enim paritatis ratio om­ candos per Christum. Sed hæc doctrina nino convincit. Consequens autem, licet est hæretica adeo evidenter, et cum tanta Statuitur alia assertio cum aliquibus ab hæreticis admittatur, est hæresis absur­ oppositione ad principia fidei, ut super­ appendicibus. fluum sit in ea confutanda immorari. dissima. Quod sit hæresis, patet ex decre­ tis Concilii Constantiensis sess. 15, et Unde a contrario sensu colligendum est 33. Dicendum est secundo Christum infideles damnatos nec actu, nec potentia Basiliensis, priusquam a Pontifice dissol­ nullorum infidelium esse caput in actu, esse esse membra Ecclesiæ sùb capite Christo : veretur, in quibus condemnatur. Et in quia nec illi uniuntur, nec unientur in tamen caput in potentia omnium infide­ Concil. Trident, sess. 6, cap. 7, dicitur : æternum, nec habent auxilia præparata, et lium, quamdiu sunt in via. Sic docet D. π.η·^. Unde in ipsa justificatione cum remissione sufficientia, ut uniantur. Th. in præs. art. 3, tum expressius adhuc peccatorum hac omnia simul infusa accipit I Major poterat esse difficultas de fideli­ homo per Jesum Christum, cui inseritur, I in 3, dist. 13, q. 2, a. 2, quæstiunc. 2 in corpore ubi ait : Homines igitur infideles I bus, qui damnati sunt : sentiunt enim elc. Ubi liquido supponit omnem , qui non perlinent ad unionem corporis Ecclesiæ, aliqui Doctorcs, quod habitum fidei con­ justificatur, inseri Christo : quod est uniri secundum quod est unum simpliciter : el servent. Quorum doctrina, si vera esset, Christo ut capiti, et participare ejus inconsequenter evinceret fideles damnatos ideo respectu horum Christus caput non est, fluxum : quidquid sit de futura persevenisi in potentia, secundum scilicet, quod j Ecclesiæ, et Christi esse membra non rantia, cujus carentia non impedit præsolum in potentia, sed etiam in actu, ut sentem justificationem. Quod vero sit sunt unibiles corpori. Et idem sentiunt NoU facile colligitur ex dictis g præced. In communiter Theologi, quorum plures re­ absurdissima, et omni rationi contraria, circa fert Godoi disp. 29, g 4; sed cum conclusio Godii. etiam liquet : tum quia quod aliquid de tinni­ qua suppositione prædicti damnati non to·*, habeat duas partes, incipiemus a secunda, præsenli sit membrum alicujus corporis, pertinerent ad præsentem assertionem, f.i hâ­ quæ facilior est, et breviter suadetur : non dependet ex eo, quod semper futurum teront in qua de infidelibus agimus : non enim sit membrum, aut non, sed ex actuali dis­ nam Christus dicitur caput hominum eo ebri?» acæ. essent, infideles, seu retinentes habitum modo, quo ipsi pertinent ad corpus Ecclefidei. Sed illorum Doctorum sententiam ex positione, et habitudine ad corpus : unde professo rejecimus tract. 17, disp. 8, dub. manus nunc vivens est actu membrum cor­ siæ ; sed nullus est infidelis viator, qui 2, et eam refellunt communiter Theologi, poris : quamvis postea abscindenda sit : non pertineat in potentia ad corpus Ecclesiæ; siquidem nullus est eorum adeo in» tUfsa’ I et plures sentiunt esse periculosam, et er· sed qui de præsenti sunt in gratia, habent duratus, * §n. 583 rori proximam, et piis auribus ingratam. Aliunde vero efficaciter confutatur : tum quia fides Theologica dependet a pia, et supernatural! voluntatis affectione, quæ in damnatis locum habere non potest. Tum quia ex natura sua ordinatur ad salutem, juxta illud Apostol. ad Hebræ. 11 : Fides Ad est sperandarum substantia rerum : a qua Hfb. 11. salute, et in eam ordinatione, atque spe damnati penitus ceciderunt, ut proxime contraOrigenem dicebamus. Quocirca dam­ nati, sive fideles, sive infideles in vita fue­ rint, a præsenti consideratione procul exulant. Prima vero, et principalis assertionis Christus ­ pars (ut ad eam regrediamur), ostenditur nullo rum ex doctrina hactenus tradita ; nam cum infide­ est Christus dicatur caput hominum per ha­ lium caput ia bitudinem ad corpus Ecclesiæ, quam ipsi aclu. homines constituunt ; eodem modo est caput hominum, quo illi se habent ad Ecclesiam : sed nulli infideles sunt actu membra Ecclesiæ, nec ad ipsam actu per­ tinent : ergo Christus nullorum infidelium est actu caput. Probatur minor : quia fides est forma, et fundamentum Ecclesiæ, juxta illud Apostol. Ad Coloss. 1 : Si tamen Ad Co1. in fide ejus fundati estis. Et ad Ephess. 2 : ioss. Ad | Superxdifleamini supra fundamentum Apos- Ephes.2. totorum, et Prophetarum, hoc est supra fidem, quam illi docuerunt : infideles au­ tem non habent hujusmodi fidem; alias infideles non essent : ergo nulli infideles pertinent actu ad Ecclesiam. Et confirmatur : quia ut homines consti­ tuant unam Ecclesiam, debent convenire in aliqua forma omnibus communi ; sed fides est prima, et universalior forma, quæ apprehendi valet ad constituendum corpus unius Ecclesiæ : ergo ut homines consti­ tuant Ecclesiam ut ejus membra, debent convenire in fide : cum ergo infideles non habeant fidem, sequitur, quod actu non constituant Ecclesiam, nec ad ejus corpus pertineant. Et sic aperte sentiunt Nicolaus Papa, et D. August, relati num. 27. Nec refert, si dicas hanc assertionis Objecpartem non cohærere cum alia : diximus tl0· enim omnes infideles viatores esse membra Christi in potentia, quia possunt ad Chris­ tum converti : ad quod necessarium est, quod recipiant aliqua auxilia per ipsum, quibus se ad illum, ct salutem movere valeant. Und 'oco cit. ex tract. 14, do­ cuimus omnes infideles recipere hujusmodi auxilia. Si autem res ita se habet; Chris­ tus actu influit in omnes infideles, ac su- MM 584 J *v te 1 4$ « t . ci .ni i Γγ* X ■ I t 1 1 1. ί 4 * 4 DE INCARNATIONE. binde erit caput illorum non solum in po­ tentia, sed etiam in actu : quippe caput actuale constituitur per actualem influxum. Dissolvi­ Non, inquam, hoc refert : quia ut sae­ tur. pius diximus, Christus est caput homi­ num, in quantum ipsi constituunt unum corpus mysticum Ecclesiæ : ad quod requi­ ritur aliqua forma, in qua, et sub qua conveniant. Hæc vero debet esse perma­ nens, ut ad rationem corporis permanen­ tis desideratur. Et consequenter ad consti­ tuendum prædictum corpus, et homines in ratione membrorum actualium ejus mi­ nime sufficiunt auxilia transeuntia, nec alia forma congrua assignari potest, quam fides theologica : hæc enim est permanens, prior, atque universalior aliis. Cura ergo infideles, licet aliqua auxilia intrinseca per Christum recipiant, fidem tamen non ha­ beant : non sunt in actu membra corporis Ecclesiæ, quamvis ad illam ex vi talium auxiliorum venire queant. Atque ideo in­ fluxus Christi in illos non est influxus sicut in membra actualia, et subinde nec influ­ xus capitis in actu respectu illorum, sed solum in potentia. Sicut etiam in natura­ libus vivens potest movere partem a se separatam, aut sibi actu non conjunctam. Præsertim cum illi homines, etiam sup­ positis eis auxiliis, maneant simpliciter separati in actu, et ad Christum, ejusque corpus, et sponsam Ecclesiam nolint acce­ dere. Non est 35. Ex qua nostra, et communi asser­ ciputin­ fidelium tione sequitur primo Christum non esse inonJBap’ caput in actu eorum infidelium, qui nun­ lizatoruro. quam baptizati sunt. Ratio est : quia isti nullo modo pertinent actu ad Ecclesiam ; et in eis potissime urget propositum pro assertione fundamentum. Præsertim cum hi non solum careant fide, quæ est invisi­ bilis forma Ecclesiæ ; sed etiam signo vi­ sibili Baptismi, in quo fit exterior fidei professio. Unde hujusmodi infideles sunt omnibus modis extra Ecclesiam, et quibus 1 ad Co- prorsus quadrat illud Apostol. 1 ad Corimh. 5. rin[h. 5 ; Quid mihi de his, qui foris sunl ? Et quod recipiant aliqua auxilia per Chris­ tum, non sufficit, ut actu pertineant ad corpus Ecclesiæ, et uniantur capiti Christo, ut satis liquet ex immediate dictis num. præced. Non est Sequitur secundo Christum non esse ca­ caput hærcti- put hæreticorum, sive illorum hominum, eorum. qui cum baptizati fuerunt, fidem catholi­ cam reliquerunt. Et ratio patet ex dictis : nam hujusmodi homines non sunt actu membra Ecclesiæ : ergo Christus non est in actu caput illorum. Antecedens proba­ tur : tum quia haeretici sunt extra Eccle­ siam, ut aperte, et communiter docent Pa­ tres, D. Irenæus lib. 3, cap. 3. Sixtus I, D. kemi. epist. 1 decretali, D. Cyprian, lib. 1, epist,’ Siiuj I, 3, et fi. D. August, lib. de unitate Eccles. Te}· cap. 4, et lib. de baptismo cap. 10. D. Gre· gor. lib. 12. Moral, cap. 5, et lib. 16, cap. jw. 21, et alii plures. Tum etiam quia forma D. " Gre?0F. constituens Ecclesiam est fides catholica, ratione cujus omniq Ecclesiæ membra con­ veniunt in uno credito : hæretici autem non habent fidem catholicam, nec conve­ niunt cum aliis Ecclesiæ membris in uno credito : ergo actu non sunt membra Ec­ clesiæ. Tum denique, quia aliqua forma assignanda est, quam membra Ecclesiæ participent, et cujus unitate constituant unum corpus ; et hæc non est alia, quam fides catholica : cum ergo hæretici hac fide careant, non pertinent actu ad Eccle­ siam ut ejus membra. Videantur, quæ diximus tract. 17, disp. 8, dub. 3, ubi contra Durandum, et quosdam alios osten­ dimus hæreticum non credere, quæ credit, per fidem theologicam, qua catholici credi­ mus, et membra Ecclesiæ constituimur. Nec ad labefactandum hoc fundamentum Preci* sufficiet recursus ad characterem, quem hæretici retinent. Primo quia plures dam­ nati habent characterem, omnes scilicet qui baptizati sunt : et nihilominus non pertinent ad Ecclesiam, nec dici potest quod Christus eorum sit caput : ergo quod hæretici characterem habeant, nihil probat in præsenti materia. Secundo quia cathecumeni fideles, licet baptizati non sint, nec characterem habeant, actu per­ tinent ad Ecclesiam, et sunt membra Christi capitis, ut supra vidimus num. 29; id vero satis declarat formam constituti­ vam Ecclesiæ non esse characterem, sed fidem catholicam : ergo cum hac desti­ tuantur hæretici, nihil refert, quod cha­ racterem retineant. Unde D. Thom, in D.tmb præs. art. 3, unitatem militantis Ecclesiæ revocat non in characterem, sed in fidem : et hac ratione salvat, quod Ecclesia cons­ tat Patribus antiquis ut membris, quia ha­ buerunt eandem fidem quoad substantiam, licet characterem non habuerint. Anliqui paires, inquit, servando legalia sacramenta ferebantur in Christum per fidem, et di­ lectionem eandem, qua et nos in ipsum fe­ rimur. Et ila paires anliqui perlinebant ad idem corpus Ecclesiæ, ad quod nos pertine­ mus. ■ DISP. XVI, DUB, ill. potentia : et eandem, quantum ad hoc, ' ! id co- mus. In quo sensu Apostol. 2 ad Corinth, risib, a. g : Habentes eundem spiritum fidei, rationem de eis habendam esse, ac de illis, qui propter peccata actualia detru­ i n.Au- pt optimo observavit D. Augustt. lib. i, t’st· contra Faustum cap. 6, et ex professo tra­ duntur in inferno; quamvis parvuli ob solum originale damnentur, et alio in loco didimus tract. 20, disp. 3, dub. 1, § 1. Ex constituantur. Militat enim idem moti­ i quibus magis firmatur fundamentum om­ nium præcedentium resolutionum, nempe ve m : nam et actu carent fide : nec formam constitutivam unius Ecclesiæ mi­ deinceps converti, aut fidem habere po­ litantis esse fidem veram, theologicam, et terunt, nec Christo uniri juxta doctrinam catholicam, qua omnia Ecclesiæ membra supra traditam num. 33. Unde minime audiri debet Granados, qui in præs. tractat. Granaconnectimur in uno credito magis, vel 7, disput. 6, affirmat Christum posse ali- doa· minus explicite. qua ratione dici illorum puerorum caput, Hireiiei 37. Quocirca doctrina corollarii immeet quatenus, inquit, sunt sibi subditi, ita M sunt diati extendenda est non solum ad hærequod potest illis vel invitis aliquid praecipere, ticos manifestos, sive ad illos infideles, n5ü· qui cnm baptizati fuerint, palam recedunt a el eis dominatur. Absurdum enim est, quod Christus dicatur caput damnatorum, fide per conversionem vel ad solam hæet illi pueri vere damnati sunt. Aliunde resim, vel etiam ad paganismum, aut Juvero nullam habent unionem cum membris daismum, juxta dicta tract. 17, disp. 9, dub. 2, sed etiam ad omnes hujusmodi Christi : quippe nulla ratione eis commu­ infideles occultos, quamvis exterius com­ nicant in aliquo bono supernaturali. De­ municent cum fidelibus in usu sacramen­ nique quod Christus eis dominetur, mi­ torum, et in omnibus Ecclesiæ ritibus. nime probat esse eorum caput : alias ob Et ratio constat ex hactenus dictis : quia idem motivum appellandus foret caput forma constitutiva Ecclesiæ, et hominum dæmonum, quibus imperare potest. Sen­ in esse membrorum ejus, est vera fides : tiendum itaque est de hujusmodi parvulis, sed omnes hujusmodi infideles carent vera sicut de omnibus aliis damnatis, ut sta­ fide; licet exterius fingant se fideles, et tuimus num. 33. communicent cum catholicis : ergo quam­ Infantes vero, qui adhuc in uteris ma­ vis videantur esse membra Ecclesiæ, nihi­ ternis existunt, sentiunt aliqui non solum lominus vere membra ejus actu non sunt : non esse membra Christi in actu, ut ex et consequenter nec Christus est actu supra dictis facile constat; verum etiam, prædictormn hominum caput. Idque inter quod nec sint in potentia : quoniam quanalios ex Patribus supra relatis docet ele­ diu in lucem non eduntur, non reputantur supposita a matribus distincta, et propterea 1 D. An· ganter D. August, loco citato de unitate fOSl. Ecclesiæ his verbis : Quicumque de ipso usque ad nativitatem custodia Angelorum eis capite a Scripturis sanctis dissentiunt, etiam­ non conceditur, ut docet D. Thom. 1 part. D.Thom. si in omnibus locis inveniantur, in quibus quæst. 113, art. 5 ad 3. Sed probabilius, Ecclesia designata est, non sunt in Ecclesia. et magis pium est asserere, quod tales par­ Et infra : Mulli tales sunt in Sacramento­ vuli sunt membra Christi in potentia : rum communione cum Ecclesia : el tamen tum quia possunt absolute justificari in jam non sunt in Ecctesia. Et inferius : Si utero, ut contigit Joanni Baptistas. Tum ergo fictus accedat, atque adversus verita­ quia, exclusa etiam miraculosa providen­ tem, et Ecclesiam cor iniquissimum gerat ; tia, et servato communi cursu rerum, pos­ quamvis peragatur in illo ea solemnilas, sunt simpliciter salvari : licet enim ne­ numquid reconciliatur, numquid inseritur ? queant baptizari, aut alia remedia suscipere in sensu composito existentes intra matris Absit. Quicumque itaque sive occulte, sive claustra ; tamen dum in eis detinentur, externe, recedunt a fide, desinunt esse habent potentiam ad exeundum, et con­ membra in actu Christi, et Ecclesiæ; sequendi post partum tam Baptismum quamvis eorum aliqui videantur specie quam alia gratiæ beneficia, ut communiter tenus ad Ecclesiam pertinere. 38. Et hæc, quæ hactenus in hoc § I contingit. Quod sufficientissimum est, utr ■?:il de stati. n diximus, ui.uinuû, referuntur ad infideles adultos, dicantur membra Christi in potentia. Præ;<>ιίη- ut discursus satis manifestat. Sed quid sertim cum hos omnes parvulos velit Deus voluntate antecedenti, et eorum multos dicemus de infantibus. Tenendum est illos, qui absque baptismo decedunt, nullo modo voluntate consequenti salvari, et eis etiam esse membra Christi, id est, née actu nec præparaverit remedium, ut diximus tractat. clu :· DIHP. XVI, DUB. Til. DE INCARNATIONE. 586 14, disput. 6, dub. 2 fero per totum, et praecipue a num. 54. Quod si intra ute­ rum moriantur, est per accidens ; et non tollit, quod ante mortem habuerint posse salvari. Id vero, quod adducitur de custodia Angelorum, ut tradit D. Thomas, nihil refert : quia ipse Angelus matris custos sufficit ad custodiam pueri intra illius viscera existentis ; unde nec ex hac parte destituitur parvulus potestate passiva ad salutem. Et quod ille status ipsos impediat, ne possint proxime baptizari, aut alia re­ media suscipere; minus adnuc interest : quia est impedimentum auferibile ; cum ille status possit, debeatque cessare juxta connaturalem ordinem rerum. Concedere itaque oportet quod Christus sit in poten­ tia caput illorum infantium etiam pro hujus­ modi statu. S III. Argumenta contra primam conclusionem el eorum solutio. 39. Contra primam nostram assertionem possunt referri, qui sentiunt peccatores fi­ deles non esse actu membra Ecclesiæ : inde enim satis legitime colligitur Chris­ tum non esse caput in actu omnium fide­ lium. Pro qua opinione Godoi disp. cit. Turre- refert Turrecrematam lib. 1. Summae cap. rremata Canus. 8 ad 7, et cap. 11 ad 6, et Canum lib. 4, de locis, capite ult. ad 9. Sed prior illud non docet saltem in locis ab illo Auctore relatis : sed solum asserit esse membra imperfecta : quod et nos dicimus cum D. Thom. ut observavimus num. 27 in fine. Melius refertur secundus, qui distinguens inter partes, et membra, concedit peccarores fideles esse Ecclesiæ partes, et negat, 1 argu- quod membra sint. Quæ sententia probatur DtX. Prim0 ex D· Thom. in 3, dist. 13, quæst. 2, art. 2, quæstiunc. 2, in corp, ubi ait : Homines autem fideles peccatores pertinent aliquomodo ad unitatem Ecclesiæ, in quan­ tum continuantur ei per fidem, quæ est uni­ tas materialis : non tamen possunt dici membra proprie, nisi sicut membrum mor­ tuum scilicet æquivoce. Quod autem solum æquivoce est membrum, non potest dici membrum corporis in actu : ergo ex sen­ tentia S. Doctoris peccatores non sunt in actu membra Ecclesiæ : atque ideo Chris­ tus non est caput in actu peccatorum fide­ lium. Et idem significant satis aperte alii Patres cum docent malos non pertinere bus, minime posset dici tota pulchra, et ad Ecclesiam, ut loquuntur D. Cyprianus sine macula ; siquidem actu contineret pec­ epist, 6, ad Magnum, D. Ilieronym, ad catores, ot maculatos : ergo hi non sunt Ephes, ad illa verba, Non habentem macu­ actu membra Ecclesiæ. Tum præterea, nam lam, nec rugam. D. August, lib. do unit, qui actu non sunt Ecclesiæ filii, non sunt Eccles, cap. 12, et alii quos imitatur Ma­ actu membra ejus : peccatores autem fide­ gister sent. in 4, dist. 8. VS ! les non sunt actu filii Ecclesiæ; siquidem Respondetur D. Them, in præs. art. 3, Be^t· non sunt lilii Dei, orgo non sunt actu docere expresso nostram assertionem, ut «*· Ecclesiæ membra. Tum insuper quia mem­ constat ex dictis num. 28. Unde dicen­ bra ejusdem corporis non sunt sibi invicem dum est vel correxisse sententiam quam contraria : sed peccatores contrariantur docuerat in 3 sent, ut sentit Bannez ; vel justis, qui sunt actu membra Ecclesiæ : eo loco (et est verosimilius) locutum fuisse ergo peccatores, licet fideles, non pertinent comparative ad membra viva, et perfecta, actu ad Ecclesiæ corpus. Tum denique nam accipiendo membrum determinate pro peccatores pertinent actu ad civitatem Ba­ membro Ecclesiæ perfecto, qua ratione æquivoce dicitur de imperfectis : vel deni­ bylonis, quam ædificat amor sui usque ad contemptum Dei : ergo actu non pertinent que quod ly æquivoce in sensu D. Thom, D.Ttis idem valet, ac imperfecte, et minus pro­ ad Ecclesiam, sive ad mysticam Hierusa­ prie. Et sic dicta ejus cohærent : fieri enim lem, quam ædificat amor Dei usque ad valet, quod aliquid participet veram ali­ contemptum sui : impossibile enim appa­ quam rationem, sed tamen imperfecte, ct ret, quod idem homo pertineat ad civitates minus proprie : sicut accidens dicitur ens. adeo diversas, ct oppositas. Dnæ Et hunc sensum satis manifestat in præConfirmatur primo : quia Christus non Ieûnùrsenti art. 3, nam postquam in corp. art. I Eâho- est actvi caput eorum, qui sunt actn memces. bra diaboli : sed peccatores, quamvis fide­ statuit, quod Christus est caput eorum, qui sibi actu uniuntur per fidem, adjecit in les, sunt actumembra diaboli, cui ut capiti resp. ad 2 : Qui subduntur peccatis morta­ se submittunt : ergo Christus non est caput libus, non sunt membra Christi aclualiler in actu peccatorum fidelium. nisi forte imperfecte per fidem informem. Confirmatur secundo : quia membrum In utraque enim parte constituit unionem mortuum non est nisi æquivoce membrum : actualem per fidem, quam tamen dicit sicut homo mortuus est æquivoce homo, unire imperfecte, et potentialiter, compa­ et manus mortua est æquivoce manus ; rative videlicet ad unionem per gratiam, sed omnes peccatores sunt spiritualiter et charitatem. Et idem respondendum est mortui, cum careant spiritu gratiæ : ergo ad alios Patres : quia solum intendunt non sunt membra Ecclesiæ nisi æquivoce : malos non pertinere ad Ecclesiam perfecte, atque ideo nequit esse caput illorum in facta comparatione cum justis. Quamvis actu. tisokisatis etiam probabile sit D. Cyprianum, 41. Respondetur argumento negando mi­ tor et D. August, malorum nomine signifi­ norem. Ad cujus primam probationem, adcavisse infideles. I îeiBID· mittendo præmissas, negamus consequen­ 40. Sed arguitur secundo expendendo 2artstiam. Et ratio disparitatis est primo, quod motivum a Patribus insinuatum : namteilia cum fides sit fundamentum, et initium Christus solum est caput in actu illorum salutis, ablata fide nihil remanet, per quod hominum, qui sunt actu membra Ecclesiæ ; homo possit corpori Ecclesiæ aggregari. sed fideles peccatores non sunt actu Eccle­ Sed ablata sanctitate, potest remanere fides, siæ membra : ergo nec Christus est in per quam homo Ecclesiæ uniatur. Secundo, actu illorum caput. Minor probatur ; tum quod forma prima et universalis, per quam quia in Symbolo dicitur, Credo sanciam Ec­ constituitur fides pro hoc statu non est gra­ clesiam catholicam : sed quia catholica est, tia, aut sanctitas, sed fides, ut supra osten­ nullus, qui careat fide est actu membrum dimus : quocirca licet ab aliquo tollatur Ecclesiæ : ergo quia sancta est, nemo ca­ sanctitas, si manet fides ; adhuc perseverat rens sanctitate pertinet ad Ecclesiam in forma qua homo non sanctus aggregatur actu. Tum etiam quia tota Ecclesia est Ecclesiæ sanctæ : sed si auferatur fides, pulchra, et sine macula, juxta illud Cantic. Cunihil relinquitur, per quod Ecclesiæ catho4 ; Tota pulchra es amica mea, et macula tit. t licæ copuletur. Quamvis autem Ecclesia non est in te : si autem constaret peccato­ constet hujusmodi etiam membris non ribus fidelibus tanquam membris actuali­ sanctis ; sancta absolute nihilominus appelbus; t 587 latur : et quia omnia ipsam constituentia, ut fides et sacramenta, sancta sunt : et quia nobiliora ipsius membra, nempe justi, sunt sancta. — Unde ad secundam proba­ tionem neganda est minor : quia ut tota Ecclesia dicatur pulchra, et absque macula, sufficit, quod ipsa constituentia, ut sunt fides, et sacramenta talia sint. Sed certe testimonium, cui innititur discursus ejus probationis, refertur ad Ecclesiam non pro hoc statu, sed pro statu beatitudinis. Unde D. Thom. in hoc art. cum sibi objecisset : D.Thom. Apostolus dicit ad Ephesios 5 , quod Christus tradidit semelipsum pro Ecclesia, ul ipse i exhiberet sibi gloriosam Ecclesiam, non ha­ bentem maculam, aut rugam, aut aliquid hujusmodi (quod et non amplius signifi­ catur in loco Canticorum), sed multi sunt etiam fideles, in quibus invenitur macula, aut ruga peccati : ergo nec etiam omnium fide­ lium Christus esl caput. His, inquam, quæ sibi objecit, respondit S. Doctor : Ad se­ cundum dicendum, quod esse Ecclesiam glo­ riosam non habentem maculam, neque ru­ gam, est ultimus finis ad quem perducimur per passionem. Unde hoc erit in statu patriæ : non autem in slatuviæ, in quo si dixerimus, quod peccatum jion habemus, nos ipsos se­ ducimus, ut dicitur primx Joan. 1. Et eo­ dem modo explicandus est ille Canticorum I locus. Ad tertiam probationem negamus mi­ norem : nihil enim frequentius audimus, quam fideles, etsi peccatores sint, esse fi­ lios Ecclesiæ, et illam revereri ut matrem. Et qui alicui, licet maximo, et notorio peccatori, objiceret non esse Ecclesiæ fi­ lium ; absque dubio illum summa ignomi­ nia notaret; nam simile convitium in eos præcise dirigi solet, qui se divellunt a veræ fidei consortio, ut sunt hæretici. Ad inser­ tam autem minori probationem dicendum est homines constitui filios Ecclesiæ profi­ tendo fidem illius, quæ est forma ejus cons­ titutiva; quidquid sit de sanctitate, quæ confert, ut sint filii magis perfecti. Sed filii Dei constituuntur per gratiam habitualem, quæ est participatio formalis naturæ divi­ næ : unde peccatores non sunt filii Dei ; licet sint Ecclesiæ filii : constituuntur præ­ dicti effectus per formas valde diversas, im­ mediate assignatas. Ad quartam negamus majorem univer­ saliter intellectam ; fieri enim potest, quod licet membra ejusdem corporis habeant convenientiam in forma sibi communi, et corporis constitutiva ; nihilominus dissi- I 1” 588 r X »" »· DE INCARNATIONE. deant secundum conditiones, aut disposi­ j et nihilominus retinent vitam vegntativam : tiones unicuique proprias. Sic namque in in quo eventu adhuc est membrum corpo­ corporo politico ejusdem v. g. civitatis so­ ris naturalis, quamvis imperfectum, ut ac­ lent cives non semel sibi mutuo contrariari cidit in manu semiarida, cui comparari secundum particulares rationes : et etiam valet peccator retinens fidem diximus in corpore naturali membra solent exigere num. 28. dispositiones contrarias. Ita ergo omnes 42. Arguitur tertio refellendo doctri- 3irtifideles justi, et peccatores conveniunt in nam hactenus traditam, et urgendo Cani Kesïss. participando eandem formam Ecclesiæ cons­ motivum, quoniam ad veram rationem titutivam, nempe fidem catholicam : sed membri non sufficit esse partem corporis contrariantur, aut non conveniunt secun­ vivi ; sed insuper desideratur, quod vivat dam alias rationes magis particulares gra­ vita corporis : atqui peccator fidelis non ti», aut peccati. vivit vita totius Ecclesiæ : ergo licet sit Per quod patet ad ultimam : quia nulla Ecclesiæ pars (quod ad summum probavi­ repugnantia est in eo, quod idem homo mus), non tamen Ecclesiæ membrum. Ma­ secundum diversas rationes pertineat ad jor suadetur sola terminorum explicatione, diversas civitates inter se non subordina­ quia ratio membri est contractior, quam tes, aut etiam contrarias, et inimicas, ut munus partis : unde licet omnia corporis ratione originis ad unam, et ratione inco­ membra sint ejus partes; tamen non om­ latus ad aliam. Et similiter fieri valet, quod nis pars corporis est membrum ejus, ut idem homo in quantum fidelis pertineat ad liquet tum in anima, quæ est pars homi­ Hierusalem, sive Ecclesiam militantem ; et nis, et non membrum, tum in unguibus, quatenus peccator spectet, ad Babylonem, capillis, et humoribus, quæ cum sint cor­ et subdatur diabolo. poris partes, nequeunt membra vocari. Requiritur itaque ad rationem membri, * a reprehendimus in aliis, nempe procedere I tuens e contrario, quod juxta sententiam ‘J ex solo discursu, et absque auctoritatis Præsertim cum Angeli sint administratorii I Apostoli, quicumque non sunt mortui, non 1 ^rmament0 in r0 dependenti a sola volunspiritus, in ministerium missi propter eos, sunt vivificati, sive justificati per Chris­ j late divina. Tum quia non satis conse­ qui hæreditatem capiunt salutis, ut dicitur tum. Quæ doctrina Augustini, et intelliad Ilebr. 1. Unde congruit, quod aliquid Ad di quenter procedit : nam si fides Adami ! gentia Apostoli minime subsistunt; sed ■ processit ex influxu Christi, non potuit a Redemptore participent, cui in ministe- Hcbr·1 j plane eluduntur, si in Christo admittatur non gratia habitualis prodicti status a rio salutis serviunt. Id vero, vel aliquid duplex ille influendi modus : alter prin­ Christo dependere. Ubi enim dispositio ad ei simile nec apparentem locum habuit in cipalis, et in gratiam sanantem, et prove­ ‘•••|‘i aliquam formam dependet ab aliquo prinAdamo prout pertinente ad statum inno­ niens ab illo sub munere Redemptoris; cipio ; ipsa etiam forma a tali principio centiæ. ‘ ’ ! alter vero in omnem aliam gratiam, licet f dependet, ut inductive probari potest : Ad id, quod in hac evasione dicitur de sanans, aut medicinalis non sit, nec a fides autem, quam habuit Adamus fuit actu fidei, quo Adamus innocens Christum Christo ut Redemptore dependeat. Nam dispositio ad gratiam, qua justificatus est, futurum cognovit, plene constabit ex infra hac distinctione supposita, impugnationes Ji sicut in aliis adultis contingit, et satis dicendis n. 62. D. Augustini minime premerent Julianum, ' constat ex supra dictis disput. 13, dub. 3; qui facile responderet, respondebatque ;prgo si fides Adami pro statu innocentiæ gni. Christum non id tantum negotium pere­ habuit dependentiam a Christo; idem de gisse, sed illud esse assecutum, quod vi-‘ gratia prodicti status dicendum erit : atque Refertur opinio contraria, et diruitur pri­ tam gratiæ influxerit innocentibus. Quod • ideo minus cohaerenter dicitur, quod Adamum ejus fundamentum ab auctoritate. responsio, quam impugnamus, expresso ; mus habuerit fidem dependenter a Christo, affirmat de illo influxu, quem vocat minus i non autem gratiam. Tum, praeterea, nam 59. Oppositam nostro assertioni senten­ principalem, et refert ad hominum justifi­ I motivum a nobis propositum, et ex D. tiam tuentur Suarez disp. 23, secundum Snarei. cationem in statu innocentiæ. Unde etsi J Aug. et I). Thom. desumptum pari radubium. Godoi disp. 29, g 9, num. 124, Godoi. non in eodem gradu, et in materia longe I tione excludit dependentiam fidei, sicut, licet rem ex professo non discutiat. Lorca Lorea, diversa, opponitur menti D. Augustini, si­ . et gratiæ ab influxu Christi : quidquid disp. 45, in fine, Ferre tract, de prodest, Feno, cut et sententia Juliani : procedit enim ex j enim ab influxu Christi provenit, supponit quæst, 3, § 4. Gonet (cum moderatione) Gonct. eadem radico distinguente in Christo duos ijj peccatum originale in aliquo genere causæ, num. præced. proposita disp. 14, art. 3, influxus, unum redemptivum, et alterum • ; vel ad minus habet necessariam connexio§ 3. N. Laurentius controv. 15, § 6, num. N. Laanon redemptivum; cum tamen S. Doctor 1 nem cum eo ex vi decreti præsentis; cum 37, et alii. Quamvis enim inter eos non renI‘ nullum admittat influxum Christi in vitam ipse Christus influens eodem modo com­ satis conveniat, ad quæ dona se extenderit gratiæ, qui non fuerit medicinalis, et sa­ ti paretur ad peccatum, ut satis constat ex influxus Christi pro statu innocentiæ ; af­ nans. 1j supra dictis : sed dona Adamo communifirmant tamen, quod aliquid in eo influxe­ 58. Ultimam responsionem adhibet Go· Q?3^ J cata pro statu innocentiæ nec supposuerunt rit : et consequenter Christum fuisse ca­ net alia via incedens, et temperans, ut sibi £IGo. j peccatum originale, nec habuerunt con­ put hominum ut ad illum statum perti­ videtur, procedentes dicendi modos. Con­ fit· i nexionem cum illo, siquidem prodictus innentium. cedit enim habitualem gratiam pertinen­ ! nocentiæ status fuit ab eo peccato prorsus Pro qua opinione arguitur ab auctoritate Primum tem ad statum originalis justitire non fuisse I independens, et ad illud omnino supposiD. August, et D. Thom. quorum testimoex influxu, et meritis Christi Redemptoris, 'j tus .· ergo sicut gratia pro illo statu non nia possumus ad formam argumenti redu­ ut hactenus ostendimus : asserit tamen potuit esse ex influxu Christi, sic neque cere in hunc modum : omnis gratia cujusChristum ut consummatorem gloriæ in­ • ’ ‘ fides, quatenus ad eumdem statum perticumque hominis, et in quocumque statu fluxisse in quandam gratiam accidentalem, concessa, datur per Christum, qui est causa ■ nuit. Tum denique, quia oppositum non et minus principalem prodicti status, universalis totius gratiæ : ergo Christus i probat exemplum Angelorum, quorum nempe in fidem ejusdem Christi, quam .."ia Christus dicitur caput ex eo præcise, quod influxit in gratiam hominibus pro statu in­ iVdamus habuit. Licet enim Christus in nocentiæ concessam : atque ideo fuit caput ■ influat in aliquam eorum gratiam accideni talem : nam (præterquam quod de hujus- Adami ut ad prodictum statum formaliter hanc fidem entitative acceptam non influxe­ rit, sicut neque in gratiam : nihilominus modi exemplo plura dicemus dub. seq), pertinentis. Utraque consequentia constat non potuit non influere specialiter in eam, < intervenit satis manifesta disparitas de­ manifeste ex antecedenti. Quod probatur y· DE INCARNATIONE. Psal. 8. primo ex illo Ps. 8 : Omnia subjecisti sub pro ca durations, in qua Christus, et ho­ D· A”- pedibus ejus. Ubi D. August, ait : Nihil mines physice non coexistent, ui patet in iB‘ ' excipit, cum dicit omnia. Et ne aliter lice­ Patribus veteris testamenti, in quos Chris­ ret intelligi, sic Apostolus credi jubet, cum tus ante Incarnationem non influebat ef­ dicit. 1, ad Corinth, i : Excepto eo. qui ei ficienter, sed precise finaliter juxta doc­ subjecit omnia. El hoc hujus psalmi testimo­ trinam supra traditam disp. 7, dub. 4; nio utitur ad f/ebr. 2, cum ilii vult omnia ergo Christus habuit officium, et exerci­ intelligi esse subjecta Domino nostro Jesu tium capitis erga Adamum ut pertinentem Christo, ut nihil exceptum sit. Similiter exad statum originalis justitia?. ‘ j D.TUm. ponit D. Thom. ad Hebr. 2. lect. 2, di­ Ad argumentum respondetur negando sukii cens : Omnia non est distributio accommoda antecedens. Et ad probationem dicendum ad aliqua genera, sed absolute ad omnia : est omnia illa vel Scripturae, ve! sacrorum Doctorum testimonia et alia plurima, quæ quia omnia generaliter, et universaliter sunt Jam I. subjecta ei. Probatur secundo ex illo Joan. ejusdem generis coacervari possent, referri ad omnes, et singulas gratias, et ad cunc­ 1 : De plenitudine ejus omnes accepimus. tos, et singulos homines absque ulla ex­ Quod sic explicat D. Thom. ibi lect. 10 : Quod de plenitudine ejus acceperint omnes ceptione post lapsum Adami : quidquid enim gratiæ est in hominibus post prædic­ justi, qui fuerunt, sunt, et erunt. Et paulo tum peccatum, totum illud est per Jesum inferius addit : Plenitudo gratiæ, quæ est in Christo, est causa omnium gratiarum in Christum Dominum nostrum. Sed sensus intellectualibus creaturis. Nec minus pers­ illorum testimoniorum non refertur ad picue loquitur D. August, in ps. 62, prope gratias, et homines ante lapsum. Unde initium his verbis : Si ipse caput est, nos non sequitur, quod Christus fuerit caput membra sumus : lota Ecclesia ejus, quæ hominum pro statu innocentiae, et antece­ ubique diffusa est, corpus ejus est. cujus denter ad peccatum originale. Nec respon­ ipse est caput. Non solum autem fideles, qui sio ista voluntaria est, sed potius de­ modo sunt sed et qui fuerunt ante nos, el prompta ex doctrina eorundem Patrum qui post nos futuri sunt usque in finem sxsic interpretantium Scripturam, ut supra culi omnes ad corpus ejus perlinent, cujus vidimus g 1. Cum enim gratia Christi sit corporis ipse est caput. a Christo Redemptore, qui prædestinatus ConflrConfirmatur primo : quia homines in est in remedium hominum a peccato origi­ * statu innocentiæ pertinuerunt ad eandem nali, præsupposito saltem ordine naturæ in Ecclesiam, in qua nos sumus, ut docent genere causæ materialis : impossibile fuit D. Au­ D. August, super psal. 128, et quæst. 49, (præmissa hac suppositione, Deo quidem gust. voluntaria, sed in Scriptura, et in doctrina D. Hie- in lib. Judicum. D. Hieronym. super ad ron. Galat. 5 in principio, D. Ambros. et alii Patrum nobis revelata, ut constat ex fuse I). A ru­ Patres, quos allegat Lorca disput. cit. dictis disp. 2, dub. 1), quod aliquis fuerit bro*. Lorca. num. 14; sed Christus est caput totius Ec­ Christi influxus, ejusv?* effectus, qui si­ clesiæ, in qua sumus, et influit in ejus mili antecedentia non supposuerit pec­ membra, ut constat ex dictis dub. 1 et 3 ; catum originale. Gratia autem status ergo Christus influxit in homines ut perti­ innocentiæ, et -homines prout ad illam nentes ad statum innocentiæ, et fuit eo­ pertinentes, nulla ratione supposuerunt rum prout in tali statu caput. peccatum originale ; quin potius habuerunt ConfitConfirmatur secundo : qnia ex doctrina omnimodam independentiam ab illo; et milio 2· SS. Patrum statuimus disp. 2, n. 4 et 26, ideo non terminaverunt influxum Christi, quod Christus primo volitus, et decretus sed pertinuerunt adæquate ad aliam provi­ est finis cujus gratia omnium rerum, et dentiam in qua solus Deus erat caput invi­ operum divinorum : quocirca debuit per sibile, et diversæ omnino rationis. Nec modum causæ finalis influere in cuncta, iterum hæc responsio opponitur D. Th. quæ Deus produxit : cum ergo status docenti particulam omnia, qua David, et justitiæ originalis, et Adamus ut formali­ Paulus utuntur, non esse accipiendam per ter ad ipsum pertinens fuerint Dei opera; solam distributionem accommodam ad ge­ sequitur manifeste, quod Christus per mo­ nera, sed distributive absolute : quia S. dum finis in Adamum pro illo statu in­ Doctor non negat distributionem accom­ fluxerit : sed ut Christus comparetur ad modam gratiarum, aut statuum, sed per­ homines tanquam caput ad membra, suf­ sonarum : intendit enim nullam esse per­ ficit influxus per modum finis saltem sonam, quæ non participet de plenitudine Christi, D18P. XVI, DUB. IV. Christi, et terminet ejus influxum, Sed i cum hoc cohaeret, quod Christus in eas inI fluxerit non pro omni statu, sed determiI nate postquam in Adamo peccaverunt, ut I ipse S. Doct. expresso affirmat loco supra cit. num. 49. Et in eodem sensu procedunt testimonia 1). Augustini : nam cum ipse super Ps. 44 interroget : Quo perlinet isla gratia, id est, Christi ? respondet : Ileali, quorum remissae sunt iniquitates, influxum Christi trahens ad naturam humanam post lapsum. Et similiter loquitur in aliis locis n. 48 relatis. jcenri- jqec refert, si contra explicationem, quam testimonio D. Thom. adhibuimus, ■aSw- opponas cum Suarez S. Doctorem in præ­ Μ senti quæst. art. 3 asseruisse Christum fuisse caput hominum secundum lotum tem­ pus mundi ; sed tempus istud comprehen­ dit tempus, pro quo duravit innocentiæ status, ut ex se constat : ergo ex sententia D. Thom. Christus fuit Adami caput pro illius status duratione. Non, inquam, hoc refert : quia procedit ex artifitiosa, et non .sincera terminorum collocatione, qua Suarius refert illud testi­ monium. Nam S. Doctor non dixit Chris­ tum fuisse caput hominum secundum lotum tempus mundi. Sed formalia ejus verba sunt hæc : Sic ergo dicendum est, quod accipiendo generaliter secundum totum tem­ pus mundi, Christus est caput hominum, sed secundum diversos gradus. Ubi perspi­ cuum est, quod ly secundum totum tempus mundi appellat supra accipiendo, non au­ tem supra homines, ut Suarius non adeo fideliter voluit. Et sensus planus est quod, accipiendo membra Ecclesiæ non simul, sed secundum quod sunt dispersa per va­ rias ætates, et temporum differentias, Chris­ tus est caput omnium hominum. Ex quo non recte infert Auctor ille, quod Christus sit caput hominum secundum totum mundi tempus usque ad statum innocentiæ inclu­ sive. Sed prius illi probandum erat, quod homines prout in tali statu fuerint membra Ecclesiæ nostræ, vel Christi : quod esse falsum constat ex dictis. itor Ad primam confirmationem responde­ tur distinguendo majorem, iilamque con­ cedendo in sensu materiali, et loquendo de hominibus specificative sumptis, qui fue­ runt in statu innocentiæ. Sed neganda est in sensu formali, et si sermo fiat de eis­ dem hominibus, ut pertinebant redupli­ cative ad prædictum statum. Et deinde I concessa minori, negamus absolute conse- | I quentiam. Licet enim nullus fuerit homo in hoc, aut in illo statu, qui aliquando, et in aliquo statu non pertineat ad Eccle­ siam, in qua sumus, idque intendunt Pa­ tres in confirmatione relati : nihilominus non oportet, quod fuerint membra hujus Ecclesiæ pro omni statu, et secundum quamlibet durationem, in quibus fuerunt. Et ratio consequenter ad hactenus dicta est : quia Ecclesia, cum sit quoddam cor­ pus mysticum, debet mutuari unitatem per habitudinem ad suum caput. Caput autem præsentis Ecclesiæ est Christus Re­ demptor, qui gratia incarnativa, et pretio sui sanguinis nos sibi copulat. Sed caput existentiam in statu innocentiæ non esset Christus Redemptor, et illos homines pre­ tio suæ passionis sibi comparans. Unde multitudo fidelium in eo statu aliam Ec­ clesiam constitueret longe diversam ab ea, quæ modo est,, ut ipsius diversa, et subs­ tantialis ratio satis declarat. Nec aliud tunc illa Ecclesia caput haberet, quam heterogeneum, et invisibile, nempe Deum : sicut profecto contingeret si Adamas, ut fieri potuit, non peccasset : tunc quippe Christus non foret venturus, ut verior, et communior sententia defendit : atque ideo illa Ecclesia non aggregaretur sub uno ca­ pite Christo. Idvero satis declarat eodem modo se habuisse antequam Adamas pec­ caret : nam pro illa duratione ita se habuit, ac se haberet, si nullum succederet Adami peccatum. — Addi autem potest, quod cum aliqui Patres significant homines in statu innocentiæ existantes pertinuisse ad nostram Ecclesiam, non loquuntur de membris in actu, sed in potentia : potue­ runt enim ad hanc Ecclesiam venire, et Christo capiti copulari, sicut re ipsa con­ tigit. Ad secundam respondetur majorem esse Seconda coirji: universaliter veram pro omnibus, et sin­ ex ticgulis rebus, quæ coexistere possunt Christo Us, vel existenti, vel intento : quippe omnes se habuerunt ad ipsum sicut ad finem primo intentum, cui Deus cætera subordinavit, ut loco citato ostendimus. Sed ex­ ceptionem pati, in statu justitiæ originalis, et in rebus ut eundem statum formaliter, et pro explicito concernentibus. Nam prædictus, status et omnia illum formaliter in­ trantia præsupposita sunt destructa ad Christum in genere causæ materialis : undo non potuerunt terminare influxum ejus per modum finis. Cum enim Christus sic fue­ rit prior in genere causæ formalis, quod * DE INCARNATIONE. fuerit posterior originali peccato in genere j tingeret in statu innocentiæ, si nunquam causæ materialis, ut statuimus disp. 2, fuisset interruptus per peccatum originale : dub. 1, et peccatum originale sit destructio et tamen non constitueret membra Christi, originalis justitiæ : ubi Christus primo in­ nec cum habitudine ad Christum ut caput tentus est per modum linis, reperit, et Ecclesiæ, quippe qui non esset tale caput de præsenti, nec do futuro. Ut ergo fides supposuit destructam justitiam originalem, constituat membra Christi, debet importare atque ideo statum, quem ipsa constituit, ut magis expendimus supra num. 51 et printer prædicata specifica, quod ordinetur ad ipsum sicut ad finem, et quod ab ipso 56. Quocirca Christus non potuit influere sicut a communi redemptore dependeat per modum finis in prædictam justitiam, nec in statum per eam constitutum, nec in ; saltem in genere causæ finalis : quo pacto alia, quatenus eum statum formaliter con­ se habet fides post Adami peccatum tam cernentia. Unde licet absoluto influxerit in nobis, quam in Patribus antiquis : et ideo nos omnes constituit membra unius in Adamum, sltque illius caput absolute; corporis mystici Ecclesiæ sub eodem ca­ non tamen formaliter pro statu innocentiæ, sed pro alio, in quo fuit, et modo est. Et pite Christo. Aliter autem omnino se ha­ consequenter, Adamus pro statu innocen­ buit fides Adami pro statu innocentiæ : quamvis enim fuerit ejusdem rationis es­ tiæ longe aliter se habuit ad Christum, quam Patres antiqui ante Christi adven­ sentialis cum nostra, tam ex parte objecti primarii quod, quam ex parte rationis sub tum : hi enim illum respexerunt ut finem, et in eum se moverunt per actum fidei qua, ut bene probat objectio : et licet se sicut in communem Redemptorem, cujus extenderit ad attingendum incarnationem Christi tunc futuri : nihilominus non atti­ etiam sperabant adventum : et hac via git Christum ut Redemptorem, sed, do­ justificati sunt per gratiam, fidem, spem, cente D. Thom. ut ordinabatur ad consum­ ct charitatem erga Christum ejusdem ra­ mationem glorix : nec illum respexit ut tionis cum nostris, ut fuse explicuimus finem, sed ut merum objectum, sicut etiam loco cit. et ideo participaverunt ejus in­ cognovit alia objecta, aliaque mysteria. fluxum, et fuerunt actualia membra Eccle­ Unde sicut ex hoc non bene inferretur, siæ sub eodem capite Christo. Urgens qo Occurrit autem contra hanc doctriquod prædicta objecta influxerint aliter, °e’xei)'° nam, ct responsiones ex ea procedentes, quam per modum objecti, et in genere Thoma. ac proxime adhibitas urgens testimonium causæ formalis extrinsecæ ; secus vero in D. Thom. 2, 2, quæst. 2, art, 7, ubi ait : genere causæ finalis : sic etiam de Christo Ante statum peccati habuit homo eiplicitam ut terminante actum fidei, quam Adamus fidem dc Christi Incarnatione, secundum habuit in statu innocentiæ, dicendum est. quod ordinabatur ad consummationem gloEx quibus magis apparet differentia fi­ riæ, Nam fides illa fuit ejusdem rationis, dei, quam Adamns habuit pro illo statu, et speciei cum nostra : terminabantur enim et fidei, quam habuerunt Patres antiqui, ad idem objectum, et sub eodem motivo ut ista fuerit forma constituens illos mem­ divinæ revelationis. Sed fidos nostra est bra Christi, secus illa : nam licet utrique forma, per quam constituitur hæc Ecclesia crediderint Christum, nihilominus habue­ et homo incorporatur Christo sicut capiti runt modum' diversum ex parte objecti crediti. Nam fides Adami pro statu inno­ illius, ut constat ex dictis dub. præced. conci. 1 ct 2. Ergo Adamus prout in statu centiæ respexit Christum ut objectum cre­ innocentiæ habuit formam, per quam per­ ditum, non autem ut finem : atque circa tinuit ad hanc Ecclesiam, et fuit actuale ipsum fuit mere speculativa, et inadæipsius membrum sub eodem capite Christo. quata, admittens nescientiam motivi pro­ Eliditur. Respondetur sustinendo testimonium D. prii adventus Christi futuri et influxus ejus­ Thom. prout jacet, quod verissimum est, dem Christi in membra, atque in futuram atque admittendo præmissas, et negando Ecclesiam : unde ex vi illius non respexit consequentiam. Etenim, quod fides cons­ Christum ut caput, sed solum Deum : et tituat Ecclesiam sub capite Christo, non consequenter talis fides a Christo ut capite non descendit. Fides autem Patrum anti­ habet præcise ex pnedicatis specificis, quæ desumit ab objecto tam quod, quam quo, quorum ad omnia hæc, quæ Adamum la­ et sive terminativo, sive motivo. Certum tuerunt, se porrexit attingens Christum ut quippe est, quod potuit esse eadem specie Redemptorem a ruina peccati, et ut salva­ fides, licet non esset Christus : et sic contorem humani generis : quocirca præ­ dicta fu obrff· nn DISP. XVI, DUB. V. DE INCARNATIONE. 615 epist. ad Ephesios, conclusit : El ideo Qaod autem dicitur de mutuo inter aliqua periingerot. Unde linis originalis justitiae, Christus non solum est caput hominum, sed dependentia in diverso genero ; verum et productionis ejus alius fuit, ille videli­ etiam Angelorum. Unde ct Matth. 4 legi­ quidem est : sed tenet præcise necessario cet quem haberet si perseveraret ipsa, el tur, quod accesserunt Angeli, el ministra­ in eis tantum causis, quæ ex natura rei Christus nunquam esset venturus : in quo Defenditur vera, el communis sententia. bant ei. tales sunt ; non tamen in illis, quas Deus eventu certum est habituram finem dis­ 72. Nec satisfacit, si dicatur primo prae­ Effu­ voluit causas constituero : in his enim in­ tinctum a Christo, et quod perlineret ad 71. Dicendum est Christum vere, ot tervenit, aut non mutua causalitas, prout providentiam longe diversam. Eandem itaproprio esse caput Angelorum. Sic docet dicta Scripturæ testimonia agere de Christo gium. quantum est Deus, secundum quam ipsi placet : et sic accidit in hac materia, que et non Christum habuit de facto cau­ UBoa. D. Tho. in hac q. art. 4 et in 3, dist.in13, j q. 2, art. 2, quæstiunc. 1 et in 4, dist.rationem 49, illi attribuunt, quod sit caput quæ a sola Dei voluntate dependit. Et sam finalem. quod sic, ut descripsimus, disposuerit, Angelorum. Et ita intellexerunt locum ex Îq. 4, art. 4, ad ult. et q. 29 de Verit. art. non voluntarie affirmamus sed eo funda­ epistola ad Colossenses D. Chrysost. et DUBIUM V. 4 ad 5, et alibi. Cui subscribunt discipuli mento, quod nobis revelatur in Scriptura, Theophyl. Unde non sequitur, quod esse Id»»». in præsenti, Cajetan. Medina, Alvarez, » jurez. Jn Christus sii Angelorum caput. et doctrina Patrum, nempe Deum non ali­ vere, et proprie caput Angelorum Christo tsuv' Nazarius, Arauxo, Cipullus, et alii, quos ter decrevisse Christum venturum, quam j nzs. homini conveniat. Id, inquam, minime Præclurefert, et sequitur Godoi disp. 29, § 6. Hæc difficultas affinis est præcedenti, Οπ>λη* ^ “° Idem etiam tuentur alii Theologi turn in satisfacit, sed refellitur efficaciter. Tum ditur. in remedium generis humani a peccato I originali, ut in præsenti supponimus. Nam I et propterea ipsam immediate annectimus. refelli-1 n- præsenti, tum in 3, dist. 43, ubi Duran­ quia nihil obligat, ut sensum prædictorum stabilito hoc principio, legitime colliguntur Quæ ut gravior repraesentetur, supponi­ tor. jfe-iir- dus q. 2, n. 7. Richard, art. 2, q. 2. locorum non extendamus ad Christum ho­ alito consequenti® circa connexionem et mus Christum non venisse pro Angelis, minem : sed potius hujus dignitas expos­ Paludan. quæst. 1, art. 3, et alii. Suarez I ω· jfiaiunec pro illis mortuum fuisse, ut contra ordinem rerum ut hactenus explicuimus, cit prædictam extensionem. Tum quia ipsa disp. 23, sect. 1, conci. 2. Vazquez disp. RS. hunt. 48, cap. 3. Lorca disp. 45, conci. 2, cum et facile consideranti constabit. Minus au­ Origenem, qui oppositum significat hom. testimonia satis expresse loquuntur de I iu1 in Levit, et hom. 1 in Numer. docent tem consequenter, et mullam voluntarie Christo homine, ut liquet ex loco ad Co­ ! {HZ. aliis pluribus. Ex quibus aliqui dicunt procedunt illi Thomistæ, qui eo principio communiter Patres, et optime observavit l:ru. oppositam sententiam esse temerariam, aut loss. : In ipso inhabitat omnis pleniludo divi­ supposito et apud eosdem sancto, adhuc D. Th. supra ad Ephes. 1, ad illa verba : D.Tbon. nitatis corporaliter, qui est caput omnis alia censura dignam. Sed nobis satis sit conantur docere, quod Christus influxerit Instaurare omnia in Christo, lect. 3, ubi dicere nostram hanc, et communem asser­ principatus, etc., quia de Christo ut Deo non pro legitimo sensu illorum verborum addit : in gratiam originalem, et fuerit caput ho­ tionem esse certissimam. potest dici nisi valde improprie, quod in Jfailaminum prout pertinentium ad illum. Sed Aon quia pro Angelis mortuus sil Christus, Probatur primo ab auctoritate Scripipso inhabitet omnis plenitudo divinitatis lidldm pauci sunt, et qui rem non satis accurate sed quia redimendo homines reintegratur ITnctœ· turæ, quæ id satis aperte significat : nam corporaliter : inhabitatio enim exigit ali­ Ijbte. ad Ephes. 1, inquit Apostolus : Secundum I Angelorum ruina. Et profecto si pro An­ discutiunt. quam realem distinctionem, et Christus ut I Ad Major gelis etiam Verbum assumpsisset carnem, Addendum est pro perfectiori intelligenDeus nullo modo distinguitur realiter a di­ •î-hes. operationem potentiæ virtutis ejus, quam declaratia eorum, quæ immediate diximus, decre- I non sic singularissimam erga nos Dei operatus est in Christo, suscitans illum a vinitate, sed est Deus, et deitas per identi­ reapon- tum illud unicum, quod Deus habuit in charitatem recognoscentes caneremus in mortuis, et constituens ad dexteram suam tatem. Evidentius adhuc est, quod in priori S1OD1S * secundo signo in quo posse non immerito symbolo : Qui propler nos homines, ct prop­ in cadestibus, supra omnem principatum, et loco ad Ephes, sermo fiat de Christo ho­ dici ordinis hypostatici, licet justitiam ori­ ter nostram salutem descendit de calis, el potestatem, el virtutem, et dominationem, et mine, ut constat ex illis verbis, Suscitans incarnatus est. ginalem, et reliqua ut ad ipsam pertinentia omne nomen, quod nominatur, non solum illum a mortuis. Unde D. Chrysost. ad D. chryDeinde supponimus, aut saltem admit­ non ordinaverit sicut ad finem ad Chris­ in hoc sæculo, sed etiam in futuro. Et omnia prædictum locum, inquit : Illuc itaque eum sosu timus, Christum non meruisse Angelis tum, qui est finis, et terminus prædicti subjecit sub pedibus ejus, et ipsum dedit subvexit, qui ex nobis esi, super omnem ordinis. Nam ut ita dicatur absolute, suf­ primam gratiam, nec habere influxum me­ caput supra omnem Ecclesiam, quæ est cor­ principatum : noti super hunc, vel illum, MCo- pus ipsius. Et ad Coloss. 2, ait : In ipso ritorium in eorum essentialem gloriam. ficit tum quod principale volitum per tale sed super omnem principatum, potestatem, a. decretum fuerit ipse Christus. Tum quod Quod propriam sedem habet infra q. 19, inhabitat omnis plenitudo divinitatis corpo­ et dominationem, et super omne nomen, sed modo praemittimus partem insinua­ omnia, qu® Deus decrevit, ut reparanda raliter, el estis in illo repleti, qui est caput quod nominatur, omnibus factus est supe­ tam : tum quia est communis inter Thopost lapsum Adami, fuerint ordinata ad omnis principatus, et potestatis. Idemque rior. Hoc de eo dicit, qui ex mortuis susci­ mistas : tum quia nobis videtur prorsus Christum sicut ad finem. Tum quod vo­ significant alia testimonia, quæ supra de­ tatus est Et eodem modo intellexit relata luerit ipsam originalem justitiam esse cau­ affinis præcedenti suppositioni, quod Chris­ dimus η. I et in quibus Christus dicitur prædicta testimonia D. Thom. in eorum D.Thoin. sam materialem (saltem mediate, et in­ tus non fuerit mortuus pro Angelis, ut absolute caput Ecclesiæ absque restrictione expositione, et q. 29 de verit. art. 4 ad directe) Incarnationis, quatenus debuit loco cit. ponderabimus : tum quia expedit ad solos homines. Cum ergo verba Scrip5, ubi ait : Dicendum, quod Christus non præsupponi ad peccatum, quod Christo in­ permittere, quod difficiliorem faciat sen­ turæ debent accipi in sensu vero, ct pro­ solum secundum divinam naturam, sed tento in ratione Redemptoris se habuit per tentiam communem statim proponendam. prio; sequitur, quod Christus sit vere, et etiam secundum humanam est Angelorum modum materiæ redemptione destruendæ. Si enim Christus non venit pro Angelis, States J proprie caput Angelorum. Præsertim cum caput : quia eos illuminat secundum huma­ diiTïcatj Sed ad prædictam denominationem opus nec ipsis primam, et substantialem gra- 1 latis. . nam naturam, ut Dionys. dicit 7 de divin, Patres eodem modo loquantur : ex quibus p. Au­ D. August, concion. 3, p. 36, inquit : non fuit, quin fuit impossibile, gratiam tiam promeruit; videtur de illis eandem nom. Unde cl ad Coloss. 2 dicitur quod gust. rationem habendam esse, ac de hominibus originalem ordinari ad Christum sicut ad ipse est caput omnis principatus, el potes· Caput nostrum Christus est : corpus capitis prout pertinentibus ad statum originalis finem : quia supposito Dei decreto, quod latis. Quod vero Chrysost. et Theophyl. illius nos sumus. Nunquid soli nos? Omnes, de facto fuit, inter illam gratiam ex una justitiæ : quorum pro illo statu Christum hunc posteriorem locum explicant de qui ab initio sæculi fuerunt justi, adjunctis caput non fuisse statuimus dub. præced. parte, et Christum per modum finis ex etiam legionibus, el exercitibus Angelorum : Christo Deo, veritati non præjudicat : quia Sed nihilominus locus ulrumque sensum amplectitur; ct alia, mediavit peccatum, quod et gratiam ut illa una civitas fiat sub uno rege, ct una destruxit, et impedivit, ne Christi influxus | ex eo, quod Christus ut Deus sit caput Thom. provincia sub uno imperatore. Et D. Thom. noir principatuum, etc., non sequitur, quod id per modum finis ad illam jam destructam in præs. postquam expendit locum cit. ex 1 • ’J ,· p D Γ Ï- . I ■; J * 616 DE INCARNATIONE. DISP. XVI, DUB. V. ovile, ul sil unum ovile, cl unus pastor : Ha etiam in quantum homo non habeat, ne­ consequenter cum omnibus conditionibus, B cum haberet sponsam inhærenlem sibi a que D. Chrysost. negat. quæ ad rationem capitis desiderantur. Et principio, multitudinem Angelorum , placuit ita se gessit D. Th. loco cit. ex quæst. D.Tbcai. cA'io N°^ue *ierum satisfacit, si dicatur ei et de hominibus convocare Ecclesiam, at­ prædicta testimonia non esse explicanda 29 de Verit. ubi dixit : Christus Angelos de Christo homine secundum aliquem in­ que unire illi, quæ do calo est, ul sil una illuminat secundum humanam naturam, ternum influxum in Angelos, qui tamen ul Dionys. dicit, in I de divin, nom. Unde sponsa, ct sponsus unus. Idquo significat ad rationem capitis proprie dicti desidera­ et ad Coloss. 2 dicitur, quod ipse est caput parabola pastoris Matth. 18, et Luc. 15, tur : sed præcise quantum ad externum omnis principatus. Ubi perspicuum est, qui habebat ovile ex contum ovibus, et re­ influxum gubernationis, et dominationis quod alterum ab altero colligit, quia sunt lictis nonaginta novem, per quas reprae­ super illos, juxta illud Ps. 8. quod allegat inter se connexa. Quod satis aperte signi­ sentatur Angelorum multitudo, quæsivit Apostolus : Omnia subjecisti sub pedibus ficavit Apostolus : nam illo cap. ex 2 ad unam perditam, nempe humanum genus ! Ad juxta illud Apostoli ad Ilæbr. 2 : Nusquam ejus, et Matth. ult. : Data est mihi omnis po­ Coloss. ait : Er quo, nempo Christo, totestas in calo, et in terra. Id, inquam, non I tum corpus per nexus, et conjunctiones sub- loss·9, ' Sebr. 2. Angelos apprehendit, sed semen Abrahee ap­ ministratum, et constructum crescit in augj Confuii· satisfacit. Primo quia dato, et non conprehendit, ut in hoc sensu ibi exponit D. mentum Dei. Et ad Ephes, 4 : Crescamus in Ad J ttlur' cesso, quod Christus non influeret in An­ Chrysostomus. gelos per influxum internum, sed per ex­ illo per omnia, qui est caput Christus, ex EPba·4 ?ConfirConfirmatur primo : quia non magis /.SitlO 1 ternum quantum ad gubernationem, et do­ quo totum corpus compactum, et connexum ’ repugnat·, quod ex hominibus, et Angelis minium ; adhuc probandum erat Adver­ per omnem juncturam subministrationis, Bat una Ecclesia, quam quod ex eisdem fiat sariis, quod hujusmodi influxus in ordine etc. Idque ex dicendis magis constabit. una civitas : utrobique enim requiritur, et ad unum communem finem gloriæ non 74. Deinde probatur conclusio ratione Haiio adest non unitas physica, sed similitudifoodasufficeret ad constituendum vere, et pro­ D. Th. quæ ex relatis testimoniis desu­ mentalis. naria unius co.rporis mystici, et moralis : prie Angelorum caput. Id vero minime mitur : quoniam multitudo, sive congre­ atqui ex hominibus, et Angelis componitur probarent. : nam in omni communitate gatio hominum, et Angelorum est una una civitas, cui Christus præest guberna­ recte disposita, et ordinata ad unum finem Ecclesia, quæ ex omnibus his tanquam ex tor : ergo pariter ex eisdem coalescit una videmus, quod qui omnibus præest, cunc- membris velut corpus mysticum constitui­ Ecclesia, sive unum corpus mysticum, cui tosque gubernat in ordine ad talem finem, tur : sed Christus est caput totius Eccle­ idem Christus conjungitur per modum ca­ dicitur absolute caput filiorum, sicut rex siæ : ergo Christus est caput non solum pitis. Minor quoad primam partem proba­ Ad dicitur caput subditorum, et Papa vocatur hominum, sed etiam Angelorum, et ad tur ex Apost. ad Hebr. -12 : Accessistis ad Bek. 12 caput visibile Catholicorum. Si ergo Chris­ omnes comparatur sient ad membra. Con­ * montem Sion, el ad civitatem Dei viventis tus ita saltem se habet respectu Angelo­ sequentia patet. Et minor constat ex dictis Hierusalem, el mullorum millium Angelo­ rum, ut hæc evasio non negat ; ex eadem dub. 1, ubi statuimus Christum esse caput rum frequentiam, et Ecclesiam primi livo­ infertur, quod vere, et proprie sit illorum Ecclesiæ : nam testimonia, quibus hæc rum, qui conscripti sunt in calis. Quo loco D.Tbom. caput. Ad quod attendens D. Thom. in veritas probatur, generalia sunt, et sen­ depingit coelestem civitatem Hierusalem hoc art. 4, dixit : Ubi esi unum corpus, sum non restringunt ad solos homines; componi tam ex frequentia Angelorum, necesse est ponere unum caput. Unum autem sed magis significant oppositam extensio­ quam ex congregatione, sive Ecclesia ho­ corpus simililudinaric dicitur una multi­ nem, ut liquet ex Apost. ad Ephes. 1 : Ad minum electorum. Secunda vero ejusdem tudo ordinata in unum secundum diversos I Ipsum dedit caput super omnem Ecclesiam, Eph«l minoris pars constat ex Apocalypsi, ubi non actus, sive officia. Manifestum est autem, Et ad Coloss. 1 : El ipse est caput corporis Ad Co­ semel dicitur in ccelesti illa civitate præsidere filium hominis, agnum Dei, Christum. quod ad unum finem, qui est gloria divinæ Ecclesiæ. Major autem facile suadetur : los'. 1. Confirfruitionis ordinantur et homines, el Angeli. Confirmatur secundo : quia si congrega­ quia homines, et Angeli habent sufficiennatio2. tio Angelorum, et hominum non esset una Unde corpus Ecclesiæ mysticum non solum tissimam convenientiam ad constituendum Ecclesia, sive unum corpus mysticum sub consistit ex hominibus, sed etiam ex Angelis, i Ecclesiam unam : si enim in statu viæ nno capite Christo ; maxime quia Angeli, Totius autem hujus multitudinis Christus considerentur, omnes convenerunt in uno et homines differunt essentialiter in na­ est caput. Et infra absolvens corpus art. Deo credito, et dilecto : si autem conside­ tura, et sic nequeunt constituere unum ait : Christus non solum est caput hominum, rentur in statu gloriæ, omnes etiam con­ corpus : sed hæc ratio est nulla : ergo, etc. sed etiam Angelorum. UndeMatth. 4, legitur, veniunt in uno Deo viso, et amato : ergo Probatur minor : nam si prædicta ratio quod accesserunt Angeli, et ministrabant ei. si hujusmodi inter homines convenientia aliquid valeret, pariter concluderet con­ Quæ ministratio non supposuit necessa­ constituit unam Ecclesiam ex hominibus, gregationem ex ipsis tantum Angelis non rio aliquem internum influxum in Ange­ ut nemo negat; pariter eadem convenien­ esse unam aliquam rempublicam spiri­ los; sed subjectionem eorum secundum tia inter homines, et Angelos constituet tualem, et corpus mysticum ; siquidem potestatem dominativam, ut patet in aliis unam Ecclesiam ex Angelis, et hominibus. ministrantibus. Secundo, quia si semel ut Quod pulchre significavit D. Bernardus D omnes, et singuli Angeli differunt essen­ tialiter, et important naturas specifice dis­ Christus sit proprie Angelorum caput, requi- serm. 27 in Cant, ubi ita de Christo lo­ na tinctas, ut cum communi Thomistarum \jitur interior influxus ; hic efficaciter proba- . quitur : Ad sponsam veniebat, et absque sententia, et apud alios Theologos fretjur ex locis relatis, in quibus Christus voca- | sponsa non veniebat. An duæ erant ? Absit. quentiori statuimus tract. 7, disp. 1, dub. Una est enim, ait, amica mea. Sed sicut ex tur caput Angelorum : nam prædicta tes­ A 5, num. 69; consequens est absurdum, et timonia accipienda sunt in sensu proprio, et | diversis ovium gregibus unum voluit facere ovile, i;l 617 contra non minus communem sententiam Theologorum, qui supponunt Angelorum multitudinem esse rempublicam unam or­ dinatissimam non minus, quam sit civitas ex hominibus composita : ergo pariter, quod homines, et Angeli differant essen­ tialiter, minime impedire potest, quod ex eisdem coalescat una Ecclesia, et unum corpus mysticum. Tum etiam quia licet Angeli, et homines differant essentialiter secundum rationes, et proprietates natura­ les; conveniunt nihilominus in eodem conceptu specifico potentiæ obedientialis per subordinalionem ad idem agens, et objectum, et per habitudinem ad easdem essentialiter operationes supernaturales : unde credunt, vident, et amant Deum per eosdem specie habitus, et per actus ejus­ dem rationis, ut constat ex dictis tract. 2, disp. 5, dub. 2 et 3, ubi exclusimus dis­ tinctionem essentialem inter visiohes bea­ tificas hominum, et Angelorum : sed ad constituendam unam congregationem, sive Ecclesiam, de qua agimus, per ordinem ad eundem supernaturalem finem, magis at­ tendi debet unitas specifica secundum po­ tentiam obedientialem in ordine ad prædic­ tum finem, quam unitas, aut distinctio secundum esse naturale, ut ex ipsis termi­ nis constare videtur : ergo quod Angeli, et homines differant essentialiter secundum esse naturale, minime impedit, quod unam, et eandem Ecclesiam constituant. Tum denique, quia etiam si attendamus ad membra unius corporis naturalis, reperiemus, quod accepta secundum eam ratio­ nem, qua specialia membra sunt, distin­ guuntur specifice, ut patet ex diversitate figuræ, situs, dispositionis, nobilitatis, ministerii, et hujusmodi : et nihilominus constituunt unum corpus, atque inter se colligantur ad illud constituendum, quate­ nus ad invicem sibi adjumento sunt, atque subministrant, et ordinantur ad eundem finem. Hæc autem ratio etiam militat in Angelis, et hominibus tam inter se, quam cum Christo capite comparatis : siquidem homines custodiuntur ab Angelis, et hi illuminantur a Christo cui etiam serviunt ac tandem omnes in eundem finem ultimum collimant, qui est Deus super omnia dilec­ tus ex charitate. Ergo quod differant essen­ tialiter inter se quantum ad predicate specifica naturalia; non excludit, quod constituant idem corpus muticum unius Ecclesiæ, sintque membra ejui, et subdan­ tur eidem capiti Christo, Unde D. Tho. in ijrfioo' ii Λ· · ; ■ ]J E 1 h I 618 DE INCARNATIONE. DI8P. XVI, DUB. V. 619 /luit Angelis removendo prohibens (scilicet j vit, ut ex professo ostendimus disp. 2, dub. quarto dist. 49. q. 4 ad 5, hanc difficulta­ Sed veniamus ad influxum, quæ est ul­ peccatum), nec merendo gratiam, sed in his, I 1, n. 4, et 26. Et modo satis sit dicere tem attingens dixit : Sciendum, quod licet tima minoris pars, et quæ aliquam affert 1 hujusmodi Dei dispositionem ex uno capite qux pertinent ad actus hicrarchicos, secun­ caput, et alia membra sint partes individui difficultatem, quam superare curabimus nullam habuisse repugnantiam, atque ex dum quod unus Angelus alium illuminat, unius speciei ; non tamen si unumquodque ostendentes multiplicem Christi causalita- Christus I alio esse valde congruam Christi Domini -----ta I purgat el perficit. Quomodo autem fiat hæc per se consideretur cum alio, est ejusdem tem in Angelos. Nam in primis influit in influit Angelis ■ excellenti®, qui sicut fuit primus prædesAngelorum illuminatio, diximus tr. 7 , speciei, manus enim habet aliam speciem eos secundum externum imperium, et gu­ tinatus, et exemplariter causa omnium disp. 14, dub. 3. Quibus addimus proba­ ilunt partis a capite. Unde loquendo de membris bernationem, ut supra vidimus num. 73. iBpe' prædestinatorum : sic decuit, quod esset bile satis esse, quod præter communem il­ secundum se, non requiritur inter ea alia Ex qua radice provenit, quod Chrislus riots. \ linis cujus gralia quasi intermedius, in lum modum, quo unus Angelus alium convenientia, quam proportionis, ut unum homo habet super Angelos judiciariam quem Deus referret omnia, et cujus pedi­ illuminat, Christus non solum per ani­ ab alio accipiat: et unum alii subserviat. potestatem, ut tradit D. Tho. infra quæst. D.Tfcoa. Eipenbus cuncta subjiceret, ut ipsi servirent, mam, sed etiam per corpus aliquid physice 75. Ultimo probatur conclusio ratione a 59, art. 6, ubi inter alia tradit sequentia, thlar ejusque gloriam augerent. Idque satis instrumentaliter in mentibus Angelorum priori desumpta ex D. Tho. in hoc art. -1, quæ ad rem præsentem magis faciunt : alia ratio. quia ut unum aliquod comparetur ad alia aperte significat Apostol. ad Coloss. 1, his Ad Coproduxerit : de quo suo loco dicemus infra Tertio ratione eorum, qux circa homines verbis : Qui est imago Dei invisibilis, primo- loss* Iq. 13, agentes de potentia animæ Christi. sicut caput ad membra, sufficit, quod res­ operantur, quorum Christus speciali quodam genitus omnis creaturi : quoniam in ipso Modo sufficiat insinuare, quod D. Tho. modo est caput. Unde dicitur ad Hebræ. 1 : pectu illorum habeat tres conditiones, condita sunt universa in coelis, et in terra, id non obscure significat in hoc art. 4 in nempe prioritatem, eminentiam, et influ­ Omnes sunt administratorii spiritus in mi­ visibilia, el invisibilia, sive throni, sive do­ resp. ad 3, ubi ait : Humanitas Chrisli ex xum, ut cum D. Th. et communi sententia nisterium missi propter eos, qui hxreditalem minationes, sive polestates : omnia per ip­ virtute spiritualis naturæ, scilicet divinæ, Theologorum explicuimus dub. f, § 1. Sed capiunt salutis. Subsunt autem judicio potest aliquid causare non solum zn spiriti­ sum, et in ipso creata sunt : et ipse est ante Christus homo habet vere, et proprie res­ Christi, uno quidem modo quantum ad dis­ bus hominum, sed etiam in spiritibus Angelo­ omnes, et omnia in ipso constant. Et ipse est pectu Angelorum omnes hujusmodi condi­ pensationem eorum qux per ipsos aguntur : caput corporis Ecclesiæ, qui est principium, rum propter maximam conjunctionem ejus tiones : ergo Christus homo est vere, et qux quidem dispensatio fit etiam per homi­ ad Deum, scilicet secundum unionem per­ primogenitus ex mortuis. Et ad Hebræ 2 : Ad proprie caput Angelorum. Consequentia nem Christum, cui Angeli ministrabant, ut est legitima. Et major constat ex dictis j dicitur Matth. 4. Et in resp. ad 3 ait : sonalem. Decebat eum, propter quem omnia, el per IIebr· ®· d gau­ loco cit. Minor autem ostenditur quoad Si ut Aug. dicit in 3 de Trinit. inferiora Causât præterea Christus in Angelis quem omnia, authorem salutis esse per pas­ dia singulas partes : nam in primis Chrislus | quodam ordine reguntur a Deo per supe­ :«Tden- gaudia accidentalia, non quia illis, aut sionem. Unde quidquid gratiæ, et perfec­ Ulia ulia.. pro i|iis ipSa directe meruerit (a quo in est prior Angelis ; cum sit Deo incompara- ! riora ; oportet dicere, quod omnia reguntur tionis habuerunt, habentque Angeli; om­ biliter proximior, immo personaliter Deus, j per animam Chrisli, qux est super omnem præsenti præscindimus rem acturi q. 19), nia participant ex influxu Christi in genere sed quia merendo directe hominibus bona, Est etiam illis eminentior, et perfectior i creaturam. Cum autem exterior iste gu­ causæ finalis. Secunda vero, et quæ ex utputa conversionem, perseverantiam, et non quidem quantum ad naturam huma- ! bernationis influxus sufficiens sit ad cons­ præcedenti deducitur, sumitur ex his quæ nam secundum se acceptam, quod parum ! tituendum quemlibet superiorem in ratione similia, Angeli sancti gaudent de hujus­ diximus tract. 7, disp. 10, dub. 3, a n. ■t modi bonis : præsertim vero de universali refert; sed secundum dignitatem, quam i capitis : non est ratio, cur etiam non suf­ 80, ubi statuimus Angelos viatores ha­ I prædicta natura participat tum infinitam j ficiat ad constituendum Christum in esse hominum redemptione per Christum. Unde buisse fidem Christi, ligatosque fuisse præI D.Thom. ο. Thom, loco cit. ex quæst. 59, ait : moraliter ex conjunctione personali ad na- ■ capitis Angelorum. cepto naturali, vel saltem positivo, ut ado­ Angeli subsunt judicio Christi quantum ad turam divinam, ut constat ex dictis disp. J rarent Christum Deum, et hominem, Cæterum hic non sistimus, sed progre- Christus I alia accidentalia prxmia, qux sunt gaudia, 1, dub. 6, § 3 et 4, tum infinitam physice 1 dimur ad internum, et internarum perfec­ OOVÎS ipsumque Dominum, et Deum suum re­ illnstranegative, quatenus nulla gratia reperta : tionum influxum : influit enim Christus tiones qux habent de salute hominum, secundum cognoscerent , ac reciperent. Quod non illud Luc. 15 : Gaudium erit coram Angelis in pura creatura seorsim, aut collective ; Angelis novas illustrationes circa mysteria causa: j obscure colligitur ex Apostol. ad Hebræ. in Ange­ sumpta est æqualis gratiæ Christi, ut cons- ! fidei, ut plane docet D. Dionys. cap. 7 de lis. Dei super uno peccatore poenitentiam agente. i : El cum Herum introducit primogenitum Hebr- 1tat ex dictis disp. præced. dub. unie. § 1 ί div. nomin. ubi affirmat quæstionem il­ D. Dio­ His itaque modis sufficienter declaratur, in orbem terri, dicit : Et adorent eum om­ nys. quod Chrislus influat in Angelis : et con­ el 5. Quocirca Christus habet excellentis­ nes Angeli Dei. Et cap. 2, explicat in hoc lam, quem habetur Isai. 63 : Quis est iste, Isil. 63. sequenter, quod habeat omnes condiliosimum priori tatis atque eminentiæ gradum qui venit de Edom? propositam fuisse ab sensu illud Psal. 8 : Omnia subjecisti sub i nes requisitas, ut dicatur eorum caput. respectu Angelorum. Unde Apostolus ad pedibus ejus, additque : In eo enim, quod Angelis, quibus Christus ipse respondit : Causât Ad 76. Addimus (ut abundantius constet Hebræ. 1, inquit : Tanto melior Angelis Ego, qui loquor justitiam, el propugnator omnia ei subjecit, nihil dimisit non subjec­ I etism in Ilebr. 1 ‘ effectus, quanto differentius prx illis nomen Angelis* Christo ob defectum influxus in Angelos sum ad salvandum. Et ratio theologica tum ei. Qua doctrina supposita, conse­ hxreditavil. Cui enim dixit aliquando An- j est : nam inter ipsos spiritus angelicos, non esse denegandum, quod sit caput illo ­ quens est Christum influxisse in fidem, et substan­ gelorum : Filius meus es tu, ego hodie ge­ obedientiam Angelorum saltem per mo­ qui beatiores sunt, et plura vident in Ver­ tialem. rum, in quo Adversarii frequentius offen­ nui te? Et rursum : Ego ero illi in palrem, dunt) Christum influxisse in ipsam gratiam dum objecti : atque ideo, quod cum Anbo, illuminant alios, qui in gradu inferiori substantialem, et primam justificationem I geli habuerint suam justitiam dependenter el ipse erit mihi in filium ? Et cum iterum beatitudinis reperiuntur : anima autem a propriis actibus" (justificati enim sunt introducit primogenitum in orbem lerrx di­ Christi beatior est, et plura videt, quam Angelorum : non quidem efficienter phy................... *’ more adultorum, ut eorum capacitatem, cit : Et adorent cum omnes Angeli Dei. El sice, vel moraliter, meritorie, aut redemp­ omnes Angeli tam divisim, quam collec­ et dignitatem decebat, juxta ea, quæ supra ad Angelos quidem dicit : Qui facit Angelos tive (a quibus modis, ut jam insinuavi­ tive sumpti : quocirca omnes spiritus an­ diximus disp. 13, dub. 3), sanctificati fue­ suos spiritus, el ministros suos flammam j gelicos illuminat. Unde D. Tho. loco D.Tliom mus, modo præscindimus usque adq. 19), rint ex influxu Christi in prædicto genere. ignis. Ad filium autem: tronus tuus Deus in sed per modum finis, et objecti. Quod du­ proxime cit. ait : Anima Chrisli magis est Si autem propter hanc, vel similem de­ Siculum sxculi, virga xquilalis virga regni repleta virtute Verbi Dei, quam aliquis An­ plici via probabilissima declarari potest. 4 Boordinari ad Christum sicut ad finem, atque nav. merens, aut satisfaciens ; sed solus finis 13, art. 2, quæst. 3. Gabriel ibidem, Gabriel. ideo terminare ipsius influxum in genere alia munia in hominibus exercenda ob­ quæst. unie. art. 3, dub. 2. Altisiodorens. Altisiocausæ finalis : et sic reipsa contigit, ut I dor. jective complectens. Unde non levi dis­ lib. 13 Summæ, tract. 1, cap. 4. Driedo Dricdo. ostendimus locis relatis num. præced. crimine ex parte rei creditæ Patres, et lib. de cap. et redempt. tract. 2, cap. 2, 78. Ad secundani negamus sequelam. Satisfit Angeli attigerunt Christum per fidem : et part. 3, art. 5, conclu. 4, et alii, quorum Et ad probationem respondetur, quod licet seCBadæ· , simili differentia per talem fidem justifi­ præcipua fundamenta convulsa relinquun­ merita Cbristi non influxerint efficienter cati sunt. tur ex hactenus dictis : unde illa præcise physice, aut moraliter in gratiam Patrum Diversi­ Ex quibus satis constat ad id, quod attingemus. Arguitur ergo primo ex Pa­ 1 arguantiquorum quatenus tempore præcesse­ us ho■inum, ultimo loco addit objectio : quamvis enim tribus, qui ubi Apostolus docet Christum meQlam· runt, sed in genere causæ finalis : nihilo­ ^lorom' Ghr*stus vere, et proprie sit caput Angeesse caput hominum, et Angelorum, ex­ minus in hoc genere influebant ut merita I wmpalorum, ut hactenus ostendimus : habet plicant esse caput Angelorum secundum pro ipsis, et tanquam pretium intentum, ralive enim quidquid ad rationem capitis vere, divinitatem, hominum vero secundum hu­ kl Cbrisac de futuro solvendum pro eorum libera­ et proprie talis desideratur : nihilominus manitatem, significantes hac distinctione, tam. tione præsenti : quod pretium aliquando, perfectiori modo est caput hominum , quod licet Christus ut homo sit hominum nempe Christo existente physice, solutum quam Angelorum, ut immediate dicta sa­ caput; tamen Angelorum non est caput est, ut explicuimus disp. cit. a n. 133. tis ostendunt. Quæ brevius, sed summa nisi ut Deus. Sic autem explicant D. d. CbryLicet autem Angeli respexerint Christum D.Thom. profunditate complexus est Angelicus Doc­ Chrysost. tom. 1, super ad Ephes. 1 circa sost< tanquam finem, ut concedimus (quin et tor quæst. 29 de Verit. art. 4 ad 5, his finem, et Theophylact. ibidem. Ergo ex Theoejus merita, quod admittimus), nihilomi­ verbis : Dicendum , quod Christus non so­ eorum sententia Christus non esc caput pbylact. nus non respiciebant Christum pro eis lum secundum divinam naiuram, sed etiam Angelorum nisi in quantum Deus. — merentem, aut eorum redemptorem; nec secundum humanam est Angelorum caput : Confirmatur primo : quia D. August, in confirilla merita pro ipsis oblata, sed pro homi­ quia eos illuminat secundum humanam na­ Enchirid. cap. 56, dicit Christum esse ca­ matio 1. nibus, in quorum remedium sicut in finem D. Au­ turam , ut Dionys. dicit 7 cap. de div. put Ecclesiæ, quæest in hominibus. Quo gust. cui hæc omnia ordinaverat Deus. Quare nomin. Sed tamen humanitas Christi aliter additamento significat rationem capitis non dicuntur justificati, et salvati per me­ se habet ad Angelos, quam ad homines quan- non competere Christo nisi in ordine ad rita Christi, nisi in sensu pure materiali, lum ad duo. Primo quantum ad naturæ homines, secus ad Angelos. Et idem S. quatenus merita Christi, vel potius ipse conformitatem, per quam est in eadem I Doctor tract. 23 in Joan, docet, quod si­ Christus hominibus merens fuerunt finis specie cum hominibus, non autem cum An­ cut Verbum apud Patrem vivificat animas, Angelorum : non vero in sensu formali gelis. Secundo quantum ad finem Incarna­ ita Verbum caro factum vivificat corpora : denotante, quod hujusmodi merita fuerint tionis, quæ quidem principaliter facta est sed Verbum caro factum est Christus vel ab æterno ordinata, vel in tempore ap­ propter hominum liberationem a peccato. homo ; et Angeli carent corporibus : ergo plicata, et soluta pro Angelorum salute, Et sic humanitas Christi ordinatur ad in­ Christus ut homo non influit in Angelos, aut remedio. Sicut enim respexerunt ut fluentiam, quam facit in homines, tanquam et consequenter non est caput Angelorum. finem Christum Redemptorem, et homi­ ad finem intentum. Influxus autem in An­ — Confirmatur secundo : quia Christus Confir­ num redemptionem, quin inde inferri gelos non est ut finis Incarnationis, sed ut ut homo illoruu præcise est caput, quo­ matio Î. liceat Christum Angelos redemisse, aut Incarnationem consequens. Quare licet Chris­ rum est sponsus : sed Christus ut homo Angelos justificatos fuisse per redemp­ non est sponsus Angelorum : quippe illos tus tam in homines, quam in Angelos in­ tionem : sic etiam licet respexerint Chris­ fluat, et subinde sit omnium caput : ta­ sibi præcise desponsavit, quos sanguinis tum merentem, et ejus merita ut finem; pretio redemit, juxta illud Exod. 4 : Spon­ Exod. 4. men in homines influit principalius, sive non sequitur, quod vel Christus Angelis primario, atque in pluribus generibus causæ sus sanguinum tu mihi es : quod in Ange­ primam gratiam meruerit, vel quod An­ lis locum non habet : ergo Christus non finalis, efficientis physice, et moraliter, geli justificati fuerint per Christi merita. est eorum caput. meritorie, et redemptive. In Angelis vero Et ratio est eadem utrobique : quia Christi Ad argumentum respondetur, quod si Solvi/ influit minus principaliter, et ex conse­ tam redemptio, quam meritum non fuit aliqui Patres ea distributione utuntur, at ■ quenti, neque in tot generibus : quia An­ IP pro Angelis, sed pro hominibus. gelos non redemit, ut omnes docent ; nec I non propterea negant Christum ut hominem Ex •V DE INCARNATIONE. 623 DISP. XVI, DUB. V, Christus sit Angelorum caput. Et tam ar­ I :· osse caput Angelorum sed solum assignant ! unde non mirum, quod eorum non dicagumenti, quam confirmationis responsio­ tur sponsus. Sed inter caput, et membra, si I Γ( radicem, ex qua illa dignitas ei primo connem tradit D. Th. loco cit. ex 3 eant, K venit, nempe naturam divinam humanæ ' secundum proprias rationes considerentur, I quæstiunc. 2, in corp, ubi inquit : Chris­ ( in unitate hypostasis communicatam, cunon requiritur hujusmodi convenientia; sed fi tus secundum quod homo, est caput Angelo­ suffioit coaptatio, et subordinate in ordino ’ h jus ratione factus est superior Angelis : rum, non tamen ita proprie (ut nos etiam B quam eminentiam ex natura humana non ad eundem finem .' et quia sic comparantur j num. 78 observavimus), nec eodem modo j habet. At respectu hominum posset esse Christus, et Angeli; merito suppositis sicut hominum propter duas conditiones. K caput, licet Deus non esset : quamvis non alias aliis conditionibus, Christus dicitur I Primo quantum ad conformilatcm natura, caput illorum. Quam responsionem insi| I ita perfecte, et proprie, sicut modo est. quia cum hominibus convenit etiam secun­ B Quod autem affertur ex D. Chrysostomo, nuat D. Thom. in 4, dist. 49, quæst. 4, DThc®. dum speciem in natura ; cum Angelis autem art. 4 ad 5, ubi ait : Loquendo de membris et Theophyl. non urget : nam Chrysostonon secundum speciem, sed secundum genus B mus docet aliis locis no.-tram, et commu­ i secundum se, non requiritur inter ea alia intellectualis natura (quod fundat conve­ nem sententiam ut constat ex dictis num. I convenientia, quam proportionis, ul unum nientiam atomam quantum ad potentiam ab alio accipiat, el unum alii subserviat. 72. Et quod ita se explicuerit super locum obedientialem). Secundo quantum ad in­ El sic convenientia, quæ est inter Deum, et S cit. ad Ephes, est argumentum mere ne­ fluentiam, quia non influit Angelis remo­ gativum, aut diluendum modo immediate Angelos, magis sufficit ad rationem capitis, vendo prohibens, aut merendo gratiam, aut quam ad rationem sponsi. praemisso. Auctoritas autem Theophylact. orando pro eis, quia jam beati sunt : sed in 80. Arguitur secundo; quia inter caput, 2arge, non est tanta, ut ea gravemur, præsertim alum. eis, quæ ad actus hierarchicos pertinent, in materia adeo certa, et tam communi et membra requiritur convenientia in na- inr(.’--secundum quodunus Angelus illuminat alium, apud Theologos. tura : aliter enim nequeunt idem corpus purgat, et perficit, ut in 2 lib. dist. 6 Diioitar Ad primam confirmationem respondetur constituere : sed Christus, et Angeli non dictum est. Hoc enim modo eminentius a milio, argumentum desumptum ex priori testi­ conveniunt in natura : ergo Christus non Christo recipiunt. monio D. Augustini esse mere negativum, comparatur ad Angelos sicut caput ad mem­ Ifplica. 81. Sed replicabis : nam si Christus es­ et nihil evincere : nam ex eo, quod Chris­ bra. set caput tam hominum, quam Angelo­ tus sit caput Ecclesiæ hominum, non se­ Confirmatur : quia de ratione capitis est ConGrrum; perfectius influeret in Angelos, quam quitur, quod non sit Angelorum caput. in membra influere : sed Christus non in­ malio in homines : consequens est falsum, ut Et quod sit, affirmat D. Augustinus aliis fluxit aliquid in Angelis; siquidem hi præconstat ex immediate dictis : ergo Chris­ locis, ut vidimus n. 71. Potest etiam addi, supponebantur beati ante adventum Christi: tus non est caput Angelorum. Probatur quod 8. Doctor non loquebatur de Eccle­ ergo Christus non fuit illorum caput. sequela : quia caput ita comparatur ad sia in omni sua amplitudine, sub qua sic Sed ad hæc satis jam constat ex supra Respon­ detur membra ejusdem corporis, quod in perfec­ accepta comprehenduntur Angeli : sed de dictis. Ad argumentum quidem, nam ex argu ­ tiora influat perfectius, et in minus perfecta Ecclesia in via, sive militante, in qua una parte caput et membra, si secundum mento. minus perfecte : sic enim caput naturale sunt præcise homines. Et propterea di­ sibi propria considerentur, non debent esse perfectius influit v. g. in oculos, ac in pe­ cens Christum esse caput Ecclesiæ addidit : ejusdem rationis; sed sufficit quod obser­ des : sed facta comparatione inter homi­ Quæ est in hominibus. Ut enim optime ad­ vent ordinem, et se adjuvent comparative nes, et Angelos, hi sunt simpliciter per­ vertit D. Th. in hoc art. 4, in resp. ad 2 : ad eundem finem, ut proxime vidimus ex fectiores, quam illi : ergo si Christus esset Ecclesia secundum statum viæ est congrega­ D. Thoma : quo pacto Christus, et Angeli omnium caput , perfectius influeret in tio fidelium : sed secundum statum palriæ comparantur inter se. Ex alia vero parte Angelos, quam in homines. est comprehendentium : atque ideo priori licet Christus, et Angeli differant essentia­ Solutio. Respondetur negando sequelam : ut modo accepta solum constat ex homini­ liter in esse specifico naturali ; conveniunt enim vidimus ex D. Thom. num. 78 : Hu­ bus, idque denotare voluit D. August. tamen in ratione athoma ejusdem potentiæ manitas Christi ordinatur ad influentiam, Sed posteriori modo considerata Angelos obedientiads in ordine ad easdem supernaquam facit in homines, sicut ad finem in­ etiam comprehendit : et in utroque statu turales operationes, ut supra diximus num. tentum. Influxus aulem in Angelos non est respicit Christum ut caput. 74. Et hæc convenientia præcipue attendi ul finis Incarnationis, sed ul Incarnationem Satisfit Ad secundam confirmationem potest resdebet ad constituendum unum corpus mys­ consequens. Quod ab effectu liquet : non seconda.1. pOnjerj primo, negando minorem : nam ticum per habitudinem ad eundem super­ enim mortuus est pro Angelis, sed pro ho­ Christus dici valet sponsus totius Ecclesiæ, naturalem finem. minibus : et sic non est præordinatus, et quatenus constat Angelis, et hominibus : Ad confirmationem constat ex dictis Occurri­ prædestinatus primario in bonum Angelo­ tur et sic plane sentit D. Bernard, loco supra num. 75; jam enim ostendimus, quod confir ­ rum, sed hominum : quamvis hac disposi­ cit. num. 74. Nec oppositum colligitur ex Christus influat in Angelis illuminationes, mationi· tione supposita, influxum aliquem ad An­ illo testimonio, sed solum quod Ecclesia revelationes, gaudia accidentalia, et ipsam gelos usque extendat, modo supra descripto. ex hominibus dicatur praerogativa quadam substantialem gratiam, atque essentialem Ad probationem autem in contrarium di­ sponsa Chrisli ob effusum propter eam gloriam : quamvis hæc non causet uniformi­ cendum est, quod licet Angeli sint in esse sanguinem. Sed respondetur secundo ne­ ter in eodem causæ genere, sed in diversis, naturali perfectiores hominibus : nihilomi­ gando majorem : quia inter sponsum, et et cum distributione accommoda, ut ipsonus collectio hominum est in ordine gra­ sponsam requiritur convenientia naturæ, rumelfectuumnatura exposcit. Unde ob de­ tiæ simpliciter perfectior tota collectione quam non habent Christus, et Angeli : fectum influxus minime negari debet, quod Christus Angelorum : nam sola B. Virgo Maria ex­ cedit intensive totam gratiam, quæ in om­ nibus Angelis tam seorsim, quam simul sumptis reperitur, eslque omnium illorum regina, ut ostendimus tract. 16, disput. 1, dub. 5, nu mer. 44. Perfectio autem mem­ brorum mysticorum corporis Christi non debet in ordine natura· considerari, in quo membra non sunt : sed in ordine gratiæ. Undo ipsa objectio convincit Christum per­ fectius debere influere in homines, quam in Angelos. — Sed addimus quod major influxus capitis in membra non debet di­ metiri præciso ex eorum perfectione abso­ luta, sed ex intimiori etiam membrorum conjunctione, majorique illorum indigen­ tia : sic enim exposcit congruus ordo, quem caput recte dispositum observat in dispensando membris influxum. Homines aulem sunt Christo proximiores, quam Angeli, juxta illud Appst. ad Hebræ. 2 : Ad Nusquam Angelos apprehendit, sed semen [lcbr.2. Abrahæ apprehendit. Unde debuit per omnia fratribus similari. Rursus ob lapsum in commune, atque originale peccatum ha­ buerunt indigentiam Redemptoris : quod in Angelis non contigit. Quocirca decuit, quod licet Christus hominum, et Angelo­ rum sit caput, plus tamen, ac perfectius influxerit circa homines, quam in Ange­ lis. Unde non immerito colligemus, quod sicut D. Th. loco proxime cit. afflrmat in­ fluxum Christi in homines esse per se juxta primariam Incarnationis intentionem ; in­ fluxum vero in Angelos esse solum ex consequenti : sic etiam homines sunt per se membra Christi capitis, Angeli autem ex consequenti. Ex qua radice forte prove­ nit, quod Christus sit causa meritoria jus­ tificationis hominum,-ut omnes catholice confitemur : et non fuerit causa meritoria primæ gratiæ Angelorum, aut gloriæ es­ sentialis eorum, ut tenet communis Tho­ mistarum opinio, in quam magis inclina­ mus, et de qua plura suo loco infra q. 19. ! HI. Corollaria prxcedenlis doctrinæ. 82. Quæ hactenus in hac disp. diximus, explicant, et luentur doctrinam D. Thomæ in sex prioribus istius quæst. articulis. Et ex eisdem infertur decisio aliarum duarum difficultatum, quas proponit in art. 7 et 8. In illo inquirit, an diabolus sil caput omnium malorum ? Ad quod respondendum r DE INCARNATIONE. 625 D18P. XVI, DUB. V. est cum S. Doctore prænotando prius de 83. Sed oppones primo : nam ut diabo­ Objtetem ox habitudine ad eundem finem : «od lio J. ratione capitis moralis esse, quod habeat lus esset caput omnium malorum, deberet certum est, quod omnes, qui peccant, non tres conditiones supra relatas, nempe prio- movere ad omnia peccata, ita quod nullum habent eundem finem : alii enim moventur ritatem, perfectionem, et influxum compa­ fieret, nisi ex diaboli suggestione : atqui non ex affectu superbite, alii ex allectu luxuriæ, rative ad membra, ut constat ex dictis omnia peccata fiunt diabolo suggerente : alii ex allectu divitiarum, et sic de omni­ dub. 1, n. 1. Rursus influxus potest esse ergo diabolus non est caput omnium ma­ bus : ergo omnes peccatores non consti­ lorum. Minor probatur tum ex lib. de tam quoad exteriorem gubernationem , tuunt unum corpus morale, quod eidem ecclesiast. dogmat. qui tribuitur D. Au­ quam quoad intrinsecam eausalitatem , capiti uniatur. quomodo Christum esse caput Ecclesiæ gustino, cap. 82, ubi dicitur : Aon omnes I Diluitur Ad primam objectionem negamus mi­ constat ex hactenus dictis. Vel potest esse i cogitationes nostræ mate a diabolo excijrio»· norem. Et ad probationem dicendum est præcise quantum ad gubernationem extrin- tantur, sed aliquoties ex nostri arbitrii motu solum evincere, quod diabolus non sit di­ emergunt. Tum etiam quia ut bene arguit secam in ordine ad aliquem finem : qua recte, et per se causa omnium peccato­ ratione quilibet prælatus est caput multitu- Origenes lib. 3. Periar, c. 2, etiam si dia­ rum : minime vero, quod ad ea non con­ bolus non esset, homines haberent appeti­ Diibolus dinis sibi subject». Quo supposito tenencurrat saltem occasionaliter, et indirecte, tum ciborum, et venereorum, et similium, Kaiorom est diabolum esse caput omnium maet præcipuo per modum causæ exemplaris. qui posset esse inordinatus, nisi ratione quantam lorum, non quidem quantum ad interiorem J?Thom. Unde D. Thom. 1, 2, quæst. 80, art. 4, influxum, sed quantum ad externam gu- cohiberetur : quod subjacet libero arbitrio. hanc difficultatem discutiens resolvit : Di­ Non ergo diabolus est causa omnium mabcmatic- bernationem. Sic resolvit D. Th. art. cit. cendum, quod occasionaliter quidem, ct in­ Dea’ cui subscribunt unanimiter Theologi, et lorum, nec movet ad omnia mala. Oppo­ directe diabolus est causa omnium peccato­ probatur : quia diabolus in ordine ad cunc­ nes. Secundo, quia si diabolus esset caput Secuadr. : rum nostrorum, in quantum induxit primum tos peccatores habet omnes capitis condi­ omnium malorum ; pariter esset caput om­ hominem ad peccandum, ex cujus peccato tiones cum moderatione tamen adhibita, nium fidelium existentium in peccato : in tantum viliala est humana natura, ut ut constat per singulas discurrendo. Nam consequens est falsum : ergo et antece­ omnes ad peccandum proclives simus : sicut in primis diabolus est prior, et antiquior dens. Minor probatur : nam impossibile diceretur esse causa combustionis lignorum, peccator : ipse enim, priusquam homines, est, quod ejusdem membri sint plura caqui ligna siccaret, ex quo sequeretur, quod a Deo recessit. Deinde habet perfectionem, j pita in actu : sed Christus est actu caput facile incenderentur. Directe autem non est sive eminentiam malitiæ ob perfectam om­ I omnium fidelium, licet in peccato existant, causa omnium peccatorum hominum, ita nino deliberationem , qua peccavit, et I ut supra statuimus dub. 3, num. 28; ergo quod singula peccata persuadeat. Et conforpropter consummatam in malo semel electo I diabolus non est caput fidelium existenmiter ad hanc doctrinam diluit objectam consummationem. Denique diabolus alios I tium in peccato. Objicies tertio, quia cum Tertii. difficultatem in præs. art. 7, his verbis i inducit per tentationes ad peccandum, et I dicitur diabolum esse caput omnium ma­ Ad secundum dicendum, quod gubernator peccatores gubernat in ordine ad finem lorum, vel diaboli nomine significatur tota non sempei' suggerit subjectis, ut sux volun­ sibi, et illis communem aversionis a Deo, collectio dæmonum, vel aliquis diabolus tati obediant : sed proponit omnibus si­ in qua consummatur malitia. Ergo diabo­ specialis : neutrum dici potest : ergo in gnum sux voluntatis : ad cujus sequelam lus est, et merito dicitur caput malorum nullo sensu verificatur, quod diabolus sit aliqui excitantur inducti, alii propria sponte. secundum externam gubernationem. Et ita caput omnium malorum. Probatur minor : Sicut patet in duce exercitus, cujus vexillum significat Scriptura, Job. 40 : Ipse est rex quia in primis non tota collectio dæmonum sequuntur milites, etiam nullo persuadente. super universos filios superbix. Joan. 14 : concurrit, ut Petrus v. g. hic, et nunc, Sic igilur primum peccatum diaboli (qui ab Venit princeps hujus mundi, et in me non peccet : ergo de tota collectione dæmonum initio peccat, ut dicitur 1 Joan. 5j, propo­ habet quicquam. Quæ omnia late confir­ non verificatur, quod sit causa hujus pec­ situm est omnibus ad sequendum : quod mari possunt ex supra dictis disp. 1, dub. cati; et per consequens multo mirus veri­ 11, ubi explicuimus, qualiter omnes pec­ quidam imitantur per suggestionem ipsius, ficatur, quod sit causa omnium t peccato­ catores sint dæmonis servi, et ejus potes­ rum. Deinde unus diabolus specialis non quidam propria sponte absque xdla sugges­ tati subdantur : inde enim plenius de­ movet omnes homines ad peccandum : tione. El secundum hoc omnium malorum monstrari valet, quod sint membra diaboli quippe in tyrannica illa dæmonum repucaput est diabolus, in quantum ipsum imi­ ut capiti unita, atque subjecta. hlica diversa illius membris officia dispen­ tantur secundum illud Sapient 2 : Invidia Sed non Quod autem non concurrat ad malitiam, santur, et correspondent : ergo de uno diaboli mors introivit in orbem terrarum : quoad speciali diabolo non verificatur, quod sit inter­ vel ad movendum sua membra, videlicet imitantur autem illum, qui sunt ex parte nom in­ peccatores per interiorem influxum, et causa omnium malorum, sive culparum. illius. fluxum. Praeoc­ eausalitatem in eorum mentibus; provenit Objicies quarto, quia ut diabolus esset 84. Nec hinc sequitur Adamum appel­ cupatur ex generali ratione, qua mentes soli Deo causa omnium malorum, deberent omnes quædam landum esse caput malorum, utpole qui replica. primus hominum peccaverit, et peccatum physice agenti subduntur, et ab eo pos­ mali constituere unum aliquod corpus mo­ rale, quod illi capiti subderetur : sed om­ sunt immutari, ut ex professo ostendimus non tantum exemplo, aut imitatione, sed tract. 7, disp. 4, dub. 2 per totum, et nes mali, seu peccatores non constituunt media generatione, ac vera causalitate ad unum corpus morale : ergo diabolus non specialius g 3, ubi plura D. Tho. loca filios omnes traducat. Neganda enim est est caput omnium malorum. Probatur mi­ congessimus, ubi id docet : quod etiam sequela : tum quK Adamus non fuit pri­ nor : quia corpus morale mutuatur unita­ alii Theologi communiter tradunt. mus absolute peccans, sed deliquit ex sug­ gestione saltem mediata, et invidia dæmotem Salmant. Curs, theolog. tom. XIV. nis, Tum etiam quia malitia illius peccati licet extensive, et causaliter quammagna fuerit; tamen non est maxima absolute comparative ad alia peccata non solum dæmonurn, sed etiam hominum. Tum præterca quia Adamus non intendit directe homines inducere ad peccandum : quod tamen facit stepissime diabolus in quampluribus peccatis. Tum denique, et pnecipue, quia Adamus non permansit in ma­ litia, sed a peccato resipuit, et in Deum conversus est, atque in bono perseveravit, ac tandem beatus existit : unde nulla ra­ tione dici debet, quod sit caput malorum ; sed potius membrum sanctum Christo filio perfectissime nunc conjunctum. Ad secundam objectionem concedimus Occani­ tur sequelam, et negamus minorem. Cujus secncdæ probationem jam supra diluimus num. 41 objectio­ ostendentes, quod licet in naturalibus unum ni. aliquid non sit membrum in actu pertinens ad plura corpora, et capita ; nihilominus in moralibus (qualia tractamus), nulla fit repugnantia in eo, quod idem membrum ad diversa corpora, et capita spectet secundum diversas rationes consideratum : sicut idem homo ratione diversorum officiorum solet pertinere ad distinctas communitates. Et hoc modo peccator fidelis ratione peccati est membrum diaboli, et ratione fidei est membrum Christi, licet non perfectum, sed imperfectum, ut observavimus loco in objectione cit. num. 28 in fine. — Ad Solvitur tertiam respondet Cajet, art. sequenti circa tertia. lcrtia· finem, quod diaboli nomine in præsenti non intelligitur diabolus aliquis specialis, sed totus ordo diabolicus. Juxta quam doc­ trinam respondendum esset impugnationi hujus partis quod licet omnes diaboli non concurrant ad singula hominis peccata seorsim sumpta ; nihilominus de tota dae­ monum collectione verificatur per distribu­ tionem accommodam, quod concurrunt ad omnia peccata, quatenus unus concurrit ad unum, et plurium seriem, et alius ad aliud, et sic de reliquis. — Sed displicet absolute illa Cajetani expositio : quia non congruit litteræ D. Thom. in qua diaboli nomine intelligitur princeps dæmoniorum, quem Luciferum vocamus, ut liquet ex tes­ timonio Job. quod allegat·S. Doctor : Ipse esi rex super universos filios superbia), quod illi diabolo specialissime convenit. Et rur­ sus iste fuit, qui vexillum contra Deum ,4 erexit, ut docet D. Thom. in resp. ad 2. flP Et tandem hic solus potest dici caput malorum absolute, sive hominum peccato 40 DISP. XVJ, DUB. V. DE 1NCAKNAT10NE. rum, et dæmonum : quod salvari nequit quod innumeros tempore subsequatur, non juxta explicationem Gajetani. Id vero, quod potest influere malitiam in anterioribus. contra hanc partem objicitur non urget : Etsi enim, ait D. Thom., aliquos sui tem­ Nee qwrf quia jam constat ex dictis ad primam ob­ poris ad malum sil conversurus exterius in­ universa* jectionem, qualiter diabolus ille specialis ducendo : non tamen illi, qui ante eum Ice ιαpossit dici omnium malorum causa, quia fuerunt, ab ipso sunt in malitiam inducti, flUiQOJ. videlicet elevavit vexillum rebellionis, sub nec etiam ejus malitiam sunt imitati. Qui­ quo militant omnes peccatores, ei se prtebus ultimis verbis excludit etiam influxum buit ducem aversionis a Deo, in qua con­ Antichristi in homines tempore præcedensummatur omne peccatum, ut statim dice­ tes, quem imaginari possemus in genere mus. causæ finalis, aut exemplaris : ad hoc Satisfit Ad quartam negamus minorem. Cujus enim opus erat, quod peccantes imitaren­ ultime. probationem optime diluit D. Thom. in tur Antichrislum futurum, et se ordina­ præs. in resp. ad 3, dicens, quod omnia rent ad ipsum : quod tamen non faciunt, nec de hoc curant ; cum plurimi eum non peccata conveniunt in aversione a Deo, licet ad invicem differant secundum conversio­ cognoscant. Quæ satis liquido evincunt nem ad diversa commutabilia bona. Et illa Anlichristum non posse dici caput malo­ convenientia in aversione a Deo, quæ est rum secundum duas capitis proprietates, omnibus peccatoribus communis, sufficit ordinem videlicet, et influxum : atque ad constituendum eos membra unius cor­ j ideo, quod Antichristus minus proprie diporis sub eodem capite diabolo. Adden­ i catur malorum caput, quam diabolus illas dum est etiam, quod quamvis peccatores I habens conditiones, ut explicuimus n. 82. Denique Antichrislum posse dici malo- Est ca­ habeant in peccando diversa objecta, et fi­ j pot nes proximos ; nihilominus omnes, cum I rum caput quantum ad eminentiam mali- qoonlQGj peccant, in eo conveniunt, quod quærunt I tiæ ostenditur, quoniam futurus est pejor ad eml· bonum proprium, ut satiativum appetitus, I aliis hominibus. Relinquitur ergo (concludit uentua malitiz· et ad illud sicut ad finem ultimum se con­ D. Thom.) quod dicatur caput omnium D/TIm vertunt, ut explicuimus tract. 8, disp. 4, malorum propter malitiæ perfectionem. Unde dub, 3. Quæ convenientia sufficiens est ad super illud 2 ad Thessal. 2, ostendens se conjungendum omnes peccatores in ra­ tanquam sit Deus, dicit Glossa : sicul in tione unius corporis moralis : sicut suffi­ Christo omnis plenitudo divinitatis inhabi­ cit ad constituendum ipsos cives unius, et tat : ita in Antichristo omnis malitia: pleni­ ejusdem civitatis Babylonis, quam amor tudo : non ita quidem quod humanitas ejus proprius ædificat, et diabolus princeps hu­ sil assumpta a diabolo in unitatem personæ, jus mundi gubernat. sicut humanitas Christi a Filio Dei : ut si­ AijU85. In octavo, et ull. art. inquirit D. gnificarunt aliqui apud Mal vendam lib. 2 mirenebristus an cjput Thom. : Utrum Anlichrislus possit etiam dici de Antichristo cap. 7 et esse impossibile dam* maio­ caput omnium malorum? Ad quod, suppo­ constat ex supra dictis disp. 8, dub. 7 ; rum. sitis conditionibus sæpius relatis capitis sed quia diabolus suam malitiam eminentius moralis, videlicet priori late, eminentia, sive ei influet suggerendo, quam omnibus aliis. perfectione, et causalitate, respondet Anti- El secundum hoc omnes alii mali, qui prae­ christum posse dici malorum caput quan­ cesserunt, sunt quasi quædam figuræ Anlitum ad eminentiam malitiæ ; secus vero chrisli, secundum illud 2, ad Thessal. 1, quantum ad alias duas conditiones prioriMysterium jam operatur iniquitatis. Propter tatis, et influxus. Quæ resolutio verissima quam summæ malitiæ eminentiam, et abun­ est, et communis inter Theologos, et facile dantiam merito S. Irenæus agens de Anti­ D. Iresuadetur quoad singulas ejus partes. Nam christo lib. 5, advers. hæres. cap. 29, dixit : næos. in primis veniet in fine temporum : unde In bestia veniente recapitulatio fil universæ non potest importare ordinem prioris com­ iniquitatis, el omnis doli : ul in ea confluens, parative ad innumeros peccatores eum el conclusa omnis virtus apostalica in cami­ præcedentes. Et ideo inquit D. Thom. : num mittatur ignis. Nam ut alia interim Non Quantum ad ordinem temporis non dicitur omittamus, tam aperte se dæmonibus tra­ quantum ■ ^’priori- Antichristus malorum caput, quasi ejus pec- det, ut Rabbarius in opusc. de Antichristo Itibbalatcoi. catum praecesserit peccatum diaboli. Et hinc dixerit : Habebil Anlichrislus magos, male­ nus. etiam liquido convincitur, quod non sit ficos, divinos, incantatores, qui eum diabolo omnium malorum caput quantum ad cauinspirante nutrient, et docebunt in omni salitatem, aut influxum : nam eo ipso, iniquitate, falsilate, el nefaria arte. El ma­ ligni ligni spiritus eruill duces ejus, cl socii sem­ per, fl comités indivisi. Et co superbiæ deveniet, ut horrenda blasphemia neget Sanctissimam Trinitatem; et se unicum, et verum atque adorandum constituet Deum. Ha ul in templo Dei sedeat, osten­ 2 ad dens se tanquam sil Deus. Ut dicitur 2, ad I ftes. 3. Thessal. 2 : El sermones contra Excelsum I luoiei 7 loquelur, Daniel 7 : El adversus Deum DcoI 1L rum loquelur magnifica, Daniel 11. Unde i Apo- Apocalyp. 13 additur : El adoraverunt besI °1·13, liam dicentes : Quis similis besliæ? El quispoterit pugnare cum ea?El datum est ei os loquens I magna, et blasphemias. El aperuit os suum < in blasphemias ad Deum, blasphemare nomen ejus, el tabernaculum ejus, et eos, qui in cœlo habitant. Denique tam pessimus erit, ut propterea aliqui existimarint (licet falso) non fore verum hominem, sed cacodæD. Hip- monem in carne apparenti, ut S. Hippopolytus. P° ytus. jytus signif]CaYjt inOrat. de consummatione mundi. Idvero nobis simillimum in Anti­ christo cum diabolo apparet, quod sicut iste nullum opus elicit undequaque bonum, et propterea peccat in omnibus, ut diximus tract. 7, disp. 3, dub. 2, sic etiam Anti­ christus salva arbitrii libertate, nihil ope­ rabitur, licet ex se atque objective bonum, quod in perversos fines non dirigat, et ve­ neno suæ iniquitatis non deturpet : et ideo per totam vitam erit quasi in continuo actu peccandi. Quod et visum est Bene­ dicto Pererio lib. 14 in Daniel, in prin­ cipio. Propter hanc igitur summam in peccando, atque in qualitate, et intensione criminum eminentiam, merito Antichris­ tus potest vocari malorum caput, ut resolHabac. vit D. Thom. et significavit Habac. 3 illis verbis : Percussisti caput de domo impii. Quæ D. Hieronym. et graves alii inter­ pretes explicant ad litteram de Antichristo, qui est caput in domo impiorum, sive in impiorum coetu. Incidens 86. Sed dubitari valet, quid in hac ma­ di incul­ litiæ habitudine, et comparatione omnium tas. malorum vocabulo significaverit D. Tho­ mas? In qua difficultate non debet collatio fieri inter malitiam Antichristi in statu viæ, ct malitiam diaboli in statu damna­ tionis : nam certum est quod ratione sta­ tus malitia cujuslibet damnati (non solum diaboli, sed etiam hominis) superat mali­ tiam cujuscumque viatoris ex parte status consideratam. Nec amplius quid probat discursus Cajetani in hoc art. 8, ubi ad pro­ positam difficultatem negative respondet. Similiter prædicta comparatio fieri non de- het cum supremo dæmonè. quem Lucife­ rum vocamus, quem esse caput Antichristi, sicut omnium peccatorum, atque ideo il­ lum in malitia excedere, constat ex reso­ lutione D. Thom. art. 7, cui communiter subscribunt Theologi. Quare ipse S. Doc­ tor in hoc art. 8, in resp. ad 1, optime observat, quod Anlichrislus dicitur esse ca­ put, in quantum plenissime invenitur in eo impressa malitia diaboli. Unde super illud 2 ad Thessal. 2, ostendit se tanquam sil Deus, dicit Glossa : In ipso erit caput omnium malorum, scilicet diabolus, qui est rex super omnes filios superbiae. Non autem dicitur esse in eo per unionem personalem, nec per intrinsecam habitationem : quia sola Trini­ tas menti illabilur, ut dicitur in lib. de Ecclesiasl. dogm. sed per malitiæ effectum. Ex An Antichristus quibus plane colligitur, quod aliquis saltem sit pejor ex daemonibus superat in malitia Anti- dæmonichristum : aliter enim non posset ad illum bus. comparari sicut ad membrum, imprimendo ipsi suæ malitiæ effectum. Debet itaque comparatio, ut recte fiat, referri tum ad alios diabolos, tum ad eosdem considera­ tos secundum solam malitiæ rationem, et præscindendo a conditionibus ipsi malitiæ accidentalibus status viæ et termini dam­ nationis. In quo sensu Suarez, et Cabrera in præs- Senten­ alii rart. 8. Malvenda lib. 10, de Antichristo, tia mans. et quidam alii tuentur partem affirmativam. Suarez. Quam docere videtur D. Thom. art. 7 et Cabrera· Malven8, inter se collatis : nam in 7 absolute da. resolvit dæmonem esse caput malorum om­ nium, tam hominum, quam dæmonum : et satis id constat ex dictis a num. 82. Deinde in art. 8, immediate sequenti inqui­ rit : Utrum Antichristuspossit etiam dicicapul omnium malorum? Ubi illa particula etiam similitudinem, et æquiparantiam repræsentat. Cum ergo D. Thom. doceat partem Funda­ affirmativam, nempe Antichrislum posse mentum in D. dici caput omnium malorum propter malitiæ Thoma. perfectionem .* sequitur, quod ex ejus sen­ tentia Antichristus excedat in malitia om­ nes dæmones, Lucifero excepto : et conse­ quenter, quod sit caput omnium malorum, tam hominum, quam dæmonum, si Luci­ ferum excipiamus. Quod magis confirmatur ex eodem S. Doctore2, ad Thessal. 2, lect. 1, ubi de Antichristo ait : Sicut Christus est melior omnibus sanclis, sic ille est pejor omnibus malis : el propter hoc homo peccati dicitur. Constat autem Christum excedere in sanctitate non solum omnes homines, sed etiam omnes Angelos ; et propterea DE i XCA H NATIONE esse illorum caput ut supra § ! ostendi­ quod Angelus in natura perfectior, majori mus. Ergo ut teneat similitudo a D. Thom. conatu, atque intensione ad pravum linom proposita, dicendum est malitiam Anti­ se converterit. Sed hæc eadem ratio mili­ christi excedere malitiam omnium homi­ tat, si conferamus dæmones cum Anti­ num, et daunonum, atque constituere ip­ christo r excedunt enim illum simpliciter sum illorum caput quantum ad hanc in natura, atque in conversionis conatu. eminentiam, sive iniquitatis excessum. Ergo cujuslibet dæmonis malitia excedit Ratio. Deinde probatur ratione ex eodem S. malitiam Antichristi : et consequenter dici non valet quod Antichristus sit dæmonum Doct. desumpta : nam ideo absque ullo inconvenienti dicitur aliquos puros homi­ caput quantum ad iniquitatis excessum. Ita cajett», nes excedere Angelos in sanctitate, quia Cajetan. ad hunc art. Nazarius controv Kau. rioi, hujus augmentum non provenit ex viribus, unica, Arauxo dub. 2, et alii. Arauie. aut perfectione naturæ, sed ex divino au­ 87. Uterque hic dicendi modus est satis jedieina probabilis, et sustineri potest in re obs- d<^s' xilio gratuito : et Deus potest uberiora auxilia conferre naturæ inferiori, nempe cura, et quam non possumus certa omnino opiniooihumante, quam Angelica». Sed etiam in­ regula dimetiri. Sed tamen ambas senten- bus. crementum malitiæ desumitur ex substrac- tias falsas censemus, dum universaliter tione auxiliorum gratiæ : et Deus potest procedunt aut affirmando , aut negando. magis deserere naturam inferiorem, nempe Nam si ad prioris motiva attendamus : vel Impagnalor humanam, quam Angelicam. Ergo nullum nihil probant, vel eodem modo evincent pr.au. est inconveniens, quod homo magis peccet, Antichristi malitiam excedere malitiam quam Angelus. Cum igitur Scriptura, et non solum aliorum dæmonum, sed etiam Patres adeo exaggerent Antichristi mali­ ipsius Luciferi omnium principis, ut con­ tiam; tenendum est, quod illa excedat ma­ sideranti tam testimonia, quam motivum, litiam non solum hominum, sed etiam dæ­ quæ illa opinio expendit, facile constabit, monum. præsertim vero exemplum Christi, quo uti­ Senten­ Alii autem Auctores negativæ parti tur : consequens autem est falsum, et ab tia eadem sententia non admittitur : ergo il­ negans. subscribunt, et sentiunt, quod malitia An­ tichristi non excedet malitiam dæmonum, lius motiva non persuadent, quod Anti­ et quod subinde Antichristus non dicitur christus excedat malitiam omnium dæ caput malorum, dæmones comprehen­ monum, excepto Lucifero. Deinde recto dendo, sed solos homines peccatores. Quod j colligitur Antichristum non excedere maliprobant : quia hoc interest discriminis in­ I tiam Luciferi, quia operabitur ex hujus ter hominem. et Angelum, quod iste nihil suggestione, et magisterio tanquam ejus habet propriam operationem retardans : instrumentum in ordine ad iniquitatem se­ unde cum peccat, loto conatu peccat, et ducendi homines : sed eodem modo com­ quantum potest : et hoc modo se habue­ parabitur ad plures alios daemones : ergo runt dæmones, cum peccaverunt. Homo istos minime excedet in malitia. Probatur autem habet aliquid retardans : constat minor : tum quia plures maligni spiritus enim diversis inclinationibus : quocirca erunt duces Antichristi, ut num. 85 vidi­ cum ppecat, non peccat toto conatu, nec mus ex Rabbano. Tum etiam quia speciali­ quantum absolute peccare potest. Ergo ter venerabitur diabolum Maosim, qui in­ facta comparatione inter peccatum cujusterpretatur Deus foriis, ut colligitur ex c. libet dæmonis, et peccatum cujuslibet ho­ 1J Daniel. Deum autem Maozim in loco suo Da­ minis : semper Angeli peccatum excedit venerabitur, el Deum, quem ignoraverunt niel. H intensive, atque ideo simpliciter peccatum patres ejus colet auro, el argento. Tum de­ hominis : et consequenter dici non valeat, nique quia dæmones non minorem habent quod malitia Antichristi excedat malitiam excessum in malitia, quam in natura : dæmonum. Quæ ratio, et differentia eidem unde servant maximam inaequalitatem in inserta desumuntur ex D. Thom. 1 part, malitia : qui enim Lucifero in naturæ di­ Confir­ q. 62, art. G, et q. 63, art. 8 ad 3. — Et gnitate maxime approximantur, ad eun­ matio. confirmatur : quia facta comparatione in­ dem etiam maxime accedunt in iniquitatis ter ipsos Angelos, ille gravius peccavit, excessu : alii vero sunt minus mali pro­ qui fuit superioris naturæ, et sic de reli­ portionali decremento naturæ : ergo sicut quis usque ad infimum, sive minus in na­ Lucifer excedit simpliciter Antichristum tura perfectum. Cujus rei nequit alia ratio in malitia, sic etiam verosimilius, et credi­ .assignari, quam ipse naturæ excessus, et bilius est, quod non nauci dæmones Luci­ fero DISP. XVI, DUB. V. foro valde proximi illum proportionabiliter I excedant. Et consequenter falsum apparet I quod Antichristus excedit universaliter j omnes dæmones in malitia. I £t?liraNec D. Thomas ullo modo favet contra­ isr !j.Tbnni. rim opinioni in testimoniis relatis : nam ly j etiam quo utitur in titulo artic. 8, non re- i prmsentat identitatem : alias sicut Lucifer j est caput omnium malorum absolute, et ] comprehendendo Antichristum : sic etiam I iste esset universaliter omnium malorum caput comprehendendo ipsum Luciferum : quod plane est falsum, et contra prædic­ tam opinionem. Sed prædicta particula so­ lum importat, ac significat distributionem : accommodam. Unde planus sensus illius tituli est, an sicut Lucifer dicitur caput omnium malorum, sic Antichristus dici possit caput omnium hominum peccato­ rum. Et in hoc sensu respondet D. Tho. ad propositam difficultatem, ut liquet ex discursu totius articuli. Idque magis cons­ tat ex eo, quod licet S. Doctor in art. 7, resolverit diabolum esse caput malorum, et quantum ad ordinem, et quantum ad emi­ nentiam malitiæ, et quantum ad influxum : nihilominus ex vi illius particulæ etiam, quam adhibet art. 8, minime colligitur, quod Antichristus dicatur caput malorum quantum ad omnes praedictas conditiones ; cum D. Th. expresse doceat oppositum. Sic ergo non infertur, quod importet universa­ lem, aut æqualem extensionem ; sed præ­ cise comparationem in ordine ad omnes ho­ mines malos. — Deinde particula sicut in secundo testimonio adhibita eodem modo exponenda est : non enim denotat æqualita­ tem ;alias sicut nulla creatura excedit boni­ tatem Christi, sic etiam nulla creatura includendo etiam Luciferum, excederet An­ tichristi malitiam : quod esse plane falsum recognoscit illa sententia. Importat itaque illa particula proportionem, et accommo­ dationem ad determinatum genus, et solum denotat, quod sicut Christus est me­ lior omnibus creaturis bonis, sic Antichris­ tus est pejor omnibus hominibus peccato­ ribus : quidquid sit de ejus comparatione Evenitur cum diabolo. —Fundamentum autem e ramenium. tione, quod pro illa opinione expenditur, solum probat non repugnare, quod pecca­ tum hominis sit majus, quam peccatum cujuscumque Angeli. Sed quod de facto ex­ cedat, minime evincit ; cum certum sit pec­ catum Luciferi esse de facto maximum. Unde eodem proportionali defectu laborat in comparatione Antichristi ad alios dæ- mones. Ricut enim Patres valde exagge­ rant malitiam Antichristi, ubi do ipsa agunt; sic etiam valde efferunt dæmonum nequitiam, cum eam considerant. Quare ex vi hujus non valet major alterutrius exces­ sus determinari. 88. Secundæ etiam opinionis motiva seconda ­ non probant in ea universalitate, quam in­ confuta tor. tendunt, et minus recte applicantur : quo­ niam licet concedamus dtemonem in quo­ libet peccato peccare ex omni suo conatu, et absque ullo retardante; hominem vero non ita se in peccando gerere : et conse­ quenter, quod peccatum determinatum dæ­ monis excedat determinatum hominis pec­ catum : quod ad summum deducitur ex doctrina D. Thom. locis relatis : tamen ex prædicto principio solum infertur, quod unum peccatum dæmonis sit majus, quam quodlibet peccatum hominis determinatum. Cæterum inde minime colligitur, quod ex­ cedat omnia peccata Antichristi collective sumpta, eaque plurima, et gravissima in omni genere, et consequenter totam ejus malitiam, quæ moraliter ex omnibus illis resultat : sed magis infertur oppositum : quippe in moralibus multitudo, extensio, et duratio æquivalot operis intensioni, ut in bonis cernere licet. Dato igitur, quod actus ille, quo singuli Angeli peccaverunt, fuerit intensive major, quam omnis alius actus peccaminosus, quem Antichristus eliciet : tamen cum ille actus in daemonibus fuerit unicus, in Antichristo vero futuri sint in­ numerabiles, intensissimi, et quasi conti­ nui, ut constat ex num. 85, minime in­ fertur, quod Antichristi malitia non fiat major, quam iniquitas plurium dæmonum ; sed magis, ut diximus, colligitur contra­ rium. Diximus, licet concederemus, et Dato igitur, etc. quia verosimilius nobis ap­ paret, quod quamvis Antichristus et a principio non eliciat actus peccaminosos adeo intensos ; tamen decursu temporis jam in apice iniquitatis (quæ illi velut connaturalis fiet), ex tot repetitis actibus i constitutus, exeret actus tam intensos, et i adeo pessimos ex parte objecti directe voI liti, ut excedat simpliciter operationes pecI caminosas, quas in via habuerunt aliqui j dæmones saltem ex inferioribus. Quid j enim pejus ex parte rei quam sedere in tem­ plo Dei, el ostendere sc lanquam sit Deus, I ut dicitur 2, ad Thessal. 2. Id profecto nec 2 ' I ipsi dæmones peccantes intentarunt affec- TJ j tando omnimodam æqualitatem cum Deo : 630 DE INCARNATIONE. nec enim eorum mentes tanto errore infus­ cabantur, qualem Antichristum habiturum significat Apostolus loco citato, ut osten­ dimus tract. 7, disp. 10, dub. 2. Non ita­ que falsum, aut repugnans apparet, quod Antichristus eliciet aliquando aliquem ac­ tum determinatum pejorem, quam habue­ rint in via aliqui dæmones saltem inferio­ res. Unde corruunt prædictæ opinionis in ea universalitate motiva. veumïre ^laQue incerta> et quæ cum Lania ' tia. universalitate diffiniri non valet, probabi­ lius nobis videtur fateri prædictam incertitudinem, et verosimilius, quod Antichristi malitia excedet malitiam aliquorum daemo­ num inferiorum, non tamen omnium dæmonum. Primum suadetur ex dictis contra secundam sententiam : et secundum ex dictis contra primam. Certum enim est, quod malitia Antichristi non superabit malitiam dæmonis supremi : atque ideo eidem certitudini valde affine apparet, quod non excedat malitiam nonnullorum dæmonum supremorum i Illi· ediate attingentium. Similiter certum est, quod Antichristi ini­ quitas erit quam maxima : et consequen­ ter ex eadem certitudine deducitur, quod superabit malitiam aliquorum dæmonum inferiorum, et qui ita graviter non pecca­ verunt. Potestque hæc resolutio confirD.Tiic.31. marj ex e0, qU0(] £) Thom nullum repu­ tat inconveniens, quod aliqui homines sustineant pœnas dæmonum; in quo prin­ cipio satis aperte significat, quod aliqui homines habeant eandem malitiam, quam dæmones, inter quos est maxima latitudo : pœna enim debet respondere malitiæ, cum ordinetur ad ipsius vel emendationem, vel supplicium. Statuit itaque S. Doctor. 1 p. quæst. 108, art. 8, homines assumi ad or­ I dines Angelorum. Eleum sibi opposuisset, quod homines, ut significat D. GhrysostomuS) non transferuntur ad ordines dæmoI num (quos in tyrannica illa et perturbata republica ad instar bonorum Angelorum, et secundum imequalem gradum suorum naturalium observant) respondit : Ad ter­ tium dicendum, quod homines ad panam dæmonum transferri non esi erroneum. Sed quidam erronee posuerunt dæmones nihil aliud esse, quam animas defunctorum. El hoc Chrysostomus reprobat. Sicut igitur gloria aliquorum hominum excedit gloriam ali­ quorum Angelorum : sic etiam poena ali­ quorum hominum excedit poenam aliquo­ rum dæmonum. Et cum poena respondeat malitiæ pro statu via», fateri oportet ex sententia D. Thom. quod quidam homi­ nes plus malitiæ habeant in via, quam aliqui dæmones habuerint. Si autem id verificalur de aliquibus-ahis hominibus ; ma­ gis verum erit in Antichristo, in quo ut supra vidimus ex D. Irenæo, fiet recapitu­ latio universa iniquitatis. Quos autem, aut quantos dæmones excedat, latet nos, sicut et uniuscujusque malitia. Unde solum in genere dicere possumus, quod Antichris­ tus aliquos dæmones in malitia excedat, sed non omnes. Et hæc de mysterio Incar­ nationis in hoc volumine ejicta sufficiant. Cætera in alio continuabimus, favente Deo. Cedant vero omnia in gloriam ejus, et in honorem Beatissimæ V. Mariæ de Monte Carmelo, Parentum Eiiæ, Theresiæ, Joannis a‘Cruce, nec non Angelici Doctoris, et Præceptoris nostri D. Thomæ. Si quid au­ tem doctrinæ vel S. R. Ecclesiæ, vel D. Thomæ inveniamur docuisse dissonum, li­ bentissime retractamus. INDEX ALPHABETICUS RERUM NOTABILIUM DE INCARNATIONE CONTINENTUR ASSUMPTIO. Assumptio humanitatis fuit prior, quam productio humanitatis in facto esse, d. 8, num-. 100, p. 78. Potest fieri as­ sumptio ad subsistentiam absolutam, d. 8, num. 107, p. 85. Sed necessario extenderetur ad personas, ibid. num. 112, p. 89. Non om­ nis Dei perfectio potest assumere, ibid. num. 117, p. 93. Una persona divina potest assu­ mere, plures naturas, d. 8, num. 125, p. 100. Eadem natura potest assumi ad plures divinas personas, ibid. num. 135, p. 108. Filius Dei non assumpsit hominem. In Com. quæst. 4, art. 3, num. 5, p. 144. Contraria propositio est absolute falsa, ibid. num. 7, p. 145. Natura creata relinens personalitatem pro­ priam non est assumptibilis, d. 9, n. 8,p. 146. Natura communis nequit assumi, ibid. num. 56, p. 196. Non repugnat, sed nec expedit Deum assumere omnes humanitates, ibid, num. 57, p. 197. Magis docuit Deum assu­ mere naturam humanam, quam angelicam, ibid. num. 59, p. 206. Repugnat Deum assu­ mere naturam accidentalem, disp. 9, num. 61, p. 207. An Deus assumpserit sanguinem, disp. 10, n. 1, p. 233. Vide Sanguis, et Ver­ bum. Deus assumpsit quatuor humores, disp. 10, num. 54, p. 277. Et spiritus vitales, et animales, ibid. num. 56, p. 279. Dentes, ungues, et capillos, ibid. num. 58, p. 280. ACCIDENS. Accidentis inhærentia quid sit, disp. 8, num. 16, pag. 12. Repugnat, quod accidens assumatur vel uniatur Deo hypos­ tatice, disp. 9, num. 61, p. 201. Accidentia sunt incapacia modi essendi per se positive, ibid. num. 68, p. 202. Accidentia possunt existere per existentiam divinam, disp. 9, num. 67, p. 205. Implicat, quod aliquid sil subjectum accidentium quantum ad sustenta­ tionem, et quod illa non recipiat, ibid. num. 74, p. 211. ADAM. An et quando Adam in statu inno­ centiæ cognoverit Christum futurum, d. 16, num. 63, p. 607. Adam pro statu innocentiæ non fuit actu membrum Christi, nec termina­ vit ejus influxum, disp. 16, num. 48, p. 592, Adam non debet dici caput omnium malorum, ibid. num. 84, p. 625. ANGELUS. Quomodo Angeli cognoverint Christi personalitatem, d.8, num. 102, p. 80. ANIMA. Anima rationalis separata potest assumi ad divinam substantiam, disp. 9, num. 37, p 179. Quare anima rationalis, licet per­ fectissima, non satiat appetitum materiæ, disp. 9, num. 80, p. 215. Anima Christi non fuit assumpta mediante carne, sed e converso. In corn, ad quæst. 6, art. 3, η. 4, p. 290. Qualiter dicatur assumpta mediante spiritu, ibid. num. 5, p. 294. Prius C fuit assumpta ut quod, quam humanitas, d. 11, num. 9, p. 30?, CAPUT. Christus est caput Ecclesiæ, disp. ANTICHRISTUS. Antichristus non erit 1G, num. 1, p. 558. Ut homo, et tam secun­ diabolus incarnatus, sed purus homo, disp. dum animam, quam secundum corpus, ibid, 8, num. 174, p. 139. Qualiter possit dici caput num. 3, p. 560. Forma constituens caput est malorum, d- 16, num. 85, p. 625. An ejus ma­ gratia habitualis in recto, ibid. num. 9. p. 565. litia excedat nequitiam dæmonum, ibid. num. Excluduntur aliæ formæ, ibid, a η. 16, p. 571. Christus est caput actu omnium fidelium, ibid, 87, p. 629. n. 27, p. 570, et peccatorum, n. 28, p. 580. et exAPPETITUS. Quid sit, et quotuplex, disp. communicatorum, n. 28, p. 581, el schisma­ 9, num. 77, p. 213. In natura assumpta ad ticorum, n. 31, p. 581, et reproborum num. subsistentiam divinam non datur appetitus ad 32, p. 582. propriam, ibid. num. 79, p. 215. Christus non est caput in actu infidelium, AUXILIUM. Christus opus habuit auxiliis d. 16, num. 33, p. 582. Quid dicendum de in­ ad siipernaturaliter operandum, disp. 13, num. fantibus non baptizatis, ibid. num. 33, p. 585. 63, p. 468, et num. 100, p. 441. An auxilia Christus non fuit caput Adami pro statu Christo data, fuerint ejusdem rationis cum innocentiæ, ibid. η. 46, p. 594. Sed vere nostris, ibid. num. 102, p. 470. An in Christo fuerint necessaria auxilia moralia, ibid. num. i el proprie caput Angelorum, ibid. n. 71, p. 615. 104, p. 472. 632 INDEX RERUM NOTABILIUM. DONA. Propria donorum ratio explioatiir. CARO. Carnis nomine totus homo siIn com. ad q. 7, art 5, num. 1, p. 517. Fuegnificalur In corn, ad quæst. .'», ari 2 num. 7. I runt in Christo, ibid. num. 2, p. 518, et spe­ p. 229. cialiter donum timoris, ibid, art. 6, p. 520. CHRISTUS. In Christo non < st existentia creata, sed solum increata, d. 8, num. 72, E p. 54. Christus habuit virtutes morales naturales, ECCLESIA. Ecclesia est unum corpus sub d. 11. num. 2. p. 175. Acquisivit propriis ac­ uno capite Christo, d. 16. num. 1. p. 558. Ex tibus tales virtutes, ibid. num. 6. p. 178. El Angelis, et hominibus constituitur una Eccle­ prudentiam, ibid. num. 12, p. 183. Non ha­ sia. ibid. n. 74, p. 616. Adam pro statu inno­ buit virtutem pœnitentiæ, ibid. num. 36, centia' non pertinet ad hanc Ecclesiam, ibid, p. 503. An si posset peccaro, illam haberet, num. 18, p. 591. ibid. num. 51, p. 516. EFFECTUS. Qualiter idem effectus possit Quaro Christus dicatur homo coelestis. In esse a pluribus causis totalibus ejusdem corn, ari. 2, num. 7, p. 229. An com. ad quasi. 5, art. ordinis, d. 8. n. 112. p. 113. illi debeat attribui omnis perfectio, qua’ non EUCHARISTIA. Utrum omnis sanguis qui implicat contradictionem, ’ d. 15, nùm. num. 19, fuit Christi, sit in Eucharistia, d. 10, num. p. 512. 7, p. 237, et num. 32, p. 259, et 38, p. 266. Christus se sa disposuit ad gratiam habitua hahitua-­ EUTVOHES. Vide fLrresis. lem, d. 13. num. 13. p. 124. Quibus principa­ EXISTENTIA. Quid significetur existentiæ lior 53. p. 432. Opus liter actibus, ibid. num. 53 nomine, d. 8, num. 6, p. 5. Distinguitur habuit gratia habituali ad plures effectus, realiter entilative a natura, ibid. num. 10, p. ibid. n. 58. p. 136. 7. Qnahler distinguatur a subsistentia , Christi gratia, carpus, sanctitas, sanguis, ibid. num. 12. p. 10. Non dantur existentiæ opera, et similia, vide suis locis. partiales, ibid. num. 19, p. 14. Existentia COGNITIO. Cognitio naturalis nequit fieri humanitatis Christi non est creata, d. 8, num. per speciem supernaturalem, d. Ii, num, 15, 72, p. 54. Ubi subsistentia distinguitur reap. 18aCOMPOSITIO. Impossibilis est compositio liter a natura, repugnat quod existentia eo­ ex subsistentiis, aut existentiis partialibus, I dem modo non distinguatur, ibid. num. 82, d. 8. num. 82, p. 63. An Christus possit dici p. 63. Potest existentia divina communicari comjiosilus ex tribus substantiis. In com. naturæ creatæ. licet subsistentia non com­ ad quæst. 5, art. 2, num. Il, p. 23L municetur. ibid. num. 88, p. 68. CONCRETUM. Ad multiplicandum concreta Existentia divina potest communicari per­ substantiva requiritur multiplicatio formarum sonæ creatæ, d. 8, num. 89, p. 69. Potest et suppositorum, d. 8, num. 132, p. 106, et etiam communicari accidentibus, ibid. n. 67, num. 152, p. 120. p. 50. CONTRADICTIO. Quid requiratur, et suf­ Quid sit existere proprie loquendo, d. 8, ficiat ad rigorosam contradictionem, d. 9, num. 98, p. 76. num. 13. p. 158. CORPUS. Multiplex corporis divisio. In corn, ad quæst. 5, art. 1, η. I, p. 224. Corpus Christi esi ejusdem rationis essentialis cum FIDES. Virtus fidei non fuit in Christo, d. corporo nostro, ibid. num. 3, p. 225. Fuit non 11. num. 31, P- 499. Qualiter ineo fuerit me­ apparens, sed verum, ibid. n. i, p. 227. Non ritum fidei, ibiiL num. 32, p. 500. coeleste, sed terrenum, et carneum, ibid. num. FILIUS. Sola persona Filii fuit terminus 4, p. 227. Animatum anima rationali, ibid, qui in assumendo humanitatem, d. 8, num. num, 7, ii. 229, et mente creata, num. 9, 39, n. 29. Vide Verbum. p. 230. FORMA. Causa formalis non aliter causal, D quam per potentiam naturalem, d. 8, num. 171, p. 136. Repugnat formam materialem se­ DEUS. In Deo datur una subsistentia abso­ paratam a composito assumi ad subsisten­ luta, et communis, d. 8, num. 21, p. 17. Dan­ tiam divinam, d. 9, num. 44, p. 185. Formæ tur etiam tres subsistentiæ relativæ non com­ materiales separata.· nequeunt existere per munes, ibid. num. 26, p. 19. In Deo non datur existentiam creatam, et possunt per divinam, nisi unica existentia, eaquo absoluta, ibid, ibid. n. 48, p. 189. num. 31, ρ· 25. Deus ratione subsistentiæ absolulæ potest assumere naturam creatam, d. 8, n. 101, n. 78, An posset assumere ad se aliquid absolutum, si subsistentiam absolu­ GRATIA. Gratia habitualis undo habeat tam non haberet, ibid, num. 115, p. 92. An quod sit forma nos sanctificans, d. 12, a num. qutvlibol perfectio divina possit esse ratio as­ 10, p. 330. sumendi, ibid. n. 117, p. 93. Gratia habitualis fuit in Christo, d. 13, Nomen qui est proprissime convenit Deo, num. 1, p. 391. Et fuit ejusdem rationis cum d. 8. num. 31. p. 24, et 33, p. 23. nostra, ibid. num. Il, p. 397. Sed distin­ DISPOSITIO. Christus se disposuit per guuntur moraliter, ibid. num. 16, p. 102. Fuit proprios uetus ad gratiam habitualem, d. 13, j'n Christo a primo conceptionis momento, num. 43, p. 424. ibid. η. 17. p. 103. Non dimanavit physice a DISTINCTIO. Quæ distinctio sufficiat ad gratia unionis, ibid. num. 28, p. 112.‘Chris­ vitandum prædicutoruin contradictionem, d. tus se disposuit ad gratiam habitualem more 8. n. Ili. p. 91. adultorum, d. 13, n. 43, p. 421. D.-EMON. Dæmon est caput omnium malo­ Gratia habitualis non fuit necessaria Christo, rum, d. 16, n. 82, p. 621. ut esset absolute Sanctus, d. 13, num. 58, p. 633 INDEX RERUM NOTABILIUM. l 136. Sed fuit simpliciter necessaria, ul foret omnibus modis Saucius, ibid. num. 59, p. ÎÔ5. El ut posset connaturaliter elicere euperniilurales operationes, ibid. num. 60, p. 137, ol ad merendum connaturaliter, ibid, num. 62, p. 440. Oralia habitualis fuit sim­ pliciter Christo necessaria ad aliquas opera­ tiones supornnlurales, d. 13, n. 66, p. 444. Christus non potuit mereri de condigno præniia supornaturnlia absque gratia habituali, ibid. n. 71, p. 446. Quin dicantur gratiæ gratis dutæ. In Corn.’ ad quæst. 7, ari. 6, num. 1. Fuerunt in Christo, ibid. num. 2, p. 520. Quanta fuerit iiltensiO gratiæ habitualis in Christo, d. 15, n. 3, n. 523. Non fuit infinita physico, ibid, num. η, n, 530. Gratia habitualis Christi po­ tuit absolute augeri, ibid. num. 11, p. 535, et 16, p. 540. Gratia habitualis est forma, quæ in recto constituit Christum in esse capitis Ecclesiæ, d. 16, num. 9, p. 565. H HABITUS. Habitus nou debetur, nisi ubi est debita operatio, d. 14, num. 14, p. 484. HÆRESIS. Hæresis Origenis circa creatio­ nem animæ Christi. In corn, ad quæst. 6, art. 4, η. 1, p. 291. Plures hæreses circa formaItonetai corporis Christi. In corn, ad q. 5, art. 2, num. 2, p. 224. HOMO. in homine est unica subsistentia, eaquc spiritualis, d. 8, num. 23, p. 77. Iste terminus homo quid significet. In corn, ad quæst. 4, art. 3, num. 7, p. 146. Quod Deus assumpserit hominem, est falsum absolute, et in proprietate sermonis, ibid. num. 8, p. 147. Quaro homo dicatur omnis creatura, d. 9, num 58, p. 198. HUMANITAS. Humanitas Christi non de­ nominatur filia a filiatione divina sibi unita, d. 8, n. 68, p. 51. Existit per existentiam increatam, ibid. n. 72, p. 54. Quomodo con­ sequeretur existentiam propriam, si dimitte­ retur a Verbo, ibid. num. 104, p. 82. A quo tunc reciperet existentiam, ibid, num, 106. p. 84. Humanitas fuit assumpta mediante anima rationali ut quod, d. 11, num. 9, p. 303. HUMOR. Verbum assumendo humanitatem assumpsit immediate quatuor hominis humo­ res, d. 10. num. 54, p. 277. HYPOSTASIS. Quid sit, et importet hypos­ tasis, d. 8, n. 5, p. 4. Vide persona, et sup­ An Christus opus habuerit gratia habituali ad merendum, d. 13, num. 79, p. 451. MODUS. Modus nequit separari a natura propria, nec simul alium naturam afficere, d. 8, num. 161, p. 130. N NATURA. Quid significetur naturæ nomine, atura divina, quo sensu d. 8, num. 1, p dicatur incarnata, d. 8, num. 39, p. p'. ‘29. 29. An natura creata possit terminari infinitis numero subsistentiis, d. 8, num. 146, p, 117, Implicat naturam creatam continere emi­ nenter aliam naturam a se diversam, d. 8, num. 160, p. 127. Repugnat naturam creatam, quandiu retinet subsistentiam propriam, as· sumi ad divinam, d. 9, num. 8, p. 153Quælibet natura substantialis, completa, licet rationalis, assumi valet ad divinam sub­ sistentiam, d. 9, n. 25, p. 169. Sed natura ir­ rationalis potest in vero aliquo sensu dici inassumptibilis, ibid. n. 30, p. 173, ol non posset personari, quamvis assumatur, ibid, n. 35. p. 177. An natura substantialis incom­ pleta possit assumi, ibid. n. 37, p. 179. Natura substantialis creata potest prædicari do Deo in concreto, secus natura acci­ dentalis, d. 9, num. 76, p. 212. Natura as­ sumpta non habet appetitum ad subsistentiam propriam, d. 9, num. 79, p. 214. Natura di­ vina inclusa in Verbi personalitate est ratio formalis santificandi substantialiter humani­ tatem Christi, d. 12, num. 50, p. 367. NESTORLUS, Vide, llæresxs. O OPUS. Christi opera disposuerunt ad gra­ tiam habitualem, d. 13, n. 13, p. 424. ORDO. In assumptione partium humanita­ tis non fuit ordo temporis, sed naturæ, cl rationis. In corn, ad q. 6, art. 3, num. 3, p. 292, et d. 11, n. 1, p. 297. Secundum ordi­ nem intentionis prius assumpta fuit tota hu­ manitas, quam ejus partes, ibid. num. 2, p. 298. Anima est prius assumpta ut quod or­ dine exeeutionis, quam humanitas, ibid, num. 9, p. 303. Ordo intentionis et exeeutio­ nis qualiter accipiendus in praedestinatione Christi, d. 16. n. 55, p. 599. ÜRIGENES. Vide, hæresis. positum. M MARIA. Quid Verbum assumpserit de B. Virgine, d. 10, num. 12, p. 241. Modum facile declarandi quod B. Virgo sit cum proprietate mater Dei, d. 11, num. 15, p. 308. MATERIA. Materia primu non habet oxistentiam partialem, el sibi propriam, d.8, num. 20, p. 15. Repugnat materiam separatam α forma assumi ad subsistentiam divinam, d.9, num. 38, p. 180. Qua unione materia prima manserit unita Verbo in triduo mortis Christi, ibid. num. 42, p. 184. Materia non est prius assumpta ul quod quam humanitas, d. 11. num. 4, p. 300. MERITUM. Christus non meruit sibi gra­ tiam habitualem, d. 12, num. 22, p. 310. PARS. Partes physicæ separatæ a toto neipieunt assumi ad subsistentiam divinam, d. 9, num. 38, p. 181, el 44, p. 185. Partes inté­ grales separatæ α toto valent assumi, ibid, num. 49, p. 190. Implicat generaliter assumi partes, aut partem compositi, ot non assumi totum compositum, ibid. num. 51, p. 192. Deus in nullo ordino potest habere rationem partis, d. 9, num. 54, p. 194 Quas humani­ tatis partes Verbum assumpserit. Vide ferbum, et assumptio. PERSONA, ET PERSONALITAS. Personæ significatio, el proprie ratio, d, 8, n. 4, p. 3. Per quid formaliter persona Filii assumpse­ rit, et terminaverit immediato humanitatem, d. 8, num. 42, p. 31. Una persona divina potest assumere plures naturas creatas, ibid, num, 125, p. W0. An esset lunc unus homo, 634 INDEX REHUM NOTABILIUM. vel plures, ibid. n. 132, p. 106. Plures perso­ num. I, p. 233. Quare redemptio, et satisfac­ ne divinæ possunt assumere oamdem natu­ tio attribuatur sanguini Christi, ibid. η. I, p. ram creatam, ibid. n. 135, p. 108. Plures per­ 231. Sanguis Christi luit infiniti valoris in rason» divina’ terminantes unam humanitatem tiouo rei oblata), ibid. num. 5, p. 235. Sanguis non essent plures homines, ibid. n. 152, p. est de integritate humanæ naturæ, ibid, 120. num. 10, p. 239. Constituitur por formam lo­ Implicat personam creatam terminare natius animatis, ibid. num. 15, p. 211. Non omtnram alienam, d. 8, num. 157, p. 121. Per­ ' nis sanguis in homine repertus est do integritare hominis, nec informatur anima rationali, sona creata de facto in nullo vere sensu est assumpta. In corn, ad q. 4, art. 3. num. 2, p. ; ibid. num. 21, p. 259. Diversitas inter san111. Repugnat personam creatam assumi ad I guinem naturalem, el nutrimentalem exphsubsistentiam divinam, d. 9, num. I, p. 142. : eatur, et fulcitur, ibid. num. 30, p. 257, et Implicat unio ex duabus personis, ibid. num. 31, p. 269. 2, η. 143. Sanguis in passione Christi olfusus mansit unitus Verbo hypostatice, d. 10. num. 36, p. Personalitas Verbi non fuit ratio formalis 361. Non tamen omnis sanguis, ibid, n. 39, p. sanctificandi substantialiter Christi humanita­ 268. An omnis sanguis in passione effusus, tem, d. 12. num. 34. p. 352. fuerit in resurrectione reassumptus, ibid, POENITENTIA. Datur specialis virtus pœ­ num. Il, p. 267. Qualis sit sanguis, qui ap­ nitentiæ. d. 14, num. 35, p. 503. Quæ non paret in instrumentis passionis, ibid. num. p. fuit in Christo, ibid. n. 36. p. 504. Est ta­ men in B. Virgine, et in beatis, ibid. n. 47, p. 269. SPECIES. Species supernaturalis nequit 513. influere immediate in naturalem cognitionem, PONTIFEX. Summus pontifex occulte hæreticus an sit caput Ecclesiæ, et membrum d. 11. num. 18, p. 487. Christi, d. 16. n. 46. p. 592. j SPES. Virtus spei théologie» non fuit in PROPHETIA. Qui