SALM ANTICENS1S) E R B. M A R 1 Æ D E Μ Ο NTE C A R M E 1.1 Parenti suo Eliæ consecrati CURSUS THEOLOGICUS _ _ L __ _ __ _ 111 _ _-r _ _____ Summam Theologicam Angelici Doctoris D. Thomæ complectens. TOMUS SECUNDUS Tractatus quartus. — De Voluntate Dei. Tractatus quintus. — De Prædcstinatione. ILLI S I KISS. .ic REVERENDISS. IN CHRISTO PATRI I’ n. Caroj.o Amabili de la TOUR-d ACVERGNE-LAIîRAGI AIS : A RCfll EPISCOPO BlTURICEXSI EDITIO NOVA, CORRECTA . \ ) λ \ m e.r C it PARISIIS Apvd VICTOREM PALME. Βικι >oror^ 1876 I e INDEX TRACTATUUM DISPUTATIONUM ET DUBIORUM Quæ in primo et secundo tomo una cum Quæstionibus et Articulis divi Thomæ continentur. TOMUS PRIMUS qc.estio in. De Simplicitate Dei. Art. 1. Ultnim ;Dons sil ‘ corpus? pag. G Art. 2. Utrum in Deo sit compositio forms, •·1 mntoriæ? 7 Ari. 3. Utrum sit idem Dens quod sua es­ sentia vel natura? 7 Ari. 5. Utrum in Deo sil idem essentia, et rwf Ari. 5. Utrum Deus sit in genere aliquo? 8 Art. G. UI rum in Deo sint aliqua arcidentin ? 8 Art. 7. Utrum Deus sit omnino simplex? 9 Art. 8 Ulrum Deus in compositionem alio­ rum venial ' fl TRACTATUS I D' principio individiiationis substantia* innI •riali’·. oi accidentium ejus. il Disputatio /. individiiationis substanliæ materialis, et for­ mic· substantialis illitis? iO Dub. 5. Utrum malerîa signata quantitate, prout dicit materiam, ut prælmbenteni per modum radicis hanc potius quantitatem. quam illam, sit prima radix individuntionis substan­ tial materialis, illius? 52 Disputatio IL De princ'pio iûdividiialionis accidentium. Gt Dub. I. Utrum subjectum sit prima radix. el principium individiiationis accidentium, et djgtinctionis puro individualis eorum? 05 Dub. 2. Uirum quantitas hoc sibi peculiaro vendicet. et quodammodo ex se, tanquom a prima radice individueliir? 70 Dub. 3. Utrum essentialiter repugnet «lis tinctioni pure numoricæ accidentium, ut tali, quod duo ex illis numero solum diversa sint 82 simul in eodem subjecte? TRACTATUS II In quant, 12 primæ part. D.Thom. De Visione Dei. 50 24Apr'33 QÜ.ESTIO XII. De principio individiiationis subslantim ma­ terialis ' II Dub. 1. Utrum forma substantialis se ipsa sit individua, ct primum principium indivi­ duationis, cl distinctionis pure individualis totius 'Oinpositi ? II Dub. 2. Utrum materia secundum sc, et præcise sumpta, an voro materia signata quan­ titate sit primum it radicate principium indi­ viduationis lotius compositi substantialis ? 22 Dub. 3. Utrum materia signata quantitate, prout dicit compositum quoddam ex materia, et quantitate, tanquom ex forma inbærento, et constituente, sit prima radix individualio­ nis compositi? 31 Dub. L Utrum materia signata quantitate, prout dicit modum quemdam substantialem, ex notura rei diversum a materia, et eam detei minantem ad hanc potius quantitatem, quam ad illam habendam, sit prima radix Fornus //. Quomodo Deus a nobis cognoscatur? 90 Art. I. Utrum aliquis intellectus creatus possit Duiiii videro per essentiam ? 92 Disputatio K Da possibilitate, et appetibilitate visionis Dei per essentiam a creatura Intellectuali. 93 Dub. I. Utrum visio clara Det per essentiam sil possibilis intellectui creato? 93 Duh. 2. Utrum snneli Patres cognoverint, possibilem osse intellectui creato visionem Dei |. r ess lilium ? Dub. 3. Utrum possibilitas visionis Dei per essentiam ab intellectu creato possit evidenter cognosci per lumen nature? 103 Dub i. Utrurn iu natura intellectuali se­ cundum se sumpta sit appetitus innatus ad visionem Dei per essentiam ? 110 102103 «· INDEX TRACTATI U», ETC. y Dub· 5. L'lnim dolor in creatura intelh··'/Jhpiiluliit /Γ, luAli skundmn shmpta app-dilu* elicitu*, et naturalis rvsjieelu risionis rtar.o Dei? 11I I De necessitate hnnini.> gioria> aer ess?ntiam Dub. 9. Utram necessario, et indispensa- ipsum comprébendanL 260 hillter detur iu iicalis verbum, seu species expressa repr^sentans quhldi teli reDeum prout Dùpulalto Vf. «St In se ? 180 Dnb. 10. Utrum recie probetur impossibi­ D·· mcomprehensibiiitale Dei ab intellectu litas verbi cn-ati clare, et quidditabve reprat- creato. 267 soiitantis Deum, rx eo qiiodDe prrfeiilia Dei sil causa re­ rum? 431 Disputatio Γ. De fidentia Dél quoad ejus rausalilalem erp creaturus. Bl Dub. 1. Utrum scientia Dei sit aliquo modo causa rarum? 431 Dub. 2. Qmcnam scientia Dei sit can sa re­ turn ' B3 Dub. 3. Utrum sicut scientia Dei formaliter sumpta, est causa dirigens od productionem creaturarum. ita etiam sit principium imme­ diate effectivum, et exequens productionem earumdem? ' isST m Ari. 9. Utrum Deus habeat scientiam non entium ? 159 Ari. 10. Utrum Deus cognoscat mala? 460 Disputatio 17. 1GÛ Da scientia Dei Collate cum malis Dub. I. Utrum Deus cognoscat mala? 169 Dub. 2. Utrum Deus necessario cognoscat mala per bona creata? ' 461 Artic. 1! . Utrum Deus cognoscat singula­ ria? ' 40# Ari. 12. Utrum Deus possit cognoscere in­ finita? 467 Art. 13. Utrum scientia Dei sit futurorum contingentium? 467 Disputatio 17/. Do an est? scienliæ Dei respectu futuro­ rum contingentium absolutorum, iff da iis, in quibus nequeunt ab oo certo cognosci 46$ Dub. t. Quid, et quotuplex sil futurorum contingens? f® Dub. 2. Utrum Deus Ci^rto sciat fulura con­ tingentia absoluta? 170 Dub. 3. Utrum Dens certo sciat fitlura li­ bera absolutu per suam essentiam, et divi­ nas ideas, ul repnusenlanl veritatem ipsorum antecedentor nd decretum suæ voluntatis? 477 Dub. i. Utrum Deus certo cognoscat fuiuni contingentia absolutu in (deoroto libero sim» voluntatis, non quidem ut uræsenii. sed ut futuro? 481 Dub. 5. Utrum Deus certo cognoscat ftitura contingentia absolutu, et aliquo modo pen­ dentia a libertate creata in comprehension*! causarum secundarum antecedenier ad libe­ ram divina! voluntatis determinationem ? 195 Dub. G. Utrum Detis certo cognoscat ftituni contingentia absoluta in eorum veritate oh- .‘V INDEX TKAOTATDUM, ETC jecihi antecedrnierail dtrintint decretum ? 5oO Disputatio Hlf. De scientia Dei respecta Alturorum contin­ gentium absolulonnn quoad e.i, in qulbus certo ab ilia cognoscuntur. 524 Dub. I. Utrum Deus certo cognoscat cuncta futura contingenda absoluta in decreto exer­ cito sur voluntatis antecedenter ad quamlibet eorum infallibilem futurilionem. seu in sua «tfseutii determinata j»er Udo decretum* 524 Dub. 2. Utram juxta Scripturam, et Patres pnpcipu»· vero D. Thom, futura contingentia Absoluta sint ab æterno nxiliter. et physice præsenlia Deo in mensura ætrraîtatis, cl ra­ tione hujus pnvsentiæ certo ub illo cognos­ cantur * 536 Dub. 3. Utram sufficient! ratione probetur, futura contingentia absoluta fuisse an a terno, et esso nunc reaUttr. et physice praesentia Deo in mensura æternitalis, et ration-· hujus præseiiliæ α-rto ab illo cognosci * 513 Dub. I. I tram aeternitas, ··! pnesontia jam ΛίρΙίΓ-ΑΐΛ Alturorum in ilh sit omnino neees*.irU ad hoc ut Deus certo, et infdllibditer cognoscat fatam contingentia absoluta, ante­ quam sint pr.trseniîa in su i propria, et idæquala mensura. seu quoad nos ? 567 Disputatio /X, Dub. 3. Utrum vel juxta principia adver­ sariorum. vel absoluto, et simpliciter loquendo colligatur ex effectibus doctrina» Augustini, ve! ex aliis signis, quod juxta ejus mentem sit rejicienda scientia inedia, sivo conditionata? 622 Dub. I. Utram juxta mentem Angelici Duct, ex tes Limon iis jyus desumptam sil danda in Deo scientia media, suve condilionata? 628 Dub. 5. Utrum ex aliquibus aliis «ignis col­ ligatur. quoi juxta divi Thonirn mentem non sil danda scientia media? 632 Dub. 6- Utrum scientia inedia a tempora Augustini, usque ab liæc tempora perenniter fluxerit, et α Theologis tam junioribus quam antiquis, maxime vero ab iis. qui Concilio Tridentino interfuerunt, approbata fuerit? 634 Dub. 7. Clmm scientia inedia u tempore Augustini, et antiquorum Patrum. usque ad annum 1560 antiquos scholasticos latuerit, et a junioribus Theologis ex doctrina corumdeni Patrum eruta sit. an vero a pr.rdictis antiqui* Theologi?, et Scholastici* cognita, cl r i fuerit ' 638 Dub. K. Quomodo cx dictis deducatur, doc­ trinam negantem scientiam mediam profe­ rendam osse doctrina» illam odslrneuti? ubi sjwriaJiter Doctores negantes prodictum scien­ tiam medium recensentur. 648 Disputatio X/. De scientia futurorum eonditionatorurn, De impossibilitate scieiitiæ medie ex de­ quam Deus in suo decreto efficaci. condit i o- fectu necessitatis ejus, et ex ineomposibilitate nato tamen habet 574 illius cum aliis, quæ sunt in Deo de­ Dob. 1. De multiplici divisioni· futuri con­ sumpta. 65! ditional!. cl quænam ex illis ad praesentem Dub. 1. Utrum scientia media sil Deo ne­ disputationem spectent? 571 cessaria ad hoc ul certo possit præd«»stinare. Duli. 2. Utrum juxta Scripturam sacram vel cohsensum voluntatis crealæ, absque lieDeus certo sciat Altura contingenti.! conditio- sione sua· libertatis efficaciter prodiffintre, ntta, Sive illas it ita. pendentia tam. n. an vero utruinque horam tollat? 652 tam quoad conditionem quam quoad eventum Dub. 2 Utrum ex nlio otiatu capite scien­ α causis liberis, sive non sint disparata. ?--d tia inedia sit in composita lis cum divina prtnhabentia connexionem tantum probabilem, ’ destinatione respectu adultorum ? 657 sive conjecturalem cum conditione? 575 Dub. 3. Utrum juxta sanctorum Patrum menDisputatio Xf/. tein Dens cognoscat omnino certo, et intallibiliter Altura'contingentia condilionata. sive Do impossibilitate scientim meduc tam n sint disparata, modo dicto, sive habeant pro­ priori, aut uuosi a priori, quam ex variis in­ babilem connexionem cum eventu futuro? 385 eo nx en i entiims deprompta. 662 Dub 4. Utrum sufficienti ratione ostendatur. Dub. L Ulrum imjiossibilitas scientiæ me­ Deum certo, et omnino infallibiliter cognos­ dia ratione a priori, aut quasi a priori stiff!cere tam futura contingentia condilionata. et cienter ostendatur? 662 disparata, quam ea. qua* tantum habent pro­ Didi. 2. Utrum scientia inedia sit impossi­ babilem. et conjecturalem nexum ex parte ob­ bilis ex eo quod p<*r eim tollatur a Deo ratio jecti cum conditione? 586 primæ causae, pritnfque auctoris gratiæ ? 662 Dub. 5. Utram ponenda siut in Deo decreta Dub. 3. Utrum scientia media sit impossi­ condilionata positiva, et efficacia circa omnia bilis ex eo quoi! sequatur ex ea. Deum non futura contingentia condilionata. et an eis se­ jhhv adimplere ei, quae proniiltii circa clusis. possint pradicta futura omnino certo, Udem, vel conversionem creatura! rationalis, et infalhbiliter a Deo cognosci: 391 ex facultate stwe omnipotent^, sed potius ex prmscientia nostri futuri Consensus? 656 Disputatio X. Dub. 4. Utram scientia media repugnet, ex eo qnod rx illa colligatur, Deuru coiwnrn?r»i Do Impossibilitate scientim mediae, sive ud actus nostros liberos cæco, et ignoram i condilionata· ex auctoritate j vetita ? 599 modo, el absque intentione illorum in parti­ Dub. 1. Utrum juxta sacram Scripturam ad­ culari · 667 mittenda sit scientia inedia, sive condilio­ An. 14. Utrum Deus cognoscat ennnlianata ' 600 Wlft ' 669 Dub. 2. Utrum juxta mentem Augustini· i ex Art. 15. Utrum scientia Dei sil variabilis? 669 testimoniis ejus desumptam colligatur, colligatur. dand| An 16. Ulrum Deus de rebus habeat scien­ d.im esse scientiam medium, siw conditional tiam *]>eculQtivani? 670 610 INDEX riDXCTA'FIJI M. ETC. el nolle, soil etiam velle, et non velle illas, rnantm ta ejus voluntate suspensa, el absque ullo actu circa ipsas? TOMIS SRCTXni'S TRACTATUS IV In quæstionom 19 primæ part. Angel boet. quæstïo XIX. De voluntalo Dei. Ari. I. Utrum in Doo sil voluntas? I Disputatio I. Dtj voluntate Dei. quoad an est? illius. o Dub. I. Utrum in Deo delur voluntas? 2 Dub. 2. Utrum ex vi rationis, quam D. Thom, in hoc art. adducit, recle probetur, esse in Deo voluntatem ? 3 Disputatio //. De voluntate Doi, quoad quid est? illius. H Dub. L Utrum voluntas Doi sil per modum potenliæ, an vero tantum per modum actus ultimi, et puri? Π Dub. 2. Utrum cohæreal cum voluntate per modum actus purissimi, et infiniti, quod sint in ea virtutes affectiva* virtualiier ab illa dis­ tincte» ? 18 Dub. 3. Utrum voluntas, sou yello divinum sit ita idem essentia Dei, ul ad illius formalis­ simum conceptum spectet? 20 Ari. 2. Utrum Deus velit alia a se? Disputatio III. De volitione divina respectu creaturarum quoad an est? illius, el de objecto formali ejusdem. 35 Dub. 1. Utrum in l).»o sil volilio creatura­ rum ? 35 Dub. 2. Utrum Deus velit alia a se. lanquam objecta formalia saltim partialia suto volitionis, an vero objectum formale adæqualum sit sold divina bonitas? 39 Ari. 3. Utrum quidquid Deus vult ex necessilate velit? 18 Disputa lio I\\ D·· necessitate, el qniddilate volilionis Dei erga se ipsum. 48 Dub. I. Utrum Deus necessario velit boni­ tatem suam? 48 Dub 2. Utrum Deus velit se ipsum amore proprie, et stricte dicto? an vero volilio. qua §<♦ vult, lanium sit actus gaudii de propriis •bonis? 37 Disputatio I. De modo» qno voluntas divina circa crea­ tum s ·, hab »1. an nimirum libere, an vero ne­ cessario circa illas vnrsolur? 07 Bub I. Utrum Dens necessitate quoad «pecilkationem, et exercitium simul amet creaturas possibiles ? 67 Dub 2. Utrum creaturas existantes in aliqua temporis differentia amet Deus necessirio tam quoad specificationem, quam quoad • v r. ilium? 79 Dub. 3. Utrum Ddus ita libere se habeat circa creaturas, ut non solum potuerit voile. Dispu talio V/. Quomodo inter se comparentur divina vo­ luntas ut nainra, el ul libertas, seu ut volun­ tas est. Dub. unie. Utrum divina voluntas ut na­ tura, et ul libertas est. distinguantur virtuuliter, et quem ordinem inter se servent? 98 Disputatio VJL De actu libero divinæ voluntatis quoad quid est? illius. 101 Dub. 1. Utrum actus liber addat supra voI i Donem necessariam divin® voluntatis aliquam realem perfectionem roalilcr ab ipsa distinctam ? lOl Dub. 2. Addalne actus liber supra actum necessarium aliquam formalilatem ex se rea­ lm», el virtualiier tantummodo ab aclu ne­ cessario distinctum, ab ipso tamen libore se· parabilem. IQj Dub. 3. Utrum actus liber consistat in ali­ qua formalilate virtualiier addita actui neces­ sario, quæ solum sil real is, et inii ni la ab essentia divina per modum trans^mdcnlis inclusu, cl possit adesse, vel abesse a Deo? 108 Dub. 4. An actus liber addat supra actum necessarium aliquam relationem rationis al mus intrinsecum complementum spectan­ tem? 110 Dub. 5. Utrum actus liber consistat io ali­ qua denominatione extrinseca desumpta cx productione transeunto ad extra, vel ex rebus productis, et aelui necessario superad­ dita? HI Dub. 6. Consist ntne actus liber in formalitale necessaria divinæ volilionis, connotando exlrinsecam actionem Dei ? 112 Dub. 7. In quonam essentia actus liberi consistai? |14 Dub. 8. Utrum possit alio sufficienti modo natura actus libari Det probabiliter, et juxta mentem «livi Tbomæ explicari ? 125 Dub. 9. Quæ obstent contra hunc dicendi modum ? et quomodo solvenda? 128 Dub. 10. Quomodo juxta hos duos dicendi modos solvantur omnia, qn® pro aliis senten­ tiis supra adduximus? f131 3j Arlic. 4. Utrum voluntas Dei sit causa rerum' 13-2 » Disputatio VHI. De voluntate Dei quoad causali talem, quam erga creaturas habet. J3J Dub. unie. Utrum divina voluntas sit ciusa rerum ? h ; Ari. 5. Utrum voiunlat’S divin® sit assi­ gnare aliquam causam ? | Art. G. Utrum voluntas Dei semper imlleatur? |3$ Disputatio /A*. De voluntate Dei antecedente et conse­ quente. et an utraque semper impleatur? 188 Dub. L Quid sit VohinUs Dei antecedens? k I ■! vi INDEX ThACTATl t M, ETC Qindr·· consequens.* et an huv divisio sit y Disputat h I, adaiqiiata divln.r irinntati, sail volition:· I3H . Dub. 2, Uinim column* ante •cd-m.·» sit Vo­ Ite pr.rilestJiiJliom· quoad nomen. conve­ luntas seeuodmu *niid. et voluntas consequens nientiam, et on est ! Ipsius. 239 vUiwta- simjdiciter. H quomodo teter 5*· Dub. I. In quo sensu sumatur in present! COnqHrcnlur ' 110 nomen praedasunati oriis· 239 Dnb. 3. Utrum in Deo voluntas anteridem Dub. 2 Utrum cnnvouiens fuerit, dari sit verus aetns lolmitatis formaliter in ipso, praedestinationem hominum ? 212 rt nan solum ominenter existons? ubi etiam Dub. 3. Utrum Deus aliquos homines d·» uritur, .in voluntas antecedens settq*?r iiufacto prandeo tina vont? 219 . ·!-.itur? 142 Dub. (. Utrum voluntas Dei consequens Disputatio //. S semper impleatur? H8 Ari. 7. Utrum voluntas Dei -it mutaD »preJestinatione quoad quid est?dims. 253 bili*? IKs Dub. 1. Utrum praedestinatio essentialiter ArL 8. drum voluntas Dei noceri totem consistât in adn divini intellectus, vel in ac­ rebus votitis imponat? H9 tu sna· voluntatis vel in ulro«(ue simul? 253 Artic, y. Utrum voluntas D?! sil malo­ Dqb. 2. In <|iio actu intellectus consistat rum ? 130 •• TH ALTATUS V Disputatio Vf, J In qmestion-’πι 23 prim» part D. Thom. De predestination* quoad alium ejuseffwQttèsno XXIII. tum. scilicet permissionem peccati. 3G0 i Dub. unie. Utrum permissiones omnium De Praedestinatione et Reprobatione. 237 peccatorum sint effectas predeslinntionis De Predestination*. 238 electorum* i jtf) Art. I. Utrum homines praedestinentur a Ari, 3. Utrum Deus aliquem hominem re­ Deo* 238 probet? ;— 170" INDEX τη ACTA' I DisputOtio 17/. De reproba liono quoad un cl quidosl?^JDuli, 1. Utrum detur in Deo reprobatio. 371 Dub. 2. Ulrum reprobatio consistat in ac­ tu voluntatis vel intellectus divini, et quis­ nam ille 0ll? 375 Disputatio Vlil. De causis. et effectibus raprobatiouis. 381 Dub. I. Ulrum Deus habuerit voluntatem alisolutam, et cnicacoui. qua intendit exclu­ dere aliquos n regno cadesll, ot infligere eis ælernæ dunnationls puniam. antequam illo­ rum peccata præ viderit? an vero post pne­ visionem eorum, el dependentor ab filis, ut u causa, vel ratione mcriloria illius volunta­ tis? . r 381 Dubio. 2. Ulrum detur causa reprobationis quoad primam iierraissionem primi peccati • um effectu conducentis ad æteniam damna­ tionem reprobi ? 39 J Dub. 3. Quinum juxta dicta sint effectus reprobationis? 101 Art. 1. Utrum praedestinati eligantur a Deo? r ' ^^113 Disputatio IX. De modo quo Deus elegii prædestinatos ad gloriam. ill Dub. I. Utrum juxta, sacram Scripturam electio eflicax prædestinatorum ad gloriam fiai omnino gratis, et ante pnevisionem meri­ torum? an vero non sil omnino gratuita, sed ex justitia, cl post praevisa merita eo­ rum? 411 Dub. 2. Utrum juxta D. Augustini, et D. Thorn, nernon aliorum sanctorum Patrum montem electio eOicax nflodestlfialorum ad glo­ riam tint omnino gratis, el ante provisionem meritorum ? an vero ex justitia, et post prm• i i menta pbrutp * 128 Dub. 3. Utrum suflicionli ratione probetur, elecllouorn prédestinalorum «d gloriam fuisse uiniiinu /ratis, ot ante pnevisionem iu»ni.>rum? an vero ox justitia, otpost prævisa meriU? Art. 5. Utrum præecîoutïa meritorum sit causa prædoitihationie 162 Disputatio .V. . . ’ Ji ,- h De causa prædestinntionis ex patie pnedestinati quoad primum effectum. seu quoad omnes effectus sua· prmdesliiKitionis ordine executionls consideratos. 163 Dub. 1. An opera naturalia prédestinait possint esso aliquo modo causa dispositiva, vel meritoria online exeeutionis respectu primi effectus predesiinationis, seu respectu omnium effectuum illiu< ? 163 Dub. 2. Utrum opera facta ex gratia sint causa meritoria. vel dispositiva primi effectus praedestinationis, vel saltim prævisio ejus sil conditio ad illum prerequisite. ? 475 Art. 6. Utrum praedestinatio sil coria ?, 482 Ari. 7. Utrum numerus praedestinatorum sil certus? 182 Ari. 8. Ulrum praedestinatio possit juvari precibus sanctorum? 181 Disputatio XI. D.? causa praedestinationis ex parle merito­ rum alterius puri hominis. 181 Dub un. Utrum merita unius puri hominis possint esse causa meritoria praedestinationis allerius quoad omnes suos effectus conside­ rate. 183 INDEX LOCORUM QUÆ IN PRIMO & SECUNDO TOMO CONTINENTUR. Numerus prior tomum, posterior paginam demonstrat. EX VETERI TESTAMENTO Ex Gttfea. I. In principio crracil Ileos rrlum, et brrao». 1. 537. ■ · UO4 J. Adam quasi mus ex nobis (actus est. fte. unr ergo ne farte mittat manum suam 1 576 E* Exono. 57 non crediderint tibi, nc- audie­ 1 577 rint sermonem signi prioris. 18. Nmi bonam rem ficis. II. J<> 33. Miserebor cui rducro. Π, 370 Ex Lsr.Tmo. 10. Ignem alienum, quod eis prartpbim mm end. II; 380 Ex DixrEiio.roxio. I. Aon rif/tJli.T eltytiaui similitudinem in die qua foeitftis est robis Domiuui. I, 57G 18. Quoti a tanta cogitatione responderis. q tumiodo possum inUltigcre. 1, 312 Ex I ftcr.nt. 23. Si trudent me tin* Ceilr in manui ejus. 1. 5-0 E.x II IIfccm II Λωι vult Deus perire animam. Ex III II, 381 Ηε«:γμ. II. Λ’»?/» ingrediemini ad car. nec ingredientur ait cctlrus. 1, 580 Ex IV Ex Esther. 13 AVoto est qui possit resistere voluntati 117. Lapidem quem reprobaverunt irdificantes. JJ. 118. Inclina cor meum, Deus. in testimo­ nia tua. Π. 137. E/cdstis Dominus, et humilia res­ .319 picit. xn 138. Mirabilis facta est scientia tua. 138. Intellexisti rogitationes meas. I 171 Ex PttOVBMiiS, Ri.gvm II. Si percussisses quinquies, aut serici etc., percussisses Syrium, usque Od consummationem. i 1. 3. 15. •21. l ocari, et renuistis. II 331 Ihminus fundavit terram. Π i 32 161 Ipir imvil hominum vanitatem. Sicut divisiones aquarum, ita cor J INDEX SACH.E SGKlPTUll.E. rr«/H ut manu Domini quocumque voluerit. vertet illud. llf |.\5 Ex liu. Ecclîlsustm· 23. Duminu Deo, antequam crearentur, omnia siud cognita. I, i7| Lli. Cuncta, quic fiunt sub sole adducti Duminus. · f ‘ II. 353 Ex Canticis. Tenui cum, nec dimittam. L 268 ix 56. Inventus sum a non qiiœrentibui me. palam apparui iis qui non me inter­ rogabant. IL 107 61. Qua? prxparavit Deus expeclanlibus se, occurristi lulunter. cl facienti justitiam. II, 417 Ex Jeuemia. 32. Fortissime. Magne. Potens Dominus. I. 271 35. Si profectus exieris ad Principes Hcgls Babilonis, vivet anima tua. I, 580 Ex LIBRO TliEXOftGM. Ex mu. Ηαηελτμ:. I. Deus muriem non fecit, nec liniatur in perditione, vivorum. II, 361, 383 I. Impii manus aeccrsicrunt illam. II. 383 5. Lassati sumus in via iniquitatis. II. 367, 8. Attingit a fine usque ad finem forti­ ter. II, 153 8. Quis eorum qua- sunt magis quam illa est artifex. I, 9. Sensum autem tuum quis sciet, nisi tu dederis. II. 137 II. Quomodo posset aliquid permanere, nisi tu voluisses. II, 133 Diligis umnia, qua: sunt, et nihil odisti eurum, quœ fecisti. II. 385 11. Odio sunt Dei impius, et impietas 'jus. II, 82 19. Pnesciebat Deus futura illorum. I, 512 i. Converte nos» Domine, ad te, cl conver­ temur. IL 173 Ex Ezechili.e. 18. Numquid voluntatis mea· est mors impii. IL 166 18. Si impius egeritpanilcnliam. cita vi­ vet, et non morietur. II. !71 36. Faciam ut in prcrccptis meis ambule­ tis, et operamini. IL 310 Ex Damele. 3. Potens est Deus nos de manibus tuis! o rex. liberare. II, 83 L Peccata tua eleemosynis redime. II. 465 13./· " 'omnia, * antequam ‘ Domine, qui- nosti fierent. I Ex Ecclesiastico. I. Omnis sapientia a Domino Deo est. I. 319 5. Apposui tibi ignem et aquam, ante hominem vita, et mors. II. 151 12. Allissimus odio habet peccatores. II, 82 17. Destinavit illi sortem. II. 239 33. Quare dies diem superat. II, 250 33. Lux lucem, et annus annum, etc. Domini scientia separdli sunt, el immutavit tempora. Π, 361 39. Opera umnis carnis asœculo curam diu. I, 539 12 (tynovil enim Dominus omnem scientiam. L 331 Ex Isaia. I' 9. Cujus vult miseretur, et quem vult, in­ L Mil eb potestatem, AIm ‘ Dei fieri. II. ifô dura·.. π, ιοί. 122 3 5y> Dcusdilejit immdum ..JΠ. 37 9. Igitur imn colentis neque currentis. \.Si sciret donum iPi. ft quis est qui sed miserentis at Dei. II. 122. 423, 167 didi tibi, da mihi bibere, I. 579 9. Diril enim Scriptura Pharaoni, quia i 5. SicredercttfMuyri, crederetis forsitan in hocipsum crcitavi le. II, 367 J dmdii. J, 9. Volens Deus ostendere iram suam, et 6. Nemo polett venire ad me. nisi paler notam facere wtenliam sutim. II. 371. <1 qui ndsit me traxerit eum. 11, 167 4M. i23 IL In dmno Paint md mansiones multa· IL 5i autem grgliajam non rxoperibus: sunt. L .’ > · allôqtà gratia jam non esset gra­ ll. Philippe, qui videt me,vulctd Patrem ’ tia. II 249, WA ( ηι/ΉΜ. J, 283 11. Incomprehensibilia sunt Judicia ejus, T. 371 1L Non credis quia ego in Patre, et Paler 11. 0 altitudo divitiarum sapicnliœ rt in meesL i, sricntm: Dei, guam incomprehensiln- jH iLAr/nr diri vobis prius miam fiat, ut Ua sunt judicia ejiu! I. 315. 331, gI7 cum facium fuerit rrntatb. I. 171 IL 215. 396. 121 15. Omnia uiutcumgue audivi a Patre meo IL Reliquia? secundum electionem qralùr I nota feci robb. II. 93 safvtr facta! sunt, IL 250 1 15. Non vos me rlegblb, sed ego eleoi IL Xon repuli! Deus plebem suam. 11,255, 427 I vos. II/ i2L 159. 1ST. 16. Spiritus qui a Patre procedit, docebit Ex Emstola I ad Coni.vniPH. W vas omnia : non enim loqurjvr a semetipio. U, & . 2. Qua? fimi Dei nemo novit, nisispirilus I 18. Unigenitus qui at in sinu Palrb, d· . L 101. L 387. II. 237 I L Si 'mm cngtiuciss^nt, nunquam DoI minum gloria crucifixissent. 1. dSU I Ex Acrwrs Apustoloiicm. 2. Oculus non vidit, ck., qncrpraparavit | ?. Hunc diffluito emuiliu, el icicnlia Dei Deus ib. qui diligunt illum. II. 1=3 I traditum per manus inigunmmaffli 2. Xm autem, mm spiritum Dei accepi| yenks interemistis. II. 20J niti/, ud spiritum qui ex Deo est, I k Sicui convenerunt Herodes, et Pontius ut fiamus qu'r ab eo donata su ut I Pilatos. II, 203 Π. 2rt H 1. Qua manus tua. cl consilium tuum >. Umma vestra nnd, sive ritasire mors, I decreverunt fieri. IL 2’·; sir'· praseniia. sive futura. 11. 247, 351 I ?» Pirnileidiam age ab hac nequitia l un, i. Λ*· supra guam scriptum est, unus I et roga Deum si forte remittat ur nmlra alterum infletur pm alio : ■ hire cogitatio cordis tui. I, 779 quis enim te discernit? |, | L Quis enim te. dbivmit, quid habes, Iquml non accepisti, si autem acrejusti, quid g lunaris, quasi non acce­ peris. 11. 1G9, 471, 17.5 L Aim Apofhdus novissimos ostendit, tanquam mprli destinatos. 11, 239 IL Probet mitem se ipsum horno, et sic de pane illo edat, ct de t utice bibat. II, 263 12. Ilœc operatur unusabpie idem spiri­ tu U. 83 13. Udemus nunc per speculum, etc. 1. 95/281 hominum, humo Christus Jetas. 0. Lucem habitai inaccessibilem, • · ·* etc Ex Efist, II ad Coxintiiios. 3. l'onpsat lentate, si estis infide, ipsi vos probate. JI, 2G2 Non sumussufficientes cogitare aliquid e.r nobis quasi e.r nobb. II, 167 fhu parce seminat, parce et metet. 1, 250 9. L niisquisque proutaeslinavil in corde suo. 11, 239 12. Audivi arcana Dei. I, 102 \s. Stella enim differt ab stella. 1. 250 I. Confitentur, se nasse Deum, factis autem negant, ad omne opus bonum reprobi. 3. Aon e.r operibus justitia! qiue mus nos. Ex Epistola ai> Galatas L Cum autem placuit ei, qui me segre­ gavit ex utero matris meœ. II, 121 Ex Epistola ad Ephesios. L Sorte vocali sumus pradestinali se­ cundum propositum ejus. 11,83, 151 L Dcnedidus Deus cl Pater Domini nostri Jesu Christi. II, 417 L Elegit nos ante mundi conslitulionem. , . I. 657. II. 321. 351, 417 L Prœdeshnavit nos per Jesum Chris­ tum. II, 217 L Elegit nos in ipso. II. 253, 324, 517. 48G L Pricdeslinavil nos secundum consiII. 250. 253. 262 L Qui prcedes lx navit nos in adoptionem filiorum per Jesum Christum, clcin quo nos snrtc vocati sumus. II, 421, 131 L Operator omnia secundum consi­ lium voluntatis suœ. II. 112 2. Ipsius enim sumus factura creati in Christo Jesu in operibus bonis, quœ praparavil Deus. Π, 152 3. Propter nimiam ch.aritalcm, qua di­ lexit nos. π, 112 Ex Epistola ad Philip. 3. Bracium destinatum. Ex Epistola I ad II. 239 Colosskxs. L Qui dignos nos fecit in partem sortis Sanctorum suorum. II. 121 2. In gun sunt omnes thesauri sapien­ tia? d scient De Dei. 1,331 I Ex Epistola ad Thessalon. Ex Epistola II aii Timot. 2. Ann solum sunt rasa aurea, cl ar­ gentea. sed cl lignea cl fiCl ilia. 11, 371 L Z/i reliquo reposita est mihi corona justitia·. 1, 231 Ex Epistola ai» Titum, Ex Epistola aü IIebhæos. I. Per qisem fecit cl sœcula. L 539 G. Terra sape venientem super se hi be fis imbrem , etc. proferens au tem spinas, et tribulos reprobata Μ. 11. ,;72 10. Voluntatem Dei facientes. II. Ill IL Magb eligens effictionem cum po­ pulo Dei. I, 262 11. Accedentem ad Deum opoitel cre­ derc. I. 272 12. EsaÜ cupiens hœredilare benedictio­ nem, reprobatus est. II. 372 Ex Jacouo. Nemo cum leniatur, dicat, quoniam a Deo tcnlatur. 11 Ex Epistola 1 Pktki Apost. 3. Non tardai Dominas, sicut quiddam existimant. II, Hi Ex Epistola II Prini A post. 3. Patienter agit propter vos nolens aliquos perire. Il, 383, 390 Ex I Joann. 3. Cum apparuerit, similes ei erimus. I, 95. 151, ISO 3. Qui natus est ex Deo, peccatum non facit, quia semen ipsius manet in eo. IL 81. 219 L /n hoc est charilas, non quod nos ditexerimus Deum, sed quoniam ipse nos dilexit. IL H9 5. Sciatis, quoniam vitam a ternam ha­ betis, qui creditis. II, 218 I L Si quis diligit me, Paler meus (tiligcl eum EX Λ POCAL\PSI i Ur· rst voluntas Dei sanctificatio ves- Ex Epistola 1 ad Timotheum. I Itegi wculurum immortali, etc. 1 2. Dent vull. omnes homines su IDos fieri. Π, HL 113. J H ·· Imus Deus, cl units mediator Dei cl i. Propter rolunlalcm suam erani Π, 1J3 creata sunt. 5. Dignus esi agnus, qui occisus est. 11. 176 1\. Iratas sunt gentes, cl advenit ira 11, 386 LAUS DEO te E VOLUNTATE DEI ANGELICI DOCTORÎS. PKUOEM1L3I r. ·■ ! i O· Thomæ. ■ /’Oli considerationem eorum. eju.r ml di^nani scientiam pertinent, considerandum us Qu.e pertinent ad voluntatem din. η sit fn ima consideratio de ivsa /ici 1 z:Z;„fT..... !" * -■ ''■» »■' lne pertinent. Tertia de his, ipi.r in r ‘'n m,ine nd P"'u, r > ^n’n aUlfm i- •D/t t: naturalis. I nde ut ιηπλ Γϋ«η[ »ouc, xoratur appelhos bjqci '-- —» ■" iioirji inenm · t td lectam Υοίπη’α^’^Υ-1!.’;1’·,n jStare 'ia£>i»but habente in­ isî ï est îe sum ^lappet ilà? 11 ·ηι,ο(ώ,:1 ^nlc $ίη!!5τ-" «ro. -»"-«■ ·*.·« u■' vu£.u<, οι Τ' l· l formam njturaiein hanc P.hrr Λι.ί ^,η rvi 4,1 non habet insam Uum n U habitudinem, ut naaOi uniiSoi in ra rt ‘ t lu cani, et unando tabet ιικα·. ί““·L ε''·“ : -eJ JR. v>hni3, ΠΜ, » Djq ft( * la«SS ’ftiu »|»f.r κ»π “S;o ?; “ S·acum man- talttnlti 'f cl «irirtieiar in ίΐώ'ei <1UJn'!L",iaifel '”°'1 llaht’‘· Deo ponitur, ηπ,ρ <ι>η«ιΛΓ > ?ν°!π u 'ofonias in "bjeciam. cum %it iudiiTen n — h η,”ϋω» ‘1°ο»Ι est rju> liarn, ct Jirtnru c\t < ub 1 eundum u^cn- ' 'lielrir qoo.l In J,,......... .. , rV?ï' '"i*"11?.1'' «I mil· a U,I al»|«»cui Hu t.· : frp, i. J iûnΓ! -’Ppelini» iiniilim : ihpdif«s Ή-·· Ο,., n.iii ro„ ,,-ïï! ? la ’ '“'Pi-rnrnoufm · , ’· :: Pn ierra .! 7 · Τ.Γ?° ’ ΐ"·η ert ia Drf' ·’ Ί u* r t η ' J”'^nH DbHosnpiiiiru 'i HS' ίί1'^υ'ίΛρ',Μο,Β1 ’ jc ■ UIS'S iïïïiïff,-™“ ,;**->>- a*[ri3 -*· wrΛ? ΟΜΓ- ...................... >go c ipsum. ü t^U«Æub,W2|'‘a»l7 το1“ηι?ΐ™ e-,C. Simi d . Ncduhiiî «πω itildfoduui o/rue- I filmant <■„,·>. fhcolo-j.. torn. U. Γ·Β<5. or, J. • inü,tC,,^iu */·'1 “Hinnulivu. -u Irn con9‘"ilJ ■ Sicul intdligere “ 1 -,l’iiii e>H·, ita >uiiiu veil·.·. IUi • In 4« t- .4, ΙΈ \υΙ.Ι ΝΤΛΤΕ DEI. DISI’l Ι ΑΊΊΟ 1. b< rolu/dde bd quoad an est i/lits. 1. Qoiaqoæslio ππ «Π primum lucum in­ ter alias sibi vondicat. ideo primo loco cum D. Tbom. disputationem de on «/? divina· voluntatis excitamur. DUBIUM I. .4n in Deo detur colunt v' Λ Quia de an at? divinæ voluaui s potest absolute inquiri, el $»militer, an ex ratione a Divo Thom, in hoc an. adducta .-uificienter probetur, propterea utajoris clari­ tatis grain de illo priori in Ihw dub. cl de posteriori m sequenti discutiemur· disp urigo, quo qui* suit ptuprium Imnl.i- I lur in jjla naturali propensione, qua rus in I suum ew propendi t : ut in unhersum qui- q r vis amor el citus habet pro fundamento j aliquam naturalem inclinationom, son np- | lie. petitum ad bonum : et nleo nequit in mt- 1 iuinsub ratione mali ferri, quia non puteat I e>re naturalis propensio ad nlud. jj Minor voro etiam constat. Tum. quia I hic modus appetitus imperfectionum invol· I vit. nimirum ut non sequatur ex eugni- I tiuite, sitquô communis brutis, et rebus I dam inanimatis. Tum etiam : quia appe- I litus iste ad suminum polesl < on venire iis·,! rebus, qua? vel nun omnino habent suam J consummatam perfectionum, vel ea priva- y ri queunt, nam si indefeclibiliter ill.mi poB- I siderent, non restaret aliquid, quoi natura- j liter appeterent : ut quodliboi liurum arguit j imperfectionem. ul ex sû constat : ac proinde derogat summa? ut indefeetibili. ; perfectioni Dei : ergo etc. Proponitur duple* dubitandi ratio. pr I* me rtor. § Π. Prima dubitandi ratio est, quod vulunimportat specialem quandaui potentiam era sententia. clicilivam proprii artus; sed bre ne»|Uii reperiri in Deo : ergo nec voluntas. Major Nihilominus dicendum est; vere in Deo ’ patet. Nam volunta* est faculta* quatiam reperiri voluntatem H;ec est de fide : ut J vitalis, quippe quæ oritur ab intellectuali jMtel ex il o a I Thessalonicen*., A ; ll.rccsl τ vita ul talis est : facultas autem vitalis eut rolunias Dei sanctificatio vestra. Ad llu- < li poteniia activa, a·: proinde elicitiva pro­ man.. 12 : L'l probetis qux sil voluntas Dei. ■ Maltha·; 6 et 26 : Fiat voluntas tua. Et J prii actus, ut communiter docent philoso­ I phi. Minor vero etiam constat. Tum. qu.M, alibi «nupe. Idem que probat productio creajuxta D. Thomam in standa conclusion·? | tnr.trurn a Deo. quæsecun Ium Udem proce- I dunt ex lii;ur.i ipsius voluntate, juxta ii- I articuli, stent udeHigtre Dei est u ita etiam vdb : ergo sicut respecta r«c lud : Q.ii o^ralur omnia secundum consi- I .4 •ssviitialis Dei nequit dari spec ahs puten­ Hunt voiutitalii sux. tia, u qua procédai, quin est ens oainibus Probatur rtio ratione Divi Thuma·, 1 modis a .-e. et omit.no imprudoctum, ita I comra Guut. < q» 72. quimi ip-e sub hi* nec respecta ipsius vdle. Tum etiam : quia verbis alfert : bind quod consequitur omne m qui Iquid in De·) est» ddiet ο-e pun?s mus 'ns. conc- nil enli in quantum isl ens : quod I udus omnem excludens put ntiahlateai. aulem ril hujusmodi, oportet quod in to I aut potentiahiatis vestigium; it ratio jo- miuhne invciiifdur, quod est primum ens. u tenliæ activa· sicut ex se et secundum sua j Cuilibet autem culi comp-ht appetere suam i essentiaba pnesdndit ab actu, ita el am perfrclmnem. r( omservtdiui^m sui esse putentialimtem inc.utlil. Maxim·· quia pu­ umcidqae (am-n secundum suum modum, 9 tentia vulitiva non solum elicit, red recipit fntrU·dualibus quidem p^r oduntalem, ani· J1 vulhiuuem : uc proinde in diu priori, in inanimi /^er sensibilem appetitum. rarnili-U quo elicit, est in potentia ad illam . quando­ bus tero sensu p*r appetitum natural-m * " quidem Licet tunc non habeat eam, puteM aliter tamen qujc habenl, ei qux non Ualamèn ipsmi liabrn·. beut. Χάπι ra -pur non linkup prr np^. tiliram virtutem sui generis desideria leni Secunda. Si semel in Itao est voluntas, erit etiam in eo appetitus naturalis, .«»u dunt ad acquirendum qued eis derst : qux innatus; red hir deroisit divina* perfec­ a f habent, quielanlur in ipso. Hoc igi· tioni : erga etiam vo.inita-. Major patet. 1er primo rnli quod brus est. deesse non Nam pnveipuus voluntatis acta- «·ι aliorum poted. Cum igitur irie sit inlvlligens, ineM tibi iiduntu^ qua placet tibi tuuui ess· , c/ λμλ bonitas. Confirmatur ratione ejmdvm sancti Ductoris, ibidem : Sam ihlctligcrc (pianto par[fetius at t lardo ddcclabHius est intriti· tienti : sed Deus inMligil, et suum, intdligerc est perfletissimum, ul siipra ostensum est : ( rgu inldliijerc est ei dctectiibilhsimum. bc· lectutio autem inldtiijibilis est per votunlaIrm : sicut delectatio sensibilis est per concupisciιιΐί.τ oppetitum : est icitur in beo tulunlas. Secundo probatur assertio ralionn ejusdem sancti Doctoris, loco citato : Quoniam forma per intellectum considerata non mo­ vet nec aliquid causal nisi medimile volun­ tate ; cujus objectum est /inis cl bonum, a quo movetur aliquis ad agendum ; unde in­ tellectus speculativus non movet neque ima­ ginatio pura absque aslimalione boni vtl mali : sed forma divini intellectus est causa motus cl esse in aliis : agit enim res jnr ialelleclum, ul infra ostendetur : oportet igi­ tur quod ipse sil volens. $ Ill. biluuntur rationes dubitandi initio adducta*. DUH. II. qua? tamen ex se non dicunt iuqærfecüoncin. Ad secundam probationem respondetur, convincere non esse in Deo appetitum inna­ tum per modum desiderii in ordine ad per­ fectiones intrinsecas ipsius; non tamen prr modum complacentia· et quietis in illis. Nam appetitus innatus aliquando est per niolum desiderii, aliquando vero per mo­ dum rumplucenthe, ut patet in materia prima? qua* simul desiderat formam non habitam, etcomplacel in ea, per quam actu informatur. G. DUBIUM Π. Urum ex vi rationi* quam 1). Thom. in . huc ari. adducit vecteprobetur esso in Deo colun lutem ? Quia Angelicus Doctor rationem, quam in hoc art. adducit, aliis pnetulit et propterua ea solummodo in pnesenli utitur, placuit illam in peculiari dubio examinare, et ab aliquibus calumniis, ipsi immerito imposi­ tis defendere : ut ita doctrina Angelici pnecèptoris ex omni capite magis eluciduta immeat. ? 1· Ad primam patebit ex dicendis dispût. sequenti n. In et deinceps. Decisio dubii. Ad secundam neganda est minor. Et ad primam probationem, quod licet quivis ap­ Dicendam ergo est rationem a sancto AsitiiV petitus innatus non petat necessario sequi Thoma in hoc art. adductam optimam esse ex cognitione; nihilominus non excludit, ad probandum esse in Deo voluntatem. Ita quominus simul sit in appetente appetitus communiter ejus discipuli, nec non et Sua­ elicitus ejusdem boni, el consequenter co­ rez lib. 3 ile attributis positivis Dei c. G, Scarei, Moliat. gnitio ilhus; et ideo creatura intellectualis Mulina in pr.usenti, Valentia disp. l,q. 19, Valeo., appetitu naturali et simul elicito fertur in puncto 1, favet Ilorice I p. tract. S, dis. Itericc. proprium bonum. Undô appetitus innatus I 1, c. 3. quamvis c. 2 (imniepto tamen ut ex genere suo non includit necessario im­ ex dicendis in hucdub. patebit) dixerit, D. perfectionem : quia ad hoc desiderabatur Thomam in liac ratione aliquid supposuisse quod probare debuisset. ul esset incomposibilis cum cognitione. Adde, appetitum innatum includi etiam Assertio Inecnon aliter melius suadebi­ Batte. tum in ipsa cognitione, tmn etiam in aptur, quam sancti Ductoris rationem addu- D.Thom. petilu elicito quatenus iitrmnque habet na­ Condo, qua* quidem sub hac forma potest turalem inclinationem in proprium ubjecproponi. Quuni.im voluntas consequitur ad lum et perfectionem. Unde sicut ad ha-c • intellectum : sed in Deo e*t intellectus et intellectualis eugnitio, ut patet ex iis qua* duo indfepeiisabilitar requiritur cogniliu, sanctus Ductor in q. I I hujus I p. dixit : ila etiam ad appclituifi innatum ut intime inclusum in illis. Ex quo etiam constat ad ergo etiam voluntas. Minor rum conse­ quentia palet. Major vero probatur. Sicut id quud in eadem probatione additur, scili­ res naturales habent esse in actu per sujiii cet appetitum innatum convenire brutis ul formam, ita intellectus actu intelligent per rebus inanimalis : quia mu ta sum prædiformam intelligibilem : sed ad res naturales cata communia viventibus et non viven consequitur appetitus naturalis, per quem libus. ut ratio enti? el substanthe, cacu/ltà ■ i DE \ULLM ATL DEL a patent suam furm.uii quando illam non Iwbcnt, et quiescunt in ea jam habita z ôrgo similiter ad naturam intel lectualem subse­ quitur suus appetitus, per quem tendat in bunum apprehensum per formain intelligtbilem, quando illud nonbaliet. et quiescat in eo Jam habito : ac proinde cum ulrunquc eorum, nimirum des alent re, vt quiescere in bono apprehensu Intellectum, et jam habito, pertineat ad voluntatem. cuosequemrerit, ut ha*c sequatur ad intellectum, ac proinde in Deu regnatur. Cunlirnmtur et explicatur rftirçda el l»uC'»^!xr· i · · · « hujtï. niiw uujus ratium-, quippe quæ vx pro­ priis et adaquatis principiis ostendit e?*·· Amt. in Deo xolmiuteiu. Tum, quia teste phi­ losopho. I Rhetoricorum, et 3 de Anima text. 5, radix seu ratio a priori voluntatis est intellectus. Code oplmie, et ex propria rad.ee probat sanctus Du to? e>-se in Deo voluntatem, ex eo quod sit in eu intellec­ tor, qui est radix illius. Quarc idem D. Thorn. infra et cum eu communiter Theo­ logi ostendunt Verbum divinum principium Spiritus Sancti, qui est amor : quia ex vi processionis communicatur eidem Verbo cwe intellectis um. Tum etiam : quia sicut ex eo quod in quavis re naturali sit, vel esse connatura liter pussit i liqua forma seu perfectio ul bona sibi, colligitur tanquamex causa pro­ pria et adæquata essu in ea appetitum et propensionem in illam ut bonam, quando­ quidem ideo appetitur aliquid, quin est bonum rei appetenti, ita ex eu quod na­ tura intellectualis habeat suam propriam formam, et media illa apprehendat aliquod bonum ut proprium et conveniens sibi, se­ quitur tanquain ex causa adæquata. quod sil in ea appetitus, quo possit tendere in bonam illud apprehensum : Cumque talis appetitus hoc ipso quod sequatur formam apprehensam per intellectum, sit appetitus intellectualis, seu voluntas ut statim mmfs 'explicabitur} eun-oqueii> est ut luec in Deo tn pixedicto principio eflicaciter commea­ tur. il. Vjtqac/. Objectio pr;a< natura intelligente, desumptum ex naturali appetitu, qui in rebus natural thus inveni­ tur. Et ideo tam ipse quam alii plura cuntru eam objiciunt. Primo quidem. Num t-x » proportion·· illa, quæ est inter res naturak> et naturam intellectualem, ex eu quod sicut illa* constituuntur in actu per suum furinam naturalem, ita ista per swnu fur- I mani inielligibitem, sulinu potest · ulligi, | quod sicut ul» hanc ratioaum re> naturalis i lurbei inclmanuurm ad *uani formam, per • quam est in actu, sic etiam natura intel lectualis inclinatur ad formam intelligibi letn, per quam actuutur : al huc e\ ration·’ D. Thoimv non iufenur; sed suium quud ibidem sit inclinatio in bunum apprehen­ sum : ergo illatio et consequentia in ea facta non est legitima. Confirmatur. Quoniam D. Titum. vide­ tur in hac ratione arguere in quatuur ter­ minis. addendo nimirum in conclusione ali­ quem terminum pneier tres illos, qui iu majori et minuri positi sunt : sed hic mo­ dus arguendi est vitiosus, ut constat ex iis qua· in institutionibus Dialecticis cuiniuunilrr dici solent : ergo etc. Major palet. Nam in ntajori et'minuri secundi syllo­ gismi noti meminit boni apprehensi : iu conclusione autem intulit dari m creatura intellectuali inclinationem ad illud, ut iu- ; luenti patebit : ergo etc. Nec refert si cuiu Cajet, in pnvsenlr respondeas, formam intelligihilem, per quam apprehenditor bunum, esse ipsummet bunum apprehensum sub alio modo c^srndi» scilicet sûb we repnêsehtalîvo, ideoque D. Thomani potuisse a f.,rma inlelli· gihili ad bunum apprehensum se divertere. Nam contra hoc objicit Vazquez, quud in prim s non est ita certum formam intellinihilcni esse ip-um bonum apprehensum, aut e converso. Deinde, quoniam adhuc lioc admisso, non convinceretur intentum, sci­ licet dari in natura intellectuali appetitum rationalem ad I onum apprehensum : qui i appetitus hic e-t ad bunum apj«reliensum prout <*>t in sn sub suo inodu essendi natu­ rali; non veru prout in specie intelligibili, ’ * et sub representative continetur : ergo « x eo quod sit in natura intellectuali appe­ Objttliunri Cvnlfti Γαίίυ/tcut AUgdlci titus ad speciem inteHigibib-m, aut ad rem ipsam iutelli^ctam, prout in specie repræiMtrii. "entatur. non culligelur suflicienter, esso in Se 1 Gabriel Vazquez in prudenti putat ea voluntatem, seu appetitum rationalem. rationem hanc I). Thom, non esse eflica- I Ailde, quod appetitas rationalis non est crui. sed tantum congruentiam quamdam, ad intelhcenduin tantummodo, sed ut rem seu explicationem appetitu? rationalis in alia- intellectam po»rideftiUtts al appeti­ I tu* 9 i nisi·, i, DUD. II. UK in speciem inielligibllnm, otinm si in hu«· rem ipsam m objectum intellectioni* includas tentum wti (ippo.lîiue InteilectionlA funiialitrr tequmtdo. Nam sicut species inteliigihihs >·· sumpta, solum est per FO primu in online ad iiitelli^'iidum, ta appetitus art iliniu secundum istam rtt( dib'iii. unitum. est appetitus ad eam nt dr>ervitad intellortionem ; atque adeo foruiuliter loquendo, solum erit appetitus ejus­ dem intellectionis. * S‘cumlo et principaliter. Quia gratis aa forma ad bo- I essentialem, habere inclinationem iu |»er- num apprehensum se ut sic dicimus) di- H fectionem sibi propriam, ita etiam recte vertere, concludendo esso in natura intel- I inferetur, naturam intellectualem semel lectuali appetitum ad illud secundum snum I actuatam medio intellecta a sn 1 ferma πιtsse uainrate con^juendum. α Nec contra solutionem banc Sic tntellec- . J telligibili, per quam cognoscar bonum sibi conveniens, habere appetitum proportioni- tam procédant objectiones ibidem facta'. tum. scilicet intellectualem. medio quo Non quidem prima. Quoniam in via D. ppstil tendere' in bonum illud afias ap- Thom. est omnino certum formam intelliprebensum. et secundum suum esse natu­ gibilem esso insum objectum apprehensum rale sumptum. Nam sicut re*. naturali* sub alio motio rssendi, et constat ex iis, perficitur a suo bono, iia natura intellpe- qua» in t.wtat. 2, disput. 2, num. 132, et tualis, ur talis, perficitur per bonum illud in tract. 3, disput. 2» num. 14, diximus. albi npprehcnsuçn, et secundum snum ejtw Nee tandem alia· ut intuenti patebit. natural»? a»xeptum. cujus specie inHI^ctu* |1 Advertendum tamen, quod licet vis ra­ informatur. : tion s I). Thom, optimo explicelur tuondo Quoi etiam explicari potest ex ao, qüod prædiclam solutionem, non tamen pendet Itonum illud alias apprehensum, et >wun- ; necessario al» illa. Nam quamvis gratis da­ «Ium suum ewr naturale acceptum, est per- I remus. speciem iutelligihilem osso adhuc in ftetio el consuimnatiu ejusdem forma* in- I online intelfigibili alterius natura·, ac rem telligibilis : quandoquidem jw'r eam, quippe . ipsam intellectam; nihilominus salis ossei, qua· est ipsum bonum appreheusum pra·- I rem illam media specie vt forma intelligiriso in esse intelligibili, tantum habetur biti, nl bonam apprehendi, et uc t ifom fieri bonum illud inleliigihilitcr : alquo adeo im- I pn» sentem intellectui, ad hoc, ut inde colperfecto, sou non consummat»·. Cum vero ! ligeretur osso in natura intellectuali'projam acquiritur secundum esse naturah·, ha­ pnum appetitum, per quem possit in illam betur perfecte et in esu consuininato : id tendere. autem, per quod habetur bonum ultiinait* SnI «lices, qucnl postquam D. Thom. as­ et perfecte, est consummatio m compto· seruit, quamlibet rem naturalem hanc hamentum ejus, per quod inqjerf-cte acquiri­ I h<*re habitudinem nd suam formam, ut cum tur. Unde non mirum quod ad naturam in- 1! nun habet ipsam, fondât in eam, et quando lellectualem actuatam medio intellectu per Hinidem habet, quiescat in illa, statim ad­ formam intelligibilem, seu per bonum illud didit : El i'h m est de qualibet perfectione non cousummab* babituiu, subsequatur naturali, qvod r«l bonum nahter : ergo no­ appetitus ad illud perfecte haben Ium, sciîî- I mine forma· in prioribus verbis intellexit cetFPCundum esse natural»·. formam omMituentem, n»m vero superPer quod etiam ad conlinnationem sati* | a»hlitajii perfectionem, qua· est femitm naA4 patet. Quia bunum alias apprehensum, e: • fura·; alioqui frustra et iiugtforio praslicta npfibr .. tine», forma, seu (quoi idem est] porfi^ctio, ml verb i addidisset, ut e\ -e constat. quam natura intellectualis actuata per forHespninlrtur. >onsum horum verborum teli mam iolelligibi.vm, di/it l. dd- non e>sc. quo-! /es natur.dis ad perfectio­ tudinem, ut in eam non habitam temht, nem illam supera»! litam dicat habitudinem aut quiescat m illa semel obfoiita, sunt pra-dictam, nimirum ut quiescat in ea jam unum el idem, ut ostensum est : ··( ita D. habita, et tendat in illam non acquisitam. Tbom. non nrgnfl in quatuor t^rnumV «h) Quoniam licet hoc sit verum, id tamen jam in tribus. -in.'mc Πη/ΊΟΓ in prioribiB verbis expres­ serat, DISP. M'rat, ut supra obtendimus. Quare sensus illorum est, quod etiam perfectio' nmurulis dh'it camdcin habitudinem ad rmn nnturaIcm, ita ut quandiu non coinmunic/itur illi, appetat se illi communicare ; semel vero comuiuinriita, statnn quiescat : quoniam hoc pertinet ad bonum ipsius natura·. Unde ex bis vôibis sic intellectis priorem illam propositionem implicit»' confirmavit. Nam •ii pcrfiOtio ipsa naiurabs liahet pnrdictani habitudinem ad rem naturalem, ut p.-r eam perfectibileni, quia, ut inquit sanctus Doc­ tor. id pertinet ad bonum naturæ lit in 'e ut ob eitmdem rationem ipsainet res natu­ ralis, ut porfectibilis per illam, dicat eamdeni habitudinem ad suam perfectionem ; quia perfcctibile et forma jierliciens mutuo s0 respiciunt, et in priediçtis habitudinibus sibi correspondent. Adde posse etiam non improbabiliter dici, quod cum D. Thomas asseruit, quamlibet rem naturalem hanc habere habitudinem ad >uam formam, ut cum non habet ipsam, lendat in eam, tunc nomino formic iutelloxit, non quidem formam essentialiter cons­ titutivam, sed perfectionem illam, qua· per naturalem diinanationein, ab ea Huit. (Jua· quidem peculiari ratiune dicitur sua forma, quia non ponit in numero cum forma es­ sentialiter constituente ; sed potest censeri unum quid cum ea, quatenus per unam el canulem actionem generantis una cum illa fit : quia anilur. modo alibi dicendo, cons­ tituunt unum completum et integrum ge­ nerationis terminum : juxta ilhil : (hn* dal frieinam. (M diam ronsaiucnlia ftH foT' hmm. I nde forma essentialiter constitu­ tiva rei, ut est in e.w perlecto et con­ summato, qnol sibi debetur in instanti gHnrationis, includit tum se ipsam, tum »‘tjitin omnia, <μι;ι· ab ea per naturalem dimanationem subsequuntur. Qeterumcum D. Thom. n»ldidit : El idem iil df qualibl pcrfcctmne nolur.1loquitur de illis perfectionibus, qua· ah ipsa natura quam perficiunt, non fluunt per naturalem dirnaiiatiuncm. Quin talis natura censetur integra et perfe ta qu »ad ea, quit· in instmti generationis i Ii debentur, etiamsi non habeat pra dictos |>erfeciidum ibunin»? pei fecliwfo et non nomine form,r insigniuntur. Emlo sanctus Doctor (·χ habitudine illa quam dicit res naturalis ad utramque perfectionem, ac proinde, ad mmn-m perfectionem quam potest ImborCj DI IL il colligit, idem Ciâft dicendum de natura in­ tellectuali uctunta medio intellectu («er spe­ ciem intelliJldteni ; ut nimirum dum non habet propriam perfectionem, scilicet bo, j® num apprehensum, tendat in illud; cum veru illud habet, quiescat in ip-o. ‘ i· Ad secundum principale negandum est 1&. antecedens. Et nd probationem dicendum M est, o4 time ex proportione illa inter rem K naturalem constitutam per suam formam, ! et natui am intellectualem actuaiam per · 'J formam intelligibilcm, inferri quod ad eas · subsequatur suus appetitus, proportionalas :Ή ad naturam cujuslihet : atque ita in rebus jSI naturalibus detur appetitus naturalis, et in J|· natura intellectuali appetitus intellectualis · J qui proinde tam ab ea, quam ab intellectu I distinguatur. Nam in rebus naturalibus appetitus subsequitur ad formam in rase rei : QM] at in natura intellectuali ad formam np£.1 prehensam per intellectum : cumque appe14 litus subsecutus ad formam in esse rei sit naturalis, et identificatus cum re, quam af’ »M| licii; et sub-eeutus ad formam apprehen, J sarn per intellectum, sit intellectualis. et Η^Π consequenter a natura intellectuali, et ejus ; jffl intel eetu distinctus, fit inde, ut ex præJ dicta proportione bene inferatur, es.-o in J| natura intellectuali appetitum rationalem, jg seu intellectualem, scilicet voluntatem, Aii Explicatur magis hoc ipsum ex Cajet, in 10. I præsenti. Nam cum ad omne esse, seu ad E,,u5jd3‘ | rem actuatam per suum esse existentiæ sub­ sequatur suus appetitus proportionates ad tale iwf merito quia duo tantum sunt ge­ nera essendi, primum secundum quod rês est aliquid secundum naturale esse : secun­ dam vero quatenus res est aliquid apprehen· sibilirer in ordine intelllgibili, oportet duplicem appetitum utrique esse propurlionatum ponere. Et ideo quia primum genus pssendi consistit in esse ad instar actus primi, secundum autem in esse per modum actus secundi, qui est apprehendere, ut in hoc dub. num. 21 dicemus, ideo appetere appetitu subsecuto ad esse naturale non est actus secundus, sed ipsamot natura ut inclinata el propensa in suum bonum. At actu appetere appetitu subsecuto ad esse, quod in cognitione intellectuali consistit, est actus secundus elicitus a virtute appelitiva, consequente naturam in quantum est intellectualiter npprehensiva quæ nihil aliud est quam voluntas, ut omnes Philoso­ phi Pt Thvj’ogi communiter fatentur. Undo in hoc consistit proportionalis similitudo forma· naturalis et intelligibilis in littera DE VOLUNTATE BEL DISP. DI B. Il adducta. Et ideo D. Thom. inchoavit suum ? IV. mus netus liuju< ordinis . non vero ordini quo i causât, pnesnpponi existent ad sumn discursum ex huc, quod sicut forma twlnoperative nisi ration·' ordinis efisendi. (Ίΐιτί.ιηι. ralh constituit ens, ita firma intelligibilis Diluiher vllima nbfirlio. Hine ergo ad argumnntuin respondetur Tertium. Quoniam species intelligibilis, TVrjb. constituit ens tali modo, scilicet quod >it cuttccdendo majorem, et negando minorem secundum euumexrr essentiæ pertinens ad en« cognpsdtivum et cognoscens : ac ?id ultimum, ut respondeamus, pramoquoad ülramquô partem. Et nd probatio­ Ordinem inte’ligibdem, est de se perma­ proinde sit ipsa res cognitu sub alio es- tandum est. quud sicut furina intelligibiliK nem contra primam (solutio enim probatio· nens : intellectio autem est de se (luens : ifndi modo. Nam ex hoc Irene· colligitur f potest considerari dupliciter, scilicet vel in ni< contra secundam partem satis cv diutii et ita nun habet sufficientem proportionem suhsei|uerdum esse ex utrojuc suum ap|··’- ew entis, vel in rwc intelligibili, seu reconstat) dicendum est, non ideo dici, quod saltim connaturalem ad hoc ut sit exister» ritum pioportionutum, ut jam diximus. Sed | pr.i'· ÎÛ. Ad tertium rvspondetur negando anta- dentis et qualitatis, ac proinde non essu cie* intelligildlis sic ipsa intellectio, ut ar­ .v< existentiam tanquam effectum formalem ôtai. UCttu. cetleiis. Nam inhQcquod intellectus con-hejusdem natunt· cum objecto : ut vero se­ gumentum optime concludit; sed quia secundarium, nequit naturaliter loquendo luatur in actu |-er suam formam inteDigi· i cundum posteriorem est ejusdem essenintellectio est ipsa existentia fonnir intolliseparari ah illa : et ita landiu durat, quanbilem, involvitur necefcsario quod natura t.-i· et nntune cum illo, licet sub diverso gibilis ut ad ordinem iiitelligibilom formadiu sua existentia, et e contra, ut in formis iponir sed >ub ratione veri. riii> non actuabilis habeat in quovi< essomli riis juxta scholam D. Thom. valde funda­ quam per existentiam ordinis intelligibilis. Et ideo quidquid in ipso est, respicit ens ut online rationem existentia· respectu illius, mentalem. et non paucis, Jusque difficilibus Maxime quia quod intellectio sil existenverum, non vero ut bonum : cum tamen el intellectio sir ultima actualités, ulterius objectionibus expositam, ideo placuit aliqua lin alterius ordinis, nihil potest conferre a bilis. Sicut quod existentia propria huma­ dinem formaliter spectat. t· *UCT|. tem volitivam non subsequi ad intellectio­ w oristentia a se rea Ii ter distincta, ad hoc ut O existai : quia in creaturis essentia et ewe nitatis et Verbi divini tint diversi onlinis. nem, aut ad formam intelligibilem. ben·' Quod etiam (ut fio quredam objectio, itsiingQuntnr renliter : at id quoi est for­ nihil prodest ad hoc ut humanitas Christi tamen vobtionem, seu appetitum intellee qua- hic lleri poterat, dissohaturj non in­ 5 mal 1er ipsa existentia. non indiget alia Domini per utramque existentiam simul tualein per modum actus secundi conside­ congrue explicabitur ex ro. quod si ordo U existât. existentia, ut sit, sicut i 1 quod est lormaliratum. Al D. Thom. propositionem illam : operarim in reluis naturalibus constitue­ ►I t/ /. non eget alio fieri, ut liat : Ad primam ergo ex his impugnationibus ?5 Γο/υπ/αι equitur ad inMlrehmi, non intu­ ret distinctum ordinem, non qualemcumA4 |M. ergo pic. contra^pra dictam solutionem respondetur, nuru. lit immediate. $ed mediate : px eo quod que, et in tel ligi bilifer operandi il­ |)ααιη in ordine intelligibilt,’ est extra suas suam existentiam naturalem, et ad ordi­ Cûnrins t quud tam desiderare bonum ap· lam constituit, tunc operatio talis ordini* Causas, antequam sit intellectio, et secun­ nem entitativum perlinentem, quin eorreprehensum, quam quiescere in illo jam Cisset existentia illiti* formaliter sumpti : dum utrumque esse essentia· manet extra spondeAt ei. ut est accidens el qualitas; aladeptu, pertinet ad voluntatem .* ac si ui, ut est formalitnr illite, quantumvis intellectio cesset, ut ex ret. dari voluntatem in natura intellectuali actuahili* prædich ordinis, quod est pro­ ·* constat : ergo secundum nullam sui ra­ ipsa actualissima unio intellectus cum ob­ hoc ipso quod in ea dentur proprii actus prium eristentiæ. Quare tota ratio ol> quam jecto cognito, habet rationem existentia· inbonem constituetur formaliter extra causas, ipsius, scilicet desideraro honum apprehen­ ordini operati vu naturali non corresponds bdligibilis : et ita non indiget formaliter wu existons per intellectionem. sum, et quiescere» in illojam ad»qHo._____ propria existentia, est, quia non constituit alia existentia in hoc ordine formalissime Confirmatur. Quia species secundum nrdinem plendi diversum ab or line ossumpto. Nam sicut totus ordo intelligibilis snum w intelligibilo causât effective in­ s^ndi intra lineam nalunr, sicut onlo inest ordo unionis intellectus cum objecto, itu tellectionem : nt causa ofïïciens debet selelligibilis illum constituit. Nam e.xistentin summa et actualissima unio habet ratioeundum illud essr essentia?, secundum ; eorrespondpt onlini essendi. quin est ulti­ mus k1^ r· 5 ■·. >*4Γ ■ * • - Ι·ι % ’ i h·: νοι.ι ντλίί: ι>ι:ι. 11, hi Β. I nem iiltimæ netualitalh in hoc ordine, ac i ρο-sit activ» in suam existential» uidinis Ad confirmationem respondetur, majo­ ■ tHant, desumentur. Nam quæ in hae dis­ proinderationetn existenliærespectu illius; ' intelligibilis iotluere» rem esse veram do turmis rausanlibus uni­ putatione discutientur, nempe an sit in Deo îiex alias materialiter, vel per modum con­ 1 Ad tertiam respondetur, quod sicut specum tm existentia» tantummodo, secus voluinas per modum potentiæ etc.? Debet ditionis requiratur illa alia naturali* exis­ ciesinteiiiionihs ipiatenuspraxiseet formadecidi ex co quo I vdle Dei in sensu jam di­ vero do illis, qua* duplex esso existentia· tent a et ad ordinem naturalem spec­ liter perlinet a I ordinem inlelligibilem ab.M cendo, est essa Dei, ut I). Timm, in secun­ trahir a mo loessvndi permanenti et Ouen-S causant, ita ut primum ponat rem simplitans, < iier extra causas, secundum vero non nisi da conclusione articuli asserebat. Et ideo Ad secundam, quod licet lota entiuu et ti. eL ideo spccics sensuum externorum, in tali online, scilicet intelligibili : quia iu ibidem debet idcntice furmaliter habere ,U ><· ratio speciei intelligihilis, ut ad ordinatu i spe:i»‘untem, utraque tamen per so pectu cognitionis ah ipsismet ut rationem DUBIUM I. crt intelhribili. . primoreprasemannoamdeiu naturam, tunc speciei sortiuntur. »««*>* Pbtestqun hoc ipsum aliqualiter explica.- m ratione spccterum intelligildl um essent Ad ultimam objectionem, concedendum Cinna voluntas Dei sit par modum polndi.r, hb^<’®ploi>otentia· oLedientUU*. (yarn h t- ejusdem natura* et speciei atomm : ita inest anteeo iens, et neganda consequentia, an vero tantum per modum artus uUimi ’ bet quævi$ natura substantialis ad hoc. ut tellectio fonnalisMino accepti et ut habet ■ cl ratio disparilatis est. Tum. quia exisd puri? subsistat per subsistentiam Verbi divini : rationem existentia*. solum dicit actualissi­ tontia humanitatis, quippe substantialis, qu.v, juxta ea qua* in tractatu 2, disputat. 1, mam unlooem potentiæ cum objectu, et de necnon et existentia Verbi, dant existere Pro tituli inlolligenlia notandum est, vonum. 13 innuimus, si in ratione potentia’ matenali aliquando affert rw eutitalivu simpliciter · et ita semel existent? simpli­ litionem in Deo duobus modis posse accipi, obedientialts fonnatiter sumatur, e^t satis cl naturale lluens. ut in nobis; aliquando citer humanitate per suam existentinm, scilicet vel essentialiter, vel notionaliter. probabile quod sit aliquid supernatural? et i seru permanens, ut in intel ectione beata ct Secundum priorem rationem solum respicit est incapax ut simul existât per existenonlinis hypostatici : et taimm dum talis Angelica, qua Angelus se per suam sub­ objectum volinim : at secundum posterio­ tiam Verbi : alioqui talis existentia esset natura non est unita curn Verbo, tune pro­ stant am nignoscit. rem dicit ordinem ad terminum realiler per accidentalis, et non tribueret ew simplicidicta potentia obedientialis existil per exi-· Proponio igitur speciei et intellectioni* n- ter, ut optime expendunt N. Complut, in illam productum, eo sane modo, quem fu­ teniiarn naturalem ejusdem natura» propter in ratione existentia» et forma· terminabilis sius infra q. 27 (Deo dante explicabimus. lib. de Generat, disp. 2, num. 16. At exis­ identilication^m, quam cum ea habet : et per illam, non debet attendi penes id. quo In pnesenti ergo tantum loqmmur de volitentia intelligihilis tantum est existentia •i pnrdicta natura uniretur Verbo, tunc t reqm^iiam inter <»am et ejus principium^· tiva, quam passiva : et pro e.t refert Scot, explicabimus. Et quemadmodum quidquid existentia. sed essentia aclualteabea reali- qno^l per ij-am mte lqnbiliter debet exis-j in 2, diet. 25, q. unica. § Diro ergo, ibi : in illa dictum est ex iis, quæ in eadem pri­ ler distincta. Et ideo satus e,tt quod h.re tere. quod, intetiectiu habeat modum es-β sed dico alitor, et Mayronem in I. (list. 3G, ma assertione continebantur ortum duxere, per aliquam existentiam, ponentem rem ?nnli Haunter, intellectus vero Pt specicsll q, I, art. 2, et q. 2. art. 1 et 2. item (list, aie quidquid in ista dicetur, ex posteriori simpliciter extra causas, existât ad hoc. ut modum ess^ndi p^rmanenter. . | ίϋ, q. 3. art. 3. articuli assertione, et ex iis, qua· in ea laAd I ûe Expli­ catio tituli. 3. Prini? ht. tenti 3 ViUegi*. Scoltn, Xhjten. UE VOL! N ΓΑΤΕ DEL Proluitur primo. Nam volftrtas, ei voltm. tio «lirina ex natura rei distieguuntur : ergo voluntas habet rationem potentia» teaJis respectu edition's. Conseq. patet. Nam hoc ipso «pod volitio ex· natura rei, et se­ cluso intellectu distinguatur a udumal·?. oritur etiam seclusu intellectu ab illa : et per consequens voluntas erit vera (wenl’m rcalis respectu ipsius. Antecedens vero pnibartir. Quoniam seeluso intellecta, es­ sentia volitionis divina· non est esse volitiram, sed essi» ipsum actum volendi : et similiter essentia voluntatis, non esi ipsinn actum volendi, sed essh virtutem votitivmn : at ea, qua» secluso inte)b»eiu habent distinctas essenrias. drstinguunturex natnra r ergû, etc. S’cnndo. Nam voluntas divina potuit eliSmi π»η· actum, v. g. electionis Ju ke ad glo­ ft île riam. quemtarm-n nor. elicuit : cnro compa­ ratur tanquam wra potenlm activa, imo etiam pajtfhn respectu illius : ergo etiam respectu actus amori* Dei : quia vuhmta< vel respectu omnium suorum actuum, vel nullius delh»t esse potentia. Antecedens xidelur certum. Nam Judas potuit esso cliv­ ius ad gloriam, non tamen fuit electus ; rivo etiam voluntas divina potuit dicer» actum eligendi illum, licet de facto non el ruerit. Prima vero consequentia rf.mi constat. Quoniam quoties voluntas potest e-sp, pt nun esse sin»» aliquo actu, habet ve­ ram rationem potentia· activa·, et ptusiin* respecta illius, ut in nobis experimur Secunda «enientia asserit dari in Deo vo­ S*a»»h luntatem per modum potantia* solum sc. N*iralii. eundum rationem, ei modum nostrum intalligondi. Ita aliqui ex junioribus. Et Pretator videtur esse D. Tbom. I p., q. Π. art. i, ci|>. ubi respectu actuum mtellisendi et votandi Third. (inquili nun est in Deo rat o poPniiæ -ecundum rem; sel secundum nostrum mu· dum intalligendi. fhwlder Probatur ratione primo. Hoc quod p.-i taïUni* posse diligere inter |M*rfoctiQnps simpliciter simplices connumeratur : ergo debet inve­ niri in Itau : ac proinde etiam voluntas per muilurn putenti;·· secundum rationem. lb*c ultima conseq. patet. Quoniam voluntas per modum potantia* secundum rationem nihil aliud esso videtur, quam virtus seu l : nt perfecto sim­ pliciter simplex in hoc consistit : orgu. etc, Confirmatur et explicatur. Nam , ^*u potentia al volendum pertinet in nobis ad pertactionem natura» irttallecwalls, ut ex se constat : ergo h.rc eadem perfectio debet reperiri in D-x> : ergo eum non possit in ‘j eo. esse per modum potantia» secundum ’ rem. quia non distinguitur realifer a sua voliliono, ut statim ostendemus; erit uti­ que per modum potentia· saltim secundum | nostrum modum inteUigendi. Secundo. Voluntas, et volitio tlistingnuntur in D**o virtualitar, sou ration»» ra- Ù tiorinata : ergo \ulunta< habel rationem plentia·, saltim secundum ratiunem res­ pectu volitionis, Conscq. palet. Nam ex eo in rrealur.s voluntas, ct volitio comparai)lur per modmn potentia·, et actus secun- I dum rem, quta realiter inter se fhstin.guun-1 tur : erjo si in Deo »· identificantur, el pra·- R «tant propria plurium, sci! cet voluntatis et volition!· nostra*, non minn* ac si p. : ergo non j.otes» non recun him rationem «diei ab aliqua virtute eliciti va ipsius, fcilicet a voluntate : ac proinde ia- I b< virtus sen voluntas, erit potentia rdici- 1 tiva, saltim secundum rationem respectu I ejusdem. H;cc ultima consequentia ex se. pa­ tet. Prima vero etiam constat. Quia repuu- ? nat vnlitioneiu esse elicitam saltim s»·cumlum rationem : et non dari aliquam M voluntatem eliritivam, a qua saltim secundum rationem dicatur. J l Itimo. Nam voluntas, et volitio divina •âi dum nostrum modum inudligemli. Vel ita ut ratio illa pulcntim leqeat so ex parte rei conceptu·, nc pruinde non suium apprehen­ damus, sed positive attribuamus eam ali­ cui, judicantes vere reperiri in ipso. Vel itu ut ratione nostri imperfecti modi intolligon.ll i apprehendamus aliquid per modum potentia?, ut ad instar potentiarum, qute iu nubis rrppriuntur ; non tamen judicemus, rationem illam es4O veram putenliam : et consequenter ratio putentia: nun sit cx parte rui runceptæ; sed ex parte nostri modi concipiendi : eu sane inudo (propor­ tione tamen servatu) quo substantias spiri­ tuales pro hoc statu apprehendimus ad instar rerum materialium, non tamen judi­ camus eas esse materiales; sed potius op­ positum, D·. lloc ergo supposito dicendum est, non Assertio. dari in Deo voluntatem per mudum potenliæ secundum rem, nec etiam per mudum potentia* secundum rationem, ita ut hæc ratio teneat se ex parte rei concepta:; sed solum secundum nosti um modum inlelligendi : non qualemcunque sed precise ap­ prehendentem illam ad instar potentiir·, quæ vere et furmaliter sit talis. Ha c est absque dubio mens D. Thom, loco eit. pro secunda LLTügîu. sententia, et 2 cont. Gent., cap. 10» ubi in­ quit : Intellectus, cl voluntas in Deo non sunt potentia ul polenliv, sed ut actus. Si autem esset in Deo ratio putentia* volitivæ ex parte rei conceptæ, tunc voluntas esset in eo per mudum potentia?; nun vero ut actus. Lnde S. Duct, sequuntur communi­ ter ejus discipuli : et ideo opus non est. singulos referre. Et ex aliis Suarez lib. 3 Suartx, de attributis cap. 7, Hcrice 1 p. disp. 12, I lente. cap. I. Tertia hujus assertionis j/ars solum indi­ Itaifa asser· get explicatione : et ideo primo loco’eam tiouh ostendimus. Nam cum intellectus noster qaM·! apprehendat divina ad instar creaturarum ; 3 P· imo pro hoc statu ad instar rerum materia­ lium, Iit inde, ut apjirehendat divinam vo­ luntatem ad instar putentiæ secundum rem : quia in creaturis voluntas habet hue. inudo rationem polunliæ. Cii lerum quia idem intellectus, ut recte procédai 'secun­ dum quam rationem de illo loi|uimur) de­ bet sisteiv prtnciso in apprehensione quoad t a prædieala, qua· ra vera in Deo non in­ § H. veniuntur, quia si judicaret, ea ita esse iu Deo, sicut ipse concipit, falleretur, ideo Ex meute b. Thoma dubium deciditur. non judicat esse in eo rationem putentiæ ’ ac proinde nec talis ratio ex parte Dei con­ Pro rfecibione notandum est. dupliciter cuitcipi putentium vulitivtih ?ccdn- I cepti se tonet : quia ut stitim uslen- u inter secumparantur, ut m per imposât- I reiliter dSiinguetonlur, tune non se ! toWcènl disparate, àed vülitio oriretur a mtanwte, ut n vera potentia activa ; non mwn tvonlra : ergu xuluntas divina prit ijîXto putentia activa, saUini .secundum raikmu. n^pcclu sua· voliliunis : et vuliliu cniicitts. sultitti ïccundum ftitiuiwni cliciU,< lb ipsa. Aubxedeus ex se constat. txMhcqucntia vûro et ain palet. Nam ex co ivi’-^mius, atvrnitaleni oriri nunc, saltim N .judum laliuiicm ab immutabilitate Dot, çû ?i per impossibile realiter distinguettâiur. tutic non se haberent disparate, hJ immutabilitas esset causa ietêrnîtatis, wü tamen e converso, quandoquidem ex •.e quod aliquid est penitus immutabile, profluit quod sit æternuin : ergo similiter « eo colligemus, voluntatem, et voli ioum divinam comparari nunc per modum «tu3 et potentia» activa? secundum ratio­ nem : quîâsi realiter distinguerentur, comprarenlur per modum actus, et potentia* rumium rem. Tertia sententia inquit, non esse in Deu voluntatem per modum actus primi, seu : olentia· etiam secundum nostrum modum .mtelligendi. Ha*e est Aureoli apud Capreo­ lum in l,dist. 35. q. I, ari. 2. Fundamen­ tali est. Quia ratio actus primi seu polen­ ta· ut sic, non potest vere Deo attribui, ut lonnaiiter in eo inventa respectu actus es«Uli.iliJ, et immanentis ipsius Dei : ergo nec secundum nostrum modum inielligeadi potest in Deu concipi potentia, aut Utas primus distinctus ratione [a secundo. Consequentia patet. Quia luce distinctio nnonii supponit, quod ea, qua? sic distinftnntnr, reponantur formaliier in Deo, ut in reliquis attributis patet. Antecedens vero probatur. Quia ratio potentia·, aut ac­ tus pr.mi dicit in sua ratione formali im­ perfectionem : quoniam praescindit ab actu secucdo e: ultima actualiiale. Confirmatur. Quia volitio in nobis, ratunesua; actualilatis, non potest intelligi ρτ modum actus primi et potentia* i ergo mulio minus divina voluntas poterit’ sic omipi: quandoquidem est longe purior et actualior voliliunc creata. Ur? 3» J •i U ί ' · t I «.Thvu) . loquendo de voluntate essentialiter sumpta, ut præcfce dicit ordinem aJ objectum vuhluin. c: sistit intra Deum quo pacto ile illa nunc loquimur’ nequit dari in Deu volun­ tas, quæ sil potentia secundum rem : ergo neque voluntas, qua· secundum nostrum modum intellegendi concipiatur per modum potentia/ fomnliter talis, ita ut ratio hrce teneat ?o ex parte rei concepte?. Antecedens patet. Nam ratio voluntati*, qua· sit potentia secundum rem, iniispiuifcibiliter requirit, quod vero ab ea procedat aîiquiJ, realiter ai· ilh diversum, el vere in ipsa receptum. Quoniam ex qua pane esset potentia activa secundum rem. nun jHiîset non ab ea aliquid rcaliier produc!, ac proinde re ipsi, ab il’a diversum : et ex qtu parte esset activa ad intra per actio­ nem immanentem, non posset nun recipi in ip-a id, quod ab eadem realiter proce­ deret : sed a voluntate divina essentialiter ftumpta et ut précise sistit in Deo ad intra, non potest aliquid, realiter ab ea diversum ad intra procedere, ac proinde neque in illi realiter recipi, quia ideotificatur cum om­ nibus. ijuns intra Deum sunt, ut infra q. 27, docent communiter Theologi contra Scu­ tum, et ejus disciptfos : ergo talis volun­ tas, secundam præd ctam rationem sumpta, nequibit esse formaliler potentia secundum rem. Consequentia veiu etiam constat. Nam concipi aliquid in objecto ex parte rei conc«'ptf. supponit, illud reiera inveniri in objecto cognito : alioqui non se teneret ·*χ |>arto rei concepto·; sed lingeretur teneri : et consequenter potius ex parte intellectu» se halæret. 1Λ Confinnaiur, et explicatur ex eodem Oubr· naltr. sancto Dock Nam tn boc distinguitur ra­ tio potentia· secundum rem ab aliis nttnbu- I tlf. v. tf. uli ifternitate secundum rem, quoi ad rationem ætennlatis secuti Ium reni, non oportet quod ah ea procedat rea­ liter aliquid ad intra, sed solum quod >:· duraiiu inlinita Dei ambiens omnem dural'ônom erratam : eccd* tamen ad rationem polmtiii· : unde quia pmimus in Deu p> lentiaiu wnenitivam respecto Verbi divini, ideu Vcrtum realiter procedit ab illa . ergo sicut riset implicatio, quod ex pane rei cuncoptæ conciperemus in Deo ætcr. iM· DISP. [I, DUE L i lein el illam Deu, ut quid e\ parte ejus ti:< vere, et inudo ditio, ei illa tribuere : tenens, tnbuoremu?. si non esset in eo se­ ue proinde requiritur ut sint in Deu ex eundum rem prirdicta ratio duration!* inpune rei concepta· el secundum rem. fmita·. sed ?oluiu secundum nostrum mo- 1 Inde quia eminent.a divina, ratiuim cu­ dum concipiendi, quoniam esso in eo solum I jus tribuitur ei distinctio virlualis ex |>arl« secundum nostrum modum intvlhgendi, | rei concepta', et secundum rationem, est in non est caso in illo ex parte re! cunrepta·, | IMu fonualiter, et non suhmi fundamenta­ sed solum fingi, qu«.»d sit in ipsu. ita. si se- 1 liter, et veluti in semine, proplcron nequit inef ratio potentia* importat, quod aliquid I illi talis eminentia tribui ex parte rei conab ea realiter procedat, implicat cuncipcr»? 1 »vpl.v. el secundum rationem, prout tribui m Deo rntionvni potenlia* volitivæ ex parle -i hoc modo distinguitur, ab huc «ptod est tri­ rei concepi.e, et illam vere ipsi tribuere, si 4 bui ei ex parte rei concepi.c, et secundum mm procedat ab ea aliqui·! secundum rem : 9 rem : ex eo quod idem est uiiquid tribui quia procedere aliquid secundum rationem. .1 Dt‘u ex pane ιοί conceplæ, et secundum non est revera procedere; sed solum | rutiunem, lanqoam quid formaliler existais fingij quud procedat, ’ fl in ip^o, ac tribui ei lunquain quid secun­ Nec refert si objicias, amplius requiri ad dum suam rationem formalem existens fur huc ut aliquid trihualiir alicui secundum militer in ipso secundum rem. rem» quam ad hoc ut eidem tribualui cx Ad primam probationem unlecedeniis U parte rei concepts, cl secundum raliunem : palet ex dictis, et etiam ad secundam. un ergo ex eo quo.1 voluntati divinæ non tri­ Quare cum distinctio virtualis. sive fundabuatur, quod sit potentia secundum rem, nientahs, et voluti in semine non Sil disnon I ene colligitur esse ei denegandam ra­ tinelio, qutv formahter sit in Deo in ratione tionem tali? potentia· ex parte rei cuncephe, d ^tinctionis, el ita quæ virtualiter lanium et secundam rationem. Consequentia vide­ distinguuntur, non sunt formaliler ex parte tur legitima. Antecedens autem probatur. rei concepta?; sed solum fundamentaliter, Tum, qu a sicut amplius est esse aliquid el in semine distincta, idcirco non mirum uile ex parte rei concepts cl secundum quod prædicta distinctio ex parte rei con rem. quam esse tale ex parte ejusdem rui rèptæ, et secundum rationem aflirmantcm «'unceptar, el secundum rationem, ita ma­ Xeirè esse in Deo, illi tribuatur : (juin per gis ad illud, quam ad islud desiderabitur. lioc tantum habetur quod sil in Deo formaTum etiam : quia licet divinis attributis liter, et secundum rem eminentia jam (lic­ denegetur, quod distinguantur ab essentia ta, et fundamentum ari distinctionem ra­ Dei secundum rem; non tamen ideo dene­ tionis. gatur eis, quod distinguantur ab illa ex Nec refert si urgeas, quod sallim poterit parte rei conceplæ, ei secundum rationem : ' 'k trimii divinæ voluntati quod ex parto rc: quia ad hoc tantum desideratur, ut exparto eonceptie, et sectinduiii rationem sil vera rei concepta· sit fundamentum ad hoc ut potentia virtualiter. sive cum fundamento intellectus distinguat illa secundum ratio­ in re tolis, respectu proprii actus, sciijccl nem ab (hsentia : ergo, etc. E valu uivs : quia ad hoc sai s est eminonlia Despondetur enim, antecedens solum £ 4prèdiclæ voluntatis, quæ absque distiucesse reruiu de iis, qua* tribuenda sunt v. g. ilonn rraii, simul habet’raiioncm vohmtnD» o ex parte rei concepto? Unquam aliquid, lis, et volitionis. quoi solum fundamentaliter, five virtuali­ Hespondetur enim negando sequelam. 5* ter, el veluii in semine est in illo; non Quia ad rationem putenti fundamentaliter vero do filis, de quibus loquimur, qmetjiic talis respectu proprii actus, requiritur dis­ sunt ei tribuenda, per modum «dicajus furtinctio virtualis inter potentiam, et actum iii diter existent's in ipso, quatis esset vo­ ejus ; quam tamen in præsenti non inve­ luntas, si per modum putentia; ex partu rei | niri, tam ex sequenti ratione, qua nostra concepto? tribueretur. Nani ad huc nt acnkib I; . Ad .< tren­ ding “i hl· \ul.l ΝΤΑΊΈ DEI D1SP. 11, DLB. I. per, ct necessario esi in Deu per mudum Ad cuntiruialiuiicm respondetur. quod tinenl ad distmclas lineas, ideo essentia • purissima· aclualitatis. potuerit terminari licet potentia» quæ non esi per innduiu puCl relatio divina virtualiter distinguuntur. tentu·, red per moduui actus, sit denudata tl. ad Judam ; non tainm fount terminata : Adde, et explicabitur magis pnocedens quannis per ln>: quod terminetur, vel non ab imperfectionibus : el ideo detur in Deo Ί *’*“· sululio, quud ut aliqua Dei form alitas sit terminetur. nihil rvale et intrinsecum Deu potentia v. g. spitutiva ad intui, quia non J multiplex virtualiter pur correspondontiain est l^r modum potentiæ, sed per modum I adveniat, aut advenire possit. E\ hoc aûad plura rcaliter distincta, quibus æquiva­ tcui non potest colligi 'ut constat one in actus, et imperlingil se ipsi formalissima, I leat, ujHjrtel quod nullum illorum, secun­ Ik» potentiam secundum rem. Cæterum usquo ad actum activa· spirationis. uc I dum suam rationem furinalem sumptum, quumodo inter se cohærere possint quod proinde solus terminus, el spiral.u pussiv.i dicat in sua pnecisione conceptum Deo rvalitas divinæ volition^ scniper, el neces- quantum tut OX vi hujus capitis, ab ea rv«trepugnantem : et ideo intellectus et volun­ striu sil in Deo d nihilominus po&it ter­ liter distinguitur; nihilominus dili- · tas distinguuntur in divinis virtualiter per minari, et nun tenninari ad «ludam vli- jr/e (ut in nobis contingit) per niuduui pu· ft conftspondentiuni ad intellectum, ct volun­ gviidu,vel respuendoillunudisqut·additione, tcnliæ separabilis, aut prascindeiiti> ab 'Ί tatem creatam rcaliter distincta : quia con­ I vel absentia nlicujus intrinseci, luiigiorem artu, quie ex parte corresponde! potent ne ceptas objeclivi intellectus, et voluntatis in Ungit difticoltatem, de qua infra art. 3, spiraliva· m divinis, nun est dcnudabile uli H sua præcisione non important necessario imjkerfecliunibus polentialilalis, ita nt sine J dub. penult, et ultimo latius dicemus. aliquid Deo repugnans. Quare cum con­ Ad fundamenta *ecur contra a^er- j-ouc diliges: hoc mo*.lo. non est formaliter Ί pugnet perfectioni Dei, saltim quoad essen­ tiuiiein nostram pugnant, in hoc quod sem­ in Deu. Cum hoc tamen stat ut volitio II tialia considerati, ut dictum est, consequens ejt.- quippe quæ e?t actus purus, et iiilini- Il per innuunt distingui in Deo virtualiter vo­ erit formalitatem divinæ voluntatis non I luntatem a volitione, el ul» id posse a nobis tus intra lineam volendi, includat emineiiesse multiplicem virtualiter, ita ut ibi sit I intelligi in eu ex parte rei concepts ratio­ tior. modo quidquid perfectionis est in po[artiialiias potentiæ volitivæ formaliter ta­ nem potentia· volilivw» patet ex dictis : et Icnlia volitiva enata el ejus volitione, ab ί| lis, et formalilas volitionis : licet formali­ nihilominus dicenlum esi antecedens e?se ilbid.stincta. secundum illud, quod habent Ί us illa æquivaleat voluntati, et volilioni H nustræ. verum quoad paws quod pnccise ; aclualitatis. Nec refert si objicias, non posse volundicit vim ad diligendum per niuduin actus Ad secundum iv.-andam o^t antecedens, ® r. purissimi, quæ non distinguatur etiam vir­ Ad prubafioiæm, quud ul aliqua formalitas .. Uteui divinam æquivalere voluntati et volitioui nostra», quin sit eminentior utra­ tualiter ab ipsa volitione : secus vero quoad -:l virtualiter multiplex, non sufticil pneque: ergo eo ipso erit multiplex virtualiter, jwc diligrrt, quoi secundum rem, uut •■are propri.t plurium utcunque, .-ed propria seu præbebit fundamentum ad distinctio­ virtualiter «it distinctum. Et deinde conce­ plurium pertinmiium ad distinctas linea*., yj nem rationis. Patet consequentia. Quia denda esi prima consequentia, si inteltiga- At voluntas e: volitio nou periment ad ; distinctes lineas, sed ad unam : quia quæ- 1H fülahæc eminentia, et æquivalentia invitat lur de primo et neganda secunda. intellectum ad hoc, ut concipiat illam plu­ Quia ad rationem potentia· volilivæ ex vis linea debet pertingere usque ad ulti­ ribus conceptibus formalibus, ac proinde parte rei concepta·, requiritur ÿwe «d dili- mam actualitatem : et ita ad lineam vulun1 11 ad hoc ul cum fundamento in re distinguat ^ιιΊηηι, quod non solum virtualiter. sed telis s{»ectal ipsa volitio. illam in plures formalitales, el conceptus etiam rcaliter distinguatur a volitione, vei Ratio autem oh quam ud distinctionem objectives : ergo sufficiet etiam ad multi­ termino per se primo pruJuclo, ul jam us- I virtualem nun sufficit praestare utcunque plicationem virtualem : quandoquidem idem propria plurium, sed plurium ex se spectari| &·! distinctio virtualis et fundamentalis. A»lJ/uAdde, quod licet daremu*. distingui in lium ad distinctos lineas, reddi potest ex ."fi torti-jt». peo virtualiter voluntatem a volitione. t ui­ iis. qua· in tract.de Visione Dei disp. 2, M L ü- Non igitur hoc refert. Nam concesso antum sequeretur esse in ilio ratiunem poteiK num. 6’J. diximus. Nimirum, quod quotic< H |ν< lecedenli, neganda est consequentia. Et ad probationem dicendum est, pnvdictam emi­ una formalites pnvstet propria plurium fl the Vülilivæ, quæ bolum virtualiter. nun nentiam, quia est eminentia unius, et ejus­ vero formaliter sit talis. Nam cum volun­ cuius lineæ, nun æquivalet iliis ut pluriΊ bus, sed ut unum sunt, et quatenus spec- X dem purissiinro formalitatis per modum tas ul potentia, dicatur tdis per ordinem a I actus secundi formalissime talis, potius actum, seu terminutn, quatenus ab ea Mnt ad illam lineam : secus vero quando ■ quantum est de se invitare ad hoc, ut sic émanai seu prucedit, consequens est, ut æquivalet pluribus. ul pertinentibus ad concipiatur, ac proinde ad hoc ut concipia­ ul»i ex parte r**i concepta* non est fonnali- distinctas lineas : ac proinde 1m-c u‘qui\a·· tur per nwlum cujusdam vis ad volendum, d ter emanatio, vel terminus ul furmaliter Icnlia, ut rirais arguit luultiplicitateui virquæ sit ipsissima volitio, quamvis intelmuanans; sed tantum virtualiter. ut lo- tualem; non veru illa prior. Unde licet < iectus noster ob suam imperfectionem pos­ ,i quendo »le divina voluntate sumpta in >eu-u intellectas divinus aquivaleat omnibus inait illam pluribus conceptibus formalibus n. ’2 «licte, contingit quandoquidem non telbxtibus creatis, non Meo est virtualiter 3 concipere. Cæterum ad hoc ut eam per puteal esse funnalis. ct vera emanatio unius multiplex, quia omnes illi pertinent a I « pnedictos conceptus divinæ perfectioni ab alio, quoties non est furmalis, el vera camdem lineam. Econtra veru, quia illa nun repugnantes intclligat, oportet ut per dislincliu inter illa) ibi tantum sil ex porto simplicissima fonn.iliuw essentiæ divinæ et Ί relaiioiiis. æquivalet esseoti» creata·. et J qjhsdeui rei concepte ratio potentia, quæ primum conceptum percipiat ipsum prout 1 dicit vim ad volendum, praescindendo et non solum virtualitei non vero furuioliter sit ejus relationibas, et ex alia parle hæc duo determinando ex parte intellectus, an illa ut cmturis nun utcunque, sêd per *c per­ tali.-. linent Sab/u/tL Cun. lu/n. II. vie bit per modum actus purissimi, an vero per modum potentiæ? et deinde per secundum conceptum formalem concipiat vim illam, ut est formalissime idem ac volitio per modum actus purissimi, excludentis omnino rationem potentiæ. Quare si per primum conceptum percipiat voluntatum per modum potentiæ ex parte rei conceplæ, aut distinguat ibi duplicem formalitatem, tunc concipiet divinam voluntatem aliter, ac ipsa est, et per conceptum repugnan­ tem suæ infinitae perfectioni, et summae actualitati. Ad tertium respondetur, quod cum dici- &mus in omni creatura cognoscente esse appetitum elicitum correspondentem directe et intra propriam lineam voluntati, ut actus ultimus suæ lineæ, non esse intelligendum in Deo de appetitu proprie elicito, cum in eo non sit potentia eliciens ; sed de voli­ tione infinita et vitali : quæ intra praedic­ tam lineam sit actus purissùnus per essen­ tiam. Cæterum quia volitionem banc ad modum volitionis eliciUe intelligimus; ut in tertia assertionis parte explicuimus, ideo sic illam nominamus. Ad quartum concedendum est antece­ 24. Ad dens, et neganda consequentia. Ad proba­ quartum. tionem concesso etiam antecedenti in sensu statiin explicando, debet negari consequen­ tia. Et ratio disparitatis est, quod immuta­ bilitas , et ælernitas vere ac formaliter reperiuntur in Deo, el insuper nunc distin­ guuntur virtualiter : et ideo non mirum quod immutabilitas habeat se respectu æternitatis, non quidem per modum poten­ tia· secundum rationem, sed per modum rationis a priori : secus tamen voluntas et volitio; quandoquidem non datur in Deo voluntas per modum voluntatis, seu potenliæ volilivæ, sed solum per modum voli­ tionis, et modo explicato. Et ita nec volun­ tas et volitio possunt distingui virtualiter : nec voluntas queit esse nunc actu, et for­ maliter ratio a priori respectu volitionis : quia hæc duo supponunt dari utrunque ex­ tremam formaliter in Deo, ut in prædicto exemplo immutabilitatis et æternitatis cer­ nere. licet. Diximus, voluntatem divinam non posse Animadnunc osse actu, et formaliter rationem a vcrsio. vml0< priori volitionis suæ, ut denotaremus quod sicut in volitione Dei per modum actus pu­ rissimi clauditur virtualiter, et eminenter tota perfectio voluntatis, et volitionis crea­ ta», secundum id quod habent aclualitatis, itd potest dici volitionem divinam prout IHT. M· •4 ? q i·* iit DE VOLUNTATE DEI. 18 æquivalek nostnu voluntati, esse secundum nostrum modum concipiendi quasi virtualem rationem respectu sui ipsius, ut a»quiraid nostra* volitioni : non quidem ut per hoc significemus duplicem rationem, etiam Virtualiier distinctam in Deo, sed solum eminentiam ejus : et quod ratione hujus eminenti» ita se habet, ut si per impossibile daretur in Deo voluntas distincta realiter a volitione. tunc compararentur inter se, i*er modum potentiæ, et aetas «*cundum rem. Ad fundamentum tertia* sententia* (qua* Ad fiiadj- recte inspecta non differt a nostra, nisi in neo him hoc quod volitionom divinam nimis æquitalia? parat volitioni creatae, quatenus innuit, scnlcnlir. illam non æquivalere seclusis imperfectio ­ nibus, tam nostræ potenti» volilivæ, quam volitioni) patet ex dictis, et in solutione ad sequentem confirmationem dicendis. Ad Ad confirmationem, non esse mirum, tiôeS!" volilio creata non possit concipi ut æquivalens tam sibi, quam potenti» volitiv» : quia est finit» cl limitat» perfectionis : ac proinde distinguitur rcaliter a vo­ luntate. Cæteram volilio divina, quia est infinita intra lineam volendi, et per conse­ quens purissimus actus in hoc ordine, ideo potest æquivalere voluntati et volitioni Creata?, et concipi in sensu explicato per modum voluntatis et volitionis. DUBIUM II. J/ι cohxrad cum voluntate per medum adns puriwinü d infiniti, »juod tini in eu cfrlutex affectiez virtualiier ab illa dulinclxt Non intendimus ex professo explicare, Eiplian in voluntate divina sint formaliler vir­ caiio tutes affectiva?, ut misericordia, justitia, li­ tituli. béralisas etc. T et in quo hæ consistant : quia id ad praesentem quæalionem non spectat ; sed tantum, an semel datis in Deo praedictis D.Tbom. virtutibus, ut docet D. Th. infra q. 21, et alibi sæpe, et cum eo fere omnes Theologi, debeant distingui virtualiier a divina vulunlatc? an voro eadem voluntas ratione sute purissima* actualiUtis debeat adeo in­ time illas sibi Identificate, ut nec virlualiter ab eisdem distinguatur? Cæterum quia quoad hoc eadem est ratio de quavis ex his virtutibus, ac dc omnibus, ideo dubium hoc majoris brevitatis, et claritatis gratia, quoad misericordiam, inter omnes notissi­ mam, præeîpue discutieùîu-. fiationu dubitandi pro parte ntgalita. Partem negantem suadere videntur hu*c argumenta. Nam virtus misericordi» perlinet ad lineam voluntatis : ergo idenlilieabitur absque ulla distinctione, etiam vir­ tual!, cam eadem voluntate. Consci], palet. Quia alioqui voluntas Dei nec esset infinite in genere volendi, nec per modum actus purissimi : quandoquidem, ul supra dice­ bamus, qumvte formalilas Dei, hoc ipso quoi sii in eo per modum actus purissimi e: intimti, idenlificat sibi omnimode quid­ quid pertinet ad propriam lineam, usque ad ultimum actum filius. Antecedens vero etiam constat. Nam cum linea voluntatis sit infinita ir^enere volendi, ambit quid­ quid pertinet ad hoc genus : ergo cum vir­ tus misericordi» pertineat ad hoc genus, spectabit etiam ad lineam volendi. Confirmatur primo. Nam voluntas divi­ na neqnil virtualiter distingui abactualilate actus misericordi» : ergo neque ab ipsa virtute misericordi». Patet cunseq. Quia in Deo non datur misericordia per modum potenti»; sed per modum ultinue actualitatis : quæ quantum est cx se, extenditur ad sublevandam omnem miseriam. Ante­ cedens vero probatur. Nam actus misericonliæ non potest non esse intra lineam misericordi»; et ideo nequit ab ea distin­ gui : ergo neque poterit non esse intra li­ neam voluntate* : ac proinde nequit ab ea virtualiter distingui. Patet utraque conseq. Quia quod est intra linearn alicujus virtutis affectiva·, est etiam intra lineam vulunUlis, potentis se extendere ad omnia, ad quæ su c virtutes se extendunt; et quod est intra lineam voluntafis, nequit ab ea rirtualiter distingui. Confirmatur secundo. Nam eo ipso quod in Deo detur voluntas, non per modum po­ tent:», se.l per modum actus purissimi el secundi, debet se extendere, quantum est ex parte ipsius volilionis, ad omnia et sin­ gula vulibdia : ergo frustra, additur alius actus virtualiter distinclu^ ad aliquid volibile in particulari lenninatus. Secundo. VUuntas divïna se Ipsa formalissinie est determinata ad sperem actus misericordi», ve! justitia· ut telis : ergo non erit in ea virtus inl*ericorJiæ, aut justitiæ , etiam virtualiter superaddita. Patel consequentia. Quia quavis virtus af­ fectiva ponitur dii dcteriuluandiui \uluntelem, DISP. II, DUB. II. intern, quoad aliquam speciem actus. An­ tecedens aulem probatur. Nani implicat voluntatem divinam exercere actum injustilite, nul crudelitatis, quæ sunt vilia actua­ lia positive opposita actui misericordi» et justitiæ : ergo se ipsa est determinata ad speciem actus misericordi», aut justitiæ : quia beatus hoc ipso quod talis, ne­ quit odio habere Deum, ideo se ipso prio­ rité ut beatus determinatus est quoad sjæcificationein ad amandum illum. Confirmatur primo. Nam ex eo quod nos sumus ex propria natura determinati, saltim quoad specificationem, ad amandum proprium «tt, ideo non egemus virtute rvaliter, nut virtualiier superaddita ad illud, amandum, ut communiter docent Theo­ logi : ergo nec voluntas divina egebit vir­ tute Justitiæ, aut misericordia· virtualiter superaddita : quandoquidem ex se est de­ terminata ad speciem actus justitiæ, aut misericordi». cMcrlr· Confirmatur secundo. Virtus misericor­ di» jionitur ad confortandam potentiam, et auferendam difficultatem, qu;e in uctu mijericordiie invenitur» ut in nobis experien­ tia testatur : quia habitus tantum dantur ad faciliter operandum : ergo nequit poni in voluntate divina tanquam quid virtualiter sapcraddituni ipsi. Patet consequentia. Nam respectu divin» voluntatis, quippe qtue se ipsa formalissime sumpta, est infinito effi­ cax, nulla est difficultas, nullave conforta­ tionis necessitas : ergo, etc. Tertio. Quia licet unus actus voluntatis possit imperative esse ab alio actu, non ta­ men elicitive : ergo si semel in Deo est vo­ luntas per modum actus purissimi, nequit Utt in Deo alius actus voluntatis, scilicet miserendi, virtualiier ab illo condislinctus. Antecedens patet ex iis, quæ in nobis ex­ perimur. Nam licet actus, v. g. humilita­ tis, possit imperari ab actu charitatis, non Uinen dici : et sic do aliis. Consequentia elhin palet. Quia si semel in Deo ponitur actus miserendi, virtualiter distinctus a vo­ luntate ipsius, tunc Jam unus* actus, scili­ cet misericordi», esset elicitive a voluntate divina, ac proinde ab alio actu : 'quandoqui­ dem in Deo tantum est voluntas per mo­ dum actus. * Quarto. Quia licet ex distinctione virtua'a!i inter voluntatem Dei, et actum miseri­ cordia?, non sequatur esse in Deo rationem potentiæ, quæ vere et formaliler sit talis ex parte rei concepta1, ut supra ostendi­ mus; nHiiluminus saltiiu infertur, divinam IU voluntatum pnidæro fundamentum ad hoc ul intellecius ponat ibi denominationem potentiæ secundum rationem, ita ut saltim fundamenium ad hanc denominationem te­ neat se ex parte rei conceptu» : at hoc de­ rogat infinitæ perfectioni ejusdem volunta­ tis : ergo, etc. Minor videtur certa : quandoquidem divina voluntas esset longe purior et actualior, si tantam haberet puri­ tatem et aclualitalem, ut nec fundamoptum aliquod ad quamvis rationem potentiæ, Clium secundum nostrum modum iutelligendi, preberet : ergo, etc. Sequela vero etiam videtur nota» Quo­ niam id, a quo aliquid virtualiter distinc­ tum, per modum actus vitalis ejus virtual!· ter oritur, pnebêt prædictuin fundamentum : sicut id, quod virtualiter ab alio distingui­ tur, præstat fundamentum ad hoc ul deno­ minetur actu, et formaliter distinctum secundum rationem :· ita ut saltim funda­ mentum hujus distinctionis vere ee teneat ex parte rei concept» : quamvis vera et formalis distinctio ex i>arte rei concept» petat distinctionem actualem vere in robus repertam : non secus ac vera, et formalis ratio polenliæ ex parte rei concepi» hanc eaindcm distinctionem, et insuper proces­ sionem unius ab alio exposcit. ·· · : Ultimo. Providentia Dei naturalis, super- ao. naturalis, et hypostatica non sunt distincti Vitimuni actus intellectus virtualiter distincti : ergo neque virtus misericordi» per modum ασtur purissimi erit virtualiter distincta a vo­ luntate per modum actus-pnrissimi conside­ rata. Antecedens probatur. Quin distinctio specifica providenti» debet sumi ex fine ultimo proviseris; non vero ex finibus in- ’ ’ “ termediis, et particularibus rerum provisa­ rum, alioqui tot erunt species providenti»^ quot sunt fines particulares-teram provisa­ rum : et ita alia esset species providenti» pro animalibus, alia pro cadis, alia vero pro hominibus : quia omnia ista habent suos fines particulares : sed ultimus finis, seu ratio finalis Dei, qui est generalis pro­ visor, tantum est unus, scilicet ostensio suæ bonitatis, et attributorum : ergo tan­ tum erit in eo unica providentia secundum speciem. Consequentia vero sic suadetur. (Jaia etiam volitiones divin» debent distingui ex suis rationibus finalibus : sicut volitionee nostræ ex suis finibus distinguuntur : erga cum ratio finalis divinæ volitionis hoc ipso quod sit volitio primi et universalissimi en­ tis. debeat esse univcrealissiime. complve* ■ ■2U DE VDLLMAIE DEL iens omnes fines, scilicet bonitas, et os­ tensio ejus quoad omnes suas perfectiones, fit inde, ut unica solum volitio absque ulla distinctione sit in eo pro omnibus objectis vulibilibus assignanda : sicut finis illius, tantum est unicus, el universalissimus. § Π. Vera el commun» senkntia, el duplex ejus fundamentum. 31. Assertiu. D.Thon Prior rUo. Nihilominus dicendam est, recte cob;crere cum divina voluntate, quantumvis sit per modum actus purissimi, quod i>onanlur in ea virtutes allectivæ, misericordia», liberaliiatis, etc. quæ sint virtualiter distincta? ab illa. Hæc est D. Thom. infra quæst. 21, art. 3, ubi in Deo distinguit has virtutes ex diversa ratione formali earum : si autem essent una et eadem formalitas divinæ vo­ luntatis absque omni distinctione \irtuali, non possent inter se ex diversis rationibus distingui : cumque idem sanctus Doctor admittat in Deo voluntatem per modum actus purissimi, ut dub. præcedenti vidi­ mus, consequens est ut. juxta ipsius men­ tem, recte cohaereat cum puritate volunta­ tis divinæ, quod sint in ea virtutes affectiva», virtualiter ab illa drversæ. Idem etiam do­ cet 2, 2, q. 30, art. 2, ad primum ; in 4, disk 16, q. 1, el 1 contra Gent. cap. 91, ut statim exjiendemu». Quem communiter umnes alii Theologi, uno vel allero ex­ cepto, sequuntur : el ideo non est opus singulus referre. Deinde ratione suadetur assertio primo, supponendo tamen prius, potissimum ejus fundamentum desumendum esse ex com­ muni consensu Theologorum, asserentium, quod v. g. proprius actus misericordia?, ut abstrahit a creata et increata, est sublevare, seu pellere miseriam alienam : ac proinde ejus objectum formale, est aliena miseria ut pellenda. Etenim objecta habent se axi instar primorum principiorum respectu virtutum, aut potentiarum : quia tota illa­ rum ratio ex objectis tauquam ex prima ra­ dico desumitur : prima autem principia nun tam prubauda, quam ex communi Doctorum consensu accipienda sunt. Ma­ xime quis, quoad prtesens, adest peculiaris ratiu, ob quam communi placito standum est; aliuqui facile potentia.·, aut virtutes inter se distincta» confunderentur, assi­ gnando pru illis unam et eamdem rationem formalem magi» universalem, quam ie?pi- ciant, et ratione cujus sint una, et eadem potentia aut virtus : nec poterit facile ratiuno oppositum ostendi. Hinc ergo sequens ex D. Thom. dedu­ citur ratio. Certum est reperiri in Deo pro­ prio ct fonnaliler misericordiam : ergo virtus hæc respicit unquam proprium ob­ jectum formale, alienam miseriam ut pel­ lendam, modo tamen infra art. sequenti dub. ultimo explicando : ergo distinguitur virtualiter a voluntate divina. Antecedens habetur passim in Scriptura : cujus verba non metaphorice, sed proprie, et formaliler intelligeuda sunt, quoties ex eis, sic in­ tellectis, nullum sequitur absurdum, ut in pnesend contingit. Ünde communiter pru?dicluin antecedens admittunt Theologi cum D. Thom. infra q. 21 jam citata. Prima vero consequentia aperte sequitur ex antecedenti. Nam quævis virtus respicit suum proprium, et formale objectum : ergo cum objectum formale misericordiae sit mi­ seria aliena ut pellenda, consequens est, ut divina misericordia hoc idem formale ob­ jectum (modo tamen loco citato explicando’ rrspiciat. Ex quo etiam secunda conse­ quentia conflat. Nam voluntas Dei respicit distinctum objectum formale, scilicet boni­ tatem divinam in omni sua amplitudine, et prout est in se : at quæ habent objecta formaliter diversa, debent saltim virtualiter distingui : ergo, etc. Secundo. Quia ad hoc ut voluntas sit infiniu. et actus purus intra propriam lineam, seu ordinem, requiritur et sufficit, quod imbibat per modum transcendentis lotam infinitatem, vel perfectionem divinæ essen­ tia?. et aliorum attributorum, saltim lanquain aliquid pertinens ad alias lineas; et insuper quod secundum propriam rationem pertingat usque ad actum ultimum, idest, se ipsa formalissime habeat rationem vo­ luntatis et volilionis, tendentis in bonita­ tem divinam secundum rationem genera­ lem sua» amplitudinis : sed ad hoc non est illi necessarium, quod sit idem cum suis virtutibus affectivis absque omni distinc­ tione victuali : ergo contra infinitatem, ct puritatem ejus intra propriam lineam, nun est, quod ab eis virtualiter distinguatur. Major quoad primam pariem, scilicet quoad inclusionem illatu per modum trans­ cendentis salis constat. Quia puritas, et infi­ nitas intra propriam lineam, tantum repe­ ntur in voluntate, dum est intra Deum : at quidquid intra Deum est, oportet ut im­ bibat entitatem per essentiam, in qua om­ nis DISP. II. DUR. II. Alu nw 0is excosilubilb perfectio continetur : sicut quod Mt extra Deam non potest nnn ratio­ nem entis per participationem, et consequenter esse limitatum, includere. Quoad secundam vero partem etiam constat. Nam cum limitatio,· et potentialitas voluntatis creat® intra suam lineam sufficienter colli­ gatur ex distinctione ejus a sua volitione, Iit inde, ut identitas omnimoda utriusque sufficiat ad infinitatem , et purissimam actualilalem intra eamdem lineam. Minor autem etiam liquet. Nam in pro­ mis ad hoc ut voluntas imbibat quidquid perfectionis est in Deo, sufficit, ut modo dicebamus, quod sit intra illum : el deinde ad hoc nt sit voluntas per modum actus puri, ac proinde sit sua volitio tendens modo dicto in divinam bonitatem, satis erit ut non distinguatur etiam virtualiter a sua volitione, prout tendit in divinam bonita­ tem, quatenus est in se, et secundum ratio­ nem generalem sute amplitudinis; quamvis distinguatur virtualiter a virtute misericor­ dia?, respiciente alienam miseriam ut pel­ lendam imodo tamen loco citato latins ex­ plicando aut ab aliis virtutibus. Diximus requiri ad infinitatem volunta­ tis intra propriam lineam, quod includat per modum transcendentis perfectionem essent iæ et aliorum attributorum saltim Linquam quid perlinens ad alias lineas : ijuia nolumus prædicta hæc per modum transcendentis considerata, pertinere ad lineam voluntatis formalissime sumptam , sed quod saltim linea hæc non habeat sibi propria et formalissima, nisi simul includat per modum transcendentis perfectionem divinæ essentiae, et attributorum per mo­ dum transcendentis consideratorum, licet hæc sic sumpta ad alias lineas specient. § III. lltimum fundamentum cnmmunis scnlrnthY. Citimo. Ad hoc nt aliqua ratio, inventa formaliter in Deo, et creaturis, sit infinita intra propriam lineam, requiritur et suffi­ cit, ut præter amplitudinem sibi in creatu­ ris convenientem, habeat (loquendo de iis, quæ ei conveniunt ex vi sum lines) infini­ tam amplitudinem, cum proportione tamen nd amplitudinem illius rationis formalis in creaturis inventam, et ad objectam formale ifiiofi : et insuper quod se ipsa formalissime pertingat per lineam rectam a potentialitato illius rationis formalis usque ad ultimum actum ejus, seu (quod in idem quoad pri­ sons redit) quod habeat seclusis imperfec­ tionibus, et so ipsa formalissime quidquid perfectionis in creaturis a prima et pecu­ liari potentialitato illius rationis formalis usque ad ultimum ejus actum invenitut : ergo ad hoc ut voluntas divina sit infinita, ac proinde purissima intra propriam li­ neam, non requiritur ut sit idem, absque distinctione virtual’^ cnm virtutibus affec­ tivis ipsius. Antecedens quoad primam partem expli- pfcbat e catur, et suadetur exemplo ejusdem mise­ anieredeniii ricordia» divinæ, qure habet totam amplitu­ qur-ad ri nu Di dinem quam creata, et insuper cum ppart en*. proportione ad illam infinito extenditur. Nam creata sublevat miseriam, sed non omnem : increata vero, quantum est ox so, omnem excogitabilem miseriam, et cum proportione ad objectum formale miseri­ cordia? creata?, pellit. Quojid secundam vero partem dupliciter Daplex potest declarari, et suaderi idem antece­ probati dens. Primo quidem. Nam sicut linea præ- ejusdem quoad dicamenlalis completa et integra, tantum séevpincludit per se et directe ea, quæ sunt in coatrorecto immite fiat transitus, ut exemplum mlsericordlæ, .......................... - · et socun- tiowe' vel ut est volitro, lineæ naluræ intellectualis et lineæ prnhli- dum priorem rationem respicit suum spo} camenlalis ostendit. Quare cum misericor­ ciale objectum, at secundum posteriorem ■ dia, justitia, et alia· virtutes affectiva· (ali­ respicit idem objectum formale, ac ipsa 1 ter cum voluntate in creaturis eornpanmtur. voluntas, non quidem per modum po' ut Ikot ad quamlibet earum debeat volun­ tentlæ, sed per mudum actus, ita actus J tas pra supponi ; nor. Limen omnes ji|æt aut divin® misericordia; potest etiam duo­ bus DISP. Π. DUB. II. tu. Ai «iU· d. A4 ittn- bus modia sumi, nimirum vel ut est mi­ sericordia? divin® formalissimo sumpta», vel ut est volilio divina : ot secundum pri­ mam considerationem respicit proprium objectum formale; nl secundum posterionorom inspicit idemmet objectum , quod voluntas divina ut est netus purissimus : quia secundum istam considerationem in· eludit eamdem voluntatem, ut habet ratio­ nem transcendentis. Undo actus misericor­ diæ secundum priorem rationem pertinet ad lineam misericordi®, at secundum ulti­ mam ad lineam voluntatis. Et ita nihil re­ fert quod prædictus actus identificetur om­ nino cum linea voluntatis, quatenus est volitio, et distinguatur virtualiter ab ea, quatenus est actus misericordi®, et ad li­ neum ejusdem misericordi® spectat. Ad secundam confirmationem responde­ tur, quud licet actus ille in quo consistit divina voluntas, extendatur quantum est de ad omne volibilo in particulari, seu ha­ beat vim ad talem extensionem; al non extenditur ad illud secundum illam forma­ lem rationem secundum quam extenditur divina misericordia ad suum objectum contentum, saltim lanquam objectum ma­ teriale, sub objecto voluntatis. Quia volun­ tas formalissime sumpta, tendit ad depel­ lendam miseriam alienam materialiter, formaliter vero ad bonitatem divinam ut Hiem, præcise et formallter, quia bonitas divina est, seu (ut sic loquamur) in bonita­ tem divinam ut sic, misericordia vero res­ picit fonnaliter eamdem miseriam ut pel­ lendam, seu bonitatem divinam ut est ratio expellendi miseriam. Cæterum in (pio sensu hæc sint intelligendn, melius infra art.. 2, dub. ult. id explicabimus. Ad secundum negandum est antecedens. Nam licet voluntas divina fonnalisslme sumpta aliquo modo sit determinata ad miterendum secundum rationem communem boni honesti, secus vero secundum parti­ cularem actus miserendi, nut justum faciendi. Nam sicut non respicit objectum miserendi ut tele, sed secundum generalem aliam rationem, in qua continetur : ita so Ipsa formaliter et præcîsti sumpta, non est determinate nd actum ejus ut talem : et ideo optime poterit per specialem virtutem determinari formalitemd bonitatem objecti misericordiæ ut talem. Et ad probationem dicendum est, quod non posse divinam voluntatem secundum se sumptam elicere actum injustiliæ, aut crudelitatis, potest provenire px determi- 2'3 natione nd illum secundum communem ra­ tionem boni honesti, modo tamen infra loco citato explicando. Sicut hoc quod est justum aliquem esso ita in bono firmatum, ut non possit delinquere in materia injustili® nut crpdelitatis, potest oriri ex eo quod sit determinatus ad bonum honestum ut sic. Nam cum hac determinatione non po­ test cohærere ut delinquat in materia in­ justitia? , et nihilominus relinquitur locus ut specialiter determinetur ad bonum justi­ tia· per virtutem in illud peculiariter incli­ nantem. . * Undo ad formam prædictæ probationis 4·?. Ad distinguendum est antecedens ; ita ut hoc formam proveniat ex eo quod voluntas divina prro- argu­ ciso intra suam lineam considerata, sit ex menti. natura sua formaliter, et præcise determi­ nata ad speciem actus misericordi®, quia misericordia est; negari debet : ita ut hoc profeniat ex eo quod sit determinata (modo tamen alibi explicando) ad volendum bo­ num honestum quatenus tale, concedi po­ test. Et eodem proportionali modo distin­ guendum est consequens : Est determinata ad speciem actus misericordi* -quatenus ta­ lem, neganda est consequentia : ad spe­ ciem actus misericordia? secundum com­ munem rationem boni honesti, modo infra explicando consideratam, concedenda est. Quia licet voluntas divina ex vi sum lineç præcise considerata, nequeat (ut sic dica­ mus) elicere actum crudelitatis, hoc prove­ nit ex eo quod nequit facere actum in­ honestum, seu vitiosum : et ideo ratio formalissima ob quam nequit illum habere, est, quia habet esse determinatam ad bo­ num honestum. Ex hoc autem (ut diceba­ mus) non sequitur, prædiclam voluntatem non posso determinari per virtutem miseri­ cordi® ut talem, idest, ita ut ratio forma­ lissima oh quam nequeat elicere actum cru­ delitatis, sit, quia est determinata ad actum oppositum quatenus talem : siquidem ante virtutem misericordi® non intelligilur hoc modo determinata. Nec illud, quod de bea­ tis ibidem adducitur obest. Quia beati ra­ tions charilatis et grati® sunt determinati ad speciem actus amoris Dei quatenus talem. 43. Ad primam confirmationem conceden­ Ad dum est antecedens, et neganda consequen­ primam tia. Et ratio disparitatis est. quod nos su­ co ii firmamus determinati ad amandum proprium tioucuj. esse quatenus talo, olnon solum secundum rationem communem boni, ex eo quod tale esse est fundamentum totius bonitatis res- 4’ N ‘•'j <1 LS ». ’W ίί 4 DE VOLUNTATE DEI pectu nostri. Quare cnm hæc ratio cesset in divina voluntate respectu objecti mise­ ricordiæ quoad omnia quæ includit, non erit inconveniens ut in ea prædicta virtus, modo jam explicato, superaddatur. tt. Nec refert si dicas, non posse inter so ob'ertîO cohærôrt, voluntatem creatam velle pro­ prium me ejus suppositi in quo est, ita ut terminetur ad pmlictum rw quatenus tale, el nihilominus non velle illud per ali­ quem liabilum virtutis superadditum, ad hoc specialiter destinatum : ergo eLc. Pro­ batur antecedens. Quoniam si voluntas creata per se ipsam, et absque aliquo ha­ bitu virtutis superaddito vult proprium rwr ejus suppositi in qoo est. tunc licet re vera extenderetur ad illud quoad ultimam suam rationem volendum; nihilominus ratio for­ malis volendi ipsum erit propria ratio sj»erificativa voluntatis, scilicet lionum ut sic : quia quievis potentia non potest ter­ minari ad aliquid, nisi sub ratione formali specificativa et adæquate ejusdem jMjtentiæ. AMluAdde. Nam si voluntas creaia, non obmeatin. qU(M| non habeat aliquem habitum virtutis specialiter designatum wl volen­ dum proprium este ejus suppositi in quo est, potest extendi ad volendum ipsum quoad suam ultimam rationom considera­ tum, ita ut hæc sit ratio formalis volendi illud, non est cur divina volantes non pos­ sit absque aliqua virtute affectiva, eidem virtualiter superadd ta, extendi ad suble­ vandam alienam miseriam, ita ut talis mi­ seria ut sublevanda, sit modo insinuato, ratio formalis sub qua divina voluntas ad illam terminatur : ac proinde non erit ra­ tio. rur prædicta voluntas non habeal for­ malissime. et absque aliqua distinctiori»· victuali rationem . virtutis misericordiæ : cujus proprium munus est terminari ad sub­ levandam alienam miseriam sub ratione formali jam explicata. H. Respondetur iul hanc objectionem, ne­ Boudigando antecedens. Et ad probationem dix( ·. objêeiio- linguendum est antecedens : Halio fnrmalix 0,<· fenili ipmn. cril propria ratio xperificaliva rolunlalii tanliunmodo, negandum est : simul cum ratione objectiva objecti connaturalissimi ejusdem voluntatis, scilicet pro­ prii rarr ejus suppositi in quo est, quatenus talis, concedendum est. Nam quaevis po­ tentia tendens in aliquod objectum connaluralissimuin, et quod est fundamentum volendi omnia alia, tenditin illud, tum sub ratione objectiva .adæquala et s^’iti<-ativa j illius, tum eti.im sub ratione objectiva con· naturalissima ejusdem jam insinuata : cumque objectum adæquatum ot spcciftcaCivuin voluntatis create, sit bonum ut sic. ot objectum connaturaUssinnnn ejusdem, quod quidem in ratione objecti et boni est fundamentum volendi cmtera alia, sit pro­ prium cw propriumque bonum ejus suppo­ siti in quo est. Iit inde, ut ille actus, quo per se ipsam, et absque aliquo habitu vir­ tutis superaddito vult prædictum we, ter­ minetur ad illud sub his duabus rationibus formalibus jam assignatis, et inter se subordinatis; ita ut illo actus ut est volilio pne· dicti objecti tendat in ipsum quoad omnem suam lationem. licet sub generali ratione boni ut sic; ut vero est volitio connaturalissima et connaturalissimi objecti volunta­ tis jam explicati, terminetur ad illud etiam quoad omnem suam rationem, sed sub dis­ tincta ratione formali jam dicta : quamvis hæc eadem ratio formalis subordineiur priori illi adæquate et specificaûvæ. Per quod etiam ad id quod additur salis Ad 3 now patet. Quoniam aliena miseria ut pellenda, oJdite non est objectum oinnium connatoralissimum divinæ voluntatis, quod se habeat per modum fundamenti volendi cætera : et ita non est necesse ut voluntas Dei seipsa sil determinata quoad speciem actus ad ten­ dendum in prædictum objectum secundum suam ultimam rationem, ita ut licet exten­ datur ad volendum illud quoad banc ratio­ nem; attamen ratio formalis volendi ip­ sum, sit aiiena miseria (motio tamen jam insinuato’ ut sublevanda. Ad secundam confirmationem responde­ A4 tur, esc? per accidens respectu alicujus vir­ /ècotutis. ut abstrahit a creata etincreata, quod iba detur ad confortandam potentiam, vel tol­ moan· rÎAnru lendam difficultatem. ex parte subjecti provenientem ; per se vero quod detur ad novum objectum formale. Unda quia virtus misericordiæ potest in Deo ad hoc poni, ut explicatum est, ideo est «officiens ratio ml eam in illo collocandam. Ad tertium dicendum est, volitionem, .U quæ per modum actus purissimi continet perfectionem lineæ voluntatis, et non psi solummodo actuali? volitio, posse quasi · elicere alium actum, v. g. misericordiæ, a se virtualiter distinctum : quia continet totam perfectionem potenti® elicilivæ crea­ te : quamvis non ob id actus ille sit êx parte rei concepte forntyliter elicitus, aut ipsa voluntas ex parte etiam rei concepte sit formalitnr eliciti va, ut jam explicuimus. DISP. II. DI IJ. II. Nec refert si objicias, non popso Jkpc (M1 cohæroro cum iis, quæ n. 39 dicebamus. Nam juxta ibidem dicta, actus illo miseri­ cordia*. quatentia volitio divina est, ot ten­ dit in objectum proprium voluntatis Dei, non distinguitur virtualiter a prædicla vo­ luntate : ergo adhuc secundum quod est actus misericordiæ, non poterit virtualiter elici al> illa voluntalo. Patet conseq. Quoni.un ad hanc virlualem elicientiam requi­ ritur virtualis distinctio inter divinam vo­ luntatem, et actum misericordiæ, ut volilio divina est tendens in rfhjcctum proprium voluntatis Dei : et non sufficit quod ut est actus misericordia», distinguatur virtualiter ab illa. Nam sicut talis actos misericordiæ nequit virtualiter elici a divina voluntate, nisi quatenus est volitio divina, non vero quatenus est actus misericordiæ; ex eo quod tendere hoc modo in actum miseri­ cordiæ, solum est proprium virtutis misericonliæ, ita quod virtualiter distinguatur a i voluntate Dei in ratione actus misericor­ diæ, non vero in ratione volitionis divinæ, 1 non sufficit ad hoc ut talis actus misericordii* Sit virtualiter elicitus a divina volunI late. b*if. Respondetur enim, negando consequen­ tiam. Et ad probationem negari etiam de­ bet antecedens. Nam aliud est, an divina voluntas eliciat virtualiter actum miseri­ cordi® quoad suam speciem, aut quasi spe­ ciem consideratum, aliud vero, an ra­ tio formalis, sub qua illum virtualiter elicit, sit propria ejus specificatio, scilicet quia actus misericordia» est. Nos autem primum illud asserimus, non vero hoc fecundum. Cjeterum ad primum illud non p«t necesse ut ratio formalissima eliciendi sil etiam virtualiter elicita, aut virtualiter distincta, sed salis erit eam esse intime imbibitam, ant intime communicatam ac­ ini elicito, quamvis quoad positivum quod |aiT4rt, sire quoad id, quod in recto im­ portat, non sit virtualiter distincta a prin­ cipio virtualiter olicilivo. Sicut ad hoc \ quoi Verbum in divinis sit genitum, et /raliter distinguatur a suo principio, non •'-i necem ut ratio formalissima secundum quam terminat generationem, sit etiam ge­ niti, aut quod hæc saltim secundum id, quod in redo importat, distinguatur virtnalitern potentia generali va, po Jem modo | ennederata. Diximus : Quoad posilhum, a[[rrl, .n‘rr quoad id quod in rrclo im· ftrlal, ut h.ec cohæreant cum illis, qum disp, 4 hujus tract, a n. 17 usque ad 21, I et disp. 7, n. 72 ot deinceps dicemur Ad quartum respondetor^ concedendo sequelam, Quia voluntatem Dei prrebero prædictum fundamentum, non est esse formaliter potentiam ex parte rei concéptæ. sod tanturn esso potentiam virtualiter, et per modum actus purissimi, quod ei non repugnat : quandoquidem voluntas divina, ut est in ultima actualitate suæ lincæ. est virtual© principium prædicti actus mise­ ricordia), ut misericordiæ est : et actos ipse in ratione eliciti non est formalitcr, sed solum virtualiter talis : ac tandem ita inter se comparantur, ut si rcaliler dislinguerenI tur, tunc actus misericordiæ vere et formaliter eliceretur a divina voluntate, non ta­ men e contra. <9. Unde neganda est minor. Et ad proba­ Ad tionem negari debet antecedens. Nam sicut qwrtam. distinctio virtualfs duorum pertinentium ad distinctas lineas, non arguit imperfectio­ nem, aut compositionem in formalilate illa eminenti ulmmque contingite, sed potius eminentem quamdam simplicitatem, ita præhere fundamentum prædictum, non ar­ guit defectum actualitatis ot puritatis; sed actuali talem , et puritatem eminentem , quæ sit æquivalens actualitali plurium re­ rum in nobis distinctarum; quibus tamen rea litas illa divinæ voluntatis non æquivaleret, nisi fundamentum jam dictum prae­ staret. Ad ultimum concedendum est antece- ao. dens ob peculiarem rationem, quæ in pro- U|h^inj videntia Dei militat. Nam ratio providendi in Deo inventa, fundatur in .ratione funda­ mentali sui supremi dominii, scilicet po­ tentia creative, sive omnipotentias : quæ non dividitur in tres omnipotentia, ut ex communi consensu Theologorum constat : et ita nec ipsa providentia in tres providen­ tias dividenda erit. Quare sicut omnipoten­ tia respicit 1res illos ordines, sic etiam providentia : ac proinde ejus finis, debet esse finis ille universalissimus ibidem dic­ tus. Maxime quia ut plures ex Thomistis volunt, de quo alibi) in anima Christi Do­ mini ponitur unica providentia monarchica respectu totius universi : ex eo quod om­ nia sunt illi subjecta : et providet tam de rebus naturalibus, quam supernaturalibus. quatenus propter illum condita sunt. Et ita non mirum quod Deus per unicam forma’issime providentiam de omnibus provideat, ita ut talis providentia non sit ulterius di­ videnda in tres virtualiter providentias. Cieterum licet propter has rationes con- i ···< O' •'· «Λ·· DE VOLUNTATE DEI. codamui antecedens nihilominn- neganda est consequentia.Nam quamvis sic proprium voluntatis, ut talis, respicere finem, aut ra­ bonem finalem universalissimam modo ta­ men alibi explicandoi non tamen est noccsse ut id conveniat cuivis virtuti illius : quia boc ipso quod talis virtus est virtus ejus, debet habere objectum minus amplum, ut in voluntate nt in habitibus virtutum in nobis residentibus constat. Nec refert quod illa virtus per modum actus secundi sit vir­ tus univenalwdmi units : quia ex hoc so· Ium sequitur, respicere universalissimam rationem propria lineæ, ei secundum se et formaliter spectetur. Astnx)· Advertendum tamen, quod cum dicimus rcnjo. virtus misericordi.e essa in Deo per mo­ dum actus secundi, non est aenius debere in actu secundo eue terminatam ad omnia vel aliqua objecta creata, ad qun· potest se extendere ; sed quod ex parte perfectionis et entitatia aoæ est ita perfecta, ut non in­ digeat actu, ftt perfectione superaddita, ad hoc ut terminetur, et habeat denomina­ tionem actualis volitionis miserendi respec­ tu cujusconque objecti. Sicut cum divinam voluntatem dicimus esse necessario in Deo per modum actus secundi et volitionis om­ nium volibilium, loquimur eodem modo quoad volilionem creaturarum, de volitione quoad actualiialem entitaiis et perterfionis, non vero terminationis. Sed de his iterum disp. 7, in ultimis quatuor dubiis seruio late ftxlibit. Ubi omnia Iwc, et legitimus eorum sensus amplius explicabuntur, ma­ xime vero in quonam pfiedicta terminatio consistât. DISP. II, DI B. III. rio foret ex actu et potentia ; quandoquidem volitio illa deberet in natura divina recipi, illamque acluare. Unde quia in no­ bis voluntas ol volitio distinguuntur rodi­ tor, et volitio est actus immanens in poten­ tia, a qua elicitur, ideo faciunt inter fo veram compositionem, non qualemcuuquo, sed per modum actus e: potentia». Vocamus autem in dubium, an voluntas sen volitio divina non solum habeat pro­ dictam identitatem cum divina natura, sed etiam sit adeo intima illi, ut ad formalisaimam illius ralionôm, etiam per ordinem ad nostros conceptus pertineat. Esso autem hos duos identitatis, et »nt sic dicamus intrinsecitatis modos lon^n diversos, eatis constat. Nam ut aliquid sit priori modo idem cum divina essentia, non est nocesse ut ad lineam illius, formalissime sumptio spectet; sed salis erit quod licet ad aliam lineam pertineat, nihilominus divina natura seu essentia, ratione sum infinitatis realiler identified illud sibi. Cæterum ad hoc ut aliqua ratio identificetur, et sil intima na­ ture divinte posteriori modo, desideratur ut ad lineam natura· quatenus distinet® ah aliis lineis, et ut est radix illarum, speciet. Undo quamvis relationes divin® sint priori modo idem cum Deo ; non tamen hoc ul­ timo : et ideo ad intrinsecam illius consti­ tutionem per ordinem ad nostros conceptus nequeunt pertinere : alioqui divina natura nulli communicari posset ad intra per mo­ dum nature integre integritate essentiali, seu quoad omnia predicate quidditativa, nisi quævts relatio eidem communicaretur : quod, ut conviât, est hæretîcum. DUBIUM HI. Γ/ηηη voluntas seu relic divinum sil Ha idem cum essentia hei, ut ad Hints for· malinimum concqdum spectet? 61. Irt titulo aliquid ut certum supponimus, Ε1^π,β cl aliquid in dubium vocamus : supponiliioluj. mus enim telle et voluntatem divinam esse realiler formaliter idem cum natura Dei : id quod summa illius simplicitas et puris­ sima aclualitas Ostendit. Si namque volitio divina distingueretur realiler. seu secluso inlclloclu ab essentia, non posset non ali­ quam cum illa compositionem facere; et essentia rationem potentia· respectu illius haberet : cum compositio nihil sit aliud quam distinctonim unio : et bæc necessa­ Placitum Snare: et aliarum. Prima rnmtonlia est affirmativa. Ita Francisco* Sunrex 2 tomosuæ Metaphys. disp. 30, sent. G, η. 4, et sect. îfi, η. Ï3, qnamvîs in hoc ultimo loco nonnihil in contrariam sententiam inclinaverit, pnrumque sibi constans esse aliquibus videa­ tur. Quem sequuntur plures juniores ex Societate Jesu, referuntque pro se Zumel. I p. q. 23, art. 2, disp. 8, dub. 2 qnû te­ nus asserit, attributa omnia esse do quidditalivo Dei conceptu. Probatur primo ex D.Thom. in hac q. art. Arj 8, et infra q. G|, art. 2, ad l et in 2, dist. prM 15, q. 3. art. I, ad 3, ac tandem de Poten­ L».TV tia q. 3, art. 5, ad 2 ubi docet quod Deus causai η cauaat omnia per suum rw, quia ennsat illa per voluntatem, qnte eet suiim esse : si autem eue et vdlr divinum, non mont (uni.alissimo Idem, vol saltim rrite ad fonualiisiinuin Dei conceptum non portineret, nullius esset momenti illatio a D. Thom. adducta. Nam eodem modo posset inferri, quod Deus causal omnia por relalloibs, autper mternitatem, vel invisibilita­ tem, cum lunc otiam idenlilicenlur rcaliter formaliter cum illo. Quaro cum id peculia­ riter do voluntate inferni, cx oo quod vo­ luntas Dei est esse Doi, signum est volun­ tatem apud D. Thom. hnhero aliam identitatem cum divintl natura, quam non bitent alia attributa, scilicet pertinere ad conceptum et lineam illius. c^i· Confirmatur. Unumquodque agit ppr id, uX’· per quod constituitur in actu : ergo si Dous omnia per voluntatem causal, fit indo ut in actu essentiali per eamdem constituatur : maxime «pia cum essentia divina sit infi­ nita, oportet ut per se ipsam constituatur ia ratione operative tam radicaliter, quam proxime, et quod per id, per quod operafin est, constituatur in suo esse essentiali. Secundo. Nomine Dei nihil aliud intelu *«*· ligimus, quam ens summe perfectum, et qno nihil melius excogitari potest : sed qmdditaiivns conceptus entis summe peri*cti claudit omnem perfectionem simplici­ ter simplicem : ergo cum voluntas divina, imo et quodlibet aliud attributum, sit perlectio simpliciter, necesse erit ut tam ipsa, quam quodvis attributum ad intrinsecam Dei constitutionem spectet. Ji Nec satis erit si dixeris, ad conceptum quidditativum Dei sufficere quod concipioInr. ut habens omnem perfectionem saltim rulicditer, aut eminenter. Unde licet volonta? divina aut alia attributa non perti­ neant ad intrinsecum. et quidditativum conceptum divin® naturæ; nihilominus pradmllenlnr in ipsa eminenter lanquam in Xidlee illorum. jR- Nam contra hoc salis pugnat ratio pro** posita, in hunc tamen modum explicata. Qaoniim ad conceptum quidditativum Dei non solum spectat, ut sit in eo omnis cxn^iiabilis perfectio utcunque, sed quod optimo jnodo excogitabili illam habeat ; ilioqui non esset optimum ens : at opiitau* includendi modus est, ut omnem perfclionem excogitabilcm, formaliter et esfeniialitor, non vero tantummodo radicaliter includat, maxime quia modus includendi fMÎealiter, radicaliter, prout præcisui pneclsus ab inclusione formali involvit aliquid potontlàlltatis in ordino ad eamdom perfectionem formaliter habendam : orgo, etc. Confirmatur. Perfectiones iiko, quas Deus eminentor tantummodo præhabet, quales sunt perfectiones creaturarum, perti­ nent prout in ipso sunt nd quidditativum sum essentiæ conceptum : ergo etiam per­ fectiones in eo formaliter reperlm. Antece­ dens patot. Quia in Deo præbabenlur cuncta creata quatenus est primum ens de se necessarium. Quare cum hic conceptus ad ejus essentiam formalissimo spectet, fit inde ut prædictæ perfectiones prout in illo præhnbentur pertineant ad ojus essentialem conceptum. Consequentia vero etiam con­ uoninm cm leno alia· perfectiones forstat maliter in Deo reporta», non minorem cum ipso identitatem, et conjunctionem habent, quam illm quæ tantum virtualitcr, seu eminentor in ipso continentur, sed potius majorem, quia sunt perfectiones simplici­ ter, nullam involventes imperfectionem : ergo si ilhe priores pertinent ad conceptum quidditativum Dei prout sunt in illo, multo magis ad eumdenl conceptum ista» specta­ bunt. Tertio. Ex quibusvis rebus per se unitis, et qure possint communicari alicui supposito, resultat aliqua essentia, ut patet in materia et forma, necnon in potentia, et netu metaphysico : at intellectio et volitio, et civtera alia attributa possunt communi­ cari divinis suppositis ; et insuper inlimiue, ac mngis per se uniuntur, quam materia et forma, cum sint una et eadem realiler formalitas : ergo ex illis resultabit una essen­ tia de cujus quidditativo conceptu, tam in­ tellectio, quam volitio, et cætera ’alia attributa sint : ergo cum h;ec essentia non possit esso alia, nisi divina, fit inde ut nd ipsius conceptum etiam volitio pertineat. Minor cum utraquo consequentia satis constant. Major vero, præterquam quod exemplis in ea adductis satis videtur pro­ bari, adhuc amplius sic confirmatur. Nam sicut unio ad unum, ita unio per se, ad unum per so tendit : at unum per se dicit unicam essentiam per se : ergo, etc. Confirmatur. In Deo nullum accidens, aut afïcctio accidentalis, etiam secundum rationem nostram cum fundamento in re, admitti potest : ergo quidquid in ipso est, quod non sit ex natura sua incommunica­ bile toti Trinitati, pertinebit ad intrinse­ cum illius conceptum. Consequentia patet. Et antecedens probatur. Quia alioqui esset 1 Cuafir^,0Γ· < • v ! Hi I . Ï ’ 53.· 'rert,Bnu & Λ r • K i coufir,a,!ur· 1 t DISP. H, DLD. Hl. DE VOLUNTATE DEI. Deas (saltim secundam nostrum modum concipiendi, fundatum tamen in re ipsa) ens per accidens : quandoquidem ex sub­ jecto, et accidenti nequit unum per se, et inulto minus unum perfectissime tale re· saltare : at hoc divinæ perfectioni repug­ nat : siquidem Deus est perfectissimo modo unum per se, et ita nequit prebere funda­ mentum ad hoc ut illum per modum entis per accidens, aut non ita perfecte unum per so concipiamus. .Sicut quii est ens omnibus modis spirituale, nequit ex parte rei concepta» concipi ullo modo ut quid cor­ poream. ?·· Ultimo. In nobis ratio volilivi radicaliι,1βιβ ter, spectat ad intrinsecam constitutionem nostra· natare : ergo in Deo actualis ejus volitio, ad ipsius quidditativum conceptum pertinebit. Antecedens patet. Quia natura humana se ipsa formaliter est radix vo­ lendi et aliarum proprietatum ab ea dima­ nantium. Consequentia vero etiam constat. Nam quidquid jierfectionLs essentialis con­ venit nature create intellectuali, nocesse e*t ut altiori, et actualissimo modo compe­ tat nature increatæ et intellectuali, scili­ cet Deo : ergo si natura intellectualis creata essentialiter habet esse radicaliter volitivam, fiet inde, ut essentia divina ha­ beat etiam essentialiter esse ipsam volivoncm. CooSrConfirmatur, et explicator primo. Uhi«jîur. CQnqUe reperitur aliqua ratio pertineris ari aliquam lineam, debet absque distinctione virtuali ab illa, reperiri ultima actualitas il­ lius lineæ, si ibidem talis linea habeat om­ nem perfectionem sibi debitam, ut constat px iis, quit· ia hac dis. n. 31 asseruimus : sed in natura divina ut tali reperilur aliqua ratio perlinens ad lineam voluntatis : ergo ibi absque distinctione virtuali ab eadem natura, debet constitui ultimus actus talis linea», nempe actualis volitio : ac proinde Iniis volitio, et voluntas ad conceptum di­ vina» nature pertinebunt. Hæc secanda consequentia er priori aperte constat : quia qua· non distinguuntur adhuc virtualiter a divina natura pertinent ad ejos conceptum quidditativum. ut inductive cernere licet. . Prima vero consequentia ex utraque præmissa syllogismi propositi satis patet. Minor autem etiam patet. Quia in natura divina ut tali datur ratio volilivi radicali­ ter : hoc autem pertinet ad lineam vo­ lendi; siquidem quævis linea pertingit a prima poleiitialilate illius (seu ah eu quod correspondre in creaturis per modum pri- mæ potentialitatîs lincæ predict®) usque ad alliinmn actum. Constat autom primam potontialitatem linw volendi, sou primam potentialitatem, quæ in creaturis reperilur intra latitudinem sive lineam volendi, esft rationem volilivi radicaliter : quia ex hac precis* ratione intelliguntur creature esso primo in potentia ad volendum. Confirmatur et explicatur secundo. Quia quoi in creaturis volitivum radicale et vo­ litio distinguantur realiter, volilioque, jic proinde voluntas, non pertineant ad con­ ceptum nature, provenit ι-x imperfectione earum : ex eo quod propter hanc imperfec­ tionem creaturarum est in illis linea vo­ lendi truncata : ergo cam natara divina sit perfectissima, et linea volendi habeat in Deo suam summam perfectionem, debe­ bunt ibidem identiiicari volitio Pt voluntas cum divina natura, et ad ejus intrinsecum, et quidditativum conceptum pertinere. I· Sententia Docloris Angelici magis arridet. Dicendum tamen est, divinam volunla- j M tem non esse de formalissimo conceptu "jl essentiæ, seu nature Dei, sed quid pre1 supponens ipsam integre constitutam intra I propriam lineam. Hæc est absque dubio mens D. Thom. infra q. 78, art. 1. ubi P.’ inquit : Appetitirum autem non constituit aliquem gradum viventium, ut in hac q. i art. seq. ad I, ubi ait, quod licet velle di­ vinam sit ejos esse secundum rem, differt tamen secundum rationem. Si autem relie pertineret ad conceptum divina? nature in- I tra propriam lineam, non differret secun­ dum rationem, seu virtualiter ab illo, ut ex dictis constat. Et tandem id aperte colligi­ tur ex iis. qua» docet infra q. 27, art. 4. Et ideo hanc sententiam sequuntur Cajet. ubi supra q. 78, Capreolus in I, (liet. 8, O q. L æl 1G Aureoli contra secundani conclusionem, ct communiter Thomistæ, et alii quamplorimi. I Assertionem hanc aliqui proKant se- Λ quenti ratione, nempe, qaod intellectus, vel inlelligere non est de conceptu divinæ na ! essentiæ aut nature : ergo neque volun­ ΙΧ-Λ tas. Conseq. videtur perspicua. Quoniam intellectus est intimior natare, quam vo­ luntas, et propterea prius ille, quam ista convenit naturis intellectualibus : ergo si intellectus aut intellectio non sunt ita in­ tima Deo. ut spectent ad conceptum essentiæ tia· vel naturæ divinæ, inullu minus vo­ luntas ad prediclum conceptum pertinebit» Antecedens autom probatur duplici testi­ monio D. Thom. Primum habetur infra q. 26, ari. 2, ubi D. Thom. sic inquit : M Z/to non csl aliud esse cl inldligcrc itcutuluin rem, icd secundum inlelUgcnluc raliunem. Quare sicut colligimus, quod ttîteDei nun perlinet ad conceptum divinæ essentiæ, vel naturæ, ex co quod D. Thom, dixit, differre ab esse Dui secundum ratio­ nem, liet iude, ut idem de inlelligere divino tit dicendum. Secundum veru depromitur ex eodeiu art. in solutione ad 1, ubi sic hxbetur : biccndum, quod Deus sit bcalus ucunium suam essentiam, non autem quod btaliludo ei conveniat secundum rationem essentue, sed magis secundum rationem in(dleclus : ergo sentit, quod intellectus, aut Mligcre non perlinent ad conceptum es­ sentiæ vel nature divinæ : alioqui non dixisset, bcatiludinem non convenire Deu secundum rationem essentiæ, sed magis secundum rationem intellectus. Galerum roburis : _ ratiu hæc _ nullius est ι· ι π_ι ιι ι·■■!! !■ siquidem, ul in tract, praecedenti disp. 4, Ute ex D. Thom. et ratione probavimus, inldiigere Dei est ipsamet essentia et natora divina absque aliqua distinctione virtoali. Nec testimonia Angel. Docloris in hac ratione adducta oppositum convincunt. Non quidem primum. Quia sanet. Doctor locutas est in sensu formalissimo adhuc ex parte nostri modi concipiendi : et ita suloni vult, quod esse Dei, ut dicit essen­ tiam divinam, et distinguitur non quidem virtualiter, sed suium ex parte nostri modi concipiendi a natura divina, differt secun­ dum inlelligenliæ rationem ab inlelligere, quia hoc sub isto expresso conceptu consti­ tuit naturam divinam, quæ ex parte nostri modi concipiendi distinguitur a se ipsa, ut habet rationem essentiæ, quamvis ex parte rei çonceplæ sint omninu idem absque virloali distinctione. At voluntas divina nun utcunque differt secundum rationem ab esse Dei, sed secundum rationem cum funda­ mento in re, et supponentem virtualem distinctionem inter utrunque, ut ex dicen­ dis in hoc dub. satis constabit. Et propterea sanet. Doctor, ut ex conlex. et ex alis locis nuper relatis liquet, de hac dis­ tinctione secundum rationem, diversam ab ea, qua inlelligere distinguitur ab esse Dei, debet inlelligi, duoi inquit quod velle Dei distinguitur secundum rationem ab esse Dei. Explicatur uiagis hoc. Etenim, ut tract, go. et disp, citatis diximus, licet in nobis detur ratio essentiæ et naturæ, et islæ duæ rationes distinguantur virtualiter ; attamen in Deo non distinguuntur virtualiter, licet sit in ipso vera ratiu essentiæ et naturæ divinæ, sed essentia divina solum ex parte nustri modi concipiendi distinguitur a se ipsa, ut habet rationem nature. Quia idemmet inlelligcre et habet formaliter eminenter, quod sit ipsum ewa per essen­ tiam, seu esse ens summe immateriale a se, et simul absque distinctione virtuali quod sil ipsa primordialis et summe per­ fecta perceptio Dei : et ut concipitur sub expressu concepta ipsius esse per essentiam, seu ut dicit summam immalerialitatem a se non concipiendo expresse ipsum, ut est vitalis et primordialis perceptio Dei, habet rationem essentiæ : et ut dicit se ipsum, ut formaliter eminenter est actus intelligendi • •Ill ;;-~^ie perfectus, ct primus in Deo reper­ tus, ac proinde idenliticans sibi absquo distinctione virtuali ipsam vim radicalem et proximam ad inlelligendum, explicat rationem nature. Et ita si precise conci­ piamus ipsum, ut est ens per .essentiam, nihil concipiendo de eodem, ut perlinet ad ordinem operativuin, sive operandi, ac proinde non concipiendo ipsum, ut forma­ liter eminenter habet rationem operationis jam diet®, aut juxta alium dicendi modum, quem luco cit. innuimus, ut ex parte nos­ tri modi concipiendi habet rationem opera­ tionis primte et perfectissimæ, et indistinc­ ta? virtualiter ab eo, quod ex parte nostri modi concipiendi habet rationem principii radicalis et proximi respectu illius, tunc non concipitur sub expressu conceptu na­ ture, sed sub conceptu essentiæ, sicut e conversu dum concipitur sub conceptu predict® operationis, qua? significatur per ipsummet intclligere, ut huc numine expri­ mitur, tunc nun concipitur ex parte nostri modi concipiendi sub conceptu essentiæ divinæ, quæ explicatur per. ly esse Det, sed concipitur sub conceptu nature divinæ, quamvis ex parte rei conceptio idem pror- · sus conceptus objectivus absque distinc­ tione virtuali sit conceptus ejus, ut habet rationem essentiæ, et ut habet rationem nature : etpropterea dixit D. Thom. quod intdligerc differt secundum rationem ab esse, idcsl, ex parte nostri modi conci­ piendi, quia intelligcre significat naturam divinam sub conceptu expresso nature, et asc eaiudeinmet sub conceptu essentiæ. 5 30 DE VOLUNTATE DEL Per quod etiam ad secundum testimonium patet. Nam ibi D. Thom. tantum vult, f^CCCdam quod licet Deus «t beatas secundam suam teniae essentiam, id est, in sua essentia ; non ta­ nisai. men er parte nostri modi concipiendi iittelltaitnr convenire ei beatiludinem ratione su® essentiæ, id est, ratione eui primordia­ lis inkllfym, ut concipitur sub conceptu α-sentiæ distincto solam ex part* nostri modi concipiendi a se ipso, ut exprimit inldliqm : quia sic non concipitur snb ex­ presso conceptu actus vitalis, videntis ip­ sam Deum, at est in se. Et ideo S. Docu optime addidit, quod Deo magis conveniat asse beatam secandam rationem intellec­ tus, idesl, ut exprimit se ipsum, ut est per­ fectissimus intdlcctas per modum actas secundi identificantis sibi quidquid ad hanc lineam spectae Quia coin bcatitudo intel­ lectualis natura? debeat consistere in per­ fectissima ejus operatione, sive actu se­ cundo, oportet ut beatitudo Dei consistat in pnedicto inldliqere sui» hoc expresso conceptu. Et consulto apposuit S. Doct. illam particulam magis : quia revera ex l»arie rei concepta· etiam consistit in ipso intdligerc, ut habet rationem essentia· : si­ quidem hæc duo in Deo non distinguuntur virtualiter, sed essentia ejus est formatter eminenter ipsa edentia et natura Dei, et e conversu : quamvis si loquamur de iis ex parte nostri modi concipiendi, ?en (quod in idem quoad præsens redit si loquamur de illa fonnalitatc omnino indistincta virlualitcr, quatenus concipitur a nobis, ut pnedso æquivalet nostræ essentia?, ut distincta? vîrtuaUter a nostra natura, non concipiatur sub hoc præciso munere, ut expresse beata, bene tamen ut concipitur æquivalere nos­ træ nalune, el ejus potissima: operationi, s»:ilicet, intellectioni, qua Deum videmus. 6t Hoc elucidatur testimonio D. Thom. 1 D.Tboa. p. qr 42, art. 3, ad 4. Nam cum inquisisÉCt, an in divinis personis sit urdu naiune? Hespondel in hæc verba : Dicendum, quod nalura quodammodo importai rationemprin· cipii, non aulem cfscnlia, el ideo ordo orifjinis mdiui /lominalur ordo naturjr, quam 01 do mentiz. In quibus verbis duo expen­ denda sunt. Primum est, quomodo sanet. Doctor sit perpetuus iu hoc quud ratiu es­ sentia? et natura.· aliquomodo distinguantur, non quidem ex parte rui cuncOpUe, et virtualiter, ut ex iis. qua? ex eodem in (rac. 3, disp. 4, diximus, constat; sed ex prie nostri modi concipiendi, el quomodo prop­ ter hau·: rationem c'a qüæ exprimunt rû6t. A4 lionem principii, ac proinde rationem pi in­ cipit |ter modum actus purissimi, qualis efl in divinis ordo originis et bcatiludo, non conveniant ex parte nostri modi conci­ piendi Deo ratione sua» essentia*· ut dis· tincto cliarn ex parte nostri modi conci­ piendi a sua natura, Secundum est, quomodo idem S. Doctor in hoc testimonio apposuit adverbium we/iru, et in testimonio a nobis nuper explicato addidit illud adverbium n/rrjfir. Nam etsi posset loqui de divina es­ sentia ex parte rei concepto, at est idem sine distinctione victuali cum natura Dei, et sic loquendo posset ordo originis nomi­ nari ordo essentix, et similiter tunc optimo diceretur, Deum esse beatum, ratione stho essentte; nihilominus quia ad explicandum propriissiun divin® essentia·, ut explicatur sub munere et nomine essentia·, melium loquimur do illa, ut ex parte nostri modi concipiendi distinguitor a natura, el expli­ cat munus æquivalcndi nostræ essent to, non vero nostræ nature, idcirco in priori testimonio ex q. 26, apposuit illud ad vorbium nrayfr, et in hoc ex q. 42 addidit ad­ verbium τΛ'Ιίισ. Et ideo optime dixit, Deum non esse beatum ratione essentîæ, sed magis secundum intellectum, et quod ordo uriginis melius nominatur ordo lutur.« quam essentia·. Quare hac rejecta ratione, assertio nostra dupfiei alia ex D. Thom. desumpta sua­ denda erit. Quarum prima ex dictis in hoc ar. deducitur. Nam volitiu ex natura sua pn< supponit intellectionem et formam ap prehensam, juxta illud : XihUvoHIum, quin przroqnflum : ergo volitio divina pnesupponet intellectionem divinam, ac proinde naturam Dei jam constitutam. Antecedens et prima consequentia ex se patent. Se­ cunda vero etiam constat· Quia precise per hoc quu 1 Deus intelligatur habere na­ turam intelleciualeni ita perfectam, ut sit ipsa sua intellectio per essentiam, concipi­ tur ut constitutus in sua natura, quippe qui iuteiligitur ut distinctus j»er modum actu* parissimi a quibusvis aliis, et consequenter in se constitutus, cum idem sit constituti­ vum el didinctivum, ut late tract, 3, dis­ put. 4, diximus· Secunda ratio desumitur ex eodem D. Thom. infra q. 27 jam citata. Nam ideo P processio Spiritus Sancti non est generatio, bene tamen processio Verbi divini, quia Spiritui Sancto non communicatur ex vi procv?iiunî- et tanqdfin terminu» funi iulis natura divina, sed tantum voluntas, ?ou ta­ lio D1SP. 11, DIB. tit) impulsus cl amorisi divini : al Vorbu co mmuniaitur ex vi processionis, ct tan* quam terminus formalis natura divina, non tamen voluntas : ergo ei do natura Doi for­ malissime et in online nd nostros concep­ tas loquamur, voluntas non pertinebit ad ejui lineam , ranquam intrinsecum ipsius constitutivum. Antecedens quoad omnes partes, pncler ultimam, recipitur commu­ niter ab omnibus Theologis, ut in eadem q. 27 ostendemus. Quoad ultimam vero Constat. Nam cum generatio Verbi ct pro­ cessio Spiritus Sancti distinguantur quasi specifice, consequens est ut termini per se primi earum, qui ex vi processionis com­ municantur, non sint unus et Idem : ac proinde si Spiritui Sancto communicatur ex \ i processionis, Unquam terminus formalis per se primus voluntas Dei, non communi­ cabitur ex vi processionis hæc eadem tanquam terminus formalis per se primus Verbo divino. Ex quo etiam consequentia patet. Nam si voluntas esset ipsa Dei natura, formalissime loquendo, non posset non communicata vo­ luntate ex vi processionis, communicari etiam ex vi ejusdem natura divina : el si­ militer si voluntas ad lineam naturæ divinæ pertineret, deberet etiam Spiritui Sancto natura Dei ex vi processionis commu­ nicari : quia cui per se directe communi­ cantur ea, quæ constituunt in sua quasi specio aliquam naturam , communicatur etiam Ipsa natura. § HI. Srtulio ulriusgue rationis el impugnatio illius. Occurrit junior quidam ex Patîibus So­ cietatis utrique rationi. Primæ quidem, qucnl iiitelligtre constituit divinam naturam Inadequate, non vero adæquato : quia non distinguit Deum ab omnibus aliis omni rnodu, quo dislinguibilis est : et ideo ad huc prostandum debent accedere cæleræ alito perfectiones simpliciter in ipso repertæ. Secundæ vero rationi respondet, quud e;n Verbum in divinis nun procedat per voluntatem sed per intellectum, adhuc taex vi processionis communicatur illi voluntas una cum cætens aliis perfectioni­ bus, ac proinde divina natura ex omnibus illis coalescens; secus vero Spiritui Sancio, quamvis voluntas ei ex vi processionis communicata pertineat ud formalissimum 111. 31 conceptum divinæ essentiæ, sive natura·. Et rationem disparitntis assignat. Quia in­ tellectio divina est quasi prima omnium fonnalilalum divinarum, et secutn illas ex vi sua affert : et ita Pater artemus commu­ nicans intellectionem per processionem Verbi; communicat formaliter mediate sal­ tim, voluntatem, et alias perfectiones. Cætermn cum voluntas non sit prima formalitas, sed intellectionem ratione nostra pnesnpponat, certo ex vi communicationis ipsius non sequitur communicari formaliter etiam mediate ipsam intellectionem ct alius perfectiones. Quia in universum communi­ cato eo, quod est posterius, non sequitur formaliter ex vi communicationis illius communicari id, quod est prius; bene ta­ men o contra, quando posterius necessario ad id, quod est prius et ex vi illius prioris consequitur. Et Ideo generans, producens essentiam, producit formaliter ex vi pro­ ductionis mediate passiones; non tamen semel producta essentia, si aliquis alius at­ tingeret productionem passionum, produ­ ceret ellam essentiam. Sed contra solutionem primæ rationis obstat, quod intellectio divina ultimate constituit naturam Dei intra propriam li­ neam : ergo etiain distinguit eam eodem modo ab aliis. Conseq. est evidens : ct an­ tecedens probatur. Quoniam gradus intel­ lectualis ex vi sua et ex propria linea est ultimate»constitutivus naturæ : undo juxta communem tam Philosophorum quam Theologorum consensum gradus de se ido­ nei ad constituendas ultimate naturas, a l hos quatuor roducuntur. scilicet we, ttfeerr., sentire, ct inlclligerc : ct juxta majorem, vel minorem cujusque perfectionem intra propriam latilulinem, seu lineam, eo per­ fectiorem , aut non ita perfectam consti­ tuunt naturam : ergo si gradus intellectua­ lis intra propriam lineam ita crescat, ut sit purissimus actus intra eamdem, ac proinde sit ipsa intellectio per essentiam, necosse erit ut constituat ultimate perfectissimam naturam, et consequenter divinam. Confirmatur primo. Nam ex eo quod in­ tellectio ex vi suæ lineæ est productiva si­ mili, ideo si attingat supremum gradum ejusdem lineæ, tunc eadem intellectio, si­ ve dictio producit perfectissime simile, at­ que adeo idem in natura : ergo quia graJus intelloctualis ex vi sua formaliter est con­ stitutivus ultimate naturæ, ideo si pertin­ gat adpropriæ lineæ summam perfectionem, habebit rolem modo constituero pcrfociis- II ■ G6. lajpngDilar prior evjtiu. Cotiffrloatio prior. S! Λ <* _·Ζ7 J A *1 ·· DISP. II, DUB. 111. DE VOLLM ATL DEL simam naturam. Palet consequentia. Nam quod ex vi su® line® ei convenit, non po­ test non juxta incrementum tolis line® ei­ dem convenire. Afa Confirmatur secundo. Nam hoc ipso quod aliqua res concipiatur, ut habens ope­ tiltio rationem, sive actum perfectissimum, et niodo perfectissimo omnium sibi possibi­ lium. jam eo ipso censetur adæquate cons­ tituta, ut inductive in omnibus naturis constat : at hoc ipso quod concipiamus Deum inteUigentem per essentiam» non so­ lum concipimus in eo priuraui furmalitatem utcunque, sed primam, quæ sit perfectis­ sima operatio, sive actus, et modo perfec­ tissimo omnium sibi possibilium : ergo, etc. Confirmatur tertio (el simul tacita qu®«. farrodain evasio excluditur) ratione desumpia ex borilor iHiao. D. Thom. quæsl. 27 citata ari. 1. Quo­ niam vis appetendi proxima, nempe volun­ tas, necnon .appetitio ipsa vitalis, scilicet volitio, ex propria ratione habent suppo­ nere constitutam naturam appetentis : ergo cum liiee debeat esse intellectualis, oportet ut |>er gradum intellectualem diatinclum a voluntate ei volitione, unquam per consti­ tutivum ndæqua’.um constituatur. Conse­ quentia non indiget probatione. Antece­ dens autem probatur. Quoniam voluntas el vulitio ex genere suo habent esse inclinatio­ nem in bouum, qnod est conveniens pro­ priæ natur® et form® appetentis : ita ut ex eo quod appetens est talis naturæ. et bonum concupitum, sit consonum prædict® natuiæ. propterea voluntas fertur in illud : ergo prædicta voluntas el volitio ex genere suu h&hent supjtunere naturam appetentis jam constitutam, ut ipsa possit e*se quasi re­ gula (m sic dicamus^ et mensura quasi radi­ calis boni concupiscendi aut volendi. Nec necesse erit solutiunem priorem amplius impugnare : tum quia ex dictis satis cor- i ruit : tum etiam : quia utraque solutio ex cendis num. sequenti satis falsitatis con­ vincetur. c9 Deinde ergu contra ulramque solutiunein ' ^umuUr ^Slat. Nam si intelligere divinum est prima uirajoc iormalitas et radix omnium, qua· in Deu ! 'w,ulio· reponuntur, ut in secunda solutione dici­ tur : et insuper soli Deo intrinseco compe­ tit, ut ex se constat, nun apparet quid illi desit, ad hoc, ut simpliciter et ultimate di­ vinam naturam sive essentiam constituai : ergo processio Verbi ea precise ratione erit generatio, quia est communicativa divini esse prout constituti per suam intellectio­ nem in ratione Datur®. Consequentia est 33 per quam distinguatur ab iis, quæ in ipso aperta. Antecedens veru etiam palet. Quia sunt, intelligamus ens summo perfectuni nomino naturæ rive essonti® nihil aliud inintra totam latitudinem entis, ita ut habeat Solvuntur argumenta prim» senlcnlix. lelligimus, quam id quod intrinseco el esformaliter omnem perfectionem simpliciter sentialiter soli rei convenit, et est prima simplicem, et ad quamcumque lineam per­ Ad primum ergo pro sententia opposita, radix omnium, quæ in ea inveniuntur. 7l· B ot in primis ad testimonium D. Th. dicontinentem, necnon et relationes ipsas; atta­ Quia hoc ipso quud sil intra propriam li­ 1 dum est, sufficere identitatem realem for­ men nomine Dei secundum sua essentialia neam perfecta, necesse erit ui cætera alia ? ot constitutiva suæ natur® in ordino ad malem inter divinam naturam, et volunta­ comparentur cum ipsa per modum quarum­ nostros conceptus, et intra lineam naturæ tem una cum propria ejusdem voluntatis dam affectionum, licet substantialium : et precise, non intelligimus nisi ens summo ratione, ad huc, ut illa consequentia ibi­ per consequens ipsi habebit se per modum perfectum omnium cxcogitabilium quoad dem relata sit legitima in voluntate, non radicis et naturæ respectu earuindem. illam formalilatem, quæ ex vi su® latitudi­ \ero in attributis, ibi enumeratis, aut in Tandem. Quia in praedictis solutionibus ' 1» 1 relationibus divinis. Nam proprium est vo­ nis seu line®, est idonea ad constituendam aperto qu®dam involvitur repugnantia. Si t intrinsecam naturam. Sicut ob hanc ratio­ luntatis movere quoad exercitium produc­ namque semel datur,quod divinum inleUificre nem nomine ejusdem Dei sic concepti, non tionis effectuum, qui fiunt a natura intel­ non constituit adæqunte naturam Dei. sed intelligimus nec intelligere possumus rela­ lectuali : et quo voluntas est perfectior intra insuper voluntas seu volitio desideratur, iit tiones divinas quia ex vi sua non sunt ca­ suam lineam, eo movet quoad exercitium inde ut processio Verbi, qu® da se est pro­ productionis plurium effectuum; et natura paces constituendi naturam, sed solum cessio in similitudinem naturæ, non ten­ intellectualis, in qua est, eo est principium personam. At cunctæ formalitates subsé­ dit consequenter et mediate ad communi­ el causa plurium : ac proinde hoc ipso quod quentes gradum intellectualem, et ex ipso candam volilionem, sed per se primo et talis voluntas attingat summam perfectio­ ortum ducentes, inter quos connumeratur potissime. Probatur sequela. Quoniam va­ nem su® line®, habebit vim ad movendum voluntas, non sunt de se et ex vi propriæ lido divina magis ultimato constitueret di­ liné®, idone® ad constituendam naturam vinam naturam, quam intelligere, siquidem quoad exercitium ad productionem om­ secundum suam formalissimam rationem post ipsum advenit : ergo principalius per­ nium effectuum excogitabilium ; et natura tineret ad talem constitutionem : nam dif­ intellectualis, in qua est, erit per suum consideratam, ut explicatum est. ferentia· constitutiva· quo magis ultima, eo essct seu perse ipsam (modo tamen sibi de­ Undo optima est solutio ibidem adducta. sunt magis inlitu® et pnecipuæ, quippe bito: principium et causa omnium illorum. Quia gradus intellectualis, ut in sua puris­ tribuentes rationem illam, qu® intra eam­ sima actualitate in Deo reperitur, continet Cumque voluntas habeat hanc summam dem natura· lineam, habet ratiunoni aceminenter per modum radicis omnes alias perfectionem, dum est divina et identiiicalualiUtis respectu cælerarum : ergo cum ' tur cum divino esse, inde est, ut ex hac perfectiones excogilabiles, et hic continendi processio quæ est generatio, perse primo et iJentificatione optimo colligatur, volunta­ modus pertinet ad lineam naturæ in esse potissime tendat ad communicandam natu­ tem Dei movere quoad exercitium quoad naturæ considerat®. Ex quo etiam satis ram secundum suam ultimam rationem, productionem omnium effectuum, et divi­ constat, tum ad impugnationem ibidem fiet inde, ut per se primo potius tenderet nam naturam (modo tamen sibi debito) factam, tum etiam ad confirmationem il­ ad communicandam voluntatem, quam in­ causare omnes illos per suum esse. Qu® lius. Nam licet concedatur antecedens pnetellectionem. I ratio cum in aliis attributis ut in æternitate dicta» confirmationis, non bene infertur Cunfirmatur. Quia hinc manifeste fieret v. g. non procedat indo est, ut illa conse­ consequentia. Quia sicut continere eminen­ processionem Spiritus Sancti esse potiuri κ quentia sit legitima, et peculiaris (modo ter et per modum radicis perfectiones sim­ ratione generationem. Tum. quia foret ac­ explicato) in voluntate, non vero in aliis pliciter simplices, pertinet ad conceptum tio assimilativa in eo quod potissime et attributis jam dictis. naturæ, non vero habere illas formaliter, magis ultimate habet in Deo rationem na­ It Per quod etiam ad confirmationem pa­ ita continentia eminentialis, radicatis ta­ turæ, quod est proprium generationis. Tum tet. Quia non est neccsse ut id, per quod men creaturarum, est ex vi sua ex illis etiam : quia illa productio, qua: de se est aliquid operatur quoad exercitium, sit con­ prœdicatis, quæ pertinent ad lineam ejus­ communicativa rationis magis ultim® el stitutivum illius in esse natur® : nec ad in­ dem naturæ : quandoquidem id quod pro­ atom®, habe*, etiam ex vi sua esse com­ finitatem divinæ nature requiritur, ut non ducitur per potentiam executricem alicujus municativam totius esse, ut inductive in ac­ distinguatur virtualiter a sua Ginnipoiennaturæ. nccesse est ut suo modo præhabea· tionibus creatis manifeste patet : ac proinde fa, aut quod hæc ad ejus quidditativum tur radicaliter et eminenter in eadem na­ non possunt inter ee cohærere, quod pro- . conceptum spectet, etiam in ordine ad nos­ tura. cessio per voluntatem sit communicativa tros conceptus, quamvis ad praedictam in­ Ad tertium patet etiam ex dictis. Nam 73. Ad rationis magis ultima.* et atom® pertinen­ finitatem requiratur, quod realiter formali­ major est vera, quando ili® formalitates ,tertium. tis ad quiddhatem Dei, et quod non sil ter inter se identificenlur, ut ex dictis in vel res, quæ ita uniuntur, sunt ex vi sua communicativa naturæ, sive essentiæ di­ trad, de Scientia Dei disp. 5, dub. 3, et ex propria linea capaces constituendi na­ vin®. constat. turam, quales sunt materia et forma, nec­ Ad secundum respondetur, quod licet non potentia et actus metaphysicus. nomine Dei, prout a parte rei est una sim­ Unde ob defectum hujus, licet satis intime veritas et entilas uniantur in nobis, quia plicissima formalites, nullam, secluso in­ tellectu, admittens distinctionem actualem, sunt eademmet formalites penes explicitum §1V 3 Salmant. Curs, thulog., tom. 11. t .ttVit. 1*111 i tl λ t 11 i* r· rLirnan! Ι-t Sa Ι·ύ /Ï h -J· ΓΓ' * » Λ · DE VOLUNTATE DEI. et implicitum solummodo distincta; non tamen veritas constituit in nobis ualuram, sed est affectio trancendontalis subsequent. At volitio, ot diximus, non habet ex vi sua et ex propria linea esse constitutivam na­ ture. Ad Ad confirmationem respondetur , satis roûürau- esse quod perfectione? attribu tales sint ea­ dem formalitas absque aliqua distinctione actuali, et quod ad idem gemis, aut qua­ si genus substantia: j»oriineani, ac tandem per unain et canidem existeuti un formalis­ sime talem, et indivisibilem in duas virtue­ liter distinctas existant ad hoc, ut etiam secundum rationem non censeantur unum per accidens constituere. Unde licet relatio­ nes divino* non sint de conceptu essentia?: non tamen ideo cum dia facium unum per accidens, etiam secundum rationem : quia in eis repermntur tres conditione? modo assignata?. τι. Ad ultimum concesso antecedenti, neoitinr-3 ®anJa e3t consequentia. Et ad probationem ' concedendum etiam est antecedens, et no* ganda consequentia. Et ratio desumitur ex dictis in tract, de Scientia Dei dhput. 4. Nam esse radicaliter volitivum sive per mo­ dum potentiæ radicalis, sive per modum actus purrissimi, habet ex vi propria lineæ constituere naturam : quia cue radicaliter volitivum per modum polentiæ radicalis, est formaliter idem ac esse radicaliter in­ tellectivum, ita ut nec etiam virtualiter ab eo distinguatur : et eue radicaliter voliti­ vum per modum actus purissimi, est pror­ sus idem ac ipsamet intellectio Dei : utrum­ que autem horum est ex vi suæ lincte constitutivum naturae, sive crcatæ, sivæ increatæ. Cæterum esse volitivum proxime, vel esso ipsam actualem volitionem, non est ex vi propria? liné® constitutivum natura?, sed supponit illam jam constitutam, ut os­ tensum est. Et ideo ex huc quod esse radi­ caliter volitivum per modum potentia· radi­ calis, constituat naturam creatam, a: proinde hoc ipsum in sua puritate consti­ tuat naturam divinam, nun sequitur, voli­ tionem per mo Ium actus parissimi esse de conceptu Dei, sed solam esse de con­ ceptu illius radicem vulemli, non qcaIciucurnque, sed per modum actus puris­ simi : quæ nihil est aliud quam i- s-λ intel­ lectio. Naui ex constitutione potentiMi creatura? intellectualis in tuc nature, so­ lum colligitur ponendum esse in Deo ut constitutivam sum Datura*, aliam formali- totem per modum actus purissimi ci correspondentem, quæ habeat ex vi sua? linea eonsttuore naturam, el sit radix volilionis ; qnæ quidem, ut ex s<> constat, nulla vsl alia nisi intellectio per modum actus puris* simi considerata. Ad primam confirmat ion em responde­ tur quod in natura divina ut tali, non re- ξ peritur aliqua ratio radicaliter volendi per- ckàs linens formalitorad lineam voluntatis, sed l-** tantum pertinens ad eam pnesupposilive B et per modum primi fontis, tam linea? vo­ luntatis, quam aliarum linearum : quia rus radicaliter volitivum est extra lineam vo­ luntatis formali ter et cum praecisione? sump­ tam : ex eo quod radix volendi in Deo est formalissime idem, ut nuper dicebamus, cum actuali intellectione. Constat autem volitionem et intellectionem non esso unius et ejusdem linea' formalitcr : alloqui nec virtualiter distinguerentur, nec, ut jam te­ tigimus, processio Spiritus Sancti posset non me generatio. W Unde linea volendi formaliter et cum I precisions sumpta, incipit ab ipsa volunta­ te, virtualiter distincta a divina essentia : · qua? formaliter eminenter est simul absque distinctione virtual», ipsa vis proxima ad I volendum, et volitio ipsa. Non secus, pro­ portione tamen servata, ac linea? relatio- 1 num non incipiunt in divinis ab esse radi­ caliter relativo, alias non distinguerentur I xirtualiter ab essentia, quæ esi earum ra­ dix; so l quævis prodictorum linearum in. cipit a suis propriis rationibus proximis secundum quas unaquæquo habet vim, verbi gratia, ad referendum. et esse ipsum exercitium referendi. n Nec id, quod de creaturis ibidem addu- x citur, obest. Quoniam linea volendi adhuc Ί in creaturis incipit a voluntate, non vero * ab cue radicaliter volitivo : et licet per hoc I quod aliquid sit radicaliter volitivum, inI tolligatur esse primo in potentia ad volen­ dum ; non timen proplerea praedictum esse est prima putentialitad linea? λ olendi, ex eo quod per illud non constituitur aliquid primo in potentia ad volendum per modum respicientis fomialiter objectum linea? vo­ luntatis, scilicet bonum, sicut ipsa voluntas et volitio illud respiciunt; sed ut quid Î respiciens verum ut tale, quod formalis­ ai aio sumptum est extra praedictam lineatu, I ut jam tetigimus. Et ita per eue radicaliter volitivum habent creaturo? primam polentialitab-.m ad volendum, tanquam per id, quod est ex parte rei concepte prima et fontali? 35 Disp. Ill, DUB. I. fontalis linea omnium alianini linearum, et prima potentialitas ad actus omnium il­ larum; non tamen Unquam prima potentialltas linea· voluntatis : siquidem, ut supra tetigimus, ad hoc requirebatur, ut respice­ ret objectum linom voluntatis formaliter cumptmn. Ai Ad secundam confirmationem respondecita b lor> Hcot *n creaturis proveniat ex HH», cirutn imperfectione, quod volitio et volantas distinguantur rcalilcr, neenon et attaque ab esse radicaliter volitivo; non ta­ men quod non pertineant ad conceptum natura· creatæ : quia voluntas et volitio ex genere suo hahent quod non sint constitutivænaturæ, ut explicatum est : etita nul­ libi possunt absque distinctione virtuali idcntiticari cum natura. . ARTICULUS Π. rom Dens alit a se nnn velit, nisi propter finem, qui est t »*i« bofiil**, ut dictam e»t 7, fion fequitar, quod aliquid 7 Art aliud moveat vnlunUfeia cjiu nisi banitas sua. Ei sfe priced 'Icut alia a se intel!i>it intâlfrcndd tssentiani suam, ili alia a ic vult volendo honifitcm suam. Ad tcrlium dicendum, qaod c\ boc quod voluntati di­ tiae sa/firit itu bonllK, non sequitor quod nihil aliud velit, sed quod nibil aliud vult, msi ratione 5u.r Lointa­ in. Sicut dum iiitellectiLv dninus, liret «i perfectas ex hoc ipîo qnnd essentiam divinam cognoscit, tamen in ea cognoscit alu. Ad quarturn diandnto, quod sicut iirtdligm divinum (M unum, qnia tnolta non videt nhi in uno. ita velle di­ vinum rM unoia et ’implet : qwi> multa imo vtft nisi I*.:f uuuia, quod Cii bunilas Jlu. Prima concinno i Dens non solum se, sed clinoi aliti a se vult. Secunda conclusio ; Deus vult Ironitalem suam ut lincm : alia vero a so ul modia. * DISPUTATIO III. De volilione divina rc/peclu creaturarum ipioad an esi? illius, ci de abjecta formali ejusdem. Virum Deus relit alia a se? Ad Mroodin sic proceditor. Videtor quod Dm non 3liaa sc. Velle cnioi divinum est ejos cjsc : sed rtlcüL 000 «t aliud a se : ergo non vult aliati a x·. c 74.75 -· Procrea, volitani movet volentem, sicut appetibile dM, et ul dicitur iu 3. de Adîûjj * : si igitur Deus w i rdit aliquid aliud a sc, movebitur cju$ VÇlôntU ab ali- I Ih> ’ ieod est impossibile. I. 3. Ptelero, coiuimque voluntati sufficit aliquod voli•UI.3 no, Bj'bi| qu.irit citra illud : srd Deo sufficit >ua boni ns et votantis ejus cv.ca «atiatur : ergo Deu? uon vult n H, Jliqiid alrad a se. 4. Pntcrea. actus voluntatis mnlliplicanlur secandam volita. $i igitur Deus velit jc et alia a d ut quiescat in illo cum habet, sed euaa ut proprium bonum in alia diffundat, secundum possibile est. Unde videmus, quod omne a«n$ ia MMtanetl xtu et perfectam, iirii siM siioilc, Unde et bec ufflinet ad rationem vofantahs : ut buuuiu quoi quis UM, aliis COaiuubireisecundatu quod ptô.dbile est. Et Lx prreipte pertinet ad votaotatcoi divinam : a qua per V'fe&ia similihidinesi derivatur omnis i crfeclio. Û ude si r«s cataralcv in quantum perfecta! sunt, suum bonum ius coamunicant, multo mauh pertinet ad voluntatem tinaur, nt bonam suum aliis per similitudinem romamet, fecundum quod possibile est. Sic igitur vult et row, et alia. Sal se ut bncni - alh vero nt ad finem : in •paataii condecet divinam bonitatem, ctiim alia ipsam part Wp re. Ad primam ergo dircudori, quod licti divinem velle sil tiisrvc secundum reni, tatnea differt ratione *cc*«datfl ftftae modum fofcWgcndi c’ ti;t>ifltomU, ut ή <«*· D. pttanbus · paid. Iu Ime cuira md dico, Deum esse, it I. o*a laportattir lubilcJo ad aliquid, sicot in boc quod di­ ro, Drta velle Et ido» liret non s>t aliquid aliud □ se, τιΚ taatn aliquid abud a movet ejns voluntatem. $r*u> antem Ml in r>, qu» *qmrt pOiouru dulce*·, quxa uon .-oIhm ptoph r MKtaScri.i-el fium propter ><· 4iq»i'* %ellc pvtot.A mfe Post disputationem de voluntate Dei quoad an esitet f/uid est illius, merito ad volitioneni divinam erga creaturas quoad easdem duas quæstiones explicandis deve­ nitur. Et ita in præsenti disputatione de an est? prædictæ volitionis, et de ejus objecto formali, ex quo quid est illius desumitur, agemus. 1. DUBTÜM I. Jrt in beo sil volitio creaturarum? Quamvis sit omnino certum, Deum velle creaturas ; quia tamen id pluribus est im­ plicatum difliculiatibus, vstque radix om­ nium fere aliorum, tpiæ circa hunc articu­ lum , ec sequentem dicenda sunt, ideo primo loco dubium præsens excitamus. §1. Van,T rationes dubitandi. Prima dubitandi ratio est, quod si Deus *vellet creaturas, maxima inde pcrlectio ei dabitinaccresccret : sed hoc esi falsum : ergo etc. a earumdem, nihil in illis bonitatis est : atque adeo non poterit velle illas : quandoquidem nihil potest amari nisi sit bonum. Quoad secundam vero partem etiam liquet. Tum ex D. Thom. 1,2, qnæstione 110, art. t. Tum etiam : quia alias bonitas ilia, esset bonitas per essentiam, quippe quæ non participaretur a Deo inedia ?ua voluntate. Nec salis erit si dixeris, vel quod sufficit c·. S.jloWhabere in eodem priori bonitatem in po­ tentia, vel quod bonitas creatura in ge­ nere caora.· formalis objectivæ et terminan­ tis, prior est divina dilectione, licet divina dilectio sil prior bonitate illarum in genere causa? efficientis. . Nam contra primum obstat, quoti, ut in­ Impqfra art. 3, latius dicemus bonitas in poten­ uihf. tia non est satis ad hoc, ut aliquid diligatur actu : sicut esse aliquid coloratum, ei luciduin in potentia, non sufficit ad hoc, ut actu videatur. E: contra secundum obstat, potentiam activam et practkam non præsupponere suum objectum, sed illud effice­ re : sicut nec scientia practica Dei suppo­ nit DISP. Ill, DUB. 1. nitrne creaturarum in raliono objecti : nec dilectio. seu amor mniciiiæ, qua Deus ut author supernaturalis diligit creatura» ra­ tionales, pnvsupponU gratiam sanctifican­ tem in anima, sed illam caneat : alloqui non distingueretur a potentia (ul sic dica­ mus speculativa, qua? suum objectum præcise in ratione objecti pnesupponil : crgQ etc. Ultimo. Objectum adæquatum volunta­ tis diviiiæ est sola Dei bonitas : ergo non potest velle creaturas. Consequentia vide­ tur certa. Quoniam nulla virtus potest ferri extra suum objectum adæquatum : et ideo gustus nequit percipere odorem, quia est extra ubjectuin adæquatum illius. Antece­ dens vero probatur. Quia voluntas Dei suam quasi speciem capit ex habitudine ad objectum adæquatum : ergo cum solum possit specificari a divina bonitate, non vero tcreaturis alioqui ab illis ponderet, fit inde ni sola divina bonitas sit objectum adæqua­ tum illius. § IL Statuitur vera sententia. Nihilominus dicendum est, in Deo esse volitionem creaturarum. Uæc est de fide, l’*. Psalm. 134 : Omnia qu&cumquo voluit Domimix fecit. Et Joann. 3 :‘Sic Deus dilixit mwndum, etc. Et probatur ratione D.Tbom. - -in hoc art. ad hanc formam redacta. De appetitu naturae intellectualis, qui est vo­ luntas, eodem proportionali modo atque de appetitu naturali sentiendum est : sed res naturales non solum inclinantur actu per appetitum naturalem in propriam peritaionem, sed etiam ut eam aliis, quantum possibile est de facto communicent:et ideo omne, agens naturale in quantum est in actu perfectum, producit sui simile : ergo exiam natura intellectualis hanc eamdem inclinationem ratione sutu voluntatis habe­ bit: ergo cum Deus habeat supremam na­ turam intellectualem, inclinabitur actu per , por qua? ad id quod in tinens ad rationem formalem objecti, e: ex hac continuatione additur satis patebit. alio voluntas non attingit perfecto perfec­ Ad secundam dubitandi rationem respon­ n. tionem istam in aliqua una superiori el detur. volilionem creaturarum sumptam emiuenliori ratione, sed solum confuso ct quoad mtitatein ·>>ο intrinsecam, el rea li­ imperfecte. Nam cum ratio illa buni in ter loquendo essentialem Deo : at quoad communi, »iuæ est objeclum voluntatis terminationem liasse ab eo separari. Undo creato, non ual/oai Acta, distincte et jter- Ikes nequit esse sine ilia quoad entitatem fecto mo lo totalem et ada quiUun ratiunoin ipsius ; bene tamen quoad terminationem. objecti (quoniam in confuso tantum et per No· rationi purissimi actus derogat, quod jnodum raliouk analogi© continet omnem entitas actnalisrimæ voliüonfe divin© sit Unitatem) fit inde ut voluntas creata tam due omni prorsus terminatione ad creatu­ êx defectu objecti, quam éX sua limitatione rus, ut multi probabiliter volunt (de quo non habeat efficacitatem, ut ita perfecte at­ infra dfep. 5, num. 67) ant saltim sine ali­ tingat omnes et singulas rationes bonitatis, quibus ex illis, eo modo quo loco citato ac $1 unica sola ibidem reperinHur. Et iduo explicabimus. Quid autem sit prodicta ter­ minalia, d consequenter, quid addat supra novam acquiri! ratione sui aelus perfectio­ nem : ex eo quod denuo» expresse, ac dis­ entiUilem realm actus et an illud sil ex oumi capite intrinsecum et identificatum tincte ad partiale objectam terminetur. Cæterum in voluntate divina e contra Deu. nec ne? longiorem flebat ser­ res se habet. Nam divitia bonitas actualis­ monem. .Cæterum hoc melius infra art* 3, simo et eminentissimo modo cunlinet om­ dubiis nuper citatis declarabitur. Ad tertiam respondetur primo, conce­ nem rationem bonitatis, el voluntas Dei omnino adœquata, et modo infra dicendo . dendo majorent· et negando minorem .Ul tenuinatur ad talem bonitatem, el conse­ quoad primam partem. Et ad ejus probatio­ quenter capit inde omnem excogitalfdem nem neganda est sequela. Nec id, quud ad perfectionem intra lineam voluntatis : et posteriorem ejus partum probandam ibi­ ideo mauet incapax ulterioris perfectionis dem adducitur, est alkujus roboris. Quo­ intra pninlictam lineam. niam cum il!a prioritas qua divina volun­ Adde voluntatem creatam habere pro ob- j tas actu terminata ad creaturas, ac proinde eeaiua. J04*10 Urnali, licet partiali quamvis bonita­ actu eas volens, el tribuens illis lenitatem, tem sive creatam, sive increaiam «igiltalim I non sil priorites in quo adhuc secundum sumptam : cæterutn objectum formale ad- rationem, sed solum a quo, inde est, ut ad­ æquatuin divina) voluntatis est sola sua bo- huc in illo priori habeant creatur© bonita­ nitas. Unde cum voluntas solum perficia­ tem causatam a divina voluntate : et per tur ab objecto formali, non mirum quod consequens in eodem priori poterit eadem ex prd’dicta extensione accipiat voluntas voluntas actu et in exercitio velle illas. creata» ratione sui actus novum perfectio­ Undo solutio ibidem tradita, et juxta nis incrementum : secus vero voluntas in- hœe intellecta, potest quoad secundani ejus creata. partem satis probabiliter admitti. Et ad il­ Ad Ad conCnnationem neganda est major. ; lius impugnationem dicendum est, non so­ Tioar"3 probationem veru respondetur, non se- ; lum objectum potentia» (ut sic dicamus) qui ex hoc quod solitio Ubera neque esse speculativa», sed etiam potenti© practical præsuppuni in genere objecti ail illam ut neque intelbgi possit sine creaturis volitis, fore necessario in ea habitudinem realem tendentem in ipsum. Et sano in creatis id aut rationis in online ad illas. Sicut licet cerium e-t : cum objectum specificet por demus, omnipotentiam Dei nec esse nec modum forma» extrinsecæ, et in ratione inteUig; posse absque rebus possibilibus ; objecti actionem per quam Iit, ut inulti probabiliter ; III. S D18P. HI. DUB. 11. probabiliter volunt; ac proinde sit in hoc genere prius, quam illa. El similiter in di­ vinis elium videtur hoc ipsum, respectu eflbetaum creatorum, perspicuum : quate­ nus effectus creati habent so per modum objecti saltim materialis divinorum ac­ tuum, subonlinati tamen rationi formalissioirt.1 sub qua corumdem, scilicet bonitati divinæ. Nam objectum hoc nonnihil quasi antecedenti© debet habere. Undo distinc­ tio, quæ intercedit inter praedicta objecta tantuin erit, quod objectum potenti© quasi speculative, ita præsupponitur, ut non sil in sequenti signo posterius quam illa ; se­ cus vero objectum potenti© practicæ, qua­ tenus habet esse eifeclum in genere causæ elicientis respectu ejusdem : sive hanc posterioritatem habeat, Probatur primo. In voluntate divina non Primum «rirasolum est amor cbaritalis, qua Deus amat m en t am. se propter se, sed etiam ali© virtutes, v. g. justitia, misericordia, aut fidelitas : sed hæ virtutes non possent esse in Deo, nisi ea­ rum objectum formate esset distinctum ab objecto formali chari tatis, scilicet bonitate divina : igitur respectu ejusdem voluntatis increatæ aliquid aliud præler divinam bo­ nitatem est objectum formate illius i ergo cum nihil aliud restet præter burlitatem creatam, fiet inde, ut hiec etiam sit objec- j Ίι « DE VOLUNTATE DEL Ium saltim inadæqualum et formale res­ pectu ejusdem voluntatis. H. Confirmatur et explicatur. Si voluntas Βΐιώ crea!a omnia amaret propter bonitatem di­ vinam. neque ulla alia bonitas créai a esset illius objectum formale» certe in ea non da­ retur alia virtus pr.xter chantaient : et ideo ut habeat alias virtutes, oportuit quod bona creata possent esse objectum formale ipsius : ergo ut dentfir in Deo alia* virtu­ tes, ratione distincte a chahute, opus est ut aliqua bonitas distincta α bonitate di­ vina sil objectum illius formale. Secundo. Finis est objectum formale vo'dsffl0’ luntatis, ut docent communiter Theologi : sed Deos prater suam essentiam ot boni­ tatem habet alium immediatum finem suæ voluntatis seu volitionis : ergo etc. Minor suadetur. Quia amat nos amore charitalis et amiciliie : ergo vult nobis bonum prop­ ter nos, et non immediate propter se : quandoquidem amor amicitia· in hoc dis­ tinguitor ab amore concupiscentia.·, quod per hunc volumus alteri bonum non prop­ ter se. sed propter aliu 1 : at per amorem | amicitiae volumus alicui bonum propter se ipsum : ergo etc. EaaùNec sal erit si dixeris, quod ideo amor 1 °- Dei ad homines est amicitia*» quia licet ve­ lit illis bonum propter semetipsum, ipse limen est ultimus finis eorumdem. Unde per hoc vult illis summum bonum : quan­ doquidem ordinat illos in suum ultimum finem : et per consequens amat eos perfec- i lissimo amore : qui, ut constat, est amor amicitiæ. taperNam contra hoc est. Tum quod si quis “alw· alteri velit summum bonum, ut ex hoc ipse obtineat honorem, non amaret illum amore amicitiæ, sed concupiscentia* : quia ordi­ nat bonum alterius ad se : ergo etiam si Deus velit nobis summum bonum, si ta­ men precise ordinat illud ad suam gloriam, non diliget nos auioro amicitia. Tum etiam : quia alioqui periret in Deo liberaliUts et magnificentia : ideo enim est maxi­ me liberalis , quia dona sua quantumvis nobis maxima, ob propriam sui utilitatem non confert, ut docet D. Thom. infra q. 44 art. 4 ad 1, et 1 contra Gen. c. 93. Si autem vellet creatures precise ut media, et propter se ut finem, quæreret utilitatem : uam medium ut medium habet formalissime rationem utilis in ordine ad finem. 1R Tertio, Ratio prior et universalior, sub TerfitB, potcuüa fertur in suum objectum, e-t ratio formalis objectiva adæquata, quia sola ipsa est, quæ adæquaiur cum potentia, ac ita late |Mtet sicut ipsa, et e contra : at vo­ luntas divina'amat Deum non solum in quantum habet bonitatem divinum, sed J diam in quantum bonus : qua· ratio uni­ versalior, et per consequens prior est quam bonitas divina ut divina : ergo objectum a kequatum ejos est bonum absolute sump­ tum ; non vero bonum divinum ut tale. Mi­ nor quoad primam partem satis patet. Quoad secundam vero etiam constat. Quia Deus ut bonus est formalissime, non potest non esse amabilis : ergo potissime a divina voluntate. 3 § Π. Refertur dupler opinio recens. 1 Secunda sententia duplex distinguit ob- u jectum, aliud motivum, aliud vero terminativum. Unde asserit, quod licet divina l bonitas sit objectum adæquatum motivum I suæ voluntatis, non tamen lenninativuiu : | quia hoc convenit bonitati in communi, ut I abstrahit a creata et increala. Ita aliqui ex I junioribus. Et quoad primam partem suadetur ex D. Thom. in praced. art. in so- DT^| lutione ad 3, his verbis : inde cum volun-I las bii fit ejus ewnilfa, non movetur ab alio, | sed a se lardum. Et deinde ratione. Quia Si>to| id quod movet, dicit aliquid excellentia* et riSal superiori tatis supra rem motam : si ergo | De; voluntas movetur ab alio præterquain I a divina bonitate, scilicet a bonitate creata, I nccesse erit ut aliquid in feriori tatis et suI bordinationis importet respectu illius : quod |1 tamen, ut constat, satis magnam in Deo diI ceret imperfectionem. Quoad secundam vero partem sic eadem sententia suadetur. Quia illud est objectum ji terminali vum adaequatum, ultra quod ρυη tentia non terminatur, nam hoc ipso quod 1 potentia ultra tendit, jam non adæquabiL totam latitudinem ipsius : at divina volun­ tas terminatur ultra divinam bonitatem ad bonitatem creaturarum, ut ex procedenti dub. constat : ergo, etc. Tertia sententia distinguit volitionein, -y. «pia Deus vult alia a se, in id quod perfectionis et entilatis dicit, et in terminatio- tii. nem ad creaturas. Unde asserit quod objec­ tum formale illius quoad terminationem est 1 bonitas creaturarum : at objectum formale I et adæquatum ejusdem quoad enlilatem et i perfectionem suam, est sola divina bonitas. Ita ■ DISP. 111., DUB. 11. L,w lia Arrubai in præscnli disp. 54, c. 4, el disp. 57, c. 3. Sententia hac quoad primam ejus portem sic primo probatur et explicatur. Nam volitio creata in hoc distinguimur ab increala et per essentiam, quod in illa perfectio in­ trinseca ipsius et terminatio ad rem voli­ tato, non distinguuntur io ipsa, neque pos­ sunt separari : quin intrinseca perfectio saltim individualis volitionis creatu* posita esi in transcondentali quadam habitudine ct terminatione ad certum aliquod et deter­ minatum objectum ; secus autem in volihono increala : et ideo salva et immobili liemjanento in Deo tota perfectione aclus soæ volitionis, potest terminari, et non terminari ad creaturas, ut infra art. 3 la­ tius dicemus : ergo non est inconveniens quod objectum fonrialo volitionis increatæ et liberte, praecise quoad terminationem considérai®, sit bonitas creata. Patet consequentia. Tam, quia hoc ipso quod talis terminatio possit re ipsa separari ; i a perfectione entilativa actus, non potest importare perfectionem omnimodam, et per essentiam, ut ex se patet, et infra loco citato asseremus : et per consequens nihil refert quod ab aliquo extrinseco suam spe­ ciem desumat : non enim oh aliud perfectio entilativa alicujus actus divini nequit ab aliquo extrinseco specificati, nisi quia, est ens per essentiam et omnibus modis neces­ sarium : et hoc non potest esse ab alio, sed precise a se. Tum etiam : quia terminatio libera ut libera, si semel distinguitur a per­ fectione entilativa actus, necesse est ut perse solum respieiat bonitatem creatura­ rum : quia respectu divinæ bonitatis non i potest volitio Dei libere terminari ; quoniam ; summa illa bonitas necessario post se rapit voluntatem. £. Secundo. Operatio Dei externa vere est propter finem creatum, tum quia creatura, tum quia Deus ad extra non agit temere, nec per accidens attingit effectum, quem j*er actionem illam intendit : ergo volitio divina ut terminata ad talem productionem et effectum, debet etiam esse propter eumdem finem. Patet consequentia. Quia ne­ quit aliqua actio esse propter finem, nisi volitio, a qua imperatur, sit saltim tenninatire propter eumdem finem : ac proinde ipsum respieiat tanquam objectum formale et propter se ipsum. fi Tertio eadem sententia quoad secundam r8* partem, quæ asserit, objectum formale el idæqualam prædicUe volitionis, quoad | I suam entitatom et perfectionem, esse so­ lam divinam bonitatem, sic primo proba­ tur. Quia sola essentia divina habet ratio­ nem objecti formalis adæqoati respectu intellectionis Dei quoad suam entilatem et speciam considerata· : ergo sola bonitas divina erit etiam objectum formale et adae­ quatum volitionis ipsius. eodem modo sumpta). Patet consequentia : tum ex pari­ tato rationis ; tum etiam, quia nihil volituni quin pnecognitum, nec esi aliquid cognitum, quod non cadat sub voluntatis objecto : ergo necesse est ut volitionis cl intellectionis objectum æque late pateat et extendatur, et non amplius : et per conseI quens si semel datur, divinam essentiam ut veram, esse objectum adaequatum for­ male increatæ intellectionis, debet etiam admitti, quod eadem essentia ut bona boni­ tate divina habeat esse objectum adæquastum suæ volitionis. Und^ex eo voluntas nostra habet pro objecto adæquato ens ut bonum in tota sua latitudine, ij»so I,dist. 17, q. unie. § 2, et quotlib. i, q. contradictionem : et ad illa, quæ eam in­ Deo D. Thomas docuit. | ite 8, art.2 ; Aliacen. in l,q. 12, art. 2; Ba­ volvunt extenderetur quantum est de se, hai id. I, dist. 45, q. 1, artic. 2; Bononia Idem etiam docuit ranctus Doctor in I sine ulla sui additione, si semel non repu­ lop.dist. 36, q. unie, ad 3; Gabr. 1, dist. disc. II, ftrtic. 3, his verbis : l/eus vult, el gnarent : ergo lignum est, perfectionem il­ vult quod effcclut sil, quia causa est : non 1 14, q. I, art. 2, post 3 conclusionem ; Lylius e$?e talem, ut non indigeat, quod hæc auleiH ita quod cautalitas referatur ad vo­ Lri< chetus q. 3 prologi, el in 1, dist. 3, q. 4; aut illa re- creata *it possibilis, ita ut inde luntatem, ffd ad volitum el ista causa ro- 4 hl Drictlo de concord, lib. arbit. et prædest. suam perfectionem desumat ; sed potius ta­ liti, iton volendi, dicitur ratio quadam voUfi. I p. c. 1 ad 4 ; Gajel. in pr.i-scnti art. 5, lem habere infinitatis rnoloin, ut ex se lunlalit exparte effectus. Et I contra Gen. J Mia. Dumez artic. 2, el Molina ibidem dis. 3, possit terminori ad res creatas. si sint po.<· c. 87, ubi ait : Aliorum a beo votitorum, Vazquez die. 83, c. 2. Î sibiles. nullum rst beo causa volendi, sed unum eo- * Sed licet assertio proposita non indigeat cldenuu rationibus quoad omnes sui par­ rum est alteri causa ul ordinem habeat ad te# cunfinnelur: quandoquidem quoad id § HI. divinam voluntatem, <1 sic intclligitur Deus quod asserit do volitione circa creaturas, opAcr m eorum, aliud veil··. Si autem Aperitur mens Anfrliei Docloris et alio­ creature essent a Deo voliue per modum qmd suam intrinsecam entitatom et per­ fectionem considerata, salis ex omnibus rum Patrum, rl primum eorum funda­ objecti formai s, tunc creature vulite, es­ ul fere omnibus probationibus pro secunda mentum. sent Dpo rationes, sive causa volendi, ei pute lertiai senlentim adductis, manet pro· non tantum unum voltiorum esset alteri Ula; nihilominus duplici ratione cunctas Nihiloniinns dicendum est , objectum causa ut or-linem haberet ad divinam vo­ ( 0^,α* adirqantum motivuni et lerminativum. nou illius jartes complectente, sic suadetur. luntatem, Et q. 23 de Verita artic. I ad Prior autem et fundamentalis ex illis, dcqualecuuiquo, sed formale voluntatis Dei, 7 : N'C tomen quia vuU erraturas sequitur Hwiturex D.Thom., Bernar. et Bonavent. tam quoad entihtem, quam quoad termina­ (inquit’ quf>d a creaturis movetur : quia r* Ut autem illam tradamus, notandum est tionem considerate, esse divinam lonita- creaturas non vult nisi ratione su.r boniil primo, in volitione, sive amore Dei duas tain. Hanc existinunnus esse ipsam men· laits. rationes inadæquatas ex parte saltim nostri p.Ttom leni D. Thom, in hoc art. ubi inquit : Sic Idem etiam docuit Demur lus lib. de Dert· amore :.» <- I.! modi concipiendi esso distinguendas. Alto- n.Tho» ereac4. rain quidem affectionis; alteram voro effec­ ftBofliv. tionis. Ex quibus illa prior dicitur talis col­ lativo ad id a quo afficitur, el movetur ad volendum, seu amandum. Posterior vero comparative ud bonum productum, et par­ ticipatum a Deo, nec non el ad rem illam, cui tale bonum communicatur absque eo quod predict* res sil ratio motiva allectus et volitionis tribuendi illud bonum. Esse I autem has duas rationes aliquo modo (ul di­ «Till ximus) diversas, est communis sententia Theologorum. El ratio est aperta. Nam prior illa ratio convenit divinæ volilioni ut comparatur cum objecto materiali, et cum effectu ab ea producto ; posterior vero ut confertur cum suo objecto formali et for­ malissima ratione volendi. Secundo notandum est, quod licet in Deo 30. Alia circa se ipsum et suam bonitatem sit po­ mimadnendus amor affectionis; attamen circa Tcrsio. creaturas, tantum est admittendus amor ef­ fectionis : non quidem ita ut ibidem non sit amor affectionis, sed quod ex affectione ad divinam bonitatem reperiatur in illa volitiono amor effectionis circa creaturas, et non alitor. Quod quidem pulchro docuit Bernar. ILb. Bern. de amore Dei, cap. 4, nuper citato : ubi loquens cum Deo do divino amore sic in­ quit : Hoc est amare luum, quod tu amas te amantes a dulcedine bonitatis tuæ, quamhabes ad creaturam luam, amator Creator bone, in­ spirare eis hoc desiderium amandi te, et amo­ rem, quo amant el desiderare te et amare te. Non enim afficeris ad nos, vel a nobis cum nos amas, sed est quod est qui semper id ip­ sum est, nos autem a te, ad te, ct in te af­ ficimur cum le amamus. Ubi, ut constat, aperte distinguit amorem charitatis quo Deus nos amat, ah eo quo nos illum ama­ mus, in hoc quod amor Dei erga nos est allectionis erga se ipsum, et propterea in­ quit amare nos a dulcedine bonitatis sute; et simul effectionis erga nos, quatenus vult «till et communicat nobis ipsum amorem, et alia bona quibus eum amamus. Cteterum amor charitatis, quo nos Deum amamus, ita procedit effective ab ipso, ut sit ad Deum, et in Deo, et ex allectu ipsius. Unde idem Bernar. in Soliloquiis, num. 12, loquens cum Deo inquit : Nunquam occidente, vel incidente amoris affectu amas quos amas, rl aliquo afficeris qui omnes el omnia facis. Absit, absurdum esi, procul esi a fide, alienum ab omnium creatore. Quo­ modo ergo nos amas si nos amore non amas ? ' 1 Λ ίί; I>E VOU ΝΤΑΊ Γ. DEI. DISP. in, DLB. 11. done objecti tam cum intellectione, quam Kd amor tuus bonitas tua est etc. mnas ita­ tionis, in quantum communicat eis su< volitione increata.'Nam sicuti hi duo que nos in quantum nos efficis lui amata* bona per quæ trahit et inclinat illas a«! se. actus sunt purissimi et ah omni potential! res. Et Undem concludens cx dictis discri­ Hinc ergo sequens deducitur çtlio pro Ute liberi ac proinde omni modo excogitamen inter àmorem Dei ad nos, et nostri ad assertione. Nam amor et volitio Doi or» J Wi perfectissimi, ita divina essentia ut Deum, ait : Λατ affectu, tu rffeciu unum croituras, non est amor uffectual is ergailh*, V| xeta et ut bona veritate ac bonitate divina nas in te efficiens. sexi effectualis erca ipsas et ailectualis or^a J tabet hoc ipsum : secus vero entitas aut 31. Quod etiam docuerunt, tum D. Thom. Deum : igitur objectum formale inotivum el J bonitas in communi; quippe quæ solum in D.Thon. rpî3 de Verital. art. 4 ad 13 : Cum dici· terminativnm pr.odieti amoris, tantum erit ι potentia el in confuso continet omnem ratur Ptum celle aliquid, non significatur, it* divina bonitas. Patet cuiiseq. Quia ad hoc. j Ùmem entilalis et bonitatis. Constat autem InJ aliquid inesse Dto, sed tantummodo im· ut creatura- |>ossint habere rationem objecti I quoti solummodo inter objectum omnibus /•oriatur ordo ipjius Dei ad illius effectionem formalis mouvi. aut terminativi respectu modis per se primum et potentiam, est in propria natura. Et I contrxGenL cap. amoris, >ive volitionis divinæ, requiritur .•anima com m cusura tio. 78 : Volurdas Dei (inquit) ad aliavbmparalur ut dilectio et volitio Dei erga illas esset af- . Ex quo prima consequentia ejusdem priin quantum bonitatem participant er ordme fectualis, ita ut divina voluntas ex allectu j mi et præcipui enthymematis facile osad bonitatem divinam, qux est ratio volendi ad illas in eas tenderet, et ab earum boni- i tenditur. Quia objectum omnino per se priDeo. Er. in hoc art. : Perlinet ad volunta­ late ad ipsas moveretur, e; volendo illas in mem alicujus actus debet esse objectum tem dirinam. ut bonum suum aliis per eas inclinaretur et ordinaretur, ac tandem formale et adæquatwn tam inotivum quam similitudinem communicet secundum quod in easdem quodammodo transformaretur. B knnïnaüvum illius quoad ejus cniilatom possibile est. Sic igitur vult, et se esse et , c perfectionem, quia hoc solummodo sic alia : sed se ut finem ; alia vero ut ad finem movet, et terminat ratione sui, cætera i IV. in quantum condecet divinam bonitatem, two ratione ipsius: alioqui adæqualuin non etiam alin ipsum parHcipare. esset. Fundamentum secundum pro sententia if. Ditia·?. Tum etiam Duran 1· in l.disi. 45, I Thnmx e! otiorum Patrum. ί||._·ι ?> Ex quo etiam ultima consequentia satis cq»r. ad 2, Capreolus q. I, art. 2 ad 2, contra bquet. Supponendo tamen prius quod diCmt3«. 4 conclusionem, Cartbusianus in 3. disc. Secundo et principaliter probatur asser- , : uca volitio non terminatur ad creaturas, 32, q. unie, sub finem : ubi cum D. Thum. lio. Quoniam lionitas divina est objectam niii ut ad objecta materialia, aut simplici­ sententiam retulisset, sic irupit : His con­ simpliciter, imo et omnibus mudis prima- wic ter secundaria. Quoniam ut tractatu 3, cordant Petrus cl Ricardus d nlii corn muni­ rium voluntatis, seu volitionis divinæ : : diqi. 3, lato diximus, non aliter divina ter, Durandus quoquo et Scolus. Qui omnes, ergo erit objectum fonuale adæqualum, si ve f Kfentia circi illas versatur, et quoad hoc sicut et Aleiander ac Anlisiodoren. testan­ motivum, sive icrminativum ejusdem quoad paresi ratio de volitione et intellectione tur, quod amor Dei ad creaturas non est cnüuiteru et perfectionem suam : ergo I iadt illfc potior* bona, quæ ipse habut, neo niictia. tfcsima, et cminentissimo nioilo avpmaMlioqut non esset' amicitia honesta, ac cRjiaruy irrationales eunt capaces reda­ lens omni l»onitaü creatæ. potest ipsa esse i proinde nec Deo digna aut propter ipsum mandi Deum. Quid dun sunt necc.^ario re- · ratio miserendi, ct puniendi. fidelitatem • tanquam propter finem proximum volitio· {jîiiitaad amorem amicitiæ. Undo nd sumservandi, et se ipsam amandi, neenon et nis : quia jam non respiceretur amicus ac­ uam po«unl a Deo amari aliquuli amoro creaturas. Undo quatenus est ratio mise­ commodate ad suam naturam, sed solum benevolenti». quatenus potest aliqua bona rendi specificae virtutem misericordia*, et j propter ipsum, quatenus bona volita ordi»1 wsdem ordinare. quatenus est ratio fidelitatem servandi, aut nantur a divina bonitate ad illuni tanΕλ quo etiam ud omnia adducta in huc ■I puniendi, tribuit speciem fidelitatis et jus· I quam atl finem proximum eorumilem.Si- < Λ ürnOimenlu, quatenus sunt contra litiæ puuitivæ. El ratio usi aperta ex dicti’'. ' ent e contrario : quia Deus est volibilis aL· ; ow,atis patet. Quamvis ad illud de nmgniNam cum in Deo non sit amor aut volitio omnino propter s* ipsum et ut ultimum fi· I Φ ttetilii et liberalitalc divina addi possit, affectionis erga creaturas, sed effectionis nis, htKque tam cv natura sua, quam se­ J jX quod Deum ageropropter so. ut lineui stat orgn illas, el adhuc in ista ratione includa­ cundum regulas honestatis petit, ideo ut •licplidter. Uno modo propter se perfidentur, ut sit affectionis erga Deum, oportet mkmeMr amoro amicitia», neeesse est ut rian, aut nobilitandum : alio vero, quia sic ut eatenus dicatur es>e in ea actus v. g. omninu propter se ipsum diligatur. Unde Jecetsuam bonitatem. Licet ergo daremus, justitia\ quatenus efficit ad extra justum merito Arist. 9 Ethic, c. 10 innuit, quml L ujci qui agit propter se primo modo, non ex affectu ad Deum et divinam bonitatem, amicitia, quæ est ex pane Dei ad creatu­ e$<»· liberalem ; non tamen idem esset dinon utcumque sumptam, sed ut Mt forma ras, non |K»tnit esse cum æqnalitate propter ceaJum do illo qui propter se secundo oniinentissima æquivalens l*oniuti create divinam eminentiam : quia ratione illius Cooperatur, quamvis inde oi honor ac­ speeificanli actum justitw create : ac petit, ut non sit ordinabilis ad alterum, ut cresceret. Deos autem non agit propter se proinde, ut est Deo ratio justum ad extra a<1 finem : ac proinde quod implied esse primo modo, sed ultimo, srilicet quia eic faciendi : et sic (kaliis virtutibus. Per qwe aliquid extra ipsum, quod possit esse illius ixetsuam bonitatem. Ut docet D. Thom. patet tui confirmationem. finis, et volitionem ejus speeificans. iapnesenti in fine corporis: et colligitur ex Ad secundum neganda e’ ruam respectu illius. vult Ex quo etiam ad fundamenta tertiæ sen- 12. Ad tcnliæ quoad primam ejus partem (quoad P'imon secundam enim non est contrit nos/salis tertiae constat. Nam ud primum dicimus, quoi scoteali.v transeat pro nunc antecedens, sed neganda qaoad priBUQi est conseq. Et ad primum probationem pirlcoo. respondetor, huc quod est terminationem vol itionis divinm ad creaturas non posse 3JO] -sisuoo i’|y auts in 'uinoQ ρυ ooosuuiui nit loutyad oqoojjod snyp laqqœnb urejuOnÇ) •laird Jofc^ ·ορ 'oSjo : inuSndoj ooq pas : mtns niouojioajjod siAuiunb oqoA ouussao oiicj -ou mena laqap ‘uinsdi os ounssaoou 1|πα !P -nnjqnp snaruis ponb ‘iso uininuj ιηυοιιτπίύυ oæq juuti jnidopjA oJDpuns ujoiubSou ojoa uioijdj to IJ V* t ‘oaifothu fj.iod ojd tpUDjiqnp wiioipy kr.i il 6V ί αηα 7/ -imo; ‘ Zmi/cmi// y.rnj luvuip^ •dhnaiujioqap ’ίηι^ -npxo suuoS squiJaqq suponb opajojd λ *mn»iKuoxo puonb uiunb ‘aiapods pwnb uiu] mnjiuiiii 4 Duqsspoajjod oiqissaw’j op uqnp oSjo snpiiχ -ppo uou ia sijooii •2 ·λ snpu osso loq.ip ‘iso Djnipqa wnpi louios is uainuiiv * oyi qu ajouiisqt’ qssod sinunpA isio snuopmb ‘snpv mniijiaxa puonb opowuin|os ujoiuuaqij ^vuodmi (uop -lojoxo puonb osioaud sqjaqy looipos 'mejq -main 111 nounous iy -vsdi inbasojd ogo |0Α ‘οροΛ |oa isajod snuiuiop.qiu ‘jnp$ -JOA opuDnbqv iaai| 10 : jnivsJOA oijtsjowq uou υρι vojio vinb : loqnq os ‘laoupjoqu uqiip:ui υπίιρυ snqinb ui 'υμιηηοιμυύ wq uojio vJiFou SLiunpA oioud 00J) ’luaninu uiunb ‘loioods snfo mnpu ajooip paioi snuiuiojiqiu 'ιυιοιμο uinpi laoq ia : sab oiipjaxa nos ηιου qv eaauiisqa ijssod sn -unjOA in ιηι ‘snyp uiniiiojoxo pconli mmh 4δηιου luoioods puonb unq ‘uiairijaqq w -aoduii ainjqmoai lunuiijQ -osioaud urapp -joxa puonb sBiJaqq ojoa umpunoog |ηππί uiniiiojoxo pconb 30 ‘mouoiiuogioeds pconL· svyaqii lunmuj -jnjuuoddo uauaS snnis -sooau ij[t pijdnp opoui opqop ponb ‘uvo? •issuioqap snua2 spuijoqq xajdnp oapi ‘gn -joqq jniBUoddo sviissaoau tuna aiun^ •προ ιηυ siuopqou ojoa uou fsuouiv nos siuonqoA uiniau jad ossa laqap ‘squids uniusJOA mmduins os uinpunoas uiv||i vwp is ouii : ajuuLioj uiniaafqo uojp uionlurei uiiqus muqi voiio ossa laqap ‘mnyu sntun> ijniioqo is uourei 1θ ‘sniyi auonqoA ιριηρτ ui snuins joduias uou uinf) -iaoq ajaiu» lunmuioo ui siuipnuivoq nos ‘luoqnjwdsaj UJisou oiuiunpA ui in ‘ojauiisqn 0||| qt isaiod pas 'lunijussaoou isa uou snyc uin;i -pjoxo snuiuiopqiu isnuaip uou ia rap -ods snfnq sniou osso laqap joa (innjwfqo uiniunbaipu 30 ‘oivujjoj uinns wjxa ipuaj -xa iinbau uinb) pnyi uojio ossa oubsso? -ou loqap ‘ιππίαν qioyo iouior is suuaivnb 'oioafqo ons uino luouoixauuoa urouBSWOdU süjuo|oa ivaquq sniyi ia xo iaai| utnf) π -ouïs vij isa uou suijssaoau ojoa upunwg wis sao sntsdi ouojioayp υ isoiod aou 'ιπη|ΐ pu luauipniiquq iuüijussooou 3PJP snuiqoA snfo uinb : uiunuujsqns muudojd iiSqsp ouussaoou stqo2uy ‘£ ·μυ *09 îwmb wj Uj uiuuioqx ‘Q iqxnf 'oyuil onf) wpsnb npadsoj oiuojoxa yunion ui ossa uou isai -od uou luuija uinJoA ‘mnioofqo uinudrud ρυ inouipiujquq uwjjvssaoau ijajp umps uou snjnj ta xo siqinqoA innb : sjpoui snq -JUUIO 10 ‘JOipipluilS 8V1JSS0MU ISO VUIU(j BUIUJ rpspaud uionojiiaippafe puonl» joa qnraH wnppjoxa ia ‘tDdUogisgpads puonb ji)A wj ifojjiog -uinpafqo wnnspu aurpjo ni onn nf -unjOA ui essa ossod woiuiibWau uuoqd ^ ^3 ·ηρ *isa uinpuqou unua2qpiui jpip ojj iiuvni ui^njiuoq pp.\ ojjmw xnjtf unu),'/ Ί ΚίΙΙΟΙΙΟ •1 f.siuoq fiiudojd op npntS rnnpom jod asianud ojoa up ZjWip audojd suounr wnp -oui jed o«3q uj its tuewaoau opqoA tnpi uu ‘jnuiiipuoo aJBoqdxa opuapaoar tuaiq -jppinb sqm pu snrunxojd apuiap 13 wi -ud üjüiuu raid snyam ‘urnyi ui jiuotiyoA a’uiAip ipuapuat opoin ooq xa nr inhuman uinsdi pc jniauiuudi oijpssOoou ορηολ sipn uu ‘ajwcpap layodo ‘wuurwan n 'ins uiduoiiijOA ia ‘uiawiun|OA ooq ui utp snuiinoqdxa vuoqi q uino cucnbisoj •uznrdt 99 vûjtf y(j fiuoinpz ^üjippinb p ‘wwwii t(j *ΛΙ OIIVI.ldSKI •)uqo\ oojaio! qt «vnl» *imuiunu siq|i STjnitaja Sinbip *iuoniso Maqy : otsnpw r|-un?a< •UKquijU?q uiviiiqiui turns ouv»Ài?au ιρίΛ suaq :’oi ^jrjtvswi ‘vh wbœo.rftb 9K0Q yq r>& ιλ! πρι pool» c:< ‘wnn|οΙ· vinpuKWi twice cô« ‘wu ii :ia> p ·Λ xq irnur^swu Itoqtq trie tm·» jsiri nflf) Il }QB$pWb nnpUW/Ç WJ p€ JCIUHSM ew iqri’Oi •atvApy u| lun-» p<«!· nrpuijM trç^j wwri» Tinb ‘1^ oipT : rppx fc nnraivp t»;xt idq ‘nw pç rôwrpB|jqn kcucs^/mi pqrq a;p< ttoiaip tup; Doniqp p tacD}ti|· p n» *eapr»wa M as »« ww nuiuq· p-.'ftb wajin pv •wrur»w>ii m «mprw -Π pqrq p"tih pr ‘amqei I* «r>4i w îrtritwpi' ’pqn • VMWKWJM iJ Toiqp jqiEjet pn : pr urwjxj onbift qr joputtwpp pal •xc.’icncw Pi xj xub ‘rmj joch ‘csjptv^jp υλΐ> cnjiutb j«v "BftrAft U’EtI •oq anno je-iiüIujcco \r.ix>pp ojpieb ·ι^| sum •oq riwpzJ it$vo4 wa w anp ii Vjn PJ PW* F tjab ; BPUOiiu wnr< laeptruz* üirçu inadcoj «al» ‘opjpji Xj> AM *4>ouip ip>pp U 1ψ&* «pu ‘uni .col» untioj piriijc ppt xj twu tiMil wiMJtmi »3 *iTiwiPο*|*μο 1 ij^niiDej *al· ‘muro pinbqc pe vA*cipmiqvq Beurtt&ju oou rq •’1 a pqr; c-Jn^xn Mirj nbipj ppumbift pueb ‘itnpuj^p mniimb py aounoniot I» ips ’mtunieu uqitt iar ‘ajrjcjmi tuiun joloo «l· ‘RBpUJJtp rotif)^] PV sii|c dip kvi joiudtVfB *πι» )r]itjnq jjpi xj »r.A(j i*jq poob -acptjqp rntpuajM pv VeOfll^/Jc, i> p1B ^;pK vC..| mM lVt> M ,Otb JiiillW uou 'j|Dk piblpmb o-uaj« cc jjqk *w(l posb >ii| w ptb ‘roDpo?ji|. omiuud py •UC|C!U »Dp RP>|)| -οι uou riftb . J||.H om jçj|od οοα *|rp\ pooh t-.'CJ uuv(*fdcs ^copKOôtL) U hjaxri p tUMtSWM v* tfU P1 Efl > M r ll|t pool· jaunie» ‘icæujx »n|C xj spwpjjud u jqiu esi *fn;i W l|5Wd ;j ‘ipjjxjJ pi pa rçwq tw pppjQ -·πρ tn bJ r rjj «jpra p‘ jh ssom -wd -Aiq wcw mb 'tcapLntqar pe aoolu jcj·· 'r«i ·ι·Ι?ι·ί »t>g JBH *cj >at»3pu j)rjt>*.jwu w «upc wig ’JOTUjrâi) twin p '«|ta uwt MirÛJiüw wiejuu mqo ^DRoqea i»f< : ujpjd nou . s J Jub 'rj;q |0p ’cpuj pj •l/ju* MssD'ei mwMH VJ ocn pe jacs atO •BJiie Γ3 «! P ’iwjriiiwq was μ· jdiucu -;pj· r Djmb ui qex tcjiqo JiHx;ud I» 'Riu-tod μ pqrq ■*WRR truw^jw qjwiod n|t pqi.^r.b R tut-pwifdq IRI tttitfwjH XJ Ciisoa «ηαηυι R iwet ·η»χ v sufl *>so wrt% npqmnq «Jpa.l •nsptfi') >s|j r.tudojd rj xsb 'ero? -ni JSS/W3 'itjpf I >cb oicj oftivdUj; w utpttsdaja pjp p>· ‘i’înfv'T· VBumMsu rj vn jpaft •zuçui ejjcjx^· hj w Kjjt? >.1 »tajj -Hei J>w OCUaSCD «CCUO'ÿJWtf |S3 joq jajti ‘noipwd MofRl 1^ eapXqrc mt pi ‘nx. ee *xj tsjtnmôy RJ wjrwsjjjî i»ii ‘ίρΧψΗ cj m m|o:p^Jd mb *mgj01 texui aciptliqtq v ptBli|T jsjtjiptl J|D|cih>u4ôxx 19 p Rjqw ‘Mi»tp5ep pfhb •|pr n juip otuci-jjju poib *wspauÿ Ί|»1 4F.S«OJM V •qtl »Σ>ί1 pitbflfib OMJ Wl 3CB8RI xj uou ‘>ne*MRA <·ηη« Μ w mnJHe nwt' pos 1 •j-ai wtqrwj rfino joiejjdo ι·(> : i -W03 'RWV 1WP ip 0:2*1 pÿ Ί|8Λ mqwxw w ‘i|ti s»u p»l : ip> ii ‘it* swii pjal-Ftb ‘r^Jpjj «j '•ojsutf nrrssw orrcbije >*rr| stf p •crp^jjpr jsjj= e>pp oir oilqr qc pMoJttpohJf ?w'· •XjqtittM* << PiR M tti UQ $nu)ta eiw w Λ •jtuqj ζ ci •jive’wy juif y ‘mna *5 τ pe Λΐρ<·ΓΜ| oge œH? qt nw kcnx bhjr joirobw ’ uoe •pqjlt SJIC i Γ bJ (<.tb ‘C9 qc · tÛJJ.rJd o -e: tw sip.'eiiw .-w mb ‘n^pJdsi 7K p *pq I *»; β -game pt ewJsyu» jsj cauip vhj : iri /' e*e pool ·μ>πι jfpi eoj ife j;iqts«od p ‘pa^j Jipi J *T V» οαβ tro wrp b*j jpqbrtd -*|Ri *«DUW ptUtje ’** J!JA Jfr’v tOfc-U 3U Lu« ;q:>J IS J,w SW ^:qwwd y iWJM fcye Tjuicjj t w LC J •jp> w *:ri ppbptcb fila : ·<ίψίη *ξ ’JJ -JR vnrjrit Cl JRîvtp ;q ‘sur.ce apüd tô» 4·· 8? pçio njq 01 mb ^e* ptnbptb j : t?q ptrlpcub pe : vipnwjfl l» .. Y; «mime œiiu arco ΊΪΡ* «wf**»» w ‘iflu wu f. ’'y pjnlptab ρ>:1· ·ο|>?«λ •Jciimxyd J’> umjUJi py p 1 < Rpj j/r/ytp.v· 29 7/u xwtj pjtÀpixi «iJiJ ‘AI J8KI '171(1 HJ.VIK.TIOA SIG ifth ! t •ui snaoiiHV Si r 50 K» ! DE VOL UNTATE DEI dominio actus, ut ex se patere videtur : ergo est operari imjiÇrfecte : ergo hic mo­ dus operationis vitalis non potest tribui di­ vina· voluptati. Major j*atet. Quia operari cum dominio dicit maximam perfectionem : et bone operandi modum tribuimus creaturis intellectualibus rabone su© perfoctionls : ergo e contra operari s ne domi­ nio intrinseco involvit imperfectionem. Unde hoc operandi genus rebus inanimalis, aut cognitione intellectuali carentibus, ra­ tione suæ imperfectionis damus, ita ut im­ plied eas cum dominio actus operari. tZîîj Tortio. Ideo voluntas creata hal»et neces­ sitatem quoad specificationem, et liberta­ tem quoad exercitium respectu sui objecti speci fi cnn lis, scilicet l*oni in communi, quia simul retinet rationem natura·, et ra­ tionem voluntatis, seu libertatis : sed hæc ratio procedit etiam in divina voluntate : ergo etiam respectu sui objecti quasi specilicantis, scilicet bonitatis divinæ habebit necessitatem quoad spec dicationem, una cum libertate quoad exercitium. Major vi­ detur certa. Nam ex quo capite voluntas est natura, non potas: non aliquam neces­ sitatem respectu sui objecti habere : quia natura est determinata ad unum, ot ita ad minus primum necessitatis genus, scilicet pnccise quoa.1 specificationem, eidem con­ veniet : et ex qua parta est voluntas seu est libera, debet aliqua libertas respectu ejus­ dem objecti ilii compotore, et consequenter libertas quoal exercitium : quia semel po­ sita necessitate quoad sj ocilicalionem non superest aliud libertatis genus. Et tan­ dem ex quo capite est essentialiter respec­ tive in online ad suum objectum, non po­ test non hæc omnia ob illo desumere. Minor vero etiam constat. Quia ratio na­ tura·. ot libertatis saltim quasi in actu primo i dicunt perfectionem simpliciter : ergo non potest non utraque ratio in Deo reperiri, I ut communitor docent Theologi, ac proinde* par erit ratio quoad hoc in voluntate creata, et divina. CerroConfirmatur. Nam licet gratis daremus, quod in voluntate creata ratio voluntatis seu libertatis ut talis est. non exercetur respectu sui objecti spec:ficantis, nihilomi­ nus deberet oppositum in divina voluntate dici : quia cum ipsa ut libertatem habet, dicat infinitam perfectionem, maxime si consideretur libertas quasi per modum actus primi, non potest aliunde, quam ex bonitate divina hanc perfectionem desu­ mere ac proinde exercebit aciu> sen ter­ . - minationes liberas, libertate saltim quoad exercitium respectu illius. Quarte. Dens non odit necessario peccatum. ita ut necessario velit, ipsimi non esse : ergo nec necessario vult suam boni­ tatem esse. Antecedens pateL Quia alioqui implicaret esse peccatum : nam voluntati ejus quis resistet? Conseq. vero probatur. Nam peccatum opponitur divinæ bonitati, et quantum est de se destruit eam : ergo si Deus non vult necessario non esse pecca­ tum. nec vult necessario bonitatem suam : quandoquidem eadem necessitate qua quis amat aliquid odit malum eidem oppo­ situm. Et ideo, quia nos necessario necesi sitale quoad specificationem amamus bonum in communi, colem necessitatis genere I odio prosequimur malum generatim sump! tum : ct quia beati necessario amant visio­ nem beatificam, ideo etiam necessario odio habent carentiam illius. Tandem. Si ob aliquam rationem Deus ita necessario se ipsum diligeret, ut non posset a sui dilectiono cessare, maximo quia alioqui posset intrinsece mutari : at hæc ratio est nulla : ergo, etc. Major ex se patet, et insuper amplius sic declaratur. I Quia impossibile est, ut idem Deus eodem modo se habens, nunc diligat se ipsum. ! non vero postea : nam si semper cudem modo comparatur ad se ipsum, vel semper et necessario, vel nunquam se diliget : ergo ut posset nunc se diligere, non vero postea, et e contra, oportet ut aliter so ha­ beat modo, quam antea, ac proinde mute­ tur. Minor autem etiam constat. Nam Deus eodem modo immutatus omnino manens, nunc vult creaturas, et tamen potuit absque sui mutatione non diligere illas : ergo etiam eolem modo se habens, posset modo velle se ipsum, et potuisset a sui volitiono cessare : ergo, etc. Nec refert si dixeris esse disparem ratio­ nem. Nam quamvis ad diversam novamque denominationem volendi desideretur aliqua mutatio, non tamen necesse est il­ lam inveniri in utroque extremo, sed suilicit quod in uno reperiatur ; cumque in vo­ lition*.· divina terminata ad creaturas possit inveniri mutatio ex parta ipsarum, ideo Deus absque sui mutatione potest denuo libere velle illas : at cum in vohtione sui ipsemet sit utrunque extremum volens et volitum, et in nullo ex his extremis queat esse mutatio, fit inde, ut non possit in eo esso nova denominatio libere volentis se ipsum ν··| n tamen, ut aliquid sua» sed alterius limune, ct omnimode unum in pluribus nea». Unde huc salis est, ut prædicta vo ?.ή· ’ίΦ . »1 i' ■ J! 1 M. itu. DE VOLUNTATE DEI. J 1 etiam virtuaiiter distinctis. Ai radeirmet formalissima ratio esseotîn· divinæ, nt hahoi rationem transcendentis, ac proinde omnis excogitabitis perfectio, qua· descen­ dit. ad voluntatem divinam, debet etiam al divinum intellectum descendero. Quia ratio hæc divina' essentia· in ratione transcen­ dentis considerata·, et afferentis omnem perfectionem in genere entis babel ob suam summam excellentiam, quod, cuin sit singularissima, ne proinde constituens lineam distinctam ah his in quibus transcenditur, possit esso communis communitate rei, idest, esse in omnibus, quæ sunt intra Deum secundum eamdem omnimodam ra­ tionem : siculi secundam.oamdemmet tri­ bus personis divinis, ut habet rationem essentiæ, p; natura· communicatur. in. Unde quemadmodum si e.idemmet for­ malissima ratio entis et perfectionis, quæ imbibitur in rationalitate, imbiberetur in omnibus aliis rationibus, et proprietatibus hominis, tunc omnes illa* ejusdem pariter perfectionis essent : et tota perfectio, qua· in cunctis reperiretur, esset in qualibet» ct tunc distinguerentur per hoc quod una non includit perfectionem alterius sub conceptu proprii modi, el rationis differentiatis ejus­ dem. imo si eadem rationalius imbiberetur in risihiliiate, et e contra, et sic de aliis, tunc id ipsum perfectionis quod per modum rationis ultima», morio tamen disp. 7. n. 72 et deinceps dicendo, considerata·, trahit secum rationalitas, traheret etiam risibilius per modum transcen 'entis. Ita quia in Deo eademmet perfectio divinæ essentiæ in om­ nibus formalitatibus divinis, et singulæ in singulis per modum transcendentis imbi­ buntur, ideo totam perfectionem omnium aller 1 quælibet sub suo conceptu proprio, el solum deesl illi quod non habeat illam per modum conceptus ultimi, el ulterius non determinati, seu sub conceptu formalissimo alterius. Sed circa hæ^v id nantur ea, qiub disp. et num. citatis dicemus, ubi aliquot objectiones dissolventur. 21’ Si rursus inquisieris, quon.oi dilfon niialL· omnino ultima·, affert perfccliotem rationem, quam vuluutas : et deindo secunduiu DISP IV, DUB. i quod idem iiOelleelus est ens, sive attribu­ operari ncces^iriu necessitati! (ut sic dica­ tum divinum, includit eamdem essentiam mus irrationali, violentavt\ aut puro innata divinam, ac proinde omnem jierf^tionen) absque consortio cognitionis intellectualis, cwternnim aliarum rationum ex genero suu dicat iniporfectionoiiL· ot sil propria rorum non ita perfectarum.!·] coiura vero volun­ inanimatarum; attamen operari ex neces­ tas quatenus consideratur, ut distinctu ab sitate intrinseca vitali, el sumine voluntaria, intellectu, et aliis attributis, non dieil ra­ necnon et cum perfectissima ratione circii tionem na perfectam sicut iniellecius : summum bonum claro visum, maximam quia solum exprimit infinitatem intra li­ affert perfectionem, propriam naturarum neam volendi, quæ ox genere suo non osl intellectualium : neque enim operari libero ita perfocU, ac infinitas m raliono intolli- e. pertinet semper ad perfectionem, sed so­ gcndi : at illud ipsum perfection is, quod lum quando objectum non est dignum amore quasi deerat illi ex hac ratione, habet in­ necessario. Unde esset contra rectitudinem cludere ob rationem generalem entis divi­ voluntatis summe recta), ac proinde contra ni : quia secundum istam rationem imbibit perfectionem ipsius, cessaro a dilectione quidquid perfectionis est in ipso Deo. Ecco Objecti summe diligibilis ol claro visi, in ergo quomodo attendendo ad propriissima quo nulla mali ratio apparere potest. cujuslibci, apparet inæ»juahta.s : et inspi­ Ad tertium respondetur, ideo volunta­ n ciendo communia, æqualiUts omnimoda I M tem creatam accessitari quoad specificatio «·!□ cernitor. nem actus respectu sui objecti, scilicet boni Utrum autem excessus jam dictus unius’ :L in communi, et simul esse liberam quoad ailributi supra aliud proveniat solum ex di­ exercitium respectu ejusdem, quia in or­ verso mouo, quo eadem essentia, ut habet | dine ad illud secundum se, et in se consi­ rationem transcendentis imbibitur in illis, deratum, habet rationem naturæ (ut con­ ut secundum suam specialissimam rationem sui et voluntatis seu libertatis, ut ex dictis precise considerantur; an vero ex alio ca­ est manifestum. Cæterum divina voluntas pite? alia quæslio est alibi discutienda. Si­ licet sortiatur rationem natura? respectu bo­ cut etiam alibi Deu dante) explicabimus an nitatis Dei, ut esL objectum volituin, et prater essentiam divinam, ut habet ratio­ consideratur secundum se, ac præcisa a nem transcendentis, detur in Deo alia ra- i quovis objecto etiam materiali, non tamen tio transcendens imbibita in ejus essentia habet rationem libertatis in ordine ad eam et attributis? nempe ratio entis divini, sic sumptam : quia nequit ipsam ut est in quæ tantam sit cis communis communitate te, et modo dicto acceptam, libere amare : rationis, non vero communitate rei, et eo alioqui periret rectitudo per essentiam di­ modo quo divina essentia sub conceptu vinæ voluntatis. Nam rectitudo hæc intrin­ transcendentis consideratur? Et an ratione sece petit, ut unumquodque objectum pro hujus transcendentia? sit æqualiias, vel meritis diligat : ac proinde exigit ut inæqualitas in divinis perfectionibus? Ac summum bonum secundum se, et in se tandem in quo eadem essentia ut habet ra­ spectatum, in quo nihil mali, sed omnis ràtionem transcendentis distinguatur a se ipsa tio dihgibilitatis apparet, quodque est ex se sub conceptu divioæ natura·. dignum dilectione omnino naturali, diligat Addo pru majori solutione hujuR primi raeiUi naturaliter et necessario : ct ita solum haargumenti, quod liret dareinus, atiribulum bet rationem libertatis respectu créaiura­ misericordiæ non includere per nnxlum rum, pi divina? bonitatis, ul est ratio votranscendentis totam perfectionem Dei, ni· l»’ndi illas. hilonunus satis esset ad hoc ut amaretur Quare ad argumentum distinguenda ost necessario a Deo, quod ejus essentia esset uiajor : Quia simul rcliiirl rationem natura;, essentialiter connexa cum tali attributo. <1 libcrlads utcunque, neganda est : res­ Unquam cum raliune formali intrinseca il­ pectu sui objecti spcciticantis in se, ct se­ lius, el illam perficiente, sine qua esse ne­ cundum se præciso spectati, concedenda quit. Nam hoc ipso quod divina essentia sil est. Et deinde juxta hæc neganda e?t mi­ necessario volita tam quoadspecificationom, nor, ot utraque consequentia. Ad probatio­ qnam quoad exercitium, oportet ut eodeni nem voro minoris concedendum est anlcmodo sint volita illa, qua? eamdem intrinerdens, el prima consequentia; et neganda -ære perficiunt et sine quibus ipsa consissecunda propter rationem dictam. t»»ro nequit. M Ad ronfirmalOiiem respondetur, quod Ad .-ecmiduin respondetur, quod etsi «o Ul voluntas divina quatenus habet rationem operari libertatis (ut sic dicamus) quabi m actu primo desumat omnem suam perfectionem a bonitate. Dei non est necesso ut versetur Hboro circa ipsam secundum se, et in so inspectam, el ut pniîscindit a creaturis ianquam ab objecto materiali simul volito; sed satis est quod dum libere terminatur ad creaturas, tunc rabo fonnalis volendi sit eadem divina bonitas, ul est ratio diligendi ipsas. Utrum autem hæ duæ raliones divi­ næ bonitatis sint virtualiter duæ, el dupli­ cem virtualiter formalitatem refundant in divinam voluntatem, nec ne? infra latius dicemus. Sed dices, quomodo fieri potest ut ratio, formalissima volendi creaturas sit omnino θ1’^00 necessaria, scilicet divini bonitas : et nihi­ lominus voluntas tendat ad illas libero? et rationem dubitandi adduxit D. Thom. d Tbim quæst. 23 de Vent. art. 4, argumento H, in hæc fere verba. Kalio volendi seu finis, juxta philosophum in 2 Physicor. text. 89, et in 7 Ethic, cap. 8, ita se habet in appcliltvis ct operalivis, sicut principium in demonstrativis : sed in demonstrativis si principia sint necessaria, sequitur con­ clusio necessaria : ergo et in appetilivis, sl finis seu ratio volendi est omnino necessa­ ria, fiet inde ul de necessitate velit ea, quæ sunt ad finem : ergo si velle divinum est necessarium respectu creaturarum quan­ tum ad rationem volendi, scilicet bonitatem divinam, erit necessarium per comparatio­ nem ad ipsa volita, scilicet creaturas. Addo, quod divina bonitas, ul est ratio Additavolendi creaturas, non potest libero amari : ergo neque ipsæ creatura? ratione illius. Antecedens palet. Quia ul est ratio volendi creaturas, est infinita : ot ita in ea nulla apparel ratio mali, ac proinde debet diligi amure necessario. Consequentia vero etiam liquet, exemplo nostrio cliarilatis supernalundis, per quam nequit libere amari pro­ ximus pro, 1er Deum, ita ut Deus ipso sit ralio amandi proximum, quin ibidem li­ bere ametur Deus. Kespondelur ex eodem D. Thom. loco citato ad II, in hæc verba : Quod jjisyllo- oV gismis, si principium sil nccessariùip, non acm sequitur conclusio necessaria, nisi sii neces- 3dnduBpc^m saria habitudo principii ad conclusionem, et D.Thom. ita quanlumcumque finis sil necessarius, nisi id, quod est ad finem habeat necessariam ha· biludinem ad ipsumf ul sine quo Hi cue fine in non possit, nulla erit mcessilat ro quod est ud finem : sicut cUf incipin possint esse Vira, conclusione eaisknk falsa .'.■Λ < DE VOLUNTATE DEL U propter defectum necessaria habitudinis, non sequitur rr necessitate principiorum, conclu­ sionis necessitas : hucusque sanctus Doc­ tor. Unde divina bonitas erit ratio volendi ea com quibus habet necessariam connexio­ nem et ea cum quibus talem connexionem non habet : sicuti et idem principium est ratio sciendi unam conclusionem, ad quam necessariam dicit habitudinem, et alam cum qua Udi connexione caret. Et ita po­ terit optime eadem bonitas, et Cei minore adorn liberum, ut est ratio volendi ea. cum quibus ipsa ex parte sui non est ne­ cessario connexa, el terminare actum ne­ cessarium, ut est ratio volendi ea, cum quibus ipsa habet necessariam connexio­ nem. 97. Ex quo ad id, quod additur, negandum Bcntao esl an(ccftleo?» prol ationem concesso * antecedenti, neganda est consequentia. Quia licet divina bonitas ex jarle sua sil infinita ; attamen objectum materiale, quod connulat, quodque hoc ipso quod ametur, ut objectum materiale, et secundarium, de­ bet per modum unius simul cum ipsa, el per eumdem indivisibilem actum amari, est involutum imperfectionibus, et non neces­ sario connexum ex parte divinæ boni tai's cum ipsa : et ideo est incapax ut ametur amore necessario : et consequenter divina bonitas, ut per modum unius indivisibilis objecti una cum ipsa amatur, ion potest necessario amari. 5». Ad quartum respondetur pro nunc pecqairtln. calunh v· g .iu tui habere aliquem ex pae lictis af­ fectibus. Unde si semel explicuerimus, an in ipeo sit auior proprie dictus (quod spe­ cialem ingerit diflicultalcm) consequens tui, ut maneat exacte explicatum id, quod DUBI CM 57 II. post dubiam praecedens desiderabatur, sci­ licet quot affectuum generibus Deus circa se ipsum versetur, ut ita exacta notitia eo­ rum, quæ sunt in voluntate divina circa Deum ipsum, omnino ad intra considera­ tum, habeatur. SI. Kflrii dicendi modi. Prima sententia asset it, in Deo nun esso amorem stricto et specialiter dictum respectu sui ipsius. Ila Hence tract, 2, disp. 13, c. G; favet Arrub. I p. q. 20, in annotat. I, n. 3, dum dixit, difficile esse ponere in Deo praedictum amorem. Pro ea­ dem sententia refertur Gabriel in 3, dist. 26, et alii ab ipso citati, quatenus inquit, in parte concupiscibili tantum esse quatuor affectus, scilicet desiderium et timorem circa absens, tristitiam et gaudium circa præsens : cumque 1res priores, ut jam di­ ximus, Deo repugnent, necesse est ut so­ lum gaudium in eo sit. Probari potest primo. Quia, ut dicebamus, amor ut distinctus a gaudio et desiderio non terminatur ad rem ut consecutam, et quasi inoxistentem in subjecto, cui amatur, nam hoc Oht proprium gaudii : ergo non minus repugnat Deo hic affectus, quam actus desiderii circa perfectiones proprias. Patet consequentia. Nam ideo non potest esso in illo affectus desiderii respectu per­ fectionum sibi intrinsecarum, quia repu­ gnat ipsi, et perfectionibus suis futuritio, et alias desiderium fertur ad rem futuram : at non minus repugnat Deo bonitas ex se indifferens, aut præscindens a consecutione, et possessione ejus a se ipso : ergo nec mi­ niis repugnabit affectus amoris proprie dicti qui tendit simpliciter ad bonitatem, pnescindendo ab hoc quod sit consecuta, vel non consecuta. Confirmatur primo. Implicat intellectum Dei cuntemplarf suam bonitatem, ut pnecisam ab existontia ;ut sic dicamus) in illo : ergo etiam repugnabit esso in illo aliquem affectum respectu suatur. Nam Deus hl- M D. Thom.v 1, 2, quæst. 65, art. 1 ad 2, __ ____ _______ *....... ? ______ :__)ΪβΙ elet mliA ratio illud cnn/Lil suadet. Qi 81 nnmniiû namque γλπι rem ali­ bet. actum gaudii respectu sui, et omnium quam non amaremus, nequaquam delecta* perfectionum sibi intrinsecarum : ergo rwnur ejus praesentia : undo ideo de illa etiam amorem specialiter dictem : ergo ta­ delectationem capimus, quia ipsam diligi­ lis amor erit virtualiter distinctus a gaudio. mus : sicut non tristamur nisi de eo quod Antecedens ex se patet. Secunda vero connolumus, et affective fugimus : nec ob «iquuntia etiam constat. Nam amor, ut ex aliud fugimus aliquid, nisi quia bonum opdictis constat, habet distinctum objectum positum amamus. formale a gaudio : ac proindo distinguetur virtualiter ab illo. Prima autem consequen­ s π. tia prubatur Nam primus actus voluntatis et quasi radix reliquorum est amor. Et ra­ Proponitur prior assertio. tio uet, quod cum actus hujus poientiæ tini in duplici differentia, alii consistentes Xibilominns dicendum est primo, amo­ in prosecutione boni, alii in fuga mali, ne­ ητπ stricte eL peculiariter dictum ri rca cesse est, ut utrosque procedat amor. Pripro.rn bona reperiri formaliter in Deo. mosquidem : quiaamor versaturcirca bonum Ita I). Thom. infra q. 20, art. I, ubi sic absolute, illi vero circa bonnrn determinainquit ; frspondio dicendum. quod necesse lum. ut spi»- circa bonum arduum, gau­ 'it ponere amorem in Deo. Primus enim dium u»ro circa præscns : at aicut bonum absolute II. 59 mo/ur voluntatis ct cujuslibd appdilivæ vir­ tutis est amor, etc. Unde in quacunque est voluntas vel appetitus, oportet esse amorem. Hemoto enim primo removentur alia. Osten­ sum est autem in Deo esse voluntatem. Unde necesse est in eo ponere amorem. Ubi, ut vi­ des, aperte loquitur de amore stricte et specialiter dicto : siquidem solus isto est primus voluntatis motus, a quo cæleri alii ortum ducunt, ut in corporo ejusdem arti­ culi sanctus Doctor probat. Idem etiam docuit et probavit 1 contra Idem. Gent. c. 91, rationo 6, his verbis : Omnis affectionis principium est amor. Gaudium enim, et desiderium non esi nisi amati boni : limor etiam, cl tristitia non est nisi de malo, quod contrarialur bono amato; ex his autem omnes aliæ affectiones oriuntur : sed in Deo est gaudium ct delectatio : ergo in Deo est amor. Undo infra in eodem c. sic conclu­ dit : Patet igitur ex prxdiclis, quod in nostris affectionibus nulla est, quæ in Deo possit proprie esse, nisi gaudium ct amor, quamvis diam h.rc in eo, non secundum passionem, sicut in nobis sint. Ubi satis aperio loquitur sanctus Doctor do amore stricto ct specialiter dicto. Tum quia amor generaliter dictus prout includi­ tur in quovis actu voluntatis, non ponit in numero cum nostris allectionibus, nec est specie distinctus a cæleris : hic autem lo­ quitur D. Thom. de affectionibus, quæ po­ nunt in numero inter affectiones nostras, ut ex modo loquendi ejus constat : ac proindo de affectu voluntatis specie ab aliis distincto : et propterea inter illas nume­ rat amorem et gaudium. Tum etiam : quia alioqui superflue præter gaudium numerassot inter illas amorem : siquidem amor generaliter dictus, intimo imbibitur in gaudio : et ita hoc explicato ibidem inclu­ ditur et ille. Et propterea cum inter pas­ siones anima? connumeratur amor tanquam passio, sive allectio illius, semper inlelligitur i hm unit humanæ natum societas. Tum Hiun : quia cum unumquodque naturaliter typetalsuo mo:lo, id est, per appetitum sibi l^ortionatum, proprium bonum, el hoc quasi fundamentum amandi alia, inde est ul amor fundetur in unione amantis el rei amaUe, et quo major fuerit hæc unio, eo unio amoris, seu umor ipse sit major. Quoad secundam vero partem etiam con- Quoad «tat. Nam ideo Dionys. de divin, nomin. Sd7m c. 4, hæc verba refert ex sanctissimo Hie- idim rotheo magistro suo in lib. de laudibus ’5^7’ amoris : Amorem sive divinum sive angeli· “3il^Dr· cum, -sive spiritualem vim quamdam conjun- nys^ gentem misccntcmque inlclligamus, qux su­ periora quidem impellit, ut inferioribus prospiciunt el considant : paria aulem ul inter se societate jungantur : ac denique in­ feriora ul se convertant ad superiora. Ipse autem sanctus Dionys. prædixerat in eo- · dem c. : Amoris verbum vim habet faciendi unum, el colligandi prxstanlique modo res inter se miscendi Unde August, tom. 3, lib. 8 de Trin. cap. 10 : Quid esi (inquit) o amor nisi quædam vita duo aliqua copulans, vel copulare appetens, amantem scilicet, et quod amatur. Prima vero consequentia, ex qua poste- Ostcadirior aperte colligitur, satis ex antecedenti ινμ patet. Unde sicut summa similitudo per- primi lingens usque ad identitatem in esse entita· qu^tfî. tivo inier verbum et rem intellectam, non obest, sed potius prodest ad summam el perfectissimam intellectionem, quia intel­ lectio proul est dictio, est productiva simi­ lis : atque adeo summa intellectio erit productio verbi summe similis, et perconse>quens verbi, quod sit ejusdem naturæ in esse entitativo cum intelligente : ita quia amor stricte et specialiter dictus fundatur in unione amantis et amati, ac proinde et ipsa etiam affectiva aut effectiva unio ejus­ dem amantis cum re amata in prædicta illa unione fundatur, oportet ut unio illa prior, ex qua hæc posterior sequitur, non obsit, sed prosit ad prædictum amorem : et quo hæc fuerit major et intimior, ita ut res amata et amans sint idem, eo amor sit per­ fectior. Quam confirmationem adduxit etiam D. ,3‘ Thom. 1 contra Gent. cap. 91 sæpius ci- i> Thom lato, ratione 3, his verbis : Cum unumquod­ que naturaliter velit, cl appetat suo modo proprium bonum, si hoc habet amoris ratio, quod amans velit aut appelai bonum amati, consequens esi, quod amans el amatum se habeant sicut ad id, quod est cum eo aliquo modo unum, ex quo videtur propria rallo amoris consistere in hoc, quod a/fcclus unius tendat in alterum, sicut in unum cum ipso, aliquo modo. Propter quod a Dionysio dici­ tur, quod amor est uniliva virtus. Quanto DE VOLUNTATE DEL Ml# r< * V -l· *v ; S3. Ad secan­ dam 0 DE VOLUNTATE DEI. hac hypothec, scilicet si per impossibile bonitas divina non existerai in Deo, tunc actus ille amoris, quo illam sibi vult, pone­ ret in eo talem bonitatem. M. Ad ultimum negandum est antecedens. Et ad probationem respondetur, quod tam jier gaudium, quam per amorem quiescimus m bono; aliter tamen, ct aliter. Nam per gaudium quiescimus quatenus bono fruimur, nec restat ultra alius affectus exer­ cendus : per amorem vero quatenus amor ex se est unitivus amantis cum re amata; ac proinde actus amoris perfectissimus et (spe­ cificati ve loquendo; de re præsenli, uniet perfectissime amantem cum amato : imo intra propriam lineam non sistet ibi, sed formaliter et eminentor utramque rationem amoris et gaudii, et utrumque modum quietis importabit, ut probatum et explica­ tum est. Nec contra hoc oletat id. quod primo loco in probatione consequential ibidem adducitur. Tum quia, ut modo dicebamus, actus amoris divini utramque rationem, seu modum quietis includit. Tum etiam : quia ratio illa amoris in ad aquata inadtequatione se tenens ex parte nostri modi concipiendi, habet quidquid intra suam înadæquationetn (ul sic dicamus; requiri­ tur : et so'um dicitur vialis quatenus nostro molo concipiendi, et per ordinem ad id, quod invenitur in creatoris conci­ pitur (ut sic loquamur) tanquam ratio a priori æquivalenter talis respectu alterius rationis eodem modo inadæquatæ, qua* est gaudium : at hoc non est esse proprie quid viale etiam ex parte intellectus, quia in creaturis esse rationem, aut radicem alte­ rius nun importat necessario quid viale. Per quod etiam )>alec ad secundum, quod in eadem probatione additur. w Solum ergo supereat ad fundamenui seA4 candie sentenliæ, quatenus aliquo modo l”iam° conLni ηθ* pugnant respondere. El in priD.Thom. mis ad testimonium 1). Thum. dicendum Mroili vsltlu°l lifr't sanctus Doctor expresse ibisenteo- dem admittat esse in Dpu resectu sui Ul* amorem proprie et peculiariter dictum; nun tamen distinctum virtualiter a gaudio. Elila, ut ex contextu constat, suium in creaturis concedit distinctionem inter gaudium ct amorem; et hanc nun qualeincumquc, sed realem : quia uterque affectus est in eis limitato modo, et sic unus est rcaliter radix alterius, ut hinc colligat, quod in Deo ubi sunt illimilate, et respiciunt unam et eamdem rationem adiequatim sunt formaliler eminenter : et unus nun est ratio alterius nisi ex parte nostri modi con­ cipiendi. ' Quamvis etiam addi possit, et delieal, amorem Dei respectu sui. esse vut sic dica-’M mus) virtualem sive æquivalenler rationem I a priori respectu gaudii, tum ad eum mo- I dum quo supra dispui. 2, num. 21 dice- I bamus, voluntatem divinam esse virtuale I principium suæ volitionis, directo ei intra I propriam lineam correspondentis : non I quidem ut | er hoc significetur amorem et I gaudium distingui inter se virtualiter; sol || ita se habere ul si per impossibile dislin- I guereutur realiler. tunc amor, per se habo· | rvt esse rationem a priori gaudii, non ta- I men e contra. Tam etiam (id quod ex I precedent! sequitur) quia eminentia illa, I qua idemmet actus divinæ voluntatis est I simul et absque distinctione virtuali amor I et gaudium, tribuit ilii ut æquivaleat plu- I ribus; non quidem j^rtinentibus ad diver­ sas lineas, alioqui inveniretur in eo mulli- I plicilas virtualis : sed spectantibus ad unam 1 et eamdem lineam, nempe amori et gaudio. I Et ita si precise consideretur quatenus I æquivalet amori creato, habet æquivalenler I esse rationem a priori respectu sui ut æqui- 11 valet gaudio creato : licet propter defectum I distinctionis virtualis unum eorum non ha- I beat formaliter in Deo osse rationem a I priori respectu alterius. Ad fundamentum vero ex ratione peti- 21 tnm, concesso antecedenti ee prima conse- , H quentia, quia utrumque asseritur a D. l^jI Thom. loco citato, neganda est secunda. Et ad prolationem negandum est a niece- rs dens quoad amorem repertum in Deo res­ pectu suæ bonitatis. Quia sicut amor isto non dicit unam rationem adæquatam alicujus actus existenlis in Deo, sed suium inadæquakun, seu munus quoddam unius indivisibilis actus, ita non respicit distine: tum objectum formale ex parte rei con- j cepLr, aut cum fundamento in re, ut ar­ gumentum intendit, sed ex parte modi concipiendi : et ideo praedictum objectum non refundit in actum distinctionem vir, tualem duarum formaliialum, sed duo mu­ nera ex parte modi concipiendi unius et eju-d.»m rationis formalis. Ad primam confirmationem patot ex r. dictis. Quoniam quoi in creaturis actus misencordiæ, et juslitiæ, et objecta formalia cis cur respondentia, distinguantur formailler, non provenit ex imperfectione ct ** limitatione harum linearum, sed ev natura earum DISP. V, DUB; I. Αί carum secundum so sumptarum : et prop­ terva semper el ubiquo debent hoc habere, ac proinde etiam in Deo, ut ex dictis in hoc tractatu, disputatione 2, num. 31 et deinceps constat. At quod actus amoris et gaudii respicientes v. g. objectum formalis­ simum voluntatis, et objecta eorum : et similiter actus justitiie, qui sit amoris et gaudii, ct illorum objecta distinguantur saltim formali ter, non provenit ex vi harum linearum .secundum se sumptarum, sed ex imperfectionibus et limitationibus, cum quibus in creaturis sunt involutio. Quia, ut sæpo diximus, sicut vis ad amandum et gaudendam, ut respiciunt v. g. objectum formalissimum voluntatis, sunt una et ea­ dem vis absque distinctione virtuali, et ei unum el idem objectum formalissimum ex parte rei concepta; corresponde^ ita si hæc sit depurata ab omnibus imperfectionibus suæ lineæ, debet esse ipsemot actualissi­ mus amor et gaudium respiciens idemmet objectum formalissimum voluntatis, quod formaliler eminenter ct sub una et eadem formalissima ratione objectiva utramque rationem contineat. Ad secundam confirmationem patet ex dictis. DISPUTATIO V. bc motio quo divina voluntas circa crea­ turas se habet, an nimirum libere? an vero necessario circa illas versetur? I. Explicuimus quomodo voluntas Dei circa suum primarium objectum, scilicet divinam bonitatem secundum se considera­ tam sc gerat; explicemus oportet quomodo circa secundarium, nimirum creaturas in modo volendi se habeat : an libere, an vero necessario easdem velit? DUBIUM I. Xn Deus necessitate quoad specificationem et exercitium simul amet creaturas pos­ sibiles? Quia creaturæ ipsæ sub duplici statu possunt considerari, vel precise ut possi­ biles, vel ut future, ac proinde, ut in ali­ qua temporis differentia existantes, et ille status ad bunc posteriorem præsupponitur, ideo prius inquirimus, an divina voluntas id creaturas possibiles necessario terminc- 67 tur? inquisituri deinde modum, quo circa easdem ut futuras versetur. § 1· Explicatio tituli. Cæterum ut titulus dubii intelligatur, et Animai. cuncta qua» in illo dicenda sunt, clariora maneant, notandum est primo, quod crea’ turæ possibiles dupliciter possunt conside­ rari. Vel secundum esse quod in Deo ha­ bent, vel secundum esse possibile proprium et distinctum ab omnipotentia Dei, quate­ nus licet actu nihil sint, nec ordinem ad existentiam futuram importent; nihilomi­ nus afferunt tantam, vel tantam perfectio­ nem possibilem, seu in potentia. Titulus ergo dubii non intelligitur de creaturis pos­ sibilibus, ut sunt in Deo, sed de eisdem, ut modo dicto consideratis : quia secun­ dum esse quod habent in Deo sunt (ut lo­ quitur Aug.) ipsa creatrix essentia : et ita Aogast. idem, quoad eas, judicium, ac de Deo, illiusque perfectionibus ferendum est. Secundo notandum est, quod in ordine ad creaturas possibiles* sic sumptas, tripli- auimadciter potest intolligi versari divinam volun- verti0· tatem, scilicet vel efficaciter volendo creare illas, vel voluntate (ut aliqui aiunt) conditionata, quæ intelligitur esse quoddam quasi desiderium existentia» rei, inefficax tamen, vel denique per quamdam simplicem complacentiam circa essentias earum, qua­ tenus cognoscuntur habere tantam, vel tan­ tam bonitatem possibilem, seu habere ca · pacitatem ad illam. Cæterum quia amor aut volitio primo, vel secundomodo sumpta, plane versatur circa creaturas in ordine a l existentiam, ideo titulus dubii non intelli­ gitur de illis, sed tantum de volitione et complacentia circa res possibiles, secundum suam essentiam possibilem, et modo dicto consideratas. Et licet in titulo videatur supponi, Deum amare creaturas possibiles, ac proinde solum inquiri, an talis amor sit omnimode necessarius ? re tamen vera utrumquQ in dubium vocatur. Nam hæc duo sunt ita inter se connexa, ut nequeat unum sine alio commode explicari. § H. Infertur prior sententia. Prima sententia asserit, Deum amare, seu habere netum cumplaremin» circa crea- 3. - ΛΧ 68 DE VOLUNTATE DEI. luras possibiles, quatenus (ales sunt, et hanc complacentia® esse omnino necessa­ riam etiam quoad exercitium. Pro hac sen­ tentia referi Villegas controversia 9, dis· ΒιωΙ. put. posteriore, cap. 2 : Basol. in 1, disl. Ilii, 45, quæst. 2, art. 1 ; Radam 1, Controver. lierr. controver. II, art. 2; Herreram, l, disp. V«fl. 10, quæst. 14; Vasquez (qui etiam refert pro hac sententia Cajetanom et plures ΑπΛ. alios) 1 p. disp. 79, cap. 2; Arrubal disp. Heriee. 53, cap. 3; Hericetract, 2, disp. 18, cap. I ; ikran. Becan um I p. track I, c. il, quæst. 3, TUodur. conclusione 2; Theodorum tract. 3, d. 3, GoaMb. q. 3, num. 45; Granado tract. 3 citato, Terre», d. 3; Torres opusc. 5, d. 1, flub. 4, el ex antiquis plures alios adducit idem Villegas ibidem. Sententia hæc sigillarim quoad singulas sui partes, el in primis quoad pri­ mam, scilicet Deam habere prodictum actum complaceniiæ circa creaturas possi­ biles, sic suadetur. Prima Res quatenus possibilis, est vere bona : t,r8° P^rit Deus in ea complacere. Con­ sequentia videtur certa : nihil enim aliud ex [arte creatura.· potest desiderari, ad hoc, ut sit ca[>ax quasi excitandi complacentiam Dei erga se, quam quod habeat aliquam bonitatem. Antecedens vero probatur. Tum quia est vere ens : quanloquidem res in esse possibili dicit essentiam metaphysicam, necessariam, invariabilem, et realiler veram : el ideo de illa est vere et proprie scientia, possuntque de eadem propositio­ nes æternæ veritatis verificari : ergo etiam erit vere bona. Patet consequentia. Quia bunitas est una ex passionibus entis, ac proinde convertibilis ad invicem cum ipso. Tum etiam : quia bonitas rei idem est quod integritas illius : sed omnis res ante­ quam existât, intelligitur essentialiter inte­ gra; aut se ipsa, si simplex sil; aut parti­ bus suis, si sil composita : ergo per se ipsam, seu per essentialia praedicata, ante­ quam existât, est bona. Tum deinde : quia edenti® sunt sicut numeri, ut communiter docent Philosophi, idesl. in perfectione in· æquales : ergo etiam in bonitate, ac proinde quæ libet suam alferl bonitatem et perfectio­ nem. Tum denique : quia ullimæ difierenllffi, per quas essentiæ rerum constituun­ tur, vere sunt actus essentiales illarum : at omnis actus est perfectio rei ; ergo, eic. Confirmatur primo ex eo, quod essentia Corrubo- creata est qiuedam divin® perfectionis parprmo. ticipalio, in eaque divina natura el attri­ buta elucent, ut in essentia grati® sanctifi­ cantis, et _yirtutibus ab ea dimanantibus DISP. V, DUB. I. cernere licet : at omnis participatio divina· cum essentia possibilis dum consideratur bonitatis et perfectionis, non potest non pnveise ut possibilis, sii omnino incapax esse boniuts et perfectio : ergo, etc. 1 mutationis, sicut etiam est incapax inceptio­ Confirmatur secundo. Quia linis in nonis, aut desitionif, fiet inde, ut libera Dei bis movet voluntatem ad intentionem effivolitio nequeat ad ipsam terminari. cacem, per quam fit futurus : ergo in illo Confirmatur tandem. Quia si absque ali­ »α.· qua omnino variatione extremorum posset priori habet bonitatem, per quam moveat, et bonitas illa solum competit ei, ut habet esse complacentia et non complacentia, ita rationem possibilis. Palet consequentia ut sicut res placet, potuerit etiam displice­ quoad secundam ejus partem (prima enim re, fieret inde, quod etiam si ab roterno ex antecedenti constat' quia pnedicta boni­ Deus non dilexorit, aut non complacuerit tas convenit illi ante intentionem, per in re aliqua, possit tamen nunc complace­ quam redditur futurus, ac proinde ut habet re, et diligere illam, aut etiam si compla­ rationem possibilis. cuerit, non complacere deinde : quando­ quidem sola immutabilitatis divin® ratio Secundo eadem sententia quoad ultimam obviat quominus Deus denuo nequeat alios |>artem suadetur a Vazquez. Si Deus li­ habere actus pneter eos, quos ab æterno bere diligeret creaturas possibiles, pusset>r habuit : et ideo relatio Domini, aut Crea­ ab æterno eas diligere et non diligere, ut toris potest ei denuo advenire, quia absque ex se constat : at hoc implicat : ergo et il­ mutatione convenire potest : ergo si semel lud. Minor probatur. Quia ad id requireba­ datur ad hanc denominationem libere vo­ tur. ut possel esse aliqua variatio, aut in lentis non requiri aliquam variationem ex essentia Dei, aut in rebus ipsis possibili­ parte extremorum, nihil oberit quominus bus : duo enim extrema eodem modo se Deus possit do novo, et in tempore incipe­ habentia non possunt esse fundamentum re complacere. contrariarum denominationum, quales sunt Tertio et principaliter hæc eadem pars diligere, et non diligere : at nulla variatio :Τι tate motus. Quæ solutio desumitur ex D. in intensione amoris acceditur, quonam ul­ illud quod est ordinatum ad finem, est voli· Thom. in 3. dist. 32, quæst. I, art. 1 in tum abeo, ut effectum a vnlunlatry ct motum J torius progredi potest? solutione ad 3. Nam cum sibi sic objecis­ Corrobo­ Confirmatur. Quia alias Deus non magis ab eo. Idem etiam docet infra quæst. se­ rant set : Amor transfert amantem in amatum, ï • complaceret in sua bonitate, quam in crea­ quenti artic. 2 et supra quæst. 6, art. 3 ul rival jam vita amati, ut dicit Dionys. in turis possibilibus : at hoc prorsos repugnat : inquit, ea solum, quæ in aliqua differentia lib. de divin. nomin.Sed Deus non transfer­ ergo etc. Sequela patet ex dictis. Minor vero temporis existant, esse bona, ac proinde ea tur in aliquid aliud, cum sit immobilis, sed ex so, et ex iis, quæ jam diximus, constare sola, non voro pure possibilia, esse amabi­ omnia ad se trahit, ut dicitur Joann. 12; videtur. lia. Quod etiam docuit D. Thom. in hac ergo ipse non amat creaturam. Respondet H. eadem 1 p. q. 5, art. 1 et 3. Ultimo. In id, quod necessario amatur, Ultiin hæc verba : Ad tertium dicendum, quod Unde sanctum Doctorem sequuntur nam. naturaliter el necessario inclinatur amans, amor omnis transfert quodammodo amantem Cajelan. in hac I part, quæst. 20 art. 2 ad illudque necessariam habitudinem dicit : in amatum, sed diversimode. Uno modo scat implicat ponere in Deo naturalem incli­ et quæst. 5 art. 3, Ferrara 1 contra Gent, Fcinn eundum quod amans transfertur in partici­ nationem, aut realem habitudinem ad ali­ cap. 13, Bannez infra quæst. 34 art. 3, B>ua pandum ea, quæ sunt amati. Alio modo ut quid creatum; alloqui secundum aliquid sui Zumel ibidem disputat. I ad 3, Navarrcto ZsmL communicet amato ea, quæ sunt sua. Primo el sibi intrinsecum specilicarctur a creatu­ controversia 3. Gonzalez, disputat. 52 sect. Nararr. Ganuia modo Deus non transfertur in amatum, ris, et consequenter ab eis suam perfectio­ 2, Suarez lib. 3 de attributis positivis cap. qvod est creatura ; sed secundo modo in nem haberet : ergo etc. 6 num. IO et lib. II de Trinitat. cap, 2 Ahistft quantum bonitatem suam ci communicat : el CooHrConlirmitur. Nam vel habitudo, quam num. 9, Villegas controversia 9 disput- Heer*· DiJlar lie dint Dionys. i cap. de divin, nomin. diceret divina vuluntas od hujusmodi ob­ posleriore cap. 3, qui refert Altîsiodoren- hufu4 Huket* fpiod ipse Deus est per amorem extasim passus. jectum, esset Liui necessaria sicut illa, quam sem, Uenric. Durandum, Holcoth. Alia- Λ'ar. cuin DUB. 1. 71 Quod etiam repetit et oxplicat ibidem in I*®· solutione ad 4. Nam cum in contrarium S’ Doeu objecisset : Quod amans quomadmodo subji­ citur amato in quantum affectus amantis amato informatur : sed Deus nullo modo crealuræ subjicitur : ergo nullo modo amat creaturam. Occurrit sic : Ad quartum di­ cendum, quod potentia passiva informatur ex objecto suo, sed potentia activa ponit for­ mam suam circa objectum : sicut patet de intellectu agenti et possibili. Unde sicut in­ tellectus divinus non informatur rebus, quas cognoscit per essentiam suam, ita nec volun­ tas ejus informatur rebus quas amat : quia cas per bonitatem suam amat el amando communicat cis bonitatem suam. Ex quibus testimoniis etiam constat, quomodoD. Thom. erga creaturas non cognoscat alium amorem, prater amorem effectionis, ac proindo solum erga creaturas futuras talis amor a S. Doclore admittatur. ■. ·. : : .4 Fundamentum secundum pro vera D. Thom. sententia. Secundo probatur «assertio ratione de­ io. Alia prompta ex D. Thom. locis citatis etstatim ratio referendis, quæ potest sub hac forma pro­ pro poni. Nam licet creatura possibilis habeat assertio ne. capacitatem, seu non repugnantiam ad hoc, ut illi communicetur bonitas aliqua; nihi­ lominus ut habeat illam, necesso est, quod sit existons, aut saltim in aliqua temporis differentia sit habitura existentiam : at creatura ut possibiles nullam habent exis­ tentiam; imo nec illam sunt habitura, ut sub hac pracisa ratione possibilium consi­ derantur : ergo non sunt simplici aliqua complacentia diligibiles : ergo multo minus complacentia omnino necessaria, ütraque consequentia videtur evidens. Non enim actus complacentiæ nisi ad id, quod aliquam habet bonitatem terminatur : quandoqui­ dem nihil potest complacere nisi bonum, et maxime cui omnia pro meritis compla­ cent Minor etiam ex se patet. Nam hoc ipso quod creatura consideretur ut habens, aut habitura existentiam, jam non concipi­ tur sub præciso possibilitatis gradu, sed ut est in statu existentia, aut futurilionis. Probatio Major, in qua est difficultas, est D. majoris ex Thom. loco citato ex hac 1 p. q. 6, art. 3, triplici ubi sic ait : Despondeo dicendum, quod so­ testimo­ lus Deus est bonus per suam essentiam. nio. Unumquodque enim dicitur bonum, secun- D.Tbom. > ΛI 4 b·- 72 r fi ' DE VOLUNTATE DEL DISP. V, DUB dum quod esi perfectum. Perfectio aulem prædictis testimoniis innuitur, suaderi po(am at existons in aliqua differentia tenjalicujus rei triplex est. Primo quidem, setest. Quia bonum in idem cum perfecto el poris, babensquo actu rationem boni : quia eundum quod in suo esse constituitur. Seintegro coincidit : unde ad ejus rationem r*. non terminatur ad dandam tam in affectu eunda vero, prout ei aliqua accidentia su- non potest non desiderari ultimus actos quam in effectu bonitatem, sed ad com­ peradduntur ad suam perfectam operationem I integrans el perficiens ipsum : at existen­ placendum in ea, quam objectum jam necessaria. Tertia vero perfectio alicujus est tia est ultimus actas : ergo non potest bo­ habet. per hoCj quod aliquid aliud atlingil sicut fi­ nitatis ratio in rebus reperiri, nisi dum Confirmatur tertio. Quia si bono possi­ tab nem : ulpote prima perfectio ignis consistit sum sub actuali existentia, aut per ordinem bili ut sic, conveniret ratio objecti com in esse, quod habet per suam formam sub­ saltim ad illam, ut aliquo modo futuram : . phcenliæ necessariæ, fieret inde, ut ma­ stantialem. Secunda vero ejus perfectio con­ et ideo Philosophus 3 Metaphys. dixit, lum possibile ut sic, esset sufficiens sistit in calidilatel levitate, ei siccitate, el quod in mathematicis non est bonum : ex objectum displicentiæ ct odii : ac proinde hujusmodi. Tertia vero perfectio ejus est, eo quod a materia et existentia abstrahunt. subjectum cui intelligerelur adjuncta talis secundum quod in loco suo quiescit. fixe Explicatur hoc. Nam existentia aliter polenlialilas, seu tale bonum, aut malum autem triplex perfectio nulli creato competii integrat rem aliquam, quam plura alia, possibile, conciperetur etiam capax , aut secundum suam essentiam, sed soli Deo, quæ ad ejusdem rei integritatem spectant, to dignum complacontiæ, si possibilitas sit cujus solius essentia est suum esse etc. Ubi, Nam proprietates v. g. ita integrant essenalicujus boni ; aut displicentiæ, si possibi­ ut vides, D. Thomas nulli creature, sed tiam, ut sine illis maneat essentia integra litas sit mali : at hoc est omnino falsum : soli Deo tribuit bonitatem quoad essentia­ ergo etc. Ex se constat utraquo sequela. integritate essentiali. Cæterum existentia lia precise sumpta : quia solus ipse est ita integrat, ut ejus actuatio fit indispensaMinor vero etiam patet. Non enim homo essentialiter existons : ac proinde sentit, biliter requisita ad quamvis integritatem, ratione peccati possibilis potest esse ob­ quod ad rationem boni necessario requiri­ jectum simplicis displicentiæ et odii Dei : quæ re vera in se sit aliquid; sive illa in­ tur, quod res existât in aliqua differentia alioqui Deus omnes justos, qui in gratia tegritas sit essentialis; sive (ut sic dicamus) temporis. sunt, et usque ad finem vitæ in eadem attributalis. Undo si semel secludas exis­ Idem etiam docuit sanctos Doctor in perseverabunt; imo etiam omnes beatos, tentiam, fallim ut futuram in re vel in eodem art. in solutione ad 1. Ubi cum sibi apprehensione, ita ul nec per modum con­ et quod magis est beatissimam Virginem, necnon Christi Domini humanitatem prose­ sic objecisset : Sicut unum convertitur ditionis, aut connotati vel ultima? actualidetur odio; quippe cum omnes hi sint cum ente, ita et bonum : sect omne ens est talis ibidem sit, non solum non erit omni­ possibiliter peccatores : cum non repugnet unum per suam essentiam, ul palel per Phi­ moda rei integritas, verumcliam nec losophum in 4 Melaphys. ergo omne ens esi integritas in ordine essenliæ, quæ in se sit ab humanitate Christi Domini auferre hy­ postaticam unioncmj tribuiquo illi propriam bonum per suam essentiam. Respondet in aliquid, aut in se el extra suam causam hæc verba : Dicendum, quod unum non I cogitetur ut aliquid. Quare non mirum wbsMlentiam, et ab omnibus justis et beatis importat rationem perfectionis, sed indivi- I quod sine eadem existentia, sicut non est patiam sanctificantem, et ita in peccatum labi : ergo etc. rionir lanium, quz unicuique rei competit · integritas, ita nec bonitas. Nec refert si contra dicta objicias, inde secundum suam essentiam. Simplicium au­ Confirmatur primo ex D. Thom. in hoc reqai, quod non solum res ut possibilis, tem tssenlix sunt indivis* el actu el poten­ art. ad 6. Quoniam bonum est objectum verum nec etiam eademmot ut futura tia : compositorum vero essentij? sunt indi­ voluntatis : at proprium est voluntatis possit esse objectum amoris ct complacen­ vise secundum actum tantum : et ideo I ferri in res prout sunt in se. ut communi­ ti sive increase, sive crcatæ. Nam per oportet, quod quilibcl res sil una per suam ter docent Theologi et Philosophi : ergo boc quod res si futura, non est aliquid, sed essentiam; non aulem bona, ulostensum esi signum est, bonum non convenire rebus erit : nec imbibit existentiam, sed solum Et tandem quæstione 5, art. I, sic in- nisi prout habent esse in se, ac proindo dicit ordinem ad illam : at hunc ordinem quit .· Patio cnim boni in hoc consistit, quod prout in aliqua temporis differentia exis­ etiam importat res possibilis, ut ex se pa­ aliquid sil appetibile. Unde Philosoph. in 1 tant : alias non esset cur voluntas tendens tet, et ideo chimera non est possibilis, Ethic, dicit, quod bonum esl, quod omnia in bonum, tenderet in res prout sunt in se. quia non est possibiliter existons : ergoete. appetunt. Manifestum est autem, quod Confirmatur secundo. Res possibiles, ut .fc. Confirmatur. Res possibilis ut dicit conunumquodque est appetibile secundum quod est sic considerate, tantum sunt possibiliter f»atr a>». «· janciam quoddam resultans ex essentia ct perfectum : nam omnia appetunt suam per­ bona? : ergo non sunt objectum congruum aistentia possibilibus, intrinsece includit fectionem. In tantum est autem perfectum divinæ complaccntiæ, aut alicujus alterius eamdemniet essentiam et existentiam, quæ unumquodque, in quantum est actu : unde complaccntiæ creatæ. Antecedens patet. actu inveniretur in illa, si produceretur : manifestum est, quod in tantum esi aliquid Quia res possibilis ut sic, nihil est actu erjo si ordo iste rei possibilis ad existentonum, in quantum esi ens : (intellige non saltim in se; ac proinde nihil bonitatis tùm, non reddit ipsam objectum complasolum nominaliter, sed etiam participiali- artu habet. Nam cum ita res sit bona sicut e^tiæ et amoris, quia lotum hoc nihil actu ter) et ita rationem hujus reddens ait : esse est ens in se, modo tamen jam dicto, fit e t, -Cil potest esse, ita ordo rei future ad enim est aclualilas omnis rei, ut ex superio­ inde, ut quod nullo modo habet in se actu icturam existentiam, non reddet illam bo­ ribus palet. Ubi ul vides D. Thom. sine aliquid entitatis, nihil etiam bonitatis ha­ nam, nec objectum dignum complaccntiæ : existentia, per quam res sit actu, non tri­ beat. Consequentia vero probatur. Quia qma lotam hoc nondum est aliquid, licet i buit rebus quod habeant bonitatem affectus complacentias presupponit suum f. larum sit. Deinde eadem major ratione, quæ in objectum a parte rei positum, vel cogita­ tum L 73 Non itaque hoc refert. Quia in futuro duo tempora virtute includuntur, scilicet Occurritempus præsons, in quo est futuram, quia 0^°^. quod cras habebit existentiam, modo est bL futurum : et insuper tempus futurum, sci­ licet dies crastinus, in quo erit præsens : alitor tamen et aliter. Nam in tempore prae­ senti in quo res futura habet osso futuram, dicit negationem existentiæ, cum determinationu tamen ad illam : at pro tempore futuro non habebit talem negationem, sed verum esse in actu : et ita si semel tale tempus adveniat, statim de re illa enuntia­ bitur, quod est; licet modo ante adventum illius differential temporis, solum possit verificari de eadem, quod erit. Ex quo fit, quod licet res die crastina futura, non possit nunc pro nunc diligi, et esse objectum complaccntiæ nisi secundum quid, quatenus futuritio, seu determinatio ejus ad essendum, quæ nunc est, quæque in rebus possibilibus precise ut possibili­ bus non reperitur, habet rationem quasi viæ ad existentiam pro tempore futuro ; bene tamen nunc pro crastina die, quando de ea verificabitur, quod est. Unde Deus cos, quos scit a peccato, in quo sunt, re­ surrecturos, odit nunc pro nunc; amat ta­ men nunc pro tunc, idest, pro tempore fu­ turo, in quo gratiam habebunt : quia nunc pro nunc sunt (ut sic dicamus) quasi tan­ tum possibiliter sancti et justi. Cæterum res possibilis præcise sumpta in quantum possibilis, pro nullo tempore est futura, nec cogitatur ut futura, vel ut præsens : ac proinde nullo modo habet determinationem ad existendum : et ita in nulla temporis differentia de illa verificabitur, quod sit : et consequenter secundum istam rationem nunquam est objectum congruum ad amo­ rem, seu complacentiam. Diximus : Nec cogitatur ul futura vel ul Animadpræsens, quia ut res possibilis possit ter­ vers to. minare actum amoris vel complacentis sal­ tim in nobis, sufficit ut apprehendatur ut utura, vel ut præsens : et per consequens quod ratione hujus apprehensionis reluceat ibidem futuritio et existentia rei in aliqua temporis differentia, quamvis revera non sil futura. Nam cum modus movendi causæ finalis sit metaphoricus et inteniionalis, satis est prædictus modus futuritionis aut existentiæ ad affectus voluntatis nostre ex­ citandos. Per quæ ad confirmationem satis palet. μ i η . - t ί. - ·γ>- i DE VOLUNTATE DEI. 74 § vi. Fundamentum ult. in favorem sentcnlir D. Thom. Tertia ratio principalis pro assertione desumitur cx eodem sancto Doctors quasi, atirtio-sequenti art. 2. Qnia amare est velle aliD non cu* ^onum aliqaod, ut est commune totius schola? axioma : at creatura? possibili pre­ cise ut possibili non vult Deus aliquod bo­ num : ergo nec amat illam. Minor probatur. Tum quia Deus non vult, creaturam possi­ bilem halare existenliam, si illa sub puro possibilitatis statu semper manet; imo vult ut non sil : at sine existenlia (ul probavi­ mus) nullum est bonum : ergo etc. Tum etiam : quia rei possibili sub statu possibili­ tatis semper manenti Deus vult quasi omne malum, quandoquidem vult illi carentiam omnis entitaiis. Tum denique : quia dum res anihilatur, dicitur Deus illam omni­ mode odisse (eo saltim modo, quo odium in divina voluntate esse potest) quia tol­ lit ab ea quoad omnes suas fortes et ra­ tiones formales existenliam, ac proinde essentiam actualem : ergo si decernit, quod res possibilis nunquam sil, fit inde, ul qua­ si odio habeat omnimode illam, el ita nul­ lum ei horum velit, nullove modo illam amet. CojjirConfirmatur ei iis, quæ contingunt in nobis. Quia nos non amamus rem aliquam, nec complacemus in illa, nisi sit aut cogite­ tur existons pro aliqua temporis differentia : nec aliquid intendimus nisi saltim ut futu­ rum, modo tamen alibi dicendo : nec desi­ deramus aul speramus illud, nisi ut aliquo modo adipiscendum, ac proinde cum existentia pro tempore futuro saltim in appre­ hensione nostra : nec gaudemus de eodem, nisi prius sil jam habitum ei praesens cum sua existenlia, vel cogitetur ut præsens : ergo signum est, quod existenlia, saltim modo dicto, involvitur semper in ratione objecti diligibilis : ct consequents quod non possit quis velle alicui rei bonum, nec amare eam, aut in eadem Complacere, dum manet in statu possibilitatis, et non vult illi existenliam in aliqua temporis differen­ tia, aut in re illa ut existent! complacet. Palet consequentia. Quia omnes affectus partis affectivo? et amantis, in iis, quos jam recensuimus, includuntur. Tenu ratio DISP. V, DUB. I. § VII. titivo in intellectu, sufficiet ad hoc ut ra­ tione talis esse ropræsonlativi possit ab eo­ Diluuntur argumenta primas arnlrnlix dem intellectu attingi, habealquc veritatem transcendeiitalem. Quare cum ad hoc suffiAd primum pro prima illius parte ne­ rial, quod res illa pro fundamento impor­ gandum est antecedens. Et ad primam pro» tet realnnr possibilitatem , Pt do formali lationem concedendum est antecedens, et dicat prædictam commensuralionem ct neganda consequentia. Nec contra hoc obconvenientiam absque omni fictione intel­ est id, quod primo loco ibidem adducitur, lectus, consequens est, quod ul aliquid ve­ scilicet rem possibilem esse vere ens. Quia ram habeat inlelligibilitatem, voritatomquo bonum non est passio entis præcise nomitranscendentalem , non requiratur, quod naliter sumpti, se 1 ut etiam dicit existenexistai in se, aut dicat ordinem, seu deter­ tiam in aliqua differentia temporis : et ita minationem ad existenliam futuram. · omnes passiones entis, quæ sub illa dictione Cæterum voluntas ex vi propria? lineæ ftecbau continentur, convertuntur cum ente terminatur ad suum objectum, non quidem sic sumpto; non vero cum illo solum no· trahendo illud ad se, sed porius movendo et impellendo se ad illud prout est in se minaliter accepto, ul ex D. Thom. n. 16 e·. 17 dicebamus. Nam si hoc modo suma­ ipso. Nam appetitus trahitur el allicitur a tur, aliqua ex illis cum eo non convertuabono. Unde si res in se nihil in aliqua tem­ lur, aliqua vero convertuntur. * poris differentia et modo dicto fuerit, nec Nec etiam obe-st id,quod ibidem additur, in se pro eadem temporis differentia aliquid nempe rem possibilem dicere essentiam habuerit bonitatis, non poterit voluntas in metaphysicam, in variabilem, et realiter ve­ illam ferri : sicut neque intellectus attin­ ram. Quoniam ratio entis nominaliter seu gere id, quod secundum esse repnesenlatiessentialiter accepti præscindit ab oxistenvum actuale, seu in actu primo non fuit tia in se ipso : et ita formaliler sumpta, prius attractum ad eunidom intellectum, in tantum dicit prædicata essentialia, connoeoqne intentionaliler non exislit. lando tamen pro fundamento, quod alias Polestque hoc explicari ex iis, quæ trasint existenlia, sive iq se, sive in causa, ™’dil Navarrrcle controversia citata prope fiaut in ideis, et exemplaribus divinis, quæ toern. Nam licet essentia metaphysics rei ve no sint causa? illius. Et similiter veritas possibilis, quantum est ex propriis meritis, transcendentalis formaliter considerata el non repugnantia terminorum præcise præscindit ab existenlia rei in se, vel in sumptis, non sit formaliler vera veritate sua vera causa; et tantum importat de for­ transcendental!, seu objectiva, sed tantum mali convenientiam et commensumtionem iu potentia; nihilominus quia modus quo prædicati cum subjecto : quamvis pro fun­ res possibilis est attingibilis ab intellectu, damento indispensabiliter requirat rem il­ per hoc quod ratione altcujus alterius lam esse possibilem : ac proinde habere entis in actu trahalur ad intellectum, ideo saltim existenliam in sua causa. At vero id quod deest de actunliiate in se rei possi­ bonum est quid materialius, sen magis con­ bili, ad hoc ut sit vera veritate transcen­ cretum et necessario concernens f-ssc ac­ dental!, Îeu objectiva, suppletur per hoc tuale rei in se in aliqua temper s differen­ quod habeat esse in sua causa, ratione cu­ tia : et ita debet necessario addere aliquid jus possit radicaliter et per modum ob­ in sensu explicato, supra essentiam pnecise jecti movere intellectum, cl trahi mediante ul possibilem, ct dicentem prædictam con­ ‘pec»? al illnm : ac proinde ratione cujus venientiam el commensuralionem. ponit habere id, quod præsupposîtive re­ Cujus rationem tradidit D. Thom. ox quiritur al hoc ut ei ratio veri transcenpropria natura intellectus cl voluntatis, ct · «ntalis sive objectivi formaliler sumpta diverso modo tendendi utriusque. Nam Ii- ►’’ζ conveniat. Quia ut dicebamus ratio formacet intellectus cognoscat res secundum pro- « Esreri transrendentalis seu objectivi conprium esse earum, attamen ex vi propriæ D TU Teoieng effectu i, ut aliquo modo distincto a lineæ, halæt non aliter percipere illas, «n causa, abstrahit nh hoc quod habeat nisi trahendo easdem ad-se secundum esse ' quod si per impossibile creatura possibiles, ob id amat ipsum peccatum. Et ratio in HeDtBa. qDalenns 5iS(Untni statu possibilitatis, habe­ omnibus bis est eadem. Quia nec in creatu­ rent bonitatem formaliter talem aliquo ris possibilibus, modo dicto considerati*, modo distinctam a bonitate suæ causæ, sive est aliqua bonitas, nec mors illa, aut pecca­ rationis a priori scilicet divinæ omnipoten­ tum habent aliquam bonitatem, quæ ho* tiae, tunc necessario amarentur a Deo · non nesle possit amari. ' quidem quia ex se dicerent infinitam boni­ Adde, quod etsi demus, quod id quod tatem, sed propter connexionem ir.dispen- babèt rationem medii necessario requisiti1 sabilem, quæ est inter illas et divinam om­ ad tw amati, debeat necessario amari, si nipotentiam, necessario a Deo amatam. necessario amatum ametur; non tamen Nam amans necessario aliquid necessario oportet id universaliter contingere in eo, connexum cum alio, ita ut eo ablato aufe­ quod precise desideratur per modum ter­ ratur res amata, debet etiam necessario mini a quo. aut materiæ circa quam sive objecti materialis, ad quod res amata ter­ amare id, cum quo est talis connexio, si minatur. ul in presenti contingit. Quia res habeat rationem boni aliquo modo distinc­ tam a bonitate rei primo amate, et amans pudibiles, tantum sunt materia circa quam sive objectum materiale divinæ polentiæ, adæquate seu quoad omnes rationes amati, amet illud, ut in present! contingit. Unde ut n. sequenti explicatur. Elconstat exiliis H D.Tbon. D. Thom. tam in hoc ari. quam 1 contra qua^ disp. 3, dub. 2, diximus. Secundo respondetur, sive magis expli­ Gen. c. 81. inde colligit, Deum non amare necessario creaturas existantes, quia etsi cator procedens solutio, supponendo quod in se habeant aliquam bonitatem, non ta­ licet creaturis omnibus implicantibus Deus men divina perfectio habet necessariam non esset omnipotens ; nec creature essent connexionem cum illis. Quare si creature possibiles, si Deus non esset omnipotens : ac proinde sit connexio necessaria inter possibiles ot tales, haberent aliquam boni­ tatem ; cum alias divina omnipotentia prodicta extrema; nihilominus aliter et ali­ habeat necessariim connexionem cum illis, ter hæc duo inter se comparantur. Nam non possent non amari necessario a Deo ablatio creaturarum non est ratio a priori hoc ipso quod ejus omnipotentia necessa­ ablationis Dei, sed potius o contra. Quia rio ab illo ametur. Sed hæc amplius in solu­ s cut ex omnipotentia Dei earumdem pos­ tionibus argumentorum pro secunda sen­ sibilitas a priori infertur; quandoquidem tentia explicabuntur : ubi etiam patebit non sunt factibiles nisi ab ente per essenquomodo hæc cum illis, quæ in prima ra­ t;am, et ul participationes illius, ac proinde ipsum ens per essentiam præsupponunt, ita tione assertionis diximus, cohærcant. Ad ultimum transeat antecedens; sed ex eo quod tollatur divina omnipotentia, Ad negamus consequentiam. Et ad prol»atio- infertur à priori auferri creaturarum possi­ BlbDtUD. nem, verum esse antecedens, quando res bilitatem. At ex eo quod creature possibi­ illa, cum qua res amata connexa est, habet les auferantur, solum sequitur a posteriori aliquam bonitatem, vel eam illi volumus; ablatum jam esse Deum, vel, ul clarius di­ secus vero quando utrunque deest, ut in camus, devenimus ra’ione connexioni jam presenti contingit. Quia creature possibi­ insinuate in cognitionem hujus quod est les nec habent ul sic bonitatem, nec ipsis Deum prius fuisse ablatum. Quemadmo­ manentibus intra statum possibilium vult dum si a nostro Emispherio auferatur lux eis Deus aliquod bonum, ut ostensum est. Solaris, tolletur etiam Sol : non quidem Sicut licet mors martyris passive sumpta quia ex eo quo I auferatur lux. tollitur Sol ; necessariam connexionem habeat, ut hic el sed quia si lux abest, sequitur jam prius nunc causatur, cum eadem morte active Solem defuisse. illata a tyranno; nihilominus non ob id Hoc ergo supposito, ad argumentum con ii martyr amans ot acceptans pro Christo mor­ cedendum est antecedens in sensu expli­ fans tem passive sumptam, amat eamdem ut catu, et neganda consequentia. Et ad pro 0. active infligitur ab illo, seu quod tyrannus batiunem distinguendum est antecedens : illam ipsi infligat : alioqui martyr ille mor­ quando illud desideratur Unquam ratio a taliter peccaret : quandoquidem mors illa priori, aut lanquam pars intrinseca, vel ut ox parte tyranni so tenet, est actio in conditio indispensabilis, quæ sit prior, quam trinsece et ex se mala. Et similiter quamvis res amata, transeat antecedens : quando so­ quis velit contritionem, quæ indispensabilum est signum ablationis rei amate, aut lem habet connexionem cuui peccato, non clleclus illius a quo nullam habet dependen­ tiam tiain. fed connexionem necessaria! conse­ ita immaterialis omnino, sicut intellectus, quentia' ; ac tandem quando id sino quo ideo petit objectum non ita abstractum, sed magis concretum, ot consequenter ultra w rei amate dari nequit, non habet boni­ essentiam rei possibilis concernens illius tatem distinctam aliquo modo a ro amata, negandum est. Quia necessitas illa (ut sic exigentiam exercitam in aliqua saltim tem­ dicamus) consequential qua necessario in­ poris differentia, et modo dicto. fertur prius rem amatam fuisse ablatam, quam id cum quo habet prodictam conne­ § VIII. xionem, quodque non habet bonitatem sibi Fit. salis argumentis secundx senlenlix. propriam, non inducit necessariam habitu­ dinem amantis ad illud, cum quo res amata Ad fundamenta secundæ sententiæ unico 31. sic est connexa. Ad Nec refert si dixeris, creaturas possibiles verbo respondetur, negando creaturas pos­ TonJisibiles, quatenus in statu possibilitatis menti esse objectum per se primo divinæ omni­ sistunt, amari : ac proinde, nec necessario)> :second* potentia·, quippe per se primo respicit factisenteQnec libere diligentur, ex eo quod pro illo tiz bile ut sic, quæ ratio in solis creaturis po­ prior test inveniri : at sicut positio objecti perse statu nullam habent bonitatem. Constat au­ soiotio. primo est ratio a priori positionis polentiæ tem omnia argumenta pro hac sententia ad­ tendentis ad illud, ita etiam ablatio ejus erit ducta inniti in hoc, quod creatura secun­ radix ablationis potenliæ. dum hanc rationem amentur a Deo : unde , Non itaque hoc refert. Tum quia factihoc fundamento sublato et denegato, omnia bile ut sic, tantum est objectum materiale illa corruunt. Cæterum quia num. 29 hujus dubii dixi­ non qualecunque, sed respectu potenliæ abwluüssimæ et omnino independentis hamus, quod si per impossibile creatura pos­ beulisque conditiones supra disp. 3, dub. sibiles, quatenus precise sistunt in ratione Î, dictas. Tum etiam : quia est objectum possibilium, haberent aliquam bonitatem, polentiæ practicæ perfectissimæ, a cujus tunc necessario amarentur a Deo propter dependentia, intrinsece in ipso imbibita ab­ necessariam connexionem, quæ est inter divinam omnipotentiam, et illas, exeo quod solvi nequit : at objectum prodictas habens conditiones, nequit esse ratio a priori suæ omnipotentia est (ul sic dicamus) ita fœcunda ut non possit non esse ratio a priori, potenliæ factivæ; sed potius e contra. Ad confirmationem palet ex dictis, con­ ct virtus causativacreaturarum possibilium, a. u cedendum esse antecedens, et negandam propterea oportet ad prædicta argumenta si­ i?- consequentiam. Et ad probationem esse gillarim respondere. 13 disparem rationem. Quia creatura ut pos­ Ad primum ergo cum sua confirmatione Alia sibiles continentur intra objectum intellec­ bene respondetur ibidem. Et ad probatio­ solotio tus, ex eo quod sunt formaliter veræ veri­ nem in contrarium dicendum est, quod li­ eorum et tate transcendental! modo explicato ; non cet divina omnipotentia non pendeat a primo ad I tamen secundum quod possibiles, sunt intra creaturis possibilibus ; habet tamen neces primum. objectum voluntatis; quippe quæ non sunt sariam connexionem cum illis : ex eo quod Lonæ. nec illis voluntas ut sub huc statu est talis conditionis, ul non possit non pos­ manentibus, aliquod bonum vult. sibilitas creaturarum, modo tamen in tract, !xc- Potestque hoc ipsum explicari rationo, de Scientia Dei dispul. 7, num. 38 et 39 J ex excessu intellectus supra voluntatem de­ explicato, ab ea pendere. Unde licet, ut sumpta. Nam sicut intellectus est ex natura argumentum optimo probat, sequeretur facultas elevalior et purior, ac omnino omnipotentiam et divinam essentiam non præcisiva, ita potest ferri in rationem maesse magis necessarias, quam creaturas pos­ gw abstractam et simpliciorem , plusque sibiles, si ab illis penderent; secus tamen pnecisam. Et ideo non mirum quod saltim ex eo, quod habeant cum eisdem connexio­ in alio ente actualissimo el prius cognito nem tanquam cum effectibus possihiliter, possit attingere elfectus possibiles abstra­ necessario tamen in ratione possibilium ab hentes ab existenlia : imo et quod possit utraque illatis, juxta illud Aristot. : Propter id illos sic sumptos per se primo tendere quod unumquodque tale et illud magis. 'poiiescunque est possibilis species per se Ad secundum, quod dato illo impossi­ Ad primo reprasentativa corumdem. Cæterum bili, scilicet creaturas possibiles, quatenus *ecuoccm voluntas habeat ex vi propriæ linea?, sistunt in statu possibilitatis, habere ali­ dom. quam bonitatem, tunc Deus ita so haberet quoi non sil potentia ita elevata, ac proinde _ -X ... >■ ’ ■ i r 78 DE VOLUNTATE DEI. necessario circa amorem illarum, sicut modo se babel libere circa amorem crea­ turarum futurarum. Unde sicut teste D.Tbon. D. Thom, infra q. sequenti an. 3, divina voluntas collata cum creaturis futuris, po­ test duplici ratione intelligi quod amrl unam mags, quam aliam. Uno modo (verba sunt sancti Ductoris) er parle ipsius actus voluntatis, qui est magis, vel minus intensus : et sic Deus non magis quxdam aliis amat : quia omnia amat uno et simpli­ cissimo actu voluntatis, el semper eodem modo se habente. Alio modo ex parta ipsius boni,quod aliquis cult amato : et sic dici­ mur aliquem mogis alio amace, cui volumus majus bonum: quamvis non magis intensa valu filate. El hoc modo necesse est dicere, quod Deus quxdam aliis magis amat. Cum enim amor Dei sil causa bonitatis rerum, ul diclum est, non esset aliquid alio melius, ri Deus non vellet uni majus bonum quam alteri. Ita in eventu jam dicto Deus aequaliter et necessario amaret ex parte actus crea­ turas possibiles; inæqualiler autem ex parte boni, quod illis vellet, et de quo complaceret juxta majorem vel minorem perfectionem creaturarum possibilium voli­ taram. Quare licet tunc divina voluntas ferretur secundum ultimum potent»®, ideal, lota intensione possibili in illas; hoc tamen esset juxta naturam objecti voliti. ideal non volendo cuicunque creatura· pos­ sibili aliam perfectionem et bonitatem es­ sentialem, quam eam, cujus est capax : i quia etiam ea, quæ operantur per modum I nalnræ, operantur juxta naturam et capa- I citatam objecti circa quod versantur. 1 Ad Ad confirmationem neganda est sequela, eooOrIQ1ÜO- tum propter modo dicta, tum etiam : quia DfQ. Deus complaceret in bonitate creaturarum possibilium ratione suæ infinita· bonitatis tanquam propter rationem objectivaiu for­ malissimam complacendi in illis, el ita magis complaceret in sua bonitate. Ad ultimum neganda est major quoad Ad secundam partem, si intalligalur de habi­ nllinan. tudine reali, secus tamen de habitudine rationis, el necessaria connexione, reali tamen, unius cum alio. Nec inde fieret, ut argumentum intendit divinam volitiunem apecificandam esse a creaturis : quia suium esset connexa cum illis tanquam cum objecto secundario ; sicut in divina scientia respectu earum contingit. Ad fonflr· Ad confirmationem vero patet ex dictis, itu tioquomodo illa habitudo rationis et connexio OCD. DISP. V, DUB. II. realis, quam divina volilio haberet eam tionem volendi, ita versaretur Deas per creaturis possibilibus, non esset ita neo^ illam actum circa creaturas, ut si non es­ saria, sicut habitudo (ut sic dicamus) tt sent possibiles pnecise ex meritis divina! connexio quam habet cum bonitate Dti: omnipotenti®, et essent capaces, quod ex quandoquidem ideo necteretur cum creatu­ vi illius actus complacentia* tribueretur illis ris, quia nexa caset cum bonitate divitu: sua possibilitas, tunc ex vi illius actus di­ juxta illud axioma Aristotelicum, quod nu­ vina» voluntatis, quo vellet earum possibi­ per retulimus : Propter quod unumquodque litatem, fierent possibiles. tale, et illud magis. a Diximus aliqualiter, quia re vera mul­ Utrum aulem hæc connexio divin® volum ratio illa num. citato, a nobis facta litionis cum divina boo itato, seu amor ne­ crçet ad probandum, creaturas possibiles, cessarius illius, et connexio ejusdem vo· ut tales non posse amari, sive necessario, Imitatis cum creaturis possibilibus, iea sive libere a Deo, ac proindo nec habere amor necessarius earum, qui in eo eventu aliquam bonitatem : siquidem divina vo­ esset, distinguantur virtualiter et ex parte luntas debet, vel necessario, vel libere se rei conceplæ? an vero solum ex park extendere ad omne amabile. Ex quo etiam nostri modi concipiendi, ac proinde an fieret amorem illum in eo eventu solum prior illa connexio sit formaliler ratio t pusseesse formaliter affectionis. Quia amor priori hujus posterioris connexionis? an qui tantum virtute est effectionis, est forveru solum virtualiter æquivalenter, sea militer affectionis : siquidem formaliter (quod in idem quoad præsens redit, juxU debet esse unus ex his duobus amoribus, ea, quæ in tractatu de Scientia Dei disp. I. adaquate rationein amoris, modo supra n. 38, et in hoc eodem tract, disp 2, num. in/inuato, dividentibus. Et ex hoc etiam Si. et disp. 4, n. 55, diximus) ex^parte Mil sequeretur, divinam bonitatem non esse nostri modi concipiendi? ex alibi dicta I idêquatum objectum formale voluntatis constat. Dei, ut disputat. 3, num. 29 et deinceps Nec referi si contra ista omnia objicias, ι prosequebamur : quod tamen esse impossi­ non cohærere cum iis, quæ in hoc dub. ‘^1 bile ibidem ostendimus. num. 14,dicebamus,nempe in Deo respecto I creaturarum, tan’.um posse esse amorem | DUBIUM II. effectionis. Quare cum erga creaturas ρο5- I sibiles nihil per suum voluntatem efficiat Drum creaturas existantes in aliqua tem­ quandiu sub statu possibilium consideran­ poris differentia amet Deus necessario, tur. nec possit actu ei in exercitio aliquid lam quoad specificationem, quam quoad circa illas efficere, ita ut ipsa.· sub statu exercitium? possibilitatis maneant, fiet inde, ul licet per impossibile haberent aliquam bonita­ Sicut faturi tio rerum et præsenlmlitas tem; nihilominus non essent necessario earumdem in aliqua temporis differentia, amaiæ a divina voluntate, imo nec ullo est posterior possibilitate illarum, ita ne­ modo. I cessitas, quam divina voluntas circa res Respondetur enim ex hoc argumento futuras habet (si quam tamen habet) expli­ optime probari esse impossibile, quod creaI cari debuit postquam hoc ipsum de eadem lura· possibiles, quatenus tales habeant ali­ xolunlatein online ad creaturas possibiles quam bonitatem. Unde non mirum ut dato .] expficalam esL hoc impossibili inde aliud sequeretur : et I quod doctrina a nobis tradita cum his im- I possibilibus non cohæreal. Ad iimus tamen I nihilominus, quod adhuc dalo hoc impos· I èibili, potest aliqualiter cohærerc cum iis, I Varii dicendi modi. quæ num. ci alo dicebamus, Deum amare, I Prima ergo sententia asserit, nullam in et non utcunque, sed necessario creaturas I Dei voluntate respectu creaturarum in alipossibiles. Quia ille amur esset atreclionis I erga Deum, et effectionis, virtualis tamen I -r, qiu temporis differentia existentium esse necessitatem, sive illa sit necessitas quoad (ut sic dicamus) erga creaturas : ad hunc I ypecificationem, sive quoad exercitium. dumtaxat sensum, quo-1 ex amore affectioI Iu aliqui ex recentionbus : et probari ponis erga divinam bonitatem, et propter ilI ted primo. Qnia non minus est perfecta lam tanquam propter formalissimam ra| tionem 79 divina voluntas in ratione libertatis, quam in ratione naturæ : nam quævis ex his rationibus debet esso infinite perfecta, ac proinde in summum intra propriam li­ neam ; sed hoc ipso quod voluntas in ratione natune sit perfectissima, debet terminari ad suum objectum omnino necessario tam necessitate quoad specificationem, quam quoad exercitium : ergo hoc ipso quod di­ vina libertas attingat in suo ordine supre­ mum perfectionis apicem, debet esse libera libertate tam quoad specificationem, quam libertate quoad exercitium : alioqui sicut quævisexhislibertatibusaffert perfectionem, ita quavis ablata non erit perfecta omni modo excogitabili intra suum genus. Confirmatur. Deus habet summum do- conflrminium suorum actuum liberorum : nam mator* sicut dominium respectu humanorum ac­ tuum pertinet ad perfectionem, ita etiam summum dominium ad majorem perfectio­ nem spectabit : at summum dominium ne­ quit stare sine summa libertate, nec summa libertas cum necessitate aliqua : ergo etc. Secundo. Ideo voluntas divina est neces- 41. si lata quoad specificationem respectu bo- SefDnd0 nitalis Dei, quia est objectum formale alæquatum illius, capitque ab ea suam specificationem : ergo cum creaturæ sint objectum materiale et secundarium illius, non habebit circa illas necessitatem quoad specificationem : ergo nec quoad exerci­ tium. Patet hæc ultima consequentia. Quia necessitas quoad exercitium est ma­ jor, et necessitatem quoad specificationem includit. Prima vero consequentia, ex an­ tecedenti satis constat. Antecedens autem probatur. Quia quævis potentia sive facul­ tas est necessitata necessitate quoad speci­ ficationem ad versandum circa suum objec­ tum formale et adæquatum, qualo est divina bonitas respectu voluntatis Dei : ergo ex hoc quod divina bonitas sit objectum adæquatum formale suæ voluntatis, orilur quod ea lom voluntas sil necessitata quoad specificationem respectu illius. Confirmatur. Non ob aliud creata volun- Corrobotas habet necessitatem quoad specifica- η1αΓ· tionem in ordine ad bonum in communi, nisi quia est beatitudo illius prout est via : nam sicut hæc beatitudo a ratione perfects beatiludinie deficit, ita licet necessitet; non tamen perfecte, sed vialiter, scilicet quoad specificationem : et similiter non ob aliud circa Deum clare visum est omni­ mode necessitata, nisi quia est illius per­ lecta beatitudo : nam innatum est cuivis ? ▲ 80 DE VOLUNTATE DEI. potentiæ ferri per modum natura» in pro­ priam bealiludinem sibi intime unitam; ac pn>indo in beatiludinem omnino perfectam fertur omnino perfecte per modum nature, et consequenter cum omnimoda necessi­ tate : at crealuræ future, nullo modo sunt, aut esse possunt beatitudo Dei, nec ad il lam ulla ratione desiderari : quid ergo erit quod aliquo necessitatis genere divinam voluntatem in ordine ad illas necessitet? Tandem- Si ob aliquam rationem Deus Liufflo. esset necessitates quoad specificationem actus, maxime quia non potest velle id, quod malum est, sed si aliquem circa illud habet actum, debet esse abominationis : sicut nec valet displicere in bono honesto ut tali, sed si circa illud versaturus est. non potest non in ipso complacere : at ha»c ratio quoad utramque p. est nulla : ergo nequii habere necessitatem quoad specifi­ cationem respectu boni creati, et conse­ quenter multo minus necessitatem quoad exercitium. Utraque consequentia satis constat. Major vero videtur certa, et insu­ per ex iis, quæ pro nostra sententia dicen­ tur, magis [flebit. Probatio Minor autem quoad priorem [artem, sic minons suadetur. Quia quantumvis aliquod objecei miUbu tam no',,,s Vl(^ealur» s* divina ip w voluntas illud velit, eo ipso erit honestum. D.Ansel. Tum quia jj fatetur Anselmus in Prosolog'o cap. 11, ubi curn Deo loquens, inquit : Illud esi justum quod vis, non justum quod non vis. Tum etiam : quia voluntas Dei est regula tam rectitudinis suarum volitionum et operationum (nam ideo recta», quia volito ab illo) quam rectitudinis operatio­ num creaturarum : et ita qui operatur ali­ quid, quia id est volitem a Deo operatur rectissimo, et operatio ejus est recta ob conformitatem cum divina voluntate. Tum deinde : quia ideo semper Deus facit quod melius est, quia semper operatur id quod tunc mavult, et ejus volitio est forma om­ nis rectitudinis et perfectionis. Tum deni­ que : quia nihil est peccatum, nisi quia prohibitum, eo autem ipso quod Deus ve­ lit, rem aliquam fieri ab homine, cessat ejus prohibitio : et ideo Abraliæ uon so­ lum fuit licitum, sed etiam valde commen­ dabile , quod lentaverit occidere filium ; cum tamen hoc alias gravissimum fuisset peccatum : ac proinle multo melius cessa­ bit eadem prohibitio, si semel Deus velit illud facere. Maximo quia respectu Dei nulla est lex interd.cens, quippe qui non habet superiorem supra se. Ex quo etiam minor quoad secundam partem satis constat. Si namque solum rr/Zc Dei est sufficiens ratio, ad hoc ut pos­ sit amplecti, quod alioqui erat malum, cur non erit satis ut possit displicere in eo, quod alias bonum videbatur, et erat? Secunda sententia ex diametro opposita . * tenet, Deum omnino necessario diligere^ ‘ creaturas. Hanc tuentur aliqui, quos sup­ presso nomine refert D. Thom. 2 contra Gen. c. ‘23, et juxta mentem Fcrraræ ibi- frdem, eam docuerunt Arist. A vicena et tCommentator. Suadeturque primo sic. v' •i Deus non potest libere velle bonitatem SJ; ** suam : ergo nec creaturas. Consequenta ** patet. Quia hoc ipso quod velit libere crea­ • turas, debet eadem libertate velle suam bo­ nitatem. Nam cum per illam volitionem amet eas ut media, necesse est, ut amet se ipsum per eamdem ut finem : alioqui illa volitio esse: peccaminosa, et carens debita rectitudine, quippe sistens in creaturis, et non tendens ultra in Deum ut in ultimum finem. Antecedens vero ex se videtur pa­ tere. Nam cum Deus diligat quodvis ob­ i jectum pro suis meritis, et in hoc consistat divinæ voluntatis rectitudo, nequit ad ob­ jectum infinitum et summe bonum, quod proinde infinito et necessario amore dignum est, libere terminari. ï| Explicatur et confirmatur hæc probatio. C» Nam vel Deus ul terminans volitionem il- Λ hm liberam per modum finis, dicit omni- J modam et infinitam perfectionem, vel non? Si primum, ergo delæt amari necessario, ac proinde crealuræ tunc non poterunt amari libere. Si secundum, ergo Deus se­ cundum illam rationem nequit habere ra­ tionem finis ultimi, et terminare volitio­ nem illam. Patet consequentia. Quia ratio formalis, quæ per modum finis ultimi finalizaverit, debet esse increata : et consequen­ ter omninodam perfectionem in ratione en­ tis includere. Secando. Si Deus libere diligeret creatu­ ras, sequeretur, aliquid modo esso Deum, quod tamen putuerit non esse Dçus : at hoc implicat, ut ex se patet et infra latius dicemus : ergo etc. Sequela probatur. Nam illa vulilio libent necesse est quod sit in Deo : quandoquidem inter actiones imma­ nentes sedem habet : ergo est Deus : quo­ niam quidquid est in illo est Deus, cumque ex qua parte est libera, potuerit non esse in Deo, fiet inde, ut aliquid, quod modo est Deus, putuerit non esse Deus. Nam quod potest esse extra Deum, nequit dum est DISP. V, DUB. IL 81 tsi extra illum Doi rationem habere. Tcrltu. Ex causa seu ratione a priori no· cessarla, non poh&l non oriri effectus nocessarius : quia causa necessaria operatur μτ nieduin nalura·, et consequenter om nino necessario : sed volitio Dei necessa­ ria, csl ratio a priori volitionis crealumnitn : quia, ut inquit D. Thom. in pr.Kvd. art. et ! contra Gen. c. 7G, ex eo qood Deus vult suam perfectionem, vult alia a se : ergo tabs volitio aliorum a se, erit omnino a necessaria. TanJein. Misericordia, liberalitas, et cæUne aliæ virtutes, quas Deus habet in ordine ad creaturas, suut infinitæ quasi in­ tensive, quippe habentes Lotam perfectionem «cogitabilem intra propriam lineam, ergo dkunt infinitam inclinationem in creatu­ ras ; ergo necessario propendent in illas, et consequenter Deus non manebit liber res­ pecto volitionw earumdem. Prima conse­ dentia palet. Quia cum virtus, v. g. miserkordiæ, dicat inclinationem in objectem, rt qao magis fuerit iniensa, eo majorem importet inclinationem, consequens est, ut g fuerit infinite quasi intensa, quud infinite propendal. Ex quo etiam secunda et tertia consequentia manent probalæ. Quoniam infinita inclinatio non relinquit libertatem : nam cum libertas consistai in indifferentia, it inde, ut quanto magis res inclinatur et determinatur ad aliquam pariem, tanto mi­ nus maneat indifferens, minusque libera : ergo summa et infinita inclinatio, sumine ei infinite determinabit, nihilque relinquet hlifferentiæ et libertatis. voluntatis Doi, inde est ut voluntas com­ placens priesupjionat voluntatem operalivnm. Sicut etiam suo modo voluntas displi­ cens, illam præsupponit. Quia nihil potest esse objectum displiccntiæ nisi aliquam mali rationem habuerit, ot nihil hanc in actu habebit nisi Deo decernente ad essâ mate­ riale illius per modam causæ universalis concurrere. His ergo suppositis dicendum eat primo. Si de divina voluntate efficaci et operativa Apertio fiai sernio, tunc in ea inveniri poterit ne- pr,or' cessitas quoad specificationem circa aliqua objecta secundar.a et communia, imo etiam particularia, quatenus sub communibus Jllis rationibus in aliqua temporis differen­ tia saltim in suis singularibus exercitis continentur. Hæc est D. Thumæ infra q. π ηοιιι> 21, art. I ad 2. Et communis inter Theo­ Ratio logos : quæ potest sic quoad primant illius assertio ; ni* ­ pro partem explicari, et suaderi ratione de­ prima sumpta ex D.Thom. loco citato. Nam cum cja< divina voluntas sit ipsa rectitudo per essen­ parte. tiam, fit inde necessario, quod vel non eli­ ciat operationem, vel quod illa sit honestis­ sima , et de honestissimo objecto. Unde dixit D. Thom. loco citaio, impossibile est velle Deum nisi id, quod ratio suæ sapien­ tia: Ifabot, quæ quidem est voluti lex justiliæ, secundum quam ejus voluntas, recta et jusla est. Confirmatur et explicatur primo. Nam vel Deus potest habere volitionem, quæ Confir­ ma lio. non sit recla per essentiam? vel non? Si primum, ergo non est Deus : quia de ra­ tione Dei est, ut quaevis illius volitio sit summe recta. Si secundum, ergo est ne­ cessitates ad versandum præcise circa ali­ § Π. qua objecta, scilicet ea quæ sunt honesta, £r mente IK Thom, dubium deciditur. aut per ejus voluntatem fiuut honesta. Pa­ tet consequentia. Quia daniur aliqua ob­ Ρω resolutione hujus dubii notandum jecta ita inhonesta et turpia, saltim funda­ et, duplicem in Deo esse voluntatem, seu mentaliter, ut repugnet quempiam circa illa rolitionem : aliam efficacem et operat i vam; versari volendo ipsa, et non operari turpi­ alum vero simplicis complacentia» et displiter, ut 1, 2, quæst. 71, art. fi, et 2, 2, q. eenlus Inter has .tutem duas volitiones (si 1, art. 3, ostenditur. uœen duæ dici possunt, de quo infra) hoc Confirmatur secundo. Nam ex eo quod AJia « discrimen, quod voluntas operativa et chantas est quædam divinitatis participatio confirmaquoad attributum voluntatis ipsius, ideo vel ίω' rifiox præ supponitur, mo lo tamen statim «attendo. ad complacentiam; imo etiam non prorumpit in actum} vel si prorumpit, wmodo ad displicentiam, ut jam dicenon potest non rectum et honestissimum Nam cum complacentia habeat aliquo | actum elicere, juxta illud primæ Joann. 3:· Joan. 3. rrxxly quasi supponere bonitatem, de qua (jui naius csl ex lito peccatum non facit, quia semen ipsius manci in co : sed nec pec­ rwDpIacel, et radix lotius bonitatis sit dilim operatio, quia nihil bonum nisi exiscare potest : quoniam csl ex Deo natus, idosl, s; secundum eam nativitatem ; sou secun­ leh? in aliqua differentia temporis, et uihil dum gratiam et charikitem opomtur, ut op.7 Lv‘ existons sil nisi mediante operatione C Sahimnt. Curs, theulng, tom. Π. .i I: in ifa Si J: : M DISP. V. DUB. 11. DE VOLUNTATE ΠΕΙ Attfest. time Aug. explicuit : ergo potion jure in Deu,quippe cui competit esse ipsam chartlitem et bonitatem per essentiam, h®c na­ turalis rectitudo reportetur, ratione cujus hitaat, qnam explicuimus, necessiLitem quoad specificationem in ordine ad honeste, et circa objrCta honesta operandum. Ex quo etiam secunda ejus leni assertio­ RJlio i5*rrti(h nis pars palet. Etenim pecularia objecta aii 1^, _________________ ...___ _____________ sub____ illa ratione communi ambiantur : et ita .mÎÎÏ*. dels t esse circa illa, ut sic contenu, idem necessitatis gratius : quia re vora talia sunt, ut nisi cum talibus, ve! talibus ut sic dicamus) liant cireunsUintiis, nequeant honeste efficL ne·- intra latitudinem objecti honesti contineri. Quo jactu etsi Deus pos­ sit quando ei libuerit, vel loqui, vel u lorutione rrssarê; atunion si loqui de­ cernit, nequii non vera loqui : quia talis locutio esset simpliciter peccaminosi» si contra divinam mentem esseL Unde opD.pjiks tiine d. Paulus protulit non esse Deo ma gis possibile quod mentiatur, quam quod se ipsum neget. Nam hoc ipso quo i men­ tiretur, jam negaret et everteret tam recti­ tudinem, quam fidelitatem suam. Eadem Tertia vero ejusdem assertionis pars, sci­ nxrbo qaoad licet praedictam ncces>itatem esso eliain uHisaai circii particularia, quatenus non continen­ partem pri'batar. tur præcise sub lationibus communibus, sed sui» illis in aliqua temporis differentia, saltim in suis singularibus, exercitis, pro­ batur. Quia cum volitio Dei. do qua loqui­ mur, sit efficax et ô^rafiva, debet versari circa rem exislcntem in aliqua temporis differentia, et ut continetur sub rationibus communibus, in ipsis tamen singularibus, exercitis. Â^ riiQ Dicendum est secundo. Si loquamur de HtuadZ vohnnate simplicis complacenti®, aut dis­ plicentia», habet etiam Deus secundum il­ lam, ncc-ssitatem quoad specificationem : ita ut si semel circa bonum eliciturus esV actum, non potest non esse complacenti® : sicuti nec poterit non esse displicenti®, si circa malum cu’q>æ, ut tale versaturus est : hæc lumen necessitas non est ita e tacta Mfo sicut pr.rcedeus. Assertio hæc quoad prireran Jr * mam partem communis est inter Thejlo assertio · nis gos.ac proinde, nun‘erit necesse quempiam quoad prim im in particulari referre. Et suadetur plano ex partrm. dictis. Quia cum divini bonitate non potest cohærere, quod ilii displiceat bonum ho­ nestum ui honestum, a quocunquo illud liat, ct cum natura lalis objecti qua ratioiio bonum est, non pot»»sl stare ut adsit cir a illud i:i Deo affectus displicentia . Quia si formaliter eundum rationem boni inspi* I eiaiur. nequit quidpiam roperiri m illo I quod displiceat. Quoniam si semel bonum honestum est, nequit in en secundum hanc rath nem aliqua nilin mali apparere, pr.v>erüni in ordim» ad divinam voluntatem. I qua· e\ apparenti mali specie excitari ad I odium nequit et uh eam leni rationem id ipsum do malo culpa· respectu affectos displicenti® dicendum est. Undo est illud Sapienlræ. 14 : Odio sunt Deo impius el impûtes ejtM. El Ecclesiasl. 12 : ditissimus odio habrl peccatores. “jHL· I El deinde secunda pars ejusdem asser- ·?. lionis patet ex dictis in notabili hujus duh. Nam voluntas efficax non pr.vsupponit ne- i!v »-c->ariu aliam voluntatem necessitantem & ad illam. Unde si qua» in ea invenitur nec»»ssitas quoad specificationem , erit sane ardior nec· s-itas ; quippe non durons ne­ cessario ortum ex aliqua priori voluntate I libera. Cæzerum complacentia supponit vo­ luntatem efficacem virtualiter distinctam, aut aliquod aliud munus solum ex parte nostri modi concipiendi distinctum ejusdem voluntatis efficacis : quia supponit, aut quasi supponit, modo dicto, existentiam rei circa quam adest complacentia, prove­ nientem ex efficacitate divinæ voluntatis. Quia ut ex dubio precedent! constet, circa bonitatem possibilem nulla in Deo adest, uut adesse potesi complacentia : sicuti nec circa hæc bona communia, quasi omnino abstractim sumpta, sed prout exercentur a prie rei, el includuntur in rationibus particular.bus exercitis : ac proinde semper ibidem involvitur, quod pnccesserit, modo nuper insinuato, voluntas divina efficax : et ita necessitas hæc. quippe trahens origi­ nem a voluntate libera, semper est minor. Ex quo etiam fit, nullum esse inconve- Gni» mens admittere, quod circa malum excrcitum sit Deus nccessitetus quoad specificaI tiunem. et exercitium ad abominandum I illu l : quia telis necessitas ortum etiam ha­ buit suo molu ex voluntate permittendi 1 peccatum. Quod autem sit in Deo lalis ne­ cessitas. constat ex eo quo I non potest non habere se ut offensum, et auferre gratiam suam a peccatore, ut 1. 2, q. 113, art. 2 D. Thom. et Thomiste* docent : ac proînàe p.tm opus est ut illi necessario pec· atum displiI ceat. Utrum autem debeat eliain poni in Deo affectui necessarius complacenti® quoad exercitium respectu boni honesti · exerciti ? constabit px •IIS, qua· sequenti dub. latius dicemus. I hcendum ». Dicendum est tertio. Lient Deus habent pradkteiu necessitatem jam explicatam, ad· ime tamen manet liberrimus libertate per­ fectissima, tam quoad specificationem, quam quoad exercitium respectu productio* nis, et volitionis rreatumrum. Hæc est valde consona nostra» fidei. Nam ut Danielis 3 dicitur : Potens est Deus nos de manibus tuis, o lier, liberare, quod si nolue­ rit, etc. ubi in illo verbo noluerit, ut ex statim dicendis magis patebit, aperto os­ tenditur omnimoda voluntatis divinæ libertts. Et Paulus ad Ephes. 1 : Sorte (inquit) touli sumus prédestinait secundum propo­ situm ejus, qui operatur omnia secundum consilium voluntatis sux, hoc est, secundum liberam ejus determinationem, quam signi­ ficavit verbis illis : Sorte vocati sumus se­ cundum propositum ejus, id est, non aliqua necessitate, sed gratuita, et libera sorte ex divin® voluntatis arbitrio procedente. Primæ etiam ad Corinth. 12, dicitur : Uxc operatur unus atque idem spiritus, dividens sinyulis prout vult, idest, pro libero volun­ tatis arbitrio, non necessitate coactus, ut ufr«-lale explicuit Ambros. lib. 2 de fide capit. .M·-! et 3. Unde Nyssænus lib. de fato cap. ulliiD. protulit : Dici non potest voluntatem bci necessitati servire. Quare assertionem hanc tuetur D. Thom. tum in hoc art. tum loco slalim referendo, el communiter Theo­ logi. ·*· Deinde probatur, el explicatur ratione eodem D. Thom. deprompta sic. Licet «. enim quoties in volilione, et noliliono aliI Tbs, cujus objecti non potest servari ratio honestalis, sit Deus necêssitatus necessitate quoad specificationem ad nolendum v. g. illud, si sola nolitio possit esse honesta, non vero volitio; attamen quando in utraqne (ut sic loquamur) specie actus, nolilione nimirum, el volilione potest honesta­ tis ratio servari, nihilquo indecorum, aut inhonestum ibidem relucet, lune integrum erit Deo velle aul nolle, vel producere, aut non producere lile objectum : at libertas perfectissima solum consistit in huc, quod iit liberrima circa hæc objecta, non vero circa illa priora : ergo. etc. Major patet. Quia si uti posse vello aut node in eo eieoto pertinet ad perfectionem nostræ votantalis, nec quidpiam imperfectionis ex­ primit, ita etiam hoc ipsum ad summam divin® lilærtalis perfectionem spectabit. Et ideo siculi de facto voluit Incarnatio nem, ct salutem hominum, ut sua summa prtitia, et misericordia reluc°rot, ita ob alias justissimas causas potuit nolle eam doni Incarnationem, Ct consequenter velle æternutn hominis interitum. Minor etiam constat. Quia posse inhoneste velle, non est perfectio libertatis, sed potius defectus, et imperfectio : ergo libertas perfectissima, el consequenter libera ab imperfectionibus, non potit quod sil libera circa hæc objecta, quæ solum inhoneste possunt amari. Confirmatur, el explicatur eleganti testi­ monio D. Thom. I p. q. 62, art. 8 ad 3 D.Tbom. dicentis : Quod liberum arbitrium diversa eligere possit, servato ordine finis, hoc perli­ net ad perfectionem libertatis ejus : sed quod eligat aliquid , divertendo ab ordine finis, quod esi peccare, hoc perlinet ad defectum libertatis. Unde major libertas arbitrii est in Angelis, qui peccare non possunt, quam in nobis, qui peccare possumus. Cum ergo Deo conveniat perfectissima libertas, necesse est : tum ut possit velle el nolle quidquid volibile et nohbile est, servato ordine li­ nis, seu (quod idem est) servatis regulis honestatis, et reclæ rationis. Tum etiam, quod præcise per hoc quod Deus possit velle, el nolle intra lotam latitudinem boni honesti, liberrimus sil perfectissima liber­ tate tam quoad specificationem, quam quoad exercitium : quia lota latitudo libertatis, purae et libera? ab imperfectionibus, hic om­ nimode sistit. Tandem potest eadem assertio, imo etiam Alii omnes hujus dubii assertiones ratione D. ratio Thom. jam supra insinuata probari. Ea lam pro trrtQ quæ sunt ad finem, non sunt, adhuc volito assertio ­ fine, volita necessario, nisi sint talis condi­ ne, tionis, ut sine illis finis consistere nequeat : Πρ^Γ.° sed Deus vult creaturarum existentiam se- ilealibus, eundum quod ordinantur ad divinam boni­ tatem ut ad finem, ut supra 2 art. dictum est; et creaturæ ipsæ future, sunt talis na­ turæ, ut sino eis possit divina bonitas esse, < t possideri a Deo : ergo etiam si Deus velit se ipsum, non vult ex necessitate crea­ turas faturas. Major probatur. Nam ideo volentes efficaciter conservationem vitæ, volumus cibum, et volentes transfretare, volumus navem, aut quid simile, quia nec conservatio vitæ sine cibo, nec transfreta­ tio sine navi, aut aliquo alio quod ad instar navis se habeat, dari potest : e contra au­ tem etsi velimus aliquod arripere iter, non ideo necessario vel necessitate quoad exer­ citium, vel quoaif specificationem volumus equum ad itor illud peragendum : quia sine illo possumus locum , quem intendimus, adire. Minor autem ex se patet. Quia sicut Μ &;· 81 DE VOLUNTATE DEI. Dons ah ætcrno fuit sine creaturis, ita ροtest usque in ælernum sine illis esse; quippe qui est ens omnibus modis a se. Quæ ratio non solum probat esso Deum liberum in ordine ad volendum et nolen­ dum ea. quæ honeste volihilia^ot nolibilia sunt, verum etiam quod sit necessiutus quoad specificationem. ct volitionom boni honesti, ut in prima conclusione diceba­ mus. Nam hoc ipso quod bonitas divina sit finis omnium voiitorum a Deo, necesse est, ut ipsa sit ratio volendi illa; cumque di­ vina bonitas nequeat esse ratio volendi ea, quæ inhonesta sunt, quæqoe honeste am­ plecti non possunt, necesse est, ul libertas Dei nequeat se ad illa extendere : ac proinde halæal prædictam necessitatem quoad specificationem. Sicut etiam opus erit, ut non possit displicere in re honesta qua ratione honesta, nec valeat complacere in re turpi, nt turpi ob eamdem prcqOrtiona!em rationem. Ecce ergo quomodo summalim cuncta quæ diximus, ratione ista divi Thorn® fulciu manent. S in. Occurritur fundamentis aliarum anten­ narum. Ad primum ergo pro prima sententia, et Ad primam illius confirmationem patet ex dic­ prlaam pnni.· tis, Nos enim solum damus Deo necessi­ senteotatem quoad specificationem respectu boni tur, ct das honesti. etc. At ad perfectionem libertatis, cûOBmuel exccllcntirsimi dominii, aut quasi domi­ lio nem. nii non desideratur, ut ejus usus ad turpia, ct inhonesta extendi possit. Ad secundam respondetur, quod etsi po­ 57. Ad tentia quævis solum esset necessitata quoad ifrunda«. specificationem respectu sui formalis adæquati objecti, ac proinde voluntas divina solum respectu bonitatis Dei habeat neces­ sitatem quoad specificationem, id tamen intelligendum est de necessitate nmnino primaria. <*t per se primo in illa inventa. Nam hoc ipso, quod per se primo habeat pnrdicLim necessitatem respectu divina· bonitatis tanquam objecti adaequati, oportet ul etiam sit in ea necessitas jam assignata respectu volitionis boni honesti, et nolitionis rei turpis, ita ut non possit displicere in illo, el complacere in ista eo tamen modo, quem infra dub sequenti assignabi­ mus. Quia divina bonitas non potest esse rallo vel nolendi illa, quæ, modo infra nssieiiando . aliquid (ut sic dicamus* illius sunt prout sic considerantur, vel volendi ea, quæ ipsi opponuntur : maximo quia fi­ nis honestus, qui necessario esi talis, ct honesto amplectendus, non potest esse ra­ tio volendi reni alioqui malam, nisi al summum dum adest ignorantia nialiti® rei quæ tunc ordinatur in illum linom.quod lue non contingit. | Ad confirmationem respondetur, pnedic u tam necessitatem non oriri præcise ex me-u*^ ritis objecti creati, vel ex eo quod Deas indigeat creaturis futuris ad suam beatitudinem; sed ex meritis objecti formalis adæ­ quati, ct ex summa divina» voluntatis recti­ tudine. Unde quamvis rationes assignat® in majori propositione hujus confirmationis sint sufficientes ad inducendam necessita­ tem quoad specificationem, vel exercitium; non tamen omnino adaequate, ita ut non possit aliunde oriri prædicta necrssilas, ul re vera hic aliunde oritur. Ad ultimum concedimus majorem, el U negamus minorem. Ad probationem ex Anselmo patet ex dictis. Nam cum divina voluntas non possit velle nisi bonum, op­ time inquit illud esse bonum, quod ipsa vult, et malum quod ipsa non voluerit, seu noluent. noluerit. Ad secundam probationem dicen- ju dum est, quod licet divina voluntas sit rek.hl gula (ut sic dicamus) proxima suarum ope-pa­ rationum, et ita ideosinl rectæ, quia volilæ; eja attamen ut ipsa voluntas habeat aliquam operationem dignam se, et ut sit regula il­ lius, requiritur objectum quod habeat rec­ titudinem objectivam, vel sit indifferens, seu capax ut a divina voluntate modo sibi proprio ametur. Quare quia sunt plura ob­ jecta intrinsece mala (molo tamen statim dicendo) qualia sunt v. g. mendacium et odium Dei, ideo nequit divina voluntas a*l illa tendere : quia si per impossibile ea di­ ligeret, peccaret, et justa non esset. Unde sicut repugnat ipsam non esse rectam jier essentiam, ita etiam in pnedicta objecta ferri : ac proinde ut sic solvatur aliad, quod ibidem additur) nequibit esse norma volitionis crea Le respectu corumdcm objec­ turum. ita ut possim a creatura esse vo­ lita. quia Deus illa vult. Ad tertiam probationem patet ex dictis. A4 A»1 ultimam vero dicendum est, esse aliqua tma Λ Objecta ita inhonesta et deformia, salum fandainentaliler, ex eo quod repugnant di­ vinis attributis, ut si circa illa Deus verse­ tur, non possit non versari ea prolnbendo, ut de eisdem displicendo. Ad illud autem d<» Abrahamo respondetur illam actionem non DI8P. V, DUB. IJ. non osse ex objectis intrinseco malis : quandoquidem Deus est dominus vit® cujuslibet creatur® : et ita sicut potuit illam so ipso immediato ab Isaac auferre, ita etiam medianto Abrahnmo. ». Ex quo etiam ad id, quod ultimo loco U i4 1 additur, scilicet respectu Dei nullam esse i logein, respondetur, salis esso quod objecta iiiur illa repugnent divinis attributis (qualiter mendacium repugnat cum divina veraci Lito) ad hoc ul Deus nequeat circa illa versari diligendo ipsa. Imo si semel ea di­ ligeret, esset et non esset Deus : esset qui­ dem ut supponitur, non esset vero, quia Deus nequit velle aliquid ita intrinseco fun­ damentaliter malum, ut non possit non, modo dicto, interdici. Unde licet ipso non teneatur vitare pnedic ta objecta ex eo quod obligetur ab aliquo superiore, beno tamen quatenus repugnant suir sapienti®, et boni­ tati. Quia ut ex D. Thom. dicebamus, cum bonum intellectum sit objectum voluntatis, impossibile est, Deum velle nisi quod ratio sua* sapienti® habet, quæ quidem ost sicut lex justitia?, secundum quam ejus voluntas recta est el justa. Ad primum pro secunda sententia, dis­ 9. Il tinguendum est antecedens juxta superius • insinuata : et si sensus sil, Deum in se, et secundum se præcise sumptum non posse libere amari, concedendum est antecedens : secus vero si velit, quod Deus ut exercet rationem finis actualis, et ultimi creatura­ rum, nequeat Liberam sui volitionom termi­ nare. Ad probatioriem respondetur quod etsi objectum infinite bonum petat ex pro­ priis meritis, ut adsit in divina voluntate actus amoris necessarius respectu illius ; non tamen quod simul non possit esse ne­ tus liber respectu ejusdem : non quidem quo ipsummet secundum se, et sigillarim a qaovis alio sumptum, libere ametur (quia ricut tunc sola illa infinitas in ratione bo­ nitatis terminat tam ut objectum volitum ul^vod, quam ut ratio formalis terminandi, nec ibi creatur® ut objectum materiale volitum amari intelliguntur, ita polit volitionem esse juxta objecti merita secundum se sumpta, et consequenter omnino necessa­ riam) sed quo ipsummet ut conjunctum cum aliis, divinam voluntatem non necessitantibus, libere attingatur. Et ratio hujus est. Tum ea, quæ in probiliono prima* consequenti® hujus objec­ tionis satis innuitur, scilicet bonitatem in­ finitam, et per essentiam non posse non v.-m! finem ultimum creaturarum, ct ratiu- 85 nem finalem volitionis liber®, qua diligun­ tur ; at finis vel ratio finalis cademmet formalissima volitione diligitur, qua media ordinata ad illa quatenus ad earn ordinan­ tur : alioqui illa volitio non esset volitio mediorum propter finem, aut rationem fi· nalem. Tum etiam : quia hoc ipso quod divina bonitas diligatur, ul conjuncta cum creaturis tanquam ratio formalis volendi cum objecto materiali volito, sed non ne­ cessario connexa cum illo et tanquam finis cum mediis volitis propter ipsum, et simi­ liter non necessario cum eisdem connexus, oportet ut exigat diligi volitione libera qua­ tenus sic suiuiLu· : quia objectum volilionio nccessariæ petit, ut semper ct necessa­ rio se habeat eodem modo. Quare cum bonitas divina non sit semper, et necessario conjuncta cum creaturis in particulari Lin­ quam cum mediis ordinalis secundum suam oxistentiam ad ij.sam ut ad finem ac­ tualem, fit inde ut quatenus conjuncta ne­ queat necessario diligi. Ad confirmationem distinguenda est pri- 6i. ma pars dilommalis : bicii omnimodam, cl mfinitam perfectionem^ involventem tamen lionem. seu connoLinlem quid linitum tanquam ra­ tionem materialem terminandi, concedenda est : non involventem, negari debet. El ideo sequela ibidem illata est nulla : quia desiderabatur ut antecedens esset verum in posteriori.sensu. Et deinde secunda para dilemmatis neganda est. Explicatur hoc. Si fiat sermo de forma- EiplicaΙΠΓ lissima ratione terminandi précisa ab om­ solotio. nibus connolalis et conditionibus, quæ re­ quiruntur ad hoc ut, quantum est ex parte sua, actu et in exercitio terminet, tunc ra tio terminandi est infinita Dei bonitas, quæ se ipsa habet ex parte sua esse non neces­ sario connexam cum creaturis. Si vero lo­ quamur de ea secundum omnia, quæ desi­ derantur ad hoc ul absolute et in exercitio terminet, importat se ipsam secundum prædictam rationem, et insuper connotât tam volitionom liberam Dei tendentem in ipsam, quam quod adsint media volita propter eamdem tanquam objecta materia­ lia; cum quibus tamen ipsa divina bonitas non habeat necessariam connexionem. Unde ex qua parte formalissima ratio finalizandi est omnino infiniLi per essen­ tiam, potest esse finis ultimus, seu ratio finalis ultima volitionis : et ex quo capite ratione ejusdem infinitatis non est necessa­ rio connexa cum mediis, sed potest esse et nun esso sine illis, habet esse rationem for- Udi/ r’ïr U 86 DE VOLUNTATE DEI. malissimam objectivant, et rationem fina­ lem ultimam volitionis lilæræ. Nam quam­ vis hire non necessaria connexio, ut se tenet ex parte creaturarum, sit quid flmtutn ct ratio materialis objectiva ; attamen ut se tenet ex parte divinæ bonitatis, dicit infi­ nitatem : quia ratione, illiui est omnino li­ bera a dependentia, qua pendool a creatu­ ris, cl a nexu quo cum illis ut futuri* sit a parte rei necessario connexa. Elondj. Putestque hoc explicari exemplo perso­ tnr rienplo nalitati» Verbi. Nam ex quo capito est in­ finita, habet quidquid ex parle sua nftqairilar, non solum ad posse terminare, sed etiam ad actuale exercitîüm terminandi na­ turam creatam : ct ex quo capito non est necessario connexa coin illa, el ad illud actuale exercitium desideratur aliquo I aliud cunnutatum ex parte natura* creata? se te­ nens, seu (ul molias dicamus) ipsam alll ciens, scilicet unio ejusdem ad Verbum, habet huo modo liliere terminare, idest, de· pendenter a Iibera Dei voluntate ; imo ita terminat libere, ut implied qhud necessa­ rio terminet. Sic ergo proportione servata quoad præsens philosophandum ert· A4 secundum neganda est consequentia. Λα ■MTcn- Ad probationem concedimus, illam voli dom. lionom liberam secundum suum realilatem esse in Deo et esse Deum : ai cum additur, quod ex qua parte est libera potuit non esso in Deo, ac proinde non e*se Deus : vel Iit sermo de volitionc quoad ejus realitatem. vel quoad terminationem ! si de pri­ mo. negandam est, potuisse non pssp in Deo : si do secundo, concedimus, termina­ tionem illam, molo alibi dicendo, potuisse ahe&e ab illo : ox hoc tamen non fit, id quod Wl Deus, potuisse non esse Dodm, ut dispul. 7 in qu.ituur ultimis dubiis la­ tius (beemus. ni. Ad tertium, palet ex dictis dub. I disAd krtitto( putationis I, non sulficero radicem osse ne­ cessariam ut fructus sit necessarios; sed requiri quod sil necessaria connexio radicis cum fructu : at licet daremus volitionem necessariam divinæ bonitatis osse (ut sic dicamus) radicem illius quasi fructus ojas, scilicet volitionis libera· ad creaturas; non tamen est necessario nexa rum illa ut ter­ minationem liberam includit. ΛΛ. Ad ultimum respondetur quod, licet in­ Ad finita inclinatio, quæ non esset juxta natu­ ellUBem. ram voluntatis, et subonlinau illi, tolleret libertatem ; non tamen illa qua· est juxta \oluntaiH naturam, quæque est eidem uniiiimodO quasi subonliuata. At quamvis DISP. V, DUB. ILI. concedatur (ut re vcm concedi debet) mi­ sericordiam Dei habere infinitam inclinationein respectu creaturarum ; nihiloininu* illa inclinatio esset juxta naturam Idærtatis, et illi quasi subordinate : quia CjMjcI juxta regulas divinæ sapiontiæ et providen­ tia·. Unde oui diceret infinitam inclinatio· nem quasi in actu primo ; non tamen ca>el necessariam ut actu ot in exercitio inclina· ret infinita per modum actus secundi actu terminati ad creatura.*, sed finito, quatentis non vellet creaturis infinitum bonum» et infinito ac omnibus modis possidendum, sed vel finitum, vel infinitum, linito tamen molo et non omnimode habendam, ut con­ tingit eam ilis vult beatitudinom. Pote^ que hoc explicari in habitibus infusis v. g. cbari latis super naturalis, quæ quantumvis crcsci+el, non ob id tolleret libertatem : quia semper determinat juxta naturam vu* Inn tatis et subordinate a I illam. DU DI UM LU. Ulrum bcus Ua libere sc habeal circa créa(uras, id non solum pnliurü celle el nolle, ltd cliam relic cl non celle Ulus inanridc rjus voluntate suspensa cl absque ullo ado circa ipsas? Postquam diximus dhinam voluntatem ** esse liberam lam quoad exercitium, quum quoa.l specificationem respectu creatura- w ruin, si m online ai existenliam conside­ rentur, restabat statmi inquirendum, an habrat praedictam libertatem, quia possit velle, et nolle, ot simul etiam possit vello ct non velle illas? an vero solum, quia li­ cet nequeat non habere aliquem actum po­ sitivum vel nolilionis vel volitionis vage sumptum ; ai tamen nec volitio nec noliliu in particulari el determinate a ccpta ronjongitur necessario tum illa? sed sicut pu* luii haben? deiemnnnte volitionem, p/tuit determinate carere illa, habendo tamen no* lilionem. d Et licet alii abis verbis dubium huc ex­ citent. an nimirum respectu creaturarum non futurarum possit Deus mere negative se haliere. ita ut ipsa sint non futurae, prœcise per huc quod Deus mere negative ci rea illa* se habuit? nihilominus uterque inqui­ rendi modus in idem comcidil. Nam res* pectit creatararum, quæ in aliqua temporis diifcrenlia ^unl existentiam lubituræ, nun potert verti iu dubium, quin habuerit se Deus pusilive : quandoquidem mbit potest habere Angelus, qui nunquam futurus est : ergo qimmvifi ponamus Deum negative se geren­ tem, ac proinde nullam volitionem circa rem pure possibilem habentem, eodem modo res hæc non erit, ac si Deus habeat actum poiiltivurn, quo velit illam nun.esso. Confirmatur ot explicatur. Ul rei sit, de­ tamOr· sideratur actus positivus, quo Deus velit ID3IÎO prior. eam esse, ut ex se constat, ot in explica­ tione tituli dicebamus : ergo co ipso quod Deus careat tali actu, non erit iniis res/ Patet consequentia. Quoniam nihil sine eo. S 1 quod ad illius esse indispensabiliter requi­ ritur, potest hal)ore«/w. Propunitir prior opinio. Confirmatur secundo. Non magis pen­ Aim coDflrmadet a Deo non esse offectus prodnetibilis ab lio. ipso, quam non esse effectus eiTeclibilis a Ilis ergo suppositis prima assorti sen­ 11 creatura, pendet ab illa : sed ad hoc ut sit tentia, posse Deum mnro negativo se hanon esse effectus eflectibilis a creatura, non Wru respectu creaturarum non futurarum. $4. Refertur pro hac sententia Srotus in I, requiritur aliqua actio illius : ergo, etc. B4*d. distinctione 4 1 circa finem, Basolius dist. Major videtur certa. Minor vero constat. Quia ul non producatur calor n calore, vol lad 10, q. i. Aureolus dist. ί I, art. 3, Curiel Cwt homo ab homine, non est necessaria aliqua I lib. suarum controversiarum controver­ actio ; imo desideratur cessatio ab actione sia 7, ari. 3. fol. 273, secutusque est eam productiva, ul ex se patet : ergo, etc. tant ex parte Durandus in dist. 17, q. 7, Tertio. Quia si voluntas divina nequit se r,o. ilv. Ferrara 3 contra Gen. c. 161, Calherinus habere negative, sed circa quamvis contrai- Tertiam lib. 2 de praedestinatione in principio, el dictionis cujuslihet partem habet necessa­ aliqui ex recentioribos Thomisiis. rio actum utsit vel non sit, sequeretur fore Fào Probator primo. Quia in illo signo, in hoc illi essentiale, eo saltim modo quo at quo Deus de prædeslinatorum salute de­ tributa dicuntur Deo essentialia : ac proinde crevit. tunc mere negative se habuit circa prius esset divina voluntas quasi reducta reprobos in ordine ad reternam eorum sa­ ad actum secundum volitionis vel nolilionis lutem, nunquam foturam : ergo divina vo­ creaturarum, priusque ips© essent futurae luntas potest mere negative se habere vel non fatur©, quam intelligerentur pro­ respectu elTectuum non futurorum. Conse­ ducta? divinæ person© : sed hoc est impos­ quentia ex se patet. Antecedens vero licet sibile : ergo. etc. Sequela quoad primam a/1 materiam de praedestinatione ex pro­ fesso pertineat, probatur tamen nunc sic. ’ partem ex se constare videtur. Quoad se­ cundam vero etiam constat. Nam ea, qn© Qni.icum in illo signo nondum reproborum sunt essentialia divinæ libertati, et quævis opera praevisa sint, si Deus positivo actu alia Deo intnnsora et absoluta, sunt priora decrevisset illos non eligere, videretur ha­ notionalibas. bere ex se ipso voluntatem positivam ex­ cludendi aliquem a regno : at voluntas hæc Falsilas vero consequentis etiam patet. pieutidivinæ ei somma* illius hmiilali de­ Tum quia 1res divinæ persona· sunt princi­ rogare videtur; imo est incomposihilis cum pium fuluritionis vel nfJlhJ. Differunt autem hi duo ultimi actus in quæ non sunt necossarim ad l»eaiiiudincm magistro Curiel loto citato. Quia alioqai hoc, quod actus quo vult non esse rem, voluntatis creatæ, non est objectam acces­ respecto quarumvis combinationuni nliam habet se quasi per modum prosecutionis, sitans illam ad habendum actum positivum coaditionatarum deberet Deus se habere quatenus tale non esse potest prodesse ad volitionis, vel nolit ion is circa illa : ergo I Insitive, volendo nimirum earum lem esse, aliquod bonum. Cæterum nolitio existent!» cum esse, vel non esse rernm extra Deum vel non esse at hoc repugnat providentia! habet se per modum quasi odii, fugæ, et non sit ei necessarium ad suam læatitudi- I perfectissima : ergo, etc. Sequela patet. recessus ab illa, quatenus concipitur opponi nom, fit indo, ut divina voluntas non ha- i I Minor vero probatur. Combinationes condi­ alicui bono volito. Utrum autem prædicti tionnes possunt multiplicari in infinitum beat necessario vel actum quo velit ew, vel actum quo velit non esse talium rerum. I sine ullo termino non solum ex parte con­ actus, seu terminationes distinguantur ex parte rei concept»? necne? ct quomodo? Patet consequentia. Nam quo voluntas Dei ditionum, quas intellectus humanus potest alia quaestio est, alibi discutienda. est nobilior, eo minus debet esso bono ultra quemcunque terminum excogitare, ► tu Assertionem hanc tuentur Aug., Angesed etiam respecta effectuum, quos in or­ creato addicta. licas Doctor, et omnes Patres in tractatu de 71. Nec satis erit « dicas, necessitatem hanc dine ad quamcunque conditionem potest Soiolia Scientia Dei disp. 9, num. 63 relati : qui non provenire ex parte objecti, sed ex pario unusquisque ad libitum multiplicare in in­ asserunt, Deum cognoscere omnia futura subjecti, scilicet ex aclualitate divina· li­ finitum, ut rospeclu hujus conditionis ' si contingentia conditional!, quæcumque illa bertatis, el ex summa perfectione provi­ tetigero tabulam digito, potest inquiri, an dentia· Piius, ’ I Petrus sit loruturus, vel ambulaturus, vel sint, in decreto conditionato suæ volunta­ ti? . et similiter omnia futura absoluta. Non itaquo hoc satis erit. Nam contra acturus pmmtentiam, vel habiturus talem Impuj ixj lio Nam juxta hunc dicendi modum Deus de hoc est in primis, quod id non potest oriri I aut talem cogitationem, et ita in infinitum quoad quivis re suum fore aut non fore decrevit. in eodem homine, vel in diversis : ergo pnmam ex primo capite in hac solutione assignato, ripai. scilicet ex nctualitate divinæ libertatis : tter. Eamdem tuentur Navarrete in hac 1 p. cuncuu combinationes possibiles non suul te. controversia 3. Nazarius quæst. 14, art. 13, quia non minus est actualis divina miseri­ quid certum el determinatum, sed quid in­ controversia 1, notabili 1, § Ego autem a cordia, liberaliias, et omnipotentia, quam certum et potentiate : ergo non possunt divina libertas : at ad actualitatem miseri­ omnes subdi certa» et determinat» provi­ |||tata rùu abstinendum, Gonzalez disp. 41 num. 5 Kr. ct disp. 53 num. 15, Ripa q. 14 art. 13 cordia* non desideratur ut prorumpat in I denti», ac proinde nec cadere sub divina fini duhil. 4 cap. ultim.. Machin, disp. 40 sect, aliquem actum secundum, quiconque ille providentia, quæ ratione suæ summæ per­ ts* 4, Arrubal disp. 56 cap. 2 num. 5, Vazsit (quod idem de aliis attributis nunc re­ fectionis debet esse omnino c°rla et deter­ quezdisp. 79 cap. 3 num. 17. Quam etiam censitis dicendum esQer^o : eriam si divina minata. non pirum communiter tuentur alii recenlibertas in nullum actuui secundum pro­ Patent omnes consequenti». Nam ex liores Thoinista*. rumpat, nihil uherit id .·«;<· actualttali. qua parte çombinationes illæ possunt suc­ Ratio fundamentalis hujus assertionis in­ Major cum consequentia ex ue confiant. cisive multiplicari in infinitum, non pos­ nuitur a D. Thom, poteslque sub .hac for­ Minor veru etiam patet. Quia si Deu.- nihil sum nun e«e quid incertum et potentiate, ut 89 ma proponi. Nam licet terminatio divinæ sciontiæ ad ros faturas nihil addat perfec­ tionis supra illam, ut ad divinam essontiam terminatur; attamen si semel aliquod ob­ jectum supponitur futurum, et consequen­ ter secundum istam rationem scibile, tunc si lumen prædictæ sciontiæ non se exten­ deret ail illud, recte colligeremus non esse infinito perfectam in ratione luminis : ergo licet terminatio divinæ libertatis nihil ex s& addat perfectjonis supra realitatam necessa­ riam voluntatis Dei ; nihilominus hoc ipso quod aliquod objectum sit libero volibile, mudo dicto, ab ea, et ipsa non se extendat ad illud uno ex modis jam assignatis, op­ time colligemus entitatem et perfectionem illius non esse in ratione voluntatis infinite perfectam : ergo cum quodvis objectum creatum sit libere volibile vel nolibile in ordine ad existentiam a divina voluntate, recte inferemus eam nou esse infinitam in ratione voluntatis, nisi libere (modo tamen assignato et jam explicato) ad illud se ex­ tendat. Antecedens videtur perspicuum. Quia infinitas in ratione luminis scientifici in­ time connexa est cum hoc quod est extendi ad omne id, quod ex se est scibile : non se­ cus (proportione tamen servata) ac licet terminabilitas (ut sic dicamus) divinæ po­ tentiæ ad creaturas possibiles nihil perfec­ tionis addat supra entitatem absolutissi­ mam ejusdem omnipotenti» (ut multi probabiliter volunt) attamen si semel dare­ mus deesse Deo talem terminabilitatem, tunc sicut optime colligeremus non posse ad creaturas terminari, ita etiam quod non haberet infinitatem in rationepotentiæ, imo quod nullo modo esset potens ad aliquid faciendum. Prima vero consequentia ejusdem primi eL præcipui enthymematis etiam constat. Tum quia non minus desideratur ad infini­ tatem voluntatis Dei, quam ad infinitatem sciontiæ ipsius, cum utraque intra suam li­ neam et juxta propriam naturam sit infini­ ta : ergo si ex eo quod aliquod objectum pnnsupponatur scibile, et divina scientia non se extenderet ad illud, recte colligere­ mus eam non esse infinitam, ita ex eo quod aliquod objectum sit libero volibile vel nolibite, et libertas Dei non se extenderit li­ bere ad illud, poterimus etiam inferre, vo­ luntatem seu libertatem illius non habere omnem excogitakilein perfectionem in ra­ tione voluntatis. Tum etiam : quia nun posset negari quin H-iliO fjmhmenialis pro asser­ tion Probatio antece­ denti!. 75. Suadetur prima conse­ quentia. -•i’ 90 DE VOLUNTATE DEI. ex limitatione divinæ voluntatis proveni­ ret, quod aliquid fiat, aut fieri omittatur, quod sub eadem voluntate non cadat. Sicut ex summa perfectione ortum ducit, quod sil ita late patens, m nihil fieri possit aut omitti, quin ipsa libere volente fiat, aut fieri omittatur. prot»Ultima autem consequentia prædicti cntltiar thyniomatis etiam patet : quandoquidem cosse- nullum est objectum possibile, quoi non comprehendatur a divina scientia , ac proinde quod non proponatur sufficienter voluntati Dei, ut ipsa possit, vel velle, vel nolle libere ejus fuluntionem et existenliam. 7«. Confirmatur. Quia cum inter intellectum 01 voluntatem sil maxima quapiam symjathia, consensio et corresponde» tia, fit inde, ut sicut ad naturalem correspondentiam harum potentiarum spectat, quod hoc ipso quoti intellectus proponat aliquod objec­ tum, ut libere. volibile aut nolibile, tunc vo­ luntas eliciat actum quo Ubere velit vel no­ lit ipsum, ita ad defectum ejusdem naturalis consensionis pertineat, ac proinde ex im­ perfectione voluntatis proveniat, quod dum intellectus proponit objectum, tunc ipsa non habeat etiam actum, quo quasi correspon­ dent eidem intellectui proponenti, quoquo amplectatur vel non amplectatur sive res­ puat objectum propositum ; ergo cum in­ tellectus divinus cuncta volibilia vel nolihilia, modo dicto, proponat suæ voluntati, optime colligeremus, eam non esse undequaque perfectam, nec habere summam sympathiam, quæ illi ex vi sua· linea de­ betur respectu intellectus, nisi haberet actum, quo corresponderet eidem intellec­ tui proponenti, et .implecteretur vel non amplecteretur sive respueret quod ei pro­ ponitur. tis : quoniam hoc suadet, tunc summa correspondentia el sympathia inter nlnimqtintercedens, tum etiam, ne divina volunti* non sit ita actualis et infinita intra suam lineam, proportione servata, sicut intell*:. tus aut scientia Dei intra suam : sed licH divina libertas intra .suam lineam habeat necessario unum ex prodictis actibus vige sumptum, ac proinde actu el in exercitio terminetur ad omne volibile vel nolibile io ordine ad suam existennam, sicut intellec­ tus aut scientia divina ad omne scibile, ha· beatquo tantam extensionem respectu sm objecti materialis sicut illa; nihilominus salvatur perfecte illius libertas : quia resI ectu actus quem in particulari habet, ma­ net (ut in explicatione tituli innuebamus) omnino libera : imo ut jam dicemus, aliter salvari exacte nequit, quod habeat maxi­ mam libertatem, quæ excogitari potest ; ergo, etc. Confirmantur et explicantur inagiscuncta \ quæ in hac assertione dicta sunt. Liberta divitia non est ad terminari et non termi· non pure negativum, sed ad hanc positi­ vam terminationem et ad oppositam, ita ut præelsc sit ad non terminari; quia putuit habere oppositam terminationem el incomi osibilem cum ea, quam de facio habuit : ergo non potest manere suspensa circa ali­ quod objectum, sed necessario terminabi­ tur vel ad erje vel a l non ase illius. Con­ sequentia patet ex jam ‘lictis. Quia sicut si libertas divina esset ad let minari el non terminari pure negativam, nun posset non si semel ejus infinitas salvanda est) vel terminari positive et libere omnino directe, vel non terminari negative, libere tamen, libertate indirecta, quatenus cum potuisset terminari, nihilumiiiu- sciens et pru lei.s non habuit terminationem, ita si eadem li­ En teris aliis, quæ de quidditate actuum libe­ rorum Dei excitanda sunl, quia ex eo plura, quæ in illis dicenda supersunt, salis pendent. 2. Rrfertur prior opinio. Prima sententia asserit, divinam volun­ tatem ut naturam, el ul libertatem dis­ tingui inter se virtualiter, ac proinde habere inter se ordinem virtnalem prioris et poste­ rioris, quatenus ut natura, præcedit se ip­ sam ul libertas. Ita plures ex recentioribus. pnteQ. El quidem hrce secunda pars aperte videtur sequi ex prima. Nam sicuti voluntas Del habet majorem connexionem cum bo­ nitate increata quam cum bonitate crea­ turarum, ita prius debet ferri in illam, quam in hanc : et consequenter prius de­ bet esse in ea vis ad hoc ut divinam boni­ tatem umet, quam ad hoc ut in creaturos feratur. Quare si eadem voluntas ul natura, distinguitur virtualiter a se ipsa ul libertas, necessecsi, ul hic ordo nun sit soiumuio Io ex parte nostri modi concipiendi, sed cum fundamento in re el virlualis. Primum 1‘rima veru pars ejusdem sententia: sic a irjemrofum priori suadetur, llhe facultates distinguun­ pro tur virtualiter el cum omnimodo funda­ primi parte. mento in ro, qua· respiciunt objecta Γ.,πικι- 3. FandJmeotoD prims reatentix quoad fecun­ dam lia, virtualiter saltim distincta : et ideo I dum so precise spectatam, in qua omni­ divinus intellectus distinguitur sic a ίμ | moda ratio boni ubsquo coûjuncliono u l voluntate, quia ille ad essentiam divinam { aliquam rationem mali aut imperfcclionis ul infinite veram, hæc veru nd eamdem r$ rrperilur, diligat necessario. Si vero secun­ sentiam ut infinite bonam tendit : sed didam dicatur, ergo jam ratio objectiva for­ vina voluntas u» libertas et ul natura rtq i malis voluntatis ul libertas, distinguitur a c l objecte formalia virtualiter d.slincU : ruliono objectiva ejusdem ut nature. Palet ergo ete. Minor probatur. Quia objectum I consequentia. Quia ratio objectiva ipsius voluntatis ut nalura· non est utcumque di­ ut nalura, est divina bonitas precise vina bonitas, sed ut necessario diligibilis : ’sumpta absque prædictu connotatione; seet objeclum illius ul libertas, est eadem bo­ i eus vero ui libertatis rationem sortitur. nitas at libere diligibilis : at divina bonitas nl 1 i tau- Confirmatur tandem. Nam licet rationes necessario diligibilis distinguitur virtualiter I formales objectivæ non distinguantur penos a se ipsa ut libere diligibili, quia secundum eonnutala cum precision^ sumpta, bene priorem rationem potest terminare aclwn tamen penes ordinem, et (ut sic dicamus) necessarium el non liberum, et secundam penes eonnutationem ipsorum connotatoposteriorem potest attingi per actum libe­ ruin, quatenus ipsæ habent petere talia rum, non veru per necessarium : ergo etc. couuolata *. si ergo divina bonitas ut conConfirmatur primo. Divina voluntas‘ul ( nolans creaturas propter se ipsam volitas, libertas non fertur ad bonitatem Dei ul * est ratio objectiva libertatis, et eadem ut precise est tinis quasi in actu primo crea- r non petens tale connolalum, sed potius ex­ lurarum, sed ut est actu finalizans : alot cludens ipsum, est ratio formalis objectiva aclu finalizans distinguitur ad minus vir­ voluntatis ut naturæ, consequens inde est, lualiler a se ipsa secundum se spectata e: quod inter has objectivas rationes interce­ ut linalizativa : ergo ul esi objectum for­ dat distinctio virtualis, ac proinde etiam male voluntatis ul nature, distinguitur i inter voluntatem ut natura, ct ut libertas se ipsa ul est objectum libertatis Major pa­ est. tet. Nam sicut bonitas divina semper ct Secundum principale fundamentum est. necessario habet virtutem final izativam et Ita se habet divina bonitas respectu volun­ infinitam, ita secundum hanc rationem est tatis ut libertas et ut natura est, sicut se objectum voluntatis ut nature, non minus habet in scientiis idem principium respoctu quam reliqua attributa ; non vero volanladuarum conclusionum ex illo eliciDilium, tis ut libertas. v 99 quarum una sit necessaria, et alia solum Minor autem probatur. Tum quia bæc contingens, aut probabilis : sol talo princi­ ratio actualis finalizationis libere illi conve­ pium, licet sit idem realiter respectu illa­ nit, el est separabilis ab ipsa secundum se rum, est tamen virtualiter diversum : ergo sumpta ; sicut etiam volitio, per quam similiter divina bonitas ut collate cum vo­ creature ordinantur in illam actu, libera luntate secundam istam duplicem conside­ est, el separari potest Tum etiam : quia rationem, erit etiam virtualiter diversa. divina bonitas ul actu finalizans addit ali­ Major videtur patere ex supra dictis disquid supra se ipsam ul final i zati vani ; quo­ put. I, num. 26. Quia principium illud ut niam in universum aclus secundus et ul­ habeas ex se connexionem necessariam timus cujusvis latitudinis seu lineæ aliquid c-in conclusione necessaria, est ratio eli­ addit supra actum primum ejusdem. ciendi ipsam, et ut habens connexionem Confirmatur secundo. Vel voluntas di­ i non necessariam sed contingentem cum vina ut libertas respicit divinam bonitatem e conclusione interibili contingenter et so­ secundum se precise sumptam, vel non? i lam conjecturaliter, est ralio inferendi il­ &ed ut actu cunnotat creaturas fut una , lam : sicut divina bonitas ut habens ex se \el nun futuras? Primum dici non po­ nece.-sarium nexum cum divina voluntate test , quia alias posset libere ferri in at nalura, est ralio lerminaiiva illius el eamdem bonitatem infinitam precise ac­ toBlionis necessarim ejusdem : ct ut cet ceptam : siquidem libertas nun nisi libere jUaîi libere et non necessario connexa cum fertur in suum objectum : at hoc est contra '* creaturis et eadem voluntate ut libere vo­ intrinsecam rectitudinem ul sæpius dixi- J lente easdem propter ipsam, habet ul sil tuus, divinæ voluntatis, quæ postulat, ut nfio libere volendi creaturas et semetipI quodvis objeclum pro meritis diligat ; et ul finem illarum. per consequens infinitam Lonitatem, secun· Minor vero eliani suadetur. Quia princiJum Salmanl. Curt, (hef/lng.. tom· //. I I I I pium illud, ul est latio eliciendi conclusio­ Sjidctur nem probabilem, indiget motione volunta­ miaor. tis ad assensum prædictæ conclusioni : at ut est ralio inferendi conclusionem neces­ sariam, non indiget tali motione, ut ex iis, quæ 2, 2, quæst. 1, artic. 4, et 5, Ί Λ. I I 100 DE VOLUNTATE DEÎ. aliud. Quod idem de intellectu ut specula­ probatio ibidem adducta, ut ex jam «liciii i . I tivo, cum proportione dicendum est. Et et statim dicendis patebit. Ad ultimam confirmationem dicendam r| ideo loquendo de intellectu ex parte rei concepta;, ipso prout speculativus, est est, quod licet objectum voluntatis ut na- «J praclicus ; et e conira : quia indnlcrenter tura sil precise divina bonitas ut necessa- ’ connotai tarn veritates practices, quam spe­ rio diligibilis, præcisiono se tenento α I parte modi concipiendi : et similiter ebjec- I culabiles, et eas sub una ac eadem ratione tum ipsius ui libertas sit cum eadem præ- I et per eamdem omnino indivisibilem habi­ cisione eadem bonitas ut libere diligibilia, I tudinem respicit. ac proinde connotando creaturas; attamen I Quamvis cum hoc stet, ut ex parte nos­ objectum formale et adaequatum utriusqu·* I tri modi concipiendi distinguantur, quate­ ex parte rei concepta* est bonitas Dei ut I nus intellectus simul et semel non concipi­ infinita per essentiam, et consequenter ut I tur secundum omnia, ad quæ se’extandit : et ita unico conceptu concipitur ut præcise eminenti modo habet esse necessario et Ii- 1 bere amabilem : et ita secundum hanc con- I terminatur ad veritates speculabiles, non curando, an simul et secundum eamdem ' siderationem connutal adæquale tum om- I habitudinem terminetur ad practices ; et ; nia divina ut secundum se necessario I intellectui sic eoqceplo tribuitur nomen ; diligibilia, tum etiam creaturas ut objectum I speculativi. Et similiter alio conceptu in- ' materiale et indispensabiliter requisitum I lelligilur eodem proportionali modo ut ex­ ‘ ad volitionem liberam : et consequenter ex I tenditur ad praxim : et illi sic apprehenso , hac connotatione aut non connotations I tribuitur nomen practci. Quæ omnia pro creaturarum non potest argui diversitas in I prædicta voluntate : quia ordo ad sola con* I solutione plurium et gravissimarum diffi­ notata seu objecta adæquata et formalia. I cultatum valde notanda suut : et ideo ea di versificat formalitcr potentias. I fusius explicuimus. Ad secundum transeat major, et nega- j*| ic. Ex quo ad primam confirmationem conmus minorem. Ad probationem, quod v>| priaum cedenda est major, juxta dicta et ad hunc «raûr- sensum, quod nimirum divina libertas non . prine.pium necessarium non indiget motione voluntatis in ordine ad conclusionem ptl possit actu et in exercitio terminari ad bo­ probabilem lanquam ratione formali di- I nitatem Dei, nisi prwdicta bonitas sit actu et in exercitio finis creaturarum, ita ut fi- ciendi, »ed taoquam connotate et condition ualizet actu vel l'arum productionem, materiali, sine qua non elicietur pni dicta conclusio. Et ita principium illud necessa­ verbi gratia, vel non productionem. Et de­ rium, non est formaliter diversum ut incli­ inde neganda est minor, si inlelligatur de bonitate divina ut est ratio tinalizatha et nat ad conclosionem necessariam, et ul ex actu finolizans secundum il. quod in recto eo deducitur conclusio probabilis, Unde et formalissime importat; secus vero si de inclinat per se primo iu conclusionem ne­ ea, ratione connotait materialis, scilicet cessariam, el ad suminum secundario, con­ creaturarum fuerit intellecta. Nam cum sequenter, dependenlerque ab alio principio bonitas divina sit infinita et actus purissi­ probabili, ac motione voluntatis potest in­ mus, nequii distingui ratione sui quatenus clinare in conclusionem probabilem alias est ratio final izativa el finalizans; sed so­ veram. lum præcise quoad connotalum materiale, Ad ultimum respondetur majorem esse quod importat. Unde quod a bonitate di­ concedendam, quando illæ quasi diffinitio-15» vina separetur actualis finalizatio, non nes explicant adæquale rationem aliquam; provenit ex eo quod ab ea aliquid intrinse­ non vero quando utraque explicat eamdem cum auferatur; sed ex defectu præ licti rationem adæquatam ex parte rei concepta? connotati. Per quæ ad utramque probatio­ et inadrequalam er parta solius modi connem ejusdem minoris satis constat. ! cipiendi, ut in præsenti contingit. Ad Ad secundam confirmationem eligenda Ad confirm, palet ex dictis, alia ratione diu” °*1 juxta dicta secunda pars illius dilemraaDeum, ut miseretur, non punire, el o con- «■ tis. Et ad probationem neganda est conse­ tra : eL alia, ut necessario vult non velle 4 quentia, Intellecta de distinctione virtuali bbere. Qu a illud prius provenit ex eo quod inter rationes objectivas voluntatis divina* respiciatur distinctum objectum formale, 11 ut natura cL ut libertas est; secus vero si ut disp. 2, n. 31 eldiep. 3. n. 3G. dictum inlelligatur de distinctione ex pari** solius est : at hoc posterius ex eo quod connotemeli concipiendi. Contra quod nihil obesi • ur diversum objectum materiale in libera volitiune : DISP. VII. DUB. I. «3- tolilioDo : quod union in eadem volitio no prout concipitur |>er modum volitionis ne­ cessaria* ex parte nostri modi concipiendi non connoUtur. Undo per volitionem li­ beram solum denotamus volitionem prout precise ex parte nostri modi concipiendi præscindit a volitiono Dei secundum se sumpta : sicut per volitionem necessariam solummodo significamus eamdem, ut ex porte et defectu nostri modi concipiendi inadequate concipitur in ordino ad divinam bonitatem secundum so, et absque consortio creaturarum sumptam. Potest autem hoc explicari exemplo scientia? divina· ut terminatur ad Deum, ad creaturas possibiles, et simul etiam ad easdem ut exislentes. Nam licet prout ter­ minatur ad Deum, et ad creaturas possibi­ les, non terminetur ad creaturas existen­ ces: alioqui hoc ipso quod cognoscerentur ut possibiles, cognoscerentur ut existentes; nihilominus non ob id ex parte rei concep­ ta sunt duæ scientiæ ; sed una et eadem, distincta tamen ex parte modi concipiendi seu una et eadem scientia, quæ licet non dicat multiplicitatem virtualem, dicit ta­ men eminentiam ratione cujus æquivalet pluribus non quidem spectantibus ad di­ versas lineas, alioqui interveniret ibidem multiplicitas virtualis; sed pertinentibus id eamdem lineam. Ita ergo in præsenti proportione servata philosophandam est. Et ratio est eadem utrobiquo, nempe. Quia objectum formale, et adæquatum est unum ct idem, el solam adest ibidem diversum connotatum materiale, quod proinde non refundit distinctionem in rationes formales objectivas. DISPUTATIO VII. Ut aclu libero divinx voluntatis quoad quid est, illius. dubium i. ClfWh actus liber addat supra volitionem necessariam divina voluntatis aliquam rcakm pcrfcclionem, reaiiter ab ipsa dis· Unciam? Semel explicata quidditate divina? vo­ luntatis, tam ut habet quasi in actu primo rationem libertatis, quam ut in actu se­ cando tendit per modum naturæ in suum objectam, quæ duabus præcedentihus dis­ putationibus præstitimus, slatim pulsat ΙΟΙ animum inquirere do eadem voluntate, ut quasi in actu secundo terminatur libero ad sua objecta (seu quod idem est) do quidditato actus liberi ut talis, qui saltim secun­ dum nostrum modum concipiendi ab actu necessario distinguitur. Sod quia explicatio quidditalis actuum liberorum Doi est summe difficilis, et ita piares, ct gravissimi Doclores sentiant intelligenliam illius non posse in hac vita haberi, sed in patriam usque reservari, ideo potissimo jure sibi vondicat modam perveniendi ad ejus qualem -qualem noti­ tiam, quem pro rebus divinis attingendis D. Dionysias tradidit, ut nimirum per ne­ gationes, et remotiones notitia earumdem haberi curetur, cognoscendo nimirum quid non sint, ut statim inde colligatur esse quidpiam supra omne id, quod in retas creatis inveniri, aut excogitari potest : et ideo hanc viam præ aliis in explicatione hujus summæ difficultatis eligemus. Et me­ rito sane. Quia, ut optime in hac parte in­ terpretes D. Thom. prænotarunt, non est nimis arduum explicare quid non sit actus liber divinus, et diversos circa illum opi­ nandi modos hucusque inventos impug­ nare : at ostendere quid sit, ibi opus, ibi labor. Gæterum quia plura sunt quæ a prædicto actu removeri, et de eodem negari debent, nam plures Doclores nimia rei difficultate, ct celsitudineobnubilati, plura, quæ cum summa illius perfectione, actualitate, et puritate cohærero non possunt, ipsi attri­ buunt, ideo majoris claritatis gratia in sin­ gulis dubiis unam vel alleram imperfectio­ nem breviter ab eodem semovebimus (pareret enim confusionem, et prolixitatem non exiguam, si tot diversi opinandi modi, et eorum impugnationes in uno, et eodem dubio congerenda? essent). Postea autem quid dicendum sit, ac proinde ct ejusdem actus liberi quidditatem pro humili captu nostro aliqualiter innuere curabimus, non tam ut difficultas hæc omnino devicta, no lusquo iste indissolubilis, prorsus enoda­ tus maneat ; sod ut aliqualem viam ad il­ lam quasi investigandam, summamque il­ lius arduitatem magis præsentiendam aperiamus. Ut ergo primam, ct maximam omnium imperfectionum, quæ actui libero tribuitur, ab eo semoveamus, ideo præsentem excitamus dubitationem. , Ί1·*1 Fui r ' : 2. DE VOLUNTATE DEL Confirmatur secundo. Quin ad sal vanwse, fit iride, ut non sil necessaria, sed dam summam Dei perfectionem, nec non, uiimiuo libera. et perfectissimam illius libertatem, oportet*^ Deinde contra eamdem solutionem ob­ u stat secundo. Nam vel terminatio hæc est ut hæc duo ipsi in sua æternitato conve­ niant. Primum quidem, quod ante omnem Deo intrinseca, sou quasi inhærens, vel actum liberam habeat cunctas perfectmne? non!8i hoc secundum dicatur, ergo per il­ necessarias, quippe quæ sunt illi intimio­ lam noouU Deus esso intrinsece, et libere res. Secundum voro, quod prius natura volens. Nam per id, quod est alicui extrinquam velit, sit potens velle et non velle, Focarn, siculi immutatus omnino manet, alioqui liber non esset : ergo ut in poste­ ita c: eodem modo ac antea : ac proinde si riori sequenti intelligatur realiter, et libero Densanto illam terminationem ipsi extrinvolens creata ras, necesse est, ut eidem ali­ secam non erat libere volens, ita nec post qua nova forma realis, et alterius rationis, ilhm. Adde quod, ut dicebamus, denomi­ natio libere volentis est immanens, conse­ scilicet libera superaddatur. Patet conse­ quenter a forma, et terminatione imma­ quentia. Quia ad novam, et realem deno­ nento. minationem intrinsecam, quæ diversæ ra­ Si vero primum asseratur, ergo est ali­ tionis sit, oportet novam, et realem formam quid reale intrinsecam perfectionem di­ superaddi : ergo cum denomina tio immanete cens : quandoquidem quidquid esi in Deo, et vitalis libere volendi creaturas, sit nova, est aliquid reale summam dicens perfectio­ si non durations, bene tamen poslerioritate nem. Maxime quia cum terminatio volilionatunp, ac tandem realis intrinseca, h ώ creatæ hoc ipso quod sit intrinseca vo­ iSiCntialiter div»rsa ab omnibus aliis deno­ luntati, habeat esso quid vitale per modum minationibus, quæ necessario Deo cxmveactos secundi, potiori ratione irlem dicen­ niunt, quippe quæ potuit osse, et non esse dum erit de terminatione volitionis increain Deo, fit inde, ut a nova forma intrinseca Ur : el per consequens maximam, et intrin­ vitali, et divprsæ rationis, ac proinde non secam importabit perfectionem : siquidem necessaria sed libera dehoat provenire. quidquid perfectionis est in terminationibus Nec salis erit si dixeris, actum quo liberis finitis, debet altiori ratione inveniri Deus vult creaturas, esse liberum non' in terminatione illa libera infinita. quoad entitatem, el vitalitatem, sed pre­ Uir- Confirmatur. Nam prædicta terminatio cise quoad terminationem quæ nec vitali­ “ desideratur ad actum liberum non solum tatem, nec perfectionem importat : unde per modum alicujus conditionis, aut conno­ non mirum quod eademmet perfectio divi­ tait importati in obliquo, sed per modum na? roliiionift ratione diversarum termina­ constitutivi intrinseci, et rationis formalis tionum, quæ possunt esse et non esso, tri­ aclus liberi : ergo cum talis actus prout li­ buat diversas et separabiles denominatio­ ber, sit quid reale Deo intrinsecum et vi­ nes. ’’j tale, fiet inde, ut prædicta terminatio sit Nam contra hoc obstat primo. Quod vel etiam quid reale et vitale, ac eidem Deo illa terminatio est aliquid reale, vel ratio­ intrinsecum. Consequentia patet. Tum ex nis? Non hoc secundum, tum quia cum sit se: lum etiam, quia id ipsum importat per imlispensabiliter requisita ad hoc ul Deus modum actus secundi terminatio actualib libere velit creaturas, nonpossct ipse a parte volitionis Dei ad creaturas, quod affert per rei ΙιΙόγο eas velle, si ppedicLi terminatio molam aclus primi terminatio quasi habi­ esset quid rationis : siquidem ad huc ul tualis su.e voluntatis ad easdem : ergo si actu a parte rei detur aliqua realis denomi­ culi terminatio habitualis voluntatis est natio. debet similiter seclusa omni intel­ qaid vilale in actu primo, et intrinsecum lectus fictione dari quidquid ad illam indisDeo, quia esi idem quod divina libertas, ita pensabiliter desideratur. Tum etiam : quia terminatio actualis erit ipsa vita per mocum hæc terminatio sit libera, non potest dom actus secundi^ et intrinseci Deo, quia non proxime contineri in potestate volun­ est idem qnod actus liber ipsius Dei. tatis : at ens rationis non est proxime in Antecedens vero etiam constat. Nam potestate voluntatis, sel intellectus illud cum entitas actus liberi dicatur omnino nelingentis. Si autem primum dicas, jam illa œsraria et sola terminatio ponatur libera, terminatio superaddet novam perfectionem; quandoquidem praeli» u rcalitas siculi entiet potens adesse et abesse, fit inde, ut sicuti actu? filter ut liber importat formalissimo, tatem affert, ita et perfectionem : cumque hæc perfectio seu realitas poss.t esse et non quul po»il adesse el abesse, ita afferat pro esse, i · > 11 Placitum Cajetam. Prima sententia asserit, actum liberum addere supra actum nccessanuiu realem aliquam perfectionem, licet liberam; ita tamen ul hoc quod est esse liberam, sil conditio diminuens rationem perfectionis : ac proinde ron sil inconveniens hanc a Deo posse abesse, et consequenter realiter saltim modaliter ab eo distingui. Refertur pro hac scnhwtia quoad omnes sui partes a quibusdam ex junioribus Cajetan. in hac qwest. art. 2. Nam etsi ultimam illius (in­ quiunt ipsi) expresse non fateatur, sequi tamen aperte videtur ex aliis. Imo el pro eadem sententia referantur plores ex Neo­ tericis, qui etsi non vocibus, re tamen ipsa, ab illa non discedant. Prinum Et quidem quod actus liber realem ali­ arjroquam perfectionem liberam supra actum mefliao necessarium addat, hac unica ratione, eique satis difficili suadetur. Quia hæc deno­ minatio spu quasi effictus formalis volendi libere creaturas, non necessario convenit Deo, Pt convenit realiter : ergo debet sumi ab aliqua ratione reali, quæ ipsi non ne­ cessario, sed libere conveniat : ergo ab ali­ qua perfectione libera, Hæc ultima conse­ quentia ex priori videtur aperte sequi. Quia sicut real itas necessaria aller: suam perfec­ tionem necessariam, ita hbera realitas im­ portait suam perfectionem liberam. Prima .vero consequentia ex antecedenti constat. Tum quia forma talis esso debet, qualis ef­ fectus formalis, et o contra. Tum etiam : quia quævis realitas necessaria Dei debet illi effectum omnino necessarium tribuere. Confirmatur et explicatur. Quia si in vo­ Coflfir luntate nostra esset unus, et indivisibilis maior primo. actus, qui semper el eodem modo, ac om­ nino invariabiliter permanens eam affienret, fieri nequiret, quod nunc tribueret illi formaliler, quod vellet hoc objectum, et tamen quod eodem modo perseverans po­ tuisset non constituero ipsam volentem idem objectum ; ergo si in Deo forma con­ stituens illum volentem creaturas est om­ nino necessaria, et semper eodem modo afficiens divinam voluntatem, non ita dabit illi quod sil volens creaturas, quod potuerit talem effectum eidem non tribuero, ac proinde nec dabit quod libero easdem ve­ lit : ergo ncccsse erit aliud perfectionis non nccessari® genus ad hunc eilectum prostandum superaddere. DISP. VIT, DUB. T. 103 intrinseca, et ultimo constitutiva termina­ tionem prædictam. * Ex quibus omnibus eadem sententia 7· quoad reliquas sui partes facile el breviter dam suadetur. Nam cum modus habendi perfbcet tionem omnino necessario sit maxime per- Ρρ1%'’ foetus, et proprius perfectionum, quæ di- ’ni­ tuntur simpliciter simplices, quippe dicens mcntem* consistentium in habendo illam, fit indo necessario, tum quod in quavis perfectione hoc quod'est esso liberam, et consequenter non habero in essendo consistentium, sit conditio diminuens rationem perfectionis, imo et quod non sit inconveniens, quod hoc genus perfectionis possit adesse, et ab­ esse a Deo : siculi nihil obest, quod a Pa­ tre /Eterno absit Filiatio, quia solum dicit perfectionem relativam, el hoc quod est esse relativam, est conditio diminuens ra­ tionem perfectionis. Tum etiam, quod hæc perfectio debet realiter distingui ab actu necessario ; quandoquidem quando duo ita se habent, ut unum afferens propriam realitalem possit re ipsa ab alio «eparari, non possunt non realiter distingui. Unde nos non habemus aliud majus signum distinc­ tionis realis versantis inter naturam, et subsistentiam propriam, et connaturalem, nisi quia hæc possunt saltim per divinam potentiam separari : si ergo actus liber, et perft ctio quam dicit, potuit non solum supérnaiuraliter, sed etiam connaturaliter se­ parari a Deo, oportet realem distinctionem saltim modalem inter utrumque interce­ dere. § n. Resolvitur dubium. Sed nihilominus dicendum est, actum liherum non importaro propriam realilatcm. el perfectionem liberam distinctam re ipsa ah actu necessario, aut ab illo separabilem. Assertionem hanc tuetur D. Thom. locis in hac disp. num. 58 referendis, et est communis inter Theologos, pnecipue vero Thomistes. Atque ita Ferrara 1 cont. Geni. cap. 71. ct recenliores graviter in hoc op­ positam sententiam reprehendunt, quamvis re vera non sit ita certum hanc esse Cajelani sententiam. Probatur autem primo ratione, quam in nuitS. Dont. Quia ex opposito sequeretur essti in Deo aliquid, quod maximam importet imperftetianem. Nam hic actus liber, qui in suo ordine concipitur secundus el ultimus, ita e.-t in Deo ul secundum pro- e. Assertio, p.Thom. Ferrari Prior di/. • 4 4 ?* ♦ ■» DE VOLUNTATE DEI. priam. et realem perfectionem, ac entitatem posset non esse in illo : et consequen­ ter simpliciter posset non esse, quod sano maximam involvit imperfectionem. 3, Confirmatur. Illa perfectio, quia libera Cüdflrest, censetur esso diminuta, juxta opposi­ salar. tam sententiam : sed quia diminuta, nec est, nec |>otest esse in Deo : ergo, etc. Mi­ nor profatur. Quia in summo illo, et perrcctissimo ente nihil diminutum est, nec esse potest, al oqui ipsum non esset ens constitutum meliori modo excogitabili, quippe melius excogitaretur, si nihil in eo esset diminutum, sed omnia integra et (ut sic dicamus) plena : ergo, etc. Emiooj No: refert si dixeris, quod illa perfectio cuidam aditus postquam semel est, non potest non esse. przdu- Non itaque hoc refert. Quoniam non ha­ dilan bere necessitatem io essenJo, nisi ex aliqua hypothesi est satis magna imperfectio, sci­ licet posse absolute el simpliciter non esse. 10. Secunda ratio principalis, quam idem Sccukda sanctus Doctor innuit est. Nam si imer ni io pro volilionom liberam, el necessarias Dei per­ atserifoae. fectiones, ac proinde inter ipsam et Deum, est collocanda distinctio aatoalis a parte mi : ergo illa reali’a? actus liberi, non erit ipse Deus : ergo nec creator, sed creatura : consequens autem est omnino falsum : FjImIis ergo, etc. Falsi las consequentis satis est conse­ _ i i perspicua. Tum quia videtur esse contra quent ostetif- Concilium Rhemense, quod tempore Ber­ tur Coce. nardi contra Gilbcrtum congregatum est. Rbem. Nam in symbolo dicitur : Credimus cl con­ fitemur, etc. neque aliquas omnino res, site relationes, site proprietates, sive singularita­ tes, vel unitates dicantur, vel alia hujusmodi, adesse Deo, qux rinl ab xlerno, el non sint Deus : ergo cum actus liberi sint ah ætemo, Ephei. juxta illud Pauli ari Ephes. 1 : Elegit nos in ipso ante mundi constitutionem, fit inde ut sint ipso Deus. Tum etiam : quia Deus vo­ lendo creavit omnia, juxta illud : Quxcumqur voluit Dominus fecit : et non utcumqûe. sed ita ut divina volitio sit in suo genero prin­ cipium omnium creaturarum, ut art. I di­ cemus : at hoc stare non posset, si ipsa volitio secundum suam intrinsecam entitalem esset ereatura, quandoquidem nequiret osse principium creandi se ipsam. Tum de­ nique : quin alias Deus perficeretur intrin­ seco ab aliqua forma creata, quia volitio illa si creata esset, non constitueret Deum volentem, nisi intrin.-erp mh.Tren In illi. Vh Ulmquo vero creaturis conveniens. Secunda vere eliain constat. N;nu id ipsum haberet actu hhuii* genus. re.- si fuisset, quod possibiliter habet I Quoad tertiam vero pariem eadem se- quando H 105 qaela ex so patet : quandoquidem juxta QojI hanc sententiam non potest non admitti in ,ertlilu· Deo compositio, cum hæc nihil sit aliud quam distinctorum unio. Quare cum résil­ ias volitionis liboræ ponatur realiter dis­ tincta a Deo, et cum eo unita, non pote­ rit non ibi vera intercedere compositio : imo hæc non erit qualiscumque; sed ox actu et potentia passiva. Quia cum libertas esset vera potentia activa respectu volitionia libem, ut jam ostendimus, et volitio ipsa libera sit netus vitalis immanens ct rc ipsa distinctus, debebit in eadem recipi, et manero : et consequenter 'ibidem inter­ cedet vera compositio ex actu ct potentia passiva, quod quidem non parum summae puritati Dei derogat. Ex quo tandem ultima pars ejusdem sequelæ satis constat. Quia omnis ratio in­ trinseca seu afficiens substantiam aliquam sine qua potest esse integre constituta in suo supposito, est illi accidentalis, saltim per modum accidentis prædicabilis, ac proinde facit cum ipsa compositionem ex subjecto et accidenti : at sine illa volilione libera posset divina substantia integre in sua natura, et suppositis constituta perma­ nere, ut ex se patet : ergo, etc. Ad argumenta Cajetan. dub. ult. hujus disputationis respondebimus. menu Cajebni. DUBIUM II. Addatnc actus liber supra actum necessa­ rium aliquam fonnalilalcm ex sc rcalcm, ct virtualiter tantummodo ab actu neces­ sario distinctam, ab ipso tamen libere se­ parabilem ? Pro tituli intclligenlia notandum est, 15. quod dupliciter potest intclligi addi Deo “ aliquam formal i latam. Vel primo ita ut illa titulus, non imbibat per modum transcendentis essentiam divinam, sed solum realiter identificetur cum illa, ut habet rationem natu­ ræ, et consequenter talis formalitas sit reaIis a se, quia propriam ex vi sua affert realitatem, quatenus realitas distinguitur contra nihil. Vel secundo ita ut tantum sit realis ratione essentia* divinæ per modum transcendentis in ea imbibito'. Inter hos autem duos'mod os habendi rea- . liiaicm, est maximam discrimen. Nam li­ cet demus, quod formalites illa, quæ pré­ cise a se et modo dicto propriam affert realitatem, possit importare infinitatem in proprio genere, non tamen in genere en- >*1 b * 106 DE VOLUNTATE DEI. tis, si talis forma litas consideretur quate­ nus virtute a divina essentia distinguitur : quia sicuti sola divina essentia, el id, quod eam includit, est infinitum in genere entis, ita quod concipitur ut procisum ah eadem, necesse est, ut tali infinitate careat : sicuti etiam Oportet, quod quatenus identificalur cum ipsa (ei tamen identificari queit) ha­ beat solum identice totam illam infinita­ tem. Gæterum form&iitas illa, quæ a divina essentia per modum transcendentis habet suum esse reale. non potest non etiam qua­ tenus virtute distincta ab illa, osse infinita in omni genere. Nam sicuti hæc distinctio tantum potest esse includentis et inclusi etiam per ordinem ad nostros conceptus, ac proinde ibidem non potest omnimoda præcisio intervenire, ita non tollit quominus talis formalitas habeat semper prædictam infinitatem : imo el quod alio etiam titulo, scilicet ratione identificationis cum divina nalura,ut habet rationem nature, sit iden­ tice infinita. Quare, ut clarius procedamus, in hoc dubio tantum inquirimus, an actus liber consistat in aliqua formalitate virtualiter tantum ab actu necessario distincta, virtua literque solummodo supra ipsum addita, quæ quidem sil primo modo ex nunc rela­ tis infinita el realis, et nihilominus secun­ dum suam realitatem possit ab eodem actu necessario separari? inquisituri tamen statim, an consistat in aliqua aha reali form ah ta te, ab actu necessario similiter dis­ tincta, quæ tamen secundo modo ex jam dictis habeat esse reale, et infinitum? Quorumdam recent iorum opinio. Prima sententia argumentis contra (ap­ ianam factis convicta, concedit quidem non posse actum liberum consistere in ali qua reali entitate distincta actu a [arta rei a Deo, beno tamen in reali fonnaliiate ha­ bento eas conditiones, do quibus titulus Saias, hujus dubii Inquirit. Hanc tuentur Salas 1, 2, q. G, tract. 3, disp. I, sect. 8« § 7 et 8 Fonseca. referens pro ca Fonsccam tom. 3 Mctaphys. lib. 7, c. 8, q. 4. sect. 4 conclusione 10 el q. 5, sect. I et eamdem tribuit Sua­ rez pluribus sectatoribus Cajolant volenti­ bus illius sententiam aliquantulum tempe­ rare : nec eam improbabilem, et gravi π. aliqua censura dignam reputat Ba^ilit. l. Legionensis in suis opusculis variarum disputationum q. 6 scholastica c. 2. ; El probari potest primo sic. Nrcesso r>t actum liberum distingui aliqua distinctione, ex rebus ipsis petita, ab aclu necessario, ar proinde aliquid super ipsum addere, ui enim ad minus argamonta pro sententh Cajetani adducta satis convincunt : at non distinguitur distinctione reali actuali, ut ex impugnationibus pro nostra assertione du hio procedenti factis constat : ergo distinc­ tione reali virtuali : ergo cum non possit distingui tanquam formalitas imbibens di­ vinam essentiam, el immobiliter Deo con­ veniens, ut in sequenti dub. dicr-mus. necesse est ut distinguatur tanquam for malitas ex se realis, et libere ac simpliciter se j arabilis. . Secundo. Realilas formalis, quam diei h actus liber, potest non esse in Deo : erp) distinguitur virtualiter ab actu necessario, ct non utcumque, sed per modum formalb tatis atterentis ex se propriam realitatem, prout realitas ambit quidquid non est nihil. Consequentia quoad primam partem vide­ tor evidens. Quia realis duorum separabilitas debet ad minus probere intellecto: maximum fundamentum ad dislinguen’ secundum rationem ea. quæ sic separan­ tur : ac proinde erit ibidem saltim distinc­ tio virtualis. Quoad secundam vero pariem patebit ex adducendis dubio sequenti : ubi osten­ demus. quod hoc ipso quod actus liber sii realis ah essentia divina per modum trans­ cendentis in eo inclusa, non poterit quoad aliquam formalitatem, aut realitatem ab­ esse a Deo. Antecedens vero etiam videtur certum. Quia alioqui rnn posset ron ta’w volilio osse semper, et indispon abditer in Deo : et consequenter erit volitio necessa­ ria. Nam si prædicta volitio essentialiter est ens renie : et talis realitas non poluil non osso : ergo nec talis volitio. ■ Nec salis erit si dixeris, hanc argumcri’ talionem valere in creatis, non tamen in divinis : el ideo quamvis Paternitas sil aliquid reale, et perfectio infinita in Paire .Eterno, ct eadem Paternitas desit Filio; non tamen ob id aliquid realis perfectionis rst m Patre, quod non sit in Filio. Nam contra hoc est, quod pnrdiclos syllogizandi nwdus videtur etiam in divinis habere locum.· Nam etiam in divinis esse vohHoneiii csl aliquid reale, et rr/fd, est \ellc ica'iter : ergo non velle, est non ha­ bere DISP. VII, bere volitionom rcalem : ergo est non ha­ bere realitatem volitionis. Confirmatur primo. In divinis etiam est CmI<· verum, ideo in Deo esse aliquod renie prærr.24 dicatum, v. g. omnipotenti®. quia in eo est talis prwdicati essentia realis : et ob id non esse in illo aliud prodicat um renie, verbi gratia lapidis, quia non os-t in ipso rodis essentia, smi realitas essentialis lapi­ dis : red essentia volitionis liberte est es­ sentia realis, seu real itas essentialis : ergo ut non sit in Deo, oportet non esse in ipso roalem essentiam, seu realitatem essentia­ lem volitionis, et eo ipso quod tota essenlialis realita? illius in eo sit, non potest non esse essentialiter volitio. ce- Confirmatur secundo. Quia si potuit in UJT Deo deesso volitio : ergo potuit deesse ali­ quid : ergo potuit deesse saltim aliqua realitas proul hæc distinguitur contra nihil. Nam aliquid, et real itas sic accepta sunt synonyma. Confirmatur tandem. Nam instantia addccta nulla est. Quia ex oo quod deest Fi­ lio Paternitas, ro vera deest illi aliqua rea­ lilas. Unde sicuti bene valet : Paler ul Paler ut aliquid reale relativum, el Paler ul Paler λολ esi Filius : ergo realilas relaiiva Palris non tsl realilas relativa Filii : ac proinde pridicla realilas Paternitatis abesl a Filio; ita etiam valebit : Volilio ul volilio esi ali· quid renie. : sed volilio ul volilio potest abesse a Deo : ergo aliquid reale polesl ab illo abesse. § Η £x mente Angelici Hoc toris dubium deciditur. Dicendum.est tamen, actum liberum non ^•conqstero in aliqua formalitaie habento si­ mul illa duo, scilicet quod a se et modo dic­ to ait realis, et quod secundum suam rea­ litatem seu formalitatem, qua· est in Deo, t possit ab illo separari. Hæc est D. Thom. locis in hac disp. num. 58 referendis, et ojnnnunis inter Thomistes, quos fere omtèî Theologi sequuntur : ct ideo necesse non est pro ca aliquem in particulari re­ ferre. D'indu ratione, quam sanctus Doctor innuit, probatur. Nam ex opposita senlenûi.Mquilur non minus, quam ex sententia, ■piæ Cajetano tribuitur, formalitatem illam κια* liberi esse re vera creatam et linitam : it vi, quod creatum, et finitum esi, non DUB. JI 107 potest esso idem realiter cum Deo, nec constituero illum furmaliter, et intrinsece in ratione volentis, ut ox se patet : ergo, etc. Sequela constat ex diclis. Quia etiam hæc formalites habet indifferentiam, ut sit vel non s.t : ergo quantumvis sit ab æterno, habebit esse creatum. Sicut quamvis Deus ab alterno, produxisset Angelum, quia tamen Angelus illo potuit simpliciter non esse, ideo semper inter cancellos entis creati clauderetur. Huc etiam spectant doœ illæ probationes in præcelenti dub. adductæ. Prima quidem quoi posse non esso simpliciter, et habere consistentium solum ex hypdthesi, est ma­ xima imperfectio, ac proinde fonnalitas eam involvens non protest non esse creata : id enim quod increatum est, nequit esso imperfectionibus admixtum. Secunda voro. Quia formalitates acluum liberorum, qui­ bus Deus de facto caruit, cum tamen po-tuissrt illos habere, sunt talis naturae, ut modo nihil absolute sint, potuerint tamen esse : et ita habent suam non repugnan­ tiam al essendum : hoc autem nihil est aliud quam transcendoutalis imperfectio creaturarum : ac proinde etiamsi tales ac­ tus, aul formalitates in Deo fuissent, vere haberent rationem creature, ut dub. pneceΓ(Πdubio ultimo fiet satis. OppOiiU. DISP. VII, DUB. III. bUDIUM III. 109 quod sic est ipsum rrislcrc por essentiam, nec potest, nec potuit non existera. 8i vero Utrum actus liber consistat in aliqua furEnodatio dubii. secundum, ergo non est Deus, nec imbibit malitate virtualiter addita actui neces#, divinam essentiam, sed est quid creatum : no, qux solum sil realis, et infinita Nihilominus dicendum est, netum libequia do ratione Dei est, quud modo dicto essentia divina per modum iramcendcubi sit suum cxislere per essentiam. Non enim Cier mm non posiC consistera in aliqua fonna** liute reali, quæ duo illa in dubii titulo po­ inclusa, et possit adesse vel abisse a Det* ob aliud creatura habent rationem creatu­ sita habeat, nimirum quod sit realis ab rarum, nisi quia earum formalis ratio sita est in hoc, quod habeant non repugnantiam essentia divina, ct quod eadem formalitas Titulus dubii satis constat ox iis, quin in ad essendum cum indifferentia ut sint, vel possit adesse vel abesse a Deo : ex eo quod explications tituli dubii procedentis anno· non sint. possit imbibero, vel non imbibere divinam tavimus, ct ideo ab ejus ampliori explica­ Confirmatur adhuc ex probatione illar Alia : essentiam per modum transcendentis contione supersedemus. quam supra contra Cajetanum, et Salas ad­ eorroboITka. sideratam. Ilæc est D. Thomæ locis in hac ralio. ducebamus, ad hanc tamen formam re­ disput. num. 58 referendis, estquo com­ dacta. Implicat aliquid imbibere divinam munis inter Thomistes. essentiam, et esso Deum, et quod sit ad­ jhhur Probatur a priori ratione quam insinuat Prior sententia affirmans. p* Angelicus Doctor. Quoniam id, quod a so mixtum imperfectionibus : at hoc ipso ipso existit, seu quod non habet sui causam quod illa formalitas potuerit non esse, et Pariem affirmantem tuentur plures ex redem, est ens existons omnino necessa­ solum ex quadam hypo th esi, scilicet ex recentioribus. et in eam valde inclinat Narium : at omnis ratio realis, quæ fornialiter constantia divinæ voluntatis habeat non varrete 2 tomo scarum controversiarum et intrinsece est in Deo, quæquo proinde posse non esse, includit aliquid imperfec­ controversia 1, et quidem quod actus liber imbibit divinam essentiam, existit a se, seu tionis : quia ut ibidem djcebamus, non ha­ addat formalitatem virtualiter distinctam ab bere consistentium simpliciter, sed solum (quod in idem quoad præsons redit) nullam actu necessario, videtur patere ex argu­ bibet sui causam realem, ut constat : ergo ex quadam hypothesi, imperfectionem dicit : mentis pro Cajet, dub. 1 hujus disp. ad­ existit ex omnimoda necessitate, ita ut ergo talis formalitas nullo modo imbibit di­ ductis. Quod vero talis formalitas habeat nu’Io modo potuerit non esse : ct conse­ vinam essentiam. illa duo in titulo recensita, suadetur sic. Huc etiam spectat illud inconveniens, Confir­ quenter implicat hæc duo conjungere, sci­ Divina essentia per modum transcendentis Γη matur quod communiter solet inferri, scilicet hinc tertio. licet quod formalitas actus liberi imbibat considerata non minus transcendit omnia,m fore, tum quod id, quod modo est purum divinam essentiam, et simul habeat quod quæ sunt in Deo, quam ens creatum om­ potuerit non esse quoad suam intrinsecum nihil, potuerit imbibere divinam essentiam, nia, quæ sunt in creatura : ergo cum actu? entitatem seu formalitatem, ex eo quod et esse realiter, et formaliter Doum. Tum hlær Dei sit in Deo, non poterit non pre· possit non imbibere divinam essentiam. etiam, quod id, quod modo est formaliler dicta essentia in ipso includi : at de ratione ’oi- Major probatur. Tum quia ideo creatura Deus, potuerit non includere Deitatem, nec transcendentis est, quod reperiatur in quo- . quantumvis esset ab ætemo, potuisset non esse Deum. Primum patet ex actibus libe­ libet juxta naturam illius : et ideo ens ut e«e, ac proinde non cxisterel omnino neris, quibus nunc de facto caret, quique in substantia imbibitum, est substantia, el ôeisario, quia pendet a Deo ut a causa : si­ modo nihil juxta·hanc sententiam sunt. in accidenti accidens : et similiter divina cut e contrario non ob aliud ratio divinæ Secundum vero in iis, quôs exercuit, qui essentia ut in relationibus inclusa dat illis niluræ, aut alterius attributi existit ex om­ modo sunt Deus, quia sunt in Deo ; potue­ este reale relativum, et in attributis esse nimoda necessitate, nisi quia a se ipsa runt tamen non esse Deus ; quoniam potuit absolutum : ergo in actibus liberis imbi­ piitiil, et id quod a nulla dependet causa, Deus non exercere illos : at utrumque est bita dabit illis quod ita sint in Deo. quoi ηυη potest habere rationem deficiendi, aut contra divinam perfectionem : nam Deus potuerint non esse in illo real: ter. Patet I non existendi, et ita necessario mensuratur^ est optimum ens excogitabilo : at melius consequentia. Quia hæc est intrinseca, et duratione ætema. Tum etiam : quia hoc esset, si esset ipsum ens indeficiens, el inpropria natura actuum liberorum. ί rpso <[uod idiquid existât a se non habens dcfectibile, quia omnimoda in essondo ne­ Confirmatur. Quia sic salvantur duo illa en uusam sui, jam erit liberum ab omni de­ cessitas est perfectio simpliciter simplex. Animid. difficillima, quæ totum hoc negotium faces- *** pendentia, ac proinde ab omni potcntialiSecundo principaliter probatur conclusio versio sunt, scilicet, quod actus liber sit quid id tate ct mendicitate : et consequenter erit destruendo potissimum fundamentum ad­ reale potens abesse et adesse, et quod nihi­ Htus purus et Deus : ex quo etiam fiet ut versariorum, scilicet per suum dicendi mo­ secun data lominus propter hoc nulla realitas, nulla­ fllens essentialiter existons : quod quidem dum salvari, quod nihil reale absit a Deo, probationem que perfectio possit abesse ab ipso. Et qui­ fine omnimoda necessitate in essondo con­ dum abest actus liber : ex eo quod tota 15 dem primum ex se patet, cum in eo natura cipi non potest. realitas illius ortum ducebat ab essentia di­ DÎ5. actus liberi consistat. Secundum vero etiam Confirmatur, ct explicatur. Nam vel ta­ vina per modum transcendentis in eo in­ constat. Nam si semel prodictus actus ha­ li! formalitas est suum existerc per essenclusa. Apparabit autem magis vis hujus bet totam suam rcalitatem, et perfectionem Um. ita ul ab eo non distinguatur seclusu ratiouis si attendatur, quo i juxta hunc di­ ab essentia, modo dicto considerata, fit . dilectu? vel non? Si primum, ergo exis­ cendi modum, non solum est quid reale , inde, ut sicut ipso non existante, adhuc ti cum omnimoda necessitate, ita ut nec essentia divina ibidem imbibita, sed etiam manet essentia, ita nihil perfectionis, aut ne·'potuerit non existorc. Nam id. conjunctum illud, quod ex eadem essentia, realitati? a Deo absit. S H. n»4 .i r·;· Ij ■ >ΐ hl'* 't ; Ji HO << DE VOLUNTATE DEL el propria ratione actus liberi, a se nihil solei ; attamen homo Ipse constitutus diirealilatis afferente, quasi resultat; imo con­ linctum esse habet (modo tamen α nosirii junctum hoc juxta prædictam sententiam Coiuplulensibus in lib. Physic, disp. affert distinctam, secundum rationem, reanum. 58 et sequentibus explicato) ab illis : litalcm ab ea, quam dicit essentia divina cl si homu desit, deest aliquid reale, etiam transcendens ipsum. Nam essentia divina si non desit materia et forma, imo etiamsi præcise sumpta, non est formalissime lo­ per impossibile non evanesceret unio, sed quendo volitio realis creaturarum; secus maneret separata ab extremis : ergo simi­ liter in præsenti. . vero pnedictum conjunctum. Sicut licet in eorum sententia relatio divina secundum Adde tamen, quod suporest alius modus, quo possit salvari natura, et essentia actu» ?? esso ad, sit rea is præcise ab esse in, idest, ab essentia divina per modum transcenden­ liberi, altius de divina perfectione sentien- | tis ibidem inclusa, nihilominus relatio est do, ita nimirum ut etsi non desii aliqua realis formalitas in Deo; nihilominus pav formalius realis virtualiter distincta ab es­ sentia, et ideo Paternitas habet oppositio­ sit actus liber deesse : ergo licet modus hic, nem cum Filiatione, non tamen prædicta qui superesl, esset æque difficilis, ac modes dicendi, quem impugnamus (quod tainra essentia. Hinc ergo sequens deducitur ratio. admitti non debet) nihilominus dununolo Dcdodevidenter falsitatis non convinceretur, de­ Quamvis hoc ipso quod desit actus liber, beret illi anteponi. Nam de Deo. et ejus non absit essentia, quæ dabat illi esse reale ; ex didit attamen deest formalitas illa quasi consur­ perfectione debemus sentire quô melius sceoDdi probatio gens ex propria ratione diflerentiali illius sentiri possit, quamvis modus, quo hæc M assertio · actus, et ex essentia divina : at hæc dicit in Deo habeant, non ita perfecte a nobis realitatem distinctam secundum rationem attingatur : ideo enim ipse lucem habitare inaccessibilem perhibetur. ■ jffl ab essentia : ergo deest aliquid reale. Ad argumentum, et confirmationem ρω ConirConfirmatur primo. Hoc ipso quud desit aulir formalins illa, non potest non juxta hunc prima sententia, dubio ultimo responsum dicendi modum deesse Deus per mo.lum vi­ præbebitur. talis operationis libera* : sicut huc ipso DUBIUM IV. quod deesset illi intellectio scientifica, dees· set Deus per moJum vitalis operationis in­ Addat ne actus liber supra actum necessa­ tellectualis et scientificæ : ergo tunc non rium aliquam relationem rationis ad ejus lialæret Deus aliquod prædicatuin reale, et intrinsecum complementum spectantem? intrinsecum, et in eoexisteus : quod tamen haberet si talis furmalitas non deesset : hoc Non defuere plurcs Ductores qui partem N aulem, ut constat, satis absurditatis affert ; tuerentur affirmantem; iniu pro ea non in· ergo, etc. Confit· fima·, sed gravioris nota· Theologi referun- fc Confirmatur secundo. Nam licet miseri­ milor Cur (sed quid de eurum mente sentiendum cordia v. g. et divinæ relationes habeant, secando juxta hunc dicendi modum ‘proportione ta­ sit infra dicemus . Probatur ergo hoc unico fundamento. Actus liber non potest saltim men servata) esse reale ab essentia livin.t per modum transcendentis inclusa, sicut adequate consistere in aliquo reali : quia misericordia creata illud habet ab ente in quidquid reale est in Deo, debet esse inde· ca imbibito; nihilominus si abesset a Deo fectibile, cum tamen prædictus actus la­ misericordia, aut Paternitas, deesset illi tuerit deficere : ergo consistet in aliquo aliquod prædicatum reale, quamvis nun ente rationis, saltim tanquain in comple­ deesset essentia, quæ alias ibidem include­ mento intrinsece importato ab illo : sed non batur, ut ex se constat : et consequenter in negatione, aut privatione, ut constat, deesset etiam aliqua realis formal itas : ergo quia actus iste concipitur ut tendens, el licet actus liber sit realis solum ab essentia respiciens ubjectum vulituui : ergo in rela­ tione. divina inudo dicto, el ipsa non desit; atta­ men si prædiclus actus potest abesse, pote­ Dicendum tamen est. actum liberum, rit etiam aliquod reale prædicatum, aliquanec consistere, nec compleri relatione ra­ que realis formalitas a Deo abesse. tionis formaliter sumpta. Hanc tuentur om­ 30. Cunfirmatur tertio. Nam licet humo, v. nes Ductores, quos infra dub. 7 referemus, Poste­ rior esse o<_____ _______ _______________ g. lotura suum habeat u materia ct fur ___________ et probatur efficaciter sic. Nam dum Scrip­ wtoJ" ma dantibus se illi, ul I Physicorum dici tum proclamat, et diffinit, Deum diligere creaturas DISP. VIL DUB. V 3 creaturas Ju.ui. 3 : Sic Dcusdilexil mundum, et wlilionem ejus esse causam creatura­ rum, juua illud Psalm. : Salvum me fecit inaniam voluit ; vel inlelligitur do voro et reali amore, veraque causa, vel do dilec­ tione, et causalitato per intellectum fictis? Si primum, ergo vere et realiler Deus dili­ git creaturas, et per liberam volitionem realiler illas causât : ac proinde in re est quidquid ad quodlibet horum desideratur : quia implicat esse in re aliquid, nisi sit Hiain in re id, quod ad illud indispensabiliter requiritur. Quare cum respectus ratiouis formaliter non sit in re, neque in eo vera dilectio consistet, neque ad intrinse­ cum illius complementum indispensal/diter desiderabitur. Si secundum, ergo potius de­ buisset Scriptura diffinire, Deum non dili­ gere creaturas, neque eas libere causare, quam oppositum. Quia ficta dilectio et cauI salitas, nec est dilectio, nec causalitas, sed I dilectionis, et causalitatis fictio : et ita nihil potest ad veram causalitatem conducere. u Ad fundamentum oppositæ sententiæ Mtn dub. ultimo, sæpe citato, hujus disp. di* celui. DUBIUM V. Consislalne actus liber in aliqua denomina­ tione extrinseca desumpta ex productione lianscunle ad extra, vel ex rebus produc­ tis, cl actui necessario superaddita? a Prima sententia affirmat. Ita Altisiudunb 1 p. s unira æ cap. 13, Aureolus apud u> Capreolum in .1 dist. 45 q. I art. 2 et 3, €^r ibidem quæst. unica post septimam ΪΛβ- conclusionem, et alibi. Fundamentum hu­ jus sententiæ non est aliud quam genera­ lis quædam inductio eorum in quibus pote­ rat actos liber consistere. Nam actus isto non potest non esse (si vere in Deo datur) ante omnem intellectus fictionem : at non consistit in actu necessario ut necessario, neque in entitate, aut formal i tale aliqua superaddita, et in Dço existent^, ul proba­ tam est : ergo in sola reali denominatione extrinseca desumpta ab acLiune, vel termino producto. Palet consequentia. Quia nihil iliud reale prx-ter hanc extrinsecam deno­ minationem restat post illa, quæ numeratimus. · v El confirmari potest. Quia ratio liberta­ ti in volitione divina reperta non se tenet •·τ parte principii a quo procedit, quia, ut gm diximus, quidquid reperitur formaliter. el intrinsece in Deo. necessario est in ipso, <·.ν eo qnud liabel omnimodam necessitatem in essendo : ergo desumenda est ex parte termini : at quod desumitur ex parte, ter­ mini, vel actionis ad extra, non putast.esse nisi ad summum realis denominatio oxtrinseca : ergo, etc. 34. Nihilominus dicendum est, actum Dei Conclu­ liberum non po&so in prædicta denomina­ sio. tione extrinseca furmaliter consistere. As­ sertio hæc communis est apud Sancjos Pa­ tres, et fere omnes Theologos. Et probatur primo ratione deprompta ex D. Thom. Halio Volitio libera secundum communem, et re­ illios. D.Thom ceptam significationem est actus vitalis immanens : ergo volenti intrinsecus : et consequenter vel dicendum est, Deum non habere vere et proprie volitionem erga creaturas, quod est contra communem Pa­ trum consensum, aut hanc volitionem non esse ipsi extrinsecam, sed intrinsecam. Confirmatur. Cognitio Dei circa creata- ΚConoD .Ι o. boni ras futuras est vera vitalis, et intrinseca no­ titia illarum in Deo residens, non vero de­ nominatio extrinseca desumpta ab aliqua creatura, quomodo enim per illam posset Deus aliquid percipere? ergo idem dicendum erit (proportione servata) de volitione. Pa­ tet consequentia. Quia cognitio intellectiva, et volitio mutuo sibi correspondent; non secus ac cognitio sensitiva, et actus appe­ titus sensitivi mutuam inter se habent correspondentiain : ergo si cognitio non potest consistere in sola aliqua extrinseca deno­ minatione; neque etiam volitio in sola illa consistet. Maxime quia talis cognitio futu­ rorum libere Deo convenit, et potest adesse et abesse. Deinde peculiariter probatur, non posse Alia prædictam Dei volitionem præcise consis­ rutio tere in aliqua denominatione extrinseca do- pro assersumta ab actione Dei transeunto, per quam lione. in ratione agentis constituatur. Nani Deus ad extra non operatur per actionem forma­ liter transeuntem, uL docet D. Thom. infra D.Thom. q. 25, quia sicut ejus potentia executive est scientia illius connotanilo voluntatem, ita exeeulio et/ien effectuum, quos produ­ cit, est suum scire connotando volitionem, seu imperium sua· sclentin’ practicæ : ergo nequit denominari volens ab aliqua actione transeunto, quæ ipsum in ratione agentis constituat. :w. Tandem huc ipsum peculiariter etiam Ult. suadetur de denominatione extrinseca ab ratio. effectibus productis, seu volitis desuuipla. Quia in sacra Scriptura enuntiatur de creae λγ ‘4 1Î’ 1 »1 t ? n λ ·? i? 9 : !Μκ·Γ DE VOLUNTATE DEI. 1 DISP. VH, DUB. VI. Consequentia vero suadetur. Quia præler tura, tum quod est terminus, et objectuift enlilatem divinæ volitionis, quæ sit, v. g. Ephes, volitionis Dei, ad Epbes. 3 : Propter nimiam amor, solum invenitur actio et effectus ab 3’ charitatem qua diteiit nos ; turn quo i est Prq/wni/ur prior opinio. ea procedens, tanquam quid indiepensabiPs. na efîectas ejusdem volitionis, Psalm. II3 : liler oamdeui concomitantes : cumquo aeùo Ephes, temnia quxeumque voluit fecit ; àd Ephes. I : dit intimior, et sufficiens ad hoc ut volitio *· Operatur omnia secundum consilium volun Prima ergo opinio affirmat, ita quldenj divina censeatur terminata, cum, ea media, talis su*; tum denique quod creatura ra­ ut respectu volitionis cunnutelur actio; attingat effectum, fit inde, hunc in pnetionalis juste operatur et sancte, dum juxta respectu vero nolitionis cessatio actionisj diclis amoris actibus furo indispensabilo voluntatem divinam pnecipientem, aut con­ aut actio mali indictiva : hanc autem ac­ * connotatum : elconsequenterin nolitionibus sulentem operatur. Et ideo Paulus monet tionem connolalam non oportet esse præcessatio ipsa actionis, aut actio mali indic­ ut juxta eamdem voluntatem operemur, ad sentem, alioqui volitio libera non esset ab tiva rationem connotati habebit : quia eo îkbr. llebræ. IO : Voluntatem bei facientes : ergo æterno, sed sufficit quod sit futura; sire 10. ipso censetur Deus vel nulle, vel odio hasecundum Scripturam qua.dibet creatura est talis actio ordinetur ad existentiam tortere aliquid, objectum, el effectus voluntatis Dei, el per mini, qui immediate effichur, sive ad alios , illam regulari debet, ut sit l>ona : cn*o fines remotos, ad quorum existentiam ali­ Deus non constituitur in ratione voleuus quid Deus operatur : quomodo iniluxui alia a se, per denominationem extrinsecam, ille, quo Deus operatus est unionem hyUt mente D· Thom* difficultas dubii pudUlicim, non suium, ordinatus fuit aj J sumptam a creaturis votitis seu productis. expeditur. Patet consequentia. Quia creatura neque existentiam Christi Domini compositi 0X est causa, nec quoad huc, objectum aul re­ natura humana, et personalitate increaia, Dicendum tamen est. actum liberum Dei gula sui : ac pruinde nec erit causa forma­ sed ad redemptionem, et salutem nustram. g}, non consistere in furmalitalc necessaria lis constituens illam volitionem, quæ est Nam quivis ex his modis sufficit ul sit divinæ volitionis cunnotandu actionem causa creaturæ, et eam ut objectum respi­ connotatum volitionis liberæ in ordinô transeuntem Dei, et alia in priori sententia cit, el bunarum actionum ejusdem regula ad talia objecta ; ac proinde ad hoc quod relata. Assertio hæc aperte colligitur ex D. ac norma est. eadem volitio, quæ est necessaria respectu i.te.Thom. 1 p. q. 25, art. 1, et eam communi­ ΓοοΛίConfirmatur. Omnes Sancti clamant, divinæ bonitatis, habeat posterius natura, mjlcr. ter luentur ejus discipuli : suadeturque radona divinitus nobis Cullata, esse exigua quam prædictum connotatum, esse liberam et infinite distantia, si conferantur cum respectu redemptionis nostræ ■træ. j! l titme sic. Divina volitio ad aliqua objecta ereata libere terminatur, nihil positive ef­ amore infinito Dei in nos, qui est radix ta­ Pro hac sententia sic · ■* Ι.η·4 à M DE VOLUNTATE DEI. DISP. VII, DUB. VJI. eidem aelui : ac proinde quin reddat vo­ luntatem, in qua est, volentem prædictum objectum. Cæterum volitio increata, quia nullam speciem accipit a prædiciis objeçtis creatis, nec realitatem suam ha­ bet ullo modo dependentem ab illis, ideo nec in ea est realis habitudo intrinseca, et essentialis ad ipsa : quoniam hæc ha­ bitudo ad dependenjiam aliquam, aut specifi­ cationem ab illis desumptam consequitur, vel in ea intime imbibitur : nec termi­ natio ad eadem objecta est prorsus idem, tam ex parte ejus quod in recto, quam ex parte ejus quod in obliquo dicit, cum realitale talis volitionis ; nec ex prie utriusque scilicet ejus quod in recto, el in obliquo affert, est intrinseca seu existons essentia­ liter in ipsa; sed distinguitur, et est sepa­ rabilis ab illa, ratione e,us quod m obliquo importai, ut in hoc eodem dubio dicemus. Ac proinde, quia volitio alicujus objecti ut sic formaliler sumpta, importat realitatem volitionis terminatam ad ipsum, ul jam ex­ plicamus, ideo ex defectu, vel absentia pnediclæ terminationis, quamvis nihil realiialis intrinseca* aelui abesse queat, puieril constituere, vel non constituere Deum li­ bere volentem. Si namque, quia volitio creata capit spe­ ElîrW»· tar ciem a suis objectis, non potest separari a przrrsua terminatione, et habitudine ad illa, et dfus ob id nequit non esse semper volitio eorumdem, ac tandem constituere volunta­ tem, cui inhærel, in ratione volentis; cur si illa realiias volitionis i ο creata* nullam ab objectis creatis sumit specificationem, ne­ que ad illa realem habitudinem dicit, non poterii separari a sua terminatione? et per consequens ab hoc quod habeat formalis-, sime rationem volitionis eorum ? El simili­ ter, quia eadem realitas volitionis increatæ ob suam summam puritatem, et infinitatem in ratione actus secundi habet totam enlilatem requisitam ad hoc, quod terminetur, cur non poterit ad nutum terminari? et ra­ tione absentio», vel præsentiæ talis, vel lalis terminationis, saltim quoad connotatum, nun valebit constituere Deum in ratione volentis, vel nolentis creaturas? Sed objicies, quod divinum intelligere Objet üo U J Alidi • non capit speciem a creaturis possibilibus intellectis, nec ad eas realiler refertur; et tamen non potest separari a terminatione ad ipsas : ergo quod aliquis actus non ca­ piat speciem ab objecto, nihil refert ad hoc ut sil separabilis a terminatione ad illud. W. Respondetur negando consequentiam gc- T neraliter intellectam : qu»a predial* indf-t,... pendentia quasi operatur diversa in di­ versis attributis divinis, juxta propriam naturam cujuslibeL Nam cum linea intel· lectionis non peut formalem libertatem» ideo non tribuit illi independent!* ista, quod possit terminari» et non terminari cum intrinseca indifferentia; sed quod se­ mel posito objecto terminetur perfidissimo, et elevatissimo modo : el quod licet objec­ tum aliquod, qualia sunt plura futura con­ tingentia, non ponatur, nihilominus adhuc remaneat tota entitas intellectionis : quia linea ejus, quippe linea formaliler necem· ria, lanium petit ut posito objecto, non possit non attingere illud. Cæterum quia linea voluntatis petit inlrinsecam indiffe­ rentiam ad terminari, et non terminari, ideo prædicta. independent'll potest esse in hac linea radix hujus indifferentia* : el con­ sequenter ratione illius potest divina voli­ tio, salva manente in tota sua entilate intrinseca, habere hanc vel illam termina­ tionem ad creaturas : quod tamen nun pos­ set, si entitas sua esset lota posita iu tendentia et habitudine ad illas. § in. Enodatio oZ/eriur guæsili ex qua tola hujus dulii inleltigenlia pendet» Et si rursus inquiras, cur sicuti ratione o 1« suæ infinitæ perfectionis, et independently habet divinum velle denominare Deum vo­ lentem creaturas absque reali additione, et habitudine transcendental i, cur ita non po­ terit hoc ipsum ratione ejusdem eminen­ tly præslare, absque additione realis ter­ minationis? el quidnam prædicta termina­ tio addat supra entitatem intrinsecam actus volendi? Respondetur, quod sicut hæc perfectio f!l non extrahit divinam velle a linea actus νο· lendi, ita nec a linea actus attingentis objeclum volitum : at attingere, et terminari in idem coïncidant, et ideo prædicta per­ fectio non tollit necessitatem constituendi in actu volitionis divinæ terminationem activam, et realem ad objectum. Wj Quod etiam potest adhuc colligi, et ex· ur. plicari magis ex eo, quod sicut in universum objectum quod independens est, non po­ test intelligi terminare primo actionem sine denominatione extrinseca terminationis quasi passiva· : sic licet entitas actus inde­ pendens sit, indigebit denominatione, quam jam jam explicamus, terminationis activa* su­ peraddita ad respiciendum objectum. Et­ enim considérais entitates illæ sino hac terminatione, solum quasi disparatio intolligunlur. Ulergo una circa aliam versetur, opus est lias duas denominationes aclivm, ci passiva* terminationis in his extremis juxta naturam cujuslibet constituere. a. Ecee ergo quomodo huic interrogationi Ικ&· [β omnj parte satis. Nam divinum velle quatenus dat Deo denominationem libere volentis creaturas, habet quod ut quid indopendens, et infinitum, quasi respiciat illos, ul objecta secundaria : el ideo qua ratione est independens, tollitur realis in­ trinseca, et essentialis habitudo : et qua ratione est infinitum in linea volendi, imo el qua ratione objecta illa sum secundaria, aufertur additio alicujus entitatis» aut forinalilatis quasi inhærentis. Et tandem ex quo capite quasi respicit, verbi gratia letermm salutem divi Petri (seu præbet funda­ mentum ad hunc respectum rationis, cum possit illud non præbere, ratione intrinsecæ indifferentiæ, quam habet ad hoc ut terminetur, vel non terminetur, sicut vo­ luntas creata eam habet ad hoc ut el'ciat actum) dicit ex hac parte actualem terminaiiunem pertinentem non ad ordinem eswndi, sed ad ordinem realis denominatio nis intrinsecas, quæ licet actu sit, potuit tamen non esse. Sicut si daremus per im­ possibile visionem infinitam in genere vi­ sionis, quæ simul cum hac infinitaio esset independens ab objecto, tunc quia indepen­ dens in entitate, posset manere pereuntibus objectis saltim aliquibus (quod ad præsens .«at esi) ct quia infinita, haberet quod hoc ipso quod esset aliquid visibile, statim abs­ que a Iditiune ad ordinem essendispeclante videret illud. n. Sed objicies. Nam vel hæc denominatio provenit ab objecto, et est creata? vel ab alijua forma increata, ita ut etiam ipsa de­ nominatio sit increata ? Si primum, ergo nec tale objectum, nec denominatio ipsius constituent Deum lihere volentem : quan­ doquidem ante illam debuit Deus esse li­ ter? volens, cum objectum creatum habuerit e$se ex vi volitionis likeræ Dei, et non aliunde. Secundum vero dici nequit, tum quia quævis forma increata est omnino in­ trinseca Deo : ergo non potest illum exIrinsece denominare : at hæc denominatio, non potest non esse extrinseca : siquidem licet deessel, non ob id mutaretur Deus : cum tamen sit proprium denominationis 2^. - i 17 intrinseca? non posso adesse, vel abesse sine subjecti mutatione. Tum cliam : quia denominatio increata non potest adesse el abesse : quoniam hoc ipso quod increata, habet omnimo lain necessitatem in escendo. Ut objectio hæc, a qua tota diflb ulias Nomio hujus dubii pendet, maneat soluta, notandum eat, quod sicut denominatio omnipo- lionem tentis nihil est aliud quam divina potentia ut connexa in ratione potentiæ activa· et objectioelfectus, cum creaturis possibilibus, et hæc nh· connexio solum dicit camdem potentiam, ut connotantcm possibilitatem creaturarum, non quidem ut quid antecedens ipsam in ratione potentiæ, sed tanquam quid conse­ quens, el illatum ex vi ejusdem : quoniam hæc denominatio est denominatio potentiæ practicæ : el ita ideo creature non impii- < cani, sed sunt possibiles, quia Deus est primum non implicans, el potest illas pro­ ducere; el possibilitate creaturarum sub­ lata, non ob id tanquam a priori tolleretur ’ omnipotentia, sed esset signum quod in priori anlece’.enli fuit sublata. Unde hæc possibilitas creaturarum ad eam subse­ cuta, satis est per modum connotati ad hoc ut Deus denominetur omnipotens. Ita similiter denominatio Dei libere vo- ç*. lentis, nihil est aliud quam volitio increata, et necessaria Dei, et objectum volitum, ut libere connexa in ratione actus volendi, el objecti voliti : hæc autem connexio impor­ tat volitionem ipsam, connotando esso fu­ turum effectus, si fuerit volitio, vel non esse futurum, si fuerit nolitio: ita tamen ut hoc connotatum non sit antecedens ad volilionem ipsum, sed illatum ex vi ejusdem. Nam sicut ex vi omnipotentia* habent res possibiles modo sibi proportionate, et in tract, do Scientia Dei disp. 7 n. 38 tacto) rationem possibilium, sic res future exeunt in ratione futurarum a volitione increalu ut a causa earum, modo tamen in eodem tract, de Scientia Dei disp. 5, dub. 2 et 3 explicato. Unde volitio hæc præsupponitur ut indifferens ad terminari et non termi­ nari : ac proinde ad hoc ut ab illa exeat esse effectus futurum, vel non eue, seu non futuritio ejusdem. Et deinde ratione hujus indifferentiæ, non quidem passivæ, sed ac­ tiva* exit ab ea, v. g. futuritio effectus : et consequenter non presupponit, sed fac-t suum connotatum seu objectum, tanquam aliquid posterius natura subsecutum : ita tamen ut volitio illa ut causans et prior, et per consequens ut libera, non possit con­ cipi non concepto express hoc connotate HS DE VOLUNTATE DEI posteriori, e! o contra, ob nexum quem in­ denominatio libere volentis, nequaquam est exlrinseea, sed Intrinseca Deo, licet ter se habent. Et potest hujus reddi sufficiens ratio, ox connotet objectum ut quid extrinsecum ; Rabo co quoti sicut causa efficiens creata non po­ at hinc nihil contra nos, ut in crcalii rao BôUfrûtest intefiigi ut causons, quin expresse in- modo patet : quamvis cum hoc stet, quod H. tclligalnr ipsa nt prior, et eiîeclus ul poste­ licet a.lila(ur Deo hæo intrinseca denomi· rior, et ideo illud signum includit expresse I natio, sub conceptu et rationo denominaaliquid ut prius, ct aliquid ut posterius ad I tionis intrinsecæ» non tamen ob id nliqw hoc ut ipsa denominetur prior, quandoqui­ realis enlitas, modus, aut furmalitas detâÿ dem nequii prioritatem habere, nisi ad il­ superaddi. Nam quotiescumque ad aliquam lam subsequatur eiTectus, ita whlio libera I denominationem intrinsecam desideratur Dei, quæ hoc ipso quod libera, intelligitur tum forma intrinseca in recto importata, ul causons, v. g. futuritionem ætemæ sa­ I tum etiam aliquid in obliquo, et tanquam lutis D. Petri, non poterit intelligi ut prior, I connotatum extrinsecum, sive antecedens, et consequenter neque ut libera, nisi ibi­ I sive consequens el causatum ex vi formx dem expresse intelligatur retenu salus I praxlictæ, tunc si tale connotatum non de­ ejusdem D. Petri ot quid posterius in co sideretur ad hoc ut existât intrinseca entisigno, quod ex utraque illa ratione priori tas formæ. sed solum ad hoc ut talis forma, et posteriori conflatur. tribuat aliquam intrinsecam denominatio­ EbûJiHoc ergo supposito ad argumentum res­ nem, fiet inde, ut quamvis adsit forma; Ü0 nihilominus non erit denominatio, si con­ ohjecik- pondetur, quod denominatio prodicta ert Nl. ex parte formæ, dantis illam, increata; notatum desit : et per positionem Iniis imo quantum est ex vi ejusdem necessa­ connotati, sive antecedentem, sive conse­ ria : cadorum involvit aliquid creatum. quentem, sive necessario causatur, sive ita Quia ipsa (ut dicebamus) nihil est aliud, ut possit causari et non causari, adorit to­ quam divina volitio et objectum creatum lis denominatio intrinseca sub conceptu invol i tum, ul nectuntur inter se in rationo trinsecæ, absquo oo quod aliquid pertinens netus et objecti : ac proinde ex parte ob­ ad ordinem essendi intelligatur superaddi -Ml· jecti est creata, et connotando illud, habet ex parte formæ. esse liberam. Cujus rei plura exempla adduci possent, r. Γ4. Et ad primam probationem contra prio­ et satis congruum est illud speciei intelli-^.. Ad gibilis Angelicæ, juxta opinionem Cajoprota- rem partem ddemmatis. quatenus aliquo loncn modo potest pugnare contra hanc solutio­ tan. et Thomistarum, quæ quamvis sit ronln présentativa ut quo plurium naturarum prior· n nem, neganda est consequentia. Quia licet diles- id quod est creatum, non possit per mo­ inferiorum, necnon et individuorum, quæ nulii dum formæ intrinsecæ dare Deo denomi­ sub illis continentur, et hanc eamdem de­ P>rtCD. nominationem habet ut quod intellectus nationem libera volenti; bene tamen per modum objecti et tanquam connotatum Angelicus participatam ab ipsa, tanquam a formæ inlrinsecre in Deo existentis potest forma; nihilominus non représentât actu nd prodictam denominationem desiderari. eadem individui quoad eorum exisientiam Et ad secundam probationem ibidem subexercitam quando non existant, non qui­ sumptam diciiur, quod cum hoc quod est dem ex «lefectu entitatis speciei intelligibialiquid creatum concurrere seu desiderari lis, sed ex defectu positionis existenliæ il­ per modum objecti et connotati, ad dan­ lorum : ac proinde licet adsit jnrn in specie dum hanc denominationem, cohæret op­ tota entitas, per quam repræseniabitur pos· time quod anto illud prioritate jam expli­ lea actu ulquo, et dabit intellectui rationem cata, et non alia, sit Deus libere volens repræspntantis ul quod ; non tamen ob id quia non est connotatum antecedens, sed adest modo talis denominatio. Cretorum consequens, et illatum ex vi illius quod quia nihil ex parte speciei entitativum /seu punitur in recto : el nequit concipi in ra­ pertinens nd linp.im esscndil deest in ordine tione connotati, non concepta divina vo- ad illam tribuonlam, ideo posito tali conlitione libera, el e contra, ul ostensum notato, absque superrui iicione in Angelo alicujus pertinentis ad onlinem essendi, est. A4 Ad primam autem probationem contra aderit talis denominatio. probasecundam partam ejusdem dilemmatis, Simile et nm invenitur, juxta omnium liooiai sententiam, in materia prima, qure et-ί I costri quatenus aliquo morio pugnare potest con*.7rJi.assolutionem datem, «licendum est. tptod post adventum form# nihil de «ua emicate intrinseci DISP. VIE DUD. VIL intrinseca amittat, amittit tamen denomi­ nationem appetitus desiderii respectu talis forma' eo quod denominatio hæc exigit pro connotato caroniitun prodictus form® : quo connotate deliciente, quamvis nihil de in­ trinseca entitato materi® desit, nihilomi­ nus prredicia denominatio appetitus desi­ derii delicii. z Et tandem relatio paternitatis, quæ est in patre respectu prioris filii, non denomi­ nat illum patrem respectu posterioris, us­ que dum hic existât; et tamen in senten­ tia D. Thom. ot discipulorum ejus, ut optime notarunt nostri Complut, in Log. disput. Ul numero 92 et 93 et in Hbr. de Generat, disput. 4 numero 167 et 168, eademmet absque additione aliqua ex parte sai terminatur nd posteriorem filium, hoc ipso quod producatur, tanquam ad termi­ num solum materialiter, non vero forma­ liter diversum, ac proinde non refunden­ tem formalitatem aliquam novam ad onlinem essendi perlinentem in eamdem relationem : quia illa formnlhas nec posset esse specio distincta a relationo prænxistenli, ut ex se constat; nec solo numero, alias duo accidentia solum numero dis­ tincta, essent simul in eodem subjecto, quod tamen in via D. Thom. aperio repug­ nat. Unde relatio paternitatis jam præexistens, posito tamen de novo prædicto connolato scilicet filio posteriori) tribuit patri absque intrinseca sui variatione denomi­ nationem patris respectu illius. Similiter crjo contingere potest in pratenti, et de facto contingit, ul explicatum est. a Nec refert si dicas, quod omnia hæc connotata sunt antecedentia, non vero sub· ^quentia ; secus vero connotatum, quod pro actibus liberis constituimus. Non igitur hoc refert. Quia sicut connoUlum actus aut potenliæ (ut sic dicamus) speculative debet præcedcre, ita connota­ tum polentiæ aut actus practici, quod ha­ bet esse ex vi illius, debet subsequi ad eum ; alioqui nequiret esso connotatum illius Quia ad hoc ut possit esse connotatom ejus per modum habentis esse nb ipso, desideratur ut sit effectus ejusdem, ac proinde habeat posterioritatem respectu illius. Ex quo tandem ad secundam probatio­ y u- nem contra eamdem secundam partem dikvn lemmalis ejusdem objectionis num. 51 ad­ -q doctam patet. Quia etsi denominatio increata non involvens aliquid creatum non possit ade?se el abesse; bene tamen quando illud involvit tanquam connotatum, ei tamen forma increata dans illam deno­ minationem non bobcat quoad esse neces­ sariam connexionem cum tali connotato, ut In præsontl contingit. Quia inter intrin­ secam cn til atom volilionis necessarke Doi et fuluritionem, nut non fuluritionem, ad­ huc contrarie sumptam, crealuræ (si quæ­ vis harum in particulari sumatur) nulla est necessaria connexio : quandoquidem, ut constat, potest esso tota ontitas intrinseca divinæ volilionis necessariæ, absque eo quod habeant determinato ct in particulari erpaturæ, quod sint v. g. futurre. § IV. Decisio dubii, ct prima decidendi ratio. His ergo suppositis dicendum est, actum 53. Conda­ liberum Dei consistere in fonnalilate ne­ lio. cessaria divinæ voluntatis, seu volitionis terminata ad creaturas, sou connotante eas ut objectum volilum, et tanquam quid in genero volitivo causatum, et pendens ab ipsa, quatenus determinato tribuit eis. quod habeant esse v. g» futurum, si talis actus sit volitio earum; vel determinate communicat illis, quod habeant esse non fututum, si actus ille fuerit nolitio earumdem : sive (quod in idem redit) consistere in formalitate ex se necessaria divin® volilionis, non quidem ut dicit relationem realem ad objeclum volitum, nempe creatu­ ras, sed ut fundat relationem rationis non necessariam ad illud. Hæc est communis Thomistarum sententia. Unde huic perti­ DiiciTali nent omnes illi, qui dicunt actum liberum hom. Dei addere solummodo supra actum neces­ sarium relationem rationis. Quia non lo­ quuntur de esr formaliter, ut dicit quid fic­ tum per intellectum (ut plurimi et gravissimi Doctores interpretantur) sed fundamentali­ ter accepta, quatenus importat prœdictnm denominationem intrinsecam, et modo ex­ plicato sumptam. Proptereaque D. Thom. rem hanc per Aaxelie. prodictam relationem rationis explicuit. Et Doct· ha q. 23 de Vcrit. art. 4 ad 1 inquit : Di­ cendum, quod velle Dei est necessarium, el selenium ex parle volilionis, quae esi divina essentia, et er parte ejus, quod est ralio vo­ lendi, quod est divina voluntas, non autem quantum ad respectum volilionis ad valitum. Kt ibidem ad 3 ait : Cum diciiur Deum velle aliquid, non significatur, illud aliquid inesse Deo; sed tantummodo importatur ordo it a yi>’. c ·»· - : B fio DE VOLUNTATE DEL ιριίαι bei ad illius effectionem iu propria natura : el ideo ex hac parte deficit conditio absolute accusitatis. Et 1 cont. Gent. cap. 82 sic loquitur : Voluntas bei uno et eodem actu ruit se et alia; sed habitudo ejus ad se est necessaria el naturalis : habitudo autem ejus ad alia est secundum convenientiam quamdam, non quidem necessariam el natu­ ralem, sed voluntariam. Et in praesenti ar­ ticulo 2 ad 1 ita dicit : biccndum, quod licet divinum velle sil ejus eue secundum rem ; tamen differt ralione secundum diversum modum inleUigendi el significandi, ut ex su­ perioribus palet. In hoc enim quod dico Deum esse, non importatur habitudo ad ali­ quid, sicut in hoc quod dico, bcum velle : el ideo licet non sil aliquid aliud a se, vult ta­ men aliquid aliud a se. Iri quibus testimo­ niis, ul vides, sanctus Doctor duo petit ad actum liberum Dei, nempe realitatem ip­ sius actus volitionis necessaria*. quo se ip­ sum necessario vult, ac proinde realitatem omnino quoad esse necessariam, necnon habitudinem volitionis ad res libere voli­ tas, quæ non sit necessaria. Cumque kec habitudo non possit esse realis habitudo formaliler latis juxta mentem sancti Doct. nec etiam habitudo rationis, ut ex dictis patet, oportel ut sil relatio rationis fanda· mentalis, ac proinde actus liber Dei con­ sistat in formalitate necessaria divinæ volitionis, ut fundat relationem, non ne­ cessariam, rationis ad objectum volitum, nempe creaturas. Cumque formalitas illa necessaria non aliter fundet hanc relatio­ nem rationis, nisi quia est terminata ad creaturas, seu connotât illas, ul objectum volitum, tanquam quid in genere volitivo causatum, et pendens ab ipsa quatenus de­ terminate tribuit eis esse v. g. futurum, vel determinate communicat illi^ew non futu­ rum, ut ex se, ct ex dictis constat, fit inde ut juxta sancti Doetoris doctrinam volitio libera Dei consistat in formalitate necessa­ ria divinæ volitionis terminata.· ad creatu­ ras, sen connotante eas, tanquam objec­ tum volitum, ut quid in genere volitivo causatum, et pendens ub ipsa, quatenus determinate tribuit ei, quod habeat esse v. g. futurum ul in volitione contingit; vH determinate communicat illi, ut habeat esse non futurum, ut in nolilione accidit. ω. Assertionis hujus praecipua probatio de­ Prior ratio sumenda est ex generali quadam inducivertio- 1ιοη(! eorum, in quibus actus liber Dei viBh. debalur consistere posse, et ex eflii^tci, ac satis probata in dubiis praecedentibus, ex- clusione eorum. Quæ inductio ad hanc for. mani polesl reduci. Actus liber Dei non potest consistera? in formalitate volitions necessaria' omnino praeciso sumpta.*, aBsqae eo quod aliquid aliud, saltim in obliquo, superaddatur ; quandoquidem volitio neces­ saria, ut talis, non potest non esse; secui vero hbera : neque in entiiale aliqua reali­ ter distincta ab actu necessario, el in Deo existence, aut in formalitate virtualiter distincta ab ipso, quæ vel a se, vel ab sentia divina per modum transcendent» imbibita sit realis, quæque simul habeat posse evanescere ; quia hoc genus entitati» aut fonnaditatis esse in Deo prorsus repu­ gnat, ut in hac disp. dub. 1, 2 et 3 osten­ sum est : ergo consistit in formaliute ne­ cessaria, connolando aliquid, quud possU esse, et non esse : ergo consistet in eadem formalitate connotando creaturas, ut objec­ tum volitim. Unquam quid in genere voli­ tivo causatum, et pendens ab ipsa, quate­ nus determinate tribuit eis, quod habeant esse v. g. futurum si aclus ille fuerit volitio earum; vel determinate communicat illis, ut habeant esse determinate non futurum, si fuerit nolilio. 1p I*alet prima conseq. Quia ex quo cap. £ h· praedictus actus est volitio realis, vitalis ct immanens, ac proinde Deus, non poterii &*■ consistere in relatione rationis, aut in sola1*’ denominatione pxlrinseca, sed in aliqua reali formalitate Deo intrinseca et vitali, ac omnino necessario nd divinam voluntatem pertinente : et ex quo capiie potest esse, et non esse, oportet, ut secum trahat aliquid separabile, non quid emin recto, sed in obli­ quo. Quia quod separabile est, et eo ipso censetur quid creatum, nequit ex æquo, at­ que adeo nec in recto una cum formalitate increata et essentiali concurrere ad deno­ minationem Deo intrinsecam, seu in ipso existentem. Secunda vero conseq. patet ex priori. <’ Quia nihil aliud potest congruentius esse connotatum adæquatum et separabile præ- in* dictæ forinalilalis divinæ, et ita præcise per hoc, quod connotet esse futurum v. g. D. Petri, ut objectum volitum, tanquam quid causatum in cenere volitivo, et pen­ dens ab illa formalitate, inielligitur habere quidquid deerat, ad hoc ut sit volitio libera illius; et hoc ipso quoi connotât non esse futurum alterius universi, ut quid etiam eodem modo causatum ab ea, habet quid­ quid ei etiam deerat, ad hoc ut esset nolitio ipsius. Maxime quia cum volitio libera Dei DISP. VII, DI It VII. Dei. qua v. g. amat esse divi Petri, debeat habere pro connotato separabili aliquid causatum ab ea, ut ex dictis liquet, et ipsa non causot per actionem formatter trans­ euntem, sed ipsamet sit actio immanens causatis in suo ordine quidquid vult, opor­ tet, ut connolatum ejus non sit aliqua actio transiens medians inter eam ct objectum volitum : ac proinde oportebit ut praedictum connoUtum sit ipsummet objectum voli­ tum et causatum in genere volitivo ab ipsa, nempe eue divi Petri, ut habet cue futu­ rum ab eadem volitione : siquidem, connoUlum indisponsabile et immediatum actio­ nis volitivæ causantes suum objectum, est ipsummet objectum causatum quoad illud «w, quod iut sic dicamus) primo ei com­ municat, quod inpraesenti est esse futurum. Inde ex his habebimus id, quoi in asser­ tione asserebamus, nempe actum liberum Dei consistere in praedicta formalitatc actus necessarii connotante objectum materiale, nempe creaturas, ut quid in genere volitivo causatum, et pendens ab ipsa, quatenus si sit volitio seu amor, determinate tribuit ei vel quod habeat esse v. g. futurum, vel si sitnolitio, determinate communicat illi, ut habeat esse non futurum : sive (quod in idem redit ut ex dictis constat) ex his ha­ bebimus. actum liberum Dei consistere in formalitate in se necessaria divinæ volitionis, non quidem ut dicit relationem realem ad objectum volitum, nenfpe creaturas; sed ut fundat relationem rationis non necessa­ riam ad illud. Secundum fundamentum vcr,r sentcnlte. Secundo principaliter potest suaderi as­ sertio ratione, quam innuit Γλ Thomas artical. 2 hujus quæst. quamque ibidem teti­ gimus, et nunc amplius expendemus. Nam actos divini non terminantur per se primo •il creaturas tanquam ad objectum formale çwvd quod, sed solum tanquam ad objec­ tum materiale et secundarium : ergo se ip­ sis absquo aliquo alio intrinseco sibi superaddito, connolando tamen easdem creaturas st objectum materiale fct secundarium, poIerant terminari ad illas. Antecedens con­ nut ex iis, quæ disput. 3 bujus tract, η. 26 et deinceps .asseruimus, potestque ex ibi­ dem dictis, breviter sua I eri. Nam tam objectum formale quo, quam objectum formale oi/o/l concurrunt formaliler ad tribuendam suam specificationem el per­ fectionem actibus ; ergo cum actus divini nequeant specilicari aut perfici a creaturis, ut ex so constat, fit inde, ut nequeant eas­ dem ut objectum formale quot aut quod res­ picere. Ex quo etiam consequentia satis patere videtur. Nam ul nostri Complutenses 2 Comptai Physic, disp. 10 q. 6 expendunt, ideo alteratio, ut aubordinalur substantial ge­ neranti, potest absque aliqua additione, connolando tamen substantiam genitam, terminari ad productionem illius, quia alteralio illa per se primo terminatur ad ca­ lorem ut al dispositionem ultimam præcise inlroductivam, tanquam ad terminum pri­ marium, et ad eamdem substantiam et ge­ nerationem ejus, ut ad secundarium : et similiter non ob aliud divina scientia sine adiitione intrinseca potest terminari ad creaturas connolando eas, nisi quia termi­ natur ad ipsas ut ad objectum secundarium. Sed objicies primo. ΡίΛ* gratiam sancti- ολ licantem reddimur objectum congruum divinæ dilectionis supernaturalis : ergo homo ut gratus per illam, erit objectum formale praedicti amoris : sicuti quia sapor reddit cibum, objectum congruum gustus, ideo est objectum formale illius. Secundo. Quamvis actuscharitalis divina' Obje--:h voluntatis possit solum secundario tenuinari ad creaturas, ila ut objectum formale tam quo, quam quvd, sil sola divina boni­ tas, seu bonum divinum inlripsecum Deo: non tamen actus misericordiæ aut juslitiæ vindicalivæ : ergo ratio facta falso nititur fundamento. Consequentia ex se constat. Antecedens vero etiam liquet. Quia licet divinum bonum possit amari amore charilatis ab ipso Deo tanquam objectum for­ male quod, non tamen Deus ipse potest ratione sum bonitatis esse objectum formale quod misericordiæ aut justiliie : quando­ quidem nec habere potest miseriam, ra­ tione cujus Deus sibi ipsi misereatur, seu sc ipsum ab illa sublevet; nec malum culpa», ratione cujus possit puniri, seu justitiæ vindicalivæ subdi. Confirmatur. Nam aclus divina· omnipo- Confir· mitin. tentiæ, qui necessario concernunt actus voluntatis Dei, nequeunt per se primo ter­ minari ut ad objectum formale quod, ad di­ vinam bonitatem, seu ad Deum ipsum : ergo non omnes actus divini habent pro objecto formali quod bonitatem Dei, vel aliquid ipsi intrinsecum. Consequentia est legitima. Antecedens autem constat. Quo- rmi<3 il 122 ;·ι DISP. Vil, DE VOLCNTATE DEI. niiin objectam formale omnipotentia· est, miserendi. Nam bonum divinum sic forma­ faclibile ut sic : ergo solum terminabitur lissime consideratum habet specialem aun ad rem factihikm, scilicet omnem et solam bilttatem, seu volibilitatem, quam non increaturam, quæ sola potest c*se facta. tclbgitur habere, ut eat ratio proxima Has objectiones consulto proposuimus : * puniendi, vel ut est bonum bonitate divim Oeror quia ex earum sulutione vis hujus rationis quasi in communi considerata, Pt ut est in­ ruar Γ·γκζ el veritas doctrin® Thomhtic® non parum finita per essentiam, ambiens quidquid bo<»;<«nitetis est in ipso secundum rationem ge­ thri. elucidabitur. Ad primam ergo conceden­ dum est antecedens, si intelligatur de ob­ neralem bonitatis divina· ut sic, seu ut dicii jecto congruo divin® dilectionis materiali ipsam bonitatem divin® essentiæ, absolute et proximo intra lineam objecti'materialis et simpliciter consideratam. Unde secan­ præcise : necandum vero, si de objecto for­ dum prodictam considerationem pertinet mali intelligatur. Et inde neganda est peculiariter ad misericordiam, ut objectum consequentia. Et ad probationem respon­ formale quo et quod ab ipsa vol tum : ita ut detur, non ideo saporem esse objectum for­ bonitas illa in abstracto significata sit ob­ male gustus, quia constituit utcunque ci­ jectum formate quo; ipsa vero ut in concreto bum, in ratione objecti congrui respectu denotetur, intelligatur esse objectum for­ ipsius; sed quia adequate illum in ratione mate quod : quia ita est bonitas ut simul talis objecti protest constituere, ex eo quod etiam sit infinitum bonum habena ut qued ratio prodicti objecti non est adeo elevata specialem volibilitatem. ut transcendat vim saporis : secus vero ra­ Et deimte secundario eadem misericor* tio objecti formalis divinorum actuum, quæ dia terminatur per alium actum, ex parte ob sui eminentiam nequit alicui creaturo solius nostri modi concipiendi distinctum, convenire. ad eastern creaturas, ut ad objectum mate· M. Ad secundam objectionem respondetur, r ate et secundarium. Quia non solum ter­ Sçîolfo minatur ad divinam bonitatem ut est quaii feront» negando antecedens. Nam sicut divina charitas per se primo terminatur tanquam in acta primo ratio proxima miserendi, et BPüu ad objectum formate quod, ad bonitatem nt potest connotare miseriam creaturarum dijei. De, ut cst infinita per essentiam, seu qua­ et ipsas creaturas quæ ratione predict® bo­ tenus est bona bonitate divina, in communi nitatis prius volit®, a miseria sunt subie(ut sic dicamus ct generaliter considerata, vabiles ; sed etiam easdem do facto ul ob­ idest, ut ambitquidquid bonitatis reperitur jectum materiate et secundarium connotai: in ipso Deo, ex eo quod quævis illius j*erita ut illas ratione dicta? bonitatis jam præfectO quasi participat (si sic beet loqui· bo­ volitæ, de facto velit, easque a miseria sub­ nitatem Dei ut sic, seu ipsam bonitatem levet. Quare licet primus ille actus divin» divin® essentiæ, absolute et simpliciter misericordiæ sit omnino necessarius, quippe sumptam; et deinde ratione ejusdem boni­ qui non concernit creaturas ut actu volitas; tatis sic sumptæ terminatur ad creaturas ul secus tamen secundus ob oppositam ratio­ ad objectum materiale et secundarium ·. ita nem. mircriconlia divina per se primo termina­ Nec contra hoc aliquid obest probatio tur tanquam ad objectum formale quod, ad ibidem suhsumpta, scilicet Deum non haeamdem bonitatem magis contracte sump­ bere aliquam miseriam aut malum culpæ, tam, prout nimirum est proxima ratio mi­ raliono cujus possit a miseria sublevari, serendi : et justitia vindicative habet etiam ant puniri, et justitire vindicativ® subdi. terminari ad ipsammet bonitatem, non ut Nam licet eadem misericordia et idem ac­ est ratio miserendi, vel secundum rationem tus px parte rei concept® terminetur ad di­ bonitate divin® ^ut sic loquamur} in com­ vinam bonitatem, rnodo dicto, et deinde ad muni et ucncrabter sumptæ. sed quatenus creaturas: attamen denominationem suble­ est ratio proxima puniendi : et deinde ter­ vandi non intelligitar habere quatenus minatur ad creaturas ut ad objectum mate­ precise terminatur per priorem actum ex riate et secundarium. parte solius moli concipiendi distinctum, ExplicaItaque divina misericordia v. g. habet ad objectum formale quod primarium; sed ,ar· duos actus ex parte nostri modi concipien­ quatenus intelligitur terminari ad secunda­ di ab eadem misericordia et inter se distinc­ rium el materiale et respectu illius. tos. Primus quidem quo vult divinam bo­ El ratio est. Quia multoties actus, qui nitatem, seu divinum bonum ut objectum est idemmet ex parte rei concept®, intelliformale quod volitum. ut est proxima ratio gitur habere diversam denominationem ut terminatur U il terminatur ad objectum secundarium, ac bibat ut terminatur ad primarium : ex eo quod ad tab'in denominationem, tanquam connotaium materiale ct secundarium, ac proinde non diversificans ex parte rei con­ cept» actum illum, requiritur aliquid aliud : et ideo idem actus divin® chantalis prout terminatur ad creaturas est fuel i vus modo iroportionato su® lineæ earumdem creatu­ rarum, iUisque propriam earum bonitatem acine communicat : attamen respectu di­ vina bonitatis essentialis prius dileclæ, nec habet, nec habore potest hanc denomina­ tionem. Quia ipsa non est causabilis aut ÎKlibilis a sua voluntate : et ita ex defectu conn olat i factibilis non habet illa dilectio duritatis ut terminatur præcise ad Deum, ^nominationem factivæ, quamvis ut supra ostensum est, actus charitatis Dei ut ad il­ lam, et ut a»l creaturas terminatur, non distinguatur ex parte rei concept®, sed ex pvte solius ino Ii concipiendi. Ex quo etiam ad confirmationem satis patet, negandum esso antecedens. Et ad probationem dicimus, omnipotentiam (juxta doctrinam D. Thom. 1 p. q. 14 art. 8 et •j. 25 art. 1, quem communiter sequuntur qô discipuli et quoque nos late hoc ipsum defendentes in tractatu præcedenti disput. 5, n. 43) esso idem cum scientia et volun­ tate divina, quatenus dicit in recto divinam «dentiam, connotando voluntatem : ex eo «pod scientia Dei, ratione suæ eminentia? et infinitatis habet ex se sufficientem efficaciUtecn connotando prodictam voluntatem, ideiequendum quidquid intelligit esse fac· tbile. Unde sicut objectum formale quo et ped scienti® et voluntatis Dei, tantum est divina essentia ut habet rationem primi scibilii et volibilis, ita omnipotentia per se frimu respicit eamdem essentiam ut est pc-mum scibile : deinde peculiariter conno­ tai ipsam ut est primum volihilo : quia intelligrndo et sciendo se, ac amando boniUtemsnam tanquam objectum primarium, .ntetlizii, scit, et amat creaturas, et intelk^ndosciendo et aman Io illas, tribuit eisproprium esse et bonitatem earum. Et ;neadem scientia ratione illius prioris termiMtionis denominatur præcise scientia; ratione vero posterioris, connotando crea­ tos nt factibiles tanquam objectum mate­ riale, denominatur omnipotentia ; ac peinde nunquam est verum quod objectum famtlc omnipotenti® sit fnctibilo ut talo, Md foIuji! objectum materiale. Rato autem ob quam hunc duplicem ac- u . ? 123 DUB. VU. tum in divina omnipotentia constituimus ihtlo est. Tum ea, quæ in objectione tangitur, scilicet attributa divina non posse ullo mo­ do sumere suam speciem a creaturis. Tum etiam, quia sicut implicat dari in Deo in­ tellectum aut voluntatem per modum po­ tenti® aut actus primi distincti virtualiter ab actu secundo, sed necessario debent esse in eo per modum actus secundi, ul disp. 2 hujus tract, n. 10 ot deinceps ostendimus, ita repugnat dari omnipotentiam per mo­ dum actus primi distincti virtualiter ab actu secundo : quia quodvis attributum divinum debet esse in illo per modum actus puris­ simi. Quare necessario debet in actu se­ cundo terminari ad aliquod objectum : quia repugnat dari aliquid per modum ac­ tus secundi, et non esse actu terminatum ad aliquod objectum : sicut repugnaret dari aliquid per modum actus primi, et non posse terminari ad aliquod ex suis objectis. Et ita cum divina omnipotentia nequeat terminari necessario ad creaturas, fit inde, ut debeat habere prodictam terminationem respectu Dei, el modo explicato; no si di­ vina voluntas decrevisset (ut potuit) nun­ quam creare aliquam creaturam, maneret ejus omnipotentia absquo omni actu : et per consequens non esset per modum actus purissimi. Quæ rationes ad alia etiam at­ tributa, ut misericordiæ, justiliæ etc. proportionabiliter applicando? sunt. Ultimum fundamentum assertione. ί i i pro nostra Tertio principaliter probatur assertio supponendo prius ea, qua? supra § 1 hujus dubii dicebamus, in hunc tamen modum magis perpensa, scilicet quod sicut hoc ipso quod aliqua potentia in ratione potenti® sit omnino completa non indiget aliquo alio ad hoc ut prorumpat in actum secundum, sed salis esi quod illum connotet, quia cum potentia omnino comp eta immediate con­ jungendus est talis actus absque aliquo alio, ex eo quod si aliquid aliud adderetur me­ dians inter utrumque, non esset anlea illa potentia omnimode completa : ita hoc ipso quod aliquis actus sit per modum actus se­ cundi infinitus et omni ex parte completus, ad hoc ut ah illo habeat aliquod objectum suum ww, non erit necessarium ut illi ali­ quid entitativum, sive aliqua realis forma­ lités (pro eodem enim hœc duo quoad pne- / t 4 •I CÔ. Notatio ad tertiam nationem pro asser­ tione. Ji I •-,·^ζ sens sumimus) ex parte ejusdem netus se tenens, aut rationem actus secandi habens superaddalnr, ad hoc ut illud objectum exeat, aut quasi exeat ab illo; sed satis erit quod modo dicto connotet objectum. Tum, quia inter actum secandum omni­ mode completum pl inter objectum nihil entitativum ex parte aclus mediat : siculi inter objectam el poienliam omnino com­ pletam in ratione potentiæ solus aclus se­ cundus mediaL Tum etiam : quia quoad prasens attinet, vel illud quod mediaret, quodque addi poterit, est formalitas realis, quæ secundum suam rcaliiatem possit adesse et abesse? et hoc non propter ratio­ nes in hac disp. dub. 2 et 3 factas. Vel est furmalitas omnino necessario Ln Deo exis­ tons? et hoc non : cum, ea posita, sil Deus indifferens ad volendum : alioqui necessa­ rio vellet creaturas; et ita a 1 hoc ut actas secundus sit per modum actus secundi in­ finitus el ex omni parta completus ad hoc ut ab illo’ aliquod objectum habeat suum esse, salis erit ipse actus secundus et infi­ nitus intra suam lineam connotando modo insinualo objectum, absque eo quod ipsi actui aliquid intrinsecum superaddatur. Hinc ergo sequens deducitur ratio. xN.»m volitio Dei necessaria est infinita intra pro­ priam lineam volendi, et ex se sufficiens permu luui actus secundi ad hoc ut ab illa exeat, vel non exeat effectus faturus : ergo absque aliqua additione ad ordinem essendi pcrtiqente, et ex parte actas se tenente, poterit creatura ab eo habere quoi sit fu­ runt, vel non futura contrarie, idest, ut in tract. 3 disp. 7 n. 147 diximus, quod ta­ liter sil non futura utrepugopt ei fuiurilio : ergo hoc ipso quod habeat ab illo esse futu­ rum, ac proinde et bæc fuiurilio etiam in ordine ad nostros conceptus connotelur, jam prodictus actus in illo signo independenliæ exercitæ, absque aliqua additione erit volitio : el similiter si habeat suum /ion esse futurum jam dictum, jam idem ac­ tus sortietur rationem nolitionis, seu voli­ tionis quo tale non esse velit. Antecedens el prima consequentia pa­ tent, tum ex modo dictis, tum etiam ex iis, quæ supra disput. 2 dub. 2 et disput. 6 dub. unico asseruimus ostendentes divinam voluntatem ul naturam el ul liberam quasi in actu primo non distingui ex parte rei concepue, sed earnden met xolitionem, qun? perso pruno el neco&ario terminatur ad Deum, esse quasi in netu primo indifferen­ tem, nd hoc ut terminetur ad creaturas, et 125 DISP. VH, DUB. VIII. DE VOLUNTATE DEL voluntatem divinam aut alias virtutes io Deo non esso per modum potentiarum, «4 I dicere aliquid potentinle, sed per modum I actus secundi purissimi et infiniti. Secundi I voro consequenti^ constat ex priori. Quo­ niam sicut per hoc quod divina volilio du- I cessario connotet indistincte, indifferenter, ac indeterminate esse, vel non esse futurae I creaturarum tanquam quid quod poni pi- I test ex vi ejusdem, ac proinde tanquam I quid quod pendet possibililor ab ea, cur.. I tamen ipsa non pendeat ab illis, jam habet I in illo priori independent!® non quidem I exercita», sed exercibilis (ul sic dicanwj quod sil libera et indifferens quasi in acta primo : ita ex eo quod connotet in parli- Ii culari esse futurum v. g. hujus objecti pu- I tins, quam non esse, tanquam quid quoi , habe: tale esse ab illa, sortietur in illo prior I indopendentiæ non jam exercibilis pra-cüe, j sed exercitio, rationem libero volitionis rts- I pectu prodicti objecti. M9 Et manebit hoc ipsum satis confirmatum /:| el non parum elucidatum ; si reducalurin Μ| memoriam id, quod supra in hac dispui. numero 43 dicebamus, scilicet quod agenj creatum v. g. voluntas nostra «lupliciier M potest denominari libere solens, vel primo «J denominatione sumpta in genere causa· formalis, et non qualiscumque, sed deI sumptio a volitione libera tanquam a forma, ita ut voluntas comparetur per modum sub­ jecti respectu ipsius : quæ denominatio hic non est extrinseca (sicut contingit in agente per actionem transeuntem), quippe prove­ niens ab actione immanenti. Vel secundo denominatione in genere causa· efficientis, quatenus ab illa procedit volitio libera : et ita licet in priori modo denominationis sit actio prior m genere causæ formalis, quam I denominetur voluntas agens ; secus vero in I secundo : quia quatenus ab illa procedit I actio, est simpliciter prior non solum 1er. mino, sed etiam act one. Nam actio eo ; modo quo est, nb agente est : ac proinde secundum hanc rationem pendet ipsa ab a^enle, cum tamen agens non pendeal ab illa. Quam quidem independentiam, ul sa­ pra dicebamus, quia est in ordine a I actio­ nem exercitam, possumus independcnliaui exercitam nuncupare, et consequenter ra­ tione ipsius poterii adesse in voluntate de­ nominatio agentis liberi, antecelenter od actionem liberam, antecedentia el prioritate supra in huc dub. a num. 5l usque ad 54 m ί Lndesi daremus quoi voluntas creata n non non indigerel præinutiono, aut præoperaUvne Dei ad auos aclus liberos (de quo nihil code, ut decretu sanctissimi domini nostri Pauli V omnino pareamus, quodque do ticto v>m· verum contendunt Patres Socieutb : quia sentiunt, quod voluntas in ra­ tione polciiiiiv est ex omni capito complota addendum, et immediate conjungitur cum ?w)aclui tunc eadem voluntas denouiinairiar libere volens per hoc quod importaret propriam enlitatem, ct insuper connotaret AclOuein liberam, v. g. amorem ab ipsa prodeuntem et pendentem in genero causæ vfficieatis ab ipsa, ac proinde ponendum in ^tenori subsequent!, poslerioriiate tamen foto uuper citatu explicata. Et lota ratio a priori uh quam hæc volilio exit et conno□tur ab illa, est. Quia ipsa est operative, et completa in ratione potentiæ ad hoc ut positis omnibus requisitis procedat ab eaikm talis actus. Et similiter ratio ob quam ijsdta requisitis ad operandum positis pro­ cedit amor potius quam udiuni, nulla est. aEur nisi intrinseca indifferentia ejusdem potentiæ volilivæ. Ila igitur quia volilio dis ina non solum est infinite completa per modum facultatis volilivæ, ac proinde in omnium sententia oon indigentis præmo.ione aut aliquo me­ diante inter ipsam et suum actum, sed etiam est infinite completa per modum ac­ te secundi habentis toiam perfectionem «cogitabilem in genere seu linea volendi, ic proinde indifferentis ad hoc ut det imme­ diate in suo genere objectis creatis, quod «mlf vel non sint futura : ideo per hoc quod a particulari connolet v. g. esse futurum Petri, ul ab ea procedentis, ct consequenter habeat independentiam exercitam ab iOo, sortietur denominationem agentis, seu rotantis libere. Quia (ut dicebamus) sicuti connotatum immediatum potentiæ indiffe­ rentis atque ex omni parte entitative cofnpte est actus, ita et connotatum immediilum actus, est ipsum objectum volitum : el rabo ob quam lale connotatum in suo venereal)ea exit, erit, quia ipsa in ratione actos volendi et habentis efficacitatem ad tendam me rebus creatis est omnino et in­ finite completa : ct radix oh quam hoc po­ to quam illud objectum habet esse per 2unt erit intrinseca et completa indiffertotia et libertas, quæ eidem actui inest. Advertendum tamen pro iis, quæ in toto fee dubio diximus, quod etsi actus liber ■iivinæ voluntatis dum est volitio sui objecti, v. g. esse D. Potri, tribuat eidem D. Petro, tum quod ab æternu ct in quovis instanti temporis imaginarii sit futurus, tum quod pro sua durationc sit pro tempore futuro existons, ac proinde quod suum esse sit ab irterno praesens divinæ voluntati in nunc æternitatis, licet non in quolibet nunc temporis adhuc imaginarii ; nihilominus quia prius est, quod divina volilio tribuat eidem D. Petro quod sit futurus, quam quod pro tempore futuro sit praesens in nunc ælornitaiis, propterea praedicta volitio prius connotât D. Petrum ul objectum vo­ litum habens esse futurum ab ea-lem voittione, quam illum ulpro tempore futuro est praesens in nunc æterhitalis, et hoc ipso quod connolet illud prius, connolet etiam hoc posterius, idcirco connotatum illius explicuimus per esse futurum ejusdem D. Peiri ut causatum et pendens ab eadem volitione, licet talis volilio ut habet rationem volitionis, seu amoris, uirumque connolet, ct utrumque causet. 1 ‘■E • .· * DUBIUM VIII. Possitnc alio sufficienti modo natura aclus liberi Dei probabiliter, ct juala nuentem D. Thomx explicari? Quamvis actus liberi Dei naturam pro viribus dubio proceed. explicuerimus et mo­ dum dicendi doctrinæ D. Thomæ magis consonum elegerimus, placuit rem hanc (quia adeo difficilis) alia via, à D. Thomæ doctrina non dissona explicare, ut ita me­ lius, quoad fieri possit, praesens difficultas maneat devicla. 7^ §1. Promittuntur quodam notationes. Pro decisione hujus dubii recolendum est Animad in memoriam id, quod supra disp. 1 a n. pr;ma. 17 usque ad 21 tetigimus ct in tract, de Trinitate uberius explicabimus, scilicet di­ vina attributa iia inler se comparari, ut non solum idcntificentur realiter in una et ea­ dem formalitate, sed etiam quodvis eorum includat per modum transcendentis perfec­ tionem reliquorum, et omnem modum po­ sitivum in eisdem inventum. Quia siculi quodlibet includit enlitatem a se, ita et infinitatem in genere entis; quam tamen non haberet formaliler, si non includeret omnem modum, omnemque perfectionem el realitatcm positivam, quæ in cæteris at- • :·■*? DE VOLUNTATE DEI, Irihnüs repentinior, cam hive ad infinitelem hanc spectent. Quomodo autem cum his cohæreai distinctio virtualis attributoram ad invicem, ibidem explicatum manet. ΟηΛη Ex quo fit. tum quod singuta altributales nae- rationes (quod idem cum proportione de divina essentia dicimus) distinguenda? sint in doos conceptas aliquo molo distinctos» nimirum in se ipsas proat habent rationem transcendentis, ct in casdemmet prout constituunt attributa, sortmnturque deno­ minationem talium. Tum etram. quod tam ratio transcendens, quam ratio aitnbqtalis ut ta’is, non dicat precise quid positivum, sed insuper connotetquimdam privationem, seu carealiam, at jam explicamus. 7.1. Et ratio utriusque est fere eadem. Nam ιπι^0 ralh)nes attributales prout sunt transcen­ dentes, dicunt rationem ulterius quasi mo­ dificata et contrahibilem - at ut attri­ buto ct proprietates, exprimunt rationem omnino ultimam et atomam, ac proinde modificantem reliquas ibidem inventas : ergo necesse est ut hi duo conceptus aliquo mmlo distinguantur : cumque hæcultimitas non possit addere supra easdem rationes aitributales, ut sunt transcendentes, ali­ quid positivum, quia nihil est positivum in quavis formalitaie divina, quod non transcondat reliquas, cum tamen rationes hæ ut ultimæ, sin: omnino intranscendihiles, quia ex apposito fieret ut essent ct non essent ultiuiæ; consci pens inde necessario est, ut hæc ultimitas solum addat quid ne­ gativum, sive aliquam carcntiam. Aiiod El similiter hinc etiam fit, quod in pftraroibn- didis formalitatibus lu>c quod est esse transcendentes, debeat etiam aliquid nega­ tivum, seu aliquam carentiam addere : cuui tota ratio positiva transcendentis divini de­ beat in rationibus ultimis et specialissimis suorum quasi inferiorum imbibi. At ut sunt quasi inferiora reduplicative loquendo, quamvis imbibant præJictam rationem, tfοα· alias est transcendens, non accipiunt α tuo transcendenti ul tali, quod ipsa etiam, ut quasi inferiora reduplicative, sint trans­ cendentia : ex eo quod ul sunt quasi infe­ riora, formalissime cl reduplicative lo­ quendo, non habent prædictam carentium. 7t Et si inquisieris, in quonam consistat °Ϊ7/η hœh carentia? Respondebimus, in hoc difeBidw ferre rationem difierentialvm ct spccialissiΐΗ·Γ·\η ,nam ôrcatnrœ a rationibus quasfrdlffcrcnlialibus cujusvis attributi divini, quoi illa cum non sit, nec possit esse quid transcen­ dens, ideo ipialenus ultima trahit seeum, saltim consequenter, carentiam omnlmôte contrahibililitis et contractionis passivo? Iu quavis serie ei ordino, ac secundum quimvis considerationem essentialem : ita ui post ipsam nulla alia ratio essentialis sub­ sequatur, qu® illam in aliquo ordine con­ trahat. I ! Diximus, iallim eonstquenter. quia ώ eamdem rationem inlranscendibililaiis, wtam ex finitate et limitatione ipsius, q& non patitur ut sit simul ratio transcendens el constituens speciem atomam, habet ante hanc carentiam, esse adequate, positive tamen ultimam, ut in rationalitate plet, qua· ul rationalitas est, ante quamrii carcntiam habet esse essentialiter ulti­ mam, et inferre carcntiam ulterioris con­ tractionis specific® seu essentialis, de qua modo. ; jjrl At cum ratio quasi differentiatis attributi cujuslilæi, v. g. voluntatis divinæ, sit ulte­ rias qnxsi contrahibilis in aliis attributi?, quandoquidem (ut dicebamus) debet trans­ cendi m cunctis aliis, ut ita singula habeant infinitatem in genere entis, ideo non potest dicere omnimo lain carentiam contractionis in quovis ordine, serie, et linea attribuuli, sed tantum in aliqua ex pluribus illis, que in Deo reperiuntar, scilicet in ordine, serie, seu linea voluntatis. Quon am in hac, quia linea divina est. habent cætera? omnes ra­ tiones infima? attributales secandum id po­ sitivum, quod afferunt, includi et imbibi per modum transcendentis : et modus ille proprius voluntatis» qui explicatur per fa­ cultatem seu vîm ad vo’endum, habet rabonem ultimæ rationis posilivæ atterenti* carentam ulterioris modi post ipsum, qni illum intra eamdem latitudinem seu lineam determinet : ct ratione connotationis hujus carenti® constituitur omnino completo in ratione attributi voluntati*, ita ul sine ilh sicuti non habet esse omnino lerminaiam, ita ne' rationem attributi sub conceptu at­ tributi. Quate juxta hunc dicendi modum, attri­ butum voluntatis Dei nihil erit aliud, quam modos ille, seu ratio quasi difTerentiniis propria voluntatis, ut imbibit per modum transcendentis omnes rationes formales nbsolutas ct di vi nas .secundum omnes ratione? etiam dittcrentialcs, positivas tamen, quas atterunt : ha ut modus ille seu ratio quasi differentialis propria voluntatis sil omnino ultimi in hac laiitudine, seu linea, et post ipsam nulla alia sequatur in eadem latitu­ dine, et ita sit omnino tam positive, quam negative DISP. Vil, DüBr VIII. !27 neolivo terminata. Quod idem cum pro· licet loqui) quasi attributi, et modo expli­ portione do aliis attributis dicendum est? cato , tribuitque denominationem libere quoique η. 8ύ Cl86 magis explicabitur. volendi, potest abesse ob ipso, uc promdo r. Et quu etiam Iit, ul carentia illa, ijuam fuit in potestate divinæ voluntatis, ut vo’.idicit eadem voluntas ul transcendens, con­ uo v. g. eligendi D. Petrum ad æternam stat in carentia ultimitalis el torminatiosalutem, exierit vel non exierit ab ea · quia nb ia quovis ordino el linea divina. Quia licet non fuerit in potestate ipsius, quod sKundum banc rationem in omnibus aliis illa formalitas secundum positivum quod latitudinibus seu lineis habet quasi contrahi imponat, sit in Deo libere, quandoquidem per modos proprios illarum latitudinum, v. secundum hanc rationem, sicuti est Deus, g. in linea jusliliæ, per modum proprium ita habet necessitatem essendi; attamen jastitiæ, cl in linea intellectus, per modum fuit in potestate divinæ voluntati», quod proprium ejus lem intellectus, quamvis cum eadem formalitas haberet vel non haberet boc (ul modo dicebamus) rcete cohæreat, carcntiam ulterioris contractionis, osseiqac quod eadem voluntas, non ut iranscondens vel non esset ultima in sua quasi latitudine, «d ut constituit rationem altributalem consistente in electione illa sub conceptu propriam sua? line©, habeat esse ultimam talis : ac proinde quod maneret ve) non in Qli serie seu online, scilicet* voluntatis maneret in Deo pneciso sub ratione trans­ cl est attributum. cendentis : quandoquidem (ut dicebamus) ud- Secundo notandum est quod ex his omad hoc ut maneat etiam sub conceptu dan­ nibus iu unum collectis (ut sic cuncta quæ tis prædictam denominationem eligendi D. n diximus ad præsens institutum, et hujus Petrum, oportet ut habeat ratiunem ulti­ Sedabit diilicullalem enodandam deserviarH) mæ omnino in illo suo quasi ordino talis actus liberi, et consequenter afferat prædicUsa. colligitur quod cum actus liber divinus im­ portet formalitatem quamdam vitalem Deo ’ tam carentiam. intrinsecam»seu in ipso existenlem, quia ex puere suo habet esse actum immanentem et vitalem, ideo sicuti cætera attributa, v. j. volitio necessaria Dei, potest conside­ Difjkullalis nodus dissoltilur. rs, tum per modum transcendentis, seomdam quam considerationem non tribuit Ilis ergo suppositis, dicendum est proDeo denominationem volemis necessario habile esse, quod actus liber v.g. electionis AsRrîio h? ipsum, tum etiam per modum attributi, D. Petri, consistit in formalitaie quadam secundum quam rationem dat prædictam reali vitali, quæ non solum sit Deo intrin­ denominationem, ita et am formalitas actus seca, ut in primo el ultimo notabili diceba­ liberi in Deo exislens potest aliquo modo mus, sed etiam virtualiter ab actu neces­ Nparliri in se ipsam ut transcendentem : sario divinæ volitionis et a reliquis attributis H sic non tribuit denominationem libere distincts, quæqueet imbibat cunctas ratio­ volentis ; ct in eamdemmet ut habet ratio­ nes divinas absolutas, et dicat clare ^eu expresse modum illum seu rationem quasi nem (ut sic loquamur | quasi attributi, itet, ut imbibit reliquas alias formaliiates differentialem exprimentem prædictam electionem, et connotet carentiam ulterio­ divinas, imporlatque carcntiam ulterioris ris contractionis in illa sua quasi serie extraction sin suo ordine ei latitudine peel latitudine peculiari, ac proinde importet cnluri, ac proinde in eadem est omnino terminationem, quæ libere poiuerit adesse terminata : el secundum hanc rationem vel abesse ex defectu vel absentia prædicüD praestat Deo denominationem libere vocarenliæ. kcdi, habelque rationem actus liberi sub Assertio hæc ut probabilis in doctrina oiæ concepta talis. D. Thom. admittitur ob ejus discipulis, asstMifo Cœterum licet in hoc conveniat cum rehabetque duplicem pariem probandam, partes Iqisaliis rationibus divinis, differt tamen Prima quod formalitas actus liberi sit virii quoi maximead præsenlem difficulta­ tualiler distincta a formalitaie actus neces- r tem enodandam facit) quod v. g. volitio earii quo I enim eadem formalitas sit vitalis wæsiana tam ut transcendens, quam ut et Deo intrinseca jam dictum esi); secunda utributam, inest necessario in Deo : at vero est, quod debeat habere cæteras alias formalité volitionis Liberæ licet per moI d:m transcendentis, non possit non esse conditiones ibidem enumeratas. Et prima quidum videtur probabiliter ostendi, ex eo j illo, attamen ut habot rationem (si sic • .4 fc.· - & 128 rSIli ' «; DISP. VU, DUD. IX. DE VOLUNTATE DEI. Probnio quod actus liber ct necessarius eomparanturper modum actus primarii et secunda­ rii prodeuniiam ab eadem facultate seu vo­ luntate divina : siculi etiam objecta circa quæ immediate versantur, habent suo modo similem objecti primarii ct secundarii or­ dinem : at actus primarias et secunda­ rius virtualiter saltim distmguuntur. 7P. Et confirmari potest, tum ex his. qua· in C^5fBllto. hoc tract.disp. 2 a num. 5 usque axi num. 9 in favorem primæ sententiæ diximus. Tum etiam ex eo, quud actus necessarius dilectionis Dei, elactus Lber amoris pro­ ximi procedentes a gratia consummata, sunt participationes quædam volitionis necessariæ et liberæ reperta? in Deo : siculi et gratia ipsa a qua proce lunt, esi divinæ naturæ participatio : ergo quemadmodum actus hi, juxia probabilem dicendi modum, sunt semper realiter distincti Unquam ac­ tus primarius et secundarius, iu el in Deo erunt virtualiter distincti, habebuntque prædictum ordinem virtualiter: quandoqui­ dem eu ipso ontilas illa divinæ voluntatis, non obstante quod sit actu, et realiter unica, pnestabit idt quod in creatis praestant plures realiler actus, non minus ac si ipsa esset realiter plures. Secunda vero pars quoad omnia, qua Solde­ ur continet, ex dictis fere patet. Quia actus li­ seaioài ber v.g. amoris D.Petri importat tria h®c, »kut ia ordine ignilonm est primua, 2.0 nis, est esse aliquid reale positivum cum qx J est ipjit p*r etteafûua : fêd Deus C”t primum JiA.Li sua carentia vel connotntione objecti, ita ad j.-ea> : cT4‘> e«t ^eis per euenl'ura saam, qua· est B>- · 1.1 tun cjts. Agit rtitir per tuLunm, rt con per io!onlalem. m non esse sufficit, quod quodvis horum desit. votante* ifHtr dirinu dog est causa rerum. J Preterea. quidquid est cmm alieuja, per hoc qued Unde etsi in universum in his denomina­ eil I île, cm cauM per lUiaraa, cl non per volanUW». tionibus intrinsecis et positivis, quæ nul­ lini· enun anta r«t caleGaiotn·, qau est olidas, sed lum .afferunt connotatum, debeat deessc Jrtifcx eu nu.vi domo*, qii11 ali nm fsctre. Sed Aagast. d«nliii I dc d-xtrin. CbnsUn qmd qaia Deos b-inas -Lü Î aliquid positivum intrinsecum, ad hoc ut cM. sumus : eryo Deu* persaia nataram est ausa re- W· 'ΤϊΊ derit denominatio; non tamen in iis. quæ ran, et non per lulantalro. I PreU-rti, unios rei nru est eaw : sol rerum rmaliquam careniiam, aut quidpiam aliud ut tiruui eMMiitt uienlh Dri at sera dirlarnest •xrrro ivi*nup*p hjMC. •Neertscrit nt agenti per nato rato preddcnul. iri.irterûais, ctaedü nccetAJfia ad tinc.u ab aliquo supe!*!.?. rivn iflteUerta : ileut MfitLn prxdctcnuinaiur finis, ct nem* aoJflî a sajilUtite. Unde necesse est, quod ageus Kiotdleclum ct volanlalemsil prius Bgcnlc per naturam. k cca primum ia ordine agentium sit Deus, neeuie ni qaadpcr intellectum el voluntatem agat. Secundo « uu:«e uturalis ageutis, ad quod pertinet ut unum efferlia proderat: qau rui ora uun et eodem modo operatur i «i iapediatur. Et liocidro, quia secundum quod o·! tale. ’ igil. t ode qoandiu est tale. uuo facit nixi tale. Oinne nihili per naturam, Label esse determinatum. Cuiu jplirrae divinum non sit determinatum, sed contineat ta re lotatu perfectionem essendi, non potest esso quod apt l-er mvrssibtem nature, nisi forte causare! aliquid i&knniBitOD et infinitum ia essendiq quod est imposx I, s bde. ul ei superioribus palet f. Non igitur agit per ne?. 1 «ssilalca nature, sed effectus determinati ah infini Ia ipliis perfectione procedunt secundum determinaliuiiein i&nlalis ct intellectus ipsius. Tertio ex habitudine rflteUni id aiiam. Secundum hoc enim effectus procedunt acaisa acente, secundum quod praeexistunt in ea : quia ucacajen» agit sibi simile. Preexislunt autem effectus bcwM secundum modum causa?. Unde cum esse divi­ no sil ipsum ejus inlclligere. praexisluiit in eo effertus qss secundum modum iulelligibilem, cl per modum intelhpMeo procedunt ab eo : et sic per consequens per moùa voluntatis. Nam ineh’nalio ejus ad agendum, quod itkiJcctu conceptum c-t, pertinet ad voluntatem. Voluntas ïjiterDri est causa rerum. Ad prinum ervo dicendum, quoit Dionysius per verba iiii aoa intendit excludere electionem a Deo simpli­ fier, it i a pi>j^r abacis c-üwxj, depesdéc n fimpliri inleahtt? tjs9. Si iptcr voliBUs Dei Ma habeat ihqoasi caau®. Htp ter qovd GO du i]tfz Usai, deprad'aul rx Haphrî rjui rolls la Le, el non hibeact raina /Liai, qsud esl iseoaM ... mitti' • Db. 83 Sed contra est qcod ÜdtJLncsat in fib. S3 · : |Bbit q. Oœai< cmq rfkieas κι]·< «t ra qaed efiritir : aihil in lawtii najas est tblanble Dei : non erro raau qn$ fiaea qarrendi EjL lûra. loin. 4. 4· tlespoadeo dictttdm, qiod mUo aodo voisxüs Dri aasia htbd. Ad cejas eûJcn'âaa tossidzrulsm e>l, φΜ4 eau n>Juntas e»73sequ*nr ÎRlcÜectao, eMca ara> rot!in;i: O6e eai*am a irejas n>leali$ el Mil, et ahcnjut intek li|cnüi ot intdhzaL In intHiectn aeieai sic est. qsod îi κοπβπ intdbjpî pneapiua. et H»mrj ttschûonea, htelbcesua priiripii r‘0 pnvipio taspirart Cv«.rasivnca, «m inlajta a^preheadcM vlnoMte, la eo sriefitia ctMKMoofc non cavianrUir ab lûtelletta pciadŒ, quh idea nui c>t cjûAi toi ipiia>. led efrt pnoripii esse asMf conctaiofti* Sisîblcr est ci parte rnlsntati<, cura we LahH flai« ad ra qu* suai »d flues, friest is intcUecla principia ad coodBUonei l*Hc «i allais oa-t a ta te il Un en, et ilia vbi « qiz ivut al flnea. telle flnem eût ri anu VOlendi ca qiu· «uni ad flees, sed si aa » a-Ja «rbi 4nea. et ea qir «oai ?d fine», bnc nse Ma poterit : qaii Idas non c»w Hi Ipvit : rt (anes erit te­ nua dicere, qood tria oiibaare ca. qce ^ant ad fions, la fines. Dea$ auïrs steal απο χία osnii in escenb'i ana lolcHigit, JLa ano aria Tilt omnia in 5sa I oeitite. Unde sin I in Deo intcUlcere cassas, n.ao c$t nisi in* IriUscT/h effedcs sed Ipse intdlijSt cCcrOn Io eaau, lb iclîr Ones, nui rH ci eawu toksdi ra. cpr »oot ad finem Sul laaei tail a, qxr »unt id fiara, ordinari in 6nrm. Volt erp toe eve propter fc-c, fed non propkr li« Toll boe. Ad prisas erfo dicendam, quod rotaotas Dei raiionibUh etl, iiou quod ahqald sit Deo causa io!wdi, sed io qoaatim volt unon e»^e proprn aliad. Ad iccunduro dicrnJcra. qôod csa ich’t Deoj eSeclas fie este, ut ci eiarif ceftfa protftdafit id hoc quod tec· ntur orio iu rrb«, non rd sapc.iaeauw ctiasi cam M’natale Dei abas cau«as q mt re. Esiet UHca caperTxcara fl iljn caw qu-irermtur. ut prit&r, el non γ Lib. 3 deprideoliM a dhini tolanbir. Et *»r toqailur A0g«fL f de Trin. la 3 de Tn ι I vuii mitali Phil <>rua Ubni allut c. 2. in ansis effertas toniincmtr* trihaere, ran ownino «Here cedio non passent wiunorwn czterh onnibns a:urn, Ide-1, lorn. 3. Toluubicni Dn Ad Icrtiacn dircnda.D.qood run Dr s relit effertos «se proptrr causas, quicqmqar effectos prza appeau nt aliqurn aliam effeHaœ, nuo dependent a sab Un ’olanutc, Rd ex aliquo alio- Sed primi effectas ex mla ilirina wluoble drfM'oJrat, olpote si dinnios, qaod Deus rolsit borai- et *3, et nb. 3, c. 07. •Lib. 83 qoxst. q. iC, pants 3 medin fra. 4, 7 Art. p?axe *. ng Ubere ejus. ui de'en irent iotellecUri operaato 4P ïctm opera ; ct u».’«n eun babtre in Iri lectam >d k < ! ossignabilb causa. Secunda conclusio : Etsi Deus velit, hoc m* propter hoc, non tomen propter hoc vuît hoc. Animadversiones circa primam conclu­ sionrm. Circa primam conclusionem notandum est primo, quod licet voluntatis divinæ, se­ cundum correspondentiam, quæ inter has duas causas invenitur, non minus quant inter causas intrinsecas, mate­ riam scilicet et formam ad invicem consi­ deratas. Circa eamdem conclusionem notandum est secando, quod blc solet inquiri, an licet ,Da voluntatis divinæ secandum suum esse non detur causa; attamen respectu ejus, utactive terminatur ad creaturas, possit dari? Cælerum quia decisio hujus dubii satis constat ex iis, quæ disp. 3 dub. 2 diximus, uld ostendimus, quod objectum formale adæquatum divinæ voluntate, etiam quoad terminationem sumptæ, est sula divina bo­ nitas, proplerea illud in præsenti non exci­ tamus. Nnn hoc ipso quod objectum for­ male adæquatum voluniatis Dei, tam quoad suum esse, quam quoad suim terminatio­ nem sit divina bonitas; ac proinde nihil prater eam respiciat ut finem suorum ac· tuum, et terminationum, oportet ut nihil creatum sit vera causa finalis respectu il­ lius, etiam quoad terminationem conside­ rate; atque adeo nec causa efficiens, aut aliquo aho modo, et per const quens quod nihil sit illius vera causa : siquidem sicut sola bonitas creata, eolæque res creats dis­ tinguuntur NOTATIONES AD ART. V Unguuntor realiter ab ilia, non vero divina bonitas, iu solæ illæ poterant esso vera causa ipsius. Prior ίΐοΐα/ίο circa secundam conclusionem. Circa secundam conclusionem notandum est, aliud esso quod volitio finis, aut ratio­ nis finalis sit causa volitionis modiorum; aliud vero quod volitio illa velit, ut modia siat propter finem. Nam primum illud de­ notat causalitatom imior ipsus volitiones : ac proinde si vera et realis causalitas ibidem invenitur, debet etiam distinctio roalis in­ ter ipsos actus reperiri. Secundum vero so­ lum innuit causalitatem inter res ipsas vo­ litas, eo modo quo inter easdem esse potest. Unde secundum ex his in priori assertionis prie conceditur : primum autem in poste­ riori negatur. Et potest utraque pars explicari, el pro­ Ita bari sic. Quando voluntas nostra unico actu vull finem et media, tunc licet volitio finis non sil causa volitionis mediorum ; nihilo­ minus ea, quæ sunt ad finem, vult ordinari in illuni ; ergo cum Deus unico actu velit se, qui est linis creaturarum, necnon et creaturas, quæ suijt media, ut supra expli­ cuimus, fiet inde, ut volitio sui non sit causa volitionis liberæ creaturarum, nec volitio unius creature, volitionis alterius : quamvis tali volitione velit creaturas ordi­ nari in se ipsum tanquam in finem, ct ex Creaturis quasdam ordinari in alias tanquam in fines proximos. Confirmatur et explicatur. Quando intel­ Û<1 lectus Angelicus unico actu intelligit es­ sentiam et passiones;* tunc etsi cognoscat causalitatem ex parte objectorum, ac proinde essentiam esse causam passionum ; non ta­ men intellectio essentiæ, est causa intellec­ tionis earumdem passionum : quia idem nequit esse causa sui ipsius : ergo similiter cam Deus unico actu vult se, et omnes creaturas, tunc etsi velit quasdam ex illis esse propter alias, et omnes propter se ip­ sum; nihilominus volitio sui, aut aliqua­ rum creaturarum non erit causa volitionis aliarum : quandoquidem umeo, et eodem actu vult se, et cætera alia. >Ί· Ex quo fit quod licet divinæ volitionis, tam quoad esse, quam quoad terminationem activam consideratae nulla possit dari vera causa; bene umen quoad terminationem passivam, seu (quo i in idem redit) licet ni­ hil possit esse vera causa quoad hoc, quod eat divinam volitionem tf rminari active ad 4 i I I 135 aliquod creatum; attamen unum objectum passive terminans divinam volitionem po­ test esso causa alteri quoad hoc, quod est cadere sub eadem volitione seu terminare passivo illam. Et ratio sumitur ex dictis. Nam eicuL hoc ipso quod intellectus Ange­ licus unico actu cognoscat principia el con­ clusiones, tunc principia cognita sunt causa quare cognoscantur conclusiones, ac proinde terminatio passiva, qua unum objectum (scilicet, principia) terminat passive cogni­ tionem, est causa quaro conclusiones eamdem passive terminent, licet activa termi­ natio ejusdem cognitionis prout fertur ad principia, non sit causa ipsius ut fertur ad conclusiones : ita licet non detur causa acüvæ terminationis volitionis Dei ad creatu­ ras, bene tamen passivæ, quatenus unum objectum terminans active praedictam voli­ tionem Dei, est causa alteri quare passive eamdem terminet volitionem seu sub eadem cadat. δ. Unde D. Thom. 1 cont. Gentra c. 87 in­ D.Tnow. quit : Divina bonitas esi Deo causa, seu (quod in idem quoad præsens redit) ratio volendi. Aliorum autem a Deo valitorum, nullum est Deo causa volendi aliud, sed unum eorum est alteri causa ut ordinem habeat ad divinam voluntatem. Et c. 86 ait quod finis alicujus rei prius a Deo volitus, est causa quare media cadant sub divina volitione, et universaliter loquendo, quoties aliquid ca­ dit sub eadem volitione, est causa quare cadant sub illa, cætera, quæ ad illud requi­ runtur. Aliud Ex quo etiam fit optime distinxisse Ca­ corolla ­ jet. quatuor propositiones in præsenti. rium. Prima, hoc est propter hoc. Secunda, Deus Csjetan. vult, hoc esse propter hoc. Tertia, hoc est volilum a Deo, quia illud votitum est. Quarta, hoc Deus vult, quia vult illud : et ex his tres priores esso concedendas, ut ex primis duabus ex se constat, el de tertia ex dictis l>atet, quartam vero esse negandam : quia denotat dari causam respectu terminationis activæ divinæ voluntatis : et proplerea D. Thom. in hoc art. ait : Vull Deus, hoc esse propter hoc : sed non propter hoc, vull hoc. Nec refert si cum Vazq. in præsenti objicias, vocem passivam eumdem reddere sen- v«qnex°. sum, quam activa : et ideo idem esse, Deum cognoscere aliquid, et illud esso co­ gnitum a Deo : ergo si hæc propositio, Hoc est volilum a Deo, quia illud votitum est, de­ bet admitti, ita etiam ista, Hoc vull Deus, quia vull illud : siquidem hæ duæ proposi­ 0· / 1 ■À1, .i '■ 136 I Hr DE VOLUNTATE DEI. tiones solum differunt penes vocem activam el pasrivam. Hespondetur enim, quod licet grammati­ Diliiar. caliter idem soleat significari, voce activa et passiva; non aulem theologice, aut metaphysice. Etna licet grammaticaliter idem sit, Deum cognoscere aliquod objectum, et illud cognosci a Deo ; non autena theolo­ gice, aul metaphysics Quia hoc quoti est, Deum cognoscere illud, dicit theologico, aut metaphysics loquendo, divinam cogni­ tionem in recto, ct objectum in obliquo : at vero quod objectum sit cognituip a Deo dicit in recto Jut mulli, de quo alibi, voluntdenominationem extrinsecam proveniente a divina cognitione. Ita ergo similiter, Deum velle hoc, quia tuli illud, est theolo­ gice distinctum ab hoc quod est : Hoc colitum a Deo, quia illud esi colitum. Nam perprimam propositionem significator, dari causam terminationis aelivæ, divina? voli · tionis, quod esc falsum» si de vera et pro­ pria causa loquamur, ut in praesenti loqui­ mur. Per secundam vero innuitur, hanc causalitalem tantum esse ex parte objecto­ rum, quatenus quod unum terminet passive divinam volitionem, est causa alteri quare eam etiam terminet. AddiU* Adde cum Nazario in præsenti, quod neoiofl Kmr. saltim vox activa, et passiva reddit enmdem sensam, si theologice loquamur, quoties passivum æqualur activo; non autem quando activum superexcedit passivum, ita ut una sit actio; et multa» passiones, ut suo modo in præsenli contingit. Videatur ta­ OjeL men Cajetnn. in praesenti. 7. Nec etiam refert si secundo objicias, Abj objectio. °Pcra meritoria esse saltim causam mora­ lem divinæ voluntatis quoad terminationem activam, qua vult dare premium propter illa : ergo, etc. Antecedens probatur. Tum quia videtur impossibile quod quis merea­ tur, ul premium sit volitum a Deo propter bona opera, et quod non mereatur, Deam velle conferre illi prædictum premium propter talia opera. Tum etiam : quia id videtur constare ex proprio modo causandi causa monilis et meritoria», ut condistinguitur a causa physica et naturali : qui con­ sistit in hoc quod causa moralis non influit immediate in effectum, sed in voluntatem agentis liberi inclinando eam nd productio­ nem effectus, ut constat in merito et ora­ tione : nam meritum non dicitur causa prae­ mii, quia immediate influit in illud ; sed quia movet voluntatem praemiantis ut illud conferat : et similiter oratio in tantum di­ NOTATIONES AD AUT. V. citur causa benedicit impetrati in quantum inclinat voluntatem conferentis illud : ergo immediatius meretur, quod Deus velit rem, quam quod res sit volita, ct causata a Ileo. Despondetur enim negando antecedens, el ad primam probationem negari etiam de- * bet antecedens propter ra. quæ statim di­ cemus. Et ad secundam dicendum est, ex ea convinci dari causalitatem ex parte ob­ jecti voliti inter meritum et premium, ac proinde quoad terminationes passivas, se­ cundum quas cadunt sub divina voluntate, non tamen quo, e.cAr^. L f» 4JÛ*I. It. art. 4 corp. • AH. J 4» IweMef. VU ut qpM «donu* Dii t.:* ir«fr· j< . Di il r ia Ajk>L I W T»r.. ' ϊ. ί4** Uc·*·» wjlvato Muirr. fim.cl jJ jçn>U<>urire : *rl feoe iu creati : w>aba ο λ «tufre larkter. * HHrfWf x MMi Kirilfe aJ mhss, iu v.*lnn· f>< Uo·» >ctl ΙΙ· ΐ5 >n< oeti· uiob - etfo >ill nane ‘m>bc k«na fil : melu r»t«j l- aa pes/a«*. ter., qiit Loi ÈUD! ; MeT(4 oilUs Da mU i Dei tva mi cmsa----------;* iwu — r4a exdvt .·{ ’*Prrtcrea. ----- ’------- .J.U -------’’ ---------------------------- «♦< Pt diflBJD · rfftxUi priω* pv*e!-l impoirri jrr de^erlcm oonç Ktaidr : Meet rfcetfs iiriitis &{hr itepediter pr. pter dchhtaîeo til;z : erga rl t&e·»* dritwt v^uUti* MteU tKr<«hri prêter det-i».aB wriadifiB exsania. Αυβ crp ivta»· tt> Dei Bdir ia I*>D. 113 : Obbm «jerTOltit Ik-β· frrit. H'jf.ndt > ώ;τΛΪ»η qr/1 Etfewe est T^otites senper tup^ru M tojia etideitim e-i»*i -Wardam fit.qmdeasi efeetM cûiüraicUr >rai> Jult-3 ad. qsM lieet a'jqtid posrit drterrr sb sl qci pr.irsUn, UKea a forma usaer»* i eUil 4efl^ne pxesi. Poict euia ose diqeid.qQrtd rwn rM boso re· c.m 3Qtrm po-.esi rs«e sliqiid qt*d ηΛα ul cta. Laie h< idee in a .? » ζΜΛ^αί oportet. Putrtt <τ·η kliqatd Peri nin ordiaaa zJirôcf cwa Partir'Uns apeati'. iwa num ettn ot^oen aluoju ααanver-j’j., *»b q-ι ca&es aa*T partirabir> eoaprd^ad an tor Qcia m aUqaa eatM ;uruejbn$ drfkxjf a sei efre:a. hoc e*l pnpter ih’qua alisu nsoa prtieohrra taprdufikm, ijxj owuactar seb unbar rjusat ann vrsihs. L>d· drtU* onlittD asriersalii nolb modo p.‘k5t nire. F.t Mr rtutii pilet a corpora.ite«. Po­ test eii» isprdtn. nod ali«ca sirlU eoa inlooi &a>a efertnia SH ucj«o qntrroqve rfctlss rx ücm coqoren inpedieate ta Jibes roaseqejtBr. c;atnsior : twa quia naUas homo eit. qura silnu firn non «ri'l; M|. {. Tilt de qiobbel süla tx-minin ulios fieri narw.rt fir' b Eocb. DitM. Jadjrus rt Gentiles, panos et taaxcos. w Uaca Mwsrt de Μηχτώ- sülibrt. TrrtJO seeaudan Dasuternui h j * de roluatite intcrcderte, oon de «vtoabte Cl ,,b· 4 cûBjfijiieate. Qf* q®i4ftndistindru noa jcf.piiar m parte i l^iai dirior, io q» nibil rst pni« vfl pentei n : -nw*ci i'anr '°ί·{οπια h ’-i ] ‘D· 3 filii’ Ï ’’· *“· nrit a a h · ■ "y· • Λ·1 l-t fa». i»jb î ei Ve core rt fral.up 15. AtI iotrilertaio coasiihnMni eet, mm! nn^n4cU|oe werfode® q«od Matus crt.rie e*t ^'litatu a Dro. «Un pateii esse io Miaxa *ui eanridrarifroe. pefib-hw atedute n»ndentnr. qa« **’f’ ίΛ«»·*<·Γ3ΐΙο e routrino ie b4 i| ·· - ·: *r \ ilt-r .· i ·.·.. c. • |»cnf> r * · ; .rainibin οψ- Ίι. Smilitef Df» anlefAirnfcr vili guinea hoainnn «jiwri, »cd «ull na/Mdaci damnari, teenndem ri.ieulQaj .*>jx jn»hll*. Aeque tamen id qatwl antecedenter τοΙαπισ*. «impii* citer TOlSBQf, 501 5<ΥΠΠιΙΰΠ1 qaid ; quü tftluou» rr-5> nier ad m »cc»n. «jib-d ml roniM*|ctrkr v /. Code ύια.»ρα.| judri juMu* >in;4intei »ttU. E.»cuiaa 5UÂpm-i|; %rtl treundutn qun! vtHcl erà Wt, ttiticvt in qujaUci r>t bo«o. ni^ù |rf Int te idteius a^aluu vohonx et put Mid De» M».p«KxUT Hilt, fli, lied illud, quad >v*t(kairr mit. ooa Mal .U s«i»nd*i!a itatndGts.qaed actos rocnôtrilnriirXi •f>t jreandun qood cftiruitain r>l in fojitDfcrali· ’ rtw astra virtrôs appcüUsæ rM nrdtnâîusad rr> •cmtw d ia se ijàij 5«nI ui (quid antra potest titer rtDCvea culis rt veri, tatam ot rirtcalitrr ia Dcû,«dm lôlicj eiblH in creatih Et ideo Dcui «fn set imuac urutt, Ben u^cq \u.l cotce bnooa : ui-κ i> un salt sc, >n qaj urtoatiter urnae bODcmcuaiL Ad tertiam d terπ dm, qaed caasa prisa Ut* peied impediri a >so Héclu r* 1 « HO DISP. IX, DUB. 11. DE VOLUNTATE DEI. si permittantur mala contingere, tunc causa eorum, seu eorum peccatorum occasione, vult Deus. moJo supni insinuato, punitio­ nem el pcvnam. AntecedentT autem dici­ tur Deus ex se ipso velle : quia saltem om­ nium hominum salutem secundum se sumptam sic vult, sicquc illi placet ut eam juxta Chrysosiomt phrasin, ex suæ bonita­ tis abundantia desideret seu quasi desi­ deret. A4Au Adde, quod volens res secundum se, et βΛΐ:Ε· (si sic licet loqui) quasi in communi, West, non cum peculiaribus circunsiantiis, et eis attentis, dicitur ex se ipso velle : quia tunc cum personarum in [articulari omnino merita non intueatur, oportet ut benefacere volens, cx so ipso beneficium impendere velit. SoJ de hoc infra sermo redibit : ubi quomodo hoc ultimum inlelligendum sit explicabitur. Apertio secundum testimonium patet ex diclortenor lis. Ex quo inferendum, et dicendam est se­ cundo, divisionem prædictam voluntatis in’ antecedentem, et consequentem esse om­ nino adæquatam, ac proinde comprehen­ dere omnem volitionem in Deo repertam. Hæc esc contra Vazq. disp. 83 cap. 3 qui ultra prædictis duas voluntates seu volitiones existimat ponendam esse aliam scilicet concomitantem, qua Deus decernat effica­ citer concurrero nohiscum ad consensum, verbi gratia, quem vocali gratiœ præbemus : quia voluntatem consequentem, quam ab hac concomitante distinguit, asserit eam es*e, qua ex prævisione nos­ trorum operum decernit efficaciter ali­ quid. Cæterum sententia hæc ab antiqua Doc­ torum doctrina, discedens, sic ex praece­ dentibus eliditur, et simul nostra assertio suadetur. Quia nomen voluntatis antece­ dentis, el notior respectus rationis, quem fundat, non sumitur respectu cujuscumque antecessionis, se 1 respectu illius voluntatis, qua objectum secundum se ut jam explicui­ mus (quæ est prior illius consideratio res­ picitur; cum voluntas consequens de objecto omnino in particulari exequendo (qnæ est poster or consideratio) sit : ergo quantum­ vis in objectis exequendis, et ut pertinenti­ bus ad hanc secundam voluntatem, possit esse aliquis ordo prioris, el posterioris, hic tamen ordo non extrahit objecta al» online, et latitudine voluntatis consequentis. Sicut etiam si in objectis secundum se, et quasi LnçonimunLsou non omninoinjparticulari sumptis, sil aliqua consideratio prior h posterior : quia tamen utraquo sistit in Ti­ tione objecti secundum se, et non witi peculiaribus circumstantiis, utraqno etiis ad voluntatem antecedentem pertinebit Unde obiter id attente notandum «t.u falso asserere plures ex Patribus Societati voluntatem antecedentem esse illam, ιριnostrum antecedit consensum. Si enimtoe esset verum, fieret inde ul voluntas comequens, esset dicenda antecedens : iu e: nullo modo ab ea distingueretur ; quippe quæ, ut jam dicemus, nostrum antecedit consensum; imu et illuni efficaciter infert. Nec refert si objicias, quod juxta Damii- i cenum [totius videbatur dicendum, volun­ tatem De: ex eo dici antecedentem, quii nostrum antecedit consensum. Nam qw: diffiniens voluntatem consequentem, inquit, esse eorum quæ contingunt causa : ergo sentit solam illam esse, quæ supponit con­ sensum contingentem nostræ voluntatis j ac proinde ilia erit voluntas antecedens, qu.æ illum non supponit. Hæc ultima con­ sequentia jatet ex pr.ori. Prior vero ex an­ tecedenti. Quoniam id, quod est eorum quæ contingunt causa, ac proinde id, quod est causa, seu occasione nostri consensus costingentis, debet supponere illum. | Respondetur enim ex dictis sensum Da­ masceni tantum esse, voluntatem conse­ quentem eo tendere, ut velit res cum om­ nibus suis circumstantiis, hic et nunc occurrentibus, ac proinde ut hic et nunc contingunt, sicut si diceretur, misericor­ diam Dei esse sublevandi miseriam causa: per quod non significaretur sublevationem miseriæ præcedere ipsam misericordiam, bene tamen e contra. DUBIUM II. voluntas antecedens sit voluntas secun­ dum quid. el voluntas consequens, «h luntas simpliciter, el quomodo inter te comparentur? Λη Dicendum est primo, voluntatem IM ^· antecedenlem, esse voluntatem secundnm quid, voluntatem vero consequentem esse * voluntatem simpliciter. Hæc est contra Ga­ briel. Vazq. disp. 83 cap. 3 num. 14, sed^ cam tenet D. Thom. in præsenli in sulu-^3 tione ad 1 et cum eo ThomDtæ. Et proba­ tur ratione ipsius, et ex dictis dub. pnec. u· desumpta. Nam cum voluntas feratur in res prout sunt in se ipsis, et res ut sunt simpli­ citer citer in se ipsis, considerentur omnino in particulari, et vestita· peculiaribus circum· süntüs, hinc est quod voluntas consequens tendens in illas ut sic consideratas, sit vo­ lantis simpliciter. Cæterum cum bonum prout dicit præcise bonitatem convenien­ tem sibi ex specie sua, seu ul non conside­ ratur cum omnibus circumstantiis hic et nunc occurrentibus, non sit bonum omnino in so ipso existons, sed sit velati in via ad boc, et consequenter secundam quid cen­ seatur esse in se ipso; fil inde, ut voluntas quæ fertur in illud, cum hac præcisione sumptum, tantum sit voluntas secundum quid. Confirmatur. Nam volitio simpliciter circa aliquam rem ponit a parte rei saltim in af­ fectu ipsam, alioqui non erit volitio simpli­ citer ejusdem rei : ergo est volitio illius ut vestitæ particularibus circumstantiis, quia non aliter est a parte rei ponibiiis : ergo etiam volitio rei ut vestilæ peculiaribus cir­ cumstantiis coincidit cum volitione simpli­ citer ipsius : quandoquidem talis volitio extenditur ad volendum absolute rei quid­ quid ei est necessarium ut simpliciter sit. Sicuti et ob oppositam rationem volitio, qua quis vult bonum secundum se sumptum, et non ut vestitum particularibus circumstan­ tiis, non erit voluntas simpliciter, sed se­ cundum quid, et potius velleitas, quam volitio, ut docet S. Doctor. Quæ quidem explicari posset per hoc complexum : bonum hoc quantum est ex vi bonitatis, quam ex se affert, placet appetitui : et licet illud ab­ solute, et simpliciter non vult, hoc non provenit ex eo quod secundum se sumptum non placeat actu appetitui ; sed propter con­ cursum peculiarem circumstantiarum cum quibus est involutum. Et explicari potest assert io præsens exem~ pio mercatoris qui ad evadendum naufra­ gum, et salvandam vitam projicit merces proprias in mare. Hic enim vult per voluntttem antecedentem, et simplicem allectum 3!as non projicere : et ideo tactus dolore cordis intrinsecus easdem projicit. Cæterum Tolantas illa tantum est voluntas secundum quid, non vero simpliciter et absoluta : quandoquidem hæc cohærerc simul non po­ tat com altera illa voluntate, qua de facto aidem in mare projicit. Et tota ratio ob ■pnm est voluntas secundum quid, et intra faites velleilatis manens, est. Quia non roll conservationem mercium, quatenus nrtitam cum illa circumstantia periculi, q»d incurrit ratione illarum : ac proinde 141 non vult ipsam, ul omnino in particulari occurrit, sed tantum secundum quid, ct se­ cundum se acceptam, ratione commodi, quod talis conservatio ex se alteri : cl ita quod contingatur non velit conservationem mercium absoluto cl simpliciter, non pro­ venit ex eo quod pnedicta conservatio se­ cundum se sumpta non placeat actu appeti­ tui, sed propter concursum particularium circumstantiarum tunc occurrentium. Sic sane in voluntate antecedente, qua Deus vult v. g, salvari omnes homines, philosophandum est. Nam salus ælema om­ nium illorum secundum se bona est, el ob id volita fuit a Deo voluntate antecedente, juxta illud Pauli 1 ad Timot. 2 : Deus vult 1 omnes homines salvos fieri, cl ad agnitionem moU ** veritatis venire. Ubi illa particula vult, do hac voluntate antecedente intclligi debet, ut bene expendit D. Thom. Cæterum talis voluntas non est voluntas simpliciter : quia cum praevideret Deus, quod si omnes homi­ nes de facto æternam salutem consequeren­ tur. tunc impediretur bonum universale providentiæ divinæ, ac perfectio universi, ad quam requiruntur diversi gradus in re­ bus; impediretur etiam manifestatio justiliæ divinæ, et major splendor misericordiæ circa electos : ideo habuit voluntatem sim­ pliciter non conferendi omnibus æternam salutem. Et tota ratio ob quam prior illa· voluntas non est voluntas simpliciter, ac proinde nec omnino efficax, est : Quia non vult cunctis salutem, ut vestitam illis pecu­ liaribus circumstantiis, sed solum secundum se, el in illo quasi statu præcisionis. Huc etiam spectat exemplum illud judicis alia­ tum a D. Thoma : quod quia satis perspicue quoad præsens ab eo adducitur, ideo non est opus illud in præsenti adjicere. 0. Ex quo inferendum, el dicendum est se­ cundo. Quod voluntas antecedens, cl con­ Assertio sequens non sunt ita inter se opposilæ, ut id quod est volitum voluntate antecedente, debeat esse nolitum voluntate consequente, quamvis id sæpe contingat, sicuti et oppo­ situm. Hæc est juxta mentem D. Thom. D.Thom in 1 sententiarum ad Anibaldum dist. 46 quæst. unie. art. 2 ad secundum, ct ratio Kalio apertio · assertionis quoad omnes sui partes, est. DIS. Quia sæpe id, quod secundum se est bonum, et appetibile, potest hic et nunc, ut adjunc­ tum peculiaribus circumstantiis, vel esse malum, saltim quatenus privat majori bono, vel non esse ita appetibile quatenus non ita conducit ad aliquod aliud bonum, quod ap­ petens intendere potest : ac proinde queit VIP'· I ♦ Η 1 I ilii 1 ·► I Η t Î ■· ■î Γ 7· •1 -’· Ï i1 DE VOLUNTATE DEI. 112 secandum istam rationem induero etiam aliquam rationem mali ut in exemplis in assertione prmcedenil allatis cerni potest, ac proinde poterii secundum illam priorem rationem esse volilum voluntate antece­ dente. sicuii et secundum posteriorem nolitum volunUto consequente. Et similiter lale bonum etiam ut vestitum pocoliarilms circumstantiis, seu oUeniisomnibus illis, potest vel manere sub majori ratione boni, vel esse satis arcommOdainm in oniine ad exacutionem alicujus finis in­ tend, aut intendibihs : et ideo potent se­ cundam uiramque rationem, ei secundam utramque volanutem esse voiitum. Et explicari potest hoc ultimum exem­ plo Ineat nationis, quæ secundum se consi­ derata bona est, imo et maxime bona, ei ideo voluntate arlece-lente fuit volita : ct quia etiam ul conjuncta cum pnicularibus circumsteitiis. quæ respecta illius oeeurruni, adhuc mansit valde accommodati ad summam manifestationem justitiæ, miseri­ cordia·, ac liheralitat's divinæ, necnon el ea* te rorum attributorum, ideo poiuii magis in parlirulari. et cum omnibus circumstan­ tiis vokbilibus tunc occurrentibus esse vo­ lita voluntite consequente, imo el de facto sic volto fail. !/· Γ. DUBILM III. fn in beo voluntas antecedens , sit verus actus voluntatis formaliter in ipsa et non solum eminenter exislens! ubi etiam agi­ tur an voluntas antecedens semper im­ picaturi io. Dubium hoc majoris claritatis gratia procci^et volunUtc anlcce^ent0 salvandi l^Tinoi. omnes, quam Paulus 1 ad Timoth. cap. 2 c ·· satis innuit, an nimirum hæc sit in Deo formaliter? et quod de illa dictum fuerit, poterit ad alias voluntates seu voliliones di­ vinas proporiiooe servata applicari? Refertur prior opinio. Prima seutentia asserit, voluntatem illam antecedentem, qua Deus communiter dici­ tur velle salutem cmnmm bomiuum. non rej oriri in ipso formaliter, se»! solum emi­ nenter. quatenus nimirum vult, et causal in nubis vulitionem, qua velimus omnes salvari, ot consequenter nullam esse in Deo DISP. IX, DUB. III. formalem voluntatem, quæ non imptatar. eos salvaudi : ac proindo voluntas illa salQuia tota ralio ob quam voluntas ilfa ante­ Whli nun erit vera, et positiva voluntas. cedens diciiur ab hac sententia non *<·« i: Confirmatur. Voluntas antecedens in ho· Deo formaliter. el immediato terminai? ;J minibus reperta sedem inter voluntates effi­ salutem omnium hominum, esi. Quit Ufa caces haberet, si absque incommodo, et pe­ voluntas non est implete : et omnis ν(υύ> riculo posset nd exeeutionem usque deduci : divina hoc ipso quod telis petit impleri. Iu unde optimo a posteriori colligeremus de­ D. Donavent. in 1 dist. i6 art. I quo»!. ! fectum talis voluntatis in eo qui cum posset ubi el’am Scotus, imo ct Major qor.dem testimonii, scilicet : ftojj btus et unus mediator Dei, ct hominumh&tf Christus Jésus, qui dedit semelipsum in t(demptionem pro omnibus nobis. Quouiamin bis verbis saris innuit. Deum sic vel leunma homines salvos fieri, sicut vult omnes re­ dimi : sed habuit positivam voluntatem re­ dimendi omnes : orgo et salvandi. Major pa el. Quoniam ad id confirmandum addi­ cuntur prædicta verba, ac si diceret : non mirum Deum velle omnium salutem, siqui­ dem pro illa mortuus est. Minor probatur. Nam redemptio est propter salutem omniua hominum : alioqui Christus Dominus prc solis praedestinatu? mortuus fuisset, aa proinde soli ipsi deberent ei pro sua Incar­ natione ac Passione gratias. |J ConTmnatur tandem. Quia verba Scrip­ ae» tune debent, juxta regulam August, ab om­ 2^ nibus Theologis receptam, cum proprietate, pua et sine metaphora intelligi, nisi aliquod ab­ surdum inde sequatur, alioqui nihil in Scrip­ tura firmum haberemus : at testimonium hoc : Deus vult omnes homines salvos fieri, si proprie inlelligatur, denotat positivam I voluntatem, in illa particula ru/f explicatam, fi sicut et alia quæ in Scriptura inveniuoUif 1 Petri 3 : Non tardat Dominus sicut qui­ i J dam existimant : sed patienter agit propter L vos, nolens aliquos perire, sed omnes ad pa· l· nilenliam reduci. Item illud Evangelii : Quolics volui congregare filios tuos sicut gsl· lina pullos suos, et noluisti : et alias nullum sequitur absurdum ex eo quod prædicta tesI t’inonia sic inte ligantur, ut ex solutionibus argumentorum constabit : ergo, etc. Maxime quia nullum potest inde sequi absurdum in quo fere omnes Patres cons­ pirarunt : at fere omnes admittunt prædie| tam voluntatem antecedentem salutis omI nium, quæ vere et formaliler sit iu ipso, 1 ut Greg. Eucbunienius, Theophylactus, e» alii ex Græcis. Ambros. et Ilieronym. Athanasiuslib. 3 de hominis assumptione, I Innocentius 3 cap. ad majores de l tismo. D. Thom, in præsenti, et quod ΠΛ-1· * gis est, banc interpretationem secutus est py* August. Γώ. de Spiritu el litera cap. 33 ;·. 1» et in hb. ad articulos falsos sibi impositos. 31 Nam secundus erat, quul Deus nolit om’ ; nes salvari, cui respondet : SinccrissiiM 1 cr^l^nduiu nl. atque profitendum, Deum | velle, ul omnes homines salvi fiant. Quoi ; ;si verba hæc non de vera voluntate, jntelligantur DISP. IX, ligantor, sed do mofaphorica, aut non do voluntate, quæ ad salutem omnium homi­ num formaliler terminaretur, non esset sincerissimo credendum et profitendum se­ cuti Ium Augustinum, quod Deus habeat voluntatem salvandi omnes. Quodlibut enim boruni a superlativa sinceritate, illo termi­ no, sincerissime, significata degenerat. Et tandem Prosper hoc ipsum tuetur lib. ad capita Gallorum, sentent. 8, his verbis : Qui dial quod Deus non omnes velit salvos feri, sed certum numerum prxdcslinalorum, durius loquitur, quam loquendum sil de ul titudine inscrutabilis gratix Dei, qui el om­ nes vult salvos jieri, cl voluntatis sux in ris implet propositum quos prxdestinaml. liem sentit lib. 2 de vocatione gentium, . 19 et 25. Secundo assertio. secundo principaliter probatur assertio, non utcunque naturam rationalem pro luxit, se I illam in supernaturaJein finem oniimvit : id quod satis constat, tum ex communi Theologorum consensu ; tum ex originali justitia, quam primo parenti, ut in suos posteros illam quasi derivaret, concessit, tum denique ex remedio, quod, ut supra dicebamus, humanæ naturæ in peccatum lapsæ impertitus est, Christo scilicet prædestinato in remedium ejusdem na­ turæ : ergo voluntatem habuit, ut quantum in ipso esset, omnes homines æternam heatitndinem consequerentur. Non enim recte concjpi potest, quod quispiam ordinet aliquid in finem, et non velit saltim voluntate antecedente, ut res ordinata illum finem td:p scatur. Cæterum probatio hæc juxta dicenda in tract, de Praedestinatione Intelba debet. Confirmatur. Si ob aliquam rationem non esset in Deo admittenda prædicta vo­ tantes, maxime quia non impleretur : at Lee ratio est nulla : ergo etc Major palet. Xun si impleretur, nihil obesset quominus Deo tribueretur : sicuti oh hanc rat?onem nihil obest eam circa praedestinatos admit­ tere. Minor probatur. Quia licet non omnes homines divinis obediant praeceptis, non tamen ob id colligendum est, Deum carere voluntate observationis illorum, quia talis duenatio neqwit non esse illi placita et accepta : ergo sicut non obstante permisdone non observandi, seu transgrediendi pnteepta ipsa, ct transgressione efficaci co­ ram hominum, qui peccant, nihilominus ml in Deo voluntas antecedens prodicte observationis secundum se sumpte, quia taw Deo placet, cstque illi accepta, ita Salmant. Curs. Ihtolog. torn. if. DUB. HI. 1W etiam stanto efficaci non consecutione æternæ salutis ah omnibus hominibus, ac proinde damnatione efficaci plurium ex illis, stabit optime voluntas antecedens, seu (ut aliqui loquuntur) voluntas benepla­ citi circa salutem omnium. 1’ <•1 I ni. I Fit obviam argumentis prioris septentix. Ad primum ex testimoniis desumptum respondetur, testimonia illa esse intelli- Ad primam genda de voluntate Dei consequente. Ad n teMiilluti autem quod ex D. Augustino adduci­ DiOiÎK p ci i’, a ID. tur, dicendum est, quod Hilarius in ea epistola, quæ est in operibus August, ante librum de praedestinatione Sanctorum, ad eumdeni Augustinum scribens, asserit, non recte acceptam fuisse ipsius expositionem circa locum Pauli 1 ad Timoth. 2, qua­ tenus voluntatem illam salutis omnium li­ mitabat : et ex tunc Augustinus passus est, ul locus Pauli exponeretur juxta ejus­ dem Aug. doctrinam, lib. de-Spiritu et lit. cap. 33 supra citato quæ admittit volun­ tatem formalem in Deo existentem circa salutem omnium. Ad primum ex ratione petitum distin­ 91. guenda est major : Non habere formaliler Ad primum voluntatem cum salvandi, efficacem et con­ cx sequentem, concedenda est : antecedentem ratione. vero, negari debet. Quia cum hæc tendat in rem in prima sui consideratione jam dicta ; inde est, quod etsi tunc ad illud objectum feratur, volendo et quasi deside­ rando illud secundum se; nihilominus non amplectatur ipsum sub omni ratione, et ut est attingibile in posteriori sui con­ sideratione jam explicata : et ita poterit ibi esse voluntas antecedens et insuper con­ sequens, quæ posterius adveniat, per quam­ que res sub posteriori consideratione et inspectis omnibus particularibus circum­ stantiis, atlentisquc cunctis, quæ attendi debent, decernatur. Unde non est inconveniens, ut per hunc efficacem, et consequentem voluntatem quasi impediatur (si sic licet loqui) illi prior : ut manifeste constat in mercatore projiciente merces in mare, qui illas vo­ luntate antecedente cupiens relinere, nihilominus adveniente posteriori conside­ ratione omnium circumstantiarum in par­ ticulari, non retinei, sed potius projicit prodictas merces. Quia prior voluntas tan­ tum petit, ut quantum est ex vi bonitatis et IV H ’1 é ■i i 146 DE VOLUNTATE DEI. commoditatis mercium, illas non projiciat, sed potius relinent : secus vero si omnes dreumstantiæ. quæ in tab conservatione occurrunt, considerentur. Ad confirmationem respon leiur, anteeo-» ^cns C5Se verum, si paulo latiorem sensum toaea. reddat, nimirum quod voluntas antecedens in hominibus esset efficax, si citra incom­ modum, aut periculum exerceri posset, vel non occurrat aliqua alia circumstantia, in posteriori rei consideratione jam explicata, ob quam oppositum voluntatis antecedentis magis expedire judicetur : ita tamen ui prædicta voluntas antecedens cum praxi«ione sumpta non habeat hanc efficacita­ tem, sed quia in eo eventu conjungeretur cum illa alia voluntas consequens el effi­ cax. Cæterum quia salute omnium homi­ num in posteriori illa sui consideratione accepta, potest ibidem nova involvi cir­ cumstantia, scilicet major manifestatio om­ nium atlributorum, etc. ideo nihil obesi quod voluntas illa antecedens non sit effi­ cax : quamvis licet efficax esset, non ope­ raretur Deus contra justitiam, ut in eadem confirmatione optime innuitur. AdditaAdde, quod illi incommodo aut periculo, mentim. quod in conservatione mendum, dum in­ stat naufragium, apparet (ut sic exemplum in bac confirmatione adductum nobis fa­ veat) corresponde! major illa manifestat o attributorum, et pulchritudo universi, etc. quro lucet in hoc quo i non omnes re ipsa salventur, sed aliqui a consecutione vitæ ætemæ deficiant. Unde sicut urgente illo periculo, non est efficax voluntas antece­ dens mercatorie, ita inspecta hac majori manifestatione potest voluntas antecedens salvandi omnes homines essa in Deo, quamvis non omnes efficaciter æiemam sa­ lutem consequantur. Ad secundum respondetur, quod etei Ad iKOfl volitio dandi gloriam, quæ sit antecedens, dam" quæque re?picial objectum in prima vui consideratione jam «licta, habeat oppositio­ nem cum volitiuno non dandi illnm in ea­ dem prima conrideratione conceptam, ac proinde semel admissa illa priori, Mt ne­ ganda hæcposterior, quttenus cum illa op­ ponitur; attamen voluntas dandi g.oriam in pnma consideratione acceptam, non ha­ bet incomporiliilitatem cum voluntas non dandi ipsam in secunda consideratione , quia objectum non est unum el idem; sed in priori voluntate respicitur gloria secun­ dum se, el quoad aliquam rationem pre­ cise; et in secunda inspicitur ·υ!ι omni considerationi), et ut vestita omnibuw er· cams tanti is. In qua consideration»· putuere majora, el urgentiura motiva appjrere.qiu inducerent ut attentis omnibus pecalianbu, circumstantiis tunc occurrentibus, plure» ex hominibus non eligerentur ad regnum; maxime cum regnum nec ipsis, nec ulk» creaturis sil debitum. Quæ omnia exemplo sæpe inculcato projicientis propriat merces m mare, satis liquent. Unde neganda cm major argumenti. Et ad probationem patet ex modo dicas. / . Pdtestquo hoc amplius explicari, ex w quod voluntas antecedens, est voluntas m· eundum quid, voluntas vero consequens, est voluntas simpliciter : non est autem inconveniens quod respectu unius objecti diversimode considerati sit volunhs srcundum quid : per quam secundum uium sui considerationem secundam quid am­ plectatur; et secundum aliam opposito» circa ipsum simpliciter decernatur. Q® omnia optime explicuit D. Thom. in hoc art in solutione ad primum, qui omnino viden­ dus est. HB Ad confirmationem, negandam est vo­ .1 luntatem illam esse otiosam. Quia suffidl__ quod per illam viscera misericordi» Dei ra ostendantur, et quod talis voluntas sil valde conformis divinæ bonitati. Sicut in opinione plurium datur in Deo s.mplei complacentia circa omnia possibilia, quam* vis simul adsit voluntas non efficiendi plun ex illis : cl hæc non censetur otiosa : quia sufficiens ratio complacibilitalis in boc ob­ jecto respectu actus complacentiæ repeti­ tur . et insuper adesi congruentia ex parte voluntatis divinæ, quit· est veluti commu­ nis, et universalis voluntas ad omne bo­ nam. Sic ergo in præsenti proportione ser­ vata philosophandum esi. .aIM Adde, quod talis voluntas antecedent, j est ex parte efficax, quatenus hoc ipso quo·) divina voluntas per modum quasi desiderii suo modo practici circa fleri salutis omnium hominum versetur, manet Deus quasi obligitus ad providendum de mediis sufficien­ tibus. el universalibus causis salutis. Si­ cut enim particularia, et efficacia auxilii in ordine al salutem œlernam consequen­ dam subsequuntor, modo tamen in tractata de Prédestina liono dicen Io. ad particula­ rem voluntatem qua vult efficaciter salvare hune, quæ jkêrtinot ad voluntatem conse­ quentem. ita generalia auxilia consequun­ tur, tnodo ibidem explicando, ad volunhv Ι*’ίη generalem, qua vult salvare omnes. qu* DISP. IK, DUB. III. 147 I', qur qiectat ad voluntatem antecedentem. Mx· Niqué ex hac efficacitate (ut sic objectio u'.‘. qu® hic fieri poterat, maneat soluta) nequi* lut voluntatem illam, ut est voluntas salu­ tis omnium hominum, extrahi a latitudine voluntatis antecedentis. Quia licet ex hoc, quoi ex vi hujus volitionis sequatur, Deum providere de mediis necessariis nd salutem, uptime colligatur, quod velit efficaciter pnrdicta media, non tamen quod simplici­ ter relit salutem ipsam, nequo quod talis sales maneat sub sintu futuritionis absolute el simpliciter, sed solum secundum quid, scilicet quantum est ox vi auxiliorum supernaturaliuin et ex sn sufficientium nd illam : el ideo non obstante hac voluntate potest Deus voluntate consequente velle, quoi plurês ex hominibus non salventur, seul de facto id voluit. Imo hie efiicaciialh modus, quem prædicta» voluntati ante­ cedenti concedhnue, est valde conformis utura» ipsius prout in Deo reperilur : quandoquidem sicut quavis efficacitas comporibilis cum voluntate consequente, ei ei proportionate, est ilii ob sui maximam perfectioucm adseribenda, ita etiam efiicacitas illa, quæ cum voluntate antecedente I fceril compusibilis, et illi proportionate, potest cidem proportionate ad eamdem, et juxta ea, quæ jam diximus, tribui. Quia etiam juxta propriam rationem est summe * perfecta. ‘ Utrum autem hæ dum voluntates, scili­ cet antecedens, et consequens distinguaninr virtualiter secundum ea, quæ impor. ttûl in recloî an vero solum penes distincta ttnnotata inadæquaia? et ita dicant duplii «m solum rationem inadæquatam, inadæ.pntione se tenente ex parte nostri imperI fecti modi concipiendi? alia quæstio est, quæex diclisdisp.2 et disp. 7 soluta manet. Ad tertium ut respondeamus prwnolanJjdsm e-t, dupliciter posse aliquem netum ^j-ewe el dici inefficacem : primo inefllcaciUte actus, secundo ineflicacitato objecti. i Tunc actus est inefficax primo modo, ’ quando tendit ad objectum ut omnino in ( pnticulari. el attentis omnibus circumslanI Ü3 hic et nunc occurrentibus, et nih lornicus non vult efficaciter, et simpliciter ut res illa liot. Tunc vero esc inefficax pos! teriori modo, quando versatur circa objccI tam secundum se, et quasi in communi propositum voluntati, ita quidem, ut pro­ priatur in illo signo antecedenti, in quo non objicitur res omnino in particular*, et tem omnibus circumstantiis. Halio autem ob quam quoties netus vor- natio aalur circa objocXum priori modo, dicitur ”?“onb inefficax inefllcaciiate actus, ct non ex| parte objecti, est : Quia objectum in hoo statu, ol consideratione objectiva idoneum erat ex so ad efficacem udum terminan­ dum, et hunc quasi exigit : et ideo inefficacia actus ad illum terminali non est ex defectu objecti, sed ex defectu actus, sou elicientis illum. Sicut c contra quan Io ac­ tus terminatur ad objectum posteriori modo, dicitur inefficax inefficacitate objecti, quia objectum talem induit naturam, ot conditionem, ut proponatur in illo signo nntecelonti nd objicibilitatem ejusdem cum omnibus suis circumstantiis : objectum au­ tem ut sic præcise acceptum, non est oxequendum, neque al ultimam (ut sic dica­ mus) efficacitatem objeclivam spectat, secundum quam ree ut in particulari om­ nino exequenda proponitur. Et ita quam­ vis actus circa id, quod objectum in illo signo postulat, eliciatur, non debet esse efficax omnino : non quidem defectu actus, aut elicientis illum, sed defectu objecti, quod in illo signo, et antecedente conside­ ratione non proponitur, ut in particulari oxequendum : ac proinde nec est do so ut ita sumptum, idoneum ad efficacem actum terminandum. Unde ad argumentum in forma, distin­ Ad guenda est major 1 Omnis libera voluntas formam Dei est effleas:, ex parte, transeat major, argu­ menti. quia ut diximus ex vi voluntatis anteceden­ tis habet Deus efficaciter velle media, et causas universales requisitas, ot sufficien­ tes in ordine ad positionem rei volitas t Est efflear, totaliter ita ut ex vi illius om­ nino mandetur execution*! id, (juod inten­ ditur, neganda est major. Λd Et ad primam probationem distinguen­ dum est antecedens : Qu* est inefficax, primatu prob>inefficacia actus, concedendum e?t : ineffi- lionec! cacia objecti, negari debet, Cæterum volitio majori r. illa antecedens salvandi omnes, tantum est inefficax inefficacitate objecti : quia non tendit ad ipsum in illo posteriori, in quo est vestitum omnibus peculiaribus circum­ stantiis, seu in illo signo, in quo ad illas attenditur; sed in priori antecedenti, ut su­ pra explicatum est. Et ad secundam probationem distinguen­ dum est antecedens : Ad statum futur itio­ nis, secundum quid, concedo : Ad statum futuritionis, simpliciter et absolute.-negari debet. Quia prioritas illa, in qua res volun­ tate antoeo lente est wlita, non est priori* !! if'·' H ίϊ' · i : » r.n 1$ 4i DE VOLUNTATE DEI. tas fulurilîonis simpliciter, quippe non est ab ordine efficientia particularis deficere, prioriUs considerationis rei, ut omnino in quia nimirum ita impeditur ab aliqua pu. particulan,et attentis omnibus circumstan­ ticuhiri causa, ut vel nihil agat, vel momtruosum producat effectum: nibilomlncs tiis oxequcndæ. Et ita neganda est conse­ nunquam ab ordino causa» universali* de­ quentia. Quia sola res, quæ simpliciter est liciet, sicut neque ab universali form : futura, debet suo tempore execution! man­ quandoquidem causa» particulares ab uni­ dari; non vero illa, quæ secundum quid versali comprehenduntur, el in eflicaciU’e lanium, habet fuluhtionem. vincuntur : ergo cum voluntas Dei sit uni­ Ex quo etiam colligitur, quinam sit sen­ versalis rerum omnium causa, impossibik sus conclusionis secundae a D. Thom, in erit, ut suum effectum simpliciter ab eadem hoc articulo adductæ, scilicet voluntatem vohtum non soniatur. antecedentem non semper impleri. Non Quomodo autem hæc eohæreant cum li­ enim volumus per illam pariiculam, non tmper, aliquam antecedentem voluntatem bertate creata, et an hæc efficacitas penex vi ejusdem cum præcisione sumptæ deat ex consensu libertatis ejusdem, vel non ? supposito quod Deus voluntate con­ impleri omnino; sed ideo hoc loquendi modo usi sumus, quia ad id ipsum, quod sequente vult, aliquid ab arbitrio creato voluntate antecedente est votitura, solet fieri? Dicemus ari. 8 ubi plures, quæ hic ebullire videntur, difficultates dissol­ moi toties, licet non semper, voluntas con­ ventur. sequens terminari, et ex vi ejusdem execu­ tion! mandari. ARTICULUS VU. DUBIUM IV. Utrum voluntas Dei consequens temper impleatur' Conclusio est affirmativa. Hæc est de fide, ut ostendit D. Thorn. ex illo Psalm. sa»pe dicto : Omnia quxeumque voluit, fecit. Et suaderi etiam potest ex illo Esther : Nemo est, qui possit resistere voluntati tu*. Ad Roman. 11 : Voluntati ejus quis re­ sistet? Publ­ Ratione deinde probatur primo. Nam ei ier Deus voluntate consequente, ac proinde primo voluntate simpliciter eL efficaci, aliquid vult, expensis omnibus circumstantiis hic et nunc occurrentibus, eo ipso applicat suam omnipotentiam ud hoc ut res illa exe­ cution! mandetur sicut ipse vult : cumque divina potentia sit infinita» efficacitatis, fiet inde, ut voluntas ejus consequens sem­ per suum effectum, sicut vult operetur. Tandem hoc ipsum ratione ejusdem Secando sancti Doctoris hic adductu probatur sic. Effectus conformatur agenti secundum suam formam : ergo juxta naturam fonnæ, I secundum quam agens agit, erit efficacia ejus, et modus effieaclatis. quem habet : at licet aliquid possit a particulari forma, verbi gratia, aqua», equi, aut alterius simi­ lis; non tamen ab univers ili. scilicet entis deficere : quia nequii aliquid inveniri, quod entis rationem subterfugiat : ergo hæc ea’em rit o m causis o(fici«»nlibu« rcpenetur : ita ut licet aliquis effec.us possit CoacJo>M>. D.Tbnm. PsaL 13i. Esther. 13. λ·ΐ Rom. 11. t ;r. t* Dri ri/ ta^fahilii? A4 scpluntsi fie proceditur. Videtor qu·*! lofrab» |fe 1 Do rit twu Ihuiemm Dmmnu? Gmcs C : let c;e frnsv* LôBxioeûi. Serf qaeineengeeptrnilrl dr« et. qnod Cede, kihrt mt'abilr» volasialem : ergo Deas h-ot.r· bet cmLôikfr. sol-muirm. ·-’ Pnefcpu, Jrreca. is : Ex persons Domini dicisr: r. , I/ [Bar alien.' .'tviem. et «frenas regnum, ot «r . v rem. el destruam, ct di^cnfrm illnd. >ed si ptroiCorta» «Md egeni cens ilb a malo >oo. again cl ego pœfliimlia® sa- r :.n permafo, qsod g Lui. ut Caccrem c> Ergo Dess loMeib 1 motabilem TolaoUlnu f. : » j 3 Prêtera, qridqad Dens fard. voluntarie facit : kJ $ χI Drus non M-mper radcfi» îm’î: : nam quandoque prxcrpd KptM 1er * bç-ruri. qsj-doqce prohibe il ergo iubel es- '.f j übites lolstiDksa. .Ί U, -1 1 Pnrterea, Dcm non cv necessitate voit, qaod ’*£· w ( I ni < rfktss -7 r*t : erjo potent trite, et non >CW“ Wq idea. Sci onioe .pod Àabrt potrmiaa ad opposita, est -h·! xntabile : sicul quorf esse rt non es>e, est raaU- Ο·* I ‘.-c-;nkni substamiiui. et ·|π·χ1 potest esse bk, d n .n e«*c Me eri œalabile icrucdani locum : ergo Déîs ' ···: maLabiUs srcandeo volooUfcnu SH rontri est, «μ rf ihcitir Jiom. 23:Non est Dell q-xari hoeo, al mentiaur : tequr ut ùlms hots mis, :i inakxur. | R.-spo-.iîen djrrndaa, qao»l vnlunt« De: est oranii* uüüUbitis. Sed cire» l e cow*»denndonJ est, quodaM est mulare 10I21U le», el ai» □ J est \clk· aliquant ni rerta runtatkxifQ. Potrsl eaiu aliirii- «adexu wlaoUl·· iaieobtkîcr prrnmmte. telle qu .d nun»· fiat hoc, et .postea ÎH Cijetr/num. Sol lune vjhnUs mubretur, si aliquis intipen-t xrlle. rpo-1 prios non viluit, 'el desineret 'Æe, qv.-a Toluil. Quod q jirf-.-ra atndcre non polol nrtipœsapporiu matatwae, ci parte cognitionis, iri ara dispoMtionra subsuoijj; ip meijpuonre u.t- ilbgced i» «'vunrforn siiuililadinm s* o->*tr43. Lim enipi «o< putmlct, destrui mas qao4 teaun, .prn»«h. «· < pvet ab*qu< a»utJt»nr «Mantatis Π8» cf.rn anpi· h.ian tbsqcc n.dih.cr infantatis interi tu iebt aaqud ixcre. umii inteadca? postea illud dolrurîr. Sic I NOTATIONES AD ART Uttar liras pœnllttiwe dicitor, wfnodum vimlliwdl· xar^nbwu*. in quantam hominem, quem fecerat, per fidniisii tene terra· dd< vit. U ovBideui dicendum, qu-hl voluntas Dei rum sit rarj inau, d whrntalis non excludit ratius mrdia*. in tfurati virtute eu, ut aliqui electos producantur. Sed ttij ones fJi.u’ oi'diju nou ad-rquuul virtutem raina· insar, moite *anl iu virtute el scientia, ct voluntate di­ ri». uon cuulinelur sub ordine rausarum interiorum, t. uitsaribUo Utari. Unde aliqui» respiciens ad ranm» Meriores, dicere potent, Laurus imn resurget; re»i.rirti tero >1 raasjta primam divinam, poterat dicere · rr «urget. El ulrnmque horum Deus vuil. scilirrt « 4riiqJhl qcndoqur sit futurum Mcunduui causam in­ hieta. qirod Uuicu futurum non sil secundatu cau-am ufrtKttc», vel c converso. Sic ergo dicendum cM quod Dns aliqowdo pronuntiat aliquid futuram,secundum quod CMiuetar ia online rausarum inferiorum, ul puta serunii’j disporititjitem lutura?, vd turritorum : quod tamen if : quia aliter est in «'isu superiori divina. Stent ti_i prodivit Eudfiz : Dispone domui tox, quia morieris, dtt«rives(àl bibetur kai 38», nrque tamen ita evenit, qth ù xtenio aliter fail in scientia, et voluntate divina, : iaaoUbilis est. Propter quod dicit Grcg. quod ji bc. I**·* iamoui •enteotiam. non tamen mutat concilium, ’* fl.a arited voluntatis sua·. Quod ergo dicit po-nilrniiani agam 7«.', t?Kifttelligitnr metaphoris? dictum, nani hommes quando ^ajlcsl qaod rommiuali sunt, pœnitere videntor. U Urnaoi dirrudum, quod ex ratioue ilb non potest otdpli, quod Deus habui mutabilem voluntatem, sed 0W aiauiioncm vdit. ‘ .tlqoartaoi dicendum, quod licet Deum velle aliquid non »It Mtessarimn absolute, tamen necessarium est c< suppwJocc, profiter immutabilitatem divin:»· voluntatis, nt didtm f «(. W Conclusio est negativa. Jninwdvenio circa lillcram articuli. Ctrea hujus articuli literam notandum est, posse circa cani plura dubia excitari : «teram quia eorum decisio constat ex iis, quæ circa actum liberum artic. 3 latissime diiimas, ideo illa in præsenti non excita­ mus; sed solum obiter notamus, ex conclu­ ront? articuli optime sequi, Deum quidquid lemel voluit, illud ab æterno voluisse : ac proinde erit, saltim in sensu composito, impossibile, quod in tempore desinat velle illud, aut incipiat velle aliquid, quod ali .■piemo non voluit. Et ratio est. Quia inde optime colligeretur, volitionem illam non quoad entitatem infinite perfectam. Nun sicut licet volitio libera Dei, secun­ dum terminationem precise sumpta, non 14ht porrectionem, nihilominus si Deus non haberet aliquam, quam ipse maluerit terminationem circa quamvis partem con­ tradici ionis, colligeremus entitatem illam, qua· potest tenninari, non esse undequaque perfectam, ut disp. 5 num. 73 probavimus : iU si denominatio aliqua, ex genere suo, et molo illo, quem loco statim referendo ex­ plicuimus, intrinseca, qualis est denomina Cio libere volendi, reperiretur in Deo, et non mensurata per æterniiatem, optime colligeremus, entitatem dantem illam deno­ minationem non esse infinite perfectam. Quia denominationes intrinseca·, et iiumu- nentes, qtifo in stunmo perfectionis gradu «uni, ac proindon forma infinita per essen­ tiam tribuuntur, debent æternitate mensu­ rari. Videantur ea, quæ in tract, de Scien­ tia Dei, disp. 8 η. 100 usque ad 110 diximus. Accedit, quod ex opposito colligeremus in Deo quamdam animi inconstantiam, et imprudentem operandi modum in suis de­ cretis. Nani cum Deus in illo siguo leternitatis, et sciontiæ simplicis intelligent!», in quo ros omnes secundum suum itae pos­ sibile, ct cunctas illarum circunstantias cognoscit, non potuerit manere suspensus, fiet inde, ut circa quamlibet contradictionis partem (modo tamen supradictoj decreve­ rit. Unde mutare illud decretum, quod ah «•terno habuit, non potest non esse aliquid inconstanti», et imprudens operandi modus. ARTICULUS Till L lrun tohuilta bd nectnilaitm rtbu rcl Ut tutponal ? Ad octavum sie proceditor. Videtur quod voluntas De1 rebus votitis necessitatem imponat. Dicit enim August, in 20, art * Enchirid. : Nullus fit salvtzs, nisi quem Deas voluerit sal­ •1. rt 1. iari : ct ideo rogandus est, at vdit, quii nectsse est fieri, font. c. si voluerit. Λ 2 Prælcrca, omnis causa, qua.· non potest impediri, ex Jib necessitate suum effectum producit : quia el natura semper i icm operatur, nisi aliquid impediat, ut dicitor in secando Physic. · ,sed voluntas Dei dou potest impediri, didi enim A postal, ad Roman. 9 : Voluntati enim ejas quis resistet? uvqae ergo voluntas Dei imponit rebus votitis necessitatem. 78 cl 70 3 Præterej, illud quod habet necessitatem ex priori, est fin. et necessarium absolute : sicut animal mori e>l necessariam, ver. q. quia est ex contrariis coiupoMtom : sed re> creatae □ Deo -Λ a. comparantor ad voluntatem divinam, sicut ad aliquid prius 5, et L a quo habent necessitatem; rum La'ccondilionalis sil vera, Perih. I. Si aliquiddieoN vult, illud est : omnis autem condilionalis 14, cul. vera, est necessaria. Sequitor ergo quod omne quod Dens vuil, sit necessarium absolute. Sed contra, omnia bona quæ fiunt, Deus vult fieri. Si ’Eûchîr. igitur ejus voluntas imponat nbus volitis necessitatem, c. 103» sapiitur quod omnia bona ex necessitate eveniunt : et sic tom. 3. perit liberum arbitrium, et consilium, et omnia hujusmodi. • Lib. Ü Respondeo dicendum, quod divina voluntas quibusdam Pin sic. volitis necessitaten. imponit, non autem omnibus. Cujus teX. 84, quidem rationem aliqui assignare voluerant ex causis me· torn. 2. •Ius : quia ea, quæ producit per rausas necessarias, sunt necessaria : ea vero quæ producit per rausas contingentes, sunt contingentia. Sed hoc non videtur sufficienter dictam propter duo. Primo quidem, quia effertus alicuju* primæ caosæ est contingens propter rausam secundam, ex eo quod impeditor effectus rausa· prima? per defectum causa· seeundæ : sicut virtus Solis per defectum | lania? impedi­ tor. Nullas autem detectus causa? secunda· impedire potest, quin voluntas Dri effectum suum producat. Serando quia si distinctio contingentium a necessariis referatur solum in rausas secundas, sequitor hoc e«.· * rosfit qaü οαυτ f.roxiur >uai ωβηορηtex; Rd Ffophwa qaa Dt«s vol oil hk œaurgratrr evrDite. etoti»C«tei aaiix *1 w pn f.iritiL * AH prie cm ertA diondoc». qu.4 per iücd vrrbim \e~ fia iflteli frthiâ «4 BCÇefixiUS U icM% vûliliiâ Iteû d. a M«l cumlitioulii. .\rre>?<· rit «in fijoe «adi * tiûsifea vtM «ve, si tkax boe να t, secesse toc f<t, uiii >rl Htri : qovd ide·, dltvbaal. quu Ci. qua * ih l< i a, • •j. t.rrd.nJitUr ad aftquvdbottnm, qaem qaidru igpe.un i roi tun I ia hoc. qu> J dhilar au a c»etMi fi.ti. Scd i ..u r.cir Jialur.dMU tuilutu nooontoM ad looem per *e. »rd per xxidcus. Prrln hUraUotei r idi * pcfiaati »->1, qci.M| ci hoe 'cqoalnr aliqaod kesa »eal |.m|cr nitenlKuea tjranuônini (ail.q *1 ri pcrtcctlUa bas . lirrsc· ret patieniu tuartjruw. L’l idta n 4i |ta»|esl * i. dt qo^d Ulis ordo ad binum im^tdiCRT b*■ ’ qaed didtur. quùd malam ose, iri fleri, »il tacut: q ua t&hll judicatur RCundnm IIM, qiod cuiopctitri , *acaJcn srd secundam illud, quod cocopetii n per r. A4 Mfunduu 'iMVudttoi, quod lualuiu non CfiraUf p.-r.l·.-toiRN d decorwu universi. Biai |vr aciKrt». ;·. d»ciaii rtl ♦, (’rle ri Ixx· quod »lich Dko«». qaod aulin • 1 ad BaitecM i-rrfrriiaana conferens; roficlebt iaAh ceuJu qa.fi ad iarMnenicus Ad tertiua dà adam, qaod licet mala fieri, et mala us fieri cvulruh iocM oppocuotur, Unirti velle mala fieri, «I «ri:e cula a^n heri, non oppoounlar conlrxdictemr, itraasqae iit aiamuti-.am. Oea * iplur ueque mit mà fieri, neque idt eub eon fieri, vult priniUere iuü lini, et tx>e est Urito. «, q»« lkvi« veil fieri, Rd qso»i Siil «Dtisrenter, «ri necrisano. qor sic ficn volt. Ad tertiott dk«da», q>’l p>.Mdrrird rtixa trt sjot st to», bo». Uua at oon S tuli. toaam nt fieri : er ill «d. qsed st»q. 4. powita. minertan»e. 2. hui diciur bcit ordioalaa, rt k>ro lists cnnatetdii buoa. at tusis nUreaot cl tarfahihtra • Cip. * : χ·1 Dent tell mmÜIM M, nrci Mui, ilsm aioGunalar cub q tod petti nd *1 pcrfertuiortt d decufrn anitriM, qiu pr.WL Mc est. qo«>4 Deis mniiue idl ia rrrjtarii : daai ibat, ccn semprr wlaaUs Dn implerdar .· fine, et ■ir;o Uen· «all xuü fieri. 11 1*^· qtod w· fil ilk» VU4CWW* «dente. fiV Xna err>/ ’tolrste Den Mt fit rtffXt Λ ’MI III Uirt.C 1JÇTJ γγ P* toon deterior. C*>«?ut autemI qtud quid iwolibet tailo btio fit « x j. i7.1. «·• (teterior wm 1vult sute. deterior : w» Urd *Dea* non uli mttt. Itrvpcrfldeo direndani, qwd rurj ratio tosi vit r>.ia ap•^Q. 0, pdibitii (ei sma dietam e»c fl. καί a® ttdasopf uaiar irt. L booo .* ifnpoxMbdr c«(, qvod aliqood lutan is qainlam hDjoswodi appdjtor, neque typetita bsIvpII, «que aik mili, neque intrilretwli, ύαί ert votante* : Uxro atiqsod mitatt appetitor l-ct xridrtf. in quantam eonteqaitar ad aliquod tonso, et hoc apparet ia qtwlibK appetita. 5oo enim azctiv naturale intendit prititiuoes, «rl e. rnptiooro, sed formas, ccl ronjongitur pnntio allerit» for­ mor, el reoeratiunrm nnio», q«e rit eorraptta Iteri». Leo eaimorddenv cemon intendit riham.mi cas/tDcror wrisia animali». Rimihtrr fomiratar intendit ddertalionem. rui «njuncitar ddbraiitej njlja·. Natam au­ tem, qood caojonetlur alieni toan, est privatio alterius toni. Nqmubi Isitar appeteretur matara, nec per a l DE VOLUNTATE DEI. quodvis vinculum ferreum arctissime li­ gans. fecundum vero est illud Isaiæ, 15 : .Vunc Stilides°. Jerusalem, d viri Juda, ju­ I___ Ijm dicate inter me d vineam meam. quid esi, U. quod debui ultra facere vinea me* el non feci ei! an quod espedavi. ul faceret aratr, d fecit labruscas! Si autem Dens omnes effec­ tus causarum secundarum decreto suo effi­ caci prædiffinil, tunc vinea illius, de qua in præsenû loquitur, scilicet tribus Juda, et Benjamin, ul constat ex texta ibidem : Vinea enim Dpm in i exercituum domus Israel esi, et viri Judo germen ejus delectabile, posset dicere Deo, quod debuil ultra facere habendo decretum efficax de fructu illius. Et ita si Deus habuisset praedictum decre­ tum efficax, tunc prædicta vinea debitum reddidisset frudum, quod si non reddidit, ideo fuit, quia*Deus nun habuit predictum decretum. Et raliu est. Quoniam si semel in Deo praedictum decretum ponitur, debet esse omnino necessarium ai hoc ut causa secunda operetur, ut ex dicendis in hac disp. dub. 4 constabit : ac proinde hoc ipso quod tale decretum non habeatur a Deo, debuit Deus ultra facere, ac fecit, scilicet habere tale decretum, quod erat vinea? necessarium, ad hoc ut debitum redderet fructum. Qua? duo testimonia etsi solum loquan­ tur expressius de divino decreto circa actus liberos, idem etiam probant de eo circa quamcumque aliam actionem, sive effectum aliarum causarum secundarum : quia quoad hoc eadem proportionalis ratio est de om­ nibus, ut ex inira dicendis constabit. § " Vera senlerdia. Dicendam tamen est. quod juxta sacram AsKrtfo Scripturum Deus suo absoluto et efficaci decreto prædiffmivit, modo in explicatione tituli dicto, omnes actus liberos bonos vo­ luntatis creata.·, et quemcumquo alium ac­ tum, sive cITectum cujuscumque alterius causa* secunda*. Ita communiter discipuli divi Thomæ. et plure* abi. quos in hac eadem disputat, dub. 2 et dub. 3 n. 56 adducemus. Assertio hæc salis constat ex dictis in tract, de Scientia Dei disp. 8 n. 9 et deinceps. Ubi ex sacra Scriptura os­ tendimus Deum mediante suo decreto ef­ ficaci, et ex se infallibiliter inferente effec­ tum, quem decernit cognoscere futura contingentia, sive absoluta, sive conditionata Sed nihilominus potest suaderi ex illo Pauli ad Ephes. 2 : Ipsius enim sumi rJ factura enati in Christo Jesu in operibus bo» nis, quæ præparavil Deus ul in illis ambu| lemus. * '-'3'1 In quo testimonio que ad disp. 1*2 mullis ostendi|I diffinitionis. · mus impossibilitatem hujus scienti® me| nequit pnediffinire actum liberum volunlaSecundo principaliter probatur assertio 15. Seen odo liicreatæ, nisi prius ipsa velit, et provi­ dia·. Tum etiam : quia, ut nuper dicela-?.» ex i’lo Proverb. 21 : Sicut divisiones aqua­ principa__________ .. ............w quocitnλ___________ liur deatur ejus consensus, tunc quod efticacimus, propterea electi dicuntur creati ia J rum, Ha cor regis in manu _Domini, que voluerit vertet illud. Ubi divinæ vol un- JSertfot ter sequatur talis consensus, non esset operibus bonis, quia sicut creatio non sup- ] ; refundendum in eflicaciam divinæ voluntaponit ut futurum subjectum, seu materias tuti aperte tribuitur vis ad inclinandum, et Proverb, t, ώ, sed potius in ipsam voluntatem creacirca quam versatur, ita nec divina volun­ trahendum post su cor regis quo ipsa vo­ 21 I tini, quæ licet potuerit nolle , re tamen tas, et ejus pnedifilnitio circa consensum luerit : cumque divina voluntas extendatur h ipsi, et de facto ob meram sui libertatem voluntatis creat® sappooit eum ut fatu­ ad volendum tam naturale, quam supernah wluil, et consensit, ut multis ostendimus rum, sed ex vi illius habet esse futurum. turalo. oportet, ut habeat vim ad trahen­ I in tract, de Scientia Dei disp. 10 n. 11 Tum deinde : quia, ut ex divo Thom. dum efficaciter post se prædictum cor in I d sequentibus. modo insinuabamus, prædestinalionfe rabo ordine nd omnia hæc : imo etiam quod non sunt opera nostra, sed mera Dei voU. Accedit primo, quod supposita scientia prædictum cor non velit aliquid, nisi Do­ lantas : si autem Deus prædiffiniat dare «ndiliooata, modia inter liberam et natuminus ipsum illuc verterit : siquidem per æternam vitam post provisionem opennn Fxrnlem, quielihet Dei voluntas absoluta et hoc quod dicatur, cor regis esse in manu 1 efficax'qualis requiritur, ut esset prodi fbonorum, ita ul non aliter velit, nec ve!:e Domini, significatur esse in illa tanquam possit eam adultis tribuere, ne eorum læ· finilio pnes apponit determinationem nos· in manu primi cordis, primique liberi, ac datur libertas, ut adversarii fatenlur, tunc tra» voluntatis absolute futuram : igitur non supremi Domini ; a cujus voluntate, ut a non possent non prodicta opera esse ratio potent non esse prædiffinitio. Consequentia voluntate primi liberi debet habere, quod vel conditio prodest i nat ion is, ut in tract, fletur perspicua. Quoniam, ut admittit huc. illucque vertatur : cujusque supremum de Scientia Dei disp. 11 η. I i et seI Suim ct ejus sequaces, pne liffinilio dedominium nunquam subterfugere potest. | het antecedere futuritionem absolutam nosquentibus diximus. Et ita debet ex ejus imperio, el efficaci de­ Tum proterea : quia consulto Paültâ u I Irarum bonarum operationum, et scien­ creto ad hanc, vel illam pariem verti : dixit, Deum operari omnia secundum con­ tiam visionis de illis : alias nullo modo ac proinde ei ad nutum, et juxta propriam silium voluntatis suæ, seu ad aliud non k éttet pr.vdiffmilio, quin potius voluntas naturam, nempe libero modo, obediro. attendere, neque quidpiam aliud consule® I' Dei prædiflin’iretur in ordine ad tale objocUnde Aug. innuens explicationem hujus 10. ad hoc ut ea velit, et faciat, ut in exeeatuma voluntate nostra. Antecedens autem loci, in lib. de Correct, et gratiae. 14 in­ Aug. tione ponantur, nisi ad suam meram volun­ videtor etiam notum. Nam cum scientia quit : Deum habere omnqjotentissimum tatem, suumque beneplacitum : si autem media, juxta montem introducentium il­ potestatem humanorum cordiurn quo vo­ delierct expectore, ac explorare prius conlam, sit pure speculativa, et non facti va luerit inclinandoium. Et in Enchirid. cap. Mensurn voluntatis creatæ, non operaretur tui objecti, supponit illud : el ita cum ter­ 95 asserit : Quis tam impio desipiat, ut ea procire secundam consilium voluntatis minetur ad determinationem noslne vo­ dicat Deum mains hominum voluntates, sute, imo potias ea, ad quæ voluntas creata luntatis, absolute futuram, oportet ut præquas voluerit, quando voluerit, ubi voluerit influxura est, diceretur operari secundum in bonum non posse convertere. Et libr. 5 dicudeterminatio pr.vsupponalur ad illam : consilium voluntatis creatæ : siquidem non contra Julianum cap. 3 docet humanas et per consequens pra»supponaiur etiam ad aliter posset ea velle, et Deere, ut execrdarum in particulari, ct cum omnibus flccrc pro bona voluntate. circumstantiis sumptos? B9 i UL Diluitur fundamentum prim.r sent^ntix. Ad fundamentum prim.e sententia? ex Explicatio tituli salis constat ex iis, quæ dub. præeedenti num. 2 diximus, et ideo in ejus explicatione non est in pnesenli iminorandum. Proponitur prior sententia. Pariem negantem tuentur juniores Theo­ logi, quos dub. 3 hujus disp. referemus. Eam autem probant primo ex Damasceno lib. 2 do tide c. 30 ubi ita inquit : Scire in tereti, Deum omnia præscire ; non autem omnia prxdetcnninarc, el prxdiffinire : j/ntcil enim diam ea, qux in nostra polesMe, et arbitrio sita sunt : at9 non item ea frtdiffinivit. Et rationem reddit his verbis : See enim vitium admitti vult, ncc rursus •rirluh vim affert. £ah- Confirmatur ex Nyssæno lib. 7 de PhiÇ'Jfosopi c. I ei lib. 8 cap. 4 ubi inquit : Ea * a guxsunt in nobis, non sunt cx providentia. Necoon ex Damasceno loco citato de lide c. 29 asserente : Qux in nostra potestate ml, non providentia;, sed libero nostro arlilrio assignari debent. Ac tandem ex HieIj3.ron. epistola 146 quæ est ad Damasum ubi inquit : Homo vivit non ex imperio Dei, sed a obsequio suo. Quæ testimonia non posr sunt sane intelligi, nisi providentia et im­ perium sumantur pro absoluto decreto humanas operationes prædifiiniente : quan! doquidem certum est, homines et eorum actiones liberas cadere sub providentia et imperio Dei; et ita quoties hoc negatur, tantum potest intelligi de imperio et provi­ dentia (alis conditionis, ut eis positis sit in­ fallibile subsequendam esse actionem illam, quæ sub providentia, et imperio Dei cadit : ut contingeret si providentia, aut imperium I illud essent praediffinitiva. * Secundo probatur ex Chrysost. hom. 12 ^inepist. ad Hebraeos. Ubi expresse negat, fl Deum nostras antecedere voluntates : et rationem reddit, ne nostrum hedatur arbi­ trium. Si autem Deus efficaciter prædiffiniret omnes actus bonos causarum secun­ daram, tunc per suum decretum nostras antecederet voluntates : ergo, etc. Tertio probatur ex August, lib. 3 de li4ictero arbitrio cap. 18 ubi sic loquitur : Si fatoriofum esi omnia mandare memoriæ, hoc brevissimum lene, quxeumque ista causa ut voluntatis, si non potest ei resisti sine piceato, ei ceditur : at si Deus efficaciter prædiflinit omnes actus voluntatis creatæ, non potest huic decreto resisti : alioqui non esset efficax : ergo, etc. Cui consonat id ui- quodscribit Anastasias Nyssæn. lib. Quæstionum in Scriptu ram tom. 1 Bibliothe­ cae, q. 59 ; Si ergo unquit) quem Deus vull friucr ry1 t 157 scrval, quem autem vult perdit, ntque qui servatur dignus est mercedc, neque qui peni supplicio. Similia profert Arnobius Psalm. Λ mo­ 50 : Negas libertatem arbitrii, si dixeris : bins· Deus si vull, bonus sum, ri non vull, bonus non sum. Quarto probatur ex divo Thom. q. 6 de Quarto Verit. ari. 3 his verbis : Invenimus enim probator ex ordinem incomposibilem esse respectu alicu­ D.Thom. jus dupliciter. Uno m^io in quantum una Ue causa singularis produci! suum effectum ex ordine divinx providcnlix. Alio modo quando ex concursu causarum mullarum contingen­ tium, ct deficere possibilium pervenitur ad unum effectum, quarum unamquamque Deus ordinat ad consecutionem effectus loco ejus, qua: deficit, vel nc altera deficial, Sicut videmus, quod omnia singularia unius spe­ ciei sunt corruptibilia ; el tamen per succes­ sionem unius ad alterum, potest in eis secun­ dum numerum salvari perpetuitas speciei, divina providentia taliter gubernante, quod non omnia deficiunt uno deficiente : el hoc modo est in pradcslinalionc. Liberum enim arbitrium deficere potest a salute : tamen in eo, quem Deus prédestinât, tot alia admini­ cula préparai quod vel non cadat, vel si ca­ dat, quod resurgat. Ubi a divo Thom. non explicatur certitudo praedestinationis ex prædiffinitione , aut praedestinatione Dei per suum decretum circa tale medium in particulari secundum omnes circumstantias; sed ex prædiffinitione in communi tot et tantorum mediorum, ut si hoc deficiat, aliud loco ejus substituatur. Confirmatur ex eodem sancto Doctore Confir­ ex 1,2 q. 9 art. G ad 3. Ubi inquit, quod licet matur eodem inclinatio, el determinatio ad bonum in Angel. communi sit a Dro; tamen ad volendum Doftorc. hoc vel illud bonum voluntas se determi­ nat : et subdit, interdum aliquos homines moveri specialiter a Deo ad aliquid deter­ minate volendum, sicut contingit in illis, quos movet per gratiam. Unde ex sententia divi Thom® constat, non semper omnes homines moveri a Deo determinate el in particulari ad aliquid agendum : et per con­ sequens nec semper prædiffiniri a Deo om­ nes actus eorum in particulari. Ultimo arguit Suarez lib. 1 Opusc. c. 13 mo num. 3. Num Augustinus sæpo proponit Ulii ;·- l.Jt quaestionem cur ex duobus n?que dispositis Sairti in actu primo, et æque invitatis ab eo lem Λ A°r< objecto : Aller ad illicite perfruendum mo­ vetur. Alter in voluntate pudica stabilis per­ manet. Quæ sunt ipsius verba 6 de Civitate Dei cap. 12 et tamen nunquam reddit ratio- iÿ Ή '4: ; fjt I -h v* il »>i· « DE VOLUNTATE DEI. Ί nom ex divina' voluntatis pnedctrnninafi.rrwm fnriitæ, ric. El hujusmodi rationes Non itaque hoc refert. Nam contra prî-eÜ fjnda Scriptura vocat prxdiffiniliunes, sive lione, five pmdiffunlione, quod emt fa- I mum obesi, tum quod D. Thom. lect. 3Lixxdejtimitumrs, secundum illud Rom. 8 : cdlimum, et omnino necessarium, si verum cap. 5. Dionysii adducit hoc testimoniuin Qms prédestinai it, hos cl vocavit. El vocal esset; sed in ipius liberi arbitrii i n trinse- ta serio verborum, quæ a nobis adducti 1 tliom cos divinas et bonas voluntates, secun­ cam facultatem id reducit : ul ibi sistit. est : ac proinde ci, et prædicUu serici ver· I burum maxima debet fides adhiberi. Tum I dum illud Psalm. : Magna opera Domini cxetiam : quia adhuc secundum transluuo* | yddh in omnei voluntates ejus, quæ qui­ ? Π. dem prxdiffinitiones ct voluntates sunt nem Dionysii Carthusiani, et AmbivH | distinctio* entium, el effccliv.v ipsorum, quia Tern itnlf/ttia breviter proponitur. Florentini habentur verba sufficienter de­ et hujusmodi rationes supersubstantialis Dei notantia has praxlifiiniiiunes divinas. Nara η t& prxdelcfminavit, omnia produxit. Dicendum tamen est juxta mentem sane- Dim ys. Caribus, sic habet : ParadigmcU Ui.de etiam L). Damascen. has pnedetorum Patrum. Deum pra-diffinire omnes autem dicimus esse ipsas in Deo exislenliUii • terminationes, et prœdiffinitïones per divina actus bonos, seu non malos omnium cau­ sutstuntîfic^s, ct uniformiter prxlextasratio· decreta fuisse statutas α temporibus Apo­ sarum secundarum per suum decretum ef· nes, quas Theologia prxdcslinaliones γγλ“λ·, stolorum a sancto Dionys. Areopug. docuit. et dirinfis, cl optimas voluntates exislenlium ticnx et absolutum. Ita omnes Doctores, El ila in oratione prima do imaginibus sic quos dubio sequenti n. 56 adducemus. discret icas, d factices secundum quos ips loquitur : Sunt item in Deo imagines et Assertio hæc non aliter melius probabitur, suj/ressentialts existenlia, ct omnia jrx· aempla rerum» quæ ab ipso futuræ sunt, quam adducendo shtiilatim divorM Patrum destinant, et adduxit. Constat autem divi­ tempe consilium ejus ælcrnum, quod se ha· testimonia, in quibus hæc pnediffinitio con­ nas praedestinationes, et optimas vuluntaiM M semper eodem modo : immutabilis est tinetur. existentium [activas et discretivas, ac enim omnino Deus in quo nulla est comproinde quæ sint ratio et causa quare hoc iwlalio, aut vicissitudinis obumbratio, has potius fiat, quam illud, in idem redire, ac I ΠΙ. imagines, et hæc exempla prædiffinilioncs divinas prmdiffinitiones omnium ex se offl» appellat Sanctus ille Dei munere divinis in Prxdlchf sententia testimonio Dionysii caces. Et similiter secundum translationem rdus considerandis, et explicandis excellen­ phmo suadetur. Ambrosii Florentini, sic habetur : Exem-s^ tissimus Dionys. Omnia enim ab illo prxplana vero esse dicimus omnes rationes in Γ;<· finila tl sine ulla commutatione futura, in hioejs. Probatur ergo primo ex Dionys AreoDeo subslardificas rerum, el singulariter antea ejus consilio non aliter antequam fierent pag. de divinis nominibus cap. ’» his sor­ subsislenles, quas prxdeslinnliones Theologia | erant expressa, quam si quis velit domum bis : Es'mpbjTùi autem esse dicimus tn Deo vocat, el bonas, divinasque voluntates eorum | adificote, prius imaginem et formam ipsius erislrnlium ralionrs subtlanlificai, el singu- qux sunt diffinitrices. ac e/fcctrices, secun­ w animo effingit, cogitalioncquc amplecti­ lariler prx'xistenies, quos Theologia prxdif- dum quas ipse supersubstantialis Deus qvx tur. In quibus verbis aperto præfiniliones finitiones vocal; et divinas et bonas vo­ sunl omnia prxdestinavil, atque produxit. omnium rerum a divina voluntate factas luntates existenlium prxdeterminativas et Certum est autem, idem esse voluntates admittit» et eas explicat exemplo artificis, effectivas, secundum quas substantialis es. Dei diflinitrices. ot effectrices omnium, ac qui volens domum ædilicarc, prius in sentia omnia prxdiffinivit el produxit. L’f»i, decretum præhffinilivum et efficax, modio mento illam format, omnes partes ejus li­ ul vides, admittit Dionys. divinas et bonas quo hunt, ut ex se, et ex jam dicendis in bere pnedeterm i nat, et disponit, et postmo­ voluntates prædelerininalivas. prædifâniü- hoc eodem dubio consfiibit. vas, et effectivas omnium rerum producta­ dern præconceptam domum execution! Et deinde contra secundum obstat, quod s rum, ac proinde decretum pradetermi- Dionys. loquitur tie ideis practicts invol·.*'^. mandat, ita ergo Deus prædiffinivit omnia, nativum, seu pnedifOnitivum efficax el ventibus decretum efficax et prædiftiniens irv i tpæ erat facturus, de illisquo efficaciter absolutum, quo omnia prædlcta pnediffi­ divinæ voluniatis, qua· nomine exempU· ‘f’ per suum decretum disposuit. niat. Nec etiam refert si cum aliis dicas ex vi num solent insigniri. Et ita D. Thom. ibi-nrwt Nec refert solutio Herice I p. tract. 2 dem led. 3 explicat hnc testimonium Dio­ hajus testimonii Dionys. solum haberi Impcr disp. 19 cap. 3 ubi duo inquit. Primum nysii his verbis ; Exemplar enim est, ad i *a.qaod Deus prædiffmiat omnes actus causa­ uno. rum secundarum, v. g. liberarum depen­ Hrrire. est, quod juxta translationem Dionysii cujus imitationem fit aliud : non autem Cnrthusiani, et Ambrosii Florentini non omnia, qux scit Deus ex ipso posse prodire, dentor a scientia modia, et a prævisione habentur in Dionysio verba a nobis relata. vult in rerum natura producere, lllx igiluf per illam futuri consensus, non autem anteeedenter ad hanc prævisionem. et in'eSecundum est, in huc testimonio Dionysii iclx rationes intellectuales a Deo exemplaria pendenter ab ea. solum explicari ileos divinas omnium ro­ dici jussunt, ad quarum imitationem vult Non igitur hoc refert. Tum propter illa, rum, qua· in tempore producunlur, nec res in cue producere sicut producit artifex r* quBdub. præced.diximus.Tum etiam:quia verbum haberi do speciali decretu, quo artificio arlificiata ad imitationem forma· in hoc testimonio aperte asseritur exem­ Deus cum agentibus liberis concurrit : et rum artis, qux mente concepit : quæ etiam plaria, et bonas voluntates divinas esse propterca commentatores sancti Thomæ artificialium exemplaria dici possunt. Hoc pfBdeterminativas omnium, qurn liant : in q. 15 hujus primro panis per ea Dionysii est ergo quod dicit, quod (exemplaria dici­ ereo pnedicta exemplaria, et vo untqtes diverba ideas divina* explicant, ntque pro­ mus c,u) non rei aliquas extra Deum, sed rinæ ex se habent tribuero rebus futuris, bant, pertinere ad intellectum Dei, unquam tn quo inblhclu divino quasdam rxisl^nlium {ralionrt inteUeetx) qu.r smit subslanquod sint futura· : ergo dicunt decretum quid inerealum eju*. I mrnm DUB II. Ι.^Π 159 efficax et absolutum Dei pnedeterminans talem futuritionem ; ac proinde indepondens α scientia media, et a pnevisione per illam futuri consensus. Antecedens non indiget probatione, ut intuenti constabit. Prima vero consequentia ex antecedenti videtur perspicua. Quoniam res antequam sint future, sunt indifferentes ad esse ct non esse et ratione fuiurilionis determinan­ tur nd essendum potius, quam nd non essentium i ergo exemplaria et bono? volun­ tates divin© prædetorinffiativæ omnium rerum, quæ in aliqua differentia temporis existant, tribuunt Illis, quod sint futura», potius habeantque determinationem ad essendum. Ex quo etiam secunda consequentia li­ quet. Quoniam exemplaria et bonæ volun­ tates, seu decreta divina prédéterminai i va rerum ad essendum, ct tribuentia eis, quod sint futura potius, quam non futura, de­ bent esse voluntates, et décréta cx se ab­ soluta et efficacia : alioqui non haberent prædictnm vim, nec res cx vi illorum es­ sent absolute efficaciter future potius, quam non future, cum tamen hoc ipso quod ta1 ia decreta sint pnedeterminativa prædictaruin rerum, debeant eis tribuero efficaciter, quod sint futuræ potius, quam non futuræ, ut nuper dicebamus. Ex quo similiter ultima consequentia sa­ tis liquet. Quoniam decreta cx se efficacia ct absoluta, tribuentiuque rebus, ut sint futuræ, potius quam non futuræ. debent ante prævisionem per scientiam mediam futuri consensus, sive futuritionis rerum, esse prwdiffinitiva et prædeterminaliva ea­ rum : siquidem, ut modo asserebamus, ex vitalis prædifünitionÎB, et prædelerminationls sunt futuræ, ac proinde independenter, seu antécédente? a scientia media sup­ ponente hanc futuritionem habebunt osso prædiffinttiva. et pi-rdclerminativa rerum. ConOrmatur, et explicatur. Quoniam, ut dub. præcod. asserebamus, scientia modia, quippe scientia speculativa, juxta mentem Doctorum introducentium illam, supponit suum objectum, ac proiride ea, quæ ad il­ lius futuritionem desiderantur, nimirum has voluntates divinas : ergo ut salvetur eas esso pnedcterminalivas omnium rerum oxistentium in aliqua differentia temporis, oportet ut sint voluntates, et decreta ex se efficacia, et absoluta : ergo etiam oporte­ bit, ut sint praKiiffinitivæ, οι prædeternrinarivre earum dem rerum; independenter a scientia media, el anlecedenter ad illum. « *· là ! Cuntrnnltir. t 160 DE VOLUNTATE DEI. DISP. X, DUB. II. •K? Hæc ultima consequentia ex antecedenti et prima consequentia, nec non ex nuper dic­ tis constat. Prima voro ex antecedenti videtur pa­ tere. Quoniam hoc ipso, quod decretum sub al quo statu præsuppositum ad scien­ tiam mediam nun sit ex se efticax. et abso­ lutum, sed inefficax, ctconditiunatum. non erit pnedelerminativum rerum ad essendum potius» quam ad non essendum. Et ratio hujus videtur aperta. Nam eo ipso hoc decretum erit talis conditionis, ut ex­ plicetur per hoc quod Deus velit consen­ sum voluntatis creatæ respectu amoris v. g. versantis circa Deum, si ipsa voluntas creata voluerit; cumque s cut datur hoc decretum conditiona.um et inefficax res­ pectu hujus consensus, debeat etiam dari simul aliud decretam condiiionaium ot inefficax, per quod Deus vehi. votari talem dissentire, vel nun amare, si ipsa noluerit amare, vel voluerit non amare, ut ita prae­ dicta voluntas liber? amet, vel nun amex, consequens est. n: ex vi haram voluntatum divinarum ex se non efficactam, nec abso­ lutarum, non maneat voluntas creata pravdeterminata, vel prædiflinila in ordine ad praedictum consensum amoris : et per con­ sequens non salvetur id. quod Dionys. in hoc testimonio docet, nimirum dari in Deo exemplaria practica. et bonas voluntates divinas prædetorminaiivas omnium, quæ existant in aliqua differentia temporis. 29. Confirmatur, ct explicatur tandem. Quo­ Cocflrom|r«e- niam juxta doctrinam reccntiorum admitcue4o, tentium scientiam cundiuonatain, et ea mediante prædiffinitiones rorum, dicendum est, quod sicut bona» voluntates divina* cir­ ca aliquem effectum in |*articulari exequendum a voluntate creata, si considerentur in esse objectivo ut ipsi loquuntur) sunt necessario pendentes a deternrnatione li­ bera voluntatis creatio circa talem effectum in partie ulari in esse objectivo consideratu·, ita etiam quantam ad exigentiam realem a parte rei, seu in actu exercito conside­ rata·, debent pendere ab eadem determina­ tion») libera voluntatis creatæ in re posita, aut absoluta ponenda : siquidem eumdem ordinem prioris et posterioris, queui ha­ bent res in cwe objectivo, debent habere secundum exisientiani realem praesentem, vel .absolute futuram, ne illud ewr objectivum sit omnino confictum, et prorsus fal­ sum : ergo non poterit salvari in Deo prmdiffinilio, et prædeierminatio nostrarum bonarum electionum per bonas voluntates divinas, el decreta ipsius, quas Uum dari in Deo juxta momen) Dionysii v.< dimus. Patet hæc consequentia. Nam, ul #upn advertimus, ei adversarii concedunt, de ra­ tione prædetennînaiionis, ot prædiffinitionis est, quod præeat futuritionem absolctam objecù pravdifliniti, et pnedeterniinati, ac ejus scientiam visionis. Eadem sententia testimoniis Augustini fulcitur. Secundo principaliter probatur assertio X j ex August, lib. 5 do Civitate Dei cap. 9 re>l supponendo tamen prius, duplicem esse iii'T? voluntate potestatem : aliam quidem per modum principii habitualis, quod separari & solet ab actuali operatione, aliam vero per mo Ium principii actualis involventis opera· tionem : siquidem voluntas non est unquam principium actuale volendi, nisi actu involvatur ibidem volitio. Utraque nutem potes­ tas quippe potestas causæ secundo.», esi a voluntate divina : prima quidem qualem» Deus voluit producere voluntatem ; secundi vero quatenus Deus attemperando se liber­ tati voluntatis creatæ vult, ul salva sua li­ bertate eliciat actum liberum. ί I Hinc ergo suadetur assertio testimonio divi Augustini loco citato, ubi ex eo colli­ git per praescientiam, et decretum Dei non tolli libertatem noslræ voluntatis, quia vo­ luntati divin.e voluntates omnes subjiciun­ tur ; ac proinde sicut causæ secunde necessariæ juxta modum suum, idest, ne­ cessario, obediunt voluntati Dei ad nutum hoc ipso quod ipsa aliquid velit, ita etiam causæ secundæ libera? subjiciuntur, etobediunt juxta modum suum, idest, libere, vo­ luntati Dei ad nutum, hoc ipso quod ipsa aliquid decernat. Et rationem reddit : Quia non habent inquit) in se potestatem, nisi quam ille concedit, idest, quia non habent puteatatem» vel per modum principii habi­ tualis, vel per modum principii actualis, nisi juxta modum, quo Deus voluit : et per consequens in divinum decreram, et eflicacitatem ipsius, quo Deus voluit creatam voluntatem elicere aliquem actum, quoque pr.ndifiinivit, et praedeterminavit illum, retundit quod talis actus a voluntate creata liat. Et ut ostenderet quomodo voluntates nos- ·; træ id tantum valeant, seu agant, quod Deus Deus illas facere decrevit, et praefinivit, el quomodo ratione suimnæ efficacitatis hujus pradifiiniiiunis infallibiliter factura· sunt id quod Deus voluit, quodquo facturm sunt, subjicit : Quapropter voluntates nostra (tm(uurvalent, quantum Deus eas valere voluit, alquf prjKtvil i ct ideo quidquid raient, certissime valent, ct quod factura sunt, ipsx omnino factura sunt. Et tandem ut magis ostenderet, quomodo hæc summa efficacitas conveniret divino decreto ex se, el hoc ipso quod Deus ali­ quid decernat de libertate creata, tunc eo ipso infallibiliter fiet ab illa : ac proinde quomodo voluntas divina praefiniat, et extrinsece prædoterminet per suum decretum efficax consensum libertatis creatæ, addi­ dit: Etsi mihi fati nomen alicui rei adhilendum placeret, magis dicerem esso fatum infirmioris, potenlioris voluntatem, qui eum htcl in potestate, ut per hoc denotaret, qood sicut fatum habet summam efficacita­ tem respectu ejus cujus est fatum, et infallibiliter Iit id, ad quod inclinat, ita etiam potentioris (idest, Dei) voluntas habet sum­ mam efficacitatem supra infirmioris (idest, cæatæ) voluntatis libertatem, et hoc ipso qood illa velit quod ista libere velit, infalli­ biliter sequetur actus liber ipsius : ac proinde decretum illud erit prædiffinilivum, et prædclerminalivum prædeterminalione citrinseca consensus illius : et propter hoc si alicui fati nomen adhibendum placeret, merito cum Augustino diceretJr, fatum tnc infirmioris, potenlioris voluntatem, qui r.mi habet in potestate. Confirmatur. Quoniam Aughst. in sumeflicacitatem divinæ voluntatis, et deur. * cretorum ipsius refundit, quod a nulla vo­ luntate creata vincatur Deus, a nullaque impediatur, quin fiat quod ipse vult : ergo Kntit divinum decretum esse ex se efficax respectu ejus quod Deus vult : ac proinde mediante illo Deum prædiffinire, et prædeterminare actus voluntatis creatæ. riæc ul­ tima consequentia ex priori constat. Quo­ niam nihil aliud est esse in Deo decretum pradiffiniens, et extrinsece prædeterminans actiones voluntatis creatæ, quam esse in eo decretum efficax, et efficaciter illas infe­ rens. Antecedens autem quoad priorem pariem probatur ex lib. de Correct, el gratia c. 7 ubi sic Augustinus inquit : Horum (scilicet electorum si quisquam periit, fallitur Deus, ted nemo eorum periit, quia non fallitur beus. Horum si quisquam periit, viiio huSalmanl. Curs. theolog., torn. //. 16! mono vincilt/r Ik us, sed nemo eorum periit, quia nulla re vincitur Deus. Ubi, ut vides, tanta tribuitur efficacitas electioni divinæ, ut nemo ex electis pereat, quia nulla re vin­ citur Deus. Quoad secundam vero partem probatur Idem. ex eodem Augustino in eodem lib. cap. 1 i. Ubi summam efficacitatem omnipotentissi­ me? voluntatis Dei exponens, commendans, et in eam refundens, quod ei ad nutum obodiat creata voluntas, sic inquit : Deo volenti salvum facere, nullum hominum resistit ar­ bitrium : sic enim velle el nolle in volentis, aut nolentis est potestate, ut divinam volun­ tatem non impediat, nec superet potestatem. Nec potest his testimoniis applicari com­ So folio munis illa aliquorum ex adversariis solu­ adtersatio, nimirum prædiffinitionem Dei semper riorum. esse intelligendam fieri cum dependentia a scientia media, et prævisione futuri con­ sensus per illam, et non aliter, ne Deus exponatur periculo frustrationis sui decreti. Non igitur potest his testimoniis præ­ Impugdicta solutio adhiberi. Quoniam recursus naiur. necessarius ad scientiam mediam, et ad ne­ cessitatem prævisionis futuri consensus per illam antequam Deus prædiffinial eumdem consensum liberum voluntatis creata?, tan­ tum potest ad summum desiderari (adhuc admissa scientia media) quoties decretum ex se non est efficax ad trahendum post se consensum voluntatis creata?. Constat au­ tem quod in Iribus his testimoniis ex Au­ gustino tam in hac secunda probatione, quam in ejus confirmatione relatis, tribui­ tur divinis decretis prædicta efficacitas : siquidem in primo testimonio asseritur, de­ cretum Dei habere se ad instar fati respectu voluntatis creatæ» et consensus ab ea eli­ ciendi : fatum autem, sive id quod se habet ad instar fati, habet praedictam efficacita­ tem respectu ejus, cujus est fatum, vel respectu ejus in ordino ad quod habet se ad instar fati. 3L Et similiter in secundo testimonio asse­ ritur, ideo Deum eligentem electos non falli, quia nullo humano vitio vincitur Deus : id autem quod ab alio non vincitur, sed po­ tius illud vincit (ut in hoc testimonio in­ nuitur, alioqui Deus in electione suorum electorum falleretur) debet esse majoris ef­ ficacitatis. imo et tantæ, ut sibi subjiciat id a quo non vincitur; sed potias illud vincit. Et tandem in ultimo testimonio dicitur vo­ luntatem creatam nunquam impedire vo­ luntatem divinam, aut ejus superare potes­ tatem, el hoc propter omnipotentissimam ▲ *1 - • 4- 31 *1 .< J id ‘•rr & •Î! !!% »■£ •I 1 r • λ; ’’7 ·. I ♦ ill ■ -d lη P I I♦ I 162 DE VOLUNTATE DEI. Aog. potestatem divinæ voluntatis : e: ita Aug. concludit, ut dubio præcel. diccbunus : Non facit, nisi per ipiorum Λουιι/ium volun­ tates, sine dubio habens humanorum caedium quo placeret inclinandorum omnivolentissi­ mam potestatem. Αχώκ Unde ex his satis constat, quomodo in i» k'ti- eis indicetur, quod divinum decretum ha­ beat ex se praedictam efbcacitatmn, ac ηβ proinde quod non bleo humanum arbitrum An;. non resistit voluntati Dei, vel quia Deu$ confert gratiam congruam quam providit forte obtinuisse consensum (nam et de Dxmone Ule dici potuisset, scilicet ipsi im­ mittenti temationem contemperatam non resistere humanum arbitrium1 aut quia sorte contingit, quod Deo inefficaciter vo­ lenti consensam, tunc consensus ipse vo­ luntatem illam comitaretur, el ex supposi­ tione quod illam comitatur, tunc arbitrium creatum non resistit prædictæ voluntati, ut adversarii fatentur ; quia per hoc non ma­ gis commendaretur efficacia el omnipolentissima potestas divinæ voluntatis^ quam cujuscumque agentis creati. Nam ex sup­ positione quod cum volitione v. g. Petri, qua vult ul Joannes ei obediat, conjungatur obedientia Joannis, certum est Petro vo­ lenti illam obedientiam, Joannem non re­ sistere : siquidem nullas «Ium oted-.t, re­ sistit : nec per hoc denotatur aliqua eximia efficacitas et excellentia voluntatis Petri supra volontaipm Jonnuis. Quare ut summa et omnipotentissima efficacitas voluntatis divinæ supra voluntatem creaurn ex mente August, commendetur, oportet ut intelligatur de antecedente, absoluta, et efficaci vo­ litione divina, quæ sil tanta ut eam nullam hominum arbitrium superet, aut impediat, quinimo post eam trahatur. Nec necesse erit, suppositis iis, quæ su­ Alu pra diximus aliam evas onem, quam junior ewi·. quidam innuit, adducere, nimirum hax testimonia solum loqui de prædiftinitione actuum voluntatis creat», non vero aliarum causarum secundarum. Non itaque necesse erit, suppositis ii?, Pnc!n*io. quæ supra asseruimus, evasionem hanc ad­ ducere. Quia si semel Deus prædifiniîl om­ nes actus voluntatis creat», oportet eimm ut prœdiffiniat omnes actiones aliarum cau sarum secundarunt : siquidem ideo pra-d f linit acius liberos voluntatis creiiæ, quia vult voluntate absoluti, illos esse juxta modum proprium ’ipsorum, scilicet libero modo : et hæc voluntas est efiicacissima. Quare cum etiam velit quod caus e c ft ■ - ! t>'i v ;ί1 DE VOLUNTATE DEI. DISP. X. Dl’B. III. u li ri non ei potest resisti, sine peccato ei cedi­ tur, si autem potest, non ei cedatur, et non peceabdur. Obi ut constat non loquitur Au­ gustin. nisi de causis secundis, et objectis creatis inducentibus, et invitantibus a l pa­ candum, quæ nomine avaritiæ innuuntur, et solum vult, voluntatem esse primam causam peccandi : quia nisi ipsa velit, non peccabit : ex eo quod licet objecta creata invitent ad peccandum, si eis non potest resisti sine peccato, eis ceditur: et ite, ideo voluntas peccat, quia cum possit cis resis­ tere , nihilominus libere vult eis non resis­ tere, sed peccare. Cæterum cum his fetat, ut licet ex vi causarum secundarum, quibus non potes· resisti inducatur necessitas simpliciter: non tamen ex eo quod dirinæ voluntati aliquid prædiffinienti resisti non possit, quia quod ei resistatur dicit, juxta communem Theo­ logorum consensum, quo i possint hac duo in unum conjungi, scilicet Deum prædiffinire aliquid circa voluntatem creatam, verbi gratia, actum amoris, et voluntatem crea­ tam ponere simul cum illo decreto non amorem, vel odium, et hoc repugnat , non tamen tollit, quod licet actu non ponat non amorem, possit tamen illum ponere, et conjungere eumdem nun amorem, nnn qui­ dem cum decreto, sed cum voluntate creata, quod quidem ad libertatem suffiri!. Sed de hoc, el de pluribus difficultatibus hinc illinc ebullientibus, el quomodo posant in­ ter se cuhærere, quod voluntas creata sup­ posito decreto de actu amoris, non possit conjungere cum illo non amorem. et ïamen adhuc supposito eo‘em decreto posui ραnero non amorem et conjungere illum cum eadem sua vuluntate qui tamen amor si esset destrueret decretum, in I dubio hujus disp. sermo redibit : ct ex ibidem dicendis hæc elucidabuntur. Ad illud Ad illud vero ex Anastasio Nyssen. et ex Ai^t Arnobio respondetur, eos loqui de volunâNjis.êi rate Dei causante In nobis volitionem nos­ Areub. tram sino nobis, ad modum quo dicunt Luthorani. Nam hi Patres disputabant contra Manichæos vel sectaturos eurum, qui eodem modo errabant sicut Lutherani. Unde in hoc sensu dicunt : Qhtud negas libertatem arbitrii, si dixeris : Deus si vult, bonus sum, si non vult, bonus non sum. Ad quartum ex D. Thoma respondetur, 40. A4 sanctum Doctorem ibidem solum docere ut aturiaa. Lrdeiua bene notavit Ledesma lib. de auxiliis àivinægratiæquæst. unica arlir. 9 fol. 180co­ lumna 2) quud Deus in eu quem prædcstl- 167 nat, (ot ot talia adminicula præparat, ut\ i DUBIUM III. mutabilis servato juro nostros libertatis, ita nun cadat, xel si cadti» resurgat. Ex hout in US| qui nunquam post acceptam gra­ lainea nun recto colligitur ab odvrrsanû, tiam cadunt, provideatur in particulari de quo 1 sanctus Doctor çertltud.nem præde/in sufficienti ratione probetur, Deum de­ adminiculis, ne cadant; et hæc u Deo prae­ tinaiionis ponat in communi untuin, et non creto suo absolutu, et efficaci prxdiffinire finiantur : et in iis, qui aliquando cadunt, in particulari, prout declaratur in illo dûomnes actus causarum secundarum? el postea resurgunt, provideatur de admini­ junctu. Quoniam Deus in particulari prvculis, quibus resurgant : atque adeo sint a diftlnit et prédéterminât hæc omnia, et ex Tituli hujus dubii intelligentia non mi­ Deo præfiniU respectu illorum tum auxilia ejus prœdiflinitione et prædeierminationA nus quam aliorum hujus disp, satis ex iis, sufficientia, quibus potuerunt non cadere, habent certitudinem : siquidem in piædeiquæ in hac disp. num. 2 diximus constat. tum adminicula, quibus de facto resurgant, tioatis præfinita sunt omnia media, quibas ac tandem perseverent. consecuturi sunt vitam æternain. Unde in i & Ad confirmationem respondetur, quod illo disjuncto tantum significatur id, quod 14 ___ cum D. Thom. asserit, quod ad volendum in praestinatis sæpissime contingit, nempe «ml hoc vol illud homo se determinat, idest, non Befsrtur sententia negans. quo i aliquando pre destinatus post accep­ pnrsupposita determinatione divinæ volun­ tam gratiam non cadti, sed perseverat : et tatis, loquitur de voluntate hominis peccaPartem negantem inentur Herice 1 p. neriee. tunc praeparata sunt a Deo et prædiffinitt I minosa. Nain ad praedictam voluntatem seu tract. 2 disp. 19 cap. 4 num. 25 inquiens, adminicula ne ca !at ; aliquando vero cadit : volitionem peccaminosam quatenus talem omnes scriptores tux- Societatis eam te­ et tunc præparata sunt adminicula et pm·non prédétermina lur voluntas creata a nere, et revera hujus sementim sunt Molina Molio. diffinita ut resurgat. Et ideo semper prépa­ prima voluntate; sed in hoc ordjne habet se in concordia per multas dispuiationes prout ra: Deus e: prfcdiffinit in particulari liujaftper modum primæ voluntatis, quæ a se ipsa repetit in Appendice ad tertiam objectio­ modi adminicula. Ί labet peccare. Esse autem hanc mentem nem. Bellarmin. lib. 4 de gratia, et libero Deltana, Êsse autem hanc sancti Doctoris men- r D. Thom. constat ex eo quod argumen­ arbitrio, cap. 15 et 16; Fonseca tomo 3; Fonsea. tern, inde liquet. Nam ibidem expresse do­ tum, quod ibi solvit, procedebat de hac vo­ Metaphys. lib. 6 cap. 2 quæsL 5 sect. 3; cet, praedestinationem non habere certitu­ luntate seu volitione peccaminosa. Unde Suarez lib. 1 et 2 de concursu Pei per Suarez, dinem ex præscienta, ssd potius e contra, mulla capita, et tomo 1 de gratia prololoquens statirn de actibus bonis subjungit, praescientiam habere certitudinem ex præ· gom. 2 cap. 8; Vazquez 1 p. disp. 99 cap. Vazjoex. quod ad acuis bonos specialiter determina­ destinatione : Quoniam alias (inquit) pr,r3 et 4; Lessius in opuscuL de auxiliis, Lessios. tur voluntas creata a Deo per suum decre­ d^tinofio non fieret per electionem gratiae, disp. de prédestinât, et reprobatione An­ tum praesertim ad opera gratiæ. quod est contra sacram Scripturam et doc­ ft Ad ultimum respondetur Augustinum, gelorum num. 17 et lib. Il do providen­ U tam in illa quam in aliis quæstionibus trinam Patrum. Et ita. ut bene®HM^___ tia cap. 15 et in disp, apologetica cap. 3; Gonzalez in hac 1 part, disput. 57 sect. 2 Cite| similibus recurrere ad voluntatem Dei pneGranado 1 p. tractatu 11 sect. 1 cap. 3; Granado, num. 43 et 41, quando sanctus Doctor in refertur eliam Arrubal 1 p. disput. 86 cap. Arrubil. fiffinienlem, seu (quod in idem quod pnevferbis in argumento relatis distinguit ilfos 3 o’. 4, et alii. sens redit) ad voluntatem Dei praedestinan­ Probatur primo. Non est ponenda in Primum duos modus certitu linis providenda?, sub tem, ut constat ex iis, quæ in tract, de Deo nisi illa volitio, seu decretum quod primo modo inielligit providentiam, quam Scientia Dei disput. 10 dub. 2 diximus. sufficiat ad hoc ut per modum primæ causæ gerit Deus ‘. ‘ - * II ll 41 ft i 4 •* .1. 168 DE VOLUNTATE DEL prædicta voluntas generalis, ct quasi conditionata. Confirmatur primo. Nam si voluntas 51. CooSrcreata sub conditione aliquid decernit, tunc nalar priao. si purificetur, seu adimpleatur conditio, sine alia voluntate absolum exeeutioni mandat id, quod decrevit; unde addere pnedictam voluntatem supervacaneum est : ergo pofiori ratione hoc ipsum de voluntate divina dici debet. CôflSrConfirmatur secundo. Quia per volunta­ oifr wmio. tem concurrendi simultanée cum causa se­ cunda, v. g. cum voluntate creata si ipsa voluerit, salvatur omnis dependentia essenalis, tum causæ secundæ a prima in cau­ sando, tum actionis ejus, tum effectus per illam causati : ergo superfluit alia voluntas efficax absoluta et prædiffiniens. Conse­ quentia est evidens. Quia prædicta volun­ tas efficax, et absoluta solum potest addi ad salvandam aliquam ex his dependentiis essentialibus. Antecedens videtur perspicuum. Nam ex qua parte causa prima potest operari sine concursu simukaneo causæ secundæ, non vero e contra causa secunda sine voluntate Dei, qua velit concurrere cum causa se­ cunda si ipsa voluerit, salvatur essentialis dependentia in agendo causæ secundæ a prima, et ex qua parte ipsa actio causa· se­ cundæ est immediate a Deo, per illam vo­ luntatem manet illwsa dependentia ipsius actionis a causa prima : et tandem ex quo capite id, quod est causa actionis, causât hTh etiam immediate edoctum, qui sequitur ad actionem, salvatur dependentia ipsius ef­ fectus a Deo. Ad quid ergo desiderabitur voluntas illa efficax, et absoluta superad­ dita, et distincta a voluntate conditional! concurrendi simultanée si voluntas creata voluerit? 5.’. Secundo. Influxus generalis Dei est inSdnm£7 differens ad hoc ut per concursum causæ secundæ modificetur ad talem, vel talem speciem actionis : ergo actus causarum se­ cundarum in particulari, et cum omnibus circumstantiis non prædiffiniuntur a divina voluntate. Consequentia patet. Tum, quin eo et non amplius se extendit divina prædiffiuitio, quo ejus influxus se extenderit : ergo si pnedictus influxus, ut ab illo pro­ cedit, non terminatur ad effectura in parti­ culari, nisi modificatus, et determinatus per concursum causarum secundarum, fiet inde, ut ejus volitio hoc ipsum habeat : ac proinde non sit pradiffinitio talis effectus antecedenter ad talem modificationem. Tum etiam : quia non aliter res sunt vali­ te a Deo in æternitate, quam eo modo, quo in (emporo execution! mandantur : ergo si Deus in tempore non praMat concursum generalem, el indifferentem, qui per causas secundas determinetur, con­ sequens erit, ut hoc modo ct non alio, in ælernitate velit concurrere. Antecedens autem etiam constat. Quia influxus Dei ideo nuncupatur generalis, quia quantum est ex vi .sua nisi determinetur per causam secundam, non attingit effectum In parti­ culari. . Tertio. Deus non prædiffinit actus libe­ ros voluntatis create cum omnibus cir-T cumst.uitiis, et omnino in particulari sump­ tos : ergo neque actus, aut effectus aliarum causarum secundarum. Patet .consequen­ tia. Tum ex paritate rationis. Tum etiam : quia, ut ex dicendis constabit, ideo Deus potest et debet prædiffinire omnes actus li­ beros voluntatis create modo dicto, quU secundum prædictam rationem sunt actus causæ secundæ. ac proinde debent prius esse absolute, et efficaciter prædiffiniti a causa prima : at bæc ratio non minus pro­ cedit in actibus, et effectibus aliarum cau­ sarum secundarum : ergo, etc. H Antecedens vero probatur. Quia alioquî tolleretur ejus libertas. Tum, quia hoc ipso quod decretum divinum sit ex so ita effi­ cax, oportet ut quoties Deus decernit ali­ quid circa voluntatem creatam, maneat ipsa prædeterminata ad unam partem, il­ lam nimirum quam Deus decernit, ac proinde non manebit indifferens ad utram­ que partem, quod est idem ac non manere lil eram. Tum etiam : quia id tollit lihertatein voluntatis, quod non est in potestate ejus tollere, aut ponere illud, et quo posito non potest non sequi actus voluntatis : sed voluntas creata nihil potest facere ad tol­ lendam, vel ponendam banc pr est prima radix in contraria sententia j ponendi prædiciam prælinitionem : at hoc ' x'detur absurdum, nam inde fieret, Deum ' ese causam peccati ut talis : quandoqui] dem ratio entis, et actus non distinguuntur I mliter a ratione ultima et expressa odii, I çxb est formaliter peccatum : imo neque ttiun virtualiter, sed solum penes explici­ tas, et implicitum : ergo nequit Deusaefire attingere illas duas rationes, relin! ipendo intactam per suam positivam ttasalitalem pra dictam rationem odii ut ttem. § n. Stouilur rera sententia D. Thom.T ct ejus prima ratio expenditur. i’ Dicendum tamen est, Deum prædiffinire •e-omnes actus causarum secundarum, tam ! Qmnnnt quam necessariarum prædiffinifione absoluta et efficaci. Ita sancti Patres J* Aug, Angel. Doct. et omnes alii a nobis £ dub. præcelonti relati. Item Alensis I p. f 23 memb. 3 art. 4; Albertus in summa ’ tract 15 q. 67 membro 4 particula 2; BoV Mfent. in I dist. 45 art. 2 q. 2 ad 4 ; IlenWr ft. quodlibet. 9 q. C littera A; Ricardus I dist. 45 art. 2 q. 3; Scotus dist. 39 p3 | Dw, et dist. 4 1 q. unica | Sed con- tra, necnon, et quodlibeto 14 et in 2 diet. i q. 3 et in 4 dist. 49 q. G S Dico ergo: Ga- rr^rjSL briel in 1 dist. 33 q. unie. c. 2; Gapreol. p in 1 dist. 45 q. 1 art. 2 et in 2 dist. 28 q. 1 art. 3 ad 12 ; Duran. Ferrar. 3 cont. Gent, Ferrara. c. 89; Cajetan. I p. q. 14 art. 13 et q. 45 Cajeian. art. 5; Cabrera tom. 3 in 3 p. q. 62 art. 1 C-ibren. disp. 19 § 4 et tomo 2 in eamdem 3 p. q. 18 art. 4 disp. 2 § 4 ubi plures alios re­ fert; Alvarez lib. 3 de auxiliis divinæ gra- Alnrw. Lerfesma tiæ disp. 22; Ledesma etiam lib. de auxi- Nazar. liis q. unica art. 9, Nazarius, Banner., Banaw. N.avarrete, Zumcl, Gonzalez, Zanardus, et ^cL Machin in præsenti et q. 23 arlic. 5; Gas- Giarain par Ram. tract, de divinis præmolionitus fol. 86; Cornejo tom, 1 in 1 p. tract. 1 in Ram.’ q. 14 art. 13 disp. 2 dub. 6 et tractatu 2 in quæst. 23 art. G et 7 disp. 1 dub. 5; Jo- .Mar/ sephus a Santa Maria tractatu de libero ar- JjayX5/ bitrio quæst. 4 artic. 3 conclus. 1; Ville- ’pasol. gas controversia 12 disput. priori cap. secundo, referens Mayronem, BasoL, Nys- Ljcbei. sæn ,Orbel,Lychetum. Rubionem, Castronovum, Bacconeni, Bacconem, Bononiam, "Vegam, Vcgam Βχω. Trigosum, et alios. Et tandem idipsum tuentur plures alii. Trrços. Probatur in primis ratione desumpta ex s*. D. Thom. in 2 dist. 37 quæst. 2 art. 2 ad 2 et 3, et 1, 2 quæst. 80 art. I quam ad ad aliud intentum (de quo nihil modo) nostri Complut. 2 Physic, disp, il num. 24 D.Thom. adducunt, et optime expendunt : et ideo ComPîcteisdem fere verbis ea, sicut et duahus se­ quentibus rationibus utemur. Quæ ut me­ lius intelligatur advertendum est, esso valdo distincta hæc duo, nimirum operari cum aliquo ex una parte, et cx alia operari per illud, seu per suum decretum efficax facere ut aliud efficaciter operetur. Nam primum solummodo denotat simultatem, quam vocant concomitantium concursus , seu ’quod in idem quoad praesens redit) so­ lum denotat,quod velit concurrere, si aliud concurrat : et ideo si duo portent unum, et eumdem lapidem, quivis operatur cum alio : quia simultanée cum illo concurrit, et in sententia eorum qui dicunt firminam concurrere active ad generationem prolis, tunc fœmina ob rationem dictam operator una cum viro, et e contra. At vero ad secundum requiritur ut agens, quod operatur per aliud, non solum concurrat simultanée com altero; sed quod per suum decretum efficax agat, ut alterum agat el operetur : et ideo nec fœmina ope­ ratur per virum, nec vir per fœminam. nec unus ex portantibus lapidem portat DISP. X, DUB. III. DE VOLUNTATE DEI. illum per alium : quia nec fœmiua facit, quod vir faciat, nec unus qui portat lapi­ dem, active facit ut alius illum portet. Qaia nullus habet decretum ex se efficax, quoi faciat ut aliud velit, et producat ef­ fectum. w. Hinc ergo conficitur ratio ex D. Thom. sumpta. Nam licet prima causa, et secunda K» r concurrant ad actionem ejusdem causæ secundæ; attamen cum hoc discrimine, quod l>x?. Deus non solum est causa illius actionis Prout 051 Φ50· e*,dD1 Per suu,n de­ lica:. cretam est cama ejusdem ac donis prout est a creatura : at vero causa secunda licet sil causa sum actionis prout est ab ipsa, non Limen potest osso causa illius prout est a Deo : ergo Deus non solum causât realiter illam actionem, sed etiam per suum decretum efficaciter facit actu» quod causa secanda agat, et ex consequenti non solum concurret per concursum simukaneuni, seu i^quod in idem quoad præsens redit) non solum concurret per voluntatem condilionatain influendi si voluntos creata voluerit, sed per decretum absolutum ante­ cedens el efficax, quo faciat ut causa se­ cunda creata agat. Probi· Antecedens patet. Quia cum actio illa infece- Prout a creatura sit aliquid creatum in re. death, rum natura existons, oportet quod ut sic, sit a Deo per suum decretum tanquam a prima causa efficiente : sicut quia eadem actio prout a Deo est ab illo ut a prima causa; ideo prout sic al; illo procedit, ne­ quit procedere ab alia causa, alioqui non influeret per mo tum primæ causæ : quia causa quæ influit non solum in actionem utcumque, sed prout est ab aliqua causa, facit ul talis causa faciat; ac proinde e=t pr.or illa in causando : ergo si creatura esset causa illius actionis non utcumque, sed prout est a Deu, ac proinde faceret ut ipse faceret, jam esset prior in causando quam Deus, et cx consequenti eo ipso Deus rationem primæ causæ amitteret. Su&ter Prima vero consequentia ex antecedenti proa cunsuit. Quia idem est. actionem causæ uiiiui secundæ, etiam prout est ab illa, esse actu consA- a Deo, ac quod Deus faciat actu quod creaqlIcfl 1 * tura faciat, alioqui licet actio illa esset a Deo, non limen quatenus fit a creatura, fieret ab illo. Ultima vero consequentia ex probatione antecedentis, et primæ conse­ quentias videtur constare. Quoniam ut Deus non solum babnat voluntatem concur­ rendi si causa secunda creata influxerit ; sed etiam ut per suum decretum faciat quod ipsa actu concurrat, oportet m haL«l voluntatem absolutam, qua velit, cawsi secundam concurrero : quia volunus iJU condilionata non facit ut altera concaaa concurrat; sed solum si talis causa inBu* xerit, tunc etiam prædicta voluntas con­ curret : ac proinde etiam oportebit ut fili voluntas, seu decretum sit antecedens aj concursum talis causæ, ac tandem eflkax ad faciendum ul illa faciat. Siquidem vo­ luntas absoluta quæ est causa hujus quod est causam secundam agere, debet an­ tecedens prioritate naturæ, et causalitoiU, debetque es so efficax in ordine ad hanc effectum. DH Non refugiunt authores opposite tunt’æ respondere, quod licet illa actio rexliter sit a Deo, non tamen proni est a causa secunda. Quia etsi una actio possit esse a duplici causa; attamen prout esi ab una, non potest esse ab alia : el ideo salis esse concursum siiuultaneum. Quia al dipeadeniiom causæ secundæ a prima in agendo, sufficit quod non possit agere quin simul illa actio sit realiter a prima. Sed contra. Quia, ut in ratione nostra dicebamus, dependentia illa actipnisa causa secunda formaliler sumpta, non est purum ens rationis, sed est aliquid verum, et reale in rerum natura exercitum : ergo debet esse participatum actu, ct immediate aben:e per essentiam; alioqui enim Deus noa influeret in illam actionem ut habet ratio­ nem entis, quandoquidem non procedit ab illo secundum omnem modum, ct formalitalem, quam habet : at hoc esse falsum sa­ tis constat : siquidem terminus qui per sa correspondet universalissimae causæ. qua­ lis est Deus, est ratio universalissima om­ nium, quæ in rebus inveniuntur, scilicet ratio eritis. Quare sicut alite rationes inventæ in actione, qaia sunt aliquid reale. refunduntur actu in Deum ut in causam a qua actu, et immediate pendent, ita et Lee funnaliias actionis prout est a causa se­ cunda, cum sit ens, debet etiam esse aclu, el immediate ab ipso mediante suo decreto. Quare etsi facta collatione inter dm> causas ejusdem ordinis repugnet actionem prout est ab mia, esse ab alia ; non tamen si fiat inter causas diversi ordinis, el es­ sentialiter subonlinatas. Quia dc ratione causæ inferioris, et secundæ est, ut non agat, nisi habeat a superiori ct prima me­ diante suo decreto, quod agat. Confirmatur. Quia actiones vitales se­ cundum rationem vitalitatis debent pen­ dere «Jerv a Deo, seu α divino decreto actu, et immediate : qûia cum hæc ratio sil valde perfecto, nun pos>unt non in illa esse 00pefidimtes a Deo, qui est ipsi vita per es>enlum. ac proinde nl> ejus decreto : at ictio vitalis ut vitalis intrinseco importat JepenJealain ab intrinseco principio vi lie, imo ol in hac dependentia ejus vitalitas cons.stil : ergo si semel ul vitalis pendot i Deo, non potest non pendorc ab ipso, ut pendet a causa creata, seu a principio çreiw vitio. Quod argumentum potest etiam fieri in actibus nostris liberis, qui ut toles consistunt in dependentia u poteulia nostra libera ul libera est. aj «1 § in. Espromitur tu, el efficacia secundx reliunis D. Thomæ. Secunda ratio principalis pro nostra as­ sertione desumitur ex eodem sancto Doc­ tor? in 2 dist. 37 quæst. 2 ari. 2. Ιζαιη.jae nostri Complutenses ad aliud, non rainus quam præcedeniein (de quo in præsenti non agimus) adducunt. Quia si Deus •fecrelo suo efficaci non præfiniret, et pnefeerminaret omnes actiones causarum seeccJaram, sequeretur quod causa secunda, ttrbi gratia, voluntas, esset primum se morens, et primum se determinans nd im operationem, quod est esse primum principium simpliciter : at hoc est eviden­ ter tdsam : quia alioqui jam durentur plura prima principia in ordine operativo ; et ita incideremus in errorem Manicbæonm. Sequela videtur aperta. Quia causa cajas operationes non præiiniuntur, et præifetenninantar per decretum alterius primi prediffinientis, et primi pmdeterminantis Ht primum se movens, el primum se de­ terminans. Itespondent adversarii dupliciter. Primo —n'ionem pruni moventis, ct primi se Mennînantis requiri ut habeat esse a se, I tjwd non competit causæ secundæ. Sccuu■i do respondent, satis esso ad huc ut causa ■ sftinda non bit primum movens se ipsam, ■ quoi nequeat operari sine concursu siinulH uaeo prima.· causæ, seu (quod in idem ■ mil pratens redit) sine voluntate illa, I qaDeus decernit se influxurum, si causa ueata, verbi gratia, voluntas voluerit conarrero. £♦> ht' primam solutionem impugnat D. •^r. Tbom. ibidem dupliciter. Primo quidem. Quia id quod a se non Label «je, nequit habere u se quod sil actuate principium operandi, quia tale principium debet commcnsurari cum esse : ergo si semel dalur quod actu operetur a se, debet dari quod sit ens a se. Unde hiet solutio contradicto­ ria involvit, scilicet quod causa secunda esset, ct non esset ens a se : primum qui­ dem, quia ut nunc dicebamus, quod a so non est ens, non habet a se quod operelur : secundum vero quia ul supponitur habet esse creatum. Deinde. Quia etsi domus, quod per hanc Secando, solutionem evitetur, quod voluntas humana non sit primum ens simpliciter ; non tamen quod non sit primum operans respectu suarum operationum, si semel operatio illa, etiam prout est ab ipsa, non pendet ab alio, nc proinde si semel non præfiniaturabalio, seu a decreto alterius ad illam eliciendam. Neque secunda Solutio satisfacit. Quia (Xk in eorum sententia, licet possit Deus calefacere sino igne per majorem quantitatem evertitor concursus, quam sil illa qua concurrit cum ipso ; non tamen id potest facere per con­ cursum simullaneum, quo concurrit cum igne, seu per quantitatem concursus, quem tunc illi præbet : quia pncdictus concursus seu quantitas illius influxus ab intrinseco petit simultatem concursus ignis : ct tamen tunc Deus concurrit ut prima causa ac per consequens modo non derogante rationi primi se moventis, primiqne operantis : ergo ex hoc præciso capite, quod voluntas, verbi gratia, egeat concureu simultanco, non amittet rationem primi principii : sed ideo eam amittit, quia eget decreto alterius præfiniente, et prædeterminante illam ac­ tionem antequam ipsa eam eliciat. Confirmatur. Tum, quia respectu actio­ Coflûrnum vitalium, et maxime liberarum, non mataf. polea Deus concurrere ad illas efficiendas, nisi simul concurrat voluntas, ut supra di­ ximus ; et nihilominus concurrit modo pro­ prio causæ primæ : ergo quod desideretur concursus simuhaneus alterius causæ non derogat modo causandi causæ primæ ut primæ. Tum etiam : quia ex eadem radice oritur, quod causasecunda indigeat decreto Dei antecedente, cl prædifliniente, et quod ejus actio petat concursum simultaneuin ipsius, scilicet quia tam causa, quam actio ejus est ens secundum : ergo utrumque est concedendum, vel negandum. DE VOLUNTATE DEI. terit similiter scientifico modo connirrere praesciendo punctum illud, in quo coopera­ turus est cum illa : quare ad id non oporte­ Dux olix rationes D. Thomx. bit quod concurrat pnediffiniendo efficaci­ ter actus liberos, antequam videat qu;.| Gt. Tenia ratio principalis pro sententia D. volitura sil voluntas in tali, vel tali oeci! Tbom. (perquam etiam rationes, et ünpugsione. 1H3 jA nationes praecedentes non parum confirmaNon itaque hoc refert. Nam in prinih η τι.'», bonturi quaque nostri Complutens. ad aliud Cce^it intentum etinnr utuntur sic se habet. quod attinet ad causas naturales, licet ipsæ k ov se sint in suo ordino determinate il Causa secunda nequit agere, quin Deus si­ operandum seclusis impedimentis; attamen multanée cum illa influat : ergo etiam de­ bet praemoveri ab ipso per suum decretum possunt pro quolibet instanti impediri, vd ad agendum. Patet consequentia. Quoties a solo Deo supernaturaliter operante, vel j enim ad aliquam actionem indispensabili· ab aliis causis secundis eflicacioribus et K* I beris : atque adeo nisi Deus efficaciter | 1er desideratur concursus simultaneus dea rum causarum, oportet ut vel una moveat praefiniat earum operationes, et pracdeUr* j minet eas per suum decretum ad agendaa, aliam, ve! utraque ab alia tertia moveatur, alias omnino a casu sequeretur illa simultas concurreret ca co modo, nesciens an caua Ί concursuum, etiamsi iliæ causæ sint per se secunda simul influxura sit, necne. Et deinde quod attinet ad causas libera», subordinate : ergo cum nequeat causa se­ cunda applicare causam primam, neque et scientiam illam mediam multis ostendi­ aliqua alia tertia sit excogitabilis, quæ mus in tract, de Scient. Dei a disp. 7 usutramque pnvmoveat, necesse erit ul Deas que ad disp. 12 inclusive, eam esse impos- j efficaciter per suum decretum promoveat sibilem ac proinde ea mediante Deum non possS de creaturis providere, et decernere causam secundam, seu (quod in idem de concursu a se praestando una cum illis: quoad praesens redit) praefiniat per suum attamen gratis admissa, sed non concessa, decretam efficaxc oncursum causa secunda? : alias ipse cæco modo, et ignoranti influeret. scientia media, adhuc ratio facta manet in j Quia nesciret quando illa inciperet operari, sua vi. Quia potius ex illa sequitur, Deam ct an exhibitura sit suum concursum ignoranti, et cæco modo influere, ut in eo­ simultaneum, necne : ac proinde an ille dem tract, disp, ult. dub. i late et ex pro- ! concursus Dei obtenturus sit finem, pro fesso prosecuti sumus. Quæ omnino vi­ deri debent, ut vis ct efficacia rationis | quo exhibetur, vel non. CoaflrConfirmatur. Quia nisi Deus sic praedii- factæ magis splendeat. . j fi Mh0· finiat actionem causae se· unda?. tunc con­ Ultimo probatur ratione D. Thom. in < hoc art. quæ potest ad hanc formam redud. VI* cursus illius, v. g. consensus voluntatis non esset futurus, r^| sita ad agendum; non vero necessario in Confirmatur primo. Quia nulla prædiffisensu diviso, si desit ei aliquod requisitum nitip, et pnedeterminalio etiam extrinseca ad actionem, ul si deesset approximate : potest esse ita superior voluntate creata, ul ergo cum etiam voluntas posito isto decreto superet, et subjiciat ejus indifferentiam, si prafinilivo, operetur necessario in sensu semel manet libera : quin quandiu mane: composito, non vero in sensu diviso, si il­ cum libertate, et potestate ad resistendum, lud auferatur, erit pir conditio utriusque. tunc potestas illa resistendi est veluti synNeque etiam sufficiet si adhibeas secan­ categoremafice infinita, et virtus talis pnr· So olio dam solutionem, qua· solet adhiberi prae­ finitionis quond idt quod ex ca sequitur, est η. dicto argumento, el rat oni principali, sci­ finita : ergo nun puter it nam sic devincere, licet quod adhuc posito pnedlcio decreto ul infallibiliter upereinr. MaxiinO quia fi prædilliniîivo potest vuluntas d ssentire si semel prædicta | ræfinitio est virtus supe­ velit, nihilominus nunquam actu dissentiet rior. quam eflbacia, ct potentia resistiva voluntati DISP. N, DUB. IV. I «5 niüu per prædiclam praenotionem extrinvoluntati*; liet inde, ut voluntas non soluin enn non devincat, verum neque I ! I i I DE VOLUNTATE DEI. V» t trinsecmi proJecerniinationem causas li­ beras ad operandam juxta suam naturam, minime tollit earumdem libertatem. Hæc D TboO • estD. Thom. in prosenti art. 8 et 1,2 q. 10 ari. 4 et in omnibus locis, quibus supra diximus docere, Deum promovere physice per promotionem extrinsecam sui decreti omnes causas secundas ad operandum. Nam cum necessitas hujus promotionis oriatur ex natura ipsarum causarum secundarum, non potest destruere illas : et ex conse­ quenti. neque in causis liberis potest tol­ lere earumdem libertatem : atque ita tuentur hanc conclusionem Thomistæ communiter. AnlnudProbatur primo ralione desumpta ex di­ vmio versis locis D. Thom. siatim referendis, id pnraam Sed ul clarius, ei melius vis illius percipiaD. Tbois. tur. notandum est. Duplicem excogitari posse determinationem voluntatis. Aliam in actu primo, aul quasi in aclu primo, seu (quod idem est quoad prosens quæ reali­ ler procedit actum secundum, et conse­ quenter realiler ab illo distinguitur. Aliam vero in actu secundo, idest, qua? forma­ liter fil per actum secundum voluntatis, v. g. per amorem, quatenus per illummet actum non solum vult, et amat objec­ tum, sed eliam vull velle, et consequen­ ter applicat, et determinat se ad volen­ dum : quia ibidem virtuaiis quædam D.Tiom. reflexio intervenit, ut docet D. Tiiom. I, 2 Cijeüo. q. 16 art. ult. ad 3 el Cajet, q. 9 art. 4. Quare sicut hæc posterior determinatio fit per actum secandum voluntatis, modo explicato, ita illa prior iit per aliquid ante­ cedens actum secundum, v. g. per habi­ tum. Quia hoc ipso quod illum liabcal, nun est ita indeterminata ad prosequendum il­ lud objectum, ad quod inclinat habitus, ac si non haberet illum. Et’aliquo modo ad instar hujus est præmotio, et prodetermi­ natio extrinseca, quæ fit per præfinitionem divinam; quamvis distinguatur ab habitu in hoc, quod trahit secum infaUibiliter, libere tamen, consensum voluntatis, quem habitus secundum se non trahit, ut siatim dicemus. 79. Hoc ergo supposito probatur, quod etiam lar^îîo Sl dchw tolis præmotio, et prahleterminaAngrl. lio extrinseca divini decreti prius natura Doct. Da Etenim in illo simul est potentia ad eon- £·■' sentiendum, vel dissentiendum, quæ sani opposita contrarie : item ad consentiez- * dum. vel non consentiendum, quæ eant opposita contradictorie: non tamen esi in illo simul potentia ad simul habendam utrumque extremum, sive contrarie, sive contradictorie sumatur. * Et ratio est aperte. Nam potentia tri unum actum non opponitur potentiæ nd actum contrarium : duo autem actus con­ trarii sunt inter se incomposibilos in oodew subjecto, nec possunt simul «le eodem veriücari : sicut nec dure contradictori® simul de eodem veri ficu biles sunt. Id quod siîb aliis nominibus explicare possumus, $1 di­ camus cum Capreolo, in libero arbitrio e«e simultatem potentiæ ad opposita, non an-0’* tem potentiam simultatis, idest, potentiam ad opposite simul habenda. DUB. V 1 c.-wdt- Ex quo 111, quod etiam dum quis amait, IÜ1. libero amot : ct ex consequenti retineat po­ tentiam nd non amandum : et ideo toto illo tempore quo amat, potest continuo mereri, ad quod requiritur continuata libertas. Co­ rollarium hoc aperte sequitur ex dictis. Um Quia etsi non possit conjungere, vel com­ ponere, seu (quod idem est) simul ponere utrumque oppositorum, scilicet amorem, et ejus cessationem, et consequenter nec possit utrumque conjungere cum potentia (per quod denotatur sensus compositus, ecu impossibilitas in sensu composito) attamen per amorem non tollitur a voluntate illa potentia, quam habebat ad odiendum, vel cessandum ab amore : et ideo facta colla­ tione inter illam potentiam, et cessationem ab amore, adhuc dum voluntas amat, habet vim ad conjungendam illam potentiam cum tali cessatione. Etenim ad possibilitatem hujus conjunc­ * ttr. tionis non desideratur possibilitas ad con­ jungendum amorem et odium, vel cessationem ab amando ; sed sat est, quod etiam tunc habeat potentiam ad actum odii, vel ad cessationem ab amore : quorum quodli­ bet si esset, destrueret oppositum actum, per quod significatur sensus divisus, seu possibilitas in sensu diviso, quæ sola suffi­ cit ad libertatem. Et ideo libertas non defi­ nitur per hoc, quod sit potentia ad utrum­ que, idest, ad velle et nolle, v. g. simul habenda, sed ad utrumlibet, scilicet ad velle ct nolle divise, idest, ad eligendum unum ex his duobus, quod magis libuerit. Ex quo notandum est secundo, quod cum prædiflinitio efficax Dei, seu hæc præmotio, et prædeterminalio extrinsecadivini decreti afferat secum infallibiliter actum voluntatis ad quem datur, idem judicium ferendum est de illa, ac de ipsis actibus. Quare sicut Λαιη quis amat, non habet potentiam ad conjungendum utrumque actum, scilicet amorem vel cessationem ab amando, vel inter se, vel cum potentia, ita neque habet potentiam ad habendum simul promotio­ nem hanc ad amandum, et carentiam amo­ ris, quod est non habere potentiam in sensu composito, quodque (ut dicebamus) non derogat libertati. Quia alioqui, cum pro­ motio, et prædiffinitio efficax ad amorem afferat infallibiliter, quod voluntas libere amet, sequeretur inde, quod voluntas habe rei simul potentiam ad simul amandum, et I non amandum. Cæterum sicut dum quis ama», habet po­ tentiam non ad simul non amandum au I odiendum, sed ad non amandum simultate se tenente præcise ex parte potentiæ, seu (quod idem est) habet potentiam ad non amandum, qui quidem non amor, si esset, destrueret oppositum actum amandi, ila qui est promotus ista extrinseca, et efficaci promotione ad amandum, etiam dum amat, habet simul potentiam simultate se tenente ex parte potentiæ, ad hoc ut habeat non amorem aut odium, quorum quodlibet, si esset, destrueret lum amorem, tum etiam saltim indirecte promotionem istam, el præfinitionem ad illum. Et hoc est habere potentiam ad oppositum in sensu diviso, quam dicimus sufficere ad libertatem, ut per se constat. Quia illa possibilitas in sensu composito, nec fuit unquam, nec potest esse in voluntate, ac proinde nequit esso requisita ad libertatem illius. Ex quo etiam notandum est tertio, quod 87. etsi in hac propositione : Voluntatem sic præ- Nntfttin (ertü. molam, el præfinitam a Deo, dissentire esi possibile, sensus compositus sit hic, qui a · nobis explicatus est; attamen potest extendi claritatis gratia ad denotandum sensum compositum voluntatis cum promotione, et prodetenninatione præcise, et consequen­ ter, ita ut tantum denotet voluntatem simul positam cum promotione. Cæterum tunc non est neganda prodicta propositio, ut credunt authores oppositæ sententiæ, ne­ gari a Thomistis : quandoquidem, ut cx dictis patet, voluntas adhuc posita promo­ tione ista extrinseca potest dissentire, si velit. Attamen si proprie et in omni rigore loquendum sit, sensus compositus dictæ propositionis non est isto; sed ille qui com­ ponit promotionem cum dissensu mediante copula de possibili : ita ut denotet esse pos­ sibile, quod sit simul in voluntate præmotio ad amorem, verbi gratia, una cum odio vel cessatione ab amando, seu (quod idem quoad prosens est) carentia amoris : et ideo absolute, et merito negatur a Thomislis. Et ratio horum omnium est. Quod sicut hæc propositio : Album etse nigrum, est pos­ sibile^ in sensu composito denotat, quod sit possibile esse simul albedinem, ct nigredi­ nem in eodem subjecto, nam ex eo hæc propositio dicitur modalis composita, quia utramque formam componit, seu simul po­ nit in illo, non vero quia est in eo possibi­ litas ad habendum utrumlibct divise, quia hic potius est sensus divisus, quam compo­ situs ; quandoquidem sensus divisus sepa­ rat actum ab actu, ct formam a forma, el DÉ VOLÛNTATE DEI. ideo dicitur divisus; licet cum hoc stet ut non separet potentiam ad illam modo dicto : ita hæc propositio, Voluntatem sic præmotam, d præfinitam a Deo dissentire est possi­ bile, denotabit esse possibile, quod simul sit (ut sic dicamus) in voluntate præmotio ista cxtrinseca ad amorem, verbi gratia, una cum odio, vel privatione amoris ; non vero quod adhuc præmota retineat potentiam ad habendum utrumlibot divise. Dubii decisio « mente divi Thomæ fada, testimoniis îpsius, d ratione stabilitur. Sic ergo explicata assertione probato r in Eidem secandi primis, testimoniis D. Thomæ qui in pluri­ assertio _____________ bus locis eam docet, quamvis non sub eis- l€5nif?" dem vocibus. Nam sub nomine Necessitatis subiti- ex suppositione, et necessitatis absolute, D.Thon. *Uani tenet Prima P^e quæst. 23 art. 6 ad tertium, et sub voce modalis de re, d modalis de dicto, loquens de divina scientia circa fatura, quæ in illius sententia neces­ sario præsupponit decretum Dei efficax, ac proinde hanc præmotionem, fatetur hoc ip­ sum prima parle quæst. 14 art. 13 ad ter­ tium, ct primo contra Gentes cap. 67, et Ul*- sub titulo, Necessitatis infallibilis, tenet hoc idem 1, 2, quæst. 112 art. 3, sicut et sub nomine Necessitatis absolute d conditio· nate, docet hoc ipsum in præsenti art. 8, ad primum, et tertium. Et similiter sub voce Necessitatis conse­ quent d consequentis, constituit hanc eamdem distinctionem de Veritate quæst. 24 artic. 1 ad 13, et primo contra Gentes cap. 67 et tandem, sub nomine Sensus di­ visi d compositi, eodem cap. 67 in fine. Unde in quæst. 23 de Veritate art. 5 ad tertium ait : Quamvis non esse effectus di­ vinæ voluntatis', non possit simul stare cum divina voluntate, tamen potentia deficiendi effectum simul stat cum divina voluntate. Non enim sunt ista incomposibilia : Deus vult istum salvari, d iste potest damnari, sed ista sunt incomposibilia : Deus vult istum salvari, d iste damnatur. Neque est solus in hac parte D. Thomæ, Pitres relati ab sed idem docent Patres et Doctores, quos Ahiret. refert et sequitur Alvarez lib. 3 de auxi­ liis disp. 26 num. 9 et aliis sequentibus : D. Aüg maxime vero D. August, loquens de scien­ tia futurorum, quæ necessario supponit decretum efficax illorum, hoc ipsum luetur lib. do Præilestinatione : et refertur in cap. vasis, 23, q. 4, et similiter Anselme l lib. de concordia prædestinationis, et 11. arb. cap. 1 dicens : Quoniam enim qvcd Deus vuil, non potest non esse, cum vul! hominis voluntatem nulla cogi, vel prohiberi necessitate ad volendum, vel ad non vtfr,dum, d vult effectum sequi voluntatem, tunc necesse est voluntatem esse liberam, ct esu quod vult. Ex quibus omnibus breviter suadetur as­ sertio ratione sic. Voluntatem per divinua b decretum efficax p ræmotain, præfinitam, et prædeterminatam extrinsece, verbi gratia, ad amorem, posse in sensu composito dh- n sentire, si velit, denotat eamdem posse conjungere cum hac præmotione dissensum : ita ut sit simul verum, voluntas est præmota efficaciter ad amandum : el tomen odit, vel non amat : et rursus-voluntatem sic præmotam efficaciter ad amandum posse in sensu diviso dissentire, denotat quod adhuc præmota licet non possit conjungere carentiam amoris cum præmotione illa effi­ caci, attamen potest illam conjungere cum voluntate, quæ carentia destrueret, tum oppositum actum amoris, tum etiam premotionem efficacem ad illum per destructio­ nem saltim indirectam : at ad libertatem licet requiratur hoc posterius, non tamen est necessarium illud prius, ut ex dictis in notabilibus constat : ergo voluntatem molo dicto præmotam ad amandum non posse non amare in sensu composito, non tollit libertatem si possit (ut vere potest) nos amare in sensu diviso. Quod erat intentam nostræ secundæ assertionis. £ Et confirmari possunt omnia hucusqt» dicta manifesto exemplo, per quod nonp· J rum cuncta illustrantur. Nam hæc proper tio : Justus potest peccare mortaliter, in sensu composito est falsa, et in sensu diviso est vera : et tamen in sensu composito non reddit hunc sensum, quod scilicet justus hoc ipso quod habeat gratiam sanctifican­ tem, est impeccabilis mortaliter, et quod si ab illo auferatur poterit peccare, alioqui gratia sanctificans non distingueretur a per­ fectissimo dono confirmationis in gratia; sed tantum per illam significatur, quod justus non possit conjungere cum sua justi­ tia seu gratia peccatum mortale, ita ut si­ mul sint in illo hoc peccatum, ct gratia : et e contra in sensu diviso est prædicta pro­ positio vera, quia tantum denotat, quod justus etiamsi justus sit. potest conjungere peccatum mortale cum suo libero arbitrio, quod peccatum, si esset, destrueret gratiam sanctificantem: DISP. X, DUD. V. sanctificantem : ergo eadem proportionali ratione debet explicari sensus compositus et divisus, cum loquimur de voluntate, præ­ mota, praefinita, et prædeterminata extrinsece ad aliquem actum per divinum decre­ tam efficax. Quare sicut non tollit a justo libertatem peccandi graviter, quod in sensu composito non possit tale peccatum committere, dum­ modo in sensu diviso possit, ita non aufe­ ret a voluntate libertatem, et potentiam dissentiendi, quod pnemota efficaciter, non possit in sensu composito dissentire, dum­ modo possit (prout re vera potest)*in sensu diviso. § ΠΙ. Objectiones contra dicta valde nutandœ. Sed objicies primo. Illud quod est talis conditionis, ul eo posito sequatur necessa­ rio aliquod impossibile, non potest ullo modo esse possibile, quia ex possibili nul­ lam sequitur impossibile; licet e contra ex impossibili sequatur quodlibet : at si vo­ luntas in hoc instanti efficaciter præmota extrinsece per divinum decretum præfinitivnm ad amorem, non amaret, aut odio ha­ beret, sequeretur necessario aliquod impos­ sibile : ergo in nullo sensu est possibile, quod voluntas tunc non amet, ac proinde omnimode aufertur ab ea potentia ad utrum­ libet. Minor patet ex dictis in nostra assertione. Quia si semel voluntas sic præmota ad amandum in hoc instanti poneret caren­ tiam amoris in illo, hæc carentia, si esset, irritum redderet tum amorem, tum illam præmotionem seu præfinitionem efficacem : at hoc esse impossibile est evidens : tum qnia hoc ipso quod in illo instanti sit talis præmotio, ac proinde amor, quia ipsa ef­ ficaciter trahit illum, nequeunt in eodem instanti irrita fieri : quandoquidem nihil potest in unico, et eodem instanti simul esse, et non esse irritum : tum etiam, quia alioqui illa præmotio esset efficax ut sup­ ponitur, et non esset efficax, quia destrui­ tor quoad effectum, et efficaciam a prædicta carentia : ergo, etc. fair· Confirmatur primo. Nam ex dictis vide­ tor sequi, voluntatem posse irritam et in­ Γ-· efficacem reddere hanc divinam præfinitio­ nem, seu præmotionem, extrinsecam ipsi, et intrinsecam Deo : quandoquidem potest facere actum, qui, si esset, redderet illam >L ! Pra • .1 181 irritam et inefficacem. Nam quod actus actu faceret, facit potentia possibili ter : ergo si actus actu exercitus inefficacem redderet talem prædiffinitioncm, et præmo­ tionem, consequens est, ut potentia ad il­ lum irritam faciet possibili ter eamdem præ­ motionem et præfinitionem. __ Confirmatur secundo. Quoniam ad hoc Conflrut voluntas creata pnediffinita ad actum scando amoris possit in sensu diviso non amare, requiritur, ut possit ponere carentiam amo­ ris, vel odium, quæ si essent, destruerent tum amorem, tum etiam, saltim indirecte, efficacem illam prædiffinitionem Dei : ergo voluntas creata adhuc prædiffinita ad prædictum actum potest absolute, et simplici­ ter destruere talem prædiffinitionem. Patet consequentia. Quia non aliter calidum, v. g. ut octo potest destruere frigus intensum ut 6, nisi quia potest ponere calorem in ea intensione, sub qua-si introduceret illum, destrueret prædictum frigus, essetque cum co incomposibilis, quod idem in aliis agen­ tibus naturalibus contingit. Nam illa ideo possunt aliquid destruere, quia possunt in­ troducere dispositionem, aut carentiam re­ pugnantem formæ praeexistenti. Secundo et principaliter objicies, quod semel præsupposita prædiffinitione efficaci it CprioDei circa actum amoris in hoc instanti eli- ‘‘P’1*1 ciendum a voluntate creata, tunc idem est, objectio. ° JCC quod voluntas creata ponat non amorem, vel odium, ac quod componat ista cum prædiffinitione ad amorem, vel saltim po­ sitio non amoris, aut odii in prædiclo eventu est necessario connexa cum compositione ejusdem cum tali prædiffinitione : ergo si voluntas creata supposita prædiffinitione po­ test ponere non amorem, aut odium, poterit utique componere, seu simul ponere ista cum prædicta prædiffinitione efficaci ; vel si non potest componere, vel simul ponere omnia hæc, nec poterit ponere amorem. Conse­ quentia videtur perspicua. Quoniam poten­ tia debet correspondere suo actui, et c con­ tra : ergo si positio non amoris, vel odii in illo instanti in quo supponitur esse prædiffinitio ad amorem, est compositio amo­ ris, vel odii cum eadem prædiffinitione, vel saltim affert necessario adjunctam prædictam compositionem ; fiet inde, ul si volun­ tas supposita prædiffinitione ad amandum in hoc instanti potest ponere non amorem, vel odium, quod possit componere ista cum prædiffinitione, vel quod si non potest componere hæc cum prædiflinitiOJie ad amorem, nec possit illa ponere. I f J 5k «1 tf. .1 Is t 182 DE VOLUNTATE DEI. 1 Antecedens autem probatur. Quia cum tunc positio non amoris, et odii per in illo instanti v. g. A supponaturpnedifcidrns, et ex suppositione accidentali hu­ finitio efficax, et hæc semel supposita in jus predifiinilioms haberet annexam, ii r«« illo instanti sit inauferibilis, oportet, ut ipsa daretur, compositionem cum prædicta hoc ipsu quod ponatur in illo instanti non prædifiinitiono eflicaci; non tamen bocp. tanti J. et possit poni in eo instanti non hera voluntatis, quatenus adhuc supposa prediffinitione adamandum in hoc instanti, ~ amor, potest fieri ut non amor existât in eodem instanti in quo est prediffiniüo ad respicit non amorem, vel odium, est po­ amandum : ergo posse ponere unum, nempe tentia (ut sic dicamus) non speculativa, non amorem facta prædicta suppositione, sed practica : ergo vel non potest facta pre* est posse componere unum cum alio, ni­ dicta suppositione ponere non amorem, ant odium, vel potest ponere illa cum omnibsi mirum cum prædicta prediffinitione eflicaci ad amandum, vel saltim habet necessario circumstantiis, cum quibus debet hîc et nunc facta prædicta suppositione esse in· annexam possibilitatem ad hanc composi­ tionem. Et ideo impossibile est, quod quis dispensabililer conjuncta, vel si non potest habeat potentiam ad ponendum aliquid in illam sic ponere, non ent potentia ista po­ instanti, in quo existit aliud, et quod pos­ tentia practica. Patet conseq. Quoniam posit facero, quod utrumque non existât simul. tent a practica respicit exercitium sui non ot. Confirmatur secundo. Quoniam qui se- nude sumptum quoad substantiam illius,sed vestitum cum omnibus suis circumstantiis, m^itnr posito uno extremo inaufenbili rvlaseeando. tionis. potest ponere aliud extremum, quod et factis quibusvis suppositionibus in eo­ dem instanti occurrentibus. Et ideo potentia est fundamentum correlationis, potest etiam ponere relationem ipsam subsecutam, ut prescindens aprædielis circumstantiis non patet in eo, qui posito in hoc instanti uno est potentia practica, et practice respicies suum exercitium. ,1.W|| albo potest ponere in eodem instanti aliud album, quod est fundamentum relationis Adde primo. Nam ex hoc quod, facta similitudinis : ergo qui posito inauferibili­ suppositione predifiinitionis ad amorem, ter uno extremo relationis simultatis , per accidens sequatur cx positione extremi nempe prædiffmitione eflicaci ad amorem, - oppositi, nempe non amoris, aut odii, in potest ponere in eodem instanti aliud extre­ eodem instanti compositio eorum cum præ­ mum, v. g. odium, quod est fundamentum dicta pre lifiinitione, non vero per sectab alterius correlationis simultatis ex parte intrinseco; solum colligitur, quod non per ejusdem odii, poterit ponere relationem si­ se, bene tamen per accidens continget, multatis inter prediffinitionem ad amorem, quod qui potuerit ponere non amorem, aut et inter odium,vel si hanc non potest po­ odium, possit per accidens componere hæc nere, neque etiam poterit ponere odium. cum prediffinitione, vel si non potuerit per Sicut qui non posset semel supposito uno accidens ista componere, neque poterit illa albo in hoc instanti ponere relationem si­ priora ponere. Sicut si talis compositio se­ militudinis ad illud, nec posset ponere aliud queretur per se, tunc qui posset, supposita album, ex cujus positione hæc relatio se­ prediffinitione ad amorem, ponere non queretur. amorem, posset per se eumdem non amo­ 95. Nec refert si dicas, quod etsi supposita rem cum prediffinitione componere, · .y| 1,1υ ΐι' ° prediffinitione eflicaci ad amorem in hoc Adde secundo. Quoniam alias voluntas instanti eliciendum* a voluntate creata, creata, supposita prediffinitione ad aman­ dum DISP. X, DUB. V. dum in hoc instanti, non solum non posset componere non amorem, vol odium cum prædifhnitiono illa, verum neque poterit potentia practica saltim expedita ponere non amorem, aut odium, quod est destrui libertatem, et non manere potentiam ad non amandum in sensu diviso. Sequela vi­ detur perspicua. Quoniam quoties actus, aut carentia illius habet per accidens ad · junctam aliquam circumstantiam, ad quam operans non potest pertingere, toties non remanet in eo potentia expedita ad illum actum, licet absoluto et sine illa circum­ stantia esset possibilis, ut patet in homine existonte in carcero, cui licet sit possi­ bilis absolute, cl secundum se aditus ad Ecclesiam ad audiendum sacrum ; quia ta­ men talis aditus habet adjunctam circum­ stantiam carceris, a qua. ut supponimus, non possit homo ille exire, ideo non ha­ bet passe practicum, et expeditum ad audi­ tionem sacri . ergo si positio non amoris, aut odii in hoc instanti, in quo datur effi­ cax prædiflinitio Dei ad oppositum actum, habet per accidens necessario adjunctam compositionem ejus cum prædicta prædiflinitione ; et ideo hoc ipso quod tuncnon amor, aut odium poneretur, fieret compositio : liet inde ut hoc ipso quod voluntas nequeat, adhuc per accidens, hæc componere, nec etiam possit non amorem aut odium ponere. i ' § IV. Diluitur prima objectio cum suis confirma­ tionibus. Objectiones has consulto proposuimus, quia ex earum enodatione non parum res hæc illustrabitur, et ideo una cum suis confirmationibus quamlibet earum sigillatim, et in diversis paragraphis diluemus. Quoniam si illa, quæ tangunt, plene et late enucleentur, tunc præcipua capita, ex qui­ bus veru intelligentia sensus compositi et di­ visi, nec non mira consonantia inter liber­ tatem creatam, et divinam prædiflinitionem I solent impugnari, manebunt plene evaI cuala. I ^oc taincn unum ante earum solutiones I w). advertimus, illas sub eadem prorsus forma I non minus urgere contra adversarios quoad I compositionem peccati mortalis cum gratia I sanctificante, vel actus odii v. g. libere exer! citi cum actu amoris in eodem instanti || (quam adversarii impossibilem reputant) I ac quoad compositionem prædifiinitionis 97. 18Λ efficacis ad amorem cum actu opposito (quæ in sententia D.Thomæ admittentis prædic­ tam prædiffinitionem impossibilis reputa­ tur) et ideo in earum enodatione sæpius exemplis istis utemur. Unde objectiones istæ eodem proportionali modo ab adver­ sariis solvenda» sunt, et ita non est cur specialem in eis contra nos vim faciant. Ad primam igitur objectionem respon­ Ad detur, quod etsi ex re possibili, et præcise prinum objec­ ex vi ipsius nullum sequi possit impossi­ tionem. bile absolute, et simpliciter loquendo : at­ tamen nullum est inconveniens, quod se­ mel facta aliqua suppositione, sequatur aliquod absurdum, si id, quod dicitur pos­ sibile, in rerum natura poneretur, id quod manifeste constat ex dictis. Nam dum quis in via actu amat Deum, libere amat, alio­ qui non mereretur, et ita in illo instanti retinet potentiam ad tunc non amandum, vel odio prosequendum, el consequenter carentia amoris, vel odium sunt tunc pos­ sibilia; el tamen si tunc poneretur illa ca­ rentia amoris, quæ possibilis est, sequere­ tur maximum absurdum, scilicet, quod in illo instanti simul voluntas amaret, et non amaret, vel quod amor ille in eodem ins­ tanti simul esset, et non esset : ac proinde sequeretur possibilitas in sensu composito ad non amandum, quæ (ut ex dictis constat) implicat. Quare sicut ex hoc non bene colligere­ tur, quod carentia illa non esset simplici­ ter tunc possibilis, ita neque in præsenti. Quia hoc ipso quod ponatur prœmotio hæc extrinseca, seu præfinitio efficax ad amo­ rem, ponitur amor, et neutrius suppositio tollit libertatem. Quia amor est libera de­ terminatio voluntatis in actu secundo, ut jam explicuimus, et præmolio hæc extrin­ seca non utcumque est pnemotlo ad aman­ dum. sed est præmotio ad libere amandum, quia facit, ut voluntas operetur Ubere, ut explicatum est. Et ideo licet voluntas pos­ sit non amare, nunquam tamen omittet amorem. | Undo ex his optimo intelligitur id, quod 98. aliquos non parum premit, scilicet, quomodo recte cohærere possit, quod posita præmotione, et prædifiinitione eflicaci ex­ trinseca divini decreti circa actum amoris eliciendum a voluntate creata, tunc infalli­ bili ter ponetur actus amoris, idest, ita pone­ tur, ut nunquam sit verum, quod pro illa duraiione pro qua prædiffinitum est, ut po­ natur, non ponitur; cum tamen pro illa eadem duratione possit non poni : ac tan- DE VOLUNTATE DEI. 'it' dem quomodo posita eadem prædiffinitione circa prodictam actum amoris, tunc quod non possit non poni talis actus a voluntate creata in sensu composito, possit tamen poni ab illa in sensu diviso, omnino requi­ ratur, ac sufficiat ad hoc ul illa duo jam recensita (ex quibus concordia libertatis creatæ cum divinis pnediffinitionibus ex se efficacibus pendet· simul inveniatur, nempe, quod posita prædiffinitione circa prædic­ tum actum, tunc infallibiliter idem actus ponetur, licet possit absolute, el simpliciter non poni : ac proinde infallibilitas hæc non sil infallibilitas necessitatis simpliciter ad essenduni opposita libertati creatæ, sed cum ea cohærens. Ex dictis igitur optime intelligitur cohærenlia, et mira consonantia prædictorum. Nam si posita prædiffinitione efficaci ad amorem, in hoc instanti a voluntate creata ponendum, non poneretur in illo ab eadem voluntate amor, ac proinde esset in eodem instanti carentia amoris, aut odium, tunc (ul modo expendebamus) esset possibile in sensu composito, quod simul poneretur ef­ ficax decretum Dei circa prædictum actum amoris pro hoc instanti, et carentia ejusdem amoris pro eodem instanti, ac proinde pos­ sent etiam simul in prodicto instanti poni carentia amoris, el amor ipse. Quia efficax decretum Dei circa amorem trahit secum amorem : alioqui non esset efficax. Quare si semel est impossibile in sensu composito, quod voluntate creata præmota, et profinita exlrinsece per decretum efficax, seu (quod in idem redit) quod posita promolione ad amorem, in hoc instanti ponen­ dum, non sequatur in illo amor, oportet, ul sit infallibile posita eadem promotione, talem amorem esse ponendum, idest {ut jam diximus) quod pro hoc instanti nunquam verificabitur, quod talis amor non ponitur. Sicut etiam ex quo capite positio prodiifinitionis circa prodictam actum amoris nun tollit quominus in sensu diviso possit amor ille a voluntate creata non poni, optime inde colligitur, actum illum ita esse ponen­ dum, ut licet de facto nunquam verificetur non poni pro prodicto instanti (quod est infallibiliter poni pro illo | nihilominus pos­ set non poni. Et ita ex bac vera intelligenlia sensus compositi, et divisi hæc duo cuhærent : et per consequens ex eadem intelligentia sensus compositi et divisu opjime salvatur, quomodo cohaereat libertas creata cum divinis prodi (linitionibus, ac proinde quomodo infallibilitas positionis actus non sit infallibilitas necessitatis sim­ pliciter ad essendum opposite libertati, sed infallibilitas necessitatis secundum qjid i et ex suppositione cohærens cum libertate creata. I Ad primam confirmationem neganda tet sequela. Et ad primam probationem respoo· u detur ibi fieri virtualiter hunc syllogismum: Voluntas potest facere actum odii, etiam fi sit exirinsecc prxmota ad amandum : std fi ** esset actus odii, tunc irritam et inefficacem faceret prxmolionem istam ad amorem:trg* si potest facere actum odii, potest irritam facere prxdiclam prxmolionem. In quo neganda esc consequentia. Quia arguitur ah una propositione, in qua fit sensus divisus, et ab alia, in qua fit sensus compositus, ad aliam, quæ facit sensum compositum, imo ad aliam, in qua ex possibilitate in sensu diviso infertur possibilitas in sensu compo­ sito. qui modus arguendi est plane defectuosus. Etenim in majori propositione fit sensus divisus, ut constat, el in minori redditur sensus compositus. Quia denotator quod si actus oppositus odii et promotio ista simul ponerentur, tunc actus irritam redderet promotionem : ac proinde simul poneretur, quod promotio illa esset efficax, nunquamque irrita; et quod simul esset ir­ rita et inefficax : et ex hoc infertur conseq. in qua consequens involvit sensum compo­ situm. Nam hoc quod est reddere irritam illam promotionem in eo instanti, in quo ipsa est, involvit, quod simul ponatur ac­ tus oppositas et ipsa promotio, et ex hoc irrita reddatur : et per consequens etiam ibi involvitur sensus compositus in majori propositione insinuatus. Λ Unde hæc consequentia manifeste insta­ tur in hoc syllogismo, de cujus vitio dubi­ tari non potest : Voluntas dum amat, potest habere actum odii : at si illud haberet, tunc componeret odium cum amore, imo conjun­ geret non esse amoris cum esse illius, el eumdem amorem irritum redderet : ergo si potest habere actum odii, potest ponere illum cum amore, imo potest conjungere non esse amoris cum esse illius, aut reddere irritum amorem. Per quæ etiam patet ad id, quod ultimo loco in eadem confirmatione additur, scili­ cet id quod faceret actus actu, facit poten­ tia possibiliter. Nam id est verum, si ser­ vetur idem sensus compositus et divisus. Unde sicut si actus odii esset in voluntate modo dicto præmota ad amandum, fieret ibi sensus compositus, quippe ponuntur si­ mul 1 DISP. X, DUB. V. mill duæ quasi formæ, ita si in sensu com­ posito voluntas posset facere illum (quod tamen non potest) faceret possibiliter quid­ quid actus aclu. Circa hæc tamen videnda sunt omnino ea, quæ in tractatu tertio, disputatione septima, numer. decimo quarto et deinceps diximus. Ubi ostendimus in si­ mili non argui ibidem ab actu ad propriam potentiam ei correspundonlem, sed ab actu ad potentiam, quæ neque est, nec fuit, nec potest esso : quia est potentia quædam chimerica, et contradictionem involvens. Ad secundam confirmationem respondelur concedendo antecedens, et negando ü» consequentiam. Et ad probationem dicendum est, quod id quod potest introducere wl aliquam dispositionem aut carentiam, quo­ rum quodlibet (si semel quoad omnia, quæ involvit, introduceretur) expelleret, aut de­ strueret aliquam formam, potest absolute et simpliciter destruere talem formam, nisi per accidens supponatur, quod in illomet instanti, in quo dicitur posse poni opposi­ tam carentiam, aut dispositionem, sit illa forma in illo subjecto, a quo removenda erat. Nam tunc in sensu composito hujus suppositionis nequit tolli prædicta forma, siquidem in uno et eodem instanti nequit simul habere esse et non esse. Et ita in eo instanti in quo quis libere amat, potest in omnium Catholicorum opinione ponere non amorem, qui, si esset quoad omnia, quæ involvit, destrueret amorem; et nihilomi­ nus, quia in eo instanti per accidens fit suppositio amoris in eo existentis, et amor non potest simul et in eodem instanti esse et non esse, propterea nequit voluntas ab­ solute et simpliciter loquendo destruere pro tunc amorem. Quia in hoc involvitur sensus compositus, et conjungeret amorem et non amorem. [ Quare cum hoc ipso quod supponatur vo! luntas creata per accidens, seu ex libero ‘ Dei decreto præfinila efficaciter ad hoc, ut I eliciat amorem, supponatur etiam per acci­ dens prædicta praefinitio mensurata æternitate, tanquam mensura propria et indefectibili, sicut amor creatus mensuratur per J (Jurationem in illo instanti imaginario, in 1 quo est, indefectibilem, inde est, ut ex . hoc quod voluntas creata possit adhuc sic efficaciter pnelinita ponere non amorem, i qui, si esset, destrueret indirecte prædictam ! pnediflinitioneiii, non colligatur, quod pos­ sit absolute et simpliciter destruere adhuc indirecte eamdem prædiflinitionem, imo l nec ullo modo poterit eam destruere, si 185 proprie et in rigore loquendum est. Quia in hoc involvitur sensus compositus, et potentia ad conjungendum esse et non esse ejusdem prædiffinitionis. Sicut propter si­ milem rationem nullo modo est in eadem voluntate potestas ad destruendum amorem in eo instanti, in quo amat, quamvis possit conjungere non amorem cum voluntate, qui, si esset, destrueret amorem. Quoniam per hoc ultimum denotatur sensus divisus, et per illud prius, sensus compositus. Unde instantia de calore ut octo potente expellere frigus, et destruere illud non est iQ$uncontra nos, sed potius pro nobis. Quia nuiIum agens naturale potest destruere in hoc c tf’ instanti formam aliquam, si per accidens supponatur, quod in illo eodem instanti ta­ lis forma sit in subjecto, a quo expellenda est. Quamvis in hoc semper recolenda sit disparitas illa jam dicta inter agentia natu­ ralia, v. g. ignem collatum cum aqua pro eo instanti, in quo supponitur frigida v. g. ut sex, et inter voluntatem creatam, pro eo instanti, quo amat, et est efficaciter prædiffinita ad amorem, nempe quod sup­ positio amoris, quia est libera determina­ tio voluntatis, non est suppositio tollens li­ bertatem, sicut nec suppositio decreti, quia ejus effectus est (ut late ostendimus) facere, quod voluntas libere ponat prædictam de­ terminationem; cum tamen suppositio fri­ giditatis ut sex, sit suppositio necessitatis, ne ignis tunc pro tunc possit, loquendo de potentia proxima et expedita, introducere calorem sub ea intensione, sub qua oppo­ nitur frigiditati intensæ ut sex. Sed de hoc iterum in hoc. dub. num. 115 sermo redibit, et ex ibidem dicendis tacita quædam re­ plica, manebit soluta, dum ibidem amplius explicuerimus qua ratione licet positio non amoris, si esset, haberet annexam destruc­ tionem præfinitionis efficacis ad aman­ dum ut tunc est, nihilominus ex hoc quod voluntas non possit destruere præfinitionem non colligatur voluntatem præfinitam ad amandum, non posse ponere non amorem. § V. Solvitur secunda objectio. Ex quibus ad secundam principalem objectionem respondetur, quod, ut nuper dicebamus, bene potest aliquid manere absolute et simpliciter possibile, quamvis facta aliqua suppositione iunct si daretur a parta rei absolute el simpliciter et quoad omnia, 103. i I ‘ 5 ζ< Mjii "u DE VOLUNTATE DEI. •V quæ peraccidens involvit, haberet annexum aliquod impossibile. Et ita ex eo quod facta per accidens suppositione prædiffinitionis efficacis ad actum amoris ponendum in hoc instanti a voluntate creata, tunc si volun­ tas creata poneret non amorem vel odium, absolute et simpliciter et quoad omnia,* quæ per accidens involvunt, haberet an­ nexam compositionem ejusdem non amo­ ris, aut odii cum prædiffinitione efficaci (quæ quidem compositio est in sensu ab­ solute et simpliciter impossibilis) non se­ quitur, vel quod adhuc facta suppositione prædicta, qui potest ponere non amorem, aut odium, possit pertingeread mandandum executioni hoc impossibile, nempe hanc compositionem non amoris, aut odii cum prædiffinitione ad amandum; vel quod si non potest pertingere ad hanc compositio­ nem, neque etiam possit ponere non amo­ rem , aut odium : siquidem ex hoc praeciso capite, quod aliquid sit possibile, ac proinde aliqua potentia habeat poise ad suum effec­ tum, non sequitur posse in sensu absoluto et simpliciter ad aliquid impossibile, aut quod si non potest ad aliquid impossibile, neque etiam possit ad id, quod sibi possi­ bile est, quodque est proprius effectus illius. Rebate Quare ad dijudicandum an aliqua actio BflUoda. vel omissio illius sit absolute et simpliciter possibilis, non est attendendum, an aliunde (si poneretur/ sequeretur ratione alicujus suppositionis per accidens facte aliquol impossibile; sed an tale impossibile sequa­ tur ex vi positionis talis actionis, aut omis­ sionis ex propriis meritis considerate, sive ex vi conjunctionis ipsius præcise sumpte cum suo principio, et an potentia activa il- | lius sit ex natura sua præcisiva, seu ten­ dens quodammodo cum præcisione ad illam actionem, vel omissionem, secundum ea, quæ ex propriis meritis affert. Nam si il­ lud impossibile non sequatur, aut sit con­ nexum cum positione illius actionis ex me­ ritis ejusdem actionis, seu secundum ea, quæ per se affert; sed solum aliunde et per accidens ratione alicujus suppositionis jam dicte, et potentia activa illius fuerit ex natura sua præcisiva, seu quodammodo tendens cum præcieùono ad ea, quæ per se affert illa actio, vel ad ea secundum quæ nullum inde sequitur Impossibile, tunc præ­ dicta actio, quippe inspecta quoad ea pre­ cise secundum quæ nullum affert impossi­ bile, nec cum eo est connexa vere retinebit rationem actionis absolute et simpliciter possibilis, vereque dabitur in suo principio racio potentiæ activæ absolute et simpliciter I talis respectu illius. ' Dnde in casu hujus objectionis, fe* positio non amoris, aut odii, si daretar quoad omnia quæ involveret, haberet ad- n? junctum quoddam impossibile, neinpewQ. positionem v. g. odii cum prædifiinitiûce efficaci ad amorem ; non tamen propteret talis positio esset impossibilis. El ratio est aperta ex dictis. Quoniam interveniunt dos conditiones jam dicte. Prima, quodadhie facta suppositione prædiffinilionis οίϋαώ Dei ad actum amoris in hoc instanti eli­ ciendum a voluntate creata, tunc si pona­ tur v. g. odium in eodem instanti, non s^ quitur compositio, seu simultanea positio ejus una cum prædiffinitione ad amantium ex vi positionis odii per se ct ex propria meritis speciate; sed aliunde et per acci­ dens, nempe ex eo quod præsupponilur per accidens illa suppositio prædiflinitioniseûicacis ad amorem, ideoque positio odii esse: ejusdem prorsus rationis, secundum ea qai perseaflert, quamvis non adesset talis sap· positio. Et similiter intervenit secunda con­ ditio, nimirum quod voluntas ratione tot immaterialitatis est potentia quodammodo præcisiva, idest, tendens ad bonum subw præcisione, sub qua proponitur ei ab intel­ lectu. Et idcirco sicut intellectus, adhuc supposita prædiffinitione efficaci ad amo­ rem, proponit ei v. g. odium, ut præcise eiicibile ab illa, non vero ut conjungibte cum prædiffinitione efficaci ad aman Ium. ac proinde proponit ei pnedietnm odium, ut ex propriis meritis conjungibile tantum­ modo cum eadem voluntate, ita adest in voluntate potentia activa ad tendendum in illud, ut præcise est eiicibile ab illa, et conjungibile tantummodo cum eadem, idest, non ut conjungibile cum prædiffinitione rf- ! ficaci ad amorem, ac proinde solum ades; potentia ad tendendum in illud secundum eam rationem secundum quam nullum af­ fert impossibile : et per consequens praedic­ tum odium ut associatum omnibus circum­ stantiis manet tunc in ratione impossibili! respecta voluntatis. Nd I Quapropter ad formam objectionis, concesso antecedenti, neganda est conseq. Cu-ire jus probatio nihil obest. Quoniam etslsup-^j posita prædiffinitione efficaci ad amorem io I hoc instanti, tunc positio odii, vel non amoris, si daretur quoad omnia quæ in­ volveret, haberet per accidens adjunctam compositionem odii v. g. cum prædicta pneI diffinitione ac proinde in eo eventu condi· tionato DISI tionàlo daretur per accidens illud impos­ sibile ; attamen potentia ipsa voiitiva est pnccisiva, et tantum respicit ad id, quod est per se in illo odio ac proinde odium non debet proportionari cum voluntate oi correspondente, et e converso quoad id im­ possibile, quod per accidens eis annectere­ tur, si essent; sed quoad id quod habent per so, el secundum quod sunt possibilia : siquidem in universum potentia et actus se­ cundum hanc præcisam rationem sibi cor­ respondent in ratione actus et potentiæ operative illius. liirià- Quæ omnia manifesto cernere licet in exemplis jam dictis hominis justi, vel actu odientis Deum, in quibus facta suppositione gratira sanctificantis in illo, et odii Dei In isto pro hoc instanti, tunc positio peccati lethalis ab illo, in eodem instanti, si actu daretur, haberet annexam per accidens et aliunde compositionem talis peccati cum gratia sanctificante : et similiter si daretur tunc in isto amor Dei, ille amor haberet connexam compositionem sui cum odio; et tamen non ideo sequitur, quod si justus pro illo eodem instanti potest ponere pec­ catum, de quo loquimur, nempe peccatum lethale, aut odiens Deum possit ponere amorem (ut revera possunt, ut ex dictis constat) quod ille, nempe justus possit componere graliam cum peccato, aut iste, nimirum odiens Deum queat conjungere amorem cum odio, aut quod si quævis ex iis compositionibus est impossibilis, quod etiam positio peccati a justo, aut amoris ab odiente Deum sit tunc impossibilis. Et ratio horum omnium est eadem, nempo tacxa illa, quam supra adduximus, scilicet quod positio actus v. g. amoris, si facta illa sup­ positione daretur absolute et simpliciter, et absque aliqua limitatione, aut præcisione, tunc reddit sensum compositum. Quia ac­ tos, ut hic et nunc absolute et simpliciter exercitus, et sumptus sine aliqua limita­ tione et præcisione, dicit actum, ut hic et nunc cum omnibus circumstantiis occurrentibus fit : ct ita non præscindit ab eis. Cæ­ terum potentia voluntatis ad actum, secun­ dum ea, quæex se habetin rationc potentiæ, estpræcisiva, ettantumrespicît actum, ut ab ea dicibilem, et secundum quod per se est conjungibilis cum eadem potentia, vel se­ cundum ea, quorum simultas ipsi actui non repugnat. Et ita posse elicere illum, tantum reddit sensum divisum : et per consequens quoties arguitur a positione actus, si dare­ tur, facta prædicta suppositione, et sumitur actus absolute et simpliciter absque ulla li­ mitatione aut præcisione, toties arguitur a sensu composito ad divisum. Et ideo est vitiosus argumentandi modus. Secundo respondetur, sive magis expli­ catur procedens solutio, quod licet posita Seconda solutio pnediflinitione ad actum amoris in hoc in­ lire ­ stanti, tunc positio v. g. odii in illo eodem explica tio instanti (si in eo modo dicto daretur) af­ præceferret re ipsa annexam compositionem pro­ deatîs. dictam; non tamen eam importaret, ut est præcise terminus per se inspectus a volun­ tate, ut est principium habituale odiendi, seu secundum quod præcise correspondet potentiæ activæ illius, aut secundum quod continetur intra spheram suæ activitatis, sed aliunde. Et ita ex eo quod positio illa (quæ nunquam absolute et de facto dabitur supposita illa prædiffinitione ad actum op­ positum) haberet annexam per accidens et aliunde compositionem, data hac hypothesi quod absolute et simpliciter, et absque ali­ qua præcisione, aut limitatione poneretur, non sequitur esse in voluntate potentiam ad compositionem : siquidem quod illa po­ sitio odii si daretur, haberet alias esse com­ positionem sui cum prædiffinitione efficaci ad amorem, non competit ei, ut est termi­ nus activitatis voluntatis respectu illius, sed dumtaxat in eue rei et per accidens. Explicatur hoc. Etenim voluntas et ha- Major bet rationem principii habitualis respectu alicujus operationis, vel omissionis et sæ- tîoaîs pissime habet rationem principii actualis, seu infallibiliter Influentis in illam. Est au­ tem duplex discrimen inter utramque ratio­ nem principii. Nam voluntas, ut est prin­ cipium habituale operationis, potest adhuc in sensu composito separari ab ea, imo ut præcise est principium habituale, non pro­ cedit ab illa actu operatio, licet possit pro­ cedere. Et ideo in idem, quoad præsens re­ dit, quod voluntas sit præcise principium habituale alicujus determinata) operationis v. g. odii, et quod ita sit principium illius, ut actu separetur ab illa. At ut est princi­ pium actuale illius, infallibiliter ab ea pro­ cedit operatio, nec potest in sensu com positio separari ab eadem operatione : et propterea secundum hanc rationem debet subdi altori decreto Dei efficaci, a quo ha­ beat ut non solum possit influere; sed etiam actu operatio illa ab ea fluat. Secun­ dum discrimen est, quod operatio ipsa, ut comparatur cum principio habituali præ­ cise sumpto non dicit omnia, quæ per acci­ dens et ab extrinseco competerent, aut ei DISP. X, DUB. V. DE VOLUNTATE DEI. •I Halio solutio­ nis. annecterentur, si actu et in exercitio dare­ tur; sed tantum ea, quæ sunt suæ lineæ, sive ea, quæ ei competerent in hoc instanti, si alias eliceretur nulla facta accidentali suppositione præfinitionis efficacis ad oppo­ sitam operationem. Olerum eademmet operatio v. g. odium, ut comparatur cum voluntate, ut cum principio actuali illius, dicit se ipsam ut hic el nunc fit cum omni­ bus circumstantiis undequaque provenien­ tibus, quæ tunc occurrunt, necnon et con­ junctionem ac simultatem cum eis : et proplerea potest, et debet componi cum il­ lis, et voluntas est principium illius, ut conjunctæ cum omnibus illis : ideoqne ea­ dem voluntas non est principium hoc modo illius, nisi queat componere suam operatio­ nem cum omnibus circumstantiis occur­ rentibus, undequaque illæ proveniant. Unde ex his optime salvatur, quomodo licet supposita prædiffinitione efficaci ad amorem, positio odii, si daretur, haberet in esse rei annexam per accidens compositio­ nem ejusdem odii cum prædicta prædiffini­ tione efficaci : et similiter si posita eadem prædiffinitione ad amandum, voluntas esset principium actuale odii (quod tamen de facto et in sensu absoluto nunquam continget) lune positio odii, quatenus corresponded voluntati, ut est principium actuale illius, haberet annexam compositionem pro­ dictam; attamen positio odii, ut precise correspondet voluntati, ut esc principium habituale ad odiendum, seu ut dicit posse ad odium, ac proinde quatenus est terminus per se inspectus ab illa ul sic sumpta, non habet, adhuc supposita prædiffinitione amo­ ris, annexam prodictam compositionem, sed ab ea proscindit, et abstrahit : non qui­ dem quia secundum hanc considerationem sit indifferens ad eamdem compositionem; sed quia ut est sub hac pracisione non agi­ tur de illa, nec concipitur in collatione ad oppositum actum amoris. Et propterea op­ time cohærere potest, quod voluntas etiam supposita prædiffinitione ad amorem possit ponere odium, licet non possit componere illud cum amore, aut prædiffinitione ad amandum , quæ efficaciter affert eumdem amorem. Ratio autem horum potest reddi ex na­ tura ejusdem voluntatis in prodicto statu constitutæ. Nam cum voluntas est efficaci­ ter præfinita ad amorem, judicatur ab intel­ lectu, amorem hic et nunc inspectis omni­ bus, quæ occurrunt, esse eliciendum : e contra vero odium non judicatur esse hic et nunc inspectis omnibus eliciendum; sed tantum proponitur bonitas, quæ esset iu elicientia illius, et conjunctione ejusdem cum potentia, non voro proponitur, ut con· jungendum cum prædiffinitiono efficaci *1 amorem. Et propterea voluntas tendens M suum objectum eo modo quo proponitur ώ intellectu, habet tendore in amorem actuiliter, ut hic et nunc inspectis omnibus dr* cumstantiis occurrentibus fit, et utconjun- · I Enodatur ulraque confirmatio secund,c objectionis. i Ad primam confirmationem hujus secundæ et principalis objectionis distin­ guenda est major : Posse componere unum nxi> cum alio in aliquo instanti, nihil est aliud, quam posse facere, quod existât unum in illa duratione, in qua existit aliud, idest. in illa duratione, in qua existit aliud, ot prout in ea existit aliud, ac proinde prout illa duralio est mensura utriusquo simul, seu prout prædicta duratio est accidentaliter as­ sociata existentiæ alterius, concedi debet : est, in illa duratione, in qua existit aliud, non prout in illa aliud existit, et per conse­ quens non prout est mensura utriusque; sed prout est tantum mensura unius licet alias accidentaliter mensuret .utrumque, neganda est. Et eodem proportionali modo distinguenda est minor : Potest fieri, ul non ampr existai in eodem instanti, in quo est pnediffinitio ad amandum, prout illud instans est mensura utriusque, sive prout dicit durationem illam quatenus ei accidentaliter est associata existentia prædiffinitionis in ipsa, neganda est : secus vero si sensus illius sit, quod possit fieri, ut non amor existât in illo eodem instanti, non prout est mensura utriusque seu prout ei per accidens est associata existentia prædiffmitionis ad amandum ; sed prout præcise est mensura illius omissionis, ut conjungibilis cum potentia, quamvis alias per acci­ dens mensuret existentiam pradiffinitionis in ipso. Et deinde neganda est conseq. Quo­ niam ad hoc, ut esset legitima, requireba­ tur, ut voluntas posset ponere non amorem in eo instanti, in quo pnediffinitio ad amandum existit, et prout in illo prædicta prædiffinitio existit, atque adeo prout illud instans adæquate consideratur et habet esse mensuram utriusquo, non vero sufficit ad possibilem compositionem non amoris cum prædiffinitione ad amandum, posse ponere illum in eo instanti, in quo prædicta præ­ diffinitio existit; non tamen prout in illo existit; sed proutest mensura tantummodo unius, nempe non amoris ut conjungibilis cum potentia, licet alias per accidens et omnino materialiter sit in eodem instanti talis pnediffinitio. -bi. Et tandem ad id quod ibidem additur, ‘j?/; nempe impossibile esse, quod aliquid habeat «è-r potentiam ad ponendum aliquid in instanti, U *4 | gitur cum illis : et deinde dicit habitudinem ■' potentiæ potentis elicere odium sub ea prae­ cisione, sub qua proponitur ab intellectu. Et ita odium illud, si daretur (licet posita prædiffinitione ad amorem numquam dabi­ tur) haberet, ut est terminus per se inspec­ tus a potentia volitiva, ita esse odium, ut secundum hanc rationem non diceret con­ junctionem sui cum illa circumstantia oc­ currente prediffinitionis : siquidem non proponitur ut conjungibile cum illa. ' 4 Potestque hæc eadem ratio illustrari ex v./ eo, quoi dum voluntas est principium*?* actuale amoris, ac proinde est efficaciter praffi(finita ad illum, tunc judicium, sive (juxta sententiam D. Thomæ) imperium im­ mediate movens ad opus, est ultimus actus intellectus practici, habens perfectissime rationem practici et impellentis ad opus : et propterea impellit ad opus perfectissime, atque adeo ut hic et nunc fit attentis omni­ bus circumstantiis, et ut ad eas dicit ordi­ nem, cum eisque conjungitur, quia hoc petit ratio actus practici perfectissimi el ultimi : ideoque voluntas, ut est principium actuale amandi, et commensuratur hnic judicio, sive imperio, non præscindit in illa sua tendentia, qua per modum principii actualis respicit amoremea quibuscumquo circumstantiis tunc occurrentibus. Cælerum judicium, quod simul habet de convenientia odii, non est judicium, quod sit actus ulti­ mus intellectus practici, et in sententia D. Thomæ non est imperium movens ad opus : et propterea non habet perfectionem illius prioris judicii, nec dictat positionem odii et conjunctionem ejus cum omnibus? cir­ cumstantiis, sed cum aliquibus (de quibus statim) et ita non dictat conjunctionem cum prædiffinitione ad amandum, aut cum amore ipso, sicut judicium, sive imperium, quod est actus ultimus intellectus practici, dictât conjunctionem cum quibusvis circumstantiis concomitantibus : et propterea null® tunc occurrent absolute et de facto circumstan­ tia?, cum quibus opus illud imperatum non conjungatur. in quo existit aliud, et quod non possit facere, ut utrumque non existât simul, con­ stat ex dictis hoc esse verum, si detur po­ tentia ad ponendum aliquid in instanti, in quo aliud existit, et prout in illo aliud existit, secus tamen si solum sit potentia ad ponendum illud in eo instanti, in quo alias et pure materialiter oxistit aliud, seu prout est præcise mensura unius. Quia tunc illud instans, et existentia alterius rei in illo, ita se habet respectu ejus, qui respicit hoc instans, ut est precise mensura unius rei, ac si tale instans nulla ratione haberet actu mensurare aliud extremum. El similiter ita se habet respectu alterius rei ibidem alias et pure materialiter existentis, quoad hoc quod est conjungi, seu simul cum illa poni in illo instanti, ac si non esset ibidem, cum tamen ad hoc ut potens ponere unum, pos­ set componere unum cum alio in eodem instanti, requiratur, ut respectu illius non se habeat modo explicato omnino materia­ liter illud instans, ut est mensura utriusque, aut existentia unius ex illis extremis in illo eodem instanti. Explicatur hoc. Etenim illud instans po­ in. test considerari dupliciter. Primo adæquate, prout exercet tum munus mensurandi præ- tut hoe. M diffinitionem efficacem ad amorem, tum etiam ut actu mensuraret non amorem, sive odium, si tale odium, v. g. quod in eodem instanti potest poni, poneretur actu in illo, quamvis supposita prædicta prædiffinitione nunquam actu et absolute ponetur, nec a prædicto instanti actu et in exercitio men­ surabitur; sed solum mensuretur actu et in exercitio ab illo instanti, secundum quod in sua causa est possibilis. Secundo inade­ quate, prout præcise habet, quod mensu­ raret non amorem; aut odium possibilia poni in eodem instanti, si actu et in exer­ citio in illo ponerentur. Voluntas igitur (adhuc supposita omnino materialiter et per accidens prædiffinitione ad amandum) potest ponere v. g. odium in illo instanti prout instans hoc (loquendo de odio in se ipso) præcise exerceret munus mensurandi ipsum, ut conjunctum cum potentia ipsa voliliva, si in eodem instanti poneretur, sive prout ad summum exercet munus men­ surandi ipsum ut conjunctum cum aliis cir­ cumstantiis cum eo composibilibus ; non vero prout illud instans adæquate sumitur, ct exercet etiam munus mensurandi prædiffinitionem, seu prout habet, quod exer­ ceret primum illud munus involvendo, aut connotando quod exerceat etiam -munus DE VUEC5TATE DEI. mensurandi pnediffinitionem. ConsUt autom, quod ad hoc ut potens ponere unum extremum in aliquo instanti, possit com­ ponere illud cum alio in eodem instanti de­ sideratur, quod respiciai illud instans, ut est mensura utriusque simul, seu ut ita mensurat unum, quod quatenus respicitur a potente ponere unum extremum, invol­ vat, sive connotet, quoi mensuret etiam aliud : et non sufficit, quod alias et omnino pure mater aliter sit mensura utriusque. Nam sicut potens componere respicit utrum­ que extremum ut adunatum ct mensura­ tum simul, non vero divisive ab eodem instanti, ita respicit idem instans, ut for­ maliter habet esse mensuram utriusque. Nec obest, quod in ipso instanti illa mu­ Replica. nera non distinguantur realiter, ac prolude non importent diversam dnrationem, aut diversam partem illius, ad hoc ut prædictum instans possit attingi, quatenus exercet, aut exerceret unum munus, non attacto quatenus exercet aliud ; sed ita se habeat quoad hoc quod est attingi secundum quod exercet utrumque munus, ac si revera ita exerceret unum, nempe munus mensurandi non amorem aut odium, si es­ sent, ac si non haberet munus mensurandi praxliffinilionem ad amandum, quæ actu et absolute ibidem est. Non itaque hoc obstat. Quoniam satis Dihhar. est, quod hæc munera connotent diversa connotate ad hoc ut, saltim quoties poten­ tia respiciens i'lttd instans est præcisiva, possit respicere illud instans secundum unum munus, non inspecto secundum aliud, ut in præsentî contingit. Nam sicut si ille non timor poneretur, ut præcise est termi­ nus potentia» habitualis volitivæ ut talis, tunc diceret se ipsum, ut elieibilem a vo­ luntate, et conjungibilem cum ipsa in illo instanti, non vero ul conjungibilem cum III prædiftinitione efficaci ad amandum, ac proinde nou respiceret illud instans, ul est mensura utriusque (quamvis alias si talis non amor de facto el sine hqc praecisione et limitatione poneretur , sequeretur ex suppositione pnediffinitionis efficacis ad amandum quoddam impossibile, nempe compositio ejus cum prædicta prædiffinitione. ut num. 97 el 98 dicebamus) ita po­ tentia volkiva potest per modum potentiæ respicere prædictum non amorem et instans mensurans illud. quatenus precise esset mensura illius, non voro quatenus hahet simul esse mensuram prædiffinitionis effi­ cacis ad amandum. Quæ omnia manifesto conspiciuntur io instantiis siepe adductis, quæ quia rem optime explicant, iterum atque iterum n petendæ et applicandæ ad praesens erunt. **■«-· Nam etsi qui actu habet amorem in hoc instanti, qui ex suppositione quod in eo β.Ί fl considererelur non quidem ut præcise est terminus habitudinis voluntatis ad ipsam etc., quia si illa positio odii (si esset) con­ sideretur ut præcise est terminus habitudi­ nis voluntatis ad ipsam, seu ut præcise continetur intra potentiam activam el ex­ peditam vqlunuitis, tantum respicitur ut conjangibil s cum voluntate et circumstan­ tiis jam dictis; non vero ut conjungibilis « cum circumstantiis repugnantibus, sive illa repugnantia proveniat ex aliqua supposi­ tione, sive aliunde. Et ita quia supposita prædiffinitione ad amandum in hoc in­ stanti, repugnat conjungi non esse ejusdem præfinitionis cum esse illius in eodem in­ stanti, propterea voluntas quatenus possibiliter respicit odium, aut non amorem in Salmant. Curs, lheolog., tom. //. DUB. VI. 193 illo instanti, non respicit illa, ut destructiva prædiffinitionis, ita ut secundum hanc ra­ tionem terminent prædictam habitudinem. Quia ratione suppositionis facte est im­ possibilis prædicta destructio, licet si re ipsa daretur odium, tunc consideratum quoad omnia, quæ affert, sequeretur hoc impossibile, nempe quod destrueret pnediffinitionem, qood tamen non convincit, odium illud non remanere in ratione pos­ sibilis, ut ex dictis in solutione ad i ex his objectionibus dicebamus. Quæ omnia debent specialiter notari : quia per illa solvuntur plures consequential, quæ prima facie videntur insolubiles, do­ nec deprehendatur defectus a nobis as­ signatus. Nam in eis vel ab una proposi­ tione in sensu composito, et ab alia in sensu diviso infertur tertia de sensu com­ posito; vel a duabus propositionibus in sensu composito infertur una in sensu di­ viso, ut si dicas : Si voluntas præmota ad amandum poneret carentiam amoris, tunc componeret : sed potest ponere : ergo potest componere. Item. Nisi tollatur præmolio seu decretum efficax Dei, quo præfinitur amor, non ponet voluntas creata carentiam amoris : sed non potest tollere illam, imo semel posita in hoc instanti, non potest etiam a Deo tolli in illo : ergo non potest ponere prædictam carentiam. M ΙΑ 116. t t . I Φ1 F IΛ » I DUBIUM VL Quomodo solvenda sint argumenta pro con­ traria sententia dub..^ a num. 71 usque ad 78 adducta, necnon aliud argumen­ tum adversariorum una cum sua con­ firmatione dub. 3 a num. 53 usque ad 55 allatum. Quamvis potuissemus ea, quæ in duobus præcedentibus dubiis diximus, in uno et eodem dub. conjungere, quia cuncta quæ in illis dicta sunt, eo tendunt, ut explicent quomodo hæc divina prædiffinitio efficax non tollat libertatem voluntatis creatæ : et similiter licet in illo eodem dub. possent argumenta adversariorum volentium, hanc prædiffinitioncm Dei efficacem tollere liber­ tatem creatam, dilui; nihilominus quia ex his omnibus simul junctis longissimum et satis prolixum dub. conficeretur, idcirco sigillatim ista in tribus dubiis tradimus, ut ita res hæc clarius, facilius, ac suavius, et expulsa animi nausea, quam unicum dub. nimis prolixum generare solet, capiatur. 13 hr Λ Ή 194 DE VOLUNTATE DEI. DISP. X. DUB. VI. i amoris. Quia, ut jam diximus, voluntaspra hbere, et velit actionem inferioris elici cum mota ad amorem non potest sensu cotalibero consensu i lius : tunc enim potest Muitur primum argumentum pro contrazia posito non amaro. Nec ob id sdquUor, nnpeliri ab inferiori. Simile hujus repentur sententia a num. ΊI usque ad 76 allatum. amorem poni necessario mo lo, tum proy.er in charitate, cujus inclinatio est fortior dictadub. 5, tum etiam : quia natura istiti omni inclinatione voluntaVs, et cujuslibet Ad Ad primum ergo pro contraria sententia præmotionis et pralimtiunis non eat facere, passionis vel habitus pravi; el tamen quia pnaani, n c;u adductum respondetur, nihil referre. ; quod voluntas utcunque amet, sed quoi Inclinat voluntatem salva ejus liberate, po­ quod suppositio aliqua ponatur in volun­ amet libero modo, quod est ita amare, ut lBc«. test ab ipsa impediri. De quo D. Thom. in possit non amare. HS tate, aut quod illa sit antecedens sctum vo· : 3 dist. 32 q. 1 art. 1 ad 3* laniatis ad hoc ut tollat ab illa potentiam Ad primam confirmationem responde- "J . Ad secundam confirmationem bene res­ U ad actum oppositum, quando talis suppo­ tur, pr.vmolionem hanc, et prædiflhntiGrfTil- pondetur ibidem. Ut autem a 1 impugnatio­ sitio est juxta naturam voluntatis, idosl, nem divinam respicere, ut proprium ejus 7 àu nem respondeamus no:undum est, quod voexitquando talis suppositio facit, ul voluntas effecium duos terminos a quo et ad gum, lunlas sine omni promotione extrinseca libere faciat. ut ducet August, lib. de Prædesüoat. Dei manet suspensa ab omni actu. Et ideo D-Tboo. Quæ solutio desumitur ex divo Thom. in Sanet, c. 8, ex pano termini a quo tollit re* relinet quandam indelerminationom priva­ sistentiam et duritiam cordis ; ex pirU præsenti, a num. 8, ubi etiam optime expli­ tivam, quatenus non magis caret actu amo­ termini ad quem tribuit consensum, et in­ cat quomodo non omnis supjæsilio ante­ ris v. g. quam actu odii, etsi ad utrumlibet fert actum pro quo datur. Dicimus erço, cedens inferat necessitatem, et in quo habeat potentiam. Unde si consideretur in quod respectu termini ad quem influit fi· sensu loquatur Anselmus (quem tolis viri­ ordine ad Deum ut ad primam causam, et nite, quia modo producit, et inferi consen­ bus conantur authores oppositæ sententiæ in illo priori antequam Deus præfiniat ejus sum intensiorem in voluntate creata v. c. pro se et contra nos adducere) dum dixit, actum, habet etiam suam indeterminatiout quinque, modo remissiorem v. g utter; quod suppositio antecedens imponit ne­ nem, quatenus scilicet nondum est ab eo respectu vero expulsionis termini a quo in­ cessitatem. Videatur Doctor Angelicus loco cxlrinscce promota, et est indifferens ad fluit (ut sic dicamus) infinite syncale^orecitato. hoc ut promoveatur præmotîone inclinante malice, quatenus non dabitur tam vebeaieas Ex quo, et ex dictis dub. 5 hujus dispu­ ad actum amoris vel actum odii modo supra resistentia el duritia cordis, quam netu non tationis sat;s constat primo, quomodo prima jlicto : ita tamen ut sive præmovealur una, expellat. 4$S| solutio sensus compositi et divisi ibidem sive alia præmotîone, semper retineat po­ Et explicari potest hoc, exemplo actuum adducta sit optima. Nec necesse erit sol­ tentiam ad oppositum actum. fidei, charitatis, vel contritionis, qui licet vere ea, quæ ibi adducuntur Quia, ut Hoc ergo supposito dicimus, quod præconstat ex dictis an. 84 procedunt ex de­ ex parte termini ad quem sint virtutis fi­ inolio et prædeterminalio extrinseca Dei, nira, et juxta suum perfectionem faciant fectu intelligentiæ sensus compositi el di­ seu decretum prafinitivum ipsius ad actum hominem magis, vel minus credentem, visi in eo sensu, in quo de eis loquuntur amoris tollit quidem illam indeterminalioThomistæ. amantem, vel contr.tum; attamen ex partti nem privativam, quam habebat voluntas in termini a quo habent virtutem veluti infi­ Ad Secundo etiam constat, quod secunda soordine ad actum amoris vel odii, atque ni; am syncaiegorrinalicc- Quia nulla dabi­ Iul,° ibi:era posita sil legit ma E; ad prialeo suspensionem illam, qua non magis tur quantitas peccatorum, aut intensio lioncm mam impugnationem patet ex dictis n. 97 erat suspensa ab actu amoris, quam odii, infidelitatis, quæ non expellatur per actas ac proinde illam indifferentiam, quam modo tolatio- et 98. Quamvis etiam a Idi possit, quod nec aii. illud, quod in eadem probatione additur, istos quantumvis remissos. Ita ergo simili­ explicato habebat in ordine ad Deum ut ter in præsenti, proportione servata, philo­ scilicet quod frustra est potentia, quæ nun­ ad primam causam promoventem seu præsophandum est. Et licet prædicta præmolo quam reducitur ad actum, esc alicujus mo­ finientein. Et ideo hæc prædiflinltio, pro­ nequeat tollere a voluntate potentiam, menti. Quia potentia, quæ potest ad utrum­ motio, seu decretum Dei vocatur pradeterlibet, sat est, ut non sit frustra, quod quam habet ad dissentiendum, cum relin­ minalio, quatenus delcrminat:o opponitur ponat unum ex illis act»bus : alioqui etiam quat eam liberam, tamen cum de facto iûI huic indétermination! et indifferentiæ. ( Cæterum eadem præmolio relinquit aliam feratconsenrum infallibiliter, de facto etiam eo lemargumento probaretur, quod voluntas dum amat, frustra haberet potentiam ad tollet ab ea dissensum, ut ostensum est. I indifferentiam in voluntate prout inliffeAd i l autem, quod m in eadem prolmione probatione U ponendam carentiam amoris in illo in­ rentia opponitur modo operandi cum deterstanti, quia nunquam dum amat, ponet additur, scilicet quod si efficacia et vinos ' minatione ad unum, ac proinde sine poillam. hujus promotion.» seu decreti divini sil 1 tentia ad oppositum. Quia etsi voluntatem 118. I suspensam tam ab actu amoris quam odii, Ad secundam impugnationem patet superior voluntati, tunc voluntas non lanAd ’.um non vincet, verum neque vincere po* etiam ex dictis, quotnolo hoc quod est. Γ et potenteny ad uimmlihet applicet ad secan­ voluntatem infclliblliter facere actum pra- i terit illam (sumpta victoria pro hoc qaod dam. i amandum, ac per consequens tollat suspenest dissent re ei, si ip-a velit) respondetur,, ’ I / difilnitum, oriatur, tum ex natura ipsius sionem et indifferentiam privativam; relinpræmotionis extrinsecæ seu divini de­ quod licet virtus inferior non pos?il vin­ I quit tamen intactam potentiam ad utrumlicere aut impedire virtutem nuperiorem I creti, tum ex modo operandi ill us, tum lel : et ideo ita applicat ad amorem, ut ex incomposibilitate, quæ est inter hoc agentem ex r.ecess late naturæ, et amandum, et simul ponatur carentia rem ; secus tamen si virtus superior aga» determinari exirinsece, non per modum libere. 1V» naturo* (quia hæc determinatio includit tam ablationem suspensionis ab actu, quam negationem potentiæ ad oppositum actum) sed pnedeterminari per modum liberi arbi­ trii, quæ determinatio tollit indiirerentiam illam privativam seu negativam et suspen­ sionem, qua non magis suspensa erat ab uno quam ab alio actu : attamen relinquit potentiam ad utrumlibet, licet applicet ad unum determinate, seu licet unum deter­ minate præfiniat. Ad Per quod etiam patet ad id, quod in ea­ addiUdem impugnatione additur. Nam præmolio mentam. hæc extrinseca solum prédéterminai ad spe­ cificationem actus et exercitium illius qua­ tenus tollit suspensionem illam ab utroque actu, per applicationem seu præfiniüonem ad unum ex illis, relinquendo tamen potentiam ad alium. Ad ultimam probationem dicendum, quod hæc prædiffinitlo utramque partem respicit, quamvis diversimode : unam qui­ dem ul actu inferendam ; aliam vero ut pos­ sibilem inferri. Nam si sit præfinitio ad amorem, respicit illum ut actu inferendum : et alteram partem, nempe non amorem vel odium, ul possibilem inferri. E contra vero si sit præfinitio ad odium, interi actu odium ; et possibiliter amorem, vel cessationem ab eodem odio. Et ratio est. Nam cum ex vi illius præfiniatur v. g. amor a voluntate elictendus, tam quoad substantiam, quam quoad mo­ dum libertatis, siquidem Deus absolute et efficaciter præfinit ut voluntas creata libere amet, oportet ut ex vi illius decreti velit Deus quod voluntas creata ita amet, ut possit non amare : et ita non erit determi­ natio per modum naturæ, quæ ita deter­ minat ad unam partem ut tollat potentiam ad oppositum ; sed juxta modum liberi ar­ bitrii; siquidem præfinit unam partem prae­ finiendo simul potentiam ad oppositum. Unde talis prædeterminntio extrinseca tan­ tum infert determinationem pruut opponitur prædictæ indifferentiæ pnvativæ sive nega­ tive? : et hoc habet pro effectu. Non vero ponit determinationem prout determinatio opponitur indifferentia?, quæ importat po­ tentiam ad oppositum actum : et ideo non determinat per modum natura. .V* 19fi de voluntate del § h. Enodatur secundum argumentum pro con­ traria sententia a n. 76 usque ad 78 ad­ ductum. :si. Ad secundum vero ex dub. 4 hujus dis­ putat. relictum respondetur ex dictis, quod respectu voluntatis defectibilis, qualis est voluntas creata, impossibile est, desiderari ad posse, id, quod infaUibiliter trahit secum agere ejusdem voluntatis, alioqui non esset defectibilis : et ideo quia hæc profinitio tra­ hit secum infaUibiliter actum, non deside­ ratur ad posse illius, sicut lux desideratur ad posse respectu oculi. Undo optima est solutio ibidem tradita. Quia etiamsi voluntas non sit promota a Deo promotione extrinseca et efficaci, ha­ bet potentiam expeditam ad operandum, et auxilium sufficiens ex parte Dei, quo possit absolute et simpliciter operari : ct ideo me­ rito ei imputatur violatio logis. Quare non est bona illa conseq. quæ in argumento innuitur, scilicet : Præmotio ista, scu prxdiffinitio efficax desideratur indispensabiliter ad agere : ergo sine illa voluntas non habet posse, scu potentiam ad agendum. Quia non desideratur, ut dans potentiam, I seu ut dans rationem principii (ut sic dica- i mus) habitualis ad agendum actum, secun- I dum suam speciem consideratum, sed ut dans, seu trahens secum infall.bililer ipsum agere. At cerium est, tum quod ad istam I promotionem, seu profinitionein prosupponitur principium habituale et permanens sufficiens ad eliciendum actum saltim se­ cundum suam speciem modo dicto conside­ ratum. Tum etiam, quod hoc principium est una cum auxilio sufficienti satis ad hoc, ut verificetur, voluntatem habere posse in ordine ad eliciendum eumdem actum se­ cundum omnera sui rationem sumptum. Tum denique, quod quoties negatur præ­ motio, seu prædiffinitio divina, datur ex parte Dei auxilium sufficiens, per quod causa secunda possit simpliciter et absolute elicere actum, secundum omnes suas ratio­ nes consideratum. E’aeidi- Potestque hoc explicari exemplo concurtar sus concomitantis Dei aliquo modo distincti i vcmplo· -1 · · i» i. a concursu crealuræt qui etsi mdispensabiliter desideretur ad hoc ut creatura apponat suam partem concursus; non tamen sine illo desmit habere creatura pass' simpliciter ad agendum. Quia concursus concomitans Dei non est de numero eorum, quæ dant Ad era ndoaj ex dob. qurto. I posse simpliciter separabile ab operatione, de quo loquimur, sed de numero illorum, quæ prosupponunt hoc posse, et requiran­ tur ad ipsum agrre, prout distincto a pue, isto, seu requiruntur ad illam partem conI cursus, quæ a creatura exhibenda est. fl Et ad primajn impugnationem contra w- jv Jutionem ibidem n. 77 datam, dicendui.. est, dari medium inter hoc, quod est, conditionem ad operandum, et esse potea· *· tiam operati vam, scilicet esse applicatione» ** efficacem ad operandum, quæ proinde ia- » ferat infaUibiliter ipsum agere voluntatis creatæ, sitque principium actualo illius. Unde præmotio, seu præfînitio hæc, ut ef­ ficax, et inferens infaUibiliter actum, potiui se (enet ex parte actus, quam ex parte po­ tentiae, quatenus etsi procedat actum, at­ tamen est de requisitis ad infaUibiliter agere, non ad posse separabile ab opera­ tione, estque applicatio ad agendum, quiquodammodo ut unum computatur cum ipso agere. 3, Hi Ex quo ad secundam probationem satis patet. Quia id dicitur sufficiens in ratione potentiæ ultra quod non requiritur aliud dans rationem potentiæ. At prædicta præ­ motio, ut πιο Io explicuimus, non dat ratio­ nem potentiæ; sed dat, seu infert ipsum agere infaUibiliter. EBH Ad ultimam probationem concedendum est antecedens, et distinguimus conse­ quens : et si intelligatur in sensu diviso, ne­ gamus conseq. sed concedimus illam, a intelligatur in sensu composito. Nam etsi voluntas non possit conjungere actum amo­ ris cum carentia promotionis extrinsecæ, seu prædiflinitionis divinæ ad amandum; attamen adhuc carens prodicta promotione potest habere actum amoris : quia habet omnia sufficientia ad illum. Sicut licet justus non possit conjungere peccatum mor­ tale cum gratia sanctificante; nihiiominas adhuc habens illam potest conjungere illcd peccatura cum sua voluntate, ut explica­ tum est. § in. Occurritur ex didis tertio argumento adver­ sariorum una cum sua confirmatione dub. 3 a num. 53 usque ad 55 propositum. Ex quibus omnibus satis constat ad ter­ tium principale argum. dub. tertio n. 53 pro contraria sententia ad luctum; peculii* nter vero ex iis, quæ a n. 81 usque a n. 81 α ΙΟ­ DIBP. X, DUR. VU. 81eln. 89 et 90,necnon n. Ι 20 diximus, ul inluonli illa patebit. Ad confirmationem vero ejus, n. 54 al­ Ad adr- latam. dicendum est, Angelum in primo ΜΠ instanti non fuisse liberum ad peccandum. Quia vo,untas eius dirigebatur a Deo spoI * cinli providentia, nun qualicumque, sed quoad hoc simili illi, qua providet do rebus operantibus per modum naturæ. Nam An­ gelus ab intrinseco habet, ul non sit liber ad peccandum in primo instanti, ut in tract. IKU de Angelis, q. 63 art. 5, latius cum D. bftiir. Tboma dicemus : ex eo quod prima ejus operatio incipiens simul cum esse ejusdem Angeli debet esse talis rationis, ut tribua­ tur Deo, tanquam agenti particulari. Quia talis operatio est veluti corollarium naturæ Angelicas, habens se ad instar passionis, sive perfectionis debit© in primo instanti, et id quod habet has conditiones tribuitur, ut agenti particulari ei, qui producit esse et naturam ejus, cujus etiam est talis opera­ ted. fio, ut nostri Complut, in lib. Physic, disp. 28 a n. 23 et deinceps docent. Quomodo autem el in quo sensu illa operatio possit tribui duplici agenti particulari explicant iidem Complut, in lib. de Generat, disp. 9 n. 56. Ad illud autem de homine in statu innoMtes. centiæ constat ex iis, quæ idem Angel. Doc­ tor in hac I p. q. 94 art. 4 et 1, 2, q. 89 art. 3 tradit, quomodo ex donis intrinsecis, intrinsecaque subjectione, quam in statu innocentiæ habebant omnia inferioris par­ tis hominis supremae parti ipsius, prove­ niebat. quod non posset in illo instanti peccare venialiter, nisi prius peccaret mor­ taliter, et per peccatum hoc prædicta dona prædictamque subjectionem et subordinalionem amitteret, ut tomo 3 tract, de Pec­ catis dicemus. Ad id autem, quod de confirmatis in gratia ibidem additur, dicendum est, donum confirmationis addere supra gratiam sancti­ ficantem quamdam perfectionem intrinse­ cam auferentem a confirmatis vertibilitatem ad malum. Quia donum hoc est quædam participatio graliæ consummat© beatorum. Et ita quoad hoc Deus providet do sic con­ firmatis, non per qualemcumque providen­ tiam. sed per providentiam similem ei. qua providet de iis, qui operantur per modum naturæ : siquidem sic confirmati ab intrin­ seco habent, quod ita non peccent, ut nec possint peccare. Potestque hoc explicari exemplo fidei Summi Pontificis. Nam ei diffinienti res fidei communicatur quædam perfectio intrinseca ex participatione visio­ nis Dei, cujus est quædam veluti participa­ tio vicaria, ct ratione hujus perfectionis convenientis prædictæ fidei, non ut est fides personæ particularis, sed ut est fides capitis et Pontificis, est indefectibilis circa diffini­ tionem rerum fidei. DUBIUM VII. Ulrum Deus decreto absoluto el ex se efficaci prxdiffiniat peccatum, t. g. odium Dei, deliberate exercitum quoad materiale seu fundamentum illius? Quamvis titulus hujus dubii non parum quoad aliqua in eo contenta constet ex iis, quæ in hac disput. dub. 1 diximus; nihilo­ minus ut perspicuior quoad omnia maneat, oportet amplius illum explicare. Explicatio tituli. Pro majori ergo inlelligentia illius no­ Ob«ervatio tandum est primo, dubium hoc peculiari­ prima. ter excitari in actibus intrinsece malis, qualis est odium Dei deliberate exercitum. Nam in his videtur esse polior repugnantia quoad hoc quod est esse efficaciter pnediffinitôs a Deo quoad materiale malitiæ, quam afferunt. Nam cum eisdem actibus quoad materiale consideratis (modo tamen jam dicendo) sit intrinsece annexa malitia et deformitas, hoc ipso quod deliberate exerceantur; inde est, ut ex hoc capite in­ gerat specialem difficultatem, quod absolute et efficaciter quoad materiale deformitatis et malitiæ, quam afferunt, prædifliniantur a Deo, quin eadem malitia sit efficaciter volita et præiinita : et ideo peculiariter du­ bium hoc circa prædictos actus discutiemus. Quamvis re bene inspecta, eadem sit diffi­ cultas circa alios actus non intrinsece ma­ los, sed malos dumtaxat ratione v. g. alicujus legis positivæ illos prohibentis : siquidem ut hic et nunc et attentis omni­ bus circumstantiis fiunt, habent ita an­ nexam malitiam, ut non possint non eam afferre, quamvis seclusa lege illa positiva, quæ secludi potest, non debeant illam im­ portare. Secundo notandum est, consulto etiam Seccoib. non inquiri in titulo, an Deus pra^iffiniat decreto suo ex se efficaci peccatum, v. g. odiuui Dei quoad suum formale ? vel abso- v Γ * i ’ ri « DE VOLUNTATE DEI. lute, an prædifliniai prædictom peccatum? sed an præ-difuniat idem pecca.uin quoa I materiale, seu fun lamentum illius? Quia peccatum absolute sumptum <1 icit de ofinitatem, ut ex se constat : sicut etiam quoa i suum formale exprimit eam lem deformita­ tem sive malitiam. Et certum est juxta fi­ dem, Deum nec velle, nec prædifnnire peccatum quoad pnediclam malitiam, ut Psils. 5. constat ex illo Psalm. 5 : -Von Pruj volens iniquitatem tu «, et ex Concilio Λ rausi Coad- cano c. 25, his verbis : Aliquos ad malum liom Anasi- divina potestate praestinatos esse non solum cun. non credimus, sed etiam si sunt qui tan­ tum malum credere velint, cum omni de­ testatione illis anathema dicimus. Ac tan­ dem ex communi consensu Patrum et Theologorum, necnon ex rationibus, quas in hoc dub. adducemus. Quare solum restat quoad præsens disceptatio de peccato, v. g. de odio Dei delilierate exercito, quoad suum materiale, seu fundamentum malitiæ con­ siderato. 1%. Ut autem melius inlelligatur quid per Tertii. materiale, sive fundamentum pra dicti odii Dei deliberate exerciti significetur, notan­ dum est tertio, prædirtum peccatum posse consderari tripliciter. Primo quoa I suam entitatem physicam, ide-t, n hd consideran Io rn eo de deformitate, aut ordine, qnem dicit ad re.ulas mors. Secundo qua- 1 tenus formaliler res icit præd ictas regulas, abs rabendo tamen, modo infra dicendo, an ille ordo s t conform tatis, vel diflbrmitatis ad illa-. Quia non consideratur secun­ dum suam ultimam rationem, sed secundum quud esi a«*tus moralis ut sic, sive secun­ dum quod est individuum genericum imm* liate contentum sub praedicto actu mo­ rali gen-'rice sumpto. Ter io undem secundum quod dicit diffonmiatem ad re­ gulas moris. Es'C autem has duas posteriores consi­ derationes distinctas ab illa priori, salis constat. Tum quia est satis prol>abile, odium Dei deliberate exercitum non distin­ gui specie essentiali et physica, a se ipso quando indeliberate elicitur : el tamen licet in priori eventu habeat prædictam speciein physicam una cum ordine ad regulas mo­ ris, necnon et cum dilTormitate ad illas ; non tamen in posteriori, ex eo quod fun­ damentum lotius malitiæ sen deformitatis moralis debet esse libertas. Et ideo quod non elicitur libere, non dicit ordinem ad regulas morum, nec est formaliler malum, ac proinde nec dissonum praedictis regulis. Tum etiam : quia odium Dei secundam suam entitatem physicam cum prwc tiorj I consideratam lamum exprimit aveniotm a Deo, nihil exprimer) ut est sub boc cuncepiu expli< ito, de regulis morum, w proinde nec explicite dicendo, an talis aver­ sio sit dissona a regulis morum necne? « secundum quod formaliter respicit pnedictas regulas, aut dicit ordinem difformiiaû ad illas, debet necessario prædicta* ordo, necnon et regula morum, ut terminusprædictæ habitudinis exprimi. |· Cum ergo inquirimus, an Deus præûnjtt ικ peccatum odii Dei deliberate oxerciü, quoad materiale seu fundamentum illius? non loquimur de eo secundum quod dicit formal 1er habitudinem diftormitatis ad regulas moris, quia secundum hanc rationem dicit formale ejusdem peccati (ut jam innui­ mus· et cenum est non præliniri secundum hanc rationem a Deo decreto absoluto et efficaciter causativo rei præd.ffinilæ. Sed lo juimur ile eo secundum alias duas prio­ res cons delationes. Quia actus odii Dei se­ cundum esse physicum quod habet, substern tur, modo infra explicando, formali illius, nempe malitiæ : sicut etiam idem acuis se­ cundum omnes ra tones s uperiores in fsu moris a I omnem r»t:unem malitiæ. sire in communi s.ve in part culari sumptam, la­ bel se per modum maieriæ et f .ndamenti respectu ejusdem malitiæ. Unde nomine præd Cii ac us secundum quod est actus moralis incelligimus (modo tamen sequenti notabili explicando) omnes nniooes c mmiines e· transcendentes, quæ modifican­ tur. sive determinamur per quamvis ratio­ nem communem malitiæ ibidem repertam, vel per rationem diam formalissimam οώ;, ut est malum muraliter sua propria el pecu­ liari malitia odii Dei. HH Cæterum quia praedictum peccatum odii Dei quoad suum materiale et fundamentum maliliæ, quam intrinsece annexam alteri» potest considerari a ihuc dupliciter, vel quoad præ'ictum materiale et fundamen­ tum reduplicative in ratione materialis et fundamenti sumpti, vel quoad idem mate­ riale specificati ve sive absolute acceptum, iciest, quoad, id, quod alias est materiale et fundamentum malitiæ; seu (ul alii dicunt) quia pnelictum peccatum quoad materiate potest considerari, vel quoad tale materiate formahter et in esse tabs, vel quoad idem materialiter solummodo consideratum : propterea titulus nun est inlelligendus de materiali priori modo, sed de materiali se­ cundum DISP. X, DUB. VII. eundum posteriorem rationem considerato. Tum qu»a materiale odii Doi in ew mate­ rialia el fundamenti formaliter sumptum, est intrinsece malum causaliter. Tum etiam : quia agens attingens fundamentum et materiale malitiæ, quatenus est funda­ mentum et materiale ipsius, ac proinde quatenus est causa ejusdem malitiæ, non potest non attingere sua causaiilate eam­ dem malitiam : et ideo creatura odio ha­ bens Deum, non aliter attingit malitiam ejus, saltim regulariter loquenlo, nisi quia attingit fundamentum el materiale illius quatenus talo. Quare cum D· us nequeat attingere, et per consequens nec prohffinire pnediclam malitiam, ut dictum est, neque, etiam poterit materiale peccati ut materiale illius profinire. Quarto notandum est, quod aliis verbis ir. O^T- dubium hoc excitari poterat; nempe, an *,aiu. Deus decreto suo absoluto et ex se efficaci præfiniat peccatum odii Dei in ratione ac­ tus? Vel an prodiffiniat efficaciter illud quoad omne id, quod malitiam in recto aut in obliquo per se non exprimit? Cæte­ rum isti inquirendi modi cum eo, qui in ti­ tulo hujus dubii adductus est, coincident. Primus quidem quia nomine odii Dei in ration e actus intelligitur prodictum pecca­ tum quoad omnes formalitates et rationes illius dicentes actualitatem et perfectionem, non vero imperfectionem diffonnitatis ad regulas moris adhuc initiative, ac proinde excluditur ipsemet ut formaliler dissonus prodictis regulis, vel quatenus reduplica­ tive et formaliler hanc dissonantiam fun­ dat : siquidem secundum has rationes exprimit prodictam imperfectionem pos tivam dissonantiæ et difformitatis ad regulas muris, vel formaliler vel initiative sump­ tam : et per consequens dum inquiritur, an Deusper prodictum decretum præfiniatpec­ catum in ratione actus? solummodo ibi du­ bitatur de peccato quoad materiale illius materialiter sumptum, idest, quoad id quod alias est materiale : siquidem solum secun­ dum id, quod alias e»L materiale in illo, non exprimit prodictam imperfectionem. Posterior vero inquirendi mudosin idem redit cum eo, quo in titulo usi sumus. Quia peccatum solum quoad suum mate­ riale materialiter sumptum, habet non ex­ primere perse dissonantiam ad regulas mo­ ris, sicut solum secundum suam malitiam formaliler sumptam, et ut eam fundat, ex­ primit per se prodictam dissonantiam sive m recto sive in obliquo. Et ideo inquirere, 199 an peccatum quoad omnes formaliUt.es vel rationes in illo invenias, ut quoad rationes entis, accidentis, qualitatis etc. præterquam quoad eas quæ perse exprimunt modo dicto dissonantiam ad regulas moris, prae­ finiatur absoluto et efficaciter a Deo? in idem incidit, ac sciscitari, an præctee quoad materiale materialiter sumptum, effi­ caciter et modo explicato sit præfinitam ab ipso ? Quinto notandum est, consulto etiam n Qohti. titulo fieri sermonem de decreto absoluto et ex be efficaci ac præfinilivo peccati quoad suum materiale. Quia tale decretum, juxta communem loquendi tuo Ium non sumitur pro dccr to permissivo, sed pro decreto, quo velit, et amet, ac præfiniai efficaciter materiale peccati materialiter acceptum ; ita ut prodictum materiale sit efficaciter causatum ab eodem decreto. Et ita difficul­ tas hujus dubii est, an Deus habeat pro­ dictum decretum prælinitivum, absolutum, et sç efficax respectu materialis peccat id materialiter sumpti, seu respectu ejus, quo alias est materiale illius?an vero solum ha­ beat decretum permissivum respectu ejus, quo efficaciter velit non dare gratiam seu vocationem efficacem, qua tale peccatum vitandum erat? Ultimo notandum est, quod licet juxta 128. ea, quæ in procedentibus notabilibus dicta Sexti. sunt, dubium hoc erat specialiter et ex pro­ fesso discutiendum de odio Dei tam ut per­ tinet ad lineam physicam, quam ut spectat modo dicto ad lineam moralem, et est alias materiale respectu cujusvis rationis malitiro, quam de formali importat; nihilomi­ nus specialius et ex professo illud conlrovertomus de odio Dei ut præcise spectat, adhuc secundum suam ultimam rationem difierenlialem, ad Irneam physicam. Quia si semel secundum hanc rationem profinitur a Deo. pon est dubium quin eadem ra­ tione præfiniatur quoad rationes illas aliquo modo morales, secundum quas diximus e?se alias materiale respectu malitiæ : si­ quidem prodictum odium physicum libere exercitum, adhuc secundum suam rationem differeniialem physicam, non habet mino­ rem connexionem cum malitia (modo ta­ men infra explicando) quam secundum ra­ tionem entis moralis, aut actus moralis ut sic, vel ut est individuum genericum, aut quad gehericum immediate contenturo sub ente morali, aut actu morali ut sic. ut ex dicendis constabit. Certum est autem to­ tam rationem, propter quam poterat dubi- u· r τ:ί I 1n t'l .! 7 «1 t I 2ου DE VOLUNTATE DEI. tari prædiclum actum quoad has rationes morales non posse efficaciter prædifiiniri a Deo, tantum esse illam connexionem, quam cum malitia e,usdem olii (modo etiam in­ fra dicendo· habent. Et ita si secundum il­ lam priorem rationem præfinitur, satis cons­ tabit præfiniri secandum alias : quamvis etiam aliquid quoad omnia ista in discursu hujus dubii peculiariter tangemus. I». Et licet aliqui existiment se subterfugere Acimsd · venio. difficultatem hujus dubii ex eo quod dicant peccatum formaliler sumptum non consis­ tere in aliquo positivo sed solum in priva­ tivo, quia hoc divinam causalitatem non exigit, re tamen vera difficultas e^us hac jyia non subterfugitur. Tum quia licet demus peccatum odii Dei formaliter consideratum consistere in pri­ vativo; attamen fundamentum hujus priva­ tionis quatenus tale debet esse, juxta com­ munem Theologorum sententiam, aliquid positivum : el de hoc certum est ita esse nexum cum aliis rationibus positivis odii Dei, ut libere exerciti, ut infallibiter se in­ vicem concomitentur et rationes aliæ positivæ infallibiliter sint rationes materiales respectu ejus sic considerati. Ac proinde remanet eadem difficultas, an licet Deus nequeat præfinire prædictum actum odii, ut est fundamentum malitiae (ul re vera non posse communiter docent Theologi, ne eo ipso sit causa maliliæ subsecutæ» nihilo­ minus possit efficaciter præfinire eumdem actum libere exercitum quoad alias rationes positivas in eo inventas, quæ prasupponuntur ad hanc rationem formalissimam fundamenti proximi illius privationis, quæque alias infallibiliter se habent per modum materialis respectu prædicta! rationis. Tum etiam : quia licet odii Dei malitia consisteret formaliler in privatione, nihilo­ minus creatura licet non per se primo, ta­ men secundario revera sua causalitale at­ tingit illam, hoc ipso quod libere exerceat actum odii Dei. Et ita remanet eadem diificultas circa Deum, an possit efficaciter præfinire prædictum actum quoad rationes positivas absque eo quod suo decreto effi­ caci causet et attingat secundario malitiam? ac proinde an possit absolute pnediifinire efficaciter prædictas rationes po$itivas?Nam si uou potest præfinire efficaciter illas, quin eo ipso velit et causet istam; nec poterit absolute prædictas rationes positivas effica­ citer præfinire, ne inde fiat prædictum de­ cretum extrahi extra latitudinem sui ob- DISP. X, DUB. VII. jecti adæquati, ui ex dicendis In hoc dub. 119 et deinceps patebit. Ml § Π. Prior scnltntia. Partem negantem, nempe Deum decreto suo absoluto et ex se efficaci non præfinire peccatum v. g. odium Dei quoad suum ma­ teriale luentur omnes Doclores in haedisp. n. 50 adducti. Quibus etiam opitulantur Curiel. 1, 2, q. 79 art. 2 dub. 1, Lorca ibidem dis. 30, Machin. 1 p. qu;esl. 22 art. 4. et alii. Primum hujus sententiæ fundamentum desumitur, tum ex pluribus testimoniis Scripture, in quibus dicilur Deum esse jusium in suis operibus, et odio habere im· pium et impietatem ejus, et alia his simi­ lia. Quoniam si Deus decreto suo efficaciter elf' Clivo præditfiniret peccatum quoad suum materiale, non posset non. saltim indirecte et secundario, velle ipsum quoad formale : siquidem formale ejus ex illo materiali ef­ ficaciter pnclinito sequitur, ei cum eo hibrt indissolubilem nexum. M Tum etiam ex illo Jacobi c. I : Aemocum lentatur, dicat quoniam a Deo lentatur, Deiuenim intentator malorum est. Si autem Deus praefiniret efficaciter actum peccati quoad suum materiale, magis lentaret, quam propria concupiscentia, a qua dicitur ibidem hominem tentari : Unusquisque vero lentatur a concupiscentia sua, etc., siquidem divinum decretum magis impelleret in pec­ catum, quam propria concupiscentia ; ex eo quod est longe efficacior illa, dum ipsi materiale peccati proponit. W Tum denique ex verbis Concilii Trident, sess. 6 can. G, ubi sic habetur : Si quis dixe­ rit mala opera ita ul bona Deum operari, non permittendo solum, sed etiam proprie ct per se, adto ut sil proprium ejus opus non milàk proditio Judx quam vocatio Pauli, analhnna sit. Nam mens Concilii est diffinire venia­ lem oppositam errori Calvini : at Calvinus non asserebat Deum præfinire aut velle ma­ litiam peccati, sed idexeerabatur, ut palet ex verbis ipsius Calvini relatis ab Alvarez tomo de Auxiliis disp. 24. et 1,2, disp. 167, solumqueasservbat Deum causare, ac proinde velle entiutem actus, cui est conjuncta ma­ litia seu materiale peccati : ergo Concilium tantum admittens decretum permissivum, non loquiturde decreto permissivo respectu maliliæ nnlitiæ, sed respectu materialis et funda­ menti ad earn præsuppositi, ac proindo non admittit decretum absolutum et efficax prælinitivumquo respectu materialis peccati, et aliquo modo distinctum a decreto permissivo. Confirmatur. Quoniam decretum permis· NI. rivum lanium datur respectu ejus quod ima. quis potest impedire, ut docet D. Thom. in 1, dist. 47 quæst. 1 artic. 2 in corpore el ad 3; at si Deus habet decretum absolu­ tum et efficax prælinilivum peccati, nempe odii Dei deliberate exerciii quoad suum materiale considerati, non potest impedire malitiam ejus, ut ex se constat : ergo ne­ quibit tunc illud permittere : ac proinde, ut possit prædictum peccatum permittere, de­ bet non præiiniredecreto absoluto et efficaci materiale illius. 1«. Secundo probatur duplici testimonio D. Ito Thom, primum habetur I, 2, L, quæstion. 80 T; arlic. I ad 3, ubi sic inquit : Deus esi uni­ versale principium interioris motus humani : sed quod determinetur ad malum consilium voluntas humana. hoc directe quidem est cx voluntate humana, a diabolo autem per mo­ dum persuadentis. Constat autem Deum non præfinire absoluto et ex se efficaci de­ creto ea, quæ ab ipso non fiunt directe : si­ quidem tale decretum hoc ipso quod sit ef­ ficax, est directe factivum rei præfinitæ. Secundum vero continetur in 1 distinet. 4G quæstion. 2 art. 4 ad 3, ubi sic ait : Mala culpæ non fieri vult Deus voluntate an­ tecedente, non autem voluntate consequente, nui de illis quos scii mala non velle facere : quia voluntas consequens recipit conditionem crealuræ : ergo juxta sanctum Doclorem Deus non vult materiale peccati decreto ex se efficaci prædiffinilivo, seu (quod in idem TrM redit) decreto prædetenn i nativo voluntatis creatæ quoad illud materiale. Patet conse­ quentia. Tum quia inquit, quod voluntas consequens, sive absoluta et efficax divinæ voluntatis circa hæc recipit conditionem crealuræ, ac proinde determinatur ab illa. Tum etiam : quia ait solum de illis velle efficaciter ut non peccent, quos scit non velle mala facere : ergo e converso de his vrtantum habebit voluntatem efficacem, qua velit eorum peccatum (intelligo quoad ma­ teriale, sic enim tantummodo est a Deo volibile) de quibus scit volituros peccare : ac proinde decretum illud non erit antece­ dens et præfinitivum, sed subsecutum, el (alsie dicamus) illatum et posterius ad vo­ luntatem creatam volentem peccare. 201 Tertio. Quoniam Deus nequii efficaciter τ^α'Πί præfinire peccatum, nempe odium Dei quoad suum materiale materialiter acceptum, (juin eodem modo præfiniat illud quoad idem materiale formaliler sumptum, seu ut fundat rationem maliliæ : ergo nulla ra­ tione poterit illud præfinire quoad tale materiale materialiter consideratum. Palet consequentia. Quia, ut dicebamus, Deus nequit velle materiale peccati, quatenus reduplicative fundat malitiam, ne eo ipso convincatur velle eamdem malitiam : ergo etc. Antecedens autem probatur. Quia hoc ipso quod præfiniat illud quoad materiale materialiter acceptum, præfinit ipsum qua­ tenus hic et nunc est aversio libera a Deo ut ab objecto, siquidem secundum hanc ra­ tionem, et non aliter habet omnes condi­ tiones requisitas ad materiale peccati ma­ terialiter acceptum, et insuper secundum hanc eamdem rationem pertinet ad lineam physicam, secundum quam debet (si semel præfinitur efficaciter) præfiniri a Deo : at non alia ratione habet rationem materialis formaliter in esse materialis sumpti seu fundamenti malitiæ, nisi quatenus hic et nunc est averéio libera a Deo; et propterea idem odium prout a voluntate creata non alia ratione fundat formaliter malitiam, nisi quia prout ab illa, est aversio libera a Deo : ergo nequibit præfiniri efficaciter a Deo quoad materiale materialiter acceptum, quin præfiniatur quoad idem materiale for­ maliter et in ratione fundamenti malitiæ sumptum. Confirmatur. Nam tota ratio quia Deus Bi. præfinit efficaciter actum odii Dei quoad CoaÜrtuaiio materiale materialiter sumptum, non po­ test esse alia, nisi quia tale materiale est ens positivum secundum ; et ita debet esso prælinilum a primo ente : sed etiam ma­ teriale ejusdem peccati, ut formaliler ma­ teriale est, habet quod sic ens positivum secundum : ergo debet esse prælinilum a primo ente, si semel idemmet materiale materialiter sumptum, habet præfiniri ef­ ficaciter ab illo. Quarto principaliter probatur eadem sen- 135. _ tentia, et simul corroboratur præcedens Quartum argumentum. Quoniam hoc ipso quod Deus prædifliniat materiale prædictum materiali­ ter acceptum, debet prædiffinire hanc nu­ mero portionem entis, quæ transcenditur in formalitale odii, ut esi fundamentum malitiæ : nec non in positivo maliüæ, quia sicut non causatur a parte rei ratio entis ut sic, sed hæc porlio entis, ita si Deus J- > ιοί» 1>E WLLNTATE DEI. prælinit decreto efficaci et causativo mate­ riale peccati materialiter acceptum, ac jroinde ipsummet quoad rationem entis, debet etiam præfinire illud quoad portionem illam particularem entis : ergo eo ipso præfiniex illud quoad idem materiale lormaiiter in esse materialis el fundamenti considerati. Quia portio illa entis, ut est hæc numero portio, sila est in hoc, quod petat hanc numero rationem diflerenlialem odii Dei : et in hoc ipso consistit ratio fun­ damenti malitiæ ejusdem odii, ut formaliter fundamentum est. ConraConfirmatur primo. Quoniam data hac b* ratio pr.or. pnediflinilione, tunc voluntas creata non poterit non peccare, si fac al quod per eamdetn prædifünitionem præfinitum est : ergo signum esi talem prædiffinitionem non posse terminari ad materiale precati mate­ rialiter acceptum, quin terminetur ad idem formaliter sumplum, ac proinde non esse in Deo ponendam. Hæc ultima consequen­ tia patet ex priori, ut intuenti constabit. Prior vero ex antecedenti. Quoniam si illa præünitio posset terminari ad mate­ riale peccati materialiter præcise sump­ tum. posset ‘voluntas creala facere quod præfinitum est per illam, quin peccaret, quia sequi ductum præüniüonis non incli­ nantis ad malum formaliter, aut in ratione fundamenti malitiæ formaliser considerati, non est malum : ergo si voluntas creala hoc ipso quod faciat id, quod per prædiclam diffinitionem præfinitum est, peccat, signum erit talem prædiffinitionem nonposse terminari ad materiale peccati materialiter acceptum, quin terminetur ad idem mate­ riale formaliler in ase materialis sumpti. Antecedens aulem probatur. Quoniam data hac prædiftinilione circa odium Dei, tunc idem erit voluntatem facere quod per eam præfinitum est. ac libere Deum odio habere : ergo siem voluntas creata non j olest non peccare, si libere Deum odit, ita si faciat quod per prediclam prædiïlinitionem præünitum est. E%pHPotest autem vis hujus confirmationis eator iis aliter urgeri et explicari. Nam hæc præconflrTM’ diffinitio est talis, ut voluntas debeat illam ÛOOf. abjicere ad hoc ut non peccet; siquidem nisi illeni abjiciat, eique d-.ssenliat. non po­ terit non peccare : ergo prædicta præünitio nequii esse à Deo. Patet consequentia. Quia impium esset dicere, debere voluntatem se a Deo subtrahi et velati ab ejus ducatu se separare ne peccet : hoc enim est consti­ tuere Deum peccati ducem. Confirmatur secundo. Quoniam si D** , consuleret alicui odium ipsius Dei librali, exercitum, absque dubio ipsa, peccaret. vel esset peccati causa; siquidem ttsd causa moralis prædicii odii : et biinditer ii actu concurreret ad idem odium libere i voluntate creata exercitum, etiam en : peccati concausa, nam concurrere sriffitar et prudenter ad id, quoi est intrinsece ni­ lum, est esse concau Confirmatur tertio. Nam hæc prædiffi- b* nitio videtur esse tum contra suunuamDei bonitatem, siquidem summa bonitas noa debet inclinare ad id ex quo infallibiliter sequitur malitia : tum contra viscera im­ mense misericordiæ divinæ, quibus déci­ derai omnium salutem r quandoquidem apponere aliquid, ex quo infallibiliter sequi­ tur nostrum peccatum, nostraque ætema damnatio, poiius videtur esse signum vo­ luntatis nostr.e perditionis, quam noatræ salutis : tum denique contra justitiam, nam injustum quid videtur, quod judex damnet aliquem propter peccatum, ad quod ipse judex ita inclinavit ad materiale illius, ut ex illa inclinatione infallibiliter tale pec­ catum subsequatur. Quinto. Nam ex opposito fieret homi­ nem nisi·, x. DUB. VI1 '.n ne in odientem Deum habere satis rationa­ bilem excusationem sui peccati, et Deum ewe potorem illius peccati causam, quæ duo satis hbsurda sunt, ut ex se constat. Sequela quoad priorem partem patet. Quo­ niam illa præfinitîo impellit efficacissime et infallibiliter ad actum peccati, et ea posita infallibiliter sequitur prædictum peccatum : constat autem satis rationabiliter excusari a peccato eum, qui ita fortiter et infallibi­ liter ad illud præmovelur. Quoad secun­ dam vero partem eadem sequela videtur perspicua. Nam dum quis aliqua gravi tenlatione vexatur, et ex una parte cogi­ tat eat quæ ab illo peccato retardant, et ex alia ea, quæ ad ipsum inclinant, ac proinde est pendulus inter utramque partem, tunc si Deus prædillinit materiale illius peccati, eo ipso inclinabitur voluntas creata ad il­ lud patrandum : et ideo inclinabitur quia Deus il ud efficaciter præfinivit : ergo po­ tior et prior causa erit Deus mediante illa prælinitione, quam vo untas creala. Confirmatur. Nam alioqui .divina praefi­ ·: î*. · JUL) nitio efficax ad odium ipsius Dei discerne­ PX ret odientem illum a non odiente, sicut eidem pnefinitio. qua amor Dei præfiniuir, discernit consentientem divinæ vocat oni, a non consentiemo : hoc autem vilelur contra Paulum · ergo etc. Sequela patet. Quoniam illa præfinitîo antecederet causalitatem respectu odii l.bere exerciti a crea­ tura, ita ul posita hac prœiinitione sit im­ possibile in sensu composilo non sequi tale odium : sicut posita præGnitione ad aclum amoris Dei repugnat in sensu composito non sequi talem amorem. Minor aulem vi­ detur perspicua. Quia Paulus peculiariter tribuit divinæ gratiæ, ac proindo præfinilioni Dei, quod discernat consentientem a non consentiente. Confirmatur secundo. Quia alias esset licitum et laudabile velle enlitatem actus odii Dei. ul libere elicitam a nostra volun­ tate, quatenus præfiniiur a Deo : hoc au­ tem videtur absurdum : ergo etc. Sequela pro’atur. Quoniam eisi non sit semper li­ citum velle quoad volitum materiale id, quod Deus quoad idem volitum vult, est tamen eli­ citum etlaudabile velle id, quod Deus vult nos velle: at si Deus præfinit voluntatem crea­ tam elicere enlitatem physicam odii Dei, seu materiale malitiæ illins, vult efficaciter voluntatem creatam velle illam : ergo erit licitum, et laudabile quod voluntas creata eam ut sic praefinitam velit. Minor autem videtor perspicua.. Quoniam illa coûtas et •.’it:) materiale peccati libere volita habent esse interdicta per divinam legem, et ita nequit voluntas cceata licite ad ea terminari. g HI. Sententia Angelici Docloris prxferlur el testi­ moniis Scriplurx el Patrum slabililur. Dicendum tamen est, Deum præfinire HO. decreto suo absoluto el ex se efficaci mate­ Coudttsio. riale peccati, v. g. odium ipsius Dei mate­ rialiter sumptum, seu (quod in idem redit) præfinire modo dicio idem odium secun­ dum omnes rationes quæ aliquo modo ma­ litiam moralem non exprimunt. Assertio hæc habetur passim in Scriptura Actorum 2 num. 23 : Hunc (scilicet Jesum) definito Act. 2. consilio cl prxscientia Dei traditum per ma· nus iniquorum affigentes interemistis. Ubi actio alias peccaminosa affigendi Christum tribuitur diymo consilio, ac proinde divinæ prædiflinitioni : siquidem consilium Dei, sicut eL cujus vis agentis liberi, involvit ef­ ficax decretum suæ voluntatis : et ideo ibi­ dem capit. \ num. 29 ad idem proposi­ tum ad litur : Sicut convenerunt Herodes el lbid.e.4. Pontius Pilatus cum gentibus el populis Israel facere, quæ manus tua eL consilium tuum decreverunt fieri : cumque Deus ne­ queat præfinire peccatum quoad formale aut materiale, ut fundat rationem malitiæ, consequens est, ut in hoc testimonio, ubi talis præfinitîo significatur, liat sermo do prælinitione ejus quoad materiale mate­ rialiter sumptum. Nec ubesl solutio Suarez in suis opusc. Ul. lib. 2 de concursu Dei capit. 5, asserentis SoarV7 hic Lon fieri sermonem de passione el cru­ cifixione Christi, ut se tenuit ex parte Judæorum, sed ut se lenuitcx parte Christi, secundum quam rationem esc optima : et propterea sacrum textum usum fuisse ter­ mino passivo, scilicet fieri. Non itaque hoc obest, cum in hoc testi­ monio id dicatur a Deo decretum et præfi­ nitum quod Judæi fecerunt : isti autem non fecerunt passionem Christi ut se tenet ex parte ejus, seu ut acceptata ab eo, nam ut sic est a Christo non ab illis, sed ut se te­ net ex parte Judæorum, nempe ut est tam actio quam passio saltim i dent ice ab illis causata, et alias fundans prout ab illis eamdem malitiam, quam ipsamet ut actio. Et propterea sacer texi, dixit eos fecisse id, quod consilium Dei’ decrevit ab eisdem fieri, seu quod ia idem quoad præsens re- ■ DE VOLUNTATE DEL dii ut ex nuper dictis constat) quod Deus ·’ decrevit ipsos facere. Et ideo locutio illa et usus verbi passivi idem significat ibidem, ac verbum activum, ut multoties in sacra Scriptura solet contingere. Roœ» 1. Deinde ad Rom. 1 dicitur Deum tradere homines in desideria cordis eorum el in immunditiam el in passiones ignominia* ul fa­ ciant ca. quæ non conveniunt : el ibidem numcr.2S : Deum inducere corda hominum Corimh. in malum. Ad Corinthius 4. Deum facere h™ errare. Agæi 22, 3 Regum 22, Job si convertere ad odium et ad dolum. 2 Re17. h? ’ P™ IC» inducere, suscitare, et confortare RJo>ueC Cûr^a ^lOrn,num ^lla injusta, et simili11 bah ter hæc eadem locatio habetur Josue 11 ^•3 num. 20, Isaiæ 13 num. IT. 3 Reg. I! $epwa- num. 4 ct 23, 2 Paralipom. 21 num. IG Jip. Vl. constat autem quod si Deus sua voluntate cffioici, ac proinde præfinilione efficaci­ ter influente, non causaret materiale pec­ cati materialiter sumptum non essent vene hæ locutiones : et ita nec posset dici Deum inducere aut confortare ad has actiones. AuP. Propter quod D. Augustin, lib. de gratia et libero arbitrio cap. 20 et 21, libr. contra Julian, cap. 3 commemorat et expendit ad hoc propositum omnes has locutiones, et po»l plura sic subjungit : El mulla alia commemorare ponemus, in qui&uf liquido appareat, occullo judicio Dei fieri perversita­ tem cordis ut non audiatur quod verum di­ citur, et inde peccetur ul sil ipsum peccatum prxcedcnlis etiam peccati pana. Ubi. ut vi­ des, perversitas cordis (intellige materiali­ ter sumpta' dicitur provenire ex occulto Dei judicio, ac proinde ex voluntate absolute illam decernente : sicut etiam unum pec* catum materialiter etiam omnino acceptum, dicitur esse perna alterius, et per consequens sic prælinitur a Deo, siquidem poma ab ipso decernitur et præfinitur. Nec refert id, quod ait Suarez, nempe HS Occanit hæc testimonia intelligenla esse de decreto Suirn. præcise permissive, non vero præfiniûvu, et efficaciter effectivo respectu materialis, quod e?t in peccato. Non igitur hoc refert. ImpDg- Tum quia etsi testimonia hæc intellecta de Miur pruno. malitia, quæ est in actu peccati, et per consequens de peccato ipso formaliter, de­ beant intelligi de decreto præcise permis­ sive, et iu in hoc sensu quoad prædictum formale explicentur a sanctis Patribus; nihilominus intellecta (ut etiam debent intelligi, juxta ea. quæ siatim dicemus) de peccato quoad suum materiale materialiter sumptum, non potest non affirmari, quod in ipsis involvatur decretum absolutum H efficax, seu efficaciter effectivum respectj illius, ne entilas illa ex se bona etjw:· nens ad lineam physicam desinat refundi in Deum, ut in primam causam, primum­ que liberum, ut siatim magis expendemus. Tum etiam : quia solutionem banc de :« solo concursu Dei permissive adhibebat lianas hæreticus Pelagianus prædiclis testi· ** mon i is. El eum, solutionemque ipsius exj presse D. Augustinus impugnans, sic ait : M Quæris inaniter quomodo intelligenduus sil tradere licum etc. mullum laborans ul osten* das eum tradere deserendo. Ubi, ut vides, reputat Augustinus inquisitionem inanem et frustrane.im illam, per quam investigatur et inquiritur modus, quo Deus tradit in de· tileria cordis : ita ut id quod tandem inve­ nitur, et pro quo laboratum est, tantum sit j quod Deus tradit in desideria cordis præcise deserendo. Et postea ex testimonio Pauli I Romanor. 9 hanc eamdem explicationem in. t redarguens, sic contra eumdem Julianum loquitur : Quid est quod dicis cum desideriis h en­ suis traditi dicuntur , relidi per divinam I patientiam inlelligendi sunt, non per poltn1 tiam in peccata compulsi? quasi non posue­ rit hæc duo idtm Apostolus el patientiam, d potentiam, ubi ait, sic autem volens Devi ostendere iram, ct demonstrare potentiam suam attulit in multa patientia vasa iræ, quæ perfecta sunt iu perditionem. Ac tan­ dem concludit : Facit hoc miris el ineffabili· ‘ bus modis qui novit justn judicia sua non scium in corporibus hominum, sed et in ipsis cordibus operari. ' -J Ubi, ut vides, admittit duplex decretum et modum operandi mediante sua volun­ tate. oliul correspondons suæ patientia», quod est decretum permissivum, aliud cor­ respondons suæ potentiæ, quod est eflicaciter effectivum per modum applicantis divinam potentiam ad operandum, quo me­ diante agit in cordibus hominum, et illa in peccatum ipsum quoad suum materiale ma­ terialiter sumptum inclinat, quoque ratione sununæ efficaciæ, quam habet, dicitur ho­ mines compellere, quamvis hic mortal compellendi non sit cum omnimoda neces­ sitate. sed dicatur talis ratione infallibilitatis (servata tamen libertate voluntatis) qua extrinaece prædeterminat ad prædic­ tum materiale. Constat autem hoc decre­ tum esse præünitivum absolutum, et effica­ citer effectivum, de quo in præsenti. Unde I de hoc eodem decreto de quo loquuntur tesI timonia Scriptune, ait ibidem Augustin. quod ιΊι i D18P. X. DUH. VIL quod eo medianto unum peccatum (intellign ! quoad materiale jam dictum I solet esso, I |nvna alterius, ac proinde intelligit prædicta I testimonia non do decreto præcisô permis* eivo, sed de decreto absoluto et effectivo cflicaciter materialis peccati modo dicto considerati : atque adeo do decreto, quo sit efficaciter amatum prædictum materiale : siquidem secundum hanc rationem habet rationem pœnæ, et pcena potest, ac debet esse hoc modo volita a Deo, ex eo quod | habet rationem boni, et hoc sic est volitum ' a Deo, ul ex dictis dubiis præccdentihus hujos disput. constat. Eamdem etiam assertionem tuelur idem Augustin, libr. de grat. et lib. arbil. cap. 20, ubi loquens de poenis, quibus Deus punit mediantibus malis, et peccaminosis homi­ num actionibus, et voluntatibus , ut ex exemplis do Pharaono , et aliis ibidem adductis constat, sic veritatem hanccxScriplura et propria authorilate confirmat di­ cens : Scriptura divina si diligenter inspi­ cietur, ostendit non solum bonas hominum nlunlates, verum diam illas, qux servant xeuli creaturam, ita esse in Dei poleslale, ut tas quo voluerit, quomodo voluerit facial inclinari, vel ad beneficia quibusdam prxstanda, vel ad panas quibusdam ingerendas. Hæc autem verba satis indicant efficacem et absolutam divinæ voluntatis prædiflinitiooem circa prædictas actiones secundum eam rationem, secundum quam possum esse a Deo volitæ, scilicet quoad materiale earum materialiter sumptum. Ac tandem cap. 21 post mulla Scripturæ testimonia ad rem hanc confirmandam adducta conclu­ dit: Ilis el talibus testimoniis salis quantum existimo manifestatur operari Deum in cor­ dibus hominum ad inclinandas eorum vo­ luntates quocumque voluerit, sive ad bona fro sua misericordia, sive ad mala pro me­ ritis eorum, judicio utique suo aliquando Operto, aliquando occulto, semper autem jwto, etc. Et ut exploderet evasionem, quam his testimoniis adhibet Suarez asserens Augus­ tinum non velle Deum per suum decretura efficax prælinire, ac extrinsece efficaciter tamen pne-determinare ad malum adhuc materialiter surnpturn, sed ad hoc potius malum, quam ad illud, quod quidem non esi malum, sed potius potest esse bonum, si malum illud, ad quod potius, quam ad aliud ht hæc prædetermi natio, sit minus» vel sal­ tim non sit majus, quam aliud, ad quod ipsa voluntas ex se inclinabatur, ul aliquando 205 apud nos licite id fieri contingit. Ut igitnr Eicnta, Augustinus evasionem hanc exploderet, propterea non ponit exemplum in malis minoribus, sed in malis gravissimis : et ideo subjungit : Sic usus est Juda tradente Christum, sic usus cslJudxis crucifigentibus Christum, qui et ipsa diabolo utitur pessimo. Sicut etiam propter eamdem rationem multoties, et præcipue in dicto cap. 21 abso­ lute et sino ulla limitatione locutus est, dum dixit, Deum operare in cordibus ho­ minum ad inclinandas eorum voluntates quocumque voluerit, rive ad bona etc., sive ad mala. Eamdem etiam assertionem tuetur An- 148. gelicus Doctor in 2 disc. 37 quæslion. 2 D,Thoœ· art. 2 ad 3 his verbis : Deus dicitur causa bonarum operationum non solum quantum ad essentiam actus, sed etiam quantum ad perfectionem, secundum quoin bonæ dicun­ tur. Utrumque enim agenti influit, ul agat, ct ul bene agat : sed in malis actionibus quamvis sil causa carum quantum ad essen­ tiam; non tamen est causa quantum ad de­ fectum. Ubi, ut vides, solum ponit discri­ men quoad modum causandi Dei operationes . bonas ct malas, quod harum non est causa quoad defectum, bene tamen quoad essenI tiam. Quare cum juxta sanctum Doctorem eorum, quorum Deus est causa, sit causa per suam voluntatem efficaciter illa prafinienlem, oportet ut actiones malæ quoad essentiam, licet non quoad defectum, idest, quoad omnem earum entitatem bonam, ac proinde id, quod alias est materiale peccati, licet non quoad malitiam, sint a Deo effi­ caciter juxta eumdem sanctum Ductorem præiinitæ. j Et propterea ibidem in corpor. art. ait : Quidquid csl in actu deficiente, scilicet pec­ cato de Talione aclus, ct entis, et boni lotum hoc a primo agente, scilicet Deo procedit inedianlc voluntate, etc. Ubi etiam expendenda est illa particula, mediante voluntate (scili­ cet creata). Nam si Deus decreto suo effi­ caci et præfinitivo non præfimret peccatum quoad id, quod entitatis et perfectionis in · eo est, ac proinde me lio hoc decreto non prædeterminaret extrinsece, et efficaciter prædictum actum sic sumptum, non posset dici, quod Deus media voluntate creata causai illum. Nam agens quod prreciso concurrit simultanée cilrn alio, non dicitur medio illo operari, sed ad hoc requiritur ut in iilud influat, applicando, et prædeterminando saltim per suum decretum efficax ejus virtutem ad hoc ut operetur. Unde ob '1-1 I 3 € DUB. \lf. DE VOLUNTATE DEI. > Il Ή i I •I • 4ft i hanc causam in solutione ad secundum' 1 dub. ! capit. 12» Villegas Primarius Com· r ejusdem articuli dixit : Sed Deus actionis il­ plutensis controversia 1? dispul. 2 capit. lius causa esi, in qua malum consistit, eo 7 ; favet Cajman, in comment, libr. I>lle· quod influit agenti, esse, posse, el agere. gum capit. ullim. et ientaculo 6; ac tandem Nam verbum illud influit agenti, denotat id tenentur fateri umnes Docturos quos in quod Deus faciat, ulagens prædictum actum hac disput. mimer. 5G retulimus. Nani ul alias malum agat illum : hoc autem sine bone notavit Su irez, hoc ipso quod dicatur *■·* decreto ex se efficaci, et prafinitivo conlinDeum prælinire actus bonos per decretum, < gere nequii, ui ex dictis dubiis i^ræcedeuprædictum, nequii consequenter affirmari, Ubus patet. quod non habeat decretum eodem modo ef­ Et quæslion. de Malo articul. 2 ubi cum ficax circa peccatum quoad id, quod da ma­ in quarto argumento sic sibi objecisset : teriali et mater.aliler sumpto affert. .Idus peccati est actus liberi arbitrii, quod ideo decilur liberum, quia se ipsum movet ad § IV. agendum : s'd omne id cujus actio causatur Eadem D. Thom* sententia ratione fulcitur. ab alio, movetur ab illo, tl sic non movetur a se ipso, neque est liberum : actus ergo pec­ L laulcm ratione fundamentali D.Thouue A cati non est a Deo, Cum igitur sic sibi ohjec.sset. respondet : Cum aliquid moret se sententiam probemus, oportebit majo­ ’Γipsum, non escluditur, quin ab alio movea­ ris claritatis gratia in memoriam recoler»’ tur, a quo habet hoc ipsum, quod se ipsum id, quod in ultimo notabili hujus dubii di­ movet : et sic non repugnat libertati, quod cebamus, scilicet dubium hoc peculiarios Deus est causa actus liberi arbitrii, etc. Ubi et ex professu controvert! de materiali pec­ ul constat loquens de actu peccati quoad id cati v. g. odii Dei materialiter sumpto, ul quod perfectioni? est in illo, inquit Deum spectat ad ordinem physicum. Quia quid ad eum movere voluntatem creatam ei fa­ dicendum de eodem materiali, ut ad lineam cere ut ipsa ad eum se moveat, ac proinde moralem aliquo modo spectat, salis ex per suam voluntatem divinam efficaciter hoc, quod de eo ut pertinente ad lineam physicam dicetur, constabit, ut infra (li­ præfinit, et prédéterminai exlrinsece vo­ luntatem creatarn ad illum. cemus. M' 147. iloc ergo supposito ratio fundamentalis 3Γ4 Idem etiam docuit sanctus Doctor in Idem AÎreïic. hac question, artic. 8 et 9 ei in bac I hujus assertionis quoad materiale v. g. Doctor. part, quæslion. 62 artic. 3 et quæslion. odii Dei, ut ad ordinem sive lineam physi­ v hfccam spectat, desumitur ex iis, quæ ex eo­ tea 105 art. 5, 1. 2, quæstion. 79 artic. I et dem sancio Doctore in hac dispue. numero 2 et qoæst. 109 artic. 1, 3 contra Gent, 57 et deinceps dicebamus. Poteslque ad capil. C7 ratione 34, et 5 rapii. 70 et 89 hanc formam reduci. Quoniam ex ibidem ratione 5. capit. 149 per totum, specialius vero ralione 1 el 2 quodlib. 12 quæslion. dictis constat Deum suo decreto absoluto, 4 artic. 4 et alibi repe. Tandem hanc et ex se efficaci, seu efficaciter effectivu prædiffinire omnes actus bonos ut tales, Patres. eamdem assertionem tuentur omnrs Patres sive illi sint boni bonitate naturali simul dub. 2 hujus disput. relati, ul ex slatim et morali , sive tantum boni bonitate ad dicendis ampbus patebit : et insuper Ca­ Capr. preolus in 2 distiocl. 37 artic. 3 ad 2 lineam esse naturalis et physici præcise Frrr. principale, Ferrara 3 contra Geni, capil. perlinente : at actus peccati v. g. odii Dei 71 circa finem. Quorum testimonia bene libere exercitus, et consi leratus præcise Alurcx. expendit Alvarez disput. 24 de Auxiliis nu­ quoal materiale physicum materialiter cino.· mer. 25 et 26, idem tenent expresse Cano sumptum, seu quoad illud esse physicum, Media. lib. 2 de locis cap. 4 ad 7, Medina 1,2 ques­ quod alias fundat rationem maliliæ, e^l actus bonus bonitate pertinente pnecise ad tion. 79 artic. 2 et quæslioi». 1U9 artic. Uuii nez 2, Danner. I part, qaæst. 19 artic. 10 et lineam esse naturalis et physici : ergo se­ quæstion. 19 artic. 2, Alvarez ubi supra. cundum hanc rationem pnelinietur a Deo N’jurr. Navarrete in I part, controversia 25 et 26, per prædictum decretum. I Lede* in. Ledesma quærtion. unica de Auxiliis art. Major cum consequentia satis liqueul. hk* Bam, Minor autem etiam videtur perspicua. Tuni a *rl’ IS, Gaspar Bam Primarius Oxensis reNaur. lectione 2 in solutione ad 4 Molinae, Nazaquia sicut fundamentum relationis materia· liter, non vora formaliter in ratione funda­ rius 1 part, quæstion. 22 artic. 4 contro­ Ilina versia 3, Ripa I part, quaesi. 12 artic 8 menti sumptum, idest, quoal illud M <|uod quod alias fundat relationem, non special J liiirnn relationis, licet formaliter in rai one fandimenti consideraium, sou proul nxlaplicative loquendo fundat relationem, «-pectet suo moto ad eamdom lineam rela­ tionis, nempe per modum fundamenti qua­ tenus talis respectu illius, ita licet uclus olii Dei, ut fundat malitiam odii, spectet ad lineam moralem inalitî® par modum fandamenli formaliter sumpti respectu il­ lius, el propteroa adhuc secundum hanc prœcham rationem sit causaliter el initia­ tive quid malum ; attamen idem actus quoad materiale physicum maliliæ mate­ rialiter sumptum, idest, quoad illud esse physicum, quod alias fundat malitiam, non spectabit ad lineam moralem, nec mali mo­ ralis, sed ad aliam lineam, nempe ad lineam an naturalis et physici : cumque hæe linea, ei ea quæ ad eam perlinent, sint se­ cundum hanc rationem bona bonitate esse naturalis et physici, fiet inde, ut prædictus actus odii sub hac præcisione sumptus, sit actas bonus bonitate praecise spectante ad prædictam lineam. Tum etiam : quia actus odii Dei secundum illud esse physicum quod alias fundat rationem maliliæ, non habet formaliter esse fundamentum ejusdem ma­ liliæ : siquidem hoc ei convenit, quatenus red'jp'icative loquendo est fundamentum : ergo consideratus secundum illud esse, quod alias est fundamentum maliliæ, habet aliam rationem formalem, quæ sit bona bonitate pertinente ad lineam esse naturalis. Ex quo etiam confirmatur eadem asser­ æ. Ctb tio ralione deprompta ex D. Thoma multis in locis, pnecipue vero 3 contra Gent. cap. ίΐΐΛ 162 ratione 1 et in præsenti artic. 9 nec­ non 1, 2 quæstion. 79 articul. 1 et 2 quæ jotest sub hac forma proponi. Quoniam ad omne id extenditur decretum Dei præfinifl lirum, absolutum, et ex se eftrax, seu i efficaciter effectivum, ad quod tanquam ad objeclum materiale per se talo extenditur I divina omnipotentia per suam causalita­ tem : sed divina omnipotentia extenditur 1 fer suam causalitatem ad materiale physiI. cum peccati materialiter sumptum, seu se! eundum illud esse, quod pertinet ad lineam W naturalis et physici : ergo etiam præI dictum decretum prælinitivum exlenleiur ad prædictum materiale peccati sic snmplum. Consequentia non indiget proba­ tione. Major vero etiam patet ex dictis in tractat, de Scientia Dei disput. 5 dub. 2 ct 1 Nam cum divina potentia nihil operetur nW applicata per decretum efficax præfini- tivum divinæ voluntatis, ut ex ibidem dictis, et ex dubiis procedentibus hujus di’iput. liquet, oportet ut ad omne illud ex­ tendatur prædictum decretum, ad quod extenditur divina potentia per suam causalitatcm tanquam ad objoclum per se mate­ riale illius. Minor autem probatur. Tum quia omni- ali in ratione naturæ. Ac tandem licet essentia divina. et relatio so­ lum virlualiler inter se distinguantur, et sit una, eadem formalitas absque distinc­ tione actuali a parte rei ; nihilominus po­ tentia generativa Patris Æterni potest com­ municare suam essentiam Filio, cum tamen repugnet communicare illi relationem Pa­ ternitatis. Et horum omnium ratio nulla est alia polior,’msi quod etsi tam essentia divina, quam relatio sint inter se satis identificata Salmanl. Curs, thcolog*» Ivm. //. 209 et connexa, et similiter eadem essentia ut habet rationem nature et existentiæ, et ut est species intelligibilis, et inlcLectio, sint omnino idem absque aliqua distinctione virtual·, nihilominus communicatio Pater­ nitatis est extra latitudinem objecti adae­ quati potentiæ generative Dei, et commu­ nicatio ejusdem essentia· in ratione naturæ, aut in ratione intellectionis respectu crea­ turarum, est extra latitudinem objecti ad.equali omnipotentiæ. Confirmatur exemplo, quo sæpe utitur 155· D. Thom. ad rem hanc explicandam. Nam Couflrmauo. etsi una, et eadem claudicatio procedat a ii* D: TUni bia curva, et a virtute progressiva anima­ lis; attamen in ratione motus fit a virtute progressiva, recte tibiam curvam quantum est ex se movente : at quoad defectum na­ turalem quem habet, seu ut est claudicatio, procedit non a virtute progressiva sed a tibia curva. Idemque accideret, si pictor v. g. juxta regulas artis penicillo defectuoso. inculpabiliter tamen assumpto, depingeret. Nam tunc pictura quoad id, quod est per­ fectionis, et artis in ea, procederet a pic­ tore, et quoad defectus artis, ab ipso peni­ cillo defectuoso, recte tamen quantum est ex parle pictoris, et juxta regulas artis mo o : non tamen talis defectus tribuendus esset eidem pictori. Et ratio horum om­ nium est. Quia defectus in claudicatione aut pictura inventi non continentur intra latitudinem objecti adæquati virtutis progressivæ aut artis recte moventis, sed po­ tius repugnant eidem objecto. Ergo cum deformitas moralis, et fundamentum illius quatenus tale opponantur objecto adæquato divinæ causalitat s et pneliniti nis efficaci­ ter effeciivæ, siquidem opponuntur ordinabilitati in Deum ut in ultimum finem, con­ sequens erit, ut prædictum decretum et ejus causalitas possit efficaciter terminari practice ad id, quod in actu peccati contine­ tur intra latitu Unem objecti adæquati omni­ potentia', et decretorum Dei. quin termine­ tur eodem modo ad malitiam moralem, aut fundamentum illius ut tale. Deinde. Nam juxta communem sententiam Theologorum contra Durandum, Deus concurrit concursu simultaneo cum crea­ turis respectu materialis peccati materiali­ ter sumpti, v. g. respectu odii Dei libero exerciti : et nihilominus licet hoc esi in­ dispensabiliter nexum cum eadem malitia, non ideo divma causalitas, et omnipotentia extendunt se ad eamdem mahiiam, aul ejus fundamentum quatenus talo : ex eo quod 11 U’ ,i ft hl i ' t h * 210 ·> 4Γ ·; y DE VOLUNTATE DEI. talis malitia, et ejus fundamentum formaliter in «w fundamenti, et materialis con­ siderati, sunt extra latitudinem adæquatam totius objecti adæquati divinæ potenti® : et ita si intra illam commerentur, tuncabsquo dubio omnipotentia ad ea se extenderet : ergo eadem ratione quod malitia sit nexa indispensabiliter cum eniitate, et ratione materiali materialiter sumpta peccati, non tollit quominus divina præiinitm efficaciter effectua Dei terminetur ad praedictum ma­ teriale, præcisivo (ut sic loquamur) modo practtco tamen, seu quin terminetur eflicaciter ad alia, quæ sunt extra latitudi­ nem sui objecti adæquati, scilicet malitiam, aut fundamentum illius quatenus tale. 157. Confirmatur et explicatur primo. Nam CoDûrnaijo si hæc solutio, quam impugnamus, est sufpnor. fidens, aperte colligitur e< ea, vel quod Deus non concurrat concursu concomi­ tante in materiale physicum peccati mate­ rialiter sumptum, vel quod si in illud sic influit, possit etiam per suum decretum ef­ ficaciter præfinitivum prædiffinire idem ma­ teriale, ex eo quod eadem inconvenientia ex illo, et ex isto sequuntur, vel si ex illo nullum sequitur inconveniens, nec etiam ox isto. Hoc autem sic ostenditur. Quoniam vel illi actui odii Dei libere exercito, ut fonnaliter dicit, entilaiem, et actual latem individualem, et ut perimet, adhuc secun­ dum suam rationem ultimam, et differen­ tiatam etiam individualem, ad lineam phy­ sicam, est intrinsece indisppnsabiliter ac essentialiter annexa malitia, ita ut ex vi il­ lius ut pertinet ad hanc lineam subsequa­ tur? vel noaï Si primum dicatur, tunc si­ cut repugnaret Deum præfinire efficaciter praedictum actum secundum quod formaliter fundat malitiam, seu secundum eam ra­ tionem, secundum quam est ei intrinsece et essentialiter annexa malitia, ita etiam repugnabit Deum concurrere concursu si­ multanée ad eumdem actum, >ecundum eam rationem, secundum quam est ei in­ trinsece annexa prædicta malitia : siqui­ dem concurrere sive prævie. sive conce­ rn lUm ter, sive quovis alio modo ad a^tum, secundum eam rationem, secundum quam est vi intrinsece annexa malitia, est intrin­ sece malum, et esse indirecte causam ma­ litia· t ex eo quod est concurrere ad actum ut est fundamentum ejusdem malitia*. Si vero secundum dicatur, scilicet actui illu ut praecise pertinet ad lineam physi­ cam, non e>se ita intrinseco et essentiali­ ter annexam malitiam, ut ex vi illius sic sumpti subsequatur, ac proinde nec ex vi illius sit ei annexa, non est cur Deo dene­ getur, quod .possit illum, secundum hanc puram. » t præcisam rationem pnvdiftinire, et efficaciter per hoc decretum causare. Tum quia eo ipso continetur intra objectum adæquatam omnipotentia·. Tum etiam : quia sicut non est intrinseco dissonum ra­ tioni concurrere simultanée ad id præcisc, quod non est malum, et secundum eam ti­ tionem, secundum quam non est malum, nec est ei intrinsece annexa malitia, rU etiam neque erit dissonum influere praevie prædiftinilive in hoc ipsum secundum eam puram et praecisam rationem, secandum quam non est malum, nec habet intrinsece annexam malitiam. Vel si influere hoc modo in id, quod non est malum, esc malum, ex eo quod influit in id, quod alias est malum, non erit cur simultanée concurrere ad hoc ipsum non s t malum. Quia eadem lex quæ obligat a»! non influendum prævie in ali­ quid, secundum aliquam rationem consi­ deratum. adsiringit etiam ad non influen­ dum simultanée, aut aliquo a»io modo in illud ipsum. Quæ duæ posteriores impu­ gnationes habent adhuc majorem vim sup­ positis iis, quæ in tractat, de Scientia Dei disput. 1,0 dub 1 el in hoc traciat. dixi­ mus contra Molinam, nempe Deum non decernere concurrere cum creaturis con­ cursu ex se indifferenti, qui determinetur a concursu camœ secundæ, sed concursu de­ terminatu ad determinatum actum etiam in individuo. _ [1 Confirmatur tandem et explicatur. Nam Cltfee adhuc melius salvatur Deum non esse cau­ sam peccati si praefiniat materiale illius materialiter sumptum , quam si præcise μ· concurrat ad illud simultanée, et eo modo quo Molina et sequaces volunt : ergo, etc. Antecedens patet. Nam, juxta modum di­ cendi Molinæ et sequacium, concursus ille Dei e»t ex se indifferens, et determinatur a determinatione voluntatis humana? se ad malum determinantis, ac proinde hoc ipso quod voluntas humana in genere causa) materialis determinet prædictum concur­ sum, tunc Deus per suum concursum ve­ lati adhæret prædictæ determinationi, et in genero caussa officientis producit de erminate illum actum quoad buarh speciem, et rationem differentiatam consideratum : at inulto melius salvatur, Deum non essa causam peccati. si dicatur, quod praefinii ipsum secundum illud «ir, secundum quod antecedit malitiam, et secundum quod non ha* ot DISP. X, DUH. VII. habet illam annexam ^ut nos asserimus, ex aliquo modo moralem ejus, non est reces­ Mtarf· prodictum actum quoad materiale illius in siquidem latitudo utriusquo extenditur ad oh monili et materialiter sumptum, idest, omnem rationem cui non repugnat ordinari quatenus respicit fonnaliter regulas moris, in Deum ut in ultimum finem sive lineæ abstrahendo tamen an ille ordo sit confor­ physicæ sive moralis : ac proinde non erit, mitatis vel difformitatis ab illis, quatenus cur talis actus sic consideratus, hoc ipso quod de facto inveniatur in rerum natura, non consi teratur, an prædictus ordo sit I cenformitatis aut diiTormitatm cum eisdem non cadat sub divino decreto efficaciter regulis, seu ut clarius loquamur) quatenus præfinitivo. non concipitur secundum suam ultimam rationem odii, sed secundum quod v. g. est actus moralis, et secundum quod est indi­ viduum geuericum immediate (modo tamen Enodatur primum argumentum opposita infra explicando) contentum sub actu mo­ sententia ex authorilale petitum. rali ul sic : secundum quas rationes dixi­ mus esse etiam materiale peccati, secundum Ad primum pro prima sententia,equo 1 too. Siam malitiam considerati. Ex dictis igitur ex duplici serie testimoniorum constat, alia constat quomodo Deus efficaciter præliniat quidem petita ex sacra Scriptura, alia vero boe materiale materialiter etiam sumptum, ex Goncibo, satis paiet ex dictis, testimo tuui propter dicta numero 128 hujus dubii, nia illa Scriptura), pnvterquam illud ex nempe quod non minus intime conjungitur epistola Jacobi (de quo statim), nihil contra alias malitia cuin odio libero Dei secundum nos urgere, sed posse Deum præfinîre effi­ suam atomam rationem in esse physico caciter materiale seu fundamentum peccati considerato, quam cum prædicta ratione materialiter sumptum, sine eo qund velit odii, ut præcise est actus moralis, et indi­ malitiam : ex eo quod hæc est extra ubjec» viduum quoddam genericum immediate lum adæquatam divinæ rausalitatls ot præcontentum sub actu morali ut sic, ut ex diffinilionis Et ita falsum est quod ibidem terminis ipsis constat, et ex Malim dicendis innuitur, scilicet malitiam moralem pec­ magis constabit : ergo si Deus potest prtocati, v. g. odii Dei, sequi ad onlitatem ! finire efficaciter illud, secundum priorem physicam, aut nd rationem ejus diflerentiaillam rationem, non præfiniendo rationem lem. quatenus cadit sub divino decreto sive malitiæ ; non est cur non possit ipsum quatenus causatur a Deo. Quia materiale etiam secundum posteriorem consideratioillud odii Dei materialiter sumptum, et I nem efficaciter praefinire absque eo quod siquatenus præfinitur et attingitur n Deo, non I militer præliniat camdem malitiam , ac infert malitiam, quin hæc est extra objec­ ; proinde «le facto illum sic prædiffiniet : situm adæquatum Dei, ne: sub hac praeci­ ί quidem, ut ex dictis in præcedenlibus dusione et reduplicatione ounsidenitum habet j biis constat, quidquid Deus actu causal, infallibilem nexum cum illa ex vi hujus I procedit a decreto efficaciter præfinitivo ilcapitis, sed potius quantum est c-x se ei quodammodo opponitur et adversatur : rih ί,ω· quidem illa pradinitio tendit ad ordinandum Tum etiam : quia odium Dei sub hac ilium netum ut pertinet ad lineatn physicam pnedjione, el secundum hanc ralioiieni Γ •ί in ratione actus physici in Deum ut in ul­ timum linem lineæ physic® : et ut prædiotus actus in ratioue actus moralis ut sic, et ut individuum genericum ejus spectat ad lineam moralem, ordinatur etiam in Deum ut in ultimum finem moris, per illam pradiffinitionem. Quia in honc finem non so­ lum ordinatur per prædiffinitionem id quod est bonum moraliter, sed quidquid secun­ dum aliquam sui rationem pertinet aliquo* modo ad lineam moralem, ei non conside­ ratur quantum est ex se ut incapax bonita­ tis moralis, habet secundum diam cum præcisio. e sumptam ordinari m Deum ut in ultimum finem moris : ex eo quod secun lum hanc rationem esi volitum, el amatum a Deo in ordine ad fines extrinsecos optimos in esse moris. Cæterum pnvdictus actus ut infert malitiam, habet etiam inferre aversionem ab ipso Deu ut ab ultimo fine lineæ muralis, et eidem actui sic I sumpto repugnat ordinatio in Deum ut est ultimus finis predict® lineæ. Ad testimonium vero ex epist. Jacobi hH. Ad adductum patet etiam ex dictis. Quoniam te-timonTnm « licet concupiscentia secundum suam speJacobo. Jaeobo. ciem essentialem, secundum quam est ejus­ dem rationis atom® cum concupiscentiis brutorum, nequeat extendi ad concupiscen­ dum id quo > objective, seu quantum est ex parte objecti, est peccatum et vetitum quatenus lalr; bene tamen concupiscentia hominis ut habet quamdam speciem moda lem superadditam ex conjunctione ad ho­ minem. et voluntatem ejus, quamvis quo­ ties talis concupisccn ia fertur neces-ano et per modum natura· ad prædictum pecca­ tum, non sit formaliler peccatum ex de­ fectu libertatis, non vero ex defectu objecti concupiti. Et ideo quia intra latitudinem sui objecti materialis ut sic sumpta? conti­ netur peccatum objective sumptum ut tale, I seu objectum vetitum, propterea quoties per modum natura tendit in illud dicitur tentare hominem quia impellit ad peccatum objective tale, seu ad id, quod quantum est ex parte objecti, refunderet in prad clam concupiscentiam rationem peccati, si libero modo ad ipsum tanderet. Unde cum divina praihiitio efficaciter causativa non exten­ datur ad peccatum objective taie et forma­ liter sumptum, nec ad ejus fundamentum quatenus fundamentum, sed hæc sint extra liitiru linem objedi ma criai s adæquati prædicli lecreli, prop:· rea opime ivit «Ja­ cobus, Deum neminem teieare. Potestque hæc SOluno elucidari, tum ex tfli. ilio verbo A postuli : a concupiscentia sua. 1 leo enim consultu addidit ly sua, ut deno­ taret quomodo etsi concupiscenda quia con­ cupiscentia non lentat, quia malum morale est extra latitudinem ejus sic sunipUe; beuo tamen concupiscentia sua, idest, ut est ejus qui lentatur, e: ut ratione conjunctionis ad illum, et voluntatem ejus accipit quam­ dam specæm inodalem, per quam extendi­ tur α-l prædictum ob ectum. Tum etiam . quia concupiscentia habet subordinari vo­ luntati nostrae ut habet rationem nature, et ut habet rationem 1 ber tatis Qma swut ex conjunctione ad voluntatem ut liberam partie.pat quamdam speciem inodalem, per quam libere, libertate alibi explican a, el una cum voluntate tendit secundario in bo­ num sensibile ut velitum, ita ut subordinatur et conjungitur voluntati ut natura est, recipit inde speciem modalem, per quam per niudum etiam natura, et necessa­ rio extenditur secundario ad idem objectum vetitum : atque adeo secundum id, quud ex parte objecti ut sic dicamus), quasi in esse rei desiderabatur, ad hoc ut talis ten­ dentia concupiscentia» ad illud, sortiretur ra­ tionem peccati. Diximus : Exparte objecti quasi in esse rei, ad denotandum quod illud objectum, licet quia vetitum, habeat ali­ quid pertinens ad lineam objecti moralis : tamen quia a concupiscentia, ut per mo­ dum naturo? operante, non attingitur cum 1 bertate. ideo non habet omne id, quod ad rationem objecti moralis formaliter in esse objecti desideratur : et iia ex defectu hujus moli attingendi cum libertate remanet inira rationem objecti, quasi in esse rei sumpti. Et hoc pacto motus primo primi concupiscentia? objecti sensibilis vet »dvo non cadat malitia moralis peccati tto- aut fundamentum illius quatenus tale, ac «a proinde sit necessarium decretum permis­ suum, quo præcise permittatur a Deo pec­ catum, et clarius argumenta alia solvantur, recolendum est id, quod supra dicebamus, fdlicet in peccato v. g. odii Dei esse dis­ tinguendam duplicem lineam duplicemque ordinem, nempe lineam et ordinem physi­ cum, necnon lineam et ordinem moralem : de quibus in quo consistant, sufficienter quoad præsens patet ex iis, quæ loco citato asseruimus. Unusquisque autem ex his or­ dinibus, et lineis constat suis rationibus transcendentalibus, et communibus, nec­ non et suis rationibus ultimis et atomis : et propterea prædictus actus odii ut ad li­ neam physicam pertinet, habet intime im­ bibere rationem entis et accidentis physici. Et quia (ut bene nostri Complutens. in li­ bris de Anima disput. 21 qnæsiion. 1 no­ tarunt, et nos etiam in tract, de Visione Dei disput. 2 numero 207 diximus) actio­ nes immanentes voluntatis creatæ spectant ad præ icamentum qualitatis, licet sint vere operationes, idcirco datur in eodem od o vera ratio generiea qualitatis physicæ, necnon ratio passionis sive passibilis qua­ litatis, et ratio operationis vitalis et imma­ nentis, ac tandem peculiaris Pt propria ra­ tio talis operationis, nempe quod sic per mo !uin illius specialis fugas et recessus a Deo, quæ constituit odium Dei in esse talis ul ad ordinem physicum spectat. Et similiter in prædieto odio, ut spectat ad lineam moralem, invenitur inter alia ratio entis moralis ut sic. et ratio actus moralis dicentis ordinem ad regulas moris, abstrahendo tamen, an hic ordo sit di (for­ mitatis vel conformitatis ad prædictas re­ gulas? ac tandem peculiaris ordo diflbrmitatis cuin eisdem regulis, qui est proprius prædicti actus. Et deinde, quia idem actus odii, ut spec­ tat a I ordinem moralem, fundatur supra se ipsum ut pertinet ad lineam physicam,· ideo potest considerari, ul ibidem insinua­ bamus, vel reduplicative ut fundat mali­ tiam, vel secundum quod spectat præcise ad lineam physicam, licet alias ait funda­ mentum malitiæ, secundum quam ratio­ nem nunrupatur, ut sæpe asseruimus, ma­ teriale peccati materialiter sumptum, Et similiter ratio entis moralis, aut actus si­ militer moralis, adhuc secundum illam portionem peculiarem, quæ contrahitur in speciali per rationem specificam et individualem odii Dei, moraliter sumptas, pos­ sunt considerari, vel reduplicative quate­ nus dicunt ordinem sive connexionem infallibilem, aut identificationem cum ra­ tione differentiati et individual! odii Dei ut mali moraliter, vel secundum se, idest, secundum illud munus quod alias dicit prædictum ordinem, aliasque identificatur. Diximus : Adhuc secundum illam portio­ nem peculiarem, quæ contrahitur in speciali per rationem specificam et individualcm odii Dei moraliter sumptas, quia in prætenti lo­ quimur de rationibus generalibus entis et actus moralis, ut sic fundamentaliter sumptis : et non utcunque, sed eo modo quo attingi possunt per causalitatem suæ causæ, atque adeo ut ultra hoc quod est dicere prædictam rationem entis aut actus moralis, habent saltim rationem individui generici aut quasi generici, alias identificati cum rationibus differentialibus, et morali­ bus v. g. odii Dei. Cum igitur hæc omnia reperiantur in 173. actu odii Dei, debent (ut fiat debita res­ Elucidatio oopectu divinorum decretorum distributio) linda sic distribui, ita nimirum, ut Deus per præccdentmQ. suum decretum pnefinitivum efficaciter effectivum plurium ex his rationibus, quæ sunt in peccato, attingat efficaciter actum peccati odii quoad id, quod spectat ad li­ neam physicam ut talem, quod est attin­ gere prædictum actum secundum illud esse, quod alias fundat malitiam, seu attingere materiale malitiæ materialiter solummodo sumptum, ut sæpe diximus. Et deinde idem ιψ t ' ·| f 4· Ill B4 r Σ’I :· ,1 t h r J T* ÎHÏ DE VOLUî ΓΑΤΕ DEI. |..η DISP. X, DUB. VII. artus, adhuc ut spectat ad lineam mora­ lem. attingitur eham a præd.rto decreto tanquatn a vera causa illius. Non quidem ita ut prædiclus actus odii quatenus est constitutus intra hanc lineam in sua specie alorna et morali, aut in sua individaatione ni correspondence, vel quatenus reduplicalire loquenlo est ens. aut a tus moralis di«*ens habitudinem et connexionem specia­ lem tn «w rei cum ratione differential! et individual! deformitatis moralis ejusdem actus, procedat a tali decreto, quia non di­ cit hanc specialem habitudinem aut con­ nexionem ut procedit ab illo, sed precise ut procedit secundum prædictam rationem actus moralis a voluntate creata et defi­ ciente; sed ita ut habeat procedere ab eo­ dem decreto, quatenus praedictus actus fundat rationes, v. g. actus aut entis mo­ ralis ut sic. et ut dicit easdem rationes ac­ tus aut entis moralis in particulari per ipodum in tividui generici, aut quasi gene­ ric!, et niodp siatim dicendo, quæ habent alias exprimera ordinem et connexionem ipdispénsâbUem in rw rei, cum propria malitia ejusdem odii, identificanturque alias cum illa. Nam prædiclus actus ut fundat rationem entis aut actus moralis ut sic, non exprimit malitiam, sed ab illa abstrahit, ac proinde potest attingi a Deo : et similiter in illamet ratione portionis actus moralis in parti­ culari, quæ consideratur per modum indi­ vidui generici, sunt duo munera inadæquala. Primum quidem (quod rationem quo 'ammodo materi dis pecrati in esse ma- j lerialis sumpti exprimit), est dic-re ordi nem ad rationem differentüilem, et mora­ lem odii Dei ut talis. Secundum vero (quod rationem quodammodo malendis respectu peccati nou quidem reduplicative ut materialis, sed illius quod al as est ma­ teriale exprimit’, est esse rationem particu­ larem, et individuam per modum individui generici exprimentem præcise in esse rei hoc quod est contrahere per modum talis individui rationem actus moralis ut sic. nihil exprimendo de ordine quem in esse rei dicit ad differentiam specificam vel individualem odii Dei quatenus talis, sed so­ lum habitudinem quam dicit ad suum su­ perius, quamvis ista? dum rationes sint alias inseparabiles. Et ita rabo hæc poste­ rior attingitur a Deo. Quia secundum se praescindit a inahtm quatenus per hanc praecisionem significatur, quod ut est sub illo conceptu, et ex vi prædicti muneris secundum se, ct in esse rei sumpti, non auitur de conformitaie aut diffortniiato ejus decretum communicandi beato osspntiam ad legem, nec consideratur ut capax aut divinam per modum speciei intelbgibilis incapax in esse rei ulicnjus ex his rationi­ iu (ut supra dicebamus i se habet quoad hoc bus determinato sumptæ, et convenientis quod est communica re illieamdoin essentiam ei secui dum quod in esse rei respicit ratioia ratione intellectionis, ac si essentia di nes differentiates odii Dei ut talis : et ideo vina ut est species mtelligibilis, et ut est prædicta ratio potest explicari, per hoc !' ipsa intellectio non ideniifi· arentur summo quod trahat rationem illam actus moralis illo identificationis modo excludente dis­ ut sic ad esse individuam individuations tinctionem virtuakm, necnon ac si ibidem gene rica aut quasi generica, quæ sit talis ratio intellectionis divinæ non esset : ex eo conditionis, ut alias sit conjuncta et identi­ ' quod communicatio divinæ essentias in raI liono· intellectionis, non minus est extra ficata cum priori illa ratione nuper dicta» f latitudinem objecti divinæ omnipotentia?, necnon et cum aliis rationibus differentialihus odii Dei. I quam prædictæ rationes malitiæ et funda­ menti illius ut talis. Sed circa hoc iterum Quia igitur actus odii Dei potest sic di­ infra in hoc dub. in solutione ad coniirmaversimode consideratus exprimere has dis! tionem tertii sermo re libit. t netas rationes, et secundum quasdam cx Addidimus autem aliquoties in toto hoc ipsis jam explicatas potest attingi a decreti) I discursu particulam illam in esse rei propter efficaciter praefinitivo et causativo rei præ' illa quæ a num. 199 usque ad num. 202 finite, ex eo quod continentur intra lati­ adducemus. tudinem objecti adæquati divinæ omnipo­ tentia?, ad quod solummodo decretum hoc § VIII. extenditur: et deinde ad eumdem actum, se]I eundum alias rationes expressas jam dictas, I biluitur secundum argumentum. non extenditur praedictum decretum etiam Unquam ad rationes quas, formaliter attac­ Γ4. Ad secundum principale argumentum tis, ex eo quod prædictæ rationes in pec­ ex testimoniis D. Thomæ petitum responcato invente habent secundum conceptum Kjw-Jetur, sanctum Doctorem in priori ex illis expressum, quem afferunt, licet non secan­ testimoniis, solum velle quod determinatio dum rationes alias transcendencies ibidem ra- ad peccatum absolute et simpliciter sumpintime imbibitas. esse extra latitudinem ob­ tum. sit a voluntate creata ut ab efficiente jecti adæquati divinæ omnipotentiae, ut ex­ el modo infra explicando, et a Diabolo ut plicatum est; propterea oportet dari aliad a persuadente. Quoniam nomine peccati decretum non quidem causativum prædicabsolute et simpliciter sumpti intelligitur tarurn rationum, et munerum expresso­ etiam ejus malitia, necnon et materiale rum. quæ jam retulimus, sed efficaci ter perillius ut materiale est. Deus autem hæc non missivurn earum ut exprimunt praedicta præiinit per praedictum decretum præfinimunera, seu quoad talia munera expressa: ] tivum, et efficaciter causativum harum ra­ ex eo quod licet sit contra bonitatem divij tionum. Quia licet positiva? sint, attamen nam causare peccatum aut praedictas ratio­ quatenus positivae sunt positivitate jam nes , non tamen est contra illam, sed dicta, scilicet exprimente prædicta munera, potius ei valde consonum, permittere illud explicant rationem defectus et malitiæ sive ct rationes ad illud spectantes, quas jam re­ fundamentalis ut talis, sive formaliter talis: tulimus. djd I « ira voluntas creata quoad has rationes est Diximus non extendi divinum decre- in. f prima causa deficiens, et non suhordinata tum efficaciter pnefimtivum, et causativum Deo ut efficienti. Quamvis cum hoc stet, ut rei praefinite ad præ lictas rationes, etiam ad alias rationes ibidem inventas Deu» in­ tanquam ad rationes quas, formal»ter attac­ fluat efficaciter praefiniendo, et causando tas, quia licet re vera cause! illas secun­ illas, ut ad rationem actus et actualitatis, dum umnem rationem entis et actualitatis ί eladcæteras jam explicatas. Quam solutiujam dicta· intime in eis imb bitam; attamen l-;unem tradit D.Thom. in 2 distinet. 37 quæsrespectu illarum quatenus præcise expri­ llon. iartic. 2 in fine corporis his verbis : munt malitiam, aut fundamentum illius ut Quacunque nomen deformitatem simul cum tale, ita se habet quoad hoc quod est reve­ cdusignificat sive in generali sive in speciali, ra causare illas, ac si non essent identifica­ ron potest dici quod sil a Deo simpliciter. ta· cum aliis rationibus, nec essent ibi: sicut Unie non potest dici absolute, quod peccatum decretum sit a Deo, ut homicidium aut aliquid hujus­ modi, nisi cum hac additione, in quantum actus est, et in quantum est ens : idest in quantum exprimit id, quod perfectionis, non vero id qnod imperfectionis el defectus jam dicti est m illo. ’i Ad secundum vero testimonium in eo- Π*. dem argumento adductum, dicendum est, ibi non loqui D. Thom. de prædiffinitione dom materialis peccati, sed de volit.one respectu non peccati, seu de nolitione ilhus, quæ illice optima est, et Deo tribuenda, ul patet. Unde concesso antecedenti, neganda est consequentia. Et ad primam probationem illius, dicendum est, quod etsi Deus prae­ finiens Petrum non peccare, prædeterminet prædelerminatione efficaci et extrinseca illud non peccatum, sive actum bonum, el vic­ toriam, et ita in genere causæ efficientis et simpliciter loquendo sn Solutio tertii. Λ 2ÎÜ DE VOLUNTATE DEI. in esse materialis accepti) respondendum I initio hujus dubii, numéro 125 innuimiu. est. nemp0 negando antecedens. Et ad et amplius ex illis, quæ infra numero 189 ' probationem distingue, da est major : Præ- colluentes ea. quæ sparsim tradidimus, finit ipsum quatenus hic ct nunc est aversio dicemus. Hac autem distinctione supposita, liberti a Deo ut ab objecto, in ordine et linea tunc islæ dua* rationes ita se habent, ut physica præc se >umpla, conectenda est: causa quæ attigerit hic et nunc livere j in ordine et linea morali initiative ei radi- unam, attingit aliam quando utraque e<» j caliter tali respectu malitiæ, negar debet. | intra latitudinem objecti materialis talh Et eodem pruportionali modi» distinguenda causæ. Nam cum hie duce ratio* es sint j est minor : Aon alia ratione habet rationem ! inter se identificatae et sint alios inseparamn term lis in esse materiatu formalité? I biles, oportet ut causa attingens libere sumpti nisi quatenus hic et nunc est aversio unam ex illis n»mpe priorem et prævidens · libera a Deo. in online ct linea physica præ- posteriorem esse inseparabilem ab illi 1 cise, neganda est : in ordine el linea mo- priori, velit saltim indirecte hanc posterio· rab initiati va et ndir.ili ut tali, respectu rem, si utrnque sit intra latitudinem sui ; malitiæ. concedenda erit. objecti adæquati : secus vero quando prior I Nec contra hoc vim habet probatio ibi- illa ad omnem physicum spectans, es| dem adjuncta. Quia odium Dei ut a volun- intra latitudinem objecti adæquati alicujus I late creata libero exercitum propterea ha causæ. cum tamen posterior sit extra talem I bet formaliter rationem fundamenti ut talis latitudinem : siquidem nulla causa potest 1 respectu malitiæ, quia pro» edit ab il a, ut ferri extra suum objecmm adæquatum 8 est ;ivhio libera a Deo. non Solum in orquantumvis id quod est extra talem latita· 1 dine physico præcise sumpto, sed etiam ! dinem. sit identificatum cum eo, quod est j intra ordinem et lineam moralem initiati- j intra illam, ut explicatum est. vam. et radicalem respectu malitiæ ibidem Quia igitur voluntas creata attingit prio- iu. ί invenlæ. rem illam rabonem olii Dei ut est libera Explicatur hoc ex dictis. Etenim illa aver- · aversio a Deo, ut ab objecto, quatenus toj sio libera a Deo ut ab objecto hic et nunc ' tum hoc pertinet ad lineam physicam pnre a exercita habet duo munera madæquata ad intra suam lineam considerata, et ratio I distinctos ordines et lineas spectantia, ni- I alia ad irneam moralem spectans ibidem ί mirum pertinere tum ad ordinem physi- inventa, est etiam simul cum illa priori inj cum præcise, qui alias fondai malitiam, tra latitudinem obj-cti materialis adæquati 1 tum etiam ad ordinem moralem, et esse voluntatis creatæ, et pnevi letur esse inse- ‘ ! formaliler id quod habet rationem funda- I parabilem, saltim hic et nunc al» ea; prop· I menti, ut talis respectu malitke. El s» cun- ! terea voluntas attingens aversionem libe| dum priorem illam rationem solum expri- ram a Deo hic et nunc ut spectat ad | mit aver-nonem phys cam a Deo ut ab ordinem physicum, attingit etiam, el vult, j objecto, non tamen utatine ordinis muralis, saltim indirecte, eam ul*pectat ad ordinem Ί sed ab hoc pne^cindit quatenus per hanc moralem jam dictum. 'j præcisioneni signdicatur. quod ut eet sub Quia vero intra latitudinem objecti adæI huc conceptu, non lour de conformitate, quali divini decreti est prædicta aversio I aut di florin itate ejus ad legem,nec de or- j libera hic et nunc exercita, ut ad ordmem I dinatione aut de ordinatione illius ad physicum spectat, ex co quud ordinatur j Deum, ut ad ultimum finem lineæ moralis, ad illum ut ad ultimum finem hujus lineæ, quamvis involvat ordinem ad eum ut ed e contra vero eadem aversio est extra lati! ultimum tinem lineæ naturalis et phxsicæ. tudmem objecti adæquati divinæ causaliU1 Quia secundum omnia, quæ habet ut spec- lis et decreti, ut ad ordinem, et lineam 1 tat præcise ad 1 neam physicam, est actus moralem radicaliter initiativam malitiæ bonus, bonitate naturali et phy?i· a cum spectat, ex eo quod objectum ada*quatom 1 præciaioiie sumpta. At secundum poste- | illius, ut operantis entia moralia, est quid1 riorein rationem exprimit quo i fundet de- I quid ad ip^um ut ad ultimum linem lineæ * feclum ron ormitat s cum directione re- 1 moralis est ordinabile; idcirco licet divioa j gulæ rationis sive diffbrmiiatem cum illa, causalitas aversionem illam liberam attin1 et sit radix aversionis a Deo ut ah ultimo gat secundum priorem rationem, non ideo lir e lineæ moralis. attingit eam secundum hanc posterioreni» Esse autem has duas rationes aliquo ' Unde voluntas creata non ea pnecisa ra' modo inter se distinctas patet ex iis quæ | uonepouit eamdem aversionem, ut pertinet ai DUB. VII. id ord'iieiu moralem modo dido, quia at­ tingit caimlem libere, et hic et nunc proj­ ette, ut spectat ad ordinem physicum pure intra suum ordinem consideratum ; sed quLi continetur secundum posteriorem ra­ tionem intra suum objectum materiale, et providet esse, inseparabilem, saltim hic et nunc a se ipsa, ut spectat ad ord nem na­ turalem et physicum : seu (quod in idem quoad praesens red t) non ideo voluntas : creata attingit prodictam aversionem ut iniliativam malitiæ moralis, qu«a attingit ipsam quoad illud «s* physicum, quod alias est identificatum cum hac ratione morali ; shl quia attingit eam ut identificatam, et nt petit aversionem a Deo ut ab ultimo fine morali. *· Polestque hæc eadem solutio sub alia forma rem hanc non parum explicanto à tradi, negando nimirum ante edens, et ad f’ probationem respondetur distinguendo mato jorem : Præfinit ipsum quatenus hic ct nunc ul aversio libera a Deo ut ab objecto, quoad i I, quo I perfectionis, et actualitatis ac oidinabilitatis in Deum ut in ultimum finem, est in præ licta aversione, concadi poterit : quoad id, quod est in ea imper­ fectionis , et defectus ordinabilitatis in Deum ut in ultimum finem, seu quoad id, quod hoc modo est inordinabile in Deum, e: per consequens quoad id, quod est in ea contra directionem regulæ rationis, et legis divin®, negari debet. El eodem proportionali modo distin­ guenda est minor. Et ad probationem ibi­ dem adjunctam dicendum est, non ideo [ræcis-(si formaliler loquamur) odium Dei prout a voluntate creata habere rationem fundamenti ut talis malitiæ, quia, prout ab ilia, est aversio libera a Deo hic et nunc ; sed quia, prout sic ab illa procedit, conno­ tai et petit, quod procedat ab eadem quoad id. quod est imperfectionis, et defectus po­ sitive ordinabilitatis in Deum ut in ulti­ mum finem, et subjectionis ad directionem regulæ rationis, et legis divinae, seu quia eonnolat ut procedat ab illa non solum ut a ■ causa efficiente; sed etiam ut a causa defi­ ciente positive in sua opéraiione ab ordi­ natione in Deum ut in ultimum finem, eücitque eam ut est aversio ab eodem fine, et contra directionem regulæ rationis. Unde quia Deus per suum decretum præiinitivuin efficaciter causativum rei præiinita? non at­ tingit aversionem bhm Ii eram odii Dei, wi tantum quoad id. quod perfectionis est, non vero quoad mordinabiliiatem illam, et defectum subjectionis, nec præfinit efficaci­ ter effective voluntatem creatam operari illam aversiohem liberam, ut est causa de­ ficiens modo dicto, nec per pro lictum de­ cretum efficax prédéterminai illarn præ de­ terminatione extrinseca ut est causa sic deficiens, sed précise ut est officiens, ac proinde ut attingens præcise id, quod est perfectionis actualitatis, et or finabdiiatis in Deum, ut in ultimum fin.-in : propterea Deus non præfinit, nec causât aversionem illam liberam, ut est fundamentum mali­ tia.·, licet ipsa voluntas eam hoc modo at­ tingat, et causet. Desum turque hæc soiutio utroque modo Ufl. explicata ex D. Thorn, tom. I, 2 quæst. D.TU93L 79 art. 2 in corp, et ad secundum, oc in 2 disc. 37 quæst. 2 art. 2 ad secundum, his verbis : Illud dicitur ad malum coope­ rari, quod inclinai ad actionem secundum quod actio deformitati substat, unde mafa est. Hoc autem Deo non convenit : el idea non oportet ul ad matum cooperari dicatur, quamvis actionis illius causa sil, in qua ma­ lum consistit, secundum quod influit agenti es>e, posse, et agere, el quidquid perfectio­ nis in agente est. Ubi, ut vid^s. denegat Deo influxum in actionem, ut substat deformi­ tati, seu ut est fundamentum prædictæ de­ formitatis, quia influit in illam præcise quoad id, quod est perfectionis, et actualitatis in ea, ac proinde præci-e secundum id, quod habet ordinabilitatis in Deum, ut in ultimum finem. Tum etiam, et non pa­ rum perspicue desumitur prædicta soluto tdcci ex eodem Angelico Doct. in 2 disl. 37 q. 2 art. 2 nd quintum, cujus verba omnino videnda sunt ad rem hanc melius capiondam, consulloque a nobis hic non appo­ nuntur. quia in hoc dub. num, 176 ad­ ducta sunt. Ex quo etiam fit, nullius esse roboris si 187. objicias, in hac solutione committi nugulionem. Nam idem est in aversione illa libera hic et nunC exercita esse materiale defor­ mitatis ul tale, et pertinere ad lineam mo­ ralem ut initium, et radix ejusdem defor­ mitatis, sicut etiam hac duo in idem redeunt cum hoc quod est, qnod illa aver­ sio libera hic ct nunc exer· ita connotet, quod procedat a voluntate ut a deliciente a directione regulæ rationis, ct ordinatione in Deum ut in ultimum finem lineæ mora­ lis : ergo dicere quod voluntas cream cau­ set praedictam aversionem, ut fundamenium malitia?, quia causal illam uc pertinet ad li­ neam moralem, et esi initium deformitatis ‘Μ! η<· b I i» .1 ϊ $ il* 4 t If ; rl I Ί. «>00 te * Jr *ι •H? DE VOLUNTATE DEI. moral s, erit dicere q.iud causit eamdem militiam ut fundamenlüin, qum causai il­ lam, ut fundamentum ; et similiter dicere Deum per suum decretum non causare Il­ lam, ut fundamentum, quia non causal ip­ sam prodictis modis, erit asserere non esse rausam ejusdem tanquam fundamenti de­ formitatis, quia non causât illam sic. Exactio £x dictis igitur constat, rationem fun­ damenti maliuæ, ut talis non habere aliam rationem priqrem, quæ per mudum quasi naturalis resultantia causée, aut inferat eam, sed ipsmr esse primam, non illatam in genere causa; quasi efficientis ab alia priori ratione prius attacti. El ila sicut si Petrus in quantum homo, verbi gratia, nun attingeretur a sua causa efficiente, me­ diante al a ratione priuri in eo inventa et prius attacta, tune optime explicaretur suam causam attingere illum ut hominem, quia attingit ip-um ut est animal rationale, ex eo quod hæc est ■· quantum e?t ex vi su® lineæ sic suniptæ, ordinem ad regulas moris, nec ordinem is­ tum, aut prodictas regulas per se, et e.x vi praodicte hneæ connotât : secus vero si consideretur ut fundat ei initiat uuililiain. Nam secundum hanc considerationem indispensabiliter, et ex vi sua connotai pro­ dictum ordinem et regulas. Turn denique : quia (ut supra'etiam in­ nuimus) prædicta aversio libera, ut pertinei præi’iéc ad lineam physicam, importat oniuiein ad Deum ut ad ultimum finem hujus lineæ, quia est bona bonitate prædse naturali el physica; non tamen dicit, Dec connotat ex vi su® lineæ præcise ordi­ nem accessus, vel recessus a Deo, ut est finis lineæ moralis, licet alias hæc duo sint inter se connexa. Cæterum ut fundat, et initiat malitiam, saltim connotai ex vi hu­ jus conceptus prodictum ordinem recessus formalis, et dicit in recto recessum initia­ lhum, et fundamentalem a Deo, ut ab ul­ timo line morum. Sciulio confirmationis tertii argumenti. W. 11 Ad primam, confirmationem tertii argumenti distinguenda est major : Nisi quia ftzz materiale est ens positivum secundum, nihil exprimens, secundum aliquem sui conceptum cum procisione sum pium, aver­ sionis a Deo ut ab ultimo fine totius lineæ moralis, concedenda est : Nisi quia talc ma· Uriah est ens positivum secundum, cum expressione tamen secundum aliquem sui conceptum aversionis a Deo ul ab ultimo fino entis moralis, neganda est. Quia ma­ teriale peccat i materialiter sumptum, nihil exprimit, ul est sub hoc conceptu, de aver­ sione prædicta a Doo ul ab ultimo fine : et deinde eodem proportionali modo distin­ guenda est minor. Nam materiale peccati ut formaliler est materiale illius, est ens pos.tivum secundum, cum expressione ta­ men, saltim in obliquo, aversionis prm dici® : el ita negari debet consequentia quoad prodictum materiale ut talo, et seαα-famid, quod exprimit, ut reduplicative loquendo, est fundamentum malitiæ. Nam ?ieot voluntas creata est prima causa defi­ cient, et non subordinatur Deo ut deli­ cioli, ita sub hac consideratione influit in peccatum; et prædictum materiale expriceris initiative hanc deficientiam respicit Sam per modum prima» causie delicientis.. 7 et non subordinate Deo, ut influenti per suum decretum eflicaciier eflectivum rei prælmitæ. Quamvis idemmel materiale quoad id, quod implicito dicit, scilicet quoad rationes non exprimentes malitiam et defectum, efficaciter sit a Deo præiinitum : ex eo quod secundum istas rationes nun operatur voluntas creata, ut deliciens al> ordine ad Deum ut ultimum linent ; -sed ut efficiens, et ordinans id, quod efficit in eamdem ut in ultimum hnorn saltim lineæ physic®, ot naturalis. § xn. Respondetur quarto argumento adeersariorum. Ad quartum negandum est antecedent KU, et ad probationem patet ex dictis distin­ Ad quartum. guendum esse antecedens : Debet etiam prædiffinire illud quoad portionem illam parti­ cularem entis, prout special ad lineam physicam cum præcisionc sumptam, con­ cedendum est : prout perlinet ad lineam moralem, et non utcumque, eed per mo­ dum initii malitiu\moralis repert® in odio Dei, negandum est. Et deinde neganda est consequentia. Nam porbo illa entis, ul est hæc numero porlio pertinens ad lineam physicam, ad summum petit rationem differentialem odii, ut spectat ad eamdem li­ neam : cum tamen ratio fundamenti mali­ tiæ, ut talis, consistat in hoc, quod exigat differentiam propriam odii, ut est mala moraliter, el pertinet ad lii eam moralem. Nec refert si urgens, Deum non solum 193. Replica præfiniro portionem illam entis ut est hæc nutanda numero, et est quasi individuum ut sic di­ camus) quasi genencuni, sive analogum innne liate contentum sub enie, ut spec­ tante ad lineam physicam, sed etiam ut est eodem proportionali modo hæc numero portio entis moralis, ut pertinentis ad li­ neam nioialem, ul cx dictis num. 173 in­ detur constare : sicut etiam prædiffinit eumdem actum ul est actus moralis, et in­ dividuum genericum in genere inoris im­ mediate contentum sub actu morali ut sic, ut ex dictis etiam palet : ergo prædiffinit eiiaxn ipsum ut dicit materiale peccati qua­ tenus tale. Patet consequentia. Quia essen­ tia prodicti individui generic! ei moralis, nempe illius numero portionis, quæ con­ trahitur per hanc numero differentiam odii, sila esse videtur in hoc, quod exigat pro­ dictam numero differentiam odii : et in hoc DE VOLUNTATE DEI. 191. 10’. El aciditio recolflAdi. ipso videtur consistere ratio ejusdem por­ tion s ui est suo inodo fundamentum, et initium malitiæ. Res|>ondeturenim ex dictis, distinguendo ant€<æd·'us Et si sensus illius s t, quud Deus praiiflinit hanc numero portionem entis moralis inclusam in actu odii secun­ dum omne id, quod importat ut spectat ad lineam moralem, negari debet : secus vero si sensus illius sit. quod prædifiîniat prædietaui portionem secundum aliquod mu­ nus. quo I hai.et ut specta ad pr.edictam limam : sicut etiam pnedifrinit rationem actus moralis, et hujus numero portionis actus moralis, utostindivi iuum genericum immediate contentum sub actu morali ut sic, non quidem adequate sumptum quoad omnia, quæ habet ut spectat ad l.neam mo­ ralem, sed secundum aliquod ex muneri­ bus, quod intra talem lineam exercet. Deinde neganda est cons-queotia. Et ad probationem negandum est rauonem illius numero portionis entis moral.s, aut actus moralis pra^difnnitam a Deo, sitam esse in hoc, quod exigat illam numero rationem differentialem odi» Dei. de qua ibi ht sermo, nempe illam numero njahtiam odii Quia prædicta porlio quoad id. quod cad t sub pradiflioitione eflicaci Dei, præsc.ndit ab Omni morali malitia. Exphdatur hoc. Etenim sicut alæquata ratio animans non est esse contrahibilem per suas differentia?*, vel dicere ordinem ad illas, quamvis hoc alias spectet ad ipsum, et propterea animal potest concipi sub con­ ceptu animalis, nempe sub conceptu viven­ tis sensibilis, quin concipiatur sub illo mu­ nere contrahibibtatis per suas differentias, et animal ut est in homine, verbi grana, concipitur, ut est vivens sensibile, qmn ut ibidtiu est, possit concipi per modum conirahibilis per alias differentias, praterquam per differentias proprias hominis : et simi­ liter licet porlio ammalitatis, quæ est in homine, vel Petro idemdicetur cum rat onalitate, et PelreiUue ipsius, non tamen adæquata ratio iulis portionis est, quud idcntiticetur cum pre dict s differentiis, aut quod exigat illas tanquam i i cum quo i lentiheatur : et idcirco prædicta portio potest concipi non concip.endo aliquid de hoc munere, de hacque identifications, et exi­ gentia , licet alias talis portio concepta quoad omnia munera, quæ habet debeat concipi cum prædicta identiheatione. et exigentia illius : et ita in illo priori ante­ quam intelligatur idoutificari eum rationa- litate aut Petreitate. vel exigere liane identilirauonein , habet rationem individui penerici immediate contenu sub animali ut sic, non consistentis ut est sub bac præci­ sione in hoc quod identifleetur cum hac nu­ mero rationalitate, aut in hoc quod exigat illam, sed in alio prion munere, quod po­ test explicari per hoc, quod dicat rationem individui quasi generic! » et inadéquat! adhuc intra rationem individui generid, quæ sit talis conditionis ut alios identiGcetur cum hac numero rationalitate, aliasque exuat illam : non secus proportione ser­ vata, ac idem animal potest considerari se­ cundum se præcise, et ut præit se ipsumut identiticabile cum suis differentiis, necnon quatenus est identiticabile cum illis, et contrahibile per eas : et secundum priorem considerationem non dicit illas adhuc in obliquo et m confuso, sed dicit formalitatem quamdam talis conditionis ut alias di­ cat ipsas, secus vero secundum posterio­ rem. SHH Ita etiam, proportione servata, illa nu­ 1)5 mero portio entis moralis, quæ imbibitur in actu odii Dei, necnon et illa numero portio actus moralis, quæ contrahitur per hanc numero rationem odii, non consistunt ælæquate m hoc quod illa in^bibatur in hoc numero actu odii, et exigat ejus rationem specificam individuatam tanquam aliquid cum quo identdicetur, hæc vero contraha­ tur per malitiam moralem ipsius cum ca­ que idencificetur et illam exigat, licet alias hæc omnia sint ibidem inseparabiliter con­ juncta; sed prater hoc munus illa numero porlio entis monilis, ut est hæc numero portio, et similiter illa numero portio actus moralis, ut etiam est hæc numero porlio, habet aliud munus sibi inadæquatum, quod potest expliciri per hoc, quod sit portio ta­ lis conditionis, ut alias exigat idenlificari et contrahi per hanc nurnero malitiam odii : quod tamen non habet, nec habere potest hæc numero, verbi gratia portio entis, quæ imbibitur in actu amoris Dei, nec alia nu­ mero porlio ejusdem entis, quæ imbibitur in alio numero actu odii. Nam illa non po­ test idenlificari cum aliqua ex differentiis propriis odri, nec hæc cum ratione speci­ fica odii, individuals tamen per illam nu­ mero d.fferentiam indixidualem, per quam indi viduatur odium Dei, in quo prior illa portio cuts imbibebatur : quamvis possit imbibi in eodem odio secundum speciem, ind viduato tamen per aliam rationem individualem odii. Unde . 'V/-;.· ■ DISP. X, DUB. VII. tnde hæc numero portio entis, aut hæc numero portio actus moralis non cadit sub divina prædifliniiiono efficaciter causuliva n*i prædifiinitæ, secundum omnia hæc mu­ nera, licet alias sint inseparabili ter nexa, et identificata : quia unum ex illis dicens rationem fundamenti malitiæ, ut fundamentum illius est, habet esse extra latitu­ dinem objecti adæquati materialis divini decreti, ut ex supra dictis constat; sed quoad munus jam explicatum, nempe ut dicit rationem inadæquatam sui, ut est in­ dividuum genoricum, aut quasi genericum : quæ potest explicari per hoc quod sit talis conditionis ut alias exigat rationem illam differentialem, et individuam odii, licet ex vi pnedicti muneris eam non exi­ gat, sed ab ea modo supra dicto præscindat. Posselque hæc solutio sub aliis verbis non parum rem hanc elucidantibus tradi, u nempe distinguendo antecedens. Et si sensus illius sit, quod prædifûniat hanc numero portionem entis moralis, ut formaliter et Reduplicative transcendit hanc numero rationem individualem odii contrahentem ; ejus specificam, ct atomam rationem, vel quatenus transcendit alias rationes forma; liter, vel fundamentaliter malas ut tales, negandum est. Quia transcendens, ut redu­ plicative transcendens, exigit id, in quo transcenditur, ac proinde illa numero por­ tio entis sub conceptu transcendentis in prædictis rationibus exiget illas, eritque, juxta dicta , quodammodo fundamentum earum ut tale. Si vero sensus sit, quod Deus prædiffiniat prædictum numero por­ tionem, non ut formaliter, et reduplicative transcendentem in his numero rationibus, I sed materialiter, id est, illam quæ alias est transcendens, concedendum est. Quia (ut dicebamus) sicut in ente in sua amplitudine > sunt duo munera inadæquala, scilicet et i sua propria ratio exprimens esse, ct simul I esse transcendibile in omnibus differentiis, i ita in hac numero portione entis, ut est in­ dividuum quasi genericum, sive analogum immediate contentum sub ente, seu non mediante differentia specifica, sunt duo munera inadæquata, scilicet esse formaliter transcendentem in illis peculiaribus ralioI oibus hujus numero odii Dei ut mali, sive formaliler, sive initiative, ct fundamenta[ liter; et esse id, quod alias transcenditur I in illis. El secundum illam priorem const. deralionem infert, et connotât malitiam, eiigilque illam, et propterea non præfinitur a Deo; secus vero secundum posteriorem. ? Salmanl. Curs. thcol&j., loin. //. Sicut etiam præfinitur ab ipso quævis nu­ mero portio entis transcendens alias ratio­ nes, nec formaliler, nec initiative malas, etiamsi talis portio per modum transcen­ dentis consideretur. Nec tandem refert si ulterius urgeas, 158. Alia tum quod agens perfectissimum, et perfec- ,replica. tissimo modo operans pertingit usque ad ultimas differentias rei, alioqui non versa­ retur perfectissime circa talem rem : ergo si semel Deus (qui est agens perfectissi­ mum, et perfectissimo modo operans) effi­ caciter prædiflinit actum odii, secundum rationem generalem entis, aut actus mora­ lis, ct secundum quod est inadequate indi­ viduum genericum, aut quasi genericum immediate contentum sub his rationibus, pertinget etiam ad alias rationes ulteriores, ct differentiates ejusdem odii, quæque sunt ejusdem lineæ moralis. Tum etiam : quia si illa ratio inadæquata, quam Deus effica­ citer per suum decretum attingit, est talis conditionis ut alias petat nexum cum ma­ litia, et sit de ejus conceptu exigere alias malitiam quatenus cadit sub divina prædif­ finitione : ergo prædiffinitur ut alias exigit eamdem malitiam : et per consequens sal­ tim remote erit volita a Deo eadem malitia, quod videtur inconveniens. Respondetur enim ad primam ex his im­ IOT. pugnationibus, distinguendo antecedens : Diluitor quoad Ad ultimas differentias rei in esse entis con­ prinum Hupufsiderata·, negandum est, quoties sunt extra naboaem latitudinem ejusdem, ut habet rationem termini respectu causalilatis sui agentis, /Id ultimas differentias rei in esse termini considerat®, concedendum est. Et deinde neganda est consequentia. Quia ratio illa individui generici, aut quasi generici im­ mediate contenti sub ente morali ut sic, habet esse rationem omnino ultimam intra lineam termini, et effectus divini decreti efficaciter causativi, licet non intra lineam entis ut est ens. Et ita quia rationes alite ultimiores intra lineam entis, quæ dicunt, vel connotant malitiam, sunt extra latitu­ dinem ejusdem ut est terminus, vel objec­ tum divinæ causalitatis, propterea licet Deus sit agens perfectissimum, et perfec­ tissimo modo operans, non debet rationes has attingere, sed potius ob hanc rationem perfectissimi agentis jam dicti, oppositum ei competet. Ex quo etiam intelligitur id. quod in 250, hunc locum remisimus, nempe cur dum numero 174 diximus, individuum generi­ cum, aut quasi genericum immediate con­ ia c-Λ 226 Γ)Ε VOLUNTATE DEI. tentum sub ente, aut actu morali ut sic, et repertum alias in actu o lii Dei, si sumatur secundum illud munus inadæqnatum ibi­ dem insinuatum proscindere a malitia, tunc ibidem rationem hujus reddentes ad­ didimus particulam illam in este rei, et asse­ ruimus, quod circa prædictum individuum, ut est sub illo conceptu, el ex vi prædicli muneris secundum se, et in w* rei sumpti, non agitur de conformitate, aut difformitale ad legem, ner consideratur ul capax, aut incapax in ewe rei alicujus bis rationibus determinate sumptæ. Ex nuper igitur dictis inlelligitur, cur hoc loquendi modo usi sumus. Nam ratio illa entis, aut actus moralis, ut est indivi­ duum genericum, aut quasi genericum, contentum immediato suh ente, aut actu morali, et modo ibidem dicto sumpta, ali­ ter proscindit considerata in mr rei a conformitale, aut difformitale a lege, et aliter in tsse termini divinæ causalitatis, et nrodlffinitionis. Nam in w rei concepta proscindit, ut supra dicebamus, ab istis : quia ut est sub illo conceptu el numero, non agitur de eis, nec consideratur ut ca­ pax, aut incapax illarum, ac proindo non negatur ei capacitas ad prodictam diffomiitatem, aul conformitatem, nec ei concedi­ tur : et ita in m rei potest, et debet in sequenti signo, ei ex vi alterius muneris habere diflormitatem ad legem. Cæterum ut est terminus divinæ causalitatis, et prodiflinitionis, proscindit hoc modo a con formitate, et difformitale, quatenus pro­ dicta ralio individui generici attingitur a Deo quoad hoc munus sic proscindendi in M rei in illo priori signo : et insuper ha­ bet quod in cue termini divinæ causalitatis negetur oi capacitas ad difformitatem res­ pectu legis. Quia licet in esse rei ratio ha c individui generici non sit ratio ultima, se l ulterius contnthibilis, sive determinabilis, et ita in sequenti signu, ct ratione alterius muneris contrahitur, sive determinatur in esse rei per capacitatem, et necessitatem ad diffonmtatem cum lege, nec non per ipsam ditfonniiatem ; attamen in esse ter­ mini divinæ prodiflinUiOnis, et causalitatis illa est ratio ultima non ulterius contrahibilis per rationes subséquentes capa» itatis, et necessitatis ad diffurmilalem cum lege, vel per ditïurmilatent ipsam : el ita in rsse termini, ita proscindit ab iis, ut cuncta hæc ilii denegentur, eique repugnent. Quamvis concedi, vel admitti possit, quod in illo eodem signo termini, el effectus di- vinæ pradiffinilionis formaliter sumpti, Labent, si adæquate concipiatur, quod per illationem bonæ consequentia?, et modo in sequenti numero explicando, deducatur defectus, et malitia, a sola voluntate creata in vi causalitatis infallibiliter ponenda. Ad secundam vero impugnationem dis- /4 Unguendum est antecedens : ita ut illa ra- ~ tio individui generici immediate contenti <4tusub actu morali habeat intrinsece, quate­ nus cadit sub divina pnediftinitione, exi­ gere alias malitiam per exigentiam bona* consequentiie aliunde ex vi causalitatis, seu ex vi alterius causæ deductæ, transeat: per exigentiam causalitatis divini decreti, negetur. Idest, licet demus, quod sit de conceptu illius individui generici imme­ diate contenti sub actu morali ut sic, quod quatenus cadit sub divino decreto, exigit ut debeat deduci per infallibilem conse­ quentiam conjunctio alias illius cum mali­ tia : non tamen debet, aut potest hæc in­ fallibilis consequentia fundari in vi causalitatis urtæ ex divina prædiffiniiione, sed in alia causa, et causahtate illius nempe in voluntate creata, et ejus influxu, qui alias et non ex vi divini decreti eBicaciter causativi rei prædiflinitn ; sed ex vi defectibiiitaiis ejusdem voluntatis connolando tamen decretum permissivum Dei de malitia, infallibiliter ponetur. □ Ei deinde debet eodem proportionali modo distingui consequens primæ conse­ quentia*, et negari secunda consequentia. Vel poterit negari utraque consequentia. Prima quidem, quoniam Deum prædiffinire ui illud individuum genericum immediate contentum sub actu morali ut sic alias exigat malitiam, denotat quod pnediffinido Dei sit causa, quod aliunde, idest, ex parte voluntatis creatæ conjungatur malitia, quod tamen non est admittendum. Secunda vero consequentia etiam est neganda. Quia ad hoc ut saltim remote esset volita a Deo malitia, desiderabatur, quod illa ratio indi­ vidui generici quatenus cadit sub divina prædiflinitione exigeret per exigentiam causalitatis divini decreti, et non per so­ lam exigentiam bonæ consequenti®, aliunde ut ex causa maliliæ, et conjunctio­ nis cum illa deductam, quod alias conjun­ gatur cum ealein malitia. Per quæ etiam, et per illa quæ numero præcedenli diximus (debite tamen applicata) fiunt nota ea, quæ in hunc etiam locum num. 173 remi­ simus. § XIII. DISP. X, DUB. VJI. §xni. Satisfit Iribus confirmationibus quarti argumenti. Ad primant coniirmalionein quarti argu­ A4 menti distinguendum est antecedens : St vail facial quod per eamdem præfinilioncm præfailum tsl, et sistendo in eo quod per eam prælinilum est, negari debet : non sistendo in eo quod per eam prætinitum est, ut re vera nun sistit, concedendum est. Et ad probationem in contrarium debet distingui antecedens : Data hac prædiffinitione idem eril voluntatem facere quod per cam præfinitum est, ac libere Deum odio habere, ut odium pertinet ad lineum physicam, con­ cedendum est antecedens de voluntate sis­ tente in eo quod præfinitum est : ut odium pertinet ad lineam moralem et est formaliter malum, aut habet rationem fundamenti ul tab's respectu maliliæ, negari debet de eadem voluntate ut tali, seu sistente in eo quod a Deo prædelinitum est. Et deinde neganda est consequentia. Quia voluntas creata non peccat dmn libere Deum odit, I quia elicit illud odium ut pertinet ad lineam physicam, et secundum eam rationem, qua praefinitum est per prædictum decretum ; 1 sed quia elicit illud, ut spectat ad lineam moralem, el habet deformitatem ad legem, el recessum a Deo ut ultimo line. fc- Explicatur hoc. Etenim Deus eflicaciter pralinit per suum decretam odium sui, prout est intra lineam physicam praecise, et quoad rationes aliquo modo morales jam dictas : non vero ut exprimit deformi­ tatem, aut fundamentum illius ut tale : et ideo si voluntas creata præcise vellet id ad quod Deus prædiflinit, non peccaret : quod si peccat ideo est, quia ultra se extendit, nempe quia elicit illud odium, ut est dis­ sonum legi, et ut est aversio a Deo ut ul­ timo fine lineæ moralis. Nam hoc ipso quod tale odium sic sumptum, sit intra 11neam sui objecti, saltim materialis exten­ ds, non vero intra lineam objecti mate­ rialis extensivi Dei, et prævideat illud secundum hanc rationem subsequi ad illam entiutem, prout ab eadem voluntate creata fielam, vult indirecte ipsum ut malum, et qpatenus est aversio a Deo ut ultimo fine, 'l hoc quidem sua culpa : siquidem decre­ tam illud præfinilivuin non tollit liberta­ tem prædictæ voluntatis creatæ, ut in hac disputatione a numero 7 8 usque ad numerum lil ostendimus : nec talis aversio, et ma­ litia sequitur, aut ost nexa cum eotlem odio ex vi decreti ; quippe quæ sunt extra latitudinem objecti adæqaati illius. Et ita quod voluntas creata, tunc eliciat odium Dei ut malum, provenit ab ipsa libere dis­ cedente per excessum a decreto prælinitivo, quo Deus idem odium intra lineam physicam sumptum, et ut præscindit a malitia etiam initiative pnefinivit. Sed de hoc iterum in hoc eodem dub. sermo re­ dibit. Ex quo ad aliam formam, qua hæc ea­ 203. Ad dem prima confirmatio urgetur, dicendum alba est. quod licet voluntas creata debeat non formam io sequi divinam prædiffinitionem ad materiale eidem odii materialiter sumptum, et ut pertinet iconfirma­ tione ad lineam physicam, ad hoc ut non pnccor’ add nequia in sensu composito quod sequatur il­■ tara. lam, nequit non excedere ab ea, ut expli­ catum est; nihilominus hoc non provenit ex eo quod illa pnediffinilio sit ad malum, vel ad fundamentum illius ut tale, sed quia voluntas propter sui defoctibilitatem nequit in sensu composito quod sectetur talem prædiffinitionem quoad id, ad quod incli­ nat, sequi illam (ut sic dicamus) ad un­ guem, quin simul sua culpa aliquid defecluosum apponat ut explicatum est : et ita talis culpa, aut fundamentum illius ut tale non debent refundi in Deum. Videantur tamen circa hæc omnia quæ in explica­ tione sensus compositi, et divisi dubio quinto hujus disputat, diximus. Potestque hoc explicari exemplo alicujus Explica­ tur’ invisentis fœminam ægrotantem. Nam si ciemplo. sæpius experimento cognovisset se ex tali visitatione, alias bona, in peccatum inci? disse; tunc licet non incitaretur ad eadem fœmina ad malum, sed potius ad bonum, deberet non invisere illam, non quidem ob defectum fœminæ, aut quia illa visitatio ut bona ex se inclinet ad malum ; sed quia ipse in sensu composito quod visitet illam, est in periculo morali excedendi, et moraliler loquendo excedet. Ad secundam confirmationem ejusdem 201. Ad quarti argumenti, concedendum est ante­ secun­ cedens quoad priorem partem, nempe quod dam si Deus consuleret efficaciter elici materiale ^onen^ tioneo. odii Dei materialiter sumptum, vel præciperet, aut lege permissiva ipsum permitte­ ret. peccaret : non tamem inde spqoitur eum peccaturum, aut esse peccati causam, ex eo quod per modum causæ universalis, et primæ, ac proinde per suum decretum efficaciter præfinitivum causer materiale illius materialiter consideratum. Et ratio ■228 »· 1 i b DUB. VII. DE VOLUNTATE DEI. disparitatis est. Quoniam agens morale, ct ad lineam moralem spectans per modum consulentis, aut pnecipientis, vel modo dicto permittentis aliquid efficaciter fieri, debet in suo consilio, præcepto, aut per­ missione attendere ad omnia, quæ infallibiliter sequuntur ad actionem illam effica­ cem, el eam inseparabiliter concomitanlur, ex quibus vitiari possit, ut ex communi Theologorum sententia constat. Et prop­ terea Deus non<[uam consuluit, aut praecepit aliquid efficaciter fieri, quod attentis om­ nibus esset absolute, et simpliciter malum. Et ita si Deus ul agens ad lineam moralem spectans per modum consulentis consule­ ret efficaciter elici, aut diligi materiale odii adhuc materialiter sumptum, peccaret : quia illi actui, ut efficaciter elicito, con­ juncta est inseparabiliter malitia. Cæterum ut prima causa physica, tantum debet at­ tendere ad lineam physicam, et ad ea, quæ sunt hujus line®, nempe ad rationem entis physici per participationem. Et ita potest praefinire actum peccati quoad materiale physice sumptum. licet alias sit ei aliunde, nempe ex parte voluntatis creata· annexa malitia. Unde etsi hæc pnediffinitio efficax Dei sit efficacior, quam purum consilium, aut præceptum ; non tamen ejus efficacitas se extendit ad odium, ut malum moraliter, aut est fundamentum malitim, propter ra­ tiones datas : secus tamen consilium, ut explicatum est. 905. Ad id vero, quod in secunda parte an­ tecedentis dicitur, satis constat ex dictis, quomodo etsi Deus concurrat ad materiale peccati materialiter sumptum, non ideo in­ fluit concursu simullaneo ad illud, ut ma­ teriale. Ad illud autem, quod ibidem asse­ ritur, nempe quod hoc ipso, quod Deus præfiniat actum odii quoad materiale, est causa cogitationis suadentis tale odium, et per consequens influit consulendo, di­ cendum est. Deum causare illam cogita­ tionem præcise quoad materiale materiali­ ter sumptum, idest, non prout est causa illius pravæ voluntatis : el ita non causare illam consulendo, sed eo proportionali modo, quo causât idem odium : el ita licet causet consilium quo quis sibi malum con­ siliatur; non tamen causai illud consi­ liando, sed alio.modo. ElucidaPossuntque solutiones confirmationum lio. hujus quarti argumenti elucidari exemplo concursus concomitantis ad materiale pec­ cati jam dictum, quem tamen certum est Deum exhibere absque eo quod sil causa peccati, et tamen confirmationes istæ diam militant contra hunc concursum, et non alio modo possunt solvi (saltim denegata scientia media, quam tamen denegandam esse constat ex dictis in tractatu de Scientia Dei) nisi eo, quem nos diximus, debita ta­ men proportione ad illas tunc applicato. Ad tertiam confirmationem patet ei H dictis, hanc pnediffinitionem nec esso con­ UtlOA tra Dei bonitatem, nec contra viscera misericordi», nec tandem contra justitiam. Non quidem contra Dei bonitatem : siqui­ dem non est respectu peccati, ut talis, nec respectu materialis ejusdem peccati, ul fundat malitiam, aut secundum quod habel illam infallibiliter annexam; sed respectu materialis, quod alias illam fundat, cuique alias malitia annectitur. Sic autem prædiffinire materiale peccati non est contra sum­ mam Dei bonitatem; sed potius ad pri­ mam , et universalissimam voluntatem primi entis spectat, ut ex dictis dubiis præced. constat. Sicut nec influere per concur­ sum concomitantem in prædictum mate­ riale sic sumptum eamdem bonitatem dedecet. -J Et similiter nec hic modus prædiffiniendi materiale peccati est conira viscera mise­ ricordi» Dei, quibus expetit salutem om­ nium. Quia voluntas illa , qua Deus desiderat omnium salutem, tantum est vo­ luntas antecedens, saltim involvens tan­ tummodo voluntatem dandi auxilia suffi­ cientia, et non denegandi ea, quæ sunt debita : at licet Deus præfiniat, modo dicto, materiale peccati, habet simul voluntatem dandi auxilia sufficientia, nec denegat ali­ quod debitum. Quia (ut ex dictis, et cx di­ cendis in hoc dubio patebit) praefinitio efficax ad vitandum peccatum, quæ tunc non datur, nec est de numero eorum, quæ requiruntur ad danda auxilia sufficientia, nec est debita hic et nunc. Sicut licet Deus non influat actu, et in exercitio concomila n ter ad actus bonos cadentes sub præcepto, non ideo non habet voluntatem antecedentem observationis illorum præceptoruin, aut salutis omnium, quia præstat auxilia sufficientia ad illam observatio­ nem. et ille concursus non requiritur ad hoc. ut dentur prædicta auxilia sufficientia; nec esi hic et nunc debitus. ’ · Nec tandem prædicta prædiffinitio est contra justitiam : siquidem nec inclinat ad malum, ut tale, nec ex vi ejus sequitur infallibiliter malitia. licet alias aliunde subse­ quatur, nec tandem tollit libertatem, nt ex dictis dictis in dubiis præcedenlibus constat. Unde sicut optime componitur, quod Deus ex justitia remunerati va (modo Uimen alibi (angendo) conferat internam beatitudinem justis propter bona opera, quæ patraverunt media prædiffinitiono efficaci ad illa, non obstante quod talia opera infallibiliter con­ comitata sunt talem prædiffinitionem, et non utcumque, sed ita ut ex ea infallibili­ ter sequantur in vi causalitatis; non vero præcise aliunde ; et hoc non ob aliud nisi, quia cum hac prædiffinitione salvatur liber­ tas, et pone ad illa opera non patranda; ita potiori ratione non erit contra justitiam punitivam punire reprobum propter peccata, quæ infallibiliter concomitata sunt prædiffinilionem ad materiale illorum peccato­ rum materialiter sumptum : siquidem pec­ cata non subsequuntur ad prædiffinitionem ex vi illius, etin vi causalitatis, sed aiiunde, H ox defectu voluntatis, et hæc manet li­ bera : ac proinde cum adhuc posita prædif­ finitione possit non peccare, ad idque te­ neatur. et nihilominus peccet, merito punitur. Maxime quia (ut infra dicemus) cum Deus sit universalis provisor voluntatis creata* ex se defectibilis, debet, nisi velit uti superabundant! sua misericordia (qua tamen non semper uti videtur valde conve­ niens ad plures, et valde honestos fines) concurrere cum eadem voluntate ad mate­ riale peccati, et hoc ipso quod nequeat con­ currere nisi præeundo sua voluntate efficaci ad concursum creature, ex eo quod hoc ad rationem primæ, et universalissimæ volunutis requiritur, ut ex dictis patet, debet quandoque præire prædifiiniendo materiale peccati materialiter sumptum. Et ideo sicut quia ad providentiam humani judicis mul­ toties spectat permittere peccata ; propterea licet moraliter loquendo sit certum ex ea permissione subsequenda esse; nihilomi­ nus non ideo injuste illa punit : ita in præsenti proportione servata philosophandum esu 1 § XIV. Fittbtiain reliquis argumentis opposite sententia·. ι· Ad quintum neganda est sequela quoad utramque partem. Et ad probationem priov» ïw dicendum est, quod etsi Deus prædifiiniat efficaciter materiale peccati materialiter sumptum; nihilominus homo non habet 22'J rationabilem excusationem sui peccati : quia quod peccatum illud infallibiliter fiat, non provenit ex divina prædiffinitione : si­ quidem est extra objectum illius adæquatum, ut ostensum est; sed aliunde, nimi­ rum ex ipsa voluntate creata, quæ propter sui defectibilitatem non facit præcise id, ad quod per hanc prædiffinitionem inclinatur, sed ulterius se extendit volendo indirecte malitiam adjunctam materiali peccati ma­ terialiter sumpto, quod a Deo prædiflinitur. Unde etsi posito decreto efficaci Dei, sit infallibile voluntatem peccaturam; nihilo­ minus hæc infallibilitas non est infallibili— las (ut aiunt) consequentis, idest, causalitatis divini decreti in ipsum peccatum; sed est infallibilitas consequent^, hoc est, ideo futurum est infallibiliter peccatum, quia per legitimam consequentiam sequi­ tur, hæc duo conjungenda esse, nimirum decretum efficax Dei de materiali peccati materialiter sumpto, el peccatum ejusdem voluntatis, licet bonitas infallibilis hujus Consequenti© aliunde proveniat, nimirum ex natura ipsius voluntatis creatæ, quæ (ut nuper dicebamus) propter sui defectibilitatem nunquam sequetur ductum divini de­ creti, quin ex se ipsa habeat, quod ultra se extendat ad volendum indirecte peccatum, licet possit ad illud volendum non se ex­ tendere. Potestque hoc explicari ex eo quod hæc SOS. rationabilis excusatio peccati posito decreto Explirttar. prædiffinitivo Dei ad materiale jam dic­ tum, solum posset admitti, vel ex eo quod decretum istud tolleret libertatem volunta­ tis creatæ, vel quia decretum oppositum, et incomposibile cum isto, quo Deus effi­ caciter prædifliniret victoriam illius tentationis, esset debitum voluntati creatæ in ea tentatione constitutae, vel tandem quia decretum prædiffinitivum respectu materia­ lis, quod est in peccato, haberet ex se vim causativam respectu ejusdem peccati : at non primum, ut constat ex iis, quæ a nu­ mero 78 usque ad num. 12 i diximus : nec etiam secundum, siquidem voluntati defeclibili, el multoties peccanti, qualis est voluntas creata, non est semper debitum decretum efficaciter prædiffinitivum victo­ ri» tentationum, nam hoc decretum trahit secum infallibiliter talem victoriam, et ideo si hoc semper ei esset debitum, nunquam peccaret, neque esset voluntas defectibilis : nec tandem tertium, propter illa, quæ nu­ per diximus : el ita non est unde hæc ra- H,’· ■I ii I 1·! - 1/. 230 ·» » *· DE VOLUNTATE DEI tionabilis excusatio peccati, posito prodicto decreto efficaci, desumatur. *». Potest autem hoc ipsum adhuc magis £jl?r elucidari, si admittatur doctrina quæd&m tio. satis probabilis, nempe Deum efficaciter prædiflinientem materiale peccati materia­ liter sumptum habere prius prioritaie a quo, licet non in quo tinodo tamen alibi insi­ nuato) decretum permittendi peccatum, seu denegandi gratiam efficacem, per quam vi­ tandum erat : posito autem hoc decreto sequitur infaliibiliter infallibilkate consequentiæ, non consequentis, quod voluntas creata peccet, ex eo quod nunquam hæc duo, ex defectu tamen voluntatis creatu· conjungentur, nempe, quod Deus nolit tri­ buere gratiam efficacem ad vitandum pec­ catum, et nihilominus vitetur : et ita ip­ sum peccatum ut infaliibiliter futurum infaliibilitate consequently procedit in ali­ quo genere causa· decretum, quo efficaciter prædiffinitur materiale illius jam dictura : siquidem aliquo modo disponit ex parte objecti ad idem decretum : et propterea licet Deus habeat decretum efficax prælinitivum respectu illius materialis, non excu­ sabitur rationabiliter voluntas creata à pec­ cato, quod committit : ex eo quod tale peccatum fuit aliquo modo causa, et occa­ sio in genere cauta materialis respectu illius decreti quoad suam terminationem passivam considerati. Et licet respectu pri­ ni® permissionis, seu decreti permissivi ejusdem peccati, non concurreret eodem modo ad illud voluntas, nempe in genere causa· materialis, et dispositive respectu terminationis passive illius; nihilominus non idcirco voluntas haberet rationabilem excusationem sui peccati posito hoc de­ creto permlssivo : siquidem »ut dieebamtle) gratia efficax, quæ per hoc decretum dene­ gatur, non est débita; et voluntas eo posito manet libera, et cum omnibus requisitis ex parte actus primi ad non peccandum. Utrum autem, et quomodo prodictum peccatum possit in aliquo genere cause materialis, licet non meritorie procedere primam permissionem sui? necne? con­ stat ex iis quæ in tractatu de Prodestinatione disp. 8 dubio secundo dicemus. Da­ tio autem, ob quam asserimus decretum permissivum esse (modo insinuato) prius­ quam decretum prodifiinitivum materialis peccati potest reddi ex eo quod Deus prtediflinit materiale istud, ut appareat quo-| modo sua gratia efllcax non sit debita, ct ad hunc linem proximius accedit denegatio ipsius per modurn indebiti beneficii, in quo decretum permissivum consistit. B Accedit tandem quod hæc est natura de- rj. 'I creti efii acis divini adhuc respectu ■ rialis peccati (sicut, ot cujusbbet a'terias decreti efficacis præfinienlis operaiionta voluntatis creatæ quod ita sit connexum cum re pnvdiffinita, verbi gratia, cura illo materiali peccati prodiflinito, ut licet pro­ dictum decretum de hoc materiali habeat pnnsupponi ad illud in genere catis® éffi1 cientis infaliibiliter inferentis illud; atta­ men materiale hoc supponatur in genere cius® materialis ad illud decretum, ex eo quod quidquid ex parte objecti tollit aliquid incomposibilo cum decreto materialis peej cati, quodammodo ex parte objecti dispo'i nit ad ipsum decretutn, ac proinde mate| riale peccati, quod êx parte objecti tollit oppositum decretum, nempe decretum eflii cax dandi victoriam contra illud (alioqui ; datu decreto Istu præfinitivo efficaciter ma; terialis peccati necnon peccato ipso, tunc simul daretur peccatum, et victoria ab illo! oportet ut quodammodo disponat ex parte objecti ad decretum pro iiftinitivum respectu materialis» quod est in peccato. 1 Per quæ omnia satis patet ad probatio- «u. nem secunda? partis sequel» hujus quinti ! argumenti. Nam etsi Deus voluntatem ten- dm tatam a Dæmone, et pendulam inter 1Wnum et malum, efficaciter præmoveat per hanc exlrinsecam promotionem; nihilomi-^:‘r· nus non inclinat illam ad malum forinaliter. neque ad fundamentum illius ut tale, sed ad id, quod alias est fundamentum, quo Ique quantum est ex vi decreti non est infaliibiliter nexum cum malitia, sed aliunde nexus iste provenit, ut ostensum est : et propterea Deus non est auctor pntdicta maliti». Neque inconvenit Deum hoc modo inclinare voluntatem. Quia hoc oritur ex natura primi entis, et primi liberi, et ex natura voluntatis, quæ est secundum . DE VOLUNTATE DEL ierat addaci, nempe, quod prædjfïinilio par­ tial positiva, partim permissi va adhuc respectu materialis peccati, quam ipse ponit, et quæ est mandanda execution! inedia illa cogitatione et affectione, habet aliam cau­ sam creatam in quam malitia refundi pos­ sit, absque eo quod refundatur in Deum, nempe ipsam cogitationem, et affectionem præcedenies actum liberum, et consideratas secundum eam rationem secandum quam non sunt a Deo : secus vero prædifûniüo pure positiva, et qua· mandanda est exacu­ tioni per pnedeterminalionem physicam, qua· solum ht à Deo secundum omne quod in ea est. Effera» Confirmatur igitur, et explicatur, simul%7ιβ?· fIue prædicta dispari tas rejicitur. Tum quia priDw. Gonzalez non ideo inquit ex pnediflinitione illa pure positiva præcise quoad materiale peccati, sen ex prædiilinitione illa abso­ lutist efficaciter, ac positive causante ma­ teriale peccati, sequi, Deum fore causam ejusdem peccati quoad malitiam, quia nul­ la omnino causa creata interveniat quoad exccutionem ejusdem pwdifflnitionis, in quam illa malitia refundenda sit ; sed quia illa malitia hic et nunc est indispensabiliter nexa cum materiali ejusdem peccati hic et nunc, et secundum individuates circum­ stantias sumpto. Quam tamen rationem æque procedere in pnediflinitione illa, quam ipse constituit, jam ostendimus, necnon et quod si juxta suam prædiflimtionem Deus liberatur a càukilitate peccati, etiam juxta antiquam, el adhuc nunc com­ muniter usitatam Thomistarum prædiflinitionem, ab eadem causaliute in peccatum ut tale, immunis erit. W. Tum etiam : quoniam etsi Deus pure Secimdo pOf5jtiVe prædiftlniat materiale peccati ma­ terialiter sumptum, seu omne id, quod alios est materiale in ipso, ac proinde et ipsum odium Dei, ut verbi gratia, pre­ cise ad lineam physicam spectat; nihilomi­ nus semper quoad exeeutionem intervenit aliqua causa creata, sive in actu primo, sive in actu secundo, in quam illa malitia refundi debeat, in quamque ipse Gonzalez eam refundit, nempe voluntatem creatam ut dofectibilem in actu primo a directione ratiunis, et ah ordine in Deum, ut in ulti­ mum linem, et eamdem voluntatem, ut in actu secundo ab omnibus istis delicientem. Maxime quia voluntas creata secundum hanc rationem, ul formalissime sumptam, non minus habet non esse à Deo quam ili» cogitationes, etaffectiones ut inclinant ad malum. Et ita ob defectum causa· creata·, in quam malitia illius actus refundatur, non est cur ad cogitationes, el affectiones illas, partim permissive, partim positive a Deo provenientes, necnon et ad prœdiffinitionem il‘am partim positivam, i^arlim vero permissivam recurratur, ]i Tum denique : quia illi actus subiti, et L· indeliberati voluntatis, non sunt formaliler mali , nec pertinent formaliler ad li­ neam moralem : et ita non est cur se­ cundum omnem enlitatem physicam, quam afferunt, non procedant a Deo qaoad id, quod alias influit in peccatum : a* proind î non est cur Deus ex hac parte sil magis immunis a causal i ta te in peccatum, quam si pure positive prædifliniat materiale peccati materialiter sumptum, aut se solo prmmoveret efficaciter ad idem materiale. Quomodo autem, et qua ratione voluntas ut deficiens, non sit formaliler loquendo a Deo, sed hæc ratio quasi ex conditione materi.r in illa, ex eo quod est facta ex nihi'.o, oriatur, in tract, de Peccatis Uim. 5 dicetur. i Occurritur quarto argumento ex dub; 3 hujus disp. relicto. Ί j Ad quartum ergo argumentum dubii W. tertii hujus disputationis numero 55 ad­ ductum (quo probari intendebatur, heum esse causam peccati, si semel præfinit ma­ teriale ejus, ex eo quod materiale, et for­ male illius non distinguuntur realiter, el propterea agens quod a parte rei causai unum debet causare aliud) respondetur ex dictis, satis esse, quod peccatum etsuum materiale distinguantur virtualiter, aut quod ilia formalitas sit forma eminens quoad hoc quod est exercere plura munia, nempe et munus formalis, et munus materialis jam dicti respectu peccati, et quod materiale materiiliter sumpturn . sit intra lineam:*obI jecli adeequati divini decreti, non vero fori male illius, aut materiale ut. materiale. ’j Sed de bis videatur insignis locus D. Tbom. ί quem n. 15Î adduximus. Utrum aulem materiale péc-ati mater aliter sumptum disJ tiniiuaturex natura rei. et secluso intel1 lectu n formali illius vel semper, vel aliJ quando, ex alibi latius dicendis colligetur. ARTICULUS •&L • · V fa ART. X, XI et XII. I ARTICULUS x. Virum Prei Aaiea/ /ifirrnm arbitrium ? >1 uon ho- AddcriuiQM iic proceditur. Videtur quod Deus bibat liberam arbitrium. Dicit enim ilicromm in ... iuli** de filio prodigo : Solus Deus Ht, in quem percaraw xon radit, nec radere potest ,· criera cum slat liberi arbitrii, in utramqoe partem flecti possunt. ihftUftj. liberum arbitrium est facultas rationis cl wtonUtis, qua bonum cl malum eligitur : £ed Deus non rail Biiluhi^ui dictum est 7 : erg» liberum arbitrium non oi m Deo. ^11,1. Sed contra rsl, quod dicit Auibros. io lib.de tide ♦ Ruel· Saritus Saucius dividit singulis prout vult, idest, libero ’ *“ ia‘taUli? arbitrio, non necessitatis obsequio. Rdpmidro dicendum, quod liberum arbitrium habemus ICst f1, ι μ àata veli (ut supra ostensum csl 7) manifestum tot, ΐΛ,ί. impossibile est, cum malum culpæ velle; el tamen ‘ ir’ a! y#· mü ?e habet, in quantum velle pulest hoc esse, •RJ* velnoatosr : sicut et nos non peccando possumus velle I P‘:· sderc, cl non velle sedere. ■ · l!t 'X l1}·^ Conclusio est affirmativa. De qua plura diximus art» 2 et 3. ARTICULUS XI. r/rw iit dùtingu'nda in Deo rûlunfag signi ? Ad oodeciumm sir proceditur. Videtur, quod non sit ismuaeuda in Deo voluntas signi. Sicut enim volunüs hei est rausa rerum, iU el scientia : sed non assipMlar aliqua signa ex parte divinæ scientiæ : ergo nedebeat assignari aliqua signa ex parte divinæ vol»utL< 2 Præterva, omne signum, qnod non concordat ei, rejos est Signum, est falsum : si igitur signa, qua· assi(MAlur circa voluntatem divinam non concordaul divinæ* rûtaali, sunt falsa : si aulem concordant, superflue assirâUr : non igilur sani aliqua signa circa voluntatem dfrmun asrignanda. Sed rontra rsl. quod voluntas Dei est una, cum ipsa sit Dri essrnlh : quandoque autem pluraliter significatur, « com dicitur : Magna opera Domini exquisita in omnes v TBtahri rjus : ergo oportet, quod aliquando signum vastatis pro voluntate accipialor. Respondeo dicendum, qmxl in Deo quædam dicuntur ‘tav* ^ne el flu*’larJ secundum metaphoram, ut cx supra ’· Com au,tfni afi‘|oæ passiones huma; ' . i> dniiuw prxdirailouem metaphorice assumuntur, lioc it «etnadotn similitudinem effectus. Unde illud quod «I riraam talis passionis in nobis, in Deo nomine illius pttrioeis nwtapbonce significatur, sicut apud nos irati pure conserveront. Unrfe ipsa punitio est signum ira· : ct propterboc ipsa punitio nomme iræ significatur, cum Deo aitnbuitur. Similiter id, qnod solet esse in nobis si­ ffles vofantatis, quandoque melaphorice in Deo voluntt* Ociter. Sicut com aliquis præripil aliquid signum est, velit ilia»! fieri. Unde nnecCptam divinum quanduxcUpb^ricc voluntas Dei dicitur, secundum illud !. :*> d : Fiat votuntxs tua, sicut in cwlo. el in terra. Sd tr< divut inter voluntatem et iram : quia ira de IH Bifrpus proprie dicitur, cum in suo principali inIf.Jrctn iocltidai passionem : voluntas aulem proprie de dicilar : et ideo in Deo distinguitur voluntas pro|cic, « metaphorice dicta. Voluntas enim ;propne ' '~9" tlaraatar volantes beneplaciti ; voluntas autemi nietâ- UkL C. L •M •r.at VA 235 pburire dicte r$t voluntas signi : co quod ipsam dignum volontetis voluntas dicitur. Ad primam ergo diccndiuu, qacwl scientia non «l rausa coruiu. quæ liant, nisi per voluntatem. Non tuitu quæ Ri­ mas, facimus, nisi velimus : cl ideo signatu non altribsl(ur hflcotlx·, sicut attnbuitur volantati. Ad »>rcundum dicendum. qaod signa voluntatis dicuntur voluntate» divina·, non quia sim signa, quod Ileus velit, sed quia ea, quæ in nobis solent esse signa volendi, In Deo divina· loldnteles dicuntur. Sicut punitio non est alguum, quod in Deo sit ira. sed punitio ex eo ipso, quod in nobis tot signum ira*, in Deu dicitur ira. Conclusio est affirmativa. ARTICULUS XII. Virum cnntrnienler circa dirham tolunla'em fonaultr quhque signa? Ad duodecimum sic proceditur. Videtur, quod inconve­ nienter circa divinam voluutetem ponantur quinque signa, scilicet, prohibitio, pr.vccplum. consilium, operatio, d per­ missio. Nam eadem, quæ nobis præcipit Deos, vel roiKuht. in nobis quandoque operatur : ct eadem, quæ prohibet, quandoque pertoillil : ergo non debent ex oppo>iln dividi. 2 Prælerea, nihil Deus operatur nisi volens, ut dicitur Sapient. 11, sed voluntas signi distinguitur a voluntate be­ neplaciti : ergo operatio sub voluntate signi comprehendi non debet. 3 Praâterea. operatio ct permissio communiter ad omnes creaturas pertinent : quia in omnibus Dens uperaiurtct in omnibus aliquid fleri permittit :sel præceptum. cousilium, el prohibitio pertinent ad solam rationalem creaturam: ergo non veniunt convenienter in unam divisionem, cum uon sint unius ordinis. •i Prælerea, malum pluribus modis contingit· quam bo­ num : quia bonum contingit uno modo, sed malum omni fariam, ut palet per Philosoph. in 2 Ethic, t et per Dionj s * in 4 c. lié divin, nomin.; inconvenienter igitur respectu mali assignatur unum signum tantum, scilicet prohibitio, respectu vero boni duo signa, scilicet cousihum cl præceptutn. Respondeo dicendum, quod hujusmodi signa voluntatis dicuntur ea, quibus consuevimus demonstrare nos aliquid velle. Potest UIOI autem JUICW aliquis «lUljlUd declarare UWffdllllV se velle 1CIIC aliquid, tfUiJUIU> vel V IU ipsum, vel per alium. Per se ipsam quidem, iu per se i. quantum vel diroclc, directe, vel indirrete, et per acu facit aliquid vd cidens. Directe quidem, cum per se aliquid operatur : et quaulum ad hoc dicitor esse signum operatio. Indirecte autem in quantum non impedit operationem. Nam remo­ vens prohibens dicitur movens per accidens, ut dicitur in 8 Phys. - el quantum ad boe dicitur siguum permissio, Per alium autem declarat, se aliquid velle, in quautam ordinat alium ad aliquid faciendum, vel necessaria iuductione, quod lit nræci plendo. quod quis vult : et prohibendo contrarium, vel aliqua persuasoria inductione. quod perti­ net ad consilium. Quia igitur bis inodis declaratur, ali­ quem velle aliquid, propter boc hia quinque nominantur interdum nomiue voluntatis divinæ, Unquam signa volun­ tatis. Quod enim præccptutn, consilium, ct prohibitio di­ cantur Dei voluntas, putet per id, quod dicitur Malth. 0: Fiat voluntas tua sicut in cœlo cl in terra. Quud autem permissio, vel operatio dicantur Dei voluntas, patet per August, qui dicit in Enebir. f Nihil fit. nisi omnipotens fleri velit ; vel sinendo ut fiat vel faciendo. Vel potest dici, quod permissio, ct operatio referuntur ad praesens. Permissio quidem ad maluiu. operatio vrro ad bonum Ad futurum vero prohibitio respectu mali, ropectu vero boni necessarii praeceptum, respectu vero superabundant boni consilium. Ad primum ergo dicendum, quod nihil prohibet, circa eamdem rem aliquem diversimode declarare, se aliquid velle : sient inveniuntor mulla nomina idem significantia. Unde nihil prohibet, idem subjacere præccpto el consilio, et operationi, cl prohibitioni, vd permissioni. Ad secundani dicendum, quod sicut Deus potest signifi­ cari metaphorice vdle id, quod non vult voluntate proprie artepu, ita poltol metaphorae significari velle id, quod proprie vult. Unde nihil prohibet de cudem esse vuluntateiu beneplaciti, ct voluntatem signi. Std operatio semper rsl eadem cum voluntate beneplaciti, non autem præceptum, vel consilium. Tum quia hxc est de prxsenli, illud do 1 diit. 45, art. 4, et veriL q. 23, an. 3. f * EUiiC. a med. torn. 5. • Dionys.c. 4 p' 7'àhl ·quenlu* |uni 4 medfte a. (jb. g Phy$. ^χ1 lom> o, a. ebiri. r. 05. in tine lom· 8. de voluntate dei. ?3G foturo. Tum quia M-c per se «l c/frcia? vdaoUh», Mlml aulea per alium. ut dtctom est. Ad Ifftium dicendum. quoti erratura rationalis est du· Biixii sui actes : ct ideo ά« ipsam >prralu quadam fiirna dbinr iulunüîi'* assignantur, in qiautam ralnmaIrocKateoin lires ordinat ad agendum vvluntahr et per se. Sed alir erratura· o.?u >;unt nisi mola? ex operatione rfivim : ct ideo circa alias non habent locum nisi operatio C,.VHuartciç reprobationis sacramentum continet. toia5 Quanta autem sit ejus celsitudo, et ineflabilitas, altaqne (ut loquitur D. Thom.) pro· ^"funditas, non obscure indicavit Paulus Ita. Roman. 11, ubi postquam de electione Ixih Gentium, et obcæcatione Judæorum egit, exclamavit dicens : 0 altitudo divitiarum sapientiæ, el scientia1 Dei : quam incom­ prehensibilia sunt judicia ejus, el investiga­ biles vix ejus! Quis enim cognovit sensum limini, aut quis consiliarius ejus fuit ? Nam bj'C altitudo divitiarum divinæ sapientiæ, el scientiæ, atque hæc judicia, et viæ in­ vestigabiles , et incomprehensibiles illius potissime in mysterio, ac sacramento isto divinæ prædestinationis, et reprobationis u splendent : quatenus, ut idem Paulus Ro* *'jnan. 9 loquens de pnedestinatis et repro­ bis sub duorum fratrum, Jacob scilicet et Esau typo præmiserat : Cum nondum nati fuissent, aut aliquid boni egissent aut mali (ut secundum electionem, propositum Dei maneret) non ex operibus, sed ex vocante dictum est ci : quia major serviet minori. Sicut scriptum est : Jacob dilexi, Esau autem cdio habui. Hinc ergo incomprehensibilia Dei judicia, hinc inscrutabiles viæ Dei. Qaia, ut ipsemet Paulus ibidem loqui­ tor : Cujus vult miseretur, et quem vult in­ durat, et ut luti figulus potestatem habet ex fadern massa facere aliud quidem vas in honorem, praedestinando ipsum in ætemam salutem, aliud vero in contumeliam, repro- I bando illud : el ita de facto qmedam vasa in | L honorem, alia vero in contumeliam, ob ocI cultissima sui judicia ex eodem luto finxit. I Hanc autem divinorum, ac ita disparium £ decretorum inaccessibilem rationem ex- . pendens Augustin, cap. 28 soliloquiorum te?timoo. tomo 9 in Append, expavescit, ad illamque Adr. se non posse accedere pleno ore, et cum ^or. Deo loquens, his verbis fatetur : Mundas autem de nobis filiis hominum cos, in quibus libi complacuit habitare : quos ab inaccessi­ bilibus, profundis, secretis judiciorum in­ comprehensibilium sapientiæ tux, semper justorum licet occultorum, sine eorum me­ ritis prædeshnali ante mundum, vocasti de mundo, justificasti in mundo, cl magnificas eos post mundum : non omnibus autem hoc facis : quod admirantur tabescentes omnes sapientes terrx : el ego, Domine, hoc conside­ rans expavesco, et obstupesco de altitudine divitiarum sapientiæ, el scientia lux, ad quam ego non pertingo, cl incomprehensibi­ lia judicia justilix lux : quoniam ex eodem luto alia quidem facis vasa in honorem, alia vero in contumeliam sempiternam. Quapropter in dubium verti nequit, quin 3. in summam amentiam incideret is, qui propriis viribus hæc, et alia divinæ mentis arcana rimari se valere præsumeret. Nam ut Paulus I ad Corinth. 2 inquit : Qux Dei 1 Cor. e. sunt, nemo cognovit nisi spiritus Dei, et Sa- Sapieui. piens, loquens cap. 9 cum Deo, sic ait : °· Sensum autem tuum quis sciet, nisi tu dede­ ris sapientiam, ct miseris Spiritum Sanctum tuum de alhssimis ? Hunc igitur divinum Spiritum si ducem habuerimus, si fide et Theologia simus u DISP. ί, DUD. I. DE PR.EDEST1NATI0XE, 2.38 muniti, poterimus, cum timore tamen et aenis qaibas tremore, arcana divinæ mentis rimari, Cæiract. terum quia divinus Spiritus mediis sacris hrc innititin Scripturis, et Conciliis, et Christiana Theo­ logia nobis alloquitur, et veram Scriptura­ rum, ac Conciliorum intelligentiam, ve ramque Theologiam sanctis Patribus communicavit, propterea nos vanis homi­ num cogitationibusabjectis, proprio sensui, Fonda- «4χ>ιίι·4ΐίυηΚ, Illium aliqui.- pn’dcbliiictnr in ratam rirflror a >ut«i ruiserij·, u·! non. Quomtb tlici M»si( rtcduiafcttltatfoborii dupri debitura eJus, cut cuiirrrtur, IA th h Bisericnliaui pertineat, ul noph dirtuui est *. f J ft Arfqwrtasu dicendum, quod rliam m aliquibus ex $pci ώΐι iridkvio sua pncdestinallo revclètur. iinu tamen ronirtit. nt rcralt lur omnibus : quia sic illi, qui nop >uut jcHestiwn, desperarent, et scruntos in pnctfeslitralis nc- et viribus minime innixi» sed solum divin* Scripture testimoniis, sacrorum Concilio­ rum diffinitionibus» et sanctorum Patroni vestigiis; precipue vero Augustin, ct An­ gelici Doctoris, quorum in his tractatibus immensum est authoritatis pondus, inhae­ rendo, tractatum istum, adeo investigabile sacramentum continentem, delineare ut­ cumque conabimur. H re tun jurerrt. I prima conclusio : lloniinos predesliuuutur a 1).·ο, Secunda conclusio : Praudes tina lip «st ratio transmissionis creature intellectualis in finem vthe æioi næ. Tertia conclusio : Praedestinatio quantum ni objecta est quædam pars providentia*· i DISPUTATIO I. Ite prxdeslinalione quoad nomen , conve­ nientiam, ct an est? ipsius. De pradesiinalione. PROOEMIUM 1). Thomæ. Post considerationem divinæ proridentix agendum est de prædcslinalione ct de lib. vitæ. El circa prædestinationem quxruntur octo. ·.*·*< Annota- lio. :1·ν ·» >1-*fjZ A ·. t. * , Quia praedestinatio est pars divinæ pro­ videntiae, ut in art. 1 hujus quæst. S. Tho­ mas docet, propterea postquam in quæst. precedent! egit de providentia, siatim in hac, de praedestinatione sermonem insti­ tuit : ut ita juxta Peripateticam discipli­ nam, a communioribus, ad minus commu­ nia descendat. Hanc autem quæstionem in tres dividit partes. In prima explicat quæstionom, .In sil in Deo prædeslinalio? el cam in 1 ari. absolvit. Jn secunda vero dis­ cutit quæstionem, Quid sit, el propter quid sit? et hoc tam in i art. quam in quatuor articulis sequentibus praestat. Ln tertia vero, scilicet in tribus ultimis articulis, expli­ cat, Qualii sit prxdeslinalio ? et quia repro­ batio est veluti opposita praedestinationi, propterea in hac eadem quæst. de ea ser­ monem instituit. ARTICVI.VS t. tî/mw forniv» pratieHiwltr e Dfii? I diit. 10, q. 2. a. unie. et 3 cont.rap. ait. tCan. ÏU iu prinop. Vi primim »le prufalitur. Videtur quo·! nnn pradi-t ndr-tincnitir i t|co Dicit enim liunu*. io 5 lib. + Oportet1 COfRQKcre quod onsia quidcai nrrœfno«cit Pees : non ant-m nmnh pr^drterminst. Prm>?n«Mric ruiHi iM. »|U4· m nobi* ntini : non a-ikoi pmkiirmjeut tt : .vd mrrila, ct demerita humana $nnt in nobi», i:t quantum sonis* nostronim artium ilmnini | «r liberum aibilriuui. Ei crea a’·’* patinent ·4 meritum, η·Ι deme­ ritam non pmteUqîujtnr a be ·. El cJ spintum qui rx Deo rua praedestinatio : quod palet esse Ahu», " ] ' j I | ’ L Quia quæstio an est? cæ teras alias quæstiones ordine doctrina? præcedit, propterea primo loco disputationem de an est? prae­ destinationis praemittimus. Sed quoniam tum ad notitiam existentîæ prædestinatio­ nis, quam ad cætera alia, qua? in toto hoc tractatu dicenda sunt, non parum interest explicare quid nominis prædestinationis, propterea in 1 dub. hujus disp. de hoc aeeiuus. DUBIUM I. Sed contra est, quod dicitur Horn, s. Quos pradc.-liaa· iit. cl vocaiii. Respondeo dicendam, quod Deo conveniens esi boeines M quo sensu sumatur in praesenti nomen pra deshnare. Omnia enim ijiunx providentia* subarant, , ut sapra t ostensam est. Ad providentiam autem pertiad 7 9· Prædestinationis? hs io finem ordinare, ut dictum est Finis aalem ad qnem rescreatm c-rdinanlur a Deo esi duplex. Ums. <ρί ‘Λ excedit proportionem natura· creata·, et facnl Pro tituli intelligent!* notandum est finis es! rala α·lenia, qaa· iu divida visione cons est sapra natorau cnju-libel errai arx. ut sapra 7· , _ _ r^‘ primo, quod hoc verhum prædestino, a quo ot Alias autem finis e*t natàra? create proportimutes, ta·1 nomen prædestinationis derivatur, compo­ quem scilieet res creata potest altioxcre seeunduDi lirto- t vsitum est ex particula præ, et ex verbo des· lem «· r nalnw Ad illsd aateflS, ad quod non potest ali1 L qaiil limite sa/· natare pervenire, Opqrtei quod Ab alio lino. Verbum autem hoc plura significat, trar^miihiar, sicut sapilla asunitUnto mittitur ad signem, tam in sacra Scriptura, tum etiam apud l ude proprie loqsendo, rationalis crcatnra, qn« est api iit»· ji-terna» perdaritur in ipsam quasi a Deo transmissi: ■ priscos latinos. Primo enim, et satis frecajas quidem transmissionis ratio in Deo pwnistii. skat ■^,'queaPr accipitur prout significat idem ac et in eo e*l ratio onlinis omnium in finem, quam dixietts e«e providentiam. Ratio autem alicujus flendi iu mftile v» verbum statuo, seu diffinio, ut 2 Machab. 6 : artons existed, est qu.t*dan> pryexistentia rei Rende ii Ikstinavi! non admittrre illicita propter vilx e»». 1,’nde ratio pradiru· transmissionis crcaturt raliorabs lu finem vitae irterna· praMeslinaliO nomüràlar : run dnîûrfr. amorem, et 2 ad Corinth. 9 : Unusquisque hnarr e*t mittere. El sic patet, qtiod pr^destinatio qdr«aw. prout destinavit in corde suo. Item Cæsar lata ad rbjectj. r»l qiu-dam pars providentiae. A4 primum ergo dicendum, quod Damasc. nominat pnflib. I debello civili : Infectis iis, quæ agere deteraiin itionem impOsilloneni ncci*s>itatis : sienl est ii destinaverat. Secundo sumitur pro eo quod rebus naturalibus, qtrae fob! prj dctetminaLe ad cuoa. Quod palet ex eo quo*! sbbdit, non enim railt nulilixx, •J*· est designare, aut deputare, ut 1 Machab. peqie compellit tirtatem : unde pwdrstinatio noaexrfôII : Successorem sibi destinasse, idest, desi­ ditar. A4 ‘ceumluui dicendam, quod creatura» irrationales rwa gnate, ut vertunt 70 et I Corinth, 4 : Nos «14 τη acri illius fini*, qui ümlhtem Iminan* nature Apntolos novissimos ostendit lanquam morli excedit- t ide n. n proprii· dicuntur pradestinari, el«i aliquando abusive pradolinaliu nominctar respectu cuj·^ destinatas, et Cicero in 1 Tusculana : Aleumipr alien-.is flui*. Uriprxsto fuit ad horam morti destinatam. Ad itriium dicendam, quod nr.rde;«tinari convenit An· ceh*. swat ei tomiuibi» . Ucei numqium frenat miseri. Tertio sumitur pro eo quoi est mittere, seu Nam rni-dus eon xc pit speciem □ termino a quo, sed i ‘11 ''diriore, ut t Machab. 1 : Destinavit aliquos tcMihu) ad qacio. Nihil emm refis! qiuoLnra ad raüowi dcalbolioam, utm a Rie, qai draibauir facrit nfrer, «t depopulo, ct abierunt ad Itegem. Et Suetop«llidu-, xe| rabens. Et timilitcr mhil refert al ràtioâdÉ prrdesîinatioeis 239 nine in Galba cap. 1C : Prxtarianos cum mandatis ad Imperatorem destinavit. Quarto, pro hoc quod est parare, ut Ecclesiastici 17 : Ecclrs Destinavit iliis sortem, idest, paravit. Et Paulus ad Philip. 3 premium paratum Philip. 3. vocat bravium destinatum. 3. Secundo notandum est, illam particulam Secan ­ pra.·, ex qua componitur verbum przdesli- dum nare, quæque prioritatem aliquam signiii- nobbl,ecat, tria posse denotaro, nempe vel priori­ tatem ducationis, vel prioritatem dignitatis, vel prioritatem causalitatis. Quare census tituli est, in quanam ex his significationi­ bus sumantur nomen destinatio, et illa particula prx. quæ a verbo praedestino deri­ vantur, ac proinde quid significet, quoad præsens, prædcslinatio, quæ ex utroque coalescit, et componitur. Juxta Angelici Doctoris mentem, dubium deciditur. Dicendum est primo, Prædcstinationem, secundum quod importat destinationem , çondusuini in tertia acceptione, prout significat transmissionem, seu directionem ; ac proinde i|uoa»l præsens attinet, prout denotat trans­ missionem, seu directionem in vitam æternam. Assertio hæc est D. Thorn, in huc D.Tbora. art. et in quæst. 6 de \'eritate artic. 1, ubi ait : Destinatio, unde nomen praedestinatio­ nis assumitur, importat directionem alicujus in finem. Unde aliquis dicitur nuntium des­ tinare, qui eum dirigit ad aliquid faciendum. Et ita in eodem articulo concludit, prandestinationem, quoad præsens attinet, denotare directionem, seu ordinem in vitam æter· nam. Et in i distinet. 40 quæst. 2 art. I, ubi loquens de significato, in quo in pre­ sent! sumitur praedestinatio, sic inquit : Nomine prædestinationis conjungitur actus destinationis cum hac præposilione præ, per compositionem advenientem. Destinare autem significat directionem alicujus in aliquid, sicut nuntii. Illud autem proprie dicitur di­ rigi in aliquid quod non habet in se, unde in illud vadat : ct ideo proprie in illa dicitur prxdestinalio, qua homo e.r naturalibus suis consequi non potest, scilicet gratiam cl glo­ riam. Unde sanctum Ductorem sequuntur Durandus in I dist 40 q. I, Driedo cap. t Darand. Dried». de concordia, el communiter Thornistre. 5. Rationem autem assertionis hujus innuit D. Thom. locis citatis, quæ potest ad hanc O.Tbom. formam reduci. Quoniam omnes significa- DISP. I, DUB. 1. 240 DE PB.EDESTIX ATIONE. ϊ tiones recensita· includuntur in hac tertia, et omnia significata illarum quodammodo includantur in significato praedestinationis : ergo commodius nomen praedestinationis sumitur in praesenti in tertia significatione jam dicta, ac proinde in ea debet accipi. Prima consequentia ex antecedenti patet. Secunda vero ex prima. Antecedens autem Probatio quoad primam pariem constat. Quoniam anteccdestis hoc ipso quod significetur directio seu qaoad transmissio alicujus in aliquem finem , primam partem. nempe in vitam æternam, ibidem involvi­ tur, et denotatur voluntas, seu prædiffinitio dirigendi, sive perdocendi ipsum in cumdem finem, depuutio seu designatio in ta­ lem finem, ac tandem quod praedictus finis rei directe paretur. 5. Quoad secundam vero partem etiam li­ Quoad secan­ quet. Nam propterea prede-stinati dicuntur dam. aliquando prædiffiniti, aliquando designati, et deputati, aliquando directi» et transmissi in vitam æternam, et quod hæc sit illis ab Chrysast æterno parata, ut patet apud Chrysostom, Hiero"nyra^ epistolam nd Roman. Hieronym. ad Dye. Dina»e. Ephes. J, Damascen. lib. 1 fidei cap. 3, D.Ttioin. Augustin, lib. 6 , Hypognosticon , D. Thorn. locis citatis, et alios Patres. CoDflrConfirmatur ratione ejusdem D. Thom.; Djaiur raiione nam» ut disp. seq. num. 49 et sequentibus ex dicemus, prædestinatio consistit in illa di­ D.Thom. rectione, ct transmissione, qua per impe­ rium divini intellectus creatura intellectua­ lis dirizitur, et transmittitur in vitam æternam : ergo nomen praedestinationis, secundum quod dicit destinationem jam dictam , commodius sumitur secundum quod significat hanc transmissionem, seu directionem. Patet consequentia. Quia no­ men hoc prout dicit destinationem commo­ dius accipitur in illa significatione, quæ ipsam praedestinationem secundum sua es­ sentialia, et indispensabiha significat : ergo cum destinatio inter alia significet directio­ nem, et transmissionem, et hæc directio, et transmissio sit ipsa essentia praedestina­ tionis, involvatque omnia indispensabiha in ordine ad illam, consequens est, ut prae­ dictum nomen prout dicit destinationem explicatam, commodius sumatur in illa ter­ tia significatione, quæ hanc transmissio­ nem, el directionem denotat, ac proinde m quod in illa debeat accipi. Sccenda Dicendum est secundo, pnedestinatioeondo- nem ratione illius particula· pr,r denotare L Aio. triplicem illam prioritatem supra relatam, nempe prioritatem duratiouis, causalitatis, et dignitatis. Assertionem hanc quoad Ratio asserliooû. I.· . ,· ;r. I ■ priorem partem luetur D. Thom. qoæât. 6 de Veritate art. 1, ubi sic inquit : /Are pro­ ί·' h :· positio pra\ quo adjungitur, adjungit ordi­ nem ad futurum. Unde, cum destinare non sil, nisi ejus quod est ; prodeslinare poM ifiK esse etiam ejus, quod non est : ac proinde praecedet ordine durationis rem, quæ predestinatur. Et in I dist. -10 quæst. 2 artic. 1, ubi loquens de hac particula pr* inventa on^ in praedestinatione, sic inquit : Sed hxc propositio prae importat antecessionem, qux diversimode diversis convenit, Invenitur enim in prxdeslinatione hominis antecessio æternitatis, etc. et in solutione ad primum asserit : Illi qui non sunt, nec erunt, non prodestinantur, sed illi, qui erunt, quamvis non sint. Idem etiam docet Origen, in illud Οώϋ ad Roman, i his verbis : Prodestinantur ea quo non sunt ; destinantur vero ea quæ sunt. August, in lib. de Praedestinatione Sanctorum , et dono perseverantis, inquiens praedestinationem esse praeparatio­ nem quamdam ætemam ejus , quod ia tempore faciendum est, et communiter Pa­ tres ac Theologi. ■ 9Ï Quoad secundam voro partem, scilicet, quoad prioritatem causalitalis, seu quoad Μ· hoc quod est praedestinationem inferre actualem consecutionem ejus, ad quod di­ rigit, nempe vit» ælemæ, docuit eam An­ gelicus Doctor art. et quæst. de Veritate M*®* nuper citatis. Ubi constituens discrimen inter providentiam generalem, et providen­ tiam specialem, scilicet praedestinationem, sic inquit : In qualibet enim ordinatione ad finem est duo considerare, scilicet ipsum or­ dinem, el exitum, vel eventum ordinis : non enim omnia, quæ ad finem ordinantur, fi­ nem consequuntur. Unde per Dei providen­ tiam omnes homines ad bealiludinem ordi­ nantur : sed praedestinatio respicit diam exitum, vel eventum ordinis. Unde non esi nisi eorum, qui gloriam consequuntur. Quod etiam docent communiter sancli Patres. Quoad ultimam veru partem, eam tenet Q®4 idem Angelicus Doctor in epistola ad Romanos, el communiter Patres : qui propter hanc rationem pluribus, iisque honorificen­ tissimis titulis praedestinatos insigniunt. j Ex quibus lucis sequens pro assertione 2c: deducitur ratio. Quoniam praedestinatio habet omnes has prioritaies : ergo non est ra cur particulapræ, quæ omnes illas denotare potest, restringatur ad unam tantum deno­ tandam ; sed omnes illas significabit, ul ita nomen habens vim ad omnes illas innuen­ das, cum re significata commensuretur. §n. n. Objectiones contra dicta, caruni. 241 Respondetur, quod hic non loquimur do Diluitor, praedestinatione utcumque, sed de praedes­ tinatione absolute, ct simpliciter sumpta : praedestinatio autem hoc modo accepta semper sumitur in bonam partein. Quamvis cum hoc stet, quod prxdeslinalio, seu prodcslinarei sumpta cum addito, ut cum ali­ quis dicitur praedestinari in gehennam, pos­ sit sumi in malam partem, ac proinde non prout dicit directionem in felicitatem æter­ nam. Tertio objicies. Omnes creaturae ordi­ II. nantur ad suos fines per divinam providen- Tertia. I liam, et tamen non propterea praedestina­ tionis nomen sumitur ad denotandam hanc ordinationem, seu directionem in praedictos fines : ergo nec etiam sumetur in ea signi­ ficatione, in qua denotet directionem crea­ turae intellectualis in suum finem. Respondetur ex D. Thom, in solutione EnerrjLor ex ad secundum his verbis : Creaturo irratio­ D.Thom. nales non sunt capaces illius finis, qui ficuUdlem humano naturo excedit. Unde non propric dicuntur prodcslinari, etsi aliquando abusive praedestinatio nominetur, respectu cujuscumque alterius finis. Et rationem in cor pore articuli reddidit, dicens, quod ud illud proprie aliquid dirigitur, et transmittitur ab alio, ad quod virtute suæ naturæ, el eo­ rum, quæ sunt illi debita, pervenire non potest. Ultimo cum Catherino lib. I de Praedes­ le. l'.tinu. tinatione cap. 1 objicies contra expositio­ Citberin nem illius particuiæ, pro, quatenus di­ ximus denotare prioritatem durationis respectu effectuum ejusdem prædestinationis, v g. vocationis, et justificationis. Nam mulli sunt praedestinati qui nondum vo­ cati, et justificati sunt : ergo ut vera sil Pauli sententia ad Rom. 8 : Quos prodcsli- Roman. navilt hos et vocavit, justificavit, rtc. opor8‘ tet sumere vocationem, et justificationem pro æterna Dei dispositione vocandi et jus­ tificandi : ergo cum hæc sit ita æterna si­ cut ipsa praedestinatio, consequens erit, ut illa particula pro adjuncta praedestinationi, non significet prioritatem durationis res­ pectu vocationis el justificationis, etc. Respondetur sensum illorum verborum Pauli esse, quod illos quos ab æterno Deus destinavit ad gloriam, ipsosmet in tempore vocavit, justificavit, et glorificavit : alioqui in verbis illis fieret circulus inutilis, ot nu­ gatorius, si sensus esset : quos ab æterno destinavit ad gloriam, hos ab æterno dis­ posuisse vocare, justificare, et glorificare : siquidem idem est ab æterno destinare ad I el envilalio Sed objicies primo, quod nomen præh destinationis sumitur in praesenti in ea significationo, in qua August, et D. Thomto agentes de praedestinatione multoties asse­ runt, ipsam gloriam, et quævisalia bona opera nostra, esso a Deo praedestinata, ut constat ex iis quæ art. 13 q. 14 dixhnus : J ergo falso dictum est, nomen prædestina! fionis sumi secundum quod denotat transI missionem, et directionem in vitam æter­ nam. Consequentia patet. Quoniam licet creatura intellectualis, ut homo, vel Ange­ las. dirigatur in vitam æternam, non tamen i ipsa vita æterna. Respondetur exD. Thoma in 1 dist. 40 IM. *lUiPst· * art· * > u^i sic ait : Dicendum, quod prxdcstinalio dicitur esse aliquorum duplici­ ter : vel sicut finis, et conferentium ad fi­ nem : d sic dicitur esse graliæel gloriæ. Vel torum qui finem consequuntur; et sic est om­ nium qui gloriam per Dei gratiam adipis­ cuntur. Ulrumquo autem cx nomine prædestinalionis accipi polest, in quo conjungitur actus destinationis cum hacpræpositionc præ per compositionem advenientem. Destinare autem significat directionem alicujus in ali­ quid. Ubi, ut vides, hoc ipso quod praedes­ tinatio significet directionem alicujus in vi­ tam æternam, significat etiam ipsam vitam «lemam tanquam aliquid praedestinatum per modum finis hujus transmissionis. Unde quod vita æterna dicatur praedesti­ nata hoc modo, non tollit, quinimo ponit quod praedestinatio sumatur quatenus denoiattransmissionejn, et directionem crea­ turae intellectualis in eamdem ætemam vitam. λ , Secundo objicies. Nam homines, vel ’ Angeli dicuntur apud Patres, agentes de praedestinatione et reprobatione, praedesti­ nati ad gehennam : ergo praedestinatio non sumitur in praesenti prout denotat trans­ missionem , seu directionem alicujus in aternam vitam. Consequentia videtur per­ spicua. Antecedens autem probatur. Quo­ niam ita loquitur Concilium Valentinum jub Lothario Imperatore cap. 3 et August. lib. 15 de Civit, cap. 1 et lib. 21 cap. 24 et lib. 6. Hypognosticon, Fulgentius lib. 1 ad Monimum cap. 13, 14, 27 el 30 et Pros­ per responsione 14 et 15 ad cap. Gallo­ rum. Salmant. Curs, thcolog. torn. //. 16 DE PRAEDESTINATIONE. DISP. I, DUB. 11. > gloriam, et ab æterno disponere glorifica­ tionem per prædicta media. Sumuntur au­ tem pneterita illa. vocavit, justificavit, di\t pro futuris. Qui modus loquendi est fre­ quens in sacra Scriptura, ad denotandam inlallibilitatem eorum, quæ a Doo ordinata iMir 0. sunt, ul Isaiæ 9 : Parvulus datus est nobis. Addiu- Adde, posse etiam verba Pauli exponi de weateB· illis, qui jam in tempore vocali erant; quamvis ab æterno prædeslinali fuissent, ul plures Doctores explicant. DUBIUM II. Jn conveniens fuerit dari præ destinationem hominum ? Convenientia rei valde prodest ad an est? ipsius, maxime quando a Deo res illa prae­ standa, aùt decernenda, et volenda est : quandoquidem Deus non nisi ea, qua* satis congrua et convenientia sunt, decernit. Et ileo ad an esi? praedestinationis, merito dubium hoc de convenientia illius promit­ timus. in qua est difficultas, probatur. Nam Cüivis est notum, decretum do praedestina­ tione esso infallibile, et certissimum, h ita quilibet dicere posset ; Vel sum pnedes* tinalus? vel non / si sum praedestinatus, quomodocumque in decursu vita? operer, tandem convertar, et salvabor : et sic tri­ buetur occisio summæ negligently. Sivero non sum prædestinatus quomodocumque operer in vita, tandem deliciam, et damna­ bor : et sic parabitur occasio summæ des­ perationi : ergo, etc. ■ oSK Confirmatur. Quia saltim hominibus Cmu sanctis, et praedestinatis tribueretur occa- c*:p· sio Deligentia» : hoc autem est inconve­ niens : ergo, etc. Probatur major. Nam si homines a Deo praedestinarentur, tunc sanctis prædestinatis sua praedestinatio esset nota : siquidem bénéficia hominibus sanc­ tis a Deo collata, inter quæ praedestinatio | est potissimum, revelantur ipsis. juxta il] lud Pauli ! ad Corinth. 2 : Nos autem non i α spiritum hujus mundi accepimus, sed spi~ ***·*> ritum qui ei Deo est, ul sciamus quxalko | donata sunt nobis. Constat autem quod hoc · semel ah eis scito, pararetur cis occasio | negligentiæ, propter rationem nuper fac’ tam. Sententia hjcrdicorum. Partem negantem luentur aliqui hæretici, quos referunt August, lib. 2 de dono Prosper. persever, cap. 14. Prosper cap. 2 ad objec­ Primam tiones Gallorum. Probatur primo. Quia fnndamepiam non est conveniens lo li necessitatem, aut pro utilitatem orationis, prædicalionls, et salu­ .< «otenta l»»reli- tarium admonitionum, ut ex terminis ipsis roram. constare videtur : at si in Deu sit pr i desti­ natio hominum, tolluntur ista : ergo non est conveniens eam in Deo esse. Conse­ quentia patet. Minor autem probatur. Quia cum prædestinatiô, qua Deus homines pnedestinanu, habeat maximam certitudi­ nem, efficaciam, et infallibililalem, ita erit quoad effectum, sicut Deus pncdeslinavii. et non aliter, sive orationes adhibeantur, sive non, et sivé adsit præ licatio, et exhor­ tatio salutaris, sivo non ; ac proinde ne­ cessitas horum omnium tolleretur. 14. Secundo probatur ratione, qua Augustin, Secun­ dum- lib. 2 de dono persevor. rap. 15 refert moAujjuM. nachum quemdam sui monasterii, ita con­ victum fuisse, ul apostalaret. Quia si darelur prædestinatiô hominum, esset occasio vel summa* negligentiu*. vel summ e «lespcrationis : at non videtur conveniens dari hanc occasionem hominibus : ergo, etc. Major, η. A off. Communis d omnino certa Catholicorum sententia, et ejus fundamentum. ■ j Dicendum lamen est conveniens fuisse, IL Deum homines prædestinare. Assertio hæc est de fide, ut constabit ex locis Scripluræ, quæ dub. sequenti adducemus. Et ita eam tenent D. Thomas in hoc art. his verbis :D.na H'spondto dicendum, quod Deo conveniens ■ est homines prædestinare, et cuncti alii PaI 1res et Theologi. Ratio fundamentalis hujus assertionis riû aliqualiter innuitur a D. Thoma 3 p. q. art. t poleslqne ad hanc formam reduci, ù.Txi. Quoniam convenientissimum est Deo se summo modo intellectuali communicare creaturis : ergo etiam convenientissimum I fmt ei beatificare homines ; ergo et illos prædeslinare. Antecedens probatur. Nun * cum Deussit summum, et perfectissimum j bonum, est convenientissimum ei, seu I iquod in idem redit) valde consonum, et congruum suæ naturæ, se summo modo in1 tra omnem lineam creaturis communicare : siquidem sicut est proprium boni se alii# * communicare, juxta illud Dionys. : Bonum est est diffusilium sui, ita summi boni, et intra omnem lineam talis, so summo modo ct intra omnem lineam communicare. Objectiones contra rationem assertionis, el Prima vero Consequentia ex antecedenti ejus confirmationem. patet. Quoniam Deus beatificando homines se summo modo secundum speciem com­ Sed objicies primo contra rationem hanc, n. municat creaturis intra lineam intolligibiet ejus confirmationem, ex ea ad summum lem. Nam sicut per unionem hypostaticam sequi, esse convenientissimum, quod Deus objecüo objec<,° communicat se summo, et perfectissimo aliquem ex hominibus, vel Angelis pnedesmode secundum speciem intra ordinem linaverit, non vero quod plures tam ex naturalem, enlltativum, prout ordo iste hominibus, quam ex Angelis, aut semel distinguitur ab ordino intelligibili, ex eo istis praedestinatis, homines etiam praedes­ quod communicatur ipsamet persona Verbi, tinaverit : ergo, etc. Antecedens probatur. ita etiam beatificando homines communi­ Nam sicut ex eo quod ratione summæ bo­ catur Deus summo, ct perfectissimo modo nitatis divinæ fuerit convenientissimum, secundum speciem communicationis Intra I Deum se summo modo in ordine entitativo ordinem intelligibilem : ex eo quod eo ipso communicare creaturis, nimirum per unio­ communicatur, et unitur intellectui beato nem hypostaticam, et in ea sumine suam ipsamet essentia divina, ut habet rationem bonitatem in hoc ordine manifestaro, non forma? intelligibilis, ut in tract, de Visione sequitur fuisse conveniens ut illa commuDei, disp. 2 num. 35 et deinceps diximus. catio, et manifestatio fieret nisi in unica Secunda vero consequentia ex hac priori tantum natura in singulari, nimirum in satis constat. Quoniam ad hoc ut homines humanitate Christi Domini : ita ex hoc de facto perducantur ad bealitudinem, de­ quod ratione ejusdem summæ bonitatis bet in Deo poni prædestinatiô, quâ dispo­ divinæ sit convenientissimum, Deum se nat, et dirigat eos in illam; ex eo quod summo modo secundum speciem commu­ beatitudo est effectus proprius praedestina­ nicationis communicare creaturis intra or­ tionis, ut ex dicendis disp. 4 n. il et dein­ dinem intelligibilem, ac proinde summe in ceps constabit. hac communicatione splendere divitias glo­ Confirmatur ratione, quam insinuant D. riæ, et bonitatis ipsius; non tamen idcirco Γιί Paulum ad Roman. 9 et Angelicus Doctor erit conveniens ut hæc communicatio, hæci^B.ib'deiu lect. 4. Quoniam convenientissique manifestatio fiat, nisi in unico tantum mum est manifestari divitias gloriæ, et bo­ individuo natura? intellectualis, et per con­ nitatis Dei : sed per praedestinationem ho­ sequens cum hæc summa communicatio minum valde divitia? istæ manifestantur : intra ordinem intelligibilem, et manifesta­ ergo convenientissimum fuit eos a Deo tio divitiarum divinæ bonitatis, facta fuerit praedestinari. Major cum consequentia in Angelis, non erit conveniens, ut etiam sunt satis perspicuæ. Minor vero probatur. fiat in hominibus : quinimo cum Christus Nam per prædestinalionem hominum prædestinatus fuerit, non est cur sit con-. magnopere manifestantur divina misericor­ veniens aliquem alium ex Angelis, aut ho­ dia, liberalitaSj magnificentia, bonitas, minibus praedestinari. providentia, justitia, et cæteræ aliæ per­ Secundo objicies contra confirmationem, 18. ta. falsum esse quod in ea dicitur, scilicet cæ· Serai1 3’ fectiones Dei : siquidem omnes illæ valde splendent in hoc quod Deus hominibus teras alias communicationes, et manifesta-* adeo eximium bonum praeparaverit, adeotiones Dei, huc tendere, ut nimirum prae­ que immensum præmium, et coroiiam do­ destinati gloriam consequantur, et in hac naverit : maxime cum cæteræ aliæ commu­ pnedestinatione, et consecutione gloriæ, quibus Deus se ad extra nicationes divina bonitas eluceat. Nam aliæ res natu­ communicavit, huc tendering ut nimirum rales, tantum tendunt in suos proprios, ct prædestinati gloriam consequamur, ac peculiares fines naturales : ergo non eo proinde in hac unica communicatione, tendunt ut prædestinati æternam salutem qnæper prædêslinationem iit, omnis maconsequantur; sed hoc per accidens res­ fetatio bonitatis Dei, et divitiæ gloriæ pectu illarum se habebit. Ipsius mirifice splendet. Accedit, quod cum inter communicatio- AtWlfcl· nes Dei numeretur unio hypostatica, et ŒCnlüa· hæc sit excellentissima omnium, ac proinde non ordinetur ad communicationem infe- ( J». •244 DE PRÆDESTIXATIONE. rions rationis, jam ex hac saltim parte erit falsum quod cæteræ aliæ communicationes huc tendant, ut nimirum praedestinati æternam vitam adipiscantur. .· ipse praedestinatus est ad hoc ut esset Fi­ lius Dei naturalis; secus vero nos, aut Angeli; quamvis ex illa praedestinatione Christi Domini resultaverit, quod ad debi­ tum ornatum gratiæ unionis, concessa faeI IV. i rit ipsi visio beatifica, el alia dona supernaturalia. Tum etiam : quia valde fuit Enodatio harum objectionum. congruum ut Christo, quippe vero Filio Dei naturali, tribueretur gratia capitis, ra­ 19. Respondetur ad primam negando ante­ tione cujus esset pater futuri sæeuli : ad Sohitor hanc autem spectat ut gratiam tam vi» prior cedens. Et ad probationem, concesso anteobjeciio. cedenti, neganda est consequentia. Ralio quam patriæ communicet suis membris, autem disparitatis est. Quoniam unio hy­ filiis, ac fratribus, ul ita ipse sit primoge­ nitus in inultis fratribus. . .*2^ postatica non est proprius, ac peculiaris finis creaturæ intellectualis, aut cujusvis Si vero fiat sermo præcise de praedesti­ alterius creaturæ : sicut visio Dei per es­ natione nostra, et Angelorum, tunc licet sentiam est proprius, ac peculiaris finis, Deus praedestinaverit ordine (alibi dicendo) quamvis snperexcedeiis, respectu crea­ Angelos, non sequitur non fuisso conve­ turæ intellectualis. Et ideo licet fuerit conniens, ut simul etiam prædestinaret homi­ venientissimum divinæ bonitati, quod se nes : imo in praedestinatione hominum pe­ summo modo per unionem hypostaticam culiaris, et maxima convenientia apparet. communicaret, ut ita summa ejus bonitas Quia sicut convenientissimum fuit unio­ in communicatione, quæ %it sumina inten­ nem hypostaticam fuisse faciam in natura sive respectu creaturarum splenderet, non humana : quoniam communicata persona tamen propterea conveniens fuit, ut se hoc ïïm divina huic naturæ, quodammodo commu­ modo pluribus naturis creatis communica­ nicatur omni creaturae; ex eo quod homo ret : siquidem in unica dumtaxat commu­ habet aliquid de omni creatura, ut docet nicatione, tota species, et perfectio inD. Thom. in epistolam ad Romanos cap. 8 DT» ιιΤΠ tonsiva illius summa? communicationis lect. 4 his verbis : Dicitur humana nalura manifestatur, et repentur : et alias com­ (omnis creatura) quia participat cum omni municatio hæc non est peculiaris finis ali­ creatura : cum spirituali quidem quantum cujus naturæ creatæ. ad intellectum, cum animali quantum od Cæterum communicatio summa, et per­ corporis animationem, cum corporali quanfectissima secundum speciem intra onlinem tum ad corpus. Et propterea Marci ultimo intelligibilem est finis peculiaris creaturæ dicitur : Predicate Evangelium omni crea­ intellectualis, superexcodens tamen, et ture, idest. homini, ut exponit D. Gregor. Gr?pr. supef naturalis, ac divini ordinis. Unde si­ et ad Roman. 8 : Omnis creatura ingemiscit, Bea. boc est, homo, ut explicant D. Augustin. * '1 cut propter hanc rationem fuit valde con­ veniens, utpræiictæ creaturæ intellectua­ lib. 8J quæstionum quæst. 67, Hieronym., les essent ordinal® gratuite a Deo in hunc Cajotan. ct alii. Et in eodem sensu Sa-cij^. pient iæ 1 homo vocatur illud, quod conti-^7 finem superexcedentem, ita etiam fuiteonnet omnia, et capite 10 dicitur quod Deus ‘ venientissimum, ut non solum aliqua una, et singularis creatura intellectualis finem dedit illi virtutem continendi omnia. Et si­ hunc adipisceretur, sed quod plures ex illis militer calem ratione vocatur ibidem paler a Deo in eum transmitterentur. Non secus orbis terrarum : quia cum omni· re creata (proportione tamen servata) ac hoc ipso in aliquo convenit, ut docent Glossa, Hugo, fAai quod homines, aut aliæ creaturæ sensiliLyra et alii. Ita etiam propter eamdem ra­ Εφ. 1«. Vte, sint ex natura sua ordinata* in suos tionem fuit etiam convenientissimum, ut fines naturales, conveniens est, ul, saltim summa Dei communicatio intra ordinem plures ex illis, praedictos fines conse­ intelligibilem fieret etiam per se primo ho­ quantur. mini. Unde quemadmodum si daremus Adde, quod si loquamur de praedestina­ 80. peculiarem aliquam convenientiam, ratione Addita· tione Christi Domini non sequitur ex hoc cujus fuisset convenientissimum, ut unio nicnlum primum. quod ipso praedestinatus fuerit, non fuisse hypostatica fieret in natura Angelica; ni­ conveniens aliquem alium praedestinari. hilominus non ob id tolleretur, propter ra­ Tum quia praedestinatio Christi fuit di­ tionem nuper factam, quominus fieret versa a praedestinatione nostra : siquidem etiam 1in nalura humana : ita fuit conve· nientissimum 1)181». I, DUB. 11 nivatissimum ul summa communicatio in­ tra. ordinem intelligibilem, licet simul sit facia in natura Angelica ob rationem supra taciain; nihilominus tam propter eamdem, quain propter rationem modo adductam iteret etiam in natura humana. Adde secundo, quod adhuc loquendo de Aifipraedestinatione nostra, et Angelorum in æternam vitam, tunc licet divinæ perfec­ j/tM- tiones, ul libertas, misericordia, sapientia etc. manifestentur per pnedesiinationem Angelorum bonorum, et reprobationem malorum; nihilominus magis splendent in predestination? aliquorum hominum, ct reprobatione aliorum : libertas quidem, quia per talem praedestinationem ostendit Deus, quod sicut figulas ex eadem massa luti potest facere aliud vas in honorem, aliud in contumeliam : ita ipse ex eadem massa hominum potest quosdam prædeslinare, et alios reprobare, ut dicitur Eccle­ 3J. siastic. 33 et ad Rom. 9. Hoc autem non hais. i ita patefieret, si solum prædestinaret An­ gelos, et reprobaret homines : vel solum prædestinaret, et reprobaret Angelos. Quia cum illi sint diversarum speçierum, posset aliquis suspicari prædestinationem aliquo­ rum ex illis, et reprobationem aliorum non esse reducendam in meram Dei liber­ tatem; sed in aliquam naturalem conditio­ nem eorum. Misericordia autem similiter erga prædestinatos in hoc magis ostenditur : siquidem elegit illos, reprobatis aliis ejus­ dem naturæ, et reprobatis multis Angelis perfectioris conditionis. Hæc autem est major misericordia, quam si omne shomines, vel Angelos praedestinasset. Nam etsi illa praedestinatio omnium esset major mi­ sericordia extensive; attamen prædestinalio peculiaris aliquorum hominum, et re­ probatio aliorum, est major misericordia intensive respectu hominis praedestinati. Maxime quia cum omnes homines sint ejusdem speciei, et omnes miseri, censetur moraliler major misericordia erga homines prædeslïnatos, quod cum omnes sint æqualiter miseri, et ejusdem speciei; nihilomi­ nus, pluribus aliis pereuntibus, ipsi specia- ' liter per divinam misericordiam liberentur ab illa miseria, et transmiUantur in beatiludinem. Sapientia denique in eo magis demons­ tratur. quod ex hominibus ejusdem speciei, quosdam taliter gubernet, ut per occultas . ct investigabiles vias eos perducat ad exequenda media, per quæ in vitam æter- | nam efficaciter perducantur : alios vero quoad naturalia non inferiores, imo priestantiores, permittat propter sua incompre­ hensibilia judicia ab illius consecutione deficere. Cujus sapientiæ altitudinem consi­ derans Paulus ad Rom. 11 exclamat : Rûnua. 0 altitudo divitiarum sapientiæ, el scientist 11. Dcit quam incomprehensibilia sunt judicio ejus el investigabiles vue ejusl Nec refert si urgeas, tum quod etiam Impug­ homines in statu innocentiæ fuerunt ele­ natio vati ad finem supernaturalem, et ratione prima tradite hujus elevationis erant (ut sic dicamus) solutio­ proxime capaces ætemæ beatitudinis : et nis. nihilominus non ob id fuit conveniens, ut quatenus praecise erant in eo statu, a Deo præJeslînarentur : ergo male in solutione data intulimus, ex hoc quod vita æterna sit peculiaris finis creaturæ intellectualis, et ad illam fuerit elevata, fuisse conve­ nientissimum, quod plures ex hominibus prædestinarentur. Tum etiam, quod in quavis specie An- Secanda, gelica continentur virtute plura individua : siquidem tota natura est veluti collecta id unico individuo, et unica illa individuatio satiat totam speciem : et tamen licet omnes species Angelica* elevaiæ fuerint ad finem supernaturalem ; nihilominus non ob id fuit inconveniens, ut tota una species, in qua tot virtute continebantur individua, periret, et non prædestinaretur; sed oppo­ situm hujus fuit valde conveniens, et a Deo præstitum : ergo non est cur colligamus fuisse convenientissimum plures ex homi­ nibus a Deo prædeslinari, ex eo quod spe­ cies humanæ naturæ, in qua plura indivi­ dua continebantur, fuerit à Deo elevata in finem supernaturalem, peculiarem creaturæ intellectuali. Tum denique : quia licet daremus, res Tertia, naturales ordinari in unionem hypostati­ cam ut in finem superoxcedentem (ut multi satis probabiliter volunt, de quo infra) nihi­ lominus non ob id colligeretur fuisse con­ veniens plures ex substantiis ordinis na­ turalis fuisse praedestinatas ad unionem hypostaticam : ergo ex eo quod Deus clare vi­ sus, sit finissuperexcedenscreaturæ intellec­ tualis, non debuit colligi fuisse conveniens plures ex hominibus, aut ex aliis creaturis intellectualibus fuisse praedestinatos ad Deum videndum. Respondetur enim ad primam ex his impugnationibus, concedendo majorem, et D minorem, negando tamen consequentiam. Nam cum status ille non fuerit perpetuus, niuT j! .1. 246 H F; DE PRÆ DESTINATIONE. non fuit conveniens homines prout in illo. Abdita- prædestinari, vel reprobari. Accedit quod badiam. jn illo statu nullus ex iis, qui in illo existebat, esset miser : et ita licet praedestina­ tio in ilio ex parte termini ad quem, modo alibi tangendo sumpti, aequaliter atque modo exaltaret divinam misericordiam ; non tamen exaltaret illam per exclusionem termini a quo, scilicet miseri©, el ita opor­ tuit Deum praedestinare homines, quando erant in statu peccati, ul omnibus istis mo­ dis ostenderetur maxime Dei misericordia erga predestinates. Ad secundam vero imputationem oc­ 94. Solubo currit junior quidam, quod licet Angeli in qajfdanj lecnodi- esse nalure distinguantur specie, in esse ΙΠψ3£- tamen elevahilium ad finem ordinis super­ nahoms. natural^, ct divini, non sic distinguuntur : quia sunt elevabiles ob rationem generalem crealuræ intellectualis. Et propterea judi­ candum est in hoc ordine de illis quoad convenientiam praedestinationis plurium ex eisdem, ac si solo numero in esse nature multiplicarentur. Gæteram hæc solutio licet veram con­ Non Mhsfi tineat doctrinam ; nihilominus nisi ei ali­ CIL quid superaddatur, non satisfacit. Quo­ niam ex ea sequereiur, quod elevatis a Deo in finem supernaturalem beatitudinis tam hominibus quam Angelis, non debuisset prae­ destinare homines pnedestinaiis Angelis, ad hoc ut satisfaceret debito cunnaturalitatis, quod quodammodo contraxit ad perducen­ dos in suum finem aliquos ex illis, quos ad praedictum ordinem elevavit : hoc autem, ul ex se constat, nequit admitti : ergo etc. Sequela probatur. Nam sicut praedestinatis aliquibus ex hominibus juxta numerum a divina providentia suaviter laxatum, satis­ facit huic debito, ex eo quod omnes hominessunt ejusdem speciei; ita etiam praedes­ tinatis Angelis absque praedestinatione hominum, eidem debito satisfaceret : siqui dem in ralione elevahilium sunt ejusdem speciei, et diversitas innatura de materiali, et per accidens ibidem invenitur. Quare addendum est, quod admissa uiaVen BOlUli J . juri. ot minuri, debet negari consequentia. Ratio autem disparitaiis in eadem impugna­ tione quodammodo innuitur, nimirum in hoc quud in unica specie Angelica solum inveniuntur plura individua ut sicdicamus) virtualiter multiplicata ; in specie vero hu­ mana plura individua formaliler plura inve­ niuntur. Nam congruum erat, ut ita pro­ videret Deus de creaturis intellectualibus elevatis in finem supernaturalem, quod permitteret aliquas ex illis, juxta numerum a sua providentia suaviter taxandum, deficere a consecutione ejusdem finis : ex eo quod ipsæ sunt defectibiles ab illo, et est con­ gruum divin© providentia? ul dirigat res in suos fines juxta earum naturam. Unde cum in specie humana sunt plura individu^ fur· malifer plura, potuit providere juxta hunc modum de individuis illius, ita ut aliquos ex hominibus praedestinaret r el aliquos permitteret a consecutione beatitudinis de­ ficere : at in quavis specio Angelica, verbi gratia, in specie Gabrielis, tantum est uni­ cum individuum, licet ibidem plura vir­ tute quodammodo contineamur : ex eo quod unicum illud individuum non minus satiat totam suam speciem, quam plura individua humana suam. Et ideo non po­ test Deus juxta modum insinuatum, nimi­ rum permittendo, ut aliqui ex illis a suo fine supernatural! deficiant, de Angelis providere, nisi sinendo totam aliquam speciem, in qua unicum tanium indivi­ duum formaliler tale invenitur, ab eodem supernatural! fine deficere. 'g Ad tertiam autem impugnationem res­ è$. pondetur, aliter Incarnationem esse finem kra supernaturalem . et excedentem respectu ia>q« substantiarum naturalium, et aliter Deum clare visum esse finem superexcedentem créature intellectualis. Nam unio hypo­ statica est finis illarum non ut adipiscendus, sed ut quodammodo inspectus, ut infra dis­ putatione quinta numero decimo septimo et deinceps explicabimus. At vero Deus clare visus, est finis creature intellectualis, ut etiam adipiscendus. Et propterea opor­ tuit .aliquos ex hominibus in vitam ©ter­ nam pnedestinari. ut ita finem hunc con­ sequerentur, et satis fuit unicum Christum in Filium Dei naturalem fuisse prædeslinatum, ad hoc ut res naturales quodammodo ad illum, et ad unionem Verbi cum huma­ nitate ejusdem Christi Domini ordinaren­ tur. ipsumque quodammodo respicerent. Ex quo etiam ad secundam objectionem respondetur, quod licet res naturales ordi­ nentur in suos naturales lines, nihilominus βύπι· omnes ii læ sive ex primaria intentione, sive ex accidentali ordinatione Dei superveniente al decretum de illarum productione, or­ dinantur ad visionem beatam praedestina­ turum. Unde ad Roman. 8 dicitur : /ppi Rcan. creatura liberabitur n servitute corruptionis, in libertatem glorùr filiorum l)ei : scimus enim quod omnis creatura ingemiscit. etc. pThJX Quæ verba D. Thomas, et Ambrosius Aawt». ibidem DISP. I, DUB. II. ibidem, et epistola 21, et Chrysostomus humilia 11, super eumdem locum explicant de omnibus creaturis naturalibus etiam in­ sensibilibus : et dicunt sensum Pauli esse, quud illæ glorificato homine, suo modo glorificabuntur, et renovabuntur in illo. Nam cum omnes illæ, ut dicitur Deuteronom. 4 et Psalm 8, or linentur ad homi­ nem, qui ad visionem beatam, ut ad finem ordinatur, inde est, ut illæ habeant conse­ quenter, et quodammodo esse ordinatus ad eumdem visionem beatam : non quidem ut sibi consequendam, sed deserviendo homini ad hoc ut ipsam adipiscatur. In quo sensu crôtK dixit divus Paulus ad Corinth. 3 . Omnia Mira sunt, etc. sive vita, sive mors, sive ! pmenlia, sive futura : quin omnia de­ serviunt homini ut ad beatitudinem per­ veniat. Ad illudentem de Incarnatione dicendum seta, est, quod licet Incarnatio non ordinetur 1 ad nostram visionem beatam tanquam ad finem principalem propter quem : bene ta­ men ut ad finem cui ex ipsa Incarnatione provenit utilitas, sive tanquam ad finem effectum. Nam ex ea proveniunt nobis auxilia, et donasupernaturalia, eaque ftbundantissima, ul per illa non solum simplici­ ter, sed facile perveniamus ad visionem bea .‘ h». tau^ ut docent ac explicant D.Tbom. tertia D(slparte quæst. 2-i art. 4, D. Augustin, lib. ;-ça 9 de Civitate Dei cap. 15, Origen, ad Ro­ man. 11 in line, et lib. 3, Periarchon cap. î et paletex illo ad Ephes. I : Prxdcslinavil nos pec Jesum Christum, etc. Cui consonat htx illud Psalm. 71 : Λη/β solem permanet no­ men ejus : nam in H eb neo legitur : Ante solem fdiavil. Quern locum Calatinas lib. 3 de arcanis capit. 15 et lib. 12 cup. 3 et alii explicant de Christo, quatenus per illum eflicimurfilii, et hæreditamus beatitudinem. 0ΠMt K. Respondetur argumentis hzrelicorum initio adductis. & 14 Ad primum respondetur, per prædestiI nationem disponi, quod homo consequaturæiernam beatitudinem, non utcumque, *•/.25 ’ sedpercerta, et determinata media, ut verbi gratia mediis orationibus, salutaribus ad­ monitionibus, ac prædicaiione, et aliis ope­ ribus similibus. Unde tantum abest, quod per prædestinationem tollatur horum ne­ cessitas, quod potius ponitur, ot firmatur. Unde August. lib. 2 de dono porscveran- 247 liæ cap. 14 ostendit certitudinem praedesti­ nationis non tollere, sed potius ponere necessitatem prædicaiionis, cl aliorum bono­ rum operum, propter rationem nuper dic­ tam : et hoc ipsum confirmat, ex eo quod divus Paulus, qui toties ad Roman. 8 et R0nuo. 9 aliisque locis commendavit prædestina- 8 ei 9.. tionem, hortabatur gentes ad bene operan­ dum. El Christus Dominus, qui hujus mys­ terii ita conscius erat, et Jo^p. 6 dixit, jWQ. g.· neminem posse ad eum venire, nisi illum quem Pater traxerit, nempe medie pnedestinationo; nihilominus excitabat homines ut in eum crederent, et ad ipsum venirent. Ex quo ad secundum respondetur, cum eo. Augustin, ubi supra, negando majorem, et Ad secan­ ad probationem , quod ille cui est notum dam. decretum do prædestinaiione eo modo, quo in Deo est, ita ut simul sciat per illud de­ cerni bonam cooperationem nostram, et perseverantiam in ‘gratia, tanquam me­ dia necessaria in ordjne ad consecutionem vilæ æternæ, non potest cordate sumere occasionem, vel negligently desistendo a bonis operationibus, vel desperationis tra­ dendo se. vitiis, et peccatis. Nam ceno scit, quod si prædestinatus est, non adipiscetur œlernam feliciiatem nisi mediis bonis ope­ ribus, libere tamen ah eo exhibitis. Et si­ militer qui judicaverit se esse reprobum, judicabit se non fore damnandum nisi propter sua peccata libere facta, et non alio modo. Hoc autem tantum abest ut praebeat occasionem ad negligentiam, vel despera­ tionem, quod potius ad bonum valde invi­ tet, et a malo magnopere retrahat. Potestque tam hoc, quam præcedens ar­ 30. Ilajus gumentum aperte instari, et eorum fallaci­ Secundi es aperiri sequentibus instantiis Nam de­ argu­ menti cretum Dei do fructibus colligendis, vel de Mlaciu cibo sumendo, non pnebet occasionem ho­ aliqui­ bus minibus cordatis ad desistendum ab agri­ instan ­ cultura, vel a non adhibendo diligentiam tiis ­ necessariam ad sumendum cibum : ox eo demons tratur. quod si Deus decrevit collectionem fruc­ tuum, aut sumptionem cibi, tandem fructus colligentur, el cibus sumetur; si voro neu­ trum decrevit, sed oppositum ulriusquo, tandem nec fructus colligentur, nec cibus accipietur. Et similiter ex eo quod Deus præsciat, vel determinate, el in particulari fructus colligendos esse, vel determinato et in particulari non esse colligendos, tunc, quamvis daremus posse huc præscire abs­ que decreto ex se efficaci divin® voluntatis, non posset sumi occasio a desistendo ab eadem agricultura, ex eo quod si præscivil i: :· ft DISP. 1, DE PRÆDESTINATIONE. colligendos, infallibiliter colligentur, sicut ad Roman. Il, I Corinth. 10, Apocalyp*. ipse preset vit. 3 et alibi swpe. At si predestinati esstal Et tandem quamvis per impossibile da­ certi do sua beatitudine, nequirent timere, mu r·. remus Deum non habere prædicum prae­ ne illam acquirerent; quinimo, dum Spinscientiam ; nihilominus pro mense Augusti tus Sanctus eos ad prædictum timorem ex­ futurum est, vel quod determinate, et in citat, excitatio ista esset ad infidelitatem, et particulari colligantur fructus, vel quod de­ impietatem. Nam limor de veriute illius, terminate, et in particulari non colligantur : quod Deus revelavit, est infidelitas, el im ct tamen ex eo quod si re vera futurum est pietas : et ita qui timeret, ne forte Deus in particu^ri, et determinate, quod fructus non esset trinus, cum tamen id nobis sil colligendi sunt, tunc re vera tandem colli­ revelatum, convinceretur esse impium, el infidelem. Et ad probationem majoris res­ gendi erunt; secus vero si oppositum re vera futurum est, non praebetur occasio ad pondetur cum D. Thom. in hoc articulo in D.Tta solutione ad ultimum, ex illo testimonio ad abstinendum ab agricultura, et a semi­ summum colligi, esse aliquibus revelatum nando, vel ad desperationem metendi eos­ (ut Apostolis) suam praedestinationem, non dem fructus, ut ex se constat. Et'ratio est eadem tam in his casibus, quam in praedes­ tamen omnibus justis, et Sanctis. tinatione, et reprobatione. Quia nec decer­ Nec obstant quæ contra hanc veritatem objiciunt hærelici. Primo quidem, quod fi­ tien nuntur, nec praevidentur, nec sunt futuri deles petunt in orationibus perseverantiam prædicti effectus, nisi per certa illa, et de­ wu terminata media. in gratia, et suam beatitudinem : ergo sunt (41Λ certi de assecutione horum, ac proinde do pw Unde sicut si quis ex vi prædicti argu­ sua prædestinatione : siquidem Marci 11 menti, et discursus desisteret ab agricul­ dicitur : Omnia quxeumque orantes petilis Mik.il tura, signum esset non esse a Deo deter­ minatum , nec scitum ipsum messurum credile quia accipietis. Secundo vero, quia fructus, nec messionem illam esse futuram, I Joan. 5 asseritur : Scialis quoniam vilam Um habelis xlernam qui creditis. Ultimo aulem, ita signum esset aliquem non esse præquia vocati ad fidem magnificantur a Deo. destinatum sed reprobum, si propter simile et beatificantur, ut dicitur ad Rom. 8, at argumentum, et discursum ab operando fideles sunt certi de sua vocatione et tide : desisteret, et vitiis se traderet. Sicut etiam signum esset praedestinationis, si attendens ergo, etc. e quis ad modum, quo Deus praedestinavit, Non itaque hæc ohslant. Nam ad primum Difcaconcesso antecedenti, neganda est conse- to· nimirum mediantibus bonis operibus, modo quentia, si intelligatur de certitudine om­ infra dicendo, ex prædeterminatione illatis, nimoda. Et ad probationem dicendum est, bene quantum posset operaretur : ac testimonium illud, et similia intelligenda proinde ratione prædicti discursus duci ad tradendum se vitiis, summæ dementiæ est; esse de oratione ferventi, et perseveranti, et cum debitis circumstantiis : non est au­ e contra vero ab illo excitari ad bene ope­ randum, summæ sapientiæ erit. tem omnino certum fideles sic suaqi bealiQuod si omnia hæc alicui videantur dif­ ludinem petere. Ad secundum vero respon­ ficultatem hanc plene non dissolvere, ad­ detur, testimonium illud, solum velle quod vertat cum August, lib. de dono persever, justi dummodo perseverent in fide viva, cap. 14 certitudinem praedestinationis , habent vitam æternam in spe : nam ideo ■. quam scimus esse veram, nun esse negan- | ad Hebræos 3 dicitur : Participes Christi ef· fecli sumus, si tamen milium subslanlix dam, quia nesciamus nodum aliquarum ejus (idest fidem vivam usque ad finem difficultatum, quæ contra ipsam pugnare firmum retineamus. Et in secunda Cano­ videntur, omnino dissolvere : ad hoc tamen nica Joan, dicitur ; Videte vosmelipsos, tau unum, praedestinatio divina, et certitudo ne perdatis, qux operati estis. Quare cum^” ejus valde conducet» ut qui salutem æter­ nam consequi studuerint, et bonis opera­ lidcles non sint omnino certi de sua perse­ tionibus se tradere decreverint, hi cum ti­ verantia, et fide viva, nec etiam certi erunt 32. more, et tremore, ut Spiritus Sanctus sæpe de sua prædestinatione. Ad ultimum vero Ad confirms- munet, salutem suam operentur. testimonium respondetur non inlelligi de tiooem Ad confirmationem neganda est major. omnibus vocatis ad fidem : nam Math. 22 secuudi fundi- Nam (ut nuper dicebamus) admonemur ut . dictum est : Mulli enim vocali, pauci vero roentl. cum timore, et tremore salutem nostram clecliiidd de vocatis secundum propositum Pfjlm. operemur, ne pereamus, ut patet Psalm. 2 prædestinationis : non est autem omnino certum certum cuilibet fideli, et justo se sic voca­ tam fuisse : et ita nec erit omnino certus de sua prædestinatione. ’ Hrf· Diximus non esse omnino certum ; quia I · ‘ in present! loquimur do omnimoda certiI ludine divinæ revelationis^ cui non possit || subesse falsum. Nam fatemur posse esso Ii plura et diversa judicia probabiliter suaj dentia praedestinationem respectu hujus, 1 vel illius in particulari, qualia sunt diliI gere Inimicos, audire libenter verbum Doi, i patientia, et humilitas, etc. Do quibus vil tip. deatur Vega lib. 12 in Concil. Trident. cap. 12 et sequentibus. DUBIUM III. Γίπηιι Deus aliquos homines, de facio prxdestinaocril ? Semel explicata convenientia prædestinationis hominum, merito ad ejus existen­ tiam declarandam accedimus : quia conve­ nientia ad hoc ut Deus prædestinet aliquos homines præcedit actualem praedestinatio­ nem eorumdem. Opinio negans. Partem negantem tuentur aliqui hæretici. Ita Wicleff, ut referunt Prateolus verbo Calvinist», et Stephanus in Apologia de concordia Lutheranorum, et alii relati ab Aug. et Prospero locis dub. precedent! hm adductis. Quæ sententia potest probari primo. Quoniam si Deus prædestinaret ho­ ps mines, auferret ab eis libertatem peccandi, etiam si non haberent donum confirmationis in gratia : hoc autem dici nequit, ut ex p œ constat. Sequela probatur ex illo 1 Joan. 3, ubi dicitur : Qui naius esi ex Deo, i *· peccalum non facit, quoniam semen ipsius in to manel, el non polest peccare : quoniam ts Deo naius esi. Quæ verba exponuntur a tat Bernard, senn. 1 de Septuagesima, et de gratia et litero arbitrio, de predestinatis : et inquit eos non posse peccare : quia se­ men Dei, idest, prædestinatio in illis manet, ta- Confirmatur. Nam prædestinatio non est in potestate nostri arbitrii, sed antecedit omnem usum libertatis illius : at ex se est efficacissima , et infallibiliter nexa cum effectu : ergo suppositio prædestinationis, tfl suppositio omnino antecedens, et non DUB. III. subdita nostræ libertati, ac proinde toilet eamdem libertatem. Secundo. Quia alioqui, Deus magis dili­ geret hominem peccatorem, aut minus jus­ Seton duo. tum, qui sil pnedeslinalus, quam alium Iunge justiorem, sed non prædestinatum : hoc autem videtur inconveniens : ergo, etc. Sequela probatur. Quoniam diligere magis aliquem est velle illi majus honum : at Deus homini peccatori, aut minus justo, prædestînato tamen, vult majus bonum, scilicet æternam beatitudinem, quam alio longe justiori, non tamen prædestînato : si­ quidem huic tantum vult ampliorem gra­ tiam vite, non tamen æternam vitam : ergo magis diligit illum, quam istum. Falsitas autem consequentis etiam constat. Quia hoc esset contra rectitudinem divinæ vo­ luntatis, quæ hoc ipso quod rectissima est, diligit unumquodque pro meritis suis : ac proinde magis diligit justum, quam peeçatorem, ac justiorem, quam minus justum. Tertio. Quia alias Deus prius voluisset beatitudinem supernaturalem hominum , Tcrtiumquam ipsos homines : hoc autem videtur inconveniens : ergo, etc. Sequela videtur perspicua. Nam quoties est volitus linis ul­ timus, ad quem aliqua res ordinatur, debet esse prius volitus, quam res ad ipsum or­ dinata; siquidem volitio linis, est causa volitionis eorum, quæ ad illum ordinantur : at certum est beatitudinem supernaturalem esse ultimum finem hominis : ergo si ho­ mines a Deo prædestinantur, ac proinde est illis a Deo efficaciter volitus hic ultimus fi­ nis, consequens erit, ut prius sit volita a Deo aeterna hominum beatitudo, quam ipsi homines; imo prius quam omnes res natu­ rales : siquidem omnes illæ (ut infra dice­ mus’’ ordinantur ad hominem , qui ad eamdem beatitudinem, ut ad ultimum fi­ nem est ordinatus. Falsitas autem consequentis probatur. Tum quia beatitudo supernaturalis est vo­ lita homini prædestînato amore concupis­ centi»; nihil autem potest alicui sic esse volitum, quin præcedat volitio ejus, cui sic concupiscitur : quia ex amore illius volu­ mus ipsi prædictum bonum. Tum etiam (et est confirmatio praecedentis probationis), nam D. Thom. in 4 dist. 49 q. 1 art. 2 D.Tliom quæstiuncula 1 ad 3 ait nihil volitum amore concupiscentiæ posse esse ultimum dilectum intellige ordine exeeutionis) quia refertur ad eum, cui illud concupiscimus : et ideo ait, beatitudinem creatam diligi amore concupiscenti», quia referimus illam i M1 ■i : <3 : DE PR.EDESTINATIONE. 250 ad nos : ergo nihil sic volitum, qualo est beatitudo supernaluralis, potest esse prius volitum, quam ipse homo, ad quem refer­ tur. Palet consequentia. Quoniam id, quod non potest esse ultimo volitum ordine executionis, nequii esse primo volitum ordino intentionis : et per consequens nec esse absolute, ct simpliciter prius volitum. Tum denique : quia repugnat intelligere beatitu* dinem supernaturalem hominis sino ipso homine, siquidem est accidens illius, quod quidem nequit intelligi sine suo subjecto : ac proinde nequibit esse prius volita, quam ipse homo. §Π. Catholica veriicu. Dicendum est tamen Deum homines Conclu- praedestinasse. Assertio ista est de fide ul a/rob. Patct cx a kucæ 12 : Xdile ti­ mere, pusillus grex : quia complacuit Palri Rooiu. veslro dare vobis regnum, ad Roman. 11 : 11. Ildiquix secundum electionem gratiae salvae Eccles. faclx sunt, Ecclesiast. 33 : Quaredies diem supera^ dc. ex ipsis benedixit, el exalladt, d ex ipsis sandifleavit, d ad se applicavit, d cx ipsis maledixit, d humiliavit, et con­ vertit illos a separatione ipsorum. Quasi lu­ ium figuli in manu ipsius, de. Quæ verta GIomx Glos, ot Aug. q. 2 ad Siniplieianum expli­ D. Au­ cant de praedestinatione el reprobatione rosi. facta a Deo pro sua voluntate exemplo fi­ ll onun. guli, quod Paulus ad Roman. 9 ex isto loco v. desumpsit. Unde veritas hæc habetur fre­ Cone. quenter in sacris Conciliis, praesertim in Miler. Milevitano, et Arausicano Secundo. TriAnuvS friïeûL dent. ses. 6 cap. 12 et can. 15 et 16 et id confitetur communis sensus Ecclesi® et Sanctorum. pr0 Ratio autem fundamentalis hujus asserraiione tionis tradita est a D. Thom. 3 contra acerbo* , j. .Λ i n·. ni< et Gent. cap. ull. el in 1 dist. 40 de Veril. I» Thom. quæst. G art. I et tandem in hoc art. Vis efforD2D(h. aulem illius pendet ex duplici propositione, quam tradidit in praesenti Angelicus Duc­ tor nimirum, quod ratio aticujus flendi exis­ tons in menis adoris, est quxdam praeexis­ tentia rei fiend# in eo, et quod ratio ista debit prxtxistore in mento adoris. Ut autem hæc melius capianlur, et tola 38. Primum structura rationis, quæ in eis innititur, notabile. melius intelligatur, supponendum est primo ex eodem D. Thoma q. 5 de Ven­ tat. art. I ad 1 rem tiendam posse duobus inudis sumi. Primo quidem speculative se­ eundum suam essentiam, qualenos per speciem, ideam, vel verbum est in mnntn actoris. Nam cum species v. g. sit ipsamet ratio, et essentia rei, sive virtualiter, sive formaliler, sub alio tamen modo ûssendi, ul in tract, de Visione Dei disp. 2 ιι. 132 et deinceps, et in tract, de Scientia dup. 2 num. 14 et sequentibus diximus : conse­ quens est, quod si illa est in mento actori^ antequam res fiat in se ipsa, tunc tali? ra­ tio existons in mente equs, sit quahiam praeexistentia, sive formalis, sivo Virlualis roi fiendæ in eo. Secundo autem res fiends, seu ratio ejus existons in mente actoris potest conside­ rari practice : ct tunc ratio illius est impe­ rium, et sufficiens dotenninatio agentis, ratione cujus executive ordinatur in suum finem, et habet complete esso futuram. Sic autem re fienda considerata,‘optimo etiam verifieatur propositio D. Thomæ, nimirum quod ratio illius existons in mente actoris, est quædam præexistantia ipsius in eo. Et ratio est. Quia res fienda, et ejus ra­ tio tunc dicitur esse practice in mente ac­ toris, quando habet in eo esse complete futuram, ac proinde quando actor est ulti­ mate determinatus al ejus productionem ; siquidem, ur in tract, de Scient. Dei disp. 7 n. 32 et deinceps diximus, res non est futura nisi ratione determinationis suarum causarum in ordine ad ejus productionem: sed actor per intellectum non estdetermi· natus ultimate ad productionem rei usquedum habeat imperium efficax do produc­ tione illius : el hoc ipso quod illud habeat, esc ultimate determinatus ad illius produc­ tionem, uc disp. sequenti, n. 55, C5, Û9 et 70 dicomus : ergo res fienda ratione praedicti imperii, per quod actor est ulti­ mate determinatus ad agendum, est prac­ tice in mento actoris : oc per consequens ratio rei fiendæ practice sumpta, in mente actoris existons, erit quædam praeexisten­ tia virtualis rei fiendæ in eo : siquidem ratio ejus sic considerata, osl prædictum imperium, et in hoc imperio res fienda virtualiler praeexistit. MK Secundo notandum est, utcumque mo­ dum existendi rei fiend.e in mente actori? conducere ad intentum Angelici Doctoris quamvis posterior modus existendi in mento illius, directe et formaliler ad illud conducat. Quoniam cum Deus sii agens per intellectum, diriuralque per illum homines in suam beatitudinem, nec qui adipiscun­ tur illam, habeant se ipsis, et absque di­ vina DISP. I, DIB. III. ». tini directione eam consequi, oportet ut ratio istius directionis, et transmissionis sit f in mento illius speculative per speciem, I Meam, vel verbum, practice vero per pro­ dictam imperium : quia hoc ultimum ne! quit dari sine illo priori, sed illud indispensibililer præsupponit : ac proinde debebit etiamesse in illo praedestinatio, quæ consis­ tit in ratione practica istius transmissio­ ni? hominum in vitam æternam, ut ex iis quæ in sequenti disp. num. 54 et deinceps dicemus, constabit. ifa®· Unde ratio D. Thom. potest ex iis, quæ MLa. *n duobus notabilibus diximus, ad hunc |’r ‘formam reduci. Nam in agente per intel** lectum, oportet ut ratio rei fiendæ, quæ sit quædam praeexistentia rei in illo, existât in mente ejus; speculative quidem per ideam, speciem et verbum ; practice autem, et exe­ cutive per imperium, quo ordinatur, et diri­ gitur in suum finem : sed Deus transmittit homines in finem supernaturalem, glo­ rificando illos ; et ut oos sic transmittit, est agens per intellectum : ergo ratio hujus transmissionis, quæ sit quædam praeexis­ tentia rei in illo, debet considerata specu­ lative, et secundum essentiam, existere in 1 illo per ideam, speciem, vel verbum; con-· I siderata vero practice, debet etiam præexis! tere in eodem, ratione imperii : ergo etiam oportebit ut in illo sil praedestinatio. Patet consequentia. Quia (ul loco citato dicemus) praedestinatio nihil est aliud quam rafo hojus transmissionis in mente divina exis­ tent, practice sumpta, quæ est quædam preaxislentia rei fiendæ in ea, quæque præsupponit praeexistendam ejusdem trans­ missioni? , er effectus speculativam, in mente Dei existentem per speciem, ideam [ rd verbum. • Nec refert si objicias, quod si hæc ratio illiquid probaret, convinceret utique, quod etiam anima Christi saltim instrumentaliter physice praedestinet nos, sicut etiam I hoc modo dicitur causare gratiam, et cæI ura alia dona supernaturalia. quæ sunt in I oobis : siquidem cum causet hæc per intelI lectum, habebit in eo rationem, per quam f I fcdrumentaliter transmittamur ad beatitu- j I dinem supernaturalem, et producantur in | I nobis omnia dona ad hanc consecutionem 1I necessaria. I j* Respondetur enirn negando antecedens. . Nim at bene notavit D. Thom. 3cont. Gent, cap. ultimo, ad hoc ul aliquid prædeslina« nos instruinentaliter physice, ac proinde I efjet huc modo nostrae praedestinationis | 251 causa,oportebat ut instruinentaliler physice esset causa omnium effectuum illius : hoc aulem non potest tribui animæ Christi Do* mini : quia non potuit physice instrument taliter causare concursum, quo Deus con­ currit cum illa ad merendam nostram praedestinationem : qui tamen concursus est etiam effectus illius, utputa etiam τοlitue ratione ejusdem praedestinationis. Et ila licet Christus Dominus fuerit causa me­ ritoria ejus, quia per suum meritum potuit moraliter movere voluntatem Dei, ut ter­ minetur ad omnes effectus illius; non ta­ men potuit ipsum instrumentaliter physico causare. Maxime quia ad hoc etiam requi­ rebatur ut instrumentaliter physice faceret, quod voluntas divina terminaretur ad om­ nes effectus nostræ praedestinationis : et hoc supponit quod per propriam virtutem physicam aliquid operaretur in ipso actu increato divinæ voluntatis et providenti®. Hoc autem, ut constat, apertam implicat contradictionem. 3if*i 1. § ni. Fil salis argumentis haereticorum. Ad primum neganda est sequela. Et ad 41. Ad probationem respondet D. Thom. explicans primum, ibidem illum locum, in hæc verba : Omnis pro qui natus esi ex Deo peccatum non facit, J^icuco scilicet mortale, quod est contrarium genera­ rum. tioni spirituali, d intdligendum esi cum re- D*Tüom· duplicatione, in quantum scilicet ex Deo na­ tus est, vel inlelligendum est conjunclim quandiu naius, idest nativitatis graliam cus­ todit, peccatum inquam non facit, scilicet mortale : uel loquitur de eo qui natus est cx Deo, non solum per praesentem justitiam, sed d per praedestinationem alernam, d talis peccatum non facit finaliler : quia tale pec­ catum repugnat prxdcslinationi. Quo etiam sensu loquitur Bernardus loco ibidem ci­ Bernard. tato. Ad confirmationem constat ex iis, quæ in tract, de Scientia Dei disp. 8 n. 17, 23 et 33 et in tract, do Volunt. Dei disp. 10 per totam diximus. Ad secundum concedenda est sequela 4*. Ad cum D. Thom. in 3 dist. 32 q. 1 ari. 5 sftun·. quæsliuncula I, «i absolute et simpliciter dam. intelligatur. Nam ut bene notavit ibidem S. b.Thon Doct. Deus pius diligit reprobum justum pro tempore, pro quo est justas, quam peccatorem praedestinatum pro temporef pro quo est peccator ; ila tamen ut hæc de- ·* » I F t I i 1 4 DISP. H, DL'B. 1. DE PR.EDEST1NATIDNE. ?» Ii terminatio pro illo tempore, teneat se utrobique ex parte objecti, non tamen ex parte actus dilectionis, qua» est ætema et in va­ riabilis, et semper vult pnedostinato, quan­ tumvis peccatori, ut suo tempore consequaturmajus bonum : atque adeo absolute, el simplie.ter loquendo magis diligit pecca­ torem prælestinalum, quam justum repro­ bum. Et deinde neganJa est minor. Et ad pro­ bationem dicendum est, quod licet sit con­ tra rectitudinem divinæ voluntatis quod magis diligat peccatorem prédestina tum pro tempore pro quo est peccator, quam justum reprobum pro tempore, pro quo est justus; non tamen quod absolute, et sim­ pliciter loquendo, magis diligat illum, quam istum : quia ad hoc satis est, nt li­ cet ulrumque diligat pro tempore, pro quo est dignus dilectione, et utrumque odio habeat pro tempore, pro quo dignus est odio ; nihilominus facta collatione inter bonum, quod peccatori predestinate vult, pro tempore, pro quo illam diligit, sit ma­ jus, quam bonum illud, quod justo reprobo impertitur pro tempore, pro quo illum amore prosequitur. Constat autem Deum velle majus bonum peccatori predestinate pro tempore, pro quo eum diligit, quam justo reprobo pro eodem tempore : siquidem illi λ-ult gratiam, et perseverantiam in illa, ac tandem gloriam; secus vero isti, quem ad hoc ut esset vas in perpetuam contumeliam propter sua peccata (in sensu tamen infra explicando) deputavit. 43. Possunlque hæc magis explicari, si dis lu/cu-il tin?uau)üs 111 Deo quasi duplicem amorem, soiuuo.' alium electivum, alium vero exeeutivum. Ad secundum requiritur quod actu Deus impertiatur aliquod bonum rei dilecta»; ad primum vero quod eligat rem dilectam ad aliquod bonum, licet actu et in execulione prædictum bonum ei non largiatur. Hinc ergo licet Deus amore executive plus dili­ gat justum reprobum pro tempore, pro quo est justus, quam pnvdestinatum peccato­ rem pro tempore, pro quo est peccator; ni­ hilominus adhuc tunc plus diligit amore electivo pnedestinatum peccatorem, quam justum reprobum : siquidem istum modo alibi explicando) deputat ad summum ma­ lum; et illum eliirit a>· tic. 1 et 2 ad 3 ; Cajet, in present', Fer­ Γσηα rara 3 contra Gent. e. 64, Bannez art. *<»· quenti dub. 1, Valentia puncto 2, Zumcl. q. præced. art. I q. 2, Nazar., Ripa, Gon- for· zalez, Machin, Granado, Petrus Cornejo in hoc art., Alvarez lib. 5 de Auxiliis disp. 35, Bellarmin. tom. 3 lib. 2 de gratia, et libero arb. c. 9, Cartagena discursu 2 prædestinatione, ct alii plures. r*^ ! Assertio hæc quoad primam partem, nempe actum voluntatis indispensabililer B~·' involvi, sive connotari a pnedestinatione, aperte sequitur ex posteriori ejusdem asserlionis parte, breviterque, et efficaciter potest ratione, quam insinuat D. Thom. locis Im*« citatis, ostendi. Quoniam hoc ipso quod | prædestinatio consistat in actu divini in­ tellectus, seu (quod in idem quoad præsers ! redit, ut ex statim dicendis constabit) in efficaci ordinatione mediorum ad conse­ quendum finem vitæ æternæ, oportet ut ibidem indispensabiliter involvatur., sive connotetur actus voluntatis : siquidem non potest dari efficax ordinatio in finem, qain præcedat efficax voluntas finis, ut ex se patet. Confirmatur primo ratione ejusdem Il sancti Doctoris de Verit. q. 5 art. 1 et su­ pra q. præcedenti art. 1 ad 3. Nam in no­ bis prudentia sive providentia, quæ est pars prudenti®, habet se ad instar cujusdam ratiocinantis, cujus principia sunt fines, et volitiones eorum, et ira necessario pnerequirit, tanquam aliquid ad ipsam præsup positum, voluntatem finis : ergo etiam in 1 Deo prudentia, ct per consequens provi­ dent a sive prædestinatio, quæ est ejus pars, ut infra dicemus, hoc ipsum seclcsù imperfectionibus habebit : et sic licet non includat essentialiter, et in recto actum vo­ luntatis . indispensabiliter tamen illum præroquiret, et connotabit. Ί Antecedens explicatur, et (probatur a D. I Thom. loco citato : ubi postquam dixit pro| videntiam, atque adeo prædestinationem, I esse partem prudentia*, et eis convenire id ! quod convenit prudenti®, addidit : Palet ergo, quod prudentij est, aliqua ordinale ad finem disponere. Et quia ista disposilio eo­ rum, qux sunt ad finem, in finem per pru­ dentiam, est per modum cujusdam ratiocina-\ t\onis, cujus principia sunt fines (ex eis enim trahitur DISP. II, DUB. I. trahitur tola ratio ordinis prædidli in omni­ bus opcrabilibus, sicut manifeste apparel in artificialis) ideo ad hoc quod quis sil prudens, requiritur quod bene se habeat circa ipsos fines : non enim potest esse reda ratio, nisi principia rationis salventur, el ideo ad pru­ dentiam requiruntur, cl intellectus finium, et virtutes morales, quibus a/feclus recte col­ locatur in fine ; ct propter hoc oportet omnem prudentem esse virluosum , ul in 6 Ethic, dicitur. In omnibus nutem virtutibus, cl adibas animer ordinatis, hoc est commune, quod virtus primi salvatur in omnibus se­ quentibus. El ideo in prudentia quodammodo includitur, el voluntas, quæ est de fine, ct cognitio finis. Consequentia vero ex paritate rationis vi­ detur perspicua. Et ita ex antecedenti po­ sito eam intulit idem S. Doctor ibidem sic : £x dictis igitur palet quomodo providcnliase habclad alia, quæde Deo dicuntur : perlinet enim tantum ad cognitionem eorum, quæ sunt ad finem, secundum quod ordinantur in finem, et ideo providentia includit, el scien­ tiam, et voluntatem; sed tamen essentialiter in cognitione manet : non quidem specula­ tiva sed practica. Conlirmatur secundo ratione quam insi­ u. C-rffnuais. Doctor 1, 2 q. 13 ar. 1. Quia repu­ XEF gnat duos actus duarum potentiarum, quales sunt intellectus, et voluntas divina, pertiIta- nere essentialiter, et ex æquo ad unam, et ** eamdem formalissimam rationem, qualis est prædestinatio, constituendam : ergo cum prædestinaûo consistat formaliter, et in recto in actu intellectus(ut statira dicemus) et debeat etiam includere actum voluntatis, ut ex dictis tam pro nostra, quam pro pri­ ma, et secunda sententia constat, oportet ut actus voluntatis solum in obliquo, et pro connotato ab ea importetur. ConseI quentia videtur legitima. Antecedens autem ' probatur. Quia unica formalissima ratio ad unicam lineam tantummodo debet formali1er, et in recto pertinere : et ita non debet I fonnaliter, et in recto importare actus in­ tellectas, el voluntatis, qui ad duplicem i lineam spectant : et propterea S. Doctor i loquens loco citato de electione, quæ est appetitus præconsiliati, ac proinde quoI dunmodo includit actum intellectus, et L voluntatis, inquit non posse propter ratio­ nem datam concurrere ex æquo ad cons­ tituendam electionem; sed unum eorum, nempe consilium, importari in obliquo, elptt- modum connotati praerequisiti, alium vero, nempe actum voluntatis, in recto. Salrnant, Gurs. the^log., tom- II· 257 Nec refert si objicias, hanc ultimam con­ 15. firmationem non videri efficacem. Tum quia Objce tio. Γ). Thom. q. præced. art. 1 ad 3, postquam Prior dixit providentiam, ac proinde praedestina- probatio, proluo. tionem, esse in intellectu, præsupponere Prrcep tor tamen voluntatem finis, addidit : El tamen Angel. si providentia ex xquali respiceret volunta­ tem , et intellectum divinum, hoc esset abs­ que detrimento divinæ simplicitatis, cum voluntas, cl intellectus sint idem in Deo. ul supra dictum est : ergo sentit non ideo pro­ videntiam, et prædeslinationem consistere in actu intellectus connotando voluntatem, quia si æqualiter in utroque consisteret, tunc prædestinatio non diceret unam simpli­ cissimam rationem : et per consequensconiirmatio ista, quæ in hoc innititur, non erit efficax. ■ Tum etiam : quia non est inconveniens Sponda ut ea, quæ in uno ordine sive genere per- probauo' tinent ad diversas lineas, possint secun­ dum aliam rationem ad eamdem lineam in recto pertinere, eamque in recto consti­ tuere ; ita ut materialiter, et per acciden se habeat, quod in illo ordine ad prædictas lineas spectent : ergo divina prædestinatio, ut habet rationem peculiaris providenti®, poterit ex æquo dicere actum intellectus, et voluntatis, qui secundum hanc rationem constituant unicam, et eamdem lineam, quamvis intra ordinem, et genus spiritua1 itatis, sub quo continentur, pertineant alias ad diversas lineas, scilicet ad lineas intellectus, et voluntatis. Consequentia videtur perspicua. Antecedens autem pro­ batur, et explicatur in numero v. g. sena­ rio, qui continetur intra genus numeri, et intra illud constat in recto ex unico nu­ mero binario, et ex alio quaternario cons­ tituentibus unicam, et eamdem lineam nu­ meri senarii, cum tamen prædicti numeri ad distinctas species, sive lineas numeri binarii, et qualernariisub numero prædicamentali ut sic contentas, spectent. Respon letur enim negando antecedens JG. Diloilcr Et ad primam probationem dicendum est!** objectio S. Ductorem intelligendum esse do detri­ quoad mento divinæ simplicitatis prout opponitur pntniru probjtioncffl. compositioni, el unioni plurium inter se ox natura rei secluso intellectu distinctorum : et propterea pro ratione adduxit, quod vo­ luntas, et intellectus in Deo sunt idem, idest,actu intense realiter identificata,quam­ vis virtualiter distinguantur, etad distinctas lineas spectent. Quoniam ex huc aperte se­ quitur, quod licet prædestinatio ex æquo pertineret ad intellectum, ot voluntatem 17 258 • V <* •;>r. v Cu f I 17. Et qaoad SKOQdaa. ArisU DE PHÆDEST1NATI0NE, divinam ; nihilominus non ideo esset in eo aliquis defectus simplicitatis, seu aliqua compositio realis, sed identitas, et simplici­ tas opposita prædictæ compositioni, et dis­ tinctioni. Non tamen iniclligendus est S. Doctor de detrimento simplicitatis prout opponilur multiplicitati virtuali, et dicit unam, et eamdem rationem non solum for­ maliter, sed'formalissime unam, et ad uni­ cam lineam, secundam id quod formalissi­ me, et in recto dicit, spectantem : quo pacto quævis ratio in Deo reperta, si cum praecisione, et formalissime sumatur, debet habere simplicitatem, idest, ita secundum ea, quæ in recto, et essentialiter importat, perlinere ad unam lineam, quod secundum prædicta non pertineat ad aliam, ut induc­ tione facta in aliis rationibus formalibus existentibus in Deo, et cum precisione sumptis cernere licet. Ad secundam vero probationem respon­ detur, quod licet in creatis possit id con­ tingere, non tamen in divinis. Et ratio est. Quia in creatis potest aliquid secundum unam rationem esse completum, et perfec­ tum, et secundum aliam incompletum, et imperfectum. Unde numerus senarius v. g. non constat ex binario, et quaternario ut talibus, ac proinde ut uterque est quid completum, sicut nec etiam constat ex du­ plici ternario ut tali, juxta illud Arise. : Dis tria non sunt sex, sed semrl ses: : sed ex sex unitatibus, ut possunt ordinari in mo­ dum senarii : ac proinde secundum quod sunt in se incompletum, et imperfectum quid : at quævis linea, et ratio divina, qualis est ratio intellectus, et voluntatis, est ratio perfectissima, et completa secundum suam essentiam a tualem, itant nequeat in ordine essentia.* esse qu d incompletum, et imperfectum : el ideo ex utraque in recto nequit resultare unica essentia actual s, quæ formalissime loquendo, et non solum identice sit una, el eadem simplicissima et per se una formalités : quamvis quia sol.t divina essentia affert per se, et ratione sui propriam exisleniiam, secus veru aliæ formalilates divinæ, propterea omnes illæ pos­ sunt uniri m unico, et eodem tertio quoad existendum.el ex eis unum per se ex istens, quod in hoc ordine exislendi sit formalis­ sime unum, cl singularissimum, quasi resultare. § III. Eadem D. Thorn. sententia duplici rations quoad posteriorem ejus pariem stabilitur. Deinde quoad aliam partem, nempe pr®· destinationem formalité^ et in redo solum consistere essentialiter in actu divini in­ K* tellectus (quam partem consulto ultimo lo­ tSQ co proposuimus, quia ejus probatio fusior urUquam pnecedens erit) sic suadetur assertio, u ratione desumpta ex D.Thom. inhocart. r.Lrîa. q. 5 de Veril. art. 1 et q. 6 ari. etiam I quæ potest sub hac forma proponi. Quo­ niam prædestinatio formaliler, et in recio esi perfectissima, et peculiarissima quadam pro videntia, qua Deus de predestinatis pro­ videt : sed providentia formaliter, et in recto considerata consistit in actu intellectus J tantummodo : ergo etiam praedestinatio. Consequentia aperte sequitur ex utroque pramissa. κΜ· Major vero patet. Tum ex se, et ex com1 muni Theologorum consensu, et ita Deu* · fonnaliterut prædestinans, dicitur peculia' riîsime curare, et providerode predestinate pre; arando, et providendo eis efficacia media, quibus æternam salutem consequan­ tur. Tum etiam : qu a praedestinatio for­ maliter, et in recto est præparatio benefi­ ciorum Dei, quibus certissime liberantor , quicumque liberantur : constat aulem quod peculiarissima providentia , quam Deas erga predestinates habet, consistit in hic I reparatione prediclorurn beneliciorum. Et ita in eadem peculiarissima providenti! formaliler, et in recto prædestinatio con· Minor autem probatur ex eo quod providentia hæc, sive prædestinatio, est pars prudentiae, sicut, et in nobis providentia ul præeipua prudentiæ pars, ad quam duæalue partes ordinantur, nempe memoria prælerilorum, et intelligentia præsentium, prout ex praeteritis memoratis, et pneseniibusin­ tellectis conjectamur de futuris providen* d s : sed prudentia pertinet ad intellectum, et ejus actus formaliter, et in recto est actus intellectus, non vero voluntatis, Ul ; ostendit D.Th. *2, 2,q, 17 art. I et 2,oll,2 q. G1 art. 2 et q. 85 art. 3 de Malo q. 4 art. 5 ad 4 de Virtutibus q. I art. 6, ct docet Philosoph. 6 Ethic, el cum eo com· ι·& muniter Theologi Morales. El proplerei i idem Philosophus ibidem definiens nostram I prudentiam, inquit, quoi recta ratio agi lilium : sicut etiam propter hanc ratio­ nem ·■ D18P. Π, DUB. I. nem munus prudentiæ est dijudicaro, ct praescribere ea, quæ attentis omnibus cir­ cumstantiis facien Ia sunt, sive α nobissive ab illis, qui sub nostra potestate sunt. D. Posterior ratio assertionis quoad hanc eamdem partem, per quam præcedens rat o ites, elucidatur, sumitur o< eodem Angelico Doctor* locis citatis, potestquo ad hanc formam reduci. Nam prædestinatio forma­ liler, et in recto nihil est aliud quam pecu­ liaris aclus Dei, quo per coria ct efficacia media ordinat, et dirigit prædeslinatos in (ttornam salutem : sed hæc ordinatio seu directio formaliter, et in redo, solum con­ sistit essentialiter in actu intellectus, non vero in actu voluntatis : ergo otc. Major I patet : tum ox ipsa nominis significatione, i, quam disp. præcedenti n. 4 explicuimus. fttoTum etiam : nam propterea D. Thom. in Jï*. præsenti. et salis communiter Theologi ». una cum eo inferunt necessitatem necessitalem pradesnradesdnafionis secundum suam essentiam, et iêcunduiu i l quod in recto affert consi­ derat® in ordine ad consequendam vitam æternam, quia finis hic est superexceJens naturæ ratmnali, et ita indiget aliquo a quo transmittatur, dirigatur, et ordinetur in talem finem, ac proinde prædeslinaiione, in hac activa ordinatione consistente : sicut sagitta, quæ ex se ipsa nequit tendere ad aliquem scopum, indiget aliquo trans­ mittunto. ordinante, et dirigente eam in illam. S cut etiam ob hanc eamdem rationom idem Angelicus Doctor in præsenti inquit, quod pralestinatio est ratio hujus transmissionis seu ordinationis in finem, non qualemcumque, sed superexeo lentem el ultimum, nempe vita· æternæ, ut disp. precedent! tetigimus. 5?. Tum denique : quia id ipsum importat formaliler, et in recto prædestinatio circa pradestinatos, quod providentia generalis circa quamcumque aliam rem, quæ a Deo provisa est : siquidem (ut dicebamus) prm· destinatio est specialissima quædam cura, et providentia Dei erga prædeslinatos : sed providentia generalis Doi formaliler, et in recto, dicit ordinationem omnium rorum in suos fines, seu est ratio ordmationis ea­ rum in illos : ct propterea Deus est valde providus, quia optimo res omnes in suos fines ordinat, et dirigit, estque in eo prædfcta ratio ordinationis : sicut et inter ho­ mines ille censetur salis providus, qui salis bene scit disponere seu ordinare media in orline ad consecutionem linis intenti : ergo etiam prædestinatio defiet formaliler, 259 ot in rodo dicere hanc eamdem ordinarion<»m, seu actum Dei quo ordinal predesti­ nates in vitim æternam : quamvis ob suam maximam perfectionem, qua superat pro­ videntiam generalem, debeat indispensabililer alferro efficacem transmissionem in finem vitæ æternæ. Minor autem probatur. Tum quia ordinare secundum id, quod de formali, et in q?ndrareclo dicit, proprium est sapientis, ut dici- Pulter, tur in proœmio Metaphysics*, et refert D. D.Tbom. Thom, in prinbipio primi libri contra Gen. Tum etiam : quia ordinare secundum id, quod de formali essentialiter, et in recio affert, necessario includit hoc quoi est conferre unum cum alio : et ita qui non potuerit unum alteri conferre, nequibit ea inter se ordinare, aut unum eorum ad aliud dirigere, seu ordinare : constat autem col­ lationem hanc dicere, modo sæpe repetito, actum intellectus, non vero voluntatis : ergo, ctc. Tum deinde : quia opus naturæ secun­ dum id, quod in recto, et essentialiter im­ portat, specialiter habet esse opus ordina­ tissimum : et propterea dicitur esse opus intelligent!®, quia proprium est operantis per intellectum ordinare, disponere, et di­ rigere unum ad aliud. Tum denique : quia licet voluntas velit media propter finem ; nihilominus talis volilio mediorum non est ordinatio eorum a 1 finem, sed solum est volitio talis ordinatio­ nis, et rei antecedenter ordinat© ab intel­ lectu cognoscente proportionem mediorum ad finem, et conferenle praedicta media cum eodem fine. Unde voluntas eligens, ct utens tendit in res secundum ordinationem ratiocinationis vera vel falsæ, formaliter vel virtualiter dirigentis hæc in illa : el ita si intellectus proponit aliquid voluntati sine aliqua ordinatione, voluntas fertur in illud absolute, el non potest vello unum propter aliud : ut si bonum proponitur vo­ luntati absolute sine aliqua ordinationo ad alterum, tunc voluntas appetet illud per actum intentionis, vel volltionis, ita ut tunc nequeat vello ordinationem unius in aliud. Nec refert si cum Aureolo in 1 d'sl. 40 su Prima ar. 2 objicias, non posse inter se cohærero objeci ii». ea, quæ in hac ratione dicta sunt, nimirum Aareol. ex una parte prædestinationom esse actum divini intellectus, quo Deus peculiari ra­ tione ordinat praedestinatos in finem vit® ©lernm, et ex alia esse rationem hujus or­ dinis sive ordinationis, et transmissionis in 1 IΜ . β£λ ■ V ' W ·?■ 260 II· DE PRÆDEST1NATI0NE. eamdem finem. Quoniam ratio alicujus in intellectu existens, potius habet rationem objecti, quam actus : propter quod idea, quia est ratio rei in intellectu Dei existons, non habet rationem actus, sed potius ob­ jecti : ergo si prædeslinalio esi aclus divini intellectus, non erit ratio pnedictæ ordina­ tionis, transmissionis, seu directionis in finem vita* ©tenue : vet si hoc habuerit, nequibit simul rationem actus sortiri. Sohtio. Respondetur enim negando antecedens, et ad probationem fere constat ex iis. quæ disp. prœced. n. 38 et deinceps diximus. Ad­ dendum tamen1 pnedestinationem utrum­ que munus aclus scilicet, el rationis, seu exemplaris, ac objecti existentis in mente D.Tbao. Dei habere. Et ita D. Th. de Verit. q. 6 art. 1 ad 8 ct art. 2 fatetur eam esso actum. Boe1· Et in i dist. 40 q. I ar. I ad ! et Boetius lib. de consolatione pros. ulc. ait, illam esse cognitionem : el idem Angelicus Doc­ tor in hoc art. ct ipse Boct-us lib. 1 pros. 6 dicunt, illam esse rationem existenteni in mente Dei, ac promdu habere rationem exemplaris, et form© excogita*©. Ca^reoi. Unde optime Capreolus in I (Est. 4Û q. I art. I ad 2 primo loco contra tres primas conclusiones, ait, quod quando prædeslinatio diffinitur [ær rationem ordinis, etc., tunc ratio ibi significat utrumque scilicet actum, quo ordinat, e: transmittit homi­ nem in finem supernal undem, et etiam for­ mam excogitaîam a l >eo, quæ est exemplar illius transmissionis, quæ est in mente Dei, sicut hæc nomina conceptio et notitia, non tantum significant actum intelligendi, sed etiam terminum pro lucium per illum : Aug. et propterea Augustinus dicit Verbum esso notitiam. sj. Poleslque hoc exemplicari exemplo di^7«^ Vin* intelligerc constitutivi Dei. Nam sicut eiemp’o. hoc ob suam summam eminentiam, et in­ finitatem identifient sibi absque distinctione virtuali tam actum intelligendi. quam ra­ tionem qua intelligit. necnon rationem ip­ sam per se primo intellectam, ita etiam proportione servata, quia prædest’natio est efficax, ac practica directio, et ordinatio creatur© intellectualis in suos lines per certa, et efficacia media, et est infinita intra suam lineam , oportet ut modo sibi proprio identificet sibi absque distinc­ tione virtuali tam ipsum actum ordinandi, quam formam ipsam excogitatam, ct ha­ bentem se per modum exemplar.$ r«\-qeclu hujus ordinationis, et direction s in ©ter­ nam vitam. Dirum autem hæc forma exco­ IHSP. Il, DIJB. î. gitat t seu ipsamel prædcsliitalio, ut baltt nullum supponit actum voluntatis divin©, rationem objecti, et exemplaris, sil obj«ct iu necessario Deo competit Et licet tum formalissimum, quasi specifican» pra> iilrn practice sumpta ailerat etiam actum destinationem ut talem?an vero ratioqcHi voluntatis; hic tamen actus ut ab idea af­ speciiicans eam, quatenus talem, sil dniia fertur, non est respectu ordinationis roi in essentia, modo alibi insinuato, ex ropn finem, sed respectu productionis ejus abso­ dictis tract, de Scientia Dei constare po­ test. 'j lute, nec præsupponhur, sed subsequitur Nec etiam refert si hinc urgeas, quod*i n ad illam ; nec hoc quod ost osso praclicam, ct afferre pncdictum netum de productione pnvdestinalio dicit tum rationem actus, turn rei, perlinet ad rationem idotfc, sed (ut sic etiam rationem exemplaris, et form© exco­ dicamus) per accidens cum illa conjungi­ gitata*. coipeidit cum idea, et sic non dii* tur Quorum oppositum iu prmdestinaiione tinguetur adhuc virtualiter ab idea, quod ut est ratio, et forma rei, secundum quod tamen contra communem Theologorum, ci D. Thom. sententiam est. I B est ordinata in finem, contingit. Nec tandem refert si secundo principaliRespondetur enim negando antecelens. u Ur objicias cum D. Thom. contra posteNam liret prædestinatio identified libi ^•j-norem hanc rationem pro assertione, quod absque distinctione virtuali formam ilhm excogitatam, secundum quam per eamdem I & ordinare res non pertinet ad prafilestinalio pnedestinationem transmittuntur, ordinanI nem, quia hoc ad virtutem quamdam intel­ lectualem, nempe dispositionem speclat : tur, et diriguntur homines in finem vite æternæ; nihilominus distinguitur ab idea ergo non bene colligitur prædestinationem r in recto, et formaliter, solum consistere juxta doctrinam D. Th. de Verit. q. a art. < t eisenlialiter in actu intellectus, ex eo quod ! ad 8, quia ad ideam non desideratur iadispensabiiiter adjunctus actus voluntatis proprium est prædestinationis ordinare. respectu productionis illius rei, cujus c«t ■ tœn- Respondetur enim ex eodem sancto Docide i, nec respectu ordinationis ejusdem in · ·*? lore q. 5 de Verit. art. 1 ad 9 his verbis : suum finem. At providentia, et prædesti-^ | Ixl Dicendum, quod in rebus potest considerari natio est illa ratio existons in mente Dei nt ’.*^ | duplex ordo ; unus secundum quod egrediuntur a principio, alius secundum quod ordi­ hile’ i-ljunciam voluntatem finis, etuidi·^ I cil ordinationem ad illum. Unde D. Thom, nantur ad finem. Dispositio ergo perlinet ad I illum ordinem, quo res progrediuntur a in prædicta solutione ad 8 inquit : Dicen­ dum, quod ratio illa in summo principe principio. Dicuntur enim aliqua disponi se­ constituta non dicitur providentia, nisi ad­ cundum quod in diversis gradibus collocan­ juncto ordine ad finem, ad quem præsuppotur a Deo, sicut artifex diversimode collocat nilur voluntas finis. Unde licet essenlialilrr partes sui artificii : unde dispositio ad artem ad cognitionem pertineat, tamen voluntatem perlinere videtur : sed providentia importat altq o modo includit. Et loquens in eoJeai ! illum ordinem, qui est ad finem, cl sic pro­ art. in solutione ad i de hoc ipso, inquit: cidentia differt ab arte divina, et disposiI Hone : quia ars divina dicitur respectu pro­ In re creata duo possunt considerari, scilicd ipsa species ejus absolut', et ordo ejus ad fi· ductionis rerum, seu dispositio respectu nem: et ulriusque forma præcessit in beo. ordinis productorum, providentia autem di­ Forma ergo exemplaris rei secundum suan cit ordinem in finem artificiali. Sed quia ex speciem absolute, est idea : sed forma rei se­ fine artificii colligitur quidquid est in artificundum quod est ordinata in finem, est pro­ ciato; ordo autem ad finem est fini propin­ videntia. quior, quam ordo partium ad invicem et SetsI quodammodo causa ejus, ideo providentia Ex quo etiam sequitur aliud discritnea ex eo dem sancto Doctore desumptum, ni­ quodammodo est dispositionis causa, et prop· mirum. quud cum providentia seu prædis- «*· j Ur hoc dispositionis actus frequenter provi­ linat u eii ratio ordinis rerum in finem jam i dentia attribuitur : quamvis ergo providen­ dicium. et ari hunc ordinem supponatur J tia nec sit ars, qux respicit productionem voiuntis taîis finis, consequens estutproj rerum, nec dispositio, quæ respicit rerum videntia, ct pnedestinatio, ac proinde pcej ordinem ad invicem; non tamen sequitur dic’.a ra'iu or linis ut terminata per pra> ! quod non pertineat ad praclicam cognitio­ destinationem ad creaturas , libere Deo ? nem. cunven at : idea vero cum sit ratio rei se­ cundum •'Uam speciem absolute sumptam, nullam » · ) Despondetur argumentis utrimque sententia: initio adductis. 25. Ad primum primæ sententiæ responde­ Ad tur, ex Scriptura lanium haberi, requiri ad primam prmdesiinaiionem tam actum voluntatis, primæ senîeir quam intellectus divini : et propterea ali­ tte. quando prædestinatio explicatur nominibus pertinentibus ad intellectum , aliquando vero spectantibus ad voluntatem. Quare an prædestinatio formaliter, et in recto con­ sistat essentialiter præcise in actu intellec­ tus connotando actum voluntatis, vel e contra? non est decidendum ex Scriptura, sed ex discursu Theologico, et ex principiis Philosophi© moralis, ex quibus constat praedestinationem esse partem prudenti©, et ordinationem mediorum in finem, et per consequens consistere in actu intellectus connotando actum voluntatis, ut explica­ tum est : et ita nos ad ostendendum prae­ destinationem consistere modo dicto in actu iniellectus potius, quam in actu voluntatis, non usi sumus testimoniis Scripturæ, in quibus denotatur prædestinationem impor­ tare actum intellectus, sed ad alia principia confugimus, ut intuenti patebit. 2C. Ad confirmationem ex plribus testimo­ Ad niis Patrum coalescentem, respondetur, confir ­ ideo Patres 'unico excepto Angelico Doctore matio­ dc quo statim) explicasse praedestinatio­ nem. nem per actum voluntatis, quia ad illam indispensabililer, et modo dicto desidera­ tur. Quæ solutio desumitur ex D. Thoma D.Thom. q. 5 de Verit. art. 1 in solutione ad 1 ex iis, quæ secundo loco proposuit : ubi pecu­ liariter loquens de testimonio ex Damas­ ceno adducto, sic inquit : Ad primum vero quod de voluntate objicitur, dicendum, quod pro tanto Damascenus dicit providentiam esse voluntatem, quia voluntatem includit et prxsupponit, ut dictum est, nempe per mo­ dum connotati, ex eo quod præsupponit volitionem finis. Unde explicans testimo­ nium illud Boelii 4 de consolatione pros. 69 quod tertio loco in hac confirmatione adducitur, inquit : Dicendum t quod Deus . dicitur gubernare per bonitatem, non quasi bonitas sit ipsa providentia, sed quia est pro­ videntia principium, cum habeat rationem finis : el per consequens sicut volitio (inis, ad providentiam, et prædestinationem presupponitur, ita et finis ipse. Et tandem propter hanc eamdem ratio­ nem idem S. Doctor 2,2. q. 88 art. 1 et in n.Tbom * 5 9 262 DE PRÆDESTINATIONE 1 dist. 40 q. 1 art. 2 ad 2 explicat illud testimonium ad Ephes. I. nempe, quod Deus prerdestinavit nos secundum propolium etc., ita ut faciat hunc sensum, nimirum quod ut præiestinaret, praecessit propositum, quod est actus voluntatis deliberatæ suppo­ nentis cognitionem finis in quem tendat. Ad illud autem, quod cx D. Thoma opusculo illo adducitur, dicendum est. vel prædictum opusculum, non esse ab eo compositum, cujus signum est quod inter sanctiDoctoris opuscula insertum habetur; vel quod in hoc art. sententiam illam mu­ tavit. Ad secundum distinguendum estanteceAd SéOHH dens : Tunc eo ipso Petrus illam tempore sta­ dum. bilito consequeretur, idest, præcise ex vi hujus volitionis tanquam causa* adæquatæ, necandum est : ex Ti illius voluntatis ini­ tiative, et tanqcam causæ remote, et ra­ diculis, concedendum est. Et deinde negari debet utraque consequentia. Quoniam prædeslinatio habet se per modum causæ pro­ ximae, sive directive, sive immediate executivæ 'de quo alibi) respectu consecutionis gloriæ pro tempore stabilito. Ad probatio­ nem aulem antecedentis quatenus potest re­ torqueri contra dicta, dicendum est, ideo non stare, Deum efficaciter veilo alicui glo­ riam, quin eo ipso suo tempore ipsam con­ sequatur, quia ex vi illius volitionis effica­ cis tanquam ex prima radice sequitur actus ille intellectus, in quo consistit praedesti­ natio, quique est efficax ordinatio medio­ rum in finem vite æternæ. Unde si hic non subsequeretur nullus consequeretur vitam æternam : et per consequens ille ac­ tus divinæ voluntatis esset, et non esset per modum radicis, infinite efficax. Î8. Per quod etiam ad primam confirmatio­ Ad prrratn nem salis palet. Nam ex ea solum sequitur conlii- prædesiinationem indispensabiliter con­ WJI1DLcra. notate actum voluntatis efficacem : et quod prædictus actus habet indispensabilem ne­ xum cum ipsa prædestinatione. Propter quod docent communiter Thomistæ, quod ex vi praedicte intentionis efficacis dan.’i gloriam v. g. D. Petro, manet idem D. Petrus initiative præ lestinatus, non qui­ dem quia hoc initium pertineat formaliter, et in recto a l essentiam pnedestinationis, sed quia est connotatum indispensabile an­ tecedens illam, ct talis conditionis, ut eo posito non possint non in sensu composito subsequi ea, in quibus pnedestinationis es­ sentia, formaliler, et in recto consistit. Ad secundam confirmationem patet ex DISP. 11, DUB. II. dictis, praedestinationem non distingui a U nullus dicitur providusnisi habeat rectam providentia generali onlinis sopornatunlis, \ohtnln!em, non quia providentia sit in ro A DE PREDESTINATION E mandala. De quibus actibus, et de pluribus aliis, qui concurrunt cum intendimus, et eiecutioni mandamus aliquem finem» quos· que consulto omittimus, quia ad rem hanc explicandam sufficiunt jam enumerati, Cajet. videri potest Cajet. 1, 2 quæst. 16 art. 4. Secundo notandum est, quod licet in S«rau- Deo non sit multiplicitas actuum intellec­ don. tus et voluntatis, qui ex natnra rei ot se­ cluso intellectu distinguantur, sed tantum sil in eo unicus et simplicissimus actus intelligendl, et volendi, cum essentia divina, absque aliqua distinctione ex natura rei, identificatus; nihilominus quia actus in­ tellectus et voluntatis divinæ concipimus ad instar nostrorum actuum, propterea se­ cundum nostrum modum concipiendi dis­ tinguimus in Deo actus intellectusabactibus voluntatis, et rursus unum actum intel­ lectus, ab altero, et similiter unum actum voluntatis ah alio ejusdem voluntatis actu : ila tamen ut licet actus intellectus semper distinguamus secundum nostrum modum concipiendi, non utcumque, sed fundatum in ipso objecto cognito ab actibus volunta­ tis, non tamen huc modo, sed secandum nostrum modum concipiendi res divinas ad instar rerum creatarum, multoties distin­ guimus unam intellectionem ab altera, aut unam volitionem ab alia : quia actus intel­ lectus non semper inter se virtualiter dis­ tinguuntur, nec actus voluntatis inter se collali habent semper prædictam distinctio­ nem : ex eo quod muhoties ad unam et ! eamdem lineam pertinent, ut constat ex I dictis in tract, de Scientia, et voluntate Dei : ubi regulam tradidimus ad dignoscen- ' dum quomodo una volitio, v. g. distingua­ tur ratione ab alia cum fundamento in re, seu distinctione virtuali, et per consequens quomodo ad unam et eamdem lineam spec­ tent, vel non. Unde sicut in nobis dantur prædicti ac­ tus, ila in Deo fere omnes reporiuntur : et sicut in nobis sunt realiter distincti, ita in Deo ratione nostra sunt diversi ; sive hæc distinctio rationis sit secundum modum concipiendi fundatum in ipso Deo, vel sine prædicto fundamento, ct ex i»ar:e solius nostri modi concipiendi jam explicati. Quare actus illos majoris clari ta· is gratia Eiplieater possumus quoad præsenssic ordinare. Nam ratgis. in primis Deus prius scientia simplicis iu— telligentiæ cognovit omnia possibilia, et inter ca tres ordines rerum, naturæ, et graliæ, et unionis hypostatic©, secundum quos potest se creaturis communicare : et insoper habuit etiam certam scientiam om­ nium mediorum possibilium, quibus pro­ prius finis istorum ordinum potest obtmori: ac inter alia certo cognovit efficaciam sua? voluntatis, et infallibilem connexionem, quam sine lœsione libertatis creatu habet cum acubus liberis creatis, si ab eadem di­ vina voluntate efficaciter prædiffiniantur. Deinde, præsupposita ista cognitione, intelligiiur Deum voluisse ostensionem suæ bonitatis secundum communicationem illius triplicis ordinis inter se tamen ordi­ natam : ila quod inter eas prius voluerit Incarnationem, seu Christum ul Redemp­ torem tanquam finem omnium, ut 3 pari, tract, de mysterio incarnationis, magis ex­ plicabimus : ac inter alia pro gloria Christi voluit beatificare aliquas creaturas rationales : ita tamen ut licet beatiludinem istam voluerit tanquam medium respectu gloriæ Christi, illam tamen voluerit ul fi­ nem respectu utriusque ordinis, naturw scilicet et grati©, atque adeo etiam voluit res naturales. Sicut quia prædictam beatitudinem decrevit efficaciter tribuere aliqui­ bus creaturis rationalibus, et non aliis, el hoc est eligere et diligere, prout electio et dilectio terminantur ad personas electas, et dilectas, ut ex nuper dictis constat, et am­ plius art. 4 explicabimus, ideo tunc intelligitur præd ctas creaturas dilexisse el ele­ gisse ad bealitudinem, el ut ex dictis, ex statimque dicendis patebit, tunc intelligiiur initiative eas pradestinasse. Tertio divinus intellectus ex hac inten­ tione finis quasi motus, judicavit hæc, et illa media esse satis utilia ad hoc ut crea­ tura rationales jam ad beatiludinem elecfæ eam consequerentur. Quarto hæc eadem media ut utilia et convenientia, suæ volun­ tati proposuit. Quinto voluntas divina ele­ git quæ maluit. Sexto adfuit actus imperii, quo efficaciter intellectus Dei imperavit, executionem prædictorum mediorum, certo et determinato tempore faciendam. Sep­ timo subsequitur actus divinæ voluntatis quodammodo correspondens actui usus nostra voluntatis, ut inrra num. 99 dice­ tur : quo ab ©temo voluit ut potentia sua executive ab ©temo imperaret, quod suo tempore talia media execution! mandaren­ tur. Octavo subsequitur in tempore, a di­ vino imperio, et voluntate Dei præfinilo, el juxta dicta in tract, de Scientia Dei ari. 8 dub. ult. talis executio. Hinc ergo satis constat, quomodo uter· que inquirendi modus in idem coïncidai, ac DISP. H, DUB. Π. 2G5 a·’ proinde quinam ex actibus enumeratis, actu intellectus essentialiter, et in recto et ad praedestinationem concurrentibus, prædestinatiô consistat? ac quærere an es­ sint illi, do quibus merito, et suppositis sentialiter, et in recto consistat in judicio, jam dictis, dubitari possit, an in cis pnequo intellectus Det proponit suæ voluntati destinatio in recto, et formaliter conside­ certa, et determinata media, efficaciter rata, essentialiter consistat? Nam quando conducentia ad hoc ut electi consequantur inquirimus, in quonam actu intellectus æternam beatiludinem? an vero in actu prædestinatiô modo dicto consistat? non imperii, quo intellectus divinus efiicaciter loquimur de actu intellectus speculativi ; imperat, quod prædicta media suo tempore siquidem ut ex dictis dub. præcedenli n. execution! mandentur? Ac propterea ex 13 et 18 constat, prædestinatiô est ordina­ iis, quæ in prædîctis notabilibus diximus, tio practica mediorum in finem; sed de salis colligitur, quinam sint illi actus de actu intellectus practici, qui tantum est quibus, suppositis iis quæ diximus, dubitari quadruplex, ut ex actibus recensitis conpotest, an in eis prædestinatiô essentialiter, * Testai, el docet D. Thom. q. 15 de Malo art. et in recto consistat? 4 his verbis : Sunt autem quatuor actus Hoc autem imperium in præsenti (ut ita Ex plica­ tur rationis secundum quod dirigit humanos acetiam ex hac parte titulus maneat clarior) ratio -1 ' e Ius. Quorum primus est intellectus quidam non sumitur pro imperio secundum prima?dcaiio quo aliquis recte existimat de fine, qui est si­ vam signdlcationom, secundum quam ac- Lesi ____ aiftlcut principium in operativis, ul Philosophus cipitur pro actu, quo superior imperat sub- culus, dicit in 2 Physic. Secundus actus est con­ dito ut aliquid execution! mandet : nec silium de agendis. Tertius est judicium de etiam sumitur generali quadam ratione, illis. Quartus actus est prxcgdum de secundum quam denotat quemlibet actum egendo. voluntatis, aut rationis, ex quo alius actus Quare cum certum sit prædesiinationem humanus sequitur : in quo sensu judicium non posse consistere essentialiter, et in præcedens electionem solet imperium nun­ recto in primo illo actu, qui vocatur intel­ cupari, et similiter quicumque actus volun­ lectus, seu recta existimatio finis, quia hic tatis ex cujus impulsu actus alius elicitur, nihil aliud est, quam recta apprehensio li­ et ita solet dici unam virtutem imperare nis intendendi, per quam finis ipse appre­ alteri, ut dum ex actu charitatis, aut reli­ henditur ut conveniens, ut constat ex iis, gionis movemur ad exercendum actum to., quæ idem sanctus Doctor 1, 2 q. 15 do­ abstinenti® : sicut etiam in eodem sensu cet : et hæc nec est ex se efficax, nec ha­ dicitur voluntas imperare aliis potentiis, bet esse ordinationem mediorum ad finem, quia eas applicat ad operandum. Sed impe­ quæ tamen duo ad prædèstinationem essen­ rium in præsenti sumitur in alia acceptiono tialiter requiri, dubio præcedenli diximus : speciali, nempe pro quodam actu intellec­ cumque consilium prout distinguitur a ju­ tus practici, qui (ut jam dicemus) sequitur dicio, seu sententia de agendis, dicat es­ electionem mediorum, et proprie explica­ sentialiter imperfectionem, quia importat tur per verbum imperativi modi, nempe genus quoddam inquisitionis, dubietatis, et fiat hoc : quo actu homo v. g. dicitur sibi ignorantiæ, planum est non posse reperiri ipsi cum intimatiqno quadam imperaro, formaliter in Deo, nec posse in eo prædesquoque imperative ordinat media efficacia, tinationem consistere. certa, et determinata, per quæ finis acqui­ El ita solum potest manere difficultas do rendus est : ac proinde efficaciter ad eorum hpj duobus aliis actibus, qui supersunt nimiexeeutionem movet. a^Jrum judicio, quo Deus judicat convomens esso dirigere praedestinatum ad aeter­ § Π. nam beatiludinem per media judicata efficacia in ordine ad consecutionem illius : Rtfcrlur prior opinio. ve! do actu imperii ab hoc judicio distincto, per quem efiicaciter imperat, et ordinat, Prima sententia asserit, actum intellec­ quod execution! mandentur cena, et deter­ tos, in quo consistit essentialiter, et in minata media in online ad hanc consecu­ recto prædestinatiô» non esse actum impe­ tionem, seu per quem efficaciter imperat, rii, sed judicium illud qno Deus postquam elegii aliquem nd bealitudinem supernatud ordinat creaturam intellectualem duci per prædicta media in finem æternæ vitæ. ralem, judicavit bonum esse, illum perdu­ cere ad beatiludinem infallibiliter per efiiEt sic in idem re libit inquirere in quonam ■II. tow DE PRÆDEST1NATI0NE. ctcîa, Pl determinata media, connoian !o cedenti. Quia actus divini intellectos colliquod illud judicium sit propositum vohin· j gimus ex iis, quos in nostro intellectu oxpe· a· a I. A ■ —» * μ > r Y . . . . * Y · μ uti, et acceptatum approbatumque ab illa. rimur : ergo si in nobis non reperilur U1h Molies. Ita Molina in present! disp. 2, Suarez lib. ac;us, nec etiam in Deo invenietur. Snarox. 1 do Praedestinatione c. 16, Arrubal 1 Antecedens autem probatur. Tum quia Ambii. tom> jn | pe qe ao disp. 63 c. 5. cum quiimperium non movet voluntatem vel carte · Viiqnw bus consentit Vazquez quoad hoc quo i e·: ras potentias quoad exercitium; siquidem predestinationem non posse cons stare in ut ostendit sanctus Doctor I, 2 q 9 art. I actu intellectus, qui sit imperium, ut con­ et eum eo communiter Theologi, proprium stat ex iis, quæ docet I, 2 diaput. 49 c. 1 est voluntatis movero, tam se, quam caf­ inquiens. Imperium nullius nécessitât s, teras alias potentias quoad exercitium : net utilitatis, aut efficacitatis esse ad efdcionetiam prædictum imperium movet quaul ciendas proprias operationes, et in liac I specificationem; quoniam judicium do con­ venientia boni prosequendi, sufficienter p. tomo I disp. 87 c. 3 idem asserit : et addit, quod |:cet in nobis esset hnjusmodi < dirigit, el movet voluntatem ut illud prose­ imperium, nulla tamen ratione concedi de­ quatur : ergo prædictum imperium non reperietur in nobis. Patet consequential. beret in Deo. Pro qua sententia referri Vafrtlo. possunt Valentia 1, 2 disp. 7 q. I. Salts Quia si repenretur. non posset ad almd da· StU·. ’· tract. 14 de legibus secli 6 disp. I, Azor servire, nui ad hoc ut moveret voluntatem, Λ10Γ lib. I instit. moral c. 2 quæst. I. et cameras potentias vel quoad exercitium, vel quoad specificationem. .. "'S | 40. Sententia Iitc quoad secundam partem Probator aperto videtur snqui ex priori suppositis f Tum etiam : qu»a in brutis, supposito op?X bs, quæ dub. precedent! diximus, neinpe judicio sepsns, et actu appetitus sensitivi, quoad pra*do?tinationem consistere in recto, e: non est necessarius ad executioncm alius actus diversus imperii ; ergo nec etiam in essentialiter in actu intellectus, per quern partem, ordinantur certa, detenn nata. ac effica ia nobis. Maxime quia quo agentia sunt su­ periora. o> paucioribus indigent ad execu­ media ad hoc ut pradextinati consequantur æternam vitam. Nam hic actus inte lectus, lionem suorum operum. ij n ut in explicatione tituli num. 38 diceba­ Tum præterea : quia non datur donum mus, et ex se patet, solum potest consistere Spiritus Sancti, quod sit donum imperii ad operandum ea, quæ fides dictat : siquidem vel in judicio, quo Deus jn lirat bonum o-s · perducere prædeslinatum ad beat tu hnem non numeratur inter septem dona, que infallibiliter per certa, et deternfnai.a me­ capit. 1l Isaiæ referuntor : ergo non rcqui· mur in intellectu actus imperii ad incli­ dia; vel in actu imperii, quo efficaciter nandam voluntatem ul bene operetur. Nam movet ad hoc ut per prædicta media infal­ libiliter in illam perducatur : ergo si non ut docet D. Thom. 2. 2, q. 8 ari. 2 pro^fe consistit in imperio, non poterit non in · cætcris actibus necessariis ad perfectionem prædieto judicio consistere : et per conse­ s, oculati vam, et practicam fidei dantur spe­ quens consistet in illo ut connotât, quod cialia dona. sit propositum voluntati, et acceptatum Tum denique: quia ad electionem medio» npprobaiumque ah illa · siquidem nisi vo­ rurn, et rolitionem finis, quæ sæpe libera luntas acceptet modia proposita, nunquam 1 est. non requiritur imperium, siquidem im­ judicium de convenientia illorum est effi- < perium est post prwdictam volitionem finis, cax, nec media judicata utilia in ordini» a! 1 e: electionem mediorum, ut docet D. Thom. i* consecutionem finis, conducunt infallibili! q. 17 nrlic. 3 : ergo nec etiam ad alios 1er, ct cum efficacia ad illum : si autem I actus voluntatis; sed sufficiet judicium il· voluntas ea acceptet, tunc co ipso judicium hui, quo judicatur conveniens illos elicere : illud erit efficax ordinatio med o um in fi- ! quis in hoc non apparet dis par i tatis ratio. nem. Coniirmaturprimu, Nam semel posito im­ 4L Prima vero ejusdem «ententiæ pars, perio intellectus, quo effüc-iciter moveatur Proba­ nempe prtedestinationeni non po«se consis­ voluntas ad actum studiosum, tollitur tum tur quoj·! tere in imperio divini intellectus probatur libertas voluntatis, tum necessitas ponendi primam virtutes, a quibus eliciantur electiones partem, primo. Quia in nobis non datur predictu^ prino. actus imperii : erro nec in Deo : ot por reçue, tum meritum earum, et tandem poni­ consequens ne juibit in illo predoslinatio tur necessitas abeundi in infinitum in ac­ consistere. Hæc ultimi consequentia ex tibus imperantibus, et imperatis : ergo ne priori aperte sequitur. Prior vero ex antequit in nobis poni, ac proinde neque in Deo. λ ■ · Consequent^ DISP. Π, DUB. H. 2G7 CôiHCquonthe non indigent probatione. el motionis explicate per vocem hanc : Fac Antecedens voro quoad primam pariem hoc. Tum cifam : quia imperium non potest constare videtur. Quia posito prædieto im­ esse sola apprehensio, siquidem hæc sup­ perio efficaci non potest non poni actus ponitur al intentionem finis, cl electionem imperatus; nlioqui talo imperium non mediorum ; imperium vero subsequitur tam eâsüt infall ibid it erotDcax : ergo eo ipso tol­ ad intentionem, quam ad electionem. Nec letur libertas voluntatis in ordino ad eli­ etiam potest esse compositio, divisio, aut ciendos actus imperatos. argumentatio : quoniam in his datur affir­ Quoad secundam vero pariem aliam con­ matio aut negatio; secus vero in imperio. sul. Quoniam ad hoc ul eliciatur udus Confirmatur lenio. Quoniam imperium 4L exterior, non ponitur in membris exteriori­ istud nec est aliquis conceptus non ultima- ConGrnQlar bus aliqua vinus, quia pnedicius actus ne­ lus, nec ultimatus : ergo nequit esse actus tertio. cessario sequitur nd actum interiorem : et intellectus. Consequentia patet. Antece­ similiter nec ad actum gaudii, quia isto dens autem, quoad primam partem proba­ necessirio sequitur ad actum charitatis : tur : quoniam imperium ponitur ad mo­ ergo si a·! actum imperii intellectus, res­ vendam voluntatem ad execulionem operis, pectu cujus!ibet actus liberi, necessario se­ ot adeptionem finis, ulex dicendis num. 54 quitur exeeutio illius, consequens erit, ut ct sequentibus constabit : ad hoc autem omnis virtus tantum debeat poni in intel­ non satis est quod sit conceptus non ul­ lectu ad eliciendum imperium, non vero in timatus, seu conceptus vocum significativa­ voluntate, aut appetitu ad oliciendas elecrum; sed requiritur ut sit conceptus ipsa­ î.mes.· rum rerum. Ex quo etiam tertia pars ejusdem anleQuoad secundam vero partem suadetur. edentis patet. Quoniam hoc ipso quod po­ Quia cum quis sibi tinerius imperat dicendo : sito tali imperio, necessario sequatur ad Fac hoc, ama Deum, tunc solum supponitur illud actus imperatus, fiet inde, ut in prævoluntas aliqua amandi, el insuper additur dicto actu imperato non sit nova libertas ; conceptus non ultimatus, quo videlicet per­ atque adeo nec novum meritum, quod sine cipiuntur illaj external voces, quibus idiplibertate proportionali esse nequit. sum dicere solemus. Cujus evidens signum Quarta tandem ejusdem antecedentis est inquit Suarez cap. citato num. 8 quia Sturez pars suadetur. Nam si aliquis actus volun­ nemo exercet hunc interiorem actum, nisi tatis imperetur per rationem, omnes utique per verba mentalia illius idioinatis, qfiod imperabuntur : at si omnes imperantur, novil, scilicet Latini. Hispani etc. concep­ necesse erit in infinitum procedere, quia tus autem ultimatus ad nullum particulare actus voluntatis efficaciter eligentis præceidioma spectat, cum in conceptibus lut dit actum imperii, ul ex dicendis n. 52 et manifestum est) nul’a sil linguarum dis­ deifico,* patebit; et ita si hic actus volun­ tinctio. tatis imperatur, ad illud etiam imperium Secundo principaliter probatur hæc sen­ 45, Secuapræce tel aliud, ad imperandam aliam prio­ tentia. Quoniam licet daremus reperiri in ll6Q nobis liunc actum imperii, non tamen esset princi­ rem electionem, et sic ininliniium. ple Confirmatur secundo. Quoniam impe­ adinilten lus in Deo : ergo nequibit in eo orgorium istud nec est apprehensio inte lectus, præ destinatio consistere. Consequentia est ncnttfn pro nec compositio, aut divisio, nec tandem perspicua. Antaee lens autem probatur. priori argumentatio : ergo nec est actus intellec­ Tum : quia imperium est ad alterum, et pari* tus nustri : ac proinde nec poterit esse superioris ad inferiorem : at licet in nobis ejasdem rente oa:lu3 divini intellectus, nec in illo consis­ detur distinctio potentiarum, etsuperioritas, tte. tere prædestinaüo. Hæc ultima consequen­ ac inferioritas inter illas, non tamen in Deo, tia ex priori (ut jam diximus) sequitur. in quo omnes virtutes activæ sunt una, et Prior vero est perspicua, : quia actus intel­ simplex formalitas, et sunt ipse Deus : ac lectus adequate dividitur in istos 1res. proinde inter eas nequit esse inferioritas, aut supériorités. Unde sicut propter hanc Antecedens autem probatur. Tum quia per prædictum imperium d«stinclum a ju­ rationem Deus non potest orare se ipsum, quia oratio est ad .altorum, ot ad supe­ dicio practico nihil apprehenditur, nul ju­ dicatur. sive por judicium consistens in riorem, ita nec poterii sibi ipsi imperare. Tum etiam : quia i leo in nobis præter eomporitione, aut divisione, sive per judi­ cium consistens in argumentatione; sed actum.udicii, el electionis datur imperium, tantum habet rationem cujusdain impulsus, quia in oxeeutionemedi rampotestessonova i’i'/î .c DE PREDESTINATIONS. difficultas : at resjectu Dei, et executio­ ns ab ipso praestanda», nulla est difficultas, quæ possit illum retardare ab execu done ejus, quod semel elegit : ergo non debet in eo pradictum imperium poni ; maxime, quia hoc ipso quod Deus eligat aliqua media, non potest ab illa electione desistere : ex eo quod ejus voluntas est immutabilis : cum­ que talis electio sit infinite efficax, ηηΓα erit difficultas, qua· ab ipsa vinci non pos­ sit Et ita imperium nec propter difficul­ tatem operis, nec propter permanendam electionis efficacis desiderabitur : et per consequens nec ex aliquo alio capite, quia in nobis ex his tantum capitibus requiritur. 45. _______ _________________________ Tertio, ei simul confirmatur praecedens argumentum. Quoniam praedestinatio non lôsâr- potest consistere in imperio, quod imme­ soter SifCfr- diate dirigatur ad praedestinatos, nec potest dos. immediata dirigi ad ipsnm Deum ; ergo non potent ulla ratione consistere in impe­ rio. Consequentia videtur legitima. Quoniam pitedictum imperium non potest non dirigi, vel ad Deum, vel ad ipsos prædestinatos. Antecedens autem quoad primam partem probatur.Tum - quia prédestinait non sunt capaces imperii passivi antequam fiant ; et tamen antequam fimt ordinantur a Deo, siquidem praedestinatio est ab æterno, non tamen actualis productio eorum. Tum etiam : quia providentia panfurmiter ex­ tenditur ad rationales et irrationales crea­ turas: quia de omnibus verificatur : /pxe dixit, d facta sunt. ipse mandavit, d creata wifzcum tamen creaturae irrationales,sicut non sunt capaces cognitionis, ita nec im­ perii passivi. Quoad secundam vero partem idem ante­ cedens etiam videtur constare. Quia si imporiumdirigereturadDeum, dirigeretur uti­ que ad ejus voluntatem : ista autem sicut est expers cognitiones. ita ct imperii, quod ad sola cognoscentia dirigitur. Confirmatur. Nam prædcstinatio non est Conflrmatio imperium obligans prælestinatos nd actus, tertii. quibus consequantur beatitudinem : nec est praeceptum productivum aliquorum ef­ fectuum : nec tandem est imperium termi­ natum ad actus immanentes Dei : ergo nu la ratiune erit imperium. Consequentia videtur perspicua. Quia non apparet aliquid aliud, ad quod prælicium imperium possit terminari, nec aliquod aliud munus, quoi possit exercere præter ea, quæ in antece­ denti referuntur. Antecedens autem quoad primam par­ tem constat. Quoniam eædem leges sunt imposita* a Deo praedestinatis, el reprobis : quare cum praedestinatio non sic imperium per modum logis obligans reprobos ad ali­ quem actum exercendum, ut ex so constat, nec etiam id habebit respectu praedestinatonun. Quoad secundam vero partem etiam liquet. Quia imperium productivum rerum, est operatio efficax potentiæ execudvæ Dei : praedestinatio autem non est actus conespondons prædictæ potentiæ, sed prudenti®, sivo providentiæ divinæ. Quoad ultimam vero partem idem ante­ cedens probatur. Tum : quia imperium ea sola ratione potest terminari ad actus im­ manentes imperantis, ut determinet illum ad operandum : at Deus, si qua indiget de­ terminatione ad operandum, ut in actibus liberis tantummodo contingit, tunc a sola sua voluntate determinatur, quippe quæ in hoc distinguitur a voluntate creata, quod ista, quia est libera per modum potentiæ, non possit se ipsam determinaro, sed indi· get alio, a quo determinetur prius quam ipsa se determinet; cum tamen voluntas divina, quia est libera per modum actus purissimi, possit quoad primum actum se per se ipsam determinare, et quoad secun­ dum mediante primo, et sic de aliis : ac proinde non indigebit imperio illam delerm i nante. Maxime, quia si prædictam im­ perium est necessarium, determinabit ne­ cessario : et ita tollet libertatem divin® voluntatis : si autem est liberum, praererequiret alium actum ejusdem voluntatis divinæ, et sic in infinitum. ■w I llimo, et confirmantur simul praece­ H. dentia argumenta. Quoniam praedestinatio τ nequit esse imperium, quo Deus formaliter ordinet suos actus, quibus perducit homi­ nem in beatitudinem : ergo cum nequeat esse imperium, quod dirigatur ad praedesti­ natos. ut in praecedenti argumento osten­ sum est, fiet inde, ut nulla ratione possit habere rationem imperii. Consequentia pa­ tet ex dictis. Antecedens autem probatur. Tum :tquia imperium est respectu illius, quod ordinatur ad aliquem finem, ut osten­ dit D.Thom. 1,2 q. 17 art. 1 et prop-on* Ί terea tunc actus dicitur imperari ab aliqua H virtute, quando ordinatur ad ejus finem : 1 at actus Dei non ordinatur in aliquem fi3 nem : ex eo quod quilibet actus Dei est Deus et ultimus linis omnium. '1 Tum eltain : quia imperium in nobis poI nitur ad usum, et applicationem potenti® exeeutiva· : propter quod est posteriuscon­ sensuel electione, ut docet D. Thom. 1, q· - 26» DISP, II, DUB. 11. ? q. IG art. 1 ad 3, sed Dous non pûtast habere usum alicujus potentiæ suæ : quia ilia est Deus, et Deo nu’lus recto potest uti, .u*. ul ostendit August, lib. 83 quæst. q. 30 et lib. I do doctrin. Christi, c. 33 et 34. Turn deinde : nam D. Thom. in præsenti art. 2 ad 3 docet praedestinationem esse rationem operis faciendi, et nos disp, præcedenti n. 39 asseruimus, rationem istam osso imperium Dei : ergo prædestinalio non erit imperium de eliciendo actu divino, sed de faciendo opero, per quod creatura rationalis in æternam bealitudinem transI mittaiur. iW3e. Tum denique : quia D. Thom. 1,2, q. 93 art. 4 ad 1 docet voluntatem divinam se­ cundum se, ut tonet se ex parte Dei, non subdi legi æternæ; bene autem subdi ei quantum ad ea, quæ vult circa creaturas : ergo actus divinæ voluntatis secundum se non cadit sub imperio, quod est praedesti­ natio, sed sub illo solum cadunt ea, quæ Deus vult circa creaturas beatificandas. PateL consequentia. Quia idem sanctus Doctor de Verit. q.-5 art. t ad G docet; quod lex æterna est veluti principium, ex quo colligitur ralio providentia : sicut nos ex principiis practices naturaliter notis col­ ligimus praecepta prudentia* : sed conclusio non se extendit, nisi ad id quod continetur n principiis : ergo si lex æterna non so ex­ tendit ad actus divinos, ut tenens se ex parte Dei, ad illos non se extendet providentia Dei, nec prædestinalio, quæ est pars ob­ jectiva illius, ut statim dicetur. § ni. Fera D. Thomæ sententia. Dicendum tamen est, praedestinationem Cæta- in ; recto, et formaliter consideratam con­ sistere essentialiter in actu intellectus, qui est imperium : quamvis connotet quasi proximius, et immediatius, ct ut aliquid prærequisitum, electionem efficacem illo­ rum mediorum in particulari, et determi­ nate, per quæ prædestinatus postea in executione vitam æternam consequitur. Ita D. Thorn, art. 4 hujus q., ubi sic inquit : Des­ æ pondeo dicendum, quod prædestinalio seam· I eundum rationem præsupponit electionem. l.TUa. Cujus ratio est. Quia prædestinalio, ul dic­ tum est, est pars proridentiæ. Providentia OUlem sicut, et prudentia, est ratio in inlellectu esistens præceptiva ordinationis aliquo­ rum in finem, ul supra dictum est. Et quæst. praecedenti art. 1 ad 1 lo- 2G9 quens de providentia, cujus prædestinalio est pars, inquit : Dicendum, quod secundum Philosophum in G Ethic, prudentia proprio est præceptiva eorum , de quibus Eubulia recte consiliatur : cl Synesis recte judicat. Unde licet consiliari non competat Deo, se­ cundum quod consilium est inquisitio de rebus dubiis, tamen præcipere de ordinandis in finem, quorum redam rationem habet, competit Deo, secundum Psal. præceplum po­ suit, el non prætcribil,ct secundum hoc com­ petit Deo ratio providentis, d prudenliæ. Ubi, ut vides providentia, cujus pnedesiinatio est pars, ponitur in actu intellectus, in quo consistit prudentia, nimirum in præceplo, et imperio, et hoc ipso quod præsupponat Synesim, et ejus actum, nempe judiciam de mediis eligendis, ut sanctus Doctor in hoc testimonio fatetur, ibidem etiam involvitur, quod præsupponat actum voluntatis, nempe electionem me­ diorum : siquidem post prædielurn judicium, supposita intentione efficaci finis, imme­ diate subsequitur electio eorum, ut idem sanctus Doctor 1, 2 q. 17 art. 1 et 3 ad 1 fatetur, dicens : Post determinationem consilii, quæ est judicium rationis, voluntas digit, d post electionem ratio imperat ei, per quod agendum est,·quod eligitur. Idem etiam docet Angelicus Doctor q. 22 art. 1 nuper citato in solutione ad 3 his verbis : Dicendum, quod providentia esi in intellectu, sed præsupponit voluntatem fi­ nis. Nullus enim præcipit de agendis propter finem, nisi velit finem. Unde præsupponit cl prudentia virtutes morales, per quas appeti­ tus se habet ad bonum, uldicilur in 6 Ethic. Ubi, ut constat, ponitur providentia in actu intellectus præsupponente voluntatem finis. Et ratio hujus redditur, ex eo quod nullus præcipit de agendis propter finem, nisi vo­ lito fine : si autem providentia non esset præceptiva, ac proinde in tali præcepco consisteret, non redderetur a D. Thoma sufficiens ratio ejus, quod dixerat, nimi­ rum providentiam esse in intellectu, atque adeo essentialiter esse actum intellectus pnesupponenlem voluntatem finis : cum­ que in sententia ejusdem sancti Doctoris (ut nuper vidimus) providentia non solum præsupponat voluntatem finis, sed etiam Sxnesim, et electionem, consequens erit, ut juxta ipsius mentem prædestinalio con­ sistat in actu intellectus, qui est imperium præsupponens, et connotuns quas: remote voluntatem finis, et quasi proximo electio­ nem mediorum. to. Idem. .?· « 270 DE PR.EDEST1 NATIONE. Unde saucium Ductorem sequuntur ejus C*irt· discipuli, Cajet, in hac q. arr. 1. Nazarius L· art. Î controversia 1 qui Leno inquit, hoc modo owe inlelligendum Cajetonum dum art. 1 hujus q. dixit, non ordinem excogita­ tum, sed ordinem statutum in ipsi actoris mente, prredesiinationis nominesigntlicari : ot ratiunem reddit. Quia statuitur ordo practice, âc firmatur per aciurn imperii, quo res per media excogitata electa, et ap­ probata ordinatur efficaciter in finem, ordir.aiione in suo tempore excquenda. Gonz. Coreefo. disp. G9 gect. 3, Corn, ad hunc art. disp. unie. dub. 3 el 4 ol alii quam plurimi ex junioribus Thomislis : el peculiariter iere omnes illi, qui 1,2 q. 17 asserunt, hoc i imperium esse necessario dandum in in­ tellectu enato : vel in speciali agentes de actibus divinis docent, illud in mente diCap5-«>î. vina esse constituendum. Ul Capreulos in Ni-jr- i disl. 1 q. 2 conclusione 9, Navarrete jMina. lomo 2 Controversiarum controversia 10, Conra!o, Martinez et alii loco cit. l‘x h 2 quibus etiam a cedunt Montesinos, tona, pi Lorea ibiJom. Eamdem sententiam tuenBelUna. tur Dellarm. lib. 2 de gratia, Pl lib. arb. c. | Ce«* θ B*10· Cartagena tractat, de Prædestin. | Gra”ii>. discursu I n. 4 ot 5. Granado (om. 1 in l ! p. tract. 5 disp. 3 sect. 1, 2 et 3, ubi totis viribus conniur ostendere, praedestinatio­ nem in actu divini imperii essentialiter consittere, et alii plures. 5b Asserito hæc quoad secundam fiartem, ηίAswfio protatur mirumprædestinitioncm in obliquo, et pro connoiaio quasi proximiori afferre indispênSfCSÙ· sàbiliter electionem divinæ voluntatis, pro­ d ara pnlrni. co lentem secundum rationem actum impe­ rii, sou piædeslin(itionem ipsam, constabit aperte ex iis, quæ pro priori parle assertio­ nis dicemus. Diximus autem : Pro conno­ tate quasi proximiori, tum ut denotaremus pne lictam electionem non esse secluso in­ tellectu distinctam ab intentione, quæ est connotaium quasi remotius. Tum etiam, ut loquendo adhuc de proximitate vinuali. abstineremus pro nunc ab illa q. an inten­ tio, et electio vel semper, vel aliquando distinguantur virtualiter? an vero tohnu ex parte nostri modi concipiendi absque fundamento in re? ex eo quod actus inten­ tionis, et e'ectionis vel universaliter, vel mu loves ad e.imdeui lineam pertineant. Eadem D, Thomæ smlentia t alione puer; ri fundamentali stabilitur. Quoad primam vero pariem eadem asser­ tio probatur ratione desumpta ex D. Thom. « 1 I. 2 q. 17 ari. 1 et 2, 2 q. 47 ari. 8 q. 49 art. 6 in corpore, ad i ei ad 3 q. 51 ari. 2 in corpore, et ad 1 et 2 et art. 3 ad 3, ’ nec non G Ethic, led. 8 cl 9 ct in lise l i p. q. 22 ci q. præsenii, quæ potest ad han: ' formam reduci. Quoniam in nobis j ost ac­ MV. tum ju licii de convenientia m·.diorum, et electione oorumdem, datur actus imi erii : ergo etiam in Deo : ergo praedestinatio in recto, et formaliter considerata, consistet essentialiter in praedicto imperio. Hæc «* eunda consequentia ex priori aperto con­ stat. Quoniam pnedesli natio oebet consis­ tere nt dubio pnicel. ostendimus' in actu efficaci divini intellectus, qco efficaciter or­ dinantur, el disponuntur illantet media ef­ ficacia, determinate, ot in particulari sumpta, per qua? postea suo tempore pnedeslinatus consecuturus es» finem viue ætemæ : ai si semel datur in d/vino intel­ lectu actus imperii subsecutus ad electio­ nem. non potest non præd dum imperium, hoc habere : siquidem ejus essentia in nullo alio ponitur præierquam in boo, quod Deus per illum efficaciter ordinet, et imperet, ut suo tempore execution! mandentur prædicta media, per quro pm destinati trans­ met ·π ‘i sunt in a ternam vitam : el prop­ terea imperium istud sui sequitur ad ela­ tionem efficacem eorum tantum mediorum, per quæ prædeslinatus suo tempore trans­ mittendus est in finem viiæ ætcrnæ, ut ita prædiclum imperium habe.it infallihdem efficaci ta em respectu talium mediorum. Prima vero consequentia etiam constat. Qoon-am actus, qui in nobis reperiunlur, debent etiam poni in Deo, dummodo non involvant imperfect onem : at actus iuq>erii non involvit imperfectionem utlarn, ul ex solnlionibus argumentorum aperte consta­ bit ergo etc. ’*1 Antecedens autem probatur. Tum απthoritate. luui aliam raliuno.JJXuUioritaW,^ _________ quidem. Nani in primis : lud ducet Cicero IM lib. 1 do lerib. h s verbis : est ratio Ute. summa, qux jubet ra quæ facienda sunt, prohibclque contraria. Et oratione II Phihppfca : Est enim l ' nihil aliud nisi rcclc, ’ ' i: numin»· bcorum tructa ralio imptrens honesta, iro'dbtns contraria. Arisiot. 6 JKtbic. I DISP. Il, DL'B. 1Γ. Ethic ubi a capit. 8 usque ad 12 admittit in intellectu ultra prudoriliani, triplicem aliam virtutem ei annexum, el ad proprinm ejas actum ordinatam. Primam quam irf;w.Græci appellant Eubuliam, seu (ul ArgiroKJ· polus vertit) bonam consultationem, quæ ordinatur ad inquirendum, vel consultan­ dum do inediis; duas vero alias ad recte judicandum do mediis inventis per consultalionem, nempe synesim, seu sagacitatem, quæ deservit ad recte judicandum secun­ dum communes regulas, aut leges, et alte­ ram qüam Græci appellant Gnome, seu sentcnlium, quæ deservit ad reete judicandum do eisdem agibilibus secundum aliiora alia principia, et in iis, quæ a legibus prmiermksa sum : quibus in voluniate corres­ pondent justitia legalis, ct Epicheia ut docet BTUa. D. Thom. 2, 2 q. 51 et 120. si El deinde, ut idem Philosophus explica* rei (ihferenliam, quæ esi inter prudentiam, cl synesim seu sagacitatem, ac proinde in­ ter eamdem prudentiam et Gnome, addi­ dit : Non est autem idem sagacitas, ct pru­ dentia, Prudentia namque praeceptiva est : /inif enim ipsius est, quidnam sit agendum, aut non agendum, præcipcre. Sagacitas auItm, vis est judicandi dumtaxat. Quæ verba 1Π».explicat D. Thom. ibidem lect. 9 his ver­ bis : Dicit ergo primo, quod quamvis syncns, el prudentia sini circa eadem, non ta­ men sunt omnino idem. Ad cujus evidentiam considerandum, quod in speculativis, in qui­ tus non esi actio, est solum duplex opus ra­ tionis, scilicet invenire inquirendo, el de inceniis judicare : cl hxc quidem duo opera sunt rationis praclicæ, cujus inquisitio est consilium, quod perlinet ad Eubuliam, judi­ cium autem do consultatis perlinet ad syne­ sim : illi enim dicuntur sensati, qui possunt bene judicare dc agendis; non autem stat hic ralio praeiica, sed ulterius procedit ad agendum : el ideo necessarium, est tertium opus quasi finale, et completivum, scilicet prxeiptre, per quod procedatur ad actum : et hoc proprie pertinet ai prudentiam. Undo dieil quod prudentia est prxeepliva, sed synesis est solum judicativa. 1* Idem etiam docuit August. lib. de Ge­ nesi contra Manich. c. 20. l.b. i i de Ci­ vit. Dei cap. 19 et lib. 15 c. 7. lib. 1 de li­ bero arbit. c. 8 et 10 et alibi sæpe. D. libs. Thom. I, 2 q. 17 art. I ubi sic ait : Im­ perare autem est quidem essentialiter adus rationis : imperans enim ordinat cum, cui imperat, ad aliquid agendum, intimando, rd denuntiando. Sic autem ordinare per | 271 modum cujusfam intimationis, est rationis. Quod etiam docuit sanctus Doctor 1, 2 ip^ei q. 58 art. 2 et q. Gu art. I. dû Veritate q. 22 art. 12 ad 4 quudlib. 9 art. 12, et 1. 2 q. 57 art. G in corpore his verbis : In om­ nibus potentiis ordinatis illa est principalior, quæ ad principaliorem actum ordinatur : circa agibilia aulam humana, 1res actus ra­ tionis inveniuntur, quorum primus est con­ siliari : secundus judicare : tertius est jræcipere. Priini autem duo respondent actibus intellectus speculativi, qui sunt inquirere, et judicare : nam consilium inquisitio quædam est, sed tertius actus est proprie praclici in­ tellectus, in quantum est operalivus. Non enim ralio habet praecipere ca, quæ per ho­ minem fieri non possunt. Manifestum est autem, quod in iis, quæ per hominem fiunt, principalis actus est prxeiptre, ad qw.m alii ordinantur : et ideo virtuti, quæ est bene praeceptiva, scilicet prudentiae, tanquam principaliori adjunguntur tanquam secun­ dariae cubulia, quæ est bene consiliativa, ct synesis, ct Gnome, quæ sunt paries judicalivæ. Deinde idem antecedens probatur ra­ 54. tione. Tum quia usus, est actus voluntatis Probitar idrm distinctus ab electione : quia electio potest IBteCCseparari ab exccutione, seu actuali applica­ dm ratione tione polentiæ execulivæ ad medium elec­ primo. tum, secus vero actus voluntatis, qui est usus : quia consistit in illa actuali applica­ tione, qua voluntas efficaciter applicat po­ tentiam executricem ad exoquendum præ­ dictam medium, in ordine ad assequendum finem intentum : ergo ultra illud judicium, quod praecessit ad electionem, debet da. i alius actus rationis praclicæ, quo voluntas dirigatur, el ordinetur ad talem usum, qui­ que habeat rationem imperii. Palet consequentia. Nam ad quemlibet actum voluntatis debet præcedere actus ra­ tionis prae icus intimans quid sit agendum : et hoc ipso quod tabs actus rationis subse­ quatur aJ electionem efficacem, non potest non habere in virtuio ejus vim movendi, et impellen Ii ad rxeculionem, et ratione sui intimare quid sil agendum, atque adeo non potest non esse intimatio cum motione qua­ dam ad id quod est faciendum, in quo ratio imperii consistit, ut docet I). Th. ari. 5 D.TJra. q. 17 nuper cilatæ, inquiens : Kcspondco dicendum quod sicut dictum est, imperium nihil aliud est quam actus rationis ordinan­ tis cum quadam motione aliquid ad agen­ dum, Manifestum est autem quod ralio pa­ lest ordinare de actu voluntatis. Sicut enim H DE M PR .E DESTINATIONE palest judicare quod bonum sit aliquid velle, et per consequens subseqimlur ad electio· ita potest ordinare imperando, quod aliquid nem, h.ibeatque rationem imperii. *eu velit. Sed do hrs videantur ea, quæ n. 69, actus efficaciter moventis quoad exerci­ 73 et deinceps dicemus. tium, et executionom mediorum ordinato­ Sero&fo. Tum etiam : nam licet ratio practica ha­ rum cum intimatione quadam. beat judicium dictans convenientiam elecUea. tionis mediorum; nihilominusD. Thom. I, 2 quæstion. 57 art. G jam citato, et alibi Evasiones adversariorum. sæpe, istud judicium appellat speculati­ vum : ex eo quod licet sit de re operabili; Verum hæc ratio non videtur efficax U nihilominus est verum, vel falsam per conGabrieli Vazquez 1,2 disp. 4 cap. 4 et 5 ct fomiiiatem ad rem : judicium autem om­ aliis : et ideo aliquibus ex probationibus in nino praclicum est verum per conformitaea contentis occurrunt. In primis ergo Arist. lem ad appetitum rectum, juxta illud Aristot. Vazquez sentiens in nobis non dari prodic­ 6 Eth corum cap. 2 : Active mentis veritas tum actum imperii, licet admittat quod se­ est consentanea appetitui redo;ergo oportet cundum doctrinam Angelici Doctoris sit ut ultra prædictum judicium detur alius ponendus, negat illum esse de mente Aristot. actus rationis subsequens ad electionem et ita respondet testimonio a nobis ex 6 mediorum, quem nomine imperii insigniEthic, allato. Tum quod Aristoteles nomine Επμ mus. Patet consequentia. Quia cum nullas actus rationis præsupponat appetitum rec­ procepti, tantum intelligit judicium ante­ cedens electionem. Tum quod tantum vult, tum, seu electionem, nullas alius potest prudentiam esse praeceptivam in ordine ad fiiu esse verus per conformitatem ad illum : alios, non vero in ordine ad se ipsum, seu te.il. ergo si debet dari in ratione practica actus in ordine ad vires inferiores. Tum denique, Scroti rationis, qui sit veras per conformitatem Tero, ad appetitum rectum, oportebit dari pro­ quod licet nec prudentia, nec sagacitas ha­ dictum actum imperii. beant actum imperii distinctum a judicio, sed utraque tantum habeat judicare practice Tum deinde : nam sicut in Principe est Tcnio. imperium respectu subditorum, quo volun­ ante electionem; nihilominus judicium prudentiae est talis rationis, ut quodam­ tates eorum ad operandum secundum legem modo habeat rationem imperii. Nam pru­ movet, ita quia respecta ejusdem hominis dentia de mediis inventis per consilium, ratio est quasi princeps respectu aliarum judicat directe quænam eorum eligenda potentiarum, debet esse in illa imperium sint determinate. Et propterea ejus actus ratione cujus possit imperare al is potentiis dicitur quodammodo imperium, quo volun­ sibi subditis, et imperii capacibus. Maxime tati prodicta media eligenda proscribuntur. quia sicut in Principe est prudentia regalis, ita quivis homo operans secundum rectam Sagacitas vero judicat reflexe talem actum præceptivum prudentiæ habuisse debitam rationem habet prudentiam monasticam, cujus objectum est Ionum proprium, et rectitudinem : et sic non habet quodam­ particulars operantis : ac proinde erit in modo rationem imperii. Nam per illud non homine respectu suarum virium inferiorum proscribitur voluntati quid eligere debeat, proprium imperium monasticum, sicut est sicut per actum prudentiæ proscribebatur. in Principe in ordine ad suos subditos im­ Et ad primam probationem ex ratione perium regale. Unde Doct. penum Lnue D. U. Thom. inom. 2, 2 q. 83 petitam, qua probabatur dandum esse alium En« Anrl. arlic. 1 inquit : Ad rationem perlinet im­ actum rationis practice subsecutum ad pua perare non solum potentiis inferioribus, at­ electionem, ex eo quod usus, est actus vo- _ que membris corporis, sed etiam hominibus luntatis distinctus ah eadem electione, ne- α git dari prodictum actum usus : et alii subjectis. Vlfimo. Xujh denique : nam ratio practica, ct admisso tali actu distincto ab electione, ne­ speculativa conveniunt in hoc. ut bene nogant inde colligi necessitatem novi actus Ipseect. tavit D. Thom. 6 Ethic, lect. 9 jam ci­ rationis, sed sufficere judicium antecederis tata, quod utraque est inquisiliva et judi­ eleevonem. et continuatum usque ad ipsum usum. ‘3f cativa : ergo cnin ultra hoc ratio practica habeat este principium agendi, oporlet ut Ad secundam vero probationem dicunt, sicut est eliicax ad inquirendum, et judi­ judicium antecedens electionem esse verum candum. ita etiam habeat alium actum ra­ per conformitatem ad appetitum rectum; tionis, qui sit principium efficax agendi : quippe quod versatur circa electionem me­ diorum, DISP. Π, DUB. II. | I I ! 1 F diorum, et supponit rectam intentionem fiais. Ad tertiam vero posset consequenter ad ,ΓΛ. coram doctrinam responderi, essn disparem rationem inter prudentiam, quæ est in Rege, et eam, quæ est in unoquoque res­ pectu sui. Nam cum Rex habeat vim coactivam respectu subditorum, potest eis im­ perare per prodictam prudentiam : at cum unusquisque respectu sui non habeat vim coactivani, nequit sibi ipsi proprie, et in rigore per prudentiam monasticam impe­ rare. Et tandem ad ultimam occurrunt, satis ;--21· esse quod judicium antecedens electionem connotet ut aliquid subsecutum, eamdem electionem approbantem prædictum judicium, ad hoc ut sit efficaciter directivum, et ordinativum, seu (quod in idem quoad præsens redit; sit principium agendi practicum. Praecluduntur prodicto evasiones. i j jj, Cæterum omnes istæ evasiones defiFy'j'ciunt. Nam in primis prior evasio, qua j p* Vazquez subterfugit testimonium Aristot. non satisfacit : quia Philosophus ibidem ^.distinguit sagacitatem a prudentia, in hoc qnod sagacitatis solum sit judicare; pru­ dentia vero principaliter habet esse præceptivam : ergo apud Aristotelem, præcipere distinctus actus est a judicio antecedente electionem : alioqui non distingueretur prudentia a sagacitate in hoc quod pruden­ tia est procepti va. trtt- Deinde secunda evasio etiam corruit. Quoniam Aristotel. ibidem sermonem texe’ bat de prudentia monastica, seu ordinata ad proprios mores, eV proprium bonum ; non vero de prudentia regali aut civili, quam in eodem libr. capit. 8 architectoni­ < cam nuncupat. Tum quia ibidem agit de consilio, et judicio agendorum unius homi­ j nis in ordine ad proprias operationes, et in ] ordine ad prudentiam monasticam, ct vir­ tutes morales, quarum disputatio ad libros Ethicorum spectat. Tum etiam : quia de prodentia politica, et civili, non disputat nisi in libris Politicorum. Et similiter ultima evasio prodicti testimonii etiam deficit. Quia Aristoiel. loco citat, docet sagacitatem esse de iis, circa quæprudentia versatur; ita ut utraque vir­ tus circa idem objectum materiale sit. Et Salmanl. Curs. theolog., tom. II. IL 273 ideo postquam assignavit objectum synesis, addidit : Propter quod circa eadem quidem prudentia est. Et D. Thom. loco citato ex- D.Thoo. plicat (ut nuper dicebamus), hæc verba sic : Dicit ergo primo quod quamvis synesis, el prudentia sint circa eadem, non tamen sunt omnino idem. Ex eo quod diversimode circa illa versantur : si autem sagacitas non versaretur immediate circa ipsa me­ dia, sed solum circa actum prudentiae, tunc falsum esset, sagacitatem, et pruden­ tiam versari circa eadem objecta. Et hoc ipsum magis explicuit idem Phi­ losophus, dum postquam dixit synesim, et prudentiam versari circa eadem, et expli­ cuit, in quonam distinguantur, solum re­ currit ad hoc quod prudentia est proceptiva : Sagacitas autem (ut ipse loquitur) vii Arktot. judicandi dumtaxat : idem est enim sagaci· tas, cl bona intelligentia : quippe cum saga­ ces sint, cl boni intelligentes; sive ut explicat Angelicus Doctor ibidem : Illi enim dicun­ DocL tur sensati, qui possunt bene judicare de Angel. agendis. Accedit quod in speculabilibus non da­ Addifatur unus habitus ad judicandum de specu­ meniuin. labili, et alius ad reflectendum super illum actum, et speculationem de tali objecto, ut inluenti constabit : ergo nec etiam in praeticis, sive in ratione practica : siquidem utrobique eadem quoad hoc paritatis ratio procedere videtur : cum tam ratio practica, quam speculativa supra suos actus reflec­ tantur. Deinde evasio, quam adducit Vazquez Vizquez. primæ probationi antecedentis ex ratione petitæ, inquiens, usum non esse actum vo­ luntatis distinctum al) electione, satis con­ vincitur falsitatis ex iis, quæ in eadem pro­ batione adducuntur, et ex iis quæ D. Thom. D.Tbom. ΗΤΪΪ et cum eo communiter Thomistæ 1, 2 quæstion. 16 artic. 1 et 4 et quæstion. 17 articul. 3 ad 1 docent. GO. Id autem quod ex sententia adversario­ Ev« io rum ibidem additur, scilicet, quod etsi usus quoad sit actus voluntatis distinctus ab electione, sufficiet ad illius directionem vel ordinatio­ nem cx ratione nem ille actus judicii, qui processit elec­ petilam tionem, continuatus tamen usque ad ipsum pixel u actum usus activi, non potest admitti. Et ditor. ratio videtur aperta. Quoniam vel illud ju­ Ratio dicium dictat solummodo media esso eli­ pneclttiioais. genda? vel dictat prodicta media esse im­ mediate eligenda, et deinde exequenda? Si primum, ergo non poterit deservire, et suf­ ficere tam ad electionem, quam ad cxecutionern mediorum, sive tam ad eligenda 18 3 « DE Pll.EDESTlXATIÜNE. media, quam ad actum usus, per quem vo­ luntas active applicat potentiam execuiricem ad executionem : siquidem prædictum judicium ad id tantum potest deservire quod dictat, ut ex se constat. Si autem se­ cundum dicatur, tunc licet tale judicium possit deservire per modum pnerequisiti ad hoc ut pOitea detur usus activus, non tamen ita ut non debeat inter prædictum usum, et electionem mediare alius actus rationis. Nam cum postea ista realis execu­ tio mediorum occurrit, tunc adest nova difficultas retardans voluntatem creatam ab usu activo, et executione mediorum jam electorum. Et propterea multoties contingit, aliquos optime elegisse, et dum instat executio dis­ cedere ab electione propter novam difficul­ tatem, quæ in ipsa opens executione reperilur : ergo oportet ut voluntas novo actu rationis dirigatur, ratione cujus, non obs­ tante tali difficultate, proponatur ejus usus, ct executio : siquidem propter hanc novam difficultatem relucentem in ipso opere tem­ pore exacutionis, apparel ct am disconve­ niens, et molesta talis executio, et excita­ tur voluntas ut desistat ab ea : et ita ut non desistat, sed persistat, et usque ad execu­ tionem operis pertingat, desideratur novus actus rationis practiCiV, quo illi intimetur talis executio, quoque efficaciter, suaviter tamen, moveatur, ot impellatur ad illam. Confirmatur, ot explicatur primo. Nam licet illa nova difficultas, quæ est in executione, potuerit per praecedens judicium esse præventa, non tamen tunc potuit eo modo proponi, quo dum postea in executione occurrit : ergo nec potest per praece­ dens judicium sufficienter dirigi, ct moveri voluntas ad hoc ut non obstante tali diffi­ cultate occurrente tempore executionis, ul­ terias progrediatur, applicando potentiam executivam ad opus. Antecedens probatur. Nam executio aliter proponitur, quando est a longe, et apprehenditur ut futura per judicium procedens electionem, et dum proxime, et immediate instat : quia dum instat, re vera est, et apparet longe diffi­ cilior. Consequentia vero probatur. Quia hoc ipso quod executio dum instat, sit diffici­ lior, et ut talis appareat, oportet ut licet ad hoc quod eadem executio apprehensa ut fatura, eligatur, satis sit actus ju licii pro­ vins ad electionem, quo ut fatura, et cum illa minori difficultate sibi annexa provi­ detur, non tamen ad hoc ut actualiter, at in exercitio mandetur execuliuni; sed iihsuper alius actus rationis desiderabitur, quo proponatur difficultas exercitii ut im­ minens. et quasi præsens, et dirigatur ac moveatur voluntas ad hoc ut. nou obstante illa nova difficultate, tunc denuo insur­ gente. et se ipsam ut futuram superante, progrediatur ad applicationem potential executive? talium mediorum. Unde sicut non obstante quod per electionem efficacem sit efficaciter volita ipsa executio ; nihilo­ minus accedente tempore executions datur novus actus voluntatis, qui vocatur usus, seu applicatio activa potential executive ad opus, ut ex D. Thom. vidimus; ex eo quod dum instat executio, est nova difficul­ tas : ita piopter eamdem rationem dabitur ex parte intellectus, distinctus actus, quo voluntas ad vincendam hanc duplicem dif­ ficultatem moveatur. Confirmatur et explicatur secundo. Quo­ niam judicium antecedens electionem» ct mu?. imperium, quod dicimus sequi ad illam, rt etrespiciunt diversa objecta formalia : ergo f-kr? non possunt non esso diversi actus ratio­ nis. Consequentia videtur certa. Antece­ dens autem probatur, tum ex nuper dictis, quia in mediis ut habent rationem eligibilium, et exequendorum invenitur distincli ratio formalis objectiva utilitatis, quæ sit sa­ tis ad specificandum, et multiplicandum du· plicem actum voluntatis, nempe electio­ nem, et usum : ergo etiam reperietur in eis diversa ratio cognoscibili latis objectiva? sufficiens ad specilicandos, et multiplican­ dos duos actus diversos intellectus, nempe actum judicii, et imperii, seu ad multipli­ candos eos actus intellectus, qui desideran­ tur ad electionem, et usum. Maxime quia sicut ad electionem non sufficit judicium synderesis præcedens actum intentionis, sed ulterius requiritur consultatio, et judi­ cium de eligendis, ex eo quod intentio, et electio distinguuntur, ita hoc ipso quod electio, et usus eodem modo sint distincti, non sufficiet ad usum actus judicii deside­ ratus, et sufficiens ad electionem; sed ali­ quis alius actus rationis ad eum deside­ rabitur. Tum etiam : quia judicium antecedens electionem habet pro objecto utile quasi futurum; actus vero rationis, qui procedit usum, habet pro objecto idem utile quasi prosens : sicut etiam electio terminatur ad utile quasi futurum; usus vero ad idem utile quasi præsens, seu sub ratione boni quasi præsentis. Et ιχ S 1HBP. j II, DUB. 11. Kt eodom modo corruit evasio illa, quæ Frrdi· adhibetur secundæ probation! ejusdem an­ ear tecedentis, dum asseritur, ideo judicium procédons electionem esse verum per conu itm- formitatem nd appetitum rectum. ac proinde non osso necessarium imperium, r quia tale judicium supponit netam inten­ tionem finis. Nam contra hoc est, quod licet praedic­ tum judicium videatur ex hac parte verum per conformitatem ad appetitum rectum ; nihilominus re bene inspecta, non habet talem veritatem. Quoniam licet stante bona electione non possit non esse appetitus rec­ tus; attamen stante bona intentione, potest appetitus non esse rectus, ut puta si stante intentione dandi eleemosynam, eligeretur ut medium ad illam elargiendam surripero alienum : ct ita licet imperium, quod sup­ ponit electionem, non possit non esse ve­ rum per conformitatem ad appetitum rec­ tum ; seeds vero judicium antecedens electionem : siquidem ut appetitus sit simpliciter rectus, debet habere tum rec­ tam intentionem, tum etiam rectam elec­ tionem. D Deinde id, quod ad tertiam probationem Ù3 np* respondetur, nimirum non posse esse im­ perium unius hominis ad se ipsum, e\’ eo quod non habet respectu sui vim coactivam, etiam deficit. Nam ad imperandum non est necessaria vis jcoactiva, sed sufficit directiva : el ita Princeps manet obligatus eadem lege, quam condit. Quare sicut Prin­ ceps mediante lege ordinata ad bonum commune, potest sibi, et sub litis impe­ rare, ita mediante prudentia monastica, quæ respicit bonum proprium poterit tam Princeps, quam quivis habere imperium respectu sui ipsius. Jta-Ίΐ Tandem id, quod ad occurrendum ultimæ éiiu probationi ejusdem antecedentis adducitur, r.wn. etiam corruit, ut ex iis, quæ circa secun­ dam rationem pro D. Thom. sententia § sequent, dicemus, constabit. § VII. Eadem D. Thomæ sententia alia ratione fundamentali slabüilur. a feclî Secundo principaliter eadem assertio J 'ηίΓ quoad primam partem, ex qua (ut diximus) ] posterior pendet, probatur ratione desumpta ex variis locis D. Th., nempe in ! dise, ii l J'.r- q. I art. 2 in corpore, et q. G do Veritate, *ηώ.clad Romanos 9 led. 2 necnon 1 art. 2 ct q. 17 art. 1 quæ potest sub hac forma proponi. Quoniam prædeslinatio non potest consistere in illo actu judicii, qui pnece Iit electionem : ergo nec etiam in illomeL judicio ut approbato per electionem snbsequvntem, seu ut eam connotai Un­ quam quid subsecutum : ergo consistol in actu imperii, seu in actu rationis practical ad praedictam electionem subsecuto. Antecedens videtur certum. Quoniam pabiiur praedestinatio est ordinatio illorum dumtaxat ««wmediorum, per qure prædeslinatud postea consequitur finem (elornæ vite : quia cum non sit utcunque ordinatio, sed ordinatio efficax praedictorum mediorum, solum po­ test esse ordinatio eorum mediorum, quæ cum effectu, el efficaciter conducunt ad vi­ tam æternam comparandam : at ille actus judicii præcedens electionem, est ordinatio seu propositio plurium aliorum mediorum, quam sint ea, quæ a divina voluntate effi­ caciter eliguntur, et per quæ praedestinati vitam æternam de facto consequuntur : cum electio segregationem quamdam im­ portet, atque adeo ejus ratio formalis con­ sistat in electione unius, vel plurium aliis relictis, oportet ul per actum illum, quo intellectus proponit voluntati media eli­ genda, non solum proponantur ea, quæ eli­ guntur de facto, sed etiam alia quæ omit­ tuntur : ergo in prædicto judicio, quippe non magis ordinante, quantum est ex vi sua, hominem ad consecutionem glorite per illa media, quæ divina voluntas de facto eligit, quam ea, quæ de facio omisit, ne­ quibit praedestinatio consistere. Prima vero consequentia ex antecedenti 65. Probitar sequitur. Tum quia praedestinatio debet triais consistere in ordinatione efficaci praedicto­ Muserum mediorum, infallibiliter inferente exa­ quenlù. cutionem eorum : at actus ille judicii ante­ cedens electionem, nequit adhuc subsecuta prædicta electione, esse efficax, et infaUibiliter inferre hanc executionem : quia li­ cet actus voluntatis antecedens absolute, et simpliciter actum intellectus, possit illi tribuere efficacitatem quoad hoc quod est movere infallibiliter quoad exercitium; non tamen actus voluntatis subsecutus, quippe qui non influit in actum intellectus antece­ dentem, nec manet virtualiter in eo. Et ideo quoties actus aliarum virtutum parti­ cipant a charitato, id quod est proprium ip­ sius, toties actus cbaritatis absolute, et simpliciter praeit, non vero subsequitur ad actus earum. Et propterea etiam D. Th. I, D.Toow. 2 q. 17 art. I ul explicaret quomodo unus DE PRÆDESTIN Λ TIONE. 276 f· actus intellectas participet aliquid ab alio actu voluntatis, et e contra, non dixit quod actus posterior manet virtualiter in priori, sed asseruit : Quia vivius prioris aclus re­ manet in actu sequenti, contingit quandoque, quod est aliquis aclus voluntatis, secundum quod manet virtute in ipso aliquid dc actu rationis, ut diclum est de usu, el electione : el e converso aliquis est aclus rationis, se­ cundum quod virtute manet in ipso aliquid de actu voluntatis. Tum etiam (et est explicatio praecedentis Idcamet probationis) nam ul bene notavit idem An­ gelicus Doctor loco nuper dicto, primum movens quoad exercitium, et exeeutionem actus sive operis est voluntas : ergo cum secundum movens nun moveat nisi in vir­ tute primi moventis, sequitur quod hoc ip­ sum quod est, actum intellectus movere quoad exercitium, el exeeutionem, conve­ niat ei ex virtute voluntatis : ac proinde actus voluntatis debeat absolute, et simpli­ citer præire ei cui talem virtutem praestat : siquidem primum movens in aliquo ordine, debet esse absolute, et simpliciter prius, quam ea, quæ in virtute ejus movent. Probatur Ex quo etiam secunda consequentia secunda aperte constat. Tum quia (ut ex dictis in coaseqoealû. explicatione tituli n. 38 constat) aclus ra­ tionis practicæ, in quo posset in recto con- ( sistere prædestinatio, tantum est duplex, nimirum judicium antecedens electionem, et imperium : ergo hoc ipso quod prædes­ tinatio non consistat in praedicto ju licio, consistet in imperio. Tum etiam : quia im­ perium subsequitur ad electionem efficacem eorum dumtaxat mediorum, per quæ prae­ destinatus vitam æternam consequitur : et sic potest esse efficax ordinatio illorum, et inferre infallibditer exeeutionem eoruindem. § VIII. Jiat io praecedens confirmatur. Confirmatur, et explicatur radicitus hæc D.Thom. ratio, supponendo tamen prius ex L>. Th. Cajet. 1» - fb 16 art. 4 et Cajetano ibidem, quod voluntas duplicem habitudinem habet ad volilum : unam quidem ordine intentionis, Sa?/?5i’ aliam vero ordine exeeutionis. Ex quibus notandi prima pertingit a volitione finis usque ad pro electionem mediorum inclusive : secunda eosfirmavero ab actu rationis subsecuto ad electio­ tiooe rationis nem usque ad ipsam actualem applicatio­ prrredcnlis. nem potentia) executricis ad consecutionem U. I finis, necnon usque ad ipsam fruitionem ejusdem finis. Nam cum voluntas velit tam finem quam media, ct sit primum movens quoad exer­ citium, et exeeutionem eorum, oportet ut dicat utramque habitudinem, ita ut per pri­ mam respiciat tam finem, quam media ut volita, et per secundam ut execution! man! dabilia : ac proinde etiam oportebit ul se­ cunda habitudo finiatur in fruitione linis, ut ex se constat; ct incipiat ab actu imme­ diate subsecuto ad electionem (in qua prima habitudo volendi media desinit), nempe ab actu imperii : siquidem uterque ordo tam intentionis, quam exeeutionis, et ambæ habitudines debent pendere a suo actu intellectus, et actus ille intellectus no­ vus, el subsecutus ad electionem nihil est aliud, quam actus imperii. Et licet illa prior habitudo ordinis intentionis non incipiat a primo actu intellectus a quo dirigitur, quia talis actus nulla ratione cadit sub actu vo­ luntatis, quippe qui omnem præcedit; bene tamen secunda habitudo : quia cum subse­ quatur ad actum electionis, accipit ab co virtutem, ei sub ea suo modo cadit : et ideo ab ipsa habet virtutem ad movendum effi­ caciter ad exeeutionem operis, ita ut abeo actu directive, efficaciter tamen, incipiat immediate exeeutio. Sicut etiam actus ju dicii præcedens electionem, et subsecutus ad intentionem efficacem cadit sub prædicta intentione, pertinetque ad ordinem inten­ tionis, et ab ea habet ut sit efficax ad mo­ vendum juxta modum efficacitatis, qui est in ipsa intentione, ut statim magis expli­ cabitur. Inter has autem habitudines est duplex <·■ discrimen. Primum quod prima quodam­ modo comparatur ad secundam ut imper­ fectum ad perfectum; et ideo ex illa iturad istam. Secundum vero quod voluntas tunc est perfecta secundum primam habitudi­ nem, quando perfecte vult finem, et media, ita ut ly perfecte, cadat supra ipsum velle : tunc vero est perfecte in secunda habitu­ dine, quando perfecte habet finem, ita ut ly perfecit, cadat supra hoc quod est habere praedictum finem. Tunc enim voluntas est perfecta respectu ejus, quod est ad finem, quando habet illud realiter; et respectu fi­ nis quando realiter obtinet illum, et eo fruitur. Et propterea aliud est voluntatem perfecte velle, intondere, eligere : et aliud ipsam perfecte habere volilum, intentum, e'.ectum : et quia hæc sunt diversarum ra­ tionum ideo quantumcomque crescat primæ ··' .v DISP. II, DUB. II. primae habitudinis perfectio, semper rema­ net in sua imperfectione respectu sccundæ, et nunquam ad eam pervenit. Hinc ergo sequens confirmatio deduci­ CiclrBitO tur. Nam prædestinatio debet consistere in tf.nutxr. actu rationis practicæ versante, et ordinante media, qui sit omnium efticacissimus ; ac proinde qui in utroque ordine, scilicet in­ tentionis, et exeeutionis sit summe efficax : at actus judicii antecedens electionem non est actus rationis omnium efficacissimus, nec in utroque ordine habet efficaciam, se­ cus tamen imperium : ergo prædestinatio non in prædicto judicio, sed in imperio debet consistere. Consequentia ex utraquo præmissa satis constat. Major vero quoad primam partem etiam CUU1 prædestinatio sit ordinalio efficax eorum mediorum, per quæ æterna vjto comparanda est ; et propterea optime diffiniatur per hoc, quod sit transmissio, et ordinatio efficax creatur© intellectualis in finem vitæ æternæ per certa, et determi­ nata media, non potest non in ordinatione omnium efiicacissima praedictorum medio­ rum essentialiter consistere. KfroJ Quoad secundam vero partem eadem *;■* major etiam patet. Nam actus rationis practicæ, qui in utroque ordine, intentionis ni­ mirum, et exeeutionis non fuerit efficax, non erit omnium efficacissimus : siquidem (ut modo dicebamus) hi duo ordines ita in­ ter se connectuntur, ut primus quodam­ modo comparetur ad secundum, ut imper­ fectum, sive ut non ita perfectum, ad perfectum : et propterea ab illo eatur ad istum : et similiter unus, nempe primus, non potest intra suum ordinem præcise, habere perfectionem secundi, quantumvis in perfectione crescat, quia sunt diversa­ rum rationum : et ita actus rationis prac­ tical, qui non fuerit efficax intra utrumque ordinem, non potest esse summe efficax, aut omnium efficacissimus. ». Minor autem quoad primam partem, sci­ totar licet quoad prædictum actum judicii probaP»i tor. Nam cum actus iste tantum pertineat £££ ad ordinem intentionis, quippe qui antece­ dit omnino ordinem exeeutionis, non po- j test esse aclus rationis practicæ omnium efficacissimus. Tum quia actus rationis practicæ omnium efficacissimus, debet nd I utrumque ordinem intentionis, et exeeutio- I nis pertinere, ut ita in utroque sit efficax, I et habeat majorem efficacitatem, quam ille I qui ad unum tantum ex his ordinibus spec­ tat. Tum etiam : quia cum prædictus actus | 277 I judicii tantum supponat intentionem effica­ cem finis, tantum infert quod supposita prædicta intentione, eliget voluntas hæc vel illa media efficacia, non vero hæc de­ terminato : et ita non habet tantam effica­ citatem, quanta requiritur ad hoc ut ex vi sua, el intentionis efficacis inferat hæc media determinate magis, quam illa : sicut nec intentio efficax, a qua actus judicii ef­ ficacitatem habet, illa infert. Quoad secundam vero partem, nempe Qixud •.ecuoquoad actum imperii, eadem minor sic ihm suadetur. Tum quia cum prædictus actus probatur imperii pertineat ad ordinem exeeutionis, pnm0· qui est posterior ordine intentionis, non potest non ex qua parte spectat ad ordinem exeeutionis mediorum, quique præsupponit efficaciam totius ordinis intentionis, habere virtualiter efficaciam hujus ordinis, siquidem ut n. 54 et C6 dicebamus, effica­ cia actus prioris remanet virtualiter in actu posteriori ad illum subsecuto ; et similiter habere formaliter efficaciam spectantem ad I ordinem exeeutionis, et per consequens esse actus rationis practicæ omnium effica­ cissimus. Tum etiam :quia, ut ex D. Thoma num. Secundo i- i · D-TLorn. o3 dicebamus, imperium est actus præciI puus et finalis, qui elicitur a ratione praclica : unde cum ipsa distinguatur a ratione spéculât va in hoc quod est principium agendi, oportet ut prædictus actus imperii, qui est potissimus et finalis, sit efficacior omnibus aliis spectantibus ad rationem praclicam : atque adeo quod sit summe ef­ ficax intra latitudinem rationis practicæ, et tam in ordine intentionis modo explicato, quam in ordine exeeutionis. Quæ confirmatio non solum explicat vim hujus rationis sccundæ, sed etiam confirmat primam, suadens dandum esse actum im­ perii subsecutum ad electionem, quod in prædicta ratione intendebatur. Nam hoc Anted ipso quod voluntas dicat duplicem habitu­ dinem jam assignatam, et pertinentem ad utrurnque ordinem, intentionis scilicet et exeeutionis, oportet ut etiam ex parte in­ tellectus detur duplex actus rationis prac­ ticæ, quo in utroque ordino voluntas diri­ gatur. Utrum autem isti duo ordines actuum in divinis distinguantur semper virtualiter? an vero semper sit unus et idem ordo emineniissimus, præhabens ea. quæ in crea­ turis sunt dispersa, ct solum ex parte nos­ tri modi concipiendi sit multiplex ? et alia huc spectantia, constant ex iis, quæ in tract, de Voluntate Dei diximus. λ I : •278 UE PK/EDESTI NATIONE Ratio ultima pro assertione. n.i •I Deinde probatur assertio ratione salis UUim fundamentali desumpta ex D. Thoma locis ηχώ pro statim referendis, et quæst.pneceiL art. i q. ne. 6 de Veritate, art. 1 in hac quæst. art. A, D.Tho·. quæ potest sub hac forma proponi. Quoniam prædestinatio est actus prudentiæ ; at actus prudentiæ consistit formaliter, et in recto m actu intellectus, qui est imperium : ergo et’am prædestinatio· Major constat ex supra dictis num. 18. Nam prædestinatio, quæ est specialissima quæ lam providentia, es: actus quidam qui est pars providenti», pro­ videntia autem est actus prudentiæ : et propterea quo aliquis est magis providus, eo est pru lentior, et e contra. Ariitot. Minor autem (quæ est Arise. G Ethic, c. Aafaa 9 et J Politic, c. 3 et Augustini lib. 1 de libero arbit. c. 8 e: lib. 15 de Civitate c. 7 JtTbom. nec non D. Thom. I, 2 q. 57 art. G, et 2, 2 q. 51 art. 2 q. 53 per totam, q. 54 art. 2 ad 3) probatur lum ex dictis a num. 52 et deinceps, tum etiam ratione Angelici Doctoris locis modo citatis. Nam judicium de mediis eligendis esc actus Synesis, aut Gnome : ergo actus proprius pruden­ tiæ debet esse alius actus rationis præcticæ, ac proinde imperium, ut ex dictis in expli­ catione tituli, num. 38 liquet. Tum deni­ que quia actus prudentiæ non habet ut sibi immediate oppositos eos actus vitiosos, qui opponuntur judicio, sed eos, qui opponun­ tur imperio. Nam judicio opponitur inconsideratio, imperio vero prudentiæ opponun­ tur inconstantia et negligentia. Vnde D. Idemmet Thomas, 2. 2 quæst. 53 art. 2 explicans vitia, quæ opponuntur prudentiæ, secun­ dum parles quasi potentiates illius, et ea quæ opponuntur ipsi, ul distinctæ ab illis, inquit : Quantum ad defectum consilii, circa quod est Eubulia, est præcipitatio, sive teme­ ritas : quantum vero ad defectum judicii, circa quod sunt Synesis, et Gnome, est inconsideratio ; quantum vero ad ipsum prxcep· tum, quod est proprius actus prudentiæ, est inconstantia, el negligentia. 1*· Confirmatur ratione, quam innuit D. muur? Thomas, 2, 2 quæst. 47 art. 8 et ex parle D .Thorn. langit Arislol. G Ethicorum cap. 5. Nam Amiqï. jn i10C (iistinguuntur arSt ct prudentia, quod perfectio artis, modo tamen alibi insi­ nuando considerata, consistit in judicando; perfectio vero prudentiæ in præcipiendo : ergo cum prædestinatio sit actus prudentiæ porfectissimæ, ηυα poterit non in pruci· piendo consistent. Consequentia patet. An­ tecedens autem ostenditur ab Aristotele. 1). Thoma locis modo citatis sequenti si­ gno. Nam homo judicans quod rectum eut, et voluntarie deficiens ab illo, et consoqueater peccatum committens, est iinprudenlior eo, qui per ignorantiam et nolens deli­ cii : quia ille primus deficit in principaliori actu prudentiæ, qui est præcipore quod ju­ dicatur esse rectum; oeterum ille artifex qui deficit ab arce judicans quod deficit, el hoc eligens, est minus imperitus, quam ille qui deficit nolens : quia minus delicii a suo principali actu, qui est judicium : ergo actus proprius prudentiæ non erit judicium, seJ aliusactus rationis practice, nempe im­ perium : quia ut ex iis, quæ in explicatione tituli dicebamus, salis constat, non restat alius rationis actus in quo consistat. Diluitur primum argumentum opposite sentenlix. I Ad primum pro prima parle oppositæ senteniiæ (in qua posterior ejusdem sen- Ai |riSLH tentiæ pars, et ejusdem fundamentum inni­ titur respondetur negando antecedens, el ad primam probationem negari etiam debet antecedens. Nam re vera imperium movet *»· voluntatem tam quoad speciem actus in or­ dine execuiionis, ut n. GG et sequentibus hujus dubii ostensum est quam quoad exer­ citium, ut docet Angelicus Doctor 1,2, q. D.n» 17 art. I et constat ex iis, quibus ostendi­ mus, necessarium esse imperium rationis ad ordinem execuiionis spectans. Nam om­ nia, quæ illud suadent, etiam probant præ­ dictum imperium, quippe subseculum ad electionem efficacem, d here esse efficax in ordine a 1 movendum, quoad exercitium. Nec oppositum convincit probatio ibidem adducta. Quia hinc non sequitur, non esse pruprium voluntatis movere tam se, quam cæ teras alias potentias, quoad exercitium : quia licet imperium ad iilud moveat, hoc tamen habet participatum a voluntate. Et propterea Angelicus Doctor art. nuper ci­ Mtato. inquit : Cum ergo secundum movens non moveat, nisi in virtute primi moventis^ sequitur quod hoc ipso, quod ratio movet im­ perando, sit ei ex virtute voluntatis. Unde relinquitur, quod imperare sit actus rationis prxsupposito actu voluntatis, in cujus vir­ tute ratio movet per imperium ad exercitium actus. TTntÎA i DISP. II Unde in Uli motiona duo sunt conside­ randa : nimirum efficacia movendi quoad exercitium, ct specialis modus movendi cum quadam intimatione, et ordinatione ad alterum : qui explicatur per verbum impe­ rativi. Ex quibus primum illud repentur in imperio participative ab electione voluntatis, quatenus applicat intellectum, et virtutes ejus imperativas ad imperandum : et ita semper est verum voluntatem movere se, et alias potentias, quoad exercitium, esseque primum movens in hoc ordine. Secundum vero competit ipsi imperio secundum se, Ot iJfl. non a voluntate, ut notavit D. Thom. art. 1 nuper citato in solutione ad l inquiens : Imperare non est movere quocumque modo, sed cum quadam intimatione denuntiativa ad alterum, quod est rationis. Et propterea inactu libero causato ab imperio reperitur aliquid correspondons ibi» nempe hoc quod est esse cum quadam intimatione denuntia­ tiva, et ordinativa unius ad aliud : quo picto voluntas non posset velle libere, unum esse propter aliud. Ad secundam vero probationem concesso A4 antecedenti, neganda est consequentia. RaWC1Ï 7:a tionem autem disparitatis tradidit D. Thom. I, 2 q. 17 art. 2 his verbis : Dicendum, •m. quod imperare, nihil aliud est, quam ordiDTun. nare aliquem ad aliquid agendum cum qua­ dam inlimativa motione : ordinare autem est proprius actus rationis. Unde impossibile tsl, quod in brutis animalibus, in quibus non est ratio, sil aliquo modo imperium; se­ cus vero in creaturis rationalibus propter oppositam rationem. Quam disparilatem adhuc magis explicuit idem sanctus Doctor in solutione ad 3 his verbis : Aliter inveni­ tur impetus ad opus in brutis animalibus, cl aliter in hominibus. Homines enim faciunt impetum ad opus per ordinationem rationis, unde habet in eis impetus rationem impe­ rii : in brutis autem fit impetus ad opus per instinctum nalurx : quia scilicet appetitus eorum, stalim apprehenso Convenienti, vel inconvenienti, naturaliter movetur ad prose­ cutionem. vel fugam. Unde ordinantur ab alio ad agendum, non autem ipsa se ipsa ordinant ad actionem : el ideo in cis est impetus, sed non imperium. A4 W Ex quo etiam ad id, quod in eadem pro­ batione additur, facile constat. Nam ex eo tfôir. quod denegemus brutis hunc actum impe­ rii, non propterea pauciora concurrunt ex parte cognitionis ad motus eorum : siqui­ dem loco actus rationis, qui est imperium in creaturis rationalibus, et mediante quo DUB. II. 279 se ipsas movent, succedit imperium, et motio primi intelligentis, primique moven­ tis, ratione cujus ordinantur, et moventur ad prædictum opus. Ad tertiam vero probationem responde­ tur, negando antecedens. Quia re vera da- tenia· tur· donum Spiritus Sancti correspondons probatioprudentiæ, et in ordine ad actum imperii, nem’ quamvis tale donum non significetur no­ mine doni prxcepli, sed nomino doni consi­ lii : ex eo quod dona Spiritus Sancti confe­ runtur ad actus, in quibus mens se habet ut mota ab illo, quamvis active eosdem actus eliciat, ul innuit D. Thom. 1, 2 q. 68 art. 1. Cumque præcipere non denotet ex vi significationis nominis hoc quod est moveri, sed movere, propterea congruum fuit, ut donum correspondons prudentiæ, non ap­ pellaretur prxctplum, sed consilium, per quod potest significari motio mentis ab alio consiliante. Quæ solutio desumitur ex D. Thom. 2, D.Tboa. 2 quæst. 52 art. 2 ad l et 3 his verbis : Dicendum, quod judicare, el præcipcre non est moli, sed moventis, cl quia in donis Spi­ ritus Sancti mens humana non se habet, ut movens, sed magis ul mola; inde est, quod non fuit conveniens ul donum corresponded prudentiæ, przceplum diceretur, vel judi­ cium, sed consilium, per quod potest signi­ ficari molio mentis consilia!# ab alio codi­ fiante, etc. Unde mens humana ex hoc ipso quod dirigitur ab Spiritu Sancto, fit poled dirigere so ct alios. Ad quartam tandem probationem, ut 76. Ad respondeamus notandum est, duplicem esse quirum ordinem actuum intellectus, et voluntatis, proba­ alterum quidem directum, alterum vero tionem. reflexum : ex quibus directus, est respectu actuum ut feruntur in sua objecta, ut si volumus sanitatem, tunc eligimus medium ad illam proportionatum, v. g. sumptionem potionis amara», deinde imperamus memi>ro externo, ut illam sumat, et tertio uti­ mur illo ad ejus sumptionem. In quo or­ dine perspicuum est, electionem præcedere imperium et hoc præcedere applicationem ac usum prædicti membri in ordine ab obten tionem finis. Ordo vero reflexus, est quo actus intellectus, et voluntatis reflectuntur supra se ipsos, et in hoc online imperium præcedit electionem. Nam cum aliquod ob­ jectum volumus, ut dum amamus amicum, tunc illa volitio. et amor, est consensus in ipsum amorem, el electio ejusdem amoris quoad exercitium, et insuper habet ratio­ nem usus voluntatis, quo eam ad elicien- DE ΡΛ-Ε DESTINATIONE. » ■wmwi I. « fl 1 '·' · i dum prædictum amorem, ul est electio di­ lem prohibet, quod usus unius procédât elec­ recta alicujus medii, applicamus : et tunc tionem alterius. Et quia aclus voluntatis imperium in hoc ordine præcedit electio­ reflectuntur supra se ipsos, in quolibet artu nem, non quidem ut est electio reflexa sui, voluntatis potest accipi consensus, el electio, sed ut habet rationem usus, et applicatio­ et usus ; ul si dicatur, quod voluntas con­ nis voluntatis in ordine ad se ipsam ut est sentit se eligere, et consentiat se consentire, electio directa alicujus medii, v. g. sumptio­ cl utitur scad consentiendum, rt eligendum, nis potionis amare. cl semper isti actus ordinati ad id, quod esi Hinc ergo ad ultimam probationem ejus­ prius, sunt priores Quibus verbis in art. 3 in dem antecedentis, negandum estetiam ante­ I solutione ad tertium jam citatis addit : Sicul cedens in sensu explicato. Ad cujus pro­ actus voluntatis utentis ratione ad imperan­ bationem dicendam est, imperium in ordine dum, præcedit ipsum imperium : ita eliem directo actuum intellectus, et voluntatis, potest dici, quod, et istum usum voluntatis esse post volitionem finis, et electionem præcedit aliquod imperium rationis, eo quod mediorum, adhuc entitative sumptam; aclus harum potentiarum supra se ipsos in­ vicem reflectuntur. jKHM imperium vero in ordine reflexo, quo actus intellectus, et voluntatis supra se, modo Nec refert si objicias, tum quod in actu electionis ut usus est, non est nova difficnl· insinuato reflectuntur, esse ante electionem, non quidem ut electio, est electio re­ tas præter eam, quæ est in illo ut electio qr> est ; siquidem implicat dari electionem utpr*Mi,‘ flexa sui, sed ut habet rationem usus, quo Mill est electio, quin etiam detur ut est usus : voluntatem applicamus ad hoc ut eli­ ergo non est cur ad eam ut usus est, re­ ciat eamdem electionem, ut est electio di­ recta. quiratur imperium, si semel ad eamdem ut electio est. non desideratur. Patet conse­ 77. Nec oppositum hujus vuk D. Th. in tes­ quentia. Nam ideo in ordine directo actuum timonio ibidem allato. Quoniam tantum intellectus, et voluntatis desideratur actus intendit, electionem objecti extrinseci, et imperii ad usum, quia usus addit novam in ordine directo esse priorem imperio, et difficultatem supra electionem : ergo cum applicatione potentiarum ad illius conse­ electio, ut usus, non addat novam difficul­ cutionem; non tamen negat quin ipsam tatem supra se ipsam ut electio, non desi­ electionem, et intentionem liberam, ut sunt derabitur imperium ad ipsam ut usus est, usus voluntatis ad eligendum directe, pré­ si non requiritur ad eamdem ut est electio. cédât aliquod imperium : ac proinde nullus Tum etiarn : quia facta collatione inter est actus liber ad quem, secundum ratio­ electionem ut est electio, et ut usus, prius nem jam dictam, non desideretur imperium. est in illa ratio usus, quam ratio electionis : Diximus : Quin ipsam electionem, el -inten­ quandoquidem ideo voluntas eligit, quia tionem liberam etc. quia intentio libera, utitur se ipsa ad eligendum; non vero e licet possit esse respectu finis; attamen ut contra : sed electio ut usus indiget impe­ est libera involvit volitionem hujus tinis præ alio, vel aliis; atque ibidem libera rio : ergo etiam eo indigebit ut est electio, electio involvitur. quippe quæ secundum hanc rationem pen­ D.Tbom. Quæ solutiodesumitur exD. Thom. 1,2 det a se ipsa ut usus, tanquam ab aliquo q. 1G art. ί ad 3 el q. 17 art. 3 ad I anteriori. | | clad 3, si omnia hæc testimonia in unum Tum denique : quia fundamentum hujus Ten pnfcxt conjungantur. Nam in solutione ad t losolutionis, nempe voluntatem reflectere su­ quens de online directo actuum voluntatis, pra suos actus, et ideo velle suum relie, inquit : Non omnis aclus voluntatis præcedit et eligere suam electionem, videtur etiam hunc actum rationis, qui est imperium; sed probare dari processum in infinitum in his aliquis præcedit, scilicet electio, et aliquis reflexionibus : siquidem illud velle quo sequitur, scilicet usus : quia post determi­ virtualiter vult suum velle, est etiam vir­ nationem consilii, quæ est judicium rationis, tualiter volitum ; ac proinde dabuntur etiam voluntas eligit, et post electionem ratio im­ infiniti aclus imperii, quibus voluntas in perat ei, per quod agendum est quod eligiillis dirigatur, si semel ad aliam electiogilur : et tunc demum voluntas alicujus nem reflexam aliquis actus imperii desi­ deratur. j EH incipit uti exequendo imperium rationis. Loquens vero de ordine reflexo inquit in Respondetur enim ad primam ex his e solutione ad 3 prædicti artic. 4 : Electio prxprobationibus distinguendo antecedens : ccdit usum, si referantur ad idem. Nihil au­ Aon est nova difficultas, realiter distincta, concedenlum p M DISP, II, DUB. 11. > ft ►atua. concedendum est : ratione diversa, negari debet. Noc oppositum hujus convincit pro­ batio ibidem adducta, ul intuenti patebit. Et deinde distinguendum est consequens : cl si intelligatur de imperio, » test habere rationem finqjem respectu sui, I pnxMrn prinum ut contingit in voluntate, et omnipotentia probatio- divina; non vero respectu ejus, quod potest nem.* habere veram causam finalem. Cæterum n tia absque aliqua distinctione virtuali um inter se, quam ab illa. Et deinde distinI guendum est idem antecedens quoad seI eundam partem, otconcedendum, si sensus i illius sit quod utraque habet id, quod ibi­ dem refertur, respiciendo eamdem prorsus rationem formalem objectivant ; secus vero si sensus fuerit, quod id habent inspi­ ciendo diversam rationem formalem ob­ jectivam. |Λ Et deinde neganda est consequentia. Ei ad probationem dicendam est, quod licet ordinationes ad diversos lines • adæuuatos et * formales, et per diversa media adæquata, et formaliter sumpta ut respiciunt praedictos lines, indicent, ordinationes ipsas, et pro­ videntias esse essentialiter distinctas; non tamen ordinationes ad diversos lines inadæquatos partiales, et materiales , et per diversa media inadæquata, et materialiter sumpta, ut respicientia præJictos fines inadæquatos, et non formaliter accepta, ut dicunt ordinem ad prædictum (inem alæquatum, in quo ordine omnia illa formaliter conveniunt. Quoniam hinc ad summum potest colligi ordinationes illas esse partes objectivas, seu quantum ad objecta unius, ct ejusdem ordinationis secundum speciem, aut quasi speciem atomam, ut in pnvsenli contingit, et jam explicatum est. Ad primam confirmationem, negandam ia. est antecedens, si intelligatur de ordinatione .U prism divina, qua ordinantur inedia in suos fines. Nam hæc habet quasi speci ficari, modo Λ«Κ· EXktamen alibi a nobis insinuato, a ratione aa. finali ultima : et ad primam probationem dicendum est, quoi sicut est proprium (raUwcharitatis respicere finem ultimum, et or­ em. dinare omnia in illum, licet hoc non sit proprium aliarum virtutum affectivarum, ita est proprium divinæ providentiæ ut talis, DISP. II, DUB- ill. talis, ordinare omnia in suos lines ultimos, et habere pro ratione linuli sibi propria eam quæ. in hoc ordine est ultima, quæquo num. 116 a nubis explicata est. Ad secundam probationem neganda est HL sequela, si sensus illius fuerit, quod omnis κπ:· providentia Dei quoad nostrum modum concipiendi sit hypostatica seu pars ob­ jectiva illius : quamvis possit concedi, quod ex parte rei concepta) omnis provi­ dentia Dei est hypostatica, seu quod non distinguitur adhuc virtualiter ah illa. Nec amplius probatio sequeke ibidem adducta convincit. Quia licet omnia, quæ cadunt sub providentia naturali, et supernatural!, ordinentur ad unionem hypostaticam seu ad Christum; quia tamen unio hypostatica, elChristus secundum eam rationem, secun­ dum quam cadere potest sub divina providen­ tia, et cætera alia ordinantur ad manifesta­ tionem divinæ bonitatis in communicatione triplicis ordinis, naturæ, gratiæ, et unionis hypostatica, propterea providentia naturæ, el gratiæ non sunt parles objectivæ pro­ videnti» hypostaticæ, quasi ipsa sit tota ipsa providentia Dei secundum omnia sua mu­ nera, et cæteræ aliæ providentiæ, ex parte nostri modi concipiendi distinct», sint parles objectivæ illius : sed tam ipsa, quam providentia ordinis naturæ, et gratiæ, sunt partes objectivæ divinæ providentiæ, sumplæ in omni sua amplitudine, et ut respicit omnimodam communicationem divinæ bonitatis secundum prædictos 1res ordines. IC. Ad tertiam vero probationem conceden­ iras dum est antecedens : tunc tamen divina providentia secundum se sumpta, aut Q providentia naturalis ut est idem cum illa ex parte rei conceptu) absque distinc­ tione virtuali, non desineret habere vim ad hoc ut terminaretur ad omnia na­ turalia, ordinando ea in finem ordi­ nis gratiæ, et unionis hypostatic», seu • quod in idem redit) tunc tamen divina providentia maneret omnino eadem ex parte actus, licet non maneret omnino ea­ dem quoad terminationem. Et deinde ne­ ganda est consequentia. Quia specificativum (ut sic dicamus) divinæ providentiæ semper est divina essentia, quatenus est ratio ex M sufficiens ad huc ut Deus, eam per mo­ dum objecti primarii inspiciendo, habeat vim ad providendum de omnibus mediis, sive sufficientibus, sive efficacibus in ordine ad ostensionem divinæ bonitatis in triplici ordine, naturæ. gratiæ, et unionis hypo­ static». 297 Diximus : Lied non maneret omnino ea­ dem quoad terminationem, quia terminatio actualis, el in actu exercito divinæ provi­ dentia?, sicut et divina·, voluntatis, possunt, eis in variatis permanentibus, variari prop­ ter diversa connotala, quæ in actu exercito connotant: quia prædicta connota ta suntmatorialia, et iimdæquatarespecta illarum. Sed de his, el do aliquibus difficultatibus, quæ circa ista, hinc inde ebullire videntur, consulantur ea, quæ in tract, de Volunt. Dei circa ari. 3 diximus. Ad secundani confirmationem transeat 11*. major : et distinguatur minor : Perliment ΙβAdedad diversos ordines, ex parte ejus, quod in data recto dicunt, negetur : ex pario diverso­ couu.maiiorum connotatoruin materialium, et inadæ- nem quatorum, concedatur. Et deinde neganda seeandi argnest ulraque consequentia : quia ad hoc ut mcniî consequens utriusque esset verum, oporte­ pa&iHitn. ret ut minor esset etiam in priori sensu senieavera. Itaque prædestinatio, et providentia ti®. naturalis secundum id, quod in recto di­ cunt, seu secundum id, quod ponunt in Deo, dicunt aliquid connaturale ipsi, et supernaturale respectu cujusvis crea tu ræ, ex eo quod dicunt perfectionem infinitam per essentiam, el per modum actus puris­ simi. Cæterum ex parte effectas, et objecti materialis, quod connotant, providentia 'naturalis dicitur naturalis, sumpta denomi­ natione a prædieto effectu, et prædestinatio dicitur eodem proportionali modo provi­ dentia supernaturalis : tunc tamen non se­ quitur distinctio earum essentialis, sive a priori, sive a posteriori : quia prædicti effec­ tus, el connotala sunt connotata materialia, et inadæquata; non tamen formalia, et adæquata. Et licet omnia illa in esse rei sint diversi ordinis, non tamen in esse objecti, seu in esse inspecti a divina provi­ dentia, ex eo quod sub una, et eadem ra­ tione formali ab ea inspiciuntur. Polestquo hoc explicari exemplo divinæ Ei plica tur omnipotenti», quæ ut est facti va rerum exempt·. ordinis supernaturalis, dicitur potentia ac­ tiva supernaturalis, et ut est factiva rerum ordinis naturalis dicitur naturalis; non quidem quia ipsa secundum lias duas con­ siderationes virtualiter distinguatur, ut supra dictum est, aut quia secundum id, quod in Deo ponit, non sit ejusdem prorsus rationis, ac proinde nun sit connaturalissimi Deo, et supra naturam totius entis creati,aut creabilis; sed quia connotât diver­ sa hæc objecta materialia, et inadæquata, et ratione illorum, sic vel sic denominatur. Γ1Φ N ίψ* Ad I 1a’ ; !£· r DE PRÆDESTINATIOXE. 157. Ad tertium negandam est antecedens. non istius, et dicit habitudinem ad illum, I3 tertiam el ac* probationem desumptam ex primo, non ad hunc : et quemadmodum ideadoin argomca- et secundo exemplo dicendum est, lineam confertur cum homine, verbi gratia, et eum oppSur relationis divinæ, et attributi itidem divini peculiariter connotât, non multiplicatur in Rites- in suaamplitudine sumptas, esse quasi sub· ratione attributi divini, quia hoc connota· alternas : el boo peti ab intraneis cujustum tantum est materiale, ita etiam provjque. Nam relationes divinæ, ut Paternitas, dentia. et Filiatio opponuntur inverse : et ita quae­ Respondetur enim concedendo antecc- El­ dena, si intelligatur de respectu rationis u libet constituit suam lineam quasi atomam, et per consequens linea relationis divinæ utcumque, et qualitercumque importato;, secus vero de respdctu rationis, qui eodem’ in sua amplitudine, tantum erit quasi sub­ alterna. Et similiter quodlibet ex attribu­ modo utrubique importetur. Et deinde ne­ tis divinis, ut verbi gratia misericordia ganda esi consequentia. Quoniam licet tam respicit distinctum objectum formale, ac providentia, quam ideæ divinæ dicant res· aliud, v. g. ac justitia : et propterea pectum rationis ad creaturas (modo tamen quod vis attributum constituit unicam lineam alibi tacto) attamen respectus rationis im­ quasi atomam, Cæterum providentia divina portatus ab ideis est satis ad hoc ut ratione ob rationes factas tantum respicit, adhuc I illius, ideæ in sensu insinuato absolute di­ in sua amplitudine sumpto, unicum objec­ cantur plures : non tamen respectus ratio­ tum formale, nec una quasi pars ejus op­ nis, quos intelligimus providentiam divi­ ponitur alteri quasi parti : et ideo unium nam dicere ad creaturas. Nam respectus constituit unicam lineam quasi atomam, et rationis providenti» sumuntur non ex parte tamen habet partes objectivas, seu quan­ principii, ex parte cujus ipsa se tenet; sed tum ad objecta, ut dictum est. ex parte objecti materialis : et ideo non Ad tert:um vero exemplum respondetur, sunt satis ad hoc ut absolute dicatur, propter quod si loquamur de ideis ut constituunt illos multiplicari. Cæterum respectus ratio­ attributum divinum, tunc nulla ratione nis idearum sumuntur ex parte objecti ma­ multiplicantur, quia omnes illæ sunt unum, terialis a Deo intellecti, et ipsæ etiam se ot idem attributum : si vero liat sermo de tenent ex parte objecti a Deo cogniti : et eis, non ut constituunt attributum, dicen­ propterea propter hanc majorem affinita­ dum est, esso disparem rationem. Quia tem, sunt satis ad hoc ut absolute dicator, quod ideæ sunt plures. I idea significatur ut objectum cognitum a Deo, providentia voro ut actus, vel princi­ Ad primam confirmationem negandum pium operandi : et in Deo non multipliest antecedens quoad utramque partem, , fantur actus, nec principia operntiva res­ propter illa, quæ in favorem assertionis ad­ picientia, aut quasi respicientia plura sub duximus : et ad primam probationem prio­ eadem ratione formali : possunt autem ris partis respondet D. Thom. in hoc ar­ multiplicari objecta cognita ab illo. Quæ ticulo in solutione ad tertium his verbis : D.Thonv solutio desumitur ex D. Thom. supra quæst. Dicendum, quod prédestinant convenit .ln15 art. 2 ad secundum. gelis, sicut cl hominibus, licet nunquam fue­ V8·. Nec obest id, quod contra banc solutiorint miseri. Nam motus non accipit speciem vilquii ncni divi Thomæ ob icit Vazquez, nempe a termino a quo, sed a termino ad quem. tam ideam quam providentiam connotare Nihil enim refert quantum ad rationem respectum ad creaturas; et in utraque dari dealbationis, ulrum ille qui dealbatur fuerit diversos respectus rationis ad illas : ergo niger, aut pallidus, vel rubrus? el similiter sicut ideæ multiplicantur propter varios nihil refert ad rationem przdestinationis, respectus ad creaturas, ita et providentia; utrum aliquis prxdestinelur in vitam zlcrvel si hæc non multiplicatur, nec illæ. nam a statu miserte, vel non? quamvis dici Consequentia ex paritate rationis videtur possit, quod omnis collatio boni supra debi­ perspicua. Antecedens autem probatur. tum ejus cui confertur, ad misericordiam pertineat, ut supra dictum est. S Nam sicut idea divina prout peculiariter confertur, v. g. cum homine, et non cum Ad secundam vero probationem pro ea­ equo, est idea illius, et non equi, et dicit dem priori parte antecedentis dicendum respectum rationis ad hominem, non vero est, imperia distingui ex diversis mediis, ad equum, ita etiam providentia ut pecu­ et finibus formalibus, et adæquatis; nonvero liariter ordinat hominem in suum finem, ex diversis mediis, et finibus materialibus, et non equum, est providentia illius, ot et inadæquatis, ut in præsenti contingit. Ad * DISP. Π, ( Ι)ΓΒ. ΠΙ. 299 piendo do aliis muneribus quo? præstat. Ati probationem autem ejusdem antece­ dentis pro secunda illius parte, concedatur El eodem proportionali modo distinguendi est minor ; et ad probationem minoris di­ major quoad primam partem, et transeat cendum est, diffinitiones illas, tantum eese quoad secundam : et negetur minor. Nam materiales, et convenientes eidem indivi­ sicut idem intellectus Petri v. g. connosibili actui, et imperio divino, ratione di­ lando verum speculabile, quod est connotatutn ejus materiale, et inadæquatum, est versorum connotatorum materialium, et intellectus speculativus, ct connotando eo­ inadæqualorum, quia propter sui eminen­ dem modo verum praclicum, est intellec­ tiam habet connotare lum voluntatem effi­ tus practices, ita idemmet actus divini cacem dandi gloriam electis, tum commu­ intellectos, idemquo imperium absque nicandi divinam personalitatem humanitati distinctione virtuali. connotando tamen Christi, tum voluntatem etiam efficacem diversa media, aut quasi media materialia, qua vult aliquos deficere a consecutione el diversos fines partiales, et materiales, æternæ vite : et sic de aliis : et quatenus cto., habet quod sit prædestinatio electorum, connotât hæc vel illa connotata materialia, et reprobatio reproborum. significatur, vel nomine 'pnedestinationis IX) Ex quo etiam ad secundam confirmatio­ Angelorum, vel prædestinationis Christi, J4 vel reprobationis, etc. Unde non est ne­ fcfU- nem constat, negandum esse antecedens, oa et ad probationem concedenda est major, cesse, ut prædestinationi hominum v. g. txirper quam significatur illemet actus divinæ ΐώύ- et neganda minor. Quia media et fines, eea aut quasi lines illi. sunt inadæquata res­ providentiæ, qui simul absque distinctione pectu actus prædestinandi : quia ipse res­ virtuali est reprobatio aliorum, conveniat picit ut finem adæquatum ostensionem di­ id (formalissime loquendo seu ut est sub vinæ bonitatis in communicatione illius, hoc præcïso conceptu) quod competit re­ Becandum tres ordines, naluræ et gratiæ, probationi. Quia ad hoc satis est, quod ac unionis hypostaticæ. Et propterea illemet actus sit eminentissimus, et æquicum concipitur sub conceptu prædestinavalens pluribus actibus creaturarum ad tionis Christi, non concipitur cum funda­ eamdem lineam providentiæ per se lo­ mento in re ut alius actus virtualiter dis­ quendo spectantibus : et quod ut significa­ tinctus ab ipsamet, ut est prædestinatio tur nomine prædeslinationis denotetur hominum; sel tantum concipitur, et quatenus ratione prædicta eminentiæ ha­ significatur ut connotât quoddam speciale bet connotare hæc connotata materialia, medium, aut quasi medium, et finem, aut et inadæquata, et non illa. quasi finem inadæquatum, ac proinde con­ Potcstquc hoc explicari duplici via. 13?. ­ cipitur ut exercet unum munus, non ne­ Prima est, quam in tract, de Visione, et Explica tor gando quod secundum eamdem formalitade Scientia Dei ad alia sæpe adduximus, primo. tem exerceat alia munera prædestinandi nimirum eminentiam alicujus form© emihomines, et Angelos; sed solum præscinnentissimre tribuere ei ut (equivalent plu­ dendo pure præcisivo ab illo, seu nihil pro ribus rebus realiter distinctis, pertinenti­ tunc, ob imperfectionem nostri intellectus bus tamen per se loquendo ad eamdem de illo concipiendo. lineam. Unde sicut intellectus divinus ra­ W. Ad ultimum distinguenda est major : et tione hujus eminentiæ æquivalet intellec­ U si inlelligatur de conditionibus indispentui, et intellectioni creatæ, quæ per εο lo­ Kibilibus, quæ sunt formales, et desumun­ quendo spectant ad eamdem lineam : tur penes ordinem, aut quasi ordinem ad quamvis rationo imperfectionis creatura­ aie- objectum formale, concedenda est. Si vero rum sit ibi prædicta linea truncata, et divisa, ** inlelligatur de conditionibus indispensabiconstituatquo multiplicem quasi lineam, libus, quæ sunt materiales, et conveniunt ita idemmet actus divini imperii, et provi­ ei secundam quod connotât peculiaria ali­ dentiæ æquivalet ratione suæ emine.ntiæ qui connotata materialia, iterum distin­ pluribus actibus imperii, et providentiarum nostrarum pertinentibus per se loquendo guenda est : et concedenda si inlelligatur ad eamdem lineam. quoad præsens de parte objectiva ex parte Et quemadmodum intellectus divinus rei conceptæ considerata : sed neganda est inadæquate conceptus, seu ut præcise si inlelligatur de eadem parte objectiva, ut æquivalet intellectui creato, non vero in­ stat sub nostro modo concipiendi imper­ tellectioni, non concipitur ut inteiligens, fecto, seu prout præcise intelligitur præ«lare peculiare aliquod munus, nihil conciquia non concipitur ht æquivalens inleilec- .1 i ** »mI DE PR.EDESTIXATIONE. tioni crratæ, et propterea potest de eo veri­ ficari, quod ut stat sub hoc præciso con­ ceptu, non intelligit, sic idemmel actus divinæ providentiæ, et imperii ul concipi­ tur secundum quoti eminentissime modo, ct seclusis imperfectionibus æquivalet pre­ cise providentia? noslne efficaci, quia juxta modum efficacitatis, qui in nobis est, disponimus pro viribus de mediis eodem modo efficacibus in ordine ad hoc quod aliquis consequatur aliquod præmium, vel suum peculiarem finem, non concipitur, ut æqui· valens nostro providentiæ, qua eodem modo disponimus do mediis pro viribus efficaci­ bus ad puniendum aliquem, vel ad hoc ut non adipiscatur finem ei indebitum : et ideo ut stat sub priori illo conceptu, ra­ tione cujus concipitur sub conceptu præ­ destinationis. vel providentiæ efficacis or­ dinis naturalis, non providet do mediis efficacibus in ordine ad hoc ut reprobi, v, g. puniantur, vel non consequantur suum finem peculiarem, scilicet ætemam sitam ; vol in ordine ad hoc, quod ali» res natura­ les efficaciter non consequantur suum finem : ac proinde non concipitur sub con­ ceptu reprolialionis simpliciter, et per an­ tonomasiam talis, per quam quis excludi­ tur a regno æterno; vel reprobationis naturalis, qua creatura aliqua rejicitur a consecutione peculiaris finis naturalis : et propterea de pradicto actu divini imperii, ' ut stat sub conceptu prædestinationis, po- , test verificari quod dica! plura indispensabiliter requisita, quæ non possunt verificari | de eodem ut stat sub conceptu reprobatio- i nis, aut sub conceptu providentiæ genera- 1 lis, providentis de mediis sufficientibus, i un tamen efficacibus. Et tandem sicut intellectus divinus non distinguitur virtualiter a sua intellectione, ex co quod ut slat sub illo priori conceptu non sit Intelligent. quia eminentia, qua æquivalet intellectui, et intellectioni, non est eminentia æquivulens rebus diversarum linearum, sed rebus unius lineæ; ita nec divina providentia erit multiplex virtuali­ ter, quamvis, ut stat sub conceptu prædestinationis, provideat de inediis pro viri­ bus 'Dei efficacibus ; ac proinde omnino efficacibus, et de facto oblinentibus iinem, non vero stat sub conceptu providentiæ generalis precise : quia ul æquivalet pro­ videntiis creatis quodammodo correspondentibus prædestir.alioni, cl providentiæ generali, non dicit eminentiam æquivalen­ tem rebus diversarum liivarum; eed ad unam et eamdem lineam perlinentibu*. Secunda via. qua potest hoc ipsum de­ clarari, est exemplo divin» scienti», rpw· cum sit ita unica, ut non sit dislinguibUii um* in plures scientias virtualiter diversas; ni­ hilominus est neeessana respectu essenti® divina*, et creaturarum possibilium : libera vero ul terminatur ad decreta Dei, et crea­ turas existences. Rursus eadem scientia respectu Dei est intuitiva, ct speculativa; respectu vero creaturarum existentiam est intuitiva, et pracliea : et respectu possibi­ lium habet rationem scienti» abstractive, elpracticæ; collate vero cum impossibili­ bus est abstractive, et speculativa. Et ralio horum nulla est alia, nisi suinma eminen­ tia divinæ scientia?, per quam æquivalet ] scientiis realiter distinctis, et perlinentibus per se ad eamdem lineam. Ac proinde sii cut scientia creata, quæ precise babet esse i speculativam, non habet re ipsa esse praej licam. ita divina scientia licet re ipsa ha­ beat omnes has conditiones, quia tamen t forma eminens, propterea ut stat sub præciso conceptu æqui valendi scienti» spe­ culativa», nec habet æquivalere scienti® practicæ, nee ea quæ sunt propria illius: quamvis adæquale sumpta habeat omnia qua· diximus. Ita ergo proportione servata circa divinam providentiam philosophanUnde sicut respectu scienti» Dei est ma­ teriale, et per accidens quod sit practice, et intuitiva in actu exercito respectu crea­ turarum ; et propterea absque sui mutatiune intelligitur quasi transire (modo alibi tacto) a scientia non visionis, et non prac­ tice in actu exercito, ad scientiam eodem modo praclicam, et visionis; non tamen convenit ei per accidens, quod habeat vim ad hoc ipsum, nam hoc est in ea quid indispeiuabile, licet conveniens ipsi connotando objectum materiale, et similiter hoc ipsum non convenit ei per accidens, ut stat sub conceptu, et significatione sciontiæ praçticæ : ita respectu divinæ providentiæ per accidens, el de materiali est, quod sit in actu exercitu reprobatio reproborum, Ot prædestinatio electorum, non tamen conipetit ipsi per accidens, se.l indispensabiliter quud habeat vim ad hoc ipsum, quamvU cumpetat ei connotando aliqua connotala materialia r*t inadæquata : sicut etiam eidem indispensabiliter competit, ut sit v. g. prædestinatio in actu exercito, quatenus est sub hoc concepta, seu ut in actu exer­ cito conno’ai ea connotata, quæ ad prædestinationem . { ! I ! DISP. Il, DID. IV. liiialioncm in aclu oxorollo de/nlerantur ; juxia qua dobent |ea, quæ in tota huc so­ lutione diximus, inle’ligi. I DUBIUM IV. Quomodo rx dictis colligatur sufficientia definitionum, qux de prxdeslinalione com­ muniter traduntur, cl quomodo omnes ittx inter se coluereant? ‘ KM·. Triplex definitio, aut quasi definitio souvT *et communiter tradi de prædestinatione. itHe-Prima quæ desumitur ex D. Thom. in præsenli, est : Prædestinationem esse ordiD.TL'3. nationèm mediorum, quibus creatura ratio­ nalis transmittitur a Deo in finem vitx ælernæ. Secunda vero, quæ etiam depromitur ex eodem Angelico Doctore in hoc art. est : quod Prædestinatio sit ratio transmis­ sionis creaturae rationalis in finem vitæ ælernæ in mente divina ab æterno exist e ns. XAfg. Tertia tandem, quam adducit D. August. lib. de Dono persever, cap. 14 his verbis : Prædestinatio Sanctorum nihil est aliud, I quam præscienlia, el præparalio beneficio­ rum Dei, quibus certissime liberantur, qui­ cumque liberantur, Quare ut magis quidditas prædestinationis pateat, et amplius in­ notescat quam conformiter ad mentem D. Augustini, et Angelici Doctoris in ex­ plicanda natura, et quidditate prædcstinationis processerimus, placuit ex dictis tres has definitiones elucidare, el simul decla­ rare quomodo omnes illæ inter se cohæreant, seu inter se coïncidant. 11· Proponitur prior asscrlio. Dicendum est primo, optimas esso duas priores definitiones, quas ex D. Thom. rei». tulimus, idque cx dictis colligi. Ita com­ muniter discipuli ejusdem Angelici Docto­ ris, et quamplures alii, ut constat ex iis, quæ in dubiis præcedentibus hujus dispuΣι^ία-talionis asseruimus. Assertio hæc quoad priorem definitionem ex dictis liquet. Nam w* prædestinatio est pars divinæ providentiæ, ul dub. pracedenti dicebamus : ergo ejus ratio formalis debet sita esse in hoc, quod sit ordinatio mediorum, quibus creatura rationalis efficaciter transmittitur a Deo in finem vine æternæ. Patet consequentia. Nam providentia versatur circa media, qui­ bus res perducuntur, vel perduci possunt 135. in suos lines : ac proinde versatur circa illa ordinando ea in prædictos fines. Tum quia id ex dictis constat. Tum etiam : quia media ut talia, sunt ordinabilia in suos fi­ nes : ct ideo cum proprium sit intellectus ôrtlinare et dirigere, ut num. 20 hujus disput. ostendimus, oportet quod actus in­ tellectus, qui versatur circa média ul talia, qualis est providentia, sit ordinatio, el di­ rectio eorum in finem : ergo cum pnedestinalio sit pars providentiæ, ex eo quod versatur circa peculiares creaturas, nempe rationales, sive intellectuales electas in vi­ tam æternam, el circa peculiaria media, ni­ mirum ea quibus efficaciter homines trans­ mittuntur in prædictum finem, oportebit ut prædestinatio sit ordinatio efficax medio­ rum, quibus creatura rationalis transmitti­ tur a Deo in vitam æternam. Quoad secundam vero diffinitionem ea- 130. dem assertio suadetur ex iis, quæ disp. I hujus tract, num. 38 diximus. Nimirum secaHa quod licet ratio rei liendte ab agente intellectuali speculative considerata, sit species, idea, vel verbum, in quibus sive formaliler, sive virtualiter. sub alio tamen modo essendi, continetur; nihilominus practice considerata, est imperium, et sufficiens de­ terminatio agentis, ratione cujus executive, seu intra ordinem esecutionis ordinatur in suum finem, et habet complete esse futu­ ram : ergo cum prædestinatio consistât in imperio efficaci in intellectu Dei existence, quo ipse imperat transmissionem creatura* rationalis in finem vitæ æternæ, erit utique talis prædestinatio ratio transmissionis creatura rationalis in vitam ætemam in mente Dei existons. § II. Assertio posterior, et explicatio ullimæ dif­ finitionis quod primam ejus particu­ lam. . · 3 ■ Dicendum est secundo, optimam esse 137. ultimam diffinitionem prædestinationis, quam ex D. August, adduximus, idque ex Jfo dictis satis colligi. Assertio hæc quoad seeundam partem satis colligitur ex priori, et 0æff4 ex iis, qoie dubiis præcedentibus asseruimus. Quoad primam vero (ac proinde Aotet. etiam quoad secundam) eam luentur om­ nes discipuli D. Thom. et universi Theo­ logi, et ideo non eget alia probatione : si­ quidem diffinitiones non tam probanda», quam ex communi calculo suscipienda» sunt. DE PR. EDESTIN AUONE. Cæterum quia quoad imelligentiam ejus, I bus naturo : cura tamen medianto ilia non Docturos inter se dissident, propterea ut sit reducenda nisi npero expresse propositi fueomnes particulas in hoc §, sed priorem in runt Augustino diversi errores MassilienI sium : ex quibus unus erat, prodeslumto? isto, et alias in sequenti explicabimus. 138. In primis igitur illa particula prsrscientia. I fuisse ad gloriam illos, qui prosciebwior Per a Deo credituros, et bona opera patraturos prasden- primo loco in hac diffinitione posita non ÏM intelligitur de scientia media, ita ul pro- I in tali vel tali occasione, non utcumque, non iolellUiu?'destinatio, sive in recto, sivo in obliquo, sed ex adjutorio divinæ grati®· Verl/a au­ I_ ia bjc et prosuppositive eam importet, ut imme­ tem Prosperi hæc sunt : Qui autem mdidiiini1 turi sunt, quire in ea fide, qua* deinceps per lioae rito voluerunt Suarez lib. 1 praedestinatio­ seiestii nis cap. 7, Molina in præsenti disp. 2 et gratiam Dei iit juvanda, mansuri sunt, Swrei. ar** & disp. I meinb. 11 et in concordia q. prxscivisse Deum, et prédestinasse, tie Molio/ 23 art. 5 disp. 1 memb. 9, Lessius de proPostea vero referens alium errorem, ait : Lessitw. “ destinat, sect. I nuru. 13, Herice tomo 1 Quidam ivro horum in tantum a Prlagianis Jleriee. Arrateü. tract. 3 disp. 22 num. 57, et Arrubal tomo semitis non declinant, ul velint ad hanc gra­ 1 in 1 p, disputat. 71 cap. 4. Et ratio est j tiam, qua in Christo renascimur, pervenire, aperta ex dictis. Nam ut in tract, de Scien­ per naturalem scilicet facultatem petendo, tia Dei disp. 10 dub. 2 et 3 latius ostendi­ etc. Ex quibus verbis satis constat, quos­ dam ex Massiliensibus sentire, posse αχ mus, Augustinus perpetuus fuit in neganda operibus naturalibus ad gratiam, et prodeshac scientia media ; et ita cum pnedestitinationem pervenire : quosdam vero vo­ nationem in præsenti per proseiemiam diilinivil, planum est quod per præscienluisse. ideo electos fuisse prodestinatoa, tiam non intellexit scientiam mediam. quia Deus praevidit per gratiam bene ope­ Potestque hoc peculiariter elucidari si in I raturos, si in tali vel tali occasione collocarentur : at utramquo dicendi modum ho­ memoriam recolamus id, quod in prodicto rum Massiliensium impugnant, prodicti tractatu diximus, el solutionem Lessii im­ Patres ; ergo, etc. i pugnemus. Etenim ibidem asseruimus, Accedit primo. Quod si pnedicli Patres Prober. Mui>d D. Prosper, et Hilarius in epistolis i ®hr. missis ad Augustinum, quæ habentur torn. Prosper et Hilarius solum proposuissent 7 ejusdem August, ante librum de Pro- . Augustino errorem Massiliensium quo.id huc quod est prodestinationom fuisse fac­ destinatione Sanctorum, referunt, Massttam ex provisione fidei, et operum viribus Ijenseb sentire ad praedestinationem requiri naturo patratorum, tunc sufficienter itnistam scientiam mediam : quia per eam Deus eligebat eos, quos ante omnem de­ pugnasset Augustinus hunc errorem, os­ terminationem suæ voluntatis providebat tendendo fidem, et bona opera ad vitam credituros Evangelio, et in bonis operibus æiernam conducentia non haberi ex viri­ perseveraturos, siculi etiam repellebat il­ bus naturo, sed ex divina gratia : et non los, quos per talern scientiam prosciebat oportuisset eamdem Augustinum osten­ non credituros, nec bene operaturos; et in­ dere falsam esse sententiam Massiliensium super quud iidem Massilienses putabant quoad ponendam hanc scientiam mediam, hanc fuisse sententiam Augustini : et ta­ mediante qua prodestinarentur ii, qui per men prodicti Patres nimirum Prosper, et ilbm providebantur credituros, vel beno i Hilarius asserebant, scientiam hanc adver­ operaturos, si in tali vel tali necasionc po­ sari veritati, et Augustino : imo cl ipse nerentur : et tamen idem August, quia in- .Upu tendebat sigillatim refellere hæc duo, prop5 August. August, cap. 9 eam rejicit, ut loco citatu terra ab initio libri de Proriestinalione 1 vidimus : ergo non potuit pnedestinalionem per istam scientiam diffinire. Sanctorum, usque ad caput 9 ostendit, fiî Nec salis est id, quod respondet Lessius dem non ex operibus naturo, sed ex adju­ 139. Ensio ubi supra sect, o in principio, Prosperum, torio divinæ graine haberi. Et deinde in Lcssii. ct Hilarium solum intendisse quod Massi­ reliquis capitibus ejusdem libri probat bona lienses reducebant i rodestinatiunem ad opera prodestinatorum non provideri a istam scientium conditionutam, sive me­ Dro ex eo quo i illa ante suum decretum dium. respectu operum, quæ fiunt ex viri- | sint futura, ac proinde ex eo quoi per tc entiara DISP. II. DUB, IV. scientium mediam praesciantur; sed quia Deus illa decreto suo prædoterminet, seu praedestinet. Accedit secundo. Quia si Augustinus ne­ gans, pra.destinationem hominum fieri ex operibus praevisis per scientiam mediam, suium rejiceret opera patrata ox viribus na­ ture, et non ex gratia, tunc non dissenti­ ret ab aliquibus ex antiquis Theologis, qui tW*· (ut testatur Prosper ubi supra) asserebant prajdesti nationem hominum fieri ox operi­ bus factis ex gratia, prævisis tamen per prodictam scientium mediam : el tamen Hip idem Augustin, in praedicto cap. 9 de Prae­ destinatione Sanctorum ostendit se oppo­ situm sentire, et praedictos Theologos non attigisse veritatem circa modum, quo Deus prœdestinat : ergo August, aperte sentit ad ptædestinationem non supponi scientiam mediam operum*ex gratia sub conditione futurorum, ad quæ aliquo modo reducatur prædestinatio. S®1·» Accedit tertio. Eumdem August, in 1 cap. praedicti libri referre, quosdam ex illis sensisse quod nostra? voluntates a gratia proveniantur; et tamen deceptos fuisse circa praedestinationem contra sententiam ejusdem August, hoc autem, ut constat, solum potest verilicari, quia concedebant scientiam mediam bonorum operum conditionalorum, ex gratia procedentium, pnesupponi ad praedestinationem. JÜ. Quare nomine præscicniiæ in diffinitione Ym o^ prodesiinaiionis posita nequit intelligi i prodicta scientia media, sed scientia appro­ pi-xif bationis, qua Deus electos approbat in or*· dine ad vitam æternam : quæque ut in hac diffinitione collocatur, dicit in recto divi­ nam scientiam connotamlo in obliquo ac­ tum divinæ voluntatis, quo Deus efficaciter intendit tribuero electis vitam æternam, et eligit media efficacia ad illam : ita tamen ut in hac scientia non consistat formaliter prædestinatio, licet sub ea præcisione sub qua in hac quasi diffinitione ponitur, indisponsabiliter, pnesuppositive, et per mo­ dum connotai i prærequisiti a prædestinatione importetur. Ita communiter discipuli D. Tlioin. Et ratio hujus reddi potest ex eo quod licet prædestinatio indispensabiliter involvat tam scientiam simplicis intelligentiæ respectu person® salvandæ, et medio­ rum per quæ salvanda est, quam scientiam approbationis, nihilominus quia hæc poste­ rior scientia proximius connoLitur a prædestinatione : ct cum ea nectitur scientiasimplicts intelligentiie, ac proinde hac explicata, UL Τ<Γ.«Λ 303 innuitur illu ; propterea nomine scienti® in diffinitione prædestinationis posita, op­ time intelligitur scienti^ approbation in, ut ita unico verbo significetur scientia ista, ei innuatur illa. 113. Vel secundo dici potest, quod nomino Alia scienti» non intelligitur scientia stricte expliea110 dicta prout constituit peculiare attributum eintn distinctum ab aliis, sed generaliter accepta rm cJoMem prout est idem ac cognitio seu intellectio parliealie divina : quia familiare est apud Patres ut constat ex iis quæ D. Thom. supra q. 14 D.Tbom. art 1, 2 et 3 docet, quod nomine κύη/ύτ divinæ, multoties intelligatur divina cogni­ tio, quæcumqno illa sit, ut Ibidem nos teti­ gimus. Undo cum prædestinatio sit pars providontiæ, quæ est virtus intellectualis, cujusque actus non potest non importare tanquam rationem generalem quod sit co­ gnitio, sive intellectio divina, propterea prædestinatio optime quasi diffinitur per ra­ tionem scienti® communiter dicta : ut itu prædestinatio persuam rationem generalem sibi, et aliis communem, et por suam ra­ tionem quasi differentialem stati in adjicien­ dam, quasi diflinita maneat. I HI. Explicantur alix particular posterioris diffinitionis. Additur deinde in eadem diffinitione se- 1U. .eunda particula, nimirum Præparatio bene­ Eipliutur ficiorum Dei. Ut autem hæc particula me­ jceaoita “•rticoU lius intelligatur notandum est, duplicem J|^ ’^ Jffinilioesso pneparationem requisitam ad hoc ut nU, nempe prædeslinatus consequatur vitam internam. pni'^ariAliam quidem tenentem se ex parte prae­ destinati, qui habet se veluti per modum broetteiorurn patientis : et hæc præparatio est in ipso Dei. prædestinato, importatque collationem gratiæ, et aliorum donorum, et per conse­ quens ipsam etiam gratiam, et dona quibus ad ætern® vit® consecutionem disponitur et præparatur. Aliam vero tenentem se ex parte praedestinantis seu agentis, ul prædeslinet, seu agat, et hæc est in pnedestinanteseu agente : quia prædestinans ut ta­ lis, habet se per modum agentis per actum immanentem. Prædestinatio igitur non dicit formaliter priorem illam praeparationem, nam talis præparatio est effectus praedestinationis, et ita ipsa nequit in ea formaliler consistere, vel illam per modum intrinseci constitutivi includere; sed formaliler dicit hanc puslc- V DE PRAEDESTINATIONE. riorom præparationem prout agens per in­ tellectum, qualis est Deus, dicitur se prae­ parare ad agendum, in quantum [factice, et modo supra explicato, præconcipit ratio­ nem operis fiendi, seu (quod in idem redit, ul ex dictis in hac disp. num. 38 constat prout per actum intellectus, qui est impe­ rium, efficaciter imperat transmissionem creature rationalis per media jam.dicta in vitam æiernam. Quoniam hoc imperium est ultima præparatio, quæ ev parte agen­ tis, ac proinde ex parte Dei desideratur, nd hoc ut actu, ei in exeeutione tribuat dispo­ sitionem, et præparationem illam ex parte passi, sive prædestinati requisitam, ad hoc ut illa me liante æternam vilam consequa­ tur. Et proptera id, quod immediate sequi­ tur post hanc præparationem ex parte agentis, sive Dei desideratam, et post hoc imperium in quo essentialiter consistit pnedestinalio, nihil est aliud, quam actualis usus potentiæ executricis divinæ, et ipsa actualis exeeulio beneficiorum Dei, quibus certissime salvantur electi. M5. Quæ omnia optime explicuit Angelicus D.Thom. f)oclor art ο hujus quæst. in solutione ad 3 his verbis : Ad tertium dicendum, quod du­ plex est præparatio : quædam patientis, utpa­ tiatur : et hæc præparatio est in prxparalo. Quædam alia csl agentis, ut agal, cl hæc est in agente, et talis præparatio esi prxdestinalio prout aliquod agens per intellectum dici­ tur se præparare ad agendum, in quantum præconcipit rationem operis flendi. Elsie Deus ab xlerno præparacil prxdeslinando, conci­ piens rationem ordinis aliquorum in salutem. QjsenaCieteruni licet hæc ita sint, nihilominus tio. aliter philosophandum est circa particulam hanc, si nomino prioris particula», nempe præscientia, intelligatur (juxta priorem ex­ plicationem nuper datam* scientia approba­ tionis : et aliter si intelligatur scientia Dei communiter dicta, prout est idem ac cogni­ tio divina, ut in secunda explicatione dice­ bamus. Nam si per illam particulam præscientia, intelligatur scientia approbationis, tunc per hanc secundam particulam, nempe præparatio beneficiorum Dei, intelligetur actus divini imperii secundum omne id, quod addit supra præscientiam illam, quo efiicaciter imperat transmissionem crea­ tura» rationalis per certa media in finem vilæ æiernæ : ex eo quod per hujusmodi impe­ rium Deus ultimate se préparai ad uten­ dum sua putentia executive in ordine nd collationem beneficiorum, quibus electi certissime salvantur. Si voto nomino præscienliæ iiitelligalm scientia Dei communiter dicta, et in sanat m jam explicato, tunc per illam particulam præparatio, e/e., intelligiiur actus divini im­ perii : non quidem adæquate sumpti, veo lam secundum rationem generalem cogni· tionis divinæ, quam secundum rationem di fie re n liai em, per quam cognitio divina generaliter sumpta determinatur nd hanc quasi speciem particularem, nimirum ad rationem imperii divini intellectus nuper dicti, in quo ipsa prædestinatiô essentiali· ter consistit ; sed sumitur pro prædicto actu imperii inadæquate accepti , secundum quod præcise dicit rationem quasi differentialem, per quam divina cognitio generali­ ter sumpta quasi contrahitur ad rationem prædicti imperii, per quod Deus ordinat, et disponit media infallibiliter conducentia ad æiernam salutem electorum. Et ratio est aperta. Nam cum, juxta h* hanc secandam explicationem, per illam par­ ticulam prxscienlia, non intelligatur scien­ tia stricte dicta, sed communiter, et gene­ raliter accepta, prout est idem ac cognitio divina, et ratio hæc essentialiter includatur in praedicto actu imperii divini, seu in pneparatione jam explicata beneficiorutfi Dei, quibus certissime salvantur electi, si talis præparatio, et imperium adæquate suman­ tur, secus vero si inadæquate, et cum præ· cisione, nimirum pro sola ralione quasi dilYerentiali accipiantur, ideo ne committa­ tur nugatio in prædicta diffinitione, exeo quod ratio generalis divinæ cognitionis in imperio inclusa, bis in ea ponatur, oportet ut particula illa præparatio, seu imperium intelligatur de præparatione inadæquate, et cum præcisione sumpta, prout præcise dicit rationem quasi ditferentialem, per quam prædicta præparatio seu imperium in ra­ tione talis constituitur, seu (quod in idem redit secundum quod denotat, non qui­ dem præparationem ipsam (si sic licet lo­ qui) ul quod, sed ul quo : quia ratio diffe­ rentiatis praeparationis cum præcisione considerate, tantum est id, quo præparatio illa in «je præparationis constituitur. Additur landem in diffinitione particula t illa : Quibus certissime liberantur quicum- ΓΧ® que, liberantur, ut denotetur specialis efti- wm cacia divina» prædestinationis, et discrimeni quod inter eam, et providentiam generalem versatur. Nam prædestinatiô est præparatio ex se, et ex propriis meritis adeo efficax, al in’.enit infallibilem consecutionem æternæ 3 vhæ ab eo, qui prædestinatus est Z com !< tamia DISP. 11, DUB. IV. tamen providentia generalis quatenus talis non habeat infallibiliter inferre adeptionem finis, in ordino ad quem de inediis provi­ det. Quod discrimen tetigit D. Thomas in i dist. 40 q. I art. 2 et art. 6 hujus q. necnon q. 6 de Verit. art. 1 ubi loquens de hoc discrimine predestinationis a provi­ dentia, sic ait : Differt etiam alio modo. In quajibd enim ordinatione ad finem est duo considerare, scilicet ipsum ordinem, et exi· Ium, vel eventum ordinis. Non enim omnia, qux ad finem ordinantur, finem consequun­ tur. Providentia ergo ordinem in finem res­ picit lanium. Unde jier Dei providentiam omnes homines ad beatiludinem ordinantur : sed praedestinatio respicit etiam exitum, vel eventum ordinis. Unde non est nisi eorum, çui gloriam consequuntur. Unde sanctum Doctorem sequuntur Ca-ku ietanus’ Bannez, Gonzalez, Alvarez, Naza! carius, et communiter Thomistæ. Et ratio - reiest aPerta ex Siclis. Nam cum predeslinajjm. lio consistat in imperio divini intellectus, et >au· hoc sit efficacissimum, ut ostensum est, iit inde, ut prædestinatiô non sit præparatio utcumque beneficiorum Dei conducentium ad æternam salutem, sed præparatio eflicacissima, atque adeo præparatio efocacissima beneficiorum, quibus certissime libe­ rantur, etc. §IV. Objectiones contra dicta in explicatione dif­ finitionis praedestinationis ex Augustino petite. Sed objicies primo contra ea, quæ in hac secunda assertione in prima explicatione ί γλπ prima? particulæ hujus diffinitionis diximus, nimirum nomine praescientiae in diffinitione F re» praedestinationis positee, intelligi scientiam approbationis : non quidem quia in ea con­ te. sistat prædestinatiô, sed quia est connota­ tum indispensabile illius. Nam si hæc vera I essent, non diffiniretur prædestinatiô per præscientiam in recto, sed per eamdem in obliquo significatam : ergo cum diffiniatur ab August, per præscientiam in recto, sigl num est, nomine prxscientix non intelligi scientiam approbationis. Consequentia vi! detur legitima. Antecedens autem proba1 lar. Quia ea, quæ pro connotato afferuntur, non importantur in recto, sed in obliquo : ergo hoc ipso quod præscientia esset conno[ telum predestinationis, non diffiniretur ! per illam in recto, sed in obliquo acceptam. Salmant Curs. theotog., loin. II. le. Secundo objicies contra id, quod ibidem s^*d dicitur, scilicet præscientiam, seu scion- ^otra tiam approbationis esse connotatum non eandem, qualecumque, sed prærequisitum, et prævium ad prædestinationem. Quoniam hoc non videtur cobærerecumiis, quæ in tract, de Scientia Dei disp. 5 num. 43 diximus, scilicet potentiam exeeutivam Dei, et ejus actum esse idem formaliter cum scientia approbationis, ita ul virtualiter ab ea non distinguantur : ergo etc. Antecedens pro­ batur. Nam actus potentia? executive non potest non esse posterior prædeslinatione, siquidem hæc imperat efficaciter actum il­ lius : ergo hoc ipso quod scientia approba­ tionis et ejus actus, qui est idem absque distinctione virtual! cum ea, sint idem ac potentia executive. Dei et ejus actus; ne­ quibit esse connotatum prærequisitum, et prævium ad prædestinationem, sed neces­ sario debet esse connotatum subsequens, etiamsi demus prædictam scientiam, et ejus actum esse connotatum prædestinationis. Tertio. Quoniam prior est prædestinatiô, 150. Tertia quam scientia approbationis : ergo scientia contra approbationis non solum non erit prior eamdem. quam prædestinatiô, verum nec erit simul per omnimodam simultatem cum illa, sed cum aliqua posterioritate. Consequentia vi­ detur perspicua. Antecedens autem proba­ tur. Quia scientia approbationis non attin­ git æternam salutem prædestinatorum, nisi cognoscendo eam in sua causa, infallibiliter ipsam inferente, nimirum in ipsa praedesti­ August. natione : et ideo inquit August, quod prae­ destinatione cognoscit Deus ea, quæ futura sunt : ergo prædestinatiô necessario debet esse prior quam scientia approbationis : si­ cut quia conclusiones Philosophia? sciuntur mediis principiis Philosophi® ; propterea principia ista præsupponuntur ad ipsam Philosophiam, et conclusiones ejus. Quarto contra secundam explicationem 151. Quarta secundæ particulæ predict® diffinitionis, contra num. 146 adductam, objicies, quod licet secun­ daro nomine differenti® soleat aliquando inlel- explica­ ligi ipsa species, non tamen nomine spe­ tionem secundo ciei, aut quasi speciei ratio differentialis, parîÎcn· aut quasi differentiatis. Et ideo nomine ho­ ! minis nunquam intelligitur rationale cum præcisione sumptum, ul precise dicit ra­ tionem differentialem : quamvis nomine rationalis soleat tam species, quam ipsa ra­ tio differentialis exprimi, ut nostri Complu. Complet, tenses quoad rationem differentialem in sua Logica, disp. 7 num. 19 tangunt 20 r DE PRÆDESTINATIONE. ergo cum praeparatio beneficiorum Dei, quibus certissime liberantur, quicumque salvantur, dicat totam quasi speciem prae­ destinationis, siquidem dicit imperium di­ vini intellectus, quo Deus ordinat, et prœparat media efficacia, quibus praedestinati certissime consequuntur æternam vitam; fiet inde, ut nomine prxparationis non recta intelligatur ipsa ratio quasi differentialis prædcstinalionis cum præcisione sumpta, sed necessario debeat tota species illius intelligi. ÎS2. Ultimo objicies contra explicationem Ultirpâ cuutra tertiæ, et uliimæ parliculæ, seu contra die· < sp'.ie<- crimen, quod positum est inter providen­ boscm oltimy tiam, el praedestinationem, nimirum, quod par.io>- de rat one praedestinationis non solum sit p· ordinatio mediorum in finem, verum etiam inferre infallibiliter assecutionem ipsius fi­ nis ; secus vero de ratione providentias Nam in primis hoc videtur esse co n ira D. D.Tboni. Thom, q. pracced. an. 4 ad secundum, ubi inquit : In hoc est immobilisât certus divinæ providentia ordo, quod ca, qux ab ipso pro· videntur, cuncta eveniunt eo modo, quo ipse providet, sive necessario, sive contingenter. Et in solutione ad tertium addit : Quod di­ vina providentia non deficit a suo effectu, neque a modo eveniendi, quem providit. Et 3 coni. Gent. cap. 94 ubi repetit, quod ordo divinæ providemiffi immutari omnino non potest, et quod divina provisio omnino cas­ sari nequit. W. Deinde videtur esse contra rationem ex Con Ik m>ùo mil io- Prædtcto capite desumptam. Nam divina Iultimi· providentia habet summam perfectionem objifliointra lineami providentia*, proviuentiæ, ex eo nuod qum est Bi«. actus purus intra hanc lineam : sed ad per­ fectissimam providentiam spectat, ut non solum sit ordinatio mediorum in finem, sed etiam quod habeat infinitam eflicaciam ad inferendam infallibiliter consecutionem ejusdem finis : ergo, etc. Confirmatur. Quia ideo providentia hu­ mana est imperfecta intra latitudinem providenliæ, et non infert infallibiliter conse­ cutionem finis intenti, quamvis prausuppunat voluntatem ox se efficacem ejusdem finis, el applicet debiti media ad illius consecu­ tionem, quia est providentia causæ particu­ laris, ac proinde est providentia causæ impedibilis ab alia superiori causa, abal o que superiori provisore : sed quævis providen­ tia divina hoc ipso quod divina, est provi­ dentia universahssimæ causæ, et per con­ sequens causæ primæ, et iniinpedibilis ab n Ita superiori causa, et nb alio superiori provisore : ergo quævis providentia divina, eo ipso quod divina, non solum eric ordi­ natio mediorum in finom, sed etiawi m* fallibiliter inferet consecutionem tyoidem linis. Enodatio objectionum. Ad primam ex bis objectionibus respun· ^‘· detur, quod licet praedestinatio in seoiu formalissimo, in quo distinguitur virtuili·*^» 1er a scientia approbationis, solum impor­ tet in obliquo, et per modum connatali scientiam istam ; nihilominus in sensu identico eam affert in recto, ita ut in hoc sensu sit vera ha*c propositio, nimirum : quo 1 prædestinatio est ipsp scientia appro­ bationis. Cum autem dicimus praedestina­ tionem esse identico, et recto scientiam approbationis, non sic est inteliigendum ul praedestinatio habeat hanc identitatem ex ea praecisa, et communi ratione, qua alia quæ sunt in Deo, praecue quia sunt in illo, earn habent; sed quia peculiari ratione com ea idenlilicalur, ex eo quod peculiari ra­ tione eam affert ut connotatum praevium, et prærequisilum : ita ut si per impossibile scientia ista non haberet aliud caput ratione cujus esset in Deo, er identUicaretur cum praedestinatione, nihilominus hoc solum,· scilicet esse connotatum modo dicto prae­ destinationis, esset sufficiens ad hoc ut es­ se: in Deo, et ad hoc ut cum praedestina­ tione identilicaretur. J| Unde optime D. August, praedestinatio­ A tpet nem per scientiam in sensu identico diffinivit, ut ita exprimendo idcntificaliunem istam praedestinationis cum scientia appro­ bationis, innueret duo. quæ sunt propria illius, nimirum quod peculiariter habet identiiicari cum scientia approbationis, et quod peculiari ratione habeat connotare il­ lam per modum connotati præsuppositi, el valde conjuncti ipsi ut est prœparalio quæ· dam praedestinantis, ac proinde ut involvit, tam intentionem efficacem finis, quam electionem mediorum. Nam hæc omnia ab eadem prædestinationo, ut est praeparatio quædam, involvuntur. I Ratio nutem ob qunm diffiniendo prae­ destinationem per pr;i‘scientiam in sensa identico» insinuavit quud peculiari ratione habet praedestinatio connotare praedictam scientiam est, quia cum peculiari ratione quasi diffiniatur praedestinatio per prx•cicntiain iu recto, et in sensu identico, el propterea DISP, il, DUB. IV. jropterea plure^ alite virtutes per eam idenlice sumptam non diffiniantur, oportet ut ibidem pecul ari ratione innuatur hæc idenlificaiiû : ac proinde etiam insinuetur, quod peculiari ratione prædestinatio connotât prodictam scientiam : siquidem ratione hujus reperilur inter illas jeculiaris identi­ fication Kaiio vero propter quam ibidem innuatur, quod prædestinatio non utcum­ que alfert pacsciontiam approbationis jam dictam per modum connotai i, sed |er mo­ dum connotati antecedentis, est, quia cum pnrscicntia ista ro vera sit connotatum an­ tecedens praedestinationis, ut ex supra dic­ tis el ex stalim dicendis patebit ; et primo luco in hac diffinitione ponatur; conse­ quens est, ut eo ipso innuatur illa ante­ cedentia, quam respoctu prædestinationis habet. Ad secundam respondetur, quod cum scientia approbationis sit ratio quædam nueminentissima Dei æquivalens nostræ ^>fcientiæ, ct potentiæ executivæ, habensquo plura munera inadæquata, ut ex dictis in tractatu de Scientia Dei, disp. 5 η. 72 constat, inde est, ut ipsa secundum quod­ dam inadæquatum sui munus, id est, ut æquivalet nostræ scientiæ approbationis, præsupponatur ad prædestinationem per moduui connotati ipsius ; et. ut stalim ma­ gis explicabimus, secundum aliud munus inadæquatum, nempe ut æquivalet nostræ potentiæ executivæ, sit posterior eadem prædestinatione. •r. Ex quo ad tertiam objectionem responllx (*elur distinguendo antecedens : Prior est przdulinaliO) quain scientia approbationis, si scientia approbationis adæquate sumatur, concedendum est : si inadæquale, iterum distinguendum erit : et si intelligatur de prioritate in genere ut sic dicamus) causæ quasi formalis exlrinsecæ, seu in genere objecti prius visi, et in genere quasi causæ finalis, concedi poterit : si vero intelligatur de prioritate in omni genere, sive do prioritaie in quo etiam rationis, negandum est quoad scientiam approbationis, quæ erga electos verentur. · Et ad probationem antecedentis distin­ gui etiam debet antecedens illius, et negari si intelligatur do attingentia inadæquata, qua scientia approbationis in se ipsa attin­ git æternam ralutera electorum; concedi vero sidft attingentia, qua in ip?a prædestinatione illam attingit, fuerit intellectum. El deinde distinguendum est consequens, I ; sed in quantuai nrædcsliüaüo importai rnpctttn ficacia ul providenda ab illo. Quo-Jsiuliquan- 1 ad ira lia a, ut cous* ad effectum : et actus id objrctm. Uude non $e«idtur qood predestinatio >il illqoid tado solum adhibet sufficientia, id pertinet ad pora e. ordinem divinæ sapiemiæ. ut servetur ordo Prima conclusio »?st negativa. in universo, el in illo reluceant omnes gra­ Secunda conclusio: Exeeutio pnoL 40, q. 1 DJtio ponat aliquid io predestinate. Oddis enim aclio art. I. « se passionem infert : si ergo predestinjuo Mtio nl in Deo, oportet quod pred-stinabo pasiio t cu ei ni.ri alicujus existemis : el ila poaitallqiH m predesti­ secun­ nate. dum 8 Prererea, prepantio est aliquid in prenante : sed tarerai, prædestinatio est preparatio Dei, ut dial tom. 3. . e , brieficiorjoi ____ _____ _________________ t Lib. Aug. 7 ia lib. de prædotiaaliooe Sanctorom ; ergo predesde dono Unitio «t iliqaid ia prrdestiaati'. 4 Pre le no, temporale αοη ponitor ia dtfda tione rterni : perse ver. Ffil gratia qu* est aliqaid temporale. ponitur in diftaiUo.jr e. 14 torn. 7. pradestinaifonis, nara pradrsthuiio dicitur esse prepa râtio gratijp id presmti, et glori* in fetnro : rrgv pré­ destina ùo non est aliquid æ’ernum . ct ita oportet, qutul nun sit ia Deo, sed in prydestiai!·· : ram qaidqati eU in Deo, est xkraum. Sed contra r$t qcod Aug ♦ dicit qsol Pnetatinafio est • Lib. 2 preseienlia be/ieflriorum Dei : sen preseieotn non Ht :n qui e«t prascitis, sed ia presciente ; ergo nrc praJounaho est de dono in prédestina I», sed in prédestinante. perser. Respondeo dicendum, aiod prædestinatio Don est ali­ cap. 1 l quid in prædes linatis, sed ia prédestinante tantam. Dic­ tero. 7. tam f est enim, qood predestinaiio esc qaædazn •f· Art. pars providenti*. Prorident ta intern non est In rebns p raced. promis, sed est quædam ratio ia intellecta provisoris, ut sapra · dictam est S*d cietatio provident»*, quæ guber­ ’ Q:iæ*t natio diritor. pismire qaidem est in gaberojlis. active in­ W irt. 1. tern est in gubernante. U nde manifestem e*t, qaod prédes­ tina tio est quædam ratio ordinis aliquama in sahtem æteroam in mente dirina existes? : exeeutio aatem haJas ordinis est passive qaidem in pred^tinahs, active autem r$l in Deo. Est arem exetatw prelesiinaliunis vocatio, ct magniflratio, secandam illud A post. 14 Ro­ man. 8 : QMS pnr icsHxnii, bos e< vochh ; el quos toearit, bos et magniOeauL Ad primam ergo dicendum, qaod actiones in exteriorem m a te nam Iranian les, iuferont ex te pasriunem. at cale­ factio, e sccilio, non autem actiones in agente twentr*. ul sunt faldligere et velle. nt supra ·*· dictum est. e! tain f Qui­ actio est predesUnauo. Unde pr*»lestinatio non ponit ali­ tte U quid in predestinate ; sed rxccuîio cjns, qua? Iranrit in art. 4, exteriores res, ponit in cis riqaem effectam. el 18, Ad secundum dicendum. quod dedinaliu aliqoandoruart. 3 niitur pro reali mi-siune alicujus ad aihuein terminum : ad 1. cl sic destinatio non eA nisi ejns quoi est. Alio modo sumitur destinatio pro mUsionc. quam aliquis mente cancipil, secundum quod dicimur destinare, qnod mente fir­ miter proponimus, et hoc *ecuudo modo dicitur 2 Maebab. U cap. quod Eleatarus destinant non admittere illicita propter rit* amorem, ct sic dcrtiualio potest esse ejus quod non est. tamen prædestinatio .ratione antecessionis quam importat, potest «se ejus quoduonot, qualilerennque ejus destinatio sumatur. Ad tertiam dicendum, quod duplex est pr* paratio. Ooætlim patientis ut naiirtur : et h*e preparatio êit in préparait) - Quædam alia est agentis ul agat : cl lue est in agente. Et Ulis prenaralio Hl pre destinatio prout aliquod aecos per intellectam dicitur se preparare a t agendam, in quantum prxconciplt rationem open· flendi : DISPUTATIO III. De pi\rdes/inn!iane quoad ejus subjectum, aut quasi subjectum. Postquam D. Th. explicuit in art. præ­ cedenti, an est * et quid est? |prædestinaiio· nis, jam in hoc art. ad ejus subjectum, aut quasi subjectum, nec non ad illius effectus explicandos accedit, ut ita magis quod quid est ejusdem prædestinationis elucescat ; siquidem ratio formalis alicujus formæ, ani quasi formæ solet ex subjecto, quod actual, nec non ex ipsius effectibus colligi : el ideo ad primum ex his explicandum, quod qui· dem primo loco a D. Thoma, inpræsenti in· tenditur, disputationem hanc excitamus. DUBIUM UNICUM. Lirum pradestinaho secundum se sumpta sil lanium in prédestinante? el an c-xtculio ipsius active accepta, sit tantum in Dwt passive vero in prxdeslinato? Quia dupliciter potest aliqua forma aat quasi form i esse in aliquo, primo per suam entitatem illud inhærenter aut quasi inhærenter, seu intrinsece afficiendo, secundo vero solum per habitudinem sive per exIrinsecain denominationem, quo pacto vi­ sio corporea est in re visa; non quidem quia s eundum suam entiiatein intrinsece eam afficiat, se I quia ad illam dicat habi­ tudinem, ipsam que extrinsecc denominet, titulus non intelligitur de hoc posteriori modo essendi in aliquo, sed de illo priori. Rationes dubitandi pro parte negativa. Prima dubitandi ratio eo tendit ul suadeat, pnedest:nationem tam secundum se» quam ul est activa exeeutio, subjectari in disp ni, nun, unicum. in pnudesthmto. Nam in diffinitione praeI destinationis ponitur aliquid temporale, I nimirum gratia, et beneficia, quibus certis■ sime liberantur quicunque liberantur : er­ go prædestinatio tam secundum se, quam quoad ejus exeeutionem sive active, sive I passivo sumptam, debet esso in praedestina­ to. Antecedens patet ex diffin itione praedesti­ nationis disput. præcedenti, num. 137 tradita. Consequentia vero probatur. Quia hoc ipso quod aliquid temporale ponatur in diffinitione praedestinationis, non debet esse ©terna sed temporalis : siquidem nihil tem­ porale debet perlinere ad diffinitionem roi ©tenue : at hoc ipso quod sit temporalis, non potest secundum ullam sui rationem esse subjective in Deo : ergo secundum ornnos praedictas rationes debet esse sub­ jective in creatura, nempe in praedestinato. f-j Secunda dubitandi ratio ad idem suaden’Ium est. Nam si propter aliquam rationem prædestinatio secundum se considerata, es­ set in praedestinante, maxime propter ratio­ nem D. Thom. in hoc artic. in solutione ad 3, nempe quod prædestinatio est praepa­ ratio agentis, et non patientis : sed hæc ratio est nulla : ergo praedestinatio secun­ dum se non erit in praedestinante : ergo ne­ que eliam ut est exeeutio activa. Hæc ultima consequentia ex priori constat. Quoniam exeeutio prædestinationis identificatur cum praedestinatione secundum se sumpta : ergo si hæc non est in praedestinante, neque eliam prædicta exeeutio erit in illo. Prior vero consequentia ex utraque praemissa sa­ tis liquet. Minor autem, in qua est difficultas, pro­ batur. Quoniam praeparatio agentis ad agen­ dum esi in materia, quam praeparat in or­ dino ad suam actionem, ut patet in artifice, qui non praeparatur ad construendam do­ mum, nisi quando congregat materiam, scilicet ligna, et lapides, ad constructionem illius : el etiam in eo, qui se praeparat ad bellum, qui tunc praeparari dicitur ex parte agentis, quando assumit arma, et induit se instrumentis bellicis : ergo praeparatio, qua sp praedestinans praeparat ad agendum, non erit in prædeslinante, sed in materia, quam praeparat, scilicet in ipso praedestinato : siquidem ipse ut dispositus per dona supernaturalia, est materia, quæ praeparatur in ordine ad asseculionom vito æternæ. Major vero ex iis. quæ pro prima assertione α n. 8 dicemus, constabit. :i Tertia dubitandi ratio ad idem suaden111 dum est. Quoniam ex vi prædestinationis I causamur in praedestinatis in tempore plo­ res, et diversi effectus : ergo prædestinatio tam secundum se, quam ul est exeeutio activa ejus, quod per praedestinationem or­ dinatur, subjectatur in ipsis praedestinatis. Antecedens probatur. Nam cam praedeslinatio Bit imprium efficax divini intellectus, oportet ut in tempore ex vi illius execution! mandentur ea, quæ per praedictum impe­ rium dictantur. Consequentia vero etiam liquet. Quoniam prædestinatio secundum se identilicatur, ut nuper dicebamus, cum exeeutione activa ejusdem praedestinatio­ nis : et exeeutio activa ibi eliam recipitur ubi est suus effectus exeeutus : quia etiam idontiQcatur cum exeeutione passiva. et hæc cum effectu exeeuto, ex eo quod actio, passio, et motus sunt eadem entitas modu­ lis, et omnia ista identificantur cum effectu, et termino exeeuto, et per illas prodocto. Quarta dubitandi ratio hoc ipsum sua­ dens est. Quod secundum Philosophum in Quarti. Arist. 3 Physic, actio transiens est in passo, et non in agente, ut optime ostendunt nostri Complutensesin lib. Physic, disp. 17 n. 31, Complet, sed exeeutio activa praedestinationis est ac­ tio transiens in externam materiam : ergo non subjectatur in prædeslinante, sed in praedestinato, qui se habet per modum passi : ergo idem etiam de praedestinatione secundum se sumpta dicendum erit. Hæc secunda consequentia ex prior:, et ex nu­ per dictis satis constat. Prima vero ex utra­ que praemissa. Minor autem videtur esse D. Thom. in præsenti in solutione ad l ubi inquit, quod exeeutio prædestinationis transit in exteriores res, ponitque in eis aliquem effectum. Confirmatur. Nam vocatio, justificatio, C.ooÛrnulur. et glorificatio prout a Deo proveniunt, sunt activa exeeutio Dei ut praedestinantis : sed sic considerata», sunt in praedestinatis : ergo exeeutio activa Dei formaliter sumpti in ratione prædestinantis, est in ipsis praedes­ tinatis. Major probatur. Nam juxta ea, quæ communiter dicunt Philosophi, nihil aliud est motio, seu exeeutio agentis, quam ipse motus prout est ab agente, ut patet in ca­ lefactione, quæ prout esi in passo, est pas­ sio, et prout egreditur ab agente est actio : ergo etiam vocatio, justificatio, et glorifica­ tio prout sunt in praedestinatis, habent ra­ tionem exeeutionis passivæ, et prout ema­ nant a Deo. erunt ipsa exeeutio activa. Minor autem suadetur. Quia adhuc dum sunt in praedestinato, eunt α Deo : ergo considerato ut in praedestinato habent es«e DE PRÆDESTINAT10NE. a Deo, erunt executio activa prædestina­ dicta. Quia sicut virtuti solum cohstilntx· ad hoc ut possit agere, debet in eodem ini­ tionis. 5. Quinta dubitandi ratio ad idem est. Quo­ tanti correspondent effectus in potentia, el niam si executio activa prædestinationis mutatio possibilis ex parte ejusdem effec­ esset in Deo, tunc Deus ab æterno exequetus, ita etiam virtuti ab æterno ultimo retur effectus ejusdem prædestinationis : constitute ad hoc ut actu agat, debet ab hoc autem dici nequit, ut ex se constat : æterno corresponde™ effectus actu execuergo nec prædicta executio, nec praedesti­ tus. et mutatio actualis respectu illius. natio secundum se considerata, erit in Deo. Ultima dubitandi ratio ad suadendum, Sequela probatur. Quoniam hoc ipso quod executionem prædestinationis passivesunip- t.Ul illa executio active sumpta, sit in Deo, de­ tam, non esse in prædestinalo, si semel executio ejusdem prædestinationis activo bet esse in illo ab æterno secundum omnem accepta, non est in illo, sic se habet. Quia aclualitatem, quæ requiritur ad hoc ut actu actio, et passio reaiiter idenlificantur, ac causet, et exequatur pned ictos effectus, non vero cum sola actuaîilate, quæ desideratur proinde ubi fuerit executio prædestinationis active sumpta, ibi etiam erit eademmet ut ad hoc ut possit illos causare, qua»que passive accepta. M· proinde non est actualis eorum causalitas. Accedit quod executio activa prédestinaNam hæc actualilas admixta praedictae potionis non infert aliquam passionem : quia tentialitati, et non pertingens ad hanc ulti­ eam inferre pst proprium actionis cum motu, mam actualitatem, dicit intrinsecam imper­ et per consequens actionis prædicamenfectionem : ergo necesse est ut ab æterno causet effectus prædestinationis : quando­ talis, ut constat ex iis, quæ nostri Com-r.^^ pluteuses in sua Logica cap. de Actione et quidem sicut causæ ab æterno habenti actualitatem potentialem vinutis præcise passione docent : cum tamen executio ac­ activæ, corresponde! ab æterno effectus tiva prædestinationis non sit actio de pnedicamento actionis, alioqui active conside­ productibilis, ita causæ ab æterno habenti rata non posset esse in Deo : ergo male actualitatem causali latis respectu sui effec­ dicitur, execuu^nem prædestinationis pas­ tus, debet correspondere suus effectus ab sive sumptam, esse in prædestinato : Siqui­ æterno productus, et exeeutus. dem ad huc desiderabatur ut re vera esset Confirmatur. Nam vel illa actualilas assignabilis praedestinationi aliqua executio exeeutionis activa· divinæ prædestinationis, passive accepta. ■ IR9 quæ ab æterno ponitur in Deo, est ultimo constituta, non solum ut possit exequi, sed ut de facto exequatur per causalitatem sibi propriam, effectus prædestinationis, vel Statuitur ex mente D. Thomx prxdeslinanon?si primum, ergo ab æterno influet, et exequetur prædictos effectus. Si secundum, lionem secundum se consideratam, tan­ ergo aliquid reale deficit illi, per quod tum esse in prédestinante. constituatur; ac proinde erit non in actu, sed in potentia respectu illius; quod est im­ Dicendum tamen est primo, prédestina- ». possibile, et conira summam actualitatem tionem secundum se, et formaliter constdivini esse. deratam. seu secundum suum præcisumsi- & 6. Nec refert si dicas, esse quantum est ex gnificatum acceptam, non ponere aliquid Solutio. S0 ultimo constitutam ad hoc ut de facto in prædestinato, sed tantum in prédesti­ influat, et exequatur modo sibi proprio nante. Ita D. Thom. in præsenti bis verbis : prælictos effectus; et nihilominus non ah Incendam quod prxdeslinalio non est aliquid æterno illos exequi ex defectu cujusdain in prxdestinalis, sed in prédestinante tan­ connotati indispensabiliter requisiti, nempe tum. Et in solutione ad 3 sic inquiens : ex defectu mutationis ex parte effectus. Duplex est prxparalio. Quxdam patientis·, ul lafringiNon itaque hoc refert, quandoquidem patiatur : el hxc prxparalio est in prépa­ lur· hoc ipsum est quod intendimus, nimirum rai». Quxdam alia est agentis, ul agat : et quod si ab æterno est ultimo constituta in hxc est in agente, et talis préparai io est prxratione actualiter operantis, quod etiam ab deslinalio, prout aliquod agens per inlcllecæterno correspondeat mutatio ex parte ef­ tum dicitur se prxparare ad agendum, in fectus : et si ab æterno non corresponde! quantum przconcipit rationem operis flendi, illi talis mutatio, quod ab æterno non sit IA sic Deus ab xlerno se prxparavit prxdesultimo constituta ex parte sua propter Unando, concipiens rationem ordinis aliquo­ rum ά Mi». DISP. Ill, DUB. UNICUM. rum in salutem. El in t (list. 40 q. I art. I : I Dicendum, quod ponere aliquid in alio, po~ | lest inlelligi dupliciter. Aut, quod ipsum significatum per nomen in aliquo esse dicatur, sicut albedo ponit aliquid in albo, et sic dico quod prrdeslinalio non ponit aliquid in prédestinato, sed in prédestinante tantum. 1’nde sanctum Ductorem communiter se­ quuntur ejus discipuli, et ita ab eis sigillatia referendis abstinemus. Quod etiam omnes vel fere omnes Theologi fatentur, et propter eamdem rationem eos in particulari non adducimus. feto Primam et fundamentalem hujus assertiûUlâ rationem adduxit D. Thom. loco ciiap>Uto ex 1 sentent, et in hoc art. in argu­ it ment0 "d contra. Eamque desumpsit ex lifts. Aug. lib. 2 de Dono perseverantiæ, his verbis : Sed contra est, quod Aug. dicit, quod prædestinalio est præscicntia beneficio­ rum Dei, sed prxscientia non est in præscilis, sed in præsciente : ergo nec praedestina­ tio est in praedestinatis, sed in prédestinante. Confirmatur, et explicatur hæc ratio. Kftr Quoniam ad rationem cognitionis quatenus ? talis, et ut secundum istam rationem signi(icatur, seu secundum quod non est actua­ lis executio rei cognitæ, petitur quod tam active, quam passivo maneat in eliciente illam, quamvis possit extrinsoce denomi­ nare externam materiam : et propterea vi­ sio corporea licet parietem denominet exIrinsece visum; nihilominus tam active, quam passive considerata, manet intrinsece in visu : at prædestinatio ut talis dicit hoc modo peculiarem actum divinæ cognitionis quatenus talis, et secundum istam ratiof nem significatur, ideoque nomine præ· I scienüæ, prædictum actum quatenus talem denotantis, insignitur : ergo prædestinatio. tantum manebit in ipso prædoctinante, li­ cet extrinsece denominet externam mate­ riam, nempe prædestinatum. . M Nec refert si occurras, quod licet prædestinatio dicat peculiarem actum divinæ j ‘ cognitionis quatenus talem, qui quidem i est formaliter immanens ; nihilominus quia i est virtualiter transiens in externam mateI riam, ex eo quod causal in illa suos effecI tu?, propterea non potest non, saltim pas­ sive considerata, esse in passo, nimirum in praedestinato : sicut propter hanc ratioI nem exacutio prædestinationis, quæ guberI natio dicitur, non potest non passive con­ siderata, esse in ipso prædestinato, ut ex I D. Thom. in secunda assertione dicemus. Mfcr. Non itaque hoc refert, nec ad hanc solu­ tionem impugnandam, necesse erit aliquid aliud addere præterquam tantisper expen­ dere vim rationis D. Thom. notando tamen Noublfc prius, quoi prædestinatio, quatenus dis- . Thom. inquit, creationon vero causa solummodo moralis, tunc nem passivo acceptam esse aliquid in re respectus, quem diceret ad illos; mugis creat», sicut calefactionem in calefacto, congrueret cum respeclu potentiæ executi­ non denotat omnimodam similitudinem, ve Dei, quam cum respectu scientia· diri­ Seated aliqualem juxta ea, quæ nostri Comgentis ut precise dirigentis : secundum plut, in lib. Physic, dist. 17 quæst. 5 do­ quam rationem in hoc testimonio D. Tho­ cent : hoc aulem cx statim cx eodem An­ mas de illa loquitur. Et tandem in I dist. gelico Ductore dicendis, magis patebit. 40 q. 1 art. 2 ad 3 docet, quod praeparatio, U. Secundam, et fundamen talem rationem quæ ponitur in diffinitione praedestinatio­ nis, non est secundum exeeutionem ad ^uius «ssoniouis adduxit D. Thom. in cor­ zxjd pore hujus .artic. verbis istis : Ffictum est opus. Et deinde idem antecedens suadetur x’ ^n,,n prxdeslinalio est quxdam pars ex iis, quæ in tract, do Scientia Dei disp. Mwr- providenlix. Providentia autem non est in 5 n. 72 asseruimus. rebus provisis, ul supra dictum est. Unde Consequentia vero probatur. Quoniam Probith * ‘manifestum est, quod prxdeslinatio est quxcausa moralis ordinativa, et directiva potest actual iter ordinare, et praescribere do dnm ratio ordinis aliquorum in salutem xlermediis ordinatis ad consecutionem alicujus nnm in mente divina existons. finis, quin eo ipso actu execution! mande­ Confirmatur ratione, ex variis locis D. tur praedictus finis per illa media; sed ad Thom. slatim referendis desumpta. Quo­ niam divina praedestinatio si cons doretur summum requiritur, quod ista habeant ra­ precise secundum ea, quæ habet intra pro­ tionem futurorum, quoties ista ordinatio est efficax : ergo talis ordinatio ut sub hoc priam lineam inadæquate consideratam, se­ cundum quam sic sumptam, et non aliter conceptu, et praecisione considerata, nec nomine praedestinationis significatur, seu active, nec passive erit in re, circa quam P DE PR.EDESTINATÏONE. ζβ« r< 1 tt' t: versator, neque io mediis ipsis ordinatis; sed solum in ordinante : alioqui non posset esse illa actualis ordinatio, quin sequere­ tur ab sterno aliqua realis, et intrinseca passio extra ordinantem : et per conse­ quens, quin ab ætorno execution! manda­ retur id, quod ipse ab sterno ordinat : ergo hoc ipso quod praedestinatio tantum sit causa moralis suorum effectuum, diri­ gens, el ordinans media in suos fines, non erit adhuc passive in prædestinalo, sed in praedestinante, si ul est sub praedicto con­ ceptu, et praecisione consideretur. j7. Unde licet praedestinatio sub conceptu » praedestinationis, el ut distincta ab exeeutione, quæ ei, tam in sua linea, quam ut identificata.* cum potentia exeeuliva Dei convenit, sic eflicax; nihilominus quia esi efficax hoc modo, propterea potest esse ac­ tualis praedestinatio Dei ah æterno respectu alicujus, ul nuper dicebamus, et ipse de­ nominari praedestinatus, quin sequatur aliqua mutatio intrinseca ex parte ejus, el quin praedestinatio ipsa passive sumpta, et ut sub praedicto conceptu stat, sit in­ trinsece in praedestinato : et propterea in ratione facta, ex eo quod praedestinatio sil ralio ordinis aliquorum in finem, col­ ligit sanctus Doctor, eam esse in mente 'divina. AnimulDiximus : Ut distincta ab execulione, i Tcriio. quæ ei tam in sua linea quam ut identifi­ cata cum potentia exeeuliva Dei convenit, ut in memoriam recoleremus (quia hoc ad plura argumenta contra nostram asser- | tionem dissolvenda apprime conducit* id quod in hoc dub. supra ratione prima, num. 10 dicebamus, scilicet esse distin­ guendam in praedestinatione efficaciam, quam habet, ut stat sub hoc conceptu, tribuitque rebus sub illa radentibus denomi­ nationem futurarum : et ut stat sub con­ ceptu exeeutionis activæ moralis, et in actu secundo, qua* ei corresponds intra suam lineam adæ<|uate conceptam, et ut stat sub conceptu exeeutionis activa*, qua* ei competii propter idenlificationem cum potentia exeeuliva Dei, et ejus actu, et quomodo secundum illum priorem sit tan­ tum in praedestinante, et secundum lias posteriores sit passive, et in tempore in praedestinato, ut sequenti assertione di­ cemus. Objectio ^*ec necesse erit referre, et denuo refelSumx. 1ère objectionem, quam Suarez lib. 3 de Praedestinatione cap. t cuntra hanc ration.Tbom. nem, et confirmationem D. Thomu* pru- ponit, nempe quod praedestinatio est causa ex t rinse ca suorum effectuum : at non cm finalis : ergo erit efliciens physica. Ad hoc enim satis ex dictis constat Nam causa moralis directive, est causa ex· trinseca, et distincta ah efficienti physica, seu physice executive, ct a finali. Undo praedestinatio poterit esse causa extrinseca moralis, et directi va, quamvis non sit causa efliciens physica, seu physice exequens. § ΠΙ. Stabilitur ex mente Angelici Docloris executionem prxdeslinalionis active sumplam, solum esse in prédestinante, passive vero in prédestinais. Dicendum est secundo, executionem is. praedestinationis active acceptam, esse Sea*» Olr.r tantum in Deo, passive vero consideratam, esse intrinsece in creaturis, circa quaj versatur. Ita divus Thomas in hoc art. his DJI* verbis : Executio providentiæ, quæ guberna· lia diciiur, passive quidem est in gubernatis, active autem est in gubernante. Unde mani· festum est, quod prxdcslinalio est quædam ratiu^ordinis aliquorum in salutem ælernam in mente divina rxislens : exeeulio autem hujus ordinis est. passive quidem in praedes­ tinatis, active autem est in Deo. El in 2 dist. 10 q. 1 art. i. Ubi postquam dixit, quod ponere aliquid in alio potest intelligi dupliciter : aut quod ipsum significatum per nomen, in aliquo esse dicatur : et hoc modo negavit praedestinationem ponere aliquid in praedestinato, sed tantum in praedestinante, statim addidit : Juf da, quod ad significatum quod est in uno, sequa­ tur aliquod esse in alio, sicut paternitas po­ nit aliquid in filio, cum tamen ipsa secun­ dum suum esse in parte lanium sit : sed diciiur ponere aliquid in filio, in quantum, ad paternitatem sequitur, aliquid esse in fi­ lio. Sed hoc contingit dupliciter. Vel quia relinquatur illud esse in alio simul, sicut paternitas relinquit filiationem : aut non ne­ cessario simul : sed vel prius vel postcrius, sicut auditus ponit percussionem sonantem • simul, aut prius : et hoc modo dico quod pr.rdeslinatio ponit aliquid in prédestinait, quia ad operationem hanc Dei sequitur effec­ tus prxdalinationis in esse prédestinait), ’ non semper quandocumque est prédestina­ is. sed quandoque, el hic effectus est gratia, ct . I l hi, ut vides, comparat D. Thom. prae­ destinationem b-C Μ Jp -· * V- DISP. III, DUB. UNICUM. destinationem cum auditu, idest, cum au­ ditu in actu secundo, seu actu audiendi : quod sicut actus iste neque activo, neque passivo est aliquid intrinsecum in percus­ sione sonante, si pnedictus actus audiendi formaliter sumalur, licet hoc ipso quod ipse sii, necessario inferatur, quod sit si­ mul aut prius percussio sonans, quæ ponit aliquid in re audita, seu quæ est productio ipsius soni : ita similiter prædestinatio se­ cundum se, et formaliter sumpta, ac qua­ tenus hoc pneciso nomine signilicatur, ni­ hil ponit active, nec passive in predestinate, quamvis hoc ipso quod ipsa sit, debeat dari executio praedestinationis activa : quæ pas­ sive sumpta debet ponere aliquid intrinse­ cum in praedestinato. Unde sanctum Doctorem communiter sequuntur ejus discipuli * ω. contra Molinam, Franciscum Suarez, el Snra. 5iæ. alius eorum sequaces, quos refert Nazarius 1 p. q. 15 art. 3 controversia 1. Qui asse­ runt executionem prædestinatipnis active sumptam, esse in prædestinatis. Assertio hæc quoad primam partem sa­ D. tis constat ex iis, quæ in tract, de Scientia Dei disp. 5 num. 43 diximus, nimirum potentiam exeeutivam Dei non distingui virtualitera scientia approbationis adaequate sumpta secundum omnia, quæ inira suam lineam includit : nec actualem executio­ nem ejusdem potenliæ active sumptam, distingui ab eadem scientia, ut in eodem tract. 8 disp. num. 73 asseruimus : ex eo quod prædicta potentia, sicut et quodlibet •aliud attributum operativum, debet esse in­ finita intra suam lineam, et consequenter esse actus purus identilicans sibi ipsam ul­ timam actualitatem, et operationem prediclæ lineæ. Et deinde suadetur ex iis, quæ nostri Complut, in libr. de Anima disp. 7 num. Ι·«Λ29 et deinceps docent : ac tandem ratione pcH desumpta ex D. Thom, infra q. 25 art, 1, ran prænotando tamen prius id, quod jam in­ nuimus, scilicet duplicem executionem ac­ tivam seu in genere, causæ activæ, aut quasi activæ posse correspondere prædeslinationi. Scilicet vel eam, quæ provenit ab ipsa intra propriam lineam, et per modum causæ moralis ordinativæ, vel eam qua· MIH petit illi extra suam lineam in genere cau.iæ physice activæ, ratione idenlificationis, quam habet cum potentia exe­ euliva. A Hoc ergo supposito, prædicta sancti Hj. to Doctoris ratio ad sequentem formam re­ duci potest. Quoniam utraque executio ac- 317 liva identilicatur realiter cum actibus im­ manentibus divinis, scilicet cum ipsa prædestinaüone, ct cum scientia approba­ tionis, qute est potentia exeeuliva Dei : ergo tantum est aliquid intrinsecum in prédestinante. non vero in predestinate. Consequentia videtur perspicua : siquidem præ.licti actus immanentes, cum quibus identificantur, sunt tantum intrinsece in Deo. Antecedens autem probatur. Quoniam quævis executio activa distincta realiter a virtute exeeuliva, sive talis virtus sit exe­ cutive in genere causæ moralis ordinativa1, sive in genere causæ activai physice, dicit imperfectionem : ex eo quod dicit virtu­ tem exeeutivam, quæ non sit actus purus intra suam lineam, quippe· quæ non per tingit se ipsa, absque additione alicujus alterius, vel ultimam actualitalem illius linea?, seu ad hoc quod sil ultima actualitas ejusdem lineæ : non secus proportione tamen servata, ac intellectus non esset ac­ tus purus intra suam lineam, si non per­ tingeret ad hoc, quod est esso suam intel­ lectionem. Tum etiam : quia quævis executio activa, distincta realiter a virtute exeeuliva, sive talis virtus sil exeeuliva in genere causæ moralis ordinativæ, sive in genere causæ pbysicæ ut dislinctæ a causa ordinativa, est actualior, quam prædicta virtus : ex eo quod actus secundus realiter distinctus a primo, habet minus de polentialitale, quam actus primus : et propterea iste est in po­ tentia ad actum secundum, ot actus secun­ dus comparatur per modum actualilatis ultima*, aut quasi ultimæ respectu illius : ergo repugnat aliquam executionem Dei active sumplam, non identilicari realiter cum actibus immanentibus Dei, ot cum virtutibus executives ejusdem : alloqui da­ retur aliquid extra ipsum, quod esset actu alius, quam actus immanentes ejusdem Dei, et virtutes executrices illius. Nec refert si contra rationem hanc obji­ 2f. cias, actum secundum, sive actualem exe­ Objectio. cutionem activam virtutis executive, quæcumque illa sil, non posse superare in actualilate virtutem exeeutivam in actu primo sumptam : siquidem illa ab ista pro­ cedit, ac proinde debet ejus perfectionem, et actualitatcm prehabere formaliter, vel eminenter. Non itaque hoc refert. Nam licet actus En-ra­ tio. secundus in cwerei consideratus, superetur ab actu primo; nihilominus in esse actus, DE PHEDEbTlXATIOXE. < λ I Ύ •· .J ■ ■ ·1 h '? ‘1 . <1 »‘ · ; * et actuaiitatis superet artum primum, ut Complet, nostri Complntenses in lib.de Anima disp. Cijct. 2 num. 7 cum Cajetano docent : uhi et.am num. 8 et 9 objectiones, quæ contra hoc mi­ litant optimo solvunt. Unde propter hunc majorem excessum, quem in ratione actus fonnaliter sumpti, dicit actus secundus su­ per actum primum, nequit in crealis actus primus producere actum secundum quoad hanc majorem actuali tutem, nisi ut subor­ dinates divino concursui quicumque ille sit de quo nihil modo) el decreto eflicaci divinæ voluntatis. rfeatuCT Adde, quo I licet actus secundus realiter Br ’ distinctus a primo, adhuc in esse actus non superaret simpliciter actum primum (quem Complut modum dicendi etiam tuentur nostri Complutenses loco citato) nihilominus non po­ test non saltim secundum quid, osse actua­ lior quam actus primus, ut ex probatione antecedentis hujus rationis a nobis facta· consuit, et propterea talis actus secundus acine sumptus, secundum quam rationem I de illo loquimur, non potest non esse iden­ tificatus cum quavis virtute exeeutiva Dei, ci correspondence : alioqui aliquid extra Deum esset, saltim secundum quid, actua­ lius ipso, et virtutibus executives ipsius, quod est inconveniens : siquidem omnia quæ sunt in Deo, habent so per modum actus purissimi, ac proinde [er modum actus infinite perfecti in ratione talis : et ideo nequit nec simpliciter, nec secundum quid superari in actualitate ab aliquo actu creato. 22. Secunda vero assertionis pars, nempe Probator rsccun‘h exeeutionem pnedeslinationis passive xumpajsetito- tam, tantum esse in præ lestinato, probatur ms pjf ’ ratione D. Thorn, in hoc art. Quoniam exepars iNiionc cutio prædestinationis passive sumpta, ea D Thom h0“‘ nimirum, qua; illi convenit tam intra pro­ priam lineam, quam ut identtficaiur cum potentia exeeutiva Dei. non dicit in recto el fonnaliter actus immanentes divini in­ tellectus, et voluntatis, sed effectus in tem­ pore derivatos ad ipsos praedestinatos. ut v. g. vocationem, justificationem, et glori­ ficationem, prout sunt a piædestinatione, et a potentia exeeutiva : at isti effectas sunt aliquid in prædestinalo : ergo, etc. Minor eum consequentia satis liquet. Ma or autem etiam constat. Num oxeeutio passiva pnedostinationis est aliquid temporale : et propterea pnedestinatis, solum in tempore confertur gratia et gloria, sohnnque in tern­ iore execution! mandantur en. circa quæ imperium pnedeslinationis versatur : ergo 1 pas-i\e sumpta,solum dicet pnediclosdfectus. proni derivatos a Deo ex vi pnedestinationis, et potentia» executive) divinæ. Palet consequentia. Quoniam nihil aliud temporale potest assignari, pooler effectus pnedeslinationis ut procedentes a Deo, in quo ipsa exeeutio passiva prædeslinationij consistat : siquidem exeeutio activa ejus­ dem praedestinationis, dicit aliquid incom­ ium, ut n. præcedenli dicebamus, et ita no· quit habere jussionem pniHiicamentalenj, ut nostri Complutens. in sua Logica c. de Pnvdicamento actionis et passionis docent; aut aliam passionem, quæ realiter, et identice loquendo sit vera actio : ex eo quod salis est illa acto, sive operatio increata Dei, quippe inliniia, ad inferendam exeeu­ tionem passivam prædestinationis : et per consequens prædicta exeeutio passiva, so­ lum potest importaro effectus prædestinationis, ut a Deo, modo dicto, procedentes. IV. Solutio rationum dubitandi initio adductarum. Ad primam respondet D. Thom. in præ· senti in solutione ad 4 et loco citato ex I u tftia sentent, distinguendo antecedens : Ponitur aliquid temporale per mulum constitutivi prædestinationis, negandum est : per mo- j>^ dum effectus ex vi illius futuri, conceden­ dum est : et deinde neganda erit conse­ quentia. Et ad probationom dicendum, nihil, obesae ælernitati j nrdestinationis, quod in ejus diffinitione ponatur aliquid tempo­ rale per modum effectus, et modo dicto, quamvis obesset si poneretur per modum constitutivi illius. ’ -v Ad secundam concedenda est major, et η Α< neganda minor : et ad probationem distin­ !Κ» guendum est antecedens : Præparatio agen­ tis ad agendum, quæ sit intellectualis, qua­ que præcise habet pneconcipere rationem operis faciendi, et in sua mente illud dis­ ponere, et ordinare, negandum est : Przpa ratio agentis ad agendum alterius ra­ tionis, transeat. Et deinde neganda est consequentia. Quia prædestinatio est præpar.it io agentis, aut quasi agentis ad agen­ dum, illius prioris rationis, non vero hu­ jus posterioris : et propterea secundum se considerata, et ut est exeeutio activa, debet osse tantum in prédestinante, ut explica­ tum est. Vei aliter potest distingui idem antecedens : Pr * paralio agentis ad agtrdum. 4 ■·. · - DISP. HI, DUB. UNICUM. f ,i sit agens creatum, nl indigens dispositio· 1 nibus inaleriæ, el innteria ipsa disposila, 1 transeat : Prxparalio agentis ad agendum, J; si sil agens infinitum, non indigens matoI ria disposita, qualis est Deus, negandum ! est. Nam hoc sufficienter præparatum esso H{ intélligitur per hoc, quod habeat actum I imperii, quo ordinet eflicac ter media ad li! nem, quodque sit efficax ad applicandam I potentiam exeeutivam in ordine ad opus. & Ad tertiam concedendum est antecedens, rus JUX,a ea’ ‘luu‘ 111 ttSiærtionibus diximus et neganda est consequentia. El ad probatio­ nem concedendum est antecedens quoad primani partem, nempe quod pradestinalio secundum se identilicalur cum exeeutione activa effectuum ejusdem prædestinationis, el negandum quoad secundam illius par tem, nimirum quod prædicta exeeutio ac­ tiva ibidem recipiatur ubi est suus effectus executes. Nec probatio ibidem adducta ali­ quid convincit. Quoniam actio, passio, et moms sunt eadem enlitas modalis, et reci­ piuntur in eodem subjecto, quoties actio ibidem intercedens, est actio formaliter transiens, aut de prædicamento actionis : quod tamen in præsenti non contingit : si­ quidem prædestinatio tam secundum se, quam ut est exeeutio activa dicit actum increatum Dei. es. Ad quartam concedenda est major, et V neganda minor de actione formaliter transr ’ eunto; secus vero de actione formaliter im­ manente, et virtualiter transeunto : et ita neganda est consequentia. Ad testimonium vero D. Thom. constat ex dictis, intelligendum esse de actione, quæ solum sit I virtualiter transiens. I -*· Ad confirmationem neganda est major. I Et al probationem distinguatur major : I ufo. Quam ipse motus prout est ab agente, meçqS. hiante alia actione, et actualitate formaliter l· immanente, et virtualiter transeunto, ac realiter entitative distincta, neganda est : I Quam ipse motus prout est ab agente, non mediante alia actualitate et actione, realiter cntititivc distincta, concedenda est. Et | deinde neganda est consequentia. Quia voj ratio, justificatio, et glorificatio, prout emanant a Deo, non emanant immediate Hf ah ipso, idest, non mediante alia actione R vel operatione jam dicta, formaliter immaB nento et virtualiter transeunto. Et propteroanon comparantur per modum exeeutioI nia activæ respectu Dei, sed per modum 1 effectus, et exeeutionis passivæ tam ipsius, Γ quam prædestinationîs, et potenti© exceu- 319 tivic, illius. Sicut propter hanc rationem motus cœli causatus ab inielligentia mo­ vente illud, non comparatur per modum actionis, sive execulibnis activ© respectu Angeli moventis, sed solum per modum effectus, etiamsi motus illo consideretur prout procedit ab Angelo : quia pneJictus motus procedit ab illo mediante alia ac­ tione, sive operatione formaliter imma­ nente, et virtualiter transeunto, nempe me­ diantibus actibus intellectus, et voluntatis efficacibus illius. Quia sicut potentia exe­ eutiva ejus est intellectus, et voluntas, ita prædicti actus sunt actualitates, et opera­ tiones, modo alibi insinuato, quibus præ­ dictus Angelus causât illum motum cœli. Ad quintam neganda est sequela. Et ad probationom distinguendum est antece­ quiAd olam. dens : Secundum omnem actualitatem, quæ requiritur ad hoc ut actu causel, ct simul cum omni terminatione tam secundum id, quod in recto, quam secundum id, quod in obliquo talis terminatio importat, negan­ dum est : Secundum omnem ’aduahlalem seu cntdalcm, quæ requiritur ad hoc ut actu causct, non tamen cum omni terminatione, modo dicto sumpta, concedendum est ; quia boc nullam dicit admixtionem potentialitalis. Et deinde neganda est consequen­ tia. Nec probatio ibidem adducta opposi­ tum convincit. Quoniam ad hoc ut causa ab ©terno habens actualitatem totam, quæ requiritur ex parte eu© causalitntis, produ­ cat actu, et in oxeeutiono suum effectum, oportet ut ultra hanc actualitatem dicat ac­ tualem terminationem ejus ad effectum, tam secundum id, quod prædicta termina­ tio dicit in recto, (pium secundum id, quod dicit in obliquo. Per quod etiam ad confirmationem pa­ Ad tet , concedendam esse primam partem coolirdilemmatis, si inlelligatur de omni illa ac­ Wâlio· nem tualitate Deo intrinseca, quæ requiritur quioiæ. ad hoc ut non solum possit exequi, sed etiam ut de facto exequatur. Neganda ta­ men est consequentia inde illata. Quia deest ab æterno terminatio illius actualitalis ad effectum, non quidem ex defectu ejus, quod in recto dicit, quodque est actualités intrin­ seca Dei; sed ex defectu ejus, quod in obli­ quo importat. Unde solutio ibidem data tam ad hanc Solotin rationem dubitandi, quam ad ejus confir­ liter arjruen· mationem, ct juxta modo dieja intellecta, dam admitti debet. Quia prædicta actualitas di­ ibu 3pp7O’ vinorum actuum non est ab æterno termi­ bitar. natu ad effectus quoad rectum, et obii· I * i! t S-20 1< . I L -· DE PH.EDEST1 NATIONE. quum, sea connotatum : quia connotatum, quod desideratur, quodque non fuit ab æterno, est mutatio ex parle effectus, sive ipse effectus, ut actu exécutas. Quare ad replicatu contra prædictam so­ Replka runira lutionem, negandum est antecedens. Et ad ereniTct. probationem dicendum est, quod virtuti ab ælerno ultimo constitute ad hoc ut actu agat, deberet ei correspondere effectus actu exécutas, et mutatio actualis respectu il­ lius» si talis virtus, quæ ah æterno ponitur, esset finita et limitata; secus vero si sit infinita et illimitata, et actus purus , ac summe efficax, ut in present! contingit. 30. IExplicantur hæc omnia. Etenim causa E,bô,a linita et limitata , hoc ipso quod habeat fobtjo- actualitatem requisitam ad hoc ut non so­ DIS. lum possit agereF et exequi suum effectum, sed etiam ad hoc ut illum actu exequatur, debet actualitas illius causalitatis, qua actu, et formaliter gaudet, terminari ad eumdem effectum : quia en litas, et aclualitas præ­ dicta aliquo, modo dependet a tali effectu, actu executo : ex eo quod per se primo ins­ tituta est ad actu causandum illum : et ideo oportet ut terminetur ad illum, seu (quod in idem redit) quod præter propriam actualitatem su® causalitatis dicat in obli­ quo, et per modum connotati, mutationem ex parte effectus, et entitatem illius, ut actu causatam per eamdem causali talem. Cæterum causa infinita· virtutis, et actualitatis, qualis est Deus, habet causalitalem infinitio etiam virtutis, et actualitatis, ac proinde nullo modo dependentem a suo offectu, actu executo ad hoc ut sit : quia non est per se primo instituta propter il­ lum : et propterea potest ejus aclualitas actu, et ab æterno esse, quin actu et ab æterno sit effectus ab ea executus, et per consequens quin connotet ab æterno muta­ tionem ex parte effectus, et effectum ipsum ab æterno ah illa productum, seu quin ab æterno ad illum actu et in executione ter­ minetur ; siquidem, ut nuper dicebamus, hæc terminatio nihil aliud dicit, quam ip­ sam actualissimam causalitalem, seu puris­ simam actualitatem divinorum actuum io recto, connolando passivam exeeutionem predict! effectus per illos. 31. Cur autem, el qua ratione actualitas illa Major elocida* divinorum actuum absque additione alicu­ tin jus nuditatis, aut actualitatis intrinsecæ. illius. vel absque diminutione illius possit termi­ nari vel non terminari ab æterno, vel in hoc tempore potius quam in illo, satis constat ex iis, quæ fuse in tractatu de Vo- I luntate Dei, disputatione 7 a num. 15 usque ad numerum 92 diximus. Potestqnc nunc breviter colligi ex summa efiicaciiatn divinorum actuum. Nam cum sint infinitaeefficacitatis, inde est, ut non solum ha­ beant vim ad attingendos suos effectas w quoad substantiam eorumdem, sed secun­ dum modum, et præscriptum prædictorum actuum, et per consequens habent vim ad attingendos tales effectus, quando, et quu1 modo a divina voluntate, et imperio divini I intellectus praefinitur, et ordinatur, non obstante quod prodictum decretum, et im­ perium quoad omnem suam actualitatem sint ab æterno : et ideo propter modom su­ premum eminentissimum efficacitatis t quam habent, possunt terminari, vel non terminari; et terminari pro hoc tempore, et non pro illo, et e converso. Quam rationem eleganter adduxit D. Thomas 2 contra Gentes cap. 35 ubi ul solveret hanc quintam dubitandi rationem, u quam ipse, cap. 32 ejusdem libri addoxe- ™ rat, sic inquit : Ex quo etiampatet quodetsi Deus sit sufficiens causa productionis rerum in esse, non tamen oportet ut ejus effectus ælernus ponatur eo existente æterno, ul ter­ tia ratio concludebat : posita enim cauw sufficiente, ponitur ejus effectus, non autem effectus extraneus a causa. Hoc enim esset ex insufficientia causæ : ac si calidum non ca­ lefaceret. Proprius autem effectus voluntatis est, ut sit hoc. quod voluntas vult, si autem aliquid aliud esset, quam voluntas veli/, non poneretur effectus proprius causse, sed alienus ab ea. Voluntas autem (sicut dictum est) si­ cut vult hoc esse tale, ita vult hoc esse (une. Unde oportet ad hoc ut voluntas sit sufficiens causa, quod effectus sit, quando voluntas est ut sit, et quando voluntas effectum esse ' disposuit. In his autem quæ a causa natura­ liter agente procedunt, secus est : quia actio naturæ est secundum quod ipsa est. Undead esse causæ. sequi oportet effectum. Voluntas autem agit non secundum modum sui esse, sed secundum modum sui propositi : el ideo sicut effectus naturalis agentis, sequitur esse agentis, si sil sufficiens, ita effectus agentis per voluntatem sequitur modum propositi. Ex his etiam palet quod divinæ voluntatis non retardatur effectus, quamvis non semper fuerit voluntate de eo existent^, ut quarta ratio prorim bat. Sam sub voluntate dicina cadit non solum quod ejus effectus sil, sed quod tunc sil. Hoc igitur volitum, quod est tunc creaturam esse, non retardatur : quia tunc incepit creatura esse, quando Item ai xlertio • i·. t DISP. IV, DUB. I. Fenri. sterno disposuit. Videatur Ferrara ibidem, îi A ; 17 et de Correctione et gratia cap. 9 et Ratio fundamentalis nostræ assertionis U in expositione Psalm. 150 et sermone 17 desumitur ex iis, quæ ex D. Thom. diepal. Tenu AavL de VerbisAposu, Anselmus, etOrigenes ad 2 numero 19 hujus tract, diximus, potest Fuhw? Mpul H Fauli, Fulgentius lib. 1 ad Moque ad hanc formam reduci. Quoniam præ­ D.ThTa. nimum cap. 11 ; D. Thom. ad hæc verba destinalio est efficax ordinatio mediorum, Pauli lect. 6 sic : Unde tertio ponit magni­ quibus efficaciter, et infaUibiliter prædeilificationem, cum subdit, hos el magnificabit. natus transmittitur in Gnom vitæ æternæ, El hoc dupliciter scilicet uno quidem modo ut ibidem ostendimus : ergo non solum per profectum virtutis et gratia:. Alio autem prædicta media, sed etiam linis ipse, nempe modo per exaltationem gloriæ. Ponit autem vita æterna, erunt effectusprædestinationis. præleritum pro futuro, si intelligatur de Consequentia patet. Quoniam quoi est magnificatione gloriæ, vel propter certitudi­ causa mediorum efficaciam, eL infaUibiliter nem futuri, vel quia quod in quibusdam est inferentium finem, quodque semper, et in­ futurum, in aliis est completum. cessanter dirigit, et ordinat efficaciter talia Et mento sane verbum illud magnificari!, media in ordine ad finem intentum, ut in de exaltatione gloriæsive bealitudinis inielprædestinatione contingit, non potest non ligitur’. siquidem exaltatio per charisma­ etiam esse causa finis efficaciter illati ex tum dona in vocatione et justificatione, illis. quas Apostolus prius enumeraverat, inve­ Confirmatur, el explicatur. Nam licet sa· nitur. et exaltatio per bonum nomen, et nitas infirmi causetur mediis medica­ yTïï bonam famam in hac vita non est communis mentis, quæ illi applicantur; nihilominus omnibus prædestinatis ; bene tamen exalta­ quia ipse habitus medicinae dirigit in or­ tio gloriæ. sive bealitudinis æternæ : cum dine ad hanc applicationem, ideo etiam tamen effectus, quos ibi numerat, sint com­ ipse est causa sanitatis infirmi : ergo po­ munes omnibus prédestinais, ul ex modo lion ratione prædestinatio, quæ semper loquendi Apostoli constat. Et propterea nu­ influit, semperque dirigit in ordine ad merat etiamjustificationem, el vocationem : media efficacia et infaUibiliter inerentia quia omnes praedestinati justificantur, et beatitudinem, erit etiam causa ipsius beaomnes illi vocantur, sive per se, et imme­ titudinis : et per consequens ita erit effectas diate, ut adulti, sive mediate, et ratione illius. aliorum, quatenus parentibus v. g. Deus inspirat, ut puerum ante adultam ætalem S IV. baptizent, qui tamen ante eamdem ælatem e vita discessurus est. Respondetur argumentis Durandi. H. Idem etiam docuit Paulus ad Ephes. 1 : Ad Ad primum respondet Suarez, quod licet }<· Epi^s. elegii nos in ipso ante mundi constitu­ JS vita æterna sit linis respectu prædestinau; tionem, ul essemus sancli et immaculati in nihilominus habet rationem medii respectu conspectu ejus. Quæ verba sic explicat D. Hli manifestationis divinorum attributorum, Thom. lect. I : Sancti inquam in conspectu Sir. seu gloriæ Dei, et ita potest prædestinalio ejus, idest, interius in corde : ubi ipse solus circa ill im versari. Sed hæc solutio non conspicit; vel in conspectu ejus ul eum iruomnino placet. Quia in præsenti loquimur piciamus ; quia visio est lota merces secun­ de prædestinatione, et providentia secun· dum August. dum quod versantur circa media in ordine secando Idem etiam docuit Angelicus Doctor in ad æternam vitam adipiscendam : at in „ e* hoc articulo : Est autem execulio prædesticomparatione ad prædestinationem hoc D.Thom. nationis vocatio, el magnificatio secundum modo consideratam, vita æterna non babet illud Apostoli ad Romanos 8 : Quos prædesrationem medii, sed linis. Unde quod alias linavit, hos el vocavit, el quos vocavit, hos respectu alterius coordinationis habeat ra­ et magnificabit. El articul. sequenti in so · lutione ad 2 his verbis : Jrædestinalio est î tionem medii, non videtur multum referre causa, el ejus quod expectalur in futura ad hoc ut propter hanc rationem cadat sub vita aprxdestinalis, scilicet gloriæ, et ejus prædestinatione, et sit effectus illius. quod percipitur in præsenti, scilicet grati*. Unie ad argumentum distinguendam De Veritate quæstion. 6 artic. 6 et al 4 est antecedens : Non vero circa /înrm, im­ et alibi sæpe. Ac tandem hoc ipsum tuen­ mediate. concedendum est : mediate, ne­ tur valde communiter Theologi, et propterea gari debet. Nam hoc ipso (ut nuper diceba­ super vacaneum esset singulos recensere. mus quoi prædestinatio sit causa efficax, modo modo explicato, mediorum infaUibiliter in­ ferentium bfalltudinem, debet mediantibus illis esse causa ejusdem bealitudinis. Per quod etiam ad secundum patet distinguen­ xc«- dum esse consequens : Non erit praeparatio ipùu bealitudinis, immediate concedenda esi consequentia : mediale, neganda est. Quare cum communiter dicitur providen­ tiam et prædestinationem versari circa me­ dia. nun vero circa finem, debet intelligi de line prout est causa finalis, seu prout esi in intentione, nam hoc modo præsupponitur ad ipsam prædestinationem; non vero de eodem in exeeutione, et ut est ef­ fectus mediorum efficacium, quibus acqui­ ritur. Nam si hoc modo consideretur, de­ bet prædestinatio versari circa illum, et esse causa ipsius, hoc ipso quod sit causa prædætorum mediorum. 15. Ad tertium concedendum est antecedens, 'Λ s. et distinguendum consequens primæ con­ sequential : Beatitudo suppqpitur futura anlecedenter ad prædestinationem futuri­ lione adæquata, et completa, neganda est consequentia : futuritione inadæquata, in­ completa, et radicali, concedenda est. Et deinde neganda erit secunda consequentia. Ad cujus probationem patet ex modo dictis. Ii Ad quartam concedendum est anteceii udens, si intelligatur de divina essentia, aut unione ejus cum intellectu beati, ut præ­ cise. se tenet ex pane Dei et in recto præ­ cise considerata : negandum vero, si intel­ ligatur de eadem unione adæquate sumpta. Um secundum id, quod dicit in recto, quam secundum id quod dicit in obliquo, aut se- , eundum quod se tenet ex parte intellectus ' beati, et quoad id quod in recto secundum I hanc rationem dicit. Nam hæc unio, ul se I l*net ex parte Dei, et in recto præcise sumpta, tantum dicit ipsam divinam essen­ tiam per modum formæ intelligîbilis ita pure, ut sit sua intellig bilitas : at vero ut se tenet ex parte intellectus beati dicit in recto ipsum intellectum perfusum lumine gloriæ. connotando divinam essentiam, ut habet rationem formæ intelligibilis. Con­ stat autem quod licet divina essentia secun­ dum se nequeat esse effectus prædeslina­ lionis. bene tamen ejus connotatum, ac proinde et conjunctum ipsum, quod ex ea in recto, et ex illo connotato coalescit. Si­ cut licet persona Filii non possit esse effec­ tus voluntatis incarnandi ; bene tamen con- I junctum illud, quod ex ipsa, et ex humanitate in obliquo consurgit. Unde etiam satis constat intellectum per- I fusum lumine gloriæ connotante tamen di­ vinam essentiam posse cadere sub prædestinationo, ct esse effectum illius. Et ad probaiionem in contrarium dicendum est, non esse necessarium ad effectum prædes­ tinationis, quod sit bonum pnedestmati or­ dinatum ad illum ut ad finem cujus gratia; sed salis est quod concupiscatur illi tan­ quam finis ipsius, habens esse ex vi ejus­ dem prædeslinalionis, quoties bonum con­ cupitum est adeo supereminentis rationis, ut non possit ordinari ad aliud, sed potius sit bonum illi, quia ordinat ipsum ad se, ut ad finem cujus gratia. Videantur ea, quæ in hoc tractatu disput. 1 numero 44 et 45 diximus. DUBIUM II. Ulrum omnis justificatio electorum sil effectus prædestinationis eorumdem? Consulto in titulo addita est particula 17. illa : Omnis justificatio electorum , ut innuain hoc tur de quanam eorum justificatione possit in dubium verti, an sit prædestinationis ef­ lanqwm certa fectus? Nam in primis certum est, justifica­ suppo· tionem electorum non interruptam, quæ naptur. mediante dono perseverantiae continuatur usque ad finem vitæ, esse effectum prædes­ tinationis eorum. Tum quia prædicta justi­ ficatio non est communis reprobis cum electis, sed solum propria electorum : constat autem dona illa gratiæ, quæ sunt propria electorum, esse effectus illius pro­ videntiæ peculiaris, qua Deus de ipsis pro­ videt, scilicet prædestinationis. Ad Tum etiam : quia juxta Paulum ad Ro­ manos 8 justificatio est effectus prædes­ Robi, m tinationis electorum : et ideo dixit : Quos prædestinavil, hos el vocavit, el quos vocavit, hos ct justificavit. Certum est autem justi­ ficationem, quæ hic a Paulo assignatur ut effectus prædestinationis, esse ad minus eam, quæ confertur electis, et non inter­ rumpitur per peccatum a prima sui infu­ sione usque ad finem vitæ. Tum deniqhe : quia hæc justificatio cum effectu conducit ad consecutionem vitæ æternæ, et nequit dari talis consecutio, quin præcedat justi­ ficatio durans mediante dono perseveran­ ti®, usque ad vitæ finem. Deinde certum esi, ut constabi: ex iis, quæ in tractat, de Pœnitentia dicemus, quod gratia, seu justificatio electorum in­ terrupta per peccatum, est effectue prædes­ tinationis eorumdem, quatenus restituta, 1 !» i?» DE PRÆ DESTINATION E. et reparata per pœnitentiam : siquidem gratia ista ut sic reparata, cum effectu con­ ducit ad consecutionem vitæ æternæ : et ita gratia ista, et menta per peccatum in­ terrupta, debent, quatenus sunt reparata, esse effectus pradestinanonis. ιίΧπΓ solum restat difficultas de prædicta wi’ gratia, seu justificatione electorum inter­ rupta, an sit effectus prædestinationis eo­ rum, non solum quatenus reparata, et re­ viviscens, sed etiam secundum suam substantiam, et secundum quod primo pro­ ducta est? Nam si gratia, et justificatio electorum sic sumpta, est etiam effectus prædestinationis, consequens erit, ut intuenti patebit, quod omnis justificatio elec­ torum, sit effectus prædestinationis eorum ; secus vero si prædicta justificatio sic ac cepia, non fuerit effectus prædestinationis ipsorum. Sententia Vasque:. 18. Pargu-m neatuQ sententia Beptivi. I Vazquez in præsenti, dîsput. 93 sentit, justificationem electorum interruptam per peccatum, non esse effectum prædestinatiôn’s secun(ium suam substantiam , et ut primo concessa est; atque adeo non om­ nem justificationem electorum sortiri ra­ tionem effectus prædestinationis. Probatur primo. Nam prima gratia collata Adamo, et interrup'.a per peccaium, non fuit effec­ tus prædestinationis i, sius secundum sub­ stantiam considerata. Pt ut primo est ei con­ cessa : ergo nec etiam aliæ justificationes aliorum electorum per peccatum inter­ ruptae, habebunt secundum suam substan­ tiam, et ut primo concessæ rationem effec­ tus prædestinationis. Consequentia videtur legitima ex paritato rationis. Antecedens autem probatur. Quoniam prædestinatiô Adami subsecuta est ad de­ cretam tribuendi illi gratiam in siatu innocentiæ : ex eo quod prædicta prædestinatiô fuit ex meritis Christi, et effectus prædes­ tinationis illius, ut 3 p. q. 1 art. 3 docent communiter cum D. Thom. ejus discipuli, et nos ibidem, Deo dante, ostendemus : et prædestinatiô Christi fu»t post decretum tribuendi gratiam Adamo in statu innocen­ tia? : quia non fuit nisi post provisionem peccati originalis, et depenlitionis prædicta· gra*iæ : ergo talis gratia non potuit esse effectus prædestinationis Adami, siquidem effectus prædestinationis non debent prœire, sed potius subsequi ad illam. Confirmatur. Quoniam lam gratia A lami ». in statu innocentia?, quam gratia justificans aliorum electorum per peccatum inter* ruptæ, secundum suam substantiam, etui primo concessa? non conducunt cum effectu in ordine ad consecutionem beatitudinw : ergo non erunt secundum istam rationem affectus predestinationis. Consequentia pa­ tet ex dictis dub. præce lenti. Antecedens autem constat. Quoniam gratia illa non re­ dit eadem numero per pœnitenliam» sei alia æquivalens, ut communiter docent Theologi : et ita hac sola ratione dicitor per pœnitentiam reparari, el restitui : ergo prædicta gratia secundum suam substan­ tiam, et ut primo concessa est, non condu­ cit cum effectu ad æternam beaütudinem electorum : siquidem secundum istam ra­ tionem denotat illammet numero gratiam, quæ antea eis concessa fuerat, et per pec­ catum deperdita est, et sic sumpta nun­ quam redit : ac proinde nunquam cum ef­ fectu conducet ad æternam vitam. Secundo. Nam ad rationem effectus prædestinationis desideratur quod conti­ nuetur cum aliis effectibus ejusdem pr®destinationis : se i gratia seu justificatio per peccatum interrupta, non haiet secun­ dum suam substantiam sic continuari : ergo non erit prædestinationis effectus. Consequentia ex utraque promissa videtur perspicua. Major autem etiam liquet ex loco citato ex Paulo ad Romanos 8 ; Qmi U prxdestinavit. hot et vocavit. el quos vocavit, hos et justificavit, et quos justificavit, illos el glorificant, ex vi cujus modi loquehdi satis indicavit quomodo prædicti effectus prædes­ tinationis debeant esse inter se connexi, et continuati. Sl Minor vero etiam videtur certa. Quo­ niam gratia illa interrupta, et secandum suam substantiam considerata, nec conti­ nuatur in se ipsa, nec in intentione Dei cum aliis effectibus. Non quidem in se, quoniam ponitur interrupta : effectus autem prædestinationis, qui prout est in se con­ tinuatur cum cæteris effectibus ejusdem, non debet in se interrumpi, ac proinde nec discontinuari ab aliis. Neque etiam præ­ dicta gratia in se interrupta, continuatur cum aliis effectibus, verbi gratia, cum pœnitenlia, in intentione Dei : siquidem Deus non permittit peccatum ex intentione vivi­ ficandi, et reparandi prædictam gratiam : alioqui necessario deberet velle peccatum, quod 327 DISP. IV, DUB. II. quod est materia omnino necessaria ad ta- I lexn vivificationem et reparationem. At talis gratia solum potest secundum suam substantiam continuari in intentione Dei cum aliis effectibus prædestinationis, ex eo quod Deus permitteret peccatum interrum­ pens eam ex intentione reparationis ipsius : quandoquidem si non permitteret peccatum, et interruptionem gratiæ ex tali intentione, tunc sicut in illo signo permissionis, et in­ terruptionis, non haberet voluntatem et intentionem illam reparandi, ita nec inten­ tionem continuationis ipsius cum aliis ope­ ribus bonis, quæ solum mediante hac re­ paratione inveniri potest. 11. Tertio. Prima productio gratiæ sanctifi­ Tetra. cantis, et restitutio illius sunt volitæ a Deo diversis actibus : ergo ex vi illius actus, quo est volita prima productio illius, nequit conducere cum effectu ad consecutionem vitæ æternæ : ergo talis productio nequit esso effectus prædestinationis, sed solum instauratio illius. Hæc secunda consequen­ tia ex priori, et ex jam dictis constat. Prima vero ex antecedenti. Quia prædicta grana non conducit cum effectu ad gloriam nisi restaurata : ergo si semel voluntas dandi, et restaurandi sunt distinct®, con­ sequens erit, ut ex vi actus quo est volita prima productio ipsius, nequeat cum effectu conducere ad gloriam. Antecedens autem etiam constat. Quoniam voluntas primo producendi illam præcessit visionem pec­ cati : voluntas vero restituendi, aut restau­ randi ipsam, fuit post visionem peccati : at una et eadem voluntas nequit antecedere, et subsequi ad provisionem peccati, ut ex terminis ipsis constare videtur : ergo, etc. Confirmatur. Quoniam gratia electorum CroirUUf. interrupta per peccatum, est communis ip­ sis, el reprobis tam secundum se, quam quoad voluntatem, ex qua proficiscitur : ergo non erit effectus prædestinationis. Consequentia est aperta. Quoniam effectus prædestinationis, est effectus providentiæ Dei specialis, quæ est ipsa prædestinatiô, et ila debet esse specialis respectu electo­ rum, et proficisci ex speciali voluntate Dei. Antecedens autem quoad primam partem videtur certum : quandoquidem plures ex reprobis multoties fuerint justificati, quam­ vis justificatio eorum fuerit interrupta. Quoad secundam vero partem probatur. Quia effectus communis electis cum repro­ bis non videtur procedere ex speciali causa, el volitione divina erga illos potius, quam % erga reprobos, nt ita effectue proportionentur suis causis, et causæ sais effectibus. § π. Commune Theologorum placilum. Dicendum tamen est, gratiam sanctifi­ Condocantem electorum interruptam, etiam se­ <10. cundum suam substantiam, et ut primo Proba­ tor fuit eis collata consideratam habere ratio­ pnmo ex nem effectus prædestinationis ipsorum : ac Scrip ­ proinde omnem justificationem eorumdem ton. esse effectum prodictæ prædestinationis. Assertionem hanc satis innuit Paulus loco citato ad Roman. 8, dum absolute, et abs- nom. 8. que ulla exceptione inquit, justificationem esse prædestinationis effectum, et ideo Pa­ tres universaliter hæc verba Pauli intelligunt. Unde D. Thom. explicans illa lect. 6 D.Thoa. et numerans cum eo effectus praedestinatio­ nis, inquit : Unde secundo ponit justificatio­ nem, cum dicit (quos vocavit, hos et justifi­ cavit) scilicet gratiam infundendo, hxc autem justificatio, etsi in aliquibus frustretur, quia non perseverant usque in finem, in prxdalinatis tamen nunquam frustratur. Si autem justificatio secundum suam substantiam, et ut primo collata, non essei effectus præ­ destinationis, tunc talis justificatio secun­ dum istam rationem frustraretur : siquidem ea sola non frustrantur in ordine ad aliquem finem efficaciter intentum a Deo, quæ pro­ cedunt ex intentione efficaci ejusdem. Idem etiam docuit sanctus Doctor in ea­ dem lect. prope medium, dum inquit : Sub Scc^e° prédestinations cadit omne beneficium salu­ D.Thom. et alils tare, quod est homini ab xterno divinitus Thec-loprxparatum. Unde eadem ratione omnia be­ gÎ5. neficia, qux nobis confert ex tempore, prxparavit nobis ab sterno. Quare cum gratia electorum secundum suam substantiam, et ut primo eis concessa, sil beneficium salu­ tare Dei, oportet ut hæc cadat in ipsis sub prædestinatione, ac proinde sit effectus il­ lius. Et hoc ipsum docuit, tum in hoc ari. necnon art. 5 et 6 hujus quaestionis. Tum q. 6 de Veritate ari. 6 ad 4 dum absque ulla limitatione asserit justificationem eleclorum esse effecium prædestinationis. Tum etiam 3 p. q. 89 art. 5 ut cx statim dicen­ dis magis constabit. Et ila sancium Docto- Cijcbn. Banner rem communiter sequuntur Theologi Ca- N«>r. jetan., Bannez, Nazarius, Gonzalez in Gonulrx Michin. præsenti, Machin, disp. 47 sect. I, Cor- Cornejo’ nejo in hoc articulo dubio 8, Estius in 1 5.*^* distinct. 40, § 7, Theodorus disp. 6 de pro- don 328 A ·' 1 ·»· ΛΓί DE PREDESTINATION!·. Moüm. videntia q. 5 num. 218, Molina art. 5 dtsSnra. put. I, Suarez lib. 3 de Praedestinatione Vikniw. capit. 4 et sequentibus, Valentia in præArrohal. senti, puncto 3, Arrubal disp. 83 num. 3, Iknce. Herice tract, de Prædeslinat. disp. 30 cap. Viilegoj. 4, Villegas in suo lib. controversiarum con­ sentes. troversia 15 disp. I cap. I referens Scotum, A teas. Alensem, Bonavent., aliique quamplures. Βοπιτ. Rilio * Ratio autem fundamentalis hujus asser­ pro M-rrtw- tionis desumitur ex D. Thom. locis citatis, quæ potest sub hac forma proponi. Nam gratte electorum interrupts;, secundum suam substantiam, et ut primo eis concessæ, conveniunt tres conditiones deside­ rate ad effectum prædestinationis, nimirum quod sil a Deo, quod cum effectu conducat ad consecutionem ætemæ vite, et quod procedat ex voluntate efficaci dandi glo­ riam : ergo erit effectus prædestinationis illorum : ac proinde omnis justificatio elec­ torum erit effectus prædictæ prædesiinationis. Hæc secunda consequentia patet ex priori, ut constat ex iis, quæ in explicatione tituli num. 17 diximus. Prior vero ex an­ tecedenti. Proba­ Antecedens autem quoad priorem par­ tur aoiece- tem, quod praedicta justificatio sit a Deo. rfen» non indiget probatione. Quoad secundam quoad < p. ft vero, nimirum quod cum effectu conducat quoad ad æternam beatitudinem. etiam constat. Adde tandem non esse improbabile in via D. Thomæ, quod etiam gratia collata V»lAdamo in statu innocentiæ ortum habuit ex intentione efficaci conferendi illi glo­ riam; atque adeo taliter habuit volunta­ tem permittendi ejus interruptionem per peccatum, ut simul habuerit voluntatem reparandi illam : secundum quem modum dicendi omnino corruit objectio Vazquezii : quia juxta illum asserendum est, etiam gratiam illam tunc primo collatam Adamo, fuisse prædestinationis ejus effectum ex meritis Christi, et ad ipsius gloriam ordi­ natum, atque adeo fuisse gratiam re- 329 demptivam. tribuissequo Adamo jus ad gloriam, quod quidem per peccatum non fuit extinctum; sed impeditum, co mo Io, quo de gratia interrupta aliorum hominum praedestinatorum diximus. Quomodo autem cohærero probabiliter possit gratiam illam status innocenti® fuisse redemptivam, et ex mentis Christi, et ad ipsius gloriam or­ dinatam, cum vera sententia D. Thom. quæ docet quod Christus non veniret Adamo non peccante, et quod decretum Incarnationis fuit post prævisionem peccati originalis, ex dicendis infra disp. 5 hujus tractatus, et latius in tract, de Incarna­ tione constabit. Ratio autem fundamentalis a nobis pro Emio assertione adducta una cum sua confirma- v»qwx. tione est adeo efficax, ut ex ea facile cor­ ruant ea, quæ ad ejus solutionem Vazquez adducit, nimirum quod etsi admittatur, aliquibus ex electis volitam fuisse efficaci­ ter suam beatitudinem antecedenter ad eo­ rum merita, et vocationes efficaces, et quod ex illa voluntate eos peculiari provi­ dentia Deus vocaverit, nihilominus auxi­ lia, merita, et justificationes peccato im­ pedit® non possent ad peculiarem providentiam, sive praedestinationem per­ tinere, quamvis ex illa intentione efficaci dandi gloriam, ortum ducerent : ex eo quod dum impediuntur per peccatum, ne­ queunt continuari ex voluntate Dei cum aliis mediis, quæ postea conceduntur prae­ destinato post novam poenitentiam. Ex ratione igitur facta, solutio ista fa­ Ιπφαcile corruit. Nam in primis ex illa patet gnal-r non posse inter se cobærere, quæ in hac primo. solutione conjunguntur. Nam apertam re­ pugnantiam involvit, quod aliquod donum Dei procedat ex intentione efficaci ultimi finis, cum rffectuque conducat ad illum ; et nihilominus ex ipsamet intentione Dei non conjungatur cum aliis mediis ad consecu­ tionem talis finis : ergo hoc ipso quod jus­ tificatio electorum quod suam substantiam, et ut primo concessa est, procedat ex in­ tentione efficaci Dpi* dandi illis gloriam, et cum effectu conducat ad eam, debet ex ea­ dem voluntate conjunei cum aliis mediis in ordine ad execulionem praedicti finis, et per consequens esse effectus prædestinationis. Consequentia est satis perspicua. Antecedens autem probatur. Quia alio­ qui voluntas illa esset, et non esset effi­ cax. Esset quidem, ut supponitur; non esset autem, tum quia voluntas, quæ non conjungit omnia media, quæ actu et cum f s - · · . '' : -λ * 330 DE PRÆDESTINATIONE. effectu conducunt ad aliquem finem, seu quæ de facto inferunt illum, non est volun­ tas efficax respectu talis finis, et medio­ rum, nec talia media procedunt ab ea ut a vo'untate efficaci illorum in ordine ad ta­ lem finem, nec ut a voluntate efficaci ejus­ dem finis. Tum et am : quia vel voluntas et intentio illa efficax dandi gloriam, ex qua procederet gratia illa interrupta, nt se­ cundum suam substantiam, et ut primo concessa consideratur, habet per peccatum discontinuari, ita ut indigeat nova volun­ tate finis : vel hoc non habet? Si primum, ergo eo ipso non est voluntas efficax : si­ quidem voluntas efficax Dei erga aliquem finem, non indiget alia voluntate efficaci ejusdem finis, nec potest interrumpi, et cessare antequam acquiratur præ lictus fi­ nis. Si secundum, ergo per eam conjun­ gentur, sive execution! mandabuntur om­ nia media cum effectu conducentia ad præiictum finem, et in eadem voluntate cuncta illa unientur in ordine ad illum. „*8; Confirmatur. Nam si prima infusio gramator U® primi parentis, seu gratiæ illius m .prior statu innocentia», processisset ex intentione guiio. Dei efficaci tribuendi illi beatitudinem, non posset non esse effectus predestinationis ejus : quia quidquid procedit ex in­ tentione efficaci alicujus finis, est effectus illius intentionis, necnon et illius provi­ dentia?, quæ specialiter connotât talem voluntatem; qualis est prædestinatio : ergo, etc. impaDeinde falsum est, quod hoc ipso, quod secundo gratia impediatur per peccatum, non possit voluntate Dei continuari cum aliis mediis in ordine ad executionem vit® æternæ. Nam contra hoc urget ratio facta. Tum quia gratia hæc interrupta, et jus ad glo­ riam , manent in divina acceptatione, Vaxqoez. quamvis maneant impedita, ut idem Vazq. torn. 2 in 1, 2 disp. 221 num. 33 fatetur : et ita ratione illius juris remanentis in di­ vina acceptatione poterit cum aliis mediis uniri in ordine ad consecutionem gloriæ. Tum etiam : quia, ut modo dicebamus, hoc ipso quod pned cta gratia procedat ex voluntate efficaci dandi gloriam, ut osten­ dimus, non potest non una cum aliis me­ diis in illa voluntate conjungi. Tum deinde : quoniam hæc conjunctio mediorum neces­ sario requisita in ordine ad consecutionem finis intenti, nempe vitæ æternæ, non po­ test esse alia, quam quod unumquodque ex illis mediis habeat suum peculiarem influ­ xum in ordine ad consecutionem totius DISP. IV, DUB. 111. quantitatis gloriæ prædestinali : al hoc ipso quod illa gratia interrupta, manserit m divina acceptatione, et processerit ex voluntate efficaci dandi gloriam, non potest non habere suum specialem influxum fe­ cundum suam substantiam, et ut primo concessa est, in ordine ad prædictam con­ secutionem gloriæ : ergo habebit unionem illam cum aliis mediis, quæ necessario re­ quiritur. m m Tum denique : quia, ut disp. 6 num. 20 s dicemus, voluntas Dei respectu permissio­ nis peccati, et interruptionis grati® prædestinatorum procedit ex voluntate repa­ randi illam, et ideo in voluntate illa -i permittendi, gratia ut primo concessa, in­ fallibiliter conjungitur secum ut reparata, et cum aliis effectibus postea subsecutis: ac proinde ex defectu hujus unionis, nihil deerit quominus gratia interrupta, deqoa loquimur, sit secundum suam substantiam eflectus prædestinationis electorum, in qui­ bus interrumpitur. Accedit, quod illa per­ missio peccari est propter bonum praedesti­ nati, juxta illud Apostoli : Diligentibus Deum Bt^ t omnia cooperantur in bonum : ergo per il­ lam nequit discontinuari voluntas perdu­ cendi illum in gloriam. '! § III. .u ttrtxia. SI Ktlrdt»> DUBIUM III. Quaenam vocationes electorum sint effectus prædestinationis eorum. S. Postquam explicuimus, glorificationem, el justifirationem esse effectus prædestina­ tionis, restat ut quoad hoc aliquid dicamus de vocatione, quæ etiam a Paulo inter ef­ fectus prædestinationis connumeratur, ut ex dictis constat. Pro explicatione tituli aliqua praelibantur. 11 Notandum est primo ex D. Thom. in 1 dist. 41 quæst. I art. 2 ad tertium, el ad Roman. 8 lect. 6 vocationem ordinis supernaturalis, de qua in præsenri dubio lo­ quimur |de vocatione enim onlinis natura­ lis di.-put. 5 agemus) esse duplicem. Aliam quidem externam v. g. illam, quæ fit ore PnTtrtr prædicatoris, de qua Proverbiorum 9 : Mi­ 9. sit ancillas suas, ut vocarent ad arcem. Aliam vero interiorem, quæ nihil est aliud, quam quidam mentis instinctus, quo cor hominis movetur, aut excitatur a Deo, verbi gratia al assentiendum iis, quæ sunt fidei, vel virtutis, juxta iliud Isaiæ 41 : Quis suscitavit ab oriente justum, el vocavit eum ul sequeretur se? Utraque autem potest esse duplex. Nempe vel efficax, illa nimi­ rum, cui respondet prædestinatus exer­ cendo actum, ad quem per illam vocatur, ut actum fidei, si ad fidem excitetur, vel inef­ ficax, ea scilicet, cui prædestinatus non consentit eliciendo actum, ad quem voca­ tur : de qua intelligitur illud Proverbio?rrterb. rum 1 : Vocavi, et renuistis, et Matth. 22 : i. Vocari ad nuptias venire noluerunt: Et tan­ Min. dem tam vocatio efficax, quam inefficax potest interrumpi per peccatum lethale, vel non interrumpi per illud. htaa Satisfit argumentis primæ sententiae. Ad tertium negandum est antecedens. Quia cum gratia illa processerit ex volun­ tate efficaci dandi gloriam, oportet ul pro­ cedat ex voluntate, quæ simul sit voluntas dandi et reparandi eam in illis electis, in quibus pnr peccatum aliquando impeditur. Ad confirmationem negandum est ante­ cedens. Quia gratia illa in oleclis habet peculiares effectus, quos non habet in reprobis : siquidem in illis cum offectu conducit ad vitam æternam, secus vero in istis. A. . Ad primum patet ex dictis numero 25. m Ad confirmationem negandum est antece- AL dens. Ad probationem vero respondetur, non requiri ad effectura prædestinationis, ut persistat usque ad consecutionem gloriæ ai in sua propria entitale individual! : alioqui vocatio efficax nunquam interrupta, nec m» opera meritoria, per peccatum non impsdita, non essent effectus prædestinationis; sed sufficit ut permaneant in suo effectu, vel in suo æquivalenti, ut in casu confir­ mationis contingit. · 4| Ad serundum constat ex dictis num. 28 M. et 29. Quomodo autem licet Deus velit permissionem peccati propter reparationem ώ. gratiæ cum majori fructu, nihilominus non oh id velit peccatum? constabit ex iis, quæ disp. 6 num. 20 et 28 dicemus. Adde, quod ad hoc, ut gratia interrupta per pec- =n:acatum, continuetur cum aliis effectibus prædesiinationîs, non est necesse, ul Deus velit permittere peccatum propter praedic­ tam reparationem : sed satis esse, quod si­ mul habeat voluntatem reparandi, ut in· tuenti constabit. Ad 331 Secundo notandum est/certum esse vo­ 34. eun­ cationem efficacem non interruptam per Sf dam. peccatum usque ad finem vite (sive illa sit efficax ex se, sive aliunde, de quo in presenti propter sæpius dicta, non disputamus, et sive talis vocatio sit interna, (sive ex­ terna) esse effectum prædestinationis. Tum quia prædicta vocatio solum est propria electorum, non vero communis tam electis, quam reprobis. Tum etiam : quia, ut con­ stat ex Paulo cap. 8 sæpius citato ad Roman, Boraxn. b. aliqua vocatio debet esse effectus praedes­ tinationis electorum : non autem appa.et quæ alia vocatio sit aptior ad hoc, quam vocatio efficax sive interna, sive externa, et non interrupta per peccatum usque ad finem vite. UndeD. Thom.ad Roman.8 lect. 6 expli- D .Thom. cans prædicta verba Pauli : Quos autem praedestinavit, etc., sic inquit: Ponit ea quo ex parte Spiritus Sancti divinitus consequuntur, el primo ponit vocationem, cum dicit : Quos praedestinavit hos et vocavit. Prædestinatio autem ejus irrita esse non potest, secundum illud Isais 15 : Juravit Dominus exercituum dicens : Si non ut putavi ita erit, el quo­ modo mente tractavi, sic eveniet. Primum autem in quo incipit prædestinatio impleri, est vocatio hominis. Quo quidem est duplex. Una exterior, quo fit ore praedicatoris. Alia vero interior, ct hoc vocatio necessaria est : quia cor nostrum non se ad Deum converteret, nisi Deus nos ad se traheret .* el etiam hæc vocatio est rfficax in prædestinalis : quia hu­ jusmodi vocationi assenliunt, Joan. 6: Omnfs qui audivit a Patre meo, el didicit, venit ad mc. Unde secundo ponit justificatio­ nem cum dicit : Quos vocavit, hos ct Justifi­ cavit. Tertio notandum est, certum esse juxta dicta dubio precedent! predictam vocatio- nTertium oSK?" nem efficacem, etiamsi sit interrupta per peccatum esse effectum prædestinationis electorum. Unde Augustin, lib.de Corree- August, tione et gratia cap. 9 loquens de divo Petro sic inquit : Quia didicit non de se ipso I fidere diam hoc ei profuit in bonum, quia secundum propositum vocatus erat, ut nemo eum posset eripere de manu Christi cui datus erat. Ubi ut vides, vocationem ante lapsum appellat vocationem secundum pro­ positum, quæ secundum phrasin Augustini, idem est ac vocatio procedens ex proposito, seu prædestinationedivina ; cum tamen inter talem vocationem, et finem vite interces! serit lapsus ejusdem D. Petri. I Quare tota difficultas hujus dubii in eo • 1 * r. y DE PR.EDESTIN .ΛΤΙΟΝΕ. PDnrtom consistit. an vocationes inefficaces electod,^i,ü“rum, quibus ipsi resistunt, sint effectus prædestinationis eorumdem, sive illæ sint vocationes intern®, sive extern®? quia ultra prædictas vocationes efficaces inter­ nas, et externas, sive continuentur, sive interrumpantur per peccatum, nullæ aliæ vocationes praeter inefficaces restant. Cæterum quia si semel istæ continuai®, seu non interrupt® per peccatum lethale, sunt effectus praxes ii nation is, etiam hoc habe­ bunt, juxta jam dicta, etiamsi sint interrup­ ta), propterea solum absolute discutiemus, an predict® vocationes sint in electis effectus prædestinationis eorum ? § H. Adducitur prior opinio. 86 Vâzqoei Vakm i Mubin, \iihps. Cornejo, Primae uifnium ex Aug. Prima sententia asserit, vocationes inef­ ficaces, quibus proinde prædestinati resis­ tunt, non esse effectum prædestinationis eorum : ac proinde solas vocationes effi­ caces praedestinatorum causari ab ipsorum prædeslinatione. Ila Vazq. ! p. disp. 93 cop. 1, Valent, supra q. 19 disp. 2 q. 13 puncto 3, Machin, disp. 48 sect. 1, Villejn guis controversiis controversia 15 disp. 1 cap. 2 et ex parte Cornejo in hoc art. disp. unica dub. 9. Probatur primo ex August, de Prædestin. Sanet, cap. 16. t r 4 ubi inquit : ΙκαΙ utus przaeslinatos mullos filios suos, ut eos facial membra prædeslinati unici Filii : sed non ea vocatione, qua vocali sunt, qui noluerunt venire ad nuptias. Ubi ut vides vocatio inefficax, cui homo resistit, quafis fuit illa, qua vocati fuerunt nolentes venire ad nuptias, non est voca­ tio, qua vocantur prædestinati : ac proinde non erit effectus prædestinationis eorum. Et paulo post subjungit idem Aug. -.Sciens esse quamdam certam vocationem rorum, qui secundum propositum vocali sunt, quos prxscwit,et praedestinavit conformes fieri imagini Filii sui. Ubi innuit eam solam vocationem esse secundum propositum, seu quod in idem secundum phrasin August, redit) esse effectum prædestinationis : quæ est certa quædam vocatio electorum, ac proinde quæ est vocatio efficax : quia etiam secundum phrasin Aug. idem est. certa hæc vocatio, ac vocatio efficax Quare cum vocationes inefficaces non habeant rationem hujus cortæ vocationis, neque etiam habebunt esse effectus prædestinationis. Confirmatur ex eodem August, lib. I ad Simplicîanum quæst. 2 lib. ! contra duas epistolas Pelagianorum cap. 10 et »Fulgentio lib. t ad Monimum : ubi volwtty^ solam illam vocationem, quæ est ex propo­ sito congrua, esse effectum prædestinationis : vocatio autem ex proposito congrui» „ est idem ac vocatio, cui homo non resistit: ac proinde vocationes inefficaces, quas mub toties repellimus, quaeque proinde non sunt congru®, non erunt prædestinationis ef­ fectus. Secundo probatur ratione. Quoniam ut r aliquid sit effectus prædestinationis requiritur ul ut ex intentione gloriæ præparetur: nrænaretur; nt* sed vocatio inefficax non præparalur ex in­ tentione ad gloriam : ergo non erit effectua prædestinationis. Major cum consequentia salis constant. Minor vero probatur. Quia ex intentione efficaci finis nemo prudens præparat media, quæ non putat esse eflicacia ad obtentionem finis : at vocationes inefficaces, quibus homo resistit, ex cujosque resistentia muhoties peccat, non sunt efficaces in ordine ad consecutionem gloriæ intentæ, alioqui non inter vocationes ineflic ices, sed efficaces connumerandæ essent : ergo prædictæ vocationes non præparantur ex intentione gloriæ. I Confirmatur. Nam ea quæ sunt commu­ ca­ nia reprobis com prædestinalis, non sunt effectus prædestinationis eorum, ut com­ muniter docent Theologi : sed vocationes inefficaces sunt communes reprobis cum prædestinatis : ergo tales vocationes in electis non erunt effectus prædestinationis eorum 7j Tertio. Quia alias rueret tota essent’a, 1 et quidditas prædestinationis : siquidem hæc sita est in hoc, quod prædestinat o sit præscientia, et præparatio beneficiorum, quibus certissime liberantur quicumque liberantur. Sequela probatur. Quia vocatio­ nes inefficaces non sunt beneficia quibus certissime liberantur electi, quin potius per earum repulsam indisponuntur quantum est ex vi illius in ordine ad hanc salutem sive libertatem æternæ patriæ : ergo si dicte vocationes sunt effectus prædestinationis, ac proinde præparantur ab illa, ruet toU prædestinationis essentia. .#· Quarto. Quia in prædestinatis alii debent esse effectus voluntatis antecedentis, qua Deus vult omnes homines salvos fieri, el alii voluntatis consequentis, qua efficaciter vult, illos determinate salvari : sed si omnia auxilia sufficientia collata prædestinatis, essent ptfeclus prædestinationis, nullum haberet 4 DISP. IV DUB. Hl. 333 haberet in illis effectum voluntas antece­ Antecedens autem probatur. Quoniam Probitar dens. qui non esset effectus voluntatis con­ Deus mediis illis, tanquam vocationibus anteceden$ sequentis; siquidem effectus illius voluntatis perlinentibus ad ordinem graiiæ redemp- primo. antecedentis tantum sunt auxilia ineflicacia tivæ, confert, ct exequilur ultimum præ lesnd salutem : ergo, etc. Minor cum conse­ ünationia effectum, nempe gloriam. Tum quentia patent. Major vero videtur per­ quia pr&dictæ vocationes permodurn voca­ spicua. Nam cum istæ duæ providentiæ, tionum perlinentium ad ordinem gratiæ renimirum generalis, et specialis, quæ est prædemptivæ, ac proinde capacium cadendi sub destinatio, sint saltim ex parte objecti, et | prædestinatione, quæ modo, etdo facto est, effectus distinct©, et prædestinati cadant sunt causa motiva, vel occasio efficaciter, et sub utraque, oportet ut diversi effectus eis cum effoctuexcitandiprædestinaiumad majo­ in eodem prædesiinato correspondeant. rem pænitentiam, vel gratiarum actionem, ut patet in Aug. qui lib. 5 confes. c. 14 Ααρ>ι. lib. 6 c. 11, lib. 8 c. 9 et alibi sæpe, reco­ lens quos habuerat vocationes, et quo­ modo illis restitisset (quod quidem satis Ex mente Angelici Doc loris dubium indicat illas fuisse inefficaces) excitatus est resolvitur. ad pænitentiam , humilitatem, et majorem gratitudinem erga Deum ratione quorum Dicendum tamen est, vocationes ineffica­ majorem gloriam a Deo acquisivit. ces electorum esse effectus prædestinationis Tum etiam : quia hoc ipso quod per mo- Secando Hta. illorum. Ita D. Thorn, in hoc art. ubi abso­ dum gratiæ redemptivæ cum effectu condu­ lute. ct sineahqua restrictione affirmat,voca­ cam modo dicto ad hos actus meritorios eliciendos, sunt collatæ propter eos in ge­ tionem electorum esse effectum prædestina­ nere causæ finalis ; et ita mediis illis exe­ tionis eorum. Idem etiam docuit S. Doct. loco citato ex epist ad Roman, lect. 6. quatur Deus id, quod intendit mediante sua prædestinatione, nimirum majorem gloriam ubi ut dubio pneced. diximus, docet omne beneficium prædestinatis collatum cadere | pnedeslinati. Tum denique : quia licet hujusmodi vo­ 49. sub prædestinatione, ac proinde esse effec­ cationes nun fuerint efficaces pro actu v. g. Citimo. tum illius. Et hoc ipsum sanctus Doctor conversionis, in ordine ad quem immediate art. 3 et 8 hujus quæstionis, ut ex staiim dicendis magis patebit. Et propterea illum tribuuntur; nihilominus aliquo modo emol­ G-dn. sequuntur Cajet, art. 5 et 8 hujus q., Ripa liunt cor prædestinati, et paulatim dispo­ **“· et Bannez in præsenti, Nazarius contronunt illud ut facilius cum auxilio efficaci irieL versia unica, Gonzalez disp. 71 sect. 2, et convertatur. Sicut correctio et exhortatio, alii quamplures ex junioribus Thomistis, licet non semper convertant hominem prae­ destinatum, attamen disponunt illum ad ton. Suarez etiam lib. 3 de prædestin. cap. 6 conversionem. Et propterea Chrysoslomus Cbrytanto. Granado tract. G de effectibus prædeslinaTkotor. tionisdisp. 3, Theodorusdisput. 6 de provid. homil. I de Lazaro in fine docet, fratrem SOSt. Etfxe.’ q. 5 n. 227, lierice tract. 3 disp/30 disp.‘30 cap. 2, peccantem sæpe esse corrigendum : quia et alii plures. correctio, quæ semel non sortitur effectum, Ratio fundamentalis hujus assertionis sortietur illum sæpius repetita. Ac proinde 41. mediis prodictis vocationibus Deus exequa­ desumitur ex D. Thom, in hoc art. quæ tur ultimum effectum prædestinationis, ni­ I’MJ- potest sub hac forma proponi. Nam inter u- alia quæ habent rationem executionis præ· mirum gloriam : et per consequens tales vocationes habebunt rationem execution!» destinationis passive sumptæ, est vocatio passivæ, prædestinationis. Dei inefficax : ergo habebit rationem effec­ Patet hæc ultima consequentia. Quo­ tus prædestinationis. Consequentia constat niam Deus mediantibus quibusdam effecti­ ex iis quæ disp. præcedenti n. 22 diximus, nempe executionem prædestinationis active bus praedestinationis exequilur cum effectu, et efficaciter ultimum, et non aliter, nisi sumptam, esse actum immanentem Dei, id quod con lucit ad illos sit causa omnium virtualiter tantum transeuntem : atque adeo illorum, qualis est solus Christus Domi­ non correspondes in creaturis aliam exe­ nus, et ejus merita. Et ita sicut ultimus cutionem passivam, præterquam effectus ejusdem prædestinationis, prout recipiuntur effectus habet rationem executionis ultimas in prædesiinato, tanquam aliquid dimanans et passiva?, prædestinationis, et non alii, ita priores effectus habebunt rationem exeab eadem prædestinatione. gm. ------ " 334 DE PRÆDE culionis passive non ultimat® respeclu ejusdem praedestinationis. •is. Confirmatur. Quoniam vocationes inefficaces re vera conducunt cum etlectu ad vitam æternam praedestinatorum, ut mo !o dicebamus, et procedunt ex intentione ef­ ficaci conferendi illis eamdem vitam : ergo erunt effectus praedestinationis. Consequen­ tia non indiget probatione, nec antecedens quoad priorem panem. Quoad secundam vero suadetur ex illo Pauli ad Roman. 8 : Diligentibus Deum omnia cooperantur in bo­ num, iis qui secundum propositum vocati runi sancti : ubi (ut explicant plures Patres) illa [articula : Iis qui secundum propositum vocali sunt sancti (idest praedestinatis· in .sensu formali accipienda est : ila ut deno­ tet quoi prædestinatis, quia praedestinati sunt, omnia cooperantur in bonum, idest. cooperantur illis in bonum vitæ æternæ . ac proinde omnia bona, et dona Dei illis collaia, proveniunt ex prædicto proposito prædestinationis. Quod quidem adeo ve­ rum est, ut ex hoc loco plures ex sanctis Patribus colligant, ut disp. 6 num. 1 ! di­ cemus , ipsam permissionem peccati in electis, esse effectum prædestinationis eo­ rum; et oriri ex voluntate efficaci dandi illis gloriam. Si autem prædicta permissio cx hac voluntate orilur, potion jure id de donis gratiæ supernaturalis, quales sunt vocationes inefficaces, dicendum erit. §IV. Objectiones contra rationem assertionis. Sed objicies primo contra rationem hanc, quod vocationes inefficaces non excitant ad hanc humilitatem, et gratiarum actio­ nem efficaciter, et cum effectu ex vi sua : orgo non habebunt rationem exeeutionis passivæ, prædestinationis, siquidem exeeu­ tio passiva prædestinationis debet cum ef­ fectu, et efficaciter conducere ex vi sua ad ultimum effectum prædestinationis, sive immediate, sive mediantibus aliis effecti­ bus : ex eo quod sicut ex vi sua habet ra­ tionem exeeutionis passiva?, providentiæ infallibilis, nempe prædestinationis. ita de­ bet infallibiliter ex vi sua. ac proinde effi­ caciter, et cura effectu conducere modo dicto al prædictum effectum. Secundo objicies, ex vi hujus rationis non probari, vocationes inefficaces formaliter sumptas, esse effectus pnedestinatiois : ergo, etc. Antecedens probatur. Tum quia in memoriam redacte non excitant *d pœnitontiam, nisi ut subsunt vocationi ef­ ficaci, quæ a Deo tribuitur in ordine ad illam : sic autem nun habent rationem vo­ cationum inefficacium, sed potias saltim participative sunt efficaces. Tumebam; quia quatenus emolliunt, et disponunt cor in ordine ad faciliorem conversionem, me­ diante vucatione efficaci, non habent prop­ ter rationem modo dictam, quod sint inef­ ficaces , sed potius sortiuntur efficaciter effectum emolliendi duritiam cordis. · · Tertio objicies, moltoties posse contin- < gere, vel quod prædestinalus nunquam in memoriam reducat, quod restiterit plaribos vocationibus inefficacibus, vel quod hac re­ sistentia in memoriam reducia, non excite­ tur tunc, ne»: postea ex vi illius ad aliquem actum bonum. Et deinde aliqua vocatio inefficax potest ila leviter cor prædestinati tangere, et alias prædestinalus ipse ita esse aversus ab objecio in ordine ad quod in­ clinat, ut cor e us nullatenus per vocatio­ nem illam emolliatur. Et tandem potest etiam contingere, quo l aliqua vocatio inef­ ficax deiur praedestinato in ordine ad ali­ quem actum eliciendum, respectu cujus illa dumtaxat vice a Deo per totum vite discursum invitetur; tunc autem sicut talis vocatio non repetitur, ita nec habebit paulatim emullire, et disponere cor præJestijΗ Quarto objicies, non recte colligi ex eo quod vocationes inefficaces in memoriam ' reducte conducant cum effectu ad conse­ cutionem vitæ æternæ, quod habeant ra­ tionem exeeutionis passivæ, prædestinationis, et per consequens quod sint effectus ejusdem prædestinationis. Hoc autem ap­ paret exemplo alterius providentiæ, nempe domestic®. Xain licet versetur circa media, quibus comparantur necessaria ad victum, et vestitum familiæ, et ad hunc finem sæpe utatur arte aliqua, quæ cum effectu in or­ dine ad illum conducit ; nihilominus talis ars non e-t effectus praedicte providentiæ: pariter ergo licet praedestinatio utatur ali­ quando ea gratia non congrua m memo­ riam redacta in ordine ad linem prædestinaiionis, ila ut re vera conferat ad ipsum; non tamen ex hoc sit nece-sario esse ef­ fectum eiusdem prædestinationis. I Confirmatur. Nam si ratio facta proba- K rei aliquid, etiam convinceret, vocationem inefficacem concessam Adamo in statu innoeentiæ esse effec um prædestinationis, ipsius, cujus oppositum communiter docent Thomiste DISP. IV. DUB. III. Thomiste. Sequela probatur. Quoniam postea in memoriam redacta, non est cur non excitaverit ipsum ad gratiarum actio­ nem, et majorem humilitatem, sicut aliæ vocationes concessæ prædestinatis eos ad humilitatem majorem, graiiarumque actio­ nem excitant : at propter hanc rationem vocationes inefficaces, spectantes ad ordi­ nem grati® redomptivæ aliorum prædeslinaiorum sunt effectus predestinationis eo­ rum : ergo idem dicendum erit de vocatione Adami concessa ipsi in statu innocenti®. Ultimo contra confirmationem objicit Villegas, quo i plures ex Patribus docent in electis etiam peccata cooperari illis in bonum vite æternæ ; et nihilominus inde non colligitur, eos sentire, peccata esse ef­ fectus prædestinationis eorum, sive oriri ex voluntate efficaci dandi illis gloriam : ergo ex hoc quod Paulus dicat, omnia cooperari in bonum prædestinatis, non recte colligi­ tur illum sentire omnia bona gratiæ, ac proinde etiam vocationes inefficaces oriri in electis ex voluntate efficaci dandi illis gloriam. Consequentia ex paritate rationis videtur constare. Minor vero communiter admitti­ tur a Theologis. Majorem probat Villegas br»t· testimonio divi Augustini ex lib. de Cor­ rectione et gratia cap. 6, ubi hæc verba haberi asserit : Talibus Deus diligentibus eum omnia cooperantur in bonum, usque adeo prorsus omnia, ut etiam si qui eorum deviant, el exorbitant, etiam hoc ipsum cis faciat proficere in bonum : quia humiliores reddit, atque doctiores. Cæterum verba hæc nequaquam in D. August, invenire potui­ mus : alia tamen valde similia, imo fere ITka. eadem habentur apud D.Thorn, ad Roman. 8 lect. 6, ubi ex glossa sic refert : Usque adeo talibus Deus omnia cooperatur in bo­ num, ut si qui horum deviant, et exorbitant, etiam hoc ipsum eis faciat proficere in bo­ num. Unde et in Psalm, dicitur : Cum ceci­ derit justus non collidetur, quoniam Dominus supponit manum suam. Id ipsum docere iiiier ridetur author Soliloquiorum cap. 28 : Prxdestinatis (inquit) omnia cooperantur in leurt. bonum, etiam ipsa peccata. Et Bernard, in ènarratione Psal. 90 sermone 2 citans Paulum loco relato : Nonne cooperatur no­ bis ille casus tn bonum, unde et humiliores efficimur, et cautiores? Et sermone 23 in Cantica : Timentibus Deum miro modo etiam mala cooperantur in bonum. 335 Objectionibus contra rationem assertionis factis occurritur. Ad primam ex his objectionibus distin­ 60. Solutio guendum est antecedens : ex vi jua si cum ad præcisiono prædictæ vocationes inefficaces primam objectfosumantur, transeat : si ut suburdinatæ oera. alteri vocationi efficaci, et decreto prae­ destinationis, negandum est. Et deinde ne­ gari debet consequentia. Quia satis est, quod hoc posteriori modo sumpte habeant ex vi sua conducere efficaciter in ordine ad vitam æternam : quoniam non sunt exeeutiones prædestinationis ex vi sua, nisi ut modo dicto subordinatæ ; et satis est ad hoc ut quoad omnem substantiam suam sint effectus prædestinationis, quod sic sub­ ordinatæ conducant cum effectu in ordine ad prædictum finem. Sicut ad hoc ut voca­ tio exterior, et efficax habeat rationem ef­ fectus prædestinationis, quoad omnem suam substantiam considerata, sufficit, quod ex vi sua, ut subordinata tamen vocationi in­ teriori, et efficaci, conducat cum effectu ad gloriam. Ad secundam objectionem distinguen­ Ad dum etiam est antecedens : et si intelliga­ secun­ tur de effectu prædestinationis immediate dam. tali, transeat : si vero intelligatur de effectu predestinationis mediato, seu mediante alia ratione in eo inventa causato, negetur. Et deinde neganda est consequentia. Quia nos solum volumus vocationes inefficaces etiam quoad earum substantiam, et quoad totum quod includunt boni, esse effectus predesti­ nationis : quamvis earum substantia attin­ gatur ab ea mediale, idest, quia attingitur alia ratio in eis inventa, scilicet quod con­ ducant cum effectu, et modis dictis in or­ dine ad finem prædestinationis. Ad tertiam respondetur, quod licet in Ad sensu diviso possit contingere, quod voca­ crliaa tiones inefficaces nullatenus conducant cum effectu, aliquo ex modis dictis, ad æternam vitam; non tamen in sensu composito. Quia omne beneficium Dei in statu nature lapsæ collatum prædestinatis, confertur il­ lis ex complacentia æternæ vitæ, quæ prius est illis volita, ut ex I). Thom. dicebamus, et innuit Paulus ad Roman. 8 : Diligentibus Roman. Deum omnia cooperantur in bonum, iis qui secundum propositum vocati sunt Sancti : ut ibidem idem D. Thom. exponit. Et prop- d.TImù» terea debet aliquo mo Jo cum effectu ad vitam æternam conducere; vel quia in memoriam 1 i' » 336 DE PRÆDESTINATIONE. redacta excitat ad humilitatem, aut avi alium actum bonum : vel quia paulatim emollit cor praedestinati , ut explica­ tum est. Ad quartam respondetur, mul tot les posse qiama. contingere, artem aliquam esse effectum providentiæ domestic©, adhuc secundum suam substantiam consideratam : ut si ex voluntate efficaci alendi familiam addisca­ tur. Et similiter non est dubium quin prop­ ter maximam eminentiam, ac proinde universalitatem divinæ praedestinationis, possint vocationes inefficaces electorum esse effectus praedestinationis eorum : imo et de facto sic contingit : ex eo quod Deus ita est circa illos affectus, ut quidquid illis confert, quod aliquo modo conducat ad eorum salutem, quodque sit ex meritis Christi, conferat ex intentione efficaci ejusdem salutis : ut ex Paulo, et D. Thom. dicebamus, et ex pluribus aliis Patribus disp. 5 num. 18 et 19 dicemus. 54. Ex quo ad confirmationem neganda est Ad wofir- sequela. Et ad probationem dicendam est, EJllO- quod cum ex sacra Scriptura, ut 3 p. q. I nrm qoanæ. art. 3 dicemus, constet, Deum decrevisse nullum purum hominem praedestinare, nisi propter merita Christi Redempturis, ac proinde nonnisi media gratia redemptiva, inde est, ut solæ vocationes inefficaces, quæ pertinent ad gratiam redemptivam, sint effectus praedestinationis. Et ita in hac gratia bene valet, ut ex testimoniis Scriptura, et Patrum jam allatis, et infra addocendis constat, quod hoc ipso quod cum effectu conducat ad beatitudinem prae­ destinati. est effectus praedestinationis, et tributa ex vi voluntatis dandi eamdem bea­ titudinem : secus vero in aliis gratiis, et vocationibus, quæ non spectant ad gratiam redemptivam. Nam istæ secundum suam substantiam non sunt executioner praedes­ tinationis: sed jam semel product© ex vi alterius providentiæ, ordinantur alia ordi­ natione, et ex ineritis Christi Domini, ad finem praedestinationis. Unde ad formam probationis sequel© distinguenda est major : Non est cur non excitaverit ipsum ad gratiarum actionem, per modum gratiæ, et vocationi» redemptivæ, neganda est : per modum gratiæ ut­ cumque, et non redempti væ, concedenda est. El deinde eodem proportionali modo distinguenda est minor, et neganda conse­ quentia. Et propterea ultra 1res illas con­ ditiones , indist.ensabililer requisitas ad effectus prædeslinationis, assignatur alia DISP. IV, DUB. III. monies ex proposito Dei praedestinantis quarta, nimirum quod res illa, quæ dicitor illos, secus vero ill©, etiamsi sint ineffica­ esse effectus praedestinationis, sit ex meri­ ces in ordine ad activo causandum actum tis Christi : quamvis nos eam inter condi­ illum, ad quem immediato inclinant : eo tiones, in omni eventu indispemabiles ad quod omnes illæ ox alio capite cum effectu effectum prædeslinationis, non enumera­ conducunt ad vitam æternam praedestina­ vimus, licet eam de facto, et ex vi bene­ torum, aliæ vero non sic conducunt, ad placiti divinæ voluntatis requiri dixerimus. hoc ut reprobi salventur. Et propterea, Adde : posse etiam in via D. Thom. nun Xl;adhuc secundum phrasin Augustini vocaimprobabiliter concedi sequelam hujus con­ liooes illæ, ut proveniunt ex prædicto pro­ firmationis, ul num. 26 jam tetigimus. posito, et ex illo sunt (modo dicto) effica­ Ad ultimam patet ex dictis, quod et si ces ad conducendum cum effectu ad vitam concedatur major et minor, debet negari æternam, nomine certæ vocationis Dei in­ consequentia. Quia peccata formaliter signiuntur. sumpta, uon sunt effectus Dei : et ita r Per quod etiam ad confirmationem patet, quamvis alias occasional i ter conducant ad H otoi· Nam August, et alii Patres per vocationem finem vine æternæ, nequeunt esse effectus ex proposito congruam, intelligunt vocapraedestinationis, neque oriri ex voluntate rai‘ lionem, quæ oritur ex praedestinatione, et efficaci dandi gloriam. Bene tamen verum proposito beatificandi hominem, cui datur : esi, quod hoc ipso quod ad æternam vitam i intime, et impræscindibiliter includitor, quod adhac prout sunt a libero arbitrio, sint a Deo et a gratia. A Deo quidem propter rationem generalem actuum causa· secund® : a gratia autem, quia non proce­ dunt a libero arbitrio, ut ab habente virtu­ tem agendi proximam in ordine ad eosdem, quippe qui sunt supernaturales;'sed tan­ tum ut a principio remoto, et radicati, et habente quantitatem virtutis, atque eflicaciam proximam ab ipso auxilio gratia?. Et propterea licet expressus conceptus proce­ dendi a libero arbitrio, ut a principio radi­ cal!, non sit expressus conceptus proce­ dendi a gratia; attamen hoc ipso quod procedant a libero arbitrio ut a principio radicali tantummodo, ibidem impræscindi­ biliter includitur, quoi adhuc ut proce­ dunt a libero arbitrio, procedant etiam a gratia, ut a dante virtutem agendi proxi­ mam. Ex quo etiam ad secundam probationem Ad fecun- ejusdem antecedentis consui. Nam si lo­ cemus, salis liquet, omnia dona supematuralia (quæcumque dia sint) quæ electis conferuntur, esse effectum prædestinalionis eorum, ut perpendenti constabit. Unde cum Paulus ad Roman. 8 omnes effectos Rta supernaturales praedestinationis compre­ hendit sub vocatione, justificatione, et glo­ rificatione, sub his ambit omnia condocen­ tia ad illos, vel eorum augmentum. Ut v. g. sub vocatione omnia auxilia sive intrin­ seca, sive extrinseca, quæ tribuuntur ad credendum, necnon et fidem ipsam. Sub justificatione omnem dispositionem, quæ habita fide, proxime vel remote conducit al acquisitionem, vel augmentum gratiæ, et cuncta auxilia, quibus acquiritur, vel au­ getur eadem gratia, necnon auxilium gra­ tiæ subsequent!?, quo justificatus indiget, ut glorificetur. Sub glorificatione tandem comprehendit omnem dotem aniroæ, et corporis, et laureolas quæ exornant, pL per­ ficiunt beatitudinem, et alia gaudia acci­ dentalia provenientia ex pulchritudine loci, vel consortio Sanctorum, aut aliorum bo­ norum. STm Si autem inquiras, an auxilia, et alia dona gratiæ concessa reprobis, sint effectus praedestinationis electorum? ct an sint etiam etiam effectus reprobationis ipsorummet re­ proborum? constabit ox dicendis, tum in disp. 5 num. 25 tum in disp. 8 num. 100 el sequentibus hujus tract. DISPUTATIO V. De prédestinations, quoad effectus ordinis naturalis ab illa provenientes. i. Postquam explicuimus, praedestinatio­ nem plures habere effectus ordinis super­ naturalis, statim pulsat animum inquirere, an etiam extendatur ad eflectus ordinis naturalis? et ideo ut hoc ex professo expli­ cetur, disputatio ista excitatur. DUBIUM UNICUM. Ulrum ipsum esse substantiale prédestinait, el omnia entia ordinis naturalis t sint effectus przdeslinalionis electorum? Merito in titulo utrumque conjungitur, et esse substantiale praedestinati, et cætera alia entia ordinis naturalis : quia ut, ex dicendis in hoc dub. constabit , eodem proportionali modo in illis philosophandum est. f I· Proponitur prior sententia. GiHti. Partem negantem tuentur Gabriel, ^■· Odiam, et Major in 1 dist. 40 q. 1. Vaztapàquez in praesenti disp. 93 c. 4, Pesantius J^disp· Machin, disp. 48 sect. 2 corollaimh!. rio, I, Arrubal disp. 81 cap. 2, Herice tract. 3 disp. 30 c. 5, Cornejo in hoc art. teikidisp. unica dub. 3, Gonzalez disp. 72 sect. NlWf. electis, ut colligitur ex D. Thom. ibidem ; lect. 1 et ad Romanos 8 lection. 6 in fine, et ita sanctus Doctor ait : Omnia vestra sunt, idest, veslræ utilitati deservientia, seί eundum illud Romanor. 8 : Diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum. Quare cum, secundum sanctum Doctorem, verba hæc Pauli ad Romanos 8 denotent, omnia ita deservire praedestinatis t ut sint effectus præ lestinationis eorum, ut ex eodem sancio Doctore ibidem dicebamus, consequens erit, ut hoc ipsum de his verbis ad Corint. \ 3 in quibus, juxta expositionem Angelici Docloris, dicitur, omnia e?se electorum, I denotetur. Et propterea idem sanctus Doc­ tor lect. G nuper citata, postquam dixit, dato nobis Dei Filio, dari etiam omnia cum illo, quatenus omnia cedunt in bonum nos­ trum, superiora quidem, nempe divinas personas, per modum finis, et ad fruondum, ac proinde ita ut electi sint effectus illius in genere causæ finalis, inferiora vero ad utendum, idest, in ordine ad utilitatem eorumdem electorum, el per consequens ita ut electi sint finis eorum, et ipsa sint volita , pro,ter illos, statim al hæc omnia deno­ tanda adducit prædictum testimonium ad Corint. 3 his verbis : In ipso autem Filio Dei omnia eristunt, sicut in primordiali prroperativa causa. Unde eo tradito nobis, omnia sunt data nobis, ul scilicet omnia cedant in bonum nostrum : superiora qui­ dem, scilicet divin* person* ad fruendum, rationales spiritus ad convivendum, omnia inferiora ad utendum non solum prospera, red etiam adversa I Corint. 3 : Omnia vestra sunt, vos aulem Christi, Christus autem Dei. 351 Unde palet quod sicut in Psalmo dicitur; nihil deesl timentibus eum. Quoad quartam vero partem, nimirum Proba· hoc doceri a pluribus ex Patribus, idem an­ tar idem tecedens satis probabiliter patet ex testimo­ anieredens niis eorum a nobis relatis, et ex iis, qûæ 3 qaaad p. q. I ari. 3 referemus. qjanam Quoad ultimam vero pariem, nempe id ctpartem qnoid cedere in magnam Christi, et electorum olüoiam dignitatem, prædictum antecedens satis li­ quet. Quoniam valde exaltat electos ut pro­ pria eorum substantia, ac proinde, et quid­ quid ad ordinem universi spectat, fuerit factum propter illos, et cx amore eorum, ct non aditer : cumque quidquid ordinatur ad electos, ut tales, ordinetur etiam ad Christum ut ad primogenitum omnis crea­ tura, seu ad primum prædestinalum, prop­ ter quem, et ex meritis cujus omnes electi prædestinati sunt, fit inde, ut eo ipso electi, etiam quoad suam substantiam, et per con­ sequens totum universum, sint volita ex amore Christi, sinique effectus prædestina­ tionis ejus ; quod quidem (ul constat) non parum in gloriam ejusdem Christi Domini cedit. Advertendum tamen (ut plures evasio­ nes praeludamur, et quomodo ratio facta, juxta qualitatem maleriie, maximam ha­ beat vim, intelligatur id quod supra in­ nuimus, scilicet non posse ulla ratione ostendi, implicare, quod substantia præ­ destinati, autaliæres naturales, secundum suam substantiam, et ul primo product®, sint effectus praJestinationis electorum : nec etiam implicaro quod sint effectus al­ terius providenliæ, ut ex se constat : ac proinde nec posse affirmari, Deum neces­ sario debuisse providere de productione substanti® pnedestinaii, aut aliarum re­ rum naturalium per providentiam hanc prædestinationis, hoc ipso quod pradictas res naturales condiderit : sicut nec de­ buisse per aliam providentiam distinctam a prædestinatione, et eam excludentem, de illis, et earum productione providere, ul se patet. Nec tandem certo, et plane cx aliquo Scriptura loco, aut aliunle con-* stare, prædictas res naiurales esse effectus prædestinationis quoad suam primam pro­ ductionem : sicut nec etiam oppositum plane, el ceno ex aliquo ex dictis capi­ tibus constat. I Quare tam assertio nostra, quam oppo­ sita sententia solum congruentiis, et ali­ quibus indiciis suadenda est, ita ut ea pars eligatur, quae potiores congruentias, DE PRÆDESTINATIONE. et indicia pro se habuerit. Constat aulem non posse majorem congruentiam, majusque indicium ad aliquam ex his duabus partibus suadendam excogitari, quam eam non repugnare, et esso valde accommoda­ tam naturis rerum, et satis probabiliter ab Scriptura, et Patribus insinuari, ac tandem in maximam Christi Domini, el electorum dignitatem cedere. Atque adeo cum hæc omnia in ratione facta pro nostra assertione contineantur, consequens erit, ut ex ea, ratione qualitatis materi® de qua agitur, satis efficaciter prædicta assertio confirmata maneat. Confirmatur ratione, quam D. Thom. Con Ar­ matur ad Rom. 8 et explicans illuJ : Diligentibus primo. Deum omnia cooperantur in bonum, his D.Thom. verbis alducit : Quidquid fit in mundo, etiamsi malum sil, cedd in Ionum universi, quia ut Augustin, dicit in Enchir. : Deus adeo bonus, quod nihil mali esse permitteret, nisi esset adeo potens, quod ex quolibet malo pos­ set elicere aliquod bonum, non aulem semper cedit malum in bonum ejus, in quo est. Quod sicut corruptio unius animalis cedit quidem in bonum universi, in quantum per corrup­ tionem unius generatur aliud, non tamen in bonum ejus quod corrumpitur : quia bonum universi est a Deo volitum secundum se, el ad ipsum ordinantur omnes paries universi. El eadem ratio esse videtur circa ordinem nobilissimarum partium ad alias partes. Quia malum aliarum partium ordinatur in bonum nobilissimarum : sed quidquid fit circa nobilissimas paries, non ordinatur nisi in bonum ipsarum : quia de eis propter se cura habetur : de aliis autem propter ip­ sas. sicut medicus infirmitatem pedis jiuftnet, ut curet caput. Inter omnes autem par­ tes universi excellunt Sancti Dei, ad quorum quemlibet perlinet quod dicitur .Matlh. 25 · Super omnia bona sua constituet eum : el ideo quidquid accidit circa ipsos, vel alias res, lotum in bonum eorum cedit. Unde sicut partes minus nobiles uni­ versi, sunt volitæ ex amore nobilissimarum ordinis nature, ita tam istæ, quam illæ volitæ erunt ex amore aliarum partium, utrisque longe nobiliorum, scilicet ex amore electorum. Siquidem juxta D. Thom. mentem, ut ex contextu verborum, quæ ex eo retulimus, constat, ex prædestinatis ut tabbus (ubi etiam Christus, ut eorum caput involvitur) tanquam ex partibus om­ nium nobilissimis, et ex aliis rebus ordinis naturalis resultat totum quoddam univer­ sum ex omnium rerum ordinibus coales- I cens, et in prodicto universo partes minus nobiles volitæ sunt ex amore nobilissima­ rum. Ac proinde res naturales, quæ com­ paratione electorum ut talium, sunt minus nobiles quam illi, erunt volitæ ex amore eorum : quamvis in se sint nobilissima* in suo ordine, et secundum quod sunt supe­ riores respectu aliarum rerum ejusdem or­ dinis, sint in collatione ad eas volitæ prop­ ter se, et illæ sint volitæ propter ipsas, ut prædictam nobilitatem, et excessum ac superioritatem habent. 71 Confirmatur, et explicatur tandem. Quo­ Cidrniam sicut inferiora ordinis naturalis con­ ejo: nexa sunt cum superioribus ejusdem or­ lliiM dinis , ita utraque habent suo modo connexionem cum rebus ordinis superoaturalis, et cum fine vit® ælernæ, non quidem tanquam cum fine proportionato, sed tanquam cum fine remoto, ad quem remote tandem ordinantur : at propter illam rationem hoc ipso quod Deus simul voluit partes minus nobiles, et nobilissi­ mas ordinis naturalis , dicimus voluisse illas ex amore istarum, et non aliter, ex eo quod licet potuerit non sic velle illas; nihilominus quia oppositum non constat, et nexus rerum inter se hoc exposcit, ideo censendum est ita eas voluisse : ergo hoc ipso quod voluit res ordinis naturalis, et simul res ordinis supernaturalis, et finem vit® ælernæ, dicendum erit (dum opposi­ tum non constaverit; voluisse illas ex amore istarum, non quidem tanquam finis proportionali, sed superexcedentis, et improportionati, licet putuerit aliter easdem velle. Consequentia videtur legitima ex pari­ tate jam insinuata. Unde, dum oppositum certo non constat, censendum est, Deum volentem aliqua, velle illa eo ordine, et nexu, quo inier se nexa sunt. Et ita quia prædictæ res naturales, sunt nexæ cum re­ bus supernaturalibus, et fine vit® æternæ tanquam cum fine i m proportio nato, elsuperexcedente, dicendum erit (dum oppo­ situm ex Scriptura, aut Patribus, aut aliunde certo non constaverit, ut re vera in præsenti certo non constai) prædiclas res naturales volitas esse ex amore supernaturalium, et fine vite æternæ electorum tan quam finis improportionati, el su­ per excedentis. Major vero videtur per­ spicua. Minor autem etiam constat ; et prop­ terea omnes res corporeæ ordinat® sunt a Deo in hominem ut in finem : et ita de luminaribus DISP. V, DUB. UNICUM. luminaribus cœli dicitur Deuteron. 4 quod creata rant in ministerium multis vel cunctis gentibus. Et de cæteris rebus dicihits. tur Psal. 8 quod subject® sunt pedibus hominis, quia creata sunt propter illum, ut docent Chrysost. hom. 8 et 14 in GeJito. ne5·· Ambros. epist. 38, Kuper. libr. 2 in ΐ:χτ. Genes, cap. II, Clemens Alex. lib. 2 pem.’ i®g.c. 3. Unde hac ratione Genes. 1 do hota. I· urino dicitor, quod sit factus ad imaginem Dei. Quia sicut Deus est dominus omnium, el per consequens finis illorum, qui potest cunctis pro sua voluntate uti, ita homo est dominus omnium rerum inferiorum, i juxta illud : El prxsit piscibus maris. Et I upt potest uti omnibus, et ordinare omnia I tat in suam utilitatem, ex eo quod est finis I eorum, ut explicant Aug. lib. 3 de Genes, j Sœn. aJ liieram, Basil, bom. 10 in Genes., Mx Chrysost. hom. 2 ad Hebræos, Nyssænus bn homiI. de creatione hominis, Isidorus, I Tbeodoretus, Hugo de Sancto Victore in Genes., D. Thom, infra q. 96, et alii. it Sed inquires, an omnes, et singulæ res I ordinis naturalis, sint effectus prædestina­ tionis singulorum prædestinatorum? an vero salis sit quod omnes, et singulæ ex illis, sint eiïectus prædestinationis ali­ cujus vel aliquorum ex prædestinatis? ita ut loquendo de prædestinalione totius cor­ poris mystici electorum, omnes et singulæ res naturales, sint eiïectus prædestinationis prodicti corporis , quamvis non cujusvis ev membris illius? Respondetur satis esse, quod hoc poste­ riori modo omnes, et singulæ res natura­ les, sint eiïectus prædestinationis electo­ rum. Quia non omnes, et singulæ cum elTeclu conducunt ad hoc ut singuli conse­ quantur vitam æternam, ut in parvulis baptizatis, et ante adultam ætatem obeun­ tibus, constat. Et ita illæ res naturales, erunt eiïectus prædestinationis, v. g. D. Antonii, qua· per modum objecti vel occa­ sionis, cum eifectu quoquo modo condu­ xerint ad hoc ut vitam æternam adipisca­ tur, vel habeat aliquod accidentale gaudium incœlesti vita. Unde subs.antia ipsa reproborum, et quidquid circa eos fit, quoi magis ostendat majorem illam misericordiam, quam Deus erga prædestinatos habuit, ac proinde ipsa ætema damnatio illorum prout est a Deo, est etiam eiïectus prædpslinationis electo­ rum : quia quodammodo ad jam dictos fines in electis cum effectu conducunt, et kieo optime dixit Aug. lib. I I de Civit. Salmant. Gurs. iheolog·, torn. IL i I 1 I I I I j I I I I I 353 Dei cap. 18 : Neque enim Deus ullum, non dico Angelorum, sed vel hominum crearet, quem malum futurum esse prarsclsset, nisi pariter nossel quibus cos bonorum usibus accommodaret, atque ita ordinem sæculorum tanquam pulcherrimum carmen, etiam ex quibusdam quasi antithetis honestaret. Quod etiam Apost. ad Rom. 9 explicuit Ad dicens : Sustinuit in mulla patientia vasa Rom· °irx apta in interitum, ul ostenderet divitias glorix sux in vasa misericordi#, qux pré­ parant in gloriam. Quod si id de ætema reproborum damnatione, ac proinde de permissione peccatorum ab illis commis­ sorum, verificalur, multo magis de operi­ bus moraliler bonis ab eisdem perpetratis, verum erit. Et propterea D. Thom. in hac D.Thon. q. art. 8 inquit, quod quilibet beatus in gloria gaudebit de bonis, quæ alius fecit ' ac proinde (ut ex dictis constat) prædicta bona opera fuerunt a Deo volita ex amore beatitudinis electorum. Cujus etiam peculiarem, quoad plurima opera reproborum, rationem tradidit idem sanctus Doctor I, 2 q. 21 art. nempe idem. Deum pro omni actu bono premium con­ ferre,’juxta illud Ecclesiastici ult. : Cuncta, Ecdequx fiunt sub Sole, adducet Dominus in ju­ lia U. ol· lira. dicium, sive malum, sive bonum, idest, ut remunerationom pro bonis, supplicium autem pro malis operibus largiatur : ex eo quod cum ipse habeat rationem universalis judicis, cui incumbit de bono communi curare, inde est, ut ad eum spectet remu­ nerare omnia opera bona, a quovis facta, et pœnam infligere pro quovis opere malo. Cumque opera bona ordinis naturalis, ab homine reprobo patrata, non semper re­ munerentur in hac vita, nec in alia, ubi damnatus est pnvmii incapax, propterea in aliis, nempe in prædestinatis remune­ rantur. quatenus prædestinati gaudium ac­ cidentale in beatiludine de illis habent. Nec refert si objicias, non cobæfere htte cum illis, quæ disp. I n. 25 hujus tract, Objetlio. diximus. Nam juxta ibidem dicta status justitiæ originalis, secundum suam sub­ stantiam consideratus, non est eiïectus prædestinationis Adami, aut alicujus alte­ rius puri hominis, sed alterius providen­ ti® i ergo nec ea. quæ ad hunc statum spectant : ac proinde neque tutum hoc universum erit effectus prædictæ prædes­ tinationis. Prima conseq. ex antecedenti videtur sequi Quoniam ea, quæ pertinent ad aliquem statum, sunt effectus provi­ denti® illius status : ergo si status justitiæ 23 DE PRÆDESTINATIONE. ·♦» < originalis non ett effectus prædestinationis hominum, sed alterius providentia*, nec etiam ea, quæ ad hunc statum spectant, erunt effectus illius. Secunda veru conseq. ex prion constat Quoniam hoc universum spectavit ad statum juslitiæ originalis, et in ordino ad illum productum est : el propterea omnia subjecta sunt primo hourni, ita ut dum ille permaneret cum sub­ jectione ad Deum, cuncta essent illi sub­ jecta. Ευαώιίο Respondetur enim concedendo antece­ dens, et primam consequentiam, si conse­ quens formaliter inlelligatur, idest, si sen­ sus illius sit, quod ea. quæ ad statam justitiæ originalis, spectant prout ad illum spectant, sunt effectu* providentiæ hujus status, non vero predest*nationis Adami, aut alterius puri hominis : secus vero si consequens materialiter inlelligatur, idest, si sensus illius sit, quod illudmet. quod spectat ad predictuni statum, non possit etiam secundum suam substantiam seu quoad primam sui productionem esse ef­ fectus prædestinationis hominum. Et deinde neganda est secunda conse juentia. Quoniam hoc universum, el special ad statum na­ turæ lapsæac redemptæ, et ad statum naturæ integre, sive juslitiæ originalis, habuitque secundum suam substantiam. seu secun­ dum primam sui productionem imperari tam a providentia status juslitiæ originalis, quam a providentia status naturæ lapsæ, et ! redemptæ, qualis est prædestinatio homi- I num : ex eo quod fuit productum propter hominem, ut pertinentem ad ulrumque siatum, tanquam propter duos fines partia­ les c.x æquo intentos, et iddo cum hue stal, ut prædestinatio v. g. non habuerit quasi | imperare providentiam versantem circa sta- j tum juslitiæ originalis, aut e converso, sed I utraque debuerit imperare providentiam na- ! turalem, a qua proxime provisam est huic universo quoad suam substantiam, seu de prima productione hujus universi. EinediExplicatur hoc. Etenim Christus Domih? nus ut Redemptor, volitus est a Deo ut iiuh. nis omnium rerum , Pt rationum in eis inventarum, de quibus per alias providen­ tias provisum est, quaque ad ipsum con­ gruenter ordinsri possunt, ut loin. 5 tract, «le Incarnatione dicemus. Ad hunc autem Jinem pervenitur duplici inter alias quasi linea, el via inter se non subordinata, beet uni et eidem tini, nempe Christo, ut Re­ demptori, tanquam iim communi subordinenlur : sicut ad unam, et eamdeui sanita- torn acquirendam , potest simul dupbci quasi via, duplici que medio inter se non subordinate iri, licet utrumque ad eamdem sanitilem ordinetur, ut cum quis ob pr®· dictam sanitatem vult deambulationem, H saimuînis emissionem, licet unum ex hii mediis non ordinet ad aliud. Ex his autem viis, quibus a.l Christum Dominum, ut Redemptorem tanquam ad tinem ilur, prima est illa, qua* non est ex meritis Christi, seu per illum, ut per causam meri­ toriam, et hæc est via status juslitiæ ori­ ginalis, et alia, quæ ad hunc statum ordb nantur, ut conditio hujus universi, quaienos ad prædictum statum pertinet : ita quidem ut justitia ipsa originalis, seu homo, ut m illa constitutus immediate, alia vero ad hunc statum conducentia mediate, et re· mule, modo alibi lacio, ad Christum Do­ minum ut ad tinem ordinemur. 9 R itio autem ob quam licet Christus Do­ minus ul Redemptor sit hujus status liais, non tamen comparetur per modum causa meritor ne respectu illius, nec prediclM status sit ex meritis Christi Domini, sumi­ tur ex eo quod juxta Scripturam, et Patres gratia, el dona data per merita Christi, sunt dona gratiæ redemptiycb, et sanatir», et Deus tantum voluit, ut darentur illis, qui erant captivi, et ægri; ac proinde gra­ tia redempliva et sanaliva egebant, quales non sunt homines in statu nature integræ, sive justitia» originalis, quippe qui prout in illo statu erant, nec ægri fuerunt, nec captivi. ' * 1 Alia autem via, et quasi linea cum præ· cedenti connexa, licet ei non subordinata, qua ad eumdem Christum Dominum ut Redemptorem itur, qnæque una cum præcedenti via ad eum sic sumptam, ut a i fi­ nem ordinatur, est via ex mentis Christi, nempe elatus nature lapsæ, et per Christi merita redemptæ, et alia quæ ad hominem sic acceptum ordinamur, qualia sunt omnia enlia naturalia hujus universi, ut ad præ­ dictum statum condurant. Cæternm hæc in tractata de Incarnatione tom. 5 fusius ex­ plicabuntur. Quibus tandem addendum est, Ato· quod juxta probabilem illum, etiam in via ' divi Thomæ, dicendi modum, quem disp. i hujus tractatus num. 26 el 54 tetigimus, hæc ubjectio lucum non habet, ut conside­ ranti nutum era. Disp; V, DUD. UNICUM. I § «v. /Uçontfe/wr erginntnlis prirnx Müenlix. r. hi primum dicendum est, Apostolum 4 loqui E PHÆDESTINATIUNE. plicando, sit offectus prædeslinationis, et quod Christus mortuus fuerit, ut homines essemus, non sistendo in hoc ordine sed cum subordinatione ad ordinem supernaturalem, cujus oppositum reperitur in justifi­ catione, et aliis effectibus supematuralibus. Ili namque cum præcisione ordinis, idest, sistendo in online proprio, atque adeo ab­ solute, et simpliciter loquendo, sunt prae­ destinationis effectus : et ideo merito abso­ lute loquendo protulit Augustinos, Christum fuisse mortuum, non ul homines essemus, sed ul justi essemus. Per quæ etiam palet ad id quod ex Patribus Africanis ibidem ad­ ducitur. Ad primam confirmationem neganda est Ad primam sequela quoad utramque partem. Et ad pro­ wnfir- bationem prioris neganda est major, si inmaiio— telligatur eo modo, quo Pelagiani dicebant, DflD qeoad dari causam nostræ prædeslinationis , et pPrtcm1 Primi c^ectus illius, et juxta dissidium, quod inter illos, et Augustinum erat. Ete­ nim Augustinus contendebat coni-a Pelagianos, non dari causam praedestinationis, quia ex parte nostra non dabatur causa me­ ritoria, aut dispositiva proxime primi ef­ fectus proportionali, et ejusdem ordinis cum ipsa praedestinatione, scilicet primæ vocationis ad fidem, ut constat ex pluribus Aoga i. Jocis Aug. praecipue in lib. de Praedestina­ tione Sanctorum c. 2, 3, 9, 10 et aliis, el lib. I ad Simplicianum q. 2 et in aliis plu­ rimis libris. Non autem loquuntur August, oi alii Patres de effectibus remotis, el iniproporlionatis, ac inferioris ordinis ad præde*tinationcm. ul de creatione substan­ tia* praedestinati, et aliarum rerum natu­ ralium. Quod autem sit bic verus sensus, vera­ que intelligentia dissidii inter Pelagianos. et Auuusl. ac reliquos Putres, inde liquet. Quoniam Pelagius volo’ at. liberum homi­ nis arbitrium ex suis naturalibus esse cau­ sam suæ lidei, et vocationis, quæ est primus effectus proportionates praedestina­ tionis : cum lumen Aug. in locis citatis, el reliqui Patres contenderent, prædictum ar­ bitrium ex se non sufficere ad habendam fidem; sed hanc ex dono Dei, seu ex gra­ tia supernatural· haberi : el per consequens non ex nobis, sed ex supernatural! Dei gratia distingui nos ab infidelibus, et bilbere 1103 effectus proportionates praedestina­ Et tionis. quoad Ad probationem vero secundæ partis probaliocem ejusdem sequela·, respondetur, quod si liat poste­ riori·. sermo (ut revera fit juxta modo dicta) de I causa primi effectus proportionali, et pro­ ximi nostræ praedestinationis, qui assere· rei dari causam primæ vocationis, tenere­ tur fateri, dari etiam causam nostra’ praedestinationis ex parte effectus propor­ tionali, de quo erat prædicta controversia, licet non admitteret, aut non admittere te­ neretur, dari ex parte nostra causam crea­ tionis nostræ substantiæ, aut lotius mundi, qua· ponitur primus effectus praedestinatio­ nis : quia hic tantum est primus effectus improportionatus, et deliciens. Ad secundani confirmationem, respon­ ».· detur, sensum Augustini tantum esse prae­ « destinationem, et æternam vitam electoI rum efficaciter a Deo intentam, supponere peccatum originale, et naturam ipsam eo Μ infectam in genere causæ materialis; atta­ men tam ad nataram, quam ad permissio­ nem prædicti peccati supponi in alio genere causæ : praedestinationem quidem in ge­ nere causæ direclivæ, æternam autem vi­ tam, efficaciter intentam, in genere causæ finalis : et propterea tam permissio illius peccati, quam nalura ipsa possunt esse ef­ fectus pr.edestinationis. Per quod etiam ad id. quod ex I). Thom. ibidem adduc»tur ra­ tis constat. Sed de his videantur quæ in hoc tract, disp. 1 num. 4 4 et 45 diximus, el in hac disp. num. 3 4 ct 35 dicemus. Ad tertiam confirmationem transeat an­ R. tecedens, et distinguatur consequens primæ consequentia*, quoad primam ejus partem: Prius ordinantur ad finem naturalem, quan­ tum est ex meritis propriæ inclinationis, et ponderis naturæ, concedi poterit : quan­ tum est ex vi ordinationis extrinsecæ primi agentis intellectualis, qui eas produxit, ne· gari debet. Et deinde neganda est secunda pars ejusdem consequentia», necnon et pos­ terior consequentia statim subsumpta. El ad probationem prima* partis primæ conse­ quentia·, in qua secunda ejus pars, necnon et posterior consequentia innititur, palet ex dictis, antecedens illud esse verum de ordinatione intrinseca, et quantum est ex propriis meritis; non autem de ordinatione extrinseca, qua agens intellectuale utens aliqua re, proxime, et ex propriis ordinata ad aliquem finem, ct simul conducente saltim remote ad alium, potest uti illa per se primo, ut conducit ad hunc ultimum fi­ nem. T Explicatur hoc. Etenim sicut actus eleeΐ mosynæ habet duo, nimirum, et respicere Γ* SdlCKsuum proprium, et immediatum objectum, ES ct conducere ad finem c ha citatis : et res­ pectu X' DISP. V, DUB. UNICUM. & 357 jectu prædicli actus secundum se. el ex sit imperative a charitale, non est necesse proprii» meritis sumpti, prius esi quod ut lotus, et totaliter nb eadem charitale respiciat proprium objectum ; at respectu procedat ; sed satis eel quod per eam ordi­ illius ut subesi imperio charitatis, prius netur in proprium finem ipsius chat itatis, est quod respiciat proprium finem charitaac proinde chariias faciat, ut vinus elee­ mosyna* eliciat suum actum : ita ad lioc ul lis. et conducat ad ipsum, quam quod res­ piciat proprium objectum, quia ideo impe­ res naturales sint imperative a praedestina­ ratur ut respicit proprium objectum, quia tione, non est necesse ui totæ, et totaliter ah illa attmganlur; sed salis erit quod sint conducit secundum hunc respectum ad fi­ effectus illius ut conducunt ad finem ejus­ nem charitatis : ita in quavis re naturali, dem prædeslinationis : atque adeo quod de facto, et cum effectu conducente ad ef­ ordinentur ab ea in prædictum finem, et fectum prædeslinationis, sunt duo. scdicel Deus ut auctor supernaturalis, et prædesti· inspicere proprium finem naturalem, elex nans, quodammodo faciat, ut ipsemet qua­ cxlrinseca ordinatione prædestinamis res­ tenus auctor naturalis provideat, et produ­ picere finem prædeslinationis : et licet res­ cat elicilive easdem res naturales, et pectu prædictæ rei naturalis, secundum se, ordinet illas in suum finem naturalem. et ex propriis meritis sumpta?, sil prius Cæterum cum hoc stat, ut inter exem- Animidquod respiciat proprium finem naturalem, pium charitatis, imperantis actum eleemo- teriio. quam finem prædestinantls : at respectu syme, et prædestinationem imperantem illius ul subesi imperio prædestinantis, productionem rerum naturalium, sil duplex prius est quod respiciat proprium finem disparitas. Quarum primam in solutione ad supernaturalem, quem ipse praedestinando ultimum hujus dub. explicabimus : aliam intendit, quam quod respiciat proprium fi­ vero disput. 2 num. 111 hujus tractat, in­ nem naturalem, quia idcirco productio il­ lius rei naturalis imperatur a praedestina­ nuimus, dum ibidem diximus, providen­ tiam naturalem, el supernaturalem non tione, quia uc respicit proprium finem distingui adhuc virtualiter ex parte actus, naturalem, conducit cum effectu, sed re­ sed ex parte objecti materialis, et modo mote, defiejenter, ac improporlionate, ad finem prædeslinationis. ibidem explicato. Unde sicut eleemosyna in genere causæ Ad tertium, concesso antecedenti, ne­ a*. Ad finalis habet propter illam rationem, esse ganda est consequentia. Nam cum pranles- terhum tinatio sil transmissio creaturæ rationalis arrueffectum finis charitatis, et quoad primam suain productionem, esse imperative ab ea­ in finem vit© ælernæ per ceria, et deter­ mcntam princi­ dem charitale, ita propter eamdem propor­ minata inedia efficacia, potest habere effec­ pale. tus diversæ rationis, nempe media efficacia, tionalem rationem res naturales quoad suam primam productionem erunt impera­ sive proxima, sive remota : el finem per illa executum, necnon suhjectum, quod tive a prædestinatione : et in genere causæ finalis etiam quoad suam primam produc­ per eadem media in vitam æternam trans­ tionem causabuntur a fine, quem intendit mittitur. prædestinans, scilicet a bçatituline electo­ Ad quartum concedendum est antece­ 31. rum. Ac tandem quemadmodum cum his dens, et distinguendum consequens primæ Ad consequent·® : Debet prxsupponi ipse Petrus qoâr ttia’ cohæret, ul eleemosyna socundum suam substantiam, et quoad eamdem primam ul subjectum capax talis boni, in execulione, productionem, sil elicilive a virtute eleect in genere causa· materialis, conceden­ mosynæ, secundum quod respicit proprium dum est : in intentione, et in genero causæ objectum sistendo ibi, ita cum dictis cohæ­ finalis, negari debet. Et deinde neganda est secunda consequentia. Per quod etiam ret ul res naturales licet imperative, seu (quod in idem quoad præsens redit' impe­ ad probationem illius salis constat. Quo­ rative remote, sinj a Deo auctore superna­ niam, licet esse formæ accidentalis suppo­ nat in executione, et in genere causæ ma­ tural!, et ul praedestinante; elicilive tamen, terialis esse subjecti ; non tamen est sive (quod in idem quoad præsens redit) necessarium ut il lu I in genere causæ fina­ imperative proxime procedant a Deo auc­ lis supponat : ac proinde nec volitio ejus- . tore naturali, ut respiciunt proprium finem. dem formæ per modum intentionis debet Et quemadmodum ad hoc ut actus eleemosynæ. secundum suam substantiam, et pnesupponere volitionem subjecti, ut con­ quoad primam productionem, ac tandem stat in voluntate construendi domum prop­ quoad primariam intentionem imperantis. ter inhabitationem in ea. Nam inhabitatio v ' Ip * I ilv i ; F' f-· ■ j it! III· :X •? a* ■·, I μ *‘ï| <*S .-1. ·■ j • » 358 p DE PR.EDKTINATlüNE. illa, quæ se habet per modum cujusdam luntate, conducunt cum effectu ad fiufiu accidentis respectu domus, est prior in ge­ pru’destinationis electorum, modo tamen nere causæ finalis, et in intentione, quam jam dicto. ipsa domus; quamvis sit poster.or quam Unde id, quod ibidem diciiur, scilicet illa in exeeutione, et in genere causæ ma­ providentiam generalem esso priorem sub­ terialis : et ideo volitio prædiclæ inhabita­ sistendi consequentia, quam providentiam tionis per modum intentionis sumpta, non specialem, tantum est verum ad hunc sen· præsupponit volitionem ejusdem domus. sum» nimirum, quod non valeat : Judam 35. Unde solutio ibidem data, juxta ha-c ta­ o. (j. cadere sub providentia generali : ergo Sotclio men intellecta, et limitata, potest admitti, I debet cudere sub speciali, nempe sub prae­ inter ânewa- et ad impugnationem contra illam patet ex destinatione, qua ipse prædestinatus sit : cam dictis, distinguendam esse majorem : /.7 ! secus tamen si liat sermo de prédestinaOtia approba- re ipsa, et in efftclu (Linda subjsclo, quod j done, qua electi praedestinati sunt. Quia re defeoip anle diam per aliam volitionem præsuppo- I vera bene valet. Judas cadit sub generali lar. natur futurum, aut quoti adhuc supposita providendi supernalurati : ergo etiam cadit, illa vol itione maneat præcise in ratione imo prius cecidit, sub providentia speciali, possibilis, neganda est . quod sit futurum, non qua ipse, sed qua ele»ti habuerunt modo alibi «licto, ex vi ejusdem volitionis, prædestinari, ut ex dictis constat. qua est illi efficaciter volita gloria, conce­ Ad secundam vero probationem dicen­ £1 denda est. Et similiter concedi etiam dobet dum est, quod licet demus, voluntatem an· minor : sed neganda erit consequentia. I tecedentem, el consequentem circa eumQuia ad hoc ut per electionem efficacem ad I dem finem, et easdem omnino personas, gloriam sit volita ipsa gloria, ut ro ipsa, et ita inter se ordinari, ut illa sil prior, ha*c in effectu danda subjecto, satis est, quod vero posterior ; non tamen si prædiclæ vo­ per illam volitionem sit motio insinuato luntates non versentur circa eumdem finem, futurum subjectum, et in eodem instanti in el easdem omnino personas. Quia tunc non quo habeat esse præsens ni ætemitate, et se correspondent per modum voluntatis antecedentis, et consequentis, quarum una non est necesse ut ad talem volitionem d.recte sit ut sic dicamus) sub alia. Quare pnvsupponatur alta volitio, per quam præ­ earn voluntas antecedens salvandi omnes dictum subjectum habeat rationem futuri. homines versetur circa omnes illos simul Nam quemadmodum (ut in exemplo proposito persistamus) per voluntatem, qua sumptos, et voluntas consequens salvandi elec os versetur peculiariter circa eos, inde efficaciter intenditur inhabitatio domus, est, ut non se mutuo c-rrespondeant, modo potest efficaciter esso volita ipsa domus se­ dicto, per modum vol un alis antecedentis, cundum suam substantiam, et primam pro­ et consequentis : el per consequens non sil ductionem, et ideo volitio prædicta; inhabi­ necesse ut voluntas illa antecedens, sit tationis non est necesse. ut præsupponat prior, quam hæc consequens; sed polias aliam voluntatem construendi dumum, ista sit prior illa, ut jam osten limus. Unde quamvis post talem volitionem per modum /ut id ob ter diciunus) voluntas antecedens intentionis, subsequantur aliæ volitiones salvandi omnes homines, non dicitur ante­ per modum exeeutionis, quæ oppushum ordinem inter se habeant : ita in præsenti, cedens, quia præcedat voluntatem conse­ quentem ρηυ festinandi electos sed prop­ proportione servata, philosophandum est. ter aliam rationem tract. 4 dieput. 9 η. I Diximus : Proportione servata, prupter illa quæ infra dicemus. et deinceps dictam. * · 'W Nec obesi, quod juxta solutionem hujus 3t SC. Ad conllrmalionem negandum est ante­ 0*.*Ad confirmationis, Deus habeat duplicem qao· cedens. El ad primam probationem conce ­ cunllrdaaitnodo voluntatem salvandi electos : 1UJÜÜ- denda est major, et neganda minor. Quo­ nrm unam .quidem, el priorem, scilicet volunta­ niam ideo Deus providet generaliter de qiurti. tem consequentem : aliam vero, et posterio­ quoad omnibus robus naturalibus, quia providet primam specialiter do electis in ordine ad æternam rem, nempe voluntatem antecedentem, qua rjBS vult omnes homines salvos lieri. inbalio- vitam : el propterea ex voluntate efficaci ueo. dandi illis gloriam, in qua, virtute conti­ Non itaque hoc obeat. Quia licet volun- Etr­ nentur omnia inedia, el quidquid ad illam t.is hæc antecedens, quæ quantum est et cum effectu conducit, orium duxit volun­ propr.is meritis, et præcise sumpta, est tas antecedens salvandi omnes homines, inefficax, videatur prima facie superflua quia omnia auxilia procedentia ex hac vurespectu electorum, -i semel supponitur voluntas DISP. V u DUD. UNICUM. 359 voluntas efficax dandi i Ilis gloriam ; re ta­ concesso antecedenti neganda est conse­ A4 men vera, non est superflua, sed necessa­ quenta. Quia ut docet D. Thom. 2, 2 π r1; protonorio ponenda. Tum, quia ex illa voluntate 2 art. 9 ad I, in 3 dist. 18 q. 1 art. 1 et 5”i new antecedente, proveniunt quasi elicitive sive et do Verit. q. 26 · art. fi charitas ordinat s/ * 1 · v D · • proxime, et modo alibi dicto, auxilia suffi­ actus virtutum, etiam naturalium seu ac­ cientia electorum ut talia licet quod con­ quisitarum ab ipsa imperatos, constituendo ducant cum effectu in illis ad ii nem vine illos intrinsece media, et effectus proportio­ ælernæ, proveniat ex voluntate conse­ nates in ordine ad finem ejusdem charilaquente, qua ebguntur. Tum etiam : qniar lis. Quia OX vi illius ordinationis vult illos, adhuc supposita voluntate prædeslinandi saltim in actu exercito, ut merita intrin­ electos, non potest divina voluntas propter sece condigna vitæ ælernæ, ac proinde ut summam actualitatem, eteminenliam suam media proxima in ordine ad præ lictum esse suspensa circa hoc objectum, nimirum finem : et ita ex vi ejusdem ordinationis tri­ buit illis aliquid superadditum, et supemasalutem omnium hominum, sumptam se­ turale ratione cujus proxime, et propor­ cundum se, et non attentis circumstantiis, tionate conducant ad illum, et habeant seu per voluntatem antecedentem volibicondignitatem intrinsecam meritoriam in lem; sed necessario debet ad unam partem ordine ad ipsum. contradictionis terminari, ut ex dictis in tract, de Voluntate Dei disp. 5 n. 73 et Cæterum cum Deus prædeslinat, et ex vi hujus prædestinationis producit debite deinceps constat. Quare cum supposita illa tempore substantiam prædestinati, et for­ voluntate salvandi præ aliis efficaciter elec­ tos, nequeat habere voluntatem anteceden- ’ micam, v. g. non vult, nec producit illa ut media proxima, el proportionate in ordine tem, qua velit non salvare illos, ut ex se ad finem prædestinationis, nec ut merita patet : nec voluntatem antecedentem, qua velit non salvare reprobos, quia non pos­ condigna, aut ul quid proxime disponens ad illum; sed ut quid remotum, el improporsent ob sua peccata reprobari, si non ades­ tionatum, ac remole, et improportionale set prædicta voluntas antecedens salvandi conducens ad præ lictum finem. Ec prop­ illos : ex eo quod hac voluntate per modum terea non est necesse ut ex vi illius produc­ intentionis sublata, auferretuY etiam volun­ tionis ponat in illis aiiquid supernaturale. tas per modum electionis dandi auxilia suf­ ratione cujus proxime ordinentur in finem ficientia ad eamdem salutem, ac proinde ad vitanda peccata, sine quibus auxiliis ne­ prædestinationis, eo modo, quo actus vir­ tutum acquisitarum ex ordinatione charitamini potest peccatum imputari : inde est, tis participant aliquid intrinsecum* quo in ut boc ipso quod Deus velit salvare electos finem illius ordinantur. Alioqui illa volun­ per priorem illam intentionem imperantem tas Dei praedestinantis non vellet in actu productionem omnium rerum naturalium, exercito has res naturales, esse propter fi­ oportet quod bis liabeat voluntatem sal­ vandi illos. Semel quidem efficaciter, et nem prædestinationis, tanquam quid re­ mote, et deficienter conducens ad illum; per providentiam specialem : semel autem sed tanquam quid proxime, et proportio­ inefficaciter, quantum est ex vi providentiæ nate ordinatum ad ipsum. Un ie ea, qua1 generalis, cui attribuitur illa voluntas ante­ cadunt sub prædeslinatione, non habent ex cedens, quæ imperative est a providentia generali ratione, qua subsunt ejus imperio, speciali, nempe praedestinatione. participare aliquid supernaturale ; sed ex Ad ultimum distinguenda est major : si speciali ratione ordinationis proxima? in fi­ ordinentur ad finem prædestinationis, et sint effectus ejusdem, proximi, et propornem illius. Ad Per quod etiam ad secandam probatio­ lionati, et ut tales ab illa eliciantur, vel nem patet. Nam ad hoc ut ille actus divinæ leCBDimperentur, transeat : si vero sint effectus dltll. voluntatis, sit lenninative transiens (quod illius, remoti, i m proportio nati, et deficien­ idem de imperio, in quo prædestinatio ipsa tem, et ut tales ab illa imperentur, negari formaliter in recto consistit, dicimus) satis debet. Et deinde concedenda est minor : est quod j>onat in effectu bonitatem improsed negari debet consequent ia, si intelligaportiunalam, nempe quæ remote, et defi­ tur de effectu prædestinationis remoto, el cienter ordinetur in finem praedestinatio­ deficienti, qualiter substantia prædestrnaii, et alia* res naturales sunt effectus prædes-^ nis : ac proinde satis erit, qaod ponat bonitatem naturalem, ul hoc modo condu­ tinationis. centem in illum. Et ad primam probationem majoris, f* DE PM2EDEST1 NATION E 360 Ad tertiam probationem respondetur, teriÎa. quod ex quo capite effectus isti, nempe res naturales, sunt effectus prædestinationis deficientes, et remoti, debent correspon­ des tanquam causæ ut sic dicamus elicilivæ, seu proxima' in ratione ordinantis, providentiæ naturali : et ex quo capite om­ nis inclinatio, sive ordinatio (adhuc exlrinscca, ut in præïenti contingit) in finem supernaturalem debet oriri a Deo auctore supernatural!, oportet ut hoc ipso quod producantur, quatenus conducunt remote, efficaciter tamen ad finem supernaturalem vitæ æternæ, debeat talis productio impe­ rari a Deo ut providet per providentiam su· pernaluralem, et pt?r consequens ut provi­ det perprædestinalionem, ut explicatum est. Dlihna. -Ad ultimam vero probationem distin’ guenda esc major : per se solummodo, et I cum præcisione sumptum, neganda est : ad­ junctis aliis effectibus, concedi potest. Et I ita salis est ad hoc ut res naturales sint in prima productione effectus prædestinatio, nis, quod postea mediante auxilio superna- • lurali, et efficaci, et adjunctis aliis, cum ef­ fectu conducant ad finem vitæ æternæ, ut 1 patet etiam in vocatione, et justificatione. Nam illa non nisi adjuncta justificatione, el utraque non nisi adjuncto dono perseve- j rantiæ, cum effectu conducunt ad finem ! ! vitæ æternæ. · DISPUTATIO VI. De prædcstinatione quoad alium ejus effectum, scilicet permissionem peccati. i < ·' Ut exacta notitia omnium effectuum prædestinationis habeatur, solum potest desiderari, suppositis iis, quæ in praeceden­ tibus disputationibus diximus, quod expli­ cemus, an permissiones peccatorum sint connumerandæ inter ellectus prædestina­ tionis : et propterea non poterat non post jam dicta, hoc in controversiam peculiari­ ter vocari : et licet hujus disput. decisio ex jam dictis constet ; nihilominus ut hoc am­ plius pateat, et aliquibus argumentis ad­ versariorum plene satisfiat, debuit sigillatim disculi. u.1 DUBI CM UNICUM. Utrum permissiones omnium peccatorum sint eflectus prædestinationis electorum? « · Data opera in titulo posita est illa parti- cula : Permissiones omnium peccatorum* ut intelligatur de permissionibus omnium peccatorum tam electorum, quam reprobo­ rum : ut ila explicemus , an non solum permissiones peccatorum, quæ patrantur ab electis, sed etiam eorum, quæ fiunt a reprobis, sint elVnctus prædestinationis electorum? Sententia negans. Partem negantem tuentur Vazquez in ve;<. pnesenti disp. 93 c. 2, Lessius lib. It de Lews, perfectionibus divinis e. 6, Arrulml disp. Amh 82 c. 2, lierice tract. 3 disp. 30 c. 6, Io- Htrb quens de permissione peccati, quæ de facio contingit, Villegas controversia 15 c. 1 et Vifcip. 2, et alii. Probatur primo. Nam juxta Augustin. Prisa cap. 14 de Dono perseverant, prædestinatio est præparatio gratiæ, et beneficiorum, Liu quibus electi salvantur : ergo permissio peccati non erit effectus prædestinaüo* nis electorum. Patet consequentia. Quo­ niam permiss.o peccati potius est subtractio grdtiæ, et beneficii auxilii efficacis, quo peccatum erat vitandum : ergo prædestinatio, quæ est præparatio gratiæ, et beneficiorurn etc. non erit præparatio prædicta permissionis : et per consequens nec falis permissio ent effectus illius. · JJ Confirmatur primo. Nam effectus pnedes- », tinationis conferuntur nobis per Christum, B.H siquidem ipse est causa meritoria, et fi­ v^. nalis omnium effectuum talis prædestina­ tionis : at permissiones peccatorum ne­ queunt esse per Christum, siquidem ipse non est mortuus, nec in mundum venit, ut Deus permitteret nos peccare, sed ut nos a peccatis redimeret, et præservaret : ergo permissiones peccatorum nequeunt esse ef­ fectus prædestinationis electorum. Confirmatur secundo. Quia alioqui possemuspreces ad Deum fundere ut permitteret nobis peccare, siquidem licitum est de­ precari Deum pro prædestinationis effecti­ bus : hoc autem videtur absunlum,et con­ tra illud orationis Dominrcæ, Et ne nas inducas in tentationem : ergo etc. Secundo, et principaliter. Nam permis­ 3 sio peccati non potest esse volita sive im­ ta mediate, sive mediate, seu mediante pœni- Hhôtentia ex affectu beatificandi electos : ergo ™ · · · · · ·—■ w w»-· -w W j1 J ~~ · ” non erit prædestinationis effectus. Conse- εζγλ quentia satis constat. Antecelens autem quoad DISP. VI, DUB. UNICUM. quoad primam partem probatur. Quoniam non conducit immediato, end solum me­ diante pœnitenlia, ad beatificandos homi­ nes : constat aulem co modo aliquid esse volitum ex affectu bealiludinis, quo con­ ducit ad illam. Quoad secundam vero par­ tem, scilicet quod non possit esse volita mediate ex affectu beatitudinis, idest, me­ dianto pernitentia, sine qua nullo modo ad cam conducit, probatur. Quia alioqui esset volita proxime ex amore ejusdem pœnitenliæ, ita ut prius esset volita poenitentia, quam permissio esset volita a Deo, et per consequens quam esset futura : hoc autem fieri nequit. Priu Tum, quia Deus volens poenitentiam quam permissionem .peccati, tenereittfd prius, .... _ _ velle non solum ipsam permissionem, sed etiam peccatum : quandoquidem volens efficaciter aliquid, debet velle omnia illa, sine quibus dari nequit, ac proinde Deus volens efficaciter poenitentiam, deberet etiam velle tam permissionem peccati, quam peccatum ipsum, quod est materia pœnitentiæ, et sine quo hæc dari nequit. Sicut Deus volens efficaciter conversionem panis in corpus Christi, eo ipso debet velle productionem panis, si non sit productus : quia panis indispensabiliter requiritur ad talem conversionem per modum termini a quo, sive maceria*, circa quam illa conversio debet versari. < Tum etiam : quia 'alioqui Deus ex se ipso ante omnia opera nostra, etsine aliqua occasione ox parle hominum oblata, vellet poenitentiam; siquidem vellet illam ante quam vidisset nostra peccala, imo et per­ missionem ipsorum, cum hæc omnia sint post ipsam pœnitentiam, ex cujus amore prædicta permissio fuit volita : hoc autem ^1. videtur pugnare cum illo Sapientiæ 1 : Deus mortem non fecit, nec lætatur in per­ ditione vivorum, sanabiles enim fecit na­ tiones orbis lorarum, et non est in illis me­ dicamentum exterminii, quo innuilur, Deum ex se nec remedia peccati, neque ejus pu­ nitionem voluisse : quia hæc omnia sup­ ponunt patrationem vitiorum, et peccatoI trim, ram ipsorum, ut explicant Ambros. libr. de bono mortis cap. 4 et libr. de fide reihea. surrectionis ante medium, D. Thom. infra < quæstion. 49 artic. 2, Cyri Ilus lib. 2 de fide ad reginas cap. de* eo quod Christus est sanctificatus, et Damasc. libr. 2 do fide capit. 29 dicentes, Deum voluntate antecedente, et ex se ipso non posse velle pu­ nitionem, correctionem, aut pœnitenriam. I 4 361 Tum deinde : qnia alias potuisset quis Tenii licite peccare, siquidem quandiu perseverat bonitas intentionis, non potest electio esse mala, praecipue si sit erga medium .omnino necessarium, sine quo linis bene intentus nequit consequi : eo enim ipso quod electio mala esset, vitiaret intentionem : ergo cum peccatum sit medium necessarium, et ma­ teria indispensabilis respeclu pœnilentia^ prius per modum (inis volitæ, fiet inde, ut vel licite possit peccatum eligi, vel si non possit licite eligi, signum erit intentionem, qua intenta est poenitentia, reddi vitiosam : cum electio medii illicita, reddat vitiosam intentionem finis. . . ,i **3S| Tum denique : quia si Deus permitteret Vltlaj. peccatum, ut illud per poenitentiam sana­ ret, esset crudellis, ut innuunt Augustin. 2 Ang. conf. c. 3, D. Thom. 2, 2 quæst. 106 art. D.Thom. 3 ad 5. Non secus ac medicus censendus esset crudelis, si vellet, aut permitteret infirmitatem, ut illam sanaret. u. Tertio probatur, et simul præcedens ar­ Tertium gumentum confirmatur. Quoniam pecca­ argutum est majus malum, quam sit pœniienlia nieotum. bonum : ergo permissio peccati non potest ‘esse volita ex ageetu pœnitentiæ, aut ex af­ fectu beatitudinis : et per consequens ne­ quibit esse effectus prædestinationis. lïæc secunda consequentia ex priori satis constat. Prior quoad secundam pariem patet ex priori illius parte. Siquidem, ut modo di­ cebamus, permissio peccati non potest esse volita ex allectu beatitudinis nisi mediante pœnitenlia : ex eo quod inter illam, et beatiludinem debet mediare pœnitenlia ut medium proximius, quam eadem permissio ; ac proinde ut medium ex cujus amore de­ venitur in amorem permissionis peccati. Prior aulem ejusdem consequenti© pars constat. Quoniam ad rationem prudentis provisoris, qualis est Deus, pertinet ut non permittat majora mala, ut inde eveniant minora bona. Antecedens autem probatur. Quoniam peccatum ut habet rationem offensæ, est malum infinitum, ut docet D. Thom. 3 part, quæstion. 1 art. 2, et nos I) Thom. ibidem dicemus : pœnitenlia autem colum dicit bonum finitum, et limitatum. Confirmatur. Quoniam innocentia habet o. C^nfirmajorem rationem boni, quam poenitentia : matur. ergo non potuit Deus permittere pecca­ tum, per quod deperditur innocentia, ut inde eliciat pœnilcnliam, et remedium illius. Consequentia videtur legitima : si­ quidem linis, propter quem permittitur peccatum, dehet esse majus bonum, quam DISP. VI, DUB. UNICUM DE PRÆDESTINATIONE illud quod habebatur sine illo : a ioqui per mitteret Deus majus malum, ut inde eve­ niret minas bonum, quod, at modo dice­ bamus, ast inconveniens. IdemAntecedens autem probatur. Tum, quia illud docet D. Thom. supra qua^U 20 arc. 4 ad 4, abi ait quod cæteris paribus melior est innocentia , quam pionitentia. Unde innocentia importat dignitatem irre­ parabilem, quam non importat pœnitentia» Tum etiam mittit aliquem peccare, toties illo deberet per pmniteniiam resurgere cum majori gratia, qaani habuisset ante peccatum ! nam bonum intentum per illam permissio­ nem est major perfectio peccantis; et hta consistit in majori gratia, et charitate : hoc autem dici nequit, quandoquidem pec­ cans sæpe resurgit cum minori dispositione, ac proinde cum minori gratia, qu.T proporlionatur dispositioni. Ultimo. Nam infamia, et lassitudo sunt effectus peccatorum ut talium : et tamen mna •WB- nequeunt esse effectus prædestinationis : □raUffl ’ ergo neque permissiones eorumdem pecca­ torum poterunt esae prædestinationis ef­ fectus. Major est satis perspicua : el vide·' tur salis insinuari in illo Sapientiæ 5 : bissali sumus in via iniquitatis. Minor au­ tem probatur. Quia effectus prédestination s debent praefiniri et prædeterminari per illam at infamia v. g. orta ex peccato quatenus tali, nequit per prædestinationem pnedeterminari ex eo quod offectus ali cujus causæ nequii prædeterminari non prédétermina ta sua causa , et peccatam quatenus tale, sicut est extra causalilatem divinæ prædestinationis, ita etiam extra ejus prædelerminaiionem. Consequentia vero etiam constat. Quo­ niam isti effectus sunt occasio humilitatis, et cognitionis propria? infirmitatis, quemad­ modum permissio peccatorum est occasio ejusdem humilitatis *ergo si prædicti effec­ tus, quamvis conducant ad finem prædes­ tinationis, nequeunt esse effectus illius, etiam permissio non poterit esse effectus pradestinationis, quamvis conducat ad fi­ nem ipsius. Sententia D. Thomæ prxfertur. Concis Dicendum tamen est, omnes permis­ siones peccatorum tam in electis, quam in reprobis esse effectus prædestinationis I electorum. Assertionem hanc qnoad prio­ rem partem, nempe quoad permissiones peccatorum, quæ patrantur ab electis, est I D. Thom. 1, 2 quæst. 79 ari. 4 Ubi loquens de excæcauone, quæ ad minus ineludit permissionem peccati, sic ait Rel· pondeo dicendum, quod excxcaliocsl quoddam I prxambulum ad peccatum : peccatum autem ad duo ordinatur. Ad unum quidem per se, scilicet ad damnationem : ad aliud autem ex divina misericordia, vel providentia, scilicet ad sanationem, in quantum Deus permittit aliquos cadere in peccatum, ut peccatum suum agnoscentes humilientur, et convtr· tantur. Sicut Augustin. dicit in lib. de netura, el gratia. Unde el excxcalio ex sui na­ tura ordinatur ad damnationem ejus, qui excxcatur : propter quod ponitur etiam re­ probationis effectus ; sed ex divina miseri­ cordia excæcalio ad tempus, ordinatur medicinaliter ad salutem eorum, quiercxcanlur. sed hxc misericordia non omnibus im­ penditur exerçai is, sed prædeslinatis solum, quibus omnia cooperantur in bonum, sicut dicitur Homan. 8. ··■ W Quoad secundam vero partem, nempo quod permissio peccatorum in reprobis, sit effectus prædestinationis electorum, docuit eam Angelicus Doctor ad Roman, il lecL 2, ubi explicans illud Apostol Numquid ergo sic offenderunt, ul caderent? absit, sic inquit : Dictum est, el probatum, quod ex­ teri Judsri prxtcr electos sunt excrcali. Dicit ergo quxslionem movens: Numquid sic offen­ derunt ul caderent? quod potest dupliciter intcUigi. Uno modo sic : Numquid Deus per­ misit eos offendere solum ut caderent, idest, propter nullam aliam utilitatem inde conse­ quentem; sed solum volens cos cadere. Quod quidem esset contra bonitatem divinam qux lania est, ul Aug. dicit in Enchir. quod nunquam permitteret aliquid mali fieri, nisi propter bonum, quod ex malo elicit. Unde ct Job. 34 dicitur: Conteret mullos, H innumerabiles, et stare faciei alios pro eis, el Apocalyp. 3 dicitur : Tene quod habes, ne aller accipiat coronam tuam. Quia scilicet Deus aliquos sic permit lit cadere, ui quorum· dam casus sii alionnn salutis occasio. Ac tandem quoad utramque partem eun docuit Angelicus Doctor, tum capit. 8 ad Roman, lection. 6 his verbis : Inter omna partes universi excellunt sancti Dei, ad quo­ rum quemlibet pertinet, quod dicitur Mtdlh. 23 : Super omnia bona sua constituet eum. El ideo quidquid accidit vel circa ipsos, vel alias res. lotum in bonum eorum cedit, ita H quod cerificatur quod dicitur Proverb. 11 : Qui ilultus c^l serviet sopienti. Quia scilicet etiam mala peccaturum ia bonum justorum cethint. Unde Deus specialem curam pro Justis habere dicitur, secundum illud Psalm. 33: Deuti Domini super justos, in quantum jcdicet sic de cis curat, quod nihil mali circa foj fise^rmiltil, quod non in eorum bonum convertat. Tum etiam locis citatis pro nos­ tra sententia in dubiis præcedentibus, ul intuenli constabit. npo. Idem otium docuerunt Augustin, locis statim referendis. Damaseen. lib. 2 de lido cap. 29, Nyssænus8 lib. Philosophiæ, Ansauras. Reda, ttlussa in illud Roman. 8 : iio.1. Diligentibus Deum omnia cooperantur in bo· num. Et Ambros. in Apologia David cap. 2 el 7. Unde hanc sententiam sequuntur tur. Cajato0· artic. 5 hujus quæst., Bannes, teotaltipa, Nazarius, Gonzalez, Zumel, Cornejo, Molina, in hoc articulo, Suarez lib. 3 de tax Prædestinatione cap. 8, Granado tractatu 6.do Prædestinatione disp.5 qui reforlCarlagenam, el alios. Idem etiam sentit Hugo rj Victonnus lib. 1 de Sacramentis p. 4 cap 4. ? Ratio autem fundamentalis hujus asser* lionis desumitur ex variis testimoniis Scripβπώ lune et Palrum, quæ potest sub hac p?.. forma proponi. Quoniam probabile est, u». multoties contineri in sacra Pagina, quod jiermissiones peccatorum tam in electis, quam in reprobis, sunt volita? ex affectu beatitudinis electorum, ac proinde quod sunt effecius prædestinationis eorum, in bocque plura Patrum testimonia conspi­ rant : ergo absolute dicendum est prædicUs permissiones esse volitas propter bealitudinem electorum, essequo effecius prædestinationis eorumdem. Consequentia satis constat ex iis, quæ præcedenti disp. num. 13 diximus. Nam quoties agitur de divinis decretis, et de modo, quo Deus vo­ luit aliquid, et per consequens, an sit of­ fectus hujus, vel illius providentiæ, tunc ei neutra pars possit colligi cum omnimoda certitudine ex Scriptura et Patribus, sed tantum verosimiliter, seu probabiliter, tunc debet illi parti assentin’, de qua pro­ babiliter judicatur esso in sacra Pagina, et Pàlribus, quæque magis cedit in gloriam Christi Domini, et electorum, ul commu­ niter admittunt Theologi : ergo cum cer- l tum sit, magis cedere in gloriam Christi, et electorum, quod permissiones peccatorum, I lam in electis, quam in reprobis, sint volitæ ex effectu beatificandi electos, ac I proinde sint effectus præJostinatioiys ep- ! rumdem, consequens erit, quod si semel hoc probabiliter in Scriptura, ot Patriius inveniatur, debeat absoluto admitti. Antecedens quoad priorem partem scili­ cet quoad permissionem peccatorum in electis colligitur, tum ex illo ad Roman. 8 : Diligentibus Deum omnia cooperantur in bo­ num. Ut ibi explicant D. Thom. ut nuper D.Tbom. vidimus, et D. Augustin, tomo septimo de ao;um. Correctione, ot gratia capito nono, ubi inI quit : Talibus Deus diligentibus ium omnia cooperatur in bonum usque adeo pronus om­ nia ul etiam si qui eorum deviant, el exor­ bitant, etiam hoc ipsum (idest materiale, et ; permissio peccati) eis faciat proficere in bc! num, quia humiliores redeunt atque docliores. Quæ verba ro vera in hoc capito nono, I ubi a nobis citantur, inveniuntur, secus I vero in illo capito sexto a Villegas citato, villepc ut disputatione quarta numero 49 ad no li­ vimus : quamvis id Typography incuria? ί potius tribuendum osse existimemus : ox prædictis igitur verbis patet quod Deus i praedictos electos ex intentione hujus ma* i joris humilitatis, et docibilitatis permittit peccare : cumque hæc eorum major humi­ litas, sit ex line eos beatificandi, et effectus i prædestinationis electorum, ut ex dictis I patet, inde est, ut de primo ad ultimum I prædicta permissio sit ox intentione beati* j tudinis electorum, et offectus prædeslina· ! tionis eorum. Tum etiam ex Psalm. 29 Avertisti fa· Pal.20 cicm luam a me, el factus sum conturbatus. Ubi ex eo quod David in abundantia sua dixerit se non movendum in ælernuni, vo* luit illum Dominus deserere, ut illa dero· lictio esset illi medicina contra superbiam, sicquo media humilitato salutem conseque­ retur. Undo D. Augustin, libro do natura Aonii et gratia capito 14 explicans hoc testimo­ nium, sic inquit : Dixerat enim in abun­ dantia sua, non movebor inxlernum, et sibi tribuebat quod a Domino habebat. Quare os­ tendendum ei fuerat unde haberet, ul reci­ peret humilis quod superbus amiserat. Quod etiam docuit libro do gratia, et libero arbi­ trio capite sexto, lib. 14 do Civitate capit. 13, in quo sensu explicat versiculum Psalm. 82 : Imple facies eorum ignominia, d quæ- ρ?>ι,ιν. reni nomen tuum, Domine. Tum deinde ex illo ad Roman. 11 : Con­ clusit enim Deus omnia in incredulitate, ul omnium misereatur. Quæ verba sic explicat Aug. lib. 21 de Civitate Dei cap. 2 4 ; Augost Ileus permisit prxdntinulos ex Judxis, ei Gentibus incidere in peccatum infidelitatis, ut DISP. VI, DUB. UNICUM. 364 •k S* • ► 1a 1 DE 365 PRÆDE8T1 NATIONE. de amaritudine illius pernitendo confusi, el de dulcedine divin» misericordi» credendo conversi dicant illud Psalm. 30 : Quam magna multitudo dulcedinis tu», Domine, quam abscondisti timentibus se. H, Cui etiam consonat Angelicus Doct. lect. D.Tbom. 4 saper prædictum caput his verbis : Con­ clusit enim Deus, idesl, concludi permisit omnia, idest, omne hominum genus, tam Judxns, quam Gentiles in incredulitate sicut in quadam catena erroris, Sapient. 17 una catena tenebrarum omnes erant colligati : ut omnium misereatur, idest, ut in omni ge­ nere hominum sua misericordia locum habeat. Sapient. 11 : Misereris omnium, Domine, El ut ostenderet sanctos Doctor de qua miseri­ cordia loquebatur, addidit : Quod quidem non est extendendum ad omnes homines sigillalim, sed ad omnia genera hominum : fit enim hic distributio pro generibus singulorum, e.l non pro singulis generum : ideo au­ tem Deus vult omnes per suam misericordiam salvari, ut ex hoc humilientur, et suam sa­ lutem non sibi, sed Deo adseribant Ose» 13 : Perditio tua in te, Israel, tantummodo ex me auxilium tuum, ut omne os obstruatur, et subditus fiat omnis mundus Deo, AvftM. Unde D. Augustin, lib. secundo de pec­ catorum ineritis cap. 17 sicinquit : ideo quis­ que nostrum bonum opus suscipere. agere, im­ plere nunc scit, nunc nescit, nunc delectatur, nunc non delectatur : ut noverit non su» fa­ cultatis, sed divini muneris esse, vel quod scit, vel quod delectatur, ac sic ab elationis vanitate sanetur : ct sciat quam vere non de terra ista, sed spiritualiter dictum sit : Do­ minies dabit suavitatem, el terra nostra da­ bit frudum suum. Quod etiam repetit caGrepor. pite 19 ejusdem libri. Et D. Gregor, lib. secundo Moralium cap. 26 agens de divina gratia, sic ait : Fit ul aliquando se h»r gra­ tia utiliter subtrahat, et prxsumenti menti, quantum in se infirmetur, ostendat. Tunc enim vere cognoscimus bona nostra unde sint, quando hxc quasi amittendo, sentimus quia a nobis servari non possunt. 13. Quoad secundam vero partem, scilicet i Quoad quod verosimiliter, seu probabiliter in sa­ secun­ dam cra Pagina multoties contineatur, permis­ partem siones peccatorum, quæ a reprobis com­ a alecedens mittuntur , esse effectus prædestinationis probitar electorum, probatur idem antecedens. Tum l primo Bmju. ex II jtt,n citato ubi divus Π. Paulus loquens de Judæorum ruina, sic inquit : Numquid sic offenderunt, ul caderent? absit, idest, numquid linis intentus a Deo. fuit casus illorum ? absit. Sed ut ibi lem | mente dlviuoi per modum intentionis ab æterno : et ex hac intentione salutis prædeslinati. oriatur permissio peccati repro­ borum. Ul sic etiam appareat veritas ejus, j._ quod Apostolus dixit ad Rom. 9 : Suslinuü ùi mulla patientia vasa irx apta in interitum, ul ostenderet divitias gloriæ su» in vasa misericordi», quw praparavit in gloriam. Ubi illud verbum, sustinuit, idem I.TW8. valet ac permisit, ut explicat D. Thom. ia hoc art. in solutione ad tertium. I prosequitur Apostolus) illorum driiclo, solus est Gentibus, ul illos emutentur, blest, ul habeant exemplum, ne superbiant, et ca­ dant. sicut ilb superbierunt, et ceciderunt. Et deinde prosequitur Apostolus : Quod ;i delictum eorum diviti» sunt mundi, el di· minutio eorum diviti» Gentium amissio eo· j rum reconciliatio est mundi : fracti sunt rami ejus ut ego inferar. Nolo ergo vos igno· I rare fratres mysterium hoc, quod excitas ex j parte contigit in Israel, donec plenitudo Gen· i tium intraret. In quibus, ut constat, sat's § Ht i denotatur, finem quem Deus intendit in permissione peccatorum Judæorum fuisse Evasiones Vasques, et prxclusio salutem Gentium, ut ibi explicat D. Thom. d.tli illarum. , ac proinde prædictam permissionem esseeffectum praedestinationis electorum. ’J· Occurrit Vazquez ex his non sequi, *** Deum voluisse ex primaria intentione suæ I Tum etiam ex illo Roman. 9 : Cum enim nondum nati fuissent, aut aliquid boni egis*?i**■ voluntatis permittere peccata propter bo­ sent aut mali, ut secundum electionem pro­ num electorum, ut nos intendimus, sed positum Dei maneret, non ex operibus, sed ex propter alium finem communis providen­ I vocante dictum est ei. Quia major serviti tia»; viso tamem peccato, et sumpta ex eo j minori. Ubi, ut vides, aperte docet divus occasione, ordinasse talem permissionem in Paulus, ex vocante. idest, ex gratia Dei bonum prædestinatorum. Et ad loca Scrip­ vocantis, seu prædestinantis Jacob, etutdeture, et sanctorum Patrum inquit, intellicretum hoc firmum maneret(ut ibi explicat genda esse non de fine permissionis pro­ D. Thom. led. I) dictum est Rebeccæ, prie, sed vulgari modo sumpto, vocando quod major (scilicet Esaü) serviet minori nimirum finem permissionis quodvis bo­ apta in interitum, ut osten­ deret divitias glortjr suæ in vasa misericornationis. Secunda autem consequentia ex bac diæ : nec oh id necessario debet velle l>eccalum : ergo eliam potest velle pecca­ priori patet. Quoniam quoties aliquid non tum ea intentione, ut quis postea cautius repugnat esse primo vOlitum propter ali­ quem finem, el illud esse volilum propter resurgat, et vitam æternam consequatur talem finem ex Scriptura, el Patribus ab­ absque volitione peccati. solute, et simpliciter habetur : el alias est Nec oliest si cum eodem Vazquez, num. h talis conditionis, ut si quem alium finem ' 15 dicas esse disparem rationem : quiaolJ'·’^ praedestinatus resurgat, et pceniteai, ne­ habeat, adhuc ipse conducit, et ordinatur ad finem illum, qui absolute, et simpliciter cessario præsupponitur peccatum, el lapsus ei assignatur, ita ut nunquam negetur esse tanquam materia necessaria pœnilenii©, propter talem finem primo volilum, debet et tanquam terminus a quo resurrectionis, inl· lligi, fuisse propter eum primo volilum. et conversionis : et ita qui vult conversio­ nem. et pœnitentiani alicujus, antequam Alioqui quoties expresse, et formaliler non exprimitur in Scriptura, nui Patribus i videa t ejus lapsum et pecca Cum> cogitor vello peccatum ipsum et lapsum, sine quo primarius finis, propter quem est volita aliqua res, ita ut id ex eis certo, et eviden­ talis ptrnitenlia haberi nequit : at vero ut ter colligatur, non haberetur unde proba­ cognoscat prædeslinalus hberalitatem, ct biliter colligeremus, quis esset finis, prop­ misericordiam Dei erga illum, non requi­ ter quem res illa in prima intentione est ritur peccatum ut materia, necui terminas volita. Quia ut intuenti patpbit, ex bis so­ a quo, ex quibus misericordia, et liberali* lis capitibus potest id colligi. las Dei ostendatur : quia potest sufficien­ 19. Nec id, quo pro se adducit Vazquez ei ter ostendi ex sola permissione, ul condislincta a peccato. | Pquudm fQvet· ^on qoidem primum ex testimonio pro se August, desumptmu. Nam admisso illo Non itaque hoc ohest. Tum quia Deus its:· non tantum permittit peccata reproborum, V.UWZ. negandum est ex eo sequi, infringi- quod prius videri i Deus invidiam Diaboli ut ostendat prædestinatis concessisse gra­ giiyr. erga Sanctos, et postea alia voluntate or­ tiam præservantem eos a peccatis, sed ut dinaverit permissionem illius peccati in ostendat illis, quod revocavit eos a pecca­ profectum Sanctorum. Quoniam Deus vo­ tis : hoc enim significant illa verba, ut luit creare Angelos malos ad ostensionem ostenderet divitias glorix. Nam, ut ait suæ justitio» erga illos, ct sute misericordia? D. Thom. ibi, has divitias manifestavit dtw erga electus : et in hac voluntate includitur Dpus revocando præ le?tinatos a malo : ct permissio peccati necessaria ad utrumque. sic prædestinati non possunt istam gratiam Ac proinde in hac eadem permissione praevi­ rpvoc.it unis cognoscere, nisi cognos­ dit peccata Dæmonum, et in genere causæ cendo mala a quibus revocantur, postquam finalis prius fuit permissio ipsa, clpwvisio | illa commiserunt : oreu sicut licet ista mala D18P. VI, DUB. UNICUM. nuda supponantur ad terminum a quo, sive per nioluin termini a quo ad prædictam revocationem, non sequitur quod si Deus permisit peccata, ul osjtenderet pnedestinatis, quod revocavit eos ab illis, voluerit ea peccata, a quibus eos revocavit : ita si­ militer non sequitur, quod si Deus permi· sil peceata prædeslînali ut resurgeret cau­ tior, el humilior, et tandem salvaretur, voluerit ipsa peccata, quamvis illa se ha­ beant ul terminus a quo talis conversionis. Μ1’ Tum etiam : quia id bene impugnat ίζΧ nwter Cornejo loco crato, num. 17 ex eo W quud nisi prædeslinalus videat peccata reproborum, non potest cognoscere fuisse illis denegatam gratiam efficacem, et sibi concessam : ergo non ex sola cognitione permissionis, sed ex cognitione etiam pec­ cati provenit, quod pnedestinati cognos­ cant, el laudent Dei misericordiam erga eos : ergo peccata ip.-a sunt materia ne­ cessaria ad hujusmodi cognitionem. ti. Neque etiam obesi id. quo I ulterius res­ MU pondet Vazquez num. 16 quod quamquam Tq. iiasitin hac vita ratione status, sicut in impugnatione modo adducta dicebamus ; attamen satis est, quod in alia vita liberalitalem Dei cognoscant, et laudent ex prae­ cisa cognitione permissionis peccati repro­ borum, cujus naturam potest ci ostendere Deus. Non igitur hoc obest. Quoniam hanc etiam solutionem bene impugnat idem Cornejo, ex eo quoti linis intentus a Deo in prae­ dicto loco Tauli est cognitio illa, quæ ha­ betur a praedestinatis in hac vita, ut colli1-4.5. gitur ex verbis antecedentibus ibi : Dicit enim Scriptura Pharaoni, quia in hoc ipsum tscilavi tc ut ostendam in te virtutem meam, tl ut annuntietur nomen meum in universa terra ; ergo si in bac vita non potest Dr-us ostendere praedestinatis divitias miseri­ cordi® suæ, nisi ostendendo illis peccata reproborum, consequens est, quod hujus­ modi peccata sint eliam necessario requi­ rita ad talem ostensionem. Unde inspectis omnibus satis constat, quomodo permissio peccati fuerit volita a Deo ex fine praedes­ tinationis : ita ut ex primaria intentione, seu iquod ad praesens in idem redii) cum nrimum est. habuit esse volhaiD primum volita esi, vulram ex intentione bealiiu linis electorum. § IV. Pii obviam argumentis prinue senlentix. Ad primum concedendum est antece- $3. dens, et neganda consequentia. Et ad pro- {Ad bat ooem distinguendum est antecedens : cippos™ et si intcliigalur de permissione peccati1 sentensecundum se, el ex propriis meritis præcise li». sumpta, concedendum est ; secus vero «i intelligatur de eadem permissione, ut ex Dei misericordia conducit, et ordinatur ad majus bonum prædestinatorum : el deinde neganda est consequentia. Quia ad hoc ut i r.vdestiualio. quæ est pwpratio gra­ tiæ, et beneficiorum, sit eliam præparalio permissionis peccati, satis est, quod per­ missio sit bona, et a Deo, et quod ex Dei misericordia, et ordinatione conducat ad bonum, vel majus bonum pnedestinati ut talis. Ad primam confirmationem concedenda 21 pst major, et neganda est minor, si intcl- Ad primam ligatur de permissionibus peccatorum, eonGrprout ex Dei misericordia ordinantur ad ■aiionem. bonum prædestinalorum. El ad probatio­ nem dicendum est. quod licet Christus non sit mortuus, ut Deus jermitlal peccata se­ cundum id, quod præcise ex se habere po­ terant ; bene tamen secundum quod con­ ducunt ex intentione, et misericordia Dei ad vitam æternam electorum. IIoc autem salis est ad id. quod intendimus, ut ex dic is patet. Ad secundam confirmationem neganda 25. Ai! est sequela. Et ad probationem dicendum sceunest, non esse licitum deprecari pro præ­ dam ­ destinationis effectibus involventibus ex confir matio­ parte nostra peccatum, quosque sine illo ex nes. parte nostra patrato consequi non possu­ mus, utin jerinissione contingit. Poiesique hoc explicari exemplo accessus alicujus ad non suam putantis esse suam : qui quidem potest esse meritorius vilæ æternæ, et con­ sequenter elfectus prædestinationis; ct ta­ men non polcst peti a Deo : quia secundum se esi peccatum : et similiter secundum se non conducit ad talem finem, sed solum propter ignorantiam. Quare cum permissio pec ati de se non ordinetur ad bealiludinem, sed solum ex misericordia Dei elicientis bo­ num ox occasione peccati, non possumus illam a Deo exigere. Ob/^elfo Nec refert si objicias. Tum quod hinc tx UipHci solum habetur permissionem peccati secun­ Ifflpndum se non posse postulari a Deo; secus fîîJtiODC roakstamen ut est bona prædestinato, cl ut est C4B1. + F. t* kv 368 '5 a H DE PRÆDEST1NAT10NE effectus prædestinationis illius : siquidem secundum islam rationem non est objectum inhonestum. Tum etiam : quia licitum est nobis appetere martyrium, et persecutio­ nem tyranni, quatenus est necessaria, et con lucens ad illud : ergo etiam licitum erit postulare permissionem peccati, ut est bona prædeslinato. et effectus praedestina­ tionis illius. Tum denique : quia si Deus potest velle permissionem peccati ob ali­ quem finem bonum, et honestum, non est cur justus non possit hoc ipsum velle, et appetere eo modo, quo a Deo volitum esu Infringi­ Non igitur hoc refert. Nam ad primam tor prima ex bis impugnationibus, negandum est an­ impu­ tecedens, ex eo quod qui petit non prohi­ gnatio. beri malum a se ipso faciendum, virtualiter petit operationem ipsam peccaminosam : et ita objectum illud ut cadens sub illa pe­ titione non est honestum. Ad secundam $et.adi. vero impugnationem dicendum est, marty­ rium, solum posse licite peti quantum ad passivam tormentorum, et mortis loleran- . tiam, abstrahendo ab activa inflictione eo­ rum, sicut Christus complacuit in propria passione el mone, et displicuit illi peccaD.Thom. tum crucifigentium, ut docet D. Thom. 3 p. quæst. 47 artic. G ad 3. Ad ultimam Et ténia. vero impugnationem, respondetur esse disparem rationem. Quia Deus non tene­ tur vitare ne peccata fiant ab hominibus : et ita quamvis non prohibeat, sed permit­ tat illa, non dicitur ea velle : quia ut ef­ fectus omissionis sit voluntarius, oportet ul omittens possit, et tematur non omiltere, leste D. Thom. prima secundæ, q. 6 art. 3; at vero nos tenemur prohibere ne peccata fiant a nobis. •i· Ad secundum negandum est antecedens Ad secun­ quoad secundam ejus partem. Quia licet in­ dam ter effectus prædestinaiionis sint aliqui, qui 3’gumentum possunt esse voliti immediate propter sejriLci- metipsos, idest, non praecise ratione alte­ pale. rius; nihilominus sunt alii, qui non nisi mediante alio possunt conducere , ex eo quod secundum se potius avertunt a fine prædestinationis. quamvis ex Dei miseri­ cordia ad illum ordinentur, et ex inten­ tione efficaci bealitudinis smt voliti. ut in permissione peccati contingit. Et ita isti effectus dicuntur esse voliti secundario, Vaziucz non qu. Tertio respondetur, quod licet p»vnileuAd tertiam arpjroealam principale peior solatia. Perrara. lia adhuc ut est pars universi, non esset TrtM 1% I >» Ç, majus bonum, quam sit nodum, peccatum ut offensi ; attamen quia (’servit ad ma­ jus bonum, scilicet ad visionem beatam, quæ ut involvit divinam essentiam ut uni­ tam in ratione speciei intelligibility est ma­ jus bonum, quam peccatum sit malum in ratione offenso? : propterea potest salis cordate propter pœnitentiam immediate; et mediate propter æternam beatiludinem electorum permitti. jJ Ad confirmationem patet ex dictis. Ad *. U illud autem quo i ibidem dicitur, nimirum cwtrquod si D.-us permittit peccatum propior KW· d pœnitentiam. deberet homo resurgere sem­ tts st il per cum majori gratia, constat etiam ex 5^ ta­ dictis in hac proxime data tertia solutione. il/. Adde satis esse quoad præsens quod homo saltim resurgat cum majori jure ad gloriam, ac proinde cum majori gratia in esse gra­ tiæ : quia ultra gratiæ portionem correspondenlem præsenti dispositioni, statim re­ cuperat totum jus gratiæ præcedentis amissa» per peccatum : illamque in esse qualitatis, et formæ physicæ saltim in ingressu gloriæ recuperabit. Sed de hoc quid ex professo sentiendum sit tomo subsequent, Deo dante, explicabimus. 3 Ad ultimum transeat major, et negetur .u minor. Et ad probationem dicendum e&’ÏJf quod etsi concedatur infamiam illam oriri arm. non ex substantia actus peccaminosi, sed ex malitia et aversione; nihilominus quia non sequitur physice ad illam sed moraliter, propterea potest prædeterminari a Deo non prædeterminata causa morali illius. Potest­ que hoc explicari exemplo prædeterminationis pœnæ damni, vel sensus, quæ demeritorie, et ut a causa morali sequitur ex peccato quatenus tali, et tamen Deus prædelerminat hanc pœnam, modo tamen infra explicando, licet non prædelerminet pecca­ tum ut tale. ARTfCÜLCS III. CirttM petti «iif fin fiumiacut reprtitll Ad tertium aiuu_% prTi!e>tni4torum : ergo reprobatio erit <-»iu perditionis r-probofum. fle.· aaiem ec. •JX^Caodum rationem, sicut el providentia ut supra •dictum e$L Sicut enim prædestinatiô includit voluntatem confe4t I. rradi uratiam ct gloriam, ita reprobatio includit voluntaΐσ. tem peimdtendi aliquem cadere iu culpam, ct inferendi il. 1 ri ditonalionis pœnam pro culpa. Ad primum ergo dicendum, quod Deus omnes homines V *·rt diligiU ct etiam omnes creaturas, in qu mtum omnibus volt ii^ttod bonam : non tamen quodeumque bonum vull omaibas. In quintum igitur quibusdarq uon vult hoc bonum, «Σ- ri quod e>t vita æterna, dieilor cos h bereodi", vel reprobare, ptf-*· Ad secundum dicendum, quod aliter se habet reprobatio H;. ia caosando, quam pra-d-stinatio. Nom prædestinatiô esi ausa, ct ejus, quod expectatur in futuia vita a pncdesiiwtis, scilicet gloriæ, et ejus quod percipitur in præsenti. «ciücet gratiæ. Reprobatio vero non esi causa ejus, quod w· est io præsenti. scilicet cu'pæ, sed est rausa derelictionis a itt- Deo. Est tamen causa ejus, quod redditur in futuro, scia· He beet prnr ætrroæ. Sed culpa provenit ex libero arbitrio >wt. qui reprobator, cl a gratia deseritur. El Mcundnm ep*1- hoe trrificatur dictum Prophet®, scilicet : Perditio tua, cie9, Isnfl, ei te. Ad tertium dicendum, quod reprobatio Dei non subira* A λ. hit aliquid de potentia rep'Obati. Unde cum dicitur, quod & reprobatu* non potest gratiam adipisci, nOn csl hoc inΓ.Π, ulbgendom see udum impossibilitatem absolutam, sed n ** w·. festari, ut ex se constat : ergo sicut ad manifestandam misericordiam conveniens fuit, et de Licto ita contigit, ut Deus plures ex creaturis intellectualibus prædestinaret, seu ad vitam æternam deputaret, ita ad vindicativam justitiam ostendendam conve­ niens erat, et ita facium est, ut plures etiam ex illis reprobaret, seu ad æternam mortem ab eo deputarentur. 7 T___ Quæ ratio adducitur a D. Thom. superD.TLs cap. 9 epistolæ ad Roman, lect. 4 his verbis : Considerandum est, quod finis omnium divinorum operum est manifestatio divinæ bonitatis. Proverb. 16 : Universa propter seme lipsum operatus est Dominus : unde supra dictum est, quod invisibilia Dei per ea. quæ facta sunt intellecta conspiciun­ tur. Tanta est autem divinæ bonitatis excel· ! lenita, quod non potest uno modo, nec in una creatura sufficienter manifestari : el ideo diversas creaturas condidit, in quibus diversimode manifestatur, prxeipue autem in creaturis rationalibus, in quibus ejus justitia manifestatur quantum ad illos, quos pro eorum meritis punit, misericordia vero in illis, quos cx sua gratia liberat : et ideo ut utrumque in hominibus manifestaretur, quosdam misericorditer liberavit, sed non omnes. Confirmatur. Quoniam oportebat ut li­ bertas, et defectibilitasarbitrii creati mani­ Ced(. cuur. festaretur, et simul vires, quæ nobis ex gratia conferuntur : ergo sicut ad manifes­ tandas vires gratiæ, quibus homines in æternam beatitudinem perducuntur, opor­ tuit ut homines prædestinarentur. et id de fa<-to contigit, ita etiam ad manifestandam libertatem, el defectibilitatem arbitrii creati, oportuit ut plures ex hominibus a consecu­ tione vitæ æterni deficerent ac proinde ut reprobarentur, seu quod in idem redit) per actus intellectus, et voluntatis divinæ disponeretur, ut a prædicta consecutione deficerent, idque ita de facto acci Iit. Quæ confirmatio desumitur ex D. Thom. in DISP. Vil, DL’B. L io I ad Anibaldum di«t. 40 qutest. unica I id, quod propter consecutionem ejusdem art. 3 his verbis : Ordinavit ergo divina linis produxit : sed Deus omnes homines providentia ab æterno humanam naturam propter beatitudinem fecit : ergo quantum ad bealitudinis consecutionem per liberum ex ipso est, nullum ab eadem beatiludine arbitrium, quod quia deficere potest per se consequenda excludit, seu reprobat. ipsum, a soloaulem Deo indcficicntiam habet, Confirmatur. Quia alioqui semel sup- Coufirideo ab .rlernu proposuit, quod quosdam posita voluntate, qua Deus vult omnes ho- ®nor· permitteret deficere ; quibusdam vero auxilia mines salvos fieri, quam docet Apostol. I apponeret ne deficerent, ut in utrisque mani· ad Timoth. 2 fieret inde, tum quod Deus iTIa.s. futarelur virtus gratis, et defectus naturæ. haberet voluntates incomposibiles. Aliam quidem, qua ve let omnes homines salvare : § H. aliam autem, qua aliquos ab ætema salute excluderet.Quæduæ voluntates videntur esse Objectiones contra prædicta, et solutio inter se inroinposibiles. Tum etiam, quod earum. illusorie et ficte vellet salutem æternam omnium hominum : siquidem quos ex una Sed objicies primo contra secundam raparte invitat ad eam, ct vult voluntate an­ rjL>l|onem assertionis, falsum esse, quod in tecedente illam consequi, ex alia positive, una, et eadem persona non posset Deus efficaciter, et absolute excludit ab eadem manifestare, tum suam misericordiam, æterna salute consequenda. Cum tamen tum etiam suam justitiam. Nam de facto Deus sciat, quod ad consecutionem beatiin prædestinatis ostendit suam misericor­ tudinis sit necessarium, ulipse non habeat diam prædestinando illos, et simul jus­ prædictam voluntatem absolutam, et efficatitiam puniendo ipsos pro suis culpis in I cem excludendi reprobum ab illa, sed po­ hac vita. tius habeat oppositam voluntatem, quæ sit Secundo contra ejusdem rationis conetiam absoluta, et efficax in ordine ad tri­ • fumationem objicies. Defectibilitas, et li­ buendam eamdem beatitudinem. bertas arbitrii creati, necnon vires gratiæ Quinto objicies, quod Concilium Arau- io. sufficienter manifestarentur per hoc, quod sicanum can. 25 et Concil. Trident, ses. QoInU Concil. Deus permitteret peccata, quamvis inde 6 can. 17 damnant eos, qui dicunt, Deum Aor. ct non sequeretur æterna punitio . ergo ob aliquem prædestinare ad malum, sicut pne- Tiidem. prædictum finem non oportuit esse in Deo destinat ad bonum : ergo Deus neminem reprobationem. Consequentia videtur legi­ reprobavit : siquidem reprobatio nihil aliud tima. Antecedens autem probatur. Quia est. quam prædestinatio ad malum pœnæ. hoc ipso quod Deus permitteret peccata, Ultimo. Quia non est tribuendum Deo, n. peccarent homines, et ibidem eorum li­ quod cru lelitatem sapit : 'ergo nec quod UU mi. bertas, et defectibilitas patefieret, necnon homines reprobet. Patet consequentia. et vires gratiæ : siquidem ea absente per Quia crudelitatem videtur sapere quod prædictam permissionem, statim succumbit Deus habeat actum efficacem, el absolu­ arbitrium creatum, et ea præsente in bono tum, quo velit aliquem perpetuo excludere persistit. a gloria, et permittere peccatum, ut per 3 Tertio objicies, quod si in Deo daretur punitionem illius resplendeat divina justi­ îrsn ’ reprobatio resp-ctu malorum, daretur uti­ tia : at totum hoc importat reprobatio : que in eo liber mortis, sicut datur liber ergo, etc. vitæ : hoc autem est contra D. Thom. et Ad primam ex his objectionibus respon­ 19. communem Theologorum sententiam : detur, per punitionem in hac vita indic­ Ad prinum ergo, etc. Sequela probatur. Quoniam tam prædestinatis non splendere divinam (objectio­ propterea datur in Deo lilær vitæ.quia per justitiam perfecte, et quantum eam decet nem. suos actus intellectus, et voluntatis, quibus sicut per largitionem bonorum gratiæ præ­ creaturas intellectuales prædestiuat, desi­ cise hujus vitæ non manifestatur miseri­ gnat eas in vitam æternam : ergo cum ad- i cordia Dei perfecte, et quantum est de­ missa reprobatione designet etiam plures cens : et ideo oportuit ut per inflictionem ex eisdem creaturis intellectualibus in pœnæ æternæ alterius vitæ manifestaretur, æternam mortem, dabitur etiam eo liber I ut ita sicut misericordia ostenditur tri­ mortis. ' I buendo bonum infinitum, nempe Deum Quarto. Nullus sapiens excludit, quan- I clare visum, ita justitia elucescat auferendo, I. _______________ tum ex parte sua esc, a fine consequendo el excludendo reprobos ab eodem bono. .·< ·♦ M’ •jf rl î ? : fi; <.· DE PRÆDESTINATIONE. Accedit, quod ad ostensionem justiliæ ali­ cujus Principis spectat, ut multoties non ignoscat peccatis commissis, sed quantum fieri possit condignam de eis vindiciam su­ mat. Constat autem peccata contra Deum commissa, esse digna pœna æterna, et ex­ clusione a regno cœlesti : et ideo oporleP ut multotics prædicta pœna puniantur. 13. Ad secundam objectionem facile respon­ Ad detur, non ostendi sufficienter libertatem, secofldum. et defeclibililatem, quæ est in homine, tum ad finaliter impoenitendum, tum ad deficiendum a consecutione æternæ vite, nisi permittatur finaliter impœnitere, et deficere a prælicta consecutione : sicut etiam non ostenditur quomodo non sit de­ bitum donum perseverantiæ et salus æterna, ac proindo quomodo ex mera liberali ta te Dei hæc proveniant, nisi Deus aliquos ab æterna vita excludat : et propterea oportuit ; hanc exclusionem circa aliquos a Deo fieri. ; 14. Ad tertiam respondetur cum D. Thom. Ad de Veritate quæst. 7 art. 8 his verbis : ce rliâa, D-TLom. De co quod in libro scriptum habetur. habet aliquis aliquam notitiam præ aliis privilegiatam. Unde et respectu illorum scitorum a Deo liber dici debet, de quibus aliquam spe- | cialem notitiam præ aliis habet. Est aulem in Deo duples cognitio, scilicet simplicis notiliæ, et scientia approbationis. Scientia I simplicis notiliæ communis est omnibus bonis et malis (sicut etiam scientia visionis sub hac præcisa denominatione concepta), scien­ tia aulem approbationis est bonorum lantum, ct ideo bona habent aliquam privilegialam i cognitionem in Deo præ aliis, ratione cujus in libro conscribi dicuntur; non aulem mala, el ideo non dicitur liber mortis, sicut dicitur liber vit». I Ad quartam respondetur cum D. Thom. 15. Ad in 1 ad Anibaldum disc. 40 q. unie. art. 3 quar­ in solutione ad 3 his verbis : Dicendum, tern. D.Tbom. qUOif humana natura habet quidem ordinem ad beatitudinem, non tamen necessarium, cum possit deficere : et ideo ut naturæ con­ ditio manifestetur, Deus permittit, quod ali­ qui ab illo bono deficiant. Unde ad formam objectionis, distinguenda est major : si il­ lud quoi propter consecutionem alicujus 1 finis productum est, habeat tendere defectibilitcr in illum, neganda est. Quia tunc integrum est sapienti, qui speciem, seu naturam illam producit, permittere ali­ quando, ut in aliquibus individuis deficiat a consecutione sui finis, ut ita provideat do ea secundum suam naturam. Si vero illud, quod propter talem finem productum f est, petat tendere indefectibililer in illum, I transeat : et eodem proportionali modo j distinguenda ost minor : et neganJa con· sequentia. 4 ! Ad confirmationem respondetur, negando K sequelam quoad utramque partem. Quoad U primam quidem, tum quia ut exponit D. Thom. loco citato ex I sent, ad Aul· x«a qi«4 baldum, et I p. quæst. 19 art. 6 ad pri­ pnjfni mum, verba ilia Pauli quibus inquit, Deum velle omnes homines salvos fieri, intefti- ®·ΤΒλ· guntur de solis electis, et prædestinatîs, ct ita cum hac voluntate non est incomposibilis alia voluntas, qua velit lliquos alios ex hominibus a regno cœlesti excludere, ut ex se patet. Tum etiam : quia licet verba illa Pauli intelligantur do omnibus homini­ bus, quatenus Deus voluntate antecedente, non vero consequente vult omnes homi­ nes salvos fieri (ut ex Damasceno explicat D. Thom. loco proxime citato ex hac I p.) nihilominus cum hac voluntate non est incomposibilis alia voluntas, qua velit aliquos ex illis damnari, quia prædicta) vo­ luntates tendunt ad objectum sub diversis rationibus, et motivis, ac diversimode sumptum, et propterea possunt ad invicem compati. I Hoc autem optime explicuit D. Thom. |T ibidem his verbis : Considerandum est, D.Twl quod unumquodque secundum quod bonum est, sic est volitum a Deo ; aliquid autem potest esse in prima sui consideratione, se­ cundum quod absolute consideiatur bonum vel malum, quod tamen prout cum aliquo adjuncto consideratur, quæ est consequens consideratio ejus, e contrario se habet. Sicut hominem vivere est bonum, el hominem oc­ cidi est malum secundum absolutam consi­ derationem : sed si addatur circa aliquem hominem quod sil homicida, vel vivens in periculo multitudinis, sic bonum est, eum occidi, el malum est cum vivere. Unde po­ test dici quod judex justus antecedenter vult, omnem hominem vivere ; el consequenter vult, homicidam suspendi. Similiter Deus anleccdcnlrr vult, omnem hominem salvari, sed consequenter vult, quosdam damnari, secundum exigentiam suæ justitia. Quoad secundam vero partem negatur B eadem sequela, cujus probatio est unum ex argumentis Semipelagianorum contra wm· D. August, ut constat ex Jib. ejus do pjr.es. Dono perseverantiae, et ex Hilario in epi­ Asp* Hiîk. stola ad eumdem August, quæ habetur ibi­ dem. Quare ad illam respondetur, volunta­ tem, qua Deus vult, omnes homines salvos fieri, DISP. VII, DUH. 11. fl IS. I D. 44 prttia ai fleri, foro illusoriam, ficlitinm ct nullam, si esset in Deo alia volumus nniecodens, qua nollet aliquorum salutem : quia tunc verificaretur Deum sub colote nwtivo vello et nolle hominum salutem, quo i implicat; aut si Deus eis, quos voluntate conse­ quente vult a gloria excludere, non conce­ deret ex vi voluntatis illius antecedentis auxilium vere sufficiens atl consecutionem æternæ salutis. Cæterum nulla est implicatio, aut fictio si voluntate consequente velit* a gloria ex­ cludere aliquos consideratos, ut partes uni­ versi, in quibus debet ostendi defectibiliLis naturæ ; et ut hoc etiam est congruum ad ostensionem justitiæ punitivæ Dei : quamvis eosdem consideratos secundum se, et ut præeeJunt ad has circumstantias, velit salvos fieri, eisque tribuat auxilia sufficientia ad hoc ut suam æternam salu­ tem consequantur. Nam licet videat illa nun sonitura ellectum; videt tamen id non oriri ex defectu auxiliorum, sed ex defectu hominum : et ita non sunt illusorie, aut ficte ëis col lata : sicut non illusorie propi * natur alicui medicamentum sufficiens ad salutem recuperandam, quamvis propinans sciat non sortiturum effectum ex defectu infirmi : siquidem ad hoc ut vere atque ex animo tribuatur, satis est, quod medica­ mentum sit ex sc sufficiens ad præstandam salutem. Nec obest quod in eadem probatione ad­ ducitur, nempe requiri ad consecutionem æternæ salutis, quod Deus non habeat posi­ tivam. et efficacem voluntatem damnandi; sed potius requiratur positiva, et efficax voluntas Dei respectu æternæ salutis eo­ rum, qui salvandi sunt. Non itaque hoc obest. Quoniam caren­ tia illius decreti efficacis, ct positio istius non requiruntur ad posse, sed solum ad ipsum actuale consequi beatitudinis i ct ideo licet Deus positive, et efficaciter ex­ cludat aliquem a consecutione aeterna* vite ; nihilominus manet in ilio posse sufficiens respectu illius. Videantur tamen ea, quæ in tract, de Volunt. Dei disp. 10 num. 121 et 122 diximus. Ad quintam objectionem respondetur, Concilia loqui de prædestinatione ad ma­ lum culpæ, non vero ad malum pœnæ, de quo in præsentî loquimur. I Ad ultimam respondetur ex D. Thom. Ihom. I 4 dist. 5Û quæst. 2 art. 4 quæstiuncula 3 ad primum, et ex Capreo'o in I dist. 11 q. ! art. 2 ad quintum. Quo i licet sit cru- delitas velle aliquem punire solum ex in­ punien tentione puniendi; non tamen ex intentione complendi bonum universi, ct ostendendi justitiam punitivam Dei, et declarandi ma­ gis defectibilitatem arbitrii creati, et mise­ ricordiam divinam erga predestinates, qui sunt fines reprobationis. Quia non esset omnimoda bonitas in universo, nisi Deus vellet malos interna pœna punire : et per consequens nisi vellet aliquos homines re­ probare. 5ihl 4 .H ii) <3 · h m fl ’Π DUBIUM Π. An reprobatio consistat in actu voluntatis, vel intellectus divini, el quisnam ille sit ? Decisio hujus dubii fero constat ex iis, quæ in simili do prædcsttnatione diximus : et ideo paucis absolvendum est. Divers* stntenti*. Prima sententia asserit, reprobationem consistere in actu divinæ voluntatis, quo Deus vult non tribuere reprobis æternam salutem, sive quo vult eos a consecutione ejusdem salutis deficere. Ita Doctores illi, qui praedestinationem in actu voluntatis divinæ essentialiter consistere dicunt, quos­ que disp. 2 num. 2 hujus tract, retuli­ mus ; et licet ox fundamentis ibidem ad­ ductis, proportionabiliter tamen ad præsens applicatis, possit hæc sententia suaderi; Primam nihilominus denuo breviter sic probatur. argu­ mentum Quoniam actus reprobationis est actus di­ prie» vinæ justitiæ : actus autem justitiæ est icntcnli». actus voluntatis, et in illo essentialiter consistit : ergo etiam reprobatio. Major probatur, tum ex illo Psal. 24 : 1’niversj p51|,ei. via? Domini misericordia, et veritas, scilicet justitia. Quare curn reprobatio non sit ac­ tus misericordia? Dei, erit utique actus divinæ justitiæ. Tum etiam : quia Deus I reprobat propter peccata reprobi : et prop­ terea Oseæ 13 dicitur : Perditio tua, hrafl; tantummodo in me auxilium tuum : ac­ tus reprobandi, seu excludendi ab æterna beatitndine propter peccata, est actus di­ vinæ justitiæ. Secundo. Quoniam reprobatio opponitur >1. ­ electioni : ergo erit essentialiter actus vo­ Secun dum. luntatis. Antecedens probatur. Nam hoc ipso quod quis ex duobus eligit unum præ a toro, accipit unum, quod est eligere, et alterum rejicit, quod est reprobare : at 11. 4 i·· I ;<7 h ♦h - >1/ DE PH.EDE8T1NAT10NE. hæc elecüo, el rejectio sunt actus inter se oppositi : ergo, etc. Consequentia vero etiam constat. Quoniam actus contrarii sunt actus ejusdem potenliæ : ergo sicut electio consistit in actu voluntatis, ita etiam re­ probatio. e?. Secunda sententia asserit, reprobatiofinurn-1 nem consistere essentialiter in actu intelIÎ3. lectas; hunc autem non esse actum im­ perii, sed judicii, quo Deus judicat reprobos non esse eligendos ad beatitudinem. Ita Doctores illi qui sentiunt prædestinationem consistere in actu jud cii; quique disp. nu­ per citata num. 39 a nobis adducti sunt. Po* teslque probari. Nam reprobatio opponitur prædesiinatiooi. quatenus dicit approbatio­ nem prædestinatorum : sed prædestinatio secundum hanc rationem consistit in actu judicii, ut ex iis, quæ loco citato adducta sunt, constat r-ergo reprobatio etiam con­ sistet in actu judicii, quo Deus judicat aliquos non esse eligendos ad beatitudinem. Major probatur. Nam reprobatio non opponitur praedestinationi quatenus dicit præparationem mediorum ad finem : si­ quidem prædestinatio præparat prædicta media : reprobatio vero nequit præparare media in ordine ad finem per illam inten­ tum, scilicet ostensionem justiliæ puniti væ, ex eo quod nequit præparare peccata, quæ sunt media in ordine ad prædictum finem : ergo reprobatio opponitur praedestinationi, quatenus dicit approbationem eligendorum : siquidem debet esse opposita prædestinationi; et non apparet aliquid aliud. in quo ei opponatur. ■rConfirmatur. Quoniam actus imperii Conûr distinctus a judicio non debet admitti in divino intellectu, ni constat ex iis, quæ ex prædictis authoribus loco citato a n. 41 usque ad 49 adduximus, et licet daretur talis actus, non posset reprobatio in eo con­ sistere : ergo cum propter oppositionem, quam habet cum praedestinatione debeat consistere in actu intellectus, non poterit non in alio praeterquam in judicio jam dicto consistere. Consequentia videtur legi­ tima? Antecedens autem quoad secundam pariem, nempe, quod adhuc admisso in Deo actu imperii distincto a judicio, nequeat in illo reprobatio consistere, sic probatur. Quoniam imperium versatur circa executio · nem mediorum, reprobatio autem Dei ne­ quit circa media requisita ad finem repro­ bationis, nempe peccata, versari, alloqui sicut Deus est causa meritorum, ita esset causa peccatorum. Tertia sententia collocat reprobationem, « Trri tam in actu intellectus, quam in actu vo­ IfflfV luntatis ex æquo importatis Hanc sequun­ ta tur Doctores illi, qui hoc idem de praedesti­ natione sentiunt, quosque disp. 2 num. 8 adduximus. Fundamentum hujus sentenliæ simile est illi, quo suaderi solet praedesti­ nationem consistere ex æquo in actibus intellectus, et voluntatis. Quia reprobatio aliquando exprimitur nominibus spectanti­ bus ad voluntatem, ut constat ex illo Ma· Inch. 1 : Esati autem odio habui. Aliquando ito.i vero nominibus spectantibus ad intel· lectum : et propterea reprobi vocantur praesciti; et reprobatio diffinitur per hoc quod sit præscientia iniquitatis non fi­ nienda». etc. ut constat ex iis, quæ docet D. Thom. in opusculo de reprobatione, quod tribuitur ipsi, et circumfertur in fine hujus 1 p. : ergo signum est reprobatio­ nem consistere ex æquo in utroque actu; alioqui non bene explicaretur indiscrimina· tftn, modo per unum modo per alium. Confirmatur. Nam reprobatio non minus Cxb importat quod sit ordinatio aliquorum in BtfL*. mortem æternam, quam quod sit efficax ordinatio eorumdem in illam : ergo non minus consistet in actu intellectus, quam in actu voluntatis. Patet consequentia. Quoniam ex quo capite est, ordinatio, con­ sistet in actu intellectus, cujus proprium est ordinare; el ex quo capite est efficax, consistet in actu efficaci voluntatis, a quo derivatur omnis efficacia, quæ in actibus intellectus reperitur. § Π. Sententia D. Thomx et ejus fundamentum. Dicendum tamen est, reprobationem K. supponere actum voluntatis divinæ, essen- C** tialiter tamen esse actum intellectus Dei, nempe imperium, quo imperat permissio­ nem peccati, sive negationem suæ gratiæ efficacis, et permissionem finalis impœnitentiæ, ut ita reprobo sua culpa peccanti, et in peccato perseveranti infligat pœuam damnationis æternæ, et sic ostendatur di­ vina justitia punitiva, et tandem alii fine» a Deo intenti subsequantur. Assertionem banc quoad omnes suas paries tuetur D. Th. in hoc ari. 3. Quoad primam quidem, o.TVa dum inquit : Sicut enim pr.rdestinalio includit voluntatem conferendi gratiam et glo­ riam, da reprobatio includit voluntatem per­ mittendi aliquem cadere in culpam, el infe­ rendi hJBI*. VU, DL'B. ir. meh damnationis parnam pro culpa. Quare sed culpa provenit ex libero arbitrio ejus, cum prædestinatio tantum præsuppositive, qui reprobatur, et a gratia deseritur. Ubi, ei In obliquo includat juxta mentem D. ut vides, effectus reprobationis, qui a D. Tlium. voluntatem conferendi gratiam et Th. ponuntur, sunt derelictio Dei, seu per­ gloriam, ut constat ex iis, quæ ex eodem missio cu)p®, et finalis irnpœnitentiæ, sive sancto Doctoro disp. 2 a num. 49 hujus perseverantito in illa usque ad mortem, tract, asseruimus, fiet inde, ut juxta eumnecnon pœna aeterna, non tamen culpa ilem Angelicum Doctorem, reprobatio so­ ipsa : sicut prædeslinationis effectus sunt lum in obliquo, et pro connotato indispengratia et gloria, et quæ ad illam conducunt, sabilî, ac præsuppositive includat actus proveniuntque a Deo. voluntatis ad illam requisitos. Et ita sicut prædeslinationis imperium Quoad secundam vero partem, nimirum est illud, quo Deus imperat executionem II consistere in actu intellectus, qui sit impegratiæ, et aliorum in ordine ad consecutio­ riuni. necnun et quoad primam partem jam nem vite æternæ, ita reprobationis impe­ dictam asseritur etiam ah eodem D. Thom. rium versabitur circa prædictam derelictio­ in hoc eodem artic. 3 dum docet, reproba­ nem : ut ita reprobus sua culpa, et ex tionem esse partem divinæ providentiæ, defectu sui liberi arbitrii peccans, et in suo bis verbis : .id providentiam autem perlinet peccato usque ad finem vite persistens pu­ permittere aliquem defectum in rebus, quæ niatur pœna æterna pro illa, et ostendatur providentiæ subduntur, ut supra dictum est. vindex Dei justitia, etc. Siquidem apud Unde cum per divinam providentiam homi­ sanctum Doctorem licet peccatum permis­ nes in vitam æternam ordinentur, pertinet sum conducat ad inflictionem pœnæ per etiam ad divinam providentiam, ut permittat modum menti ad illam ; hoc tamen non aliquos ab isto fine deficere : et hoc diciiur est a Deo ; nec effectus reprobationis : et reprobare. Sic igitur sicut prædestinatio est ideo suium superest Deo per modum medii, pars providentiæ respectu eorum, qui divini­ quod proxime ab illo causetur in ordine ad tus ordinantur in æternam salutem, ita re­ finem reprobationis ipsa permissio peccati, probatio est pars providentiæ respectu illorum finalisque irnpœnitentiæ. Et licet alia, quæ qui ab hoc fine decidunt. Constat autem ex sunt a Deo, et ad prædictam permissionem iis, quæ loco citato a num. 49 ex eodem D. conducunt (si vere cadunt sub reproba­ Thom. diximus, quod providentia, juxra tione) sint (modo infra dicendo) effectus Fandi Doctoris mentem, consistit essentia­ ejusdem reprobationis, nihilominus expli­ liter, et in rec*o in actu intellectus, qui sit catis præ lictis mediis ex parte Dei se tenen­ imperium, et connotât, ac pnesupponit tibus, scilicet permissionibus peccati, et actum voluntatis, qui est intentio finis, et finalis irnpœnitentiæ, ibidem omnia alia electio mediorum. explicata, et numerata manent. Sicut, ex­ Quod etiam docuit idem sanctus Doctor plicato præcipoo medio in ordine ad conse­ in 1 ad Anibaldum dist. 41 quæst. unica cutionem gloriæ, scilicet gratia, seu donis art. 3 et dist. 40 quæst. etiam unica art. 1 gratiæ, explicantur ibidem alia, quæ sunt dicens, quod reprobatio supra praescientiam a Deo, et ad prædictum finem conducunt. addit rationem providentiæ. Unde sanctum Doctorem, quoad omnes Quoad ultimam vero partem idem etiam hujus assertioni.^ partes, communiter tuen­ & docuit D. Thom. in hoc eodem art. in ver­ tur ejus discipuli, quos disp. 2 num. 50 π un bis primo loco a nobis in hoc eodem dub. hujus tract, circa prædeslinationis essentiam relatis, ut ex statim dicendis magis patebit. retulimus. Ratio autem fundamentalis hujus asser­ Nec non in solutione ad secundum, ubi tionis tacta est in verbis ex D. Thom. re­ constituens discrimen inter jïrædestinationem et reprobationem inquit : Dicendum latis; quæ tamen majoris claritatis gratia potest ab hanc formam reduci. Quoniam quod aliter se habet reprobatio in causando, reprobatio est pars divinæ providentiæ : quam prædestinatio. Nam prædestinatio est causa ct ejus, quod expectatur in futura vita ergo connotabît præsuppositive, indispensabiliter tamen, actum divinæ voluntatis, a prxdestinalis, scilicet gloriæ, ct ejus, quod percipitur in præsenli, scilicet gratiæ. Re- scilicet intentionem finis, et electionem mediorum; et consistet formaliter in im­ probatio vero non est causa ejus, quod est in præsenli, scilicet culpæ; sed est causa dere­ perio, non qualicumque, sed quo Deus im­ perat derelictionem reprobi, seu permissio­ lictionis a beo, est tamen causa ejus, quod rfdditur in futuro, scilicet pænæ ælemæ: nem culpæ, et perseverantiæ usque ad ·· Hitîo fondam en ta lis pro isæ. et persererantiæ in illa usque ad mortem, in ordine ad hoc ut reprobus sua culpa peccans pu­ niatur pwna ælerna, ut ita sequantur alii fines a Deo intenti, qualis est ostensio suæ justitiæ punitivæ, etc, non poterit . non reprobatio in prædieto imperio, quod circa hæc versatur, consistere. Antecedens autem probatur. Nam ad ] providentiam divinam per modum partis illius spectat imperare exeeutionem permis­ sionis aliquorum defectuum in rebus, ac | proinde imperare aliquando permissionem culpæ in hominibus, seu derelictionem gra­ tiæ : ut ita sua culpa, non vero ex defectu ' Dei peccantes, et in peccato persistentes, | deficiant a consecutione sui ultimi finis, et I pœna æterna puniantur. Quia nisi Deus permitteret, sive imperaret exeeutionem hujus permissionis, et derelictionis gratiæ | usque in finem vitæ, non ostenderetur j quantum fas est vindex justitia Dei ; neque subsequerentur in universo plura alia bona, | de quibus Deus debet propter bonum ejus- j dem universi providere, ut constat ex iis, quæ D. Thom. quæst. præcedenti art. 2 et 3 contra Gent, cap 163 docet : ergo cum hæc ad reprobationem spectent, fiet inde, ut sil pars divina» providentiæ. § III. Objiciuntur, el diluuntur aliqua contra rationem D. Thoma?. Prima objrr(H) conln ritionem Tac bin. Nec refert si contra rationem hanc obji­ cias primo, falsum esse, quod ad divinam providentiam speciet permittere, quod ho mines deliciant a consecutione sui ultimi linis, seu imperare media, scilicet derelictio­ nem gratiæ in ordine ai hoc : quoniam ad providentiam perfectissimam spectat provi­ dere, ut id, quod cadit sub ea, consequatur infallibiliter suum ultimum finem : ergo cum divina providentia sit perfectiuiaw, et sub ea homines elevati ad linem super­ naturalem cadant, potius spectabit ad eam curare, ut de facto prædictum finem conse­ quantur, quam providere de mediis, scili­ cet derelictione gratiæ, qua derelictione posita, infallibile est. eos suum finem non consecuturos. Svl· Consequentia videtur perspicui, et ri­ mai etiam antecedens. Quia cum provi­ dentia sit ordinatio rei provisa* in suum finem per certa media, fit inde, ut ad per­ fectissimam providentiam spectet ordinatio rei provisae in suum finem per media per­ fectissima, et congruentissime omnium, qualia sunt ea, per quæ infallibiliter finis cemparatur : et per consequens ad eam pertineat providere, ut id quod sub ea cadit, consequatur infallibiliter suum ultimum finem. Respondetur enim nectando antecedens, m Et ad probationem debet etiam negari an· r‘ik'A tecedens, si sensus illius sit ,uc re vera est) quod quidqu d cadit sub divina providentia, seu sub providentia perfectissima, debet ita a Deo regi. et provideri, ut de facto, et infallibiliter suum ultimum finem, el in omnibus suis individuis consequatur. Quo· niam ad perfectissimam providentiam tan­ tum pertinet, ut habeat vim ad istum ef­ fectum, et quo i juxta regularem modum providendi, de unoquoque juxta suam na­ turam provideat : ac proinde quod de creaturis defectibilibos a suo fine, quales sunt homines, defectibiliter provideat, idest, curando ut aliqui ex illis suum ultimum finem consequantur, et alii ab eo deliciant : ut ita ex una parte splendeat in aliquibu> defectibilitas, et insulficientia naturæ ad prædictum finem consequentium, el ex alia in aliis vires gratiæ. Sicut etiam hoc ipso quod natura humana est defectibilis, el ele­ vata fuit ad dona gratiæ. qualia sunl per­ severantia per totum vitæ cursum, aut per longum tempifs in gratia, et sic do olfis, propterea perlinet ad suavem, et perfectis­ simam Dei providentiam, ut aliqui ex ho­ minibus per totum vitæ tempus perseverent in gratia, quam semel acceperunt : et alii per longum tempus in ea persistant : el tan­ dem alii ab utroque deficiant. Potestque tota hæc solutio elucidari ele­ P. ganti testimonio D. Thom. quaestione pre­ cedent! art. 2 ad secundum, ubi cum sibi objecisset, b :- λ DISP. VII, DUB. 11. 379 ûbjecifSOt» quod Omini sapiens provisor ex* semper debet esse cum corruptione alte­ rius : at acquisitio ultimi ünis per creatu­ eludit defectum, cl malum quantum poiest ab iis, quorum curam gerit : ac proinde vel ram intellectualem non debet esse per hoc. Deutu non esse omnipotentem, vel non cu­ quod aliæ creatura intellectuales illum non rare. el providere de rebus : siquidem consequantur, et ita optime possent omnes illæ suum finem consequi : ergo non est inulta mala in eis inveniuntur, eic respon­ det : Ad secundum dicendum, quod aliter cur, ut Deus suaviter de prædictis creatu­ est de eo, qui habet curam alicujus parlicuris provideat, debeat jmia regularem et laris, et de provisore universali. Quia provi­ communem cursum suæ providentiæ per­ sor particularis excludit defectum ab eo, quod mittere, ut aliquæ ex illis a suo ultimo lino, ejuscurx subditur, quantum potest, sed pro· scilicet æterna bealiludine, deficiant. visor universalis permittit aliquem defectum Ex dictis igitur hæc objectio manet so- Enoda· • in aliquo particulari accidere, ne impediatur luta : et ita negandum est antecedens. Et 1er· Ionum totius. Unde corruptiones, cl defectus ad probationem dicendum est, majorem in rebus naturalibus dicuntur esse contra esse veram, si ly ideo reddat causam sullicientem, non vero adæquaiam. Unde licet naturam particularem; sed tamen sunt de ratio ibidem adducta sit suflicions ad hoc ut intentione naturæ universalis in quantum defectus unius cedit in bonum alterius, vel Deus permittat corruptionem aliquarum re­ etiam lotius universi. Nam corruptio unius rum, ut alica generentur ex eodem subjecto esi generatio alterius, per quam species conel materia; attamen propter alios lines po­ servatur. Cum igitur Deus sit universalis test etiam Deus permittere alios defectus, provisor totius entis, ad ipsius providentiam ut quod aliquæ creatura rationales deli­ ciant a suo ultimo fine ad manifestandam perlinet, ul permittat quosdam defectus esse defectibilitatem arbitrii creati, el justitiam in aliquibus particularibus rebus, ne impe­ diatur bonum universi perfectum. Si enim divinam vindicem, etc. omnia mala impedirentur, mulla bona decsAccedit, quod nisi Deus permitteret ali­ AddiUquos delicere a consecutione ælernæ vitæ, mcDlum. seni universo, Non enim esset vita Leonis, non esset ita magna misericordia illa, ή non esset occisio animalium : ncc esset pa­ quam habuit erga praedestinatos. Quia hæc tientia martyrum, si non esset persecutio ty­ rannorum. Unde dicit Augustin, in Enchir, crescit intensive, ex eo quod Deus elege­ heus omnipotens nullo modo sineret malum rit eos aliis relictis, oportuit autem divi­ aliquod esse in operibus suis, nisi usque adeo nam misericordiam cum tota lino in­ esset omnipotens, cl bonus, ut benefaceret tentione manifestari, et hominibus diam de malo, Quaro non mirum quod commendari. Et ita hic quodammodo in­ Deus, qui non solum e^t provisor hujus tervenit (ut sic dicamus) corruptio unius propter generationem alterius, idest, quod vel illius hominis, sed totius natura humanæ, et insuper lotius naturæ crealæ, reprobi deficiant ab æterna bealiludine con· sequenda, ut eam prædestinali gloriosius permittat aliquos homines deficere a con­ secutione sui ultimi linis, ut ita do uni­ consequantur, et «ut loquitur Paulus) osten­ verso provideatur quoad discrimen, et dantur diviliæ bonitatis Dei in vasa mise· varietatem omnium graduum, et relucen­ ricordiæ. Nec deinde refert si tertio objicias, quod ai. dam divinæ justitiæ vindicative), et aliorum bonorum, quæ inde universo ac cres­ etsi detur reprobationem esse partem ulcunt. cumque divinæ providentiæ, non tamen inde fiet consistere in imperio. Quoniam Ά Ex quo etiam fit, non referre si cum Poï^santio infra q. 28 disp. 1 cui hæc D. tantum est pare negativa, seu consistens in negatione, aut carentia quadam imperii Su- Thom. ratio displicet, objicias secundo. Dei. Et ratio est. Tum, quia propterea re­ *· Quod licet divina providentia debeat per­ probatio in Scripturis explicatur nominibus mittere aliquos alios defectus; non tamen negativis, ut patet ex illo Mutch. 18 : Non um, is ut suaviter provideat do creaturis intel­ est voluntas ante Patrem vestrum, ul pereat lectualibus, debet permittere, ut deficiant a unia de pusillis istis : ut per boc denotetur, - bus, et circa unumquodque positive, et liOotaa. here disponat ac provideat, ut constat ex iis, quæ in tract, de volunt. Dei disp. 5 n. 73 diximus. Et ad primam probationem in contrarium respondetur. Quod etiam in Scriptura reprobatio explicatur nominibus Malae. 1. positivis. Ut constat ex illo Malach. t : Eedes, Æwü autem odio Imbui ; et Ecclesiastici 33 : '*3· Quarc dies diem superat, el lux lucem, el annus annum, etc. a Domini scientia sepa­ rati sunt, et immutavit tempora, et separa· vit homines, et ex ipsis benedTxil, el ex ipsis maledixit, et humiliavit. Ubi, ut patet, di­ citur prædestinatorum, et reproborum dis­ crimen esse a divina sapientia, sicut discrimen diei, seu luminis majoris et mi­ noris, quod certum est lieri per actum po­ sitivum Dei : sicuti etiam certum est, maledictionem, et humiliationem activam Dei esse positivum actum ipsius. 35. Adde primo. Consuetum e.-se in Scripneniïm tura term*num negativum sumere pro conprimom. trario positivo, ut Exodi 18 : Non bonam Ex°d. 18 rem facis, idest, laboriosam; et propterea subditur statim : Slullo labore consumeris. Levit.lo. Levitic. 10 : Ignem alienum, quod eis prx· ceplum non erat, idest, quod eis fuerat proPsai. 49. hibitum Psal. 42 : A gente non sancta, idest, peccatrice. Unde nihil mirum esset, quod reprobatio, quæ est quid positivum, expli­ caretur in Scriptura per terminum negati­ vum. AdditaAdde secundo. Prædictum testimonium inraiiini Matth. 18 male explicari de reprobatione. dum" Nam potius inlelligitur de voluntate sal­ vandi. Reprobatio enim alicujus, dato quod ■ Jb’tt J IV. ' · I ■.· DISP. VIII, DUB. I. §1V. Mulio argumentorum aliarum senten­ tiarum. Ad primum prima? sententiæ neganda ii est major, si do reprobatione, formaliter, el in recto considerata inlelligatur. Et ad pri­ mam probationem dicendum est, quod ut verificetur, omnes vias Domini esse mise­ ricordiam, et veritatem, seu justitiam, satis est, quod omnia ordinentur ad utrumque attributum manifestandum, ul re vera orjLiki. diaantur, ut constat ex iis, quæ D. Thom. supra q. 21 art. t et 3 docet. Unde quoad præsens, certum est, reprobationem esse volitam a Deo ad ostendendam suam majorem misericordiam erga prædesiinatos, et jus­ titiam vindicem erga reprobos. Ad secundam vero probationem tran­ seat major, et distinguenda est minor : et si inlelligatur de ipso actu reprobandi se­ cundum id, quod præsuppositive includit, transeat : secus vero si inlelligatur de illo secundum id. quod de formali, et in recto importat. Quia secundum hanc rationem non respicit formaliter facere justum, ut bonum est, sed ut verum agibile est. Et ita non est formaliter actus juslitiæ, quæ respicit justum ut bonum, non ut ‘verum. Ad secundam distinguendum est ante­ u «u- cedens : et si intelligatur de reprobatione secundum id, quod præsuppositive dicit, transeat : si vero de eadem secundum id, quud de formali, et in recto importat, ne­ gandum est antecedens. Et ad probatio­ nem respondetur quod sicut prædesiinatio ut dicit electionem, non importat id, quod in recto pertinet ad ipsam, sed tantum id, quod in obliquo, et pro connotato affert, ita ex hoc quod secundum banc rationem opponatur reprobationi, non sequitur quod opponatur illi secundum id, quod ad eam­ dem reprobationem in recto spectat; sed solum secundum id, quod pro connotato importat, quatenus sicut prædestinatio secundum pnedictam rationem dicit actum voluntatis, quo quis eligitur ab beatitu­ dinem, ita reprobatio affert etiam pro connotato alium actum voluntatis aliquo modo oppositum electioni ad gloriam : et tonu secundum hæc intelligendus est D. Thom. deVeril. q. 6 ari. t ultim. Ubi loquitur de oppositione, quæ est inter prædestinationem, et reprobationem, secundum id. quod pro connotato, et in obliquo important. Ad fundamentum eecundæ sententiæ 381 concedenda est major, intellecta depnedesfoods* tinalione quatenus dicit approbationem ef­ meulae ficacem prœdestinatorum, et neganda est secundi] minor, ut constat ex iis, quæ disput. 2 seatea· Iu·. num. 64 diximus. Ad Ad confirmationem negandum est ante­ cedens quoad utramque partem. Quoad pri­ conlirmitiamam quidem, propter illa, quæ loco citato, nem. a num. 73 asseruimus. Quoad secundam vero propter ea, quæ in hoc dub. dicta sunt. Et ad probationem pro hac secunda parte, dicendum est, quod etsi divinum irn perium, in quo consistit reprobatio, non versetur circa peccata, tanquam circa ine­ dia volita, et imperata; superest tamen illi debitum medium, circa quod versatur, scilicet denegationem gratiæ efficacis, seu derelictionem gratiæ : qua posita infallibile est infallibilitate, et necessitate conse­ quentia?, reprobum sua culpa peccaturum : et hoc sufficit ad hoc ut reprobatio consis­ tat in divino imperio, ut explicatum est. Ad fundamentum tertio sententiæ res­ •10. pondetur, difficultaiem hanc non esse deci­ dendam ex iis præcise, quæ in Scriptura habentur, ut in simili de prædestinationis essentia disp. 2 n. 33 diximus. Ad confirmationem vero dicendum est, imperium intellectus utpote intrinseco præsupponens electionem voluntatis, et connotans illam, habere non solum ratio­ nem ordinationis utcumque, sed etiam rationem ordinationis efficacis, ut ex dictis disp. 2 num. 69 et 70 hujus tractatus satis constat. DISPUTATIO Vili. De causis el effectibus reprobationis. Semel explicatis? an est ? et quid est ? re­ probationis, statim sese offert de causis, et effectibus ejus discutere, ut ita quidquid ad eam pertinet pro captu nostro maneat explicatum. DUBI LM I. In Deus habuerit voluntatem absoluta^ ri efficacem, qua intendit excludere aliquos tt regno calesti, el infligere eis xlernx dam­ nationis pernam, antequam illorum peccato praeviderit? an vero post praecisionem eorum, el dependentor ab illis ut a causa, vel ratione meritoria illius voluntatis? Quia ex inlel I igenlia tituli plura pendent. ί DE PRÆDESTINATIONE. quæ ad naturam reprobationis melius ca­ piendam non parum conducunt, qutèque ad decisionem hujus dubii necessaria sunt, ideo primo loco illum explicabimus. §1. Explicatio tituli. dendi a regno, et puniendi pœna æterna re­ probos. sit post provisionem peccatorum, et dependentor ab eis ut a causa rtieritoria illius ? non est sensus : an merita mala, seu peccata sint causa talis volitionis quoad ejus enlitatem ? quia de hoc nulla polcsl esso disceptatio. Nec etiam peculiariter in­ quirimus, an sit causa meritoria illius quoad terminationem activam? an vero quoad terminationem passivam ?sed an sit causa meritoria prodici® voluntatis quoad terminationem sive activam, sive passivam, non determinando cujusnam terminationis sint causa meritoria? Quia hoc pendet ex iis, quæ in tract, de Voluntate Dei disp. 3 n. 26 et deinceps diximus. Nam si res creatæ potiiernt esse causa», aut rationes respectu terminationis activa? volitionis di­ vina», tunc merita main, erunt causa, vel ratio meritoria predict® terminationis ; secus vero si lantum potuerint esso causa vel ratio terminatioms passivæ, el ideo quoad hoc sensus tituli tantum est, an mala opera sint causa, vel ratio meritoria prædictæ volitionis quoad terminationem quæ· cumque illa siti quæ sub merito malo ca­ dere potest, sed circa hæc videantur ea, quæ in prodicto tract, diximus. Ultimo notandum est. Consulto in titulo i inquisitam esse, an prodicta voluntas reprobandi sit post provisionem peccatorum, et dependentor ab illis.ut a causa, sive ra­ tione meritoria talis voluntatis? Quia in præsenti non intendimus, an provisio pec­ catorum procedat utcumque prodieram voluntatem? Sed an ita procédât, ut ipsa peccata provisa, sint actu causa meritoria talis voluntatis? Quamvis etiam explica­ bimus, an proviso peccatorum procedat voluntatem reprobandi, necne? ^Γ0 intelligent!* notandum est {trimum, primo. Consulto in eo Geri sermonem de voluntate, qua Deus intenderit excludere aliquos a regno, et punire ipsos cetema poena, non vero de reprobatione ipsa forinaliter, et in recto sumpta. Quoniam cum hæc (juxta dicta) consistat in imperio di­ vini intellectus jam explicato : et certum sit, imperium hoc (si semel datur pnesupponere electionem mediorum, et futuritio­ nem inadæquatam eorum, ac proinde provisionem, saltim inadæquatam .tam ipso­ rum, quam materiæ circa quam versantur, scilicet tam permissionum peccatorum, quam eorumdem peccatorum, propterea non inquirimus peculiariter de ipsa repro­ batione formaliler sumpta, an sitanie prævisionem peccatorum, vel post eorum pro­ visionem? sed id lantum peculiariter sciscitamur de voluntate, qna Dens intende­ rit excludere aliquos a regno cœlesli, et punire eos poena æterna. Unde in prosenli dubio nomine reprobationis, intelligimus reprobationem radicaliter, et initia­ tive sumptam, in prædicta voluntate consistentem. Diximus, imperium reprobationis suppo­ nere electionem mediorum, et futuritionem inadæquatam oorum, etc. propter ilia, quro disp. 9 n. 2 dicemus, quæ propor­ tione servata debent ad præsens applicari. Nam sicuti per electionem bonorum ope­ rum, quæ sunt media in ordine ad acqui­ Sententia prior testimoniis Scripturx e! rendam vilamæternam, tium prædictaopera Patrum suadetur. inadæquate futura, et per ipsam prædcstinalioncm reJ.dunlur adæquaie futura, ila etiam per electionem, qna Deus eligit per­ Prima sententia asserit, voluntatem missionem malorum operum, lit ipsa prodictam, tam ut dicit exclusionem a permksio, quæ est medium ad iinem inten­ regno, quam intentionem puniendi poena tum per reprobationem. inadéquate fu­ æterna, esse post provisa opera, seu me­ tura, at ipsa mala opera habent infallibiliter rita mala reproborum, et hanc voluntatem iufallibilitale consequentia? futuritionem | dari dependenter ab his meritis malis, seu inadequalam. et per ipsam reprobationem peccati? tanquam a causa meritoria illius; eodem proportionali modo sunt aJæquate sive hæc menta mala sint personalia tanfutura. tummolo, ut in adultis baptizatis; sive 9. Secundo notandum est. Quoi cum intantum sit peccatum originale, ut in infan­ Sdum* Qtiirimus, an prædicta voluntas Dei exclu­ tibus decedentibus sine baptismo; rive utrum qua, t DISP. VIII, DUB. I. ulromquo, ut in infidelibus adultis* Ita I tarir Henricus quolliheto 4 quæstion. 19, Sco­ I .V»UK bs in I distinct. 4 1 S aliter did. II ticUn. Molina in prtesentl, arlic. 5 disput. 3, Va>n hac quæeiion. pare. 2 puncto 3, I i;i.j Villegas controversia 16 cap. 3 referens I ιΓί.' Mayronem. Aquilam, Tartaretum, Llche! otiii mm, 0'Kamuui, Gabrielem, Rubionem, I^Osorium, Camorasium, Argentinam, Ca] 'Vr iliarinum. Rorantium, Viguerium, Staple! Ionium, Bononiam, Turrianum, Lessium, I Torres, et altos. Idem etiam tenet noster I Cornejo in bac quæstion. disp. 2 de causa I ·-·■ reprobationis, quam adjunxit post oxplicalionem, et disputationes circa omnes artlculos hujus quæst., et alii plures ex junionbns· frM Probatur primo ex Scriptura. Nam 2 Reguin 14 dicitur : Non vult Deus perire animam, sed retractat cogitans, ne penitus !>·τ:2 P*r'at objectus est, et Sapientia? I : Deus mortem non fecit, ncc lætatur in perditione ~ t’ deorum, el infra : Impii manibus, et verbis L atcersierunl illam, nempe mortem aeter­ nam, quæ est prena peccati. Jn quibus tes­ timoniis satis significatur, Deum ex se, seu ante prævisa peccata aliquorum, neminem a gloria excludere, nisi provocetur impio­ rum peccatis. Confirmatur primo. Nam si daretur re­ probatio ante prævisionem peccati, tunc non posset verilicari illud Isaiæ 30 : Expec’ tat Dominus ul misereatur vestri, el illud ejus' dem Isaiæ 5 : Quid est quod debui ultra fatere I vineæ meæ, cl nun feci, expectavi ul faceret •itoxuraj, el fecit labruscas, et illud 2 Peiri 3 : I Patienter agit propter vos, nolens perire ali­ quos ex vobis, sed omnes ad panilentiam I rfcerti. Nam quomodo expectat quod scit non esse futurum, quodque ipse ante prævisum usum voluntatis creatæ voluit, et effecit non esse futurum. Et quomodo non debuit ultra aliquid facere, cum reprobus posset respondere, quod ultra potuisset fa­ cere, scilicet non reprobare ante prævisum peccatum, et per consequens non auferre ex vi hujus reprobationis auxilium efficax. Et Undem quomodo habet actum nolilionis respectu perdition^ aliquorum, si ante prævisum peccatum, el ex se eos repro­ bavit, seu voluit exclusionem a regno, et ( mortem æternam eorum. tatf- Confirmatur secundo. Quia in Concil.o Valentino sub Lothario Imperatore capit. 3 I ted-’ sic dicitur Fidenter que fatemur prxdestiMtionem electorum ad vitam, cl prædesti- I •.t nationem impiorum ad mortem. In electione | 383 I tamen salvandorum misericordiam Dei præcedere meritum bonum, in damnatione vero periturorum meritum malum prxcedere jus­ tum judicium Dei. Constat aulem, quod per justum judicium Doi reprobantur homi­ nes : ergo si ad justum judicium Dei præcedil meritum malum, præcedet utique meritum huc ad reprobationem : ac proinde reprobatio liet dopendenter ab illis, tan­ quam a causa meritoria ejus. Palet hæc ul­ tima consequentia. Quoniam hoc ipso quod merita mala præsupponantur ad re­ probationem, pertinet ad suavem Dei pro­ videntiam, et ad eus justum judicium, quod hoc ipso quod Telit reprobare, repro­ bet propter prædicta merita mala. Secundo probatur ex Augustin, tom. 2 7. epistol. 105. ubi loquens de Deo ait : Cujus SecasdUID vult miseretur non justilix sed misericordiæ cbam ab gratia :: cl quem vult obdurat, seu (quod 3Β£?Ιμ in idem redit) reprobat, non iniquitate sed Acgùk veritate vindicte. Vindicta autem supponit culpam, qua quis lacessitus ulciscitur, et infra : Quxrimus meritum obdurationis, el invenimus. Deinde tomo 3, Enchir. capit. 99 : Miseretur (inquit) Deus magna bonitate, obdurat nulla iniquitate : ut ncc liberatus, desuis mentis gloriclur, nec damnatus, pisi de suis meritis conqueratur. Sola enim gra­ lia redemptos discernit a perditis, quos in unam perditionis concreverat massam ab origine ducta causa communis, nempe pec­ catum originale. Et libr. 3 adversus Julia­ num capit. 18 : Bonus est Deus : Justus est Deus : potest aliquos sine bonis meritis libe­ rare, quia bonus est. Non potest quemquam sine meritis damnare, quia Justus est, Ct epistola i 06 : Quemquam vero immérilum^ el nulli peccato obnoxium si Deus damnare creditur, alienus ab iniquitate non creditur. Quod etiam docuit quæstion. 2 ad Simplicianum, et llb. de Correctione et gratia ca­ pit. 3 et 7, de Praedestinat. Sanet, capit. 8 et 9 et lib. 6 Hypmxnost. sæpissime repe­ tit causam reprobationis esse peccatura originale. Et ideo sanctus Thomas quæs- n.Tbom. lion. 6 de Veritat. arlic, 2 ad 9 expresso fatetur, quo! secundum August, ratio re­ probationis, est in hominibus peccatum originale. Tertio probatur ex D. Prospero, qui ad 8 objectiones vincentianas ad duodecimam Jerl,CIn* ex illis, loquens de malis hominibus ' Γο- rM* * tunlatc (inquit) ceciderunt, et quia prxscili sunt casuri, non sunt prædcslinali. Et ad rap. Gallor, c. 3 mentionem faciens do iis, qui post vitam bonam malo agunt, ita in- » I DE PR.EDESTJNAT10NE. Λ' quit : Non ex to necessitatem pertundi ha­ buerunt, quia prédestinai i non sunt: sal idea prxdeslinati non sunt, quia tales fulm i ex voluntaria prxvaricatione prxscili sunt. Et in sententia super cap. 8 asserit : Qui solvantur, ideo solvi sunt, quia Deus voluit illos salvos fieri : et qui pereunt, ideo per­ eunt, quia perire meruerunt, et tandem ad excerpta Genuens. ad dub. 8 : Cum aliqui pereunt, non dubitemus ipsorum meritis de­ putari quod pereunt : el cum aliqui liberan­ tur, non audeamus diffinire quod digni fue­ runt liberari, quos utique possit Deus juste Folgeot. damnare, si vellet. Et similiter sanctus Ful­ gentius libr. 1 ad Monimum c. 23 : Iniquos (ait) quos przscivil Deus hanc vitam in pec­ cato terminaturos, prxdeslinavil supplicio interminabili puniendos. 9. Quarto probatur ex D. Thom. super Quartam Sjhom. epist. ad Rom. c. 9 lect. 3 ubi sic ait : Manifestum esi enim quod justitia distribu· lira bonum locum habet in iis. quz dantur ex debito : puta si aliqui meruerunt mercedem, ul plus laborantibus major merces do­ netur. Non autem habet locum in iis, quz sponte, et misericorditer aliquis dat, puta si aliquis duos pauperes in via inveniens, det uni quod potest, vel disponit in eleemosynam dare, non est iniquus sed misericors. Similiter si aliquis, duobus xque ipsum offendentibus, uni dimittat offensam, et non alteri, est mi­ sericors uni, et justus ad alterun, neutri cero iniquus. Cum enim omnes homines, propter peccatum primi hominis, damnationi nascantur obnoxii, quos Deus per suam gra­ tiam liberal, sola misericordia liberat. Et sic quibusdam est misericors, quos liberat : quibusdam autem justus, quos non liberat : neutris aulem iniquus. Ubi, ut vides, juxta mentem D. Them, ideo Deus juste non li­ berat, sed reprobat, quia ad hanc justam reprobationem supponitur peccatum origi­ nale primi parentis, et omnes homines illo infecti : et propterea quos reprobat, juste propter illud reprobat. Sicut etiam, prop­ ter eamdem rationem, misericorditer libe­ rat, et prædestinat, seu (quod in idem quoad praesens, propter ea, quæ disp. 9 num. 2 dicentur, redit) eligit ad æternam vitam olios quos eodem peccato infectos prævidit. 10. Confirmatur. Nam idem sanctus Doctor matun Veritate q. 6 art. 2 ad 9 ait. peccatum Idem, esse rationem reprobandi homines. Et art. 1 ad ultimum, inquit, quoi reprobare ho­ minem est judicare illum indignum, ul ad­ mittatur ad beatitudinem. Constat aulem indignitatem ad beatitudinem non pess? aliunde, quam ex peccato oriri. Et in hac quæst. art. 5 in solutione ad 3 asserit, quod Deus voluit in aliquibus ostendere suam bonitatem per modum misericordia* parcendo : et ideo eos prædestinavit ad glo­ riam. I bi perspicue videtur docere prædestinationem supponere peccatum originale, et totam massam naturæ infectam in primo parente : siquidem linis prædestinationis fuit ostendere bonitatem Dei per modum misericordia? parcendo : et per conseque»* etiam reprobatio præsupponet saltim pec­ catum originale, hocquo erit causa, vel ra­ tio illius : siquidem ex eadem massa quos­ dam misericorditer prædestinavit, et quosdam juste reprobavit. Nec refert si a^ ad 9 ait quod secundum August, peccatum originale est ratio reprobationis. Ad tertium ex Prosperi testimoniis peti- # tum patet ex dictis. Unde cum inquit, quod homines mali, quia praesciti sunt casuri, non sunt prædestinati etc. et alia his **·*-· similia, loquitur de non prædestinatione, prout est idem ac reprobatio : et de eadem reprobatione quoad pœnam, et voluntatem, eam infligendi. jIjH Ex quo etiam ad id, quod ex sancio Fui· gentio ibidem adducitur, satis constat. Ad quartum ex Angelici Doctoris autho- u ritate depromptum, eodem modo dicendum est, quod in illo cap. 9 tuper epist. adRom. lection. 3 loquitur de non liberatione, con-n r‘ trarie sumpta, prout dicit deputationem ad pœnam æternam, et respectu eorum, qui propter originale damnantur. Circa has au­ tem certum est, Deum esse justum : ex eo quod propter praedictum peccatum aeterna­ liter eos punit. I Ex quo ad confirmationem ex eodem Angelico Doctore desumptam, dicendum Ai cul.· est. eum in duobus prioribus testimoniis Ββ»loqui de reprobatione quoad pœnam, et de justo judicio Dei quoad illam. Ad tertium vero testimonium ibidem adductum, con­ stabit ex iis, quæ io hoc eodem dub. ad se­ cundum ex ratione petitum, dicemus. Ex quo fit secundam solutionem ibidem inter arzuendum insinuatam esse admitten- *:s“ dam.Etad impugnationem, neganda est ma· jor. Quia saltim ordine intentionis carentia illa gloria», ut a Deo intenta per modum ex- *hm· clusionis a regnout sub illopræciso conceptu jam dicto, non intelligitur habere rationem pœnæ. Adde, falsum esse id, quod ibidem supponitur, 391 supponitur, scilicet illam voluntatem ante- i ria talis denegationis : el ita tunc non re­ cedentem salvandi omnes, esse ante volun­ probat deputando ad pœnam, sed denegando tatem efficacem salvandi electos præ aliis id, quod non debet. Nec est contra divi­ non electis, ac proinde ante voluntatem nam justitiam, quod hoc modo reprobet, excludendi non electos a regno ut est be­ dummodo quoad secundam partem ejusdem neficium indebitum. Quia re vera talis vo­ reprobationis, nimirum quoad pœnam, et luntas est post praelectionem efficacem, qua voluntatem infligendi eam, ita se habeat, prædestinati præ reprobis electi sunt : ex ut saltim quoties voluerit procedere per eo quod prædicta voluntas antecedens est, modum ordinarii judicis, non Ijabeat vo­ quasi effectus imperatus electionis pradesluntatem pm iendi, nisi propter provisio­ linatorum præ reprobis : sicut et auxilia nem peccati. sufficientia inde derivata, sunt effectus im­ Ad secundum concesso antecedenti do 35· perati ejusdem electionis, ut supra disp. 4 ! prasuppositione peccati originalis in genere n. Gl diximus. causæ materialis, neganda est consequenUnde (ut per hoc tacita quædam objectio tia in sensu jam dicto, et intellecta de solvatur) voluntas mittendi Redemptorem, causa actualiter influente, non vero de sola causa quoad sufficientiam. Et ad probatio­ non oritur imperative a voluntate sal van Ii otnnes, sed a voluntate glorificandi Chris­ nem concedendum est reprobationem ho­ tum, ut Redemptorem. Quia voluntas sal­ minum supponere prædestinationem alio­ vandi homines non est linis cujus gratia ad rum hominum , et ad hanc supponi prædestinationem Christi, et tandem istam quem ordinetur Christus, sed potius e con­ tra res se habet. supponere peccatum originale, non quidem ut actu, el in exerc lio opponitur gratiæ § VII. Redemptoris seu redemptivæ, et gloriæ ei correspondent!, eamque actu excludit, sed Respondetur fundamentis primæ sentenliæ ut est morbus naturæ, et ut opponitur ex ratione desumptis. justitiæ originali, et ad summum in actu signato, el quoad sufficientiam gratiæ Re­ Ad primum distinguenda est major : demptoris, ac proinde reprobationem homi­ Reprobare aliquem, est odio illum habere. num supponere peccatum originale, secun­ prout odium præcise dicit inflictionem mali dum istam rationem ultimam sumptum. formaliter talis, seu pœnæ, et voluntatem Cæterum hinc non lit, prædiclum peccatum illius, ita ut sensus illius sit, quod ad hoc originale esse causam reprobationis actu in tantummodo extenditur reprobatio, ne­ eam influens, quoad integrum ejus effec­ ganda est : Reprobare aliquem, est odio il­ tum, bene tamen influens quoad sufficien­ lum habere, prout odium dicit tam inflic­ tia. Quia ad illud prius requirebatur, ut tionem pœnæ, et voluntatem illius, quam præsupponeretur ad illam secundum quod denegalionem indebiti beneficii, nempe actu, et in exeeutione opponitur gratiæ gloriæ, et gratiæ efficacis ad vitandam pec­ Redemptoris eflicaciterordinatæ in gloriam, catum, propter quod reprobus damnatur, necnon, et gloriæ ei correspondent!, actu­ concedenda est. Et deinde distinguenda est que. et in exercitio exclu lit. minor ; et concedenda de odio, prout dicit Explicatur hoc. Etenim licet peccatum se. inflictionem mali, et pœnæ, et voluntatem originale, quod, modo dicto, in illo priori illius : neganda vero de odio, prout dicit præcessil, et fuit p ævisum, habuerit etiam soauH denegationem indebiti beneficii, sive vo­ esse causam sufficientem reprobationis omnium huminuin, non tamen pro illo luntatem illud denegandi. Et tandem dis­ priori de facto fuerunt aliqui ex hominibus tinguendum est consequens primæ conse­ propter illud reprobati. Nam sicut juxta quentia» : et concedenda est consequentia, valde probabilem sententiam gratia Adæ intellecta de reprobatione quoad pœnam ; insratu innocenti® prout sic, noninlelligiet neganda de eadem ut dicit denegationem lur esse ex meritis Christi, neque con­ indebiti beneficii, etc. sequenter pfl’eclus prædestinationis Adæ, •MAd confirmationem negandum est antefrL cedens, juxta dicta. Quia non dedecet divisiquidem prout sic non intelligebatur effica­ citer ordinata ad gloriam ejus : bene tamen nam bonitatem ut deneget sua dona indeeadem gratia, secundum quod fuit re|arata bita, quoties, et quibus voluerit, etiamsi in per Christum, ut disp. 4 n. 25 diximus, ita illo priori non intelligoretur prævidere ali­ similiter peccatum originale, præcise sequa demerita, quæ sint actu caesa merito­ t < •Λ 392 DE PRÆDESTINATIONE. DISP. VIII. DUS. I. eundum quod intelligebatur opponi statui nem. Nam sicut unum, et idem peccatum w probatio hominum supponit prædestînatioinnocentîæ, et justitiæ originali, neque fuit potest considerari, ut præcise opponitur & nem in genere causæ finalis, et ex parte actu, et in exercitio causa reprobationis I justitiæ originali, et secundum quod ορρο­ objecti, et quod hæc supponit eliam in eoί nitur gratiæ Redemptoris, i»a potest ahcujus, neque dicebat ordinem ad repro­ demgenerôcausæprædestinationemChrisli, bationem, actu et in exercitio habitam ; pectu illius dari duplex permissio, virtual!· ac tandem quod prædestinatio Christi sup­ sed solum consideratur in illo priori tanter, sive secundum rationem distincta. Ex ponit pecratum originale per modum malequam morbus naturæ, et causa ex se suffi quibus prior illa permissio, inteiligitur em riæ circa quam, sou in cujus remedium ciens reprobationis per modum meriti, et ante reprobationem, posterior vero est ef­ Chr.stus venit, negamlum est hinc fieri, re­ occasionis, in cujus remedium præ.Iestinafectus illius. ·* probationem hominum secundum conside­ Ad secundam confirmationem responde­ 3». lus est Christus Dominus. Unde secundum ! rationem dictam supponere peccatum ori­ A4 quod præin tell igitur ante prædestinationem tur. quod etsi demus, Deum potuisse reginale per modum causæ meritoriæ, de qua $mt· I probare propter peccatum originale quoad aut reprobationem hominum, non fuit prae­ in pnesenti iit sermo (siquidem ut est vo­ visum de facto ut actualis causa reproba­ i omnes effectus reprobationis : et hoc fuisse ( luntas excludendi a regno per modum in­ BJUtionis. Non secus, proportione tamen ser­ decens divinæ bonitati; nihilominus quia BfS. debiti beneficii sumpto, non pendet a me­ vata, ac idem peccaium originale, collatum oppositum ob alios fines Deum decet, ideo ritis) sed supponere illud, modo insinuato, cum Incarnatione, est sufficiens ad deme i quoad omnes præ lictos effectus non repro­ per modum materiæ circa quam, quatenus rendum illam ; et tamen non supponitur bavit homines propter originale. Nec hinc praedicta reprobatio supponit prædestina­ ad eam [er modum causæ meritoriæ actu fit, posse vel apparenti colore homines de tionem Christi Redemptoris, ac proinde influentis : alioqni potius impediret, quam Deo conqueri : siquidem in exclusione a peccatum originale ut requisitum per mo­ (ut sic dicamus) conduceret ad eamdem I regno jer modum indebiti beneficii, et dedum materiæ circa quam, ad prædictam Incarnationem. Si vero consideretur idem negatione gratiæ efficacis nulli iit injuria : redemptionem. Et ita concesso, in sensu peccatum, secundum quod opponitur modo I quandoquidem nec regnum cœleste, nec dicto, antecedente hujus probationis, ne­ insinuato, gratiæ Redemptoris, sic intelli gratia efficax sunt debita. ganda est consequentia, si consequens ingitur posterius quodammodo reprobatione Secundo principaliter, et satis conse- StoJi telligatur de causa per modum meriti, et de eorum, qui propter illud peccatum damnan- | quenter ad ea, quæ juxta nostram sentenreprobatione, ut dicit prædictam intentio­ tiam diximus, respondetur, tum ad hoc se- SS» tur : et per consequens pernrssio talis pec­ nem excludendi a regno. cati sub hac consideratione, vere fuit effec­ eundum argumentum, tum eliam ad ejus Et ratio est Qu a fit transitus ab uno in ni; tus reprobationis. confirmationes. Ad argumentum quidem aliud genus causæ : ita ut ex eo quod pec­ Ex quo eliam aliter respondetur ad idem distinguendo primam partem antecedentis : catum originale sit priusquam prædestina­ Alii ’ ejusdem argumentum cum Bannez. in præsentî q. Supponil praescientiam peccati originalis , tio. et reprobatio in genere objecti, sive neoti art’ 5 negando consequentiam lactem de tanquam ahcujus, quod saltim secundam materiæ circa quam, colligatur esse prius ioloiio primo ad ultimum. Quia non procedit in aliquid sui. solum sit prius in genere causa* illa in genere causæ materialis, non qualiseo^ein causæ. Etenim reprobatio materialis, prout genus hoc præcise dicit cumque, sed dispositivæ, et meritoriæ : qui præsupponit prædestinationem Christi in materiam circa quam, concedenda est, quia modus argumentandi solet esse vitiosus. genere causæ finalis, hoc est, totus effectus re vera prædicta reprobatio præsupponit Nam cum divers® prioritates nihil sint reprobationis præsupponit effectum præ­ I præ*cientiam peccati tanquam alicujus, aliud, quam diversæ causalitates,· fit inde, destinationis Christi in genere causæ fina­ quo ! saltim, secundum aliquid sui, est prius ut sicut ex eo quod aliquid causet in uno lis. Et rursus effectus prædestinationis J in praedicto genere causæ, quatenus præ· genere causæ, non semper soleat recte col­ Christi præsupponit aliquem effectum re­ ' supponit prædestinationem Christi Redemp­ ligi quod causet in alio genere, ita neque probationis in genero causæ materialis, toris, in quo involvitur dependentia a pec­ cx eo quod aliquid sit prius in uno genere, circa quam exercendus erat. Erat enim præ­ cato ut a materia circa quam : Supponil causæ, solet semper recte colligi debere destinatus ut esset Salvator, et Redemptor praescientiam peccati originalis, tanquam esse prius in «alio genere : siquidem potest hominum peccatorum : et ideo præsuppoalicujus, quod sit prius in genere caasæ contingere quod habeat conditiones requi­ nuntur homines peccatores permittente sitas ad prioritatem, et causalitatem in uno meritoriæ, quæ ad s; eciale aliud genus Deo. Et ita consequentia illa, intellecta de causæ materialis solet reduci, vel in genere genere, non vero in allero, sicut in pre­ reprobatione ut est exclusio a regno per sent! contingit, ut ostensum est. causæ finalis, aut efficientis, neganda est, r. moJum indebiti beneficii, non valet. Quia Ad primam confirmationem negandum . juxta dicta, nempe do reprobatione, ut di­ non procedit in eodem genere causæ ; sed est antecedens, loquendo in iis, in quibus cit voluntatem illam excludendi a regno. Et ab uno ad aliud genus causæ fit transitus, i deinde negari debet idem antecedens quoad hm- peccatum originale non fuit remissum. Et KJ3 Ad primam confirmationem n-gandum secundam ejus partem, scilicet peccatum 3th· ad probationem transeat major : sed dis­ Ad tinguatur minor : Peccaium originale intei­ originale esse causam sufficientem merito­ primam est antecedens, si intelligatur de permiscoofir- stone peccati originalis, prout opponitur, ligitur permissum, el futurum antequam in­ riam reprobationis ut dicit prædictam vo­ iujUomodo nuper insinuato, gratiæ Redemptoris. telligatur reprobatio, anlerioritatc in genere luntatem excludendi a regno. In quo sensu Dcm. Et ad probationem dicendum est, quod causæ materialis^ seu materiæ circa quam, debet intclligi hæc posterior pars "antece­ quamvis unius peccati non sit nisi una et in sensu nuper dicto, transeat minor : dentis, ut aliquid rentra nos probet. dumtaxat permissio secundum rem ; bene anlerioritatc in genere causæ finalis, aut Nec contra ha?c aliquid convincit proba­ meritoriæ, aut secundum aliam rationem, tamen duplex permissio secundum ratio- i tio antecedentis. Nam concesso quod re­ probatio 393 | et modum causandi, vel in genere causæ efficientis, neganda est, si intelligatur de ! reprobatione ut dicit voluntatem seu inten­ tionem excludendi a regno jam explicatam. | Et deinde negari etiam debet consequentia. Quia permissio præ licti peccati oritur ex ipsa reprobatione tam in genere causæ effi­ cientis quam in genere causæ finalis, qua­ tenus aliquo I objectum, seu effectus repro­ bationis. est finis prædictæ permissionis. Declaratur hoc. Etenim in hoc distingui­ tur justitia originalis a permissione peccati, qua amissa est, quod licet justitia originalis sil posterior prædestinatione Christi DoI mini in genere causæ finalis ; nihilominus ! Christus non fuit causa meritoria illius. , Cæterum permissio prædicti peccati non solum fuit posterior prædestinatione Christi in genere causæ finalis, quatenus propter Christum, et ejus gloriam permissum est; verum etiam fuit effectus quodammodo meI ritorum Christi : non quidem ita ut merita I ista fuerint causa positiva illius secundum se sumptæ; sed quia fuerunt causa nega­ tiva prædictæ permissionis ! quatenus ex eo quod Chris’us non applicuit sua merita m ordine ad hoc ut tribueretur auxilium efficax, per quod vitaretur peccatum, et non daretur permissio illius, ortum quodam­ modo habuit prædicta permissio, et dene­ gabo auxilii efficacis. Un le cum permissio ista supponat Chris­ tum Dominum tam in genere causæ finalis quam in genero causæ efficientis et meri­ toriæ in sensu explicato, potuit esse, et de facto fuit effectus prædestinationis Christi, et aliorum hominum , nec non effectus reprobationis eorum, qui propter prædictum peccatum damnantur : siquidem ea quæ supponunt Christum, et ejus merita tam in genere causæ finalis, quam in genere causæ meritoriæ, sunt effectus prædestinationis, necnon et reprobationis, si fuerint permis­ siones illorum peccatorum, propter quæ re­ probi damnantur; ita quidem ut reprobatio ex parte objecti quasi per se primo intenti in collatione ad alia, quæ sub eadem cadunt, sit causa finalia illius, et ratione actus re­ probationis habeat esso causam quodam­ modo efficientem respectu ejusdem. Quam­ vis cum hoc stet quod peccatum illud permissum, sit | rius in genere causæ ma­ terialis, prout genus istud præcise dicit prioriiatem per modum materiæ circa quam in sensu explicato : el per consequens etiam ipsa permissio, ut se tenet exparte pecca· i, et est quid requisitum ad illud ut habet se 3 5 > fi i · ft ! ί ίί >·Γ. 4?. Elocidalar solutio. '14 R 1 DE PRAEDESTINATIONE. 394 per modum materiæ circa quam, est etiam prior saltim reductive in hoc eodem genere causæ : non tamen, ut dictum est, pecca­ tum ipsum potest esse prius in genere causæ materialis, et dispositivæ, seu in genere causæ meriforia? respectu reprobationis, ut dicit voluntatem seu intentionem exclu­ dendi a regno, quatenus est beneficium in­ debitum, ut in solutione ad secundum ar­ gumentum modo dicebamus. spatio3 ’* secun^ain ver0 confirmationem patet ex dictis, quomodo Deus, saltim secundum cBDdjm communem cursum, non potuerit homines ■πιω* reprobare, seu habere intentionem exclunem. dendi illos a jegno, ut habet rationem in­ debiti beneficii propter peccatum originale eorum, ita ut prædictum peccatum sil causa meritoria illius. Yj Ad tertium concedendum esi antecedens, Uriuffl neganda coasequentia. Et ad probatioraiioor» nem neganda est major. Quoniam voluntas antecedens de largiendo aliquo bono, et voluntas consequens de eo denegando ver­ santur circa diversa objecta formalifer sumpta : secus vero duæ voluntates ante­ cedentes, quarum una sit largiendi, alia vero denegandi aliquod bonum, ut in tract, de Volutnat. Dei disp. 9 n. 2! et 23 dixi­ mus : et ideo istæ sunt incomposibiles ; secus vero illæ, ut ibidem explicuimus. DUBIUM II. Utrum detur causa reprobationis quoad pri­ mam permissionem primi peccati cum effectu conducentis ad xternam damnatio­ nem reprobi ? Postquam explicuimus, an Deus ex proV,S18 meritis malis, intendat excludere retituli. probos a suo regno, ut habet rationem indebiti beneficii? et an etiam intendat æternam eorum damnationem ante eadem merita provisa? ac proinde an detur causa meritoria modo in explicatione tituli du­ bii procedentis lacto) respectu harum vo­ luntatum? restat ut explicemus, an ante provisa aliqua demerita, seu independenter ab eorum provisione habeat Deus volunta­ tem, qua velit primam permissionem primi peccati cum effectu conducentis ad æter­ nam damnationem reprobi? et per conse­ quens an etiam neganda sit causa meritoria exparte reprobi respectu talis permissionis? Hoc autem dubium alii aliis verbis illud excitant, nimirum an detur causa merito­ ria ex parte reprobi, respectu primi effectus 44. re, robationis ? Vel an detur ex parte ejus- * dem reprobi causa meritoria omnium elTec- a tuum reprobationis? Cæterum omnes isti c inquirendi modi in idem, vel fere in idem b. redeunt. Nam primus effectus reprobationi* i· ab ea quasi elicitus, nihil est aliud, quam prima permissio primi peccati efficaciter, seu cum effectu conducentis ad damnatio­ nem reprobi : et hoc ipso quod detur causa prædictæ permissionis, dabitur etiam causa reliquarum permissionum necnon el alio­ rum effectuum reprobationis, quæ habent quasi elici intra suam lineam ab eadem re­ probatione, de quibusque solet inquiri, an detur causa ex parte reprobi omnium illo­ rum? ut constat ex iis, quæ dubio præced. diximus, et ex iis quæ art. 5 disput. Ιό num. 3 dicemus. Diximus, quod primus effectus reproba- c tionis ab ea quasi elicitus est prima per A£J missio primi peccati cum effectu condu­ centis ad damnationem reprobi. Nam reprobatio habet aliquos effectus quasi eli­ citos, idest, circa quos proxime versatur, et non mediante alia parte objectiva divinæ providentiæ : et inter hos connumeratur prima permissio primi peccati jam dicta per modum primi effectus ejusdem repro­ bationis. Alii vero sunt effectus quasi imperati ipsius, idest, qui procedunt ab illa remote, ex eo quod quasi applicat aliam partem objectivant divinæ providentiæ, ad il’os proxime in suo ordine causandos :el hoc modo ipsa substantia reprobi dicitur effectus reprobationis, non quidam quia proxime ab illa intra suam lineam causelur ; sed quia quasi applicat providentiam naturalem, ad hoc ut ipsi quasi deserviat respectu finis illius, in ordine ad quem di­ riguntur media per eamdem reprobatio­ nem. Non secus ac etiam prædestinatio habet suos effectus quasi elicitos, ut vocat.onem, justificationem, et glorificationem : et alios quasi imperatos, qualis est substan­ tia v. g. prædestinati, el alii, qui prove­ niunt ab aliqua alia parte divinæ providen­ tiæ quasi appîicatæab eadem prædestinalione ad hoc ut ipsi deserviat respectu finis, in or Ime ad quem eadem prædestinatio sua media dirigit, et ordinat. Proponitur prior sententia. Partem affirmantem tuentur plures ex Ductoribus, quos dubio præced. retulimus. Probatur H • DISP. VIII, DUB. II. I 395 F9M Probatur primo. Nam in pluribus ex præin genere cans® materialis præsupponilur prædictum peccatum tali permissioni. rc*** dictis testimoniis ibidem allatis, non utnhi cumque dicitur homines reprobari propter Tum, quia est id circa quod versatur per­ peccata; sed constituitur discrimen inter missio. Tum etiam : quia peccatum illud ir. prédestina tionem, el reprobationem, quod opponitur gratiæ efficaci, per quam vitan­ illa non fit propior merita, secus vero ista : dum erat, et per consequens positio illius at boc discrimen nequii subsistere, nisi ve­ peccati disponit in genere causæ materialis rum sil dari causam primi effectus repro­ ad carentiam talis gratiæ, in qua consistit bationis, seu permissionis primi peccati permissio : ergo poterit esse causa respectu jam diet® : ergo, etc. Consequentia curo predict® permissionis, seu respectu denemajori patet. Minor aulem probatur. Quo­ gationis, et carentiæ gratiæ efficacis. Patet niam etiam prædestinatio quoad aliquem consequentia. Quia ideo peccatum respectu ejus effectum, nimirum collationem gloriæ, reprobationis ex parte pœnæ sumplæ, ha­ necnon quoad effectus intermedios datur bet esse causam, quia præsupponilur in in executione propter meritum : ct ita unus genere causæ materialis, et dispositivæ in effectus prædestinationis, nempe meritum, ordine ad illam : ergo si hoc eodem modo est causa v. g. prædicli effectus ullimi, ni­ præsupponilur ad permissionem, qua per­ mirum collationis gloriæ : ergo ut subsistat mittitur, erit causa respectu illius. discrimen positum inter praedestinationem Confirmatur primo. Nam quod permis­ 4&. et reprobationem, oportet ut ex parte nos­ sio primi peccati, et peccatum ipsum sint Confir­ mator tra non detur causa primi effectus praedes­ simul in eodem instanti, nihil obest ad hoc primo. tinationis (et propterea, ut ex infra dicendis ut peccatum illud sit causa meritoria talis constabit, absolute, et simpliciter nullam permissionis : ergo sicut prædictum pecca­ habet causam) cum tamen detur causa ex tum potest esse causa meritoria aliarum parte reprobi respectu primi effectus suæ permissionum, ita et permissionis, qua reprobationis. permittitur. Consequentia videtur legitima. Confirmatur. Tum quia in Tridentino Antecedens aulem probatur. Quoniam in ses. 6 de justificat, c. 11 sic dicitur : Deus eodem signo, in quo Deus ab sterno de­ sua gratia semel justificatos non deserit, nisi crevit punire re, robos propter sua peccata, ab cis prius deseratur. Si autem prima per­ habuit voluntatem permittendi peccata; et missio peccati non esset propter peccatum nihilominus ista fuerunt causa reprobatio­ in genere causæ materialis dispositivæ, el nis ex parte pœnæ, et intentionis infligendi meritoriæ ad illam præsuppositum, et ad illam, ex eo quod in genere causæ mate­ eamdem in alio genere causæ, modo tamen rialis. ad utrumque præsupponebantur : infra explicando, subsecutum, non posset ergo etiamsi in eodem instanti sint simul verificari quod Deus semel justificatos non I ermissio primi peccati, et peccatum ip­ deserit, nisi prius ab illis deseratur : siqui­ sum; nihilominus hoc poterit esse causa dem ipsi non nisi suo peccato illum dese­ permissionis, qua permittitur, ex eo quod runt. Tum etiam : quia il significavit semper præcedit illam in genere causæ ma­ ITka. D. Thom. 1 p. q. 94 art. 4 ad 5. Ubi in­ terialis. quit, quod in tentatione non est subven­ Confirmatur secundo. Quoniam ilia ConGrtum Adæ, quia jam praecesserat peccatum prima permissio est malum respectu hoin animo, et ad divinum auxilium recur­ minis : siquidem ea posita, infallibiliter se­ sum non habuit. Constat autem ibidem quitur peccatum : jit non est malum culpæ, fieri sermonem de prima permissione pec­ cum talis permissio sit a Deo : ergo erit cati Adæ. Tum denique : quia idem sanc­ malum pœnæ : ac proinde peccatum illud Uni tus Doctor, 2, 2 q. 2 art. 5 ad 1 ait, quod erit causa meritoria ipsius : quandoquidem auxilium gratiæ quibuscumque divinitus certum est pœnam non infligi nisi propter meritum culpæ. datur, misericorditer datur : quibus autem non datur, in pœnam præcedcntis peccati non da ur saltim originalis. H Secundo. Nam peccatum illud, quod in prima permissione committitur, seu pri­ Expeditur difficultas hujus dubii. mum peccatum cum effeclu conducens ad damnationem reprobi, habet requisita ad Dicendum tamen est, reprobationem, so hoc ul sit causa ejusdem primæ permissio­ quantum ad primam permissionem jrirni Cooclanis : ergo, etc. Antecedens probatur. Nam | peccati efficaciter conducentis ad damna· Ffo. ! ! DE PRÆDESTINATIONE > <· i DISP. VIH, DUB II lionem reprobi, non habere causam meri­ includit voluntatem conferendi gratiam, et loquamur de iis, quibus peccatum originale cui peccatum originale remittitur, et per toriam ex parte ejusdem reprobi. Assertio gloriam, ita reprobatio includit voluntatem non remittitur, ac proinde propter illud consequens non damnatur propter illud ProbJtor hæc videtur innui a Paulo ad Rom. 9 : .4n permittendi aliquem cadere in culpam, el damnantur, habel permissio illius esse pri tanquam propter causam meritoriam, tunc non potestatem figulus luti ex eadem inferendi damnationis panam pro culpa. muni effectum reprobationis, sicut eiiam non reprobabitur post prævisionemejus, seu Rod. 9. massa facere aliud quidem vas in honorem, Unde sicut prima? gratiæ, seu primæ voca­ quando aliqui propter prædictum peccatum, (quo! in idem quoad præsens redit) depen­ aliud vero in contumeliam? Ubi prædesti­ tionis, sive auxilii divinæ gratiæ, qua· est tanquam propter causam meritoriam non dentor ab eo ul a causa meritoria reproba­ nati nuncupantur vasa fac*a in houorem : primus effectus prædestinationis, non da­ damnantur, ex eo quod illis fuit remissum, tionis quoal aliquem ejus effectum, ac et reprobi vasa facta in contumeliam, ut tur causa ex parte prædestinati, ex eoquod licet ralione illius tanquam occasionis ali­ proinde hæc prævisio ad talem reprobatio2 >d Ti constat ex eodem Paulo 2 ad Timotheum 2, prædicta vocatio est primus effectus pne· quo modo conducentis ad alia peccata dam­ nem tanquam ratio meritoria illius non nwt' *' et Deos formans nos appellatur figulus, ut destinationis, ita permissionis primi pec­ nentur, lunc permissio ipsius est aliquo conducet : siquidem hoc ipso quod pecca­ 1W X45. patet ex Isaia? 45 et Jeremiæ 18. Si ergo cati, propter quod reprobus damnatur, molo effectus reprobationis, ut ex dictis, tum illud remittatur, non sic conducit cum Jercm* est in potestate figuli ut pro sua voluntate nulla dabitur causa ex parte reprobi : si­ et ex jam dicendis amplius patebit : ergo effectu ad boc ul reprobus damnetur : nec ex eadem massa luti aliud vas in honorem quidem prædicta permissio est primus ef­ respectu talis permissionis nulla dabitur potest ullo modo ratione ipsius ul causæ formet, et aliud in contumeliam, sive sine fectus reprobationis hoc ipso quod repro­ causa ex pane reprobi, qui pro, ter pecca­ meritoriæ damnari. tali honore, et absque eo quod nullum ei batio includal voluntatem permittendi tum originale damnatur Unde nihil obeat id, quod prædicti ad­ quidem prædicsuperaddatur ornamentum, ex eo quod ista primum peccatum, el damnandi pro eo. tum peccatum originale nequit esse versarii addunt, ut huic impugnationi sa­ Rttpoa sio non habent esse debita massæ luti, cur Unde sententiam hanc sequuntur Magister causa suæ permissionis, ut ex dictis n. iO tisfaciant, nimirum quudetsi peccatum ori­ xkrrsa Deus pro sua libera voluntate non poterit in 1 dist. 41 ubi Durandus quæstion. 2, constat. ginale remissum sit, quoad reatum pœnæ riorom. hominem reprobare quantum ad primum Ricardus, et Albertus Magnus apud Car-Aikoi Confirmatur. Quia adhuc permissio, qua æternæ, potest tamen manere quoad rea­ effectum reprobationis, scilicet primam per­ thu>ianum quæstion. 1, Gregor, quæstion. Adamus fuit permissus cadere in peccatum, tum pœnæ temporalis (ut communiter do­ missionem cadendi in peccatum | rimum, unica art 2, Capreolus quæst. unica, Fer- «c. potuit esse effectus reprobationis eorum, cent Theologi) et per consequens potest fer quod re, robus damnatur? seu (quod in rara 3 contra Gent. cap. 61, Cajet, in præ- fo­ qui damnantur propter peccatum originale, etiam manere quoad reatum, sive debitum idem redit) quantum ad denegationem pri­ senti, Bannez art. 5 hujus quæst. dub. 3, quatenus cum effectu conducit ad eamdem carendi gratia efficaci in ordine ad vitan­ mæ gratiæ efficacis, per quam prædictum j Zumel quæst. 4, Alvarez libr. 11 de auxi- c-t damnationem : sicut etiam potuit esse dum peccatum : quoniam homo contraxit peccatum vitandum erat : s;quidem grat a liis disput. I 10. Bellarmin. lib. 2 de graeflectus prædestinationis Adami, quatenus hoc debitum per peccatum originale, et illa non est debita. lia et liber, arbit. cap. 10 el 16. Granado cum effectu conduxit ad hoc ut cautior, cum denegatio prœdictœ gratiæ efficacis, Quod etiam non obscure insinuavit Pau­ tractat. 8 de causa reprobationis disput. et humilior resurgeret : ergo tale pecca­ seu permissio peccati sil pœna temporalis, lus in eodem c. 9 ad Rom. dum dixit : 0 unica, favet Soto in line 4 sent., actandem tum, adhuc ut fuit in Adamo, non potuit, potest manere post peccatum originale re­ Rom. 9 eam tuentur multi alii doctissimi Tbosaltim secun Ium communem cursum, esse et II. homo, tu quis es qui respondeas Deo? et c. missum. misue. B 11:0 altitudo divitiarum sapienti? et causa reprobationis quoad primum ejus Et propterea D. August, epistola 105 lo- Corrobo scienti? Dei quam incomprehensibilia sunt Ratio autem fundamentalis hujus assereffectum, seu quoad primam permissionem quens de reprobatione Esaù, cui remissum exntar D. judicia ejus, et investigabiles vi? ejus! Quo­ t onis innuitur a sancto Doctore, et potest primi peccati cum effectu ad illam condu­ fuit peccatum originale; necnon, et de hoc ÂDgase posterior quam peccatum : quamvis pnedictus actus ostendendi justi­ tiam Dei. consideratus St eundum ea, quæ concmnitanter, ac necessario involvit, et infert, debeat pendere a permissione et peccato, quatenus illa ostensio debet esse et relucere in punitione peccati, ut n. 62 innuebamus. Cæterum punitio est quodammodo de secundaria intentione Dei, quia non est volita nisi occasione peccati, et ex prævisione illius, quamvis sil in eodem signo in quo una cum ipso. Et ideo punitio præsupponit in genere causæ materialis dis­ positive, sive meritoria· (quæ ad causam materialem solet etiam reduci) peccatam ! ipsum : ac proinde satis probabile erit, quod hoc peccatum erit prius simpliciter, nun quidem prioritate in quo, sed a quo. quam punitio. Quia probabile est prioritatem in isto genere causæ meritoriæ hoc exposcere, saltim quando id, quod est causa meritoria, non est in genere causæ linalis effectus illius respectu cujus habet ratio­ nem meriti, ut in meritis malis contingit, quorum quidem permissiones sunt effectus in genere cau^a? linalis voluntatis puniendi, prædicta tamen merita mala non sunt ef­ fectus in eodem genere causæ linalis præ­ diclæ voluntatis ; e.x eo quod non sunt a J Deo. Diximus, id probabile esse : quia ad hunc nostrum dicendi modum id nua 1 est necessarum ; sed quamvis oppositam asseratur, juxta ea quæ num. precedent! I diximus optimo defendi potest. ' Ex quo etiam sit, non ita bene dixisse I Herice tract, de prædest. disp. 33 num. 37 non posse inter se cohærere, quod Deus ηΛ ! reprobet ante prævisa demerita, et quod i.on velit punitionem æternam nisi post eadem demerita : ex eo quod hoc ipso quod : Deus velit excludere aliquem a regno anle 1 pravisa dementa, vult illum punire pœna æterna ; quia hoc sequitur ex illo : quando­ quidem non datur status medius inter hoc quod est aliquem excludi a regno cœlesti, et eum pœna æterna puniri. Ex dictis igitur constat, non ita bene U» quoad hoc dixisse Herice. Quia licet ex ' exclusione a regno sequatur infallibiliter, saltim in allibiliiate consequentiae, quod ab eo exclusus, pœna æterna sit multan­ dus; attamen hæc duo sunt inter se dis­ tincta : ei ita poterit unum eorum esse volitum ante provisionem peccati, seu independenter a tali prævisione ut a causa meritoria; non vero aliud. Sicuti licet po­ sito primo effectu reprobationis, ponendi sint infallibiliter alii effectus, ex eo quod Deus efficaciter statuit positionem omnium illorum, et quod ab uno ealur in alium; n.hilominus quia isti effectus sunt inter se distincti, propterea potest respectu primi effectus non dari causa ex parte nostra, bene tamen respectu effectuum subsequen­ dum. I Imo quamvis respectu effectuum subsequentium, quales sunt permissiones poste· riorum peccatorum, necnon et punitionis, detur causa ex parte nostra ; nihilominus talis e*l, quod non detur causa respectu exclusionis a regno, et primæ permissionis, ad hoc ut absolute et simpliciter possit dici ! reprobat onem esse ante prævisademerita. i Nam cum voluntas excludendi a regno, sit ordine intentionis prior, et quasi prima radix lotius reprobationis, inde est, quod hoc ipso quod voluntas hæc sit ante prævua demerita, debeat absolute, et simpli­ citer dici, quod reprobatio est ante previsionem demeritorum. Sicut etiam hoc ipso quo i pruna permissio peccati propter quod reprobus damnatur, non sit propter præ· visa demerita, dependenterque ab illis ut a causa meriiona, potest absolute, et sim­ pliciter dici, rep obationem esse ante illa, seu esse independe.ntem ab illis ut α causa meritoria. f DISP. V[]I, DUB. 11. meritoria. Non secus ac dicitur, pnedestinationem esse ante prævisionetn merito­ rum, seu indopendcnfein ab illis ut a causa meritoria, hoc ipso quod respectu primi effectus illius non detur causa meritoria. ah Cæterum cum his omnibus stat, quod ^7. defensionem sententias D. Thom. et nostræ. satis sit. reprobationem quoad vo­ luntatem exclu lendi a regno, seu (quod in idem quoad præsens redit) quoad volunta­ tem denegandi regnum tanquam indebitum beneficium, et quoad primam permissio­ nem peccati, propter quod reprobus dam­ natur, esse ante prævisa demerita, seu esse independentem ab illis ut a causa meritoria : quamvis hinc (ut modo tangebamus) sequatur, quod absolute, el simpliciter dicendum sit, reprobationem fieri ante prævisa demerita, seu independenter ab illis, ut a causa meritoria 4U1 illa, possunt esse causa meritoria, propter raliunes dictas, voluntatis et intentionis infligendi pœnam. Unde D. Thom. super cap. 9 epist. ad D.Tho». Horn. lect. 2 in fine, sic inquit : Prxscicntia meritorum non potest esse aliqua ratio præ­ destinationis : quia merita præscita cadunt sub prxdeslinalione. Sed præscientia pecca­ torum potest esse aliqua ratio reprobationis ex parte panæ, quæ prxparatur reprobis, in quantum Deus proponit se puniturum ijuilos propter peccata, quæ a se ipsis habent, non a Deo : justus autem proponit se prxmialurum propter merita quæ a se ipsis non habent : jus ta illud Oseæ 13 : Perditio tua ex te, Israel : tantummodo in me auxilium tuum. Et in hoc eodem sensu potest exponi id, quod ex Aug. epist. 105 adduci solet, nempe : Qux- Auj Thom. in hoc art. quæ potest ad hanc foretiam attingat efficaciter eamdem damna­ j Mfc». main reduci. Quoniam sicut reprobatio est tionem. | pars divinæ providentiæ, ito debet providere Accedit, quod reprobatio, quippe efficax, | tie mediis, quæ sub ea cadunt : ergo opor­ non potest non habere aliquem effectum ad I tet ut provideat de permissionibus jam dic­ extra : constat autem nullum effectum esse tis, ac proinde etiam oportebit, ut istæ sint magis proprium, quam æterna damnatio, . effectus ejusdem reprobationis. Antecedens et carentia visionis bealiiicæ : siquidem J ex dictis disp. 2 n. 129 constat. Secunda per reprobationem excluduntur homines ab | vero consequentia ex prima et ex antece­ æterna beatitudine, et cruciatibus sempi­ denti constat. Prior autem sic probatur. ternis deputantur : ergo, etc. Nam cum Deus media reprobatione puniat Ultima autem assertionis pars ex iis, quæ Et qCOJd reprobos propter prædicta peccata, et in­ disp. 4 num. I asseruimus, satis constat. Qltiroim, j tendat in hac punitione relucentiam suæ Quandoquidem effectus reprobationis debet justitiæ, oportet ut eadem reprobatione pro esse a Deo, quippe cum Deus media sua videat de mediis in ordine ad hunc finem : reprobatione illum causet : at peccatum media autem ad prædictum finem deser­ quatenus cale, nequit procedere a Deo : vientia, non sunt ipsa peccata, ut siatim ergo, etc. dicemus, sed permissiones prædictæ : ergo oportet ul Deus de illis per suam providen­ § H. tiam, nempe reprobationem provideat. Nec refert si dicas, quod ex vi hujus ra­ Objectiones contra dicta in priori rjtionis non sequitur Deum debere providere assertione. deprædictis mediis, quoal suam substan­ tiam consideratis per hanc specialem pro­ Sed objicies primo, quod illa prima per- 80. videntiam, nimirum reprobationem ; sed I missio peccati, propter quod reprobus dam- Objectio prima. satis esse quod ex vi providentiæ generalis ; natur, nequit habere rationem pœnæ, ut provideat de illis, quoad suam substantiam I dub. præc. n. 52 et deincepé dicebamus : consideratis, et quod postea ex vi reproba­ ex eo quod nullam supponat culpam, quæ tionis ordinentur in pœnam æiernam dam­ sit meritoria illius : ergo non potest pertinatorum, ut ita reluceat justitia vindiéativa I nere ad justitiam vindicativam, quæ solum Dei. punit culpam, et per consequens neque ad hdi- Nam contra hoc est, quod sicut gratia reprobationem, quæ essentialiter includit sanclifienns est medium valde proprium, et actum justitiæ vindicativœ. Secundo. Nam videtur esse nimia crude­ 81. accommodatum ad finem prædestinationis, I Seromh. litas in Deo, quod permittat primum pec­ ita prædictæ permissiones ad finem repro­ catum ex intentione damnandi reprobum. bationis : ergo sicut propter illam rationem, Si enim esset satis crudelis medicus Ille, et propter magnam efficaciam prædeslinaqui permitteret infirmitatem gravem in ali­ tionis pertinet ad eam providere de hoc quo, ut illum sanaret, quanto majoris cru­ medio secundum suam substantiam consi­ delitatis erit permittere gravissimam anim® derato, ita etiam propter eamdem propor­ mortem, qualis est peccatum mortale, eo tionalem rationem spectabit ad repro­ fine ut homo ille æterna damnatione punia­ bationem , quod provideat de praedictis tur. Maxime quando nullum pnecessitdepermissionibus secundum suam substan­ meritum ad permissionem, ut in permis­ tiam consideratis. sione primi peccati contingit. \ Tertia vero assertionis pars (nempe ipTertio objicies cum Suarez lib. 5 de re- Λ ^ywsam æternam damnationem, et carentium probatione cap. 7 quod non est effectus re- Tcrti’· • a b- divinæ visionis jam dictam, esse effectum I m reprobaLonis ex duabus prioribus satis I probationis, n si qui aDep lit ex intentione r;ui jam deliberata damnandi hominem propter irv» constat. Quando quidem providentia attin- | gens efficaciter media conducentia ad oli.· peccata sua : permissiones autem peccalo- r . Λ J • ί I .4 !*S ‘I •1 5 VW ·» M’ ib fc.· M T rV Si Ji rum excepta unica permissione finalis impœnicentiæ, non procedunt ex hac inten­ tione divina : cum hæc intentio fundetur io culpa hominis, non utcunque speciata, HEt ‘ sed ut jam desperata, et finali. ConfirConfirmatur ex eodem Suarez. Nam ex nalBr· voluntate reprobandi per se tantum sequi­ tur pœnaalteriusvitæ, quæ est pure vindica­ tive. Nam pœnæ hujus vitæ, quantum ester parte Dei, medicinales esse possunt, si homo velit converti : ergo sola pœna alte­ rius vita, et permissio finalis impœnitenliæ, quæ adhuc ex parte Dei non esc medi­ cinalis, possunt esse reprobat’onis effectus. 83. Ultimo objicies, quo i si carentia visio, -üiIiim. n-s sumatur, utdicitcarentiam indebiti beneficii, et condistinguitur contra ipsammet, ut est pœna, tunc non poterit in executione esse effectas reprobation s, nam talis carentia in executions supponit cul­ pam : ergo in exeeutione non habebit ra­ tionem indebiti beneficii, sed solum ratio­ nem pœnæ, ac proindenonpoteritsecundum rationem indebiti beneficii in exeeutione talis, esse effectus reprobationis. Hæc pos­ terior consequentia patet ex priori. Prior vero etiam constat : siquidem indebitum beneficium ut tale, non præsupponit neces­ sario culpam. ConfieConfirmatur. Quoniam carentia visionis œatur. βθ· non sojum SUppOnit culpam, verum etiam nonalia ratione mandatur execution], nisi mediante peccato : ergo non habebit rationem indebiti beneficii, sed solum ra­ tionem pœnæ. 81. Ad primam ex [his objectionibus conpritwm cess0 antecedenti, neganda estsecunda conotyeeiio- sequentia. Non enim necessariam est, ut Dem· omnes effectus reprobationis sint actus justitiæ vindicative? Dei. sed sufficit quod ordinentur ad manifestationem prædictæ justitiæ, ut in præsenti contingit. 8’. Ad secundam respondetur, Deum non scioV Perm,tterc peccatum hominum ex efficaci dam. voluntate damnandi illum, situlis damnatio consideretur secundum se, et ut præcise est malum hominis, quoniam hoc fer.talis, vel sævitiæ rationem haberet; sed permit­ tit prædictum peccatum ex intentione effi­ caci damnandi hominem propter ostensio­ nem, et relucentiam (ut sic dicamus % practicam justitiæ punitivæ, et majorem ostensionem suæ misericordiæ erga prae­ destinatos : hoc autem non est crudelitas vel sævitia. Nam sicut potest absque feri­ tate, vel sævitia causare aliquod malum in homine propter majus bonum, ut patet ex illo Joan. 5 ubi dicitur, cæcum illum Jui. ·. natum fuisse sine visu, ut manifestarentur opera Dei in illo, et cap. ! I dicitur, mor-jon u. tem Lazari fuisse pro gloria Dei, el a) Roman. 9 quod Deus posuit, et excitavit R(.a, s Pharaonem,ui ostenderet in illo justitiam suam punitivam, ita poterit velle aliquem effectum bonum, qualis est permissio peccati, et derelictio in illo, necnon et punitio, ut ita ostendat suam justitiam punitivam ; ex eo quod relucentia talis justitiæ est ma­ jus bonum, quam sit malum punitio alicu­ jus hominis illi irrogata propter sua pec­ cata. I ‘i: Explicatur magis hoc. Etenim in infli- gj. gendis pœnis hominibus duo possunt esse vitia, nempe crudelitas, et sævitia seu feri· tas. ex quibus crudelitas dicit e .cessun in infligendis pœnis propter peccata. Unde Seneca lib. 2-de clementia, inquit : 7/Zox crpo crudeles vocabo, qui puniendi causam habent idest, qui puniunt propter delicia) modum non habent, quia nimirum in ea excessum committunt. Feritas vero, seu sævitia est per quam quis in pœnis infe­ rendis, non attendit ad culpam puniti, sed 1 so’um in ejus cruciatu delectationem capit, I ut notavit D. Thom. 2, 2 q. i 19 art. 2, nTV>3 Deus autem neque in reprobatione, neque in permissione peccati orta ex efficaci af­ fectu ostendendi jusiiiiam punitivam in ali­ quod ex his vitiis incidit.Non quidem in pri­ mum. nimirum crudelitatem, quippe qui pcenas citra condignum infligit, et propterea Psalm. 102 dicitur : Non secundum peccata nostra fecit nobis, neque secundum iniquitales nostras retribuit nobis, et Isaiæ 27 : ja,>r. Numquid juxta plagam perculienlis se per­ cussit eum? Ubi Cyrillus ostendit Deum I punire hominesciira condignum. * | Et similiter neque incurrit vitium ferita­ tis, seu sævitiæ, quia non punit non attenta culpa, ex eo quod delectationem capiat in pœnis puniti secundum se : siquidem non vult mortem peccatoris, nisi provocatus peccatis hominum, et propter relucentiam divinæ justitiæ. Nam ideo Isaiæ quinto di: citur : Γ.τ qui trahitis iniquitatem, etc. el quasi vinculum plaustri peccatum. Ubi Cy- Cyrilbi rillus ait, peccatores trahere a Deo pecca­ tum, idest, peccati pœnam, quasi si trahant plaustrum, mullum laborantes suis peccatis, ’ ut provocent Deum ad inferendampœnam; I imo in tali permissione intenta propter relucentiam divinæ justitia» apparet summa ratio providentiæ universalis Dei, cui pro­ prium est permittere defectus in aliquo particular^ DISP. VIH. DUB. III. moriatur. Unde concesso antecedenti, particulari, ut servetur bonum, et ordo iTW·. universi, ut explicat D. Thom. in præ- juxta modo dicta, negari debet utraque senti quæst. 22 art. 2 ad secundum : et ita consequentia, et ad probationem prioris, ‘ permittit peccata in hominibus propter ex qua pendet vis posterioris, patet ex 1 majus universi bonum coalescens ex mani- dictis. I festatione justitiæ divinæ erga reprobos, Ex quo etiam ad confirmationem con- so. Ici majoris misericordiæ ergaprædestinatos. stat. Nam ideo de facto, et secundum comft Ad tertiam objectionem transeat major, munem cursum, carentia visionis Dei non ©aim­ negetur minor. Nam licet intentio damman latur execution! nisi supposito pec- nera· άΑ*· nandi fundetur in culpa hominis non utcumcato : quia de facto semper est conjuncta î S que spectata, sed jam desperata et finali, secum, ut habet rationem pœnæ, et non quatenus in genero causæ materialis, et nisi conjuncta, execution! mandatur. Non meritoriæ eam ex parte objecti præsuppovero quia prædicta carentia id per se, et formaliter exposcat. Et ideo integrum fuit ■‘ nil, utexplicatum est ; non tamen ita ut sola permissio finalis impoenitenti» sit effectus Deo elevare homines ad beatitudinem vo­ prædictæ intentionis Nam sicut posita con­ luntate inefficaci, et antecedente; simulque ditione finalispeccatorum, impœnitentiæ, cæleræ voluntate consequente potuit decernere, ut ■ permissiones propter quæ aliæ re­ aliqui ex hoqiinibus al· eadem beatitudine probi damnantur cum effectu conducunt ad efficaciter acquirenda deficerent, præcise æternam damnationem, ita etiam suppout ostenderet, quomodo hæc beatitudo non . s.ta prædicta conditione omnes illæ proce* est debita; necnon et propter alios fines, dunt modo explicato ex intentione dam­ non desiderantes permissiones peccatorum, nandi. Non secus, proportione tamen ser­ nec versantes circa peccata ut circa mate­ vata, ac licet gratia sanctificans non nisi riam circa quam, et propterea prædicta posito dono perseveranti® in illa sit effectus carentia visionis Dei, hominibus indebite, prædestinationis, attamen hoc posito, etiam potest in exeeutione habere rationem ipsa secundum suam substantiam oritur ex pœnæ, et simul carentiam indebiti bene­ intenliune eflicaci beatificandi homines, ' habetque rationem elïectus respectu præficii. I destinationis. Adde, quod etiamsi prædicta carentia, Adrffa· I ad confirmationem negandum est anteut est carentia indebiti beneficii, suppo- mcnum> neret de facto, et secundum communem ute- cedens. Et ad probationem dicendum est, cursum permissionem peccatorum, et pec­ quod licet pœnæ hujus vite, quantum est cata ipsa ; non tamen propterea non esset ex parte Dei, medicinales esse possent, ex carentia indebiti beneficii. Quia secundum eo quod oriri queunt ex voluntate antece­ istam rationem non supponeret peccata, ut dente salvandi omnes ; attamen ut oriuntur merita ad eam, sed ut dispo?ijiones pure non utcumque ex parte Dei, sed ipsius ut sistentes in ratione dispositionum : quamvis reprobantis, nunquam sunt de facto medi­ ipsamet, ut habet rationem pœnæ, supponat cinales respectu reproborum, sed cum ef­ eadem peccata, ut merita in online ad fectu, et efficaciter conducunt ad pœnam illam. æternam, et justitiam vindicativam , et hoc Sed urgebis, quod gloria non [olest in M. satis est ad hoc ut possint oriri ex voluntate exeeutione dari per modum indebiti beneeflicaci damnandi, et ex eo originem du­ ficii, et simul per modum præmii : ergo centes sint effectus reprobationis. nec denegari tanquam indebitum benefi­ Ad ultimam respondetur, quod carentia cium, et simul tanquam pœna. I an· visionis Dei, ut in exeeutione posita sup­ Confirmatur. Quoniam carentia visionis Confir* ponit necessario culpam, ex qua parte ha­ Dei hoc ipso quod cadat sub meritis matis, bet rationem pœnæ; non vero ex qua parte et sit debita, non potest ulla ratione esso est carentia indebiti beneficii : quamvis se­ indebita : erga non potest non secundum cundum communem cursum nequeat dari omnem sui rationem habero rationem in exeeutione prædicta carentia ut e-t ca­ pœnæ. rentia indebiti beneficii, quin simul detur Respondetur, concedendo antecedens, Solutio ipsamet ut habet rationem pœnæ, ex eo et negando consequentiam. Nam licet unum reF,,r^· quod supposita elevatione hominum in fi­ et idem bonum non possit tribui propter nem supernaturalem, nemo de facio caret merita, esseque debitum propter illa, et si­ visione beatifica, adhuc ut est indebitum beneficium, nisi habeat peccatum, et in illo | mul non esse debitum; potest tamen præ­ dictum bonum denegari. Tum quia non î ..v- Λ >■ - *y DE Et Γ.εβΓttatio- PRÆDESTINATIONE. adsunt ex parte ejus» cui tribuendum est merita bona, ratione quorum ei sit debi­ tum, et illi tribuatur. Tum etiam : quia habet plora mala merita, propter quæ in­ currit debitum, ut ipsi non concedatur, seu* propter quæ sit i’lo indignus : et se­ cundum illam priorem rationem denegatur per modum indebiti beneficii : et secundum posteriorem per modum pœnæ. Ad confirmationem respondetur conce­ dendo antecedens, et negando consequen­ tiam. Quia ad hoc ut carentia visionis bea­ tific® non habeat secundum omnem sui rationem, quod sit pœna, non est necessa­ rium quod ipsamet carentia sit indebita, sed satis est quod bonum cujus est carentia, nempe visio Dei, non sit debitum, ex eo quod reprobus non habet boim merita, ra­ tione quorum illud mereatur; et simul ha­ bet merita mala, ratione quorum est ei de­ bita carentia prædicti boni. Et ita ex illo priori capite potest ei denegari visio Dei, ut bonum indebitum : et simul ex hoc posteriori capite tribui ei lem carentia prae­ dicti boni per modum pœnæ, el ut privatio debita ratione suorum demeritorum. I I I § III. Statuitur assertio secunda. Dicendum est secundo, ipsam substan­ tiam reprobi esse etiam effectum suæ rew^undj. probationis. Assertionem hanc tuentur plures ex Docloribus disp. 5 num. 12 ad­ ductis : et sequitur ex ibidem dictis ex An­ gelico Doctore, ad hanc tamen formam redactis. Quia sicut prædestinatio est im. perium efficax, quo deputantur homines ad æternam beatitudinem, ita etiam reproba­ tio est imperium efficax, quo reprobi depu­ tantur sempiternis cruciatibus, et æternæ carentiæ visionis Dei : ergo sicut prædesti­ natio extenditur ad substantiam praedesti­ nati tanquam ad effectum illius, ita etiam reprobatio ad substantiam reprobi tanquam ad ejus effectum. Patet consequentia. Quia sicut proprium est prædestinationis ex­ tendi ut ad suum effectum, tum ad media, tum eliam ad id, quod per illa media diri­ gendum est in finem, nempe subjectum prædestinatum, et pro, terea diffinitur per hoc, quod sit transmissio tfficax creatura1 rationalis in finem vitæ æternæ, ita etiam proprium erit reprobationis respicere ut ejus offectum, tum media conducentia ad hoc ut reprobus deficiat a consecutione 91. Coorin$t° ■ ’· λ I vite æternœ propter relucentiam divin* justitiæ, ac proinde media requisita ad hoc ut deputetur æternis cruciatibus, tum etiam subjectum, quod defectxirum est a tali consecutione, quodque prædîctis pœnis depu­ tandum est : ergo sicut propter illam ra­ tionem substantia prœdestinati, est effectus suæ prædestinationis, ita eliam propter eamdem, substantia reprobi erit etiam ef­ fectus suæ reprobationis. λ Confirmatur primo ex iis, quæ citata Cate. disp. 5 num. 22 et 25 ex divo Augustino, tuhr et ex D. Thom. asseruimus, sub hac tamen pri»·. forma dispositis. Quoniam substantia re­ probi est effectus prædestinationis electo­ rum, quatenus efficaciter concludit ad ma­ nifestationem majoris misericordiæ Dei erga prædes inatos : ergo etiam erit effec­ tus reprobationis ejusdem reprobi. Patet consequentia. Quia non conducit ad hanc ostensionem majoris misericordiæ erga electos, nisi quatenus reprobi deficiunt a consecutione vitæ æternæ, et æternis cru­ ciatibus traduntur : ergo præ licta substan­ tia proximius, et immediatius est effectus reprobationis, ratione cujus efficaciter permittitur hic defectus, et substantia illa traditur prædîctis cruciatibus, quam prædestirtationis electorum mediante qua ha­ bet ordinari ad majorem manifestationem misericordiæ Dei erga eosdem electos. Confirmatur secundo ex dictis disp. ci- y. tata. Nam si substantia reprobi est effectus prædestinationis electorum, ex eo quod HjectÀ Deo ordinatur ad majorem gloriam, et feli­ citatem eorum, quæ quidem felicitas ex parte objecti est finis prædestinationis illo­ rum, quare non sufficiet ad hoc ut sit effec­ tus reprobationis ejusdem reprobi, quod ordmetar a Deo nd finem suæ reprobatio­ nis, qui est relucentia divinæ justitiæ in illo? et propterea Proverb. 16 dicitur de pror.K impio, creatum fuisse in hunc finem, his verbis : tniversa propter semetipsum opera* tus est Dominus, impium quoque ad diem malum. Impium autem non creavit Deus secundum quod impius est : unde ideo di­ citur creatus in diem malum, quia ejus substantia, et entitas creata est ad hoc, ut in die malo judicii, atque vindictæ, osten­ dat Deus in ipso suam justitiam punitivam : et sane si, ut dictum est, non dede­ cet Deum velle aliquid propter relucentiam divinæ justitiæ, congruum est, ut sicut vo­ luit substantiam prædestinati propter os­ tensionem suæ misericordiæ, ita etiam ve­ lit substantiam reproborum propter manifestationem 17 -- I DJ8P. VIII, nuoifestationom suæ justitiæ punitivro, ut hac ratione in substantiis creatis non solam misericordia, sod etiam justitia splendeal. ! I: § IV. j Objectiones contra secundani assertionem, el enodatio earum. I Ex quo (it, nihil referre si objicias ' primo, praedestinationem esse priorem re** probatione : siquidem finis istius ex parte ’ objecti ordinatur ad tinem illius etiam ex parte objecti, ut modo innuebamus : ergo si substantia reprobi, est effectus prædesti­ nationis electorum inlelligetur futura ante j reprobationem, ct consequenter nequibit j esse effectus illius. j ici,. Ex dictis igitur constat nihil hoc reI ferre. Quoniam substantia repr.obi, ul jam innuimus, est intra lineam provident?», I effectus remotus prædestinationis. et proxi­ mas reprobationis. Sicut idem actus humi­ litatis remote, et prius oritur a charitate, qcatenus applicat virtutem humilitatis id illum eliciendum, ordinatque ipsum in proprium charitatis finem ; et deinde proxime ab ipsa humilitate. Unde queI madmodum hoc non tollit concursum j ulriusque virtutis in ordine ad prædictum actum, sic etiam quod substantia reprobi sit effectus prædestinationis electorum, non I tollet, quominus sit eliam effectus repro­ bationis reproborum. j J.. Xcqnc etiam refert si objicias secundo, quod substantia reprobi est effectus volun­ tatis antecedentis, qua vult Deus omnes homines salvos fieri : sed hæc præsupponilur ad reprobationem : siquidem reproI bat io dicit positivam permissionem, qua f Deus permittit, et ordinat, aliquos hornii nesdeticere a consecutione vitæ æternæ, ad quam erant elevati per prædictam vo­ luntatem antecedentem : ergo ante repro­ bationem supponentur substantiae reprobo­ rum causai» per talem voluntatem . et per consequens non erunt reprobationis of­ fectus. 7 y j Et confirmatur. Nam licet voluntas illa \ antecedens non sit efficax in online ad fi­ nem intentum, nempe in ordine ad ©ter­ nam vitam, est tamen efficax quoad auxilia sufficientia requisita ad illam : ergo etiam j erit efficax respectu productionis subsran- I lie reprobi, et potentiarum illius. Patet j consequentia. Nam hæc omnia requirun- | μ. DUB. III. 409 tur ad posse simpliciter, respecta medio­ rum sufficientium ad consecutionem vitæ æternæ : et ileo sicut substantia reprobi, et potentia naturalis illius sine auxiliis gra­ tiæ non sufficiunt ad talem consecutionem, sic nec prædicta auxilia sine substantia ip­ sius prædestinati, el ejus potentiis natura­ libus, ut ex se constat : ergo sicut auxilia sufficientia sunt effectus illius voluntatis, quia requiruntur ad posse, ita etiam propter eamdem rationem, substantia reprobi erit effectus illius. Non itaque hoc refert. Nam major dis- so. tinguenda est : Substantia reprobi esi effet- Duiitw tus voluntatis antecedentis, qua vult Deus omnes homines salvos fieri, si substantia illa consideretur secundum quod est subjectum capax beatitudinis. concedi poterit: si con­ sideretur secundum quod ejus produetio de facto, et cum effectu conducit ad finem re­ probationis, qui est relucentia divinæ justi­ tiae, in hoc quod reprobus ille deficiat a consecutione vitæ æternæ, et damnetur, neganda est. Et deinde transeat minor, et juxta nuper dicta concedatur prima conse­ quentia : sed distinguitur consequens secundæ juxta distinctionem datam in majori propositione. ’ ' i Itaque substantia illa reprobi tota pro­ cedit a voluntate antecedente, qua Deus vult omnes homines salvos fieri, et tota a reprobatione, qua a Deo reprobatur, quamvis sub diversa ratione. Quoniam a voluntate illa antecedente procedit secun­ dum quod talis substantia est subjectum capax beatitudinis, non vero secundam quod deservit, et cum effectu conducit ad finem intentum per reprobationem : cæte­ rum a reprobatione oritur, quatenus cum effectu conducit ad prædictum finem. Et ratio hujus est. Nam respectu unius, eIbcMiot ejusdem boni potest esse voluntas antece lens, qua tale bonum sit. volilum alicui subjecto ; et voluntas consequens, per quam sit volitum, ut subjectum illüd non conse quatur prædictum bonum;, sed potius defi ciat ab ejus consecutione, ut constat ex iis, quæ in tractatu de \roluntate Dei disp. 9 num. 21 el 23 diximus. Unde si illa vo­ luntas, qua antecedentur et inefficaciter est volilum talo bonum praedicto subjecto, ha­ beat cum inefficacia ad illud simul efficaci­ tatem in ordine ad principia sufficientia, seu ad tribuendum posse simpliciter, quo acquiritur, ut in voluntate antecedente sa­ lutis omnium hominum contingit, tunc ex vi illius voluntatis procedent, tum auxilia Ιη< t disp. vin, DUB. III. DE PRÆDESTINATIONE. sufficientia in ordine ad æternam salutem, primi peccati, propter quod reprobus dam­ tum etiam substantia ipsa, et potentiæ na­ natur, est efiectus reprobationis : cum ta­ turales, desideratae ad hoc, ut ppr volunta­ men non cadat sub peccato illo tanquam tem illam antecedentem sint homines ele­ sub causa meritoria. Cæterum cum hoc vati ad æternam beatitudinem : quia totum stat, ut qua mplures alii efiectus reproba­ hoc requiritur ad posse simpliciter respectu tionis sin voliti, modo supra explicato, predict® beatiludinis. propter peccatum tanquam propter causam Et similiter hoc ipso quod illa voluntas meritoriam illorum. Sicut etiam cum his consequens, qua est volitum ut prædicta cohæret omnes effectus ejusdem reprobasubstantia deficiat a consecutione talis I tion is, esse etiam efiectus peccati in genere boni, scilicet salutis æternæ, ac proinde causæ materialis ; non quidem meriioriæ, damnetur, sit efficax, potest eadem substan­ I licet (ut in hac disp. num. 62 et 63 asse­ tia, ut cum effectu conducit ad defectum rebamus) causa meritoria connumeretur hujus consecutionis, et ad damnationem inter causas materiales, et constituat pecuæternam propter relucentiam divinæ justi- ■ liarem quamdam speciem illius) sed causæ tiæ, esse effectus predict® reprobationis : materialis dispositivæ, el in eo sensu, siquidem utraque voluntas, nimirum illa quem in hac disp. num. 67 innuebamus, antecedens, et hæc consequens reprobandi, j primam permissionem primi peccati, prop­ sunt in eolem signo in quo. et possunt ter quod reprobus damnatur, procedere a versari modo dicto circa idem subjectum, peccato ipso in genere causæ materialis et idem bonum ; illa quidem volendo inef­ dispositivæ, quatenus tale peccatum remo­ ficaciter, quod subjectum eo fruatur; et ■ vet prohibens, et incomposibile cum illa volendo efficaciter quod habeat posse sim­ prima permissione, et voluntate permittendi pliciter respectu illius : hæc vero volendo | prædictum peccatum, ut ibidem diximus. efficaciter, quod ab hac fruitione deficiat : Nec dein le obest si quarto objicias, quod ». et ita voluntas reprobandi non erit minus peccatum originale transfusum ad posteros, efficax ad ponendum illud subjectum in or­ est prius reprobatione ; siquidem est prius dine ad suum finem, nempe relucentiam praedestinatione Christi, ut num. 35 hujus divinæ justitia·, quam voluntas illa antece­ disp. ei deinceps dicebamus, et hæc prædens in ordine ad suum, nempe ostensio­ supponitur reprobationi : sed hoc peccatum nem viscerum misericordi® Dei volantis sic transfusum presupponit substantiam voluntate antecedente omnes homines sal­ omnium hominum productam ; ergo etiam vos fieri. Per quod ad confirmationem satis reprobatio supponet illam : ac proinde patet. nulla substantia poterit esse effectus illius. Tenia Nec et’am obe.-t si tertio objicias, quo i Respondetur enim, quod peccaturo ori­ rr. objeciio. ea quæ procedunt ex voluntate reprobandi, ginale transfusum, est | rius reprobatione . et damnandi, sunt volita ex provisione pec­ in genere causæ materialis, seu materiæ cati tanquam causæ mentoriæ : siquidem circa quam: non quidem proximae et im­ nemini est volita damnatio ætetna, nisi mediata·, sed solum remol®, quatenus pec­ propter sua peccata : ergo substantia re­ catum boc supponitur per modum predict# probi nequit esse effectus suæ reprobatio­ materiæ ad prædestinationem Christi quæ nis. Patet Consequentia. Quoniam substan­ in genere causæ finalis, et efficientis nega­ tia ista est principium, et causa peccati : tive (modo tamen in hac disput. η. 42 ex­ jirincipiuni autem meriti, sive boni, sive plicato) præsupponitur ad eamdem repro­ mali, non potest cadere sub merito : ergo bationem : non tamen prædictum peccatum hoc ipso quod effectus reprobationis debeat est prius reprobatione in alio genere causæ. procedere a peccato tanquam a causa meri­ Unde major propositio intellecta de illa sola toria illius in ordine ad finem reprobatio­ prioritate in genere causæ materialis, seu nis, nequibit prædicta substantia esse ef­ materiæ circa quam jam explicatae, conce­ fectus suæ reprobationis. denda est. Deinde distinguenda est minor: EnodiRespondetur enim negando antecedens Peccatum sic transfusum præsupponit substan­ or* intellectum de causa meritoria non solum tiam omnium hominum productam, ita ut respectu carenliæ visionis Dei, et pœnæ lotum hoc pnesupponatur in genere causæ æternæ ; sed etiam respectu omnium effec­ efficientis ad peccatum transfusum, et in tuum reprobationis, ul constat ex iis, quæ genere causæ materialis, seu materiæ circo in hac eadem disputat, num. 50 et dein­ quam tantummodo ad reprobationem, con­ ceps asseruimus. Et ita prima permissio cedenda est : ita ut ad utrumque præsuppouatur ; r. non procedat a suo peccato ut a causa me­ ponatur in genere causæ efïlcientis, negari ritoria, attamen ejus damnatio, ut habet debet. Ac tandem distinguendum est conse­ quens primæ consequentiæ : et concedenda rationem pœnæ fit propter peccatum tan­ quam propter causam meritoriam. est consequentia de præsuppositionn in genere causæ materialis, sive materiæ circa quam respectu reprobationis : neganda voro de præsuppositione in genere causæ effi­ cientis. Ac proinde debet negari secunda Posteriores assertiones. consequentia : siquidem ex hoc quod pec­ catum originale transfusum, sit prius in Dicendum est tortio, omnia bona natu­ 101. Teri ia genere causæ materialis, quam reprobatio : ralia concessa reprobis, necnon et omnia «nclttet rursus substantia hominum producta, sit dona supernaturalia eisdem tribula esse ef­ iio. prius in genere causæ efficientis, quam fectum suæ reprobationis. Assertionem peccatum ut transfusum, et prius in genere hanc tuentur Bannez art. 2 hujus quæst. Banner. cinsa materialis, sive materiæ circa quam dub. 2, Granado tract. 6 de praedestinatione Ππμ1ο. reprobatione, colligitur, reprobationem non disp. 2 et disp. 3 η. IO et plures alii ex reesse priorem in genere causæ efficientis, centioribusThomistis, qui scripta sua prælo quam prædicta substantia. Qui modus ar­ nondum mandarunt. Et sequitur ex iis, quæ guendi est vitiosus, cum certum sit, ex ex D. Thom. in tribus disputationibus de ef- D.Tbom. prioritate unius respectu alterius in uijo fectibus praedestinationis diximus. Quoniam genere causæ, non licere colligere, non omnia hæc conducunt cum effectu ad dam­ posse esse posterius in alio. nationem reprobi. Tum, quia ex eis majo­ Nec lar dem obest si quinto objicias ex rem pœnam, saltim accidentalem, habebit Prospero, qui respondens ad tertiam objecconsiderans, quod cum posset per sua na­ lionem Vincentianam, quæ præsentem dif­ turalia, adjuta tamen per gratiam, pœnas ficultatem continebat, sic loquitur : Nemo illas, et carentiam divinæ visionis effugere, a Deo ideo creatus est. ut periret : ul nas­ sua tamen culpa noluit. Tum etiam : quia cantur homines, conditoris est beneficium : ideo Deus dereliquit illum, et permisit ut ul autem pereant, prævaricaloris est meri­ tandem damnaretur, quia suis naturalibus tum. facultatibus, elevatis tamen per illa dona Respondetur enim ex dictis, sanctum gratiæ, abusus est, ut ex dictis in hoc dub. Prosperum solum velle, neminem creatum constat. Unde sicut omnia bona naturalia, esse a Deo ut periret, ita ut Deus ex se hoc et supernaturalia, pertinentia ad gratiam velit quatenus est malum creaturæ; non redemptivam, praedestinatis concessa, quæ tamen quod propter relucentiam divinæ cum effectu conducunt ad gloriam eorum, justitiae, ac proinde propter majus bonum sunt effectus suæ prædeslinationis propter non creaverit plures ex hominibus. Unde maximam efficaciam illius, ita omnia bona absolute loquendo verum est id, quod concessa reprobis, erunt propter eamdem Prosper inquit, nempe neminem creatum rationem efiectus suæ reprobationis, quaesse a Deo ut periret : quia per hoc deno­ I tenus saltim per modum occasionis ad fi­ tatur, fuisse volitam creationem propter nem ejusdem reprobationis efficaciter con­ malum hominis, quia malum ejus. Et simi­ ducant. liter verum etiam est id, quod statim addit, i Unde D. Chrysost. homil. I5 super ad CotTüb»>· Mkr scilicet quod ut nascantur homines, est Dei Roman. 8 ad illa verba : Diligentibus Deum anciori omnia cooperantur in bonum, sic inquit : hte beneficium. Quia licet productio hominum Scrip­ Quemadmodum his (scilicet diligentibus tura» reproborum sic a reprobatione , ut causa ct Deum) auxilio sunt ea etiam, quæ nocumen^ Saucio­ remota, et applicante providentiam natura­ tum afferre videntur, sic iis, qui illum non rum. lem, qua immediate providetur de illa pro­ Chryamant, vel ea nocent, quæ auxilium affe­ ao el gtori* : man. P fjj es profundum abyssi, quos reliquisti in quasi elicitive oriantur a sola praedestinaDeus absqac electione grati ira ct gloriam comma- led. 2 Respondetur enim concedendo majorem immunditiis suis, quibus omnia cooperantur ergo tione. solum possent osse effectus reiro· EnoJaniai, quod ad praedestinationem pertiud. c. e. 3, X lar. quoad effectus ordinis naturalis prout in malum, et ipsa etiam oratio vertitur in 2 Praeterea, electio est eorum, quæ l atape ee irone Sed couira ol qcod dicilor Ephes. I : Elefit nus in ipso ante znnodi constitutionem. FPsponfa) dicendim. qaud pr.rdestiiutio secaudam ralrôocm pra>appumt e eetronrm, et electro dilectiooem. • Art. 1 Cajos ratio est. Qab prédestinaito. ct dictam f est, ajos q. est pr· providenuæ : protidentii autem, sicut et pro deaba, est ratio in iold ecta existed praeceptiva ordiQ· — nations iliqnorum in fines, fit sapra f· Jictua esi- Non a I. aalem prædjulur aliquid onlinaodaoi ia Anew. nisi pneexisiente volanute dub. Unde prrde^nutio aliquo­ rum in stolen z tenua pnrsnpponit secm-na ratio­ nem, qaod Deus illorum veiit salutem. ad qiod pertinet decito ei dilcruo. Dilectio quidem in qaantuia 'ull cis hoc bonum saluti* zteraz. Nam diiijere est idle alicui ÿ. vû bonam, nt sapra didam ’ esu Electio autem io quantum a. ? “ '* **· hoc bonum aliqaibas pra aliis volt, cum q losdara «pro•f· J r.______ 3 bel. ____ at sapra dictum r __ est _____________ Electio umeo,t d dilectio bojas alitê-r ordinantur io oobis, rt ia Dro» eu qaod in nubis qaz t ro anu* diligendo oon cassat bonum, sed ei boou pré­ existent! incitamur ad diliçradou. et ideo dipaas aliqoea, qnem ddigimus» et mc e cdio di eetrocea proce­ I dit in nubi< : in Deo jotem rst e rotivrrM. Nam voluntas ejus, qua vult boa am alicui diligendo, est cau>a. quoi illud bonum abeo pra· alict habeatur. Et iro patet quod dilectio prz* apponitor dedroni secandum ntroarm. cl electio praedestinationi. Unde omaes pnedesUoali suat electi, et di ledi. Ad p-imnm rrju dicendam, qaod si consideretur rommnnlcatio boaiuiis divina* in com mani, ibsqae ekdione bonitatem suam co «manicat, id quantum scihect nihil es', qu>*d non partiap l aliquid de boni Die ejos, d ‘apra dietam · est. Ned « consideretur communicatio itra. Sed ia Deu esi a iter nt dic­ A post. tem 7* est Et Ideo sicut dicit Augustia. ♦ eligantur aaqaiA- a Deo qui non sunt, neqne Umeo errat qui degit. Ad trrlinm dicendum, quod îmcuî supra r dietam laium u piiueip. esi) Deos volt omnes humi nes sakos fleri antecedrot-r 10.u. 10. (quod non est simpliciter telle, sed Q. Ul cohStfqarnter, qaoJ est sisplidter velle 3 non fallitur Deus. Horum si quisquam periit sostomus hom’d. 1 in cap. t ad Ephes., £· vitia humano vincitur Deus ; sed nemo eo­ Ambros., Theophylaclus, Hugo Victorinus, rio. rum periit, quia nulla re vincitur Deus : Sedulius ibidem, nccnon et Angelicus dedi sunt autem ad regnandum cum Christo, Doctor lect. 1. u-ibde. Ubi etiam expendendum est, Augusti­ Tum etiam et maxime, quia AugusL num ex eo intulisse, neminem horum elec­ perpetuus est in explicatione hujus loci de electione ad gloriam, et ita lib. 6 Hypotorum perire, quia electi sunt al regnum gnosticon. cap. 6, de praedestinatis inquit : cum Christo. Constat autem solam electio­ Regnum calorum eis esse prædeslinalum sine nem efficacem ad gloriam esse causam hu­ dubitatione dicendum est. Hoc enim Aposlol. jus, quod est prædestinatos non perire, ut Paulus probat cum ante, eos prædestinatos d ex se, et ex jam dicendis dub. 3 hujus disp. patebit. ; | electos esse testatur, quam mundus consti­ tueretur : scribens enim Ephes, dicit : Ebgit U Nec ea, quæ in favorem suæ solutionis nos, etc. lib 5 contra Julian, c. 4 explicat •γί supra adduxit idem Vazquez ad suadendum, eumdem locum de illis, de quibus dicitur boc testimonium Apostoli intelligendum Rom. 8 : Quos autem prædestinavil, illos el 11 JJ; esse præcise de electione ad gratiam, ei favocavit, justificavit, et glorificavit. De qui- * vent. Non quidem primum, nempe quod bus etiam postea subdit : Exhis nemo periit, jr^Aug. dixit electos, de quibus loquitur Pauquacumque xlate moriantur. Lib. de Præ· I Ius, fuisse electos per electionem gratiæ, et desk sancior, c. 17 intelligit dictum locum quod pauio ante dixit : Si autem gratia, de electione, per quam Deus justificat, et non ex open bus, etc. Quoniam electio ad glorificat electos, perducitque ad beatiludiI beatitudinem non ideo nuncupatur ab Aug. nem. Item c. 18 sequenti intelligit de præ­ t electio gratiæ, quia sit electio ad solam I gratiam; sed quia est omnino gratuita, ut destinatis a Deo in laudem gloriæ ejus, quibus omnia cooperantur in bonum. Hi I w ex eodem Aug. dub. sequenti expendemus : I ei ideo ipse in hoc testimonio se explicat in autem sunt illi, qui ad æternam vitam sunt I bæc verba : Profeclo electi sunt per electio­ electi. Et tandem, ut alia omittamus lib. de Correct, et grat. c. 7 expresse intelli­ nem, ul dictum est, gratiæ, non præcedcngit testimonium hoc de elect, prædest. ad I Hum meritorum suorum. Et clarius lib. de gloriam. Post multa enim, quæde electione Patientia cap. 20 : Hanc (inquit) electionem præ festinatorum dixit subdit : Electi au­ ’ non præcedenlium in bonis operibus merito­ tem sunt ad regnandum cum Christo. El in­ rum, sed electionem gratiæ, demonstrans fra : Illos elegit ad oblinendum regnum Apostolus, inquit : Reliquiæ per electionem suum. Remanet ergo locum illum intelligratiæ salvæ faclæ sunt : si autem gratia, gendum esse de electione præ festinatorum I jam non ex operibus, etc. Hæc est electio ad gloriam. | graliæ, idest, electio, qua per Dei gratiam Unde non bene Vazquez in præsenti, 1* I homines eliguntur : hæc est inquam electio : disp. 89 cap. 8 explicat hæc ultima verba ex Εχ;Λ* gratiæ, qua omnia bona merita proveniun­ ÛJ August, lib. de Correct, et grat. desumpta, V>:pi tur humana : si enim ullis bonis meritis da­ tie regno in semine, idest, de gratia, quæ repntur, jam non gratis donatur, sed debita red­ est semen regni cœlestis et beatitudinis. ditur. Constat autem in his verbis loqui Nam hæc explicatio contradicit contextui Aug. de electione ad beatitu linem, de qua Aug. Etenim electio ad regnandum in se­ intelliguntur verba illa : Reliquiæ per elec­ mine, sive ad gratiam, non habet infallibi­ tionem salvæ faclæ sunt, et tamen inquit (ut liter vidimus) esse electionem gratiæ, idest, non ex meritis, seu propter merita praevisa. Et similiter tract. 86 in Joan. : Quid ergo (inquit) elegii in non bonis? Non enim electi sunt, quia boni fuerunt, qui boni non es­ sent, nisi electi essent, alioquin gratia jam non est gratia si prxeessisse contendimus me­ rita. Hæc quippe electio gratia est, de qua dicit Apost. : Sic ergo in hoc lempore reliquiæ per electionem gratiæ salvæ faclæ sunt. Ex quo etiam constat, falsum esse id, 14. quod in hac probatione addit Vazquez id Ad quod nempe, quod si Augustin, sermonem texe­ in ejoem ret de electione al gloriam, nequaquam di­ probjlione ceret eam esse sine præcedentibus meritis. addit Etenim nihil certius apud August, quam Viiq. electionem praedestinatorum ad gloriam fieri ex mera liberali cate Dei, et sine praeceden­ tibus meritis praedestinatorum : quamvis inde non fiat beatitudinem tribui in executione sine meritis. Quoniam aliud est elec­ tionem ipsam ad gloriam fieri sine meritis præcedentibus : et aliud beatitudinem tribui sine meritis, ut infra dub. 3 dicemus. Quia licet nullis meritis nostris præcedentibus habeat Deus intentionem eligendi nos ad gloriam; attamen ex mera liberalitate, et gratis eligimur, ut in exeeutione consequa­ mur illam per merita nobis concessa, et il­ lata ex efficacia talis intentionis, ut loco citato dicemus. Neque etiam secundum, quod pro se ad­ 15. ducit Vazquez, ei opitulatur. Quoniam illa luinngiCor particula causalis quia, tantum significat, secuuvocationem secundum propositum Dei esse daw. quod priorem in genere causæ materialis, et dis­ p.u se positivæ, quam electionem ad gloriam : viduat Vaiq. non quidem sumpta electione secundum se, sed ex parte sui termini, idest. consecutio­ nis illius. Quo etiam modo explicandum est prædictum testimonium, et eadem par­ ticula causalis, si inlelligeretur de electione ad gratiam. Quia tunc vocatio secundum propositum Dei, nequit esse causa efficiens aut finalis elrclionis ad gratiam, sed causa materialis, el dispositiva non quidem illius electionis secundum se sumptæ, sed solum ex parte sui termini, nimirum ipsius graliæ, respectu cujus habet rationem causæ dispositivæ et materialis. Nec tandem obest si in favorem Vazquez 16. urges rentra ea, quæ diximus. Tum quod Prior iropuAugustin, lib. de Praedestinat. Sanet, cap gnitirt 19, Hieron. contra Rutinum, et alii Patres contra dicta. intelligent hoc testimonium Pauli deehe- AujuU. lione gratiæ, sive ad gratiam. Tum etiam :, 1 heroa. quia si in praedicto testimonio sermo esset, SecgnX * pr. 420 DE PRÆDESTINATIONE*. de electione ad gloriam, non diceremur eligi, ut essemus sancti : siquidem illa par­ ticula ut, significat finem electionis : esse autem sanctum non est finis electionis ad gloriam, sed dispositio ad illam obtinenTrrtii. dam. Tum deinde : quia illam epistolam scribit Paulus omnibus Ephesis. quos vocat sanctos, et fideles in principio capitis : at inter omnes Ephesos fideles multi erant re­ probi : ergo nomine electorum non intelligil ibi electos ad gloriam, sed ad gratiam. Ulbaa. Tum denique : quia multoties in Scriptura appellantur electi absolute, et sine addito illi, quibus tribuitur fides , vel gratia , etiamsi non adipiscantur gloriam : unde Cdos. 3. omnes Colossenses cap. 3 epistolæ Pauli S ad Tbessai. cuncti Thessalonicensem epist. 2 cap. 2 ad eosdem, et onws fideles ad TiÂd γίΐ,αΐ. tum i et i Petri, i vorantur electi ; cum iPeini. tamen certum sit, non omnes illos fuisse praedestinatos, et electos ad gloriam : ergo etiam in prædicto testimonio Pauli, quod pro nostra assertione adduximus, potest sumi pro electione ad gratiam, et non ad gloriam. Respondetur enim ad primam ex his im­ Ad primam pugnationibus. Augustinum, et alios Pa­ itnpu- tres tantum voluisse, electionem ad gloriam puatiooeffl. fuisse electionem gratiæ, idest, gratuitam, sive ad gratiam, hoc est, ad gratiam con­ summatam, quæ est idem cum gloria. Adde, quod licet Aug et alii Patres di­ xissent, testimonium hoc intelligi de elec- I tione ad gratiam, non tamen ob id negasse, quin potius adstruisse, intelligendum etiam esse de electione ad gloriam. Nam licet in reprobis electio efficax ad gratiam non sit electio efficax ad gloriam; attamen in prae­ destinatis electio efficax ad gratiam, est re ipsa electio efficax ad gloriam : el ideo eli­ guntur efficaciter ad illam, quia efficaciter fliguntur ad islam. 18. Ad secundam vero respondetur, quod liAd leçon w cet non sit finis electionis ad gloriam, ut dam. nos simus sancti per gratiam sanctificantem viæ, imo nec per gratiam sanctificantem patriæ; est tamen effectus illius, et objec- I tum materiale per se inspectum ab eadem electione, sub propria et formali ratione ipsius : hoc autem sufficit ad hoc ut possit dici, nos electos esse ad gloriam, ut esse­ mus sancti. Sicut licet rharitas terminetur ad proximum, ut ad objectum materiale; et ad bona spiritualia, quæ ilii vult tanquam ad effectus; nihilominus huc suffic i ad hoc ut etiam dicatur, charitatem esse ad hoc, ut per eam diligamus proximum, et veli- DI-SP IX, DUB. I. mus illi prædicta bona. Et sicut prædicta cd vitam gratiæ non dicitur aliquis eligi, bona possunt se habere per modum dispo­ nisi in quantum vita gratiæ ordinatur ad sitionis ad charitatem, licet non sint finis gloriam : el propter hoc illi qui habent gra­ volitionis Dei, qua voluit charitatem infun­ tiam, et excidunt a gloria, non dicuntur esse dere, ita gratia vite potest esse dispositio dedi simpliciter, sed secundum quid. Quod ad gloriam, quamvis gratia viæ non sit fi­ ivot. etiam docuit August, lib. de Correct, et nis electionis, qui a Deo volita est praedes­ grat. cap. 7. Ad id autem quod ad proba­ tinatis ipsa gloria. tionem antecedentis adducitur, constat ex Ad tertiam concedatur major, et transeat nnper dictis in solutione ad præcedentem minor ; sed negetur consequentia. Nam, M tffU) impugnationem. El hæc de primo funda­ juxta regulam Scripturæ, quæ traditur ah mento assertionis. Quod ideo lucius pioseAugust, lib. 3 de Doctrina Christiana cap. cuti sumus, quia D. Thom, eo ad idem 32, lib. contra Donatislas cap. 20 et tract. intentum utitur ; et aliqui ex recentioribus 70 in Joan, et latius ah Ambros lib. i de Ati», dicunt prædictum testimonium non esse ad vocatione Gentium cap. 3; pro qua etiam rem ad assertionem nostram confirman­ videri potest Martinez lib. 10 Hypotepodam : ac proinde Angelicum Doctorem, seon regula 40. Quando in sacra Scriptura non bene in argumento sed contra probasse, fit sermo ad populum, tunc aliquando fit prædestinatos fuisse efficaciter electos ad sermo ad illum, ac si omnes ex illo essent gloriam. justi, aliquando vero, ac si essent peccato­ res. Quo loquendi modo frequenter utitur § IV. Paulus, ut nutavit Hteron. c. 63 Isaiæ, et β*τμ ita m hoc testimonio, in quo inquit Paulus Fundamentum secundum veræ sentenliæ. ad Ephes, nos electos esse ad gloriam, ut essemus sancti. loquitur cum illis, ac si fl. Secundo probatur assertio ex aliis omnes illi essent sic electi. Unde August. L- Scripturæ testimoniis. Et primo ex illo epist. 56 q. 6 hoc modn explicat illud, quoi Lucæ 12 : Nolite timere pusillus grex : quia habetur in epist. ad Rom ubi omnes Is­ S Patri vestro dare vobis regnum. raélite vocantur electi propter patres eo­ quo plane loquitur Christus Dominus rum : ex eo quod licet aliqui ipsorum esseni reprobi, attamen propter prædictam 1’^ de jolunlate efficaci dandi gloriam, quæ tu. nomine regni significatur, ut supra in hoc consuetudinem Scripturæ, loquitur ad om­ ! dub. num. 12 dicebamus. Quare, cum di­ nes, ac si omnes essent electi : ex eo quod cat tribui prædestinatis ex complacentia, et aliqui eorum erant ex electis. beneplacito Patris, satis indicat dari ex Et similiter idem Aug. quæst. 117 in ΐφ& mera gratia et non ex meritis : quandoGenes, ail Christum Joan. 6 omnes suosj^.i • quidem quod ex meritis tribuitur, non haApostolos vocasse electos, cam dixit, duo­ ! bet, proprie loquendo, dari ex complacendecim : Ego vos elegi : quia licet Judas non I lia, et beneplacito, sed ex justitia. Qua fuerit efficaciter electus ad beatiludinem j _it- etiam ratione Augustin, lib. 3 Hypognost. (de qua electione ibi loquebatur} attamen * cap. 14 explicat illud ad Galat. 1 : Cum quia nomine melioris partis intelligunlur autem placuit ei, qui me segregavit ex utero cæteri, juxta Scripturæ phrasin, propterea matris meæ, el vocavit per gratiam suam, sub nomine electorum, etiam Judas intel­ ul revelaret filium suum in me, sic inquit : lectus fuit. Quæ exj ositio debet necessario Non dixit : cum voluissem ego; sed cum admitti etiam ab adversariis quatenus, etsi placuit ei, qui me segregavit ex utero matris daremus, August, loqui de electione ad meæ, el vocavit, non per meritum meum, gratiam in eo sensu, in quo ipsi volunt; sed per gratiam suam. attamen valde credibile est, non omnes Et similiter in testimonio hoc, quod ex Ephesos fuisse electos ad gratiam efiicaciter Paulo modo adducebamus, hæc eadem ve­ habendam, et ideo Paulus propter rationem, ritas continetur. Nam in eo condistinguit et phrasin Scripturæ jam diciam. ita loqui­ Paulus vocationem per gratiam, et segre­ tur ad illos, ac si omnes essent sic electi. gationem ex utero matris; et hanc prius Ad ultimam vero impugnationem nege­ constituit, ut radicem illius : ergo ante tur antecedens, juxta doctrinam D. Thom® A4 tihlelectionem ad gratiam præcessit segregatio, infra quæst. 24 art. 2 ad ultimum his ver­ P.DM •eu electio ad gloriam : ac proinde præbis . Tt’ta gratior non habet rationem finis, dicu electio non fuit ex meritis, quæ sunt sed rationem ejus, quod est ad finem. Unde ptsteriora ipsa gratia. 1 Ulli · IjUUU IIX.C.U clllljUI CO J XP I J 1 I Et deinde Joan. 15 dicitur : Non vos me Jam. 15. elegistis, sed ego elegi vos. Quæ verba Au- Aogost. gust. lib. de Patientia cap. 20, 21 et 22 intelligil de electione efficaci ad gloriam : at vis et energia eorum non salvaretur, si prædicta electio fuisset post prævisa me­ rita. Nam tunc Apostoli prius elegissent Deum, quam Deus efiicaciter elegisset illos ad gloriam : siquidem prius meruissent vi­ tam æternam per amorem, quo dilexissent illum, ut ultimum iinem præ omnibus re­ bus; ac proinde elegissent illum præ om­ nibus illis. Et tandem ad Ephes, i : Qui prédestina- e?. vit nos in adoptionem filiorum per Jesum Christum, secundum propositum voluntatis sur, in laudem gloriæ gratiæ suæ. Et post pauca : In quo nos sorte vocati sumus prædestinati secundum propositum ejus. Ubi D. Thom. lect. 4 notat, prædestinationem D.Tbom. appellari sortem, quia Deus per modum sortis secundum occultam providentiam, non ex alicujus méritis prædestinat : in quo sensu intelligit illud ad Coloss. 1 : Qui Colos.I. dignos nos fecit in partem sortis Sanctorum. Quod etiam advertit D. August, in illud August. Psal. 3Û : In manibus tuis sortes meæ. Ubi per sortes, gratiam prædestinationis intel­ ligil, quæ non contingit electis ex aliquibus ineritis etiam praevisis, sed ex mera Dei voluntate : quam explicant illa verba : Se­ cundum propositum voluntatis ejus. Unde idem D. August, lib. 2 contra duas episto­ August. las Pelagianorum cap. 10 et lib. de Cor­ rect. et grat. cap. 7 *. Electi sunt (inquit) quia secundum propositum vocali sunt : pro­ positum autem non suum, sed Dei. De quo alibi dicitur : ut secundum electionem, pro· positum Dei maneret, et alibi non secundum opera nostra (inquit), sed secundum jftoposflum suum el gratiam. ■ s L·' • ■ Fundamentum ultimum pro vera sententia. Ultimo* probatur assertio optimo testi­ monio Pauli ad Rom. 9 : Cum nondum Rom· °· nati fuissent, aut aliquid boni egissent, aut mali (ul secundum electionem propositum Dei maneret) non ex operibus, sed ex vocante dictum est ei : quia major sen iet minori. Sicut scriptum est : Jacob ddexi, Esaü autem odio habui. Ubi nomine dilectionis, qua a Deo dilectus est Jacob, et nomine odii, quo ab eo, odio habitus est Esaü, signifi­ catur ab Apostolo voluntas illa, qua Deus ; »4 DE PRÆDESTINATIONE. voluit dare prædestinatis vitam ætemam, eligendo eos ad iilam : necnon voluntas qua voluit eamdem vitam ætemam, per modum indebiti beneficii denegare reprobis. Et ta­ men hæc discretio et electio dicitur facta fuisse antequam aliquid boni vel mali egis­ sent, et non ex operibus, sed ex vocante : ut per hoc inter alia denotaretur, prædic­ tam electionem ad gloriam fuisse factam non ex meritis, ac proinde gratis, et ex mera voluntate vocantis, seu eligentis ante provisionem meritorum. 24. Confirmatur, et explicatur vis hujus tes­ Expeaditimonii ex iis, quæ docet August, lib. 1 ad tar pnrnù Simplicianum q. 2 et alibi saepe. Nam exl les lia o ~ niaai pendens hunc locum, advenit primo. 1Paati. Apostolum valde consulto dixisse, quod Aogaq. Ac*oM· Isaac ex uno concubitu genuit Jacob et Esaü, tum ut auferretur suspicio, qua pos­ set quis suspicari prædestinationem Jacob rerundendam esse io merita parentùm, quæ habebant, quando illum genuerunt : et re­ probationem Esau in demerita eorum, ex eo quod essent in peccato, in conceptu, sive generatione illius. Tum etiam, ut tol­ leret ab astrologis amam referendi has adeo diversas sortes ad varios astrorum aspectos, in quibus hi duo fratres nati es­ sent. ExpendiSecundo advertit, data opera asseruisse secando. Apostolum : Cum nondum nati essent, aut aliquid boni egissent, aut mali, ne quis has easdem diversas sortes prodictorum fra­ trum ad mala, vel bona opera uniuscujus­ que eorum procedentia referret. ExpendiTertio denique animadvertit, idcirco Apostolum addidisse : Non ex operibus, sed ex vocante dictum est, etc. ut significaret, electionem unius, et exclusionem alterius jam diflam non in diversitatem operum ■ subsequentium, seu in merita, vel demerita provisa, sed solum in puram Dei volunta- | tem refundendas esse : et hoc denotasse Paulurn, cum asserit : Miserebor cujus mi­ sereor, et misericordiam præslolabor cui miserebor. Et iterum : Non volentis, neque currentis, sed miserentis est Dei. Et rursus : Cui vult miseretur, et quem vult indurat. Et tandem : 0 homo, tu quis es, ul respondeas Deo? Numquid dicet figmentum‘ei, qui se I finxit, quare me fecisti sic? Quæ verba multoties repetit August, ut ostendat electio­ nem ad gloriam non fuisse factam ex me­ ritis praevisis, sed ex gratuita voluntate divina. Quibus omnibus accedunt omnia illa tes­ timonia, quibus in tractatu de Scientia Dei DISP. IX, DUB. I. cretum, quo homines ad vitam æternam I disp. 10 num. 31 et deinceps probavimus, ' ** ‘ ' j ■ ifïwj. elegii : ul patet ad Ephes. I ·. Elegit nos in non posse esse in Deo præscientiam alicu­ ιβίήΛη/ί mililltulioncm. Et rUrSUS ipso ante muniit mundi constitutionem. rursus I* jus futuri, ante voluntatem efficacem Dei Prxdeslinali secundum propositum volunta­ de eodem futuro. Nam ex vi horum testitis SU*. I moniorum tollitur scientia media procé­ Unde ex hoc eodem contextu Apostoli dons electionem ad gloriam : et ea sublata in prædicto cap. 9 ad Roman, et 8 proce­ nequii electio efficax ad gloriam ex provi­ denti, colligunt sancti Patres Latini et sis meritis fieri, propter ea. quæ hucusque Gneci. Apostolum loqui de prædestinadiximus. tione el reprobatione. Nam illa verba cap. Nec refert si occurras primo, cum Less, Frûj 8 : Quos præscivit, et prxdestinavil confor­ lib. de Prædestinatione sect. 3 num 32, et nr,i. , mes fieri imagini filii sui. Et illa : Quis ac­ Molina in prosenli art. 5 disp. 1 memb. i.«latîo. Aaç. Rom.II. J ’ll· « 3 428 DE PRÆDESTINATIONE * DISP. IX, DUB. Π. ritas ox parte eligendorum. Cæterum postea Secundo respondetur, quod in testimo­ minus ut hoc clarius maneat, et aliquibus Sônrada cum factus est doctior intellexit, Deum di­ wlotio nio illo : Quos præscivit, et prædeslinavit, testimoniis ex eisdem Patribus adducendis ligendo facere hanedisparitatem, acproinde particula illa, præscivit, potest intelligi de occurratur, propterea sigillarim dubium ante prævisa merita, quæ radicaliter ab hac scientia approbationis. Et iia sensus est» hoc excitare placuit. Tituli autem illius dilectione proveniunt, potuisse eligere prae­ quod eos, quos ex vi suæ electionis efficaintelligentia» satis ex iis, quæ in explica­ destinatos ad gloriam. cis præscivit Deus esse futuros initiative, tione tituli dubii praecedentis diximus li­ Nam contra hoc, Vazquez multa ex et radicaliter conformes imagini filii sui, quet. . r Aug. congerit, quibus probat Augusti­ eosdem per actum imperii complete prænum etiam senem confirmasse ea, quæ paravit, et praedestinavit, ut complete, et dixerat in q. citata ad Simplicianum. Nam formaliter essent futuri conformes eidem in lib. de Prædestin. Sanci, c. 4 versans imagini. In quo eliam sensu possunt expli­ Refertur prior opinio. hanc eamdem difficultatem, sic inquit : Si Hiemo. cari Hieron. et Ambros. adducti in argu­ curassent hi falres (scilicet Massilienses) A mb ros. Prima sententia asserit, quod juxtamenmento, et quicumque alii Patres, qui ex­ ûittnûjent istam quæslionem secundum ve­ ponentes eumdem locum dixerint, Deum tem Aug. D. Thom. et Patrum, electio prae­ ritatem Scripturarum solutam in I libro destinatorum ad gloriam non est gratuita, prædestinasse ad gloriam eos, quos sibi duorum, quos ad bonæ memoriæ Simplicia­ devotos futuros esse præscivit. Nam ante et liberalis, ac ante praevisa merita, sed num scripsi. Quod etiam docuit de Dono post praevisionem meritorum, sive ex justi­ actum imperii, in quo formaliter consistit persev. c. 20 et 21. prædestinatio, datur electio, et intentio tia. Ita plures Doctores dubio sequenti,num. Confirmatur ex eodem Aug. sermone 7 Oakefficax : qui actus sunt quædam quasi radi70 referendi. Probatur primo ex August, him de verbis Domini secundum Matth. torn. 10, calis, et initiativa prædestinatio, et prelib. ad Simplicianum, q. 2 antemedium his • ubi sic asserit : Elegit autem Deus sicut in­ scientia. Et ideo ante formalem prædestinaverbis: Non ergo secundum electionem propo­ quit Aposl. et secundum suam gratiam, ct tionem praesciuntur , modo tamen alibi situm Dei manet, sed ex proposito electio, secundum illorum justitiam. Hæc autem lacto, in hac intentione, et electione, et idest, non quia invenit Deus bona opera in duplex electio non potest aliter intelligi, initiativa prædestinatione, merita quæ tunc hominibus, quæ eligat ideo manet propositum nisi quia gratis electi sunt ad dona gratiæ, initiative sunt futura, et ex qua infallibili- justificationis ; sed quia illud manet ut jus­ et postea praevisis meritis factis ex gratia, ter sequentur omnia, quæ ad futuritionem tificet credentes, ideo invenit opera, quæ jam electi sunt secundum justitiam ad gloriam. eorum completam desiderantur. eligat ad regnum coelorum : Nam si non Unde explicans deinde idem August, illud Unde licet præscienlia hæc meritorum, esset electio, non essent electi, nec recte di­ ad Rom. 11 : Reliquiæ secundum electionem aliqualiter futurorum ex vi gratuitæ elec- j ceretur : Quis accusabit adversus electos Dei? gratiæ salvæ faclæ sunt, sic loquitur : Ego tionis ad gloriam, præcedat prædestinatio- I non tamen electio præcedit justificationem, dios elegi, quia vidi mentes diorum de me nem; non tamen electionem ipsam gratuisedeleclionem justificatio. Nemo enim eligitur, præsumentes non de se, nec de Baal, non tam, perquam Deus primo elegit aliquos nisi jam distans ab illo, qui rejicitur. Unde sunt mutati, sic sunt ut a me facti sunt el tu efficaciter ad gloriam : sicut neque etiam quod dictum esi, quia elegii nos Deus ante qui loqueris, nisi de mc praesumeres, ubi prædicta merita, adæquate futura, possunt mundi constitutionem, non videq quomodo esses? * præcedere ipsam praedestinationem forma sil dictum, nisi præscienlia. Hoc autem quod In quibus verbis, et concelit electionem liter sumptam : ac proinde propter illa sic ait : non ex operibus, sed ex vocante dictum ad gloriam, necnon ad majorem gratiam ex sumpta, et ut talia prævisa, non fuerunt est ei, etc., non electione meritorum, quæ post ineritis, ut constat ex illis verbis : Ego homines efficaciter praedestinati praedesti­ justificationem gratiæ proveniunt, sed libsillos elegi, qui vidi mentes illorum de me natione formali ad gloriam. Videantur ta­ ralilale donorum Dei voluit intelligi, nequis præsumentes, etc., et simul admittit elec­ de operibus exlollalur. y3 men ea, quæ pro solutione aliquorum tes­ tionem gratuitam ad gratiam, absque prae­ timoniorum ex Patribus desumptorum Ubi, ut vides, electio ad vitam æternam cedentibus meritis, ut constat ex ultimis sequenti dub. dicemus. non præcedit justificationem, seu electio­ verbis, ut ita ex hac gratia semel gratuito nem a I gratiam, sed e contra. Et ita, juxta concessa pullulent bona opera, quæ postea DUBIUM IL mentem August, satis constat, qualiter eligantur. Et propterea in ejusdem gratiæ Deus inveniat opera, quæ eligat ad regnum commendationemstatim subjungit .· Cave,o Utrum juxta Augustini el D. Thom. necnon cœlorum, et ratione quorum eligat effica­ Christiane, cave superbiam. Licet enim imi­ aliorum sanctorum Patrum mentem, elec­ citer ad æternam vitam eos, quos talia tator Sanctorum sis, totum gratiæ semper tio efficax praedestinatorum ad gloriam, opera patraturos esse cognovit. reputa : quia ul esset aliquid reliquum (idest, fiat omnino gratis, et ante prævisioncm Nec refert, quod respondetBellannin.Iib. <1. ut inde pullularent, et relinquerentur bona meritorum? an vero ex justitia, el post 2 de gratia et lib. arb cap. 15, ubi ait, Au­ opera, quæ eligeremur) gratia in te Dei, I prævisa merita eorum ? gustinum cum scripsit libros ad Simplicianon tuum meritum fecit. Secundo probatur ex D. Thom. 3 p, q. I num fuisse juvenem, nec tunc mulla inve­ α Quamvis ex testimoniis Patrum, quæ I art. 3 ad quartum, ubi ait prædestinatio- ( nisse in hac difficillima quæstione, quæ adduximus ad ostendendum quomodo juxta postea majori diligentia investigavit, et re>7î- nem Dei supponere praescientiam futurosacram Scripturam electio praedestinatorum Et ideo sicut Deos praedestinat saluperit : et ita non potuisse tunc intelligere, ad gloriam sit gratuita, ac liberalis, satis quomodo Deus eligeret ad regnum, vel ex­ tem aliquorum per orationes aliorum constet hanc esse mentem eorum ; nihilo­ cluderet ab illo, si nulla praecessisset dispa­ rius 429 obtinendam,ita prædestinavitlncarnationem Christi in remedium peccati. Unde sicut Deus praedestinat aliquem hominem ex præscienlia orationum aliorum, ex eo quod praedestinatio præsupponil praescientiam futurorum, ita praedestinavit eumdem ho­ minem ex praescientia meritorum illius : siquidem non est major ratio, cur illæ (nempe orationes aliorum] quam ista (scili­ cet merita praedestinati] praesupponantur ut futura ad praedestinationem. H. Tertio. Nam Ambros. lib. 5 de fide cap. 3 inquit : Non ante prædeslinavil Deus quam Tertiem. Ambros. sciret, sed quorum merita præscivit, eorum præmia prxdeslinavit. Et super epist. ad Roman, in illa verba cap. 8 : Omnia coope­ rantur in bonum tü qui secundum propositum, etc., ait: Istos quos præscivit futuros sibi devotos, ipsos elegii ad promissa præmia capessenda. Et infra cap. 9 in illa verba : Jacob dilexi, etc., sic asserit : Praescientiam Dei flagitat in his causis, sciendo enim quid unusquisque illorum futurus esset, dixit ’ hic erit dignus qui erit minor, et qui major erit indignus. Et iterum : Unum elegii præscientia, alterum sprevit. Et paucis inter­ positis reddit rationem : Nam neminem damnat, antequam peccet : et neminem co­ ronat, antequam vincat. Et similiter Chrysostom, homil. 2 ad Cbrr Ephes. : Elegii omnino (ait) juxta delectum sosl. liberumque propositum praedestinatos : hoc est, prxdeslinavit juxta quod nos viderat, antequam in sortem ascisceremur. Quod etiam docuit idem Chrysostom, homil. 51 in Genes, et homil. 80 in Matth. Damas- Damne, cen. lib. contra Manichaeos, Prosper lib. Proipcr. 2 de vocat. Gent. cap. 23, 20, 29 et 31 et art. 12 ad objectiones Vincentianas, ubi ait : quod reprobi forent praedestinati, si rever­ terentur a peccatis, et permanerent in sanctitate. Hieron. ad Ephes. I in illud: In Hieron· laudem gloriæ gratiæ suæ. Et epist. 150 quæ est ad Helvidiam q. 10 explicans illa verba: iNumquid iniquilasapud Deum, inquit : Vasa misericordiæ non solum populus Gentium est, sed eliam ii, qui ex Judæis credere vo­ luerunt : ex quo ostenditur non gentes eligi, sed hominum voluntates. § π. Assertio prior. Dicendum tamen est primo, quod juxta mentem August, electio efficax praedes­ tinatorum ad gloriam facta est omnino gra- Prima caoclasio. K w il· ri u ♦ . • ' I 430 DE PRÆDESTINATIONE DISP. IX, DUB. II. 431 1 Accedit primo, quod hoc ipso quod I referebamus : Electi autem sunt ad regnan­ 13 : Quotquot erant præordinali ad vitam tis, et ante prævisa mérita, non veto post 1 electio ad gratiam sit juxta mentem Audum cum Christo, et infra : Jlloselegil ad ob­ æternam. . prævisionem eorum, et ex justitia. Iu om­ linendum regnum suum , nempe regnum Secundo probatur eadem assertio alio Il ■ ^wguslini gratuita, et non ex prævisls merines Doctores dub. sequenti, num. 78 refe I fis, oportet ul juxta eumdem Augustinum ælernum, et ita de hac electione explicat Primaa rendi. Probatur ex eôdem Augustin, lib. testimonio ex Aug lib de Correct, el grat. Serit4ml ei os fanelectio ad gloriam sitellam gratuita. Quia plura testimonia Scriptura?, quæ non nisi c. 7 (cujus aliquid supra tetigimus) de­ λίρα. ■ dimen- de Correct, et grat. cap. 14 ubi postquam I juxta ejus mentem, ideo pr.fdestinatus elide electione ad gloriam possunt intelligi : lam. dixit, volenti Deo salvum facere, nullum sumpto, ubi sic ait : Illi ergo sunt electi, Aogast. ■ gilur ad gratiam gmiuito, quia ex mera voul est illud ad Rom. 8 ; Quis accusabit ad­ Ad qui secundum proposilum vocali, qui etiam humanum resistit arbitrium, ex eo quod Rom. 3. V imitate Dei elecius est ad gloriam. Unde versus electos Dei, et sic de aliis.. prædeslinati, atque præscili. Electi autem habet in sua potrstat-· omnium voluntates ηρΛ idem August, lib. do Dono persovenintiæ Accedit secundo, falsum esse id, quod in M. sunt ad regnandum cum Christo, non quo­ et ratione summæ e’ti aciæ suæ voluntatis K c. 9 cum has très quæstiones proposuisset, hac priori solutione supponitur, scilicet, AiMitamodo dectus est Judas ad opus cui congrue­ inclinat illas efficaciter, et libero modo ad menlnm prima, cur ex duobus parvulis pariter in ­ bat. Illos debemus intelligere per misericor ­ non fuisse inter August, et Massilienses finem ah ipso nrentum : et postquam hoc secoDfectis culpa originali, assumatur unus a diam electos : illum per judicium. Illos ergo disceptationem de electione ad gloriam, sed dum. ipsum explicuit ex illis verbis ! Regum Deo, et alter relinquatur, secunda, cur ex elegit ad obtinendum regnum suum : illum solum de electione ad gratiam. Nam id, cap. 10 : Abierunt polenta, quorum Deus te­ l duobus adultis impiis unus vocetur vocaad effundendum sanguinem suum. Ubi Auquod turbavit Massiliensium animos, fuit, tigit corda cum Saüle, nimirum ad consti­ r lione congrua» el non alius, tertia, cur ex quod Augustinus doceret, electionem ad tuendum illum in regem : ac tandem post­ I gustin. loquitur de electione ad gloriam, et I duobus justis uni, ct non alteri tribuat Deus de ele< lione efficaci : siquidem loquitur de quam docuit hoc provenisse ex divina gloriam horum præ illis esse ex mera Dei : perseverantia? donum : respondet ad privoluntate, ex eo quod prius intendit quod ; electione ad gloriam, quæ non est commavoluntate, seu secundum Dei propositum, V mam, et secundam, judicia Dei esse inconstitueretur in regem, et hinc voluit un­ j nis Judæ cum prædictis electis. Ac tandem et ante prævisa merita. Hoc autem modo I scrulabilia; et ad tertiam eadem Dei judicia sermonem facit de electione ad gloriam gere illorum corda ad hunc finem a se in­ Massilienses intellexisse Augustinum, et I esse inscrutabiliora : et postea discutiens tentum. Postquam igitur hæc dixerat, sub­ gratuita : siquidem inquit electos esse per idcirco fuisse turbatos, constat ex epistola ! quænam sit ista discretio, concludit, discrecum Christo;1 jungit : Si ergo cum voluerit reges in terra ! m.sericordiam ad regnandum Prosperi ad Aug. quæ habetur ante librum •J ! tionem hanc inter parvulos, et inter impios Deus constituere, magis habet in sua potestate ei hujusmodi electionem non fuisse factam de prædestinatione Sanet, ubi in persona I ex diversa electione Dei erga prædestinatos per judicium» hoc est per operum discus­ hominum voluntates, quam ipsi suas, quis eorum, sic ait : Proposilum Dei, quo vel sionem. 7^" alius facil ut salubris sil correptio et fiat in provenire : ac proinde sentit, ipsam ante mundi initium, vel in ipsa conditione Nec obest id, quod ex Vazquez dub. pnecorrecto corde correctio, ut coelesti constitua­ I electionem ad gratiam et perseverantiam, generis humani eligendorum, et rejiciendo­ ced. dicebamus, nempe quod per illa verba JJjM cujus causam, et radicem in tertia tur in regnoT Ubi plane denotat, Deum ex rum diciiur facia discretio, ut secundum ad regnandum cum Christo inielligit Aug. intentione efficaci conferendi alicui cœleste quæstione inquisicrat, procedere ex alia quod placuit Creatori, alii vasa honoris, alii regnum, movere illum efficaciter ad hoc, ' electionem ad gratiam congruam, et prop­ priori electione propria, et peculiari prae­ vasa conlumelix sint creati, el lapsis curam destinatorum : quæ, ut constat, non potest terea in eodem cap. liane electionem apul corripiatur, et pœniteat de peccatis : resurgendi adimere, et sanctis occasionem pe lasse electionem gratiæ. Sicut etiam nec quemadmodum ex intentione efficaci cons­ esse alia quam electio ad gloriam : et per leporis afferre, eo quod utraque parte su­ obest quod idem Vazquez in præsenti, disp. tituendi Saul in regem, efficaciter movit il­ consequens, cum hæc supponatur ad perfluus labor sil, sine quo rejectus ulla in­ 89 c. 8 secando respondet. Nimirum quod lorum potentium corda : ac proinde electio electionem ad gratiam, quæ necessario dustria possit intrare, nec electus ulla negliad cœleste regnum, est ante prfevisam pœe.si Aug. loquatur de electione ad gloriam, præsupponitur ad merita, non erit ulla ra­ gentia possit excidere. nitentiam et merita : siquidem ex in ten ! non propterea excludit of era prævisa, quæ tione ex meritis; sed gratuita, et ex mera Unde in fine epistolæ idem Prosper, sup­ Dei voluntate. tione efficaci tribuendi regnum jam præ- I fiunt ex gratia, sed tantum illa quæ fiunt ponendo eamdem sententiam ut Augustiex viribus naiuræ : ut iia contradiceret Peexistente, voluit tribuere pœnitentiam el Quod etiam docuit lib. de Correctione et nianam, et veram exposcit ab Aug. ut lagianis, qui asserebant prædestinationem merita. gratia c. 7 supra citato. Nam postquam amplius exponere velit : Quemadmodum ad gratiam, et ad gloriam fieri ex præscienia Nec refert id, quod Massilienses respondixit ex massa humani generis in Adamo per hanc prædicalionem propositi Dei, quo Lu ia. derunt August., nempe diversam esse ra­ tia mentorum naturalium. damnata, quosdam gratis esse discretos, fideles fiunt, qui præordinali sunt ad vitam Non igitur hoc refert. Nam in primis Ertt-4tionem de electione ad regnum temporale, alios vero in sua damnatione relictos, sub­ æternam nemo eorum, qui cohortandi sunt, ttt prior solutio salis dubio præcedenti, num. F* ac ad regnum coelecte : et per consequens dit : Quicumque ergo ab illa originali dam­ impediatur, neque occasionem negligentix II impugnata est : et nihilominus im­ s/jJïu non recte inferri Deum posse eligere ad natione ista divinæ gratiæ largitate discreti habeant, si se prædesti natos esse desperent. pugnatio ibidem facta potest amplius con­ istud ante prævisionem humani consensus, sunt, non est dubium quod el procuratur cis Si autem Massilienses non intelligerent firmari et urgeri sic. Nam Aug. in eo cap. et ex eo quod efficaciter possit ante eamdem audiendum Evangelium, el cum audiunt cre­ electionem hanc ad gloriam secundum Au­ c. 13 sequenti distinguit gratiam congruam præscienliam eligere ad illud. dunt, ct in fide, quæ per dilectionem opera­ gust. esse ex mera Dei voluntate efficaci, ï'rrelocum dono perseverantiæ a regno illo, ad Nam contra hoc objicit August, eamdem, tur, usque in finem perseverant, el si quando et ante prævisa merita, et propterea tur­ diîur. exorbitant, correcti emendantur. Ubi, ut I bati essent, et ab August, dissentirent, non quod prédestinait eliguntur dum ait : Nu­ et mullo majorem quoad hoc rationem esse esset cur ipsi objicerent, per hanc electio­ constat, ex illa discretione praedestinato­ de electione a i regnum cœleste. Quia sicut | merus sanctorum per gratiam Dei regno nem tolli a lapsis curam resurgendi; et prxdeslinalus, donata usque ad finem perse­ rum divina largitate facta, inquit Augusti­ ad regnum terrenum, ita et multo magis ad nus, ortum ducere quod pnrdicetur electis I sanctis teporis occasionem afferre, nec verantia, illuc perducitur, et illic sine fine oblinenlum regnum cœleste ex eo quod peteret Prosper ob August, explicationem Evangelium, credant, justificentur : et si huc est magis gratuitum, ac proinde pobrutissimus servabitur : ergo falsum est, suæ sententiæ circa hoc, ut ita Massiliensi­ forte labuntur, resurgant, ac tandem perse­ tiori ratione a Deo gratuito proveniens) ha­ hanc electionem gratuitam, esse ad solanr bus occurrere». Quia (ut adversarii, de quo verent. Unde subdit : Hæc omnia operatur bet Deus omnipot-nlissimam potestatem gratiam congruam, non vero ad ipsam glo­ alibi, fatentur) planum erat Massiliensibus, in eis, qui vasa miscricqrdix operatus est inclinandi libere hominum voluntates, quo riam. Cur vero Augustinus hanc electio­ quod si electio ad gloriam est propter me­ ros, qui el elegit eos in Filio suo ante mundi ipse voluerit : et ita propter regnum cœnem appellaverit electionem gratiæ, sa­ rita prævisa, non poterant ulla, vel appa­ constitulionem. Et postea explicans ad Psal.llB leste scriptum esse in Psalm. 118 : Inclina tis liquet ex iis, quæ dub. præc, n. 13 renti ratione inconvenientia illa contra quod fuerant electi, inquU, ut dub. præc. dicebamus. Actor.ia cor meum, Deus, in testimonia Lua. Et Actor. Acceài; · 8 43z DE PRÆDESTI NATIONE DISP. IX, DUB. 11. unus, qui magis a Pelagio rece lobat, con linetur in verbis adductis. Postea vero referens alium, ait : Quidam vero in tan­ tum a Pelagianis semitis non declinant, etc. Ul dicant ad hanc gratiam, qua in Christo renascimur, posse pervenire per naturalem facultatem : orgo ille primus dicendi mo­ dus fatebatur gratiam praevenientem; et hominem eligi ad ’gloriam post prævisa merita, non quidem ex naturali facultate, sed ex prædicta gratia facta : ct tamen ulrumque dicendi modum impugnavit Au­ gustinus : ergo etc. Deinde ex alio etiam capite prædicta so­ lutio corruit. Nam Augustinus in hoc tes­ timonio, quod discutimus, loquitur (ut intuenti patebit) de elecüone, quæ ita fit per misericordiam, ut simul non fiat per judi­ cium, et quæ est principium congruæ vo­ cationis, et meriti : electio autem ad gloriuu, depenlens a præscientia meritorum gratiæ, ita est per misericordiam, ut simul sit per justum judicium, cum sit remune­ rati va, neque est principium vocationis, et meriti, sed potius supponit illa : ergo, etc. Videatur Didacus Alvarez lib. 6 res­ ponsionum ad objectiones adversus con­ cordiam cum divina præscientia, provi­ dentia, ac praedestinatione, ubi plura circa hæc adducit. sententiam August, objici : nec erat neces­ de hac vita bona fide excessuros esse pr«visarium ut August, explicaret, quomodo ex dent, ideoque omnem hominem ad creden­ electione ad gloriam profler merita'præ­ dum, el ad operandum divinis institutionii visa, non recte prædicta inconvenientia in­ bus admoneri ut de apprehendenda vita ferebantur. Sicut neque etiam, juxta xterna nemo desperet, cum voluntarix devo­ doctrinam adversariorum, ipsi objicerent, tioni remuneratio sit parata. Ubi, ul ut in tract, de Scientia Dei disp. 10 n. 61 constat, Massilienses jam admittentes pri­ et deinceps dicebamus, quod talis electio mam vocationem, seu electionem ad gra­ fatalem quamdam necessitatem inducit, ut tiam fieri gratis, sentiebant electionem iu tract, citato expendimus. regnum æiernum fieri post prævisionem 5!. Quod etiam constat ex epistola Hilarii ad meritorum, et ex justitia, seu ex voluntate Id ipsnm ad remunerandum parata. Quæ quidem senmiffis eumdem August, ubi refert, Massilienses pro tu­ graviter ferre, quod Augustinus cunctos • tentia coincidit quoad hoc, cum ea quam tor. homines in duas quasi classes secaret» defendit Vazquez in hac solutione, quam nempe in unam electorum, et aliam repro­ impugnamus, quamque August, ul ex dictis borum; illosque sic ex sola Dei voluntate constat, rejicit. 1 divisisse, ut ab una in alteram aditas esse Quæ omnia bene explicat, et confirmat λ i Alvarez lib. 6 suarum responsionum adverI nequiret. Ubi etiam refert, eosdem Massi­ lienses acriter impugnare Augustinum, ex sus concordiam liberi arbitrii cum divina Aiwa. I ad eo quod verba illa Pauli t ad Timoth. 2 : 1 præscientia» providentia, et praedestinaTim. 3 Qui vull omnes homines salvos fieri, expli­ ! tione cap. 22 num. 7. Ubi optime docet cuisset (inter alias explicationes quas tra­ Augustino quaestionem fuisse cum Peladit) de voluntate efficaci eligendi ad glo­ I gianis, et Semipelagianis, tum circa præ· riam ; et per consequens de omnibus . destinationem ad gratiam absque prævisis prædeslinalis, non autem de cunctis homi­ I meritis naturæ : tum etiam circa gratuitam tai. nibus, et ratio quare hoc impugnabant erat. i prædestinationem absolutam ad gloriam Quia supponebant, ut constat ex verbis absque prævisis meritis gratiæ. Et hæc sePauli, ipsum ibi sermonem texere de vo­ I eunda quæstio fuit cum Massiliensibus, sed luntate eligendi ad gloriam» quam Deus ex ! præsertim cum Fausto Regiensi, qui (ut se habet ante ulla hominum merita. El ita • disput. 2 de auxiliis ostendit idem Alvasi hæc esset efficax, jam Deus efficaciter, i' rez) contendebat contra Augustinum, Deum et gratuito eligebat ad gloriam, quod ipsi I esse injustum si ante omnia prævisa megraviter ferebant : et propterea de Aug. : rita, vel demerita unum prædestinasseï ad Assertio secunda stabilitur. conquerebantur, ex eo quod talem electio­ Î gloriam, alterum reprobasset. Unde constat nem ad gloriam introduxisset et tamen in , ex lib. 2 de gratia, et humanæ mentis arI Dicendum est secundo, quod juxta menhac contradictione, et querela neque Hila­ bitno cap. 3 ubi ait : Nisi præscientia rxI rdi. lcm Angelici Doctoris, electio prædestinarius significat aliquid illos imposuisse Au­ I ploraverit prædestinationem, nihil decernit. gustino : neque Augustinus in libris se­ Secunda autem solutio ejus lem Vazq. ni­ U i ». torum ad gloriam fit omnino gratis ex mera (Dei bonitate, et voluntate, non vero ex quentibus respondet negando quod Hilarius mirum Augustinum loqui de meritis prae­ Ertft· In justitia, seu ex prævisis meritis. Ita D. referebat de mente sua; sed potius eamdem visis, factis viribus naturæ, non vero ex acM I Thom. in hoc articulo ubi supponit elecsententiam, quam ut Augustini Massilien­ viribus gratiæ. dum negat electionem ad MilîO I lionem prædestinati ad gloriam non ducere ses referebant, ex sacra Scriptura confir­ gloriam non esse ex prævisione meritorum, ortum in Deo ex bonitate prædestinati, mavit. Per quod satis etiam significatur de ex eo quod Massilienses de bis tantum ope­ [ sed causare in illo bonitatem requisitam ribus bonis loquebantur, etiam corruit. hac electione ad gloriam fuisse inter ipsum aJ hoc, ut eamdem gloriam adipiscatur, Primo quidem. Nam quamvis sic senserit et Massilienses controversiam. et ita ait : Electio tamen, el dilectio aliter Pelagius, et ex Massiliensibus aliqui, qui a Confirmatur. Nam plus turbabantur ordinantur in nobis, el in Deo : eo quod in Pelagianismo non discedebant; attamen muiur Massilienses ex eo quod Augustinus doce­ nobis voluntas diligendo non causal bonum, Massilienses illi, de quibus Prosper in ver­ ret praedestinatos fuisse e ectos ad gloriam sed ex bono praeexistenti incitamur ad dili­ bis adductis loquebatur, existimabant elec­ ex mera Dei voluntate, ante prævisionem gendum : et ideo eligimus aliquem quem di­ meritorum , quam de electione eorum ad tionem ad regnum æternum fieri ex præ­ ligamus : el sic electio dilectionem præcedil gratiam, aut ad primam vocationem. Nam scientia boni usus facti ex gratia, ut constat in nobis. In Deo autem est e converso. Nam electionem ad gratiam, sive primam voca­ ex illis verbis nuper relatis, quos gratis vo­ voluntas ejus, qua vull bonum alicui dili­ tionem, jam ipsi fatebantur esse omnino catos, etc., et in fine epistolæ, el sub ipso gendo, est causa quod illud bonum ab eo gratiæ adjutorio, etc. ώ gratuitam : et propterea eorum opinio præ aliis habeatur, et sic palet quod dilectio Prosper, (teste Prospero epistola citata) erat : Eos Quod etiam suadetur, ex eo quod in hac przsupponitur electioni secundum rationem, Deum prédestinasse in regnum suum, quos epistola referuntur Augustino a Prospero el electio przdcsti nationi. Quare cum bonigratis vocatos dignos futui os i sse electione, ct varii Massiliensium dicendi modi Quorum Salmant. Curs. theolog. tom. Ii. u us, 133 tas volita per electionem ad gloriam, sit ipsa gloria suo tempore futura, consequens est, quod hæc primo originaliter, et initia­ tive saltim causetur per illam electionem, et dilectionem Dei antequam sint merita; ac proinde prædictam electionem esse ante prævisa merita, et omnino gratuitam. Nec refert quod respondet Vazquez in Evasto. praesenti, disp. 89 cap. !2, nempe D. Tho- Vii/joei. inam loqui de electione ad gratiam, ex co quod vitam atternam vocat gratiam, et jus­ tificationem. Non itaque hoc refert. Nam sanctus Doc­ Prado* ditor tor in solutione ad primum distinguit primo. electionem ad gratiam, ab electione ad gloriam, et ait, neutram supponere merita, sed causare illa, el bonitatem in objecto. Accedit, quod D. Thom. sermonem fa­ Se­ condo. cit de electione præsupposita ad prædesti­ D.Thom nationem, ut est præceptiva omnium me­ diorum, quibus adipiscimur finem : at electio ista est ad gloriam, et non ad gra­ tiam, siquidem unum ex mediis, quibus causatur eadem gloria per praedestinatio­ nem, est gratia : et ita ipsa non potest esse ratio praecipiendi omnia media, quæ per prædestinationem praecipiuntur, sed ad hoc ut illa praecipiantur per praedesti­ nationem, debet præsupponi intentio finis, nempe gloriæ. I Accedit tandem, quod D. Thom. q. 6 Tertio. de Verit. art. I, ex quo verba a se in prae­ D.Ttom. senti articulo prolata desumpsit, sic inquit: I Prædestinalio supponit dilectionem el elec­ tionem, per quam ille qui infaUibiliter diriI gilur in finem, ab aliis separatur, fixe auI tem separatio non est propter diversitatem I aliquam inveniam in iis, qui separantur, qux possit ad amorem incitare. Ubi, ul constat, loquitor de electione ad gloriam, ac proinde de electione efficaci. Turn, quia volitio inefficax dandi gloriam fuit respectu omnium hominum, ac proinde ibidem non invenitur electio horum præ illis. Tum etiam, quia sic subdit : Ad praedestinatio­ nem consequuntur consecutio finis, et colla­ tio auxiliorum. Constat autem consecutio­ nem finis, nempe viüe æternæ, non sequi nisi ad electionem efficacem in ordine ad illam. Secundo probatur assertio ex q. 6 do W. Veritate art. 2 his verbis : Finis autem didum vinx voluntatis est ipsa ejus bonitas, quz fuodinon dependet ab aliquo alio. Unde ad hoc mentsm pro ut habeatur a Deo, nullo alio indiget : el Mser· ideo voluntas ejus non inclinatur primo ad Hone. aliquid faciendum per modum debili, sed 28 ‘Λri 4 ' / ►Λ·:» F*-· · It i*e 1 DISK IX. DUB. II. J DE PRÆDESTINATIONE. f i libcralitcr tantum in quantum est bonitas ejus in opere manifestata. Unde quod Deus velit alicui dare gratiam, et gloriam, hoc ex mera liberalitate procedit : in iis aulem, quæ ex liberalitate procedunt, lantum causa volendi est ipsa superabundant affectio i’olentis ad finem, in quo attenditur perfectio bonitatis ipsius. Et ad Roman. 9 led. 2 explicans illa verba : Cum enim nondum nati fuissent, aut aliquid boni egissent, aut mali, ut se­ cundum electionem propositum Dei maneret, etc. Sic inquit : Ut propositum Dei, scilicet volentis unum præ alio magnificare, mane­ ret, idest, firmum esset : et hoc non secun­ dum merita, sed secundum electionem, idest, in quantum ipse Deus spontanea voluntate unum alteri prxelegit, non quia sanctus erat, sed ut sanctus esset, secundum illud ad Ephes. I : Elegii nos in ipso anle mundi constitutio­ nem, ut essemus sancti, hoc autem esi propo­ situm prædestinationis : de quo ibidem dicitur, prædestinati secundum propositum volunta­ tis ejus. Et ad E^bes. 1 explicans illa verba : Prædestinati secundum propositum ejus, lect. 4 sic ait : Ponit voluntariam ipei prædeslinalionem, cujus quidem prae­ destinationis ratio non sunt merita nostra, sed mera Dei voluntas : propter quod subdit : Secundum propositum ejus. Idem etiam docuit art. 5 hujus quæst. in solutione ad tertium, et 3 contra Gent, cap. ult. et alibi sæpe. Peculiariter autem in dicto cap. I super epist. ad Ephes, lect. 1 ubi explicans verb i illa : Qui prxdeslinavit nos in adoptionem filiorum per Jesum Christum in ipsum, secundum propositum voluntatis suæ in laudem gloriæ gratiæ suæ, sic ait f Subdit Apostolus in laudem gloriæ gratiæ suæ, idest, ut cognoscat, quantum Deus sit laudandus, cl glorificandus. Non dicit aulem in laudem jusliliæ. Nam justi­ tia ibi locum habet, ubi invenitur debitum, vel etiam redditur. Quod autem prædestinalur ad vitam æternam non est debitum, ut dictum est, sed gratia pure gratis data. Nec solum dicit gloriæ, sed addit gratiæ, quasi gloriosæ gratiæ, quæ est grclia, in qua os­ tenditur magnitudo gratiæ, quæ consistit etiam in magnitudine gloriæ, cl modo dandi, quia nullis meritis præcedenlibus, sed adhuc immeritis existentibus cam dat. Unde [torn. 5 : Commendat aulem Deus suam charilalcm in nobis : quoniam si cum adhuc peccatores essemus secundum tempus Christus pro no­ bis mortuus est, etc., et parum post : Cum inimici essemus reconciliati sumus Deo. Pa- kl ergo quod prædestinationis divinæ nulla alia causa est, nec esse potest, quam simplex bei voluntas. Unde palet etiam, quod divins voluntatis prédestinant is non est alia ratio quam divina bonitas filiis communicanda. § iv. Asserito 'posterior. Dicendum tertio, quod juxta mentem aliorum Patrum electio prædestinatorum ad gloriam, fuit omnino gratuita, non vero ex justitia, et ex pnovisis meritis. Asser­ tio hæc non aliter melius suadebitur, quam adducendo plura Patrum testimonia, In primis enim Fulgentius libro de fide al Petrum capito 3 post medium, postquam dixit : Per bei judicium eos, qui pie reclcque vixerunt, ituros in vitam æternam, ul cum Christo sine fine regnent. Deinde ordinem actuum divinorum, qui sunt in prædesiinatione, his verbis designat : Illi autem cum Christo regnabunt, quos Deus gratuita bonitate prædestinavit ad regnum. Quia enim tales prædestinandos præparavil ut ngno digni essent; præparavil utique secMdum propositum vocandos ut obedianl ; præparavil justificandos ut bene vivant; præparavil eiiam glorificandos ul regnum calorum sine fine possideant. Ubi, ut con­ stat, admittit gratuitam prædestinationem, seu electionem ad regnum, et actum illum, quo Deus gratuita sua bonitate elegit prædestinatos ad regnum per merita obtinen­ dum, quemque nomine insignit propositi, inquit, esse causam seu rationem, cur Deus præparavil vocationem ut ei obtem­ peretur, et justificationem ut bene vivatur: ac proinde sentit prædictum actum esse efiicicem, et ante præscientiam meritorum, et saltim ex parte nostri moli concipiendi distinctum ab actu, quo Deus elegit ad justificationem, et aliquo modo priorem illo, ut ita solutio, quam ad alia Vazquei adducit, ex hoc capite corruat. Et deinde idem docet Prosper lib. 2 de vocatione Gentium. Nam cum capit. 34 ostendisset, non esse supervacaneum labo­ rem, qui adhibetur ad acquirenda merita in ordine ai vitam æternam capessendam, etiamsi propositum Dei circa salutem jus­ torum sit incommutabile, cap. 36 sic ait : In libro Tobiæ ad filium ejus Tobiam ftaphatl Angelus dicit, etc., cum ceperis esse cum illa scilicet uxore) surgite primum ambo, el deprecamini Deum cali ut detur vobis mise­ ricordia a l.vn i Λ ». ricurdia et sanitas, cl nolite timere, libi enim destinata est ante sæcula, et lu cam sanabis. Quamvis ergo quod statuit Deus nulla possit ratione non fieri, studia tamen non tolluntur orandi, nec per electionis pro/xmluin, liberi arbitrii devotio relaxatur, cum implendæ voluntatis Dei ila sil prxordinatus effectus, ul per laborem operum, per instantiam supplicationum, per exercitia virtutum fiant incrementa meritorum, el qui bona gesserint non solum sccupdum pro­ positum Dei, sed etiam secundum sua merita coronentur. Ubi, ut vides, loquitur de destinatione, seu electione efficaci, ut constat ex illis verbis : Quod statuit Deus nulla possit ra­ tione non fieri. El similiter sermonem fa­ cit de prædicta electione ante prœvisa merita. Tum, quia frustra tanto conatu insudasset ad explicandum, et toties repe­ tendum, quod per hujusmodi statutum Dei, et electionis propositum non relaxatur ar­ bitrii devotio, etc. Siquidem si semel præsupponuniur merita, hoc erat ex se satis perspicuum. Tum etiam : quia inquit, ex hujusmodi electione, et proposito ipsa me­ rita oriri, ex eo quod implendæ «voluntatis Dei ita sit præordinatus cllectus, ut per laborem operum, etc., fiant incrementa meritorum, quibus beatus consequatur id, quod per illam electionem, et propositum est intentum. Tum deinde : quia alioqui frustra addidisset, quod electi non solum coronandi sunt secundum propositum Dei, sed etiam secundum sua merita. Quia nisi coronentur tanquam ex prima radice, ex eo quod Deus gratuito habuit propositum, seu actum, quo illos elegit ad coronam, et simul quia hoc actu supposito, et ex vi illius habeant merita, ac tandem propter illa coronentur, non potest verificari quod coronentur non solum secundum proposi­ tum Dei, sed etiam secundum sua merita : quia tantummo Io coronabuntur ex meritis, et propter merita. Tum denique : quia idem Prosper post verba relata concludit : Ob hoc enim in remotissimo ab humana co­ gitatione secreto, præfinitîo hujus electionis abscondita est. Constat autem prædiffini­ tionem post prævisa merita patentem om­ nino esse : et ita non loquitor de bac prædiffinitione satis patente, sed de alia occultiori et secretiori, quæ est ante prævisionem meritorum. Idem etiam docuit divus Bernardus ser­ mone in illud Sapientiæ 10 : Justum deduxit Dominus per vias redas, ubi sic Io- | quitur : Regnum Dei conceditur, promittitur, ostenditur, percipitur : conceditur in prædestinalione : promittitur in vocatione : os­ tenditur in justificatione : in glorificatione percipitur. Unde est illud : Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum Dei. Sic enim ait Apostolus : Quos prædestinavit, hos el vocavit, el quos vocavit, illos et justificavit, quos autem el justificavit, illos el mugnificavtl. In prædestinatione esi gratia : in voca­ tione potentia, in justificatione lælilia, in magnificatione est gloria. Ac tandem hoc ipsum tuentur Gregor. Magnus lib. 1 Dia- D. Grelogorum cap. 8 et alii plures, quos dub. çor. præced. retulimus. Potestque amplius id suaderi omnibus testimoniis Patrum, quæad destruendam scientiam mediam, per quam hæc merita possent praevideri in tract, do Scientia Dei disp. 10 num. 31 adduximus. Fit obviam fundamentis primx senlenlix. Ad primum respondetur primo, August, 61. Ad ibidem loqui de electione prædestinatorum, prim u ni quoad suam exeeutionem temporalem. prior tôlulia. Nam exeeutio hæc adhuc active sumpta, quæ corresponde actui intentionis, quo Deus ab æterno, el gratuito elegit pnedeslinaios, ut per bona opera salutem ælernam consequantur, ita se habet, ut secun­ dum illam prius sint justificatio, et bona opera, ac postea subsequatur corona : ac proinde, loquendo de electione hac quoad exeeutionem ei correspondcntem, verum est id, quod ibidem addit August, dum in­ Auçast. quit : Unde quod dictum est, quia elegit nos Deus ante mundi constitutionem, non video, quomodo sit dictum nisi præscientia. Quo­ niam hæc exeeutio non mensuratur æternilate tanquam propria, et adæquata ejus mensura (de quo modo existendi ab æterno loquitur ibi August.) nisi quatenus est in divina præscientia, ac proinde in divinis decretis, in quibus pnpscitur· Secundo respondetur, quod illa verba Seconda. Augustini non ex certa et diffinitiva sen­ tentia, sed disputando, inquirendo, et cum dubitatione ab co dicta sunt, ut colligitur cx contextu : præmiserat enim : Nisi forte sic est distinguenda sententia, etc. Tertio respondetur sustinendam esse responsionem ex Bellarmino ibidem ad­ Tolia. ductam, quæ consonat cum eo. quod ipse August, lib. t, Retractat, cap. I fatetur, Augut. nempe ipsum initio sui Episcopatus libros 436 DE PRÆDESTINATIONE. DISP. IX, DUB. Π. 437 Ad confirmationem respondetur, quod ω illos scripsisse, et ad probationem in con­ sumptis : quamvis non collata cum ipsa quoad hunc actum electionis æternæ, et cum Augustin, inquit, Deum elegisse ho· c£. trarium dicendum est, quod in lib. de Præprædestinatione adaequato sumpta, secun­ executivæ, seu ad ordinem exeeutionis mines secundum suam gratiam, loquitur κώ destinatione Sanctorum cap. 4 agebat de spectantem, quem ipsa prædestinatio in­ dum ea quæ præsupponit, et in quibus es­ de electione sumpta ordine intentionis, ct fide, utrum esset ex gratia, vel ex viribus sentialiter consistit. Sic enim potius talis fallibiliter annexum, et a so illatum aflert ; secundum id, quod formaliter, et ia recto liberi arbitrii, saltim quoad sui initium : scientia est (ut sic dicamus' postscienlia, non vero de prædestinatione quoad actum dicit : cum vero addidit elegisse eos secun­ ct quoad hoc remisit Massilienses, cum poslerioritate secundum rationem, quam electionis horum hominum præ illis, qui dum eorum justitiam, sermonem facit de quibus disputabat, al lib. 1 ad Simplipræscienta, quamvis habeat simultatem ordine inlentionis ad eamdem praedestina­ electione quoad activam, et temporalem cian. q. 2 quem ipse juvenis scripserat; in quo cum ipsa. Quo etiam modo expo­ tionem in recto, et formaliter sumplam ejus executionem. Nam ut num. 110 et non vero quoad hanc quaestionem, quam nenda sunt alia verba Ambrosii, necnon præsupponitur. Nam iste est ex pura mi­ 114 explicabimus, optime cohærel cum modo disputamus, nimirum quoad electio­ sericordia; ille vero ox justitia, et præsup- j et aliorum. Adde quod omnia hæc Ambro­ hac intentione, ut prædicta executio liat nem gratuitam ad gloriam. Nam licet (ut sii testimonia optimo explicantur de prae­ ponit merita futura. Videantur ea quæ disp. post merita præ visa, el ex justitia. Bdhni!. bene notavit Bellarmin. loco citato) tunc destinatione quoad electionem exeeutivam, uh. num. 8 dicemus. Secundo respondetur, divum AugustiStAugust, nondum invenerat in hac difficil­ P seu quoad electionem ordine exeeutionis, Ad tertium, quod ex pluribus Patrum num in prioribus verbis loqui, ul nuper lima quæstione electionis gratuitæ ad glo­ U de qua diximus esse post prævisa merita. testimoniis coalescit, respondetur, posse dicebamus, de electione illa gratuita ordine riam multa, qaæ postea majori cum dili­ Ad testimonium vero ex Chrysost. bom. exponi juxta primam expositionem, quam I intentionis sæpius repetita : et in posterio­ gentia inquisivit, et invenit : attamen Ad 2 super epistoL ad Ephes, dicendum est, lesnm. primo testimonio Auguït. primo loco tra­ ribus de electione, quam in alio signo, et adhuc tunc dum scripsit ad Simplicianum, loqui de electione , et prædestinatione Cbryie· didimus. Deinde addimus posse etiam cxonline exeeutionis post illam priorem elecI cœpit cognoscere etiam ipsum initium fi­ ’ plicari juxta secundam solutionem, quam I quoad suum terminum, nempe gloriam sost. lionem habuit. Etenim postquam Deus gra dei esse donum Dei, et effectum gratiæ, ut confirmationi ejusdem testimonii August, I ut execution! mandandam; sive de ipsa tuitu intendit eligere prædestinatos, ul per testatur lib. de Dono perseverant, cap. 20 adhibuimus : ita ut intclligantur de præ­ temporaji exeeutione electionis, et prædesbona opera salutem æternam consequantur, ot ita quantum ad hanc veritatem, de qua destinatione quoad actum, quem infailib'li- I tinationis. Nam hæc lit juxta id, quod et elegit media ad id requisita, in quo actu in prædicto capit. > cum Massiliensibus ter annexum, et illarum quasi ad instar ! Deus videt-mentorum in prædestinatis anfinitur ordo intentionis, ut ex dictis disput. disputabat, eosdem ad qmeslionem illam a-■ AU . if;, .. i f I « DE PRAEDESTINATIONE. tionem summe perfectam ex una parle, et inter voluntatem, ac volitionem summæ etiam perfectionis ex alia, requiritur ut ad cognitionem omnino distinctam, et in par­ ticulari subsequatur, juxta naturam ipsius voluntatis, ac proinde libero modo, actus omnino distinctus, et terminatus ad idem ob;ectum, quod distincte et in particulari est cognitum, per quemque prædictum ob­ jectum ametur libere, sive eligatur, aut excludatur. Sicut propter eamdem consen­ sionem nequit divina voluntas esse sus­ pensa, et absque omni actu circa aliquod objectum, ut in tract, de Volunt. Dei disp. 5 num. 76 dicebamus. El ideo respectu cujusvis objecti per scientiam simplicis intelligentiæ cogniti debet voluntas Dei habere actum aliquem juxta naturam propriæ li­ bertatis : atque adeo debet habere actum, quo in particulari velit illud, vel quo re­ spuat, seu excludat prædictum objectum. 8Λ. Confirmatur iterum, et explicatur. Quo­ Coflfirmitur niam non est distinguendus in divinis alis midn, quis ordo, aut priorités, vel multiplicitas signorum, nisi ex parte objecti voliti sit ali­ quis ordo, aut dependentia, quatenus unum, modo alibi dicto, est alteri ratio, quare fit volitum a divina voluntate, ut constat ex iis, quæ in tract, de Voluntate Dei in animadvers. circa art. 5 n. 10 diximus, et communiter docent Theologi : sed quod sit volita a Deo efficaciter beatitudo aliquibus in communi, et vage, non est ratio quare sit volita in particulari iis, qui postea illam in exeeutione assecuntur potius quam aliis : ergo Deus non vult prius beatitudiuem ef­ ficaciter dandam aliquibus in communi vage et in confuso, quam quod eamdem beatitudinem efficaciter velit, et intendat applicando eam ordine intentionis ad ali­ quos in particulari. Confir­ Confirmatur et explicatur tandem eodem matur tertio. exemplo, quod pro se adducit Lessius. Nam Le. et formaliler spectata, tunc penderet nb spectantem ad lineam justitiæ, tunc jiic diclum bonum esset in illo ordine, ot res­ futui um sit ei magis proficuum, quam eadem ut est electio horum meriturum ut aclus esset imperative ex amore paterno, pectu unius actus intentionis debitum, et sH pretium pro quo venditur. Quo­ mi de præ ahis etiam ut mille. Quia ut ex quo filium diligit, et e'.icitixe ex virtute indebitum, etc. niam in hoc eventu datur duplex bo­ diulis contra Lessium num. 85 colligitur, K. justitiæ ; ita in præsenti ex amore el mise­ Confirmatur. Nam intentio Illa ut elicinum, nempe ipsum prædium, et aliud Orfre’.cc io in se, el formaliter considerata non ricordia, quam Deus vult exercere erga ! »n. live procedens ex justitia, ideo afferret se- majus incrementum rerum filii, in quod est electio meritorum ul mille vage sump­ prædestinatum, vult rlli gloriam, ft in eo cum in eadem signo electionem merito­ ven litio illa prout a parte ut in ultimiorem torum sed horum in particulari : tical ct dem signo habet actum electionis, quo vult rum, et merita ipsa, ac proinde in illo finem ordinatur. Et ideo per ordinem ad intentio in se, et formaliler spectata est in­ illi merita : et simul qu a hoc cedit in Io­ eodem signo esset debita gloria pnedestihoc posterius bonum potest illa intentio tentio hujus intensionis glori©, et res­ num prædeslinati, vult propter merita illius nato, quia talis intentio est summe efficax : esse ex misericordia pair's ; et per ordi­ prævisa elicere actum juslit a·, quo inten- ' pectu hujus subjecti in particulari omnino ergo eodem rat;ono intentio prædicta ut nem ad ipsum pædium venditum esse ex sumpl·. jn® dat dare illi coronam gloriæ : ac proinde esset imperative ex misericordia, traheret justitia : ita quidem ut elicitive procederet Tum etiam (et est explicatio præcedenlis ? prodictus aclus est elicitive ex justitia : secum in eodem signo in quo esset, tum ab isla, imperative autem nb illa. probationis) quoniam inde colligimus actu* quoniam fit propter meriti modo dicto, intentionem ex justitia a se imperatam, Cæterum si prædium non sit illi magis liberos Dei, ut v. g. intentionem salvandi «.'t r provisa, quamvis totum hoc, ul nunc di­ turn eadem merita, et electionem eorum, I proficuum propter aliquas adjunctas cir­ D. Petrum, non esse in eodem signo racebamus, ordinetur tandem in bonum pra­ et per consequens debitum dandi, prælescumstantials. quam sit pretium, pro quo lion's cum iis, quæ sunt in Deo omnino ftts»· edestinati : ct propterea sit imperative ex lir.alo gloriam : siquidem talis intentio ut venditur, tunc intentio illa lanium erit ex necessario, ac pro n ie non esse in codoni amore et misericordia erga illum. e*t ex misericordia, non est minoris effica­ justitia, non vero ex misericordia paterna. citatis, quam ul est ex justitia : ergo sicut > Quia ad intentionem dandi unum, et idem Non igitur liæc solutio ubest. Nam in . sienu cum intrinseca in differentia, et liberwr. late denudata ab omni poteuliolltare, qua» repugnat, quod unum et idem bonum sit bonum, nequit quis moveri ex se, et non primis licet intentio ut sic dicamus» oceasionatn, et intlisj onsabililer, modo alibi di­ in eodem ordine, et signo debitum, ot in­ ex meritis, aut ex pretio ; el simul ex mo necessario est in divina voluntate : quia litis,etexpntio: orgueum gloriaut milio, debitum, ita quod sit in eodem ordine in­ ea, quæ sunt in Deo cum omnimolanecendo, connexa cum peccat s hominum, tentionis, et in eodem signo, ex juHitia, v. g. intenta praedestinato, sit una el ea­ qualis est intentio punien Ii, prasupponat c >s;ia<’n, possent in ipso reperiri, quamvis et ex misericordia. I dem, nec possit, saltmi juxta suavem Dei non esset prædicta intentio libera salvandi propter »ui specialem conditionem electio providentiam, ordinari in aliud bonum Tandem contra eamdem solutionem olnem mediorum, son permissionem pcc- i I). I‘» trum : sed etiam intentio efficax triK Π! candi, ac | ruinda supponat peccat i in ge- J bumiJi D. Petro gloriam ut mille posset >r c-l, quod gratis admisso quod in eodem I ipsius pradeslinati, siquidem talis gloria signo in quo, adhuc secundum rationem, I est ultimus finis omnium aliorum bono­ nere causa· moritor æ. et præsu. punntur I in D-ο Ίΐ'ΜΠ’Γί. quamvis non esset in oo ud prædictam electiom m in genero causæ I •dcct’o lio um meritorum pne diis, ut nuper essent intentio et electio, tunc non posset rum, quæ in ipsius commodum cedunt, simul dari duplex illa intentio, quarum una consequens est, ut talis gloria nequeat esso finalis; attamen intentio non occasionata ’ dicelianias : prædicta intentio, el elttesset ex pura misericordia, et nlia ex justi­ simul volita ex intentione pura misericur* hoc modo, qualis es», intentio dandi gloiio in [.articulari hoium meritorum præ il­ diæ, et cx intentione justitiæ, ac proinde tia, et propter merita ;sed tantum daretur, riiiiDf quæque inMiUita 'm loquitur | lis, q? i.pamvii -iat purissimæ, ot denu­ da ræ fall· oliittr e»er*irtnis. 107. EujicDÎS exrmp’um contra adver­ sarios rrU»r<| ne­ tur. 452 DE PRAEDESTINATIONE. non possit esse elicitive ab isla, et impera­ tive al) ilia. 108. Nec refert si contra ea, quæ in prima pnai*° impugnatione hujus evasionis η. 102 dice­ bamus, objicias primo, non cohærere cum iis, quæ in tractatu de Scientia Dei disp. 7 num. 48 et deinceps asseruimus. Nam ibi diximus, actus liberos Dei mensurari œternilate, et propterea nec posse habere ra­ tionem futurorum, nec in aliquo signo in quo adhuc rationis esse, aut concipi cum fundamento in re posteriores aliis actibus, aut formalitatibus divinis omnino necessa­ riis; hic aulem asserimus, actum electionis mediorum ad vitam ætemam efficaciter conducentium, nempo meritorum, esse in aliquo signo in quo secundum rationem cum fundamento in re posteriorem actu intentionis efficacis ad eamdem vitam æter­ nam, ac proinde habere hanc posteriori tatem non solum respectu aliorum actuum omnino necessariorum, qui sunt in Deo ; sed etiam (quod amplius est) respectu alterius actus liberi, nempe intentionis efficacis dandi gloriam : ergo, etc. Dürünr. Respondetur enim, aliud esse, an actus liberi, ut intelliguntur mensurariæ ternitate una cum aliis actibus divinis omnino ne­ cessariis, possint esse, aut concipi cum fundamento in re posteriores in aliquo signo in quo rationis, quam prædicti actus j necessarii (quod idem cum proportione de actibus liberis Dei, inter se collatis, dici­ mus). Aliud vero, an comparatis actibus necessariis cum liberis, vel liberis inter se 1 secundum propria, et peculiaria cujuslibet, ' ut aliquo modo distincti sallim ex parte nostri modi concipiendi ab aliis, non veto ul omnes illi mensurantur æternitaie. de­ beant habere omnimodam simultatem in omni signo in quo adhuc rationis cum fun­ damento in re cum cæteris actibus, ita ul nullus e.x actibus debeat cum prædicto fun­ damento concipi ut prior in signo in quo secundum rationem, quain alius : et per consequens eodem proportionali modoposlerior; sed omnis prioritas, et posterioritas, adhuc secundum rationem cum fun­ damento in re ibidem inventa, lanium sit prioritas, aut posterioriias a quo, non la men in quo. lf$. Etsi ergo primum illud sit verum, non tamen hoc ultimum. Nam posterioriias prædicta alicujus, ut mensurati ælernilale, et ut sic concepti pugnat cum hoc, quod est mensurari eadem π-terni ta le. ut in tract, de Scientia Dei, dicta disp. 7 dicto num. I 48 et deinceps dicebamus. Cæterum quoi aclus divini secundam se, et propria cujuslihet sumpti, habeant inter se ordinem jam dictum prioris, et posterioris, vel ex parte rei conceptæ, et secundum id, quod in recto afferunt, vel ex parle terminationis, quam dicunt, et ratione connoiatorum quæ involvunt, non estcontra eorum rationem: quia hæc prioritas, et posterioriias atten­ ditur penes hoc, quod possint inter se ita comparari, ut unus eorum secundum pro­ pria ipsius quasi pendeat aliquo ex modis dictis ab allero; cum Limen alter non ha­ beat hanc quasi dependentiam ab alio, nec petat intelligi in omni signo una cum illo. Quare cum hoc reperiatur in actu inten­ tionis efficacis dandi gloriam divo Pelro, collaio cum electione mediorum, per quæ de facto illam consecutus est, siquidem, ut jam diximus, prædicta intentio non pendet ab his determinatis mediis, vel ab electione eorum, sed æque bene potuit aliis mediis execuiioni mandari, ac proinde nec exigit, ut in eodem signo in quo una cum elec­ tione horum mediorum concipiatur; inde est, ut modo statim explicando debeat prædictus ordo prioriiatis, et posteriori latis in quo inter prædictos actus inveniri. Ex quo etiam fiet (ut assertio nostra per hoc magis confirmata maneat) prædictam intentionem non posse esse ex justitia, sed ex pura liberalitate et misericordia. Quia ad hoc ut aliqua intentio sitex justitia, oportet ut secundum propria ipsius pendeat, aut quasi pendeat ex electione meritorum, seu voluntate dandi merita, ita ul prior illa voluntas intentionis non solum habeat con­ nexionem cum hac posteriori voluntate tanquam cum aliquo in signo posteriori inferendo, necnon etxum meritis ipsis; sed etiam hæc posterior voluntas, nempe electio quodammodo habeat aliquam quasi causali talem respecta illius, scilicet inten­ tionis, sitque ea quodammodo prior, ac proinde gloria ordine intentionis sit volita dependentor a meritis ut a causa materiali, sive dispositiva, et meritoria, tam ipsius gloria», quam terminationis sallim passivæ illius voluntatis, qua volita, et intenta est. Quomodo aulem ut ita objectio, quæ hic fieri poterat maneat soluta) cohærere Tm* possit, quod actus liberi secundum propria ipsorum præciso considerati possint inter se collati concipi, ut priores et posteriores per prioritatem, et posterioritatem modo dictam, ct statim magis explicandam, et quod nihilominus, ut mensurati aeternitate nequeant DISP. IX, DUB. III. M. ^nsh nequeant sic concipi, cum tamen ipsi non habeant aliam mensuram præler mensuram æternitatis,ethane necessario petant: quo­ modo igitur hæc inter se cohærcant, facile constabit consideranti, quod prædicti aclus ex diverso capite habent propria, el pecu­ liaris cuilibet ex illis, el hoc, quod est men­ surari ælernitate. Nam primum illud con­ çoit eis ex vi suæ lineæ, et hoc ultimum ex vi alierius lineæ, scilicet quatenus idenliflcanlur cum divino esse, el ratione illius mensurantur eadem mensura qua esse Dei mensuratur. Et ita attendendo ad propriam eorum lineam cum pnecisione sumptam habent prædictum ordinem prioris et pos­ terioris, non tamen si considerentur ut identiticantur cum esse Dei, et ratione hujus identilicationis mensurantur per propriam illius mensuram^ nempe æternilalem. Et ideo nunquam possunt cum fun­ damento in re concipi ut futuri : quia quolies prædicta futurilio convenit alicui rei, competit illi in collationead ipsammet prout est in sua propria duratione, ac proinde exigitur, quod res illa prout mensuratur secundum suum esse exercitum per suam durationem sit posterior posterioriiate in guo jam explicata, quod tamen rei ut mensuratæ per æternitatem, et cum divino esse identificatae repugnat. Nec mirum debet esse, quod eidem actui sub diversis considerationibus con­ cepto competant predicate diversa, sicut non est mirum, ut termino formalissimo processionis pgjr voluntatem divinam intra suam lineam precise consideratam compe­ tat, quod non pertingat ad hoc ut ex vi ejusdem lineæ sit formaliler Deus, ct quod eidem ut ideniilicatur cum aliis, quæ sunt in Deo scilicet cum natura divina, con­ veniat, quod pertingat ad hqc ut sit formaliter Deus. Nec refert, si urgeas, actum intentionis, et electionis non distingui in Deo adhuc virtualiter, sed esse unum, et eumdem simplicissimum actura : ergo nequit in­ tentio dandi gloriam præsupponi al e'ectionera meritorum, et ad merita ipsa in aliquo signo rationis tn quo fundato tamen in rebus ipsis*. Antecedens videtur certum. Quoniam cum intentio Dei sil in­ finite efficax, oportet, ut pertingat alisque aliqua additione virtuali ad hoc ut simul sit electio mediorum : ex eo quod ad lineam voluntatis infinite efficacis spectat, ut se ipsa formaliter pertingat ad eligenda media, quibus finis consequendus est. Conse- | quentil vero probatur. Quoniam licet idem met actus alisque distinctione virtuali talis possit ratione »uæ eminemini concipi ox parte nostri ino.li concipiendi inadæquate, ita ut prius concipiatur secundam unum sui munus inadæ piatum, et postea secundum aliud, ex eo quod noster intel­ lectus ob sui imbecillitatem nequit rem ita eminentem unico conceptu, quoad omnia munera, quæ exercet,concipere; non tamen iu ut hæc multiplicitas conceptuum sit petita ex natura prædicti actus, seu (.quod in idem redit) ita ut hoc sit cum fundamento in re, quin potius prædiclus actus oppositum propter summam sui sim­ plicitatem, et indistinctionem petit. Respondetur enim concedendo anlece- Solatia dens, quoties intentio, et electio ad eam- 0^ί0. dem virtutem perlinent, ul in præsenti ms. contingit : quia tam intentio dandi beatiludinem electis, quam electio meritorum est aclus virtutis misericordiae; secus ta­ men quando ad diversas virtutes pertinue­ rint. Quod ilem cum proportione de actu usus subsecuto ad electionem asserimus : et propterea usus subsecutus ad electionem meritorum in ordine ad æternam beatitu­ dinem distinguitur ab electione, et inten; lione jam dictis, quia iste pertinet ad viri tutem justitiæ, ex eo quod est propter merita ipsa jam praevisa, ut ex dictis in hac disp. num. 63 et alibi patet. Ratio aulem ob quanTconcedimus ante­ Ill. Duplex cedens in priori sensu, est. Quia cum in ratio Deo non reperiamur virtutes, verbi gratia, •nletiouis. misericordia?, et liberalilatis per modum habitus, seu per modum aclus primi dis­ tincti aliquo modo, secundum id, quod in recto afferunt , ab actu secun loet puris­ simo earum, sed solum per modum actus purissimi, ut constat ex illis, quæ in trac­ tatu de Voluntate Dei, disput. 2 num· 11 diximus, inde est, ut si in Deo actus in­ tentionis, et eleciionis. verbi gratia, mise­ ricordia?, secundum id. quod in recto, el formaliler afferunt, distinguerentur virtua­ liter, tunc in eo esset duplex virtus miseri­ cordia?; quod tamen est contra communem sententiam Theologorum : sicut si in nobis virtus, seu habitus virtutis ad eligendum et intendendum aliquid naturale ex molivo misericordia? distingueremur, tunc habere­ mus duplicem virtutem acquisitam miseri­ cordia·. Ratio vero ob quam actus intentionis, et electionis distinguuntur virtualiter, quo­ ties sunt actus diversarum virtutum, ex DE PIUEDESTINATIOXE. terminis ipsis constat. Turn, quia in en aut supponunt prædictam distinctionem in eventu pertinent ad distinctas lineas. Tum actu secundum id quod in recto dicit. etiam : quia virtutibus specie, aut quasi Potestqiie hoc explicari exemplo acto* Specie diversis non possunt nun actus vir­ necessarii, quo Deus te ipsum diligit, et actus liberi, quo creaturas amat. Nam licet u' tualiter, et quasi specio distincti corresponderc. actus isti, secundum id, quod in recto affe­ Ad Unde concesso antecedenti juxta dicta runt, sint unus et idem absque distinctione /.rædiçiæ distinguendum est consequens, et neganda ' virtuali, ut constat ex iis. quæ in tract, de objectio» consequentia, si intelligatur de eodem sim- ’ Volunt. Dei, disp. 7 n. 4δ et deinceps di­ B,s’ plicissimo actu intentionis et electionis ut ximus; attamen quia pnedictns actus hal»et duplicem terminationem subordinating est sub diversis terminationibus, seu ut connotat distincta objecta inadæquata. cl ma- ■ unam quidem primariam, tiliam vero se­ cundariam, seu unam, per quam cunnotat terialia ; serus vero si intelligatur de eodem actu intentionis et electionis, ut est sub · divinam bonitatem, ut objectum habens omnimodam bonitatem, aliam, perquam una, el eadem terminatiune. Nos autem non dicimus, prædictum actum in se sim- ‘( connotât bonitatem creaturarum diminoplicissimum, et carentem distinctione vir- : tun, et imperfectionibus involatam ; prop­ terea volitio Dei, prout terminatur ad di­ luali esse priorem in aliquo signo in guo, vinam bonitatem, potest cum prædicta secundum rationem fundatam in rebus, se fundamento præsupponi in aliquo signo in ipso sub eadem terminatione, sed sub di­ versis, seu non dicimus esse priorem sa ! (pio secundum rationem ad eamdem voli* tionem, qua ipsemet Deus creaturas libere ipso secundum il, quod habet in recto ; * v φ sed quod ideminel actus ul connotât unum j vull, et diligit. ex suis objectis inadæqnatis et materiali­ bus» scilicet beatitudinem intentam pnedestinatis, est prior se ipso, quatenus affert Ultima solutio, cl expugnatio ejus. pro connotato aliud objectum materiale ei inadæquatum, scilicet media electa ; seu (quod in idem redit) nos tantum dicimus, ac­ Nec tandem obest alia solutio, nempe n?. tum illum intentionis, ul est sub conceptu, quod etsi electionem mediorum efficacium munere, etnomine intentionis, esse priorem debeat præcedere aliqua intentio efficax, prioritate in quo, secundum rationem fun­ non tamen oportet hanc esse intentionem datam in rebus, so ipso, ul est sub con­ efficacem dandi gloriam ante prævisa me­ ceptu, munere, et nomine electionis. Quia rita, sed sat s esse voluntatem efficacem, ille simplicissimus actus non est sub con- | quam Deus habet ostendendi sua attr.buta. Non denique hoc obest. Quoniam osten- itatceptu, munero, et nomine intention s, nisi i sio divinorum attributorum est finis com- lc· Îrout connotât prædictum objectum, nempe eatitudinem, nec est sub conceptu, mu­ munis respectu omnium operum Dei, et nere, et nomine electionis, nisi prout con­ ita ultra hunc debet cuivis seriei mediorum notât aliud objectum inadæquatum el ma­ assignari secundum suavem Dei providen­ terial^ nempe merita. Et ideo fundamentum tiam alius finis proximior, et proprius ac quod ad hanc prioritatem ex parte rerurn peculiaris, ultimusque in illa serie, ex cu­ datur, non est fundamentum actus et actus, jus amore et intentione efficaci procedat electio mediorum eincacium per se ordi­ sed ejusdem actus cum duplici connotato materiali, et inadæquato, seu cum duplici i natorum, et deservientium ad consecutio­ terminatione : quia terminationes ista* af­ nem prædicti finis. Quare cum æterna ferunt in recto eumdem actum, et in obli­ nostra beatiludo sil linis proprius et pecu­ quo qutelibet involvit suum speciale conno· liaris, ad quem media cum effectu condu­ tatum jam explicatum. centia ad illam per se ordinantur tanquam Quomodo autem et qua ralione connotata ad finem ultimum hujus seriei, consequens ista ratione quorum attenditur prædicta ! est, ut ultra illam intentionem efficicem priori ta.% et posteriuritas, non refundant ostendendi divina attribut i debeat dari alia distinctionem virlualem in ipsum actum, I intentio e’ficax æternæ bealitudinis, quæ in secundum id, quoi affert in recto, constat hac serie sit prima , ex quaque procédai ex alibi sæpe dictis, nempe quia sunt con­ electio efficax mediorum, cum effectu de­ notata materialia, et inadæquata, quæ hoc servientium ad illam. ipso quod talia nec lefunduut, inrerunt, Accedit, qnod etsi demus posse Demn wtc. §v,r· :S DISP IX per suam absolutam potentium vello daro mtiam, et bona opera, ac perseverantiam [n ilis, absquo eo quod vellet dare gloriam, ac prende ex alio line, quam ex line beatilicandi; attamen hoc ipso quod velit dare tam gratiam quam bona opera, et perseve­ rantiam in illis, ac tandem gloriam propter illa, tunc suavis modus pro/idonli, et vo­ lendi exposcit ut ex amore, et intentione hujus linis, nempe gloriæ, quæ in hac se­ rie est finis ultimus, procedat ad electio­ nem mediorum, et ita ex amore, et inion liono finis communis, et amplectentis cuncta D i upera scilicet ostensionis suæ bonitatis suorumque attributorum proee dat ad voluntatem dandi gloriam electis : et ex hac intentione, quæ respectu illius prioris voluntatis habet rationem electio­ nis, moneatur ad eligenda media deservien­ da ad bvatitu Unem : siquidem rectus, (t suavis or Io volendi exposcit, ut ex amore linis con ecuti do facto, et eTicaciler per me lia procedat qui prudenter agit ad elec lionem med orum. § VHI. Interrogatio notanda, el responsio ad illam. iu. in, C*!rt.itr Sed inquires, an hæc electio omnino gra­ tuita, et ante prævisa merita, non solum sil ad gloriam utcumque, sed ad eamdem ut dandam tanquam coronam? Responde­ tur, electionem prædictam non es-oad glo­ riam qualitercumque ; sed ad eamdem ut dandam per modum coronæ. B ’sponsio hæc satis ex assertione præcedenti, nec non ex dictis in duobus dubiis præcedontl· tibus colligitur. Maximo vero ex ratione, quam præcedenti assertione ex D. Thom. a (duximus. Nam cum electi in exeeutione comequaiitur gloriam ex meritis, et ut co­ ronam, oportet nt lo:um hoc procedat ex intentione efficaci Dei dandi eamdem glor.am ut coronant : cumque intentio prima, cl efficax Dei debeat esse omnino gratuita, ul dictum est, consequens miam erit, ut objectum illius graluiiæ electionis non s t gloria utcumque in exeeutione danda, sed dand i per modum coronæ. Confirmatur primo. Quoniam hoc ipso quod aliqua intentio sit efficax, debet ex parte objecti materialis voliti esse intectum id ipsum, quod in exeeutione postea poni- j tur alioqui illa intentio non esset efficax, ct illa exeeutio quoad id quod non esset in- I tentum de ea, fieret a casu, et præter in- | DI B. HI. 135 ternionem : ergo cum in executions detur glor.a tanquam corona, debet hoc ipsum wsa vo'itiim per modum objecti materialis in intent one : ct per consequens prima et gratuita illa electo Dei per modum inten­ tionis ad gloriam, non erit ad eam utcum­ que, sed ad ipsam Unquam ad coronam. Et ita omnia testimonia Scriptura) et Patrum, quæ alslruunl hanc gratuitam, ct omnino liberalem Dei electionem, virtute affirmant eam esse ad gloriam per modum coronæ. Siquidem in Scriptura ct Patri­ bus simul cum hos habetur, execulionem corres-ondentem huic intentioni in adultis esse gloriam actu datam tanquam coronam. Sicut etiam omnes Doclores pro as.-ortiono adducti, ut consequenter, vel saltim magis consequenter loquantur ad ea. quæ quoad prædictam assertionem dixerunt, debent huic no.-lri responsioni assentiri : ut ita ea, quæ sunt posteriora in oxeeutiono, qualis est collatio gloriæ per modum roronæ in adultis, sint priora in intentione, quod ipsi fatentur. Undo responsionem hanc frequen­ ter Thomislm, et alii tuentur. Confirmatur secundo ex discrimine, quod no. intercedit inler voluntatem infligendi poe­ Coallrrtâinr nam pro culpa, et inter voluntatem, qua sccasdo. Deus ex sua bonitate, et ex motive miseri- · cordiæ motus habet actum intentionis, quo vult electis beatitudinem, ut dandam in exeeutione tanquam coronam. Nam illa prior voluntas est actus justitiæ punitivæ, et propterea debet in aliquo genere causæ supponere ex parte reprobi debitum solvendi talem pœnam. Quemadmodum hoc ipso quod Deus vellet ex justitia remuneraro marita bona, deberet præsupponi (modo ta­ men alibi Deo dante dicendo} tum aliquod debitum ex parte Dei, tum etiam aliquod jus ex parce merentis. Et ideo sicut fieret qujdammodo contra jus merentis si post sua merita non tribueretur ci præpiium de­ bitum. ita fieret eodem proportionali modo contra jus reprobi, si anto sua demerita puniretur, aut efficaciter, ct absolute ei pnnparnrolur pœna, ut infaUibiliter infll' genda : ex eo quod quemadmodum merens habet jui ut post sua merita detur ei præ· tniutn, ita quivis habet hio modo jus ut non infligatur ei pœna. nec per voluntatem ef­ ficacem, et absolutam infaUibiliter infligendi eamdem pœnam illi præparetur, antequam ejus demerita ut absolute futura prævi Ican­ tur. Cœtcrum voluntas, qua Deus ex sua boniiata, ot ex motive misericordi®, ac libe- DE I‘ILEDEST1 NATIONE rnliter intendit dare postea in exeeutione gloriam tanquam coronam, est actus mise­ ricordi© et liberalitatis. Quia, ut diceba­ mus. omnis justitia nostri erga Deum, quæ in exeeutione, aut quovis modo reperta fuerit, debet fundari in gratuita, liberali, et efficaci voluntate, ac intentione proportio­ nna Dei erga nos : et propterea talis in­ tentio dandi gloriam tanquam coronam, quæ est profortionata, et correspondons prædicîæ execution! faciendæ ex justitia, potast et debet, saltim secunlum commu­ nem. ac suavem cursum, esse ante prævisa merita. Quia nulli fit aliquo modo injuria, sed potius magna gratia, el beneficium ex eo quod ante praevisa merita illi pneparetur præmium per voluntatem talis conditio­ nis, ut ex ea infallibiliter sequatur, ut dentur ei in sequenti posteriori merda, per quæ tandem in exeeutione gloriam ex jus­ titia adipiscatur. Sed hæc amplius in solu­ tionibus argumentorum oppositæ sententiie explicabuntur, dum explicuerimus nexum, et debitam correspondentiam inter volun­ tatem gratuitam ordine intentionis dandi postea in execnlione gloriam ul coronam, et inter voluntatem ipsam ordine execulionis, qua Deus in eodem ordine vult dare eamdem gloriam, ut coronam. Diluitur primum argumentum opposite sententix. 117. Diliitur primam argumentam q a oui primam ejus proba· tioucm Ad primum negandum est antecedens quoad omnes ejus partes. Et ad probatio­ nem primæ dicendum est, quod sicut si Dens, juxta opinionem adversariorum . prævideret mala opera reproborum, esset illi integrum reprobare illos etiamsi habue­ rit voluntatem antecedentem, seu ineflicacem salvandi omnes, ita ob alios fines, vi­ delicet oh manifestationem divinæjustitiæ, ob ostensionem majoris misericordiæ erga præJestinatos, et ut amplius pateat quo­ modo electio efficax a l beatitudinem sit be­ neficium indebitum naluræ humante, ac tandem propter alios lines, divinæ sapientiæ notos, potuit ante prævisa demerita re­ probare quotquot de facto ab eo reprobati sunt. Quia reprobatio tot hominum condu­ cit ad præ lictos fines : et al salvandam voluntatem sinceram, et ex animo, qui Deus voluit salvare omnes, salis est quod spectata præcise Fecundum se salute om­ nium habuerit Deus voluntatem anteceden­ tem, cunctos salvandi : licet inspecta eadem salute, ut est adjuncta aliis circumdantiK et ut impedii consecutionem altoruin finium divina? sapientia? congruentium , babeit Deus voluntatem consequentem, et effica­ cem excludendi ab eadem salute quotquot ad prædiccos lines consequendos convenien­ tes fuerint. | Ad probationem secundae partis ejusdem ta. antecedentis respondetur, optime posse de­ cernentem absolute, et eîficaciter dare ali­ quid aliquibus, promittere illud condhionate tam his, quam omnibus aliis, si simul cum illa voluntate absoluta, et efficaci circa quosdam ox illis, habeat etiam vo’untatein antecedentem, el con litionatam respectu omnium, ut in præsonti contingit. Quia tunc promissio illa generaliter facta omni­ bus, qualiter Deus cunctis beatitudinem promittit, non corresponde! voluntati illi peculiari, et efficaci erga aliquos, sed vo­ luntati inefficaci, et conditional©, qua vult omnes salvos fieri. Nec contra hoc vim ha­ bet id, quo 1 ibi .’em additur. Nam promis­ sio illa conditionaia circa salutem omnium non excludit positive voluntatem effica­ cem, et absolutam circa aliquos, licet non exprimat illam, sed ab ea præscindit. Ra­ to amem ob quam Deus non promittit ab­ solute aliquibus vitam æternam, licet ha­ beat voluntatem absolutam tribuendi c“ ipsis, est, ut cum timore, et tremore, majorique cum humilitate eamdem salutem operentur. Ad tertiam denique probationem dicen­ Hl dum est, dupliciter posse intelligi quod Deus vult gratuito, et efficaciter eligere homines ad gloriam eis dandam ante præ­ visa merita. Primo quidem ita ut ill© par· liculæ gratuito. et ante prævisa merita, ca­ dant tam supra illud verbum vult,.quam supra complexum illud, gloriam eis dan­ dam. Secundo ita ut tantum cadant suprt verbum vult. Si priori molo sumatur, red­ dit hunc sensum, nempe quod Deus ex sua bonitate, et gratuita liberalitate, ac miseri­ cordia motus habuit actum efficacem in­ tentionis, quo voluit eligere homines ad g’oriam dandam eis postea in exeeutione gratuito, et Pberaliter, et ex pura miseri­ cordia. Si vero secundo modo accipiatur, denotat quod Deus ex sua bonitate ac I berali gratuita, et misericordi voluntate mo­ tus, seu (quod in idem quoad præsens redit) ex motivo misericordiæ, et liberalitatis sua? ante prævisa merita excitatus, habuit actam intentionis, quo voluit eligere homines ef­ ficaciter DISP. IX, DUH. HL ficaciler ad gloriam, non ut gratuito, et I ante prævisa merita postea in exeeutione dandam, sed ad eamdem gloriam ut coro- | nam, sive ut dandam postea ex meritis. Ila ! quidem ut licet actus ille intentionis divinæ voluntatis sit actus liberalitatis, et miseri­ cordiæ gratuite; attamen objectum mate­ riale volitum, sit gloria danda in exeeutione ex mentis, quatenus totum hoc est inten­ tum, et volitum sub ratione formali objecti misericordiæ. Hinc ergo ad probationem prædictam respondetur, quod si Deus vellet gratuito, cl ellicaciter eligere homines ad gloriam, eisdem dandam, ante prævisa merita, juxta priorem sensum, tunc homines electi con­ sequerentur illam etiamsi non haberent merita, quinimo etiamsi haberent illa, non consequerentur eamdem gloriam propter talia merita. Cæterum Deus non elegit gratuito , et efficaciter homines in hoc sensu, sed in | osteriori : in quo certum est non posse fieri electionem istam exclu­ dendo merita : siquidem talis electio est ad glor.am ut dandam postea per modum co­ rona», sive ex meritis. QuomoJo aulem inter se cohæreant, quod illa particula gratuito, possit modifi­ care verbum illud vult, non vero comple­ xum jam dictum, nempe gloriam postea dandam, ac proinde quomodo Deus ex sola sua bonitate, et misericoidia motus, non vero ex meritis, seu ex justitia excitatu*, sed ante illa, idest, non independenter ab eis, et a molivo justitiæ tanquam a motivo suæ voluntatis, tam quoad terminationem activam, quam jassivam considerate, ha­ beat actum intentionis quo velit gloriam dandam tanquam coronam, sive ex meri­ tis, constabit ex iis, quæ statim num. 123 et 124 adducemus. motivo misericordia», et gratuite liberalitatis vult postea in exeeutione dare gloriam per modum coronæ, sive ex meritis : ila ut gloria sic danda sit objectum materiale, indispensabile tamen, prædicte voluntatis. Per quod etiam ai probationem utriusque consequents constat. Explicatur hoc ex dictis. Etenim cum we. omnis justitia supernaturalis nostri erga Εη°^ Deum debeat fundari in pura et superna- wiatio. turali misericordia Dei erga nos, ul nu­ ft. mero 99 hujus dubii dicebamus, opoitet ut prima voluntas efficax, quam Deus erga nostram salutem habet, quæ est voluntas intentionis efficacis respectu illius (ac proinde est simpliciter prior aliis volunta­ tibus, et id a quo nostra justitia erga Deum ortum ducit) sil omnino gratuita, et ex pura misericordia, sive liberalitatc, aut magnificentia, atque adeo sit voluntas, qua velit ex molivo v. g. misericordiæ ut pos­ tea nos in exeeutione consequamur glor.am tanquam coronam, seu coronam glor.æ Et ita Deus habet duplicem voluntatem. Unam quidem per modum intentionis . qua vult electis coronam gloriæ, sive quod consequantur illam ex meritis : et hæc est cx motivo misericordiæ, et ante prævisa merita, ly ante dicente prioritatem, et inI dependentiam a meritis ordine intentionis, ΐ Aliam vero ordine exeeutionis, et ex illa priori imperatam, quæ vult ex molivo jusI titiæ tribuere eamdem gloriam propter mo; rita : et hæc voluntas quoad suam termina­ tionem passivam considerata, est posterior in genere causæ materialis, el meritoria·, quam merita : et hoc ipso quo i sit justitiæ Dei erga nos, orta modo dicto in genere causæ meritoriæ ex jure justitiæ, quod nos ratione meritorum habemus erga Deum, non potest opponi cum voluntate gratuita, ct ordine intentionis prima : sed potius eam præsupponit, ut ostensum est. Ad primani confirmationem neganda est 12.1. Ad ma or. in qua asseritur, quod idem est esse Soleil ur secundum argumentum contrariæ primam aliquid volitum, el intentum per modum , confirmasententia* cum suis confirmationibus. coronæ, ct esse volitum ut dandum in retributionem meritorum. Nam si omnino Ad secundum respondetur, concedendo A4 proprie, ct rigorose loquamur, vis illius antecelens, ct distinguendo consequens •nuparticula· in retributionem denotat priorem «m. primæ consequential el negando raindem aliam tribut onem, qua is. cui quiiipiam consequentiam, si adverbium illud gra­ retribuitur, prius habuit tribuere rem ali­ tuito cadat præcise supra verbum rui/, non quam ei, qui ipsi al quid retribuit : nc „ vero supra verbum dare : secus vero si su­ proinde innuit dependentiam retributionis pra utrumque cadat. Et deinde neganda est secunda consequentia * siquidem, ut mo.lo in g *- A4 se aueam iiultoDCUl. ' | | i | quamvis in illo signo non intolligantur esse ’ formalitor in se ip-is electio meritorum et merita ipsa. Quoniam ad hoc ut Deus or­ dine intentionis, at ante provisionem me­ ritorum futurorum possit ex molivo misericordiæ motus taxare quantitatem coronæ ; gloriæ, satis est, quod sibi certo jer scien­ tiam simplic’s intelligent!» constet, esse in sua potestate convertero mfall.biliter conia electorum ad hoc ul hab?ant o,era meritoria juxta quantitatem corona· mtenUe. Et ita in ilio signo non determinatur species, aut .individuatio illorum meritorum; sed tantum quanlitas illorum, verbi gratia, quod sint ut centum : et adhuc hoc non decernitur formaliler, sed tantum virtuali­ ter, et ox vi intentionis prodictas : ex eo quod pro illo priori intentionis nihil àliu 1 petitur. Ad secundam vero confirmationem , quæ ex duabus probationibus constat, concedenda est major prinue j rogationis quoad primum ejus membrum, et neganda quoad secundum, nempe quoad intentionem dandi finem. Et ad probationem constat ex diciis, quomodo licet meritum sil causa moralis; nihilominus non exercet causalitalem suam materialem, et memoriam erga glo­ riam ut intentam, nec erga intentionem ipsius, sed solum erga eamdem gloriam ul exeeutam, ot voluntatem exequendi, quoad suam terminationem passivam considera­ tam : ot ita satis est. quod pro vi Icantur anlo eamdem gloriam ut exeeutam. et anle voluntatem conferendi ordine exeeu­ tionis illam. Et quo ad aliam probationem in confirmatione adductam respondetur. dtf· Unguendo anteeo Iens : .Vunçuam deerrne* re/ dare illi talc premium antequam victorem videret, online exeeutionis, concedendam ea : ordine intentionis, et dato boc ea* : quod victoria certantis esset plene in po­ testate regis, negandum est. Quia tunc pu· terat rex ex amore, et benevolentia, quam erga «Iquom ot certantibus haberet, mo­ veri a I habendum actum intentionis, quo vellet daro illi postea irornium propter merita ox vi illius voluntat s, s-altim inade­ quate futura : quamvis non essent prævisa ante prodictam intentionem, ut in present! contingit. Qumiino licet victoria non esset plene in potestate regis, dum· mo !o esset in ejus potestate adhibere me­ dia ex sc efficacia in ordine ad victor am. posset eodem proportionali inudo ante provisionem victoria· habere actum inten­ tionis. quantum est ex se efficacem. quo intenderet dare postea in execut;one pre­ mium propter victoriam, ut ex stalim di­ cendis magis patebit. Ad tertiam confirmationem distinguen­ JU dum est antecedens : betis eodem modo dat Tau CWfrin tempore sua dona, quo ab xlerno dispo­ suit, et intendit illa dare, si ly eodem modo M· cadat supra verbum dare, concedendum est : si vero cadat supra verbum disposuit, rt intendit, negandum 0»t. Nam si ly eodem modo cadat supra verbum dare, reddit hunc sensum : quoi Deus ab æterno disposait, et intenlit quod postea in exeeutione, et in tempore eodem modo r s exacutioni mandarentur, quo in tempore mandantur, seu, quod ex parta exeeutionis idem mo­ dus, qui ab æterno decretus et intentus est servari circa executionem,-postmodum serveur in tempore. Nam hoc et petitur a!» efficacia summa divinæ predestinatio­ ns, et voluntatis, hocque quoad prosens invenitur : siquidem ex eo quod Deus ab æterno disposuit quud Petrus consequere­ tur beatitudinem per modum coronae, propterea in tempore sic illam consequitur. Si vero ly eodem modo, cadat supra ver­ bum disposuit el intendit, reddit hunc sen­ gilïï sum : quod idemmet modus in ipsamel dispositione, et intentione divina ex parte ejus se tenens, debeat inveniri in exeeu­ tione temporali : et hoc falsum est, nejue % id petitur ad efficaciam divinæ prædestinationis. et voluntatis, ut constat in pluribus exemplis. * Nam Deus se solo, idest, non mediis cassis DISP. IX, DUB. III. cwsis secundis, sed ox sua mera liberali- I - tale, et misericordia applicuit voluntatem 11 suam, ei disposuit, quod in tempore pror ducereiur humanitas Christi Domini : ot tamen non voluit ut illa produceretur sine concursu malris, et aliarum causarum, sed mediantibus illis : et tamen ex effica­ cia hu us dispositionis, et voluntatis nun infertur, quod si se solo disposuit, se sulo I debeat oxequi : vel quod si mediis causis j secundis exequilur, inediis illis disposue­ rit : quia se solo, otex sua liboralilate dis- ' posuit admittere consortium in tali pro- I ductione, seu <{aod mediantibus prodictis causis secund.s postea exocutioni manda­ tur. Iia ergo similiter Deus ox pura liboraliiate, et absque meritis provisis, et se solo habuit actum intentionis, quo voluit, quod postea in tempore daretur prædeslinatis gloria per modum coronæ, et propter merita. El hinc non sequitur, quod si abs­ que meritis provisis habuit prædictum ac­ tum intentionis, absque meritis oliam pro­ visis iribuaL beatitudinem in oxeeuttono,, vel quud si in exeeutione reddit illam prop­ ter merila provisa, quod f ropter eadem merila, seu ab illis (ut sic dicamus) motus, babuerit aclum intentionis respectu illius, ut probatum, el explicatum est. K. El similiter electio Apostolorum ad -ixr A|osl°licam dignitatem non fuit actu execola sine eorum libero consensu, se 1 post provisionem illius : et tamen in intentione e contra res se habuit. Quia ante provi­ sum consensum electi sunt, ot propterea Chri4us Dominus inquit Joan. 15 : Non vos me elegistis, sed ego elegi vos, idest, Non vos primo elegistis me, sed ogo primo elegi vos. Quasi dicat per meam electio· nem feci, ut me eligeretis, quæ est exposifept. lio Augustini : Quia electi sunt (inquit) ele­ gerunt, non quia elegerunt electi sunt. liem Actorum 9 Paulus dicitur electus, ut por­ tet nomen Christi Domini coram Genti­ bus, quoi quidem non est exeoutioni man­ datum sine ejus libero consensu, el sine co quod prius iste provisus fuerit : et ta­ men tabs electio non est facta post hunc I consensum provisum, sed potius ex tali electione factum est, ut prostaret prædicI tum consensum. Et tandem ut plura alia exempla omilla· • mus respecta effectuum causarum secun­ darum bene stat. Deum prreHffinire abso­ lute. et efficaciter aliquem finem ante praescientiam mediorum ; cum tamen in exeeutione ille finis non sit futuras n’»si dependentor a prodictis medii* · sicut abundantiam frumenti prodiffinivit Deus’-J udi anno futuram inlependenter a præ scientia pluviæ eodem anno futuro : ot ta­ men re ipsa illa abundantia frumenti, non erit futura, nisi dependentor a pluvia : ergo similiter poterit Deus ex sola sua bonitate, ot liberali misericordia motus, ac ante provisa merita habere actum, quo intendat dare postea gloriam per modum corona», quamvis exeeuto illius non sit nisi ox justitia, et propter merita provisa. Quia licet merita peudeant etiam a libera volun­ tate electorum : attamen quod electi Lbore postea illa habeant, est plene in potestate Dei Ut ox D. Aug. lib. do Correctione Va;ist. ot grat. cap. 14 constat bis verbis : Sine dubio habens humanorum cordiuij) quo pla­ cuerit inclinandorum omnipolcnliuiinam potestatem, ot infra : Magis habet in potes­ tate voluntates hominum, quam ipsi suas. Potoétque hoc magis elucidari ex eo ry. quod non obstanto summa efficacia ordinis Enuclrâl’4T intentionis divinæ voluntatis debet servari a’U ordo inversus in ordinibus intentionis et exeeutionis : et propterea ea, quæ sunt in intentione priora, habent esse in exeeutione posteriora, quia licet prius cadant sub in­ tentione, cadunt tamen prius sub illa ut ponenda posterius in exeeutione. Ita ergo similiter actus intentionis, et execution s possunt habere ex parte sua modos diver­ sos modificantes ipsus : iia ut intentio fiat gratis, et executio ex meritis, seu non gratis * qu a adhuc in illa intentione gra­ tiosa ex mera liberaliiale Dei laxatur, et decernitur, quod postea in exeeutione de­ tur gloria non gratis, sed ex meritis. Quod quidem polion ralione quoad prosens di­ cendum est; quandoquidem, ut ex dictis constat, sicut executio ex so petit, ut prius cadat sub intentione, quod postea in oxecutione futurum 04 posterius, ita etiam executio dandi gloriam ex justitia, et prosupponens jus juslitiæ nostri erga Deum, per ! se petit, ut fundetur in aliqua prima Dei voluntate ordine intentionis, quæ sil effi­ cax et gratuita erga nos, ul ostensum est. Oecurrihir tertio argumento, ct ejus confirmationi. Ex quo ul tertium distinguenda est ma­ jor. Et si illud adverbium gratuito modi­ ficet tam gloriam dandam, quam volunta­ 157. Fit Gbiüm Sargum. IGO DE PB EDESTINA'ΠΟΝΕ eligendi ad illam, concedenda est : secus vero si solum modificet voluntatem dan Ii per modum intentionis, non vero gloriam ipsam dandam, seu ipsam largi­ tionem in executione ejusdem gloriæ. Nam tunc solum pugnant voluntas per mo Ium intentionis, et voluotab per modum execulionis; quarum una sit gratis, alia vero non gratis, sed post prævisa merita, et ratione illorum, quando illud adverbium gratis est utrubique determinatio objecti voliti, ita ut tutum hoc habeat rationem prædicti objecti, nempe gloria conferenda gratis, non vero quando solum est deter­ minatio ipsius actus divinæ voluntatis, qui habet rationem intentionis. Per quod etiam a I primam probationem ejusdem majoris constat, necnon et ad secundam, cujus major debet juxta dicta concedi ; et ad minorem dicendum est, quod etsi repugnet eamdem rem dari in executione ex duobus titulis, quorum unus sit dari ex giatia, et tanquam quid in executione indebitum, et alter ex justitia; non tamen repugnat gratis intendi, quod postea in executione detur ex justitia, et non gra­ tis : et quod post prædictam voluntatem intentionis sit alia voluntas online execu­ tions, qua ex justitia sit volita Ulis execulio, ac proinde ex mentis. Ex quo ad confirmationem eligenda est posterior pars illius dilemmatis. Quia re vera ille actus intentionis divinæ volunta­ tis, quo efficaciter elegit aliquos ex homi­ nibus ad gloriam ut coronam, est actus divinæ misericordia*, et liberaliiatis, quam­ vis per illum sit volitum et intentum, quod postea in executione detur gloria ex meri­ tis, ct ex alia voluntate virtutis justitiæ, quæ ad ordinem execulionis pertineat. Et ad primam probationem in contrarium ne­ gari debet antecedens, ut ex jam dictis constat, et ex nuper dicendis patebit. *Ad secundam vero probationem negan­ dum est antecedens, saltim universaliter intellectum. Nam mulloties intentio est actus unius virtutis, et executio alterius. Polestque hoc explicari duplici exemplo. Primum est patris in humanis desiderantis filio cathedram, aul episcopatum ex pura misericordia omnino independenter a me­ ritis illius, eo quod ex motivo misericordiæ motus, non vero ex meritis intendit, ut postea in executione prædictam cathedram, aut episcopatum filius ex meritis acquire­ ret : ct ex hac intentione postea movetur ad faciendos sumptus, et adhibenda alia leui 1Î8. Cooflrm i boni occurri­ tor. 1 y I j I I i media, quibus liiius fiat dignus præJiclii muneribus : ac tandem eisdem meritu provisis si paler ille judicis, vel patroni officio fungeretur, deberet ex justitia in executione tribuere filio cathedram, aul episcopatum illum. Quamvis talis collatio, et executio esset imperative ex intentione misericordiæ, ex eo quod pendet, ct pro­ cedit ex illa priori voluntate gratuita. Iu ergo in præsentî proportione servata dicen­ dum est. Secundum vero desumitur ex ipsa sen- & tentia adversariorum. Nam ipsi admittunt in Deo voluntatem antecedentem per mo->w« dum intentionis salvandi omnes, quæ sit bt inefficax; et hanc dicunt esso gratuitam et liberalem, ac ex pura misericordia ; el deinde ex hae oriri voluntatem dandj me­ rita, necnon dandi gloriam in executione propter eadem merita, ac proinde ex justi­ tia. Et licet exemplum hoc quatenus negat \oluntatem efficacem ante prævisa merita, quæ sit liberalis et gratuita, non sil con­ sonum doctrinæ Augustin, et D. Thom. et aliorum Patrum, ut ostensum est; attamen ex eo potest non parum efficaciter deduci, quomodo possint inter se cohærere volun­ tas gratuita et efficax, qua Deus ex motivo misericordiæ moveatur ad habendam actum intentionis, quo velit ut postea in executione detur gloria per modum curonæ, sicut ex eodem motivo habet actum inten­ tionis inefficacis, quo intendat hoc ipsum. Nam quod intentio sit efficax, vel inefficax non tollit quominus si intentioni inefficaci ex motivo misericordiæ potest correspon­ des executio ex motivo justitiæ quoties per illam intentionem incenditur, ul postea in executione detur res illa ex prodicto motivo. ut ex dictis constat, et adversarii admittunt, non est cur non sit hoc ipsum dicendum, licet intentio præcedens sit ef­ ficax. Et ratio videtur aperta. Nam qui habet ιβ. intentionem inefficacem alicujus finis, po­ test ex eodem motivo intendere illum effi­ teia caciter, si suæ potestati subsint omnia de­ siderata, ad ejus adeptionem. Quare cum potestati divinæ plene subsint omnia desi­ derata ad hoc ut nos gloriam adipiscamur, lit inde, ut qua ratione conceditur in Deo intentio inefficax gloriæ ante prævisionem meritorum, et ex motivo misericordre, quamvis ei correspondent executio ex justi­ tia. debeat etiam concedi in ipso intentio efficax ex eodem motivo misericordiæ, licet executio hujus intentionis sit ex justitia. Unde DISP. IX, DUB. 111 Unde ad hoc ut aliqua intentio, vel actus I sil idoneus ad imperandum non utcumque, widen lia producit effectus per operationes ic proceditur. VMeiar, quod prxuteatij citor ;d dispositioni m matcrii· Sirut >1 dicamus quod meritorum riteaii» prédestination^ Dint enim Aroriri rra.ee. bcaspranrdiujMt sc daturum alicui gloriam ei rueritis, ad Roaid. 8 : Qaes ptasruft, hos ct prmd&tifafil· Et 61 e. tlqacd pra ordinavit be daluruui al.cui gratiam ut mercAmbres. ’ saper HI ul Roaun. 0 : Miserebor roi m f t tdtii jil nam. AI o n o o jxilrsl coiijidurari i ra dcstiiiamiserebor, eu., dirit, misericordum riii 'labo cira wti ttoals effectos in communi. El Sic impôts bile est, qund ρ»Α»·αο tali) cor-lc reversarum ad me : erjio H-fHar i prrscienlü merilorcm sit cau-a pr^Jestiaxioms. '· rxsiiu ex parte nostra. Quia quidquid rst in homine 2 Pnrterea, praedestinatio divina indndit d»viu»L3c ξ •rdinaas ipsum m »alutem comprehenditur Iulum *ub tolantatem . qc.v irrationabilis «se ton pote.*t rui c tlcciu pra-dolinaliunis etiam ipsi pnrqiaratio ad gratiam. ita destioaio ut propositam miscrcndq it Acp’UÜa.1 Nojuecnim hoc Iit nisi per auxilium divinum secundum dint -J- : icd nulls alia ratio potent rs-c pnBdestÎMiÎontiÇ 1.3 U »Ed Thrcn. ultitn. : Converte nos, Domine, an té, ct ew· nisi pnrsrithiia merituram : erço prrseicnba serito- rei vertemur. Habel tamen ln;c modo paedcslinalit» ei pa»lc torn ut ex (rincipio primo πιο vente. lurqaalia dentur. Omni·'» satem homines sunt j-qaalrs, e. Ad primum ergo dicraidum, qnod usus gratia» præscitu·, et jccuntem naturam, el necandam pccraiom oripoile. HHa i coa est nuo collationis gratii*- nisi secundam rationem Aumhirr aal-tn in cis iruqaalius secandam merits, Ll.tl auM! dualis, ul dictum es·. «el deaenlj proprioru.u artuum. Non igilcr iœquhi etl.C Ad scruudum «licendum, quod prædestinatiô habet raP’æparji Dea* hominibus pra-deainando, d rrprobaidj, ti­ n tfonem ex parle rffectus in communi Ipsam dhiaum bonlni·· propter differentiam meriioram pnr«eieotiam. ’•Al Ai uiem bi particulari autem nnuseffeclts est r«Uoa tenus, Sed maira c«l quod d cit Aposiol. ad Titom 3: ex operibas juJHiæ. ·♦'· Deu· in hominibus quantum ad aliquas, quos prrde>linat. eifrc.'as prasdestinario l ab- at aliquam cao>ara? E fee Ml .•J icam r præ ciit.ue bonitatem per modum miscricordii· qo.rrrre. utrum l)*ns prawdiaaverit c ds prrdrsiiojl*ff« qcosdam digit, et quosdam nprobat. Et hanc cattam Mliv' is prrordinator ah>ui propter rrerito rrrexirculia »n ’ p**;· i'gr,;t Apostol. ad Rotn.in 0 dire ns : Volent Dr s pMcnalia , rt nolam facere phumana* ab iuifio errato*, ft «ceamlum divenitotem ‘®o[ '*. ri L'Sttotii î nisi dhimiru virtunlalem. Cade Angttt. + diclt SOper Posuerunt · n»m Pebziani quod initium b*neffr;eadi rit ■: ; i J i* an. : Qcare hone tra! al. el ilium non trabat, aoli telle rx nrbi . con;!(r l. r etl jaiqaitos a^d Deww, si maqtulu ηση I fecljifl, sum Mho pr.r kîhu «lionis : ut iotcliigatar quod rdeà DUB. 4G3 iuæqaalihoi préparât. Hoc cairn c<$d contra jaunir ralioiirto, -i praede»Iinationh eflrrtos et debito redderdar, et ηαΐι daretnr ex Rnlia. In in enitn, qaæ ex grrito •hnlur. poksl Aliquis pro libita suu dare cni veil plat, tel D’UWS, damnibdn nnlli subtrahat rfcbilam, ab«qac prajedido juititir Kt hoc est quad dirit Paler famiths Matt. xOcjp.: Tolle qood tuuni est, el rade: in ho· licet mild quwi volo faccTB? Conclusio est negativa. DISPUTATIO X. De causa prædestinationis ex parle p xdeslinali quoad primum effectum, seu quoad omnes effectus suæ prædestinationis ordine executions consideratos. Ea, quro in hac disput. dicenda sunt, non parum elucidabunt illa, quæ in disput. præcedenli diximus : et ex ulraqtie plenior notitia de modo, quo Deus se in pra desti­ natione gessit circa dependentiam vel indupendontinm a n eritis pnudestinatorum, habebitur. El propterea disputatio ista im­ mediate post procedentem excitanda erat. DUBIUM I. .In opera naturalia prædestinati possint esso aliquo modo causa disposiliva, vel merito­ ria ordine executions respectu primi ef­ fectus suæ prædestinationis, seu respectu omnium effectuum illius? Ex explicatione l.’tuli hujus dubii fen­ dent plura, quæ in hac disp. dicenda sunt : el propterea primo loco illum explicari' placuit. £rp/icfltar tilulwh Pro liluli inlelligenlia notantlnm csl Objfona< primo, quod somel explicate (ul in præcodonti disput, explicuimus) an Deus habue­ rit actuui intctilionis dandi gloriam, quæ online inteniionis est primus effectus pmdestinationiS/ antequam pnevidoret merita prædesliitaloruin, seu independenler a bo­ nis operibus tanquam n causa meritoria, stalim pulsat animum inquirere, mi ordino exeeutionis habuerit decretum dandi pri­ mum effectum pncdeslinaltonis aide ρ·ιη* visionem alicujus boni operis predestiuati, seu Indo; emlmler ab eisdem operibus t in­ quam a causa, \el ratione dis|.os:tiva «ho meritoria ejusdem effectus, ct voluntatis dandi illum? ac proinde* an ex parte pw- 46ί DE PILEDESTINATION E. destinati detur causa dispositiva, sive me­ ritoria suæ prædestinationis quoad omnes effectus illius, necnon et quoad volunta­ tem ordine executionis consideratam, qua Deus voluit prædictos effectus tribuere? Nam ut statim explicabimus, idem est dari causam ex parte prædestinati respec u primi effectus suæ prædestinationis, et vo­ luntatis illius quoad terminationem passi­ vam, propter rationem in tract, de Volun­ tate Dei disp. 3 dub. 2 et in animadversione circa primam conclusionem art. 5 ejusdem tract, dictam, ac dari causam respectu om­ nium effectum ipsius, necnon el voluntatis (modo supra disp. S num. 2 explicato dandi illos. Unde merito post procedentem disputa­ tionem de actibus divinæ prædestinationis ordine intentionis consideratis, necnon et de effectibus, qui cis correspondent, pre­ sented disputationem, et dubium excitavi­ mus. Nam post ordinem intentionis subsequ:tur ordo executionis. Et ita semel explicato quomodo Deus se habuerit in in­ tentione gloriæ. quæ ordine intentionis est primus effectus prædestinationis, ex quo­ que dependet quomodo in hoc ordine se habuerit circa reliquos, merito statim in­ quirimus, quomodo ordine executionis se habuerit circa voluntatem dandi ordine oxeculionis primum effectum prædvstinationis, a quo etiam dependentiam habet, qua ratione se gesserit circa reliquos. Sicut etiam primo loco inquirimus, an Deus vo­ luerit dare primum Pilectum prædestinatio­ nis ante provisionem bonorum operum naturalium? seu an bona ojera naturalia sint causa, vel ratio meritoria, aut dispositiva respectu primi effectus prædestinatio­ nis ordine executionis consideratæ? ut ita a causis inferioribus ad superiores conscen­ dentes, explicemus prius, an sit prædicta causalitas in bonis operibus, quæ sunt or­ dinis inferioris, nempe in bonis operibus ordinis naturalis? et postea in bonis operibus supernuturalibus, quæ sunt ordinis supe­ rioris respectu operum naturalium, hoc ip­ sum discutiemus? congruitque hoc cum doctrina hujus art. ut intuenti patebit. ObFcna Secundo notandum est. consulto in titio tulo additam esse illam particulam przdessecunda, tinali. Quia in hoc dubio non inquirimus, an respectu prædestinationis, v. g. divi Petri detur causa, sive ratio dispositiva, aut meritoria ex parte alicujus alterius, ut ex parte Christi Domini, ita ut ejus op*»ra naturalia sint causa prædiclæ praedestina­ tionis. aut ex parte alterius praedestinati? Sed tantum loquimur de ipso predestinate, et de ejus operibus naturalibus collalis modo dicto cum sua prædestinatione, ct ejus effectibus. Sicut etiam specialiter in eodem titulo inquisitum est, de causa dUposiliva, sive meritoria : quia de aliis cau­ sis non est specialis difficultas, ut ex sta­ tim dicendis constabit. -yfl l Tertio notandum est, data etiam opera 1 in titulo additam esse illam particulam, seu respectu omnium effectuum illius. Nam t«u quoad præsens attinet in idem redit, inqui­ rere, an detur causa prædestinationis quoad primum offectum ejusdem prædestinationis ordine executionis consideratæ, ac scisci­ tari , an detur prædicta causa respectu om­ nium effectuum illius? Nam quod fuerit causa meritoria, v. g. respectu primi effec­ tus, erit utique causa respectu omnium effectuum : et ratio est. Quoniam primus effectus prædestinationis ut talis, denotat ipsummet ut cum effectu, et de facto con­ ducit efficaciter ad consecutionem beati tudinis. Cumque non possit sic conducere nisi ut dicit se ipsum, ut cohæret cum cæteris tanquam cum effectibus subsecutis, et illatis post ipsum, saltim ex intentione efficaci Dei, oportet ut id, quod est causa prædicti primi effectus inferentis reliquos, sit etiam causa omnium aliorum, qui post · ipsum subsequuntur. / Nomine autem primi effectus prædesti­ nationis non intelligimus primum effectum remotum delicientem, et inferioris ordinis, qualis est, v. g. substantia ipsius prædesti­ nati; sed primum effectum proxime proce­ dentem a prædestinatione, et qui sit ordi­ nis supernaturalis, qualis est prima vocatio congrua, quæ ex proposho Dei, seu ex intentione salvandi electos tribuitur ipsis a Deo. De qua August, de Prædestin. α«ρ·.ι Sanctorum cap. 18 inquit : Electi sunt au· tem de mundo ea vocatione, qua Deus id, quod praedestinavit implevit. Quos enim przdestinavit, ipsos el vocavit, illa scilicet voca­ tione secundum propositum Dei Non ergo alios, sed quos praedestinavit, ipsos el voca­ vit : nec alios, sed quos ita vocavit, ipsos et justificavit. Unde cum dicimus quod esse causam primi effectus prædestinationis in idem re­ dit, ac esse causam omnium effectuum il­ lius, tunc tantum loquimur de omnibus effectibus proximis proportionalis, et ejus­ dem ordinis. Et propterea cum in titulo iuquisivimus, an detur causa meritoria» vel 4 y 'er·- ί DISP. X, DUB. 1. vel dispositiva primi, vol omnium effec­ tuum prædestinationis, tantum sciscitaba­ mur de his effectibus : siquidem certum est non posse ex parte prædestinati dari præ­ dictam causam respectu suæ substantia?, quæ est prior, et improportionatus, ac re­ motus effectus suæ prædestinationis. Cæterum cum dicimus primam vocatio­ nem congruam esse primum effectum præ­ destinationis, non inteliigimue nomine illius cogitationem intrinsecam, et inhærentem prædostinato, qua primo ejus cor pulsatur a Deo, ita ut hæc sit semper pri­ mus effectus prædestinationis; sed vocatio­ nem congruam prout ambit omnia auxilia, sive intrinseca, sive extrinseca, quæ pro­ cedunt a Deo auctore supernatural!, omniaque principia ab eo derivata, quæ ad primam cogitationem intrinsecam concur­ runt : ita ut primo auxilio, primoquo prin­ cipio ad id concurrenti ratio primi effectus prædestinationis competat, licet hoc in di­ versis sit diversum. Ultimo notandum est, consulto itidem w in titulo fuisse silentio suppressum, an βχ>· prædicta opera naturalia sint ordine execu­ tionis causa, vel ratio meritoria, vel dispositiva ex parte prædestinati respectu actus divini prædestinandi, ordine etiam execu­ tionis considerati, sive decreti quo Deus in hoc ordine voluit tribuere primum effectum prædestinationis. Quoniam quid dicendum sit de hoc actu tum secundum suam sub­ stantiam considerato, quam quoad suam terminationem, et an secundum suam ter­ minationem activam, an vero solum se­ cundum passivam possit habere causam meritoriam, aut dispositivam, ot quomodo terminationes istæ habeant eum ordinem inter se, quem earum objecta, saltim ut objecta illius sunt, habent, constat ex iis, quæ disp. 8 num. 2 et in tract, de Volun­ tate Dei disp. 3 num. 19 et in animadvers. circa art. 5 ejusdem tract, num. 9 diximus. Ubi explicatur quomodo hoc ipso quod aliquid sit causa meritoria alicu,us effectus divinæ voluntatis, debet etiam esse causa meritoria ejusdem voluntatis quoad terminationem passivam ejus ad ta­ lem effectum. Et propterea num. i diceba­ mus agendum nobis esse tam de causis effectuum prædestinationis, quam de vo­ luntate dandi illos ordine executionis : quia ex illo priori hoc posterius in sensu dicto sequitur. CwliUnde ex his omnibus fit totam hnjus du­ bii difficultatem ad hoc reduci, an nimirum Salmani. Curs. theolog., tom. II. - q 465 detur causa dispositiva, vel meritoria ex parle prædestinati respectu primi auxilii gratiæ, seu respectu primas vocationis gra­ tte congruæ et eflicacis? § n. Proponitur prior sententia. 5. Prima sententia inter Catholicos (omitti­ mus enim plures errores, circa hoc, hæreticorum) asserit, opera moraliter bona facta a prædestinato ex viribus naturæ, esse cau­ sam dispositivam, seu meritoriam de con­ gruo respectu primi effectus suæ praedesti­ nationis. Keferuntur pro hoc 0’Kamus, et O’Kao. Gabriel in 2 dist. 27 quæst. 1 art. 2, Du­ Gabriel. Durand. randus dist. 28 quæst. 5, Srotus, et Bo- S eola t. navent. in 1 dist. 41 art. 1 quæst. 2 qua­ Bonavcnt. tenus admittunt prædictum meritum de congruo respectu justificationis, quam Bonaventura existimat esse primum effectum prædestinationis, Argentina, et .Egidius in Arcwt. I dist. 41 art. 2 et 3, Ruardps Taper art. 7, dins. et Molina in pnesenli : qui etiam addit præ­ Tluard Taper. dicta opera bona ita esse causam merito­ Molina. riam de congruo respectu primi effectus prædestinationis, ut infallibiliter illum in­ ferant, ex eo quod Christus Dominus hoc a suo Patre obtinuit, cum coque pepigit, ut quotiescumque nostrum liberum arbitrium conaretur ad faciendum quod in se est, to­ ties Deus conferat illi auxilia gratiæ, qui­ bus credat, et duleat do peccatis, s/cut oportet ad justificationem. Probatur primo ex illo Joan. 10 : Pedit pnutni eis potestatem filios Dei fieri. Nam*si homi­ 3Γ|ζΟ· nes facientes ex suis natura’ibus opera mu meniow. Jean. I. raliter bona, quæ in sua potestate sunt, non se disponunt, et de congruo merentur auxilia gratiæ, quibus fiant filii Dei, non videtur salvari id, quod Joannes in bis verbis docuit, nempe datam esse homini­ bus potestatem ut filii Dei fiant. Confirmatur primo. Quia in sacra Scrip­ Conflrtura promittitur auxilium gratiæ peccatori­ rutlar ptittv. bus bene moraliter operantibus, et exer­ centibus opera misericordiæ , ut de eleemosyna constat Tobiæ 4 et docetur Ec< clesiast. 3, 7 et 29, Daniel i : Peccata tua Errtj eleemosynis redime. Et de remittentibus injurias, quibus promittitur peccatorum re- DankN. missio, patet ex Ecclesiastici 28, Matth. 6, Erca- cordia, habet tamen aliquid admixtum de mentum nenrno. : ergo Ojæriel, ut per opera bona na­ turalia disponantur, et mereantur de congruo prædictam gratiam. Consequentia videtur legitima. Quoniam ad hoc ut aliquo modo ex justitia mereatur quis primam gratiam, seu primam gratiæ vocationem, quæ est pri­ mus effectus prædestinationis, non debet illam mereri ex operibus ab eadem gratia provenientibus, siquidem principium meriti non cadit sub merito; sed ex operibus, quæ ex sola facultate naturali liberi arbitrii, et concursu naturali Dei procedunt. AnteceD.Tliom. dens autem suadetur. Quia, ut ait D. Thom. supra q/21 art. 4, in omnibus operibus Dei invenitur misericordia et justitia, ac proinde etiam in collaiione gratiæ prævenientis debet reperiri. 8· Confirmatur primo. Nam sicut natura Conflrrnitur intellectualis habet immediatum ordinom primo, ad gratiam per capacitatem insitam natura*, quamvis respectu gratiæ sit obedientialis, ita bona opera moralia procedentia ab hac I natura, habent cum eadem proportione im­ mediatum ordinem ad eamdem gratiam ; ergu sicut natura secundum se est capax remote, et prout potest, gratiæ, ita opus j ejus bonum disponit, et accommodat natu- i ram remote, ct quantum potest in ordine ad illam ; ergo sicut est consentaneum divinæ providentiæ, ut naturam intellectua­ lem elevet ad ordinem gratiæ, ita etiam ut ' actionem naturalem moraliter bonam ac- I ceptet ul dispositionem aliqualem, ot meri­ tum imperfectum, et de congruo, quo præparotur, et disponatur illa natura ad Confir­ eamdem gratiam et primum ejus auxilium. ma! ur Confirmatur Fecundo. Quoniam quanti­ rccundo. tas gratiæ, et gloriæ dalur juxta capacita­ tem naturalem, ut de Angelis docet D. Thorn. 1 p. qua’st. 62 art. 6 et 2, 2 quæsL 24 art. 3 ad tertium : ergo signum est per opera naturalia moraliter bona posse dari aliquam dispositionem, et aliquale meritum respectu primi auxilii gratiæ congru®, juxta quod prædicta quantitas datur. Tertio. Quia ex opposito sequuntur duo 1 magna inconvenientia. Primum est, horni-TtfxUnes non esse admonendus ut bene natura­ liter, et moraliter operentur, se 1 solum ut a Deo petant, et expectent auxilium gra. tiæ : siquidem per prædicta opera naturalia, j juxta oppositam sententiam, nulla ratione i possunt ad auxilium gratiæ, quo suam , æternam salutem operaturi sunt, se dispo; nere, aut aliquo modo illud promereri. Sej eundum est, justificationem impii, ac proinde primum auxilium gratiæ in ordine j ad illam, esse opus miraculosum, cujus opI positum docuii D. Thom. l,2q. 113 art. 10. Sequela patet. Quia per vires naturales nequit impius disponere se ad illa, aut ca etiam de congruo promereri. Sicut propter hanc ralionnn resurrectio a morte corporali est opus miraculosum : qaia non est in potestate naturae illam operari, aut ad eam se disponere. Quarto. Nam commune Theologonmi IL axioma est : Facienti quod in se est, Deus U3. non denegat gratiam : at axioma hoc defiet intelligi de facienti quod in se est viribus naluræ, et per consequens operanti ex eis­ dem viribus benemoraliter :ergo per opera moraliter bona poierit quis se disponere ad primum auxilium gratiæ : et illud saltim de congruo promereri. Minor probatur. Tnm quia infidelis, aut puer nutritus in silvis, vel quicumque primo perveniens ad usum rationis facerent, quod in seestei viribus naluræ, statim justificarentur, ut docet D. Thom. 1, 2 quæst. 89 art. 6. p.iwa Tum etiam : quia dilectio Dei naturalis, per quam facit homo quidquid potest, est præparatio ad gratiam, ut docet idem sanc­ tus Ductor quodlib. 1 art. 8 ad secundum. Tam denique : quia id videtur docere Au- Jip* gust. lib. 83 quæst. GS, dum inquit, ho­ minem recipere gratiam, quia bene utitur facultate sue naluræ. Idcmque videtur do­ cere D. Ilieronym. lib. 3 contra Pelagium. llitru Qua· omuia confirmari possunt ex Chnsostom. homil. 17 in Joan, el in homil. iUU 12 super epistulam ad Hebraeos. Ubi inquit, Deum non prævenire nostras voluntates, ne illarum lædat liberlatem, sed expeclart ut ut nos incipiamus, el postea adjungere dona sua : orgu Ghrysost. sentit, opera facta ex nostra libertate praecedentia gra­ tiam provenientem, esse saltim dispositionem ud eam : Siquidem ea expectat ad ad­ jungenda dona sua : imo etiam sentit osse simul causatn meritoriam de congruo. Nam opera moraliter bona, quæ disponunt ad aliquod donum accipiendum, habent etiam aliquod meritum de congruo in ordine ad illud. § «H. .-hjer/io prior. Dicendum tamen est primo, opera bona moraliter ex solis viribus naturalibus liberi arbitrii facta, non esse causam meritoriam de congruo respectu primi effectus prædes­ tinationis, nempe primi auxilii gratiæ, seu primæ vocationis gratiæ efficacis et con­ gruus. Assertio hæc habetur passim iri ha. e. Scriptura Joan. 6 : Nemo potest venire ad ·· • I· me, nisi Paler qui misit mo traxerit cum. lapsi. Quæ verba explicat August, lib. I contra duas epist. Pelagianorum cap. 19 sic: Di­ talL xit, traxerit eum, ct non dixit, duxerit eum, ul intelligatur, nullam processisse voluntatem hominis ad auxilium Dei. Nullus enim trahitur, si jam volebat, et Joan. 15 : Sine me nihil polcshs facere. Quod testimonium a MI. Concilio Arausicano can. 7 et a D. August, jnst. lracU 81 *n Joan, et lib. de natura et grat. cap. 32 et a D. Leone Papa sermone de Epiphania, ita explicatur, ut sensus illius sit; quod sine auxilio gratiæ, nihil possu­ mus facere, quod conducatad salutem æter­ nam, ac proinde per solas vires naturales nostri arbitrii non poterit prædestinatus mereri de congruo primum auxilium gratiæ, quod ad salutem æternam conducit. -•id Secundæ ad Corinth, cap. 3 :Nonsumus Ctf. J. sufficientes cogitare aliquid ex nobis quasi ex ITUd. nobis. Quæ verba sic explicat D. Thom. in hac q. art. 5 : Fuerunt ergo alii qui dixe­ runt quod merita præexislenlia in hac vila sunt ratio, et causa effectus prædestinationis. Posuerunt enim Pclugiani, quod initium be­ nefaciendi sil ex nobis, consummatio autem a Deo. Et sic ex hoc contingit quod alicui datur prædestinationis effectus, el non alteri : quia unus initium dfdil se præparando, cl non alius. Sed contra est, quod dicit Aposl. 2 ad Cormlh. 3 quod non sumus sufficientes cogi­ tare "liquid ex nobis quasi cx nobis : nul- I tum autem anterius principium inveniri ρο· I ieslt guam cogitatio. Unde non potest dici, quod aliquod in nobis inilium existai, quod sil ratio c/feclus prædeslinaliûnis. Ac proinde noc hæc sancta cogitatio cadet sub merito de congruo ex vi operum bonorum, quæ solis viribus naturalibus arbitrii fiunt ; alioqui possemus aliquo molo ex nobis quasi ex nobis eam habere. Ad Roman. 9 ; Non esi volentis, neque Rom currentis, sed Dei miserentis. Quod teste August, intelligitur de prædestinatione, et Aogmt maxime de prima vocatione, ut constat ex capit. 3*2 Enchir. Si autem prædestinatus haberet illam ex operibus factis ex viribus naturalibus ante gratiam, tunc talis vocatio non esset prius Dei miserentis, ut Aposto­ lus intendit, sed prius esset hominis vo­ lentis et currentis per bona opera. Ac tandem ul alia omittamus, ad Titum 3 : Non ex operibus jusliliæ, qux fecimus Ad nos,sed secundum suam misericordiam salvos nos fecit. Ubi non dixit (ul recte notavit Nazarius in præsenti controversia 2) ex meritis, sed ex operibus, ut admoneret, nul­ lum opus nostrum, sive meritorium proprie, sive moraliter tantum bonum dari, quod sit meritorium de congruo justificationis, aut prædestinationis, et præcedat in nobis auxilia divinæ gratiæ. Idem etiam habetur in Concil. Arausi! cano can. 3 ex illis verbis Isaiæ G5 : In­ ventus sum a non quærenlibus me, palam apparui iis qui me non interrogabant. Et Trident, ses. 6 cap. 5 ubi sic dicitur : De~ clarat prilerea sancta Synodus ipsius justi­ ficationis exordium in adultis, a Dei per Jcsum Christum gratia prxvcniente sumendum esse. Ac proinde non dabitur ex parte ope­ Tit. 3. Nawr. Concil. Aratu. Condi. Tridehl. rum, quæ fiunt ex solis viribus liberi arbi­ trii meritum do congruo respectu hujus exordii gratiæ : alioqui ex eo prius quam ex ipsa gratia, exordium sumeretur. Et similiter hoc ipsum docet D. Thom. U. in præsenti art et ad Ephes. 1 lect. 1, ubi Ο*τ**ο®· loquens do divina prædestinatione, sic in­ quit : Sciendum tamen est quod e/feclus sunt ratio voluntatis divin,τ ex parte votiti : ita scilicet quod effectus prior sil ratio ulterioris; Sed tamen cum venitur ad primum effec­ tum, non potest ultra assignari aliqua ratio illius effectus, nisi voluntas divina, puta Deus vult hominem habere manum ul serviat rationi, cl hominem habere mtionem, quia voluit Deus esse hominem, ct hominem esse voluit propter perfectionem universi. Et quia hic est primus effectus in creatura, non po­ test assignari aliqua ratio universi ex pari' f ■?Γ s I? < 468 DE PR Æ DEST I NATION E. 1 DISP. X, DUR. 1. 469 creaturæ, sed ex parte creatoris, qux est di­ facti estis, inquit : Non ex operibus, ne forte pure naturale, quod habeat rationem me­ I gationem juxta talilatem meriti : ita qui. vina vnluntas : ergo secundum hunc modum dicas, promerui, ct ideo accepi, non pulti te riti do congruo respectu illius, non donabi­ dem ut meritum de condigno inducat om­ promerendo accepisse, qui non promereres nec przdestinationis potest ex parte creaturæ tur omnino liberaliter, nec prætliclum au­ nimodam obligationem ; meritum vero de ratio aliqua assignari, sed solum ex parte nisi accepisses : gratia prxeessit meritum xilium gratiæ erit donum pure liberale et congruo uliqualem, alioqui non haberet I tuum, non gratia ex merito, sed meritum Dei. Nam effectus prædeslinationis sunt duo, gratuitum : ergo, etc. rationem meriti : ergo eo ipso meritum il­ ex gratia. Nam si gratiam ex merito emisti, scilicet gratia ct gloria : effectuum autem Major videtur perspicua. Nam Paulus, et lud de congruo ex viribus naturæ habitum, non gratis accepisti. Et adducens illud Psal« quz ad gloriam ordinantur potest quidem ex reliqui Patres ita volunt primam gratiam,I tollet a primo auxilio gratiæ, rationem doni parte valiti, assignari ratio, scilicet gratia, 55 : Pro nihilo salvos facies illos, inquirit ; seu primam vocationem gratia» dari gratis, in se, et formaliter pure liberalis et gra­ Quid est pro nihilo salvos facies? ot respondet: puta Petrum coronavit, quia legitime certa­ ut non habeat homo unde de suo glorietur, tuiti. Quia quantum admiscetur ex alio Nihil invenis in eis unde salves, el tamen vit, et hoc quia fuit firmatus in gratia : sed nec undo se ab alio discernat, juxta illud niotivo gratificandi, aut remunerandi tale salvas, gratis das, gratis salvas, omnia me­ gratiæ quæ est primus effectus, non potest ejusdem Pauli ad Corint. 4 : Quis enim te meritum naturale, tantum detrahitur de ta. 4 discernit ? Quid habes quod non accepisti? si rita præcedis, ut dona tua consequantur me­ aliqua ratio assignari ex parte hominis, quz pura et mera liberalitate, et ita inter alias rita mea prorsus, gratis das, gratis salvas sit ralio prédestinationis. Et tandem in fine autem accepisti, quid gloriaris quasi non ac­ conditiones, quas jurisconsulti petunt ad qui nihil invenis unde salves, el multum in· ejusdem lectionis sic concludit : Patet ergo ceperis? Si autem primum auxilium gratiæ omnino liberalem et gratuitam donatio­ venis unde damnes. , iw quod prædeslinationis divinx nulla alia causa non daretur pure liberaliter, neque esset nem, una cl præcipua est ut donator donet esi, nec esse potest, quam simplex Dei volun­ Et similiter Gregor, lib, 33 moral, cap, d.Ckdonum pure gratuitum et liberale, tunc ha­ illam non propter aliam remunerationem, 20 his verbis : Si quid nos bonx operationis F*· tas. Unde patet etiam quod divinæ voluntatis beret liberum arbitrium aliquid unde glo­ vel gratificationem, sed solum exerceat 11dedimus ut ejus gratiam mereamur, ubi esi * prxdeslinanlis non est alia ratio quam di­ riaretur de suo, idest, de suis naturalibus, beralitatem, ut constat ex 1. 1 L Aquilius, I quod Apostol. dicit, gratia salvatis estis? Ac vina bonitas filiis communicanda. et per quod aliquo modo se discerneret ab et 1. donari videtur ff. de donationibus, el tandem eadem ratione utuniur Conci!· Et tandem hoc ipsum tuentur Patres, aliis, nempe illud opus a se factum, ratione exponit, ibi Barlol. et Panormitan. in ru­ Arm, Arausican. cap. 6 et idem August, lib. i quos art. praecedenti dub. I pro nostra sencujus prædictum auxilium gratiæ desineret brica de donationibus. Unde antidora sive Aifit Aibirt. lentia retulimus. Quos sequuntur Albertus retract, cap. 9 epist. 105 et 106, lib. 2 de esse pure liberale, et pure liberaliter ac donatio remunerativa, non censetur omnino in 2 dist. 28 quæst. I art. 2, Ægidius art. peccatorum meritis cap. 17, lib. 4 contra gratuito dari : ergo Paulus, et Patres volunt gratuita et liberalis, sed aliquo modo ex Julianum cap. 3, lib. 2 contra duas episto­ Manii. 1 quæst. 3, Marsilios quæst. 18 art. 2, primum auxilium gratiæ supernaturalis, ita justitia debita. Quia per illam solvitur quod Aerian1’ Capreolus in 4 dist. 14 quæst. 2, Adrianos las Pelagian, cap. 7, el de Pnedest. Sanet, dari gratis, et esse gratiam, ul detur pure aliquo modo est debitum, ul docet Ulpiaet de Dono persever, per totum ; Prosper Oista. quodlib. 5 art. 3, Ossius tom. 2 de conliberaliter, sitque donum pure gratui­ I nus in 1. sed etsi lege 25 § consuluit in line, Vep. fessione fidei capit. 13, Vega lib. 8 jn Tricontra Collatorem cap. 11 et Γ2, tt Fulgen- Faijtu. tum. ff. de petitione hæreditatis, et dicta 1. Aqui­ tius de Incarnatione cap. 18. Sotaj. dent. cap. 8, Soto lib. 2 de nalura et gratia Unde Bernardus quia sentiebat, prædic­ lius, ΙΓ. de donationibus, ut notat ibidem Nec refert si occurras, quod etsi meri­ H. Sozrez. cap. 3 et 4, Suarez lib. 2 de Prædeslinatam gratiam esse pure gratiam, pureque ac Bartolus. E rail. tum de condigno tollat ut id, quod dalur Beliarm. tione cap. 6, Bellarmin. lib. 6 de gratia et liberaliter donatam, propterea dixit, quod Tum prælerea : quia alioqui posset ali­ Zamel. lib. arbit. cap. 4, Zumel lib. de variis dis­ intuitu ejus, detur gratis, et sit gratia; non ille qui propter suum meritum de congruo quis gloriari in se ipso, quod ex se, et ex Nau(amen meritum de congruo. Et propterea putationibus quæst. 8 sect. 3, Nazarius in sibi datam fuisse dicit, censendus est fur suis naturalibus aliquid contulit ad primum rius. Gonza­ præsenti controv. 2, Gonzalez ibidem disp. licet gratia sanctificans, juxta probabilem el latro, utpote tollens a gratia quod sit illum effectum suæ praedestinationis, et lez. multorum Theologorum sententiam, detur pure gratia, et donum pure liberale, et hoc mediante eo quod ex praedictis naturalibus Cornejo. 74 sect. 2, Petrus Cornejo disp. unie, ad propter actum fidei supernaturalis tanquam hunc art. dub. 3 et alii plures. latrocinium explicat nomine gloriolæ. Quia apposuit, se aliqualiter ab altero discrevit, propter dispositionem, et meritum de con­ qui judicat propter suum meritum de condi­ quod quidem stare non potest cum hoc gruo; non tamen idcirco prædicta gratia § IV. gno datam sibi prædictam gratiam, habet quod est prædictum effectum primum suæ desinit esse gratia, aut non datur gratis. Et absolute, et simpliciter, ac omnino gloriari prædeslinationis esse donum pure liberale similiter in humanis petitio non tollit a re Fundamentum unicum assertionis. de suo : qui vero propter meritum tantum et gratuitum. impetrata rationem doni gratuiti, nec quod Tum deinde : quia licet res ordinis natu­ de congruo sibi talem gratiam concessam detur gratis. Quia petitio non inducit obli­ Ratio autem fundamentalis hujus asser­ u. ralis, et effectus earum gratis a Deo produ­ fuisse fatetur, habet quodammodo, et se­ Synodos gationem debili, et meriti de condigno, seJ cundum quid gloriari do suo : et per cou- I cantur, et concedantur nobis, propter quod Plleslin. tionis est, qua utitur Synodus Palestîna, et solum habet rationem meriti de congruo. Gr’«- Cœlestinus Papa epist. I ad Episcopos Gal­ August, epist. 95 ait, quod creatio, et res sequens inde gloriolam solum desumit. tin. Et propterea non obstante quod habeat ra­ li® cap. 4 et 8. Quia nimirum alias gratia ta»N. Verba autem Bemardi habentur serm. 84 ordinis naturalis non incongrua ratione tionem hujusmodi meriti, non innititur in possunt vocari gratiæ; attamen si loquamur daretur ex operibus factis ex viribus natu­ in Cantic., ubi sic inquit : Quod si quis di­ ralibus liberi arbitrii tanquam ex aliquo | justitia ipsius petentis, sed in liberalitate Theologice, et secundum morem Scrip­ cat, gratia Dei sum id quod sum, studeat donantis, ut constat in eleemosyna con­ tura?, gratia distinguitur contra res has, et merito, ct non gratis, atque adeo jam non autem captare gloriolam pro gratia, quam cessa pauperi pro ea preces fundenti. solum sumitur pro supernatural! dono a esset gratia. Sequela videtur legitima. Quia accepit, nonne fur est, el latro? Non itaque hoc refert. Quoniam impug- is^Deo auctore supernatural! elicitive prove­ quod datur ex mento, non datur omnino Minor autem primi syllogismi hujus im­ Misor χπφϋ- pugnationis probatur. Tum ex eodem Ber­ natio hujus evasionis solum eget aliqnali n*4 niente, et gratis nobis concesso sine aliquo liberaliter et gratuito, ac proinde nec gra­ cur tis, nec illud quod datur est gratia. Quam expensione, et explicatione rationis fact®. rx>4*- nard. serm. 67 in Cant, his verbis : Non est I debito justitiæ connaturalitatis, vel efficien­ hr. quo gratia intret ubi jam meritum occupa- I tia?, sive physic®, sive moralis, et per mo­ Hum. 11 rationem adduxit Paulus ad Boman. 11 Etenim Paulus, et Patres volunt primum tali rd dum meriti : et ideo quia creatio, vel pro­ eisdem fere verbis, nempe : Si autem gra­ rit. Narn si quid de proprio inest, in quan­ auxilium gratiæ supernaturalis ita dari tia jam non er ocribus, atioguin gratia jam ductio hominis non est gratia in isto sensu, tum est, gratiam illi cedere necefse esi. Dcesl gratis, et esse gratiam, ut omnino gra­ gratix quidquid meritis deputas, nolo meri- I propterea non est gratia Theologice lo­ non esset gratia. tuito, et liberaliter donetur, habentque ra­ Aogust. Et Aug. serm. 15 de verbis Apost. ubi tum quod gratiam excludat. Tum etiam : quendo. quod homo habeat proprietates tionem doni pure gratuiti et liberalis : sed quia omne meritum inducit aliquam obii- | connaturalcs, neque quod faciat, vel pro explicans illud ad Ephes. 2 : Gratia lafri si ad illud précédât aliquod npus bonum pure Bario­ les. Panorait. Ul pla­ ças. 47û DE PHÆDESTLN.XT10NE. DISP. X, DUB. I. ducat, aut mereatur ea, quæ per vires na- I prima radicol in primo auxilio, aut dono turæ potest producere, aut mereri : ergo si gratiæ supematuralis omnino libenditer datur meritum de congruo in operibus pure et gratis dato. naturalibus moraliter bonis respectu primæ Neque hinc lit (ut per hoc objectio quægratiæ, seu primæ vocationis gratiæ, jam ■ dam solvatur) gratiam sanctificantem non illa gratia non grit gratia Theologice : quia I dari magis gratis, quam gloriam. Quia licet aliquo modo deberetur connatural eflïcaciæ i utraquo in sua radice sit omnino gratuito talium operam naturalium, alioqui non ca­ data: attamen secundum se, el in se spec­ deret sub illis tanquam sub merito. tata, tunc gratia solum cadit ad summam Tum denique : quia etsi omnia dona gra­ sub merito de congruo, gloria vero sub tiæ supematuralis sint omnino gratis con­ merito de condigno. cessa; attamen aliter prior gratia,* sive pri­ Ad id autem, quod ultimo loco in favomum auxilium gratiæ hoc habet, et aliter rem hujus sententia» additur, facile res- town plura alia dona supernaturalia. Nam iliud pondetur, quod ideo in humanis quod dain se, et formaliter omnino liberaliter, el lur mediis precibus, non solet minuere k» gratis est donatum : at vero bæc posteriora rationem doni gratuiti et liberalis, qûia dona in sua radice hoc habent, v. g. in isto , preces quibus unus homo impetrat aliquid auxilio priori, et hoc quod est esse sic in ab alio, non est necesse ut fundantur in illo liberaliler omnino donata requiritur ad obsequium ejus (nisi forte cedant aliquando hoc ut habeant rationem gratiæ, et doni in honorem et utilitatem ejus) ac proinde gratuiti supematuralis : quamvis secundum nec est necesse ut habeant rationem meriti se, et formaliter possint ca 1ère sub merito : de congruo respectu doni dati. At vero preces fusa? ad Deum sunt actus religionis et propterea dona ista dicuntur gratiæ pro gratia. prestili in obsequium illius : el ita si pre­ ces ordinis pure naturalis haberent ratio­ Ex quo etiam constat quomodo id, quod 18. Respon­ primo loco pro se adduxit hæc solutio ei nem meriti de congruo respectu primæ detor gratiæ. ac proinde Deus intuitu illarum, id Id non faveat propter apertam disparitatem qood inter meritum de congruo alicujus operis el ob remunerandum hoc obsequium eam firûep conferret; tunc collatio prædictæ grati» loco in supematuralis, ut verbi gratia fidei, aut florem alterius actus respectu primæ gratiæ sanc­ non haberet rationem doni pure gratuiti solutio­ el liberalis, ut dictum est. Unde ei hia tificantis, et inter meritum de congruo, nis ad vet si­ quod esset in aliquo opere mora’iter bono omnibus salis constat quantam vim, el in norum quo sensu eam habeat ratio a nobis ex addoce- ex solis viribus naturalibus arbitrii facto Paulo et Patribus adducta, nempe qaod Mine Nam meritum de congruo operis supemasi gratia dalur ex meritis, el non omnino turalis, verbi gratia, fidei, procedit a priori gratis jam non esset gratia. gratia, a qua primo habuit esse colata ei­ dem fides, et in bap gratia tanquam in ra­ dice dicitur ipsa justificatio dari omnino gratis, et pure liberaliter : quamvis in se Posterior assertio. aliquo modo ex meritis de conuruo conce­ datur : ita ut si hoc modo in sua radice Dicendum est secundo, opera bona mo- ÎG. non daretur gratis, non esset gratia : ac raliter ex solis viribus naturalibus facia proinde si primum illud auxilium non dare­ non posse esse causam disposiiivam res­ tur omnino gratis, nec ipsum, nec reliqua pectu primi effectus pnrdestinalionis, seu haberent rationem gratia· proprie, et in respectu primæ vocationis efficacis et conrigoro talis. Meritum vero puro naturale gruæ. Assertio hæc colligitur ex testimo­ non innititur in priori gratia, seJ oritur niis Scripture pro precedent! adductis, ox viribus naturalibus arbitrii, et ex auxi­ necnon ex illo Proverb. 8 secundum 70 Ppl £ lio naturali, vel debito titulo creationis, ac juxta lectionem Aug. de gratia et lib. arbit. proin-lo quodammodo suo, vel ex auxilio can. 1G : Prseparator voluntas a Domino. ordinis pure naturalis, et non in aliqua gratia Theologica facta ipsi operanti. Et Et eamdem docuit Conci!. Arausican. can. ideo præmium supernatural collatum 7. dum inquit, quod sine auxilio gratiæ JQIU propter illud tolleret rationem doni om­ nihil possumus facere, quod conducat ad nino gratuiti, seu pure liberalis et gratiosi, salutem æternam : ac proinde nec poteri­ habentisque rationem puræ gratiæ super­ mus nos ad illam disponere. Et Trident, CatciL naturalis : quia non inniteretur ut in | :loco assertione precedent! relato, et can. 6 W®4· his liU vorbis : Disponuntur autem ad ipsam justitiam dum excitati divina gratia rt ad· jutit fidem er auditu concipientes, libere moventur in Deum. Ubi in divinam gratiam absolute reducit dispositionem ad justitiam : et per consequens actus pure naturalis ne­ quibit d sponere ad eam, neque ad primam vocationem, seu auxilium gratiæ eflicacis, medianto quo justificationem acquirimus. I ndo hanc eamdem assertionem tuentur Ductores assertione precedent! relati. Ratio autem fundamentalis desumitur j ex D. Thom. 1, 2 q. 109 art. 6. Quia • forma, et dispositio ad illam requisita deI 1 · bent esse ejusdem ordinis : sed opera moraliter bona, quæ sunt pure naturalia, sunt I inferioris ordinis respectu primi auxilii gratiæ : orgo nequibunt esse causa dispo• sltiva illius. Minor cum consequentia sunt • p-rspicuæ. Major autem probatur induc­ tive, et insuper ex eo quod dispositio ad formam, et forma ipsa debent habere debi; tam proportionem, et commensu ationem : ac proinde si forma est superioris ordinis, etiam dispositio ad eamdem ordinem debet pertinere. («îr· Confirmatur, et explicatur. Nam dispo­ un sitio etiam remota ad formam, est quod­ F». dam exordium ipsius formæ : exordium autem formæ debet esse ejusdem ordinis cum eadem forma : ergo actus pure natu­ ralis, qui est inferioris ordinis respectu auxilii gratiæ supematuralis, non poterit habere rationem dispositionis etiam re­ mota; respecta illius. CairConfirmatur secundo. Quoniam disposi­ ctir r&k, tio ad prædictam gratiam, etiamsi sit re­ mota exigit, saltim remote, eamdem gra­ tiam : et propterea talis gratia est eodem modo illi debita : constat autem quod operi bono pure naturali nequii esse debita gra­ tia, alioqui, ut supra dicebamus, non esset gratia : ergo prædictus actus non poterit se habere per modum causæ dispositivæ respectu ejusdem gratiæ. Confirmatur tandem. Quoniam disposi­ TtrÛ tio ad gratiam quanlumvis remola debet per se primo dicere habitudinem ad eamdem gratiam tanquam ad finem proprium illius, et ah ea initiative, el radicaliter pe­ titum, siquidem omnis dispositio est hoc modo propter formam, ad quam disponit, tanquam propter finem : ergo hoc ipso quo 1 forma sit ordinis supematuralis, ut in auxilio primæ gratiæ contingit, opor tôt ut prædicta dispositio non sit ordinis pure aaturalis, sed pertineat ad ordinem supornaturalem, lintque elicitive a Deo ut auctore supernatural!. Patet consequen­ tia. Quoniam finis proprius, el peculiaris, et per se petilus, et efficiens mutuo sibi correspondent : el ita si finis hujus dispo­ sitionis est aliquid rupernaiurale, procedet ut a causa efficienti a Deo ut auctoro su­ pernatural! : et per consequens ipsa non spectabit ad ordinem pure naturalem, sed ad supornaiuralem. Nec refert si occurras primo, hæc opera 21 bona moraliter ordinis pure naturalis non esse dispositiones ex natura rei, et physi­ cas, sed morales, et i leo non requiri inter eas, et gratiam proportionem secundum ontitalem, ac proinde nec quod sint supernalurales, sed solum desiderari proportio­ nem secundum prudentem æslimationem, et hanc in eis inveniri. Non itaque hoc refert. Tum, quia ex Hefidtur dictis salis impugnatum manet. Quoniam pntaû· de nulla dispositione pure naturali potest prudenter æstimari, quod ei sil debita forma supematuralis, aut quod sit exor­ dium illius, aut quod dicat habitudinem ad ipsam ut ad finem proprium illius : quod tamen ad rationem dispositionis etiam moralis desideratur. Deinde, quia de nullo actu pure natu- Refelli, rali potest prudenter æstimari, quod sit talis conditionis, ut per illum prædeslinalus se discernat a non predestinate, con­ tra iliud divi Pauli : Quis enim te discernit? Connu. Quid autem habes quod non accepisti ? aut quod in illum ul in primum initium redu­ catur, saltim ordine exeeutionis, totum negôtium praedestinationis. contra Goncil. CoyciL Trident, ses. G cap. 5 et Goncil. Arausi- pnu“J; can. can. 3 el 6, ubi dicitur, gratiam non esse pedisequam naturæ î ergo prædictus actus pure naturalis nequibit in esse mo­ rali, el secundum prudentem rosi mationem habere rationem dispositionis respectu primæ gratiæ, seu primi auxilii supernaturalis : siquidem si talis actus pure natu­ ralis esset dispositio a Nam duobus prioribus testimoniis tantum loco citato sanctum Doctorem seniorem, denotatur, Deum habere voluntatem ante­ et doctiorem factum, mutasse sententiam, cedentem, et inefficacem salutis omnium. ut constat ex 1, 2 quæst. 109 art. C. Ad hanc autem salvandam non est necesse, ut hoc ipso quod aliquis bene moraliter ex § VI. ! viribus pure naturalibus operetur, tribuat illi Deus infallibiliter primam gratiam, seu Solutio argumentorum primai sententia:. primum auxilium gratiæ; sexl salis est ad hanc voluntatem, quam Deus ex animo la­ * Ad primum respondetur interpretalioit bet salvandi omnes, quod de suo, et pure la.^nem illius testimonii Joan. 1 in eodem ob suam bonitatem ostendendam, et non I argumento adductam, quamque innuit Moattendendo a l prædicta opera, habeatvol lina, non colligi ex verbis Apostoli, sed luotatem dandi auxilia sufficientia, quæ ad μγΜ. eam ei professo impugnare Augustin, lib. ordinem gratiæ pertinent. I contra duas epistoL Pelagian, cap. 3 dum Et similiter tertium testimonium ex inquit : Datur ergo potestas ul filii Dei fiant, Matth. desumptum, non suadet intentum. qui credunt in cum, cum koc ipsum detur ut Nam per talenta illa non significantur credant in eum : qux potestas nisi detur a I auxilia gratiæ, per quæ homo habet primo Deo, nulla esse potest ex libero arbitrio. excitari ad actus bonos supernaturales, Ubi, ut vides, potestas ista, ut homines quod requirebatur ad intentum Moline fiant filii Dei, debet esse data, et donata a sua lendum; sed prædicta talenta, vel de­ Deo, ac proinde ex auxilio gratiæ superna­ notant gratias gratis datas, ut exponunt tandis. Nam apud Scripturam, et Patres Origenes, Ilieronym. et Chrysost. vel gra- q^_ ea dicuntur esse donata, et data a Deo, et liam habitualem, ut vult D. Thom. 2, 2 q. non ex libero arbitrio, quæ sunt dona 21 art. 3 ad primum, et in additionibus gratiæ supernaturalis. u ad 3 p. q. 93 art. ad primum, et in hac Ad primam confirmationem respondetur, |rai3 significatione nomine virtutis non innuitor Mlr- testimonia illa intelligenda esse de iis, qui UÎ3- exercent actus bonos ibidem recensitos ex sola virtus naturalis, sed hæc simul cum in. conata, quo ex auxilio gratiæ prævenientis auxilio gratiæ. Et ad probationem in con­ disponit se homo ad infusionem gratiæ trarium dicendum est, quod etsi absolute sanctificantis, juxta cujus conatus, seu promittatur gratia prædictis actibus, dobet actus supernaturalis mensuram, infunditur intelligi de eis, quatenus fiunt ex prædicto prædicta gratia, ut babetur in Trident, ses. T.rftn auxilio propter testimonia, el rationes a fi cap. 6. nobis adductas. Ex quibus omnibus etiam fit (ut ita taeîtæ n Ad secundam confirmationem patet ex >’ t I . i’ Elucida lur. actus non sint in solius liberi arbitrii! fa collate. Adde, quod in quovis eventu sunt horni nes admonendi, ut saltim opera pure natu ralia, et moralitcr bona eliciant sic enim mitigantur passiones, et malæ inclinatio­ nes, et disponitur homo ne peccet, ac proinde ad hoc ut removeat plura peccata, quæ demerentur, quantum est de se, col­ lationem divinæ gratiæ, primique effectas prædestinationis. Quamvis cum hoc cohæreat, ut licet removeat plura probitentia gratiam; non tamen disponatur ad illam, propter rationes dictas. Ad probationem vero ejusdem sequclæ, quoad secundum inconveniens, dicendum est, quoi natura Intellectualis habet po­ tentiam, activam remotam et radicalem. quæ elevatur secundum legem ordinariam per auxilium gratiæ : et si elevata potest efficere dispositiones de lege ordinaria re­ quisitas ad recipiendam gratiam justifican­ tem. Cadaver autem nullam habet activam potentiam etiam radicalem ad efficiendum in se ipso dispositiones requisitas ad vitam corporalem : nec aliud agens naturale hibet prædictam potentiam ad efficiendum in eodem cadavere tales dispositiones. Et insuper nulla causa creata secundum legem ordinariam supernaturaliter elevatur ad illas efficiendas : et propterea corporalis resurrectio est miraculosa, secus vero spi­ ritualis. Ad quartum respondetur cum D. Thom. 1, 2quæst 109 art G ad secundum, maxi­ mam illam non esse intelligendam de fa­ ciente quod in se est viribus naturæ, ita ut sic ex se facienti tribuatur primum auxilium gratiæ; sel de faciente quod in se est ex auxilio supernatural!, et in ordine ad ac­ quirendam gratiam habitualem, ita ut sit sensus : Deum non denegare gratiam is­ tam facienti quod in se est ex auxilio gra­ tiæ, quo illum excitat, et vocat ad conversionem Potestque magis explicari sensus hujus axiomatis sic Intellecti, si dicatur, quod fa­ cienti quod in se est ex divina motione su­ pernatural! Deus infaUibiliter dat gratiam illam, ad quam ordinatur talis motio. Et quia hæc est duplex : altera per quam homo perfecte, et efficaciter disponitur ad gra­ tiam justificantem media contritione, et di­ lectione Dei super omnia; et altera per quam solum disponitur ad (Idem, vel ti­ morem supernaturalem, vel attritionem, quæ sunt imperfecke dispositiones ad gra- liam justificantem : propterea ex vi prims motionis Deus infaUibiliter dat incienti quo I in se est gratiam justificantem. Quia sicut Deus statuit legem cum causis se­ cundis fundatam in naturis ipsarum, ut posita ultima dispositione poneret cum illis formam, ita pepigit cum causis liberis, ut positis actibus contritionis, et dilectionis supernatural*^, stathn daret gratiam. Quæ lex coiligitur ex illo Zacharia* I : Convertime cl ego convertar ad w ; et mini ad me, Ezechielis 18 : Si impius egerit panikntiam, 2 vita vivet, et non morietur; et Joan, U : low.U Si quis diligil me. Paler meus diliget eum, el ad eum veniemus, etc. Ex xi autem secundæ motionis Deus infaUibiliter solum dabit actus illos, vel dona sujrernaturalia, ad quæ homo movetur, et excitatur per illam a Deo. Quæ explicatio etiam desu­ mitur ex D. Thom. opusc. 61 cap. 17 et D.Tbx quæst. 14 de Veritate art. 11 ad primum. Unde ad formam argumenti neganda est minor. Et ad primam probationem in con­ trarium, dicendum est, puerum nutritum in silvis, vel quemcunque primo perve­ nientem ad usum rationis non esse infal- pnsia libiliter justificandum ex eo quod præcise ex viribus naturæ faciat, quod in se est: bene tamen si hoc fecerit ex auxilio graibidem relato : quia tantum docet, prædic· tum puerum statim justificari, si faciat to­ tum quod in se est. Hoc autem ideo sanctus Doctor docet: quia ut ipse se explicat, loqui­ tur de illo, qui vel per observantiam totius legis naturalis, vel per dilectionem perfec­ tam, et absolutam convertit se in ulli* mum finem naturalem diligendo illum modo siatim dicendo, super omnia : quo rum neutrum præstare potest homo in na­ tura lapsa, ne auxilio gratiæ in sententia ejusdem divi Thomce. Ex quo ad secundam probationem ejus­ dem minoris respondetur, quod dilectio illa «cn· naturalis, per quam facit homo quidquid potest, de quaque inquit divus Thomas esse Ü0K2præparationem nd gratiam, est dilectio Dei naturalis, imperata tamen a charitate. Nam tunc est in summo (ut ait idem S. Doctor! idest, in summo perfectionis, quem amor naturalis potest habere. | I Adde, posse etiam responderi, divum Thomom loqui de dilectione Dei naturali objective, seu quoad objectum materiale, non vero de illa terminative quoad objec­ tum formale terminandi, idest, loquitur de actu charitatis, quo Deus ut auctor naturæ 1)181 per modum objecti materialis diligitur, quamvis diligatur sub ratione terminativa formali, quæ sit supernaturalis. Cætorum hic actus est enlitative supernaturalis : et de illo maxime verificatur id, quod ibidem docet D. Thom. nempo esse in summo per­ fectionis gradu. Quin re vera prædiclus ac­ tus habet suminum perfectionis gradum secundum speciem : ex eo quod auctor παiuræ non potest amari actu perfectiori se­ cundum speciem, quam actu charitatis su­ pernatural!, quamvis prædiclus actus ratione objecti materialis sit naturalis, seu quoad quia terminatur ad objectum materiale Deum ut auctorem naturæ : et de hac di•Icciione isto modo naturali ait D. Thom. ul proxime innuebamus, esse præparationem ad gratiam. Ad ultimam vero probationem respon­ detur ex dictis, D. Augustin. eiHieronym. esse intelligendos de iis, qui bene utuntur facultate suæ naturæ elevata) per auxilium gratiæ. Nam isti hoc modo se disponunt ad gratiam habitualem, et sanctificantem. F Ad confirmationem vero ex testimoniis ^.ydîvi Chrysostomi desumptam, dicunt Ar­ nobius in præfatione ad opera ipsius Chrysostom., Molina in concordia disp. 10 et 11, Vazquez in præsenti disputatione 91 cap. 8, sanctum Duciorem Semipelagianis adhæsisse,ex illoque Cassianum suam sen­ tentiam, quam docuit collatione 13 de­ sumpsisse. Gælcrum Sixtus Senensis lib. 5 Bibliothecæ annotatione 101, Suarez lib. 2 to. de prædestinatione cap. 8 sentiunt ChryEostomum in prædiclo errore non fuisse; et merito sane, quod quidem ex tribus col­ ligi potest. Primo. Quia in aliis locis nosiram sen­ tentiam expresso docet. Quoniam homilia 6 super capit. 3 epislol. secundæ ad Corinth, explicans illud Apostol. : Non quod suffi­ cientes simus cogitare aliquid ex nobis, etc., sic ait : Non ita dixi fiduciam habemus, tanquam aliud nostrum sit, aliud Dei : sed totum illud Dto adseribo, etc., quod etiam in eadem homilia repetit; et homilia 12 primæ ad Corinth, super illud : Quid habes quod non accepisti? inquit : Omnia merita hominis, et fidem, et in universum omnia, quæ homo habet esse ex gratia Dei. Et ita inquit : Nihil enim habes domo allatum, sed a Deo acceptum. Quid ergo te habere præ te fers, quod non habes? at tu hoc habes, el alii tecum. Acceptum ergo habes, non hoc aut il­ lud. sed omnia quæ habes. Non enim tua sunt hæc recte facta, sed Dei gratiæ. Etiam DUB. II si fidem dicas, ea exlilil ex vocatione · et si dicas remissionem peccatorum, si dona ac charismata, si docendi rationem, omnia inde accepisti. Quid ergo habes quod non habes acceptum?at ipse er te ipso recte egisti. Non potest hoc dicere, sed accepisti : et propterea te effers, et libi places? etc. ex professo fuit contra Pelagianos, præbentes initium gratiæ ex operibus nature, op­ posita sententia diffinita, el simul, ut refert August, epist. 10G actum etiam est contra errorem jam insinuatum Semipelagianoruin, antequam esset exortus : quia in ve* Hiatibus ibi diffinitis virtute anathema tizatus fuit) nulla fit mentio, aut correctio doctrina* Chrysostomi. Quam tamen verisi­ mile est faciendam fuisse, utpote cum Chrvsostomus clarus Doctor non multo ante extitisset. Tertio. Quia nunquam Pelagiani, aut Semipelagiani illum pro sua sententia ad­ duxerunt, sicut attulerunt Cassianum. Quare dicendum est, quod sicut alii Pa­ tres, qui similibus verbis utuntur, ut D. Hieronym. loco citato, divus Hilarius su­ per Psalm. 118 in bono sensu explicandi sunt, et de facto explicantur a Vazquez ubi supra, ita divus Chrysostomus debet eo­ dem modo in locis in hac confirmatione adductis exponi et dici, quod cum ibidem ageret contra Manichæos, affirmantes hu­ manam libertatem tolli per gratiam, prop­ terea affirmat homines libere gratiæ Dei prævenienti cooperari, ibique humanum li­ bertatem commendat : ita tamen ut cum inquit, Deum expeetarc ut nos incipiamus, sua loquatur de ct postea adjungere dona sua, inceptione ex parte voluntatis nostræ clevatæ per auxilium gratiæ, verbi gratia, ad fidem, et de aliis donis postea subsecutis, ut de justificatione, et donis supernaturallbus ei annexis. Unde D. Augustin, pluribus in locis, ut lib. do natura et gratia cap. 64 et lib. I contra Julianum cap. 6 et 7, llb. 2 cap. 6 inquit, Chrysoslomum eo tempore secure fuisse locutum in Eccle­ sia Catholica, quia Pelagian! nondum erant exorti, et a Catholicis recte intelligebatur. DUBIUM H Ulrum opera facta ex gratia sint causa meritoria , vel disposdiva primi effectus prædestinationis, vel saltim prævisio ejus sil conditio ad illum prærequisita? Tituli hujus dubii intelligently salis Yen solutio Hieiou llihr. SOU. 176 DE PhÆDESTINATIONE. constat ex iis, quæ pro p recedenti adduxi­ mus : et ideo in ejus explicatione immorari supervacaneum esset. §1. Proponitur duplex sententia, srniei Prima sententia, quæ magis est ad rem * ih. (omissis aliis, quæ in scholis jam nunc non circumferuntur) distinguit duo in operibus a gratia procedentibus : primum est influ­ xus ipsius gratiæ; secundum vero coopera­ tio liberi arbitrii. Et de primo inquit esse effectum gratiæ, et prædestinationis : de secundo vero esse rationem, et causam pri­ mi effectus prædestinationis, necnon el ip­ sius predrstinationis secundum suam ter­ minationem consideratæ, quatenus ideo terminatur ad aliquem, quia prævidit illum bene usurum auxiliis gratiæ. Ita Alens. 1 Bxon. pe qe 28 ait. 3 memb. 3, Baconius in 1 Hcaric. disc. 41 quæst. I artic. 2, et Henric. quodlib. 6 quæst. 19. Prieom Probatur primo. Quoniam propter opera menus, supernaturalia subsecuta post gratiam po­ test anticipata solutione tribui ipsa gratia, et primum auxilium gratiæ ; ergo talia opeia erunt causa meritoria, et per conse­ quens etiam dispositiva illius. Hæcsecunda consequentia patet ex prima. Quoniam id, quod habet condignitalem meriti respectu ρrem ii recepti in ipso merente, simulque cum eodem premio in illo recipitur, non * solum est causa meritoria, sed etiam dispositiva respectu illius. Prima vero conse­ quentia ex antecedenti constat, zkntecedens autem liquet. Nam sicut nihil obest, quod detur denarius mercenario in mercedem operis futuri anticipata solutione, ita etiam nihil oberit, quod detur gratia, anticipata ; solutione propter opera supernaturalia ad ipsam subsecuta tanquam propter opera meritoria illius. *&· ^ec re^erl occurras ex D. Thom. 1,2 mThorn. fl m art. 5 ad tertium, quod denarius non est principium operis, quo mercena­ rius postea illud meretur, secus autem gra­ tia respectu operis supcrnaturalis : et ita denarius potest cadere sub merito operis subsecuti, non vero ipsa gratia respectu predict! operis supcrnaturalis. juxta com­ mune illud axioma, nempe, quod principium meriti non cadit sub merito. nciieiior Nam contra hoc est. Tum quod nihil poma. quod militi tribuantur arma, et equus ad pugnandum, ita ul bono usu eo- I rum compensetur illorum pretium et valor, ac proinde propter opera, quæ ipsis me­ diantibus patraturus est in bello : ergu x bene poterit aliquid dari in premium ope­ ris futuri, licet res data in premium sit principium predicti operis. Tum eliam : quia potest quis vendere vineam propter fructus percipiendos ex eadem vinea, in quibus nulla intercedat industria emptoris. Tum denique : quia etsi gratia sit prin- Teni. cipium operis meritorii, potest cadere sub merito operum subsequendum : ex eo quod in diverso genere causæ concurrunt. j Nam gratia influit ad opera ut causa phy’ sica efficiens : opera vero concurrunt ad collationem gratiæ in genere causæ mora­ lis et meritoriæ. Sicut quia causa mate­ rialis, et formalis concurrunt in diverso genere causæ, possunt sibi invicem esse causæ. Et similiter quia causa materialis receptiva, et causa materialis dispositiva sunt divers® species causæ materialis, propterea nihil obest ut ad invicem sint causæ. Et ita calor disponens ad formam ignis recipitur in materia tanquam in sub­ jecto quo, ac proinde pendet ab illa in ge­ nere causæ materialis pure receptivæ, et disponit eam in ordine ad formam ignis : et per consequens materia pendet ab eo ut a causa materiali dispositiva. t Secundo principaliter eadem sententia ». '· suadetur, et simul confirmatur præcedens : argumentum. Nam Christus Dominus per pr­ opera subsecuta ad Incarnationem meruit illam, seu unionem hypostaticam, juxta il-œâis. lud Apocalyps. 5 : Dignus est agnus, qui occisus est, accipere virtutem, ct divinila* 'j· tem : ergo eadem ratione poterit quivis justus mereri suam primam gratiam, quæ est primus effectus suæ prædestinationis. Palet consequentia. Quoniam unio hypo­ statica est primus effectus prædestinationis Christi Domini, et principium meriti, et valoris suorum operum : ergo si bæc po­ test cadere sub merito operum subsequentium, nihil obest quominus primus effectus prædestinationis in nobis, nempe prima gratia, cadat sub merito operum supernaturalium, quæ ad illam subsequuntur, ab eaque procedunt. Λ; Ultimo. Quoniam meritum solum influit M per modum causa? moralis, solumque petit quod existât in intentione, et eo proportio­ nali modo, quo existit finis : ergu poterit influere in præmiuin, quamvis non sil realiter, et physice existons, sed tantum in in* tentione : ergo upera subsecuta ad gratiam, licet DISP. X, DUB. II. 477 licel sint futura, dummodo sint prævisa, ct Valentia § .Secunda propositio, dum ait, Vaiouij. existant in intentione Dei, poterunt esse hujusmodi prævisioncm esse conditionem, Idem taeri causa meritoria ejusdem gratiæ, a qua pro­ sine qua non esset decretum dandi gloriam kneniar secutocedunt. Hæc secunda consequentia patet predestinate. ex prima; necnon ex eo quod ideo finis poAd quam etiam sententiam tenendam, Ktaiix lesl esse causa mediorum, a quibus phy­ inquit Gonzalez in hoc articulo disput. 74 mnlra» teste sice, et in exeeutione causatur, quia ipse sectione 3 omnes alios professores scientiæ Gonuinfluit, et causal media ut est in intentione, medi® esse obstrictos. Et rationem reddit. let. el causatur a mediis in execuiione. Prima Quoniam ideo praxlictam scientiam vero consequentia ex antecedenti liquet. adstruunt, quia credunt Deum salva liber­ Quia quod tantum prærequirit existentate nostri arbitrii non posse absolute, et tiam in intentione, potest influere ante­ efficaciter decernere dare nobis gloriam, quam physice, et in exeeutione existât : bona opera, et perseverantiam in illis usque alioqui non requireret existentiam tanin finem, nisi ex præscienlia nostri futuri lumodo in intentione. consensus, ita ut hæc non pendeat a præ­ Antecedens autem probatur. Quoniam destinatione, bene tamen e contra : et per causa meritoria lanium influit moven lo. et consequens consensus iste, saltim ut a no­ excitando eum, qui largiturus est pre­ bis est, non erit effectus prædestinationis, mium, ad hoc ul illud largiatur intuitu me­ et grati® efficacis, seu congru® in quan­ riti : sed ad hunc modum influendi satis tum hujusmodi : quia alias non posset præest, quod influat per modum causæ mora­ supponi ut conditio ad hoc ut decretum lis, babeatque solam existentiam in inten­ illud haberet rationem electionis efficacis tione eo proportionali modo, quo finis eam ad gloriam. Nam effectus alicujus causæ habet. implicat, ut præsupponatur ut conditio præConfirmatur. Quoniam ideo gratia anti­ requisita ad hoc ul sit talis causa : atque quorum Patrum potuit cadere sub meritis adeo prædicta cooperatio prævisa, quippe Christi, quia etsi prædicta merita non quæ non est effectus prædestinaiionis, et existant in se ipsis, existunt tamen in in­ ad illam indispensabiliter prærequiritur, tentione Dei, et existentia inlentionali, ad influet per modum conditionis in omnes eum modum, quo finis existit : ergo effectus prædestinationis etiam primi. signum est, quod a 1 rationem causæ me­ Sententia hæc pluribus posset suaderi Funda­ ritoriæ, sufficit quod existât per hanc exisargumentis, quæ tam in hoc tractatu dis- mentals lentiam : ac proinde opera futura, præ­ put. 8 et disput. 9 quam in tractatu do visa tamen, poterunt esse causa meritoria Scientia Dei art. 13 in pluribus ex illis disputationibus adduximus. Ex eis autem primi auxilii gratiæ, quod ad ipsa an­ tecedit. • hoc unum ex Molina selegimus, nimirum, quod cum aequalibus auxiliis, cum quibus Secunda sententia etiam distinguit in unus consentit Deo vocanli, justificatur et actu supernatural^ duo illa, quæ præcedens salvatur; alius pro sua libertate nec con­ sententia distinguebat, nimirum prædictum sentit, nec justificatur, nec salutem a?teractum ut est a gratia, et ut est cooperatio nam acquirit, ut patet exemplo Tyriorum liberi arbitrii, seu ut ab illo pendet. Et de et Sidoniorum de quibus dixit Christus Do­ primo inquit, esse effectum prædeslinatiuminus: Vxtibi, Corozaim, vxtibi, Bclhsaida, Matth. nis ; de secundo vero asserit, non esse quia si in Tyro et Sidonè faclx fuissent rtr- 11. effectum praxlestinationis, sed conditionem tutes, qux facLr sunt in vobis, olim in ci­ antecedentem, et requisitam ad hoc ut nere, el cilicio pcrnilenliam egissent : i Jest, prædestinatio habeat rationem predestinacum eisdem virtutibus , et auxiliis cum lionis : ac proinde ad hoc ut primus ef­ quibus illi pœnilonliam non egerunt. Unde fectus ejusdem prædestinationis habeat ra­ pro certo habendum est (subdit Molina) tionem effectus, illius quatenus talis : eo plures torqueri in inferno, qui majora quod Deus non aliter, quam dependentor auxilia a Deo receperunt, quam alii qui a prævisione hujus cooperationis tanquam conditionis, prius absolute et simpliciter beatiludine perfruuntur : ergo quod prædicla auxilia gnilite, el etiam primum ejus­ vis® per scientiam mediam, potest aliquem dem gratia? auxilium fuerit efficax, et po­ prædeslinare : et per consequens non nisi tuerit dari a Deo ut congruum, pendet ex precedente hac prævisione possunt dari prævisione cooperationis liberi arbitrii tan­ effectus talis prædestinationis. Ita Molina el quam ex conditione prærequisila : ergo in præsenti dispul. I membro 6 et 11 et Λ DUD. II DE PRÆDESTINATIONE talis cooperatio sic prævisa influet per mo­ dum conditionis prerequisite, tam ad omnes effectus prædestinationis etiam pri­ mum, quam a I hoc ut prædestinatio habeat ralionem prædesiinationis. Prima conse­ quentia ex antecedenti patere videtur. Se­ cunda vero ex antecedenti, et prima con­ sequentia. Nam quod ost conditio prerequisita, et antecedens, ad hoc ut auxilia Dei sint effi­ cacia, et possint dari a Deo ut gratiæ con­ gru®, est eodem modo conditio prærequisita et antecedens, ad hoc ut prædestinatio habeat rationem prædestinationis*, siqui­ dem prædestinatio non potest habere ratio­ nem talis, nisi provideat de predictis auxiliis, et gratiis congruis : et quod est conditio prerequisita ad hoc ut predcslinatio habeat ralionem pm-destinationis, i erit etiam conditio prerequisita, et influens jer modum talis in omnes effectus prædeslinationis eliam primum : ergo si actus supcmaturales prout sunt a libero arbitrio, seu cooperatio ejusdem liberi arbitrii ut ! prævisa, est conditio prerequisita, el ante­ cedens, ad hoc ul auxilia gratiæ, ac proinde eliam primum ejusdem grati® auxilium sint efficacia, et dentur a Deo per modum auxilii, et gratiæ congruæ, etiam erunt eodem modo conditio, et ut tales influent in omnes effectus prædestinationis etiam primum, necnon in hoc quod prædestinatio habeat rationem prædestinationis. Ex mente D. Thom* dubii difficultas expeditur. Dicendum tamen est primo, opera suPnma pernaturalia, adhuc prout procedunt a li­ conclu bero arbitrio, non esse causam meritoriam, ac dispositivam primi effectus prædesiinaD.TUm. lionis. Assertio hæc est expressa D. Thom. in hoc art. ubi loquens etiam do actibus supemaluralibus, ut sunt a nostro libero arbitrio, ut ex contextu constat, sic ait : Dicendum est ergo, quod effectum prædesti­ nationis considerare possumus dupliciter. Uno modo in particulari, ct sic nihil prohi­ bet aliquem effectum prædestinationis esse causam, el ralionem alterius. Posteriorem quidem prioris secundum ralionem causæ finalis, priorem vero posterioris secundum ralionem causæ meritoriæ. Quæ reducitur ad dispositionem mates iæ. Sicut si dicamus quod Deus prxordinavit se daturum alicui gloriam cx meritis, et quad præordinatü /4 daturum alicui gratiam ut mereretur gigriam. Alio modo potest considerariprxdati* nationis effectus in communi. Et sic imposin communi habeat aliquam causam exparte nostra. T'^ Ubi, ut vides, licet respectu alicujus, vel aliquorum effectuum ia particulari conce­ dat sanctus Doctor posse dari causam ex parte nostra ; non tamen totius effectas prædestinationis in communi, idest, totius seriei omnium effectuum, ac proinde eliam primi. Utitur autem sanctus Doctor ad to­ tam hanc seriem effectuum explicandam nomine totius effectus prædestinationis in communi, ex eo quod pruidicta series am­ bit omnes effectus etiam primum prædeslh nationis nullo dempto ; sicut ratio commu­ nis (proportione tamen servata) ambit sub se omnia inferiora. per cap. I ad Ephes, lect. I ut dub. prae­ cedenti retulimus, necnon et in pluribus aliis locis quos artic. 4 adduximus. Αα- Aqui gustinus lib. de Prædestinatione SancL cap. 2 et lib. de Dono persever, cap. 13. Eamdem assertionem etiam docent com­ mentatores D. Thom. hic, Zumel, Bannez, icse. Nazarius, Gonzalez, et Suarez lib. 2 de Bn» Niuprædestinatione cap. 20 qui hoc adeo cer­ mt tum existimant, ut oppositum omnino reji­ Gcw» 1 m. ciendum esse dicant. Quod etiam plures S:j«. alii tuentur. I Assertio hæc quoad primam ejus par­ tem , nempe quoad causam meritoriam, probatur ratione illa desumpta ex Paulo, et χπαι Patribus, quam dubio precedent! adduximus, nernpe quod si primum auxilium pra­ ti®, quod est effectus prædestinationis, pnin ptUBcaderet sub merito operis supernaturalis, prout tale opus est a libero arbitrio, ita ut saltim anticipata solutione daretur propter illud Lanquam propter causam meritoriam, tunc jam auxilium illud gratiæ non esset gratia, nec gratis omnino daretur, siqui­ dem tribueretur in remunerationem operis futuri, cujus oppositum loco citato latius ostendimus. 9 Secundo probatur assertio quoad eamdem partem ratione D. Thom. in hoc ari. quain latius disp. 9 num. 100 hujus tract. prosecuti sumus. Quoniam quivis actus supernaturaiis eliam prout a nostro libero arbitrio, est effectue grati® ’et pradestina· tionis, u( loco citato ostendimus : ergo re­ pugnat quod prædicta cooperatio nostri arbitrii arbitrii sit causa meritoria omnium effec­ tuai!! prædestinationis, ac proinde eliam primi : quandoquidem si esset causa meri­ toria omnium effectuum prædestinationis, et per consequens etiam primi, esset etiam causa meritoria sui ipsius : siquidem ipsa infer predictos offectus connumeratur, ijuo.1 quidem aperiam involvit contradictio­ nem. Secunda vero assertionis pars, nempe quod prædicta cooperatio arbitrii non sit causa dispositiva primi effectus prædesti­ nationis, ac proinde nec totius seriei effectuum ex illa procedentium, prælerquam quod ex iis, quæ pro precedent! parte ejusdem assertionis diximus, salis colligitur, potest etiam probari ratione, quam innuit D. Thom. t, 2 quæst. H3 ari, 8 quæ potest sub hac forma proponi. Quoniam primus effectus prædestinationis non est utcumque primum donum · gratiæ, sed illud prout a Deo auctore supernatural! procedit : ita ut licet hoc ipsum donum aliquando intrinsece recipiatur in ipso prædestinato; nihilominus prius est quod a Deo oriatur, quam quod recipiatur : et se­ cundum priorem illam rationem est effectus prædestinationis, imo et primus ejusdem prædestinationis effectus : at secundum hanc ralionem priorem non habet aliquam dispositionem : quia dispositio tenet se ex parte recipientis, et ad munus recipiendi requiritur, non ex parte agentis, nec est desiderata ad prædictum donum ut a Doo procedit : ergo primus effectus prædestina­ tionis non dependet a cooperatione liberi arbitrii ut a causa dispositiva. Confirmatur. Quoniam etsi auxilium ef­ ficax, physicum, et supernaturale, quod tribuitur voluntati, sit causa efficiens actus supernaturalis, et simul talis acius habeat ralionem dispositionis respectu illius, ut inulti satis probabiliter existimant, de quo­ que supra disp. 9 num. 81 aliquid tetigi­ mus ; nihilominus hoc ipsum de prima vo­ catione, seu de primo auxilio morali non est dicendum. Ex eo quod tale auxilium est primus effectus pnedestinalionis : elita hoc ipso quod primus, non pendet ab alio effectu priori, qualis debet esse omnis dis­ positio supernaturalis, cum effectu, et efficiciter conducens ad finem vite æternæ. Propter quod dixit Augustin, quod licet homo tribueret sibi ut adjuto per gratiam, quod vocatus venerit ad fidem, et crederet ; non tamen sibi potest tribuere, quod fuerit vocatus. Ex quo inferendum, et dicendam est se­ cundo, actum supernaturalem prout est a Porte­ ra libero arbitrio, seu bonam cooperationem conclu ejusJem arbitrii prævisam ut futuram, non esse conditionem prærequiaitaœ, et ante­ cedentem, seu absolute, et simpliciter prio­ rem, ac proinde proindo nec hoc modo inlluere in primum effectum prædestinationis. Asser­ tio hæc ex præcedcnti, et ex iis, quæ supra diximus, satie constat. Et ita eam, sicut et præcedcntem docuit August, in lib. de Præ­ AUgDSl destinatione sanctorum cap, 3 et cap. 15 ubi ait, quod prædestinatio Christi est exemplar prædestinationis nostræ, et quod sicut exemplar prædestinationis nostræ Christus Dominus sine ullis meritis præ­ destinatus est, ut sit filius Dei in virtute, ita nos predestinamur, ut simus lilii Dei in hac vita et futura : et per consequens nec nostra prædestinatio quoad suum pri­ mum effectum pendebit tanquam a condi­ tione antecedenti, et prævisa ante illum, ab operatione arbitrii, quamvis quoad ali­ quos effectus posteriores possit ab eadem cooperatione facta mediante auxilio graliæ pendere. Quemadmodum primus effectus prædestinationis Christi Domini, nempe unio h ! ypostatica, non habuit dependentiam in Christo a cooperatione sui liberi arbitrii, tanquam a conditione prerequisita et an­ tecedenti, licet aliquis effectus sute prædes­ tinationis , qualis est gloria corporis, habuerit dependentiam α prædicta coopera­ tione, imo et fuerit effectus illius in gonore causæ meritoriæ. Eamdem etiam assertionem una cum præcedcnti docuerunt Prosper, et Hilarius Pcwoer in epistola ad August, quæ habetur tomo ,hlJr· 7, August, ubi etiam referunt quusdam Gal­ los non admisisse sententiam August, di­ centis hominem non pnedeslinari propter merita fuLura.,Et ut refert Prosper contra Collatorem CœlestinuS Papa hanc August, Cœles sententiam approbavit. Et tandem hoc ip­ linos. sum tuetur divus Thomas in omnibus Io- D.Thom cis, in quibus docet efficaciam divinæ vo­ luntatis non pendere a cooperatione liberi arbitrii, licet eam efficaciter, el infallibiliter inferat, quos in tract, de Voluntate Dei disp. 10 num. 36 adduximus. Unde sanc­ tum Ductorem communiter sequuntur ejus discipuli. Ratio aulem fundamentalis hujus asser­ tionis, est illainet, quam pro pnccedemi Rüm adduximus, ad hanc tamen formam re­ lionb. dacta. Quia actus supernaturalis prout a li­ bero arbitrio, est effectus pnodertinaiionfc, 480 DE PRÆDESTINATI ON E. ut loco citato ostendimus : ergo præsupponit primum auxilium gratiæ, mediante quo elicitur, quodque est effectus praedestinatio­ nis prior eodem actu supernatural! : ergo ille actus prout a libero arbitrio, nequit in exeeutione præcedere primum auxilium gratiæ, quod est primus effectus prædesti­ nationis, nec praevideri ut futurus ante illud per antecessionem jam dictam : et ita nec poterit influere per modum conditionis prærequisitæ, et modo dicto antecedentis, priusque prævisa* ul futuræ respectu primi effectus prædestinationis. Prima consequentia ex antecedenti con­ stat. Quoniam quicumque effectus præsup­ ponit suam causam. Secunda vero conse­ quentia quoad priorem pariem ex prima consequentia liquet. Quia cum cooperatio illa liberi arbitrii pendeat tanquam a causa, a primo auxilio gratiæ, nequibit in exeeu­ tione præcedere prædictum auxilium, quod, ut diximus, est primus effectus prædestina­ tionis, nec praevideri ut futura ante illud. Maxime quia in unviersum effectus alicujus causæ non potest esse conditio praevia, ct antecedens simpliciter in exeeutione res­ pectu suæ causæ, a qua in aliquo genere causæ efficientis pendet, nec prævideri ut futurus anie eam : siquidem nihil potest prævideri ut futuram ante suam causam. Ex quo etiam eadem secunda consequentia quoad secundam partem patet. Quoniam quod prædicta cooperatio possit influere per modum conditionis prærequisitæ, et antecedentis prius visæ, præsupponit quod sit conditio antecedens, et prius visa ul fu­ tura. Confirmatur primo destruendo funda­ 50. Conflr- mentum oppositæ sententia.*, nempe quod inalur primo. prædicta cooperatio arbitrii prævisa ut futura, sit conditio indispensabilis, et prærequisita, ad hoc ul providentia generalis ha­ beat rationem prædestinationis : ita ut si non præsupponalur sic prævisa, tunc prae­ destinatio non manet sub ratione praedes­ tinationis, sed solum sub conceptu, et ratione providentiæ generalis. Nam ul ad Rom.a. Roman. 9 dicitur : Non volentis neque cur­ rentis, sed miserentis est Dei. Quæ verba Auguliii* icripul eeronsm iu>m. dim Aoz. · q *xl ■r. 3 ci alias non eit acenwny», nin ole |znlnt nt. Patent cr^o, wr, rt aeqniri, H prrdi coruw. qcrv r*i pnrtertm ih.»nk cfq.Gir.3 fertas : boa r*t ixilur prj» »k*lmaito crib ct 5. cl 5 Pnelerra. fwtff pavibili nvllasi Rquilur imposaiid Hr· tile. Possibile r«t aalrw jliqunn | nrdnUnalifib {at p«. bu-otB Injtaj prccarr, cl Line octidl. Hz afltr.u po?it*>. »e.piI. I <’.·!. I·<· γί ppMotinaUo certa. • lJb.de a Prrtem, qsiiSqirid Drus poluil. j-Hr*| : M-| potali • car. non pnrdolinarr qoem prartfesiitmil ; nça nuac piHol ci Kral, non przdestiaarc : ew pnrdeiliAMîo S”ii e»i ceria. c, |3 Serf contra r-». i.u(H*nit nrf.^Mtikni. at wiîlrrl e:P-rta< rjoi ex ncre**icip. U. tale proicnijl. Ihetam e*l rmu · ^uprj. prJrdrMilam. 7. 4 4tio r*i pr.* pmideatir. SU con onion «4· proii’ Art. 1. denli> *abdanlur. Mceuaria $»ιαΐ; *dottnati'*ne dhitu. ct *i' nullae coronam *wm amittit Alio modo n merito fralir. Quod enim tamniur qeodauuuodo nitrum e*i, · t •ic «aim comtutn aliquo iwltkrr pote·! per oeecnlani mortale «cqum*. \li<· r‘»n*idcraluh>, tamri hoc ot ΐιηροίΛΐΙιΐΙι*, p«.»ito. prt.qc • Hi|.. t ponitur, cum r^e· pMd<-*Unitm. Vnde non cqnilur quod pr» tlr*iirati<» Γ*Ίι t-»*sjt. A4 trrtiu. l'huiUum. qiM ram pr&'deillMUfr ioclcdrt dliirutM Yoliittbltm. sitôt %u|.ra dirUin f c*l.qeo4 l)m» 4 Λ;' Mlr aliquid riiMtum, r>t necosarmtu 01 ' irje |*n>plcr lavnnlJhili bleui «Inin.i soluNlSlts, nun u»rt! 4»· m»| jle lia t'ifcedum cil htc de praikMiaatioM· Cote cea opniki *li*· t Deus pouil h<>ü prêtai!' >»-■ ·; *-a umlrrtinivH, in u cùinpoMto ardpirudi), lird »bu>luk UnaliQui*e.rrHt«fu. Conclusio est .iflirmlivu. Animadversio circa hune urlictilum. Plura solent circa præsonlcm ari. dubia excitari. Primum est, an pnvdestinatiu inferat effectum certum infallibiliter? Se­ cundum, an prædestinatio sit certa certi­ tudine causalitaiin, vel solius præscientiæ? Tertium, an scientia media prærequiniiur ad certitudinem praedestinationis? Quarj tum. an præJeslinatio, el certitudo ejus ! lulldt hbenabun arbitrii creati? Quintum, 1 unde concilianda sit certitudo, ct infallibl1 lita* pnwleslinationis cum defcctibilitate, j j et libertate voluntatis creatæ. ·Ί Cætcnnn quia du primo constat ex iis, quæ in hoc Intel, disp. 2 dub. 2 el 4 cl in i tractatu «le Scientia Dei disp. 8 dub. I cl in tractatu de Voluntate Dei disp. 10 dub. I, 2 el 3 diximus : et similiter de scr.uuùo eliam liquet ex iis, quai in eisdem locis asseruimus : et de tertio patet ex illis, quæ in tractatu tie Scieulia Dei disp. II dub. I docuimus : et de quarto, ac quinta ex dictis in tract, de Volunt. Dei disp. 10 a num. 7 1 us que ad num. I'2 i ot in tract. I tie Scientia Dei disp. 8 dub. 1, propterea non oporiet circa prrcsentem art* dub. ali1 quod a nobis excitari. flH ARTICÜLCS VII. Z7r· u; kbirrm prjrdahnafor^ui nt ctrivt? Α·1 srpUmam rie pweditur. Vidcturqooff notuero· pro- 1 à» I rkMinrtonun nm mI rertn·. Numera» enim ari putert fleri iiMilia, non ol ferlai : <Η numero pnedtstiuionM [Milesi fleri additio, ui vblrtnr : dirimr roim Deat^riln. I a» : Domina* Hcc* no «ler » hiat *1 huuc aamraM unita millia y G Io*. 1 rfifflnit’Jin 4f.u»l Deuia, qui noniqui mi «71* : rr.-o ntjinrrijs pr.« ·!<.··i nitomm nnn éât certa*. d l’r.rtrrra, u»)u poicM Jttlffujri ratio, qoare ιυαχί» in > c uurnrf.·, qiMiu in jio, i>cu> homiaet |irjofdicrt>d ululem : μ··! nihil j Inoslnt· utionr di*po*1ittr : rirt fw*a v t r rta* naiurni* MbandoTtim (.raw!malus 3 Deo. ‘ 3 PrNcna. upmlio Dei c-M perferitor, quam (»p*rati4 yjîirr <<«J in Opcrihu* Π3ΉΠΒ lx»r.irn iiiveirilur al ia p 'inbi . 4efetUi aulrin cl mala j. ut in paudôiibus: il u.L.-r j liro HMidth’fdtr nuiarrui «ahandonim· plure» ti'<· >t jluuJi. qtum 4,imru(iih : rnju* mntnrium «Hlrrntihir M vili. 7 r,bi tlicilur : tau rt spatlou est »iâ, qua dant j«I [·τ·Ιιύοιι«υ. ct Multi rur.l qui intranl per raai. Vf.-u-’ « · u ; <»ru, ct afcti · ta qu.r ilurit at] sitJQ, ct paid »qnl qui irnrriiu : iam. Non tr/o rrt pTXOfJiwUj a D*d meins mImwI St'Hοίνο i ί. qur.d a*!. 4Hl in ~ lib tleCorrrpti> ut e! «ui a <:»nvis c>l pnrUertlnafornm numentt, qui neque atiueri puleu neque raintri. JtihipflUeo q. Art. W. f· Vrt.Vq an HI f <«ri · i!rt g "j t t* * $ · ’·“ < .y· c· !·* » ANNOTATIONES ClllCA ARTIC, Vil. Kr.puuik.) diCrnduM. quml nuuiftn prA de Minatorum r»l tritu*. Sed quidim ibicrnol enn cue crrtitui formalitrr, nd non mKcraliter: ul nUU, ai dieercniii», certum cMe, quud CfOlum sel mille salventur, non autem quoi hi \rl ill·. Sed boc tollit crrliludinriu j»ra drMinaliotn», d<* Jrt. qui pm ·’- diximu». Et ideo.opurkt dicere, quod nuuerui j a-.I. d u.Horuui dt certus Deu nun jûlu-.u formaliler· ted cImui materialiter. Sol tdfcrlcnlntU est, quod numeral prxdeæualorutn certos Dro didlur, uoa >olatn raUuoc cofdltionu, quii acillccl grit quot »unt satandi (»ic enim Deo cenes esi cltaut numerus juturum pluvia·, um, « t quis numerus esset ronvenirns esseniiatibas partibus untvrrai. qua* scilicet babrut aliquo modo ordinem ad pcrpetuiuicu», quot scilicet spbaenc, quot >1-1 a·, quot cknieulj. qwt j pectes rerum. Iodis idua .sero corruptibilia non ordinantur ad bouuin universi quasi principal iter, sed quasi »ecundario, m quantum in cis sihatur bonum spe­ ciei. Cude licet Dens sciat uumeruru omnium individuo­ rum non tamen numerus, vel boum, vd culicum, vel afiuuorum hujuMnodi est per se prxor ioatus a Deo Sed lui hujusmodi dhioa p osidentia produxit, quot suffi­ ciunt ad sprcicrura c«*mscnalioucm. Inter omnes autem en aturas principalius ordinantur ad honurn uniicrsi crcahra* rational, qu,c iu quantum hujusmodi incorraplibiIcssunl, ct polixsitoe illa», qua· bealiluduicrn consequun­ tur, qua: inimeJiuiius altin^ jul niliuiua linea. Vnde certus est Deo numera·» pradeUinatorum non solum ner luoduin cognitionis, sol etiam per modum cojasdam prin· cipalis pni liniiioDi». Nun sic autem omnino eil de nu­ mero reproborum, qui videntor esse prxordinatia Deo in bunum electorum, •it, diount quidam, quod lot cx hominibus sahabuolor, qiot Augrii cceidcriint. Quidam vero, quud tot salubuntar, quot Angeli rcmatiserunt. Qoidum tero qutj tot ex bomimbii* *ahabuniur quot Angch ceciderunt, et insuper tot quot fuerunt Angeli creati. Sed melius dicitur, au<4 soli Deorsi cognitus numerus circlorum in superna rrliritati' locandus Ad pnmuro rrgo diceadicu, quod verbum illud Denteron. est inleiligtudam de Illis, qui *nnt pnrnntati a Deo rnpeclu prr-sentis Justitii*, fforurg enim numerus, ct auiretor. ct nnnoitur. et non natnem pr.nl.·»βιμιοπηο. Ad wuud im dictndnfli, quod ralin quantitatis iHrujus partis accipiendi ot ev proportione ilhus partis ad toiid. Sic enim est apud Deum ratio, quare tot Metta fr­ eer.l. vel tot rerum species, rt quare tot pra*destinavit cx proportione partium pihcipaham a1 bonum universi. Ad tertium dicendum, quod bonam propurtinnatum r onmuni statui nalnrj*. arridit ut io pluribus, rt drfreit ab hoc b hio, ut in paucioribus : red bnnnm quod rxcctlil eoeimonem sutum natare, invenitur nt iu paucioribus, et deficit jIi hoe bono ut in pluribu*. Sicil |utrl quod phtc» homines sunt qn« hvbrnt scffiucutnu Mirntiam ad regimen nur cd neutrum horum cotnpelil Uro pnrdeMinauli. Unde diciiur Boniau. 11 : Quis adjuvit >piriluiu Domini? aut quis consiliarius ejus fuit? Ergo prodeMinatio non juvator precibus Sanctorum. 3 Prolem, qusdetn ot adjuvari, ct impediri : >cd pradestinalia non potest aliquo Impediri : trno non po­ tes! aliquo juvari. Sed contra est, quod dicitur Gene*. 25 : Quod Isaac rogavit Deum pro Rebecca uxore >m, «t dedit aimtuiii Rebecca·. Ex i|lu autem roncrptu train-* rst Jacim qui piaidcsliuatos fuit : tian intern fuisset impleta prr . Jrslinalio, st natus non iuv*Ht ergo prodnltualioju. vitur precibus Sanctorum. hespondeu dicendum, quod circa hanc qn^atioHcuj di­ versi errores fuerunt. Quidam enim attendentes rcrtiiodtncui dninr praedestinationis, dixerunt >uperdu3> evr orationes, vel quidquid aliud liat ad salutem o-lmia con.cequcndaro, quia bis fartis, vri non factis, prodraliiiati consequantur, reprobati η·»ιι «onsequuntur. Stdrzut. ira hoc sunt omnes admonitiones sacro Scripturo rtÿv. tantes ad orationem, et ad alia bona opera. Alti vov dixerant, quod per nrationes uiulatnr divina pncdrrtiur lio : ct bare dicitur fuis.ve opinio .EgjptioroQi. qui (wnehint ordinationem divinam, quam fatum appclbbiut,ali­ quibus sacnticiis, et orationibus iiupcdin posse. contra hoc etiam est auctoritas sacro Scripturo Ditilor enim I Itcg. 15 : Porro triumphator Israel non pared, ccque pœoiludine flectetur. Ei Roman. Il dicitor, qw·! >b»e pernitentia saut dona Dei, ct vocatio. Et ideo aliter dictadum, quod in predestination? duo sunt consideranda, κίlicet ip rum : el ideo sicut Deus prédestinât salutem nequit esse causa omnium effectuum præ­ ter effectus prædestinationis, ejus pro quo , tinati. Sicut in universum quævis provi1 alicujus hominis per orationes aliorum im­ destinationis, ejus pro quo funditur, ut ex­ funduntur. Tum etiam : quia ideo Christus dentia divina continet sub suo ordine et | plicatum est. ' J rl |, plendam, ita etiam praedestinavit opus In­ Dominus est causa praedestinationis nostra· effectum prævisum, et dispositionem can* } carnationis in remedium humani peccati. In quoad omnes suos effectus, quia ejus me- ! sarum secundarum, per quas debet Ad secundum concedendum est antece­ )(». im? U quibus verbis videtur denotare orationes dens, et neganda consequentia. Et ratio Causa ·eunda pendet a prima. Π. 161. Actio vitalis cniata naquit Ueri α Deo sino creatura. 1, 238. ADAMUS. Adamo fuit ne prima gratia concessa ex voluntate eflie^.i «lundi illi riam. II, 328 el 329. Fuilne gratin <ΙΓ·Η:β præd ·>ΐ:ιι itionis ejus. II. 329. \ oc.iliuin. iL.u illi concessa in statu justitiæ originalis. Ahril ne uüeclus sua» predestinationis, II. J3>. Permissio peccati Adam i potuit osse effectu· reprobationis /l.uunntorum. 11. 336, Pocmtem »;jus preee-v.Tit nu iu aliquo signo «lerriteItonum Dei. 11, 401. .ETERN1FAS est Juratio lota simul, cl in· linita iu ratione duralionis. 1.557, Licet sitTormaliler indivisibilis, est tamen virluahter divisibilis. »·1 successiva. I, 518. Id quod men­ suratur per illam ut per propriam men­ suram nequii diei futurum. I, ÎSo. Quæ pria· rilm», el posteriorilus potest inveniri in ælurnitate. I, 488 »‘l deinceps- Deus intuetur certo futura contingentia, quoad nos. ut sibipræ-entia realiter physice in æternitate, juxü m-nleiu Scriptura?* 1.539. Idem sentiunt sanci: Patres. 1. 539. l«l ipsum teuet D. Thom. 1,512. Ipsaq iu recta nil io idem suadet. I. 5U. Quomodo etsi pnedicla futura sint præsenliû m æt».-nutate, tamen non sit verum, qu?ru nisi physic*.· existant in ipsa. 1,570. Cur mensuret æteniitas aliquas denominatio­ nes. «pu? conveniunt Deo ex connotaltuno creaturarum, quasdam vero non. L 519. Den·«minaiio libere voh.-ntis m Deo mensuratur icleriiitalu. 11, 119. .EVUM. Non »v-t m-cessariuin quod senqwr • αι·-Η principio ul line. L 569. Si per inipo^siLolj ess*-t mensura exvc divini, et ejus opera­ tionum. non pos.s»-t Itetis iufallibiliter eogno^: cure fulura contingentia. L 569. .Evmn imdo h tb-ai, q.iud sit iifd«‘fectibile periem. I, 20 et deinceps Quælibet rorum forma, son quasi nnnsi forma specifica spe«nflca habit plene totam speciem. I. 20. Et quodam modo 12. Quomodo differentia epeinfinitam. I. — ----T citb-n Angeli contrahat eju* genus. I. 22, 23. 191 Angeli nequeunt respondere iuterrogutioui de Dei substantia ul Ductore?, sed'nl collaudatores, I. tontia divina cognoscunt. I. 297. Scientia propri»» et stricte sumpta reperitur tariiinlitar in illis. Î, 331 Cur eorum attributa pertineant nd eumdem immntarinlitatis grddum cum eortiin essentia, jtemis vero at­ tributa divina, d Del natura I. 365 el dein­ ceps. Potantia exeeutlvaquarenon distinguante in illis ab Intellect iv. I. 158 el deinceps. In­ tellectus practicus, et speculativus eorum non distinguuntur. neque virtualiter. I, 459. Cur Angeli etsi cognbscant primum homini* Ju­ dicium naturale. non tamen cognoscant littus libchjs subsecutos. I, 531. Amant suam substantiam necessario qhond specHicotionem. et exercitium. 11, 49. Cur in primo instanti non potuerunt peccare. 11,197/211. Cur fuit conveniens totam aliquam sp-ciem Angelicam reprobare. non vero totam homi­ ni? speci ‘in il. 255. Angelorum nmlonmi it>vidia erga pnndestinatos non est ptwvfsa ante eorum electionem ad gloriam, et ρι/?Ι··α alia voluntate ad ipsorum profectum ordinata •4 i »-st. Π. 366. Angdi ruiupralhudenl*·.* intell.vUim creatum. non obid debent cognoscere in particulari creaturas possibile^ alterius uni­ versi. I. 108. Eorum intellectus non amittit rationem potentia· executive etiamsi con­ currat mediis habitibus ad suas operationes. I. 453. Angelus, et homo cum æqunli lumine eliciunt visiones beatificas ejusdem perfec­ tionis. Γ. 263. ANIMX RATIONALIS non educitur de po­ tentia materim. I. 21. In statu separationis quomodo manet individua. I. 4L Quare licet non dependo it in suo rjte a materia, depondeat tamen in sua individuatiomv 1. 11. Est occasionata ex corporo. I. 4L Cur tantum in suo initio, non veru in line dependeat quantum ad individuationem a corporo. I, li. In statu separationis in quo sensu dicatur habere uj>— petiUim naturalem ad reunionezn cum corpo­ re. I. 112. In illo statu non cognoscit qniaditative per cognitionem naturalem Angelos, beuo tamen alias animas separatas. 1. 175. Probabile est. etiam cognoscere Angelas quidditatixe, licet imperfecte. 1. 184. Quando est uniti corpori, quam balbat iutelligibilitatem, et intellectualitatem. I. 328 et deùuxqe». In quo sensu sit verum quod separata a corpore retardatur a vision · beatifica. I. 330. Sit ne illi melius cognoscere per conversionem ad phantasmata,'quam sine illa. J. 330. Cur coro­ naretur ab Aristotele, el D. Thom. manui. 1.377. Etsi.sit adeo perfecta non satiat ajqwtitum materia,*. I, 22. Ejus objectum proimrtioiiatum in statu separationis. I. 22. Ati qurai gradum immaterialitalis pertinet in illo statu, j, 22. Anima sola non sullicit ut idem homo resurgere dicatur. 1/28, Non est collectio animarum, quæ petat recipi ni materia posi­ tive una. I. 28, Anima Christi Domini tantum habet unam providentiam monarchicam respectu totius universi. II. 25. ANTECEDENS. Antecedentis necessitas nuundo inferat necessitatem consequentis. I, I7i et deinceps. ANTI DORA quid. H. IC0. Fit aliquo modo ex justitia. IL 469. APPETITUS qiiotuptex. et qualis. I. 110. Appetitus nimius quando minuit libertatem. Appetitus innatus ex non dicit imperfec­ tionem. II, 31. Imbibitur in appetitu elicito. II, 31. Et in cognitione. II. 31.Appetitus innatus quomodo reperitnr in Deo. II. 31. Invenitur in nun cognoscentibus. I. 356. Appetitus, quem hub4 anima rationalis separata ad reunionem cum corpore in quo sensu dicatur a D.Thom. naturalis I, 112. Appetitus naturalis ad visionem beatificam non datur in na­ tura intellectuali. I. 110 et deinceps. Appetitus naturalis quid dicat essentialiter* et neces­ sario. I. Ho. Non dicit solum potentiam obedienllalem passivam. I. 110. Quoties datur iip|H!titu$ imulus ud aliquem finem, dantur vires iu natura ad adipiscendum illum. I. III. Hvinp quomodo habeat appetitum innatum ad vivendum in omnibus conform i 1er ad nitioη<·ηι. 1.113. Appetitus innatus, tantum termina­ tur ad objectum proportionaium, non vero ad objectum speciücalivum. I. 113. Appetitus iuiiali, etuiiimalis disciiiivii 1. 356. Apatites elicitus quoluplex. 1. 11 L Appetitus elicitus efficax viribus untune non datur respectu vi- .moi iis be.uilic.c. I, HG. Item· Linbrti mellic.n el conditiouahis. |. 116. Appetitus elicitus ne­ cessarius quoad specificationem etiam condi· tiouatas a·! videndum Deum per essentiam, an inveniatur in viatore. I, 116. Appetitus elicitus non solum appetit. quæ S'int couve· nient ia propriæ forma?, sed etiam quoi conve­ niunt aliorum formis. 1. 35G. Appetitus rectus dat veritatem, vel falsitatam judicio omnino practice. II. 272. Appetitus queit esse mal its stante inten!i·· altas Optima. H, 27L Appetitus animalis quid. I, 356. Invenitur in cognoscentibus. I. 356. Quid appetit. I. 336. Appetitus rationalis quid. 1. 35G. Reprrilur in homine. 1,356. Ad quid tendiit.I,35u. Vide Inclinatio. APPROBATIO quid. 11,263. Pertinet ad in­ tellectum. II. 263. ARISTOTELES. Sentit fututa contingentia antequam determinentur in causis non habere veritatem objectivam. 1.503 el deinceps. Nou assignavit speciem qualitatis ad quam per s3 pertineant qualitates supernaturales. I, 219. ARS, quod habeat objectum. I. 318. In quo distinguitur a prudentia. II. 261, 283. In quo ejus propria perfectio consistit. II. 283. PusSit n·· ars aliqua esse clfectus providenLiæiIomeslic.e. 11. 336. Ars in Deo penes quid distin­ guitur α scientia. I. 348. In quo diiferl a dis­ positione. a providentia, el prædestinatione. j I, 261* 283. In quo differta prudentia. 11, 283. Ars in Deo non conii net creaturas factihilcs per modum potentiæ executive illarum. 1. 453 ei d ‘inceps. Subordinatur scientiœ divinæ. 1, 153. Quomodo concurrit cum scientia apj roba lion isadexecutioneni creaturarum. 1.4il. Continet intelligibiliier creaturas. 1, 453. Sub­ sequitur ad scientiam divinam. I. 453. ATTRIBUTUM. Attributa divina quid sint. I. 343. In quo distinguantur a relationibus. 1, 343. Nun sunt objectum per se.el sprcificativum divini intellectus. I, 393. Inunaterialitas eorum ad (piem immateriali tatis gradum per­ tineat. 1,101. Attributa divina quædam sunt quasi respective creaturarum, quædam vero non 1. 416. Quotupliciter sint causæ creatu­ rarum I, i 17. Qua; sunt quasi respectiva crea­ turarum, quomodo producant illas, quæ ipsis specialiter assinnlanlur I, 417 et 418. Attributa an possint respicere creaturas, ul spccilicativum yirtuale. I. 419. Nunquam tauien, ul stæcificativunt formale. II, 121 el deinceps. Essentia divina quomodo trans­ cendatur in quolibet attributo. II. 52 ot deinceps. Quomodo attributa inter $c_, unum in omnibus, et omnia in quolibet imbilmntur. II. 52. Quomodo unum attributum sit perfec­ tius alio. IL 53. Attributa divina, quid dicant in ratione transcendentium. II. 126 Quod­ libet attributum dicit duplicem conceptum. IL 126. Quilibet iste conceptus quid includat æiæquale. 11. 126. Divina attributa in quo maxim·· splendeant. 11. 213. Cur sunt partes quasi subjectiv«i· attributi ut sic, secus vero providentiæ particulares Dei. respectu qjns pravidunlim in communi. 11,298. Crealuræ quando debent esse similes attributis n quibus ciusanlur.L 446. Quod sit primum attributum, quod convenit Deo. I. 148. Quid requiritur, ul iiuum attributum distinguatur virtualiter ab •dio. IL 22 el deinceps. Attributa «lia divina possunt manere suspensa circa terminationem 1M m EEC INDEX REHUM NOTABILIUM. INDEX HERUM NOTABILIUM nd creaturus. 80CUS voro attributum divinæ voluntatis. II. 7.1. AUGMENTUM GltATLE. Quando Hl proptormentum possit ne dici flcn gratis. II, iiu. AUGUSTINUS. Divi Augustini doctrina in his commentariis perpetuo tradetur. I, 5. Cognovit possibilitatem visionis Dei per es­ sentiam ut» intellectu creato. I, 101. Sentit liilnra contingentia cognosci in hillibilitor a Deo. Deo, (inia quia sunt pnesentin pneseiitiii physic in ielcrnitale. 1.510. Docet Datim certo cognoscere futura contingentia conditionnta. quæcuniquc illa sint. 1. 583. Cur licjt ejus auctoritas in omnibus sit magni habenda, tamen eircu s ientim nieiliæ possibilitatem potissime de illu sil curandum. I. GIÜ. Non admisit scien­ tiam inediam. 1, 611 el 622. Impiignnt tam usum hujus scientlæ, quam ejus essentiam. I. (i 12. Quoties asserit, absolute Deum jiixeseirc futura contingentia sine mentione divini decreti, qàbinouo osl intelligeiulns. 1 . 622. Ponit in Deo pnoililfiniliones immanentes respectu cùjuscuniquç aclus boni liberi, seu necessarii creati· II, 160. Nec­ non 'etiam respectu enlilatis materialis pec­ cati. Π. 204 el 205. Cur juxta monism divi Augustini hujusmodi pnediffinitioncs non nuleranl libertatem creatam. Il, 160. Quanta sit ejus auctoritas circa prædestinationis ne­ gotium.II. 238. Diffinitio pirædestinationis - - - ab · eo tradita est optima )i. Electio prædcsIillatorum ud 'loriiiin juxta ejus mentem non fuit facta ox usti lia, sed ex misericordia, cl ante j>rævisa AUXILIUM. Auxilia sufficientia in prmdestinatis, el reprobis cujus providentiæ divinrâ sint elfœtus. II, 14G et 358. Non posset Deus damnarc reprobos salva eorum liber­ tate, si non illis auxilia sufficientia præstarel. II. i 16. 358. Auxilia ordinis naturæ an sufllciant ad hoc ut homo viveret in omnibus secundum ratio­ nem. data hypothesi, quod id naturaliter ap­ peteret. I, 113. Auxilium Ddi supernaturale requiritur, ut homo faciat, quod m se est. ad hoc ut Deus non deneget gritimn. 11, 472. 473. 475. Auxilium graliæ requiritur ad actum amoris Dei, ut est linis naturalis. II. 474. Auxilii primi gratiæ. et aliorum auxiliorum gratiæ discrimen. 11, 476. Auxilium graliæ requiritur ad lotius legis naturalis observantiam. JI, 171. Vier modum corona?. II, 155. El tamen fuit facta gratis. et ante pîævlsa merita juxta mentem Script aræ. Π. 417. Id ipsum sentiunt sancti Putres. II. 428. Idemqii_· recta ratio suadet. II, 138. Bodtltudo in exeeutione datur propter nioripi. II. 426, 433. 453. Cur intentio dandi illam nequit esse simul ex justitii? et misericordia. II. 450 el deinceps. Beatitudo cur promittitur sub conditione, etsi intentio dandi illam sil absoluta. II. 456. Quid sense­ rint Massilienses circa electionem ad illum. II . 432 , 483. Quid nonnulli ex Pclagianis. 1Γ, 356. 433. Aliquando est inæqualis injiealis. I, 251. Aliquando vero æqualis. I, 230. hi pueris lumen semper est æqualis. I. 250. Ilis datur per modum bærcditatis. J, 230. Quæ beatitudo intelligitur in Scriptura nomine denarii. I. 250. Beatitudo qitom«xto sil linis IneurnAliouis. 11,246. Licet beatitudo, el gratia in sua radica dentur gratis, quomodo gratia donetur magis gratis quam beatiludo. 11,470. Beatitudo m divinis est præd icatum essentiale. 1.286. Non competit prius prioritute originis Patri, quam Filio, 1. 286. Vido Scientia Dei, ct Visio Dei. BEATI. Nequeunt comprehendero Deum otiain de potentia absoluta. I, 27L Vident omnia necessaria, quæ sunt in Deo formaliter. I, 280. Implicat, quod videant essentiam di­ vinam si ηβ Tiærsonis. ------" ’ I,ΛΛΛ 283. ·Ani - imam personam sine alia I. 283. Vident aclus liberos Dei immediato in se ipsis ex vi visionis bealilicæ. I. 290. Nerpieunt tamen omnes aclus liberos, qui sunt in Deo. intueri. 1,291. Bcno tamen omnes, qui sunt circu suum statum. I. 291. Quilibet beatus videt omnia genera, et species hujus universi. 1.294- Ex eo præcise qnod unus boatus videat plura individua, quam alius, non est beatior illo. 1, 291. Beati possunt videre in essentia divina, ul in rausu vel objecto ex vi visionis, effectus existantes in aliquo differentia temporis. I, 295. Cur ad cognoscendos il'os, debeant iletenninationom suæ causæ etiam videre I. 297. Possunt op­ timo videre essentiam divinam, jion viso ali­ quo effectu existente in alifjua differentia temporis. I, 298. Licet nequeant ex vi visionis beatifica? videre omnes crentnras possibiles, bene tamen aliquas. 1, 302. Quare potius in­ tueantur has, quam illas. I. 303 et deinceps. Intellectus cujuscuniqiie beati est causa principalis suæ visionis beatificæ. I, 201. Beatorum laureolro suijt effectus jirædesliniitionis eorum. II. 311. Vido Visio rlara Dei, Effectus prædestinationis, et Prædestinatio. BONITAS DIVINA. Amatur a Den amore proprie ct stricto dicto. 11, 59. Quando ama­ tur α Deo necessario tam quoad sjæcilicalionem. qtmra quoad exercitium II. 51. Quando vero hbere. II. 55. Bonitas divina licet sit una tantum in esse rei. est tamen multi­ plex in esse objecti altingibilis ab' attributis divinis. II. 63. Quam consonum sit bonitati divinæ. qnod communicetur creaturis modo iiitellectmili. II. 212. In qfio resplendeat ma­ xime. II. 213. Quid habeat ratione cujus sit ratio volendi politis has creaturas, quam illos. II, 415. Bonitas divitia est objectum motivnm, el lerminativum voluntatis Dei. IL 42. Data hypolhesi quod Creatura» possibiles amaren­ tur necessario a Deo. cur magis tunc divina bonitas diligeretur. II. 78. Ut est oldccluin divinæ voluntatis, ul natura, ct ul libertas, non est multiplex in esse objecti. H. 98. BONUM Nequit iutelligi. nisi dicat «liquo modo ordinem ad existonti&m II, 71. Noti est passio entis nominaliter sumpti. s»-d par- 494 INDEX REHUM NOTABILIUM. prima» non sufficit voluntas concurrendi si­ multanée cum causa secunda, aut concursus ipso simultaneity cum ilia. U, 17Û. Oiihi prima eonrurnt ad actionem vitalem ul talent causa» secunda». II. 171. Nequit tamen fieri « causa pri­ ma actio vitalis stne causa secunda. L 238.» Causa prima nequit recipere aliquid a causa seeundii. 11. 170. Deus ut esi prima causa clare visus. est objectum supernatural*». L ttl. In quo >ensu sil verum, causam primam pusse tacere per se ipsam quidquid |>otest tacere ni s causis secundis. L 125. Causa prima nequit habere rationem talis nisi praxliflinfal . xlrinsecu omnes actiones croates, tam quoad substantiam, quam quoad modum. L 529. Vi le Deus, Scientia media, et Prædiirmitia extrinseca Det. CAUSA SECUNDA. Actio prout procedit a causa secunda, etiam debet procedere λ prima. II. 170. Necessario ret|uiril aliam voC iuntatoiu ex parte causa» primai printer vo­ luntatem concurrendi simultanée, el præter CÆLUM. Cadorum motus prout ab Angelo cur non dicitur actio ipsius, sed effectus. ipsum concursum simultaneum. IL I7Û. Si actiones ciusa' sccundæ non prædiflinirentur IL 300. CALVINUS. Calvini error circa causalitadecreto absoluto Dei. ipsa essot causa prima. tem peccati in quo consistat. II. 213. II. 171. Causaseeiinda iiupepdota prima quoad CAUSA quid. II. 1Û3. Quando causa esi effi­ quamcumque perfectionem, vel modum ih cax, et perfecta producit effeci um similem eu inventum. 11.178. Actio creata vitalis, ut ta­ sibi non solum s icundum substantiam. sed li^ etiam prout a causa secunda est nprima. IL etiam secundum modum. II. 172. Causa? ul­ 171. Nequit influere in causam primam. 11.170. timo ab ælerno quoad omnem aclnalilalem Aclio vitalis creata nequit lien a rausa prima sine causa secunda. 1.238. Vide Pntrdiffinilio. intrinsecam, per quam actu causât, constituta' cur non correspondent offectus ab æteniu. CAUSALITAS. Vide Causa efliciens. Mate­ ria. Forma, et Modus. IL 319. Ciu%a inferiorporücilur per conjunc­ tionem ad causam suariorum. L 248. Idem LUAR ITAS, cpiando, et quomodo commu­ effectus nequit tribui duplici causæ ••jusd.*m nicat aliquid cæleris virtutibus. IL 275 ordinis. I. Î05. Quando aliqua actio est pro­ Ul communicet illis valorem sup>*rnaliira!em· · pria causæ superioris, semper causa inferior vas præire deboL IL 275.Ndn sobun est elicieliciens talem actionem elicit illam in virtute tiva artus amori*, sed etiam aclus gaudii. sincerioris. L 200. Causa attingens aliquem 11.283. Quomodo prius ordinelexirinscce cæeflecliim, uon est necasse, ul eliam attingat teras lirtulos ad ejus linum, quum ordinen­ quidquid necessario connoctiiur. ct idenlifitur tui tinem propnum earum. 11,357. Aclus ratur cum illo. Il,208. Intra ideal genus causæ ah.irnm virtutum sunt imperative n charitalc, (piando, et quomodo possit esse priorites, II. 337. Cur producit aliquid supernaluralo ct posterioritas in causando. II. 232. 4SI. intrinsecum in actibus virtutum acquisita­ Causa , quæ induit in action *m alterius rum. secus vero præ'lest i natio in suis effec­ causæ. est prior ili a ia causaudo. II, 17D. tibus naturalibus. II. 33*1 el deinceps. Quando CAUSA MORALIS Causa» moralis ratio postulat, ul id quod amatur, habeat rationem non repugnat Deu. IL 218. Prædestinatio se­ ultimi tinis. IL 16. Etiam quumlo tendit -itat·» concursus simultané! causæ primæ cum causa secunda quomodo colligitur indigentia pnumotionis exlnnsôçæ Dei ad omnes uporationes creatas. II. 172 Concursus divinus num causa secunda ad operandum, <ρή sil indilFel'eus ad aclum positivum, vel ud actum, et ejus privationem. rcpugmR perfectioni divinæ. 1. Gü3. Vide Causa prima. Causa s«ir cunda. Décréta libera Doi. el Prauliftinilio extrinseca »’jusdem. t GONFIlULVriO IN GRATIA. Quid ndd.it Λιρια donum gratia, II. 197. CORRECTIO. Cur iteranda miiltoties. 11,333. GoiTvclmnis fralernæ præcoptum non liéces·. sario supponit pèOcalutn, sed fragii il ;a»’u> tialitræ. II. 333. CONSENSUS. Vide Intentio, ul Electio. CONSEQUENS Quando infertur ncce.-jwtrio ex antecedenti necessario. I, 475. CONSILIUM. Cur nequit in recto consti­ tuere electionem. U. 212. CONSTITUTIVUM, et distinctivnm idem sunt. L 39. Constitutivum alicujus potest esse in duplici differentia. i? 420. Constitutivum quando non est necessarium, ut distinguatur lUStixicliono ratiouis cm 11 Fundamento in re, ab eo quod constituit. L 420. Constitutivum divinæ essculia·. tantum est intellectio divina. I. 118. Vido Essentia divina, Intellectio, el Volitio CONTRITIO. Qiioinmlo ex part', termini a quo habet virtutem inOitibini. II. 19L Con­ tritio est dispositio perfecta ad gratiam. CREATUR.E. Nequeunt convmdre goncrice cum Deo. 1, 158. Creaturæ, el Deus iicol nequeant convenin' univoco iu aliqua ration·· quœ^ boiw tamen in idi*pw ral sub qua. L 98. Crealunc possunt osso sjwciileativum virtualc alicujiB attribuli divini. L 119. Terminant actum volunintis di­ vinæ. 1L 37. Non tamen sunt objectum formulo motivum, n?c terminatio um prwdichi· voluntatis. II, 12. Quomodo amentur a D» j aXDoro clfeclualf, noti vero αίΓναιιπΙί. IL B. Quomodo inlcllieitur. quod dicunt sancti V 496 4/ 1 J ‘a 4j: U>9*i INDEX RERUM NOTABILIUM. Patres, . ut ad finem II. 350. CREDIBI LITAS fidei nostræ; evidentia undo sumatur. 1. 109. CRUDELITAS, quid? II. 76. 375. Deas non exercet crudelitatem etiamsi nolit dare gloriam reprobis, ul est beneficium in­ debitum ante prævisa demerita, II, 76. CL’RA quid. II. 26$. 'Ad quam potentiam I pertineat. 11, 266. Quomodo includatur in pro­ videntia. Π. 266. Aliquandos umitur pro actu imp?rii. II, 266. | D DAMASCENUS, Quomodo inldligut vo­ luntatem antecedentem et consequentem. II.1?9. DECRETA LIBERA DEI. Videntur a beatis ex λ i visionis beatifica* immediate in sô ipsis· I, 290. Nequeunt tomen videri omnia »leCreta, quæ sunt in Deo ah aliquo intellectu beato. 1.291. Bene tinum illa, quæ sunt circa suum statum. I. 291 Ad hoc ut Deus cognos­ cit futura contingentia per suam essentiam, reipnruntnr decreta libera. I, 479. ISO. 485. 521. Decreta Dei nequeunt habere rationem futurorum. I. 527. Neque in ipsis, ul futuri' jivit Deus attingere creaturus ruiuras. I. 385. Si attingeret Deus creaturas in decre­ tis ul futuris, tolleretur libertas divina. I. 490 et deinceps. Decretu, libera Dei sunt causa fuiurilionis creaturarum iu genere causæ ef­ ficientis. I, 4SI. 482. Ante prædicta de­ creta futura contingentia, non habent verita­ tem objectiva m. I. 502. Si per hæc decreta Deus non detenninwt futuritionem omnium eorum, quæ quomodocumque pendent a volita­ ta te creata, non esset causa universalissima. 1.187. Efficacitas absoluta horum decretorum non tollit libertatem voluntatis creat®, sed potius conducit ad illam. 1. 535 ; II. IGO. Si non darentur talia decreta circa futuritionem actuum liberorum voluntatis creatæ. ipsi esset cau*a prima. IL 170. Decretum Dei in ordine ad actum voluntatis in communi idne eo quod determinet actum quoad suam speciem, el individualem rationem, non suf­ ficit ut Deus dicatur causa prima. I. 532. Si­ cut etiam non sufficit decretum sub condi­ tione. si voluntas creatu voluerit concurrere ad talem actum. I. 532. Per decreta ista non solum cognoscuntur a Deo futura quoad an est? sed etiam quoad quid est ipsorum. 1.533. Formalissima ratio eorum non consistit in relatione rationis. I. 533. Futura contingentia eonditionnta. sive di*paratn. sive qua* habent probabilem connexionem cum conditione, cognoscurntur a Deo in suis docretfs. I. 388 el 593. Non potest divina voluntas manem suspensa sine decreto positivo de fulnrilione, vel non futuritione cujitsctimque futuri, sive absoluti, sive conditional!. L 591 ; II. 160. Si tamen non haberet prædicliim decretum positivum. sed tantum negativum, quid in illa hypothesi infaUibiliter Dens cognosceret I.' 594. 595. Decreta ista quam muta­ tionem ponant in futuris conditional!:?. 1.596. Quem ordinem prioris . el posterioris servent inter s · 11, 127. 399. 402. Quomodo liat distributio inter decreta divina, ct ra­ tiones. quas determinant· vel |>erniilliinl in peccato. II. 215. Etiamsi detur decretum efficax. » INDEX IlEftUM NOTABILIUM efficax circa onlitatam physicmn peccati, non est iltulnssiim re dccrelum permlasivinn malitiæ illius* II, 214. Nequit assigrmrî prioritas. et posteriori las in decretis, nisi quando invenitur iu objectis per illam determinatis. II. 137. 4 H. 4(5. Vide purdeflhritio, Pecca­ tum, Scientia Dei. Ælernttas, et ÀOtus liber Del. DENOMINATIO intrinseca potest aliquando convenire subjecto de novo sino nova ejus mu­ 560; IL ÎI8,‘ 131· Quan* in Dco tatione. L 56Vi Π. Γ quæ conveniunt quædam denominatione illi ex connotation»? crcaliiniruin, ada»quale[ mensurentur æternitate uliæ vero lion ? L 560. Denominatio uniti cuiii humanitate est intrinseca Deo. 1,501. Denominatio libero volentis in Deo quid. 1. 560. Denominatio hæc libere volentis est intrinseca Deo. I. 560 el deinceps. Λ qua forma proveniat illi hujus­ modi denominatio. I. 560. Prædicta denomina­ tio libero volentis mensuratur æternitate· 11. 140. Hujusmodi denominatio quomodo possit adesse et ubssse a Deo sine ejus imperfec­ tione. II. 131 et deinceps. Quomodo nihilomi­ nus possit provenire u volitione increuta. II, 122 et deinceps. Diversa denominatio provenit actui aliquan­ do ab objecto primano, ac est ilia qua* pro­ venit a secundario. 11, 122 Denominatio intel­ lecti in objecta sit no intrinseca illi. 1, 191 et 195. DERELICTIO Dei, quomodo sit posterior, quam peccatum originale, ex parte Adami. II. 401. Vide Permissio peccati, el Priorilos, et Posterioritas. DEUS est peculiariter primum principium exlrinsecum individuaiionis. I. 1'2. Eius exlstenlia est immulliplicabilis. I, 19. Est intra objectum adæquntum intellectus creati. 1. 95, Quam habeat proportionem cum intellectu creato, ut est ejus objectum. I, 95. Potest convenire univoce cum creaturis in aliqua ra­ tione sub qua extrinseca, non vero in aliqua ra­ tione quæ. et ipsis intrinseca. 1.97. Cur Deus, ut est in so possit cognosci nb intellectu creato, non vero omnes creat uræ possibilem. L 98. Deus ul est prima causa, et ut esi unus ctani visus, est quid supernatural·?. I. III.Cur hori potest uniri m ratione forniænaturalisciini crea­ tura; bene tamen in ratione formæ inlelligibilis I, 132 et deinceps, et 25L Non datur species creata qua repræsentei Deum quidditative. ct prout est in se. I. 128 S»d Ipse linitur in ratione speciei inlelligibilis cum intellectu beati. I. 128 Nequii etiam de potentia abso­ luta dari prædicta species. I. 15L Cur non repngiiet species creata repræsontnns per so primo creaturam, ct. s ctindario cumbirio Deum quoad an est? I. Î. 155. Nequii N *quil Dous Diris eqnvenira convenîra gonegene­ ric»?, ani specific cum creaturis. I, 157. Esso objcelum objectum actu intellei intellectum lmn est essentiale Deo. I, 191. Nequit videri ut est in se etiam d·* po­ tentia absoluta per intellcclum alimicm lenlia aliquem creacrea­ tum. vej creabilem ordini? naturalis, »?l non elevatum. I 203. In quo sensu sil vorum. Deum prias facere se solo quidquid facere potest modiis m‘diis ciusis c tusis secundis. I, 238. 238. Nequit uniri in ratione luminis gloriæ cum intellectu Creato L 24 L Cur potest uniri in ratione existantes el subsistentis cum créa­ it ira ; non tamen in ratione luminis gloriæ. I, 21 i. Nequit rumprehendi etiam do potentia absoluta ii» ullo intellectu creato etiam clêSabnanl. Curs. Uifol&j. tout. U. valo· I, 271. In Deo formaliter invenitur cog­ nitio intellectiva. I, 319. Scientia non est con­ stitutivum ejus. L 342. Nec ratio substantia’ spiritualis per essentiam est potissimum ejus constitutivum. I, 405. Nec ratio intellectivi nul ical itor præcise sumpta. I. 417. Sed consti­ tuitur in sua essentia per intellectionem ac­ tualissimam. I. 417. Repugnat Deo unitas per accidens formaliter. quomodocumque ponatur. 1. 407. Secus vero unitas per accidens virtualitor lanium. L 407. Nomen qui tsl. quomodo est propriissiiiiiim Dei. I. 122. Non habet polintiam exeeutivam distinctam α scientia praetici. I. 443. Cognoscit mala sive culpæ she pœnæ. 1,461. Nequlltamen illa cognoscere, nisi i»er bona creata, quibas opponuntur. I. 463. Nihil esi Deo immediate, oppositum. I, 163. Denominatio uniti cum humanitate est intrin­ seca Deo. I, 561. Quid requiritur in D numero diffu rentes possunt causari ab umi ntinwro can** efficienti· non voro ab una munero chum ma­ teriali vel furmnlL I. 88. Effectus primanus ct secundarius oamdoni p?iunt tlispositiornm. I. 233. Effectus quando nequit esso conditio prareqiiisita, a qim dependeat sua causa. Π, w i. Quando Qt id nequeat esso dispositio ditâ <Ι··πι cans®. IL 470. Nequit ess»· causa effioim su® cans® efficientis in diverso gunora c.iih,v efficienti*. IL 470. Elferlus existent»·* in aliqua · differentia temporis possunt videri in essoutift divina, ut in causa. vel objecto ex vi visioni* essvnlim, I, 295. hiem offectus quomodo queat Mibordinari multiplici providenti® divitiib : II. 353. EFFECTUS PILEDESTINATIONIS Ul aliquid sil effectus pra dostinutiimis quas condiHones debet habere. II, 321. Primus vftactus pra*d»\stinaticuis nequit mereri locrilo de congruo per opnra naturalia. II. 4G7.Noque etiam potest dari dispositio naturalis udrqlIum 11. itch Sicut ncc conditio necessaria ordi­ ni* naturalis. II, 174. Neque etiam per opera supernatural ia potest quis mereri merito de congruo prædictum primum effectum. IL 177. Primus effertus prædestinationis dit nequii dep ndrre a dispositione liberi arbitrii prædestiinti. II. <177 ct 180. Omn-s effectus præ· destinationis non potest purus homo n(teri mereri merito de congruo. 11.485. Bene tamen aliquos. II, 18 L Effertus prædcstiualioms smil glorificatio. II. 247 et 323. Beatorum Jaurool®. 11. 3H. Vocationes munes efficaces. IL 333 et etiam inefficaces. IL 332. Omnis justificatio etiam interrupta. 11,325 et 32G. Aetus snpormilurales etiam |ironl a libero arbitrio procedunt. II. 339 et 340. Omnia dona supvrmi tura lia. 11. 313. Οπιιι··$ permissiones pt-cciterum. IL362. Es^t »?t substantia prédes­ tinât!. II. 318. Omnes creatura· ordinis nalnriifrs. IL 318 Non tamen fiat necesse, ut omnes ill® sint effectu® f»r.Tdcstinationis rujn«cumqim elr ii. 11.353» Substantia reprobonim. el eorum damnatio etiam est eff» etu3?J pni destinationis eloclonun. IL 353. Effecta-! nntiirales imp»rati a præilestimitione cur non d»d»ent participor»· nliqnid intrinsecum supernaturaje ab illa, secus v«*ro irctus vir­ tutum milnralium a charitale imr^nili. 11.359. EFFEGTUS REPROBATIONIS. Quomwlo jjcniiissio peccati Adami sit effectus reprobattonte damnatorum. II, 397. Galerii· omnes p ceatoruni permission»·*, profiter t».-nor in ordino ihreclo. el rellexo «fmmi impenumt veniat illi corthatiiraiiter. L 208. Ad mite (brnuu reqttirétur remner ilisposillo. I. 228. DispositioqihTrequiritur ad effectum primarium, requiritur etiam t numerica, sed specifica. 1. 15. Distinctio for­ malis nequit provenire à materia ut tali. I. 1G et 17. Distinctio a quolitat alio |*ertinet ad ratiônom individui ut talis. L 39. Distinctio substantialis petit necessario provenire a substantia. I. 39. Distinctio Virtual» sit ne distinctio rationis. I, 339. Distinctio realis ac­ tualis, qua» præoxistat ante separationem ex­ tremorum. non semper recta deducitur cx separatione uniu* ab alio. I, 379. Quotnptax modus distinctionis realis. L 379 ct dein» *·ρ*. Quid requiritur in Deo, ut unum distingua­ tur virtualiter ab alio. 11. 16. 21. DIST1NGTIVUM, et constitutivum sunt idem. I, 39. DOMINIUM. In Doo cur nequit multipli­ cari quasi specifice. IL 291. DONATIO reiumi’ rativa non esi omnino gratis, sed uliqui» mmlo ex iiwtitm. IL 170. DONUM SPIRITUS SANCTTl. quod c/irn-spciid .-al actui imj»erii, quotlnfixil -it. II. 279Cur non annumeretur sub nomine actus im­ perii. vel præcepti. Π. 279. Proprium eju® mu­ nus. 11,279. DONUM GRATUITUM. Admittit rationem talis si fiat prupler meritum de congruo. IL 470 et 47L Dona grati® in Scripfum quo nomine insigniantur. 11, 173. T I I I INDEX HERUM NOTABILIUM Imperium. 11, 278 ot 270. Ut est usus in ordino reflexo. quam dilllcultnlem navum dicat supra ipwim. ut est electio. II. 278 «it 279. Ehullo est consomma sui in online rellexo/ IL 280. Electio Hllcax mediorum necessario mæsuppmilt intentionem efliracem finis. II, 111. hinniri "lectio lurmimdur ml merita, el in­ tent in nd finem per modum præinii, hæc ne­ cessario præsuppoîiitur adI illam. II, 1« ot sit ftispoolu linis ilflimwps. Quamvis intentio ί /d» alia exeqiiendi, necessario pm supponitur ad electionum. II. 118« Sicut etiam si sit elec­ tio medii. /Io ciiiih ollicacia certo constet eli­ genti. il. Vdk Ad hoc ulsalvotur intentio précédât ideclionem, non sufliciL quod in ulecliono modiorum virtualiter includatur in­ tentio fluis. 11, 416. Non ost salis, quod pro­ cédai electionem efficacem intentio inefficax. II, 110 ot deinceps. Electio imrqualis respectu creaturarum quomodu quuit præsupponere intentionem æqmilem. el oflicacem respectu Dei. II. i 17. Nun su ilici t ml electionem judicium syndvresis. II, 275. Quod judicium requiratur ad electionem. 11,273. Stante intentione. allas ontima, queil electio esse prava. II, 273. Media ut sunt objectum electionis diversimode ter­ minant, ac ut sunt objectum actus ustis. II, 275. Electio cur non constituatur m recto per consilium. IL 259. ELECTIO DEI

a eligit ad gloriam cur aliquando non insigniatur nomine intentionis. 11» 280. Electio prædesllnatoriim fuit hieta ml gloriam pur modum coronæ. H, Û5» Nnn fuit tacta propter i irævtsd merita juxta mentem Scripture. II, 1 17. Et juxta auctoritatem smelorum Patrum . II, 128. hlquc optima ratio suadet. II, 438. Electio in confuso, ot non _._j iu particulari nequit roperiri in Deo. 11, 116. Electio proprio dicta, ac formalis mediorum, quæ virtualiter sil ititortlio linis, el non pra supponat ipsam intentionem formalem unis, bdtim ex parte nostri modi concipiendi dis­ tinctam , uequit eése in Deo. II , 118. Electio mediorum in parlienlari a»l gloriam quem ordinem prioris, el posterioris habeat cnin intenlioite ihindi gloriam. II, 152 Nun ^illicit, quod procédât electionem mediorum intentio ostendotidi divinrt attributa· IL 154· Quomodo electio drrina mensuretur æternit ite, ·*, riçquu etiam operari. II, Ito. A w prédestinai i wi offectus prædestinationis ejus. II, 318. Ane alicujus praedestinati quomodo qtolt cadere sub me­ rito. IL 319. Ae sub spo Thcolomcn. Π, 310. Quomodo puteri oratio fleri pro illo ad Deniii. II. 319. /fisereproborum est effectus prædtetinallonls electorum. II, 319. Et roprolmiionis ipsoruul. 11,4*27· ESSENTIA. Essentia) etiam si sint æternæ, cl nocessiritp. habent causas sui* necessitatis. L 336. ESSENTIA DIVINA. Non redditur intel­ lecta per Verbum <11 vinumi, sed ή contra VÔF bum por onat volifidem. Π. 197. Fidei actus in quo sonsu dicatur tioneui subjecti (alis formæ.II,35/. Quamlosil habere virtutem intluitam ex parte termini v.tuui quod qni potest introducere dispositio­ a yuo. II. 194. nem destructivam formæ, possit etiam des­ FILIATIO adoptiva nequit esse siue gratia truere ipsam fonnaiu. IL 185. Actio productiva etiam iu hypothesi. quod quis participaret vi­ ultimæ dispositionis ad formam, an sil sionem beatificam, et non gratiam. L 245. iuetivn ejusdem formæ. L 135, 136. FINIS. Possibilitas finis nequit demonstrari, Forma naturalis nequit habere totam pa.rfectiflr nisi possit demonstrari possibilitas mediorum. η··πι sui effectus radicaliter, vel eminenter, I. IU5. Quando amatur amore concupiscenti», I. I6i. sit ne primo volitus# «piam is, cui concupisci­ FURMALITASaliqim realis qnomodocmntur. 11. 252. Directio in Unem præsupponit vo­ que accepta, qua· possit a«b»sse. »‘t abesse a luntatem finis. II. 255. Prima «Jus volitio a Deo. nequit e$$e constitutivum actus liberi quonam sil. 1, 531 ; II. 283. Prima volitio linis Dei. II. ΙΠ7. 108. est necessaria. 1. 531. Prima hæc volitio finis FUTURUM CONTINGENS quid, et quomnon subjacet imperio. I. 531. Repugnat Unis plex. L 169. 5Î3. Futura contingentia nte aliquis. qui sit causa respectu actuum divino­ soluta ·'ii.noscuutiir a Deo. 1. 471, 477» rum. non vero ratio finalis. II. 287. Qui vult cillc-aciter Quem, debeat ne velle omnia Quomodo -tsi ex suppositione non possint non • •SS ·, absolut·· tamen j>otuerint non esse. necessaria ad obtentionmn illius. II. 368. Finis sic se habet respectu voluntatis in operabiliI. 172 ct deinceps. \ piil Deus illi engno·*····!·.· ani·· decretum suæ voluntatis. bns. sicut prima principia respectu intell etuiu speculabilibus. II. iil). Pàtest amari amure L 178, i8i. Prædicta fiiLunt habent suam eque lùiscenti», et tamen ess* ultimum voli­ tuturitionem a d.-cretis. I, 472; el habent tum. II. 252. illam in ^eiier·· causæ efficientis. L 473, FORMA. Non PSl se Ipsa individua. I, 17. «71. Nequit h“«H cognoscor·· prædicta fu­ tura In Eiiehnristii cur ne/piit videri Corpus Christi nomini ocula corporeo. I, 286. EVIDENTIA crodibilitatte mysteriorum nos­ træ fldei unde sumatur. I. 109. EXECUTIO mediorum addit difficultatem supra electionem ipsorum. II. 274. Executio facilior proponitur voluntati. «piando longo abest, ac quando instat. IT. 275. Executioms ordo untie incipiat, el ubi Uniatur. II. 275. Quod est posterius in executione, est prius m in­ tention··. II. HI. Discrimen duplex inter ordi­ nem intentionis et exerutionis. 11,276. Execu­ tio gloriæ fit ex meritis. II, 427. 435. 451. Executio gloria* cur possit esse ex justi­ tia, eliam st intentio sit ex misericordia. II, •150. 459, 160. Executio gloriæ distinguitur virtualiter ab electione ad gloriam. 11. 153. Executio non semper pertinet ad eamdem virtutem, ac intentio. II, 160. Vide Repro­ batio. EXISTENTIA per se subsistens netjuit esse nisi ana numero. I, 17. Suscaptivum exishmtiæ. et individuum. ut quod idem sunt- I. 18. Existentia partialis. neque in Deo, neque in nobis potest reperiri. Γ. 407. Existentia quo­ modo sii iudispensabilis ad rationem boni. II, 72. Quæ existentia requiritur in creatoris futuris. ut actu physice coexistant divinæ ætemitati. I. 562. Cur nequeat eadem entitas existere per duplicem existentiam onlinis enlitativi, beno tamen per imam ordinis entilativi.et aliam ordinis intelligibilis. II. ΙΟ. Quæ sit existentia ordinis intelligibilis. L 148; II. 8 et deinceps. Aliter concurrit ad inte­ gritatem cssentiæ, ac cæteræ alia? perfectio­ nes. II. 73. Vide Amor Dei. Creatur» possi­ biles, et Intellectio. INDEX HEtiOM NOTABILIUM. niru in dc’ielis, nt liihins, I, 117, Si cognos­ cerentur per dcorelum ul futurum tolleretur divina lib *rlus. 1, 452 el deinceps. Nequeunt diam infallibiliter cognosci in comprehen­ sione riiiMirum seeiindanim cum omnibus suis circumstantiis nd operandum si secludatin (Incretum. I. 157. Futura contingentia illa­ tive tantum sunt ratio scientiæ In Deo. I, 110. propositiones contradictoria* do futuro contin­ genti an veritatem debeant habere in quo­ rumque signo. 1. 515, 516. Qnædum futura coutingentla tantum pendent a voluntate divina. quædam vero a divina et creatu. L 522. Si De us non determinaret per decretum suæ voluntatis prædicta futura, non essôl universalissima causa. I, 528 Si haberent fuT linitionem ante decretum, futura essent ne­ cessario ex natura rei, non vero contingenter. 1. W-i. Niriiuni ess' objeclivum possunt babero, quod non sil vel in Se ipsis. vel iu suis cau­ sis. 1.159. Ante prædictum decretum nequeunt habere verum esto objeclivum el infallibile. I. 157 et deinceps. Licet posito decreto infnllibiliter erunt prædicta lutura, tameu erunt libere. 1. 532. 535. Non sulllolt quod Deus d Ueruiinet futura contingentia in communi et non in.particulari, ul salvetur in ipso ratio priuiæ causæ, I. 532 et deinceps. Determinat illa quoad ultimam in ipsis inventum ratio­ nem. I. 532. Non solum cognoscuntur a Deo quoad an est? sed eliam quoad quid est? I, 535. Futura contingentia connotantur a decretis divinis, non ul connotata antecedentia, sed ul subsequentia. I. 53G. Quomodo revelentur per prophetiam comminationis. I, 537. Futura con­ tingentia sunl reniiter physice præseiitia in æternitate, juxta mentem sacrae Scriptura'. I. 510, 511. id ipsum senserunt sancti Paires I. 512. Nec non el id recta ratio suadet. 1. 551. Ratione hujus præsentiæ cognoscuntur c »rtn el infallibiliter a Deo. I, 551. Non di­ cuntur proprie praesciri u Deo. I, 512. Si tameu daretur præsentia objectiva præcise, respectu D ‘i, tunc illa proprie Deus præseiret. I, 513. Quomodo etsi sint præsentia physice in aeter­ nitate, non supponantur cum existentia, ante­ quam sint in propria duralione. I, 517. Dnratio etiam propria ipsorum est præsens physico in æt -rnitnte. I. 517 el 550. Cur licet sint præ­ sentia physice in mensura æternilatis, non ita sint in mensura ævi. I. 513 Si non cognosce­ rentur. ut præsentia physice in prædicta men­ sura «Tlernilalis, quomodo esset mutabilis divina scientia. I, 558. Quam existentiam pustulant, ul verificclUr de illis, quod coexis­ tent ælernitali. 1,561. Omnia prædienta, quæ conveniunt illis iu æternitate, conveniunt illis in propria mensura printer prædicatuin unum. I. 562. Non dicuntur absolute ct simpliciter creata, vel exîstent'a, quia sint hoc modo praesentia in aeternitate. sed l inlnni cum ad­ dito. I, 562, 563. Etsi existant physice, ct actu in æternitate, cur solum dicantur infinita in potentia, et non in α·*1ιι. I, 562 . 563. In quo sensu sil verum, quod in hoc instanti, ct in quocumque alio hoc. futurum contingens sit. I 562, 5GJ. Hæc præsentia faturorum iu ætermtate nihil obest, ul in tempore dicantur creari. I. 565. Adanins, ct Antechristus, v. g. etsi sint physica præseàtes in ictenii late, cur non di cnitur coaxistere in propria mansura. L 565. lli-c présentai non tacit. σηο·1 verificentiir cuiJirudiclorie de prædiclis futuris. I. 565. Non 5(ι I i tollit quominus libere liant in l «mporo. L 505. Non posset Deus certo illa cognoscere, si ejus essentia, el operationes non mensurarentur æternitate 1, 567. Semel tamen admisso, quod divina essentia mensuretur æternitate, nequii certo illa cognoscere, nisi existant physico in luonsura ætérn itatis. I. 5Gj. FÜTÜRÜM CONDITIONATUM; futurum contingens conditionalum quid, et quotiiplex, 1, 571 et deinceps. Futura conditionate dispa­ rata juxta mentem Scriptura» Deus certo cognoscit. L 576. Quæ vero habent conjectu­ ralem connexionem cum conditione, probabi­ lius est etiam juxta Scripturam corio et infal­ libiliter a Deo cognosci. I. 577. Id ipsum sufficienti ratione convincitur. 1,588. Per quam scientiam prædicta futura conditional^, quja habent probabilem nexum cum conditione, attingantur u Deo? I. 599. Deus habet docrelum positivum de futuritione, vel non ftiluritione horum omnium futurorum, i. 599. Data hypotliesi, quod non haberet decretum conditionutum. circa non futiirilionem pra.‘diclcrum, futurorum. lune tamen posset Dciuh cognoscere illa non esse lutura. I. 593. in ea tamen hypothesi nequiret certo cognoscere i futuritionem positivam jirædiclorum futuro­ rum. I. 591 ct deinceps. Pra*sa Adamo in stutujnstitiæ originalis ftierit n»* effoctnà prædestinationis illius. II. 323. Fuerit ne data illi eadem gratte ex inlentione-dmidi illi gloriam. Il, 323. Sine gratia, etiam data hypothec quod quis esset Iratus, ivqüirat ossn* titina Dei adoptivus. I. 127. Si gratia daretur ex oiwribDS» non esset gratta* U. 468 et 478. Quomodo salvetur. ~ quod gratia non sil ex op«-nbus, 11, 153. ISO. Cur gratia 88nctiflcane amitteret rationem gratia·, si duretur propter meritum de con­ gruo natural··, secus tero quando datur prop­ ter meritum de congruo supernatural·*. II. 180.Licet gratia ct gloria in sua radice itentur gratis, cur tamen gratia dnliir magis gratis quum gloria.11. 180. Nihil fieri potest sine gra­ tia conducens a-*tis iii omni opera suo exerceat iuslithim II, 173. Quomodo coherent, craod gratia detur gratis, et quod nihilominus j dntn sit Angelis, juxta qunntitnnmi perfectio­ nis suæ naliiræ. Π, 171. Resurrectio, quæ Ut per gruUatn «jiiomodo non sit niiraculosa. * *eus vero resurrectio corporalis. IIf 171 Grati® gratis dalr appellantur in Scriptnra uomin»' Mürutorum. II. 171. Gratiæ vocallobis nomine quid intellignnt sancti Patras. IL tes. GUSTUS. Quod sil ejns objectum formal·» II. 122. HABITUS In quo dilferat a potentia. 1,23». Per quod di>l induatur essentialiter α ilimsuioiie. J. 219. Cur sj>ecicm sumat u trnmno exlnn»eco, individinitionoin ven) a sublecto, cui inhærot, I. 69. Ejus influxus iiuineduitai non tollit rationem potentia' oxecutlvæ ub intellectu Angelico, i, 153. Qui actus sint dispositiones axi habitum. I. 231. HABITUS ACQUISITUS. Aliquando indiget actu aliquo ner modum dispositionis iit subjecto. «liquando voro nun. 1, 231. Cur non Iribmil poteulix. quod per illum hakont •im­ pliciter ct absolutu puss»· cunari ad operati-» ■ dum. secus voro habitus supr-rnnlundis. L 260. HABITUS SU PER NATURA LIS Dat sitnplicih-r patie. 1. 235, 266. Quomodo verifle·'lur. quud subordmetur potenti®. I. 235, 2M, Ejus actu- necessario recipitur in ipso. I, 238. HABITUS PHIMORUM PRINCIPIOHUM. Quid. II. 283. Pertineat no ad intellectum < praeticuni. vel ad speculativum. II, 283*'j Habitus, aui quasi habitus primorum prtacipiorum distinguitur in Deo a scientia. 1.317 nt deinceps. Nequit habere rationem pontl® executivæ Dei. I. 152. Quod est objec­ tura habitus aut quasi habitus primorum principiorum in Deo. I. 152. HOMO. Cur dicatur omnis creatura in s.v era Scriptura. H, 211. Cur nullus homo fail pradeMinaius, vel reprobatus in statu justi­ tia· originalis.. II, 2io. In prædestinatione et reprobatione hominum cur magis, quam in prædrsiiiuilioiie Angelorum divinæ perfectio* nes re-plendeant. il, 244. Omnes crea tune ordinis naturalis sunt subdita? illi. H, 351 H ibeal no appetitum innatum ad vivendum in omnibus secundum rationem. I. H3. Quoluplex apjieiiius inveniatur in homine. L 354. LT resurgat idem numero homo, non siiflirit eadem unima. nisi otium sit eadem materia. 1, 20. Homo et Angelus cum æjuducit ad eliciendam perfectiorem vi?ionem bdt* lam. 1. 256. Implicat contradictionem. qu«jd comprehendat Deum. I, 271. Identlilcnluÿ cum suo objecto In ewc intelligiblli. I. 135. 362. Qtloinolo non obstante hac identi­ tate possit diceru relationem realem ml suum objectum. I. 370. Probabile e$t, «licere tantum relationem nitlonis n«l Illud* I, 370. Attiugit idliniam. et nioinum rationem inventam in «niacuniqne int»dl*;clione su pern a tu rail. I. 215. Est ralio a priori voluntatis, II. 2. Ejus cRi­ ca ci Lis «piomoloproveniat u voluntate. 11.245. Ejus actuum ordo, et multiplicitas. II. 255. i inio aetuufn ejtis in ordine reflexo an S1L II. 255, 2156. Intellectio est potentia om­ nium stqx»rior. II, 286. Intellectus el volunta­ tis synnmtfiift in modo t»'niiimuid> ad ob­ jecta.’ II. 113. hitûUectns iær «raid existai m online Inlellteibili. I. 270; II. i. INTELLECTUS PRACTICL’H UT SPE* ?· *·’.· 1 a·. INDEX HEULM notabilium. I i y. tXLATl VUS. Quomu»l»· di^ingiuintur inter <·?. D. 274 et 284. In quo conveniant II. 2S i. Sunt partes objectiva* ini'dlert.i* in totfi smi latitudine. II. 280. Eurum actus ut virtute i. II. 273. Nequeant Inhere habitum nnumad judi­ candum de re speculabili. ut alium ad reflec­ tendum super illum actum. II. 275. Judicium intellectus praclici cur solet nuncupari spe­ culativum. II. 27 L Probabile est. quod dislinguuntur in nobis a potentia exeeuliva. I. 456. Probabilia- est oppositum. 1. 156. Eurum multiplex actus. II, 2»L INTELLECTUS ANGELICUS. Oritur ab essentia Angeli, tam ut est intelligibilis. quam ut est iutelfôetivu. I, 145. Quam convenientiam |M?tal in gradu immateriali tatis eum altero Angulo, iit eojuoscal ipsum. I, 168 cl deiti· ecps. Prolxibife »>t, non distingui specifice in ew potentiæ unum intellectum Angelicum af> nlio. I. 171. Imu nue ah humano. 1. 172, Secundum quam rationem conveniat illi elev.ni ad visionem claram Dui prout esi in se. 1.264. Non umiUit rationem potentiæ execu­ tive, etiamsi concurrat modiis habitibus. I, 152. Primo, ut principaliter tendit in sunra sub^tantiain.. I. 21L Quando per unam speciem cognoscit plura objecta quid primo, et principalHef attingat. 1. 365. INTELLECTUS DIVINUS Ut dicit praecise vim radicilem ad intelligctiduui· non est cons­ titutivum divinæ essentiæ. I. 417 Cur non multiplicetur quasi speciflee. II, 23i et dein­ ceps. Non specillcjitur ab attributis. 1. 363. INTELLECTUS HUMANUS. In statu sepa­ rationis quod habeat objectum propurtionaluiLi. I. I7L Secundum quam rationem conveniat illi elevari ad vidouum Dei prout esi in se. I. 264. In statu supanilionis. au cog­ noscat Angelos cognitione naturali. 1. 171. Ad quum gradum imimiterialilaiis |M»rtinet in illo statu. I. 171. INTELLEimO. procudit etiam ab objecto, ut tribuento pecUliaiMiu concursum. I, 129. In quo consistat 1, 175. N ui necessario petit producere verbum I. 178. Nec est propter verbum. I, 178. Quoad suam rationem ato­ mam a quo procedat. I. 223. Petit recipi in potentia proxima dicitiva illius. I. 118. Non voro in specie inlelligibili. I, 118. Est perfec­ tio simpliciter simplex. 1. 319. Habeat no ra­ tionem exislentiæ iu ordine Întelligibili. I. 385. II, 7 et doinceoi. Semper præcedit volitionem. II, 271. Quando maneat virtualiv.r in volition··, ot e contra. II. 275. In­ tellectionum ordo, el multiplicitas II, 264. intulleclio sjieciilativa. et practica quotuplex. II,.26L Intellectio supernalunilis non coalescit ex una ratione naturali, et alia supernaturoli. I, 223. ’INTELLECTIO DIVINA. Invenitur forma­ liter iu Deo. I, 319. Quid debeat habere, ut sit infinite perfecta. I. 342. Quid ut sit constituti­ vum Dei. I. 342. Quomodo sil comprehensiva essentiæ divinæ. I. 343. Quod sit ejus objectum primanum. I. 388. Quod bit ejus objectum Specificativutn. I. 392. Est simul reflexa et di­ rectu. I. 390. Idciitilicatur omnibus modis cum esseutin divina, tam ut est species inlelligibilis. qiimii ut est objectum, et in tellectus. I. 393, 394. Est isonstitutiva di· An vinæ essentiæ· I. 342, 393, U5.·· sit actualior ut abslraelior secundum reni quam ipsum CSJC Dei. 1 , 421 I 423* et deinceps. Quomodo abstrahat abslractiuue formal 1. »24, V25. .Multolicb insignitur . intentionem otiam do |H>tentia absoluta. Licet omnes furino? sub lunares possint recipi I. 277. Admisso tamen per impossibile, non in eadem materia negative, non vero in eatamen comprehenderet Deum. 1, 277. Idem lumen quod sufficit ad vidertdas duas perfecd-in positive. I. 19. tiones divinas, sufficit ad videndas cæteras MATERIA SIGNATA QUANTITATE est omnes, quæ sunt fonnaliter in Deo. I. 280. primum, el nidica!»· principium intrinsecum’ indi·. ; 1 ; ilioni> sub>t intialb. I. 26. Non habet Quo lumen gloria» est perfectius, eo plures rationem talis per quantitatem, ul per for­ attingit creaturas possibiles I. 3o2. mam inhirtentem. 1. 37. Neque per quanti­ • LUfUERUS. Lutheri error circa causali ta­ tam peccati in quo consistat. II. 213. tatem, ut çoiiuotaluni intrinsecum. 1. II. Nec per modum substantialem superadditum. M L 13. Quantitas pnecon tenta a materia qualis debut ess»?. I, 59. 60. Quid significetur MALUM. Mula c:»dunt etiam in bonum uniper materiam signatam quantitate» I, 51 ei tôrsi. II. 352. 377, 378. Cur non scribantur deinceps. Materia signata quantitate conslia Deo in libro vilæ. 11,175. Noo sunt ob­ tuit per mixlum omnino primi principii in­ jectum scieutiæ divinæ approkitionis. II. 175. trinseci substantias primas in ratione talium. Mula cur sil conveniens permitti a provisore I. 30. Esi primum principium incommunica­ univer^ili, non vero a barticulari. 11. 379 bili tatis. I, 31. Cur non esi principium suffi­ MALUM CULI’.E. Mala culp.t· et pœna? ciens iibhviduationis accidentium. 1, 67 et cognoscuntur a Deo. 1. 161. Nequit tamen deinceps. Deus illa cognoscere nisi per boni quibus MEDIUM. Media, ut exequendu addunt opponuntur. I, 401. Ileus nec prmdiffinit difficultatem supra se ipsa, ut eligibilia. decreto absoluto.· et èx se efficaci, nec vult II. 273 Nisi possibilitas mediorum possit de­ mulum culpæ. 11, 198. Ivrmiilil tamen illud. monstrari, nequit demonstrari possibilitas IL 215.Non opponuntur immediate Deo. 11,215. linis. I. 10G. Ul sunt objectum electionis, el Malum j«nucis?, prout dicit qui i privativum, usus important rationes formales diversas. ntM|uil fundaro inlelHgibilitatem 11.215. Ma­ II. 271. Licet finis sit alius optimus el optime lum culfKu quoad suum materiale. An pnuintentus, media in ordine ad illum electa difliuialur a Doo. II, 2u3 et deincOpâ* possunt esse mala. II. 27i. MANICIIÆL Asserebant per gratiam anfMEMBRUM. Membra externa nn indigeant ferri lilw?r!atein II, 175. virtutibus a so distinctis ad exequendos actus MANUS. Cur dicitur organum organorum externos. II, 283. ab Aristotele. L 333. MEMORIA PRETER ITORUM. esi i>ars MARTYRIUM. Appetere marlyrium non minus principalis prudénti.T. II, 258. Ad quid est peccatum etiamsi nequeat infligi sine pec­ ordiuntur. 11.258. cata tyranni. II, 3G8. MENSURA, evrctlii alicujus quando de­ MASSILIENSES, quid senserint circa elec­ bet esse eadem. ac mensura exercentis. 1,561. tionem nd gratiam. 11. 132. Quid existimaverint Viti · Ætern itas. et Ævmn. nonnulli ex illis circa electionem ad gloriam. MERITUM. Non lollilur e\ eo quod detur II, 132 et 133. Qui fuerint eurum errores aetas efficax imperii r»$|»eclu illius. Ii. 283. D. August propositi a sanctis Prosiæro el Quid sufficiat ad illtuL II. 283. Quando hab»?at Hilari·;, II. 3u2. rationem medii respecta beâtitudinis. II. 322* MATERIA PRIMA, ul talis n»?quit esse Meritam supernatural»! nequit esso medium causa imitatis, vel distinctionis formalis. I, 15 in ordine na rem naturalem. II, 322. Meritum et 17. Esi primum principium lotius aw queit versuri circa res ordinis naturalis. materialis el putentialis. I, 17. 29. 30. II. 319. An debeat esso simpliciter prius, Cur genus sumitur a materia. I. 15. Negatio sive respecta præmii. sive respectu iwnæ. innleriui est negatio multiplicitatis uumenca·. 11, 102. Electio pnwlestinulorum ad gloriam sicut eius affirmatio est affirmatio ipsins. nequit lien propter merita. II. 11/. 130, I. 18. Materia limitat formam. I, 19, 20. lil. Beue tamen eiecutio illius. I. 436. Eadijin negative est in pluribus compositis II. 11 λ 136, 155. Non excreet suam causuccessi ve, non vero cudeiu positive. I. 19, 20. salitalem drea gloriam, ul intentam, bene Qhwmotlu est principium ra ipsa , non vero tuum uteiecutani. 11,158. Tam m>?ritum de principium in acta individualionis. L 19, congruo, quam meritiïm de condigno res20 N».M|iiit ipsa. secuu»ps. — — -. inter illam, et formam notatu dignum. I. proveniens ex actibus supornataralibiis dfir 32. 33. Ut antecedit recoptionem reca lormoc est non tollit a gratia sanctificante rationem singularis. L 38. Quare tribuitur illi in indigratia», secus vero si daretur raspectn illius meritum ηκτίΐιυιι «le congruo operis naturalis. Il, 470. Prec.s fuse cortin Ι)»·ο dur habeant menlum do congruo, sucus vero preces fusi co­ mm hominibus. Il, 170. Menium de congruo ordinis naturalis nequit dari ad primum au­ xilium gratin'. II. ÎG7. Nec meritum ordinis siqiermitnndis, !L 478. Principium morili cur nuqiiit cadere sub merito. II. 181. Meritum ut inlluil in priemiuin, quum postulet uxislentium. II, 182, Nullus prætor Christum Do­ minum potest mereri alteri merito de con­ digno præmium supernatural e. II . 489. Neque etiam merito do congruo quoit morari unus altori omnes offectus siun praedestina­ tionis. II. 490. Bene tamen aliquos ex illis. II, 189. Christus Dominus potest nobis mereri mento de congruo omnes elfeclus pradcstinationis. II. 19L Ad communionem merito­ rum lldelinm quid requiratur. 11. 191. Quan­ titas gloria* corresponde! quantitati meriti. T. 3G5. MERITA CHRISTI DOMINI, cur licet sint nobis merita ad boatitudimnn, nequeant lu­ men esse modia respectu illius. 11, 322. Vide Gratin, et Prædestinatio. METHODUS. Horum commentariorum I. 3 ct deinceps. Methodus. quam D. Thom. tenet in hac I p. q. 14 sit ne optima. I. 317. Necnon etiam quam in esse entis 1,62; Π. Π8. Vide Rectum. ODIUM. Quid. Π. 391 Odium Dei quomodo etsi physice sil recessus a Deu, physice etiam tendat & Deum. II, 2ÛS. Quomodo est destruc­ tivum b’i. II, 56. Deus non o«Iit po&atum odii aciu cnicad uecessirio, sed Ubero. 11.56. R··ne tnibui actu simplicis displicentiae. Π, 82 et 83. Vide Poccatum, et Præniiliuitio. OMISSIO. Omissionis elfeclus, ut sit vo­ luntarium, quid requiratur, Π, 368. OMNIPOTENTIA. liabat pro objecto connaturali licet materiali omnes creaturas pos­ sibiles. I, 108. Quod est objectum formale ipsius 1, 123. Ut cognoscatur a beatis, quud objeclum illius debeul ah eis cognosci. 1, 275 el deinceps. Per qui«l constituitur fonnalissime. I. ώί: D, 123. Etsi ametur necessario a Deu. nun amantur necessario ereatnræ pqssibik-’tcuni qiiiims ipsa necessario connectitur. 11. 7iï. An caiiset omnes mtiones in peccato in­ ventas. quæ non diciuit aliquo modo defor­ mitatem. II. 207. Est fundamentum dominii divini II. 291. Cur nequii quasi specie mulliplicari. 11,291. Per ordinem ad quod tiune dica­ tur potentia naturalis, nunc supernaturalis. II,2'J7. ■OPERA. Muraitter bona et naturalia ne­ queunt mereri ri merito ue de congruo primum efrectum nostræ? prædes t i na tio n is. 11,467 .Necposeunt esse causa di.sjwsitiva i .4 respectu qjusdem pruni eifjctus· IJ. 170. re-­ 70. Sicut nec conditio re Iquisita. II. 172. Etiamsi ad hoc homini oou deserviunt prædicta opera, cur ad illa patranda est admonendus, admonendus. 11, 11. 173 OPUS Naturæ cur dicatur ordinatissimum. II. II, 259. pobmtiæ est. II. 283. ORATIO. Actus cuius potentiæ Est netus religionis ad :superiorem. 11.286 Cur nequit esse in Deu.bene tomen iim»**rium 11,286. f' · potest fundi ad D rim pro rebus natu­ Quando talibus. ralibus. 11. 11.319. 319. Cur nequit Heri pro i permis­ sume peer sione pe ce ili, di. etiamsi conducat au ad linum beatitiulluis. 11,367. Non pro omni eo, quo i fieri 1»ote?t ab àlbjuo sine peccato, «pieit oratio leri. II. 367, Oratio pn> aliqua ra rædestinati quomodo, et quando magis diiguntur a Deo, quam reprobi ot justi. il,25l. Peccatori facienti quodiu se est, 01. Prrnam. el dppeutus ad illam, d»4w*l diri iiotentia activa. J, 112, ILL Ad quod obje-’hun habeat app îitum ihnaltwn. I. M2. 113. Po­ tentia principalior respicit ii»-lum prinriimîiorem. I', 271. Quando, et qunùuxlü p'rfeetio, quæ lOUVcuit i ••••ritri· inferiori, conveniat etiam superiori. I. Ι·>7. Potentiarum objecta non délient probari, sed suppuni ox communi Doctorum ralcnlo. I, 313: II. 20. An el (itiomoilo potentia ex parte rel concept® 4it denegando D o. et solum sit ei concvdmnln potentia ex parte nostri modi concipiendi im­ perfecti. II. 13e, PUTENTIA (»GNOSCITIVz\ identltteatur cnin obje«-4o in rste representallvr». ». 372, Viile lnt»’ll»»clus, Ubjectuin, Visio D ·ί. et Sulotitla Dei. POTENTIA BXECUTIVA. Distincte a scientia pnictlru non rep» ritur in Deo. I. 11L Cur allduapdo in creatis distinguitur renliter nb intellectu, secus in divinis. L 157. In nobis probabili· est, distingui real i ter ab Inlelteeiii in vin D. Thom. L 137. Prohabilms est oppositiun. !, 137. Cur in Angblis non distinguatur ab inte|l»»rtti. J. ί58. X·· put inlelllgniiUn m D»*o esso ipsa pntentin oxecniivtl. 1. IT.L N<·qm» ars. I, 153. S*»il »»sl ipsa divina scientit prout c‘Him)lit volnniatcm. 1. IU. In D»m quomodo est prior et posterior ad pred»‘stinnhonem. Il» 3U7. Ii-ι*»· Ipsa prior.et p-.Merior seenttdum diversa munern. iL3’»7. An uebral omnino idenlith-iri cum nciuall ewuthm»·. II, 317. QiiàmodO r^niki divina sit per m»>- dum nbjeeti ratio mi!· qua potentia cxec'itivn Dei t Tniiuetur aœnn>iu II. 387. i 18 et deinceps. Premium adap­ tetur ineritis et grati®, non vero perfectioni nature. L 262; PRECES. Fusa» coram Deo cur habeant ralionom meriti de congruo, seclis vero mullo! ·< prrw. xm ‘S ftisre fnre romm orun hominibus. II. 170. PILEC1PITATIO. Opponitur oubillRB!. Sell consilio. II. 258. PRÆDESTINATIO. An sil. n. 250. Qu II, 301. Ejus sublimitas, et profundite; 236. Quanta Sil in hac iwirt·» D. Augu.-L Ct D. Thom. auctoritas. II, 236, 43& Quid nmntnis ipsins predestination Is quoad presens. II. 210 Aliquando nppelhilnr praescien­ tia. II. 250. Ly/»re in ju-n destinatione dicat n*» prioritatem, et. qtur-nnin illa sit. II, Î3& til 210 Quam conveniens hient. Deum ali­ quo- predesLnnr ·. II, 212. fair mil conveniens, ut p [ii res pred»‘Stinnreniur. II. 213 et dehi»·υ Mentht media precedent nred’ stin iliorpMH adultorum. J. 657: II, 151. In prn «l»»siimiti maxime divina biunl-is. et »*πteranllribun r· -qdcndcnl. IL 213. Pra>»!··.$!inatin Christi >it no posterior j*· • •aio originali. IL 393 In pred»istinalione. el reprobations [limninum mir ^•«••dianter [ ' .................... reqdemtet dhiua liberia·*. II. 21 Non --t ΟΊ-.isio hmninihns Il ••zb.eciitiΊι·. •1·.·5|)·>πιii«ini5. ν· I re-ondi nb -11-illntl··, H lb iliis pits ’ i il»uc. H. ·> i; | •Ι··1·Ι••♦•p4. X'lllu 4 qiUMt evrtus de suit pr.ud.Mm.ihone, INDEX HERUM NOTABll.il .Μ. prvduelinniicmu. il, 248. Praedestinatio neces. cunnotnt mdum voluntatis. II» 25 An consistai essentialiter in recto in actu intellectus ii, 255, Cur nequit utniiiiqiif· artum in re-do importare. II, 255· Qltoinodb Btal. ul sii nchta inteltaeiiis. el simul sil ratio el exem­ plar lalis artus. II, 257. Actus intellectus, in quo eunsistil praedestinatio, est uclus impe­ rii. II. 269. pLæ«l»>tinalm »·<1 pars priittentiæ. Π. 269 el 277. Gum dicitur, quod its I ratio transmissionis in vitani irternam, ly ratio quid UdæqiiaiU dicat. 11,257. In quo‘distin­ guitur ab idæis lam speculative, quum prac­ tice acceptis. II. 258. Ejus ordinatio in quo distinguitur ab ordinatione virtutis disposi­ tionis II, 253. In quo distipgullur ab arte. II. 258. In quo differt a providentia genendi. II. 262. 33i el 3Ù5, El a providentia ul sic. II, 262, 354 et 305. Est pars objectiva divinæ providentia». II. 292. Formalissimus ejus linis. sive ratio finalis. II, 299. Quomodo sit prior,el pos­ terior scient in approbat ion is. II, 307.308. Puna t ne illiquid tn pnrde.Miuato. II. 312, 316. Quid requiritur, ut aliquid sil effectus prædesünationis. 11. 321. Beulitndo nostra est ejus effec­ tus. II, 323 Omnis gratia nostra est effectus praedestinatiouiS4 II, 326, 327. Gratia primo parenti in statu justitia» originalis concessa fuerit ne prædoâtinationis effectus. II. 328, 329. An omnes. Yucutioncs sint effectus prædestinatipnis. II. 331, 332. Vuralio ineffi­ cax concessa primo parenti fuerit ne effectua prædestinationis ejus. II. 335. Peccata licet ocoaSioiuililor conducant ad beatituduiem, cur non sint offectus prædestinationis. II. 336> Permissiones lumen peccatorum sunt effectus nrædeslinationis. 11,362. Actus supernalurales, ut eliam procedunt a libero arbitrio, sunt effectus illius. II. 339. Et omnia duna supernaluralia. II. 344. El omnes res natura­ les. 11. 318, 353. Substantia reproborum, et eorum damnatio sunt effectus prædestinalionié electorum. II. 318. 353. Pnftluslinatio an supponat permissionem peccati originalis. II. 356. Sit ne prior, quam volitio subjecti prædestinati. II. 357. Quomodo est posterior subsistendi consequentia, quam providentia generalis. 11.357. Voluntas consequens pr;edestinationis sil ne prior semper voluntate antecedenti, vel e contra. II, 358.Cur non sem­ per prædesf inalto producat aliquid intrin­ secum supernatiirale in süisiefloclibîis natu­ ralibus. 11. 358. Pr.rdesiinniio. ut dicit intentionem dandi gloriam prædestmatis, fuit ad dandnui illnin per fnodum coronæ. II, 455. Et tamen fuit ante prævisa merita juxta suram Scripturam. II. 417. Id ipsum sentiunt unanimiter sancti Patres. II. 430. Idquc recta ratio suadet. IL 138. Executif prædestinationis lit ex mentis. II. 427. 435. 455. Prædeslinatiû formaliter et in recto, ut dicit actum imperii, est post prævisa merita Π, 415. Cur qui meretur primum effectum pruMeMiimitonis, debet mereri ræteros. II, fob Primus effectus pradcslinationis nequit mereri merito de congruo per opera naturalia nwraliter bona. II. iC>7. Neque eliam queit duri dispositio ordinis naturalis a. Il, 251. Prædesünatiô Christi non distingiiilnr quasi specie tt pra’destinatiom· nostra et Angelorum. H.299.Vide Christus Item inns. PH/eIiESTINATÜS, Cur fuit rontmiens, quod esse ni plqres prædestinati. non vero nisi unus hypostatice unitus: II, 242. Cm iu slalu justitiæ originalis non est aliquis prtedeslinahis, tel reprobatus. II, 24Ê Pétyütoros prîi'destiriati diligaiilnr ne plus pro îiniu à beo quam reprnbi jusli. Il, 251. Præileslinalus sil ne prius a beo volitus, qimm sua beatitmlu sujmrnaluralis^ 11. 232. Sit ne linis res­ pectu croaliinHnm ordinis nulumiis. il. 35t). biseretio prædesiimitornm a reprobis umte incipit. 11,447 Omnes electi sunt præ li­ beros bonos, et qnæ«d illam extnn- fl I 512 ο ·. i INDEX RERUM NOTABILIUM. seco præfiniat. II, 210. Imofocilins intelligitur, Denin non esse causam peccati, etiamsi sit causa rutilatis physîcæ illius, si assignatur hier pnvdiiïinitio, quam earn denegando. II. '210. Peccet no voluntas sequens. ac volens hanc prediffimtioriem ad entitatem physicam peccati. II. 227 el deinceps Cur Deus mm peccet pnedilliniendo entitatem physic un pec­ cati. secus tamen si precipCrcl» vel consule­ ret. II. 228. Præ finitio entitatis physîcæ peccalif quomodo non sil contra perfectionem divinam. II. 228 el deinceps. Sit ne posterior in aliquo genere causæ. quam decretum per­ missi Vum malitiæ peccati. 11,229,230. Preflnitio ista licet sit a solo Deo immediate non forit, quod Deus sil causa netxati. 11. 232. An liceat voluntati velle illud c.mc cnliuitivum physicum peccati, ad «piod ûïtrinsece premovenir. II, 231. Infamia ex peccato secula possit ne pra finiri a Deo. II, 370. possit ne aliquis preliniri ad pœmun. II. 375. Prædiffinilfo hæc, qua effectus liberi prediffinitiniur. non determinat per modum naturæ. H, 195. PRÆPARATIO divina qtioliqdvx. II, 301. PR.ESCIENTIA posita in diffinitione præ­ destinationis. nequit supponere pro scientia media. 11.302. Præseieniia non repentur pro­ pria in Deo. I, 510 Vide Scientia Dei, Predestinatio. PRIMUM in uno quoque gener? est causa cad Torum. I. 18. 29. PRINCEPS potest sibi ipsi imp rare, quanjvis non habeat respectu sui ipsius vim coacliyani. 11,275. Providet sibi providentia monas­ tica- Π, 275. Ad justum principem multottes spe Uni. ut non ignoscat culpis. II, 371. PRINCIPIUM, quod in rerum natura re ipsa est tale coincidit cum principio in actu. I, 20. Principium meriti nequii radere sub me­ rito. II. 181. Vida Individu .-itionis principium. Quantitas el Materia. PRIORITAS. Quoluplcx. II. 239. Prioritas et post»‘ri<>ritasv an possint reperiri intra idem . mus causa? 11.253« An silin divinis ibns «(nando non est in objectis. Vide Decreta li­ bera. Prtedèstînatio, Reprobatio, Permissio. PRIVATIO sola sortiudiMu s · precise ne­ quii fundare intelligibilitatcm. I. 163, 464. PROPHETIA. Proph-liæ tniueii fttr posdt specie multiplicari non vero lumen gloria». I. 257. Innititur scientia» Dei. I, 471. Quando est prophetia aommimitionis quomodo futura ρ τ Ipsam revolantur. I, 535. An qna^’innqu prophetia excepte coni minutionis, vel quæ continet aliquam renumerationem delieat ha­ bere determinatam veritatem metaphysicam f et non solum moralem. I. 582. PROPHET.-E, cur futura precinaut verba preterit 1 tempuris. II, 242. PROPOSITIO, Propositiones contradicto­ ri» de futuro contingenti quajn veritatem· vel falsi te loin postulent pro quocumqqe signo, I. 516 ot uelnccps. Ante decretum di­ viti® voluntatis non sunt fonnaliter pmpositioII s. nequ » ·»ιιηΐιη termini aliquid significant; ni 4 l inl im materialiter. I. 516. Anio decre­ tum divina? voluntatis quam conformilatem h ihe uil eum objecto futuro. 1.518 et deinceps Liret pro illo priori mm sint verte, non Lu­ men pro eodem signo Miut falsm. 1. 520 Sed pro tunc nec sinit vere, ne· falsu», sed non vere, \. < Sistit in recto in ndit rationis. Π, 255, est actus imperii. IL 258, 269. IndudH tamen actum voluntatis. II. 258, 269. Est pars pra dpna prudentia·. 11. 258. Proprium ejus munus. 11,259. In quo distinguitur ab ideis, tam speculative, quam practice acceptis. II, 260. In «pio ordinatio ipsius distinguatur ab ordinatione virtutis dispositionis. 11,260. Ini quo distinguitur ab arte. IL 260. Dicit in ubltquo actum cure,et studii. Il, 261. Providen­ tia altera approbationis, altera concessionis. Π, 263. Ρπγdestinatio est pars objectiva ejus. II. 292. Aliquando actus dispositionis cur tri­ buantur providentia?. II, 261. Cur est quo­ dammodo causa dispositionis. II, 261. Ejus ad.oquatiim, objectum. 11. 292. Non multiplica­ tur rnutu>. II. 257. 262. PRL DENTIA in Deo distinguitur a scien­ tia. 1. 349. N m «· mtinel creaturas per modum potentia) exeuitiva». I. 133. Prudentia quid. IL 236. Consistit in recto in actu rutimiis. 11, 2.ki, 258, 278. Est recta ratio ngibilium. IL 255. Nequit reperiri prudentia sine virtutibus luontlibns. II. 262. Ejus pars princi(Mil > «mia. 11.258. Prescribft ♦ i, quæ ntbmtisoninibiiscircuinstaritiisagenda sinit. II, 25«. Est principalior inter virnttçs morales. II 270 In quo dislinguitur a sagneitat··. II. 265. 271. In quo sensu sit verum, quod versentur circa idem. II. 265, 27L Qua? vitia opponantur illi. IL 278. In quo distin­ guitur ab arte. II, 278. PRUDENTIA 'MONASTICA, an inveniatur in quocumque. Π, 272. Unde miilliplicotift in Itobis. II. 293. PRUDENTIA AltCHITEiTTONTCA. Quæ. 11,257. D ‘ prndentia civili et political ad quoin |MTtinet tractare. II. 257. QUANTITAS in reclo. el informans mate­ ri irn ncqttil esse principium individualionis snbstantiio. I. 37. Nec ips ipsa ul connointum m th·™»’ intrinsecum. I.. It. ... Quodammodo est radix propria» individualionis. L 28. 72, 73 et «leinceps. Potest, nt es ! individua sensibiliter - parari a 'nictantia. I , 13. Alia vero acei— dmtii ut sunt individua individuatiune sensi­ bili non sunt separabilia t «in.initiate, I. 13. ι,ι «π.· .illriboitiu i’Ji quoi ili\um circa illurum insignitur nomine sjiontiæ. il, 3ü3. In quo dis­ foturilionein, posset illum certo sciro 1,596. tinguitur al· intelligentia. I, 338. JiS. Est Scientia hæc foturorum condilionatortun non simid sapientia. 1, 33s. In quo distinguatur ab esi idem, ac scientia media. I, 690. Vide D·arte. 1,463. Cur est prior quam ars divina. crota libera Dd. et Fuluru eoutingentia. I, 553. Ars subordinatur Hli. Jr 453. Est SCIENTIA MEDIA. Non nolest admitti in attributum Dei. non vero constitutivum | Deo juxta mentem s icræ STipturæ. 1. 603. essontiæ. I. 342. Distinguitur ab enbuli i. syNec juxta mentem August. 1, 611. 612. nesi, et Gnome. I. 359 et deim-eps. Quare in Imo ot cum principiis \iuctorum sdenliie divinis non convenit in eodem materialimeJiæ nei|iiit eohærere, ill.im esse de inenta talis gradu cum objecto. I. 414. Est vera causa August. I. 622. Auclurikts Aug. maxime at­ tendenda esliid rcjicirn lamscieutiani mediam. rerum; 1.432. In quo serisu div iditur in scien­ tiam visionis, et simplicis intelligent!®. I, 133. 1. 610. Augustinus nun solum impupMl An hæc divisio sil adæqnaia, et qutunodo. contra hæretico» u>um s< icnliæ mediæ, sal i, 433. Cur sit primum attributum, quod con- | ipsam scientiam mediam. I, 612. Nequii venit Deo. I, i 18. Per illam Deus cognoscit etiam juxta mentem D. Thom. concedi. J, i mala, sive culp® sive pœnæ, I. 161. Nequii 629, i ·. 612. Nec juxta rectam ratio­ scire mala creata nisi per bona, quibus opjHJ- I nem. I, 662 An approbent scientiam mediam nuntur. I. 565. Attingat ne ratura continentia Theologi »jui ab Augustini temporibus, ad absoluta per suam essentiam el id-as 1. 171. hanc u-.iiic nostram tempestatem lloruemnl. 577. Futura tantum sunt illativo in Deu I. 6q5. Paires Concilii Trident, illam sal·? ratio scientiae 1. 440. Quomodo falli nun jvostim virtualiter rejecerunt. 1. 636, 637. Ne-? sil, etsi futura absolut · pos&int non esse. L 473 quit dici, scientium mediam latuisse antl· et deinceps. Non est in ipsi præleritum quus Theologos, ei a junioribus, ex August, et fatarum. I. 576. 5*6. Ut sit necessaria et aliis Painbiis fuisse ernt.im. I, 638. Imo •militat. ul attingat objectum ner mediam nepotius Thcolom antiqui illam non solum cog­ tfcssarium ex suppositione. I. 476. Respectu noverunt. s.‘il eliam rejecerunt. I. 655, 617. foturorum non proprie in Deo appellatur Nullatenus prædicta sHenlin media est nepræscienlia. I. 540. Nequii cognoscere Litura cessiria ad id ad quod eam ponunt ojus anlecedenter ad decretum liberum divinæ vo­ auctores. I. 652. 653. Imo si ponatur in luntatis. J, 579, 486. Neque in hoc de reto Deu, destruit certitudinum divinæ prædestiut foturo, sed ul præsenti. L 486. Neque in nutionts. ct modum proprium h. Præscienlia posita in difEt D. Thom, I. 551. Id ratio sufficiens snadet. 1. 551. Si non cognosceret prædicta linitione i.ræJestin Hionis, nequit esse scicntU futura, ut presentia in aeternitate, esset mu­ med. II. '256. SCIENTIA SIMPLICIS INTELLIGENTLY ;S tabilis. I. 559. Denominatio intrinseca uniti eum ad quid turn linetur tanquam ad objectum., ; humanitate, el alia hujusmodi cur possim in I. »33. Est causa creapiramm loquendo da Deo secundum id. quod dicunt ada» quate non mensurari ætemilate, non vero denominatio causa in arlu primo, non vero in actu «·>· intrinseca scientis creat iras, I, 560. Si non eundo. 1. 5.Î5, >36. An altingat futura roudition ita. tam disparata, quam quæ habent mensuraretur scientia Dû æternitate, sel connexionem prolmbilem cum conditione. ævo, nequiret certo cognoscor»· fotura contin­ L 690. Au ir»·! it necessario quod qjus objec­ gentia absolutu. 1.569 Semel tam-m admisso quod mensuretur ætcrnitate, nequit certo tum formaliler sumptum non existât actu. cognoscere prædicta foturo, nisi existant phy­ II. 65. SCIENTIA VISIONIS. Cur sub hoc forsice in ælernitate. I. 57u. Ejus certitudo clinfallibiliUts. quomodo concilietur cum libertate malissimu conceptu npu sil appellanda attri­ butum D ’i. L 2» 5. Ejus objectum adæquacreata. I. 572. Juxta mentent Scriptura· attin­ git futura contingentia conditionals, et dispa­ tum. I. 27 5. Quomodo comparetur respectu rata I. 576. Et eliam juxta mentem sancto­ fK’ccati. 1. 133, 461. Esi causa creatu· rarum loquendo de causa in actu secundOj. rum Patrum. 1, 583. Quæ vero habent connon vero in actu primo. I. 4X5. Quomodôïj jecluraleiii connexionem cum conditione, pro­ sit mensura sui objecti. I. 438. Sit ne vemm babilius est. etiam juxta montem Scriptura·, quud certo ipsa attingat. I. 577. Id Ipsum sen­ iu aliquo miisu, quod terminatur ad res fu­ turas. quia futur.·· sunt. L 539. Licet sit in? tiunt saucii Patres. L 583. Convincitur recta tuitiva < I j INDEX HERUM tuiliva sui objecti, non est necessarium, quoi! præsupponnt illud ia aliquo priori. 1, 439. Ul rOtmoiai voluutatbni hubot rationem potentia· iiii',.»· ere durarum. I. i it Quando nun­ cupatur scientia approbationis. I, 152. An ul hauri rationem potentia* executivæ vepwlur circa Reum tanquam eloca rationem sub qua I. i ‘»6, SCIENTIA APPROBATIONIS. Quid. II. 393. Scientia approbationis intelligltur per illam porticulam præscienlia, posita in diffinitione pnvdestinatioiiis, II. 303. tlur in illa diffinitione ponatur in recto. II. 306. 307. Quomodo est prior ac posterior prædestinatione^ II. 306. 3ü8. Eliam est prior, et posterior se ipsa secun­ dum diversa munera. II. Jt)8. Terminatur ad bonum, non vero ad malum. II, 152. SEMI PELAGI ANI. Seniipclngianorum er­ ror virtute fuit anathematizatus Pehigianoriini errore anathematizato. II. 475. SENSUS, compositus et divisus. quid. II. 178, Quomodo rohæreal cum libertate creata, et certitudine extrinseca? Dei prædiffinilionis. quod voluntas prædiitinita ad ali­ quem aclum non possit in sensu composito illum non elicere, bone tamen in sensu di­ viso. II, 178. SITUS. An det partibus quantitatis quod non distinguantur. I. 73. Cur non tribui! quantitati individualionem. J, 76. SOLLICITUDO. Quiri. 11.262. Ad «piam po­ tentium pertineat. 11. 262. Quomodo includitur a providentia II. 262. Sumitur aliquando pro actu imperii. 11. 262. SPEClES. Speciei nomino queit optime differentia speci Ο. a intelligi. Il, 3G9. Species omnes hujus universi videntur ά beatis. I. 294. Species inteutionnles sunt ejus(uit specificari jivr ordinem ad aliquod extrins.*eum. 1,212. Sub­ stantia pure spiritualis, qux* nullam hib t ojM.Tdtionern non est dabtlis 1. 328. Si da- i retur substantia, quæ produceret tantum species in intellectibus creatis, per quam 1' lioiiern id afficeret, I 328. Neqtrirel præcise illas producere in illo casu per modum principii puri radicatis, sine eo quod esset substantia pure intellectiva. I. 328. Indivi­ duum substanti», saltim supemaluraliter, potest esse separatum a quantitate. I. 41. Ratio substanti» spiritualis præcise neauil ess»j constitutivum divin» essentiæ. I. 405. Quam intellectualitatem tribuit substantiis immaterial itas. I. 328. 327. Substantif prae­ destinati est elfecuis praedestinationis illius. 11.348 Potest cadere sub m<*rito. 11,349. Et esse objectum spei Théologie». IL 349. Potest pro illa fieri oratio ad Deum. IL 349. Sub­ stantia reproborum est effectus pnedesti- | nationis electorum. II. 354. Imo ivpnibationis damnatorum. II. 112. SUPERNATURAL1TAS. in rebus creatis in »juo consistat. I. 212. 216. SŸNDERES1S. Judicium syaderesis non sufficit ad electionem. 11, 275.’ SYNES1S. Quid. 11.271. Antecedit impe­ rium. II. 271. Deservit prudenti»- 11, 271 In «tuo sensu sit verum, «pmd ipsa» pru­ dentia verSantur circa idem, fi . 279. In quo distinguuntur. II. 271, 279. E l idem ac bona intelligente. II. 279. Esi in Deo distincta a scientia II. 349. In quo actu con­ sistit. II 269. iutelliguntur grati» gratis dat» B. 472. Potest etiam intelligi gratia habitualis II. 472. TEMERITAS opponitur Ebuli» 11,278. TEMPUS. P‘T temporis connulationeiu multiplicantur, vol disunguuutur. d»’”i»irnti< in subjecto foriiiaJiler. L 7 >, x7. Ad uni­ tatem motus repiirilur, et nnn stiflieil uni­ tas temporis. L fo, 87. Tempus praeteritum quomodo respiciattir ab Arridenti, quando idem numero acriitms siipernalunUiter ite­ rum recipitur in suo subjectu. I. 87. VbbQuantitas. Subjectum. TERMINUS, an haboH rationem furmæ respuun sui terminabitis. 1.86. Gur Deus po»> sit uniri in ratione termini cum natura errata sino sui imperfectione 1. MI. Ad unitatem mmiK requiritur, ot non sufficit unitas ter­ mini. L 70. Termini plures nuinarn possum respici al» una numero relation»». I. 89. UNTO. essentiiC divitia? anni intellectu l».iti an sil major, quam unio Verbi «lirini rum humanitate I. 384. UNIO HYPOSTATICA est maxima Dei erga nos communi alio m «re enlitativo. IL 2ii. Cur fuit conveniens fleri in unico tantum in­ dividu·». visionem vero beatam in pluribus, 11, 214. F.t ia h ic unione cum humana nnlura quod.immo ■!·· fit cum omni creatura. II. W. An respici.H visionem nostram beatam tanquani linem rui. II. 217. Fuit prius volita n Duo tanqti un finis omnium aliarum rerum. II. 264. 35) Non tamen ut finis assequen­ dis a substantiis ordinis naturalis. II. 247. Q v.modu etsi omnia ordinentur ad ipsam, non tamen omnis providentia in Deo. adhuc jujtta nostrum modum concipiendi, sit hypo­ statica. II. 297. Cur non est effectus nostrae praedemti nationis. II. 322. Quomodo licet sit connu lu nilis ex parte Verbi Divini, possit esse sup‘maturatis ex parte humanitatis. 1, 217. Sil ne mnjor quam unio ossenti» di­ vin» cum intellectu beati. I, 381. An habue­ rim dependentiam iu Christo Domino a coope­ ratione liberi ejus arbitrii. II, 179. An meruit illam Christus Dominus. II, 181. UNITAS proveniens a forma est unitas specifica. L 15. Formalis nequit provenire a materia. 1.16. Numcrira est materialis. »,20. Uuitas p*?r accidens formaliler talis repugnat D ο. I. 407. Non t unen virtualiter talis. 1,407, Est unitas secundum quid. L if»7. UNIVERSUM quomodo possit stibordioari multiplici providentiæ Dei. II, 351. In ejuutilitatem cedunt mal i, qu» in ipso coutineimi. 11.352. Partes »jus minus nobiles, sinit propter nobiliores. 11.352. Est effectus pnodes-. linitioni* eketorum. 11. 353. An sii eifeclusre­ probationis d imitatorum. II, 4l3. UNUM per se nequii coalescere ex robus diversorum praedicamentorum. 1,38. 41. USUS, cujus potenti» sil actus. 11, 271. An distinguatur ab electione. II. 271. USUS DIVINUS subsecutus ad electio­ nem meritorum ad gloriam, «an distinguatur virtualiter ab intentione el electione. II, 453. T TALENTUM Talenti nomine . Maith. 2i. \ ERBUM datur in omni intellectione ordi­ nis naturalis. 1. 124 Non datur in visione beata 1 INDEX HERUM NOTABILIUM. beata in sententia D. Thorn. I, 121 124. Id ipsum ratio suadet. I. 183. Cur Pater ætornus producit Verbum ox fœeunditate, secus vero beati videntes Deum. I, 199. An ver­ bum sil similo objecto I. 129. Ejus produc­ tio, an sil generatio vitalis. L 160 In quo sensu dicitur notitia. I. 186. Non consistit in intalir ii πυ·. I. is·! « t doincops pc ration·· ejus essentiali est esse intellectum. L 192. 193. Tenet se ex p.irle objecti. I. 121, 122. 123. Partim etiam ex parle potentiæ. 1, 200. VERBUM DIVINUM cur non reddit intel­ lectam essentiam divinam, sed e contra. I. 198. Cur non requirit dispositionem ad hoc ul uniatur humanitati Christi hypostatic··, cum tamen essentia divina illam requirat, ut unia­ tur intellectui beati. I. 229. Licet non procé­ dai ex cognitione creaturarum futurarum ; nihilominus cognitio per quam procedit coneomitanter cognoscit creaturas futuras. I, 489. Dicitur sapientia genita. I, 186. Nequii esse posterius posteriorilale originis quam Pater, quantum ad eSsontialia. I. 28G. Ac proinde neque quantum ad beatitudinem. I, *286. Quo­ modo licet unio cum humanitate ex parle Verbi sil connatüralis, ex parle vero hu­ manitatis sil supcrmituralis. I, 217. Quare non dicit imperfectionem quod uniatur per modum personæ cum humanitate. I. 131. Cum tamen nequeat uniri Deus in ratione lu­ minis, vel potentiæ cum creatura. I, 241 Unio Verbi cum humanitate an sil major, quam unio essentiæ divinæ cum intellectu beati. I, 492. Denominatio uniti cum humani­ tate est intrinseca Deo. I, 561. VERITAS. Objectiva veritas nequit inlelligi in futuris ante decreta libera divina* volunta­ tis. I. 510. An propositiones contradictoria* pro quocumque signo debeant essj veræ. I, 516 ot deinceps. Veritatem metaphysicam quando postulat prophetia. I, 5S2, 583. Quando vero tantum moralem. I, 582. 583. Veritates etiam necessaria* possunt habere causam suæ ne­ cessitatis I. 33G, 337. VERUM. Falsum el verum quomodo oppo­ nuntur. I, 521. Verum et bonum non conver­ tuntur. II. 74. In quo discriminantur. II 74. VIRTUS. Virtutes affectiva* distinguuntur in Deo virtualiter a divina voluntate? II, 19 Quomodo inter se distinguantur. II. 19.20, 21 el deinceps. Quid pelui earum quælibet ul sil infinita. II. 19, 20, 21. VIRTUTES distincta! α membris externis, an ponuntur in ipsis ad exequendos aclus im­ peratos a voluntate. II. 283, 28i. VIRTUTES mondes naturales imperantur a chnritate. H. 337. Gur tunc cbàrilgé débeat producere aliquid supernatande in earum aci ibus, secus vero prædestinatio in effectibus - imperative fidis. 11. 35 ». Aclus carum, ut lurtlcipent valorem supernaluralem n charitale debent esse posteriores, quam ipsa. II. 276. An prius ordinentur ad finem charitalis, quando imperantur ab illa, quam ad proprium ipsarum. II. 357. Virtutes momies cur debent nqreriri in quocumque prudente. Il. 257. 263 VIS coactiva non requiritur ad legum ob­ servantiam, sed suflicit directiva. II, 275. VISIO. Clara Dei visio proul est in se, a creatura intellectuali est possibilis. L 95. Gur Deum prout est in se attingere queil creatura intellectualis, non vero omnes creaturas pos­ sibiles. 1.99. Hanc visionis claræ Dei possibi­ litatem cognoverunt sancti Patres. I. luO. Eam tamen nequit üognosoere lumen naturale præcis i secundum se. L 195. Supposita tamen re­ velatione fidei dupliciter potest Illam p*tandere. 1 » 106 Ad hanc visionem non est ppotilus innatus in creatura intellectuali. I, 110. Visio Del prout esi in so ut est unus;cl ut est irinus, ac ut est prima causai est quid superrmturale. I, Ilo. Non datur viribité na-* tunc appetitus elicitus eilicax in ordine ad illam. 1. 116. An detur inefilcax.el conditionalus. I, 116. Appetitus elicitus necessarius quoad specificationem etiam condilionatus in ordine ad hanc visionem non datur in non vi* dente Deum per essentiam. I. 116. Non datur ad eam species intelligibilis creata juxta men­ tem D. Thom. I, 121. 128. Id ipsum ratio sua­ det. I, 121, 128 Nec potest dari de potentia ab­ soluta. I. 154. Ipsa essentia divina unitur in ratione speciei inlelligibilis in ordine ad hanc \isionem. I. 151. Divina essentia, ut est ob­ jectum. habet peculiarem influxum respectu illius. I. 129. Essentia divina, ul habet ratio­ nem speciei respectu ejus, concurrit active. 1. 141. Et nequit concurrere active radicaliter, sed proxime. I. 141. Visio Dei soli Deo potest esse omnino connut uralis. 1. 169. Gur potius so extendat ad has creaturas possibiles, quam ad illas in beatis. 1, 303. Non potest etiam de potentia absoluta verbum producere. 1. 183. Visio beata procedat ne, tanquam a causa iHjuivoca ab intellectu beati. I; 185. Nequit de potentia absoluta elici ab aliquo intellectu or­ dinis naturalis solis propriis viribus. I. 203. Non habet respectu illius rationem speciei im­ pressa) lumen gloriæ. 1, 123. 221. Quoad suam rationem atomam non solum elicitur a lumine gloriæ. sed etiam ab intellectu. 1.223. Ratio gene rica intellectionis in ea inventa non est naturalis. 1,223. Necessario requirit lu­ men gloriæ in intellectu, ut recipiatur iu eo. 1.232. Nequit etiam de potentia absoluta elici line lumine gloriæ. I, 237. Dependet a lumine gloriæ non solum in genere causæ eflicienlis, sed etiam in genere" causæ formalis. 1, 238. Elicitur non solum quoad «.w inlelligibilo, sed etiam quoad este ontitativum a lumino gloriæ. 1,2 io, Non tamen semper indiget illo per modum permanentis, sed sullicit per mo­ dum transeuntis. 1.246. Intellectus creatus est causa principalis illius. I, 205. Visio, qunm habet Paulus in patria, an distinguatur essentialiter ab ea, quam habuit in via I. 249. Est eminenter habitus, el dispositio. I. 249. Est inæqualis in beatis. 1,250. Adultis confer­ tur per modum coronas I. 250. In pueris bap­ tizatis el aliquando in adultis est æquahs. I. 251. Non distinguitur essentialiter in beatis. 1,254. Quando elicitur a duidici intellectu inae­ quali in perfectione naturali cum lumine glo­ ria? omnino æquali, non est una perfectior alia. I, 260. \ isio beata creata, et qu® siL comprehensiva Dpi, implicat contradictionem. I, 271. Terminatur ad omnia necessaria, qua? sunt in Deo formaliler. 1, 280 Implicat termi­ nari ad essentiam divinam sine personis, vel e contra, vel ad unam personam, et non ad aliam. I. 283. Terminatur ad actus liboros Dei immediate, et in se ipsis. I. 290. Implicat ta­ men quo i ad omnes, quæ sunt in Deo, termi­ netur. I, 291. Bene tamen terminari queit ad 518 INDEX RERUM illos, quæ sunt circa statam beati. I, 291. Quælibet visio beata attingit in Deo omnia genera, et species hujus universi. I. 20i. Po­ test formaliler terminari ex vi visionis divinæ essentiæ, tanquam causæ. vel objecti ad ef­ fectus oxistentes in alitpia differentia tempo­ ris. I. 295. Potest etiam visa essentia non terminari ad prædictos effectus. I. 298. Potest esse simul intuiti va. et abstracti να respectu diversorum. I, 3oo. Ex vi sua licet non possit terminari «d omnes creaturas possibiles: Inme tamen ad aliquas juxta majus, vel minus lu­ men. I. 302. An sit participatio cognitionis notionalis. I.125. S miraculose participaretur sine gratia non præberel eff.reluni filiationis iuIojh UV®. 1,427. Communicatio Dei fucta in visione beata OSI maxima in ordine intelligibili. II. 212. Cur communicationes Dei per illam sint quamplurimæ. sectis vero communicationes per unionem hviiustalicam. 11,213. Est finis cui. seu finis citatus Incarnationis II. 21G. Est effectas nostra· prædestinationis. II. 326. VISIO BEATIFICA Christi Domini excedit intensive, cl extensive r i teras omnes visio­ nes beatorum in unum collectas. I, 256. VITALITAS. Quoluplex 1, 212. Quomodo conveniat lumini gloriæ. I, 212 Quomodo speciei intelligibili. Il 151. VOCATIO, alia naturalis, alia supernatare­ tis. IL 33L Alia in tenia, alia externa. I. 151. 332 Utraque pot*1. 530. Non esset efficacissima, efficacissimn, nec univcruniver­ salissima si ex ea non pentierent actus lib îri creati quoad substantiam , et modum libertatis. I. 530, 531 et deinceps. Nequit manere omnino susjiensa circa creaturas. se»| circa quatneumque debet habere actum quo velit, vel nolit ipsam esse. I. 595; 11. i9. Cur hoc d ’bet concedi voluntati » secus vero cæteris attributis divinis. II. 91, 95. Quid requiritur, ct sufficit ul voluntas divina rit inunita j>er modum actus purissimi. II, 20. 21. Non e>t do formalissimo conceptu na­ turi’ Dei. Ilr 28. Cur si voluntas divitia pirtinorei ad constitutivum divin® essontiæ. pro· ■•essio Spiritus sancti esset generatio. IL 30/ Linea voluntatis unde incipic II, 31. In Deo est voluntas terminata ad creatura^ Π, 37. Cur non perficitur ex terminatione ad illas. 11.38 Objectum formale niotivnm et lenninativimi ιΐίιιιί II. 12 Amor divina? vohinlat*> erga creaturas quomodo non est affectivus, i effectivus, II. 13 et deinceps. Voluntas efficax divina non potest non amare necessa­ rio, necessitate quoad speci tura lionem aliquas creaturas futuras. II. 8t. Est tameu liberrima in pnxluctione illarum. II. 83. N- ?sario ne­ cessitate quoad specificationem et exercitium odit peccatum actuale loquemlo de affectu simplicis displicentiæ. II. 82. Non vero lo­ quendo de affectu efficaci. H, 56. Libertas di­ vina* voluntatis quantam habeat nctualitatem. II.9* et t veram quod ait I). Thom. nimirum quod voluntatis divinæ nequii dan aliqua causa. IL 131? Licet voluntas D«'i velit, quod hoc sit propter hoc. nou tamen propter hoc vult hoc. II. 136. Hæc propositio : ffoc volitum a voluntate //ci, quia illud volitum id, et ista : Hor vull voluntas Dei, quia vult illud, idem sunl Th«-ologice et Mehiphysic».\. II. 135. Decreta voluntatis divinæ quem ordi­ nem prioris, el posterioris servent inter se. II. 137. 399. tin*. 103. Nou omnis actus vo­ lunt itis divma*. et in en existons formaliter ha­ bet semper totihtor impleri. II. 113. til, 115, Γι7. Quod Deus velit omnes homines salvos fieri, ni quod non velit omnes homines salviis fieri, non *mnt actus voluntatis divinæ oppo­ siti. et qunr··. II. 116. Actuum voluntatis Dei quibus vult punire, et præmiare discri­ men. II. 118. Voluntatis ct iiitclleetus divini -vmpathia in modo terminandi se ad objecta. 11. »il. Vide Appetitus innatus, Amor Dei. Deus. Creaturo·. Actus liber Dei. QCENS. Voluntas Dei antecedens, el conse­ quens quid. II. 138 el deinceps. Voluntas ante­ cedens tsi formaliler in Deo. II. Volutatas divma adæquate dividitur in antecedentem et 1 INDEX BKHUM NOTABILIUM et consequentem. II, 139. Voluntas antecedens voluntas secundum quid. voluntas voro consequens voluntas simpliciter. II. Ilo. Illud pauli . vull omnes homines salvos fieri. de qua voluntate intelligi deboL· II. Ill et 371, Quod esi volitum voluntate antece­ llenti. non semper est necessarium quod sit noliium voluntate consequenti, licet ita sæpe contingat, sicut el oppositum. II, HI, 374. Vo­ luntas Dei antecedens non semper impletur to­ taliter. II. 143, 144, 146. Auxilia sufficientia iu pr.Tdesliuatis et reprobis au proveniant a voluntate antecedenti salvandi omnes homi­ nes. 11. 114. 358. Inefficacius voluntatis antecedentis non dicit imperfectionem in Deo. II, 146. Quando dicitur, quod voluntas antecedens non semper impletur, non signi­ ficatur, quod ox vi sua præcise aliquando impleatur, nisi ei superaddatur voluntas consequens. II. 116. Voluntas consopiens semper impletur. 11, 118. Voluntas antecedens sil ne prior subsistendi consequentia quam pra'destinatio. 11, 358. Voluntas antecedens salvandi omnes homines non pugnat cum voluntate consequente aliquos ex illis repro­ bandi. 11, 374. Voluntas anlecedcns salvandi humilies cur non est illusori a, etsi adsit vo­ luntas consequens et efficax aliquos repro­ bandi. II. 375. Neque otiosa. II. liG. Voluntas antecedens, et consequens possunt habere uro effectu substantiam reprobi. 11, 4^9. Vo­ luntas anlecedcns non semper insignitur hoc nomine quia semper præeat consaepientem. H, 359. Sed propter objectum ad quod tendit. II. 139 Quomodo voluntas antecedens est prior, quam consequens. ct e contra. II. 359.’ Vide Amor Dei erga creaturas VOLUNTAS ClfEATA. a