TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE AUCTOHE Petro G-ASPARRI Sace rd. SS. I). N. Leonis PP. ΧΠΙ cubiculario intimo, in Institute» Catholico Parisiens! textus canonici professore, olim Hornae professore institutionum canonicarum in Collegio Urbano de Propaganda Fide, ot sacrae theologiae sacramcnlariae in scholis Pontificii Seminarii Romani ad S Apollinarem. Admoneo te ut π suscites gratiam Dei, quae est in te per impositionem manuum. (2a ad Tim., /. /6.). ANNO JUBILAEI PONTIFICALIS SSMI D. N. LEONIS PP. XIII I VOLUMEN PRIMUM DELDOMME ET BRIGUET, EDITORES PARISIIS Via vulgo dicta rue du l'Abbaye, 13. LUGDUNI (I Via vulgo dicta 1893 Avenue de lArchcvicW, 3. APPROBATIO. Quum ex relatione examinatoris deputati diligen­ ter facta Nobis omnino constet Tractatum canoni­ cum dc sacra ordinatione, auctore Rev. D. Petro Gasparri, professore juris canonici in Instituto catho­ lico Parisiensi. non minori laude dignum esse ac Tractatum canonicum de matrimonio, ab eodem jam typis editum, licentiam facimus illud imprimendi, et valde commendandum testamur. Nam praelaudatus auctor omnes quaestiones, quae ad sacram ordina­ tionem spectant, luculenter pertractavit et doctrinam suam hausit ex fontibus puris, nempe sive ex cons­ titutionibus Summorum Pontificum et canonibus conciliorum, sive ex resolutionibus Sacrarum Con­ gregationum, atque ex auctoribus maxime probatis; ita ut opus omni parte absolutum, etiam quoad praxim, vere habeatur. Parisiis, die 24 Julii 1893. f Franciscus Cardinalis RICHARD Archiepiscopus Parisiensis. PROOEMIUM. Dum omnia Novae Legis sacramenta gratiam quam continent, non ponentibus obicem conferunt ex opere operato, sacramentum ordinis, characterem in anima suscipientis in delebili ter imprimens ad instar sacra­ mentorum baptismatis et confirmationis, potestatem addit sacras perficiendi functiones ad aliorum sanc­ tificationem. Sicut enim Christus D. omnium sacra­ mentorum dispensationem, si baptismum in casu necessitatis excipias et matrimonium, commissam voluit constitutis in sacra hierarchia ordinis, ita etiam Ecclesia omnium sacramentalium a se institutorum administrationem eisdem reservavit. Imo ipsa potes­ tas jurisdictionis ecclesiasticae, licet per se distincta ab ordinis potestate el ab eadem sit separabilis, in normali tamen Ecclesiae oeconomia penes clericos, tamquam penes proprium subjectum, residere debet. Non immerito igitur ordinis sacramentum fons quo­ dammodo dici potest, e quo tota vita supernaturalis Ecclesiae dimanat. Hinc mirum esse non debet, si Ecclesia, praeter jus divinum, plura circa hujus sacramenti administra­ tionem et receptionem servanda constituit : quam pariem ecclesiasticae legislationis nos in hoc tractatu exponimus. Negotium sane arduum, tenues vires nostras fortasse excedens. Nemo enim qui jus cano­ nicum vel a limine salutaverit, ignorat materiam de qua agimus, mullis, nec iis levibus, scatere difficul­ tatibus. Inter quas aliae sunt, ut ita dicam, historico- *1 VIII PROOEMIUM theologicae, ortae scilicet ex diversitate rituum or­ dinationis qui in Ecclesia Orientali et in Ecclesia Occidentali servantur, imo qui in eadem Occidentali Ecclesia pro diversis temporibus usurpati sunt. Sunt praeterea difficultates canonicae ; cum enim plura quae sacram ordinationem spectant, specialem titu­ lum in corpore juris non habeant, expositores Decre­ talium GregoriilX saepe eadem vel praetermiserunt omnino, vel summis tantum labiis, ut aiunt, deliba­ verunt. Imo fatendum est nonnumquam ipsam legis­ lationem haud esse undequaque definitam. Tandem accedit plenasde sacra ordinatione tractationes deesse, nisi ad antiquos Rallier, Morin, Marteiie, etc. as­ cendere velimus ; quos in multis hodie deficere quis­ que facile perspicit. Exinde spes aliqua affulget hunc nostrum tractatum, in quo omnia quae ad hanc ma­ teriam adeo practicam pertinent, colligere studuimus, alicujus futurum esse utilitatis curiis praesertim episcopalibus et seminariorum moderatoribus, qui­ bus est sacrarum ordinationum sollicitudo. Totam vero hujus tractatus materiam sequenti ra­ tione distribuimus. Praemissis in capite 1 generali­ bus rerum notionibus, caput 11 disserit de tempore et loco sacrae ordinationis. Deinde in longiori capite III determinatur subjectum sacrae ordinationis, idest quaenam persona juxta jus divinum et ecclesiasti­ cum ad statum clericalem admitti possit et debeat, et quaenam in ea, ut valida sit ordinatio aut licita, in­ tentio requiratur. Ilis positis, jam propius ad sacrae ordinationis coerenioniam accedentes, in capite IV explicamus omnia quae eidem ad normam canonum praeire debent. Succedit caput V de partibus essen­ tialibus sacrae ordinationis, nempe de ministro ejus­ que intentione, et de materia ac forma. In capite VI describuntur peractae ordinationis effectus, praeser- PROOEMIUM IX lim ordinis potestas tum in genere tum in specie pro singulis gradibus. 'L’andcm in line adduntur docu­ menta quae in praxi saepius usui esse aut expositas doctrinas illustrare possunt. Ne in omnibus hisce partibus nostro quid tractatui deesset, nihil, quoad facultas tulit, praetermisimus. Volumina non pauca Thesauri résolu/ionum Sacrae Congregationis Concilii in causis quae ad sacram ordinationem referuntur, studiose et sedulo versavi­ mus; responsa et instructiones Sedis Apostolicae un­ dique conquisivimus, praxim curiarum praestantissimarum, in primis curiae Romanae, perspectam habere studuimus; auctores magis probatos seu anti­ quos seu recenliores consuluimus. Faxil Deus uthoc opus nostrum eodem benigno favore a doctis exci­ piatur ac praecedens Tractatus canonicus de matri­ monio, ad majorem Dei gloriam, ad exaltationem Sedis Apostolicae, ad nostri Instituti catholici Parisiensis incrementum. Celerum censurae sanctae Ec­ clesiae judicioque prudentum illud ex animo submit­ timus. Si igitur in eo tibi aliquid occurret, benevole lector, utcumque doctrinae seu menti Apostolicae Sedis contrarium, scias illud praeter voluntatem ex­ cidisse et a nobis ultro rejici atque damnari. ERRATA l‘rtg. 9 28 36 42 46 112 186 192 227 242 245 263 265 272 330 349 349 351 356 380 404 416 lin. Γ)<.· 8 9 8 22 2 28 21 1 20 19 15 13 34 32 19 24 •12 34 3 18 18 Corrige gradum............................ Innccenlius.................... divinissimae................ form an.................... risoluzone. . . Memorialum................... deliquentem . . . caelu................................ violalionam . . eiïectum........................ ejus............................... occasîoneml. rctrahabilur vide............................ minine........................... tanquam . dioecesum. ... In ... . .... ablectum .................... inolitam . . ... emoln menta sciscit avissei . . . graduum. Innocentius. divinissima. formam. risoluzione. .Memorialium. delinquentem. coetu. violationem. aiTecluin. suam. occisionem. relrotraliitur. vide n. 6*5 /. minime. tamquam. dioecesium. Iis. adlcctum. receptam. emolumentum. sciscitatus fuisset. TRACTATUS CANONICUS DE SAGRA ORDINATIONE CAPUT 1 N OTI ( )NES PR A ELI M1N A R ES. Articulus I Quid sit sacra ordinatio. 1. Si ipsum nomen spectas, ordinatio in genere, active considerata, est actio productiva ordinis, passive conside­ rata, est ipsa receptio ordinis. Jam vero ordo in genere phi­ losophis est relatio prioris ad posterius, et viceversa (1). Sed magis explicate ordo aliquando significat aptam rerum dispositionem, seu est: Herum, unicuique sua loca tribuens, congrua dispositio, juxta definitionem S. Augustini, De civ. Dei, XI, XIII. Si hoc sensu ordo intelligatur, ordinatio active considerata erit actio qua res quaeque in suo loco ponitur. Aliquando ordo indicat gradum dignitatemque (2), aut coetum hominum qui in eo gradu et dignitate reperiuniur, e. g. cum dicitur ordo senatorius, ordo senatorum ; aut coetum hominum non constitutorum in gradu et dignitate, sed eamdem artem exercentium, vel camdem vitam sub communi regula viventium, e. g. cum dicitur ordo equestris, ordo dominicarius, Si hoc sensu ordo sumatur, ordinatio active considerata vi vocis erit actio qua (piis in eo gradu ei (1) S. Thomas, in 4, dust. 24, qu. I, ari. 1, quaesi iunc. 2, ad 4'ini. (2) S. Thomas, l. c. TRACTATIS CANONICES DE SACRA ORDINATIONE 2 dignitate constituitur, vel illi hominum coetui adscribitur. 2. Cohaerenter ad alteram nominalem significationem, ordinatio in jure canonico nonnumquam indicat vel electio­ nem, vel adscriptionem alicui ecclesiae, et hoc sensu pas­ sim in sacris canonibus legitur aliquem in aliquo loco, in aliqua plebe, in aliqua ecclesia ordinari ; vel collationem beneficii ab ipso episcopo [actam. e. g. in cap. 17. De praebendis.... in 6°. At in jure ecclesiastico vox ordina­ tionis. et praesertim sacrae ordinationis, aut ordinationis clericalis, in sensu hodie magis consueto et stricto, reser­ vatur ad significandum ritum quo confertur potestas sa­ cras perficiendi [unctiones praesertim ad altaris minis­ terium 1); cpiae potestas, seu potestatis gradus, illo ritu collata, dicitur ordo in strictissimo sensu, e. g. ordo subdiaconatus, diaconatus..., sicut etiam dicitur ordo coetus personarum quae ea potestate insignitae sunt. e. g. ordo subdiaconoriim, diaconorum.... Xos de hac ordinatione et ordine in hoc tractatu agimus. 3. Alias describemus praecipuos singularum ordinatio­ num ritus, et functiones singulorum ordinum: interim ani­ madvertimus dici in definitione ad altaris ministerium, quia quaelibet ordinatio et ordo, saltem sensu (pio hodie su­ mitur, dirigiturad Eucharistiam (‘2), licet non ad solam Eu­ charistiam (3). Ita episcopatus est ajl altaris ministerium quatenus episcopus, plenitudinem sacerdotii habens, po­ testatem sacerdotalem obtinet, et procreat ipsos etiam sacer­ dotes; sed insuper episcopus habet potestatem confirmandi etc.; Presbyteratus quatenus presbyter ipsum divinum sa­ crificium offert; sed insuper presbyter habet potestatem remittendi et retinendi peccata etc.; Diaconatus quatenusest immediatum vestibulum sacerdotii, et praeterea immediate ministrat ad altare, in (pio consistit praecipua diaconi func­ tio, dum aliae ejusdem functiones, nempe praedicandi et Phillips, trad, par Cronzel, Du droil ecclésiastique dans ses prin­ cipe* qêttéraux, I, § ç2) S. Thomas. in 4, t/isG 2i. quaest, 2, art. quaestiunc. 2 et alibi passiin. (3| Pirhinga Z, Xi, ab initio. i|i X, CAPUT I. — NOTIONES PRAELI MIN AKES 3 baptizandi, alienae per se sunt ab altaris ministerio; Subdiaconatus quatenus est \ia ad diaconatum, et ita mediale ad sacerdotium, et insuper in suis functionibus accedit ad sa­ crificium Missae, licet minus proxime quam diaconatus; et ita proportionate repetas de acolythatu. Functiones autem trium ultimorum ordinum minorum, in se consideratae, non attingunt directe Eucharistiam, sed nihilominus hujusmodi ordinationes et ordines et ipsamet prima tonsura sunt ad al­ taris ministerium quatenus sunt gradus remotiores ad sacer­ dotium ; ii enim clerici in habitu et tonsura clericali, humiles functiones proprii ordinis adimplentes, probati progressive in pietate et bonis moribus, ad presbyteratum contendunt. Vide verba Cone. Trid. relata n. 30. 4. Ex dictis palet ordinationem et ordinem, de quibus nos loquimur, esse inter se sicut causam et effectum. Ordi­ natio est causa ordinis, et. ordo effectus ordinationis; sine ordinatione ordo ne intelligi quidem potest, et ita etiam or­ dinatio sine ordine. Quamquam autem haec verissima sint, tamen in usu loquendi ecclesiastico frequenter ipse ordo appellatur ordinatio, idest ordinatio sumitur in sensu pas­ sivo ; et \ice\ersa ipsa ordinatio appellatur ordo ; e. g. cum dicitur: Ordo est sacramentum, idest: Ordinatio est sa­ cramentum. Ad rem Ben. XIV, /M syn., I ’///, /A, n. 2: « Ordinem seu verius sacram illam caeremoniam qua inau­ gurantur Ecclesiae ministri, cujus effectus est ipse ordo, esse verum et proprium novae legis sacramentum, perfracte quidem negarunt Lutherus etc... (I) ». Ita etiam Magister Sententiarum delinit ordinem idest ordinationem) : Xif/na('idum guoddam Ecclesiae per quod spiritualia potestas traditur ordinato ; in qua definitione « signaculum non ponitur.... pro charactere interiori, sed pro co quod exte­ rius geritur. quod est signum interioris potestatis et causa »: S. Thomas, 'i Sent., dist. 'U\,quaest. \.art. \ pjuaestiunc. 2. \ugelicus /. e, hanc definitionem approbat: hoc unum posset animadverti in ea dcesse relationem ad sanctissimam Eucharistiam, de qua S. Thomas, /. c.. quaesi. 2, art. I. (I) Vide etiam Cone. Trid., ΛΜ. XXIJI, can. ;3, quem it. tO citamus ; Reiff., X/, /i i. ί TRACTATIS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE quaesliunc. 2, ita ut c. g. juxta hanc definitionem etiam diaconissis competeret ordinatio et ordo in stricto sensu ; nisi dicamus diaconissas excludi per illud ordinato in ge­ nere masculino. 5. Ex dictis apparet etiam non haberi stricto sensu ordi­ nationem et ordinem de quibus nos loquimur, in sequenti­ bus casibus : 1° Si legitimus superior alicui concedit absque ullo ritu externo potestatem aliquas perficiendi sacras functiones. Haec concessio non est ordinatio, ut patet, et ideo neque haec, potestas est ordo, si proprie loqui velimus, sed simplex officium. In antiqua Ecclesiae disciplina plura hujus rei exem­ pla fuisse. Aide n. /5, /7. Hodie exemplum est tum in pres­ bytero cui R. P. pfnilcgium concedit conferendi tonsuram et aliquos ordines; tum in abbate, cui aliquando etiam citra benedictionem ipsum jus confert potestatem dandi tonsuram et ordines minores suis subditis regularibus (1) ; de quibus nos fuse loquemur in cap. E. 6. 2° Si potestas sacras perficiendi functiones datur qui­ dem occasione alicujus ritus sacri, sed non per ipsum sa­ crum ritum. Hinc e. g. licet abbas benedicius possit con­ ferre suis subditis regularibus tonsuram et minores ordines, tamen benedictio abbat is non est ordinatio, ejusque potestas non est ordo; quia haec potestas non datur per ritum bene­ dictionis abbatialis, cum in hoc ritu ne verbum quidem de hac potestate, sed potius ab ipso jure in actu benedictio­ nis. 7. 3’ Si ritu quidem externo datur potestas aliquas per­ ficiendi sacras functiones, sed sine, ulla relatione ad altaris ministerium. Hac ratione diaconissae in primis Ecclesiae saeculis (zz. /,1> sequ.) non recipiebant ordinationem et ordi­ nem in nostro stricto sensu, sed merum officium, licet cons­ tituerentur ritu externo simili ordinationi diaconorum ; nam neque earum functiones referebantur ad Eucharistiam, ne­ que earum potestas erat gradus ad sacerdotium. Quod si cum nonnullis ordinationem definias : Depulalionem per(1) S. Thomas, in 4, dist. 24, q. 1, ari. 4, quaestiunc. 3, ad 3utn. CAPET I. ---- NOTIONES PIlAELl MINAHES a petuam personae ad sacra, in hoc latiori sensu ordinatio et ordo etiam diaconissis convenirent. 8. h° Tandem si una cum ritu externo nulla prorsus datur potestas sacras functiones perficiendi : tunc enim ordo in sensu explicato ne intelligi quidem potest, et ideo nec ordi­ natio. Talem esse ritum primae tonsurae, fusius dicemus n. 55. 9. Haec ordinatio, cujus dedimus notionem, dicitur sa­ cra, tum quia ipse ritus in se est sacramentum vel saltem sacramentale, tum quia potestas eodem collata sacra est, et sacrae etiam functiones hujus potestatis. Hinc in stric­ tiori sensu appellantur ordines sacri χολ ordinationes in sacris tantum presbyteratus, diaconatus et subdiaconatus (n. 5«9), quia scilicet eorum functiones, proximius sacrifi­ cium Missae attingentes, magis sacrae sunt, et ideo etiam constitutis in his ordinibus continentia indicitur, ut sancti et mundi sint qui sancta tractant (1). Dicitur etiam ordina­ tio clericalis, quia clericorum qui prima tonsura hunt, pro­ pria est. 10. Est de fide quamdam saltem sacram ordinationem esse verum et proprie dictum sacramentum novae legis, idest Christum D. huic ritui adnexam voluisse vim producendi gratiam ex opere operato non ponentibus obicem. Id defini­ vit contra Protestantes Cone, frid., sess. XX/7/, can. Ill', « Si quis dixerit ordinem sive sacram ordinationem non esse vere et proprie sacramentum a Christo I). institutum, vel esse figmentum humanum, excogitatum a viris rerum ecclesiasticarum imperitis, aut esse tantum ritum quemdam eligendi ministros verbi et sacramentorum ; A. S. ». 11. Est pariter de lide sacram ordinationem, quae est sacramentum, simul imprimere, ad instar sacramenti bap­ tismatis et confirmationis, indelebilem characterem, distinc­ tum a charactere baptismatis et confirmationis : ita ut semel valide collata iterari amplius non possit. Cone, frid., /. r., can. IV, ita statuit : « Si quis dixerit per sacram ordinatio­ nem non dari Spiritum Sanctum, ac proinde frustra Episco(I S. Thomas, in i, dial. 2i. q. 2, a. 1, 7. 3. I 6 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE pos dicere : Arripe Spiritum Sanctum ; aut per eam non imprimi characterem, vel eum qui sacerdos semel fuit, laicum rursus fieri posse; S. ». Idem definiverat sess. VII, can. IX, pro tribus sacramentis baptismatis, confirmationis et ordinis : « Si quis dixerit in Iribus sacramentis, baptismo scilicet, confirmatione et ordine, non imprimi characterem in anima, hoc est signum quoddam spirituale et indelebile, unde ea iterari non possunt; A. S. ». 12. Has dogmaticas veritates fusius demonstrare, evol­ vere ac vindicare ad theologos spectat : caelorum de his redibit sermo in cap. VI. Cum vero plures sint sacrae or­ dinationes, in art.scqu. videbimus utrum omnes, an quae­ dam et quaenam habeant rationem sacramenti, et charac­ terem imprimant. Articulus II (juotuplex si/ sacra ordinatio. 13. Tum Ecclesia Latina, tum Ecclesia Orientalis habet plures ordinationes et relativos ordines, alios aliis superio­ res; (piorum harmonica dispositio dicitur sacra hierarchia ordinis, a Graecis vocibus Γ-ρ'χ- sacer vi prinripains. Videamus quinam sit harum ordinationum numerus, quae­ nam origo, et quacnam ordinationes habeam rationem veri ac proprie dicti sacramenti. 14- In Ecclesia Latina juxta actualem disciplinam sunt sequentes gradus sacrae hierarchiae ordinis in linea descen­ denti (1) : Episcopatus ; Presbyteratus ; Diaconatus ; Subdiaconatus ; Acolylhalus ; Exorcistatus ; Lectoralus ; (1) Pontificale Romanum, De ordinibus conferendis : Cone. Trid. sess. XXI II, cap. II. *'· CAPUT I. — NOTIONES PRAELININARES 7 Ostiarialus ; Prima tonsura. Ritus singulorum graduum, idcst ministrum, materiam et formam cum aliis caeremoniis non essentialibus, vide in cap. I ; effectus et nominalim potestatem quae hoc ritu traditur, vide in cap. 17 ; et tunc habebis plenam uniuscujusque gradus notionem. 15. Non conveniunt eruditi num in anteactis Ecclesiae saeculis aliae quoque fuerint in Occidente ordinatione,s et ordines in stricto sensu. Certe in monumentis antiquitatis plures personae recensentur (piae ordinatis similes videmur, praesertim psalmistae seu canlores, (piorum officium erat psalmos cum cantu in ecclesia recitare ; /ossores, (piorum officium erat operam impendere in sepeliendis fidelium cor­ poribus; custodes martf/rum, ita dicti quod ipsis concre­ deretur custodia ecclesiarum ubi sepulta erant martyrum corpora ; notarii, qui curam habebant instrumentorum et tabularum ecclesiae ; apocrisiarii, quorum id erat officii, ut, tamquam procuratores, omnes causas ecclesiasticas ad eos a quibus mandatum acceperant attinentes in aula im­ peratoris agerent ; hermeneulae seu interpretes, (pii ex una in aliam linguam transferebant tam lectiones Scripturarum, (piam conciones ab episcopis ad populum habitas; defensures pauperum aut ecclesiarum ; oeconomi aliiquc (1 )..Iam vero magis arridet ea sententia quod omnes ii gradus, psalmistatu non excepto de quo \ idetiir esse specialis difficul­ tas, fuerint non ordines proprie dicti, sed mera officia (21, (piorum alia committebantur clericis, idest personis aliquo ordine insignitis, alia laicis (pii ideo inscribebantur in ca­ none ecclesiae, quin clerici idcirco evaderent, licet saepius clericorum privilegiis gauderent; committebantur, impiam, solo mandato, etiam absque episcopi ministerio, uti de psal­ mistam patet ex Statutis Ecclesiae antiquis (Alley. Jz), nec erant \ia ad sacerdotium. (1) Vide Ben. XIV, De syn., VII, IX, n. 8, ubi documenta citat quae de singulis his personis mentionem habent. (2) Il.dlier, op. cil., ρ. II, seel. I, cap. I, art. 1, 5 IV ; Béllarminus, De deficit, lib. 1, cap. XI ; Ben. XIV, I. c. Q I 1 < 1 I I 4 ] I 1 * 1 I J ■ 8 TRACTATOS CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE 16. in Ecclesia Orientali non una est apud omnes confes­ siones disciplina circa ordines ; sed plerumque differentiae non sunt essentiales. Nos in hoc opere indicamus praeser­ tim disciplinam Ecclesiae Graecae, prae oculis habentes classicum opus I*. Goar, Riluale Graecorum, pag. 233 w.v///. Igitur Graeci juxta praesentem disciplinam sequentes tantum numerant ordines : Episcopatum ; Presbyteratum ; Diaconatum ; Subdiaconatum ; Lectoratum. Caeremonia primae tonsurae est quidem in Ecclesia Grae­ ca, sed lectoratui praemittitur, et ideo distinctim prima tonsura non enumeratur (1). 17. Desunt proinde in < Îraecorum hierarchia acolythatus, exorcistatus et ostiariatus. Sed ad acolvthatum et ostiariatum quod attinet, notandum sedulo est horum ordinum ministe­ ria apud Graecos adnexa esse ordini subdiaconatus, ut patet ex forma ordinationis subdiacoui. de qua in cap F. Exorcislatum \cro Graeci praetermittunt, quia « exorcista, inquit auctor Constitutionum Apostolicarum,/?/». I III,cap. Λ X/ Γ, non ordinatur; hoc enim est spontanea concessio divinae erga homines benevolentiae et gratiae (donum curatio­ num) (2) ». At vero id non impedit quominus Ecclesia pos­ sit aliquem ritu speciali deputare ad preces seu exorcismos recitandos quibus divina benevolentia et gratia imploratur super energumenum ad daemonem fugandum. 18· Cum vero illi 1res gradus, saltem formaliter, desini in hodierna Graecorum hierarchia. quaeri potest num pri(1) Goar, /. e. ; Papp-Szilagyi, Enchiridion juris Ecclesiae Orientalis catholicae, p. JI, $83;Ben. XIV, Consi. Etsi pastoralis, septimo Kal. Junii 1742, J VII, n. 7. Armeni conveniunt cuin Latinis in numero ordi­ num , nonnulli alii Orientales primum tonsuram praetermittunt. Antoine, Theologia Moralis, editio amplificata a B. P. Philippo de Carboneano, De ordine, Appendir, § /. Apud Maronitas cantor est primus ordo minoi cui adnexa est caeremonia primae tonsurae, ut videre est in Synodo Mon­ tis Libani an. 1736, p. II, cap. XIV, n. 2, 37, 48, (2) De Angelis, /. XI, η. I ; Papp-Szilagyi, op. cil.,p. 11, § 83. MM CAPIT I. — NOTIONES I'RAELIMINARES initiva Ecclesia Graeca illos habuerit. Goar, /. c.,pag. *237 scgu., putat responsionem affirmativam certam esse, citans Patres scriptoresque Graecos et concilia in Oriente celebrata quae modo unum, modo alium, modo plores horum gra­ dum simul commemorant 1). At censet hos gradus habitos fuisse ut officia, non ut veros ordines ; quae ofiicia successu temporum disparuerunt sive ex negligent ia, sive ob ratio­ nes allatas n. praec. Praeterea in antiqua Ecclesia Graeca alia etiam officia fuerunt analoga officiis Ecclesiae Latinae, et ita erant laborantes Seu copiatae qui fossorum munera adimplebant, parabolani qui infirmos curabant, etc. ; et etiam hodie adsunt cantores, et insuper deputati seu cero/rrarii(\w\ nostris acolythis accedunt : sedium cantores tum deputati sunt apud Graecos officia et non ordines juxta Goar, /. c. 19- Innocentius IV, apud Goar, /. e., et apud Quaranta, Summa Hullarii, n. Graecorum ritus, \oluit 1res praeter­ missos ordinationes et ordines ini roducere apud Graecos La­ tinorum ditioni et suo legato subjectos : « Volumusct expres­ se praecipimus, quod episcopi Graeci septem ordines secun­ dum morem Ecclesiae Romanae de caetero conferant, cum hucusque 1res de minoribus neglexisse vel praetermisisse di­ cantur ». Hodie hanc disciplinam apud omnes Graecos esse ab Ecclesia admissam, vide apud Ben. XIV, /. r., n. 6; qui praecipit Graecos in ordinibus conferendis ritum proprium in euchologio descriptum servare debere ; quod de aliis quo­ que orientalibus confessionibus intelligendum est (2). 20. Primus itaque gradus sacrae hierarchiae ordinis in utraque Ecclesia est episcopatus ; circa quem nonnullae elegantes agitantur quaestiones. In primis doctrina fidei est, contra presbyterianos et alios protestantes, episcopos esse superiores presln teris. Id defi­ nivit Cone. Trid., .ve.s.s·, VA///. can. J 11: « Si quis dixerit episcopos non esse presbx teris superiores, vel non habere (1) Consentiunt H allier. p. II. sect. I. cap. J. art. I, § IV, n. 27 ; Schellratus, /Id concilium Antiochenum, Diss. IV, cap. XVIII, contra Morinum, De sacris ordinal., Exerc. XVI, cap. I. (2) Antoine, I. c., nola i. il) TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE potestatem confirmandi et ordinandi, vel eam quam habent, illis esse cum presbyteris communem, vel ordines ab ipsis collates sine populi vel potestatis saecularis consensu aut vocatione irritos esse, aut eos qui nec ab ecclesiastica et ca­ nonica potestate rite ordinali, nec missi sint, sed aliunde, veniunt, legitimos esse verbi et sacramentorum ministros, A. S. ». Sane quamcumque demum doctrinam profitearis circa naturam episcopatus de qua n. secpt., semper ve­ rum est episcopum esse presbyterum et aliquid amplius ; idesl praeter potestatem presbyteralem habere potestatem episcopalem proprie dictam, aede regula generali Christum velle eum esse rectorem Ecclesiae (.lc/. λ V, 28), recepta a R. P. missione seu institutione. 21. Admissa hac episcoporum superioritate, plerique scholastici putant episcopatum non osse ordinem proprie dictum, distinctum a presbyteratu, licet deinde non omnes eodem modo mentem suam positive explicent. Praecipuum argumentum desumitur ex Cone. 'I'rid., cit. cap. //, sess. Will, ubi de ordinibus agens praetermittit episcopatum, et tantum enumerat sacerdotium, diaconatum etc. ; praete­ rea rubrica capitis est : /)e septem ordinibus ; atqui si epis­ copatus foret ordo distinctus a presbyteratu, rubrica debe­ ret esse : De octo ordinibus (1). Sed salva tot ac tantorum theologorum auctoritate, haec doctrina, obscura, confu­ sioni idearum innixa, hodie ab omnibus est derelicta ct de­ relinquenda prorsus est, ac lirmiter tenendum episcopatum esse ordinem proprie dictum distinctum a presbyteratu (2). (1) S. Thomas, in 4, disl. 24, q. 2. ari. 1, quaestiunc. 2; et qu. 3, a. 2; S. Bona ventura, in eadem dist., q. 3 ; Card. Capisucchius, Controv. theol. selectae, Controv. XXVII, De episcopatu. § 2, ubi referi octoginta aucto­ res, quos ipse profitetur fere omnes vidisse, inter quos, praeter citatos, Scotum, InnocenhumV, Estium etc. ; Sauli, 1, XI, n. 2, sequ. qui fatetur contrariam sententiam esse communiorem . De Angelis, n. 1. (2) Hanc doctrinam Bellarminus, De ordine, cap. V, appellat certissi­ mam ; Solo, De ordine, sect, 1V, certa /tde admittendam ; adeo ut juxta Medina, Desacr. horn. cont. lib. I, cap. XV, periculosum sil contra­ rium defendere ; Schinal?.. I, X/, n. 4 ; Vasquez, tom. VII, De sacram, ord., disl. 240, cap. 11 ; Hurler, tom. Ill, η. 6Û8; Perrone, De ordine, cap. II, n. 78 ; Phillips, tom. I, §80; Pirhing, /, XI, n. 3; Navarrus, Man. Praei., XII, n. 18 ; Fagnanus, in comm. cap. I, De ordinatis ab CAPIT 1. ---- NOTIONES PHAEL1MIN\KES II Sane cum episcopal ussit ritus quo confertur potestas sacras perficiendi functiones praesertim ad altaris ministerium, patet manifesteessc ordinationem et ordinem proprie dictum. Cumque tum ritus, tum potestas eodem collala toto coelo dis­ tet a ritu et potestate presbyteratus, patet manifeste epis­ copatus ordinationem et ordinem omnino distingui ab ordi­ natione et ordine presbyteratus. Neque ex Cone. Trid., /. r., aliquid in contrarium deduci potest. Nam sciendum est, sacerdotium juxta Patrum loquendi modum, esse nomen ge­ neticum, quod sub se comprehendit duas species equidem inter se distinctas:episcopatum, qui a patribus appellari solet sacerdotium primi ordinis, et presbyteratum, qui dici con­ suevit sacerdotium secundi ordinis · I ).Jam vero etiam Cone. Trid., /. r.. sumpsit vocem sacerdotii in hoc sensu generico; hinc in Synodo Montis Libani pro Maronitis, an. 1736. a Sedo Apostolica in forma specifica probata, cap. A /1 . n. 2, relato ad verbum Tridentino decreto, notatur expresse intra parentliesim nomine sacerdotum comprehendi episcopos et presbyteros. Quo posito, nullatenus sequitur ex Tridentini verbis episcopatum non esse ordinem proprio dictum a presbyteratu distinctum. Quoad rubricam capitis responsio peremptoria est inscriptionem capitum non esse Concilii, sed postmodern affixam fuisse (2) : qui eam affixit, perlegit in capite sacerdotium, diaconatum, etc., et ideo scripsit : De septem ordin ibus. 22. Sed his positis, alia controversia est inter doctores catholicos, quae ipsam episcopatus naturam pressius at­ tingit. 23. Nimirum communior est theologorum ac canonistarnm sententia ordinationem episcopalem natura sua con­ ferre tantum potestates episcopales proprii* dictas, iciest episcopo qui renuntiavit episcopatui; ReilT., /, XI, n. 20, sequ., certa adeo ut oppositum tenere sil periculosum ; Cenaris, Bibliotheca etc ., v. Episcopatus, n. 5. (t) Hallier, op. cit., p. II, sect. I, cap. 1. n. 21, ubi plura concilia, patres, et scriplores ecclesiasticos citat; ReitL, I. c., n. 27. (2) Phillips, op. cit., I, § 36 : « Ce titre, étranger â la rédaction pri­ mitive, est tout simplement une formule posthume des éditions postérieu­ res du Concile de Trente p ; Hurler, l. c., n. 710. 12 tRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE potestatem ordinandi, potestatem confirmandi, potestatem faciendi alias functiones ecclesiasticas jure canonico reser­ vatas episcopo, potestatem pascendi, recepta a H. P. legi­ tima missione, et non includere eminenter presbyteratum aliosquc inferiores ordines, ita ut non sit nisi extensio et complementum presbyteratus. Hinc ordinatio episcopalis est valida, si subjectum habet presbyteratum, licet alios ordines non receperit; qui alii ordines continentur eminen­ ter in presbyteratu, ac proinde hic presby ter ordinatus in episcopum omnes ordines habet vel formaliter vel eminen­ ter, et ideo nil mirum si omnes dare \alide potest. At ordi­ natio episcopalis est nulla si subjectum non habet presby­ teratum, licet omnes alios ordines receperit,, quia comple­ mentum seu extensio alicujus rei ne concipi quidem potcsl sine ipsa re. Argumenta quae patroni hujus sententiae affe­ runt, non sunt nisi diversae expositiones ejusdem senten- 24. Hunc episcopatus conceptum rejiciunt prorsus prin­ cipes inter eruditos in antiquitatibus ecclesiasticis, utpotc indignum dignitatis episcopalis, et contrarium ecclesiasti­ cae traditioni; quibus alii non pauci adstipulantur (2). Juxta ipsos ordinatio episcopalis natura sua confert plenum sacerdotium, quod, praeter potestates episcopales proprie dictas, comprehendit etiam potestates hodie stricte presbyteralcs, licet per accidens subjectum presbyteratu insignitus non sit ; ad cum modum quo juxta omnes diaconatus confert (1) S. Thomas in 4, dist. 2\, q. 3, art. 2; Rallier, p. 11, sect. 1, cap. I, art. II, §V, Giraldi, II, sect. 95; Schmalz., F, XXIX, n. 2 ; Pirhing, a. 3: Bellarminus, De ordine, cap. F; Vasquez, in 3 p.S. Thomae, tom. Ill, disp. 2i0, cap. 1 V et V ; Catalanus, Conun. in Pontificale Romanum, til. XIII, De consecratione electi in episcopum, § VII, η. 3; Santi. 1, XI, η. 3. (2) Thomassinus, p. I, lib. I, cap. I, n. 5 : « Non facile in mentem venire poterat quidquam, quo magis obscuraretur et vilesceret, quam Christus esse sanxit inter Ecclesiae suae dignitates praecellentissimain ». Phillips, tom. I, S 36; Mabillonius, Comm. praev. in Ordines Romanos, §12; P. Pagius, ΙΊ/α Sabintani, torn. I,pag. 202; Marlene, De ant. eccl. iit., cap VIII, art. Ill, η. 9 et 10; Riganti, Reg. XXI V Can­ cell. Apost., § 1, n. 12: Avanzini, Comm, in const. Aposlolieae Sedis, η. Ί, c) : Bingham, Orig. Ecc., Il, X, n. 5; Moretti, Storia di S. Maria in Trastevere, in Append. ; Sandini in nohs ad vitam S. Leonis M. N ΟΤΙ ON ES PB A ELIMINATES potestatem ministerialem in qua inferiores ordines eminenter continentur, etsi subjectum per accidens eosdem receperit. Hinc ad validitatem ordinationis episcopalis, non praerequiritur in subjecto nec presbyteratus nec alii ordines inferio­ res; sicuti ad ordinationis presbytoralis validitatem non praerequiritur in subjecto diaconatus aliique ordines inferiores ; et ita de caeleris ordinationibus. Cum igitur ordinatio epis­ copalis, non supponens de necessitate sacramenti ullum ordinem, conferat plenam sacerdotalem potestatem, sequitur ordinem episcopalem non esse extensionem et complemen­ tum presbyteratus; sed potius esse lotum, cujus presbyte­ ratus est pars in illo contenta ; sicuti ordo diaconalis seu ministerialis non est extensio et complementum ordinum in­ feriorum, sed est totum, cujus singuli illi ordines sunt pars in illo eminenter contenta. Hanc suam doctrinam ipsi confirmant exemplo illorum qui ordinati fuerunt in episcopos cum plena ordinis potes­ tate, praetermisso presbyteratu. Ita Apostoli fuerunt a Christo I). uno ictu constituti episcopi, presbyteri, diaconi («. Apostolos, ita exposcente majori Ecclesiae nascentis utili­ tate, in episcopos consecravisse omnesvel plerosque pres­ byteros ejusdem ecclesiae ( I i ; quo posito, nil mirum si passim in ecclesiis non habebantur nisi diaconi et episcopi, (pii tamen prius presbyteratum receperant. Tandem etiam silentium Libri Ponlilicalis de ordinatione presby lerali illo rum RR. 1’1’. esi debile argumentum negativum (2 , prae­ sertim cum Liber Ponlilicalis (piam brevissime ac succincti* acta 1’ontilicum enarret. Antipapa vero Constantinus debuit ordinari presby 1er eadem foria secunda qua ordinatu- Cuit subdiaconus et diaconus, licet jam receptum esset ut ordi­ natio presbyleralis, sicut et diaconalis, non daretur nisi diebus dominicis. Neque obstat si de ordinatione presbyto­ rali narratio tacet; nam tunc temporis subdiaconus qui ad presbyteratum destinabatur, ordinabatur diaconus, et slatim postea presbyter sim* ulla temporis intercapedine. Cum igitur diaconatus et presbyteratus una simul conterrentur, auctor Libri Pontificalis, /. c., mentionem facit tantum dia­ conatus, sicuti in vita Leonis III. Paschalis 1, Gregorii IV, Sergii II, Leonis IV, Benedicti III, \driani 11. Stephani V meminit tantum presbyteratum. 26. Ilaecest breviter controversia circa episcopatus na­ turam libera inter catholicos, 3', omissis aliis opinionibus mi­ nus receptis, quas vide apud 1'agnantim in connu, cup. I. De ordinato ab episcopo qui renuntiavit episcopatui, n. S sequ. Vrgurnciila peremptoria pro una aliave sententia non sunt. Xos igitur putamus alteram sententiam osse vere pro­ caput li) Perrone, De sacram. ord., cap. Ill : Petavius, Diss. eccl., lib. /, cap. I et II ; Mamachius, Orig. el ant. Christ., tam. IV. p. 3-'i7 sequ. ; Chardon, Histoire des sacrements, part. Ill, chap. II. (2) Den. XIV epist. In postremo, 20 oct. 1756, η. It, 12, 13, 11, qui tamen quaestionem funditus non examinat, sed potius intactas penitus relinquit quaestiones scholasticas satis involutas, practermiltitque a< curatum examen praefati historici /cuti (n. 15). (3) Ben. XIV, /. <·., n. 17 : « Quum nemo prohibeat disceptare num episcopatus sit ordo a presbyteratu distinctus, an character in episcopal; consectatione impressus différai, vel potius sil ampliatio quaedam charac­ teris in collatione presbyleralis ordinis impressi, itidemque an vetustio­ ribus temporibus a diaconatu factus sil transitus ad episcopatum, ordir, presbylerali non antea suscepto 16 TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE babilcm tum intrinsece turn cxtrinscce propter tot tanlorumque doctorum auctoritatem. In casu practice consulatur S. C. vel S. C. S. Officii. Certe praemittenda foret ab­ solute ordinatio presbyteralis, de qua re in cap. Ill dum sermo erit de ordinationibus gradatim conferendis; et deinde consecratio episcopalis foret repetenda ; sed ob alterius sen­ tentiae probabilitatem repetenda foret sub conditione. Ma­ jores essent difficultates, si hic episcopus confirmaverit, ordinaverit, etc. ; quae pariter confirmationes et ordinatio­ nes essent repetendae sub conditione, si fieri posset. 27. Alios gradus sacrae hierarchiae ordinis infra epis­ copatum, usque ad primam tonsuram exclusive, esse veras ordinationes et ordines, nemo umquam denegavit. 28. Tandem quod attinet ad primam tonsuram in Eccle­ sia Latina, hodie recepta sententia est primam tonsuram non esse ordinem proprie dictum. Fagnanus in comin. cap. 11, lie aetate el qualitate et ordine prae/ic., n. 10 sequ. ait hanc esse insignem quaestionem, in qua discrepant theologi a canonistis; canonistas communiter sustinere et primam tonsuram esse ordinem, innixos nonnullis textibus, quos videsis apud eumdem auctorem, /. c. ; theologos vero putare primam tonsuram non esse xerum ordinem, sed tantum dis­ positionem seu praeparationem ad ordines. Sed seposita canonislarum sententia, doctrina theologorum praevaluit, el hodie communis est inter theologos el canonistas. Probatur ex Cone. Trid. quod in relato cap. II. w.y. Will et alibi, primam tonsuram non recenset inter ordinationes et ordines; et etiam in Pontificali Romano, quando agitur déprima ton­ sura praefigitur titulus: De clerico faciendo ; non autem : De clerico ordinando. Revera si ordinatio est ritus, quo datur potestas sacras perficiendi functiones praesertim ad altaris ministerium, quae potestas est ordo (n. , cum per primam tonsuram nulla isliusmodi potestas conferatur, se­ quitur primam tonsuram dici non posse ordinationem et ordinem in stricto sensu. Erit igitur simplex ritus sacer ab Ecclesia institutus, quo quis ex laico Iit clericus (I). Haec I) b*Annibale, III, § 119, not. 4 ; S. Thomas, in 4, dist. 24, quaes I. 3, CAPET I. — NOTIONES PRAEL1MIN ARES 17 autem vera sunt, si voces ordinationis et ordinis in stricto sensu sumamus; nam nonnumquam sensu lato ipsa prima tonsura dicitur ordo et ordinatio ; et si materia de qua agitur, communis est tum ordinibus tum primae tonsurae, illae voces etiam primam tonsuram comprehendunt (1). Quando vero in cit. cap. 11, De aetate etc. traditur per primam tonsuram conferri ordinem clericalem, ordo su­ mitur pro gradu vel dignitate clericali, et idem significat ac per primam tonsuram quem ex laico fieri clericum 2 . Supra diximus (n. 16) in Ecclesia (nacca caeremoniam primae tonsurae adnexam esse primae ordinationi. 29. Ex huc usque disputatis apparet ordinationes et or­ dines, sacram hierarchiam ordinis in praesenti disciplina constituentes, sepositis vocum ambiguitatibus, in Ecclesia Latina esse octo praeter primam tonsuram ; in Ecclesia Graeca esse quinque, sed alios duos esse implicitos in sub· diaconatu, sicut prima tonsura est adnexa lectoratui. Ordinatio episcopi proprio nomine appellatur consecratio episcopalis. Episcopatus, presbyteratus et diaconatus appellantur or­ dines hierarchici voluti per antonomasiam, quia soli sunt institutionis divinae, ut infra videbimus, et soli ab initio sa­ cram hicrarchiam constituebant. Presbyteratus, diaconatus et subdiaconatus dicuntur in Ecclesia Latina ordinationes in sacris, ordines sacri in sensu strictiori (η. II) tum propter eorum functiones quae proximiores sacrosancto Missae sacrificio sanctiores sunt, tum propter adnexam continentiae obligationem. Presbyte­ ratus et diaconatus semper habiti sunt ut ordines sacri : subdiaconatus autem non semper dignitatem ordinis sacri obtinuit, licet obligationem coelibatus iu Ecclesia Latina ad­ nexam habuerit usque a primis saeculis. Sed tempore Innocentii III intersacros ordines computabatur, ut hic pontifex expresse affirmat in cap. 9. be aetate el (juaUtate.... Hinc ari. I, quaesliunc. 2, ad 3m; Santi, Z, XI, n. 1 ; Pirhing, η. I ; Schmalz., n. 3; Ileifl*., n. 10 sequ. rem indecisam relinquit. (1) Hallier, op. cit., prolcg. IV. (2) Pirhing, /, XI, n. 1 ; Santi, n. 1. lis TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE quia statutura erat (li ut nullus in episcopum nisi in. sacris ordinibus religiose vivens inventus fuerit, eligeretur, In­ nocentius HI, l. e.., respondet etiam subdiaconum posse deinceps in episcopum libere eligi, sicuti diaconum vel presbyterum, « cum hodie subdiaconatus inter sacros or­ dines computetur ». Igitur saltem ab aetate Innocenlii III res certa est (2). Ob easdem rationes ii 1res ordines in Ec­ clesia Latina appellantur majores, cacleri minores. In Ec­ clesia autem Graeca subdiaconatus ordinibus sacris seu majoribus non aeccnsetur. Tandem ministri in stricto sensu sunt diaconi tantum qui sacerdoti litanti ministrant ; in sensu lato sunt dia­ coni aliique inferiores clerici. 30. Gone. Trid., sess. XXIII, ca/>. II, ita declarate urnam plures ordinationes et ordines fuerunt instituti : « (aim au­ tem divina res sil tam sancti sacerdotii ministerium, con­ sentaneum fuit, quo dignius et majori cum veneratione exerceri posset, ut in Ecclesiae ordinatissima dispositione plures et diversi essent ministrorum ordines qui sacerdotio ex officio deservirent, ita distributi nt qui clericali tonsura insigniti essent, per minores ad majores ascenderent ». Vide quoque S. Thomam. in 'i. (list. 2'i, quaesi.% art. 1, quaestiunc. 2, ubi ex relatione ad altaris ministerium explicat rationem, numerum cl gradum ordimini. 31. 2° Modo de origine singulorum graduum sacrae bierarcliiae ordinis disserentes, dicimus in primis certum esse primos 1res gradus esse divinae institutionis, nempe epis­ copatum. presbyteratum el diaconatum. Id definivit Gone. Trid., at.s.s, XXHI, can. 17; « Si quis dixerit in Ecclesia Catholica non esse hierarchiam divina ordinatione institu­ tam, quae constat ex episcopis, presbyteris et ministris, A. (1) Innocentius III statutum et verbaquae referi, tribuit Urbano I, sed revera sunt Urbani II in concilio Beneventano an. 1099 (»i. 34); pariter decreta quae postea refert sub nomine Urbani II, sunt primum Alexandri 11, et alterum Urbani II in synodo Melphiensi an. 1089 (can. 11 et 12, disl. 32 in Decreto). (2) Thoinassinus, De vet.el nov. Eccl. disc., p. I, lib. II, cap. XXXIII ; Chardon, Histoire des sacrements, p. I, chap. I ; Monnus, De sacr. ord., p. Ill,exerc. 12; Santi, 1, XI, n. 5. CAPUT I. ---- NOTIONES PHAEL1MINARES 1!) S. ». llicrarcliia divina ordinatione instituta constans episcopis, presbyteris et ministris indicat clare episcopa­ tum. presbyteratum et ministerium (quod saltem erit dia­ conatus), esse divinae institutionis. Equidem sacrae litterae non indicant quandonam Christus I). has ordinationes, rela­ tivam potestatem conferentes, instituerit, quod et de, pluri­ bus aliis sacramentis verum est ; forte eas instituit eo tem­ pore quo a mortuis redivivus per quadraginta dies cum suis Apostolis commoratus est, loquens de regno Dei (1). In ul­ tima coena Christus I). illis verbis: Hoc facile in meam commemorationem, absque ritu externo, idcoque absque proprie dicta ordinatione, fecit Apostolos sacerdotes quan­ tum ad potestatem principalem, idest potestatem sacrifi­ candi, uti definivit Cone. Trid., atsa*. can. 1! ; imo et episcopos, eum ipsis fecerit potestatem presbyteros ordi­ nandi eo ipso quod instituerit sacramentum altaris perpe­ tuo duraturum in Ecclesia ab ipsis Apostolis primitus con­ ficiendum. Potestatem vero secundariam ligandi et solvendi eisdem praecipue dedit post resurrectionem illis verbis apud Joan., X X', *23 ; Accipite Spiritum Sanctum : quorum re­ miseritis peccata, remittuntur eis, et (piorum retinueritis, retenta sunt, prouti idem Cone. Trid. docet, sess. A71 , cap. I (2), 32. Posita autem divina horum trium graduum institu­ tione. non constat quaenam fuerit prima ordinatio episco­ palis, vel prima ordinatio presbytoralis ab \postolis facta, licet ex \ctis Apostolorum et ex epistolis S. Pauli constet plures ab eisdem constitutos fuisse episcopos. Prima ordi­ natio diaconalis fuit ordinatio septem diaconorum, de qua Act. 17, I sequ. Septenarius numerus, ab ipsis Apostolis fortasse ut sacer electus, exinde magis sacer evasit, ita ut religiose diu servatus sit. Testis est can. 15 concilii Aeocaesariensis (a. 314) expresse prohibens ne in ulla civi­ tate, quantacuinquc sit, plusquam septem forent diaconi. In ipsa Ecclesia llomana, licet medio saeculo tertio valde (t) /!/ ; et insuper non solum gratiam producere ex opere operato, sed etiam characterem imprimere, desumitur ex Coae, 'frid., sm. AMil, can. IV: « Si quis dixerit per sa­ cram ordinationem non dari Spiritum Sanctum, ac proinde frustra episcopos dicere: Accipe Spiritum Sanctum, aut per eam non imprimi characterem, vel eum qui sacerdos semel fuit, laicum rursus fieri posse, A. S. ». Illud porro: [ccipc Spiritum Sanctum, episcopus pronuntiat tum in consecratione episcopali, tum in ordinatione. seu presbylerali seu diaconali. Sententia igitur Durandi, Cajetani et. aliorum paucorum qui negant ordinationi diaconali rationem veri sacramenti, deserenda omnino est. 40. Liceat hic obiter animadvertere exinde rursus con­ (t) Concilium Toletanum IV, can. il. CAPIT I. ---- NOTIONES PHAEI.1MINVHES 25 firmari harum trium ordinationum divinam institutionem et quidem immediatam. Nam Cone. Trid., sesx. VH,can. /, definivit Christum D. instituisse omnia sacramenta novae legis. I t haec Tridenlina definitio vera sit,sufficit Christum l>. externis sacramentorum ritibus alligavisse vim produ­ cendi gratiam ex opere operato, et, quoad nonnulla sacra­ menta, imprimendi characterem, sive hos ritus ipse institue­ rit, sive mandaverit Ecclesiam instituere, et institutos ab Ecclesia ipse ratos habuerit ( I). Quamquam vero id sufficiat ad anathema vitandum, tamen hodie communiter theologi docent ipsum Christum I). omnia sacramenta immediate instituisse, et non tantum ministerio Ecclesiae ; quod cita­ tus canon Tridentinus sensu obvio acceptus indicat '21. Idem igitur dicendum erit de primis Iribus ordinationibus : et ideo rejicimus mediatam, (piam nonnulli adslruunl. divi­ nam originem diaconatus, eo vel magis quod Cone. Trid., citato (n. 3 i can. 17, a'csvs. WHI, primis tribus ordina­ tionibus eamdem assignet institutionem. 41. E contrario longe probabilius, ne dicamus cerl uin, et apud recentiores passim receptum est alias ordinationes infra diaconatum non esse verum sacramentum ; sunt enim institutae ab Ecclesia (n. 33, nec aliquid legitur quo ii ri­ tus efficaces gratiae demonstrentur (3). Quod si eae ordi­ nationes, semel valide collatae, numquam repoli debent, id facile quoque explicatur ex voluntate Ecclesiae quae eas instituit ad instar ordinationum juris divini, quin necesse sit admit tere eas characterem indelebilem in anima impri­ mere. Idem repetas de obligationibus subdiaconat ni ad­ nexis. 42. Tandem indubium hodie omnibus est primam tonsu­ ram esse simplex sacramentale ; nam ita est institutionis ecclesiasticae ut neque vera ordinatio et ordo dici queat. Nonnulli quidem veleres canonislae putaverunt et primani (1) Franzelin, be sacram, in gen., Thesis XV. (2) Franzelin, /. e. et Thesi 1’; De Lugo, De sacram, in gen., disp. /7, n. 81 sequ. ‘,disp. VII, sect. I. (3; Ita auctores quos n.55 citavimus ; contra I). Thomam, iu i. dist. 2zi, q. 1. art. 2, quaesliunc. 2. cum scholasticis non paucis ; Schmalz.., 1, Λ7, n. 2 ; Reitr., n. 8. 26 TRACTATES CANONICI S DE SACHA ORDINATIONE tonsuram esse sacramentum imprimens characterem, sed eorum sententia cito recessit ab aula. 43. igitur primi 1res gradus sacrae hierarchiae ordinis in ulraque Ecclesia sunt vera et proprie dicta sacramenta ; caeteri sacramentalia. Proinde sacramentum ordinis yewe/’c est unum, idesl sacramentum consistens in ritu externo quo ex Christi institutione confertur ex opere operato potes­ tas sacras faciendi functiones, praesertim ad altaris ministe­ rium, cum gratia et charactere; et hoc sensu sacramenta novae legis sunt septem. At specie est triplex, quatenus ii ritus-sacramenta sunt 1res ; et hoc sensu sacramenta novae legis sunt novem (1). 44. Ex hucusque dictis deduces hoc practicum corolla­ rium. Qui culpa lethali maculatus, aut violans legem obli­ gantem sub gravi, confert aut recipit unam ex tribus primis ordinationibus, sacrilegium committit: quod erit duplex, quia una simul .Missam celebrat aut sacram communionem suscipit. E contrario qui taliter confert aut recipit subdiaconatmn, vel unum ex minoribus ordinibus, aut primam tonsuram, longe probabilius est, imo vix non certum, sacri­ legium per se non committere, quia ordinatio sacramenti rationem non habet (2), praescindendo a sacrilegio quod perpalral si Missam celebrat, aut sanctam communionem suscipit. Sed qui confert aut recipit unum ex his gradibus violans scienter legem graviter obligantem, e. g. legem cen­ surae, aut irregularitatis, committere peccatum mortale, evidens est : si autem lex leviter obligat, e. g. lex prohibens ordinationem non confirmati, peccatum est leve. Minister qui in statu peccati mortalis confert primam tonsuram, valde leve peccatum committit ; qui confert ordines minores, pariter probabile est peccare tantum venialiler, cum ratio sacramenti desit (3); quod et de subdiaconatu intelligiinus ob eaimlem rationem, quamvis peccatum veniale in casu sit gravius, cum sacramentale sil magis solcmne. Haec re­ petas de suscipiente hos gradus in statu peccati mortalis: it) Vasquez, loin. VU, disp. 233, cap. III. (2, Ben. XIV, De syn., VIII, IX, n. 12. (3) S. Alpb., Π, »». 767. CAPUT I. — NOTIONES PRAELI.MINARES 27 nimirum suscipiens primam tonsuram et ordines minores, levis tantum peccati reus est, qtiiaii gradus non sunt sacra­ menta, sed sacrarnentalia (1) ; proinde etiam suscipiens subdiaconatum, licet ejus peccatum veniale gravius sit. Haec meminisse juvabit in expositione hujus tractatus. (1) Navarrus, De orat, et hor. can., cap. VII. η. 15, contra Hallier, p. J, sect. 71, J I, n. 'i, cl Natal. Alex., De sacram. o> d., arl.V,reg.2\. qui putant etiam suscipientem primam tonsuram in statu peccati morta­ lis peccare mortaliter. CAPUT 11 DE TEMPORE ET LOCO SACRAE ORDINATIONIS. Articulus I De tempore sacrae ordinationis ( I ). 45. In Ecclesia Graeca nullum ceri um tempus ordinibus conferendis praefixum est ; qui dari possunt, quovis anni tempore, quovis infra hebdomadam dic (2 , non solum or­ dines minores tlectoralus et subdiaconalus) sed etiam or­ dines majores (diaconatus et presbyteratus et etiam episco­ patus. Hunc morem iu Ecclesia Alexandrinasupponit epistola S. Leonis M. ad llioscorum episcopum ; item illum suppo­ nit et tolerat Innocentius 111 in cap. \)el I I, De temp. ord. juxta textum completum. At episcopatum, presbyteratum et diaconatum Graeci conferunt infra .Missarum solemnia; subdiaconalum ante .Missae principium; lecloraluin etiam extra Missam (3). E contrario in Ecclesia Latina tempora ordinationum habendarum statuta sunt. Hoc autem praesupposilo, quaeritur quid juris si ex apostolico induito candidatus Graecus ordinatur ab episcopo La­ tino, aut vieexersa ? Responsio generalis pro omnibus ordinibusesl, servandam esse disciplinam Ecclesiae Latinae, cum haec disciplina afficiat tum episcopum ordines conferen­ tem, tum candidatum ordines recipientem. Id eruitur etiam ex epistola Innocentii III ad episcopum Hydruntinum, cujus epistolae fragmentum refertur in cap. 9, De lempor.ordinat.^ licet haec epistola expresse agat de ordinibus sacris. « Cum secundum ecclesiasticas regulas, ait Innocentius IH, etsancI Vide c.monislas, in titulo De temporibus ordinationum et qualita­ tibus ordinandorum, Xi, lib. I Decrel. (2) Goar. I. c., pay. 216. η. 3. (3) Goar, I. c. CAPUT il. ---- DE TEMPORE ET LOCO SACK VE OUDINATION1S 29 torum instituta Pontificum sacri sint ordines in certis tem­ poribus conferendi, quidam Graeci episcopi ritus sui et consuetudinis observantiam in Latinos clericos exercentes, eos ad sacros ordines passim provehunt, qui non sunt, prae­ terquam in quatuor temporibus, conferendi.... Nolumus de caclero commixtiones et consuetudines rituum in ordinibus observari ». 47. Ulterius dubitari potest num tempora ordinationum, in Ecclesia Latina statuta, servanda sint etiam quando sup­ plementum caeremoniae praetermissae vel male, positae re­ peti debet. Huc spectat cit. cap. 3, be sacramentis non iterandis, ubi Gregorius I.X respondet, omissa in ordinatione diaconi et presbyteri mannum impositione tactu corporali. « statuto tempore ad hujusmodi ordines conferendos caute supplendum quod per errorem extitit praetermissum ». Sed ut dubium rite solvatur, distinguendum est. Nam si abso­ lute suppletur caeremonia quae certe non est essentialis, hoc supplementum fieri potest quovis anni tempore; e. g. si facta impositione manuum in consecratione episcopali, omissa fuit unctio capitis et manuum, quae nunc supplenda est. Si absoluti' suppletur caeremonia quae certe aut proba­ biliter est essentialis, hoc supplementum fieri nequii nisi sta­ tutis a jure temporibus, ut clare statuitur a Gregorio IX, /. r.. Tandem si sub conditione suppletur caeremonia sive ac­ cidentalis sive essentialis, probabiliter hoc supplementum fieri potest « quovis die et a quovis episcopo, eodemque die poterunt simul conferri ordines tam majores quam mi­ nores, adhibitis solis solemnitatibus probabiliter necessariis ad valorem »; S. Alph., 17, n. 759. 48. His positis, modo exponenda est disciplina Ecclesiae Latinae circa ordinationum tempora, in primis pro tonsura et minoribus ordinibus, deinde pro ordinibus majoribus, tandem pro episcopatu. §1. — Disciplina Ecclesiae Latinae circa tempora ordinationum pro prima tonsura et ordinibus minoribus. 49. In Ecclesia Latina prima tonsura in ordinatione ge­ nerali confertur infra solemnia Missae pontificalis, et prae- 30 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE cise post Kyrie eleison, ut patet ex Pontificali Homano in rubrica generali, De ordinibus conferendis, ab initio. Atta­ men conferri etiam potest « extra Missarum solemnia, quo­ cumque die, hora et loco » ut idem Pontificale tradit in rubrica, De clerico faciendo, et consuetudine universali receptum est conformiler antiquae disciplinae (n. 37), licet congruentius in Missa conferatur (1). Etiam quando prima tonsura datur in Missa privata, danda est post Kyrie elei­ son . 50. Juxta veterem disciplinam Ecclesiae saltem llomanae lectoratiis dabatur in Missa quacumque etiam privata et non stationali ; alii minores ordines conferebantur privatim in ipsa schola cantorum quocumque die et hora ac extra Mis­ sam. De hac re rursus redibit sermo in cap. V, ubi de ma­ teria et formaliorum ordinum. Hodie omnes minores ordines dari possunt « extra Missarum solemnia, diebus dominicis et festivis duplicibus, sed mane tantum », ut docet idem Pontificale in rubrica, De minoribus ordinibus, etsi con­ gruentius conferantur in Missa (2). Alexander III inc«p. 3, De tempor. ordiri., consultus num liceret extra lemporaordinaliomim in sacris aliquos in ostiarios, lectores, exorcistas vel acolythos promovere, respondet: « Licitum est episco­ pis dominicis et aliis festis diebus unum aut duos ad mino­ res ordines promovere ». Glossa, /. c., v. duos, ccnsel epis­ copum posse et plores ordinare in minoribus, dummodo ordinatio non videatur generalis ; quod alii negant (3). Sed Cum Pontificale Humanum doceat minores ordines absque ulla limitatione tradi posse extra tempora, putamus doctri­ nam Glossae esse praeferendam ; et si Eagnani aliormnque interpretatio cit. cap. 3 vera est, Pontificale eidem capiti derogavisse dicendum est. Praeterea jus conferendi onlines minores quolibet die dominico et festivo duplici, licet ab (1) Sehrnalz., I, Xf, n. 8; Pirhing, n. 78; Fagnanus, co/nm. cap. 3, De temp. ord., n. i ; Santi, I. XK ». 6; De Angelis, n. 6. (2) Ben. XIV, De syn.,VHl, X/, n. 4 ; Hallier, p. ///, sect. VI11, cap. V. art J, η . 3 (3) Fagnanus, conun. cit. cap.} η. Ί ; Hallier, ρ. //Γ, sect.VU, cap. /, art. 1 ; Riganti, in Heg. XXI V Cancell. Aposl., § J, n. 34 ; Pirhing, /, XI, n. 78 ; Sanli, 1. Xlt η. 0. I , < API Til. — bi: TEMPORE ET LUCO SACRAE ORD1NAT1OMS 31 Alexandro III, /. e., asseratur episcopis, tamen verius et ab­ batibus competit, eo vel magis quod Pontificale Humanum non distinguit inter episcopos et abbates I faetorum om­ nes admittunt hisce in rebus standum esse consuetudini, quae est optima legum interpres. Quod si ordines minores collali fuerintLextradiem dominicum vel festivum duplicem, poenae in ordinantem et ordinatum jure statutae non sunt. 51. .luxta Pontificale Romanum in ordinatione generali ordines minores conferuntur infra solemnia Missae pontifi­ calis, scilicet ostiariatus post primam lectionem, lectoratus post secundani, exoreistatns post tertiam, acolythatus post quartam ; idque servandum quoties ii ordines dantur in Missa habente septem lectiones. Quod si Missa unicam tan­ tum habeat epistolam, singuli minores ordines dandi sunt post Kyrie eleison, sic uti et prima tonsura. 52. Porro, praeter diem dominicum, dies festivus duple r quo cpiis potest minoribus ordinibus initiari, non intelligitur dies qui simpliciter sub ritu duplici ab Ecclesia celebra­ tur, sed est dies festus qui a populo servatur saltem ex parte, vel qui antiquitus servabatur et modo apostolica auc­ toritate suppressus est e catalogo dierum festorum aut in alium diem translatus. Id probatur ex pluribus Sedis Apostolicae declarationibus. Revera Eagnanus in comm. cap. 3, De le/np. ordin., n. haec habet: « 1° Praesupposito quod minores ordines possunt conferri diebus dominicis aut aliis festivis, dubita­ tur an appellatione diei festi comprehendatur festum in quo ab Ecclesia Iit officium, an vero debeat osse festum quod a populo colatur. 2’ Idem est dubium quoad promovendos Algore dispensationum de promovendo extra tempora die­ bus festis... Ad l,nn S. C. C. censuit comprehendi dies fes­ tos qui a populo servantur... Ad 2U,“ idem respondit ». Idem censuit S. R. C. die 2zi Maii 1835 ad /ium. Proposito enim dubio: « (aim in Pontificali Romano, titulo De ordinatio­ nibus habeatur : Minores ordines possunt dari sinyulis dominicis et festivis diebus duplicibus, quaeritur an \erba (i) Pirhing, I. c. ; Schmalz., I, XI, n. 9. I HAC) AU S CANONICUS DE SACHA OKDINATIONE 32 festivis diebus duplicibus intellïgenda sint pro festis de praecepto strictim servandis »; S. C. reposuit affirmative. in nna Marsorum die 12 Nov. 1831 quaesitum fuit ab eadem S. IL C. : « Si episcopo detur facultas conferendi ordines sacros diebus festivis, potestne illos conferre in diebus Apostolorum, caeterisque per Apostolicam Sedem abrogatis? Hisce autem diebus licetne conferre etiam or­ dines minores? » S. C. reposuit: « Affirmative ad l'“' par­ tem ; et etiam ad 2a,n ; sed mane tantum ». Idem decretum eadem S. C. darii jussit die IS Febr. 1843 ad episcopum Vniciensem qui quaerebat num sibi li­ ceret ordinationem clericorum perficere in festo S. Joannis Apostoli et Evangclistae, etsi in Gallia festum istud non sil amplius de praecepto. Ex dictis dubitandum minime est minores ordines in Galliis dari quoque posse diebus feslis translatis, quoad solemnitalem, in proximos dominicos dies L). 53. Quaesitum luit num episcopus ex consuetudine va­ leat conferre minores ordines post meridiem feriae VI ante sabbatum generalis ordinationis. S. Π. C. die II Mart . 1729 reposuit : « Servandam esse resolutionem S. (’. C., (piae sub die 13 Apr. 1720, in Portalegrensi simili respondit: I/firmative quoad primam tonsuram, et quoad caeteros minores ordines consuetudinem immemorabilem tolerari posse. sed e rpedire ut episcopus se conformet Pontificali Humano, lit. De minoribus ordinibus ». Eadem S. C. C. apud Eagnanum, /. <·., hanc quaestionem tetigit etiam in res­ ponsione. quam nos referimus in cap. Ili agentes de in­ terstitiis. Vecchiotli, Z//, § 26, citat etiam in eodem sensu S. 11. !.. in Civit. Prov. Compostellac, 12 Martii 1820. § 2. — Pro ordinibus majoribus. 54. Ordinationes in sacris in Ecclesia Latina juxta prae­ sentem disciplinam celebrari debent statutis a jure tempo­ ribus. nempe in sabbato quatuor temporum, in sabbato I) Icird, Praelectiones juris canonici, n.328. CAPUT II. — DE TEMPORE ΕΊ LOCO SACRAE ORDINATIOVS 33 Sitientes seu ante dominicam Passionis et sabbato sancto ; insuper celebrari debent mane ac infra Missarum solemnia, idest subdiaconatus post quintam lectionem, diacona­ tus post epistolam, presbyteratus post Tractum vel post Sequentium ante evangelium, ut patet c\ Pontificali Hoinauo ; idque servari debet etiam in ordinationibus particu­ laribus. Praestat hanc Ecclesiae Latinae disciplinam in primis historice breviter declarare. 55. Aetate apostolica dubitandum minime est Vpostolos aliosfpie episcopos ordinationes presbyterorum et diaconorum solenmiter celebravisse ipso dominico die in Missa coram populo, licet nullus dominicus dies infra annum ordinationi­ bus celebrandis determinatus foret. Sane S. Leo M., in e/>ist. !), ad Dioscorum episcopum Alexandrinum 1 . morem or­ dinandorum sacerdotum die, dominico repetit ex apostolicis institutis. Haec autem ordinatio fiebat dubio procul inter sacras synaxes horae tertiae, quae hora sacris mys­ teriis agendis semper assignata fuit. 56. Postea cum iidem coetus antelucanis horis agi coe­ perint a christianis sive ad diurnam gentilium persequen­ tium diligentiam eludendam, sive potius ad jejunium diei sabbati breviandum (2), eadem quoquo hora ordines sacri conferri coeperunt, scilicet in sabbati ad dominicam vigiliis, ea parte noctisquae lucescit in prima sabbati, seu post noc­ tis medium, el usque ad lucem durabat officium ; licet etiam in Missa horae, tertiae diei dominici ordines sacri dari pos­ sent, sicut antea (3). S. Leo M.. /. r., haec statuit : « Quoti a Patribus nostris propensiore cura novimus esse servatum, a \ obis quoque volumus custodiri, ut non passim diebus om­ nibus sacerdotalis vel levitica ordinatio celebretur, sed post diem sabbati ejus noctisquaeinprimasabbati lucescit, exor­ dia deligantur, in quibus iis qui consecrandi sunt, jejunis a jejunantibus benedictio conferatur. Quod ejusdem observan­ tiae erit si mane ipso dominico die, continuato sabbati jeju(!) Migne, P. L., vol.bi. (2) De jejunio praecedente ordinationem loquemur in cap. IV, art. V. (3) Christianus Lupus, in Sc/iol. ad. Decretum tertium Leonis IX. 34 TRACTATIS CANONICIS DE SACRA ORDINATIONE iiio, celebretur, a quo tempore praecedentis noctis initia non recedunt ; quam ad diem resurrectionis, sicut etiam in Pascha Domini declaratur, pertinere non dubium est... Et ideo pie et laudabiliter apostolicis inorem gesseris institutis, si hanc ordinandorum sacerdotum formam per Ecclesias quibus Do­ minus praeesse te voluit, etiam ipse sen aseris, ut his qui consecrandi sunt numquam benedictio, nisi in die resurrec­ tionis dominicae, tribuatur, cui a vespera sabbati initium constat adseribi.. ». Ex quibus verbis immerito prorsus non­ nulli putaverunt, ex S. Leone M. ordinationes in sacris cele­ brari non potuisse, nisi iti die dominico Paschalis ; nam dies resurrectionis dominicae apud S. Ductorem significat diem dominicum ; imo valde dubium est in die ipso Paschalis or­ dines fuisse unquam collates. 57. Duae mutationes subsequentibus temporibus factae fuerunt. Prima, ut ii ordines conferrentur circa vesperam sabbati ut jejunium ordinantis et ordinandorum adhuc bre­ viaretur, praesertim cum vespere sabbati incipiat dies do­ minica juxta s\ nagogae regulam quam Ecclesia semper rece­ pit, quamque indicat ipse S. Leo M. relatis verbis in line : .1 vespera in vesperam celebrabitis sabbata vestra. Christia­ nus Lupus, /. e., ostendit hanc mutationem fuisse inductam in saeculo octavo vel nono. Altera, ut tantum circa vespe­ ram sabbati quatuor temporum et sabbati tertiae hebdommadae quadragesimae ordinationes fierent. Gelasius I in epistola ad episcopos per Lucaniam. Brutios et. Siciliam constitutos ait : « Ordinationes presbyterorum et diacono­ rum nonnisi certis temporibus et diebus exerceri non de­ bent, idest quarti mensis jejunio, septimi et decimi ( I ). sed et etiam quadragesimalis initii, ac mediana quadrage­ simae die, sabbati jejunio circa vesperam, noverint celebran­ das ». Eumdem pontificem permisisse etiam in sabbato sancto ordinari presbyteros et diaconos, licet in cit. epistola nulla hujus diei mentio liat, putat Christanus Lupus. /. c. Igitur circa vesperam sabbati praedictorum dierum celebra­ batur Missa, et in hac ordines praefati conferebantur, spec(t) Nimirum mensis .Junii,Septembris et Decembris, cum veteres Chris­ tiani, sicut Homini, annum a menso Martio inchoarent· ii.— nr tempore i r loco sa< rai. ordixaiioxis 33 lanie fidelium populo ; sed praesertim in sabbato quatuor temporum mensis decembris, licet falsum sit nonnisi hoc mense ordinationes factas fuisse (1 j. 58. Deinde vetitum fuît ne ordinationes lieront in sabbat" tertiae hebdomadae quadragesimae, quae in baptizandorum scrutiniis expendebatur ex antiquissimo Ecclesiae more ; >ed potius lieront in sabbato sequenti ante dominicam Passio­ nis. Insuper Alexander III in cap. 3, De lempor. ordina!.. prohibuit ne subdiaconi promoverentur extra tempora assi­ gnata pro diaconatu et presbyteratu, quia subdiaconatus inter ordines sacros seu majores jam referri coeperat 2 (//. 2,9). Antea siibdiaconus.sicut acoh thus (n.00 . juxta Ro­ manae Ecclesiae lilurgiam ordinabatur in Missa quacumque cujuscumque diei et simplicissimo modo ; sed de hoc alias. 59. fandom Missa vespertina, quam tempore Innocenta III in usu adhuc fuisse non obscure colligitur ex cap. 13. De temp. ordin., in desuetudinem abiit ; et potius consuetu­ dine quae vim legis obtinuit (3), inductum est ut Missa mane ante meridiem celebraretur, licet expleri possit post meri­ diem. et ideo etiam ordinatio, licet mane incepta, posset pro­ fecto protrahi post meridiem. Ktque ita praesens disci­ plina (n. à /) Ecclesiae Latinae circa tempora ordinationum in sacris invaluit : quam Cone. Trid., sess. XXII/, cap. 17// de re/.. confirmavit: « Ordinationes sacrorum ordinum statutis a jure temporibus... celebrentur ». 60. Ilis historice positis, circa Missam ordinationis Bene­ dictus \l V, Dr syn.. I III, XI,n. 3. haec habet : « Ad sacram caeremoniam licite explendam. Missa non ab alio, sed ab eo celebrari debet (inquit llallicr. cil. cap.V. art. IU), a ordines sunt conferendi ; idemque adnolaxerat Glossa in cap. Quod sicut. De electione, r. dividatur \ v\ merito, tum quia, ut eadem Glossa ibidem advertit, ita obtinuit cons­ tans et perpetua Latina'· Ecclesiae consuetudo, cui consonat etiam Graecorum praxis, de qua \rcadius, lib. 6 Concord., cap. 2. Gnarius 'm notis ad ritcholoy. Graecor., pay. 292. caput I llig.inti, como. ad Beg. XXIV Cancell. Apost·, (2) Christianus Lupus, I. c. (3) llallicr, p. 7/7, sect. 177, cap. I. art. 7F, n. 5. ».3. ΜΓ—I, 36 TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE et Morinus. De sacr. ordin.. p. 3. exercit. I 1, cap. 6 ; lum quia, nisi Missa ab eo fiat a quo ordines conferuntur. divi­ ditur mysterium unitatis, uli loquitur Innocentius Illine//. cap Quod su ut. De electione ; cum enim omnes ordinali de­ beant sanctissimam eucharistiam percipere e manibus or­ dinantis, quod ab Ecclesiae primordiis usitatum ac severa lege praescriptum ostendit saepius citatus Hallier, ver/. 8, cap. II. ari. 6. asseritqueauctor Eccles. Hierarch., cap. 6: Sub fine corumdetn sanctissimae consecrationi' divinis­ simae communio traditur a pontifice yui illos consecravit. nisi eucharistia ab illo eodem conficiatur, a quo initialis porrigitur, non adeo perlecti* repraesentatur unio ipsorum cum suo praesule, quemadmodum exhibetur, cum caeles­ tem panem ah eodem paratum snaqne consecratione in Christi corpus conversum omnes simul accipiunt : quae qui­ dem ratio fortius adime urget, si agatur de ordinatione episcopi vel presbyteri, qui, ad eamdem Ecclesiae unionem repraesentandam, debent idem sacrificium cum ordinante, conficere seu simul concelebrare. Denique tenetur sacro­ rum ordinum collator Missam facere perse ipsum, ut. obtem­ peret Pontificali llomano ( lomentis VIII et I rbani λ III auc­ toritate roborato ; ibi enim alius non apparui descriptus ritus conferendi sacros ordines, nisi in Missa conferentis ». 61. Ή) has rationes Sedes Apostolica numquam, etsi gravissimae causae verificenlur, indultum concedit ut epis­ copus ordines sacros conferat, alio Missam celebrante, mul­ toque minus ut ordinatio liat extra Missarum solemnia. Non­ nulla exempla allerl Benedictus XIV, l. c., n. 7. Praeterea cum episcopus Nemausensisin (rallia, in octogesimo septimo suae aetatis anno constitutus, quaesivisset num sibi in scamn i sedenti liceret ordines sacros conferre, alio sacer­ doti* Missam celebrante, ne clerici cum gravi incommodo adigerentur adire conterminos antistites pro ordinatione, S. 11. C. die *23 sept. 1S37 respondit : « Non licere ». Imo episcopo Xicopolilano septuagenario qui podagra laborans, Missam celebrare non poterat, ei supplicaverat ut valeret ni­ hilominus ordines sacros conferre inter Missarum solemnia, alio sacerdote Missam celebrante, cum neque in dioecesi ne- ( \1·Ι Γ Π. ---- 1JE ΊΈ.ΜΙΌΚΕ ET LOCO SACRAE OltDlX \ I IONIS 37 (pie extra illam, nisi ultra terccnta milliaria, alius inveniretur episcopus, et tanto itineris incommodo nemo vellet sese ex­ ponere, eadem S. C. die S Jan. 1658, et die 2/i Jan. 1660 respondit : « Nihil ». 62. Quod si episcopus de facto ordines confert , alio sa­ cerdote Missam celebrante, peccant perse graviter tum ipse, tum ordinatus, et puniri a Sede Apostolica possunt ; sed ordinatio profecto valet, et poenae in jure statutae non sunt; et ita etiam si ordines extra Missarum solemnia dati fuerint. 63. Porro Missa quae celebrari debet die ordinationis, est Missa de feria absque commemoratione sanctorum forte occurrentium, si ordinatio habeatur diebus jure statutis ; si vero extra tempora, dicitur Missa de festo currenti cum ora­ tionibus pro ordinandis. 64. Revera S. R. C. in ('onchcnsi, 26 Jan. 1658, repo­ suit : « In ordinationibus quae liunt sabbato quatuor tem­ porum, tametsi occurrat aliquod festum duplex. Missam celebrari debere de feria cum oratione pro ordinandis et reliquis suffragiis, sine commemoratione sancti currentis : in Missa ordinationum praedicta, etiamsi occurrat festum duplex, facienda consueta sidfragia. ac Missam, prout jacet ac si non esset festum duplex, celebrandam ». Pariter in Compostellana eidem S. C. expositum fuerat : « Mnltoties incidit festum duplex aut simplex in diebus a jure statutis ad celebrationem ordinum. Quaeritur utrum Missa ad dictos ordines celebrandos dicenda sit de sancto, an vero deferia, etiamsi ordinationes non sint generales, sed particu­ lares, ut de diaconatu, aut de presbyteratu solum; et si Missa fuerit de feria, au facienda sil commemoratio de sancio ; vel e contra, si Missa sit de sancto, an facienda sil commemoratio feriae »? S. C. die 28 Sepi. 1675 reposuit : « Iu temporibus, de feria; extra tempora, de festo cur­ renti ». Et in licrgomcnsi propositis dubiis: « I" 1 irum in sab­ bato sancto pro collatione sacrorum ordinum episcopus in suo domestico oratorio teneatur Missam cum prophetiis, m in inissali, celebrare?2° I irum in ordinum collatione,diebus a jure statutis dicenda sit Missa de sancio contingente, an 38 TRACTA ILS < VXONICL'S DE SACRA ORDINATIONE semper de foria occurrente »? Eadem S. ('. die *21 Mar/ii 17Vi reposuit : « Ad lum affirmative, idest pro collatione -atRorum ordinum in sabbato sancto, Missa incipienda est a prophetiis. \d 2"m in ordinum collatione, diebus a jure statutis, dicatur semper Missa de feria occurrente ». Imo cum episcopus Dianensis a Sancta Sede privilegium obtinuisset, ob gravem qua laborabat oculorum infirmita­ tem, quotidie celebrandi Missam votivam B. Μ. V., propo­ sito dubio num hoc privilegio uti etiam valeret diebus illis, quibus sacros ordines collalurus esset, eadem S. C. die 9 Feb. 1867 reposuit : « Permitti poterit, quatenus ex con­ cessione apostolica poterit habere sacras ordinationes extra tempora ( 1 ». 65. Haec vera sunt, etsi Missa privatim et sine cantu ab episcopo ordines conferente dictis diebus celebretur ; et con­ traria consuetudo est abolenda. 66. \d tempora vero ordinationum quod attinet, dicimus duplicem tantum casum esse quo licet absque dispensatione ordines majores extra indicatos dies conferre. I Si in llomanmn Pontificem eligatur qui hos ordines non habet ; ex una enim parle hunc specialissimum casum non videntur canones comprehendere, qui cacteroquin in ordine ad llomanmn Pontificem non possent habere nisi vim consultivam, et ex alia valde Ecclesiae universae interest ut electus consecrationem episcopalem quam citius recipiat. Nihilominus vide n. 87. Imo non desunt exempla in histo­ ria ecclesiastica, quae recenset llallier. /. r., n. 3. quibus etiam non presbyter electus in episcopum sacros ordines extra tempora habuit, licet regula canonica modo aliter ferat 67. ’2" Si sabbato ordinationes ob numerum ordinando­ rum vel oh aliam causam, e. g. morbum repentinum epis­ copi ordinantis, absolvi non potuerunt : ordinari enim pote­ runt reliqui sequenti die dominica, continuato jejunio (2). Quando ordinatio fiebat post mediam noctem, clarum erat H) Collect.Paris., n. 805,8(X>, 807, 8n8. (2j Grandcl.iude, lib. I Decret., tu. XI, sect. II, §1, in /ine ; Schmalz., /, XI, n. 16; IleitT., n. 36; De Angelis, n. 6. ( \P( I I!. — DE TEMPORE !□’LOCO SACRAE ORDINATIONIS 39 ordinationem fieri potuisse etiam in Missa horae tertia»· diei dominici, continuato jejunio, quia idem erat dies, ut ex­ presse tradit S. Leo M. (d. 56'). Item quando ordinatio fieri coepit circavesperam sabbati, quia, ut ait Innocentius III in cap. 13, be temp. ord., propter continuationem jejunii fic­ tione canonica vespera diei sabbati et mane diei dominicae ad camdem diem pertinere dicuntur n.iii), el ideo illa ordinatio censebatur expleta ipsomet die sabbati. Sed hodie cum or­ dinatio celebretur mane diei sabbati, illa fictio canonica dif­ ficilior est ; sed nihilominus disciplina introducta permansit, ut nempe in casu ordinatio expleri possit mane diei dominici, continuato jejunio, Portasse id verum est quoque, si cum omnia parata sint ad ordinationem, episcopus camdem nec potuerit incipere.e. g. ob infirmitatem, quia nimis incommo­ dum esset ordinationem ad aliud canonicum tempus remit­ tere, et lex ecclesiastica non obligat cum gravi incommodo. Illam clausulam continuato jejunio declaratam habes in cap. IV circa finem. 68. E contrario nullus episcopus, praeter IL 1’., ordines sacros conferre potest, imo nec ordines minores, ipso die suae consecrationis episcopalis, etsi haec dies sil legitima. Id tradit et explicat Innocentius 111 in cap. 28. be electione etc.: « Super eo autem, quod in die consecrationis suae, ante­ quam Missarum solemnia linirentur, acolythum ordinavit (episcopus), pro tali excessu eum corripias et castiges : eum solus IL P. (qui ante hymnum Angelicum consecratur et postmodern ipse Missarum solemnia incipit et perficit con­ secratus), in die consecrationis suae valeat ordines conse­ crare. Caeteri vero qui inter epistolam et evangelium conse­ crant ur.q tua consecrati concelebrant principal'll er celebranti, ne dividatur mysterium unitatis, non debent tunc ordines celebrare. » Innocentius III, juxta textum completum apud Gonzalez, rejicit etiam contrariam consuetudinem. Sed pri­ mam tonsuram, cum non sit ordo, episcopus mano conse­ cratus fortasse conferre sero potest. 69. Consuetudine introduci nequii ut aliis temporibus ordinationes in sacris in Ecclesia Latina celebrentur. Cum enim in quibusdam Ecclesiis Scotiae in dedicationibus cede- ill TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINAHONE siarum vel altarium extra tempora clerici ad sacros ordines promoverentur, Alexander III in cap. 2, De temporibus or­ dinationum, rescripsit : « Quod consuetudo illa, utpote insti­ tutioni ecclesiasticae inimica, est penitus improbanda, et nisi multitudo et antiqua consuetudo terrae esset, taliter ordi­ nati non deberent permitti in susceptis ordinibus ministra­ re: nam apud nos sic ordinati deponerentur, et ordinantes privarentur potestate ordinandi ». 70. At 11. P. bene potest ab hac lege dispensare, et non raro dispensat. S. Sedes aliquando concedit dispensationem e:rlra tempora. uti aiunt, in singulis casibus particularibus per Breve a Secretaria Brevium, aut per rescriptum a S. C. C., xel a S. EE. et lîlî., xel a Secretaria Memorialium, vel a S. C. Negotiorum Ecclesiasticorum Extraordinariorum, ve) a S. C. de Prop. 1 ide pro locis missionum : insuper hoc privilegium induisit familiis religiosis cum votis solem ni bus pro eorum professis, nec non aliquibus congregationibus votorum simplicium ; tandem quandoque episcopi obtinent indultum ordinandi extra tempora, ac nonnumquam et Nun­ tius Apostolicus potest hanc licentiam elargiri. Operae pre­ tium est, ut in his declarandis nonnihil immoremnr. 71. In primis quod attinet ad dispensationem a Sede Apostolica concessam in casibus particularibus, causae qui­ bus haec dispensatio dari solet, fuerunt determinatae in Congregatione ab Innocenlio XII specialiter deputata super moderatione indultorum suscipiendi Ordines extra tempora a jure statuta. Congregatio « consuit indulla hujusmodi, si SSmo pla­ cuerit, concedi posse ex causis infrascriptis, videlicet : Ut quis beneficio, vi cujus arctatur ad presbx teralem ordinem suscipiendum, vel alteri etiam perpetuo beneficio, quod ob­ tinet, vel eappellaniae ad vitam sibi concessae, per se ipsum inservire possit. Ob penuriam sacerdotum in illis partibus, xel in monasterio pro regularibus. <>b solatium patris vel matris, dummodo quinquagesimum aetatis annum exce­ dant, et Orator saltem per triennium in clericali habitu ho­ neste ei laudabiliter vixerit. Item concedi posse censuit cademindulta referendariis utri usque Signaturae, familiaribus CAPI Γ Π. ---- DE ΤΕΜΡΟΗΕ ET LOCO SACRAE ORDIN AT1ONIS 4! Summi Pontificis, canonicis cathedralis. vel etiam collegiatae ecclesiae eorumqne coadj moribus, magistris, sed etiam baccalaurcis in sacra theologia, doctori bus utriusque vel saltem canonici juris, seu licentialis, dummodo singulo* praefatos gradus in publica et approbata universitate obti­ nuerint. Ilis etiam qui saltem per triennium sedulam theo­ logiae studiis operam navaverint, ac tandem vigesimum sextum aetatis annum excedentibus, si per triennium in clericali habitu honeste et laudabiliter vixerint. » E contra censuit. non expedire ut eadem indulta conce­ dantur ex eo quod (piis diaconus, subdiaconus, litterarum apostolicarum scriptor sit. seu magister in artibus, nobilis, aut praesens in Curia, vel quod philosophiae cursum absol­ verit, aut alicui ecclesiae adseriptus fuerit, ad cujus servi­ tii titulum exapostolico induito clerici ordinari possunt, aut onus Missarum non tamen c\ beneficio ecclesiastico prove­ niens habere se doceat. » Insuper censuit indulta hujusmodi deneganda esse iis, qui aliqua dispensatione indigent impedimenti ex eorum delicto provenientis; et, sede episcopali vacante, infra an­ num a die vacationis minime danda iis, qui beneficii eccle­ siastici recepti seu recipiendi occasione arctati non fue­ rint. » Item numquam concedenda pro festi\ is diebus conti­ nuis, sed semper pro interpolatis aliquo temporis spatio, arbitrio Episcopi definiendo. » Denique censuit episcopos omnes ac etiam Apostolicos Nuntios et Legatos litteris in forma Brevis circularibus ad­ monendos, docrexisse Sanctitatem Suam, indulta praedicta non ita passim, sed ex certis tantum legitimisque causis concedere, nec episcopos ad eorum exequulionem adstringere, sed illam semper ipsorum arbitrio, onerata coronidem conscientia, relinquere. Item per eadem indulta licentiam non tribui promovendi quempiam ad patrimonii titulum nisi ad normam (’one. Trid.. ôtô's. Λ'A7Z, cap. II. Eos vero om­ nes, (pii ab \postolica Sede facultates obtinent conferendi ordines extra tempora, vel aliis respective tribuendi licen­ tiam ut conferant, maxime cavere debere, ne praescriptos 42 TRACTATIS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE sibi in eisdem facultatibus limites, cujusvis consuetudinis aut exempli praetextu transgrediantur. » Haec autem omnia, et singula suprascripla decreta... SS. I). X. Innocentius \ll laudavit et approbavit, ac tam in Dataria, et Secretaria Brevium, quam acaeteris omnibus mi­ nistris, et officialibus Curiae, ad quos pertinet, perpetuo et inviolabiliter servari mandavit, sublata omnibus quacum­ que facultate praedicta indulla aliter quam ad forma» corumdem decretorum in posterum expediendi. Hac die 14 Dec. 1693(1) ». Opus non est animadvertere dictas causas positas esse potius indicative (piam laxative, et ob alias quoque similes posse hanc dispensationem obtineri. Preces ad Sedem Apostolicam missae munitae esse debent comi nend alitia 0 rd inarii. 72. Post hoc decretum dispensatio conceditur cum clau­ sula ut ordinatio extra tempora habeatur diebus festis non continuis sed interpolatis aliquo tempore ad episcopi arbi­ trium ; licet nostris diebus S. C. S. Officii non raro concé­ dai facultatem ut ires onlines majores in tribus continuis diebus dominicis conferantur clericis qui servitio militari addicti fuerunt. Dies autem festivi intelliguntur, siculi su­ pra /(. 52 diximus pro minoribus ordinibus, dies festivi qui a populo servantur saltem ex parte, vel qui antiquitus ser­ vabantur et modo suppressi sunt, aut in alium diem trans­ lati. Declarationibus /. c. allatis sequentes ad id probandum addi debent. Xrchiepiscopiis Caesaraugustanus expostulavit a S. C. C. ut sibi declararetur: « In dispensationibus de promovendis extra tempora diebus festivis, an ad omnes, etiam sacros et presbyteratus ordines, possint isti tales promoveri quolibet die festivo, de quo in Ecclesia fit officium, an vero debeat esse festivus a populo colendus » ? S. C. reposuit in Caesaraugustana, lib. 3 Décret., pag. 79 : « Intelligi oportere de diebus festis, qui a populo coluntur ». lieni iu Hri.iiensi diei 1Ô Jan. 1689 proposito dubio: (i) Ex Giralûi, p. II. sect. 05. < Vl'l I 11. ---- UE UJlI'OItE ET LOCO SACRAE OtmiNAIIONI.S ’»3 « An diebus festis duplicibus, non tamen de praecepto, pos­ sint ordines sacri conferri habentibus breve dispensationis apostolicae super interstitiis, vel extra tempora », eademS. C. reposuit : « Negative, sed tantum diebus festis de prae­ cepto ». Ilterius in Tirason., Visitationis sacrorum liminum. diei *20 .!/>/·. 1782 (ex qua duas praecedentes responsiones desumpsimus) episcopo quaerenti: « An pro habentibus indultum suscipiendi sacros ordines extra tempora, haberi valeant ordinationes diebus festis, in quibus fideles, audita .Missa, ex apostolica dispensationi* operibus serv ilibus vacare possunt in casu », S. C. reposuit affirmative (I). 73. Praeterea, quando quis ordinatur extra tempora, vi hujus dispensationis concessae a Sede Apostolica in casti particulari, « antequam ad collationem ordinum procedatur, legitur mandatum apostolicum, sive supplicatio, cujus vi­ gore pontifici facultas conceditur ordinandi : quibus lectis, dicit pontifex : Deo gratias, et ad ordinationem procedit ». Ita Pontificale Romanum in rubrica generali, De ordinibus conferendis, ab initio. Porro mandatum apostolicum sive supplicatio intelligilur instantia reassumpta cum rescripto, non vero indultum generale dispensandi episcopo concessum, quod proinde legi minime debet ante ordinationem. Exposi­ tum fuit : « Facultatum formula Iesub n. 1° tribuitur potes­ tas conferendi ordines extra tempora. Ad dubium vero ab archiepiscopo Quebecensi propositum: d?? cum conferun­ tur ordines extra tempora, omnino legendum sit breve apostolicum, facultatem hanc tribuens, S. C. R. die 23 Mar­ tii 18.35 respondit : Affirmative juxta Pontificale Pomanum. Pontificale autem Romanum, juxta quod aflirmativ mu dubio datur responsum, haec habet : Legitur, etc. Praeterea in dubio proposito sermo est de brevi apostolico. Quaeritur utrum verba Pontificalis, juxta quod responsio datur, et verba breve apostolicum, quae occurrunt in dubio, affi­ ciant facultatem episcoporum harum provinciarum, (piae nec ad eorum supplicationum neque in forma brevis con­ ii) Vide Ben. XIV, Inst, Ecc. CVI, n, 3 sequ. ίί cessa TRACTATES CAX0XJCI1S DE sacra ordinatione fuit »? S. C. S. Officii die 2 Julii ISS'i reposuit ; « Negative ». 74. Quoad regulares cum volis solemnibus, quaeri po­ les! ulrom omnes hoc privilegio ordinationum extra tempora gaudeant necne. Nonnulli putaverunt illis tantum hoc pri­ vilegium suffragari, qui illud obtinuerunt post (Ione. Trid. nominalitn atque directe, non vero per communicationem. Sed melior sententia tenet omnes ordines regulares hoc pri­ vilegium habere pro suis professis. Ad rem P. Gaudentius a .lamia, relatus a Giraldi, /. c. : « Congregatio specialis plurium Emoruni... nec non plu­ rium theologorum a p. m. Benedicti X.III P. M. super hoc specialiter deputata clarissimum et indubium decretum edi­ dit sub expressis, quae sequuntur, verbis: » Privilegia a Summis Pontificibus tam ante quam post Tridentinv.m sive expresse sive via communicationis comessa suscipiendi sacros ordines e / tra tempora, persis­ tere, in suo robore, nec iis fuisse umquam derogatum, ac proinde tuto posse regulares ordinari extra tempora abs­ que novo indidlo apostolicoDie 16 maii 1725..... \.c su­ binde inchoato Lateranensi Concilio, praesidente et assistente eodem s. m. Benedicto Mil. lit. De temporibus Ordinatio­ num, cap. //.cui titulus pariter fuit absolute appositus, ibi : Regulares vigore suorum privilegiorum tuto absque novo induito apostolico extra tempora initiantur, prodiit se­ quens decretum : Quo vero ad regulares privilegia a Summis Pontificibus habentes sive expresse,sive per viam communicationis concessa, sacros videlicet ordines extra, tempora suscipiendi, cum privilegia ipsa in suo robore persistant, nec eis derogatum fuisse constet, decernimus proinde regulares eosdem absque novo induito apostolico tuto posse extra tempora ordinari. » Ex quibus omnibus mirum pro certo apparet quo modo adhuc super existentia et subsistentia ejusdem privilegii pro regularibus omnibus apud aliquos tum opinantes peculiares tum antistites scrupulosos possit cadere dubium ». Huic doctrinae etiam Giraldi,/,r.,seipsum corrigens, subs­ cribit. Difficultatem facessere videntur verba Benedicti XIV in CAPUT 11. ---- DE TEMPORE ET LOCO SACK \E ORDINATiOMS Const. Impositi. 27 Mr. 17'iG, (Alley. /I ubi exigit privi­ legium post Trideminum directe concessum. At, inlegro con­ textu inspecto, dici debet benedictum XI V,Z.e.,agere de pri­ vilegio, quo frumitur regulares ut promoveri possint a quo­ cumque episcopo, non vero de privilegio recipiendi Ordines extra, tempora : quod tandem et Giraldi. /. c., animadver- 75. Quamquam enim regulares habeant privilegium ex­ tra tempora, tamen hoc privilegium non immutat discipli­ nam canonum circa ministrum ordinationis regularium ; de qua fuse in cap. Γ. Proinde hoc privilegium id unum im­ portat. scilicet quod episcopus monasterii possit regularem promovere extra tempora; item alienus episcopus, sicaeleroquin regularem promovere potest juxta ea quae/. c. ex­ ponimus. Haec confirmantur ex responsione S. C. in Lttnensi-Sarzancn.si, Dubia circa ordinationem regula­ rium., 8 Auy. ISSS. Nam propositis dubiis; « 1° An juxta constitutionem Benedicti XIV Impositi., 27 l'eb. 17/ιβ, episcopus extraneus possit, extra tempora a canonibus statuta, regularem praedicto privilegio carentem (scilicet privilegio ut a quocumque antistite promoveri va­ leat), ordinare in casu. » Et quatenus affirmative : » 2° An sufficiat attestatio Ordinarii dioecesani, ut in casu, vel requiratur attestatio, qua declaratur episcopum loci quo regularis degit, non tenere ordinationem temporibus sta­ tutis : » Et quatenus negative ad Γπ" : » 3° \n consuetudo contraria ab illa constitutione Benediclina derogare possit in casu ». S. C. reposuit: « Ad I’"" affirmative. Ad 2'""requiri at­ testationem episcopum proximo legitimo tempore non habi­ turum ordinationem. Ad 3"UI negative » (2). (1) Vecchiolli, 7Jf, § 22 censet adhuc extare dubium ; sed rationes quas adducit, solidas non habemus : Honorante, cap. XI, nat. V. docet Secretariam Vicarialus de facto non admittere nisi privilegia de extra tempora concessa post Tridentinuin. (2) Vide Bèn. XIV, in const. Impositi, 8 Kai. Mart. 1747 circa finem. □ iG TRACTATES CANOMCCS DE SACHA ORDINATIONE 76. Praeterea regulares promoveri nequeunt extra tem­ pora. nisi diebus festivis, ul supra, prouti expresse docet Be­ nedictus XIV, Zz/v/. /:7v7. <17, n. 2; sed privilegium habere solent, ut ordinal i valeant etiam diebus festivis continuis. 77. Tandem quinam episcopus habeat hoc indultum or­ dinandi in sacris extra tempora et quibus clausulis limita­ tum, est quaestio facti potius (piam juris. Omnibus Vicariis \postolicis ipsum conceditur, et quidem absque ulla limi­ tatione ; sed hoc non obstante, sequentia notanda sunt. 78. Vicarius Apostolicus aut episcopus indultarius debet ordines conferre diebus festis non continuis, sed interpola­ tis, ut supra; quia ipse delegans hoc praescribit quando ab hac lege dispensat, et delegatus a delegantis moribus et consuetudine vel tantisper recedere nec potest nec debet. Huc spectat epistola S. de Prop. Eido diei 't Martii 1876: « Potersi ri tenere come massima già stabilita, che anche (piando si accorda Ia dispensa per Pordinazione entra tem­ pora, esenza inlerstizi. i giorni debbono essere non solo festivi, ma anche interpolati. Di fatti in questo senso \ennc spiegala dalla S. C. del S. Oflizio la facoltà conferendi ordi­ nes entra tempora et non servatis interstitiis, come risulta da una risoluzone da essa ('manata nel '712, allorchè propostosi il dubbio : .1// episcopus in Hibernia, cogente temporum necessitate, possit sacros ordines omnes con­ ferre dic dominica, et duobus festis duplicibus in eadem vel sequenti hebdomada occurrentibus, cum collatio or­ dinum sacrorum tali modo facta possit fieri sine periculo et majori cum securitate ; Ia S. t'.. rispose : Affirmative in tribus festis de praecepto non continuis, sed interpolatis jurla formam constitutionis v. m. Innocenta \7/. \'el 1859 poi,avendo un vescovo, che godeva della facoltà di or­ dinare ertra tempora, chiesto al Santo Padre, se polesse conferire i sacri ordini in giorni furiali,e quando non potesse, gli si accordasse la facoltà per la ragione che nolle feste sa­ cerdotes, quos sacrae ordinationi adesse conveniret, in respectiris ecclesiis ruralibus detinentur. Sua Santilà ris­ pose non ecpedirc. I lie se alcmia volta si è accordata la facoltà di copferirc gli ordini in giorni consccutivi, bouché CAPOT 11. — DE TEMPO It E ET LOCO SACRAE ORDINATIONIS Î7 non lossero giorni di festa, cio si è fatto per circostanze cccezionali, ed in via de) tulto st rao rd in aria » (1). 79. Ceterum eadem S. C. de Prop. Eide interrogata : « An liceat uti facultate sacros ordines extra tempora con­ ferendi in illis diebus festivis, in quibus ex indulgentia S. Sedis neophyti nec audire Missam, nec ab operibus senili­ bus abstinere amplius tenentur » ? reposuit die 19 lui. 1838 : « Affirmative ». 80. Episcopus autem hoc induito ordinare nequit extra tempora subditos alienos etiam cum dimissoriis Ordinarii, nisi hoc specialiter concessum sil. Ita reposuit S. C. E. in Viennensi, 31 Mail 1708. Subditos autem alienos inielligimus clericos ad aliam dioecesim pertinentes (n.8.56 sequ.), ut colligitur etiam ex responsionibus S. C. S. officii, 31 Maii 1708, et S. C. de Prop. Fide, 5 Apr. I67'i. in Collectanea S. C. de Prop. Eide n. 1186, 1165, ibi: Clericos alienae dioecesis. Vide etiam infra η. ^/.9, 9/5. Indultum legendum non esse ante ordinationem, xide n. 73. 81. .lure communi ordinatus in sacris extra tempora abs­ que legitima dispensatione erat suspensus ab ordine male suscepto, ex cap.De temp. ordinat. ;et episcopus ordinans erat suspensus a potestate ordinandi, ex eodem cap.'l. Quam­ quam vero verba cit. capitis indicem poenam ferendae sen­ tentiae, tamen Pius II in const. Cum e.isacrorum, l7.Vt//’. IA61, voluit hanc poenam esse latae sententiae ; imo Sixtus V in const. Sanctum, i) Jan. 1588, eamdem R. P. reservavit ; (!) Latine : α Posse retineri tanquam principium jam fixum quod, quo­ ties conceditur dispensatio pro ordinatione extra tempora et sine intersti­ tiis, dies debeant esse non solum festivi sed etiam interpolati Revera in hunc sensum a S. G. Inquisitionis declarata est facultas eonferendi.... quemadmodum constat ex quadam resolutione ab eadem emissa anno 1712, cum, proposito dubio: An episcopus... securitate, S. C. respon­ dit affmnalive.... Anno deinde 1859, cum quidam episcopus qui fa­ cultate ordinandi extra tempora fruebatur a Summo Pontifice, quaesivisset num posset diebus fenalibus ordines conferre, et cum. in hypothesi quod jion posset, eam facultatem sibi tribui postulasse! ea de causa quod in fes­ tis sacerdotes.... Sua Sanctitas respondit non expedire. Quod si aliquando concessa est facultas conferendi ordines in diebus continuis, etsi non es­ sent dies festi, id factum est propter peculiares circumstantias et in via omnino extraordinaria i>. 48 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE sed deinde Clemens VIII const. Bomanum. 28 Febr. 1595, Six tinam constitutionem redegit ad terminos juris commu­ nis et citatae constitutionis 1’ianae. Hodie nihil hac de re legitur in const. Apostolicae Sedis, aut in Cone. Trid. ; unde qui deliquit, poterii aut debebit pro modo culpae e supe­ riore puniri, sed poenae latae sententiae non subjacet. Ce­ terum ordinationem in sacris extra tempora esse validam, etsi graviter illicitam, palam est (1). 82. Expedit ut sacerdotes memoriam agant suae ordina­ tionis in anniversario dic, ut praeclarissimum hoc divinae misericordiae beneficium recolant, emissa vota animo re­ volvant et confirment, ac ad pristinum fervorem sese exci­ tent. « Sacerdotes (inquit S. Carolus in concilio Mediola­ nensi 111 (pio die eorum unusquisque sacerdotio initiatus est, illum etiam quotannis recolant Missae sacrificio et pre­ cibus ». Missae sacrificio, idest vel illud applicando ad hanc intentionem; vel addendo collectam prose ipso sacerdote, si adest licentia episcopi, (piae in pluribus dioecesibus ad­ esse solet, nisi Missa excludat collectam ; vel saltem faciendo specialem ordinationis memoriam. Haec cum proportione de aliis quoque ordinalis repetenda sunt. Qua de re laudanda maxime est in Galliis recepta consue­ tudo, a veuerabili servo Dei Ollier fundatore Societatis S. Snlpilii prius introducta, qua in omnibus majoribus semina­ riis promissiones clericales magna cum solemnitate reno\ antur, non solum a clericis in seminario commorantibus, sed etiam a sacerdotibus undique concurrentibus, et ipsis episco­ pis. Statuta solemni die, episcopus in habitu pontificali ante altare sedens sermonem habet de ecclesiastica, utplurimum, vocatione. Sermone expleto, omnes adslantes clerici, primo episcopi, si intersunt, deinde sacerdotes, postea diaconi, etc., bini accedunt ad altare, et una manu tenentes candelabrum ac aliam ponentes in manum episcopi, repetunt verba initia­ tionis clericalis : Dominus pars etc. Deinde canitur hymnus Te Deum, et datur solemnis benedictio cum SSmo Sacra­ mento. (b Den. XIV, Pe sjpi., VIII. XI. n. 3 &equ. CAPUT 11. ---- DE ΙΈΜΡΟΒΕ ET LOCO SACHAE ΟΚ!)1ΧΛ'ΠΟΝ1* VJ §3. — Pro consecratione episcopali. 83. In primis episcopalis consecratio fient potest quoli­ bet die dominico, aut die festo alicujus Apostoli; ut detur alio die festivo, necessaria est R. P. indulgentia. Id patet ex Pontificali Romano, De consecratione eledi in episcopum, ab initio : « Statuta dic consecrationis quae debet esse do­ minica vel nalalilium Apostolorum vel etiam festiva, si Summus Pontifex hoc specialiter induisent...... » Verurn ta­ men si absque licentia Sedis Apostoliae consecratio episco­ palis conferatur alio die festivo aut etiam feriali. non sunt poenae jure statutae in consecratum, in episcopum conse­ cratorem et in episcopos assistentes. 84. In primis Ecclesiae saeculis novus episcopus conse­ crabatur die tantum dominico in Missa horae tertiae (n. 55 . Deinde Missa cum consecratione deducta est ad primas horas post inediam noctem sabbati ad dominicam (?/. 56'). Sed dum Mi^sa ordinationis diaconalis et presbyteralis ascendit prius ad vesperam sabbati et seriusadmanc sabbati (n. ô6,ô7), e contrario Missa consecrationis episcopalis eodem tempore, scilicet saeculo octavo vel nono(w. 57), rediit ad mane ejus­ dem diei dominici. At aliquando consecrationem episcopa­ lem collatam etiam antiquitus fuisse in diebus natalitiis Apostolorum, ostendunt exempla quae citat Riganti in /b-y. AA71' Cancell. A post., £ /. n. 30. Imo nonnumquam collata fuit etiam aliis diebus festivis solemnioribus ; e. g. con­ secratio S. Udalrici episcopi Augustani habita est in festo SS. Innocentium, ut legitur apud Suriuni in ejus vita die /l Julii. Et Rallier, /. c., sect. V!K cap. II, ari. I. n. 2, cen­ set consecrationem episcopalem quandoque, ne ullatenus retardaretur, collatam fuisse etiam die feriali. Sed hodie ser­ vanda est regula Pontificalis Romani. 85. Praeterea consecratio episcopalis, conformiter anti­ quae disciplinae (n. praec.)t conferri debet infra Missarum solemnia. Id semper universa Ecclesia servavit ex ipsa tra­ ditione apostolica; nam Act. XIII, 3, ubi agitur de conse­ cratione episcopali S. Pauli etS. Barnabae, illud ministrun- 50 TRACTATUS CANONICIS DE SACHA ORDIA ΑΠΟΝΕ tibus d/is Domino interpretes passim intelligent de sacrificio Missae I . Est autem aliqua differentia inter consecrationem el<" ii in episcopum, et consecrationem electi in Romanum Pontificem, quam exponit Innocentius Illineor/?. 13, !)c lenipuribus ordinationum (n. 68). Missa autem celebrari debet ab episcopo consecratore ; et episcopus consecrandus cum eodem concelebrat; de qua re fusius in cap. Γ. Quamquam vero consecratio episcopalis, alio episcopo vel sacerdote Missam celebrante, vel extra Missarum solemnia peracta, foret profecto valida, id tamen numquam per apostolicam dispensationem fieri permittitur. Vide n. 60 sequ. 86. Cone. Trid., sesv. I 'II, cap. IX, de rcf., monuerat : « Ad majores Ecclesias promoti munus consecrationis infra tempus a jure statutum suscipiant : et prorogationes ultra sex menses concessae nulli suffragentur ». Hoc tempus a jure statutum erat trimestre, ut palet ex can. 2, did. 75, et can. I, did. 100, in Decreto, qui canones sanctiones quoque continent contra episcopos electos négligentes. Haec omnia magis determinavit idem ('one. Trid., .ve.w., \ \7//, cap. II, de ref., ubi haec habet : « Ecclesiis cathedralibus seu superioribus quocumque nomine ac titulo praefecti, etiamsi S. R. E. Cardinales sint, si munus consecrationis intra 1res menses non susceperint, ad fructuum percepto­ rum restitutionem teneantur: si intra totidem menses pos­ tea id facere neglexerint, ecclesiis ipso jure sint privati ». liiraldi, p. II. sed. SO, observat onus restituendi fructus li­ gare in conscientia ante omnem declarationem, quidquid nonnulli in contrarium senserint. At ad incurrendam priva­ tionem episcopatus requiri declaratoriam, docet Thesaurus, p. II, cap. II, r. episcopus. Ex brevi Urbani Vlll pro refor­ matione Tribunalis S. Poenitentiariae. ac deinde ex Bene­ dicti \IV const. Pastor liemus, 13 Apr. 17 Vi. neque Major Poeni tentiarius potest dispensare ab his poenis, idest rcvalidare titulum et fructus condonare. 87. Haec autem non valent, si electus in episcopum non est presbyter. Tunc enim proximis legitimis temporibus re,l)lku XIV, Dc SJ/η., VIII. XI. n. 3; Hallier, p. III, tccl. Vlll. cap. V. ari. 1. CAPUT. H. ---- DE TEMPORE ET LOCO SACRAE ORDINATIONIS Î) 1 cipiet, remissis forte interstitiis, ordines quos non habet, et deinde consecrationem episcopalem, etsi inierim elabi contingat trimestre ad munus consecrationis suscipiendum episcopis jure praescriptum (1). Ita Pelagius Papa II, in can. 12, dist. 76 in Decreto. llaUier, p. ///, sect. 17/. cap. II, art. 1II,§ IK, n. 11, docet antiquitus quatuor tem­ pora in eo casu minime expectari consuevisse, imo non­ numquam eodem die duos sacros ordines collatos fuisse. Illud tamen certum est, Gregorium VII qui ex Cardinali dia­ cono Pontifex electus fuit die 22 Λ/jf. 1073, et Innocen­ tium III (pii Pontifex renuntiatus est die 8 Jan. 1198,cum pariter esset Cardinalis diaconus, ordinationem prcsbyleraletn distulisse in proximum legitimum tempus ac subse­ quent! dominica die consecrationem episcopalem recepisse. Sed electum in R. P. post acceptationem electionis, et elec­ tum in episcopum post confirmationem in consistorio et post exhibitas capitulo litteras Apostolicas, plenam interim oblinere jurisdictionem etiam ante receptos ordines et epis­ copalem consecrationem, palam est. 88. Quilibet episcopus debet celebrare speciali modo in propria ecclesia anniversarium diem suae electionis et con­ secrationis. Propositis dubiis in Halifaaie.n. 16.\pr. I8S6: « 1° An episcopus teneatur speciali modo celebrare anni­ versarium suae electionis et consecrationis; 2° Et quatenus affirmative, quomodo, et, quinam dies electionis habendus sil »? S. R. C. respondit : « Ad 1'"" : Affirmative, ut satis edocet Caeremoniale Episcoporum. Ad 2“"*: Dies electio­ nis est ill··, in quo provisio ecclesiae episcopalis a Summo Pontifice publicatur in consistorio ». Etiam dc episcopo translato Iit commemoratio electionis ad novam (rcclcsiam, et commemoratio consecrationis, ut declarant S. R. C. die 14 Aug. 1858. Haec traditione majorum accepta sunt ; plu­ rimi enim extant sermones veterum Patrum habili die natati episcoporum, uti appellabant diem consecrationis singulis annis recurrentem. Et quod unius tantum consecrationis celebrari soleret dies anniversarius, id exeo explicatur, quia (1) Riganti, in Beg. XXIV Cancell. A poti., § I, n. 14, sequ. .’>2 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINA ΠΟΝΕ ui plurimum consecratio statim electionem sequebatur et ipsius erat quodammodo complementum ; de qua re in cap. Γ. Prae canteris legendae sunt duae homiliae, quas S. Au­ gustinus his occasionibus pronuntiabit ; quae insignem hu­ militatem, pietatem devotioncmque tanti praesulis osten­ dunt. Ecclesia hac commemoratione intendit quemlibet episcopum admonere, ne sinat primaexum sui episcopatus fervorem frigescere I . Quomodo hic dies anniversarius electionis et consecrationis episcopi celebrari debeat, vide in i.aeremoniali Episcoporum, lib. Il, cap. .VA.VI', cum comm. Eatalani, quod edidit .louby an. 1858. ubi plores re­ feruntur S. 11. C. declarationes. 89. Pro Romano Pontifice fit in lota Ecclesia dies anni­ versarius assumptionis, idest electionis, et coronationis ; sed antiquitus fiebat dies anniversarius consecrationis, et non aderat caeremonia coronationis. Articulus II Ile loco sacrae ordinationi*. 90. Circa locum sacrae ordinationis Ecclesia Graeca vix dissentit a Latina ; sed subdiaconatus, cum apud Graecos sil ordo minor, conferri potest quocumque in loco, sicuti lectoratus. Modo igitur disciplinam Latinae Ecclesiae expo­ nimus eodem ordine quem de tempore ordinationis agentes ^equuli sumus. \on est necesse animadvertere prohibitum esse ordines conterre in loco interdicto seu specialiter seu generaliter; nam interdictum locale prohibet in loco cele­ brationem divinorum officiorum, exceptis specialiter in jure expressis : atqui ordinatio est divinum officium quod nullibi invenitur in jure exceptum a generali prohibitione interdicti localis, praesertim cum ordinatio non sit sacramentum ne­ cessarium ad salutem (2.. I lrum et quatenus celebrans di­ vina in loco interdicto, e. g. conferens ordines, contrahat (I 11 illier, p Ili, tecl. VII, cap. II, art II, § III, η. 10, sequ. (Ί Pirhing, I, XI, η. 77; Schmali,, η. 20. CAPUT II. ---- DE TEMPORE El LOCO SACRAE OBDIXAIIOX1S 53 irregularitatem ex delicto, trademus in cap. Hl, ubi de ir­ regularitatibus. § 1. — Disciplina Ecclesiae Latinae circa locum ordina­ tionis pro prima, tonsura et minoribus ordinibus. 91. Prima tonsura et ordines minores in Ecclesia Latina conferri possunt quocumque loco ex praescripto Pontili· alis Romani in rubrica generali, De ordinibus conferendis, et deinde in rubrica, De clerico faciendo. Proinde necesse non est ut eae promotiones fiant in ecclesia cathedral i. aut in alia ecclesia, spectante populo et clero ; sed fieri possunt etiam in domo episcopali, aut in quovis alio loco etiam cul­ tui non destinato, honesto tamefi ac decenti (1 . Sane cum ii gradus extra Missarum solemnia conferri valeant, non ap­ paret ratio (pia in ecclesia necessario conferri debeant. Con­ gruit antiqua disciplina Romanae saltem Ecclesiae juxta «piam infra diaconatum solus acolythus et snbdiacomis in loco sacro infra.Missarum solemnia ordinabantur μ?..5ί/,.5<ν). 92. Quaeritur utrum prima tonsura et minores ordines conferri valeam in aliena dioecesi sine expressa < Irdinarii loci licentia. Ut haec quaestio intelligatur, recolimus Cone. Trid., sess. VE cap. I'. de ref., prohibere : « Xulli episcopo liceat cnjusvis privilegii praetextu pontificalia in alterius dioe­ cesi exercere, nisi de Ordinarii loci expressa licentiaei in per­ sonas eidem Ordinario subjectas tantum ; si secus factum fuerit, episcopus ab exercitio pontificalium, et sic ordinali ab execulione ordinum sint ipso jure suspensi ». Ex his ul­ timis verbis salis apparet Tridentinum ad ordinationem prae­ sertim suo decreto respicere. Quaestio igitur proposita huc redit, utrum conferre primam tonsuram et minores ordines sit pontificalia exercere, necne. 93. .lain vero plures censent in collatione Ium primae tonsurae, tum ordinum minorum pontificalia exerceri, quia exercetur actus pontifici reservatus (2). Inter hos emi1) Pii hing, /, XI, η. "Λ ; Barbosu, De off. et pot. ep., alley. XI, n 20 : Schmalz., /, ΛΎ, n. 17. (2) Pirhing. J, XI. η. "Ί : Schmalz., n. 18 ; Grandclaude, /, XI, sed. //, § 2 in line ; Navarrus, P, XI f ; Icard, Praei. juris can., n.3'29. 54 TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE net Benedictus XIV in epistola Ad audientiam, \ôfebr. 1753, ubi sub n. 8 haec habet : « In collatione tonsurae et ordi­ num minorum pontificalia exerceri... inficiari nemo potest, quemadmodum diligenter advertit Thesaurus in suo trac­ tatu, De poenis eccles., p. 2, v. Episcopus, cap. h, n. 3, ubi recte observat pontificalium nomine ad effectum de quo nunc agimus, venire non modo quormmis ordinum etiam mino­ rum collationem, sed etiam consecrationem vasorum eccle­ siae et virginum et chrismatis, nec non sacramenti confir­ mationis ministrationem, ac indumentorum ac corporalium benedictionem ; hoc uno interjecto discrimine inter collatio­ nem ordinum et reliquos prae me moratos actus, quod epis­ copus ordines conferens extra propriam dioecesi m absque Ordinarii loci licentia suspensionis poenam... ipso jure in­ currit; at reliquos recensitos actus exercendo, eidem poe­ nae nequaquam subjicitur, (pium lex non adsit quae eam Ierat, quamvis caeleroquin praemissa agens peccati reus liat ». 94. E contrario alii putant pontificalia e.rerceri quidem in collatione ordinum minorum, quia, ut supra dictum est, tunc exercetur actus pontifici reservatus; non vero in ini­ tiatione primae tonsurae, quia haec exercetur sine insigni­ bus pontificalibus, et ideo in ea non exercetur actus ponti­ ficalis I). « Kalio, ait S. Alph., 17. n. 756, quia cum sit sententia communior et probabilior inter theologos quod tonsura non sit ordo, ideo bene potest et solet conferri privatimsine pontificalibus... ». 95. Nos m primis putamus distinctionem inter initia­ tionem clericalem et collationem ordinum minorum omni carere fundamento in subjecta materia. Nam utraque est actus reservatus pontifici, utraque fieri potest cum vel sine apparatu pontificali seu omnibus insignibus pontificalibus, quaesunt mitra, baculus pastoralis, et pallium. Scilicet ad normam Romani Pontificalis in rubrica generali, he ordi­ nibus conferendis ab initio, episcopus in ordinatione gene­ rali celebrans Missam pontificalem debet esse indutus om­ it') Salm., VIII, IV, n. 76 , Scavini, III, n. 621 ; Giraldi, It, sect. ‘21, not.2, cum Vun-Espen el cardinali De Luca;Diana, ρ. 4, tom. 't.cap. 143, CAPIT il. ---- DE TEMPOItE ET LOCO SACRAE ORDINATIONIS OO nibns insignibus pontificalibus, ut patet; item conferens ordines sacros in ordinatione particulari in Missa privata ; tandem conferens privatim tonsuram aut minores ordines, potest sumere omnia insignia pontificalia sive in .Missa sive extra .Missam, sed sufficit etiam quod habeat stolam supra rochetnm vel supra superpelliceuin (si sil regularis) et mi­ tram simplicem. Igitur tum initiationi clericali, tum colla­ tioni minorum ordinum eadem solutio conveniat nccessc est (1). 96. Haec autem solutio pendet ex sensu vocabuli ponti­ ficalia. Si enim cum Thesauro nomine pontificalium intelligis actus pontifici reservatos, palet manifeste episcopum exercere pontificalia dum tonsuram et minores ordines confert ; ideoque id non posse in aliena dioecesi sine expres­ sa licentia Ordinarii loci. At vero ille sensus vocabuli pon­ tificalia non est necessarius nec obvius; cl longe melius, juxta communem acceptionem hujus vocabuli, alii nomine pontificalium significari volunt sacras functiones cum ap­ paratu pontificali, seu cum omnibus insignibus pontificali­ bus (2). I nde juxta hunc sensum episcopus conferens ton­ suram aut. minores ordines e.rercet pontificalia, si illos gradus confert indutus omnibus insignibus pontificalibus; non exercet pontificalia, si illos confert indutus simplici­ ter stola supra rochetnm vel supra superpelliceum, et mitra simplici. Proinde tonsuram et minores ordines primo modo conferre in aliena dioecesi sine expressa licentia Ordinarii, prohibetur ex relato decreto Tridenlino ; non vero eosdem gradus conferre altero modo, ita ut talis collatio fieri va­ leat ubicumque et quocumque in loco, ut ait Pontificale Bomanum, etiam sine licentia Ordinarii loci. Saltem haec doctrina est valde probabilis, et ideo eam in praxi sequi pos­ sumus tuta conscientia et sine periculo contrahendi suspen­ sionem. Xcque obstat auctoritas Benedicti \l\ in verbis supra relatis. Xam Benedicius XIV in hac epistola ducet episcopos suburbicarios in ITbe commorantes non posse suis subditis (1) Hallier, p. Ill, sect. VI, cap. 1. ari. !,§.!. (2) D’Annibale, I, §381, citans Filliuccium. 56 tractates canonicus de sacra ordinatione dioecesium suburbicariarum ordines conterre, obstante tum citato decreto Tridentino, tum Alexandro VII in const. Apostolica sollicitudo', in fine autem animadvertit episcopos suburbicarios posse conferre primani tonsuram, quia Alex­ ander VII, /. c., loquitur de ordinibus. Inde sequitur Benedictum \I V non insistere in decreto Tridentino juxta in­ terpretationem Thesauri, quae et tonsuram et ordines quos­ cumque excluderet. 97. Porro Ordinarius loci qui expressam licentiam epis­ copo alieno concedit exercendi pontificalia in propria dioe­ cesi, ex declaratione S. C. C. apud llallier. p. Ili. sect. 17, cap. /, art. f, § l, η. 3 et 'i, non est abbas quasi-nullius pro suo territorio et ecclesia, nec abbas simpliciter pro sua ec­ clesia, nec areliiepiscopus, patriarcha aut primas etiam pro ecclesia sibi immediate subjecta in aliena dioecesi, nec vi­ carius generalis sine mandato speciali ; sed esi episcopus, sede plena, et capitulum ac deinde \icarius capitularis sede vacante, pro dioecesi ; est abbas vere nullius pro suo terri­ torio; episcopus loci aut capitulum ac vicarius capitularis) simul ei superior regularis pro abbatia quasi nullius, aut pro abbatia simpliciter seu pro ecclesia regulari (1). Quam­ quam vero Cone. Trid., /. c.. permittat episcopo cum expressa licentia Ordinarii loci pontificalia in aliena dioecesi exercere in personas eidem Ordinario subjectas tantum, tamen hic rigor fuit deinde a S. C. temperatus, quae apud Benedic­ tum XIV, l. c., n. 6, pluries rescripsit episcopum ex ex­ pressa Ordinarii licentia posse in aliena dioecesi exercere pontificalia tum in personas eidem Ordinario subjectas, tum in personas sibi met subjectas, tum tandem in personas sub­ jectas aliis episcopis habentes eorumdem episcoporum di­ missorias. £ ’2. — Pro ordinibus majoribus. 98. « Ordinationes sacrorum ordinum, ait Cone. Trid., 5CSS. X\7/I, cap. VIH, de re/., statutis a jure temporibus (t Phillips. 1. § 19. CAPO II. ---- DE TEMl'OHE ET LOCO SACRAE ORDIXATIOMS 57 ac in calhedrali ecclesia, vocatis praesenti b usque ad id ec­ clesiae canonicis, publiée! celebrentur ; si autem in alio dioe­ cesis loco, praesente clero loci, dignior, quantum fieri pote­ rit, ecclesia semper adeatur » Xcccsse est ut in explanando hoc Tridentino decreto nonnihil immoremur. 99· In primis episcopus ordines sacros conferre debet in propria dioecesi, et in dioecesi aliena conferre non po­ test sine expressa Ordinarii loci licentia; quod ex dictisn. 92 sequ. clarissime patet in omnium sententia. Quinam vero hanc licentiam dare possit, vide n. 97. 100. Praeterea ex relatis Cone. Trid. verbis episcopus in suae dioecesis ecclesia calhedrali ordines sacros conferre debet : quod est antiquae disciplinàc consentaneum. At vero « ex mitiori interpretatione apud omnes recepta non prohi­ betur episcopus quin, justa aliqua suadente causa, possit aliquos privatim in episcopii sacello majoribus ordinibus initiare », ait Benedictus XIV, /. c., n. 18, ac proinde a for­ tiori particulares ordinationes in sacris celebrare poterit in alia publica ecclesia praeter cathedraleni (1 i. Halio esi quia Cone. Trid., /. c., juxta nonnullos loquitur de ordinationibus generalibus (2), vel potius quia ita usus invaluit (3 . Prae­ terea ipsae ordinationes generales ex aliqua justa causa ju­ dicio episcopi fieri possunt in aliqua ecclesia digniori si\e intra sive extra civitatem episcopalem ; atque hoc sensu intelligi debet responsio S. II. C.. l<» Sepi. 1737, declaranti* non licere episcopo ordinationes extra ecclesiam cathedralem peragere, nempe sine aliqua justa rausa. Xam decretum Tridentinnni ita fuit consuetudine temperatum, ut licet com­ muniter ordinationes generales fieri debeant in calhedrali ecclesia, episcopus tamen possit ob causam rationabilem aliam quoque seligere ecclesiam (/j). Imo llallier. I. c., non (1) S. Alph., VI, >i. 798 ; Scavini, II/, n. 621,qui ait ita declaravisse S. C. EE. etRH. (2) Ben. XIV, /. c. ; Fagnanus, Comm. cap. 1, De sitnonia, n. i."> ; Monacelli, toni. I, lit. Ill, form. I, η. 3. (3) llallier, p. Ill, seci. VI. cap. II, art. I, n. 4 : S. Mph., I. c. ; I'irhing, I, XI, n. 76, citans Henriquez. (t) Schmalz., /. XI, it. 17 ; S. Alph., VI, n.08; Icard, Prael. juris can., n. 329. 38 TRACTATUS CANONICIS DE SACHA ORDINATIONE immerito animadvertit in vastis dioecesibus nonnumquam etiam expedire « ut ordinationes in celebrioribus locis dioeceseos publice celebrentur, (dummodo rarius id contingat), quod ab itineris labore ordinandi releventur, et praesertim ut populus, ab episcopali civitate dissitus, solalio aliquo afficiatur, et ad clericorum reverentiam ex solemnitale or­ dinationis excitetur ». Hornae statutis juro temporibus Car­ dinalis Urbis Vicarius (vel ejus Vicesgerens) ordinationes generales peragit in Basilica Lateranensi tantum ; sed extra tempora ordinat sive in sua capella privata sive in alia ec­ clesia pro suo arbitrio I). In ecclesia autem regulari exempla, etsi sil in sua dioecesi, episcopus nequit sine con­ sensu superioris ejusdem exercere pontificalia, ut decisum a S. ('. C. referunt Armendaris et Uarinaccius apud flallier, I. c., cap. /, art. I. § Γ, n. 12, et consequenter nequit etiam ordinationes in sacris habere. 101. Quod si episcopus praeest duabus dioecesibus non extinctive unitis, attondi debet responsio ejusdem S. C. C. in Viterbieiisi et Tuscanensi, 11 Jan. 1783. Nam ad du­ bium tertio loco propositum : « An ab episcopo peragenda sint in civitate Tuscanensi pontificalia, ordinationes et con­ secrationes sanctorum oleorum saltem alternative »; S. C. respondit : « Arbitrio et prudentiae episcopi, et ad mentem; mens est quod scribatur episcopo decere interdum aliquas functiones pontificales peragere in cathedrali Tuscanensi ». 102. Ulterius in ecclesia cathedrali ordinationes in sacris fieri debent ad altare majus, nisi obsit rationabilis causa arbitrio episcopi, vocatis praesentibusque ad id canonicis seu clero ecclesiae. Haec declarant pro generalibus ordina­ tionibus responsiones S. C. C. in Giennensi. Nam proposi­ tis dubiis : « Γ \n episcopus Giennensis vigore dispositionis sac. Cone. Trid. se.v.v. 23,cZe re/., cap. 8, et constitutionis s. m. Innocenlii XIII incipientis Apostolici ministerii, et alterius SSmi Domini nostri illius conlirmatoriae, possit vel debeat temporibus a jure statutis celebrare functionem ordinum (.1) Honorante, cap. I, not. II. CAPIT II. DE TEMPO H E ET LOCO SACRAE ORDINATIONIS 59 generalium ad altare majus ecclesiae cathedralis. Et quate­ nus affirmative ; » 2" An occasione praedicta possit ibidem pontificalitei celebrare Missam conventualem ad sabbatum designatam, loco illius (piae celebrari a capitulo deberet, cum assisten­ tia omnium praebendatorum et aliorum de choro. Et quate­ nus negative ; » 3° An ob dictam functionem ordinationum, in prae­ dicto altari explendam, possit cogere capitulum ut horam consuetam pro horis canonicis et Missa conventual*! anticipet vel postponat, ita tamen m ultra horas debitas neutra ex dictis functionibus protendatur. » /p’ An possit celebrare dictam functionem ordinationis ad altare majus, non obstantoquod, juxta consuetudinem xigentem in omnibus calhedralibus in llispaniarum regnis, ad altare majus adsit tabernaculum, in (pio assonatur sanc­ tissimum eucharistiae sacramentum. Etquatenus negative: » 5" An possit compellerecapitulumet canonicos, ut pro explenda ordinatione aliisque functionibus pontificalibus transportari faciant sanctissimum eucharistiae sacramentum ad aliud altare ecclesiae. » 6® An possit episcopus impediri quominus in dicto al­ tari solemnem et generalem ordinationem faciat sub prae­ textu consuetudinis, ex quo numquam in dicto altari per episcopum facta sit celebratio ordinum. Et quatenus affir­ mative ; » 7° An episcopus teneatur praedictam functionem ex­ plere in aliqua ex capellis ecclesiae ; et. quaternis capellae non sint capaces, teneatur illam explere in sacristia. Iit quatenus affirmative ; » 8° An in hoc casu possit episcopus capitulum cogere ul anticipet xel postponat horam consuetam pro horis cano­ nicis celebrandis, ne celebratio ordinum chorum impediat, vel chorus ipsam ordinum celebrationem. » 9° An episcopus ad formam supradiclae conciliaris dis­ positionis, sive ordinationem celebret ad altare majus ante vel post horarum celebrationem, sive ad aliquam ex capellis, sive in sacristia cathedralis, possit cogere integrum capitii- (ίθ FltACTATlS CANONICOS DE SACHA OHD1N VFIONE lum et omnes canonicos ail assistendum functioni ordina­ tionis generalis, et quibus poenis: seu potins contentus esse debeat assistentia illorum qui in functionibus pontificalibus eidem episcopo ex praescripto caeremonialis, vel ex consue­ tudine ecclesiae assistere debent. » 10“ An episcopo accedenti ad ecclesiam cathcdralcm pro explenda solem n i ordinatione, vel pro interesscniia did­ itis officiis. vel aliis quibusvis functionibus, sive associetur a toto capitulo, sive a solis duobus deputatis, debeat parari nedum faldistorium seu gemiflexoriiim in loco ubi episco­ pus functionem facere, seu eidem assistere debet, verum etiam aliud simile, etsi diversum in apparatu, ut, antequam ad sedem suam accedat, orare possit ad tabernaculum sanc­ tissimi sacramenti ; vel saltem, loco faldistorii seu genullexorii, parari debeat pulvinar cum tapeto, super quo orare possit; seu potius servanda veniat consuetudo, praesertim si sit immemorabilis, juxta quam episcopo ad ecclesiam ac­ cedenti nec faldistorium nec pulvinar parari solet, super quo episcopus oret, antequam ad locum suum accedat ». S. C. dic 2 Aug. 1727 reposuit: « Ad ium: Posse et debere, nisi adsit rationabilis causa arbitrio episcopi judicanda. » Ad 2um : Affirmative. » Ad 3un’: Posse, dummodo non excedat spatium unius horae ultra horas consuetas. » Ad et 5un' : Servetur Caercmoniale. » Ad 6um et 7um: Satis provisum in primo. » Ad 8um : Salis provisum in tertio. » Ad 9um : Dilata. Ad 10um : Servetur Caercmoniale episcoporum, lib. ί, cap. Xil ». Ilursus propositis dubiis die 19./un. 1728, S. C. repo­ suit : u Ad 2lln' : In decisis juxta resolutionem noni dubii. Ad 3um : Praevio recessu a decisis, arbitrio et pruden­ tiae Ordinarii. » Ad 9“m : Posse cogi juris remediis integrum capitulum, una cum omnibus de clero cathedralis, ut assistat episcopo CAPI T H. ---- DE TEMPORE El LOCO SACRAE ORDIN VIIOMS 61 solemncm cum cantu Missam ordinationis ad altare maju> celebranti, et ad mentem ». Mens vero erat quod « quando episcopus velit sacram ordinationem celebrare cum solemni pontificali in cantu, debet esse ad altare majus et cum assistentia diaconi et subdiaconi et capituli et omnium de choro, ut in sabbato sancto disponit Caercmoniale episcoporum, Missa tunc de­ serviente pro conventual*!. Extra hunc casum totum capitu­ lum non teneri illi assistere, sed sufficere assistendam et praesentiam duorum saltem canonicorum ». Hanc responsionem eadem S. C. deinde confirmavit in Alatrina, ‘20 Aug. 1785. Nam propositis dubiis: « 1 An episcopo Alatrino generalem ordinationem statutis a jure temporibus in cathedra! i ecclesia habenti canonici omnes adesse teneantur, non obstante privilegio alternati vae. Et quatenus affirmative ; 2° An renuentes coerceri’possint poena pecuniaria et spirituali ». Besponsum fuit : « Ad Γ"" affir­ mative et detur decretum in (Hennensi, celebrationis ordi­ num, et amplius. Ad ‘2"'n affirmative pro poena pecuniaria tantum arbitrio episcopi ». 103. Quoad hanc assistendam capituli episcopo ordi­ nanti prae oculis habendum est generale decretum Cone. Trid., .vr.ç.v. AA7F, cap. XI/. de ref. : « Omnes (de capitu­ lo)... compellantur episcopo celebranti, aut alia pontificalia exercenti assistere et inserxire ». Hoc decretum valet quo­ que si episcopus pontificalia exercet in alia cixitatis xel su­ burbii ecclesia praeter cathedralem : potest scilicet cogere capitulum cathédrale ut sibi assistat et inserviat, etsi illa ecclesia sit collegiata et dignitates ac canonicos habeat, dummodo ecclesia cathedralis ministris omnibus non desti­ tuatur, debitoque cultu et officio non cnreat. Xon valet vero hoc decretum, si episcopus pontificalia exercet in ecclesia extra cixitatcm episcopalem et. suburbium. Ilis autem po­ sitis, ex responsione S. C. C. in (Hennensi ad 9um dubium cum subsequent! mentis expositione, patet num et quando totum capitulum vel duo saltem canonici assistere et inserxire debeant episcopo facienti ordinationes sixc generales sive particulares, sive in statutis jure temporibus, sive ex- 62 TRACTATUS CAXONTCDS DE SACRA ORDINATIONE tra tempora. Modus assistendi et inserviendi determinatur in Caeremoniali episcoporum. 104. Tandem ordinationes in sacris publice celebrandae sunt, Veteres canones et patres passim inculcant, ex tradiiione aposlolica, .1'7. 17, ordinationes in gradibus hierarchicis faciendas esse coram populo, exclusis tantum cate­ chumenis I ). Ium quia populus interpellabatur et testimo­ nium ferre debebat de promovendi idoneitate, el etiam hodie interpellatur, etsi pro forma tantum, de qua re fusius alias: tum quia eae ordinationes maxime spectant ad po­ pulum, (pii ordinatis honorem et obedientiam debet, ac proinde congruum est ut ii sub illius oculis promoveantur. Solum tempore persecutionum islae ordinationes fiebant in privatis domibus minori, quo fieri poterat, apparatu, ne lïeipientior fidelium conventus ipsorum latebras detegeret ei persecutionem augeret. Subdiaconatus antiquitus confe­ rebatur privatiin (n ~>8' ; sed postquam inter majores or­ dines relatus fuit, statutum est, ut el ipse publice daretur. Cone. Trid. in relato decreto hanc disciplinam confirmans \ uli ordinationes in sacris publice celebrari in calhedrali ecclesia aut in alia ecclesia digniori ; sed jam diximus //. 100 hoc decretum e\ contraria consuetudine fuisse tem­ peratum. / §3. — Pro consecratione episcopali. 105. (’.one. Trid., se\s. \.\7//, cap. II. dp ref. y statuit : « Consecratio vero, si extra curiam Humanam liat, in eccle­ sia ad quam promoti fuerint aut in provincia, si commode fieri poterit, celebretur ». Haec de episcopis cum dioe­ cesi statuta sont, el cohaerent antiquae disciplinae. Ut plurimum enim electio novi episcopi ejusdemque subsequens consecratio fiebat in ipsa ecclesia ad quam no­ vus episcopus promotus erat ; metropolitanus scilicet et episcopi sulïraganei, si vacabat ecclesia sulfraganea, suffraganei episcopi, si vacabat ecclesia metropolilana, accedc(i) Concilium Laodieenum, can. V. CAPIT II. —DE TEMPORE ET LOCO SACRAE OBDIWTIOMS 63 bant ad ecclesiam vacantem, et, facia novi episcopi legitima electione, ipsum in ecclesia consecrabant. 17 plurimum, inquam ; nam electus in episcopum in provincia Humana confirmabatur et deinde consecrabatur Hornae ab ipsomct H. 1'. Etiam in provincia Mediolanensi suITraganeus consecra­ batur Mediolani; archiepiscopus vero Mediolanensis conse­ crabatur ab episcopo Vquilejensi, ac vice versa, in civitate consecrandi. Tandem concilium Totelanurn IV reliquit ar­ bitrio archiepiscopi determinare locum consecrationis suffraganei (1). 106. Nostris diebus decretum Tridenlinum non semper servatur, itant consecrationem etiam extra proxinciam novus episcopus nonnumquam recipiat. Nam si consecratio fieri debet extra Urbem, in ipsa bulla promotionis in Consistorio datur facultas consecrandi novum episcopum : Cuicumque quem maluisset, catholico antistiti gratiam et communio­ nem Sedis ApostoUcae habenti : et in vim hujus facultatis novus episcopus a quocumque antistite catholico consecra­ tionem petere et recipere potest. Sed de hoc fusius in cap. U. ubi de ministro sacrae ordinationis. 107. Tandem electus in H. P., si characterem episcopa­ lem non habet, ordinatur et consecratur in altari confessio­ nis Basilicae Vaticanae reservato consecrationi H. P. (2), si electio in Urbe facta est; secus ordinatur aut consecratur in ecclesia cathedrali aut in alia digniori. Post consecratio­ nem locum habet caeremonia coronationis. Pontifex qui pri­ mus coronatus fuit, videtur fuisse Leo 111 an. 793 in Basilica Vaticana. S. Nicolaus I coronatus fuit an. 838 coram im­ peratore Ludovico II in Basilica Lateranensi; sed deinde constans usus fuit ut caeremonia coronationis perageretur in Basilica Vaticana; ex qua novus Pontifex solemnissimo equitatu pergebat ad Basilicam Lateranensem, cujus pos­ sessionem sumebat (3). (1) Duchesne, Origines dti culte chrétien, chap. X, § 4. (2) Moroni, vol. XVI, pag. 306. (3) Moroni, vol. XVII, pag. 206. CAPUT III r»i: SI I IIJ.TO SACRAE ORDINATIONIS. 108. ΙΊ hanc materiam amplam ci. implexam aliquo or­ dini* exponamus. in primis videbimus de subjecto idoneo sacrae ordinationis, idest quaenam persona ad statum cle­ ricalem accedere et admitti possit aut debeat ; deinde de intentione in eadem persona necessaria disseremus. Etiam hae in re disciplina Ecclesiae Orientalis quam breviter ex­ ponit PappSzilAgyi, p. //, § 2 507//., parum differt a nostra: differentias praecipuas suis locis exponemus. SECTIO I Do subjecto idoneo sacrae ordinationis. 109. In veteri lege Deus sacerdotium reservaverat. Aaron ejusque liliis; ministros vero voluit assumi ex una tribu Levi, (pii proinde appellati fuerunt Levitae. Christus D. nihil hujusmodi in nova lege constituit ; sed dum ex una parte Dens ad statum clericalem appelai quos vult, ex omni tribu el lingua et populo et natione, ex alia autem parte vel ipse Deus jure six e positivo six e naturali, vel deinde Ecclesia, potestate a Deo recepta, aliquas personas prohibuit a statu clericali sive 'm perpetuum sive, ad tempus, perdurantibus scilicet certis circumstantiis. Igit ur dici potest subjectum ido­ neum sacrae ordinationis esse personam vocatam a Deo, et non impeditam : quod fusiori indiget declaratione. Articulus I De divina vocatione ad statum clericalem. 110. Omnes admittunt, si excipias illos (pii divinam pro­ videntiam aut ordinem supernaluralcm detrectant, Deum, CAPÜT III. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 65 independent·'!· a creaturae ineritis, aliquos prae aliis eligere ad statum sacerdotalem, et nonnullos inter istos ad dignita­ tem episcopalem, eosdemque praeparari! dotibus seu cor­ poris seu animi congruis ad sacra ministeria digne et lauda­ biliter obeunda. Ilie divinae supernatural is providentiae actus est divina vocatio ad statum clericalem (1 . Diximus, ad statum sacerdotalem... ad dignitatem episcopalem, quia cum alii clericales gradus a prima tonsura ad diacona­ tum inclusive in praesenti Ecclesiae disciplina sint via ad presbyteratum, juxta ordinariam oeconomiam divinae pro­ videntiae non datur vocatio divina ad aliquem ipsorum terminalive. Nos in praesenti loquimur nominatim de vocatione ad statuin sacerdotalem, seu de vocatione ecclesiastica, non autem de vocatione ad dignitatem episcopalem. Haec autem divina vocatio ecclesiastica esse non solet absoluta, et auferre humanam libertatem: hinc frustrari potest sive ex culpa tum ipsius personae vocatae tum aliorum, sivi' ex­ tra culpam. Insuper haec vocatio concipi et esse potest du­ pliciter: vel imperativa, ita ut Deus vocans imponat etiam obligationem parendi, vel invilativa tantum, ita ut Deus in­ vitet quidem ad statum clericalem, sed obligationem stric­ tam saltem gravem non imponat. 111. Ex dictis vero jam patet non vocatum a Deo ad statum sacerdotalem, non debere sacerdotium, et ideo nec primam tonsuram aliosque ordines recipere. Sacrae lit­ terae id expresse tradunt. S. Paulus, ad Hebr., Γ, 'i. loquens de sacerdotio christiano ait : Nec quisquam sumit sibi honorem, sed qui vocatur a Deo tamquam Aaron. Sic et Christus non semet ipsum clarificavit ut ponti/e.r Iteret, sed qui locutus est ad eum : Euius meus es tu. I Inde Apostoli, Jc/. /. 2'i, ut in locum Judae alium subrogarem, sic Deum deprecati sunt : Tu, Domine..., ostende quem elegeris. Et ipse Christus 1)., Joan..\, 1 : Qui non intrat per ostium in ovile ovium.... /ur est et latro ; qui autem intrat per ostium,pastor est ovium. Et rursus, Joan.,\ I , 16 : Non vos me elegistis, sed ego elegi vos... ut /ructum (I) Haberi, Da ordine, p. 3, cap. 1. Ilie auctor ex S. Alph., 17, ». S0‘2, egregie disputat de divina vocatione. ’ GG TRACTATIS canonicus de sacra ordinatione afferatis, et fructus vester maneat. Et rursus Luc., A, 2 : Hogate dominum messis, ut mittat operarios in messe m suam. SS. Patres idem repetunt : sufficiat citare S. Bernardum, qui in Tract.de cancers. ad Clericos, cap. À7A', contra illos qui non vocati in clerum se introducunt. sic in­ vehitur: « Lude tantus praelationis ardor ? unde ambitionis impudentia tanta? unde vesania tanta praesumptionis hu­ manae? Audetne quis vestrum terreni cujuslibet reguli, non praecipiente, aut etiam prohibente eo, occupare minis­ teria. praeripere beneficia, negotia dispensare » ? Tandem non ima ratio idem confirmat. Nam 1° non xocatus ad sa­ cram ordinationem accedens agit contra voluntatem Dei, ejusque supremam auctoritatem laedit, uti indicant verba relata S. Bernardi. 2° Ejus ministerium erit infructuosum, tum quia ipse non est aptus ecclesiasticis muneribus, tum quia’ deest benedictio Dei, a quo omnis spiritualis fructus est repetendus juxta illud : Neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat, sed qui incrementum dat Deus, l· Cor., Ill, 7. Insuper hoc speciale habet status sacerdotalis ut destinetur ad officium mediationis inter Deum et homines, intercessionis apud divinam misericordiam et dispensationis mysteriorum Dei; atqui nemo mediatoris paries assumere debet, nisi admittatur a partibus (piorum interest, et prae­ sertim a Deo a quo pendet nostra reconciliatio ; nemo etiam se ingerere proprio nutu debet in dispensationem mysterio­ rum Christi. 3° Ipse carebit auxiliis particularibus (piae Deus reservat electis suis, quaeque jugum divinum reddunt suave et onus leve. Hinc ipse poterit quidem et debebit obli­ gationes clericales adimplere, cum gratia sufficiens nemini desit, sed illis auxiliis destitutus difficile easdem rite adim­ plebit (1). 112. Quid vero si quis non vocatus ingressus sit? Si or­ dines minores non est praetergressus, recedat. Et quidem si dubius de sua vocatione primam tonsuram et ordines mi­ nores recepit, per se non peccavit, saltem graviter. Nam ex Conc.Trid., sw. A A ///, cup. XVII f, de ref., prima tonsura (t j Habert, l. c. ; S. Alpli., I. c., Icard, Praei, juris can., η. 316. CAPUT III. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 67 conferri potest pueris r/uorum indoles et voluntas spem afferat eos ecclesiasticis ministeriis perpetuo inservituros. I nde deducitur non requiri certitudinem vocationis ad lici­ tam primae tonsurae susceptionem, quod et de ordinibus minoribus repetendum esse putamus. Si vero certus de non vocatione ad primam tonsuram et minofes ordines accessit, peccavit; sed utrum peccatum fuerit mortale, saltem ob voluntatem recipiendi ordines sacros, nolumus definire. Casus gravior est si non vocatus ordines etiam sacros recepit. Ductores rationibus supra allatis innixi eumdem a peccato gravi non excusant, saltem si certus erat de non vocatione (1). Putamusa temeritate graviter culpabili neque illum excusari, qui sine debita investigatione divinae volun­ tatis, aut in dubio de vocatione ad sacros ordines accessit. Interim tamen taliter ordinatus non debet de propria saluto desperare, memor doctrinae catholicae quod Deus vult omnes homines salvos fieri. Peracta itaque de propria te­ meritate poenitentia, studeat suis obligationibus rite satis­ facere, orationibus et laboriosis poenitentiae exercitationi­ bus petens a Deo ulteriora gratiae auxilia; docet enim Conc.Trid., .wjjw. 17. cap. XI: « Deus impossibilia non jubet, sed jubendo monet et facere quod possis, et petere quod non possis, et adjuvat ut possis ». Igitur repetendum ei est illud Augustini : Fac ut voceris. 113. E contrario ex dictis pariter evidens est vocatum a Deo debere statum clericalem amplecti, et non retardari ne­ que falsae humilitatis praetextu, neque multo minus prae­ textu commodorum temporalium. SS. Patres id passim in­ culcant. S. Athanasius, epistola ad Dragontium Manatlnnn , et in suppi., q. 35, a. 3. 124. 3° Inter homines viatores baptizatos, foeminae. Revera \postolus in la ad Cor., \IV, 3Zi, ait : Mulieres in ecclesia taceant; non enim permittitur eis loqui, sed subditas esse, sicut et le.r dicit (ien., III). Si quid autem colunt discere, domi viros suos interrogent. Turpe est enim mulierem loqui in ecclesia. Ij 1il ad Tim., //, II sequ. : Mulier in silentio discat cum omni subjectione. Docere autem mulieri non permitto, neque dominari in virum, sed esse in silentio. Exinde patet manifeste foeininas prohiberi ab ordinibus. Et quidem prohibentur sub poena nullitatis : ita enim traditio et communis doctorum catholicorum doctrina interpretata est legem Apostoli, et ideo Patres inter haereses recensent doctrinam qua sacer­ dotalis dignitas et officium mulieribus tribuitur (1. Paludanus. apud Rallier,/;. 11, sect. 11', cap. 11, §'2, affirmavit (1) S. Epiphanius, IIaer. 29, aliat 49; S. Ambrosius in illud 1" Tim. Ill : Mulieres similiter pudicas... ; S. Augustinus, De Itacr., cap.XVII ; S. Irenaeus, Λ<Ζυ. haer., lib. I, cap. IX. ■ 76 TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE mulierem tonsurae suscipiendae capacem esse: sed imme­ rito. cum prima tonsura sit praeparatio adordines, ei frus­ tra ad ordines praeparatur, qui ab ordinibus prohibetur. Quod si in lectionibus Breviarii sub die 12.1 zzyz/s/z legimus S. Claram Assisicnsem recepisse a S. Francisco tonsuram, id intelligitur de tonsura materiali, idest tonsam ab eodem fuisse. 125. I’\dictis apparet quid dicendumde ordinatione her­ maphroditae. qui nempe utroque sexu pollet. In nostro Trac­ tatu canonica de ntalrimonio,n.à:Ui.diximus juxta physiologos et modicos rrcentiores non dari veros hermaphroditas ; et licet aliquando dubium esse possit utrum persona sil vir an foemma, tamen alterutrum est et nequit esse simul utrumque. Proinde si est vir, ordinatio est valida; si est foemina, ordinatio est nulla; si dubium est, etiam ordina­ tio est dubia, et ideo promotus nequit ministrare, praeser­ tim in primis iribus ordinibus. I trnm veri' sil vir an foe­ mina, medici judicabunt. 126. In antiquis documentis ecclesiasticis, quorum non­ nulla infra citamus, aliquando mentio occurrit epi^coparum, presbyterarum, diatonarum seu diaconissarum, et hypodiaconarum. Exinde sequi videretur in primis Eccle­ siae saeculis hos ordines etiam mulieribus collatos fuisse. Xecesse esi ut hoc. eruditionis ecclesiasticae punctum bre­ viter declaremus (1 . 127. In primis episcopae. presbyterac, diaconae, hypodiaconae aliquando dicebantur mulieres non ab ullo gradu seu ministerio sacro, sed vel a viro qui, acceptata cum uxore continentiae lege, ad relativos ordines assumptus fuerat, sicuti et nos vulgari sermone appellamus Madame la présidente etc. uxorem viri qui hoc gradu iniget, vel quandoque etiam a lilio, qui eos onlines habebat. Ita sv no­ dus Turonensis 11 (a. Ô67 in cap. \// praecipit episcopo ut uxorem tamquam sororem habeat ; et in tap. \lll il­ lius uxorem vocat episcopam. Sy nodus Aulissiodorensis 11 Devoti, Jas Can. L'n.% lib. I. lil. XI, § IX sequ. ; Goaf. I. c,, pag. 262 sequ. R* W CAI’L’T 111. HE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS Ii (a. 578-590), cap. XXI, aeque aperte loquitur: « Non licet presbytero, post acceptam benedictionem, in uno lecto cum presbylrra sua dormire, nec in peccato carnali misceri, nec diacono, nec subdiacono ». Etiam synodus Romana sub Gregorio 11 in cap. I. II. HI. presbyteros cl diaconas eodem sensu nominat. S. Gregorius .M., in lib. IV Dialog., cap. N.Y, laudat Ursicinum presbyterum qui «a tempore accepti ordinis presbylerani suam ut sororem diligens, sed quasi hostem cavens, ad se propius accedere non sinebat ». Tandem apud ecclesiam S. Praxedis in Urbe, in cappella S. Zenonis adest inscriptio, in qua Theodora, mater Pascha­ lis II Romani Pontificis, appellatur episcopo (1). 128. Verum fatendum est diaconus et vulgo diaconissas frequentius dictas fuisse mulieres, (piae quibusdam minis­ teriis ecclesiasticis fungebantur. 129. In antiquitate ecclesiastica aderant viduae et dia­ conissae. Discrimen inter easdem pluribus illustrat Ilallier, p. Il, sect. IV, cap. II. § 6, η. 18 sequ. 130. Viduae passim dicebantur qiiaecumque in vidui­ tate caclibem vitam ducebant etiam absque voto: sed prae­ terea erat viduarum quidam ordo, in quem per castitatis professionem illae admittebantur (piarum aetas et diligcntior probatio castitatis omne incontinentiae periculum sub­ movebat. Quae ad hunc ordinem promovebantur, vidualem vestem in ecclesiae sacrario, castitatem coram episcopo pro­ fessae, induebant. Concilium Toletanum IV. cap. IV, duo genera \ iduarum ita recenset : « Saeculares viduae dicuntur, (piae adhuc disponentes nubere, laicalem habitum non de­ posuerunt. Sanctimoniales vero (piae, jam mutato habitu saeculari, sub religioso cultu in conspectu sacerdotis vel ec­ clesiae apparuerunt ». Viduas autem hoc votum castitatis emittentes et vestem vidualem assumentes, velari quoque licuisse, saltem alicubi, non pauca documenta indicant (2). Proinde eae viduae erant, ad instar nostrarum religiosarum (1) Duchesne, Liber Pontificalis, toni. II. pag.Gl, hn. 39 ; pag. 65, not. 11. (2) Ilallier, l. c., n. 11. 78 TRACTATIS CANONICUS de sacra ordinatione vel monialiuni, Heer non in communi, sod in privatis domi­ bus viverent. 131. Diaconissae autem non ad castitatem solum ser­ vandam. sed praeterea ad officia quaedam ecclesiastica ob­ eunda consacrabantur. ruerunt institutae ab ipsomet \postolo Paulo. i. 6. 80 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE viguit in Occidente, diutius in Oriente, ubi etiam hodie in quibusdam locis diaconissas esse perhibetur, testu Assemani citato a Devoti, /. r., § A*. //. 9. Eamdcm suscitaverunt pro­ testantes ut sub antiquitatis nomine nostras imitarentur moniales quae pauperibus, infirmis aliisve miseris praesto sunt 1). 136. Ad rem nostram quod attinet, animadvertimus quod licet diaconissis ritu externo committeretur potestas ad ali­ qua officia spiritualia obeunda, tamen ob rationes allatas n. 7 exinde dici non potest ipsas recepisse ordinem diaconalem proprie dictum, sed tantum officium analogum officio diaconorum. 137. V Tandem inter viros viatores baptizatos, nonpresbyter pro episcopatu juxta communiorem sententiam. Sed propter materiarum connexionem majoris claritatis gratia hanc elegantem quaestionem agitavimus n. 12,7 sëyu. 138 Huc usque de incapacibus sacrae ordinationis re­ cipiendae. Alii omnes, praeter recensitos, sunt capaces ; sed inter hos plures prohibentur a statu clericali, de quibus fusius agendum est. $ -■ — be impedimentis ordinationem prohibentibus. 139. Materiam difficilem aggredimur, in qua magna est confusio apud auctores. Ad hunc scopulum evitandum, ani­ madvertimus haec impedimenta distribui posse in tripli­ cem classem, nempe in censuras cum homôriymis poenis cl proh dationibus, irregularitates, et relic/ua impedi­ menta simpliciter, Hinc in documentis Sedis Apostolicae saepe legitur ordinandos immunes esse debere a censura, irregularitate vel alio canonico impedimento. Censurae cum homonymis poenis et prohibitionibus et irregularitates sunt ex jure canonico: reliqua impedimenta simpliciter sunt vel e\ jure divino xel ex jure canonico. De singulis sub distinctis numeris sermo erit. I Welzerund Welle Kirchcnlcxicon, υ, Diaconissen. CAPI T 111. ---- OE SUBJECTO SACRAE OKOINATIOMS 81 I De censuris cum homonymis poenis ac prohibitionibus, quatenus sunt impedimentum sacrae ordinationis. 140. Censura definitur : Poena medicinalis gua Chris­ tiano deling uenti et conitimur i usus guorumdam bono­ rum spiritualium aufertur. Innocentius III interrogatus quid nomine censurae veniret in bullis pontificiis, respondet in celebri cap. 20, De verborum significatione, venire ejcrunmunicationcm, interdii tum et suspensionem. Attamen interdictum et suspensionem quandoque habere rationem verae censurae juxta datam definitionem, quandoque vero rationem merae poenae, aut etiam simplicis prohibitioni< quae non supponit culpam, ex dicendis patebit. Nostrum non est de censura excommunicationis, interdicti et suspen­ sionis cum homonymis poenis et privationibus ex professo pertractare; de quibus omnes canonistae fuse agunt in tit. A'.V.\7A', De sententia excommunicationis, suspensionis et interdictilib. K Decret. Nos solum exponere debemus quomodonam haec impediant sacram ordinationem reci­ pere. De episcopo excommunicato, interdicto, suspenso or­ dinante ; et de Ordinario his vinculis illaqueato dante dimis­ sorias, agemus in cap. V, ubi de ministro sacrae ordina­ tionis. 141. Excommunicatio est : Censuragua guis separatur a communione fidelium (1). Igitur, omissa excommunica­ tione minori quae non amplius existit. excommunicatio ma­ jor. prout definitio indicat, separat a fidelium communione sive in divinis sive in humanis; ideoque prohibet omnia quae hanc communionem secum ferunt, quaeque auctores fuse exponunt. Proinde dubitari nequit excommnnicatuin, quandiu \ iget excommunicatio, non posse licite gradum cle­ ricalem quemcumque recipere aut receptum exercere, et consequenter non posse obtinere beneficium ; haec enim omnia profecto important communionem in divinis cum fidelibus. (I) D'Annibale, 1, §360 ; Suarez, l. c., disp. VIII, seel. I, n. 1 ; S. Alph.. VII, n. 133; Schmalz., F, XXXIX, n. 112. S2 ItlACi'ATL'S CANOMCLS DE SACHA O11D1 \ VT1O.XE 142. In cap. .32.De sententia cjcomm., Innocentius III agit praecise de excommunicatis ex violenta clericorum percusione, qui « ecclesiasticam sententiam négligentes, in excommunicatione positi, ecclesiasticos ordines accipere non formidant » ; et respondet eos, si scienter id fecerint, a susceptis ordinibus in perpetuum esse deponendos, vel, ui postea legitur de regularibus, ab execulione suscepti ordi­ nis ei oflicii manere suspensos ; si vero id fecerint ex igno­ rantia seu juris seu facti, culpabili tamen ( l), et quidem graviter, episcopum cum saecularibus, et superiorem cum regularibus posse dispensare. Evidenter heic agitur do sus­ pensione 2 : quae videtur fuisse latae sententiae. Illud vero ecclesiasticos ordines comprehendere tum majores tum minores non est dubium (3); sed non comprehendit primam tonsuram. Haec autem poena suspensionis inibi Maluilur in ordinatos excommunicates ex violenta clericorum percussione ; et licet Suarez,/.c., affirmet hanc poenam esse extendendam ad omnes exconimunicatos recipientes ordines, id tamen clarum non est. Cauterum haec suspensio non le­ gitur in const. ApostolicaeSedisti ideo abrogata dici debet. Hinc excommunicatus primam tonsuram aut ordines reci­ piens, hodie peccat quidem graviter ; sed poenas latae sen­ tentiae non contrahit, et nominaliin non est irregularis (//. /P / . Ordinem vero receptum exercens peccat graviter et,si actus ordinis est clericis reservatus ('?/. /50), contrahit irregularitatem, de qua fuse n. A5-) seq. random episcopus promovens excommunicatum nec jure, communi poenas la­ tae sententiae unquam contrahebat ; sed promovens nominatim excommunicatum incurrit ipso jure interdictum ab ingressu ecclesiae, de quo in const. Apostolicae Sedis inter interdicta latae sententiae reservata, n. 2; quae poena de­ sumpta est ex cap. 8, De privilegiis, in 6". 143. Interdictum in genere est \ Prohibitio removens fulcies a participatione quarumdam rerum sacrarum. Ites sacrae heic sunt dirimi officia, nempe ministeria po­ ti) Suarez, i. c.. disp. XXXI, sect. I, n. 58. (2) Suarez, I. c., n. 56 ; S. Alph., VII, n. 160. (3) Suarez, l. c. CAPUT 111. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 83 testatis ordinis quae ex institutione Christi vel Ecclesiae a solis clericis praestari possunt, elsepulturaecclesiastica I j. Aliud est ZocttZg,quod allicit immediate loca ; et subdividi­ tur in generale, si aliquod territorium, e. g. civitas, paro­ chia. interdicto submittitur, et in speciale, si determinatus locus, e. g. sola ecclesia parochialis. vel aliqua determinata loca tantum, interdicto afficiuntur. Locale interdictum non est proprie dicta censura, sed mera poena; et si fertur sine peccato, e. g. si episcopus prohibet quominus divina officia celebrentur in ecclesia cui periculum ruinae imminet, vel ne adhibeantur in divinis officiis paramenta v ctuslatc diruta, est simplex prohibitio. Aliud est personale, quod afficit im­ mediate personas, et rursus subdividitur in generale, quod fertur in populum, seu ordinem aut coetum personarum, et in speciale, quod in individuum vel individua determinata fertur. Rursus interdictum personale-gcnerale non est vera censura, sed mera poena, et, quoad innocentes, est simplex prohibitio; speciale autem est vera censura,si imponitur tamquam poena medicinalis cessans, fracta contumacia ; est mera poena, si infligitur ad tempus determinatum aut in perpetuum. 'Pandem aliud est mirtum, quod ex dictis faci­ le intclligitur. Interdicto personali accedit interdictum ab ingressu ecclesiae, locali cessatio a divinis, 144. Porro interdictum aliquando producit omnes efiectus indicatos in definitione ; aliquando ad aliquos lautum li­ mitatur vel ex jure vel ex terminis sententiae interdicti. At interdictum limitatum ad everritium ordinum, vel ad ac­ tum unius ordinis, c. g. ad celebrationem Missae, est potius suspensio quam interdictum, licet interdictum vulgo appel­ lari soleat. Videamus utrum interdictum ex jure, nisi ex terminis sententiae limitetur, prohibeat sacram ordinationem. 145. Interdictum locale tum generale tum speciale vetat in loco administrari ct recipi sacramentum eucharistiae, nisi in periculo mortis, sacramentum extremae unctionis et sacramentum ordinis ; insuper vetat sepulturam ecclesiasti­ cam in loco interdicto, exceptis personis privilegiatis. Quoad (I) Suarez, l. c., disp. XXIV, seel. Ill, n. h ; D’Annibale, I, § 370; Schmalz., V, XXXIX, n. 361. 84 TRACTATOS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE «ilia officia divina distinguendum est inter interdictum locale-generale el interdictum localc-spcciale. Nam in primo sacrificium Missae aliaque divina officia celebrari possunt sicut prius, submissa tamen voce, januis clausis, exclusis tum clericis excommunicatis ac interdictis tum laicis, et carnpanis non pulsatis; quae omnia permittuntur in festivi­ tatibus Natalis, Paschae, Pentecostes, Corporis Christi cum octava. Assumptionis et Conceptionis B. Μ. V., excommu­ nicatis exclusis, sed interdictis admissis. Iu allero solum licet, si agatur dc ecclesia parochiali interdicta ubi asserva­ tur sanctissimum sacramentum, ad renovandam eucharis­ tiam pro infirmis, legi unam Missam semel 'm hebdomada, nemine assistente. Cum igitur ordinationes hierarchical* sint vera sacramenta ordinis, ordinationes non hierarchicae et collatio primae tonsurae inter divina officia sint profecto recensenda, patet utrum et quatenus in loco interdicto sive generaliter sive specialiter promotiones clericales prohibean­ tur (1). Plures aiunt ordinationem licere in loco interdicto, si esset talis sacerdotum penuria ut sacramentum poeni­ tentiae et eucharistiae commode infirmis ministrari non posset (2). Ita porro si ordinatio in alio loco non interdicto fieri non posset; sed haec hypothesis vix umquam verilicabitur, quia episcopus potest accedere ad locum non interdic­ tum pro ordinatione, aut ordinandos dimittere ad alienum episcopum (3). Pariter in loco interdicto vetatur exercitium ordinum licite receptorum, si clericus eos exercens admi­ nistret sacramenta aut celebret officia divina prohibita per interdictum; exercitium veto ordinum mah* receptorum, e. g. ob violatum interdictum, vetatur etiam extra locum in­ terdictum juxta ea quae dicimus n. /53. 146- Interdictum personale-generale vetat personam in­ terdict am quocumque in loco administrare aut recipere sacra­ ti) D’Annibale, i, §371, not. 38. Suarez, l. c., sect. I. η. 45, admittit tonsuram prohiberi uti officium divinum ; sed putat omnes ordines pro­ hiberi uti sacramenta, quia omnes rationem sacramenti habent. Atqui hoc est falsum de ordinibus non hierarchicis. (2) Layman, cap. II, n. 1 ; Bonacina, VI, III, J 3, n. 3; 1‘irhing, V, XXXIX, n. 235. (3) Schmak., V, XXXIX, n. 35G; Sayr, 7, VII, n. 38. CAPET 111. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 85 menta, de quibus supra, admitti ad ecclesiasticam sepultu­ ram, laudem celebrare alia officia divina, aut iisdem assistere vel eorumdem subjectum esse. Hinc sicuti persona genera­ liter interdicta nullibi potest quoscumque gradus clericales conferre., ita nequit eosdem recipere, receptosque exercere uti supra. Haec a fortiori repetenda sunt de interdicto personali-speciali, sive tandem hoc sii. vera censura, sive mera poena. 147. Violatio interdidi in materia ordinum collatorum, receptorum aut exercitorum est peccatum perse grave. Palao, tract. Y\7Y. cZz.sy;. K, pari. F, η. I. apud Schmalz., Γ. .Y.Y.Y/Y, /z. 390, addit exercitio minorum ordinum vix unquam a clericis peccari mortaliter, quia horum ordinum ministeria non exercentur a clericis tamquam propria ordi­ nis, sed qualiter ab aliis laicis exerceri solent. Id significat exercitium minorum ordinum plerumque in praesenti dis­ ciplina non continere divinum officium in sensu superius indicato ; sed vide?/. /50. Idcoquc in genere dici potest cle­ ricum peccare mortaliter, si exercens ordinem celebrat di­ vina officia contra interdictum. Praeterea violatio interdicti plectitur variis poenis quas vide apud canonistas in cit. tit. \X\I\. De sent, excom., susp. elint. ; insuper seeuinfert irregularitatem, quam nos fuse, infra exponimus. 148. Suspensio in genere est : Prohibitio qua clericus interdicitur of/icio vel beneficio vel utroque. Officium est ministerium potestatis ordinis vel potestatis jurisdictionis ecclesiasticae clerico reservatum. Haec autem suspensio po­ test esse vel vera censura, si infligitur propter delictum tamquam poena medicinalis ad frangendam contumaciam ; vel niera poena, si infligitur propter delictum in ejusdem vin­ dictam, non ut medicina usque dum delinquens corrigatur, uti cum suspensio est ad tempus determinatum, aut in perpetuum ; vel simplex prohibitio, si infligitur sine ulla culpa. Haec ultima suspensionis species numquam est a beneficio, sed solum ab officio. Suspensioni perpetuae ac­ cedunt depositio et degradatio., quae tamen graviores poe­ nae sunt, et degradatio gravior depositione. Quaecumque autem suspensio afficere nequit nisi clericum ; et hic sus- 80 TRACTATLS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE pendi non potest nisi ab officio vel beneficio quibus actu gaudet ; juris enim nondum quaesiti suspensio ne intelligi quidem potest INos beic agimus de suspensione ab offi­ cio. 149. Haec igitur suspensio cujuscumque speciei, juxta terminos ejusdem, aliquando est totalis ab omni officio, ali­ quando est partialis ab aliquo tantum. Ita suspensio ab of­ ficio, ab exacutione officii etc., est ab omni officio sive potestatis ordinis sive potestatis jurisdictionis ; suspensio a divinis, ab officio dicino, a divinis officiis, etc., est ab omni officio potestatis ordinis sive receptae per ordinatio­ nem, sive receptae per privilegium seu commissionem ; suspensio ab ordine, ab ordinibus etc., est ab omni officio potestatis ordinis receptae per ordinationem ; suspensio ab ordinibus sacris est ab omni officio potestatis ordinis recep­ tae per ordines sacros ; et ita porro de suspensione ab ordine subdiaconatus, ab ordine male recepto, a celebratione Missae, ab usu pontificalium, a collatione ordinum etc. Dubitatur num suspensus ab ordine inferiori eo ipso sus­ pensus sit ab ordine superiori. Episcopus suspensus a con­ ferendo uno ordine e. g. subdiaconatu, certe potest conferri1 gradus inferiores; sed probabilius potest quoque conferre gradus superiores e. g. diaconatum, presbyteratum, etc. (2). Clericus suspensus ab exercendo uno ordine, c. g. sub­ diaconatu, certe potest exercere ordines inferiores. Veteres plerique putaverunt ipsum esse suspensum ab ordinibus quoque superioribus quos habet, quia qui privatur minori­ bus etiam majoribus privari censetur. Alii docent ipsum esse suspensum ab ordinibus quoquo superioribus solum quatimus ipsorum actus includunt actum ordinis inferioris a quo est suspensus ; ita ut e. g. presbyter suspensus a dia­ conatu possit audire confessiones, administrare extremam unctionem, etc., sed non possit celebrare Missam, quia in ea evangelium legeret, quod est munus diaconi (3). D’Annibale, (1) Suarez, t. c., disp. XXVI, sect. Ill, n. Ji ; disp. XI, sect. 111. n. 23, ibi : < Suspensio cum sit privatio quaedam supponit potestatem ; D’Anni­ bale, I, §306, contra Salm., X, V, n. 24. (2) Suarez, l.c., disp. XXVI, sect. IV. n. 13 ; D’Annibale, I. c., not. 16. (3) Schmalz., V, XXXIX, n. 293; Salm., X, V,n. 52. CAPUT 111. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 87 l. c., putat suspensionem nullatenus extendi ad ordines su­ periores ; sed suspensum ab ordinibus inferioribus supe­ riores ordines exercere non posse jure naturali, non cano­ nico, quasi indignum juxta/. 7, ^penult. fl., be interdicti* et relegatis et deportatis \n. /55). Nos in primis admittimus hanc doctrinam D'Annibale quoad primam pariem, nempe quod suspensio ad ordines superiores non extendatur, quia odia restringi convenit ; et ideo suspensus u subdiaconatu erit suspensus a subdiaconalu, non item a diaconatu, presbyteratu, etc. Neque dicas actum ordinis superioris aliquando includere actum ordinis inferioris a quo est. suspensio, uti Missa (piae est actus or­ dinis presbyteratus, includit lectionem epistolae cum mani­ pulo, quae (‘st actus ordinis subdiaconatus, et lectionem evangelii eum stola, (piae est actus ordinis diaconatus: et ideo illum saltem actum ordinis superioris suspensione ve­ tari, ne quod suspenso una via prohibetur, alia permittatur (‘outra reg. juri* 8f\,in <>". Nam respondemus actum illum, i*, g. lectionem epistolae, esse actum tum subdiaconi tum presbyteri in Missae celebratione ; et suspensione vetari formaliler quaternis est actus subdiaconi. non pure et simpli­ citer etiam quatenus est actus presbyteri in Missae celebra­ tione; nam suspensio est a subdiaconatu. Saltem haec doctrina valde probabilis est. At liceat dubitare de doctrina D'Annibale quoad alleram pariem, scilicet quod exercitium ordinum superiorum prohibeatur in casu e.x jure naturali. Nam non videtur absurdum illum qui plures gradus habet, et delictum minus grave commisit, prohiberi ab exercitio gradus inferioris, quin prohibeatur ab exercitio gradus su­ perioris. Susceptio ordinis superioris prohibetur quidem jure quodam naturali,de qua réagit rit. I. 7, /[., be inter­ dictis (c.it. n. /5!?) ; sed non est paritas inter exercitium or­ dinis jam suscepti, et susceptionem ordinis allions. Gaelerum haec dicta sint, salva meliori sententia. 150. Porro suspensio afficit lautum illos ordinis actus (pii clericis in ordine constitutis reservantur, uti jam innui­ mus in notione officii a (pio est suspensio. \d id decla­ randum notari debet nonnullos actus quoad ipsam eorum 88 TRACTATIS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE substantiam. praescindendo a quacumque solemnitale, esse ita proprios alicujus ordinis, ut poni numquam possint ab iis qui illo ordine insigniti non sunt, prout i est e. g. consecra­ tio eucharistiae, absolutio sacramentalis quae ordinem sa­ cerdotalem omnino requirunt. Sunt vero alii actus alicujus ordinis qui ex oflicio et cum quadam solemnitale seu appa­ ratu ponuntur a constitutis in eo ordine : sine illa solemni­ tale vero poni valent etiam a clericis inferioribus et a laicis quoque, quamquam non ex oflicio ; c. g. cantare epistolam est officium subdiaconi, sienti cantare evangelium est offi­ cium diaconi ; sed cantare epistolam sine manipulo aut evan­ gelium sine stola alii quoque possunt, non vero adbibitis illis indumentis. Tandem sunt alii actus alicujus ordinis quos cum iisdem indumentis acsolemnitatibus ponere possunt et insigniti eo ordine, et clerici inferiores, et etiam laici. e. g. actus omnium ordinum minorum in genere ex consuetudine. \tlamen sunt actus ordinum minorum qui ordinatis tantum reservantur: ita recitare cum vestibus sacris exorcismos Ecclesiae super energumenos; aut si alicubi acolythus in Missa solemni munus suum exercere non soleat nisi in pecu­ liaribus vestibus sacris, idque non liceat nisi acolythis (1). Igitur suspensio prohibet tantum ordinis actum qui saltem ratione solemnilatis reservatur clericis in eo ordine consti­ tutis, seu actum ordinis solemnem, vel tam/uam ex officio, ut alii loquuntur (2), non vero alium, quia hunc actum cle­ ricus suspensus ponens non videtur ordinem exercere. Po­ nens vero clericus suspensus actum prohibitum peccat per segraviter et contrahit irregularitatem,de qua fusius infra. 151. Eum vero suspensio cujuscumque speciei prohibeat exercitium ordinis suscepti, sequitur nec licere suspenso alios ordines recipere eosdemque, si forte receperit, exer­ cere. Xam hac in re est duplex regula generalis prae oculis habenda. 152. Prima : Prohibitus recipere aut exercere ordinem inferiorem eo ipso prohibetur etiam ordinem superiorem I Schmalz., K. XXVII, n. 35. (2) Suarcz, £>e censuris, disp. XII, sect. II, ». 9. CAPET ΠΙ. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 89 recipere 1 '). Hationem auctores varie et obscure reddunt : sed vera ratio est quia decet profecto ut a gradu superiori recipiendo arceatur ille qui non est dignus minorem reci­ pere et exercere. Hinc in cit. /. 7, § penult. //., /M inter­ dictis etc. legitur : « Potest alicui el unus honor interdici ; sic tamen ut si cui honore uno interdictum sit, non lanium eum honorem petere non possit, verum el eos quoque qui eo honore majores sunt; est enim perquam ridiculum eum qui minoribus poenae causa prohibitus sit, ad majora aspi­ rare; majoribus tamen prohibitus minores petere non pro­ hibetur ». El /. 'i, [[., De Senatoribus, addit: « Qui indi­ gnus est inferiore ordine, indignior est superiore ». \ddi solet id quod legitur in cap. 32, De sent, excomm. : « Eum majora intelliganlur illis prohibita quibus vetita sunt mi­ nora » ; sed Innocentius III inibi agit de polestate dispen­ sandi seu absolvendi. Ex his patet receptionem ordinis su­ perioris in casu non prohiberi, si proprie loqui velimus, suspensione, sed potius prohiberi naturali quodam jure ; proinde suspensus clericus, si nihilominus ordinem supe­ riorem recipit , peccat quidem, sed non videtur proprie vio­ lare censuram, et nullas poenas contrahit. 153. Altera : Prohibitus aliquem ordinem recipere, eu ipso, nisi aliud constet, prohibetur eumdem ordinem [orte receptum exercere quoad actus clericis in eodem ordine constitutis reservatos. Nam in genere vix non foret absur­ dum prohibere, receptionem ordinis, ac deinde permitu-re ejusdem functiones ordinalis reservatas (2). Quoad actus vero ordinalis non reservatos haec consequens prohibitio non intelligitur, quia ordinatus illos actus ponens non vi­ detur ordinem exercere. Additur tamen positae regulae li­ mitatio : Nisi aliud constet’, nam si ordinatus ordinem rece­ pit bona fide, fieri potest ut exercitium ordinis recepti ei­ dem permittatur; item si ordinatio prohibita fuerat timore alicujus incommodi quod de facto non velificatur; (piorum exempla infra habes.Tandem animadvertimus has prohibitio­ nes exercendi ordinem, quae voluti consequentiae neces(I) Suarez, l. c., disp. XXVI, sect. IV, n. 11 ; disp. XI. 11, sect. IV, n. 8. (2; Suarez, l. c., disp. XX VI, sed. 1V, n. 8; Ü’Annibale, l. ξ ίΟΟ. not 13. 90 TRACTATIS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE sariae descendunt a prohibitione recipiendi ordinem, non limitari per const. Apostolicae Sedis, sicut enim haec cons­ titui io non limitat leges prohibentes receptionem ordinis, ita nec consequentias quae ex his legibus naturali quodam jure procedunt. Accedit has prohibitiones exercendi ordi­ nem participare potius quemdam irregularitatis modum, quam esse propriam suspensionem (1). In genere const. Apostolicae Sedis, jus poenale Ecclesiae determinans, non limitat prohibitiones exercendi ordines quae poenae non sunt, e. g. prohibitionem exercendi ordinem ob vitium cor­ poris superveniens. 154. Huc usque dc censuris et homont mis poenis ac pro­ hibitionibus, quatenus sunt impedimentum sacrae ordinatio­ nis. Quomodo censura-poena-prohibitio cesset, ideoque et impedimentum, lege apud probatos auctores. Quinam vero excusentur, vide et applica quae infra dicimus de irregula­ ritatibus n. sequ. II Dc irregularitatibus. 1". — De irregularitatibus in genere. A. Quid sit irregularitas. 155. Irregularitas, si vim nominis spoctas, diciturarrf/w/o, addita praepositione in. quae exclusionem importat. I nib· irregularis. inspecta vi vocis, idem sonat ac alienus a regula, idesl a coetu eorum inter capaces qui ad statum clericalem assumi possunt, et irregularitas idem sonat ac recessus a regula, seu id quo, accedente jure, homo deviat a regula {'Γ. « Vox parum latina, ait d’Annibale, /, § 399, not. I, ab Innocentio III in cap. 10. In> renuntiatione. primum, ut videtur, usurpata (3) ». In can. 2, dist. '|7 in (t) Suarez, l. c., disp. XXVIII, sect. IV, n. 5. (2) Suarez., l.c., disp. XL, sect. I, n. A. (31 Berardi, Jus Ecc. Un., lib. Γ, p. 11. disp. IV, cap. II ab initio ; qui tamen merito animadvertit irregularitates ipsas esse vetustissimas, ab ipsa apostolica aetate constitutas. CAPUT HI. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 01 Decreto, concilium Nicaenum 1 statuit ut usurarius cleri­ cus alienus existai a rcqula seu a canone, idest a registre ecclesiae cui adscriplus est per ordinationem, et ita etiam passim in aliis antiquis documentis ; sed illam expressionem significare in casu suspensionem poliusquam irregularita­ tem, infra dicemus (n. /76*) (1). 156. Definitiones reales irregularitatis plures circum­ feruntur. Non pauci gravissimi auctores nomine irregularita­ tis intelligunt omne impedimentum ordinationem impediens jure canonico. Hinc Phillips, /. c., irregularitatem delinit : impeti intentum canonicum prohibens receptionem et exer­ citium ordinum. Et similis est definitio quam tradit Tamburinus, be cent, et irreq., lib. \. trad. IV, cup. I ; VanEspen. Jus cccl., tom. /. part. II. sect. !, til. X. cap. I, n. 5 ; Suarez, I. c., n. 2. Sed haec notio irregularitatem ex­ hibet in sensu lato, quia ul supra innuimus n. /J.9) irre­ gularitates proprie loquendo comprehendunt aliqua tantum impedimenta ordinationem impedientia jure canonico. Re­ vera praeter censuras de quibus supra, in usu Joquendi communi cujus maxima ratio habenda est in rerum defini­ tionibus, nomo (quidquid citati auctores in contrarium di­ cant) appellat irregulares qui nondum confirmati sunt, qui nondum assequuli sunt legitimam aetatem, qui non habent ordinem immediate inferiorem aut tempus interstitiorum non expleverunt, (pii addicti sunt militiae saeculari vel ser\ it uti, (pii vinculo matrimoniali detinentur, (pii non habent scientiam aut sanctitatem ordini necessariam, (pii implicati sunt negotiis saecularibus vel obligati ad ratiocinia red­ denda, (pii carent titulo canonico; et tamen pleraque ex his impedimentis jure canonico inducta sunt. Imo qui non ha­ bent legitimam aetatem non esse proprie loquendo irregu­ lares, firmatur etiam ex formula facultatum quas ontnibu* Vicariis Apostolicis Societatis Missionum ad E.rteros concedere solet Sedes Apostolica ad quindennium ; nam postquam sub n. 2 data fuerit facultas dispensandi in qui­ buscumque irregularitatibus (n. "JEb, deinde sub n. 3 (1) Phillips, op. diatom. 1. S XLIV. 92 TRACTATUS CANONICIS DE SACRA ORDINATIONE conceditur facultas dispensandi super defectu aetatis. Quam­ quam igitur data notio irregularitatis cohaereat etymologi­ cae significationi nominis, tamen significatio rcalis in com­ muni usu loquendi magis limitata est. 157. Omnibus sedulo perpensis, nos putamus irregula­ ritatem proprie dictam, de qua nos agimus, posse definiri : Impedimentum perpetuo prohibens coHationem-susce.pt'tonem cujuscumque gradus clericalis, et consequen­ ter ordinum exercitium. et ideo etiam beneficii collatiouem-acceptationem, jure canonico constitutum ex aliquo defectu vel delicto propter reverentiam divini ministerii. Igitur impedimenta ordinationem impedientia quae sub hac definitione comprehenduntur, sunt irregularitates in stricto sensu ; caetera sunt vel censurae a jure canonico pariter introductae, vel impedimenta simpliciter, quae sive a jure canonico sive a jure divino procedunt. Hanc vero definitio­ nem sequenti modo declaramus. 158. In primis nonnulli defectus ac nonnulla delicta, etiam remissa per poenitentiam, dedecent dignitatem el sanctitatem clericalem et praesertim sacerdotalem. Et qui­ dem aliquando ordinatio exinde esset graviter peccaminosa per se et citra omnem Ecclesiae legem, c. g. ordinatio illius qui non habet mores clericales, delictum commisit, poeni­ tentia non deletum, est in peccato mortali, caret usu ratio­ nis, loquela, manibus, scientia, etc. Proinde impedimentum quod ex his defectibus vel delictis cxnrgit pro ordinatione, est a jure divino seu naturali seu positivo, e| non dicitur in stricto sensu irregularitas \ I . Aliquando autem ordinatio exinde non esset, saltem semper, graviter illicita perse citra Ecclesiae legem, e. g. ordinatio illius qui est illegitimus, gib­ bosus. neophytus,bigamus, qui homicidium licitum commi­ sit, aul illicitum poenitentia remissum, qui redit ab haeresi, etc. Hinc ex his defectibus vel delictis sine Ecclesiae lege non enasceretur impedimentum generale ac perpetuum ad ordi­ nes. \t Ecclesiam melius consuleret dignitati et reverentiae divini ministerii praesertim sacerdotalis, statuit ut qui in illis 4) Suarez, l. c , disp. XL· sect. I, 3t i ; et sect. IV. η. I. CAPET HI. DE SUBJECTO SACRAE ORDIX AT10MS 93 conditionibus repentur, numquam promoveatur ad ullum gradum clericalem ; atque ita ex illis defectibus aul deliciis jam est jure canonico impedimentum perpetuum ad omnes gradus, quod proprie est irregularitas (1 ). Hinc communis­ sime doctores tradunt irregularitates non fuisse introduc­ tas in poenam, aul propter spiritualem medicinam, sed prop­ ter reverentiam et decentiam divini ministerii (2). 159. Jus autem canonicum irregularitatem inducens est jus canonicum coni mune. Hinc jus particulari* dioecesanum. provinciale, nationale, etiam scriptum, irregularitatem ferre nequit; quia enim maxime interest Ecclesiae hac in re uni­ formem haberi ubique locorum disciplinam, ideo potestas irregularitatem statuendi reservata est Sedi Apostolieae. Do­ cumentum hujus reservationis habetur in celebri cap. IS, De sententia excommunicationis^ in 6°, quod in materia nostra est fundamentale. Boni facitis VIII, /. c., docet temera­ rie quidem agere sacerdotem qui celebrat in ecclesia polluta aut coram excommunicatis excommunicatione majori, sed subjungit: « Irregularitatis tamen, cum iit non sit expres­ sum in jure, laqueum non incurrit ». Ex quibus verbis, et­ si non in parte dispositiva decretalis, sed in parte oxornativa positis, canonistae omnes hanc regulam, voluti axioma, dedu­ cunt : Irrefjularitas non incurritur, nisi fuerit in jure ex­ pressa. Nomine autem juris Boni facium VIII. /. <., intelligere jus canonicum commune, non est dubium ; atque ideo po­ testas irregularitates introducendi aliis omnibus infra 11. P. et concilium generale sublata est (3).Suarez,/. e..n. 1 'i. affir­ mat de facto nullam irregularitatem reperiri in Cone. Trid., nullam in pontificiis constitutionibus, sed omnes erui ex corpore juris. At R. P. certe potest etiam pro loco parti­ li) Suarez, cil. disp. XL, sect., I, η. 4 ; Santi, 1, XVII. n. 1 ; Layman. lib. I, trad. V.parl. V, cap.l.n. 1. (2) Suarez, I. c. ; Phillips, I, § 4ii, 47 ; D’Annibale, 1. > 399 ; Schmalz., V, XXXVII, a. (J8 ; Bonacina, iveex unanimi doctorum sensu, sive tandem et praesertim ex responsis et instructionibus Sedis \postolicae. Sed non sufficeret pro irregularitate ejusque effectibus opinio unius vel plurium doctorum utcumque gravium, sicuti nec pro aliis odiis adstruendis. 161. Quaeritur num consuetudo possit introducere irre­ gularitatem quae jure nullo modo expressa est ? Si agitur de consuetudineparticulari., certa est responsio negativa; nam consuetudo particularis praeter legem vim legis obti­ net a consensu superioris illius loci, qui ex dictis n. /·>// nequit irregularitatem ferre. Si agitui de consuetudine uni­ rersali. communior sententia pariter negat, quia Bonifacius \ III, /. c., nomine juris inlelligit jus canonicum, com­ mune, scriptum (2 . \t hoc etiam admisso, ratio solida non est : ad excludendam enim consuetudinem universalem ul­ terius probandum foret Bonifacium VIII, /. < hanc consue­ tudinem reprobare ; quod non probatur. Putamus igitur consuetudinem universalem posse irregularitatem inferre (3). Hinc HeilTenstuel, F, \ \ V 17/. n. 67, animadvertit: « In­ ierim tamen negari vix potest aliquas irregularitates sine (i)S. Alph., VI/, n. 345. Suarez, I. c., n. 13; S. Alph., I. c. ; D’Annibale, /, §404, not. 3. (8, Beranli, l. c., § Diet ; Layman. I. c., η. Ί. CAPET 111. — DE SUBJECTO SACRAE ORDIXATJO.XTS 95 jure expresso ex communi !>I>. consensu et ex diuturna Ec­ clesiae consuetudine fuisse introductas ». Id autem quod hic auctor affirmat de doctorum consensu, intelligi debet de tali consensu qui vel supponat vel producat communem praxim, ani legem interpretetur; quia nudus doctorum con­ sensus utcumque communis pro lege non sufficit. Si cum nonnullis auctoribus ex una parte requireres pro irregula­ ritate manifestam et explicitam juris dispositionem, et ex alia rejiceres in subjecta materia xim unhersalis consuetu­ dinis, plerasque irregularitates expungere logice deberes, ut patebit ex expositione singularum irregularitatum ; et ta­ men nullus ex illis auctoribus easdem expungere audet. Caelorum pro consuetudine novi 1er introducenda quaestio practica non est; quia in praesenti Ecclesiae statu 11. P. etiam ante praescriptionis tempus certe eam cognosceret; et vel eamdem expresse probaret, et tunc consuetudo certe \ale­ ret. sed haberetur potius jus scriptum; vel eamdem ex­ presse reprobaret, et consuetudo certe viribus careret. Ex dictis consequitur irregularitatem « indictam in vetustis canonibus editis in conciliis minime generalibus (piorum plurimi extant in Decreto Gratiani, hodie non xigerc, nisi tales canones proponantur qui sint in universa Ecclesia re­ cepti ; quod demonstrari potest aut ex moribus, aut obten­ tis dispensationibus »: Berardi, Z. c. 162. Quid vero in dubio irregularitatis? In primis, extante dubio, oportet omnem diligentiam adhibere quae pro loci el temporis opportunitate fieri potest, ad illud remo­ vendum ; et interim se gerere sub poena culpae gravis tam­ quam irregularem, nisi forte ex mora inquisitionis grave damnum metuendum sit, ut colligitur ex cap. b, De clerico e.icomm. etc. ministrante, etsi hoc caput de irregularitate non agat. Diligentia adhibita, si dubium est leve, ex scru­ pulis nempe aut rationibus pan i momenti ortum, nihili fa­ ciendum est, et ideo irregularitas habenda est tamquam existons vel non existons. Si dubium est grave et prudens, reddens probabilem sententiam contra irregularitatem, haec probabilitas satis est, sicuti in caeleris rebus odiosis, ut li­ cite agamus in utroque foro tamquam si irregularitas non 96 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE existeret, quia odia non sunt imponenda nisi probentur, et­ si sententia pro irregularitate sit probabilior ; sive agatur de dubio juris, idest utrum pro eo defectu vel delicto statuta sil irregularitas, vel utrum in eo casu sit irregularitas an potius suspensio; sive agatur de dubio [adi circa existentiam dc[ectusvel ί/eZ/e/z pro quo certe irregularitas statuta est, utrum scilicet in casu veriiicetur necne ille defectus, e. g. illegitimitas natalium, vel commissum sit illud delicium, e. g. ho­ micidium ; she tandem agatur de dubio facti circa aucto­ rem delicti, utrumnempe Titius an alius delictum, e. g. mutilationis quod certe commissum est. perpetraverit (I,. At in hoc ultimo casu si dubium versatur circa auctorem ho­ micidii commissi, est specialis dispositio quam suo loco exponemus. Utrum vero in dubio juris sententia contra irre­ gularitatem probabilis sit necne, « non ex auctorum numero, sed ex rationum pondere et in praesenti materia ex xerbis jurium recte expensis et ponderatis colligendum est »; Sua­ rez, /. c., n. 7. Quod si deinde dubium sive juris sive facti cesset et appareat pro irregularitate certitudo, irregularita­ tem jam vim habere, docet Suarez, /. c., sed. V. n. II, nisi agatur de irregularitate ex delicto, quod delictum ob tale dubium ex principio reflexo non extitil (2). 163. Ex dictis sequentes regulae practicae in casu dubii irregularitatis statui possunt. Si agitur de promotione facien­ da. expedit dispensationem ad cautelam petere a Sede Aposlolica vel etiam ab episcopo qui in irregularitate dubia dispensare potest ; licet perse loquendo promotio etiam sine dispensatione fieri licite posset. Confirmatur ex responsione S. C. C. in /Jryalensi, Archidiaconalus, Martii 1726 (n. /7.7), ubi haec dispensatio ad cautelam data fuit ; et in genere haec est praxis S. C. Si vero agitur de ordini* recepto sive bona lide, six e in dubio irregularitatis, ordo libere exerceri potest, donec irregularitas non probetur, quia meI . ihinalx. t. λ'Λ'ΧΙ/, n qui n. 80 seyu. refert omnes sententias de irregularitate dubia ; Suarez, I. c.,disp. XL, sed, F, n.I sequ. ; S. Alph 111, i 3tb . I> Annibale, I. 5 iOi, not. 1 ; Thesaurus, p. L cap. XVJ · Hoenninghiiusen, p. I, cap. IV. 1 1 (2) Suarez, l. c., disp. XI, sect. III, n. 8. CAPUT 111. DE Sl'IUECTO SAi.KAE ORDINATIONIS 97 lior est conditio possidentis //. . excepto sacerdote in dubio homicidii, de quo supra : probata autem irregulari­ tate, dispensatio peti debet. 164. Ex dictis sequitur etiam irregularitatem numquam infligi ab homine (licet R. 1’. posset eam ferre etiam in casu particulari), sed tantum a jure. Imo in jure numquam est ferendae sententiae, sed contrahitur ipso facto absque sen­ tentia etiam declaratoria, etsi verba legis sini futuri tempo­ ris, e. g. : Fiet irregularis, ut habetur in cap. ~, /)e ho­ micidio (1). 165. Modo fusius exponendi sunt effectus irregularitatis in definitione indicati. Et primus ac directus et fundamen­ talis est ut irregularitas perpetuo prohibeat a quocumque gradu clericali. Hic tamen effectus fusiori indiget declara­ tione. 166. In primis prohibitio respicit, directe ordinationis ministros, quibus prohibet ne irregulari manus imponant : et indirecte irregularem cui accessus ad clericalem statum remanet interdictus. Ad rem Berardi, Comm. in. jus cedes, un., tom. ΖΓ, cap. Il l « Dum indicitur irregularitas, non tam prohibetur irregularis, ne ad sacra ministeria accedat, quam praelatus, ne irregularem sacris officiis per ordinatio­ nem addicat ». 167. \fficit autem omnes clericales gradus: licet enim irregularitas rcspiciat praesertim presbyteratum, ita ut de­ claretur irregularis ille cujus ordinatio dedecet dignitatem sacerdotalem, tamen cum omnes alii gradus infra pres­ byteratum sint gradus ad illum, hinc irregularitas ab om­ nibus remoxet, et multo magis ab episcopatu. Id doctores intelligent quando dicunt irregularitatem esse individuam ; idest comprehendit omnes gradus clericales. Et quidem ir­ regularitatem prohibere ab episcopatu aliisque ordinibus proprie dictis, nemo negat : sed id verum est quoque de prima tonsura. \am haec sententia est communis inter doc­ ti) Schmalz., F, XXXVII, n. 67 ; Reiff., 65; Phillips, Z, § XLIV, D’An· nibale, /, §399 : Suarez, I c.,disp. XL, sect. IV, n. 7 sequ.. et sect. VU I, n. 3; Navarrus, cap. XXVII. ». 94 ; Ben. XIV, De syn., XII, III, n. 7 , Layman, I. c., ti. 5 ; Lebinkuhl, Thcol. Mor., II, n. 1003, aliique passim. 98 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE tores (1 : insuper in can. Ι'ι, dist. 3zt, in Decreto, aperte traditur bigamum clericum fieri non posse ; tandem acce­ dit ratio apertissima, quia frustra ad ordines praeparatur qui ab ordinibus repellitur. Obstat responsio S. (λ C. quam refert Barbosa, Sum. Dacis. Apost., Culled. 598, η. I, his verbis: « Prima tonsura conferri potest illi (pii habet omnia requisita cap. /I , .«&?$$. .Will, licet ob aliquod impedimentum non pos­ sit ascendere ad alios ordines, non obstante cap. \l ejusd. sess.. quia hoc loquitur de quatuor minoribus, illud vero de prima tonsura lanium. C. C. teste Sellia in select. Canon.. c. 2, n. 19 ». Sed si haec responsio intelligatur de omnibus impedimentis, etiam de irregularitatibus, prouli verba sonant, nos non putamus responsionem S. C. C. sine di<· et anno quam Barbosa desumit ex Sellio, prae­ valere debere doctrinae communiter receptat*. Sunt vero nonnulla impedimenta quae non prohibent tonsuram, licet prohibeant ordines : c. g. qui ex defectu aetatis, scien­ tiae, etc. nequit recipere ordines, poterit fortasse recipere primam tonsuram ; et de his impedimentis intellecta res­ ponsio non patitur difficultatem. Concludimus igitur irre­ gularitatem vetare collationem ac receptionem cujuscumque clericalis gradus ; et ideo quoties lege Ecclesiae prohi­ beatur non quicumque gradus clericalis, sed unus tantum, aut aliqui, non habetur proprie dicta irregularitas, sed sim­ plex prohibitio, e. g. ratione aetatis, etc. 168. Insuper haec prohibitio gravis est quoad omnes cle­ ricales gradus, ita ut gravi peccato non vacet sive ex parte ministri sive ex parte subjecti promotio irregularis etiam ad solam primam tonsuram (2). Viduo notanda sunt. Primum est nec ordinantem nec ordinatum aliqua poena latae semen­ ti) D’Annibale, I. c., not. 6 ; Suarez, I. c., η. I ; S. Alph.. Vil. η. 3 VJ ; Scavini, III. n. 574 ; Icard, n. 800 ; Schmalz.. t. c.. n. 90 ; Boenninghatisen, p. I. cap. V; Riganti, in Reg. XLV Cancell. A post., § 2, n. 120, 121 ; Keill . /. XI, n. 23, et apud ipsum Rota in una Romana, Pensionis, •i Julù 1583 coram Seraphino ; Pïgnalelli, tom. VIII. cons. 146, n. 7 : Berardi, Jus Ecc. Un., lib. V, p. 11. diss. IV, cap. II in fine. 2) S. Alph., Vil. n. 842 ; Suarez, l. c., sect. Il, n. 2 ; Salin., X,VII. n. 22 : Boenninghausen, p. t. cap. V, § 1. CAPUT III. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 99 l ine plect i, et noininatiin ordinal uni non contrahere novam irregularitatem (w. /,9/). In irregulares autem furtive acce­ dentes ad ordinationem esse excommunicationem ferendae sententiae ex edicto Pontificalis Romani, eamque episcopum augeri' posse, exponimus in cap. Γ. sect. II. Alterum est hanc prohibitionem sequi naturam omnium aliarum et ideo non obligare cum gra\i incommodo. Hinc irregularis excu­ satur a peccato, si e. g. metu gravi cogitur ad ordinationem accedere, aut si irregularitatis meminit in ecclesia quando nec recedere potest sine magna admiratione, nec dispensa­ tionem petere : at deinde, cessante incommodo gravi, de­ bet dispensationem obtinere pro exercitio ordinis recepti juxta ea quae mox dicemus. Quod si irregularitas talis est ut nullo modo sine gravi periculo manifestari queat, prout aliquando esse poterit irregularitas ex homicidio, dispensa­ tione non eget (1). Tandem ministrum et subjectum excu­ sari posse a peccato ex in ad vertenti a, palam est. 169. Praeterea haec prohibitio est perpetua Ium ex parte causae, tum ex parte prohibitionis. Auctores passim cum Suaresio, Z. c.. disp. XI,sect. /. //. ‘2, in definitione irregula­ ritatis perpetuitatem praetermittunt, negantes vel dubitan­ tes perpetuitatem esse de essentia irregularitatis. Sed im­ merito ; nam impedimenta temporanea, uti impedimentum aetatis, scientiae, tituli canonici, etc., nomine irregularitatis non significantur in communi usu loquendi (//. /5//). Et haec est plurium doctrina; unde concludit Layman, lib. I. tract. V, pars I . cap. IV, n. 10, post Garcias, De benefi­ ciis, VII, 17//, n. 6 f, hanc generalem regulam esse reti­ nendam : « Impedimentum quod absque dispensatione tolli, seu ipso facto cessare potest, non est proprie irregu­ laritas, v. g. defectus aetatis, scientiae, morum (2). Him nos in definitione irregularitatis posuimus verba : Perpetuo prohibens... a quocumque gradu clericali. At sufficit pro irregularitate, quod causa, c. g. vitium corporis, naturaliter cessare non possit, etsi cessare possit per miraculum, et (1) D’Annibale, I, 406, not. 19, cum Navarro, cap. XXV) l, η. 239. (2) D’Annibale, J, $ 399, not. 10 ; Schmalz., V, XXXV11, n. 173. 100 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE etiam quod prohibitio non sit ad tempus determinatum, sed indefinita (1). 170. Quamquam vero collatio ac receptio alicujus gra­ dus clericalis, non obstante irregularitate, illicita sit, tamen est valida (2) ; in quo irregularitas differt ab incapacitate (?/. /5/). Id patet ex cap. 3. De eo qui furtive ordines re­ cepit. ubi valet ordo subdiaconatus et ordo diaconatus re­ ceptus a clericis irregularibus ex violatione censurae; idemque ex analogia repeti debet de omnibus aliis ordinatio­ nibus sive divinae sive ecclesiasticae institutionis, el etiam de prima tonsura. I num tantum quaeri potest, num scili­ cet Ecclesia potuisset constituere ordinationem in casu fore quoque nullam, et ita irregularitatem reddere incapa­ ci tatem. Respondemus distinguentes inter gradus hierarchicos et gradus non hierarchicos. Qui admittit Ecclesiam pro ipsa validitate ordinationum hierarchicarum posse consti­ tuere conditiones necessarias ex parte temporis, loci et ministri, de qua doctrina fusius in cap. V, sect. Il, ab initio, logice admittere debet Ecclesiam idem posse quoque ex parte subjecti. Sed, /. c., dicemus illam Ecclesiae potestatem dubiam esse ; et ideo Ecclesia numquam ea usa est, et nuinquain erit usura. Gradus vero non hierarchicos collates ir­ regulari Ecclesia certe potuisset declarare irritos, sed noluit, imitata oeconomiam juris divini. Exinde patet irregularita­ tes non esse inhabilitates in stricto sensu {n. /i?/). Huc usque de primario et directo effectu irregularitat is. 171. Cum vero irregularitas prohibeat quoscuinque gra­ dus clericales conferre el suscipere, statim necessario sequi­ tur irregularem non posse receptos ordines exercere quoad actus ordinatis reservatos (n. /5,>). Id insuper desumi­ tur ex cap. ‘2, De clericis pugnantibus in duello, ex cap. 17, De temporibus ordinationum, e\cap. 10, § Personae, De renuntiatione, aliisque juribus. Ilie igitur est alter irre­ gularitatis eficctus. sed secundarius et indirectus, idesl per se descendens ex primario et directo, qui est prohibitio COntj Vide Suarez, l. c., disp. XLI, sect. I,n. 5 sequ. 2) D’Annibale, I c.,§3V9, not. 4; Suarez, f. c., disp. XL. sect. II, n. l; S- Alpb., VII, n. 343, cum communi. CAPUT 111. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 101 ferendi et recipiendi ordines; et. ideo dici potest hanc pro­ hibitionem exercendi ordines esse ex ipso jure naturali juxta ea quae diximus c/7. n. /5,7. Hinc in definitione irre­ gularitatis posuimus verba : et consequenter ordinum exer­ citium (1). Haec autem prohibitio exercendi ordines receptos quoad actus ordinalis reservatos est totalis et absoluta, si aga­ tur de ordinibus mala fide susceptis post contractam ir­ regularitatem, quia hoc in casu revera sequeretur absur­ dum si hos ordines exercere liceret. Sed si agatur de ordi­ nibus suscepi is ante contractam irregularitatem, vel susceptis bona fide post contractam irregularitatem, dicendum est eo­ rum functiones vetari nisi aliud demonstretur quia infra exponentes singulas irregularitates videbimus in nonnullis casibus aliquas functiones aliquorum ordinum esse permis­ sas (cz/. n. 153). Quoad actus vero ordinum ordinatis non reservatos, haec prohibitio non intelligilur (< it. n. /5,7 . Hinc irregularitas non prohibet exercitium ordinum minorum (2) : sed vide n. 150. Ex his omnibus non probamus doctrinam 11'Annibale, /. c., § 399. not. 16, putantis non esse veram irregu­ laritatem quae non prohibet omnium ordinum exerci­ tium ; tum quia exinde sequeretur non amplius adesse pro­ prie dictas irregularitates,cum exercitium ordinum minorum hodie soleat esse permissum ; tum quia prohibitio exercitii ordinis est c ilee tus secundarius et indirectus, (pii proinde deficiens ex parte, salvo effectu primario et directo, non videtur impedire naturam irregularitatis ; tum tandem quia in usu loquendi communi est irregularitas ex vitio corporis et ex exercitio ordinis non recepti, quae tamen non prohi­ bet omnem actum ordinum, uti melius suis locis expone­ mus. Porro irregularis qui vetitum actum ordinis ponit, pec­ ti) Proinde male omnino De Camillis, tom. Ill, sect. II. tit. 1, diss. I, cap. V, § /, irregularitates definit: Impedimenta canonica quae al) ordinis ministerio prohibent, proinde et ab ordinatione. (2) S. Alph., VII, n. 342 ; Salm., X, VII, n. 19 ; D’Annibale, I, § 401 ; Icard, η. 800. 102 TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE cat quidem per se graviter, nisi bona fides, parvitas ma­ teriae, necessitas aut metus excuset (n. /68 , sed poenas fatae sententiae et nominatim aliam irregularitatem non con­ trahit (n. 194). 172. lino cum irregularitas prohibeat exercitium ordinis majoris, cumque beneficium detur propter officium, se­ quitur prohibere quoque collationem et receptionem beneficii cui adnexum est officium quo irregulari defungi non licet (I). Nam est regula canonica : Prohibito uno, consequenter prohiberi aliud quod cum illo connexum est. (piam tradit Glossa in can. 3, dist. 50, in Decreto, et ex qua desumpta est reg. 39 juris, in 6° : Cum quid prohibetur, prohiben­ tur omnia quae sequuntur e.r illo. Praeterea id desumitur ex cap. Ί. he clerico non ordinato ministrante, cap. 2, he clericis pugnantibus in duello, cap. 22, De electione etc., et. aliis juribus omissis, ex Cone. Trid., sess. \IV. cap. 17/, de ref.. et sess. _V\7/. cap. /1’, de ref. Ilie igitur est tertius irregularitatis effectus, sed adhuc magis secundarius ei indirectus, utpole descendens ex secondai io et indirecto, idest ex prohibitione exercitii ordinis. I nde in definitione irregularitatis dicitur: Et proinde etiam beneficii collalinnem-acceptationem. Quoniam vero beneficium simplex non habet adnexum officium seu exercitium ordinis sacri, sed tantum recitationem horarum vel aliquid aliud quod etiam irregularis facere potest, hinc per se licite irregulari confer­ tur et ab eodem acceptatur. 173. Certe tum conferens irregulari beneficium, tum ir­ regularis illud acceptans et retinens sine dispensatione, peccat perse graviter, nisi bona tides, necessitas aut metus excuset (n. 168). I irum vero haec provisio sit etiam inva­ lida, doctores inter se non conveniunt. Communior et pro­ babilior sententia affirmat, innixa textibus citatis et praeser­ tim Cone. Trid., .sexy. Λ \ll. cap. /Γ. deref. ibi : « Nec aliis in postorum fiat provisio, nisi iis (pii jam aetatem et caete­ ra» habilitates integre habere dignoscantur, aliter irrita sit provisio »(2). Haec doctrina firmatur a fortiori ex responsione (1) S. Alph., VU, n. 342, 343. (2) S. Alph., I. c ; Suarez, l. c., sect. II, n. 36, qui habent hanc senten- ί-.ΑΡΙ Τ IU. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 103 S. C. C. in Augtistana, *27 Sept. 1601, quain infra referi­ mus agentes d<· defectu confirmationis. Iluc spectat etiam responsio ejusdem S. (i. in llispalen. Archidiaconalus, 30 Mart. 17*26. Cum enim clericus Didacus... obtinuisset archidiaconatum de Xerez, et deinde accusaretur de parti­ cipatione in homicidio, licet haec participatio non probare­ tur. recursum habuit ad S. C., instans pro declaratione vel quod exceptio praelensae irregularitatis non obstet execution! litterarum apostolicarum de provisione archidiaconatus, vel quod nova provisio danda sit. Propositis dubiis : « 1° Kn exceptio praelensae irregularitatis obstet execution! littera­ rum ? Et quatenus affirmative ; *2° Vn sit relaxanda suppli­ catio novae provisionis in casu ? » S. C. reposuit : « Dandam esse novam provisionem ad cautelam ». Quae responsio probat irregularitatem, si extaret, proxisioncm reddere irri­ tam. Tandem pro hac sententia stetit etiam Dota in SaJarnantina, Dimidiae portionis, 23 Jan. 1609. Ilis non obstantibus, non desunt auctoris graves qui cen­ sent provisionem in casu esse illicitam quidem sed perse va­ lidam (1 ■, quia provisionis nullitas certis juris textibus non probatur; atquicollaliones beneficiorum, etsi jure prohibente factae, validae sunt, nisi expresse cautum sil esse irritas, ut traditur in cap. 6, Dr concessione praebendae. in 6'. cap. *2, De haereticis. inW, cap. |. De homicidio, inAv*. Haec sen­ tentia est probabilis, quod et patroni prioris concedunt (2 : (piod salis quidem non est ut irregularis possit tuta con­ scientia in possessionem beneficiisese immittere, quia nemo cum opinione probabili potest licite inchoare possessionem rei alienae (3), sed satis est ut irregularis, postquam pos­ sessionem beneficii illicite coeperit, si per alium adimpleat onera beneficii, fructus faciat suos, quod ipse Suarez, /. r., expresse concedit : quod si onera beneficii a quibus irregutiam probabiliorem ; Icard, l. c. ; Salm., cap. VII. n. 30, sequ., qui eam n. 84 dicunt communem, et ita etiam Schmalz., V, XXXV/I, n. 93, licet contrarius sit ; Boenninghausen, p. I, cap. V, § 2. (1) ü’Annibale, l. c., not. 17, et plures alii citati a S. Alph., I. c. (2) S. Alph., I. c. ; Schmalz., V, XXXVU, n. 91 ; Suarez, I. c.; Icard, l. c. (3) S. Alph., I. c., in fine. 4 4 04 TRACTATIS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE laritatc prohibetur, per alium adimplere nequit, quia perso­ nalia sunt, tunc fructus non facit suos, sed id est per acci­ dens. 174. Praeter recensitos effectus irregularitas alios non producit. Hinc e. g. irregularitas superveniens post benefi­ cii possessionem, non privat per se beneficio et jure perci­ piendi fructus: ut puta parochus, irregularitatem contra­ hens ex \ iolatione censurae, parochiam retinet et fructus percipit. Diximus perse, quia fieri potest ut delictum pro­ ducens irregularitatem secumferat privationem beneficii ipso jure, aut beneficium ad fructus percipiendos requirat servitium personale quod irregularis praestare nequeat ; qui proinde ad beneficium dimittendum cogatur. Exce purgatione canonica, meminit nolam delicti et nolam defectus impe­ dientis axi sacros ordines promovendum. Haec distinctio desumitur ex causa proxima irregularitatis (2). Nam irre­ gularitas ex delicto est illa quae cohaeret delicto, seu quae statuta est quia delictum, etsi poenitentia deletum, dedecet ministerium sacerdotale n. I.>8). Ex delicto, impiam, per­ sonati ; unde audiendi non sunt qui irregularitates ex delicto dispescunt in eas quae profluunt ex delicto personali ut in homicida, et eas quae profluunt ex delicto alieno ut in spu­ rio; nam quae profluunt cx delicto alieno vel sunt cx de­ fectu, vel non sunt irregularitates, sed impedimenta sim­ pliciter (3). Ex dictis intelligitur quid sit irregularitas ex defectu. 179. Non solum causa proxima utrinsque irregularitatis ex defectu atex delicio diversa est ; sed insuper sunt etiam aliae differentiae. Nam Γ irregularitas ex defectu nullatenus poena est, quia poena supponit delictum personale, quod in casu abest . Neque irregularitas ex delicto est poena proprie dicta, quia non in vindictam delicti statuta est aut in emen­ dationem delinquentis, sed potius propter reverentiam divini ministerii i/ι). Attamen irregularitas cx delicto est ad instar poenae gravissimae, quae ex illo delicto contrahitur, jure canonico ita statuente. Proinde sequitur immerito auctores irregularitates aliis poenis permiscere ; et illogice de illis (1) D'Annibale, /, § 400, not. 11. (2) D’Annibale, cil. § 400. (3) D’Annibale, l. c. ·. S. Alph.. VII. n. 430 ; Tolet, I. LII, n. 5 ; UII, n. 1. (4) Layman, lib. I, tract. V, part. V, cap. I, n. 4; Schmalz., V, XXXVII, n. C8 ; Phillips, 1.£ XU V : D’Annibale, I. § 409 ; Suarez, I. c., disp. XL, seel. Ill, n. 3, contra Stremler, Des peines ecclés., VII. Berardi, alios quo qui irregularitates inter poenas proprie dictas recensent. CAPET Hl. —DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 109 agere ubi de aliis poenis agunt ; a (pio peccato neque ipse D’Annibale immunis est. Locus proprius irregularitatum est in tractatu de ordine; sicuti locus proprius impedimento­ rum matrimonialium est in tractatu de matrimonio; ‘2° Irregu­ laritatem ex defectu, praecise quia est ex defectu, contrahi­ mus etiam inviti et inscii, si excipias irregularitatem ex in­ famia (n. 200) ; irregularitatem ex delicto non item ; de qua re melius infra. 3° Tandem irregularitas cx delicto quandiu occulta est, dispensari plerumque ab episcopo potest : non vero irregularitas ex defectu n. 2/7 scytc). Addi solet et alia differentia, scilicet quod irregularitas ex delicto prohi­ beat ab omni sacrorum ordinum antea receptorum exercitio, irregularitas ex delectu ab aliquo tantum (1). Sed haec dif­ ferentia claudicat, quia irregularitas ex exercitio ordinis non suscepti, juxta probabilem sententiam, non prohibet sus­ ceptorum ordinum exercitium ; de qua re melius suo loco. 180. Porro certum est aliquas irregularitates esse ex defectu tantum ; item aliquas esse cx delicto tantum. At in aliis simul concurrunt defectus et delicium ; et irregulari­ tas aliquando est cx defectu, aliquando est ex delicto, ali­ quando dubium esi utrum sit ex defectu an ex delicio. In hoc dubio minimum est sequendum ex reg. 30 juris, in 6°; minimum vero in singulis casibus dijudicandum est, licet in genere minimum sit irregularitatem esse ex delicto, quia haec difficilius contrahitur, et facilius dispensatur (2). Inie­ rim clarioris expositionis gratia irregularitates non immerito dispescuntur a D’Annibale, /. c., in tres classes, scilicet in irregularitates ex defectu, irregularitates e.r delicto et ir­ regularitates rei e.r defectu vel er delicto. 181. Quaeritur quaenam irregularitates sub unaquaque classe recenseantur? Antequam huic quaestioni directe res­ pondeamus, animadvertimus irregularitatem proprium ca­ sum non excedere, ita ut ad alios casus etiam graviores ex­ tendi nequeat argumentando a simili vel etiam a fortiori ; nam in odiosis haec argumentatio est contraria regulis juris, et expresse etiam traditum est quod irregularitates debeant (ti D’Annibale, /. c. (2) D’Annibale, I, § iOS. 110 TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE esse in jure expressae (n. Î59). « Nam, mi argumentatur Suarez, /. c.,n. 15, quod solum per argumentum a simili elicitur, non potest dici in jure expressum. 'J uin eliam ex casu illius textus (czZ. cap. 18, De sent, excomm ., in 6°). Dicitur enim ibi celebrantem in ecclesia polluta non manere irregularem, quia id non est in jure expressum ; et tamen profecto si argumentum a simili in hac materia validum es­ set, illud esset maximum, quia celebrans in ecclesia inter­ dicta iit irregularis : quamvis autem non sit idem ecclesiam esse pollutam et interdictam, sunt tamen valde similia, quia utrmnque est quoddam canonicum impedimentum conti­ nens prohibitionem ecclesiasticam, contra quam agere iu utroque casu peccatum mortale est. Ergo cum in hoc non valeat argumentuni a simili, ex mente Pontificis signum est numquam valere (1 i ». Idcmque repetas de argumentatione a fortiori. Igitur in casu non expresso simili aut fortiori irre­ gularitas non urget, etsi quis pro certo habeat irregularita­ tem urgere (2); quo tamen in casu a peccato non excusa­ bitur contra putativam irregularitatem agens. In proprio autem casu irregularitas, ulpote odiosa, strictam recipit in­ terpretationem. 182. Sed ne in errorem incidamus, haec melius deter­ minanda sunt. Nam uti supra dictum est, sicuti in aliis ma­ teriis odiosis, ita et in irregularitate nos neque lata neque multo magis extensiva interpretatione uti possumus in casi­ bus revera inter se distinctis, utcumque casus pro quo irregularitas statuta non est. sit similis aut gravior illo pro quo statuta est ; hinc e. g. irregularitatem ex iteratione bap­ tismatis nequis extendere ad iterationem ordinis aut confir­ mationis, irregularitatem ex vetito ordinum exercitio ad adulterium etc. Alsi unus casus aliquo modo in alio conti­ netur uti pars in toto vel uti accessorium in principali, irre­ gularitas statuta pro minori valet utique et pro majori : se­ cus enim lex foret absurda, quod in legum interpretatione prae primis vitandum est. Proinde si irregularis est filius (I) Reitr., r, xxxvn, n. (57 ; S. Alph., VII. n.345; Salrn., cap. VII, n. 3 ; Fagnanus, in comm. cap. 2, /)♦· clerico excomm., n. 5. <2i Suarez, L c., disp. XL, sect V, n IL 11I fornicationis, a fortiori erit quoque irregularis filius adulte­ rinus, incestuosus, sacrilegus, nefarius ; si irregularis est qui caret manu, a fortiori qui brachio ; si irregularis est acolythus ministrans rebaptizanti, a fortiori subdiaconus aut diaconus ministrantes et multo magis ipse rebaptizans, etc. Ad rem Gibalinus, he irregularitatibus, cap. Γ, y. /. p. HI, η. 6, ostendens nos argumentari posse ab irregu­ laritate (pia cooperator rei nefandae delinetur, ad irregula­ ritatem principaliter agentis : « Id autem maxime verum est, quoties cooperatio non ponitur nisi proptei malitiam cpiae in ipsam ex principali actione derivatur ; tunc enim optime et quodammodo necessario a poena cooperationis ad poenam actionis primariae argumentamur; alioquin enim esset parum aequa illa lex (piae castigaret cooperatorem criminis propter atrocitatem criminis ad quod fuit coopera­ tor. et non puniret primarium criminis patratorem cujus actio totam, ut ita dicam, malitiam criminis haurit et (piae secundarias actiones inficit : non enim sunt malae, nisi quia sunt aliquae appendices primariae actionis, aut quia in illam aliqua ratione influunt ; (piare licet non recte argumentemur a poena imposita principi agenti ad poenam secundariorum qui dumtaxat primarium juvarunt et non peccarunt nisi in illo suo concursu et conjunctione cum primario, ac proinde levius omnino peccarunt, a poena tamen inflicta criminis cooperantis, efficax argumentum ducitur ad poenam crimi­ nis commissi a primario agente ». 183. His positis : Γ’ Ii regulari tates ex defectu nos sex enumeramus, nem­ pe : irregularitatem er defectu natalium seu ex illegitimis natalibus, irregularitatem ex ritio corporis, irregularita­ tem ex defectu fidei ratione baptismi in aetate adulta recepti aut dilati usque ad extremum citae, irregularita­ tem ex daemonis possessione, irregularitatem ex nonnul­ lis morbis p/rysico-moralibus, tandem irregularitatem e.r infamia. Omnes enim sum ex defectu (n. 178). et unam­ quamque habere naturam irregularitatis ex expositione sin­ gularum patebit. Nil autem per se refert utrum defectus sil occultus an publicus : tantum pro dispensatione id referre CAPIT HI. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 112 TRACTATIS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE potest, ut scilicet adeatur S. Poenitentiaria, si est occultus, \el Secretaria Brevium, aut Secretaria Meinorialum, aut competens S. C.. aut Dataria, si est publicus (λ. 2/5). 184. Auctores passim irregularitates ex defectu alias plurcs recensere solent, ut puta irregularitatem ex defectu aetatis, ex defectu scientiae, ex defectu tituli canonici pro ordinatione in sacris, ex defectu confirmationis, ex defectu debitae sanctitatis, ex defectu libertatis ratione vinculi matrimonialis, aut ratione negotiorum temporalium quibus candidatus est implicatus, aut ratione ratiociniorum ad quae reddenda tenetur. \.t jam supra diximus ex bis omnibus haberi non proprie dictas irregularitates, sed totidem iinpcpedimenta simpliciter. Pariter inter irregularitates ex de­ fectu auctores passim ponunt etiam irregularitates ex defectu lenitatis ob licitum homicidium vel mutilationem, ex de­ fectu sacramenti, ex defectu fulci propter haeresim. Eae sum revera totidem verae et propriae dictai* irregularitates; sed nos eas exponimus in tertia irregularitatum classe, quae est de irregularitatibus sive ex defectu sive e.r delicto, quia non omnes certe et semper ex defectu procedunt. 'Pandem defectus animi de quo auctores item agunt, reducitur ad defectum aetatis, scientiae, sanctitatis, usus rationis prop­ ter amentiam, lenitatis, lidei; et ideo vel non constituit ir­ regularitatem proprii* dictam, vel ad alias irregularitates perlinet. 185. 2° Ad irregularitates e.r. delicto quod attinet, res paulo altius esi repetenda. S. Paulus ine.pist. \*ad Tim.. Ill, el in episl. ad Tit., I. agit de qualitatibus episcoporum, sed ejus verba etiam aliis ordinationibus aptantur. Vult igitur promovendum esse ane crimine. Hoc nomine S. Augusti­ nus in can. \ .dist. 81, in Decreto, vult non esse inteUigendum nisi peccatum grave accusatione et damnatione dignis­ simum, ut puta homicidium, adulterium, aliquam immun­ ditiam fornicationis, furtum, fraudem, sacrilegium et caetera hujusmodi; sed. salva tanti docturis auctoritate, verba Apostoli intelligi optime possunt de quolibet crimine. Porro per baptismum omnia peccata delentur, ita ut baptizatus, li­ cet ante baptismum crimina commiserit, post ipsum tamen 13 sil revera V//e crimine, prout requirit Apostolus; et ideo crimen ante baptismum patratum de regula generali non obstat ordinationi, uti traditur in can. 7. (list. 25, in Decre­ to (i). Quid vero de crimine commisso post baptismum ? Si emendatione et poenitentia deletum non est tum quoad cul­ pam tum quoad habitum, a clero arcet ipso jure divino quod Apostolus, 7. c., confirmat et inculcat ; de qua re fusius infra dum de defectu debitae sanctitatis agemus. Si vero emen­ datione el poenitentia plene deletum est, jam candidatus est pariter sine crimine et ideo Videretur posse ordinari. Sed liate interpretatio apostolicae doctrinae nimis lata fo­ ret (2) : videamus quomodo illam Ecclesia per suam disci­ plinam intellexerit. 186. In primis Ecclesiae sacculis qui peccata graviora sive publica sive secreta post baptismum commiserant, submittebantur poenitentiae publicae solemni, exceptis na­ tis in haeresi aut schismate, qui deinde ad Ecclesiam catho­ licam convertebantur quique recipiebantur per solam ma­ nus impositionem. Non decebat autem ut qui hanc poeni­ tentiam peregerant, in clerum admitterentur, licet a labi* peccati mundi essent ; tum quia ipsi alios peccantes effica­ citer corrigere non potuissent, tum quia crimen publica poe­ nitentia deletum aliquam velnti infamiae notam inusserat, eo vel magis quod dubitari posset de sinceritate poenitentiae. Hinc Ecclesia statuit poenitentes publicos, siculi cacteroquiu haereticos et schismaticos conversos de quibus fusius suo loco, etiam expleta poenitentia, non posse ad statum cleri­ calem promoveri, seu ipsos declaravit irregulares. El unum vel altorum ex canonibus ad rem facientibus citemus, Inno­ centius 1 in can. 60, (list. 00, in Decreto, meminit : « Cano­ nes apud Nicaeam constituti poenitentes etiam ab infimis officiis clericorum excludunt », quia, ut idem Pontifex ani­ madvertit in can. 18, cans. I, qu. I. in Decreto, licet xul­ mis peccati per poenitentiae remedium sanatum sit, tamen (,ΑΙ'Ι.Τ 111. ---- DE St BJECTO SACRAE ORDINATIONIS (1) S. Alph., XLI, sect. I, n. (2) Vide Inn. gne, P L., vol. 1 17/, n. 352 ; Salm., cap. VII, η. ~>Ί ; Suarez, l. c.. disp. 2 ; D'Annibak*, I, § 406, not. 20. I in epistola 17 ad episcopos et diaconos Macedoniae. Ali­ XX, pag. 526. 8 Ill TRACTATIS CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE cicatrix remanet. Vide etiam can. 55, qui desumptus esi ex statulis Ecclesiae antiquis, et can. 50. ejusd. dis/. 50, qui est Gelasii 1. In can. 65, 66, 67 ejusd. dis/., traditur poenitentes arceri a clero, et clericis in clero remanentibus numquam concedi ob indicatas rationes publicam peragere poe­ nitentiam. Tandem Gregorius IX in cap. I, De bigamis, referi canonem concilii Areiatensis (an. 526), quo inter alios etiam poenitentes excludebantur a statu clericali. 187. Si autem quaeras utrum ratio seu motivum exclu­ sionis esset in delicto an in poenitentia, respondet Phillips, Λ § 66 : « Selon les circonstances il pouvait être à la fois dans l’un et dans l’autre, ou bien simplement dans l'un des deux. Le crime est le motif originel ; quand la pénitence est simplement simulée ou imparfaite, il subsiste avec tous ses effets ; la pénitence qui est en quelque sorte la procla­ mation d'un crime commis constitue de son côté, en raison de l’opprobre qui en est la suite, un nouveau motif d’exclu­ sion qui produit son effet même après la purification de l'àme du pénitent, alors que le crime étant effacé, n'est plus par lui-mème un obstacle à l’ordination. C’est là cette cica­ trice laissée par la pénitence dont parle Innocent I, et qu’il déclare inconciliable avec l'honneur de l'état ecclésiastique. Pour éviter ce désordre, plusieurs Eglises adoptèrent l'u­ sage de ne pas soumettre les clercs à la pénitence publi­ que..... ». 188. Sed hic occurrit historica difficultas. Cum enim plura alia crimina\i publicae poenitentiae solcmnis exclu­ derent celero, cumam in antiqua liturgia Romana quae re­ fertur in ordine Romano VIII (Alleg. I ), promovendus ad subdiaconatum et ad episcopatum jurare debebat se non commisisse sodomiam, beslialitatem, adulterium, violatio­ nem virginis consecratae ? Duchesne, Origines du nulle chrétien, cap. \, § 3, n. 2, pag. 36 I. no/. I haec habet : « Il y a ici une difficulté qui n’a pas. que je sache, été ré­ solue d'une manière satisfaisante, .le crois, quant à moi, que ces interrogatoires préalables à l’ordination remontent à un tempsoii le baptême se recevait, en général, à l’àge adulte, cl qu’elles concernaient non pas l’etat présent de la CAl’l'T ni. ---- DE SlltJECTO SACRAE ORDINATIONIS 11"» conscience de l’ordinand. mais sa conduite avant de rece­ voir le baptême. Tout en proclamant la rémission des pé­ chés, si énormes qu'ils fussent, par la vertu du sacrement de baptême, l’Eglisc pouvait avoir des exigences spéciales pour les personnes qui se présentaient aux ordres, (.’est ainsi qu’on excluait les bigames, sans s'inquiéter si le pre­ mier mariage avait été contracté avant ou après le baptê­ me ». 189. Publica solemnis poenitentia in desuetudinem abiit. Thomassinus, De vet. eZ nav. Ecc. disciplina, p. IJib.H, cap I //, n. 17i et 15, demonstrat in Oriente desiisse saec. V ineunto. in Occidente vero faciam esse rarissimam circa linern saec. XII. Sed antea disciplina ecclesiastica quae poenilentcs a clero prohibebat, jam relaxari coeperat, e. g. concilium Toletanum I (an. /|00 in can. (58, < il. dist. 50. in Decreto, permittit poenitentes ordinari ostiarios et lectores: pariter permissum fuit clericos publicam peragere poeni­ tentiam et deinde in suo ordine redintegrari. Hodie ali­ quando pro publicis gravioribus deliciis quae magnum scan­ dalum attulerunt , imponi potest publica salutaris poeniten­ tia, m \ idere est e. g. in Cone. Trid., sess. XXI I cap. I III, de ref. Al haec non est publica poenitentia solemnis de qua hue usque lôquuti sumus ; ac. proinde taliter poenitens perse,seu ratione poenitentiae.non est irregularis, licet pos­ sit esse irregularis aliunde, e. g. ratione delicti irregulari­ tatem inducentis pro (pio poenitentia imposita fuit, aul ra­ tione infamiae (1). 190. Xbolita publica solemni poenitentia, non ideo om­ nes criminosi, obtenta etiam absolutione, admissi fuerunt ad clerum. \am in primis multa delicia, si publica sunt, inurunt infamiam facti quae dum perdurat, arcet a statu clericali. Hoc impedimentum quod ceteroquin non est vera ac proprie dicta irregularitas (//. 30!)), proxime accedit an liquo impedimento ex publica poenitentia. Praeterea prae­ scindendo etiam ab infamia facti, plura alia delicta, etsi remis­ sa quoad culpam coram Deo, dedecent statum clericalem Ί) Suarez, l. c., disp. Xl.ll. sect. II, n. 4. 116 rnAi.Tvrts cvvoxicus di: sacba ohihx vhone sive oh infamiam juris qua notantur, sive uh alias rationes ipsis delictis intrinsecas quas de singulis agentes indicabi­ mus. Hinc Ecclesia propter reverentiam debitam dixino ministerio statuit, ut alias diximus, ea delicta, licet poeniten­ tia deleta coram Ileo, prohibere a statu clericali, et ita ex illis deliciis fecit irregularitates.Talia delicta sunt : itrraliobaplismdtis; exercitium ordini' non recepti; t cerciiium ordini' reliti per censuram : nonnulli rasus bi". Tandem si quis ignorans legem, et ideo etiam irre­ gularitatem, legem xiolal, ea quae diximus, repetenda sunt, sive ignorantia sit juris, sive, facti. Nimirum si ad irregu­ laritatem contrahendam requiritur praesumptio, temeritas, etc... quaelibet omnino ignorantia excusat; secus excusat quaelibet ignorantia, excepta crassa seu supina (H a fleet atra. In cap. 9, Dc clerico excommunicato. deposito vel inter­ dicto ministrante, expresso traditur clericos excusari ab ir­ regularitate ex ignorantia probabili censurae, non vero ex ignorantia crassa et supina aut erronea; ignorantia autem probabilis in nostra sententia significat ignorantiam invin­ cibilem seu nullatenus culpabilem, ignorantiam leviter cul­ pabilem (quae duae species ignorantiae excusant ex ipso jure naturae) et ignorantiam graxiter culpabilem (quae ex­ cusat ex benigna Ecclesiae voluntate). 205. Modo supponamus legem quae delicio violatur, esse dixinam. Si (piis dignoscens legem divinam cum relativis legibus Ecclesiae et irregularitate, eam xiolat, certe contrahit irregularitatem, quia nil deest. Si (piis putans actionem, e. g. rebaptismum. aut homicidium,prohiberi sola lege Ecclesiae, eam ponit, contrahit irregularitatem, quia error circa fontem juris nil mutat (2). Auctores passim ponunt aliam hypothesim cum solutione, nempe aiunt non incurrere irregu­ laritatem illum qui sciens actionem prohiberi lege divina, 1) Vide nostrum Tractatum canonicum de matrimonio, n. 996. (2) S. Alph., V7Z,n.85O. 127 sed nesciens prohiberi quoque formali lege Ecclesiae, sciens vero irregularitatem, illam actionem ponit 1); sed haec hypothesis et solutio displicet ex dictis n. 203. Tandem si quis cognoscens legem, sed ignorans irregularitatem, aut ignorans legem ideoqueel irregularitatem, legem xiolal. re­ pete quae diximus n.praec. 206. Ex morbis physico-moralibus irregularitatem effu­ giunt, menlecapti, sive amentes six e dementes, quibus acce­ dunt fatui seu stupidi, surdi-muti-caed. ebrii, si in eo statu delictum commiserunt (2). Mentecaptus qui in lucido intervallo crimen perpetravit, irregularitatem contrahit, si probatur in lucido intervallo vere et piem· usum rationis habuisse ; quod tamen valde difficile est probare, praeser­ tim si lucidum intervallum breve fuit, et. in quolibet dubio pro reo pronuntiandum est: item si amentia vel dementia manifestata est brevi tempore postdelictum perpetratum, sed tempore delicti aderat in periodo, ut aiunt, incubationis, intellectum graviter perturbans. Fatui et stupidi qui non habent perfectam mentis discretionem, ab irregularitate excusari possunt crimen committentes, juxta ea quae dixi­ mus n. 201. Surdi-muti-caeci simul a nativitate, ad instar infantium, nequeunt irregularitate irretiri ; idemque repe­ tas de surdis-mutis simul a nativitate, nisi fuerunt adeo perfecte instituti, ut puberibus comparari valeant. Qui au­ tem sunt xel caeci vel muti vel surdi, etsi a nativitate, vi­ dentur irregularitatem contrahere. Tandem nec ebrius de­ lictum committens efficitur irregularis, etsi fortasse ebrietas hilaritatis gradum non excesserit, quia ei ipse aliquam usus rationis pariem in vino deperdidit, nisi ideo sese inebriave­ rit ut tali modo audacior esset ad crimen explendum. 207. De dormiente etiam somnambulo expedita res est . At etiam ipse potest irregularitatem contrahere ex delicto in somno commisso, si scilicet illud commiserit ex omis­ sione debitae diligentiae, e. g. pater qui dormiens infantem in lecto suffocavit ; sed dc hac re melius infra agentes de homicidio. CAPUT Hl. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS (1) S. Alph., z. c. (2) Vide nostrum Tractatum canonicum dc matrimonio, n. 779sequ. 128 TRACTATUS CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE 208. Tandem qui committit delictum ri physica, reipsa non committere delictum et ideo non contrahere irregulari ta­ lem, palam est; sed irregularitatem contrahit vim inferens, cui delictum imputatur, imo in casu vim passus immunises!, ni fallimur, ab irregularitate, etsi.externe reluctans,interne consentiat; quia in foro externo delictum non exislitet irre­ gularitas respicit prae primis forum externum. Item nec ille irregularitatem contrahit qui delictum committit ex ri mo­ rali seu metu gravi, externo, injusto. Id evidens est si de­ lictum consistit in Violatione legis ecclesiasticae, e. g. si censuratus clericus cogitur ex metu gra\i in recepto ordine solemniter ministrare, quia cum lex ecclesiastica non obli­ get cum gravi incommodo, delictum in casu non adest, et ideo nec irregularitas. Hinc palet irregularitatem impediri ab omni incommodo gravi quod eximens a lege ecclesiastica impedii delictum, e. g. si clericus censuratus ordinem solemniter exercet ad evitandum scandalum, infamiam, pericu­ lum ne exinde manifestetur suum crimen occultum, etc. (1). Sed id verum est etiam si delictum consistit in violatione legis divinae, e. g. si quis hominem rebaplizavit aut occidit jussus alias ipse occidendus, licet in casu peccatum sit gra­ ve, quia irregularitas statuitur lege Ecclesiae ad instar poe­ nae gravissimae et extraordinariae, et non praesumitur Ec­ clesiam voluisse ut afficeret etiam delicta tali metu patrata. Excipe si metu gravi quis cogitur delictum perpetrare in contemptum legis ecclesiasticae statuentis irregularitatem, aut cogitur perpetrare crimen gravissimum, e. g. inter­ ficere episcopum, quia in his casibus metus gravis nec ex­ cusat a lege Ecclesiae (2). D’Annibale,/. c., addit ; « Qui­ dem putant metum non excusare ia delicto et ideo a poena) in his quae ex voluntate nostra statum capiunt (Suarez, //. 1’. ή; Salm., V, Vili. n. 61), utcccesi aliquem rebaptiza­ beris, quia poteras interius nolle. Vereor ne verum sit ; pri­ mo quia simulatio illicita est ; deinde quia vix theologi de hoc cogitant, et forte in ea perturbatione ne theologi qui(I) Schmalz., Γ. XXVII. n. 10 ; Pirhing, ». 42; Reiff., n. 12. (2, S. Al|'h.. VII, ». 41», plures alios citans; D'Annibale, I, § 312, no/. 65· CAP CT ΙΠ. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 129 dem ». Utrum et quatenus metus gravis excuset irregularem a prohibitionibus quas irregularitas securnfert, vide/i. 168, 1). Quomodo cesset irregularitas, 209. Quamquam irregularitas sil de se perpetua (??. /6‘.9), tamen id non impedii quominus cessare possit per re­ vocationem legitimi superioris, sicut quaelibet alia lex ; imo ordinationis impedimentum quod cessare numquam potest, non est proprie dicta irregularitas, utpotc a jure canonico non procedens. Haec autem revocatio legitimi superioris erit vel abrogatio legis irregularitatis, si e. g. lex quae statuit irregularitatem ex rebaptismale, suppri­ meretur; vel derogatio, si e. g. e medio tolleretur ali­ quis casus bigamiae inducentis irregularitatem ; vel tandem dispensatio. Ile his igitur modis quibus quaelibet irregula­ ritas cessare potest, nunc fusius agendum est; infra vero agentes de singulis irregularitatibus notabimus speciales modos quibus nonnullae cessant. Quando auctores affirmant irregularitatem ex delicto cessare per baptismum, improprie loquuntur, quia ante baptismum nulla est irregularitas (/i. /'(2). Quoad consuetudinem particularem nos putamus responsionem negativam veram esse, quia diversitas disciplinae in hac materia non levia incommoda importaret, et ideo potestatem statuendi irregularitates dixi­ mus reservatam fuisse Sedi Apostolicae n. /.5,9; ; unde consuetudo particularis esset irrationabilis. Confirmatur ex responsionibus S. C. S. Officii diei 25 Julii 1866, et diei II Julii 1884 quas infra agentes de irregularitate ex hae­ resi referimus (3). 212. Fusius circa dispensationem irregularitatis insis­ tendum est. Legitimus superior qui hanc dispensationem concedit jure proprio est unus R. P., cum agatur de lege generali. Dispensatio ab eodem concessa sine justa causa foret illicita quidem, sed valida : justa autem causa est ne­ cessitas aut utilitas ecclesiae cum nullo scandalo in populo, praeclara probitas el scientia promovendi, ejus paupertas. (1) Suarez, l. c., sect. I, n. 7. (2) Vide nostrum Tractatum canonicum de matrimonio, n. 306. (3) Contrarium censet ReitT., V, VII, n. 280 ; Schmalz., n. 120, citans plures alios. ■ CAPUT III. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 131 aut bona Udes, si agitur dc ordinibus jam receptis, jus ad beneficium, etc. In casibus publicis dispensatio datur vel per Breve a Secretaria Brevium, \el per rescriptum a Secretaria Memorialium aut SS. CC. quas enumeravimus n. 70, aut a S. C. K., aut a S. C. S. Officii si hacresis aliquo modo intervenit, et olim pariter a S. Dataria et etiam hodie quoad beneficii collationem ; in casibus occul­ tis datur per organum S. Poeni tent i arise. Benedictus XIV in const. Pastor bonus, 13 Apr. I7Vi, qua facultates S. Poenitentiariac determinat, ita quoad rem nostram sta­ tuit in § /5 : « Super quacumque irregularitate et inhabilitate ex quocumque delicto, etiam homicidio voluntario, et ex quocumque defectu proveniente, possit idem .Major Poenitentiarius, in casibus tamen occultis et in foro conscientiae tantum, el praevia in gravioribus casibus matura discus­ sione in Signatura Poenitentiariac agenda, dispensare vel dispensari mandare, tam cum laicis quam cum ecclesiasti­ cis saecularibus et regularibus, cum quibus expediens ri­ debitur ad hoc ut ordinibus initiari vel respective in suscep­ tis etiam in sacris et presbyteratus ordinibus ministrare, et ad superiores ascendere, ac dignitates etiam cathédra­ les et metropolitanas et quaccumque beneficia ecclesiastica quandocumque ante dispensationem alioquin canonice ob­ tentas vel obtenta retinere, nec non ut hujusmodi beneficia et dignitates (exceptis, quando agitur de homicidio volun­ tario v el alio gravissimo excessu, ecclesiis cathedralibus et métropolitains) etiam post delictum assequi valeant ». Qui­ nam vero casus dicatur et sil occultus aut omnino o< cultus et quinam publicus, vide in nostro Tractatu canonico de matrimonio n. 252. 213. Instantia pro casibus publicis scribatur lingua La­ tina vel Italica vel ad summum Gallica ; pro casibus occul­ tis scribi potest quacumque lingua (I). In eadem exprima­ tur irregularitas cujus petitur dispensatio ; instiper ad quem effectum postuletur dispensatio, e. g. pro recipienda prima tonsura, ordinibus minoribus etc., pro exercendo ordine re­ ti) Vide cit. nostrum Tractation, n. 852. 132 TRACTATUS CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE αψίο, pro obtinendo beneficio, quia eadem irregularitas dispensari potest pro uno vel aliquibus gradibus tantum, et in eodem gradu pro aliquibus tantum effectibus. Pariter si orator pluribus irregularitatibus detinetur (n. /.97 . debet omnes in instantia indicare. Hinc si orator posuit actus qui continent irregularitatum causas diversas, e. g. si unum hominem occidit, alium rebaptizavit etc., debet id in instantia exprimere (1). Item si actum qui continet causam ejusdem irregularitatis ex delicto, pluries posuit in diverso subjecto, e. g. si plurcs homines rebaptizavit (2). E contrario si pluries posuit actum qui continet causam ejusdem irre­ gularitatis ex delectu, e. g. si judex plures reos morte dam­ navit, sufficit, ni fallimur, in genere indicare in exercitio magistralurae se pluries ad mortem reorum concurrisse, aut etiam simpliciter se ad mortem reorum concurrisse. Item si actum qui continet causam ejusdem irregularitatis ex de­ licto pluries posuit in eodem subjecto, e. g. si pluries sacer­ dos suspensus Missam celebravit, sufficiet dicere sacerdotem pluries celebravisse, vel etiam celebravisse censura illiga­ tum (3). Quid vero si orator in instantia non expressit seu errore seu mala fide omnes irregularitates exprimendas? Certe una irregularitas, sicuti etiam censura, dispensari potest, reliquis remanentibus. .Jam vero si dispensatio in rescripto sil nominatim pro irregularitate expressa, e. g. dispenso te ab irregularitate guam contraxisti ex rcbaptismale Titii, dispensatio valet quidem pro irregularitate expressa, (piia expressio omnium nullibi exigitur sub poena nubila­ tis V : sed non valet pro non expressis, quia pro istis non constat de voluntate dispensantis. Si vero dispensatio in rescripto sit generalis pro omnibus irregularitatibus quas orator contraxit, c. g. dispenso te ab omni vinculo irreg'u(1) Schmalz., V, XXXVII, n. 122; Sanchez, De ntatr., VIII, XXIV, n. 7 ; Navarrus. cap. XXVII, n. 32 ; D'Annibale, I. 5 i05; Icard, n. 802. (2) b’Annibale, l, c., not. 16, contra Schmalz., I. c. .3; b'Annibale, 1. c. ; Schmalz., I. c. ; S. Alph., VII, n. 333; Sanchez, I. c. ; Salm., X, VII, n. 61. (4) Suarez, I. c., disp. XL1, sect. Ill, η. 2; Icard, η. 831. CAPUT II!. ---- L)E SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 133 larilatis quo detineris, dispensatio valet etiam pro non expressis ex oblivione ( I ),non autem ex dolo, nisi dispensans id aperte in rescripto dixerit. Fortassc excipienda est. irre­ gularitas ex homicidio voluntario etiam occulto, aut ex de­ licto ad forum contentiosum deducto ; nam cum eae duae irregularitates difficilius dispensentur, ut patet, ex Cone. Trid., sew. XXIV,cap. VI. de ref. (n. 2/7), non praesu­ mitur 11. P. voluisse eas dispensare, nisi expressae fuerint. Tandem expedit ut instantia pro dispensatione habeat commendationem episcopi proprii qui ordines conferre debet. 214. Breve vel rescriptum dispensationis in casibus pu­ blicis dirigitur ad episcopum vel ad Ordinarium ; et quinam veniant nomine Ordinarii, vide in nostro Tractatu cano­ nico de matrimonio, n. 365. lloc rescriptum esso solet in forma mixta vel commissaria, sed aliquando est etiam in forma gratiosa. Poenitenliaria vero rem demandat commu­ niter confessario ab oratore ex approbatis eligendo, qui dis­ pensationem applicat, in foro conscientiae. Porro executor debet omnes clausulas quae sunt in rescripto sedulo obser­ vare ; illas quidem quae continent, conditiones, sub pec­ cato et dispensationis nullilate, illas vero quae monitionem praeceptivam continent, sub peccato tantum. Insuper ipsa dispensatio, cum sit odiosa, est strictae interpretationis, sed ita semper intelligi debet ut non sit absurda ac inutilis. In genere dispensatio absolute et sine addito concessa est to­ talis juxta potestatem dispensantis. Dispensatus ad ordines minores, non poterit sacris initiari, imo dispensatus ad ordines, si minores nondum habet, nequii promoveri ad majores, bene vero si minores habet ; dispensatus ad subdiaconatum non poterit ulterius ascendere : dispensatus ad usum susceptorum ordinum nequit novum ordinem susci­ pere ; dispensatus ad beneficium obtinendum nequit ordi­ nem recipere cujus actum a beneficio non requiritur, sicuti nec praelaturam ; dispensatus ad ordinem nequit benefi­ cium obtinere actum illius ordinis non requirens, praeser­ tim beneficium quod praelationem vel jurisdictionem habet. (1) Suarez, l. c. ; D’Annibale, I, J353 ; S. Alph., VI, n. 598; VII, n. 181. 13i TRACTATIS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE E contrario dispensatus ad beneficium potest ordinem reci­ pere et exercere cujus actum beneficium requirit ; dispen­ satus ad ordinem recipiendum potest eumdein ordinem exercere, obtinere beneficium quod requirit actum illius or­ dinis, et recipere etiam ordinem inferiorem qui in illo conti­ netur; siculi dispensatus ad usum ordinis superioris po­ test el inferiores ordines exercere (1). Tandem dispensatio concessa pro foro interno non valet pro foro externo. Quod si episcopus postea inquireret in clericum ob irregularita­ tem cujus rumor ad ipsum pervenerit, executor posset epis­ copum secreto monere de dispensatione obtenta pro foro conscientiae, et episcopus posset et deberet acquiescere, nisi ex circumstantiis grave sit dubium de veraci tale exé­ cutons (2). 215. Pro exeeutione seu fulminatione obtentae dispen­ sationis aptari poterunt, mutatis mutandis, quae diximus in cit. nostro Tractatu canonico de matrimonio, n. 392 serpi Xon dubitamus hanc cxeculioncm fieri posse tum li­ cite tum valide etiam viva voce tantum, quia nullibi scrip­ tura pro his dispensationibus praescripta legitur ; imo fieri posse etiam tacite per actum qui tacitam dispensationem secumfert(n. 231). dummodo deinde pro foro externo ejus­ dem mentio in actis fiat. 216. Praeter R. P. nemo alius dispensare potest in irre­ gularitate, utpote jure communi lata, nisi hanc potestatem vel ordinariam vel delegatam obtinuerit. Nec sufficit data potestas absolvendi a censuris vel a casibus reservatis, cum irregularitas non sit neque censura neque casus reserva­ tus (3). Videamus quinam hanc potestatem habeant tum ordinariam ex expressa vel tacita supremi legislatoris vo­ luntate, tum delegatam. I) Suarez, l. c. disp. XLI. sect. Ill, η. .3, qui haec fere omnia tradit ; Schinalz., V, XXXI//, n. Wisequ. ; Card. Petra, l. c., pag. 320, cum pluribus aliis. (2) Ben. XIV, Inst. Etc. XXX VII, n. 51, ubi agit de matrimonio, sed theoria eadem est. (3) D'Annibale, I, 5 406, not. 20 ; Suarez, l. c.. Disp. XLI, sect. I, n. 1 ; Salm., X, VII, n. 65 «eqn.; Ben. XIV. in const. In suprema, n. 0, 20 Nov. 1744. CAPUT 111. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 135 217. Ordinariam dispensandi potestatem ex expressa voluntate supremi legislatoris habent sequentes: 1° Episcopus. Potestatem episcopi dispensandi in specie in nonnullis irregularitatibus infra exponemus ; interim di­ cimus ipsum posse dispensare in omni irregularitate ex delicto occulto ad normam decreti (Ione. Trid.. sess. W7 V. cap. VI. de ref., ibi : « Liceat episcopis in irregularitatibus omnibus et suspensionibus exdelicto occulto provenientibus, excepta e,a (piae oritur ex homicidio voluntario, et exceptis aliis deductis ad forum contentiosum, dispensare; et in quibuscumque casibus occultis etiam Sedi \.poslolicae re­ servatis, delinquentes quoscumque sibi subditos in dioecesi sua per seipsos aut vicarium ad id specialiter deputandum, in foro conscientiae gratis absolvere, imposita poenitentia salutari. Idem et in haeresis crimine, in eodem foro cons­ cientiae eis tantum, non eorum vicariis,sit permissum ». Quisque videt in hoc decreto duplicem esse partem : prima. liceat..... dispensare, respicit dispensationem in irregula­ ritatibus et suspensionibus : altera, et in quibuscumque... permissum. absolutionem in furo conscientiae casuum re­ servatorum. Iloc decretum non viget, si alicubi Cone. Trid. quoad partem disciplinarem receptum non est, quia aequum non est commoda ex Cone. Trid. obtinere cos qui ejus onera non subeunt (1). 218. Iloc Tridentinum decretum breviter declarantes, animadvertimus in primis potestatem dispensandi fieri in eodem episcopis. S. C. C. apud Suarez, /. c.. disp. \Ll. sect. II, n. 7. et Fagnan.. in comm. cap. 15. De temporibus ordinationum, n. *26. declaravit nomine episcoporum heic venire episcopos privative seu exclusive quoad omnes alios. Proinde hanc potestatem ex decreto Tridentino non habent praelati inferiores ; nec superiores regulares (qui tamen eam deinde obtinuerunt ex speciali privilegio, n.^'dS) ; nec archiepiscopus quoad subditos suflragancorum ; nec Cardinalis in proprio titulo,prouti expresse etiam edixit Gregorius XIII I (1, Ben. XIV, Desyn.. IX, V, n. 2 ; Matheuccius. in Officiali curiae eccl.,cap. XXXV, n. 43, qui refert ita decisum fuisse a S. C. C. 136 TRACT ITUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE apud Fagn., /. c.. n. 27. Episcopus autem hanc potes­ tatem, sicuti quamlibet potestatem jurisdictionis, oblinet vix ac confirmatus in consistorio litteras apostolicas capitulo ostendit, etiam ante consecrationem. Vicarius generalis hanc potestatem habet tantum ex mandato speciali (1). Dubitatur num haec potestas transeat, sede vacante, ad capitulum, et deinde ad vicarium capitularem. Haec quaestio non est par­ ticularis casui nostro. Nam dum omnes admittunt non tran­ sire potestatem delegatam personae episcopi, et transire po­ testatem ordinariam non exceptam in jure, est quaestio num transeat potestas delegata in perpetuum ipsi sedi episcopali, prouti ea de qua in citato decreto Tridentino. Alii negant, quia potestas est delegata; affirmant alii, quia potestas est ordinaria, . Proinde episcopus dispensare poterit, si delictum irregularitatem producens natura sua publicum dici non potest, et notum nunc est in oppido sex personis, in civitate octo, aut ad sum­ mum decem in civitate valde populosa. 1'agnanus, /. c., n. 127 seyw., refert : « Cum dubitatum fuerit au absolutus et dispensatus a proprio episcopo in materia delicti perpetrati coram duobus vel tribus testibus, quod tamen non fuit no­ torium, esset tutus in conscientia ; respondit(S. C. C.) non esse tutum, quiaConcilium utitur termino ocew//o,quod pro­ prie loquendo est illud, quod probari non potest ; at per duos testes probari potest, et verba Concilii debent accipi secun­ dum proprietatem ». Vt, ni fallimur, doctrina exposita deinde tractu temporis tuta evasit ; cum a gravissimis auc­ toribus. inter quos primus est Benedictus XIV, tradatur, et quod magis est. S. Poenitentiaria ipsam sequatur, et tan­ dem firmetur ratione; nam dispensandi potestas datur pro occultis tantum ad evitandum scandalum, atqui hoc scan­ dalum non adest si delictum notum sit tam paucis personis. In pravi hodierna S. Poenitentiariae occultum quod probari non potest, in sensu juris dicitur omnino occultum. Quod si illae sex vel octo personae tales sint ut proximum divul­ gationis periculum adsit, vel delicium notum sil pluribus personis, jam habetur uti publicum, et ideo episcopus in irregularitate aut suspensione dispensare nequit, etsi nemo sciat ex illo delicto irregularitatem vel suspensionem con­ trahi. Xocesse tamen est ut factum dignoscatur etiam sub ratione delicti ; hinc e. g. si occulte excommunicabis pu­ blice celebravit, licet episcopo dispensare, quia licet actus celebrationis sit publicus, non tamen publica est illius ma­ litia X: et ita declaravisse S. Poenitentiariam refert Navarrus, (1) D’Annibale. /, § 406. 2; D'Annibale, I. §316, coll, cum §212; Fagn., in comm. cap. i, n. 106 sequ., De cohab. elec, et mul. CAPUT III. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 139 cap. ΑΆΊ7/, η. 255, et S. C. C. in responsione inox atte­ renda. \t si e contrario publice excommunicatus occulte celebravit, non licet episcopo dispensaro. Nain cum quae­ situm fuisset: « An vigore cap. 17, ,w. ΑΆ7Γ, de ref., possit episcopus absolvere ab irregularitate proveniente a delicto quod licet publicum sil in se, tamen tamquam causa irregularitatis occultum censeri potest, quia licet actus pu­ blicus sil delictum, publice tamen nescitur esse delictum ; die 9 1582, S.C. censuit, quando delictum ex quo pro­ venit irregularitas, est publicum, quamvis actus ille, quo interveniente, irregularitas incurritur, occultus sit. episco­ pum dispensare non posse, voluti si publice excommunica­ tus vel notorii; simoniacus occulte Missam celebraverit ; quod si delictum occultum est, utputa excommunicatio vel fornicatio, actus vero Missam celebrandi ex quo irregulari­ tas incurritur, publicus, posse nihilominus episcopum ab omni irregularitate absolvere ex dici. cap. 17 » (1). Alia plura vide in cit. nostro Tractatu, l. c. 223. Cone. Trid., /. e., excipit expresso irregularitatem ac suspensionem ex homicidio vohmtario, cohaerenter ad decretum quod tulerat in xess. Α7Γ, cap. VU. de ref., vel ex alio delicto deducto ad forum contentiosum, etsi tum ho­ micidium tum hoc delictum sint occulta in sensu explicato. 224. Er homicidio voluntario : quandonam vero ho­ micidium dicatur et sil voluntarium per oppositionem homi­ cidii involuntarii sive necessarii sive casualis, exponimus infra agentes de irregularitate ex homicidio. Cum vero-mutilatio non sit homicidium, sequitur episcopum posse dispen­ sare in casu mutilalionis occultae, prout declaravit etiam , S. C. C. apud Suarez, disp. A7JI’, sect. II, η. /i. S. Alph., 17/. η. 392, merito rejicit opinionem illorum qui censent episcopum posse dispensare ab irregularitate ex homicidio voluntario adeo occulto, ut nullo modo possit probari in judicio; nam haec opinio contraria est decreto Tridenlino. I nus est casus in quo episcopus non in vim decreti ITidentini, sed potestate ordinaria tacite concessa (n. &?/) dispon­ it) Apud Fagn., l.c., in fine. iit) TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE sare potest, nempe « si vergeret periculum animae, aut alia gravissima causa urgeret et non pateret aditus ad Pa­ pam » (S. Alph., 17/. n. 391, cum aliis) nec irregularis in his rerum adjunctis se posuerit ex fraude ad obtinendam ab episcopo dispensationem; sed hic casus x ix practices est. 225. Ex alio delicio deducto ad forum contentiosum. Inquirunt doctores quandonam delictum in foro contentioso versari dicatur. Omissis variis sententiis, nos putamus fo­ rum contentiosum heic esse tribunal justitiae criminalis sive ecclesiasticae sive laicalis : et tunc delictum esse deductum ad forum contentiosum, quando est deductum ad hoc tribu­ nal justitiae, seu, ut vulgo dicimus, quando la Justice est saisie; quod lit, ni fallimur per denuntiationem seu accu­ sationem coram legitimo judice factam (1). Hodie in judiciis criminalibus laicalibns ita procedi solet. Si agitur de crimine proprie dicto, notitia criminis commissi defertur vel ex of­ ficio vel a parte laesa au Procureur de lr,; instance; hic requirit inquisitionem du Juge d'instruction ; hic reum re­ mittit à la Chambre de mise en accusation ; quae tandem ipsum defert à la Cour d'assises. .lain vero, salva meliori sententia, putamus turn demum delictum ad forum conten­ tiosum esse deductum, quando/e Procureur de {"' instance requirit inquisitionem a judice instructionis, quia hoc ipso delictum ad ejus tribunal deducit, quod est primum tribu­ nal criminale. Si agitur de simplici delicto, hoc defertur au tribunal correctionnel per citationem partis laesae aut pu­ blici ministerii ; qua putamus delictum esse deductum ad forum contentiosum. Quod si deinde delinquens ex senten­ tia judicis, etsi forti' inediis illicitis extorta, fuit declaratus innocens, aut fuit absolutus ex hactenus deductis, res in­ cidit in eum statum in quo erat antea, et episcopus rursus poterit dispensare, dummodo delictum maneat occultum in sensu explicato; non vero si delinquens libertatem obtinuit, interposita promissione et cautione de repraesentando, uti expresse consuit S. C. C. apud Garcias, op. cil., p. VH. cap., \Ύ. η. 'i7. \t potestas dispensandi episcopo not· (i) Suarez, l. c., n. 6. CAPUT 111. — DE SUBJECTO SACRAE ORD1NATIOXIS 141 reviviscit, purgata poena a delinquente, cum delictum ex sententia condemnatori a factum sil publicum natura sua ( I , nisi forte tractu temporis rursusevaserit occultum (2). Forum autem contentiosum in casu intelligimus forum competens sive civile sive ecclesiasticum, non vero forum incompelens. Hinc Fagnanus, /. c., n. 138scqu., haec habet: «Certum est delictum adhuc manere occultum, si clericus fuerit con­ demnatus a judice saeculari, licet ex hujusmodi sententia suborta fuerit contra eum fama perpetrati delicii,ex his quae leguntur et notantur in cap. At si clerici, he judiciis. Et alias consuit eadem S. C. ; nam presbyter Sarsinatensis in contumaciam a judice laico condemnatus uti particeps cujusdam homicidii, cujus vere ipse innocens erat, obtinuit a S. C. C. declarationem ex hac sententia nullam se infamiae nolam aut irregularitatem contraxisse. Sed quoniam Ordi­ narius sub praetextu quod in sua dioecesi esset publica vox et fama ipsum fuisse complicem dicti delicti, illum non ad­ misit ad celebrandum, petiit declarari se non esse irregula­ rem etiam ex praetensa fama, quae si modo extat. certe duxit originem vel a dicta sententia vel a fratribus eorum qui ob dictum homicidium fuere ad triremes transmissi. Die •25 Maii 1613, S. C. consuit oratorem nullam hac de causa irregularitatem contraxisse, ideoque significandum epis­ copo, ut illum, nisi aliud obstiterit, ad ministrandum ad­ mittat in susceptis ordinibus ». 226. Episcopus potest ex Tridentino decreto non solum dispensationem per se concedere, sed etiam potestatem dis­ pensandi aliis committere sive in casibus particularibus sive modo generali, cum sua potestas sil ordinaria, et limitatio­ nes in decreto Tridentino : per seipsos aut per vicarium ad id specialiter deputandum, eis tantum, non coram vica­ riis, respiciam alias ejusdem decreti paries. Hinc si ipsemet episcopus evasit irregularis, potest alium e. g. confessarium deputare qui erga seipsum dispenset (3). (1) Schmalz... I. c.. n. 2G5 ; Heill., n. 235 ; Barbosa, l. c.. n. 35 ; Fagna­ nus, l. c., n. Ü0, contra Sanchez. (2) Vide nostrum Tractatum canonicum dc matrimonio, I. c. (3) Suarez. I. c., n. 9; Garcias, l. c., referens responsionem S. C. C. ; Icard, n. 829. Γ42 TRACTATUS CANONICUS DE SACHA OUDIN A! IONE 227. Praeterea hanc dispensationem dare potest etiam extra sacramentalem confessionem, etiam absentio dioece­ si (I). licet et ipse episcopus absens sit; nam illa verba: in dioecesi sua... inforo conscientiae, afficiunt alteram de­ creti partem. Hinc haec dispensatio prodest etiam pro foro externo ■ 2) ; et immerito nonnulli ipsam ad solum forum internum restringunt (3). 228. 2" Superiores regulares ordinum religiosorum cum volis solemnibus dispensant suos subditos in omnibus casi­ bus in quibus episcopus ex relato Tridentino decreto potest dispensare suos. Nam S. Pius V, nolens esse deterioris con­ ditionis subditos praelatorum regularium quam subditos episcoporum, per constitutionem diei 21 Julii 1571 prae­ latis ordinis S. Dominici (ideoquo ob communicationem prixilegiorum praelatis aliorum ordinum), jdipsum conces­ sit respectu (‘isdem subditorum, quod Cone. Trid., /. c., concesserat episcopis relate ad ipsorum subditos. Proinde de hoc superiorum regularium prix ilegio ea repetenda sunt, pq??.. de simili induito dispensandi in impedimentis matri­ monialibus, salvis observationibus factis et faciendis in con­ trarium. 234. Ii omnes igitur potestatem dispensandi in irregu­ laritatibus a supremo legislatore receptam habent, sive ordi­ nariam ex expresso vel tacito illius consensu.sive delegatam. Sua potestate uti debentex justa causa; secusdispensatio foret non solumillicitasedetiam invalida: et quoad justitiam cau­ sae delegatus attendat praesertim ad stylum curiae (/?. 2/2). Insuper sua potestate uti debent gratis et absque ulla mercede. Quod si quis pluribus irregularitatibus detinetur, vide (1) Collect. Paris., n. 41. 145 ct applica quae diximus η. Ή 3. Dispensationem autem dare possunt etiam viva voce, e. g. : Dispenso te a tali irregu­ laritate, aut : Dispenso te ab omni irregularitate ; imo et tacite, e. g. si ille qui habet potestatem dispensandi, irregu­ laritatem dignoscens, irregularem promovet, ei confert bc iielicium, aut dat litteras dimissorias (l). Schmalz.,/. c., η. I27. cum Sanchez et Palao, docet episcopum qui scienter dat irregulari dimissorias non dispensare ab irregularitate, sed potius committere ordinatori potestatem dispensandi. Praeferimus doctrinam Suarez, /. c., putantis episcopum . Qui lilii sunt legitimi. Conceptus juridicus hujus legitimationis hic est: nempematiiinonium quodnuncinter pa­ rentes celebraturaut revalidatur, retroirabitur, per fictionem juris, ad tempus conceptionis vel gestationis \el nativitatis prolis, quae proinde censetur in valido matrimonio genita ac ideo legitima. Si vero parentes nullo ex illis temporibus ma­ trimonium inter se contrahere potuissent ob impedimentum ligaminis quo uterque vel alteruter detinebatur, certe filius non legitimatin' per subsequens matrimonium parentum ex cil. cap. 6. Qui /ilii sunt legitimi (2); idemque repeten­ dum si obstabat aliud quodeumque impedimentum dirimens, quidquid nonnulli in contrarium dixerint (3). Sane illa lictiva matrimonii nunc contracti aut revalidati retrotractio in casu est impossibilis. At si parentes in casu matrimonium ineunt ex dispensatione ab impedimento dirimenti, e. g. consanguinitatis, filius legitimatin' ex decreto seu rescripto legi limationis quod auctoritate H. P. apponi solet omnibus dispensationibus matrimonialibus per clausulam : Prolem Susceptam, si qua sit, et suscipiendam legitimam nunliando (ή). I no aliove modo legitimalus filius jam potest, ad instar lilii legitimi, ad ordines promoxeri, et si forte jam promotus fuit, potest ordines exercere, et beneficia ac di­ gnitates oblinere (5). At nequit sine speciali Sedis Aposto­ li) Vide citatum nostrum Tractatum. n. 1128 sequ. (2) Ben. XIV, epist. Redditae Nabis, 5 dec. 1744. (3) Thesaurus, De poenis, p. 11. v. incestus, §7. (4) Vide citatum nostrum Tractatum, n. 371, 1129. (5) S. Alph., VII, /i. 423. 150 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE licae dispensatione promoveri ad beneficia vel dignitates pro quibus ex jure vel ex fundatione requiritur legitima na­ tivitas ; ita nequit promoveri ad cardinalatum, ex Sixti V const. Postquam,3 dee. 1586, nec ad episcopatum, ex cap. 7t De electione (1 . hem legitimates nequit admitti in seminarium, cum Cone. Trid.,$ess. ΛΆ7/7, cap. X 17//, de ref., alumnos seminarii velit e.r legitimo matrimonio na­ tos ; de (pia re vide folium S. C.C.in Nullius, 16 Julii 1836. Rescriptum vero legitimationis a principe saeculari con­ cessum non tolleret irregularitatem, juxta illud Nicolai Papae in can. 1, dist. 5, in Decreto : « Imperiali judicio non possunt, ecclesiastica jura dissolvi ». 241. Ileic referre juvat causam Neocastren. et Cat/iacen., Dispensationis et Aggregationis, in S. C. C. discussam per summaria precum, die 7 Aug. 1847. Antonius, ex in­ cest uoso progenitus concubitu inter Michaelem et Angelam Ncocastrcnsis dioecesis dmn ambo erant soluti, sed consan­ guinei in tertio ac quarto gradu, ad ordines promoveri peroptans, duo a S. C. C. expostulabat, nimirum dispensatio­ nem ad cautelam ab irregularitate ex defectu natalium, quia propter subsecutum ex apostolica dispensatione inter ejus progenitores matrimonium se legitimationem fuisse assecu­ tum arbitrabatur, et aggregationem clero Cathacensis dioe­ cesis ubi a teneris annis assidue est commoratus et admis­ sus nuper in clericorum seminario. Episcopus Neocastrensis haec omnia in sua informatione confirmans referebat paren­ tes Antonium coram competenti auctoritate uti legitimum non agnovisse, ita ut in statu civili adhuc sit illegitimus, et il­ lius ordinationem maximo futuram scandalo in sua dioecesi, in qua memoratus natalium defectus neminem latet, non vero in dioecesi Calhacensi. Episcopus autem Cathacensis postquam de certa et constanti oratoris vocatione ad statum ecclesiasticum ac deliberato ejus animo in illa dioecesi per­ petuo manendi, nec non de praestantibus illius dotibus quoad scientiam et quoad mores fuisset testatus, preces cum ipso oratore ingeminabat pro ejus turn dispensatione tum (1) Schmalz.·, 7. VJ, n. 99. CAPI I HI. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 151 aggregatione clero Cathacensis dioecesis in qua reipsa An­ tonii natales penitus ignorabantur. .lain vero extensor folii animadvertit duplicem esse senten­ tiam circa quaestionem utrum filius inccstuosus per subscquens matrimonium ex dispensatione apostolica a parentibus initum legi timetur necne, juxta ea quae n. praec. diximus, et negativam sententiam veriorem et tutiorem affirmat. S. C. reposuit : « Esse consulendum SSmo pro dispensatione ad cautelam et habilitatione oratoris ad ordines suscipiendos usque ad presbyteratum inclusive: quoad aggregationem ve­ ro dioecesi Cathacensi pro gratia ». Et SSmus hanc resolu­ tionem approbavit et confirmavit. Ita quidem si agatur de legitimatione per subsequent matrimonium ex dispensatione initum, de qua sola extensor folii disserebat : at si dispensationi matrimoniali addita fuit consueta clausula de legitimanda prole et haec clausula fuit execution’! demandata, de legitimatione prolis per rescript tum dubitandum minime est. 242. *2° Dispensatione, qua filius remanens etiam jure illegitimus eximitur a nonnullis illegitimitatis effectibus qui in dispensatione exprimuntur (1). Haec enim dispensatio, utpote odiosa, est strictae interpretationis, ut expresse do­ cet Bonifacius VIII in cil. cap. I. cil. til., in (>". juxta ea quae diximus η. 2/ / (2). Et est tanto difficilior quanto origo est turpior, ut expresse docet S. Thomas verbis relatis n. 239. In folio Syracusanae, Irregularitatis,21 Junii 1857, affir­ matur lilio adulterino numquam fuisse concessam dispen­ sationem, saltem quoad IIaliam : sed harum ciiaiu dispen­ sationum exempla non desunt concessarum oratoribus qui omnibus qualitatibus praestabant, et transierunt vel transi­ turi erant ad dioecesim ubi notitia turpis originis non habe­ batur. In genere dispensatio negari debet si promotio scan­ dalo fidelibus foret. Jam \ero superiores qui hanc dispen­ sationem concedere valent, sunt : 243. a) Romanus Pontifex. Quando Sedes Apostolica (!) Cani. Petra, in comm. const. VIII Grey. IX, Etsi a sacris, 3 Idus Nov. 1347, tom. IV, pay. 314, η. 2 cl 22. (2; Card. Petra, I. c., n. 23 sequ. 152 TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE concedit hanc dispensationem, in rescripto additur clausula: Dummodo paternae incontinentiae imitator non sit. Archiepiscopus Avenionensis an. 1653 quaesivit quid executor facere deberet ut hanc clausulam adimpleret. S. C. C. re­ posuit earadem quaestionem propositam fuisse ab episcopo Sarzanensi eique redditura fuisse die 23 Dec. 1596 hoc responsum : « Clausulae illi : Dummodo paternae incon­ tinentiae imitator non sit, in litteris dispensationis appo­ sitae, non aliter per episcopum satisfieri, quam inquirendo quod nihil bonis moribus indignum compereril : quod si in­ tegro decennio dispensandus probe j vixit, debere exequi litteras dispensationis, quamvis prius incontinentiae nomi­ ne suspectus esset; sed in hoc casu debere episcopum ac­ curatius inquirere ad diluendam prioris xitae suspicio­ nem (I) ». Saepius in dispensatione ad ordines additur etiam expresse limitatio : Usque ad presbyteratum inclu­ sive. In supplici libello exprimi debet etiam species illegitimiiatis, num scilicet orator lilius naturalis sit, an adulte­ rinus, xel incestuosus, vel sacrilegus (2) ; sed non sub poena nullitalis dispensationis. 244. b) Episcopus, qui ex cit. cap. 1, cit. tit., in 6°, potest dispensare pro prima tonsura, ordinibus minoribus et beneficio non curato; quam dispensationem episcopum con­ cedere posse sive expresse sive tacite, e. g. si \iliosam ori­ ginem dignoscens, tonsuram confert, probat Card. Petra, /. c., n. /|9, contra Corradum, Praxis etc., I, IU, η. 'ι, aliosque(n. 2J/). Proinde episcopus dispensare nequit nec pro ordinibus sacris, nec pro beneficio curato, nisi forte cura animarum accessorie eidem adnexa sil (3) ; cui aequiparantur dignitates et personatus, ex cap. alt., cit. lit., ei nec pro canonicatibus ecclesiae cathcdralis cum eisdem ex Cone. Trid., sess. XXIV, cap. VII. de ref. adnexus sit ordo sacer (4). Bonifacius Vlll, /. c.. tradens episcopum posse (1) Ben. XIV, De Syn., XIII, XXIV, n. 22 ; Card. Petra. I. c.. n. 38. (2) Card. Petra, l. c., n. 17 sequ.·. Corrados. Praxis etc., HI. I, η. 8 ; Boenninghausen, III, pay. 115. (3) Passerini, De electione, cap. ΛΧΙ', n. 199; Boenninghausen, III, pag. 96. (4) S. Alph.. VII. n. 429. plures alios citans; De Angelis. I. XVII, CAPUT III. ---- DE SVIMEGTO SACRAE ORDINATIONIS 153 dispensare pro beneficio non curato, addit: « Dummodobeneiiciuni sit tale super tpio poterii ab episcopo dispensari ·>, Nimirum episcopus dispensare nequii super beneficio non curato quod a patre irregularis immediate possidebatur ; aut quod est in ecclesia in qua pater habet vel habuit bene­ ficium ; aut quod ex lege fundationis, vel ex consuetudine vel ex privilegio ordinem sacrum adnexum habet, seu non­ nisi legitimo conferri potest (I ). Praeter hos casus episco­ pus dispensare potest super beneficio non curato, ideoque et super canonicatu ecclesiae collegiatae (2). Ceterum Car­ dinalis Urbis Vicarius illegitimos absque dispensatione aposlolica ne ad primani quidem tonsuram admittere solei (3). At episcopum non posse dispensare ab hac irregularitate occulta in vim decreti Cone. Trid., sess. XXIV, cap. IV, de ref., vix dubium est (n. Wh, cum haec irregularitas sii ex defectu. Haec quidem do potestate dispensandi episcopo a jure communi concessa ; nam per indultum a Sede Apostolica obtentum majores potestates episcopum habere posse pa­ lam est. Quaesitum fuit : « An in art. 2 (forjnulae II) virtute facultatis datae dispensandi a quibuscumque irregularitati­ bus, comprehendatur facultas dispensandi etiam ab irregu­ laritate ex defectu natalium » ; et S. C. de Prop. Fide die 21 Sept. 1828 reposuit affirmative (/i). 245. Quaeritur quinam episcopus hac dispensandi po­ testate polleat. Certum est hanc potestatem non habere epis­ copum familiaritatis. Ad rem Card. Petra, /. c.,n. /|5 : « Ne­ que est praetereundum quod episcopus, licet familiarem suum non subditum ordinare valeat, concurrente triennali servitio, ex Cone. Trid., sess. Will, cap. IX, deref., atta­ men secuni dispensare nequii super illegitimilate, ut docent H » η. 4 ; Reiff., η. 10. Nonnulli pulant episcopum posse dispensare et in ea nonicatu ecclesiae calhedralis eorumque sententiam S. Alph., I. c., habet probabilem. Id admittimus in casu quo ordo sacer, contra citatum decre­ tum Tridentinum, canonicatui adnexus ab episcopo non fuit. (1) Glossa, l. c., v. lale \ Reiff.. l.c., n. 12, 13. (2) Reiff., I. c., n. 10 ; S. Alph., /. c., n. 428. (3) Honorante, cap. J, not. I, circa linem. (i) Collectanea S. C. de Prop. Fide, n. 1170. 154 TRACTATUS CANONICIS DE SACRA ORDINATIONE doctores plena manu congesti a Barbosa, ad cit. cap. /X, n. 16, et olirn resolvit S. C. ejusdem Concilii interpres dic j Febr. 1604, ibi : Illegitimus nequii dispensari ad ordi­ nes minores ab episcopo ratione familiaritatis triennalis, lib. posit. 55, pag. 853, ubi Card. Alciatus optime ratio­ nem ita assignat, quia familiaritas aufert tantum impedi­ mentum subjectionis quoad ordinationem, non autem de­ fectum natalium ; Navarr., Cons. XHl, De temp, ordinat. Neque efficitur quis subditus nisi post beneficium, nec be­ neficium potest conferri nisi ordinato, et ordinari non potest nisi habilis ». Igitur jus ordinandi non secmnfert jus dis­ pensandi, cum pro dispensationi' requiratur vera et proprie dicta subjectio jurisdictioni ordinantis (w. Proinde in genere dispensare potest tantum episcopus dioecesis ad quam promovendus pertinet. 246. c) Praelati inferiores cum potestate quasi episco­ pali, et, sede vacante, capitulum ac deinde vicarius capi/α­ ία / m, possunt dispensare in his in quibus episcopus potest. Quamquam enim haec dispensandi potestas in cit. cap. I, cit. lit., in 6°. episcopo asseratur, tamen nomine episcopi etiam praedicti intelliguntur : praeterea haec episcopi dis­ pensandi potestas est ordinaria, et ideo in eam, sede va­ cante, capitulum et vicarius capitularis succedunt (i). Vicarius autem generalis nequii dispensare nisi ex mandato speciali. 247. 3° Solemni professione religiosa : quod aperte traditur in cit. cap. I, De /iliis presbyterorum..'. « Ad sa­ cros ordines non promoveantur, nisi aut. monachi fiant, vel in congregatione canonica regulariter viventes: praelatio­ nem vero nullatenus habeant ». Proinde irregularitas non cessat per susceptionem habitus religiosi aut per ingressum in religionem. Recentiores canonistae communiter docent (2) de jure communi professionem tantum solemncm tollere hanc irre­ gularitatem ; hinc non professionem simplicem in congrega­ ti) IteitT., I. c.. n. 15 ; De Angelis. I. c. ; Suarez, disp. L, sect. I*. η. 6 ; Navarrus, Cans. Vit, De filiis presbyterorum. (2) De Angelis, I, XVII, η. i. CAPUT 111. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS i55 tionibus religiosis cum votis simplicibus, aut in ordinibus regularibus cum volis solcmnibus post novitiatum, juxta hodiernam disciplinam. Diximus de jure communi ; nam professio simplex in societate.) esu, ex Gregorii XIII const..Ιλcendenle Domino, edit. 8 Kal. Junii 185ά, hunc effectum habet. Obstare videntur citata verba : Vel in congregatione canonica regulariter viventes, et quae his similia legun­ tur in can. 1, dist. 56, in Decreto, idest Alios presbyterorum arcendos a clero, nisi in coenobiis aut canoniis religiose probati fuerint conversati. Sed responderi potest has con­ gregationes canonicas aut canonias non posse esse instituta religiosa cum volis simplicibus quae tunc temporis non ade­ rant ; sed potius esse ordines canonicorum regularium qui habebant vota solemnia. Ceterum professionem simplicem salis non esse ad auferendam hanc irregularitatem, ex eo etiam confirmatur quod tamquam speciale privilegium So­ cietati .lesu id concessum fuerit. Praeterea id aperte tradi­ dit S. C. EE. et IUI. die 20 Jan. 1860. Nam cum inter alia dubia proposita circa novitios qui ante vota solemnia emi­ serunt professionem simplicem juxta recentem disciplinam, archiepiseopus Mexicanus proposuisset sequens: « 2' Possnntne provinciales dispensare cum novitiis defectu nata­ lium laborantibus ante emissionem votorum solemnium ad hoc ut his ordines conferantur?» S.C. reposuit : « Ad 2UI": Affirmative pro prima tonsura et ordinibus minoribus, qua­ tenus provinciales ex apostolico induito legitime gaudeant facultate dispensandi super dicta irregularitate eaque revo­ cata non fuerit ». Demota autem per professionem religio­ sam solemncm, haec irregularitas non reviviscit, si profes­ sus ordinem dimiserit ; qui proinde per se adhuc poterit in saeculo sine dispensatione altiores ordines recipere, recep­ tos exercere et beneficia acceptare (I). E converso illegi­ timus sine dispensatione ordinatus in saeculo, si deinde re­ ligionem solemni 1er profitetur, eo ipso potest in receptis ordinibus ministrare et alios recipere. 248 Attamen ex relato cap. I, De /iliis presbyterorum, H) Barbosa, in coni»,, cit. cap. I, De filiis presby teror uni, n. 2, cum aliis pluribus. 156 TIIACIATLS CAXOMCIS DE SACHA ORDINATIONE patet, non obstante solemni professione religiosa, illegiti­ mum excludi a praelaturis seu regularibus sen saeculari­ bus. Haec prohibitio, quatenus respicit praelaturas praeter episcopalem consecrationem, non est irregularitas, sed sim­ plex prohibitio. De ea agit tractatus de regularibus. Cete­ rum plures ordines religiosi habent privilegium dispensandi pro praelaturis. b) De irregularitate ex vitio corporis (1). 249. .Nos ob materiae connexionem heic recensemus om­ nia vilia corporis quae ab ordinibus arcent. Nonnulla con­ tinent veras irregularitates, alia potius impedimenta simpli­ citer, six e quia temporanea sunt, sive quia arcent jure dix ino. De mutilatione vero active considerata sermo est infra ubi de irregularitate ex homicidio vel mutilatione. 250. In veteri lege Deus a sacerdotio exclusit illos qui maculam in corpore haberent, ut legitur in Lev., \ \ 17 sequ. : « Loquere ad Aaron : homo de semine tuo per fa­ milias, qui habuerit maculas, non offeret panes Deo suo, ner accedet ad ministerium ejus ; si caecus fuerit, si clau­ dus, si parvo, vel grandi, vel torto nasa, si fracto pede, si manu, si gibbus, si lippus, si albuginem habens in oculo, sijugem scabiem, si impetiginem in corpore, si herniosus ». Haec lex, utpote caeremonialis, morte Redemptoris cessa­ nt : sed ex una parte nonnulli defectus corporales ipso jure dixino a sacerdotio christiano removent, et ex alia Ecclesia merito constituit alios quoque defectus perpetuo arcere ab omnibus gradibus sacrae hierarchiae ordinis, seu constituit irregularitatem ex defectu corporis. 251. Sacrorum canonum dispositiones hac de re expo­ nentes, recolimus in primis quinque saeculis, praesertim in Ecclesia Graeca, vitium quodeumque corporis, salviis prohi­ bitionibus juris divini, non constituisse impedimentum ad sacerdotium aliosque sacrae hierarchiae gradus (2) ; sed (1 Vide canon istas in tit. De corpore vitiatis ordinandis vel non, Λ Λ\ lib. I Decret. ; et in ht. De clerico aegrotante vel debilitato, VI, lib. Ill Decret. (2) Thoinassinus, p. II, lib. I, cap. LXXV1II, n. 1 sequ. CAPUT ill. — DE SUBJECTO SACHAE OKDIN'ATIOMS potius viguisse principium : Non corporum vitia, sedreligio et vita contemplantur, ut. legitur in Constitutionibus Apostolicis, Hb. VII, cap. Will. Thomassinus, /. c.,putat Hila­ rium Papam primum prohibuisse, quominus assumerentur illitterati et carentes aliqua parte membrorum, vel aliquo, membrorum damna perpessi. Gelasius Papa id rursus in­ culcavit in epistola ad episcopos Lucaniae, cujus fragmenta reteruntur nonnullis erroribus admixta in can. disl. 36, et in can. 59, disl. 50, in Decreto : « Nec fas esse confidat quisque pontificum bigamos aut conjugia sortientes ab aliis derelicta, sive quoslibet poenitendum, vel sine litteris, vel corpore vitiatos, vel condhionarios, aut curiae publicarum­ que rerum nexibus implicatos, aut passim nulla temporis congruentis expectatione discussos, divinis servituros appli­ care mysteriis... Illitteratos quoque et nonnulla parte cor­ poris imminutos sine ullo respectu ad ecclesiasticum didi­ cimus venire servitium etc. ». Patet igitur corpore vitiatos declaratos fuisse irregulares, ut modo nos dicimus. Deinde alii canones accesserunt, qui referuntur in citatis titulis, et quos nos infra citabimus de singulis defectibus agentes. 252. At vero non omnes corpore vitiati comprehendun­ tur sub Gelasiano prohibitione : unde rubrica tituli : De cor­ pore vitiatis ordinandis vel non. Ile bene perpensa, dici vere potest comprehendi tantum illos qui oh delectum cor­ poralem vel non possunt omnino Missam celebrare ; vel non possunt celebrare secure, idest sine periculo alicujus irre­ verentiae ; decenter, idest sine scandalo et admiratione po­ puli ; rite, idest servatis legibus liturgicis (1). Quod com­ prehendantur (pii Missam celebrare nequeunt secure et decenter, patet per se, et eruitur ex cap. 7, De clerico ae­ grotante, etc., ubi Eugenius Papa respondet presbyterum cui duo digiti cum medietate palmae abscissi a praedone fuerant, non posse Missam celebrare « quia nec secure prop­ ter debilitatem, nec sine scandalo propter deformitatem mem­ bri, hoc fieri posse confidimus ». Et Alexander III in cap. I, De corpore vitiatis etc., permittit presbytero Missae cele­ ti) S. Alph., Vll. n. Wi; Pirhing, 7, A.V, n. 1; Reiff.,K. XXXVII, n. 80 semi. 158 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE hiationem « cum ipse non perdiderit tantum de digito, quin sine scandalo possit solemniter celebrare ». Compre­ hendi etiam illum qui solum nequit sacrae liturgiae leges, notabiliter servare in Missae celebratione, doctores indicant quando dicunt induci irregularitatem per vitium corporis prohibens congruum exercitium ordinis sacerdotalis I) ; praeterea id constat tum ex exemplis et auctoritatibus infra afferendis, tum ex ipsamet rei natura ; quia si Titius nequii leges liturgieas adimplere, eo ipso aliqua admiratio et scan­ dalum populi oriatur necesse est, et praeterea manifeste patet non posse promoveri, nisi cum licentia illius (pii po­ test ab his legibus dispensare. Qui vero praeter bos omnes minoribus corporis vitiis laborant, nullatenus comprehen­ duntur sub Gelasianis decretis. 253. Porro taliter corpore vitiati prohibentur juxta Gelasiana decreta divinis applicari ministeriis vel ad eccle­ siasticum venire servitium sub ullo respectu. Proinde hac irregularitate laici prohibentur etiam a pri­ ma tonsura, quia in confesso est apud omnes illum qui ad­ mittitur ad primam tonsuram, divinis applicari ministeriis, ut docet Rota apud Garcias. XIII. A7/, n. '28, et ad eccle­ siasticum venire servitium sub aliquo respectu ; qui autem clerici jam sunt, prohibentur ab omnibus ordinibus non sus­ ceptis. Ratio ultima est quam de irregularitate in genere indicavimus (n. 167), quia scilicet cum omnes ordines et ipsa prima tonsura respiciam sacerdotium, exclusus a sa­ cerdotio censetur etiam ab omnibus hierachiae gradibus repulsus (2), Proinde sustineri nequit id quod tradunt plu­ ies apud Garcias, /.e syn.,NH, I7,n.7,ubi ait clinicos numquam ad sacram ordinationem esse admit­ tendos. Si deinde clinicus appareat firmae fidei et virtutis, praesertim si rari sint viri qui velint statum clericalem am­ plecti, eae erunt rationes pro hac dispensatione obtinenda. CAPUT HI. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS I) Suarez, De censuris, disp. XLII, sect. I, n. .*·. i,2) Suarez, l. c., n. G. 1 176 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE 272. Dubitari autem potest num sit irregularis et ille qui baptismum recepit, non quidem in lecto decumbens propter gravem infirmitatem, sed constitutus in alia necessitate, e. g. ad grave damnum temporale evitandum. Plerique affir­ mant < 1 ), quia in casu non videtur argumentum a simili, sed ex identitate rationis: quia lex non fundatur in speciali ra­ tione aegritudinis, sed formaliter in ratione necessitatis, quae eadem vel major est in consensu per vim et metum gravem extorto; et ipsa experientia docet non expedire or­ dinare homines sic baptizatos, quia maxime inconstantes in tide inveniuntur. Sed his non obstantibus, putamus veram irregularitatem in casu non adesse, quia fatendum est hunc casum non esse in jure expressum. Equidem in ipso ratio legis pro alio casu latae verilicatur, sed id non sufficit ad irregularitatem adstruendam. Laeterum, ipso latente Suarez, sententia pro irregularitate est tantum probabilis : unde irregularitas est dubia. Sed prudentia suadet taliter baptizalos ex necessitate non esse promovendos nisi cum magna cautela. (Z) De irregularitate ex daemonis possessione. 273. Illum qui in actuali daemonis possessione est. non posse ad tonsuram et ordines promoveri, nimis clarum est : sed id potius ex jure divino quam ex jure canonico est re­ petendum. Item nec in susceptis ordinibus ministrare po­ test ; prout praescribit Gelasius I II. P. in can. 33. in Decreto, qui desumptus esi ex epistola ad universos epis­ copos per Lucaniam constitutos a laudato Pontifice missa. « I sque adeo sane comperiraus, ait Gelasius, illicita quae­ que prorumpere, ut daemoniacis, similibusque passionibus irretitis, ministeria sacrosancta tractare tribuatur. Quibus si in hoc opere positis aliquid propriae necessitatis occurrat, quis fidelium de sua salute confidat, ubi ministros ipsos curationis humanae tanta perspexerit calamitate vexari ? Atque ideo necessario removendi sunt, ne quibuslibet pro quibus Christus esi mortuus, scandalum generetur infirmis. I) Suarez. I. c , n. 7 ; Majolus. cap. X; Boenninghausen. I.parj. 103. 177 etc. ». Idem etiam traditur in can. 3, cil. (list. 33, qui tri­ buitur Pio Papae, sed revera esi concilii Toletani XI a. 675), atque ita legendus est: « ΙΊ nulli de his qui aut in terram ar­ repti a daemonibus eliduntur, aut quovis modo vexationis incursibusefferuntur,vel sacris audeant ministrare altaribus, vel indiscussi se divinis ingerant sacramentis, exceptis illis qui corporum incommoditatibus dediti, sine hujusmodi pas­ sionibus,in terram approbantur elisi,qui tamen et ipsi tamdiu erunt ab officii. sui ordine el loco suspensi, quousque unius anni spatio per discretionem episcopi inveniantur ab incursu daemonum alieni ». Videamus nunc de illis qui olim fuerunt a daemone possessi, sed modo liberali sunt. 274. In primis circa quaestionem utrum ii sine dispen­ satione promoveri valeant necne, non omnes conveniunt : ei variae opiniones cum suis auctoribus referuntur in Medio­ lanensi, 10 .hin. I72'i. Nonnulli, sine ullo jure, censent eos promoveri posse ad primam tonsuram ei minores ordines, non vero ad majores. \lii putant posse promoveri ad omnem gradum, nisi ex memoria morbi remanserit aliqua infamiae nota el offensionis, innixi can. 78 Apostolorum, ibi : « Si quis daemonem habet, clericus non efficitor, sed nec cum fidelibus preces fundito. Mundatus vero recipitor, et si fue­ rit dignus, efficitor scilicet clericus ». Tandem alii opinan­ tur non posse umquam promoveri ad ullum gradum, adden­ tes canonem apostolicum eo tempore editum fuisse quo ex una parte pauci inveniebantur qui clerici osse vellem, et ex alia non rari erant energumeni. Proinde in hac sententia ex praeterita daemonis possessione oritur proprie dicta irregu­ laritas, ideo inducta quia revera promotio illius qui fuit energumenus, dedecet status clericalis dignitatem et sanctitatem, ejusque ministerium foret profecto minus honorabile ac mi­ nus utile, nec est impossibile aut improbabile ipsum a dae­ mone aliquando rursus vexatum iri. 275. Haec ultima sententia communior I) et vera est. Citari pro ea solent can. 3 et 5, (list, 33, in Decreto ; sed ex CAPUT III. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS (1) Suarez. De censuris, disp. LI,sect. 1, η. 7 : S. Alph., VII, m.399 ; Sayrus. De censuris, VI. IX, n. 14; Bonacina, loin. 1, disp. Vll.puncl. II. prop. I, n. 24 : Majolus, II, n. 17. etc. 12 4 178 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE dictis patet hos canones reni non evincere. E contrario haec doctrina traditur in can. 2, ejusd. dist. 33, ubi prohibetur ordinari illum (pii afflictione diaboli vexatu* est; et in can. /i, ejusd. dist.. ibi : « Clerici (pii in adolescentia a dae­ monibus cognoscuntur obsessi, ad superiorem sacri regi­ minis gradum ascendere non possunt ». Equidem relatus can. 2 (pii tribuitur S. Gregorio M., non est genuinus ; sed relatus can. 'i, (pii adscribitur Nicolao I. R. P., authenticus est, et insuper ambo canones referunt receptam discipli­ nam, prouti patet ex duobus sequentibus responsionibus S. C. C. Prima habetur in Panormitana. Dispensationis. 10 Apr. 1685. Nam Frater Mansuetus de Panormo, clericus Ord.Min. Obs. Ref. S. Francisci ejusdem provinciae, expo­ nens S. Poenitentiariae se per aliquod tempus a daemone obsessum jam a biennio integro liberatum fuisse, supplica­ vit secum dispensari super irregularitate exinde contracta ad elTectum suscipiendi ordines sacros. At S. Poenitentiaria, audito procuratore generali qui ita retulit : « L’esposto dell’ oratore è vero, come appare da una fode autentica sottoscritta da religiosi degni di fede c conformata da quel suo superiore provinciale : onde si potrà graziare, se tanto parera a sua Beatitudine » (1), instantiam remi­ sit ad hanc S. C., cui proinde supplicatur declarare, an pe­ tita dispensatio oratori sit concedenda. S. C. respondit : « Pro nunc negative ». Alterahabeturin cit. Mediolanensi. 10 Febr. rt 2 Dec. 172/i. Nam cum II. qui fuerat energumenus, sed a duobus annis nullam passus erat vexationem, peteret dis­ pensationem ab irregularitate ad primam tonsuram et or­ dines recipiendos, propositis dubiis : « 1° An orator sil de jure irregularis quoad ordines suscipiendos in casu ? Et qua­ tenus aflirmatixe; 2° \n ei sit dispensatio concedenda in casu ! » : S. C. tandem reposuit die 2 Dec. 172A : « Ad lUQl affirmative; Ad 2u,n pro nunc negative ». 276. M si quis passus est daemonis incursum post re­ ti) Latme : Exposita a superiore sunt vera : prout apparet ex testimo­ nio authentico subscripto a religiosis tide dignis et conlirmato ab illo su­ periore provinciali : quapropter poterit gratia ei concedi si ita videbitur Suae Beatitudini. CAPUT 1Π. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 179 ceptos ordines, potest ex permissione episcopi aut sui supe­ rioris regularis Missam celebrare aut in aliis ordinibus solemniter ministrare, postquam constiterit liber evasisse. Id omnes admittunt, citantes can. 3, dist. 33, in Decreto. Sed Gratianus male refert hunc canonem concilii Toletani XI, qui legendus est modo quo eum nos retulimus /1.273; et signi­ ficat illos (pii ex infirmitatibus corporalibus in terram ap­ probantur elisi, posse in susceptis ordinibus ministrare, si unius anni spatio constiterit judicio episcopi non esse ener­ gumenos. Ceterum ipse Suarez, /. e., /i. 7, animadvertit tempus probationis remitti prudenti superiorum arbitrio. ex /. G, ff., De iis qui notantur infamia (2). 289. Ex dictis sequitur infamiam juris canonici esse ve­ ram poenam et quidem gravissimam (piae nos privat bonis maximi momenti ; et quoniam haec bona sunt spiritualia et temporalia, ideo infamiae poena erit mixta. Hinc infamiae poena supponit delictum, et quidem gravissimum, ut sit pro­ portio inter delictum et poenam. Vliquando lex infamiam irrogat filiis vel etiam nepotibus propter delictum parentum In hoc casu infamia juris habet solam rationem impedimenti respectu filiorum vel nepotum, quatenus ii leg'· (1) Schmalz., I. c. ; Layman, l. e. (2) D’Annibale, 7, § 122. not. 2!). 188 TH ICTATLS CANONICES DE SACHA ORDINATIONE arcentur a dignitatibus, honoribus, etc. ; sed habet rationem poenae respectu parentum criminosorum qui etiam in liliis vel nepotibus puniuntur. 290. Modo videamus quinam sint infames infamia juris canonici. In primis omnes canonistae statuunt hanc regu­ lam : Omnes infames infamia juris civilis sunt infames infamia juris canonici} quae regula expressis verbis tra­ ditur in can. 2,c.(5, y. I. in Decreto, qui tribuitur Hadriano Papae, et can. 17, c. 6, y. I,qui adscribitnrStéphane Pa­ pae. At vero uterque hic canon est falsa pseudo Isidori merx, prouli ostendit Berardi in opere. Gratiani canones genuini ab apocryphis discreti etc., />. I. cap. \L\\ p. II. cap. VA7. cl hodie nomo eruditorum dubitat. I nde posita regula caret fundamento. Putamus igitur infames infamia juris ci­ vilis esse quoque infames infamia juris canonici, si haec in­ famia specialiter a sacris canonibus statuta est; secus in jure canonico esse infames infamia facti, nisi infamia juris civilis a jure canonico correcta sit; e. g. jure lloniano est infamis tutor qui pupillam ducit,ex /. 6(5,/f., De ritunuptiarum, et vidua quae nubit dum virum luget, ex /. 1. C., De secundis nuptiis} quae personae jure canonico non sunt infames neque infamia juris neque infamia facti. In praxi nil interest utrum infames infamia juris civilis laborent etiam in jure canonico infamia juris juxta communem doctrinam, an sola infamia facti juxta nostram sententiam. 291. At jus canonicum infamia, delicto vel poenae ad­ nexa, notavit sequentes : n) Duellanlcs eorumque patrinos, ex Cone. Trid., sess. \\ Vpap. A / \ , de ref.\ « Qui voro pugnam commiserint et qui eorum patrini vocantur, excommunicationis ac omnium bonorum suorum proscriptionis ac perpetuae infamiae poe­ nam incurrant» ; dummodo de duello proprie dicto agatur. Illud autem infamiae poenam incurrant importare infa­ miam latae sententiae, communiter auctores tradunt (I), et confirmatur ex responsione S. C. C. relata n. dOd. Vide etiam S. C. C. in Veronen. 19 Jan. Ι8()ό. Hinc si, (I) Suarez, disp. Ill, sect. Ill, η. 2; S. Alph.. VII, n. 8. CAPUT III. — DE SUBJECTO SACRAE 0RD1NAT10MS 189 (Indians adversarium occiderit ani mutilaverit, duplicem contrahit irregularitatem: aliam ex delicto homicidii xel rnutilationis, aliam ex infamia. Praeter duellanlcs et patrinos. alii duello participantes, de quibus Cone.Trid., /.c..in line, ei const, iposloficac Sedis, ari. 3, inter excommunicationes H. P. reservatas. contrahunt quidem hanc censuram, insu­ per contrahent fortasse irregularitatem ex homicidio xel mutilatione juxta ea (piae alias dicimus ; sed certo non con­ trahunt infamiam juris, cum in eos statuta non sit. 292. 6) Raptor mulieris ac omnes illi consilium, auxi lium et favorem praebentes,ex Cone. Trid., sr.vs. W/J. cap. 17. deref. : « Et nihilominus (idesl licet rapior mulie­ rem in loco luto ei libero constitutam ac consentientem duxerit) raptor ipse ac omnes illi consilium, auxilium ei favorem praebentes, sint ipso jure e / communit ah ac per­ petuo infantes. omniumque dignitatum incapaces, et si cle­ rici fuerint, de proprio gradu decidant... ». De raptu qui has poenas secumfert una cum impedimento matrimonium inter raptorem et rapiam dirimente, nos fuse loculi sumus in nostro Tractatu canonico de matrimonio, n . 5C>7 sequ. 293. e) Qui duas simul habet uxores, ex cap. 'i, De biqamis'. « l ude illum comitatur infamia qui duas simul habet uxores ». Comitatur infamia indicat infamiam latae sententiae. Etiam jure Romano polygamus simultaneus erat ipso facto infamis, ex /. 13 /f.. De his qui notantur infamia. Ut vero polygamia simullanea habeatur infamiam secumferens, necessc est ex parte primi malrimonii.nl fuerit vali­ dum et adhuc subsistat ; ex parte secundi, ut scienter fuerit attentatum animo maritali. Nil autem interest utrum sive primum six e alterum matrimonium sil consummatum an ratum tantum. Cum xeromatrimonium, ut aiunt, civile, sil matrimonium attentatum, non dubitamus infamem esse jure canonico idcoque irregularem x irum qui constanti* pri­ mo matrimonio valido, aliam mulierem civiliter ducere au­ sus est, e. g. post obtentum a prima cixile divortium. 294. d) Qui S. R. E. Cardinalem hostiliter insecutus est xel percussit aut cepit, xel his criminibus physice vel nioraliter cooperatus est, ejusque filius xel nepos in linea recta. 190 f TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE ex' cap. 5, De poenis, in 6° : « Si quis S. Π. E. Cardinalem fuerit hostiliter insecutus vel percusserit aut ceperit, vel so­ cius fuerit facientis aut fieri mandaverit, vel factum ratum habuerit, aut consilium dederit vel favorem, aut postea re­ ceptaverit vel defensaverit scienter eumdem, sicut reus cri­ minis laesae majestatis perpetuo sit infamis...... ». Hanc in­ famiam esse pariter latae sententiae minime dubitamus, licet doctores concordes non sint (1). Deinde BonifaeiusVIIl infa­ mia notat etiam horum omnium lilium vel lilios, nepotem vel nepotes per lineam rectam descendentes, aliasque etiam gravissimas poenas statuit in reos tanti facinoris. Etiam jure Romano, in /. 5, C., Ad legem Juliam majestatis, per­ duelles <Ί proditores qui commiserunt crimen laesae majes­ tatis morte plectuntur; eorum vero lilii masculi infamia no­ tantur, praeter alias poenas. At lilii ac nepotes ad legalia infamiae impedimenta contrahenda necesse est ut nati sint post delictum parentum i2i. Ceterum hoc est jus speciale ; in genere enim infamia qua quis sordescit, ejusdem lilios, fratres vel alias personas vinculo consanguinitatis conjunc­ tas haud tangit; quod non semel S. C. C. declaravit, e. g. in SalmoneaDispensat.. 30 Jul. 17 35. .1 mer i na seu Diteramnen., Ordinat., II Aug. 1759; Carthaginen., Ordi­ nat., 10 Maii 1755. 295. e) Damnati ad triremes qui de facto navigaverunt. I rbanus VIII. die /j Jan. 1635, tulit hoc decretum ; « In pos­ terum tam presbyteri saeculares quam cujuscumqiie ordinis regulares damnati ad triremes perpetuo xel ad tempus et qui cumeifectu fuerint in eisdem triremibus remiges, finito tempore dictae poenae, numquam habililentnr ad exerci­ tium suorum ordinum ».Jam vero opinio recepta est quod ex simplici damnatione aut transmissione ad triremes quis non efficitur infamis nec irregularis, nisi vel actu remiga­ verit, xel fuerit transmissus propter delictum quod de jure habeat adnexam infamiam, uti pluribus citatis docet folium S. in Lavellana seu Humana, die 8 Julii 1726. Porro (1) Suarez, l. c., n. i : S. Alph. I. c. (2) S. Alph,, VII. n. 3G3 ; Salm., X, VIII, n. 83, cum aliis. CAPUT Hl. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 191 damnatio ad triremes hodie in usu amplius non est ; et re­ gulae juris vetant infamiam juris cum adnexa irregularitate transferre ad similes poenas nostris legislationibus receptas, e. g. aua travaux forcés ; quamquam ex hac et similibus poenis infamia facti (piae pariter irregularitatem secumferl, oritur sive ratione delicti sive ratione poenae. 296. f) Simoniam realem committentes. In can. 15, c. I, ÿ./t/in Decreto, Innocentius II in synodo Romana vult ut in­ famiae nota percellantur rei simoniae realis in pluribus casibus, ita ut haec poena allicere videatur omne delictum simoniae realis. Porro illa verba per se viderentur indicare sententiam ferendam (1). Sed deinde in exlrao. I, Desimonia, inter connu., contra simoniacos in ingressu in religio­ nem vel in receptione alicujus in monachum aut monialem statutum est: « Ceterum personis illisutriusque sexus quae jam labe hujusmodi sunt foedatae, earum providentes sa­ luti, de benignitatis gratia eas liberantes, concedimus quod per suos locorum dioecesanos hac vice dumtaxat a crimine hujusmodi et nota infamiae inde contracta auctoritate apostolica absolvantur ». Proinde patet hos simoniacos infa­ miam contraxisse absque ulla sententia; et quoniam de infamia simoniacorum agit tantum cit. can. 15, hinc sequi videtur infamiam inibi statutam contra crimen simoniae in genere esse latae sententiae, aut talem ex consuetudine, ■evasisse. 297. . Scili­ cet haec ostendunt quaenam idearum confusio in materia irregularitatum sit quoque apud prudentes. 1 ·*_,, 196 IMO 1 <1^ . ! « ’/ j i :Ί· ly 'p ' 3 j' J * .1 bI C ·’ i‘ j 1 : I I ·|I R ; ; /sBt ·*·' I i h Γ ’ f" F <· THAI,TATI’S CANONICIS DE SACHA OllblX XllOXE est dubia, hac ratione episcopus poterii in eadem dispensare (//. $;}()). Demum plurcs auctores docent irregularitatem propter crimen parentum tolli per ingressum in religionem ; et superiores regulares ex privilegiis concessis a l’io IV et Pio \ posse suos subditos dispensare ab irregularitate contracta ex quacumque infamia sive juris she facti, sive contracta ante ingressum in religionem, sixe postea (1). Huc usque de infamia juris canonici eidemque adnexa irregula- 305. Infamia facti tantum est (piando quis famae damnum patitur iu opinione gravium et honestorum, quin tamen lege infamia irrogata sit. xel si est irrogata ferendae sententiae, haec sententia nondum prolata est. Proinde non est vera poena lege inflicta propter delictum, sed potius est. consequentia naturalis alicujus delicti vel poenae (2). Nccesse autem est quod causa hujus infamiae sil publica, (plia actualis diffamatio apud graves et honestos ex causa occulta ne intelligi quidem potest. Hinc in cap. 21, He acrugationibus, legitur: <■ Propter dicta paucorum eum infamalum reputare non debet (judex) cujus apud bonos et graves laesa opinio non existil ». Ex cap. ull., i)r temp, ortUnat., delictum deberet esse ordine judiciario com probatum vel alias notorium ; sed etiam opinionem delicti vulgatam apud prudentes et honestos, gravibusque indiciis innixam onerare existimationem, ex dicendis constabit (3). 306 Nimirum fundamentum hujus infamiae est peccatum publicum quod, attenta qualitate et statu personae et. communitatis intra quam vivit, eam reddit apud graves et honestos abjectae et vilis existimationis i 'i ). In can. 3 cl 17, c. 6,y. l,in Decreto, agitur de infamibus in genere sive inlamia juris sive infamia facti : et praeterea ii canones sunt. apocryphi. Hanc infamiae nolam contrahit et ille qui accusatus de gravi crimine dimissus a judice fuit cum clauI S. Alph., VII, n. 301 ; Salm.. X, VIII. n. 87, cum aliis. U) thesaurus, De poems I. XXXIII. ab milio; Suarez, De virtute et statu nMujioni.s, lib. 1\ , cap. LVI, η. 21. U Saitn.. X, Γ///. η. 78; Layman, /. η. 3. CAPIT 111. ---- DE St IM ECTO SA( ΗΛΕ 0HD1XATI0MS i 97 sida : ΛΓο/·& supervenientibus indiciis, ant : Er hactenus deductis, aut : Non repertus culpabilis etc., prout dedu­ citur ex responsione S. C. C. in Vu/ilien., '23 Sepi. 1613 ; Nullius Montis Viryinis, 16 Febr. 1788; Fenerentana, l6.1z/ I 4 M f * fl f· I I TRACTATES CANONICUS DE SACK A ORDINATIONE 307. E contrario infames infamia proprie dicta non sunt abjectam artem exercentes quae nec peccatum, nec peccati ullam praesumptionem involvit, e.g. aurigae, cursores, ci­ tharoedi, lyristae, macellarii, satellites (gendarmes), cloa­ cas emundantes, pelles expurgantes, etc. ( I ). Nam apud gra­ vesci honestos solum peccatum gravat existimationem, cum, ut Vristoteles dicit, I Elhic.^cap. /.V. et S. Thomas, 2,2, g, 63, a. 3, soli virtuti honor debeatur. Patet autem hos omnes,dum artem retinent et exercent, promoveri non posse ex ipsomet jure naturae, arte impeditos licet non infa­ manti. Exercitium artis histrionis, si peccatum seeumferl, e. g. quia repraesentationes turpes sunt, aut peccati prae­ sumptionem, inducit infamiam facti, secus non inducit (2). Tandem illegitimi, daemoniaci, laborantes morbis physicomoralibus de quibus supra, carnifex ejusque familia, etc., non laborant infamia nisi latissimo sensu, quia per se non sunt improbi. 308. Ex dictis intelligitur hanc infamiam lacti admittere varios gradus, seu diminutionem bonae famae, apud graves <•1 honestos posse esse gravem vel levem. Quae gravitas xel levitas considerari debet non solum absolute sed etiam re­ lative ad gradum in quo persona repentur, aut ad (piem persona aspirat. Nam nonnulla delicia bonam existimatio­ nem apud prudentes et honestos graviter laedunt pure et simpliciter ; e. g. homo cujiiseumque conditionis qui fur­ tum magni momenti commisit absque circumstantiis atte­ nuantibus, in publica opinione est infamis in ordine ad omT. Suarez, disp. XLV1II, sect. Ill, η. 1 ; Salin., λ’, VIII, η. 81; S Alph., 17/, η. 303, cnm aliis contra Ferraris, liïblîolheca. etc., v. Irregu­ laritas, n. 12, qui citat Clcm. 1, Devita et honest, cleric., ubi hujusmodi artes clericis prohibentur ; sed quid inde ? In Carthagin., 10 Maii 1755, vicarius generalis dimissorias homini probo et ex legitimo matrimonio nato denegavit ex eo quod filius et nepos esset obstetricum, quarum mi­ nisterium pro tam vili et abjecto haberi dicebat ut de opprobrio et aver­ sione reliquorum clericorum timendum esset. S. C. C. censuil dimisso­ rias esse concedendas. Vide etiam n° 475. fi) S. Alph,, l. c. Jure Romano infamia juris notatur ille qui quaestus causa histriones ac ludos agunt, vel in privatum certamen descendunt, ex /. 3, If ,De iis qui notantur infamia,ve\ operam suam locant ad pugnan­ dum cum bestiis, ex l. 1 //., De postal. I 99 nes effectus. E contrario nonnulla delicta graviter minuunt bonam famam hominis constituti in aliquo gradu qui potiorem sanctitatem requirit, non vero alterius, lia c. g. forni­ catio aut ebrietas a sacerdote commissa reddit ipsum vilis et abjectae existimationis, ab altitudine sui gradus vehit i decisum ; commissa a laico ipsum reddit indignum statu clericali, non vero infamem ut laicum (1). Pariter nobilis qui adit postribula, episcopi (pii assertus est mendaciis vel irae, opinio apud prudentes gravatur; non item hominis de plebe in suo statu remanentis. In concreto prudens vir,et si agitur de ordinatione, episcopus, videbit utrum bona exis­ timatio graviter, an leviter laesa sit. 309. Porro infamia facti eadem impedimenta ex jure canonico producit ac infamia juris. Nimirum arcet a digni­ tatibus,ex cit.reg.87 juris, in()ap\\\AV etiam infames infa­ mia facti comprehendit, sicut cit.l.'l, C., De dignitatibus, ita tamen ut collatio beneficii facta infami in sola opinione proborum juxta phires sit valida, etsi illicita el irritanda; quod confirmari videtur ex cap. I 1, De excessibus praela­ torum. Item removet ab actibus legitimis et publicis mune­ ribus. Tandem prohibet ab ordinibus suscipiendis el sus­ ceptorum exercitio : ut ex juribus supra citatis probatur. Nonne ipse S. Paulus, in ·!’« J 91 π a tl It : 0 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE sura aliqua impediatur (1). Ex his jam palet in casu non esse veram et proprie dictam irregularitatem (n, 171). 310. Infamia facti ideoquc et consequens impedimentum ad ordines plerumque cessat per eam vitae emendatio­ nem quae maculas prioris non solum coram Deo, sed etiam in opinione, hominum dctergit, ita tu sinistrae famae suc­ cesserit bona existimatio apud graves et honestos. Proinde necessc est ad tollendam infamiae nolam ut poenitentia pe­ ragatur in loco commissi delicti, prout tradit folium S. C. C. \τ\ Terulen.,Benefici i, 3 Julii 1662, et in 1'errarien. Prae­ sentationis et adm irionis in collejjium, 25 Jan. 1851. Nonnulli docent hanc poenitentiam durari' debere biennio vel triennio, ex capJL, De clerico non ordinato ministrante, quod nihil probat. Igitur prudentiae episcopi remittitur ju­ dicare qnandonam nova vita infamiam reipsa deleverit. Diximus pleriunque infamiam facti vitae emendatione ces­ sare; nam infamia quae oritur ex nonnullis gravioribus de­ lictis et poenis raro admodum in publica opinione ita dele­ tur ex contraria vita ut xirad ordines promoveri valeat sine admiratione et scandalo, e. g. vir quiob grave facinus dam­ natus fuit aux tracaux forcés. In cap. h, De judiciis, legitur: « De adulteriis vero et aliis criminibus quae sunt minora, potest episcopus cum clericis post peractam poeni­ tentiam dispensare ».Sed his verbis Alexander-Ill vult tantum significare episcopum posse a punicndlshif criminibus abs­ tinere, peracta poenitentia. Qui laborat infamia juris civilis juste inflicta, dum haec poena perdurat, numquam erit ap­ tus ad ordines suscipiendos (2) ; condonata autem poena, fieri potest ut infamia facti remaneat. Tandem infamiam facti, cum non sit poena positiva (n. 80o), non posse a su­ periore remitti, evidens est ; et nec semper ipsa baptismatis susceptione cessat (n. 188). 311. Ex dictis solvi potest quaestio, num illicita Missae (1) Bonacinn, disp.VII. q. Ill, puncl. I, n. cum Azov. 2 I. G, c. 7, 7.3; quos non reprehendunt Salm., X, VIII, n. 76, et S. Alph., VII, n. 362; Reiff., V. XXXVII, n. 76. (2) Schrnalz., V, XXXVII, n. 175. 201 iteratio irregularitatem inducat; dc qua in nonnullis statu­ tis dioecesanis. 312. In primis certum esi contra Majohnn, lib. Ill, cap. \l, § Propterva, binationem illicitam per se, idest praescin­ dendo ab infamia, irregularitatem non parere, cum id nul­ libi inveniatur in jure expressum (1), 313. Videamus igitur utrum hoc delictum infamiam ideoque irregularitatem secumferal. Et quidem si delictum est publicum, non est dubium sacerdotem contrahere infamiam facti. Proinde quaestio est tantum de infamia juris. 314. Nonnulli putant hoc delictum semper notari etiam infamia juris, quia quodlibet delictum publicum. in quo nempe quilibet ad accusandum admittitur, hac infamia no­ tatur ex /. 1, § Qui in judicio. //., De h is qui notantur infanda, et can. 2,§ Porro, r. 3, y. 7,in Decreto (2) : atqui quaelibet injuria gravis contra religionem et quodlibet cri­ men dolum continens est publicum (3). Sed haec argumen­ tatio innititur principio, quod infamis infamia juris civilis sil etiam infamis infamia juris canonici ; quod principium fun­ damento caret, ut supra diximus. 315. Alii censent esse infamem infamia juris canonici sacerdotem (pii bis una die celebravit ob lucrum seu dupli­ cem eleemosynam acquirendam, ut communiter contingit, quia est reus criminis simoniae. Haec doctrina cohaeret his (piae diximus n. 396. Tantum dubitari potest utrum haec infamia sit latae an ferendae sententiae; sed ex his (piae, /. r., diximus, nos putamus esse latae sententiae. Huc spectant sequentes duae responsiones S. C. C. 316. Prima habetur in Senensi, Irret/ularilalis, (piam per extensum refert Pignatelli, l. c., his verbis: « Super libello per SSrnum I). N. ad hanc S. C. remisso, (pio N. N. parochus ecclesiae S. Eugeniae supplicavit redin­ tegrari ad facultatem celebrandi Missam a (pia fuit suspenCAPL'T 111. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS (1) Thesaurus, De poenis, v. Missa, cap. V. (2; Hic canon refert dispositiones juris civilis Romani; et cit. paragra phus Porro ad rem non facit. (3) Thesaurus, l. c. ; Pignatelli, tom. VII, cons. XLIII. 202 THAC1AILS CANONICUS HE SACHA OKDI.X AT1O.NΈ sus ex co quod dtias Alissas eodem die pluries celebravit, archiepiscopus auditus ita refert : » X. X.,curatus ecclesiaeparochialis S. Eugeniae,accu­ satus quod pluries Alissas eodem die celebraverit avaritiae causa, com ictus et confessus, prout ex processu apparet, condemnatus fuit a A icario Generali in poenam careerist ad biennium et suspensus a celebratione Missarum. Pluribus transactis mensibus, cum infirmitatibus angeretur, com­ mutatus fuit career formalis et assignata domus privata pro carcere. Sed cum mala valetudine laboret, aeris el coeli variatione indigere asseritur: idque illi indultum fuisset, mutato carcere in exilium extra dioecesim. Hoc tamen ad effectum perduci non potest, cum non habeat unde se alat, oeconomo apposito ad regendam curam animarum, cujus annui fructus scuta triginta monetae non excedunt ; ipsique alimonia praestantur a consanguineo paupere cum maximo sui incommodo, non habens pro alimoniis sui ipsius et pro­ priae familiae. Ob idque ut in exilium missus ipse sibi ex victu provideat, instat restitui ad celebrationem Missarum ; quod nonnisi a Sede Aposlolica oblinere posse dignoscitur, ex quo sit irregularis effectus ob infamiam, prout affirmat novissime Pignatellus, tom. /E, cons. can. /. ac super ea dispensatione indigeat. Quam eidem indulgcri posse cen­ setur, cum jam plura pocnitcntis animi signa dederit ita ut novus lapsus probabiliter nçm sit pertimescendus. In dioe­ cesi tamen celebrare pro nunc non permittendum ex eo quod tale facinus, a populo existimatum gravissimum, maximum induceret in rudibus scandalum, cum facium sit notorium et delinquens publice diffamatus ; quae circumstantiae non militant in longinquis regionibus. » His in postrema Coge per summarium relatis orta fuit quaestio an orator dici possit irregularis et propterca in­ junctum clformari dubium cui Emi Patres respondere di­ gnabuntur, nempe : » Primo, an orator praefata ex causa in irregularitatem inciderit : Et quatenus affirmative; » Secundo, an cum eo sit dispensandum. » Die 16 Nov. 1686, S. C....... consuit cum oratore esse CAPI T 111. ---- DE SLB.iEC.TO SACRAE ORDINATIONIS 203 dispensandum infra tempus archicpiscopo benevisum ». 317. Altera est in Placentina, Irregularitatis, quae ex archivio S. C. desumpta ita se habet : « Humillimas porrexit preces... Fabius Agosti, sacerdos loci Curtis-Majoris hujus dioecesis, exorans pro absolutio­ nis beneficio ab irregularitate incursa ex eo quod ex motivo lucri duplicem stipem recipiendi, duas Missas per duas vices eadem dic celebraverit tum Placentiae tum Cremonae. Episcopus Placentinus desuper informans, preces confir­ mando, refert oratorem, praemissa de causa, pendente pro­ cessu, xim justitiae evasurum, demigrasse ab ea dioecesi, et Cremonam se recepisse ; inibiquc ex extrajudiciali notitia sibi constare, inquit Delator, in aliud simile facinus, unica die bis celebrandi rcincidisse ; qua de re carceratum in illo foro episcopali, poslmodurn, concordato Fisco, fuisse relaxatum ; censet nihilominus, attenta ejusdem oratoris natalium honestate et inopia, precibus indulgenduin. » Pariter episcopus Cremonensis informare jussus refert. antedictum oratorem carceribus fuisse mancipatum a sua curia episcopali ex eo quod sine litteris testimonialibus sui sacerdotii per plures dies sacrum peregerit sub ementito nomine Francisci Alusii, nullisque aliis contra eum resul­ tantibus indiciis, relaxatum fuisse, poena pecuniaria impo­ sita piis locis (‘roganda, et praecepto eidem facto de disce­ dendo, recto tramite, ab ea dioecesi ; nec de duplici celebra­ tione unica dit' per eum habita aliquid sibi innotuisse, fatetur Informans. Quocirca orator ipse advertens e\ er­ rore curialis in I rbe qui preces elformal, narratum fuisse geminam Missae celebrationem eadem die Cremonae, quem­ admodum Placentiae contigit, preces obtulit pro gratia. Quibus recitatis, sub die 17 Aug. 1707 rescriptum fuit ut poneretur in folio, casque renovat orator, ob ejus maximam paupertatem informare vetitus. Hinc proponuntur EE. V\. bina dubia decidenda : » Primo, an orator incurrerit in irregularitatem ? » Secundo, an sit absolvendus in casu ? » Die Vjunii 1708, Sacra etc.censuit expectandum esse 4 201 TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE exitum causae et injungendum... episcopo Placentino qua­ tenus procedat ad illius terminationem. m Vigore hujus rescripti Vicarius Generalis Placentinus Sententiam defini th am in contumaciam oratoris protulit sub die i) Febr. 1709 in hunc tenorem : Sententiamus etc. ip­ sum ll. Fabium de Augustis processatum, citatum et contumacem, attenta ejus contumacia etc., respectu de­ licti celebrationis duarum Missarum eadem die Nativitis //. M. F, . //, ),et peccatum minuitur : sive quia si prior baptismus subsistit, alteri deficit elementum essentiale, nempe intentio ministri, et ideo non habetur formalis rebaplizalio. S. C. C. in una Electen., 16/Me. 1(579, proposito dubio : « An Petrus rector ecclesiae parochialis qui puerum baplizavit sub conditione : S7 non es baptizalus, eyo /e baptizo, incurrerit irregula­ ritatem seu aliam poenam, et an absolutio et rehabilitate eidem concedenda foret »; reposuit: « Hispensandum ad camelam cum poenitentiis arbitrio Ordinarii ». Ilaec respon­ sio cohaeret his (piae diximus n. 163. At cum irregularitas in casu dubia sit dubio juris, non dubitamus clericum (pii rebaptizavit, posse tuta conscientia se habere mi non irre­ gularem, donec dispensatio obtineatur, (piam expedit petere (cit. n. 11)3) (2). 330. I trum vis physica aut moralis excuset ab hae irre­ gularitate, etsi rebaptizans melum patiens habeat intentio­ nem baptizandi, vide n. 208. 331. Non pauci censent hanc irregularitatem ex itera­ tione baptismi impedire quidem promotionem ad superiores (1 Giraldi, I.secl. (ili; Feri a iis, Prompta Bibliotheca etc., υ. Irregu­ laritas, art. I,η. 11; Thesaurus, De poenis, v. Baptisma reiterantes, cap. I, n. 1 ; Majolus, HI, X1JI, n. 5; Scavini, III. n. 631 ; Bocnninghauseii, 1, pag. Wisequ. Vide folium S. C. C. in ci/. Firmana, Dispensationis ab irregularitate. (2) Suarez, De censuris, disp. XLil, sect. I. η. 1 ; S. Alph., Vil, n. 356, probabiliter ; Schinalz., V, IX. n.36 ; lleitl., n. 37 ; Pirhing., n. 13 ; Salm., X, VIII, n. Gl, probabilius ; D’Annibale, /. c. ; Lchinkuhl, 11, n. 1006. 212 TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE ordines, non vero susceptorum ordinum exercitium, ex cil. cap. 2, De apostatis... quod de illa tantum meminit (1). Hanc doctrinam falsam esse, et utrumque liane irregulari­ tatem prohibere deducitur aperte ex responsione S. C. C. in Marana, Irrryularitatis, 1 fi Nor. 171(5. Nam Sacerdos Vi­ ttis Malanca in oppido Bellae, absente parocho, baptizas it puellam eadem die natam propter imminens periculum vitae absque debitis caeremoniis. Deinde de licentia parochi in ecclesia parochial i non solum caeremonias supplevit, sed eamdeni puellam iterum baptizavit. Episcopus ipsum decla­ ravit irregularem ; sed ipse praetendebat irregularitatem, ex cil. cap. Ί, De apostatis..., esse partialem et impeditivam ascensus ad ordines, non autem privare usu et exercitio ordinum receptorum. Propositis dubiis : « 1“ An orator in­ currerit irregularitatem ex iteratione baptismi. 2° An sit locus dispensationi in casu »; S. C. reposuit: « Ad lun‘ affirma­ tive. Ad 2,H" affirmative, peractis exercitiis spiritualibus ». Neque aliquid in contrarium probat cil. cap. 2. De apos­ tatis... ; nam notum est n. 165 irregularitatem directe prohibere ordinum collationem et receptionem ; sed exinde optimo jure deducitur prohibere quoque ordinum recepto­ rum exercitium (2). 332. Haec concludimus triplici animadversione. Prima est hanc irregularitatem toties contrahi, quoties baptismus iteratur in diverso subjecto, non autem in eodem (n. i!)7\ Altera est irregularitatem non oriri ex reiteratione confir­ mationis et ordinis, cum id non inveniatur in jure expres­ sum (3). Phillips, I. § όό, post Aavarrumet S. Antoninum, gratuito affirmat consuetudinem introduxisse hanc irregu­ laritatem ; nam de hac consuetudine auctores communiter tacent, et revera facile non intclligitur quomodonam ex casu (1) D'Annibale, I, § 410 ; Salin., Λ'. VIII, η. 61 ; Lehmkuhl, II, η. 1006r probabiliter. Ç2) Ben. XIV’. Inst. Ecc. LXXXIV, n. 13, cum Catcchisino Concilii Tridentini, S. Carols Borromaeo, el Altovito Secretario S. C. C. ; Majolus, De irreg., lib. Ill, cap. XIV, n. 3 ; Ferraris, I. c., n. 11. (3) D’Annibale, /. c., not. 22; Boenmnghausen. I, pay. 96; Pirhing, Γ. LY, n. 17 ; Schmalz., m. 39 ·. Suarez, De censuris, disp. XLI1, sect. Ill, n. G ; Vecchiolli, 111, §41. CAPET 111. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 213 quam rarissimo consuetudo vini legis habens introduci po­ tuerit. Tandem tertia est ab hac irregularitate unum II. P. dispensare; sed si admittas ex rebaptismate occulto oriri irregularitatem rebaptizato et rebaptizanti, tunc locus erit decreto Tridentino (n. 217 sequ). I>) De irregularitate ex ministerio solemni in ordine non recepto (I). 333. Haec irregularitas aperte traditur in cap. 1. rît. tit., ibi : « Si quis baplizaverit aut aliquod divinum officium exercuerit non ordinatus, propter temeritatem abjiciatur de Ecclesia, et numquam ordinetur ». Illud abjiciatur de Ecclesia videtur indicare excommunicationem ferendae sen­ tentiae (2) ; sed illud numquam ordinetur manifeste indi­ cat irregularitatem. Accedit cap. 2 ejusd. fit., ubi cum dia­ conus qui manum impositionem non receperat seu non fuerat ordinatus presbyter (3). Missarum celebrationem usurpare praesumpsisset, Irbanuslll respondet: « Quod ad sacerdotis officium non poterit promoveri, a diaconatu quo­ quo biennio vel triennio pro tua maneat provisione sus­ pensus; de beneficio autem misericorditer agatur cum eo, ne sustentatione privatus ad saeculi negotia revertatur ». Haec irregularitas statuta est in exteriorem usurpationem ministerii solemnis ordinis non recepti (/i), quia dedecet illum promoveri ad ordinem, qui ordinem usurpare prae­ sumpsit. 334. In primis quaeri solet num hanc irregularitatem contrahat laiciis ordines sacros exercens. Nonnulli negant, quia haec irregularitas pro laico non est in juro expressa : quamquam enim in oil. cap. 1 dicatur generaliter : Si quis. quod etiam laicos comprehendit, tamen cum rubrica tituli sit: De clerico etc., et valeat argumentum a rubro ad niqrum, illa verba videntur ad clericos restringenda (5). Alii (I) Vide canonistas in titulo De clerico non ordinato ministrante, XXVII, lib. V Decret. (‘2) Suarez. De censuris, disp. XLII, sed. IV, n. 2. (3) Suarez, l. c., n. 13. (4) Suarez, /. c., n. 18. (5) Lehmkuhl, II, n. 1008; D'Annibale, I, § 411, not. 23; S. Alpli.» 211 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE affirmant, quia restrictio nigri ex rubro parum solida est, eo vel magis quod in nonnullis editionibus legitur: De non ordinato ministrante, prout notatur in margine editionis corporis juris, (pia utimur in scholis (1). Stante autem hac controversia, irregularitas pro laicis dubia est dubio juris. I nde e. g. si laicus solemnitcr baptizat, .Missam celebrat, absolvit a peccatis etc., peccat quidem graviter, sed utrum sit irregularis necne, dubium est; et ideo applica quae dixi­ mus n. le^sequ. 335. Ut vero clericus hanc irregularitatem contrahat, se­ quentia verificari debent : 1° Et ministret solemn i ter seu vetuli ex officio in ordine non recepto ; idest non habens ordinem, ponat actum ordi­ nis reservatum clericis in eo ordine constitutis (/?,. IÔ0). Id clare deducitur ex cit. cap. I, cit. lit., ibi: « Aliquod divi­ num officium exercuerit non ordinatus » ; officium autem divinum est ministerium potestatis ordinis clericis reserva­ tum (//. /M’i. Hinc si clericus non ordinatus ministret in ordine eo modo quo etiam non ordinati ministrare valent, non fit irregularis ; c. g. si clericus non subdiaconus cantet epistolam sine manipulo, aul si clericus non diaconus evangelium sine stola. 336. 2° ΙΊ hunc actum ordinis ponat ex temerariapraesumptione. cum in citatis juribus legatur propter temeri­ tatem usurpare praesumpsit ; scilicet ut sciat se illo or­ dine carere, actum esse proprium illius ordinis, seque illum ponere non posse sub poena irregularitatis, ita ut ab irre­ gularitate excuset quaelibet in his omnibus ignorantia tum invincibilis tum vincibilis, etiam crassa ac supina, et etiam allectata (n. 20f). Hinc e. g., si quis putat se habere ordi­ nem superiorem quem reapse non habet ex vitio substan­ tiali in ejus collatione, illum exercens non Iit irregularis. Vll. n. 35'.» probabilius : Pirhing, lz, XXVII n. 'i ; Reift’., n. 10 seqit. ; Layman, lib. I, tr. V, part. V, cap. III. η. 3; Sehinalz., V, XXVIII, η. sequ. cum Schmier, Sayro, Tamburino, Mayr, Maschat, Wiestner, Pichler, Barbosa, Donacina, Gibalino, etc. (1) Engel, V, XXVIII, η. I ; Suarez, disp. Xt.II, sect. IV, n. let. 10; Girahli, I, sect., 803 ; Navarrus, XXVII, n. 2i2 ; Boenninghausen, I, pag. 192. CAPUT III. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 213 Multo minus si quis actum ordinis quem non habet, licite ponit ex legitimo privilegio aut consuetudine. 337. 3° l't illum ordinis actum ponat serio ; si enim agit per jocum aut per modum scenicae artis, non censetur in ordine ministrare aut ordinem exercere, sed potius ordinis ministerium repraesentare, quod est quidem peccatum, sed irregularitatem non producit. Quid si agit simulate? In his (piae ex intentione agentis statum non capiunt, certum est non effugere irregularitatem ; e. g. si clericus non subdiaconus cantat epistolam cum manipulo, vel clericus non dia­ conus cantat evangelium cum stola, sed non \nli id facere tamquam subdiaconus vel diaconus (i); item si clericus non sacerdos audit peccata in confessionali, sed non vult ea audire ut confessarius ; aut si quis ponit caeremonias bap­ tismi, ordinationis, confirmationis etc..sine intentione eas­ dem ponendi. In his vero (piae ex intentione agentis valorem juridicum sumunt,promi est e. g., absolutio ipsa sacrameutalis, ipsa confirmatio, ordinatio, etc., U’Annibale, /, § /ill, not. 29. censet irregularitatem effugere, male citans S. Al­ ph., 17/, 336; sed contradicit Suarez. /. c., et verius, quia lex in casu solum intendit afficere exteriorem usurpationem ministerii ordinis, (??. .72.7), ad (piam sufficit voluntas fa­ ciendi exterius ministerium, etiamsi liat sim* intentione ne­ cessaria ad sacramentum. 1 Inde rite advertit Suarez, l. n. IS: « Iu quo est magna differentia inter hanc legem et eam quae punit rebaptizantem vel haereticum ; nam hae directe intendunt punire hacresim vel explodere errorem, et ideo requirunt animum seu intentionem veritati contra­ riam : haec vero lex solum intendit punire sacrilegium quod committitur in usurpatione ministerii alienjus ordinis: ad (piam usurpationem sufficit voluntas faciendi exterius mi­ nisterium, licet liat sine intentione conficiendi sacramentum, quae moraliter impossibilis est sim» errore ». Stante autem hac controversia, irregularitas dubia erit dubio juris, ideoque vide /i. /6$ sequ, Ceterum casus practicus numquam (I) Suarez, /. c.. n. 17 se n. 15. (2) s. Alph., VII, n. 359 ; Salm., X, VIII. n. 68 ; D’Annibale, I. § 411. ! 1 4 220 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE pat functionem diaconi, sed peccatum est leve, et ideo ir­ regularitatem effugit Q/. /✓-/'· (1 : multo magis si id dicit dum officium privatim recitat. 348. Si ordinatio fuit certe nulla ex vitio substantiali, clericus, exercens ordinem, est per se irregularis. Contrarium dici debet si ordinatio fuit certe valida, omisso ritu non substantiali : attamen in hoc casu, si ritus omissus talis est ut suppleri debeat, exercens ordinem ante peractum sup­ plementum. graviter peccat, de qua re alias.Tandem si or­ dinatio est dubia, etiam irregularitas dubia est ; sed in hoc dubio grave esset ordinem exercere, praesertim si agatur de celebratione Missae et administratione sacramentorum. Quandonam vero ordinatio dicenda sit certe valida, vel certe irrita, vel dubia, desumere debes ex czz/7. V; insuper quoad episcopatum, vide n. 'l'iscqii. Suarez, /. c., η. I I sequ.., et post ipsum Schmalz... /. c., n. Hi. aliique, censent sacerdo­ tem qui post traditionem instrumentorum in sua ordinatione non recepit ultimam manuum impositionem, esse irregula­ rem, si absolvit a peccatis, quia potestatem absolvendi non habet ; sed probabilius non esse irregularem, si .Missam ce­ lebrat. quia potestatem sacrificandi habet. Hoc alterum ad­ mittimus; sed in primo casu putamus irregularitatem ha­ bendam esse uti dubiam ; quia non est certum, uti auctores citati supponunt, hunc sacerdotem carere potestate absol­ vendi. cum potius probabilius sit ipsum utramque potestaem sacrificandi et absolvendi recepisse in prima manuum impositione. Sed de hoc fusius suo loco. 349 Quid vero si clericus ordinem per saltum recepit? Si ministrat in ordine recepto, peccat quidem, sed certe non contrahit irregularitatem, quia ministrat in ordine quem ha­ bet. \ttamen si. praetermisso presbyteratu, consecratus fuit episcopus, et deinde in ordine episcopali ministrat, eum consecratio episcopalis sit. dubia :zz. .vzv/zz.), repetenda sunt (piae diximus n.praec. Si ministrat in ordine praeter­ misso,e. g. si ordinatus in presbyterum,omnibus aliis ordi­ nibus praetermissis, celebrat Missam ideoque legit episto(I) D‘Annibale, J, § 409, not. 5 cum Diana, Avila aliisque. CAPUT HI. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 221 lain cum manipulo, cvangelium cum stola, aut in Missa so­ lemn! agit diaconum cum stola, communis sententia est esse irregularem, quia exercet ordinem quem formaliter non habet (1 ). Nos nolumus ab hac sententia recedere ; sed liceat animadvertere hanc pati difficultatem, quia hic clericus or­ dinem quem exercet,non habet quidem formaliier, sed ha­ bet eminenter. 350. Si clericus non sacerdos dat benedictionem pro­ priam sacerdotis, nonnulli putant, esse irregularem 2 ; sed uti notat Diraldi, I,sect. 865, res non ita certa visa est S. !.. C. Nam in Crcmon., Absolutionis, 2 Dee. 1679, rescripsit ad cautelam esse dispensandum cum diacono qui, cum esset parochus, praeter baptismum solem niter collatum, bene­ dixit etiam panem et aquam, dum celebrabatur Missa parochialis. Igitur irregularitas in casu dubia est. At foret certe irregularis clericus non episcopus, qui attentat sacra olea, altaria vel vasa sacra consecrare, etc. (3). 351. Demum non est irregularis clericus qui absque po­ testate absolvit a censuris, confert beneficia, dispensat in legeecclesiastica etc., quia non ordinem, sed jurisdictionem exercet quam non habet; item clericus etiam non diaconu* qui sine permissione concinnatur. 352. Irregularitas quam huc usque declaravimus, certo prohibet collationem et receptionem ordinum: utrum \ero prohibeat exercitium ordinum susceptorum necne, non una est DD. sententia. Sed si citata jura, idesl cap. I et 2. De clerico non ordinato ministrante, perpendantur, res non obscura esse videtur. Nam clericus exercens ordinem quem non habet, in primis contrahit excommunicationem ferendae sententiae, ex cit. cap. 1 (?i. :>:]:)). Deinde plectitur sus­ pensione per biennium vel triennium ab ultimo ordine recepto, quae pariter suspensio erat ferendae sententiae ex fit. cap. 2, ibi : .1 diaconatu (juotpue biennio vel triennio pro tua maneat provisione, suspensus. Ceterum haec sus(1) Suarez, l. c., disp. XI.JI, sect. IV, n.l·; D’Annibale, Z. $ 411, not. 23; Schmalz., Γ, A'.V/.V, n. 5. (2) Thesaurus, De poenis, p. II, cap. XXXII ; Seavini, III, n. 631. (3) Leliinkulil, II, n. 1008. 222 TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE pensio nun legitur in const. ApostolicaeSedis, et ideo sup­ pressa foret, licet jure communi fuisset latae sententiae. Sed statuens temporaneam suspensionem ferendae senten­ tial? ab ultimo ordine recepto, l ibanus III satis indicare videtur irregularitatem non allicere ordines receptos : quae est sententia communis (I ). c' De irregularitate ex celebratione (livinoroni officiorum vetita per censuram aut homonymam poenam (2). *ft »' ό t/ !a I *, :. · 353. Ecclesia irregularem declaravit non solum clericum qui solemniter ministrat in ordine non recepto, de quo su­ pra. sed etiam clericum qui habens potestatem ordinis, im­ peditur ab ejus exercitio per censuram aut homonymam poenam, et nihilominus audet celebrare divina officia, vio­ lans censuram aut homonymam poenam. Sane profecto non decet quod ad gradus clericales promoveatur qui Ecclesiae poenas adeo flocci facit. Haec irregularitas clare legitur in VI Decretalium; et licet ibidem dicatur antea hanc irregularita­ tem exiitisse, tamen in Decretalibus Grcgorii IV et in canoni­ bus Decreti Gratiani contra clericos violantes censuram homonymasque poenas perexercitimn ordinis legitur suspensio et depositio ferendae sententiae et privatio beneficiorum, non vero irregularitas, aut saltem irregularitas ibidem clare non continetur ; proinde haec irregularitas fuerat fortasse ex consuetudine introducta. 354. In primis quod attinet ad majorem e.rcommunicatimiem, hanc irregularitatem colligunt auctores ex can. (i et 7, r. II, 7. 3, in Decreto, sed uterque canon videtur po­ tius intelligcndus de suspensione perpetua et depositione ferendae sententiae,quam de irregularitate, quidquid dicat Suarez, De censuris, disp. XI, sect. Ill, n. 1. Potius haec irregularitas insinuatur in cap. alt.. De clerico e.rcomm., etc.,ubi dicitur sacerdotem minori excommunicatione liga­ tum non fieri irregularem celebrando ; et proinde supponi(1) Suarez, l. c , n. i : Reiff., V. XXVI11, n. 2; Schmalz., w. 4 ; En­ gel. n. t. ‘2 Vi le canonistas in titulo De clerico excommunicato, deposito, vel interdicto ministrante, XXVII, lib. V Decret. CA PUT Hl. — l»E St BJECTO SACBAE OHDINATIOMS 223 tursecus esse, si fuerit majori excommunicatione irretitus, et iia omnes doctores ibi intelligent. El. quamvis textus lo­ quatur de sola celebratione quae proprie significat Missae sacrificium, nihilominus doctores intelligunt idem esse de omni celebratione divinorum officiorum juxta modum lo­ quendi aliorum textuum in eodem titulo. Tandem irregula­ ritas in cap. I, De serit, et re jud.,vlcap. 1 e/20, De sent. excow.,aperte statuitur in clericum qui suspensione deten­ tus se ingesserit divinis, seu divina officia exequatur, siculi prius; de qua re infra. Exinde omnes doctores argu­ mentum desumunt idem dicendum esse de excommunicato; nam licet suspensio sii censura distincta ab excommunica­ tione. tamen quoad effectum suspendendi a potestate ordi­ num, habet eamdem efficaciam ac illa. « Denique communi omnium doctorum interpretatione ita intellectum est hoc jus, et communi usu Ecclesiae ita est receptum, et ideo du­ bitandum non esi de hujusmodi irregularitate » ; Suarez. In­ censuris, disp. XI, sect.. Ill, η. 3. 355. Quod attinet ad interdictum,eat cap. IS, De sent, e et omni.,in 6° : « Is vero qui scienter in loco celebrat sup­ posito interdicto (nisi super hoc privilegiatus existât, aula jure sit, concessum eidem), irregularitatem incurrit; a (pia nequit per alium quam per II. P. liberari ». Insuper est etiam cap. 20, ejusd.til .,in 6 : « Is cui est ecclesiae inter­ dictus ingressus (cum sibi per consequens censeatur in ipsa dix inorum celebratio interdicta irregularis efficitur, si con­ tra interdictum hujusmodi divinis in ea se ingerat, in suo agens officio sicut prius ». Tandem haec irregularitas pro violatione interdidi non immerito deduci etiam posset ex irregularitati' e.x violatione suspensionis, sicuti de excom­ municatione supra diximus.In cap. 10, De sent, cjcumm.. ///0", traditur irregularem non esse clericum qui celebrat in ecclesia polluta, aut coram excommunicato vitando: et, juxta communem sententiam, nec est irregularis clericus qui officia divina, c. g. Missam,celebrat in ecclesia quae cessa­ tione a divinis percussa est (1). ii) Pirhing, V, XXXIX, n. 262; Schmalz., ».403; Engel, ». 101 ; The­ saurus, cap. 1, v. Cessatio. 221 THACTATL'S CWOXICIS DE SACHA OHDJ.XATIOXE 356. Ex rc/. 18, quod pertinet ad interdictum lo­ cale, apparet irregularitatem contrahi a clerico non in­ terdicto qui usus polestate ordinis quam habet, celebrat divina officia in loco interdicto seu specialiter, quod exidens est, seu generaliter, quod omnes admittunt (I .licet post extrav. Ad evitanda Martini V. ad contrahendam hanc irre­ gularitatem, necessarium sil quod locus nominatiin sit interdictus. Quamquam enim ut supra monuimus, illud verbum celebrat absolute prolatum videatur de sacrificio Missae quasi per antonomasiam dici, tamen proprie et in rigore comprehendit cujuscumqtie dix ini officii celebratio­ nem ; et ita sumitur in praesenti textu juxta omnium expo­ sitionem i’2). Haec autem irregularitas contrahitur sive in loco interdii to celebretur officium divinum prohibitum, sive celebretur officium divinum permissum, sed eum prohibi­ tis solemnitalibiis (3). Ex cit. cap. 20, quod refertur ad inDcdiclum personale, non est dubium hae irregularitate irretiri clericum specialiter interdictum qui dix inis officiis se ingerit sicut prius ; et licet Bonifacius VIII inibi agat de interdicto ab ingressu ecclesiae, multo magis irregularitas intelligenda est de alio interdicto simpliciter personali-speciali <'i ). Suarez,/. c., n. 22, putat hanc irregularitatem contrahere et clericum generaliter interdictum ; sed imme­ rito, ut putamus, quia cit. cap. 20, si obvio sensu sumatur, est de interdicto personali-speciali, et cum versemur in odiosis, est stricte intelligendum (5). Saltem haec irregula­ ritas dubia est dubio juris, ideoque applicanda doctrina tradita n. 16? \l certe non est irregularis clericus non interdictus qui in loco non interdicto ministrat officia (1) Suarez, De censuris, disp. XXXIV, sect. IV, n. It. ■ 2) Suarez, l. c., n. 15. (3) Covarruvias, in cap.Abna (23. De sent. excomm. inir], p. II, § V; Streniler, Des peines ere., p. I, sect. VII. cap. V; D’Annibale, I, § 371, not. 9. I) D’Annibale, I, § 371,not. 9. contra Suarez aliosque,putat banc irre­ gularitatem non Contrahere episcopum, praesertim post const. Apostoliaie Sedis, quae eo, uti vocant, idcst qui reperitur in statu peccati mortalis, et in hoc statu audet in ordinibus ministrare et vel ipsarn Missam cele­ brare. Item nec ille qui contra vetitum episcopi alteriusve legitimi superioris sacrum ministerium exercet: nam veti­ tum est suspensio-prohibitio ab homine lata. 360. line usque probavimus hanc irregularitatem ex violatione censurae aut homonymae poenae per celebratio­ nem di\inorum officiorum iu jure statutam esse. Modo eam melius declaramus ; et attentis juribus relatis, dicimus eam non contrahi, nisi sequentia verificcntur : 361. 1° Ut quis officium divinum exercuerit, nempe ac­ tum potestatis ordinis clericis reservatum ; nam in relatis textibus haec irregularitas infligitur in eum qui célébrai, se ingerit divinis, officia, divina exeguilur sicut prius, spreta censura aut homonyma poena. Hinc ex actu ordinis minoris nemo,utcumque impeditus censura aut poena.irre­ gularitatem contrahere solet ; quia in praesenti Ecclesiae disciplina functiones ordinum minorum etiam a laicis, ut plurimum, praestari possunt, et ideo non constituunt divi­ num officium (zt. 100). Quod si actus minoris ordinis foret saltem ratione solemnilatis reservatus constitutis in eo or­ dine, clericus ipsum ponens contra prohibitionem censurae ant poenae,irregularitatem non elingeret. Hinc Sixtus V, in const .Sanctum.non.Jan. I 588, declarat aperte minorum or­ dinum clericos ab exercitio ordinum susceptorum suspensos, si in his ministrari' solemniter praesumpserint, irregulares effici. Et Benedictus XIV, in const. Inter praeteritos, 3 Dec. 17'i‘.),vult pocnitentiarios et confessarios pro anno sancto in Erbedesignatos, quibus data fuerat facultas dispensandi cum ordinalis in sacris super occulta irregularitateob violationem censurarum contracta, eadem facultate pollere cum clericis in minoribus ordinibus constitutis. Et signatura S. 1’oeni(1) Suarez. Du censuris, disp. XXV/11. sect.IV. η. â, citans Abbatem, Innocentium, Dominicum, Covamniam. Salzed 0 ; d’Annibale, in eomtn. const. Aposlolicae Sedis, n. 12 : < Et de hoc, ut videtur, nemo dubitat v , De Lugo, De justitia et jure, disp. XL, n. 3S. 228 TRACTATIS CA.XOMCl’S DE SACHA ORDINATIONE tentiariae, die 20 bee. [650, apnd Eagn., in comm. cop. 2, be cferico excomm, etc., n. 17. censuit clericos minorum ordinum excomm unicatos, suspensos vel interdictos, qui tamquam clerici ex officio suo exercent actum seu ministe­ rium alicui ex dictis ordinibus deputatum, irregularitatem incurrere. Pariter nec est irregularis qui baptismum privalirn confert, aspergit e. g. cadaver aqua benedicta more laicorum, assistit matrimonio,sed non dat nuptialem bene­ dictionem. absohit a censuris, omissa solemnitate stolae ac precum, aut censuras infligit, confert beneficium, dispen­ sat in votis vel impedimentis, concionatur. assistit Missae in loco interdicto a presbytero censnrato celebratae, cada­ ver in loco sacro sepelit, omisso divino officio, suspensus a beneficio percipit fructus beneficii, etc. (1). 362 Ex dictis apparet laicum aut clericum qui, non obs­ tante censura aut poena (pia detinetur, audet primam ton­ suram aut superiorem ordinem recipere etiam ab episcopo nominalim excommunicato, suspenso, interdicto, non osse irregularem, licet graxiter peccet, et ab ordine recepto sus­ pensus sit, de qua re alias ; quia officium divinum ipse non exercet seu excqiiitur, sed potius recipit. Ad rem llenedictusXIV. be si/n.. \7/, HJ, n. 7 : « Apud omnes canon istas principii loco est irregularitatem asolo jure et non ab homine induci posse; a jure autem irregularitate quidem afficiuntur, qui contempta, qua ligantur, censura, in suscepto ordine solemniter ministratu ; numquam vero irregulares pronun­ tiantur qui cum ejusdem censurae vinculo ad superiorem ordinem ascendere praesumunt. Scimus enimvero non de­ fuisse docturos, quibus xisum cum fuerit ascensum ad altiorem ordinem quoddam esse exercitium inferioris ordinis jam suscepti, idcirco docuere irregularitatem a jure in pri­ mo casu irrogatam etiam secundum complecti..... Sed simul non ignoramus veriorem et communiorem esse sententiam oppositam quae. quamquam sacrilegii reum fateatur, qui sciens se censurae vinculo obstrictum, superioris ordinis l Pirliinp.y. XXVH, n. 3G ; Heiff.. n. (’· ; Suarez, De censuris, disp. XX/V, sect. II, n. G ; Fagnanus, in comm. 2 part. cap. 14, De temp, ord., η. 23. CAPUT 111. — DE SUBJECTO SACBAE ORDINATIONfS 229 gradum audacter conscendit, eum tamen ab irregularitate absolvit; quam quidem sententiam amplexata est S. C. C. in Carinolen. scu Neapolitan,, Ordinationis, die 31 Jan. 1688 ; siquidem recipiens altiorem ordinem nonnisi impro­ prie dicitur solemniter ministrare in inferiori ordine, a cujus exercitio est suspensus ; in hac autem materia odiosa et poenali non censetur cadere sub legis censuram, quod nonnisi improprie legis verba comprehendunt ». \l si deinde ordinatus clericus in ordine illicite suscepto solemniter mi­ nistrat contra censuram seu poenam, jam fiet irregularis. Ob camdem rationem non est irregularis qui. utcumque censuris aut poenis impeditus, recipit alia divina officia a ministro utcumque excommunicato, suspenso, etc. I . 363. Quaeritur num sit irregularis impeditus censura vel poena, si ipse quidem non celebrat divina officia, sed cogit alium divina officia, e. g. Missam, coram se celebrare.Veteres communiter affirmant, tum ex cap. 5, cit. fit., tum quia ipse cogens videtur celebrare per alium. Vera sententia negat, quia irregularitas statuta est in celebrantem, et, cum odiosa sit, est stricteinlelligenda(2 . lnr/7. cap.5, Innocentius III non declarat irregularem episcopum qui post excommunicatio­ nem contractam divina sibi fecit celebrari ; et quando addit se ex misericordia nolle infligere poenam quam canon infli­ git hiscpii post excommunicationem divina praesumpserint officia celebrare, vel se celebrationi ingesserint divinorum, alludit ad poenam depositionis, de qua in cap.b, ejusd. fit., et in can. 6 et 7, c. II.· y. 3, in Decreto. Ceterum etiam nonnulli patroni communis sententiae fatentur hanc irregularitatem non habere fundamentum injure, sed nili communi doctorum opinioni et consuetudini (3). \t com­ munis opinio non sufficit ad irregularitatem inducendam, (t) Petra, in comm. const. VII Pii II, n. 19 (toni. V, pag. 150} ; Pirhing, 1, XI, n. 95 ; Suarez, De censuris, disp. XXXI. sect. 1, n. 71 S. Alph., 17. n. 799 ; Riganti, in Ileg. XXI V Cancell. Apost., § IV. n. 24 ; Boenninghauscn, I,pag. IVAsegu. ; Lehinkuhl, II, 1009, probabiliter. (2) D’Annibale, /, § 411, not. 26 ; Diana, p. IV, tract. Il, η. ; Gonza­ lez, in comm. cit. cap. 5 ; Suarez, De censuris, disp. XXXIV. sect. IV, η. ~. (3) Thesaurus, II. XI, v. Censura. 230 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE praesertim cum graxes doctores contradicant; consuetudo autem gratuito asseritur. 364. Pariter dubitatur num irregularitas contrahatur, si actus ordinis fuit nullus. Si actus fuit nullus, non ex defectu intentionis in ministro, sed ex alio capite, irregularitas ma­ net, sive minister excommunicates, interdictus, suspensus, dignoscat, sive ignoret nullitatem, quia quantum est in se, celebrat officia divina contra censuram. Hinc e. g. sacerdos \ itandus (ideoque carens jurisdictione) absolvens a peccatis est. irregularis (1) ; secus sequeretur absurdum, nempe to­ leratum absolventem a peccatis fieri irregularem, vitandum non fieri. Hinc etiam erit irregularis episcopus exconiinunicatus, interdictus, suspensus, qui ordinat hominem reluc­ tantem, aut Ibeminam ; sacerdos qui absolvit poenitentem, carentem dolore necessario, aut rebaptizat baptizatum ; in quo ultimo casu proinde duplex erit irregularitas. Si actus fuit nullus ex defectu intentionis in ministro, sed illum ac­ tum comitatur accessorius actus golemnispotestatis ordinis qui ab intentione agentis statum non capit, irregularitas manet, si non ex principali actu nullo,saltem exactu acces­ sorio. Hinc e. g., sacerdos excommunicatus solemniter bap­ tizans, aut Missam celebrans sine intentione necessaria, est. irregularis saltem ratione caeremoniarum. Tandem quaes­ tio est num irregularitas contrahatur praecise ex ipsomet actu nullo ob deficientem intentionem ministri excommu­ nicat!. interdicti, suspensi, qui simulate egit ; de qua quaes­ tione vide n. 370. 365. 2° IT illud officium divinum exercuerit habens relativam potestatem ordina she ordinatione sive privile­ gio seu commissione receptam ; nam in citatis juribus haec irregularitas statuitur in clericum (pii sua potestate ordinis in celebratione divinorum officiorum utitur siculi prius, non obstante censura seu poena. Proinde laicus hanc irre­ gularitatem numquam contrahit officium divinum celebrans; qui insuper exinde probabiliter nec contrahit irregularita­ ti Schmalz., V, XXVII, n. 21 sequ. ; Suarez, De censuris, disp XI sect. Ill, η. 13 ; Reiff., V, XXVIi, η. Ί. CAPUT HI. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 231 tem ex ministerio in online non recepto n. 33i), atque ideo laicus ex usu ordinis numquam efficitur irregula­ ris (1)· Item nee clericus praesentem irregularitatem con­ trahit qui celebrat officium divinum absque relativa potes­ tate ordinis ; sed ipse per se contrahit praecedentem irre­ gularitatem ex ministerio solemni in ordine non recepto. Ita e. g., si sacerdos contra censuram aut poenam supplet caeremonias baptismi, vel ministrat eucharistiam, certe contrahit praesentem irregularitatem ; si haec praestat subdiaconus vel inferior clericus, certe non contrahit praesen­ tem, sed certe contrahit praecedentem irregularitatem ; tan­ dem si haec praestat diaconus, in nostra sententia contrahit praesentem, sed non contrahit praecedentem (n. 3391 3 if). Pariter praesenti irregularitate irretiri nequit sacerdos aut inferior clericus in Occidente confirmans (nisi sacerdos privilegium confirmandi obtinuerit a R. P.); diaconus aut inferior clericus celebrans Missam, absolvens a peccatis, ungens infirmum ; sacerdos aut inferior clericus conferens ordines aut primam tonsuram absque privilegio; diaconus aut inferior clericus benedicens matrimonio, etc.; licet ii omnes praecedenti irregularitate per se irretiantur. E con­ trario episcopus aut sacerdos ex privilegio confirmans, sa­ cerdos celebrans Missam, absolvens a peccatis etc., contra prohibitionem censurae seu poenae, praecedentem irregu­ laritatem elliigit, sed praesentem contrahit. 366. 3° I t divinum officium exercuerit ex recepta po­ testati' ordinis/joj/ contradam censuram vel homonymam poenam illud prohibentem. Nil refert utrum haec censura poenave sit occulta, an publica; ab homine an a jure ; utrum clericus sit, vitandus an toleratus (2). Ex dictis sequitur non esse irregularem clericum non ir­ retitum censura aut poena qui celebrat divina officia in favorem illius qui est irretitus censuraaut poena, e. g. mi­ nistrat sacramenta excommunicato, suspenso, interdicto, (1) Berardi, tom. IU. p. II, diss. IV, cap. V. (2) Pirhing, V, XXVII, n. 3t; Reiff., n. 19. 232 TRACTATUS CANONICI S DE SACRA ORDINATIONE etsi clericus persuasus fuerit se esse censura aut poena ir­ retitum (n. //?/) (1). Pariter nec est irregularis clericus qui, prohibitus sub cen­ sura aut poena latae vel ferendae sententiae ne officium divinum celebret, illud nihilominus celebrat, et ita contrahit censuram aut poenam ; nam ut constat ex dictis, ad hanc irregularitatem contrahendam oportet prius censura irretiri, et deinde, vi potestatis ordinis receptae, celebrare divina officia prohibita per censuram (2). Obstare prima fronte, videtur responsio S. C. C. in Ha.sileen.si, 9 Febr. 1754\am episcopus monuit sacerdotem P. II. regularem ne, sub poenis et censuris ecclesiasticis ipso facto incurrendis, prae­ sumeret deinceps monialium confessiones audire, donec a reverendissimo Ordinario Basileensi examinatus et approba­ tus fuisset. Sacerdos praesumpsit ; et proposito dubio : « An P. II. incurrerit suspensionem a divinis et irregulari­ tatem ob confessiones exceptas a monialibus monasterii Obsbcrg, non obstante praecepto curiae episcopalis BasiIcensis » ; S. C. rescripsit affirmative el amplius. Sed res­ ponderi potest hoc rescriptum non obstare, quia revera P. II. qui mouialium confessiones pluries audierat, suspensio­ nem et irregularitatem contraxerat ; suspensionem, quando contra praeceptum episcopi primae monialis confessionem audivit; irregularitatem, quando jam censura irretitus alte­ rius monialis confessionem recepit. Item nec est irregularis clericus contra censuram aut poe­ nam agens, si censura aut poena fuit certe et evidenter nulla, prouti declaravit etiam S. C. in Ilerbipolen. seu Nullius Abbal. Fu Iden., Julii. 1704. Quid vero si est dubia? Si clericus certo scit se a judice ecclesiastico fuisse censura aut homonyma poena mulctatum, el modo solum dubitat utrum haec censura poenave e (1) D’Annibale, I, § 111. η. 31, Suarez, l. c., disp. XXXIII, sect. III. η. 7 ac alias ; Engel, V, XXVII, n. 3. (2) Suarez, l. C., disp. XXXI, sect. I, n. 71; D'Annibale, I, $ 411, not 2i Vide exempla in Vercellensi, 18/lug. 1703 ; Leodiensi, Dispen­ sationis, 2. Sept. 1718; Nolana, seu Spolelana, censurarum seu irregu­ laritatis, 31 Jul. 1751 ; Beneventana, Dispensationis ab irregularitate, 26 Aug. 1780 ; Savonensi, 14 Sept. 1782, etc. CAPUT 111. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 233 sil valida necne, censura ac poena inierim urget. el ideo, contra illam celebrans officium divinum, irregularitatem non elTugit (1), etiamsi interposita appellatio fuerit, et sententia deinde corrigatur. E contrario, si clericus dubi­ tat utrum de facto censura poenave mulctatus sit, e. g. quia id audit per solam famam aut rumorem: aut utrum revera commiserit actum cui censura poenave adnexa est, irregularitas est dubia, sicuti ipsa censura ac poena, et ideo applicetur doctrina tradita;/. ///? segu. Cap. ύ. ))c cle­ rico excommetc., de quo bac in re disputatur, non agit de irregularitate, prouti palet ex verbis finalibus cl non duximus infligendam^ cum irregularitas sit a jure ; sed agit de. suspensione perpetua vel depositione per sententiam ferenda (//. (2). Tandem nec iutelligitur irregularitas, si censura poenave, utcumque contracta, valida el certa, non prohibet illud divinum officium quod celebratur. Quaenam officia divina prohibeat censura vel homonyma poena, desmnere debes ex tractatu de censuris. Xos non­ nulla exempla subjicimus pro suspensione. 367. Episcopus suspensus a collatione ordinum non est irregularis conferens primam tonsuram ; bene vero epis­ copus suspensus ab ordine pontificali. Suspensus a con­ ferendo nno ordine determinato non est irregularis con­ ferens et inferiores et superiores (n. / /.9). Suspensus ab usu pontificalium vel a pontificalibus est irregularis si exercet functiones quae juxta rubricas exigunt insignia pon­ tificalia, etiamsi illas exerceat absque insignibus pontifica­ libus, quia suspensio a pontificalibus insignibus etiam illas functiones indirecte el per accidens prohibet ; at non est irregularis alias functiones exercens in apparatu pontifi­ cali (3), quia usus insignium pontificalium, idest mitrae, baculi pastoralis el pallii, prohibitus a censura, non est ac­ tus potestatis ordinis, licet locum habeat durante actu ordi­ nis. (1) Schmalz., V, XXVII, n. '1 f *t ^4 4 '5 U «I * 4/ ·» f - i THACTATüS CANONKLS DE SACHA ORDINATIONE micidio ad mutilationem, dari vero a mutilatione ad homi­ cidium, quia mutilatio in homicidio continetur tamquam pars in toto : e contrario in favorabilibus dari argumentum ah homicidio ad mutilationem, non vero a mutilatione ad homicidium I j. Hinc probata irregularitate pro homicidio, per se non sequitur irregularitas pro mutilatione, ut perse patet; sed si probaretur irregularitas pro mutilatione, statim sequeretur irregularitas etiam pro homicidio. Concessa potestate dispensandi ab irregularitate ex homicidio, sequi­ tur concessam etiam esse potestatem dispensandi ab irre­ gularitate ex mutilatione. Ileservata vero potestate dispen­ sandi ab irregularitate ex homicidio voluntario, non sequitur esse quoque reservatam potestatem dispensandi ab irregu­ laritate ex mutilatione. 409. Porro irregularitas numquam contrahitur, si occisio vel mutilatio de lacto seqmita non est quacumque demum de causa (n. /.9/), e. g. si judex morte reum damnaxil, tpii deinde a principe gratiam obtinuit: quod semel pro semper dieturn sit. Quid in dubio de patrata occisione xel mutilatione? Debet applicari doctrina tradita //. ///? W7//. At si homo fuit certe occisus et graxiter dubitatur utrum 'filios illum interfece­ rit an alius, sequentia notanda sunt. Si Titius est sacerdos, in cap. 12, 18 et 2/i, De homicidio,statuitur ipsum debere a sacris ordinibus, vel a sacerdotali officio, vel a minis­ terio altaris abstinere. Consequenter cum omnes alii gradus clericales in praesenti disciplina sint gradus ad sacerdotium, 'filius, si non est sacerdos, nequit in tali dubio ad ullum gradum promoveri, et nec ad primam tonsuram: sicuti sa­ cerdos nequit in episcopum consecrari (/z. /52). Xum vero in hoc dubio prohibeatur etiam exercitium aliorum ordinum susceptorum praeter sacerdotium: num ea quae diximus ex­ tendi debeant ad casum quo dubitatur utrum homo revera occisus sil necne, et ad casum mnlilationis, non bene cons­ tat (2) : proinde prohibitio dubia est. 'I) Suarez, I. c., disp. XLIV, sect. Il, η. 4 ; Schinalz.., Γ, XII, η. 190 serpi. (2) S. Alph., VII, n. 327 ; 0* Annibale, I, § 428. CAPCT 111. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 257 410. Ilis positis, ut aliquo ordine procedamus in exposi­ tione hujus irregularitatis valde difficilis, animadvertimus homicidium vel mutilationem aliquando r.r facio privato procedere, aliquando ex facto publicae auctoritatis. In utroque casu irregularitas enascitur : sed in primo casu enascitur ex delicto quod committitur quodque non semper esse delictum homicidii vel mutilationis ex dicendis patebit ; in altero aliquando ex delicto, aliquando ex defectu lenitatis, ita ut irregularitas ('x defectu lenitatis ortum habeat tantum ex homicidio vel mutilatione jussu publicae auctoritatis commissa (1). Sed jam de singulis. 411. I. Occisio vel mutilatio facto privato commissa distinguitur in voluntariam et non voluntariam, quae deinde subdividitur in necessariam et casualem, juxta ru­ bricam cit. tit., De homicidio voluntario et. casuali, et Cone. Trid. sess. Λ7Γ, cap. 17/, de ref. (n. /.56*), et se.v.s·. V.V/T, cap. I /, de re/., [η. ^17} (2). Distinctim igitur loquemiir de occisione vel mutilatione voluntaria, neces­ saria, casuali. 412. 1° Magni interest, etiam pro praxi, determinaro quandonam homicidium dicatur et sil voluntarium, quia Cone. Trid., cit. sess. X\7V, cap. 17, concedens episco­ pis potestatem dispensandi in omnibus irregularitatibus et suspensionibus ex delicto occulto provenientibus, exci­ pit eam quae oritur ex homicidio voluntario. Videamus igitur quandonam homicidium sit voluntarium in sensu Cone. Trid., /. c. 413. .lam vero occisio vel mutilatio dicitur voluntaria quando, citra casum legitimae defensionis ac metus gravis, occidens vel mutilans vult mortem vel mutilationem seu ex­ plicite seu implicite, volens nimirum actionem ex qua scie­ bat mortem vel mutilationem suapte natura sequi, licet forte de morte vel mutilatione explicite non cogitaverit ; quia I) Schinalz., V, XU. n. 21 i ; D’Annibale,/, § 421. Vide supra pag. 195 in nola. (2) Glossa, in cap.t», He homicidio etc.. § Clericos, v. consilium : «Distin­ gue circa hanc materiam : aut committitur homicidium voluntate, aut casu, aut necessitate >■. •y» ·»< if* •’’J * > 'it' · »' » »· V «1 · « 258 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE moraliter idem est velle talem causam proximam et velle enectum ; e. g. qui vult applicare ignem segeti, eo ipso sa­ tis vult incendium; qui vult propinare venenum quod scit esse mortiferum, eo ipso satis vult mortem ; qui vult gra­ viter percutere in ventre mulierem praegnantem, eo ipso satis vult abortum ; qui vult sclopum explodere in locum hominibus refertum, eo ipso satis vult homicidium ; qui vult ense percutere in quacumque parte potest, et quomodo potest, eo ipso satis vult mortem, etc. (1). Intentio autem mortis vel mulilationis praesumitur, effectu sequuto, nisi aliud probetur, quia animus talis praesumitur qualem verba vel facta ipsa declarant, nisi aliae conjecturai1 concurrant quae hanc praesumptionem tollant, et probationis onus in adversarium rejiciant (2). 414. Quid vero si occidens vel mutilans mortem vel inutilalionem alicujus voluit explicite vel implicite in rixa? Nisi occisio vel mutilatio fiat in actu primo-primo, ut aiunt, qui est involuntarius, sed difficile in foro externo probari po­ test, putamus occisionem vel mutilationem esse volun­ tariam, quia notio data apprime applicatur. Confirmatur quia homicidium voluntarium, de quo Cone. Trid., est homicidium voluntate seu ex propdsito commissum, per oppositionem ad homicidium casu vel vim vi repellendo perpetratum : atqui homicidium in repentina rixa non acci­ dit casu vel vim vi repellendo, sed voluntate seu ex propo­ sito committitur. ut supponimus; el ideo est voluntarium (3). Xeque dicas homicidium voluntarium ex Cone. Trid., cit. ,s/’5.s·. .VZT, cap. VU", esse quando quis· per industriam occiderit proximum suum el per insidias, quod in casu non velificatur 'i). Xam respondemus Cone. Trid., /. c., in primis referre ea verba Exodi, et deinde legem ponere: in1 23 (1) Schmalz., V, XII, n. 3 sequ. : Pirhing, n. 3 ; Rein., n. 8 ; D’Annibaie, I, § 422; Suarez, disp. XLIV, sect. I, η. 1 sequ. (2) Schmalz., I. c., η. 14 sequ. (3) S. Alph., I. c., n. 394, qui hanc doctrinam dicit probabiliorem ; Sua­ rez. I. c., n. 3; Navarrus, Cons. XXVII, n. 210; Diana, , XXI, n. 19. (i Salm., X, VIII, n. G qui alios citant, inter quos tamen immerito re­ censetur Diana qui seipsum, I. c., in nola praecedenti retractavit ; D’An­ nibale, I, §429, nof. 14. I CAPUT HI. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 259 hac autem lege distinguit duplicem homicidii speciem, nempe homicidium voluntate seu ex proposito, et homici­ dium casu vel vim vi repellendo commissum : primum est voluntarium, alterum involuntarium juxta sess. XXIV, cup. VI : atqui donc. Trid. a prima homicidii classe non excludit, homicidium in repentina rixa commissum. Haec adeo clara esse videntur, ut valde dubitemus de contrariae doctrinal* probabilitate. Alios casus occisionis vel mulilationis voluntariae infra expendimus. 415. Porro qui voluntarie aliquem occidit vel mutilat, pro­ fecto gravissime peccat el irregularitatem contrahit ex delicto homicidii. Irregularitas occidentis patet exomnibuscapitibus in lit. De homicidio voluntario et casuali contentis aliis­ que juribus, quorum plura infra citamus. Irregularitas mu­ tilantis desumitur ex Clem. un., ejusd. lit., ubi Glossa, r. mutilet, alia etiam jura parallela citat. Xeque aliquid refert quod quis unum pro alio occiderit vel mutilaverit (!) : (pio errorenon obstante, occisio vel mulilatio remanet voluntaria, ut explicat Fagnanus, in comm. cap. 12, De homicidio, n. G8 sequ., et Schmalz., V, XII, n. 237, cum aliis. Eadem irregularitate tenetur ille qui alteri inflixit vulnus lethale. vel venenum propinavit ex quo etiam post longum tempus de facto mors sequuta est, licet ante vulnerati mortem ho­ micidam poeniteat de vulnere inflicto aut de propinato ve­ neno ; (piae poenitentia minime impedit quominus homici­ dium in casu dicatur et sit voluntarium (2). Tandem plures censent non esse irregularem Titium qui lethaliter percussit Sempronium, (piem Maevius, independenter omnino a Titio, deinde interiicit(3) ;qnibuscontradicunlFagnanus,in comm. cap. 18, De homicidio, et alii plures. Proinde in casu irre­ gularitas videtur dubia (?/. /6'2 sequ.). Quod si dubium sit num percussio Titii mortem Sempronii causaverit vel accc(1) Suarez, disp. XLV, sect. VI, η. 18; D’Annibale, I. c.;S. Thomas, I, 2, t/u, 70, a. 3. Exemplum habes in Nepesina, Dispensationis ab irre­ gularitate, 18 Julii 1782. (2) S. Alph., VIJ, n. 368 ; Suarez, disp. XLIV, sect. ΠΙ, η. ΰ. (8) S. Alph., I. c., η. 369, cum Layman et pluribus aliis. 260 TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE ferax erit, non aiclotnr Titius ab irregularitate excusari pos­ se fl·, quia cum percussio fuerit lethalis, praesumitur mor­ tem causavisse xel accelcravise. Etruni vero x ulnus inflic­ tum aul venenum propinatum fuerit mortale et ex eo mors sequuta sit necne, ex circumstantiis et praesertim ex me­ dicorum judicio determinari debet. 416. Est etiam irregularis ex delicto ille qui sibi abs­ cidit digitum aut pariem digiti, licet haec non sil mutilatio proprie dicta, ex speciali dispositione in can. 6, dïsZ. 55, in Decreto, ubi haec datur ratio, quia in eo « voluntas est judicata quae sibi ausa fuit ferrum injicere ». Excipe si quis sibi amputat digitum superfluum, ut notat Glossa, /. c., c. difjiti ; aut sibi digitum amputat in casu necessitatis ad vitam servandam, c. g. quia serpens digitum momordit (piem oportet statim amputare; nam in hoc casu delic­ tum abest, el haec irregularitas, uti diximus, est ex delicio. \l qui alii digitum aut digiti partem abscidit, probabiliter non est irregularis, quia haec irregularitas non est expressa neque in juribus quae in genere statuunt irregularitatem ex mutilaiione, cum in casu mutilatio proprie dicta non adsit; neque in cit. can. 6, dist. 55, quia hic canon loquitur de amputante seipsum et stride est intelligcndus ; neque in alio jure quod nullibi legitur (2). 417. Ex dictis sequitur esse irregularem ex delicto (pii sibi abscidit virilia, etiamsi id fecerit studio castitatis: nam seipsum culpabiliter mutilat, et praeterea id aperte statuitur in ( /?/). 3, 'i. 5, De corpore ciliatis ordinandis vel non, et in can. 'i, 5, 7, » TRACTATUS CANONICIS DE SACRA ORDINATIONE (n. ^08), licet a culpa non excusetur, line usque de prima specie occisionis vel mutilationis involuntariae, idest de oc­ cisione vel mutilatione necessaria. 440. 3° Occisio vel mutilatio casualis dicitur, quando, citra casum legitimae defensionis aut metus gravis, accidit praeter intentionem occidentis vel mutilantis sive explicitant sive implicitam in sensu superius explicato n. //J. 441. Id pro Titio verilicatur in primis quando homicidium vel mutilatio committitur ab extraneis personis propter causam quidem Titii, sed ipso Titio contradicente vel ne­ sciente. Hoc in casu Tiliiisnec ullum peccatum committit, nec ullam contrahit irregularitatem. Id traditur in cap. 17, De homicidio, cujus haec est species. Diaconus et monachus ab abbate fuerat beneficio spoliatus, et cognati et amici ejus, irati plurimum et commoti, dicebant quod vindictam volebant sumere de abbate; et licet inhibiti fuissent expresse ab eodem diacono et monacho ne abbatem occiderent,aut ali­ quid ei facerent, nihilominus irruerunt in abbatem et, plagis impositis, abierunt, eo semivivo relicto, (pii post dies ali­ quot expiravit. Innocentius III respondet diaconum posse in receptis ordinibus ministrare et ad altiores ascendere. 442. Praeterea occisio vel mutilatio est etiam casualis, licet ex facto ipsius Titii sequatur, in sequentibus casi­ bus: a Si Titius occidens vel mutilans est amens, infans vel dormiens. Nullum in casu esse peccatum, nullamque contrahi irregularitatem, per se patet, et expresse tradit Clemens V, in cii. ('leni, un., De homicidio : « Si fu­ riosus aut infans seu dormiens hominem mutilet vel occi­ dat, nullam ex hoc irregularitatem incurrit ». Si furiosus, idest in genere mentecaptus, in lucido intervallo homici­ dium vel muti lationem committit, perse peccat et est irregu­ laris ex delicto; sed lucidum intervallum non praesumitur, et insuper vide. Ex verbis Clementis V deducitur infan­ tem ab hac irregularitate immunem esse, etsi ante septen­ nium usum rationis assequutussit ; nam est adhuc infans. Nec ebrius qui in ebrietate hominem occidit vel mutilavit, est irregularis, nisi antea delictum in ebrietate perpétrait- CAPUT HI. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 273 dum praeviderit et voluerit, nd nisi ebrietas usum rationis non ademerit (1). 443. 6) Si Titius sui compos dedit operam actioni lici­ tae ex qua sine ulla diligentiae omissione mors vel mutilatio alicujus sequuta est. Patet in hoc casu occisionem vel mutilationcin esse prorsus casualem ; et nullum esse peccatum nullamque irregularitatem. Probatur ex cap. 9, De homi­ cidio, ubi Alexander 111 declarat non esse irregularem cle­ ricum in sequenti specie : « Cum quadam dic, casu, cum quodam'clerico luderet, contigit, quod ille projecit istum ad terram, cujus cultellus quem ad latus suum habebat, in alterum incidit, et fortuito casu occubuit vulneratus ». Item probatur ex cap. \'i,ejusd. iit., ubi Innocentius 111 declarat non esse irregularem clericum capellanum qui dum equita­ bat, ejectus fuit e sella, et equus deinde puerum oppressit « cum idem capellaims nec voluntate nec actu homicidium perpetravit, nec dedit operam illicitae rei ». Huc spectam etiam cap. 15, 16, ‘22 et 23, ejusd. lit. 444. c) Si Titius, sui compos, dabat operam actioni lici­ tae. ex qua ob omissionem debitae diligentiae sequuta est mors vel mutilatio alicujus. Hoc in casu mors vel mutilatio est quidem casualis, sed nihilominus contrahitur irregulari­ tas ex delicto omissionis debitae diligentiae. Quamquam vero ductores communiter doceant ad irregularitatem in casu o contrahendam requiri negligentiam in foro externo graxiler pcccaminosam (n. ////) (2), tamen nonnulli, apud Suarez, /. c., n. a, id negant ; eornmque sententia confirmari vide­ tur ex pluribus exemplis infra citandis in quibus certe est irregularitas et. non videtur negligentia fuisse in foro externo graviter peccaminosa. Quod si dubium sit num rcipsa de­ bita diligentia omissa fuerit, etiam irregularitas erit dubia. Tandem si quis nullam rcipsa commisit negligentiam, e. g. quia de periculo mortis aut mutilationis ne cogitavit qui­ dem, sed in foro externo appareat fuisse ncgligcntem, irre­ ti) Schmalz., V, XII. n. 227 seqti. (2) S. Alph., VII, n. 377 ; Suarez, disp. XLV, acct. 1*, η. 8; Salm., Λ’, VIII, η. 30. IS Λ·· 274 TIIACTATUS CAXOMCl S DE SACHA ohdinatione gularitas erit pro foro externo, non autem pro interno (1). Haec ex sequentibus juribus et exemplis declarantur. In cap. 8, Iit- homicidio etc., agitor de hac facti specie juxta completam lectionem : « Cum diaconus, praesentium lator,et quidam alii clerici a vineis ecclesiae,opere consum­ mato, redirent, leviandi laboris gratia, quemdam ludum imi­ tati sunt viatorum, projicientes baculos suos in longum: studebant enim jacere in directum et alter alterius fustem ferire. Cujus ludi, sicut asserunt, solei esse conditio, ut qui alterius baculum percuteret, quasi victor, pro equo alio cujus baculus percussus est, uteretur; sed praefati clerici equitandi licentia non utentes, sola erani jaclionc contenti, ut dum alacrius ad baculos suos concurrerent, laborem iti­ neris non sentirent. Quidam autem iaieus, sicut praedictus diaconus asserit, dum baculum ejusdem diaconi percussis­ set, incautus in eum equitaturus insiliil, et sic a falce illius diaconi qua orat accinctus, mortale vulnus accepit, de quo post dies octo expiravil ». Alexander 111, /. c., mandat Cusenlinensi archiepiscopo : « Quatenus cumdein diaconum sine licentia II. I’. ad superiorem gradum non ascendere, vel in diaconatus officio nullo unquam tempore ministrare permittas, sed eum dispensative ministrare in subdiaconatus officio patiaris ». Idem Pontifex, in cap. Ί, ejusd. tit., tradit presbyterum (pii puerum intuitu disciplinae percussit in capite et vulne­ ravit, ex (pio vulnere post paucos dies mortuus est, esse irregularem, si puer ex ipsa percussione interiit vel aliam infirmitatem incurrerit, de qua noscitur expirasse. Bonifacius VIII, in cit. cap. ahejusd. /it., ia 6°, decla­ rat irregularem illum (pii mandavit aliquem verberari, ex­ presse prohibens ne occideretur, cum mandalarius, fines mandati excedens,illum occidisset; quia mandans in culpa /ait et hoc eeenire posse debuit cogitare. l agnanus, in connu, rap. 1’2. De homicidio, n. Vl serpi.t haec habet: « Quidam clericus ascendit campanile et dum apprehenso finie manibus, malleo Campanam crebro I) Suarez, l. c., >i. 7. CAPUT III. — DE SUBJECTO 8ΛΙ.ΒΑΕ ORDINATIONIS 275 pulsaret in honorem festivitatis, aspiciens campanarn dimo­ veri, a tabula cui prope campanarn insidebat, descendens, funem sursum trahebat: dum autem attraheret, persentit funem gravi pondere onustum, sed nihilominus perrexit trahere, et cordam alligavit trabi, ne pulsando campanarn, a (proquam laedi aut impediri posset. Mox ad partem imam campanilis reversus, re perit puerum septem circiter anno­ rum moribundum subtus chordam carnpanae, qui secanapi appenderat el sublevatus usque ad fornicem cecidit ; et paulo post expiras it. S. habuit clericum pro irregulari, quia dum chordam onustam trahebat, advertere* poterat et debebat aliquem esse illi appensum et inde posse illi aliquid nocumenti contingere : censuit tamen cum eo misericonliter dispensandum ad ordines et beneficia ». In ( iallrlliiirn.. Dispensationis ab irregularitate, duo fratres germani redeuntes a venatione, quosdam ignitabuli ictus praefixo in loco ad signum seu metam dirigere cogi­ tarunt. Id autem ut c.xequerentur, opus fuit, ignitabulum jam paratum exonerare illumque aptioribus instruere glo­ bulis. Hum autem ab ignitabulo unus fratrum priores edu­ ceret globulos, ultro ictus erupit, quo alter frater mortaliter vulneratus post paucos dies expiravit. Cum vero deinde fra­ ter superstes ecclesiasticae militiae nomen dare vellet, et obstare videretur irregularitas ex homicidio casuali, propo­ sito dubio : « \u sit locus dispensationi in casu »; S. C. C. reposuit \2 Martii 1783:« Affirmativi* ad cautelam ». I.amdem responsionem dederat in Spolelana, 22 Junii 177<>, in (pia sacerdos Mazzapioti, canonicus insignis collegiatae Casciae, rogavit adolescentem ut e summitate turris campanariae levaret columbum a se occisum : et puer per funem sese dimittens, rupto fune, in terram cadens, post biduum obiit. Item in .If/z/r//,, Dispensationis ab irregularitate, 21 Jan. 1781, in qua cum alumnus seminarii ad rectorem, jussu ejusdem, ignitabulum deferret, hoc repente ictum emisit, ex qno rector in humero dextero vulneratus, post octo dies decessit. 445. Ί) Si Titius sui compos operam dabat actioni illi­ citae, ex qua,absque omissione debitae diligentiae,morsxel 2ib TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE mutilatio alterius sequuta est. Occisio vel mutilatio etiam in hoc casu est certe casualis; sed irregularitas exinde contra­ hitur necne ? Si actio ideo erat prohibita quia homicidii vel mutilationis facile inductiva,e.g..si imperitus exercet chirurgiam,vel si quis praccipili cursu agit currum per vias civitatis, irregularitasjuxta communem sententiam contrahitur, etsi quis omnem adhibuerit diligentiam ad mortem vel mutilationem evitandam. Haec irregularitas desumitur ex cit. cap. 13, be homicidio, ubi Innocentius III indicat irregularitate etiam illum irretiri, qui aliquem occidit non actu aut voluntate, sed dans operam rei illicitae: quod saltem de casu nostro inielligendiim est. Huc spectat responsio S. C. E. in Cadurcen., Dispensationis ab irrec/ularitate, 16 Maii 1789, ubi dispensatio concessa fuit clerico, qui casu homi­ nem interfecerat insuetus et imperitas arma tractans, at­ que venationi clericis prohibitae vacans. Si vero actio erat prohibita ob aliam rationem, non au­ tem quia homicidii vel mulilationis facile productiva, e. g. si fur e scala decidens socium opprimit, vel si clericus illi­ citae venationi cum omni diligentia vacans hominem casu occidit, putans essi* feram, etc., doctores inter se non con­ veniunt. Xonnulli negant in casu contrahi irregularitatem (1); alii affirmant (2), quorum sententia magis recepta esse vi­ detur apud S. C. C. Ita e. g. in Terracinen., 19 Apr. 1766, diaconus officium praetoris absentis gerebat: quod clericis prohibetur ex cap. 15, De vita et honestate der., et cap. 5, Λ7· clerici vel monachi etc. Cum vero jussisset satellitibus et suo apparitori ut si quos invenirent noctu per oppidum vacantes, caperent et in carcerem traherent, orta rixa, unus occubuit. Propositis dubiis; « 1° An constet do irregulari­ tate in casu. Et quatenus affirmative ; 2° An sil. locus dis­ pensationi »; S. C. C. reposuit: « Ad l",n affirmative ; Ad 2uln affirmative ». In folio autem haec indicatur ratio irrecu(1) Schmalz.. V, XII. n.2IG; lleilT . ». 195; Pithing,n. Gôsct/u.; Sua­ rez, disp. XLV, sect. V, n. 9; D’Annibate, l. c. (2) S. Thomas, 2, 2, q. Gi. a» t. 8. Navarrus, Van.. cap. XXVII, n. 220 sequ. ; Fagn., in connn. cit. capAi, 1>ύ homicidio etc., n. 19 sequ. * 277 laritatis, nempe quia officium praetoris illicitum erat dia­ cono qui proinde dans operam rei illicitae causa fuit mortis alicujus : sed officium praetoris non ideo prohibetur cleri­ cis quia homicidii vel mutilalionis facile productivum. Imo in hac doctrina nos putamus esse veram rationem sequentis irregularitatis quam omnes admittunt. Nam cle­ rici in sacris vel monachi, etsi periti in arte chirurgica, pro­ hibentur absque aposlolico induito hanc artem exercere/n( idendo \ cl adurendo, ex cc//).9, Ne clerici vel monachi ; et si ita hancartem exercuerint et exinde, licet ipsi omnem adhibuerint diligentiam, infirmus ab ipsis incisus vel adus­ tus moriatur, juxta sententiam communem sunt irregula­ res. Hanc irregularitatem auctores desumunt ex cap. 19, De homicidio, sed inibi haec irregularitas expresse mi­ nime continetur ; proinde potius deduci debet ex posita doctrina. Haec irregularitas non est ex delicto homicidii nec ex defectu lenitatis, sed est ex delicto violationis legis prohi­ bentis clericis in sacris constitutis vel monachis tale, chi­ rurgiae exercitium ; licet haec irregularitas non contrahatur, nisi morte sequuta. At corte nec peccatum ullum, nec irre­ gularitas existeret, si clerici in sacris vel monachi periti in arte chirurgica omnemque adhibentes diligentiam, chirur­ giam vel medicinam alio modo exercuerunt citra incisionem vel adustionem; aut incisionem vel adustionem fecerunt in casu necessitatis, chirurgo laico deliciente, vel habentes in­ dultum aposlolicum : item si clericus saecularis in minori­ bus constitutus, peritus in arte chirurgica et omnem adhi­ bens diligentiam, incidit vel adurit, quia ipse tunc non daret operam actioni illicitae. Quod si clericus quilibet, mona­ chus, vel laicus peritus in arte medica vel chirurgica, sed debitam non adhibens diligentiam, vel non peritus exercet quocumque modo medicinam aut chirurgiam, et exinde mors alterius sequitur \el notabilis mortis acceleratio, certi' irregularitas contrahitur ex delicto homicidii juxta principia supra posita, saltem si peccatum mortale adfuerit. S. C. G. in Nullius Mon!is Cassini, 1’2 Dec. 1761, dispensait ab irregularitate ad cautelam sacerdotem B. E. qui, transacto tempore indulti, medicinam exercere non destiterat. CAPUT 111. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS ------------------- - - 278 CAPI T III. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE 446. c) Fagnanus, in comia, cap. 12, De hoinit idio,n.ho sequ., docet irregularitatem ex homicidio casuali contrahi cum quis homicidio causam praebet animo nocendi, « et proptcrea. tametsi qui fecit fenestram per quam aliquis se praecipitavit, non sit irregularis, cum causa sit valde remota et ad homicidium non ordinata et opus licitum esset, tamen secus est si ea intentione fenestram fecerit ut. alter se prae­ cipitaret; similiter quamvis clericus se defendendo in rixa cui causam non dedit, non sit irregularis, si inimici adver­ sariorum superveniantet aliquem exiliis interficiant, ran. 23, ([. 5, tamen secus est si ipse poterat discedere et. non dis­ cessit, sed adversarios ea intentione retardavit, ut inimici eorum supervenirent et illos interficerent ; eodem modo te­ nens cultellum in manu, quamvis non sit irregularis, si alius se in eum insiluerit et vulnus lethale receperit, tamen irre­ gularis efficitur si cultellum in manu tenebat ea intentione ni alter se in illum impellendo configeretur......». Sed in his et similibus casibus putamus adesse homicidium volunta­ rium et non casuale, cum occidens mortem alterius directe intenderit. Huc usque de occisione vel mutilaiione facio privato commissa. 447. II. — Homicidium vel mutilatio auctoritate publica perpetratur in bello et in judicio sanguinis. 448. 1° In bello injusto milites pugnare non possunt, et neque defensionis causa possunt hostes interficere aut mu­ tilare, sed si fuger»* nequeunt, curare debent ne ictibus suis hostes feriant. Quod si vel unus miles illius partis pro (pia stat justitia, occisus vel mutilatus fuit in pugna, omnes qui ex adverso fuerunt, sunt irregulares, etiamsi propriis suis manibus illum non interfecerint aut mutilaverint; quae irre­ gularitas est ex delicto homicidii voluntarii. Quod sint irre­ gulares illi qui occiderunt aut mutilaverunt, evidens est, cum, ut mox probabimus, etiam in bello justo ii sint irregu­ lares. Quod vero et alii commilitones sint irregulares, textus in jure non adest, sed ductores hanc irregularitatem ex eo deducunt quod omnes illi milites simul pugnantes sunt quo­ dammodo condelinquentes ( 1 ). Ex qua ration»', sequitur hanc (t) Sehmalz., V, XII, n. 137 ; Pirhing, n. 114 ; Reill., n. 11G ; Suarez, I 279 irregularitatem afficere ad summum illos qui licet propriis manibus neminem occiderint aut mutilaverint, tamen rnoraliter cooperati sont occisioni aut miitilationi pro viribus pu­ gnando una cum aliis, arma praebendo, alios excitando, sar­ cinas militum custodiendo, aut aliosquovismodo adjuvando; sed non afficere illos (pii nullam operam occidentibus aut mutilantibus praebuerunt, e. g. (pii erant in alio exercitus cornu (I ; aut (pii erant in co exercitus cornu (pii pugnam inivit, sed cum fugere non possent, curarunt ne ictibus suis ferirent ; aut (pii militibus assistebant tantum in spirituali­ bus, eo vel magis quod ii omnes nullum delictum commit­ tant, et haec irregularitas, ut diximus, sit ex delicto, Cete­ rum bellum praesumitur justum, nisi aliud certe constet. 449. In bello justo, si quidem est defensivum, nemo ex laicis Iit irregularis, ne illi quidem qui aliquem ex adversa parte occiderunt vel mutilaverunt (2), cum quisque miles censeatur habere in adversa parte in singulis militibus ag­ gressorem injustum vitae propriae, et ideo huc spectat Clem. un., De homicidio,de. (pia supra. Clerici in bello justo de­ fensive possunt absque periculo irregularitatis alios excitare et adjuvare ; et etiam in propria persona pugnare, si jussi fuerint, ex cap. 2. De immunitate ecclesiarum etc,, aut in casu necessitatis, cum scilicet laici ad defensionem patriae vel ecclesiae non sufficiunt (3 . Praeter hos casus si ipsi pu­ gnaverunt in propria persona, sed neminem interfecerunt aut mutilaverunt, non sunt irregulares, licet a peccato ex­ cusari nequeant; si vero aliquem interfecerunt aut mutila­ verunt, sunt etiam irregulares, ut aperte colligitur ex cap. ''Ih, De homicidio, et <*x cap. 3. De clerico percussore. Haec irregularitas non est ex delicto homicidii vel mulilationis. quod in casu non existit, cum bellum sit justum; sed est l. <·., disp. XLV1I. sect.V, n. I . D'Annibale, I. § 427 ; Ben XIV, Inst. Eccl. CI, η. 8. (1) Ben. XIV, l. c. ; D’Annibale, I. c. (2) Ben. XIV, I. c., n. 9; D'Annibale, I. c. ; Suarez, I. c., sect. VI. n. I sequ. ; Sehmalz., I. XII, n. 127. (3) Sehmalz.. I. c., n. 128: Ben. XIV, I. c. ·. Fagnanus, in conun. cap. 24. De homicidio etc., n. 2 sequ.: Pirhing, I. c., n. 115 : Suarez. I. c., n. 2. 280 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE vel ex peccato violatae prohibitionis praeliandi in propria persona, vel ex defectu lenitatis (t). 450. Si autem bellum justum est offensivani, illi, sive clerici sive laici, qui hostem manu propria de facto occide­ runt vel mutilaverunt, sunt irregulares ex defectu lenitatis, etsi hostem interfecerint vel mutilaverint pro sui ipsius defensione(2). Pro clericis id a fortiori desumitur ex cit. cap. 24, be homicidiot ubi agitur de bello defensivo. Pro laicis el clericis id traditor in can. 1, dist. 51, in Decreto. Fatendum est in illis (pii coacte servitium militare praes­ tant et pugnant, promi apud nostras nationes, hunc de­ fectum lenitatis difficile intclligi (3). At ex communi sententia, non stinl irregulares clerici \cl laici qui hostem propriis manibus non occiderunt vel muti­ laverunt, sed morali ter tantum huic occisioni vel mutilationi cooperati sunt sarcinas custodiendo, alios excitando, vel adjuvando, quia eorum irregularitas non est in jure expres­ sa (4). Ad excludendam hanc irregularitatem citari solent cap. 24, be homicidio, et cap. .3, be clerico percassa­ re : sed haec capita agunt de bello defensivo. Aliunde ii cle­ rici vel laici videntur in casu esse irregulares, utpote unam causam moralem constituentes cum occidentibus vel muti­ lantibus, promi supra dictum est de coopérant i bus in bello injusto : utrorumque enim idem est casus. Et revera tradit folium S. (*. in Areiren., Irreg alar itatis, 30 -Jan. 1804 : « S. C. consuit indigere dispensatione qui saeculari mili­ tiae adscriplus, arma tulit, et bellicis expeditionibus sese immiscuit, licet neminem interfecerit aut mutilaverit, in Ipren., Irregularitatis, Mèbee. 1702 c/ 13 Jan. 1703 ». Ea­ dem S. C. in liisuntina, 22 Apr. 1719, habuit irregularem ducem qui mandavit subalterno officiali ut qiiosdam inse(1) D'Annibale, Lc., not. 4. (2) D’Annibale, l. c. ; Ben. XIV, l. C· ; Schmalz... I. c., n. 180 ; Pirhing, n. 117 ; Suarez. I. c.y n. 6. f.J) Suarez. disp. XLVI, sect. 11. n. h, ibi : « Ipsemet homo sese inge­ rit illi ministerio et actioni (magislraturae et militiae) et in hoc maxime consistit defectus lenitatis »·. I) Schmalz.. I. c.. n. 131 ; Pirhing, n. 117; Reiff., n. 118; Suarez, l. c.. n. t : D’Annibale. I. e. ; Ben. XIV, l.c. CAPUT III. — DE SUBJECTO SACRAE ORDIN MONS 2X1 quereturquiillucad furandum venerant, quiquecapti reipsa fuerunt et deinde morte damnati ; sane ipse suo mandato causa mortis fuerat. 451. 2° Nos supponimus poenam mortis aut mutilations pro gravioribus delictis a publica auctoritate juste irrogari posse, licet poena mntilationis in nostris legislationibus numquam inlligatur. \i haec poena, etsi justa, importat illis qui ad ipsam concurrunt, irregularitatem ex defectu lenitatis, e Ilee tu sequuto ; dum si sententia mortis aut mutilationis luisset injusta, rei forent irregulares ex delicto homicidii. Principium generale indicans personas irregula­ res ex defectu lenitatis in sententia sanguinis hoc est : Sunt irrec/ulares omnes cpii sponte et scienter concurrunt ad mortem vel muti lationem auctoritate publica tamquam publici ministri justitiae per actionem efficacem nota­ biliter, proximam el directam (1). 452. Qui sub posito principio comprehenduntur, limit omnes irregulares, sive clerici sint sive laici. Et quidem clericos et monachos prohiberi sub gravi ne in judicio san­ guinis partem habeant, traditur in cap. 5 et 9, Ne clerici vel monachi, el in cap. De raptoribus, et in can. 29 et 30, caus. 23, qu. S, in Decreto; et si partem habuerint, privandos esse honore et loco, idest esse deponendos, sta­ tuitur in cit. cap. 5, Ne clerici oelmonachi. Omnes autem tam clericos quam laicos fieri irregulares, est communissi­ ma sententia. Citari solet cap. 10, De excessibus praelato­ rum, ibi : « Ipsum indignum altaris ministerio reputamus »; sed fatendum est judicium sanguinis in casu fuisse injus­ tum. Affertur etiam can. Vl, caus. 23, qu. 4, in Decreto, et jura supra citata : sed in nullo haec irregularitas conti­ netur. Tandem in can. I, did. 50, in Decreto, traditur non posse promoveri eos qui post baptismum « in forensi exer­ citatione versati sunt el oblinendi pertinaciam suscepe­ runt » ; ex quibus verbis auctores hanc irregularitatem deducunt. Ceterum haec irregularitas ab omnibus ad­ missa, in pluribus juribus supposita et in praxi recepta, (1) S. Alph., 177. ». 461 ; D’Annibale. /, § 425. 282 TRACTATUS CANONICUS DE SACK A ORDINATIONE negari non potest ; sed determinanda potius erit ex opi­ nione doctorum, ex praxi et principiis certis, quam ex posi­ tiva juris dispositione. 453. Porro sub posito principio continentur et ideo sum irregulares : a) Judex seu judices ; nam juxta receptam hodie judi­ ciorum criminalium organisalionem, à la Cour d'assises tres judices sententiam mortis pronuntiant per modum unius. 6 Procurator c/eneraJis, qui nomine publico requirit sententiam mortis et illius exeeutionem urget. Ii, inquam, sunt irregulares, etsi actualiler inviti in judicio sanguinis partes habeant, quia voluntarie officium susceperunt. Milites, (pii comitantur reum ad supplicium custodiae causa sive equestres sive pedestres, si sponte illi militiae nomen dederunt (piae exeeutionibus capitalibus praeesse solet. d Testes voluntarii, qui scilicet sponte sese obtulerunt, ad testificandum ; quique, proprie loquendo, non compre­ henduntur sub posito principio generali, sed nihilominus irregularitatem contrahunt quasi judicis cooperatores : dum­ modo reus damnatus sit ob eorum testimonium, et ipsi sci­ verint agi judicium sanguinis. e) Carnifex ejusque ministri. f) Omnes alii publici ministri qui vel in processu, vel in sententia vel in exeeutione pariem habuerunt efficacem, proximam et directam, uti judicum assessores^ ex cap. 10, De excess. praelat., scribae seu tabelliones, et qui senten­ tiam dictant vel publicant. 454. E contrario sub posito principio generali non con­ tinentur et ideo non sunt irregulares : <0 Princeps qui legem tulit de nonnullis criminibus poena mortis plectendis, quia remote concurrit ; idemque dicas de aliis legislatoribus. A) Ob camdem rationem idem dicimus de Procureur de I Instance qui requirit inquisitionem a Judice instructio­ nis’, ride ipso Judice instructionis, (pii. si reus apparet probabiliter culpabilis, ipsum remittit à la Chambre de CAPI Γ Hl. — DE SUUJECTO SACRAE ORDINATIONIS 283 mise en accusalion ; et deipsamet Chambre de mise en ac­ cusation quae tandem reum defertà la Cour <Γassises ; nam à la Cour d'assises agitur judicium sanguinis et ideo om­ nes alii remote concurrunt. c) Judices jurati les jurés à la Cour d'assises) ; nam non pronuntiant sententiam mortis, sed pronuntiant tantum Titium reum esse homicidii absque circumstantiis attenuan­ tibus; quo posito, judex decernit in Titium poenam mortis ; et ideo judices jurati directe non concurrunt, ita e. g. anligui judices inquisilores, eorumque commissarii et cou­ su It ores % tradentes reum sive clericum sive laicum brachio sacculari quod illum morte mulet abat, non erani irregulares, etsi forte omisissent consuetam formulam ritualem in­ tercessionis : Ut citra mortis periculum circa eum sen­ tentia moderetur, de qua in cap. 27, he verborum signif. (1). Ratio autem est quia inquisitores non pronuntia­ bant poenam mortis, sed tantum pronuntiabant de existentia criminis et reum, post ejus degradationem si erat clericus, tradebant brachio saeculari quod poenam in codice criminali statutam pro eo delicto applicabat (2). Eodem modo et ob eamdein rationem, si debitus judiciorum ordo alicubi ser­ varetur, hodie non lieret irregularis episcopus qui clericum ob enorme delictum prius degradaret et deinde traderet brachio saeculari, cum vel sine illa rituali intercessione, si brachium saeculare eum morte damnaret (3). ktqui judices jurati idem prorsus praestant. d} Accusatores vel delatores, si damnum ipsis vel suis illatum fuit el ad damni illati reparationem agant, ut tra­ ditur in cap. '21, he homicidio ; nam non sunt publici mi­ nistri justitiae, et praeterea jure quodam defensionis utun­ tur. .Suos autem hic intclligimus vel necessarios usque ad Vm gradum vel etiam famulos et subditos. At hi accusato(1) Hanc intercessionem judex ecclesiasticus, tradens reum brachio sac­ culari. facere semper debebat et debet ex cit. cap. 27 : sed probabile est ejus omissionem non secumlutisse et non secuinferre irregularitatem, Suarez, disp. XLVII, seel. I. n. 12. (2) Suarez. I. c., n. 2 sequ.’. et est sententia communis. (3) Schmalz., V. XII, n. 9U ; Suarez, /. c. ; Bonacina, d. ", q. p. 1, 284 TRACTATOS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE res vel delatores debent expressam protestationem ante sen­ tentiae sanguinis prolationem emittere, quod ad vindiciam seu poenam sanguinis agere non intendant, ut praecipit Bonifacius VIII in cap. 2, De homicidio, in 6°. Facta hac protestatione, ipsi ab irregularitate immunes sunt, etsi in corde suo \ indictam inhient (1) ; e contrario ea omissa, com­ muniter doctorcs aiunt eos esse irregulares, licet haec irregiilaritasnullibi expressasit. Ilaec protestatio non est neces­ saria nec in tribunali ecclesiastico quod sententiam sanguinis mnnquam profert, nec in tribunali laicali, si accusatio fiat de delicto quod poenam sanguinis non meretur. Irregularitas quae ex accusatione contrahitur juxta communem senten­ tiam, omissa hac protestatione, est ex defectu lenitatis, si agitur de accusatore laico : est ex delicto violationis legis prohibentis partem habere in judicio sanguinis, si agitur de clerico in sacris vel monacho ; et si hi illam legem ignora­ verint, etiam pro ipsis est ex defectu. Imo cessat’ irregula­ ritas etiamsi accusatio liatad praecavendum futurum dam­ num grave sive sui ipsius sive suorum sive proximi, quoties aliter vitari non potest : quo in casu protestatio de qua su­ pra, necessaria non est (2). e Testes necessarii,nempe accesserunt compulsi metu gravi aut ex officio vocali, ut patet ex cap. 19, § 2. De ho­ micidio. /' Sententiam mortis jam prolatam et scriptam transcri­ bens (3). quia hic non concurrit per actionem efficacem ; imo nonnulli immunem declarant ab irregularitate etiam illum qui scribit sententiam (41 aut hanc sententiam obsignat (5). (/) Judices delà Cour de cassation,qyâ appellationem reji­ ciunt, quippe hoc unum declarant, scilicet in sententia nulI Salm., X, /X. η. 15 : S. Alph., 177, η. 468 ; D'Annibale. I. c,, not. 17. (2) Suarez, disp XI.VU, sect. Il, n. 15; D’Annibnle, I. <·., not. 11 ; Salin., X. IX, n. 17. (3; S. Alph , I 11. n. 161, cum pluribus aliis ; D’Annibale, I. § 428, not. 13. I) Natalis Alexander. C ibassutius, apud Tournely. par/. 78 (S. Alph., l.c.). (5) D'Annibale, I. c. CAPUT Ill. DE SUBJECTO SACRAE OllDl.XAT10MS 283 lum vitium juris rcperiri, et proinde non concurrunt per actionem directam. Λ) Princeps instantiam rei pro commutatione aut remis­ sione poenae non admittens. i) Milites, qui reum comitantur et execution! sententiae assistunt ad ordinem servandum, si coacte militiae nomen dederunt, aut etiam sponte, si militia his exccutionibus ca­ pitalibus praeesse non solet, illogice videntur de delectu le­ nitatis redargui. y ) Qui carnifici dicit ut aliquid agat ut. citius reus e.xtinguatur ; vel suggerit viam breviorem, dum ilur ad patibu­ lum ; vel carnifici putanti reum esse mortuum dicit adhuc vivere, ex quo carnifex eum conficit ; vel qui carnifici prae­ bet gladium : vel urget ut reus citius ad supplicii locum per­ veniat, et celerius scalam ascendat, etc. ; nam ii omnes non concurrunt per actionem notabiliter efficacem. Z’) Tandem confessarius qui reo assistit, licet in via dicat : Properemus, vel instiget jumentum quo reus vehitur, vel reum hortetur ut patibulum ascendat et caput suppo­ nat : confessarius judici negans absolutionem quii ipse contra conscientiam poenam mortis proferre renuit ; juris­ peritus qui consultus declarat jura in casu statuere mortis poenam ; opifices qui fecerunt aut vendiderunt gladium, chordas, patibulum ; tandem assistentes supplicio, licet in cap. 9, Xe clerici rei monachi, id prohibeatur sub levi cle­ ricis in sacris, etc. ; nam ii omnes non sunt publici ministri justitiae, el insuper aut nullo modo, aut remote tantum con­ currunt. 455. Huc usque de irregularitate ex homicidio vel mutilatione. Filius autem illius qui est irregularis ex quocum­ que homicidio etiam voluntario, non est irregularis, prouti pluries S. C. C. declaravit (//. V.9 / i (1). At in concilio Late­ ranensi habito sub Innocenlio III conditum luit sequens de­ cretum, relatum in cap. 12, Pe poenis: « Si patroni vel ad­ vocati aut femlatarii seu vicedomini aut alii beneficial! (I) Ben. XIV, De syn., XIII, XXIV, n. 21 ; Pirhiog, V, XXXVII. n. 26; Thesaurus, De poenis, p. 2, v. Homicidium, cap. IV, n. i; Gibalinus, Synopsis censurarum, v. Homicidium, n. 8. 286 THACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE aliciijus ecclesiae, rectorem vel clericum alium ipsius eccle­ siae perse vel per alios occidere vel mutilare ausu nefando praesumpserint, patroni jus patronatus, advocati advocatiam, feudatarii feudum, vicedomini xicedominalum, et beneliciati beneficium prorsus amittant. Et ne minus vin­ dictae quam excessus memoria prorogetur, non solum de praemissis nihil perveniat ad haeredes, sed etiam usque ad quartam generationem posteritates talium in clericorum collegium nullatenus admittantur, neque in domibus regu­ laribus alicujus praelationis assequantur honorem, nisi cum cis fuerit misericorditer dispensatum ». Addit Benedictus \l\, /. c. : « At celebris Joannes Andreas, ad praecitat. /<·.//., /// cap. In (/uibusdam. n. 8, De poenis, dubium pro­ posuit an memorata conciliaris sanctio afficeret quoque filios natos antequam interficeretur rector ; cupiensque legis rigo­ rem aequiore interpretatione temperare, amplexus est deienditque negativam sententiam. Quamvis \ero eidem con­ tradictorem sese praestiterit Zabarella, in fit. cap., n. 5, ailerons tamquam sibi consentientem Cardinalem Ostiensem qui tamen nihil plane habet ea de re), nihilominus affirmari potest sententiam Joatmis \ndreae, qui asperitatem legis aequiore interpretatione moderatur, eique minime subjicit filios ante patratum homicidium progenitos, mine temporis esse receptam omniumque propemodum calculo compro­ batam ; quemadmodum late demonstrant Chartarius, De poenis innocenti uni. art. I. n. 188, vers. Haec tamen cum pluribus sriy//.,i't Sanchez, Suprapraecepta deealocp. torn. I, lib. 2. cap. 27, a n. 6t esse quia ipse in foro externo est apostata, et irregularitas respicit prae primis forum externum. Certe et ipse rediens ad Ecclesiam antiquitus submittebatur publicae poeniten­ tiae, et etiam hodie tali infamia facti laborat quae raro ad­ modum per poenitentiam aboleri poterit, ita ut permitti valeat ejus ordinatio absque scandalo et admiratione fi­ delium. Quod si clericus apostata, facti poenilens, iterum certamen inierit, concilium Ancyranum in can. 32,* cit. V dist. 50, statuit presbyterum honorem sedis retinere, ita tamen ut nec sacrificium nec alia munera sacerdotalia obire ipsi liceret; diaconum vero gradum servare ea conditione ut ab omni sacro ministerio cessaret, nisi episcopo visum fuerit aliquid eis tribuere. Tandem de apostatis astatu re­ ligioso Honorius III, in cap. (i. De apostatis, statuit, si ali­ quem sacrum ordinem receperint in apostasia, suspensio­ nem contrahere reservatam Sedi Apostolicae. Sed de his nos in praesenti non loquimur. Potius determinandum est qui­ nam haeretici hac irregularitate teneantur. 463. Magna hac dc re doctorum dissensio. Alii t1 pu­ tant hanc irregularitatem esse ex delicto et contrahi etiam ex haeresi occulta; quod confirmant ex potestateaClcmenteVH, in const. Cam sicut, inquisitoribus facta dispensandi ab irre­ gularitate ex haeresi occulta. \lii censent hanc irregulari­ tatem esse ex infamia facti, quam haeresis secumfert : unde sicuti infamia facti, ita et irregularitas eidem adnexa non contrahitur ex haeresi occulta, et cessat poenitentia et con­ versione 2). Haec sententia eo redit ut dicamus irregulari­ tatem ex haeresi non existerc, cum haereticus ante converCAPUT Hl. — DE SUBJECTO SACBAE OIUHNATÎOXJS I Suarez. /. c.,n. 4; Navarrus, cap. XXVII, n. 205 : Rciff., Γ, 17/, n. 255, aliique. *2) Salm., Λ'. VHI, n. 7!). 292 TRACTATUS CANOMCL'S DE SACHA ORDINATIONE lionem ex jure divino al) ordinibus repellatur; el, ex supra dictis ceric falsa est. Tandem alii (1) autumant hanc irre­ gularitatem esse ex infamia facti, ut supra, ante sententiam judicis de crimine patrato: post hanc sententiam esse ex in­ famia juris qua haeresis notatur in 13, § Credentes, De haereticis, (an. 17, c. 6, y. 1. in Decreto, et cap. 2 cl là, De haereticis, in 6"; (piae infamia juris una cum irregula­ ritate perdurat etiam post conversionem et absolutionem ab haeresi, donec a legitimo superiore non dispensetur. Nostra sententia sequentibus continetur. 464. In primis pro certo habemus hanc irregularitatem afficere haereticos qui damnatae sectae adscript! sive a na­ tivitate sivi* ex propria culpa, etsi nulla judicis sententia in­ tervenerit, deinde ad catholicam Ecclesiam veniunt vel re­ deunt; nam de iis praecise agunt canones supra citati et relatae responsiones S. C. S. Officii. « In Germania, ait Schmalz., I'. 17/. n. 108, et aliis provinciis septentriona­ libus episcopi ex haeresi ad fidem conversos et ali ea abso­ lutos, si ceterum digni sint, ordinare solent absque ulla dispensatione ». \t haec contraria consuetudo, si adhuc perdurat, non substinetur ; nam si filii haereticorum in Ger­ mania, non obstante contraria consuetudine, arcentur a statu clericali, ut infra dicemus, multo magis parentes. Per­ tinentibus autem ad damnatam sectam religiosam sive a na­ tivitate sive ex propria culpa, merito accenscntur alii qui per judicis sententiam personaliter damnati fuerunt de hae­ resi, schismate, apostasia, etsi ad aliquam jam existentem seciam haereticam, schismaticam, vel ad ethnicam aliquam superstitionem non transierint, quia secus sequeretur hae­ reticos esse irregulares, non vero haeresiarchas. Igitnristi om­ nes sunt irregulares ex delicio, non ex infamia juris, quia juxta Innocentium I. /. c.. haec irregularitas repetenda est a regulis traditis alj Apostolis vel aposlolicis viris ; atqui tunc temporis infamia juris statuta non erat ; et revera in citatis canonibus de eadem ne \ orbum quidem. Delapsos vero in (1) Schmalz.. V, VII, n. 105 ; Pirhing. n.46; Layman, lib. I, tract. V, p. V, cap. IV, η. 12, aliique. 293 haeresim aut apostasiam et inde ad Ecclesiam catholicam revertentes fuisse antiquitus irregulares tum ratione haeresis tum ratione publicae poenitentiae, jam supra diximus. 465. Quod si haeretici personaliter damnati excommu­ nicationi cpiam ipso jure contrahunt, satisfacere contemp­ serint infra annum, notantur infamia juris latae sententiae, et ideo novam contrahunt irregularitatem ex defectu famae. Nimirum haeretici, apostatae a tide, credentes, receptatores, defensores et fautores haereticorum subjiciuntur excommu­ nicationi latae sententiae H. P. speciali modo reservatae ut constat, praeteralia jura,ex const. Apostolicae Sedis,art. I. Postquam vero « quis talium fuerit excommunicatione no­ tatus, .si satisfacere contempserit infra annum, ex tunc ipso jure sit factus infamis nec ad officia publica seu con­ silia. nec ad eligendos aliquos ad hujusmodi, nec ad testi­ monium admittatur », uti legitur in cap. 13, § Credentes, De haereticis. Innocentius 111 hoc in loco agit de credentibus, receptatoribus, defensoribus et fautoribus haereticorum : sed haec infamiae nota merito extenditur etiam ad haereti­ cos principales (/?. Î82), et ideo auctores, tradentes haereti­ cos esse infames, cilaresolent hoc jus( 1). Communiter autem ductores ad hanc infamiam contrahendam requirunt senten­ tiam declaratoriam criminis (2 ; (piam doctrinam sequimur ob auctoritatem doctorum, licet in genere infamia juris ca­ nonici latae sententiae contrahatur absque ulla judicis sen­ tentia n. $88). Igitur haeretici, apostatae a tide et credentes qui pariter haeretici sunt, si excommunicationi satisfacere contempserint infra annum,et accesserit sententia dedaratoria, duplici detinentur irregularitate, ex delicto, sicut antea, et ex defectu bonae famae; ceteri omnes unica tantum ex de­ fectu bonae famae. Pro infamia juris haereticorum citari solent etiam can. 17. e. 6. t/. I. in Decreto; sed hic canon apocryphus est η. M(l). Citatur etiam statutum Alexandri IV in cap. 2, § Haeretici, De haereticis, in 6", quod reddit CAPIT III. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONS (1) Schmalz.,T, VII, n. 128 ; ReitT. ,n. 293 ; Pirhing, n. 62 ; Lehinkuht, II, n. lolO. (2) Schmalz., I. c.. n. 124; ReitT., l.c.; Pirhing, l. c. ; Layman, lib. Il, tract. I, cap. XVI. n. 4. i ! ft J ♦ 294 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE inhabiles ad quodcunique beneftcium ecclesiasticum r/ officium publicum haereticos, credentes, receptatores, de­ fensores et fautores eorum, ipsorunique filios usque ad se• undam (fenerationem m linea paterna. usque ad primam in linea materna, juxta declarationem Bonifacii \lll, in cap. 15, ejusd. iit., in 6°.Sed haec itdiabililas est unus in­ famiae effectus qui etiam sine infamia infligi potest: et ideo e. g. in Bulla ('oenae Nicolai III I ) sub § 'd !, habetur haec inhabililas pure et simpliciter in haereticos etc., et sub § est infamia juris, ut supra, si excommunicationi satisfacere contempserint infra annum. 466. \lios autem haereticos externos,sed non damnatos nec personaliter nec in propria secta, six e occultos sive pu­ blicos, putamus non esse irregulares, it.a ut cessante, si pu­ blici sunt, infamia facti per conversionem, absolutionem et publicam errorum retractationem, non prohibeantur perse ad ordines promoveri eosdemque exercere. Probatur in pri­ mis ex praxi ubique recepta, ni fallimur. \am hodie in nos­ tris nationibus catholicis quamplurimi sunt istiusmodi hae­ retici xel apostatae interliberales negantes in mala fide vel unum xel plures xel omnes fidei articulos non solum oc­ culte sed etiam publice in ephemeridibus, in libris, in co­ mitiis. in ordinaria conversatione, quin personaliter dam­ nati sint vel damnatae sectae adscript!. Jam vero non vide­ mus in praxi ipsos considerari tamquam haereticos in subjecta materia, ita ut e. g. pro ipsis ordinandis, pro exer­ citio ordinum eisdem permittendo, pro ordinandis eorum liliis ac nepotibus petatur a Sede \postolica dispensatio ir­ regularitatis. Confirmatur quia horum haereticorum irregu­ laritas in nullo jure invenitur expressa. \am canones relati n. 161 ac responsiones S. C. S. Officii agunt, uti diximus, de haereticis ad damnatam sectam pertinentibus. Habetur praeterea citatum statutum Xlexandri cap. Hae­ retici, Ile haereticis n. f65), ubi communis sententia noinine af/icii publici intelligit etiam ordines. Ilespondeinus I Apud Pennacchi, Comm. in const. Apostolicae Seclis, p. /, app. II, pag. 111. CAPIT 111. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 295 in primis hanc communem sententiam duram esse. (1). Nam stricta interpretatione qua in odiosis uti debemus, officium publicum non comprehendit ordines, sed potius publica officia iu regimine civili et ecclesiastico, quorum nonnulla recenset Passerini, Dc electionibus, cap. .VAT, n. 92, et Glossa in cit. cap. 2, v. publicum; eo vel magis quod Alexander IV, /. c., addat : Quod si secus actum luerit, decernimus irritum et inane, ac similia repetat Bonifacius \ III, in cit. cap. 13, ejusd. tit., in 6°; quae de ordinibus minus proprie dici possunt. Igitur sola praxi universalis Ec­ clesiae inhabililas l. c. statuta pro beneficiis ecclesiasticis et officiis publicis, poterat extendi ad ordines (2): atqui haec praxis delicii pro haereticis et apostatis non damnatis eorumque credentibus, receptatoribus, defensoribus el fau­ toribus. Insuper habetur cap. 13, §(’cedentes, De haereti­ cis, quod dc infamia in haeresi in statuta agit ; de qua re vide quae supra diximus. Tandem non obstat facultas a Clemente VIII concessa dispensandi ab irregularitate ex haeresi occulta ; nam neminem latet multa concedi ad cau­ telam, quando res plana non est (3). 467. Ab hac irregularitate quoad ordines suscipiendos dispensat R. P. el nemo alius, nisi speciale indultum obti­ nuerit. Inter illos qui censent hanc irregularitatem oriri etiam ex occulto haeresis crimine, salis communis sententia est episcopum posse in casu dispensare vi Tridentini de­ creti (n. $17), non obstante quod in Bulla ('oenae episco­ pis adempta sit potestasabsolvendi ab haeresi occulta ('i : Sed in genere cum ii regularitas haereticorum non dam­ natorum, sive occulti sint sivi; publici, sit valde dubia, epis­ copus ob hanc rationem potest ab ea dispensare (n. $,'}()). Quoad exercitium ordinum susceptorum, auctores passim docent episcopum posse dispensare (5) ; qui tamen non vi­ ti) ITAnnibale, /, § i 33, not. ‘20; Gibalinus, cap. F, t/unesl. IV, cons. Ill, η. 12 ; Sayrus, lib. 17, cap. X, n. 10, § Ceterum. (2) Boenninghausen, 111, pag. 143. (3) D'Annibale, /. c., not. 10. (1) Sehmalz., V, 17/, n. 106 ; D*Annibale, I, § 431, contra Suarez, I. c.; n. 6 ; Phillips, 7, § 55 in fine. (3) Suarez, l. c., n. G ; Sehmalz., V, VU, η. 107 aliique. 29() r.. TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE detur posse permittere celebrationem .Missae presby tero in hacresi ordinato, aut usum pontificalium episcopo in hacresi consecrato, aut usum receptorum ordinum lapsis in haeresim. schisma aut apostasiam et inde ad Catholicam Eccle­ siam revertentibus (1). line usque de haereticis. 468. 2° De haereticorum cpinplicibus, idest de credenti­ bus, receptatoribus, defensoribus el fautoribus haeretico­ rum. post ea quae diximus, brevis est sermo. .Nimirum de credentibus, cum revera haeretici sint, repete quae supra diximus. Alii, si excommunicationi qua detinentur, satisfa­ cere contempserint infra annum, praexia sententia declaratoria criminis, sunt infames, et ideo irregulares. Praeter hunc casum non putamus ex cap. 2, § Haeretici, et cap. 15, De haereticis, in 6°, ipsos esse inhabiles ad ordines, sicuti sunt inhabiles ad beneficia ecclesiastica et officia publica. 469. 3° Tandem filios haereticorum removeri a statu cle­ ricali, satis probatur ex cit. cap. 2, § Haeretici .et cap. 1.5, De haereticis, in 6", addita Ecclesiae praxi. Idem declaravit S. C. C. in Leodiensi, Ordinationis, 20 Aa. S. lb. die I 1 Julii ISS/ι reposuit communican­ dum esse decretum emissum in Posen., feriaVl diett Jul. 1866 ; insuper addendum quod pro praeterito acquiescat ; pro futuro detur ad quinquennium lacullas dispensandi a tali irregularitate in singulis casibus. 471. Si autem quaeras quorumnam haereticorum filii promoveri prohibeantur, respondemus cum D’Annibale, /, § /|33, hanc prohibitionem afficere filios haereticorum qui ali­ cui damnatae sectae nomen dederunt, et his nos addimus filios haereticorum personaliter damnatorum ; non vero filios aliorum haereticorum. Sane si alii haeretici post eorum con­ versionem et absolutionem possunt per se ordinari («. 166), mullo magis poterunt eorum lilii. Equidem in cit. cap. 2, et cap. 15, De haereticis, /n 6°, declarantur inhabiles ad beneficia ecclesiastica et officia publica non solum lilii hae­ reticorum sed etiam filii credentium, receptatorum, defen­ sorum et fautorum haereticorum. At jam diximus (cit. u. 166) sola praxi universalis Ecclesiae hanc in habilitatem posse ad ordines extendi ; praxis autem Ecclesiae deficit pro filiis haereticorum non damnatorum aliorumque. Sal­ tem dubium erit horum omnium filios esse prohibitos : ac proinde episcopus poterit dispensare. Insuper Boni fa­ citis VIII, in cit. cap. 15, addit: « Hoc sane de filiis et ne­ potibus haereticorum, credentium et aliorum hujusmodi , sequitur non confirmatum, sicuti nequit sine aliqua culpa tonsuram aut ordines recipere, ita non posse sine eadem culpa in receptis ordinibus ministrare ( I ). De ordi­ natione sine praevia confirmatione vide folium S. G. C. in Anglonen. et Tarsien., Nullifalis ordinationis, 15 Mart. 1802, et iir.l rei ren., irregularitatis, 30 Jan. 1804. 2· — Turpe mercimonium circa Missarum eleemosynas. 482. S. C. C. sequens tulit decretum : « λ igilanti studio convellendis cradicandisque abusibus Missarum celebrationem spectantibus jugiter incubuit h.ec S. C., pluraque edidit decreta, quibus omne hac in re dam­ nabile lucrum removeri voluit, piasque Instantium volun­ tates et obstrictam benefactoribus (idem adamussim servari religioseque custodiri mandavit. (1) Schmalz., F, XX/X, n. 18. £0 .306 ar Λ· TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE » Quapropter ad cohibendam pravam quorumdam licen­ tiam qui ad ephemerides, libros aliasquc merces facilius cum clero commutanda Missarum ope utebantur, nonnulla constituit, eaque. Pio PP. IX fel. rec. approbante, edi et Or­ dinariis nota fieri curavit ut ab omnibus sers arentur. Pro­ positis namque inter alia sequentibus dubiis : « I. — An turpe mercimonium sapiat, ideoque impro» banda el poenis etiam ecclesiasticis, si opus fuerit,coer» cenda sit ab Episcopis eorum bibliopolarum vel mercato» rnm agendi ratio, qui adhibitis publicis invitamentis et » praemiis,\el alio quocumque modo Missarum eleemosv nas » colligunt, et sacerdotibus, quibus eas celebrandas com» mittunt, non pecuniam, sed libros aliasve merces repen» dunt; » II. — An haec agendi ratio ideo cohonestari valeat, » vel quia, nulla facta imminutione, tot Missae a memoratis » collectoribus celebrandae committuntur, quot collectis » eleemosv nis respondeant, vel quia peream pauperibus sa» cerdotibus eleemosynis Missarum carentibus subvenitur ; » III. — An hujusmodi eleemosynarum collectiones et » erogationes tunc etiam improbandae el coercendae, ut su» pra. sint ab Episcopis, quando lucrum, quod ex mercium >» cum eleemosynis permutatione hauritur, non inprdprium » colligentium commodum, sed in piarum institutionum et » bonorum operum usum vel incrementum impenditur ; » IV. — An turpi mercimonio concurrant, ideoque im» probandi atque etiam coercendi, ut supra, sint ii qui ac» ceptas a fidelibus vel locis piis eleemosynas .Missarum » tradunt bibliopolis, mercatoribus, aliisque earum colleclo» ribus, sive recipiant, sive non recipiant quidquam ab iis» dem praemii nomine ; » V. —An turpi mercimonio concurrant, ideoque iin» probandi et coercendi, ut supra, sint ii qui a dictis biblio» polis, et mercatoribus recipiunt pro Missis celebrandis Ji» bros aliasve merces, harum pretio sive imminuto sive » integro ; VII. — An liceat episcopis sine speciali S. Sedis venia » ex eleemosynis Missarum, quas fideles celebrioribus sane- CAPÜT 111. — DE SI’IU ECTO SACRAE ORDINATIONIS 307 » tuariis tradere solent, aliquid detrahere, ut eorum decori » el ornamento consulatur, quando praesertim ea propriis » reditibus careant ». » In peculiari coilventu anni 187/i S. C. resolvit: « Ad 1. Affirmative ; » Ad II. Negative ; » Ad 111, IV et V. Affirmative ; » Ad XII. Negative, nisi de consensu oblatorum. » » Sed cum postremis hisce annis constiterit, salutares hu­ jusmodi dispositiones ignorantia aut malitia saepius neglec­ tas fuisse, et abusus hac in re valde lateque invaluisse, Emi Patres S. C. Tridcntini interpretes ac vindices, rebus omni­ bus in duplici generali conventu mature perpensis, officii sui esse duxerunt, quod pridem decretum erat, in memoriam plcnamqiie observantiam denuo apud omnes revocare, et opportuna insijiper sanctione munire. » Praesenti itaque decreto statuunt, ut in posterum si quis ex sacerdotali ordine contra enunciala decreta deliquerit, suspensioni a divinis S. Sedi reservatae el ipso facto incur­ rendae obnoxius sit : clericus autem sacerdotio nondum initiatus eidem suspensioni quoad susceptos ordines simili­ ter subjaceat, /7 inhabilis praeterea fiat ad superiores ordines recipiendos', laici demum excommunicatione latae sententiae episcopis reservata obstringantur. » Praeterea cum experientia docuerit, mala quae deplo­ rantur ex eo potissimum originem viresque ducere, quod in quorumdam privatorum manus major Missarum numerus congeritur (piam justa necessitas exigit, ideo iidem Patres, inhaerentes dispositionibus a llomanis Pontificibus, ac prae­ sertim ab Urbano VIII et Innoccnlio XIII in const. Cani saepe contingat, alias datis, sub gravi obedienliae praecepto decernunt, ac mandant, ut in posterum omnes el singuli ubi­ que locorum bénéficiât! el administratores piarum causarum aut utcumque ad Missarum onera implenda obligati, sive ecclesiastici sive laici, in fine cujuslibet anni Missarum onera, (pia: reliqua sunt, et quibus nondum satisfecerint, propriis Ordinariis tradant juxta modum ab iis definiendum. Ordinarii autem acceptas Missarum intentiones cum adnexo h p (. 308 TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE stipendio primum distribuent inter sacerdotes sibi subjec­ tos qui eis indigere noverint : alias deinde aut S. Sedi, aut aliis Ordinariis committent, aut etiam, si velint, sacerdoti­ bus aliarum dioeceseon, dummodo sibi noti sint, oinnique exceptione majores, et legitima documenta edant inter prae­ fixum congruum tempus quibus de exacta earumdem satis­ factione constet. » Denique, revocatis quibuscumque induitis cl privilegiis usque nunc concessis (piae praesentis decreti dispositioni­ bus utcumque adversentur, S. Congregatio curae et officio singulorum Ordinariorum committit, ut praesens decretum omnibus ecclesiasticis suae jurisdictioni subjectis, aliisque (piorum ex praescriptis interest, notum sollicite faciant, ne quis in posterum ignorantiam allegare, aut ab hujus de­ creti observantia se excusai»? quomodolibet possit : et insu­ per ut sive in sacra Visitatione sive extra sedulo vigilent, ne abusus hac in re iterum inolescant. » Facta autem de his omnibus relatione SSmo D. X. Leoni P.P. XIII per infrascriplum S. Congregationis Praefectum, Sanctitas Sua hoc Emorum Patrum decretum ratum habuit, confirmavit atque edi mandavit, contrariis quibuscumque minime obstantibus. » Datum Hornae, die 25 Mai i 1893. » Aloysius Card. Epus Sabinensis, Praefactus. « L. Salvati, Secrelarius. » 483. Igitur clericus nondum sacerdotio initiatus qui ta­ lia turpia mercimonia commiserit, praeter suspensionem ab ordinibus receptis, Iit inhabilis ad superiores recipien­ dos. Quae inhabilitas est poenalis, distincta ni fallimur, ab ea quae esi intrinseca cuicumque suspensioni n. /52), se­ cus dictum non fuisset et inhabili* praeterea. sed et inha­ bilis proplerea : unde sequitur, cessante suspensione, hanc inhabilitalem perse permanere. Quoniam vero haec inhabililas non afficit nisi c lcri< os nondum *acerdotio initiatos, et ideo non prohibet collatioiiem-reccplionem primae ton­ surae et beneficiorum, non est irregularitas proprie dicta, sed simplex impedimentum ; a quo unus R. P. per organum S. C. C. dispensat. CAPI I 111. — DE SURJECTO SACRAE ORDINATIONIS 30!) 3° — Defectus requisitae aetatis. 484. — Quamlibet ordinationem, et ita etiam primam ton­ suram, in infantili aetate collatam validam esse, docet Bene­ dictus \IV in const. Eo quamvis tempore, 'i Maii I7.V>, de qua in nostro Tractatu canonico de matrimonio, n. 58(>, ubi etiam tradit quid juris in casu de obligationibus clerica­ libus ordinationi in sacris adnexis. At vero Ecclesia optimo sane consilio praescripsit certam aetatem pro collatione gra­ duum clericalium, diversam pro diversis. Xtinc igitur Ec­ clesiae disciplinam hac de re exponere debemus, obiter hic ab initio animadvertentes eam afficere tum saeculares tum regulares, nisi ii privilegium a Sede Apostolica obtinuerint post Cone. Trid. quod antiqua privilegia abrogavit(1). 485. In Veteri Testamento pios parent es prolem nondum natam aliquando Beo vovisse, Deumque parentum vota grata habuisse, plura exempla demonstrant, quae recenset Hallicr, /). I, sect. VHI, cap. Il, art. H, §Z, η. 2. Imo omnes pri­ mogeniti Ium masculini tum foeminini sexus Beo consecrati et sanclilicati erant, (pii, nisi a parentibus persoluto pretio redimerentur, manere debebant in templo. Talibus exem­ plis informati Christiani praeteritis saeculis solebant pue­ rulos offerre Beo vel ad monachatum vel ad clericatum ; quam consuet iidinem Origenes, Horn. XI in Leciticum, piam et aequissimam esse defendit. Hujus oblationis ritus qui aliquando legitur observatus, hic erat: Votivus puer a parentibus ad altare offerebatur, pluribus praesentibus, et libellus continens petitionem parentum, vel manus pueri, vel puer ipse altaris pallio seu palla, qua altare tegi atque ornari consueverat, involvebatur. Haec autem oblatio puerum cle­ ricatui aut monachatui non adseribebat; tant uin secumferebat in parentibus obligationem gravem non revocandi puerum a statu clericali vel monachali, iino ipsum instituendi pie et fideliter, atque ita disponendi ad illuni statum (n. .77), plena tamen ei relicta libertate, cum ad aetatem discretionis perI Honorante, cap. XII, not. IX. 4 310 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE venisset (1). Quandoque tamen puer in ipso monasterio vel presbyterio educabatur. 486. Praescindendo ab hoc more offerendi Beo infantes, si ad antiquam Ecclesiae disciplinam de aetate ordinationis oculos convertamus, magnam invenimus fuisse varietatem pro diversis temporibus et locis, et magnos quoque fuisse ali­ quando abusus, prouti videre est apud Thomassinum, p. /, lib. //, cap. /AI7/ sequ. Quoniam vero res parvi momenti est, omnia prosequi supervacaneum hcic putamus. Tantum animadvertimus etiam civilem auctoritatem aliquando in hunc campum nullo jure falcem immisisse. Ita imperator Justinianus, Nove/. 1*23, cap. 13, sanchit : « Presbyterum autem minorem XXXV annorum fieri non permittimus: sed neque diaconum el subdiaconum minorem XXV, neque mi­ norem lectorem XVIII annorum ». Et in Arficu/is, ut aiunt, organicis, sub n. 16, pro episcopis in Galliis aetas XXX an­ norum exigitur: quae cetcroquin cum aetate a sacris cano­ nibus requisita concordat. 487. Juxta praesentem disciplinam, prima tonsura juro communi dari non potest nisi post septennium completum. Sane IlonifaciusV 111, in cap. h, De temporibus ordinationum. in 6°, praescribit: « Nullus episcopus vel quivis alius infanti (nisi forte religionem intraret)... clericalem praesumat con­ ferre tonsuram » ; atqui infantiam septennio completo ter­ minari, notissimum est, ut advertit quoque Glossa, l. c., r. infanti. Confirmatur ex Cone. Trid.. sess. ΛΛ7//, cap. /Γ, de ref., ubi ad conferendam primam tonsuram plura requi­ rit, (piae veriiicari nequeunt in illo qui usum rationis non habet : hic autem usus rationis, expleto septennio, adesse so­ let. Tandem Pontificale Romanum, in rubrica De ordinibus conferendis, ait: « Prima tonsura et minores ordines ante septimum annum completum dari non debent ». Et quo­ niam verba (όπγ. Trid.et Pontificalis Romani generalia sunt, sequitur abrogatam esse exceptionem de qua Boni faci us \ 111. /. <·., scilicet nisi infans forte religionem intraret, saltem per oblationem parentum et tutorum, ut Glossa explicat,/. A (l) Hallicr, l. e. ; Ben. XIV, epist. Probe te, 13 Dec. 1751. CAPUT 111. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 31 ! c., e. intrarent 1). Porro hoc septennium computari debet a die nativitatis inclusive, non a die baptismatis, et expletum esse debet juxta annos naturales, non tantum juxta annos ecclesiasticos : solus ultimus septimi anni dies inceptus vel inchoatus haberi potest pro completo (2). 488. Diximus jure communi ; nam aliquando episcopi sive in synodo sive extra synodum statuerunt ut nemo ante aetatem annorum XII vel \I\ prima tonsura initiaretur, ut capax esset per aetatem eligendi certum aliquem vitae sta­ tum in quo perpetuo maneret. Haec decreta servanda esse respondit S. C. C. m Leodien., 1 Dee. 170/i, el tradit Crispinus, De sacra ordinatione, § 9, ita ut episcopus possit quidem, sed non teneatur ante praelinitam aetatem prima tonsura quempiam initiare. Pariter R. P. nonnumquam in­ duisit ut ante septennium prima tonsura conferri posset : quae exempla refert Riganti, in comm. Ileg. ΑΛ7Ε Canccll. Apost., § 2, n. 6. 489. Etiam ordines minores dari possunt, septennio com­ pleto. sicuti prima tonsura, prout Pontificale Romanum re­ latis verbis aperte tradit (3). Cone. Trid. hac de re nil statuit, et aliunde in hac eadem re « adeo confusa el incerta, quin imo et repugnans videtur mens canonum, ut vix aliquid certi haberi possit », ait I'agnatius, /. c., qui deinde expendit varios canones et doctorum dissonantes opiniones. At vero si episcopus lege lata sive in synodo sive extra synodum determinavit aetatem ultra septennium pro minoribus ordi­ nibus conferendis, e. g. aetatem annorum XIV completorum, hanc legem servandam esse, non est dubium. Fagnanus, /. c., n. Vl, insinuat regulam ut 1res primi ordines minores conferantur a septimo ad duodecimum annum, et exinde a duodecimo ad decimum quartum ordinetur acolythus. In l rbc ex antiquissimo stylo nemo ad ordinem acolytbatus (1) Giraldi. J/, sect. 91; Fagu., in comm. cap. 35, De praebendis etc., n. 21. (2) Pirliing, I, XI, n. 12 ; Thesaurus, De poenis, Π, v. Ordines ante aetatem legitimam recepti vel collati. (3) Honorante, cap. 11. not. VI ; Pirliing, I, XI, n. 11. 4 .312 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE admittitur nisi saltem duodecimum suae aetatis annum at­ tigerit (1). 490. Pro ordinibus majoribus subdiaconatus, diaconatuset presbyteratus Cone.Trid., sess. X Will. cap. 17//, de re/\, statuit : « Nullus in posterum ad subdiaconatus ordi­ nem ante .Wil, ad diaconatus ante Will, ad presbyteratus ante X\V aetatis suae annum promoveatur ». Sufficit au­ tem annus inceptus, ut probat Ecclesiae usus et S. C. C. pluries declaravit, teste Eagnano in comm. cap.". De elec­ tione, etc.. n. IS et 131 (2). Hinc pro subdiaconatu satis est annus WI completus, pro diaconatu annus Wil completus, pro presbyteratu annus XXIV completus, cum linis unius anni signet initium anui sequentis. Sed satis non esi, prouti nonnulli putaverunt (3), si quis attigerit tantum ultimam diem anni WI, vel W1I, vel XXIV, quia hic profecto pro­ moveretur ante aetatem aTridentino praescriptam (/i,. Cete­ rum aetas desumitur a nativitate, non a baptismate, ut decla­ ravit etiam S. C. C. in Spoletana, IS Dec. 1627 ; in eadem computanda attendendi sunt non anni ecclesiastici, sed anni naturales, ita ut ne dies quidem bissextilisdcmi possit (5). in cap. 'j, De temp, ordin., agitur de episcopo qui ordinavit diaconum puerum in XIII aetatis anno; et Honorius III ait talem episcopum vel non esse sui compotem \el nimis videri a se scientiam repulisse. Clemens V, in Clem. 3, De aetate etc., determinat aetatem pro ordinibus majoribus recipien­ dis, requirens pro subdiaconatu annum W ill, pro diaco­ natu annum XXII, pro presbyteratu annum XXV: proinde Cone. Trid., /. c., huic legi derogavit tantum quoad aetatem pro subdiaconatu et diaconatu. 491. Tandem pro episcopali consecratione requiritur annus trigesimus completus. Sane ad compescendos abusus de quibus Tliomassinus, l. c., cap. LAW', synodus Latera­ li) Honorante, I. c. (2) Higanli, I. c., n. 9 ; Pirhing, 1, XI, n. 11 ; Giraldi, II, sect. 102. <3) Clericatus, De sacram, ord., dec. XL, n. 16 ; Diana, tom. II, tract. V, res lU3seçti.; Salin., De sacram. ord., VIJI, V, n. 31. (4) Boenninghausen, Hi, pa;}, Sed si ordinatus nihi­ lominus ministraverit, non contrahit amplius irregularita­ tem, quia suspensionem non violat, nec aliam poenam, li­ cet graviter peccet. Igitur hodie neque in ordinatum poenae sunt. 499. Fx dictis apparet evidenter episcopum ab hac lege dc ordinibus gradatim conferendis numquam posse dispen­ sare, neque in inferioribus sacrae hierarchiae gradibus. IL P. ordinis minoris, aut subdiaconatus, aut diaconatus colla­ tionem per saltum licet numquam permittat, tamen permit­ tere posset, quia sicut sacra hierarchia ordinis in gradibus infra diaconatum est institutionis ecclesiasticae, ita lex de his ordinibus gradatim dandis est tantum ecclesiastica. Sed multi dubitant de potestate ipsius IL P. non solum permit­ tendi ordinationem episcopalem, praetermisso presbvteratu, sed etiam licite permittendi ordinationem episcopalem aut presbvteralem, praetermisso diaconatu; nam, aiunt. Christus I). instituens sacram hierarchiam in primis tribus gradibus, videtur eo ipso voluisse, ut ad hos gradus succes­ sive ascendatur (2). 500. At sacri canones non solum praecipiunt ut ordines gradatim conferantur, sed etiam ut inter unum aliumque ordinem aliquod temporis spatium intercedat, quod venit nomine interstitiorum, ut declaravit S.C.C., I7.1M/7 1391 ; licet aliquando interstitia appellari etiam soleant intervalla quae decurrunt inter tempora jure praescripta pro ordina­ tionibus generalibus. Igitur etiam ille qui ordinem habet, ad altiorem non debet promoveri, nisi expleto statutorum inter­ stitiorum curriculo. Hanc interstitiorum legem primus pro­ posuisse videtur Osius in concilio Sardicensi, can. 10, (piam omnes concilii Patres probarunt, sed arbitrio episcoporum I) D’Annibale, I, § 395, not. Ί (2) Schmalz., K, X.V/X, n. 15 Pirhing, η. Disp. XXXI, sect. I, η. i Suarez, De censuris, ♦ 320 TRACTATES CANONICLS DE SACRA ORDINATIONE facultatem ab ea dispensandi remittendam consuerunt (1 . Deinde Ecclesiae disciplina hac de re a aria fuit in variis temporibus et locis, et nonnulli canones adeo severi fuerunt, ut. ad presbyteratum nonnisi in extrema senectute perveniri posset (2 . Hodie utimur jure Cone. Trid. .yew. AA7//, cap. A7. Α7/Λ ATT de ref., quod, praeeunto S. C. C., breviter exponimus. 501. lnt/7. cap. XI, Cone. Trid. haec habet : « .Minores ordines his qui saltem latinam linguam iutelliganl. per tem­ porum interstitia, nisi aliud episcopo expedire magis vi­ deretur, conferantur; ut eo accuratius quantum sil hujus disciplinae pondus, possint edoceri ac in unoquoque mu­ nere juxta praescriptum episcopi sese exerceant, idquein ea cui adscript! erunt ecclesia, nisi forte ex causa studiorum absint; atque ita de gradu in gradum ascendant, ut in eis cum aetate vitae meritum et doctrina major accrescat ; quod et bonorum morum exemplum, et assiduum in ecclesia mi­ nisterium, atque major erga presbyteros, et superiores or­ dines reverentia, et crebrior, quam antea, corporis Christi communio maxime comprobabunt. Cumque hinc ad alliores gradus et sacratissima mysteria sit ingressus, nemo iis ini­ tietur, (piem non scientiae spes majoribus ordinibus dignum ostendat. Ili vero nonnisi post annum a susceptione pos­ tremi gradus minorum ordinum ad sacros ordines promo­ veantur, nisi necessitas aut ecclesiae utilitas, judicio epis­ copi, aliud exposcat ». In cit. cap. Mil legitur: « Promoti ad sacrum subdiaconalus ordinem, si per annum saltem in eo non sint ver­ sati, ad alliorem gradum, nisi aliud episcopo videatur, as­ cendere non permittantur. Duo sacri ordines non eodem die etiam regularibus conferantur; prix ilegiisac induitis quibus­ vis concessis non obstantibus quibiiscumque ». Tandem in cit. cap. A7 I ’ statuitur : « Qui pie et fideliter in ministeriis anteactis se gesserint et ad presbyteratus or­ dinem assumuntur, bonum habeant testimonium, et ii sint (1) Ben. XIV, Inui. Ecc. LVII1. (2) ll.tlli. r. p. III, sect. VII. cap. I, art. VII per totum ; Thomassinus, loin I, lib. II, cap. XXXV et XXXVI. ■ CAPUT III. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS qui non modo in diaconatu ad minus annum integrum, nisi ob ecclesiae utilitatem ac necessitatem aliud episcopo vide­ retur, ministraverint, sed etiam etc. ». Haec repetit Pontificale Romanum in rubrica generali De ordinibus conferendis ab initio. 502. Exinde apparet Cone. Trid. nil habere de interstitiis interprimam tonsuram et ostiariatum; sed cum praecipiat quatuor ordines minores esse per temporum interstitia con­ ferendos, nisi aliud episcopo expedire magis videatur ex justa causa, sequitur primam tonsuram et quatuor minores ordines, aut etiam solos quatuor minores ordines unica vice non posse conferri. Errant igitur illi qui docent pro ordini­ bus minoribus nulla interstitia praescripta esse. Quia vero Tridentinum haec interstitia non determinat, hinc consue­ tudines particulares introductae sunt, quibus episcopus de­ ferre potest, si velit, sed non tenetur. In genere intervallum conforme menti Cone. Trid. illud esset in quo aliquod doc­ trinae, aetatis ac meriti incrementum inter unam et aliam ordinationem in minoribus notari possit, e. g. intervallum ab una ordinatione Quatuor temporum ad aliam successi­ vam item Quatuor temporum I). Pro ecclesia Romana, in primis Innocentius XI, die 20 Febr. 1673, vivae vocis ora­ culo expresse prohibuerat et ordinaverat ne in posterum prima tonsura unica vice cum quatuor minoribus conferre­ tur, sed dumtaxat prima tonsura cum duobus minoribus. Deinde Benedictus Kill, dio 20 Mai i 1725, mandavit ut de cetero in Urbe prima tonsura dumtaxat absque ullo alio or­ dine tam saecularibus quam regularibus eadem die conferri deberet sive in ordinationibus generalibus sive in particu­ laribus (2). Revera etiam hodie haec praxis in Urbe serva­ tur tam pro saecularibus quam pro regularibus, ut prima vice sola prima tonsura detur, deinde ordines minores con­ ferantur bini; at Patres Societatis .festi antiquum privile­ gium recipiendi eadem die primam tonsuram ac quatuor minores ordines rursus obtinuerunt, die 7 Sept. 1732 (3 . (1) lïallier, l. c., § VI, η. 28. (2 Honorante, cap. I, not. VI. (3) Honorante, I. c.. not. VII. 4 322 1 1* >1 i IF <ί f G » * TRACTATUS CANUMlTS DE SACK X ORDINATIONE 503. E contrario interstitia inter acolythalum et subdiaconatum, inter diaconatum et presbyteratum Cone. Trid. determinat, exigens annum integrum; expedit enim ut vo­ catio divina et probitas vitae ante has ordinationes in sacris maturiori experimento comprobetur I.. Porro hic annus su­ mitur in favorem ordinandi, ita ut non requiratur annus so­ laris, sed sufficiat ecclesiasticus, si solaris longior est, et viccversa. Hinc proposito dubio : « \n annus duodecim men­ sium completus esse debeat, vel sufficiat lapsa esse quatuor interstitia, quae propter varietatem festorum mobilium oc­ currunt, quousque duodecimus mensis compleatur ». S. C. C. die 3 Frbr. 1595 reposuit : « Attendendum esse censum quatuor dictorum interslitiorum, non autem tempus duo­ decim mensium completorum ». Hinc e. g. ordinatus aco­ lythus in sabbato sancto poterit ordinari snbdiaconus in sab­ bato Sitientes sequentis anni, si intra hoc temporis spatium completus effluxerit annus solaris, nec tenetur Pascha expcclare (2) : item ordinatus acoh thus in sabbato sancto po­ terit ordinari snbdiaconus in sabbato sancto anni sequentis, etsi completus annus solaris nondum effluxerit. 504. A loge interstitiorum episcopus dispensare potest. Et quidem si agitur de interstitiis inter acolyihatum et subdiaconatum, inter diaconatum et presbyteratum, episcopus dispensare tantum potest ob necessitatem aut utilitatem ecclesiae, idest si necessitas aut utilitas ecclesiae exigit hanc celeriorem candidati promotionem, ita ut possit dis­ pensari· propter solam utilitatem. Quamquam enim pro in­ terstitiis inter diaconatum et presbyteratum Cone. Trid., cit. sess. Will, cap. Y/E, de re/., dicat hanc dispensa­ tionem non esse ab episcopo concedendam nisi ob ecclesiae utilitatem \c necessitatem, et ideo non pauci putent pro hac dispensatione requiri necessitatem (3), tamen S. G. C., dio 3 Mai i 1620, declaravit ea verba sumenda esse non copulative sed disjunctive. Ecclesia vero pro cujus nocessi(I) Rallier, l. c.. n. 20 : Honorante, cap. Ill, not. IV. "- Sehmalz., I. XI, η. 12; Pirlung, η. 88; Riganti, in coinm. Beg, XXIV Canccll. .ip., § I, n. 71. Ç3) Honorante, cap. V, not. II ; S. Alph., VI. n. 793. 323 tali' aut militate dispensatio concedi potest, juxta relata decreta Cone. Trid., est ecclesia cui ordinandus adscript ns est (1); sed quoniam haec adseriptio clericorum alicui pe­ culiari ecclesiae usu recepta non est.de qua re alias, puta­ mus nomine ecclesiae, in casu venire dioecesim ad quam candidatus pertinet el in qua ministerium sacrum exercere debebit. Tandem Benedictus XIV, in hist. Ecc. /J7//, ita hanc ecclesiae utilitatem aut necessitatem declarat : « Tum quidem necessitas intervenit cum peculiari ecclesiae ministri desunt, nec alii ordinibus praediti sufficere videntur ut eadem munera sustineant. I lilitasauiem ostenditur cum in aliqua ecclesia parum idonei ministri versantur ; vel si de aliquo viro res agatur aetate jam matura et doctrinae laude prae­ stanti, quae satis legitimae causae a superioribus judicantur. I tililas pariter ex eo proficiscitur, si aliquis parochiam aut beneficium obtinuerit ea conditione ut infra annum, juxta decretaS. t’,., presbyteratum aut sacrum ordinem suscipere teneatur ». Gemina habet Honorante, cap. ///, not. /I’. Ex his apparet nostris diebus, clero ob luctuosas temporum circumstantias fere ubique deficiente, semper aut fero sem­ per verificari hanc ecclesiae, idest dioecesis, utilitatem aut necessitatem. Ceterum candidatus semper praesumere de­ bet dispensationem ab episcopo concessam esse legitimam. 505. Si vero agitur de interstitiis pro minoribus ordini­ bus inter se, aut de interstitiis inter subdiaconatum et dia­ conatum, episcopus potestatem dispensandi habet pure et simpliciter etiam citra necessitatem aut utilitatem ecclesiae, cum Gone. Trid. dicat : Xisi aliud episcopo r /pedire mat/is rideretur. nisi aliud episcopo rideatur. At eiiarn pro hac dispensatione requiri justam causam arbitrio episcopi certissimum est ; et in genere gravior causa requiritur pro dispensatione ab interstitiis inter subdiaconatum ct diaco­ natum. quam pro dispensatione ab interstitiis pro ordinibn» minoribus inter se, uti probat Honorante, cap. / Γ, not. I. Justitia autem seu sufficientia causae tam pro una «piam pro alia dispensatione remittitur arbitrio et prudentiae epis(APL'T III. ---- DE SI HIECTO SACHAE ORDIN VUOMS I S. Alph., I. c. 32ί· JIIACTATLS CANONICI S DE SACHA ORDINATIONE copi ; e. g. quod parentes ordinandi optime de ecclesia me­ riti sunt, qtiod ordinandus deinde abesse debet causa stu­ diorum, etc., possunt esse causae pro ipsa dispensatione ab interstitiis pro diaconatu. Si autem quaeras curnain Cone. Trid. dispensationem ab interstitiis inter acolythatum et subdiaconatum difficiliorem voluerit, (piam dispensa­ tionem ab interstitiis inter subdiaconatum et diaconatum, vel inter diaconatum et presbyteratum, respondet Hono­ rante, /. c. : « Quia ministerium diaconatus his tempori­ bus minori indiget probatione, cum jam in desuetudinem abierint canonicae leges in quibus multa diaconis commit­ tebantur quae valde exactam personae cujus fidei tradenda erant, cognitionem et experientiam requirebant ; et alias diaconatus nullam addit de novo obligationem aut vinculum sive castitatis servandae, sive officii divini recitandi, quod non trahat secum subdiaconatus ». 506. Sed quinam episcopus potest dispensare super in­ terstitiis ? In genere potest dispensare solus episcopus dioe­ cesis ad quam candidatus perlinet (✓/. , L)) (l·, quia hic solus episfcopus potest judicare de necessitate vel utilitate ecclesiae, et praeterea ipse solus habet jurisdictio­ nem in candidatum. Plures censent quemlibet episcopum proprium pro ordinatione, ideoque et episcopum merae fa­ miliaritatis, posse dispensare 'l) \ quod non admittimus nisi beneficium conferendum candidato sit residentiale. Hoc modo intelligimus responsionem S. C. C. quam re­ fert Garcias, /. c., cap. F, η. 87 : « S. C. consuit et decla­ ravit quod licet episcopus possit ordinare familiarem suum triennalem, sibi alias non subjectum, et dare illi dimissorias ad ordinandum a quocumque, dispensare tamen non potest super interstitiis de quibus cap. XIII et XII , nisi pro eccle­ siae suae utilitate ». Episcopus autem alienus nequii in­ terstitia remittere, nisi hanc potestatem ab episcopo proprio receperit. S. Carolus, iu concilio Mediolanensi IV, lit. Quæ (1) Schmalz., l.XI, n 13 Navarms, Cons. XII, De temp. ordin. (2) S. Alph., VI, n. 775; Garcias, De beneficiis, p. II, cap. 14 ; Bar­ bosa. De ofi. et pot. ep., Alley. IV, n. 54; Salin., De ordine, IV, n. 53. CAPUT Hi. ---- BE SUBJECTO SACBAE OBDTNATIOXIS 32.) perlinent ad sacram ordinal., vult dispensationem esse exprimendam in litteris dimissoriis una cum dispensationis causa. S. C. in Astoricmsi. 21 Apr. 1591, censu it, sede vacante, hanc episcopi proprii potestatem transire ad vica­ rium capitularem (1); sed iniis solum casibus in quibus licentiam ordines suscipiendi subditis dioecesanis dare po­ test, ut eadem S. C. declaravit etiam in Achrrunlina, 26 Apr. 1602(2). Eadem S. C. in Neapolitana, 3 Apr. 1593, et Heatina, Ί Nor. 1696, edixit, in absentia episcopi, cl vica­ rium generalem cum mandato generali posse dispensare (3). 507. Haec de clericis saecularibus. Dubitatum fuit num decreta Cone. Trid. quae statuunt interstitia pro sacris or­ dinationibus, comprehendant etiam regulares: et S. C. C., apud Benedictum \l V. /. e.. respondit comprehendi. Hoc autem posito, eadem S.(i., die 31 Maii 1597 censnii: « re­ missionem interstitiorum, etiam quoad regulares ex causis tantum a Concilio expressis faciendam, perlinere ad episco­ pum ordinantem ; eum tamen hac in re debere, quoad causas, deferre judicio et attestationi superioris regularis ordinan­ di ». Hanc regulam confirmavit eadem S. C. dic 1 Julii 1597, et die 12 Sept. 1609 (/i). Haec applicanda sunt, etiam quoad ordines minores, subditis regularibus qui (‘miserunt professionem simplicem ante solemncm juxta praesentem disciplinam : ceteri autem professi votorum simplicium accensentur saecularibus, nisi specialibus gau­ deant privilegiis. Tandem relate ad subditos abbatum, si abbas eos ordinat, potest etiam dispensare ab interstitiis ; secus dispensat episcopus dioecesanus aut xicinior ex cau­ sis in decretis Tridontinis comprehensis, de quibus tamen debet judicium suum formare ex ipsius abbatis attestatione, ut declaravit S. (’.. C. in Faneris, 6 Julii 1592, apud Giral- , (1) Giraldi, p. II, seel. 101. (2) Riganti, in Ileg. XX/Γ Cancell. Apost., § HI, n. 221, pl tires alios citans. i'3) Riganti, I. c„ § I, »i. 74; Giraldi, I. c. ; Barbosa, in Cone. Trid., sess. XXIII. cup. XIII, n.l. (4) Ben. XIV, /. c.; Giraldi, I. c. •1 4 C/ μ I λ U P f· ». ·· f 326 THACTATLS CANONICI S DE SACRA ORDINATIONE 508. At Cone. Trid., in relato cap. A7Z/, speciatim pro­ hibet duos sacros ordines eadem die conferri etiam regula­ ribus; quod repetit Pontificale Romanum in rubrica gene­ rali De ordinibus conferendis ab initio, et praeter alios jam tradiderat Innocentius III, in cap. 13, De temp, ord., et Honorius III, in rap. I·’) ejusd. tit. Innocentius III,/, c., reprehendit ordinationem cujusdain qui praecedenti sab­ bato (vespere iu diaconum,et sequenti die dominico in pres­ byterum ordinatus fuit; reprehendit, inquam, quia mane cum \espere, seu vesper cum inane ad eiimdum diem per­ tineri1 censetur fictione canonica n. 67). E contrario in an­ tiqua Ecclesiae disciplina receptum passim erat, ut subdia­ conus qui ad presbyteratum destinabatur prius diaconatum et stati m postea presbyteratum reciperet, prouti advertit Duchesne, Origines du culte chrétien, chap. A’, § 3, et sup­ ponunt Ordines llomani (Alley. Γ), eu ni nonnisi septem diaconi proprie dicti in eadem ecclesia haberi possent (n. 32}. 509. Proinde hodie, posita etiam dispensatione ab interstitiis et a temporibus ordinationum, episcopus numquam potest duos sacros ordines eadem die conferre , nisi id a Sede Apostolica expresse permissum fuerit (I ). Si a Sede \postolica obtinuit indultum super interstitiis tan­ tum, episcopus non servat interstitia ; sed servare debet tempora ordinationum, ut facile patet. Si obtinuit indultum super temporibus tantum, episcopus ordinationem habebit extra tempora ; sed super interstitiis non cogitur dispensare, ut monet Innocentius \ 11 in decreto relato n. 7 / : seu po­ test ab interstitiis dispensare vel non. juxta necessitatem vel utilitatem ecclesiae. Tandem si obtinuit indultum super interstitiis et temporibus, episcopus ordinabit extra tem­ pora et sine interstitiis. At mnnquam potest plures ordines sacros eadem dic conferri*. Potest tamen, nisi aliud ex ver­ bis induhi constet, conferre unum ordinem sacrum die sab­ bati, et alium die dominico. Obstare videtur theoria Inno1 Nonnulla exempla harum dispensationum vide apud Riganti, /. c il . 327 centii III \n cil. cap. 13. De temp. ord... quod nempe mane cum vespere, seu vesper cum mane ad eumdem diem ex fictione juris pertinere censetur, ideoque hic episcopus duos ordines eadem dic conferret. Respondet Schmalz., /. .\7, n. 16: « Introducta a jure esi haec fictio) potius in favo­ rem ut continuari ordinatio possit ab episcopo, quae in sabbato absolvi non poterat, quam in detrimentum, quale induceret respectu privilégiât!, si is ob illam gaudere privi­ legio suo non posset. Unare nisi aliud jure sit constitutum (de quo mihi non constat), judico in tali casu attendendam non fictionem juris, sed rei veritatem; est autem rei veri­ tas quod sabbatum et dominica sint dies distincti ». Ilis adde illam fictionem juris locum habuisse, quando Missa ordinationis celebrabatur vespere sabbati (». 57. 67 i ; sed hodie cum Missa ordinationis celebretur mane sabbati, theo­ ria Innocentii 111 applicari amplius non potest, lloc indultum super interstitiis et temporibus datur saepius cum clausula ut quis ordinari valeat in Iribus diebus festir is extra tem­ pora: qua episcopus potest ordines conferre iribus diebus festis continuis, sed potest etiam juxta suum arbitrium in­ ter unum aliumque ordinem aliquod spatium servare, bre­ vius tamen spatio inter tempora ordinationum (l). 510. Quaeritur utrum haec lex interstitiorum possit ex contraria consuetudine abrogari aut mitigari ? Sunt duae responsiones S. C. C., quas sine die et anno referi Fagnanus, in comm. cap. 3. De temporibus ordinalionum\\\ line. Propositis enim dubiis: « 3° An ex consuetudine possit episcopus uno et eodem dic ad minores ordines aliquos pro­ movere ; V’ An ubi consueverit ordinatos ad quatuor mino­ res ordines die veneris, et in die sabbati sequentis ad ordi­ nem siibdiaconatiis promoveri, id sit licitum propter con­ suetudinem »; S. C. reposuit : « Ad 3U,,‘ praesupposita con­ suetudine posse; Ad V" licere episcopo, si dies veneris sit dies festus, et si necessitas aut militas ecclesiae judicio episcopi id exposcat, juxta decretum Concilii, cap. XI, sess. CAPI T III. — DE SI BJECTO SACRAE ORDINATIONIS 1 Giraldi, l. c., cum Matthaeuccio, Off. cur., cap. XXXV. n. '13, et Monacelli, p. II, tom. 1V, Ut. XIII, n. 38. 4 328 TRACTATES CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE XXfl/, non tamen in publicis ordinationibus, sed privatim ei aliquibus praedictos minores ordines conferre ». Proinde in hoc altero casu consuetudo parum admodum praestat; nam etiam stante consuetudine, ordinatio licita non est nisi ex necessitate aut utilitate ecclesiae judicio episcopi. Imo Fagnanus,/. c., n. 'il, affirmat ex consuetudine licitum esse eodem quoque die dare ordines minores et subdiaconatum (!) ; quod intelligendum est infra limites praeceden­ tis responsionis S. C. C. Ceterum ubi consuetudo non viget, id semper reprehendit S. C., nec umquam hanc facultatem concedit. Ita cum archiepiscopus Calaritanus supplicavisset pro facultate conferendi eadem die primam tonsuram, ordi­ nes minores et subdiaconatum. S. C., die 21 Febr. 1728, ejus preces non admisit. Tandem nemo umquam affirmavit, eodem die duos ordines sacros posse ex consuetudine con­ ferri. 511. .lure decretalium, si eodem die duo sacri ordines dati fuerant, episcopus ordinans suspensus erat a collatione utriusque ordinis, ordinatus vero ab exercitio ordinis ulti­ mo recepti tantum. Ita Innocentius 111 in cit. cap. 13, De temp. ord., licet ductores non conveniant utrum haec sus­ pensio fuerit latae vel ferendae sententiae. Si eadem die dati fuerant ordines minores et subdiaconatus, in cap. 2, De eu f/ui flirt ice ordines suscepit, dicitur ordinatum mul­ tum excessisse, et non esse ei permittendum ministrare nisi in minoribus ordinibus; si vero domum religionis intraxerit et vita et mores ejus exegerint, abbatem in aliis posse or­ dinibus dispensare. Communis opinio erat hunc ordinatum esse suspensum ab exercitio subdiaconatus tantum, et ordi­ nantem, si scienter fecisset, a collatione subdiaconatus, licet et haec suspensio videretur ferendae sententiae. Nonnulli tradunt hunc ordinatum esse irregularem (2) : et quod de stxlo Poenitenliariae incurratur irregularitas testatur Pignatelli, tum. 1. cons. 319, et tard. Petra, torn. Γ, pag. 266, n. hb circa finem \ sed haec irregularitas gratuito prorsus li Schmalz., I. XI, n. 15; Pirhing, n. 83; Navarrus, XV 7, n. 71 ; Riganti. I. c., n. 87. (2) Thesaurus, p. 11, cap. XVI, § 2, υ. Ordo. CAPUT 111. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIOMS 329 adslruilur, nulli innixa juri. Igitur cum in violantes inter­ stitiorum legem, de qua huc usque, nulla poena statuatur nec in Cone. Trid. locis citatis, neque in const. Aposlolicac Sedis, dicentium hodie ipsos committere grave peccatum, non vero poenas jure latas contrahere. 512. 'laudem ex relatis decretis Cone. Trid. evidenter apparet haec inter singulos ordines temporum intervalla non esse otiose transeunda. Nimirum canones interstitia prae­ scripserunt in primis ut ordinatus accuratius addiscat quan­ tum sit hujus disciplinae pondus, idest gravitatem officii recepti et recipiendi, in recepto ordine sese exerceat juxta, episcopi praescriptum, et in probitati1 vitae ac doctrina una cum annis continuo accrescat. Hoc modo probatus in mino­ ribus ascendet de gradu in gradum ad majores ordines us­ que ad presbyteratum, aptus, quantum humana fragilitas sinit, ministerio altaris et animarum l). Hinc ordinatus debet receptum ordinem tempore interstitiorum exercere antequam ad superiorem promoveatur, prouli tradit ex­ presse Cone. Trid. in relatis decretis, licet hoc necessarium ordinis recepti exercitium ulterius non determinet. Necessa­ ria est dispensatio Sedis Apostolicae ut ordinatus ad supe­ riorem ordinem in distincta ordinatione promoveri valeat, quin ordinem receptum prius exercuerit : quo privilegio gaudent e. g. alumni Collegii Urbani de Prop. Fide in Urbe, ex Brevi 1 rbani VHl, Ad uberes. 18 Mtiii 1638; sed nova ordinatio sine exercitio ordinis recepti et sine apostolica dis­ pensatione foret leviter tantum illicita (2). 513. Eliam in ecclesia Graeca tel similiter etiam in aliis orientalibus confessionibus) ordines gradati m conferuntur, servatis interstitiis. Scilicet prima die, praemissa tonsura clericali, confertur lectoratus et subdiaconatus. deinde distinctim conferuntur diaconatus, presbv terat us et episcopa­ tus, observatis interstitiis pro ratione necessitatis longiori­ bus vel brevioribus (3). Relate vero ad Graecos in Italia et123 (1) Hallier, /. c., § VII. (2) S. Alph., 17, n. 801 ; Salm., De ordine, cap. IV, η. T*. (3) Papp-Szilagyi, Enchiridion Jur. Ecc. Orient. Cathol., p. II, J 12; Goar, Bitualc Graecorum, pag. 235. * ff 330 TRACTATUS CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE insulis adjacentibus commorantes, Benedictus XIV, in const. /:7>/ pastoralia ^ept. Kai. Jim. 17/i2, ita statuit. 17/, n. I /| ; « Quamvis cx Ecclesiae disciplina, a Graecis olim recepta, promoti ad aliquem ordinem sacrum, si per aliquod tempo­ ris intervallum in eo non fuerint versati, ad altiorem gra­ dum ascendere non possint, qua lege Graeci sen Albanenses in Italia et insidis adjacentibus commorantes dubio procul tenentur ; nihilominus cum praedicti Graeci seu Albanenses Ordinarios suos quibus subjiciuntur, habeant Latinos a quibus tamquam alieni ritus sacris ordinibus ini­ tiari prohibentur: ac proinde cum Hornam vel in Calabriam, ubi sunt episcopi a S. Sedo Apostolica ad ordinationes ritu Graeco exercendas deputati, repetitis vicibus non sine quamplurimis incommodis el expensis ad sacros ordines juxta temporum intervalla suscipiendos sese conferre deberent. Xos. eosdem Graecos seu \Jbanenses gratiis et favoribus prosequi, eorumque incommodis consulere volentes, de aposlolicat* plenitudine potestatis, praefatis episcopis Grae­ cis Hornae el in Calabria pro tempore degentibus, licentiam et facultatem impertimus ut Graecos seu Albanenses hujus­ modi ex longinquis regionibus accedentes, qui minoribus sive majoribus ordinibus initiari cupiunt, ad omnes ordines promovere in posterum valeant tribus diebus festivis non autem continuis, sed aliquo temporis intervallo antistitis ordinantis arbitrio separatis, non servata interstitiorum le­ ge, nec requisita ad hoc ab iis qui initiantur, suorum res­ pective Ordinariorum Latinorum licentia sive dispensatione. » At cum illis Graecis seu Albanensibtis qui domicilium habent seu alias commorantur in ea provincia in qua epis­ copus ritus Graeci solet sacras ordinationes exercere, ad quem propterea sine gravi incommodo per temporum inter­ valla accedere possunt, ab interstitiorum lege minine dis­ pensamus, praeterquam cum alumnis et convictoribus ritus Graeci collegii Graeci l'rbis et Italo-Albanensium in Calabria et Sicilia, si eorumdem collegiorum necessitas vel utilitas arbitrio S. II. E. Card. Administratoris et Protectoris prae­ fati collegii Graecorum I rbis. el episcopi praesidentis seu rectoris utriusque collegii Italo-Albanensium praedicti res- CAPET 111. — DE SI BJECTO SACRAE ORDINATIONIS 441 peclive pro tempore existentium exegerit, ut praefati alumni et convictores absque temporis intervallo tribus diebus fes­ tivis non tamen continuis, ut praefertur, ad ordines promo­ veantur ; (pio casu eos sic initiari posse plenam facultatem facimus atque concedimus ». 514. Haec respiciunt interstitiorum legem pro ordina­ tionibus infra episcopatum. Sed etiam pro episcopali conse­ cratione interstitia a Cone. Trid. praescripta sunt. Nam in ses.s. A\7/. cap. II, de ref., statuit: « Uuicumque posthac ad ecclesias cathédrales erit assumendus, is non solum na­ talibus, aetate, moribus el vita ac aliis quae a sacris cano­ nibus requiruntur plene sit praeditus, verum etiam in sacra ordine antea saltem ,se.r mensiurn .spatio constitutus ». Hoc Tridentinum decretum declaratum postea fuita Gregorio XIV. in const. Onus, 15 .Mai i 1591 .ubi. inter aha, praecipit epis­ copum, saltem ante sex menses, debere esse initiatum ma­ cris ordinibus. Ex qua plurali locutione sequi videtur ne­ minem posse consecrationem episcopalem recipere nisi post sex menses a recepto presbyteratu I ). 5° — Vinculum matrimoniale ι2·. i 515. Clerici in Ecclesia adstringuntur obligatione caeli­ batus, qui proinde appellatur ecclesiasticus. llationes gra­ vissimas quibus innititur haec lex quae mere ecclesiastica est, vide in nostro Tractatu canonico dc matrimonio, n.5/8. Porro haec lex. dum clericos obligat ad continentiam, ex ima parte prohibet ne ipsimet clerici nuptias ineant, et hoc fuse nos exposuimus in cit. nostro Tra< latu, n. 58! se, in(.\°. Si vero ordinem sacrum recepit, reddere po­ test et debet, sed non potest petere, ex cap. 3, De conv. conj ugatorum ; item prohibetur in suscepto ordine solcmniler ministrare, ad altiores promoveri, aut aliquod beneficium vel officium ecclesiasticum oblinere. In casu bonae fidei haec prohibitio erat simplex prohibitio ex ipsa lege quae vetat conjugatum sine consensu uxoris ad ordines promo­ veri ; nam haec lex eo ipso \etat taliter promotum in sus­ cepto ordine solemniter ministrare, beneficium aut officium ecclesiasticum assequi, vivente uxore (n. /3.7), sive conju­ gatus promotus luerit bona sive mala lide. In casu autem malae fidei haec prohibitio habebat etiam rationem poenae (.1) Sanchez, De male., X, XV, n. 19. 12) Engel, IV, XIX, n. 21. (B) Eagn., I. c.. n. 18. i Eagnanus, in comm. cap. 5, De conv. conjugatorum n. 10. 341 suspensionis, quia perdurabat, soluto quoque matrimonio, ut expresse tradit Joannes XXII, /. c. Hodie poena suspen­ sionis suppressa est, cum non legatur in const. Aposbdicae Sedis, ideoque in omni casu est simplex prohibitio, licet in casu malae fidei promotus graviter peccaverit; quae prohi­ bitio cessat, soluto matrimonio, nec secumfcrt irregularita­ tem, si ordinatus, graviter peccans, in ordine suscepto, vi­ vente uxore, solemniter ministraverit (I). Si vero matrimonium est ratum tantum, episcopus, ex cit. e.rtrar. un., instanter moneat et. inducat ordinatum, praesertim si est iu sacris constitutus, ad religionem solem­ niter profitendam : quo facto vinculum matrimoniale solvi­ tur et vetitum, de quo supra, cessat. Quod si forsan, addit Joannes XXII, vir renuerit adimplere, episcopus, si uxor institerit, ipsum compellet per censuram ecclesiasticam con­ tractum matrimonium consummare: quo in casu ea quae supra diximus repetenda sunt. Kl juxta praesentem disci­ plinam aliud etiam foret remedium ; scilicet si vir est in sacris, matrimonium probatur non fuisse consummatum et mulier instat, vir potest petere a Sede Apostolica dis­ pensationem a matrimonio rato et non consummato. 530. At non sufficit juxta sacrorum canonum dispositio­ nes uxoris consensus pro mariti promotione ; sequentes enim regulae prae oculis habendae sunt : 531. 1° Si uxor consentit quidem ordinationi viri, sed ipsa renuit sive religionem cum x otis solemnibiis ingredi et profiteri, sive votum perpetuat* castitatis in congregatione religiosa aut in saeculo emittere, \ ir, si matrimonium est consummatum, num quam promoveri potest. Id traditur ex­ presse in cap. (i, /)c cone. conjiuj. : « Nullus conjugato­ rum est ad sacros ordines promovendus, nisi ab uxore con­ tinentiam prolitente fuerit absolutus ». Quamquam vero in hoc canone \lexander III agat de conjugis promotione ad ordines sacros, tamen prohibitio intelligenda est etiam de minoribus ordinibus et ipsa prima tonsura, ut notat tilossa, /. c., c. ad sacros, et patet ex dictis /t. 5^.7. Dixi— CAPIT 111. — DE SENECTO SACRAE ORDINATIONIS (1) Suarez, De censuris, disp. XXXI, sect. l,n. sequ. f* 1' ΛI 342 TRACTATUS CANONICIS DE SACRA ORDINATIONE mus si matrimonium est consummatum, quia si est ratum tantum, vir religionem solemniter professus posset ordi­ nari, utpote solutus a vinculo matrimoniali : insuper dis­ pensatio a vinculo matrimoniali peti posset a Sede Aposto­ li ca. 532. 2° Si maritus est juvenis, aut est quidem aetate pro­ vectus seu senex, sed ob alias circumstantias est suspectus de incontinentia, numquam promoveri potest, nisi prius religionem cum \ otis solemnibus professus fuerit : uxor vero (si matrimonium est consummatum) si ratione aetatis aut aliarum circumstantiarum est suspecta de incontinentia, debet et ipsa religionem ingredi et solemniter profiteri; se­ cus satis est si volo simplici perpetuae castitatis in congre­ gatione religiosa aut etiam in saeculo sese obstringat: de qua re fusius canonistae agentes de regularibus. Id traditur in can. 6, disl. 77, in Decreto: « Si conjugati juvenes consenserint ordinari, etiam uxorum voluntas ita requirenda est ut, sequestrato mansionis cubiculo, religione promissa, posteaquam pariter conversi fuerint, ordinentur ». Quam­ quam enim Glossa, /. c., r. sequestrato et r. religione, hunc canonem inlelligat de solo voto castitatis ab utroque conjuge in saeculo emisso, tamen sensus obvius est uxoris voluntatem esse requirendam, ita ut, dissoluta communione vitae, uxor religionem profiteatur, et tunc vir, postquam el ipse conversus pariter fuerit ad religionem, ordinetur. Hinc S. C. C.,in Veronensi, IS Dec. 1728, non permisit uxorem XXIV annorum vota solemnia religiosa nuncupare, et vi­ rum XL annorum ad ordines in saeculo promoveri : « propterea quod existimatum non fuerit, ait Benedictus XIV, De syn., XIII, XII, n. l/ι, virum qui a florente, quam agit, aetate ad voluptatem allicitur, per susceptos in saeculo sa­ cros ordines dici posse ab incontinentiae, periculo prorsus abesse, atque adeo opportunis cautionibus, praesidiisque munitum, qualis evaderet, si se in monasterium abderet, ibique religiosam emitteret professionem. Haud tamen dif­ fitemur, quin aliqua afferri possint exempla episcoporum qui nuptae mulieri facultatum fecerint se dicandi Duo in monasterio, dum vir sacerdotio inter sacculares initiaretur, ■ I j * u . , 1 I CAPUT HI. — bE SUBJECTO SACBAE OHbl.XAI 10X1S 343 licet is haud grandiorem, sed virentem ageret aetatem. Hoc autem ideo fortasse factum, quod perspectissima fue­ rit viri probitas colloque praecognitum, quantum quidem humana conditio patitur, fore ut sacris ordinibus obstric­ tus illibatam castitatem servaret ; quod potissimum inten­ dunt sanctiones canonum jubentium virum aetate florentem religionem ingredi, quoties uxor inter moniales ad religio­ sam vitam ducendam se recipit ». Deinde sapientissimus Pontifex addit hos episcopos non satis tuto egisse longcque rectius fuisse facturos, si, ubi peculiares facti circumstan­ tiae id suadere viderentur, oratores monuissent, ut oppor­ tunam a Sede Apostolica dispensationem implorarent, eum nulla de hoc extet pontificia dispositio ordinationem in casu permittens. 533. Si autem quaeratur quandonam vir (aut mulier) di­ catur juvenis, vel potius senex aut aetate provectus, res­ pondemus id remitti prudenti judicio episcopi. Ad rem fo­ lium S. C. C. in Florentina seu 1 'olaterrana, 28 /1 ug. 1830 : « Senectus non est annorum numero computata, et jure cautum non habetur quot anni exigantur ad senectutem, ut conjuges in sacetdo manentes a quovis libidinis periculo et incontinentiae suspicione sint immunes, ideoque senectutorn a valetudine, a viribus, ab anteactae \ itae consuetudine. potius quam ab annorum dumtaxat munero, patet esse aesti­ mandam. Fagnanus, in cap. Cum sit. l)e conv. conjug. n. 17 ; S. C. C. in Farcinonen., ‘28 Sept. 1765. § Juristae. Senectus enim, inquit Cajetanus, in 2. 2, y. 1 /i 7. art. 'i. ad lum, non est evidenter omnibus una, sicut aetas augmenti ; quoniam aetas augmenti determinatur ab ortu, qui certus est ; aetas vero senectutis a naturali occasu qui in­ certus est. Sunt enim quidam sexagenarii ita fortes, ut alii quadragenarii, el unus altero habet multo plures cir­ culationes coelestes ». Exempla desumpta ex thesauro S. C. habes infra, praeter exemplum in leronensi, quam/?. praec. citavimus. Attamen tum pro hoc primo casu, tum pro casibus subsequentibus illud notandum est, nempe S. G. C. aut episcopum, admittentes conjugati ordinationem, posse parti vel partibus in saeculo manentibus nonnullas condi- Β^ΗΒΗΜΗηβηηιιμμ······ 344 TRACTATUS CAXOMCL’S DE SACRA OUDiXATlOXE lioncs imponere quibus observantia continentiae et fidelium aedificatio magis magisque caveatur, sive jure praevisas, e. g. ut simul non habitent in eadem domo, sive jure non prae­ visas, e. g. ut uxor quae votum castitatis emisit, habitet, durante vita mariti, in domo religiosa, quin professionem faciat. 534. Votum simplex castitatis perpetuae emissum ali uxore, viro sacrum ordinem suscipiente, irritare matrimo­ nium quod uxor, defuncto viro, attentaverit sine dispensa­ tione, vide in cit. nostro Tractatu canonico de matrimonio, n. 575. 535. 3° Si ex una parte vir provectus aetate est, nec ra­ tione aliarum circumstantiarum est de incontinentia sus­ pectus, et ex alia uxor parata est religionem cum volis solemnibusprofiteri, vir promoveri potest in saeculo remanens, etsi matrimonium fuerit consummatum. Id patet ex rei. cap. 6, De cono, conjug., collato cum rei. can. 6, dist. 77 ; ex quibus juribus deducit urprius uxorem debere professionem emittere, et deinde virum ordinari. Idem eruitur etiam ex cap. /i, De cone. conjug.. ubi Alexander 111 tradit posse conjugem ad religionem transire, altero in saeculo rema­ nente et castitatem profitente, si senex est. Ilocantem po­ sito, « ambigi jure nequit, ait Benedictus XIV, /. c.. n. 13, quod in hac... facti specie possit vir, si velit, ad sacrum ordinem, indeque ad sacerdotalem gradum in saeculo con­ scendere ; si enim lex ipsi in tali casu indulgct ut simplici castitatis volo illigatus in saeculo permaneat, cumulatior legem implet, si sacris ordinibus initietur, cum castitatis votum sacris ordinibus adnexum solemne sit et habeatur... » 536. 'i° Tandem vir in saeculo permanens, promoveri etiam potest ad omnes ordines infra episcopatum, licet ma­ trimonium fuerit consummatum, si ulerque conjnx ab in­ continentiae suspicione immunis est ratione provectae aeta­ tis aliarumque circumstantiarum, et uxor renuit quidem religionem solemniter profiteri, sed parata est votum sim­ plex perpetuae castitatis in congregatione religiosa aut in saeculo emittere. De hoc casu folium S. C. C. in cit. Florentmascu Volaterrana,'IS Aug. 1830, haec habet : « I irum.. CAPIT Hl. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 315 viro licitum sit sacris se initiari ordinibus et in saeculo ma­ nere, quando ejus uxor paratam quidem se exhibeat per­ petuae castitatis voto se devincire, sed in monasterio Deo se devovere abnuat, vehemens inter doctores fervet quaes­ tio, quemadmodum videre esi apud Sanchez, De matrini., Hb. 17/, disp. XXXIX ; Gonzalez, in comm. ad caput Sa­ ne, De coni), conjug., el S. C. inczZ. Veronensi. § At vero. Attamen verior ac tutior, scribit Fagnanus in cap. Conju­ gatus, De coni). conjug.. n. 10, sententia est. si mulier sit senex et non suspecta de incontinentia, sufficere votum simplex castitatis in saeculo ; sin autem sit suspecta de incontinentia, aut sit juvenis, sive sit suspecta sive non. desiderari solemnem professionem. Atque huic quoque sententiae adhaesisse videtur S. Thomas, in /|, dist. 37. g. 1. a. '1 ad. Ί, scribens: Vxorem de cujus licentia vir ordi­ nem sacrum suscepit, teneri perpetuam continentiam, vo­ vere, non tamen teneri religionem ingredi, si sibi non timeat de incontinentiae periculo ». Stante voro hac con­ troversia, nec non et pluribus difficultatibus circa velifica­ tionem circumstantiarum requisitarum in hypothesi. tutius list ut casus deferantur ad S. C. C., quae aliquando preces respuit, aliquando admittit, nonnullis additis clausulis, lia iu Parisiensi, 0 Mail lii'iô, S. C. reposuit : « Si Sanctissimo Duo placuerit, dispensationem petilam suscipiendi ordines sacros de consensu uxoris concedendam esse .loanni de Moheron in forma tamen commissoria, vcrilieatis aetate ip­ sius sexaginta duorum annorum, et aetate uxoris quinqua­ ginta octo annorum, quodque ipsa emiserit votum solemne castitatis in manu Archiepiscopi Parisiensis, et quod ex at­ testatione ejusdem in dicta uxore cesset omnis incontinen­ tiae suspicio, el ipse sil benemeritus Sedis Apostolicae ab servilium praestitum S. G. de Prop. I ide » (lib. 17 Deer., pag. fi71)(l). In Constantiensi, 31 Mail 1766,rogata: « \n et quomodo praevia Apostolica dispensatione ab irregulari­ tate functus erat vir officio judicis criminalis) sit con­ ti) Folium S. C. C. in Barcinonensi, 28 Sepi. 1063, ubi fuse de hac materia. 346 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE cedendum Carolo Dominico .lutz (annos septuaginta jam nato) ut ascendere possit ad sacros ordines in casu »; S. C. censuit : « Consulendum SSmo pro dispensatione ab irre­ gularitate et pro facultate in casu dc quo agitur ascendendi ad sacros ordines, emisso per Kosam (in anno quinquage­ simo (o/isti/atam)\o\o perpetuae continentiae, nec non per­ manendae usque ad obitum viri in aliqua religiosa domo sub approbatione Eminentissimi Archiepiscopi ». In saepius cit. Florentina seu Volaterrana, 28 Aug. 1830, conjuges liberis (pios ex legitimo habuerant matrimonio, orbati, per­ fectionis viam agressi, votum castitatis perpetuae in curia Florentina emiserunt ; deinde vir, peractis theologicis stu­ diis, recepit ab episcopo Volaterrano primam tonsuram et minores ordines, assentiente uxore, nullo impetrato Summi Pontificis beneplacito. In anno quinquagesimo octavo con­ stitutus (uxore annum quinquagesimum secundum agente) vir, indubia vocationis signa praebens et vitam viro eccle­ siastico dignam agens, facultatem petiit a S. C. C. ascen­ dendi ad sacros ordines; (piae rescripsit: « Affirmative, dummodo habitent in separatis domibus, el renovato per mulierem consensu et voto castitatis, antequam orator ad sacros ordines promoveatur, perbreve facultalivum ». Tan­ dem Benedictus XIV, De syn..XI/Ι, \7/, n. I (>, refert se fa­ cultatem tribuisse spectato viro llyssiponensi, licet, aetate non admodum provecto, conscendendi ad sacros ordines, dummodo uxor simplex castitatis votum nuncuparet, post­ quam tamen sein aliquod monasterium recepisset.cavisselque idonee se professionem emissuram, cum primam con­ gruam dotem monasterio persolvendam fuisset consecu­ tura. 537. Imo non desunt canones qui in nostra In pothesi permittunt etiam uxori castitatem professae cohabitare cum viro ad ordines jam promoto. « Volumus, inquit can. 2'i, dist. 81, in Decreto, ut sacerdotes prohiberi debeant, ne cum mulieribus conversentur, excepta dumtaxat matre, so­ rore, vel uxore quae caste regenda est ». Glossa, Z. c.. v. rei urore, sibi objicit hoc esse contrarium cit. can. 6, (list. qui praecipit juvenes conjugatos non esse ad ordines 347 promovendos, nisi uterque conjux solemnem professionem religiosam emittat, et respondet : « Sed hoc dc senibus, il­ lud de suspectis. Vel loquitur secundum antiqua tempora . I lovera Thomassinus, /. c.,cap. XLI, η. I, refert primi* Ecclesiae saeculis episcopos, presbyteros et diaconos uxo­ rem quam ante ordinationem duxerant, secum passim reti­ nuisse in eadem domo, in qua tamen sua singulis el diversa erant conclavia, addens : « Ea porro erat sacerdotum inte­ gritas, religio, gravitas, ea vis legis ecclesiasticae, quae cle­ ricorum famam et continentiam adversus calumnias omnes et tenlationcs munitissimam tutissimamque haberet ». At haec nostris diebus non amplius velificantur, el haec cohabitatio clerico magnum periculum, et fidelibus gravissi­ mum scandalum profecto praeberet. HincS. C. E. eamdem nuinquam permittit, ut satis patet ex dictis ; et clarius in Lucana, 18 Julii 1793. Vir enim habebat 1.XX annos, uxor LXIV et ab omni incontinentiae suspicione uterque immu­ nis erat. Vir petebat ad ordines promoveri, et uxor parata erat ad emittendum votum simplex continentiae extra claus­ tra ut posset indigentiis corporalibus senis mariti praesto esse sub eodem tecto. S. C. reposuit non expedire ut orator ad sacros ordines ascenderet. 538. Nonnumquam S. C. admisit etiam virum ordinari in casu nostro, uxore nomen dante Tertiariis S. Augustini, aut alterius Ordinis, loco voti perpetuae castitatis. Ita in Partormilana, IQMaii. 1752. Ambo conjuges annos LXV1I attingebant, lilium habebant matrimonio copulatum, et op­ timis moribus imbuti a quindecim annis castitatem serva­ bant simul habitantes in propria ac ampla domo una cum lilio. Vir optabat ad sacerdotium ascendere ; uxor autem li­ cet ad id consensum ultro praeberet, tamen ad id tantum­ modo, ct vix adduci poterat ut Tertiariis S. Augustini aliisve nomen daret (1). Proposito dubio: « An sit locus dispen­ sationi in casu »; S. G. reposuit: « Affirmative, dummodo habitent in separatis domibus ». Hanc responsionem con­ firmavit litteris in forma Brevis datis, 13 Sepi, ejusd. anni CAPUT 111. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS (1) Ben. XIV, /. c., n. 16. 348 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE Benedictus XIV, qui, /. c., addit : « Tunc autem necessaria habita fuit, dispensatio propterea quod decretali Conjugatus, De conv. conjug., caul uni legatur: Nullus conjugatorum est at/ sacros ordines promovendus, nisi ab uxore conti­ nentiam profttenle fuerit absolu t us \ relata autem verba continent iam profilente minime congruere visa sint Ter­ tiariarum instituto, quod uxor amplecti cupiebat ». 539. Diximus autem in hoc ultimo casu virum juxta me­ liorem sententiam promoveri posse ad ordines infra epis­ copatum. I t enim maritus consecrationem episcopalem re­ cipere valeat, necesseomnino est ut uxor, utcumque vetula et ab incontinentiae suspicione immunis, religionem solemniter profiteatur. Ad rem Alexander III. in cit. cap. (>, De cone, conjug. : « Auctoritate Apostolica prohibemus, ne uxoratum praesumatis in episcopum ordinare, nisi uxor prius professa continentiam, sacrum sibi velamen imponat, et religiosam vestem assumat ». I bi Glossa, v. sacrum'. « Sed quid si esset vetula ? Xumquid sufficit si continentiam profiteatur ? Despondeo: non sufficit, nisi convertatur, et est speciale in uxore episcopi, etc. ». 6° — Militia saecularis ac servitiis (1). 540. De personis addictis militiae saeculari ac servituti nos sub eodem agimus numero, quia omnes libertate carent quae clericis necessaria est, earumque conditio, licet alia et alia de causa, statum clericalem dedecet. 541. 1” Militem, dum actu militiae servit, non posse ad ordines promoveri traditur in can. 'let ô, dist. 51 : rt run. un., dist. 53, in Decreto. Ratio est quia vita militaris cum clericali vita conciliari non potest, et ideo, can. 82 inter \postolicos. decernitur ut deponatur episcopus, presbv teret diaconus qui militiae vacaverint, el utrumque officium, ecclesiasticum scilicet ei. militare, relinere voluerim. Dere­ lictis autem stipendiis, per se nil prohibet quominus miles promoveatur. Per se, inquam ; nam aliud potest adesse 1) Vide canonistas in lit. De servis non ordinandis et eorum manu­ missione, XVIt, Lib. t Decret. CAPUT 111. — DE SUBJECTO SACRAE ORDIXATIOXIS 3 ί-9 impedimentum, et nominaliin irregularitas ex homicidio, de qua n. i i 8 sequ. Episcopus autem antequam virum qui stipendiis saecularibus militavit, ad primam tonsuram aut ordines admittat, speciali prudentia et inquisitione opus ha­ bet; nani ipse pravos mores et clerico indignos facile contra­ here potuit. 542. Nostris diebus militare servitium fere ubique loco­ rum est pro omnibus obligatorium, ne illis quidem exceptis qui a Ileo vocati altaris ministerio se dicare exoptant, aut religionem profiteri. Haec lex est injusta: sed ea posita, enixe adni lendum ut qui divinam vocationem ad statum cle­ ricalem aut religiosum habebant, ab illa non distrahantur, et simul speciales cautelae adhibendae sunt in admissione illorum qui servitium militare peregerunt aut peracturi sunt, ad ordines vel ad religiosam professionem. Opportunum igiliirjerit heic referre normas quas Sedes Apostolica haede re indicavit; quae licet Italiam tantum respiciam, tamen omnium regionum Ordinariis ac superioribus regularibus tanqiiarn prudentialis regula inservire possunt, et ideo eas in Latinam linguam versas subijeimus. 543. In primis S. C. S. Officii, statim ac lex servitii mi­ litaris ad clericos in Italia extensa fuit, sequentem omnibus Italiae Ordinariis dedit instructionem : « Suprema Congtio S. Officii...... opportunum duxit limis Ordinariis dioecesum Italiae indicare nonnullas normas, cautelas, aut praescrip­ tiones pro diversis casibus, quae sequentibus articulis con­ tinentur : » I. Illis alumnis ecclesiasticis qui infeliciter ad primam militum categoriam pertinent, neque spem habent fore ut ceu inhabiles excludantur a militia, neque ex defectu subsi­ diorum ut stipendiis voluntariis unius anni mancipentur, promotio ad sacros ordines necesse est ut differatur quous­ que defungantur militari servitio trium vel quinque anno­ rum, ac praeviis indubiis vocationis atque idoneitatis ar­ gumentis. » II. Nec videtur expedire ut in casibus peculiaribus ceu gratia postuletur dilatio usque ad annum XXVI ad subeun­ dum servitium militare voluntarium unius anni ante trien- 350 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE nale, sicut fit pro juxenibus a lege consideratis in VII. Majores cautelae requiruntur pro minoribus clericis qui coacti sunt stipendia militiae facere trium aut quinque annorum quique deinde ad resumendum statum ecclesiasti­ cum veniunt. » Criteria pro ipsorum admissione esse poterunt : CAPIT 111. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 331 » aj Vocatio ad statum ecclesiasticum satis antea compro­ bata z: » />) Vitae ratio in decursu militiae ab ipsis habita ; » c) Firmum propositum resumendi statum ecclesiasti­ cum statim ac ipsis redeundum sit domum. «Vlll. Sed utbabeatur moralis certitudo circa bonasdispositiones ab iis juvenibus clericis custoditas in decursu mili­ tiae el interpericula praesidiorum, limi Episcopi non parcent zelo atque industriae operosae, utentes omnibus adjumentis aptis, nisi ad superandas, saltem ad minuendas difficul­ tates occurrentes : (piorum inter mulla haec suggeruntur : » (z) In juvenibus qui proficiscuntur cum proposito per­ severandi in vocatione, praeter salubria monita spiritum ecclesiasticum conservandi percam, (piae possibilis sit, fre­ quentiam religiosae obsonandae et lectionem librorum ec­ clesiasticorum, non excluso libro de imitatione Christi, auc­ tore A Kempis, imponenda esset obligatio, si necesse est. etiam per epistolam, certiorem semper faciendi proprium Episcopum de iis locis ubi in praesidiis futuri sint, ut ita commendentur vigilantiae, charitali et consiliis Ordinarii localis et ab ipso habeantur opportunae notitiae, per con­ cursum alicujus boni ecclesiastici aut etiam laici, inter eos speciatim (pii sint adscript! piae associationi contributionis pro taxa militiae voluntariae animalis de (pia in art. /II. Hu­ jusmodi tutela videtur necessaria ac summe proficua ; et Rmi Episcopi non aegre ferre deberent ad hoc reciprocum officium se paratos praebere. » 4) Illi de quibus habitae fuerint notitiae bonae, redeuntes poterunt rursus adseribi statui clericali, sed non tam facile ordinibus sacris initiari. Prius enim exquirendae essent probationes sufficientes eorum vocationis per commoratio­ nem unius anni vel amplius in aliquo convictu ecclesiastico aut seminario, scorsim tamen ab alumnis ; atque ubi talia loca deessent, deberent subjici directioni et \igilanliae acti­ vae alicujus pii. docti el discreti sacerdotis, ut in eis revi­ viscat spiritus ecclesiasticus, el emendentur ii defectus (pios, quidquid dici velit, valde difficile est ut in decursu militiae ipsi non contraxerint. 352 TRACTATES CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE » c) Tandem major vel minor necessitas ministrorum de­ beret esset ratio plus minusve faciliorem ipsis reddendi pro­ motionem ad sacros ordines, ne exponantur uncti Christi ad resumendum militare servitium plus minusve activum juxta diversas militiae categorias in casu belli et ad subeun­ dos etiam perniciosos ejus effectus. » IX. Iisdem de causis non minores cautelae requiruntur pro collatione beneficiorum, idest canonicatuum ecclesiae calhcdralis, ac praesertim theologalis, et poemtentiarii et beneficiorum paroehialium. Ex hisce postremis,excepto casu absolutae necessitatis, deberet assumi de regula collatio inter cos tantum qui exempli sunt ab omni militari servitio ob transactum XXXIX annum aetatis. » X. Hoc ut facilius consequi possint, utile ac laudabile esset quod Rmi Episcopi omni zelo studerent promovendis vocationibus juvenum adultorum ab omni periculo subeundi militare senilium immunium,cos educando ad sacrum sanc­ tuarii ministerium seorsim ab alumnis aut alio modo quem idoneum censebunt felici exitui. >» XI. Si autem necessitas cogeret conferre paroecias aut alia ecclesiastica officia iis sacerdotibus qui, etsi antea de­ functi servitio militari juxta proprias categorias, sunt tamen per legem obnoxii ad redeundum in castra in casu belli, erit prudentiae Rmorum Episcoporum uti cautelis in collationi­ bus; declarando in similibus casibus provisum amovibilem, aut saltem curando ut ipse acceptet conditionem libere relin­ quendi portionem redituum et proventuum beneficii parochialis juxta prudens Episcopi proprii arbitrium in favorem ejus (pii interim deberet eorum vicibus fungi. » XII. Eadem conditio deberet exigi in provisione prae­ bendarum theologalis el poenitenliarii. » XIII. t Ium causa mensium aut aliorum titulorum provi­ sio reservabitur S. Sedi, expediet etiam ut limi Episcopi in commendatitiis (pias concedent, expressam mentionem fa­ ciant de concurrentium conditione, utrum scilicet obnoxii adhuc sint legi militari necne. » XIV. Iidem modi vigilantiae notati in artio. VIIIy adhi­ bendi essent pro ecclesiasticis de quibus in /it. a, b, CAPI T 111. ---- DE SI BJECTO SACRAE ORDINATIONIS 353 artic.XI, quoties, occurcnte bello, militare cogerentur; statim autem ac amililia revcrsisinl, expciHcaiit ali<|iiandiiiremlanf ad sacra exercitia peragenda, antequam resumant sacrum ministerium, ut spiritus ecclesiasticus in ipsis reviviscat. » XV. In casibus superius consideratis limi Episcopi po­ terunt dispensare a lege residendae parochos aut alios praebendatos qui ex suo officio ea essent adslricli ; sicut etiam clericos aut sacerdotes ab ea irregularitate quam forte m i 1 i l a n d o co n t rax c ri n t. » XVI. Occurrentibus casibus cum extraordinariis atque impraexisis circumstantiis, erit prudentiae Rmorum Epis­ coporum recurrere ad S. Sedem ad habendas analogas ins­ tructiones. » Hornae die 16 Septembris 1875. » C. Card. Patrizi ». 544. Recenter S. C. super disciplina regulari, specia­ li m pro alumnis regularium institutorum, hanc aliam instruc­ tionem promulgavit: « S. C. super disciplina regulari soni per intenta bono institutorum regularium, nequit juvenes qui in illorum spem succrescunt, negligere : hinc auctoritate Summi Pontificis confirmat apostolicas constitutiones de­ cursu temporum promulgatas pro eorum ordinario regi­ mine, et Superioribus Generalibus, pro eorum subditis con­ scriptioni militari addictis, sequentes speciales praescriptio­ nes impartitur : » 1. His qui perlinent ad primam categoriam et nequeunt esse certi de exclusione a servitio militari, professio solemnis et admissio ad ordines sacros debent retardari usque dum compleverint inspectivum serx ilium activum unius anni aut aliud temporis necessarii. » 11. I tile est favere servitio voluntario unius anni, etiam •subsidium concedendo juvenibus pauperibus aut integrum aut partiale, juxta facultates quas unusquisque Ordinum habere potest, ut ipsi valeant persolvere laxam requisitam a gubernio et providere aliis expensis in decursu militiae ; hoc tamen subsidium concedendum est tantum juvenibus bonae spei, docilibus et obedientibus. 23 ,·· 354 TRACTATUS CANONICIS DE SACRA ORDINATIONE » ili. Expedii ut priusquam inchoent senilium volunta­ rium aut aliquod senilium militare majus, vacent exercitiis spiritualibus saltem per decem dies, atque jam expleverint pat tern studiorum theologicorum (praemisso cursu regulari studiorum), quo magis in ideis religiosis atque in religiosa institutione sint fundati. > IV. I t juvenes facilius conservent vocationem eidemque moribus vitae respondeant, praeter salutaria monita, pos­ sibilem sacramentorum frequentiam, et lectionem bonorum librorum, injungatur eis ut se conferant ad viros ecclesiasticos designatos ab Ordinariis locorum ad eorum spiritualem ins­ titutionem ; hi autem in utilitatem conscriptorum non recu­ sent meliori, quo fieri potest, modo, pro varietate circum­ stantiarum, operam suam ultro conferre. η I i autem hoc facilius liat, Superiores Generales praeci­ pient Provincialibus ut suorum subditorum notitiam exhi­ beant dictis Ordinariis, indicando locum corurn stationis et commendando eos ipsorum vigilantiae. Ordinarii autem vicissim indicabunt Provincialibus sacerdotes ad quos se con­ ferre debent juvenes conscripti. » In omni mutatione stationum juvenes debent exhi­ bere analogas notitias Provinciali et referre, quoad fieri po­ test, de ratione suae vitae. » Si in decursu servitii militaris obtinent aliquam hebdo­ madam vacationisabeo,debent peragere,saltem per triduum, spiritualia exercitia. Supervacaneum autem esset dicere quod in civitatibus ubi adsunt domus ejusdem religionis, Provinciales possunt deputare aliquem suorum religiosorum ad curam spiritualem horum conscriptorum : sed semper lirina remanet obligatio certiorem faciendi Ordinarium de loco quoin ejus dioecesi juvenes pergunt ad servitium mili­ tare peragendum. I ■> V. Qui, expleto servitio militari unius anni aut longioris temporis, perseverant in sancta vocatione, si hoc constet ex recta vitae ratione ab ipsis servata, recipientur iu Ordi­ nem : in quo imprimis exercitiis spiritualibus vacabunt, nec promovebuntur ad professionem solemnem aut ad ordines; sacros nisi pQsl tempus sufficiens, non brevius uno anno, ut CA PCT 111. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS «5i)i> interim specimen praebeant perseverantiae in vocatione, resumant studia sacra et, remanentes per hoc tempus aut in professorio aut in alio loco strictae observantiae sub di­ rectione religiosi gravis aetate ac moribus ad id deputati, argumenta exhibeant suae virtutis, o » Summa cautela adhibenda erit pro iis qui. loco servitii voluntarii unius anni, expleverint servilium ordinarium lon­ gioris temporis. » Pro omnibus necessariae erunt litterae testimoniales Or­ dinariorum in (piorum territorio saltem per 1res menses com­ morati fuerint. Et semper firmae remanent praescriptio­ nes sacrorum canonum pro illis (pii praeseferunt defectus inducentes irregularitatem, ob (pios in singulis casibus im­ ploranda est pontificia dispensatio. » VI. Normae circa cautelam servandam indicatae in mcm. /Γ observabuntur etiam pro illis (pii post professio­ nem et ordines sacros revocati fuerint ad militare servitium ad tempus notabile. » VII. Tandem occurrentibus casibus extraordinariis at­ que impraevisis, Superiores Generales Ordinum recurrent huic Sacrae Congregationi ad habendas analogas instructio­ nes et derogationes. » Romae, ‘27 Novembris 1892. « I. Card. Verua, Praefectus. « .Joseph. Arch. Caes. Poxti, a secretis ». 545. ‘2° Plures distingui servorum classes, explicavimus in nostro Tractatu canonico de matrimonio, n. 635, scili­ cet servos servitute proprie dicta, servos glebae addictos sire adscript it ios sive originarios, famulos conduct it ios et servos poenae. lleic sermo est de primis et alteris tantum relate ad ordinationem ; nam famuli conductilii per se nullo modo prohibentur a statu clericali, et servi poenae, idest damnati ad carcerem perpetuum aut triremes, arcentur sive ob ipsam in carcere reclusionem, sive ob infamiam ; de (pia alias diximus. 546. Licet Ecclesia servitutem proprie dictam, (pialis vigebat apud Romanos juri naturali aperte repugnans, num- 356 TRACTATUS CAXOMCUS DE SACRA 0RDINAT10XE quam probaverit, tamen, ne ordo publicus tunc existons susdeque verteretur et prixatorum bonum enormem pateretur jacturam. Ecclesia hanc servitutem uno momento non pro­ hibuit, et ideo aliquam ejusdem rationem habere debuit in sua disciplina, talia principia simul proclamans, quibus hu­ mana dignitas in servis restauraretur et servitus reduceretur ad perpetuum et necessarium famulatum, donec sensim sine sensu evanesceret in nationibus civilibus et spiritu Christiano informatis (J). Hinc cum ex una parte conditio servilis re­ pugnaret omnino dignitati et muneribus status clericalis, et ex alia Ecclesia nollet, servos ordinando, eosdem et invitis dominis subducere et libertate donare, prohibuit servos or­ dinari, nisi prius manumitterentur a domino, aut dominus consentiret expresse vel tacite ordinationi; quo senus eo ipso liber evadebat. Id traditur in omnibus fere capitibus citati tituli, et pluribus canonibus in Decreto Gratiani. Imo, Alexandro HI teste in cap. o, cil. fit., episcopus consecra­ tor in consecratione episcopali dicebat consecrando : « Vide ne quemlibet sen ilis conditionis ad ordines promovere præsumas ». Haec prohibitio erat positiva et prudentialis, ut salis palet ex dictis, cum servitus jure naturae non existât et in libertatem vocaverit omnes nos Dominus. Hinc R. P. qui legibus Ecclesiae positivis non subesi, potuisset stricto jure aliquem ordinare liberumque declarare etiam contra domini voluntatem. Gregorius IX, in cap. ult.,cil. fit., rescribit natum ex patre servo et matre libera liberum esse, et ideo posse ordinari. 547. Quid vero si servus non manumissus, nesciente aut contradicente domino, fuisset ordinatus? Berardi, Comm, in jus can. un., tom. IV,p. JI, diss. IV, cap. /Γ, respon­ det : « Non eadem ubique et perpetuo disciplina viguit. Si­ quidem in Italia, temporibus Gelasii Papae, discrimen erat inter servum sacerdotio insignitum, et servum in ordinem diaconorum ablectum. ct servum in inferioribus ordinibus initiatum. Si de sacerdotio ageretur, restituebatur peculium domino, retento serxo inter clericos, sive in collegio clerico(1) De Angelis, 1, XVIII, n. 2. CAPUT 111. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 357 nun, tanqnam persona semel Deo dicata : si de diaconatu, praetor peculium, domino dari debebat vicarius, atque, hoc deliciente, diaconus ipse restitui : si de inferioribus ordini­ bus, rejecto ordinato a clericali coetu, incolumia erant do­ minis jura universa, can. 9, 10 et 11, dist. 5'i. In («allia, ordinato servo aut in presbyterorum aut in diaconorum gradu, duplum domino luebatur ab ordinante, quoties ordi­ nans conscius fuisset conditionis ordinati; secus duplum pendebatur domino ab iis qui servum ab episcopo ordinari petiissent, can. 19, . Xlff. Cone. Trid. haec habet : « Subdiaconi etdiaconi ordinentur haben­ tes bonum testimonium et in minoribus ordinibus jam pro­ bati, ac litterisct iis quae ad ordinem exercendum perlinent, instructi ». Subdiaconus posset ordinari, etsi adhuc nesciat ordinare officium divinum : sed probabiliter praesumitur de brevi instructum iri, ut promittit, dummodo inierim ab alio adjuvetur ad recitandum (2). 561. De presbyteratu Tridentinum, /. <·., cap. λ/Γ, ait in presbyteros esse assumendos qui « ad populum docen­ dum ea quae scire omnibus necessarium est ad salutem ac ad ministranda sacramenta, diligenti examino praecedente, idonei comprobentur ». Illud ad ministranda sacramenta significat candidatum ad sacerdotium debere esse idoneum ad sacrificium Missae celebrandum, et ad administranda sacramenta «piorum est minister, quaeque probabiliter ad­ ministraturus est, nempe generalim loquendo ad adminis­ trandum sacramentum baptismi, extremae unctionis, eucha­ ristiae et etiam poenitentiae saltem pro casibus necessitatis in quibus confessionem excipere tenetur (3). Hinc Innocen­ tius XIII, in const. Aposlolici ministerii. 13 Mart. 1723, hortatur episcopos ut. quantum fieri potest, eos tantum ad (t) S. Alph., VI,n. 790; Salin., De ordine, V, n. 43. (2j S. Alph., l.c. (3) S. Alph., I. c. CAPUT 111. — DE SUDJECTO SACRAE ORDINATIONIS 365 sacerdotium assumant, qui saltem theologiae moralis com­ petenter periti sint. « I ride concludo, ait S. Alph., I. c,, quod promovendi ad sacerdotium non possunt tuta conscien­ tia ad ordinationem accedere, nisi sciant saltem universaliora principia quibus solvant dubia saltem communiter occurren­ tia proxime moribundis; necnon tenentur distincte sciro quomodo se gerere debeant circa moribundos, nempe (pian­ do possint eos absolv ere ; an in articulo vel periculo mortis et . ////., De aetate, etc., Honorius 111 depo­ suit episcopum Calinensem ob defectum scientiae, quia, ait, contra Deum esset et canonicas sanctiones tantum in epis­ copo tolerare defectum. 9° — Defectus requisitae sanctitatis. 564. In primis pro licita ordinum susceptione necessa­ rius est status gratiae sanctificantis, non solum pro suscep­ tione ordinum hierarchicorum qui totidem vivorum sacra­ menta sunt, sed etiam pro susceptione aliorum ordinum qui sacramentalia constituunt. Quale autem peccatum com­ mittat qui in statu peccati mortalis recipit ordines aut pri­ mam tonsuram, vide n. ii. 565. At illis qui ad gradus clericales aspirant non solum necessarius est status gratiae simpliciter, sed etiam requiri­ tur vitae bonitas habitualis major quam in laicis. Ad rem S. Hieronymus, in epist. ad Titum, apud S. Thomam. in 'i, (list. 2f|, qu. I. art. 3, qu. I : « Xon solum episcopi ct presbyteri ct diaconi debent magnopere providere ut cunc­ tum populum cui praesident, sermone ct conservatione praecedant, verum etiam inferiores gradus et omnes qui Domini oraculo deserviunt ; ct quia vehementer Ecclesiam CAPUT HI. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 367 Dei destruit, meliores esse laicos, quam clericos». ElS. Dio­ nysius, cap. Ill, Deecc. hier., pariter a S. Thoma, /. c., re­ latus: « In divino omni non audendum aliis ducem fieri, nisi, secundum omnem habitum suum, factus sit Deiformissimus et Beo simillimus ». Atqui qui habet sanctitatem or­ dinariam, nempe solam gratiam habitualem, dici non potest secundum omnem habitum suum Deiformissimus el Deo simillimus. Halio horum omnium est quia clerici propius, juxta suum gradum, accedunt ad divinissimum eucharistia· sacrificium et sacramentum : insuper in primis gradibus sa­ crae hierarchiae ordinis constituti habent dispensationem sacramentorum et sacramentalium ; tandem esse debent non solum sermone, sed etiam, ac praesertim, operum exemplo duces hominum ad eorum sanctificationem. <* Sicut illi, ait S. Thomas, in Supp., gu. 33. art. I, ml 3uni. (pii ordinem suscipiunt, super plebem constituuntur gradu ordinis, itael superiores sint merito sanctitatis ». Omnibus clericis cum proportione applicantur ea quae Christus Γ). dicebat Apos­ tolis, Maith., F, 16 : Sic luceat lux vestra coram homini­ bus, nt rideant opera vestra bona el glorificent Patrem cestrum gui in caelis est. Recte igitur docet S. Alph., 17. n. 803 : « Certi fieri debent (episcopi ordinaturi non solum quod initiandus non fuerit malus, nempe quod non fuerit rixosus, non dederit scandalum, frequentando ludos, praxas conversationes, etc. ; sed etiam quod ille sit positive bonus, scilicet quod vitam agat spiritualem, sit assiduus in eccle­ siis, sacramenta frequentet et orationem, vix at a saecularibus segregatus, sociis morigeratis comitetur, studio xacet. mo­ desta utatur veste, etc. ». 566. At facile patet non eundem sanctitatis gradum exigi pro omnibus ordinibus. Sanctitas necessaria pro prima ton­ sura recipienda, salis erit etiam pro ordinibus minoribus : sed certe non sufficit pro subdiaconatu aliisque majori­ bus ordinibus : item sanctitas requisita pro subdiaconatu videtur sufficere etiam pro diaconatu el presbyteratu. Sed xideamus quemnam gradum sanctitatis sacri canones, ct nominatim Cone. Trid., pro singulis gradibus requirant. 567. Pro prima tonsura Cone. Trid., ΛXIII, cap. 3G8 TRACTATUS CANONICUS UE SACHA ORDINATIONE IV. de ref., requirit talem vitae rationem ut probabilis con­ jectura sil eos ut Ileo fidelem culi uni praestent, hoc vitae genus eler/issc. hl autem jam supponit aliqualcm vitae tmn internae tum externae perfectionem et aliqualem zelum glo­ riae Dei et salutis proximi: secus enim conjectura probabi­ lis non haberetur ab episcopo et conlessario. Vide n. 66i quae Benedictus XIV exigit ab illis qui extra seminarium degunt, quique in clerum adscribi aut ad minores majo­ resque ordines promoveri cupiunt. 568. Pro minoribus ordinibus Tridentinum, /. c., cap. XI, requirit ut promovendi dignoscant quantum sit hujus disciplinae pondus « ac in unoquoque munere juxta prae­ scriptum episcopi se exerceant, idque in ea cui adscript! sunt ecclesia, nisi forte ex causa studiorum absint ; atque ita de gradu ad gradum ascendant, ut in eis cum aetate vi­ tae meritum et doctrina major accrescat ; quod et bonorum morum exemplum et assiduum in ecclesia ministerium, at­ que major erga presbv teros et superiores ordines reverentia et crebrior, quam antea, Corporis Christi communio maxime comprobabunt. Cumque hinc ad alliores gradus et sacratis­ sima mysteria sil ingressus, nemo iis initietur, quem non scientiae spes majoribus ordinibus dignum ostendat ». Con­ cilium Romanum, habitum an. 1725 sub Benedicto XIII, in lit. V17. cap. Γ, praescribit ut clerici Romani in mino­ ribus aut majoribus ordinibus constituti singulis quindenis diebus sacramenlali mundentur exomologesi, et sacratis­ sima, quotiescumque fieri poterit, intra .Missarum solemnia. communione reficiantur: clerici vero alii inferiores id semel quolibet saltem mense efficiant, optat. Benedictus XIV,/. c.. omnibus externis praescribit confessionem et commu­ nionem saltem bis in mense praeter alia opera religionis ibi enumerata; sed hodie non exigitur ut communio fiat infra Missarum solemnia. 569. Ex dictis jam patet pro subdiaconalu eximiam re­ quiri vitae probitatem. Cone.Trid.,/. c., cap. XII, episco­ pos monet non omnes in aetate canonica constitutos debere ad majores ordines assumi, « sed dignos dumtaxat et quo­ rum probata xita senectus est ». Et in cap. XIIi, vult ut CAPUT HI. ---- DE SLB.IEC.TO SACRAE ORDINATIONIS 369 « su b di ac on i et diaconi ordinentur habentes bonum testi­ monium et in minoribus ordinibus jam probati, ac in litte­ ris ct iis quae ad ordinem exercendum pertinent instructi. . Ex his aliisque pluribus quae habet S. Alph., /. c., n. 65 srqu., concluditur ad subdiaconatum juxta sacrorum cano­ num normam requiri magnam et praecellentem vitae sanc­ titatem, quia subdiaconus propius accedit, ad altaris mi­ nisterium el. gravissimas perpetuasque contrahit obliga­ tiones. 570. Pro diaconatu ea quae supra diximus a fortiori re­ petenda sunt. Omnes auctoritates citatae diaconis applican­ tur. Insuper Apostolus, in 1“ ad Tim., Ill, 8 sequ.. diaco­ nos vult : Pudicos, non bilim/ues, non multo vino deditos, non turpe lucrum sectantes, habentes mi/strrium fidei m conscientia pura. Et hi autem probentur primum. et sic ministrent nullum crimen habentes... I nius uxoris ciri, qui filiis suis bene praesint et suis domibus. Et Gone. Trid., cap. Mil, docet: « Ecclesiis quibus adseribenlur, inserviant (subdiaconi et diaconi), sciantque maxime decore si saltem diebus dominicis et solemnibus, cum altari ministraverint , sacram communionem perceperint ». Iit Siricius Papa, in epist. I. cap. 9 : « Subdiaconus ad diaconi gradum, si se, ipsa primitus continentia praecinite, dignum probari!. accedat ». Et S. Gregorius M., lib. I, epist. /|2 : J) S. Alph., 17. ». GO. 91 U . 370 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE <· Nullus debet ad ministerium akaris accedere, nisi cujus castitas ante susceptum ministerium fuerit approbata ». Igitur subdiaconus (pii vult ad diaconatum ascendere, non solum debet bonitate eximia pollere, sed insuper expedit ut, adjutus gratia recepta in ordinatione subdiaconatus, tempore interstitiorum sacrum ignem amoris Dei et proximi magis magisque in semetipso accendat. 571. Pro presby teratu, praeter textus supra relatos, Apos­ tolus, in \Λ ad Tim., Ill, i sequ., docet : Oportet... epis­ copum irreprehensibilem esse, unius uxoris virum, so­ brium, prudentem, ornatum, pudicum, hospitalem, duc­ torem, non vinolentum, non percussorem. sed modestum, non litigiosum, non cupidum, sed suae domui bene prae­ positum, filios habentem subditos cum omni castitate. Et rursus, \wepist. ad Tit., 1, 5 sequ. : Hujus rei gratia reliqui te Cretae ut ea quae desunt corrigas, et constituas per civitates presbyteros, sicut et ego disposui tibi. Si quis sine crimine est, unius uxoris vir, filios habens fide­ les, non in accusatione luxuriae aut non subditos. Opor­ tet enim episcopum sine crimine esse, sicut Dei dispen­ satorem, non superbum, non iracundum, non vinolen­ tum, non percussorem, non turpis /m ri cupidum, sed hospitalem, benignum, sobrium, justum, sanctum, con­ tinentem, ample.ctenlem eum, qui secundum doctrinam est, fidelem sermonem, ut sit potens exhortari in doctrina . sana, et eos qui contradicunt, arguere. Jam vero Apos­ tolus nomino episcopi et presbyteri tum episcopos pro­ prie dictos tum presbyteros simplices comprehendit. Insu­ per Cone. Trid., cap. AVI', vult ut diaconi ordinandi in presbyteros comprobentur « ita pietate et casiis moribus conspicui, ut praeclarum bonorum operum exemplum et vitae monita ab eis possint expectari ». Et S. Carolus Borromaeus, inconcilio Mediolanensi V, praescribit ut candidali ad sacerdotium examinemur « an pie et fideliter in minis­ teriis anteactis se gesserint, an spectata pietate, anque ca­ stis moribus, an praeclarorum bonorum operum exemplum et vitae documenta ab iis expectari possint, etc. ». Et sane cum sacerdos aliis debeat esse dux et magister ad salutem, CAPUT HI. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 371 et maxime cum debeat divinum sacrificium offerre, num­ quam satis sanctus esse poterii. Ad rem S. Joannes Chrysostomus, Ilom. 60 ad pop. Antioch. : « Quo non oportet igitur esse puriorem tali fruentem sacrificio? Quo solari radio non splendidiorem manum carnem hanc dividentem? Os quod igni spiritali repletur, lingua quae tremendo ni­ mis sanguine rubescit, etc. ». 572. Tandem pro episcopatu quamnam sanctitatem Apostolus exigat, ex dictis patet. Innocentius 111, in cap. 7, De electione etc., ait : « Cum in cunctis sacris ordinibus et ecclesiasticis ministeriis sint aetatis maturitas, gravitas mo­ rum, et litterarum scientia inquirenda, multo fortius in epis­ copo haec oportet inquiri, qui ad curam’aliorum positus, in seipso debet ostendere qualiter alios in domo Dei oporteat conversari......». Cone. Trid. de qualitatibus eligendorum in episcopos pluribus in locis agit. In ses-.s. 17. cap. I, fle re/'., confidit « per Domini ac Dei nostri misericordiam, providamque ipsius Dei in terris Vicarii solerliam omnino futu­ rum ut ad ecclesiarum regimen (onus quippe Angelicis hu­ meris formidandum) qui maxime digni fuerint, quorumque, prior vita ac omnis aetas a puerilibus exordiis usque ad perfectiores annos per disciplinae, stipendia ecclesiasticae laudabiliter actae testimonium praebeat, secundum venera­ biles sanctorum patrum sanctiones assumantur... ». Iu .vr.v.v. 177, cap. I. de ref., confirmât / ii. cap. 7, De electione etc. In sess. A X/1, cap. //, de ref., haec omnia repetit, insuper exigit in candidato ordinem sacrum antea saltem sex men­ sium spatio receptum, scientiam competentem gradu acadcmico comprobatam, indicans etiam modum inquirendi in promovendorum qualitates. Tandem in vr.v.v. \\/\ .cap. I. de ref., ait : « Si in quibuslibet Ecclesiae gradibus provi­ denter scienlcrque curandum est ut in Domini domo nihil sit inordinatum, nihilque praeposterum, multo magis ela­ borandum est ut in electione ejus qui supra omnes gradus constituitur, non erretur; nam totius familiae Domini status et ordo nutabit, si quod requiritur in corpore, non invenia­ tur in capite.. ». Deinde praecipit, ut, sede vacante, preces a ■capitulo indicantur ad bonum pastorem a Deo impetrandum ; I 1 V/ i 9 r· 372 TRACTATUS CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE declarat peccare mortaliter illos qui aliquod jus in provisio­ ne ecclesiae habentes, non curaverint praefici quem dignio­ rem el magis utilem ipsi judicaverint, praeditum omnibus qualitatibus a sacris canonibus requisitis : et demum defor­ ma examinis seu inquisitionis plura statuit. Infiniti autem essemus si omnium Patrum ac conciliorum sententias re­ ferre vellemus, (piae sanctitatem eminentem in episcopo inculcant. Sufficiat citare auctorem Ecc. Hier., cap. /, (pliait: « Qui sumrnnm sacerdotem appellat, Deo intime unitum ac divinum plane virum significat, omni sacra cogni­ tione perpolitum ». Unde illud gravissimum S. G rego ri i M. : « Vitium in episcopo est non (piam optimum esse ». Haec cum proportione vera sunt etiam de episcopis mere titula­ ri bus. 573 Ex huc usque dictis sequitur non levis momenti corollarium: nempe si (piis est recidivus et habituatus in aliquo peccato etiam occulto, e. g. luxuriae, non est dignus ordine sacro aut episcopatu, licet hic et nunc praestiterit simplicia contritionis signa, ideoque capax sil absolutionis, (piia lunge diversum est esse simpliciter in statu gratiae, et magnam bonitatem possidere (I). Xecesse igitur est ut an­ tequam ad sacrum ordinem aut ad episcopatum ascendat, efficiatur dignus, habitum malum prius evellendo et conve­ nientem probationem exhibendo. Quod si ipse vult nihilo­ minus ad ordinationem accedere, non est capax absolutio­ nis: ipse enim vult peccatum mortale perpetrare, tum quia vult ordinem recipere sine necessaria qualitate in materia gravi ((piae ratio valet de omnibus vitiis relate ad quemlibet ordinem sacrum et episcopatum ; tum quia ipse vult sesc ex­ ponere periculo perpetrandi sacrilegia (piae ratio valet dc vitio luxuriae relate ad subdiaconatum . Xeque dicas cleri­ cum exinde infamari, praesertim si est alumnus seminarii, aut professus religiosus qui a suo superiore ad ordines ap­ pellatur, quia, clerico recusante ex consilio sui confessarii. superior vilium occultum statini divinabit. Xam clericus, si (1 Vide omnino S. Alph.. 1/1, n. (ïlsci/u.. ubi disserit ex professo de clerico habiluato m vihu turpi cupienti statiin initiari in sacris. CAPUT III. — DE SVDJECTO SACRAE ORDINATIONIS 373 vult hanc infamiam evitare, se corrigat, et deinde ad or­ dines ascendet. Excipe si hic clericus consuetudinarius et recidivus habeat extraordinariam contritionis gratiam : hac siquidem non solum Iit capax absolutionis, sed etiam illam sanctitatem sine praevio experimento obtinere potest (piae requiritur ad ordinem sacrum aut ad episcopatum; el ideo si confessarius illam extraordinariam contritionis gratiam cognoscit, debet poenitenti et absolutionem im­ pertiri el permittere ad ordinem aut ad episcopatum acce­ dere. Id in praxi difficultates aliquando confessario pariet, quia poenilens semper affirmabit se habere extraordinariam contritionem ; sed in theoria haec doctrina a S. Alphonse, Z. c.. propugnata minime dubia videtur. Quod si candidatus ad ordines sacros aut ad episcopatum ex mera fragilitate ce­ cidit absque habitu vitioso, per se non est ratio cur ordinatio aut consecratio impediri aut retardari debeat, remisso pec­ cato per absolutionem sacramenlalem. 574. De Lugo, Resp. Mor., lib. /, dub, 28, ad examen revocat hunc casum: « Noxitius quidam in religione ob­ servante el perfecta patiebatur frequentes lapsus carnis voluntarios, quos confessario in confessione manifestabat, el postea reincidcbat. Confessarius itaque judicans eum non esse aptum religioni cujus alumni castitatis puritatem observabant. Suadebat illi frequenter ut ad saeculum rediret vel superiori fragilitatem suam extra confessionem aperiret ; imo ad id tandem poenilentem obligare lentavit, significans se deinceps, nisi obediret, absolutionem ei negaturum. Quaesitum fuit an confessarius jure id facere potuerit, an xero suae potestatis limites fuerit praetergressus ». Et ra­ tiones omnes quas confessarius ad suam sententiam defen­ dendam prompsisse perhibetur, ad trutinam revocans, pu­ tat eas rem non evincere. Jam xero nonne idem casus est ? Despondemus casum non esse eumdem. Nam in primis non verificatur prima ratio superius allata, quia pro emit­ tenda professione religiosa necessaria non est sanctitas prae­ cellens prius acquisita, «piae requiritur ex dictis pro ordine sacro ct episcopatu. Celebre est illud S. Augustini dictum : « Aliquando bonus monachus vix bonum facit clericum ». 4 374 TRACTATOS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE Item S. Hieronymus ad Rusticum : « Sic sive in monasterio ut clericus esse mercaris ». Item S. Joannes Chrysostomus, De sacerd., lib. //. cap. //: « Multo major vitae integritas huic (idest clerico), quam iliis (nempe monachis) necessa­ ria ». Aliis omissis, haec est doctrina I). Thomae in pluri­ bus locis tradita. Ita 2, 2, qu. 184, a. 8. haec habet : « Per sacrum ordinem aliquis deputatur ad dignissima ministeria, quibus ipsi Christo servitur in sacramento altaris, ad quod requiritur major sanctitas interior quam requirat etiam re­ ligionis status ». Rursus in y//. .sequ. 185, art. 1. ad 2“"' : « Aii statum episcopalem praeexigitur vitae perfectio : quod patet per hoc quod Dominus a Petro quaesivit, si plus ce­ teris eum diligeret, antequam ei committeret pastorale offi­ cium. Sed ad statum religiosum non praeexigitur perfectio, sedestviain perfectionem. I ude et Dominus, datth., A/A’, non dixit : Si es perfectus, vade., vendu omnia quae habes,. sed : S/ vis perfectus esse. Et hujus differentiae ratio est quia secundum Dionysium, cap. V,Eccles. Ilierar., perfec­ tio pertinet active ad episcopum sicut ad perfectorem ; ad monachum autem passive, sicut ad perfectum. Requiritur autem quod sit perfectus aliquis ad hoc quod possit alios ad perfectionem adducere; quod non praeexigitur abeo qui debet ad perfectionem adduci ». Et in qu. 189. art. 1, ad 3u,n : « Ordines sacri praeexigunt sanctitatem, sed sta­ tus religionis est exercitium quoddam ad sanctitatem asse­ quendam. I nde ordinum pondus imponendum est parieti­ bus jam per sanctitatem desiccatis ; sed pondus religionisdesiccat parietes, idest homines ab humore viliorum ». Praeterea nec altera ratio superius allata vel ificatur, quia acolythus habiluatus in vitio turpi recipiens subdiaconatum^ sese exponit periculo perpetrandi sacrilegia absque ulla mo­ rali compensatione, si ita loqui fas est ; dum novitius emit­ tens professionem, ex una parte sese exponit periculo com­ mittendi sacrilegia, sed ex alia se ponit in ea conditione qua rarius cadet et facilius se a \ ilio liberabit quam in saeculo, praesertim si non potest sine magno incommodo uxorem ducere. Igitur casus non est idem ; et ideo ulriusque solutio po- CAPUT 111. — DE SI 11JECT0 SACRAE ORDINATIONIS 375 test esse vcra. Cetorum quidquid sil de solutione data a Card. De Lugo suo casui, nos de doctrina S. Alphonsi superius ex­ posita minime dubitamus. 575. llacc de candidato ad subdiaconatum aut ordines hierarchicos habituale in aliquo peccato. Quod si ageretur de candidato ad tonsuram aut minores ordines pariter habituato in peccato, hic adeptus absolutionem propter ordi­ naria signa poenitentiae, et sperans Dei auxilio se emenda­ turum ante ordinationes in sacris, non peccat illos gradus recipiens ; quia pro illis gradibus non eadem sanctitas re­ quirit ur ac pro aliis ordinibus, et insuper promotus non tenetur lege ecclesiastica aut \olo continentiae et ad saecu­ lum redire potest. Consequenter confessarius prudenter qui­ dem suadebit ut prius se emendet, sed non potest absolu­ tionem poenitenli, nisi a proposito recedat, denegare. 576. Quaeri autem potest quodnam temporis spatium requiratur ad idoneam probationem illius qui in aliquo pec­ cato, e. g. luxuriae, est habituatus, priusquam ad ordinis sacros aut episcopatum accedere licite possit. Si ex peccato aliqua infamia sive juris sive facti orta est. xide quae su­ pra diximus n. tM’ / setju. Si vero peccatum est occultum, nequit regula generalis constitui propter \arias tum cri­ minum tum personarum tum ipsius poenitentiae circums­ tantias ; poenitentia quippe minus ex temporis diuturnitate aestimanda est, quam ex cordis dolore et multiplici bonorum operum fructu, ita ut extraordinaria poenitentia etiam statiin candidatum capacem reddat ordinationis, ut supra dic­ tum est. Prudens igitur confessarius, omnibus perpensis, judicabit quandonam radices mali habitus eradicatae sunt, et humores vitiorum desiccati, insuper, si in dioecesi non est necessitas ministrorum, et ordinatio vel consecratio re­ tardari sine magno incommodo potest, erit difficilior : secus erit facilior, salva tamen reverentia debita ordinationi.Tan­ dem si candidatus xiolenlam habet inclinationem in res xenereas, non ex causa transitoria, sed ex physica constitu­ tione, etsi modo emendatus se contineat ob specialia auxilia (piae habentur iu seminario, confessarius prudenter aget eidem suadens conjugium potius quam ordines, melius est 376 THACTATUS CANONICIS DE SACRA ORDINATIONE enim nubere quam uri, praesertim si candidatus aliquando, etsi non frequenter, in peccatum cadit ; sed confessarius vo­ lenti ordines recipere, nequit in casu absolutionem denegare. 10* — Sufficientia clericorum in dioecesi. 577. Cone. Trid., sess. XXIII, tap. ΛΊ 7, de ref., haec habet: « Quum nullus debeat ordinari (pii judicio sui episcopi non sit utilisant necessarius suis ecclesiis, sancta Svnodus, vestigiis sexti canonis concilii Chalccdonensis inhaerendo, statuit ut nullus in posterum ordinetur (pii illi ecclesiae aut pio loco pro cujus necessitate aut utilitate assumitur, non adscribalur, ubi suis fungatur muneribus, nec incertis va­ getur sedibus. Quod si locum, inconsulto epistopo, deserue­ rit, ei sacrorum exercitium interdicatur ». Proinde Cone. Trid. duo praescribit : in primis recolit legem, quod ne­ mo debeat ordinari (pii judicio sui episcopi non sit necessa­ rius aut utilis suis ecclesiis ; deinde statuit ut quilibet pro­ motus. etiam ad primam tonsuram, illi ecclesiae vel pio loco adscribalur pro cujus necessitate aut utilitate assumitur. Ilramque deCrcli partem confirmavit Innocentius .XIII in const. Apostolici ministerii, 13 Mart. 1723, pro restau­ randa disciplina ecclesiastica in regnis llispaniarum. Hanc constitutionem deinde Benedictus XIII, in const, hi supremo militant is Ecclesiae, 23 Sepi. I72zi. ab omnibus per orbem episcopis pro norma haberi voluit; et tandem ‘m concilio lîoinano (an. 1725 tit. VI, cap. 7/, rursus utramque decreti Tridenlini partem inculcavit. Praestat ut hoc decretum Tridentinum quoad utramque sui pariem breviter declaremus. 578. In primis ne clerici inutiles, ideoque otiosi. ideOquc vitiosi haberentur, Ecclesia semper prohibuit aliquem ordi­ nari qui judicio sui episcopi non sit necessarius aut saltem utilis ecclesiis vel locis piis suae dioecesis. Proinde candida­ tus, si ejus promotio nulli ecclesiae nullique loco pio dioe­ cesis necessaria et utilis foret judicio sui episcopi, promoveri non deberet; atque ita haberetur impedimentum, ipsi per­ sonae candidati quodammodo extrinsccura. ordinationem prohibens, saltem ad tempus. Virum vero candidatus sit necessarius aut utilis suis ecclesiis necne, episcopus deli4Γ 1 > 4 i ’f ■ Η »N 4 11^ 4 "rt *r * r u I ’t*. Ί I I I I 'I 7 CAPUT HI. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 377 nire debet ante primam tonsuram, ita ut suflicientia cleri­ corum deinceps objici nequeat. Fatendum est. nostris die­ bus, clero ubique fere locorum deficiente, hoc impedimen­ tum non facile verificari ; quod cetcroquin non est nisi pro clericis saecularibus. 579. I t haec, inutilium clericorum in dioecesi multiplica­ tio impediretur, xetitum semper fuit saecularem promovere etiam ad primam tonsuram, nisi adseriberetur determina­ tae ecclesiae, cui perpetuo remaneret addictus, et ex ea ha­ beret honestam perpetuamque sustentationem, sacrum mi­ nisterium ibidem exercens (1). « Cum enim, ait Benedic­ tus XIV, /. <·., η. ή, hi omnes (ministri ecclesiae) illius ecclesiae cui inserviebant, sumptibus alerentur,ecclesiarum autem reditus non excedentes aut immensi, sed cena de­ mum mensura definiti essent, numquam fieri poterat, ut clericoHtm numerus plus aequo excresceret, cum ecclesia­ rum usui atque reditibus respondere deberet ». Ecclesia autem cui clericus adseriptus erat, dicebatur illius titulus’, (piae appellatio adhuc servatur in titulis cardinaliliis, (‘t ex ea ortum habuit vox tituli ordinationis \ clericus autem appellabatur titulatus vel intitulatus. Exinde inlelligitur (piid fuerit promoveri absolute, idest sine titulo, quod ca­ nones alte interdicunt, et quinam fuerint clerici absoluti, va. in Decreto, obscuris et fere inintelligibilibus verbis) veta­ tur: « Nullum absolute ordinari presbyterum, aut diaco­ num, nec quemlibet in gradu ecclesiastico, nisi specialiter in ecclesia civitatis, aut pagi, aut in martyrio (2), aut mo­ nasterio, qui ordinandus est, pronuntietur. Qui vero absolute ordinantur, decrevit sancta synodus irritam haberi hujus­ modi manus impositionem, et numquam posse ministrare ad ordinantis injuriam ». Irrita autem haec ordinatio decla­ ratur quoad exercitium tantum. In nota correctorum ad (1 Phillips, I. £ 57 ; Thoinassinus. p. II, lib. I, cap. IX ; Ben. XIV, De ayn., XI, II. η. 4. (2) Nempe sacello in quo reliquiae martyrum servabantur (Glossa, I. c.,v. martyrio), aut cultui alicujus martyris dicato. 378 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE cit. can. I, dist. 70, in Decreto legitur : « In ordine autem llomano Iit mentio talis pronuntiationis episcopi nomine per arehidiaconum laetae : De titulo S. Stephani elif/imus Pe­ trum ad lectorem ad eumdem titulum ». 580. Ilac provida legislatione non solum inutiles clerici, prout diximus, e\itabantur, sed etiam duplex aliud insigne commodum obtinebatur, nempe ut clerici in propria eccle­ sia commorarentur et sacrum ministerium exercerent, nec vagarentur hac illae ; et ut haberent ex suo titulo honestam perpetuamque sustentationem. Ad rem Thomassinus, I et nor a Ecc. disc., p. 11, lib. I. cap. IX, η. 2 : « Priscum illud et solemne statutum de non ordinandis sine titulo vel sine ecclesia clericis, duabus nitebatur gravissimis cau­ sis. Altera erat (piae ad temporalem spectabat clericorum sustentationem. Altera autem longe potissima causa erat ipsa clericorum residentia, jugis et indefessa assiduitas ad ecclesiasticas functiones. Clericus sine titulo ordinatus ino­ pia premebatur... Sed aliud erat praeterea quod in eo desi­ deraretur, nimirum munus et officium aliquod juge, quosuam aliorumque salutem infatigato studio procuraret... ». 581. Subsequeniibus temporibus lex quemlibet promo­ tum servitio unius ecclesiae stabiliter adstringens in desue­ tudinem abiit pro ordinationibus usque ad presbyteratum inclusive; episcopus autem et cardinalis semper promoti fuere ad titulum unius determinatae ecclesiae. Cone. Trid., /.c., hanc legem, quantum mutatae circumstantiae patie­ bantur, innovavit ; ejusque decretum Pontifices quos n. 577 citavimus, confirmaverunt. 582. Quamquam vero Cone, Trid., /. c., praescripserit omnium ordinandorum adseriptionem ad alicujus ecclesiae \el pii loci servitium, desumpto exemplo ab antiquorum canonum statutis, tamen haec adseriptio diversa omnino est ab illa (piam antiqui canones et praecipue canon 6 con­ cilii Chalccdonensis faciendam jusserunt (1). IlincTridentinum ait tantum : Vestigiis se rti canonis concilii Chalc.edonensis inhaerendo. Sane, juxta antiquorum canonum statuta, promotus alicui ecclesiacadscribebaturin perpetuum (1) Ben. XIV, De syn., XI, II, n. 9. ♦ CAPUT HI. DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 3/V ui ibidem residens sacrum ministerium exerceret, honestamque el perpetuam haberet sustentationem, et ita ipsa ec­ clesia erat, ipsius titulus ordinationis. Hoc modo hodie adscribitur parochus parochiae, episcopus dioecesi, canonicus suae ecclesiae, etc. E contrario mens Cone. Trid., /. c., haec tantum fuit, scilicet ut episcopus clericos non assumeret nisi pro necessitate aut utilitate suarum ecclesiarum suo ju­ dicio, et ita inutiles clerici evitarentur; insuper ut episco­ pus cuilibet promoto sive ad primam tonsuram, sive ad or­ dines tum minores tum majores (quidquid sit de titulo ordinationis pro promotis ad ordines sacros), assignaret ec­ clesiam vel pium locum, ubi sacrum sui ordinis ministerium exerceret sub vigilantia suorum superiorum, et ita vagantes et otiosi clerici impedirentur. Proinde ex Cone. Trid., /. c.. ecclesia vel pius locus est pro exercitio sacri ministerii in loco determinato, et non est titulus ordinationis : ordinatus autem in sacris, licet possit ibidem habere suum titulum, potest tamen etiam non habere, e. g. si promotus fuit ti­ tulo patrimonii, aut titulo beneficii non residentialis alibi existenlis. Hinc adseribimtur alicui ecclesiae vel pio loco non solum ordinati in sacris, sed etiam initiati prima ton­ sura ac minoribus ordinibus ; el ecclesia \cl pius locus va­ riari ab episcopo polest. Haec adseriptio fieri solet expleta ordinatione decreto episcopi (n. sequ.}, et statim cessat quando obtinetur in alia ecclesia residentiale beneficium aul officium, e. g. rectoris seminarii. 583i In nonnullis dioecesibus decretum Cone. Trid. in viridi observantia est. Die praecedenti ordinationem episco­ pus edit decretum adscriplionis, quod publicatur post ordi­ nationem, ut quilibet promotus, subditus episcopi ordinantis, videat in quanam ecclesia sacrum ministerium exercere de­ beat. Formulam hujus decreti dat.Monacelli,o/>. II/. forni. λ \7 (I). In plerisque vero dioecesibus, et etiam in (t) « Nos N. Episcopus N. « Ordinationem generalem in hac nostra cathedrali ecclesia die cras­ tina, Deo dante habituri, infra descriptos, tamquam utiles et necessarios pro servitio ecclesiarum nostrae jurisdictioni subjectarum, idoneosque el habiles in examine repertos, ad primam clericalem tonsuram, ordines minores, et majores respective promovere in Domino statuimus. Quocirca 380 TRACTATUS CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE Urbe, decretum Tridentinum nullatenus servatur I . Xos non audemus hanc consuetudinem late et a longo tempore etiam in Urbe inolitam damnare. Liceat tantum referre verba quae Benedictus XIV, Z. c., n. 13, habet : « Sequitur ut vi­ deamus de altero ex remediis superius indicatis, nimirum de ordinandis omnibus certae alicujns ecclesiae servitio adscribendis: quod quidem, nonnullorum judicio, propter im­ mutatas rerum et temporum rationes aut omnino jam fieri non posse, aut nullius fructus aut utilitatis nunc fore videtur. Verum qui sic existimant, nullam idoneam causam afferre poterunt, cur ab ordinationibus clericorum excludi debeat eoruindcrn adseriplio ad ecclesiarum servitium. Haec enim, ut supra dictum est, a sacro Cone. Trid. praescribitur. Haec ipsa nuperrime a duobus sum mis poni ilicibus InnocentioXlll et Benedicto \111 in ejusdem decreti T ridemini exeeutionem faciendastatuiluret inculcatur, tamscilicetquoadillosqui cle­ ricali tonsurae, et minoribusordini bus initiantur, quam quoad illos (pii ad majores ordines provehuntur : hoc insuper adjec­ to, ut, si omissa fuerit in ordinationibus sive a praedecessor ribus episcopis, sive ab ipsis tunc existentibus praesulibus, antea peractis, omissio isthaec per novam ac generalem cle­ ricorum omnium adseriptionem ad ecclesiarum ministeria suppleatur. Quod si praesentibus temporibus adseriplio hu­ jusmodi non eos omnes effectus operetur, ac illa quae a concilio Chalccdonensi aliisque antiquis canonibus prae­ scripta fuit, non tamen omni utilitate destituta censeri debet, M' decretis sacrosancti Cone. Trid. inhaerentes, nunc pro tunc, et quando ordinati et promoti jam fuerint, sciant eos (qui alias adscript! non sunt) fuisse et esse per nos adseriptos servitio infrascriptarum ecclesiarum, in quibus et alibi ubi jam adscript! forsan alias fuerunt, saltem diebus festis inservire, et functiones suorum ordinum exercere debebunt, prout prae­ senti nostro decreto, immediate post ordinationem promulgando, adseribimus,et illis inservire el functiones ordinum fungi inandarnus, videlicet: » N.N. clericus primae tonsurae ecclesiae parochialiN. loci N. » N.N. clericus acolythus ecclesiae collegialae N. loci N. N.N. subdiaconus ecclesiae collegiatae N. loci N. N.N. diaconus servitio ecclesiae cathedralis ». I Hodie in Urbe decretum Tridentinum non amplius servatur ; sae­ culo praeterlapso servatum fuisse, vide apud Honorante, cap. II, not. Il el cit. Concilium Romanum, tit. VI, cap. 11. Ratio contrariae consue­ tudinis ferme universalis est forlasse institutio seminariorum. CAPUT 111. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 381 ct maxime si parochialis fuerit ecclesia, cui ordinatus adscribitur, atque huic, quemadmodum par est, injungatur ut susceptum ordinem in ea exerceat, ut ecclesiasticis functio­ nibus in eadem celebrandis insaniendo assistat, ut in Chri­ stiana catechesi exponenda parocho suppetias ferat, ut eidem sanctissimum Eucharistiae sacramentum ad infirmos defe­ renti subserviat ; collationes de sacris ritibus et de casibus conscientiae cum ipso parocho habendas frequentet; neque vero in clerum admittantur, aut ad superiores ordines ali­ qui promoveantur, nisi qui hujusmodi senilium diligenter a st· praestitum fuisse ecclesiis quibus adscript! fuerint, au­ thenticis testimoniis et monumentis docuerint. Quia vero lex ista ad continendos quidem in officio inferiores clericos et ministros qui ad sacerdotium aspirant, salis valida et ef­ ficax esse poterit, sed parem vim minime habebit quoad presbyteros jam ordinatos, qui ulteriores sibi gradus ab episcopo conferendos non esse sciunt ; huic tamen alia op­ portuna media non deerunt, quibus sacerdotes etiam addu­ cere valeat, ut debitum servitium praestent ecclesiis, quibuhos in ordinatione adseripsit. seu aliis quarum ministeriis, sic exigente dioecesis necessitate, eosdem forsan addixerit. In occurrentibus enim beneficiorum ecclesiasticorum colla­ tionibus. aliorumque officiorum et administration um provi­ sionibus, atque depu lationibus, facile ipsi erit sacerdotes sibi obtemperantes, ac sedulam ecclesiasticis muneribus operam navantes, iuobedientibus ac desidiosis praeferre, ac debito honore remunerari, nec ullam unquam rationem ha­ bere illorum, qui sibimelipsis ecclcsiacque inutiles, satis sibi occupationis esse putant, si quotidie Missarum sacra faciant, in quo idcirco assiduos ct diligentes se praestant, ut quotidianam eleemosynae stipem non amittant. » Et quidem his omnibus, quae hactenus dicta sunt, nihil impedimenti aflerrc potest aut introducta disciplina benefi­ ciorum simplicium, aut recepta consuetudo ordinandi cle­ ricos ad titulum patrimonii. Xumqiiid enim beneficium sim­ plex aul patrimonium exemptionem alicui tribuere potest ut... peculiaris ecclesiae ministeriis adseribi, eique inser\ ire nequeat ? » 382 TRACTATES CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE I1- — Defectus tituli canonici pro ordinatione in sacris (1). b’· H-i | P. , 584. Ne umquara accidat, quod necessitas clericos in sacris ordinibus constitutos pro xita sustentanda impellat emendicare aut viles artes exercere cum magno dignitatis clericalis dedecore, Ecclesia statuit neminem ad sacrum subdiaconatus ordinem esse promovendum sine titulo, idest sine cautione sufficientis et perpetuae sustentationis (2). €anones qui id continent, infra relatos habes. Unica est ex­ ceptio in nonnullorum auctorum sententia putantium epis­ copum proprium ratione familiaritatis posse suum familia­ rem acohlhum ad subdiaconatus ordinem promovere sine titulo, locum tiltdi tenenti' beneficio quod infra mensem eidem conferre debet, ut alias exponemus (3). Hanc excep­ tionem non omnes admittunt ; sed ipsa tum intrinsece, tum exlrinsecc probabilis \idetur, quod satis est ut in praxi teneri valeat. Olim titulus erat necessarius etiam pro ordini­ bus minoribus et prima tonsura in. 57D) ; sed hodie requi­ ritur tantum pro ordinibus majoribus, ut patebit ex dicen­ dis : (piae limitatio « peut être comptée au nombre des cau­ ses les plus actives de la dépréciation où tombèrent plus tard les ordres inférieurs, et qui lirent abandonner peu à peu aux simples laïques les fonctions de ces ordres »; Phil­ lips, op. cit., (oui. /, § 57. lino canones non solum prae­ scripserunt in genere titulum esse necessarium pro ordi­ natione in sacris, sed etiam determinaverunt titulos idoneos, ita ut ii tantum et non alii admitti possint; qui proinde, cano­ num statutis undequaque conformes, dicuntur tituli cano­ nici. Nostrum est hos canonicos titulos pro ordinatione in sa­ cris describere. 585. Ante omnia animadvertimus titulum in jure cano­ nico plures habere sensus, quos ita exponit Glossa, in cap. I) Vide in Alley.I instructionem S. C. de Prop. Fide, 17 .-Ipr. 1871. •2) Schmalz., J, XI. n. 52. Melius titulus ordinationis diceretur id quod honestam perpetuainque sustentationem promoto praebet. (3) Honorante, cap. I, not. XI in fine ; Vasquez. p. 3, Com. 3. clisp. 2i5.n. W. CAPUT 111. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 383 5Λ, De electione etc., v. intitulalum : « Titulus quando­ que dicitur signum, ut c. 16. y. 6. c. Consuetudo. El di­ citur titulus omnis causa acquirendi dominii, ut titulus pro emptore, pro donato, pro haerede, pro suo. pro dote, pro legato, pro derelicto ; unde dicitur quod in praescriptioni­ bus ecclesiasticis bona fides et justus titulus exiguntur, lit. De praescripl., c. Si diligenti, et qui aliquem talem habet titulum, habet causam praescribendi. Item dicitur titulus ipsa ecclesia, ut titulus S. Petri. 1 ude singuli lanium cleri­ ci per singulos tantum titulos sunt ponendi, id est ecclesias. SO dist., e. Episcopi. I ndo in ordinationibus, quando vo­ cantur clerici, dicitur: Talis ad titulum talis plebis. Item titulus dicitur clericatus vel canonicatus in aliqua ecclesia : unde dicitur intilulari idest inclericari. vel canonicari. Et dicitur titulus quilibet ordo ecclesiasticus, et quaelibet di­ gnitas, vel praelatio. I nde dicitur quis intilulari in aliqua ec­ clesia, idest ordinari vel praefici, 10 dist.,c. Sanctorum ». Ceteris omissis, ad rem nostram faciunt tantum tertius et quartus sensus. Sed haec melius declaranda sunt et com­ plenda, relatis mutationibus decursu temporum factis in hac materia. 586. Titulus ordinationis regularium semper fuit mo­ nasterium, de quo incan.G concilii Chalcedonensis (n.57,91. seu ut hodie dicitur, fuit titulus paupertatis\e\professio­ nis religiosae, vi cujus ipsa religio tenetur necessaria ordi­ nato subministrare. 587. Nomine \ ero regularium intelliguntur professi vo­ torum solemnium, ut constat ex S. Pii V const. Romanus Pontifex, diei l'i Oct. 1568. Hinc titulo paupertatis ne­ queunt in sacris ordinari novilii qui in omnibus, quoad or­ dinationem, aequiparantur saecularibus, salvo privilegio particulari instituti regularis. Item nec professi votorum simplicium triennalium in ordinibus religiosis cum votissolemnibus. Id jam edixerat Pius I X in declaratione diei 1'2 Jun. 1858, sub n. 17/ : « Superiores regulares ad quos spectat, concedere poterunt hujusmodi professis litteras dimissorias dumtaxat ad primam tonsuram et ad ordines minores, ser­ vatis tamen de jure servandis, et praesertim quae circa or- 38 I i '/·yf 4w TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE dinationos regularium ab Apostolica Sede praescripta sunt ». Et clarius propositis dubiis ab archiepiscopo Mexicano: « IPossumne novilii post emissa vola simplicia ante emis­ sionem soleinnium ad sacros ordines promoveri titulo pau­ pertatis. non obstante const. Homanus S. Pii V. die 12 Oct. 1568 in lucem edita?... zi° Si novilii post emissa vota sim­ plicia aut dimittantur e religione, aut haec ab ipsis mobi­ litate animi relinquatur, quid cum eis agere debet Ordina­ rius, si aulad sacros ordines, aut ad matrimonium forsitan aspirent ? » S. C. EE. et IUI., die 20J«n. 1860, reposuit : « VI lun‘ : negative quoad ordines sacros... Ad /ium : si pro­ fessi votorum simplicium sive per dimissionem ab ordine, sive per apostolicamdispensationem ab emissis votis soluti fuerint, se gerat episcopus) cum illis, prout cum ceteris suis dioccesanis sese gerere debet». Eleadem die. 20 Jan. I860 eadem S. C. rescripsit episcopo Melitensi hos professos ab or­ dine dimissos non posse ad ordines sacros promoveri, nisi praescriptum (saecularibus) titulum habeant. Tandem nec professi votorum simplicium in institutis religiosis cum volis simplicibus ordinari in sacris possunt titido paupertatis. Non pauca cx isliusmodi institutis habent a Sede Apostolica privilegium seu indultum ut eorum professi ordinari in sa­ cris valeant titido mensae communis, aut titulo congrega­ tionis, aut titido missionis, qui respondent titulo pauper­ tatis institutorum regularium cum votis solernnibus. Ii autem tituli illis tantum inservire possunt qui vota quidem simplicia sed perpetua jam emiserunt et proprio instituto stabiliter aggregati sunt; vel qui saltem per triennium per­ manserunt in volis simplicibus temporaneis quoad ea insti­ tuta (piae ultra triennium perpetuam differunt professionem. 588. Haec confirmât cl tradit auctoritate Summi Ponti­ ficis S. G. EE. et UH. in recenti decreto diei zi .Vor. 1892, addens quid juris si professus ex instituto regulari discedat ani dimitfatur. Hoc deerdum non videtur applicari Socie- < \Tntegro referre « Victis admodum ex singulari Dei beneficio votorum sim­ plicium Institutis, uti mulla indo bona oriuntur, ita aliqua CAPUT HI. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 1 . 385 parit incommoda facilis alumnorum hujusmodi societatum «‘gressus, et consequens, cx jure constituto, regressus in dioccesim originis. Haec autem graviora efficit temporalium bonorum inopia qua nunc Ecclesia premitur, unde Episcopi saepe providere nequeunt ut illi vitam honeste traducant. Haec, aliaque id genus, etiam de alumnis Ordinum votorum solemnium. perpendentes nonnulli sacri locorum antistites, pro ecclesiastici ordinis decore et fidelium aedificatione, ab Apostolica Sedo enixis precibus postularunt, remedium ali­ quod adhiberi. Eum ergo totum negotium SS. B. N. Leo l‘P. XIII detulisset Sacrae huic Congregationi Episcoporum et Regularium Negotiis et Consultationibus praepositae, Emi Patres in conventu plenario habito in Vaticanis aedibus die '29 mens. Aug. anni 1892, praevio maturo examine ac discussione, perpensaque universa rei ratione, opportunas edere censuerunt dispositiones per generale decretum ubi­ que locorum perpetuis futuris temporibus servandas. Quas cum SS. 1). N. in \udientiadie 23 Sept, hujus anni 1892 infrascripto Secretario benigne impertita probare et confir­ mare dignatus fuerit, ea quae sequuntur per praesens de­ cretum apostolica auctoritate statuuntur et decernuntur. » I.Firmis remanentibus constitutioneS. PiiVdiei 14 Oct. anni 1568, incipient. Romanus Pontifex, et declaratione s. m. Pii PP. IX edita dic 12 mens. Junii anni I85S, qui­ bus superioribus Ordinum Regularium prohibetur, ne lit­ teras dimissorialcs concedant noviliis aut professis votorum simplicium triennalium, ad hoc ut titulo paupertatis ad sacros ordines promoveri valeant, eaedem dispositiones extendun­ tur etiam ad instituta votorum simplicium, ita ut horum institutorum superiores non possint in posterum litteras dimissorialcs concedere pro sacris ordinibus, vel quomodo­ cumque ad sacros onlines alumnos promovere titido men­ sae communis, vel missionis, nisi illis tantum alumnis, qui vota quidem simplicia, sed perpetua jam emiserint, et pro­ prio instituto stabiliter aggregati fuerint; vel qui saltem per triennium permanserint in volis simplicibus temporaneis quoad ea instituta quae ultra triennium perpetuam dif­ ferunt professionem. Revocatis ad hunc effectum omnibus 23 386 TRACTATOS CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE induitis ac privilegiis jam obtentis a S. Sede, necnon dispo­ sitionibus contrariis in respectivis constitutionibus conten­ tis, etsi tales constitutiones fuerint a Sede Apostolica ap­ probatae. » II. Hinc notum sit oportet de generali regula haud inposterum dispensatum iri. ut ad majores ordines alumnus congregationis votorum solemnium promoveatur, quin prius solemncm professionem emiserit, vel per integrum trien­ nium in volis simplicibus perseveraverit, si alumnus insti­ tuto votorum simplicium sit addictus. — Quod si interdum causa legitima occurrat, cur quispiam sacros ordines su­ scipiat, triennio nondum expleto, peti poterit ab Apostolica Sede dispensatio, ut clericus vota solemnia nuncupare pos­ sit. quamvis non expleverit, triennium ; quoad instituta vero· votorum simplicium, ut \ola simplicia perpetua emittere possit, quamvis non expicto tempore a respective instituti constitutionibus praescripto pro professione votorum sim­ plicium perpetuorum. » 111. Dispositiones contentae in decreto S. C. Concilii* jussu s. m. Urbani VIII edito 21 Sept. 162ύ, incipi en. Sa­ cra Congregatio, ac in decreto ejusdem S. C. jussu s. m. Innocentii XII edito dic 2'i mens. Julii anni 169/i, in­ cipien. Instantibus, ac in aliis decretis generalibus, quibus methodus ordinatur a superioribus Ordinum Regularium servanda in expellendis propriis alumnis, nedum in suo ro­ bore manent, sed servandae imponuntur etiam superiori­ bus institutorum votorum simplicium, quoties agatur de aliquo alumno vota simplicia quidem sed perpetua professo, vel volis simplicibus temporaneis adslricto ac in sacris in­ super ordinibus constituto dimittendo; ita ut horum nemi­ nem et ipsi dimittere valeant, ul nunc dictum est, nisi ob culpam gravem, externam, el publicam, et nisi culpabilis sit etiam incorregibilis. Ut autem quis incorregibilis revera habeatur, superiores praemittere debent, distinctis tempo­ ribus, irinam admonitionem et correctionem : qua nihil pro­ ficiente. superiores debent processum contra delinquentem instruere, processus resultantia accusato contestari, eidem tempus congruum concedere, quo suas defensiones sive CAPUT III. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 3S7 per sc, sive per alium ejusdem instituti religiosum, exhi­ bere valeat ; quod si accusatus ipse proprias defensiones non praesentaverit, superior seu tribunal defensorem, ut supra, alumnum respectivi instituti ex officio constituere debebit. Post haec superior cum suo consilio sententiam expulsionis aut dimissionis pronuntiare poterit, quae tamen nullum effectum habebit si condemnatus a sententia pro­ lata rite ad S. C. EE. et IUI. appellaverit, donec per eamdem S. C. definitivum judicium prolatum non fuerit. — Quoties autem gravibus ex causis procedendi methodus supradicta servari nequeat, tunc recursus haberi debeat ad hanc S. C. ad enectum obtinendi dispensationem a solemnitatibus praescriptis, el facultatem procedendi summario modo juxta praxim vigentem apud hanc S. C. » IV. Alumni votorum solemnium, vel simplicium perpe­ tuorum vel temporalium, in sacris ordinibus constituti, qui expulsi vel dimissi fuerint, perpetuo suspensi maneant, donec a S. Sede alio modo eis consulatur ; ac praeterea episcopum benevolum receptorem invenerint, et de eccle­ siastico patrimonio sibi providerint. » V. Qui in sacris ordinibus constituti el votis simplicibus obstricti sive perpetuis, sive temporalibus, sponte dimis­ sionem ab Apostolica Sede petierint el obtinuerint, vel ali­ ter ex Apostolico privilegio a votis simplicibus vel perpetuis vel temporaneis dispensati fuerim, ex claustro non exeant, donec episcopum benevolum receptorem invenerint, et de ecclesiastico patrimonio sibi providerint, secus suspensi maneant ab exercitio susceptorum ordinum. Quod porri­ gitur quoque ad alumnos votorum simplicium temporalium qui quovis professionis vinculo jam forent soluti, ob elap­ sum tempus quo vota ab ipsis fuerunt nuncupata. » VI. Professi lum votorum solemnium, lum simplicium, ab Ordinariis locorum ad sacros ordines non admittamur, nisi, praeter alia a jure statuta, testimoniales litteras exhi­ beant, quod saltem per annum sacrae theologiae operam dederint, si agatur de subdiaconatu ; ad minus per bien­ nium, si de diaconatu ; el quoad presbyteratum, saltem » 388 TRACTATUS CANONICUS DE SA< RA ORDINATIONE per triennium, praemisso tamen regulari aliorum studiorum curriculo. » Haec de expresso Sanctitatis Suae mandato praelata Sa­ cra Congregatio constituit atque decernit, contrariis quibus­ cumque, etiam speciali et individua mentione dignis, mi­ nime obstantibus. » Datum Romae, ex Sacra Congregatione Episcoporum et Regularium, die 1 nocembris 1892. » I. Card. Verga, Praef. » Jos. M., Arch. Caesa rien., Sccrclarius ». I* Ί I I. 589. Fusius nunc de titulo seu titulis sacrae ordinationis pro clericis saecularibus. Jam diximus (n. 579) antiquitus unum fuisse pro omnibus promovendis titulum ecclesiae ; qui titulus deinde recessit ab aula, ita ut hodie admitti non possit sine speciali Sedis A postolicae concessione, ut patebit ex canonibus citandis, et praesertim ex Cone, Trid., sess. XX/, cap. II. de ref. Obsoleto autem titulo ecclesiae, pro ordinatione in sacris saecularium hodie sunt 1res tituli, bene­ ficii qui titulo ecclesiae successit, patrimonii, el pensionis ; sed titulus beneficii est ordinarius et praecipuus, titulus vero patrimonii aut pensionis est pro iis tantum quos epi­ scopus judicaverit assumendos pro necessitate vel commo­ ditate ecclesiarum suarum. Haec indigent declaratione. 590. Institutis in ecclesia beneficiis, titulus significavit beneficium in ecclesia; ct canonum prohibentium saccula­ rem promoveri sine titulo sensus erat non eSse ordinandum saecularem, qui beneficium ecclesiasticum non haberet. Iloc modo inteUigi debet can. ii,dist. 70, in Decreto, ct celebre cap. /j, Dc praebendis.., quod est concilii Lateranensis III sub Alexandro III (an. 1179) : « Episcopus si aliquem sine certo titulo, dc quo necessaria vitae percipiat, in diaconum vel presbyterum ordinaverit, tamdiu ei necessaria submi­ nistret, donec in aliqua ecclesia ei convenientia stipendia militiae clericalis assignet , nisi talis forte ordinatus de sua vel paterna haereditate subsidium xitac possit habere ». In hac decretali titulus, idest beneficium, exigitur tantum pro diacono et presbytero; sed Innocentius 111, in cap. 16, De CAPUT III. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 389 praebendis, etc., illud exigit etiam pro subdiacono; imo vult in genere omnibus ordinatis conferri ecclesiasticum be­ neficium ; et cohaeret cap. '2, ejusd. tit., et cap. 1.3, De aetate, etc. \t in Ecclesia Romana, et postea in Ecclesia uni­ versali praxis invaluit, ut beneficium ecclesiasticum esset necessarium tantum promovendis ad subdiaconatum. diaco­ natum et presbyteratum, juxta Innocentium IV, in cit. cap. !\, De praebendis’. « Sed Romana Ecclesia non cogit provi­ dere nisi constitutis in sacris ». 591. Porro citatus canon Lateranensis proprie non tra­ dit posse promoveri sino beneficio clericum saecularem, si habeat ex sua vel paterna haereditate subsidium vitae ; sed tantum in hoc casu episcopum, qui eum sine beneficio sacris initiavit, non teneri eidem necessaria \itae subministrare (1 . At. illud clare tradere videtur cap. 23, De praebendis, con­ tinens responsionem Innoccntii III archiepiscopo Bisunlino : « Tuis quaestionibus respondemus quod clericos in minori­ bus ordinibus constitutos, de patrimonialibus bonis haben­ tes unde possint congrue sustentari, etsi nondum fuerint beneficium ecclesiasticum assecuti (dummodo aliud canonicum non obsistat), ad superiores poteris ordines promo­ vere (2) ». Imo nonnulli interpretes, attentis hujusdecretalis verbis, censent neque necesse fuisse, quod patrimonialia bona in titulum sacrae ordinationis constituerentur. Hinc factum est, ut licet vertis et proprius sacrae ordinationis titulus esset beneficium, tamen clerici, sufficiens habentes patrimonium, passim ad ordines sacros promoverentur, et etiam vocabulum tituli patrimonii invectum fuerit. 592. Exinde commoda et incommoda; nam « que celte innovation ait contribué à gagner à l’étal ecclésiastique des hommes possesseurs de grandes richesses, nuis unique­ ment par le désir de se vouer, corps el biens, au service de Dieu el de son Église, c’est là un fait incontestable ; mais son résultat le plus positif fut de pousser dans les rangs du cierge une foule de riches oisifs, qui trouvaient facilement (1 Phillips, /, § 57; Fagnanus, in comm. cit. cap. 4, De praebendis, etc. (2) Fagnanus, l. c., n. 24. 390 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE le moyen de se soustraire à la surveillance de l'évêque » ; Phillips, /. c. 593. Et sicut patrimonium, ita etiam pensio, non solum ecclesiastica cujuscumque speciei, sed etiam laicalis, admit­ tebatur tamquam canonicus ordinationis titulus. Nimirum pensio alia est ecclesiastica, idest ex bonis ecclesiasticis, alia laicalis ex bonis laicalibus. Pensio autem ecclesiastica est duplicis speciei. Alia in perpetuum constituitur decreto episcopi ex reditibus ecclesiae, conferenda clerico canonica institutione ; et haec est verum ac proprie dictum benefi­ cium ecclesiasticum. Alia constituitur ad tempus super fructibus ecclesiae, et alicui assignatur auctoritate superio­ ris ob rationabilem causam, et haec beneficii ecclesiastici nomen nonnisi lato sensu meretur (4L). Pensio autem laica­ lis inter bona patrimonialia pure et simpliciter recensenda est. Clerici igitur saeculares titulo pensionis cujuscumque passim ordinabantur in sacris. 594. Succedit Cone. Trid., sess.XXi. cap. II, de ref. Quidam ex Patribus putabant solum beneficii titulum esse admittendum, et ideo illos tantum quos possessio proventus ecclesiastici ad ecclesiae ministrandum compelleret. At acri­ ter obstitere illarum regionum antistites, ubi ecclesiastici reditus paucissimi sunt et plerumque tenuissimi, ideoque insufficientes, nisi multi simul conjuncti, ad alendum pres­ byterum (pii eos possidet; quare si plures illic sacerdotes non essent quam quotquot illis proventibus ali possent, ru­ des earum nationum populi nimis silvescerent ex cultorum penuria, et paulatim Dei notitia vix in illis permaneret (2). Concilium, utriusque sententiae quodammodo rationem ha­ bens, sequens tulit decretum : « Cum non deceat eos qui divino ministerio adscript! sunt cum ordinis dedecore mendicare, aut sordidum aliquem quaestum exercere, compertumque sit complures plerisque locis ad sacros ordines nullo fere delectu admitti, qui variis artibus et fallaciis confingunt se beneficium ecclesiasticum (1) Fagnanus, in conun. cap. 31, De rescriptis, n. 40 sequ. (2 Pallavicini, Hist. Cone. Trid.,lib. XVII, cap. !X;Ben. XIV, De syn., XI, II, n. 11. CAPUT III. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 391 aut etiam idoneas facultates obtinere : statuit sancta Synodus ne quis deinceps clericus saecularis, quamvis alias sit idoneus moribus, scientia et aetate, ad sacros ordines pro­ moveatur, nisi prius legitime constet eum beneficium eccle­ siasticum, quod sibi ad victum honeste sufficiat, pacifice possidere. Id vero beneficium resignaro non possit, nisi facta mentione quod ad illius beneficii titulum sil promotus, neque ea resignatio admittatur nisi constito quod aliunde \ ivere commode possit, et aliter facta resignatio nulla sit. Patrimonium vero vel pensionem obtinentes ordinari post­ hac non possint, nisi illi quos episcopus judicaverit assu­ mendos pro necessitate vel commoditate ecclesiarum sua­ rum : eo quoque prius perspecto, patrimonium illud vel pen­ sionem vere ab eis obtineri, laliaqueesse quae eis ad vitam sustentandam satis sint; atque illa deinceps sine licentia episcopi alienari aut extingui aut remitti nullatenus possint, donec beneficium ecclesiasticum sufficiens sint adepti, vel aliunde habeant unde vixere possint, antiquorum canonum poenas super his innovando ». Hoc decretum Tridenti num in re nostra adhuc viget, et fusiorem exigit, expositionem, praeeunto S. C. C. 595. Ex hoc decreto apparet in primis ratam haberi praxim jam ubique receptam (?>. .5.W) ut titulus canonicus jure communi non sil necessarius nisi pro ordinationibus in sa­ cris. Attamen ex una parte putamus episcopum perse posse, si id necessarium aut opportunum pro bono suae dioecesis judicaverit, illum exigere etiam pro ordinibus minoribuset prima tonsura conformitcr antiquae disciplinae. Honorante, cap. I, no/. Γ, quoad clericos Romanae dioecesis haec ha­ bet : «Cum de anno 17 IS cl. me. Card. Paracciani tunc temporis Vicario 1 rbis relatum esset nonnullos clericos Ro­ manos ob deficientiam beneficii et patrimonii sufficientium pro suscipiendis sacris ordinibus vilissima quaedam munia et artes cum dedecore ordinis exercere, sub die 25 Febr. ejusd. anni... praecepit et ordinavit, facto prius verbo cum SSmo, ut de celero nemo ex Romanis prima clericali ton­ sura initiaretur, nisi prius per legitima documenta constaret eum de patrimonio provisum esso, seu expcctaliva vero * 9 392 THACIAnS CANOMCüS DE SACHA OHDIX ΑΤΙΟΛΈ esset beneficii aut capellaniae proxime oblinendae, omni et quacumque fraude remota: quod a Vicariis pro tempore usque ad praesens observatum fuit... Hujusmodi autem patrimonium, etsi ejus non sit reditus ut laxam aequet scu­ torum sexaginta monetae Romanae juxta stylum et lauda­ bilem consuetudinem almae I 'rbis pro sacris ordinibus, solet nihilominus ab Emo Vicario admitti, dummodo defec­ tus talis non sit ut medietatem praememoratae taxae exce­ dat: el aliquando justis ac legitimis intervenientibus causis, et (‘X speciali gratia, solet loco patrimonii, admittere ali­ mentorum obligationem per parentes vel alios proximos consanguineos praestandorum »>. Hoc autem decretum Card. Paracciani in Erbe non amplius servatur; sed hodie, si ali­ qua est dubitandi ratio, exigitur tantum a parentibus vel ab alia persona quae promovendi curam habet, obligatio in scriptis praebendi eidem promovendo alimenta ac vestes usque ad illius ordinationem in sacris. In dioecesi Melevitana ex speciali pontificio jure titulus requiritur pro ipsa habitus ecclesiastici susceptione: de (pia re vide folium S. C. C. in Melevitana, Cooptationis ad clericalem coetum el institutionis ad bene/icia,§ Auq. 1890. Ex alia autem parte titulus canonicus necessarius est pro singulis ordinationibus in sacris, licet unus idemque titulus pro omnibus sufficiat, ita ut nec subdiaconatus, nec diaconatus, nec presbyteratus conferri sim* titulo possit ; e. g. non posset ad ulteriores or­ dines admitti is cujus titulus post subdiaconatus ordinatio­ nem periit, aut qui subdiaconus promotus fuit sine titulo. Id salis indicat numerus pluralis: Ad sacros ordines in de­ creto Tridentino (1). 596. Praeterea ex relato decreto evidens est titulum or­ dinarium ordinationis clericorum saecularium esse titulum beneficii, sed episcopum posse titulo patrimoniixel pensio­ nis illos ordinare, quos assumendos judicaverit, pro neces­ sitate aut. commoditate suarum ecclesiarum. Proinde Cone. Trid. videtur hac in re correxisse cit. cap. 23, De praeben­ dis (2). Id deinde confirmavit et inculcavit Innocentius XL (1) Fagnanus, in cil. cap. 4, De praebendis, η. 4. (2) Fagnanus, l. c., η. 24. CAPUT IH. ---- DE SUBJECTO SACK IE OR DIN VHO.MS 393 litteris ad singulos episcopos per S. C. C. missis die 13 Mail 1679: « Deinde per lias circulares litteras episcopis omni­ bus sanctissimum Tridenlinum decretum in memoriam re­ duci mandavit, quatenus omnes illud sancte custodiam, sciantque non aliter ordinandum ad titulum patrimonii vel pensionis, nisi cum Ecclesiae necessitas vel commoditas id exigat: guain re prudens episcopi timoratumejue judi­ cium servari debebit ». Imo aliquando obtinetur ab Apos­ tolica Sede privilegium ordinationis extra tempora cum clausula : Ut parentibus tuis solutio esse possis, et fervore devotionis accensus, ad sacros ordines extra tempora at interstitiis non servatis, ad titulum patrimonii fui, seu perpetui beneficii ecclesiastici, dummodo illud pacifice possideas, promoveri possis, concedimus. Quaesitum fuit an vigore Brevium hujusmodi quis promoxeri possit ad ti­ tulum patrimonii, non obstante quod non concurrat eccle­ siae necessitas vel commoditas, quum causa motiva hujus­ modi concessionum videatur solatium parentum ; etS. C. C. die 9 Sept. 1789 respondit negative 1). Porro judicium de hac ecclesiarum suarum necessitate xel commoditate remittitur prudentiae ipsius episcopi, uti S. C. C. in ultimis verbis superius relatis docet. Episcopus igitur in genere debet titulum beneficii exigere : sed potest etiam titulum patrimonii vel pensionis admittere, quoties id necessarium aut utile suae ecclesiae judicaverit. Cum vero in Galliis beneficia ordinationis titulum constituentia deli­ ciant. patet necessitatem aut utilitatem ecclesiae pro ad­ mittendis patrimonii xel pensionis titulo semper cerificari. Qui vero est de beneficio ad congruam sustentationem suf­ ficienti provisus, nequit promoveri titulo patrimonii vel pensionis, sed debet promoveri titulo ejusdem beneficii (2). 597. I t vero beneficium, patrimonium, pensio consti­ tuere valeant ordinationis titulum, necesse est ut reditus sint sufficientes ad honestam sustentationem ; honestam (1) Girahii, p. II, sed. 55. (2) Honorante, cap. III. not. Ill, citans S. C. C. in Sorana, 26 Jan. 1609, et in Camerinen., i Aug. 1685. 394 TRACTATIS CANONICIS DE SAGRA ORDINATIONE scilicet in se. ne clericus emendicare aut viles artes exercere cogatur, non autem etiam pro qualitate candidati (1). Haec autem sufficientia non potuit jure determinari ita ut eadem sit pro omnibus locis, cum a regionum pendeat varietate; sed episcopi fere omnes in suis synodis aut extra synodum certam praescripserunt quantitatem redituum qui in sua dioecesi censentur sufficientes ad honestam clerici sustentationem ; quae proinde quantitas dicitur laxa syno­ dalis, licet extra synodum ab episcopo determinata sit (2). Imo haec taxa synodalis potest in eadem dioecesi alia con­ stitui pro iis qui in oppidis aut montibus degunt, et alia pro iis qui in civitate (3). Pariter potest taxa synodalis variari ; et merito ab episcopo in synodo vel etiam extra synodum variatur juxta circumstantias temporum quae forte majores vel minores reditus pro honesta sustentatione exigunt. De­ ficiente taxa svnodali, attendendus est mos dioecesis. y Igitur reditus beneficii, patrimonii, pensionis debent sal­ tem pertingere ad sy nodalem laxam, aut dioecesanam con­ suetudinem, sed nil profecto vetat quominus illam excedant, non obstante responsione relata ob Honorante, cap. Ill, not. IU. Quid si aliquid deest? Datur parvitas materiae, (pialis erunt duo vel tria respectu triginta (ά), aut etiam quinque respectu vigintiquinque (5), ita ut si haec parva quantitas titulo deficeret, ordinans et ordinatus non pecca­ rent mortaliter poenasque statutas effugerent. In archidioecesi Bononiensi tempore (pio Lambertinus eam regebat, laxa synodalis exigebat reditus quadraginta scutatorum Roma­ norum 6) ; in dioecesi Romana exigit sexaginla scutatorum Romanorum (7 ; in dioecesi Parisiens*! quadringentorum francorum (8). (1) Garcias, Dc beneficiis, p. II, cap. F, n. Hi. (2) Ben. XIV, De syn., XII, IX, η. 1. (3) Ben. XIV, Inst. Ecc. XXVI, n. 4. I) Marchin., De sacram. ord., trad. II, p. VI, cap. VII, cliff. 2, apud Honorante, cap. Vlll, not. XI. , (5) Sanchez, Opusc. Mor., tom. II, lib. I, dub.Ίο, n. 8. (0) Ben. XIV. in cit. Inst. Ecc., n. 4. (î) Honorante, cap. I, not. V. (8) Rituel de Paris, an. 1839, pay. 7411. 1 ( \PIT 111. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 395 Semel autem constituta svnodali taxa, episcopus nequit in eadem dispensare, clericumque ad sacros ordines admit­ tere cum titulo qui habet reditus pauciores in notabili quan­ titate; id enim idem esset ac ipsum ordinare sine titulo ca­ nonico (1). Quod si clericus in una dioecesi habet beneficium quod «St titulus suae ordinationis, et domicilium obtinet in alia dioecesi a cujus episcopo ordinatur, attendi debet taxa sy­ nodalis \el consuetudo dioecesis domicilii, nisi benefici uni sit residenliale ; idemque repetas si in prima dioecesi ha­ bet patrimonium (2). Porro quod beneficium, patrimonium, pensio talis sint reditus ut ad taxam synodalem vel morem regionis attingant, probari debet idoneis testimoniis vel documentis: praxim quae servatur in 1’rbe circa hanc probationem, vide apud Honorante, cap. Ill, not. II. 598. At vero si beneficium non habet reditus sufficientes, suppleri potest ex patrimonio, praesertim si necessitas aut commoditas ecclesiae verilicetur. Hinc proposito dubio: « An clericus, alioquin idoneus, habens beneficium de per se insufficiens, sed, juncto patrimonio, habeat quod suffi­ ciat ad honestam vitae sustentationem, possit promoveri »; S. C. C. respondit, die *2 ή Oct. 1589, posse juxta formam Concilii, .sess. A\I, cap. II (3). \t clericus in casu ordinari non potest, nisi ab episcopo proprio ratione originis, aut do­ micilii vel ex (‘jus licentia : nam beneficium insufficiens satis non est ad habendum episcopum proprium ad normam const. Speculatores', de qua re alias. Pariter nil vetat quo­ minus beneficium insufficiens suppleatur ex alio beneficio sive in eadem sive alia dioecesi obtento, dummodo utrumque simul unitum taxam adaequet (4). 599- Et quidem reditus debent esse sufficientes, detrac­ tis expensis ; secus enim honestae sustentationi satis jam (1) Honorante, cap. Vlll, not. X. (2) Innocentius XII. in const. Speculatores (Alley. Ill . (3) Giraldi, p. II. sect. 54 : Honorante, cap. Ill, not. Il ; Garcias, De beneficiis, p. 11, cap. I”, n. Ill , Ben. XIV, Inst. Ecc. XXVI, n. 10. (4) Giraldi, I. c. 396 TRACTATUS CANONICIS DE SACHA OUDIN ATI ONE non forent, kl vcro intelligendum est de oneribus certis et fixis, non vero de extraordinariis (1 . l'trum etiam onera Missarum beneficio adnexarum sint detrahenda necne, dis­ putatum praesertim fuit in S. C. C. quo tempore Larnberlinus erat a secretis. Opinabantur plerique onera Missarum esse detrahenda, cum liberum est beneficiario illis perse vel per alium satisfacere ; secus vero cum Missas per se ipsum celebrare tenetur, dummodo ordinandus, donec ascendat ad sacerdotium, loco eleemosynae Missarum aliunde habeat quo vivere possit. Siquidem iu primo casu, si in morbum incidat, quo a celebrando praepediatur, debet alteri sacer­ doti consuetam eleemosynam elargiri ut Missas celebrare faciat ; ac proinde si morbus diuturnussit, periculum erit ne beneficiarius ad extremam redigatur paupertatem, cui sacri canones et praecipue Tridentinum obviare voluerunt, cum titulum sive patrimonii sive beneficii in clerico saeculari exe­ gerunt nt ad sacros ordines valeat promoveri. Hujusmodi autem periculum iidem doctores abesse aiunt in secundo casu ; qui enim tenetur Missas celebrare perse ipsum, tem­ pore quo aegrotat, aut alio detinetur legitimo impedimento, nulla afficitur obligatione celebrandi per alium, ut nonnulli censent. Hanc distinctionem probaverat S. C. C. in Tibur­ tina. Ordinationis, S Jul. 1690 ; quam resolutionem con­ firmavit, et sequi posse post Bullam Innocentianam decla­ ravit eadem S. C. in Sit/nina, Ordinationis, I /i Apr. 1696, et in Neapolitana seu Scalrn., 19 Febr. 1701. Alii autem arbitrabantur onera Missarum in neutro casu esse detrahenda : etenim cum eleemosyna quae sacerdoti datur, sit quasi stipendium suae sustentationis, ut ait I). Tho­ mas, 2. 2. q. 100, a. 2, ad 2""', nulla ratio patitur eam ex­ cludi a censu redituum qui sufficientem sustentationem sacerdoti suppeditant. Xeque in contrarium facit quod tem­ pore infirmitatis sacerdos, cui liberum est celebrare per alium, huic teneatur elargiri stipem ad sui ceteroquin ali­ moniam necessariam. Hic siquidem casus infrequens est, (!) Riganti, Heg. XXIV Cancell. A post., § 111, n. 126; Lampcrez, in const. Specu la lores, η. 366; Monacelli. Formularium etc., tom. I, pag. 345, η. I el 2 ; Card. De Luca, he beneficiis, hisc. 90, n. 80. 397 quem jura non respiciunt; secus in constitutione patrimo­ nii habenda pariter esset ratio ingruentis belli, imminentis alluvionis, similisque infortunii cui obnoxia sunt praedia in patrimonium assignata. Praeterea sacerdotem ad (piem onus incumbit celebrandi per se ipsum, si impediatur in­ firmitate (piae sit diuturna, teneri suae obligationi satis­ facere per alium, rectius docent De Lugo, De sacram. Euchar., disp. XJ,sect. 3,n. /18, Û9 ; Diana, in edit, coord, tom. Il, tract. I, res. 59 ; Passer.. De stat, horn., tom. II, quaest. 287, art. /i, η. 1120 ; quorum sententiam sectata est S. C. C. in llomana, Celebrationis Missarum, h Jun. 1089, et in alia Homana, 2 Oct. 1721 : ac proinde nullum, quan­ tum attinet ad rem praesentem, videtur ponendum discri­ men inter eum qui tenetur Missas per se ipsum celebrare, ac alterum cui potestas est celebrandi per alium. In hac opinionum varietate quaestio proposita fuit S. C. C. die 8 Aug. 1722, et dic 2/i Apr. 1723, et tandem die 17 Juin ejusdem anni decisum fuit rem esse relinquendam cons­ cientiae et arbitrio Ordinariorum, qui. speciatis locorum et personarum conditionibus, vel in particularibus casibus sta­ tuant, vel etiam in synodo per modum legis decernant, utrum onera Missarum sint detrahenda necne e reditibus beneficii, a quibus ordinandus suam honestam sustenta­ tionem est percepturus (1). 600. Praeterea reditus beneficii, patrimonii, pensionis, ut titulus sit canonicus, debent esse perpetui, ita ut ordina­ tus in sacris hos sufficientes fructus a tempore ordinationis perenniter ac stabiliter reipsa faciat suos per totum vitae curriculum, aut. saltem donec de alio canonico titulo provi­ deatur. Ad rem facit responsio S. C. C., 1 h Maii\ü"\. Ex­ positum fuerat: « Clerico N. habenti annua decem, A. laicus, supplendo usque ad viginti quinque, promisit annua quindecim, ut ad sacros ordines promoveri posset, eique super (‘jus proprio fundo donavit sub infrascriptis conditio­ nibus et declarationibus, quod praedicta annua quindecim essent in supplementum patrimonii ecclesiastici, quod solCAPUT Hl. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS (1) Den. XIV, De syn., XII, IX, n. 3sequ. 1' t* 398 TRACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE verentur de sex mensibus ad sex menses a die subdiacona­ tus.et quod statim ac ipse clericus donatarius beneficium ec­ clesiasticum consequeretur, vel aliter haberet unde viveret, donatio hujusmodi intelligeretur cessasse. Dictus clericus per multos annos vixit, sine praefatis annuis quindecim, eaque perdicium tempus numquam petiit, et hodie etiam scholasticam habet industriam cum qua vivere posset, si vellet. Quaeritur primo an talis laicus teneatur pro dictis annuis quindecim praeteritis : an excusari possit in futurum a dicta scholastica industria » ;S. C. reposuit: « Ad l'l,n af­ firmative; ad 2"ni negative ». Tantum fertur S. C. C. declavisse posse ordinari subdiaconum et diaconum cui collatum est beneficium, cujus fructus percipiet, (piando futurus est presbyter (1) : sed, ni fallimur, id potius ex indulgentia et dispensatione, attentis peculiaribus circumstantiis, cum et subdiaconus ac diaconus honestam habere debeant susten­ tationem. 601. Post haec facile intelligitur responsio S. C. C. (ct postea S. C. EE. ct IUI. in Rrugensi, 2.6 Aug. 1850. Nam episcopus Brugensis exposuit episcopos nonnullos in prae­ sentibus Ecclesiae angustiis novam tituli formam excogita­ visse, in eo sitam ut omnes et singuli ordinandi determina­ tam pecuniae summam, biscentum nempe libellas, vcluti eleemosynam una vice solverent, ad constituendum censum communem vel*aerarium ecclesiasticum, cujus fructus epis­ copi cura sacerdotibus, qui morbo immature correpti, vel fractis viribus aliisque rerum humanarum vicissitudinibusa sacro ministerio ad tempus aul pro tota vita arcerentur, aequa lance dividerentur ac distribuerentur. Hinc quaesi­ vit : « 1° An approbanda sit haec forma tituli clericalis quae quasi-patrimoniuni dici poterit, adeoque episcopo indul­ tum sit concedendum promovendi clericos ad sacros ordines absque legitimo nec sufficienti titulo, ita ut sit approbanda institutio novi hujus ordinationis tituli ; et quatenus affir­ mative ; 2° An permittenda sit insertio ejus novae formae tituli in futura aliqua editione Pontificalis Romani ». S. C. (V Schmalz., I, XI, n. 54 ; Garcias, De beneficiis, p. II, cap. V, n. 110. CAPUT IU- — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 399 reposuit: « Ad lun‘ negative, et providebitur in casibus par­ ticularibus. Ad 2uni provisum in primo ». At episcopus in­ stitit iterum ; et S. C. EE. et IUI. responso dato die 1 't Maii •1860 ipsi facultatem concessit « ut cum aliis centum cleri­ cis a titulo sacrae ordinationis dispensare valeat, ita tamen ut eos curet, de aliquo beneficio vel ecclesiastico officio pro­ videre, vel saltem meliori, quo potuerit, modo ad mentem S. Tridentini Concilii eorum sustentationi consulere, ne cum ordinis dedecore mendicare teneantur ». 602. Pariter ex dictis apparet curnam beneficium, pa­ trimonium, pensio, numquam possit canonicum ordina­ tionis titulum constituere, nisi vere et pacifice ab ordinato possideantur, omni fraude cessante. Cone. Trid., /. c., ex­ presse exigit beneficiumpacifice possideri. Possideri'. unde non sufficit nominatio, praesentatio, electio aut etiam insti­ tutio, sed clericus debet esse inductus in possessionem. Paci/ice'. ita ut nulla sit controversia neque super proprie­ tate neque super possessioni' (I). At ordinari quis potest etiam ad titulum beneficii litigiosi, si quoad aliquos tantum fructus sit litigiosum, et reliqui satis sint .2 . Patrimonium vero vel pensionem Concilium ait debere vere ab eis obti­ neri', quod S. C. C. an. 1573 magis declaravit dicens vere, absque ulla fraude, et iii forma juris valida. Ilis \ orbis excluditur patrimonium falsum, /ictum, fiduciarium, nul­ lum, injustum, restitutioni aut résolutifmi obnoxium : quae omnia ita breviter explicat D’ Annibale in const. A pos­ to licae Sedis, n. IVi, not. 32 : « Patrimonium falsum ac­ cipio, quod non extat, seu praedia supposita sint, seu ins­ trumenta, seu nomina constituentium. Fictum, quod revera consistit, sed constitutum est dicis causa, idest sine inten­ tione illud constituendi. Fiduciarium, quod ea lege con­ stitutum est, ut ab ordinatione restituatur \cl ut ne ordina­ tus fructus percipiat. Nullum dicitur quod irritum omnino infectumque est, voluti si in re mobili sil constitutum, vel abamente, xel donatione non acceptata, vivo eo qui donavit. (1) Honorante, cap. HI, not. II ; Sclnnalz., I, XI. n. 53. (2) Schmalz., /. c. 400 F* ft’ 1 41 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE Injustum, quod non jure, idest non servata juris forma, factum est, ut puta hodie donatione privato instrumento confecta... Obnoxium restitutioni, scilicet in integrum, so­ luti si a minore sit constitutum, vel dolo aut vi extortum : resolutioni. ut puta si ab eo constitutum sit, qui constitu­ tionis tempore liberos non habebat ; vel ex praediis emptis eum pacto revenditionis, quamdiu tempus retractui jure vel pacto definitum non effluxerit... ». Eliam Benedictus \1V, in Insl. Ecc. XXVI, n. 14, falsitates et fraudes quas Cone. Trid. et S. C. vetant, describit his verbis : « Sequitur nec legitima, nec juri canonico con­ gruentia ea patrimonia judicari quae ex bonis ad alium vel integre vel magna ex parte spectantibus conficiuntur ; ita ut ordinatus eos fructus annuos percipere nequeat, qui a synodo statuti fuerunt ; quod pariter de illis bonis statuen­ dum (*st, quae adjecto redimendi pacto prius divendita fue­ rant. celatis aut conventionibus aut contractu. Postremo a sacris sanctionibus aliena sunt ea patrimonia, in quibus ex­ pressa vel tacita conventio intercedit, ut fundi possessio semper ad eum pertineat, qui ratione solum patrimonii eumdem fundum contulit, sive ut ordinatus nullos fructus vel illorum tantum partem ex eo fundo desumat, licet pu­ blicae tabulae obsignatae contrarium declarent. Nemo quippe non videt fraudem quae objicitur, cum de re gravissima ne­ gotium habeatur. Disceptatur etiam utrum parens omnia sua bona lilio pro suscipiendis ordinibus legitime assignare possit, licet partes haeredilalis, quae ceteris liberis jure naturae debentur, hoc pacto ipsis auferantur ; deinde utrum id parens exequi possit, si unicum habeat filium, eamque conditionem interponat ut sibi ad vitae necessaria suppedi­ tentur. Primum quidem, cum detrimentum reliquis liliis inforatur, nulla ratione permittitur ; secundum vero legi­ timum haberi nequit, nisi in bonorum resignatione omnia singillatim explicentur, ut illorum summa fructusque annui deprehendantur, atque inde, quid ordinato ad vitam susten­ tandam libere supersit, certo probetur ». 603. Hinc in constitutione tituli ordinationis velitum est pactum de fructibus beneficii aut patrimonii non percipien- < .API I Hl. — DE SUBJECTO SXCRXE ORDINATIONIS 'HH dis vel restituendis, de beneficio aut patrimonio resignando ante mortem et provisionem ordinati, etc. Innocentius 111. in cap. 37, De simonia, ait illum, qui ut beneficium obtine­ ret pro sua subdiaconatus ordinatione, promiserat se. fruc­ tus non esse, percepturum, non posse sine dispensatione ad superiores ascendere, nec in suscepto ordine minis­ trare. Haec suspensio post const. Apostolicae Sedis, in (pia non legitur, cessavit; sed titulus beneficii, taliter con­ stitutus. non foret canonicus. Idem repetas de titulo patri­ monii sub analogis conditionibus. D’Annibale, /. c., n. I/|3, de patrimonio subdit (idemque applices etiam beneficio et pensioni): « Si constitutum fuerit sub conditione ne fruc­ tus a constituente decedant, vel ut ad ipsum redeant, ordi­ nato adhuc vivente, nec aliter proviso, haec conditio, si apposita est. inscio episcopo, pro non scripta erit ; sin con­ sentiente. actum vitiat ». Prima pars clare palet ex res­ ponsione data a S. C. C. die 1 I Maii 1599, relata a Bene­ dicto XIV, in cit. Just. Ecc. A A'17. n. IS, qua declaravit has pactiones prohibitas decreto ('.one. Trid., cap. II, jsess. XXI, nec. juramento firmari. Altera pars ex eo eruitur, quod talis conditio foret contra naturam tituli ordinationis. 604. Tandem ex dictis sequitur etiam inservire non pos­ se pro canonico ordinationis titulo pensionem, patrimonium, beneficium, aere alieno gravatum, aut hypotheca, allectum : exinde enim contingere posset ut ordinatus honesta sua sus­ tentatione careat (I). Excipe, si hypotheca, vel aes alienum hujusmodi est, ut in omni casu honesta sustentatio ordinato sarda tectaquc certe sil. 605. Dummodo autem reditus sint sufficientes et perpe­ tui . juxta superius explicata, indifferens prorsus est quod beneficium sil simplex vel duplex, rcsidenliale vel non residentiale, liberae collationis vel juris patronatus, et etiamsi beneficium non habeat alios reditus praeter distributio­ nes (2). Potest esse beneficialis titulus ordinationis etiam commenda sive perpetua sive vilalitia pro vita commendata(1) VccchioUi, III. VIII. 5 28 ; Honorante, cap. Ill, not. III. (2) Honorante, cap. Ill, not. II ; Giraldi. p. II, sect. ."4 ; Barbosa, in Cone. Trid.. sess. XXI, cap. 11, de ref. 20 «· ·■· 402 TKACTATUS CANONICUS DE SACHA ORDINATIONE rii (1) ; imo eliam coadjutoria perpetua cum futura succes­ sione, dummodo interimcoadjutori congrua portio a coadjuto assignetur ex frudibus praebendae (2) ; et etiam hospitale, el cappellania ecclesiastica sive perpetua sive vitalitia, idest pro sola vita ordinandi, etsi conferatur ad praesentationem laicorum .3) : item praeslimonia quae inter beneficia esse recensenda non amplius dubitari potest post S. Pii V const. Ex proximo Lateranensi, 20 Sept. 1571. E contrario beneficium manuale nequit inservire pro or­ dinationis titulo, nisi ea leg·' conferatur, ut possessor non removeatur a munere suo, donec vita fungatur aut saltem donec de alio titulo canonico provideatur (/j) ; item nec cap­ pellania mere laicalis quae beneficii nomen nullatenus me­ retur, licet possit esse titulus patrimonialis (5) ; item nec coadjutoria temporanea sine futura successione, etiam as­ signata congrua redituum portione. I irum etquaenani pen­ sio bcnciicialem ordinationis titulum constituere queat, vide n. 593. 606. Pariter indifferens prorsus est quod patrimonium constituatur in bonis frugiferis stabilibus et certis, vel in rebus De simonia. lias, inquam, censuras Concilium non tulit directe, sed tantum indirecte, canones illas irro­ gantes innovans. Cum igitur eae censurae in ordinatum sine titulo in const. Apostolicae Sedis minime legantur, sequi­ tur eas fuisse abrogatas: et inde fit quod nostris diebus non amplius Sedes Apostolica aditur pro absolutione censu­ rarum (2). Proinde ordinatus sine titido peccat per se gra­ viter. potest et debet juxta culpam ab episcopo puniri, sed poenas latae sententiae non contrahit, et nec per se prohi­ betur ab ordinum exercitio, sive bona sive mala fide ordines· (1) Fagnanus, in cit. cap. 1G, De praebendis., n. 19, 63 et 68. (2) Dc Angelis, J, XI, n. 8 ; D’Annibale, 1, § 412, not. 42. CAPÜT lil. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS HI susceperit. Haec confirmantur ex his quae habet S. C. de Prop. Eide in instructione relata in Alley. /, n. 11 ser///.; sed pro professis regularibus hodie vide decretum S. C. EE. cl RR. quod n. 588 dedimus. 614. Tandem quaeritur num contra legem huc usque explicatam, quae titulum canonicum pro saecularium ordi­ natione in sacris exigit, inolescere possit consuetudo. Haec consuetudo \iget in pluribus Galliae dioecesibus juxta Icaid. n. 32/i, imo in tota Gallia juxta Bouix. De episcopo, p. Γ. cap. λ Γ. § 17// ; ubi presbv teris senibus aut infirmis pro­ videtur parles caisses de retraite, les caisses diocésaines. vol alio modo, .lain vero in responsionem negativam pro­ pendet Vecchiotti, tom. 111. cap. \Ί11, §29 : nec immerito, ni fallimur, cum haec consuetudo, utpote legem subvertenslatam ad dedecus status clericalis impediendum, videatur irrationalis. Illud certum est, RR. CC. nullam rationem ha­ bere hujus consuetudinis; sed vel urgere observantiam le­ gis, vel dispensationem vel dispensandi indultum elargiri. Igitur tutius est ut episcopi hoc indultum obtineam pro ca­ sibus quibus ecclesiarum necessitas aut utilitas aliud expo­ scat. SCII O LION Quid juris si episcopus aliquem ad sacram ordinationem admittere recusat. 615. Huc usque vidimus quaenam persona admitti pos­ sit et debeat ad sacram ordinationem, nempe quae a Beo vocatur et nullo detinetur impedimento sive dirimenti she impedienti, idest censura, irregularitate, impedimento sim­ plici. Dices: Si nonnisi hae personae admitterentur, defice­ rent profecto in Ecclesia ministri. Respondemus in primis memoria esse retinendum Ecclesiam nolle clericos otiosos vagosque, et ideo prohibere clericos assumere nisi pro ne­ cessitate aut utilitate ecclesiarum dioecesis, ut supra ex­ posuimus. Jam vero, uti observat S. Thomas, in /i, : «Suppli­ cat declarari an Ordinariis locorum vigore facultatis sibi concessae a S. Cone. Trid., .yrw. Α7Γ, cap. I. de rcf., li­ ceat ob legitimas causas suspendere etiam exlrajudicialiter clericos el presbyteros saeculares etiam parochos sibi sub­ ditos, sublata eis facultate appellandi ». S. C. reposuit. 1/| .You. l(b)'i : « Ordinariis, ut. supra, licere ». Atqui capi­ tulum et Vicarium capi tu larem venire nomine Ordinario­ rum, nemo ignorat. Tandem vicarium generalem, «piando potest litteras dimissorias concedere, posse easdem ex in­ formata conscientia denegare, non dubitamus ; sed tandem ad episcopum pertinebit candidatum admittere vel non ad ordines. 622. Ili igitur praelati possunt suis subditis ascensum ad sacros ordines interdicere e.r guacumgue causa, etiam ob occultum crimen, guomodolibet, etiam extrajudicialiter, ut ait ('.one. Trid. Haec amplissima verba nullam pa­ tiuntur difficultatem. Cum dubitatum fuerit utrum prohibi­ tio et suspensio hujusmodi esse possent perpetuae, die 3 Febr. 1093, S. C. reposuit : « Cap. 1. sess. \7I", de ref., habere locum in prohibitionibus et suspensionibus tam tem­ poraneis quam perpetuis » (//6. 17/ Decret., pag. 89, in Nullius). Et quidquid sit de suspensione, prohibitio certis­ sime ferri potest etiam viva voce tantum, negando ordinatio­ nem vel litteras dimissorias, absque ulla praevia monitione. Interdictus autem nequit deinde, tacito hoc interdicto, ordi­ nationem \el dimissorias ab alio Ordinario proprio petere, quia id esset agere in fraudem legis. Praelatus debet qui­ dem habere graves repulsionis causas, graviores si agit ni­ de provisis aliquo beneficio, aut constitutis in aliquo cleri­ cali gradu ; sed non tenetur eas manifestari’candidato ; cui non competit proprie dicta appellatio, cum hoc interdictum non sit judicialis sententia, sed recursus ad Sedem A porto­ ricain, ut pluries S. C. C. declaravit : insuper successor praelati potest utique interdictum revocare et candidatum admittere, sicuti de Vicario generali in ordine ad episcopum 4 411) »·· ♦· I* ft >4 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE supra diximus. Ai clerico arctato ratione beneficii (n. (>Ai\ competeret appellatio. Ad rem Card. Petra in connu. const, unicae Urbani //, sect. 1. n. 18 lorn. / : « Procedendum est cum distinctione. Ani promovendus est arctatus ad sus­ cipiendos ordines, puta ratione alicujus beneficii ad se spec­ tantis et cuisit adnexus sacer ordo, et tunc quia implicite esset privare eum tali beneficio, daretur appellatio seu re­ cursus ad superiorem : et in hoc casu tenetur episcopus concludenter probare causam rejectionis. Secus vero si aga­ tur de non arctato... Hoc certum est quod in arctatis potest Nuntius seu Legatus a latere, Primas aut Metropolitanus cognoscere de gravamine ». Vide etiam Monacelli,/). /, lit. /Γ, form.'ï, η. I 1 sequ. et Bouix, he episcopo, p. Γ. cap. ΛΤ, §17. 623 S. C. C. hujusmodi negotia remittere solet ad Me­ tropolitanum. Ita cum Card. Antonius Barberinus archiepiscopus Remensis, apostolica limina visitans, hac ipsa de re S. C. C. sententiam sciscitavisset, S.C. respondit dic 21 Apr. 1668 : « Cam nullus ordinari debeat, quem episcopus suae ecclesiae utilem aut necessarium non judicaverit, S. C. non semel declaravit ab hujusmodi judicio nullam dari appella­ tionem. sed recursum dumtaxat ad Sedem Apostolicam, quae, juxta ipsius Congregationis sententiam, per Grega­ rium \III f. r. approbatam, quotiescumque Ordinarius re­ cusaverit qucmcumque ordinare, melropolilanoaut viciniori episcopo committit, ut ab eodem Ordinario prius requirat causam recusationis; quo legitimam non allegante, licet illi eumdem ordinare. Itaque, si qui ex dioecesanis episcopo­ rum Eminentiae Vestrae provincialium Sedem Apostolicam adiverint, juxta praenarratam formulam eorum quaerimoniis consuletur ; cui formulae ut unum in praesens addatur, consuerunt expedire EE. PP., videlicet ut metropolitanus aut vicinior episcopus, antequam commissas sibi partes excipii aggrediantur, paterne curent ut illi dentio apud suos episcopos per tres vices suppliciter petant ( 1) ». Remittere, inquam, solet S. C. hujusmodi negotia ad Metropolitanum, , q. I, a. 2, q. 3 : « In adultis ct in habentibus usum rationis in quibus potest esse con­ traria voluntas actu Vel habitu, requiritur et contritio sive devotio ad percipiendam rem sacramenti et intentio vel voluntas ad recipiendum sacramentum. In pueris autem absque utroque percipitur et sacrament mu et res sacra­ menti ; et similiter est in carentibus usu rationis, nisi con­ traria voluntas habito insit, non actu >?. 629. Ex dictis colligi debet quid dicendum de validitate ordinationis dormientis ac ebrii, mentecapti, surdi-muticaeci, coacti per vim aut per metum, ludentis, /icti. De singulis breviter. 630. 1° Ad ordinationem dormientis aut ebrii quod at­ tinet, supponimus dormientem aut ebrium esse adultum rationis usum assecutum. Jam vero si antequam in somnum aut ebrietatem inciderit, habuit intentionem recipiendi pro­ motionem clericalem eamque intentionem non revocavit, promotioest valida, quia habetur intentio habitualis quae sufficit; secus est irrita, quia nulla intentio adest. Et multo magis foret irrita, si promotus antea positive contradixis­ set. Haec eadem solutio datur ab Innocentio III, in cit. cap. 3, De baptismo, § ult., pro baptismate collalo adulto dormienti. 631 2" Mente captus est vel amens, qui insanit circa om­ nia, vel demens, qui circa unam vel alleram rem tantum. Amens ab infantia aequiparatur infanti ; amens factus post adeptum usum rationis aequiparaturdormienti. Igitur illius ordinatio est xalida ; hujus ordinatio estnulla, nisi antequam in amentiam incidisset, habuerit intentionem recipiendi or­ dinem. Il a Innocentius III, /. <·., quoad baptismum. Quod si ordinatio conferatur in lucido intervallo, est perinde ac si Or­ dinaretur adultus compos sui. Demens aequiparatur amenti in his quae ad dementiam ipsius perlinent ; in aliis aequi pa­ ratur ratione utenti I . Proinde si dementia sit circa ordi­ nationem, repeto quae de ameute diximus ; si circa aliam (1 D’Annibale, 7. §31. CAPUT 111. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS rem, ordinatio valet, dummodo in subjecto fuerit saltern ha­ bitualis intentio. At nostris diebus non desunt rncdici, his miseris curam praestantes, qui contendunt eamdern vim esse dementiae et amentiae, et amentem non esse sui compotem ne in lucido quidem intervallo (1 .Stupidi autem seu fatui, si non habent mentis discretionem, sunt infantes ; secus sunt ratione utentes. 632. 3° Sitrdi-muti-caeci simul a nativitate accensentur infantibus. Surdi-muti simul etiam a nativitate, si ins­ tituti sunt, habent usum rationis; secus valde incertum est utrum infantibus an potius ratione pollentibus aequiparari debeant. Tandem qui sunt tantum vel muti, vel caeci, vel surdi, usu rationis non carent. Ex his judicium ferri po­ test de validitate aut invaliditale ordinationis horum om­ nium. 633. /|° Fusius de promotione hominis coacti \i physica, vel vi morali seu metu. Promotio hominis vi physica coacti et prorsus reluctantis, e. g.,si Titius ab aliis delinetur dum episcopus manus eidem imponit, profecto est non solum gravissime illicita ex parte ministri et e\ parte cogentium, sed insuper est manifeste irrita, quia, ut ait Innocentius III,/. c., agens de baptismo, « plus est expresse contradicere, quam minime consen­ tin’ » ; ac proinde si promotio est irrita sine positivo con­ sensu, pro uti supra diximus, a fortiori erit irrita cum posi­ tiva contradictione. At promotio foret valida, si promotus, licet externe reluctans, tamen interne consentiret, quia intentio necessaria adesset ; secus ac in matrimonio in quo ratio contractus exigit, ut internus consensus externe quo­ quo manifestetur (2). 634. E contrario si quis ex metu quocumque, ne detri­ mentum aliquod patiatur, caput manibus episcopi suppo­ nit. promotio erit illicita ex parte cogentium, si metus est injustus,sed est certe valida, quia metus quiciimque mi­ nuit. sed non excludit voluntarium, prouti resolvit etiam (1) D'Annibale, I. c., not. 18, 3» edit. (2) Vide nostrum Tractatum canonicum de matrimonio, n. 805. 422 >» TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE Innocentius III./, e.,pro baptismo. At si metus fuit gravis, promotus non tenetur in foro ir terno obligationibus clerica­ libus caelibatus et breviarii, nisi ordinationem tacite vel expresse ratam habuerit; quae doctrina post ea quae habet Benedictus \IV, Desyn., XII. / I . n. 2, vix non certa est. In foro autem externo ordinatio praesumitur rite facta, do­ nec alitor probetur: et ideo cum in foro externo metus gravis difficilis sit probationis, hinc S. C. C. in hujusmodi causis solet pro majori securitate respondere locum esse adeundi Pontificem pro dispensatione I . Praestat ut in duobus ca­ sibus hujus moralis coactionis parumper insistamus. 635. Primus casus vocificatur quando parentes aliive in juvenem auctoritate pollentes, ut reditibus beneficiorum aut officiorum ecclesiasticorum perfruantnr, paternum patri­ monium non dividatur, et unio inter alios fratres servetur, praesertim si juvenis a natura infelicem physicam constitu­ tionem aut obtusam intelligent iam sortitus sit, ipsum sua­ sionibus aut minis adigunt tonsuram recipere et deinde sa­ cris ordinibus se mancipari. Duo certissima sunt. : nempe ex una parte parentes pie agunt, si filium Deo offerunt (/?. 185 et deinde educant in pietate ct bonis moribus in­ tuitu status religiosi aut clericalié, et hunc statum ipsi suaviter suadent ; sed ex alia parte parentes simul debent eidem plenissimam in statu eligendo libertatem relinquere, utrum velit Deo in professione religiosa aut in ecclesiastico ministerio servire, an potius in saeculo remanere ; et simul debent pro viribus exeeutionem peractae electionis eidem faciliorem reddere; nam, ut docet Clemens II, in cap. Ι'ι, De regularibus, fdii post annos discretionis « liberum ha­ bent arbitrium et in electione propositi (seu status) sequi parentum non coguntur voluntatem ». Abutuntur igitur propria auctoritate et gravissime peccant quando filium re­ nuentem et asserentem se divinam vocationem non habere, ad statum clericalem impellunt. Equidem filius deberet pa­ rentibus in faciem resistere et propriae libertatis rationes vindicare, juxta illud : Melius est obedire Deo quam homi(I) Vide cit, nostrum Tractatum, n. 587. CAPUT ni. ---- DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS Î23 nibus\ sed ut verbis utamur notissimis S. Augustini : « Si ipse reus quia fecit vel imitus, illi innocentes qui coegerunt ut faceret ? Nullo modo ». Ii parentes impii in Deum, cru­ deles in lilium, « immolaverunt filios suos et filias suas dae­ moniis ; et effuderunt sanguinem innocentem, sanguinem filiorum suorum et filiarum suarum quos sacrificaverunt sculptilibus Chanaan » [Psalm. CT. 27 xey?/.), cupiditati scilicet, avaritiae, ambitioni, aeternam filii salutem postpo­ nentes. Tandem parentibus qui Deo reservant filium quem mundus fortasse rejiciet, applicari debent quae leguntur Malach., /, 8: « Si offeratis caecum ad immolandum, nonne malum est? Et si offeratis claudum et languidum, nonne malum est? Oiler illud duci tuo, si placuerit ei, aut si sus­ ceperit faciem tuam ». Ad rem S. Hieronymus, in hunc lo­ cum Malachiae: « Indignum est dare Deo, quod dedignatur homo ». 636. Alter casus coactionis moralis quae aliquando pa­ rum a physica distabat, legitur in historiae ecclesiasticae monumentis, cum nempe sancti viri rapiebantur ad ordi­ nes, praesertim ad episcopatum ; quorum exempla cumulat Hallier, p. /, sect. V, cap. I, § III cl sequ. Haec coactio fre­ quentius ex eo eveniebat quod sancti viri totis viribus sese subtrahebant ordinationi aut consecrationi episcopali prop­ ter sacerdotii reverentiam suaeque, ut sibi ipsis videbatur, ineptitudinis el imperfectionis conscientiam ; et ab episcopis vel a populo sive rationibus, sive clamoribus, she imperio, sive precibus, seu etiam minis inducebantur ut ordinationi et electioni de se factae consentirent. « Vt episcopatum sus­ cipiant, ait S. Augustinus, epist. 20/j, tenentur inviti, per­ ducuntur, includuntur, custodiuntur ». Lege etiam facium quod enarravimus n. 261. Nihilominus haec ordinatio vel consecratio erat \alida, quia illi sancti viri involuntate epis­ coporum aut populi divinam tandem voluntatem recognos­ cere solebant, et ita ad ordinationem vel consecrationem ac­ cedebant plene consentientes; imo erat etiam licita, quia tunc temporis licitum erat idoneos taliter compellere. Haec autem disciplina obsolevit : hodie episcopus, infra Romanum Pon­ tificem, laicum aut clericum, utcumque idoneum, potest qui- 4 'l 21 TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE dem suasionibus inducere ad statum clericalem amplecten­ dum, vel ad superiores ordines recipiendos ; sed in genere eum obligare in conscientia praecepto positivo nequit, et inulto minus poenis cogere (n. //■/). Nam «justum est ut nemo crescere compellatur invitus », ait S. Gregorius M., in cflw. 2, 7/i, in Decreto, et concordant can. 1. 7, 8 et 9, ejusd. dist. Ita docet Benedictus XIV, De si/η.,ΧΠ, /Γ, n. I seifu.. ubi reprehenditur archicpiscopus Calaritanus qui cum videret in sua dioecesi non paucos clericos conju­ gatos ad sordidas artes se abjicere aut. se llagitiis contami­ nare, ut scandalis hisce obviam iret, secum constituerat, quemcumque deinceps minoribus ordinibusiniliaturus esset, eumdem simul adsnbdiaconaium promoturum ; item repre­ henduntur alii episcopi qui, animadvertentes dioeceses suas refertas esse minoribus clericis in otio et luxu viventibus, iil consilii ceperant ut eos ad sacros ordines suscipiendos compellerent, praefiniendo ipsis congruum tempus intra quod ad majores ordines ascendere deberent, quo elapso, si non obtempérassent, omnibus clericalibus privilegiis expertes et laicalis fori jurisdictioni subjecti futuri essent. 837. Ilis autem duplex est exceptio ab ipsis sacris cano­ nibus praevisa : 1 fl THACTATUS CANOMCÜS DE SACHA OUDIN A ΠΟΝΕ autem ab Alexandro VU! damnata, objici Catharino solita, conferentem respicit, non accipientem ». Igitur si Cardina­ lis Lambertinus dum scribebat praeclarum opus De sacro­ sancto Missae sacri/icio, nobis contrarius erat et communi sententiae favebat, assimilans in omnibus, quoad intentio­ nem, conferentem et suscipientem ordinationem, Benedic­ tus XIV, auctor cit. epist. Postremo mense, nobis potius la­ vet, aut certe contrarius non est, distinguens inter intentio­ nem conferentis et intentionem suscipientis. Et revera, dum in conferente requiritur intentio vel actualis vel saltem virtualis et non sufficit habitualis, de quà re suo loco, in sus­ cipiente etiam habitualis sufficit, uti diximus η. 627. Cele­ rum auctores (absit verbo invidia) se invicem transcribentes, hanc quaestionem ex professo examinare non solent, et ideo nil mirum si omnes in receptam abeunt sententiam de nullitate ordinationis. Cum vero haec sententia sit communiter recepta, et quando agitur de validitate sacramentorum in praxi sententiam tutiorem sequi semper debeamus, casu fictionis e\ parte subjecti occurrente, sacramenta baptismi, confirmationis et ordinis forent repetenda, sed sub condi­ tione, ni fallimur, ob magnam probabilitatem doctrinae cui nos subscribimus. Modo nonnulla exempla ex Thesauro re­ solutionum S. C. C. afferamus. 646. Benedicius XIV, De sacrosancto Missae sacri(icio. HI, A. n. 13, haec habet : « Eidem S. C. C. nunciavit episcopus Brixiensis, sibi contigisse ut clericus quidam, ini­ tiandus subdiaconat n, minorum ordinum testimonialem fal­ saverit, tpios ordines revera susceperat. Cum autem ad ge­ neralem ordinationem accessisset et comminationem intel­ lexisset censurarum adversus eos qui ad suscipiendos ordines accederent neque muniti essent iis (piae canones postulant, cogitavit illinc abire ; sed veritus ne id scandalum pareret, consilium cepit accedendi ad ordinem suscipien­ dum. sed sine intentione illum suscipiendi, putans hoc pacto se subduci censuris. Quamobrem episcopus sciscitabatur a S. C. an illum clericum rursus ordinare deberet. Relatum id fuit in S. habita die 31 Mari. 1685, quae respondit : Ordinatus interea suspensus remaneret ; curaret autem epis- CAPUT ni. — DE SURJECTO SACRAE ORDINATIONIS 433 copiis ut defectus intentionis sibi fieret exploratior. De­ scripsit episcopus, se id percunctatum a clerico, qui candide fassus est se, conscientiae stimulis incitatum, ante ordinatio­ nem internum actum expressum et positivum edidisse non suscipiendi ordinis, nec u inquam hujusmodi intentionem revocasse. Id iterum relatum in S. C. habita die 2!i Aug. (11 ejusdem anni; quae considerans non admodum esse fiden­ dum attestationibus ejus qui dicebat perturbato animo se illum exercuisse internum actum, respondit : Esse iterum ordinandum sub conditione privalim et dummodo aliud non obstet canonicum impedimentum ». Jam \ero illa xerba : Considerans... actum, sunt Cardinalis Lambertini qui tunc temporis, quando praeclarum opus De sacrosancto Missae sacri/icio scribebat, nobis potius contrarius erat: nam S. C. nullam prorsus indicat rationem suae responsionis, promi diligenti inspectione facta tum in libro Decretorum tum in relativa positione certissimum est (2). Aliunde est princi­ pium generale, quod ea quae in animo nostro consistunt, mi intentio, satis probamur in foro externo ex nostra affirma­ tione, praesertim juramento firmata, nisi nostra affirmatio in casu suspecta sit, e. g. quia vergit in nostrum commo­ dum (3); quod principum generale etiam in materia ordina­ tionis applicari, patebit ex dicendis de intentione ministri in cap. I , sect. I, art. Il, \ ide etiam n. 1057 sequ. res­ ponsionem diei 10 Apr, 1704 (cujiiscumqiie tandem sit . juxta quam standum est, affirmationi ipsius ordinati circa materiam et, formam adhibitam in sua ordinatione. Proinde putamus defectum intentionis in specie proposita satis constitisse, et non potuisse melius constare; et S. C. res­ pondisse ordinationem esse repetendam sub conditione, non quia putavit defectum intentionis non satis confl) Potius die 4/It//?. (2) Franzelin quoque, Desacratu, in gen., thesi XVII, n. 5, docet ex Cardinali Lambertini S. C. hoc temperamentum de ordinatione rursus sub conditione conferenda addidisse tantum ideo quia non omnino con­ stabat facium ipsum defectus intentionis. (8) Sanchez, De Matr., I, LX1I, n. 2; Pirhing. IV, I, n. G3 ; Schmalz., n. 188, Covarruvias, Résolut., II, X, η. I, $ Tertio ; Balterini ad Gurv, n. 730. 4 434 »1 ’ 4J ·· TRACTATUS CANONICUS DE SACRA ORDINATIONE stare, sed quia doctrina de nullilale ordinationis ex licta sub­ jecti intentione certam minime habuit. 647. Eadem S.C. in Milevitana, Subdiaconatus, 16 Nov. 1791, ad examen revocavit sequentem casum. A. Borg, a matre coactus, subdiaconatum recepit, sed cum intentione non recipiendi ordinationem, suamque voluntatem .1. Be­ zina pariter ordinando pandiderat. Hac super re postridie interpellavit confessarium qui consuit ordinationem fuisse validam; et idem A. Borg deinde ultro ad diaconatum et pres­ byteratum ascendit, et in omnibus ordinibus per decennium tranquilla conscientia ministravit. Re tandem vulgata, Me­ litensis episcopus cum suspendit a divinis, donec S. C. sen­ tentiam haberet. Propositis itaque dubiis: « An constet de nnllitate ordinis subdiaconatus ita ut sit reiterandus in ca­ su ; Et quatenus affirmative : 2° An sit consulendum SSmo pro absolutione, rehabilitatione ei dispensatione ab irregu­ laritate in casu » ; S. C. reposuit : « Dilata el scribatur epis­ copo juxta instructionem » ; pro formali scilicet examine tum sacerdotis \. Borg, tum sacerdotis .1. Bezina, cui A. Borg suam voluntatem communicaverat. Jam vero A. Borg omnia candide confirmavit ; .1. Bezina dixit se non recordari de hae communicatione. Eisdem igitur dubiis rursus positis, S. C. die 16 -hin. 1796 reposuit : « Ad l1"" esse locum or­ dinationi subdiaconatus.sub coniiitione et secreto facienda; Ad 2l,m affirmative ». Porro observationes quas n. praec. fecimus, etiam hic repetendas esse putamus. 648. Aliis exemplis praetermissis, defectus intentionis fuit omnino evidms in Toletana, Ordinationis, 16 Nov. 1709. Nam Joseph R., paternis minis compulsus subdiaconatiH ordinem suscipere anno 170’2, die ante ordinationem emisit protestationem coram notario et testibus se acces­ surum ad episcopum ordinantem citra intentionem ordinem suscipiendi : imo. inter alios ordinandos immixtus, ad melius evitandam ordinationis validitatem, de consilio Secretarii episcopi, nequaquam tetigit librum epistolarum, neque ca­ licem cum patena vacua, sed tantum vestibus sacris indu­ tus fuit. Igitur in casu nullitas ordinationis nimis clara erat cx defectu materiae; qua circumstantia deficiente, quaestio CAPUT III. — DE SUBJECTO SACRAE ORDINATIONIS 433 de quâ nos agimus, solvenda directe fuisset. Propositis du­ biis : « I" An constet de invalida ordinatione oratoris; Et quatenus affirmative: 2" An sit dispensandus, stante exer­ citio dicti ordinis, ut possit ad illum aliosque superiores or­ dines ascendere in casu » ; S. C. reposuit : « Dilata et Or­ dinarius terminet processum contra oratorem et conficiat contra Secretarium et alios complices ('!)». In regestis S. C. nulla alia hujus causae vestigia sunt. 649. Concludimus animadvertentes Billuart, /. c., docere sacramenta baptismi, confirmationis et ordinis collata in somno, amentia, ebrietate etc., esse irrita, si quis antea ha­ buit intentionem eadem recipiendi, sed non habuit expres­ sam intentionem eadem recipiendi in statu somni, etc. Haec doctrina indiget declaratione, ne falsa sit. \am haec sacra­ menta forent certe irrita, si quis positixe noluit eadem reci­ pere in statu somni, etc. ; e contrario forent certe valida, si quis positive voluit eadem recipere etiam in statu somni, etc. ; tandem forent etiam certe valida, si quis volens eadem recipere, ne cogitavit quidem de cis recipiendis in statu som­ ni, etc., nam tunc in eo est voluntas habitualis, scilicet semel positive habita el non revocata, quae juxta commu­ nem sententiam sufficit. Et hic est casus practicusde quo agit Innocentius III. in cit. cap. 3, De baptismo ; nam quis vigilans et sanae mentis, volens recipere baptismum, posi­ tive vult illum recipere etiam dum dormit, ebrius est, amens forte evasit ? Dices : si ipse cogitavisset ile tempore somni, etc., noluisset eo tempore baptizari, confirmari, ordinari. Equidem, sed ex hxpothesi non cogitavit, et ideo de facto non verificatur quod noluit, ac proinde prima xohmlas habitualiler remanet, cum non sit revocata. (I) Vide etiam Valuation., Ordinis subdiaconatus, 31 Maii 1791 , in qua tamen potius de metu, quam de fictione agitur. In foliis S. C. C. sae­ pe affirmatur nullilatem ordinationis in casu fictionis apertam esse ex Concilio Florentino, in decreto Eugenii IV ad Armenospi. 7J.7); sed. aliis omissis, manieistum est inibi agi de ministro, non de subjecto. 436 THACTATUS CANOMCUS DE SACHA OHDINATIONE Articulus II. De intentione necessaria pro licita ordinatione. F· fl· 650. I t candidatus licite recipiat primam tonsuram aut ordinem, debet accedere ex recto fine, qui merito appellatur etiam reda intentio. Jam vero in genere linis operantis est rectus cum respondet lini operis : proinde in casu nostro li­ nis candidali erit rectus si est conformis lini stat us clericalis : atqui linis status clericalis est gloria Dei et salus propria ac proximi per ministerium sacrum in proprio gradu, quod patet tum ex ipsa definitione ordinationis, cum sacrae func­ tiones (piarum exercendarum traditur potestas, huc prae­ cise spectent, tum ex Apostolo, adZ/eAr., V, 1 sequ. : Om­ nis pontifex ex hominibus assumptus pro hominibus constituitur in his quae sunt ad Deum, ut offerat donaci sacrificia pro peccatis', qui condidere possit iis qui igno­ rant et errant, quoniam et ipse circumdatus est infirmi­ tate, el praeterea debet, quemadmodum pro populo, ita . etiam et pro semelipso offerre pro peccatis. Igitur ut candidatus licite recipiat primam tonsuram ac ordinem, de­ bet accedere hoc line supernatural'!. Si seposito hoc line, unice accedit cum alio line humano, est deordiualio quae in genere a peccato mortali excusari non potest (1). Si au­ tem praeter finem supernaturalem habet alium finem huma­ num honestum, c. g. obtinendi reditus beneficialcs, non pec­ cat. dummodo Deum judicio mentis principaliter spectet et reditibus praeponat, etsi fortasse desiderio commodi tem­ poralis intensius afficiatur, et sine ipso statum clericalem non amplecteretur (;2). Pius aeque ac doctus Navarrus, De oral, et hor. can., cap. I II, η. 15, putat eis (pii propter solum finem humanum ad primam tonsuram et minores or­ dines accedunt, satius fore ipso ordinationis die frangere crura (!?!). Sed jam nonnulla in specie expendamus. (1) Scavini, III, n. 607. (2) Hallier, p. I, sect. Ill, cap. II, § V, η. 32. CAPOT Hi. — DE SUHJECTO SACRAE ORDINATIONIS Î37 651. Cone. Trid., sess. XXIIi, cap. IV, de ref., \o\aX illos ad primani tonsuram promoveri, de quibus proba­ bilis conjectura est quod hoc vitae genus elegerint saccu­ laris judicii fugiendi fraude sive in casu particulari, she in genere pro omnibus casibus occurrentibus I >. Utrum vero qui hoc unico animo ad primam tonsuram accessit, peccet mortaliter, an venial iter tantum, vel nullum committat, peccatum, doclores inter se non conveniunt: S. Alphonsus, /. c., probabilius putat peccatum esse mortale (2). 652. Praeterea idem Cone. Trid., /. c., Mill illos potius esse assumendos de quibus probabilis conjectura est quod hoc vitae genus elegerint ut Ileo [ideleni cultum praestent. Hinc accedens debet habere intentionem permanendi in statu clericali, seu intentionem clericandi, ut aiunt, cum status clericalis stabilis sit ; ita ut culpae gravis reus c>se videatur ille qui, dum tonsuram aut ordines minores reci­ pit, firmum habet propositum ad saeculum redeundi -3). Attamen suscipiens primam tonsuram aut ordinem mino­ rem potest suae intentioni permanendi in statu clericali ad­ dere conditionem, nempe : nisi de non-vocationc Dei ad sta­ tum clericalem mihi constiterit. 653. At dum aliquis gradus clericalis recipitur, req ni ri­ tu rne intentio ulterius procedendi usque ad sacerdotium ? Cone. Trid., .ve.v.v. XXIII, cap. XI, de re/'., ait : « Cumque hinc (idest ab ordinibus minoribus) ad altiores gradus et sacratissima mysteria sit ingressus, nemo iis initietur quem non scientiae spes majoribus ordinibus dignum ostendat ». Proinde ut quis prima tonsura el minoribus ordinibus ini­ tiari valeat, requiritur et suflicit ut aliqua spes affulgeat quod ad majores ordines sil pro tempore ascensurus : idcinque dicendum esse putamus de subdiaconatu et diaconatu in ordine ad sacerdotium. Halio ultima est quia in praesenti Ecclesiae disciplina prima tonsura omnesque ordines sunt gradus ad sacerdotium. Consequenter si quis, dum aliquem (1) S. Alph., VI, n. 785 in fine. (•2) Scavini, Ill, n. G09, not. i ; llallier, l. c., feci. II, cap. 111. § VII, η. 30 sequ. (3) llallier, l. c., n. 31. 438 TRACTATOS CANONICOS DE SACRA ORDINATIONE recipit gradum, firmum habet propositum non ascendendiad sacerdotium, non videtur episcopus ordinans et ordinatus ab omni peccato perse excusari posse, nisi apostolica dis­ pensatio intervenerit. S. Alph., 17, n. 780, cum pluribus aliis, ait certum et commune esse non peccare graviter, et probabiliter omne peccatum abesse. Navarrus, De orat. et hor. canon., cap. VII, η. IG, valde laudat episcopos (pii non admittunt ad tonsuram et minores ordines nisi eum